De politiediscrimineert een vrouwelijke agent door haar te verbieden een hoofddoek te dragen tijdens het werk. Het gaat hier om een niet-noodzakelijk verbod, onder meer omdat de vrouw zich in een andere ruimte bevindt dan de burger.
Dat oordeelt het College voor de Rechten van de Mens, bij wie de politiemedewerker – moslima, met hoofddoek – een klacht had ingediend.
Het College voor de Rechten van de Mens…houdt toezicht op ‘de mensenrechten in Nederland’. Het instituut is bij wet ingesteld en beschermt, bevordert, bewaakt en belicht mensenrechten door middel van onderzoek, advies en voorlichting. Iedereen die zich gediscrimineerd voelt kan een klacht indienen bij het College.
Deze klacht moet gaan over discriminatiekwesties rondom werk, in het onderwijs of als consument. Mensen kunnen bij het College terecht als zij zich gediscrimineerd voelen. Het College heeft spreekrecht bij vergaderingen van de VN-Mensenrechtenraad. Die Raad is omstreden, want het neemt niet zelden een anti-Israëlische houding aan.
Oordeel van College is niet bindend
Het oordeel is niet bindend. Dat betekent dat de politie er geen consequenties aan hoeft te verbinden. Het argument dat de politie hanteert voor dit verbod is het bereiken van een neutrale en uniforme gezagsuitstraling en om de veiligheid van de politieambtenaar zelf te waarborgen.
Maar de politie heeft het College in dit geval niet voldoende kunnen overtuigen dat, deze op zichzelf zwaarwegende belangen, noodzakelijk zijn om haar functie als assistent intake & service uit te voeren, zo luidt de verklaring.
AD 12.06.2018
Geen aanpassingen
De politie in Rotterdam heeft donderdag aan het College voor de Rechten van de Mens laten weten dat het geen aanpassingen gaat doen in de regels voor het dragen van een hoofddoek. Eerder oordeelde het College dat het discriminerend is dat een agente tijdens haar werk geen hoofddoek mag dragen in combinatie met het uniform.
De agente in kwestie stapte naar het College voor de Rechten van de Mens om een uitspraak te verkrijgen in het conflict dat de agente en haar werkgever hebben.
Het College deed eind november uitspraak in de zaak van Sarah Izat die bij de politie in de Maasstad werkt. De vrouw beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en neemt aangiftes op via een videoverbinding. Ze mag dat, bij uitzondering, doen in burgerkleding, met een hoofddoek.
De politie vindt de neutraliteit van de agent belangrijker, ook na de uitspraak. ,,Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd”, aldus politiechef Frank Paauw.
De bewuste medewerker beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en mag aangiften opnemen via een video-verbinding. Ze mag dat doen in burgerkleding, met een hoofddoek, maar ze wil dat doen in combinatie met een uniform. De politie stond dat niet toe, omdat de organisatie onpartijdig is en dat ook moet uitstralen.
De medewerker was daarop van mening dat zij wordt beperkt in de vrijheid van godsdienst en stapte naar het College. Ze wilde ‘een principiële uitspraak’ zodat ook andere vrouwelijke agenten hier wat aan hebben die een hoofddoek willen dragen. Dat is volgens haar belangrijk, omdat de politie zelf aangeeft dat ze meer diversiteit in de gelederen wil.
Het politiebeleid dat agenten die met publiek in contact komen geen hoofddoek mogen dragen, blijft gehandhaafd. Minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus (CDA) laat weten dat de neutrale uitstraling van een agent ‘in het belang is van diens gezag en veiligheid in het optreden’.
Het College voor de Rechten van de Mens verklaarde maandag een klacht van een vrouwelijke politiemedewerker die geen hoofddoek mocht dragen gegrond. De korpschef zal zich buigen over de individuele zaak, schrijft Grapperhaus dinsdagavond aan de Tweede Kamer.
Hoofddoekverbod is discriminerend, vindt College
Volgens het College voor de Rechten van de Mens wordt de vrouw in kwestie gediscrimineerd, omdat zij tijdens haar werk geen hoofddoek mag dragen. Volgens het college maakt de politie bij haar ‘ongeoorloofd onderscheid op grond van godsdienst’.
De politie wees er eerder op de dag op dat de klacht en uitspraak alleen betrekking hebben op de specifieke situatie en de functie van de vrouw. De politie neemt de uitspraak naar eigen zeggen serieus maar stelt tegelijkertijd dat ‘neutraliteit onverminderd belangrijk blijft als uitgangspunt bij het politiewerk’. De vrouw spande kort nadat ze in dienst trad bij de politie een zaak aan bij het College.
NIDA wil landelijke proef met hoofddoeken bij uniform
NIDA – de islamitische Rotterdamse politieke partij – greep de uitspraak van het College dinsdag direct aan, en pleitte voor een landelijke proef met een hoofddoek bij het politie-uniform.
‘Hoopvol,’ noemde NIDA de uitspraak. De partij wil dat nieuwe uniforms worden ontworpen waar de hoofddoek ook onderdeel van uitmaakt.
‘Op het moment dat een seksist wordt aangesproken door een vrouwelijke agente en hij heeft daar moeite mee, dan is dat niet het probleem van de vrouwelijke agente, maar van de meneer die seksistisch is. Hetzelfde geldt voor iemand die een hoofddoek draagt,’ aldus de redenering van de partij, die vindt dat een hoofddoek bij het uniform de politie ‘diverser en inclusiever’ zou maken.
Waarom is het eigenlijk zo ?
Nou, dat staat in de Gedragscode lifestyle-neutraliteit uit 2011: “De politieambtenaar zal in het belang van zijn gezag, neutraliteit en zijn eigen veiligheid, bij zijn optreden, in contact met het publiek, een gezagsuitstralende, neutrale en veilige houding behoren in te nemen.”
Wat mag een agent dragen?
Dus mogen er geen “uitingen” te zien zijn die duiden op een levensovertuiging, religie, politieke overtuiging, geaardheid, beweging, vereniging of andere vorm van lifestyle. Dat betekent: geen PvdA-speldje op je hemd, geen NEC-shirt onder je uniformjasje, geen rode (hindoe)stip op je voorhoofd. En er mag nog meer niet: geen zichtbare tatoeages, piercings of uitzonderlijke haardracht of haarkleur.
Het zijn de regels, maar de politie wil ook graag meer diversiteit toch?
Ja, en daarom zwengelde de Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg ook de discussie aan een half jaar geleden. Zijn streven is dat helft van de nieuwe agenten een migratieachtergrond heeft en daarom wilde Aalbersberg het hebben over het hoofddoekverbod.
Dat leidde tot een wijkagent die “om reacties te peilen” met een hoofddoek de straat op ging. Maar het leidde er ook toe dat de toenmalige minister Blok van Justitie zei dat de regels “er niet voor niets zijn” en dat het hoofddoekverbod gehandhaafd moest blijven. Daar is het College voor de Rechten van de Mens het dus weer niet mee eens.
Deze agente deed in mei een hoofddoek om om discussie uit te lokken SOFYAN MBARKI
Discussie in ons land, hoe staat het eigenlijk in andere (westerse) landen?
Dat verschilt nogal. In de VS, Engeland, Australië, Canada en Schotland mag het. In het laatste land mag het sinds de zomer van 2016, maar aan het eind van dat jaar had zich nog geen vrouw gemeld die er eentje wilde hebben.
In Engeland is het sinds 2001 toegestaan. Daar was niet veel discussie over, maar toen de politie van district West Midlands overwoog een stapje verder te gaan, was er wel ophef. De agentes in boerka zijn er dan ook niet gekomen.
In Duitsland, Frankrijk en België is er wel een hoofddoekverbod. Hoewel er net als bij ons discussie over is.
Agentes in Londen EPA
Eerdere adviezen om geen verbod in te stellen
De Raad van State heeft meerdere keren geadviseerd geen verbod in te stellen, omdat dat de vrijheid van godsdienst zou inperken.
Ook artsenfederatie KNMG uitte zich kritisch over een boerkaverbod in ziekenhuizen: het zou het moeilijker maken voor bepaalde groepen om zorg te krijgen. In landen als Frankrijk bestaat al zo’n verbod, dat op goedkeuring kon rekenen van het Europees Hof.
Als de Nederlandse wet wordt aangenomen mag de boerka op straat gewoon nog gedragen worden. De politie kan mensen wel vragen om sluiers te verwijderen, bijvoorbeeld bij identificatie. Wanneer het verbod precies ingaat, hangt af van de besluitvorming in de Eerste Kamer. Omdat ook SP en CDA naar verwachting zullen instemmen met de wet, is de kans groot dat ook de Senaat akkoord zal gaan.
Geen boerka’s, maar dan ook geen bivakmutsen meer
Nu lijkt het er toch echt te komen: een meerderheid van de Kamer is voorstander van een beperkter boerkaverbod, dat moet gelden voor het openbaar vervoer, onderwijs, zorg en in overheidsgebouwen.
Hoe in het Publieke debat de hoofddoekdiscussie in mei losbarstte;
Opvallend is dat de hoofddoekdiscussie bij de politie eerder dit jaar al werd gevoerd, maar de vrouw in kwestie nog maar kort in dienst is. Ze werkt als administratief medewerkster en wordt eind november beëdigd, ‘met of zonder hoofddoek’ volgens een intern bericht.
De politie Rotterdam gaf destijds aan geen dergelijke plannen te hebben. ‘Zoals ze het in Amsterdam doen, zo doen wij het niet. Wij hebben daar ook geen behoefte aan. Wij volgen de landelijke lijn.
In mei kwam er veel discussie toen een Amsterdamse agente in Osdorp met een hoofddoek op surveilleerde, om aandacht te vragen voor de kwestie.
Ook de Amsterdamse politiechef Aalbersberg wilde het publieke debat aanjagen. Volgens hem zou een baan bij de politie erdoor aantrekkelijker worden voor mensen met een migratieachtergrond. Korpschef Akerboom en minister Blok zien niets in het toestaan van een hoofddoek.
Binnenkort agentes met hoofddoek? Politieleiding Amsterdam overweegt dit voor meer diversiteit
De Amsterdamse politieleiding overweegt een hoofddoek toe te staan voor agentes. Op die manier zouden meer agenten met een migratie-achtergrond geworven kunnen worden. Dat zei de Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg in het AD.
Amsterdamse wijkagente gaat met hoofddoek straat op als statement
Een Amsterdamse wijkagente is met een hoofddoek de straat op gegaan om te peilen hoe mensen zouden reageren. Ze deed dit ‘uit solidariteit en omdat ze voor een divers korps is’, aldus het PvdA-raadslid Sofyan Mbarki die bij de actie aanwezig was.
Elsevier 26.06.2018 De Eerste Kamer heeft dinsdag eindelijk ingestemd met een beperkt verbod op gezichtsbedekkende kleding. De Tweede Kamer ging al in 2016 akkoord met het beperkte burqa-verbod, dat onder het vorige kabinet van VVD en PvdA werd voorgesteld.
Met het voorstel wordt het verboden om gezichtsbedekkende kleding – zoals bivakmutsen, niqabs of integraalhelmen – te dragen in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Dat het voorstel na de Tweede Kamer ook in de Senaat op een meerderheid kon rekenen, werd eerder tijdens het debat al duidelijk.
Op straat mag de kledij wel worden gedragen. Op overtreding van dit gedeeltelijke verbod komt een boete te staan van 400 euro.
Voor het ‘burqa-verbod’ stemden 44 senatoren. PvdA, D66, SP en GroenLinks, die samen 31 zetels hebben, stemden tegen. In de Tweede Kamer kreeg het wetsvoorstel steun van alle partijen behalve GroenLinks, D66 en de Groep Kuzu/Öztürk (de voorloper van DENK). Zij noemden het destijds symboolpolitiek. Volgens minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken kan het nog zeker zes maanden duren voordat het verbod in de praktijk wordt ingevoerd. Ze gaat eerst praten met betrokken partijen over regels voor de invoering.
Motie al in 2005 ingediend door PVV
Al in 2005 diende de PVV een motie in voor een burqa-verbod en na een lange weg ligt er eindelijk een wetsvoorstel in de Eerste Kamer. Eigenlijk zou er vorige week al over worden gestemd, maar die stemming werd met een week uitgesteld omdat de SP nog een motie wilde indienen en om uitstel verzocht.
Het wel of niet invoeren van een burqa-verbod is al jaren een slepend dossier. In 2005 diende PVV-leider Geert Wilders een motie in die het kabinet opriep het openbaar gebruik van de burqa te verbieden. In 2012 kwam het door de PVV gedoogde Rutte I met een wetsvoorstel, maar het kabinet viel en daarmee was het verbod van tafel.
Later dat jaar presenteerde Rutte II een nieuw voorstel – het gedeeltelijke verbod dat er nu door is. In 2016 ging de Tweede Kamer er al mee akkoord, maar stemming door de Eerste Kamer liet nog even op zich wachten.
De Raad van State adviseerde eerder negatief over het voorstel. Volgens de Raad moeten scholen en ziekenhuizen zelf regels kunnen opstellen over gezichtsbedekkende kleding. In Nederland dragen naar schatting een paar honderd vrouwen een niqab of burqa.
Na dertien jaar meerderheid voor verbod
Twee weken geleden werd duidelijk dat er in de Eerste Kamer eindelijk een meerderheid voor de plannen bestaat – dertien jaar na de eerste motie van de PVV. Naar verwachting stemmen de Eerste Kamerfracties van VVD, CDA, PVV, ChristenUnie en SGP vóór. D66, SP, PvdA en GroenLinks zijn tegen.
Ollongren moest eerder het wetsvoorstel verdedigen ondanks dat haar partij tegen de plannen is.
Ze schreef eerder dat sommige vrouwen die een niqab of burqa dragen, ervoor zullen ‘kiezen zich nog meer terug te trekken uit het maatschappelijk leven’, maar dat anderen deze niet langer zullen dragen, waardoor hun deelname aan het maatschappelijk leven kan verbeteren. ‘Zonder gezichtsbedekking is er meer kans op contacten en communicatie met anderen en zijn er ook meer kansen op de arbeidsmarkt.’
Opvallend in de Eerste Kamer zijn de posities van de PvdA en SP, die in 2016 in de Tweede Kamer nog instemden met het voorstel voor een verbod en nu tegen zijn. Het voorstel werd destijds zelfs ingediend doorRonald Plasterk, een minister van PvdA-huize.
NU 26.06.2018 Er komt een gedeeltelijk verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kleding zoals de boerka, bivakmutsen en integraalhelmen. Zoals verwacht stemde een meerderheid van de Eerste Kamer dinsdag voor het wetsvoorstel van het vorige kabinet.
VVD, PVV en de christelijke partijen CDA, SGP en CU stemden voor. Ook de Partij voor de Dieren, 50plus en de OSF gingen akkoord. PvdA, GroenLinks, SP en D66 stemden tegen.
Het verbod geldt voor het dragen van boerka’s, nikabs, bivakmutsen en integraalhelmen in het openbaar vervoer, de zorg, het onderwijs en overheidsgebouwen.
Wie de wet overtreedt, riskeert een boete van 410 euro. Een hoofddoek of een keppeltje vallen niet onder het verbod.
PVV
De wet werd in 2016 al door de Tweede Kamer aangenomen en is afkomstig van het kabinet Rutte II (VVD en PvdA). Maar het was de anti-islampartij PVV die als eerste heeft gepleit voor het algeheel verbod op het dragen van boerka’s.
Geert Wilders deed in 2005 al een oproep tot een “boerkaverbod” in de gehele publieke ruimte. Toen de PVV in 2010 in de coalitie zat met de VVD en het CDA was het plan er om het PVV-voorstel uit te voeren. Maar omdat het kabinet Rutte I voortijdig is gevallen, is het er niet van gekomen.
De coalitie van VVD en PvdA die volgde, zwakte het af tot een verbod dat alleen geldt voor een deel van de publieke ruimte.
Als argumentatie voor de wet wordt betoogd dat de gezichtbedekkende kleding de communicatie kan verhinderen en vanwege veiligheidsredenen in sommige gevallen ontoelaatbaar is. Het toenmalige kabinet wilde benadrukken dat de maatregel niets met religie te maken had. Het is “godsdienstneutraal”, zei toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA).
Kritiek
Critici van de wet spreken van symboolwetgeving. Onder hen bevinden zich niet alleen de politieke partijen die tegenstemden, maar ook de Raad van State, de onafhankelijke juridisch adviseur van de regering.
In een advies aan het kabinet schrijft de raad dat er in het voorstel weliswaar wordt gesproken over verschillende soorten gezichtsbedekkende kleding, maar dat het verbod het uitvloeisel is van bezwaren die specifiek gericht zijn op “islamitische gezichtsbedekkende kleding”.
Ook heeft het kabinet zich te veel laten leiden door “subjectieve onveiligheidsgevoelens” die een verbod niet rechtvaardigen, aldus de raad. De adviseurs erkennen dat de boerka een terugkerend onderwerp is in maatschappelijke en parlementaire discussies, maar stelt dat het “geen groot maatschappelijk probleem betreft”.
Gisteren werd hierover gedebatteerd. Opvallend is dat het minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) het voorstel verdedigde, terwijl haar partij tegen is.
Elsevier 12.06.2018 In de Eerste Kamer lijkt een meerderheid te bestaan voor een gedeeltelijk burqaverbod. Dinsdag werd hierover gedebatteerd.
De wet verbiedt gezichtsbedekking – burqa, niqab, bivakmuts en integraalhelm – in openbare ruimtes zoals scholen, ziekenhuizen, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen. Op overtreding komt een boete van 400 euro te staan. Op straat mag de kledij wel worden gedragen.
Het wel of niet invoeren van een burqaverbod is een al jaren slepend dossier. In 2016 stemde de Tweede Kamer in met een gedeeltelijk verbod, maar dit is nog altijd niet beoordeeld door de Eerste Kamer. De Raad van State adviseerde eerder negatief over het voorstel. Volgens de Raad moeten scholen en ziekenhuizen zelf regels kunnen maken over gezichtsbedekkende kleding. In Nederland dragen naar schatting een paar honderd vrouwen een niqab of burqa.
Minister Ollongren is voor, haar partij tegen
Naar verwachting stemmen de Eerste Kamerfracties van VVD, CDA, PVV, ChristenUnie en SGP voor. D66, SP, PvdA en GroenLinks zijn tegen.
Minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken moet het wetsvoorstel verdedigen.
Ze schreef onlangs dat vrouwen die een niqab of burqa dragen ervoor zullen ‘kiezen zich nog meer terug te trekken uit het maatschappelijk leven’, maar dat anderen deze niet langer zullen dragen, waardoor hun deelname aan het maatschappelijk leven kan verbeteren. ‘Zonder gezichtsbedekking is er meer kans op contacten en communicatie met anderen en zijn er ook meer kansen op de arbeidsmarkt.’
Haar verklaring is opvallend omdat Ollongren ingaat tegen de lijn van haar partij. Opvallend is ook de positie van de PvdA en SP, die in 2016 in de Tweede Kamer nog instemden met het voorstel voor een verbod. Dat werd destijds ingediend door PvdA-minister Ronald Plasterk.
De stemming is volgende week dinsdag.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Na lang treuzelen komt het er nu waarschijnlijk van
Telegraaf 12.06.2018 Het boerkaverbod lijkt er nu echt te komen. Een meerderheid in de Eerste Kamer zegt een wetsvoorstel daartoe te zullen steunen.
Het boerkaverbod kreeg in de senaat wel veel meer kritiek dan in de Tweede Kamer. Zelfs het CDA sprak over ‘de schijn van symboolwetgeving’ en de ‘betrekkelijke relevantie’ van de wet.
Toch zal het CDA – net als VVD, PVV, CU, SGP en de OSF – voor stemmen, zeggen de parlementariërs. In de Tweede Kamer kreeg het verbod op gezichtsbedekkende kleding een ruimere meerderheid.
Met de wet wordt het verboden om kleding te dragen die het gezicht bedekt of alleen de ogen onbedekt laat. Het verbod geldt alleen in het onderwijs, het openbaar vervoer, zorginstellingen en overheidsorganisaties.
Kritiek
In de senaat was er vooral kritiek omdat er geen probleem opgelost zou worden vanwege de aanname dat er bijna geen boerka’s of nikaabs gedragen zouden worden. De PVV, die jaren geleden met het idee voor een boerkaverbod kwam, wilde juist een wet die nog verder zou gaan: een algeheel verbod.
De SGP, de partij die er doorgaans van houdt als vrouwen bedekt door het leven gaat, is dus ook voor het verbod. Eerste Kamerlid Schalk: „Soms hebben wij bezwaren als er juist weer te veel kleren worden gedragen.”
De senaat stemt volgende week over het wetsvoorstel.
NOS 12.06.2018 Ook in de Eerste Kamer kan een verbod om gezichtsbedekkende kleding te dragen, op een Kamermeerderheid rekenen. Tijdens een debat in de senaat bleek dat VVD, CDA, PVV, ChristenUnie en SGP een wetsvoorstel daartoe steunen. In ieder geval D66, SP, PvdA en GroenLinks zijn tegen.
Volgens minister Ollongren is het gedeeltelijke verbod nodig nodig vanwege “een maatschappelijk belang, omdat mensen het gevoel van sociale veiligheid willen ervaren”. Dat is met name het geval wanneer mensen op bepaalde plekken het onplezierig vinden als ze de ander niet in het gezicht kunnen zien. Dat belemmert volgens Ollongren de communicatie.
Het verbod gaat daarom gelden in het openbaar vervoer, het onderwijs, de zorg en in overheidsgebouwen. Een algeheel verbod is volgens Ollongren “niet verdedigbaar, omdat mensen nog altijd de vrijheid hebben om zich te kleden zoals ze willen”. Inperken van dat recht is wel mogelijk, maar alleen als het proportioneel is.
De minister zei in het debat dat het niet gaat om een groot aantal nikab- en boerkadraagsters. “Maar er moet wel een norm worden gesteld. Uniformiteit en duidelijkheid worden met dit wetsvoorstel bevorderd.”
Kleine overtreding
Ze verwacht dat het verbod in de praktijk gehandhaafd zal worden, zoals andere “kleine overtredingen” als het rookverbod. Ze verwacht dat mensen eerst worden aangesproken als ze een boerka of nikab dragen op plekken waar dat niet meer mag. Daarna moet diegene worden gevraagd om het gebouw te verlaten. Mocht die dat weigeren, dan kan de politie worden ingeschakeld.
Het is nog niet duidelijk wanneer het verbod ingaat. Eerst volgt overleg met de sectoren die volgens de nieuwe regels moeten werken. Ollongren wil instellingen ruimte en tijd geven om de regels aan te passen en het personeel in te lichten.
Twee jaar geleden stemde de Tweede Kamer al voor het wetsvoorstel. Onder meer in België, Frankrijk, Denemarken en Oostenrijk is gezichtsbedekkende kleding al verboden.
AD 12.06.2018 Na dik dertien jaar van discussie lijkt het – gedeeltelijke – burkaverbod er dan toch te komen. Het wetsvoorstel wordt vandaag in de Eerste Kamer behandeld en heeft naar verwachting voldoende steun.
De wet regelt dat gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen verboden wordt. Er komt straks een boete van maximaal 400 euro op te staan. Een eerder plan om het ook op straat te verbieden vindt het kabinet, net als Rutte I en II, in strijd met de vrijheid van godsdienst. In Denemarken, België en Frankrijk geldt wél ook een straatverbod.
Het burkaverbod is al sinds 2005 een heet hangijzer. PVV-leider Geert Wilders drong er sterk op aan, maar veel partijen wilden er pas in mee toen het ‘afgezwakt’ werd tot bepaalde ruimtes én de noemer werd veranderd in ‘gezichtsbedekkende kleding’. Het geldt dus ook voor bivakmutsen en integraalhelmen, net als de niqaab, waarbij de ogen nog zichtbaar zijn.
Bovendien is er veel discussie geweest over welk probleem de wet gaat verhelpen: er zijn naar schatting ‘slechts’ maximaal 400 vrouwen die er één dragen. Ook adviesorgaan Raad van State was tegen: scholen en ziekenhuizen zouden zelf regels kunnen maken.
Veiligheidsgevoel
Toch wil het kabinet de wet doorzetten. Gezichtbedekkende kleding tast volgens het kabinet het veiligheidsgevoel aan en ‘belemmert’ onderlinge communicatie waardoor ‘de veiligheid in gevaar’ komt.
Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) schreef recent dat sommigen die een niqaab of burka dragen ervoor zullen ‘kiezen zich nog meer terug te trekken uit het maatschappelijk leven’, maar dat anderen deze ‘niet langer’ zullen dragen waardoor hun ‘deelname aan het maatschappelijk leven’ kan verbeteren. ,,Zonder gezichtsbedekking is er meer kans op contacten en communicatie met anderen en zijn er ook meer kansen op de arbeidsmarkt.’’
Saillant is overigens wel dat nota bene de partij van Ollongren, D66, tegen het wetsvoorstel is. Binnen haar partij leeft daarom de indruk dat zij het ‘niet al te gepassioneerd’ zal gaan verdedigen, maar per saldo het voorstel toch handhaaft. Opvallend daarbij is ook dat de PvdA uiterst kritisch is, terwijl het verbod juist voortkomt uit het regeerakkoord van het vorige kabinet van VVD en PvdA. Ook SP en GroenLinks zijn tegen, maar in de Eerste Kamer tekent zich alsnog een ruime meerderheid af.
Telegraaf 01.06.2018 Overheidsgebouwen in de Duitse deelstaat Beieren moeten vanaf vrijdag een kruis met Jezus in de hal hebben hangen. Op initiatief van de minister president van de deelstaat nam het parlement in april de omstreden „kruiswet” aan die dat voorschrijft.
Volgens Markus Söder (CSU) drukt het kruis aan de muur „de christelijk-westerse traditie” van Beieren uit. Alleen hogescholen, musea en theaters zijn van de plicht ontheven.
De kruisplicht stuit op heftig verzet, ook vanuit kerkelijke kringen. De SPD verlangt van Söder dat hij toegeeft een fout te hebben gemaakt met de nieuwe plicht en verwijt de minister-president dat hij het kruis heeft misbruikt voor zijn „verkiezingscampagne.” De Beierse Groenen noemen de plicht „onwettig.”
Later deze maand wil Söder een rondetafelgesprek voeren over de kruisplicht met vertegenwoordigers uit de Beierse gemeenschap.
NOS 31.05.2018 Een christelijk kruis, zichtbaar opgehangen bij de ingang. Vanaf morgen is dat verplicht in elk overheidsgebouw van de Duitse deelstaat Beieren. De Kreuzpflicht, waarop veel kritiek is, ook in christelijke kringen, komt uit de koker van deelstaatpremier Markus Söder (CSU), die daarmee de culturele waarden van Duitsland wil benadrukken.
Söder zelf nam twee weken geleden al een voorschot op de nieuwe maatregel door een houten kruis op te hangen in zijn kantoor. Hij zei toen “een duidelijk signaal te willen afgeven dat mensen het belangrijk vinden hun identiteit te laten zien”.
Er is veel kritiek op de kruisplicht. Zo zou Söder de regel hebben ingesteld als antwoord op de stijgende populariteit van de anti-immigratiepartij Alternative für Deutschland (AfD). In oktober zijn er deelstaatverkiezingen. Söder zou het kruis vooral gebruiken om kiezers te winnen uit rechtse hoek, die menen dat immigratie uit moslimlanden de Duitse identiteit schade berokkent.
Kruis is geen folklore
Ook uit christelijke hoek komen veel afkeurende reacties. Leiders van de katholieke kerk vinden dat de kruisplicht verdeeldheid zaait. “Het kruis is een oprecht religieus symbool en moet niet worden gereduceerd tot folklore en een regionaal gebruik”, zei de rooms-katholieke bisschop Franz Jung in een interview. Söder zorgt volgens Jung voor “verdeeldheid, onrust en strijd”.
De kruisplicht is een fout, vindt ook de protestantse godsdienstwetenschapper Johanne Harberer. “We hebben genoeg kruizen in Beieren. Söder misbruikt het religieuze symbool.”
De kruisplicht geldt voor alle overheidsgebouwen, maar niet voor alle overheidsinstanties. Voor musea, universiteiten en theaters geldt slechts een aanbeveling. Er hangen al kruizen in rechtszalen en veel klaslokalen, schrijft Die Welt. Dit is niet verplicht.
NU 31.05.2018 Het Deense parlement heeft donderdag ingestemd met een verbod op gezichtsbedekkende kleding zoals een boerka of nikab in het publiek. Vanaf augustus geldt het verbod in het land.
De regel geldt ook voor onder andere maskers, helmen en namaakbaarden die het gezicht teveel bedekken. Bij een eerste overtreding is de boete 135 euro. Het bedrag loopt op tot 1.350 euro bij de vierde keer. Uitzonderingen zijn er voor een sjaal bij koud weer en een masker met carnaval.
Wie het verbod negeert, hoeft de bedekking op straat niet af te nemen. Na betaling van de boete wordt degene naar huis gedirigeerd. Denemarken is niet het eerste land in Europa met een dergelijk verbod. Zo gingen Frankrijk, België en Oostenrijk Kopenhagen voor.
De centrum-rechtse regering in Denemarken stelde het verbod in februari voor omdat gezichtsbedekking in het openbaar tegen de Deense waarden in zou gaan.
”Het is onverenigbaar met de waarden van de Deense gemeenschap of met het respect voor de gemeenschap om het gezicht bedekt te houden tijdens ontmoetingen in de publieke ruimte”,’ verklaarde minister van Justitie Pape Poulsen. Hij is ook de leider van de conservatieve partij in de regering.
Amnesty International noemt het verbod een ”discriminerende inbreuk op de rechten van vrouwen”.
Telegraaf 31.05.2018 Over straat wandelen met gezichtsbedekking zoals een boerka en nikab zijn vanaf augustus verboden in Denemarken. Het Deense parlement stemde donderdag in met een verbod.
De regel geldt ook voor onder andere maskers, helmen en namaakbaarden die het gezicht teveel bedekken. Iemand die op straat wordt betrapt, krijgt bij de eerste keer een boete van 135 euro. Dat loopt op tot 1350 euro bij de vierde keer. Uitzonderingen zijn er voor een sjaal bij koud weer en een masker met carnaval.
Iemand die het verbod negeert, hoeft de bedekking op straat niet af te nemen. Na betaling van de boete wordt degene naar huis gedirigeerd. Denemarken is niet het eerste land in Europa met een dergelijk verbod. Zo gingen Frankrijk, België en Oostenrijk Kopenhagen voor.
De centrum-rechtse regering in Denemarken stelde het verbod in februari voor omdat gezichtsbedekking in het openbaar tegen de Deense waarden in zou gaan. „Het is onverenigbaar met de waarden van de Deense gemeenschap of met het respect voor de gemeenschap om het gezicht bedekt te houden tijdens ontmoetingen in de publieke ruimte”, verklaarde minister van Justitie Pape Poulsen. Hij is ook de leider van de conservatieve partij in de regering.
Amnesty International noemt het verbod een „discriminerende inbreuk op de rechten van vrouwen.”
NOS 31.05.2018 Een boerka of nikab dragen is in Denemarken vanaf augustus verboden. Het Deense parlement heeft ingestemd met een algeheel verbod op gezichtsbedekkende kleding.
De nieuwe wet geldt niet alleen voor boerka’s en nikabs. Ook maskers, helmen en bijvoorbeeld nep-baarden die het gezicht te veel bedekken zijn straks in de openbare ruimte verboden. Uitzonderingen zijn een sjaal bij koud weer en een masker bij carnavalsfeestjes.
Wie zich niet aan het verbod houdt, riskeert een boete van 135 euro bij de eerste overtreding. Dat bedrag kan oplopen tot 1350 euro als iemand vier keer over de schreef gaat. De gezichtsbedekking hoeft overigens niet direct op straat uitgetrokken te worden. Na betaling van de boete mag dat thuis.
Symbolisch verbod
Het verbod is vooral symbolisch, zegt correspondent Rolien Créton. “Er zijn niet zo veel mensen die een boerka dragen.” Denemarken heeft een centrum-rechtse regering die een harde koers vaart tegen migranten met een niet-westerse achtergrond.
Denemarken is niet het eerste land in Europa met een ‘boerkaverbod’. Onder meer in België, Frankrijk en Oostenrijk is gezichtsbedekkende kleding verboden. In Nederland is het niet toegestaan in openbare instellingen. Een algeheel verbod is er niet.
Over straat wandelen met gezichtsbedekking zoals een boerka of niqab is vanaf augustus verboden in Denemarken. Het Deense parlement stemde donderdag 31.05.2018 in met een verbod.
Elsevier 31.05.2018 De regel geldt ook voor onder andere maskers, helmen en namaakbaarden die het gezicht teveel bedekken. Iemand die op straat wordt betrapt, krijgt bij de eerste keer een boete van 135 euro. Dat loopt op tot 1350 euro bij de vierde keer. Uitzonderingen zijn er voor een sjaal bij koud weer en een masker met carnaval. Iemand die het verbod negeert, hoeft de bedekking op straat niet af te nemen. Na betaling van de boete wordt degene naar huis gedirigeerd.
De centrum-rechtse regering in Denemarken stelde het verbod in februari voor omdat gezichtsbedekking in het openbaar tegen de Deense waarden in zou gaan. ‘Het is onverenigbaar met de waarden van de Deense gemeenschap of met het respect voor de gemeenschap om het gezicht bedekt te houden tijdens ontmoetingen in de publieke ruimte,’ verklaarde minister van Justitie Pape Poulsen. Hij is ook de leider van de conservatieve partij in de regering.
In Denemarken was het al langer verboden vrouwen te dwingen tot het dragen van een boerka of een niqab. Ook hadden scholen, overheden en bedrijven wel de mogelijkheid om zelf grenzen te stellen aan het wel of niet dragen van de kleding.
Amnesty International heeft afkeurend op het verbod gereageerd en noemt het een ‘discriminerende inbreuk op de rechten van vrouwen’.
Denemarken is niet het eerste land in Europa met een dergelijk verbod. Elsevier weekblad maakt een overzicht:
Frankrijk – Frankrijk was in 2011 het eerste Europese land met een algeheel boerkaverbod, dat werd ingevoerd door oud-president Nicolas Sarkozy. Ook het dragen van een niqab is verboden. Op het dragen van de gewaden staat een boete van 150 euro. Een vrouw stapte naar het Europese Hof in Straatsburg om het verbod aan te vechten. Zij betoogde dat haar privésfeer, vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting door de staat werden geschonden, maar het hof gaf haar in 2014 ongelijk. Het Hof is het eens met de Franse opvatting dat het niet zien van het gezicht het ‘samenleven’ onder druk zet.
België – Ook België heeft sinds 2011 een volledig boerkaverbod. Bij overtreding is een straf mogelijk van zeven dagen cel of een geldboete. Ook hier besloten twee vrouwen het verbod aan te vechten bij het Europees Hof. Zij hadden een boete gekregen omdat ze een boerka droegen in Brussel. Het hof beoordeelde ook het verzoek van een moslima om het verbod in drie Belgische gemeenten te vernietigen. De aangevoerde argumenten – recht op privacy, godsdienstvrijheid en meningsuiting en verbod op discriminatie – werden verworpen.
Zwitserland – Stemde in 2016 in met een boerkaverbod, maar dat is alleen in het zuidelijke kanton Ticino van kracht. De boetes bij overtreding kunnen oplopen tot maar liefst 9200 euro. Voor het einde van 2019 wordt in een referendum gestemd over invoering van een boerkaverbod in het hele land.
Oostenrijk – In Oostenrijk is sinds 2017 een boerkaverbod van kracht. Op overtreding staat een boete van 150 euro.
Australië – In augustus 2017 zorgde de Australische senator Pauline Hanson voor opschudding toen ze gehuld in boerka in het parlement verscheen.Hanson zat ongeveer 20 minuten in haar zetel met de boerka, trok hem daarna uit en voerde een pleidooi voor het boerkaverbod omwille van de nationale veiligheid. ‘Als een persoon met een bivakmuts of helm een bank of zelfs een rechtszaal ingaat, moeten ze het uitdoen,’ lichtte ze toe. ‘Waarom geldt dit niet voor iemand die haar hele gezicht verhult en daardoor niet kan worden geïdentificeerd?’
Hanson is de voorzitter van de nationalistische One Nation-partij. Ze werd bekend in de jaren ’90 vanwege haar verzet tegen asielzoekers en immigratie vanuit Azië, en voert de afgelopen jaren campagne tegen islamitische gewaden en de bouw van meer moskeeën in Australië. Aangezien haar partij maar vier man in de Senaat heeft, probeert ze vooral invloed uit te oefenen bij wetgeving waarover veel verdeeldheid heerst.
Hanson trok haar boerka na 20 minuten weer uit – Foto: AFP
Marokko – Hier en daar klonken verbaasde reacties toen Marokko vorig jaar januari ineens besloot de productie en verkoop van boerka’s in de ban te doen.Ook reclames waarin het islamitische gewaad te zien is, werden verboden. Om veiligheidsredenen, meldden Marokkaanse autoriteiten. Zo gebruiken jihadisten regelmatig de boerka bij criminele en terroristische activiteiten. ‘Bandieten hebben de uitdossing meermaals gebruikt bij het uitvoeren van hun daden,’ meldde een woordvoerder. Het dragen van de boerka werd overigens niet verboden.
Het Marokko van koning Mohammed VI schrijft een gematigde vorm van islamvoor. Veel vrouwen kiezen voor een hoofddoek in plaats van gezichtsbedekkende kleding. In verscheidene speeches riep de koning Marokkanen op uitingen van jihadisme te veroordelen.
Duitsland – In Duitsland laaide de discussie over religieuze kleding opna aanslagen op Duits grondgebied. Op verzoek van het CDU van Angela Merkel werd in 2016 een gedeeltelijk verbod op het dragen van de volledige sluier in bepaalde omstandigheden ingevoerd.‘Boerka’s passen niet in Duitsland. Sluieren is het tegenovergestelde van integreren,’ schreef de partij in een verklaring. De sociaaldemocratische SPD was aanvankelijk geen voorstander van het verbod en van mening dat het contraproductief werkt. De coalitiepartner stemde uiteindelijk toch met de plannen in.
Spanje – In Spanje is sinds 2010 op sommige plaatsen een gedeeltelijk boerkaverbod van kracht. Dat geldt in Barcelona en enkele andere plaatsen in Catalonië. Maar het handhaven van het verbod is lastig, want het Spaanse Hooggerechtshof heeft in een zaak rond religieuze vrijheid bepaald dat geen straffen mogen worden opgelegd aan moslima’s die gezichtsbedekkende kleding dragen.
Italië – In Italië is er al sinds de jaren 70 een wet die kleding verbiedt die het moeilijk maakt mensen op openbare plaatsen te identificeren. De regio Lombardije stelde in 2015 een specifiek boerkaverbod in voor overheidsgebouwen en ziekenhuizen. Op sommige plaatsen is ook de boerkini verboden.
Bulgarije – Het parlement in Bulgarije stemde in oktober 2016 in met een boerkaverbod waarop een boete van meer dan zevenhonderd euro kan staan. Op straat in Bulgarije kwamen boerka’s al bijna niet voor, al bestaat ongeveer 12 procent van de bevolking uit moslims. Die zijn meestal van Turkse afkomst.
En hoe zit het in Nederland?
Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde in november 2016 in met een boerkaverbod in delen van de openbare ruimte zoals het onderwijs, de zorg, overheidsgebouwen en het openbaar vervoer. Dragen mensen die toch, dan kunnen zij een boete krijgen van maximaal 400 euro. Het verbod geldt niet op straat. Alleen GroenLinks, D66 en Groep Kuzu-Öztürk waren tegen het voorstel.
In Emmen riep de gemeentefractie van de PVV vandaag op ook een verbod op hoofddoeken en andere religieuze symbolen en kleding in de raadzaal in te voeren. Dat meldt RTV Drenthe. ‘Wij vinden de scheiding van kerk en staat een belangrijke zaak,’ zei PVV-fractievoorzitter Tom Kuilder: ‘Daarom past het dragen of tonen van religieuze symbolen niet in een volksvertegenwoordigend orgaan. Denk aan keppeltjes, hoofddoeken of mariabeelden. Geloof is iets voor achter de voordeur.’
In de nieuwe gemeenteraad van Emmen draagt PvdA-raadslid Ugbaad Kilincci als enige een hoofddoek. Kuilder benadrukt dat het hem niet om haar als persoon gaat. ‘Het gaat ons om de achterliggende discussie en de neutraliteit die politici moeten uitstralen.’
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
NOS 05.04.2018 De Oostenrijkse regering wil meisjes op kleuterscholen en basisscholen verbieden een hoofddoek te dragen. Volgens bondskanselier Sebastian Kurz is het verbod niet alleen bedoeld om moslim-kinderen te beschermen tegen discriminatie, maar ook om te zorgen voor gelijkheid tussen de leerlingen.
Hoeveel meisjes op dit moment een hoofddoek dragen op de kleuter- of basisschool is bij de Oostenrijkse overheid niet bekend. Maar volgens de bondskanselier is er wel sprake van een groeiend fenomeen. Veel meisjes beginnen overigens pas met het dragen van een hoofddoek rond de pubertijd.
Nieuwe wet
Voor het aannemen van de nieuwe wet is een twee derde meerderheid in het parlement nodig. De oppositiepartijen bestuderen het voorstel op dit moment. Als de wet wordt aangenomen, wordt het hoofddoekverbod aan het begin van de zomer van kracht.
Islamitische organisaties in Oostenrijk staan niet achter het plan van de regering. Ze vinden dat er een dialoog moet komen met scholen waar het dragen van een hoofddoek voor problemen zorgt.
Oostenrijk kent al een verbod op gezichtsbedekkende kleding zoals de boerka of de nikab. Op het dragen ervan staat een boete van maximaal 150 euro.
“Mag de camera even uit? Dan kan ik je vraag beantwoorden.”
NOS 24.02.2018 Off the record willen vrouwen in Iran best praten over de recente protesten tegen de verplichte hoofddoek in de Islamitische Republiek. Maar herkenbaar in beeld, terwijl de camera loopt, houden ze zich liever op de vlakte. Dan zijn uitspraken gevaarlijk, zeker als ze steun uitspreken voor de vrouwen die in het openbaar hun hoofddoek afdoen, hem aan een stok hangen en ermee zwaaien.
De laatste weken krijgen de vrouwen applaus op straat. Maar worden ze ook opgepakt door de Iraanse politie. En daarom zwijgen de meesten liever. In ieder geval in het openbaar.
Zoals de jonge vrouw die ik wil interviewen voor een reportage over die recente protesten. Ze laat ons binnen met hoofddoek op, maar zodra de deur dicht is, laat ze die van haar hoofd in haar nek glijden. Het is een duidelijk signaal. Ze draagt hem omdat het verplicht is, niet omdat ze dat zelf wil. Zoals zo veel vrouwen in Iran. Maar zodra de camera draait, gaat de hijab weer op. En is praten over de protesten niet mogelijk. Of zoals een andere vrouw het zegt: “Is het goed als ik deze vraag niet beantwoord? Anders moet ik bewust tegen je liegen.”
‘Bescherming tegen seksuele driften’
Sinds het begin van de Islamitische Revolutie, nu 39 jaar geleden, zijn vrouwen in Iran verplicht hun haar en lichaam te bedekken. Een hoofddoek, of hijab, en kleding die zoveel mogelijk van het lichaam verhult. Sokken, een lange jas, niet te strak.
Een mullah, een Iraanse geestelijke, legt me uit dat het is om de vrouwen te beschermen, tegen mannen en hun seksuele driften. Zodat ze alles kunnen doen wat ze willen, zonder daarbij gestoord te worden. Wat ze daar zelf van vinden, vertelt hij er niet bij.
Maar sinds begin dit jaar kiezen steeds meer vrouwen voor een openlijke daad van verzet. Ze binden hun hoofddoek aan een stok en zwaaien ermee, alsof het een overwinningsvlag is. Gewoon, in het midden van de stad. Op een plein, in een park of op een trafohuisje. Het liefst gefilmd, zodat hun daad van protest de wereld over kan. Ook al riskeren ze er een gevangenisstraf mee.
Als ik de jonge vrouw van wie ik de naam niet zal noemen, vraag of ze de protestvrouwen dapper vindt, uiteraard met een niet-draaiende camera, schiet ze vol. Ja, deze vrouwen zijn dapper. En doen iets wat zij zegt niet te kunnen. Zij heeft een goed lopend bedrijf, zij kan haar nek niet uitsteken. Laat staan een stok met haar hoofddoek eraan. Alsof ze voelt dat ze dit ook voor haar doen.
Lang niet alle vrouwen in Iran willen hun hoofddoek het liefst afdoen. 250 kilometer ten zuiden van Teheran, in de stad Kashan, ontmoet ik Asma van 17. Zij is opgevoed en opgegroeid met de chador, een zwart lang gewaad en een strakke hoofddoek waar geen sprietje haar uitpiept. Ze zegt dat ze er blij mee is. Ook zij heeft de filmpjes gezien van opstandige vrouwen. Ze vindt het maar niks. En gelukkig, zegt ze, zijn het er maar weinig. “We zijn niet allemaal zo.”
Hijab, chador, nikab: dit zijn de verschillenANP / NOS
Ondertussen komt er in Teheran heel veel haar onder de hoofddoeken vandaan. Daar lijkt het een sport om de hijab zo laag mogelijk op het achterhoofd te dragen, zonder dat hij in je nek valt. Ik zie veel vrouwen worstelen met de doek: deze manier van dragen vraagt om continue correctie van de zwaartekracht. Maar toch liever dat, dan hem comfortabel op je voorhoofd laten rusten.
Want ook dit is een daad van verzet. Hoe lager de hoofddoek, des te groter de middelvinger.
Elsevier 23.02.2018 Vrouwelijke politieagenten moeten een hoofddoek kunnen dragen, vindt het ‘links-islamitisch verbond’ in Rotterdam. Tot teleurstelling van PvdA, GroenLinks, NIDA en SP verwierp een meerderheid van de Rotterdamse gemeenteraad donderdag een voorstel daartoe.
Het voorstel werd gesteund door de PvdA, GroenLinks en SP – al stemde één raadslid van laatstgenoemde partij tegen. Die drie linkse partijen sloten vorige week een pact met NIDA om het rechtse Leefbaar Rotterdam buiten de deur te houden. Naar eigen zeggen sluiten ze een manifest voor een ‘sociaal, duurzaam en inclusief Rotterdam’.
Een meerderheid van de gemeenteraad – Leefbaar, VVD, CDA en D66 – wees het linkse voorstel resoluut af. Tanya Hoogwerf (Leefbaar) noemde een hoofddoek ‘een symbool van onderdrukking’, en wees op een uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Dat oordeelde vorig jaar dat een bedrijf het recht heeft om werknemers te verbieden een hoofddoek te dragen als het bedrijf ‘religieuze neutraliteit’ wil uitstralen.
Leefbaar is ‘omgekeerde ayatollah’
NIDA-leider El Ouali reageerde als door een adder gebeten. ‘Hoofddoeken verbieden is net zo kwalijk als wanneer ayatollahs hoofddoeken verplichten,’ wees hij op de wet die vrouwen in Iran verplicht om hoofddoeken te dragen, waartegen steeds meer Iraanse vrouwen in opstand komen. Maar door te pleiten voor een hoofddoekverbod gedraagt Leefbaar zich volgens El Ouali als ‘de omgekeerde ayatollah’.
Ook in Amsterdam wordt nagedacht over de mogelijkheid om vrouwelijke agenten toe te staan een hoofddoek te dragen als onderdeel van hun uniform, zoals dat in bijvoorbeeld de Engelse hoofdstad Londen al gebruikelijk is. De politietop in de hoofdstad streeft al langer naar meer ‘diversiteit’ in het korps. ‘Stel dat het niet lukt om voldoende agenten met een migratieachtergrond te werven, dan is dat een maatregel die effect kan hebben,’ zei de Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg vorig jaar.
Hoofddoekje bij politie over dertig jaar normaal
Onlangs zei ‘portefeuillehouder diversiteit’ Peter Slort al dat hij persoonlijk geen probleem heeft met een hoofddoek bij de politie, maar dat de samenleving er nog niet klaar voor is. ‘Over dertig jaar zijn hoofddoekjes bij de politie normaal.’
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
AD 08.02.2018 Het CDA in Gouda wil uitkeringen van vrouwen die zich volledig sluieren korten. Fractievoorzitter Huibert van Rossum roept het college ook op na te gaan of gezichtsbedekkende kleding via de APV verboden kan worden.
Als open samenleving moeten we duidelijk maken wat wel en niet toelaatbaar is, aldus Huibert van Rossum.
,,Als open samenleving moeten we duidelijk maken wat wel en niet toelaatbaar is. Daar past gezichtsbedekkende kleding als nikabs en boerka’s niet bij. Het bemoeilijkt de legitimatie, belemmert de communicatie en bevordert dat mensen zich niet meer veilig voelen. Bovendien belemmert het dragen ervan de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Hiermee hebben sommige vrouwen minder kans om daadwerkelijk mee te doen in Nederland.’’ Wethouder Jan-Willem van Gelder (ook CDA), gaat er later deze week schriftelijk op in.
Integratie is een breed begrip het gaat niet alleen om statushouders of mensen met een Marokkaanse achtergrond die nu niet mee kunnen, maar bijvoorbeeld ook om mensen met een handicap of een afwijkende seksuele voorkeur. Per groep moeten er diverse acties worden ondernomen.
Zo moet de discriminatie op de arbeidsmarkt feller bestreden worden en Gouwenaars moeten onderling gesprekken voeren over wat nou de ‘Goudse manieren’ zijn waarop mensen met elkaar omgaan. Wethouder Van Gelder zegde gisteren tijdens een eerste debat in de Goudse raad in elk geval toe met ondernemers praten of en hoe nieuwe inwoners sneller een baan kunnen krijgen. Partijen vinden de visie nog lang niet ‘af’.
Hannie van der Wal (D66) ziet er vooral een heleboel plichten in en vindt dat te eenzijdig. ,,Waar vind ik onze plicht om ervoor te zorgen dat mensen zich welkom voelen om met ons mee te doen.’’ Volgende week gaat het debat verder.
VK 20.12.2017 De Rotterdamse politiemedewerker Sarah Izat mag nog steeds geen uniform dragen in combinatie met een hoofddoek. Dat heeft de Nationale Politie woensdag in een brief aan het College voor de Rechten van de Mens (CRM) laten weten. De politie legt daarmee een eerdere uitspraak van het CRM naast zich neer. Izat diende in oktober een klacht in bij het College wegens discriminatie.
Sarah Izat blijft wel haar huidige uitzonderingspositie bij de organisatie behouden. Dat betekent dat ze aangiften via telefoon en een videoverbinding mag blijven opnemen, op de voorwaarde dat ze in burgerkleding haar werkzaamheden verricht. Zij blijft daarmee een uitzondering, benadrukt haar werkgever.
Tegelijkertijd stelt de politie in de brief dat er zowel bij leidinggevenden als andere medewerkers extra gelet zal worden op naleving van de interne gedragscode. Die bepaalt onder meer dat zichtbare religieuze uitingen en het dragen van piercings en opvallende haardrachten verboden zijn voor geüniformeerde agenten.
Verwarring
Bij Sarah Izat was eerder verwarring ontstaan toen haar leidinggevende haar een opleiding tot buitengewoon opsporingsambtenaar aanbood. Bij die functie is het dragen van een politie-uniform vereist. Izat wilde zelf ook graag een uniform dragen, maar wel in combinatie met een hoofddoek. Bij de zitting van het CRM in oktober verklaarde haar leidinggevende destijds een vergissing te hebben gemaakt, omdat hij niet op de hoogte zou zijn van de gedragscode.
Eind november oordeelde het CRM dat de politie onderscheid mocht maken, zolang daar goede redenen voor zijn, zoals het waarborgen van objectiviteit middels een neutrale, uniforme gezagsuitstraling bij politieambtenaren. Maar in de situatie van Sarah Izat, die met name telefonisch werk doet, vond het CRM de noodzaak van het verbod op een religieuze uiting niet aangetoond.
Aandachtig bestuderen
Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd, aldus De politie.
De politie verklaarde destijds het advies aandachtig te zullen bestuderen. Nu heeft de politie besloten om de uitspraak van het CRM naast zich neer te leggen (het oordeel van het CRM is niet bindend). In een brief aan het CRM laten de Nationale Politie en de minister van Justitie & Veiligheid weten onverminderd te hechten aan de neutraliteit van de politieambtenaar in publiekscontact. ‘Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd’, schrijft de politie. Sarah Izat wilde woensdag nog geen inhoudelijk commentaar geven.
Sarah Izat wil agent zijn met een hoofddoek. In dit interview vertelt ze waarom;
‘Ik ben de samenleving mijn kant van het verhaal schuldig en ik wil de dialoog aangaan. Ik werk bij een geweldige organisatie waar ik mij trots voor inzet. De politie doet haar best om een diverser korps te zijn. Dat lukt nu aardig, maar we zijn er nog niet. Diversiteit is niet het eindpunt, maar het startpunt voor een nog betere organisatie waar iedereen welkom is.’ (+)
NU 20.12.2017 De politie in Rotterdam heeft donderdag aan het College voor de Rechten van de Mens laten weten dat het geen aanpassingen gaat doen in de regels voor het dragen van een hoofddoek. Eerder oordeelde het College dat het discriminerend is dat een agente tijdens haar werk geen hoofddoek mag dragen in combinatie met het uniform.
De agente in kwestie stapte naar het College voor de Rechten van de Mens om een uitspraak te verkrijgen in het conflict dat de agente en haar werkgever hebben.
De vrouw beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en neemt aangiftes op via een videoverbinding. Ze mag dat van de politie doen in burgerkleding, met een hoofddoek.
Collega’s van de vrouw doen hetzelfde werk in uniform en de agente in kwestie wil dat ook. Dat de politie dit niet toestaat is volgens het College voor de Rechten van de Mens discriminerend. Als zij de telefoon opneemt, ziet de beller namelijk niet dat zij een hoofddoek en een uniform draagt.
‘Neutraliteit belangrijker’
De politie vindt de neutraliteit van de agent belangrijker, ook na de uitspraak. “Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd”, aldus de Rotterdamse politiechef Frank Paauw woensdag.
Uitzondering
Dat de vrouw wel een hoofddoek mag dragen als ze haar burgerkleren aan heeft, is en blijft een uitzondering, omdat dat met haar is afgesproken. “Dit schept geen precedent voor andere politiemedewerkers”, aldus de politie.
Minister Ferdinand Grapperhaus had eerder al laten weten dat agenten die met het publiek in contact komen geen hoofddoeken mogen dragen en dat de kledingcodes niet worden veranderd.
Het College voor de Rechten van de Mens, waarin de vroegere Commissie Gelijke Behandeling is opgegaan, controleert of Nederland zich houdt aan alle afgesproken mensenrechten. Uitspraken zijn niet bindend.
Telegraaf 20.12.2017 Agentes mogen geen hoofddoek dragen als ze het politieuniform aanhebben. Dat was zo en dat blijft zo. De politie in Rotterdam heeft dat woensdag laten weten aan het College voor de Rechten van de Mens.
Het College deed eind november uitspraak in de zaak van een moslima die bij de politie in de Maasstad werkt. De vrouw beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en neemt aangiftes op via een videoverbinding. Ze mag dat doen in burgerkleding, met een hoofddoek.
Collega’s van de vrouw doen hetzelfde werk in uniform. De vrouw wil dat ook, maar het korps staat niet toe dat ze daarbij een hoofddoek draagt. Dat is volgens het College discriminerend. Als zij de telefoon opneemt, ziet de beller namelijk niet dat zij een hoofddoek èn een uniform draagt.
Neutraliteit
De politie vindt de neutraliteit van de agent belangrijker, ook na de uitspraak. „Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd”, aldus politiechef Frank Paauw woensdag.
Dat de vrouw wel een hoofddoek mag dragen als ze haar burgerkleren aan heeft, is en blijft een uitzondering, omdat dat met haar is afgesproken. „Dit schept geen precedent voor andere politiemedewerker”, aldus de politie.
Minister Ferd Grapperhaus had eerder al laten weten dat agenten die met het publiek in contact komen geen hoofddoekjes mogen dragen en dat de kledingcodes niet worden veranderd.
Het College voor de Rechten van de Mens, waarin de vroegere Commissie Gelijke Behandeling is opgegaan, controleert of Nederland zich houdt aan alle afgesproken mensenrechten. Uitspraken zijn niet bindend.
AD 20.12.2017 Agentes mogen geen hoofddoek dragen als ze het politie-uniform aanhebben. Dat was zo en dat blijft zo. De politie in Rotterdam heeft dat vandaag laten weten aan het College voor de Rechten van de Mens.
Het College deed eind november uitspraak in de zaak van Sarah Izat die bij de politie in de Maasstad werkt. De vrouw beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en neemt aangiftes op via een videoverbinding. Ze mag dat, bij uitzondering, doen in burgerkleding, met een hoofddoek.
Collega’s van de vrouw doen hetzelfde werk in uniform. De vrouw wil dat ook, maar het korps staat niet toe dat ze daarbij een hoofddoek draagt. Dat is volgens het College discriminerend. Als zij de telefoon opneemt, ziet de beller namelijk niet dat zij een hoofddoek èn een uniform draagt.
De politie vindt de neutraliteit van de agent belangrijker, ook na de uitspraak. ,,Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd”, aldus politiechef Frank Paauw.
Dat de vrouw wel een hoofddoek mag dragen als ze haar burgerkleren aan heeft, is en blijft een uitzondering, omdat dat met haar is afgesproken. ,,Dit schept geen precedent voor andere politiemedewerker”, aldus de politie.
Minister Ferdinand Grapperhaus had eerder al laten weten dat agenten die met het publiek in contact komen geen hoofddoekjes mogen dragen en dat de kledingcodes niet worden veranderd.
Het College voor de Rechten van de Mens, waarin de vroegere Commissie Gelijke Behandeling is opgegaan, controleert of Nederland zich houdt aan alle afgesproken mensenrechten. Uitspraken zijn niet bindend.
Elsevier 20.12.2017 Politieagentes mogen tijdens hun werk geen hoofddoek dragen. Dat heeft de Rotterdamse politie laten weten aan het College voor Rechten van de Mens. Dit college achtte eerder een klacht van een vrouw gegrond.
Het college deed eind november uitspraak in een zaak van een moslima die werkzaam is bij de politie in Rotterdam. De agente, Sarah Izat, diende in oktober een klacht in bij het college.
Het instituut is bij wet ingesteld en beschermt, bevordert, bewaakt en belicht mensenrechten door middel van onderzoek, advies en voorlichting. Iedereen die zich gediscrimineerd voelt, kan een klacht indienen bij het college. Deze klacht moet gaan over discriminatiekwesties rondom werk, in het onderwijs of als consument. Mensen kunnen bij het college terecht als zij zich gediscrimineerd voelen. Het college heeft spreekrecht bij vergaderingen van de VN-Mensenrechtenraad. Die Raad is omstreden, want het neemt niet zelden een anti-Israëlische houding aan.
De vrouw beantwoordde telefoontjes bij de servicedesk van de politie en stond mensen ook via een videoverbinding te woord. Dit deed ze in burgerkleding, mét hoofddoek. Als ze het politie-uniform wilde dragen, moest haar hoofddoek af, eiste de politie. Omdat ze dit discriminatie vond, diende Izat een klacht in. Die legt de politie naast zich neer.
Neutraliteit politie het belangrijkst
De politie vindt de neutraliteit van de agent belangrijker, ook na de uitspraak van het college. ‘Aan de onpartijdige en onafhankelijke uitstraling ontleent de politie mede het vertrouwen van de burger dat de achtergrond of persoonlijke opvattingen van de politieambtenaar geen rol spelen bij de beoordeling van situaties waarin de politietaak wordt uitgevoerd.’ Dat zegt politiechef Frank Paauw woensdag.
Dat de vrouw wel een hoofddoek mag dragen als ze haar burgerkleren aanheeft, is en blijft een uitzondering omdat dat met haar is afgesproken. ‘Dit schept geen precedent voor andere politiemedewerkers,’ aldus de politie.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Leiderschap consultant en commissaris Bercan Günel veranderde van standpunt over de hoofddoek.
De oude opvatting
VK 09.12.2017 ‘Ik sta voor de rechten van de mens, dus voor vrijheid van meningsuiting, voor keuzevrijheid. Dat is de grondslag en kracht van de Europese democratie. Een hoofddoek dragen is zo’n vorm van uitingsvrijheid. Net zoals iemand kan beslissen een tattoo te dragen. Een persoonlijke keuze die respect verdient.
‘Zo ben ik gaan denken toen ik als 26-jarige in Nederland kwam wonen. In Istanbul, waar ik ben opgegroeid, was ik tegen het dragen van de hoofddoek. Het Turkije van toen beschouwde ik als ouderwets, als een gevaar voor het seculiere, moderne Turkije. De hoofddoek was verboden in overheidsdienst en op universiteiten. Wonend in Nederland was ik verbaasd door het negatieve oordeel van Human Rights Watch over een uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Het hof stelde de Turkse overheid in het gelijk nadat een studente bezwaar had gemaakt tegen het hoofddoekverbod. De mensenrechtenorganisatie vond de hoofddoek juist een vorm van vrije meningsuiting. Ik begon deze kwestie te bekijken vanuit het oogpunt van mensenrechten en ben daarin meegegaan. Een hoofddoek dragen is een kwestie van vrijheid.’
Het Kantelpunt
Nergens in de Koran staat geschreven dat gelovige vrouwen een hoofddoek moeten dragen
‘Twee jaar geleden las ik de Koran. Nergens staat geschreven dat gelovige vrouwen een hoofddoek moeten dragen. Wel staat er dat zij hun kuisheid moeten bewaken, dat ze hun aantrekkelijkheden niet mogen tonen, dat zij sluiers over hun boezem moeten dragen en hun ogen moeten neerslaan. Ik las: ‘O Profeet, zeg tot jouw echtgenotes en tot jouw dochters en tot vrouwen van de gelovigen dat zij hun gewaden over zich heen laten hangen. Op die manier is het gemakkelijk om hen te herkennen en worden zij niet lastiggevallen.’
‘Ik werd bijna ziek toen ik dit las. In Iran, waar ik afgelopen najaar een rondreis maakte, werd het plaatje compleet. Een decaan van een universiteit die ons reisgezelschap ontving, zei: ‘Het is een feit dat vrouwen seksuele objecten zijn. De man als rationeel wezen, moet haar beschermen.’ Dus dáárom moeten vrouwen zich bedekken: omdat ze als een seksueel object worden gezien.’
We zijn er klaar mee als seksueel object te worden gezien en behandeld
De nieuwe opvatting
‘Het dragen van de hoofddoek heeft niets met keuzevrijheid te maken. Het staat juist haaks op elke vorm van vrijheid, want een vrouw onderwerpt zichzelf ermee als lustobject voor de man en dat maakt haar onvrij. Met het dragen ervan bevestigt zij deze opvatting en accepteert zij deze. De vrouw is geen seksueel object. Zij is een autonoom wezen, vrij in haar handelen, daarin niet bepaald door wat een man van haar wil. Ik ben religieus, ik ben moslim. Maar ik ben geen seksueel object.
‘Een hoofddoek kun je niet vergelijken met een tattoo. De laatste is een uiting van vrijheid, de eerste een beperking ervan. Wat is je bestaansrecht als je jezelf niet kunt zijn? Ik hoop dat prominente moslimvrouwen hun hoofddoek afdoen om duidelijk te maken dat het is afgelopen. Net zoals in de #MeToo-discussie is de boodschap dat we er klaar mee zijn als seksueel object te worden gezien en behandeld. Ook zijn we er klaar mee dat mannen macht over vrouwen willen.
Het liefst zou ik niet met hoofddoeken geconfronteerd worden. Ik neig ernaar voor een verbod te zijn
‘Vrouwen hebben het recht vrij te zijn, menswaardig te worden bejegend. Als ik ervoor kies mijzelf niet als lustobject te zien en dat toon door geen hoofddoek te dragen, dan wil ik daar niet op worden aangekeken. In een wijk waar ik als vrouw met die keuze een kleine minderheid ben, voel ik via de afkeurende blikken dat ik juist wel word gezien als een seksueel object. Ik wil in de maatschappij totale vrijheid voelen. Die voel ik in die wijk niet. Het liefst zou ik niet met hoofddoeken geconfronteerd worden.
‘Ik neig ernaar voorstander te zijn van een verbod. De recente uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens over de politiemedewerkster die tegen de regels in een hoofddoek wil dragen, vind ik onbegrijpelijk en zeer vrouwonvriendelijk. Vrouwen moeten zelf een eind maken aan deze gewoonte. In de Bijbel staan ook passages waarin vrouwen worden opgeroepen zichzelf te bedekken. Daar is Europa al lang van afgestapt.’
Het effect
Ik besefte dat mijn gedachte dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, onjuist is
‘Mijn principiële bezwaren tegen de hoofddoek en andere sluiers voel ik fysiek. Tijdens de reis door het prachtige Iran voelde ik mij negen dagen lang gespannen en bekneld. Het was een continue struggle met de wettelijke kledingvoorschriften voor vrouwen. Eraan meedoen is acceptatie van het verstoppen van vrouwen. Met weigeren zou ik het hele reisgezelschap in de problemen kunnen brengen.
De eerste twee dagen drapeerde ik mijn kleurrijke sjaals als een tulband op mijn hoofd. Maar dat leverde veel afkeurende blikken op. Daarna liet ik sjaals los over mijn haar hangen. Een nederlaag. Op twee plaatsen die we bezochten, zoals het mausoleum van Khomeini, moesten we als vrouwen een witte chador aan. Ik begon over mijn hele lijf te trillen. Het lukte mij niet het gewaad aan te trekken. Ik ben in de bus een boek gaan lezen terwijl de anderen het mausoleum bezochten.
‘Toen ik na de reis door het droge, stoffige, warme Iran op Schiphol aankwam, regende het. Eenmaal buiten ademde ik de frisse, koele lucht diep in. Ik voelde de zuurstof en ontspanning door mijn lichaam stromen. Ik kon weer rechtop lopen, iedereen aankijken, met mijn haren los. En ik besefte dat mijn gedachte dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, onjuist is. Ik moet het omdraaien: vrijheid is wél
VK 06.12.2017 Volgens de glazen bol van hoofdredacteur Peter Vandermeersch zal NRC-Handelsblad in 2025 redactioneel worden geleid door een belijdende moslima. Een krasse voorspelling, waarvan Willem Frederik Hermans, Rudie Kousbroek, Karel van het Reve en Gerrit Komrij in hun graf wel even zullen opkijken.
Vandermeersch voorspelt ook dat in 2025 zijn krant 500.000 (digitale) abonnees zal hebben en dat hoeft niet te verbazen, want tegen die tijd zijn de oude liberale NRC Handelsblad-lezers zeker dood en is hun plaats ingenomen door een half miljoen jonge frisse moslims.
Wie haar aan de telefoon kreeg, zag die hoofddoek niet
Elf jaar geleden zei Piet Hein Donner, toen minister van Justitie, dat de sharia moet worden ingevoerd wanneer tweederde van de Nederlandse bevolking voor zo’n Grondwetswijziging zou stemmen. Er werd destijds in de Kamer wat tegengeprutteld over de democratie die zichzelf moet verdedigen, maar in feite was er geen speld tussen de opmerking van Donner te krijgen. Het zou ondemocratisch zijn wanneer wij een democratisch genomen besluit om de democratie af te schaffen, naast ons neerleggen.
Omdat politieke principes in het Hollandse polderlandschap nooit lang standhouden, vroeg ik mij af hoe lang het gaat duren voordat je kunt worden aangehouden door een agente met een hoofddoek. Ik denk nog voor 2025.
Onlangs deed het College voor de Rechten van de Mens een halfslachtige uitspraak in een zaak die een agente had aangespannen tegen de politie, aangezien het verboden is een hoofddoek op haar werk te dragen. De uitspraak was halfslachtig, omdat de moslima slechts in het gelijk werd gesteld, omdat zij bureauwerk deed, waarbij haar uiterlijk geen rol speelde. Wie haar aan de telefoon kreeg, zag die hoofddoek niet, en dan mocht het dragen weer wel – daar kwam het op neer.
Het College is vooral een College voor de Religieuze Rechten van de Mens
De zaak doet denken aan een andere zaak voor het College voor de Rechten van de Mens, een jaar geleden. Toen werd de rechtbank van Rotterdam aangeklaagd door een moslima die als griffier een hoofddoek wilde dragen, hetgeen op grond van het zogenaamde ‘togabesluit’ werd geweigerd.
Het togabesluit is een afspraak binnen de rechtspraak om in de kleding volstrekte neutraliteit te betrachten. Het College voor de Rechten van de Mens stelde toen de moslima in het gelijk, waarmee expliciet werd gezegd dat Rotterdamse rechters discrimineren. Niettemin legde de rechtbank de uitspraak naast zich neer.
Dat de agente gelijk zou krijgen, was niet moeilijk te voorspellen, want het College is vooral een College voor de Religieuze Rechten van de Mens. Dat bleek mij al eerder bij de zaak die de biljartvereniging van Urk had aangespannen.
In Urk willen ze niet op zondag biljarten – wel op zaterdag – en daarom vinden ze dat alle andere biljartclubs zich maar moeten aanpassen. De Urkers werden in het gelijk gesteld en het College deed dat in een video bij monde van een moslima met hoofddoek.
Op zichzelf is het natuurlijk grappig dat die steile gereformeerden uit Urk zegevierden dankzij een moslima die vindt dat al die ongelovigen en andersdenkenden hun zaterdag moeten opofferen, maar aan het bedillerige element des Urkers eis werd geheel voorbijgegaan.
In de zaak van de agente en haar hoofddoek heeft het College het overigens niet aangedurfd de uitspraak te laten uitleggen door een dame met een hoofddoek. Het was dit keer een dame met een keurig permanentje.
Gelukkig kan het College zonder enige sanctie worden genegeerd
Gelukkig is een uitspraak van het College slechts een advies en kan zij zonder enige sanctie worden genegeerd. Het mag dan heel deftig klinken, het College voor de Rechten van de Mens, in feite gaat het hier om een machteloos instituut zonder veel gezag.
Mij zal het een rotzorg zijn of vrouwen een hoofddoek dragen. Voor mijn part dragen mensen vanwege hun geloof een carnavalssteek of een fluitketel. Dat kassameisjes en schoolmeisjes hoofddoekjes dragen, ik vind het allemaal best, al verontrust het me wel dat je ‘alleen in stilte ex-moslim kunt zijn’, zoals Trouw gisteren citeerde uit een even verontrustend rapport.
Mensen moeten kunnen geloven wat zij willen en zij moeten dat kunnen doen in de kerken die zij willen. Maar juist om deze godsdienstvrijheid te kunnen waarborgen is het noodzakelijk dat de overheid als handhaver van vrijheden zelf volstrekt neutraal blijft.
Wie dat niet begrijpt, heeft niets van de rechtsstaat begrepen
Wie dat niet begrijpt, heeft eigenlijk niets van de rechtsstaat begrepen. Wie bij de rechtbank of de politie een hoofddoek wil dragen heeft eigenlijk niet begrepen waar de rechtbank en de politie voor staan en is per definitie niet geschikt voor een baan bij deze organisaties.
Dat geldt trouwens ook voor dragers van een zichtbaar kruis op buik of borst, voor dragers van een keppeltje, een tulband of een spaghettivergiet. En liever ook geen tatoeages bij de politie, maar dit terzijde.
AD 26.11.2017 Met het oordeel dat een Rotterdamse politievrouw haar hoofddoek zou moeten kunnen dragen boven haar uniform, wakkerde het College voor de Rechten van de Mens deze week een verhitte discussie aan. Is het veelbesproken instituut wereldvreemd? Of gewoon zorgvuldig?
Afschaffen dat College voor de Rechten van de Hoofddoek, aldus Geert Wilders.
,,Bizar”, smaalde premier Mark Rutte eens over een oordeel van het college. ,,Afschaffen dat College voor de Rechten van de Hoofddoek”, brieste Geert Wilders. Of VVD’er Malik Azmani: ,,Op wat voor planeet leven die mensen?”
De recensies van het College voor de Rechten van de Mens zijn – zacht gezegd – niet altijd onverdeeld positief. Deze week bleek dat opnieuw, na het oordeel dat een Rotterdamse politieagente haar hoofddoek zou moeten kunnen dragen boven haar uniform.
Het College voor de Rechten van de Mens is volgens de felste criticasters een wereldvreemd instituut vol gekke rechters die als linkse cultuurweggevers met bizarre uitspraken het hele land op stelten zetten.
Toch passeert het gros van de ruim 400 zaken die het college jaarlijks behandelt in stilte. Iedereen in Nederland kan er (gratis) naartoe stappen, bij vermeende discriminatie, of als er onterecht onderscheid zou zijn gemaakt op grond van een handicap of chronische ziekte.
In de kou gezet
Neem mevrouw Hiemstra. Met vastberaden tred loopt ze – afgelopen donderdagmiddag – in Utrecht naar haar stoel. De drie collegeleden volgen elk woord, wanneer ze betoogt dat haar dochter in de kou is gezet door haar middelbare school. De chronisch zieke tiener is te weinig geholpen om haar de lessen te kunnen laten volgen, vindt zij. ,,Onze dochter heeft de hele bovenbouw gemist door het gedonder.”
De drie leden van het College voor de Rechten van de Mens knikken behoudend. De zitting lijkt gekopieerd uit een rechtbank. Voor beide partijen is een kant, het college zit achter een lange tafel. Het taalgebruik is al even juridisch. Alleen de toga’s ontbreken. Maar de zaken zijn net als in de rechtbank uit het leven gegrepen.
Afgewezen
De kern is: het gewoon proberen op te lossen met elkaar, aldus Ashley Terlouw, hoogleraar rechtssociologie.
Wie een winkel niet rolstoelvriendelijk vindt, kan er terecht. Datzelfde geldt voor iemand die vermoedt bij een sollicitatie afgewezen te zijn vanwege zijn huidskleur. Het college is de opvolger van de Commissie Gelijke Behandeling, maar dan behoorlijk opgetuigd tot een belangenorganisatie voor mensenrechten. Die uitbreiding kwam er na internationale druk. Sinds 2012 is alles onder een dak te vinden, om een wildgroei aan instanties te voorkomen.
Vorig jaar werden er naast de zittingen ook bijna 4.000 vragen om informatie behandeld en ruim 300 presentaties gegeven over mensenrechten. Het pand herbergt juristen, maar ook hoogleraren op het gebied van gezondheidsrecht, bestuursrecht en wetenschappers. Het wordt gefinancierd door de rijksoverheid, vorig jaar was het budget 6,5 miljoen euro. De veelbesproken uitspraken worden gedaan door de dertien collegeleden, die voor maximaal negen jaar worden benoemd.
Zijn zij links? Of juist rechts? Dat is moeilijk te zeggen. Selectie verloopt via een commissie, die deels bestaat uit de elfkoppige Raad van Advies. Zitting daarin hebben onder anderen Frits Bakker, baas van de Raad voor de Rechtspraak, maar ook de Nationale Ombudsman en niet-juristen als André Rouvoet of Sieto de Leeuw, bestuurslid van VNO-NCW. Bij het selecteren wordt uitdrukkelijk niet gevraagd naar politieke voorkeur. Als ze openlijk politiek actief zijn geweest, wordt dat wel vaak vermeld op de website. Uiteindelijk worden leden benoemd door de ministerraad.
Onbedoelde discriminatie
Ashley Terlouw, hoogleraar rechtssociologie en lang lid, oordeelde over tal van kwesties. Niet zelden, zegt ze, was er sprake van onbedoelde discriminatie. ,,Dan zei de gedaagde partij tijdens de bespreking: och, maar heb je dat zo opgevat? Dat was niet de bedoeling!” Dat is ook de geest van het college, vindt Terlouw. ,,De kern is: het gewoon proberen op te lossen met elkaar.”
Hun oordelen zijn niet bindend, maar in driekwart van de gevallen wordt het wel nageleefd, zegt het college in haar jaarverslag.
Soms zijn de kwesties er ronduit koddig. Een man die klaagt dat alleen vrouwen een gratis kopje koffie krijgen bij een Moederdagactie. Of een Urker biljartvereniging die zich gediscrimineerd voelt omdat het Nederlands kampioenschap op zondag wordt gehouden. Beide klachten worden gegrond verklaard, overigens.
Gevoelig
Het is maar goed dat dit college geen bindende adviezen geeft, aldus Arno Rutte, VVD-Kamerlid.
De maatschappelijke deining zit hem meer in cultureel gevoeliger vraagstukken. Neem de buschauffeur van Qbuzz die van het college mocht weigeren vrouwen de hand te schudden.
Of een moslima die niet afgewezen had mogen worden in haar sollicitatie bij een overheidsinstelling omdat ze weigert mannen de hand te schudden. De reacties zijn dan ongemeen fel. VVD-Kamerlid Arno Rutte zei deze week nog: ,,Het is maar goed dat dit college geen bindende adviezen geeft.”
Volgens Terlouw wakkeren politici onterecht woede over beslissingen aan. ,,Ze reageren snel. Zó snel dat ik mij wel eens afvraag of ze de uitspraken echt hebben gelezen.” Voormalig lid Kathalijne Buitenweg, nu Kamerlid voor GroenLinks, hekelt eveneens het ‘schieten uit de heup’. ,,Het zijn namelijk altijd beslissingen in heel specifieke zaken, maar het oordeel wordt vaak gebruikt voor grote stellingnames.”
Wereldvreemd
Het college past juist heel precies wetten toe die we met de hele samenleving maken, aldus Kathalijne Buitenweg (Kamerlid).
In het geval van de agente en haar hoofddoek oordeelt het college dat dit privilege bijvoorbeeld zeker niet voor agenten op straat hoeft te gelden, houdt Buitenweg voor. Bij de buschauffeur die geen handen hoefde te schudden, maakt werkgever Qbuzz vooral slecht duidelijk waarom dit tot de taken van hun chauffeurs moest worden gerekend.
Buitenweg: ,,Het is al gauw: kijk dat college eens wereldvreemd zijn, maar het college past vaak juist heel precies de wetten toe die we met de hele samenleving hebben opgesteld.” Zij bestrijdt dat het college een te linkse signatuur heeft, of al te veel begrip zou tonen voor nieuwe culturen. ,,Er zitten ook mensen in van werkgeversorganisaties, of iemand van het wetenschappelijk bureau van het CDA. Een links bolwerk is het zeker niet.”
Terlouw: ,,Grondrechten zijn toch ook helemaal niet iets van links? Zie maar hoe vaak er door zogenoemd rechts een beroep wordt gedaan op de vrijheid van meningsuiting of het recht van vereniging en het gelijkheidsbeginsel.”
Volgens Buitenweg past de kritiek die het college krijgt vooral in de huidige tijdgeest. ,,Iedereen eist zijn rechten op, maar heeft moeite als iemand met een andere mening dat ook doet.”
VK 21.11.2017 De kunst van het politievak is om geen blijk te geven van je particuliere geloofsopvattingen, betoogt Keyvan Shahbazi. Deze administratieve medewerkster vraagt de politieorganisatie om zichzelf opnieuw te ordenen op grond van háár groepsnorm
‘Het zal niet van de ene op de andere dag geregeld zijn, maar hopelijk kan de politie nu verder kijken naar vervolgstappen op het gebied van de hoofddoek’. Dit was de reactie van de gehoofddoekte administratieve medewerkster na de uitspraak van het college voor de rechten van de mens op 20 november. De Volkskrant deed het vervolgens dunnetjes over met de volgende intro onder het bericht: ‘Het dragen van een hoofddoek hoeft voor moslima’s niet langer meer een belemmering te zijn om een carrière bij de politie na te streven.’
Op 31 oktober heb ik in deze krant een hartstochtelijk pleidooi gehouden voor diversiteit. Onderbouwd met verschillende voorbeelden uit de praktijk, heb ik aangegeven hoe belangrijk dit thema is voor een organisatie als de Nationale Politie. Want de politie heeft behoefte aan personeel dat in staat is in verbinding met de samenleving, maar over de belangen van verschillende groepen heen, te opereren.
Want wie in een gepolariseerde samenleving de ‘eigen groep’ is overstegen, heeft geleerd om een vraagstuk vanuit perspectieven van meerdere groepen te bezien en te analyseren. Dit is een kwaliteit die broodnodig is in de huidige stand van Nederland.
Het is in het geval van deze administratieve medewerkster juist hier waar de schoen ernstig wringt. Zij stelt niet alleen de norm van de eigen groep centraal, ze vraagt de politieorganisatie om zichzelf opnieuw te ordenen en wel op grond van háár groepsnorm. Dat is haar goed recht, maar dat ze zich daarbij ook beroept op de diversiteitsgedachte raakt kant noch wal.
Hartelijk welkom
Het Europese Hof van Justitie heeft in maart bepaald dat werkgevers van hun personeel mogen eisen in vertegenwoordigende functies neutrale kleding te dragen
Deze omkering zou mogelijk kunnen zijn als ze een gerechtvaardigde zaak nastreeft. Bijvoorbeeld als zij discriminatie en uitsluiting van een groep aankaart. Maar daar is hier geen enkele sprake van, ondanks de uitspraak van het college in haar particuliere geval. Zij is naar eigen zeggen hartelijk welkom geweest binnen de politieorganisatie.
Ze was ook op de hoogte van de gedragscode binnen de Nationale Politie. Ze wist dat het niet was toegestaan het politie-uniform te combineren met andere kledingstukken die uiting geven aan een particuliere geloofsovertuiging. Het probleem hier is niet discriminatie, maar een laks optreden van haar leidinggevenden, waardoor ze in staat is geweest zich geleidelijk in die positie te manoeuvreren.
Deze juriste, die tevens betrokken is bij de Rotterdamse islamitische partij Nida, lijkt zeer bewust naar een uitspraak van het college toe gewerkt te hebben. Maar het gevolg van die uitspraak kan ook zijn, dat er voortaan binnen de politie alleen geüniformeerd personeel aangiftes zal mogen opnemen. En de ‘vervolgstap op het gebied van de hoofddoek’, zoals deze activiste het formuleert, kan ook zijn, dat de politieorganisatie haar eigen interne gedragscodes beter leert te handhaven.
Ik zal het toejuichen als deze activiste hierna naar de rechter zal stappen. Ik schat in dat ze er achter zal komen dat ze een ijdele hoop koestert. Het hoogste rechtsorgaan, het Europese Hof van Justitie, heeft afgelopen maart bepaald, dat werkgevers van hun personeel mogen eisen in vertegenwoordigende functies neutrale kleding te dragen. Wel onder de voorwaarde, dat de gedragscode in een bedrijfsreglement is vastgesteld.
Polarisatie
De politie moet van en voor iedereen zijn
Deze uitspraak is van toepassing op de huidige stand van zaken binnen de Nationale Politie. Meer dan ooit hebben we in tijden van polarisatie een politieorganisatie nodig die zich zelf niet een onderdeel maakt van deze polarisatie, maar er juist boven staat. Vrij van welke schijn van partijdigheid dan ook.
Een politieorganisatie die van en voor iedereen is; zowel voor wie principieel tegen Zwarte Piet is als voor de hartstochtelijke voorstanders, voor wie op de PVV stemt en tegen de komst van vluchtelingen is, maar ook voor al degenen die zich tegen de opvattingen van de PVV verzetten en iedere vluchteling verwelkomen.
In een seculiere democratische rechtsorde is er een groot verschil tussen de rechtshandhaving en het bewaken van goede smaak, fatsoen of morele waarden. Voor een politieambtenaar hoort er maar één maat te gelden: het handhaven van de democratische rechtsorde en het bestrijden van strafbare feiten. En dat in verbinding met en in dienst van de samenleving, overstijgend aan alle persoonlijke- en groepsopvattingen die daarbinnen bestaan.
Natuurlijk wordt elke individuele politieambtenaar zelf geconfronteerd met verschillende maatschappelijke thema’s. Sterker nog; hij of zij heeft zelf in zijn eigen privéleven ook een mening over de bestaande kloven en breuklijnen in deze samenleving. De kunst van het politievak is juist, om in staat te zijn je particuliere opvattingen te parkeren als je als diender namens de rechtsstaat opereert.
Wie denkt dat bij de uitoefening van deze taak het uiten van particuliere geloofsopvattingen maar-zou-moeten-kunnen, heeft weinig begrepen van de rol van een politieambtenaar binnen een seculiere democratische rechtsorde.
Keyvan Shahbazi is publicist en als cultureel psycholoog verbonden aan de Politieacademie. www.shahbazi.cc
NOS 20.11.2017 Een politiemedewerkster uit Rotterdam die graag een hoofddoek wil dragen, kreeg vandaag gelijk van het College voor de Rechten van de Mens. De politie gaat nu onderzoeken wat ze met die uitspraak doen.
De uitspraak roept veel vragen op over het dragen van een hoofddoek op het werk. Maar los van die principiële vragen levert het dragen van een hoofddoek ook heel andere vragen op. Dat merken Nazli, Rabia, Saara en Khaoula. Ze dragen alle vier een hoofddoek en krijgen vaak de gekste vragen:
‘Nee, ik douche niet met mijn hoofddoek op en ik ben ook geen terrorist’
NOS 20.11.2017 Sarah Izat werkt bij de politie en wil graag een hoofddoek dragen als ze aangiftes opneemt. Dat mag van haar werkgever, maar niet in combinatie met haar uniform. Voor Izat was dat niet genoeg en dus stapte ze naar het College voor de Rechten van de Mens.
Dat college oordeelde vandaag dat de politie “een verboden onderscheid op grond van godsdienst maakt”. Wat betekent die uitspraak? En hoe zit het eigenlijk bij andere beroepen en in andere landen?
Mag nu iedereen bij de politie een hoofddoek om?
Zeker niet. Het oordeel van het College voor de Rechten van de Mens is namelijk niet bindend (“wel gezaghebbend”, zegt de organisatie zelf). Oordelen worden vaak opgevolgd door organisaties, maar voor bindende uitspraken moet je toch echt bij een rechter zijn. Als Izat naar de rechter wil stappen, kan ze wel het oordeel van het College meenemen.
Wat is dat college eigenlijk voor een organisatie?
Het is een onafhankelijke toezichthouder op de mensenrechten in Nederland. Iedereen kan er (gratis) een klacht indienen. Het College onderzoekt dan of de klager gediscrimineerd is op het werk, in het onderwijs of als consument.
Politiemedewerkster Sarah Izat die de zaak had aangespannen HOLLANDSE HOOGTE
Goed, maar voorlopig hoeft de politie de regels dus niet aan te passen?
Nee, in een reactie laat de politie wel weten dat het oordeel “zeer serieus” wordt genomen, omdat de politie “een diverse organisatie wil zijn, van en voor iedereen”. Eerder zei de politie over deze kwestie dat “op religieuze uitingen wordt gehandhaafd”. Het is voor politiemedewerkers verboden geloofsuitingen zoals een hoofddoek, een kruisje of een keppeltje te dragen.
Waarom is dat eigenlijk?
Nou, dat staat in de Gedragscode lifestyle-neutraliteit uit 2011: “De politieambtenaar zal in het belang van zijn gezag, neutraliteit en zijn eigen veiligheid, bij zijn optreden, in contact met het publiek, een gezagsuitstralende, neutrale en veilige houding behoren in te nemen.”
Wat mag een agent dragen?
Dus mogen er geen “uitingen” te zien zijn die duiden op een levensovertuiging, religie, politieke overtuiging, geaardheid, beweging, vereniging of andere vorm van lifestyle. Dat betekent: geen PvdA-speldje op je hemd, geen NEC-shirt onder je uniformjasje, geen rode (hindoe)stip op je voorhoofd. En er mag nog meer niet: geen zichtbare tatoeages, piercings of uitzonderlijke haardracht of haarkleur.
Het zijn de regels, maar de politie wil ook graag meer diversiteit toch?
Ja, en daarom zwengelde de Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg ook de discussie aan een half jaar geleden. Zijn streven is dat helft van de nieuwe agenten een migratieachtergrond heeft en daarom wilde Aalbersberg het hebben over het hoofddoekverbod.
Dat leidde tot een wijkagent die “om reacties te peilen” met een hoofddoek de straat op ging. Maar het leidde er ook toe dat de toenmalige minister Blok van Justitie zei dat de regels “er niet voor niets zijn” en dat het hoofddoekverbod gehandhaafd moest blijven. Daar is het College voor de Rechten van de Mens het dus weer niet mee eens.
Deze agente deed in mei een hoofddoek om om discussie uit te lokken SOFYAN MBARKI
Discussie in ons land, hoe staat het eigenlijk in andere (westerse) landen?
Dat verschilt nogal. In de VS, Engeland, Australië, Canada en Schotland mag het. In het laatste land mag het sinds de zomer van 2016, maar aan het eind van dat jaar had zich nog geen vrouw gemeld die er eentje wilde hebben.
In Engeland is het sinds 2001 toegestaan. Daar was niet veel discussie over, maar toen de politie van district West Midlands overwoog een stapje verder te gaan, was er wel ophef. De agentes in boerka zijn er dan ook niet gekomen.
In Duitsland, Frankrijk en België is er wel een hoofddoekverbod. Hoewel er net als bij ons discussie over is.
Agentes in Londen EPA
Het College deed uitspraak over de politie, maar betekent dit ook iets voor andere beroepen?
Nee, want zoals gezegd is de uitspraak niet bindend. Bovendien ligt er al een uitspraak op dit vlak van het Europees Hof van Justitie uit maart. Dat hof bepaalde toen dat werkgevers hun personeel mogen opdragen om neutrale kleding te dragen.
Het gaat dan in de praktijk wel vooral om personeel dat direct in contact komt met de klant. En, een bedrijf moet het in een bedrijfsreglement hebben vastgelegd. In dat geval is er volgens het Hof geen sprake van discriminatie.
In Nederland mogen bijvoorbeeld rechtbankmedewerkers geen hoofddoek dragen, maar brandweervrouwen weer wel.
Zij wel, politie-agentes (nog) niet. Wat vindt de aanstichtster er eigenlijk van?
“Het oordeel is belangrijk voor de verbinding”, zegt Izat over de uitspraak van vandaag. “Het zal niet van de een op de andere dag geregeld zijn, maar hopelijk kan de politie nu verder kijken naar vervolgstappen op het gebied van de hoofddoek.”
NOS 20.11.2017 De politie blijft neutraal in haar contacten met het publiek. Dat schrijft minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid naar aanleiding van de uitspraak van het College van de Rechten voor de Mens over een politiemedewerkster die een hoofddoek in combinatie met een politieuniform wilde dragen. De politie had haar dat niet toegestaan en volgens het College is dat verbod discriminatie. Het oordeel van het College is niet bindend.
Grapperhaus verwijst naar de korpschef die deze individuele zaak verder moet bestuderen. Die komt binnen een maand met een reactie.
Zichtbare uitingen van religie
Maar de minister wijst al wel op de “Gedragscode lifestyleneutraliteit” bij de politie. Daarin staat dat een politiemedewerker die contact heeft met het publiek een neutrale uitstraling moet hebben en dat zichtbare uitingen van levensovertuiging en religie niet zijn toegestaan.
“Dat is in het belang van zijn gezag en veiligheid in het optreden”, schrijft Grapperhaus. De minister benadrukt dat de gedragscode in 2011 is vastgesteld na overleg met politie, vakbonden en lokaal gezag.
Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft al laten weten niets te voelen voor een hoofddoek in combinatie met een uniform bij de politie.
NU 20.11.2017 Het politiebeleid dat agenten die met het publiek in contact komen, geen hoofddoekjes mogen dragen blijft gehandhaafd. Dat heeft Minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie) aan de Tweede Kamer laten weten.
Hij houdt vast aan de neutrale uitstraling van een agent. Dat is in “het belang van diens gezag en veiligheid in het optreden”, schrijft de minister.
Het College voor de Rechten van de Mens verklaarde maandag een klacht van een agente die geen hoofddoek mocht dragen gegrond. De korpschef zal deze individuele zaak verder bestuderen en reageren tegenover het College, aldus de minister.
Volgens het College is sprake van discriminatie en heeft de politie niet voldoende onderbouwd waarom de hoofddoek niet is toegestaan.
De politie verbood de hoofddoek omdat sprake moest zijn van “een neutrale en uniforme gezichtsuitdrukking” bij agenten.
Burgerkleding
De kwestie was aan het College voorgelegd door een agente die werkt op de serviceafdeling van de nationale politie, waar ze het 0900-nummer beantwoordt. Via een videoverbinding neemt ze onder meer aangiftes op.
Momenteel doet ze haar werk in burgerkleding waarbij ze een hoofddoek draagt, terwijl haar collega’s het politie-uniform dragen. De politie verbiedt de vrouw om ook haar uniform te dragen in combinatie met de hoofddoek.
De politie zegt in een reactie dat het de uitspraak van het College “grondig gaat bestuderen”. “De politie wil een diverse organisatie zijn, van en voor iedereen. Daarom neemt de politie het oordeel van het College serieus,” aldus het persbericht.
Elsevier 20.11.2017 Het politiebeleid dat agenten die met publiek in contact komen geen hoofddoek mogen dragen, blijft gehandhaafd. Minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus (CDA) laat weten dat de neutrale uitstraling van een agent ‘in het belang is van diens gezag en veiligheid in het optreden’.
Het College voor de Rechten van de Mens verklaarde maandag een klacht van een vrouwelijke politiemedewerker die geen hoofddoek mocht dragen gegrond. De korpschef zal zich buigen over de individuele zaak, schrijft Grapperhaus dinsdagavond aan de Tweede Kamer.
Hoofddoekverbod is discriminerend, vindt College
Volgens het College voor de Rechten van de Mens wordt de vrouw in kwestie gediscrimineerd, omdat zij tijdens haar werk geen hoofddoek mag dragen. Volgens het college maakt de politie bij haar ‘ongeoorloofd onderscheid op grond van godsdienst’.
De politie wees er eerder op de dag op dat de klacht en uitspraak alleen betrekking hebben op de specifieke situatie en de functie van de vrouw. De politie neemt de uitspraak naar eigen zeggen serieus maar stelt tegelijkertijd dat ‘neutraliteit onverminderd belangrijk blijft als uitgangspunt bij het politiewerk’. De vrouw spande kort nadat ze in dienst trad bij de politie een zaak aan bij het College.
NIDA wil landelijke proef met hoofddoeken bij uniform
NIDA – de islamitische Rotterdamse politieke partij – greep de uitspraak van het College dinsdag direct aan, en pleitte voor een landelijke proef met een hoofddoek bij het politie-uniform.
‘Hoopvol,’ noemde NIDA de uitspraak. De partij wil dat nieuwe uniforms worden ontworpen waar de hoofddoek ook onderdeel van uitmaakt.
‘Op het moment dat een seksist wordt aangesproken door een vrouwelijke agente en hij heeft daar moeite mee, dan is dat niet het probleem van de vrouwelijke agente, maar van de meneer die seksistisch is. Hetzelfde geldt voor iemand die een hoofddoek draagt,’ aldus de redenering van de partij, die vindt dat een hoofddoek bij het uniform de politie ‘diverser en inclusiever’ zou maken.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
BB 20.11.2017 De politie discrimineert een agente door haar te verbieden tijdens haar werk een hoofddoek te dragen in combinatie met het uniform. Dat heeft het College voor de Rechten van de Mens bepaald in een zaak die was aangespannen door een politiemedewerkster in Rotterdam.
Neutrale organisatie
De vrouw wil vanwege haar geloofsovertuiging ook tijdens haar werk een hoofddoek dragen, samen met een uniform. De politie staat dat niet toe, omdat de organisatie neutraal is en dat ook moet uitstralen. De betrokken medewerkster vindt dat zij wordt beperkt in de vrijheid van godsdienst.
Zwaarwegende belangen
Het college vindt de uniforme gezagsuitstraling en de eigen veiligheid van de politieambtenaar op zich zwaarwegende belangen vanuit de politie, maar is er in dit geval niet van overtuigd dat die van toepassing zijn op de betrokkene.
Burgerkleding
Zij werkt op de afdeling intake & service en heeft daar niet veel contact met burgers. Ze beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en mag aangiften opnemen via een video-verbinding. Ze mag dat doen in burgerkleding, met een hoofddoek. Haar collega’s doen dit werk echter in een uniform. De vrouw wil dat ook, maar het korps staat dát niet toe.
Principiële uitspraak
De vrouw wilde een principiële uitspraak van het College zodat ook andere vrouwelijke agenten hier wat aan hebben die een hoofddoek willen dragen. Dat is volgens haar belangrijk, omdat de politie zelf aangeeft dat ze meer diversiteit in de gelederen wil. De uitspraken van het College zijn niet bindend. (ANP)
VK 20.11.2017 Het dragen van een hoofddoek hoeft voor moslima’s niet langer meer een belemmering te zijn om een carrière bij de politie na te streven. Vandaag oordeelde het College van de Rechten van De Mens dat het politieverbod om het politie-uniform in combinatie met een hoofddoek te dragen mensen in hun religieuze uiting treft.
De uitspraak werd gedaan in de zaak die de Rotterdamse politiemedewerker Sarah Izat (26) aanspande tegen haar werkgever, de Nationale Politie, waar Izat sinds 2013 in vaste dienst is. Vanwege een gedragscode uit 2011 die stelt dat zichtbare religieuze uitingen verboden zijn voor geüniformeerde agenten kon Izat niet doorstromen binnen de politie.
Volgens het College voor de Rechten van de Mens is het maken van indirect onderscheid niet verboden, zolang daar goede redenen voor zijn, zoals het waarborgen van neutraliteit en objectiviteit middels een neutrale, uniforme gezagsuitstraling bij politieambtenaren. In de situatie van de vrouw is de noodzaak van het verbod (op een religieuze uiting) niet aangetoond, vindt het College.
Argumenten
‘Als de vrouw het 0900-servicenummer beantwoordt, ziet de burger haar niet. Het verbod draagt daarom hier per definitie niet bij aan de beoogde uitstraling van de politie.’ Ook vindt het College het acceptabel als ze via een videoverbinding aangiften opneemt. Het argument van de politie dat ze vanwege haar persoonlijke veiligheid geen hoofddoekje mag dragen, wijst het college af. Het College is dan ook van mening dat de Nationale Politie in het geval van Izat onderscheid maakt op grond van godsdienst.
Izat, die werkzaam is op de serviceafdeling waar ze meldingen als inbraak, overvallen en suïcide opneemt, kreeg na haar vaste aanstelling de mogelijkheid om een opleiding te volgen voor de functie van boa (buitengewoon opsporingsambtenaar). Het aanbod leidde bij Izat tot verwarring. Pas op de eerste dag van haar praktijkopleiding tot boa kreeg Izat uitsluitsel en werd ze vanwege haar hoofddoek weggestuurd.
‘Met het positieve oordeel bevestigt het College dat de Nationale Politie onderscheid maakt op grond van godsdienst’, reageert Izats advocaat Betül Ozates. ‘Het uitsluiten van agenten met hoofddoek is discriminatoir van aard en kan geen rechtvaardiging vinden in de stelling dat daarmee de neutrale uitstraling van de politie wordt gewaarborgd.’
Met het oordeel van het College onder de arm wil Izat het gesprek met de Nationale Politie vervolgen. ‘Het positieve oordeel moet – ons inziens – een stevige aanzet vormen voor de Nationale Politie om tot herziening van de gedragscode over te gaan. Een herziening die ervoor zorgt dat moslima’s met een hoofddoek volwaardig kunnen participeren in het publieke domein.’
Hoe de hoofddoekdiscussie in mei losbarstte;
Sarah Izat wil agent zijn met een hoofddoek. In dit interview vertelt ze waarom
Sarah Izat (26) werkt met hart en ziel bij de Rotterdamse politie. Dus wanneer haar werkgever haar de functie van buitengewoon opsporingsambtenaar in het vooruitzicht stelt, gaat zij daar gretig op in. Alleen, haar hoofddoek moet af. Izat stapte naar het College voor de Rechten van de Mens, dat maandag uitspraak doet. (+)
Binnenkort agentes met hoofddoek? Politieleiding Amsterdam overweegt dit voor meer diversiteit
De Amsterdamse politieleiding overweegt een hoofddoek toe te staan voor agentes. Op die manier zouden meer agenten met een migratie-achtergrond geworven kunnen worden. Dat zei de Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg in het AD.
Amsterdamse wijkagente gaat met hoofddoek straat op als statement
Een Amsterdamse wijkagente is met een hoofddoek de straat op gegaan om te peilen hoe mensen zouden reageren. Ze deed dit ‘uit solidariteit en omdat ze voor een divers korps is’, aldus het PvdA-raadslid Sofyan Mbarki die bij de actie aanwezig was.
NOS 20.11.2017 De politie discrimineert een administratief medewerkster door haar te verbieden een hoofddoek in combinatie met een politieuniform te dragen als zij 3D-aangiftes opneemt. Dat heeft het College voor de Rechten van de Mens bepaald in een zaak die was aangespannen door een medewerkster uit Rotterdam. Het oordeel van het College voor de Rechten van de Mens is niet bindend, maar wel gezaghebbend.
De vrouw, Sarah Izat, diende een klacht in bij het college. Ze is administratief medewerkster en neemt onder meer 3D-aangiftes op waarbij ze in beeld komt. Ze mag dat doen met een hoofddoek op, maar alleen als ze burgerkleding draagt. Al haar collega’s dragen wel een uniform bij het opnemen van de aangiftes.
Izat wilde ook een uniform dragen, in combinatie met een hoofddoek. Het College oordeelt nu dat dat moet kunnen omdat de Nationale Politie anders “een verboden onderscheid op grond van godsdienst maakt” jegens de vrouw.
Veiligheid niet in het geding
De politie verbiedt medewerkers om in combinatie met het uniform een hoofddoek te dragen om twee belangrijke redenen: om te vermijden dat de politie als niet-objectief wordt gezien en voor de veiligheid van medewerkers.
Het eerste argument is volgens het college in dit geval maar in geringe mate aan de orde. De vrouw verricht administratief werk door aangiften op te nemen en bepaalt niet wat er verder mee gebeurt. Dat een verbod niet echt nodig is, wordt gesteund door het feit dat het korps haar nu ook laat werken met een hoofddoek op. “Hoewel zij dan burgerkleding draagt, is zij op dat moment onmiskenbaar als politieambtenaar bij de burger in beeld”, schrijft het college.
Het veiligheidsargument geldt ook niet. De vrouw zit tijdens de 3D-aangifte, aangifte doen via een videoverbinding, in een andere ruimte dan de burger, haar veiligheid is dus niet in het geding.
Izat liet na de uitspraak weten dat ze verheugd is met deze eerste stap. “Het oordeel is belangrijk voor de verbinding. Het zal niet van de een op de andere dag geregeld zijn, maar hopelijk kan de politie nu verder kijken naar vervolgstappen op het gebied van de hoofddoek.”
NU 20.11.2017 De nationale politie kan een vrouwelijk agent niet “zonder meer” meer verbieden een hoofddoek te dragen in combinatie met haar politie-uniform. Dat oordeelt het College voor de Rechten van de Mens in Utrecht maandag.
Volgens het College is sprake van discriminatie en heeft de politie niet voldoende onderbouwd waarom de hoofddoek niet is toegestaan.
De politie verbood de hoofddoek omdat sprake moest zijn van “een neutrale en uniforme gezichtsuitdrukking” bij agenten.
De kwestie was aan het College voorgelegd door een agente die werkt op de serviceafdeling van de nationale politie, waar ze het 0900-nummer beantwoordt. Via een videoverbinding neemt ze onder meer aangiftes op.
Momenteel doet ze haar werk in burgerkleding waarbij ze een hoofddoek draagt, terwijl haar collega’s het politie-uniform dragen. De politie verbiedt de vrouw om ook haar uniform te dragen in combinatie met de hoofddoek.
De politie draagt als argument aan dat het uniform “lifestyle neutraal” moet zijn, wat betekent dat ieder zichtbaar teken van religie of een politieke overtuiging verboden is. Daarnaast is de neutrale uitstraling ook in het belang van de veiligheid van agenten, meldt de politie.
Volgens het College houdt dit argument echter geen steek, omdat de agente niet direct contact heeft met burgers en burgers haar vaak niet kunnen zien. De “neutrale” uitstraling komt daarbij dus niet in het geding. Omdat ze alleen via een videoverbinding contact heeft met burgers, is haar veiligheid bovendien ook niet in gevaar, aldus het College.
Daarnaast weerlegt het College de argumenten van de politie, omdat de vrouw momenteel ook al een hoofddoek mag dragen tijdens haar werk, zij het alleen in combinatie met burgerkleding.
Advies
Het College voor de Rechten van de Mens werd in 2011 opgericht en heeft als belangrijkste taak te toetsen of het zogenoemde gelijkheidsbeginsel, dat stelt dat iedereen voor de wet gelijk is, wordt geschonden. Het College heeft een adviserende functie.
De politie zegt in een reactie dat het de uitspraak van het College “grondig gaat bestuderen”. “De politie wil een diverse organisatie zijn, van en voor iedereen. Daarom neemt de politie het oordeel van het College serieus,” aldus het persbericht.
Principe
De betreffende politievrouw laat weten dat ze met de politie in gesprek wil om te kijken of zij voortaan haar uniform én hoofddoek mag dragen tijdens haar werk. De agente is blij met de uitspraak van het College. De uitspraak is echter niet bindend dus de politie mag die naast zich neerleggen. Bovendien zegt het college niets over agentes in andere functies die een hoofddoek zouden willen dragen.
De advocate van de vrouw, Betül Özates, vindt het erg jammer dat het college daar niet op ingaat. Ze had dat wel verwacht en ze wijst erop dat haar cliënt juist een principiële uitspraak heeft willen uitlokken.
De twee hopen dat het positieve oordeel van het college ”een stevige aanzet” vormt voor de politie om toch de regels op dit vlak te herzien. Özates wijst erop dat landen als Groot-Brittannië, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland politievrouwen wel toestaan een hoofddoek te dragen.
Elsevier 20.11.2017 De politie discrimineert een vrouwelijke agent door haar te verbieden een hoofddoek te dragen tijdens het werk. Het gaat hier om een niet-noodzakelijk verbod, onder meer omdat de vrouw zich in een andere ruimte bevindt dan de burger.
Dat oordeelt het College voor de Rechten van de Mens, bij wie de politiemedewerker – moslima, met hoofddoek – een klacht had ingediend.
Het College voor de Rechten van de Mens…houdt toezicht op ‘de mensenrechten in Nederland’. Het instituut is bij wet ingesteld en beschermt, bevordert, bewaakt en belicht mensenrechten door middel van onderzoek, advies en voorlichting. Iedereen die zich gediscrimineerd voelt kan een klacht indienen bij het College. Deze klacht moet gaan over discriminatiekwesties rondom werk, in het onderwijs of als consument. Mensen kunnen bij het College terecht als zij zich gediscrimineerd voelen. Het College heeft spreekrecht bij vergaderingen van de VN-Mensenrechtenraad. Die Raad is omstreden, want het neemt niet zelden een anti-Israëlische houding aan.
Oordeel van College is niet bindend
Het oordeel is niet bindend. Dat betekent dat de politie er geen consequenties aan hoeft te verbinden. Het argument dat de politie hanteert voor dit verbod is het bereiken van een neutrale en uniforme gezagsuitstraling en om de veiligheid van de politieambtenaar zelf te waarborgen. Maar de politie heeft het College in dit geval niet voldoende kunnen overtuigen dat, deze op zichzelf zwaarwegende belangen, noodzakelijk zijn om haar functie als assistent intake & service uit te voeren, zo luidt de verklaring.
De bewuste medewerker beantwoordt telefonisch het servicenummer van de politie en mag aangiften opnemen via een video-verbinding. Ze mag dat doen in burgerkleding, met een hoofddoek, maar ze wil dat doen in combinatie met een uniform. De politie stond dat niet toe, omdat de organisatie onpartijdig is en dat ook moet uitstralen.
De medewerker was daarop van mening dat zij wordt beperkt in de vrijheid van godsdienst en stapte naar het College. Ze wilde ‘een principiële uitspraak’ zodat ook andere vrouwelijke agenten hier wat aan hebben die een hoofddoek willen dragen. Dat is volgens haar belangrijk, omdat de politie zelf aangeeft dat ze meer diversiteit in de gelederen wil.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft op het niveau ‘reëel’ staan, niveau 4 op een schaal van 5, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maandag in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN). De NCTV spreekt van een ‘blijvende dreiging’ van uitgereisde en lokale jihadisten.
EK voetbal
“We hebben het in de afgelopen maanden een aantal keren gezien”, zei Schoof in Nieuws en Co op NPO Radio 1. Als voorbeeld noemt hij de oproep in juli om bij het EK vrouwenvoetbal in Nederland een aanslag te plegen.
285 jihadgangers
De NCTV weet van 285 personen dat ze van Nederland naar Syrië of Irak zijn gereisd om zich voor de jihad in te zetten. Zo’n 55 daarvan zijn omgekomen, circa 50 personen zijn teruggekeerd.
Concrete aanwijzingen dat er op dit moment een terroristische aanslag in Nederland wordt voorbereid, heeft de NCTV niet.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland: Dreiging komt van terugkeerders en van jihadisten die nooit zijn uitgereisd en hun lokale netwerken. In Europa neemt de geweldsdreiging uit rechtsterroristische hoek toe. 15:25 – 20 nov. 2017
Terugkeerders vormen grootste gevaar
Dit betekent dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland reëel is. Er zijn echter geen aanwijzingen voor een concrete aanslag, benadrukt de NCTV. Volgens het DTN komt het grootste gevaar van terugkerende jihadisten. Vooral nu IS in Irak en Syrië bijna volledig is verslagen, komen er meer extremisten onze kant op.
Maar daarnaast brengen ook jihadisten die nooit zijn vetrokken een grote dreiging met zich mee. ‘Ze kunnen geïnspireerd, gestimuleerd of aangestuurd worden om een aanslag te plegen,’ aldus de NCTV. Daarbij spelen uitgereisde jihadisten wel een belangrijke rol, onder meer via de verspreiding van propaganda.
Vrouwelijke jihadisten vormen gevaar
Vrijdag waarschuwde de AIVD bovendien voor het gevaar van vrouwelijke jihadisten. Er zouden in Nederland zo’n honderd van hen rondlopen. Volgens de AIVD zijn vrouwen ‘minstens zo toegewijd aan het jihadisme als mannen’.
IS zou de laatste tijd een grotere, actievere en gewelddadige rol aan vrouwen binnen het jihadisme toedichten. Eerder speelden zij slechts een ondersteunende rol.
Eindelijk was het zover. Op 1 november 2017 maakte de regering-Macron een einde aan de noodtoestand die al sinds ‘Bataclan’ in Frankrijk van kracht was.
Twee jaar lang genoot de staat vergaande bevoegdheden inzake terreurbestrijding. Huiszoekingen behoefden geen gerechtelijk bevel en demonstraties waren verboden.
Is Frankrijk nu onveiliger, zonder die noodtoestand?
Nee, de aanhoudende terrorismedreiging heeft eerst een nieuwe wet opgeleverd: de loi antiterroriste. In een verklaring spreekt de regering van de noodzaak om het juridisch arsenaal aan te passen aan de dreiging van het terrorisme binnen het gewone recht. De antiterrorismewet verplaatst de noodbevoegdheden dus doodleuk naar het normale recht.
De noodtoestand is dan niet meer nodig. Door het opheffen ervan, aldus president Emmanuel Macron, kan de rechtsstaat worden gewaarborgd. Nu kunnen de autoriteiten bijvoorbeeld alleen met toestemming van een speciale juge de libertéshuiszoekingen doen. Maar de macht die Macrons voorganger François Hollande naar zich toetrok door de noodtoestand uit te roepen, is bij de terugkeer naar de normaaltoestand niet wezenlijk beperkt.
Moslimextremisten vinden steeds nieuwe wegen om toe te slaan. Acht tips om je hierop voor te bereiden >
Hoe ver mag de staat gaan bij terreurbestrijding?
De noodtoestand werd zes keer verlengd, maar je kunt je afvragen of dat wel nodig was. Frankrijk had al antiterrorismewetgeving, zoals een speciale wet uit 2014 die was gericht op terugkerende Syriëgangers. En let wel: terrorisme is niet gisteren ontstaan en zal ook morgen niet opeens verdwijnen. Het is geen tijdelijke dreiging die je kunt verhelpen met een noodtoestand, zelfs niet als je die ‘nood’ twee jaar oprekt.
Bovendien is terrorisme geen onverwachte natuurramp, er zijn decennialang concrete fouten gemaakt waardoor een grote groep jongeren kon radicaliseren tot (potentiële) terroristen. Door de noodtoestand uit te roepen grijpt de staat radicaal in om zijn eigen falen te corrigeren. Het is behoorlijk ongepast dat burgers intussen voor dat gekluns hun vrijheden en privacy mogen inleveren.
Nederland moet van de Franse fouten leren
In Nederland is zo’n noodtoestand ter bestrijding van terrorisme geen onderwerp van discussie. Gelukkig zijn we nog niet zoals in Frankrijk gedwongen geweest om te experimenteren met noodwetgeving en antiterrorismewetgeving. Maar de juridische onduidelijkheid die in Frankrijk is ontstaan, zou een duidelijke aanleiding moeten zijn om ook hier dit debat scherp en breed te voeren.
Het referendum over de wijziging van de WIV (de ‘sleepwet’) biedt daarvoor een goede aanleiding: zijn we in Nederland niet ook vergaande noodbevoegdheden, zoals het ongezien delen van informatie van onschuldige burgers met buitenlandse veiligheidsdiensten, aan het normaliseren?
Is de dreiging groot genoeg om dat te rechtvaardigen? Hoeveel vrijheden is ons de veiligheid waard? En is de veiligheid die de staat ons biedt reëel of schijn? Natuurlijk moet de overheid ons beschermen, maar is het niet dezelfde overheid die ons door grove fouten in gevaar heeft gebracht? Dat we graag iets willen doen aan dat vreselijke terrorisme, mag ons niet blind maken voor de twee communicerende vaten die in dit debat centraal staan: vrijheid en veiligheid.
Met dank aan mr. Laetitia Houben voor haar bijdrage. Zij verricht aan de Universiteit Leiden promotieonderzoek naar de Franse noodtoestand.
Elsevier 10.01.2018 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft in de afgelopen zes jaar in Nederland vier aanslagen kunnen voorkomen. Het gaat daarbij om ‘concrete, zware gevallen’, zegt AIVD-hoofd Rob Bertholee.
Daaronder valt ook de arrestatie van de Rotterdammer Jaouad A. (31), zegt Bertholee tijdens opnamen van het programma College Tour.
Explosieven sterk genoeg om auto te laten ontploffen
Bij A. thuis werden een kalasjnikov en 288 Cobra’s (illegaal knalvuurwerk) gevonden. Ook trof de politie pantserdoorborende munitie, 1.600 euro aan contant geld en een vlag van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) aan.
De explosieven waren sterk genoeg om een auto te laten ontploffen. Volgens de AIVD koestert A. jihadistische sympathieën. Hij zou zijn geradicaliseerd en sprak over een aanslag. Op een harde schrijf werden 289 IS-video’s gevonden, waaronder onthoofdingsfilmpjes.
De jihadist werd eind vorig jaar veroordeeld tot vier jaar cel vanwege het plannen van een terroristische aanslag. Volgens de rechtbank zou bij de verijdelde aanslag een ‘aanzienlijk aantal slachtoffers’ zijn gevallen.
Te danken aan diensten, maar ook aan ‘puur geluk’
In een afgeluisterd gesprek praatte A. over een eventuele aanslag op het Turkse consulaat in Rotterdam. ‘Het is 500 meter lopen van mijn huis. Ik zie er altijd Turken naar binnen gaan. Je kunt er gaan schieten of iets naar binnen gooien. Kan ik gewoon doen. Maar die mensen daarbinnen zijn wel gewoon moslims,’ zei A.
Over de andere ‘zware gevallen’ wilde Bertholee geen uitspraken doen. De AIVD heeft volgens hem de afgelopen jaren honderden dreigingen onderzocht. Volgens hem is het risico op een aanslag ‘daadwerkelijk aanwezig’. Dat het nog niet is gebeurd, is volgens hem te danken aan politie en justitie, maar ook aan ‘puur geluk’. Het dreigingsniveau in Nederland is al een aantal jaar ‘reëel’. Volgens het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), een analyse die vier keer per jaar door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) wordt opgemaakt, komt het grootste gevaar van terugkerende jihadisten.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 10.01.2018 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft in de afgelopen zes jaar in Nederland vier aanslagen kunnen voorkomen. Dit zei het hoofd van de inlichtingendienst Rob Bertholee woensdag tijdens de opnames van interviewprogramma College Tour.
De vier aanslagen zijn volgens Bertholee de concrete, zware gevallen. Daaronder valt volgens de AIVD-chef ook de arrestatie van Rotterdammer Jaouad A., die gevaarlijke ‘vuurwerkexplosieven’ en een automatisch wapen bezat. Hij had volgens de AIVD jihadistische ideeën.
Het explosieve materiaal was sterk genoeg om een auto te laten ontploffen. A. werd eind vorig jaar veroordeeld tot vier jaar cel.
Over de andere “zware gevallen” liet het AIVD-hoofd geen details los. Hij wees erop dat zijn dienst de afgelopen jaren honderden dreigingen heeft onderzocht. “Het risico op een aanslag is daadwerkelijk aanwezig”, zei hij.
Dat er nog geen aanslagen zijn geweest is volgens Bertholee te danken aan inzet van politie en justitie, maar ook “puur geluk”.
Cybersecurity
De AIVD-baas ging ook in op cybersecurity. Volgens Bertholee is Nederland op dit vlak naïef. Hij vindt “veiligheid belangrijker dan privacy”. De baas van de veiligheidsdienst geeft de cyberveiligheid in Nederland een 6 als rapportcijfer. “Het is voldoende, maar het kan zomaar een 5 worden”.
Bertholee zegt het “onverstandig” te vinden als de nieuwe wet Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (in de volksmond sleepwet genoemd) er toch niet zou komen.
Met die wet kunnen de inlichtingendiensten grote hoeveelheden internetverkeer via de kabel aftappen. Volgens Bertholee is de huidige wet dusdanig beperkend dat “internet een zwakke plek vormt voor de nationale veiligheid.”
Onvoorspelbaar
De AIVD heeft volgens Bertholee “concrete aanwijzingen dat overheden van China, Rusland en Iran doelbewust in Nederlandse overheidssystemen of in systemen van internationale organisaties proberen te komen.”
De dienst werkt veel samen met inlichtingendiensten van andere landen, maar met de Verenigde Staten zegt Bertholee “extra op te letten met het delen van informatie.” De Verenigde Staten zijn onder leiding van president Trump “politiek onvoorspelbaar”.
NOS 10.01.2018 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft de afgelopen zes jaar drie of vier serieuze pogingen voorkomen om een terreuraanslag in Nederland te plegen. “Dat kan ik heel stellig zeggen”, zei het hoofd van de geheime dienst, Rob Bertholee, vandaag bij de opnames van het tv-programma College Tour.
Presentator Twan Huys wilde van Bertholee weten hoe vaak hij een plan als dat van de Rotterdammer Jaouad A. had verijdeld. A. werd in december 2016 opgepakt na een tip van de AIVD, die alarm sloeg nadat hij in een afgeluisterd gesprek had gesproken over mogelijke doelwitten voor een aanslag. In zijn woning werden een automatisch wapen en zwaar vuurwerk gevonden.
“Als we zoiets zien en merken, dan durf ik te beweren dat we een aanslag hebben voorkomen”, zegt Bertholee. Om daar onmiddellijk aan toe te voegen: “Alleen het ingewikkelde bij ons is natuurlijk wel, dat wij altijd op zoek zijn naar iets dat nog moet gebeuren.” A. werd afgelopen november veroordeeld tot 4 jaar cel voor het beramen van een terroristische aanslag.
Enkele aanslagen voorkomen
Volgens de AIVD-chef is zo’n concreet terreurplan tijdens zijn ambtsperiode nog twee of drie keer voorkomen. Bertholee werd in december 2011 het hoofd van de geheime dienst. Hij wilde verder geen details over die verijdelde aanslagen geven, omdat het onderzoek nog loopt of de zaak onder de rechter is.
Mogelijk verwees Bertholee naar de aanslag die in 2013 werd voorkomen op basis van informatie van de Amerikanen. Ook meldde de AIVD in het jaarverslag over 2012 dat een aanslag van al-Qaida-terroristen was verijdeld.
Recent werd een 24-jarige Eindhovenaar nog veroordeeld tot 2,5 jaar cel en tbsvoor het voorbereiden van aanslagen op militaire doelen en op premier Rutte.
Het hele gesprek van de studenten met Rob Bertholee wordt zondag 21 januari 2018 uitgezonden op NPO 2.
AD 10.01.2018 De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft in de afgelopen zes jaar in Nederland vier aanslagen kunnen voorkomen. Dit zei het hoofd van de inlichtingendienst Rob Bertholee vandaag tijdens de opnames van interviewprogramma College Tour.
De vier aanslagen zijn volgens Bertholee de concrete, zware gevallen. Daaronder valt volgens de AIVD-chef ook de arrestatie van Rotterdammer Jaouad A. Bij hem thuis werden een kalashnikov en 288 stuks illegaal knalvuurwerk (Cobra’s) aangetroffen. Daarnaast trof de politie ook pantserdoorborende munitie en een ‘jihad-vlag’ aan.
Het explosieve materiaal was sterk genoeg om een auto te laten ontploffen. A. had volgens de AIVD jihadistische ideeën. Hij zou geradicaliseerd zijn en sprak over een aanslag. Op een harde schijf werden 289 IS-video’s gevonden, waaronder beelden van onthoofdingen.
Aanzienlijk aantal slachtoffers
A. werd eind vorig jaar veroordeeld tot vier jaar cel. De rechtbank achtte bewezen dat A. een terroristisch misdrijf aan het voorbereiden was. ,,Hij was van plan een aanslag te plegen. Daarbij zou een aanzienlijk aantal slachtoffers te betreuren zijn geweest”, stelde de rechtbank.
In een afgeluisterd gesprek, praatte A. over de mogelijkheid van een aanslag op het Turkse consulaatin Rotterdam. ,,Het is 500 meter lopen van mijn huis. Ik zie er altijd Turken naar binnengaan. Je kunt er gaan schieten of iets naar binnen gooien. Kan ik gewoon doen. Maar die mensen daarbinnen zijn wel gewoon moslims”, zei hij.
Over de andere ,,zware gevallen” liet het AIVD-hoofd geen details los. Hij wees erop dat zijn dienst de afgelopen jaren honderden dreigingen heeft onderzocht. ,,Het risico op een aanslag is daadwerkelijk aanwezig”, zei hij. Dat er nog geen aanslagen zijn geweest is volgens Bertholee te danken aan inzet van politie en justitie, maar ook ,,puur geluk”.
Internet zwakke plek
De AIVD-baas ging ook in op cybersecurity. Volgens Bertholee is Nederland op dit vlak naïef. Hij vindt ,,veiligheid belangrijker dan privacy”. De baas van de veiligheidsdienst geeft de cyberveiligheid in Nederland een 6 als rapportcijfer. ,,Het is voldoende, maar het kan zomaar een 5 worden”.
Bertholee zegt het ,,onverstandig” te vinden als de nieuwe wet Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (in de volksmond sleepwet genoemd) er toch niet zou komen. Met die wet kunnen de inlichtingendiensten grote hoeveelheden internetverkeer via de kabel aftappen. Volgens Bertholee is de huidige wet dusdanig beperkend dat ,,internet een zwakke plek vormt voor de nationale veiligheid”.
BB 10.01.2018 Twintig gemeenten ontvangen dit jaar van het rijk gezamenlijk 6 miljoen euro voor de aanpak van radicalisering en jihadisme.
Persoonsgericht
Het geld is bedoeld voor gerichte preventie en versterking van de zogeheten persoonsgerichte aanpak. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTB) heeft dat bekend gemaakt. Het meeste geld gaat naar de gemeente Den Haag: 1,1 miljoen euro. Utrecht en Rotterdam krijgen elk om en nabij 8 ton, Arnhem ruim 4 ton. Ook kleinere gemeenten als Nuenen en Culemborg delen mee uit de pot met respectievelijk 188.000 en 63.000 euro. De gemeenten kunnen het geld gebruiken voor maatregelen om te voorkomen dat jongeren radicaliseren. De aanvraag van de ondersteunde gemeenten is gericht op regionale activiteiten.
Sleutelfiguren
De bedragen zijn volgens de NCTB gebaseerd op de door de gemeenten aangeleverde plannen. Die zijn onder andere gericht op het bevorderen van deskundigheid van mensen die werken met radicaliserende jongeren, de ondersteuning van de omgeving van deze jongeren, de opbouw van strategische netwerken van sleutelfiguren en op analyse van de lokale problematiek en weerbaarheid. Het is de derde keer dat het rijk geld uittrekt voor gemeenten. De afgelopen twee jaar is in totaal ongeveer 13 miljoen euro beschikbaar gesteld.
Dreiging
Het jihadisme vormt volgens de ministeries van Justitie en Veiligheid en Sociale Zaken en Werkgelegenheid een substantiële bedreiging voor de nationale veiligheid en onze democratie. De overheid zet sinds 2014 in op een aanpak om de dreiging het hoofd te bieden en aanslagen te voorkomen. Repressieve en preventieve maatregelen worden in samenhang toegepast.
NOS 28.11.2017 De zogenoemde ‘commissie Stiekem’ van de Tweede Kamer is vertrouwelijk geïnformeerd over de Syrische IS’er die opdook bij een debatavond in De Balie over de oorlog in Syrië. Dat bevestigen bronnen aan de NOS.
Op dit moment zitten in deze commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten de fractievoorzitters Wilders (PVV), Buma (CDA), Pechtold (D66), Klaver (GL) en Dijkhoff (VVD).
Zij werden gisteren bijgepraat aan de hand van een brief van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid, waarin hij vragen van de Kamer beantwoordt. De brief is vertrouwelijk. De vijf fractievoorzitters mogen er niets over zeggen, ook niet eens dat zij zijn bijgepraat.
PVV-leider Wilders laat daarom op de vraag of hij nu voldoende informatie heeft een lange stilte vallen. “Hier wreekt zich dat wij er echt niets over mogen zeggen”, zegt hij. Wel wil hij kwijt dat een debat goed zou zijn. “Hoe eerder hoe beter.”
Commissie Stiekem
Dit is de bijnaam van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD). Sinds de laatste Kamerverkiezingen zijn alleen de fractievoorzitters van de vijf grootste partijen lid van de commissie. Die vijf mogen twee andere fractievoorzitters aanwijzen om ook lid te worden. Dat is nog niet gebeurd.
Er werd wel eens geopperd de commissie op te heffen. Wat heeft een politicus immers aan informatie die hij niet kan gebruiken? Maar dan kan de Kamer het geheime werk van de inlichtingendiensten helemaal niet meer controleren.
Ongerustheid minder groot
De andere fractievoorzitters lopen de camera en microfoon voorbij omdat ze echt niets mogen zeggen.
Eerder vandaag vroeg de PVV een speciaal debat aan over de Syriër. Alleen de SP, die niet in de commissie Stiekem zit, steunde dit. De andere fracties hebben nog wel wat vragen aan minister Grapperhaus, zeggen zij. Maar dat kan ook morgen bij een ander debat over Justitie en Veiligheid. De ongerustheid lijkt bij die fracties minder groot dan vorige week.
Grapperhaus kan dus vragen verwachten, over bijvoorbeeld de verblijfplaats van de Syriër, en of het terecht was dat hij vrij rondliep. Maar de minister en premier Rutte maakten vrijdag al duidelijk dat zij het beantwoorden van vragen onverstandig vinden, ook gezien een eventueel strafproces tegen de man.
Elsevier 28.11.2018 Jihadbruiden zijn geen naïeve meisjes die hun grote liefde achterna zijn gereisd, of die toevallig in het ‘kalifaat’ zijn beland. De rol van jihadistische vrouwen moet niet worden onderschat. Die behelst meer dan kinderen baren en opvoeden. Zeker nu IS ze ook een mandaat heeft gegeven om dood en verderf te zaaien.
Het is een recent inzicht dat leidde tot een speciale AIVD-publicatie. Ook The Washington Post berichtte uitgebreid over de rol die IS aan vrouwen toekent. Vrouwen werden lange tijd buiten de strijd gehouden, maar worden nu aangemoedigd om de wapens op te nemen en zichzelf op te offeren voor het geloof. Het is zelfs ‘nodig’, en een ‘verplichting’, zo schreef IS-krant al-Naba dit najaar.
De actieve rol van vrouwen is weinig verbazingwekkend. In 2006 verscheen al het boek Strijdsters van Allah. Radicale moslima’s en het Hofstadnetwerk waarin de Volkskrant-journalisten Janny Groen en Annieke Kranenberg de rol van vrouwen bij de Hofstadgroep beschreven. Vrouwen spelen een veel actievere rol dan gedacht en zijn baas over eigen sluier. Ze rekruteren actief nieuwe sympathisanten, vertalen radicale teksten en geven lezingen.
Waarom liep IS-strijder vrij rond in Nederland?
De casus van de Hofstadgroep-vrouwen stond niet op zichzelf. Zo reed de Belgische bekeerling Muriel Degauque in 2005 met haar witte Mercedes van Brussel naar Bagdad om zichzelf op te blazen. Ze was de eerste westerse vrouw die een zelfmoordaanslag pleegde. Haar radicalisering werd door de Vlaamse journalist Chris de Stoop tot in detail gereconstrueerd in zijn in 2010 verschenen boek Vrede zij met u zuster.
Vrouwelijke terreurcel
En het gaat niet alleen om vrouwen in IS-gebied. In Marokko en Frankrijk zijn vorig jaar terreurcellen opgerold die volledig uit vrouwen bestonden. In het geval van de Franse terreurcel ging het om drie vrouwen, van 19, 23 en 29 jaar oud, die in de buurt van de Notre Dame een auto met gasflessen in brand wilden steken.
De Franse hoofdofficier van justitie François Molins zei in september 2016: ‘De laatste maanden zien we steeds meer dossiers van minderjarige meisjes, met zeer verontrustende profielen en keiharde persoonlijkheden.’ Toenmalig premier Bernard Cazeneuve merkte op dat de werkwijze van de vrouwen weliswaar amateuristisch was geweest, maar hun fanatisme groot.
Opmerkelijk tijdstip
Het is goed dat de AIVD met een publicatie aandacht vraagt voor de rol van vrouwen binnen jihadistische bewegingen. Tegelijkertijd is het tijdstip opmerkelijk. Er zijn immers al tien jaar aanwijzingen dat vrouwen een actievere rol spelen dan gedacht. Maar er kwam pas een speciale publicatie nadat IS zelf vrouwen formeel meer gevechtshandelingen had toegestaan.
Hopelijk draagt de AIVD-publicatie bij aan de bereidheid van Nederlandse rechters om vrouwen te vervolgen die zich hebben aangesloten bij Islamitische Staat. Laura H. werd onlangs als eerste Nederlandse jihadbruid veroordeeld tot 24 maanden gevangenisstraf, waarvan dertien maanden voorwaardelijk. In een eerdere zaak tegen Shukri F., die in 2013 en 2014 in Syrië verbleef, oordeelde de rechtbank dat zij geen onderdeel was van de gewapende strijd. Ze kreeg alleen een straf voor opruiing.
Er lopen nog elf zaken tegen terugkeerders, waarvan enkele tegen vrouwen.
Nikki Sterkenburg (1984) is sinds september 2013 redacteur op de redactie Nederland van Elsevier Weekblad.
Elsevier 21.11.2017 Eindelijk was het zover. Op 1 november maakte de regering-Macron een einde aan de noodtoestand die al sinds ‘Bataclan’ in Frankrijk van kracht was. Twee jaar lang genoot de staat vergaande bevoegdheden inzake terreurbestrijding. Huiszoekingen behoefden geen gerechtelijk bevel en demonstraties waren verboden. Is Frankrijk nu onveiliger, zonder die noodtoestand?
Nee, de aanhoudende terrorismedreiging heeft eerst een nieuwe wet opgeleverd: de loi antiterroriste. In een verklaring spreekt de regering van de noodzaak om het juridisch arsenaal aan te passen aan de dreiging van het terrorisme binnen het gewone recht. De antiterrorismewet verplaatst de noodbevoegdheden dus doodleuk naar het normale recht.
De noodtoestand is dan niet meer nodig. Door het opheffen ervan, aldus president Emmanuel Macron, kan de rechtsstaat worden gewaarborgd. Nu kunnen de autoriteiten bijvoorbeeld alleen met toestemming van een speciale juge de libertéshuiszoekingen doen. Maar de macht die Macrons voorganger François Hollande naar zich toetrok door de noodtoestand uit te roepen, is bij de terugkeer naar de normaaltoestand niet wezenlijk beperkt.
Moslimextremisten vinden steeds nieuwe wegen om toe te slaan. Acht tips om je hierop voor te bereiden >
Hoe ver mag de staat gaan bij terreurbestrijding?
De noodtoestand werd zes keer verlengd, maar je kunt je afvragen of dat wel nodig was. Frankrijk had al antiterrorismewetgeving, zoals een speciale wet uit 2014 die was gericht op terugkerende Syriëgangers. En let wel: terrorisme is niet gisteren ontstaan en zal ook morgen niet opeens verdwijnen. Het is geen tijdelijke dreiging die je kunt verhelpen met een noodtoestand, zelfs niet als je die ‘nood’ twee jaar oprekt.
Bovendien is terrorisme geen onverwachte natuurramp, er zijn decennialang concrete fouten gemaakt waardoor een grote groep jongeren kon radicaliseren tot (potentiële) terroristen. Door de noodtoestand uit te roepen grijpt de staat radicaal in om zijn eigen falen te corrigeren. Het is behoorlijk ongepast dat burgers intussen voor dat gekluns hun vrijheden en privacy mogen inleveren.
Nederland moet van de Franse fouten leren
In Nederland is zo’n noodtoestand ter bestrijding van terrorisme geen onderwerp van discussie. Gelukkig zijn we nog niet zoals in Frankrijk gedwongen geweest om te experimenteren met noodwetgeving en antiterrorismewetgeving. Maar de juridische onduidelijkheid die in Frankrijk is ontstaan, zou een duidelijke aanleiding moeten zijn om ook hier dit debat scherp en breed te voeren.
Het referendum over de wijziging van de WIV (de ‘sleepwet’) biedt daarvoor een goede aanleiding: zijn we in Nederland niet ook vergaande noodbevoegdheden, zoals het ongezien delen van informatie van onschuldige burgers met buitenlandse veiligheidsdiensten, aan het normaliseren?
Is de dreiging groot genoeg om dat te rechtvaardigen? Hoeveel vrijheden is ons de veiligheid waard? En is de veiligheid die de staat ons biedt reëel of schijn? Natuurlijk moet de overheid ons beschermen, maar is het niet dezelfde overheid die ons door grove fouten in gevaar heeft gebracht? Dat we graag iets willen doen aan dat vreselijke terrorisme, mag ons niet blind maken voor de twee communicerende vaten die in dit debat centraal staan: vrijheid en veiligheid.
Met dank aan mr. Laetitia Houben voor haar bijdrage. Zij verricht aan de Universiteit Leiden promotieonderzoek naar de Franse noodtoestand.
Geerten Waling is historicus en schrijver van o.a. de boeken Zetelroof (2017) en 1848 – Clubkoorts en revolutie (2016).
NOS 20.11.2017 Het dreigingsniveau voor terroristische aanslagen blijft op niveau 4 staan, het één na hoogste niveau, ook na de val van IS-bolwerk Raqqa in Syrië. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof in de rapportage over het dreigingsbeeld, die vier keer per jaar verschijnt. Dreigingsniveau 4 betekent dat er een reële kans is op een aanslag.
IS en Al-Qaida hebben nog altijd de intentie en de capaciteit om in Europa aanslagen te plegen en roepen daartoe ook op. In de oproepen van IS wordt Nederland vaker als doelwit genoemd dan voorheen, vermoedelijk omdat de Nederlandse luchtmacht meedoet aan de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
EK voetbal
“We hebben het in de afgelopen maanden een aantal keren gezien”, zei Schoof in Nieuws en Co op NPO Radio 1. Als voorbeeld noemt hij de oproep in juli om bij het EK vrouwenvoetbal in Nederland een aanslag te plegen.
Hij vindt het opvallend dat Nederland vaker als mogelijk doelwit wordt genoemd, omdat dat in voorafgaande periodes niet of nauwelijks gebeurde.
Het is een reden voor zorg, omdat in Nederland jihadisten wonen die zich door deze oproepen aangesproken kunnen voelen. Ook zitten er Nederlandse jihadgangers in Syrië en Irak die mogelijk naar Nederland willen terugkeren.
285 jihadgangers
De NCTV weet van 285 personen dat ze van Nederland naar Syrië of Irak zijn gereisd om zich voor de jihad in te zetten. Zo’n 55 daarvan zijn omgekomen, circa 50 personen zijn teruggekeerd.
Concrete aanwijzingen dat er op dit moment een terroristische aanslag in Nederland wordt voorbereid, heeft de NCTV niet.
Elsevier 20.11.2017 De dreiging van jihadisten tegen westerse landen is er niet minder op geworden sinds de val van Raqqa, het voormalige bolwerk van terreurbeweging Islamitische Staat (IS). Er kunnen nog altijd klein- of grootschalige aanslagen in Nederland plaatsvinden.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft op het niveau ‘reëel’ staan, niveau 4 op een schaal van 5, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maandag in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN). De NCTV spreekt van een ‘blijvende dreiging’ van uitgereisde en lokale jihadisten.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland: Dreiging komt van terugkeerders en van jihadisten die nooit zijn uitgereisd en hun lokale netwerken. In Europa neemt de geweldsdreiging uit rechtsterroristische hoek toe. 15:25 – 20 nov. 2017
Terugkeerders vormen grootste gevaar
Dit betekent dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland reëel is. Er zijn echter geen aanwijzingen voor een concrete aanslag, benadrukt de NCTV. Volgens het DTN komt het grootste gevaar van terugkerende jihadisten. Vooral nu IS in Irak en Syrië bijna volledig is verslagen, komen er meer extremisten onze kant op.
Maar daarnaast brengen ook jihadisten die nooit zijn vetrokken een grote dreiging met zich mee. ‘Ze kunnen geïnspireerd, gestimuleerd of aangestuurd worden om een aanslag te plegen,’ aldus de NCTV. Daarbij spelen uitgereisde jihadisten wel een belangrijke rol, onder meer via de verspreiding van propaganda.
Vrouwelijke jihadisten vormen gevaar
Vrijdag waarschuwde de AIVD bovendien voor het gevaar van vrouwelijke jihadisten. Er zouden in Nederland zo’n honderd van hen rondlopen. Volgens de AIVD zijn vrouwen ‘minstens zo toegewijd aan het jihadisme als mannen’.
IS zou de laatste tijd een grotere, actievere en gewelddadige rol aan vrouwen binnen het jihadisme toedichten. Eerder speelden zij slechts een ondersteunende rol.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
RO 20.11.2017 De jihadistische dreiging tegen het Westen is zeker niet afgenomen, ook niet na de val van Raqqa. Zowel al Qa’ida als ISIS heeft nog altijd de intentie en de capaciteit om in Europa aanslagen te plegen. Er moet nog steeds vanuit worden gegaan dat er zich in Europa ISIS operatives bevinden die hier aanslagen voorbereiden. Hoewel er op dit moment geen concrete aanwijzingen voor zijn, kunnen zowel kleinschalige- als grootschalige jihadistische aanslagen ook in Nederland plaatsvinden. Dat blijkt uit het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) van de NCTV.
Hierdoor blijft het dreigingsniveau op 4 van de 5 staan: de kans op een aanslag in Nederland is reëel. De dreiging komt van terugkeerders, de komende periode zullen waarschijnlijk enkele uitreizigers proberen terug te komen. Ook gaat er dreiging uit van jihadisten die nooit zijn uitgereisd en hun lokale netwerken. Ze kunnen geïnspireerd, gestimuleerd, of aangestuurd worden om een aanslag te plegen. Daarbij spelen propaganda en online instructies een belangrijke rol.
Nederland
De afgelopen periode valt op dat Nederland vaker op de radar verschijnt als potentieel doelwit van individuele ISIS-leden en sympathisanten. Verschillende Nederlandse of Nederlandstalige jihadisten hebben in 2017 gedreigd met geweld tegen Nederland. Dit blijkt bijvoorbeeld uit oproepen om in Nederland aanslagen te plegen. In het algemeen geldt dat alle landen die deelnemen aan de anti-ISIS-coalitie door jihadisten als gerechtvaardigd doelwit worden beschouwd.
Vrouwen
Sinds de zomer van juli 2017 roept ISIS in officiële propaganda vrouwelijke aanhangers op deel te nemen aan de fysieke strijd. Het feit dat ISIS nu een officiële oproep heeft geplaatst, kan mogelijk meer vrouwen doen besluiten ook geweld te gebruiken. Het is de verwachting dat aanslagen waarbij vrouwen betrokken zijn op hun beurt meer vrouwen kunnen inspireren tot het plegen van aanslagen.
Daarnaast valt op dat ISIS veel berichten heeft verspreid die mogelijk doelbewust onjuistheden bevatten. Het meest opvallende voorbeeld is het herhaaldelijk claimen van de schietpartij in Las Vegas. Mogelijk hoopt de organisatie daarmee angst te zaaien, de eigen achterban tot actie aan te zetten of het vertrouwen in informatie van de overheid te ondermijnen.
Politiek-salafisme
Verschillende politiek salafisten in Nederland staat onder financiële en juridische druk. Binnen salafistische kringen worden de juridische kwesties waar hun voormannen mee kampen beschouwd als een bevestiging van hun opvatting dat de buitenwereld ongelovig en vijandig is. Dit heeft mogelijk een radicaliserend effect op de eigen achterban. Er bestaan al langer zorgen over financiering van islamitische instellingen in Nederland uit landen waar salafisme de staatsgodsdienst is.
Radicalisering en polarisatie
In Europa neemt de geweldsdreiging uit rechts-terroristische hoek toe. Er zijn geen aanwijzingen voor vergelijkbare geweldsdreiging in Nederland. Een actie van een enkeling blijft voorstelbaar, evenals sporadische confrontaties tussen links- en rechtsextremisten. Het gepolariseerde klimaat in Nederland kan een voedingsbodem vormen bij radicaliseringsprocessen en in incidentele gevallen leiden tot het verlagen van de geweldsdrempel. Dit geldt voor alle ideologische richtingen.
Alweer schreef een voormalig Tweede Kamerlid een boek waarin hij uit de school klapt. Ditmaal is het Roelof van Laar, backbencher van de PvdA. Teleurgesteld blikt hij terug op het leven in de coalitie die het tweede kabinet-Rutte vijf jaar lang overeind hield. Van Laar spaart zijn partijleider Diederik Samsom niet en ook dat is inmiddels een traditie.
Ook de PvdA heeft nu dus zijn eigen Ybeltje Berckmoes– de vrouw die een boekje opendeed over haar tijd bij de VVD-fractie. Oud-Kamerlid Ybeltje Berckmoes trekt namelijk fel van leer tegen haar oude partij, de VVD. Zij publiceerde haar boek‘Voorlichting loopt met u mee tot aan het ravijn’over haar tijd op het Binnenhof, waarin ze onthullingen doet over de kadaverdiscipline in de liberale fractie.
En ook oud-Kamerlid Sharon Gesthuizen deed onlangs nog een boekje open over een van de meest gesloten partijen van Nederland, de SP. In haar boek ‘Schoonheid, macht, liefde in het leven en de politiek’ maakt ze de kachel aan met Jan Marijnissen, die in de partij als een dictator regeerde.
Roelof van Laar
Roelof van Laar, voormalig PvdA-Kamerlid, schrijft in een boek dat maandag wordt gepubliceerd, dat Diederik Samsom boos was op Lodewijk Asscher, toen laatstgenoemde zich mengde in de strijd om PvdA-leiderschap, én won.
Dat schrijft voormalig PvdA-Kamerlid Roelof van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, dat maandag verschijnt. Samsom legde het in de strijd om het lijsttrekkersschap uiteindelijk af tegen Asscher, die nu de PvdA leidt.
Samsom, de verliezend partijleider, zei dat hij zich verraden voelde toen Van Laar vertelde dat hij Asscher zou steunen, blijkt uit het boek Eerlijk duurde niet zo lang.
Tussen u en Samsom is het nooit meer goed gekomen. U steunde Lodewijk Asscher bij de strijd om het lijsttrekkerschap.
,,Toen ik dat Diederik vertelde, hoorde ik dat hij wel een verkiezing wilde, maar niet tegen Lodewijk. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Hij noemde dat verraad. Ik was daar heel erg verrast over. Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd.”
Samsom sprak over verraad van Asscher
Het verbaasde Van Laar, zegt hij in een interview met het AD. ‘Ik dacht tot dat gesprek [met Samsom. red.] dat het allemaal in harmonie was afgestemd.’ Samsom zou op zich wel voor een verkiezingsstrijd zijn geweest, maar niet tegen Asscher. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Tussen Samsom en Van Laar boterde het al enige tijd niet meer. Het Kamerlid was door de toenmalige fractieleider in 2016 onder druk gezet om in te stemmen met de militaire campagne tegen Islamitische Staat in Syrië.
Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar zijn verzet niet zou opgeven. ‘Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten,’ aldus Van Laar, die daarop besloot Asscher te steunen.
Samsom zegt in een reactie in het AD dat ‘ieder Kamerlid het recht heeft op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.’ Hij verliet na zijn verlies in december vorig jaar de politiek. In mei werd bekend dat Samsom aan de slag zou gaan in de afval- en recyclingbranche.
Hij is als adviseur verbonden aan een van de grootste Nederlandse afvalverwerkers, HVC in Alkmaar. Asscher nam het PvdA-roer van hem over, maar kreeg een geweldige dreun te verwerken tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar. De PvdA hield maar negen zetels over en is nu kleiner dan de SP en GroenLinks.
Ook deze Kamerleden klapten uit de school na het verlaten van de fractie;
Het boek van Roelof van Laar PvdA past dus in wat inmiddels een bescheiden trend mag heten: Kamerlid klapt uit de school na verlaten fractie. Sharon Gesthuisen doet in Schoonheid macht liefde een boekje open over de partijcultuur bij de SP, Ybeltje Berckmoes beschrijft in Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn de rol van de afdeling voorlichting bij de VVD. Een constante: de partijleiding moet het ontgelden; bij Gesthuizen is dat Jan Marijnissen, bij Berckmoes komt Halbe Zijlstra er slecht vanaf.
‘Mislukt Kamerlid’ Ybeltje Berckmoes schrijft meedogenloos boek over VVD
Als Kamerlid heeft Ybeltje Berckmoes bijna zes jaar lang gezwegen. Maar nadat de wegen van Kamerfractie en Berckmoes – ongetwijfeld tot beider grote opluchting – zich hebben gescheiden, lucht ze haar hart.
Voormalig SP-Kamerlid Gesthuizen bekritiseert Marijnissen in boek: ‘Ik voelde me nooit veilig’
Onder leiding van Jan Marijnissen voelde Kamerlid Sharon Gesthuizen zich nooit veilig bij de SP, zo schrijft ze in een openhartig boek dat volgende week verschijnt. Een klein half jaar na haar vertrek uit de Kamer blikt Gesthuizen in Schoonheid macht liefde terug op ruim tien jaar Kamerlidmaatschap, van eind 2006 tot begin 2017. Het is vooral een verhaal van heel hard werken en weinig waardering. Meermaals beschrijft ze dat Marijnissens wil wet was.
In de regel wordt verondersteld dat het om een verlate erfenis van de Fortuyn-revolte van 2002 gaat. Dat is een misverstand. In werkelijkheid raakten de traditionele volkspartijen al tien jaar voor de opkomst van de Goddelijke Kale in paniek omdat ze het gevoel hadden het contact met de gewone man te zijn kwijtgeraakt.
AD 23.11.2017
Tot de PvdA drong de kloof met de burger vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1990 door. Peilingen wezen uit dat de achterban de coalitie tussen Wim Kok en Ruud Lubbers niet pruimde. De arbeidersklasse (zo noemde je die toen nog) dreigde niet te gaan stemmen, net als de jongeren.
Wat ook uitkwam: bij de verkiezingen verloor de PvdA in de grote steden in één klap een derde van haar aanhang. Het partijbestuur wilde weten wat de oorzaak van de ontevredenheid was en verspreidde op braderieën en marktpleinen twee miljoen exemplaren van het Oor (‘ons belangrijkste partijorgaan’), een briefkaart waarop mensen hun klachten kwijt konden en die kon worden geretourneerd aan de PvdA. Wat kwam er een agressie los!
Ouderen misten de strijdlust van vroeger, jongeren vonden de PvdA juist niet modern genoeg. Werknemers verweten de partij nog alleen oog te hebben voor de noden van de uitkeringsgerechtigden en andersom. Tweeverdieners uit Almere en Nieuwegein klaagden over de hoge autokosten. En natuurlijk waren er de bewoners van multiculturele wijken als Lombok die meldden dat ze hun straat niet meer herkenden.
INTROSPECTIE VAN DE DAG – Patiënt gered, arts overleden
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de vandaag verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
INTROSPECTIE VAN DE DAG – Patiënt gered, arts overleden
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de vandaag verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Elsevier 28.11.2017 Wie de laatste tijd in Leeuwarden is geweest, heeft kunnen zien wat een mooi opgeknapte stad het is. De PvdA heeft tijdens haar decennialange heerschappij blijkbaar goed voor Leeuwarden gezorgd.
Woensdag 22 november 2017 waren er herindelingsverkiezingen. De kiezers die de moeite namen om te stemmen – 40 procent – waren blijkbaar minder teleurgesteld in de lokale PvdA dan in de landelijke. Op 15 maart scoorde de PvdA bar slecht. Dit keer verloor de partij slechts één van de twaalf zetels en volgden GroenLinks en CDA op grote afstand op een gedeelde tweede plaats, met elk vijf zetels.
Lutz kon niet over het hoofd worden gezien
Dat de PvdA glorieerde, is waarschijnlijk voor een deel op het conto te schrijven van Lutz Jacobi. Zij had met haar partner eigenhandig 170 ‘Stem Lutz’-borden geplaatst, waardoor ze niet over het hoofd kon worden gezien. Simpel, maar effectief.
Lutz was Tweede Kamerlid en viel in Den Haag op doordat ze altijd wel een groep bezoekers achter zich aan had lopen. Een herkenbare volksvertegenwoordiger. Kom daar nog maar eens om in een parlement waar niet alleen de teksten, maar soms ook de leden voorgeprogrammeerd lijken.
Is de uitslag in het hoge Noorden een teken dat de PvdA aan het herstellen is? Dit waren lokale verkiezingen, zeggen de Friezen.
Carla Joosten
Is politiek redacteur en analyseert de lokale verkiezingen in de Friese hoofdstad, waar de PvdA de grootste partij bleef.
Het ‘Lutz-effect’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher rekende zich niet rijk en sprak over het ‘Lutz-effect’. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 zal blijken of de PvdA ook elders in het land beter scoort dan bij de desastreus verlopen landelijke verkiezingen. Dat hangt af van de vraag of de partij ook elders over lijsttrekkers als Jacobi beschikt. Maar dan nog, Haagse kopstukken bepalen meestal de strijd. Zij zien lokale verkiezingen als een tussentijdse landelijke peiling. Het zou een verademing zijn als ze dit keer thuisblijven.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
Elsevier 24.11.2017 in Leeuwarden is geweest, heeft kunnen zien wat een mooi opgeknapte stad het is. De PvdA heeft tijdens haar decennialange heerschappij blijkbaar goed voor Leeuwarden gezorgd.
De burgemeester, oud-Kamerlid Ferd Crone – ook een PvdA’er – sjouwt zich een ongeluk voor de stad.
De kiezers die de moeite namen om te stemmen bij de herindelingsverkiezingen – 40 procent – waren blijkbaar minder teleurgesteld in de lokale PvdA dan in de landelijke, want ook in Leeuwarden scoorde de landelijke PvdA afgelopen maart bar slecht.
Dit keer verloor de partij slechts één van de twaalf zetels en volgen GroenLinks en CDA op grote afstand op een gedeelde tweede plaats, met elk vijf zetels.
Dat de PvdA glorieerde is waarschijnlijk voor een deel op het conto te schrijven van Lutz Jacobi. Zij en haar partner hadden zelf 170 ‘Stem Lutz’-borden geplaatst waardoor ze niet over het hoofd kon worden gezien. Simpel maar effectief.
Altijd gevolgd door een groep
Lutz was Tweede Kamerlid en viel in Den Haag op door haar spontaniteit en ongecompliceerde optreden. Ze had altijd wel een groep bezoekers achter zich aan. Een herkenbare volksvertegenwoordiger. Een echt mens. Kom daar nog maar eens om in een parlement waar niet alleen de teksten maar soms ook de leden voorgeprogrammeerd lijken.
Is de uitslag in het hoge Noorden een teken dat de PvdA aan het herstellen is? Dit waren lokale verkiezingen, zeggen de Friezen.
Het ‘Lutz-effect’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher rekende zich terecht niet rijk en sprak over het ‘Lutz-effect’. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart zal blijken of de PvdA ook elders in het land beter scoort dan bij de landelijke verkiezingen.
Dat hangt af van de vraag of de partij ook elders over lijsttrekkers als Jacobi beschikt. Maar dan nog. Die verkiezingen zijn overal in het land en niet slechts in enkele gemeenten.
Haagse kopstukken mogen thuisblijven
De ervaring leert dat landelijke politici de gemeenteraadsverkiezingen gebruiken als een tussentijdse landelijke peiling en van die campagne een landelijke strijd maken.
Wat zou het een verademing zijn als dit op 21 maart niet het geval is. Laat de Haagse kopstukken thuisblijven en laat duizend Jacobi’s in den lande bloeien.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
VK 23.11.2017 Een zeteltje verlies, maar veruit de grootste. Onder aanvoering van lijsttrekker Lutz Jacobi beleefde de Partij van de Arbeid woensdag in Leeuwarden een ogenschijnlijke wederopstanding. Met elf zetels als resultaat van de herindelingsverkiezing liet de partij GroenLinks en CDA (beide vijf zetels) ruim achter zich.
De kater van de voor de PvdA dramatisch verlopen Tweede Kamerverkiezingen van maart lijkt ineens weggespoeld. ‘De Troelstra-geest waait weer rond Leeuwarden’, jubelde Jacobi. ‘Waanzinnig’, reageerde partijleider Lodewijk Asscher, die de geboren Katlijkse (‘no Lutz, no glory’) meermaals in Friesland bijstond bij het uitdelen van rozen. ‘Dit geeft ontzettend veel energie.’
De voorman wist zeker: we waren getuige van het ‘Lutz-effect’. Zelf kon de boerendochter er ook niet helemaal omheen: ‘Ik denk het’, tekende de Leeuwarder Courant uit haar mond op.
Haar hoofd was in elk geval niet te missen op de borden langs de provinciale wegen rond Leeuwarden. Met elf Haagse dienstjaren (2006-2017) is de politica bovendien veel bekender dan andere lijsttrekkers in Leeuwarden.
Authentiek, benaderbaar, volks: Jacobi is veel wat de PvdA volgens teleurgestelde kiezers ontbeert
Authentiek, benaderbaar, volks: Jacobi is daarbij veel wat de PvdA volgens teleurgestelde kiezers ontbeert. Die gunfactor lijkt ideologische grenzen te overstijgen. Zelfs VVD-coryfee Hans Wiegel zei in een videoboodschap misschien wel op haar te stemmen – als hij in Leeuwarden had gewoond.
Toch: Leeuwarden is altijd donkerrood gekleurd geweest. De PvdA was sinds haar oprichting de grootste in de stad van verzekeringskantoren en de meelfabriek van Koopmans.
De numerieke overmacht in de gemeenteraad nam in de loop der jaren wel af. Maar daar waar andere traditionele rode bolwerken in 2014 overgenomen werden door D66 of GroenLinks, bleef de Friese hoofdstad bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen een sociaal-democratisch bastion.
Anders dan bijvoorbeeld Groningen, Nijmegen en Amsterdam heeft Leeuwarden geen universiteit en is het aantal bakfietsen te overzien. Het maakt de kosmopolitische concurrentie van D66 en GroenLinks minder groot. Daarbij komt dat de SP nooit echt voet aan de grond heeft gekregen. Na intern geruzie mocht de lokale afdeling er woensdag van de partijtop niet eens meedoen.
Het zijn factoren die het Lutz-effect en de mogelijke sociaal-democratische herrijzenis in perspectief plaatsen. Toch mag de PvdA hoop putten uit de uitslag in Leeuwarden. Tijdens de Kamerverkiezingen in maart legde de partij het er nog af tegen bijna alle concurrenten: VVD, D66, GroenLinks, SP, CDA en PVV. En ook bij de andere herindelingsverkiezingen woensdag in Friesland, Groningen en Gelderland deed de PvdA het boven verwachting goed.
NU 23.11.2017 De PvdA is de grote winnaar van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij kreeg, ondanks het verlies van een zetel, twee keer zoveel stemmen als de nummer twee GroenLinks. Het opkomstpercentage in Leeuwarden ligt op 40,5 procent.
Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA elf zetels, gevolgd door GroenLinks en het CDA met ieder vijf zetels, D66 en VVD volgen met vier zetels.
Het CDA is de grootste in de gemeente Súdwest-Fryslân. De partij kreeg tien zetels, gevolgd door de PvdA met zes zetels en de Fryske Nasjonale Partij (FNP) met vijf zetels. de opkomst was 45 procent.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus met acht zetels. De lokale partij SAM Waadhoeke en gemeentebelangen kregen ieder zes zetels. De FNP volgt met vijf zetels. De opkomst ligt op 44,1 procent.
Gelderland
In Gelderland waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar behaalde volgens de voorlopige uitslagen Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7), PvdA (3). de SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gelijknamige gemeente die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed lokale partij het erg goed, GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
Herindelingsverkiezingen
Woensdag mochten 309.121 stemgerechtigden een nieuwe gemeenteraad kiezen.
Veertien gemeenten gaan op in zes gemeenten. De herindeling gaat op 1 januari in. Inwoners van de fusiegemeenten hoeven volgend jaar maart niet opnieuw naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Dit geldt ook voor de gemeenten Edam-Volendam en het Brabantse Meierijstad, die respectievelijk in 2016 en 2017 heringedeeld zijn.
Herindelingsverkiezingen in Friesland, Groningen en Gelderland
Minder gemeenten
Door de herindeling neemt het aantal gemeenten in Nederland opnieuw af. Begin dit jaar telde Nederland 388 gemeenten. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek gaan er nu acht vanaf en telt het land op 1 januari 380 gemeenten.
In Friesland wordt de gemeente Littenseradiel opgesplitst. Franekeradeel, het Bildt en Menaldumadeel en de dorpen Baaium, Spannum, Winsum en Wjelsryp van de gemeente Littenseradiel gaan op in de nieuwe gemeente Waadhoeke.
Leeuwarderadeel en de dorpen Baard, Bears, Easterlittens, Hilaard, Húns, Jellum, Jorwert, Leons, Mantgum en Weidum van Littenseradiel, zullen worden toegevoegd aa Leeuwarden.
En de eveneens onder Littenseradiel vallende dorpen Boazum, Britswert, Easterein, Easterwierrum, Hidaard, Hinnaard, Iens, Itens, Kûbaard, Lytsewierrum, Reahûs, Rien, Waaksens, Wiuwert en Wommels worden toegevoegd aan de gemeente Súdwest-Fryslân.
Groningen
In Groningen ontstaan twee nieuwe gemeenten. Vlagtwedde en Bellingwedde zullen opgaan in de nieuwe gemeente Westerwolde. Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde en Slochteren gaan op in de nieuwe gemeente Midden-Groningen.
En in Gelderland gaan gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar samen verder als Zevenaar.
VK 23.11.2017 De PvdA is woensdag de grote winnaar geworden van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij, met als lijsttrekker oud-Kamerlid Lutz Jacobi, kreeg twee keer zoveel stemmen als de nummer twee, GroenLinks. Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA elf zetels, eentje minder dan nu.
Wat zijn de thema’s?
Het zijn lokale verkiezingen met lokale thema’s, schrijft correspondent Jurre van den Berg. Zoals meer sociale huurwoningen (Midden-Groningen) en Duitse les op school (Westerwolde). Al is het ene lokaal het andere niet. In Leeuwarden dreigen tekorten op de gemeentebegroting door rijkskortingen op de zorg. In Britsum en Stiens maakt men zich druk om behoud van kleine scholen en andere voorzieningen.
Niettemin noemde PvdA-leider Lodewijk Asscher, die zijn partij gedecimeerd zag bij de landelijke verkiezingen, de uitslag woensdagavond een ‘prachtig resultaat’. GroenLinks en het CDA volgen in Leeuwarden met ieder vijf zetels. D66 en VVD behaalden vier zetels. Het opkomstpercentage in de hoofdstad van Friesland lag op 40,5 procent.
In de gemeente Súdwest-Fryslân, waar 45 procent van de kiesgerechtigden stemde, werd het CDA de grootste. De partij kreeg tien zetels (eentje meer dan nu), gevolgd door de PvdA, die met zes zetels even groot blijft. De Fryske Nasjonale Partij (FNP) handhaafde haar vijf zetels.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus, met acht zetels. De lokale partijen SAM Waadhoeke en Gemeentebelangen kregen er ieder zes, de FNP vijf. Doordat het om een nieuwe gemeente gaat waarin drie oude gemeenten opgaan, kan een vergelijking met de vorige raadsverkiezing moeilijk worden gemaakt. De opkomst lag op 44,1 procent.
Gelderland en Groningen
In Gelderland, waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar, behaalde Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7 ) en PvdA (3). De SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst in Zevenaar lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gemeente Westerwolde die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed de lokale partij het erg goed. GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
AD 22.11.2017 De PvdA is de grote winnaar van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij kreeg twee keer zoveel stemmen als de nummer twee GroenLinks.
Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA in de Friese hoofdstad elf zetels, gevolgd door GroenLinks en het CDA met ieder vijf zetels, D66 en VVD volgen met vier zetels. Het opkomstpercentage in Leeuwarden ligt op 40,5 procent.
CDA
Het CDA is de grootste in de gemeente Súdwest-Fryslân. De partij kreeg tien zetels, gevolgd door de PvdA met zes zetels en de Fryske Nasjonale Partij (FNP) met vijf zetels. de opkomst was 45 procent.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus met acht zetels. De lokale partij SAM Waadhoeke en gemeentebelangen kregen ieder zes zetels. De FNP volgt met vijf zetels. De opkomst ligt op 44,1 procent.
Groningen en Gelderland
In Gelderland waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar behaalde volgens de voorlopige uitslagen Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7), PvdA (3). de SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gelijknamige gemeente die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed de lokale partij het erg goed, GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
Vergeet de linkse fusie vooral en zeur ook niet te veel over gezelligheid, stelt Frans Verhagen. Het is tijd om de sociaal-democratie van de PvdA te redden.
Democratie moet de PvdA achter zich laten S&D 20.11.2017 PvdA Frans Verhagen – Er zijn PvdA’ers die geloven dat de kiezer hun partij te hard heeft gestraft. Dat die kiezer zich dat realiseert en de partij volgende keer weer gewoon meer dan twintig zetels zal geven. Het overkwam eerder het CDA en D66, waarom niet ook de PvdA? Het zijn niet de minsten die zo denken.
Ik wens ze sterkte met een lang verblijf in de wildernis en ik hoop dat de nieuwe voorzitter meer ambitie heeft. Nee, de PvdA moet zichzelf niet opheffen en evenmin moet ze samengaan met andere linkse partijen. Dat zou onrecht doen aan de lange traditie die de PvdA vertegenwoordigt, een traditie van sociaal-democratie die medeverantwoordelijk is voor de manier waarop Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog is ingericht.
Ook miskent een fusieverhaal hoe anders die partijen zijn. Wel is het tijd voor een dramatische verandering van de manier waarop de sociaal-democratie in Nederland de laatste jaren opereert. > Lees verder…
De PvdA is een kleurloze, ideologieloze partij geworden, onherkenbaar en niet-omarmbaar, een partij van oudere mensen die onder jonge kiezers niets losmaakt, een partij van kundige bestuurders die in de praktijk vooral pragmatisch zijn. In het spectrum van partijen van belangenbehartigers die nu de Nederlandse politiek domineren heeft de PvdA niets te zoeken en kan zij geen rol spelen.
Met een nieuw geformuleerd, helder programma moeten we daarom de oude ballast van de partij rigoureus dumpen. Weg met de naam, weg met de oude symbolen, weg met de ingesleten werkwijze.
Laten we de PvdA omdopen in de Sociaal Democratische Partij (SDP) en daarmee recht doen aan een door zowat iedereen binnen de PvdA gehanteerde praktijk: na het noemen van de naam gaat het over ‘wij, sociaal-democraten’ of over ‘de sociaal-democratie’.
Niet voor niets citeerde Lodewijk Asscher in zijn in memoriam van Eberhard van der Laan diens uitspraak dat er ‘met de sociaal-democratie niks mis [is], met de PvdA wel’. Scherp geformuleerd: de PvdA is een zwak merk, sociaal-democratie is een sterk product. Sociaal-democratie vertegenwoordigt iets wat de PvdA is kwijtgeraakt.
De PvdA is een zwak merk, sociaal-democratie is een sterk product
Het is tijd dat de sociaal-democratie de PvdA kwijtraakt. Met de naam kunnen we ook de vermoeide oude beeldretoriek opruimen zoals het zingen van de Internationale, rode dit, rode dat, de rozen en andere restanten uit een verzuild verleden, zodat jongere Nederlanders niet hoofdschuddend naar deze oude meuk hoeven te staren.
Het als een feniks laten herrijzen van de PvdA als de SDP zou een van de meest zichtbare en meest effectieve veranderingen zijn om te laten zien dat dertig jaar kwakkelen over ideologische veren nu radicaal wordt achter gelaten.
Vervolgens is het zaak een zero-based analysis te maken. Gewoon, de eenvoudige vraag stellen: hoe zou je de sociaal-democratie in Nederland inrichten als je blanco begint, als je een organisatie helemaal vanaf de bodem zou mogen oprichten? Ik claim geen grote voorspellende vaardigheid als ik verwacht dat een dergelijke organisatie in weinig opzichten op de PvdA zou lijken. Wat de sociaal-democratie nodig heeft is een verhaal. Dat is geen marketinginstrument of ondernemersnieuwpraat, maar een vereiste om mensen mee te kunnen nemen.
Je hoeft geen fan te zijn van Bernie Sanders om zijn verhaal te zien: we worden genaaid door de mensen die macht hebben. De onderdelen pasten daar feilloos in, zowel de kwaaie pieren (bankiers, gevestigde politici, lobbyisten, grootkapitalisten met buitengewone invloed) als de beleidsvoorstellen (ziektekostenverzekering voor iedereen, gratis onderwijs, hogere belastingen voor de rijken). Trump had ook een verhaal. Het punt is het verhaal, niet per se hoe het klinkt.
Ik hechtte altijd zeer aan Joop den Uyls riedel: spreiding van inkomen, kennis en macht. Maar ook hier moeten we zero base gaan: spreiding is niet meer het juiste woord, nezo min als solidariteit dat nog is. Het moet een verhaal zijn dat niet zeurt over inkomensongelijkheid, bankiers en andere favoriete huilpalen maar juist een beeld geeft van wat wel gewenst is.
Een verhaal dat vragen meeneemt over de verhouding tussen verzorgingsstaat en openheid van de samenleving; dat zich afvraagt hoe het kan dat hoogopgeleide, hoge-inkomenskiezers stemmen voor een verzorgingsstaat, maar dat minder kansrijke burgers zich daar juist van afkeren. Maar ook een verhaal dat onderkent wat er goed is aan onze samenleving.
PvdA’ers hebben de onbedwingbare neiging om te willen veranderen. Ze denken dat dat progressief is. Maar behoud van wat de sociaal-democratie bereikt heeft, is een minstens zo belangrijk ideaal in een wereld waarin dat resultaat onder druk staat. Dat verhaal vertelt de PvdA nooit. Een zekere mate van conservatisme over wat bereikt is zou de sociaal-democratie sieren.
Ik vond het jammer dat Paul Depla in zijn rapport-dat-officieel-geen-rapport was zich liet verleiden tot te concrete doelstellingen voor de sociaal-democratie. De vier onderwerpen die hij benoemde waren naar mijn gevoel maar een klein onderdeel van waar een samenleving op draait. Ik miste bijvoorbeeld onderwijs, de cruciale factor in ontplooiing van kansen.
Bestaanszekerheid vond ik een wat magere samenvatting van idealen. En voor de zoveelste keer verbaasde ik me over de kramp die de PvdA steeds vertoont als het over integratie gaat. In plaats van het emancipatiesucces van veel tweede- en derdegeneratie-Nederlanders te vieren en er trots op te zijn als een mooi resultaat van de sociaal-democratische verzorgingsstaat, werd integratie weer geproblematiseerd.
Opnieuw eindeloos gezeur over geloof terwijl het toch zo simpel is: geloof doe je privé, de samenleving richten we met z’n allen in. Je hoeft homoseksualiteit niet moreel aanvaardbaar te vinden om te accepteren dat in Nederland discriminatie niet is toegestaan. Je hoeft niet gelovig te zijn om te aanvaarden dat gelovigen recht hebben op hun eigen waarden en overtuigingen, maar dat de wet voor iedereen hetzelfde is. Wat is het probleem?
Opnieuw is er eindeloos gezeur over geloof terwijl het toch zo simpel is: geloof doe je privé, de samenleving richten we met z’n allen in
De opdracht van de sociaal-democratie is in potentie alle burgers te binden die een visie delen. De grootste uitdaging is de Nederlanders te bereiken aan de randen van de samenleving – soms letterlijk – met een verhaal dat hun een rol geeft. Een eerlijk verhaal, geen valse beloftes. Een verhaal dat onderkent dat sommige regio’s in Nederland weinig economische toekomst hebben en zich afvraagt hoe we daar als samenleving mee omgaan.
Daarom is bestaanszekerheid, het woord waar Depla op terugviel, zo eng als thema, zo smal. Een burger zoekt naar meer. Sociaal-democratie zou mensen een rol moeten geven, laten deelnemen. Niet alleen je bestaan moet verzekerd zijn maar ook je gevoel van eigenwaarde, het gevoel dat je meedoet.
Zijn we in staat om zowel PVV-stemmers in de randgebieden van Nederland aan te spreken als weldenkende intellectuelen, zonder patroniserend te worden? Kunnen we formuleren wat we gemeen hebben? Kunnen we een programma bieden, een denkwijze, een samenlevingsvoorstel dat bewijst dat we een gemeenschappelijk belang hebben?
Kan iedereen zich thuis voelen bij de sociaal-democratie als hij of zij de principes deelt? Als de sociaal-democraten deze vragen niet positief kunnen beantwoorden, dan kunnen ze er beter mee ophouden. Actieve burgers, sociaal bewogen mensen die het goed voor elkaar hebben kunnen prima door andere partijen bediend worden. Sociaal-democratie moet meer zijn.
Depla’s voorstel om van de Sociaal Democratische Partij, nu nog PvdA genaamd, een beweging te maken, lijkt me een vlucht vooruit. Of achteruit, nu ik erover nadenk. Er moet toch ergens een vorm van organisatie zijn? Iemand moet al die activiteiten toch aan elkaar knopen om er iets mee te doen? Anders verzandt het allemaal in goede bedoelingen en wegsijpelende energie. De Sociaal Democratische Partij moet een volkspartij zijn die de hele breedte van de Nederlandse samenleving vertegenwoordigt.
Ik heb niet de illusie dat mensen in de rij staan om lid te worden, al denk ik dat we een groot deel van onze bijna vijftigduizend leden kunnen behouden. Maar partijlidmaatschap is geen vanzelfsprekendheid meer, als het dat ooit al was. Dat is al heel lang niet meer zo en zal ook niet beter worden. Dat is niet erg. Volksvertegenwoordiging impliceert dat je delegeert.
De nieuwe voorzitter mag nadenken over een ideale organisatie. Ik kan niet claimen het model daarvoor in mijn hoofd te hebben, maar op basis van mijn ervaringen begin jaren negentig vergeleken met die van afgelopen jaar kan ik wel zeggen dat het voor leden al een stuk verbeterd is. De zuurgraad waarover Depla en anderen klagen is weleens veel erger geweest. En het is wel degelijk van enorm belang dat alle leden kunnen meestemmen en meedoen en niet alleen apparatsjiks.
Bij overleg over de crisis van 2008 gaf toenmalig president-elect Barack Obama zijn staf opdracht met creatieve en verreikende plannen te komen. ‘Je moet een goede crisis niet verloren laten gaan,’ zei Obama. Het valt te hopen dat de PvdA deze crisis aan zal grijpen om zichzelf te hervormen, niet voor dit jaar, niet voor de volgende verkiezingen maar voor de volgende decennia. Het is de enige manier waarop sociaal-democratie relevant kan blijven.
Elsevier 19.11.2017 Leeuwarden kiest woensdag een nieuwe gemeenteraad. Door bestuurlijke herindeling worden vervroegde verkiezingen gehouden. Voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart een belangrijk meetpunt. Lijsttrekker van lijst 1 is flamboyant oud-Kamerlid: Lutz Jacobi. ‘We gaan de PvdA hier weer gewoon de grootste partij maken.’
‘Zo! Elsevier Weekblad heeft de weg naar het noorden weten te vinden,’ constateert Lutz Jacobi triomfantelijk. Jacobi zat tussen 2006 en 2017 in de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Nu is ze lijsttrekker voor diezelfde sociaal-democraten bij de gemeenteraadsverkiezingen in Leeuwarden. ‘Ik heb natuurlijk wel veel contacten, dat is mooi meegenomen. En ik wil de sociaal-democratie er weer bovenop helpen.’
Jacobi haalde landelijk het nieuws toen ze zich kandideerde voor het lijsttrekkerschap van de PvdA, in 2012. Ook stemde ze als enige PvdA’er tegen de partijlijn in over de aankoop van de Joint Strike Fighter. Nu is ze terug in Friesland. ‘Na elf jaar in Den Haag ging ik me ook afvragen wat ik daar verder nog aan toe te voegen had. Ik had het wel naar mijn zin hoor, maar dichtbij huis werken heeft ook zijn voordelen.’
Vervroegde verkiezingen
De gemeente Leeuwarden wordt bestuurlijk opnieuw ingericht, waardoor de gemeente flink groter wordt. ‘Dat zal je natuurlijk worst zijn,’ zegt Jacobi, ‘maar hier gaat er wel iets veranderen. De politiek wordt minder stads.’
Voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn een aantal politiek leiders naar het noorden getrokken. CDA-leider Sybrand Buma ging zaterdag langs de deuren om campagne te voeren. ‘Lodewijk (Asscher, red.) was hier ook een paar keer. En ik heb Henk Krol (50Plus) ook gezien,’ zegt Jacobi, ‘en als het goed is komt Mark Rutte vanmiddag ook. Of het helpt… dat weet ik niet. Volgens mij is het vooral belangrijk dat je in de gemeente makkelijk benaderbaar bent, en kan worden aangesproken.’
‘In maart hebben we een enorme klap gehad,’ memoreert Jacobi de verkiezingsnederlaag bij de Tweede Kamer, waarbij de PvdA van 38 naar 9 zetels terugviel. Een historische nederlaag. ‘We gaan het nu wel iets beter doen dan in maart,’ verwacht ze.
‘Het is natuurlijk heel anders dan een landelijke verkiezing,’ zegt Jacobi. ‘Er zijn hier bijvoorbeeld geen peilingen, dat vind ik wel relaxt. Die Maurice de Hond heb ik hier ook nog niet gezien. En wat ook mooi is: een bekende lijsttrekker kan hier het verschil maken.’ Op dit moment heeft de PvdA twaalf zetels in Leeuwarden. De grootste partij. ‘Als je het landelijk bekijkt, zouden we omgerekend ongeveer kans maken op vier zetels. Maar ik ga er vanuit dat we weer gewoon de grootste worden. Ik ga voor winst.’
Steun uit onverwachte hoek
Opmerkelijk is dat ook VVD-coryfee Hans Wiegel campagne voert voor Jacobi. Via een filmpje liet hij weten op Jacobi te willen stemmen, als hij in Leeuwarden had gewoond. Maar dat is niet het geval. ‘Leuke knipoog van Wiegel, Friese humor,’ zegt Jacobi die aanvankelijk niet op de hoogte was van deze campagnestunt. ‘Ik was er wel verbaasd over, maar ik zal zo eens bij hem langs gaan om hem een tút te geven.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Backbencher blikt teleurgesteld terug op zijn dagen in de regeringscoalitie van VVD en PvdA
VK 17.11.2017 Alweer schreef een voormalig Tweede Kamerlid een boek waarin hij uit de school klapt. Ditmaal is het Roelof van Laar, backbencher van de PvdA. Teleurgesteld blikt hij terug op het leven in de coalitie die het tweede kabinet-Rutte vijf jaar lang overeind hield. Van Laar spaart zijn partijleider Diederik Samsom niet en ook dat is inmiddels een traditie.
Samsom heeft de tweestrijd met Lodewijk Asscher om het lijsttrekkerschap van de PvdA als verraad ervaren. Hij was het immers die Asscher naar Den Haag had gehaald. ‘Diederik wilde wel een verkiezing, maar niet tegen Lodewijk’, schrijft de 36-jarige Van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang (LM Publishers).
Hij beschrijft nog een ander pijnlijk moment: Samsom draaide hem als fractieleider de duimschroeven aan om steun te geven aan het bombarderen van IS in Syrië. Zou Van Laar tegenstemmen, dan kon het weleens heel moeilijk worden 150 miljoen euro uit te trekken voor hulp aan vluchtelingen. Van Laar verloor op slag zijn vertrouwen in Samsom. ‘Als je geld voor vluchtelingen zomaar inzet om steun voor een missie af te dwingen, ben je het zicht op voor wie we in de politiek zitten echt verloren.’
Uit de school klappen
Misschien is dat wel mijn grootste makke, dat ik er niet in slaag persoonlijke relaties op te bouwen met mensen die politiek ver van me af staan, aldus Roelof van Laar.
Het boek van Van Laar past in wat inmiddels een bescheiden trend mag heten: Kamerlid klapt uit de school na verlaten fractie. Sharon Gesthuisen doet in Schoonheid macht liefde een boekje open over de partijcultuur bij de SP, Ybeltje Berckmoes beschrijft in Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn de rol van de afdeling voorlichting bij de VVD. Een constante: de partijleiding moet het ontgelden; bij Gesthuizen is dat Jan Marijnissen, bij Berckmoes komt Halbe Zijlstra er slecht vanaf.
Over voorlichting of partijcultuur schrijft Van Laar amper. Des te explicieter is hij over personen. VVD’er Joost Taverne, net als hij woordvoerder ontwikkelingssamenwerking, krijgt er flink van langs. Die zegt zich weinig te kunnen voorstellen bij geweld tegen vrouwen: ‘Ik moest alleen aan Fifty Shades of Grey denken.’ Van Laar vindt zoiets schandalig: Joost speelt politieke spelletjes. Als een notitie over verkeerd besteed ontwikkelingsgeld naar de Volkskrant wordt gelekt, weet Van Laar wel wie dat gedaan heeft.
Fair Politics Award
Ik heb in de Kamer nooit naar Netflix gekeken, aldus Roelof van Laar.
Sociale vaardigheden lijken zijn zwakke stee. Op reisjes met de vaste Kamercommissie vindt hij niet echt aansluiting. ‘Misschien is dat wel mijn grootste makke, dat ik er niet in slaag persoonlijke relaties op te bouwen met mensen die politiek ver van me af staan.’
Dat had een mooi thema voor het boek kunnen opleveren. Zonder relaties met andersdenkenden bereik je immers weinig in de Nederlandse politiek. Van Laar heeft zelfs met medestanders moeite. ‘Ook van Jan Vos, mijn partijgenoot, krijg ik geen steun’, staat er dan. Of: ‘Marith (Volp, red.) en ik verschillen vaak van inzicht.’ Hij werkt dat niet verder uit.
Fred Teeven, toch niet de meest plooibare VVD’er, krijgt hij wel mee in regelgeving voor conflictmineralen. Het zijn dergelijke voorstellen, en ook de initiatiefnota tegen kinderarbeid, die hem begin 2017 de Fair Politics Award bezorgen. Het boek ontleent er zijn titel aan.
Voedselallergieën
Net als Berckmoes is Van Laar een backbencher die min of meer bij toeval in de Kamer belandt. Wanneer Samsom hem tot fractiediscipline komt dwingen, is dat meteen de eerste keer dat hij zijn kamer van binnen ziet. Wel heeft hij bestuurlijke ervaring: als raadslid in Leiden en als directeur en oprichter van Stichting Stop Kindermisbruik. Inhoudelijk heeft hij met Berckmoes niets gemeen, verzekert hij. Bovendien: ‘Ik heb in de Kamer nooit naar Netflix gekeken.’
Het boek is ook wat pijnlijk. Je steekt van alles op dat je nooit had willen weten: hoe Van Laar studenten met Likeur 43 wil verleiden op hem te stemmen. Dat hij slaap-apneu heeft waardoor zijn amandelen en huig verwijderd moesten worden. Dat hij na zijn scheiding op een flat in Oegstgeest belandt en allerlei voedselallergieën heeft. Anders dan Gesthuizen zoekt hij niet naar een verband tussen het persoonlijke en het politieke.
Er zijn oud-Kamerleden naar wier memoires je met recht en reden nieuwsgierig kunt zijn. Denk aan Van der Steur, Teeven, Samsom, Van Bommel. Van Laar heeft te weinig dienstjaren en materiaal om meer van de politieke binnenwereld zichtbaar te kunnen maken dan humeur en toevalligheden. Dertig pagina’s met foto’s zorgen dat de gewenste dikte alsnog wordt gehaald.
Ook deze Kamerleden klapten uit de school na het verlaten van de fractie;
‘Mislukt Kamerlid’ Ybeltje Berckmoes schrijft meedogenloos boek over VVD
Als Kamerlid heeft Ybeltje Berckmoes bijna zes jaar lang gezwegen. Maar nadat de wegen van Kamerfractie en Berckmoes – ongetwijfeld tot beider grote opluchting – zich hebben gescheiden, lucht ze haar hart.
Voormalig SP-Kamerlid Gesthuizen bekritiseert Marijnissen in boek: ‘Ik voelde me nooit veilig’
Onder leiding van Jan Marijnissen voelde Kamerlid Sharon Gesthuizen zich nooit veilig bij de SP, zo schrijft ze in een openhartig boek dat volgende week verschijnt. Een klein half jaar na haar vertrek uit de Kamer blikt Gesthuizen in Schoonheid macht liefde terug op ruim tien jaar Kamerlidmaatschap, van eind 2006 tot begin 2017. Het is vooral een verhaal van heel hard werken en weinig waardering. Meermaals beschrijft ze dat Marijnissens wil wet was.
Elsevier 17.11.2017 Ook de PvdA heeft nu zijn eigen Ybeltje Berckmoes – de vrouw die een boekje opendeed over haar tijd bij de VVD-fractie. Roelof van Laar, voormalig PvdA-Kamerlid, schrijft in een boek dat maandag wordt gepubliceerd, dat Diederik Samsom boos was op Lodewijk Asscher, toen laatstgenoemde zich mengde in de strijd om PvdA-leiderschap, én won.
Samsom, de verliezend partijleider, zei dat hij zich verraden voelde toen Van Laar vertelde dat hij Asscher zou steunen, blijkt uit het boek Eerlijk duurde niet zo lang.
Samsom sprak over verraad van Asscher
Het verbaasde Van Laar, zegt hij in een interview met het AD. ‘Ik dacht tot dat gesprek [met Samsom. red.] dat het allemaal in harmonie was afgestemd.’ Samsom zou op zich wel voor een verkiezingsstrijd zijn geweest, maar niet tegen Asscher. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Tussen Samsom en Van Laar boterde het al enige tijd niet meer. Het Kamerlid was door de toenmalige fractieleider in 2016 onder druk gezet om in te stemmen met de militaire campagne tegen Islamitische Staat in Syrië.
Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar zijn verzet niet zou opgeven. ‘Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten,’ aldus Van Laar, die daarop besloot Asscher te steunen.
Samsom zegt in een reactie in het AD dat ‘ieder Kamerlid het recht heeft op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.’ Hij verliet na zijn verlies in december vorig jaar de politiek. In mei werd bekend dat Samsom aan de slag zou gaan in de afval- en recyclingbranche.
Hij is als adviseur verbonden aan een van de grootste Nederlandse afvalverwerkers, HVC in Alkmaar. Asscher nam het PvdA-roer van hem over, maar kreeg een geweldige dreun te verwerken tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar. De PvdA hield maar negen zetels over en is nu kleiner dan de SP en GroenLinks.
AD 17.11.2017 Na het boek waarin het onbekende Kamerlid Ybeltje Berckmoes de vuile was van de VVD buitenhing, komt nu ook een PvdA’er met een boek. Oud-Kamerlid Roelof van Laar schrijft dat Diederik Samsom hem chanteerde om in te stemmen met de militaire missie boven Syrië.
Vraag oud-PvdA-Kamerlid Roelof van Laar (36) waar hij het meest trots op is en hij noemt zijn initiatiefwet die moet voorkomen dat er in ons land spullen worden verkocht die door kinderen zijn gemaakt. Hij wist die op het nippertje door de Tweede Kamer te loodsen. En toen was hij Kamerlid-af. Zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, waarin hij terugblikt op zijn vier jaar als Kamerlid, komt uit in de maand vóór zijn wet in de Eerste Kamer wordt behandeld. Zonder hem aan de teugels, PvdA-Kamerlid Attje Kuiken neemt die over.
,,Ik ben wel blij dat ik dingen heb kunnen bereiken. Ik heb die misschien weinig gevierd. Als je niet de credits vraagt, kun je meer bereiken. Ik ben te laat begonnen die successen wél te laten zien. Maar ik wil met dit boek niet mijn eigen gelijk halen.”
Er zijn parallellen te trekken met Ybeltje Berckmoes. U zegt dat u per ongeluk Kamerlid bent geworden, zij ook. Zij was onbekend, u zat ook niet in de voorste kamerbankjes.
,,Ik zie die overeenkomsten niet. Ik was zeker niet het meest onzichtbare Kamerlid van de PvdA. Ik heb veel initiatieven geschreven. Ybeltje beschrijft wat ze om zich heen zag gebeuren en keert zich tegen de fractiediscipline. Ik ben daar juist een groot voorstander van. Je moet kunnen vertrouwen op de steun van de fractie.”
Tegelijkertijd bent u boos op de manier waarop fractievoorzitter Diederik Samsom u dwong in te stemmen met de militaire missie tegen IS in Syrië.
,,Je moet ook kunnen afwijken op een principieel punt. De situatie in Syrië was anders dan in Irak, waar de regering zelf om buitenlands ingrijpen vroeg. Bovendien kwam het kabinet eerdere toezeggingen – over het niet bombarderen in stedelijk gebied bijvoorbeeld – in de Kamerbrief niet na.
Ik was niet de enige die niet wilde instemmen, maar de PvdA-top vond dat het niet kon, zo veel dissidenten. Diederik heeft toen gedreigd 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen niet beschikbaar te stellen als ik de missie niet zou steunen. Ik heb dat toen toch gedaan. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen – de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten.”
Tussen u en Samsom is het nooit meer goed gekomen. U steunde Lodewijk Asscher bij de strijd om het lijsttrekkerschap.
,,Toen ik dat Diederik vertelde, hoorde ik dat hij wel een verkiezing wilde, maar niet tegen Lodewijk. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Hij noemde dat verraad. Ik was daar heel erg verrast over. Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd.”
Omdat u Asscher steunde, vermoedde u een hoge notering op de kandidatenlijst. Het werd plek 45 – onverkiesbaar. Dat was een teleurstelling.
,,Ik verwachtte een hoge plek vanwege alles wat ik bereikt heb, maar dat anderen dat zouden associëren met mijn steun voor Lodewijk. Ik had een aantal initiatieven die het nieuws hadden gehaald en dacht dat ik nét op het juiste moment had gepiekt voor een mooie plek op de kandidatenlijst. De kandidatencommissie zei juist dat ik te weinig zichtbaar was. Voor jezelf is zichtbaarheid altijd anders. Ik heb thuis een mapje van wel anderhalve centimeter dik met alle krantenknipsels waar mijn naam in staat. Ik dacht echt dat ik het goed deed.
Het was heel rauw, ik had er verdriet van. Het was net voor kerst en ik wilde cadeautjes kopen voor mijn medewerkers toen ik ineens midden in de boekwinkel stond te huilen. Ik heb nog campagne gevoerd voor een hogere plek, met een filmpje waarin ook Nobelprijswinnaar Kailash Satyarthi het voor me opnam. Ik denk dat mensen toen pas voor het eerst doorhadden dat ik écht wat had gedaan.”
Bijna alles was coalitieafspraak. Binnen de PvdA bepaalden vier mensen alles
Een prijs voor eerlijke Kamerleden ging tot twee keer toe aan uw neus voorbij, terwijl u dacht dat u daar kans op zou maken. De derde keer won u, maar klaagde u dat er geen media-aandacht voor was. Wat zegt dat over u?
,,Dat ik veel dingen doe en dat het lastig is dat daar geen aandacht voor is. Ik klaag niet. Ik constateer dat de landelijke media niet geïnteresseerd zijn. Helaas. ”
De ruimte voor Kamerleden was beperkt als het om coalitieafspraken ging, schrijft u. Had u anders verwacht?
,,Bijna alles was op een gegeven moment coalitieafspraak. Op maandagochtend tijdens het coalitieoverleg en op donderdagavond als de bewindspersonen samenkwamen, werd alles afgesproken. Binnen de PvdA bepaalden vier mensen alles: partijvoorzitter Hans Spekman, fractievoorzitter Diederik Samsom, vicepremier Lodewijk Asscher en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Daarna was er nog een club met de tien meest prominente PvdA-Kamerleden. Nou, als die het al eens waren, kreeg je als woordvoerder soms zonder overleg een opdracht mee.”
U sluit af met de woorden dat u invloed heeft ingeruild voor geluk. U bent tijdens uw Kamerlidmaatschap gescheiden van uw vrouw toen zij zwanger was van jullie tweede kind. Dat is nogal een offer.
,,Dat offer is niet gebracht voor Den Haag; mijn huwelijk had het ook zonder Den Haag niet overleefd. Misschien ben ik te optimistisch, maar ik kijk naar wat er wél is gelukt. Elk miljoen waar wij over beslisten, maakt het verschil. En ik hou écht van de partij en hoop dat de kiezers ons weer weten te vinden. Ik ga ook weer solliciteren. Voor een plek op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer of voor de Eerste Kamer.”
AD 16.11.2017 Diederik Samsom voelde zich als PvdA-leider verraden door Lodewijk Asscher toen hij zich kandidaat stelde in de lijsttrekkersverkiezing van hun partij. Samsom wilde weliswaar zélf een lijsttrekkersstrijd, maar niet tegen uitgerekend de man die hij in 2012 van Amsterdam naar Den Haag had gehaald om vicepremier te worden in het kabinet-Rutte II.
AD 17.11.2017
Dat schrijft voormalig PvdA-Kamerlid Roelof van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, dat maandag verschijnt. Samsom legde het in de strijd om het lijsttrekkersschap uiteindelijk af tegen Asscher, die nu de PvdA leidt.
Voorkant boek.
Volgens Van Laar zei Samsom dat hij zich verraden voelde toen het Kamerlid aan Samsom vertelde dat hij Asscher zou gaan steunen. Van Laar was verrast dat Samsom zich gepiepeld voelde door Asscher. ,,Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd”, zegt Van Laar in een interview met deze krant.
Verbruid
Samsom had het bij Van Laar verbruid nadat hij begin 2016 door de toenmalig fractievoorzitter onder druk was gezet om in te stemmen met de militaire missie tegen IS in Syrië. Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar dwars bleef liggen. ,,Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten”, stelt Van Laar, die daarop besloot steun te betuigen aan Asscher.
AD 17.11.2017
Herinneringen
Diederik Samsom wil niet reageren. ,,Ieder Kamerlid heeft recht op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.” Samsom benadrukt ‘met veel plezier’ buiten de politiek te werken. ,,Ik vind het nu vooral belangrijk dat iedereen elkaar heel houdt.”
De Groene Amsterdammer reconstrueerde uitgebreid de Griekse crisis: Een ontluisterend beeld van hoe een land tot aan de rand van de afgrond komt te staan omdat het ‘Europese solidariteit’ moest accepteren.
Na zeven jaar crisis beleeft Griekenland een neergang zonder einde. De trojka heeft haar immense macht misbruikt om een geleidelijke staatsgreep te plegen. ‘Het kan deze mannen niet schelen welke ellende ze bij Grieken aanrichten, ze rijden van hotel naar vergaderzaal, ze wíllen het niet zien.’
AD 14.06.2018
AD 22.06.2018
Paniek in de tent
Volgens de Europese Rekenkamer hebben de programma’s voor Griekenland slechts beperkt bijgedragen aan herstel in het land. De commissie zou geen ervaring hebben met het beheer van het proces.
Onrust in de Tweede Kamer over een rapport over de gang van zaken over de noodhulp aan Griekenland. De Europese Rekenkamer concludeert dat de noodhulp slechts beperkt heeft bijgedragen aan het herstel van het noodlijdende Griekenland.
De PVV diende donderdag een verzoek in voor een debat met minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën over de conclusies van de Rekenkamer. Dat verzoek werd in de kamer door een meerderheid gesteund.
Vooral Europese Commissie moet het ontgelden
Volgens het rapport van de Europese Rekenkamer is Griekenland nog lang niet in staat om zichzelf te financieren. Het gaat om de effectiviteit van de noodhulp die door een samenwerking van de Europese Commissie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Europese Centrale Bank (ECB), en het Europese noodfonds ESM tot stand kwam.
In het rapport moet vooral de Europese Commissie het ontgelden. Die zou geen ervaring hebben met het beheer van het proces, en gaf bijvoorbeeld niet genoeg onderbouwing voor de doorvoer van een aantal belangrijke maatregelen, zoals het verhogen van de btw en de accijnzen. Ook wordt er ferme kritiek geuit op de informele samenwerking met andere instellingen, die daardoor niet transparant zou zijn.
D66 sluit zich per ongeluk aan bij verzoek
‘Een onthutsend rapport waarin staat dat het een grote puinhoop was, en een zooitje,’ aldus PVV-Kamerlid Tony van Dijck donderdag. Overigens ontstond de meerderheid voor het debat omdat D66 zich per ongeluk aansloot bij het verzoek van de oppositie, maar het later niet nodig vond dat te herstellen. Ook coalitiepartner CDA bleek voor een debat.
Sinds de financiële crisis in 2010 uitbrak, en de daaropvolgende Griekse crisis, heeft de eurozone het grootste deel van de in totaal 368 miljard euro aan leningen aan Griekenland overgemaakt. Die steun is bedoeld om Griekenland overeind te houden en te voorkomen dat de crisis zou overwaaien naar andere landen in de eurozone.
Maar in ruil daarvoor moest Griekenland zware bezuinigingen doorvoeren, de bankensector saneren en fiscale hervormingen en hervormingen op de arbeidsmarkt. Het laatste programma loopt nog tot volgend jaar: dan moet Griekenland weer zelfstandig kunnen functioneren en ook tegen normale tarieven op de financiële markt kunnen lenen.
AD 08.08.2018
Grieken weer op eigen benen
Griekenland staat financieel weer op eigen benen. Op 06.08.2018 zijn de Laatste miljarden van het internationale steunprogramma overgemaakt, wat het totaal aan Athene uitgekeerde bedrag op 257 miljard euro brengt. Het ESM-reddingsfonds heeft het land daarmee behoed voor een faillissement en bovendien voorkomen dat de eurozone uit elkaar is gevallen.
Als tegenprestatie heeft Griekenland grootscheepse economische hervormingen en harde saneringen doorgevoerd. In juni keurden de eurolanden de laatste Griekse plannen goed en gaven ze groen licht voor de laatste en derde tranche van de miljardensteun. Het programma wordt officieel op 20 augustus 2018 beëindigd.
NOS 08.09.2018 De Griekse premier Tsipras wil met de Europese partners overleg over de nieuwe korting op de pensioenen, die volgens afspraak per 1 januari 2019 moet ingaan. Volgens Tsipras is die maatregel niet nodig gezien de financiële situatie in het land.
De premier wees er in een toespraak op dat er overschotten zijn op de begroting en dat de tekorten op de betalingsbalans zijn weggewerkt. “We zullen onze berekeningen presenteren bij de besprekingen over de begroting van 2019, zoals met alle andere eurozonelanden gebeurt.”
Tsipras sprak bij de opening van de jaarlijkse internationale handelsbeurs in de noordelijke stad Thessaloniki. Daarin presenteerde hij het economische beleid van de komende jaren. Hij kondigde verder een groot aantal lastenverlichtingen aan.
Pensioenen
Het opnieuw korten van de pensioenen ligt uiterst gevoelig voor Tsipras’ linkse regeringspartij Syriza. Gedurende de vele harde saneringsronden van de laatste jaren zijn de pensioenen gehalveerd. Verschillende kabinetsleden hebben zich tegen een nieuwe bezuiniging uitgesproken. Maar die is wel eerder afgesproken met de Europese partners, voordat vorige maand een eind kwam aan het leenprogramma voor Griekenland.
Tsipras sprak uitgebreid over het feit dat Griekenland nu weer op eigen benen staat. “Dat was niet een gelopen koers. Drie jaar lang en bijna elke dag waren er weinigen die geloofden dat we het voor elkaar zouden krijgen.” Maar, zei hij, er is een eind gekomen aan de vicieuze cirkel, en de Griekse economie is gestabiliseerd. “Er is weer economische groei na negen jaar, de werkloosheid is gedaald van 27 naar 19,1 procent, en er zijn 300.000 arbeidsplaatsen gecreëerd.”
Economische maatregelen
Volgens de premier heeft de Griekse bevolking, en vooral diegenen die het zwaarst zijn getroffen, recht op verlichting, en moeten onrechtvaardigheden worden hersteld. Hij kondigde onder meer belastingverlichtingen aan. De onroerendgoedbelasting voor een groot deel van de bevolking zal de komende twee jaar worden gehalveerd. De belasting voor bedrijven gaat komend jaar van 29 naar 25 procent. En de belasting voor de laagste inkomensgroepen gaat omlaag.
Verder kondigde Tsipras aan dat het hoogste btw-tarief in 2021 van 24 naar 22 procent gaat. Ook de sociale premies gaan het komend jaar omlaag, met name voor de vrije beroepen en de boeren. Hij beloofde verder verhoging van het minimumloon, huursubsidie voor lage inkomensgroepen en verbetering van de thuishulp voor bejaarden en gehandicapten.
Demonstraties
Terwijl Tsipras zijn toespraak hield, probeerden demonstranten het congresgebouw te bereiken. Het ging voornamelijk om mensen die protesteerden tegen de overeenkomst die Athene onlangs sloot met Skopje over een nieuwe naam voor het buurland Macedonië.
Politie gebruikte traangas om hen tegen te houden. Rond het gebouw en in de hele stad waren ruim 5000 politiemensen op de been om verschillende groepen demonstranten in het gareel te houden.
NU 01.09.2018 Het heeft weinig gescheeld of premier Mark Rutte zag zijn tweede kabinet vroegtijdig stranden. De Griekse crisis, en dan met name het derde steunpakket, zorgde voor zoveel onrust binnen de VVD-fractie dat de partij bijna “implodeerde”. Dat zegt minister van Financiën in het kabinet-Rutte II en PvdA’er Jeroen Dijsselbloem in een gesprek met NU.nl.
Dijsselbloem publiceert binnenkort een boek over zijn periode als voorzitter van de Eurogroep en beschrijft daarin de bijna-kabinetscrisis.
“Een deel van de VVD was heel erg kritisch op de deal met de Grieken en op de bankenunie. De VVD en Rutte hadden een enorme aanvaring”, zegt Dijsselbloem. “Rutte heeft mij weleens verteld dat zijn politieke lot aan een zijden draadje hing.”
De partij was verdeeld over het derde steunpakket voor Griekenland van 86 miljard euro in 2015. “Er gingen meerdere bloederige fractievergaderingen vooraf aan het debat”, schrijft Dijsselbloem.
Volgens hem wilde een flinke meerderheid van de VVD-fractie tegen het akkoord stemmen. Daar zaten naar verluidt Mark Harbers (nu staatssecretaris), Han ten Broeke (inmiddels opgestapt als Kamerlid) en oud-fractievoorzitter Halbe Zijlstra tussen.
Uiteindelijk stemde alleen het laaggeplaatste Kamerlid Joost Taverne tegen de noodsteun. Hij keerde niet terug op de kieslijst bij de volgende verkiezingen.
Tijdens dat debat liet Harbers ook doorschemeren dat het had gestormd bij de liberalen. “Ik wil niet dat chaos in Griekenland verder gedoe geeft in Nederland”, zei hij eind zomer drie jaar geleden.
Dijsselbloem bestempelt dat optreden nu als “ontwapende eerlijkheid” van de VVD’er.
Voor Rutte was de kwestie heel ingewikkeld. Hij had tijdens de campagne voor de verkiezingen in 2012 beloofd dat er geen cent meer naar Griekenland zou gaan. Het land was toen al met twee noodprogramma’s overeind gehouden.
Als de VVD-fractie in 2015 tegen had gestemd, was het kabinet gevallen. Coalitiepartner PvdA was namelijk voor steun onder strenge voorwaarden. Rutte had bovendien zelf zijn akkoord gegeven aan het derde steunpakket en was nauw betrokken bij de laatste fase van de onderhandelingen.
“Dan moet je als VVD dus ook Rutte laten vallen, dat hebben ze niet gedaan”, aldus Dijsselbloem.
NOS 20.08.2018 Precies om middernacht was het zover: Griekenland heeft na acht jaar het steunprogramma verlaten. Het land staat financieel weer op eigen benen, zoals het heet. De gevreesde grexit is uitgebleven, de overheidsfinanciën zijn op orde en volgens de laatste cijfers groeit de Griekse economie met 2 procent. Is alle ellende voor de Grieken nu voorbij?
Niet helemaal. De Griekse economie is sinds 2010 met ruim een kwart gekrompen, lonen en pensioenen werden flink gekort en duizenden grote en kleine bedrijven gingen failliet. Griekenland kampt nog altijd met de hoogste werkloosheid in de eurozone; een op de vijf Grieken is werkloos.
De Griekse banken zijn uitermate zwak en kunnen bedrijven die willen investeren nauwelijks ondersteunen. Bijna de helft van de leningen staan in de boeken als ‘slechte leningen’ waar al lange tijd geen rente of aflossing op binnenkomt. De Griekse economie groeit wel, maar in het huidige tempo duurt het nog vele, vele jaren voordat het gigantische verlies is goedgemaakt.
Hoeveel geld is er naar Griekenland gegaan?
Sinds 2010 heeft Griekenland 257 miljard euro aan leningen gekregen van Europa en bijna 30 miljard van het IMF. Het eerste pakket aan leningen van 53 miljard kwam rechtstreeks van andere EU-lidstaten. Nederland droeg toen 3,2 miljard euro bij. Daarna werd het Europese noodfonds opgericht in Luxemburg. Dat leent het geld voor Griekenland van internationale beleggers en sluist het daarna, tegen een hogere rente, door aan Griekenland. In principe hebben de leningen aan Griekenland geen belastinggeld gekost, zegt het ministerie van Financiën, maar of dat ook in de toekomst zo blijft is onzeker. Nederland staat (voor een deel) garant voor de leningen van het noodfonds aan Griekenland. Mocht het land financieel in de problemen komen en de schuld niet (helemaal) afbetalen, dan zullen de andere eurolanden hun verlies moeten nemen. Over de Nederlandse lening van 3,2 miljard euro uit 2010 betalen de Grieken wel al rente en vanaf 2020 beginnen ze met aflossen.
Vrijheid beperkt
Bovendien is Athene niet helemaal af van zijn Europese geldschieters. Er zijn voor de komende tientallen jaren strikte afspraken over de begrotingsruimte: Griekenland moet tot 2060 een primair begrotingsoverschot houden van gemiddeld 2.2 procent. Dat betekent dat de Griekse staat, exclusief rente en aflossing van de schuld, jaar in jaar uit nauwelijks bewegingsruimte heeft voor nieuwe uitgaven.
De vraag is natuurlijk of de Grieken zich aan die afspraken kunnen en willen houden. De afgelopen jaren kenmerkten zich door continue ruzies tussen opeenvolgende Griekse regeringen en de internationale geldschieters. Europa wist Athene steeds op de knieën te krijgen door een nieuwe lening achter te houden, tot er weer nieuwe harde beloftes lagen voor hervormingen en bezuinigingen. Waarna Europa alsnog met geld over de brug kwam. Maar die stok achter de deur is nu weg.
Griekenland heeft twee weken geleden de laatste lening van 15 miljard euro gekregen en heeft de komende jaren genoeg geld om het op eigen kracht uit te zingen. Het idee is dat de Grieken daarna door de tucht van de markt gedisciplineerd blijven. Investeerders zullen immers geen geld willen lenen aan een land dat zijn extreem hoge schuld nog verder laat oplopen, is de gedachte in Brussel. Maar of dat in de praktijk zo uitpakt is nog volstrekt onzeker. Internationale investeerders hebben weer vertrouwen in Griekenland, maar dat komt ook omdat ze, na al die jaren crisis, erop vertrouwen dat de andere eurolanden Griekenland uiteindelijk altijd te hulp zullen schieten.
Verkiezingen
Volgend jaar zijn er weer verkiezingen in Griekenland. De linkse premier Tsipras staat in de peilingen flink achter op zijn conservatieve tegenspeler Kyriakos Mitsotakis. De komende maanden moet blijken hoe Tsipras met de herwonnen vrijheid omgaat. Want Griekenland staat dan wel op eigen benen, elke stap zal door de Europese partners met argusogen worden gevolgd.
AD 20.08.2018 Griekenland is ook na afloop van zijn derde hulppakket nog niet gered, zegt Yannis Varoufakis, de voormalige Griekse minister van Financiën, vandaag in de Duitse krant Bild. ,,Griekenland staat op hetzelfde punt, bevindt zich in hetzelfde zwarte gat, en het zinkt er iedere dag dieper in weg. Ook omdat de besparingsrichtlijnen van de schuldeisers investeringen en consumptie verhinderen.”
De staatsschuld is niet kleiner geworden, maar verder toegenomen. ,,We hebben nu alleen meer tijd om nog meer schulden terug te betalen”, zei de oud-minister. Maar de staat is volgens hem nog steeds bankroet, de bevolking is armer geworden, bedrijven gaan nog steeds failliet en het bruto binnenlands product is ongeveer 25 procent gedaald.
Varoufakis nam in juli 2015 ontslag, nadat hij ongeveer een half jaar in functie was geweest, om de onderhandelingen met de schuldeisers weer vlot te trekken. De Grieken hadden in een referendum die besparingsrichtlijnen van de internationale schuldeisers afgewezen.
Snoeien
Vandaag loopt het vooralsnog laatste hulpprogramma voor Athene af. Sinds 2010 gaven EU-partners en het Internationaal Muntfonds (IMF) 289 miljard euro krediet aan Griekenland, dat door de bankencrisis in financiële nood was gekomen. In ruil moest Athene harde hervormingen doorvoeren, snoeien in sociale uitgaven en belastingverhogingen doorvoeren. Ook moest het beloven om daaraan vast te houden.
Eurogroepleider Mario Centeno verklaarde gisteravond dat hij vol vertrouwen is dat Griekenland nu zonder nieuw hulpprogramma financieel op eigen benen kan staan. Volgens Centeno was het doel van de reddingsmaatregelen en hervormingen van de voorbije acht jaar om een nieuwe basis te leggen voor een gezonde economische groei. ,,Het heeft veel langer geduurd dan gedacht, maar ik denk dat we erin geslaagd zijn.”
Centeno verwijst naar de toenemende economische groei, de handels- en begrotingsoverschotten, en de dalende werkloosheid.
NU 20.08.2018 Griekenland staat na acht jaar financieel weer op eigen benen. Het land heeft maandag het laatste noodprogramma van de Europese Unie definitief verlaten.
Het noodprogramma werd in augustus 2015 overeengekomen om Griekenland uit de economische crisis te helpen. Het was de derde keer dat Griekenland een beroep deed op het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), het noodfonds van de Europese Unie.
De Eurogroep, bestaande uit de ministers van Financiën van de lidstaten van de EU, en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) concludeerden in juni dat Griekenland het noodfonds niet langer nodig had.
Wel zal Griekenland een aantal jaar onder verscherpt toezicht blijven, om ervoor te zorgen dat het land niet van het rechte pad afdwaalt of maatregelen terugdraait. Het land zal vier keer per jaar worden gecontroleerd.
Het land krijgt een buffer van 15 miljard euro mee en schuldverlichting op langere termijn. De schuld wordt verlicht door looptijden van leningen met tien jaar te verlengen en zo’n 5 miljard euro in vervroegde aflossingen te steken.
De maatregelen moeten privé-investeerders voldoende vertrouwen geven om weer met Griekenland in zee te gaan.
“Vandaag kunnen we het noodprogramma voor Griekenland afsluiten. Er zijn geen reddingsacties meer nodig”, aldus Eurogroepvoorzitter Mário Centeno. “Voor het eerst sinds 2010 kan Griekenland weer op eigen benen staan.”
De Portugees toont zich verheugd over de progressie die Griekenland op economisch vlak heeft geboekt. “Deze blije dag is mogelijk gemaakt door de geweldige inspanningen van het Griekse volk, de goede samenwerking met de Griekse regering en de steun van Europese partners.”
Centeno, die in januari Jeroen Dijsselbloem opvolgde als voorzitter van de Eurogroep, stelt dat de leningen en schuldenverlichting hun werk hebben gedaan. Het noodfonds heeft de afgelopen drie jaar bijna 62 miljard euro aan Griekenland geleend.
Het fonds had nog 24 miljard euro gereserveerd voor noodgevallen, maar de regering in Athene hoefde daar geen beroep op te doen.
NOS 06.08.2018 Griekenland staat financieel weer op eigen benen. Vandaag is de laatste 15 miljard euro van het internationale steunprogramma overgemaakt, wat het totaal aan Athene uitgekeerde bedrag op 257 miljard euro brengt. Het ESM-reddingsfonds heeft het land daarmee behoed voor een faillissement en bovendien voorkomen dat de eurozone uit elkaar is gevallen.
Als tegenprestatie heeft Griekenland grootscheepse economische hervormingen en harde saneringen doorgevoerd. In juni keurden de eurolanden de laatste Griekse plannen goed en gaven ze groen licht voor de laatste en derde tranche van de miljardensteun. Het programma wordt officieel op 20 augustus beëindigd.
Het ESM, het Europees Stabiliteitsmechanisme, is het in 2011 opgerichte reddingsfonds voor landen waaraan niemand meer geld wil lenen en die de toegang tot financiële markten kwijtraken. Het was de opvolger van het tijdens de uitbarsting van de Griekse crisis inderhaast uit de grond gestampte noodfonds EFSF, de Europese Financiële Stabiliteitsfaciliteit. “Een soort start-up-gevoel in een heel moeilijke tijd voor Europa”, zegt Kalin Anev Janse, secretaris-generaal en hoofd beleggingen van het ESM.
Bekijk hieronder hoe dat gaat, 15 miljard euro storten:
15 miljard euro storten: ‘Het is net geld overmaken naar vrienden’
Het ESM-startkapitaal van 80 miljard euro is gestort door de eurolanden. Op basis daarvan kan geld voor de hulpprogramma’s aangetrokken worden op de kapitaalmarkten door het uitgeven van een soort euro-obligaties.
Dat levert een maximale vuurkracht van het reddingsfonds op van 700 miljard euro. Tot nu toe zijn vijf landen succesvol uit het schuldenmoeras getrokken: Spanje, Portugal, Ierland, Cyprus en Griekenland.
In totaal heeft het ESM in de voorbije zeven jaar bijna 300 miljard euro aan leningen verstrekt. Alle geholpen landen zitten in terugbetalingsprogramma’s.
De Griekse staatsschuldencrisis barstte in het voorjaar van 2010 los. In de nasleep van de financiële crisis en de bankencrisis kreeg het land te maken met grote financiële tegenvallers. Financiële cijfers bleken totaal niet te kloppen, het begrotingstekort verveelvoudigde en de Griekse regering zakte finaal door het ijs.
Op de financiële markten spoelde het vertrouwen in Griekenland weg. De koersen van de Griekse staatsleningen kelderden, de rente op schuldpapier steeg naar astronomische en onhoudbare hoogten.
Kredietbeoordelaars gaven het land de status van ‘junk’; Griekse schuldpapieren hadden het hoogste risico op wanbetaling en je kon er beter niet in beleggen, was het oordeel.
Griekse rente
Het land verzeilde in een regelrecht drama. Er bleek dringend geld nodig om het van de afgrond te redden, steun die alleen in ruil voor ingrijpende bezuinigingen en hervormingen zou worden uitgekeerd.
Aanvankelijk werd gedacht aan 45 miljard euro om het land te redden: 30 miljard van de EU en 15 miljard van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), maar dat bleek bij lange na niet genoeg.
Het gat was gapend diep, de kapitaalmarkten zaten potdicht, de hervormingsbereidheid was niet groot en de Grieken stribbelden vooral tegen. Uiteindelijk werd het een opeenstapeling van steunprogramma’s en een veelvoud van het oorspronkelijk geraamde bedrag.
Nul euro Nederlands belastinggeld
Tijdens de harde onderhandelingen met Griekenland is wel geroepen dat er geen Nederlandse belastingcenten meer naar Griekenland mogen, maar dat is nooit het geval geweest. “Er is nul euro belastinggeld naar Griekenland gegaan”, zegt Janse.
“De 260 miljard euro die is overgemaakt, is opgehaald bij meer dan 1500 investeerders uit Azië, Afrika en Europa. Er is geen sprake van belastinggeld uit Nederland of uit andere landen dat naar Griekenland is gegaan.”
Nederland heeft alleen in de beginfase van het EFSF in 2010-2011 in stappen 3,2 miljard euro overgemaakt. De eurolanden brachten samen voor dat eerste steunprogramma 53 miljard euro op. Daarna werd het ESM opgetuigd.
Nederland en andere landen hebben wel aandelen in het ESM, waarmee ze garant staan voor het startkapitaal en waardoor het ESM kredietwaardig is. Dat doet Nederland ook bij andere internationale instellingen zoals de Wereldbank en daar krijgt de staat ook rente op terug. “Het belangrijkste dat Nederland ermee koopt is een soort verzekering tegen een crisis in de toekomst, waar Nederland zelf eventueel ook gebruik van zou kunnen maken.”
Met Griekenland is overeengekomen dat de miljarden tegen een heel lage rente uiterlijk in 2069 zijn terugbetaald. Het ESM blijft ook na het beëindigen van het hulpprogramma het land en de economische hervormingen monitoren. Vier keer per jaar gaan vertegenwoordigers van het ESM er op bezoek. Het land heeft genoeg geld om zich bijna twee jaar staande te kunnen houden en moet zich nu weer zelf kunnen financieren, stelt het ESM.
Fikse ruzies
Als tegenprestatie voor de miljardensteun heeft Griekenland onder meer de pensioenen gekort, salarissen met 20 tot 30 procent verlaagd en het aantal ambtenaren met een kwart verminderd. “De Grieken hebben de afgelopen jaren keihard gewerkt om Griekenland weer sterk te maken en gaan zeker door een moeilijke periode.”
Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem (l) en de Griekse oud-minister van Financien Yanis Varoufakis (r)AFP
De bevolking steigerde en kwam herhaaldelijk samen op het plein voor het parlementsgebouw in Athene voor demonstraties en protestacties. Ook de politiek werkte niet altijd mee.
Minister van Financiën Varoufakis van de radicaal-linkse partij Syriza zorgde in 2015 voor fikse ruzies met de EU. In de zes maanden dat hij over de financiën ging, ging hij in tegen de hervormingen en bezuinigingen en laaide de Griekse crisis weer op.
“Varoufakis is niet goed geweest voor de Griekse bevolking. Zijn beleid heeft ontzettend veel meer geld gekost en heeft Griekenland helaas een paar jaar teruggezet”, vertelt Janse. “Het ging in 2014 echt de goede kant op en we bereidden een clean exit voor Griekenland voor, dus dat ze zonder een lening uit het steunprogramma zouden komen”
Rond de middag heeft Maurice Hickey van het ESM de overschrijving van 15 miljard euro naar Griekenland gedaan NOS
Het overmaken van het geld naar Athene is eigenlijk zo simpel als wij geld overschrijven.”We tikken een paar swiftcodes in en dan wordt 15 miljard overgeschreven van onze rekening naar Griekenland”, vertelt Janse.
“Het gaat via de centrale banken, dus het ESM schrijft het over via de Duitse Bundesbank naar de Europese Centrale Bank, en vervolgens naar de Griekse centrale bank. Dat duurt een paar uur en dan hebben de Grieken de 15 miljard euro op hun rekening staan.”
AD 02.07.2018 Er is een lichte verbetering van de Griekse economie te zien, zeggen verschillende Griekse financiële experts. Er wordt voorzichtig weer meer uitgegeven en ook durven Grieken steeds vaker langere verzekeringen af te sluiten. Dat meldt The Financial Times.
George Pagoulatos, professor aan de Universiteit van Economie en Business in Athene, zegt: ,,Er is een positief verhaal te vertellen op dit punt. Loonkosten zijn sterk verminderd en veel veranderingen zijn doorgevoerd in de Griekse economie. Dat alles in een land met beperkt wisselkoersrisico, omdat het de euro heeft. We hebben nu ademruimte voor meer dan een decennium. Dat moet genoeg tijd zijn om kapitaal aan te trekken.”
Het derde en laatste steunprogramma voor Griekenland kan succesvol worden afgesloten, zo werd eind juni al besloten door verschillende kredietverleners. Griekenland heeft tien jaar extra gekregen om de geleende bedragen terug te betalen. De staatsschuld is nog bijna 180 procent van het bruto nationaal product (bnp). Volgens de Europese norm mogen staatsschulden niet groter dan 60 procent van het bnp zijn.
Het feit dat mensen hun verzekeringen voor langere tijd afsluiten, laat zien dat de stemming positiever is, aldus Alexis Pantazis.
Die positieve uitkomsten van het overleg van de kredietverleners resoneren ook onder de Griekse bevolking, merkt Alexis Pantazis op. Hij is medeoprichter van Hellas Direct en voormalig bankier van Goldman Sachs en begon met het verkopen van online autoverzekeringen toen Griekenland midden in de financiële crisis zat. Men durfde geen langlopende verzekeringen af te sluiten, maar slechts een verzekering voor een paar maanden.
Pantazis merkt nu, na acht jaar recessie, verschil: ,,De stemming is positiever in vergelijking met een jaar geleden. Mensen rijden vaker in hun auto en durven meer geld uit te geven. Het feit dat ze hun verzekeringen verlengen voor een langere periode toont dat men meer vertrouwen heeft in de toekomst.”
Economische groei
De economie van Griekenland moet de komende jaren flink groeien, wil het land van zijn schulden afkomen. De verwachting is dat de economie dit jaar met 1,9 procent groeit en zo blijft groeien tot 2022. Die groei is mogelijk door onder andere de toenemende consumptie van de Grieken.
NOS 14.06.2018 Het Griekse parlement heeft vanmiddag een pakket maatregelen aangenomen, waarmee het de allerlaatste tranche uit het steunpakket van noodleningen hoopt te krijgen voor er in augustus een einde komt aan dit programma. Het gaat om bezuinigingen van rond de 5 miljard euro, en plannen voor snellere privatiseringen in de energiesector en hervormingen in de arbeidssector.
Het bevat ook financiële maatregelen voor de komende jaren tot 2022 (dus na het steunprogramma), waarin bijvoorbeeld bezuinigingen op de pensioenen, maar ook financiële steun voor de lagere inkomens, werklozen en gepensioneerden zijn opgenomen.
Premier Tsipras noemde de zitting historisch omdat na acht jaar wordt gestemd over de laatste maatregelen in het laatste hulpprogramma. “We hebben aan alle voorwaarden voldaan, het vertrouwen in Griekenland is terug, en nu eindigt dat programma.”
12 miljard
Voor de allerlaatste vierde evaluatie moest Athene nog aan tegen de negentig voorwaarden voldoen. De komende week zal door teams van de Europese instellingen bekeken worden of dat inderdaad is gebeurd. Op 21 juni hopen de ministers van Financiën de knoop door te hakken. Dan krijgt Griekenland de allerlaatste tranche van ongeveer 12 miljard euro. Na acht jaar komt dan in augustus een einde aan het derde hulpprogramma en moet Athene zelf weer in de financieringsbehoefte kunnen voorzien.
Premier Tsipras heeft voortdurend het einde van het hulpprogramma als een “clean break” gepresenteerd, de verlossing van de dictaten van de geldschieters. Maar de oppositie reageert daar smalend op, noemt dit pakket van maatregelen “het vierde hulpprogramma”. Athene moet namelijk ook de komende jaren nog aan allerlei eisen voldoen, en wordt hierop gecontroleerd, al zal die controle veel minder frequent zijn dan nu.
Pijnlijk
Het pijnlijkst is opnieuw de korting op de pensioenen. Die zijn de aflopen jaren al sterk verminderd, voor veel ouderen is die al bijna gehalveerd. Voor een deel van hen gaat er begin 2019 nog eens 18 procent af. Volgens Europa moet dat om het pensioenstelsel betaalbaar te houden. En vanaf 2020 zal de belastingvrije voet omlaag gaan.
Wel zal de komende jaren worden geprobeerd de pijn te verzachten door bijvoorbeeld het minimumloon te verhogen, belasting te verlagen, mogelijk een extra pensioenuitkering uit te betalen, en meer banen te creëren. De ambtenarenstop vervalt namelijk volgend jaar, en dus kunnen er meer ambtenaren aangenomen worden.
NU 30.05.2018 Grieken hebben woensdag het werk neergelegd uit protest tegen het harde bezuinigingsbeleid van de regering. Dat leverde problemen op bij de veerdiensten, het luchtverkeer en het streekvervoer.
Het overheidsapparaat en de scholen hielden de deuren dicht. Artsen in de staatsziekenhuizen behandelden alleen noodgevallen.
Omdat ook journalisten staakten, waren er op radio en televisie geen nieuwsuitzendingen. Wie op de hoogte wilde blijven van de gebeurtenissen in de wereld was aangewezen op Grieks-Cypriotische of anderstalige zenders.
Rond het middaguur gingen in het centrum van Athene naar schatting achtduizend mensen de straat op om te demonstreren. ”Geen loonkortingen, geen ontslagen, slaven worden we niet in de 21e eeuw”, was onder meer op de spandoeken te lezen.
De betoging verliep vrij rustig. Op één plek zette de politie traangas in om te voorkomen dat een groep van tweehonderd actievoerders zou oprukken naar het gebouw van de vereniging van Griekse industrieën.
Grieken demonstreren tegen bezuinigingen
Kwart inkomen
De grote vakbonden, zowel uit de private sector als uit de overheidssector, hadden de staking aangekondigd met een gezamenlijke verklaring: ”Wij protesteren tegen de bezuinigingspolitiek, de hoge belastingdruk en de werkloosheid”. Grieken zijn volgens ramingen sinds 2010 meer dan een kwart van hun inkomen kwijtgeraakt.
Premier Alexis Tsipras toonde begrip voor hun onvrede, maar riep de burgers op geduld te hebben. Hij zei dat de oplossing van de financiële crisis nog wel even kan duren, en verbetering van de situatie niet op korte termijn plaatsvindt.
Athene hoopt na de zomer voldoende vertrouwen te hebben herwonnen om zelfstandig op de kapitaalmarkt terecht te kunnen.
Telegraaf 30.05.2018 Veel Grieken hebben woensdag het werk neergelegd uit protest tegen het harde bezuinigingsbeleid van de regering. Dat leverde problemen op bij de veerdiensten, het luchtverkeer en het streekvervoer. Het overheidsapparaat en de scholen hielden de deuren dicht. Artsen in de staatsziekenhuizen behandelden alleen noodgevallen.
Omdat ook journalisten staakten, waren er op radio en tv geen nieuwsuitzendingen. Wie op de hoogte wilde blijven van de gebeurtenissen in de wereld was aangewezen op Grieks-Cypriotische of anderstalige zenders.
Rond het middaguur gingen in het centrum van Athene naar schatting 8000 mensen de straat op om te demonstreren. „Geen loonkortingen, geen ontslagen, slaven worden we niet in de 21e eeuw”, was onder meer op de spandoeken te lezen. De betoging verliep vrij rustig. Op een plek zette de politie traangas in om te voorkomen dat een groep van tweehonderd actievoerders zou oprukken naar het gebouw van de vereniging van Griekse industrieën.
’Protesteren tegen bezuinigingspolitiek’
De grote vakbonden, zowel uit de private als uit de overheidssector, hadden de staking aangekondigd met een gezamenlijke verklaring: „Wij protesteren tegen de bezuinigingspolitiek, de hoge belastingdruk en de werkloosheid.” Grieken zijn volgens ramingen sinds 2010 meer dan een kwart van hun inkomen kwijtgeraakt.
Premier Alexis Tsipras toonde begrip voor hun onvrede, maar riep de burgers op geduld te hebben. De oplossing van de financiële crisis kan nog wel even duren en verbetering van de situatie gaat niet van vandaag op morgen, zei hij. Athene hoopt na de zomer voldoende vertrouwen te hebben herwonnen om zelfstandig op de kapitaalmarkt terecht te kunnen.
Telegraaf 30.05.2018 Reizigers van en naar Griekenland moeten woensdag wegens stakingen rekening houden met vertragingen en het uitvallen van vluchten.
De veerboten en het streekvervoer op de weg zullen eveneens hinder ondervinden van de werkonderbrekingen. De actievoerders richten zich tegen de aanhoudende bestedingsbeperkingen door de regering.
„We protesteren tegen de bezuinigingspolitiek, de hoge belastingdruk en de werkloosheid”, lieten de samenwerkende vakbonden dinsdag weten. De Griekse luchtverkeersleiders leggen het werk tussen 10.00 en 13.00 uur plaatselijke tijd neer. Zeelieden willen ook meedoen. Er varen waarschijnlijk geen passagiersschepen uit op de Egeïsche – en Ionische Zee. Ook veel overheidsdiensten en de spoorwegen liggen woensdag plat.
Telegraaf 24.05.2018 Het IMF en landen van de eurozone hebben met Athene geen akkoord kunnen bereiken over de Griekse schuldenlast. Dat meldt persbureau Bloomberg donderdag op basis van drie anonieme bronnen bij de gesprekken.
Over de kwijtschelding van schulden van Griekenland, en de condities waaronder dat zo gebeuren, is volgens deze bronnen geen overeenstemming te krijgen.
Binnenkort overlegt een Griekse delegatie in Brussel en meerdere betrokken geldschieters over de volgende stappen.
Waarschijnlijk zullen de discussies over de schuld volgende week in de marge van de G7-bijeenkomst in Canada worden voortgezet.
Vertrouwen terug
Het IMF, met steun van de ECB en Frankrijk, stellen dat schuldafbouw voor Griekenland moet beginnen zodra het hulpprogramma officieel wordt gestopt. Dat zou vertrouwen geven aan particuliere investeerders in het land, Griekenland zou dan volledig op eigen voeten staan.
Eerder meldde Griekenland dat de afbouw van de schuldenlast goed verliep. Het land kreeg daarop €5,7 miljard uit het Europese noodfonds ESM.
De totale schuld van Griekenland is bijna €225 miljardgroot.
AD 29.01.2018 Kan Griekenland binnenkort weer financieel op eigen benen staan, zoals het land zo vurig hoopt? De vooruitzichten zijn niet echt gunstig.
We verlaten het tijdperk van toezicht, van vernedering en harde maatregelen, Alexis Tsipras.
Athene hoopt dat het deze zomer – na acht lange jaren van financiële steun – eindelijk gedaan is met de bemoeienis van de geldschieters, als het derde internationale hulpprogramma afloopt. ,,We laten eindelijk het tijdperk van toezicht achter ons, van harde maatregelen en vernedering”, nam premier Alexis Tsipras deze week alvast een voorschot. Maar dat lijkt te rooskleurig ingeschat. De kans dat de EU en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) de Grieken in augustus loslaten, lijkt klein.
Eerder deze maand joeg de Griekse regering nog eens 1.500 pagina’s aan nieuwe hervormingen door het parlement. Onder meer het stakingsrecht werd ingeperkt, en het veilen van huizen van mensen en bedrijven die hun hypotheek niet aflossen werd makkelijker. Met deze zoveelste ronde aan pijnlijke maatregelen verzekerde Griekenland zich van weer 6,7 miljard euro uit het in 2015 overeengekomen leningenpakket, uit te keren in februari en april.
Sceptisch
De geldschieters buitelden over elkaar heen om Athene te prijzen. ,,De overeenkomst weerspiegelt de enorme inzet en voortreffelijke samenwerking tussen de Griekse regering en de instituties”, zei de nieuwe Portugese voorzitter Mario Centeno van de Eurogroep. ,,Die inzet wordt erkend door iedereen, ook door degenen die een tijdje geleden nog sceptisch waren”, voegde Eurocommissaris van Financiën Pierre Moscovici toe.
De mooie woorden zijn een bewijs van de sterk verbeterde relaties tussen Griekenland en de geldschieters. Het gedwongen vertrek van de eigenzinnige minister van financiën Yanis Varoufakis in 2015 lijkt daarbij een doorslaggevende rol te hebben gespeeld, zei Jeroen Dijsselbloem bij zijn afscheid als voorzitter van de eurogroep. ,,Premier Alexis Tsipras en, natuurlijk, de huidige minister Efklidis Tsakalotos, hebben de verhouding met de Europese partners volledig veranderd. Bijna alles gaat sindsdien makkelijker. De situatie is compleet anders.”
Voorzichtig
Inmiddels groeit de Griekse economie weer voorzichtig – dit jaar met 1,6 procent, denkt de Europese Commissie. De werkloosheid is gedaald van 27 tot iets boven de 20 procent. Het is de bedoeling dat Griekenland vanaf augustus weer zelfstandig geld kan lenen op de financiële markten.
Maar het lijkt uitgesloten dat Griekenland zijn toekomst vanaf dat moment zelf kan uitstippelen. Sowieso geldt de regel dat een land onder toezicht blijft, zij het minder strikt, tot 75 procent van de schuld bij de geldschieters is afgelost. Bij de huidige prognoses bereikt Griekenland dat punt in 2060.
Buffer
Ook is het niet zeker dat partijen zonder meer hun geld toevertrouwen aan de Grieken. Vandaar dat Griekenland nu al met behulp van de geldschieters een buffer van enkele miljarden aanlegt. Sommigen pleiten zelfs voor een vierde hulpprogramma, in de vorm van een vangnet voor het geval het toch weer misgaat. Ook zo’n pakket zou gepaard gaan met de nodige eisen.
Niet zo vreemd dus dat Griekenland de geldschieters aanspreekt op een oude belofte: kijken naar mogelijkheden om de staatsschuld te verlichten. De Fransen denken de oplossing te hebben: zij willen de schuldverlichting te laten afhangen van de groei. Hoe beter het met Griekenland gaat, hoe minder problematisch de schuldenlast immers is. De komende maanden wordt gekeken of dit een werkbaar mechanisme kan opleveren.
AD 22.01.2018 Griekenland is weer bijna ‘een normaal land met normale regels’. Eurocommissaris voor Economische en monetaire zaken Pierre Moscovici zei dat vanavond na afloop van de maandelijkse eurogroepvergadering. Nog deze zomer moet het land dat de euro aan de rand van de afgrond bracht, een achtjarig steunbewind kunnen afwerpen.
De Grieken hebben eindelijk hun belastinginning op orde, versterkten hun sociale zekerheidsstelsel dat nu eerlijker en efficiënter is en maakten zich weer aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders, aldus Moscovici. Van de 110 maatregelen die de geldschieters nog van de Grieken verlangden, zijn er 95 gestemd.
De begroting voor dit jaar vertoont een primair overschot (exclusief rente op de schuld) van 3,5 procent, en haalde ruimschoots zijn bezuinigingsdoelstelling over de afgelopen drie jaar. Belangrijke besluiten van het Griekse Parlement vorige week om stakingen te beperken, verder te snijden in gezinstoelagen en slechte leningen af te bouwen, droegen fors bij tot het positieve oordeel van de andere 18 eurolanden vandaag.
Volgens topman Klaus Regling van het steunfonds ESM zien ook het buitenland en grote internationale financiers de voortgang, waardoor Griekenland zich straks weer makkelijker zelf kan financieren.
De komende weken mag Athene nog een bedrag van 5,7 miljard tegemoet zien uit zijn laatste steunprogram van totaal 86 miljard, later dit voorjaar nog eens 1 miljard. Griekenland heeft de afgelopen acht jaar uitsluitend kunnen overleven op geleend geld van het IMF, de Europese Centrale Bank en de andere lidstaten.
Telegraaf 15.01.2018 Het Griekse parlement heeft maandag een pakket hervormingen aangenomen ondanks massale protesten en rellen in de hoofdstad Athene en in Thessaloniki. Buiten het parlement werd het aantal betogers op 20.000 geschat. De hervormingen waren nodig om een portie van 6,5 miljard euro aan eerder toegezegde noodleningen te krijgen.
Onder meer het stakingsrecht werd ingeperkt, wat tot verzet van vakbonden leidde. De oproerpolitie trad op met wapenstokken en traangas toen de demonstraties kort uit de hand liepen. Relschoppers gooiden verfbommen, stenen en vuurwerk.
Door de hervormingen, die nodig waren om Europese steun te krijgen, kan er nu pas worden gestaakt als minimaal de helft van de medewerkers daarvoor heeft gestemd. Die grens lag op een vijfde van het personeel en in sommige gevallen was zelfs een vijfde van de vakbondsleden bij een bedrijf al voldoende. De nieuwe regel moet zorgen voor minder stakingen en een hogere productiviteit.
Protest
Daarnaast worden bepaalde gesloten beroepsgroepen opengegooid. Ook komt er een nieuw elektronisch proces voor het onteigenen van woningen waarvan de hypotheek niet is betaald.
Uit protest tegen de wetswijzigingen hadden ambtenaren, advocaten en artsen maandag drie uur lang gestaakt. Ook het binnenlandse vliegverkeer en het openbaar vervoer hadden te lijden onder de staking.
Volgens premier Alexis Tsipras was de hervorming „cruciaal om over zeven maanden uit de bailout te komen.” Tsipras wil dat zijn land in augustus, als het reddingsprogramma van de eurozone afloopt, weer op eigen benen komt te staan.
NOS 15.01.2018 Een krappe meerderheid in het Griekse parlement heeft ingestemd met een pakket van zo’n 400 wetswijzigingen, waarmee het land een nieuwe stap heeft gezet om zich los te maken van het financiële toezicht.
Het parlement heeft met 154 van de 300 stemmen ‘ja’ gezegd tegen een pakket met zo’n 400 wetswijzigingen. De regeringscoalitie heeft 153 zetels, 1 onafhankelijk parlementslid stemde mee. De omstreden inperking van het stakingsrecht kreeg de goedkeuring van nog een parlementariër extra.
Het merendeel van de parlementariërs stemde ook in met een maatregel waardoor het makkelijker wordt om een huis te veilen, als de eigenaar niet meer in staat is de lasten op te brengen. Daarnaast komen er beperkingen op toeslagen voor gezinnen.
Onrustig
Tijdens de stemming hadden zich meer dan 10.000 demonstranten verzameld bij het parlementsgebouw, toen een groep van zo’n 50 demonstranten molotovcocktails en stenen naar de politie begon te gooien. Agenten hadden een cordon gevormd. De politie reageerde met traangas. Inmiddels is het weer rustig.
De dag tegen de omstreden wetswijzigingen begon in Athene met een staking van 24 uur, onder meer in het openbaar vervoer. Docenten, artsen en rechters hielden een werkonderbreking. De luchtverkeersleiders hebben na de middag drie uur lang het werk neergelegd, waardoor tientallen vluchten van en naar Griekenland vertraging opliepen.
‘Laatste pakket’
Minister-president Alexis Tsipras heeft verzekerd dit het laatste pakket is van strenge maatregelen om Griekenland er weer bovenop te helpen. De maatregelen komen voort uit de eisen van de geldschieters om de Griekse begroting op orde te krijgen.
Volgende week, op 22 januari, besluiten de EU-ministers van Financiën of het pakket hervormingen genoeg is om over te gaan met uitbetaling van de volgende tranche.
NOS 14.01.2018 In Griekenland wordt maandag een algemene staking gehouden. Het openbaar vervoer ligt plat en ook in veel andere sectoren is opgeroepen tot werkonderbrekingen en stakingen. Luchtverkeersleiders houden een werkonderbreking van 12.00 tot 15.00 uur, waardoor vluchten van en naar Griekenland worden getroffen.
De protesten zijn gericht tegen een reeks wetsvoorstellen waarover het Griekse parlement maandagavond stemt. De linkse regering-Tsipras moet opnieuw hervormingen doorvoeren om in aanmerking te komen voor de volgende tranche van Europese miljardenhulp.
De vakbonden vallen vooral over wat zij zien als een beperking van het stakingsrecht. Tot nu toe konden zij stakingen uitroepen als ze de steun hadden van 30 procent van hun leden. Met het nieuwe voorstel wordt dat meer dan 50 procent.
Ministerie binnengestormd
De communistische vakbond voerde de afgelopen week al actie tegen het wetsartikel. Actievoerders stormden het ministerie van Sociale Zaken binnen, eisten van de minister dat het voorstel werd ingetrokken en hingen grote spandoeken op openbare gebouwen. Andere bonden en organisaties sluiten zich nu bij het protest aan.
Veel weerstand is er ook tegen executieveilingen via internet. De regering wil huizen van mensen die hun hypotheek niet meer kunnen betalen eenvoudiger en sneller laten veilen. Dat gebeurt nu in het openbaar bij een rechtbank, maar de veilingen lopen geregeld flinke vertraging op door protesten van actiegroepen.
Huis kwijt om 500 euro schuld
Een wetswijziging moet veilen online mogelijk maken, ook in geval van schulden bij de overheid, zoals de belastingdienst en socialezekerheidsfondsen. Voor mensen met een hypotheekschuld geldt nog een beperkte bescherming. Maar wie meer dan 500 euro schuld bij de overheid heeft, kan zijn huis kwijtraken.
Oppositiepartijen, maatschappelijke organisaties, maar ook leden van de linkse regeringspartij Syriza hebben meer bescherming van huiseigenaren geëist.
VK 03.01.2018 Drie ambulances telt het eiland Samos, maar twee staan stil. Ook hier hebben de door de EU opgelegde bezuinigingen er zwaar ingehakt. Dit jaar stopt de hulp en mogen de Grieken weer zelf beslissen waaraan ze geld uitgeven.
De laatste ambulance van Samos is een Mercedes met een kapot linkerachterlicht. Aan het stuur zit ambulancebroeder Lampros Apostolidis en naast hem zijn collega Vangelis Kiassos. Mochten er vandaag twee ongelukken tegelijk gebeuren op het Griekse eiland, dan is het hun taak om te beslissen over leven en dood.
Laconiek
Het is niet anders. Dan hadden ze maar niet zoveel moeten bezuinigen, aldus Apostolidis.
In 2010, vóór het IMF, de ECB en de Europese Commissie tientallen miljarden euro’s aan Griekenland overmaakten in ruil voor strenge bezuinigingen, waren er nog drie ambulances actief op Samos, een eiland met ongeveer 35 duizend inwoners. Nu is daar nog maar één van over. Althans, de drie ambulances staan nog wel voor de deur, maar er is onvoldoende personeel om ze allemaal te besturen.
‘Wij zijn vandaag alleen’, zegt Apostolidis. ‘Dus als er twee ongelukken tegelijkertijd gebeuren, moet er eentje wachten.’ Zijn schouders gaan bijna laconiek omhoog: ‘Het is niet anders. Dan hadden ze maar niet zoveel moeten bezuinigen.’
2018 wordt een historisch jaar voor de Grieken. Na acht jaar aan het EU-infuus stopt in augustus het derde en waarschijnlijk laatste noodhulpprogramma, waarna Griekenland eindelijk weer zelf mag beslissen waaraan het zijn geld uitgeeft. Eindelijk komt er een einde aan wat de voormalig minister van Financiën Yannis Varoufakis ”s werelds grootste besparingen ooit’ noemde.
Werkloosheid
Dat de Grieken snakken naar dat moment is niet gek. Hoewel de economie sinds vorig jaar weer een voorzichtige groei laat zien, is de nevenschade van de bezuinigingen enorm. Sinds 2010 is de werkloosheid verviervoudigd, zijn uitkeringen stopgezet, pensioenen verlaagd en zorgverzekeringen versoberd. De salarissen zijn gekelderd terwijl de belastingen met ruim 300 procent toenamen. Meer dan de helft van de Grieken leeft op of onder de armoedegrens en het zelfmoordcijfer is in zeven jaar tijd verdubbeld.
Ook de Europese Rekenkamer onderschreef in een recent rapport dat er veel te weinig rekening is gehouden met de sociale gevolgen van de bezuinigingen. Gevolgen die nog lang zullen doorklinken in bijvoorbeeld de muisstille gangen van het ziekenhuis op Samos.
Sinds 2010 is de werkloosheid verviervoudigd, zijn uitkeringen stopgezet en zorgverzekeringen versoberd
Lege ruimtes
Want als algemeen directeur Lazaros Theofilos het laboratorium voor bloedonderzoek laat zien, of de kamer waar het röntgenapparaat staat, zijn die ruimtes standaard leeg. ‘Van de vijftig artsen die er in 2010 werkten, zijn er nog 26 over’, zegt hij verklarend. Ook heeft hij een tekort van dertig verplegers en is de enorme stapel papier op zijn bureau het gevolg van de ruim twintig administratieve medewerkers die hij moest laten gaan.
Theofilos graait in een van de stapels, op zoek naar een grafiek. Sinds de financiële malaise de Grieken in 2010 in haar greep kreeg, daalde het budget van zijn ziekenhuis met 40 procent, terwijl er vanwege de vluchtelingencrisis alleen maar meer werk is bijgekomen. Bij de huisartsenpost beneden is de gemiddelde wachttijd opgelopen tot acht uur. En omdat verplegers, afhankelijk van de dag- of nachtdienst, inmiddels verantwoordelijk zijn voor vijftig tot tachtig patiënten, kunnen simpele infecties uitgroeien tot iets dodelijks.
Corruptie
Soms is er te weinig gaas om een wond te bedekken, aldus Stamatis Filippis.
De ziekenzorg stond in Griekenland lange tijd symbool voor het nepotisme, de corruptie en de stroperige bureaucratie die de crisis hielpen veroorzaken. ‘Er kon inderdaad het een en ander strakker, maar dit is extreem’, zegt verpleger Stamatis Filippis, die al dertig jaar in het ziekenhuis werkt en wiens salaris de afgelopen jaren halveerde tot 800 euro.
‘Soms is er te weinig gaas om een wond te bedekken’, zegt hij. Hoewel Filippis een zachte stem heeft, die hij ook nog eens dempt om de vrouw op zaal 113 niet wakker te maken, is zijn boosheid duidelijk te horen. ‘We hebben hier weken gehad zonder warm water. Begrijp je wat dat betekent? Dat we water moesten koken om mensen te wassen.’
Filippis wijst om zich heen. ‘Er is hier maar een kinderarts, één uroloog, één cardioloog. Stel je voor wat er gebeurt als een hartpatiënt problemen krijgt als hij net op vakantie is’, zegt hij. ‘Of stel je voor wat er gebeurt als er twee ongelukken zijn, terwijl we maar één ambulance hebben.’
‘Het was zomer en we waren op weg naar het vliegveld’, zegt ambulancebroeder Apostolidis. ‘Daar zou een noodgeval aankomen van een eiland in de buurt, maar onderweg kregen we opeens dat andere bericht: er was een heftig auto-ongeluk gebeurd aan de andere kant van het eiland. Wij reden in de enige ambulance dus wij moesten een keuze maken.’
Beide patiënten redden was geen optie vanwege de infrastructuur, die op Samos bestaat uit smalle straatjes door nauwe dorpjes en haarspeldbochten. Vanaf het ziekenhuis naar de verste uithoek van het eiland is ongeveer twee uur rijden, wat betekent dat de enige ambulance dan vier uur lang bezet is.
Ziekenhuizen
‘Terwijl we naar het ongeluk reden, hebben we het leger gebeld’, zegt Apostolidis. ‘Zij hebben een dokter opgehaald en zijn vervolgens naar het vliegveld gereden. Toen we terugkwamen, bleek dat iedereen het had overleefd.’
Wat geldt voor ziekenhuizen, geldt voor vrijwel alle overheidsinstellingen in Griekeland: overal is gesnoeid. Er zijn minder juffen en meesters, die met minder lesmateriaal grotere klassen moeten bedienen. Politiewagens hebben te weinig benzine om te patrouilleren, universiteiten ontsloegen hoogleraren, brandweerkazernes laten branden links liggen.
Faillissement
In totaal hebben 200 duizend Grieken een faillissement aangevraagd
Grofweg 40 procent van de ambtenaren raakte afgelopen jaren werkloos en zij die overbleven, krijgen gemiddeld 40 procent minder salaris. Omdat zij minder geld uitgeven, verloren ook talloze winkeleigenaren, kelners en bouwvakkers hun banen. In totaal hebben 200 duizend Grieken een faillissement aangevraagd. Dat aantal is volgens de Europese Rekenkamer zo hoog dat rechtbanken waarschijnlijk vijftien jaar nodig hebben om alle zaken af te handelen, jaren dus nadat Griekenland deze zomer van het EU-infuus zal worden losgekoppeld.
De laatste ambulance van Samos komt om half zes ’s avonds tot stilstand voor de deur van het ziekenhuis. Op het linker achterlicht na, branden alle zwaailichten. Apostolidis en Kiassos tillen een oude man uit hun Mercedes en duwen hem naar binnen. Als zijn vrouw hem in de gang nog snel een kus op zijn hoofd wil geven, manen ze haar tot haast. Ze willen hun brancard terug, zeggen ze. Voor als er een nieuw ongeluk gebeurt.
Gevangen op Samos
Het asielzoekerskamp op het Griekse eiland Samos is berekend op 700 mensen, maar in de lekkende tentjes zitten er soms wel drie keer zoveel. Hun situatie is zo uitzichtloos dat sommigen een zelfmoordpoging als enige ticket uit de koude blubber zien.
Telegraaf 03.12.2017 Griekenland, de landen van de eurozone en het IMF hebben zaterdag een voorlopig akkoord bereikt over hervormingen die Athene zal doorvoeren in ruil voor financiële steun.
De overeenkomst betreft volgens persbureau Reuters een groot aantal afspraken op terreinen als energielevering, de Europese arbeidsmarkt, privatiseringen in Griekenland van overheidsdiensten en de afbouw van de portefeuille met ’zwakke’ leningen.
Bij een akkoord zal er tot €5 miljard aan leningen van een totaalpakket van €86 miljard worden overgeboekt aan Athene, het derde steunpakket sinds 2010.
Rellen
Terwijl de functionarissen afgelopen dagen tot afspraken probeerden te komen, protesteerden de Grieken tegen de slechte levensomstandigheden. In Athene gingen gepensioneerden de straat op om hun beklag te doen over de armoede. Bij het parlement kwam het tot rellen met de politie.
Dit pakket, de derde fase van het reddingsprogramma, moet uiteindelijk leiden tot de terugkeer van Griekenland naar de kapitaalmarkt zonder beperkingen.
Het is een akkoord van topambtenaren. De ministers van Financiën van de eurozone moeten zich nog wel uitspreken over de details van deze overeenkomst tijdens een vergadering op 4 december. Met hun steun zou het pakket voor eind januari gereed voor verzending zijn.
Na zeven jaar van zware bezuinigingen in Griekenland en telkens nieuwe steunpakketten met leningen oplopend tot €270 miljard, claimde Athene zaterdagavond dat deze derde redding zijn laatste zou zijn.
Elsevier 19.11.2017 De Tweede Kamer is ‘onthutst’ over een rapport over de gang van zaken bij de zogeheten ‘noodhulp’ voor Griekenland. Nou valt dat onthutst wel mee; onze volksvertegenwoordiging kan ook nog ‘geschokt’ zijn en zelfs ‘verbijsterd’. Alarmfase 2 of 3 dus, op een schaal van 5. En deze Kamerreacties gelden zonder uitzondering zaken die de Kamer allang wist, althans had behoren te weten.
De Griekse schuldencrisis begon in 2009 toen Griekenland zelf liet weten dat alle officiële cijfers met heel veel korreltjes zout genomen moesten worden, bereikte het ene hoogtepunt na het andere (en wij elke avond kijken naar plaatjes van het gelige Parlementsgebouw in Athene), totdat na het laatste hoogtepunt in 2015 alles onder controle leek.
Niet in de laatste plaats dankzij ‘onze’ Jeroen, die met zijn Hollandse rechtlijnigheid als enige opgewassen leek tegen de Griekse powerplay van de firma List&Bedrog (premier Tsipras en minister Varoufakis). Dat mocht ook wel, want dwars door het rookgordijn van getallen bleek dat Griekenland was geholpen met 386 miljard euro, dankzij een eendrachtige samenwerking van de ECB, het IMF en het Europese noodfonds ESM. Dat bedrag van 386 miljard euro betekent ongeveer 35.000 euro per Griek, zeg zo’n anderhalve euroton per gemiddeld gezin.
Maar al dat geld is natuurlijk niet aan gezinnen gegeven, maar aan het land. Om schulden af te betalen, om te investeren, om belastingen en pensioenen te hervormen en al het soort dingen waardoor een land structureel de toekomst beter aan kan. We hebben het hier over een land met ongeveer de grootste belastingontduiking binnen de EU en bijna de laagste pensioenleeftijd, terwijl de mensen ouder worden dan waar ook – dat betekent dus het hoogste aantal improductieve jaren.
Griekse arbeider verdient meer dan Duitse collega
Door al die indrukwekkende instellingen, met hun legioenen briljant genoemde economen, is er onvoldoende op toegezien dat al die miljarden besteed werden aan doelen waardoor Griekenland structureel sterker werd. De Griekse arbeider verdient meer dan zijn Duitse collega, blijkt uit menige statistiek, en toch zal niemand bestrijden dat Duitsland economisch wat sterker is.
Een andere vergelijking. Met Ierland ging het in de voorbije crisis economisch ook heel slecht. Ierland heeft zelf draconische maatregelen getroffen -met betrekkelijk weinig steun van buitenaf- en nu is het inkomen per hoofd in Ierland hoger dan zelfs in Nederland, dat heel hoog staat.
De onthutste Tweede Kamer gaat nu een debat voeren. Daarin zal ook weer geschokt worden gereageerd als voor de zoveelste keer wordt meegedeeld dat we nauwelijks een cent zullen terugzien van die vele miljarden die we als Nederland hebben bijgedragen.
Een motie om in de toekomst in een vergelijkbare situatie alleen mee te doen als er keiharde garanties zijn dat het geld optimaal zal worden besteed, zal het niet halen, vanwege onze ‘internationale solidariteit’ (minister Wopke Hoekstra moet even goed voor de spiegel oefenen op deze twee woorden tot hij de Rutte-uitspraak te pakken heeft).
En binnenkort zal de Kamer weer “geschokt” zijn als de Rekenkamer of de WRR laat weten dat door de migrantengolf het inkomen per hoofd niet omhoog is gegaan en ons gemiddelde opleidingsniveau evenmin. En “verbijsterd” als het KNMI officieel rapporteert dat er in december minder daglicht is dan in juni.
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Schrijft geregeld voor elsevierweekblad.nl
NU 16.11.2017 De Tweede Kamer is verontrust na een vernietigend rapport dat donderdag werd gepubliceerd over de gang van zaken bij de internationale hulp aan het noodlijdende Griekenland.
Een meerderheid steunde het verzoek van de PVV om een debat te houden met minister Wopke Hoekstra van Financiën.
PVV’er Tony van Dijck noemde de kritiek van de Europese Rekenkamer een ”onthutsend rapport waarin staat dat het een grote puinhoop was en een zooitje.”
De meerderheid voor een debat kwam tot stand omdat D66 zich per abuis aansloot bij de oppositie, maar het niet nodig vond dat te corrigeren. Daarna sprak ook coalitiepartner CDA zich uit voor het debat.
Volgens de Europese Rekenkamer hebben de programma’s voor Griekenland slechts beperkt bijgedragen aan herstel in het land. De commissie zou geen ervaring hebben met het beheer van het proces.
Sinds de crisis in 2010 uitbrak heeft de EU het leeuwendeel van de in totaal beloofde 368 miljard euro aan voordelige leningen aan Griekenland beschikbaar gesteld. De steun moest het land overeind houden en voorkomen dat de rest van de eurozone zou worden besmet.
In ruil daarvoor moest Griekenland zwaar bezuinigen, de bankensector saneren en hervormingen op de arbeidsmarkt en bij de belastingen doorvoeren. Het laatste programma loopt nog tot in 2018. Dan moet het land weer op eigen benen kunnen staan en tegen normale tarieven op de financiële markten kunnen lenen.
AD 16.11.2017 Door Brussels geklungel bij de redding van Griekenland is er een bedrag van waarschijnlijk 45 miljard naar de Filistijnen. Dat is exclusief een flinke schuldafschrijving die er vrijwel zeker ook nog zit aan te komen. Dat zegt de Europese Rekenkamer in een vernietigend rapport, dat vandaag wordt gepubliceerd.
De 45 miljard waar de Europese belastingbetaler naar kan fluiten, is opgegaan aan bankensteun. Brussel schreef zijn vette cheque uit zonder de sector goed te hebben geanalyseerd: de problemen waren groter dan gedacht en er stonden veel slechte en (bij nader inzien) oninbare leningen uit. Door de krimpende economie werden dat er zelfs steeds meer. Vervolgens werd het een verhaal van ‘operatie geslaagd, patiënt overleden’.
,,De financiële sector werd substantieel hervormd, maar wel ten koste van een injectie van 45 miljard waarvan slechts een klein deel mogelijk kan worden teruggehaald”, aldus de Rekenkamer letterlijk.
Regelrecht zootje
De Commissie, vooral de vorige, en ook de Europese Centrale Bank hebben sowieso van de totaal 368,8 miljard kostende redding van Griekenland een regelrecht zootje gemaakt, aldus de teneur van het Rekenkamerrapport. Brussel stortte zich onvoorbereid in een gigantisch avontuur, voerde nauwelijks regie en bereikte maar beperkt zijn doelen. Een totaalvisie ontbrak.
De eerste twee programma’s van samen ruim 282 miljard waren slecht opgezet ‘en niet ingebed in een bredere strategie voor het land’. Pas bij het derde programma, onder de huidige Commissie, begon het beter te lopen.
Kritiek
Opvallend is dat de Europese Commissie veel van de kritiek niet tegenspreekt en praktisch alle aanbevelingen van de Rekenkamer om het in de toekomst anders en beter te doen, overneemt. ,,We hadden in het begin geen ervaring met het management van zo’n proces, en het land stond op omvallen”, zo luidt samengevat het verweer uit Brussel.
De ECB daarentegen weigerde alle medewerking aan het onderzoek en riskeert daarover een knallende ruzie met het Parlement. ,,Dit kan niet. Ik heb dit al aangekaart bij alle fractieleiders en sluit een parlementair onderzoek niet uit”, aldus SP-Europarlementariër Dennis de Jong. Het verweer van Frankfurt dat de Rekenkamer ‘geen mandaat’ zou hebben om de ECB te onderzoeken, snijdt volgens De Jong geen hout. ,,Uit de stukken blijkt dat de ECB een zeer politieke rol heeft gespeeld en ook informatie bij de Commissie heeft weggehouden. Frankfurt moet absoluut op de pijnbank.”
Elsevier 16.11.2017 Onrust in de Tweede Kamer over een rapport over de gang van zaken over de noodhulp aan Griekenland. De Europese Rekenkamer concludeert dat de noodhulp slechts beperkt heeft bijgedragen aan het herstel van het noodlijdende Griekenland.
De PVV diende donderdag een verzoek in voor een debat met minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën over de conclusies van de Rekenkamer. Dat verzoek werd in de kamer door een meerderheid gesteund.
Vooral Europese Commissie moet het ontgelden
Volgens het rapport van de Europese Rekenkamer is Griekenland nog lang niet in staat om zichzelf te financieren. Het gaat om de effectiviteit van de noodhulp die door een samenwerking van de Europese Commissie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Europese Centrale Bank (ECB), en het Europese noodfonds ESM tot stand kwam.
In het rapport moet vooral de Europese Commissie het ontgelden. Die zou geen ervaring hebben met het beheer van het proces, en gaf bijvoorbeeld niet genoeg onderbouwing voor de doorvoer van een aantal belangrijke maatregelen, zoals het verhogen van de btw en de accijnzen. Ook wordt er ferme kritiek geuit op de informele samenwerking met andere instellingen, die daardoor niet transparant zou zijn.
D66 sluit zich per ongeluk aan bij verzoek
‘Een onthutsend rapport waarin staat dat het een grote puinhoop was, en een zooitje,’ aldus PVV-Kamerlid Tony van Dijck donderdag. Overigens ontstond de meerderheid voor het debat omdat D66 zich per ongeluk aansloot bij het verzoek van de oppositie, maar het later niet nodig vond dat te herstellen. Ook coalitiepartner CDA bleek voor een debat.
Sinds de financiële crisis in 2010 uitbrak, en de daaropvolgende Griekse crisis, heeft de eurozone het grootste deel van de in totaal 368 miljard euro aan leningen aan Griekenland overgemaakt. Die steun is bedoeld om Griekenland overeind te houden en te voorkomen dat de crisis zou overwaaien naar andere landen in de eurozone.
Maar in ruil daarvoor moest Griekenland zware bezuinigingen doorvoeren, de bankensector saneren en fiscale hervormingen en hervormingen op de arbeidsmarkt. Het laatste programma loopt nog tot volgend jaar: dan moet Griekenland weer zelfstandig kunnen functioneren en ook tegen normale tarieven op de financiële markt kunnen lenen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Huurwoningen in de vrije sector zijn voor veel huishoudens met een middeninkomenniet betaalbaar. Dit geldt met name voor mensen met een lagermiddeninkomen.
Zij lopen het risico tussen wal en schip te raken: ze komen niet aan een huis in de sociale sector maar kunnen ook geen woning kopen.
Dit concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de vandaag verschenen studie ‘Middeninkomens op de woningmarkt. Ruimte op een krap speelveld’.
Huishoudens met een middeninkomen worden in de recente maatschappelijke en beleidsdiscussie vaak in één adem genoemd met het middensegment van de huurwoningmarkt, opgevat als de vrije huursector, met huren tussen circa € 700 en € 900 per maand.
De analyses in deze en eerdere studies laten echter zien dat middeninkomens en het middensegment van de huurwoningmarkt zeker niet één-op-één samenvallen.
Hoewel de groep middeninkomens zeer divers is (ouderen en jongeren, alleenstaanden en gezinnen) hebben ze één ding gemeenschappelijk: voor hen zijn vrije huurwoningenin het middensegment vaak niet betaalbaar.
Terugblik
Het kabinet wil het scheefwonen aanpakken. Huurders die meer dan een modaal inkomen verdienen, konden sinds 2013 een extra, inkomensafhankelijke huurverhoging krijgen. Bij honderdduizenden huurders is dat ook gebeurd.
Bij een bruto huishoudinkomen van meer dan 43.786 euro per jaar mocht de huur per 1 juli 2015 volgens het kabinet met maximaal 5 procent stijgen. Bij inkomens tussen 34.229 en 43.786 euro mocht de huur 3 procent omhoog, bij lagere inkomens niet meer dan 2,5 procent.
De hoogste bestuursrechter, de Raad van State, oordeelde begin dit jaar echter dat de fiscus die gegevens niet mocht verstrekken aan de verhuurders. Volgens de rechter ontbrak daarvoor de wettelijke basis.
VVD-minister Stef Blok (Wonen) en VVD-staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) hebben vervolgens getracht dat gat in de wet te dichten, waardoor de inkomensverklaringen wel verstrekt kunnen worden. De Woonbond is echter van mening dat het nog steeds illegaal is.
Als de rechter inderdaad zou beslissen dat huurders onterecht huurverhogingen moesten betalen, is dat een flinke financiële tegenvaller voor de verhuurders.
Niet uitgesloten is dat zij in dat geval de rekening proberen door te schuiven naar het nieuwe kabinet Rutte 3. De verhuurders betalen op hun beurt namelijk een ‘verhuurdersheffing’, die volgens het kabinet oploopt tot 1,7 miljard euro in 2017.
‘Bij invoering is er rekening mee gehouden dat verhuurders de heffing kunnen betalen uit de inkomensafhankelijke huurverhoging. Die werd drie jaar geleden mogelijk gemaakt om het scheefwonen aan te pakken,’ aldus het kabinet deze zomer in een evaluatie.
Steeds meer huurders ontvangen huurtoeslag, de aanspraak op de huurtoeslag zal de komende jaren niet afnemen, verwacht Aedes. Aedes heeft notabene dit probleem al meerdere malen aangekaart.
Maar toch wil het kabinet in 2017 een kwart miljard euro bezuinigen. In 2015 was het totaalbedrag aan huurtoeslag 3,6 miljard euro.
Het kabinet bereidt een plan voor om dat gat te dichten door de zogeheten kwaliteitskorting te verhogen. Dat betekent dat mensen in duurdere huurwoningen voortaan minderhuurtoeslag krijgen. Het is dus nu nog even afwachten op wat kabinet Rutte 3 aan nieuwe plannen zal gaan presenteren.
Contact; Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Persvoorlichting (070-3288688 of persvoorlichting@pbl.nl).
Telegraaf 22.01.2018 Lagere inkomens dreigen definitief buiten de boot te vallen op de woningmarkt. Woningcorporaties kunnen door de hoge grondprijzen hun ambitieuze bouwplannen niet uitvoeren. Dat blijkt uit een rondgang langs verschillende woningcorporaties. Zij hebben zich vastgepind om jaarlijks 34.000 huizen te bouwen, maar meer dan de helft van de bouwplannen is onzeker.
De sociale verhuurders mogen geen huizen bouwen met een huurprijs boven de 710 euro. Gemeenten laten woningcorporaties echter concurreren met commerciële vastgoedpartijen om grond te werven, waardoor de grondprijs te hoog is om er sociale huisvesting te realiseren. Dit betekent dat er voor huishoudens tot een jaarinkomen van 36.000 euro veel te weinig wordt gebouwd.
,,Die mensen blijven nu of te lang op kamers of huren een voor hun inkomen eigenlijk veel te dure woning”, zegt Ed de Groot van Regioplatform Woningcorporaties Utrecht, waar 23 woningcorporaties zijn aangesloten.
BB 10.01.2018 Het afgeven van inkomensverklaringen voor het bepalen van inkomensafhankelijke huurverhogingen is niet onrechtmatig. Dat heeft de rechtbank in Den Haag geoordeeld in een bodemprocedure die de Woonbond had aangespannen tegen onder meer de Belastingdienst en een Amsterdamse woningstichting.
Huurverhoging
Vanaf 2013 hebben huishoudens met een bruto jaarinkomen vanaf 33.600 euro een inkomensafhankelijke huurverhoging gekregen. Om het inkomen te kunnen vaststellen, maakten verhuurders gebruik van inkomensverklaringen van de Belastingdienst.
Privacy
Begin 2016 oordeelde de Raad van State dat de verstrekking van die gegevens onrechtmatig was. Het was strijdig met de privacywetgeving. Daarom eiste de Woonbond dat de huurverhogingen werden teruggedraaid. Na de uitspraak van de Raad van State werd de wet veranderd en werd de Belastingdienst verplicht de inkomensverklaring toch af te geven.
Gluurverhoging
Het kabinet voerde de inkomensafhankelijke huurverhoging in 2013 in om het zogenoemde scheefwonen tegen te gaan. Dat is een situatie waarin mensen in goedkope huurwoningen genoeg verdienen om door te kunnen stromen naar duurdere huisvesting. De Woonbond noemde destijds de inkomensafhankelijke huurverhoging de ‘gluurverhoging’ en berekende de schade voor de huurders op 365 miljoen euro. (ANP)
VK 10.01.2018 Extra huurverhoging op basis van inkomensgegevens blijft toegestaan. Het delen van inkomensgegevens door de Belastingdienst is niet in strijd met het recht op privacy. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in een zaak van de Woonbond tegen onder meer de Nederlandse staat en vereniging van woningcorporaties Aedes.
De Belastingdienst deelt informatie over het inkomen van huurders van sociale huurwoningen met woningcorporaties. Zij gebruiken de gegevens vervolgens om te bepalen wie in aanmerking komt voor een extra verhoging van de huur. In 2017 mocht de huur van bewoners van sociale huurwoningen met een inkomen boven de 40.349 maximaal 4,3 procent stijgen. Bij een lager inkomen steeg de huurprijs maximaal 2,8 procent.
Het doel van de inkomensafhankelijke huurverhoging is zogenoemde scheefhuurders te bewegen om te verhuizen. Met hun inkomen passen zij volgens de regering beter in een huurwoning in de vrije sector of in een koophuis. De sociale huurwoning komt dan vrij voor een huishouden met een lager inkomen.
In strijd met privacy
De Woonbond wilde met de rechtszaak de inkomensafhankelijke huurverhoging vanaf de invoering in 2013 terugdraaien. In totaal was met die terugdraaiing volgens een schatting van de Woonbond een bedrag van 365 miljoen euro gemoeid. De bond van huurders vond het delen van inkomensgegevens in strijd met de privacy.
In eerste instantie kreeg de Woonbond gelijk. De Raad van State oordeelde in 2016 dat het verstrekken van inkomensgegevens in strijd was met bestaande privacywetgeving. Naar aanleiding van die uitspraak heeft het kabinet de wetgeving aangepast, zodat de Belastingdienst nu alsnog verplicht is inkomensverklaringen af te geven aan verhuurders van sociale huurwoningen. Directeur Ronald Paping van de Woonbond laat weten het oordeel ‘teleurstellend’ te vinden.
Telegraaf 10.01.2018 Het afgeven van inkomensverklaringen voor het bepalen van inkomensafhankelijke huurverhogingen bij sociale huurwoningen mag.
Dat heeft de rechtbank in Den Haag geoordeeld in een bodemprocedure die de Woonbond had aangespannen tegen onder meer de Belastingdienst en een Amsterdamse woningstichting.
Vanaf 2013 hebben huishoudens met een bruto jaarinkomen vanaf 33.600 euro een inkomensafhankelijke huurverhoging gekregen, ook wel ’gluurverhoging’ genoemd. Om het inkomen te kunnen vaststellen, maakten verhuurders gebruik van inkomensverklaringen van de Belastingdienst. Zo kwam de inkomen
Begin 2016 oordeelde de Raad van State dat de verstrekking van die gegevens onrechtmatig was. Het was strijdig met de privacywetgeving. Daarom eiste de Woonbond dat de huurverhogingen werden teruggedraaid. Na de uitspraak van de Raad van State werd de wet veranderd en werd de Belastingdienst verplicht de inkomensverklaring toch af te geven.
Het kabinet voerde de inkomensafhankelijke huurverhoging in 2013 in om het zogenoemde scheefwonen tegen te gaan. Dat is een situatie waarin mensen in goedkope huurwoningen genoeg verdienen om door te kunnen stromen naar duurdere huisvesting.
De Woonbond noemde destijds de inkomensafhankelijke huurverhoging de ‘gluurverhoging’ en berekende de schade voor de huurders op 365 miljoen euro.
NOS 10.01.2018 “Gluurverhogingen“, huurverhogingen op basis van inkomensgegevens van de Belastingdienst, zijn niet in strijd met de wet. Dat oordeelt de rechtbank Den Haag in een zaak van huurdersvereniging de Woonbond tegen de overheid en verschillende woningcorporaties.
Inzet van de rechtszaak waren huurverhogingen van sociale huurwoningen bij huurders die meer verdienen dan de norm. Om het inkomen van deze huurders te achterhalen, kregen woningcorporaties hun inkomensgegevens van de Belastingdienst.
Door mensen met een hoger inkomen meer te laten betalen voor een sociale huurwoning, wil de overheid de woningen voor deze zogeheten ‘scheefwoners’ onaantrekkelijker maken. Minder scheefwoners betekent meer dat er meer sociale huurwoningen vrijkomen voor mensen met een laag inkomen.
365 miljoen euro
De Woonbond acht deze “gluurverhogingen” – volgens hun schatting goed voor een totaalbedrag van 365 miljoen euro – in strijd met de privacy en heeft ze aangevochten via een collectieve rechtszaak.
De Raad van State oordeelde al dat de Belastingdienst inkomensgegevens van vóór 1 april 2016 nooit had mogen delen met de corporaties. Maar de Haagse rechtbank vindt nu dat het gebruik ervan geoorloofd was om huurverhoging te eisen. Woningcorporaties konden volgens de rechter niet weten dat zij geen recht hadden op die informatie. Inkomensgegevens van na 1 april 2016 mochten woningcorporaties sowieso gebruiken, omdat de wet is veranderd.
Individuele huurders kunnen met klachten naar de Huurcommissie, zegt de rechter.
“Voor ons verandert er niks”, zegt een woordvoerder van Aedes, de branchevereniging van de woningcorporaties. “De corporaties dienen zich aan de wet te houden. Dat hebben ze gedaan en de rechter heeft ze daarin gelijk gegeven.”
NOS 27.12.2017 “Enorme stilstand” en “een enorm wantrouwen” trof Rob van Gijzel aan toen hij afgelopen januari begon aan zijn missie. De voormalig burgemeester van Eindhoven was gevraagd door het kabinet om iets te doen aan het gebrek aan betaalbare huurwoningen in de vrije sector. Vooral twintigers en dertigers zijn daar de dupe van, zo berichtte de NOS vandaag.
Die klus probeert Van Gijzel te klaren door in steden als Delft, Tilburg en Haarlem ‘samenwerkingstafels’ bij elkaar te roepen. Iedereen die kan helpen bij de oplossing van het probleem brengt hij bij elkaar: gemeenten, projectontwikkelaars, beleggers, woningcorporaties, ga zo maar door.
Crisis
Tot begin dit jaar was eigenlijk niemand bezig met het probleem van de ‘middenhuur’, stelde Van Gijzel vast. Alle aandacht was uitgegaan naar de twee grootste sectoren, die worden aangejaagd via subsidies; de sociale huursector via de woontoeslag en de koopsector via de hypotheekrenteaftrek.
Concreet gevolg is dat er nu in ijltempo moet worden bijgebouwd voor die inkomensgroepen die tussen de wal en het schip vallen. Zij verdienen te veel om voor een corporatiewoning in aanmerking te komen en te weinig voor een ongesubsidieerd huis met een huur van meer dan 1000 euro per maand.
Woningcorporaties dachten: bekijk het maar, aldus Rob van Gijzel.
“De crisis heeft natuurlijk niet geholpen”, vertelt Van Gijzel. “Daardoor hebben bouwers bijvoorbeeld weinig stagiairs van het mbo afgenomen en zitten zij nu met personeelstekorten. Maar ik trof dus ook veel onderling wantrouwen aan bij de partijen op basis van ervaringen uit het verleden.”
“De woningcorporaties bijvoorbeeld hadden te horen gekregen van het Rijk dat zij zich uitsluitend met hun eigen huurders mochten bemoeien. Dus die hadden iets van: bekijk het maar, wij doen niets anders meer. Institutionele beleggers zeiden: wij hebben miljarden op de plank liggen, maar bij gemeenten komen wij niet naar binnen. En de gemeenten hadden weer slechte ervaringen met die beleggers en de projectontwikkelaars. Omdat die soms aankondigden dat ze gingen bouwen in het middensegment, maar als de woningen vervolgens werden opgeleverd, dan bleek het toch dure huur te zijn.”
Inmiddels, aldus van Gijzel, is de sfeer aan de overlegtafels in die vijftien steden compleet veranderd. “Er wordt nu juist heel open met elkaar gepraat: wat zijn de huurprijzen die marktpartijen gaan rekenen, wat kan de gemeente doen aan de grondprijs, zijn al die parkeervoorzieningen nog wel nodig in de moderne stad? En vervolgens vinden we elkaar reuzesnel.”
Rob van Gijzel ANP
Voorbeeld van zo’n concrete afspraak is het beperkt houden van de stijging van de huurprijs van nieuw gebouwde woningen tot jaarlijks 1 procent boven het inflatieniveau. Ook in de huidige krappe markt, waarin in grotere steden de huurprijs razendsnel stijgt.
Waarom zijn marktpartijen bereid daaraan mee te werken? Van Gijzel: “Beleggers tellen ook hun knopen. Waar moet je anders in beleggen momenteel? Dit is een relatief goede investering. Er zal absoluut geen leegstand ontstaan in deze sector, je hebt langdurig je rendementen en als je na de afgesproken vijftien jaar weer doorverkoopt, zal het ook nog wel een aardige opbrengst hebben.”
Van 12 naar 20 euro
Een dergelijke afspraak is natuurlijk geen oplossing voor de extreme huurstijgingen in de bestaande huurwoningen in de particuliere sector. “We proberen te kijken”, zegt Van Gijzel voorzichtig, “of we ook iets kunnen stabiliseren aan die huurprijzen zolang er schaarste blijft.”
“Toen ik een jaar geleden begon was de vierkante meterprijs voor een woning in Amsterdam 12 euro. Die zit nu al boven de 20 euro. Dus als je daar 100 vierkante meter zou huren, was je daar vorig jaar 1200 euro voor kwijt en nu meer dan 2000 euro. Dat kan niet, dat schiet alle kanten op.”
NOS 27.12.2017 Veel mensen die op zoek zijn naar woonruimte klagen over het tekort aan huurwoningen voor middeninkomens. In een publieksonderzoek van de NOS en de regionale omroepen melden vooral dertigers en late twintigers dat zij het moeilijk hebben op de woningmarkt.
Ze zitten op verschillende manieren klem: ze verdienen te veel voor een goedkope sociale huurwoning, maar kunnen geen betaalbaar koophuis vinden. Huurwoningen in de vrije sector zijn vaak veel te duur en voor een hypotheek is hun inkomen juist weer te laag.
De Eindhovense oud-burgemeester Van Gijzel, die is aangesteld om de bouw van goedkopere huurwoningen in de vrije sector aan te jagen, ziet ook dat juist deze groep klem komt te zitten. “Jonge mensen trekken naar de grotere steden, maar daar is geen plek voor ze. En dat moet snel veranderen, want deze mensen vormen de toekomst van de stad.”
Van Gijzel schat dat er de komende tien jaar zo’n 200.000 huurwoningen bij moeten komen met een huur van 700 tot 1000 euro. “Dat is een enorme opgave. Een stad als Groningen bouwt nu 500 tot 800 woningen per jaar totaal. Dat zouden er zo’n 800 per jaar moeten worden alleen al voor deze middenhuur.”
“Achterlijk hoge huur”
Meryl Ruiter (37) uit Nijmegen is een van de huurders die meededen aan het publieksonderzoek. Zij zoekt nog maar een paar maanden naar een huurwoning, maar merkt hoe ze tussen wal en schip valt. “Wij moeten het doen van één bovenmodaal salarisen vallen daarmee buiten de sociale huur. Particulier huren kunnen we ook niet, omdat de huren zo achterlijk hoog zijn dat we niet meer zouden kunnen rondkomen.”
Voor haar partner en 4-jarig kind wil ze geen appartement met twee slaapkamers op zes hoog. En een huur van meer dan 1000 euro voor een huis vindt ze “echt belachelijk” .
Ruiter is aangewezen op de vrije sector met huren vanaf 710 euro per maand. Maar ze is bepaald niet de enige en deze zogeheten middenhuurwoningen zijn schaars. Woningen in de vrije sector kosten vaak meer dan 1000 euro per maand. De problemen zijn het grootst in de Randstad, Gelderland en Brabant, maar ze bestaan ook in steden als Groningen, Zwolle en Maastricht.
Het nieuwe kabinet is zich bewust van de nood en heeft aangekondigd prioriteit te geven aan de bouw van middenhuurwoningen, want de vraag naar dit type woningen blijft naar verwachting groeien de komende jaren. En het aanbod blijft achter bij de vraag.
Mijn maximale leenbedrag is net genoeg voor een oude koeienstal zonder deuren, aldus Steven Gevers, onderwijzer.
Steven Gevers (28) is leraar op een basisschool en al een jaar tevergeefs op zoek naar een huurwoning voor maximaal 800 euro in het Oost-Brabantse Meijerijstad. “Vrijesectorwoningen zijn steevast te duur en volgens de woningcorporatie verdien ik te veel voor de meeste sociale huurwoningen. In de spaarzame gevallen dat dat niet zo is, is de wachtlijst gigantisch. Daar sta je dan met je fulltime hbo-werk als leerkracht in het basisonderwijs.”
Ook kopen lukt niet: “Mijn maximale leenbedrag is net genoeg voor een oude koeienstal zonder deuren. Die hebben ze genoeg in Schijndel, maar ik wil toch liever wat mooiers.”
Steven Gevers (rechts) woont nog bij zijn ouders, omdat hij niets kan vinden NOS
Het kabinet meent dat gemeenten meer de regie moeten nemen bij de aanpak van dit probleem. In het regeerakkoord staat dat zij meer mogelijkheden moeten krijgen om het aanbod te vergroten, te sturen op prijs en sociale huurwoningen te verkopen. Nu kijken gemeenten en investeerders vooral naar elkaar voor voldoende capaciteit, betaalbare grondprijzen en acceptabele rendementen en gebeurt er te weinig.
Sinds een jaar probeert de zogenoemde Samenwerkingstafel Middenhuur onder leiding van Van Gijzel om de partijen bij elkaar te brengen. Eind januari presenteert Van Gijzel officieel zijn conclusies en aanbevelingen, maar hij toont zich nu al trots op wat er in korte tijd is bereikt: “Toen ik een jaar geleden de opdracht kreeg van de minister was bijna geen enkele gemeente bezig met middenhuur. Nu staat het in vijftien grote steden op de agenda en andere willen zich daarbij voegen.”
In de steden worden nu in hoog tempo afspraken gemaakt tussen gemeente, beleggers, bouwers en projectontwikkelaars om speciaal voor middenhuur te bouwen. De belofte is dat de huren voor die woningen vijftien jaar lang betaalbaar blijven. Daarna mogen ze worden doorverkocht.
Onder middenhuur wordt verstaan een woning met een huurprijs tussen 711 en 1000 euro. In 2015 waren er 469.000 van dit soort vrije sectorwoningen. Dat betekent op dit moment dat de huurprijs hoger is dan 710,68 euro per maand. Slechts een beperkt deel van deze woningen is betaalbaar voor middeninkomens.
Doorstromen
Steven Gevers concurreert als starter op de woningmarkt niet alleen met andere starters, maar ook met huishoudens die vanuit een sociale huurwoning willen doorstromen en met mensen die geen koopwoning kunnen krijgen vanwege te hoge hypotheekeisen. En dan zijn er ook nog huurders die graag flexibel blijven, bijvoorbeeld vanwege hun beroep of onzekere toekomst.
De problemen bij de middenhuur-woningen zijn overigens niet beperkt tot dertigers. Op een heel andere manier ervaart ook zestiger Jos Jansen de schaarste. Hij wil met zijn partner weg uit hun te grote huis, maar merkt hoe moeilijk het is om een passende woning te vinden. “Wij houden met twee personen een voor ons te groot huis bezet, doordat we geen ander huis kunnen krijgen. Wij komen nergens voor in aanmerking. Bizar.”
Het onderzoek
De regionale omroepen en de NOS wilden graag weten wat de ervaringen zijn van mensen die een ander huis zoeken. Ruim 4300 mensen die een huur- of koophuis zoeken, hebben meegedaan. Hun antwoorden zijn niet representatief voor heel Nederland, maar geven wel een indruk van de problemen waar woningzoekenden tegen oplopen.
– gemiddeld zoeken de huurders in het publieksonderzoek 28 maanden naar een nieuwe woning. De zoektijd voor een sociale huurwoning is 33 maanden, voor een vrije sectorwoning 16 maanden. Kopers doen er gemiddeld 14 maanden over.
– De huurders die reageerden, zoeken vooral een flatwoning of rijtjeshuis. De interesse van kopers is redelijk gelijk verdeeld over verschillende typen woningen: iets meer mensen zoeken een vrijstaande woning dan een twee-onder-een-kap, een rijtjeshuis of een appartement.
– Twee derde van de huurders in het onderzoek heeft nog nooit een woning bezichtigd. Kopers bezichtigen meer woningen, vaak ook meer dan een keer. Circa 10 procent van de respondenten zegt dat ze vaak overboden worden.
Eerder dook NOS op 3 uitgebreid in de situatie van starters op de woningmarkt in de online special Kijken, kijken, niet kunnen kopen:
AD 13.11.2017 Huurwoningen in de vrije sector zijn voor veel huishoudens met een middeninkomen niet betaalbaar. Dit geldt met name voor mensen met een lager middeninkomen. Zij lopen het risico tussen wal en schip te raken: ze komen niet aan een huis in de sociale sector maar kunnen ook geen woning kopen.
Dit concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de vandaag verschenen studie ‘Middeninkomens op de woningmarkt. Ruimte op een krap speelveld’.
Volgens het onderzoek kan zo’n 28 procent van de middeninkomens geen maandelijkse huur van 700 euro of meer betalen. Het gaat om ongeveer 425.000 huishoudens die veelal minder dan 39.000 euro bruto per jaar binnenkrijgen. Het aanbod aan toegankelijke huurwoningen is voor hen beperkt.
Scheefwoners
De overheidsdenktank heeft ook gekeken naar scheefwoners. Dat zijn mensen die in een sociale huurwoning wonen, maar op basis van hun inkomen eigenlijk in de vrije sector moeten zitten. De studie laat zien dat maar 56 procent van de scheefwonende middeninkomens in staat is om de huur voor een huis in de vrije sector op te brengen.
De problemen op de huurmarkt spelen al langer. Daarnaast is het voor starters de laatste tijd een stuk lastiger geworden om op de koopmarkt een betaalbaar onderkomen te vinden.
Maatregelen
Het nieuwe kabinet zou daarom extra maatregelen moeten nemen, stelt het PBL. Een van de voorstellen is verlenging van de verruimde toewijzingsmogelijkheden in de sociale huursector. Dat kan middeninkomens weer helpen om zich op korte termijn al vrijer op de huurmarkt te bewegen.
Volgens de denktank staan er in het regeerakkoord wel maatregelen die de speelruimte op de huurmarkt wat kunnen vergroten. Maar die hebben waarschijnlijk pas op termijn effect. Ook middeninkomens die niet kunnen of willen kopen worden nog weinig geholpen, aldus het PBL.
Wilders wordt inmiddels alweer zo’n dertien jaar beveiligd. In een interview met De Telegraaf zegt hij dat de bedreigingen niet wennen. “Iedere bedreiging die je krijgt, raakt je wel. Ze worden soms erg specifiek.”
Geert Wilders zegt dat hij nu evenveel aangiften per maand doet als voorheen per jaar. “Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand.”
Hij zegt te zijn geschrokken toen er behalve naar de mail ook werd gekeken naar wat er aan dreigementen werd geuit op Facebook, Instagram en Twitter.
‘Ik zei: Jezus, het is nog erger dan ik dacht. De smerige grofheid! Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein worden gelegd.’
Hoewel hij wel aangifte doet, haalt dat volgens hem weinig uit. Volgens de PVV-leider komt het gros ermee weg. Aangiften behandelen over dreigementen via sociale media zou bovendien lastig zijn voor de politie, omdat die vaak via het buitenland lopen en ip-adressen daardoor lastig zijn te traceren.
De vraag blijft uiteraard overeind in hoeverre hijzelf bijdraagt aan zijn populariteit bij het ondernemen van activiteiten zoals bijvoorbeeld de kwestie Minder, Minder !!!
En beste Geert Wilders, hoe zat het ook al weer met die film Fitna ???
Het maatschappelijk debat komt steeds meer onder druk te staan door de verhoogde dreiging van aanslagen door extremisten !!! Denk hierbij ook terug aan de terreuraanslag op WTC Ground Zero NY 11.09.2001 !!!
Echter, volgens de PVV-voorman zou het totaal niets uitmaken als hij zijn toon zou matigen. “Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.”
Sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 leeft Geert Wilders in een afgedwongen isolement. Hij werd voordien al bedreigd, maar moest onderduiken toen op de computer van Van Goghs moordenaar, Mohammed B., een dreigbrief aan Wilders werd gevonden.
De dodenlijst !!
Ook werd Geert Wilders al eens bedreigd in een kogelfilmpje !!! Sindsdien staat de PVV-voorman prominent op de dodenlijsten van organisaties zoals Al-Qa’ida en de Taliban en kan hij zich zelfs in het gebouw van de Tweede Kamer niet meer vrij bewegen.
Nederland is eraan gewend geraakt; het bedreigen van politici lijkt de normaalste zaak van de wereld geworden. Geert Wilders probeert al jaren zijn leven in te richten onder scherpe beveiliging van zijn lijfwachten. Elke dag komen er (doods)bedreigingen binnen, vaak voor Wilders zelf, maar ook voor zijn naasten. Tot voor kort zweeg Wilders voornamelijk over zaken die zijn veiligheidssituatie raken.
Veel Haagse politici worden bedreigd. Dat leidt soms tot een veroordeling. Zo werd de man die D66-leider Pechtold met de dood bedreigde, veroordeeld tot een week cel. Een van de mensen die Sylvana Simons bedreigden nadat zij zich bij de politieke partij Denk had aangesloten, kreeg een werkstraf van 80 uur.
OmroepWest 11.11.2017 Het aantal aangiften dat Geert Wilders doet van bedreigingen tegen hem, is fors gestegen. Dat komt doordat hij niet meer alleen aangifte doet van dreigementen via de mail, maar nu ook van wat hem bereikt via sociale media. In een interview in De Telegraaf zegt de PVV-leider: ‘Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand.’
De verwerking ervan bij politie en justitie verloopt moeizaam, maar daarvoor toont Wilders begrip. ‘Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps extra nodig hebt om ze allemaal te grijpen.’
Hij zegt te zijn geschrokken toen er behalve naar de mail ook werd gekeken naar wat er aan dreigementen werd geuit op Facebook, Instagram en Twitter. ‘Ik zei: Jezus, het is nog erger dan ik dacht. De smerige grofheid! Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein worden gelegd.’
Volgens de PVV-voorman zou het niet uitmaken als hij zijn toon zou matigen. ‘Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.’
Den HaagFM 11.11.2017 Het aantal aangiften dat Geert Wilders doet van bedreigingen tegen hem, is fors gestegen. Dat komt doordat hij niet meer alleen aangifte doet van dreigementen via de mail, maar nu ook van wat hem bereikt via sociale media.
De politie in Den Haag heeft een aparte afdeling waar bedreigde politici aangifte kunnen doen. Tegen De Telegraaf zegt Wilders dat hij nu evenveel aangiften per maand doet als voorheen per jaar. “Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand.”
De verwerking ervan bij politie en justitie verloopt moeizaam, maar daarvoor toont Wilders begrip. “Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps extra nodig hebt om ze allemaal te grijpen.”
Volgens de PVV-voorman zou het niet uitmaken als hij zijn toon zou matigen. “Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.” …lees meer
Telegraaf 11.11.2017 Geert Wilders is onlangs gestart met het publiceren van bedreigingen die hij ontvangt. De PVV-leider wordt al dertien jaar met de dood bedreigd. Maar de afgelopen tijd wordt het erger en vooral gruwelijker. Intussen komen politie en justitie handen tekort om de daders aan te pakken.
Nederland is eraan gewend geraakt; het bedreigen van politici lijkt de normaalste zaak van de wereld geworden. Geert Wilders probeert al jaren zijn leven in te richten onder scherpe beveiliging van zijn lijfwachten. Elke dag komen er (doods)bedreigingen binnen, vaak voor Wilders zelf, maar ook voor zijn naasten. Tot voor kort zweeg Wilders voornamelijk over zaken die zijn veiligheidssituatie raken. In gesprek met De Telegraaf legt hij uit waarom hij de bedreigingen nu actief openbaart.
Volgende week is het weer zover. Dan gaat Geert Wilders naar een politiebureau om een stapel aangiften te tekenen. Sinds de politicus geen blad voor de mond neemt over de islam is hij doelwit van mensen die het niet met hem eens zijn. Wennen doet het nooit, zeker niet nu het aantal bedreigingen toeneemt. Daar kwam hij achter toen hij een medewerker eens in kaart liet brengen wat er via Facebook, Twitter en Instagram allemaal bij hem binnenkomt.
„Ik nam tot voor kort alleen actie bij bedreigingen via de mail. Want die kan ik makkelijk doorsturen naar de politie, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en de Dienst Bewaken en Beveiligen. Dat ging overigens ook nog maar over een paar procent van wat ik in de mail ontving”, zegt Wilders. Maar af en toe zag hij ook dat er op Facebook, Instagram en Twitter van alles voorbij kwam.
Gruwelijkheid
„Een medewerker heeft op mijn verzoek eens in kaart gebracht wat er daar allemaal gebeurde.” Het zijn nog niet eens de aantallen (’veel meer dan waar ik de afgelopen maanden aangifte van deed’), het is de gruwelijkheid van de verwensingen die indruk maakt.
„Ik zei: Jezus, het is nog erger dan ik dacht. De smerige grofheid! Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein worden gelegd.”
Het went niet. Nooit, zegt Wilders. „Iedere bedreiging die je krijgt raakt je wel. Ze worden soms erg specifiek. Mensen schrijven dat ze mijn ogen eruit zullen snijden als ze me tegenkomen. Of: ik snijd je ballen open en laat je die zelf leegzuigen. En daarna gaat er een mes door je buik tot je darmen eruit komen. Dáár hebben we het over. Ze zeggen dat ze weten waar ik woon. Soms staan er details in over mijn omstandigheden die gedeeltelijk lijken te kloppen. Dat is niet leuk om te lezen. Mijn maag draait ervan om.”
Dit moeten de mensen weten, vindt Wilders. „Waarom zou ik het niet transparant maken? Ik verzin er helemaal niets van.” Misschien heeft het een afschrikwekkende werking als er ruchtbaarheid aan wordt gegeven. Dat mensen wakker worden geschud over de bizarre situatie dat iemand die namens een deel van de bevolking in de Tweede Kamer is gekozen dagelijks moet vrezen voor zijn leven. En wiens leven even zo vaak gekweld wordt door mensen die hem de meest persoonlijke en grove verwijten maken.
Proefverlof
Aangifte doen is belangrijk, maar haalt weinig uit, weet de PVV’er inmiddels. „Ik geloof dat het gros ermee wegkomt. Ik hoor er bijna nooit wat over. Vorige week ontving ik toevallig een brief van justitie. Daarin stond een waarschuwing dat iemand die vanwege een bedreiging aan mij tbs had gekregen, binnenkort op proefverlof ging.”
Wilders had geen idee over wie het ging. „Dat moet dus iemand zijn die ooit veroordeeld is. Ik heb duizenden aangiften gedaan de afgelopen dertien jaar. Een hoop ervan zullen niet gepakt, niet vervolgd of vrijgesproken zijn. Let wel: als ik aangifte doe, heeft eerst een officier van justitie er al even naar gekeken. Die officier bepaalt of het echt aangifte-waardig is of niet. Soms komt het wel eens voor dat ze zeggen dat iets een dreiging lijkt, maar het niet is.”
Na een aangifte blijft het meestal stil. Wilders krijgt hooguit per toeval mee als een melding tot iets heeft geleid. „Soms krijg ik een brief van slachtofferhulp of van justitie dat er binnenkort een proces is. Maar in 95 procent van de gevallen hoor ik nooit wat. Ik weet dus ook niet of er wat met de aangiften gebeurt. Misschien wel, misschien niet.”
Hard gelag
Het is een hard gelag, denkend aan de massaal georganiseerde aangiften die Wilders aan zijn broek kreeg vanwege zijn ’minder-Marokkanen’ uitspraken. De politie faciliteerde die aangiften welwillend, bleek in de aanloop naar het eerste proces tegen hem vorig jaar. Toch toont de PVV-voorman begrip voor politie en justitie als het gaat om de moeizame verwerking van zijn aangiften van bedreigingen. „Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps extra nodig hebt om ze allemaal te grijpen. Misschien kan dat ook niet.”
Nu Wilders met de bedreigingen die via sociale media geuit worden over de brug komt, toonde de politie zich onlangs met de handen in het haar. „Bedreigingen via Instagram of Facebook lopen vaak via het buitenland. Als je dan achter ip-adressen wilt komen van de daders, moeten ze ongeveer voor iedere aangifte een rechtshulpverzoek doen. Dat is veel omslachtiger dan via een mail die in Nederland is verstuurd.”
Volgens de PVV-voorman doet hij nu honderden extra aangiften in korte tijd. „Daar hebben ze ook gewoon geen capaciteit voor.” Bij een gesprek met toenmalig minister Stef Blok van Veiligheid en Justitie trok hij er over aan de bel. „Ik wil niet dat door mij straks de politie overbelast raakt en er elders zaken blijven liggen. Hij zou er naar kijken.
Ik weet niet of er heel veel is veranderd, maar de capaciteit is nog steeds vrij beperkt. Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand”, vermeldt hij. „Ik sta al jaren op dodenlijsten van Al Qaida, de Taliban en dat soort clubs. Al die extra dreigementen zijn daarom zorgelijk, want ook mensen in Nederland kunnen daardoor altijd worden geïnspireerd. Dat maakt het allemaal nog pregnanter en serieuzer.”
Verontschuldiging
Een enkele keer komt er wel eens een verontschuldiging binnen van een dreiger. „Drie of vier per jaar. Het zijn meestal jongeren, soms een oudere. Die betuigen dan spijt en zeggen dat ze het niet zo hebben bedoeld. Ik stuur die ook naar de politie. Die moeten maar kijken wat ze er mee doen. Zelf reageer ik er nooit op.”
Kan hij zelf er iets aan doen om het aantal bedreigingen terug te dringen? Wilders zou niet weten wat. Hij blijft roepen wat hij vindt. En voelt zich zelfs meer gesterkt om door te gaan met waar hij mee bezig is. Het zou ook niet uitmaken, denkt hij, als hij zijn toon zou matigen. „Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.”
Het is zelfs niet met zekerheid te zeggen of de haat altijd voortkomt uit zijn islam-standpunt en door moslims wordt geuit, stelt Wilders. „Maar het woord ’kanker’ komt heel veel voor in de bedreigingen. En ’je moeder’ komt ook heel veel voor. Als je naar de zinsbouw kijkt… weet ik dat het geen Canadezen zijn.”
’ELKE MELDING BESTUDEERD’
Het Openbaar Ministerie laat weten dat het alle meldingen die Wilders doet daadwerkelijk bestudeert. Vanuit Den Haag reageert de politie op het verhaal van de PVV-voorman.
,,Het Team Bedreigde Politici van politie en Openbaar Ministerie in Den Haag onderzoekt de bedreigingen aan alle landelijke politici. Waar dit kan, spant het Openbaar Ministerie zich er ook altijd voor in verdachten voor de rechter te brengen’’, laat een woordvoerder weten. Bovendien is er regelmatig contact over diens aangiften, meldt hij.
GOED GESPREK MET GRAPPERHAUS
Wilders heeft woensdag een goed gesprek gehad met minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Vorige week probeerde de PVV-voorman de nieuwe bewindsman nog weg te sturen, vanwege zijn eerdere uitlatingen over jihadisten.
Grapperhaus nodigde Wilders daarop uit om naar het ministerie te komen om kennis te maken. De PVV’er is blij dat de minister heeft benadrukt dat zijn politieke koers geen enkele invloed zal hebben op de manier waarop Grapperhaus zal omgaan met zijn beveiliging.
„Het speelt toch even door je hoofd”, zegt Wilders. „Dat je de eerste keer dat die man in de Kamer zit je gelijk een motie van wantrouwen indient, maar dat diezelfde man wel over je beveiliging gaat. In mijn achterhoofd denk ik dan wel: pff, als dat maar goed gaat.”
Grapperhaus zei volgens Wilders dat zijn politieke werk geen gevolgen heeft voor zijn beveiliging. „ Hij heeft me, net als zijn voorgangers, vol overtuiging gezegd dat die zaken van elkaar gescheiden worden.” Lachend: „Iedereen vindt dat misschien vanzelfsprekend, maar voor mij is het prettig om te horen.”
VK 11.11.2017 Na dertien jaar onder het juk van zware beveiliging, ziet PVV-leider Geert Wilders nog geen enkele verbetering in zijn situatie. Integendeel: jarenlang deed hij 100 à 200 keer per jaar aangifte van bedreiging, maar dat is inmiddels opgelopen tot datzelfde aantal per maand. Ook ziet hij de verwensingen grover worden. ‘Mijn maag draait ervan om’, aldus Wilders in een interview met De Telegraaf.
Sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 leeft Wilders in een afgedwongen isolement. Hij werd voordien al bedreigd, maar moest onderduiken toen op de computer van Van Goghs moordenaar, Mohammed B., een dreigbrief aan Wilders werd gevonden. Sindsdien staat de PVV-voorman prominent op dodenlijsten van organisaties als Al Qaida en de Taliban en kan hij zich zelfs in het gebouw van de Tweede Kamer niet meer vrij bewegen.
Lange tijd deed Wilders alleen aangifte van bedreigingen die hem bereikten per e-mail. Nu de sfeer op de sociale media in zijn ogen verhardt, speelt hij ook de grofste verwensingen op Facebook, Twitter en Instagram door aan de politie. Meestal hoort hij daar weinig meer van. ‘Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps nodig hebt om ze allemaal te grijpen. Misschien kan dat ook niet’, aldus Wilders.
Wilders heeft deze week een kennismakingsgesprek gehad met de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid, CDA’er Ferdinand Grapperhaus. Die is politiek verantwoordelijk voor de beveiliging. Daar was Wilders nerveus over, omdat hij vorige week nog een poging ondernam om Grapperhaus weg te sturen wegens diens opvattingen over de omgang met Syriëgangers.
Maar de minister heeft Wilders verzekerd dat zijn politieke werk geen enkele relatie heeft of zal hebben met Wilders’ situatie. ‘Hij heeft me, net als zijn voorgangers, gezegd dat die zaken van elkaar gescheiden worden. Iedereen vindt dat misschien vanzelfsprekend, maar voor mij is het prettig om te horen’, aldus Wilders.
NU 11.11.2017 Het aantal aangiften dat Geert Wilders doet van bedreigingen tegen hem, is fors gestegen. Dat komt doordat hij niet meer alleen aangifte doet van dreigementen via de mail, maar nu ook van wat hem bereikt via sociale media.
In een interview in De Telegraaf zegt de PVV-leider: “Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om honderd à tweehonderd per jaar. Nu doe ik dat per maand.”
De verwerking ervan bij politie en justitie verloopt moeizaam, maar daarvoor toont Wilders begrip. “Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps extra nodig hebt om ze allemaal te grijpen.”
Hij zegt te zijn geschrokken toen er behalve naar de mail ook werd gekeken naar wat er aan dreigementen werd geuit op Facebook, Instagram en Twitter. “Ik zei: Jezus, het is nog erger dan ik dacht. De smerige grofheid! Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein worden gelegd.”
Volgens de PVV-voorman zou het niet uitmaken als hij zijn toon zou matigen. “Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.”
NOS 11.11.2017 PVV-leider Geert Wilders zegt dat hij sinds eind september “tussen de 150 en 200” bedreigingen op sociale media heeft gemeld bij de politie. Eerder gaf hij alleen bedreigingen aan die bijvoorbeeld via de mail binnenkwamen.
Wilders is geschrokken van de grofheid en gruwelijkheid van de boodschappen die hij via Twitter, Facebook en Instagram krijgt.
De bedreigingen via de sociale media waren er waarschijnlijk altijd, zegt Wilders. “Maar ik heb er nooit zo op gelet.” Sinds hij dat wel doet, gaat hij ongeveer wekelijks met een stapel bedreigingen naar de politie. Ook maakt hij de dreigementen regelmatig openbaar op zijn eigen Twitteraccount.
Lastig te achterhalen
De PVV-leider zegt dat het Openbaar Ministerie weinig doet met de aangiftes, deels omdat het lastig is om de herkomst van de dreigementen te achterhalen. “Ze moeten bijvoorbeeld bij Instagram, dat in de VS zit, rechtshulpverzoeken doen om achter een ip-adres te komen en zo de dader te achterhalen.”
Het Openbaar Ministerie in Den Haag zegt alle aangiftes van Wilders serieus te bekijken. In het geval van dreiging met lichamelijk geweld wordt geprobeerd de afzender te achterhalen. Een woordvoerster geeft toe dat het soms lastig is om achter de identiteit van de dreiger te komen.
Wilders wordt inmiddels dertien jaar beveiligd. In een interview met De Telegraaf zegt hij dat de bedreigingen niet wennen. “Iedere bedreiging die je krijgt, raakt je wel. Ze worden soms erg specifiek.”
Veel Haagse politici worden bedreigd. Dat leidt soms tot een veroordeling. Zo werd de man die D66-leider Pechtold met de dood bedreigde, veroordeeld tot een week cel. Een van de mensen die Sylvana Simons bedreigden nadat zij zich bij de politieke partij Denk had aangesloten, kreeg een werkstraf van 80 uur.
AD 11.11.2017 Het aantal aangiften dat Geert Wilders doet van bedreigingen tegen hem, is fors gestegen. Dat komt doordat hij niet meer alleen aangifte doet van dreigementen via de mail, maar nu ook van wat hem bereikt via sociale media.
,,Toen ik aangifte over dreigmails deed, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand”, zegt de PVV-leider tegen De Telegraaf.
Hij zegt te zijn geschrokken toen er behalve naar de mail ook werd gekeken naar wat er aan dreigementen werd geuit op Facebook, Instagram en Twitter. ,,Ik zei: Jezus, het is nog erger dan ik dacht. De smerige grofheid! Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein worden gelegd.”
Volgens de PVV-voorman zou het niet uitmaken als hij zijn toon zou matigen. ,,Als ik iets liefs tweet over een kalfje, word ik ook bedreigd. Men schijnt niet zozeer te kijken naar mijn boodschap. Voor heel veel mensen is het feit dat ik wat doe of er ben al genoeg reden om te dreigen.”
Wilders weet dat aangifte doen belangrijk is, maar weinig uithaalt. ,,Ik geloof dat het gros ermee wegkomt. Ik hoor er bijna nooit wat over”, vertelt de PVV-voorman.
De verwerking ervan bij politie en justitie verloopt moeizaam, maar daarvoor toont Wilders begrip. ,,Ik denk dat je ongeveer een half politiekorps extra nodig hebt om ze allemaal te grijpen.”
Vorige week mocht Wilders, naar eigen zeggen, een brief van justitie ontvangen, waarin het proefverlof van een van Wilders’ bedreigers werd aangekondigd. ,,Het was een waarschuwing over iemand die vanwege een bedreiging tbs had gekregen.”
Elsevier 11.11.2017 PVV-leider Geert Wilders maakt zich zorgen over de aanhoudende bedreigingen aan zijn adres. Volgens hem worden die bedreigingen steeds grover van aard.
‘Mijn ingewanden moeten eruit, mijn familie zou voor de trein moeten worden gelegd,’ zo citeert hij een aantal bedreigingen aan De Telegraaf.
Wilders doet veel vaker aangifte
De PVV-leider zegt hierdoor vaker aangifte te doen, met name ook omdat veel bedreigingen via sociale media binnenkomen. ‘Toen ik aangifte deed over dreigmails, ging het om 100 à 200 per jaar. Nu doe ik dat per maand.’
Wilders, die eerder een medewerker de bedreigingen in kaart liet brengen, maakt zich zorgen, en geeft aan dat ‘elke bedreiging je wel raakt’. ‘Soms staan er details in over mijn omstandigheden die gedeeltelijk lijken te kloppen. Dat is niet leuk om te lezen. Mijn maag draait ervan om,’ aldus Wilders, die inmiddels al dertien jaar wordt beveiligd.
Wilders maakt dreigementen nu openbaar
Wilders is onlangs begonnen met het openbaar maken van dreigementen op sociale media. Dit doet hij in de hoop dat het een afschrikwekkende werking heeft: ‘Dat mensen wakker worden geschud over de bizarre situatie dat iemand die namens een deel van de bevolking in de Tweede Kamer is gekozen dagelijks moet vrezen voor zijn leven. En wiens leven even zo vaak gekweld wordt door mensen die hem de meest persoonlijke en grove verwijten maken.’
Hoewel hij wel aangifte doet, haalt dat volgens hem weinig uit. Volgens de PVV-leider komt het gros ermee weg. Aangiften behandelen over dreigementen via sociale media zou bovendien lastig zijn voor de politie, omdat die vaak via het buitenland lopen en ip-adressen daardoor lastig zijn te traceren.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001“, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
Bijdrage Nederland
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte een soepel debuut in de NAVO. Voor het eerst woonde zij een vergadering bij in Brussel met haar 28 collega’s. Die knikten instemmend toen Bijleveld vertelde dat Den Haag het defensiebudget met 1,5 miljard euro verhoogt tot 10,4 miljard in 2021.
Ook Denemarken, Noorwegen en Canada maakten onlangs een hoger defensiebudget bekend. ‘We zijn op de goede weg,’ zei Bijleveld (CDA). Overigens voldoet Nederland nog lang niet aan de afspraak uit 2015 om 2 procent van het nationaal inkomen uit te geven aan defensie. Het percentage kruipt langzaam omhoog van 1,1 naar 1,3 procent.
Drieduizend militairen naar Afghanistan
De ministers van Defensie van de 29 NAVO-landen besloten gisteren drieduizend extra militairen te sturen naar Afghanistan. Op dit moment trainen en ondersteunen dertienduizend NAVO-militairen het Afghaanse leger en de politie, maar het land is nog altijd kwetsbaar en telkens slaan de Taliban en andere opstandelingen toe. Nederland heeft honderd militairen in Afghanistan.
AD 27.12.2017
Bijleveld verhoogt dat aantal niet, maar beloofde wel een chirurgisch team te sturen; wat in NAVO-kringen werd uitgelegd als een kwaliteitsimpuls en dus als een extra bijdrage van Nederland.
De defensieministers vergaderden in het NAVO-hoofdkwartier ook over de nieuwe commandostructuur, in reactie op de toegenomen dreiging vanuit Rusland. Bijleveld constateerde tevreden dat ‘niet wordt getornd aan het Joint Force Command in Brunssum’. In februari volgend jaar valt het definitieve besluit over de nieuwe commandostructuur, maar het hoofdkwartier in Zuid-Limburg – waar militaire operaties worden gepland – hoeft niet te vrezen voor het verlies van taken en blijft een impuls voor de regionale economie.
AD 27.12.2017
‘Flitsmacht’ NAVO vertraagd door douanes
Bijleveld incasseerde ook de tamelijk uitvoerige complimenten van haar Amerikaanse ambtgenoot James Mattis. De baas van het Pentagon prees het Nederlandse initiatief om te komen tot een ‘militaire Schengenzone’. Bij grootscheepse NAVO-oefeningen, zoals Noble Jump, moeten troepen en materieel in snel tempo worden verplaatst van West- naar Midden-Europa en de Baltische Staten. Daarbij ontstaat vaak vertraging doordat tunnels, bruggen en viaducten niet berekend zijn op de omvang en het gewicht van het hedendaagse materieel.
Aan de Europese binnengrenzen moet de ‘flitsmacht’ van de NAVO halt houden, want de douaniers eisen dat eerst een enorme papierwinkel wordt afgehandeld. ‘Soms moeten honderden formulieren worden ingevuld. In een ander geval mag het vervoer niet op zondag,’ schetst een medewerkster van minister Bijleveld de ambtelijke rompslomp en het nodeloze tijdverlies.
AD 27.12.2017
Het kabinet speelt een voortrekkersrol bij het bezweren van die bureaucratie. Het is van groot belang dat troepenverplaatsingen snel kunnen gebeuren als de nood aan de man komt. Bijleveld en VVD-minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken ondertekenen daartoe volgende week een document bij de Europese Unie als startsein voor de militaire Schengenzone.
Aan het slot van zijn persconferentie gisteren op het NAVO-hoofdkwartier complimenteerde minister Mattis Nederland daarvoor. ‘Ik begroet deze Nederlandse inspanning. Vaak moeten we deze problemen oplossen met lokale regelingen. Dankzij het Nederlandse voorstel kunnen we het gestandaardiseerd aanpakken,’ zei Mattis.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marco Kroon ANP | KOEN VAN WEEL
Nasleep Marco Kroon
De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Dat schrijft De Telegraaf. De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op spionagemissie bij de inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij was daar met zeven collega’s, en ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt.
Meestal in koppels, maar soms ook alleen. Ze moesten informatie verzamelen vanuit een safehouse van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD. Ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt, meestal in koppels, maar soms ook alleen om de voorspelbaarheid te beperken.
Het verhaal is niet bevestigd door Kroon of Defensie.
Volgens de krant zou de mogelijkheid om solo op pad te gaan kunnen verklaren dat Kroon gegijzeld werd en later zijn gijzelnemer doodde, zonder dat iemand daar iets van merkte.
Het Openbaar Ministerie doet een onderzoek naar het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair deed hij dat uit zelfbescherming en was het de man die hem eerder ontvoerd en gegijzeld had. Hij hield het lange tijd voor zich en meldde het niet, om de missie niet in gevaar te brengen, zei Kroon.
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Het programma besloot er verder niet over te publiceren omdat er volgens het ministerie van Defensie levens door in gevaar zouden komen.
Bronnen zeggen tegen De Telegraaf dat Kroons spionagemissie los stond van het ISAF-mandaat. Ze was goedgekeurd door de premier en vicepremiers.
Afghaan doodgeschoten
Vorige maand werd bekend dat het Openbaar Ministerie een ‘geweldsincident‘ in Afghanistan onderzoekt waarbij Kroon betrokken was. Kroon wilde toen alleen zeggen dat hij een vijand had moeten uitschakelen die een ernstig gevaar vormde.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
“Ik zou het ’t liefst van de daken schreeuwen“, zei Kroon tegen de NOS. “Maar dan heb ik voor niks tien jaar gezwegen.” Hij begrijpt dat de verklaring vragen oproept, maar kan daar niet op ingaan.
Later schrijft hij in een verklaring dat hij tijdens een geheime missie in 2007 in Afghanistan korte tijd gevangen is genomen “door de vijand”. Hij werd hardhandig ondervraagd maar hij gaf geen geheimen prijs, zegt Kroon.
Kroon zei begin dit jaar dat hij in 2007 een “vijand” heeft doodgeschoten. De man zou hem eerder ontvoerd en gemarteld hebben. Toen Kroon hem later tegenkwam, zou er geen gelegenheid zijn geweest om zijn belager gevangen te nemen. “Hij greep naar zijn wapen. Het was op dat moment ‘hij of ik’. De man liet mij geen keuze”, zei Kroon begin deze maand.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
Nieuwsuur
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Eerder besloot het tv-programma Nieuwsuur om een verhaal over Marco Kroon niet uit te zenden, op uitdrukkelijk verzoek van het ministerie van Defensie. Enkele feiten en details zouden mensenlevens in gevaar brengen. Defensie onderzoekt zelf de lekken staatsgeheimen rond Marco Kroon
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ,,Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht”, zegt de minister in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Zwijgen
Het gezicht van het Korps Commandotroepen, de geridderde Marco Kroon, laat te veel los over het doen en laten van zijn strijdmakkers. Commando’s roepen Marco Kroon daarom op om te zwijgen en zich in het openbaar niet meer uit te laten over staatsgeheime missies. Anders kan hun veiligheid gevaar lopen. Dit laten zij weten via een door de NOS gepubliceerde verklaring van hun advocaat Michael Ruperti.
In de Volkskrant reageerde ook de toenmalige Defensieminister Van Middelkoop kritisch. Hij noemde het ‘onhelder en onwaarschijnlijk’ dat Kroon het incident niet heeft gemeld aan zijn commandant: ‘Dit is in strijd met alle regels van commandovoering.’
Opnieuw in opspraak
Het Openbaar Ministerie (OM) is een onderzoek begonnen naar een geweldsincident van Marco Kroon in Afghanistan in 2007. Vier vragen over de omstreden oorlogsheld, drager van de hoogste militaire onderscheiding van Nederland.
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ‘Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht,’ zei de minister. Bijleveld deed haar uitspraken in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Kroon zou tijdens een missie in de Afghaanse hoofdstad Kabul in 2007 een tegenstander hebben doodgeschoten. Zaterdag meldde dagblad De Telegraaf dat Kroon destijds op inlichtingenmissie was in Kabul en alleen en in burgerkleding op pad ging. De krant baseert zich daarbij op bronnen bij en rond defensie.
‘Het was hij of ik’
‘Het was hij of ik,’ zei Kroon begin februari over het voorval waarbij hij zijn gijzelnemer doodde. Het is nog altijd onduidelijk wat hij op die missie ging doen en waarom hij het sterfgeval destijds niet bij zijn superieuren meldde. Naar eigen zeggen hield hij het incident lange tijd voor zich om de missie in Uruzgan niet in gevaar te brengen. Tien jaar na de gebeurtenissen trad Kroon er pas mee naar buiten.
Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair zelf deed hij dat uit zelfbescherming, en had de man hem eerder ontvoerd, gegijzeld en mishandeld.
Oud-commandant Wijninga over Marco Kroon: ‘Waarom heeft hij tien jaar gezwegen?’
Het besluit van de onderscheiden militair Marco Kroon om ‘de vijand’ tijdens een geheime operatie in Afghanistan, ruim tien jaar geleden, dood te schieten en hier tot nu toe over te zwijgen, roept de nodige vragen op. We leggen er een aantal voor aan oud-commandant Peter Wijninga, verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij diende zelf in 2008 in de Afghaanse provincie Kandahar.
NU 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn woensdag omgekomen door een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Er vielen ook 52 gewonden.
Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad. In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van het Perzische Nieuwjaar.
“Er was een grote explosie en ik zag veel mensen wegrennen”, zegt een getuige. De ontploffing gebeurde vlakbij de belangrijkste universiteit van Kabul.
Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist, meldt het aan IS gelieerde perssbureau Amaq.
NOS 21.03.2018 Bij een aanslag bij een sjiitisch heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker 31 doden gevallen. Volgens de autoriteiten raakten minstens 65 mensen gewond. IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist.
Op het moment van de aanslag werd het Perzisch nieuwjaar gevierd. De autoriteiten waren van tevoren alert op aanslagen. De politie had daarom extra controleposten ingesteld bij het heiligdom, in het westen van de stad. Toch lukte het de terrorist om zichzelf op te blazen bij de mensen die het heiligdom verlieten.
Een getuige was vlak bij de universiteit van Kabul en zag een enorme explosie, waarna veel mensen wegrenden. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn alle slachtoffers mannen, die op weg waren naar het Perzisch nieuwjaarsfeest in de stad.
Perzisch nieuwjaarsfeest
Tijdens het Perzisch nieuwjaarsfeest, ook wel Nawruz genoemd, wordt het begin van de lente gevierd. Het feest wordt in grote delen van het land gevierd, maar veel fundamentalistische moslims hebben kritiek. Volgens hen is het nieuwjaarsfeest on-islamitisch.
AD 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn vandaag omgekomen bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad.
Achttien mensen raakten gewond bij de aanslag, meldt een woordvoerder van de Afghaanse overheid. Het heiligdom was al eerder het doelwit van aanvallen door militante groeperingen. De explosie trof de mensen die het heiligdom verlieten.
In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van Nawroz, het Perzische Nieuwjaar. De dag is een nationale feestdag in het land.
NU 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis ziet mogelijkheden voor vredesgesprekken op korte termijn tussen de Taliban en Afghanistan. De minister kwam dinsdag aan in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
“We pikken signalen op vanuit de Taliban dat er kansen zijn op vredesbesprekingen”, zei Mattis die een onaangekondigd bezoek brengt aan Afghanistan. De Amerikaanse defensieminister sprak in Kabul onder meer met de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Twee weken geleden gaf Ghani nog aan dat het de Taliban politiek wil erkennen als organisatie voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen. Hij zei dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen. Ghani doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De Verenigde Staten stellen echter dat de indicaties vanuit de Taliban voor bereidheid om te praten over vrede al van veel eerder dateren. “We hebben eerdere signalen ontvangen vanuit meerdere groepen van de Taliban die ofwel toenadering tot ons zoeken danwel bereid zijn te praten”, aldus Mattis.
De minister benadrukte dat de Taliban dus niet direct in zijn geheel om zal zijn. “Dat is waarschijnlijk een brug te ver. Maar stapje voor stapje lijkt vrede dichterbij te komen.”
Vredesbesprekingen
In Oezbekistan wordt later deze maand een vredesconferentie georganiseerd over Afghanistan. De verwachting is dat deelnemende landen daar een oproep zullen doen voor directe vredesbesprekingen tussen de Taliban en de Afghaanse regering.
De Taliban heeft echter altijd aangegeven niet direct met de regering van Ghani te willen praten. In plaats daarvan bood de militante groepering aan om met de VS te praten over een mogelijk vredesakkoord. Mattis voelt daar niets voor en vindt dat de gesprekken geleid moeten worden door Kabul. “We willen dat Afghanistan het initiatief neemt en de basis biedt voor een verzoeningspoging.”
Oorlog
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheerst.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie, James Mattis, heeft een verrassingsbezoek gebracht aan de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij sprak daar onder anderen met de Afghaanse president Ghani en de Amerikaanse legertop.
Mattis zei tegen meegereisde journalisten dat hij ondanks de gespannen situatie in Afghanistan positief is over een voorzichtige toenadering tussen de regering en de Taliban. President Ghani deed de Taliban vorige maand een handreiking: hij is bereid om de Taliban te erkennen als politieke beweging, in ruil waarvoor de Taliban de regering in Kabul zou moeten erkennen.
Aanwijzingen
De Taliban heeft niet gereageerd op dat voorstel en blijft aanslagen plegen. De Amerikaanse minister Mattis zegt wel dat hij aanwijzingen heeft dat er kleine groepen binnen de Taliban bereid zouden zijn om met de Afghaanse regering te gaan praten.
Het is de tweede keer dat Mattis een bezoek brengt aan Afghanistan sinds president Trump in augustus aankondigde om extra militairen naar Afghanistan te sturen. Hij hoopt de Taliban zo te laten inzien dat verder vechten geen zin heeft.
De oorlog in Afghanistan duurt al bijna zeventien jaar.
NU 12.03.2018 Een raketaanval op een personenauto heeft in het oosten van Afghanistan het leven gekost aan zeker zeven burgers. Onder de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen, zei een woordvoerder van de provinciale autoriteiten in Nangarhar. De slachtoffers zouden onder weg zijn geweest naar een begrafenis.
De bestuurder was zondagavond doorgereden toen een Talibanstrijder de wagen staande wilde houden. Daarop vuurden andere opstandelingen het projectiel af, zei de woordvoerder. Zij zouden daarbij ook hun eigen kameraden hebben getroffen.
Een woordvoerder van de Taliban ontkende dat zijn organisatie verantwoordelijk is voor de aanval. Hij wees in een tekstbericht met een beschuldigende vinger naar terreurorganisatie Islamitische Staat, die ook actief is in Afghanistan. De zegsman schreef later op Twitter dat de daders onderdeel uitmaakten van “een bende ontvoerders”.
De Taliban heeft in het westen van Afghanistan het centrum van het Anar Dara-district ingenomen. Volgens een woordvoerder van de provincie Farah, grenzend aan Iran, hebben Talibanstrijders urenlang gevochten met politie-eenheden en veiligheidstroepen. Daarbij zijn zeker vijftien agenten om het leven gekomen. Talibanstrijders hebben militaire voertuigen gekaapt en grote voorraden ammunitie gestolen.
Telegraaf 09.03.2019 Door een zelfmoordaanslag bij een moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vrijdag zeker zeven mensen om het leven gekomen. Op het plein voor de al-Sara moskee waren honderden mensen bijeengekomen voor een herdenking van een belangrijke sjiitische leider.
De terrorist blies zichzelf op enkele honderden meters van de bijeenkomst op nadat veiligheidsmensen hem in de gaten hadden gekregen. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is niet opgeëist.
In oktober 2017 kwamen door een aanslag in dezelfde wijk meer dan zeventig mensen om.
NU 07.03.2018 Door een vermoedelijke aanval van een Amerikaanse onbemand vliegtuig zijn in het oosten van Afghanistan 27 strijders van de Taliban om het leven gekomen. De strijders bevonden zich op het moment van de aanval in een koranschool in de provincie Kunar.
Het is niet duidelijk of het om Afghaanse leden van de Taliban gaat of om Pakistaanse strijders die naar Afghanistan zijn gevlucht. Waarnemers denken dat de VS hun luchtaanvallen op de Taliban hebben geïntensiveerd. Vorig jaar zouden ongeveer tweeduizend luchtaanvallen zijn uitgevoerd, tweemaal zo veel als het jaar daarvoor.
De Taliban heersten tussen 1996 en 2001 over Afghanistan en hebben nu naar schatting 13 tot 40 procent van het land onder controle.
NOS 02.03.2018 Het is inmiddels bijna acht jaar geleden dat de Nederlandse wederopbouwmissie in de Afghaanse provincie Uruzgan werd beëindigd. De Nederlandse militairen vertrokken, maar de oorlog in Afghanistan duurt nog altijd voort. Daardoor bestaat er soms de indruk dat het allemaal voor niets is geweest. Vandaag opent in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg de tentoonstelling Uruzgan Nu/Now om te laten zien of dat beeld klopt.
Het beeld van een totale mislukking is onterecht, vertelt fotograaf en architect Jan Willem Petersen in Met het Oog op Morgen. Hij kan het weten, want “verkleed als Afghaan, compleet met baard en lokale kledij” reisde hij per brommer door Uruzgan, op zoek naar de tientallen projecten die door de Nederlanders werden opgezet.
Het algemene beeld? Een groot deel is mislukt, maar een even groot deel is nog altijd in gebruik. “Er zijn flinke stappen voorwaarts gemaakt”, aldus Petersen.
Overal ‘westerse’ gebouwen
De fotograaf kwam naar eigen zeggen op plekken waar geen westerling nog komt en maakte er vrienden voor het leven. Door zijn ‘Afghaanse’ uiterlijk en een spoedcursus Pasjtoe (de lokale taal) namen oude dorpsoudsten hem op sleeptouw naar gevaarlijke gebieden. “Ze kennen gelukkig een erecode dat ze hun gasten in leven houden, waar ik blij mee was, maar bepaalde gebieden kon ik gewoon niet in. Vooral in buitengebieden is er nauwelijks overheidscontrole.”
Petersen bezocht meer dan veertig Nederlandse projecten, van scholen en ziekenhuizen tot rechtbanken en gevangenissen. Alles waar een maatschappij op steunt, is er aangelegd. “Bijna elk openbaar gebouw dat je aantreft, is gebouwd dankzij westerse hulp.”
De Task Force Uruzgan ging in 2006 van start, naar aanleiding van een NAVO-verzoek om bij te dragen aan de wederopbouw van Afghanistan. Vanuit Kamp Holland in Tarin Kowt droeg Nederland tot augustus 2010 bij met in totaal 617 miljoen euro. Een eventuele verlenging van de missie leidde tot een kabinetscrisis en uiteindelijk de val van het vierde kabinet-Balkenende.
De tentoonstelling is tot en met 18 juni te bezoeken RUUD VAN DER GRAAF
Een van de grootste successen is een technische school in Tarin Kowt, de provinciehoofdstad. “Daar zijn honderden mensen opgeleid tot timmerman of elektricien”, volgens Petersen. Een meisjesschool in de Dorafshan-vallei behoort juist tot de grootste mislukkingen. Die is vervallen tot een ruïne.
“Wij dachten dat het vernietigd was door talibanstrijders, omdat zij tegen meisjesonderwijs en scholen in het algemeen zijn. Dat bleek niet het geval, want het gebouw was juist door de lokale bevolking volledig gestript.” De dure materialen, zoals metalen balken en houten kozijnen, bleken erg geliefd.
Bij elke hulpmissie wordt het wiel opnieuw ontdekt, aldus Dirk Staat, militair historicus.
Zo zijn er legio voorbeelden te vinden in Uruzgan. Een dorpje van 3500 inwoners met vijf nieuwe scholen, bijvoorbeeld. “We willen altijd maar iets nieuws bouwen, maar ‘beter onderwijs’ betekent niet ‘nieuwe scholen’.” Petersen stelt voor om meer naar de lokale beginselen te kijken. “Je kunt beter de lokale moellah, vaak de enige die kan lezen en schrijven in een dorp, ondersteunen en zijn lokale moskeetje uitbouwen.”
‘Hoeveel scholen zijn er al af?’
Militair historicus Dirk Staat herkent de fouten van de missie in Uruzgan uit eerdere hulpoperaties. Volgens hem wordt het wiel elke keer opnieuw uitgevonden en komen elke keer dezelfde manco’s bovendrijven. “Daar moeten we eens wat van leren, want over een paar jaar moeten we misschien wel hetzelfde werk in Syrië doen en dat land opbouwen.”
Staat deed onder meer onderzoek naar de hulpmissie in Nieuw-Guinea in de jaren 50 en 60. “Daar zag je ook dat er na een week of zes al gebeld werd vanuit Den Haag met de vraag hoeveel scholen er al gebouwd waren.”
RUUD VAN DER GRAAF
Er wordt te veel vanuit de algemene logica gedacht en te weinig maatwerk geleverd, vindt hij. “De goede bedoelingen zijn ontroerend, maar door de politieke druk, het tekort aan tijd en het vele geld krijg je zulke resultaten.” Dat ongeveer de helft gelukt is en de helft mislukt, noemt hij dan ook “best goede cijfers”.
Volgens Jan Willem Petersen is de veiligheidssituatie over het algemeen verbeterd. “Het is soms uitstekend, maar in ver gelegen gebieden dan weer totaal niet.” De Taliban is volgens hem nauwelijks aanwezig. “De meeste gevechten komen voort uit drugsbelangen en ruzies over wederopbouwgeld, land of belangrijke posities.”
Desondanks slaat de terreurbeweging nog regelmatig toe met zeer zware aanslagen. Woensdag maakte president Ghani bekend de beweging te willen erkennen als wettige politieke groepering, in de hoop daarmee een eind te maken aan de zestien jaar durende oorlog.
De lessen die de tentoonstelling oplevert, werden in een rapport aan toenmalig Chef Staf Tom Middendorp aangeboden en momenteel door defensie verwerkt. Volgens Staat is het belangrijk om de missie eindelijk eens te evalueren, want dat is nog niet eerder gebeurd. “Er is veel tijd, geld en mensenlevens ingestoken, dus we hebben het recht om te weten wat er van over is.”
“De tentoonstelling biedt geen goednieuwsshow, maar met de missie is gewoon ongelooflijk veel bereikt.” De tendens dat het voor niets is geweest, bestempelt hij dan ook als “pertinent niet waar”.
VK 28.02.2018 Afghanistan is bereid de Taliban als politieke organisatie te erkennen als zij meedoen aan vredesbesprekingen. Die vrede is essentieel voor nieuwe infrastructuurprojecten die ‘een gouden kans’ voor het land zijn.
De Afghaanse regering is bereid de Taliban ‘zonder voorwaarden vooraf’ als politieke organisatie te erkennen als zij willen deelnemen aan vredesbesprekingen. Dat heeft president Ashraf Ghani woensdag gezegd. Een opmerkelijke stap, want Ghani maakte de Taliban altijd uit voor terroristen en rebellen.
President Ghani deed zijn voorstel gisteren bij de start van de nieuwe ronde van het Kabul Proces, een internationale conferentie van 25 landen die de basis moet leggen voor een vredesproces in Afghanistan. Hij stelde de Taliban ook aanpassingen van de grondwet en verkiezingen in het vooruitzicht.
Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001, aldus Thomas Ruttig.
Ghani beloofde de Taliban-leiders van de zwarte lijsten van de VN te zullen halen, hun paspoorten en een kantoor in Kabul te geven, en Taliban-gevangenen vrij te laten. Er moet een proces van verzoening komen waarbij oud-strijders en vluchtelingen reïntegreren en banen krijgen. In ruil moeten de Taliban de vijandelijkheden staken en de Afghaanse regering erkennen.
De conservatief-islamitische Taliban regeerden Afghanistan tussen 1996 en 2001. In dat jaar werden ze in de nasleep van 11 september door de VS verdreven. Toen de westerse troepen zich vanaf 2014 grotendeels terugtrokken, begonnen ze aan een nieuwe opmars waarop de regering ondanks zestien jaar westerse hulp en opgevoerde Amerikaanse bombardementen geen antwoord heeft.
Thomas Ruttig van het gezaghebbende Afghanistan Analysts Network noemt Ghani’s plan een duidelijke stap in de juiste richting. ‘Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001.’ Ook Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael spreekt van een belangrijk gebaar. ‘Er is al bijna drie jaar niet meer formeel met de Taliban onderhandeld, het conflict zit in een patstelling.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen
Volgens Kamminga lijkt het plan te voldoen aan twee oude eisen van de Taliban: het openbreken van de grondwet en het verwijderen van hun leiders van de zwarte lijsten van de VN. ‘Maar een derde eis, het terugtrekken van alle internationale troepen, is voorlopig onbespreekbaar. Ghani weet dat dit niet verstandig is met de oprukkende Taliban, en de internationale gemeenschap heeft onlangs juist méér troepen naar Afghanistan gestuurd.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen. De Taliban riepen maandag – net als vaker de laatste jaren – de VS nog op over vrede te gaan onderhandelen (ze richten zich altijd tot de VS omdat ze de regering-Ghani niet erkennen). Ze kunnen niet nee blijven zeggen, zegt Ruttig. ‘Vooral ook omdat Kabuls bondgenoot (de VS) lijkt te suggereren dat een militaire terugtrekking onderdeel van de onderhandelingsagenda kan zijn.’
Het lastigste obstakel wordt volgens Ruttig het plan voor een staakt-het-vuren. Het is onduidelijk hoe en wanneer dat er komt en wie dan als eerste de wapens moet neerleggen. ‘Het zou ook tegelijkertijd kunnen, maar dan moet er wel onderhandeld worden en moeten de VS hun luchtaanvallen staken.’
De huidige Taliban zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig, aldus Jorrit Kamminga, Instituut Clingendael.
De voorgestelde grondwetswijziging zal op verzet stuiten bij het Afghaanse middenveld, denkt Kamminga. ‘Onderhandelingen met de Taliban worden gezien als een mogelijke bedreiging van verworvenheden op het gebied van vrouwenrechten en andere vrijheden. Maar de huidige Taliban, hoewel zeer conservatief, zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig.’
Een aansporing voor alle partijen lijken diverse initiatieven die van Afghanistan een logistieke draaischijf in de regio moeten maken. Vorige week werd de bouw afgetrapt van de TAPI-pijplijn die gas van Turkmenistan naar Pakistan en India gaat brengen, een project dat ook door de Taliban wordt gesteund.
Vorig jaar sloot Afghanistan met vijf landen in de regio, waaronder Turkije, een akkoord over de ‘Lapis Lazuli-handelsroute’, die het land moet verbinden met Europa. En met Iran en India wordt gewerkt aan een spoorlijn naar de Iraanse havenstad Chabahar, die Centraal-Azië toegang zal geven tot de Indische Oceaan.
Voorlopig blijft Afghanistan in de greep van het geweld
Volgens Ghani zal realisering van deze nieuwe regionale projecten ‘de locatie van Afghanistan, altijd gezien als een uitdaging, transformeren in een gouden kans’. En voor al deze projecten is vrede in Afghanistan essentieel.
Voorlopig blijft Afghanistan echter in de greep van het geweld. Dinsdag werden in het zuiden van het land zes politieagenten gedood en dertig mensen ontvoerd. Afgelopen weekend kwamen bij aanvallen op legerposten zeker 18 militairen om. Volgens de autoriteiten zaten de Taliban er achter. Eind januari lieten de Taliban een ambulance met explosieven ontploffen in het hart van Kabul. Zeker 103 mensen werden gedood en 235 raakten gewond. Een week ervoor bestormden Taliban-strijders een luxehotel in Kabul. Bij die aanval werden 22 mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders.
Elsevier 01.03.2018 De Afghaanse regering zit met de handen in het haar, en probeert een einde te maken aan het geweld dat het land verscheurt. De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft aangeboden om met de radicale islamitische groepering om tafel te gaan. Hiermee worden ze erkend als politieke partij.
De president wil een einde maken aan het bloedvergieten in Afghanistan, dat het land al bijna twintig jaar in zijn greep houdt. Ghani stelt voor om een staakt-het-vuren af te kondigen, en wil zelfs nieuwe verkiezingen uitschrijven, waar de Taliban dan aan kunnen deelnemen. ‘We doen dit onvoorwaardelijke aanbod, dat moet leiden tot een vredesakkoord,’ zegt Ghani tegen Al Jazeera.
De Taliban zijn overigens nog steeds radicaal-islamitisch en regeren de Afghaanse provincie Farjab met harde hand. De Belgische krant Het Laatste Nieuws meldt dat er deze week een jong stel werd gegeseld, omdat ze tegen de wil van hun families een relatie hadden.
Eerder deze maand werd er nog een man gestenigd. De man werd verdacht van overspel, en moest dat met de dood bekopen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NU 28.02.2018 De Afghaanse president Ashraf Ghani wil de Taliban voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen politiek erkennen als organisatie.
Ghani deed zijn voorstel op een conferentie die gericht is op vredesbesprekingen. Hij zegt dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen.
Mogelijke opties om nader tot elkaar te komen zijn een staakt-het-vuren, het vrijlaten van gevangenen, verkiezingen waar de Taliban aan mee mag doen en een herziening van de grondwet. In ruil hiervoor moet de Taliban de Afghaanse regering en wet respecteren, zegt Ghani.
De Taliban wilde tot voor kort alleen met de Verenigde Staten praten, maar toont na “aandringen van bevriende landen” ook de bereidheid om met de regering in Kabul het gesprek aan te gaan. De Taliban beheerst momenteel nog grote delen van Afghanistan.
Terroristen
De opmerkingen van Ghani zijn politiek gezien opmerkelijk omdat de president de Taliban in het verleden “terroristen” en “rebellen” heeft genoemd. Hij doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitgeoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheert.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 28.02.2018 President Ghani van Afghanistan wil de taliban erkennen als wettige politieke groepering. Met de handreiking wil Ghani een einde maken aan de de oorlog in het land, die al zestien jaar duurt. In ruil voor de erkenning wil Ghani dat de taliban de Afghaanse regering erkennen en opereren binnen de rechtsstaat.
In Kabul zijn vertegenwoordigers van 25 landen en organisaties aanwezig bij een conferentie waar voorbereidingen worden getroffen op vredesbesprekingen in Afghanistan. Ghani stelde bij zijn openingstoespraak ook een wapenstilstand en de vrijlating van gevangenen voor.
Leden van de beweging kunnen volgens de president rekenen op bescherming als ze akkoord gaan met de voorwaarden. Ook zou de Afghaanse regering willen meewerken aan de re-integratie van voormalige strijders en vluchtelingen, onder meer door ze een baan te bieden.
Verenigde Staten
De president, die sinds 2014 aan de macht is, is al langer voorstander van vredesbesprekingen met de taliban. In het verleden maakte hij daarbij onderscheid tussen delen van de beweging die openstonden voor vrede en strijders die hij “terroristen” en “rebellen” noemde. Hij zegt nu dat het aan de taliban is om bij de gesprekken aan te schuiven om zo “het land te redden”.
Sinds de taliban in 2001 met Amerikaanse hulp uit de macht werden verdreven, zijn ze nooit met de Afghaanse regering in gesprek gegaan. Gisteren zei de beweging open te staan voor direct overleg met de Verenigde Staten, omdat de taliban en de VS volgens de organisatie de enige partijen zijn met invloed op het conflict in het land. “Wij zijn de echte partijen, dus laten we direct met elkaar praten, zonder tussenkomst van een derde partij als Pakistan of Afghanistan.
Afghanistan wil ook in gesprek gaan met de Pakistaanse regering. De taliban beheersen ook delen van Pakistan.
Grote aanslag
Begin dit jaar pleegden taliban-strijders nog een van de zwaarste aanslagen in de recente geschiedenis van het land. Daarbij vielen meer dan 230 doden. De VN schat het aantal mensen dat vorig jaar het slachtoffer werd van oorlogsgeweld op meer dan 10.000. Naast de taliban plegen ook terreurbewegingen als Islamitische Staat aanslagen in Afghanistan.
NU 24.02.2018 Door vier aanslagen op veiligheidstroepen in Afghanistan zijn zaterdag zeker 29 mensen om het leven gekomen. De aanslagen waren in de hoofdstad Kabul en de provincies Helmand en Farah.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven.
De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
Telegraaf 24.02.2018 Door een serie aanslagen in Afghanistan zijn zeker 31 mensen om het leven gekomen. De Taliban vielen een legerbasis aan in de provincie Farah en lieten een autobom ontploffen in Helmand. Terreurbeweging Islamitische Staat eiste de verantwoordelijkheid op voor een zelfmoordaanslag in de hoofdstad Kabul.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven. De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
Autobom bij complex geheime dienst
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
NOS 24.02.2018 In Afghanistan zijn gisteren en vandaag meer dan 20 doden gevallen bij een serie aanslagen van de Taliban en IS. Een aanval van de Taliban op een legerpost in de westelijke provincie Farah eiste 18 levens. Een grote groep Talibanstrijders viel de post midden in de nacht aan.
Vrijwel tegelijkertijd blies een zelfmoordenaar zich bij een kantoor van de NAVO in de hoofdstad Kabul op. Daarbij kwamen twee mensen om en raakten er zeven gewond. IS heeft die aanslag opgeëist.
Ook werden in de zuidelijke provincie Helmand twee aanslagen in korte tijd gepleegd. Bij een aanval in de buurt van een gebouw van de Afghaanse geheime dienst viel één dode. Op een andere plek in de provincie kwamen twee militairen om door een autobom.
In Kabul zijn de veiligheidsmaatregelen sinds eind januari nog eens aangescherpt. Een terrorist van de Taliban bracht op 27 januari een ambulance tot ontploffing, waarbij meer dan honderd mensen omkwamen en ruim 200 mensen gewond raakten.
Beveiligingsmedewerkers bij de diplomatenwijk in Kabul, waar de aanslag werd gepleegd AFP
Diplomatie
De jongste geweldsgolf komt aan de vooravond van een internationale conferentie volgende week in Kabul. Het doel van die bijeenkomst is internationale steun te verwerven voor vredesbesprekingen met de Taliban.
Generaal Nicholson, de hoogste Amerikaanse militair in Afghanistan, heeft verklaard dat de NAVO de Afghaanse regering zal helpen om de veiligheidssituatie in de hoofdstad te verbeteren. Tegelijkertijd zegde hij luchtsteun toe bij de strijd met de militanten.
Nicholson zei ook dat hij verwacht dat de Taliban doorgaan met de gruwelijke aanslagen al ziet hij een verminderde ambitie bij de vijand om meer gebied te veroveren. “De Taliban weten dat ze deze strijd niet kunnen winnen en ze doen er het best aan om deel te nemen aan verzoeningsoverleg”, zei Nicholson. Hij schat het aantal IS-strijders in Afghanistan op 1500 à 2000.
Vredesbesprekingen met de Taliban lijken nog ver weg, hoewel er volgens functionarissen wel contact op lager niveau is. “Denk niet dat er niets gebeurt, we boeken wel degelijk vooruitgang”, zei de permanente Amerikaanse vertegenwoordiger bij de NAVO.
Telegraaf 22.02.2018 Acties van de Taliban hebben in Afghanistan aan zeker tien mensen het leven gekost. In de provincie Ghazni bestormden extremisten een controlepost van de politie. In de provincie Zabul ontplofte een bermbom.
De politiepost viel na een urenlange schotenwisseling in handen van de Taliban. Die vertrokken daarna met de wapens. De aanval kostte acht politiemensen het leven.
NU 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
Telegraaf 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
NU 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
Telegraaf 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen al de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
NOS 15.02.2018 Vorig jaar zijn minder mensen in Afghanistan gedood of gewond geraakt door oorlogsgeweld dan het jaar ervoor. In 2017 ging het volgens cijfers van de Verenigde Naties om 10.453 slachtoffers: 3438 doden en 7015 gewonden. Dat is ongeveer 10 procent minder dan in 2016.
Het is het vierde jaar op rij dat het aantal oorlogsslachtoffers in Afghanistan uitkomt boven de 10.000. De meeste doden en gewonden vielen bij (zelfmoord-)aanslagen door de Taliban, Islamitische Staat of andere terreurorganisaties.
Ook gevechten tussen het leger en militanten leverden veel burgerslachtoffers op. De VN zegt dat twee derde van de slachtoffers zijn gevallen door acties van terroristen.
Meer religieuze doelwitten
“De akelige statistieken in dit rapport geven geloofwaardige informatie over de impact van deze oorlog”, zegt het hoofd van de VN-missie in Afghanistan. “Maar cijfers alleen kunnen niet het verschrikkelijke leed weergeven dat gewone mensen is aangedaan, vooral vrouwen en kinderen.”
De VN constateert een toename in religieuze doelwitten van aanslagplegers. Vorig jaar stierven twee keer zo veel mensen bij aanslagen op gebedshuizen als een jaar eerder.
Dodelijkste aanslag
De meeste doden vielen vorig jaar bij een aanslag in Kabul. Daar blies een zelfmoordenaar een vrachtwagen vol explosieven op tijdens de drukke ochtendspits in de diplomatenwijk van de Afghaanse hoofdstad.
Volgens president Ghani kwamen 150 mensen om het leven. De Verenigde Naties spreken van 92 doden en bijna 500 gewonden.
De enorme explosie werd vastgelegd door een beveiligingscamera:
NOS 12.02.2018 Een infiltrant van de Taliban heeft zestien leden van zijn eigen overheidsmilitie gedood, met wie hij juist zou infiltreren bij de Taliban in de roerige Afghaanse provincie Helmand. De vermeende contraspion werkte maanden samen met de overheidsmilitie.
De moordpartij is opgeëist door de Taliban, die zegt dat twee van hun strijders betrokken waren bij de aanval. Ook een anonieme woordvoerder van de Afghaanse veiligheidsdienst bevestigt het incident. Na het doden van de militieleden zou de verdachte wapens en munitie hebben buitgemaakt.
Heroïne
Helmand staat bekend als zeer gewelddadige provincie. Er wordt veel opium gekweekt, de grondstof van heroïne, en de streng islamitische Taliban heeft de macht in grote delen van de provincie.
De plaatselijke autoriteiten zijn bekend met het incident, maar weten niet door wie de militiegroep werd aangestuurd. “We weten dat een Talibanstrijder zestien mensen heeft gedood die samen met overheidstroepen vochten tegen de Taliban”, zegt een woordvoerder van de gouverneur van Helmand. “We weten nog niet voor wie deze groep werkte.”
Telegraaf 12.02.2018 Een Taliban die maandenlang geïnfiltreerd was onder Afghaanse militairen heeft het vuur op zijn collega’s geopend en zestien militairen gedood.
Het incident gebeurde in de zuidelijke provincie Helmand, een van de gewelddadigste regio’s in het land. De Taliban heeft grote delen van het gebied in handen.
VK 10.02.2018 De VS hebben vrijdag in Afghanistan de Taliban en Islamitische Staat bestookt. Een reactie op de recente golf van aanslagen door de twee rivalen.
1 waarom dit oplaaiend geweld?
Het is een trieste lijst, de recente golf aanslagen in Afghanistan. Een aanslag op een sjiitische debatavond, 41 doden; een aanval op een luxehotel, zeker 30 doden; een aanslag met een ambulance in een drukke winkelstraat, meer dan 100 doden; een aanval op een legerkonvooi, 11 doden. Allemaal in de hoofdstad Kabul, en beurtelings opgeëist door de Taliban en Islamitische Staat.
Het motief is simpel: beide groeperingen staan onder zware druk, van het door de westerse bondgenoten gesteunde Afghaanse leger en van elkaar. Sinds president Donald Trump augustus vorig jaar zijn nieuwe Afghanistanbeleid aankondigde (‘de handschoenen uit’) is de Amerikaanse inzet opgevoerd. Tussen augustus en december waren er tweeduizend luchtaanvallen op de Taliban en IS, bijna evenveel als in heel 2015 en 2016 samen. Vrijdag werden beide groeperingen gebombardeerd in de provincies Jowzjan en Badakhshan.
Logisch doelwit voor tegenaanvallen is dan Kabul, waar de regering van president Ashraf Ghani zetelt en alle buitenlandse media zitten, zegt Thomas Ruttig van Afghanistan Analysts Network. Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen, zei analist Borhan Osman van International Crisis Group onlangs tegen persbureau AFP. Zo kunnen ze de bevolking ook duidelijk maken dat de regering hun veiligheid niet meer kan garanderen.
Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen
2 Taliban en IS rivalen?
De twee groeperingen vertonen in elk geval grote verschillen. De Taliban (enkele tienduizenden strijders groot) zijn islamitische nationalisten die Afghanistan regeerden tussen 1996 en 2001, toen ze na 9/11 door de VS werden verdreven. Sindsdien proberen ze de buitenlandse bezetter weg te krijgen, met geweld of door onderhandelingen. De Taliban hebben sinds 2007-2008 een steeds groter deel van Afghanistan in handen gekregen, maar ze hebben geen ambities buiten de landsgrenzen.
‘IS-Provincie Khorasan’ (twee- tot vierduizend strijders) is een verzameling splintergroepen zonder centrale leiding, veelal ontevreden afsplitsingen van de Taliban, die zich sinds 2015 bekent tot de internationale jihad. IS was door de Taliban en door Amerikaanse drone-aanvallen teruggedrongen tot een ‘eilandje’ in het oosten van het land, met name de provincie Nangarhar, maar manifesteert zich tegenwoordig ook in andere gebiedjes, meest recent in Jowzjan.
Binnen Afghanistan zijn de Taliban en IS elkaars grote rivalen. De gematigde Taliban zien IS als nieuwkomers en als verraders die de strijd tegen de Amerikanen verzwakken. Het radicalere IS ziet de Taliban als slappelingen die de jihad verkwanselen door met de vijand te onderhandelen.
3 kan IS de Taliban overvleugelen?
De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet, aldus Borhan Osman.
Dat is onaannemelijk, gezien het enorme krachtsverschil in aantallen strijders en territorium. Volgens onderzoek van de BBC zijn de Taliban openlijk actief in 277 van de 399 Afghaanse districten (70 procent), met volledige controle over 16 districten (4 procent). De regering zou 122 districten in handen hebben (30 procent). IS zou actief zijn in 30 districten maar nergens domineren.
IS heeft volgens Ruttig op één moment kans gehad de Taliban te overvleugelen, toen de Taliban na de dood van leider Mullah Omar in 2016 door de opkomst van een dissidente stroming bijna uiteenvielen. ‘De vrees was toen: die gaan samen met IS en verslaan de Taliban. Dat is niet gebeurd en de kans is nu verkeken. De dissidenten zeggen geen salafisten te zijn noch samen te willen met IS.’
4 verhuist het kalifaat oostwaarts?
Amerikaanse analisten en media, maar ook de Iraanse veiligheidsdienst, ventileren het idee dat IS nu het kalifaat in Syrië en Irak zo goed als verslagen is, zijn aandacht verlegt naar Afghanistan, Pakistan en Centraal-Azië. Er zouden zich in Afghanistan al duizenden buitenlandse jihadisten ophouden uit landen als Pakistan en vooral Oezbekistan.
Voor zo’n strategische verhuizing zijn volgens Ruttig geen aanwijzingen. ‘We zien geen substantiële instroom van IS-strijders uit het Midden-Oosten, en al helemaal geen buitenlandse strijders. Er zijn wel wat Afghaanse salafisten. Sommigen zijn destijds mogelijk naar Syrië en Irak gegaan om zich bij IS aan te sluiten en nu wellicht teruggekeerd, maar dat zijn er hooguit enkele tientallen.’
Ook voor het idee dat IS zich zou willen verplaatsen naar Zuid- of Centraal-Azië ziet Ruttig weinig grond. Er is wat IS-activiteit in Pakistan, maar dat zijn waarschijnlijk lokale splintergroeperingen. En de aanwezigheid van IS in Centraal-Azië is minimaal. ‘Er zit veel fantasie en gebrek aan kennis in dit soort berichten.’
5 komt het nog goed?
Daar ziet het voorlopig niet naar uit. Volgens Osman in The Washington Post ligt dat aan de louter militaire benadering van de Amerikanen, die het idee van onderhandelingen hebben losgelaten, het Afghaanse leger willen versterken (met een verdriedubbeling van de luchtmacht) en de eigen aanwezigheid met drieduizend man willen opvoeren, tot 15 duizend man.
Maar zelfs 100 duizend militairen konden de Taliban indertijd niet verslaan, zegt Osman. ‘De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet. Hun strijd is geheel gebaseerd op het idee dat de Amerikanen hen als legitieme regering hebben afgezet en hebben vervangen door een marionettenbewind. De nieuwe strategie van de VS zal hen nog meer vastbesloten maken om door te vechten.’
Volgens Ruttig is de enige oplossing onderhandelingen met de Taliban over beëindiging van de oorlog en investeringen in de economische ontwikkeling van Afghanistan. Gezien de aanpak van Trump acht hij voortzetting van de huidige patstelling waarschijnlijker: de regering de baas in Kabul en de grote steden, de Taliban op het platteland en in de bergen. Waarbij de krijgsheren af en toe onderling wat bakkeleien, en intussen de opiumbaten verdelen.
Opnieuw een dodelijke aanslag in Kabul. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: 27 januari werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Save the Children schort hulp in Afghanistan op na gewelddadige aanval op kantoor
De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad op 24 januari is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Volg en leesmeer over: BUITENLAND
NU 31.01.2018 De Taliban, die recentelijk nog grote aanslagen pleegde in Kabul, is in 70 procent van Afghanistan actief. Dat blijkt althans uit een studie van de BBC.
Uit maandenlang onderzoek van de Britse nieuwszender blijkt dat de gebieden waar de de terroristische organisatie openlijk controle uitoefent, groter zijn geworden sinds buitenlandse troepen het land vanaf 2014 hebben verlaten.
De BBC sprak in totaal met 1.200 lokale bronnen in de 399 dictricten die het land telt. De inhoud van die gesprekken werden vervolgens bij twee tot zes andere bronnen gecontroleerd, en zo werd een uitgebreid beeld gemaakt van alle militante aanvallen in de periode van 23 augustus tot 21 november 2017.
Zo’n 15 miljoen inwoners, ongeveer de helft van het totale aantal inwoners in het land, bleek in gebieden te wonen waar de Taliban controle uitoefent of waar de Taliban openlijk actief is en er recentelijk aanslagen plaatsvinden.
Het gaat volgens de BBC onder meer om gebieden in de provincie Helmand, zoals Sangin, Musa Qala en Nad-e Ali, waar buitenlandse troepen eerder jarenlang tegen de Taliban vochten. Zo zijn tussen 2001 en 2014 meer dan 450 Britse militairen om het leven gekomen in de provincie Helmand.
Uit de studie bleek dat de Taliban 14 districten volledig beheert, dat is zo’n 4 procent van het land. In zo’n 66 procent van het land, in 263 districten, is de organisatie actief en fysiek aanwezig. Dat is volgens de BBC significant meer dan vorige onderzoeken naar de macht van de Taliban uitwezen.
Strijd tegen Taliban
Regering
Volgens de Afghaanse regering klopt de uitslag van het onderzoek van de BBCniet, autoriteiten stellen dat het grootste deel van het land onder controle valt van de republiek.
Afgelopen weekend werd de Afghaanse hoofdstad Kabul nog getroffen door een aanslag, uitgevoerd door de Taliban. Zeker 103 mensen kwamen hierbij om het leven, 235 mensen raakten gewond. En op 21 januari werd het Hotel Intercontinal in Kabul aangevallen door dezelfde organisatie. Hierbij kwamen zeker vijf mensen om het leven en zes raakten gewond.
De Verenigde Staten zijn al jaren actief in Afghanistan om het terrorisme te bestrijden. Vorig jaar besloot president Donald Trump meer troepen naar het land te sturen, terwijl zijn voorganger Barack Obama de missie juist wilde afbouwen. Inmiddels heeft de VS al miljarden dollars uitgegeven aan de strijd in Afghanistan.
NOS 30.01.2018 “Voor als ik gewond raak of dood ga bij een aanslag”, zegt Mujeeballah Dastyar over het briefje dat hij bij zich draagt in zijn portemonnee. Hij heeft er zijn bloedgroep opgeschreven, enkele telefoonnummers en zijn werkadres. “Dan hebben de dokters tenminste alle informatie over me”, vertelt hij tegen nieuwszender Al Jazeera.
Net als veel andere inwoners van Kabul is de 28-jarige Dastyar bang. Zaterdag blies een zelfmoordterrorist een ambulance vol explosieven op in het drukke centrum van de Afghaanse hoofdstad. Er vielen meer dan honderd doden, 235 mensen raakten gewond. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op.
Het was een van de dodelijkste aanslagen ooit in Afghanistan en de derde grote terreurdaad in minder dan tien dagen tijd.
De situatie is even uitzichtloos als in 2001, aldus Ko Colijn.
Het brute geweld in Afghanistan onderstreept opnieuw de harde realiteit in het land: ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001”, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Uitbreiding van Taliban-gebied in Afghanistan
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
De terreurgroep heerst vooral in plattelandsgebieden en kleine stadjes. De groep won de macht terug in gebieden als Babaji en Marjah en zou in sommige provincies, zoals Kunduz en Uruzgan, tot 80 procent in handen hebben. Anderzijds hebben de Taliban nog geen grote steden in weten te nemen.
Dat maakt het gevoel van onveiligheid onder Afghanen niet minder groot. “Grote aanslagen zijn hier helaas niet nieuw”, zegt Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael vanuit Kabul. “Maar het is de afgelopen jaren aan de lopende band raak. En de bevolking is steeds vaker het slachtoffer: tussen 2009 en 2016 verdubbelde het aantal burgerdoden.”
“Niemand is meer veilig, lijkt het”, zegt Dastyar tegen Al Jazeera. “Elke keer als de Taliban aanvallen, gebruiken ze verschillende technieken. Zoals een aanval met een ambulance. Dat verwacht niemand.”
In 2001, na de aanslagen van 11 september door al-Qaida, begon operatie Enduring Freedom. 140.000 westerse militairen werden ingezet om in Afghanistan de Taliban te verjagen, die onderdak hadden geboden aan de terreurgroep.
De ISAF-missie van de NAVO moest daarna stabiliteit tot stand brengen door het trainen van de Afghaanse veiligheidsdiensten en het ondersteunen van de politiek. Tussen 2006 en 2010 waren daarvoor duizenden Nederlandse militairen gelegerd in Kamp Holland in de provincie Uruzgan.
Na ISAF bleven kleine aantallen westerse militairen, onder wie Nederlanders, in Afghanistan aanwezig. Tot eind 2018 blijven nog zo’n honderd Nederlandse militairen in het noorden van het land om Afghaanse militairen en politie te trainen.
Waarom de Taliban en andere terreurorganisaties zo veel terrein weten te veroveren in Afghanistan, is volgens De Wijk duidelijk. “Omdat de NAVO en de Amerikanen tienduizenden militairen hebben teruggetrokken”, zegt hij. “Zo simpel is dat.”
Het doel van het Westen was bij de inmenging in Afghanistan duidelijk: een regering opzetten in Afghanistan, de macht stabiliseren en zich vervolgens terugtrekken. Maar volgens De Wijk is die afbouw veel te snel ingezet. “Wanneer terreurgroepen als de Taliban een beetje ruimte krijgen, poppen ze zo weer op. Zolang ze niet volledig worden verslagen, blijven ze terugkomen.”
Dat is volgens Colijn typerend voor de guerrillamanier waarop de Taliban vechten: “Ze zijn nauwelijks te ontdekken en uit te schakelen. Strijders houden zich schuil en duiken pas op zodra ze kansen zien. Zoals nu.”
De al zeer wankele regering van Ashraf Ghani is daar niet tegen opgewassen. “Met de zware aanslagen in de grote steden wordt het bewind alleen maar nog verder vernederd”, zegt NOS-correspondent Aletta André.
Amerika
De militaire strategie die de Amerikanen voeren, is bovendien verkeerd, denkt Colijn. Hoewel er minder grondtroepen zijn in Afghanistan, voert de VS de laatste jaren steeds meer luchtaanvallen uit in het land. “Zo proberen ze de Taliban tot de onderhandelingstafel te dwingen”, zegt Colijn. “Maar die operaties lokken alleen maar terreur uit. Het werkt bijna averechts.”
Volgens de defensiedeskundige is het aan Donald Trump om een duidelijker strategie te kiezen in de strijd tegen de Taliban. Waar de president van de Verenigde Staten zich eerst nog wilde terugtrekken uit Afghanistan, kondigde hij in juni bij nader inzien aan 4000 extra militairen naar het land te sturen. Ook de NAVO besloot in november om 3000 militairen meer in te zetten.
“Maar het is niet duidelijk wat Trump wil”, zegt Colijn. Toen in 2010 tijdens de ‘surge’ onder president Obama 100.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan zaten, lukte het niet om de Taliban te verslaan. “Dat gaat met 4000 nieuwe militairen en de 8400 overgeblevenen dus ook niet lukken. Er is echt een heldere koers nodig.”
Een explosie in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul.REUTERS
Het volledig terugtrekken van de troepen uit Afghanistan is volgens De Wijk geen optie. “Dan nemen de Taliban de boel binnen een paar maanden over.”
Kamminga denkt dat het sturen van meer militairen op korte termijn wel zin heeft, om bijvoorbeeld de Afghaanse veiligheidstroepen beter te trainen. “Het gaat dan dus vooral om het behalen van militair-tactische successen”, zegt hij vanuit Kabul. Voor de lange termijn ziet hij juist alleen een politieke oplossing. “Dan werkt die aanwezigheid van de troepen vooral verkeerd, omdat de Taliban de terugtrekking daarvan als voorwaarde zien voor de vredesbesprekingen.”
Vooralsnog ziet Colijn het somber in. “Voor de Verenigde Staten dreigt Afghanistan te worden wat de Vietnamoorlog was: één groot drama.”
Telegraaf 30.01.2018 Voormalig commandant der strijdkrachten generaal Tom Middendorp heeft een van de allerhoogste militaire onderscheidingen van Afghanistan gekregen. De Afghaanse president prijst de manier waarop Middendorp de laatste jaren leiding heeft gegeven aan de Nederlandse militaire operaties in Afghanistan. De medaille is door de Afghaanse ambassadeur in Den Haag uitgereikt.
In 2009 voerde Middendorp gedurende zes maanden het bevel over de Nederlandse Task Force. De Nederlandse militairen voerden onder zijn bewind vele acties uit waardoor er een uitbreiding van de veilige gebieden kon plaatsvinden.
Middendorp heeft in Nederland gewerkt aan meer samenwerking tussen defensie, het bedrijfsleven en organisaties die betrokken zijn bij de stabiliteit en veiligheid in Afghanistan. Dit concept heeft de generaal in de praktijk gebracht met onder meer het Afghan Development Plan en het Afghan Security Plan.
De onderscheiding is in Nederland drie keer eerder uitgereikt aan voormalig minister van Defensie Eimert Middelkoop en de generaals Dick Berlijn en Peter van Uhm.
Telegraaf 29.01.2018 Klagende Nederlandse militairen in Noord-Afghanistan hebben gelijk: het is voor de trainingsmissie in Mazar-i-Sharif inderdaad lastig werken. Hun veiligheid is echter niet in het geding, stelt minister van Defensie Ank Bijleveld.
De missie is volgens Bijleveld niet zo effectief als gehoopt, doordat de Oost-Europese troepen waarmee de Nederlanders samenwerken gebrekkig Engels spreken. Daardoor moeten de deelnemers aan de missie meer tijd steken in gezamenlijke trainingen, wat ten koste gaat van de tijd die aan het opleiden van Afghaanse agenten kan worden besteed. Ook zijn de pantservoertuigen van de Kroaten, Montenegrijnen en Hongaren niet altijd inzetbaar.
Het speelt de Nederlandse militairen bovendien parten dat niet alle helikopters en vliegtuigen die de internationale missie gebruikt aan hun strenge veiligheidseisen voldoen. Valt er van de veilige toestellen eentje uit, dan moeten ze soms binnen blijven.
Militairen vroegen vorige maand om extra Nederlandse mankracht en materieel om de problemen op te lossen, maar Bijleveld vindt dat dat aan de NAVO is.
NOS 29.01.2018 Minister Bijleveld van Defensie zegt dat de Nederlandse militairen in Afghanistan allerlei problemen ondervinden bij hun werk. Daardoor is de missie minder effectief, staat in een brief aan de Tweede Kamer.
Sinds 2015 doen honderd Nederlandse militairen mee aan de NAVO-missie Resolute Support met de bedoeling om het leger en de politie in het land weer op te bouwen. De taak van de Nederlandse militairen is vooral om rond Mazar-e-Sharif de Afghaanse politie te trainen.
Beschikbaar
In de praktijk komt daar niet altijd iets van terecht. Veilig vervoer naar de politiepost gaat vaak niet door omdat de beschikbaarheid van pantservoertuigen “te wensen overlaat”.
De groep militairen mag zich ook alleen vervoeren met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan de Nederlandse veiligheidsnormen, maar die toestellen zijn er door slecht weer of een technisch mankement niet vaak.
Gebrekkig Engels
Verder werken de Nederlanders samen met Oost-Europese militairen die gebrekkig Engels spreken. Dat levert vertraging op, is uit de brief op te maken.
De minister benadrukt dat de veiligheid van de militairen vooropstaat en dat de militairen niet buiten de poort gaan als er te weinig helikopters of beveiligingspelotons zijn.
AD 29.01.2018 Nederlandse militairen in Afghanistan kunnen niet iedere dag buiten de poort hun Afghaanse collega’s trainen. Dat erkent minister van Defensie Ank Bijleveld in een brief aan de Tweede Kamer. Toch stuurt zij geen extra troepen. De beperkte beschikbaarheid van beveiligers die de trainingsmissie mogelijk moeten maken, moet volgens de minister door de Navo worden opgelost.
Bijlevelds uitleg volgt op berichtgeving van deze krant eind vorig jaar. Toen bleek bij een bezoek aan Afghanistan al dat er problemen ontstonden doordat niet alle beveiligers die met de adviseurs mee op pad moeten, Engels spreken en er een groot tekort is aan pantservoertuigen. Bijleveld bevestigt dat ‘niet alle voertuigen inzetbaar zijn’. De Nederlandse trainers gebruiken Duitse pantservoertuigen, schrijft de minister. Het probleem zit volgens haar vooral bij de Amerikaanse pantservoertuigen, die worden gebruikt door de Kroatische, Montegrijnse en Hongaarse pelotons.
Dat sommige militairen van deze beveiligingspelotons ‘de Engelse taal niet volledig machtig zijn’, vereist volgens Bijleveld vooral gedegen planning en voorbereiding. Dat leidt er echter wel toe dat adviseurs niet altijd tegelijkertijd mee kunnen buiten de poort. Dat gaat volgens Bijleveld ‘soms ten koste’ van ‘de effectiviteit van de missie’.
Behalve met het transport over de grond is er ook een probleem met transport door de lucht. Nederlandse militairen mogen alleen mee met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan Nederlandse veiligheidseisen. Als ze niet voldoen aan die eisen en trainers ook niet met een pantservoertuig op pad kunnen, wordt een bezoek aan Afghaanse soldaten in het veld afgeblazen.
VK 29.01.2018 De terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanval op een militaire academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daarbij kwamen elf Afghaanse militairen om het leven. Afghanistan wordt geteisterd door een golf van aanslagen.
Vijf zwaarbewapende terroristen vielen maandagochtend een legerpost aan bij een militaire academie in het westen van de stad. Naast de elf militairen die daarbij omkwamen, raakten nog eens vijftien soldaten gewond, alvorens het leger erin slaagde de terroristen uit te schakelen. Vier van hen werden gedood, een werd gevangen genomen.
Twee dagen eerder kwamen ruim honderd mensen om bij een bomaanslag in het centrum van Kabul. De bom lag verborgen in een ambulance waarmee de plegers van de aanslag langs een aantal controleposten wisten te komen. Ruim tweehonderd mensen raakten gewond bij de aanslag, waarvoor de Taliban zich later verantwoordelijk stelden.
De Taliban zaten ook achter de recente aanval op het Intercontinental, een zwaarbewaakt hotel waar doorgaans veel buitenlanders verblijven. Bij die terreuroperatie die uren duurde, vielen 22 doden. Een paar dagen later vielen Taliban-strijders het kantoor van de hulporganisatie Save the Children in de oostelijke stad Jalalabad aan. Daarbij werden zes mensen gedood.
Luchtaanvallen
Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump
De terreuraanslagen zijn een tegenslag voor de regering van president Ashraf Ghani en diens Amerikaanse bondgenoten. De Verenigde Staten hebben hun hulp aan de Afghaanse veiligheidstroepen de laatste tijd opgevoerd, onder meer met luchtaanvallen op de Taliban en andere extremistische groeperingen. Die strategie leek op het platteland succes te hebben, maar het geweld lijkt zich nu meer en meer naar de grote steden te verplaatsen.
De Taliban ontkennen dat zij verzwakt zijn door het offensief van de Afghaanse strijdkrachten en de Amerikaans bombardementen. Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump. ‘Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap voor Trump en degenen die zijn hand kussen: als je doorgaat met je strategie van agressie en via de loop van het geweer spreekt, verwacht dan niet dat de Afghanen met bloemen antwoorden,’ zei Taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid in een verklaring.
Ontevredenheid
Trump verzekerde dit weekeinde dat de aanvallen de VS en de Afghaanse regering alleen maar zullen sterken in hun vastbeslotenheid de Taliban te verslaan. Maar onder de Afghaanse bevolking groeit de ontevredenheid over de regering van president Ghani. ‘De mensen vinden dat de regering slecht functioneert, dat de veiligheidstroepen alleen maar aan zichzelf denken en dat de internationale coalitie alleen bereid is luchtaanvallen uit te voeren en niet over voldoende inlichtingen beschikt’, zegt Najib Mahmood, die politicologie aan de Universiteit van Kabul doceert.
Wint de Taliban weer aan kracht?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: zaterdag werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
NU 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
Telegraaf 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NOS 29.01.2018 In Afghanistan zijn zeker elf militairen gedood bij een aanslag op een eenheid die een militaire academie in de hoofdstad Kabul bewaakt. Zeker zestien militairen raakten gewond. Twee militanten bliezen zichzelf op in de buurt van de eenheid, waarna een vuurgevecht uitbrak met andere aanslagplegers.
Daarbij zijn twee aanvallers gedood en werd een militant gevangen genomen. IS heeft via zijn persbureau Amaq de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie benadrukt dat de eenheid het doelwit was en niet de Marshal Fahim-academie zelf. Leden van IS en de Taliban voeren geregeld aanslagen en aanvallen uit in Afghanistan, waarbij militaire instituten vaak het doelwit zijn.
Eerdere aanslagen
Veiligheidstroepen hebben de toegangswegen naar de militaire school afgezet om ambulances de kans te geven om doden en gewonden op te halen. In oktober kwamen vijftien kadetten van dezelfde academie om het leven bij een bomaanslag bij de toegangspoort van het complex.
Zaterdag was er een zware zelfmoordaanslag in Kabul. Een aanhanger van de Taliban liet een ambulance vol explosieven ontploffen bij een controlepost. Meer dan honderd mensen kwamen om het leven. Anderhalve week geleden vielen er ruim twintig doden bij een aanval op een hotel.
AD 29.01.2018 Zeker vijf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval op de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Tien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober ook al vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met militaire cadetten.
Kabul is recentelijk herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NU 28.01.2018 Het dodental naar aanleiding van de aanslag zaterdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul is gestegen naar 103. Dat laten autoriteiten zondagochtend weten.
Het aantal gewonden is naar 235 gestegen.
De aanslag bij een politiebureau in de stad werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Omdat Afghanen op zaterdag werken, was het druk op straat op het tijdstip van de aanslag.
Het is de zwaarste aanslag in Kabul sinds de aanslag in mei vorig jaar. Toen kwamen 150 mensen om het leven doordat een autobom nabij de Duitse ambassade tot ontploffing werd gebracht.
De Taliban, die de aanslag heeft opgeëist, stelt dat de aanslag een boodschap is aan de Amerikaanse president Donald Trump. “Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap aan Trump en de mensen die zijn handen kussen: als je doorgaat met agressie en vanuit de loop van een geweer praat, dan moet je niet verwachten dat de Afghanen als reactie bloemen planten.”
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
NOS 28.01.2018 Een dag na een van de zwaarste aanslagen van de afgelopen tijd in Afghanistan, is het dodental van het bloedbad in Kabul opgelopen naar 103. Het aantal gewonden is bijgesteld naar ten minste 235, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Een zelfmoordterrorist met een ambulance vol explosieven kwam door een controlepost door te zeggen dat hij een patiënt vervoerde. Bij een volgende controlepost liet hij zijn voertuig ontploffen.
De aanslag is opgeëist door de Taliban. Volgens de minister van Binnenlandse Zaken zijn er na de aanslag vier verdachten opgepakt.
Meer veiligheidsmaatregelen
Afghanistan heeft een bloedige week achter de rug. Zo werd woensdag in de oostelijke stad Jalalabad een gebouw van hulporganisatie Save the Childrenaangevallen. Daarbij kwamen vier medewerkers om het leven. Vorig weekend kwamen er achttien mensen om het leven bij een aanval op het Intercontinental Hotel in Kabul.
De regering van president Ashraf Ghani staat onder grote druk om de veiligheidsmaatregelen aan te scherpen.
NU 27.01.2018 Een aanslag bij een politiebureau in de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft zaterdag zeker 95 mensen het leven gekost. Minstens 158 personen raakten gewond.
Dat meldt een woordvoerder van het ministerie van Gezondheidszorg zaterdag. Het dodental is gedurende de dag meerdere keren omhoog bijgesteld.
De aanslag werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Zaterdag is een werkdag in Afghanistan. Daardoor was het druk op straat.
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
Onder de slachtoffers zouden ongeveer tachtig politieagenten of militairen zijn.
De slachtoffers waar nu melding van wordt gemaakt, zijn al naar het ziekenhuis gebracht. Volgens de autoriteiten komen er nog steeds nieuwe slachtoffers binnen.
In de nabije omgeving staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden.
Intercontinental Hotel
Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Telegraaf 27.01.2018 Het dodental van de aanslag met een nepambulance in Kabul blijft oplopen. Zaterdagmiddag zijn door de instanties 95 doden en 158 gewonden gemeld. Daarmee is het de zwaarste aanslag sinds mei 2017. De ziekenhuizen zijn overbelast en de gewonden worden behandeld in de tuinen van de ziekenhuizen.
De aanslag vond plaats in het centrum van de Afghaanse stad. De bomauto was volgens de autoriteiten ’vermomd’ als ambulance en ontplofte door toedoen van een zelfmoordterrorist bij een controlepost van veiligheidstroepen, vlak voor een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was.
Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn. De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag gepleegd door de Taliban op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
NOS 27.01.2018 Bij een zelfmoordaanslag in Kabul zijn zeker 95 doden en ten minste 158 gewonden gevallen, melden de Afghaanse autoriteiten. De explosie was in het centrum van de stad, bij het gebouw waar eerder het ministerie van Binnenlandse Zaken was gevestigd.
In de buurt zit ook het gezantschap van de Europese Unie. Ook staan er het hoofdkwartier van de politie en veel ambassades, van onder meer Nederland, Zweden en India.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het ambassadegebouw niet beschadigd is, en de diplomaten ongedeerd zijn. Minister Zijlstra heeft de aanslag veroordeeld.
In de video hieronder beelden van kort na de aanslag:
Volgens de autoriteiten bestuurde de zelfmoordterrorist een ambulance die vol zat met explosieven. De wagen ontplofte vervolgens bij een controlepost van veiligheidstroepen. Boven de stad hingen dikke zwarte rookwolken. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door de terreurorganisatie Taliban.
Vorige week werd een hotel in Kabul aangevallen door Taliban-strijders. Daarbij vielen achttien doden, onder wie veertien buitenlanders.
AD 27.01.2018 Bij een aanslag met een ambulance vol springstof zijn vandaag in Kabul minstens 95 doden en 158 gewonden gevallen. De aanlag vond plaats vlakbij het voormalige ministerie van Binnenlandse Zaken en is opgeëist door de Taliban, meldt het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid.
,,De laatst beschikbare balans van het aantal slachtoffers van de aanslag in onze zieken huizen bedraagt 40 doden en 140 gewonden”, verklaarde woordvoerder Waheed Majroh van het ministerie tegenover het Franse persbureau AFP.
,,De zelfmoordenaar gebruikte een ambulance om door de wegversperringen te komen. Hij verklaarde bij het eerste checkpoint dat hij een patiënt naar het Jamuriat-ziekenhuis moest brengen. Bij de tweede controle werd de chauffeur geïdentificeerd waarna hij zijn voertuig liet ontploffen”, zegt adjunct-woordvoerder Nasrat Rahimi.
Whatsapp
De aanslag is via Whatsapp opgeëist door Zabihullah Mujahid, de spreekbuis van de Taliban. ,,Een martelaar heeft zijn wagen opgeblazen vlakbij het ministerie van Binnenlandse Zaken waar zich een aanzienlijk aantal politiemensen bevond.”
De kracht van de ontploffing was volgens het AFP enorm. ‘De explosie deed de Afghaanse hoofdstad letterlijk schudden. De ramen van ons kantoor 2 kilometer verderop trilden. In ‘Chicken street’, de straat met antiekzaken, zijn alle ruiten gesneuveld, net als in andere wijken in een straal van honderden meters rond de plek van de aanslag.’
,,Het is een massamoord,” reageert Dejan Panic, een coördinator van de Italiaanse NGO voor noodhulp bij oorlogsvoering, op Twitter. Hij telde in zijn ziekenhuis minstens “zeven doden en 70 gewonden”. De foto bij zijn bericht toont veel slachtoffers die in de gangen en onder een afdak van het hospitaal liggen.
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Ministerie
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Telegraaf 26.01.2018 Zes kinderen zijn gedood in Afghanistan door een beschieting. De toedracht van het incident is niet duidelijk. De autoriteiten wijzen naar de Taliban, maar anderen zeggen dat de kinderen slachtoffer zijn geworden van een luchtaanval door de Afghaanse krijgsmacht.
„Kinderen speelden in de tuin van het huis toen de Taliban mortiergranaten afvuurden. Eén kwam terecht op de grond, doodde zes kinderen en verwondde twee anderen”, zei de politie.
Steeds meer luchtaanvallen
Volgens ooggetuigen stierven de kinderen echter door de luchtmacht, die steeds meer luchtaanvallen uitvoeren. In totaal kwamen zeven burgers om het leven en raakten zes mensen gewond.
Volgens een rapport van de Verenigde Naties kwamen vorig jaar tussen januari en september in Afghanistan 2640 burgers om het leven.
Telegraaf 25.01.2018 Het dodental na gevechten op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad is opgelopen naar elf. Onder de slachtoffers zijn vier medewerkers van de organisatie, meldde die via Twitter.
Een zelfmoordterrorist blies zich woensdag voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. De aanvallers konden pas na tien uur durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
VK 24.01.2018 De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad woensdag is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Islamitische Staat zou de aanslag reeds hebben opgeëist.
Save the Children can confirm that the security incident affecting our office in Jalalabad, Afghanistan is still ongoing. Our primary concern is to secure the safety of all of our staff. In response to this all of our programs across Afghanistan have been temporarily suspended. 1:19 PM – Jan 24, 2018
De hulporganisatie onderstreept in een verklaring dat de veiligheid van haar medewerkers de hoogste prioriteit heeft. Daarom zijn ‘al onze programma’s in heel Afghanistan tijdelijk opgeschort’.
De aanslag begon woensdagmorgen rond negen uur (lokale tijd) met een explosie: een zelfmoordterrorist had een autobom tot ontploffing gebracht. Daarna ging een groep gewapende mannen het terrein op en begon om zich heen te schieten.
De aanval vond plaats in het kantoor in de stad Jalalabad, op een plek waar nog veel meer hulporganisaties zitten. Save the Children is al jaren aanwezig in het land, en heeft daar acht kantoren met in totaal meer dan 500 medewerkers. Zij werken samen met lokale organisaties en zijn betrokken bij onderwijs- en voedselprogramma’s, maar begeleiden ook de terugkeer van Afghaanse vluchtelingen die uit Pakistan worden gezet.
Zowel de politie als het leger kwamen in actie tegen de terroristen, maar deze vochten fel terug. Zeker 45 mensen werden bevrijd uit de kelder van het gebouw, terwijl op de verdiepingen daarboven werd geschoten. Er zijn 20 gewonden naar het ziekenhuis gebracht, maar het is nog niet bekend hoe ernstig hun verwondingen zijn. De Afghaanse journalist Bilal Sarwary liet via Twitter weten dat de politie en het leger vanuit een kantoor werden bestookt met handgranaten en raketwerpers. Op foto’s en filmpjes is te zien hoe mensen, onder wie ook kinderen, wegrennen uit het gebied.
Volgens de eerste berichten bevinden zich onder de doden twee Afghaanse commando’s, het hoofd bewaking van Save the Children, een lokale bewaker en een burger, een kleermaker. Save the Children heeft dit niet bevestigd.
Hoewel Afghanistan altijd al een gevaarlijk gebied is geweest voor hulpverleners, zijn internationale organisaties de laatste tijd steeds meer een doelwit voor de Taliban en IS. Vorig jaar bijvoorbeeld, werden er zeker vijftien medewerkers van internationale ngo’s vermoord. Eerder deze week vielen er tientallen doden bij een aanslag op een luxe hotel in de hoofdstad Kabul.
De aanval van vandaag is volgens persbureau AFP reeds opgeëist door terreurgroep Islamitische Staat, maar deze claim wordt nog onderzocht.
NU 24.01.2018 Hulporganisatie Save the Children legt de werkzaamheden in Afghanistan tijdelijk stil. De organisatie besloot daartoe vanwege een fatale aanval op een kantoor in Jalalabad. Hierbij kwamen zeker negen mensen om en raakten zeker 24 personen gewond.
De hulporganisatie benadrukt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn ”alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten”.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terroristische organisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Uren
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. ”De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen ”die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan”.
Aangeslagen
In een reactie laat de Nederlandse tak van Save the Children weten zwaar aangeslagen te zijn. “Onze eerste zorg ligt bij de veiligheid van onze collega’s ter plaatse. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de kinderen van Afghanistan en horen nooit een doelwit te zijn.”
Telegraaf 24.01.2018 Meerdere mensen zijn om het leven gekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veilig heenkomen
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De autoriteiten telden zeker vijf doden, onder wie twee bewakers en een burger. Het is nog onduidelijk wie de andere twee slachtoffers zijn. Het gaat mogelijk om aanvallers. Ook zou sprake zijn van 24 gewonden. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken vanwege de aanval.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NOS 24.01.2018 De gijzeling in het gebouw van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad in Afghanistan is na ruim negen uur voorbij. Vanochtend bracht een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing bij het kantoor van de hulporganisatie. Daarna gingen gewapende mannen naar binnen en hielden de mensen in het gebouw gegijzeld.
Een paar uur later bestormden Afghaanse veiligheidstroepen het gebouw en wisten 46 mensen in veiligheid te brengen. Ze hadden zich verschanst in een schuilkelder onder het gebouw.
Zeker vijf mensen zouden bij de aanslag om het leven zijn gekomen, onder wie een burger en twee Afghaanse bewakers die voor de organisatie werkten. Circa 25 mensen raakten gewond. Alle aanvallers zijn volgens Afghaanse media uitgeschakeld door de speciale eenheden. De aanslag is opgeëist door IS.
Kantoren voorlopig gesloten
Save the Children zegt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van de medewerkers. De kantoren in het land blijven daarom voorlopig dicht. Het is de bedoeling om het werk direct weer op te pakken als het weer veilig is.
“Wanneer je zo wordt aangevallen terwijl je eigenlijk geen middelen van verdediging hebt, dan kun je niet anders dan eerst goed gaan kijken wat hier precies aan de hand is”, zei directeur Pim Kraan van Save the Children op Radio 1. “Wij proberen vooral proberen te garanderen dat onze eigen mensen veilig zijn.”
Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker om uit te voeren, aldus Pim Kraan, directeur Save the Children.
Volgens de organisatie is Afghanistan voor kinderen een van de moeilijkste landen om op te groeien en is het voor hulpverleners erg ingewikkeld om er hun werk te doen. Volgens Kraan zal de impact van deze aanval enorm zijn en ook van invloed zijn op andere hulporganisaties in Afghanistan. “Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker.”
Vaker aanslagen
Jalalabad ligt ongeveer 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. In de regio worden vaker aanslagen gepleegd door de Taliban en IS.
NOS 24.01.2018 In de Afghaanse stad Jalalabad heeft een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing gebracht naast een kantoor van hulporganisatie Save the Children. Na de explosie zijn gewapende mannen het terrein opgegaan. Er wordt nu gevochten. Drie of vier schutters zouden het kantoor in zijn gegaan. Hoeveel van hen nog in leven zijn, is onduidelijk.
Er zijn zeker twee doden gevallen; een politieagent en een burger. Twintig mensen raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht. Over de ernst van hun verwondingen is niets bekendgemaakt.
“We weten van een aantal slachtoffers, maar wie het precies zijn is vooralsnog onduidelijk”, zegt Pim Kraan, directeur van Save the Children Nederland in het NOS Radio 1 Journaal. “Het gaat om een veldkantoor, daar hebben we enkele tientallen medewerkers.” Volgens hem zijn dat vooral lokale mensen.
Autobom ontploft bij kantoor Save the Children Afghanistan
Op sociale media zijn beelden te zien van kinderen die wegrennen bij het kantoor van Save the Children. Mogelijk zijn er nog mensen op het terrein.
Save the Children is in Jalalabad betrokken bij onderwijs, bescherming en voedingsprogramma’s voor kinderen. Rond het kantoor zitten meer hulporganisaties. Directeur Kraan zegt dat hulpverleners de laatste tijd steeds vaker het doelwit zijn van aanslagen.
Een lokale journalist, Bilal Sarwary, zegt dat de terroristen de veiligheidsdiensten vanuit het kantoor hebben bestookt met granaten en raketwerpers. Hij zegt dat zeker een lid van de Afghaanse ordetroepen is gedood.
IS zegt via het aan de terreurgroep gelieerde persbureau Amaq verantwoordelijk te zijn voor de aanslag. Of dat klopt is niet duidelijk. In de regio ten oosten van de hoofdstad Kabul zijn in het verleden vaker aanslagen gepleegd door zowel de Taliban als IS. Een woordvoerder van de Taliban zei dat de beweging niet betrokken is bij de aanslag.
Eerder deze week vielen achttien doden bij een aanslag op een hotel in Kabul.
Telegraaf 24.01.2018 Zeker negen mensen zijn omgekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. Volgens lokale autoriteiten zijn onder de slachtoffers twee medewerkers van de organisatie.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. Er zouden 24 gewonden zijn. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veiligheidsdiensten proberen in te grijpen. Ⓒ EPA
Alle aanvallers uitgeschakeld
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NU 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
NOS 21.01.2018 In de Afghaanse hoofdstad Kabul hebben commando’s na zestien uur een eind gemaakt aan de bezetting van het Intercontinental Hotel. De vijf gewapende mannen die het hotel hadden aangevallen, zijn daarbij gedood. Die hebben in het hotel zeker achttien mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders. De Taliban hebben de bezetting opgeëist.
Bij de commando-operatie zijn meer dan 150 mensen, onder wie 41 buitenlanders, uit het hotel gered. Tien mensen raakten gewond. Zes van hen zijn commando’s. Verwacht wordt dat het aantal slachtoffers nog zal stijgen.
Gisteravond drongen de vijf Taliban-strijders het zwaarbewaakte hotel binnen via de keuken. Daar stichtten ze brand, waarna ze zich verschansten op de bovenste verdiepingen. Twee aanvallers werden al snel gedood door speciale eenheden, zegt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het duurde uren totdat de rest werd uitgeschakeld.
Bruiloft
Meer dan 150 gasten en personeelsleden ontkwamen terwijl er werd geschoten. Sommigen van hen vluchtten via de balkons van het vijf verdiepingen tellende hotel.
Er was op het moment van de aanval een bruiloft aan de gang en een bijeenkomst waar ongeveer honderd overheidsfunctionarissen aanwezig waren.
Via de balkons proberen hotelgasten te vluchten EPA
Het Intercontinental Hotel is een van de twee grote luxehotels in Kabul. Er zijn regelmatig huwelijken, politieke bijeenkomsten en conferenties van regeringsfunctionarissen. Het behoort niet tot de internationale keten, maar is in handen van de Afghaanse staat.
In 2011 was het hetzelfde hotel doelwit van een aanval door de Taliban, waarbij 21 mensen omkwamen. onder wie de aanvallers.
Foto van het Intercontinental Hotel uit januari 2016 REUTERS
Donderdag waarschuwde de Amerikaanse ambassade in Kabul de Amerikanen in Afghanistan dat er mogelijk aanslagen aan zaten te komen. “We hebben aanwijzingen dat extremistische groepen een aanval op hotels in Kabul voorbereiden.”
Telegraaf 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
AD 21.01.2018 Na een vuurgevecht van ruim twaalf uur zijn Afghaanse commando’s erin geslaagd de aanval te beëindigen van gewapende mannen op Hotel Intercontinental in Kabul. De drie aanvallers werden doodgeschoten. Zij doodden zes burgers onder wie één buitenlander tijdens een gijzeling.
De Taliban hebben de aanval op het hotel vanmorgen opgeëist. ,,Gisteravond werd het Intercontinental Hotel (…) aangevallen. De aanval werd geleid door 5 van onze moedjahedien op zoek naar het martelaarschap”, zei woordvoerder Zabiullah Mujahid in een verklaring per e-mail.
Volgens de Afghaanse autoriteiten waren er drie aanvallers. Ze bestormden het hotel gisteravond, gijzelden hotel- en bruiloftsgasten en leverden urenlang een vuurgevecht met veiligheidsdiensten. Die schoten zich een weg naar binnen en gingen van verdieping naar verdieping op zoek naar de schutters en de gegijzelden. Twee schutters werden afgelopen nacht al doodgeschoten, nummer drie vanmorgen vroeg. Aanvankelijk werd gedacht dat zich vier schutters in het hotel hadden verschanst.
Slachtoffers
Volgens de Afghaanse minister van Binnenlandse Zaken Najib Danish kwamen zes burgers om het leven: vijf Afghanen en een buitenlander wiens identiteit nog niet bekend is gemaakt. Zes hotel- of bruiloftsgasten raakten gewond. Tijdens de aanval werden 153 mensen geëvacueerd onder wie 41 buitenlanders.
Bij het ochtendgloren waren dikke zwarte rookwolken te zien die uit het hotel kwamen. Bij het Intercontinental stonden Afghaanse politie-eenheden en meerdere gepantserde voertuigen van het Amerikaanse leger, uitgerust met machinegeweren.
Waarschuwing
De aanval op het hotel kwam een dag nadat de Amerikaanse ambassade in Kabul had gewaarschuwd voor mogelijke aanvallen op hotels in de stad.
Aanvankelijk was sprake van vier aanvallers. Ze drongen kort na 21 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Bruiloftsfeest en conferentie
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het Intercontinental, dat op een heuvel ten westen van Kabul ligt, was in 2011 ook al het doelwit van een vijf uur durende aanval. Talibanstrijders drongen er op 28 juni het hotel binnen met machinegeweren en bommen. Er vielen 21 doden, onder wie ook de negen aanvallers.
NU 21.01.2018 De belegering van het Hotel Intercontinal in de Afghaanse hoofdstad Kabul na een aanslag is zondagochtend na bijna twaalf uur beëindigd, nadat alle aanvallers waren gedood. Er vielen zeker vijf burgerdoden en zes gewonden.
Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken drongen drie aanvallers zaterdagavond kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het gebouw in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Volgens ooggetuigen schoten de daders willekeurig op hotelgasten en personeelsleden en probeerden ze mensen te gijzelen.
Het ministerie meldt dat twee aanvallers zaterdagavond al werden doodgeschoten door speciale eenheden. De laatste overlevende aanvaller werd zondagochtend gedood.
De veiligheidsdiensten stelden gedurende de nacht de rest van het gebouw veilig en evacueerden gasten die zich nog in het hotel bevonden. In totaal konden 153 mensen zo ontkomen. Onder hen waren 41 buitenlanders. Het is niet bekend uit welke landen zij komen.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag in een email opgeëist.
Belegering Hotel Intercontinental in Kabul na aanslag door strijders
VK 21.01.2018 Afghaanse en westerse veiligheidstroepen hebben meer dan 14 uur gevochten met een groep extremisten die zaterdagavond een luxe hotel in Kabul binnenstormden, op hotelgasten begonnen te schieten, mensen in gijzeling namen en het hotel in brand staken. Zeker 30 mensen zijn omgekomen, onder wie 14 buitenlanders.
Zondag stegen er dikke wolken op uit het Intercontinental hotel. Een verslaggever van het Afghaanse persbureau Tolo meldde dat hij tientallen lichamen had zien liggen en ooggetuigen omschreven de hotelgangen als ‘een slagerij’. Sommige gasten wisten te ontsnappen door uit het raam te klimmen aan lakens die ze aan elkaar hadden geknoopt.
Andul Rahman Naseri, een hotelgast, stond zaterdag in de hal van het hotel toen hij vier mannen in legeruniform binnen zag komen. Volgens hem schreeuwden ze in het Pashto (een lokale taal) tegen elkaar: ‘Laat niemand in leven, goed of slecht: schiet en vermoord ze allemaal!’ Naseri rende naar zijn kamer op de tweede verdieping. ‘Ik opende het raam en probeerde langs een boom naar buiten te klimmen’, vertelt hij tegen Reuters. ‘Maar de tak brak en ik viel. Mijn rug doet zeer en ik heb een been gebroken.’
Op het moment van de aanslag werd een bruiloft in het hotel gevierd en was een telecomcongres aan de gang. Ook zaten er ongeveer 40 mensen van de luchtvaartmaatschappij Kam Air in het hotel, van wie er zeker tien zijn omgekomen en nog velen worden vermist. Onder de doden zijn ook hotelpersoneel en militairen. Ook de zes aanslagplegers werden gedood.
‘Ik zag mensen die het een seconde geleden nog naar hun zin hadden als gekken vluchten. Sommigen vielen neer, omdat ze waren geraakt door kogels’, vertelde hotelgast Aziz Tayeb tegen persbureau AFP. Hij had zichzelf verstopt achter een pilaar, en wist later te ontsnappen.
De zes daders kwamen via de keuken binnen en schoten daarna op de gasten in het restaurant. Daarna gingen ze de kamers af en gijzelden mensen. Het veiligheidspersoneel, dat in dienst is van een bedrijf dat net drie weken geleden de klus had gekregen om het hotel te bewaken, ging er direct vandoor. ‘Ze vielen niet aan. Ze deden niets’, zei een 24-jarige medewerker van het hotel tegen AFP.
Meer dan 150, onder wie 41 buitenlanders, werden zaterdagavond uit het hotel gered. Ondertussen stond het hotel in brand. ‘Mijn kamergenoot zei dat we moesten ontsnappen of zouden verbranden’, zei Mohammad Musa, die zich in een kamer op de zesde verdieping had verstopt toen hij geweervuur hoorde, tegen AFP. ‘Ik pakte een laken en bond het vast aan het balkon. Op die manier probeerde ik naar beneden te klimmen, maar ik ben zwaar en mijn armen waren niet sterk genoeg, dus ik viel.’
De aanslag werd zondag opgeëist door de Taliban, maar volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zit het Haqqani-netwerk erachter, dat wel is gelieerd aan de Taliban en hetzelfde hotel in 2011 al aanviel. De Afghaanse president Ashraf Ghani beschuldigde buurland Pakistan (zonder het land expliciet te noemen) ervan militante groeperingen te helpen. ‘Zolang terroristische groeperingen een veilige haven hebben, zal er geen stabiliteit en veiligheid in deze regio zijn.’
De actie in Kabul is de laatste in een reeks aanslagen die de kwetsbaarheid van de hoofdstad hebben aangetoond. De aanvallen lijken vooral bedoeld om het vertrouwen in de door het westen gesteunde regering-Ghani te ondermijnen. Vorig jaar kwamen er 150 mensen om het leven nadat er een grote bom ontplofte in de zwaarbeveiligde diplomatieke wijk van de hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn. Op 28 december kwamen er 40 mensen om toen er een aanslag werd gepleegd op een sjiietisch cultureel centrum.
NU 20.01.2018 Door een aanval op het Hotel Intercontinental in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zaterdag doden gevallen. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken schakelden speciale eenheden een van de zeker vier aanvallers uit. Zeker drie mensen mensen raakten gewond.
In het hotel wordt zaterdagavond nog steeds gevochten tussen aanvallers en veiligheidstroepen. Volgens het ministerie drongen vier aanvallers kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op de vijfde verdieping.
Lokale media meldden op basis van politiebronnen dat er doden zijn gevallen en mensen zijn gegijzeld. Ooggetuigen verklaarden voor de lokale zender Tolo TVdat zij op hun vlucht zeker vijftien doden hadden gezien.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het is niet duidelijk of de aanvallers gijzelaars hebben gemaakt.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.01.2018 Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marc van de Kuilen (links zonder helm) in Afghanistan Ⓒ EIGEN FOTO
,,Men was er nog niet klaar voor om een dergelijke operatie te ondernemen”, meldt De Jong over operatie Kapcha As, waarbij twee compagnieën samen moesten optrekken. Dit ging in de nacht van 12 op 13 januari mis. Defensie blijft bij de lezing dat het incident niet is veroorzaakt door onvoldoende oefeningen.
Telegraaf 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag die opgeëist is door IS zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat (IS) via het persbureau Amaq.
NU 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is niet opgeëist.De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat via het persbureau Amaq.
Telegraaf 02.01.2018 Een Amerikaanse militair is om het leven gekomen bij gevechten in de Oost-Afghaanse provincie Nangarhar. Vier anderen raakten gewond, zo liet het Amerikaanse leger dinsdag weten.
De gevechten waren maandag in het district Achin. Met wie de Amerikanen een confrontatie hadden is niet bekendgemaakt maar het gebied staat bekend als bolwerk van Islamitische Staat (IS).
De VS hebben in Nangarhar hun enige grote basis in Afghanistan. In de provincie vechten de VS en Afghaanse regeringstroepen tegen IS, die daar ook door de Taliban wordt belaagd. De VN meldden dinsdag dat vorig jaar 123.000 mensen de provincie zijn uitgejaagd door de gevechten.
VK 28.12.2017 Islamitische Staat probeert in Afghanistan de spanningen tussen soennieten en sjiieten op te voeren. Bij een door IS opgeëiste zelfmoordaanslag in een sjiitische buurt in het westen van de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag tientallen doden gevallen. Eerder spon IS garen bij het aanwakkeren van sektarische twisten in Irak en Syrië.
Doelwit waren een sjiitisch cultureel centrum en het naastgelegen kantoor van het persbureau Afghan Voice. ‘Het centrum ontvangt steun van Iran en is een van de belangrijkste sjiitische centra in Kabul’, zo verwoordde de terreurbeweging in een verklaring haar rechtvaardiging voor de actie. Ook Afghan Voice heeft volgens IS banden met Iran.
Getuigen maakten melding van diverse ontploffingen. Volgens een regeringswoordvoerder zijn minstens 41 mensen omgekomen en raakten er 84 gewond. Op televisiebeelden waren slachtoffers met ernstige brandwonden te zien. Familieleden liepen wanhopig door een zaal waarvan de vloer met bloed was besmeurd.
De aanval is de zoveelste in een reeks aanslagen op media in Afghanistan. Vorige maand werd het kantoor van de tv-zender Shamshad in Kabul aangevallen. Ook die actie, waarbij twee doden vielen, werd geclaimd door IS.
Toenemend aantal aanslagen
Afghanistan heeft te maken met een toenemend aantal terreuraanslagen, gepleegd door IS zowel als de Taliban. Doordat de Taliban in Afghanistan er maar niet in slagen stedelijke gebieden in handen te krijgen, zoeken zij naar andere manieren om hun aanwezigheid te laten voelen. Tegelijkertijd heeft IS zich genesteld op diverse plekken in het land.
De Taliban hebben tot nu toe echter weinig geweld gebruikt tegen de sjiieten. Zij richten zich voornamelijk op de Afghaanse politie en strijdkrachten en de buitenlandse troepen. Taliban-woordvoerder Zabiullah Mujahid ontkende telefonisch tegenover persbureau AP dat zijn organisatie iets te maken heeft met de zelfmoordactie donderdag in Kabul.
Vóór 2015, het jaar dat IS zich in Afghanistan vestigde, vonden nauwelijks aanslagen plaats op sjiitische doelen. Het enige incident van enige omvang had plaats in december 2011, toen 54 mensen omkwamen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Kabul. Een explosie tegelijkertijd in het noordelijke Mazar-i-Sharif kostte vier mensen het leven. De verantwoordelijkheid voor de dubbele aanslag werd opgeëist door een radicale groepering uit Pakistan die ook in eigen land ijvert voor sektarische tweespalt.
Na de komst naar Afghanistan van IS nam het geweld tegen sjiieten exponentieel toe. Anders dan de Taliban is IS sterk gebeten op de sjiitische minderheid. Sjiieten worden door de beweging beschouwd als afvalligen.
De meeste sjiieten behoren tot de Hazara’s, een bevolkingsgroep met Aziatische trekken. Daardoor krijgen de sektarische spanningen ook een etnische dimensie, naast de religieuze. De Hazara’s maken 20 procent van de Afghaanse bevolking uit en zijn overwegend afkomstig uit de centraal gelegen provincie Bamyan. Daar schokten de Taliban in 2001 de wereld met een andere vorm van geweld tegen afvalligheid door twee eeuwenoude, in een rotswand uitgehouwen Boeddhabeelden op te blazen.
Volgens VN-cijfers waren er sinds begin 2016 minstens twaalf aanvallen op sjiitische doelen, waarbij in totaal bijna zevenhonderd mensen omkwamen. Na een aanslag in juli dit jaar op de Iraakse ambassade in Kabul waarschuwde IS dat meer acties tegen sjiitische doelen zouden volgen. Sindsdien heeft IS de verantwoordelijkheid opgeëist voor minstens twee aanslagen op sjiitische moskeeën in Kabul en een in Herat.
Islamitische Staat in Khorasan, zoals de beweging zich in Afghanistan noemt (naar een oude benaming voor de regio) dook in 2015 op in de oostelijke provincie Nangarhar, bij de grens met Pakistan. Dat vormt nog steeds de belangrijkste uitvalsbasis van de organisatie. Radio Kalifaat zendt uit vanuit Nangarhar. De schattingen van het aantal IS-strijders in Afghanistan lopen uiteen van 1.000 tot 5.000.
NU 28.12.2017 Bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdagochtend 41 doden gevallen, melden de plaatselijke autoriteiten. De aanslag vond plaats in een cultureel centrum waar ook het kantoor van persbureau Afghan Voice is gevestigd, en is opgeëist door Islamitische Staat.
In de buurt van het persbureau zouden kort na elkaar meerdere ontploffingen zijn geweest, waarna meerdere aanvallers het sjiitische cultureel centrum binnendrongen. Of Afghan Voice het doelwit was, is niet duidelijk. In het centrum waar de aanslag is gepleegd staat ook onder meer een moskee.
Volgens een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn behalve 41 doden ook 84 gewonden gevallen.
Ooggetuigen meldden aan persbureau Reuters dat onder de slachtoffers studenten zijn die op dat moment op bezoek waren bij het persbureau. Ook zouden er vrouwen en journalisten zijn omgekomen. Op het moment van de aanslag waren er in het cultureel centrum veel mensen aanwezig om de Sovjetinvasie in Afghanistan van 24 december 1979 te herdenken.
Op beelden is te zien hoe de vloeren van het cultureel centrum na de aanslag bedekt waren met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin.
Een overlevende stelde tegen de Afghaanse nieuwzender TOLO dat de daders zich op het moment van de aanslag hadden verzameld in het gebouw, en dat zeker één terrorist zichzelf vervolgens opblies.
Telegraaf 28.12.2017 Een zelfmoordaanslag in een overwegend sjiitisch gedeelte van de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft 41 mensen het leven gekost. Ook raakten 84 personen gewond, maakte het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid donderdag bekend.
Getuigen vertelden dat de aanslag plaatsvond tijdens een paneldiscussie in een sjiitisch cultureel centrum. Daar waren veel studenten aanwezig. Een aanslagpleger zou zichzelf hebben opgeblazen in of bij het complex. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
Op beelden is te zien dat het terroristisch geweld een ravage veroorzaakte. De vloeren van het cultureel centrum waren na de aanslag bedekt met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin. Op een andere verdieping, waar zich een media-organisatie bevindt, waren de ramen versplinterd.
’IS claimt aanslag’
Terreurgroep Islamitische Staat beweerde via spreekbuis Amaq verantwoordelijk te zijn voor het bloedbad, maar onderbouwde dat niet met bewijs. De Taliban lieten direct weten niets met de aanslag te maken te hebben. De Afghaanse president Ashraf Ghani sprak in een verklaring over „onvergeeflijke” misdaden tegen de menselijkheid.
De soennitische extremisten van IS laten in Afghanistan vaker van zich horen. Zo claimde de groep recentelijk ook achter de zelfmoordaanslag te zitten op een complex van de nationale inlichtingendienst in Kabul. Daar kwamen volgens de autoriteiten zeker vijf mensen om het leven.
AD 28.12.2017 Volgens de autoriteiten zouden in de buurt van het gebouw meerdere ontploffingen hebben plaatsgevonden, waarna de aanvallers het gebouw binnendrongen. In het gebouw was op dat moment een bijeenkomst bezig, waarbij de invasie in Afghanistan door de toenmalige Sovjet Unie in 1979 werd herdacht. Bij de herdenking waren volgens Reuters onder meer studenten aanwezig. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
In het gebouw zijn onder meer een moskee en de pro-Afghaanse mediaorganisatie Afghan Voice gevestigd. Volgens Mohammad Asif Mesbah, een lid van de sjiitische raad, zou dat mogelijk een reden voor de aanslag kunnen zijn geweest.
Misdaad tegen de menselijkheid
Volgens de Afghaanse president Ashraf Ghani is de aanslag een misdaad tegen de menselijkheid. De voormalig sjiitische wijk waar de aanslag plaatsvond, is al vaker het doelwit geweest van een aanslag door de soennitische groepering Islamitische Staat. Zij zien sjiieten als afvalligen. De Taliban ontkent direct betrokken te zijn geweest bij de aanslag.
Volgens de directeur van een lokaal ziekenhuis kunnen de artsen het aantal slachtoffers nauwelijks bijbenen. Volgens Mohammaed Sabir Nasib zijn extra artsen en verpleegkundigen opgeroepen om de gewonden te verzorgen.
AD 27.12.2017 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat minister Ank Bijleveld van Defensie opheldering geeft over de mankementen in de Afghanistan-missie waaraan Nederland deelneemt. De veiligheid van de militairen loopt gevaar, berichtte deze krant vanochtend.
,,Onze mannen en vrouwen zetten zich elke dag in voor de veiligheid van de Afghanen”, zegt PvdA-Kamerlid Liliane Ploumen.
,,Juist hun veiligheid moet dus altijd zoveel mogelijk zijn gewaarborgd. De minister heeft dus wel wat uit te leggen.”
Nederland levert tien adviseurs op een groep van honderd, die Afghaanse militairen opleiden. Er wordt slecht Engels gesproken, er zijn geen pantservoertuigen om missies buiten te poort te beveiligen en het is dubieus of medische hulp binnen het cruciale eerste uur (het zogeheten golden hour) kan worden verleend.
Jean Debie, voorzitter van de Vakbond voor Burger en Militair Defensiepersoneel is verrast door het verhaal in deze krant. Hij vindt dat de minister eisen kan stellen aan deelnemende NAVO-landen. ,,Bijleveld kan eisen dat er Engelssprekende militairen worden geleverd. En als er geen medische helikopterdekking is, gaan de manschappen niet van de compound af.”
Garanties
GroenLinks-Kamerleden Isabelle Diks en Bram van Ojik gaan bij andere fracties steun zoeken voor een brief waarin de minister uitlegt wat er aan de hand is en hoe ze dat denkt te verbeteren. Diks: ,,Wij willen nog deze week een brief van de minister waarin zij veiligheid garandeert.”
Haar collega Van Ojik wijst erop dat enkele maanden geleden Jeanine Hennis, de vorige minister van Defensie moest aftreden vanwege mankementen in de veiligheid van militairen. ,,Dat betekent dat kabinet en Kamer, in het belang van de uitgezonden militairen, extra alert moeten zijn op mogelijke tekortkomingen.” Van Ojik wil extra pantservoertuigen ter plekke zodat de missie weer effectief kan zijn.
Zorgen
De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie, aldus Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid (SP).
SP-Kamerlid Sadet Karabulut zegt: ,,De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie. Die moeten heel serieus genomen worden. Doet het kabinet dat en welke gevolgen heeft dat voor de missie?”
PvdA-Kamerlid Ploumen vindt dat zij niet goed is geïnformeerd door minister Bijleveld. ,,De zaken zoals die in het artikel staan, hadden met de Kamer moeten worden gedeeld zodat we er in debat over hadden kunnen gaan. Ik wil vooral snel weten hoe het precies zit rond het golden hour, hoe effectief de missie kan zijn met onvoldoende beveiligers en hoe deze zaken binnen de NAVO worden besproken.”
AD 27.12.2017 De Nederlandse missie in Afghanistan wordt gedwarsboomd door problemen met de beveiliging. Militairen die lokale agenten adviseren, kunnen vaak niet de poort uit.
Er zijn te weinig beveiligers om de adviseurs te begeleiden en sommigen spreken nauwelijks Engels. Dat blijkt tijdens een bezoek van deze krant met de nieuwe Commandant der Strijdkrachten, luitenant-admiraal Rob Bauer, aan de Nederlandse militairen in Afghanistan. Van de honderd adviseurs, onder wie tien uit Nederland, kan de helft niet worden ingezet.
Volgens de Nederlandse leider van de internationale compagnie militaire beveiligers zijn er vooral te weinig pantservoertuigen. De beveiligers moeten altijd mee met de adviseurs als die de lokale politie bezoeken om tips te geven hoe ze beter kunnen opereren.
Moeizaam
Leiding geven aan deze beveiligers gaat moeizaam, schetst de compagnieleider. Hij stuurt vier teams aan bestaande uit Nederlanders, Hongaren, Kroaten en Montenegrijnen. Slechts 30 procent kent meer Engels dan ‘yes’ of ‘no’. Dat is lastig bij de planning en als een eenheid in problemen komt, iets dat nog niet is gebeurd. Bovendien kunnen eenheden uit de andere landen de opdrachten van de Nederlandse compagnieleider weigeren, omdat zij bijvoorbeeld van hun eigen regering minder bevoegdheden hebben gekregen.
Ook artsen uiten hun zorgen bij Bauer. Zo dreigt het ‘gouden uur’ – de tijd waarin een gewonde bij een arts moet zijn – niet altijd gehaald te worden, met name bij slecht weer en door de gebrekkige infrastructuur.
Lastig werken
Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af, aldus Rob Bauer, Commandant der Strijdkrachten.
Bauer erkent dat het lastig werken is, maar de veiligheid van de Nederlanders is volgens hem niet in het geding. ,,Er zit een operationele commandant, die ervoor moet waken dat troepen niet naar buiten gaan als dat niet verantwoord is.”
In deze operatie werken 21 landen samen. Bauer ziet dat als een kans om te leren samenwerken. ,,Het ingewikkelde van dit soort missies is dat ze moordend langzaam gaan en dat het een hele worsteling is door alle partijen die betrokken zijn. Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af.”
Volgens Bauer kan Nederland niet zelf de beveiliging leveren, zodat in elk geval de Nederlandse adviseurs optimaal hun werk kunnen doen. ,,Dat betekent dat we andere dingen moeten laten.”
NU 25.12.2017 Bij een aanslag op de nationale inlichtingendienst van Afghanistan in Kabul zijn maandag vijf mensen om het leven gekomen. Islamitische Staat (IS) heeft de zelfmoordaanslag opgeëist.
De explosie bij de ingang van het gebouw van de inlichtingendienst werd veroorzaakt door iemand die zichzelf opblies. Alle slachtoffers waren burgers die toevallig in de buurt van de ingang liepen. Bij de aanslag vielen ook twee gewonden.
IS is in Afghanistan de laatste tijd actiever aan het worden en heeft de verantwoordelijkheid voor recente zelfmoordaanslagen in Kabul opgeëist. Hoe de relatie is met IS in Syrië en Irak is niet duidelijk.
Ook in een ander deel van Afghanistan werd een aanslag gepleegd. In de provincie Helmand kwamen zes politieagenten om het leven toen zij met hun gepantserde wagen op een bermbom reden. Hoewel de aanslag de signatuur heeft van de Taliban, is de aanslag nog niet opgeëist.
NOS 25.12.2017 Bij een aanslag in Kabul zijn ten minste vijf mensen om het leven gekomen. De dader blies zichzelf op bij het gebouw van de nationale inlichtingendienst in Afghanistan. De aanslag is opgeëist door Islamistische Staat, meldt het persbureau van de terreurorganisatie.
Vorige week werd dezelfde inlichtingendienst ook aangevallen door IS. De daders werden toen gedood door veiligheidstroepen.
In Afghanistan zijn dit jaar veel aanslagen gepleegd. Volgens de VN was het aantal geweldsincidenten in 2017 het hoogst in vijf jaar tijd.
NU 21.12.2017 De Amerikaanse vicepresident Mike Pence brengt een onaangekondigd bezoek aan Afghanistan. Hij spreekt in de hoofdstad Kabul met de Afghaanse leiders.
Vier maanden geleden ging president Donald Trump hem voor. Pence herhaalt in Afghanistan de boodschap van zijn baas: de Amerikanen blijven hun missie en de Afghaanse zaak trouw. Zijn bezoek moet dat streven onderstrepen.
Pence arriveerde donderdagavond per militair vliegtuig op de luchthaven Bagram. Vandaar ging het per helikopter naar de hoofdstad, waar hij in het presidentieel paleis onder anderen president Ashraf Ghani ontmoette.
Momenteel bevinden zich ongeveer elfduizend Amerikaanse soldaten in Afghanistan en dat aantal groeit, zoals Trump dat afgelopen zomer al beloofde. De Amerikanen hebben met de Afghanen de handen vol aan de bestrijding van de terroristen van de Taliban.
VK 12.12.2017 Een Kamermeerderheid heeft dinsdag groen licht gegeven aan het verlengen van de militaire missies in Mali en Afghanistan voor de periode van één jaar. Eind 2018 wordt opnieuw besloten of de missies met in totaal bijna 400 Nederlandse militairen nog langer doorgaan.
De instemming van het parlement was een formaliteit, want het kabinet heeft in september al bij bondgenoten aangekondigd dat Nederland de bijdrage voor de militaire missies in Mali en Afghanistan zou verlengen. Dat gold ook voor de bijdragen in Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika. Een besluit nog langer uitstellen was volgens het destijds demissionaire kabinet Rutte II niet meer verantwoord, vanwege de vereiste ‘militaire planning’. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen. De nieuwe ploeg Nederlandse militairen vertrekt in januari al.
Toch is een Kamermeerderheid die instemt met de missies relevant. Het kabinet wenst namelijk een zo breed mogelijk politiek en maatschappelijk draagvlak voor militaire missies waar mogelijk Nederlanders kunnen sneuvelen. Zowel in Mali als in Afghanistan zijn gewapende islamitische extremisten aanwezig die westerse militairen als tegenstander beschouwen en daar kunnen dus soms Nederlanders omkomen.
De volksvertegenwoordigers hebben in ruil voor hun steun aan beide missies garanties geëist over de veiligheid van de uitgezonden militairen. De Kamerleden hebben vooral grote zorgen over de ‘munitieveiligheid en medische faciliteiten’ in Mali. Dit najaar bleek namelijk uit een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dat twee Nederlandse militairen in juli 2016 zijn omgekomen bij een oefening met ondeugdelijke mortiergranaten in Mali. De toenmalige Defensieminister Jeanine Hennis en Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden af, omdat dit ongeluk voorkomen had kunnen worden.
Eigen kinderen sturen?
‘Ik heb naar de missie gekeken met de vraag in mijn achterhoofd: Zou ik mijn eigen kinderen op missie sturen?’, zei de nieuw aangetreden Defensieminister Ank Bijleveld dinsdag over het verlengen van de Mali-missie. Volgens haar zijn de aanbevelingen van het OVV-rapport over de problemen in Mali voldoende opgevolgd. Zo garandeert het kabinet een tijdige medische evacuatie per helikopter, indien militairen gewond raken.
‘Ik zend de militairen uit met een gerust hart, voor zover dat kan’, zei Bijleveld. ‘Maar we moeten ons ook realiseren dat het mannen en vrouwen zijn die daar met gevaar voor eigen leven rondlopen. Het is geen veilig gebied. Maar wat we eraan konden doen, hebben we gedaan. Daarom heb ik voldoende vertrouwen om de mannen en vrouwen uit te zenden.’
Het kabinetsbesluit over Mali en Afghanistan werd gesteund door coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, maar ook door oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en 50Plus.
PVV, SP, Partij voor de Dieren en Denk zijn tegen het verlengen van de missies. De SP vindt bijvoorbeeld dat Mali niet verlengd moet worden, omdat er veel te weinig tijd is verstreken om te beoordelen of de problemen die de OVV in Mali heeft geconstateerd, inmiddels zijn opgelost. Onder meer PVV en Denk wijzen op de belabberde staat waarin Afghanistan verkeert, om te onderstrepen dat de missie daar niet zinvol is of zelfs averechts werkt.
Het is onduidelijk of Forum voor Democratie tegen de Mali- en Afghanistanmissie is. De partij maakte eerder een groot punt van het veronderstelde ondeugdelijke uniform van militairen, maar was niet aanwezig bij het besluit over de voortgang van de missies.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het verlengen van de missie tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië.
NU 12.12.2017 Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft dinsdag groen licht gegeven voor de voortzetting van Nederlandse bijdrage voor de militaire VN-missie in Mali. Ook de Nederlandse bijdrage in Afghanistan wordt verlengd. Dat bleek dinsdag tijdens een debat in de Kamer over de inzet van de Nederlandse militairen.
PVV, SP, Denk en PvdD stemden tegen. FvD was bij geen enkel debat over de verlenging van de missies aanwezig en het is niet duidelijk of de partij van Thierry Baudet de verlengingen steunt of niet.
Mali
Over de verlenging van de VN-missie in Mali waren er in de Kamer nog zorgen. In september van dit jaar publiceerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een vernietigend rapport naar aanleiding van een dodelijk ongeval waarbij de militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) in Mali om het leven kwamen en een derde militair zwaargewond raakte.
Demissionair minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden hierom af.
Volgens de raad was Defensie “ernstig tekortgeschoten” in de zorg voor de veiligheid van de uitgezonden militairen. De mortiergranaten die gebruikt werden deugden niet en werden in veel te hoge temperaturen opgeslagen. Daarnaast voldeed het Togolees hospitaal dat door Nederland gebruikt werd niet aan de Nederlandse militaire eisen.
In de Kamer waren er dan ook de nodige twijfels over een verlenging van de missie. Vorige week verzekerde de nieuwe minister van Defensie Ank Bijleveld dat alle problemen zijn opgelost. De ondeugdelijke munitie wordt niet meer gebruikt en de kwaliteit van het hospitaal in Kidal is in orde.
Ook zijn er garanties van de VN dat er een helikopter beschikbaar is in medische noodgevallen. Voor VVD, CDA, D66, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SGP en 50plus is dat voldoende om de verlening te steunen.
Nederlandse deelname
Nederland neemt sinds 2013 deel aan de VN-missie die als doel heeft om Mali te stabiliseren. Ingrijpen was volgens minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra bittere noodzaak, omdat verschillende jihadistische groepen het land dreigden over te nemen. Volgens Zijlstra zou Mali anders geconfronteerd zijn geweest met een “tweede Raqqa”, verwijzend naar de officieuze hoofdstad van het door IS uitgeroepen kalifaat.
Hoe lang de missie nog zal duren is niet duidelijk. De nieuwe Commandant der Strijdkrachten Rob Bauer zei onlangs nog dat het zeker twintig jaar kan duren voordat Mali weer op eigen benen kan staan. Volgens Zijlstra kan de internationale gemeenschap zich pas terugtrekken als er een stabiel bestuur is en de rechtstaat functioneert.
In Afghanistan trainen de Nederlandse militairen de Afghaanse politie. Hoe lang de westerse strijdkrachten daar nog aanwezig zijn, is niet duidelijk. Partijen die voor de verlenging zijn, zien dat er – in de zestien jaar durende ‘war on terror’ in Afghanistan – vooruitgang is geboekt. Meer kinderen, en vooral meer meisjes, gaan naar school, er zijn verkiezingen en de Taliban is weliswaar niet verslagen, maar wel teruggdrongen.
Kritiek
Oppositiepartijen SP, PVV en Denk toonden zich kritisch over de verlenging van de missies. Zij wezen erop dat de missie in Mali de gevaarlijkste is die de VN op dit moment uitvoert. Er zijn tot nu toe 146 militairen omgekomen, waaronder vier Nederlanders.
Volgens SP’er Sadet Karabulut bieden de missies helemaal geen stabiliteit. Net als PVV’er Raymond de Roon constateert zij dat de terroristische dreiging in Mali alleen maar is toegenomen en de Taliban in zestien jaar tijd niet is verslagen.
De PVV hekelt de hoge kosten die de missies in Mali en Afghanistan met zich meebrengen. Het is de partij niet duidelijk wat de Nederlandse bijdrage in Mali exact heeft opgeleverd. “Vosltrekt onduidelijk”, zei De Roon hier vorige week over in een Kamerdebat. Hij noemde het de “dodelijkste” en “meest nutteloze” missie van dit moment.
Denk steunt de missies niet, omdat de partij vindt dat Defensie eerst “thuis orde op zaken” moet stellen. Dat betekent dat al het defensiepersoneel een degelijk salaris moet ontvangen, veilige munitie moet hebben en goede kleding moet krijgen voordat er militairen worden uitgezonden. Net als de SP hekelt Denk het grote aantal burgerslachtoffers die de oorlog in Afghanistan de afgelopen jaren heeft veroorzaakt.
NOS 26.11.2017 De VN meldt een sterke stijging van het aantal oorlogsgewonden in Afghanistan. Ziekenhuizen en andere organisaties registreerden dit jaar al 69.000gewonden, ruim 20 procent meer dan vorig jaar. De VN-organisatie voor humanitaire hulpverlening OCHA heeft dat bekendgemaakt.
Het aantal oorlogshandelingen, waarbij veelal Talibanstrijders zijn betrokken, stijgt onrustbarend. De VN komt uit op 80 oorlogsconfrontaties per dag in de maanden juli, augustus en september, het hoogste aantal in vijf jaar. Vanaf 2008 steeg het aantal gevechtshandelingen elk jaar, met uitzondering van 2012.
Low intensity conflict in #Afghanistan escalated in the past months & has led to very high numbers of war wounded on both sides of the conflict; health partners report more than 69k trauma cases this year. More: https://goo.gl/prBbPh 09:05 – 25 nov. 2017
Afghanistan wordt door de VN-Veiligheidsraad sinds enige tijd niet meer aangeduid als een land waar het conflict grotendeels voorbij is, maar als een land in oorlog. De Taliban-opstandelingen verstevigen hun greep op steeds grotere delen van het land.
De cijfers illustreren het aanhoudende onvermogen van alle partijen om de burgerbevolking te beschermen. Wel is het zo dat het aantal doden onder burgers dit jaar met 6 procent is afgenomen. De oorlog kostte dit jaar tot dusver aan 2640 mensen het leven.
Telegraaf 20.11.2017 De aanklager bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil uitzoeken of Amerikanen zich in Afghanistan schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdrijven. Ze heeft volgens het hof toestemming gevraagd om een onderzoek te starten.
Hoofdaanklager Fatou Bensouda stelde dat er grond is om aan te nemen dat verscheidene partijen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan ernstige vergrijpen. Ze noemde onder meer de Taliban en veiligheidsdiensten, maar ook de Amerikaanse strijdkrachten en inlichtingendienst CIA.
De Amerikanen maakten zich volgens de aanklager mogelijk schuldig aan oorlogsmisdrijven in geheime gevangenissen in Afghanistan of in andere landen die zich bij het hof hebben aangesloten. Die vermeende vergrijpen zouden vooral hebben plaatsgevonden in 2003 en 2004.
De Verenigde Staten hebben zich niet aangesloten bij het ICC, maar Afghanistan deed dat wel. Daardoor zou toch kunnen worden onderzocht of Amerikanen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan misdrijven waar het hof zich over kan buigen.
NOS 20.11.2017 De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil een onderzoek starten naar oorlogsmisdaden die in Afghanistan zijn gepleegd, inclusief beschuldigingen van mishandeling en verkrachting door Amerikaanse militairen. Aanklager Bensouda heeft het hof toestemming gevraagd voor het onderzoek.
Niet eerder heeft het Strafhof Amerikaanse activiteiten onder de loep gelegd. De VS werd bij de oprichting geen lid van het Strafhof omdat het land vreest dat buitenlandse rechtbanken Amerikaanse staatsburgers oneerlijk zullen berechten. Omdat Afghanistan wél lid is van het internationale hof, mag het ICC alle verdachten – ook de Amerikaanse – van oorlogsmisdaden die in dat land zijn gepleegd in staat van beschuldiging stellen.
‘Ongerechtvaardigd’
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet direct weten dat een ICC-onderzoek naar Amerikaanse militairen en veiligheidspersoneel in Afghanistan ongerechtvaardigd is. Ook zou het niet bevorderlijk zijn voor de vrede en de rechtsorde in Afghanistan.
In het verleden heeft de VS duidelijk gemaakt dat het niet zal accepteren dat Amerikaanse militairen in Den Haag moeten voorkomen.
Het gaat Bensouda niet alleen om mogelijke misdragingen van Amerikaanse militairen; ook de rol van CIA-medewerkers in de geheime gevangenissen in meerdere landen waar terreurverdachten werden ondergebracht, moet volgens haar worden onderzocht.
Ze zegt over informatie te beschikken die erop wijst dat Amerikaanse militairen en CIA-personeel zich schuldig hebben gemaakt aan mishandeling, wreedheid, krenking en seksueel geweld tegen gevangenen in de periode 2003-2004.
Taliban
Verder moeten beschuldigingen van oorlogsmisdaden door de Taliban en de Afghaanse veiligheidstroepen worden uitgezocht, aldus de aanklager. Afghaanse militairen worden ook verdacht van intimidatie en mishandeling van gevangenen. De Taliban zouden zich schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, waaronder de ontvoering van en moord op burgers, zegt aanklager Bensouda.
Slachtoffers hebben tot 31 januari 2018 de tijd om verklaringen over het aangevraagde onderzoek in te dienen bij de rechters die over het verzoek van de aanklager moeten beslissen.
NU 19.11.2017 Afghaanse en buitenlandse elitetroepen hebben zondag een Talibangevangenis in de provincie Helmand bestormd en hebben daarbij zeker dertig mensen bevrijd.
Bij de bevrijde mensen waren vier kinderen en twee politieagenten. Twintig gevangenen zaten vast omdat ze de Afghaanse overheid hadden geholpen of omdat zij familie waren van agenten of militairen.
Van zes mensen is onduidelijk waarom zij in de gevangenis zaten. Volgens de Taliban waren het criminelen die zich schuldig hebben gemaakt aan overvallen, ontvoering en andere misdaden.
NU 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn donderdag om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, bericht nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
Islamitische Staat zegt verantwoordelijk te zijn voor de aanslag, meldt persbureau Amaq, maar heeft hier geen bewijs voor geleverd.
Telegraaf 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, berichtte nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
AD 27.10.2017 Het kabinet heeft een officieel verzoek ontvangen van de Amerikaanse regering om meer troepen te leveren voor de missie in Afghanistan. De passage uit een Kamerbrief waarin toenmalig minister van Defensie Klaas Dijkhoff melding maakt van dat verzoek, is donderdag echter kort na de verzending aan de Tweede Kamer uit de digitale brief gehaald.
In de oude versie van de brief, waarover deze krant beschikt, staat dat de regering op 18 oktober een brief heeft ontvangen van de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis ‘waarin hij Nederland verzoekt om een aanvullende bijdrage’ aan de NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan. Die zin is later verdwenen. Ook is uit de brief gehaald dat het verzoek ‘zoals altijd, serieus zal worden onderzocht’.
Tandvlees
Waarom mogen wij dit niet weten? Wat precies willen de Amerikanen dan?, aldus Sadet Karabulut, SP-Kamerlid.
Al blijkt uit een eveneens verdwenen zin dat de Amerikaanse minister weinig kans maakt op de gevraagde extra militairen. De regering schreef over ‘beperkingen’ die ‘van kracht zijn’. De Nederlandse krijgsmacht loopt immers op z’n tandvlees. Maar een belangrijke bondgenoot in de kou laten staan, ligt internationaal ook gevoelig.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie zijn de zinnen verwijderd omdat het Amerikaanse verzoek ‘iets te prematuur is om nu al naar buiten te brengen’. Het zou pas aan de orde moeten komen bij een Kamerdebat over de verlenging van de missie. Dat debat staat nog niet gepland.
Opheldering
SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die de geschrapte passage opmerkte, eist opheldering. ,,Waarom mogen wij dit niet weten? Nu dit verzoek er ligt, moet het kabinet ook de Kamer inlichten. Wat precies willen de Amerikanen dan?”
Zeker is dat de missie in Afghanistan, waaraan Nederland met 100 militairen deelneemt, kampt met tekorten. De Amerikaanse president Donald Trump voerde op de NAVO-top in juni de druk al op. Van een officieel verzoek was – tot nu toe – niets bekend.
Eerder deed de NAVO al een oproep aan de bondgenoten om een aanvullende bijdrage te leveren. Dijkhoff benadrukt in de laatste versie van de brief dat ‘een substantiële toename van de Nederlandse bijdrage’ vanwege ‘de beperkte capaciteit van de krijgsmacht’ niet haalbaar is.
NU 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd.
Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is.
Geweld
Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
Telegraaf 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Bloedvergieten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Doorzetten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
RO 11.09.2017 Nederland blijft ook volgend jaar actief meedoen aan de VN-vredesmissie in Mali, de internationale strijd tegen ISIS en de NAVO-missie in Afghanistan. De ministerraad heeft ingestemd met deze verlengingen, waarover het kabinet de Tweede Kamer maandag schriftelijk heeft geïnformeerd.
De internationale veiligheidssituatie vraagt er volgens het kabinet om dat Nederland zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. Militaire en civiele bijdragen aan missies zijn gericht op de ring van instabiliteit rond Europa, die onze eigen veiligheid direct raakt. De prioriteit ligt bij de bestrijding van terrorisme en het voorkomen van irreguliere migratie.
De mandaten voor de Nederlandse deelname aan MINUSMA in Mali, de anti-ISIS-coalitie en Resolute Support in Afghanistan lopen aan het einde van het jaar af. Het demissionaire kabinet vond het noodzakelijk om nu een besluit te nemen over verlenging, omdat Nederland een betrouwbare partner wil zijn voor onze bondgenoten, vanwege planningsdoeleinden en om tijdig duidelijkheid te kunnen geven aan de uit te zenden militairen en hun families. De Nederlandse bijdrage aan de drie missies wordt verlengd tot eind 2018.
Via de deelname aan MINUSMA draagt Nederland bij aan stabiliteit in Mali en daarmee de bredere Sahel-regio. Stabiliteit daar is in het directe veiligheidsbelang van Europa. De Nederlandse blauwhelmen richten zich ook volgend jaar vooral op het verzamelen en analyseren van inlichtingen voor de VN-missie.
Een eenheid voor lange afstandsverkenning met nationale ondersteuning vormt de kern van de bijdrage. Nederland levert daarnaast een aantal stafofficieren, marechaussees en politiefunctionarissen en civiele adviseurs. Dankzij de overdracht van het beheer van Kamp Castor eind 2017 aan Duitsland kan het aantal Nederlandse militairen in de missie in 2018 worden teruggebracht tot maximaal 250.
Met de voortgezette inzet aan de internationale coalitie tegen ISIS levert Nederland een belangrijke bijdrage aan het breken van de slagkracht en de ideologische aantrekkingskracht van de terreurorganisatie. Ongeveer 155 Nederlandse trainers ondersteunen en adviseren de Iraakse strijdkrachten en vanaf begin januari dragen vier Nederlandse F-16’s opnieuw bij aan het militair verslaan van ISIS in Irak en Oost-Syrië.
Het detachement ter ondersteuning van de gevechtsvliegtuigen bestaat uit ongeveer 150 militairen. Om ISIS duurzaam te bestrijden, blijft Nederland zich ook onverminderd richten op het stoppen van de stroom van buitenlandse strijders, het aanpakken van de inkomstenbronnen van ISIS en het ontkrachten van de perverse ISIS-ideologie. Stabilisatie en wederopbouw van op ISIS heroverde gebieden is daarbij essentieel.
Ongeveer 100 Nederlandse militairen blijven in Afghanistan meedoen aan Resolute Support. Sinds 2015 is de Afghaanse regering zelf verantwoordelijk voor veiligheid in het land, maar internationale betrokkenheid blijft vooralsnog nodig. De NAVO-missie richt zich op het trainen, adviseren en assisteren van het Afghaanse leger en de politie.
De Nederlandse adviseurs delen hun kennis op het gebied van operationele planning, logistiek, bedrijfsvoering en gender. De medische-, transport- en beveiligingseenheden zorgen ervoor dat de NAVO-adviseurs in en rond Mazar-e-Sharif hun werk kunnen blijven uitvoeren. Vanaf begin 2018 zal Nederland op verzoek van de NAVO ook een chirurgisch team sturen.
VK 04.09.2017 Het demissionaire kabinet Rutte II regeert noodgedwongen over zijn graf heen en verlengt de bijdrage aan de vijf grote Nederlandse militaire missies. Hoeveel manschappen en materieel er in 2018 precies naar Mali, Afghanistan, Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika worden gestuurd, wordt ‘op korte termijn’ bekendgemaakt.
Dit schrijven de demissionaire ministers Koenders (Buitenlandse Zaken), Hennis (Defensie), Blok (Veiligheid en Justitie) en Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) maandagochtend in een brief aan de Tweede Kamer.
‘De internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert aan de internationale (militaire) inspanningen om instabiliteit het hoofd te bieden’, staat in de kabinetsbrief. De ‘aanpak van de complexe conflicten en problemen in onder andere Syrië, Irak, Afghanistan en Mali vergen een langdurige inzet en geïntegreerde aanpak’.
Hetzelfde geldt voor de geruststellingsmissie in Litouwen (tegen het ‘zorgwekkende optreden van Rusland’) en de antipiraterij-missie nabij de Hoorn van Afrika.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, moet het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen doorhakken.
Nederland wil haar ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden
Een besluit nog langer uitstellen is niet meer verantwoord vanwege de vereiste ‘militaire planning’, schrijft het kabinet. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen.
Nederland wil bovendien zijn ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden door bondgenoten ‘duidelijkheid te verschaffen’ over de toekomstige inzet. Zowel Rutte als Koenders en Hennis moet in de maand september op diverse internationale fora duidelijk maken hoeveel en hoe lang Nederland militairen inzet in diverse conflictgebieden.
Strijd gaat door
Zeker is dat Nederland in 2018 haar krijgsmacht en militaire middelen vooral weer zal inzetten in de ‘ring van instabiliteit rondom Europa’, schrijft het kabinet.
Zo is de strijd tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië ‘nog niet gestreden’, geeft het kabinet toe. Ook al is ‘sinds 2014 70 duizend vierkante kilometer heroverd op IS’. De Nederlandse Irak-missie met 190 man zal nog hard nodig zijn om de strijd voort te zetten. De F16-piloten zijn in januari klaar met hun bijscholing, waardoor ook zij hoogstwaarschijnlijk weer ingezet worden in de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
Op ‘korte termijn’ krijgt de Tweede Kamer zogenoemde artikel 100-brieven waarin per missie staat beschreven hoe de bijdrage wordt vormgegeven en welke financiële bedragen daarbij horen.
NOS 04.09.2017 Nederlandse militairen zullen ook volgend jaar op verschillende plekken in de wereld actief zijn. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft het demissionaire kabinet dat de missies in Mali, Afghanistan, Litouwen en voor de kust van Afrika (tegen de piraterij) zullen worden verlengd.
Ook aan de strijd tegen IS in Irak en Syrië blijft Nederland een bijdrage leveren. Vanaf volgend jaar zullen er ook weer F-16’s worden ingezet. De gevechtsvliegtuigen worden waarschijnlijk gestationeerd in Jordanië om van daaruit stellingen van de terreurgroep aan te vallen.
Tot juni 2016 waren Nederlandse F-16’s ook al actief in het Midden-Oosten. Ze werden teruggehaald voor noodzakelijk onderhoud. Dat is nu afgerond.
Verantwoordelijkheid nemen
Het besluit om de militaire missies te verlengen werd al verwacht. De ministers Hennis, Koenders en Ploumen schrijven dat de internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert.
Omdat de verlenging voorbereiding vergt wil het demissionaire kabinet niet wachten tot de formatie is afgerond en er een nieuwe ministersploeg zit. Binnenkort komt het kabinet met meer informatie, ook over de aantallen militairen en het materiaal dat ze meekrijgen.
Om welke vijf missies gaat het?
– Syrië/Irak. In de strijd tegen IS levert Nederland gevechtsvliegtuigen en militaire trainers.
– Mali. Voor de VN-missie MINUSMA verzamelen Nederlandse militairen informatie.
– Afghanistan. Opbouwmissie. Nederlanders trainen leger en politie.
– Litouwen. Vanwege de dreiging van Rusland zijn NAVO-partners daar aanwezig.
– Afrikaanse kust. Marineschepen bestrijden daar in EU-verband de piraterij.
AD 04.09.2017 Alle lopende militaire missies van Nederland worden komend jaar voorgezet. De internationale veiligheidssituatie ‘vereist dat Nederland verantwoordelijkheid neemt’, zo schrijft het demissionaire kabinet vanochtend aan de Tweede Kamer.
Daarom wachten de demissionaire ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie niet op een nieuw aangetreden ministersploeg, maar kondigen ze nu al aan de VN-missie in Mali, trainingen in Irak en Afghanistan, de NAVO-aanwezigheid in Litouwen en antipiraterijacties voor de kust van Somalië te willen voortzetten. Ook gaan er, zoals al het voornemen was, weer F-16’s naar IS-gebied.
Alle missies zijn zo goed als onomstreden bij CDA, D66 en ChristenUnie, de partijen die nu met de VVD onderhandelen voor een nieuw kabinet. Toch zou de Kamerbrief niet vooraf zijn afgestemd met de formerende partijen. Wel zijn zij geïnformeerd over dit voornemen van het kabinet. Dat de brief is verstuurd, wordt gezien als teken dat zij geen bezwaar hebben gemaakt. Het demissionaire kabinet mag weliswaar geen nieuw beleid maken, maar wel over lopende zaken beslissen. Bij internationale zaken heeft het dan meer speelruimte.
Meerderheid
Formeel is het uitzenden van Nederlandse troepen voorbehouden aan het kabinet, maar het gebruik om voor die besluiten steun te vragen aan de Tweede Kamer. De formerende partijen, aangevuld met demissionaire coalitiepartij PvdA, hebben daar een meerderheid. Die partijen hebben deze missies in het verleden altijd gesteund.
Het kabinet komt binnenkort, mogelijk nog deze week, met de eerste formele besluiten voor verlenging. Dan wordt ook duidelijk hoeveel Nederlandse militairen naar welk missiegebied worden uitgezonden. Mogelijk wordt de missie in Mali verder afgeslankt.
NU 29.08.2017 Het demissionaire kabinet gaat volgende week waarschijnlijk de militaire missies in Mali, Afghanistan en Litouwen verlengen.
Op dit moment zitten er nog 290 Nederlanders voor de VN-missie MINUSMA in Mali. Hoewel er dus plannen zijn de deelname aan de missie te verlengen, wordt het aantal Nederlandse militairen wel teruggeschroefd, zo melden bronnen aan persbureau ANP naar aanleiding van berichten van De Telegraaf.
Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp stelde tegenover Radio 1 dat besluiten hierover echter nog niet definitief genoemen zijn.
Het demissionaire kabinet zou zich ook buigen over de inzet van Nederlandse F16’s. Deze zullen volgens de berichten opnieuw ingezet worden om vanuit Jordanië terreurgroep IS in Syrië en Irak te bestrijden. De gevechtsvliegtuigen lossen dan in januari de Belgen af.
Tussen oktober 2014 en juni 2016 namen Nederlandse F-16’s deel aan de strijd tegen IS. Belgische vliegtuigen namen daarna de taak over.
Het kabinet liet eerder dit jaar al weten weer F-16’s te zullen sturen als de internationale coalitie tegen IS daar om zou vragen.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid
VK 28.08.2017 Als Nederlandse militairen ook volgend jaar deelnemen aan de missies in Irak, Afghanistan, Mali en Litouwen, moeten zij vanaf september gaan trainen. Doordat er nog geen nieuw kabinet is, laat de beslissing op zich wachten.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid of zij aankomende januari worden uitgezonden naar een oorlogsgebied. Door de voortslepende gesprekken over een nieuw kabinet is nog steeds geen besluit genomen over het verlengen van de missies in Mali, Irak, Afghanistan en Litouwen.
Mandaat
Officieel eindigt het mandaat van de vier grote militaire missies in december 2017. Als een nieuwe groep militairen in januari klaar moet staan, dan moeten zij vanaf 1 september gaan trainen. Gemiddeld oefenen militairen die op uitzending gaan vier maanden voor vertrek. Tot nog toe weten de militairen die aan de training beginnen niet of zij ook ingezet gaan worden.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, zal het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen moeten doorhakken.
Militairen planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III, aldus Insider over de (internationale) besluitvorming.
Bondgenoten willen duidelijkheid
Niet alleen vanwege de trainingsdeadline van 1 september moet het kabinet-Rutte II over de brug komen met een besluit. Ook internationale bondgenoten verwachten duidelijkheid over de Nederlandse inbreng vanaf 2018. ‘Militaire planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III’, zegt een insider.
Minister Jeanine Hennis van Defensie kwam in juni al klem te zitten toen haar militair strategen bij overleg in Brussel werden bevraagd of Nederland door zou gaan met de Afghanistan-missie. Ze moest het antwoord schuldig blijven.
Aanstaande 7 september moet Hennis zelf naar Brussel om de Europese defensieministers te vertellen dat Nederland nog steeds geen antwoord heeft. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken moet op 7 en 8 september in de Estse hoofdstad Tallinn ook zeggen dat hij het nog niet weet. Het leidt tot onnodige irritatie bij bondgenoten in de EU, de NAVO en de VN.
Verenigde Naties
Rutte zag de bui van boze militaire planners en bondgenoten in juni al hangen, toen hij in de Tweede Kamer opmerkte dat het vooral voor het optreden in het buitenland van ‘heel groot belang is dat dit land zo snel mogelijk weer een volledige, stabiele missionaire regering krijgt’.
De minister-president moet zelf eind september bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een signaal afgeven over de toekomstige militaire bijdrage aan bijvoorbeeld de door de VN geleide Mali-missie. Op 19 oktober staat de strijd tegen terrorisme weer op de agenda tijdens de EU-top in Brussel. Ook daar wil Rutte niet met zijn mond vol tanden staan.
Op de departementen van Hennis en Koenders wordt daarom koortsachtig gewerkt aan een brief over de toekomst van alle militaire missies. Dat besluit moet dan toch maar genomen worden door de demissionaire ministers, heeft Rutte bedacht. Dit zorgt voor opmerkelijke afwegingen.
Kostbare strijdkrachten
Zo zijn de VVD en de PvdA erg verdeeld over de 290 man sterke Mali-missie. PvdA-minister Koenders wil deze missie graag voortzetten. Maar de VVD en ook veel Defensiemensen willen de kostbare strijdkrachten liever elders inzetten. Het compromis dat nu in het vat zit: nog één jaar verlengen, maar tegelijkertijd nadrukkelijk afbouwen en taken overdragen aan andere partijen.
In de wandelgangen van het Binnenhof en de departementen van Defensie en Buitenlandse Zaken gonst het ook van de geruchten over de toekomst van de andere missies.
Litouwen gaat door, zo wordt gefluisterd. De 270 Nederlandse militairen daar dienen als ‘geruststellende maatregel’ voor het ‘zorgwekkende optreden’ van Rusland langs de oostgrens van Europa. Dit blijft een prioriteit in 2018.
Ook de Irak-missie met 190 man wordt hoogstwaarschijnlijk verlengd en per januari mogelijk zelfs weer uitgebreid met F-16’s. De strijd tegen terreurbeweging IS is nog lang niet klaar.
Om dezelfde reden wordt de Afghanistan-trainingsmissie met ongeveer honderd militairen hoogstwaarschijnlijk verlengd en mogelijk ook een beetje uitgebreid. In het land steken steeds vaker groepen als IS de kop op. Maar de bijdrage wordt niet echt fors opgeschroefd: het blijft een land ver weg en Nederland heeft daar al een steentje bijgedragen. Op meer dan twintig man extra hoeven de planners en bondgenoten niet te rekenen.
Trump
Opvallend is dat de beoogde coalitiepartijen D66 en CDA niet moeilijk doen als gevraagd wordt of een beperkte bijdrage aan een vechtmissie in Afghanistan ook een optie is, als aanvulling op de huidige risicoloze trainingsmissie. De Amerikaanse president Trump heeft in augustus in heldere taal laten weten dat hij niet meer is geïnteresseerd in nation building – zoals Nederland nu doet – maar wel in het doden van terroristen. Als Nederland zijn voorbeeld volgt, wordt het een heel andere Afghanistan-missie.
De PvdA zit helemaal niet op die lijn, maar de buitenlandwoordvoerder van de VVD, Han ten Broeke, heeft eerder al laten weten dat zijn partij vindt dat vechten in een oorlog er soms nou eenmaal bij hoort. D66 en CDA delen die mening, zeggen ze nu.
Het kabinet heeft geen toestemming van het parlement nodig om een militaire missie te beginnen, verlengen of af te bouwen. In artikel 100 van de Grondwet staat wel dat het kabinet verplicht is de Tweede Kamer per brief te informeren bij de inzet van militairen in het buitenland. Na de brief volgt een debat in de Tweede Kamer.
Het kabinet hecht eraan dat een ruime Kamermeerderheid na dit debat zijn steun uitspreekt voor de missie. In de recente praktijk is het niet voorgekomen dat een missie toch begon terwijl steun van een Kamermeerderheid ontbrak. Het is een erg Nederlands verschijnsel. In landen als Frankrijk zijn de straaljagers allang aan het bombarderen voordat het parlement is geïnformeerd.
‘Het zou zomaar kunnen dat een kleine groep special forces inderdaad gaat meedoen aan een vechtmissie. Zeker als de VS duidelijk maken dat dit een grote wens is’, zegt defensiespecialist Ko Colijn van instituut Clingendael. ‘De Noren en Denen hebben in dit opzicht goed gescoord bij de Amerikanen.’
Hennis suggereerde op 22 juni al in de Tweede Kamer dat de VS hebben gevraagd aan Nederland om de bijdrage in Afghanistan te ‘intensiveren’ en te wijzigen. Er is volgens Hennis toen gevraagd om ‘schaarse capaciteiten’ in te zetten.
Special forces zijn schaars voor Nederland. Hennis had er destijds niet veel zin in: ‘Wij opereren al de hele tijd samen met de Duitsers in een gebied; ik zie niet in waarom wij dat ineens naar een ander deel van Afghanistan zouden moeten verleggen met een andere lead nation.’ ‘Maar’, zegt Colijn: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar.’ Praktisch probleem: de special forces kampen met grote materieeltekorten en ze zijn nog aan het herstellen van hun recente inzet in Mali.00
Het kabinet zal een voornemen over de missies in Mali, Litouwen, Irak en Afghanistan eind augustus of begin september in een ‘totaalbrief’ aankondigen. Dit wordt daarna besproken met de nieuwe Kamerleden. Op 5 september krijgen zij uitleg over de procedure voor het verlengen of afbouwen van een militaire missie – de zogenoemde artikel 100-procedure.
Er is Rutte, Hennis en Koenders veel aan gelegen om vrijwel direct daarna in een Kamerdebat knopen door te hakken. Dat kunnen zij nog net op de internationale fora in september en oktober de militaire plannen van Nederland
Telegraaf 28.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigt hij. Nu pas kunnen we overzien „wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid, etcetera”, stelt Knops.
Onafhankelijk
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
NU 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
Volgens CDA’er Raymond Knops wil de Kamer minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio.
Nu pas kunnen we overzien “wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid et cetera”, stelt Knops.
25 militairen
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan. Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio. Nu pas kunnen we overzien ,,wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid etcetera”, stelt Knops.
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
VS hebben formeel verzoek al ingediend bij Hennis en Koenders
VK 23.08.2017 Het Nederlandse kabinet zal eind augustus hoogstwaarschijnlijk de knoop doorhakken om de trainingsmissie in Afghanistan te verlengen. Zowel minister Hennis (Defensie) als Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft dinsdag gehint op een positief besluit hierover.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif, en een handjevol in Kabul. Hennis benadrukte dinsdag dat een grote uitbreiding niet wordt verwacht, maar dat Defensie wel kijkt wat de mogelijkheden zijn. De krijgsmacht is al zwaar belast met andere missies zoals die in Irak.
AD 23.08.2017
Ook Koenders ‘acht het niet uitgesloten’ dat Nederland de inzet in Afghanistan voortzet en uitbreidt. Het is volgens de minister wel belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. De VS hebben op 24 mei al een ‘formeel politiek verzoek’ aan Nederland gedaan om Afghanistan militair te blijven steunen. Hennis en Koenders lieten toen aan de Tweede Kamer weten ‘serieus’ en ‘met een positieve grondhouding’ naar het verzoek te kijken.
Het kabinet hecht eraan dat een meerderheid van de Tweede Kamer het eens is over het uitzenden van Nederlandse militairen naar een land in oorlog. De nieuwe Kamerleden krijgen op de eerste Kamerdag, 5 september, uitleg over de procedure voor het verlengen van een militaire missie. Kort daarna valt een besluit over Afghanistan. De beoogde nieuwe coalitiepartners steunen de Afghanistan-missie. De VVD, D66 en de ChristenUnie zijn gecommitteerd aan langdurige vrede in het land. Het CDA wil de missie al langer uitbreiden.
NU 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. ”Omdat hij heel duidelijk inzet op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot vierduizend extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen.
Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet ”groots wordt gewijzigd of uitgebreid”.
Koenders
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan.
Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. ”Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. ”Dat lijkt me niet aan de orde.”
Telegraaf 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. „Hij zet heel duidelijk in op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot 4000 extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen. Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Nederland
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. „Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. „Dat lijkt me niet aan de orde.”
NU 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens demissionair minister Jeanine Hennis niet “groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven.
De NAVO wil ook meer troepen. Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. In het noorden van Afghanistan trainen en adviseren ze sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. Ze denkt wel dat de missie “flexibeler” moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in het inzetten van Nederlandse troepen in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. In juni besloot Duitsland de missie in Afghanistan met vijf jaar te verlengen; Australië overweegt extra inzet.
Telegraaf 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens minister Jeanine Hennis (Defensie) niet „groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven. De NAVO wil ook meer troepen.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Ze trainen en adviseren hier sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. De demissionaire bewindsvrouw denkt wel dat de missie flexibeler moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in inzet in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. Het CDA steunt een verlenging en is voor uitbreiding, zei Raymond Knops.
Telegraaf 14.06.2017 Het kabinet maakt 4,5 miljoen euro extra vrij voor hulp aan kwetsbare groepen in Afghanistan. Het geld gaat naar een alliantie van Nederlandse hulporganisaties en is bestemd voor onder meer voedsel, waterputten en tenten.
„Alleenstaande ouders, kinderen, zieken en zwangere vrouwen hebben dringend extra bescherming nodig”, aldus minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) woensdag. De totale Nederlandse hulp aan Afghanistan komt dit jaar uit op ongeveer 70 miljoen euro.
Minder of meer ?? Ik zei toch dat ik dat zou gaan regelen !!
Vervolg hoger beroep
In het hoger beroep over de ‘minder Marokkanen’-uitspraak hebben de advocaten van PVV-leider Geert Wilders zojuist een paar ‘overwinningen’ geboekt. Zo zal de massa-aangifte tegen Wilders toch tegen het licht gehouden worden. En wil het hof dat een aantal getuigen toch gehoord wordt.
Over die aangifte was tijdens het eerste proces vorig jaar al veel te doen: mensen zouden gepusht zijn aangifte te doen, er zouden door de politie aangifteformulieren ‘voorgedrukt’ zijn, en de politiek zou aangiften hebben aangemoedigd: onder andere in Nijmegen zou dat gebeurd zijn. In het eerste proces wees de rechtbank onderzoek naar het ‘aangiftecircus’ nog af: het is opmerkelijk dat het hof onderzoek nu wel nodig vindt.
AD 10.11.2017
Het gerechtshof gaat hoogleraren rechtsgeleerdheid Afshin Ellian en Tom Zwart oproepen als deskundigen in het hoger beroep van het ‘minder Marokkanen’-proces. Hiermee komt het Hof tegemoet aan het verzoek van PVV-leider Geert Wilders, die in hoger beroepgaat tegen zijn veroordeling.
Een groot deel van de wensen van Wilders is afgewezen. Wel heeft het Hof besloten dat de voorgedrukte aangifteformulieren tegen Wilders een onderzoek waard zijn. Dit onderzoek naar de aangiften tegen Wilders is opmerkelijk. Hoewel de rechtbank dat verzoek eerder nog weigerde, wordt het door het gerechtshof wel gehonoreerd.
Afshin Ellian moet uitspraken Wilders onderzoeken
Afshin Ellian, hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden, moet zich buigen over de vraag in hoeverre de uitlatingen van Wilders strafbaar zijn en of ze gezien kunnen worden als een bijdrage aan het maatschappelijk debat. Ellian liet zich eerder op elsevierweekblad.nl kritisch uit over het proces-Wilders.
Ook wordt hoogleraar mensenrechten Tom Zwart van de Universiteit Utrecht opgeroepen als deskundige. Hij gaat onderzoek doen naar het begrip ‘ras’. Wilders wilde ook een aantal leden van de regering als getuige oproepen, onder wie premier Mark Rutte (VVD). Dat verzoek willigde het Hof niet in.
Geen verzoek tot wraking
Wilders laat via Twitter weten dat hij niet tevreden is met de toezeggingen van het gerechtshof. Hij wijt dit aan ‘linkse sympathieën’ van de rechter. Maar er wordt geen gebruikgemaakt van een wrakingsverzoek, zoals zijn raadsman Geert-Jan Knoops eerder, tijdens de rechtszaak in 2016, tevergeefs probeerde.
Na een wrakingsverzoek moet door de zogeheten wrakingskamer worden onderzocht of de rechtbank bevoegd is, en niet de schijn van vooringenomenheid heeft.
Tijdens het eerste proces tegen Wilders, in 2010, verzocht zijn toenmalige advocaat Bram Moszkowicz met succes tot wraking.
Rechters Hof wijzen bijna alle onderzoekswensen af. Linkse sympathieen rechter Gaakeer waren al bekend. Onafhankelijkheid Hof dubieus. Politiek proces: “Minder Marokkanen” voor linkse rechters maar “Zionistische terroristen” niet vervolgd. Waanzin.
In het kort
Het volgende heeft het Hof vanochtend in de zwaarbeveiligde rechtbank bij Schiphol bepaald.
Een groot aantal onderzoekswensen – zoals het nader horen van mensen die aangiften hebben gedaan- werd wel afgewezen. Volgens het hof is dat niet noodzakelijk. Het was vanochtend maar een korte sessie: het hof had amper dertig minuten nodig om op alle onderzoekswensen van de advocaten van Wilders in te gaan.
Vorig jaar werd Wilders voor de ‘minder Marokkanen’-uitspraak veroordeeld zonder strafoplegging. Zowel Wilders als het Openbaar Ministerie ging in hoger beroep.
Ook werd geen uitstel verleend voor het proces. De politicus wordt vervolgd, omdat hij op 19 maart 2014 zijn aanhangers liet roepen dat ze ”minder” Marokkanen wilden. Eind 2016 werd de politicus veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen
De zaak wordt pas volgend jaar inhoudelijk behandeld. Het hoger beroep gaat op 17 mei 2018 verder.
NU 09.11.2017 Het gerechtshof in Den Haag wijst het verzoek van de verdediging om twee experts te horen in het ‘minder-Marokkanen’ proces tegen Geert Wilders toe. Ook zal het zelf een deskundige benoemen die onderzoek gaat doen naar het begrip vrijheid van meningsuiting.
Dat besloot het hof donderdag op verzoeken van Wilders advocaat Geert-Jan Knoops, die vorige maand naar voren zijn gebracht tijdens regiezittingen.
Ook wil het hof dat het Openbaar Ministerie een proces-verbaal opmaakt waarin gedetailleerd wordt uitgelegd hoe het aangiftetraject is verlopen tegen de PVV-leider. Dat moet duidelijk maken wie welke besluiten daarin heeft genomen en op welk moment. Zo wil het hof inspelen op de bewering van Wilders dat er mogelijk sprake is van afstemming tussen politie en OM en dat er sprake was van sturing van hogerhand
De experts die op verzoek van Knoops zullen worden gehoord, zullen in aanloop naar de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak onderzoek doen naar de uitleg van onder andere het begrip ras in het Europees mensenrechtenverdrag en het begrip maatschappelijk debat.
Het gaat om hoogleraar van het departement rechtsgeleerdheid aan de universiteit van Utrecht, Tom Zwart en hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de universiteit van Leiden, Afshin Ellian. Het hof zal zelf ook nog een nader te noemen deskundige aanwijzen.
Mei
De andere onderzoekswensen werden afgewezen. Zo hoeven niet alle bijna 6.500 mensen te worden gehoord die aangifte hebben gedaan. Ook hoeft er geen lijst te worden gemaakt van mensen die waren betrokken bij de aangiftes.
Ook werd geen uitstel verleend voor het proces. Het hof bevestigde verder dat het proces tegen Wilders begint op 17 mei 2018. De politicus wordt vervolgd, omdat hij op 19 maart 2014 zijn aanhangers liet roepen dat ze ”minder” Marokkanen wilden. Eind 2016 werd de politicus veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen.
NOS 09.11.2017 Premier Mark Rutte en zes andere oud-ministers van het kabinet Rutte-2 hoeven niet te getuigen in het ‘minder Marokkanen-proces’ tegen PVV-leider Geert Wilders. Dat heeft het gerechtshof besloten in een zogeheten tussenarrest.
Wel moet het Openbaar Ministerie een gedetailleerd verslag overleggen over de manier waarop de duizenden aangiften tegen Wilders tot stand zijn gekomen. Daarin zal het OM ook moeten uitleggen hoe de afstemming is geweest tussen de politie, het OM en ministers.
In een reactie noemt Wilders de onafhankelijkheid van het hof dubieus en hij spreekt van “linkse rechters”. Hij was niet aanwezig bij de uitspraak.
‘OM aangezet tot vervolging’
De advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops, had gevraagd om onder meer Rutte, Frans Timmermans, Ivo Opstelten en Ronald Plasterk op te roepen als getuigen, omdat zij zich hadden uitgelaten over de minder Marokkanen-toespraak van Wilders. Volgens Knoops hebben zij daarmee het OM ertoe aangezet om Wilders te vervolgen.
Het verzoek om de bewindslieden te horen is dus afgewezen. Ook ziet het hof niets in het ondervragen van mensen die aangifte hebben gedaan tegen Wilders en politiemensen die de aangiften hebben opgenomen.
Deskundigen
Het hof gaat, in tegenstelling tot de rechtbank eerder, wel gedeeltelijk mee met de wens van de verdediging voor een onderzoek door een aantal juristen. Zo worden de hoogleraren Tom Zwart, Antoine Buyse en Afshin Ellian als getuige-deskundigen benoemd.
Hoogleraar Paul Cliteur wordt niet benoemd als deskundige. Volgens het hof is dat niet nodig omdat hij al bij de rechtbank als getuige is gehoord.
Elsevier 09.11.2017 Het gerechtshof gaat hoogleraren rechtsgeleerdheid Afshin Ellian en Tom Zwart oproepen als deskundigen in het hoger beroep van het ‘minder Marokkanen’-proces. Hiermee komt het Hof tegemoet aan het verzoek van PVV-leider Geert Wilders, die in hoger beroepgaat tegen zijn veroordeling.
Een groot deel van de wensen van Wilders is afgewezen. Wel heeft het Hof besloten dat de voorgedrukte aangifteformulieren tegen Wilders een onderzoek waard zijn. Dit onderzoek naar de aangiften tegen Wilders is opmerkelijk. Hoewel de rechtbank dat verzoek eerder nog weigerde, wordt het door het gerechtshof wel gehonoreerd.
Ellian moet uitspraken Wilders onderzoeken
Afshin Ellian, hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden, moet zich buigen over de vraag in hoeverre de uitlatingen van Wilders strafbaar zijn en of ze gezien kunnen worden als een bijdrage aan het maatschappelijk debat. Ellian liet zich eerder op elsevierweekblad.nl kritisch uit over het proces-Wilders.
Ook wordt hoogleraar mensenrechten Tom Zwart van de Universiteit Utrecht opgeroepen als deskundige. Hij gaat onderzoek doen naar het begrip ‘ras’. Wilders wilde ook een aantal leden van de regering als getuige oproepen, onder wie premier Mark Rutte (VVD). Dat verzoek willigde het Hof niet in.
Geen verzoek tot wraking
Wilders laat via Twitter weten dat hij niet tevreden is met de toezeggingen van het gerechtshof. Hij wijt dit aan ‘linkse sympathieën’ van de rechter. Maar er wordt geen gebruikgemaakt van een wrakingsverzoek, zoals zijn raadsman Geert-Jan Knoops eerder, tijdens de rechtszaak in 2016, tevergeefs probeerde.
Na een wrakingsverzoek moet door de zogeheten wrakingskamer worden onderzocht of de rechtbank bevoegd is, en niet de schijn van vooringenomenheid heeft.
Tijdens het eerste proces tegen Wilders, in 2010, verzocht zijn toenmalige advocaat Bram Moszkowicz met succes tot wraking.
Rechters Hof wijzen bijna alle onderzoekswensen af. Linkse sympathieen rechter Gaakeer waren al bekend. Onafhankelijkheid Hof dubieus. Politiek proces:
“Minder Marokkanen” voor linkse rechters maar “Zionistische terroristen” niet vervolgd. Waanzin.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
AD 09.11.2017 In het hoger beroep over de ‘minder Marokkanen’-uitspraak hebben de advocaten van PVV-leider Geert Wilders zojuist een paar ‘overwinningen’ geboekt. Zo zal de massa-aangifte tegen Wilders toch tegen het licht gehouden worden. En wil het hof dat een aantal getuigen toch gehoord wordt: onder anderen Tom Zwart (hoogleraar mensenrechten) en Afshin Ellian (hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap).
Over die aangifte was tijdens het eerste proces vorig jaar al veel te doen: mensen zouden gepusht zijn aangifte te doen, er zouden door de politie aangifteformulieren ‘voorgedrukt’ zijn, en de politiek zou aangiften hebben aangemoedigd: onder andere in Nijmegen zou dat gebeurd zijn. In het eerste proces wees de rechtbank onderzoek naar het ‘aangiftecircus’ nog af: het is opmerkelijk dat het hof onderzoek nu wel nodig vindt.
Ras
Hoogleraar Tom Zwart wordt gevraagd onderzoek doen naar de uitleg van het begrip ‘ras’ in het Europees mensenrechtenverdrag. Daar is bij de eerdere rechtszaak flink over gesteggeld: de advocaten van Wilders beweerden dat er geen sprake was van rassendiscriminatie omdat de door Wilders benoemde Marokkanen geen ‘ras’ zijn. Professor Ellian moet zich gaan buigen over de vraag of Wilders uitspraak strafbaar was of een relevante, politieke bijdrage aan het maatschappelijk debat.
Er komt ook een andere deskundige langs: iemand die het hof zelf heeft uitgezocht; Antoine Buyse (hoogleraar rechten van de mens in multidisciplinair perspectief). Buyse moet het hof gaan bijpraten over de botsing tussen die twee fundamentele grondrechten die in dit proces ter discussie staan: de vrijheid van meningsuiting of het verbod op discriminatie.
Kort
Dat heeft het Hof vanochtend in de zwaarbeveiligde rechtbank bij Schiphol bepaald. Een groot aantal onderzoekswensen – zoals het nader horen van mensen die aangiften hebben gedaan- werd wel afgewezen. Volgens het hof is dat niet noodzakelijk. Het was vanochtend maar een korte sessie: het hof had amper dertig minuten nodig om op alle onderzoekswensen van de advocaten van Wilders in te gaan. De zaak wordt pas volgend jaar inhoudelijk behandeld: in mei 2018.
Vorig jaar werd Wilders voor de ‘minder Marokkanen’-uitspraak veroordeeld zonder strafoplegging. Zowel Wilders als het Openbaar Ministerie ging in hoger beroep.
VK 26.10.2017 De voorzitter van het gerechtshof Den Haag, Jeanne Gaakeer, trekt zich niet terug uit de rechtszaak tegen Geert Wilders. De PVV-leider had haar onafhankelijkheid ter discussie gesteld tijdens de regiezitting gisteren en diende een verzoek tot verschoning in. Maar daar voelt Gaakeer niets voor, zo bleek vanmorgen.
Gaakeer is voorzitter van een stichting die een prijs heeft uitgereikt aan een student die een scriptie schreef over vluchtelingen. ‘Als juryvoorzitter heeft u haar geprezen om haar betrokkenheid bij ongedocumenteerde vreemdelingen’, zei Wilders dinsdag al. ‘Ik heb mijn wenkbrauwen gefronst. Bent u wel de juiste persoon om mij te beoordelen?’
Wilders wraakte Gaakeer uiteindelijk niet, omdat hij dat ‘juridisch kansloos acht’, zei hij. Hij hield het daarom woensdag bij een verzoek tot verschoning. Ik heb daar één antwoord op, zei Gaakeer vandaag: ‘Ik zal mij niet verschonen.’ Eerder zei ze al de student niet te kennen en haar alleen te hebben gezien bij de uitreiking van de prijs.
‘Minder Marokkanen’-uitspraak
Tijdens het vorige proces wraakte Wilders de rechter wel, tevergeefs
Wilders staat bij het gerechtshof terecht voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. De rechter veroordeelde hem in december 2016 vanwege groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie.
Van het aanzetten tot haat werd hij vrijgesproken. Met die gedeeltelijke schuldigverklaring vond de rechtbank dat Wilders voldoende was gestraft; de geëiste 5000 euro boete werd niet opgelegd.
Zowel Wilders als de aanklager ging in hoger beroep: de PVV-leider vanwege de gedeeltelijke schuldigverklaring, justitie vanwege de gedeeltelijke vrijspraak en het ontbreken van een boete.
Tijdens het vorige proces wraakte Wilders de rechter wel, tevergeefs. Volgens hem had rechter Elianne van Rens in het tv-programma Kijken in de Ziel uitspraken gedaan waaruit bleek dat ze vooringenomen was. De wrakingskamer oordeelde dat daar geen sprake van was.
Vandaag is de laatste dag van de regiezitting, waarop de partijen zich voorbereiden voor de inhoudelijke behandeling van de zaak. Wat het gerechtshof betreft begint die op 17 mei 2018, maar Wilders wil daar tot het najaar van 2018 mee wachten.
Een verslag van de eerste regiedag en drie vragen over het hoger beroep
Eergisteren is de voorbereiding van het hoger beroep van het ‘Minder Marokkanen’–proces tegen PVV-leider Geert Wilders begonnen. Tijdens een zogenoemde regiezitting in de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol zal de verdediging van Wilders op dinsdag 24.10.2017 en donderdag 26.10.2017 de onderzoekswensen toelichten. Drie vragen over het hoger beroep.
‘Ik heb mijn twijfels over u’, sprak PVV-leider Geert Wilders dinsdag tegen de voorzitter van het gerechtshof in het hoger beroep van het ‘Minder Marokkanen’-proces. Een verslag van de eerste zittingsdag.
Het AD schreef begin vorige maand dat instellingen ouderen soms extra laten betalen als ze te vaak noodhulp inschakelen na een val. De ‘valboetes’ leidden tot boze vragen in de Tweede Kamer en De Jonge zei toen dat dit soort extra bedragen niet is toegestaan. Hij kondigde een steekproef aan door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA).
Zeker 9 grote thuiszorgclubs werken met een zogeheten valboete: ouderen kunnen een rekening krijgen als ze thuis op de alarmknop drukken vanwege een val. Dat blijkt uit een steekproef onder twintig instellingen van zorgwaakhond NZa in opdracht van minister Hugo de Jonge.
De steekproef is uitgevoerd bij twintig grote thuiszorgaanbieders (met meer dan 3000 patiënten) na berichtgeving in deze krant over instellingen in de regio Dordrecht die cliënten enkele tientjes boete in rekening dreigden te brengen na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem werd ingeschakeld.
Meldpunt
De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat in de meeste gevallen de verzekeraar dit dient te vergoeden. Je hoeft geen indicatie te hebben, aldus Woordvoerder van de ANBO.
Ouderenbond ANBO Nederland opent vandaag vanwege het onderzoek een meldpunt waar senioren uit het hele land kunnen aankaarten dat ze voor een valpartij hebben moeten betalen. ,,Wij communiceren de uitkomst van de meldactie weer terug naar de NZa en de minister”, aldus Renée de Vries van de ANBO.
AD 06.11.2017
Aanpak Valboete ouderenzorg eerste aktiepuntRutte 3
De ‘valboete’ die sommige zorginstellingen ouderen in rekening brengen, leidt tot grote commotie. In Den Haag reageert PVV-leider Geert Wilders op Twitter kort maar furieus: ‘waanzin’. Hij vraagt zich af of Nederland de weg kwijt is. Ouderenbond ANBO, die denoodklok luidt, deelt die mening. Volgens woordvoerster Renée de Vries moeten mensen nooit door geldkwesties ‘geremd worden om hulp te vragen’.
Ook Sharon Dijksma van de PvdA laat via Twitter weten dat ze er de kersverse minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) direct op het matje over gaat roepen. Zij vreest namelijk dat zo’n boete leidt tot ‘zorg mijden’: ouderen zullen zich wel twee keer bedenken om de noodknop te gebruiken als ze er tientjes extra voor moeten betalen.
AD 06.11.2017
Dokken
Het gaat bij de ‘valboete’ om ouderen die noodknop vaker gebruiken: zij moeten de kosten op een gegeven moment zelf betalen. Zo betalen cliënten van Aafje Thuiszorg na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem wordt ingeschakeld 37,50 euro per incident. En moeten bewoners van het Dordtse De Merwelanden na drie keer vallen of noodoproepen dokken: zij betalen dan voor de tijd dat de verpleegkundige hulp verleent: 49,95 euro per uur.
Preventie
‘Victor Zuidema’ oordeelt dat zorginstellingen in plaats van extra kosten te rekenen gewoon meer aan preventie moeten doen: er bestaan tegenwoordig onder andere cursussen die ouderen leren om beter te bewegen en ‘beter’ te vallen: zodat er minder kans op letsel is.
AD 08.11.2017
Intrekking maatregel
Thuiszorgorganisatie Aafje past na alle beroering over ‘valboetes’ de contracten aan voor ouderen die geabonneerd zijn op haar personenalarmering. De regel dat mensen na twee noodoproepen per incident of val 37,50 euro moeten afrekenen, wordt definitief in de overeenkomst geschrapt. Dat zegt directeur Ronald Simons.
Minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vindt dat zorginstellingen ouderen niet extra mogen laten betalen als die vaker dan drie keer per jaar na een val hun alarmknop indrukken. Hij zei dat na Kamervragen van de PvdA over het artikel in het AD van zaterdag 04.11.2017.
AD 15.11.2017
Problemen bij Melius
Cliënten van Melius Zorg krijgen sinds deze week hulpverlening van een nieuwe aanbieder. Van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd moest dat, omdat na onderzoek is gebleken dat de zorg van Melius ver onder de maat is. Middin, dat in regio Haaglanden en Rotterdam actief is, neemt voor onbepaalde tijd de taken over.
AD 16.11.2017
Problemen bij Careyn
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gunt Verpleeghuis Careyn een jaar extra tijd om verbeteringen door te voeren. Careyn heeft 29 verpleeghuizen in Zuid-Holland en Utrecht. Een jaar geleden kreeg Careyn een aanwijzing van de Inspectie. Binnen enkele maanden moesten op meerdere punten verbeteringen zijn aangebracht.
AD 15.11.2017
De geconstateerde tekortkomingen zijn voor een deel administratief van aard. Zo is er niet van elke bewoner een compleet en actueel dossier beschikbaar. Maar het gaat ook om veiligheidsmaatregelen en het opleidingsniveau van het personeel. Mede door personeelstekort wordt regelmatig te weinig of te laag geschoold personeel ingezet.
AD 09.11.2017
Terugblik
Het verhaal over de Demente moeder van staatssecretaris Van Rijn, ze blijkt twee weken geleden op 83-jarige leeftijd overleden, zette de discussie over de kwaliteit van onze verpleeghuiszorg landelijk op de kaart. Inmiddels klotst het geld tegen de plinten, maar de personeelstekorten blijven nijpend.
Joop van Rijn (donker jasje) en Ben Oude Nijhuis in november 2014.
Op dinsdag 4 november 2014 slaan twee tachtigers in deze krant alarm over de falende zorg aan hun zwaar demente echtgenotes. Joop van Rijn en zijn toenmalige kompaan Ben Oude Nijhuis worden ineens bekende Nederlanders als ze op indringende wijze vertellen over misstanden in de Haagse zorginstelling.
Het maakt diepe indruk in Nederland; de verhalen over hoe hun vrouwen rondlopen in vieze kleding, soms niet op tijd naar het toilet kunnen en het feit dat er meerdere keren per week urenlang geen personeel aanwezig is. Saillant detail: de demente mevrouw Van Rijn is de moeder is van staatssecretaris Martin Van Rijn. Juist hij is dan in het kabinet verantwoordelijk voor langdurige zorg.
Ben Oude Nijhuis trok vorig jaar landelijk de aandacht met zijn klachten over de zorg voor zijn demente vrouw Sjaan. Korte tijd later overleed hij.
Strijdbaar
Ben Oude Nijhuis blijkt het meest strijdbaar. Hij gaat een dag na de krantenpublicatie in het televisieprogramma Pauw het gesprek aan met staatssecretaris Van Rijn, die op dat moment al werkt aan het plan ‘Waardigheid en Trots’voor liefdevolle ouderenzorg. Twee weken later overlijdt Oude Nijhuis plotseling en hij wordt postuum bekroond met de titel ‘Held van 2014‘.
Niet lang daarna, begin 2015, ligt het plan van Van Rijn er. Er komt een leidraad op het gebied van personeelsinzet, staat er. Zo verplicht Van Rijn de politiek weer te investeren in personeel. Daarna wordt het even rustig, maar het blijkt de stilte voor een nieuwe storm. In de zomer van 2016 barst de bom opnieuw als de staatssecretaris de zorginspectie dwingt de namen bekend te maken van 150 slecht presterende verpleeghuizen.
Hugo Borst met zijn moeder, die aan alzheimer lijdt
Manifest
Enkele dagen later schrijft AD-columnist Hugo Borst, die zelf een demente moeder in een verpleeghuis heeft, in een open brief aan de staatssecretaris hoe het beter kan. Die brief wordt enkele maanden later weer gevolgd door het manifest Scherp op ouderenzorg, met daarin tien voorwaarden om ,,goede zorg voor alle kwetsbare ouderen in verpleegtehuizen te waarborgen”. Stel vast hoeveel zorgpersoneel nodig is om complete zorg te leveren en pas het budget aan aan die norm, klinkt het. In de aanloop naar de verkiezingen omarmt de Tweede Kamer het manifest.
AD 01.02.2018
Prijskaartje van minstens 2,1 miljard euro in 2021
Als die personeelsnorm er begin dit jaar eenmaal ligt, blijkt dat aan de nieuwe kwaliteitseisen voor de verpleeghuiszorg een verplicht prijskaartje hangt van minstens 2,1 miljard euro in 2021. De nieuwe coalitiepartners gaan morrend akkoord en de plannen om de verpleegzorg een oppepper te geven kunnen worden uitgerold. Daarnaast schrapt het demissionaire kabinet onder aanvoering van Van Rijn een eerder ingeplande bezuiniging op de langdurige zorg. Zo worden alle rimpels weggestreken.
Ambitieuze klus
Ondanks de nieuwe zak met geld duurt het nog enkele jaren voordat er genoeg gekwalificeerd personeel is gevonden om de beschikbare centen helemaal aan uit te geven. Een ambitieuze klus, moest de gloednieuwe zorgminister Hugo de Jonge onlangs nog toegeven. Het verpleeghuis is niet populair als werkplek. Ondertussen vergrijst Nederland steeds verder en zullen er dus snel meer ouderen komen die intensieve en dure verpleeghuiszorg nodig hebben.
AD 22.11.2017
Extraatje Rutte 2
Het demissionaire kabinet trok de komende vier jaar 130 miljoen euro extra uit voor de verpleegzorg. Het geld is vooral bedoeld voor een wervingscampagne voor nieuw personeel en voor omscholing.
Het bedrag staat in de Miljoenennota 2018 die, op Prinsjesdag, werd gepresenteerd, Het komt bovenop het extra bedrag dat staatssecretaris Van Rijn eerder al naar buiten bracht: vanaf 2018 jaarlijks 435 miljoen.
Nog meer
Maar er moest nog veel meer geld bij. Alleen al om de zorg in verpleeghuizen op orde te krijgen, zal het kabinet de komende jaren 2,1 miljard extra investeren. Daarnaast geven zorgverzekeraars meer uit aan ouderenzorg dan je op grond van de toename van het aantal senioren mag verwachten. Tussen 2015 en 2017 ging al bijna een miljard extra naar ouderenzorg. In 2018 kan dat oplopen naar 2,5 miljard euro is de verwachting, aldus de doorrekening van Investico.
Verpleegkundigen aan het werk op de intensive care-afdeling.
Stress op de werkvloer
Driekwart van de verpleegkundigen en verzorgenden barst van de stress. Hun tijd wordt opgeslokt door administratie en de gekste taken als rolstoelen reinigen en zout strooien. Dat blijkt uit een peiling onder 17.000 werknemers.
Kwaliteit van leven en zorg van ouderen in verpleeghuizen en verzorgingshuizen
Op22 september 2017verscheen de zusterstudie ‘Gelukkig in het verpleeghuis?’ waarin de door de bewoners ervaren kwaliteit van de zorg en de kwaliteit van het leven in verzorgings- en verpleeghuizen aan bod komt. Hierin komen dus alleen de ouderen die zelf de vragen konden beantwoorden aan het woord.
AD 22.11.2017
Ellende in het Zorghuis
De 21-jarige Rotterdammer die vast zit op verdenking van moord op een bejaarde vrouw in een verpleeghuis in Puttershoek en pogingen tot moord op twee oude vrouwen uit Puttershoek en Rotterdam is Rahiied A. (21). Dat bevestigen meerdere bronnen. Hij werd maandag voorgeleid aan de rechter-commissaris en blijft in voorlopige hechtenis.
Een bekende van de familie zegt ‘stomverbaasd’ te zijn dat A. is aangehouden voor de moord in verpleeghuis ’t Huys te Hoecke in Puttershoek en de twee pogingen tot moord in Puttershoek en Rotterdam. ,,Ik kan het bijna niet geloven. Rahiied is een goede jongen. Hij werkt soms zelfs ’s avonds door om dokter te worden.’’
De politie en het OM kwamen A. op het spoor nadat begin november in verpleeghuis ‘t Huys te Hoecke aan het Zomerplein in Puttershoek een bejaarde bewoonster onwel was geraakt. Tijdens de behandeling in het ziekenhuis ontstond het vermoeden dat haar zonder enige medische noodzaak insuline was toegediend. Daardoor daalde haar suikerspiegel, kregen vitale organen als het hart en de hersenen geen energie meer.
Vermoedelijk heeft A. dat na zijn aanhouding van afgelopen vrijdag zelf verklaard, want het stoffelijk overschot van de vrouw is maandag opgegraven op begraafplaats De Essenhof in Puttershoek voor toxicologisch onderzoek bij het NFI. De Rotterdammer wordt daarnaast door het OM verweten een bejaarde vrouw uit Rotterdam in een verpleegtehuis in Rotterdam met insuline te willen vermoorden.
A. werkte behalve bij Zorgwaard ook als inhuurkracht voor de Rotterdamse zorginstellingen Humanitas en Laurens. Die laatste heeft, net als Zorgwaard, besloten de omstandigheden te onderzoeken waaronder A. zou hebben toegeslagen. ,,Omdat het voor ons van groot belang is om te weten hoe dit heeft kunnen gebeuren’’, zegt directeur Nico de Pijper van Zorgwaard.
AD 05.04.2018 De Inspectie voor de Gezondheidszorg licht komende weken de medische dossiers van Careyn door. De zorgwaakhond gaf de verpleeghuisinstelling, met vestigingen in Utrecht en Zuid-Holland het afgelopen jaar een laatste waarschuwing om de dossiers op orde te brengen.
De inspectie constateerde in afgelopen jaren dat in alle bezochte verpleeghuizen van Careyn de dossiers niet actueel of compleet waren. In deze documenten behoren gegevens over de medicijnen van de cliënt te staan, maar ook diens voorgeschiedenis en dagelijkse rapportages.
Careyn, dat dertig verpleeghuizen heeft in de provincies Utrecht en Zuid-Holland, krijgt al drie jaar lang waarschuwingen van de inspectie en werd eind 2016 onder curatele gesteld. Deze zogenoemde aanwijzing werd afgelopen najaar opnieuw met een jaar verlengd.
Cowboys
SP en PVV pleitten vandaag tijdens een Kamerdebat voor het opknippen van de organisatie in meerdere onafhankelijke stichtingen. Careyn zou een onbestuurbare ‘zorgmoloch’ zijn geworden. ,,In vele debatten die over Careyn zijn gevoerd komt een duidelijk beeld naar voren. Grootheidswaanzin, dikbetaalde bestuurders, overnames en ga zo maar door. Careyn past daarmee in het rijtje van Meavita, Vestia en Inholland. Organisaties met een belangrijke publieke taak die volledig zijn verziekt en verpest door marktdenken en commerciële cowboys”, zei SP’er Maarten Hijink.
Volgens minister Hugo de Jonge (Zorg) is opsplitsen van één van Nederlands grootste zorginstellingen voorlopig niet aan de orde. ,,Ik sluit niet uit dat opknippen een denkbaar scenario is in toekomst. Maar ik zie nu de grond niet.” Volgens De Jonge heeft Careyn in de afgelopen anderhalf jaar belangrijke verbeterstappen gezet door bijvoorbeeld de kraamzorgtak af te stoten en zich meer te richten op de ouderenzorg. Ook zou de veiligheid in de verpleeghuizen zijn vergroot en zijn er allerlei na- en bijscholingscursussen opgezet voor medewerkers.
Careyn heeft tot 7 november om ook aan de tweede en laatste deadline van de inspectie te voldoen: dan moet de zorginstelling de zorg, financiën én het bestuur op de rit hebben. Op wat er gebeurt als die deadline niet gehaald wordt, wilde de minister niet op vooruitlopen.
Wachten
De Jonge benadrukte dat de circa tweeduizend ouderen in de verpleeghuizen geen acuut gevaar lopen. Op de vraag van D66 hoe het met de reguliere zorg gesteld is – ‘zou je je vader of moeder hier willen onderbrengen’- gaf hij ook geen antwoord. ,,Ik doe geen quick en dirty schets”, zei hij. De Jonge wacht eerst op het eindoordeel van de Inspectie.
PvdA-kamerlid Sharon Dijksma voorspelde nu al een heftig Kamerdebat, mocht volgende maand blijken dat de dossiers nog altijd niet op orde zijn. Ze vindt dat de inspectie haar geloofwaardigheid heeft verloren door ‘keer op keer de deadline uit te stellen’ en niet duidelijk te stellen wat de consequenties zijn van een mogelijk negatief eindoordeel.
AD 15.02.2018 Mocht er later dit jaar meer geld voor de verpleeghuiszorg nodig blijken dan de 2,1 miljard die het kabinet nu heeft gereserveerd, dan kan de Tweede Kamer daar nog geen veto over uitspreken. Een nieuwe wet die zo’n ‘noodremprocedure’ moet regelen zal op z’n vroegst halverwege 2019 ingaan.
,,Er lopen twee verschillende trajecten die elkaar niet doorkruisen in de volgorde van de tijd”, zei zorgminister Hugo de Jonge vanmorgen cryptisch tijdens een debat. Hij doelt op het vaststellen van een definitieve norm voor goede verpleeghuiszorg en daarna pas de invoering van een nieuwe wet. Die regelt dat de Tweede Kamer aan de noodrem kan trekken als nieuwe kwaliteitsnormen in de zorg straks te duur blijken.
Begin vorig jaar legde het Zorginstituut – dat kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg toetst – vast dat er 2,1 miljard nodig was om de kwaliteit van de verpleeghuiszorg op te krikken, vooral via een extra personeelsnorm. Tot verrassing van de politiek bleek het bedrag plotseling wettelijk bindend. Het ging hier nog om voorlopige afspraken, maar er wordt de komende tijd hard gewerkt aan een definitieve norm.
Ander prijskaartje
Ik vraag me af of het prijskaartje omlaag gaat, aldus Hugo de Jonge, minister.
Daarbij worden landelijk afspraken vastgelegd, die rekening houden met specifieke zaken als de samenstelling van de bewoners in een verpleeghuis en de plek waar de instelling staat. Het kan zijn dat de definitieve norm een ander prijskaartje krijgt, dat hoger of lager uitpakt dan de 2,1 miljard euro die nu is gereserveerd. Een eventueel hoger bedrag moet de politiek wederom ophoesten, aldus De Jonge.
,,Ik vraag me af of het prijskaartje omlaag gaat”, zei de minister vanmorgen op vragen van Kamerleden over de onrust in de zorgwereld over een eventuele kleinere zak geld. Volgens de bewindsman op Volksgezondheid zal blijken dat het gereserveerde geld hard nodig is.
Hij reageerde daarmee op berichtgeving in de Volkskrant dat een deel van de toegezegde investering in verpleeghuiszorg op losse schroeven zou staan. Ingewijden verwachten volgens de krant dat het kabinet een deel van die investering terugdraait.
Gewaagde stelling
De Jonge: ,,Ik vind het nogal gewaagde stelling, die zou ik zelf niet voor mijn rekening willen nemen. Want: hoe ziet een definitieve norm er uit en hoe groot is de toekomstige volumestijging qua ouderen die verpleeghuiszorg nodig hebben? Niemand weet het nog.”
NU 10.02.2018 De Tweede Kamer moet in de toekomst weer het laatste woord krijgen over grote uitgaven zoals de 2,1 miljard euro die naar de verpleeghuizen moet. Het kabinet werkt aan een wetswijziging die het in de zomer aan de Kamer hoopt voor te leggen.
Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge reageerde zaterdag op een artikel uit de Volkskrant, die op basis van coalitiebronnen schrijft dat het bedrag voor de verpleeghuizen wel eens lager kan uitvallen.
Het Zorginstituut stelde begin vorig jaar kwaliteitsnormen op, die 2,1 miljard euro zouden kosten als ze worden ingevoerd. De Tweede Kamer kwam er tot verrassing van velen achter dat ze hier weinig meer aan kon doen.
“Als het om zulke grote bedragen gaat die het gevolg zijn van het (opnieuw) vaststellen van kwaliteitskaders, dan is het best wel weer vreemd dat de omvang van het budget niet meer politiek ‘bediscussieerbaar’ is”, schrijft De Jonge over de 2,1 miljard euro. Hoe de wetswijziging er precies uit komt te zien kan het ministerie nog niet zeggen.
Normen
Omdat niet ieder persoon in een verpleeghuis dezelfde of even veel zorg nodig heeft, worden de normen die het Zorginstituut heeft opgesteld nog ‘contextgebonden’ gemaakt. Dat moet eind 2018 klaar zijn.
Of dat betekent dat er minder geld naar de verpleeghuizen hoeft te gaan laat De Jonge in het midden. “Deze contextgebonden normen kunnen in theorie hoger of lager uitvallen dan de bestaande tijdelijke normen”, schrijft hij op Facebook. “Maar er is geen aanleiding om nu te veronderstellen dat het gereserveerde bedrag van 2,1 miljard omlaag kan.”
NU 10.02.2018 Door nieuwe kwaliteitseisen in verpleeghuizen wordt mogelijk een deel van de 2,1 miljard euro aan investeringen teruggedraaid. Dat komt door nieuwe normen voor de personeelsbezetting die eind dit jaar moeten gaan gelden.
Uit documenten die de Volkskrant kreeg door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) blijkt dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid dit niet hebben zien aankomen.
De Volkskrant schrijft dat nieuwe personeelsnormen ten grondslag liggen aan de mogelijke vermindering van de investering. Met de nieuwe normen zouden de kosten minder hoog uitvallen. Daarom is de verwachting dat het kabinet een deel van de 2,1 miljard investering intrekt.
Eind 2018 moeten de nieuwe personeelsnormen rond zijn. Daarover beslissen onafhankelijke ambtelijke instanties en dus niet de Tweede Kamer.
Oud-PvdA-staatssecretaris Martin van Rijn maakte zich destijds hard voor de extra miljardeninvestering. Van Rijn dwong de extra investeringen destijds af, mede onder invloed van het zorgmanifest van Hugo Borst en Caren Gaemers.
Telegraaf 10.02.2018 Het mes gaat mogelijk in de miljarden voor de verpleeghuiszorg. Uit nieuwe berekeningen zou namelijk blijken dat de instellingen misschien met minder geld toe kunnen.
De Volkskrant maakt dat op uit documenten die de krant verkreeg via een Wob-verzoek.
Vorig jaar ontstond ophef omdat er opeens veel meer geld nodig bleek voor verpleeghuizen dan de politiek had gedacht. Het Zorginstituut becijferde dat er jaarlijks 2,1 miljard euro voor nodig is.
Uit documenten blijkt dat het ministerie van Volksgezondheid en andere ambtelijke organisaties waarschijnlijk gaan werken met nieuwe berekeningen (personeelsnormen) waardoor de investering misschien een stuk lager uitvalt.
Het ministerie van Volksgezondheid zegt in een reactie dat er nog niets te zeggen valt over het benodigde geld. Een woordvoerder benadrukt dat de overheid er ook niks meer over te zeggen heeft, wel de sector en het Zorginstituut.
Dat het Rijk de zeggenschap over het verpleeghuisgeld uit handen is gekomen komt door voormalig staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid). Het kwam hem op veel kritiek te staan, maar politieke partijen hebben het zelf door onoplettendheid laten gebeuren.
Dat er een nieuwe personeelsnorm komt voor de verpleeghuiszorg, stond volgens het ministerie al vast. Aanvankelijk was het idee dat per acht bewoners minimaal twee zorgverleners paraat moesten staan. De sector zelf was kritisch over deze nogal algemene norm. Hoeveel personeel nodig is, is namelijk van meerdere factoren afhankelijk. Momenteel wordt vooral gekeken naar hoeveel handen er aan het bed moeten zijn voor ’intensieve zorgmomenten’.
Volgens het ministerie is het op peil brengen van de kwaliteit in de verpleeghuizen leidend. „Met hoeveel geld dat gemoeid gaat, weten we nog niet. Het kan hoger uitpakken, maar ook lager.”
De verpleeghuizen hebben het zwaar. Er is een ernstig personeelstekort, waardoor de kwaliteit in veel van de instellingen te wensen over laat.
VK 10.02.2018 De investering van 2,1 miljard euro extra om de zorg in de verpleeghuizen te verbeteren, in de vorige kabinetsperiode afgedwongen door toenmalig PvdA-staatssecretaris Van Rijn, staat op losse schroeven. Ingewijden verwachten dat het kabinet een deel van die investering terugdraait.
Dit blijkt uit een reconstructie van de Volkskrant. De mogelijke inperking van de miljardeninvestering hangt samen met nieuwe normen die momenteel worden ontwikkeld voor de noodzakelijke personeelsbezetting, de zogenoemde ‘contextgebonden personeelsnormen’. Een goed ingevoerde coalitiebron gaat ervan uit dat de kosten door de nieuwe normen minder hoog uitvallen dan de nu begrote 2,1 miljard. Ook een woordvoerder van het onafhankelijk Zorginstituut spreekt die verwachting uit.
Onvermijdelijk
De personeelsnormen moeten eind 2018 klaar zijn. De Tweede Kamer staat bij die beslissing aan de kant, omdat een groot deel van de politieke zeggenschap is uitbesteed aan onafhankelijke ambtelijke instanties. Dat was ook de reden dat Van Rijn in de nadagen van het kabinet-Rutte II er onverwacht in slaagde 2,1 miljard extra binnen te slepen voor de verpleeghuizen, terwijl coalitiegenoot VVD daar nooit iets voor had gevoeld.
De miljardenuitgave was onvermijdelijk geworden nadat Van Rijn met instemming van de Tweede Kamer het onafhankelijke Zorginstituut had ingeschakeld om nieuwe kwaliteitseisen op te leggen aan verpleeghuizen. De politiek had daar tot verrassing van nagenoeg de hele Tweede Kamer niets meer over te zeggen.
Alsnog omlaag
Hugo Borst en Caren Gaemers reageerden destijds verheugd op die grote investering
Uit de interne documenten die de Volkskrant via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur in handen kreeg, blijkt dat zelfs de betrokken ambtenaren bij het ministerie van Volksgezondheid (VWS) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de consequentie van de eigen zorgwetgeving niet doorzagen. Ook zij gingen ervan uit dat de politiek zelf kon beslissen over de hoogte van de investering.
Er is ook nog lang gesteggeld over de berekening van de kosten. Uiteindelijk werd het prijskaartje 2,1 miljard.
Activisten als Hugo Borst en Caren Gaemers, die langdurig lobbyden voor betere verpleeghuiszorg, reageerden destijds verheugd op die grote investering, maar de kans bestaat dus dat het bedrag alsnog omlaag gaat. De NZa moet opnieuw gaan rekenen hoeveel geld er nodig is voor de nieuwe normen.
Kritiek
In de coalitie is de investering van 2,1 miljard allerminst onomstreden. CDA, D66 en ChristenUnie trokken in hun verkiezingsprogramma’s ‘slechts’ 300- tot 600 miljoen extra uit voor de verpleeghuizen. Ze zijn nu gedwongen veel meer te doen.
Ook in het medische circuit klinkt al langer kritiek, omdat er nu onevenredig veel geld zou gaan naar een zorgsector die slechts zo’n 6 procent van de ouderen bedient. Het is volgens die critici logischer om meer te investeren in wijkverpleging en thuiszorg, waar veel meer ouderen gebruik van maken.
Het Wob-verzoek is uitgevoerd door Marlies de Brouwer.
Er kunnen honderd miljoenen van de zorg afgaan;
Miljarden euro’s voor de verpleeghuiszorg, maar wie bepaalt waar het terechtkomt?
Geld erbij en eraf voor verpleeghuiszorg. (+)
AD 10.02.2018 Door nieuwe kwaliteitseisen in verpleeghuizen wordt mogelijk een deel van de 2,1 miljard euro aan investeringen teruggedraaid, dat meldt De Volkskrant. Het kostenplaatje zou door nieuwe personeelsnormen lager zijn dan de begrote miljarden. Minister Hugo de Jonge reageert dat de 2,1 miljard gewoon beschikbaar blijft.
Uit documenten die de Volkskrant kreeg door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) zou blijken dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid niet hebben zien aankomen dat de toezegging van de 2,1 miljard onevenredig is aan het verwachte nieuwe kostenplaatje. De Jonge heeft via Twitter aangegeven dat er ,,nu geen aanleiding is om te veronderstellen dat die kosten anders gaan worden.”
Oud-PvdA-staatssecretaris Martin van Rijn maakte zich aan het eind van de vorige kabinetsperiode hard voor de extra miljardeninvestering, maar bronnen rond de huidige regering denken dat CDA, D66 en ChristenUnie nu een deel van de investeringen willen terugdraaien. Deze drie partijen trokken in hun verkiezingsprogramma’s al aanzienlijk minder geld uit voor zorg in de verpleeghuizen.
Nee hoor. Het extra geld voor verpleeghuizen staat gewoon klaar om goed besteed te worden. De 2,1 miljard extra was de uitkomst van de berekening van de kosten van het nieuwe kwaliteitskader. Nu geen aanleiding om te veronderstellen dat die kosten anders gaan worden. https://twitter.com/volkskrant/status/962219582369906689 …
Hoe de nieuwe normen voor personeelsbezetting eruit komen te zien, is op dit moment nog onbekend. De personeelsnormen moeten eind 2018 ingaan. Overigens heeft de politiek weinig invloed op de vorm: het zijn vooral onafhankelijke ambtelijke organisaties die deze autoriteit hebben.
Van Rijn dwong de extra investeringen destijds af, mede dankzij de invloed van het zorgmanifest van Hugo Borst en Caren Gaemers. Borst en Gaemers en overheidsorganisatie Zorginstituut Nederland pleiten voor minstens twee professionele zorgverleners per groep van zes tot acht bewoners in alle verpleeghuizen.
Mede door het activisme van Borst en Gaemers kwam de aandacht voor ouderenzorg hoog op de politieke agenda te staan. De aankondiging van de 2,1 miljard euro werd destijds gezien als een grote overwinning. Het vervolgens lange wachten op geld leidde tot de oproep om te ‘stoppen met nare politieke spelletjes’.
Borst en Gaemers reageerden in september vorig jaar, een jaar na de publicatie van het manifest op de stand van zaken. Bekijk hieronder hoe zij vinden dat de 2,1 miljard euro zou moeten worden besteed. Toen was er ergernis over de commotie in de Tweede Kamer. Gaemers toen: ,,Het is heel raar dat er nu ineens over die 2,1 miljard wordt gevallen.”
AD 09.02.2018 De extra zak geld die verpleeghuizen krijgen om te investeren in voldoende opgeleid personeel én betere kwaliteit van zorg, moet daarvoor ook worden gebruikt. Als er centen overblijven, kunnen die vanaf komend jaar worden teruggevorderd.
Daarvoor waarschuwt zorgminister Hugo de Jonge vanavond in een brief aan de Tweede Kamer over de kwaliteit van verpleeghuizen. ,,Dit stimuleert dat de verpleeghuizen zoveel mogelijk vaart maken bij het op orde brengen van hun personeelssamenstelling en het verbeteren van hun zorg”, aldus de minister.
Bij het regeerakkoord werd flink wat extra geld geregeld om de kwaliteit van de verpleeghuiszorg op te krikken. De bedragen lopen de komende jaren geleidelijk op van 435 miljoen euro in 2018 tot 2,1 miljard euro op vaste basis.
Het is de bedoeling dat er jaarlijks zo’n tienduizend zorgmedewerkers (7.000 fte) bij komen. De zak geld voor verpleeghuizen wordt verdeeld op basis van de best presterende instellingen. Minder goed presterende instellingen zullen dus een tandje bij moeten zetten en efficiënter moeten gaan werken, stelt De Jonge.
Instellingen die verpleeghuiszorg leveren, staan de komende jaren voor een aanzienlijke opgave. De kwaliteit van de zorg moet zichtbaar en merkbaar beter, aldus Minister De Jonge.
,,Instellingen die verpleeghuiszorg leveren, staan de komende jaren voor een aanzienlijke opgave. De kwaliteit van de zorg moet zichtbaar en merkbaar beter. Op alle locaties waar verpleeghuiszorg wordt geleverd, moeten concrete stappen worden gezet om de zorg en aandacht voor kwetsbare ouderen op het niveau te brengen.”
De minister reageerde vanavond ook nog op een bericht, eerder deze week, van Actiz (de brancheorganisatie van zorgondernemers). Die club meldde dat er jaarlijks 322.000 ouderen onnodig in een ziekenhuisbed belanden na een bezoek aan de spoedeisende hulp (SEH).
Aannames onjuist
Volgens De Jonge wordt gebruik gemaakt van cijfers uit 2015 en 2016, waardoor de extra investeringen die het ministerie sindsdien gedaan heeft op de eerstelijnszorg (behandeling door de huisarts, tandarts, fysiotherapeut, maatschappelijk werker of wijkverpleegkundige, red.) nog niet meegenomen zijn in het beeld. En: ,,Een aantal andere aannames in dit onderzoek is onjuist.”
De Jonge zegt wel: ,,Het signaal dat er een toenemende drukte op de SEH is die wellicht voorkomen zou kunnen worden door zorg op de juiste plek te leveren, herken ik en geef ik ook alle aandacht.”
Telegraaf 15.01.2018 De Inspectie Gezondheidszorg heeft het verscherpt toezicht op Ons Thuisin Beverwijk opgeheven. Het tehuis, dat 24 uurszorg biedt aan mensen met een psychogeriatrische aandoening, heeft zijn zaken weer voldoende op orde.
De inspectie constateerde eerder problemen met cliëntdossiers, medicatieveiligheid en vrijheidsbeperking van bewoners. Precies een jaar geleden werd besloten tot verscherpt toezicht, maar dat is dus nu niet meer nodig.
Telegraaf 15.01.2018 Zorgverzekeraars en zorgkantoren helpen hun verzekerden nog te weinig op weg naar een andere zorgaanbieder als deze cliënten te lang moeten wachten op hulp. Veel mensen weten ook niet dat ze om dergelijke bemiddeling kunnen vragen.
Dat zegt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in een rapportage over de aanpak van wachttijden. Ziekenhuizen moeten melden hoelang hun wachttijd is en duidelijk maken dat er met de verzekeraar over andere mogelijkheden kan worden gesproken. De verzekeraars zetten de mogelijkheden meestal ook wel op hun sites, maar toch zijn veel patiënten dus niet op de hoogte. Niet iedereen wil overigens naar een andere aanbieder.
Ook is er gebrek aan inzicht in de wachttijden en oorzaken hiervan, zo blijkt uit de rapportage, waardoor het lastig is het lange wachten aan te pakken. Er wordt veelal te weinig samengewerkt tussen zorgverzekeraars, zorgkantoren en zorgaanbieders om de wachtlijsten korter te krijgen.
NOS 15.01.2018 Verzekeraars en instellingen moeten meer daadkracht aan de dag leggen om de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) terug te dringen. Dat maakt de Zorgautoriteit duidelijk in een rapport over wachttijden in de zorg dat naar de Tweede Kamer is gestuurd.
De NZa coördineert de pogingen om wachtlijsten af te bouwen. Afgelopen zomer sprak toenmalig minister Schippers met de sector af dat die uiterlijk 1 juli 2018 weer binnen de normen zouden zijn. Maar dat wordt “een grote uitdaging”, waarschuwde de Zorgautoriteit al eind december.
Wat verzekeraars kunnen en zelfs moeten doen als een patiënt dat wil, is bemiddelen en doorverwijzen naar een andere aanbieder die wel op tijd plek heeft. Ook de zorginstellingen zelf kunnen meer actie ondernemen; onder andere door tijdig aan de bel te trekken bij zorgverzekeraars en gemeenten als er lange wachttijden dreigen te ontstaan.
Trauma
De wachttijden in de ggz overschrijden al langere tijd de normen. Vooral patiënten met autisme, persoonlijkheidsstoornissen, trauma en een licht verstandelijke beperking in combinatie met ggz-problemen hebben daar last van.
De NZa noemt het onacceptabel dat mensen te lang moeten wachten op noodzakelijke zorg waar zij recht op hebben. “Dit kan leiden tot een verslechtering van de gezondheidssituatie en daardoor tot een nog grotere zorgvraag”, waarschuwt de Zorgautoriteit.
Meldpunt
Patiënten op een lange wachtlijst kunnen terecht bij een meldpunt van de NZa. De Zorgautoriteit kijkt dan wat er het beste kan gebeuren. De afgelopen tijd hebben zo’n honderd mensen contact opgenomen met het meldpunt. In sommige gevallen is het gelukt om snellere zorg te regelen, maar niet altijd.
“Dat onderstreept de urgentie van de wachttijden in de ggz”, aldus de NZa. “Dat gevoel van urgentie wordt breed gedeeld door zorgverzekeraars. Tegelijkertijd zien we dat niet elke verzekeraar alle mogelijkheden benut om de wachttijden aan te pakken. Wij roepen daarom alle zorgverzekeraars op om extra stappen te zetten en initiatieven te nemen.” Dat zou samen met de instellingen moeten gebeuren.
Vacatures
Er zijn volgens het beschikbare onderzoek veel verschillende oorzaken voor de lange wachtlijsten in de ggz. Eén daarvan is een tekort aan beschikbaar personeel. Zo waren er eind december 663 openstaande vacatures voor psychiaters.
Overigens zijn er in de gezondheidszorg ook op andere terreinen hardnekkige lange wachtlijsten. De NZa houdt zich daarom ook bezig met wachtlijsten bij medische specialismen zoals oogzorg, wijkverpleging, langdurige zorg en ambulancevervoer.
AD 15.01.2018 Zorgverzekeraars en zorgkantoren helpen hun verzekerden nog te weinig op weg naar een andere zorgaanbieder als deze cliënten te lang moeten wachten op hulp. Veel mensen weten ook niet dat ze om dergelijke bemiddeling kunnen vragen.
Dat zegt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in een rapportage over de aanpak van wachttijden. Ziekenhuizen moeten melden hoelang hun wachttijd is en duidelijk maken dat er met de verzekeraar over andere mogelijkheden kan worden gesproken. De verzekeraars zetten de mogelijkheden meestal ook wel op hun sites, maar toch zijn veel patiënten dus niet op de hoogte. Niet iedereen wil overigens naar een andere aanbieder.
Ook is er gebrek aan inzicht in de wachttijden en oorzaken hiervan, zo blijkt uit de rapportage, waardoor het lastig is het lange wachten aan te pakken. Er wordt veelal te weinig samengewerkt tussen zorgverzekeraars, zorgkantoren en zorgaanbieders om de wachtlijsten korter te krijgen.
BB 08.01.2018BTN, de branchevereniging voor de thuishulp, roept het college en de gemeenteraad van Zutphen op om af te zien van het oprichten van een gemeentelijke stichting voor de huishoudelijke hulp.
‘Businesscase rammelt’
Door zelf huishoudelijke hulp te gaan aanbieden, zou de gemeente Zutphen volgens BTN grote financiële risico’s nemen. Daarnaast vindt BTN-bestuurssecretaris Maarten Oosterkamp dat de door het gemeentebestuur opgestelde businesscase van alle kanten rammelt, mede omdat er te weinig voor zou zijn begroot en omdat de overheadkosten onvoldoende gedrukt zouden worden.
Tarievenval
Volgens Oosterkamp is het ook niet meer nodig om een stichting op te richten voor de huishoudelijke hulp. De aanleiding voor de eerste plannen die drie jaar geleden werden gemaakt, was het hoge aantal faillissementen en ontslagen in de huishoudelijke hulp. Door de huishoudelijke hulp bij een stichting onder te brengen, wilde de gemeente Zutphen de werkzekerheid van werknemers en de zorgcontinuïteit waarborgen.
Volgens BTN heeft de Algemene Maatregel van Bestuur over de Wmo-tarieven van afgelopen zomer een einde gemaakt aan de tarievenval en beginnen de tarieven weer te langzaam te stijgen.
Schadeclaim
‘De gemeente zou door zo’n stichting in het leven te roepen ook het bestaansrecht van de zorgaanbieders ontkennen’, vindt Oosterkamp. ‘Als de oprichting doorgaat, is er eigenlijk sprake van een vijandige overname.’ Volgens Oosterkamp is het waarschijnlijk dat de zes aanbieders die in Zutphen actief zijn een schadeclaim indienen als zij door de stichting inkomsten gaan mislopen. ‘Die schadeclaim zal al snel een paar miljoen euro bedragen terwijl het college volgens het huidige plan acht ton heeft uitgetrokken voor de stichting.’
Stemming uitgesteld
Aanvankelijk moest het voorstel om tot het oprichten van een stichting over te gaan op 15 januari in stemming worden gebracht in de gemeenteraad. Het college verzocht echter om dit van de agenda te schrappen omdat er intern onenigheid over het voorstel was ontstaan. Coalitiepartijen VVD en Burgerbelang plaatsen vraagtekens bij de gevolgen van het voorstel en het draagvlak daarvoor. Wethouder Patricia Withagen (zorg, GroenLinks) wil nog niet reageren op de kritiek van BTN: ‘We zitten nog middenin het proces van besluitvorming, dus we kunnen er op dit moment niet dieper op ingaan.’
OmroepWest 08.01.2018 De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft Psycho Informa Instellingen B.V. op de vingers getikt. De organisatie met locaties in onder andere Den Haag en Schoonhoven moet binnen drie maanden orde op zaken stellen anders volgen harde maatregelen.
De zorginstelling voor ambulante geestelijke gezondheidszorg en jeugdhulp, treuzelt volgens de inspectie te lang met het aanpakken van tekortkomingen op de terreinen bestuur, personeel en dossiers. De inspectie heeft ‘er geen vertrouwen in’ dat Psycho Informa uit zichzelf voldoende zal verbeteren.
De organisatie stuurt niet goed op de kwaliteit en veiligheid van zorg en jeugdhulp. Medewerkers handelen nogal eens op basis van de eigen professionele opvattingen. Dossiers zijn niet helder en compleet genoeg. Psycho Informa kon op dit moment nog geen commentaar geven.
Honderden cliënten
Psycho Informa heeft naast Den Haag en Schoonhoven nog eens zes vestigingen. In totaal heeft Psycho Informa ongeveer 630 cliënten.
OmroepWest 29.12.2017 De beste bezuiniging in de wijkzorg is investeren. ‘Geef wijkverpleegkundigen de tijd om hun patiënten voor te lichten over zaken als voeding en beweging’, zegt Marjolein Zilverentant uit Voorschoten, voorzitter van de vakgroep Wijkverpleegkunde van de beroepsvereniging VenVN.
De zorg kampt met grote problemen: personeelstekort, geldtekort, tijdtekort en dus zorgtekort. De wijkzorg is daarop geen uitzondering. Maar volgens Marjolein Zilverentant is de oplossing eigenlijk heel simpel: preventie. ‘Laat wijkverpleegkundigen voorlichting geven en laat gemeenten zorgen dat er ontmoetingsplaatsen zijn om iets te doen aan hun eenzaamheid. Want van eenzaamheid word je ziek.’
Marjolein werd in oktober voorzitter van de vakgroep Wijkverpleegkunde van de Vereniging van Verpleegkundigen en Verzorgenden (VenVN). Zij maakt zich sterk voor de wijkverpleegkundigen als poortwachter. ‘Wij komen bij patiënten binnen en kunnen met hen praten over hun eenzaamheid, hoe zij omgaan met hun gezondheid, hun voeding en beweging. Daarmee kun je voorkomen dat zij later nog meer zorg nodig krijgen. En dat kan heel veel geld schelen.’
OmroepWest 28.12.2017 Zorginstelling Sophia Revalidatie, met verschillende locaties in de regio, gaat de komende tijd reorganiseren en bezuinigen. Hierdoor verliezen dertien medewerkers hun baan. Dat bevestigt de organisatie aan Omroep West.
Naast een bezuiniging staat er ook nog een fusie op de planning. Sophia Revalidatie wil begin 2019 samen gaan met Rijnlands Revalidatie Centrum. Deze instelling heeft locaties in Leiden en Alphen aan den Rijn. De organisaties hopen door de fusie efficiënter te werk te kunnen gaan waardoor ze ‘minder mensen nodig hebben in ondersteunende functies’. Dit zou kunnen leiden tot meer ontslagen.
Sophia Revalidatie geeft aan voor de dertien medewerkers, die nu boventallig zijn verklaard, op zoek te willen gaan naar een nieuwe functie binnen of buiten de organisatie.
VK 28.12.2017 Het door het kabinet toegezegde extra geld voor verpleeghuizen moet ook worden gebruikt voor scholing van verplegenden en verzorgenden. Dat is volgens vertrekkend voorzitter Guus van Montfort van Actiz, de brancheorganisatie van de ouderenzorg, de beste manier om de kwaliteit van de verpleegzorg te verbeteren. Die verbetering is ingezet na de ‘wake-up-call’ vorig jaar van de publicatie van een zwarte lijst van ondermaats presterende verpleeghuizen.
Van Montfort vertrekt op 1 januari bij Actiz en wordt opgevolgd door oud-minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken. Extra deskundigheid van het personeel is volgens Van Montfort onontbeerlijk om goede zorg te kunnen leveren aan de steeds ‘zwaarder’ wordende doelgroep in de verpleeghuizen. Met deze aanbeveling keert de Actizvoorzitter zich tegen de wens van minister Hugo de Jonge (CDA, Volksgezondheid).
Minister De Jonge zei vorige week in de Volkskrant dat hij eist dat extra budget voor de verpleeghuiszorg extra banen oplevert. Tot 2021 komt stapsgewijs 2,1 miljard euro extra beschikbaar om de kwaliteit van de zorg in verpleeghuizen te verbeteren. In 2018 krijgt de verpleeghuiszorg 435 miljoen euro extra. De Jonge wil dat dit besteed wordt aan tienduizend extra banen. Als dat niet lukt, wil hij het extra budget terugvorderen.
Complexe zorg
Die zorg wordt steeds complexer. Dat vergt andere kennis en kunde van het verzorgend personeel, aldus Guus van Montfort van Actiz.
Volgens Van Montfort stimuleert De Jonge met dit dreigement van terugvorderen niet dat zorgorganisaties investeren in hun werknemers en in technologische vernieuwingen. Dat dit extra budget meteen tot veel extra banen moet leiden, is volgens de sectorvoorzitter niet realistisch. Door scholing van verplegenden en verzorgenden die al in de verpleeghuizen werken, wordt de zorg ook beter, betoogt Van Montfort. ‘Die zorg wordt steeds complexer. Dat vergt andere kennis en kunde van het verzorgend personeel.’
De verpleeghuizen kwamen in 2016 in opspraak door de publicatie van een zogenoemde ‘zwarte lijst’ van instellingen die volgens de inspectie voor de gezondheidszorg de zorg niet op orde hadden. Van de 150 instellingen waarop de inspectie extra toezicht hield, waren er elf waarover zij zich de grootste zorgen maakten. Daar was bijvoorbeeld niet genoeg controle op de veilige verstrekking van medicijnen of was er te weinig voldoende geschoold personeel.
De publicatie van de zwarte lijst bracht veel negatieve publiciteit voor de verpleeghuizen, die het daar moeilijk mee hadden. Maar er kwam ook een beweging uit voort, zegt Van Montfort. ‘De zwarte lijst was een wake-upcall. De ernst van de gezondheidsproblemen van verpleeghuisbewoners is geleidelijk aanzienlijk toegenomen. Maar het deskundigheidsniveau van de medewerkers was niet op alle onderdelen meegegroeid.’
Bewonerswelzijn
Ook kwam er in de ouderenzorg meer aandacht voor het welzijn van de bewoners. ‘Verpleeghuizen zagen door deze lijst in dat er meer verpleegkundigen nodig zijn om zo zorg te kunnen bieden dat het welzijn van bewoners is gegarandeerd. Nu zijn organisaties bezig de deskundigheid van hun medewerkers te bevorderen en meer verpleegkundigen aan te trekken. Daaraan is een groot tekort.’
Duidelijk werd dat zorgorganisaties voor problemen stonden die ze niet alleen konden oplossen, zegt Van Montfort. ‘De kwaliteit van zorg in verpleeghuizen kreeg hierdoor volop de aandacht van de Haagse politiek. Ook de publiciteit van de ervaringsdeskundigen Hugo Borst en Carin Gaemers heeft een essentiële rol gespeeld. Nu de aandacht er is voor de verpleeghuiszorg, verdient de zorg voor mensen thuis volop de aandacht.’
Extra personeel zoeken
Met de vorige verantwoordelijke bewindspersoon in het kabinet, staatssecretaris Martin van Rijn, had de sector al afspraken gemaakt over een bredere scholing van al aanwezig en nieuw personeel, onder wie zijinstromers, zegt Van Montfort. Ook was met Van Rijn al besproken hoe per verpleeghuis het extra geld zou moeten worden besteed voor een optimale verbetering van de zorg, in samenspraak met cliëntenraad en ondernemingsraad. ‘Laat de zorgkantoren waarmee verpleeghuizen contracten sluiten, de plannen toetsen die nu al worden opgesteld. En geen dubbele, overbodige plannen.’
Het vinden van extra personeel is volgens Van Montfort een van de grootste opgaven waarvoor de ouderenzorg staat. ‘De werkloosheid daalt snel. Dan is het per definitie moeilijk mensen te vinden. Daar komt dan ook nog eens scholing bij.’
Hugo de Jonge: ik voel me het meest senang met de handen aan het stuur.
‘Eenzaamheid is nu een groot probleem onder ouderen. Dat neemt toe, behalve in Rotterdam. Daar zijn we begonnen met huisbezoeken. Gewoon eropaf, alle deuren langs. Niet dat een bezoekje de eenzaamheid doorbreekt, maar dan blijkt dat extra zorg nodig is of iemand moet komen om samen boodschappen te doen. Natuurlijk, eenzaamheid ziet er overal anders uit, de aanpak in Raalte zal anders zijn. Ik denk vanuit Den Haag een hoop te kunnen stimuleren.
NU 18.12.2017 Het extra geld dat het kabinet uittrekt voor de verpleeghuiszorg moet worden uitgegeven aan meer personeel. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil het geld terugvorderen als dat niet gebeurt. Dat zegt hij in een interview in de Volkskrant.
Volgend jaar ontvangt de verpleeghuiszorg 435 miljoen euro extra. “Daarmee kunnen zo’n tienduizend extra mensen aangenomen worden. Als het geld daar niet aan wordt uitgegeven moet het kunnen worden teruggevorderd”, zegt De Jonge. Hij wil dat de contracten met verpleeghuizen worden aangepast, zodat terugvorderen altijd mogelijk is.
Hij noemt 435 miljoen euro “een forse eerste stap”. Het bedrag maakt deel uit van de 2,1 miljard euro die de komende vier jaar extra beschikbaar komt voor verpleeghuizen.
Laatste woord
De minister wil dat de politiek voortaan weer het laatste woord heeft over de budgetten. Den Haag werd dit jaar overvallen door de extra kosten voor verpleeghuiszorg die onverwacht het gevolg waren van de kwaliteitseisen die het Zorginstituut heeft vastgesteld. “Het is logisch dat er een politieke weging wordt gemaakt op het moment dat zo’n bedrag wordt uitgegeven”, aldus De Jonge. “Wetswijziging lijkt me logisch.”
Telegraaf 18.12.2017 Het extra geld dat het kabinet uittrekt voor de verpleeghuiszorg moet worden uitgegeven aan meer personeel. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil het geld terugvorderen als dat niet gebeurt.
Dat zegt hij in een interview in de Volkskrant. In een eerder interview met de Telegraaf zei De Jonge ook al dat hij vindt dat de politiek in de toekomst weer over het vaststellen van het budget voor verpleeghuizen moet gaan. Hij wil voorkomen dat de 2,1 miljard euro naar managementlaag gaat.
Volgend jaar ontvangt de verpleeghuiszorg 435 miljoen euro extra. „Daarmee kunnen zo’n tienduizend extra mensen aangenomen worden. Als het geld daar niet aan wordt uitgegeven moet het kunnen worden teruggevorderd”, zegt De Jonge. Hij wil dat de contracten met verpleeghuizen worden aangepast, zodat terugvorderen altijd mogelijk is.
Hij noemt 435 miljoen euro „een forse eerste stap.” Het bedrag maakt deel uit van de 2,1 miljard euro die de komende vier jaar extra beschikbaar komt voor verpleeghuizen.
De minister wil dat de politiek voortaan weer het laatste woord heeft over de budgetten. Den Haag werd dit jaar overvallen door de extra kosten voor verpleeghuiszorg die onverwacht het gevolg waren van de kwaliteitseisen die het Zorginstituut heeft vastgesteld. „Het is logisch dat er een politieke weging wordt gemaakt op het moment dat zo’n bedrag wordt uitgegeven”, aldus De Jonge. „Wetswijziging lijkt me logisch.”
NOS 18.12.2017 Het extra geld dat verpleeghuizen de komende jaren krijgen, moet worden besteed aan het aannemen van meer personeel. Als het geld ergens anders heen gaat, wordt het teruggevorderd, zegt minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport tegen de Volkskrant.
In 2018 krijgen verpleeghuizen 435 miljoen euro aan extra budget. Daar moeten tienduizend extra zorgmedewerkers van worden betaald. De komende vier jaar gaat er in totaal 2,1 miljard meer naar verpleeghuizen.
Extra geld kan nu nog niet altijd worden teruggevorderd, als het niet wordt besteed aan personeel. Dat is afhankelijk van de contracten die de zorgkantoren hebben afgesloten met de verpleeghuizen. De Jonge wil dat terugvordering standaard wordt opgenomen in nieuwe overeenkomsten.
Laatste woord
De minister wil ook dat het kabinet weer het laatste woord krijgt over de verhoging van budgetten in de zorg. Het extra budget van 2,1 miljard kwam tot stand door kwaliteitseisen die eenzijdig werden vastgesteld door Zorginstituut Nederland. Die kwaliteitseisen zijn bindend.
De Jonge zegt dat het goed is dat kwaliteitseisen een zaak zijn van professionals, maar voegt daaraan toe dat het logisch is dat de politiek uiteindelijk goedkeuring moet geven aan de financiële gevolgen van de kwaliteitseisen.
AD 18.12.2017 Het extra geld dat het kabinet uittrekt voor de verpleeghuiszorg moet worden uitgegeven aan meer personeel. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil het geld terugvorderen als dat niet gebeurt. Dat zegt hij in een interview in de Volkskrant.
Volgend jaar ontvangt de verpleeghuiszorg 435 miljoen euro extra. ,,Daarmee kunnen zo’n tienduizend extra mensen aangenomen worden. Als het geld daar niet aan wordt uitgegeven moet het kunnen worden teruggevorderd”, zegt De Jonge. Hij wil dat de contracten met verpleeghuizen worden aangepast, zodat terugvorderen altijd mogelijk is.
Hij noemt 435 miljoen euro ,,een forse eerste stap”. Het bedrag maakt deel uit van de 2,1 miljard euro die de komende vier jaar extra beschikbaar komt voor verpleeghuizen.
De minister wil dat de politiek voortaan weer het laatste woord heeft over de budgetten. Den Haag werd dit jaar overvallen door de extra kosten voor verpleeghuiszorg die onverwacht het gevolg waren van de kwaliteitseisen die het Zorginstituut heeft vastgesteld. ,,Het is logisch dat er een politieke weging wordt gemaakt op het moment dat zo’n bedrag wordt uitgegeven”, aldus De Jonge. ,,Wetswijziging lijkt me logisch.”
VK 18.12.2017 Verpleeghuizen moeten meer personeel aannemen van het extra geld dat zij de komende jaren krijgen. Gebeurt dat niet, dan wordt het geld teruggevorderd. In 2018 krijgen de verpleeghuizen 435 miljoen euro extra budget. Dat moet worden omgezet in tienduizend extra zorgverleners. Het kabinet wil ook dat de politiek weer het laatste woord krijgt over budgetverhogingen in de zorg.
Dit kondigt minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en vicepremier Hugo de Jonge (CDA) aan in een interview met de Volkskrant. De komende vier jaar komt in totaal 2,1 miljard euro extra beschikbaar voor verpleeghuizen. Het extra geld in 2018 is een eerste stap.
Nu kan het extra geld nog niet altijd worden teruggevorderd als het niet aan personeel wordt besteed. Of dat mogelijk is, hangt af van de contracten van de zogenoemde zorgkantoren met de verpleeghuizen. De Jonge wil dat de mogelijkheid van terugvordering in nieuwe contracten altijd wordt opgenomen.
Kwaliteitseisen
Het is logisch dat de politiek het laatste woord heeft over de financiële consequenties, Aldus Hugo de Jonge, minister van VWS.
Het extra budget van 2,1 miljard euro is een gevolg van kwaliteitseisen die het Zorginstituut voor verpleeghuizen heeft vastgesteld. Die kwaliteitseisen zijn nu bindend voor verpleeghuizen. Berekeningen van onder meer het Centraal Planbureau leerden dat de eisen een rekening van 2,1 miljard euro opleverden.
Het Zorginstituut stelde de kwaliteitseisen op na een verzoek van voormalig staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) van VWS. Dat deed Van Rijn met instemming van de Tweede Kamer. Het kabinet- Rutte II stelde een onderzoek in hoe het kan dat zo’n claim op tafel komt zonder dat de politiek zeggenschap heeft over de omvang van de budgetverhoging.
De Jonge wil de wet zo wijzigen dat dit geen tweede keer gebeurt. Het Zorginstituut stelt vaker kwaliteitseisen op voor de zorg. ‘Het is goed dat de kwaliteitseisen een zaak van professionals zijn’, zegt De Jonge. Bij de vaststelling zijn checks-and- balances ingebouwd, ook wat de kosten betreft. Dat werkt goed.’
Deze keer kwamen de professionals er niet uit en heeft het Zorginstituut eenzijdig de kwaliteitseisen vastgesteld. De Jonge vindt het ‘logisch’ dat de politiek in zo’n geval het laatste woord heeft over de financiële consequenties. ‘Wetswijziging lijkt me logisch.’
De discussie over de verpleeghuizen kwam in juli 2016 in een stroomversnelling toen de Inspectie voor de Gezondheidszorg een ‘zwarte lijst’ van 150 verpleeghuizen publiceerde waar de zorg onder de maat was. Najaar 2016 volgde een manifest van Hugo Borst en Carin Gaemers waarin zij de politici opriepen tot eensgezindheid.
Publicatie
Na publicatie van de kwaliteitseisen van het Zorginstituut stelden de toezichthouders IGZ en de Nederlandse Zorgautoriteit voor dat de slecht presterende verpleeghuizen extra budget konden krijgen als zij een voorbeeld namen aan de bedrijfsvoering van goede tehuizen. De Jonge kiest daar niet voor, maar verhoogt de budgetten voor alle verpleeghuizen.
De uitgaven aan verpleeghuizen stegen van 4,6 miljard euro in 2010 naar 6,5 miljard vorig jaar. Het aantal verpleeghuisbewoners nam in die jaren met 14 duizend toe tot 80 duizend, terwijl de gemiddelde kosten per plek stegen van 71 duizend euro per jaar naar 82 duizend euro. Er zijn 341 organisaties die verpleeghuiszorg aanbieden op liefst 2.057 locaties. In de sector werken ruim 200 duizend mensen.
NOS 11.12.2017 Zorginstellingen brengen geregeld ten onrechte extra kosten in rekening als ouderen een alarmknop indrukken. Minister De Jonge van Volksgezondheid schrijft aan de Tweede Kamer dat “personenalarmering in de praktijk nog niet wordt uitgevoerd zoals het zou moeten”.
Het AD schreef begin vorige maand dat instellingen ouderen soms extra laten betalen als ze te vaak noodhulp inschakelen na een val. De ‘valboetes’ leidden tot boze vragen in de Tweede Kamer en De Jonge zei toen dat dit soort extra bedragen niet is toegestaan. Hij kondigde een steekproef aan door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA).
Bijbetaalclausules
Uit de steekproef onder twintig zorginstellingen blijkt dat negen instellingen bijbetaalclausules hanteren en dat zeven die ook in rekening hebben gebracht. Bij in elk geval vijf van die zeven is aannemelijk dat de bijbetalingen onterecht zijn toegepast. Twee aanbieders brengen alleen kosten in rekening als iemand zonder goede aanleiding op de alarmknop drukt, bijvoorbeeld per ongeluk.
De Jonge roept zorgaanbieders op te bekijken of ze onterecht bijbetalingen hebben opgelegd. Zo ja, dan moet dat worden hersteld. De minister heeft ook de brancheorganisaties gevraagd de kwestie bij hun leden aan te kaarten. De Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO) begint een meldactie. De meldingen worden opgepakt door de NZA, schrijft de minister aan de Kamer.
AD 11.12.2017 Zeker negen grote thuiszorginstellingen werken met een zogeheten valboete: ouderen kunnen een rekening krijgen als ze thuis op de alarmknop drukken vanwege een val. Dat blijkt uit een steekproef onder twintig instellingen van zorgwaakhond NZa in opdracht van minister Hugo de Jonge.
Zichtbaar is geworden dat personenalarmering in de praktijk nog niet wordt uitgevoerd zoals het zou moeten, aldus Zorgminister De Jonge.
Zeven van de negen instellingen hebben in gesprekken met de NZa aangegeven dat zij de toeslag ook daadwerkelijk in rekening hebben gebracht. De mate waarin dit is gebeurd, varieert van zelden tot twintig keer per maand bij deze grote thuiszorgaanbieders. Om welke instellingen het gaat, wordt niet bekendgemaakt.
De steekproef is uitgevoerd bij twintig grote thuiszorgaanbieders (met meer dan 3000 patiënten) na berichtgeving in deze krant over instellingen in de regio Dordrecht die cliënten enkele tientjes boete in rekening dreigden te brengen na de derde val waarbij het personenalarmeringssysteem werd ingeschakeld.
Nu blijkt dit dus veel vaker te gebeuren. Minister De Jonge: ,,Zichtbaar is geworden dat personenalarmering in de praktijk nog niet wordt uitgevoerd zoals het zou moeten. En dat geeft mij de gelegenheid ervoor te zorgen dit we dit, samen met zorgaanbieders, patiënten en zorgverzekeraars, zo snel mogelijk op orde krijgen en daarmee voorkomen dat patiënten ten onrechte rekeningen ontvangen voor zorg waar ze al aanspraak op hebben.”
Bijbetaling
Vijf instellingen geven aan dat ze de valboete gebruiken om de zorg die ze dan leveren aan cliënten via een ‘indicatie’ te kunnen declareren. Volgens de minister zijn daarvoor echter geen bijbetalingen nodig. De overige twee aanbieders brengen het bedrag alleen in rekening als de boetealarmering wordt geactiveerd zonder passende aanleiding (bijvoorbeeld per ongeluk). Dit betreft een kleine groep patiënten. Eén instelling noemt bijvoorbeeld minder dan vijf van de 2000 gebruikers.
,,Het is zaak dat zorgaanbieders nagaan of sprake is geweest van onterechte bijbetalingen en dat zij deze situaties herstellen”, aldus de bewindsman op Volksgezondheid. De NZa heeft het Zorginstituut Nederland ook gevraagd de aanspraak op professionele opvolging van personenalarmering duidelijk op te nemen in de zorgverzekeringswet en de Wet Langdurige Zorg.
Verder is de koepelorganisaties achter de instellingen, Actiz en BTN, gevraagd er bij hun leden op aan te dringen voorwaarden te wijzigen die strijdig zijn met de aanspraak op noodzorg door kwetsbare ouderen.
Meldpunt
De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat in de meeste gevallen de verzekeraar dit dient te vergoeden. Je hoeft geen indicatie te hebben, aldus Woordvoerder van de ANBO.
Ouderenbond ANBO Nederland opent vandaag vanwege het onderzoek een meldpunt waar senioren uit het hele land kunnen aankaarten dat ze voor een valpartij hebben moeten betalen. ,,Wij communiceren de uitkomst van de meldactie weer terug naar de NZa en de minister”, aldus Renée de Vries van de ANBO.
De bond wil helder krijgen hoeveel mensen onterecht voor een boete hebben moeten betalen en zij wil horen wat zorgverzekeraars in de praktijk met de valdeclaraties van de mensen doen.
,,Wij richten ons op de communicatie rond de contracten, het innen van bijbetalingen en op de communicatie rond de vergoedingen. De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat in de meeste gevallen de verzekeraar dit dient te vergoeden. Je hoeft geen indicatie te hebben,’’ aldus De Vries.
Triest
De ANBO werd pas gebeld door een vrouw wier man drie keer per week viel en via personenalarmering hulp nodig had. ,,Ze moest drie keer per week dertig euro betalen. De alarmering was geregeld via de huisarts. Maar het trieste is dat niemand haar had verteld dat de kosten worden vergoed.’’
,,Niemand mag zich geremd voelen om hulp te vragen wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld na een val”, zo zegt ANBO-bestuurder Liane den Haan. ,,Gelukkig is de minister glashelder: als naar aanleiding van een noodoproep van een patiënt zorg geleverd moet worden waar de patiënt aanspraak op heeft, dan wordt deze zorg vergoed. Als je een abonnement betaalt moet je je verzekerd weten van snelle hulp, niet van een extra rekening.”
Minister De Jonge vindt het een goede zaak dat nu zowel voor de aanbieder als voor de patiënt duidelijk is geworden wat verzekerde zorg is. ,,De patiënt kan de meldactie van de ANBO benutten voor het geval aanbieders onverhoopt en onterecht deze bijbetalingen toch bij de patiënt in rekening brengen.”
NOS 09.12.2017 Ouderen met dementie die op een wachtlijst van een verpleeghuis komen, krijgen minder zorg en moeten daar meer voor betalen. Dat meldt het tv-programma De Monitor van KRO-NCRV in de uitzending van morgenavond. Ook raken ze hun casemanager kwijt: hun vaste aanspreekpunt en begeleider. Het verschijnsel wordt de zorgvalgenoemd.
Zolang zorgbehoevenden thuis wonen, worden hun huishoudelijke hulp, dagbesteding en wijkverpleging door gemeenten en zorgverzekeraars betaald. Zodra ze 24 uur per dag hulp en toezicht nodig hebben, vallen ze onder de Wet langdurige zorg (Wlz), waarvoor de Rijksoverheid opdraait. Dat geldt ook als er geen plaats is in een verpleeghuis en mensen op een wachtlijst terechtkomen.
Bij de Wlz staat niet de hoeveelheid zorg centraal, maar een beschikbaar budget. Het gevolg is dat mensen die op de wachtlijst staan minder zorg krijgen dan ze nodig hebben. Ook moeten ze een hogere eigen bijdrage betalen. Hoogleraar Management & Organisatie van de Ouderenzorg Robbert Huijsman van de Erasmus Universiteit schat het aantal gedupeerden op 4000 tot 5000 per jaar.
Eenvoudiger
Volgens Huijsman kan het probleem eenvoudig worden opgelost door de Wlz alleen te laten gelden voor mensen die in een verpleeghuis zitten en niet voor mensen die op een wachtlijst staan. Ook vindt hij dat de wetten en financiering voor goede zorg thuis veel eenvoudiger moeten worden.
Directeur Vanderkaa van de ouderenbond KBO-PCOB is geschrokken van het bericht. “Zeker als je bedenkt dat in veel van deze situaties ook overbelaste mantelzorgers een harde klap krijgen. En het water stond ze al aan de lippen door de verslechterende situatie thuis.”
Vanderkaa stelt voor om tijdens de wachttijd zorg als voorheen te blijven leveren, maar die vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) te laten betalen.
NU 08.12.2017 Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) wil de komende maanden een ‘pact voor de ouderenzorg’ sluiten met alle organisaties die met deze zorg te maken hebben. Dit moet er voor zorgen dat senioren komend jaar al ervaren dat er 435 miljoen euro extra wordt geïnvesteerd in de ouderenzorg.
”Als oma er volgend jaar niets van merkt, dan hebben we het niet goed gedaan”, zegt De Jonge vrijdag in De Telegraaf. Speerpunten van het pact worden het bestrijden van eenzaamheid en de zorg thuis voor ouderen.
De verbetering van de kwaliteit in de verpleeghuizen is de derde prioriteit. ”Iedere locatie zal een verbeteraanpak moeten hebben”, aldus de minister.
Senioren moeten volgens De Jonge al in 2018 gaan merken dat er meer medewerkers zijn om hen te verzorgen. Hij mikt op een maatschappelijk pact. Gemeenten, bedrijven en vrijwilligers zouden bij zichzelf te rade moeten gaan wat zij hieraan kunnen bijdragen.
AD 28.11.2017 Kabinet, verzekeraars en zorgaanbieders moeten razendsnel met maatregelen komen om de personeelstekorten in de zorg terug te dringen; de tijd van vrijblijvendheid is voorbij. Dat constateert adviesbureau Berenschot in een rapport dat vanmiddag door de beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden aan de Tweede Kamer is aangeboden.
Je kunt niet zomaar een blik personeel opentrekken, aldus Sonja Kersten, directeur V&VN.
Zorgminister Hugo de Jonge (CDA) heeft 2,1 miljard euro richting 2021 ter beschikking voor betere verpleeghuiszorg, onder meer voor extra handen aan het bed. Eerder gaf de bewindsman zelf al aan dat het streven ‘ambitieus’ is om de komende tijd tienduizenden mensen op de arbeidsmarkt te vinden voor de zorg.
Bovenop de duizenden openstaande vacatures zijn er de komende jaren meer dan 100.000 extra mensen nodig. Volgens Berenschot komen die er alleen als er werk wordt gemaakt van de beloning van verpleegkundigen en verzorgenden. Ook moet de behoefte aan veel meer stageplaatsen, beter scholingsbeleid en vooral verstandig personeelsbeleid worden vervuld.
Actie
,,Er is actie nodig”, zegt directeur Sonja Kersten V&VN, de beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden, en opdrachtgever. ,,De urgentie is nu wel duidelijk. Met name bij de verpleeghuizen zijn de middelen er, maar je kunt niet zomaar een blik personeel opentrekken. In eerste instantie ligt de oplossing bij meer en betere zorg door de huidige mensen.”
Overheid en verzekeraars moeten volgens Kersten verder gaan regelen dat instellingen gaan samenwerken, nu is het vaak nog ieder voor zich. Die concurrentie lost het personeelsprobleem eigenlijk niet op. ,,Zorginstellingen hebben zelf weinig buffer om de arbeidsmarktproblematiek op lange termijn op te lossen”, aldus Berenschot.
Invloed
Het advies luidt verpleegkundigen en verzorgenden meer invloed te geven op het beleid van de instelling. Ook helpt het als werkgevers in de zorg arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden verbeteren en roosters en contractvormen laten aansluiten op de wensen van medewerkers. Andere concrete adviezen zijn: de administratieve last verminderen, meer aandacht voor stages en huishoudelijke of facilitaire medewerkers aannemen voor niet zorg-gerelateerde taken die nu door zorgprofessionals uitgevoerd worden.
Berenschot benadrukt dat de beroepsgroep zelf een duidelijke rol heeft bij het terugdringen van de personeelstekorten. V&VN onderschrijft dit volledig.
NOS 22.11.2017 “Wat wordt mama toch liefdevol verzorgd door haar verpleging”, schrijft een 47-jarige vrouw uit Utrecht in een ‘witboek’ met positieve verhalen over de zorg.
Het is een ander geluid in een tijd waarin veel verhalen over slechte zorg naar buiten komen. Dezelfde vrouw gaat verder: “Altijd hebben zij weer de aandacht om een bijpassend sjaaltje te zoeken, na haar middagdutje de haren even te kammen en om haar mond snel even schoon te vegen. Het lijken kleine dingen, maar voor familie zijn deze dingen zó waardevol.”
De moeder van de Utrechtse woont op een gesloten afdeling in een kleinschalige woongroep. Haar man woont in een appartement in hetzelfde gebouw, waardoor hij zijn vrouw vaak kan bezoeken. “Apart en toch een beetje samen. Beiden in een andere fase van hun dementie, beiden krijgen ze de zorg die daar bijhoort. Hoe verdrietig de omstandigheden blijven, over de woonsituatie en de zorg zijn we heel tevreden.”
Carin Gaemers en Hugo Borst(archiefbeeld)ANP
Dit en 150 andere verhalen van zorgverleners en familieleden van ouderen staan in het ‘witboek’, geschreven door het Nationaal Ouderenfonds, Hugo Borst en Carin Gaemers. De laatste twee trokken vorig jaar aan de bel met een manifest voor betere ouderenzorg. Mede daardoor kwam twee miljard extra beschikbaar voor verpleeghuiszorg. Nu lichten de auteurs positieve verhalen uit, in de hoop dat veel meer ouderen in verpleeghuizen zo verzorgd gaan worden.
Het boek Trots op ouderenzorg is gericht aan minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge, die het vandaag in ontvangst neemt. De auteurs weten wel waar hij zijn geld goed aan zou kunnen besteden: bijvoorbeeld aandacht voor bewoners, kleinschalig wonen en vrijheid voor zorgmedewerkers.
Cliënten gaan beter eten, omdat men de geur al ruikt voordat men gaat eten, aldus Zorgverlener uit Zeeland.
“We doen alles samen wat de zelfstandigheid van de individuele cliënt langer in stand houdt. Bijvoorbeeld de was, strijken, poetsen en koken”, schrijft een 45-jarige zorgverlener uit Zeeland.
“Je ziet cliënten opknappen die jaren grootschalig hebben gewoond. Ze kunnen weer meer zelf. Ze gaan beter eten, omdat er nu op de woning wordt gekookt en men de geur al ruikt voordat men gaat eten. Het is hier net als thuis: familie en vrienden komen langs wanneer zij willen.”
Drukte en hectiek
Ook een 52-jarige zorgverlener uit Overijssel is te spreken over de manier waarop zij haar vak kan uitoefenen. “Als verzorgende heb ik toch nog de vrijheid om af te wegen hoe lang ik zorg bied aan onze dementerende bewoners. Ondanks alle drukte en hectiek die er is. Ik kan zelf bepalen hoe lang ik bij een bewoner ben om te helpen, te troosten, te verzorgen of voor wat dan ook. Hierdoor hebben ikzelf en de bewoner rust zodat ik hen ook zo menswaardig mogelijk kan helpen.”
AD 22.11.2017 Een kleine woongroep met een huiselijke sfeer, tijd voor spelletjes en genoeg aandacht van verzorgers. Met die ingrediënten kan de ouderenzorg beter worden. Dat schrijven verzorgers en familieleden in het witboek ‘Trots op Ouderenzorg’ dat minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) vandaag krijgt. Ze weten uit ervaring hoe fijn die dingen zijn.
Ze kreeg vaste verzorgers, maakte af en toe een lolletje met ze, werd milder, aldus Anna Bakker over de zorg van haar moeder.
Ongeveer twaalf jaar woonde Maria van Boven in een kamertje in een Amsterdams verpleeghuis. Af en toe at ze een hapje in het restaurant, daar was het iets gezelliger. Maar verder was de huiselijke sfeer ver te zoeken. ,,Het was zo’n lange gang met aan weerszijden kamers en dat tien hoog. Mijn moeder was een nummertje. Ik vond het altijd heel naar om daar te komen”, beschrijft haar dochter Anna Bakker.
Met de verzorgers had ze nauwelijks contact. Die wisselden steeds, omdat ze door het gehele gebouw werkten. Bakker: ,,Ik liep liever met een boog om ze heen, want ik had altijd het gevoel dat ik zo’n zeurend familielid was.”
Totdat haar moeder naar een woonunit in een zijvleugel van het grote flatgebouw verhuisde, zo’n vijf jaar geleden. Noodgedwongen, want het verpleeghuis moest worden vernieuwd. Van Boven kreeg een kamer aan een gang met vijf andere ouderen. Samen deelden ze een woonkamer met keuken. ,,De sfeer was zo anders”, vertelt Bakker. ,,Ze kreeg vaste verzorgers, maakte af en toe een lolletje met ze, werd milder.”
Vraag verzorgers en familieleden hoe de ouderenzorg beter kan worden en het antwoord luidt steevast: maak kleinschalige woningen met een huiselijke sfeer. Dat blijkt uit ruim 150 ervaringen die het Nationaal Ouderenfonds en voorvechters van betere verpleeghuizen, Hugo Borst en Carin Gaemers, verzamelden over wat wél goed gaat in de ouderenzorg.
,,Juist in die kleinschalige ouderenzorg zie je dat de bewoners en verzorgers van alles samen doen”, zegt Jytte Reichert, woordvoerder van het Nationaal Ouderenfonds. ,,Ze bakken samen taarten, maken het eten klaar, lappen de ramen. In plaats van dat ze in een medische omgeving terechtkomen, wordt een verpleeghuis een verlengstuk van hun eigen huis.”
Die positieve voorbeelden hebben ze gebundeld in het witboek Trots op Ouderenzorg. Het boek moet de nieuwe minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge inspireren om de 2,1 miljard euro extra die naar ouderenzorg gaat goed te besteden.
Beerput
De ouderenzorg krijgt de extra miljarden na flinke ophef over slechte zorg in verpleeghuizen. In het najaar van 2014 slaat nota bene de vader van staatssecretaris Martin van Rijn (toen verantwoordelijk voor langdurige zorg) alarm. Zijn vrouw – de moeder van de staatssecretaris – is één van de slachtoffers van slechte zorg. Ze loopt regelmatig in vieze kleding, wordt niet altijd op tijd naar het toilet geholpen en er is zelfs niet continu verpleging.
Het lijkt alsof een beerput opengaat. Vanuit het hele land komen berichten over de slechte zorg voor ouderen. Niet omdat de verzorgers van kwade wil zijn, maar door alle tijd die ze kwijt zijn aan administratieve taken waardoor ze veel te weinig aandacht aan de ouderen kunnen besteden.
Ook AD-columnist Hugo Borst, die zelf een demente moeder in een verpleeghuis heeft, roert zich. In een open brief aan de staatssecretaris schrijft hij hoe het beter kan. Enkele maanden later publiceert hij samen met Carin Gaemers het manifest ‘Scherp op ouderenzorg’, met daarin tien voorwaarden om ‘goede zorg voor alle kwetsbare ouderen in verpleegtehuizen te waarborgen’.
Het Nationaal Ouderenfonds, Borst en Gaemers willen dat de extra miljarden goed terechtkomen. Want in het hele land zijn voorbeelden van ouderenzorg die wél goed is, zo blijkt uit het witboek. Dat zit hem niet alleen in kleinschaligheid, maar ook in het creëren van een huiselijke sfeer en aandacht die de verzorgers voor de ouderen hebben.
Verzorgers en familieleden zijn het er over eens dat een hulp op acht bewoners écht te weinig is. Met meer handen in de huiskamers krijgen de ouderen meer aandacht en liefde, is er ook eens tijd om een spelletje te spelen of buiten een rondje te wandelen. Dat is ook wat de verzorgers willen: bezig zijn met de ouderen voor wie ze het doen, zodat ze weer trots kunnen zijn op hun werk.
Bovendien moeten de verpleeghuizen snoeien in het woud van regeltjes. Denk buiten de gebaande paden, luidt het devies, en kijk vooral naar de mogelijkheden. Geef een ouder echtpaar de kans weer samen te slapen in de laatste dagen van hun leven, ook als het formeel niet mag.
Dat kan ouderen in de laatste jaren van hun leven zoveel helpen, weten verzorgers en familieleden. De Amsterdamse Maria van Boven overleed in maart dit jaar op 103-jarige leeftijd. Ze was geen zure moeder meer, die op de verzorgers mopperde. Nee, deze dame op leeftijd was milder, vol lof over de mensen aan haar bed. Bakker (zelf 72 jaar): ,,Niet lang voor haar overlijden zei ze: wilt u alstublieft tegen iedereen zeggen dat ze me vreselijk goed verzorgen. Ik gun iedereen op leeftijd zo’n leven. Als ik zelf nog eens naar een bejaardenhuis moet, hoop ik er zelf één te kunnen oprichten met vriendinnen: ’t Knarrenhofje.”
Ik gun iedereen op leeftijd zo’n leven. Als ik zelf nog eens naar een bejaardenhuis moet, hoop ik er zelf één te kunnen oprichten met vriendinnen: ’t Knarrenhofje, aldus Anna Bakker.
NU 21.11.2017 Volgend jaar moeten wijkverpleegkundigen al minder papierwerk krijgen. Dat is dinsdag afgesproken tussen minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) en vertegenwoordigers van wijkverpleegkundigen, zorgverzekeraars, toezichthouders en zorgaanbieders.
De partijen hebben tien knelpunten aangewezen die moeten worden aangepakt. Zo moet gekeken worden hoe er een einde kan komen aan het elke vijf minuten registreren van handelingen. Verder wordt bekeken hoe de zorginkoop eenvoudiger kan en moet digitalisering papierwerk verminderen.
Ook zal gekeken worden of er een maximumnorm kan komen voor de administratieve last per week.
In het voorjaar moet er een plan zijn om tien knelpunten aan te pakken. De oplossingen moeten daarna ook snel in de praktijk moeten worden gebracht, is de afspraak.
Rompslomp
Duizenden verpleegkundigen en verzorgenden voerden maandag actie om de administratieve rompslomp in de zorg te verlagen. Papierwerk dat in hun ogen onnodig is, lieten de wijkverpleegkundigen links liggen. Door minder bureaucratie krijgen ze meer tijd voor de patiënten.
Telegraaf 21.11.2017 Wijkverpleegkundigen krijgen meer lucht, zodat ze meer tijd over houden voor hun daadwerkelijke werk. Ze moesten tot dusverre per vijf minuten registreren wat ze uitvoerden bij cliënten. Door deze tijdrovende administratieve last wordt een streep gezet.
Minister De Jonge (Volksgezondheid) heeft dat afgesproken met wijkverpleegkundigen, verzekeraars en zorgaanbieders. In het voorjaar moeten het nieuwe plan zijn uitgewerkt en daarna worden doorgevoerd.
De wijkverpleging is het zat. Ze willen cliënten van dienst zijn, maar zijn een groot deel van hun tijd kwijt met verantwoording afleggen. De plicht om per vijf minuten te registreren wat de hulpverleners hebben gedaan bij cliënten steekt de sector als een graat in de keel, bleek gisteren tijdens een actiedag onder wijkverpleegkundigen. Minister De Jonge pakt de klacht op en belooft er zo snel mogelijk een einde aan te zullen maken.
Klacht
Een andere veelgehoorde klacht onder het wijkverpleegkundige personeel is dat ze zowel online als papieren formulieren dienen in te vullen. Ook steekt het de sector dat ze weinig vertrouwen voelen als het gaat om hun kundigheid.
De minister en andere betrokken partijen hebben nu een actieplan opgesteld, Het schrappen van de 5-minutenregistratieplicht is er onderdeel van. Ook wordt er gekeken naar het dubbel registreren van zaken door meer in te zette op digitalisering.
NOS 21.11.2017 Minister de Jonge van VWS heeft met wijkverpleegkundigen, zorgverzekeraars en toezichthouders afspraken gemaakt om de regeldruk te verminderen.
De werkdruk van wijkverpleegkundigen is al hoog, zeggen zij, en dan moeten zij ook nog vaak dubbel administratief werk doen. Daarom was er gisteren een actiedag georganiseerd.
De afspraken houden bijvoorbeeld in dat onderzocht wordt of de formulieren eenvoudiger kunnen, of overal wel een nieuwe handtekening nodig is en of digitalisering dubbele registraties kan voorkomen.
In het voorjaar van 2018 is dit onderzoek klaar, hebben de partijen elkaar beloofd, en dan kunnen de wijkverpleegkundigen uitproberen of het werkt.
AD 16.11.2017 In de Tweede Kamer is het geduld met zorginstelling Careyn op. Er is kritiek op het besluit van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd om Careyn weer langer de kans te geven om de zorg voor ouderen op te vijzelen.
,,Hoe lang moet je onder de norm presteren voor er wordt ingegrepen,” vraagt PvdA-Kamerlid Sharon Dijksma zich af. Ze vraagt morgen een debat over Careyn aan, die volgens de Inspectie in dertig verpleeghuizen in Zuid-Holland en Utrecht ondermaats presteert.
De organisatie krijgt al sinds 2015 waarschuwingen van de Inspectie en schiet nog altijd een flink tekort in de zorg van zo’n tweeduizend ouderen. De cliëntdossiers zijn niet actueel of volledig, de kwaliteit en veiligheid van de zorg is onvoldoende, er is te weinig (hoogopgeleid) personeel en het ontbreekt aan goed bestuur.
Na de eerste ‘aanwijzing’, eind 2016, zou Careyn een geldboete of last onder dwangsom opgelegd krijgen wanneer ze rond deze tijd nog altijd onvoldoende presteerde. De Inspectie geeft Careyn nu opnieuw een jaar respijt.
Opsplitsing
,,De huidige bewoners hebben nú goede zorg nodig, niet over een jaar.”, aldus Lilian Marijnissen, SP.
Onbegrijpelijk vindt een meerderheid van de Kamer. Lilian Marijnissen van de SP: ,,De huidige bewoners hebben nú goede zorg nodig, niet over een jaar.” Ze pleit voor opsplitsing van de zorggigant naar kleinere organisaties. PVV-Kamerlid Fleur Agema beaamt: ,,Waarom dreigen met een geldboete? Dat gaat alleen maar van het budget af dat de zorg juist zo hard nodig heeft. Splits Careyn op. Ze is te groot en daarmee onbestuurbaar geworden.”
Volgens de Inspectie laat Careyn echter een ‘positieve lijn’ zien. De organisatie heeft afgelopen jaar medewerkers bijgeschoold, het hoge ziekteverzuim deels teruggedrongen, zette zogenoemde kwaliteitsverpleegkundigen in en heeft na talloze wisselingen van bestuurders –vier in één jaar tijd – een nieuwe directeur. ,,Er is meer stabiliteit. Het vertrouwen van de inspectie is gegroeid,” aldus een woordvoerder van de Inspectie.
SP-Kamerlid Marijnissen is sceptisch over de verbetermaatregelen: ,,Kwaliteitsverpleegkundigen? Klinkt leuk, maar we hebben ook gewoon mensen nodig die bewoners uit bed halen of een half uur langer aan tafel zitten omdat een oudere niet wil eten. Maar al die broodnodige, lager geschoolde medewerkers zijn wegbezuinigd door Careyn. Het huidige personeel werkt hard, maar zegt ook tegen ons: we houden het niet meer vol. Ze lopen bij bosjes weg.” Momenteel zijn er ruim 200 vacatures bij de zorgorganisatie. Ook CDA-Kamerlid Evert Jan Slootweg spreekt van een ‘zorgwekkende situatie’.
Volgens de Inspectie is de veiligheid van de circa tweeduizend ouderen niet in gevaar. Dat betwijfelt Vera Bergkamp (D66). ,,In hetzelfde rapport van de Inspectie staat namelijk dat de kwaliteit en veiligheid onvoldoende is. Wat betekent dat concreet voor onze vaders en moeders die nu bij Careyn wonen? Die uitleg wil ik graag van de minister.”
Gezag
Volgens de PvdA ondermijnt de Inspectie ook haar eigen gezag. Dijksma: ,,Als je eerst maatregelen afkondigt, moet je ook doorbijten. En niet na een jaar wéér uitstel geven. Welk signaal geef je dan af aan andere zorginstellingen in de gevarenzone? Dat ze zich niets van de Inspectie hoeven aan te trekken, want die grijpt toch niet in?”
Volgens de Inspectie komt het af en toe voor dat ze een instelling opnieuw een aanwijzing geeft, in plaats van de beloofde dwangsom of last onder bestuursdwang. Voor Careyn maakt ze een uitzondering omdat deze organisatie ‘omvangrijk’ is en de problemen zo ‘complex’ zijn dat meer tijd nodig is. ,,Beter goed dan spoed,” aldus de woordvoerder. Careyn liet vandaag via een persverklaring weten dat ze er vertrouwen in heeft om binnen de nieuwe termijn de organisatie er bovenop te hebben.
Vorig jaar kreeg Social Care in Nieuwleusen, een instelling voor verstandelijk gehandicapten en psychiatrisch patiënten, ook een tweede aanwijzing. Binnen de afgesproken maanden was de zorg niet verbeterd en had de instelling zelfs nieuwe cliënten aangenomen. Dit laatste is tot een halt toegeroepen door de zorgwaakhond.
OmroepWest 15.11.2017 De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gunt de Stichting Careyn een jaar extra tijd om verbeteringen door te voeren. Careyn heeft 29 verpleeghuizen in Zuid-Holland en Utrecht. Een jaar geleden kreeg Careyn een aanwijzing van de Inspectie. Binnen enkele maanden moesten op meerdere punten verbeteringen zijn aangebracht.
De geconstateerde tekortkomingen zijn voor een deel administratief van aard. Zo is er niet van elke bewoner een compleet en actueel dossier beschikbaar. Maar het gaat ook om veiligheidsmaatregelen en het opleidingsniveau van het personeel. Mede door personeelstekort wordt regelmatig te weinig of te laag geschoold personeel ingezet.
De Inspectie geeft de stichting nu extra tijd omdat ‘…de verbeteropdracht voor Careyn te omvangrijk [is] gebleken. Bij Careyn is een organisatiebrede cultuuromslag vereist om een lerende organisatie te zijn’, aldus het rapport van de Inspectie. ‘Bij een te korte termijn is het risico op overbelasting van de medewerkers en/of de organisatie aanzienlijk. Daarmee bestaat de kans dat de positieve ontwikkelspiraal omkeert. Dit is onwenselijk. Met het oog op cliëntenbelangen geldt in dit geval ‘goed boven spoed’.’
Vertrouwen in ons verbeterprogramma’
Bestuursvoorzitter Marco Meerdink van Careyn is tevreden met de beslissing van de Inspectie. ‘Wij krijgen meer tijd. Daar spreekt vertrouwen uit van de IGJ in ons verbeterprogramma’, zegt Meerdink op de website van Careyn. ‘Het gaat om een cultuurverandering en dat kost nu eenmaal tijd. Daar krijgen we nu dus ook meer ruimte voor. We hebben er vertrouwen in dat we binnen de termijnen van de nieuwe aanwijzing de verbetermaatregelen kunnen afronden. Daarop zijn al onze inspanningen gericht.’
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd geeft Careyn voor een aantal maatregelen de tijd tot april, voor een aantal andere maatregelen tot november. Heeft Careyn de zaak dan nog steeds niet op orde dan dreigt de Inspectie met een een ‘last onder dwangsom’ om de naleving van de aanwijzing af te dwingen.
OmroepWest 15.11.2017 Cliënten van Melius Zorg krijgen sinds deze week hulpverlening van een nieuwe aanbieder. Van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd moest dat, omdat na onderzoek is gebleken dat de zorg van Melius ver onder de maat is. Middin, dat in regio Haaglanden en Rotterdam actief is, neemt voor onbepaalde tijd de taken over.
Volgens een woordvoerster van Middin is de overdracht deze week zonder problemen verlopen. Dat laat ze desgevraagd aan Omroep West weten. Het gaat om ongeveer veertig cliënten, onder wie jongeren en jonge moeders met een licht verstandelijke beperking.
Hoe lang Middin de zorg op zich neemt, is nog onduidelijk. ‘We zijn in gesprek met de gemeente. Het belang van de cliënten staat in ieder geval voorop’, geeft de woordvoerster nadrukkelijk aan.
Eerdere waarschuwing en signalen
Melius kreeg in mei al een ernstige waarschuwing van de inspectie. De instelling schiet onder meer tekort op het gebied van veiligheid en hygiëne. Zo kunnen er in de nacht ongecontroleerd mensen op bezoek komen en zijn er gevaarlijke situaties voor kinderen. Medewerkers en bewoners zelf gaven eerder al aan dat zij zich niet altijd veilig voelden.
Telegraaf 14.11.2017 Eén van de grootste zorginstellingen van Nederland, Careyn, krijg nog een jaar de tijd om een eind te maken aan het wanbeleid. De instelling met 29 verpleeghuizen in Utrecht en Zuid-Holland heeft ondanks herhaaldelijke waarschuwingen van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) de boel nog niet op orde.
Dat wordt volgens het AD woensdag duidelijk gemaakt aan onder andere het personeel, zo blijkt uit interne stukken. De zorg voor zo’n 2000 ouderen moet komend jaar verbeteren.
De Inspectie wil volgens de krant niet toelichten waarom Careyn opnieuw uitstel krijgt, tot het rapport is gepubliceerd en de duizenden werknemers van Careyn zijn ingelicht. Het bestuur van Careyn was niet bereikbaar voor commentaar.
AD 14.11.2017 Ondanks herhaaldelijke waarschuwingen van de Inspectie krijgt Careyn, een van de grootste zorginstellingen van het land, nog een jaar extra om een einde te maken aan het wanbeleid. Dat wordt morgen bekend gemaakt, blijkt uit interne stukken die deze krant in handen heeft.
Waarom zou het Careyn komend jaar wel lukken, als dat afgelopen jaren niet is gelukt? Het bestuur heeft de organisatie duidelijk niet onder controle, aldus Wim Groot, hoogleraar zorgeconomie.
Morgenochtend wordt het personeel ingelicht over het besluit van de Inspectie Gezondheid Jeugd. De 29 verpleeghuizen in Utrecht en Zuid-Holland blijven open maar moeten de zorg van zo’n 2000 ouderen komend jaar verbeteren. De organisatie schiet op belangrijke onderdelen nog altijd ernstig te kort: de cliëntdossiers zijn niet actueel, de kwaliteit en veiligheid van de zorg is onvoldoende, er is te weinig (hoogopgeleid) personeel. Careyn heeft momenteel ruim 200 vacatures, geeft miljoenen uit aan uitzendkrachten en heeft een opvallend hoog ziekteverzuim.
Eind 2016 constateerde de zorgwaakhond al dat ondanks twee jaar van diverse waarschuwingen de zorg ondermaats bleef. Careyn kreeg als enige organisatie in het land een zogenoemde ‘aanwijzing’. Was de zorg binnen negen maanden niet op orde, zou een geldboete volgen of het bestuur gedwongen worden om door haar voorgestelde maatregelen uit te voeren. De negen maanden werden een jaar. En het jaar wordt nu dus twee jaar.
De Inspectie wil niet toelichten waarom Careyn opnieuw uitstel krijgt, tot ze morgen het rapport heeft gepubliceerd en de duizenden werknemers van Careyn zijn ingelicht. Het bestuur van Careyn was niet bereikbaar voor commentaar.
Wim Groot, hoogleraar zorgeconomie in Maastricht, noemt het besluit onbegrijpelijk en ongebruikelijk: ,,Waarom zou het Careyn komend jaar wel lukken, als dat afgelopen jaren niet is gelukt? Het bestuur heeft de organisatie duidelijk niet onder controle. Dat het vinden van personeel lastig is in deze tijd, snap ik. Maar het op orde brengen van cliëntendossiers hoeft geen jaren te duren.”
Uitstel is gevaarlijk, zegt hij. ,,Als die dossiers niet op orde zijn, hoe weet nieuw personeel dan welke medicatie pa of ma nodig heeft? En wat diens voorgeschiedenis is, hoe hij of zij bejegend wil worden, hoe de kinderen te bereiken zijn in een noodgeval?” In april moet de zorginstelling de cliëntdossiers alsnog op orde hebben, zo staat in een intern document die deze krant in handen heeft.
Tijdens recente inspectiebezoeken in zes verpleeghuizen bleek dat de dossiers nergens compleet en actueel waren. In november 2018 moeten de andere tekortkomingen opgelost zijn.
Hoogleraar Groot pleitte al eerder voor het faillissement van Careyn. ,,Knip het bedrijf op en breng het onder bij andere zorginstellingen. Ik vermoed dat de Inspectie daar niet voor durft te kiezen, omdat ze niet kan overzien of anderen de zorg van de duizenden cliënten over kunnen nemen? ”
Gezondheidseconoom Guus Schrijvers gelooft daar niet in. Hij denkt eerder dat Careyn het voordeel van de twijfel krijgt. ,,Vermoedelijk heeft Careyn het afgelopen jaar laten zien dat ze aan de betere hand is. Anders had de Inspectie echt wel gezegd: we sluiten de boel.” Riskant is het besluit tot uitstel wel, vindt Schrijvers. ,,Als er komende maand een bewoner overlijdt omdat zijn medicatie verkeerd ingevuld stond in het dossier, gaat de Inspectie verschrikkelijk nat.”
Vermoedelijk heeft Careyn het afgelopen jaar laten zien dat ze aan de betere hand is. Anders had de Inspectie echt wel gezegd: we sluiten de boel, aldus Guus Schrijvers, gezondheidseconoom.
Reorganisatie
Ook financieel staat Careyn er slecht voor. Volgens de laatste interne berichten verwacht de organisatie dit jaar een verlies van ruim 2 miljoen euro te draaien en komt het volgend jaar in liquiditeitsproblemen komt als de financiële situatie niet drastisch verbetert. Careyn legt momenteel de laatste hand aan een reorganisatieplan, waarin ze voorstelt om allerlei centraal georganiseerde taken weer terug te brengen naar de regio, zoals een paar jaar geleden andersom het geval was.
Bernard Koekoek, van vakbond FNV Zorg: ,,We maken ons zorgen over de bloedspoed die Careyn maakt. Het reorganisatieplan heeft geen financiële onderbouwing, waardoor we niet weten wat de gevolgen zijn. De druk op het huidige personeel is al zo hoog, dat zij er geen extra taken bij kan hebben. Daar willen wij voor waken.”
AD 14.11.2017 Karina Molendijk (40) kon haar ogen niet geloven, toen ze in het overzicht van haar zorgverzekeraar zag dat thuiszorginstelling Vierstroom 722 euro had gedeclareerd. En dat na slechts één telefoontje.
De Waddinxveense – genezen borstkankerpatiënte – besloot onlangs eens uit nieuwsgierigheid haar zorgkosten uit te pluizen. Daar stuitte ze op declaraties die ze absoluut niet kon plaatsen. ,,Ik zag dat de Vierstroom 722 euro had gedeclareerd. Heel gek, want ik heb nog nooit thuiszorg gehad”, vertelt Molendijk.
Ze besloot daarop te bellen met de zorgorganisatie. ,,Bij Vierstroom kreeg ik een vrouw aan de telefoon, die eerlijk gezegd niet heel erg aardig was. Toen ik vroeg waar dat bedrag van 722 euro in mijn overzicht vandaan kwam, vroeg ze me waar ik me zo druk om maakte. Het bedrag werd toch gewoon vergoed?”
Experiment
Duidelijkheid over het gedeclareerde bedrag kreeg Molendijk niet. Gaandeweg werd het Molendijk toch helder: het volledige bedrag was het gevolg van één telefoontje, dat ze niet eens zelf heeft gepleegd.
,,Ik heb borstkanker gehad, en voor de behandeling moest ik mezelf thuis een injectie geven. Ik ben één keer gebeld door Vierstroom met de vraag of er iemand langs moest komen om het me uit te leggen. Ik heb gezegd dat dat niet nodig was. Dat telefoontje kostte dus 722 euro.”
René van de Wetering van Vierstroom Zorg Thuis geeft toe dat Molendijk een uitleg is verschuldigd. ,,722 euro is absoluut niet de prijs voor een telefonisch gesprek. Sinds kort werken we met ‘experimentele bekostiging’. Het betreft een experiment dat is opgezet in samenwerking met alle verzekeraars. Daarbij wordt gekeken naar het totaalbedrag dat we over een jaar aan zorg leveren. Dat bedrag wordt gedeeld door het aantal cliënten”, legt Van de Wetering uit. ,,Die 722 euro krijgen we dus voor elke cliënt waar we zorg aan leveren. Dus ook voor de cliënt die in de laatste fase van zijn leven zit en zeven dagen in de week dag en nacht verzorgd moet worden. Zo word je geprikkeld om doelmatiger te werken. Als je, zoals voorheen, per uur declareert, is het lucratief om veel uren te maken.”
Aan Molendijk is dit alles inmiddels uitgelegd. ,,Ik snap de situatie wel, maar ik vind het nog steeds bizar dat het bedrag zo hoog is.”
Vier bestuurders van grootste zorgverzekeraars geven hun visie
VK 11.11.2017 88 procent van alle Nederlanders heeft een zorgverzekering bij een van hen. En zij waarschuwen nu: de stijgende zorgkosten zullen de maatschappij als een boemerang treffen.
Hebben we die zorgkosten nou eindelijk in de hand?
Dit weekeinde moeten alle zorgverzekeraars hun premie voor 2018 bekend hebben gemaakt. Dan begint het overstapseizoen en kan iedereen ervoor kiezen van verzekeraar te wisselen. In het ingewikkelde Nederlandse zorgsysteem hebben de verzekeraars de rol van budgetbewaker. De bestuurvoorzitters van de grootste vier zorgverzekeraars – bij wie zo’n 15 miljoen Nederlanders zijn aangesloten – zijn bezorgd. Los van elkaar geven ze hun visie. Er klinkt een hartstochtelijke wens dat de overheid minder aan zorg gaat uitgeven. De zorgkosten zouden zelfs met miljarden omlaag kunnen.
Wim van der Meeren, bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar CZ: ‘De zorg is een koekoeksjong dat de andere overheidsuitgaven het nest uitdrukt. De kosten stijgen harder dan de economische groei, daar moeten we iets aan doen.’
We gaan richting onbetaalbaarheid van de zorg, aldus Georgette Fijneman, divisievoorzitter bij Zilveren Kruis.
Tom Kliphuis, bestuursvoorzitter VGZ: ‘De trend is gewoon niet goed. De zorg slokt nu bijna eenderde van de rijksbegroting op en dat wordt alleen maar meer. Het Centraal Planbureau gaat uit van een kostenstijging van 3 à 4 procent, maar tel daar het tekort aan zorgpersoneel en de stijgende cao-lonen bij op en je zit zo op 6 à 7 procent per jaar. Het gevoel van urgentie moet omhoog, maar het omgekeerde gebeurt. Omdat de economie aantrekt, mogen we wel weer wat meer uitgeven, lijkt de gedachte.’
Georgette Fijneman, divisievoorzitter bij Zilveren Kruis: ‘We gaan richting onbetaalbaarheid van de zorg. Er komen steeds meer ouderen, dus hebben we straks meer mensen die zorg nodig hebben en minder mensen die zorg verlenen en die het geld opbrengen.’
Ruben Wenselaar, bestuursvoorzitter van Menzis: ‘De premies zijn het meest zichtbaar, maar die vormen maar een kwart van de zorgkosten die we met ons allen opbrengen. Welke burger weet nou dat hij 5.700 euro aan zorgkosten per jaar betaalt?’
Van der Meeren: ‘Als we de uitgaven niet beperken gaat dat ten koste van zaken die uiteindelijk nog belangrijker zijn, zoals investeren in maatschappelijk welzijn.’
Wat gaat er dan gebeuren?
Wenselaar (Menzis): ‘De betalingsbereidheid neemt af. De kwetsbaren in onze samenleving worden daarvan de dupe, want zij hebben het meeste zorg nodig. De solidariteit tussen gezonde en minder gezonde mensen – of tussen arm en rijk – moet in stand blijven, dat is een maatschappelijke basisvoorwaarde.’
Van der Meeren (CZ): ‘Die solidariteit neemt af en dat snap ik ook wel. Als de zorg duurder wordt, roepen meer mensen dat de roker en de dikkerd hun hoge zorgkosten zelf maar moeten betalen. De maatschappij wordt er niet beter van als we elkaar op die manier de maat gaan nemen. Te hard werken is immers ook slecht voor de gezondheid, net als een slecht huwelijk.’
Zorgpremies zullen sneller stijgen
Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis vormen samen de grote vier in zorgverzekeringsland; 88,3 procent van alle Nederlanders (zo’n 15 miljoen mensen) zijn via een van deze bedrijven verzekerd. Samen geven zij alleen al aan de zorg die door de basisverzekering wordt gedekt jaarlijks ongeveer 40 miljard euro uit.
Alle verzekeraars dempen de zorgpremie door geld bij te leggen uit de eigen reserves. Maar, waarschuwen zij, de bodem van die buffers komt in zicht. Als die reserves zijn uitgeput, zal de premie harder stijgen dan nu het geval is.
Wenselaar: ‘We hebben een verantwoordelijkheid voor de ouderen en kwetsbaren in onze samenleving. Het is jammer dat de discussie zich nu zo toespitst op de verpleeghuizen. Daar is commotie over, dus daar gaat het geld nu naartoe. Ik had liever gezien dat het geld beschikbaar zou zijn voor kwetsbare ouderen, ongeacht waar ze wonen. Nu wordt weer een deelbelang geclaimd, terwijl we ook een brede discussie moeten voeren over de vraag in welke voorzieningen we moeten investeren als we ouderen langer thuis willen laten wonen.’
Welke oplossing houdt de zorg wel betaalbaar?
Wenselaar (Menzis): ‘We moeten kritischer kijken naar de basisverzekering. Daar komen elk jaar nieuwe dingen bij die vergoed worden, zoals dure medicijnen, maar er gaat nooit iets van af. De reflex zou moeten zijn: hé, er komt iets bij, wat kan er dan uit? Dat soort discussies zijn lastig te voeren. Je zou kunnen overwegen goedkope medicijnen die veel worden gebruikt eruit te halen: dat kan de kosten aanzienlijk omlaag brengen.’
Fijneman (Zilveren Kruis): ‘Ik merk wel dat zorgaanbieders steeds meer bereid zijn na te denken over de vraag hoe de kosten omlaag kunnen. De zorgkosten blijven stijgen, de wachtkamer wordt voller, de krapte in personeel neemt toe. Die druk helpt als je ingrijpende maatregelen moet nemen. We moeten de zorg slimmer organiseren.’
Kliphuis (VGZ): ‘Het zal wel tot een hoop controverse leiden, maar ik durf de stelling aan dat er op lange termijn 20 tot 25 procent ‘lucht’ zit in de zorg. Zo veel geld geven we onnodig uit. Dat komt door een combinatie van ‘zo doen we het altijd’-gewoonten, verkeerde financiële prikkels waarbij extra behandelingen tot meer inkomsten leiden, onnodige diagnoses en inefficiëntie.
‘Bij VGZ hebben we twee doelstellingen: die 25 procent onnodige kosten eruit halen door zinnige zorg en de zorgkosten niet harder laten stijgen dan de economische groei. Pas dan is de kostenstijging houdbaar.’
Van der Meeren (CZ): ‘Ik pleit er hartstochtelijk voor dat de overheid minder geld uitgeeft aan de zorg en meer aan het maatschappelijk welzijn, aan participatiebanen. Laagopgeleiden gaan zeven jaar eerder dood en leven 19 jaar minder lang in goede gezondheid dan hoogopgeleiden. Los je dat op met meer gezondheidszorg? Ik zeg daarmee niet dat investeren in de zorg niet zinvol is, ik zeg alleen dat investeren in andere zaken nog zinvoller is.
We moeten de problemen die tot schulden hebben geleid aanpakken, in plaats van de psychiater erbij te halen als mensen er gek van worden, aldus Wim van der Meeren, bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar CZ.
‘We moeten iets aan uitzichtloze situaties doen en laagopgeleiden meer kansen geven op de arbeidsmarkt. Dat helpt hun gezondheid te verbeteren. Als je niet meedoet en werkloos thuis zit, is de kans op ongezond gedrag veel groter. Ik denk echt dat mensen minder snel met een zak chips op de bank belanden als je ze uit hun sociaal isolement haalt.
‘Neem nou de schuldenproblematiek. We moeten die intelligent benaderen en erachter proberen te komen welke problemen tot die schulden hebben geleid. Die problemen moeten we vervolgens aanpakken, in plaats van de psychiater erbij te halen als mensen gek worden van hun schulden, zoals nu gebeurt. Dat is toch niet wijs? Mensen worden hun huis uitgezet omdat ze de huur niet kunnen betalen en kampen daardoor met enorm veel stress. Vervolgens komen ze met allerlei klachten bij de huisarts.’
Wenselaar: ‘Ik vind het heel stoer om te zeggen dat er minder geld naar de zorg moet, maar dat gaan ‘m niet worden. De lonen stijgen, de medicijnenprijzen stijgen, de druk op de spoedeisende hulp en de huisartsenposten neemt toe, en dat is allemaal waar. Als we die prijsspiraal willen doorbreken, dan moeten we fundamenteel anders gaan denken.
‘Het zorgaanbod is nu nog heel klassiek. We moeten meer gebruikmaken van technologie die de efficiëntie verbetert. Neem het project ‘COPD in beeld’ (COPD is een longaandoening, red.). Patiënten doen dan thuis zelf metingen, die centraal worden geregistreerd. Pas wanneer de gemeten waarden abnormaal zijn, worden patiënten opgeroepen voor een onderzoek in een gespecialiseerd centrum.
‘Dit systeem leidt ertoe dat minder mensen met klachten naar de spoedeisende hulp gaan, dat er minder zware zorg nodig is en dat patiënten zich veiliger voelen en uiteindelijk gewoon beter af zijn. Ze doen alleen een beroep op de dokter als het ook echt nodig is.’
Mensen thuis in hun vertrouwde omgeving behandelen is voor patiënten een stuk beter, aldus Georgette Fijneman.
Fijneman: ‘De zorg moet doelmatiger. Veel zorg kan ook gewoon bij de patiënt thuis plaatsvinden. Dat scheelt enorm in de kosten en is in veel gevallen fijner voor patiënten. Zodra een patiënt een ziekenhuis binnenstapt begint de teller te lopen.
‘Een voorbeeld: wij doen experimenten waarbij kankerpatiënten chemotherapie thuis ontvangen. Patiënten worden daar net zo ziek van als van een behandeling in het ziekenhuis, maar het scheelt dat ze niet de taxi of de auto in hoeven. Ze zijn thuis in hun vertrouwde omgeving, dat is voor het patiëntenwelzijn een stuk beter. Datzelfde zien we bij hartpatiënten die via e-health gemonitord worden.’
Van der Meeren: ‘Veel prikkels in de zorg zijn verkeerd. Hoe meer behandelingen, hoe hoger de verdiensten. Daarom verlenen artsen en zorginstellingen in Nederland veel te veel zorg. Eén van mijn oneliners is: ‘Het gaat meestal vanzelf over, tenzij je er op tijd bent.’
‘Neem nou een liesbreuk, daarbij wordt vrijwel standaard geopereerd. Maar we kunnen patiënten ook een keuze voorleggen en zeggen: we kunnen u opereren met de kans op complicaties en nare bijwerkingen, maar niet-opereren is ook een optie. Dat maakt dat mensen afzien van een operatie en daar blij mee zijn. Dat scheelt enorm in de kosten.’
Kliphuis: ‘Wij zien dat arts en patiënt samen een betere behandelkeuze maken als de arts meer tijd besteedt aan de patiënt. Meer overleg tussen arts en patiënt leidt bijvoorbeeld tot 16 procent minder galblaasoperaties, omdat medicijnen of een ander voedselpatroon ook tot het gewenste resultaat leiden.
‘Datzelfde geldt voor de huisarts. We doen proeven met het verkleinen van huisartspraktijken en wat blijkt: een huisarts die meer tijd heeft voor zijn patiënten, verwijst minder vaak door naar het ziekenhuis. Patiënt tevreden, kosten omlaag, meer lol voor de huisarts: wie kan daar tegen zijn?’
Is het echt zo eenvoudig?
Wenselaar (Menzis): ‘Als we de projecten die nu succesvol zijn op grote schaal willen invoeren, komen we aan veel bestaande belangen. Want wat doen we met ziekenhuizen die straks met lege poli’s kampen omdat huisartsen minder vaak doorverwijzen?
‘Daarom moeten we met elkaar afspreken waar we over tien jaar willen zijn. Dan hebben we misschien nog evenveel ziekenhuizen, maar zijn ze wel gespecialiseerder en kleiner geworden. De huisarts ziet dan nog altijd veel patiënten, maar minder dan nu. Digitale hulpmiddelen moeten voorkomen dat patiënten te snel naar de huisarts gaan.
Zorgverzekeraars moeten de verplichting krijgen een geslaagd experiment van een concurrent één op één over te nemen, aldus Ruben Wenselaar, bestuursvoorzitter van Menzis.
‘Het probleem is dat een succesvol proefproject vaak niet wordt opgevolgd, maar dat het wiel in de zorg telkens opnieuw wordt uitgevonden. We moeten de beschikbare kennis veel meer delen. Ik denk dat zorgverzekeraars de verplichting moeten krijgen een geslaagd experiment van een concurrent één op één over te nemen.’
Kliphuis (VGZ): ‘De gezondheidszorg is gewend dat er altijd maar geld bijkomt. Er is nooit een prikkel geweest te letten op efficiëntie. Er is te weinig ervaring met bezuinigen. Kleinere huisartsenpraktijken zijn er ook niet zomaar. Als we artsen een hogere vergoeding geven en een kleinere praktijk, gaan ze niet automatisch hun gedrag veranderen en minder doorverwijzen.
‘Zo’n gedragsverandering moeten we één-op-één afspreken, huisarts voor huisarts.’
Uiterlijk dit weekeinde moeten alle zorgverzekeraars laten weten wat hun zorgverzekering in 2018 per maand kost, bij een eigen risico van 385 euro. Dit zijn de vier grootste verzekeraars van wie het tarief nu al bekend is:
VK 11.11.2017 Er gaat te veel geld naar de zorg en daardoor komt de solidariteit van ons zorgstelsel onder druk te staan. Dat zeggen de topmannen van twee van de vier grote zorgverzekeraars in een interview met de Volkskrant.
Tom Kliphuis van VGZ, de tweede verzekeraar van ons land, durft ‘de stelling aan dat er op de lange termijn 20 tot 25 procent lucht zit in de zorg, geld dat we onnodig uitgeven. Het is een combinatie van ‘zo doen we het altijd-gewoontes’, verkeerde financiële prikkels waarbij meer behandelingen tot meer inkomsten leiden, onnodige diagnoses en inefficiëntie’.
Ook topman Wim van der Meeren van CZ, nummer drie onder de verzekeraars’, vindt dat er te veel geld naar de zorg gaat, geld dat beter besteed kan worden. ‘Ik pleit hartstochtelijk voor minder geld naar de zorg, en meer geld naar het maatschappelijk welzijn, naar participatiebanen. Als je ziet dat laagopgeleiden zeven jaar eerder dood gaan en 19 jaar minder lang in ervaren goede gezondheid leven, dan is mijn vraag: helpt meer zorg? Ik zeg niet dat investeren in de zorg niet zinvol is, ik zeg alleen dat investeren in andere dingen nog zinvoller is.’
Tempo
Volgens de verzekeraars zouden de zorguitgaven niet sneller moeten stijgen dan de groei van de economie
Alle vier de verzekeraars maken zich zorgen over het tempo waarmee de zorguitgaven groeien. Ruben Wenselaar van Menzis ziet de betalingsbereidheid daardoor afnemen. ‘De kwetsbaren in onze samenleving worden daarvan de dupe, want zij hebben het meeste zorg nodig. De solidariteit tussen gezonde en minder gezonde mensen (of tussen arm en rijk) moet in stand blijven, dat is een maatschappelijke basisvoorwaarde.’ Ook volgens Georgette Fijneman van Zilveren Kruis, de grootste zorgverzekeraar, gaan ‘we richting onbetaalbaarheid van de zorg.’
Volgens de verzekeraars zouden de zorguitgaven niet sneller moeten stijgen dan de groei van de economie. Dat gebeurt volgens de laatste ramingen van het cpb en de plannen van het kabinet wel. Een van de oorzaken is dat er in Nederland veel te veel zorg wordt verleend, denken de topbestuurders. Van der Meeren: ‘Veel prikkels in de zorg zijn verkeerd. Hoe meer behandelingen, hoe hoger de verdiensten. Daarom verlenen artsen en zorginstellingen in Nederland veel te veel zorg. Eén van mijn oneliners is: het gaat meestal vanzelf over, tenzij je er op tijd bent.’
Vier bestuurders van de grootste zorgverzerkeraars geven hun visie.
88 procent van alle Nederlanders heeft een zorgverzekering bij een van hen. En zij waarschuwen nu:de stijgende zorgkosten zullen de maatschappij als een boemerang treffen. (+)
AD 08.11.2017 Het verhaal over de demente moeder van staatssecretaris Van Rijn, ze blijkt twee weken geleden op 83-jarige leeftijd overleden, zette de discussie over de kwaliteit van onze verpleeghuiszorg landelijk op de kaart. Inmiddels klotst het geld tegen de plinten, maar de personeelstekorten blijven nijpend.
Op dinsdag 4 november 2014 slaan twee tachtigers in deze krant alarm over de falende zorg aan hun zwaar demente echtgenotes. Joop van Rijn en zijn toenmalige kompaan Ben Oude Nijhuis worden ineens bekende Nederlanders als ze op indringende wijze vertellen over misstanden in de Haagse zorginstelling.
Het maakt diepe indruk in Nederland; de verhalen over hoe hun vrouwen rondlopen in vieze kleding, soms niet op tijd naar het toilet kunnen en het feit dat er meerdere keren per week urenlang geen personeel aanwezig is. Saillant detail: de demente mevrouw Van Rijn is de moeder is van staatssecretaris Martin Van Rijn. Juist hij is dan in het kabinet verantwoordelijk voor langdurige zorg.
Strijdbaar
Ben Oude Nijhuis blijkt het meest strijdbaar. Hij gaat een dag na de krantenpublicatie in het televisieprogramma Pauw het gesprek aan met staatssecretaris Van Rijn, die op dat moment al werkt aan het plan ‘Waardigheid en Trots’ voor liefdevolle ouderenzorg. Twee weken later overlijdt Oude Nijhuis plotseling en hij wordt postuum bekroond met de titel ‘Held van 2014’.
Niet lang daarna, begin 2015, ligt het plan van Van Rijn er. Er komt een leidraad op het gebied van personeelsinzet, staat er. Zo verplicht Van Rijn de politiek weer te investeren in personeel. Daarna wordt het even rustig, maar het blijkt de stilte voor een nieuwe storm. In de zomer van 2016 barst de bom opnieuw als de staatssecretaris de zorginspectie dwingt de namen bekend te maken van 150 slecht presterende verpleeghuizen.
Manifest
Enkele dagen later schrijft AD-columnist Hugo Borst, die zelf een demente moeder in een verpleeghuis heeft, in een open brief aan de staatssecretaris hoe het beter kan. Die brief wordt enkele maanden later weer gevolgd door het manifest Scherp op ouderenzorg, met daarin tien voorwaarden om ,,goede zorg voor alle kwetsbare ouderen in verpleegtehuizen te waarborgen”. Stel vast hoeveel zorgpersoneel nodig is om complete zorg te leveren en pas het budget aan aan die norm, klinkt het. In de aanloop naar de verkiezingen omarmt de Tweede Kamer het manifest.
Als die personeelsnorm er begin dit jaar eenmaal ligt, blijkt dat aan de nieuwe kwaliteitseisen voor de verpleeghuiszorg een verplicht prijskaartje hangt van minstens 2,1 miljard euro in 2021
Als die personeelsnorm er begin dit jaar eenmaal ligt, blijkt dat aan de nieuwe kwaliteitseisen voor de verpleeghuiszorg een verplicht prijskaartje hangt van minstens 2,1 miljard euro in 2021. De nieuwe coalitiepartners gaan morrend akkoord en de plannen om de verpleegzorg een oppepper te geven kunnen worden uitgerold. Daarnaast schrapt het demissionaire kabinet onder aanvoering van Van Rijn een eerder ingeplande bezuiniging op de langdurige zorg. Zo worden alle rimpels weggestreken.
Ambitieuze klus
Ondanks de nieuwe zak met geld duurt het nog enkele jaren voordat er genoeg gekwalificeerd personeel is gevonden om de beschikbare centen helemaal aan uit te geven. Een ambitieuze klus, moest de gloednieuwe zorgminister Hugo de Jonge onlangs nog toegeven. Het verpleeghuis is niet populair als werkplek. Ondertussen vergrijst Nederland steeds verder en zullen er dus snel meer ouderen komen die intensieve en dure verpleeghuiszorg nodig hebben.
AD 08.11.2017 De moeder van voormalig staatssecretaris Martin van Rijn is ongeveer twee weken geleden op 83-jarige leeftijd overleden in een Haags verzorgingstehuis. Dat heeft de woordvoerder van Van Rijn vanmiddag bevestigd.
Mevrouw van Rijn kwam landelijk in de media doordat haar man Joop in november 2014 samen met zijn toenmalige kompaan Ben Oude Nijhuis in deze krant klaagde over de gebrekkige behandeling van hun demente partners in WoonZorgcentra Haaglanden.
Van Rijn senior, toen 81 jaar, deed op indringende wijze verslag van de personeelstekorten en de gevolgen voor zijn zieke echtgenote. Hierdoor ontstond een brede discussie over de kwaliteit van onze ouderenzorg, die later werd versterkt door het manifest van Hugo Borst en Carin Gaemers.
De uitspraken van Joop van Rijn en Ben Oude Nijhuis sloegen destijds mede in als een bom omdat Martin van Rijn op dat moment staatssecretaris was van langdurige zorg. Hij was toen al bezig met de ontwikkeling van een plan voor betere verpleegzorg.
We gaan het die rechtse rakkers flink moeilijk maken !!
Samenwerking vanuit de oppositie
Inmiddels staan de SP, GroenLinks en de PvdA reeds in de startblokken om het kabinet Rutte-3 flink onder druk te zetten.
Strategie Rutte-3
In het midden de coalitie met 76 zetels, links en rechts daarvan de overige 74 zetels. In het debat over de regeringsverklaring vandaag 01.11.2017 gaan de oppositiepartijen op zoek naar de zwakke plekken van Rutte III. Wat wordt hun strategie?
Rutte III-filter
Na een historisch lange formatie is het kabinet Rutte III er eindelijk. Wij gidsen je door het regeerakkoord. Hoe wordt het geld verdeeld? Wat hebben de partijen binnengesleept? En op welke punten gaat de coalitie het moeilijk krijgen?
Eindigt elk debat straks in 76 tegen 74?
In het eerste Kamerdebat eerder deze maand tekenden zich de consequenties af van een coalitie die stoelt op de kleinst mogelijke meerderheid. De komende jaren zal het steeds gaan om de vraag: eindigt elk debat in 76 tegen 74, of zijn er andere smaken mogelijk?
AD 02.11.2017
Van Ad Melkert, een PvdA-leider van heel vroeger, mochten ze zich bij de sociaal-democraten niet te veel encanailleren met de concurrerende broeders ter linkerzijde, die van de SP. Later kwamen er leiders die dat juist wel wilden, of juist weer niet, of misschien een beetje, maar dan ging iemand anders weer in een boze e-mail schrijven dat samenwerking een heilloze route was. En zo bleef de weg naar een brede linkse coalitie geplaveid met halfslachtigheid en lauwe kopjes koffie.
De Wet van Links is eigenlijk heel simpel: wanneer ze in die contreien klein zijn, en in het verdomhoekje zitten te kniezen, en geen idéé hebben hoe ze nu weer kiezers moeten zien te verleiden, dan willen ze wel.
AD 01.11.2017
De gezamenlijke alternatieve plannen van GroenLinks, SP en de PvdA voor het regeerakkoord van het derde kabinet-Rutte.
De historische krimp van het linkerkamp in de Tweede Kamer leidt tot niet eerder vertoonde samenwerkingsdrift. GroenLinks, SP en de PvdA presenteren vandaag gezamenlijke alternatieve plannen voor het regeerakkoord van het derde kabinet-Rutte. Samen vertimmeren zij voor 10 miljard euro aan de inkomsten en uitgaven. Lagere inkomensgroepen profiteren daarvan. Banken, grote bedrijven en particulieren met hoge inkomens gaan meer belasting betalen.
In de afgelopen weken hebben de drie partijen een reeks gezamenlijke actiepunten vastgelegd in een alternatief regeerakkoord: de btw-verhoging wordt geschrapt, de winstbelasting gaat niet omlaag, de verlaging van de inkomstenbelasting gaat niet door, het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft, de vermogensbelasting voor miljonairs gaat omhoog en de lasten voor vervuilende bedrijven worden verzwaard.
AD 02.11.2017
AD 02.11.2017
Decennialang werd over samenwerking op links veel gepraat, zonder dat het tot concrete stappen leidde
Ze geven 10 miljard meer uit dan Rutte III en halen 10 miljard meer op aan belastingen. Onder de streep is de som nul. Hetzelfde geld, andere politieke keuzen. Zo kan het ook, willen ze maar zeggen.
Daarmee presenteren de drie zich morgen in het debat over de regeringsverklaring nadrukkelijk als een blok. Decennialang werd over samenwerking op links veel gepraat, zonder dat het tot concrete stappen leidde. Altijd waren er redenen waarom een van de drie partijen niet meedeed. Vaak zat de PvdA in het kabinet. Als dat niet het geval was, heerste vooral tussen PvdA en SP het wantrouwen.
De kiezer was ervoor nodig om de drie in elkaars armen te drijven. Zij hebben sinds 15 maart 2017 opgeteld 37 zetels, één minder dan de PvdA tot begin dit jaar in haar eentje. Ze kunnen zich geen onderlinge concurrentie veroorloven. Met enkel 14 (SP en GroenLinks) of 9 zetels (PvdA) zijn de partijen afzonderlijk kansloos tegen het coalitiefront van 76 zetels.
Dus zochten Emile Roemer (SP), Jesse Klaver (GroenLinks) en Lodewijk Asscher (PvdA) elkaar de afgelopen maanden herhaaldelijk op. En zijn ze van plan dat de komende jaren te blijven doen. Het is nog wat onwennig, zegt Asscher. ‘We zijn voorzichtig met elkaar. Maar we geloven alle drie in het bieden van een wervend, vrolijk alternatief, in plaats van met elkaar bezig te zijn.’
Zo ziet Roemer het ook: ‘Dit is een ideaal moment om te kijken op welke terreinen we kunnen samenwerken.’
In de verkiezingscampagne, toen regeringsdeelname nog niet was uitgesloten, wisten uitgestoken linkse handen elkaar nog niet te vinden. Van een fusie is ook nu geen sprake, benadrukken ze. Roemer: ‘We zijn drie verschillende partijen met verschillende culturen. Maar ten opzichte van wat het kabinet nu voorschotelt is er veel dat ons bindt.’
Na de verkiezingen was Klaver twee maanden in beeld als coalitiepartner. Als hij aan tafel was gebleven, had hij deze wensen wellicht kunnen verwezenlijken. Nee, zegt hij resoluut. ‘Achter meerdere van deze punten stond een harde njet.’
In de oppositie komen de drie tot twintig alternatieve maatregelen. Al is het lijstje niet uitputtend, zegt Asscher. Op deze punten konden hun financieel specialisten elkaar vinden, maar de wensen en de kritiek van de drie partijen beperken zich er niet toe.
En zelfs binnen de gezamenlijke plannen bestaan onderlinge verschillen. Samen willen ze een miljard uitgeven aan ‘eerder stoppen met werken’. De uitwerking ontbreekt nog. Een bewuste keuze, zegt PvdA-leider Asscher. ‘We hebben verschillende voorstellen. De SP zegt: je moet de pensioenleeftijd verlagen. Wij willen lagere inkomens helpen met eerder stoppen met werken.’ De SP en GroenLinks benadrukken dat mensen met zware beroepen eerder met pensioen moeten kunnen.
In tegenstelling tot het kabinet houden de drie partijen de vier progressieve loonbelastingschijven in stand. De verlaging van de inkomstenbelasting – vooral voordelig voor de midden- en hoge inkomens – gaat dus niet door.
Het kabinet ziet die verlaging onder meer als compensatie voor de afbouw van de hypotheekrenteaftrek. In het regeerakkoord hangt de maatregel samen met een versnelde afbouw daarvan, maar zover strekken de oppositieplannen niet.
AD 07.12.2017
De linkse partijen kunnen vrijelijk schieten op het wankele beleidsbouwwerk
Dat is de luxe van de oppositie. De linkse partijen kunnen vrijelijk schieten op het wankele beleidsbouwwerk van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Ze versleutelen een deel van het akkoord, maar, benadrukken ze, dat betekent niet dat ze de rest van de plannen omarmen.
Sterker nog, ook deze gezamenlijke rekenoefening kent een zekere vrijblijvendheid. Ze behouden zich het recht voor om afzonderlijk zaken te doen met het kabinet als dat zo uitkomt. ‘We gaan elkaar niet verrassen’, zegt Klaver. Maar het verbond is evenmin heilig. ‘Soms doe je dingen alleen en soms doe je ze samen.’
Een greep uit de lijst van PvdA, SP en GroenLinks
Ze zetten een streep door deze plannen van Rutte III
– Laag btw-tarief van 6 naar 9 procent
– Verlaging winstbelasting bedrijven
– Verlaging dividendbelasting
– Verlaging inkomstenbelasting
Dit komt ervoor in de plaats
– Hoger salaris leraren, verpleegkundigen, agenten
– Afschaffen eigen risico
– Eerder pensioen zware beroepen
– Miljonairsbelasting
– CO2-heffing voor industrie
De drie partijen geven 10 miljard meer uit dan Rutte III. Dit compenseren ze met 10 miljard hogere belastinginkomsten.
Terugblik
PvdA en GroenLinks en SP … Yes we Can !!!!
Samenwerking op Links !!!
Oud-PvdA’ers hebben in het verleden meermaals opgeroepen tot een samenwerking op links. GroenLinks-leiderJesse Klaver heeft tijdens de verkiezingen steevast aangegeven wel wat te zien in een samenwerking met de PvdA en de SP. Ook oud-burgemeester en voormalig PvdA-lijsttrekker Job Cohen heeft de linkse partijen al opgeroepen een blok te vormen. Hij hoopte dat dit nog voor de verkiezingen zou gebeuren.
AD 31.05.2017
Klaver als leider
Het plan van Plasterk gaat wel een stuk verder. De demissionair minister van Binnenlandse Zaken wil dat de Tweede Kamerfracties van GroenLinks en PvdA fuseren. Klaver, als lijsttrekker van de grote winnaar en de grootste linkse partij, zou het blok moeten leiden.
De samensmelting onvermijdelijk, schrijft Plasterk in een brief aan de Volkskrant. ‘Als er één moment is om dit proces in gang te zetten is het nu. In plaats van negatieve aandacht voor het verlies op links genereert het interesse, en respect, net op tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen.’
Ook moet de PvdA zich realiseren dat het tijd is een toontje lager te zingen, nu GroenLinks groter is dan de partij. Als het aan Plasterk ligt, sluit de SP zich overigens ook aan bij het ‘blok’, en zullen de partijen ook op gemeentelijk niveau fuseren.
Mogelijke fusie tussen GroenLinks, SP en PvdA ???
Dit weekend had crisisberaad plaats onder leden van de PvdA. De partij moet een forse nederlaag verwerken en als het aan minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk ligt, lopen de overgebleven Kamerleden over maar GroenLinks.
De opmerkingen van Plasterk komen na een weekend waarin PvdA-leden tegen mogelijke regeringsdeelname hebben gestemd. Het is tijd voor de PvdA om haar wonden te likken en eerst eigen zaken op orde te krijgen, luidt het oordeel..
Dat linkse blok is volgens Plasterk vergelijkbaar met de Britse Labour-partij en de Democraten in de Verenigde Staten. Per gemeente moeten de mogelijkheden voor de fusie worden bekeken, vindt Plasterk. ‘Het is organisatorisch een grote klus, vraagt psychologisch om het inleveren van oude vormen en gedachten, maar kan ook een enorme hoop positieve energie genereren.’
PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher zegt op Twitter echter weinig te voelen voor de voorgestelde fusie. ‘De PvdA zal de PvdA-kiezers vanuit eigen kracht vertegenwoordigen.’
Neergang PvdA
De ontwikkeling van de Partij van de Arbeid is tekenend voor de politieke ontwikkeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit een historisch perspectief blijkt dat de neergang van de Partij van de Arbeid al begon rondom 1966.
Nieuw Links
De CPN was binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste waarde. Zoals PvdA-prominent en oud-communist dr. Paul Scheffer. Onder de naam Nieuw Links smeedde een groepje PvdA’ers binnen de partij een vernieuwingsbeweging die van 1966 tot 1971 opgeld deed. Initiatiefnemers waren de journalist Han Lammers en de econoom Hans van den Doel. In september 1966 werd het manifest Tien over Roodgepubliceerd. De tekst werd geschreven door Hans van den Doel, Arie van der Hek, Reinier Krooshof, Han Lammers, André van der Louw, Tom Pauka, Rob de Rooi en Arie van der Zwan.
Rechts met de veren van links
Wat ooit elite was en rechts, ging zich met de veren van links tooien. Dit ging, en gaat, met de nodige arrogantie gepaard. De term ‘onderbuikgevoelens’ is een geliefkoosde uitdrukking, dit afgewisseld met ‘racist’ of zelfs ‘fascist’ voor de wat steviger gevallen. De vroeger gangbare politieke termen ‘rechts’ en ‘links’ hadden hun inhoud verloren, in feite waren de termen van plaats gewisseld.
Degenen die achterbleven waren de laagopgeleiden en middenklassers, wier inkomens relatief steeds verder achterbleven. De stagnatie van lagere inkomensgroepen deed zich voor terwijl de reële inkomens van de top 1 procent hoogste inkomens in de wereld met 60 procent zijn gestegen sinds het midden van de jaren ’70.
In die tijd kwam ook de kreet ‘links lullen, rechts vullen’ in zwang, naar aanleiding van de lange rij mensen die zich ‘links’ noemden maar zichzelf ‘rechts’ wisten te verrijken. Voor de extremere inkomens had oud-premier Wim Kok het over “exhibitionistische zelfverrijking”, terwijl deze oud vakbondsman, PvdAer en socialistisch spreker later zelf maar al te graag lid werd van Raad van Commissarisen bij multinationals.
Meedoen in onzekerheid
De kabinetten Kok I (1994-1998) en Kok II (1998-2002), beiden gevormd door PvdA, VVD en D66 werden ‘paars’genoemd, een bijzonderheid omdat voor het eert sinds 1918 geen confessionele partijen zitting in een kabinet hadden. De omhelzing van de sociaal democraten met de liberalen was als die van een wurgslang. Dit met welgemeende deelneming van de liberalen.
De globalisering van bedrijven heeft veel meer geholpen hun winsten te verbeteren dan het de lonen deed toenemen. Geen wonder dat Nederlanders niet meer geloven dat de ‘gewone man’ een eerlijk aandeel in de welvaart krijgt. Dat de reële lonen voor de werkende en middenklasse gedurende vele decennia stagneren wordt ondermeer bevestigd in de inaugurele rede getiteld Meedoen in onzekerheid (juni 2016) van het hoofd van de onderzoekssector Arbeid en Participatie van het Sociaal Cultureel Planbureau, prof. dr. J.C. Vrooman.
De publieke ontevredenheid hing, en hangt, vooral samen met het stagneren van lonen. Een schrale troost voor de PvdA is dat een vergelijkbaar patroon zich voordoet in andere westerse landen, uiteraard ieder met een eigen accent. Zo beschouwde de Franse econoom Thomas Piketty het thema economische ongelijkheid vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Hij kreeg internationale bekendheid na de publicatie van Le Capital au XXIe siècle in 2013 .
AD 07.12.2017 Oud-partijleider Diederik Samsom van de Partij van de Arbeid pleit ervoor dat de fracties van PvdA en GroenLinks in de Tweede Kamer samengaan. Dat zou de opmaat kunnen zijn naar een fusie van beide partijen.
Samsom doet zijn uitspraken in het boek De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom, dat vandaag verschijnt. In het boek blikken prominente PvdA-politici terug op de desastreus verlopen verkiezingen van dit jaar, waarbij de voormalige regeringspartij 29 zetels in het parlement verloor. Het is de grootste nederlaag in de parlementaire geschiedenis.
,,Misschien is het wel tijd voor een nieuwe fusiegolf”, zegt Samsom. Hij noemt een fusie tussen de PvdA en GroenLinks ‘de ultieme formule’. ,,Je kunt daarvoor het beste als twee afzonderlijke partijen de verkiezingen ingaan en voor de verkiezingen al aankondigen dat je daarna één fractie vormt. Dan kun je alles houden zoals het is, geen partijfusies, gezamenlijke lijsten, geen statutenwijzigingen. Als je eerst één fractie vormt, kun je daarna zien hoe je verdergaat.”
Misschien is het wel tijd voor een nieuwe fusiegolf
Oppositie
Nu PvdA en GroenLinks allebei in de oppositie zitten, ‘zul je zien dat ze vaak hetzelfde stemmen, dat Kamerleden van de ene partij het woord zullen gaan voeren in debatten en zo groei je naar elkaar toe’, aldus Samsom. Volgens hem is GroenLinks ‘eigenlijk gewoon een sociaal-democratische partij geworden’. ,,Maar dan met een hoogopgeleidenrandje.”
Het is niet voor het eerst dat wordt gesproken over een fusie tussen PvdA en GroenLinks. Met de voormalig partijleider van GroenLinks, Bram van Ojik, had Samsom in zijn tijd als PvdA-leider overleg over het samengaan in één fractie. Dat liep uiteindelijk op niets uit. GroenLinks-leider Jesse Klaver zei vorig jaar wel voorstander te zijn van ‘een progressieve samenwerking’.
Kort na de verkiezingen in maart zei voormalig PvdA-minister Ronald Plasterk dat links zich moet ‘hergroeperen’, het liefst voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Partijleider Lodewijk Asscher liet weten daar niets voor te voelen. ,,Samenwerking met links is belangrijk, maar de PvdA zal de PvdA-kiezers vanuit eigen kracht vertegenwoordigen”, gaf hij aan. Prominente PvdA’ers zoals Jeroen Dijsselbloem voelen er helemaal niets voor. Volgens hem zou een fusie niets oplossen en alleen leiden tot een afsplitsing of de oprichting van een nieuwe linkse partij.
Enthousiast
Ondertussen zoeken PvdA, GroenLinks én SP elkaar steeds vaker op in de Tweede Kamer. Zo vormden de partijen samen een blok tegen het kabinetsbesluit om de dividendbelasting af te schaffen. Ze hebben gezamenlijk voorstellen gedaan, onder meer om de btw-verhoging van kabinet Rutte-III te schrappen, de winstbelasting en de inkomstenbelasting niet te verlagen en het eigen risico in de zorg af te schaffen. ,,We zijn zeer enthousiast over de samenwerking met GroenLinks en SP”, zegt een woordvoerder van de PvdA-fractie.
In het boek van Wilco Boom pleit oud-minister van Buitenlandse Zaken en eurocommissaris Frans Timmermans óók voor meer samenwerking. ,,Ik weet niet of dat een fusie zou moeten worden, maar het is natuurlijk zo langzamerhand wel van de knotse als de linkse partijen elkaar nog beconcurreren, gelet op de electorale situatie in Nederland.”
Het is natuurlijk zo langzamerhand wel van de knotse als de linkse partijen elkaar nog beconcurreren, gelet op de electorale situatie in Nederland
VK 06.12.2017 Goedemiddag. Niet alleen de linkse oppositie heeft de handen ineengeslagen in haar strijd tegen het kabinet, ook de vakbeweging kiest voor verzet tegen Rutte III.
Het is bijna midwinter en de linkse lente gloort. Steeds vaker trekken, van groot naar klein, GroenLinks, SP en PvdA in het parlement samen op. De FNV gooit nu ook de kont tegen de krib. Zo tekent zich een links front af tegen het kabinetsbeleid.
Eerder vonden de linkse oppositie en de bonden elkaar al in hun steun aan de stakende onderwijzers. Nu wil de FNV alleen nog met het kabinet praten over verbouwing van het pensioenstelsel als de AOW-leeftijd ter discussie staat. Dat stelt FNV-bestuurder en oud-SP-senator Tuur Elzinga in gesprek met de Volkskrant. De kans op een akkoord nadert daarmee het nulpunt.
Ook SP, PvdA en GroenLinks pleiten voor vroeger pensioen voor dakdekkers en stukadoors. In hun alternatieve plannen voor het regeerakkoord trekken ze er een miljard voor uit. Weliswaar vinden werkgevers het ook een fijn idee om ouderen eerder met pensioen te kunnen laten gaan – dat is in hun ogen vaak duur, onwillig en weinig flexibel volk, dat als het zich ziek meldt meteen erg ziek is. Maar de discussie wie eerder met pensioen zou kunnen gaan, zoals mensen met ‘zware beroepen’, wordt al ruim tien jaar vruchteloos gevoerd.
Tornen aan de koppeling van de AOW-leeftijd aan de levensverwachting van 65-plussers, is voor het kabinet dan ook schoppen tegen een heilig huis. Maar laat dat nu precies zijn waar de ‘destructieve drie’ (zoals GL, SP en PvdA in coalitiekringen smalend worden genoemd) én de vierde musketier, de FNV, hun zinnen op hebben gezet: de nieuwe heilige huisjes van Rutte III omver blazen. Actievoeren is het nieuwe polderen.
Het kabinet besteedt 1,4 miljard euro aan het afschaffen van de dividendbelasting. Een schande, vinden de drie linkse partijen. Dat geld kun je aan heel veel andere sociale dingen uitgeven. Aan minder eigen risico in de zorg bijvoorbeeld, of aan het niet verhogen van het lage btw-tarief, of (hierboven reeds genoemd) aan een vroeger pensioen voor zware beroepen. Er lijkt haast geen eind aan die 1,4 miljard te komen. Bij één dossier valt het puzzelstukje precies op z’n plek: de onderwijzers in het basisonderwijs. Want hoeveel geld willen zij voor extra loon en lagere werkdruk? Precies 1,4 miljard.
Kwestie van inkoppen voor Asscher, Klaver en Roemer. Ze grijpen het debat over de onderwijsbegroting, deze week in de Kamer, aan voor een opiniestuk. ‘Kies voor kinderen, niet voor aandeelhouders!’, schrijven ze vandaag in het AD. Gisteren kondigden de onderwijzers een nieuwe staking aan. Op 12 december gaan de basisscholen dicht.
VK 06.12.2017 Met afnemende baanzekerheid en stagnerende lonen lijkt een revival van links waarschijnlijk.
Gematigde centrumpolitici hebben tegenwoordig Stealers Wheel prominent op hun Spotify-playlist: ‘Clowns to the left of me, jokers to the right.
Here I am, stuck in the middle.’
Een andere zin uit Stuck in the Middle zal juist steeds minder herkenbaar zijn voor veel kiezers: ‘Well, you started off with nothing, And you’re proud that you’re a self-made man.’
Westerse leiders moeten opereren in een klimaat van grote sociale onvrede waarin de overtuiging dat je met hard, eerlijk werk ver kunt komen steeds verder verwatert onder invloed van scheve inkomens- en welvaartsverdeling en het gebrek aan florissante vooruitzichten voor Jan Modaal. Door globalisering en automatisering is de baanzekerheid afgenomen en zijn reële lonen gestagneerd.
Veel arbeidsmarkten zijn geliberaliseerd om concurrerend te blijven. Dat heeft voordelen, maar betekent ook meer flexibele en parttime banen, waardoor bedrijven minder snel in deze werknemers investeren. Dit beperkt de carrièremogelijkheden en ondermijnt de productiviteit.
Westerse leiders moeten opereren in een klimaat van grote sociale onvrede
Ondertussen staan sociale vangnetten steeds minder strak gespannen door het gewicht van de schuldenbergen in westerse samenlevingen. Daarbij nemen twijfels toe of immigratie wel zoveel voordelen biedt als de economische theorie in de schoolboekjes claimt. Bovendien speelt bij menigeen in een hoekje in het achterhoofd ook angst voor extremisme.
Door deze ontwikkelingen zijn velen in het Westen naar beneden geduikeld op de piramide van Maslow. Nog meer mensen dreigen te volgen. Chargerend gesteld: waar voorheen mensen zich druk maakten over zelfontplooiing, erkenning en waardering, ontstaan nu steeds meer zorgen over basale behoeften: veiligheid en sociaaleconomische zekerheid.
In theorie zou de overheid de negatieve effecten van globalisering kunnen verzachten via herverdeling van de welvaart. Dit betekent het belasten van de winnaars (bedrijven, aandeelhouders en hoogopgeleiden) en meer financiële ondersteuning en scholing voor degenen wier reële inkomen in de verdrukking zit en die nauwelijks nog baanzekerheid hebben.
Mensen maken zich steeds meer zorgen over basale behoeften: veiligheid en sociaaleconomische zekerheid
Het grote probleem is dat juist de grootste winnaars van de globalisering hun kapitaal en activiteiten gemakkelijker naar het buitenland verplaatsen dan de meeste werknemers en (daardoor) overheden tegen elkaar kunnen uitspelen voor de meest aanlokkelijke belastingvoordelen. Hierdoor zien overheden zich gedwongen werknemers zwaarder te belasten dan bedrijven en aandeelhouders. Met begrijpelijke toenemende onvrede. De globaliseringswinnaars profiteren optimaal van de infrastructuur in westerse landen, maar dragen naar verhouding weinig bij aan het in stand houden en verbeteren van die infrastructuur.
De OESO concludeert dat overheden sinds 2007 burgers zwaarder en bedrijven juist minder zijn gaan belasten. Ook het beleid van de centrale banken heeft bedrijven en kapitaalbezitters meer bevoordeeld dan werknemers en weinig kapitaalkrachtige jongeren.
In Nederland maar ook in de VS zet deze trend door: belastingverlagingen in de VS die vooral het bedrijfsleven ten goede komen en in Nederland afschaffing van de dividendbelasting.
Links mag op veel plekken in het Westen met een rechtse hoek geveld zijn , de liberaliseringspendule is zodanig ver uitgeslagen dat de doodverklaring van links juist wel eens prematuur kan blijken. Een opleving van linkse partijen kan niet uitblijven. De eerste tekenen zijn er al met de toenemende aandacht voor een basisinkomen en de grote populariteit van de voor Amerikaanse begrippen zeer progressieve Elizabeth Warren en Bernie Sanders en van de uitgesproken linkse Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië die de Labour-partij naar zijn hand zet.
Het wachten is op het moment dat links zich op meer plekken opnieuw uitvindt. De kans daarop is nu juist aanwezig vanwege het crisisgevoel en de daaropvolgende overlevingsdrang bij veel progressieve partijen na dramatische verkiezingsuitslagen en het huidige sociaaleconomische klimaat waarin het ontzettend goed gaat volgens de beurzen en krantenkoppen maar dit gevoel ontbreekt in menig huishouden.
Clinton, Tony Blair en Wim Kok worden gezien als politici die de bijl aan de wortel van de linkse partijen leggen
Vorige maand 25 jaar geleden werd Bill Clinton verkozen tot Amerikaans president (terwijl Corbyn toen al in het Britse parlement opkwam voor gepensioneerden, zieken en andere kwetsbare groepen). Clinton, Tony Blair en Wim Kok worden gezien als politici die de bijl aan de wortel van de linkse partijen leggen met hun omarming van het liberalisme en de globalisering.
In november 1992 kwam ook een van de meest energieke, opgefokte, boze protestalbums van de afgelopen decennia uit: de debuutplaat van raprockformatie Rage Against The Machine met de volgende frase die linkse partijen als muziek in de oren moet klinken:
‘Yes I’ll display the fitness, and flip like a gymnast..Raise my fist and resist!’
Als links weer overeind springt, breekt voor bedrijven en financiële markten een mindere tijd aan. De afgelopen decennia bevoordeelde het economische systeem kapitaal ten opzichte van arbeid. Een verschuiving de andere kant op zou niet verbazen, met weer een groter deel van het nationaal inkomen voor werknemers en met mogelijk meer indamming van internationale concurrentie.
AD 05.12.2017 De drie linkse oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen in totaal 1,4 miljard extra investeren in onderwijs. Om dat mogelijk te maken, willen ze een streep zetten door het afschaffen van de dividendbelasting. Dat levert precies hetzelfde bedrag op.
Laat de groeiende economie ten goede komen aan de mensen die voor ons allemaal werken
Dat schrijven Lodewijk Asscher (PvdA), Emilie Roemer (SP) en Jesse Klaver (GroenLinks) morgen in een opiniestuk in deze krant. De partijen komen bij het debat over de onderwijsbegroting morgen met het gezamenlijke plan. Volgens het drietal kan het kabinet niet ‘zonder enige onderbouwing zo veel geld weggeven aan buitenlandse beleggers, terwijl de nood zo hoog is in het onderwijs’.
De drie partijen wijzen op het hoge aantal burn-outs in het onderwijs en de inmiddels 17.000 vacatures op basisscholen en middelbare scholen. ,,Dat aantal loopt op. Een goede leraar voor de klas is dus steeds minder vanzelfsprekend.” Als er politieke keuzes worden gemaakt, moet het geld naar ‘het grootste probleem, de grootste uitdaging’. Nu het weer beter gaat met de economie is dat volgens PvdA, SP en GroenLinks het onderwijs. ,,Laat dat ten goede komen aan de mensen die voor ons allemaal werken.”
Dividendbelasting
Die 1,4 miljard moest er komen. Niet voor de leraren, maar voor de buitenlandse beleggers
In plaats daarvan kiest Rutte III met het afschaffen van de dividendbelasting ‘voor de aandeelhouders, voor de multinationals, maar niet voor ons onderwijs’, schrijven Asscher, Roemer en Klaver. ,,Premier Rutte maakt zijn keuze in ieder geval gepassioneerd. Het in stand houden van de dividendbelasting was ‘een onverantwoord risico’ aldus de premier. Die 1,4 miljard moest er komen. Niet voor de leraren, maar voor de buitenlandse beleggers.”
Voor het primair onderwijs was al 270 miljoen euro vrijgemaakt om de lonen te verhogen en 450 euro om de werkdruk naar beneden te brengen. De basisschoolleraren vinden dat niet genoeg. Zij eisen in totaal 1,4 miljard euro. De drie linkse partijen willen 700 miljoen euro uittrekken voor de basisscholen, zodat de boze docenten in totaal precies het bedrag krijgen wat ze willen. Ook het voortgezet onderwijs krijgt in de linkse plannen 700 miljoen euro extra.
De kans dat het onderwijs ook echt 1,4 miljard krijgt, is echter klein. PvdA, SP en GroenLinks hebben samen 37 van de 150 zetels in de Tweede Kamer. De coalitie heeft eerder al aangegeven vast te willen houden aan de afschaffing van de dividendbelasting.
AD 08.11.2017 Plannen van SP, GroenLinks en PvdA voor aanpassing van het regeerakkoord werken op de korte termijn positief uit voor de werkgelegenheid, maar op de lange termijn niet. Dat blijkt uit een doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB).
Met het ‘linkse regeerakkoord‘ stijgen de overheidsgaven met 9,8 miljard euro. Dat geld gaat vooral naar de zorg en de sociale zekerheid. Een van de volgens het linkse blok ‘eerlijke keuzes’ is het afschaffen van het eigen risico. Dat kost volgens het CPB 3,6 miljard euro in 2021. Ook draait links de btw-verhoging terug en wordt de dividendbelasting niet afgeschaft.
Door de investeringen stijgt de werkgelegenheid en neemt de werkloosheid af. Bovendien is er sprake van extra economische groei van 0,1 procent per jaar vergeleken met de plannen van Rutte III. De meeste huishoudens gaan erop vooruit, de hogere inkomens profiteren het minst.
Het CPB waarschuwt wel dat onduidelijk is of de daling van de werkloosheid kan worden gerealiseerd gezien de krapte op de arbeidsmarkt.
Werkgelegenheid
Voor de lange termijn komt er echter een heel ander beeld naar voren, aldus het CPB. Dan neemt de werkgelegenheid namelijk af, omdat het linkse blok de belastingtarieven niet terugbrengt naar twee schijven, het eigen risico in de zorg afschaft en de verlaging van de vennootschapsbelasting terugdraait.
Ook de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn gaat erop achteruit met de plannen, schrijft het CPB.
NU 08.11.2017 Plannen van SP, GroenLinks en PvdA voor aanpassing van het regeerakkoord werken op de korte termijn positief uit voor de werkgelegenheid, maar op de lange termijn niet. Dat blijkt uit een doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB).
De overheidsuitgaven stijgen door de voorstellen met 9,8 miljard euro !!!!
Dat komt vooral ten goede aan de zorg en de sociale zekerheid. Het afschaffen van de eigen risico in de zorg kost in 2021 volgens het CPB 3,6 miljard euro. Ook draait links de btw-verhoging terug en wordt de dividendbelasting niet afgeschaft.
Door deze investeringen stijgt de werkgelegenheid en neemt de werkloosheid af. Dit zorgt voor extra economische groei van 0,1 procentpunt per jaar vergeleken met de plannen van het kabinet. De meeste huishoudens gaan erop vooruit, de hogere inkomens profiteren het minst.
Het CPB waarschuwt wel dat onduidelijk is of de daling van de werkloosheid kan worden gerealiseerd gezien de krapte op de arbeidsmarkt.
Op de lange termijn neemt de structurele werkgelegenheid met de plannen af. Dat komt omdat links de belastingtarieven niet terugbrengt naar twee schijven, het eigen risico in de zorg afschaft en de verlaging van de vennootschapsbelasting terugdraait.
Ook de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn gaat erop achteruit met de plannen, schrijft het CPB.
NOS 03.11.2017 In de nieuwe aflevering van De Stemming van Vullings en Van Weezel, de podcast van NOS Met Het Oog Op Morgen, evalueren Joost Vullings en Max van Weezel de aangekondigde samenwerking door de linkse partijen. Kwam daar bij de debatten over de regeringsverklaring al iets van terecht?
“Ze hebben het een beetje gedaan”, zegt Van Weezel. Vullings was ook nog niet onder de indruk: “Zoals Mark Rutte zou zeggen: Het behoeft nog enige verbetering”.
De stemming van Vullings en Van Weezel (23)
Het was voor Van Weezel wel duidelijk dat de linkse partijen afspraken hebben gemaakt over welke woorden ze gebruiken. “Over Rutte hoorde je steeds: ‘hij spekt Wall Street, hij is een vriendje van de multinationals’. Dat was ingestudeerd”.
De linkse partijen werken op een aantal concrete onderwerpen samen. Bijvoorbeeld bij het terugdringen van payroll-constructies in het bedrijfsleven. Ze trekken ook samen op tegen de btw-verhoging. “Maar helemaal van harte gaat het niet met de samenwerking. Roemer zei meteen al: het moet geen theekransje worden, we gaan niet elke week samenklitten.”
Geen hemelbestormende plannen
Dat is precies wat ze willen uitstralen, meent Vullings. “Voorheen viel dan meteen het woord fusie en waren er hemelbestormende plannen. Nu willen ze het vooral heel praktisch houden.” Op bepaalde punten zullen ze samenwerken, op andere niet en gaan ze hun eigen gang. “Ze houden het klein, zonder al te grote verwachtingen.”
In debatten kunnen ze elkaar wel heel praktisch gaan helpen. Vaak mogen er maar twee interrupties op één onderwerp worden gedaan. Dan kunnen de linkse partijen het soms van elkaar overnemen.
Seintjes en knipogen
Vullings herinnert zich het zogenoemde treintje van VVD, GroenLinks en D66. “Rutte had, toen hij nog in de oppositie zat, afspraken met Femke Halsema en Alexander Pechtold. Die zag je al rond de interruptiemicrofoon zweven en knipogen en elkaar seintjes geven. Dat was echt een geoliede machine. Die heb ik nu bij de linkse samenwerking nog niet gezien.”
Voor deze manier van politiek bedrijven is zelfs een nieuw werkwoord bedacht in Den Haag: Asscheren, aldus Max van Weezel over Lodewijk Asscher.
Van de linkse partijen presteerde Lodewijk Asscher het best in de debatten, vinden Vullings en Van Weezel. “Hij heeft het voordeel dat hij vice-premier is geweest, hij kent alle ministeries goed”, zegt Van Weezel. “Hij verzamelt heel goed informatie bij de ambtenaren en scoort dan op punten die toch al die kant op gingen. Voor deze manier van politiek bedrijven is zelfs een nieuw werkwoord bedacht in Den Haag: Asscheren.”
Emile Roemer van de SP kwam minder goed uit de verf, vinden Vullings en Van Weezel. “Wat hij zei was vaak wel goed, maar het was elke keer te laat. Bij het debat over de dividendbelasting waren Klaver en Asscher al heel vaak bij de interruptiemicrofoon geweest en dan kwam Roemer nog een keer aanzetten. Op zo’n moment denk je: oh ja, hij doet ook nog mee. Roemer moet assertiever worden.”
AD 01.11.2017 Links laat eindelijk zien dat het heus kan samenwerken. Daarmee stelt het premier Rutte vandaag in het debat over de regeringsverklaring onmiddellijk op de proef.
Deze samenwerking is niet uit nood geboren, maar uit noodzaak voor het land, aldus Lodewijk Asscher.
Het mag bijna een wonder heten. Na vele mislukte pogingen om gezamenlijk een linkse vuist te maken, zijn GroenLinks, SP en PvdA er eindelijk in geslaagd het samen eens te worden over zes ‘keuzes’ die een alternatief moeten bieden voor ‘oneerlijke’ afspraken uit het regeerakkoord. En het is niet eens een ‘moetje’, bezweert PvdA-leider Lodewijk Asscher, nu links met slechts 37 Kamerzetels in de touwen hangt. ,,Deze samenwerking is niet uit nood geboren, maar uit noodzaak voor het land.”
SP-leider Emile Roemer spreekt van ‘eerlijke keuzes’. Zo wordt de verhoging van het lage BTW-tarief teruggedraaid, krijgen bedrijven belastingverhoging in plaats van -verlaging en wordt het eigen risico in de zorg afgeschaft. ‘Mensen boven multinationals’ is het linkse motto, dat vandaag tijdens het debat over de regeringsverklaring met premier Mark Rutte ongetwijfeld veelvuldig besproken zal worden. ,,Het is niet uit te leggen dat er miljarden gaan naar multinationals, terwijl de boodschappen voor gewone mensen duurder worden”, meent GroenLinks-voorman Jesse Klaver.
Financiële dekking
Eigenlijk is dit een soort nationaal kabinet: er is een noodzaak om ook bij andere partijen aan te kloppen, aldus Theo Camps, hoogleraar organisatie- en bestuurskunde Universiteit van Tilburg.
Nu weten Klaver, Roemer en Asscher heus wel dat het nieuwe kabinet hun plannen niet zal omarmen. De inkt van het gedetailleerde regeerakkoord is nog maar net droog. Maar ze willen wel een signaal afgeven: hoe het anders kan. En mét financiële dekking – daaraan ontbrak het linkse plannen in het verleden nog wel eens. Alleen hebben de partijen niet de moeite genomen hun plannen door te laten rekenen om zo te kijken wat de consequenties zijn, bijvoorbeeld voor de werkgelegenheid.
Rutte heeft een meerderheid voor zijn plannen. Toch kan hij het zich niet veroorloven om de oppositie in de gordijnen te jagen door het staaltje linkse huisvlijt naar de prullenbak te verwijzen. Het debat over de regeringsverklaring is een mooie gelegenheid om Rutte eens te testen. ,,Ze zeggen dat ze ook de hand willen reiken aan de oppositie, maar het blijft tot nu toe bij mooie woorden.
Kijk naar de bezuinigingen op de wijkverpleging. Er waren 71 stemmen om die terug te draaien, maar het kabinet beweegt niet. Houden ze dat vol, dan krijgen ze te maken met een chagrijnige Kamer”, dreigt Asscher, eindelijk verlost van het regeringsjuk.
En reken maar dat oppositiepartijen erin zullen slagen om plannen die nu nog in beton gegoten lijken aan te passen, voorspelt Theo Camps, die als hoogleraar organisatie- en bestuurskunde is verbonden aan de Universiteit van Tilburg. ,,Hoewel de oppositie er alles aan zal doen deze coalitie uit elkaar te spelen, liggen er juist ook veel kansen. Eigenlijk is dit een soort nationaal kabinet: er is een noodzaak om ook bij andere partijen aan te kloppen.”
Huwelijk
De vraag is in hoeverre het kabinet echt kan meebuigen. Hoogleraar politicologie Kees Aarts is daarom pessimistischer. ,,Die ene stem die nu de doorslag geeft, trekt een wissel op hoe je met elkaar omgaat.” Hij vergelijkt de coalitie met een huwelijk: je belooft afspraken te maken en na te komen én bij elkaar te blijven – in het geval van een coalitie een relatief overzichtelijke periode van vier jaar.
Aarts: ,,Dit keer was de formatie ingewikkeld en is er lang met elkaar gesproken. Dan is er een gevaar dat de partners kort na het ceremonieel – wat we nu net achter de rug hebben – zeggen: als jij dit of dat niet wilt, ga ik wel naar een ander toe.” De Groningse hoogleraar denkt juist dat dit kan zorgen voor een breuk.
Asscher wil het kabinet best uit elkaar spelen, erkent hij. ,,Als het voor een goed doel is – als dat beter is voor de koers van het land – dan doe ik dat.”
Hoe duurzaam de linkse samenwerking ditmaal is, moet alleen nog blijken. De voortekenen zijn niet bepaald gunstig. GroenLinks maakte in 2010 bruut een einde aan voorzichtige pogingen samen op te trekken door mee te doen aan het Kunduz-akkoord. De PvdA dumpte de linkse broeders in 2012 door met de VVD het tweede kabinet-Rutte te vormen. Elkaar blind vertrouwen kunnen Klaver, Roemer en Asscher dus niet.
AD 31.10.2017 GroenLinks, SP en PvdA gaan samenwerken om alternatieve plannen voor het regeerakkoord te promoten. Politiek verslaggever Edwin van der Aa wil in de zevende aflevering van @Binnenhof wel eens weten welke linkse leider die kar gaat trekken: Asscher, Roemer of Klaver?
PvdA 31.10.2017 Dit is het moment om te kiezen voor investeringen in onze samenleving en in de bestaanszekerheid van iedere Nederlander.
Om te kiezen voor leraren, verpleegkundigen en politieagenten. Voor mensen die ziek zijn of een arbeidshandicap hebben. Voor een ambitieus klimaatbeleid. Voor meer betaalbare woningen. GroenLinks, SP en PvdA presenteren daarom vandaag een gezamenlijk voorstel met zes andere keuzes voor de toekomst van Nederland. Een keuze voor mensen, niet voor multinationals.
Mensen boven multinationals
Wij kiezen ervoor om de dagelijkse boodschappen niet duurder te maken. Dat betalen we door de winstbelasting voor grote multinationals niet te verlagen.
Leraren, agenten en verpleegkundigen boven beleggers en banken
Wij kiezen ervoor te investeren in mensen die belangrijk werk doen voor ons allemaal, in plaats van het afschaffen van de dividendbelasting voor buitenlandse aandeelhouders. Leraren, verpleegkundigen, agenten, militairen; zij verdienen een betere beloning. Daarnaast kiezen we voor extra investeringen in wijkverpleging, en dat betalen we door de bankenbelasting te verhogen.
De rekening van de zorg niet meer bij zieken
Wij kiezen ervoor om het eigen risico in de zorg helemaal af te schaffen. Dat betalen we door af te zien van de ‘vlaktaks’ waar vooral hoge inkomens van profiteren.
Vooruitgang eerlijk delen
Wij kiezen ervoor niet te bezuinigen op mensen met een arbeidsbeperking. Wij kiezen ervoor eerder stoppen met werken mogelijk te maken.. Wij kiezen voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen voor zzp’ers. Dat betalen we onder andere door extra belasting te vragen van miljonairs.
Eerlijk en ambitieus klimaatbeleid
Wij kiezen voor een eerlijk en ambitieus klimaatbeleid. Geld voor duurzame energie mag niet gebruikt worden voor CO2-opslag. Grote bedrijven gaan extra betalen voor uitstoot, niet gewone Nederlanders via de energierekening. Er wordt vaart gemaakt met de sluiting van kolencentrales: de Hemwegcentrale in Amsterdam en de Engie-centrale in Rotterdam gaan nog deze kabinetsperiode dicht. De gaswinning gaat terug naar 12 miljard kuub.
Bouwen, bouwen, bouwen!
Wij kiezen voor meer betaalbare huurwoningen. Iedereen moet kunnen rekenen op een fijn huis in een buurt waar je kinderen kunnen buitenspelen. We investeren in bouwen en het renoveren van huizen.
Onze keuzes
Bedragen in miljarden
PvdA
Er wordt niet bezuinigd op wijkverpleegkundigen. Die zekerheid is donderdagavond eindelijk gekomen toen ons voorstel om deze bezuiniging te schrappen werd aangenomen. En terecht! Het is een overwinning voor de ouderen, gehandicapten en chronisch zieken die van deze zorg afhankelijk zijn. Een overwinning voor al die wijkverpleegkundigen die dit belangrijke werk met hart en ziel doen. En het was niet mogelijk geweest zonder jouw steun, de steun van duizenden andere Nederlanders en van alle organisaties en alle politieke partijen die zich hier tegen hebben uitgesproken.
In het Regeerakkoord van de nieuwe regering stond een bezuiniging van 100 miljoen. En dat vonden wij schandalig. Juist nu er weer geld is om te investeren is dit niet uit te leggen. Steeds meer mensen blijven tot op hoge leeftijd thuis wonen en hebben thuis verzorging nodig. Wijkverpleegkundigen hebben het nu al zo zwaar door gebrek aan tijd en te weinig collega’s. En dan te bedenken dat het nieuwe kabinet wel geld heeft om miljardencadeaus uit te delen aan multinationals en buitenlandse beleggers.
Maar donderdag 02.11.2017 gaf de nieuwe coalitie na veel duwen en trekken toe. De bezuiniging is geschrapt. Een belangrijke overwinning, maar niet het einde van onze strijd. Er is veel meer nodig om zeker te kunnen zijn van goede zorg aan huis voor iedereen. Samen met GroenLinks en SP hebben wij laten zien dat kan. Als je andere keuzes maakt. In onze gezamenlijke plan staat een extra investering van 300 miljoen in de wijkverpleging. En laten we zien dat het wel mogelijk is het eigen risico te schrappen. Want wij willen dat iedereen zeker kan zijn van goede zorg.
Daar zetten we ons voor in. Ik hoop daarbij te kunnen blijven rekenen op jouw steun. Want wijkverpleegkundigen moeten zeker kunnen zijn dat zij de tijd en waardering krijgen die ze verdienen voor hun belangrijke werk. En ouderen, zieken en gehandicapten moeten zeker kunnen zijn van goede zorg, ook thuis.
SP 31 okt. 2017 Politiek is een kwestie van kiezen. De keuzes van de SP zijn duidelijk. Wij kiezen voor mensen. Voor samen in plaats van ieder-voor-zich. Voor een land waar de overheid aan jouw kant staat. Met zorg zonder eigen risico, hogere lonen en betaalbare woningen.
Dit kabinet kiest anders. Zij kiezen voor multinationals, duurdere boodschappen en cadeautjes voor buitenlandse beleggers. Terwijl juist de afgelopen jaren veel mensen harde klappen kregen van de politiek. Ze zagen zekerheid verdwijnen, de AOW-leeftijd stijgen en hun koopkracht amper toenemen.
Nu het beter gaat moeten we juist de zekerheid herstellen. De publieke sector opbouwen. Wij trekken samen op met iedereen die onze voorstellen voor een menselijker en socialer Nederland steunt. Vandaag laten we daarom samen met de PvdA en GroenLinks zien dat andere keuzes mogelijk zijn.
Voor mensen boven multinationals. Niet in het belang van enkelen maar in het belang van elkaar.
NU 31.10.2017 De drie linkse oppositiepartijen in Den Haag presenteren dinsdag een alternatief plan voor het regeerakkoord van Rutte III. GroenLinks, SP en de PvdA komen onder de leus ‘Mensen boven multinationals’ met zes eigen plannen.
In totaal wordt er door de drie partijen met 10 miljard euro geschoven. Er is geen sprake van extra investeringen of besparingen.
Allereerst wordt de verhoging van het lage btw-tarief geschrapt. In de plannen van de drie partijen kost dat 2,8 miljard euro. Daar tegenover wordt de verlaging van de winstbelasting voor bedrijven teruggedraaid. Dat levert 3,3 miljard euro op.
Overigens is dat een iets te ruime inschatting, want in de berekening van het Centraal Planbureau levert de btw-verhoging in het regeerakkoord 2,6 miljard euro op.
Naast het in stand houden van het lage btw-tarief willen ze meer geld voor wijkverpleging, agenten, docenten en militairen, gefinancierd met een extra belasting op banken.
Ook herhalen ze hun pleidooi voor het afschaffen van het eigen risico in de zorg (3,8 miljard euro), iets waar ze tijdens de verkiezingscampagne al voor pleitten.
Dit wordt in de plannen betaald door de voorgenomen hervorming van de inkomstenbelasting – waarbij er nog maar twee schijven zouden overblijven in plaats van de huidige vier – te schrappen. De zogenoemde vlaktaks is vooral gunstig voor de midden- en hoge inkomens. Opbrengsten: 5,9 miljard euro.
De drie partijen willen het eveneens mogelijk maken om eerder te stoppen met werken. De kosten daarvoor komen van een extra belasting voor miljonairs.
Klimaat
Het klimaatbeleid wordt verder aangescherpt. Bedrijven en huishoudens worden voor 1,2 miljard euro zwaarder aangeslagen voor de CO2-uitstoot. In het huidige regeerakkoord geldt al een zwaardere belasting van CO2 voor de elektriciteitssector.
Twee kolencentrales, die aan de Hemwegcentrale in Amsterdam en de Engie-centrale in Rotterdam, willen de partijen nog tijdens deze kabinetsperiode sluiten. Ook het kabinet-Rutte III wil de kolencentrales dicht hebben, maar pas uiterlijk in 2030.
De gaswinning in Groningen wordt teruggeschroefd naar 12 miljard kuub per jaar. Nu is dat 21,6 kuub per jaar, in het regeerakkoord zijn daar geen verdere afspraken over gemaakt.
Maandag werd bekend de klimaatdoelen van Parijs met de huidige kabinetsplannen voor ongeveer de helft worden gehaald. Er zijn aanvullende afspraken met het bedrijfsleven nodig, stelt het Planbureau voor de Leefomgeving.
Tot slot moeten er meer betaalbare huurwoningen worden gebouwd en gerenoveerd.
Andere keuzes
Met hun eigen plannen willen de partijen laten zien ”dat andere keuzes echt mogelijk zijn”, zeggen partijleiders Jesse Klaver (GroenLinks), Emile Roemer (SP) en Lodewijk Asscher (PvdA).
Sinds de verkiezingen van afgelopen maart zoeken GroenLinks, SP en PvdA elkaar steeds vaker op om gezamenlijk op te trekken. Dat gebeurde vooral nadat GroenLinks als mogelijke coalitiepartner afviel. Er is vaak over samenwerking op de linkerflank gesproken, maar in de praktijk bleef het vaak bij ideeën.
Samenwerking is ook noodzakelijker geworden omdat de partijen gedrieën slechts 37 zetels hebben. Dat is er één minder dan de 38 die de PvdA er voor de verkiezingen had.
Afgelopen zomer zette Roemer de deur naar linkse samenwerking open. “Ik ga de komende tijd veel energie steken om de mensen duidelijk te maken waar we het als linkse partijen over eens zijn”, zei hij in een interview met NU.nl.
De Tweede Kamer debatteert woensdag en donderdag over het regeerakkoord van Rutte III.
NOS 31.10.2017 De drie linkse oppositiepartijen komen met een gezamenlijk alternatief voor het regeerakkoord. GroenLinks, SP en PvdA noemen dat zelf “een keuze voor mensen, niet voor multinationals.”
Zo willen de drie af van de plannen van het kabinet-Rutte III om de btw te verhogen. Ze betalen dat door de voorgenomen verlaging van de winstbelasting voor grote multinationals te schrappen.
Lonen publieke sector omhoog
Verder vinden ze dat leraren, agenten, verpleegkundigen en militairen meer loon moeten krijgen en dat er meer moet worden geïnvesteerd in wijkverpleging. Daartegenover staat dat de afschaffing van de dividendbelasting niet doorgaat en dat de bankenbelasting wordt verhoogd.
GroenLinks, PvdA en SP willen ook dat het eigen risico in de zorg helemaal verdwijnt en dat wordt afgezien van het plan voor een ‘vlaktaks’. Volgens de drie profiteren vooral hogere inkomens van dat belastingvoorstel van de coalitie.
Eerder stoppen met werken
De oppositiepartijen pleiten verder onder meer voor meer mogelijkheden om eerder te stoppen met werken, het terugdraaien van een bezuiniging op mensen met een arbeidshandicap, het sluiten van alle kolencentrales, het verder beperken van de gaswinning en het verlagen van de energierekening van huishoudens.
Dat zou moeten worden betaald door onder andere een extra belasting voor miljonairs en een extra CO2-heffing voor grote bedrijven.
De Tweede Kamer praat morgen en donderdag over de plannen. Dan is het Kamerdebat over de regeringsverklaring.
VK 31.10.2017 Lang besteedden de linkse partijen in de Tweede Kamer heel wat energie aan het bestrijden van elkaar. Maar de nieuwe verhoudingen in politiek Den Haag maken gezamenlijk optrekken bijna onvermijdelijk.
De historische krimp van het linkerkamp in de Tweede Kamer leidt tot niet eerder vertoonde samenwerkingsdrift. GroenLinks, SP en de PvdA presenteren vandaag gezamenlijke alternatieve plannen voor het regeerakkoord van het derde kabinet-Rutte. Samen vertimmeren zij voor 10 miljard euro aan de inkomsten en uitgaven. Lagere inkomensgroepen profiteren daarvan. Banken, grote bedrijven en particulieren met hoge inkomens gaan meer belasting betalen.
In de afgelopen weken hebben de drie partijen een reeks gezamenlijke actiepunten vastgelegd in een alternatief regeerakkoord: de btw-verhoging wordt geschrapt, de winstbelasting gaat niet omlaag, de verlaging van de inkomstenbelasting gaat niet door, het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft, de vermogensbelasting voor miljonairs gaat omhoog en de lasten voor vervuilende bedrijven worden verzwaard.
Decennialang werd over samenwerking op links veel gepraat, zonder dat het tot concrete stappen leidde
Ze geven 10 miljard meer uit dan Rutte III en halen 10 miljard meer op aan belastingen. Onder de streep is de som nul. Hetzelfde geld, andere politieke keuzen. Zo kan het ook, willen ze maar zeggen.
Daarmee presenteren de drie zich morgen in het debat over de regeringsverklaring nadrukkelijk als een blok. Decennialang werd over samenwerking op links veel gepraat, zonder dat het tot concrete stappen leidde. Altijd waren er redenen waarom een van de drie partijen niet meedeed. Vaak zat de PvdA in het kabinet. Als dat niet het geval was, heerste vooral tussen PvdA en SP het wantrouwen.
De kiezer was ervoor nodig om de drie in elkaars armen te drijven. Zij hebben sinds 15 maart opgeteld 37 zetels, één minder dan de PvdA tot begin dit jaar in haar eentje. Ze kunnen zich geen onderlinge concurrentie veroorloven. Met enkel 14 (SP en GroenLinks) of 9 zetels (PvdA) zijn de partijen afzonderlijk kansloos tegen het coalitiefront van 76 zetels.
Dus zochten Emile Roemer (SP), Jesse Klaver (GroenLinks) en Lodewijk Asscher (PvdA) elkaar de afgelopen maanden herhaaldelijk op. En zijn ze van plan dat de komende jaren te blijven doen. Het is nog wat onwennig, zegt Asscher. ‘We zijn voorzichtig met elkaar. Maar we geloven alle drie in het bieden van een wervend, vrolijk alternatief, in plaats van met elkaar bezig te zijn.’
Zo ziet Roemer het ook: ‘Dit is een ideaal moment om te kijken op welke terreinen we kunnen samenwerken.’
In de verkiezingscampagne, toen regeringsdeelname nog niet was uitgesloten, wisten uitgestoken linkse handen elkaar nog niet te vinden. Van een fusie is ook nu geen sprake, benadrukken ze. Roemer: ‘We zijn drie verschillende partijen met verschillende culturen. Maar ten opzichte van wat het kabinet nu voorschotelt is er veel dat ons bindt.’
Na de verkiezingen was Klaver twee maanden in beeld als coalitiepartner. Als hij aan tafel was gebleven, had hij deze wensen wellicht kunnen verwezenlijken. Nee, zegt hij resoluut. ‘Achter meerdere van deze punten stond een harde njet.’
In de oppositie komen de drie tot twintig alternatieve maatregelen. Al is het lijstje niet uitputtend, zegt Asscher. Op deze punten konden hun financieel specialisten elkaar vinden, maar de wensen en de kritiek van de drie partijen beperken zich er niet toe.
En zelfs binnen de gezamenlijke plannen bestaan onderlinge verschillen. Samen willen ze een miljard uitgeven aan ‘eerder stoppen met werken’. De uitwerking ontbreekt nog. Een bewuste keuze, zegt PvdA-leider Asscher. ‘We hebben verschillende voorstellen. De SP zegt: je moet de pensioenleeftijd verlagen. Wij willen lagere inkomens helpen met eerder stoppen met werken.’ De SP en GroenLinks benadrukken dat mensen met zware beroepen eerder met pensioen moeten kunnen.
In tegenstelling tot het kabinet houden de drie partijen de vier progressieve loonbelastingschijven in stand. De verlaging van de inkomstenbelasting – vooral voordelig voor de midden- en hoge inkomens – gaat dus niet door.
Het kabinet ziet die verlaging onder meer als compensatie voor de afbouw van de hypotheekrenteaftrek. In het regeerakkoord hangt de maatregel samen met een versnelde afbouw daarvan, maar zover strekken de oppositieplannen niet.
De linkse partijen kunnen vrijelijk schieten op het wankele beleidsbouwwerk
Dat is de luxe van de oppositie. De linkse partijen kunnen vrijelijk schieten op het wankele beleidsbouwwerk van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Ze versleutelen een deel van het akkoord, maar, benadrukken ze, dat betekent niet dat ze de rest van de plannen omarmen.
Sterker nog, ook deze gezamenlijke rekenoefening kent een zekere vrijblijvendheid. Ze behouden zich het recht voor om afzonderlijk zaken te doen met het kabinet als dat zo uitkomt. ‘We gaan elkaar niet verrassen’, zegt Klaver. Maar het verbond is evenmin heilig. ‘Soms doe je dingen alleen en soms doe je ze samen.’
Een greep uit de lijst van PvdA, SP en GroenLinks
Ze zetten een streep door deze plannen van Rutte III
– Laag btw-tarief van 6 naar 9 procent
– Verlaging winstbelasting bedrijven
– Verlaging dividendbelasting
– Verlaging inkomstenbelasting
Dit komt ervoor in de plaats
– Hoger salaris leraren, verpleegkundigen, agenten
– Afschaffen eigen risico
– Eerder pensioen zware beroepen
– Miljonairsbelasting
– CO2-heffing voor industrie
De drie partijen geven 10 miljard meer uit dan Rutte III. Dit compenseren ze met 10 miljard hogere belastinginkomsten.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b718b8e8-6e77-11e8-a0fc-b38c01b960ee.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e7413382-6572-11e8-b52c-af42d3899e24.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2c792ee-64cf-11e8-8524-3be421765b80.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ae5d1bae-e5a6-11e7-96ae-03c1cf9d3128.jpg)
Carla Joosten
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2692ecb0-6401-11e8-a52b-3da3abd77110.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c9cd5fb4-637a-11e8-a781-c1023be9e278.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/345ef168-5f88-11e8-bbf7-636a045188ef.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a7883942-fa39-11e7-bdb8-7dbce15285cd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0aaf3a54-d80f-11e7-90d1-43191602f60d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2e75a622-ff46-11e7-8925-cb82fe2245c2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/52204104-f5fa-11e7-b032-630e4159238c.jpg)
Toename bedreigingen:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b78c7f60-c6bd-11e7-8180-1dfd8013523a.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b79271b8-c6bd-11e7-8180-1dfd8013523a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48f82c6c-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b06b180c-237b-11e8-955b-93dd442c0a30.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31747d90-193a-11e8-9b87-c34ad7002cb7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86f1782a-17bb-11e8-a7b3-ed9b1efcf64d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2622c424-13c2-11e8-916b-29ebce76cb53.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b9d280fc-1240-11e8-afc6-215bd10321e1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48999cd0-0fd0-11e8-86de-e73995329ab5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c2128cec-05ae-11e8-b2b7-9d1b65c11118.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4963a676-04ed-11e8-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2ab80d82-04d6-11e8-a3dc-fb7c8c5cade6.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86803204-0371-11e8-a6e4-4f8859170bcc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b5aafbb6-029c-11e8-9dea-25bebf13f8c9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/642b7202-01d4-11e8-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46c1943a-0120-11e8-9de3-d36d180a1393.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16e7e15a-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16f63278-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/41e2c9c4-febf-11e7-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4904bdce-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/447aa8c6-f183-11e7-96b1-852846b4758d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/711edfee-efe1-11e7-926c-e3253cf65afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/47440316-ebcc-11e7-bb98-79414cbdb644.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/84ec681c-ce2f-11e7-9896-933aab5d22b0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8c13c83e-caeb-11e7-ab38-9f2b40f444b7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d6e68122-0e4c-11e8-baa8-352e6fc02594.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9e0d1bd4-f9db-11e7-8925-cb82fe2245c2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fcc2e43e-fa0c-11e7-aab9-b7355df1d803.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/433f37d8-e3c8-11e7-a9bd-515d3c65ab3c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e444e764-cee6-11e7-899a-f9fa2825937d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/beb79570-c980-11e7-ad44-c1f43ec02a07.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.