Vertrek Ron Meyer na uitslag verkiezing Europees Parlement 2019
De SP ging bij de Europese verkiezingennaar nul zetels, hoewel de partij na de brexit waarschijnlijk wel een zetel krijgt. Na de Provinciale Staten-verkiezingen 2019, waarbij de SP vijf van de negenEerste Kamerzetels verloor, is het een nieuwe klap voor de partij.
Eerst nog even over Ron Meyer; zijn vertrek was onvermijdelijk geworden. De socialisten hebben sinds de komst van Meyer als partijvoorzitter, in november 2015, vier reguliere verkiezingen op rij verloren. Onder zijn verantwoordelijkheid – Meyer is ook landelijk campagneleider van de SP – liepen alle keren het percentage stemmers en het aantal zetels van de partij terug. En dan was er ook nog het spotje over ‘Hans Brusselmans’.
Nadat duidelijk werd dat de Nederlandse socialisten geen enkele zetel overhouden in Europa, schreef Meyer op de SP-website over dat nieuwste fiasco: ,,Wij zijn er niet in geslaagd om de terechte teleurstelling en begrijpelijke boosheid over de gevestigde orde te mobiliseren. We hebben niet de juiste snaar geraakt om mensen te overtuigen voor ons te kiezen. Dat betekent dus dat we op zoek moeten naar betere manieren.’’
Voorzitter Ron Meyer van de SP treedt eind dit jaar af, aan het einde van zijn termijn. Meyer zegt dat hij ervoor zorgt “dat het stokje in het najaar op een waardige manier wordt overgedragen”.
Hij is niet meer verkiesbaar, zo heeft hij het partijbestuur laten weten. “Het is een persoonlijk besluit”, zei Meyer in een toelichting. Hij voelt zich persoonlijk verantwoordelijk voor de “pijnlijke” nederlaag van afgelopen week bij de Europese verkiezingen.
In de vertrekmail, die nu ook op de SP-website staat, schrijft Meyer dat hij op deze manier zijn conclusies trekt na de slechte verkiezingsresultaten van de SP. ,,Als politiek voor mij persoonlijk is, betekent dat ook dat ik streng ben voor mezelf. Het resultaat van de Europese verkiezingen is bitter en extreem teleurstellend. Bij een dergelijke nederlaag hoort het nemen van verantwoordelijkheid.”.
En: ,,De afgelopen 3,5 jaar heb ik als partijvoorzitter alles gegeven voor onze partij en onze idealen. Dat is elk moment een grote eer. Ik zal ervoor zorgen dat het stokje in het najaar op een goede manier wordt overgedragen. Omdat ik onmetelijk veel waarde hecht aan contact met onze leden, informeer ik u en alle andere SP-leden persoonlijk met deze email. In de diepste overtuiging dat onze idealen het waard zijn om met branie voor op te komen.”
AD 20.06.2020 De SP heeft ‘solide’ financiën. Echter, de verhalen in de media dat het geld bij de socialisten tegen de plinten klotst, zijn volgens vertrekkend penningmeester Thijs Coppus maar deels waar.
Naast de vele miljoenen euro’s op de bank, zitten er namelijk ook vele miljoenen vast in gebouwen, aldus de penningmeester. Zoals het partijbureau in Amersfoort, een oud bankgebouw. Dus die reserves zijn niet gelijk beschikbaar.
De Socialistische Partij heeft behoorlijk wat centjes. De partij heeft bijna 5,5 miljoen euro beschikbaar – spaargeld (5,2 miljoen euro) + lopende rekening (253.160 euro) + kasgeld 599 euro – om uit te geven, zo staat vermeld in de jaarrekening 2019.
De totale reserves bedragen 11,64 miljoen euro. Zo bezitten de socialisten gebouwen ter waarde van 5,1 miljoen euro. Al met al is de SP veruit de rijkste politieke partij.
Afdrachtregeling
Toch lopen de baten, vooral die uit de omstreden afdrachtregeling, terug. Door tegenvallende resultaten bij eerdere verkiezingen waren er vorig jaar minder Statenleden, Gedeputeerden en Senatoren die geld in het laatje konden brengen.
In 2019 kwam er bij de socialisten uiteindelijk 1,23 miljoen minder binnen dan er uit ging (exploitatieresultaat). Dit was overigens verwacht door het bestuur.
Helemaal onder de streep bleef het verlies, door tonnen bij te plussen uit het verkiezingsfonds en de reserves voor de Tweede Kamer, beperkt tot 444.293 euro. Dat tekort wordt goedgemaakt uit de algemene reserves, aldus Coppus.
Marijnissen lijsttrekker
Vandaag koos de partijraad van de SP ook nog Lilian Marijnissen met overgrote meerderheid als lijsttrekker voor de komende Tweede Kamerverkiezingen.
,,Lilian is voor ons de vrouw die onze partij moet blijven leiden: de natuurlijke aanvoerder van onze kandidatenlijst op weg naar de verkiezingen en in de jaren daarna”, aldus de kandidatencommissie die haar – zoals verwacht – voordroeg.
Marijnissen zelf is optimistisch over de toekomst. ,,We zien steeds meer partijen die afscheid lijken te nemen van het neoliberalisme. De tijd van het doorgeslagen marktdenken lijkt voorbij. Om ervoor te zorgen dat het niet alleen bij woorden blijft, maar er ook echt wat verandert, is een grote SP nodig”, vindt ze.
BB 14.06.2019 De SP is verdwenen uit het stadsbestuur van de gemeente Sittard-Geleen. Raadslid Tom Baars en wethouder Felix van Ballegooij zijn overgestapt van de SP naar de PvdA in die plaats.
Samenwerking op links
Van Ballegooij blijft lid van het college van burgemeester en wethouders, maar vanaf nu namens de PvdA. En Baars wordt raadslid voor de PvdA, samen met Paul Kubben. ‘Ik vind samenwerking op links in deze tijd heel erg belangrijk, ook in Sittard-Geleen”, legt Baars uit. ‘De SP wil juist minder samenwerking en daar bereik je in mijn ogen niks mee.’
Overstap
‘De overstap van de SP naar de PvdA was natuurlijk geen gemakkelijke beslissing’, vult Van Ballegooij aan. ‘We hebben allebei geconstateerd dat de huidige koers van de SP niet meer bij ons past. En het ziet er niet naar uit dat dit op afzienbare termijn gaat veranderen. De PvdA heeft een duidelijke sociale en duurzame koers en daar voelen we ons bij thuis.’
Eerder stapte raadslid Ivo Tillie al uit de SP om als eenmansfractie verder te gaan. Hij blijft achter wethouder Felix van Ballegooij staan. (ANP)
Telegraaf 14.06.2019 De SP is verdwenen uit het stadsbestuur van de gemeente Sittard-Geleen. Raadslid Tom Baars en wethouder Felix van Ballegooij zijn overgestapt van de SP naar de PvdA in die plaats.
Van Ballegooij blijft lid van het college van burgemeester en wethouders, maar vanaf nu namens de PvdA. En Baars wordt raadslid voor de PvdA, samen met Paul Kubben.
„Ik vind samenwerking op links in deze tijd heel erg belangrijk, ook in Sittard-Geleen”, legt Baars uit. „De SP wil juist minder samenwerking en daar bereik je in mijn ogen niks mee.”
„De overstap van de SP naar de PvdA was natuurlijk geen gemakkelijke beslissing”, vult Van Ballegooij aan. „We hebben allebei geconstateerd dat de huidige koers van de SP niet meer bij ons past. En het ziet er niet naar uit dat dit op afzienbare termijn gaat veranderen. De PvdA heeft een duidelijke sociale en duurzame koers en daar voelen we ons bij thuis.”
Eerder stapte raadslid Ivo Tillie al uit de SP om als eenmansfractie verder te gaan. Hij blijft achter wethouder Felix van Ballegooij staan.
AD 14.06.2019 De SP is verdwenen uit het stadsbestuur van de gemeente Sittard-Geleen. Raadslid Tom Baars en wethouder Felix van Ballegooij zijn overgestapt naar de PvdA.
Van Ballegooij blijft lid van het college van burgemeester en wethouders, maar vanaf nu namens de PvdA. En Baars wordt raadslid voor de PvdA, samen met Paul Kubben.
,,Ik vind samenwerking op links in deze tijd heel erg belangrijk, ook in Sittard-Geleen”, legt Baars uit. ,,De SP wil juist minder samenwerking en daar bereik je in mijn ogen niks mee.”
De overstap van de SP naar de PvdA was geen gemakkelijke beslissing, vult Van Ballegooij aan. ,,We hebben allebei geconstateerd dat de huidige koers van de SP niet meer bij ons past. En het ziet er niet naar uit dat dit op afzienbare termijn gaat veranderen.”
Eerder stapte raadslid Ivo Tillie al uit de SP om als eenmansfractie verder te gaan. Hij blijft achter wethouder Felix van Ballegooij staan.
Vertrekkend SP-voorzitter Ron Meyer was vanmiddag niet bereikbaar voor commentaar.
Trouw 02.06.2019 De verkiezingsuitslagen van de SP worden almaar slechter, met nul zetels in het Europees Parlement als dieptepunt. Kritische leden vinden dat de partij zich opnieuw moet uitvinden.
SP’ers Emin Basoglu en Bert Peterse hebben de eerste folders in de brievenbussen gestopt als Annemarie Aaldijk (73) de deur uit komt. Zij pakt een stapeltje, en helpt de socialisten hun flyers en Woonkranten te verspreiden. De folder nodigt bewoners aan de Lijnbaanflats in hartje Rotterdam uit voor een bewonersavond, maandag. Daar kunnen zij vragen stellen aan de woningcorporatie over de rommelige renovatie van de monumentale galerijflats.
Veel bewoners moesten hun appartement langer verlaten dan hen was voorgehouden, zegt Aaldijk. In plaats van een kleine renovatie, werden vloeren en plafonds vervangen, asbest verwijderd en de keuken verbouwd. Op zich prima, maar appartementen raakten daarbij voor soms wel duizend euro beschadigd. Een volledige schadevergoeding blijft uit. Aaldijk is ‘hartstikke blij’ met de steun die ze krijgt van de SP. “We hebben de wethouder al gesproken, met ons bewonerscommissietje zijn we niet in staat dat te regelen.”
Soms is het frustrerend als je het verschil maakt in buurten, waar de bewoners vervolgens nauwelijks op je stemmen, aldus Raadslid Daan Brandenbarg.
Lekkages
In de appartementen en in de winkels aan de straat klinkt lof voor de socialisten. Toch stemden maar weinig bewoners op de SP, bij de voor de partij zo dramatisch verlopen Europese verkiezingen. Aaldijk stemde niet. Ooit stemde ze SP, toen Jan Marijnissen nog partijleider was. In diens dochter Lilian ziet ze het niet echt. De afgelopen jaren stemde ze vaak Geert Wilders.
Ook winkelier Melanie van Waas roemt de SP. Ze had twee keer bijna brand in haar winkel, veroorzaakt door lekkages bij de verbouwingen. Tot overmaat van ramp wordt haar zaak mogelijk wekenlang gerenoveerd in de zo belangrijke wintermaanden. De stress is haar van het gezicht af te lezen. “Ik vind het bizar dat de SP niet in het Europees Parlement zit”, zegt ze. “Ze verdienen onze steun.” Om vervolgens tot haar schaamte te bekennen: “Ik stemde VVD. Heel gênant.”
De afstraffing bij de Europese verkiezingen dreunt nog na bij de SP. De partij verdwijnt volledig uit het Europees Parlement. In maart was er al fors verlies bij de Provinciale Statenverkiezingen. De twee voorgaande verkiezingen gingen ook al verloren: het percentage SP-stemmen krimpt elke stembusgang. Wat moet de partij doen om weer te groeien?
Actie voeren
Verlies of niet, de partij gaat door met waartoe ze ooit is opgericht: langs de deuren trekken, opkomen voor mensen die hun strijd tegen onrecht, gemeenten en woningcorporaties niet alleen afkunnen.
Niet alleen in Rotterdam. Donderdagavond organiseerde de afdeling Groningen een actie tegen schimmelwoningen. Onder een partytent in de wijk Paddepoel kwamen zo’n zestig bewoners bij elkaar. De lokale SP probeert zo de druk op te voeren, zodat de woningcorporatie iets gaat doen aan de vochtige en tochtige huizen.
“Wij gaan gewoon door met wat we doen voor de mensen in de wijken”, zegt het Groningse raadslid Daan Brandenbarg. Natuurlijk, de verkiezingsnederlagen doen pijn. En soms is het frustrerend als je het verschil maakt in buurten, waar de bewoners vervolgens nauwelijks op je stemmen. Brandenbarg: “In sommige wijken waar wij actievoeren, stemt 20 à 25 procent van de mensen op ons. Maar als maar 29 procent van de mensen naar de stembus gaat, is dat natuurlijk alsnog niet veel.”
In 2017 en 2018 was de SP in Rotterdam ongeveer dag en nacht in het naoorlogse noodwijkje Wielewaal. Dat betaalde zich uit bij de raadsverkiezingen: 30 procent stemde in 2018 op de socialisten. Maar mensen vergeten snel. Dit jaar stemden de Wielewalers massaal op Forum voor Democratie.
Vroeger was de SP spraakmakend. We waren een frisse partij, met ons kon je lachen, aldus Voorzitter Pieter Schol.
Aansprekend verhaal
Tot op zekere hoogte geven lokale SP’ers de partijleiding in Den Haag gelijk, die klaagt dat de Europese verkiezingen SP-stemmers niet aanspreken. Pieter Schol, voorzitter in Rotterdam: “Als wij mensen op de markt aanspreken over Europa, dan interesseert dat ze niks. Ze zijn blij als ze het einde van de maand halen.” Anderzijds: “Dit was de hoogste Europese opkomst in decennia. Wij hebben blijkbaar geen aansprekend verhaal voor de mensen die thuisbleven, én niet voor hen die wel zijn gaan stemmen.”
Ook fractievoorzitter Eric Smaling van provinciale staten Noord-Holland vindt dat de partij de oorzaken bij zichzelf moet zoeken. “Als je excuses zoekt, dan voorkom je dat je in de spiegel kijkt.” En dat laatste, klinkt het in de partij, is wat de SP de komende tijd zal moeten doen.
De mislukte Europese campagne leidde al tot het vertrek van partijvoorzitter Ron Meyer, eind dit jaar. Hij was verantwoordelijk voor het Hans Brusselmansspotje, waarin een op PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans lijkende ‘eurofiel’ taarten met Europese vlaggen naar binnen schrokt. De reacties legden tweespalt in de partij bloot. Tussen leden die in het spotje de vurig gewenste ‘middelvinger’ naar het establishment zagen, en leden die het smakeloos of nationalistisch vonden.
Brusselmansfilmpje
Van Brandenbarg had Meyer niet weg gehoeven. “Doodzonde”, noemt hij diens vertrek. Tijdens de laatste partijraad, na de provinciale verkiezingen, riep de Groninger zijn partijgenoten op zich radicaler op te stellen: “We moeten de shit van alle anderen weer over ons heen krijgen. En daar dan in gaan zwemmen!”
Brandenbarg zag zijn, door Meyer met instemming begroette, oproep terug in de campagne. “Er is van alles gezegd over het brusselmansfilmpje, niet dat het niet anti-establishment was. De handschoen is opgepakt.” De meer anti-elitaire opstelling kwam volgens Brandenbarg te laat om vruchten af te werpen. “In een paar weken vaar je niet een andere koers.”
Meyer pleitte sinds zijn aantreden in 2015 toch al voor meer activisme: partijleden moesten van hem nog meer langs de deuren. Brandenbarg kan zich daar goed in vinden. “Voor het eerst in tijden is er weer kameraadschappelijkheid. We zijn weer een activistische club. Dat is zoveel belangrijker dan een goede verkiezingsuitslag.”
Deelname aan parlementen noemt Brandenbarg slechts een ‘middel’: zitting nemen in het Europees Parlement mag geen doel op zich zijn. “Als je de wereld wilt veranderen, het kapitalisme wilt omverwerpen, dan is een parlement een extra podium. Voor onze partij is het echter niet het hoofddoel.”
Halfslachtige campagne
Noord-Hollander Smaling vindt dat te kort door de bocht. Europarlementariër Dennis de Jong deed goed en belangrijk werk in Brussel, zegt hij. “Als je een mening hebt over Europa, helpt het als je daar iemand hebt. Nu lig je er vijf jaar uit.”
Rotterdammer Schol: “Wij hebben niet meer de luxe om te zeggen dat het leuk is om in een parlement te zitten.” Hij wil best de discussie aangaan, om niet langer mee te doen aan het ‘parlementaire circus’: “Gooi alle luiken maar open, bespreek of je een actiepartij wilt worden. Maar zolang je meedoet aan verkiezingen, moet je proberen op elk terrein zoveel mogelijk voor elkaar te krijgen.”
Schol denkt dat de SP de afgelopen jaren met haar activisme de rest van het verhaal heeft laten ‘verstoffen’. De partij voerde vaak halfslachtig campagne, zegt hij: “Onze klimaatplannen gaan misschien wel verder dan die van GroenLinks, maar het kwam niet over bij de Provinciale Statenverkiezingen.”
Ook het verhaal in de Europese campagne vond hij niet goed. “We waren zo met Polen in stacaravans bezig, dat we heel makkelijk in dezelfde hoek als Forum en PVV geplaatst konden worden. We hadden het over ‘Breek de macht van Brussel’. Dan denken mensen: de SP is tegen Europa, die zitten in het nexit-kamp.” In plaats daarvan had de partij volgens hem moeten uitleggen dat Europese samenwerking veel heeft opgebracht, maar dat het nu socialer moet.
Schimmelwoningen
Volgens Schol probeerde de partijleiding overgelopen PVV-kiezers terug te halen. “Kijk eens naar de uitslag: die PVV-kiezers, die zijn er niet eens!” Ook de partij van Geert Wilders haalde nul zetels in het Europees Parlement.
Diezelfde analyse maakt de Zaanse fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer. Volgens hem heeft de SP geprobeerd op te komen voor een witte arbeidersklasse die anno 2019 niet meer bestaat.
Zoomermeijer vond het brusselmansspotje tekenend. “Dat was SP-onwaardig: op de man en smakeloos. Het had van de PVV of Forum kunnen komen. We zaten te hengelen naar die stem, in plaats van ons af te vragen: wat maakt ons sociaal? Is dat actievoeren tegen schimmelwoningen? Of ga je je afvragen wat je wilt bereiken?”
De Zaanstedeling liet zich, net als de afdeling Rotterdam, de afgelopen jaren vaak kritisch uit over de partijkoers. Hij is één van de leden achter De Groep, een verband van SP’ers dat een ‘ruimhartig en menswaardig’ asielbeleid wil. Tijdens de vorige partijraad werd Zoomermeijer uitgejoeld door partijgenoten en kreeg hij van lokale bestuurders én van Ron Meyer te verstaan dat het tijdens de campagne klaar moest zijn met openlijke kritiek.
Zoomermeijer waarschuwde toen al dat kritiek ná de Europese Verkiezingen dubbel zo hard terug zou komen. Op dat punt is de SP nu aangekomen.
Ruimhartiger
De kiem van die kritiek gaat al verder terug. Ron Meyer, gesteund door het toenmalige partijbestuur, won vier jaar geleden met een verrassend nipte voorsprong (59 procent) de voorzittersverkiezing van Sharon Gesthuizen. Zij pleitte onder meer voor een ruimhartiger vluchtelingenbeleid. Volgens Zoomermeijer is de 41 procent die op haar stemde sindsdien niet gehoord. “De discussie valt nu niet meer te vermijden. Dat gaat pijn doen, maar het moet.”
De Zaanstedeling kan zich vinden in de tweet van Kamerlid Peter Kwint aan, die schreef dat de partijleden zo nodig ‘elkaar helemaal de tering’ in moeten schelden. Zoomermeijer: “Niet om elkaar af te branden, maar om de vraag te stellen: wie zijn wij?” Hij kijkt bewonderend naar Amerikaanse politici als Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez. “Zij stellen radicalere eisen dan de SP. We moeten ons afvragen wat het socialisme betekent in de 21ste eeuw.”
Zoomermeijer doet een aanzet. De SP onderscheidde zich de afgelopen jaren volgens hem nauwelijks van de PvdA en was ‘regeringsgeil’. “De partij moet diversiteit omarmen, pleiten voor internationale solidariteit.” Ook wil hij fundamentele systeemkritiek horen: “We zijn kritisch op Shell, maar we komen niet met alternatieven. Het bedrijf is van invloed op de levens van zo veel mensen, dan moet je de vraag durven stellen of het in gemeenschappelijke handen moet komen.”
Knipoog
Ook Noord-Hollander Eric Smaling hoopt dat het vertrek van Meyer ruimte biedt aan de mening van sympathisanten van Gesthuizen. “De visie is versmald. We kwamen de afgelopen campagnes heel erg op voor de schoonmakers, beveiligers, de havenarbeiders en de mijnwerkers.” Begrijp hem niet verkeerd, dat zijn groepen waar de SP zich voor moet inzetten: ‘maar een groot deel van de hogeropgeleide middenklasse voelde zich niet aangesproken.’
De SP, zegt Smaling, kreeg ooit sympathie van vriend en vijand. “Omdat we altijd de deuren langs gingen en streden voor een eerlijke wereld en gelijke kansen.” Nu komt de partij vooral boos over. “We moeten weer een verhaal van hoop en positiviteit bieden. Er is genoeg om boos over te zijn in de wereld, maar je kunt heel serieuze dingen ook met een knipoog brengen.”
Rotterdammer Schol is het met Smaling eens. De SP moet weer die ‘ouderwetse rebellenclub’ worden, vindt hij. Zelf had hij niet zo’n moeite met het brusselmansspotje – ‘ik hou wel van wat controverse’ –, maar binnen zijn afdeling was er veel afkeuring.
“Áls je zo’n filmpje maakt, dan moet je het goed uitvoeren.” Vroeger was de SP spraakmakend, zegt Schol, en won ze sympathie met ludieke campagnestunts, zoals filmpjes met Raggende Manne-voorman Bob Fosko. “Dat was leuker. We waren een frisse partij, met ons kon je lachen.”
Na een veelbetekenende stilte: “Nou…”
Lees ook:
SP wijt nederlaag aan de dominantie van het klimaat in de campagne
Onder een overweldigend applaus betrad Lilian Marijnissen donderdag rond het middaguur de fractiekamer van de SP.
Het rommelt binnen de PVV na weer een verkiezingsnederlaag. Drie PVV’ers in Noord-Holland schermen met het oprichten van een alternatieve partij’, een ’democratische PVV’, de DPV. Dit tot woede van Geert Wilders die inmiddels lucht heeft gekregen van de plannen, waarna ze – al dan niet voorlopig – de tent verlaten…
We zijn ingehaald
Geert Wilders heeft te maken met oppositie en scepsis binnen zijn eigen PVV. Kan hij zich nog opladen, na twee verkiezings-nederlagen? ,,De nieuwsgierigheid is eraf. Er is met Baudet een nieuwe belofte ‘We zijn keihard ingehaald’, zegt een volgeling. ,,Als Forum er geen puinhoop van gaat maken, dan zou het wel eens klaar kunnen zijn voor ons’’
Dat is niet eerlijk kereltje !!!
Kort vóór de Europese verkiezingen zegde André Elissen zijn appartement in Brussel vast op. Sinds 2017 was de PVV’er er aan het werk als Europarlementariër, maar ‘de nederlaag’ hing al in de lucht, zegt hij. ,,Ik zag de bui al hangen, dus heb maar tijdig de huur opgezegd om gedoe te voorkomen.”
Ja, veelzeggend is het wel, erkent Elissen. Als zelfs de PVV-politicus er geen vertrouwen meer in heeft…Toch, vertelt Elissen, je ‘moet reëel zijn’. ,,Ik hoorde het ook in mijn omgeving: we zijn gewoon te onzichtbaar geweest in de campagne.’’
Opstappen na Europees verkiezingsdebacle geen optie voor Wilders: ‘U zult me nooit zien gaan’
Zijn partij verloor deze maand wéér een verkiezing, hij haalt zelden nog de journaals en vandaag kreeg hij ook nog een (tijdelijk) Twitter-verbod. “De magic van Geert Wilders werkt niet meer vanzelf”, stellen (oud-)PVV’ers tegen NRC.
De PVV ging bij de Europese verkiezingenvan vier naar nul zetels, hoewel de partij na de brexit waarschijnlijk wel een zetel krijgt.
De zware nederlaag van de PVV bij de Europese verkiezingen is te wijten aan de onzichtbaarheid van de partij. Dat zei voorman Geert Wilders vanmiddag bij aanvang van het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Aftreden is voor de ervaren politicus geen optie; ,,U zult me nooit zien gaan.’’
Telegraaf 07.06.2019
Ook reageerde PVV-leider Geert Wilders vandaag op de forse kritiek die PVV-statenlid René Dercksen gisteren openlijk uitte aan zijn adres. ,,Ik vind het niet chic, ik vind het niet netjes, maar wat kan ik eraan doen’’, zegt Wilders desgevraagd.
AD 28.08.2019
Statenleden René Dercksen en Elly Broere vielen gisteren openlijk hun eigen partijleider Wilders af, door bij het kiezen van de leden van de nieuwe Eerste Kamer op Forum voor Democratie (FvD) te stemmen. Volgens Dercksen heeft Wilders vele kansen laten liggen, waardoor concurrent Forum voor Democratie in de kaart werd gespeeld. ,,Mensen die zich willen inspannen binnen de PVV, worden weggeduwd.’’
De PVV moet meer ‘het land in’, haar achterban opzoeken en haar opvattingen uitleggen. Maar de PVV zal nooit een vereniging worden waar de leden het voor het zeggen hebben, zegt Wilders.
De PVV verdwijnt helemaal uit het Europees Parlement, terwijl de partij de afgelopen jaren nog vier Europarlementariërs leverde. Wel bemachtigt de partij alsnog een zetel zodra het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat.
,,We hadden meer naar de kiezer moeten gaan en bijvoorbeeld uitleggen waarom een nexit een goed idee is’’, meent Wilders. ,,Dat gaan we dus ook doen. En vooral constant, niet alleen in verkiezingstijd.’’
Daar moet de PVV des te meer werk van maken ‘omdat we geen ledenstructuur hebben’, zegt Wilders, het enige lid van de partij. En dat blijft zo. ,,We zijn geen eenmansbedrijf, maar we zullen nooit een ledenvereniging worden.’’
Aan vertrekken denkt Wilders niet. ,,Ik zal nooit aftreden. Wat andere partijen doen moeten ze zelf weten, maar ik zit hier nog wel 10, 15 jaar. U zult me nooit zien gaan, ik zal altijd opnieuw die kar blijven trekken. Daar heb ik ook heel veel zin in. En het zal weer een heel groot succes gaan worden.’’
AD 27.07.2019 De PVV zal nooit een ledenpartij worden. ,,Maar we moeten wel meer het land in. Ons verhaal meer en beter uitleggen.” Dat zegt PVV-leider Geert Wilders in een vraaggesprek met De Limburger.
De partij leed stevige nederlagen bij de Statenverkiezingen en de Europese verkiezingen. ,,De PVV moet aan de bak. We moeten ook minder braaf worden. Meer de grenzen opzoeken”, aldus Wilders. Hij vindt dat de huidige politiek bestaat uit ‘middelmatige partijen met middelmatige politici met middelmatige oplossingen’, waardoor de grote problemen (‘de koopkracht, de terreur, de islamisering, onze identiteit, zeggenschap in Europa en in je eigen land’) blijven liggen en Nederland ‘langzaam naar de afgrond gaat’.
Van opstappen wil de PVV-voorman niet weten. ,,Mijn missie is vóór de vrijheid en tegen de islam. Daar geef ik als het moet mijn leven voor. Ze krijgen me dus niet, of alleen per brancard weg.”
De zware nederlaag van de PVV bij de Europese verkiezingen was volgens Wilders te wijten aan de onzichtbaarheid van de partij.
AD 17.06.2019 In het Wilders-bolwerk Spijkenisse is een scheuring opgetreden in de vijfkoppige PVV-fractie. Fractieleider Peter van der Velden en Boy Wildeboer zijn vanavond opgestapt en beginnen een eigen fractie. ,,Wij blijven de lijn-Wilders volgen, wij blijven hem trouw.’’
Al weken broeide het binnen de Nissewaardse partij. Aan de ene kant zaten Van der Velden en Wildeboer die de harde lijn willen volgen, aan de andere zijde staan Anita Verweij, Frank van Boven en Gloria Frances Molenaar die een softere aanpak voorstaan. Vanavond barstte de bom, hoewel er volgens beide kampen geen onvertogen woord viel.
Ereschuld
Van der Velden: ,,Wij hebben een ereschuld in te lossen naar onze kiezers. 3500 mensen in de gemeente Nissewaard hebben op Boy en mij gestemd. Met deze club mensen kunnen wij niet waarmaken wat we hebben beloofd. Wij willen het echte geluid van Wilders laten horen. Wij willen geen islamitisering van Nissewaard.
Die opdracht hebben we meegekregen en dat hebben we Wilders beloofd. Dat botst met de rest. En we zullen in de raad zeker niet alleen de islam aankaarten. Alleen willen we niet dat het hier een tweede Rotterdam-Zuid wordt.’’
Van der Velden en Wildeboer weten nog niet hoe hun fractie gaat heten. Ze lichten morgen burgemeester Foort van Oosten in over de afsplitsing.
Van der Velden noemt het besluit ‘emotioneel’. ,,We hebben er met z’n allen keihard aan gewerkt. De kiezer verwacht wat van ons. Dat willen we de komende 2,5 jaar waarmaken. Wij willen niet ons standpunt wijzigen onder druk van de rest van de raad. Die vindt ons een one-issuepartij, maar wij laten ons niet ringeloren en gaan door op onze lijn. Als je onder druk van anderen je mening gaat aanpassen, loop je in no-time in een djellaba (een lang gewaad dat moslims dragen, red.)’’
Van der Velden laat weten dat Wildeboer en hij bij bepaalde onderwerpen best willen samenwerken met de overgebleven PVV’ers.
Anita Verweij benadrukt in een eerste reactie dat ‘zij eruit zijn gestapt’. ,,Wij hebben afgesproken niet met modder gooien.’’ Verweij zit vanavond in het provinciehuis in Den Haag om de ontstane situatie met een PVV-regiocoördinator te bespreken.
Klap
De splitsing is een klap voor partijleider Geert Wilders die veel vertrouwen had in zijn grootste raadsfractie in Spijkenisse dat hij zijn ‘hometown’ noemt. Eerder had hij al problemen in Rotterdam. Daar werd de kandidatuur van Géza Hegedü als lijsttrekker al na één dag ingetrokken nadat er via ‘onbekende informatie’ aan het licht kwam dat hij banden zou hebben met de extreem-rechtse beweging Erkenbrand.
De PVV haalde uiteindelijk één zetel in de Maasstad maar viel ook daarna vooral op door geruzie. Zo werden twee burgerraadsleden uit de partij gezet en moest de partij op last van de rechter een ontslagen medewerker weer in dienst nemen.
MSN 07.06.2019 Drie Noord-Hollandse PVV’ers willen een alternatieve PVV oprichten, die democratischer van opzet is dan de huidige partij van Geert Wilders. Dat meldt De Telegraaf, die een intern document daarover in handen heeft.
De bedenkers schetsen daarin hoe en waarom de ‘Democratische Partij voor de Vrijheid’ (DPV) moet worden opgezet. Ze hekelen het feit dat de PVV geen leden heeft, op Wilders na. Ook schrijven de opstellers dat bij recente verkiezingen veel PVV-stemmers zijn thuisgebleven “uit onvrede over het gebrek aan daadkracht van Wilders”.
Volgens de krant was de PVV-leider woedend over de plannen en heeft hij ze de kop ingedrukt.
In deze video zie je hoe GroenLinks-leider Klaver woensdag 29.05.2019 op het rumoer reageert. Daaronder hebben we op een rij gezet wat er mis ging bij GroenLinks.
Dat is opmerkelijk, want het leenstelsel kwam er in 2015 met steun van Özdils partij GroenLinks.
Sterker nog: GroenLinks-leider Klaver speelde destijds een belangrijke rol in de onderhandelingen over het stelsel. Volgens politiek verslaggever Xander van der Wulp ligt het onderwerp daarom gevoelig. “Als Klaver nu zegt dat hij van het leenstelsel af wil, kan dat imagoschade opleveren.”
Telegraaf 04.06.2019
AD 04.06.2019
Vlucht naar voren
Daarom koos Özdil de vlucht naar voren, aldus Van der Wulp. Hij verraste de partijtop door zich in Trouw tegen het leenstelsel te keren. “Hij was bang dat er anders niets zou veranderen.” En hij had succes, want twee dagen later trok GroenLinks – bij monde van partijleider Klaver – de steun voor het leenstelsel alsnog in.
“GroenLinks was al langere tijd niet meer zo blij met het leenstelsel en veel leden wilden er ook vanaf”, vertelt Van der Wulp. “Maar dat hadden ze liever op een zelfgekozen moment bekendgemaakt en niet in verkiezingstijd.”
Wie is Zihni Özdil?
Zihni Özdil studeerde geschiedenis in Rotterdam. Hij was columnist bij NRC en was docent geschiedenis op universiteiten in Rotterdam en Amsterdam. In de politiek was hij een relatieve nieuwkomer.
Özdil kwam na de laatste verkiezingen, in maart 2017, in de Tweede Kamer. Hij voerde het woord over werkgelegenheid, pensioenen en onderwijs. Hij moest wennen aan de cultuur binnen GroenLinks. Vorig jaar liep hij al eens tegen zijn grenzen aan. Hij meldde hij zich toen een poosje ziek.
Vertrek Zihni Özdil laatste in reeks conflicten bij GroenLinks
Het vertrek van Tweede Kamerlid Zihni Özdil, die afscheid moet nemen van GroenLinks vanwege een ‘vertrouwensbreuk’, maakt veel los in politiek Den Haag. Zelf spreekt hij van ‘karaktermoord’. Het is niet de eerste keer dat een GroenLinkser moet vertrekken na een ruzie met partijgenoten. Vier recente interne conflicten binnen de partij.
Telegraaf 31.05.2019
Özdil vertrekt wegens ‘vertrouwensbreuk’
Özdil maakte zijn vertrek als Tweede Kamerlid dinsdagavond bekend op Facebook en Twitter. Zijn weerstand tegen het leenstelsel voor studenten – Özdil is tegen, de partijtop van GroenLinks vóór – is volgens hem de reden voor de ‘vertrouwensbreuk’ die zijn afscheid van de fractie onvermijdelijk maakt. ‘Mijn zetel behoort toe aan de partij aan wie ik veel te danken heb en geef ik dan ook terug,’ schreef hij op Twitter.
Diezelfde avond reageerde ook partijleider Jesse Klaver op het nieuws. In een verklaring op de GroenLinks-website bevestigde hij de ‘onherstelbare vertrouwensbreuk’. Klaver noemt Özdil een ‘creatief denker, iemand met veel talent, maar als Kamerlid kwam hij in de knoop’. De fractievoorzitter stelt dat de breuk geen gevolg is van een inhoudelijk meningsverschil, zoals over het leenstelsel, maar ‘bleef hij afspraken keer op keer schenden, schond de onderlinge vertrouwelijkheid en vertoonde ontoelaatbaar gedrag waardoor collega’s zich niet meer veilig voelden’. De partijleider geeft als voorbeeld dat Özdil een intern gesprek met een collega heimelijk zou hebben opgenomen.
Met die lezing is Özdil het duidelijk niet eens. Kort na de verklaring van Klaver deelde hij via sociale media een tweede bericht: ‘Ontzettend jammer dat de partijleiding voor karaktermoord heeft gekozen. En mijn functioneren ter discussie stelt.’ Ook is hij van mening dat politiek gaat ‘over meer dan fractiediscipline. Het gaat ook over authenticiteit, over koers houden. Zonder last of ruggespraak. En zonder aanziens des persoons’.
Via Twitter komen woensdag diverse andere spanningen tussen Özdil en partijgenoten aan de oppervlakte. Zo weet NRC-columnist Tom-Jan Meeus te melden dat het Kamerlid van een (niet nader genoemde) GroenLinkser het verzoek kreeg voorlopig niet meer te twitteren, nadat (extreem-)linkse activisten boos waren geworden over een foto waarop Özdil onderzoeker Sid Lukkassen omhelsde. Laatstgenoemde wordt door critici beschuldigd van extreem-rechts gedachtegoed. In een ingezonden stuk in de krant sprak het Kamerlid zijn ergernis uit over de ‘twitterextremisten’, die het ‘vrije debat om zeep’ zouden helpen
‘Ik wil dat je helemaal niet meer twittert totdat wij elkaar gesproken hebben’, kreeg Özdil geappt, nadat GroenLinksers boos werden omdat Özdil lachend op de foto met Sid Lukkassen ging
Tom-Jan Meeus@tomjanmeeus
‘Laten we voor jouw bestwil en voor de geloofwaardigheid van GroenLinks als vrijzinnige partij, doen alsof je dit bericht, waarin je een Kamerlid het zwijgen probeert op te leggen, niet hebt verstuurd’, reageerde @ZihniOzdil. Dit was 29 april – een maand geleden 88
De voorbeelden lijken in strijd met de verklaring van Klaver, die schrijft dat het iedereen binnen GroenLinks vrij staat ‘een discussie te openen of een afwijkend standpunt in te nemen’. Daarbij komt dat anonieme GroenLinksers aan NOS-verslaggever Xander van der Wulp hebben gelekt dat Özdil ‘ongelukkig, gestrest, onbetrouwbaar, onbereikbaar’ zou zijn en een alcoholprobleem zou hebben. Özdil noch andere GroenLinksers hebben op die aantijgingen gereageerd.
#Metoo-persvoorlichter terug bij GroenLinks in Den Haag
Begin deze maand werd bekend dat de persvoorlichter die in maart 2018 door GroenLinks werd ontslagen wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag jegens een stagiaire, een nieuwe baan heeft als persvoorlichter voor voormalig GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren, tegenwoordig wethouder ‘Duurzaamheid en Energietransitie’ voor de partij in de gemeente Den Haag. De twee werkten in de Tweede Kamer al nauw samen.
Aanvankelijk gaf de partij van Jesse Klaver de zegsman een ’tweede kans’ omdat hij spijt had betuigd, maar later werd hij alsnog uit zijn functie gezet. De woordvoerder liet het daar niet bij zitten en stapte naar de rechter om 50.000 euro ontslagvergoeding te eisen vanwege vermeende laster door GroenLinks. Dat was tevergeefs, mede door een besproken e-mail van de partij aan de persvoorlichter.
Daarin stond uitgebreid beschreven hoe de woordvoerder de stagiaire na een kerstfeest probeerde te zoenen en betasten, terwijl zij dat niet wilde. ‘Aangezien jij bleef aandringen, raakte de vrouw in paniek en voelde ze zich angstig,’ werd hem verweten. ‘Naar toen bleek, was ze haar tas kwijtgeraakt. Op een gegeven moment ben jij weggegaan en je hebt de vrouw midden in Den Haag, wetende dat zij niet meer naar huis kon komen, aan haar lot overgelaten.’
‘Dat dit kan gebeuren op een plek waar ik verantwoordelijk ben, is verschrikkelijk,’ reageerde Klaver destijds in een uitzending van het inmiddels ter ziele gegane programma RTL Late Night. ‘Wat ik hiervan leer, is dat het dus overal kan gebeuren, zelfs in een organisatie waar je zelf werkt en waarvan je denkt: dit is een veilige werkomgeving. En dat maakt mij verdrietig.’
Van Tongeren reageerde tegen De Telegraaf dat ze niet wist wie haar nieuwe persvoorlichter zou worden, omdat de gemeente Den Haag over de sollicitatieprocedure zou zijn gegaan. Maar volgens de krant leert navraag bij de gemeente dat Van Tongeren zelf uiteindelijk de knop heeft doorgehakt en koos voor haar oud-medewerker op het Binnenhof. Omdat die nooit is veroordeeld, kon hij een Verklaring Omtrent Gedrag krijgen, zei een gemeentewoordvoerder. Wel was de gemeente op de hoogte van het nieuws over de #MeToo-affaire rond de persvoorlichter.
Zelf wil de voorlichter niet reageren, terwijl een zegsman van Klaver het tegenover De Telegraaf kort hield: ‘Hij heeft een nieuwe baan. Daar gaan we niet op reageren.’
Relatie Kamerlid Grashoff en partijvoorzitter Meijer verzwegen
Een andere ‘vertrouwensbreuk’ bij GroenLinks deed zich voor in juni vorig jaar, toen zowel partijvoorzitter Marjolein Meijeren Tweede Kamerlid Rik Grashoff van opstapten. De twee hadden voor hun partij verzwegen dat ze sinds april 2017 een liefdesrelatie hadden. Nadat ze dat in juni vorig jaar hadden opgebiecht, bleek een week later dat de twee toch niet de hele waarheid hadden verteld.
Toen Meijer en Grashoff hun relatie bekendmaakten, leek het bij een uitbrander te blijven. Dit ondanks de gevoelige verhoudingen tussen beiden, die de partij zwaar op de maag lag: partijvoorzitter Meijer voerde bij GroenLinks onder meer de functioneringsgesprekken met Kamerleden, onder wie dus ook haar minnaar Grashoff. Toen de voorzitter haar taak neerlegde en Grashoff aankondigde aan zijn laatste periode als Kamerlid bezig te zijn, leek de kou uit de lucht.
Kort daarop kwam het partijbestuur echter ter ore dat Meijer en Grashoff al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 samen waren. ‘Dat veroorzaakte een vertrouwensbreuk,’ liet GroenLinks weten.
Klaver noemde het ‘klote om op deze manier afscheid te moeten nemen van twee collega’s die veel voor onze partij hebben betekend’. Het is volgens hem ook ‘niet aan anderen om te oordelen over de liefde tussen twee mensen’. Maar ‘wel is het zo dat, in een hecht team dat knokt voor gezamenlijke idealen, je blind op elkaar moet kunnen vertrouwen en zeker moet weten dat iemand de waarheid spreekt’. Drie weken terug werd duidelijk dat oud-Kamerlid Grashoff namens GroenLinks deel gaat uitmaken van het provinciebestuur in Noord-Brabant, waar de partij gaat samenwerken met VVD, CDA, D66 en PvdA.
Van Tongeren na 6 jaar Kamerlidmaatschap niet op lijst
De eerdergenoemde Liesbeth van Tongeren werd tweeënhalf jaar terug ook al hoofdonderwerp van een interne rel. De voormalig directeur van Greenpeace, die al sinds 2010 voor GroenLinks in de Tweede Kamer zat, kreeg in december 2016 plots van de kandidatencommissie te horen dat ze niet op de kieslijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 zou komen te staan.
Van Tongeren kreeg dat te horen in een gesprek dat volgens haarzelf tien minuten duurde. Hoewel ze zich veelal bezighield met windmolens en de gaswinning in Groningen, was ze volgens de commissie ‘niet zichtbaar en niet groen genoeg’ en boekte ze in de jaren daarvóór te weinig resultaten.
Het passeren van Van Tongeren leidde tot verontwaardiging bij veel partijleden, die de steunactie #ProLiesbeth voor haar begonnen om haar toch op de lijst te krijgen. Dat leidde er uiteindelijk toe dat Van Tongeren in een online ledenreferendum – een idee van Rik Grashoff – meer dan 50 procent van de stemmen kreeg en dus toch op de lijst kwam. Vorig jaar vertrok ze alsnog uit de Tweede Kamer, nadat ze door haar partij was voorgedragen als wethouder in Den Haag.
NOS 04.06.2019 Zihni Özdil van GroenLinks heeft afscheid genomen als Tweede Kamerlid. Voor de laatste keer zat hij in de Kamerbankjes, terwijl voorzitter Arib zijn afscheidsbrief voorlas. “Ik baal echt dat ik moet vertrekken”, schrijft hij in zijn brief. Özdil stapt op na een vertrouwensbreuk met de fractie en GroenLinks-leider Klaver. “Er is iets grondig misgegaan en dat vind ik ontzettend spijtig.”
In de voorgelezen brief rept Özdil met geen woord over de manier waarop partijleider Klaver hem vorige week in het openbaar harde verwijten maakte. Op Twitter en Facebook benadrukte de onderwijswoordvoerder dat zijn vertrek vooral te maken had met een conflict over zijn ingetrokken steun aan het leenstelsel.
Kamervoorzitter Arib zei dat zijn kritische houding in de Kamer te maken heeft met zijn liefde voor Nederland:
Opgestapt GL-kamerlid: ik baal echt dat ik moet vertrekken
Klaver gaf een andere lezing over zijn vertrek. Hij schreef dinsdagavond in een mail dat Özdil afspraken keer op keer niet nakwam, het onderlinge vertrouwen schond en ontoelaatbaar gedrag vertoonde, waardoor collega’s zich niet meer veilig voelden. Ook kwamen er anonieme verhalen naar buiten over mogelijk overmatig drankgebruik. Özdil uitte zijn verbazing over de “karaktermoord” en Klaver had de dag erna spijt van het “moddergooien en de lelijke politiek”.
In de brief schrijft Özdil dat hij trots was op zijn Kamerlidmaatschap en een “mooie tijd” heeft gehad. Ook heeft hij er nieuwe vriendschappen aan overgehouden met Kamerleden van allerlei andere partijen.
Colaatje
Tot zijn spijt is er geen tijd geweest om met het PvdA-Kamerlid Van Dijk een keer een biertje te drinken. “Maar een ex-collega heeft me goedbedoeld, doch anoniem, geadviseerd het voorlopig bij een colaatje te houden”, grapt hij in zijn brief.
Hij zegt dat de politiek lelijke kanten, maar ook mooie kanten heeft. “Zoals iets kunnen betekenen voor studenten.” Hij wil zich blijven inzetten voor een sociaal en links beleid in de “twitter- en sociale media-democratie”. Hij bedankt Kamervoorzitter Arib, zijn collega’s met wie hij de degens moest kruisen en het ondersteunend personeel, zoals de schoonmakers, de griffie en de catering.
Hij sluit af met het citaat van oud-VVD-collega Han ten Broeke die ook voortijdig moest vertrekken: “…Laat elkaar heel.”
Telegraaf 04.06.2019 Met een reeks smalende steken onder water richting partijleider Jesse Klaver heeft GroenLinkser Zihni Özdil afscheid genomen van de Tweede Kamer.
„Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen”, begon Özdils afscheidsbrief die Kamervoorzitter Khadija Arib voorlas in een volle vergaderzaal. „Ik heb slecht nieuws: ik vertrek uit de Tweede Kamer.” Het was een bijna woordelijke verwijzing naar de brief die Klaver vorige week naar de achterban stuurde nadat hij Özdil aan de kant had gezet.
De afscheidstoespraak zat vol verwijzingen naar Klavers moddergooien van vorige week. ’Lelijke politiek’, noemde Klaver dat bij nader inzien. Özdil sprak van ’mooie politiek’. Hij prees uitvoerig Kamerleden van andere partijen, waarbij hij terloops ook nog toespelingen maakte op zijn vermeende drankzucht. Ook zette hij Beertema (PVV) en Hiddema (Forum) in het zonnetje. Hierin was kritiek te lezen op de breidel die hem in de GL-fractie was aangelegd nadat hij selfies op sociale media had gezet met stevig-rechtse denkers.
In de ’moderne partijdemocratie’ had Özdil ervaren dat ’men het origineel niet kan kopiëren’, opnieuw een verwijzing naar de geleende looks van Jesse Klaver.
Wat ook opviel: hij noemde geen enkele GroenLinkser in zijn afscheidsrede. Toch klapte de gehele fractie uitbundig mee toen de Kamer hem op applaus trakteerde. Van Klaver kreeg hij een omhelzing, die hij als Judaskus moet hebben ervaren.
De breuk met Klaver kwam aan het licht toen Özdil in een interview pleitte om niet langer steun te verlenen aan het leenstelsel voor studenten, een maatregel die er met steun van GroenLinks is gekomen. Het interview was niet afgestemd met de partijtop. Het leidde tot een ’vertrouwensbreuk’. Klaver gooide vervolgens in een mail aan de achterban alle derrie op straat. „Hij bleef keer op keer afspraken schenden, schond de onderlinge vertrouwelijkheden, vertoonde ontoelaatbaar gedrag waardoor collega’s zich niet meer veilig voelden.”
’Beschadigd’
In Pauw vertelde Özdil later op de avond dat hij die beschuldigingen als zeer beledigend had ervaren. „Je krijgt verwijten die schadelijk zijn voor je imago. Ik had het wel gewaardeerd als die aantijgingen waren teruggenomen.” Klaver zou hem in de beslotenheid van het restaurant van de Tweede Kamer zijn excuses hebben aangeboden. Daarover zou ook nog een brief naar de leden van de partij komen. Die is kennelijk nog niet verzonden.
Elsevier 04.06.2019 Zihni Özdil (37) heeft dinsdagmiddag afscheid genomen als Tweede Kamerlid. Het vertrek van Özdil, die GroenLinks moet verlaten vanwege een ‘vertrouwensbreuk’, maakte vorige week veel los in politiek Den Haag. Zelf sprak hij van ‘karaktermoord’.
In zijn afscheidsbrief, die werd voorgelezen door kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA), parodieert Özdil GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver, die de breuk vorige week in een – inmiddels verwijderde – verklaring wereldkundig maakte. Ook heeft Özdil lovende woorden voor ex-collega’s van links tot rechts, en onderwerpt hij de gang van zaken aan het Binnenhof aan een kritische beschouwing.
Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: ik heb slecht nieuws. Ik vertrek uit de Tweede Kamer.
Er is iets grondigs misgegaan. En dat vind ik ontzettend spijtig. Als Kamerlid kwam ik in de knoop. Tussen fractiediscipline en de Grondwet die „zonder last” voorschrijft.
In de afgelopen twee jaar heb ik met veel trots mijn Kamerlidmaatschap vormgegeven. Dat ging met veel pieken, maar ook met dalen.
En daar baal ik van.
Ik snap dat het nieuws je rauw op je dak viel. Maar ik wil benadrukken dat ik een mooie tijd heb gehad in jouw Kamer.
Ik heb aan levenden lijve meegemaakt dat alle Kamerleden in dit huis, hoe ver ze ideologisch ook van elkaar afstaan, dag in dag uit kei- en keihard werken om vanuit hun perspectief Nederland nóg mooier te maken.
En dát… dat is mooie politiek. Hele mooie politiek.
Aan mijn woorden proef je vast hoezeer ik de vrijzinnigheid van democratie waardeer. Vrije, democratische politiek hoort altijd over de inhoud te gaan, en nooit over personen.
Maar ik maak vandaag graag een uitzondering….
Want, ik heb aan mijn tijd in de Kamer ook nieuwe vriendschappen overgehouden. Enkele voorbeelden:
Neem die dekselse Texelaar Gijs van Dijk van de PvdA. Helaas is het ons nog niet helemaal goed gelukt een keer een biertje te drinken. Misschien komt dat nog een keer. Maar een ex-collega heeft me goedbedoeld, doch anoniem, geadviseerd het voorlopig bij een colaatje te houden.
Of Salima Belhaj, van D66. Met wie ik, hou je hart vast, aan het einde van een Kamerdag wél eens een wijntje dronk om te praten over belangrijke zaken van landsbelang. Zoals over hoe Amsterdam zo veel leuker is dan Rotterdam.
Gert-Jan Segers van de ChristenUnie noem ik liever een frienemy. Want hoe hij me jaren geleden uit de EO-Bijbelquiz kieperde verdient stiekem toch wel de schoonheidsprijs. Vooruit dan, laat ik hem daarom maar vergeven.
Hetzelfde geldt trouwens ook voor Frank Futselaar van de SP, iemand die gewoon humor heeft gedoceerd aan de hogeschool. Daar win je het in een debat dus nooit van qua spitsvondigheid. En daar baal ik echt van.
En wat te denken van die twee franke Friezen? Harm Beertema (PVV) en Theo Hiddema (FVD). Hou bij hen alsjeblieft een extra oogje in het zeil, Khadija. Want laten we nooit vergeten wat er is gebeurd in Dokkum….
Wordt het trouwens niet hoog tijd voor een Bonifatius-zaal in de Tweede Kamer?
Ook Pieter Omtzigt (CDA). Een groot parlementariër die niet alleen zijn grondwettelijke controlerende taak zonder last en ruggespraak ernst neemt, maar dat ook in perfecte balans weet te brengen met de moderne verplichtingen van de partijdemocratie. Ik heb ervaren dat je het origineel niet kunt kopiëren.
En last but not least, mijn grote vriend, de altijd goedlachse, vriendelijke en behulpzame Zorba… Zohie… Zohoe… Zohan…Zo Hij Hier. … Afijn, die ene VVD’er met die moeilijke naam.
Als zij-instromer had ik het geluk, en misschien wel het ongeluk, om het politieke spel in dit huis ook te bekijken met de bril van de mensen thuis.
En dan was er toch vaak iets opmerkelijks te aanschouwen: namelijk een spel waarin Kamerleden worden gedwongen…
om de eerste te zijn;
om de snelste zijn;
een inflatie aan moties in te dienen;
waarvan de stemmingsuitslag vervolgens per screenshot de wereld in wordt gegooid.
Ik gebruik expres de term ‘gedwongen’, want het is niet eerlijk om dit fenomeen alleen maar op het bord te leggen van degenen die er in moeten opereren.
Is het niet hoog tijd dat we ons gaan afvragen of we het politieke spel niet te veel tot doel an sich hebben verheven?
Zonder ons meer af te vragen of de spelregels nog wel kloppen?
Want hoe kun je het democratisch spel spelen wanneer je als Kamerlid tegen de honderden ambtenaren van een minister moet opboksen terwijl je, als je geluk hebt, slechts één beleidsmedewerker voor jezelf hebt?
Dat is een vraag die ik aan jou en al mijn collega’s in dit huis wil achterlaten.
Khadija,
Jij was mijn steun en toeverlaat. Zoals wanneer je tijdens alweer een uit de hand lopende debataanvraag vermaande: „Me-neer Öz-dil, het debat moet nog plaatsvinden…”, terwijl je streng doch rechtvaardig uit je ooghoeken keek, waardoor ik alleen maar kon inbinden.
Ik baal echt dat ik moet vertrekken.
Want politiek heeft behalve lelijke kanten ook mooie kanten, zoals iets kunnen betekenen voor studenten.
Ik zie het ook als taak van de overheid om jonge mensen, die we als land in de toekomst zo hard nodig zijn, niet onnodig met een schuldenlast op te zadelen. Als politicus heb ik geprobeerd aan een eerlijk en rechtvaardig onderwijsstelsel bij te dragen. Maar alvast een waarschuwing. Ook als ex-politicus heb je nog niet het laatste van me gehoord. In de Twitter- en socialemediademocratie van vandaag de dag, zal ik me ook buiten de Kamer blijven inzetten voor deze belofte van sociaal en links beleid.
Tot slot wil ik uit het diepst van mijn hart erkentelijkheid betuigen.
Aan jou, Khadija, voor de waardige maar vooral fijne wijze waarop jij je Kamervoorzitterschap uitdraagt.
Aan al mijn collega’s met wie ik zowel mocht samenwerken als de degens mocht kruisen. En natuurlijk aan de stille motor van de Tweede Kamer, het ondersteunend personeel: van de schoonmakers tot de griffie tot de catering.
Ik sluit af met de wijze woorden van een dierbare collega van een andere partij, die ook voortijdig vertrok:
AD 04.06.2019 In zijn afscheidsspeech heeft vertrekkend Tweede Kamerlid Zihni Özdil (GroenLinks) nog even een plaagstoot uitgedeeld aan partijleider Jesse Klaver.
Hij liet Kamervoorzitter Khadija Arib zijn toespraak voorlezen, die een parodie bleek op de e-mail waarin Jesse het vertrek van Özdil aankondigde vorige week. Hij kopieerde de woorden die Klaver gebruikte: ,,Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: ik heb slecht nieuws.” Maar dan met de toevoeging: ,,Ik vertrek uit de Tweede Kamer.”.
De tekst is er één met een vette knipoog, want er kwam veel kritiek op de e-mail die Klaver naar de GroenLinks-leden stuurde. Klaver hintte namelijk op de redenen van Özdils vertrek zoals ‘ontoelaatbaar gedrag’ en ‘schending van vertrouwen’. Dat riep veel vragen en speculaties op. Nadien kwamen ook verhalen los van anonieme GroenLinksers die claimden dat Özdil geregeld te veel zou hebben gedronken.
Voor hen had hij in zijn afscheidsspeech ook woorden klaar, toen hij verhaalde van zijn band met andere Kamerleden: ,,Of Salima Belhaj, van D66. Met wie ik, hou je hart vast, aan het einde van een Kamerdag wél eens een wijntje dronk om te praten over belangrijke zaken van landsbelang. Zoals over hoe Amsterdam zoveel leuker is dan Rotterdam.”
Als reden voor zijn afscheid geeft Özdil overigens op dat hij ‘Als Kamerlid in de knoop’ kwam. ,,Tussen fractiediscipline en de Grondwet die ‘zonder last’ voorschrijft.’’
Dat verwees naar het begin van de breuk tussen hem en de fractie: via een interview in Trouw pleitte Özdil voor afschaffing van het leenstelsel voor studenten, dat vier jaar geleden juist met steun van GroenLinks werd ingevoerd. Toen Klaver dit daarna met Özdil wilde bespreken, zou Özdil hebben geprobeerd het gesprek op te nemen op zijn telefoon. Daarmee was het vertrouwen beschaamd, vond Klaver.
De tekst in de speech is nog gelardeerd met andere verwijzingen naar Klaver, met zinnetjes als ‘daar baal ik van’ en ‘kei- en keihard werken’, precies zoals de GroenLinksleider vaker gebruikt.
Klaver keek in de Tweede Kamerzaal even beteuterd, maar kon daarna meelachen met de rest van de Kamer. En hoewel het afscheid, zoals Klaver zei ‘lelijk’ was, knuffelden Özdil en hij herhaaldelijk bij het afscheid.
MSN 31.05.2019 Woensdag, een dag na zijn gedwongen vertrek uit de Tweede-Kamerfractie van GroenLinks, plaatste Zihni Özdil een bericht op Facebook: „Politiek gaat over meer dan fractiediscipline. Het gaat ook over authenticiteit, over koers houden. Zonder last of ruggespraak. En zonder aanzien des persoons.”
Hoewel Jesse Klaver het in zijn inmiddels beruchte e-mail aan GroenLinks-leden had over „afspraken en vertrouwelijkheid schenden”, „ontoelaatbaar gedrag” en collega’s die zich „niet meer veilig voelden”, wijt Özdil de breuk zelf aan de verstikkende fractiediscipline.
Daarmee wijst hij op een oud, maar steeds groter politiek probleem. Partijen stellen tegengestelde eisen aan politici, en maken het daarmee zichzelf moeilijk. Enerzijds trekken ze kandidaat-Kamerleden aan met een uitgesproken profiel.
Ze zijn vaak op televisie, zijn ‘dwarse denkers’, of hebben een grote achterban. Die zoektocht naar meer geprofileerde politici is zichtbaar in het percentage voorkeursstemmen dat kiezers geven. In de jaren zeventig stemde circa 10 procent van de kiezers op een andere kandidaat dan de lijsttrekker. In 2017 was dat 27 procent.
Monddood
Tegelijkertijd eisen diezelfde partijen steeds meer uniformiteit van hun politici. In de jaren zeventig en tachtig kwam het nog geregeld voor dat Kamerleden tegen de fractielijn stemden. Tegenwoordig gebeurt dat vrijwel nooit meer. Partijen, zeker als ze deelnemen aan een regeringscoalitie, willen én én: een opvallend Kamerlid dat wel braaf meestemt met de fractiestandpunten.
Zoals hoogleraar politicologie Tom van der Meer (UvA) in 2017 schreef in het boek Niet de kiezer is gek: „Wie mondige, mediagenieke Kamerleden met eigen achterban selecteert, kan niet verwachten dat zij hun profiel inperken, hun eigen agenda opschorten en zich monddood laten maken nadat zij verkozen zijn.”
Van der Meer weet niet of Özdil slachtoffer werd van deze paradox. Maar: „Partijen zijn meer op zoek gegaan naar politici met afwijkende overtuigingen. Ze hopen groepen aan zich te binden, want ze weten dat kiezers steeds meer naar individuele kandidaten kijken. Eenmaal in de fractie wordt het als vanzelfsprekend gezien dat de gekozen volksvertegenwoordigers zich conformeren.”
Frontsoldaat
Myrthe Hilkens was zo’n geprofileerd Kamerlid. Ze was columnist, programmamaker en had het boek McSex. De pornoficatie van onze samenleving geschreven, toen ze in 2011 in de Kamer voor de PvdA-fractie belandde. Op het partijcongres werd ze door de voorzitter van de kandidaatstellingscommissie geprezen als „agenderend”, iemand die „tegen de stroom in roeit”.
De PvdA had in 2012 flink gewonnen en ging regeren met de VVD in Rutte II. In Den Haag, zegt Hilkens, „is het meteen wereldnieuws in de 0,2 procent van de gevallen dat er eens een Kamerlid tegen de fractielijn in stemt. Dat ontneemt de zuurstof aan de authenticiteit en het geweten van een politicus.” Zoals bij Özdil. Hilkens: „Als je een smaakmaker op de lijst zet, moet je daar geen frontsoldaat van willen maken.”
Hilkens verzette zich om principiële redenen tegen strafbaarstelling van illegaliteit, die met de VVD was afgesproken. Ze was het eens met een motie van wantrouwen tegen toenmalig staatssecretaris Fred Teeven (VVD) om de zelfdoding van de Russische activist Aleksandr Dolmatov in 2013. Maar vóór stemmen, dat kon niet.
Reconstructie: De opkomst en ondergang van een bevlogen Kamerlid
Als ze als Kamerlid van een regeringspartij in bijvoorbeeld een debat iets wilde zeggen, ging daar een ‘belboom’ aan vooraf. Daarmee werden ‘woordvoeringslijnen’ tussen de coalitiepartijen op elkaar afgestemd. „Eerst moest je langs de minister of staatssecretaris, en bij hun afwezigheid naar de politiek assistent.
Het residu moest via de partijleiding naar de coalitiegenoot, daarna naar de fractiewoordvoerders, dan de gehele fractie, en als laatste de persvoorlichter. Of andersom. Maar de route was nogal gelaagd. Ik snap dat regie belangrijk is. Maar als Kamerlid dreig je in een kramp te raken.”
Hilkens verliet de fractie teleurgesteld in augustus 2013. In diezelfde periode stapte ook Kamerlid Désirée Bonis uit onvrede op. De Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk werden uit de fractie gezet omdat ze kritiek hadden op het integratiebeleid van partijgenoot Lodewijk Asscher, toen minister. Zij richtten Denk op.
Al in 2001 vergeleek CDA’er Ton de Kok (Kamerlid tussen 1983-1994) fractiediscipline met „het democratisch centralisme van de communistische regimes in Oost-Europa”. De Kok schreef in NRC: „Een oligarchie in de grote regeringspartijen houdt ook vandaag nog de lijnen strak uit angst voor machtsverlies.” Kamerleden buigen meestal, want: „Niet de kiezer, maar de partijtop bepaalt of je een goed Kamerlid bent.”
Er zijn grote verschillen in fractiecultuur. Sommige regeringsfracties zijn tolerant voor afwijkende meningen, zoals de VVD-fractie onder Jozias van Aartsen, tussen 2003-2006. Hij liet Ayaan Hirsi Ali min of meer haar gang gaan toen ze pleitte voor inperking van het islamitisch onderwijs, terwijl de onderwijswoordvoerders juist voor bescherming van die scholen pleitten.
Maar over het algemeen, zegt politicoloog Tom van der Meer, neemt de druk gedisciplineerd te zijn toe. „Politieke partijen veranderen. Ze zetten niet alleen buitenstaanders-met-profiel op hun kandidatenlijsten, maar ook veel politieke insiders: voorlichters, ambtenaren, politiek assistenten.” Zij zijn eerder gewend om mee te buigen, waardoor de interne tweespalt groeit.
Daarbij worden regeerakkoorden steeds gedetailleerder, en is het politieke landschap versnipperd, waardoor meerderheden onzeker zijn. Dat maakt Haagse politiek angstig, veel angstiger dan bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten, waar afgevaardigden een regio, en dus een eigen achterban, vertegenwoordigen.
Van der Meer: „Het is logisch dat partijen interne afspraken maken. De vraag is alleen of de discipline in Nederland soms niet te ver gaat. Partijen zijn steeds meer een middel geworden om de partijtop te ondersteunen.”
AD 31.05.2019 Je kent ze wel: die ruzies op de werkvloer. Er wordt gemompeld dat collega X en Y een geschil hebben. Er wordt over gefluisterd bij de koffieautomaat. Er wordt geroddeld tijdens de pauze. Gerda hoorde dit. Els hoorde dat. Je wilt er alles over horen, omdat je werk saai is en dit soort relletjes tenminste nog wat sjeu aan de dag geven
Het begint als een interessante roddel en het eindigt met ongegeneerd moddergooien
Toen ik nog als weekendhulp bij de Albert Heijn werkte, en als invaller op de communicatieafdeling van de Hogeschool Utrecht, waren interne relletjes toch het zout op je eitje. Een onderbreking van de dagelijkse sleur.
Zo voelde ik me ook héél even toen bij GroenLinks de Zihni Özdil-rel uitbrak. Mijn nieuwsgierige inborst wil er eerst alles over lezen. Wie zei wat? En wat vindt de rest ervan? Wat is er überhaupt in vredesnaam gebeurd?
Afijn, ik heb alle commentaren gelezen. Elke ‘hij zei, en Jesse zei, en Kathalijne zei, en de fractie zei, en de vrienden van Zihni zeiden, en alle andere mensen die denken te weten wat er precies gebeurd is zeiden’. Alle interne mails, alle uitgelekte gesprekken. En daarna had ik de hele Hemelvaartsdag nodig om alle modderspetters van het beeldscherm van mijn laptop te krabben.
Dat is het probleem met dit soort interne ruzies. Het begint als een interessante roddel en het eindigt met ongegeneerd moddergooien, waarvoor meteen excuses gemaakt worden, want ach, dat hadden ze allemaal helemaal niet willen doen, dat gooien, maar het gebeurde toch ineens. Sorry. Waarna er nog een beerput wordt opengetrokken.
Als GroenLinks-buitenstaander, maar liefhebber van de vaderlandse politiek, dacht ik: had dit niet chiquer gekund? Wie wint hiermee? Niemand. Özdil wordt zwartgemaakt, GroenLinks staat er lelijk op. Het enige constructieve dat deze rel oplevert, is dat er wordt gesproken over de werkdruk voor Kamerleden, en over of er in de Tweede Kamer plaats is voor tegendraadse types.
Een klein relletje is interessant. Maar dit eindeloze moddergooien met louter verliezers, daar zit zelfs de grootste sensatiezoeker niet op te wachten. Dit is alleen maar zonde en gênant, en slecht voor het aanzien van de politiek.
Uit documenten van Nieuwsuur blijkt dat de premier de doorrekeningen niet voor Prinsjesdag openbaar wilde, omdat hij een debat daarover “onwenselijk” vond. FvD-leider Baudet vraagt een spoeddebat aan, ook GroenLinks, de PvdA en de PVV vinden dat de premier snel tekst en uitleg moet geven.
Verschillende oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen daarom snel opheldering van premier Rutte over de druk die hij heeft uitgeoefend om de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdagte publiceren.
Op 28 september 2018 bleek dat de planbureaus geen doorrekeningen konden maken, omdat de klimaatplannen op dat moment nog te vaag waren. Pas in december 2018 presenteerde Ed Nijpels VVD een totaalpakket aan maatregelen, dat in maart dit jaar écht door de planbureaus is doorgerekend. Inmiddels zijn de klimaatplannen door het kabinet alweer fors bijgesteld.
GroenLinks, PVV, PvdA en Forum voor Democratie vinden dat de premier informatie heeft achtergehouden. “Dit is zo ongeveer het ergste wat je in een parlementaire democratie kun doen”, zegt de leider van Forum voor Democratie Baudet, die spreekt over een “doodzonde”.
Telegraaf 26.06.2019
AD 26.06.2019
Politieke fout
GroenLinks-leider Klaver zegt dat hij dit nog nooit bij de premier heeft gezien. “Dit is bizar. Het is niet aan hem om te bepalen wanneer de Tweede Kamer belangrijke informatie krijgt. Deze arrogantie is stuitend”, aldus Klaver. “Het is een grote inschattingsfout, een politieke fout.”
PVV-leider Wilders spreekt over “schandelijke sjoemelaars” die onwelgevallige “negatieve cijfers” bewust hebben uitgesteld. PvdA-leider Asscher vindt het niet alleen “ernstig” dat de premier informatie achterhoudt, maar ook dat hij de suggestie heeft gewekt dat die informatie er nog niet was.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wilden de doorrekeningen van het klimaatakkoord op 13 september 2018 naar buiten brengen en dat is een week voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Klimaatwet
De Klimaatwet komt er definitief nu de Eerste Kamer hier ook mee heeft ingestemd. Dat er een meerderheid voor was, is geen verrassing gezien de acht partijen die hun handtekening eronder hebben gezet.
Het is nu zeker dat de doelstellingen om de uitstoot van CO2 terug te dringen in een wet worden vastgelegd. Na de Tweede is ook de Eerste Kamer met een grote meerderheid akkoord gegaan met een initiatiefwet waarin dat wordt geregeld.
Het wetsvoorstel kwam oorspronkelijk van GroenLinks en PvdA, en later sloten D66, VVD, CDA, SP, ChristenUnie en 50 Plus zich erbij aan. Dat is een ruime meerderheid in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.
AD 28.06.2019
Een overzicht van de belangrijkste punten.
In de wet staat onder meer dat in 2050 de uitstoot van CO2 met 95 procent verminderd moet zijn en in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990.
De doelen en plannen
Voor 2030 moeten de broeikasgassen, vooral CO2, met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990. In 2050 moet de reductie verder oplopen tot 95 procent.
Tegelijkertijd willen de opstellers van de wet het aandeel duurzame energie opschroeven tot 100 procent in 2050. Ook moet er energie worden bespaard, maar daar staat geen concreet doel tegenover.
Om het klimaatbeleid niet afhankelijk van een enkel kabinet te maken, moet het kabinet iedere vijf jaar een klimaatplan maken. In dat plan staan de belangrijkste beslissingen die de overheid de komende jaren neemt op het gebied van klimaatbeleid en worden de laatste nationale en internationale klimaatontwikkelingen beschreven.
In het klimaatplan staat verder of Nederland nog op koers ligt wat betreft de CO2-doelen en met het aandeel van de opwekking van duurzame energie. Ook worden de maatschappelijke en financiële gevolgen van de klimaatplannen in kaart gebracht.
Het klimaatplan moet als houvast dienen voor de jaarlijkse klimaatnota van het kabinet.
De klimaatnota en de Klimaatdag
Ieder jaar wordt er door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een Klimaat- en Energieverkenning gepubliceerd waarin de laatste cijfers en andere actuele zaken omtrent het klimaat staan.
De publicatie verschijnt op iedere vierde donderdag in oktober. Die dag wordt voortaan Klimaatdag genoemd.
Het kabinet komt ieder jaar met een reactie op deze verkenning van het PBL in een klimaatnota, waarin staat hoe de doelen uit het klimaatplan moeten worden gehaald. Daarover wordt ieder jaar gedebatteerd met het parlement.
Dat deze methode veel lijkt op Prinsjesdag, altijd op de derde dinsdag in september gevolgd door een debat over de miljoenennota, is niet toevallig gekozen. Zo moet het kabinet ieder jaar met plannen komen die door het parlement kunnen worden gecontroleerd.
Oude samenstelling 1e Kamer
Over de stemming is veel te doen geweest. De Eerste Kamer heeft een verzoek van Forum voor Democratie naast zich neergelegd om te wachten tot na de installatie van de nieuwe senatoren. FvD is fel tegen de Klimaatwet.
Behalve de partijen die de wet indienden, stemden in de senaat ook OSF en ex-VVD’er Duthler voor. PVV, SGP en Partij voor de Dieren stemden tegen. De senaat besliste over de wet in de oude samenstelling. De Eerste Kamerleden die gisteren werden gekozen, worden pas over twee weken beëdigd.
Dat betekent dat Forum voor Democratie niet over de Klimaatwet heeft gestemd. Die partij, die met twaalf zetels in de Eerste Kamer komt, is fel tegen. Overigens zou de wet ook in de nieuwe samenstelling zijn aanvaard.
Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging reeds zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klonken twijfels. Op 21.05.2019 ging de senaat, dus zónder Forum voor Democratie, reeds in debat over de initiatiefwet.
Forum voor Democratie had namelijk in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat was geïnstalleerd. In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
Klimaatakkoord
De uitwerking van het klimaatakkoord laat mede hierdoor waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog in april 2019 met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Twee randvoorwaarden
Minister Wiebes liet eerder al in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen. Minister Wiebes reageert in deze brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart2019 bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
Voorjaarsnota
Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt.
Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Telegraaf 27.06.2019 Het kabinet hakt naar verwachting vrijdag de knoop door over het Klimaatakkoord, een groot pakket maatregelen om de komende decennia de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Veel in het oog springende wijzigingen en aanpassingen van de oorspronkelijke plannen, die eind vorig jaar waren gepresenteerd, lekten deze week al uit.
De belasting op gas gaat niet met 20 cent per kubieke meter omhoog, zoals eerst de bedoeling was, maar met 10 cent. De verhoging wordt bovendien geleidelijk doorgevoerd. Tegenover de hogere belasting op gas staat een lagere heffing op elektriciteit. Dat moet mensen stimuleren om bijvoorbeeld hun gasfornuis in te ruilen voor een elektrische kookplaat, of te investeren in betere isolatie en een zuinigere verwarming.
De lastenverschuiving van stroom naar gas wordt daarmee verzacht voor gezinnen die minder makkelijk van gas af kunnen stappen. Daarnaast worden huishoudens ontzien door ze minder te laten meebetalen aan de subsidiëring van duurzame energie. Bedrijven gaan daar in de klimaatplannen van het kabinet juist meer aan bijdragen.
De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. De opbrengst wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
Het kabinet is verder van plan elektrisch rijden te blijven stimuleren, maar wel in aangepaste vorm. De huidige manier van subsidiëring ligt onder vuur omdat daar vooral mensen van profiteren die zich toch al een dure elektrische wagen kunnen veroorloven. Het doel blijft dat in 2030 alle nieuw verkochte auto’s elektrisch zijn.
De land- en tuinbouw kunnen rekenen op een extra investering van bijna een miljard euro in verduurzaming. Ook komt er meer geld om varkensboeren op vrijwillige basis de mogelijkheid te bieden in te krimpen of te stoppen. De maatregelen zorgen voor een aanzienlijke aanvullende besparing op de CO2-uitstoot.
NOS 27.06.2019 Drieënhalf jaar nadat bijna tweehonderd landen in Frankrijk het Parijse Klimaatakkoord sloten, krijgt Nederland morgen een eigen klimaatakkoord. Het doel is om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan, om tegemoet te komen aan de Parijse afspraken.
Het Nederlandse akkoord heeft grote gevolgen. Elke burger zal er tot achter de voordeur iets van gaan merken, zo wordt gezegd. De overschakeling op andere energiebronnen leidt tot veranderingen in vrijwel alle sectoren. “We staan aan de vooravond van een grote verbouwing”, aldus een eerste voorlopige versie van het akkoord.
Er moet een “transformatie” plaatsvinden. Miljoenen huizen en gebouwen die vaak nog maar matig geïsoleerd zijn en verwarmd worden door aardgas, moeten goed geïsoleerde panden worden, die worden verwarmd met duurzame energie en waarin schone elektriciteit wordt gebruikt of zelf opgewekt.
Wijk voor wijk
De onderhandelingen voor het Nederlandse akkoord begonnen anderhalf jaar geleden. In het eerste jaar bogen ruim honderd organisaties zich over vijf sectoren: elektriciteit, de gebouwde omgeving, de industrie, de landbouw en mobiliteit. Het leverde eind vorig jaar een voorlopig klimaatakkoord op.
Gemeenten spelen er een belangrijke rol in. Zij zullen wijk voor wijk moeten gaan aanpakken. Grote en middelgrote steden zullen veelal worden aangesloten op een warmtenet, als alternatief voor aardgas. Elders zal per wijk de oplossing kunnen verschillen, hoewel voorlopig ook veel woningen gewoon nog gas zullen blijven gebruiken.
De opwarming van de aarde wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan, moet de uitstoot liefst al halverwege deze eeuw nagenoeg worden gestopt. Op weg daarnaar toe, is de doelstelling van het Nederlandse akkoord om in 2030 bijna de helft (49 %) minder uit te stoten ten opzichte van 1990.
Maar dat voorlopige akkoord leidde tot veel discussie. De vakcentrale FNV en de voltallige milieubeweging zagen het niet zitten, en wilden niet langer meepraten. De afspraken waren volgens hen te vaag, de verdeling van lusten en lasten over burgers en bedrijven was scheef en er ontbrak een belangrijke maatregel: een CO2-heffing, die de uitstoot van CO2 duurder maakt, zodat bedrijven sneller zullen overgaan op duurzame alternatieven.
Een paar maanden later bleek uit een doorrekening van de planbureaus dat de maatregelen uit het akkoord inderdaad niet optelden tot het gewenste resultaat. Het betekende dat het kabinet moest gaan bekijken hoe de doelen wel bereikt kunnen worden. Nog dezelfde dag kwam het kabinet met aanpassingen: in ieder geval toch een CO2-heffing voor bedrijven, en minder energiebelasting voor burgers.
The devil is in the detail
De afgelopen weken is er opnieuw druk overlegd, zowel binnen de coalitie als met organisaties en bedrijven. Er lekten al verschillende maatregelen uit. Zo is duidelijk geworden dat de prijs voor aardgas definitief omhoog gaat, en die voor elektriciteit naar beneden, de aanschaf van een elektrische auto wordt gestimuleerd, hoewel minder fors dan eerder werd verwacht, en de landbouw zal snel moeten verduurzamen.
Toch is het nog de vraag of alle organisaties en bedrijven deze keer wel tevreden zijn. Waar sommige bedrijven zich zorgen maken over de betaalbaarheid van de maatregelen, blijft voor milieuorganisaties de subsidiëring van de ondergrondse opslag van CO2 een pijnpunt. Elke euro die daarnaar toe gaat kan niet worden uitgegeven aan in hun ogen echt duurzame energie, zoals zon en wind.
Ook de precieze uitwerking van de afspraak over een CO2-heffing is van belang, omdat de vraag blijft of die bedrijven snel genoeg zal dwingen anders te produceren. Daarnaast zijn er zorgen over mobiliteit, of de overgang naar elektrisch vervoer nog wel voldoende wordt gestimuleerd. Op alle fronten wordt dan ook met spanning uitgekeken naar de precieze invulling van de afspraken. Of, zoals een ingewijde het verwoordt: ‘The devil is in the detail’.
Morgenmiddag 28.06.2019 presenteert het kabinet het klimaatakkoord.
NOS 27.06.2019 Het kabinet wil de accijns op diesel in 2021 met een cent per liter verhogen. In 2023 komt daar nog een cent bovenop.
De accijnsverhoging voor benzine, die in het concept-klimaatakkoord van december stond, is nu van de baan, blijkt uit de tekst van het hoofdstuk Mobiliteit van het definitieve Klimaatakkoord. Het kabinet presenteert die plannen morgenmiddag.
De accijnsverhoging betekent een kostenpost voor zo’n 1,2 miljoen dieselrijders in Nederland.
Bestelbussen
Ook eigenaren van bestelbussen moeten eraan geloven. De motorrijtuigbelasting voor een bestelbus gaat vanaf 2021 omhoog, aanvankelijk met 24 euro per jaar en dat loopt in 2023 op tot jaarlijks 72 euro extra.
De verhogingen acht het kabinet nodig om de stimuleringsmaatregelen voor elektrische auto’s te betalen, zoals de vrijstelling voor de aanschafbelasting (bpm). Tot 2024 zijn elektrische auto’s daarvoor vrijgesteld. Daarna geldt een vast bedrag van 360 euro per auto.
Aanschafsubsidie
Hoeveel subsidie je krijgt als je kiest voor een nieuwe elektrische auto wordt komend jaar pas definitief vastgesteld. Haagse bronnen gaan ervan uit dat er een subsidie van 3000 euro komt, een halvering van het aanvankelijke voorstel van 6000 euro. Daarna wordt de aanschafsubsidie afgebouwd, omdat de verwachting is dat er steeds meer betaalbare elektrische modellen op de markt komen.
Bijtelling
Leaserijders van elektrische auto’s zijn straks meer kwijt aan bijtelling. Nu is die nog 4%, volgend jaar wordt die verdubbeld naar 8 procent, in 2022 stijgt het tarief naar 16 procent en uiteindelijk, in 2026, naar 22 procent. De bijtelling voor elektrische en brandstofauto’s is dan ongeveer gelijk.
Die bijtellingstarieven gaan overigens niet voor alle e-auto’s gelden. Alleen auto’s die minder dan 45.000 euro kosten krijgen die verlaagde bijtelling. In 2021 wordt dat bedrag verder verlaagd naar 40.000 euro. Op die manier wil het kabinet voorkomen dat veel subsidiegeld besteed wordt aan heel dure elektrische wagens.
Snorfiets niet meer op benzine
Ook snorfietsers zullen er aan moeten geloven. In 2025 mogen er geen nieuwe snorfietsen die op benzine rijden meer verkocht worden. Het streven is om vanaf 2030 ook de verkoop van bromfietsen op benzine te verbieden. Er komt geen landelijk verbod op bestaande brandstofbrommers en scooters, maar mogen gemeenten mogen zelf een strenger beleid invoeren en snorfietsen op benzine weren.
Parkeren goedkoper voor e-auto’s
Eigenaren van e-auto’s besparen in de toekomst ook op parkeerkosten. Vanaf 2021 mogen gemeenten een lager parkeertarief invoeren voor elektrische auto’s. Een wetsvoorstel om dat mogelijk te maken, moet nog dit jaar ingediend worden.
NOS 25.06.2019 Een verschuiving van de klimaattaks van burgers naar bedrijven en het aanpassen van de energiebelasting: met die veranderingen aan de oorspronkelijke klimaatplannen poogt de coalitie de lasten eerlijker te verdelen.
Na maanden van onderhandelen zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het eens. Na de presentatie van het concept-akkoord eind vorig jaar bleken er al snel flinke tegenstellingen over onderdelen van de plannen te zijn.
Inmiddels zijn er compromissen gesloten en nieuwe plannen gemaakt. Vrijdag worden ze gepresenteerd, een aantal hoofdlijnen is al bekend.
Zo gaat de rekening voor gas omhoog, die voor elektriciteit omlaag en komt er voor huishoudens een korting op de energiebelasting. Ook komt er onderzoek naar rekeningrijden, wordt er fors geïnvesteerd in verduurzaming van de landbouw en worden elektrische auto’s minder gesubsidieerd dan aanvankelijk de bedoeling was.
Het totale pakket is nog niet bekend maar volgens bronnen zouden de klimaatdoelen -49 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990- met dit nieuwe pakket haalbaar zijn.
Gas duurder, elektra goedkoper
Gas wordt de komende jaren flink duurder. Per kubieke meter gas gaat de Nederlander 10 cent meer belasting betalen. Dat komt voor een gemiddeld huishouden neer op 150 euro hogere kosten per jaar. Deze extra kosten worden gecompenseerd doordat elektriciteit juist goedkoper wordt.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening volgens het kabinet omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden. Als huishoudens van het gas af gaan levert dit meer voordeel op dan nu het geval is.
Rekeningrijden
Op rekeningrijden rust geen taboe meer: er komt een onderzoek naar. Het kabinet laat een commissie drie opties bekijken. Daaronder een voorstel om rekeningrijden alleen voor elektrische auto’s in te voeren (die nu geen wegenbelasting en geen accijns betalen), maar ook een vorm van rekeningrijden voor alle auto’s. En een vorm waarbij ook nog een spitsheffing komt, voor alle auto’s.
Vooral de VVD was lang een tegenstander van rekeningrijden. Maar als de belasting via de pomp straks terugloopt, moet er iets gebeuren om de terugvallende inkomsten op te vangen. De partij hoopt nu op de variant waar alleen elektrische auto’s betalen per gereden kilometer en benzine- en dieselauto’s worden ontzien. Het is de bedoeling dat een volgend kabinet beslist over de variant van rekeningrijden die wordt ingevoerd.
Elektrische auto’s
Het kabinet wil elektrisch rijden stimuleren, maar het oorspronkelijke plan van 6000 euro subsidie in 2021 staat niet meer in de plannen.
Naar verwachting wordt dat ongeveer de helft. Er zal ieder jaar opnieuw naar de subsidies gekeken worden om over-subsidiëring te voorkomen.
Om mensen die niet elektrisch rijden nog niet op te hoge kosten te jagen gaat de geplande accijnsverhoging voor benzine niet door.
CO2 heffing
Vervuilende industrieën gaan de komende jaren steeds meer betalen voor de CO2-uitstoot van hun industrie. De taks begint in 2021 met 30 euro per teveel uitgestoten ton CO2 en zou oplopen tot 150 euro per te veel uitgestoten ton. Dit gaat verder dan de oorspronkelijke plannen en zo beoogt het kabinet de lasten eerlijker te verdelen.
Warmtefonds
Er komt een warmtefonds waar het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar voor uit trekt. Hieruit kunnen particulieren investeringen doen om verduurzamingen te realiseren zoals bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels.
Het kabinet denkt dat dit fonds ook particuliere geldschieters zal aanzetten voor vele miljarden aan investeringen.
Landbouw
Ook het inkrimpen van de landbouw, lange tijd vanwege economische belangen taboe, staat in de plannen. Naar verwachting bijna 1 miljard euro extra wordt tot 2030 uit getrokken voor vergroening van de land- en tuinbouwsector.
Een deel van het geld is bedoeld voor boeren in de veenweidegebieden die willen stoppen of hun bedrijf willen verplaatsen. Door de droogte vinden in deze gebieden verzakkingen plaats. Daarom moet snel worden ingegrepen. Als veen verdroogt, komen er broeikasgassen, vooral CO2, vrij.
Ook is het de bedoeling dat er 60 miljoen euro wordt gestoken in een stopregeling voor varkensboeren. Zij kunnen zich hiervoor vanaf augustus vrijwillig aanmelden. Boeren in gebieden met veel stankoverlast, zoals Noord-Brabant, komen het eerst in aanmerking.
De verwachting is dat door deze plannen de CO2-reductie in de agrarische sector bijna verdubbeld wordt van 3,5 naar 6 megaton.
Stichting Natuur en Milieu ziet “interessante dingen” in het akkoord, maar volgens Marjolein Demmers zal het nog heel erg aan de details en de uitwerking liggen om echt een goed oordeel te kunnen vellen.
De Partij voor de Dieren vindt de plannen niet ver genoeg gaan en vindt dat de coalitie te veel dingen vooruit schuift.
Forum voor Democratie-leider Baudet noemt de plannen “volstrekt irrationeel”. Volgens Baudet gaat het mensen veel geld kosten en worden er duizenden miljarden euro’s verspeeld.
De partijen die nodig zijn voor steun in de Eerste Kamer, waaronder Groenlinks en PvdA reageren positiever.
Volgens GroenLinks-leider Klaver komen de plannen “meer dan ooit” de kant van GroenLinks op. PvdA-leider Asscher is ook positief maar is ook benieuwd naar de verdere invulling van de plannen, en wie uiteindelijk van welke plannen welke rekening gaat betalen.
Politiek verslaggever Ron Fresen zegt: “Door de scherpe kantjes van de oorspronkelijke plannen af te halen hoopt de coalitie op voldoende draagvlak.
Morgen zijn de regeringspartijen nog bijeen om de laatste puntjes op de i te zetten, vrijdag is dus de presentatie. “Natuurlijk gaan partijen daarna hun eigen rekensommetjes maken.”
Telegraaf 25.06.2019Het belastingdeel van de energierekening moet volgend jaar voor een huishouden met een gemiddeld verbruik met honderd euro dalen. Na 2020 komt er een ’beperkte stijging’.
Dat maakt het kabinet vrijdag bekend. Het is de bedoeling dat de laagste inkomensgroepen het meest gaan profiteren van de aanpassingen. De meevaller kan per huishouden verschillen.
Er gaat aan flink wat knoppen gedraaid worden: gas moet in stappen duurder worden, elektriciteit juist goedkoper. Daarnaast gaan bedrijven meer klimaattaks betalen en huishoudens minder. Verder gaat de belastingteruggave op de energiebelasting omhoog. Onder de streep moet er een voordeel komen voor huishoudens.
De coalitiepartijen zijn het dinsdag eens geworden over een definitief klimaatakkoord. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf. Woensdag komen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nog een keer bij elkaar om de puntjes op de i te zetten in de teksten. De presentatie staat gepland voor komende vrijdag.
Het kabinet wil in 2030 minstens 49 procent minder CO2 uitstoten ten opzichte van 1990. Heel Nederland krijgt te maken met maatregelen.
Verschillende plannen zijn uitgelekt. Zo komt er een stevige CO2-heffing voor de industrie en gaat het kabinet rekeningrijden voorbereiden. Er worden drie varianten uitgewerkt.
Klimaatkassa
De land- en tuinbouwsector krijgt in totaal bijna een miljard euro extra de komende tien jaar om te vergroenen. Verder sleutelt het kabinet aan de torenhoge energierekening. Bedrijven gaan meer betalen, huishoudens minder. Uit doorrekeningen van het Centraal Planbureau valt op te maken dat alle klimaatplannen bij elkaar alsnog uitdraaien op een lastenverzwaring.
Een deel van de plannen van het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels neemt het kabinet over. Onder andere de CO2-heffing en de ommezwaai met energiebelastingen zijn door de vier coalitiepartijen bedacht om de klimaatrekening op een andere manier te verdelen.
MSN 25.06.2019 Het kabinet wil vooral particuliere gebruikers stimuleren om een elektrische auto te kopen. De aanschaf van een elektrische middenklasser wordt daarom komende jaren extra aantrekkelijk gemaakt.
Het aanschafvoordeel voor de e-auto gaat gelden tot een maximumbedrag van 40.000 euro. Het voordeel voor de zakelijke rijder wordt wel snel minder.
De bijtelling voor de zakelijke auto gaat volgend jaar al omhoog van 4 naar 8 procent. In de jaren daarna stijgt de zakelijke bijtelling in stapjes verder naar 12 en 16 procent. Vanaf 2026 geldt voor de zakelijke auto dan dezelfde bijtelling als voor andere auto’s.
Accijnsverhoging op benzine
In het klimaatakkoord dat vrijdag wordt gepresenteerd, staat ook dat de accijnsverhoging op benzine niet doorgaat. De coalitiepartijen willen namelijk niet dat de gewone automobilist opdraait voor de stimulering van de elektrische auto.
Elk jaar zal worden bekeken hoe hoog de autoverkoop in werkelijkheid is. Als blijkt dat er veel meer elektrische auto’s worden verkocht dan verwacht, wordt de stimulering versneld afgebouwd, zo is afgesproken. Te riante stimulering van groene auto’s kostte de schatkist afgelopen jaren miljarden die niet waren begroot.
Vliegtaks niet verdubbeld
Stimulering van de elektrische auto loopt tot 2025. Vanaf 2026 komt er als het aan het kabinet ligt een einde aan de maatregelen, als het rekeningrijden wordt ingevoerd. In welke vorm dat gebeurt, moet nog worden beslist.
In het concept-klimaatakkoord stond ook een plan om de vliegtaks te verdubbelen. Dat voorstel neemt het kabinet niet over.
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil gas duurder en stroom goedkoper maken. De energiebelasting op gas gaat tot 2026 in totaal met 10 cent per m3 omhoog, terwijl die op elektriciteit juist met 5 cent per kWh wordt verlaagd. Het is een van de maatregelen uit het Klimaatakkoord dat naar verwachting vrijdag gepresenteerd wordt, zeggen bronnen tegen de NOS.
De verhoging van de gasprijs is minder dan eerder was voorgesteld aan de klimaattafels. Daar werd nog gekoerst op een verhoging van 20 cent. De verhoging komt niet in een keer: de prijs per kubieke meter gas wordt volgend jaar met 4 cent verhoogd, daarna gaat de prijs 1 cent per jaar omhoog. De elektriciteitsprijs zal in stappen worden verlaagd.
Voor een gemiddeld gezin zal de gasrekening over zeven jaar 150 euro duurder zijn, de elektriciteitskosten worden juist 150 euro lager. De totale energierekening voor een gemiddeld gezin wordt lager door een grotere vrijstelling van de energiebelasting en een verlaging van de Opslag Duurzame Energie.
Gemiddeld huishouden
Een gemiddeld huishouden verbruikt 1500 m3 aan gas. Het belastingtarief op gas is nu 35 cent per kubieke meter, dat wordt in 2026 45 cent. De gasprijs voor dit gezin wordt daarmee 150 euro hoger.
Een gemiddeld huishouden verbruikt 3000 kWh aan elektriciteit. Het belastingtarief op elektriciteit is nu 12 cent, dat wordt in 2026 7 cent. De elektriciteitsprijs wordt voor dit gezin daarmee 150 euro lager.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden.
Met deze maatregelen wil het kabinet stimuleren dat consumenten sneller van het gas afgaan, of een zuinigere CV-ketel nemen. Door de hogere gasprijs wordt het sneller rendabel te investeren in energiezuinige verwarming en isolatiemaatregelen.
Uit het Klimaatakkoord moet ook duidelijk worden hoe de CO2-heffing voor de industrie eruit gaat zien.
Telegraaf 25.06.2019Er komt in de toekomst toch een vorm van rekeningrijden voor automobilisten. Dat staat volgens ingewijden in het definitieve klimaatakkoord dat vrijdag moet verschijnen.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben met elkaar afgesproken om drie varianten uit te werken. De invoering is aan een volgend kabinet en kan pas op z’n vroegst in 2026.
Accijnsinkomsten
Het kabinet erkent al langer dat er in de toekomst een probleem ontstaat voor de schatkist als automobilisten massaal overschakelen naar stekkerbolides of waterstofwagens. Het ministerie van Financiën vangt nu nog jaarlijks vele miljarden aan accijnsinkomsten op benzine en diesel.
Het kabinet gaat drie varianten onderzoeken. Daarbij ligt ook een optie op tafel om minder inkomsten te accepteren en een variant waarbij alleen mensen met een stekkerauto moeten betalen per gereden kilometer. Mensen met een elektrische auto betalen nu geen wegenbelasting.
Verder ligt er nog een optie om alleen in bepaalde delen van het land en op bepaalde tijden automobilisten te laten betalen. Deze variant kan worden uitgebreid met een spitstaks.
In het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels hebben lobbyorganisaties ook al een pleidooi gehouden voor het verkennen van ‘betalen naar gebruik’. De onderhandelaars willen in 2024 een nieuw systeem draaiende hebben.
In het regeerakkoord staat dat er deze kabinetsperiode wel proeven mogen komen met alternatieve vormen van vervoer en betaling, maar dit mag niet leiden tot een systeem van rekeningrijden.
Vooral VVD en CDA hebben zich in het verleden verzet tegen rekeningrijden. D66 en CU zijn juist voor betalen naar gebruik.
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil rekeningrijden vanaf 2026 invoeren. Dat bevestigen bronnen naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws. Daarmee gaan Nederlanders straks betalen per gereden kilometer. Er worden verschillende opties bekeken voor de invoering daarvan.
Een commissie gaat alle opties voor een nieuw kabinet op een rij zetten. Dit kabinet gaat het rekeningrijden niet invoeren, dat moet een volgend kabinet doen.
Er zou over drie varianten gesproken worden. In de eerste variant gaan alleen elektrische auto’s per gereden kilometer betalen. Gebruikers van elektrische auto’s betalen nu geen wegenbelasting en ook geen benzine- of dieselaccijns. Die inkomsten loopt het kabinet dus mis bij elektrisch rijden en dat kan met deze variant worden opgelost.
In de tweede variant moeten alle auto’s betalen, maar komt er geen heffing voor het rijden in de spits. In de laatste variant wordt ook het rijden in de spits extra belast.
Taboe doorbroken
“Met het maken van plannen voor rekeningrijden wordt een jarenlang taboe doorbroken”, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. “Dit kabinet gaat nog geen definitief besluit nemen, de drie varianten zullen een belangrijke inzet worden in de campagnes voor de volgende landelijke verkiezingen. In de volgende formatie moet echt een besluit worden genomen.”
“De term rekeningrijden is trouwens niet heel populair en politiek erg beladen”, zegt Van der Wulp. “Daarom zal deze maatregel door verschillende partijen de komende tijd vast anders genoemd gaan worden dan ‘rekeningrijden’. Toch is de kern hetzelfde: betalen voor gebruik van de auto, in plaats van een standaard wegenbelasting.”
Telegraaf 25.06.2019De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Dat staat vrijwel zeker in het definitieve klimaatakkoord dat eind deze week wordt gepresenteerd.
Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. Maar als dat gebeurt, krijgen ze wel meteen een „stevige heffing” voor de kiezen, aldus ingewijden. De opbrengst daarvan wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
Het kabinet kiest daarmee voor een van de eigen varianten van een CO2-heffing, bevestigen Haagse bronnen een bericht van het AD. Vorige week bleek al dat alternatieve plannen van GroenLinks en PvdA weliswaar zorgen voor een afname van de CO2-uitstoot door de industrie, maar per saldo minder gunstig uitpakken voor de werkgelegenheid en de koopkracht van burgers.
NOS 18.06.2019 Boetes voor bedrijven die niet genoeg verduurzamen, een hogere energiebelasting voor de industrie en subsidies voor bedrijven die CO2-besparende maatregelen nemen. Het is een greep uit de 600 klimaatmaatregelen die maatschappelijke organisaties eind december aan het kabinet presenteerden in een ontwerp-klimaatakkoord.
Een CO2-heffing voor de zware industrie was geen onderdeel van de plannen, tot grote woede van milieuorganisaties. Maar sinds een paar maanden ligt zo’n heffing toch op tafel, omdat bleek dat de 600 klimaatmaatregelen niet genoeg zijn om in 2030 ten minste 49 procent minder CO2 uit te stoten, zoals het kabinet wil.
Het kabinet kwam daarom met nieuwe plannen, maar GroenLinks en de PvdA hadden inmiddels ook al CO2-heffingsvoorstellen gepresenteerd. Vandaag maakte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bekend wat van al die plannen voor een CO2-heffing de effecten zouden zijn.
Het blijkt dat de voorstellen van GroenLinks en de PvdA de grootste milieuwinst opleveren, maar ook de meeste risico’s. De plannen van het kabinet zijn minder risicovol. De CO2-reductie is wel minder dan bij GroenLinks en de PvdA, maar op papier worden de doelstellingen wel gehaald.
Megatonnen
Het kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken dat in 2030 vergeleken met 1990 49 procent minder CO2 moet worden uitgestoten. Voor de industrie komt dat neer op 14,3 megaton minder broeikasgassen.
Ter vergelijking: Nederland als geheel produceert jaarlijks ongeveer 200 megaton aan broeikasgassen, afkomstig van de zware industrie, maar ook van bijvoorbeeld kantoren, de vervoerssector, land- en tuinbouw, winkels en ziekenhuizen.
Volgens het PBL is er een “substantieel risico” dat bedrijven bij de door GroenLinks en de PvdA voorgestelde CO2-heffing naar het buitenland verhuizen. Bij de plannen van het kabinet is dat risico “gering”, aldus het PBL.
Zo’n verplaatsing naar het buitenland wordt ook wel het ‘weglek-effect’ genoemd: er wordt in Nederland dan wel minder CO2 uitgestoten, maar dat wordt door extra CO2-uitstoot in het buitenland weer (deels) teniet gedaan. Ook leidt een verhuizing tot banenverlies in Nederland.
Heffingsvrije zone
Het PBL wijst er wel op dat de drie doorgerekende voorstellen moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Zo gaan GroenLinks en de PvdA uit van een “platte” CO2-heffing: bedrijven betalen een vast bedrag per ton uitgestoten broeikasgas. Het kabinet werkt met een soort “heffingsvrije” zone. Alleen als bedrijven meer CO2 uitstoten dan is toegestaan, moeten ze betalen.
In de voorstellen van GroenLinks en de PvdA betalen bedrijven dus meer. De opbrengsten van de heffing worden bij die partijen voor een deel teruggesluisd naar burgers, bijvoorbeeld via de energierekening. In de kabinetsvoorstellen vloeien de opbrengsten van de CO2-heffing terug naar de industrie, in de vorm van verduurzamingssubsidies.
Kritisch kijken
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen pakt de PBL-rapportage gunstig uit voor het kabinet, omdat uit de doorrekeningen blijkt dat het kabinet de klimaatdoelen kan halen. “De marges van GroenLinks en de PvdA zijn wel ruimer, maar de kans dat bedrijven naar het buitenland vertrekken is bij hen veel groter.”
Toch zal het kabinet ook kritisch naar de eigen rekensommen moeten kijken, zegt Fresen. “Zijn hun marges qua CO2-reductie bijvoorbeeld niet te klein? Op papier halen ze de doelstellingen, maar de praktijk is weerbarstig. En worden de lasten wel eerlijk verdeeld over de bedrijven? Dat zijn allemaal dingen waar het kabinet rekening mee moet houden als het later deze maand komt met een uitwerking van de klimaatplannen.”
Trigger om te vertrekken
Voormalig Siemens-topman Ab van der Touw herkent zich in ieder geval niet in de conclusies van het PBL. Hij deed in opdracht van premier Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat onderzoek naar de mogelijke effecten van een nationale CO2-heffing. “Het risico dat bedrijven door zo’n heffing naar het buitenland vertrekken, is absoluut niet ‘gering’, zoals het PBL schrijft”, zegt Van der Touw.
“We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen”, aldus Ab van der Touw, oud-topman Siemens.
De oud-Siemens-baas baseert zich op gesprekken met de top van de twaalf grootste bedrijven in de Nederlandse zware industrie, zoals Tata Steel, Shell en Chemelot.
“Van de meeste van die bedrijven zit het moederbedrijf in het buitenland en vormen de operaties in Nederland maar een klein deel van hun totale activiteit”, zegt hij. “Bovendien kunnen die bedrijven eventuele extra kosten niet makkelijk doorberekenen in hun prijzen, omdat ze concurrenten hebben op de wereldmarkt. Een extra heffing kan voor hen een belangrijke trigger zijn om te vertrekken.”
Volgens Van der Touw is het bedrijfsleven op zichzelf niet tegen een extra heffing, maar doet de industrie al genoeg om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Liever ziet hij dat bedrijven hun geld nu uitgeven aan nieuwe, groene procestechnieken. “We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen.”
Telegraaf 18.06.2019 Een CO2-heffing voor vervuilende bedrijven is „een stap dichterbij” gekomen, nu het Centraal Planbureau (CPB) heeft vastgesteld dat zo’n maatregel kan helpen de CO2-uitstoot te verminderen, zonder de industrie de nek om te draaien. Dat concludeert GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij ziet mogelijkheden om tot een „breed gedragen CO2-belasting” te komen.
Hoe die heffing er precies uit komt te zien, moet de komende tijd duidelijk worden. Het CPB heeft verscheidene varianten doorgerekend, niet alleen van het kabinet maar ook van GroenLinks en de PvdA. Daaruit blijkt dat de plannen van die twee linkse oppositiepartijen veel grotere risico’s met zich meebrengen voor de economie en werkgelegenheid. Maar ze bieden wel meer zekerheid dat de CO2-doelen worden gehaald.
D66-leider Rob Jetten stelt vast dat „verschillende vormen van CO2-heffing” mogelijk zijn die stuk voor stuk de industrie echt dwingen tot verduurzaming. „Het is fijn dat ook de varianten van GroenLinks en de PvdA op tafel liggen”, zegt hij. „Maar ik wil wel voorkomen dat CO2-besparing in Nederland leidt tot meer uitstoot in een ander land.”
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff brengt in herinnering dat de oorspronkelijke klimaatplannen „ook niet goed” waren, omdat de CO2-doelen niet werden gehaald. „De plannen van de PvdA en GroenLinks laten zien dat je ook door kunt schieten. Dat CO2-heffing heel tricky is, voor je het weet ben je banen kwijt én geld.” Het is volgens Dijkhoff zaak de „gulden middenweg” te vinden.
PvdA-voorman Lodewijk Asscher zegt het definitieve voorstel van het kabinet af te wachten. Belangrijk is voor zijn partij dat de klimaatdoelen worden gehaald, de lasten eerlijk worden verdeeld en werkgelegenheid behouden blijft.
NU 18.06.2019 De aanpassingen die het kabinet dit voorjaar aankondigde voor het klimaatakkoord zorgen voor minder zware lastenverzwaring voor huishoudens. Bedrijven gaan juist meer betalen, maar niet dusdanig dat ze uit Nederland vertrekken.
Dat staat in de donderdag gepubliceerde doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de klimaatplannen.
Het kabinet kondigde in maart aan de energierekening minder hard te laten stijgen dan aanvankelijk was voorgesteld ten koste van het bedrijfsleven. Ook werd een CO2-heffing voor bedrijven aangekondigd in plaats van een minder streng boetesysteem.
De wijzigingen volgden op de doorrekeningen van het CPB en het PBL van het ontwerpklimaatakkoord van het kabinet. Het doel om 49 procent minder CO2 uit te stoten in 2030 ten opzichte van 1990 zou er waarschijnlijk niet mee worden gehaald. Milieuorganisaties en de linkse oppositiepartijen GroenLinks en PvdA waarschuwden hier al eerder voor.
Lasten huishoudens iets minder zwaar, bedrijven betalen meer
Met de aanpassingen krijgen huishoudens te maken met 2,4 miljard euro aan lastenverzwaring in 2030, dat is 0,7 miljard euro minder dan met het oude voorstel. Bedrijven krijgen over ruim tien jaar te maken met 2,3 miljard euro hogere kosten vanwege de klimaatpannen, dat is juist 0,4 miljard euro meer.
De kans op de verhuizing van bedrijven naar het buitenland vanwege de hogere rekening en het bijbehorende weglekeffect van CO2, is volgens het CPB “gering”.
Volgens het planbureau wentelen bedrijven zo’n 80 procent van de kosten af op burgers via hogere tarieven of lagere lonen. Dat effect was er ook al in de vorige plannen en wordt nu nog iets meer versterkt.
CO2-doelen in plannen GroenLinks en PvdA gehaald
GroenLinks en PvdA lieten ook eigen varianten van een CO2-heffing doorrekenen.
In voorlopige berekeningen van het PBL werd in eerste instantie geconcludeerd dat het CO2-doel wel wordt gehaald, maar dat er ook een risico bestaat dat bedrijven Nederland verlaten en in het buitenland gaan produceren met een hogere CO2-uitstoot in de desbetreffende landen tot gevolg.
Nu zijn de plannen van de partijen grondiger doorgerekend, hoewel het PBL nog steeds waarschuwt voor veel onzekerheden. Het is namelijk niet te voorspellen hoe bedrijven reageren op toekomstig beleid.
In de nieuwste doorrekeningen concludeert het PBL dat de CO2-doelen met de plannen van GroenLinks en PvdA nog steeds recht overeind staan, maar de uitstoot in het buitenland toeneemt.
De plannen zijn bovendien schadelijker voor de economie en de werkgelegenheid dan in de variant van het kabinet.
Burgers duurder uit bij plannen GroenLinks en PvdA
Het CPB keek naar het kostenplaatje. Burgers krijgen in de plannen van GroenLinks en PvdA te maken met lagere klimaatkosten in 2030, de hoogste rekening gaat naar bedrijven onder het mom van ‘de vervuiler betaalt’.
Hoewel de opbrengsten worden teruggesluisd naar belastingvoordelen voor burgers, zijn mensen in deze plannen duurder uit. Bedrijven zullen de hogere kosten doorberekenen, verwacht het CPB. De koopkracht daalt onderaan de streep harder dan bij de kabinetsvoorstellen.
Dit zijn nog allemaal doorrekeningen van het ontwerpklimaatakkoord. Het definitieve akkoord waar politiek, bedrijven en belangenorganisaties aan werken, wordt naar verwachting volgende week gepubliceerd.
NU 18.06.2019 Ambtenaren op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), hielden te lang vast aan een te lage inschatting van de energieprijzen voor huishoudens. Daardoor viel de energierekening veel hoger uit dan aanvankelijk door het ministerie werd gemeld.
Dat blijkt dinsdag uit onderzoek van NRC en De Telegraaf die op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) documenten over de stijgende energiekosten opvroegen bij de overheid.
EZK hield er vorig jaar bewust geen rekening mee dat stijgende gas- en elektriciteitsprijzen de energierekening voor 2019 flink zouden verhogen.
In februari van dit jaar raamde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat huishoudens dit jaar gemiddeld 330 euro meer kwijt zijn aan energiekosten, terwijl het kabinet rond december nog uitging van een stijging van 110 euro, gebaseerd op berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Vlak voordat het CBS de cijfers publiceerde, vroeg minister Eric Wiebes van EZK aan zijn ambtenaren of hij niet “hopeloos achter de feiten” aanliep met de berekeningen. “Is er een herijking?”, wilde de bewindsman weten.
Wiebes vroeg het PBL een nieuwe raming te maken, maar daar had het planbureau vanwege het werk voor het klimaatakkoord geen tijd voor.
Nog voordat het CBS uiteindelijk met de verwachte stijging van 330 euro kwam, waarschuwden prijsvergelijkingssites zoals Gaslicht.com al voor een hogere stijging dan de 108 euro waar het kabinet rekening mee hield. Het ministerie noemde de berekening “niet realistisch”, maar ondernam vervolgens geen actie om die kwalificatie te onderbouwen.
In de Tweede Kamer werden berichten in de media over de hogere energienota door staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) nog afgedaan als bangmakerij.
Uit de stukken die NRC en De Telegraaf hebben opgevraagd, blijkt dat de ambtenaren van de ministeries EZK en Financiën er onderling niet uitkwamen met welk bedrag de energierekening in 2019 zou gaan stijgen.
“Op medewerkersniveau komen we er niet uit. De discussie gaat over wat nu het goede bedrag is om te presenteren als stijging van de energierekening van volgend jaar”, schreef een ambtenaar in september 2018.
Bij Financiën berekenden ambtenaren op dat moment al dat de stijging van de energiekosten hoger zou uitvallen dan de 108 euro waarmee EZK rekende, maar Economische Zaken deed hier uiteindelijk niets mee.
Het kabinet en het PBL verklaren de fout uiteindelijk door het gebruik van achterhaalde cijfers uit 2017. Het PBL ging er toen nog van uit dat er minder gas en elektriciteit zouden worden afgenomen vanwege de vergroeningsmaatregelen en dat de marktprijzen voor gas en stroom minder hard zouden stijgen.
Telegraaf 16.06.2019 De waslijst aan klimaatmaatregelen die de CO2-uitstoot moet terugdringen wordt op 28 juni verwacht.
In regeringskringen valt te horen dat het kabinet nog iets meer tijd nodig heeft om het hele plaatje rond te krijgen.
Aanvankelijk was het de bedoeling eind april met de maatregelen te komen, daarna werd het juni 2019.
Toelichting door vicepremier
Pikant is dat op 28 juni niet premier Mark Rutte maar vicepremier Hugo de Jonge de ministerraad voorzit en een toelichting zal moeten geven op de maatregelen. De minister-president is dan namelijk in Japan voor overleg met de twintig grootste economieën van de wereld.
Betrokkenen verwachten een ’technisch’ pakket, dat in lijn zal zijn met de klimaatdoelen van Parijs, maar geen ideologische scherpslijperij zal bevatten. Het onderwerp ligt gevoelig in Den Haag, omdat de presentatie van het klimaatakkoord eind december uitliep op een fiasco. Dat hoopt het kabinet dit keer te voorkomen.
NOS 17.06.2019 Leasebedrijven en Natuur & Milieu zijn bezorgd over de richting waarin de kabinetsplannen zich ontwikkelen die elektrisch rijden moeten stimuleren. De plannen zijn onderdeel van het Klimaatakkoord waar nu de laatste hand aan wordt gelegd.
De organisaties reageren op berichten dat de coalitie de plannen om elektrisch rijden te stimuleren fors wil afzwakken. Volgens de leasebedrijven zou elektrisch rijden zo onnodig duurder worden en volgens Natuur & Milieu is dat slecht voor het terugdringen van de CO2-uitstoot.
Minder subsidie, hoger tarief
Verschillende bronnen melden dat de coalitie de plannen voor elektrisch rijden die in het ontwerpakkoord stonden op veel punten wil aanpassen. Zo zouden alle verzwaringen van fossiel rijden door middel van hogere accijnzen en wegenbelasting van de baan zijn.
De subsidie van 6000 euro zou worden gehalveerd en de bijtelling op volledig elektrische auto’s zou op korte termijn van 4 procent naar 8 of 10 procent gaan. Het lage tarief zou bovendien maar gelden tot een cataloguswaarde van 40.000 euro, daarboven moeten leaserijders het normale tarief betalen. Die grens lag in het conceptakkoord op 50.000 euro.
Rem op groei elektrische auto’s
Leasemaatschappijen en bedrijven die hun wagenpark aan het verduurzamen zijn, vrezen dat met deze maatregelen een rem wordt gezet op de groei van het aantal elektrische auto’s. Veel bedrijven hebben vooruitlopend op de plannen duizenden elektrische auto’s in bestelling staan. Het rijden daarvan is nu fiscaal aantrekkelijk.
In het regeerakkoord staat dat vanaf 2030 alle nieuwe auto’s elektrisch moeten zijn. Om dat te halen is het van belang om in eerste instantie de zakelijke rijders over te laten stappen op elektrisch. Daarvoor is afgesproken dat tot 2024 de bijtelling voor stroomauto’s 4 procent blijft. Maar volgens bronnen staat er in de plannen die vandaag en morgen in coalitieoverleg besproken worden dat dat percentage sneller omhoog moet.
De maatregelen om elektrisch rijden te stimuleren is een van de vele plannen in het klimaatakkoord. Het akkoord moet leiden tot 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030.
‘Finish in zicht’
Partijen die onderhandelen over het klimaatakkoord willen er weinig over kwijt.
ChristenUnie leider Segers “begrijpt dat mensen onzeker zijn”. Daarom is het volgens hem van belang dat er snel duidelijkheid komt. Volgens D66-leider Jetten is “de finish in zicht”. Maar geen van de partijen kan zeggen wanneer dat precies is.
Jetten: “We hebben vanuit de coalitie steeds gezegd dat we na de zakelijke sector nu ook goed naar de particulieren moeten kijken. Het klimaatbeleid is een van de grootste operaties sinds de wederopbouw. Dus het moet wel helemaal goed zijn willen we het naar buiten brengen”.
“Het is pas af als het af is”, zei premier Rutte. “Het is een heel pakket met maatregelen. Huizen, landbouw, auto’s…. we kijken naar alles”.
VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zei het stimuleren van elektrisch rijden belangrijk te vinden maar waarschuwde ook voor ‘over-stimuleren’. “Het moet wel eerlijk blijven ten opzichte van mensen die het niet kunnen betalen.”
Minister Wiebes zei er nog steeds van uit te gaan dat er nog deze maand iets komt.
NU 06.06.2019 Premier Mark Rutte vindt dat hij niets fout heeft gedaan toen hij het onafhankelijk Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vroeg om de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. “Ik heb niets vreemds gedaan”, zei de premier woensdag in een Kamerdebat.
“Als ik fouten maak, geef ik die toe. In dit dossier heb ik geen fouten gemaakt”, zei de premier die een verbeten indruk maakte.
Druk van Rutte zorgde voor uitstel publicatie
Rutte debatteerde met de Kamer naar aanleiding van berichtgeving van Nieuwsuur.
Uit documenten in handen van het actualiteitenprogramma blijkt dat Rutte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Centraal Planbureau (CPB) gevraagd heeft om de geplande publicatie van de doorrekeningen op 13 september vorig jaar over Prinsjesdag en de daaropvolgende belangrijke Algemene Politieke Beschouwingen heen te tillen.
De premier wees in het debat op de afspraak dat de doorrekening gelijktijdig met een reactie van het kabinet zou verschijnen.
Afwijken van die lijn vond de premier “onwenselijk” omdat hij vreesde dat de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste debat van het politieke jaar, over de klimaatcijfers zouden gaan zonder dat het kabinet een reactie kon leveren op de rapporten.
Hoewel de opdrachtgever van de doorrekening, voorzitter van het Klimaatberaad Ed Nijpels, maar ook minister van Economische Zaken Eric Wiebes juist wel direct wilden publiceren, zorgde de bemoeienis van Rutte er toch voor dat de doorrekeningen pas na Prinsjesdag verschenen.
‘Onafhankelijkheid niet aangetast’
Rutte benadrukte woensdag dat het besluit uiteindelijk bij de planbureaus lag. Zij konden blijven vasthouden, maar kozen uiteindelijk toch voor uitstel vanwege “het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd”. Volgens de premier is met zijn optreden de onafhankelijkheid van de bureaus niet aangetast.
De oppositie vindt dat Rutte oneigenlijk gebruik heeft gemaakt van zijn positie als premier door een dergelijk verzoek bij de planbureaus neer te leggen.
Ook vinden de partijen dat het kabinet nooit invloed mogen uitoefenen op onafhankelijke bureaus.
‘Verdoezelen is erger dat de fout’
GroenLinks-leider Jesse Klaver zei dat het niet goed is voor het draagvlak van het klimaatbeleid als de indruk bestaat dat er informatie wordt achtergehouden of als het kabinet zich gaat bemoeien met publicatiedata van onafhankelijke rapporten. Hij wil dat het kabinet in het vervolg alle klimaatstukken naar de Kamer stuurt zodra ze af zijn.
PvdA’er Lodewijk Asscher hekelde de manier waarop Rutte met de kwestie omgaat. “Het verdoezelen is erger dan de fout”, aldus Asscher.
Lilian Marijnissen (SP) was verbaasd over het verweer van Rutte. Ze wees erop dat het kabinet bij de doorrekening van het ontwerpklimaatakkoord 13 maart dit jaar, vlak voor de verkiezingen, nog diezelfde dag een kabinetsreactie klaar had liggen. “Als er verkiezingen voor de deur staan kan het kabinet wel in een dag reageren”, aldus Marijnissen.
PVV-leider Geert Wilders: “De cijfers zijn weggemoffeld. We zijn gepiepeld.” Hij diende een motie van wantrouwen die alleen de steun kreeg van DENK en de PvdD.
AD 06.06.2019 Premier Rutte is vanavond onder vuur komen te liggen in een debat over de druk die hij vorig jaar uitoefende om de eerste analyses van het Klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. De oppositiepartijen vinden dat Rutte zich niet met de planning had mogen bemoeien.
Als we willen werken aan draagvlak voor klimaatbeleid mag de indruk niet bestaan dat er informatie is achtergehouden’’, zei Jesse Klaver van GroenLinks. PVV-leider Geert Wilders denkt dat de premier ‘de kosten van de klimaatterreur onder het tapijt probeerde te vegen’. ,,Wij zijn dat gemanipuleer van de VVD-zijde spuugzat’’, aldus Wilders, die een motie van wantrouwen aankondigde..
Uit documenten die Nieuwsuur had opgevraagd, bleek vorige week dat Rutte op 3 september 2018 meldde het ‘onwenselijk’ te vinden dat de analyses van de planbureaus vóór de Algemene Politieke Beschouwingen openbaar zouden worden. Dat leidde tot boze e-mails van Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad. Uiteindelijk kreeg Rutte zijn zin en werd de publicatie twee weken uitgesteld, tot 28 september.
‘Geen fouten gemaakt’
Premier Rutte benadrukte tijdens het debat dat hij in zijn ogen niets verkeerds heeft gedaan toen hij druk uitoefende om de publicatie van cijfers uit te stellen tot na Prinsjesdag. Hij wees erop dat in augustus 2018 was afgesproken dat de cijfers samen met een reactie van het kabinet naar buiten zouden gaan, namelijk eind september. Toen Nijpels daarvan wilde afwijken, liet Rutte weten het daar niet mee eens te zijn.
,,Als ik fouten heb gemaakt, geef ik dat toe’’, zei de premier. ,,Maar ik meen oprecht dat ik hier geen fouten heb gemaakt.’’ De premier stelt dat hij geen opdracht heeft gegeven aan de planbureaus om de publicatie uit te stellen. ,,Ik heb geen aanwijzing gegeven. Ik heb mijn opvatting gegeven.’’
Aanval op VVD-Kamerlid
In het debat steunden de coalitiepartijen de premier. VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz werd daarover fel aangevallen door PvdA-leider Lodewijk Asscher. ,,Wat jij hier doet, vind ik echt een aanfluiting voor de taak die je hebt als volksvertegenwoordiger van de grootste partij”, sprak Asscher tegen Yesilgoz. ,,Je kunt niet zo’n grote mond opzetten tegen iedereen die hier hele normale vragen stelt.’’
Premier Mark Rutte tijdens een debat over het uitstellen van de klimaatakkoord-doorrekening. Ⓒ ANP
Telegraaf 05.06.2019 De oppositie in de Tweede Kamer neemt het premier Rutte zeer kwalijk dat hij zich bemoeide met de planning van de presentatie rond klimaatdoorrekeningen van onafhankelijke planbureaus. De PVV komt met een motie van wantrouwen.
Rutte drong er vorig jaar op aan om de eerste doorrekening van het klimaatakkoord van Ed Nijpels over Prinsjesdag heen te tillen, terwijl het rapport al klaar was. Dat is in de openbaarheid gekomen door het vrijgeven van interne notities en e-mails, na een wob-verzoek door Nieuwsuur. Een deel van de Kamer vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden. Rutte stelt dat er „niks geks is gebeurd.”
PVV-leider Wilders is woedend: „De Kamer heeft belangrijke informatie niet voor de Algemene Beschouwingen gekregen. Daar heeft de minister-president voor gezorgd. De heer Nijpels was de opdrachtgever en niemand anders.” GL-leider Klaver vreest voor schadelijke gevolgen voor het draagvlak voor klimaatbeleid. Hij wil dat informatie die nog moet komen voortaan direct wordt gedeeld met de Tweede Kamer.
PvdA-leider Asscher suggereerde dat Rutte te lang minister-president is. Regeringspartijen CDA en D66 hielden het vooral bij feitelijke vragen. VVD-Kamerlid Yesilgoz verdedigde het kabinet: „Iedereen kende de planning al vanaf begin juli. Niemand stak zijn vinger op om er een punt van te maken.”
De liberaal kreeg forse kritiek van de oppositieleiders. „U bent de hielen aan ’t likken”, sneerde PVV-voorman Wilders. Ook GL-voorman Klaver zag rolverwarring: „Het is bijna gênant om te zien hoe een volksvertegenwoordiger hier het kabinet aan het verdedigen is.”
Theaterspel
Alleen de SGP leek weinig noodzaak te zien in een debat met de minister-president. Kamerlid Stoffer vroeg zich af wat uitstel van de presentatie eigenlijk voor effect heeft gehad voor Nederland. Daarmee liet de parlementariër op een nette manier blijken toeschouwer te zijn van Haags politiek theater.
Premier Rutte heeft aan het begin van het debat duidelijk laten weten hoe het volgens hem is gegaan. „Ik vind dit van A tot Z een volstrekt normale gang van zaken”, zei de minister-president. PVV-leider Wilders vroeg zich af of de presentatie vóór Prinsjesdag had plaatsgevonden zonder bemoeienis van Rutte. „Dat blijkt niet uit de stukken”, zegt de minister-president. „Het zou goed kunnen dat het door de e-mail (van zijn ministerie red.) is gekomen.”
Volgens Rutte stond het klimaatpaus Ed Nijpels vrij om alsnog te kiezen om de informatie voor Prinsjesdag naar buiten te brengen. Wat niet is opgehelderd: waarom is er gekozen om de presentatie alsnog eind september te houden?
Volg het debat live via de tweets van politiek verslaggever Alexander Bakker onderaan dit bericht.
NOS 05.06.2019 Premier Rutte vindt de kritiek van oppositiepartijen dat hij druk uitoefende om de presentatie van berekeningen over het klimaatakkoord uit te stellen onterecht.
De oppositie stelt dat Rutte informatie heeft achtergehouden, maar de premier weerspreekt dat. “Ik werp verre van mij dat ik iets heb achtergehouden. Er zijn geen fouten gemaakt.” Volgens Rutte is het normaal om te overleggen met de planbureaus over de publicatiedatum van rapporten.
In een debat met de Kamer spreekt Rutte met klem tegen dat hij iets heeft tegengehouden. “Ik zou het precies weer zo doen. Het was uiterst onwenselijk geweest om het anders te doen. Het had betekend dat we de stukken naar buiten hadden gebracht zonder een kabinetsreactie.”
Oppositie is kritisch
De oppositie begrijpt niets van die houding en spreekt harde woorden over de gang van zaken. PVV-leider Wilders zegt het “gemanipuleer en gemarchandeer” van het kabinet-Rutte “en de VVD” zat te zijn. “Een politiek relevant stuk is ons onthouden. We zijn voor de gek gehouden, wie denkt de minister-president dat hij is?” De PVV-leider kondigde een motie van wantrouwen aan.
Forum voor Democratie-leider Baudet: “Er is achter de schermen gesjoemeld. Onaanvaardbaar dat de cijfers er al waren, maar tijdens de beschouwingen werd gedaan alsof dat niet zo was.”
SP-leider Marijnissen spreekt over de “politieke trukendoos” van de premier”. “De waarheid staat niet voorop, maar zijn eigen belang.” Volgens Denk-leider Kuzu gingen “partijpolitieke belangen boven het informeren van het parlement”.
Bekijk hier de reacties van de oppositiepartijen en premier Rutte:
De planbureaus die de klimaatplannen doorrekenden waren voor Prinsjesdag klaar en wilden de cijfers wel gewoon presenteren. Maar uit stukken die Nieuwsuur via de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) opvroeg, is af te leiden dat Rutte dat geen goed idee vond. De cijfers werden uiteindelijk eind september openbaar.
De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB (Algemene Politieke Beschouwingen, red.) en dat is onwenselijk.
Uit de notulen van medewerkers van de premier, via Nieuwsuur
Wilders vindt dat de premier moet opstappen: “De heer Nijpels was de opdrachtgever voor de onderzoeken en wilde 13 september presenteren. Rutte heeft hem daarvan afgehouden. Al moet ik veertig keer een motie van wantrouwen indienen, dit gedrag verdient maar één straf: wegwezen.”
GroenLinks-leider Klaver zegt dat het hem niet om beschuldigingen gaat. Hij maakt zich vooral zorgen over het draagvlak voor het klimaatbeleid. PvdA-leider Asscher deelt die zorgen: “Het kabinet dat zegt zich zo’n zorgen te maken over het draagvlak, maakt zich op deze manier zelf schuldig aan het beschadigen van dat draagvlak.”
Asscher verwijt Rutte een gebrek aan leiderschap rond het thema klimaat. “Uitstel van een reactie op Urgenda. Uitstel van de CO2-belasting. Uitstel van het akkoord. Dat is niet hoe je een land meeneemt bij klimaatmaatregelen.”
“Van wie is de publieke informatie?”, wil Klaver van Rutte weten. Hij wil dat het kabinet een toezegging doet: alle doorrekeningen moeten zodra ze beschikbaar zijn ook naar de Kamer. Forum voor Democratie-leider Baudet wil dat alle gespreksverslagen van de klimaattafels vanaf nu naar de Kamer gaan.
NOS 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich vanavond verantwoorden in de Tweede Kamer omdat hij vorig jaar druk heeft uitgeoefend om de doorrekening van het voorlopige klimaatakkoord pas ná Prinsjesdag te publiceren.
In documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd via de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB), staat dat Rutte het “onwenselijk” vond als de doorrekening nog voor de Algemene Politieke Beschouwingen naar buiten zou komen, terwijl anderen die wel al wilde publiceren. Premier Rutte zei vorige week dat hij niks fout heeft gedaan.
Inmiddels is duidelijk dat de oppositie flinke kritiek heeft op Rutte. In het debat verwijten ze de premier informatie te hebben achtergehouden:
‘Rutte krijgt het verwijt te veel de touwtjes in handen te willen houden’
Heeft de minister-president klimaatcijfers verdoezeld?
Nee, premier Rutte heeft niet cijfers kwijt willen maken. Maar hij wilde wel dat de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdag gepubliceerd werden, omdat het kabinet nog geen reactie klaar had, terwijl de rekenmeesters al wel klaar waren met hun berekeningen. Rutte vond het “onwenselijk” om hierover vragen te krijgen bij de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste debat dat plaatsvindt na Prinsjesdag.
Lees hier meer over waarom Rutte het “onwenselijk” vond.
Wie gaat er eigenlijk over de publicatiedatum van een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving?
De planbureaus zijn onafhankelijk en gaan zelf over de publicatiedatum. Wel is het gebruikelijk dat ze overleggen met hun opdrachtgever. Vaak is dat een vakminister. In dit geval was het echter niet het kabinet, maar Ed Nijpels en zijn Klimaatberaad. Zij hadden dus overleg met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de datum van publicatie.
Waarom komt er een debat?
In de Kamer is er kritiek op het feit dat Rutte druk uitoefende om de klimaatcijfers over Prinsjesdag heen te tillen. Daaronder ligt een meer fundamentele vraag: Wie is de eigenaar van informatie? Is dat het kabinet? Het planbureau? De oppositiepartijen? De Nederlander?
In dit geval was het kabinet formeel niet aan zet. Rutte werd wel gevraagd naar zijn mening over de datum. Maar had hij de bezwaren van uitstel van publicatie serieuzer moeten nemen? Zo schrijven ambtenaren dat kritiek van partijen zou kunnen worden meegenomen en zou er geen indruk ontstaan “dat het kabinet de doorrekening onder de pet wil houden.”
Oppositiepartijen vragen zich af of de premier de onafhankelijkheid van de planbureaus en de informatiepositie van de kamer wel voldoende heeft meegewogen.
Lag er een eerdere afspraak om de publicatie ná Prinsjesdag te doen?
Tijdens de ministerraad van 24 augustus wordt besproken om de publicatie samen met de reactie van het kabinet eind september naar buiten te brengen. Rutte zegt zelfs dat dat hier “afgesproken” is, maar daar ging het Klimaatberaad over, niet het kabinet, zo benadrukt ook het PBL desgevraagd aan Nieuwsuur.
Als na deze ministerraad blijkt dat het kabinet het niet gaat redden om eind september met een inhoudelijke reactie te komen, willen het klimaatberaad, het PBL en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) niet langer wachten. De stukken zijn immers klaar, zo blijkt uit mailwisseling tussen de betrokkenen.
Het PBL mailt op 30 augustus het ministerie van EZK. “Bij deze een meer formele mededeling dat we op 13 september het rapport (…) gaan aanbieden. (…) Ik neem aan dat dit geen verrassing voor je is.” EZK schrijft in een interne notitie ook dat er anders “risico is dat het rapport uitlekt en daarmee de indruk ontstaat dat het kabinet de doorrekening onder de pet wil houden.”
Het ministerie van EZK, het klimaatberaad en het PBL zijn eruit en prikken zelfs een moment voor de persconferentie: 13 september van 10.30 uur tot 12.30 uur in het gebouw van het PBL. “…tenzij de MP dat echt niet wil”.
Kort daarna blijkt dat de MP, de minister-president, het echt niet wil, vanwege de Algemene Politieke Beschouwingen (APB). Zijn raadadviseur schrijft: “De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB en dat is onwenselijk.”
Is het normaal dat PBL een opdrachtgever drie weken tijd geeft om een reactie te formuleren?
Bij het PBL was deze afspraak niet in beton gegoten. Het Centraal Planbureau (CPB), dat ook hierbij betrokken was, heeft wel zo’n werkwijze. Het CPB, dat al langer in het brandpunt van politieke discussie staat, publiceert een advies standaard na maximaal drie weken, als de opdrachtgever dat zelf daarvoor nog niet gedaan heeft.
Beide planbureaus hechten eraan rapporten snel te kunnen publiceren. Overigens blijkt ook dat het kabinet bij het PBL niet standaard uitgaat van deze termijn van drie weken. Minister Wiebes vroeg in december bij de definitieve doorrekening, waar hij wel de opdrachtgever was, nog om twee weken respijt. Het PBL hanteert nu de drie-weken-termijn.
Raakt het land echt “onbestuurbaar” als er niet meer zou kunnen worden ingegrepen, zoals Rutte vorige week zei?
Rutte zegt dat hij ervoor moet zorgen dat afspraken worden nagekomen en dat planbureaus niet alles “meteen naar buiten gooien” zonder reactie van het kabinet. Die stelling verdient wel enige nuance. Feit is namelijk dat er vandaag de dag nog wat rapporten op een inhoudelijke reactie van het kabinet wachten.
Bovendien heeft het PBL uiteindelijk eerder gepubliceerd dan het kabinet een reactie gaf. Op 28 september overhandigde het PBL de doorrekeningen aan Nijpels en zijn Klimaatberaad. Een week later, op 5 oktober, kwam het kabinet met een reactie.
Zie hieronder de reactie van premier Rutte: “Er is niet vreemds gebeurd, er is niets toegedekt”.
AD 05.06.2019 Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad, wil niets meer zeggen over de druk die premier Rutte vorig jaar heeft uitgeoefend om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord uit te stellen. ,,Het is niet mijn taak om onrust te stoken’’, zegt Nijpels.
Vanavond moet premier Rutte zich tijdens een debat in de Tweede Kamer verantwoorden over de ontdekking van Nieuwsuur dat Rutte vorig jaar druk uitoefende om de publicatie van een doorrekening van de klimaatplannen voorafgaand aan Prinsjesdag tegen te houden. Nijpels stuurde destijds woedende mails, zo onthulde Nieuwsuur.
Maar nu wil VVD-prominent Nijpels geen woorden meer vuil maken aan de tijdrekrel. ,,Mijn taak is om de vrede te bewaren tussen meer dan honderd partijen die aan tafel zitten’’, zegt Nijpels. ,,Het is niet mijn taak om onrust te stoken. Het is ook niet fatsoenlijk om nu commentaar te geven op een onderwerp waar vanavond een debat over is in de Tweede Kamer.’’
Door Rutte nu niet te bekritiseren, spaart Nijpels de premier. ,,Ik ben niet ingehuurd als een soort sidekick om voortdurend commentaar te geven op alles wat zich afspeelt rond het Klimaatakkoord’’, aldus Nijpels. ,,Ik ben van de afdeling vrede.’’
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het Klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas ná de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Volgens Rutte is er ‘niks geks gebeurd’. Een deel van de oppositie vindt dat de premier informatie heeft achtergehouden.
AD 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich woensdagavond in de Tweede Kamer verantwoorden voor het besluit om de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. Een deel van de oppositie vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden.
De premier drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Nieuwsuur berichtte hierover. Rutte zegt dat er ,,niks geks is gebeurd’’.
Rutte wilde niet dat het een rol zou spelen bij het debat over de begroting, de Algemene Politieke Beschouwingen. Omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen over de rapporten van het PBL en CPB, vreesde hij tijdens dat debat ,,met meel in de mond’’ te moeten spreken over klimaatbeleid.
Verder was volgens hem in augustus in de ministerraad afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Het is volgens hem ook gewoon om met de bureaus te overleggen over de publicatiedatum.
Geert Wilders belooft weer fel van leer te trekken tegen premier Rutte.
Telegraaf 05.06.2019 Premier Rutte moet vanavond tekst en uitleg geven in de Tweede Kamer over zijn bemoeienis met de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord. De minister-president was fel tegen de presentatie van deze cijfers voor Prinsjesdag. Uiteindelijk kwam de informatie eind september pas in de openbaarheid.
Oppositiepartijen zijn woest. Vijf vragen over het ’hete avondje’ van Rutte.
Waar draait het om?
De eerste doorrekeningen van het veelbesproken klimaatakkoord van Ed Nijpels is na bemoeienis van premier Rutte over Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen -het belangrijkste politieke debat van het jaar- heen getild. Dat blijkt uit interne stukken van verschillende ministeries die na een wob-verzoek van actualiteitenrubriek Nieuwsuur openbaar zijn geworden.
„De doorrekening wordt dan gespreksonderwerp op de Algemene Beschouwingen en dat is onwenselijk”, schrijft een raadsadviseur van de premier, na overleg met Rutte zelf, in een e-mail.
De doorrekeningen zijn afkomstig van twee onafhankelijke planbureaus en waren al voor Prinsjesdag klaar om gepresenteerd te worden. Ed Nijpels wil de presentatie niet naar eind september verplaatsen, zoals Rutte wil. Uiteindelijk is de presentatie op 28 september. Een van de planbureaus suggereert dat het beter uitkomt, maar uit de stukken valt niet op te maken of de druk van Rutte doorslaggevend is geweest.
Waarom is de oppositie boos?
Onder andere Forum voor Democratie en GroenLinks vinden dat de minister-president informatie heeft achtergehouden die wel beschikbaar was. FvD-leider Thierry Baudet dreigt met een motie van wantrouwen. De PVV stelt bij monde van Geert Wilders dat Nederland is ’bedrogen’.
De oppositie zal het niet nalaten om te herhalen dat het kabinet wel vaker worstelt met informatie. Zo stapte staatssecretaris Harbers (Asiel) op vanwege het achterhouden van criminaliteitscijfers van asielzoekers en lag minister Wiebes (Klimaat) onder vuur vanwege geblunder rond de hoogte van de energierekening.
Hoe reageert premier Rutte?
Op zijn wekelijkse persconferentie heeft de minister-president hard afstand genomen van het beeld dat hij iets zou hebben toegedekt. Hij stelt dat in de ministerraad al was afgesproken om de doorrekeningen eind september te presenteren in combinatie met een officiële reactie van het kabinet. De nieuwe planning zou ’het proces niet ten goede komen’ schrijft Rutte woensdag in een brief ter voorbereiding op het debat in de Tweede Kamer. Volgens hem is het nog altijd niet goed om bij Algemene Beschouwingen te worden bevraagd over plannen waar het kabinet nog een officiële reactie op moet geven.
Waren de cijfers spannend?
De doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPb) bleken eind september amper iets voor te stellen. De plannen van Ed Nijpels en zijn groene onderhandelaars waren veel te vaag voor een echte doorrekening. Het PBL kwam met een analyse en het CPb slechts met een notitie waar politiek Den Haag niet veel wijzer van werd.
Wat kunnen we verwachten van het debat?
De oppositie gaat premier Rutte het vuur aan de schenen leggen. Ondanks de persconferentie en een brief heeft de minister-president nog niet alles opgeklaard. Zo hechtte Rutte er veel waarde aan om de presentatie van de doorrekeningen samen te laten lopen met de officiële kabinetsreactie. Maar dat gebeurde uiteindelijk niet.
De planbureaus kwamen op 28 september naar buiten, minister Wiebes (Klimaat) volgde pas een week later met wat in deftig Haags de ’kabinetsappreciatie’ heet. PVV en Forum voor Democratie dreigen met een motie van wantrouwen.
Telegraaf 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich woensdagavond in de Tweede Kamer verantwoorden voor het besluit om de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. Een deel van de oppositie vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden.
De premier drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Nieuwsuur berichtte hierover. Rutte zegt dat er „niks geks is gebeurd.”
Rutte wilde niet dat het een rol zou spelen bij het debat over de begroting, de Algemene Politieke Beschouwingen. Omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen over de rapporten van het PBL en CPB vreesde hij tijdens dat debat „met meel in de mond” te moeten spreken over klimaatbeleid.
Verder was volgens hem in augustus in de ministerraad afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Het is volgens hem ook gewoon om met de bureaus te overleggen over de publicatiedatum.
NOS 29.05.2019 Premier Rutte heeft op zijn wekelijkse persconferentie fel gereageerd op berichten dat hij vorig jaar het Planbureau voor de Leefomgeving (Pbl) en het Centraal Planbureau (CPB) onder druk heeft gezet om cijfers over het klimaatbeleid niet te publiceren voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
“Er is niets vreemd gebeurd, er is niets, nul toegedekt”, zei een getergde Rutte. Nieuwsuur meldde gisteren dat Rutte had aangedrongen op uitstel van de publicatie van de doorrekeningen van de voorlopige klimaatplannen, omdat hij het “onwenselijk” vond als de cijfers al op 13 september, vijf dagen voor Prinsjesdag, naar buiten zouden komen.
Rutte betoogde op de persconferentie dat het kabinet met de planbureaus de afspraak had gemaakt dat de cijfers, samen met een kabinetsreactie, eind september gepubliceerd zouden worden. “Toen werd er iemand creatief en kwam het plan om eerder te publiceren. Toen heb ik gezegd: dat vind ik niet verstandig.”
Gebruikelijk
Volgens de premier is het gebruikelijk dat het kabinet een dag of twintig de tijd krijgt om een reactie te formuleren op dit soort cijfers van bureaus. Als de cijfers direct waren gepubliceerd, zou het bij de Algemene Politieke Beschouwingen over plannen en cijfers gaan waar hij als premier nog niet op kon reageren. Daarom wilde hij dat de cijfers pas na dat debat openbaar zouden worden.
Rutte ontkent dat hij de publicatie heeft tegengehouden. “Dat kan ik helemaal niet. Ik had een mening over het voorstel om eerder te publiceren. De afspraak was eind september. Dit land wordt onbestuurbaar als het kabinet niet tegen bureaus kan zeggen: laten we ons aan de afspraak houden.”
Volgende week houdt de Tweede Kamer een debat over de kwestie, op initiatief van de oppositie.
Telegraaf 29.05.2019 Er zijn geen cijfers over het klimaatakkoord achtergehouden en er is niets toegedekt. Dat zei minister-president Rutte in reactie op felle kritiek over de druk die hij uitoefende om doorrekeningen van het klimaatakkoord door de planbureaus pas na Prinsjesdag te publiceren.
De duidelijk geïrriteerde premier bevestigde tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat hij niet wilde dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar.
De duidelijk geïrriteerde premier bevestigde tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat hij niet wilde dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar.
„Het zou een slecht plan zijn om bij Algemene Beschouwingen te zitten met allerlei plannen waar ik niets over kan zeggen”, zegt de minister-president. „Als de planbureaus met plannen komen, dan is het volstrekt gebruikelijk om daar de tijd voor te nemen om op te reageren.”
Volgens Rutte lag er een besluit van het kabinet om de cijfers eind september naar buiten te brengen in combinatie met een officiële reactie en dat een „creatief iemand” bedacht om het op 13 september te publiceren. „Wij hadden een afspraak gemaakt over een datum”, zegt de premier. „Dit is een normale manier van werken.”
De Tweede Kamer wil snel een debat over de kwestie met de minister-president.
AD 29.05.2019 Het kabinet heeft niets ‘toegedekt’ rond de eerste doorrekening van het klimaatakkoord. Dat zei premier Mark Rutte vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Hij heeft vorig jaar druk uitgevoerd om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord óver Prinsjesdag te tillen, omdat het ‘zeer onwenselijk’ zou zijn dat de Algemene Politieke Beschouwingen in het teken van die gevoelige kwestie zouden komen te staan. ,,Het kabinet had daar dan helemaal niets over kunnen zeggen.’’
Dit land is niet bestuurbaar als je niet meer met elkaar afspraken kunt maken, aldus Premier Rutte.
Volgens Rutte is er ‘niets vreemds’ gebeurd rond de publicatie. ,,Dit is gewoon zoals het hoort. De afspraak is dat het kabinet drie weken de tijd krijgt de reageren op dergelijke publicaties.’’
Op aandringen van het kabinet zagen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) ervan af de doorrekeningen op 13 september naar buiten te brengen, wat eerder zou zijn dan aanvankelijk gepland, blijkt uit documenten die Nieuwsuur via een wob-verzoek heeft gekregen.
Volgens de premier is met de planbureaus afgesproken om de doorrekening op 28 september – na prinsjesdag – te publiceren mét kabinetsreactie. ,,Vervolgens is er iemand creatief geweest, en is het plan ontstaan om de doorrekening eerder te publiceren. Prima om daar over na te denken, maar ik vond het een slecht plan. Dan zouden de Algemene Politieke Beschouwingen alleen maar hierom gegaan zijn, en had het kabinet daar niet op in kunnen gaan. Had je eens moeten kijken hoe geirriteerd de oppositie dan was geweest.’’
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat was het daarmee aanvankelijk niet eens, maar gaf toe. ,,Dit land is niet bestuurbaar als je niet meer met elkaar afspraken kunt maken’’, aldus Rutte, die zichtbaar geirriteerd was. Het kabinet kwam overigens pas op 5 oktober met een reactie op de doorrekeningen.
Ook Ed Nijpels, de voorzitter van het klimaatberaad zag uitstel niet zitten. ,,Over het proces van publicatie van de bevindingen van de planbureaus bestond tot op het allerhoogste niveau overeenstemming”, schreef hij op 5 september. Hij wees onder meer op het risico dat de rapporten zouden uitlekken. Rutte reageerde daar vanmiddag geërgerd op: ,,Ja prima, tot uw dienst.’’
Oplossing
Uiteindelijk loste de situatie zich vanzelf op. Nijpels vroeg het PBL om vertrouwelijke inzage in de volledige doorrekening, met als argument dat een samenvatting die eerder was gedeeld met alle betrokkenen, tot veel opmerkingen had geleid vanuit de klimaattafels en de departementen.
,,Wij zijn eventueel bereid deze gelegenheid te bieden, zodat de tafelvoorzitters zich beter kunnen voorbereiden’’, aldus PBL-directeur Hans Mommaas, maar publicatie op 13 september zou dan wel onmogelijk worden, ‘gezien de benodigde tijd om het hele rapport te lezen.’
MSN 29.05.2019 Minister-president Mark Rutte blijft erbij dat er “niks geks is gebeurd” rond de publicatie vorig jaar van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB). Alles is volgens afspraak gegaan en zoals het hoort bij dergelijke rapporten, aldus de premier.
De planbureaus waren in september vorig jaar klaar met hun analyses en gaven aan die voor Prinsjesdag te kunnen publiceren. Maar Rutte zelf drong erop aan dat pas na de Algemene Beschouwingen te doen, omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen. Hij vreesde tijdens dat belangrijke debat “met meel in de mond” te moeten spreken over klimaatbeleid. “Had je dan eens moeten zien hoe geïrriteerd de oppositie zou zijn.”
Rutte benadrukte dat al in augustus in de ministerraad was afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Daar hield hij aan vast, ook toen vanuit het klimaatberaad de vraag kwam of het eerder kon, onder meer om te voorkomen dat de cijfers zouden uitlekken. Het is bovendien de gebruikelijke gang van zaken dat het kabinet drie weken krijgt om zelf een standpunt te bepalen, herhaalde de premier.
Telegraaf 29.05.2019 De Tweede Kamer wil premier Mark Rutte zo snel mogelijk aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. „Het liefst al volgende week”, aldus Kathalijne Buitenweg van GroenLinks. Haar voorstel kreeg steun van de voltallige Kamer.
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na Prinsjesdag te publiceren, hoewel ze al eerder klaar waren.
Hij wilde niet dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Politieke Beschouwingen voordat het kabinet er zelf een standpunt over had ingenomen, blijkt uit documenten die op verzoek van Nieuwsuur zijn vrijgegeven.
MSN 29.05.2019 De Tweede Kamer wil premier Mark Rutte zo snel mogelijk aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. „Het liefst al volgende week”, aldus Kathalijne Buitenweg van GroenLinks. Haar voorstel kreeg steun van de voltallige Kamer.
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na Prinsjesdag te publiceren, hoewel ze al eerder klaar waren.
Hij wilde niet dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Politieke Beschouwingen voordat het kabinet er zelf een standpunt over had ingenomen, blijkt uit documenten die op verzoek van Nieuwsuur zijn vrijgegeven.
NOS 28.05.2019 Oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen snel opheldering van premier Rutte over de druk die hij heeft uitgeoefend om de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdag te publiceren. Uit documenten van Nieuwsuur blijkt dat de premier de doorrekeningen niet voor Prinsjesdag openbaar wilde, omdat hij een debat daarover “onwenselijk” vond.
GroenLinks, PVV, PvdA en Forum voor Democratie vinden dat de premier informatie heeft achtergehouden. “Dit is zo ongeveer het ergste wat je in een parlementaire democratie kun doen”, zegt de leider van Forum voor Democratie Baudet, die spreekt over een “doodzonde”.
Politieke fout
GroenLinks-leider Klaver zegt dat hij dit nog nooit bij de premier heeft gezien. “Dit is bizar. Het is niet aan hem om te bepalen wanneer de Tweede Kamer belangrijke informatie krijgt. Deze arrogantie is stuitend”, aldus Klaver. “Het is een grote inschattingsfout, een politieke fout.”
PVV-leider Wilders spreekt over “schandelijke sjoemelaars” die onwelgevallige “negatieve cijfers” bewust hebben uitgesteld. PvdA-leider Asscher vindt het niet alleen “ernstig” dat de premier informatie achterhoudt, maar ook dat hij de suggestie heeft gewekt dat die informatie er nog niet was.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wilden de doorrekeningen van het klimaatakkoord op 13 september 2018 naar buiten brengen en dat is een week voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Onwenselijk
Uit de documenten die Nieuwsuur opvroeg blijkt nu dat premier Rutte dat niet zag zitten: “De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB (Algemene Politieke Beschouwingen, red.) en dat is onwenselijk” zo valt te lezen in de notulen van medewerkers van de premier. Nieuwsuur heeft de documenten gekregen door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
NOS-verslaggever Ron Fresen noemt het optreden van Rutte “vrij ongebruikelijk” en denkt dat hij heel wat heeft uit te leggen. Het gebeurt vaker dat politici de agenda proberen te beïnvloeden, want timing is in de politiek essentieel. “Maar het gebeurt zelden dat je een politicus, de premier in dit geval, er zo met bewijzen op kan betrappen.”
Goede nieuws
Fresen denkt dat de premier de bekendmaking van de cijfers wilde uitstellen, omdat hij vreesde dat dit het debat van Prinsjesdag zou beheersen. “Hij wilde dat het ging over het goede nieuws van het kabinet, zoals de lagere belastingen en de stijgende koopkracht voor bijna iedereen.”
De oppositiepartijen vragen morgen een debat aan, maar dan is het nog onduidelijk of er genoeg steun is om de premier snel naar de Kamer te roepen.
MSN 28.05.2019 De oppositie in de Tweede Kamer wil minister-president Mark Rutte snel aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. De premier drong aan op openbaarmaking na Prinsjesdag, omdat hij het onderwerp niet op zijn bordje wilde krijgen bij de Algemene Politieke Beschouwingen, blijkt uit documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd.
“Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige klimaatakkoord”, vindt fractieleider Jesse Klaver van GroenLinks. “Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.” Klaver wil snel een debat met de premier.
“Onacceptabel”, zegt FVD-leider Thierry Baudet. “Informatie tegenhouden om op Prinsjesdag een politieke rel in de Tweede Kamer te omzeilen kan écht niet in een parlementaire democratie.” Ook hij dringt aan op een snel debat en dreigt nu al met een motie van wantrouwen. “Schandelijke sjoemelaars. We worden keihard bedrogen door Rutte en zijn bende”, aldus PVV-voorman Geert Wilders.
Telegraaf 28.05.2019 De eerste doorrekening van het omstreden klimaatakkoord is na bemoeienis van premier Rutte uitgesteld en over Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen heen getild. Onacceptabel en bizar, reageren Haagse oppositiepartijen.
Uit openbaar gemaakte documenten blijkt dat het ministerie van Algemene Zaken het „zeer onwenselijk” vond om de doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau op 13 september te presenteren.
„De doorrekening wordt dan gespreksonderwerp op de Algemene Beschouwingen en dat is onwenselijk”, schrijft een raadsadviseur van de minister-president, na overleg met Rutte, in een e-mail begin september. De documenten zijn openbaar gemaakt na een WOB-verzoek van actualiteitenrubriek Nieuwsuur.
De publicatie van de doorrekeningen van het Klimaatakkoord moet worden uitgesteld. Want anders wordt het “gespreksonderwerp op de Algemene Politieke Beschouwingen”, en dat vindt Rutte “ONWENSELIJK”.
’Klimaatpaus’ Ed Nijpels, zo blijkt een andere e-mail, was het er duidelijk niet mee eens. Maar na tussenkomst van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat besluiten de voorzitter van het Klimaatakkoord en de planbureaus om de presentatie te verplaatsen naar eind september.
Uiteindelijk stelde de doorrekening weinig voor. De groene plannen waren nog veel te vaag voor de rekenmeesters.
Huishoudens en bedrijven weten nog altijd niet waar ze aan toe zijn. Naar verwachting hakt het kabinet komende maand een knoop door over de definitieve klimaatplannen. De coalitiepartijen discussiëren onder andere nog over een accijnsverhoging aan de pomp.
Den Haag
„Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige klimaatakkoord”, vindt fractieleider Jesse Klaver van GroenLinks. „Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.” Klaver wil snel een debat met de premier.
„Onacceptabel”, zegt FVD-leider Thierry Baudet. „Informatie tegenhouden om op Prinsjesdag een politieke rel in de Tweede Kamer te omzeilen kan écht niet in een parlementaire democratie.” Ook hij dringt aan op een snel debat en dreigt nu al met een motie van wantrouwen. „Schandelijke sjoemelaars. We worden keihard bedrogen door Rutte en zijn bende”, aldus PVV-voorman Geert Wilders.
NU 28.05.2019 Premier Mark Rutte heeft vorig jaar druk uitgeoefend om ervoor te zorgen dat de onafhankelijke doorrekeningen van het voorlopige klimaatakkoord over Prinsjesdag en de daaropvolgende belangrijke Algemene Politieke Beschouwingen (APB) heen getild zouden worden.
De bemoeienis van de premier zorgde ervoor dat de cijfers pas na de APB verschenen, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
Uit de documenten blijkt dat Rutte de geplande publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Centraal Planbureau (CPB) op 13 september, een week voor Prinsjesdag, “onwenselijk” vond omdat de doorrekening de APB – die beschouwd worden als het belangrijkste politieke debat in de Tweede Kamer – zou overheersen.
Dit terwijl het ministerie van Economische Zaken juist wel zo snel mogelijk tot openbaarheid wilde overgaan uit vrees voor lekken en daaruit volgende verwijten dat het kabinet de doorrekening “onder de pet” heeft willen houden.
Ook Ed Nijpels, de voorzitter van het Klimaatberaad, wilde zo snel mogelijk tot publicatie overgaan, maar werd overruled door Rutte. Hoewel Nijpels de gang van zaken afkeurde, stuurde hij wel een uitstelbrief.
Daarin werd niet vermeld dat de premier publicatie voor Prinsjesdag “onwenselijk” vond, maar werd het uitstel toegeschreven aan “het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd”.
Partijen roepen Rutte ter verantwoording
GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het “bizar dat de minister-president informatie achterhoudt”. “Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn”, twittert Klaver, die zo snel mogelijk met de premier in debat wil over de kwestie.
Ook Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet roept de premier ter verantwoording. PVV-leider Geert Wilder en PvdA-voorman Lodewijk Asscher willen ook een debat met de premier.
AD 28.05.2019 Premier Mark Rutte heeft vorig jaar druk uitgeoefend om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord óver Prinsjesdag te tillen. Daardoor had hij geen last van kritische vragen tijdens het debat over de miljoenennota.
Uit documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd, blijkt dat de raadadviseur van Rutte op 3 september een e-mail stuurde waarin hij liet weten dat publicatie van de doorrekening van de klimaatplannen voorafgaand aan de Algemene Politieke Beschouwingen ‘onwenselijk’ was. Dat leidde tot boze e-mails van Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad.
De stukken laten zien dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) al op 13 september klaar zouden zijn geweest met hun eerste reactie op de klimaatplannen. Daarom wilden de planbureaus, net als Nijpels, die reactie op 13 september naar buiten brengen. Uiteindelijk gebeurde dat pas op 28 september: tien dagen na Prinsjesdag.
‘Vrij bizar’
Het is nog onduidelijk of de druk van Rutte de doorslag heeft gegeven. Er kan ook een andere reden zijn voor het uitstel. Nijpels liet zelf weten dat het uitstel nodig was vanwege ‘het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd’.
Op 28 september 2018 bleek dat de planbureaus geen doorrekeningen konden maken, omdat de klimaatplannen op dat moment nog te vaag waren. Pas in december 2018 presenteerde Ed Nijpels VVD een totaalpakket aan maatregelen, dat in maart dit jaar écht door de planbureaus is doorgerekend. Inmiddels zijn de klimaatplannen door het kabinet alweer fors bijgesteld.
Tweede Kamerleden reageren kritisch op de druk die Rutte heeft uitgeoefend. ,,Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige Klimaatakkoord’’, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. ,,Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.’’
Geert Wilders van de PVV noemt Rutte een ‘schandelijke sjoemelaar’. De politici willen snel een debat over de kwestie.
Telegraaf 28.05.2019 Nederland krijgt een Klimaatwet. Zoals verwacht stemde een meerderheid van de Eerste Kamer dinsdag in met de wet die voorlopig vooral symbolische waarde heeft.
De initiatiefwet van acht politieke partijen, waaronder VVD, CDA en GroenLinks, legt vast dat Nederland ‘streeft’ naar een CO2-reductie in 2030 van minimaal 49 procent ten opzichte van 1990.
Richting 2050 is de wet echt streng: in dat jaar moet ons land 95 procent minder uitstoten en de energieopwekking emissieloos zijn. Verder regelt de wet de introductie van een Nationale Klimaatdag op de vierde donderdag in oktober. Het kabinet moet dan opheldering geven over alle groene plannen.
Ouderenpartij 50Plus twijfelde nog over steun, maar stemde toch in. De dierenpartij stemde tegen omdat de wet niet ambitieus genoeg zou zijn. PVV en SGP hebben tegengestemd.
Kritisch
De Eerste Kamer was tijdens het vorige week gehouden debat kritischer dan de Tweede Kamer, daar werd de wet vooral omgeven door applaus en complimenten aan zichzelf. Met acht politieke partijen als initiatiefnemer was een meerderheid al lang en breed binnen.
De senatoren waren kritischer en hebben onder andere gevraagd naar het ontbreken van een financiële onderbouwing – waar de Raad van State ook al een punt van maakte – en de beperkte rol voor het parlement.
Over de stemming is veel te doen geweest. De Eerste Kamer heeft een verzoek van Forum voor Democratie naast zich neergelegd om te wachten tot na de installatie van de nieuwe senatoren. FvD is fel tegen de Klimaatwet.
NOS 28.05.2019 Het is nu zeker dat de doelstellingen om de uitstoot van CO2 terug te dringen in een wet worden vastgelegd. Na de Tweede is ook de Eerste Kamer met een grote meerderheid akkoord gegaan met een initiatiefwet waarin dat wordt geregeld.
Het wetsvoorstel kwam oorspronkelijk van GroenLinks en PvdA, en later sloten D66, VVD, CDA, SP, ChristenUnie en 50 Plus zich erbij aan. Dat is een ruime meerderheid in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.
In de wet staat onder meer dat in 2050 de uitstoot van CO2 met 95 procent verminderd moet zijn en in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990.
Oude samenstelling
Behalve de partijen die de wet indienden, stemden in de senaat ook OSF en ex-VVD’er Duthler voor. PVV, SGP en Partij voor de Dieren stemden tegen. De senaat besliste over de wet in de oude samenstelling. De Eerste Kamerleden die gisteren werden gekozen, worden pas over twee weken beëdigd.
Dat betekent dat Forum voor Democratie niet over de Klimaatwet heeft gestemd. Die partij, die met twaalf zetels in de Eerste Kamer komt, is fel tegen. Overigens zou de wet ook in de nieuwe samenstelling zijn aanvaard.
Echte doelen
Bij de stemming van vandaag benadrukten voorstanders dat er echte doelen zijn afgesproken, al zeiden sommigen dat die niet stringent genoeg zijn. Anderen vroegen zich af wat nu de concrete waarde is van de wet; zij benadrukten dat er ook in de toekomst draagvlak moet zijn voor de maatregelen en dat het parlement daarbij betrokken moet blijven.
Van de tegenstanders keerde de PVV zich in de felste woorden tegen de wet. “Vreselijk, bizar en met enorme gevolgen, vooral financieel”, vindt de partij.
De SGP betwijfelt of wetten bedoeld zijn voor het formuleren van doelstellingen als in de initiatiefwet en maakt zich ook zorgen over de financiën. De Partij voor de Dieren vindt de wet juist niet ver genoeg gaan.
NU 28.05.2019 De Klimaatwet komt er definitief nu de Eerste Kamer hier ook mee heeft ingestemd. Dat er een meerderheid voor was, is geen verrassing gezien de acht partijen die hun handtekening eronder hebben gezet. Een overzicht van de belangrijkste punten.
De Klimaatwet is een initiatief uit de Tweede Kamer van GroenLinks en PvdA. Later sloten SP, 50PLUS en coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zich hier bij aan.
Het is een “kaderwet”, zei GroenLinks-leider Jesse Klaver. Daarmee bedoelt hij dat er geen specifieke maatregelen in staan (die komen uit het klimaatakkoord, dat is een ander traject), maar alleen de route voor het behalen van de klimaatdoelen.
Het kabinet heeft namens Nederland ‘Parijs’ ondertekend om de opwarming van de aarde te beperken en zo de risico’s van klimaatverandering zo klein mogelijk te houden.
Omdat de aarde voornamelijk door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt, wil het kabinet het Nederlandse aandeel flink te verlagen.
Overigens staan er geen juridische sancties in de wet voor het geval de doelen niet worden gehaald. Dat is volgens de initiatiefnemers ook niet nodig, want zonder de wet kun je de Staat ook voor de rechter dagen vanwege niet gehaalde klimaatdoelen, bewees duurzaamheidsorganisatie Urgenda al meerdere keren.
De doelen en plannen
Voor 2030 moeten de broeikasgassen, vooral CO2, met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990. In 2050 moet de reductie verder oplopen tot 95 procent.
Tegelijkertijd willen de opstellers van de wet het aandeel duurzame energie opschroeven tot 100 procent in 2050. Ook moet er energie worden bespaard, maar daar staat geen concreet doel tegenover.
Om het klimaatbeleid niet afhankelijk van een enkel kabinet te maken, moet het kabinet iedere vijf jaar een klimaatplan maken. In dat plan staan de belangrijkste beslissingen die de overheid de komende jaren neemt op het gebied van klimaatbeleid en worden de laatste nationale en internationale klimaatontwikkelingen beschreven.
In het klimaatplan staat verder of Nederland nog op koers ligt wat betreft de CO2-doelen en met het aandeel van de opwekking van duurzame energie. Ook worden de maatschappelijke en financiële gevolgen van de klimaatplannen in kaart gebracht.
Het klimaatplan moet als houvast dienen voor de jaarlijkse klimaatnota van het kabinet.
De klimaatnota en de Klimaatdag
Ieder jaar wordt er door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een Klimaat- en Energieverkenning gepubliceerd waarin de laatste cijfers en andere actuele zaken omtrent het klimaat staan.
De publicatie verschijnt op iedere vierde donderdag in oktober. Die dag wordt voortaan Klimaatdag genoemd.
Het kabinet komt ieder jaar met een reactie op deze verkenning van het PBL in een klimaatnota, waarin staat hoe de doelen uit het klimaatplan moeten worden gehaald. Daarover wordt ieder jaar gedebatteerd met het parlement.
Dat deze methode veel lijkt op Prinsjesdag, altijd op de derde dinsdag in september gevolgd door een debat over de miljoenennota, is niet toevallig gekozen. Zo moet het kabinet ieder jaar met plannen komen die door het parlement kunnen worden gecontroleerd.
De sfeer is opperbest bij de Haagse PvdA nu gebleken is dat de partij vorige week bij de Europese verkiezingen in de stad de meeste stemmen heeft getrokken. Fractievoorzitter Martijn Balster voorspelt dat zijn partij ontevreden kiezers wegtrekt bij Groep de Mos.
,,We hebben de weg naar boven weer te pakken’’, zeggen Martijn Balster en PvdA-raadslid Janneke Holman over de verrassende koppositie die de PvdA in Den Haag heeft gepakt. ,,De groei zit er weer in. Het laat zien dat we mensen weer vertrouwen geven.’’
Onder de Haagse stemmers is de PvdA de grootste partij geworden bij de Europese verkiezingen, ze kreeg ruim 17% van de stemmen.
Donderdag 23.05.2019 werd in Nederland al gestemd en werd de PvdA de grootste partij. PvdA behaalt 6 zetels, CDA en VVD op 4 zetels;
PVV en SP verdwijnen uit Europees parlement
Eurosceptici, groenen en liberalen staan op winst
De christendemocraten lijken de grootste te worden, ondanks een fors verlies van 43 zetels
AD 28.05.2019
Wat zit er achter het Timmermans-effect?
De overwinning van Frans Timmermans bij de Europese verkiezingen kwam voor veel opiniepeilers, media en zelfs zijn eigen achterban als een verrassing. De eurocommissaris leunde op zijn expertise en ervaring, en negeerde Haagse relletjes.
Een zeer persoonlijk televisiespotje, waarin de PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans te kijk wordt gezet als Frans Brusselmans de asociale Brusselse machtspoliticus.
Waartoe had het omstreden SP-filmpje over Timmermans geleid? Hoeveel invloed had het debat met Rutte en Baudet? Zou de VVD opnieuw Baudet aanvallen of misschien Timmermans? En waarom keurde Facebook de boodschap ’ik stem Frans’ af? Campagneleiders over hun strategieën in aanloop naar de Europese verkiezingen.
En nu op voor de hoogste post in Brussel
Wie wordt de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, de opvolger van Jean-Claude Juncker? In tegenstelling tot de vorige EU-verkiezingen is het niet vanzelfsprekend dat de lijsttrekker van de grootste familie de nieuwe leider van de Europese Commissie wordt. De twee grootste fracties hebben immers fors ingeleverd. Ook is het onderlinge verschil in zetels relatief klein.
Timmermans wil vooral verandering, zei hij zondag. ,,Want ik zie geen stabiel Europa.” Ook riep hij links en progressief weer op zich te melden voor samenwerking op het gebied van klimaat, sociale ongelijkheid en eerlijker belastingen.
Minister-president Mark Rutte (VVD) wilde er na de minsterraad weinig over kwijt, maar de kans dat PvdA’er Frans Timmermans een hoge post krijgt in Brussel wordt er niet kleiner op. Dinsdag 28.05.2019 beraden de staatshoofden en regeringsleiders zich voor het eerst over de Europese topposities.
Waarom won de PvdA ??
In Nederland werd de PvdA op 23.05.2019 uiteindelijk de grootste partij bij de Europese Parlementsverkiezingen. Spectaculair, en een verrassing, noemt politiek verslaggever Ron Fresen het.
“We hebben hier echt te maken met het Frans Timmermans-effect.”
Daarmee bedoelt Fresen dat de PvdA momenteel bij landelijke verkiezingen niet hetzelfde goede resultaat zou halen. Partijleider Asscher leed bij de Tweede Kamer-verkiezingen nog een historisch groot verlies. “Dit is echt een pro-Europese stem van heel veel kiezers voor de man die het meest bekend is, de vooruitgeschoven post van Nederland in Europa. Hij is toch kennelijk vrij populair bij de pro-EU-kiezers.”
Onderzoek Ipsos
Onderzoeksbureau Ipsos onderzocht op verzoek van de NOS de kiezersstromen en vroeg mensen naar hun opvattingen. Hoe kon het dat de PvdA, volgens de exitpoll, de meeste stemmen wist te vergaren? En waar zijn de PVV-kiezers gebleven?
Vier opvallende uitkomsten die de verkiezingsuitslag mogelijk verklaren.
1: Timmermans wist kiezers van allerlei partijen te overtuigen
Er is al veel over geschreven: het Timmermans-effect. Uit het opinieonderzoek van Ipsos blijkt inderdaad dat de Europese lijsttrekker voor PvdA-kiezers veel belangrijker was dan bij andere partijen. Voor slechts 18 procent van alle kiezers was de Europese lijsttrekker zeer bepalend bij de stemkeuze. Bij PvdA-kiezers zegt bijna de helft van de kiezers (48 procent) dat de lijsttrekker – Timmermans dus – de doorslag heeft gegeven.
De nieuwe kiezers kwamen bij allerlei partijen vandaan. Voor een deel zijn het mensen die bij de Provinciale Statenverkiezingen nog GroenLinks (10 procent) en SP (6 procent) stemden. Maar het waren niet alleen linkse kiezers die hij wist te overtuigen. Ook CDA’ers (8 procent) en D66’ers (9 procent) maakten de overstap.
NOS
Bij Forum voor Democratie, dat net als de PvdA fors won, zijn minder opvallende verschuivingen te zien ten opzichte van de Statenverkiezingen. Driekwart van de kiezers stemde toen ook op Forum voor Democratie. Een klein deel is afkomstig van de PVV.
2: PVV’ers bleven thuis
De opkomst bij de EU-verkiezingen is altijd een stuk lager dan bij andere verkiezingen. Voor alle partijen geldt dat in vergelijking met Provinciale Statenverkiezingen heel veel mensen thuis zijn gebleven.
Vooral de PVV had daar last van. Maar liefst twee derde van de kiezers die twee maanden geleden nog PVV stemden, bleef thuis. 21 procent stemde wel weer op de PVV, 6 procent stapte over naar Forum voor Democratie. Van een massale overloop naar Forum voor Democratie lijkt dus geen sprake; PVV’ers bleven vooral thuis.
Ook SP-kiezers hadden duidelijk weinig zin om te gaan stemmen.
nos
De PvdA-achterban was, na de kiezers van ChristenUnie/SGP, juist het meest loyaal aan de partij. Er bleven relatief weinig PvdA’ers thuis, en een aanzienlijk percentage stemde net als twee maanden geleden PvdA.
3: Ouderen houden van de PvdA
Net als bij de laatste twee verkiezingen was vooral het aandeel 65-plussers dat PvdA stemde groot. Bijna de helft van de PvdA-kiezers is ouder dan 65. Zelfs bij 50Plus en het CDA is het aandeel ouderen niet zo groot.
nos
De PVV doet het, net als bij de Provinciale Staten, juist opvallend slecht onder oudere kiezers.
4: Nederland is minder eurosceptisch
Wat ook in het nadeel is van de PVV en in het voordeel van de PvdA: Nederland is in vijf jaar tijd minder eurosceptisch geworden. Bij de vorige Europese verkiezingen wilde volgens Ipsos nog een kwart van alle kiesgerechtigden uit de Europese Unie stappen. Gisteren zei 15 procent van de mensen daar voor te zijn.
Ook de PVV-achterban is niet meer in meerderheid voor een nexit. In 2014 wilde driekwart de EU nog verlaten, nu is dat minder dan de helft. Bij Forum voor Democratie-kiezers is dat aandeel nog minder.
nos
Wel blijkt uit deze cijfers dat thuisblijvers iets eurosceptischer zijn dan mensen die zijn gaan stemmen. Dat is ongunstig voor eurosceptische partijen, zoals de PVV en de SP, die er waarschijnlijk baat bij zouden hebben gehad als deze mensen wel waren gaan stemmen.
Het onderzoek
Deze gegevens zijn gebaseerd op onlineonderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2564 stemgerechtigde Nederlanders. Dat zijn dus kiezers en niet-kiezers.
Bij een steekproef van deze grootte, en uitgaande van een betrouwbaarheidsniveau van 95 procent, lopen de onzekerheidsmarges uiteen van 0,5-2 procent. Bij subgroepen in de steekproef (bijvoorbeeld stemmers op een bepaalde partij) lopen de marges uiteen van 2-6 procent.
Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werk en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2017) zijn door middel van een weging gecorrigeerd.
De gegevens zijn verzameld op 23 mei 2019. Het aantal Denk-kiezers was te weinig om Denk mee te kunnen nemen in het onderzoek. Datzelfde gold in 2014 voor 50Plus-kiezers.
NOS 12.07.2021PvdA-wethouder Reshma Roopram uit Barendrecht stelt zich kandidaat voor het voorzitterschap van de PvdA. Dat heeft de 43-jarige bestuurder bekendgemaakt op Twitter. Eerder deze week meldde zich daar ook al de voorzitter van de Hilversumse PvdA-afdeling, Binnert de Beaufort.
Daarmee zijn er nu vijf kandidaat-voorzitters. Recent meldden zich al Pieter-Paul Slikker (campagnestrateeg en fractievoorzitter in Den Bosch), Gerard Bosman (vertegenwoordiger van de linkervleugel van de partij) en organisatiedeskundige Frank van de Wolde (uitgesproken voorstander van een fusie tussen de PvdA en GroenLinks).
Tegen fusie
Reshma Roopram is voor samenwerken met andere linkse partijen en organisaties, maar tégen een fusie. Volgens haar moet de PvdA ervoor zorgen dat de overheid er is voor iedereen en moeten mensen die het niet redden hulp en ondersteuning krijgen.
Roopram zegt dat ze tijdens haar reizen als Miss Universe – in 2001 werd ze uitgeroepen tot Miss Universe Nederland – met eigen ogen heeft gezien “hoe noodzakelijk de sociaaldemocratie is om ongelijkheid tegen te gaan”. Het klimaatbeleid mag volgens haar “niet ten koste gaan van de portemonnee van de lage en midden inkomens”.
Algemeen belang
Binnert de Beaufort, docent journalistiek aan de Hogeschool van Amsterdam, pleit voor een herwaardering van het algemeen belang. “Mensen snakken naar een visie op wat ons bindt”, zegt de 50-jarige kandidaat-voorzitter. “We staan voor grote problemen, zoals de klimaatcrisis. Als ik zie dat het in Canada 50 graden is, maak ik mij grote zorgen over de wereld van onze kinderen. Maar de overheid verwaarloost het algemeen belang.”
De Beaufort is niet per se voor een fusie met GroenLinks. “Maar als ik zie hoe minimaal de verschillen zijn, lijkt een fusie mij op termijn onvermijdelijk.”
Voorzittersverkiezing
De leden van de PvdA kiezen in september hun nieuwe voorzitter. Het is niet uitgesloten dat zich nog meer kandidaten melden voor de opvolging van de huidige voorzitter, Nelleke Vedelaar. Zij stelt zich niet herkiesbaar.
NOS 07.05.2021 PvdA-voorzitter Nelleke Vedelaar stelt zich niet verkiesbaar voor een nieuwe termijn. Ze vindt het na vier jaar tijd voor een nieuwe partijvoorzitter “die zich met 120 procent stort op de grote opdrachten die er voor onze partij liggen.”
Vedelaar wijst erop dat de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen “een grote domper” was. “Als campagneleider trek ik me dat aan.” De PvdA haalde negen zetels, net als bij de verkiezingen in 2017. De partij verloor toen 29 zetels.
De leden van de PvdA kozen Vedelaar in 2017 tot voorzitter. Zij volgde Hans Spekman op, die aftrad na de dramatische verkiezingsnederlaag.
Uit het slop trekken
Vedelaar moest de partij weer uit het slop trekken en is daar naar eigen zeggen gedeeltelijk in geslaagd. Het fundament is wat haar betreft hersteld. “De partij staat er beter voor dan in 2017.”
Maar, zegt ze, “we zijn er dus nog lang niet. Ik ben tot de conclusie gekomen dat het voor de partij het beste is als een nieuwe voorzitter deze en andere opdrachten met volle energie ter hand neemt.”
De PvdA kiest op 2 oktober een nieuwe voorzitter. “Tot die tijd zal ik me met dezelfde energie inzetten voor mijn partij en onze vereniging.”
Twee maanden voor de verkiezingen trok partijleider Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Hij vond dat hij als oud-vicepremier en minister van Sociale Zaken medeverantwoordelijk was voor de toeslagenaffaire. Asscher werd opgevolgd door Tweede Kamerlid en oud-minister Lilianne Ploumen.
S&D 22.10.2019 De Wiardi Beckman Stichting ontwikkelt in samenwerking met het PvdA-partijbureau, de fractie en het Centrum voor Lokaal Bestuur een methode om op een nieuwe manier tot een politieke agenda te komen.
We vragen denkers en doeners met kennis van zaken en ervaring op belangrijke thema’s als werk, wonen, zorg, onderwijs en duurzaamheid, kunst, maatschappelijke samenhang et cetera om met ideeën te komen waarmee mensen in hun dagelijks leven vooruit kunnen komen. Bijvoorbeeld een manier om in het onderwijs kansenongelijkheid te bestrijden. Of – op het thema wonen – een manier om de uit de pan rijzende huurprijzen te beteugelen.
We dagen deze ‘actie-onderzoekers’ uit om met behulp van hun kennis tot concrete, uitvoerbare voorstellen te komen. Die toetsen we vervolgens aan de werkelijkheid, waardoor we keer op keer ‘de menselijke maat’ in het onderzoek inbouwen. Met onze stagiaires houden we interviews met mensen die in hun dagelijks leven te maken hebben met het onderwerp. Daar komen vaak verassende antwoorden uit! Zo kan het zomaar voorkomen dat iemand je dwingt je nog een keer op het hoofd te krabben. Maar een ander kan natuurlijk ook vinden dat we voor hem het ei van Columbus hebben gevonden.
Onze ambitie is dat iedereen die in de samenleving, de politiek of het bestuur of gewoon in de buurt actief wil zijn, met deze agenda zijn voordeel kan doen. Dat kan een kamerlid of wethouder zijn, maar evenzeer een gewoon partijlid dat actief wil zijn. We doen verslag op onze website en via de nieuwsbrief. Actieve, meer betrokken politiek is het doel.
Meedoen?
Dit is een project van onze hele partij. De Wiardi Beckman Stichting ontwikkelt deze methode in nauwe samenwerking met het partijbureau van de PvdA, de Haagse fractie en het Centrum voor Lokaal Bestuur. Leden kunnen meepraten en meedoen via de website die PvdA heeft ontwikkeld: Toekomstlab: zeker zijn van een eerlijke toekomst.
S&D 17.10.2019 Op 29 november zal de Britse hoogleraar politieke wetenschappen Simon Hix een keynote-lezing houden op de ACES-conferentie ‘Social Democratic Parties in the 21st Century.’ in zijn lezing bespreekt Hix de opkomst en neergang van de sociaal-democratie in Europa. De voordracht is in het Engels en zal plaatsvinden in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Op basis van een nieuwe dataset, met alle verkiezingsuitslagen van 31 landen in de periode 1918-2017, volgt Hix de electorale ontwikkelingen van sociaal-democratische partijen in Europa. Aan de hand daarvan ontvouwen zich nieuwe inzichten over de opkomst en neergang van de sociaal-democratie
Simon Hix is verbonden aan de London School of Economics and Political Science, hij is (pro bono) voorzitter van VoteWatch.eu (een NGO die bijhoudt hoe parlementsleden stemmen in het Europees parlement en hoofdredacteur van het wetenschappelijk tijdschrift European Union Politics.
S&D 15.10.2019Moet de PvdA weer een echte hervormingspartij worden? Die vraag dringt zich op na lezing van de elf bijdragen die uiteenlopende auteurs in de afgelopen nummers van S&D leverden aan de serie ‘Onze instituties op de schop’.
In de jaren zeventig tooide de PvdA zich graag met de term ‘hervormingspartij’. Maatschappelijke misstanden – uiteenlopend van armoede tot criminaliteit, van machtsverschillen tot ongelijkheid tussen vrouwen en mannen – werden toegeschreven aan onrechtvaardige en/of slecht functionerende instituties en structuren. Hervorming van die instituties was dan ook een noodzakelijke voorwaarde om de samenleving beter en socialer te maken.
Zo pleitte de PvdA onder meer voor de invoering van de middenschool, een vermogensaanwasdeling, hervorming van de grondpolitiek, liberalisering van abortus en verandering van de internationale economische orde. Het beginselprogramma van 1977 verwoordde deze hervormingsdrift misschien nog het duidelijkst. En dat nadat de PvdA al vier jaar lang in het ‘meest linkse kabinet ooit’ had geprobeerd allerlei hervormingen door te voeren. Toch moest de overheid proberen nog meer grip te krijgen op de samenleving om deze in de gewenste richting bij te sturen.
In de jaren tachtig, toen de PvdA langdurig in de oppositie verbleef, bekoelde de hervormingsdrift geleidelijk. Vanuit de politicologische en economische wetenschap zwol de kritiek op de overheid als ‘hervormer’ aan. In plaats van als de oplossing van maatschappelijke problemen werd de overheid steeds meer zelf als het probleem gezien. Het initiatief voor hervormingen verschoof geleidelijk naar de partijen ter rechterzijde. Voor hen betekende hervorming in de eerste plaats dat de overheid zich minder met de maatschappij moest gaan bemoeien en meer aan de markt en het particulier initiatief moest overlaten.
Hervorming werd geleidelijk synoniem met deregulering, verzelfstandiging, bezuinigingen, privatisering en marktwerking. Sociaal-democraten hadden hier niet echt een antwoord op. Ook zij verloren langzamerhand het geloof in de maakbaarheid van de samenleving. In de jaren negentig omhelsden zij onder de noemer de Derde Weg de gedachte dat ook een overheid die zich minder direct in maatschappelijke processen mengt via een slimme vormgeving van het marktmechanisme en de juiste (fiscale) prikkels toch de gewenste sociale effecten kon realiseren.
Deze koerswijziging was aanvankelijk een succes. In veel landen heroverden de sociaal-democraten de macht en hun meer marktgeoriënteerde beleid droeg bij aan een langdurige periode van gestage economische groei. Na de eeuwwisseling trok de keerzijde van dit beleid echter steeds meer de aandacht. Het waren vooral de opkomende populistische politici – in Nederland Pim Fortuyn – die hierop wezen. De publieke sector was verwaarloosd, waardoor de kloof tussen arm en rijk groeide en de armsten weinig van de economische voorspoed profiteerden.
De PvdA nam al ras afstand van de Derde Weg, maar mistte een coherente alternatieve visie. Dat werd pijnlijk duidelijk na de wereldwijde financiële crisis van 2008 en de daaropvolgende Grote Recessie. Die maakte duidelijk dat de markt niet de oplossing bood voor alle problemen, maar er zelf mede debet aan was. Maar de sociaal-democratie slaagde er niet in een overtuigend financieel en sociaaleconomisch alternatief te formuleren. Het gevolg was dat het falen van de markt paradoxaal genoeg met grote electorale verliezen voor de sociaal-democratie gepaard ging.
Veranderen zonder te hervormen
In dit licht bezien is de vraag uiterst relevant of de PvdA zich vooral moet manifesteren als hoeder van de bestaande instituties omdat die, ondanks al hun gebreken, de burgers beschermen en ondersteunen in de kapitalistische markteconomie, of als hervormingspartij, die in die instituties juist een belangrijke oorzaak ziet van maatschappelijke misstanden en sociale ongelijkheid en daarom een meer of minder vergaande hervorming van die instituties nodig acht.
Als we de bijdragen aan de reeks ‘Onze instituties op de schop’ overzien, is onmiddellijk duidelijk dat geen van de auteurs onverkort kiest voor de eerste optie. Dat is niet zo verwonderlijk. De huidige samenleving kent meer dan genoeg gebreken en het zou merkwaardig zijn als de PvdA zich zou profileren als een conservatieve partij die alles zoveel mogelijk bij het oude wil laten.
Opvallender is wellicht, dat ook vrijwel geen van de auteurs voor het tegenovergestelde pleit: een radicale hervorming van de bestaande instituties. Een ingrijpende stelselherziening, waarbij de basisprincipes van de bestaande instituties worden vervangen door geheel nieuwe grondslagen, is volgens geen van onze auteurs nodig of wenselijk. Dat is niet omdat daarvoor geen ideeën bestaan. Zo duikt op het gebied van sociale zekerheid met enige regelmaat het idee van een basisinkomen op.
In het onderwijsstelsel zou te denken zijn aan een variant op de middenschool, waarbij het onderscheid tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs geheel verdwijnt. In de gezondheidszorg zou de invoering van een nationaal zorgfonds – naar het model van de Britse National Health Service – een complete stelselwijziging betekenen. In onze representatieve democratie zouden invoering van een districtenstelsel, een besluitvormend referendum en/of een constitutioneel hof elementen van een ingrijpende herziening kunnen zijn.
Dat deze pleidooien in deze reeks ontbreken kan natuurlijk iets zeggen over de keuze van de auteurs die we uitgenodigd hebben – al hebben we hen primair geselecteerd op hun deskundigheid en niet op hun visie. Maar misschien zegt het ontbreken van radicale hervormingsvoorstellen meer over de tijdgeest. Het geloof dat je met een ingrijpende stelselherziening de maatschappij aanzienlijk rechtvaardiger kunt maken, lijkt in sociaal-democratische kring nog hooguit een sluimerend bestaan te leiden. Sociaal-democraten zijn ‘sadder and wiser’ geworden.
Voor zover in het verleden ingrijpende stelselwijzigingen zijn doorgevoerd, hebben deze minder opgeleverd dan ervan werd verwacht. Denk aan de grote stelselwijziging in het onderwijs in de jaren zestig, de Mammoetwet. Die heeft misschien wel bijgedragen aan een grotere toegankelijkheid van het onderwijs, maar lijkt de kansenongelijkheid in het onderwijs niet wezenlijk te hebben verminderd (zie de bijdragen van Van de Werfhorst en Elfers in S&D 2019/3).
Of neem, veel recenter, het nieuwe zorgverzekeringsstelsel dat in 2006 werd ingevoerd en waarbij het onderscheid tussen ziekenfonds en particuliere verzekeringen kwam te vervallen. Hoewel deze stelselwijziging niet de grote ongelijkheid in de toegang tot de zorg heeft gebracht, die de tegenstanders ervan vreesden, heeft ze evenmin veel bijgedragen aan beheersing van de kosten, die de voorstanders ervan verwachtten (zie de bijdrage van Levi in dit nummer van S&D).
Een derde, meer recente hervorming – die in deze reeks overigens niet expliciet aan de orde kwam – was de grote decentralisatie-operatie (‘3D’) van jeugdzorg, langdurige zorg en arbeidsmarktbeleid. Hoewel hierover nog geen evaluaties beschikbaar zijn, lijkt het aanvankelijke enthousiasme hiervoor, ook in sociaal-democratische kring, alweer aardig bekoeld. Dat het beleid, door het ‘dichter bij de burger’ te brengen, zoals een van de officiële doelen luidde, ook beter bij de voorkeuren van de burgers zou aansluiten, lijkt vooralsnog allerminst vanzelfsprekend te zijn.
Grote stelselherzieningen kenmerken zich bijna altijd door twee uitkomsten: de verwachte positieve effecten vallen tegen en er doen zich onverwachte en onbedoelde neveneffecten voor. Als gevolg daarvan is de beoordeling van het nieuwe stelsel na verloop van tijd meestal niet of nauwelijks gunstiger dan van het oude stelsel, dat plaats moest maken omdat het zoveel gebreken vertoonde.
Daar komt bij dat een stelselherziening meestal hoge invoeringskosten en een langdurige overgangsperiode met zich meebrengt. Als een voornaam doel van de herziening is om te bezuinigen, zijn er meestal effectievere methoden om snel resultaat te boeken, zoals het hanteren van de ‘kaasschaaf’.
Een langdurige overgangsperiode veroorzaakt meestal veel onrust en ongenoegen, bijvoorbeeld omdat er voor langere tijd twee groepen naast elkaar bestaan – de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ gevallen – die ongelijk worden behandeld. Als dan uiteindelijk ook de opbrengsten tegenvallen, kun je je inderdaad afvragen of een stelselwijziging de moeite waard is.
Een ander besef dat geleidelijk is doorgedrongen is dat ook met kleinere, graduele beleidswijzigingen op den duur grote veranderingen teweeg kunnen worden gebracht. Een goed voorbeeld daarvan is het belastingstelsel (zie het artikel van Wimar Bolhuis in S&D 2019/4). Door een groot aantal relatief kleine veranderingen, zoals gedifferentieerde wijzigingen in heffingspercentages, tariefgroepen, aftrekposten en toeslagen, is de belastingdruk geleidelijk sterk verschoven van de factor kapitaal naar de factor arbeid.
Een ander voorbeeld zijn de veranderingen in de wet- en regelgeving rond flexibele dienstverbanden en zzp’ers (zoals de VAR, loondoorbetaling bij ziekte, deregulering uitzendbureaus, zelfstandigenaftrek) die er onbedoeld toe hebben bijgedragen dat Nederland behoort tot de EU-lidstaten met de sterkste groei van flexibel werk en van zelfstandigen (zie de bijdrage van Van der Veen in S&D 2019/3).
De meeste van onze auteurs pleiten dan ook voor meer of minder grote hervormingen binnen het bestaande stelsel. Zo stellen zowel Van de Werfhorst als Elfers voor om het moment van selectie in het onderwijs uit te stellen en minder scherp te maken, zonder het onderscheid tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs te laten vallen. Bolhuis stelt een groot aantal wijzigingen in het belastingstelsel voor die echter voor het grootste deel binnen het bestaande stelsel kunnen worden gerealiseerd. Van der Veen en Dekker gaan wel wat verder in hun hervormingsvoorstellen voor de sociale zekerheid, zonder echter het bestaande stelsel geheel op zijn kop te willen zetten.
Zo pleit Van der Veen voor het verbreden van de bestaande werknemersverzekering voor arbeidsongeschiktheid tot een verzekering voor alle werkenden, terwijl Dekker (S&D 2019/3) een aparte verzekering voor zzp’ers wil invoeren. Levi wil binnen het huidige geprivatiseerde zorgstelsel weer een sterkere sturende rol van de overheid en relativering van het marktmechanisme, maar pleit niet voor een ‘renationalisering’ van de zorg naar Brits voorbeeld.
Behalve door hervormingen binnen het bestaande stelsel kunnen zich geleidelijk ook grote maatschappelijke veranderingen voordoen zonder dat er (substantiële) beleidswijzigingen hebben plaatsgevonden, simpelweg doordat maatschappelijke actoren zich anders zijn gaan gedragen. De meeste instituties bepalen immers alleen de grenzen van het speelveld waarbinnen actoren kunnen handelen, maar schrijven niet precies voor hoe zij dit moeten doen. Een voorbeeld is de verandering van de rol die de Sociaal-Economische Raad (SER) speelt in de advisering van de overheid (zie de bijdrage van Hemerijck en Van der Meer in S&D 2019/4).
Geleidelijk aan heeft de SER, zonder wijziging in de wettelijke taken, zijn terrein verbreed door zich ook bezig te houden met bredere maatschappelijke vraagstukken (duurzaamheid, energie, zorg, onderwijs) en daarbij ook andere maatschappelijke actoren dan de sociale partners te betrekken, zoals ngo’s, energieleveranciers en zorgaanbieders. Hemerijck en Van der Meer pleiten daarom niet voor een hervorming van het Nederlandse overlegmodel, maar vinden wel dat de actoren andere prioriteiten moeten gaan stellen. Zo zou veel meer geïnvesteerd moeten worden in de ‘toerusting’ van werkenden en in sociale innovatie.
Van der Gaast (S&D 2019/4) onderschrijft eveneens in zijn betoog dat ingrijpende veranderingen vaak het gevolg zijn van veranderingen in het gedrag van actoren in plaats van een bewuste poging van de overheid om de maatschappelijke ontwikkelingen in een bepaalde richting te sturen. Hij stelt daarom veel vertrouwen in het maatschappelijke middenveld om de gewenste koerswijziging op het terrein van voedselvoorziening te weeg te brengen. Wel is het gewenst dat de overheid die veranderingen ondersteunt, bijvoorbeeld via gerichte investeringen.
Wind en Hochstenbach (dit nummer) laten zien dat de pensioenfondsen een grotere rol kunnen spelen in de woningmarkt waardoor meer betaalbare woningen voor hun deelnemers beschikbaar kunnen komen. Zo zouden zij zich tot ‘levensloopfondsen’ kunnen ontwikkelen, zonder dat daarvoor direct een grote institutionele hervorming nodig is. Gemeenten zouden in de verduurzaming van corporatiewoningen kunnen investeren en daarmee mede-eigenaar kunnen worden.
En ten slotte betoogt Hurenkamp (S&D 2019/4) dat hoe onze parlementaire democratie functioneert veel meer afhangt van de wijze waarop de politieke partijen en politici ermee omgaan dan van de formele regels rond verkiezingen en inspraak van burgers.
Hervormingspartij of niet?
Welke lessen kunnen we uit het bovenstaande trekken voor de vraag of de PvdA weer een ‘echte’ hervormingspartij moet worden? Allereerst lijkt er op de meeste beleidsterreinen weinig steun te zijn voor een ingrijpende stelselherziening. Zo bezien lijken we een beetje hervormingsmoe. Gezien de ervaring met eerdere stelselherzieningen is daar, zoals gezegd, ook wel reden voor. De baten van een stelselwijziging vallen vaak tegen en wegen simpelweg niet op tegen de hoge (overgangs)kosten.
Dat betekent echter geenszins dat de PvdA in het geheel niet meer voor hervormingen zou moeten pleiten. Kleinere, stapsgewijze hervormingen, die minder kosten met zich meebrengen en (daarom) minder weerstand oproepen kunnen op termijn soms tot even grote (of misschien zelfs grotere) maatschappelijke veranderingen leiden.
In de afgelopen decennia zijn vooral kleinere hervormingen doorgevoerd die de maatschappij per saldo juist minder rechtvaardig hebben gemaakt en ongewenste effecten hebben opgeroepen. Maar daaruit kunnen we leren dat die hervormingen in beginsel ook weer kunnen worden teruggedraaid of dat ze in ieder geval kunnen worden gevolgd door stapsgewijze wijzigingen die de maatschappelijke ontwikkelingen in de gewenste richting sturen.
De meest eenvoudige hervormingen – die niet eens die naam verdienen – zijn veranderingen in parameters, zoals de hoogte van belastingtarieven, toeslagen en uitkeringen. Het effect daarvan lijkt meestal klein, maar langdurig volgehouden (bijna) jaarlijkse kleine verhogingen (of verlagingen) van parameters kunnen op den duur grote effecten sorteren.
Niettemin loopt men hierbij wel twee risico’s. Het eerste is dat de PvdA niet lang genoeg aan de macht blijft om de beoogde stapsgewijze aanpassing te realiseren. Een volgend kabinet kan deze weer ongedaan maken – bij kleine wijzigingen in parameters is dat aanzienlijk gemakkelijker dan bij een stelselherziening.
Het tweede risico is dat het gecumuleerde effect van een groot aantal kleine parameterwijzigingen anders is dan men verwacht en beoogd had. Na verloop van tijd kunnen er onbedoelde en ongewenste neveneffecten optreden. Zo kan een geleidelijke verhoging van toeslagen op den duur de armoedeval vergroten, waardoor minder mensen met een uitkering uitstromen naar werk.
Een geleidelijke verhoging van het minimum(jeugd)loon kan op een gegeven moment de werkgelegenheid aan de ‘onderkant’ van de arbeidsmarkt schaden, waardoor een deel van de mensen die door het hogere minimumloon geholpen zouden moeten worden, juist hun werk kwijtraakt. Het voordeel van kleine stapsgewijze aanpassingen is echter weer, dat men dit proces gemakkelijk kan stopzetten of zelfs weer ten dele terugdraaien als de effecten tegenvallen.
Niettemin zijn, naast graduele aanpassingen van parameters, soms ook wat grotere hervormingen gewenst. Dat is bijvoorbeeld het geval als het beleid bepaalde groepen niet bereikt doordat zij in het bestaande stelsel expliciet worden uitgesloten. Dat geldt momenteel bijvoorbeeld voor de zzp’ers, die niet onder de werknemersverzekeringen vallen. Als we hen ook bescherming tegen arbeidsongeschiktheid willen bieden, is een meer ingrijpende hervorming nodig.
Dat hoeft echter niet per se een complete stelselherziening te zijn. Denkbaar is bijvoorbeeld dat men het bereik van de werknemersverzekeringen uitbreidt tot zzp’ers die in veel opzichten vergelijkbaar zijn met werknemers. Invoering van een aparte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, zoals die tot 2004 bestond, is een andere optie die het bestaande stelsel intact laat (zie het voorstel van Dekker).
Een meer ingrijpende hervorming zou de vervanging van de werknemersverzekeringen door een (basis)verzekering voor alle werkenden zijn (Van der Veen). Dat zou men wel een stelselherziening kunnen noemen. Of een dergelijke ingrijpende verandering wenselijk of noodzakelijk is, is op dit moment echter nog een open vraag.
In het onderwijs is een interessante vraag of voor het uitstellen van het moment van keuze tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs een echte stelselherziening nodig is. Van de Werfhorst en Elfers pleiten daar niet voor. Algemene verlenging van de brugklas naar twee jaar en het stimuleren van meer brede brugklassen, die niet al voorsorteren naar vmbo, havo of vwo, zouden al een forse stap vooruit zijn.
Een derde voorbeeld is het belastingstelsel: hoewel Bolhuis in zijn artikel een lange reeks hervormingsvoorstellen presenteert, vereisen zij geen van alle een ingrijpende stelselherziening (wellicht met uitzondering van het idee om een uniforme heffing op kapitaalinkomsten in te voeren). Niettemin zou de combinatie van alle maatregelen die hij voorstelt per saldo tot een grote verandering in (de werking van) het belastingstelsel kunnen leiden.
Als de PvdA een dergelijk breed hervormingspakket zou voorstellen kan zij desnoods ook proberen voor verschillende onderdelen verschillende politieke medestanders te vinden, zodat er niet per se een meerderheid voor het gehele pakket hoeft te zijn. Uiteraard bestaat dan wel het risico dat niet het volledige pakket kan worden geïmplementeerd en dus niet alle beoogde effecten zullen worden gerealiseerd. Maar dat is een realiteit waarmee de sociaal-democratie natuurlijk al haar gehele bestaan te maken heeft.
Sinds de jaren zeventig lijkt de PvdA langzaam maar zeker steeds meer afstand te hebben genomen van het idee dat zij een hervormingspartij is die maatschappelijke instituties en structuren ingrijpend wil veranderen. Zoals hierboven betoogd was daar ook wel enige reden voor, omdat de verwachting van wat ingrijpende hervormingen opleveren in het verleden wat al te rooskleurig waren. Maar langzamerhand is de PvdA wel wat erg ver naar de andere kant gaan overhellen en dreigde zij in conservatieve hoek terecht te komen door vooral bestaande instituties in stand te willen houden.
Dit culmineerde in het overheidsbeleid waarvoor zij mede verantwoordelijkheid droeg aan het begin en in de nasleep van de Grote Recessie (Balkenende IV van 2007-2010 en Rutte II van 2012-2017). Het voornaamste doel leek in deze periode te zijn om weer terug te keren naar de wereld van vóór de financiële crisis. Sinds de PvdA na de laatste verkiezingen, waarin zij genadeloos door de kiezer werd afgestraft, weer in de oppositie zit, lijkt zij langzamerhand weer wat meer geloof te krijgen in de mogelijkheden om de maatschappij in de gewenste richting bij te sturen en zo stap voor stap een wat rechtvaardiger samenleving te creëren.
Daarvoor is het niet per se nodig om met voorstellen voor een ingrijpende stelselherziening te komen, maar kan een goed afgewogen pakket aan kleinere hervormingsvoorstellen worden gepresenteerd. Daarbij helpt het natuurlijk wel als je weet waar je uiteindelijk wilt uitkomen (‘de stip op de horizon’ zoals dat tegenwoordig heet), zodat je die relatief kleine hervormingen kunt toetsen aan de vraag of we daarmee een stapje dichter bij het uiteindelijke doel – dat waarschijnlijk nooit zal worden bereikt – komen.
Bovendien kun je dan ook een wenkend toekomstperspectief schetsen om maatschappelijke steun voor je hervormingsvoorstellen te verwerven. Dat klinkt allemaal wat minder spannend dan een warm pleidooi voor compleet nieuwe instituties. Maar beter een wat minder hoogdravend en idealistisch verhaal als er meer kans is dat daarmee concrete stappen vooruit kunnen worden gezet.
AD 07.07.2019 De PvdA heeft het afgelopen politieke jaar in de peiling van Maurice de Hond de grootste progressie laten zien, gevolgd door Forum voor Democratie. PVV en SP waren de grote verliezers. Verder krijgt het kabinet een dikke onvoldoende van de stemmers.
De sociaaldemocraten hebben volgens De Hond in het politieke jaar 2018-2019 een winst van acht zetels gepakt. De PvdA staat nu op negentien zetels in deze peiling, terwijl ze negen zetels in de Tweede Kamer heeft. Een ware comeback.
Forum voor Democratie wist, mede opgestuwd in verkiezingstijd, afgelopen jaar zes zetels extra te pakken en zou bij verkiezingen vandaag 22 zetels halen. Forum heeft nu twee zetels in de Tweede Kamer.
Veel overstappers
Niet toevallig is de PVV de grote verliezer afgelopen jaar, nadat veel stemmers overstapten naar het democratischer Forum. De partij van Wilders verloor zeven zetels in 2018-2019 (maart 2017: 20 zetels, nu 9).
De SP zit al langere tijd in de penarie en verloor vier verkiezingen (landelijk, gemeenteraden, Provinciale Staten, Europa) op rij zetels. Het afgelopen parlementaire jaar leverden de socialisten vijf zetels in. Ze staan nu op zeven zetels in de Tweede Kamer, exact een halvering ten opzichte van maart 2017.
De stemmer was in het afgelopen politieke jaar weer niet erg tevreden met de prestaties van het kabinet. Dat krijgt gemiddeld een 4,8 van alle kiezers. Premier Rutte komt op het magere cijfer 5,0 uit.
Deze partijen vonden de kiezers het best gedaan hebben in het Parlementaire Jaar 2018-2019 . Interessante verschillen naar huidige partijkeuze,, met name bij D66. http://bit.ly/2L7Gyl0
De Koning en de Koningin halen, net als andere jaren een nette voldoende. Koning Willem-Alexander komt in de peiling van De Hond uit op rapportcijfer 7,0 en Koningin Máxima behaalt een 6,9.
Verder peilde De Hond het voornemen van het kabinet om géén bindend referendum in te voeren, ondanks het voorstel van een commissie. Een meerderheid (54 procent) is het niet met deze beslissing eens. En een grote meerderheid (88 procent) wil meer inzicht in de financiën van politieke partijen.
AD 05.06.2019 In Denemarken maken de Sociaaldemocraten vandaag bij de verkiezingen waarschijnlijk een opvallende comeback. Dankzij hun lijsttrekker Mette Frederikson en de keiharde anti-immigratiekoers die zij heeft ingezet.
Voor mij is steeds duidelijker geworden dat de lagere klassen de prijs betalen voor massa-immigratie, aldus Mette Frederikson.
Een boerkaverbod. De verplichting voor asielzoekers om bij aankomst in Denemarken hun juwelen en goud in te leveren om mee te betalen aan hun verblijf. De plicht aan moslimouders in achterstandswijken om hun kinderen minstens 25 uur per week naar een opvang te sturen waar ze de Deense taal en waarden leren.
Het zijn maar een paar van de vele maatregelen tegen immigratie die de rechtse regering van Denemarken afgelopen jaren heeft ingevoerd met steun van Socialdemokratiet (Sociaaldemocraten). Die linkse partij, decennialang de grootste van het Scandinavische land, zit in de oppositie sinds ze de verkiezingen van 2015 grandioos verloor.
Daar lijkt na vandaag verandering in te komen. Alle peilingen wijzen erop dat Socialdemokratiet (zeg maar de PvdA van Denemarken) de verkiezingen gaan winnen. En dat partijleider Mette Frederiksen (41) de jongste (en tweede vrouwelijke) premier van Denemarken wordt. De winst van haar partij bij de Europese verkiezingen gaf al een doorkijkje in die richting.
Een winst die ten koste ging van de populistische Deense Volkspartij, die vier jaar geleden nog een grote zege boekte. In Brussel verliest de evenknie van de PVV nu drie van haar vier zetels. Een pijnlijke strop voor de tweede partij van Denemarken, die afgelopen jaren de rechts-liberale regering van premier Lars Løkke Rasmussen steunde. In de peilingen voor morgen staat de Deense Volkspartij ook op fors verlies.
Den HaagFM 26.05.2019 Onder Haagse stemmers is de PvdA de grootste partij geworden bij de Europese verkiezingen, ze kreeg ruim 17% van de stemmen. Op de tweede plaats staat de VVD met ruim 16% van de Haagse stemmen. GroenLinks maakt met bijna 14% de top 3 in Den Haag compleet.
Forum voor Democratie kreeg in onze stad ruim 11% van de stemmen toebedeeld en daarmee is de nieuwkomer onder Haagse kiezers de vierde partij geworden. Bij de verkiezingen op donderdag 23 mei is bijna vier op de tien kiesgerechtigden in Den Haag gaan stemmen.
OmroepWest 26.05.2019 In Den Haag is de Partij van de Arbeid bij de Europese Verkiezingen de grootste partij geworden. Het Forum voor Democratie, dat voor het eerst meedeed, haalde 11,3% van de stemmen. Nu ook in andere Europese landen de verkiezingen voor het Europees Parlement zijn afgerond (in Italië sloten de stembussen zondag om 23.00 uur) komen de officiële resultaten van de Europese Verkiezingen in Nederland ook naar buiten. Afgelopen donderdag ging Nederland naar de stembus.
Aan de hand van exitpolls werd eerder deze week al duidelijk dat de PvdA de verrassende winnaar zal worden. Voor een aantal partijen is het nog spannend of ze op een zetel kunnen rekenen: voor PVV, PvdD, SP en 50PLUS hing het daar nog om.
Hieronder de resultaten van gemeenten in onze regio, voor zover deze inmiddels bekendgemaakt zijn.
Bij de verkiezingen van het Europees Parlement in 2014 was D66 de grootste partij in Den Haag, die zakt 22,7% toen naar 10,1% nu.
In Zoetermeer behaalde het Forum voor Democratie maar liefst 15,9% van de stemmen. Maar ook daar werd de PvdA de grootste partij. De PVV zakte in Zoetermeer van 18,8% in 2014 naar 4,5% nu.
Studentenstad Leiden laat, niet geheel verrassend, Groen Links als grootste partij zien. Die partij stijgt daar van 14% in 2014 naar 21% nu. D66 duikelt ook in Leiden flink: van 25,8% naar 12,5%, terwijl nieuwkomer FvD 8% van de kiezers trekt. Ook Delft laat een vergelijkbare uitkomst zien.
In Alphen aan den Rijn is, net als onder meer Wassenaar en Voorschoten, de VVD de grootste partij. In Alphen komt de FvD op 11,9%, en daalt de PVV met 10%. Ook hier is D66 meer dan gehalveerd naar 6,4%.
Het CDA is de grootste partij in de gemeente Westland, ook al behaalde die partij er een lager percentage stemmen: van 25,7% naar 22,5%.
Gouda ziet ook de PvdA de meeste stemmen krijgen en ook daar lijken FvD en PVV stuivertje te wisselen, respectievelijk een winst van 10,1% en een verlies van 10,4%.
SP en PVV uit Europees Parlement
De PVV en de SP verdwijnen uit het Europees Parlement. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP. De PVV zit er nu nog met 4 zetels, de SP met 2. Wel blijkt uit gegevens van het ANP dat de PVV bij de doorgang van brexit dit jaar alsnog weer in het Europees Parlement terecht komt. Wanneer de Britten de Europese Unie verlaten, krijgt Nederland er namelijk drie extra zetels bij. Ook de VVD en GroenLinks zouden hiervan profiteren.
De PvdA is met 6 (van de in totaal 26 Nederlandse zetels in het Europees Parlement) als grootste partij uit de bus gekomen. De VVD volgt met 4 zetels, net als het CDA. GroenLinks en Forum voor Democratie krijgen er elk 3, ChristenUnie/SGP en D66 2 en 50PLUS en Partij voor de Dieren 1.
NOS 24.05.2019 Onderzoeksbureau Ipsos onderzocht op verzoek van de NOS de kiezersstromen en vroeg mensen naar hun opvattingen. Hoe kon het dat de PvdA, volgens de exitpoll, de meeste stemmen wist te vergaren? En waar zijn de PVV-kiezers gebleven?
Vier opvallende uitkomsten die de verkiezingsuitslag mogelijk verklaren.
1: Timmermans wist kiezers van allerlei partijen te overtuigen
Er is al veel over geschreven: het Timmermans-effect. Uit het opinieonderzoek van Ipsos blijkt inderdaad dat de Europese lijsttrekker voor PvdA-kiezers veel belangrijker was dan bij andere partijen. Voor slechts 18 procent van alle kiezers was de Europese lijsttrekker zeer bepalend bij de stemkeuze. Bij PvdA-kiezers zegt bijna de helft van de kiezers (48 procent) dat de lijsttrekker – Timmermans dus – de doorslag heeft gegeven.
De nieuwe kiezers kwamen bij allerlei partijen vandaan. Voor een deel zijn het mensen die bij de Provinciale Statenverkiezingen nog GroenLinks (10 procent) en SP (6 procent) stemden. Maar het waren niet alleen linkse kiezers die hij wist te overtuigen. Ook CDA’ers (8 procent) en D66’ers (9 procent) maakten de overstap.
NOS
Bij Forum voor Democratie, dat net als de PvdA fors won, zijn minder opvallende verschuivingen te zien ten opzichte van de Statenverkiezingen. Driekwart van de kiezers stemde toen ook op Forum voor Democratie. Een klein deel is afkomstig van de PVV.
2: PVV’ers bleven thuis
De opkomst bij de EU-verkiezingen is altijd een stuk lager dan bij andere verkiezingen. Voor alle partijen geldt dat in vergelijking met Provinciale Statenverkiezingen heel veel mensen thuis zijn gebleven.
Vooral de PVV had daar last van. Maar liefst twee derde van de kiezers die twee maanden geleden nog PVV stemden, bleef thuis. 21 procent stemde wel weer op de PVV, 6 procent stapte over naar Forum voor Democratie. Van een massale overloop naar Forum voor Democratie lijkt dus geen sprake; PVV’ers bleven vooral thuis.
Ook SP-kiezers hadden duidelijk weinig zin om te gaan stemmen.
nos
De PvdA-achterban was, na de kiezers van ChristenUnie/SGP, juist het meest loyaal aan de partij. Er bleven relatief weinig PvdA’ers thuis, en een aanzienlijk percentage stemde net als twee maanden geleden PvdA.
3: Ouderen houden van de PvdA
Net als bij de laatste twee verkiezingen was vooral het aandeel 65-plussers dat PvdA stemde groot. Bijna de helft van de PvdA-kiezers is ouder dan 65. Zelfs bij 50Plus en het CDA is het aandeel ouderen niet zo groot.
nos
De PVV doet het, net als bij de Provinciale Staten, juist opvallend slecht onder oudere kiezers.
4: Nederland is minder eurosceptisch
Wat ook in het nadeel is van de PVV en in het voordeel van de PvdA: Nederland is in vijf jaar tijd minder eurosceptisch geworden. Bij de vorige Europese verkiezingen wilde volgens Ipsos nog een kwart van alle kiesgerechtigden uit de Europese Unie stappen. Gisteren zei 15 procent van de mensen daar voor te zijn.
Ook de PVV-achterban is niet meer in meerderheid voor een nexit. In 2014 wilde driekwart de EU nog verlaten, nu is dat minder dan de helft. Bij Forum voor Democratie-kiezers is dat aandeel nog minder.
nos
Wel blijkt uit deze cijfers dat thuisblijvers iets eurosceptischer zijn dan mensen die zijn gaan stemmen. Dat is ongunstig voor eurosceptische partijen, zoals de PVV en de SP, die er waarschijnlijk baat bij zouden hebben gehad als deze mensen wel waren gaan stemmen.
Het onderzoek
Deze gegevens zijn gebaseerd op onlineonderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2564 stemgerechtigde Nederlanders. Dat zijn dus kiezers en niet-kiezers.
Bij een steekproef van deze grootte, en uitgaande van een betrouwbaarheidsniveau van 95 procent, lopen de onzekerheidsmarges uiteen van 0,5-2 procent. Bij subgroepen in de steekproef (bijvoorbeeld stemmers op een bepaalde partij) lopen de marges uiteen van 2-6 procent.
Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werk en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2017) zijn door middel van een weging gecorrigeerd.
De gegevens zijn verzameld op 23 mei 2019. Het aantal Denk-kiezers was te weinig om Denk mee te kunnen nemen in het onderzoek. Datzelfde gold in 2014 voor 50Plus-kiezers.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat wil het tempo van de schadeafhandeling van de aardbevingsschade in Groningen opvoeren en een snellere afbouw van de gasproductie in de regio. Tegelijkertijd raakt het geduld in de Kamer over de aanpak langzamerhand op.
AD 04.07.2019
Telegraaf 18.06.2019
AD 11.06.2019
AD 28.05.2019
Op woensdag 22.05.2019, de dag dat de provincie Groningen wederom te maken kreeg met een forse aardbeving, stond er later op de woensdag toevallig al een Kamerdebat gepland met Wiebes over de gaswinning en hersteloperatie in het gebied.
AD 14.06.2019
Nieuwe aardbevingen
En ook de nacht op 23.05.2019 hebben zich weer twee aardbevingen voorgedaan in Groningen. Deze waren met een kracht van 0,9 en 1,1. wel veel lichter dan de beving van gisteren (3,4). Dat meldt het KNMI.
Wekelijks doen zich lichte bevingen voor in het noorden. De beving van gisteren was de zwaarste in tijden. Daarvan lag het epicentrum bij Westerwijtwerd.
Na de zware aardbeving bij Westerwijtwerd zijn bij het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) 841 meldingen van schade binnengekomen. In 28 gevallen was de schade zo ernstig dat er melding werd gedaan van een zogenoemde Acuut Onveilige Situatie (AOS).
Bij een AOS gaat het volgens een woordvoerder van TCMG bijvoorbeeld om scheve muren of krakende en onveilige constructies. Twaalf van deze huizen en gebouwen zijn inmiddels geïnspecteerd en veilig genoeg bevonden. De overige gebouwen worden vandaag of morgen, in ieder geval binnen 48 uur na de melding, geïnspecteerd.
Volgens het TCMG komen de meeste meldingen, 415 in totaal, uit de gemeente Groningen. Uit de provincie Drenthe kwamen twintig meldingen. Vanwege de drukte zitten er komende dagen extra mensen bij het schadeloket en zijn de telefoonlijnen ook zondag geopend.
Groningers willen actie
We doen al ontzettend veel, maar het gaat niet goed en niet snel genoeg, aldus Ollongren.
De versterking van huizen en de aanpak van de problemen in het Groningse aardbevingsgebied moeten nu echt van de grond komen. Dat is vandaag de boodschap van regionale bestuurders tijdens een bezoek van de ministers Wiebes en Ollongren aan Westerwijtwerd.
Wiebes (Economische Zaken) en Ollongren (Binnenlandse Zaken) werden donderdagochtend door burgemeester Hans Engels ontvangen op het gemeentehuis in Loppersum. ,,Ze krijgen hier een update van de situatie en we willen ze het gevoel van urgentie overbrengen dat het echt anders moet. De aanpak van de problemen moet nu echt worden versneld.”
De Groningse actievoerder Jan Dales schoot de bewindslieden bij aankomst aan. Dales moet op doktersadvies verhuizen naar Drenthe. ,,Je voelt de enorme frustratie van de Groningers”, zegt minister Ollongren. ,,We doen al ontzettend veel, maar het gaat niet goed en niet snel genoeg.”
Minister Wiebes zei dat hij samen met Ollongren naar Groningen is gekomen om van de Groningers zelf te horen hoe ze de aardbeving van gisterochtend in Westerwijtwerd hebben ontvangen. ,,Ik wil vandaag met bestuurders gaan praten over hoe we de aanpak van de problemen kunnen versnellen. Maar eerst wil ik luisteren.” De minister wilde niet zeggen of hij de Groningers donderdag nog een belofte kon doen. Ollongren wil vandaag geen beloftes doen die ze niet kan waarmaken.
Wiebes en Ollongren gingen ook nog in gesprek met bewoners. Zeker honderd boze Groningers voerden daar actie. De noodklok werd geluid op het moment dat de ministers in een licht grimmige sfeer door de menigte werden geleid. ,,Tempo! Tempo!”, klonk het vanuit de Groningers. ,,Genoeg is genoeg” en ,,Wiebes Weg” viel te lezen op spandoeken.
Sneller
De Tweede Kamer vindt dat de schadeafhandeling in Groningen nog altijd niet snel genoeg gaat. In een al eerder gepland debat, dat voor een groot deel in het teken stond van de jongste aardbeving in Groningen, klonk gisteren felle kritiek van zowel oppositie- als coalitiepartijen.
,,Een vuistslag in de maag”, zo omschreef SP’er Sandra Beckerman de beving met een kracht van 3.4 van woensdagochtend. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer sprak van ,,een crisis. Mensen worden vermalen in de bureaucratie.”
De minister is naar eigen zeggen bereid tot ‘onorthodoxe maatregelen’ om de schades aan huizen sneller te herstellen, en hoopt daar binnen enkele weken meer over te kunnen zeggen. ,,Het tempo is al omhooggegaan, maar het is niet genoeg.”
Wiebes onderschreef veel van de kritiek gisteren, maar benadrukte ook dat er al veel maatregelen zijn getroffen om het proces uit het slop te trekken. ,,Nu nieuwe dingen verzinnen, dat zou erg goedkoop zijn. Dan zou ik het eerder achter de hand hebben gehouden.”
De hele Kamer wil snel opnieuw in debat over de situatie in Groningen. Bij dat debat op 04.06.2019 zal ook premier Rutte aanwezig zijn.
Geachte kamerleden,
Met het oog op het debat morgen 04.06.2019 spreek ook ik uit Den Haag mijn bezorgdheid uit. Vandaar het volgende voorstel.
Het verdient volgens mijn bescheiden mening de hoogste prioriteit het onderwerp de “Groningse aardbevingen” uit de huidige portefeuille te halen van Eric Wiebes. En tijdelijk een minister te benoemen die zich volledig kan gaan richten op dit Paracetamoldossier.
Waarom ???
Eerstens al vanwege de maatschappelijke impact bij de bewoners daar dit inmiddels al zo’n langlopend probleem is geworden. De voorgangers van Eric Wiebes hebben hem dit probleem als “afscheidskado” achtergelaten.
Anderszijds is dit noodzakelijk ook vanwege de complexiteit van de kwestie. In de toekomst kunnen er zelfs nasleepeffecten komen o.a. in de vorm van geleden trauma’s en daaruit voortvloeiende schadeclaims. De kwestie kent dus namelijk niet slechts een materiele kant maar ook een emotioneel/psychische kant.
En juist nu er ook een chronische tekort is ontstaan op de landelijke huizenmarkt, moet de provincie ook af zien te komen van het “Schade-lidteken” om hierdoor nieuwe bewoners te kunnen gaan verwelkomen. Kortom dit probleem is ook stigmatiserend voor potentiele nieuwe huurder en kopers. Terwijl hierdoor ook verkopende partijen blijven zitten met hun in de verkoop staande woning.
Heel veel sukses met het komende debat morgen.
Reactie provincie Groningen 03.06.2019
Vandaag 03.06.2019 heeft Minister Wiebes een brief gestuurd aan de Tweede Kamer. Daarin maakt hij bekend dat hij van plan is enkele belangrijke maatregelente nemen waar onze regio zich hard voor heeft gemaakt:
een radicaal gewijzigde aanpak van de versterking met een centrale rol voor aannemers, minder technici maar praktijkdeskundigheid en waarbij inwoners de regie over hun woning terugkrijgen;
één uitvoeringsorganisatie met ruim (financieel) mandaat;
compensatie voor mensen die afzien van versterken en
een Nationaal Bouwakkoord Groningen waarin aannemers nauw betrokken worden bij de versterking, zonder ingewikkelde aanbestedingsprocedures;
een boete als de overheid zich niet houdt aan termijnen en afspraken dat inwoners een uitkering krijgen;
een voorstel van TCMG voor het versneld en in een keer afhandelen van schade.
We zijn blij met deze maatregelen, maar we zijn er nog niet. We hebben daarom aan de minister en de woordvoerders in de Tweede Kamer een mail gestuurd, waarin we aandacht vragen voor de volgende aanvullende maatregelen.
dat de gaswinning terug moet naar het niveau volgens het advies van SodM: 12 miljard kuub in 2020;
dat mensen die zich opgesloten voelen in hun eigen huis een beroep moeten kunnen doen op een opkoop/garantieregeling á la Moerdijk;
geen twee soorten Groningers met schade, maar dat voor alle mensen die schade hebben gemeld (voor 1 juni 2019) het aanbod geldt van de TCMG;
dat mensen dit jaar al een voorschot kunnen ontvangen op de waardedalingsregeling en
dat de Nieuwbouwregeling wordt verlengd.
Ook deze, aanvullende maatregelen zijn voor ons belangrijk om te bereiken, in het bestuurlijk overleg van woensdagavond 05.06.2019. En voor veel Groningers zijn ook dit signalen dat het langzaam de goede kant uitgaat.
Morgenavond 04.06.2019 voert de Tweede Kamer een spoeddebat met de minister-president, de minister van EZK en de minister van BZK. Ik hoop dat dat mag leiden tot de maatregelen waarmee Groningen wakker kan worden uit wat de premier terecht een ‘nachtmerrie’ noemt.
Telegraaf 06.09.2019 „We zijn niet meer gaan winnen in kleine velden omdat Groningen wordt dichtgedraaid. Ook de kleine velden zijn een aflopende zaak.” Dat zegt minister Eric Wiebes (Economische Zaken) in reactie op een brandbrief aan het kabinet van een aantal gemeenten buiten de provincie Groningen met kleine gasvelden.
Zij vrezen dat de gaswinning in de kleine velden wordt opgevoerd nu er een eind in zicht komt aan de winning in Groningen. „De gaswinning in deze velden zou volgens de minister worden afgebouwd, maar het tegenovergestelde lijkt te gebeuren”, aldus wethouder Klaas Valkering van de Noord-Hollandse gemeente Bergen.
Dat klopt niet, aldus minister Wiebes. „Afgelopen jaar is al een miljard kuub minder gewonnen in de kleine velden.” Er wordt alleen nog maar gas gewonnen in kleine velden waar onafhankelijke experts zeggen dat het veilig is, voegt hij eraan toe. Hij snapt wel de bezorgdheid van de gemeenten en haar burgers. Er is volgens hem intensief contact met de gemeenten over de gaswinning.
AD 06.09.2019 Op veel plaatsen in Nederland kunnen aardbevingen door gaswinning plaatsvinden. Enkele gemeenten, buiten de provincie Groningen, waar zich kleine gasvelden bevinden, waarschuwen daar vrijdag voor in een brief aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
,,De gaswinning in deze velden zou volgens de minister worden afgebouwd, maar het tegenovergestelde lijkt te gebeuren’’, aldus wethouder Klaas Valkering van de Noord-Hollandse gemeente Bergen. ,,In onze gemeente worden de gasvelden nu versneld leeggepompt, waardoor aardbevingen kunnen ontstaan die zwaarder zijn dan die er in Groningen zijn geweest. Dat heeft grote gevolgen voor de veiligheid van onze inwoners.’’.
Andere gemeenten die de brief hebben ondertekend zijn onder meer Westland, Waalwijk en Noordoostpolder.
De Raad van State vernietigde in twee jaar tijd tot twee keer toe een gasbesluit. De raad vond vooral dat Wiebes niet goed heeft onderbouwd waarom hij de gaswinning in de komende jaren niet sneller kan beperken.
Uit onderzoek van de dienst Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) van het ministerie van Wiebes blijkt volgens de gemeenten dat ze te maken kunnen krijgen met hevige aardbevingen.
NOS 06.09.2019 Gemeenten met kleine gasvelden zijn bang voor aardbevingen doordat velden mogelijk versneld worden leeggepompt, nu de gaswinning in Groningen in hoog tempo wordt verlaagd.
In een brandbrief aan minister Wiebes van Economische Zaken waarschuwen ze dat het Rijk de gaswinning niet abrupt moet verhogen. Volgens hen zijn er dan aardbevingen mogelijk met een kracht van 4,0, zwaarder dan de zwaarste aardbeving tot nu toe in Groningen.
De brief is een initiatief van de gemeente Bergen. Hij is ook ondertekend door Beemster, Nissewaard, Noordoostpolder, Smallingerland, Waalwijk en Westland.
125 velden
Naast het Groningerveld is er op land een groot aantal kleinere velden. Uit tientallen velden wordt ook gas gewonnen. Regionale omroepen meldden onlangs dat daar sinds kort de gaswinning wordt opgevoerd. De briefschrijvers zijn ook bang dat dat gebeurt.
“De gaswinning in deze velden zou volgens de minister worden afgebouwd, maar het tegenovergestelde lijkt te gebeuren”, zegt wethouder in Bergen Klaas Valkering.
“In onze gemeente worden de gasvelden nu versneld leeggepompt waardoor aardbevingen kunnen ontstaan die zwaarder zijn dan die er in Groningen zijn geweest. Dat heeft grote gevolgen voor de veiligheid van onze inwoners. Dan trilt het van Groningen tot Zeeland en weer terug.”
Het ministerie van Economische Zaken zegt in een reactie dat de suggestie dat er meer en sneller wordt gewonnen uit de kleine gasvelden feitelijk onjuist is. De winning uit kleine velden neemt juist elk jaar af. “In 2018 is een miljard kuub minder gas gewonnen uit kleine velden dan in 2017”, zegt een woordvoerder. “De afbouw van de gaswinning in Groningen leidt dus niet tot een hogere productie uit kleine velden. Dat neemt niet weg dat er kleine gasvelden zijn waarvan de winning recent is opgestart. Maar in totaal daalt de gaswinning.”
Onderzoek
Uit onderzoek van het Staatstoezicht op de Mijnen blijkt volgens de gemeenten dat ze te maken kunnen krijgen met hevige aardbevingen. De dienst zegt dat dat klopt, maar dat die kans erg klein is.
Vorig jaar waren er zes aardbevingen bij kleinere velden, waarvan drie zwaarder dan 1,5. In Groningen waren negentig aardbevingen, waarvan vijftien zwaarder dan 1,5.
Telegraaf 06.09.2019 Op veel plaatsen in Nederland kunnen aardbevingen door gaswinning plaatsvinden. Enkele gemeenten, buiten de provincie Groningen, waar zich kleine gasvelden bevinden, waarschuwen daar vrijdag voor in een brief aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
„De gaswinning in deze velden zou volgens de minister worden afgebouwd, maar het tegenovergestelde lijkt te gebeuren”, aldus wethouder Klaas Valkering van de Noord-Hollandse gemeente Bergen. „In onze gemeente worden de gasvelden nu versneld leeggepompt waardoor aardbevingen kunnen ontstaan die zwaarder zijn dan die er in Groningen zijn geweest. Dat heeft grote gevolgen voor de veiligheid van onze inwoners.”
Andere gemeenten die de brief hebben ondertekend zijn onder meer Westland, Waalwijk en Noordoostpolder.
De Raad van State vernietigde in twee jaar tijd tot twee keer toe een gasbesluit. De raad vond vooral dat Wiebes niet goed heeft onderbouwd waarom hij de gaswinning in de komende jaren niet sneller kan beperken.
Uit onderzoek van de dienst Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) van het ministerie van Wiebes blijkt volgens de gemeenten dat ze te maken kunnen krijgen met hevige aardbevingen.
Met de stuwmeerregeling kunnen gedupeerden sinds juli kiezen voor een eenmalige vergoeding voor hun aardbevingsschade. Ⓒ ANP
Telegraaf 12.08.2019 De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) heeft tot nu toe ruim 80 miljoen euro uitgekeerd aan inwoners die door de aardbevingen in het noorden van het land zijn getroffen. Ruim de helft is uitgekeerd vanuit de reguliere procedure en 34,5 miljoen euro aan schadevergoedingen in het kader van de stuwmeerregeling.
Nog eens 4,8 miljoen euro ging naar bijkomende kosten, gevolgschade en wettelijke rente, aldus de commissie in een nieuw overzicht van de stand van zaken. Vorige week zijn er 462 nieuwe schades gemeld. De TCMG heeft nu 17.978 van de 35.672 schademeldingen afgehandeld.
Met de stuwmeerregeling kunnen gedupeerden sinds juli kiezen voor een eenmalige vergoeding voor hun aardbevingsschade. Ruim 16.000 adressen komen daarvoor in aanmerking. Inmiddels zijn 7546 huishoudens en bedrijven ingegaan op het aanbod van 5000 euro. In ruil daarvoor trekken ze hun schadeclaims in, zodat het ’stuwmeer’ aan lang openstaande meldingen kan worden weggewerkt.
NOS 12.08.2019 De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) heeft sinds vorig jaar maart in totaal 80 miljoen euro uitgekeerd aan Groningers die zijn getroffen door aardbevingen. Een groot deel daarvan, 34,5 miljoen euro, is afgelopen maand uitgekeerd vanuit de nieuwe stuwmeerregeling.
Deze regeling ging begin juli van start en is door minister Wiebes in het leven geroepen om iets te doen aan het enorme aantal schadegevallen dat wacht op afhandeling. De stuwmeerregeling houdt in dat mensen kunnen kiezen voor een vaste vergoeding, zonder te hoeven wachten op een individuele beoordeling van hun schade. Ruim 16.000 adressen komen daarvoor in aanmerking. Inmiddels zijn meer dan 7000 Groningers daar op ingegaan.
Nieuwe schades blijven binnenstromen
Bijna 41 miljoen aan schadevergoedingen is uitgekeerd vanuit de reguliere procedure, waarbij individuele gevallen onafhankelijk worden beoordeeld. Tot slot is 4,8 miljoen euro uitgekeerd voor bijkomende kosten, gevolgschade en wettelijke rente, meldt TCMG.
Hoewel er hard wordt gewerkt aan het afhandelen van de tienduizenden schademeldingen, zijn er nog altijd meer dan 17.000 dossiers niet afgehandeld. Er blijven ook nog altijd nieuwe meldingen binnenkomen. Vorige week zijn 462 nieuwe schades gemeld.
Trouw 27.07.2019 Een echtpaar uit het Groningse Losdorp stelt de Nam en de staat aansprakelijk voor de psychische schade die zij hebben geleden door de gaswinning in hun regio. Zij zijn de eersten die dat doen.
Na talloze paniekaanvallen, veelvuldig flauwvallen en een op het nippertje afgekapte suïcide poging, is de maat vol voor Alison Meldrum uit het Noordoost-Groningse Losdorp. Samen met haar man Henk Gerritsen stelt ze als eerste de Nederlandse staat, het gaswinningsbedrijf Nam en het bedrijf EBN aansprakelijk voor ernstig psychisch letsel.
De klachten van de van oorsprong Schotse Meldrum begonnen nadat ze vanuit Glasgow verhuisde naar Losdorp. Nu, zeven jaar later, is hun arbeidershuisje vanwege aardbevingsschade onbewoonbaar verklaard en bivakkeren ze in een noodwoning.
Het is niet voor het eerst dat gedupeerde Groningers de Nam, Energie Beheer Nederland en de staat als schuldigen aanwijzen voor hun immateriële schade, ofwel gevoelens van onrust, onveiligheid en boosheid. Daar hoort een schadevergoeding tegenover te staan, oordeelde de rechter twee jaar terug al.
Maar deze zaak voert veel verder, zegt letselschade-expert Yme Drost die het echtpaar bijstaat. “Dit gaat niet over wat gespannenheid, maar over ernstig psychisch letsel. Mevrouw is gediagnosticeerd met de posttraumatische stressstoornis (PTSS) door de gaswinning.” Drost zal via de stichting ‘Ons Laand Ons Luu’ (‘Ons land, onze mensen’) ook een aantal andere gedupeerden met ernstige psychische klachten bijstaan.
Schuld bekennen
Na de uitspraak van de Hoge Raad van afgelopen 19 juli moeten de staat en de Nam wel schuld bekennen, meent Drost. In die uitspraak stelt de rechter dat wie psychische schade heeft geleden (en dat kan bewijzen) recht heeft op een vergoeding. Niet alleen van de Nam, maar mogelijk ook van de staat.
Ook het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties vindt dat Nederland meer moet doen voor gedupeerden van de gaswinning, meldden de VN donderdag in een rapport. Het comité maakt zich zorgen over de mentale gezondheid en de fysieke veiligheid van de Groningers. In het rapport wordt genoemd dat slachtoffers een schadevergoeding behoren te krijgen als zij schade ondervinden van de gaswinning.
Die schadevergoeding kan behoorlijk oplopen, zegt Drost. Iemand die door de psychische klachten niet meer in staat is om te werken en daardoor zijn inkomen ziet slinken, kan dat verhalen op de verantwoordelijken. Ook het niet meer kunnen uitvoeren van huishoudelijke taken is te verhalen.
Gezondheidsklachten
Erkennen de Nam en de staat toch geen verantwoordelijkheid, dan stapt het echtpaar naar de rechter. Drost: “Ze zouden zich moeten schamen als het zo ver komt. Ik snap niet dat deze mensen er zo lang op moeten wachten om schadeloos gesteld te worden. Het kan toch niet zo zijn dat ze in een noodwoninkje in het aardbevingsgebied wonen, terwijl mevrouw juist in dat gebied PTSS opliep.
Mensen met dit soort klachten zouden bovenaan de lijst moeten staan om geholpen te worden.” Wat ook meespeelt: meneer Gerritsen moet vanwege een hersentumor rust houden, maar heeft dit al jaren nauwelijks kunnen doen.
Onderzoekers Tom Postmes en Katherine Stroebe van de Rijksuniversiteit Groningen zien al langer dat de gezondheidsklachten van Groningers in het aardbevingsgebied toenemen. Uit hun onderzoek blijkt dat 40 tot 50 procent van de Groningers die vaker werden opgeschrikt door aardbevingsschade, zich thuis onveilig voelt.
Gedupeerden kampen onder andere met angststoornissen, depressies, somberheid en burn-out. Klachten die gepaard kunnen gaan met hartproblemen en zelfs suïcide, weten de onderzoekers. Postmes en Stroebe rekenden vorig jaar uit dat er vijf of meer Groningers met meervoudige schade zullen overlijden.
Tweede Kamerleden Sandra Beckerman (SP) en Henk Nijboer (PvdA) zeggen aandacht te zullen vragen voor de kwestie. Nijboer: “De hele Kamer is het erover eens dat er fatsoenlijke psychische hulp moet komen voor deze mensen.”
Lees ook:
Nam moet tonnen voorschieten aan Groningse boer in afwachting van procedure
NOS 19.07.2019 Niet alleen de NAM, ook de Nederlandse staat is (indirect) aansprakelijk voor schade die ontstaat door gaswinning in Groningen. Dat stelt de Hoge Raad in antwoorden op vragen die daarover door een lagere rechtbank waren gesteld.
De rechtbank Noord-Nederland wilde van de Hoge Raad weten hoe bepaalde rechtsregels moeten worden toegepast. Bij deze rechtbank is een zaak aangespannen door een echtpaar met aardbevingsschade aan hun huis. Niet alleen de NAM is in deze zaak de gedaagde partij, maar ook de staat, Energie Beheer Nederland (EBN) en de Maatschap Groningen.
Desgevraagd zegt de Hoge Raad dat de antwoorden van vandaag een versnelling van procedures kan opleveren voor de zaken die nu bij rechtbanken liggen. Gedupeerden kunnen daardoor eerder zekerheid krijgen.
De rechtbank zal nu de vraag moeten beantwoorden of de staat na 2005 voldoende heeft gedaan om ernstige schade te voorkomen.
2005 cruciaal jaartal
De Hoge Raad oordeelt dat niet alleen de NAM, maar ook EBN aansprakelijk is voor schade door gaswinning. Bovendien had de staat al vanaf 2005 “op de hoogte moeten zijn van de reële kans op ernstige of wijdverbreide schade door aardbevingen als gevolg van gaswinning”. In 2003 deed zich namelijk al een piek voor in het aantal aardbevingen, die bovendien ook sterker werden. Het ging ook toen al om meerdere bevingen met een kracht van boven de 3.
Daar kwam bij dat het KNMI in 2004 een rapport publiceerde, waarin stond dat de situatie in de Groningse ondergrond niet langer “stationair” was. “De formule die tot die tijd was gebruikt om de maximaal te verwachten magnitude van een aardbeving te berekenen, was daardoor niet goed bruikbaar.”
De gaswinning uit het Groningenveld vindt plaats op basis van een concessie (vergunning) die door de staat aan de NAM is verleend. De NAM is een samenwerkingsverband van Shell en Exxon. De NAM werkt samen met EBN (Energie Beheer Nederland) in de Maatschap Groningen. De staat is de enige aandeelhouder van EBN.
Ide Jan Woltman is de advocaat van het Groningse echtpaar. Zijn cliënten hadden naast de NAM ook de staat gedaagd, omdat die volgens hen mede-veroorzaker is van de aardbevingsschade. “Terwijl de overheid, zeiden ze, juist de plicht heeft om haar burgers te beschermen.”
Het oordeel van de Hoge Raad is volgens Woltman van belang voor alle zaken over aardbevingsschade. Want niet alleen is nu bepaald dat de staat indirect verantwoordelijkheid draagt, ook spreekt de Hoge Raad zich uit over waardedaling van huizen en immateriële schade, oftewel smartegeld.
Woltman: “De Hoge Raad geeft nu een duidelijk spoorboekje hoe rechters en gerechtshoven kunnen handelen. Je kunt daarmee wel spreken van een kleine aardverschuiving binnen de rechtsorde.”
Parlementaire enquête
De Groninger Bodem Beweging kan nog niet goed inschatten wat de antwoorden van de Hoge Raad zullen betekenen voor individuele gevallen. Wel is de GBB verheugd over de strekking ervan. “Wij hebben altijd al gezegd dat niet alleen de NAM verantwoordelijk is, maar ook de staat. Het is heel mooi dat de Hoge Raad dat nu bevestigt”, zegt Derwin Schorren.
Omdat de Rijksoverheid bepaalt hoeveel gas er in Groningen wordt opgepompt, draagt de staat ook verantwoordelijkheid voor de gevolgen, was de gedachte. In ieder geval onderstreept het oordeel van de Hoge Raad wat hem betreft de noodzaak dat de eerder aangekondigde parlementaire enquête ook daadwerkelijk snel van start gaat. “Het zal heel goed moeten worden uitgezocht hoe die innige verstrengeling van de staat en de multinationals Shell en Exxon er precies uitziet.”
NOS 13.07.2019 Er komt een Landelijk Loket Mijnbouwschade. De problemen met de gaswinning in Groningen hebben ertoe geleid dat er nu voor het hele land een schadeprotocol komt. Maar anders dan in Groningen moeten gedupeerden zelf aantonen dat hun schade het gevolg is van mijnbouwactiviteiten.
Voor Groningen geldt dat schade aan een pand in het gaswinningsgebied per definitie is veroorzaakt door de gaswinning. Het gaswinningsbedrijf NAM moet met bewijs komen als zij denkt dat het anders zit. Die omgekeerde bewijslast gaat niet voor anderen gelden.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat dat wel zou moeten voor gebieden waar mijnbouw plaatsvindt. Volgens de VNG heeft zo’n 30 procent van de gemeenten te maken met mijnbouw. De verwachting is dat door de energietransitie het gebruik van de diepe ondergrond alleen maar zal toenemen.
De Nederlandse Olie en Gas Exploratie en Productie Associatie (Nogepa) is, net als verantwoordelijk minister Wiebes van Economische Zaken, geen voorstander van het invoeren van de omgekeerde bewijslast. Volgens Wiebes is de situatie door de grootte van het Groningenveld niet vergelijkbaar met andere mijnbouwactiviteiten. En daarom is het niet nodig om af te wijken van de bestaande regel, “wie stelt, bewijst”.
Wantrouwen
Een onafhankelijke Commissie Mijnbouwschade moet de schades afhandelen. Er is veel wantrouwen tegen mijnbouwactiviteiten, vooral bij mensen die boven kleine gasvelden wonen. De Groningse aardbevingsellende voedt dat wantrouwen. Met de grootste moeite krijgt het ministerie van Economische Zaken het voor elkaar om vergunningen te verstrekken voor ondergrondse activiteiten, zoals in de kleine gasvelden.
Gemeenten, provincies en bewoners proberen die vaak tegen te houden uit vrees voor vergelijkbare problemen als boven het grote Groningse gasveld. Een schadeprotocol moet bewoners minder sceptisch maken.
Het schadeprotocol gaat eerst gelden voor gaswinning in de vele kleine gasvelden, voornamelijk in het noorden van het land. De bedoeling is dat eind dit jaar ook andere types mijnbouw eronder gaan vallen, zoals zoutwinning, geothermie, ondergrondse opslag van CO2 en waterstof.
Mijnwaterschade Limburg
Er is ook goed nieuws voor de Limburgers, waar de mijnbouw allang is gestopt. Na een jarenlange lobby in Den Haag kunnen ook zij vanaf volgend jaar terecht bij de Commissie Mijnbouwschade. Bovendien komt er een schadefonds, waar de schade uit betaald kan worden. Schade verhalen is lastig in Limburg omdat de mijnbouwbedrijven niet meer actief zijn.
Bekijk hier het verhaal van René en Tonia Ruitenbeek. Hun huis is onbewoonbaar, maar wie betaalt de schade?
‘Veel mensen krijgen in deze kamer evenwichtsstoornissen’
Voorzitter Jan de Wit van het Limburgse calamiteitenfonds Mijnwaterschade is blij dat het landelijke schadeprotocol ook voor Limburg gaat gelden. Het betekent dat mensen die schade hebben door het stijgende mijnwater, ook ergens naartoe kunnen met hun klacht. Het calamiteitenfonds, grotendeels gefinancierd door de provincie zelf, is nu alleen bedoeld voor acuut onveilige situaties.
In de Mijnbouwwet is geregeld dat dertig jaar na een mijnbouwactiviteit er door het winningsbedrijf geen schade meer hoeft te worden vergoed. Tijdens de steenkoolwinning werd het mijnwater weggepompt. Dat gebeurt sinds 1994 niet meer en nu komt het vervuilde mijnwater en daardoor de bodem omhoog.
In twaalf Limburgse gemeenten klagen mensen over schade aan hun panden door problemen met de fundering. In tien jaar tijd is 87 keer de TCBB, de Technische Commissie Bodem Beweging, om een advies gevraagd over schade door mijnbouw. In slechts zeventien gevallen oordeelde de TCBB dat schade het directe gevolg is van de nawerking van de voormalige mijnbouw in Limburg.
De onduidelijkheid over wat wel en niet mijnbouwschade is dan ook de reden dat Jan de Wit de omgekeerde bewijslast die voor Groningen geldt, ook voor Limburg wil. Hij denkt dat dat nog geen gelopen race is. De rechtbank in Roermond heeft klagende bewoners daar in het gelijk gesteld en de bewijslast bij het ministerie van Economische Zaken gelegd. Minister Wiebes wil dat eerst laten toetsen door de hoogste bestuursrechter.
Meldingstermijn
De VNG heeft niet alleen kritiek op de bewijslast. De termijn van melden van schade is een jaar na de bodembeweging. “Deze vinden wij niet passen bij de schade die ontstaat door bodemdaling. Ervaringen in Zuid-Limburg laten zien dat die schade pas na vele jaren zichtbaar kan worden.” Ook vindt de VNG dat er meer meetapparatuur moet worden geplaatst bij winningslocaties. Die zogenoemde versnellingsmeters moeten de nulmeting overbodig maken.
Telegraaf 08.07.2019 Steeds meer inwoners van het noorden kiezen voor een eenmalige vergoeding voor hun aardbevingsschade. Dat kan sinds vorige week en inmiddels zijn 3227 huishoudens en bedrijven ingegaan op het aanbod van 5000 euro. In ruil daarvoor trekken ze hun schadeclaims in, zodat het ’stuwmeer’ aan lang openstaande meldingen kan worden weggewerkt.
Eind vorige week, in de eerste dagen van de regeling, hadden 851 adressen gekozen voor het geld, aldus de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Daarnaast zijn er 24 adressen die ervoor hebben gekozen een aannemer de schade te laten herstellen. Zij kunnen daar tot 11.000 euro voor krijgen. Verder zetten 166 adressen hun schadeclaim voort.
In totaal komen ruim 16.000 adressen in aanmerking voor de stuwmeerregeling. De meeste gedupeerden komen uit de provincie Groningen, maar ook mensen uit het uiterste noorden van Drenthe, het noordoosten van Friesland en Schiermonnikoog zouden een vergoeding kunnen krijgen. De aardbevingen houden zich namelijk niet aan de provinciegrenzen. Mensen hebben tot 1 januari de tijd om een keuze te maken.
NOS 05.07.2019 De honderd werknemers van GasTerra, het enige bedrijf dat mag handelen in Gronings gas, krijgen vandaag meer te horen over de aflopende toekomst. Met het dichtdraaien van de gaskraan in het vooruitzicht, is het niet de vraag of, maar wanneer de deuren sluiten.
Wanneer het zover is, is afhankelijk van het tempo waarin de gaswinning naar 0 gaat. Dat kan zijn in 2030, zoals minister Wiebes in 2017 aankondigde, of al in 2022, waar het steeds meer naar uitziet. De ondernemingsraad wil duidelijkheid voor de werknemers.
GasTerra is eigendom van Shell, Exxon en de Nederlandse staat. Het bedrijf verkoopt het door de NAM gewonnen gas.
Telegraaf 05.07.2019 Meer dan achthonderd huishoudens en bedrijven in het noorden van het land met aardbevingsschade krijgen een vergoeding van vijfduizend euro. Ze hebben ervoor gekozen om gebruik te maken van de zogenoemde stuwmeerregeling. Die is bedoeld om de lang openstaande schademeldingen weg te werken.
Het gaat om 851 huishoudens en bedrijven, aldus de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Het is de eerste groep die voor de vergoeding kiest. In totaal komen ruim 16.000 adressen in aanmerking voor de stuwmeerregeling. De meeste gedupeerden komen uit de provincie Groningen, maar ook mensen uit het uiterste noorden van Drenthe, het noordoosten van Friesland en Schiermonnikoog zouden een vergoeding kunnen krijgen. Mensen hebben tot 1 januari de tijd om een keuze te maken.
Inmiddels hebben volgens de commissie 46 huishoudens en bedrijven ervoor gekozen in de lopende procedure te blijven, omdat ze denken dan een hogere schadevergoeding te krijgen.
NU 03.07.2019 De Raad van State heeft woensdag opnieuw het gaswinningsbesluit voor het komende jaar van minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vernietigd. Wel mag de NAM de geplande 19,4 miljard kuub gas dit jaar nog winnen, omdat het eind van dit gasjaar, namelijk oktober 2019, al in zicht is.
Volgens de Raad van State heeft de minister op drie punten onvoldoende aangetoond waarom de gaswinning niet sneller kan worden afgebouwd. Gelet op de veiligheid van de Groningers stelt de hoogste bestuursrechter hoge eisen aan de onderbouwing.
Zo werd in het gasbesluit eerder de intentie uitgesproken dat de grootverbruikers van het in Groningen gewonnen laagcalorisch gas zouden overstappen naar hoogcalorisch gas. In totaal zou de vraag naar Gronings gas daarmee met 4,4 miljard kuub gas afnemen.
Wiebes heeft deze voorname echter laten vallen omdat het te weinig “meerwaarde” zou hebben. Hierdoor moeten alleen de negen grootste gebruikers gedwongen overstappen. Volgens de Raad heeft de minister dit besluit onvoldoende gemotiveerd.
Onderbouwing export van gas en gasgebruik in glastuinbouw ook niet duidelijk
Verschillende partijen die beroep aantekenen, vonden ook dat de export van gas naar het buitenland sneller moet worden verminderd. De komende jaren gaat de vraag naar Gronings gas vanuit Duitsland, België en Frankrijk met 2 miljard kuub per jaar afnemen.
Wiebes heeft aangegeven dat hij in gesprek is met buitenlandse overheden om de afname te verminderen, maar dat andere maatregelen niet mogelijk zijn. De Raad van State acht dit aannemelijk, maar vindt dat niet duidelijk is welke stappen door Wiebes zijn genomen, waardoor ook niet beoordeeld kan worden of er daadwerkelijk geen andere mogelijkheden zijn.
Verder staat in het gasbesluit dat het gasverbruik in de glastuinbouw de afgelopen jaren met een kwart is gedaald tot 3 miljard kuub per jaar. Het is daarnaast volgens Wiebes aannemelijk dat de vraag naar gas in deze sector is verminderd en het gebruik verder wordt afgebouwd. De Raad stelt echter dat de minister niet duidelijk heeft gemaakt welke concrete maatregelen hiervoor nodig zijn om dit te realiseren.
“De minister heeft slechts in algemene zin een aantal alternatieven voor Groningengas opgesomd”, aldus de Raad. Zo is er niet gelet op de technische mogelijkheden, de kosten daarvan en de uitvoerbaarheid van eventuele maatregelen.
Minister moet voor komende gasjaren nieuw besluit maken
Wiebes stelde in november 2018 de gaswinning in Groningen vast op 19,4 miljard kuub gas per jaar. Dit is inmiddels bijgesteld tot 15,9 miljard kuub.
Tegen het gasbesluit werden meerdere beroepen aangetekend door onder andere individuele burgers, de provincie Groningen, negentien Groningse gemeenten, de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad.
Voor dit jaar mag de gaswinning dus volgens plan doorgaan, maar minister Wiebes moet voor de komende gasjaren een nieuw besluit nemen.
De gaskraan in Groningen moet uiterlijk in 2030 helemaal dicht zijn. In 2022 moet de Nederlandse gasproductie onder 12 miljard kuub per jaar liggen. Zo zou de kans op (zware) aardbevingen in het gebied lager komen te liggen.
NOS 03.07.2019 Het kabinet hoeft niet per direct de gaskraan in Groningen verder dicht te draaien. Dat heeft de Raad van State bepaald in de zaak rond het zogenoemde gasbesluit van minister Wiebes van Economische Zaken. Wel moet Wiebes beter uitleggen waarom hij de gaswinning na dit jaar niet sneller afbouwt.
De zaak was aangespannen door negentien gemeenten, de provincie, de Veiligheidsregio en twee waterschappen.
Momenteel is de gaswinning in Groningen voor dit gasjaar, dat loopt tot 1 oktober, vastgesteld op 19,4 miljard kuub. Volgend jaar zou de winning volgens Wiebes verder omlaag kunnen tot het door het Staatstoezicht op de Mijnen veilig geachte 12 miljard kuub.
De rechter vindt dat Wiebes beter moet betogen waarom de gaswinning niet sneller naar helemaal nul kan. De Raad van State noemt het gasbesluit van Wiebes voor de gaswinning na 2019 daarom “onvoldoende onderbouwd en onvoldoende gemotiveerd”. Voor het huidige gasjaar verandert er niets.
‘Zelfde liedje’
Volgens belangengroep Groninger Bodem Beweging moet Wiebes nu “echt aan de bak”. Zo verwacht de groep een duidelijk tijdpad van de minister. “Er moet gewoon zekerheid komen voor de Groningers dat er een eind komt aan de gaswinning.”
Ook milieuorganisatie Milieudefensie vindt dat Wiebes snel concreet moet maken hoe hij de gaswinning naar nul wil brengen. “En in welk jaar.” Volgens de organisatie is het namelijk “elk jaar hetzelfde liedje”. “Hij doet zijn huiswerk niet, vindt de Raad van State. Wij vragen ons af hoelang de overheid Groningers nog in de steek denkt te kunnen laten.”
De laatste jaren wordt Groningen steeds vaker opgeschrikt door aardbevingen die zijn veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. Woningen raken daardoor beschadigd, bewoners kampen met stress en andere gezondheidsklachten. Het kabinet heeft eerder al besloten de gaswinning in het gebied de komende jaren af te bouwen. Uiterlijk in 2030 moet in de huidige plannen de gaswinning zijn gestopt.
Wiebes werkt al aan maatregelen om bij 12 miljard kuub te komen.
In een reactie benadrukt Wiebes dat de uitspraak van de Raad van State geen gevolgen heeft voor de gaswinning van dit moment. Maar hij voegt eraan toe dat hij het gasbesluit voor het komende jaar “vanzelfsprekend” beter zal motiveren.
Wiebes beschouwt de uitspraak als een signaal dat hij beter zijn best moet doen om de gasbesluiten uit te leggen. “Dat vinden wij zelf ook, want dat is in het belang van de Groningers.” De minister wijst er verder op dat hij op dit moment maatregelen uitwerkt om volgend jaar al dicht bij de 12 miljard kuub te komen.
“Dus ik vind het niet alleen belangrijk om het goed te onderbouwen, maar ik wil ook gewoon zo min mogelijk gas winnen. Hoe meer tijd ik neem om allemaal mogelijkheden te onderzoeken, hoe lager het uitkomt”, zegt de minister.
Telegraaf 03.07.2019 De Raad van State heeft opnieuw een gasbesluit van het kabinet vernietigd. Maar de voor dit jaar geplande gaswinning mag wel doorgaan, oordeelt de hoogste bestuursrechter.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat stond voor dit jaar toe dat er 19,4 miljard kubieke meter uit het Groninger gasveld wordt gehaald. Dat is al een stuk minder dan voorheen, maar voor onder meer de provincie Groningen, negentien gemeenten uit de regio en belangenclub Groninger Bodem Beweging ging dat niet ver genoeg.
De Raad van State vindt vooral dat Wiebes niet goed onderbouwt waarom hij de winning in de komende gasjaren niet sneller kan beperken. In het huidige gasjaar heeft de minister wel genoeg oog gehad voor de balans tussen het veiligheidsbelang van de Groningers en de leveringszekerheid van het gas. Verder is er genoeg waarde gehecht aan het kabinetsbesluit de gaswinning uiteindelijk te beëindigen.
Maar op de lange termijn moet de minister beter communiceren hoe hij een einde wil maken aan de gaswinning. Volgens de Raad van State moet Wiebes duidelijker maken waarom de vraag naar gas van de industriële grootverbruikers en de glastuinbouw en de export naar het buitenland niet sneller omlaag kunnen.
Het nieuwe ’gasjaar’ begint in oktober. Wiebes wilde dat jaar nog toestaan dat er 15,8 miljard kubieke meter wordt gewonnen, maar moet dat dus beter uitleggen.
Twee jaar geleden vernietigde de Raad van State ook al eens een gasbesluit.
Kamer positief
De Tweede Kamer reageert positief op de uitspraak van de Raad van State over de gaswinning in Groningen. De RvS oordeelt dat de gaskraan dit gasjaar niet verder dicht hoeft, maar dat de minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes de komende jaren wel meer moet doen om de gaswinning af te bouwen.
„Een verstandig besluit”, vindt VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz. „Voor de Groningers is het van belang dat duidelijk is dat de afbouw zo snel mogelijk gebeurt. Daarnaast moeten we blijven zorgen dat we niet ineens zonder gas komen te zitten, zolang er onvoldoende alternatieven zijn.” Het is volgens Yesilgöz een goede zaak dat de Raad van State om betere toelichting vraagt over hoe Wiebes snellere afbouw van de gaswinning wil realiseren.
Volgens oppositiepartij SP is het „echt groot” dat de RvS opnieuw een gasbesluit heeft vernietigd. „Aan de ene kant voel ik enorme opluchting”, zegt Kamerlid Sandra Beckerman. „Tegelijkertijd is het heel jammer dat dit geen consequenties heeft.” Beckerman wil Wiebes via een motie oproepen direct actie te ondernemen.
AD 03.07.2019 De Raad van State heeft opnieuw een gasbesluit van het kabinet vernietigd. Maar de voor dit jaar geplande gaswinning mag wel doorgaan, oordeelt de hoogste bestuursrechter.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat stond voor dit jaar toe dat er 19,4 miljard kubieke meter uit het Groninger gasveld wordt gehaald. Dat is al een stuk minder dan voorheen, maar voor onder meer de provincie Groningen, negentien gemeenten uit de regio en belangenclub Groninger Bodembeweging ging dat niet ver genoeg.
De minister van Economische Zaken en Klimaat moet nu beter motiveren waarom de Groningse gaswinning na afloop van het huidige gasjaar 2018-2019 niet sneller kan worden afgebouwd naar nul. De minister heeft niet duidelijk gemaakt welke inspanningen tegen welke kosten mogelijk zijn om de gasvraag van industriële grootverbruikers, de glastuinbouw en de gasexport sneller af te bouwen.
Voor het huidige gasjaar 2018-2019 heeft de minister het gaswinningsniveau wel juist vastgesteld. De minister heeft voor dit jaar namelijk aannemelijk gemaakt dat het winnen van minder gas grote maatschappelijke gevolgen kan hebben.
Bovendien is de norm die de minister hanteert voor de berekening van de kans op het grootste veiligheidsrisico – een overlijden als gevolg van een aardbeving – voor dit gasjaar aanvaardbaar en aan die norm wordt ook voldaan. De minister heeft voor dit gasjaar dan ook geen lager gaswinningsniveau hoeven vast te stellen.
Veroordeling
De uitspraak waarin de Raad van State (RvS) het gasbesluit van het kabinet heeft vernietigd, is ‘een sterk wijzende en veroordelende vinger naar minister Wiebes’, aldus een woordvoerder van de Groninger Bodem Beweging in een reactie. ,,Hiermee wordt gezegd: doe veel beter je best en wordt concreter met plannen om de gaswinning naar nul te krijgen”, aldus de zegsman.
De belangenclub, een van de partijen in de bezwaarprocedure waarin de RvS uitspraak deed, zegt dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken nu ‘echt aan de bak moet’. ,,Er moet een duidelijk tijdpad komen over wanneer we echt stoppen met gaswinning. Er is een verschil over dingen met de mond belijden of daadwerkelijk doen. Er moet gewoon zekerheid komen voor de Groningers dat er een eind komt aan de gaswinning.”
Volgens de Groninger Bodem Beweging kijkt de RvS ook anders naar het begrip veiligheid als het gaat om de gaswinning. ..Voor Wiebes is dat als je levend uit je huis komt na een aardbeving. Maar de Raad van State vindt dat mensen veilig moeten zijn ten opzichte van een overheid waaraan je overgeleverd bent.”
NOS 03.07.2019 De Raad van State doet vandaag een belangrijke uitspraak over het tempo waarin de gaswinning in Groningen wordt afgebouwd. Het draait allemaal om de vraag: worden Groningse huizen snel genoeg veilig? Groningers vinden dat het nog lang niet zo veilig is als minister Wiebes beweert. Bovendien hebben ze weinig vertrouwen dat daar op korte termijn verandering in komt.
De minister van Economische Zaken bepaalt ieder jaar hoeveel gas er maximaal in Groningen mag worden gewonnen. Dat heet het gasbesluit. Negentien gemeenten, de provincie, de Veiligheidsregio en twee waterschappen vochten het gasbesluit van de minister aan bij de Raad van State. Eerder gebeurde dat al met succes en werd de minister gedwongen de gaswinning te beperken, of, zoals in Loppersum, zelfs helemaal te stoppen.
De uitspraak van de Raad van State gaat over het lopende gasjaar, van 1 oktober 2018 tot 1 oktober 2019. Daarin is bepaald dat er maximaal 19,6 miljard kuub gas in Groningen mag worden gewonnen. Aan dat productieplafond zal deze uitspraak weinig meer veranderen. Het gasjaar is immers al bijna voorbij.
Maar het kan wel consequenties hebben voor het komende gasjaar. De rechter zou kunnen oordelen dat, zolang de versterking van Groningse huizen niet op gang komt, Groningers niet veilig zijn. En dat daarom de gaskraan toch nog verder dicht moet dan de minister van plan is.
Aardbeving Westerwijtwerd
De zaak diende inhoudelijk al in april. Maar een nieuwe stevige aardbeving een maand geleden, in Westerwijtwerd, zette de hele boel weer op scherp. De toezichthouder op de mijnbouw, het SodM, sprak zelfs van een crisissituatie.
De inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren van het SodM adviseerde dan ook de maatschappelijke ontwrichting in Groningen mee te nemen in het gasbesluit van de minister. Wiebes beloofde daarop zijn best te doen om de gaskraan al eerder dicht te draaien naar 12 miljard kuub. Dat is volgens het SodM waarschijnlijk het veiligste niveau, zolang er nog gas gewonnen wordt.
Versterking ‘onvoldoende op gang gekomen’
Een belangrijk ander kritiekpunt van het SodM is de versterking van huizen in het gaswinningsgebied. Die versterking is nodig vanwege de kans op zwaardere aardbevingen in het gebied. De operatie om duizenden huizen te versterken is het afgelopen jaar “onvoldoende op gang gekomen”, oordeelde de toezichthouder.
De veiligheid en de versterkingsoperatie zijn kwesties die de Raad van State in zijn afweging mee moet nemen. Besluit de Raad van State dat de gaswinning onmiddellijk naar 12 miljard moet, dan kan er een tekort aan gas komen. Dat kan gevolgen hebben voor een aantal fabrieken. Die krijgen dan geen gas meer in periodes van langdurige kou.
Het hoeft niet zo ver te komen. De minister kan ook afspraken maken met Shell en Exxon over het opslaan van een reservevoorraad gas in hun gasopslag in Norg. Die opslag dient als buffer voor koude periodes. In het verleden werd die opslag in de zomer, bij een lage vraag, opgevuld met gas uit het Groningenveld. Nu zou er ook ander gas dan alleen het uit Groningen afkomstige gas in opgeslagen moeten worden.
In een recente brief aan de Tweede Kamer zinspeelde Wiebes daarop. Hij waarschuwde wel dat de afspraken lastig te maken zijn, omdat hij daar niet alleen over gaat. Gashandelsbedrijf Gasterra gaat daarover. En de aandeelhouders van Gasterra zijn naast de Staat ook Shell en Exxon. Zij moeten dus mee willen werken.
De uitspraak van de Raad van State vandaag kan de minister extra munitie geven voor die onderhandelingen.
MSN 03.07.2019De Raad van State heeft opnieuw een gasbesluit van het kabinet vernietigd. Maar de voor dit jaar geplande gaswinning mag wel doorgaan, oordeelt de hoogste bestuursrechter.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat stond voor dit jaar toe dat er 19,4 miljard kubieke meter uit het Groninger gasveld wordt gehaald. Dat is al een stuk minder dan voorheen, maar voor onder meer de provincie Groningen, 19 gemeenten uit de regio en belangenclub Groninger Bodembeweging ging dat niet ver genoeg.
Wiebes moet volgens de Raad van State concreet duidelijk maken waarom de gaswinning in Groningen niet sneller kan worden afgebouwd. Hij heeft dat volgens de raad voor de sectoren industriële grootverbruikers, glastuinbouw en gasexport niet gedaan. Daarom vernietigt de Afdeling bestuursrechtspraak het instemmingsbesluit van de minister.
Volgend jaar afbouwen
Voor dit gasjaar, dat loopt van oktober 2018 tot oktober 2019, heeft de minister het gaswinningsniveau wel juist vastgesteld. Wiebes heeft aannemelijk gemaakt dat het winnen van minder gas grote maatschappelijke gevolgen kan hebben.
Maar de uitspraak is wel van betekenis voor de beoordeling die de minister zal moeten maken voor de gaswinning ná dit gasjaar. Hij zal dus opnieuw moeten afwegen welke maatregelen mogelijk zijn om de gaswinning zo snel mogelijk af te bouwen naar nul.
RO 28.06.2019 De afhandeling van alle verzoeken om vergoeding van schade aan huizen en gebouwen als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld of de gasopslag Norg in Groningen wordt volledig publiekrechtelijk georganiseerd. De Tijdelijke commissie mijnbouwschade Groningen, die sinds maart 2018 onafhankelijk van de NAM en de overheid beslissingen neemt over schadevergoedingen, wordt omgezet in een zelfstandig bestuursorgaan.
De ministerraad heeft op voorstel van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat ermee ingestemd dat de Tijdelijke Wet Groningen aan de Tweede Kamer wordt gezonden. De ambitie van het kabinet is erop gericht om schadeafhandeling en versterken in één wet, de Tijdelijke Wet Groningen, te regelen. Het wetsvoorstel zoals nu wordt ingediend geeft invulling aan het eerste deel van de wettelijke regeling: de afhandeling van schade.
Het wetsvoorstel regelt de afhandeling van alle vormen van schade als gevolg van bodembeweging als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld of de gasopslag bij Norg. Het wetsvoorstel richt daarnaast een onafhankelijk zelfstandig bestuursorgaan op, het Instituut Mijnbouwschade Groningen. Tenslotte legt minister Wiebes met dit wetsvoorstel een heffing op aan de NAM ter financiering van de afhandeling van schade door het zbo.
De wettelijke regeling die nodig is voor de invulling van de versterkingsoperatie zal worden toegevoegd aan de Tijdelijke Wet Groningen en zo spoedig mogelijk in procedure worden gebracht.
BB 17.06.2019 De Groningse commissaris van de Koning, René Paas, is blij dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken onderzoek doet naar een pakket van maatregelen om de gaswinning volgend jaar opnieuw fors te verlagen. Hij doet dat in de richting van het volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SoDM) veilige niveau van 12 miljard kuub. ‘Dat zou een grote stap in de goede richting zijn’, zegt Paas. ‘Hoe sneller de gaskraan dichtgaat, hoe beter dat is voor Groningen.’
Kansrijk scenario
Paas werd maandagmiddag zelf door de minister geïnformeerd over de plannen, waarbij er een kansrijk scenario ligt om de gaswinning in het nieuwe gasjaar te verlagen van 16 naar 12,8 miljard kuub aardgas. ‘Minister Wiebes laat zien dat hij bereid is om grote stappen te zetten in het verlagen van de gaswinning, maar het veilige niveau van 12 miljard kuub is dan nog niet bereikt’, zegt Paas.
‘Daar komt de leveringszekerheid weer in beeld, maar het systeem mag niet zijn dat de minister een afweging maakt op basis van alleen die leveringszekerheid. Je moet de hoogte van de gaswinning en de leveringszekerheid afwegen tegen de veiligheid van de Groningers.’
Grote belofte
Toch spreekt Paas wel van een grote belofte. ‘Deze verlaging van meer dan 3 miljard kuub is fors meer dan het aanvankelijke plan voor het komende gasjaar en dat is pure winst. Ze waren al aan het afbouwen naar nul, maar na de recente beving in Westerwijtwerd en de onrust die daardoor in Groningen ontstond, is men gaan inzien dat het sneller moet.’
Gaskraan uiteindelijk helemaal dicht
Paas gelooft dan ook dat de gaskraan, zoals door Wiebes beloofd, uiteindelijk helemaal dichtgaat. “Het was de minister die besloot om de gaskraan helemaal dicht te draaien. Wij als regio wilden een veilig niveau en we hebben nooit een getal genoemd. Dat de minister de gaswinning stop wil zetten was dan ook een grote verrassing en opluchting.
Nu moet de minister doen wat hij zegt en alles wijst er nu ook op dat hij z’n beloftes waarmaakt.” Minister Wiebes heeft Paas beloofd dat hij eerst onderzoek laat doen naar de eventuele risico’s van het verlagen van de gaswinning naar 12 miljard kuub en dat hij na de zomer een besluit neemt. (ANP)
MSN 17.06.2019 De Groningse commissaris van de Koning, René Paas, is blij dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken onderzoek doet naar een pakket van maatregelen om de gaswinning volgend jaar opnieuw fors te verlagen.
Hij doet dat in de richting van het volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SoDM) veilige niveau van 12 miljard kuub. “Dat zou een grote stap in de goede richting zijn”, zegt Paas. “Hoe sneller de gaskraan dichtgaat, hoe beter dat is voor Groningen.”
Paas werd maandagmiddag zelf door de minister geïnformeerd over de plannen, waarbij er een kansrijk scenario ligt om de gaswinning in het nieuwe gasjaar te verlagen van 16 naar 12,8 miljard kuub aardgas.
“Minister Wiebes laat zien dat hij bereid is om grote stappen te zetten in het verlagen van de gaswinning, maar het veilige niveau van 12 miljard kuub is dan nog niet bereikt”, zegt Paas. “Daar komt de leveringszekerheid weer in beeld, maar het systeem mag niet zijn dat de minister een afweging maakt op basis van alleen die leveringszekerheid.
Je moet de hoogte van de gaswinning en de leveringszekerheid afwegen tegen de veiligheid van de Groningers.”
RO 17.06.2019 Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat laat aanvullende maatregelen uitwerken die naar verwachting volgend jaar al zorgen voor een extra daling van de gaswinning in Groningen met 3,1 miljard Nm3 naar in totaal 12,8 miljard Nm3. Daarnaast wordt onderzocht of de gaswinning op het niveau van 12 miljard Nm3 kan worden gebracht door de reservebuffer in de gasopslag Norg niet geheel aan te vullen.
Eind juli moet netbeheerder Gasunie Transport Services (GTS) aangeven of de aanvullende maatregelen daadwerkelijk haalbaar zijn. Daarna zal het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) een oordeel geven over de veiligheidseffecten van de nieuwe maatregelen. Op basis van beide adviezen zal minister Wiebes voor 1 oktober een besluit nemen.
Op basis van de ervaring van de afgelopen maanden ziet GTS mogelijkheden om de inzet van stikstof tot een maximum op te voeren. Door hoogcalorisch gas uit andere gasvelden te mengen met stikstof kan laagcalorisch gas (pseudo-Groningengas) worden gemaakt als alternatief voor Groningengas.
Daarnaast onderzoekt GTS de mogelijkheid om meer pseudo-Groningengas naar Duitsland te exporteren. Ook wordt bekeken of de gasopslag bij Norg deels gevuld kan worden met pseudo-Groningengas. Deze maatregelen bij elkaar kunnen leiden tot een extra reductie van de winning uit het Groningenveld met 3,1 miljard Nm3.
Op verzoek van minister Wiebes heeft GTS onderzocht wat er moet gebeuren om komend gasjaar daadwerkelijk op het door SodM geadviseerde niveau van 12 miljard Nm3 te komen. Het gaat daarbij om het afkoppelen van eindverbruikers en het niet aanvullen van gasopslag Norg. Beide maatregelen hebben gevolgen voor de leveringszekerheid.
Om de benodigde besparing te behalen zouden meerdere industriële grootverbruikers moeten worden afgesloten. Dit leidt onder andere tot bedrijfssluitingen, grote werkloosheid en risico’s voor de elektriciteits- en voedselvoorziening. Ook het afsluiten van regionale netwerken heeft grote maatschappelijke gevolgen omdat dan zowel particulieren, bedrijven en instellingen, zoals verpleeghuizen en scholen, geen gas meer krijgen. Deze maatregel wordt niet verder uitgewerkt.
Ook het niet aanvullen van de gasopslag Norg raakt aan de leveringszekerheid omdat dit kan betekenen dat op koude dagen pieken in de vraag naar laagcalorisch gas niet kunnen worden opgevangen. Daarnaast kan deze maatregel leiden tot grotere fluctuaties in de gasproductie uit het Groningenveld en daarmee ook gevolgen hebben voor het seismische risico. Minister Wiebes zal daarom het SodM vragen deze risico’s in kaart te brengen.
Het kabinet is sinds het besluit om de gaswinning uit het Groningenveld te beëindigen permanent op zoek naar nieuwe maatregelen om de winning zo snel mogelijk naar nul te brengen. Door de extra inkoop van de stikstof en de versnelde afbouw van de export naar Duitsland ligt de afbouw nu al voor op het schema dat in maart 2018 is afgesproken: bij een gemiddelde temperatuur daalt de gaswinning in het gasjaar 2020/21 naar 12 miljard Nm3 en in 2021/22 naar 4 miljard Nm3.
De vandaag aangekondigde maatregelen zouden daar nog bovenop komen. De nieuwe maatregelen zijn nog niet opgenomen in het concept-ontwerpbesluit dat deze week ter inzage wordt gelegd. Dat wordt aangepast zodra er zekerheid is over de extra maatregelen.
De snellere afbouw van de gaswinning leidt tot lagere opbrengsten uit het Groningenveld. Naar verwachting gaat het om honderden miljoenen euro’s. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan de aanvullende maatregelen. Minister Wiebes gaat daarover de komende periode in gesprek met de aandeelhouders van NAM: Shell en ExxonMobil. De financiële gevolgen voor de staat zullen volgens de begrotingsregels worden ingepast binnen het uitgavenplafond.
AD 17.06.2019 Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) waarschuwt voor de gevolgen van het versneld terugschroeven van de gaswinning in Groningen. Voor 1 oktober zal de minister besluiten of de kraan verder wordt dichtgedraaid, laat hij weten in een brief aan de Kamer.
De Groningse netbeheerder Gasunie Transport Servies (GTS) heeft de afgelopen tijd, in opdracht van Wiebes, onderzocht wat er moet gebeuren om komend jaar het niveau van de gaswinning al te laten dalen naar een zogeheten veilig niveau (12 miljard Nm3 per jaar).
Aan deze maatregelen zitten de nodige risico’s verbonden, waarschuwt de minister. Zo kan de leveringszekerheid in het geding komen en zullen grootverbruikers in de industrie worden afgesloten. Dit heeft weer gevolgen voor de werkloosheid en electriciteits- en voedselvoorzieningen. Daarnaast kunnen ook particulieren en maatschappelijke instellingen als verpleeghuizen worden getroffen.
Eind juli moet duidelijk zijn of de maatregelen daadwerkelijk haalbaar zijn. Daarnaast wordt gekeken naar de veiligheidseffecten van de nieuwe maatregelen. Vervolgens is het aan minister Wiebes om voor 1 oktober van dit jaar een beslissing te nemen.
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zegt dat bij een winningsniveau van maximaal 12 miljard kubieke meter gas per jaar het risico op aardbevingen in Groningen tot een aanvaardbaar niveau daalt. Tot dusver werd voor het komende ‘gasjaar’, dat in oktober begint, uitgegaan van een kleine 16 miljard kubieke meter.
NU 17.06.2019 De gaswinning in Groningen gaat mogelijk volgend jaar al naar een veiliger niveau van 12 miljard kuub per gasjaar. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat “laat aanvullende maatregelen uitwerken”, wordt maandag gemeld.
De maatregelen die onderzocht worden houden onder meer in dat de gasopslag niet geheel aangevuld zal worden.
Netbeheerder Gasunie moet eind volgende maand aangeven of deze aanvullende maatregelen haalbaar zijn.
Vervolgens zal de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) kijken wat de veiligheidseffecten zijn en met een advies komen. Wiebes zal op 1 oktober zijn besluit kenbaar maken.
Zo ontstaan aardbevingen in Groningen
12 miljard kuub moet veiligheid vergroten
Het SodM adviseert al jaren dat de gaswinning naar 12 miljard kuub moet om de veiligheid van de Groningers te kunnen vergroten. In het gebied waar gas wordt gewonnen, vinden met regelmaat aardbevingen plaats die schade aan de huizen als gevolg hebben.
De toezichthouder pleit ervoor dat de maatschappelijke ontwrichting in Groningen mee wordt gewogen bij het vaststellen van de zetten voor de komende tijd.
Wiebes laat weten de komende periode in gesprek te gaan met de aandeelhouders van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), Shell en ExxonMobil omdat de snellere afbouw van de gaswinning leidt tot “lagere opbrengsten”. “Naar verwachting gaat het om honderden miljoenen euro’s. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan de aanvullende maatregelen.”
In dit artikel stond eerst op basis van het persbericht dat het afsluiten van bedrijven ook een maatregel zou kunnen zijn. Dit is later mondeling door Economische Zaken en Klimaat ingetrokken: deze maatregel wordt niet onderzocht.
NOS 17.06.2019 Mogelijk kan de gaswinning in Groningen volgend jaar al worden teruggeschroefd naar een veilig niveau. Minister Wiebes van Economische Zaken laat aanvullende maatregelen uitwerken om die extra daling te kunnen realiseren. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer.
Vorige week liet de Gasunie al weten mogelijkheden te zien om het veilige niveau van 12 miljard kuub, waar het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) al jaren op aandringt, eerder te kunnen bewerkstelligen dan in 2021. Het SodM zegt dat bij dat winningsniveau het risico op aardbevingen tot een aanvaardbaar niveau daalt.
Aanvullende maatregelen zijn onder andere de inzet van gas uit andere velden, dat moet worden gemengd met stikstof om als alternatief te dienen voor Gronings gas. Dat zogenoemde pseudo-Groningse gas zou ook naar Duitsland kunnen worden geëxporteerd en geschikt zijn voor noodvoorraden. Met dergelijke maatregelen kan de gaswinning volgend jaar omlaag naar 12,8 miljard kuub.
Risico voor koude winterdagen
Als dat nog wordt aangevuld met het besluit de gasopslag in Norg niet volledig te vullen, kan volstaan worden met de winning van 12 miljard kuub. Het niet maximaal vullen van de opslag kan ertoe leiden dat een sterk gestegen vraag naar gas op koude winterdagen niet kan worden opgevangen, schrijft Wiebes. In de huidige plannen wordt voor het volgende ‘gasjaar’, dat loopt van oktober tot oktober, uitgegaan van de winning van 16 miljard kuub gas.
Eind juli moet de Gasunie laten weten of de extra maatregelen haalbaar zijn. Daarna moet het SodM een oordeel geven over de gevolgen voor de veiligheid. Met beide adviezen op zak komt de minister voor 1 oktober met een eindoordeel.
Bedrijfssluitingen en banenverlies vermijden
Waar Wiebes níet voor kiest, schrijft hij aan de Kamer, zijn vergaande maatregelen als het afkoppelen van grootgebruikers zoals bedrijven. Dat zou kunnen leiden tot bedrijfssluitingen, werkloosheid en risico’s voor de elektriciteits- en voedselvoorziening.
In dit artikel, gebaseerd op het persbericht van het ministerie, stond oorspronkelijk dat een van de mogelijke nieuwe maatregelen ernstige gevolgen als banenverlies en bedrijfssluitingen tot gevolg zou hebben. Dit is later door het ministerie aangevuld met de zin “Deze maatregel wordt niet verder uitgewerkt”.
Op 4 juni diende de oppositie in de Tweede Kamer nog een motie van afkeuring in tegen Wiebes. De oppositie begreep niet waarom hij het advies van het SodM niet overneemt om snel naar 12 miljard kuub terug te gaan, en drong aan op een snellere afbouw. Maar de motie kreeg uiteindelijk geen meerderheid.
Ook vanuit de bewoners van de gaswinningsregio, die geregeld getroffen worden door aardbevingen, is de druk op Den Haag groot.
‘Tussenstand’
René Paas, commissaris van de koning in Groningen, is blij met de aankondiging van Wiebes en spreekt van “een grote stap naar beneden”. Hij voegt eraan toe: “We blijven zeggen dat de gaswinning zo snel mogelijk naar nul moet.” Paas noemt de 12 miljard kuub waarnaar nu wordt gestreefd “een tussenstand”.
Het SodM vindt dat de maatschappelijke ontwrichting in Groningen ook meegewogen moet worden bij het bepalen van het gaswinningsniveau. Er zijn lange wachttijden voor de schadeafhandeling en de versterking komt moeizaam op gang.
“Voor een deel van de getroffen burgers is de impact dermate dat het hun leven overheerst”, staat in een advies van 8 mei. Ook adviseert het SodM om meer gebouwen toe te voegen aan het versterkingsprogramma.
Telegraaf 17.06.2019 De gaswinning in Groningen kan mogelijk al volgend jaar uitkomen op het niveau dat door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) als veilig is aangemerkt. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) laat aanvullende maatregelen uitwerken waarmee dat kan lukken.
Het SodM zegt dat bij een winningsniveau van maximaal 12 miljard kubieke meter gas per jaar het risico op aardbevingen in Groningen tot een aanvaardbaar niveau daalt. Tot dusver werd voor het komende ’gasjaar’, dat in oktober begint, uitgegaan van een kleine 16 miljard kubieke meter. Een lagere gaswinning zou de leveringszekerheid voor huishoudens en bedrijven in gevaar kunnen brengen.
Na opnieuw een stevige aardbeving vorige maand raadde SodM de minister opnieuw aan de gaswinning toch verder te verlagen. Op aandringen van vrijwel de gehele Tweede Kamer beloofde Wiebes te laten onderzoeken wat er nodig zou zijn om uit te komen op het door de toezichthouder geadviseerde niveau.
Dat onderzoek wijst uit dat het mogelijk is meer gebruik te maken van gas uit andere velden. Dat moet dan door bijmenging van stikstof geschikt worden gemaakt als alternatief voor Gronings gas. Ook voor de export naar Duitsland en voor het vullen van de ondergrondse reserveopslag in Norg kan dat aangelengde gas mogelijk worden gebruikt.
Deze maatregelen worden als „kansrijk” gezien, zegt een woordvoerder van Wiebes. Ze kunnen bij elkaar zorgen voor een extra daling van de gaswinning in Groningen naar 12,8 miljard kubieke meter. Eind juli moet netbeheerder Gasunie zeggen of ze haalbaar zijn.
Daarnaast wordt gekeken wat de gevolgen zijn als de gasopslag in Norg, bedoeld als buffer voor koude winterdagen, niet meer helemaal wordt gevuld. Die buffer wordt gebruikt om fluctuaties in de gaswinning te voorkomen. Als die wegvalt, kan dat gevolgen hebben voor het bevingsrisico. Het SodM gaat dat nader onderzoeken.
Andere manieren om op 12 miljard kubieke meter te komen, leiden volgens Wiebes tot grote risico’s. Dan komen door gedwongen bedrijfssluitingen duizenden banen op de tocht, en lopen de elektriciteits- en voedselproductie gevaar.
RO 13.06.2019 Alle Groningers die tot vandaag schade hebben gemeld bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) komen in aanmerking voor de stuwmeerregeling. Zij kunnen gebruik maken van een vaste vergoeding van 5000 euro en hoeven niet meer te wachten op een opname en beoordeling van hun schade.
Met deze eenmalige maatregel wordt in circa 19.000 gevallen een aanbod gedaan. Daarmee kan naar verwachting het grootste deel van het stuwmeer aan schademeldingen worden opgelost en komen nieuwe schades sneller aan de beurt.
Mede gelet op de vele schademeldingen na de bevingen bij Westerwijtwerd en Garrelsweer vindt minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat dat aan het grootst mogelijke aantal gedupeerden een aanbod moet worden gedaan zonder dat daarmee de onafhankelijke schadeafhandeling door de TCMG wordt doorkruist.
Daarom heeft hij besloten de stuwmeerregeling te laten gelden voor alle meldingen die tot 12 juni 12.00 uur ‘s nachts zijn binnengekomen en nog niet zijn afgehandeld. Iedereen die vóór 1 januari 2019 een schademelding heeft gedaan kan in plaats van de vaste vergoeding van 5000 euro ook kiezen voor herstel door een aannemer tot een bedrag van maximaal 11.000 euro.
Overigens kunnen mensen met bestaande en nieuwe schadegevallen binnenkort ook gebruik maken van de aannemersvariant nieuwe stijl. Bij de nieuwe aannemersvariant kunnen bewoners zelf een erkende aannemer kiezen die zorgt voor zowel de opname als het herstel van de schade.
In een brief aan de Tweede Kamer onderkent minister Wiebes dat een eenmalige regeling met een harde grens altijd leidt tot een ongelijke behandeling tussen bestaande en nieuwe gevallen. Gelet op de situatie in het aardbevingsgebied en het belang van het wegwerken van het stuwmeer waardoor toekomstige schades sneller worden afgehandeld, acht hij deze keuze gerechtvaardigd.
Dit uitgangspunt is ook onderschreven in het overleg met de regionale bestuurders en de maatschappelijke organisaties. Verder benadrukt de minister dat de stuwmeerregeling los staat van de onafhankelijke beoordeling door de TCMG van individuele schademeldingen.
AD 13.06.2019 De gemeente Appingedamgaat ruim 550 koopwoningen slopen en herbouwen vanwege de onherstelbare schade die aardbevingen hebben aangericht. Voor sommige inwoners is dat goed nieuws. De 74-jarige Gerrit is blij dat hij niet meer tegen de schade aan hoeft te kijken. Liza (62) en Eddy (64) daarentegen zien hun droomhuis tegen de vlakte gaan door de gaswinning in hun provincie.
Vanmiddag was het weer raak in Appingedam. Een aardbeving van 1,9 op de schaal van Richter trof de Groningse stad. En dat was niet de eerste keer. In totaal werd de gemeente Appingedam 75 keer getroffen door een geïnduceerde aardbeving. Dat zijn bevingen die ontstaan zijn door gaswinning.
Sinds 1986 teisteren geïnduceerde bevingen het noorden van Nederland. En van de 75 aardbevingen die Appingedam troffen, vonden er 35 plaats in de afgelopen vijf jaar. Dat heeft grote consequenties voor de stad. Woningen raakten bijvoorbeeld zwaar beschadigd door alle schokken.
Daarom hakte de gemeente deze week de knoop door om 155 koopwoningen niet meer te versterken, maar ze te slopen en opnieuw te bouwen. Dat aantal komt bovenop 400 woningen in de stad waarvan eerder al werd besloten dat ze tegen de vlakte gaan.
De reacties van huiseigenaren zijn gemengd. Zo is Gerrit van de Berg (74) blij dat de kogel door de kerk is. Hij woont al 43 jaar in zijn rijtjeswoning en heeft veel scheuren in huis. „Ik hoef straks niet meer tegen die schade aan te kijken. Al dat gelap, daar heb je niks aan. Nu wordt het eindelijk goed aangepakt.”
Hij maakt zich wel zorgen over de rest van zijn wijk. „Ik kan zelf nog wat doen, weet je wel. Maar er wonen hier ook oudere mensen. Van over de tachtig. Die zijn bang dat ze een nieuw huis niet meer mee gaan maken.”
Zo is het besluit voor Liza (62) en Eddy (64) Steenhuis een drama. De twee-onder-een-kap-woning waar zij al negentien jaar in vertoeven is hun droomhuis. „Toen we een brief kregen over de versterking, kreeg ik al een rolberoerte. Alles moest aangepast. Van de vloeren tot de muren”, zegt Liza. „Maar nu moet ons huis, wat we helemaal zelf hebben opgeknapt en ingericht, opeens tegen de vlakte.”
Nu moet ons huis, wat we helemaal zelf hebben opgeknapt en ingericht, opeens tegen de vlakte, aldus Liza Steenhuis.
„Wat mij het meest beangstigt, is hoeveel tijd dit gaat kosten”, verzucht Eddy. „Hoe lang zitten we straks in een tijdelijke woning? Een jaar is lang hoor, als je zo oud bent als wij.” Liza vreest vooral dat ze niet zo’n mooi huis terugkrijgt als ze nu heeft. „Jarenlang hebben we al ons spaargeld in dit huis gestopt. We hebben het precies aangepast aan onze wensen. In wat voor huis wonen we straks? Onze wijk gaat op de kop.”
De Appingedamse wethouder Annalies Usmany noemt de situatie ‘een grote opgave’ voor de gemeente. Vanaf nu gaan de bewonersbegeleiders en bouwkundigen in gesprek met de huiseigenaren. De kwaliteit van de woning, het woningtype en de inrichting worden bepaald en het huis wordt opgemeten. Over het budget hoeft de gemeente zich geen zorgen te maken. De woningen in dit deel van Appingedam vallen binnen de groep van 1588 huizen waarvoor geld is gegarandeerd door het Rijk.
Telegraaf 13.06.2019 Bij het Groningse Appingedam is donderdagmiddag een aardbeving geweest. Die had volgens het KNMI een kracht van 1.9. De trilling gebeurde rond 15.37 uur.
Het is de veertiende aardbeving in een maand tijd in de provincie Groningen en de vierde beving sinds het begin van juni. Zondag was er een beving met een kracht van 2.5 bij Garrelsweer. Op 22 mei was er een relatief zware beving van 3.4 bij het dorp Westerwijtwerd. Na die schok kwamen bijna 4500 schademeldingen binnen.
De bevingen in Groningen worden veroorzaakt door de gaswinning in het gebied rond Loppersum en Appingedam.
NOS 13.06.2019 In Groningen is opnieuw een aardbeving geweest. Die had een kracht van 1,9. Het epicentrum lag bij Appingedam.
De aardbeving is de veertiende in een maand tijd in Groningen en de op twee na zwaarste in die periode. Alleen de bevingen bij Westerwijtwerd van 22 mei, met een kracht van 3,4, en bij Garrelsweer vorige week (2,5) waren heviger.
Vergoeding
Minister Wiebes maakte vanochtend bekend dat Groningers van wie bezittingen beschadigd zijn geraakt door de aardbevingen, een vaste vergoeding van 5000 euro kunnen krijgen.
Oorspronkelijk kwamen alleen mensen die voor 1 januari hun schade hadden gemeld in aanmerking voor de regeling, maar naar aanleiding van de vele schademeldingen na de bevingen bij Westerwijtwerd en Garrelsweer is de regeling nu uitgebreid.
Ondertussen oefent de brandweer in Groningen steeds vaker met hefkussens, die niet alleen bij ongelukken van groot belang kunnen zijn, maar ook bij aardbevingen. RTV Noord volgde woensdagavond zo’n training:
Groningse brandweer: ‘Hefkussens zijn onze specialiteit’
De aardbevingen in Groningen hebben alles te maken met de gaswinning in de provincie. Waar werd de eerste gasbel in Nederland ontdekt? Sinds wanneer zijn er boringen? En hoe komt het dat boer Boon, bij wie het gasveld onder de akkers werd ontdekt, niet steenrijk is geworden van deze vondst? NPO Focus geeft in deze special de antwoorden.
AD 13.06.2019 Weer is het raak in Groningen: iets na 15.30 uur vanmiddag vond een aardbeving plaats met een kracht van 1,9 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag in Appingedam. Het is in de provincie Groningen alweer de vierde beving in minder dan twee weken tijd.
Het KNMI meldt dat de beving vanmiddag om 15.37 uur plaatsvond in Appingedam. De beving had een kracht van 1,9 op de schaal van Richter. Eerdere bevingen deze maand in de provincie hadden een kracht van 0,6, 1,9 en 2,5. Die laatste vond plaats bij Garrelsweer.
De bevingen in Groningen worden veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. Het KNMI laat weten dat zowel het aantal aardschokken als de kracht ervan in het afgelopen decennium aanzienlijk toenamen. De gaskraan wordt daarom geleidelijk dichtgedraaid. Vorig jaar telde het KNMI in totaal 113 aardbevingen in ons land. De meeste (87) deden zich voor in het aardgasgebied in Groningen.
Voor de Groningers die door de beving vandaag schade hebben aan hun woning is de timing erg slecht. De deadline van de stuwmeerregeling is in de nacht van 12 juni namelijk verstreken. De regeling houdt in dat iedereen die een schademelding heeft gedaan bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) een vaste vergoeding van 5000 euro kan krijgen, zonder eerst te hoeven wachten op een beoordeling van de schade.
Het is de bedoeling op deze manier een groot deel van de al lang openstaande schademeldingen (het ‘stuwmeer’) weg te werken. TCMG laat weten dat ze waarschijnlijk 15.000 van de 20.265 openstaande schademeldingen kan afhandelen met de regeling.
De mensen die vandaag schade hebben gekregen aan hun woning en dus net buiten de stuwmeerregeling vallen, hoeven niet te verwachten dat de deadline wordt verruimd.
In een brief die minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vandaag stuurde aan de Tweede Kamer onderkende hij al dat een eenmalige regeling met een harde grens altijd leidt tot een ongelijke behandeling tussen bestaande en nieuwe gevallen. Maar omdat de regeling er mede voor zorgt dat nieuwe schades sneller worden afgehandeld, acht de minister dat gerechtvaardigd.
Telegraaf 13.06.2019 De zogenoemde stuwmeerregeling voor mensen met aardbevingschade wordt verruimd. Iedereen die tot 12 juni schade heeft gemeld, komt in aanmerking voor een vergoeding. Dat laat het ministerie van Economische Zaken donderdag weten.
De nieuwe regeling leidde eerder tot rumoer, omdat de grens waarop mensen hun melding hadden moeten doen op 1 januari was gesteld. Onder anderen commissaris van de Koning René Paas maakte hier bezwaar tegen.
De regeling houdt in dat iedereen die een schademelding heeft gedaan bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG), een vaste vergoeding van 5000 euro kan krijgen, zonder eerst te hoeven wachten op een beoordeling van de schade. Het is de bedoeling op deze manier een groot deel van de al lang openstaande schademeldingen (het ’stuwmeer’) weg te werken.
Mensen die voor 1 januari schade hebben gemeld kunnen er ook voor kiezen een aannemer de schade te laten herstellen, tot een bedrag van 11.000 euro.
Door de datum op te rekken kunnen zoveel mogelijk meldingen snel worden afgehandeld, denkt minister Wiebes, waardoor de TCMG meer tijd en ruimte krijgt om de meer tijdrovende gevallen te behandelen. Verdere verruiming van de stuwmeerregeling lijkt hij uit te sluiten.
„Ik besef dat elke datum onderwerp van discussie zal zijn en een groep aanvragers splitst, waarbij er altijd mensen net buiten de regeling vallen. Een ruimhartige eenmalige regeling als deze is echter alleen hanteerbaar als de grens strikt wordt gehanteerd”, schrijft hij aan de Tweede Kamer.
Paas laat weten blij te zijn met de verruiming. „Goed nieuws dat zicht biedt op een veel snellere afhandeling van de schade”, schrijft hij op Twitter.
NU 13.06.2019 De zogenoemde stuwmeerregeling voor mensen met aardbevingschade wordt verruimd, meldt het ministerie van Economische Zaken donderdag. Iedereen die tot 12 juni schade heeft gemeld, komt in aanmerking voor een vergoeding.
De nieuwe regeling leidde eerder tot rumoer, omdat mensen voor 1 januari melding hadden moeten doen. Onder anderen commissaris van de Koning René Paas maakte hier bezwaar tegen.
De regeling houdt in dat iedereen die een schademelding bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) heeft gedaan een vaste vergoeding van 5.000 euro kan krijgen, zonder eerst op een beoordeling van de schade te hoeven wachten. Het is de bedoeling op deze manier een groot deel van de al lang openstaande schademeldingen (het ‘stuwmeer’) weg te werken.
Mensen die voor 1 januari schade hebben gemeld, kunnen er ook voor kiezen een aannemer de schade te laten herstellen, tot een bedrag van 11.000 euro.
Wiebes lijkt verdere verruiming van regeling uit te sluiten
Door de datum op te rekken, kunnen zo veel mogelijk meldingen snel worden afgehandeld, denkt minister Eric Wiebes (Economische Zaken). Daardoor krijgt de TCMG meer tijd en ruimte om de meer tijdrovende gevallen te behandelen.
Verdere verruiming van de regeling lijkt Wiebes uit te sluiten. “Ik besef dat elke datum onderwerp van discussie zal zijn en een groep aanvragers splitst, waarbij er altijd mensen net buiten de regeling vallen. Een ruimhartige eenmalige regeling als deze is echter alleen hanteerbaar als de grens strikt wordt gehanteerd”, schrijft hij aan de Tweede Kamer.
Commissaris van de Koning Paas laat weten blij te zijn met de verruiming. “Goed nieuws dat zicht biedt op een veel snellere afhandeling van de schade”, schrijft hij op Twitter.
NOS 13.06.2019 Meer Groningers kunnen kiezen voor een vergoeding van 5000 euro voor schade door aardbevingen. Minister Wiebes bepaalde vorige week dat mensen die voor 1 januari van dit jaar schade hebben gemeld een vergoeding van 5000 euro kunnen krijgen of een bedrag van maximaal 11.000 euro voor herstel door een aannemer. De Kamer klaagde daarop dat veel mensen daardoor buiten de boot dreigden te vallen.
Mede vanwege de vele schademeldingen na de bevingen bij Westerwijtwerd en Garrelsweer breidt Wiebes de ‘stuwmeerregeling’ nu uit. Alle Groningers die tot vandaag schade hebben gemeld, kunnen de vaste vergoeding van 5000 euro krijgen. Om voor herstel door een aannemer (tot 11.000 euro) in aanmerking te komen, blijft de grens 1 januari.
Wiebes verwacht dat met deze eenmalige maatregel het grootste deel van het stuwmeer aan schademeldingen kan worden opgelost en dat nieuwe schades daardoor sneller aan de beurt komen om te worden afgehandeld. Er ligt nu een ‘werkvoorraad’ van 19.000 meldingen.
De minister erkent dat een eenmalige regeling met een harde grens altijd leidt tot een ongelijke behandeling tussen bestaande en nieuwe gevallen. Gelet op de situatie in het aardbevingsgebied en het belang van het wegwerken van het stuwmeer vindt hij de keuze bij deze “crisis in slow motion” gerechtvaardigd.
Hij benadrukt dat deze regeling los staat van de onafhankelijke beoordeling van individuele gevallen door de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade. Die zou eigenlijk binnen 15 maanden een besluit over schadevergoeding nemen voor gedupeerden.
Gisteren kregen 5400 Groningers echter een brief in de bus, waarin stond dat die gestelde termijn bij een deel niet wordt gehaald. De Groningers moeten in het ergste geval nog eens 15 maanden wachten. “Dat bericht is een vervelende boodschap die voor extra onzekerheid zorgt. Juist daarom kom ik met deze verruimde stuwmeerregeling”, schrijft Wiebes aan de Tweede Kamer.
Er gaan ook wel stemmen op voor een soort generaal pardon, maar daar wil Wiebes niet aan. “Dit is de regeling die daar het dichtstbij komt: je doet ongezien aan iedereen een aanbod van 5000 euro”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
AD 13.06.2019 De zogenoemde stuwmeerregeling voor mensen met aardbevingschade wordt verruimd. Iedereen die tot 12 juni schade heeft gemeld, komt in aanmerking voor een vergoeding.
Dat laat het ministerie van Economische Zaken vandaag weten. De nieuwe regeling leidde eerder tot rumoer, omdat de grens waarop mensen hun melding hadden moeten doen op 1 januari was gesteld. Onder anderen commissaris van de Koning René Paas maakte hier bezwaar tegen.
De regeling houdt in dat iedereen die een schademelding heeft gedaan bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG), een vaste vergoeding van 5000 euro kan krijgen, zonder eerst te hoeven wachten op een beoordeling van de schade. Het is de bedoeling op deze manier een groot deel van de al lang openstaande schademeldingen (het ‘stuwmeer’) weg te werken.
Mensen die voor 1 januari schade hebben gemeld kunnen er ook voor kiezen een aannemer de schade te laten herstellen, tot een bedrag van 11.000 euro. Door de datum op te rekken kunnen zoveel mogelijk meldingen snel worden afgehandeld, denkt minister Wiebes, waardoor de TCMG meer tijd en ruimte krijgt om de meer tijdrovende gevallen te behandelen. Verdere verruiming van de stuwmeerregeling lijkt hij uit te sluiten.
,,Ik besef dat elke datum onderwerp van discussie zal zijn en een groep aanvragers splitst, waarbij er altijd mensen net buiten de regeling vallen. Een ruimhartige eenmalige regeling als deze is echter alleen hanteerbaar als de grens strikt wordt gehanteerd”, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Paas laat weten blij te zijn met de verruiming. ,,Goed nieuws dat zicht biedt op een veel snellere afhandeling van de schade”, schrijft hij op Twitter.
NU 12.06.2019 De wachttijd voor 5.400 Groningers die schade hebben gemeld bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) is verdubbeld, zo wordt woensdag gemeld. De beslistermijn is als gevolg van “overmacht” tot vijftien maanden verlengd, waardoor de wachttijd voor sommigen is opgelopen tot dertig maanden.
Sinds de TCMG vorig jaar in het leven is geroepen, is de helft van de aanvragen afgehandeld.
“Maar voor de andere helft is dat niet gelukt. Zij maken deel uit van het stuwmeer van niet-afgehandelde schademeldingen.”
De overgebleven schademelders zitten in verschillende fases van de afhandeling. “Het deel dat al een adviesrapport heeft, is het dichtst bij een besluit. Daarom is voor hen een verlenging van de beslistermijn van zes maanden gesteld.”
Voor de groep die al een schadeopname heeft gehad maar nog geen adviesrapport in handen heeft, is de verlenging een jaar. En voor de ruim tweeduizend mensen die nog geen schadeopname hebben gehad, is een extra wachttijd van vijftien maanden ingesteld, terwijl de wachttijd aanvankelijk al vijftien maanden was.
Kamer wil gaswinning naar 12 miljard kuub per gasjaar
Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer wil dat de gaswinning zo snel mogelijk wordt teruggebracht naar maximaal 12 miljard kubieke meter per gasjaar. Dit komt overeen met de adviezen van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
Kamerleden hadden eerder al flinke kritiek op minister Eric Wiebes (Economische Zaken), omdat zowel de schadeafhandeling als de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied niet goed verliep.
Veel Groningers zitten in onzekerheid vanwege de aardbevingen. Deze hebben in sommige gevallen schade aan de huizen tot gevolg.
RO 12.06.2019 Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft ingestemd met het winningsplan voor het gasveld Pieterzijl-Oost. Op grond van de uitgebrachte adviezen van onder andere het Staatstoezicht op de Mijnen, de Technische Commissie Bodembeweging, de Mijnraad en de betrokken overheden is er geen grond om de winning uit dit gasveld te weigeren.
Wel is het instemmingsbesluit aangepast. Zo is de winningsperiode met een jaar verkort tot eind 2024.
Het instemmingsbesluit ligt van vrijdag 14 juni 2019 tot en met vrijdag 26 juli 2019 ter inzage bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de gemeenten Noardeast-Fryslân en Westerkwartier en op www.nlog.nl. Belanghebbenden die eerder een zienswijze hebben ingediend, kunnen eventueel nog beroep aantekenen tegen het besluit.
Gaswinning uit de kleine velden
Het gasveld Pieterzijl-Oost is een zogenaamd ‘klein gasveld’. In Nederland zijn er zo’n 240 kleine gasvelden waarvan ongeveer de helft op land ligt. De kleine gasvelden zijn belangrijk voor Nederland: hoewel Nederland langzaam van het gas af gaat, is gas de komende decennia nog nodig als energiebron. Het gebruik van gas uit eigen land leidt daarbij tot minder uitstoot dan geïmporteerd gas.
De risico’s en impact van gaswinning en kleine velden zijn veel kleiner dan bij de winning in het Groningerveld. Waar het gas uit kleine velden veilig gewonnen kan worden, zoals in Pieterzijl-Oost, wordt de winning dan ook toegestaan. De veiligheid is beoordeeld door onder andere het SodM en de Tcbb.
Hydraulische stimulatie
Pieterzijl-Oost is een klein gasveld waar de NAM van 255 miljoen Nm3 uit wil winnen. Voor een goede winning van het gas moet er eenmalig een zogenaamde ‘hydraulische stimulatie’ worden toegepast. Dit staat ook bekend als een ‘frack’.
Daarbij wordt het gesteente in het gasveld poreus gemaakt om het gas goed uit het veld te kunnen krijgen. Het gebruik van deze techniek is meegenomen in de veiligheidsbeoordeling. Deze techniek wordt wereldwijd toegepast. In Nederland is de techniek sinds de jaren ’50 al meer dan 330 keer toegepast zonder nadelige gevolgen.
Behalve de inkorting van de winningsperiode is het besluit op een tweede punt aangepast. Voortaan is niet langer een bouwkundige nulmeting aan bouwwerken voorgeschreven. In plaats daarvan is ingezet op een voldoende netwerk van versnellingsmeters. Er blijken reeds voldoende versnellingsmeters aanwezig te zijn waardoor hier geen voorschrift voor is opgenomen.
NOS 11.06.2019 De Groningse Commissaris van de Koning René Paas zet vraagtekens bij het gebruik van ‘leveringszekerheid’ als argument tegen het verder omlaag brengen van de gaswinning. Met de leveringszekerheid wordt de minimale hoeveelheid aardgas bedoeld die in Groningen gewonnen moet worden, om alle huishoudens en bedrijven van gas te kunnen voorzien. “Die getallen over de leveringszekerheid zijn vaak van elastiek gebleken. Daar zit rek in als je er heel hard tegenaan gaat duwen.”
In Nederland zijn de Gasunie en Gasterra verantwoordelijk voor de leveringszekerheid. Vandaag liet de Gasunie weten dat de gaswinning in Groningen mogelijk toch sneller verder naar beneden kan, waardoor het veilige niveau van 12 miljard kuub in zicht komt. Het Staatstoezicht op de Mijnen dringt al jaren aan op een verlaging naar dat niveau.
Op een rijtje
In het recente verleden zijn veel hogere niveaus genoemd als absoluut minimum voor de gaswinning. Toch bleek het telkens mogelijk om minder te winnen, als de omstandigheden dat eisten. Ook als het niveau werd verlaagd onder druk van bijvoorbeeld een rechterlijke uitspraak, bleken mensen en bedrijven niet in de kou te komen zitten.
Overigens was er tot 2014 nooit een jaarlijks productieplafond. Het ministerie van Economische Zaken maakte in de jaren daarvoor afspraken met Shell en Exxon, de eigenaren van het Groningengas, over hoeveel er in 10 jaar maximaal gewonnen mocht worden.
We hebben op een rijtje gezet hoe in de loop van zeven jaar de absolute ondergrens die werd genoemd is verlaagd van 47 miljard kuub in 2012, toen de discussie over de Groningse gaswinning losbarstte, tot 15,9 miljard kuub nu.
2012: 47 miljard kuub
In januari 2013 liet minister Henk Kamp van Economische Zaken aan de Tweede Kamer weten dat de gaswinning echt niet verminderd kon worden. “Vorig jaar werd uit het Groningenveld 47 miljard kuub gas gewonnen”, schreef de minister in een brief. “De Groningse gaswinning kan niet binnen afzienbare tijd vervangen worden door gasimport of door andere maatregelen. Een verminderde beschikbaarheid van Groningengas heeft ernstige gevolgen voor de Nederlandse samenleving en voor de ons omringende landen.”
2013:54 miljard kuub
Tot verbijstering van Groningers werd in het jaar dat volgde juist een record-hoeveelheid gas gewonnen uit het Groningenveld: bijna 54 miljard kuub. Dat gebeurde direct na de tot nu toe zwaarste aardbeving, in Huizinge, die tot duizenden schademeldingen leidde. Toen onderzoek aantoonde dat de bevingen zonder verlaging van de gaswinning alleen maar sterker zouden kunnen worden, adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) de gaskraan zo snel en zo ver mogelijk dicht te draaien.
Het woord ‘mogelijk’ was bewust gekozen, omdat de toezichthouder zich realiseerde dat vanwege exportcontracten en de gasafhankelijkheid van huishoudens de gaswinning niet zo maar kon worden stopgezet. Leveringszekerheid en de inkomsten uit het gas gingen op dat moment boven veiligheid van de Groningers. Was de veiligheid wel het belangrijkste geweest, dan moest direct worden gekoerst op 12 miljard, liet het SodM weten.
2014: 42 miljard kuub
In januari 2014 zei minister Kamp op basis van nieuw onderzoek dat “een Groningenproductie van ongeveer 40 miljard kuub minimaal noodzakelijk” was. Productievermindering zou gevolgen hebben voor de leveringszekerheid en de overheidsfinanciën. “Een grotere beperking brengt in dat geval de gaslevering tijdens de wintermaanden in gevaar”. Wel zei Kamp erbij: “Een maximale inzet van de conversie-installaties maakt het mogelijk om de productie uit het Groningen-veld terug te brengen tot 30 miljard m3 per jaar”.
Hiermee doelde hij op het chemisch veranderen van gas uit andere gasvelden, zodat het geschikt gemaakt wordt voor het gebruik in huizen en bedrijven. Daardoor zou het niveau van de winning in Groningen verder verlaagd kunnen worden.
Toch werd daar niet voor gekozen. Verderop in de brief zei Kamp: “Voor de totale productie uit het Groningen-veld betekent dit dat deze wordt beperkt tot respectievelijk 42,5, 42,5 en 40 miljard m3 over de jaren 2014, 2015 en 2016.”
2015: van 39 naar 27 miljard kuub
Wilde minister Kamp begin 2015 de gaswinning in Groningen nog vaststellen op 39,4 miljard kuub, in de loop van dat jaar werd dat verlaagd tot iets meer dan 30 miljard. “Waar in het kalenderjaar 2015 nog 33 miljard kuub Groningengas nodig was om in de fysieke vraag in een relatief koud jaar te voorzien, is dit niveau inmiddels bijgesteld naar 31 miljard kuub voor het gasjaar 2015/2016 en 30 miljard voor de gasjaren daarna tot het gasjaar 2019/2020”, aldus de minister in een brief van december dat jaar.
Deze verlaging was mogelijk door energiebesparing, en omdat Nederland steeds meer inzette op verduurzaming van de energievoorziening, stelde Kamp. Daardoor “worden Nederlandse huizen en bedrijven steeds minder door gas en meer door duurzame warmte en restwarmte verwarmd.”
Een maand eerder bepaalde de Raad van State dat bij het bepalen van het winningsniveau niet langer mocht worden uitgegaan van een strenge winter, maar dat een gemiddelde winter als uitgangspunt genomen moest worden. De Raad van State stelde het niveau voorlopig vast op 27 miljard kuub.
2016: 24 miljard kuub
In 2016 werd het niveau, onder meer in reactie op duizenden bezwaren van burgers en instanties, nog verder verlaagd. In september van dat jaar liet de minister weten dat het productieniveau werd vastgesteld op 24 miljard kuub per jaar. Wel werd gesteld dat er meer gewonnen moest kunnen worden bij een strenge winter. “Bij een gewonnen jaarlijks volume van 24 miljard kuub, met ruimte voor meer winning in een winter die kouder is dan gemiddeld, is tevens de leveringszekerheid geborgd”, schreef de minister.
2017: 21 miljard kuub
In april 2017 werd duidelijk dat het niveau nog verder naar beneden kon. In een debat met de Tweede Kamer zei minister Kamp dat er met stikstof meer ander gas dan Groningengas kon worden ingezet. “Op dit moment wordt gebruikgemaakt van 65 procent van de capaciteit van stikstoffabrieken, terwijl het mogelijk is om van 85 procent gebruik te maken. Dat betekent dat de hoeveelheid gas uit Groningen die nodig is voor een gemiddelde winter niet 24 miljard kuub is, maar tussen de 21 miljard en 22 miljard kuub ligt.”
2018: 19,4 miljard
In maart 2018 besloot het kabinet Rutte III om de gaswinning in Groningen uiterlijk in 2030 helemaal te beëindigen. Dit besluit volgde op een hevige beving bij Zeerijp. Voor wat betreft de gaswinning in 2018 besloot het kabinet de winning terug te brengen tot een niveau van 19,4 miljard kuub.
2019: ??
Deze maand nog wil het kabinet een nieuw besluit nemen. De Gasunie adviseert een waarde van 15,9 miljard kuub. Hiermee kan de leveringszekerheid gegarandeerd worden, maar het is nog altijd meer dan wat volgens het SodM omwille van de veiligheid wenselijk is.
Wel zegt de Gasunie vandaag dat de gaswinning in Groningen mogelijk toch sneller naar beneden kan dan werd gedacht. Dat heeft vooral te maken met de huidige stikstofcapaciteit. Inmiddels is er veel meer bekend over de technische mogelijkheden van de al bestaande stikstofinstallaties.
NU 11.06.2019 Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer wil dat de gaswinning in de provincie Groningen zo snel mogelijk wordt teruggebracht naar maximaal 12 miljard kubieke meter per (gas)jaar.
Dat plafond moet volgend jaar al gelden, maar alleen onder bepaalde voorwaarden.
Zo mag het voor zowel de veiligheid van de Groningers als de leveringszekerheid geen problemen opleveren en moet er sprake zijn van een gemiddeld temperatuurverloop. Bij een extreem koude winter is er namelijk meer gas nodig om de huizen te verwarmen.
Bijna de gehele oppositie stemde dinsdag in met een motie van coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Het voorstel om de gaswinning naar 12 miljard kuub terug te schroeven, vloeit voort uit een advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) na de forse aardbeving bij het Groningse Zeerijp in januari vorig jaar.
De discussie rondom de gaswinning kwam weer op scherp te staan na de recente aardbeving in het Groningse Westerwijtwerd met een magnitude van 3,4. Er kwamen weer talloze meldingen van inwoners met schade aan hun huizen binnen.
Het ministerie van Economische Zaken ging er eerder van uit dat de bovengrens van 12 miljard kubieke meter uiterlijk in oktober 2022 zou worden behaald. In 2030 moet de gaswinning in de regio helemaal zijn afgebouwd naar nul.
SodM pleitte er vanwege de veiligheid van de Groningers voor de gaskraan per 2020 al dicht te draaien tot maximaal 12 miljard kuub, maar zo ver wilde de coalitie niet gaan. Een motie met die strekking werd niet gesteund door de vier regeringspartijen.
Wiebes: ‘Terugschroeven enorme uitdaging’
De verantwoordelijke minister Eric Wiebes (Economische Zaken) liet vorige week tijdens een debat in de Tweede Kamer weten uit te gaan zoeken of de gaswinning sneller naar beneden kan. Volgens de bewindsman is 12 miljard kuub “een enorme uitdaging”, maar hij beloofde naar mogelijkheden te zoeken.
Gasunie, de organisatie die de infrastructuur van het gastransport beheert en onderhoudt, liet dinsdag aan de NOSweten dat er wellicht toch mogelijkheden zijn om aan het SodM-advies te kunnen voldoen.
Voor 1 oktober moet er duidelijkheid over de gasproductie zijn. Dan begint namelijk het gasjaar, dat dus niet gelijk loopt met een kalenderjaar.
De Kamer wilde dat de andere punten uit het advies van toezichthouder SodM ook worden opgevolgd. Dat betekent onder meer dat de gevolgen van de gaswinning door het kabinet worden behandeld als een crisisaanpak. Ook zou er één loket voor zowel de schadeafhandeling als de versteviging van de huizen moeten komen en één organisatie die dit moet gaan uitvoeren.
AD 11.06.2019 De Gasunie sluit niet uit dat de gaswinning in Groningen mogelijk toch sneller naar beneden kan. Daarmee lijkt het veilige niveau van 12 miljard kuub, waar het Staatstoezicht op de Mijnen al jaren op aandringt, eerder in zicht te komen.
Al jaren wordt er gediscussieerd over het verlagen van de gaswinning om de bevingen in Groningen tegen te gaan. Sommige partijen willen de leveringszekerheid desnoods ondergeschikt maken aan de veiligheid van Groningers, zo bleek vorige week tijdens een Kamerdebat.
Minister Wiebes neemt dit nog niet direct over, omdat de Gasunie tot voor kort aangaf dat nog ruim 15 miljard kuub per jaar nodig is om alle huizen en bedrijven in binnen- en buitenland van gas te kunnen voorzien. De veiligheid en deze zogenoemde ‘leveringszekerheid’ verhouden zich slecht.
De minister riep vorige week al dat hij onderzoekt of de gaswinning komend jaar verlaagd kan worden tot maximaal 12 miljard kuub, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) wil. Het advies van SodM volgde na een beving bij Westerwijtwerd vorige maand, die leidde tot duizenden nieuwe schademeldingen.
Maatregelen
De Gasunie bekijkt nu of maatregelen die pas na 2022 gepland zijn, eerder genomen kunnen worden, meldt NOS. ,,Als de vraag is hoe we nog sneller naar een niveau kunnen onder de 15,9 miljard kuub, dan zullen we moeten kijken of er maatregelen naar voren zijn te halen”, zegt een woordvoerder.
Een lastige kwestie, meent gasgroothandelaar Gasterra dat de enige afnemer van het Groningse gas is. Factoren als weer en afname van de vraag spelen daarbij een rol die ‘we niet allemaal in de hand hebben’, zegt een woordvoerder. Ook is de vraag of huishoudens snel genoeg kunnen overschakelen. Op ander gas of warmtebron.
Gasunie ziet mogelijkheden om met stikstof gas uit velden buiten Groningen geschikt te maken. Op die manier zou ook de export van Gronings gas naar Duitsland kunnen worden teruggedraaid. De vijf miljoen huishouden in Duitsland die nu op ons gas zijn aangewezen, zouden ook ander ‘aangepast’ gas kunnen uit het buitenland kunnen gebruiken.
NOS 11.06.2019 De Gasunie sluit niet uit dat de gaswinning in Groningen mogelijk toch sneller naar beneden kan. Daarmee lijkt het veilige niveau van 12 miljard kuub, waar het Staatstoezicht op de Mijnen al jaren op aandringt, eerder in zicht te komen. De Tweede Kamer stemt vandaag over een motie, waarin wordt opgeroepen zo snel mogelijk dat veilige niveau te halen.
Al meer dan zes jaar wordt er gediscussieerd over het verlagen van de gaswinning om de bevingen in Groningen tegen te gaan. Sommige partijen willen de leveringszekerheid desnoods ondergeschikt maken aan de veiligheid van Groningers, zo bleek vorige week tijdens een debat in de Tweede Kamer.
Minister Wiebes neemt dit nog niet direct over, omdat de Gasunie tot voor kort zei dat nog ruim 15 miljard kuub per jaar nodig is om alle huizen en bedrijven in binnen- en buitenland van gas te kunnen voorzien. Deze zogenoemde leveringszekerheid staat al jaren op gespannen voet met de veiligheid.
Maatregelen naar voren halen
De Gasunie zegt nu mogelijkheden te bekijken of maatregelen die pas na 2022 gepland zijn eerder genomen kunnen worden. “Als de vraag is hoe we nog sneller naar een niveau kunnen onder de 15,9 miljard kuub, dan zullen we moeten kijken of er maatregelen naar voren zijn te halen”, zegt woordvoerder Michiel Bal.
Gasterra, groothandelaar in aardgas en de enige afnemer van het Groningengas, denkt dat het ingewikkeld kan worden om de gaswinning op korte termijn onder de 12 miljard kuub te brengen. “Dat is afhankelijk van een aantal factoren die we niet allemaal in de hand hebben, zoals het weer en de afname van de vraag”, zegt woordvoerder Anton Buijs.
“Kenners van de gasmarkt zeggen dat dat moeilijk kan worden. Die conclusie is mede gebaseerd op historische kennis”, aldus Buijs. De vraag is daarbij ook of bedrijven en huishoudens snel genoeg kunnen overschakelen op ander gas of een andere verwarmingsbron, zoals een warmtepomp.
Gasexport naar Duitsland
De Gasunie zegt dat er wellicht nog meer gebruik kan worden gemaakt van stikstof om gas uit andere velden dan het Groningse geschikt te maken voor huizen en bedrijven. Op dit moment onderzoekt de Gasunie of de export van Groningengas naar een deel van Duitsland niet pas in 2022, maar al eerder vervangen kan worden door buitenlands gas dat met stikstof op dezelfde kwaliteit is gebracht.
In Duitsland zijn nu ongeveer vijf miljoen huishoudens afhankelijk van het Groningengas. Maar ook ander gas kan geschikt worden gemaakt voor de Duitse gasbranders.
Wieringermeer
Gas uit andere velden kan op dezelfde kwaliteit gebracht worden door het te mengen met stikstof. Momenteel wordt getest of een stikstofinstallatie in Wieringermeer meer stikstof kan leveren. Als daar genoeg stikstof kan worden gemaakt, zou de gaswinning uit Groningen volgend jaar al dichter in de buurt kunnen komen van de 12 miljard kuub die het SodM adviseert.
Ook komt er een nieuwe stikstoffabriek in Zuidbroek. Die is volgens de Gasunie in 2022 gereed. Als de nieuwe fabriek draait, is er 7 miljard kuub gas minder uit Groningen nodig. Dan kan de winning in Groningen door stikstofmenging dus al ver onder de 10 miljard kuub uitkomen.
Minimum in plaats van maximum
Gasterra snapt de verwondering over de snelle verlaging van de hoeveelheid Groningengas, die in een paar jaar tijd tientallen miljarden kuubs naar beneden is gebracht.
Buijs: “Het gaat sneller dan ook wij vroeger dachten.” Hij benadrukt dat pas het huidige kabinet het besluit heeft genomen om zo min mogelijk gas uit Groningen te laten winnen en verkopen.
“Onder oud-minister Kamp kregen wij altijd te horen dat er een maximum-hoeveelheid Groningengas mocht worden gewonnen. Wij moesten er dus samen met de producent voor zorgen dat we daar onder bleven zitten. Dat is een andere opdracht dan zo weinig mogelijk verkopen. Een productiemaximum is iets heel anders dan streven naar een minimum”, zegt woordvoerder Buijs.
Onthutsend
Het Groningse PvdA-Tweede Kamerlid Henk Nijboer noemt de uitspraak van Gasterra dat het pas sinds kort zo min mogelijk gas verkoopt “onthutsend en onacceptabel”. Nijboer verwijt het handelsbedrijf dat het niet zelf, op basis van vragen in de Tweede Kamer, de conclusie heeft getrokken minder gas te verkopen. “Ze doen alsof hun neus bloedt. Als je een beetje een fatsoenlijke bedrijf bent en je hebt de Kamerdebatten gezien waarin iedereen zegt: er moet zo weinig mogelijk gas worden gewonnen, dan heb je de informatie te delen dat je niet alléén wint om te voorkomen dat mensen in de kou zitten.”
NU 10.06.2019 Het aantal schademeldingen na de aardbeving zondagochtend bij het Groningse dorp Garrelsweer is opgelopen tot 332. Dat meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) maandag.
Volgens het KNMI had de beving, die rond 7.00 uur plaatsvond, een magnitude van 2.5.
Acht nieuwe meldingen gingen over een acuut onveilige situatie (AOS). Die werden in geen van de gevallen gegrond verklaard. Dat betekent dat er geen extra veiligheidsmaatregelen nodig waren.
De vorige beving in Groningen, op 22 mei in Westerwijtwerd, was met een kracht van 3,4 relatief zwaar. Het aantal schademeldingen in verband met die beving was zondag opgelopen tot 4832. Normaal komen bij het TCMG circa 200 schademeldingen per week binnen. De afgelopen tijd waren dat er minstens 200 per dag.
NOS 10.06.2019 Bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen zijn sinds de aardbeving van gisterochtend in Garrelsweer 322 nieuwe schademeldingen binnengekomen. Die aardbeving had een kracht van 2,5, en is daarmee een van de zwaardere bevingen in Groningen.
In acht gevallen meldden mensen dat er sprake was van een zogenoemde acuut onveilige situatie, maar in geen van die gevallen werd de melding gegrond verklaard. Dat houdt in dat er op dat moment geen extra veiligheidsmaatregelen nodig waren.
Het is volgens de commissie niet te zeggen wat het directe effect van de beving in Garrelsweer is. In een normale week krijgt de commissie zo’n 200 nieuwe meldingen binnen.
Simon Timmers woont in Garrelsweer en merkt dat de bevingen leiden tot verdeeldheid in zijn dorp:
‘Het is niet de scheur die ons in tweeën splitst, maar de situatie’
Bij de commissie zijn sinds de zware beving bij Westerwijtwerd van 22 mei iets meer dan 5500 meldingen binnengekomen. De aardbeving daar had een kracht van 3,4.
De aardbevingen in Groningen worden veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. Het kabinet heeft besloten de gaswinning in het gebied de komende jaren af te bouwen. Uiterlijk in 2030 moet de gaswinning zijn gestopt.
AD 09.06.2019 In Groningen heeft vanochtend rond 7.00 uur een aardbeving plaatsgevonden met een kracht van 2,5 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag in Garrelsweer, vlakbij de gemeente Loppersum. Minister Wiebes heeft gereageerd op de aardbeving. Er zijn inmiddels bij Garrelsweer zo’n veertig nieuwe schademeldingen binnengekomen vandaag.
Minister Wiebes zegt dat het heftig is voor de bewoners om weer opgeschrikt te worden door een beving en mogelijk opnieuw te maken te krijgen met schade. De minister van Economische Zaken heeft vanochtend met burgemeester Hans Engels van de gemeente Loppersum gebeld
Inmiddels zijn ook de eerste schadegevallen bekend. ‘’We ontvingen twee meldingen van een acuut onveilige situatie in de gemeente Loppersum’’, zegt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). ‘’Hoeveel meldingen het directe effect zijn van de beving in Garrelsweer, is nog niet te zeggen.’’ Volgens Wiebes zal de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) op het einde van de dag met een nieuwe mededeling komen over het aantal gevallen van schade.
Op Twitter doen mensen melding van de aardschok. ,,Weer een flinke dreun’’, schrijft iemand. De aardbeving komt amper drie weken na de vorige grote beving op 22 mei in het Groningse Westerwijtwerd. Bewoners in de omgeving van het epicentrum deden toen bijna 4500 meldingen van schade als gevolg van de aardbeving.
De bevingen in Groningen worden veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. Het KNMI laat weten dat zowel het aantal aardschokken als de kracht ervan in het afgelopen decennium aanzienlijk toenamen. De gaskraan wordt daarom geleidelijk dichtgedraaid. Vorig jaar daalde het aantal bevingen.
‘Gaswinning eerder stoppen’
Na de beving in Westerwijtwerd hingen bewoners de vlaggen halfstok. Gerhard Visker, lid van de Groninger Bodem Beweging vertelde toen aan deze site dat voor hem de maat echt vol is. ,,Dit kan gewoon echt niet. De gaswinning moet eerder stoppen. Zo snel mogelijk.”
Het aantal schadeclaims in Groningen als gevolg van de bevingen loopt in de duizenden. De zwaarte van de recentste grote beving in Zeerijp had veel invloed op de gaswinning in het gebied. Zo liet de NAM de dag na die beving weten de gaswinning op meerdere plaatsen te stoppen of terug te schroeven. In een later stadium besloot het kabinet uiteindelijk de gaswinning helemaal te gaan afbouwen, naar nul rond 2030.
‘Bevinkje’
Minister Wiebes kreeg na de vorige aardbeving veel kritiek over zich heen nadat hij de aardbeving in Westerwijtwerd een ‘bevinkje’ noemde. Later ging hij daarvoor diep door het stof tijdens een debat in de Tweede Kamer.
Dat hij de recente aardbeving in Westerwijtwerd een ‘bevinkje’ noemde, was ‘enorm dom’ en ‘kwetsend voor de Groningers’. Hij herhaalde zijn excuses tegen een kritische Tweede Kamer, waar óók bij de coalitiepartijen wrevel is over het optreden van Wiebes.
Ook maakte premier Rutte tijdens dat debat namens het hele kabinet excuses voor de ‘verschrikkelijke ellende’ waar Groningen de afgelopen vijftig jaar mee te maken heeft gehad. ,,We hebben Groningen een ontzettend slechte dienst bewezen door pas vanaf 2012 naar de veiligheid van het gebied te kijken’’, zei de premier.
Niet eerder maakte Rutte in het parlement excuses voor de manier waarop de aardbevingsoverlast de laatste jaren is aangepakt.
NU 09.06.2019 Na de aardbeving van zondagochtend bij het Groningse dorp Garrelsweer zijn 127 nieuwe schademeldingen binnengekomen, meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Volgens het KNMI had de beving, die rond 7.00 uur plaatsvond, een magnitude van 2.5.
“We ontvingen twee meldingen van een acuut onveilige situatie in de gemeente Loppersum”, aldus de commissie. “Hoeveel meldingen het directe effect zijn van de beving in Garrelsweer, is nog niet te zeggen.”
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken vindt het “heftig” voor de bewoners dat ze weer opgeschrikt worden door een beving en mogelijk opnieuw met schade te maken krijgen.
De bewindsman belde zondagochtend met burgemeester Hans Engels van Loppersum, de gemeente waar Garrelsweer onder valt.
Volgens Wiebes zal de TCMG aan het einde van de dag nieuwe mededelingen over het aantal schadegevallen doen. In de ochtend waren er nog geen meldingen bekend.
Zo ontstaan aardbevingen in Groningen
KNMI mat zondag rond 7.00 uur een aardbeving
Het KNMI mat zondagochtend rond 7.00 uur in Groningen een aardbeving met een magnitude van 2.5. Het is het volgens het meteorologisch instituut een van de zwaardere bevingen in Groningen.
Op Twitter melden veel mensen dat ze de schok goed hebben gevoeld. Een half uur later was er nog een lichte naschok.
NOS 09.06.2019 Na de aardbeving van vanochtend in Groningen zijn er 127 schademeldingen binnengekomen, meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG).
Het epicentrum van de beving lag in Garrelsweer, dicht bij Loppersum. De commissie kreeg zes meldingen van een acuut onveilige situatie.
De beving werd gemeten rond 07.00 uur en had een kracht van 2,5. Daarmee is het een van de zwaardere bevingen in Groningen. Volgens de TCMG is moeilijk te zeggen of de meldingen een direct gevolg zijn van de beving van vanochtend.
Simon Timmers woont in Garrelsweer en merkt dat de bevingen leiden tot verdeeldheid in zijn dorp:
‘Het is niet de scheur die ons in tweeën splitst, maar de situatie’
Bij het schadeloket komen ook nog steeds meldingen binnen over de beving van vorige maand bij Westerwijtwerd. Die had een kracht van 3,4. In totaal is na die beving bijna 5000 keer schade gemeld.
Vijf van de zes meldingen van acuut onveilige situaties zijn inmiddels onderzocht, maar in geen van de gevallen was er ook daadwerkelijk sprake van een acuut gevaarlijke situatie, meldt de commissie.
‘Werd wakker van twee knallen’
Bewoners in de omgeving van Garrelsweer spreken van een “flinke beving”, meldt RTV Noord. In een uur tijd kwamen bij de omroep 130 meldingen binnen.
“Ik werd wakker van twee knallen, een harde en een zachte. De deur van de slaapkamer begon te kraken”, zegt voorzitter Jan Chris Wagenaar van het Actieteam Aardbeving Garrelsweer.
“Dit is de eerste aardbeving sinds die in Huizinge die we echt heftig gevoeld hebben”, zegt Wagenaar. “Je wordt er een beetje lethargisch van. Ik heb me eerst dus nog maar eens omgedraaid en vanochtend gekeken wat de schade is.”
Volgens Wagenaar zijn scheuren die al in zijn muren zaten groter geworden, net als bij de buren. Momenteel wordt bekeken wat de schade in de rest van het dorp is.
De bevingen in Groningen worden veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. Die wordt daarom geleidelijk afgebouwd.
NU 09.06.2019 Het KNMI heeft zondagochtend rond 7.00 uur in Groningen een aardbeving met een magnitude van 2.5 gemeten.
Het epicentrum lag in de Groningse plaats Garrelsweer. Met een magnitude van 2.5 is het volgens het KNMI een van de zwaardere bevingen in Groningen.
Op Twitter melden veel mensen dat ze de schok goed hebben gevoeld. Een half uur later was er nog een lichte naschok.
Bij het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) waren nog geen meldingen over schade binnengekomen. Een woordvoerder verwacht in de loop van zondag een update te kunnen geven.
Telegraaf 07.06.2019 Het aantal schademeldingen na de aardbeving van 22 mei 2019 bij het Groningse Westerwijtwerd is opgelopen tot 4474. Het aantal meldingen is de afgelopen paar dagen fors toegenomen. Mogelijk heeft dat te maken met het debat van dinsdagavond in de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen.
Er waren 124 meldingen van een mogelijk acuut onveilige situatie (AOS). In 22 situaties waren veiligheidsmaatregelen nodig, meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG).
Bij het debat kwam ook de door TCMG voorgestelde Stuwmeerregeling aan de orde, over het sneller afhandelen van schade voor gedupeerden die daar al heel lang op wachten.
Telegraaf 05.06.2019 Boze Groningers hebben een ’vluchtelingenkamp’ opgetuigd voor de Tweede Kamer. Gedupeerden uit het aardbevingsgebied kunnen een ’asielaanvraag’ indienen voor het veilige Den Haag.
Het ludieke protest van de Onveiligheidsregio – een knipoog naar de Veiligheidsregio Groningen – is aangekleed met tentjes, de provincievlag én als attractie de mond van Holle Bolle Gijs waar asielaanvragen in kunnen worden geworpen die in een ton vallen.
„Elke gelijkenis met een andere Ton is geheel toevallig”, grappen de Groningers, verwijzend naar de recente rel rond voormalig VVD-Kamerlid Ton Elias. De liberaal ligt nogal onder vuur in de noordelijke provincie nadat hij over de bevingsellende ’shit happens’ zei.
Onveilig
De groep van circa 25 noordelingen blijft voor één dagje in de regeringsstad. „Sommigen van ons moeten morgen gewoon weer aan het werk”, zegt Henk Spiekman van de Onveiligheidsregio. Hoewel de actie een glimlach bij voorbijgangers opwekt, valt er voor de Groningers zelf weinig te lachen. „We staan hier omdat het in Groningen minder veilig is dan in de rest van het land. Die onveiligheid is direct een gevolg van de gaswinning.”
Spiekman legt uit dat ze best begrijpen dat de gaskraan niet van de een op andere dag is dichtgedraaid: „Maar waar ze in Duitsland bezig zijn om over te stappen naar gas uit andere landen, doen grootverbruikers hier helemaal niets.”
Excuses
De excuses van premier Rutte namens de hele regering aan alle Groningers maakt op deze actievoerder weinig indruk: „In excuses kun je niet wonen. Wij hebben Rutte niet nodig, wij hebben iemand nodig die het probleem oplost.”
“’In excuses kun je niet wonen’”
De ’vluchtelingen’ willen vooral meer snelheid zien. Het wantrouwen is na een jarenlange gijzeling in procedures voor schades groot. Met minister Wiebes (Klimaat) en zijn besluit om de gaskraan dicht te draaien was er even hoop, maar de VVD-bewindsman maakt de laatste tijd een slechte indruk.
Zijn recente bezoek aan Groningen na een forse beving – nationaal bekend dankzij zijn bevinkje-blunder – heeft bij Spiekman een slechte indruk achtergelaten. „Wiebes was zeer geïrriteerd. Alsof de beving zijn plannen frustreerde”, zegt de bevingsgedupeerde. „Hij heeft zichzelf bij Zomergasten een kop met pootjes genoemd. In mijn ogen wel één zonder hart.”
AD 04.06.2019 Meer gedupeerde Groningers krijgen mogelijk met spoed een schadevergoeding en het kabinet trekt alles uit de kast om de gaskraan nóg sneller dicht te draaien. Met die beloftes heeft minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zijn hachje voorlopig gered. Mis niks van het debat met ons liveblog.
Onder het toeziend oog van premier Mark Rutte en minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken is minister Wiebes vanavond flink door het stof gegaan. Dat hij de recente aardbeving in Westerwijtwerd een ‘bevinkje’ noemde, was ‘enorm dom’ en ‘kwetsend voor de Groningers’. Hij herhaalde zijn excuses tegen een kritische Tweede Kamer, waar óók bij de coalitiepartijen wrevel is over het optreden van Wiebes.
Kort daarvoor maakte premier Rutte namens het hele kabinet excuses voor de ‘verschrikkelijke ellende’ waar Groningen de afgelopen vijftig jaar mee te maken heeft gehad. ,,We hebben Groningen een ontzettend slechte dienst bewezen door pas vanaf 2012 naar de veiligheid van het gebied te kijken’’, zei de premier. Niet eerder maakte Rutte in het parlement excuses voor de manier waarop de aardbevingsoverlast de laatste jaren is aangepakt.
Toch kwam Wiebes tijdens het debat snel weer in problemen. Zo deed hij de belofte om te onderzoeken of een grotere groep Groningers in aanmerking kan komen voor een snelle vergoeding bij schade door aardbevingen. Eerder zegde hij toe dat zo’n negenduizend gedupeerden die vóór 1 januari 2019 een schade hebben gemeld, eenmalig een bedrag van 5.000 euro krijgen of maximaal 10.000 euro om de schade te laten herstellen door een aannemer.
Oppositie- én coalitiepartijen willen dat die datum wordt verlengd naar 1 juni dit jaar, zodat ook de gedupeerden van de recente beving in Westerwijtwerd snel geholpen kunnen worden. ,,Ik moet heel erg opletten voor juridische risico’s’’, zei Wiebes daarover. Hij kan pas binnen een week duidelijkheid geven over verlenging, tot ongeloof van Tweede Kamerleden van SP en PvdA.
Gaskraan
Als je het te snel doet en er komt een koude winter, dan loop je risico’s met leveringszekerheid, aldus Premier Rutte.
Ook zei Wiebes er alles aan te willen doen om de gaswinning volgend jaar terug te brengen naar maximaal 12 miljard kuub. Nu mag er het komende jaar nog 15,9 miljard kuub uit de grond worden gehaald. Maar opnieuw kon de minister niet garanderen dat het gaat lukken om onder die 12 miljard kuub te blijven. Ook premier Rutte zou ‘het liefst vandaag nog’ de gaskraan helemaal dichtdraaien. ,,Maar dat gaat niet. Als je het te snel doet en er komt een koude winter, dan loop je risico’s met leveringszekerheid.’’
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde vorige week om de gaswinning snel te verlagen naar maximaal 12 miljard kuub, voor de veiligheid van de Groningers. Volgens de toezichthouder is er nog lange tijd kans op zware aardbevingen en leidt dat gevaar tot ‘maatschappelijke ontwrichting’ in Groningen.
SP-Kamerlid Sandra Beckerman noemde het ‘pijnlijk’ dat Wiebes ‘weer geen toezeggingen kan doen’. ,,Ik ben niet bereid om aan te nemen dat dat niet zou kunnen’’, zei Wiebes over het versneld afbouwen naar 12 miljard kuub. ,,Het is buitengewoon ingewikkeld, maar laten we eerst bekijken en dan beoordelen.’’
NOS 04.06.2019 Premier Rutte heeft in de Tweede Kamer namens het kabinet “welgemeende excuses” aangeboden aan de Groningers. Hij noemde de situatie die daar is ontstaan door de gaswinning “een crisis in slow motion” en een “nachtmerrie”. “Daar moet een einde aan komen, dat is een erekwestie voor dit kabinet.”
In een tv-programma bood Rutte al eerder excuses aan, maar vanavond voerde hij voor de eerste keer het woord tijdens een debat in de Tweede Kamer over Groningen. Hij begon zijn bijdrage met verontschuldigingen op drie punten. Allereerst voor de jarenlange gaswinning en de schade die dat veroorzaakt heeft. “Veiligheid heeft jarenlang niet voorop gestaan”, zei hij.
Ook zijn volgens Rutte excuses op zijn plaats voor het feit dat het kabinet “volstrekt heeft onderschat welke enorme opgave hier lag voor schadeherstel en versterking”. Veel Groningers met schade aan hun huizen weten nog steeds niet waar ze aan toe zijn.
Juridische zekerheid
En Rutte vindt dat bij de afhandeling van de schade de afgelopen jaren te veel nadruk is komen te liggen op juridische zekerheid. “Dat is ten koste gegaan van de snelheid en ook daar zijn excuses voor op zijn plaats.”
Bijna de hele Tweede Kamer wil dat de gaswinning volgend jaar al teruggaat naar 12 miljard kubieke meter, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseert. Tot nu toe heeft het kabinet gezegd dat de gaskraan voorlopig niet verder dicht kan, omdat dan de leveringszekerheid van gas in het geding komt.
Nu zei minister Wiebes dat hij zich toch wil hard maken voor een beperking tot 12 miljard kuub volgend jaar. “Het zal buitengewoon ingewikkeld worden, maar ik ga in kaart brengen wat een wereld met 12 miljard kuub betekent. Wat we daarvoor moeten opofferen, of dat zou kunnen.” Hij wil het liefst deze maand nog met meer duidelijkheid komen.
‘Geld speelt geen rol’
De ministers Wiebes en Ollongren gaan morgen opnieuw naar Groningen om daar te overleggen met lokale bestuurders. Daarbij gelden volgens Rutte geen financiële beperkingen. “Geld speelt geen rol.”
De excuses van Rutte vallen goed bij veel oppositiepartijen. De SP vond dat hij diep door het stof ging. De Partij voor de Dieren noemde de verontschuldigingen “ruiterlijk en historisch”. De PVV was minder onder de indruk: “Gladde praatjes”, vond die partij.
Over het optreden van minister Wiebes waren de oppositiepartijen niet enthousiast. SP, PvdA, 50Plus en PVV dienden een motie van afkeuring in. Die haalde geen meerderheid.
Ik ga in kaart brengen wat een wereld met 12 miljard kuub betekent. Wat we daarvoor moeten opofferen, of dat zou kunnen, aldus Minister Wiebes over het verder dichtdraaien van de gaskraan.
De Kamer wilde wel weten wat het kabinet precies anders gaat doen, nu het heeft erkend dat de aanpak tot nu toe niet deugde. Rutte verwees naar de vereenvoudigde, versnelde aanpak die minister Wiebes gisteren aankondigde.
Stuwmeer
Die wil dat mensen met schade kunnen kiezen voor vergoeding van 5000 euro of voor maximaal 11.000 euro zelf een aannemer kunnen inschakelen. Zo wil hij het ‘stuwmeer’ aan schadegevallen wegwerken. De Kamer vindt het onjuist als die regeling alleen zou gaan gelden voor mensen die hun schade voor 1 januari 2019 hebben gemeld. Slachtoffers van de recente beving in Westerwijtwerd zouden dan buiten de boot vallen.
Wiebes vindt dat eigenlijk ook niet gepast. Daarom zegde hij toe binnen een week te onderzoeken of het mogelijk is de grens op 1 juni van dit jaar te zetten. “Volgens juridische deskundigen is dat riskant, maar daar leg ik me nog niet bij neer.”
(VLNR) Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat), Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken, en premier Mark Rutte tijdens het debat in de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen en de aardbevingen die daardoor worden veroorzaakt. Ⓒ ANP
Telegraaf 04.06.2019 Premier Rutte heeft namens de regering excuses gemaakt aan alle Groningers. Dat deed hij al eerder op televisie, vanavond voor het eerst in de Tweede Kamer tijdens een pittig debat over aardbevingen in de noordelijke provincie.
„Het is een crisis in slow motion, het is een crisis anyway”, zei de minister-president. „Toen wij begonnen om deze verschrikkelijke ellende voor de mensen in Groningen aan te pakken hebben we volstrekt onderschat welke enorme opgave hier lag in schadeherstel en versterking van woningen. Het is niet goed ingeschat. Hier passen excuses.”
Snelheid
Rutte bood ook excuses aan voor wat Groningen is aangedaan: „We beseften te laat wat het betekende.” De premier maakte nog op een derde punt excuses met de erkenning dat Den Haag te veel op ’juridische elementen’ was gericht. „Dat heeft gevolgen gehad voor de snelheid. De balans is niet goed.”
Het kabinet heeft maandag maatregelen aangekondigd om de schadeaanpak en versterkingsoperatie te versnellen.
De Tweede Kamer maakte duidelijk dat de gaskraan nog sneller moet worden dichtgedraaid naar 12 miljard kuub. Toezichthouder SodM adviseert om volgend jaar al tot dit niveau te winnen, maar waarschuwt wel voor de leveringszekerheid. Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) gaat kijken of het nog sneller kan.
Blunder
Wiebes kreeg er weer flink van langs vanwege zijn ’bevinkje-blunder’. Ook de minister maakte daarom excuses tijdens het gasdebat. „Het was stom om een enorm domme verspreking te doen.”
De SP diende samen met PVV, PvdA, 50Plus en de dierenpartij een motie van afkeuring in tegen minister Wiebes. Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer verwierp de motie.
MSN 04.06.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) is ook in de Tweede Kamer door het stof gegaan omdat hij de relatief zware aardbeving die Groningen twee weken geleden trof, een “bevinkje” noemde. De bewindsman zei direct al sorry, en de dag daarna opnieuw. “Maar het past om dat hier ook te herhalen”.
Tijdens een bezoek van Wiebes aan Groningen vroegen veel inwoners hem om meer haast te maken met de aanpak van de gevolgen van de gaswinning in de provincie. Hij antwoordde daarop dat hij daar al langer mee bezig was en dat hij geen maatregelen “aan de hand van één bevinkje” naar voren kon halen.
“Dat was een hele domme verspreking”, herhaalde Wiebes nog maar eens. “Wat ik alleen maar wilde zeggen was: heb geen aardbeving nodig, wat voor aardbeving ook, om te beseffen dat het sneller moet.” De minister erkende dat de uitspraak kwetsend was voor veel Groningers.
NU 04.06.2019 Premier Mark Rutte biedt de Groningers namens het kabinet excuses aan voor de schade die zij ondervinden als gevolg van de gaswinning in de regio. Oppositiepartijen reageren met argwaan. Die vragen zich af wat die excuses precies betekenen.
Het kabinet heeft de enorme opgave van de schade- en hersteloperatie sinds 2012 “vanaf het begin volstrekt onderschat”, zei Rutte dinsdagavond in de Tweede Kamer tijdens een debat over de recente forse aardbeving in de provincie Groningen. Ook lag de nadruk volgens hem te veel op een “juridische zekerheid”.
De premier noemt het “verschrikkelijk” wat er is gebeurd en benadrukt dat de gaswinning zo snel mogelijk naar nul moet. Dat is geen kwestie van geld, benadrukte Rutte, maar heeft met de leveringszekerheid te maken.
Begin 2018 bood Rutte ook zijn excuses aan voor de problemen in Groningen. Het ging toen specifiek over het uitblijven van een nieuw schadeprotocol.
Oppositiepartijen konden de excuses waarderen, maar vroegen zich gelijk af wat de Groningers eraan hebben. Zo kon Rutte niet beloven dat de gaswinning volgend jaar al wordt teruggeschroefd naar 12 miljard kubieke meter in plaats van in 2022, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) onlangs adviseerde.
“Wat koop je ervoor?”, vroeg PvdA-Kamerlid Henk Nijboer zich hardop af. “Wat betekent het?”, reageerde SP’er Sandra Beckerman. Tom van der Lee (GroenLinks) vindt dat er iets concreets tegenover die excuses moet staan.
Oppositiepartijen keuren beleid Wiebes af
Een deel van de oppositie diende aan het einde van het debat een motie van afkeuring in tegen minister Eric Wiebes (Economische Zaken), die ook bij het debat aanwezig was, vanwege zijn schade- en versterkingsbeleid in de provincie Groningen. De oproep van de SP kreeg steun van PvdA, PvdD, 50PLUS en PVV, goed voor ruim een derde van de Kamer.
Omdat toezichthouder SodM concludeerde dat er sprake is van “langdurige, maatschappelijke ontwrichting” en dat daarmee de “veiligheid en zekerheid” van de Groningers niet wordt gegarandeerd, vinden de partijen het te rechtvaardigen dit één na zwaarste parlementaire middel in te zetten.
Het is voor het eerst dat Wiebes op dit dossier te maken krijgt met zo’n stevige uitspraak van een deel van de Kamer. Alleen met een motie van wantrouwen komt een bewindspersoon nog meer in de problemen.
Wiebes nogmaals door het stof
Wiebes moest sowieso al door het stof. Hij zei nogmaals sorry voor het feit dat hij twee weken geleden over een “bevinkje” sprak terwijl de Groningers te maken hadden met een beving met een magnitude van 3.4. “Dat was een heel domme verspreking”, zei Wiebes in de Kamer. Eerder bood hij de Groningers via een videoboodschap zijn excuses aan.
Over het SodM-advies om de gaswinning volgend jaar naar 12 miljard kuub te brengen, schreef Wiebes maandag dat het “een enorme uitdaging” zal worden. Tijdens het debat laat de bewindsman weten dat hij wel mogelijkheden ziet om dat doel te halen, maar dat het “buitengewoon ingewikkeld” is.
Wiebes gaat in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn. Dat moet wel voor 1 oktober duidelijk zijn, want dan begint het gasjaar. “Ik ga puzzelen”, aldus de minister.
MSN 04.06.2019 Premier Mark Rutte heeft namens de regering excuses aangeboden aan de Groningers voor de aanpak van aardbevingen als gevolg van de gaswinning in de provincie. Toen het kabinet in 2012 voor het eerst serieus werk ging maken van schadeafhandeling en versterking van gebouwen, heeft het “vanaf het begin volstrekt onderschat welke enorme opgave voor ons lag”, zegt Rutte in de Tweede Kamer.
Rutte noemde de gebeurtenissen in Groningen, dat door de jaren heen getroffen werd door talloze aardbevingen, “een crisis in slow motion”. Toen eindelijk werd onderkend dat de gaswinning zulke grote problemen veroorzaakte, is bovendien in de aanpak veel te lang de nadruk gelegd op “precisie en juridische zekerheid”. Dat is “simpelweg ten koste gegaan van de snelheid”, aldus de minister-president.
Ook Rutte zou “het liefst vandaag nog” de gaskraan helemaal dichtdraaien. “Maar dat gaat niet. Als je het te snel doet en er komt een koude winter, dan loop je risico’s met leveringszekerheid.”
NOS 04.06.2019 De oppositiepartijen in de Tweede Kamer hebben er nog maar weinig vertrouwen in dat minister Wiebes en het kabinet de problemen van de Groningers door de gaswinning kunnen aanpakken. Dat bleek tijdens het debat over de recente aardbeving in Westerwijtwerd. Na die beving kwamen er 3000 schademeldingen binnen.
“De minister heeft de veiligheid van de Groningers onvoldoende gewaarborgd”, zei Kamerlid Nijboer van de PvdA. Hij vindt, net als zijn collega’s van GroenLinks, SP, PVV en Partij voor de Dieren dat Wiebes en het kabinet veel te weinig doen om de veiligheid in Groningen te verbeteren. Behalve Wiebes zijn in de Kamer ook premier Rutte en minister Ollongren, die Wonen in haar portefeuille heeft.
Niet ver genoeg
Gisteren stuurde Wiebes een brief, waarin hij aankondigde dat de afhandeling van de schade door de aardbevingen vereenvoudigd wordt. Mensen met beperkte schade kunnen een vergoeding van 5000 euro krijgen of voor maximaal 11.000 euro zelf een aannemer inschakelen.
Dat is een stap voorwaarts, vinden de oppositiepartijen, maar het gaat niet ver genoeg. Zo staat de regeling alleen open voor mensen die voor 1 januari 2019 hun schade hebben gemeld. Daardoor ontstaan er twee soorten gedupeerden en dat is niet goed, vinden de partijen.
Oppositie tegen kabinet: erken de fouten in Groningen
GroenLinkser Van der Lee vindt dat ook premier Rutte steken heeft laten vallen. “Erkent u dat u te weinig de premier van de Groningers bent geweest?” Kamerlid Geleijnse van 50Plus vindt dat het kabinet excuses moet aanbieden aan de Groningers.
Taalgebruik Wiebes
Ook vallen de oppositiepartijen over het taalgebruik van Wiebes. Zo noemde hij aanvankelijk de beving in Westerwijtwerd een “bevinkje”, maar dat nam hij later terug. In zijn brief schrijft hij dat Groningers zich onveilig voelen en dat ze afhandeling van de schade als oneerlijk ervaren. “Maar het zijn helemaal geen gevoelens of ervaringen, het zijn feiten. Erken dat!”, zei Kamerlid Beckerman van de SP. Ze is van plan een motie van afkeuring in te dienen tegen Wiebes.
De eenvoudiger regeling wordt door Wiebes een ‘generaal alstublieft’ genoemd, naar analogie van een generaal pardon. Dat woordgrapje schoot de oppositie in het verkeerde keelgat. “Denkt u nou werkelijk dat de Groningers dankjewel gaan zeggen?”, zei PvdA’er Nijboer.
Terug naar 12 miljard kuub
De gaskraan wordt in Groningen dichtgedraaid, maar het gaat de Tweede Kamer niet snel genoeg. Ook Wiebes’ eigen partij, de VVD wil dat de winning teruggaat naar 12 miljard kubieke meter, zoals deskundigen adviseren. Het kabinet wil vooralsnog niet verder gaan dan 19,4 miljard kuub. Volgens minister Wiebes is dat nodig om de levering van gas aan huishoudens en bedrijven veilig te stellen.
Maar het blijkt een breed gedragen wens in de Tweede Kamer om het advies van 12 miljard kuub op te volgen. Ook CDA, D66 en ChristenUnie willen het liefst zo snel mogelijk terug naar dat niveau.
Telegraaf 04.06.2019 De aardbevingen in Groningen blijven de politieke agenda in Den Haag domineren. De Tweede Kamer debatteert vanavond met premier Rutte, ministers Wiebes (Klimaat) en Ollongren (Binnenlandse Zaken) en vooral Wiebes kreeg het zwaar. Een motie van afkeuring voor de VVD-minister werd evenwel verworpen.
Wat is de aanleiding voor het debat?
De Tweede Kamer wil het kabinet kritisch aan de tand voelen na de aardbeving van 3.4 op de schaal van Richter in het Groningse Westerwijtwerd. Deze beving op woensdag 22 mei is voor Nederlandse begrippen fors. Naast verantwoordelijk minister Wiebes (Klimaat) wil de Kamer nu ook premier Rutte ter verantwoording roepen.
In Groningen is een stuwmeer ontstaan van niet afgehandelde schadegevallen. Daarnaast komt de versterking van woningen niet van de grond. In aanloop naar het debat heeft minister Wiebes een versnellingsplan ingeleverd, maar de Groningers hebben al laten weten dat zijn plannen niet goed genoeg zijn. Bijna de hele Tweede Kamer wil meer vaart maken.
Hoe staat het met de gaswinning?
Het kabinet heeft besloten om de gaskraan dicht te draaien. Het verminderen van de winning in Groningen loopt voor op de planning, maar de beving in Westerwijtwerd is voor het Staatstoezicht op de Mijnen reden om te adviseren dat het nog sneller moet. De leveringszekerheid komt daardoor wel in gevaar. Het kabinet moet dus kiezen tussen zekerheid op warmte in alle huizen óf de veiligheid van Groningers.
Waarom wacht vooral Wiebes een zwaar debat?
De VVD-minister ligt in Groningen steeds slechter. Lokale bestuurders hebben moeite met de chaotische houding van Wiebes. Het kabinet heeft onlangs besloten om de versterkingsoperatie onder te brengen bij minister Ollongren (Binnenlandse Zaken). Hoewel dit officieel pas in het najaar geregeld is, stapt de D66-bewindsvrouw direct aan. Dinsdagavond is ze voor het eerst bij een Groningen-debat. Wiebes is ondertussen druk bezig met het herstel van schade van zijn eigen bevingen. Hij blunderde onlangs tijdens een bezoek aan de noordelijke provincie door de aardschok in Westerwijtwerd weg te zetten als ‘een bevinkje’.
Kamerleden zullen vooral willen laten zien dat ze staan voor de veiligheid van de Groningers. Politici uit zowel oppositie als coalitie uiten naar verwachting kritiek op de afhandeling van schade en versterking van woningen. Bovendien is onvrede over de versnippering van hulp aan Groningers bij verschillende instituten. Oppositiepartij SP staat al dreigend te wapperen met een motie van afkeuring voor Rutte en Wiebes. Of de Groningers iets aan het debat hebben is maar de vraag. Het ziet er niet naar uit dat na vanavond alles anders gaat worden.
Telegraaf 04.06.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wacht dinsdagavond een zwaar debat over de gaswinning in Groningen en de aardbevingen die daardoor worden veroorzaakt. Ook premier Mark Rutte en minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) worden in de Tweede Kamer verwacht.
Veel parlementariërs, ook van coalitiepartijen, zijn kritisch over met name de voortgang bij de schadeafhandeling en de versterking van onveilige woningen. Wiebes zal ook moeten uitleggen waarom de gaswinning in Groningen niet sneller kan worden afgebouwd. Hij neemt daarvoor ruim tien jaar de tijd omdat er eerst alternatieven moeten komen voor huishoudens en bedrijven.
Een voor Nederlandse begrippen zware beving zette de kwestie vorige week weer prominent op de kaart. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) kwam met een rapport waarin het Wiebes adviseert de gaswinning wel sneller af te bouwen dan hij nu van plan is. De minister waarschuwt evenwel dat dan de leveringszekerheid in het geding dreigt te komen.
SodM is ook kritisch over de manier waarop de overheid momenteel omgaat met de afhandeling van aardbevingsschade en de versteviging van onveilige woningen. De toezichthouder raadt Wiebes een crisisaanpak aan, waar één organisatie met een eigen mandaat en budget de verantwoording voor draagt. De Tweede Kamer dringt al langer aan op meer urgentie.
BB 03.06.2019 De Groningse Commissaris van de Koning, René Paas, is nog niet tevreden over het nieuwe versnellingsplan voor de aanpak van de problemen rond de gaswinning in Groningen. De CdK reageert alvast op een Kamerbrief van minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ‘Het is een serieuze stap, maar we zijn nog niet klaar’, aldus Paas.
Veiligheid Groningers niet meegewogen
In het plan staat hoe de afhandeling van schade, de versterking van huizen en het afbouwen van de gaswinning kan worden versneld. ‘We zijn er als regio nog niet helemaal blij mee’, zegt Paas.
Uiteindelijk wil Paas de gaskraan zo snel mogelijk dicht, maar op korte termijn moet de minister het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen overnemen, dat stelt dat 12 miljard kuub een veilig niveau is. ‘Je moet de leveringszekerheid afwegen tegen de veiligheid van de Groningers’, vindt Paas. ‘En dat gebeurt nu niet.’
Regie bij Nationaal Coördinator en aannemers
Volgens Paas krijgt een flinke groep Groningers met kleine schademeldingen straks sneller en zonder ingewikkelde procedures geld uitgekeerd. ‘Dat is royaal, maar de Groningers worden nu verdeeld op basis van de datum waarop de melding is gedaan. Je hebt pas een schone lei als ook de nieuwste meldingen onder die regels vallen.’
In de brief staat ook dat het Centrum Veilig Wonen minder belangrijk wordt in de versterkingsoperatie en dat de regie bij de Nationaal Coördinator Groningen en de aannemers komt te liggen. ‘We ontmantelen de bureaucratie en dat is hard nodig, want de versterking schoot niet op. Bovendien krijgt de overheid een boete als een woning later wordt versterkt dan dat ze had gemeld’, aldus Paas.
Sneller vergoeden
De CdK pleit ook voor het sneller vergoeden van waardedaling van panden. “Pas dan kun je er met een goede opkoopregeling voor zorgen dat de Groningers nooit meer gevangen zitten in hun woning.’
Paas wil verder dat de compensatieregeling voor aardbevingsbestendig bouwen in de stad Groningen in stand wordt gehouden. Paas: ‘Dat is nu onzeker en dat is een groot nadeel voor de ontwikkeling van de stad.’ Uiteindelijk ziet Paas het plan als een goede stap, maar is het zaak dat de Groningers er vertrouwen in krijgen dat ze met de nieuwe aanpak wél worden geholpen. ‘Ik denk niet dat het vertrouwen met dit plan helemaal terug is.’ (ANP)
VK 03.06.2019 Zo’n negenduizend Groningers die al lange tijd wachten op afhandeling van hun aardbevingsschade krijgen snel een aanbod voor compensatie.
Met de ‘onorthodoxe maatregel’ hoopt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) het stuwmeer aan niet-afgehandelde schadeclaims weg te werken, dat vlot verder vol loopt na de recente aardbeving bij Westerwijtwerd. Ook moet er eindelijk vaart komen in het preventief versterken van huizen.
‘De maatschappelijke impact van de aardbevingen door gaswinning in Groningen is groot. De aardbevingen hebben geleid tot gevoelens van onveiligheid en machteloosheid. Rijk en regio erkennen gezamenlijk dat dit zo niet langer kan’, schrijft Wiebes in een brief 03.06.2019 aan de Tweede Kamer waarin hij de maatregelen aankondigt.
Het Staatstoezicht op de Mijnen maande de minister vorige week tot ‘een crisisaanpak’ na de aardbeving bij Westerwijtwerd, woensdag twee weken geleden. Dat was, na een periode van relatieve rust, met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter een van de zwaarste bevingen ooit in het Groningse gaswinningsgebied.
Sindsdien kwamen er al ruim drieduizend nieuwe schademeldingen binnen bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Dit overheidsloket, dat in 2017 de schadeafhandeling overnam van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), kampt inmiddels met een werkvoorraad van ruim 18 duizend openstaande claims. De wachttijden lopen op tot meer dan een jaar, en nog steeds verloopt het proces in de beleving van gedupeerden veel te stroperig.
Onaanvaardbaar, stelden belangenorganisaties van gedupeerden en lokale en provinciale Groningen overheden opnieuw. Minister Wiebes erkent nu de kritiek. Wat hij noemt ‘gestapelde zorgvuldigheid’ gaat te veel ten koste van de snelheid en leidt tot onvoldoende resultaten. ‘En zeker na de laatste aardbeving is de roep om snelheid groter dan ooit – de situatie wordt ervaren als een crisis in slow motion.’
Pardon
De minister heeft gezocht naar ‘een betere balans tussen perfectie en vaart’. De TCMG zal daarom ruwweg negenduizend gedupeerden die hun schade meldden voor 1 januari 2019 een aanbod doen dat lijkt op een generaal pardon. Zij kunnen kiezen voor een bedrag van 5.000 euro, of hun scheuren voor maximaal 10 duizend euro laten herstellen door een aannemer. ‘Dit is een omvangrijke en vergaande maatregel, maar ik vind dat de wachttijd een dergelijke radicale maatregel rechtvaardigt’, aldus Wiebes.
Ook het reguliere schadeafhandeling wordt versimpeld, belooft Wiebes, net als het preventief versterken van huizen. Daarvoor komt (weer) een nieuwe organisatie met een ‘ruim mandaat’. Er moet meer tempo gemaakt worden door standaardisatie van de aanpak en maximalisatie van de bouwcapaciteit.
Het Staatstoezicht op de Mijnen maande de minister vorige week ook de gaswinning volgend jaar al te verlagen tot maximaal 12 miljard kubieke meter per jaar. Die aansporing stelt Wiebes voor een ‘grote uitdaging’. Het kabinet heeft aangekondigd de gaskraan versneld dicht te draaien; dit jaar mag de NAM nog 19,4 miljard kuub oppompen.
‘Alle mogelijke maatregelen voor het verder terugbrengen van de gaswinning in het komende jaar worden onderzocht’, stelt Wiebes zonder toezeggingen . Dinsdagavond debatteert de Tweede Kamer over de gaswinning en schadeafhandeling in Groningen.
Lees verder;
Tweede monument voor keerzijde van Gronings gas: ‘Nou moet het afgelopen zijn met de ellende’
Noem het een historische correctie: na een monument ter ere van de gaswinning heeft Groningen nu ook een kunstwerk dat het onheil dat het gas bracht symboliseert. Mede mogelijk gemaakt door de NAM – en dat is wel wat ongemakkelijk.
Nederlandse Staat verdiende in zestig jaar een duizelingwekkende 417.000.000.000 euro aan aardgaswinning
Zestig jaar na de ontdekking van gasveld Slochteren heeft de Staat 417 miljard euro verdiend aan de Nederlandse gasvoorraden. Shell en andere bedrijven die zich bezighouden met de exploitatie ervan schreven in de afgelopen vijftig jaar ruim het dubbele bij aan toegevoegde waarde: 1.000 miljard euro.
NU 03.06.2019 Ongeveer negenduizend Groningers die al lange tijd wachten op compensatie voor hun aardbevingsschade krijgen op korte termijn een aanbod. Dit heeft minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat maandag toegezegd in een brief aan de Tweede Kamer.
De maatregel, die door Wiebes wordt omschreven als ‘onorthodox’, moet ervoor zorgen dat de lange wachtlijst van mensen met schadeclaims wordt aangepakt.
Gedupeerden die hun melding voor 1 januari hebben gedaan, kunnen binnenkort een standaardaanbod verwachten. Ze kunnen ervoor kiezen een bedrag van 5.000 euro te ontvangen of scheuren in muren voor een maximumbedrag van 10.000 euro te laten herstellen door een aannemer.
Verder belooft de minister dat het reguliere proces voor schadeafhandeling wordt versimpeld. Een van de pijnpunten in het dossier was de lange wachttijd voor gedupeerden.
Ook op het versterkingsgebied was lange tijd onzekerheid. Zo was er vertraging in de versterkingsopgave en wisten sommige huiseigenaren niet waar ze aan toe waren. Daar komt nu een nieuwe organisatie voor. Standaardisatie van de aanpak en het vergroten van de bouwcapaciteit moeten ervoor zorgen dat die voortvarend te werk kan gaan, aldus de minister.
Zie ook: Staatstoezicht: Crisisaanpak nodig voor de veiligheid van Groningers
Gaskraan in 2030 helemaal dicht
Wiebes gaf na de meest recente zware aardbeving in Groningen al te kennen dat er tempo gemaakt moest worden. Dit gold volgens de minister voor alle onderdelen van het dossier. Bijna drieduizend Groningers hebben schade gemeld na de beving met een magnitude van 3.4 bij Westerwijtwerd.
In de kabinetsplannen wordt de gaskraan voor 2030 helemaal dichtgedraaid. Tot die tijd wordt de gaswinning steeds verder afgebouwd.
Zo ontstaan aardbevingen in Groningen
Zie ook: Waarom Groningen nog steeds met aardbevingen kampt
Telegraaf 03.06.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil haast maken met de afhandeling van duizenden schademeldingen als gevolg van aardbevingen in Groningen. Enkele duizenden mensen die hun melding voor 1 januari hebben gedaan, kunnen binnenkort een standaardaanbod verwachten.
Dat schrijft Wiebes aan de Tweede Kamer. De volgens hem „onorthodoxe maatregel” moet helpen het „stuwmeer aan schademeldingen” snel weg te werken. Dat is nodig omdat het tempo van de schadeafhandeling structureel omhoog moet, aldus de minister.
Circa 9000 gedupeerden die al langere tijd wachten op schadevergoeding, komen voor de regeling in aanmerking. Zij krijgen 5000 euro, of mogen voor maximaal 11.000 euro een aannemer aan het werk zetten. Ook belooft Wiebes een financiële compensatie voor de lange wachttijd.
Wiebes moet dinsdag naar de Tweede Kamer om verantwoording af te leggen over de aanpak van aardbevingen als gevolg van de gaswinning in Groningen. Ook premier Mark Rutte en minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) worden bij dat debat verwacht.
De Kamer, inclusief de coalitiepartijen, is erg kritisch over met name de schadeafhandeling en de versterking van onveilige gebouwen. De kwestie is weer hoog opgelopen door een voor Nederlandse begrippen zware aardbeving op 22 mei. Daardoor zijn er weer een paar duizend schades bij gekomen.
Die beving “heeft de noodzaak tot versnelling opnieuw onderstreept”, vindt ook Wiebes. Dat geldt ook voor de versterkingsoperatie, die hij vlot wil trekken onder meer door de aansturing over te laten aan één organisatie met “een ruim mandaat” en “voldoende financiële armslag om vlot te kunnen doorpakken”.
Wiebes komt daarmee deels tegemoet aan een advies dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) vorige week uitbracht. Hij zegt ook alles op alles te zetten om de gaswinning zo snel mogelijk verder te verlagen, door de vraag te verminderen en alternatieven voor Gronings gas te bieden.
De minister kan evenwel niet beloven dat de gaswinning al volgend jaar daalt onder de 12 miljard kubieke meter, zoals toezichthouder SodM aanbeveelt. Dat zal “een enorme uitdaging” zijn, schrijft hij.
AD 03.06.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil haast maken met de afhandeling van duizenden schademeldingen als gevolg van aardbevingen in Groningen. Enkele duizenden mensen die hun melding voor 1 januari hebben gedaan, kunnen binnenkort een standaardaanbod verwachten.
Dat schrijft Wiebes aan de Tweede Kamer. De volgens hem ,,onorthodoxe maatregel” moet helpen het ,,stuwmeer aan schademeldingen” snel weg te werken. Dat is nodig omdat het tempo van de schadeafhandeling structureel omhoog moet, aldus de minister.
Circa 9000 gedupeerden die al langere tijd wachten op schadevergoeding, komen voor de regeling in aanmerking. Zij krijgen 5000 euro, of mogen voor maximaal 11.000 euro een aannemer aan het werk zetten. Ook belooft Wiebes een financiële compensatie voor de lange wachttijd.
Wiebes moet morgen naar de Tweede Kamer om verantwoording af te leggen over de aanpak van aardbevingen als gevolg van de gaswinning in Groningen. Ook premier Mark Rutte en minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) worden bij dat debat verwacht.
Erg kritisch
De Kamer, inclusief de coalitiepartijen, is erg kritisch over met name de schadeafhandeling en de versterking van onveilige gebouwen. De kwestie is weer hoog opgelopen door een voor Nederlandse begrippen zware aardbeving op 22 mei. Daardoor zijn er weer een paar duizend schades bij gekomen.
Die beving ,,heeft de noodzaak tot versnelling opnieuw onderstreept”, vindt ook Wiebes. Dat geldt ook voor de versterkingsoperatie, die hij vlot wil trekken onder meer door de aansturing over te laten aan één organisatie met ,,een ruim mandaat” en ,,voldoende financiële armslag om vlot te kunnen doorpakken”.
Wiebes komt daarmee deels tegemoet aan een advies dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) vorige week uitbracht. Hij zegt ook alles op alles te zetten om de gaswinning zo snel mogelijk verder te verlagen, door de vraag te verminderen en alternatieven voor Gronings gas te bieden.
De minister kan evenwel niet beloven dat de gaswinning al volgend jaar daalt onder de 12 miljard kubieke meter, zoals toezichthouder SodM aanbeveelt. Dat zal ,,een enorme uitdaging” zijn, schrijft hij.
NOS 03.06.2019 De afhandeling van schade door de aardbevingen in Groningen wordt versimpeld. Het moet voor 9000 Groningers makkelijker worden om een aannemer in te schakelen. Iedereen die voor 1 januari van dit jaar schade heeft gemeld, kan kiezen tussen een vergoeding van 5000 euro of een bedrag van maximaal 11.000 euro voor herstel door een aannemer.
Bewoners kunnen direct naar een aannemer gaan, waarbij ze kunnen kiezen uit een aantal aannemers die betrouwbaar worden geacht. Er zijn geen aanbestedingsprocedures meer nodig, zoals nu nog wel het geval is.
Dat is de kern van een reeks maatregelen die minister Wiebes naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Bewoners van het aardbevingsgebied die hun huis willen laten repareren, hoeven niet langer te wachten op een beoordeling van de schade.
Er kunnen meer aannemers worden ingezet, 150 per week, waardoor meer mensen schade aan hun huis kunnen laten herstellen. Gedupeerden kunnen als ze dat willen ook hun eigen aannemer aan het werk zetten.
Verlengstuk van de NAM
Ook voor huizen die versterkt moeten worden, komt er een versimpelde procedure: de beoordeling gaat niet meer “huis-per-huis tot achter de komma”, maar met standaardmodellen, wat tijdwinst moet opleveren.
De minister spreekt van “een radicaal versneld proces”. Aannemers worden ervoor opgeleid en begeleid en er komt één uitvoeringsorganisatie, de Nationaal Coördinator Groningen, die per 1 januari van start gaat.
Het veel bekritiseerde Centrum Veilig Wonen wordt opgeheven. Dat centrum werd na de beving in Huizinge opgericht om de schade aan woningen af te handelen, maar belangengroepen van bewoners zagen het als een verlengstuk van de NAM.
Het CVW kon het werk niet aan en maakte bovendien een miljoenenwinst, tot onbegrip van gedupeerden die al jaren wachten op een schadevergoeding.
Leveringszekerheid boven veiligheid
Het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om het komende gasjaar, vanaf 1 oktober, de gaswinning verder omlaag te brengen neemt de minister niet over. De Groningse commissaris van de koning Paas is daar teleurgesteld over. “De minister stelt de leveringszekerheid nog steeds boven de veiligheid van de Groningers.”
Paas heeft het advies van het SodM om de winning te verminderen naar 12 miljard kubieke meter als een steun in de rug ervaren. Zijn hoop is nu gevestigd op de Tweede Kamer, die morgenavond voor het eerst met premier Rutte in debat gaat over de gaswinning.
Begin dit jaar liet Wiebes nog weten dat hij voor ligt op schema. Al in 2022 zal de gaswinning nagenoeg nihil zijn. Maar voor verdere afbouw is de nieuwe stikstoffabriek nodig die nu in aanbouw is. Die zou in 2022 operationeel moeten zijn.
AD 03.06.2019 Kan Eric Wiebes aanblijven als minister van Economische Zaken en Klimaat na zijn gestuntel met de Groningers rond de aardbevingen? Zelfs collega-ministers zijn ontevreden over zijn optreden. ,,Het gestuntel straalt af op het kabinet.’’
Dinsdagavond wacht VVD-minister Eric Wiebes een loodzwaar debat over de aardbevingsoverlast in Groningen. Op verzoek van de hele Tweede Kamer moet Wiebes, samen met premier Mark Rutte en minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), verantwoording afleggen over de aanpak van de schadeafhandeling en de versterking van duizenden huizen in de gasprovincie.
BB 02.06.2019 De Groningse cdk René Paas heeft Tweede Kamerleden namens de regio een mail gestuurd met daarin een noodkreet, meldt RTV Noord. Daarmee willen de provincie en de aardbevingsgemeenten de druk opvoeren richting het gasdebat, dinsdag.
Gemeenten laten aansturen
Paas schrijft in de brief dat de huidige versterkingsaanpak ontoereikend is. De processen van versterking en schadeafhandeling moet worden versneld. Daarnaast moet invloed van de NAM worden beperkt door de uitvoering door de gemeenten te laten aansturen, staat in de brief.
Nationaal Bouwakkoord
Ook wil Paas dat de mankracht voor het beoordelen van de veiligheid van gebouwen beter wordt ingezet. Daarnaast uit de cdk de wens dat er volgend jaar een Nationaal Bouwakkoord Groningen ligt. Om te voldoen aan de bouwopgave moet volgens Paas kunnen worden afgeweken van de reguliere aanbestedingsregels.
‘Black box’
In de brief laat Paas zich ook kritisch uit over het gebrek aan transparantie rondom de versterking en schadeafhandeling. Die processen zouden door inwoners en gemeenten als een ‘black box’ worden ervaren. Paas wil dat de schade en de genomen maatregelen met een dashboard ‘per gemeente, per dorp en per straat’ inzichtelijk worden gemaakt.
Bestuurlijk overleg
‘Als de premier zegt dat wat in Groningen gebeurt een nachtmerrie is, dan moet de regering het gereedschap aanreiken waarmee we wakker kunnen worden’, aldus de cdk. ‘Groningen snakt daar naar.’ Het debat met de ministers Wiebes en Ollongren en premier Rutte is dinsdagavond. Woensdag volgt een bestuurlijk overleg tussen de provincie, de gemeenten en de twee ministeries.
AD 29.05.2019 Deze week zijn nog eens bijna duizend meldingen binnengekomen bij het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Het totale aantal meldingen komt een week na de beving met een kracht van 3.4 bij Westerwijtwerd uit op 2875. Zondag was dat nog een kleine 2000.
Op veertien adressen was de situatie dermate onveilig dat maatregelen zijn getroffen. Er werden 82 meldingen gedaan van een acuut onveilige situatie (AOS). Daarvan zijn 76 gevallen gecontroleerd.
,,Het viel de adviseurs die de adressen bezochten op dat mensen na de beving bij Westerwijtwerd vaak emotioneler waren dan doorgaans bij AOS-meldingen het geval is’’, meldt de TCMG. Met 18 procent ligt het aantal AOS-meldingen die gegrond zijn verklaard hoger dan gemiddeld.
Telegraaf 29.05.2019 Deze week zijn nog eens bijna duizend meldingen binnengekomen bij het het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Het totale aantal meldingen komt een week na de beving met een kracht van 3.4 bij Westerwijtwerd uit op 2.875. Zondag was dat nog een kleine 2000.
Op veertien adressen was de situatie dermate onveilig dat maatregelen zijn getroffen. Er werden 82 meldingen gedaan van een acuut onveilige situatie (AOS). Daarvan zijn 76 gevallen gecontroleerd.
„Het viel de adviseurs die de adressen bezochten op dat mensen na de beving bij Westerwijtwerd vaak emotioneler waren dan doorgaans bij AOS-meldingen het geval is”, meldt de TCMG. Met 18 procent ligt het aantal AOS-meldingen die gegrond zijn verklaard hoger dan gemiddeld.
NOS 28.05.2019 De Drentse geograaf en voormalig Statenlid van de PvdA Meent van der Sluijsheeft een monument gekregen langs de A7 bij Westerbroek, omdat hij een van de eersten was die waarschuwden voor de nadelige gevolgen van de gaswinning in Groningen.
De weduwe van de in 2000 overleden Van der Sluijs was bij de onthulling van het monument. Het eerbetoon kwam tot stand dankzij een inzameling onder Groningers en werd gerealiseerd met onder meer financiële steun van gaswinningsbedrijf NAM.
De onthulling was niet toevallig vandaag. Het is op de kop af 60 jaar geleden dat het Groningse gasveld werd ontdekt:
Van der Sluijs was samen met de boeren Ceus Wolthuis en Jan van der Baan degene die al in 1989 de actiegroep Willem Beton oprichtte. Het drietal maakte zich grote zorgen over de gaswinning.
Willem Beton is de bijnaam van Willem Meiborg, een ingenieur die in 1963 waarschuwde voor bodemdaling door de gaswinning. Dat deed hij in het toenmalige Nieuwsblad van het Noorden, vier jaar na de ontdekking van het grootste aardgasveld onder land ter wereld.
60 jaar geleden
Op 29 mei 1959 werd het grootste aardgasveld van Europa ontdekt bij Slochteren. Er is nu nog 20 % van het oorspronkelijke gasveld over, maakte het CBS vandaag bekend.
In totaal verdiende de Nederlandse staat tot op heden 416,8 miljard euro aan het aardgas. Het gaat niet alleen om het gas uit het Groningenveld, maar ook uit de kleinere gasvelden.
Een citaat van Meiborg uit die krant: “Wij moeten denken aan een bodemdaling na gaswinning. Nog is er geen gas in huis of in de kranten staat al hoe groot de winsten voor de staat (Holland!) en voor de oliemaatschappijen zullen zijn. Belangrijke bedragen zullen gereserveerd moeten worden voor allerlei te duchten calamiteiten, zoals bijvoorbeeld in de toekomst te verwachten bodemdalingen. Door gewelfwerking zullen schuifspanningen in het steenmateriaal ontstaan.”
Pas in 1971 erkende ook gaswinningsbedrijf NAM dat de bodem daalde door gaswinning. Maar over aardbevingen zoals die nu plaatsvinden, werd toen nog niet gesproken.
Geen natuurlijke oorzaak
Dat kwam pas na een aantal aardbevingen halverwege de jaren 80. Op Tweede Kerstdag 1986 was er een aardbeving in het Drentse Eleveld en een jaar later in Assen.
Van der Sluis had veel interesse in de ondergrond. Het viel hem op dat er vaker bodembewegingen waren, maar door deze bevingen werd hij echt gealarmeerd.
Hij probeerde bij herhaling verantwoordelijke bestuurders, de seismologen van het KNMI en de NAM ervan te overtuigen dat de bevingen geen natuurlijke oorzaak hadden. Pas in 1993, na het plaatsen van meer meetapparatuur in het gaswinningsgebied, werd dat erkend.
Geen aandacht meer voor ‘roeptoeter’
Vooral met de moeizame strijd die hij voerde om zijn gelijk te krijgen, oogstte hij bewondering van de Groningers. Van der Sluis voelde zich weggezet, net als eerder Meiborg overkwam.
In een boek dat hij in eigen beheer uitbracht over de gaswinning schreef Van der Sluis dat dat doelbewust gebeurde door de NAM, maar ook door het ministerie van Economische Zaken en door de media.
In zijn voorwoord schreef hij over de oprichting van de Willem Beton Groep: “Het doel was om gezamenlijk sterker te staan tegenover de undergroundlobby (van olie- en gasmaatschappijen, overheden en aanverwante instellingen), maar ook zeker tegenover de media”.
Hij beweerde zelfs dat het een journalist van een regionale krant verboden was om hem te interviewen. Tegenover de auteurs van het boek De gaskolonie (2017) bevestigde journalist Ab Drijver dat hij destijds inderdaad bij de hoofdredactie was geroepen. Drijver kreeg te horen dat hij niet langer aandacht mocht besteden aan de ‘roeptoeterende’ Van der Sluis.
Gaskraan veel verder open
Het monument is gemaakt door de Groninger kunstenaar Karel Buskes. Het werd onthuld door Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Die concludeerde dat tot 2013 de veiligheid in Groningen geen thema was bij de gaswinning en dat onderzoeksinstituten, de NAM en de politiek beter hadden moeten luisteren naar de waarschuwingen van mensen als Meent van der Sluis.
In dat licht is het pikant dat Dijsselbloem de onthulling verrichtte. Tot woede van veel Groningers werd in 2013, na de beving in Huizinge en na een alarmerend advies van het Staatstoezicht op de Mijnen, de gaskraan eerst juist veel verder open gezet. Dijsselbloem was toen minister van Financiën.
Telegraaf 28.05.2019 Nederland komt mogelijk voor een „duivels dilemma” te staan met de gaswinning in Groningen, met enerzijds de veiligheid van de Groningers en anderzijds de leveringszekerheid van gas in de rest van het land. Dat zei minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) dinsdag, in reactie op een nieuw advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
Het SodM adviseert naar aanleiding van de beving van vorige week om de gaswinning nog sneller af te bouwen naar maximaal 12 miljard kubieke meter per jaar. Daarmee komt de leveringszekerheid mogelijk in het geding, erkent Wiebes. Hoe aan dat advies gevolg kan worden gegeven, zegt Wiebes nu nog niet te weten.
Volgens de minister sluiten de adviezen van de toezichthouder goed aan op de plannen die hij momenteel smeedt om de gaswinning sneller af te bouwen. Dat het, zoals het SodM stelt, tijd is voor een crisisaanpak in de noordelijke provincie, daar is Wiebes het mee eens.
Het SodM wil dat er één centrale instantie komt die de schade-afhandeling en de versterkingsoperatie gaat regelen, en noemt daarbij de Nationaal Coördinator Groningen. Wiebes vindt dat een goed idee. „Er moet één baas komen”, aldus de minister. Of die organisatie dan ook een eigen budget moet krijgen, zoals het SodM bepleit, liet Wiebes in het midden. „Hoe we dat gaan organiseren, daar leggen we nu de laatste hand aan.”
AD 28.05.2019 Opnieuw krijgt VVD-minister Eric Wiebes van Economische Zaken fikse kritiek op zijn aanpak van de aardbevingsoverlast in Groningen. Dit keer niet van teleurgestelde Groningers of boze politici, maar van de onafhankelijke toezichthouders van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
,,De versterkingsoperatie komt nog maar moeizaam op gang’’, zegt Theodor Kockelkoren, inspecteur-generaal bij het SodM. In een vandaag verschenen advies zegt Kockelkoren dat de gaswinning in Groningen nog verder omlaag moet. Ook adviseert hij om de versterking van huizen aan te pakken als een crisis.
Kockelkoren: ,,Zo’n tienduizend mensen in Groningen geven aan last te hebben van stressgerelateerde gezondheidsklachten als gevolg van de aardbevingen. De nog voor langere periode aanwezige kans op zwaardere aardbevingen, de forse economische impact en de groeiende sociale gevolgen leiden tot maatschappelijke ontwrichting in de regio.’’
Het SodM-advies komt zes dagen na de aardbeving bij de Groningse plaats Westerwijtwerd. Die beving had een kracht van 3,4 op de schaal van Richter en leidde tot tweeduizend schademeldingen. In zeker tien gevallen ontstond een acuut onveilige situatie, waardoor extra veiligheidsmaatregelen nodig waren.
Hoewel minister Wiebes vorig jaar aankondigde de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien, wordt het volgende gasjaar nog maximaal 15,9 miljard kubieke meter gas opgepompt. Het SodM adviseert nu dat dit niet meer dan 12 miljard kuub mag zijn.
De versterkingsoperatie van huizen in Groningen ‘blijft flink achter’, oordeelt het SodM. Een nieuwe crisisaanpak – waarbij de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie worden samengevoegd in één organisatie – kan er volgens het SodM voor zorgen dat gedupeerde Groningers beter en sneller worden geholpen.
Vorige week was Wiebes nog op bezoek in het aardbevingsgebied. Voor draaiende camera’s sprak hij over een ‘bevinkje’, tot woede van de Groningers. De minister haastte zich om excuses te maken, maar voor critici staat de uitspraak symbool voor de falende aanpak. Eerder die week uitte de Tweede Kamer forse kritiek op de VVD-minister.
,,Wiebes heeft door het stilleggen van de versterking Groningers nodeloos in onveiligheid en onzekerheid gebracht’’, reageert PvdA-Kamerlid Henk Nijboer op het nieuwe SodM-advies. Hij noemt het rapport ‘snoeihard’. Vorige week deed SP-Kamerlid Sandra Beckerman al een oproep aan Wiebes om de aanpak in Groningen op te schalen tot een nationale crisis.
In een reactie laat Wiebes weten dat het ‘niet makkelijk’ zal worden om de gaswinning het komende jaar verder terug te draaien. ,,Het is een enorme uitdaging’’, zegt hij. De leveringszekerheid van gas kan in gevaar komen als de gaskraan te snel dichtgaat. In de komende weken verwacht de minister meer duidelijkheid te kunnen geven.
Premier Mark Rutte vindt het ‘passend’ dat minister Eric Wiebes zijn excuses heeft aangeboden voor de pijnlijke uitglijder eerder deze week in Groningen, waar hij het had over ‘een bevinkje’
NOS 28.05.2019 De versterking van huizen in Groningen moet als een crisis worden aangepakt, zegt het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in een advies aan minister Wiebes van Economische Zaken, dat is uitgebracht naar aanleiding van de recente aardbeving bij Westerwijtwerd.
De versterking van door de aardbevingen beschadigde huizen komt volgens het SodM moeizaam op gang. De aardbeving bij Westerwijtwerd heeft geleid tot 2000 schademeldingen. Die komen boven op de 15.000 meldingen die al op afhandeling wachtten.
Het SodM spreekt van maatschappelijke ontwrichting, ook omdat duizenden Groningers door de aardbevingen last hebben van gezondheidsklachten die het gevolg zijn van stress.
Traag tempo
Als de versterking in het huidige trage tempo doorgaat, zal de maatschappelijke ontwrichting de komende tijd alleen maar toenemen, stelt het SodM. Daarom is een crisisaanpak nodig, waarbij schadeafhandeling en versterking worden samengevoegd in één nieuwe, sterke organisatie, die ruime bevoegdheden krijgt en een eigen budget heeft. Regels en procedures moeten worden aangepast.
Voor de korte termijn adviseert het SodM daadwerkelijk te beginnen met het versterken van zo’n driehonderd huizen die al zijn beoordeeld en niet te wachten op een herbeoordeling. Ook moet de Nationaal Coördinator Groningen meer bevoegdheden en een eigen budget krijgen.
Verder adviseert het SodM om de gaswinning verder omlaag te brengen. Volgend jaar zou niet meer dan 12 miljard kubieke meter gas moeten geworden gewonnen, in plaats van de 15,9 miljard die al geadviseerd was. Minister Wiebes lijkt dat een enorme uitdaging, hoewel het terugbrengen van de gaswinning al voorloopt op schema. “Het zal niet makkelijk worden.”
Afweging
Op dit moment wordt gekeken naar aanvullende maatregelen om de winning nog sneller te laten dalen. “We zullen zover mogelijk proberen te komen, want het heeft natuurlijk serieuze gevolgen, zoals het SodM zelf ook aangeeft.”
Het advies van het SodM zou volgens Wiebes betekenen dat de gaswinning onder de grens van de leveringszekerheid komt. “Dat betekent dat er een afweging moet worden gemaakt tussen de risico’s die daaraan verbonden zijn en de impact van de gaswinning in Groningen.”
Het advies sluit voor de rest wel goed aan op de maatregelen die hij nu bespreekt met de regio, vindt Wiebes. Half juni zal hij aangeven hoe ver hij denkt te komen met het verder terugdringen van de gaswinning.
AD 28.05.2019 De schade-afhandeling en versterkingsoperatie in het Groningse aardbevingsgebied moet als crisis worden aangepakt, onder het gezag van één organisatie, met een eigen mandaat en budget. Ook moet de gaswinning nog sneller worden afgebouwd. Dat adviseert het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) naar aanleiding van de beving van vorige week bij Westerwijtwerd.
Alleen door de operatie als crisis te benaderen “bereik je de vereiste snelheid die nodig is voor de veiligheid van de Groningers”, stelt het SodM. Het ziet daarbij een sleutelrol voor de Nationaal Coördinator Groningen (NCG).
De schade-afhandeling en de versterking van huizen moet worden samengevoegd. “Bij de huidige voortgang van de schade-afhandeling en van de versterking zal de maatschappelijke ontwrichting als gevolg van de gaswinning in Groningen blijven toenemen”, aldus het SodM.
Na de beving in Zeerijp vorig jaar kwam de afbouw van de gaswinning in een stroomversnelling. Maar dat is nog niet genoeg, vindt het SodM. De toezichthouder adviseert vanuit het oogpunt van veiligheid de gaswinning volgend jaar al te maximeren op 12 miljard kubieke meter gas.
Economische Zaken ging er eerder vanuit dat de bovengrens van 12 miljard kubieke meter uiterlijk in oktober 2022 zou worden behaald.
Het is aan de minister van Economische Zaken en Klimaat om uiteindelijk een afweging te maken tussen de veiligheid, en de leveringszekerheid van gas aan Nederlandse huishoudens.
De VVD-minister laat opnieuw weten dat hij volgende week met een versnellingspakket voor Groningen komt. Ⓒ ANP
Telegraaf 28.05.2019 Het „zal niet makkelijk worden” om de gaswinning in Groningen volgend jaar te verlagen naar 12 miljard kuub. Dat laat minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) weten in een eerste reactie op het Staatstoezicht op de Mijnen.
„We zullen zo ver mogelijk proberen te komen”, zegt de VVD-bewindsman. „Het is een enorme uitdaging. We lopen met de afbouw van de gaswinning al voor op schema en we kijken op dit moment al naar extra aanvullende maatregelen om de winning nog sneller te laten dalen.” Rond half juni verwacht Wiebes meer duidelijkheid te kunnen geven.
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft na de flinke beving van vorige week geadviseerd om voor een crisisaanpak te gaan en de gaskraan nog sneller dicht te draaien dan nu al gebeurt. Economische Zaken ging er eerder vanuit dat de bovengrens van 12 miljard kuub uiterlijk in oktober 2022 zou worden behaald.
Als de winning nu al onder de 12 miljard kuub komt, heeft dat wel gevolgen voor de leveringszekerheid. Dat betekent simpel gezegd dat er bijvoorbeeld op de koude dagen niet genoeg gas kan worden geleverd om alle huizen te verwarmen. Wiebes hakt daar nog geen knoop over door. Hij legt wel de complexiteit uit: „Dat betekent dat er een afweging moet worden gemaakt tussen de risico’s die verbonden zijn aan het loslaten van de leveringszekerheid en de impact van de gaswinning in Groningen.”
Het SodM stelt verder dat de schade-afhandeling en versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied onder het gezag van één organisatie moet vallen. Een deel van de Tweede Kamer heeft hiervoor vorige week een pleidooi gehouden, maar Wiebes blijft voorlopig nog vasthouden aan twee aparte organisaties die wel allebei gaan vallen onder de Nationaal Coördinator Groningen.
De VVD-minister laat opnieuw weten dat hij volgende week met een versnellingspakket voor Groningen komt.
Telegraaf 28.05.2019 De schade-afhandeling en versterkingsoperatie in het Groningse aardbevingsgebied moet als crisis worden aangepakt, onder het gezag van één organisatie, met een eigen mandaat en budget. Ook moet de gaswinning nog sneller worden afgebouwd. Dat adviseert het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) naar aanleiding van de beving van vorige week bij Westerwijtwerd.
Alleen door de operatie als crisis te benaderen „bereik je de vereiste snelheid die nodig is voor de veiligheid van de Groningers”, stelt het SodM. Het ziet daarbij een sleutelrol voor de Nationaal Coördinator Groningen (NCG).
De schade-afhandeling en de versterking van huizen moet worden samengevoegd. „Bij de huidige voortgang van de schade-afhandeling en van de versterking zal de maatschappelijke ontwrichting als gevolg van de gaswinning in Groningen blijven toenemen”, aldus het SodM.
Na de beving in Zeerijp vorig jaar kwam de afbouw van de gaswinning in een stroomversnelling. Maar dat is nog niet genoeg, vindt het SodM. De toezichthouder adviseert vanuit het oogpunt van veiligheid de gaswinning volgend jaar al te maximeren op 12 miljard kubieke meter gas.
2022
Economische Zaken ging er eerder vanuit dat de bovengrens van 12 miljard kubieke meter uiterlijk in oktober 2022 zou worden behaald.
Het is aan de minister van Economische Zaken en Klimaat om uiteindelijk een afweging te maken tussen de veiligheid, en de leveringszekerheid van gas aan Nederlandse huishoudens.
MSN 28.05.2019 Het leven van Groningers staat stil. Het ontbreekt ze aan regie als aardbevingen hun huizen treffen. Door onzekerheid over het herstel en de versterking van hun huizen voelen ze zich onveilig. Het leidt tot psychische én lichamelijke klachten: stress en somberheid, maar ook hartkloppingen. Dat geldt voor jongeren en ouderen, of ze nu hoger of lager zijn opgeleid, getrouwd zijn of ongehuwd.
Dat blijkt uit een peiling onder bijna 4.000 Groningers die nog voor de gasbeving afgelopen week in Westerwijtwerd werd gehouden door de Rijksuniversiteit Groningen. Onderzoekers Katherine Stroebe en Tom Postmes, hoogleraar sociale psychologie, schrijven dat het afbouwen van de gaswinning en de versterking van huizen oplossingen zijn die „misschien over tien jaar effect hebben, maar de problemen van bewoners zijn er nu”.
Het zijn voornamelijk bewoners met herhaaldelijke gasbevingsschade aan hun woning, die kampen met onveiligheidsgevoelens. Van hen voelt ongeveer de helft zich onveilig door voortdurende onzekerheid, trage schadeafhandeling en het ontbreken van oplossingen voor hun problemen.
Daarbij komt dat deze groep in omvang toeneemt, maar dat gemeenten niet weten welke inwoners ‘meervoudige schade’ hebben. De gemeenten weten niet wie geholpen moeten worden met welke problemen. „Schrijnend”, noemt Stroebe het.
Nieuwe meldingen
Drie jaar geleden deden de onderzoekers een eerste peiling naar het beleid van de gaswinning en effecten ervan op de bewoners. Toen constateerden zij bij Groningers met ‘meervoudige schade’ grotendeels dezelfde problemen als nu. „Het is frustrerend dat de bevindingen niet op politiek en beleidsniveau worden opgepakt”, zegt Stroebe. „Dat veroorzaakt menselijk leed.”
Sinds maart vorig jaar had het schadeloket ruim 23.000 schademeldingen gekregen, waarvan tot nu toe zo’n 8.000 zijn afgehandeld. Na de beving in Westerwijtwerd zijn daar zo’n 2.000 nieuwe schademeldingen bij gekomen.
De afgelopen jaren is er volgens de onderzoekers weinig ten positieve veranderd voor de bewoners. Wel kwam er nog een nieuwe procedure bij, naast het herstellen van schades: die van de versterking, waarbij mogelijk duizenden huizen zodanig versterkt worden dat mensen bij een zware beving binnen enkele seconden levend hun huis kunnen verlaten.
Dat leidt volgens de onderzoekers tot nog meer onzekerheid en financiële zorgen, omdat het nog jaren kan duren voordat de versterkingsoperatie op gang komt. „Bewoners wordt geen duidelijkheid geboden”, zegt Stroebe. „Zij willen weten of ze hun huis kunnen verbouwen of verduurzamen en wie dan wat betaalt? Momenteel staat hun leven op slot.”
Advies
De onderzoekers adviseren de schade- en versterkingsprocedures sneller en ruimhartiger te laten verlopen. Daarnaast moeten instanties persoonlijker communiceren, waarbij de behoeftes van bewoners worden meegewogen en moet de veelheid aan instanties en besluitvormende lagen beperkt worden. „Dat laatste zeggen ook de professionals”, aldus Stroebe.
Maar daarmee is de „bestuurlijke spaghetti”, zoals de onderzoekers het noemen, nog niet opgelost. Ook de waardedaling van woningen en immateriële schade zal in de toekomst worden vergoed. Maar hoe? En door welke (nieuwe) instanties? Dat is nog onbekend. „Ik denk dat het dieptepunt nog niet bereikt is”, waarschuwt Stroebe.
Boeren demonstreren bij Westerwijtwerd en eisen een snellere schadeafhandeling. Groningen werd getroffen door een zware aardbeving van 3.4 op de Schaal van Richter.Ⓒ ANP
Telegraaf 23.05.2019 Na de aardbeving in het Groningse Westerwijtwerd zijn tot dusver tien huurwoningen, een aantal appartementen en een woonhuis in het bevingsgebied aangemerkt als ‘acuut onveilig’. Dat meldt een woordvoerder van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Er zijn inmiddels tijdelijke veiligheidsmaatregelen genomen. De bewoners hoeven hun huis niet uit.
Van de 912 schades die het schademeldpunt tot donderdagmiddag had binnengekregen, waren er 40 zo ernstig dat er melding werd gedaan van een zogenoemde acuut onveilige situatie (AOS). Dertien van deze meldingen zijn inmiddels geïnspecteerd, waarbij in drie gevallen werd bevestigd dat er inderdaad sprake was van een onveilige situatie, aldus het TCMG.
Bij die drie gevallen ging het om tien huurwoningen in dezelfde straat, een woonhuis, en een aantal woningen in een appartementencomplex. Bij de appartementen zaten geveldelen los, en bij de huurwoningen lieten plafonddelen los.
Er zijn vijf speciale teams actief die binnen 48 uur na de AOS-melding een inspectie komen uitvoeren.
AD 23.05.2019 Na de aardbeving in het Groningse Westerwijtwerd zijn tot dusver tien huurwoningen, een aantal appartementen en een woonhuis in het bevingsgebied aangemerkt als ‘acuut onveilig’. Er zijn inmiddels tijdelijke veiligheidsmaatregelen genomen. De bewoners hoeven hun huis niet uit.
Van de 912 schades die het schademeldpunt tot vanmiddag had binnengekregen, waren er 40 zo ernstig dat er melding werd gedaan van een acuut onveilige situatie (AOS). Dat meldt een woordvoerder van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Dertien van deze meldingen zijn inmiddels geïnspecteerd, waarbij in drie gevallen werd bevestigd dat er inderdaad sprake was van een onveilige situatie, aldus het TCMG.
Bij die drie gevallen ging het om tien huurwoningen in dezelfde straat, een woonhuis, en een aantal woningen in een appartementencomplex. Bij de appartementen zaten delen van de gevel los, en bij de huurwoningen lieten plafonddelen los.
Er zijn vijf speciale teams actief die binnen 48 uur na de AOS-melding een inspectie komen uitvoeren.
De Groningse vlag hangt halfstok in Westerwijtwerd, waar het epicentrum lag van een aardbeving met een kracht van 3.4. Het is de op twee na zwaarste beving in de provincie Groningen als gevolg van de gaswinning. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.05.2019 Afgelopen nacht hebben zich weer twee aardbevingen voorgedaan in Groningen. Deze waren met een kracht van 0.9 en 1.1. wel veel lichter dan de beving van woensdag (3.4). Dat meldt het KNMI.
Het epicentrum lag beide keren bij de stad Groningen. De bevingen deden zich voor op een diepte van drie kilometer.
Het waren al de dertiende en veertiende deze maand. Maandag was er ook een bij de stad Groningen (0.5).
Wekelijks doen zich lichte bevingen voor in het noorden. De beving van woensdag was de zwaarste in tijden. Daarvan lag het epicentrum bij Westerwijtwerd.
AD 23.05.2019 Afgelopen nacht hebben zich weer twee aardbevingen voorgedaan in Groningen. Deze waren met een kracht van 0,9 en 1,1. wel veel lichter dan de beving van gisteren (3,4). Dat meldt het KNMI.
Wekelijks doen zich lichte bevingen voor in het noorden. De beving van gisteren was de zwaarste in tijden. Daarvan lag het epicentrum bij Westerwijtwerd.
Na de zware aardbeving bij Westerwijtwerd zijn bij het schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) 841 meldingen van schade binnengekomen. In 28 gevallen was de schade zo ernstig dat er melding werd gedaan van een zogenoemde Acuut Onveilige Situatie (AOS).
Bij een AOS gaat het volgens een woordvoerder van TCMG bijvoorbeeld om scheve muren of krakende en onveilige constructies. Twaalf van deze huizen en gebouwen zijn inmiddels geïnspecteerd en veilig genoeg bevonden. De overige gebouwen worden vandaag of morgen, in ieder geval binnen 48 uur na de melding, geïnspecteerd.
Volgens het TCMG komen de meeste meldingen, 415 in totaal, uit de gemeente Groningen. Uit de provincie Drenthe kwamen twintig meldingen. Vanwege de drukte zitten er komende dagen extra mensen bij het schadeloket en zijn de telefoonlijnen ook zondag geopend.
Groningers willen actie
We doen al ontzettend veel, maar het gaat niet goed en niet snel genoeg, aldus Ollongren.
De versterking van huizen en de aanpak van de problemen in het Groningse aardbevingsgebied moeten nu echt van de grond komen. Dat is vandaag de boodschap van regionale bestuurders tijdens een bezoek van de ministers Wiebes en Ollongren aan Westerwijtwerd.
Wiebes (Economische Zaken) en Ollongren (Binnenlandse Zaken) werden donderdagochtend door burgemeester Hans Engels ontvangen op het gemeentehuis in Loppersum. ,,Ze krijgen hier een update van de situatie en we willen ze het gevoel van urgentie overbrengen dat het echt anders moet. De aanpak van de problemen moet nu echt worden versneld.”
De Groningse actievoerder Jan Dales schoot de bewindslieden bij aankomst aan. Dales moet op doktersadvies verhuizen naar Drenthe. ,,Je voelt de enorme frustratie van de Groningers”, zegt minister Ollongren. ,,We doen al ontzettend veel, maar het gaat niet goed en niet snel genoeg.”
Minister Wiebes zei dat hij samen met Ollongren naar Groningen is gekomen om van de Groningers zelf te horen hoe ze de aardbeving van gisterochtend in Westerwijtwerd hebben ontvangen. ,,Ik wil vandaag met bestuurders gaan praten over hoe we de aanpak van de problemen kunnen versnellen. Maar eerst wil ik luisteren.” De minister wilde niet zeggen of hij de Groningers donderdag nog een belofte kon doen. Ollongren wil vandaag geen beloftes doen die ze niet kan waarmaken.
Wiebes en Ollongren gingen ook nog in gesprek met bewoners. Zeker honderd boze Groningers voerden daar actie. De noodklok werd geluid op het moment dat de ministers in een licht grimmige sfeer door de menigte werden geleid. ,,Tempo! Tempo!”, klonk het vanuit de Groningers. ,,Genoeg is genoeg” en ,,Wiebes Weg” viel te lezen op spandoeken.
Sneller
De Tweede Kamer vindt dat de schadeafhandeling in Groningen nog altijd niet snel genoeg gaat. In een al eerder gepland debat, dat voor een groot deel in het teken stond van de jongste aardbeving in Groningen, klonk gisteren felle kritiek van zowel oppositie- als coalitiepartijen.
,,Een vuistslag in de maag”, zo omschreef SP’er Sandra Beckerman de beving met een kracht van 3.4 van woensdagochtend. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer sprak van ,,een crisis. Mensen worden vermalen in de bureaucratie.”
De minister is naar eigen zeggen bereid tot ‘onorthodoxe maatregelen’ om de schades aan huizen sneller te herstellen, en hoopt daar binnen enkele weken meer over te kunnen zeggen. ,,Het tempo is al omhooggegaan, maar het is niet genoeg.”
Wiebes onderschreef veel van de kritiek gisteren, maar benadrukte ook dat er al veel maatregelen zijn getroffen om het proces uit het slop te trekken. ,,Nu nieuwe dingen verzinnen, dat zou erg goedkoop zijn. Dan zou ik het eerder achter de hand hebben gehouden.”
De hele Kamer wil snel opnieuw in debat over de situatie in Groningen. Bij dat debat zal ook premier Rutte aanwezig zijn.
NU 23.05.2019 Het aantal schademeldingen door de forse aardbeving van woensdagochtend in Groningen is donderdagochtend opgelopen tot 912, meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Inmiddels zijn 28 mogelijk acuut onveilige situaties gemeld bij het schadeloket van de overheid.
De Groningers werden woensdag in de ochtenduren opgeschrikt door getril en een harde klap. De aardbeving, waarvan het epicentrum onder Westerwijtwerd lag, duurde een aantal seconden en had een magnitude van 3.4.
Normaal krijgt de TCMG rond de dertig schademeldingen per dag binnen. Nu moet extra personeel ervoor zorgen dat alle Groningers te woord gestaan kunnen worden.
Een speciaal team heeft inmiddels twaalf plaatsen waar sprake zou zijn van een acuut onveilige situatie bezocht. Op drie plekken zijn extra veiligheidsmaatregelen genomen.
Bijna de helft van de meldingen kwam van mensen uit de gemeente Groningen (415). Vanuit Loppersum, de gemeente waar Westerwijtwerd toe behoort, kwamen 74 meldingen. Uit de provincie Drenthe kwamen negentien meldingen. De TCMG had woensdag aan het einde van de middag ruim vierhonderd meldingen ontvangen.
Kleine aardbevingen in de buurt van stad Groningen
In de nacht van woensdag op donderdag hebben zich opnieuw twee lichte aardbevingen voorgedaan in Groningen. Deze waren met een kracht van 0.9 en 1.1 wel veel lichter dan de beving van woensdag (3.4), meldt het KNMI. Het epicentrum lag beide keren bij de stad Groningen. De bevingen deden zich voor op een diepte van 3 kilometer.
Het waren al de dertiende en veertiende schok van deze maand. Maandag was er ook een bij de stad Groningen, met een magnitude van 0.5.
Wekelijks doen zich lichte bevingen voor in het noorden. De beving van woensdag was de zwaarste in tijden. Een grote beving in 2012 in Huizinge is de zwaarste aardbeving die ooit in Groningen is gemeten. Die had een magnitude van 3.6.
MSN 23.05.2019 In Groningen hebben zich afgelopen nacht weer twee bevingen voorgedaan. Ze waren met een kracht van 0.9 en 1.1. wel veel lichter dan de beving van gisteren. Die had een kracht van 3.4 op de schaal van Richter.
Het epicentrum lag volgens het KNMI beide keren bij de stad Groningen. De bevingen deden zich voor op een diepte van 3 kilometer.
Al 14 bevingen in mei
Het waren al de dertiende en veertiende beving deze maand. Maandag was er ook een lichte beving bij de stad Groningen (0.5).
Wekelijks doen zich lichte bevingen voor in het noorden. De beving van gisteren was de zwaarste in tijden. Daarvan lag het epicentrum bij Westerwijtwerd.
Telegraaf 22.05.2019De burgemeesters van zeven getroffen Groningse gemeenten willen dat alle versterkingsadviezen voor huizen direct worden uitgevoerd zonder herbeoordeling. Dat melden ze in een gezamenlijke verklaring over de aardbeving in Westerwijtwerd met een kracht van 3.4 woensdag.
Na de beving kwamen de burgemeesters van Loppersum, Groningen, Delfzijl, Appingedam, Midden-Groningen, Het Hogeland en Westerkwartier bij elkaar voor overleg.
De burgemeesters vertellen hun wens aan de ministers Eric Wiebes (Economische Zaken) en Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) als zij naar Groningen komen. Daarnaast willen ze dat er direct wordt begonnen met het versnellen van de versterking.
In de verklaring staat ook dat getroffen inwoners contact op kunnen nemen met de gemeente als ze zorg nodig hebben of hun verhaal kwijt willen.
Koning Willem-Alexander vindt het verschrikkelijk dat Groningen is getroffen door een nieuwe aardbeving. Dat zei hij tijdens een werkbezoek aan het paleis Sanssouci in Duitsland. De koning was vorige week donderdag nog in Appingedam. Daar praatte hij met gedupeerden van aardbevingen en bezocht hij een woonwijk die wordt versterkt.
De aardbeving bij Groningen had een kracht van 3.4. Het was de zwaarste beving in anderhalf jaar tijd. Tientallen mensen hebben schade aan hun woning gemeld.
NU 22.05.2019 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat wil het tempo van de schadeafhandeling van de aardbevingsschade in Groningen opvoeren en een snellere afbouw van de gasproductie in de regio. Tegelijkertijd raakt het geduld in de Kamer over de aanpak langzamerhand op.
Op de dag dat de provincie Groningen te maken kreeg met een forse aardbeving, stond er later op de woensdag toevallig al een Kamerdebat gepland met Wiebes over de gaswinning en hersteloperatie in het gebied.
“De gaswinning moet naar beneden. We liggen voor op schema, maar het is niet genoeg”, zei Wiebes voor aanvang van het debat. In de kabinetsplannen wordt de gaskraan in 2030 helemaal dichtgedraaid. Ook de schadeafhandeling moet meer meters maken, vindt Wiebes. “Er moeten onorthodoxe maatregelen worden genomen.”
Eenmaal in de Kamer herhaalde de bewindsman zijn boodschap. “Op alle terreinen is tempo het hoofdgerecht.”
SP-lid Beckerman: ‘Dit voelt als vuistslag in mijn maag’
Maar de oproep tot urgentie maakte weinig indruk op de Kamerleden. “Ik heb niets nieuws van de minister gehoord”, merkte PvdA-Kamerlid Henk Nijboer op.
“Dit voelt als een vuistslag in mijn maag”, zei een zichtbaar geëmotioneerde Sandra Beckerman van de SP. Ze kon het niet verkroppen dat er nog schademeldingen liggen terwijl er nu met de beving nieuwe bijkomen. De situatie in Groningen moet worden opgeschaald tot een nationale ramp, aldus Beckerman.
De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG), het overheidsloket dat de schadeafhandeling in goede banen moet leiden, meldde vorige week dat er ruim 23.000 schademeldingen zijn binnengekomen, waarvan er 8.000 zijn afgehandeld. Bij de overige vijftienduizend is de afhandeling in een vergevorderd stadium.
Kamer roept om orthodoxe maatregelen
De frustratie zat bij de Kamer vooral in de wirwar van regelingen. “Ik ben helemaal murw. Het is weinig concreet”, zei Beckerman tegen het einde van het debat nadat ze Wiebes voor langere tijd had aangehoord.
Zowel uit oppositie als coalitie werd geopperd om “onorthodoxe manieren” toe te passen zodat de schadeafhandeling een vlucht zou nemen. Maar wat precies onder onorthodox wordt verstaan, daarover verschillen de partijen van mening.
Voor PvdA, SP en GroenLinks is dat een zogenoemd ‘generaal pardon’ waarbij schade van gedupeerden tot een bepaald plafond direct wordt betaald zodat de achterstand sneller kan worden weggewerkt. Maar dat voorstel werd door Wiebes als onmogelijk bestempeld. Er is volgens de bewindsman geen bedrag dat in één keer kan worden toegekend.
Onduidelijk wat oplossing voor gedupeerde Groningers is
Wat is dan wel de oplossing voor bewoners die kampen met schade- of herstelwerkzaamheden vanwege de aardbevingen? De Kamer kreeg maar weinig vat op de minister.
“Ik ben er helemaal klaar mee”, zei CDA-Kamerlid Agnes Mulder over de versterkingsopgave. En even later in het debat: “Het duurt allemaal veel te lang. Ik snap niet dat er geen haast wordt gemaakt.”
PvdA’er Nijboer had het in zijn conclusie over “een woordenbrij” van Wiebes. Zo zegt de bewindsmand aan de ene kant dat de NAM, het bedrijf dat het gas oppompt in de regio, geen invloed meer heeft op de schadeafhandeling, zoals tot een aantal jaar geleden nog wel het geval was. Maar tegelijkertijd hoort Nijboer hem zeggen dat de NAM nog steeds invloed uitoefent.
Wiebes vroeg om geduld. De NAM zat zestig jaar lang aan de knoppen in de regio en wordt pas sinds kort op afstand gezet en ingeruild door overheidsinstanties. “Dat lossen we niet zomaar even op”, zei Wiebes. Er zullen naar alle waarschijnlijkheid nog bevingen volgen, waarschuwde hij. In de tussentijd is er geen andere optie dan de puinhopen “stap voor stap” op te ruimen.
Wiebes sloot zich aan bij de metafoor die GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee had bedacht voor de situatie in Groningen. “Het is alsof je de Mount Everest beklimt tijdens een lawine.”
Volgende week debatteert de Kamer specifiek over de recente aardbeving met premier Mark Rutte en Wiebes.
AD 22.05.2019 De afbouw van de gaswinning in Groningen en het herstel van de schade gaan nog niet snel genoeg. Dat heeft minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vanmiddag voorafgaand aan een debat over de gaswinning in het noorden van Nederland gezegd, dat al gepland stond. ,,We willen méér vaart en méér tempo.” Verslaggever Peter Winterman is bij het debat en twittert live mee. Zijn tweets zijn onderaan dit artikel te vinden.
Groningen werd woensdag vroeg opnieuw getroffen door een zware beving, met een kracht van 3,4. ,,We zijn bereid tot allerlei onorthodoxe maatregelen om de schadeberg weg te werken”, zei Wiebes. ,,Het tempo is al omhooggegaan, maar het is niet genoeg.”
Kamerleden van de oppositie waren niet onder de indruk van de woorden. ,,De minister zegt niets nieuws, dat vind ik niet goed”, zei Henk Nijboer (PvdA). SP’er Sandra Beckerman, die zelf uit Groningen komt, zei de nieuwe beving te ervaren als ‘een vuistslag in de maag’.
Volgens Matthijs Sienot van D66 ‘zitten de Groningers vast in een moeras’. ,,Het stuwmeer aan schades moet worden weggewerkt, en daarvoor moeten onorthodoxe maatregelen worden genomen.
Telegraaf 22.05.2019Er moet meer vaart worden gemaakt met het afhandelen van schade en het versterken van woningen in Groningen. Dat stelt minister Wiebes (Klimaat) in een eerste reactie op de aardbeving in Groningen.
Woensdag was er een gepland debat in de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen. Minister Wiebes heeft aan het begin een verklaring gegeven. „Heel heftig nieuws”, noemde Wiebes de beving in Westerwijtwerd. „Mensen moeten zich zo snel mogelijk veilig kunnen voelen. Een ding is nu belangrijk: er is meer vaart nodig.”
De minister stelt dat het dichtdraaien van de gaskraan voor op schema ligt, maar dat hij blijft zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Verder wil de bewindsman dat het schadeloket onorthodoxe maatregelen neemt om de berg schadegevallen weg te werken. „Het tempo is hoog, maar het is niet goed genoeg. Ook de versterkingsoperatie moet veel harder uit de startblokken.”
Crisis
PvdA-Kamerlid Nijboer reageerde woest op de verklaring van Wiebes: „Ik heb niets nieuws gehoord.” Het in tranen geroerde SP-Kamerlid Beckerman wil een debat met premier Rutte: „Het kabinet heeft niet het uiterste gedaan. Dit moet worden opgeschaald tot een nationale crisis.”
Regeringspartij D66 pleit voor ’onorthodoxe stappen’ om de afhandeling van schades te versnellen. „Het gaat nu veel te traag”, zegt Kamerlid Sienot. PvdA’er Nijboer stelt dat Groningers onnodig risico lopen omdat Wiebes de versterkingsoperatie tijdelijk heeft stilgelegd om te kunnen werken aan een nieuwe aanpak. „Groningers worden vermalen in de bureaucratie”
Afgelopen vrijdag heeft de ministerraad besloten om de versterkingsoperatie van woningen in Groningen weg te halen bij Wiebes. D66-minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) neemt de taken over. Lokale bestuurders in de bevingsprovincie hebben onlangs geklaagd over ’chaos en gebrek aan regie.’
Rutte
VVD-Kamerlid Yesilgöz wil dat er een speciaal telefoonnummer komt waar Groningers naar kunnen bellen met vragen. CDA-Kamerlid Mulder wil na de beloftes van minister Wiebes aan wat voor maatregelen hij denkt om de gaskraan nog sneller dicht te kunnen draaien. De christendemocraat is zeer kritisch over de versterking van woningen: „Ik zie helemaal geen merkbare voortgang. Heeft de minister het overzicht wel?”
Binnenkort komt er nog een apart debat over de beving in Westerwijtwerd met premier Rutte en minister Wiebes.
NU 22.05.2019 De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) heeft inmiddels 431 schademeldingen binnengekregen na de forse aardbeving van woensdagochtend. Ook zijn negentien mogelijk acuut onveilige situaties gemeld.
De Groningers werden in de vroege ochtenduren opgeschrikt door getril en een harde klap. De aardbeving, waarvan het epicentrum onder Westerwijtwerd lag, duurde een aantal seconden.
Normaal krijgt de TCMG rond de dertig schademeldingen per dag binnen. Nu moet extra personeel ervoor zorgen dat alle Groningers te woord gestaan kunnen worden.
“Mensen bellen met vragen, om een schademelding te doen, maar ook om gewoon even het verhaal kwijt te kunnen.”
Waterschap Noorderzijlvest heeft een controle gedaan van onder meer de dijken en de waterschapswerken in de omgeving van Westerwijtwerd en kon woensdagmiddag concluderen dat er geen grote gebreken zijn aangetroffen.
Koning Willem-Alexander noemt het “verschrikkelijk” wat er is gebeurd. Premier Mark Rutte zei in het WNL-programma Goedemorgen Nederland dat de gaswinning inmiddels is veranderd in een nachtmerrie.
In de provincie Groningen zijn sinds de jaren negentig al meer dan duizend aardbevingen geregistreerd. Eind jaren vijftig begon het boren naar gas.
Telegraaf 22.05.2019Na de aardbeving bij Westerwijtwerd heeft de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) 593 aanvragen tot schadevergoeding gekregen. Die werden telefonisch of via de website ingediend. Het schadeloket kreeg tot 19.00 uur 281 telefoontjes.
Er kwamen 25 meldingen van mogelijk acuut onveilige situatie (AOS) binnen. Die moeten binnen 48 uur onderzocht worden. Volgens de TCMG zijn bij de nu zeven bezochte adressen geen veiligheidsmaatregelen nodig.
De meeste schademeldingen kwamen uit de gemeente Groningen (294). Daarnaast kwamen veel meldingen uit Het Hogeland (109) en Loppersum (61). Ook uit de provincie Drenthe kwam een tiental schademeldingen.
Het schadeloket blijft de komende dagen extra bemand en zal zondag ook geopend zijn om mensen te woord te staan.
NOS 22.05.2019 De gaswinning in Groningen moet zo snel mogelijk stoppen en de afhandeling van aardbevingsschade moet ruimhartig worden opgepakt. Dat zegt de Groningse commissaris van de koning René Paas na de aardbeving van vanochtend in de gemeente Loppersum.
“Deze beving maakt in een klap duidelijk dat Groningen nog niet veilig is”, zegt Paas. “Een aardbeving komt altijd als een verrassing, maar het was ons bekend dat er nog zo’n grote klap kon komen. “Volgens Paas is nu wel duidelijk dat zo snel mogelijk moet worden gestopt met gaswinning. “Meer gas terug is altijd beter.”
Bij het Schadeloket van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) zijn vandaag 19 meldingen binnengekomen van schade aan woningen of panden met een acuut onveilige situatie. Een speciaal team onderzoekt deze meldingen binnen 48 uur. In totaal kwamen er vandaag 431 aanvragen tot schadevergoeding binnen. Op een gewone dag zijn dat er circa dertig. Ook kwamen er honderden telefoontjes binnen van bewoners met vragen, maar soms bellen ze ook om gewoon even hun verhaal te doen, aldus de TCMG.
Dit jaar versterken
De Groningse commissaris wil dat er haast wordt gemaakt met de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied. “Ik wil gewoon dat er nog dit jaar feitelijk wordt versterkt. De Groningers willen resultaten zien, ze willen een gevoel van veiligheid”, zegt Paas. Hij praat vandaag met de verantwoordelijke ministers over de beving van vanochtend.
Inwoners van Westerwijtwerd reageerden vanochtend geschokt tegen RTV Noord:
Inwoners Westerwijtwerd: ‘Alsof er een dikke vrachtauto aankwam’
Ook burgemeester Hans Engels van de gemeente Loppersum wil dat de versterking van huizen sneller wordt opgepakt. “Er is hier sprake van een crisis. Je ziet geen rookpluimen, geen vuur en geen slachtoffers op de grond, maar we hebben hier een crisis”, zegt hij.
De politiek in Den Haag moet nu heel snel actie ondernemen, vindt de burgemeester, want er is veel onrust bij inwoners. “Den Haag wacht te lang op nieuwe beoordelingen, computermodellen, nieuwe inspecties en nieuwe adviezen. Ik zie nog geen enkel busje rijden om de huizen hier veilig te maken.”
Moedeloosheid
Minister Wiebes erkent dat het allemaal sneller moet en begrijpt dat Groningers moedeloos worden. Zowel de schadeafhandelingen als de afbouw van het boren moeten sneller, zegt hij.
“Dit is echt heel heftig. Je weet dat het kan gebeuren maar toch ben je ontstemd. Ik ben blij dat we hebben besloten om de gaswinning naar beneden te doen. Maar het moet sneller. Dus ik begrijp de moedeloosheid ook. We liggen voor op schema, maar het is duidelijk niet genoeg, de kans op bevingen is er nog steeds. Er moeten onorthodoxe maatregelen genomen worden.”
NAM moet uitleg geven
Omdat de aardbeving van vandaag zwaar was en lang duurde, moet de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) binnen 48 uur een analyse aanleveren bij het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De NAM is verantwoordelijk voor de gaswinning in Groningen.
Na de beving van vorig jaar moest ook een analyse worden aangeleverd; het SodM bepaalde daarna dat de gaswinning met bijna de helft moet worden teruggebracht.
Premier Rutte noemde de beving in het tv-programma Goedemorgen Nederland “verschrikkelijk”. Hij zei te hopen dat de schade meevalt. Volgens Rutte was iedereen in de jaren vijftig nog heel optimistisch over de gaswinning, maar is het nu “veranderd in een nachtmerrie”.
“Meer gas uit buitenland”
De belangengroep Groninger Bodem Beweging erkent dat de gaskraan niet vandaag of morgen dicht kan, maar vraagt de overheid om het proces wel te versnellen en ook serieus werk te maken van de versterkingsoperatie.
De groep zegt dat de overheid niet langer het argument van leveringszekerheid moet gebruiken om de gaskraan niet nog verder dicht te draaien. Dan moet maar meer gas in het buitenland worden gekocht, zegt de Groninger Bodem Beweging, want het belang van Groningers moet voorop staan.
Een andere belangengroep in het aardbevingsgebied, het Groninger Gasberaad, dringt ook aan op versnelling van de versterkingsoperatie. “Dit vraagt om een crisisachtige aanpak. Het bestaat niet dat we hier eindeloos bezig zijn met allerlei juridische procedures en discussies en niet een schadeproces van de grond krijgen”, zegt een woordvoerder.
Eerder legde NOS op 3 al uit hoe het kan dat de gaswinning in Groningen aardbevingen veroorzaakt. En waarom de gaskraan dichtdraaien niet per se betekent dat er dan geen bevingen meer plaatsvinden:
NU 22.05.2019 Duizenden Groningers werden woensdag om iets voor 6.00 uur wakker geschud door een aardbeving. In Westerwijtwerd, waar het epicentrum lag, klonk het volgens een bewoner alsof er “een trein onder het huis reed”, waarna een harde klap volgde. Groningen zag angstig toe hoe de aardbeving met een magnitude van 3.4 voor schade zorgde.
Jan Honderd, inwoner van Westerwijtwerd, was om 5.49 uur al wakker, maar lag nog wel in bed toen het hele huis begon te schudden en trillen. “Het was net of er een vrachtwagen aan kwam denderen. Maar doordat het geluid harder was, wist ik dat het om een aardbeving ging.”
Honderds vrouw sliep nog wel, maar schrok wakker van de beving. “Het duurde een seconde of drie, vier. Dat lijkt niet lang, maar op zo’n moment is het dat wel.”
Ook Dorien de Boer uit Westerwijtwerd, ruim 15 kilometer boven Groningen, werd wakker van de schokken. “Het is wel zo’n harde klap dat je er wakker van wordt. Het is net alsof er een trein onder het huis rijdt. Het geluid is te vergelijken met onweer.”
De aardbeving van woensdag veroorzaakte geen schade aan de woning van De Boer, maar voor Honderd is dat anders. “In de woning zaten al scheuren door eerdere bevingen, maar daar is weer een scheur bijgekomen.”
Een scheur in een woning in Westerwijtwerd. (Foto: ANP)
‘Van kastje naar de muur gestuurd’
Honderd heeft zijn eerdere schade gemeld bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG), maar daar wordt hij “van het kastje naar de muur” gestuurd. “In een binnenmuur zitten grote scheuren, dat heb ik in september vorig jaar gemeld, waarna ik onlangs bericht kreeg dat de commissie pas in augustus van dit jaar langs wil komen om de schade te controleren. Het komt over alsof ze eerder willen tegen- dan meewerken.”
Irene Louwrier herkent het beeld dat Honderd schetst. Ze woont in Noordbroek, dat zo’n 25 kilometer ten oosten van Westerwijtwerd ligt. “Er wordt van alles beloofd, maar het duurt zo lang voor er iets gebeurt. Dat is enorm frustrerend.”
Het gasveld in Groningen
Het gasveld beslaat ongeveer 900 vierkante kilometer, ofwel een derde van de provincie Groningen.
Eind jaren vijftig begon het boren naar gas, tientallen jaren later volgde de eerste beving.
Er zijn sinds de jaren negentig meer dan duizend aardbevingen in het noorden geweest ondanks herhaaldelijk terugschroeven van gaswinning. Deze aardbevingen leiden in veel gevallen tot schade aan de huizen.
Gaswinning ligt nu op 21,6 miljard kuub per jaar en moet in 2030 stilgelegd zijn.
Afhandeling van schademeldingen duurde lang
Een woordvoerder van de TCMG erkent dat het lang duurt voordat schademeldingen worden behandeld. “Dat komt omdat we in maart 2018 begonnen zijn met een stuwmeer aan openstaande meldingen”, vertelt Jouke Schaafsma, woordvoerder van de TCMG. “Het heeft vrij lang geduurd voor we genoeg deskundigen hadden, waarna de verwerking van schademeldingen op gang kwam.”
Volgens Schaafsma worden er op dit moment meer schademeldingen verwerkt dan er binnenkomen en loopt dat “stuwmeer” dus langzaam leeg. “Maar dat inlopen gaat te langzaam”, erkent hij. “We zijn met maatregelen bezig om dat sneller te laten verlopen.”
Het doel van de TCMG was om eind dit jaar alle openstaande schademeldingen te hebben afgehandeld, maar Schaafsma weet niet of dat na de beving van woensdag nog haalbaar is. “We moeten kijken wat de impact van de beving is.”
Louwrier sliep door de aardbeving van woensdag heen, maar hoorde later dat dorpsgenoten wél wakker werden. Ze moet nog controleren of haar woning extra schade heeft opgelopen, maar eerdere bevingen zorgden onder meer voor een grote scheur in de vloer van haar huis en een verzakte schoorsteen.
Als haar huis inderdaad extra schade heeft opgelopen en dat meldt bij de TCMG, betekent het dat Louwrier door “veel procedures” heen moet. “Daar word je weleens moe van. Lang niet alle mensen hebben de tijd of energie daarvoor. Heel veel Groningers voelen onmacht.”
‘We willen dat op nette manier met ons wordt omgegaan’
Honderd woont door de bevingen niet meer met plezier in het hoge noorden. “Je weet nooit wanneer het stopt.” Toch denkt hij niet aan verhuizen. “Ik ben hier geboren en woon er al mijn hele leven. Ik ga hier niet weg.”
Louwrier heeft er begrip voor dat er gas wordt gewonnen in Groningen. “Dat is het probleem ook niet. Maar dan moeten wel eerst de huizen versterkt worden, waarna pas het gas uit de bodem wordt gehaald. Wij profiteren ook van het gas, maar we willen gewoon dat er op een nette manier met ons wordt omgegaan.”
Telegraaf 22.05.2019 Een zware aardbeving van 3,4 op de schaal van Richter schudde Groningers woensdagochtend wakker. Dick Hoven uit Westerwijtwerd kan maar ėén conclusie trekken: ‘Ik ga hier weg!’
AD 22.05.2019 Rond 16.00 uur waren er 430 meldingen van schade gedaan vanwege de aardbeving in Groningen. In negentien gevallen was sprake van een acuut onveilige situatie, vijf daarvan zijn inmiddels geïnspecteerd.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) noemde de aantallen in een Kamerdebat over de gaswinning in Groningen. Dat debat was al eerder gepland, maar stond voor een groot deel in het teken van de zware beving met een kracht van 3.4, die Groningen vanochtend vroeg trof.
Het Waterschap Noorderzijlvest laat weten na inspecties geen grote gebreken bij dijken, dijkdoorgangen en waterschapswerken in het getroffen gebied te hebben gevonden. Medewerkers controleerden in de omgeving van het epicentrum bij Westerwijtwerd.
Ook een persleiding voor de afvoer van rioolwater van de stad Groningen naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Garmerwolde werd nagekeken. Ook hier kwamen geen grote gebreken aan het licht. Morgen gaat men verder met gedetailleerde inspecties om er zeker van te zijn dat de waterveiligheid niet te lijden heeft gehad.
MSN 22.05.2019 Na de aardbeving bij Westerwijtwerd heeft de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) 593 aanvragen tot schadevergoeding gekregen. Die werden telefonisch of via de website ingediend. Het schadeloket kreeg tot 19.00 uur 281 telefoontjes.
Er kwamen 25 meldingen van mogelijk acuut onveilige situatie (AOS) binnen. Die moeten binnen 48 uur onderzocht worden. Volgens de TCMG zijn bij de nu zeven bezochte adressen geen veiligheidsmaatregelen nodig.
De meeste schademeldingen kwamen uit de gemeente Groningen (294). Daarnaast kwamen veel meldingen uit Het Hogeland (109) en Loppersum (61). Ook uit de provincie Drenthe kwam een tiental schademeldingen.
Het schadeloket blijft de komende dagen extra bemand en zal zondag ook geopend zijn om mensen te woord te staan.
NU 22.05.2019 Ruim tweehonderd schademeldingen zijn woensdag binnengekomen bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen na de forse aardbeving met een magnitude van 3.4 in het Groningse dorp Westerwijtwerd. Ook werden mogelijke onveilige situaties gemeld.
Normaal gesproken worden er zo’n dertig schademeldingen per dag gedaan, nu zijn het er 234. Het gaat onder meer om scheuren in de muren.
Er kwamen zeven meldingen over mogelijk acuut onveilige situaties binnen. Een speciaal team onderzoekt deze meldingen. Later op woensdag wordt weer een update over het aantal schademeldingen verwacht.
De commissie heeft extra mensen ingezet om de telefoon op te nemen. De beving, die in de vroege ochtenduren plaatsvond, is door veel Groningers gevoeld.
“Mensen bellen met vragen, om een schademelding te doen, maar ook om gewoon even het verhaal kwijt te kunnen.”
De waterschappen voeren inspecties uit bij de dijken, kades, gemalen en sluizen om er zeker van te zijn dat daar geen gevaarlijke schade is ontstaan.
Aardbeving #Westerwijtwerd ook op diverse plekken in #Groningen gevoeld. In UMCG heeft de #aardbeving gelukkig geen gevolgen gehad in het operatiecentrum, Intensive Care en hartbewaking.
Op sociale media laten veel mensen in de omtrek van Westerwijtwerd, dat hemelsbreed 18 kilometer ten noordoosten van de stad Groningen ligt, weten dat ze zijn geschrokken van de aardbeving.
Premier Mark Rutte noemde de aardbeving in het WNL-programma Goedemorgen Nederland “verschrikkelijk”. Volgens Rutte was iedereen in de jaren vijftig nog heel optimistisch over de gaswinning, maar is die inmiddels “veranderd in een nachtmerrie”.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) maakt een analyse van de aardbeving, zoals ook is voorgeschreven in het protocol. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM) laat weten dat de beving langer heeft geduurd dan bijvoorbeeld de beving in Huizinge in 2012.
Meer dan duizend bevingen in provincie geregistreerd
In de provincie Groningen zijn sinds de jaren negentig al meer dan duizend aardbevingen geregistreerd. Sommige bevingen zijn amper voelbaar, andere leidden tot schade.
Vorig jaar vond een beving met dezelfde magnitude plaats bij Zeerijp. Daardoor raakten de maatregelen omtrent de afbouw van de gaswinning in een stroomversnelling. Het kabinet meldde een aantal maanden later dat de gaswinning in 2030 helemaal zal zijn stilgelegd en tot die tijd zal worden afgebouwd.
NOS 22.05.2019 Inwoners van de provincie Groningen zijn vanochtend wakker geschrokken door een van de zwaarste aardbevingen die het KNMI daar ooit heeft gemeten. “Ik denk dat ik net als de halve provincie Groningen wakker geschrokken ben”, reageert Ger Warink uit Loppersum.
Het epicentrum met een kracht van 3,4 lag bij Westerwijtwerd, een dorp 6,5 kilometer ten westen van Loppersum. De beving komt in de top 3 van zwaarste bevingen in Groningen gemeten. Warink vertelt wat er gebeurde.
“Je hoort gerommel aankomen. Er valt wat om in de kast, en je zit meteen rechtop. In totaal duurde het een seconde of vier”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. Het KNMI waarschuwt al voor mogelijke schade, maar Warink heeft dat nog niet kunnen bekijken. “Ik sta nog in de badjas hier, maar de schade zal er ongetwijfeld zijn.
350 bevingen
Hij vertelt dat zijn huis al 350 bevingen heeft meegemaakt. “Het is al gescheurd en verzakt. We zijn er nu al zo klaar mee. We weten het ook niet meer.”
Hij hoopt dat de timing van de aardbeving nog iets positiefs kan betekenen, want vandaag is er in de Tweede Kamer een debat over de mijnbouw in Groningen. “Als hij komt, dan maar vandaag. Het zou een mooie aanvulling zijn voor politici om te kijken hoe het nu verder moet.”
Ook inwoners van het dorp Westerwijtwerd reageerden vanochtend geschrokken:
Inwoners Westerwijtwerd: ‘Alsof er een dikke vrachtauto aankwam’
Tegen RTV Noord reageert Harme Dokter uit Bedum. “Mijn bed was hevig aan het kraken en het dak maakte lawaai. Verder weet ik nog niet wat er beneden is gebeurd.”
Jos Walstra uit de stad Groningen heeft de beving ook gevoeld. “Ik stond in de keuken te ontbijten en toen hoorde ik een klap. Vervolgens ging ik naar het toilet en het was net of de wc onder me weg donderde.”
Eerder legde NOS op 3 al uit hoe het kan dat de gaswinning in Groningen aardbevingen veroorzaakt. En waarom de gaskraan dichtdraaien niet per se betekent dat er dan geen bevingen meer plaatsvinden:
VK 22.05.2019 De aardbeving woensdagochtend vroeg bij Westerwijtwerd maakt één ding pijnlijk duidelijk: op een stap voorwaarts volgen in Groningen maar al te vaak twee stappen terug. ‘Het houdt niet op.’
Het Groningse Westerwijtwerd.Beeld Harry Cock
In de vroege woensdagochtend werd Groningen opnieuw met de neus op de feiten gedrukt: de grillige bodem onder het Hogeland laat zich amper dresseren. De aarde trilde weer, ditmaal onder Westerwijtwerd (nabij Loppersum) om 05.50 uur.
Met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter behoort de beving tot de zwaarste schokken in de regio ooit. Terwijl de gaswinning rond Loppersum juist gestaakt werd na de vorige wakeup-call: de beving in januari 2018 bij Zeerijp met dezelfde sterkte.
Enkele Groningse vlaggen halfstok aan de gevels, cameraploegen, een burgemeester die bij de brug nogmaals uitlegt dat het zo echt niet langer meer kan: het begint welhaast een vertrouwd beeld te worden. Een moedeloos stemmende herhaling van zetten. Welkom in Westerwijtwerd, epicentrum.
De meeste dorpsbewoners ondergaan de jongste beving gelaten. Ervaringsdeskundigen zijn ze inmiddels, een twijfelachtig predicaat. Het toegestroomde journaille is een bezienswaardigheid, de moeite waard te fotograferen. ‘Zo druk is het hier nooit’, grapt een voorbijgangster die nog kan lachen.
Een bewoonster van Westerwijtwerd wijst schade aan die is ontstaan door de aardbeving.Beeld ANP
Het huiskamercafé aan de Dorpsweg is voor de gelegenheid open ‘voor een bakkie troost’, belooft een bord aan de straat. Katrien en Thomas Dresscher bliezen de oude smederij in 2011 nieuw leven in, net voor de aardbeving bij Huizinge – met 3,6 op de schaal van Richter nog steeds de hevigste ooit.
Een sfeervolle gelegenheid is het geworden. Maar, zegt Katrien, die zoals zovelen vanmorgen wakker schrok: ‘Ik zou hier nu geen huis meer kopen. Nog los van de gevoelens van angst: je hebt altijd sores. Ik ken niemand die geen scheuren heeft.’ Of erger: naast het huiskamercafé verraadt een nieuwe fundering een oud winkelpand dat na eerdere bevingen opgegeven werd.
Acuut onveilig
Honderden mensen voelden de beving bij Westerwijtwerd, tot in de stad Groningen (ruim 20 kilometer verderop). Het aantal schademeldingen liep gedurende de dag op tot 431. Negentien huiseigenaren meldden vermeende ‘acuut onveilige situaties’. Die moeten met spoed geïnspecteerd worden. Er wordt extra mankracht ingezet.
Ter vergelijking: na de aardbeving bij Zeerijp in januari 2018 kwamen er uiteindelijk bijna zesduizend schademeldingen binnen. Net als nu volgde die beving op een relatief rustige periode. Toen al werd de illusie losgelaten dat de bodem zich laat kennen en mennen. Daarvoor is de ondergrondse spanning te zeer opgebouwd door decennia gaswinning.
De Groningse vlag hangt halfstok in Westerwijtwerd, waar het epicentrum lag van de aardbeving. Beeld ANP
‘Zeerijp’ trilde bestuurlijk flink na. Het kabinet kondigde terstond aan de gaskraan versneld dicht te draaien, te beginnen met boorputten in het meest gevoelige gebied rond Loppersum. Er kwam een nieuwe schaderegeling, weg van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ondergebracht bij een overheidsloket.
Groningen kreeg (weer) een zak geld om het leed te verzachten: 1,15 miljard euro om te investeren in leefbaarheid en de economie. Begin dit jaar werd bovendien een parlementaire enquête aangekondigd: hoe kon het in Groningen zo uit de hand lopen?
Tegelijkertijd is de praktijk in Groningen dat er voor gedupeerden niet veel veranderd is. Het staken van de gaswinning is een nog niet ingeloste belofte. De afbouw verloopt gestaag, meldde verantwoordelijk minister Wiebes (Economische zaken en Klimaat) onlangs. Maar de NAM mag dit jaar nog ‘gewoon’ 19,4 miljard kuub gas uit de grond halen (al was dat in 2013 nog 53 miljard kuub).
De nog steeds nodige versterking van huizen komt niet tot nauwelijks van de grond, mede door een koerswijziging van minister Wiebes (Economische zaken en Klimaat). Het dreigt een papieren tijger te worden, met alle frustraties van dien. Het nieuwe schadeloket kampt bovendien met een stuwmeer van duizenden niet afgehandelde schadeclaims.
2019 had het jaar moeten worden waarin die zouden worden weggewerkt. Maar met de recente schok lijkt dat nu ijdele hoop. ‘De nieuwe golf schademeldingen die na vandaag binnen gaat komen, kunnen ze binnen het huidige systeem niet aan’, aldus het Groninger Gasberaad.
Boeren demonstreren bij Westerwijtwerd en eisen een snellere schadeafhandeling.Beeld ANP
Heksenketel
Er zijn woensdagochtend geen huizen ingestort en gewonden zijn er opnieuw niet gevallen. Maar de schok van Westerwijtwerd zal Groningen opnieuw confronteren met het besef dat op één stap vooruit er al te vaak twee terug volgen. ‘Het houdt niet op’, zegt Yvonne, de moeder van Katrien, die uit Usquert naar Westerwijtwerd is gekomen voor een helpende hand. ‘Ze belde me vanmorgen: het is een heksenketel.’
‘De gaswinning is veranderd in een nachtmerrie’, zei Mark Rutte woensdagochtend in een reactie. Dat stempel is ook van toepassing op de dilemma’s waar de ooit zo lucratieve bodemactiviteit de politiek voor stelt.
De premier kon rekenen op Groningse hoon doordat hij aan zijn opmerking toevoegde dat we ook niet kunnen hebben ‘dat een verpleeghuis in Limburg in een koude winter geen gas heeft’. Tientallen boze boeren verzamelden zich spontaan op hun tractoren – inmiddels ook haast een ritueel.
‘U moet mij pas bedanken als ik de problemen heb opgelost’, zei Wiebes vorig jaar na de aardbeving in Zeerijp. Alsof het lot er mee speelde stond er woensdag opnieuw een Tweede Kamercommissievergadering over de gaswinning op de agenda – zoals eerder op dagen dat de bodem beefde.
Opnieuw beloofde de bewindsman vaart te maken. Maar opnieuw zijn de feiten de maatregelen te snel af. ‘Na Westerwijtwerd is crisisaanpak onvermijdelijk!’ is het laatste noodappèl van het Groninger Gasberaad. Maar welke crisisaanpak?
De beving had een kracht van 3.4 op de Schaal van Richter, en het epicentrum lag in Westerwijtwerd. In het dorp werden vlaggen halfstok gehesen, en ging men op zoek naar (nieuwe) scheuren.Ⓒ ANP
Telegraaf 22.05.2019De grond in Groningen trilde in de nacht van dinsdag op woensdag weer eens flink. De aardbeving bij het dorp Westerwijtwerd had een kracht van 3.4 op de schaal van Richter en was in grote delen van de provincie te voelen. „Ik dacht eerst dat mijn vriend zich hard omdraaide. Het bed ging heen en weer en onze dochter begon te huilen. Een aardig schudfestijn, een gek gevoel”, aldus een inwoonster van de stad Groningen. Een overzicht van de zwaarste gaswinningsaardbevingen, gebaseerd op gegevens van het KNMI.
Huizinge, augustus 2012: Aardbeving bij het gehucht Huizinge in de gemeente Loppersum. Met een kracht van 3.6 is het de zwaarste aardbeving ooit in het noorden.
Westeremden, augustus 2006: Beving bij Westeremden, hemelsbreed een paar kilometer ten oosten van Huizinge. De beving heeft een kracht van 3.5.
Zeerijp, januari 2018: Aardbeving met een kracht van 3.4 in Zeerijp bij Loppersum. Tot twintig kilometer verderop ontstaat schade: in de vloer van het Universitair Medisch Centrum Groningen verschijnt een meterslange scheur.
Roswinkel, februari 1997: De aardbevingen in Groningen krijgen veel aandacht, maar ook in buurprovincie Drenthe trilt de grond van tijd tot tijd. De zwaarste Drentse beving ooit, met een kracht van 3.4, was bij het dorp Roswinkel, tussen Emmen en de provincie Groningen. In juli 1998 is het weer raak en wordt Roswinkel getroffen door een beving met een kracht van 3.3.
2013, 2011, 2008 en 2000: Vier bevingen in het noorden hadden een kracht van 3.2: in februari 2013 bij het dorp Zandeweer, in juni 2011 bij Garrelsweer, in oktober 2008 bij Westeremden en in oktober 2000 bij Roswinkel.
Leermens, februari 2014: De grond trilt bij het dorp Leermens in de gemeente Loppersum. De beving heeft een kracht van 3.0.
Telegraaf 22.05.2019 De Groningse vlag hangt halfstok in Westerwijtwerd, waar het epicentrum lag van een aardbeving met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter. Het is de op twee na zwaarste beving in de provincie Groningen als gevolg van de gaswinning.
Na de zware aardbeving in Groningen van afgelopen ochtend is er nog onduidelijkheid over de omvang van de schade aan huizen en infrastructuur.
Telegraaf 22.05.2019Het Waterschap Noorderzijlvest en de provincie Groningen voeren woensdagochtend inspecties uit in het gebied dat werd getroffen door een zware aardbeving. Het waterschap controleert onder meer gemalen en sluizen, en een team van vijf tot tien medewerkers van de provincie inspecteert of er schade is aan wegen, bruggen en kunstwerken.
Het waterschap is alert op eventuele schade aan dijken en kades omdat deze „van belang zijn voor de veiligheid van onze inwoners.” Ook het waterschap Hunze en Aa’s controleerde waterkeringen en kunstwerken, als de Groevesluis en dijkdoorgangen bij Delfzijl. Daarbij kwamen geen bijzonderheden aan het licht, meldt het waterschap.
Bij een aardbeving met een kracht van meer dan 3.0 op de schaal van Richter, wordt bij het waterschap de zogenoemde calamiteitenorganisatie opgestart. Een inspectieploeg is inmiddels al aan de slag gegaan in het beheersgebied, dat ligt in het noorden en westen van de provincie Groningen, in de kop van Drenthe en in het Friese deel van het Lauwersmeergebied.
Kijk even om
Het Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG) laat via Twitter weten dat de aardschok ook in het ziekenhuis gevoeld is, maar dat de beving geen gevolgen heeft gehad in het operatiecentrum, op de intensive care en op de hartbewaking.
De woordvoerder van de veiligheidsregio Groningen riep Groningers op elkaar in de gaten te houden. „Schade kun je melden, maar de schrik niet. Dus kijk even bij de buren hoe het gaat.”
Woensdagochtend om 05.49 uur was er in Groningen een aardbeving met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag in het dorpje Westerwijtwerd.
Telegraaf 22.05.2019In het Groningse gehucht Westerwijtwerd, waar het epicentrum van de aardschok lag, hangen de vlaggen woensdagochtend halfstok. Ook in de tuin van Gerhard Visker, lid van de Groninger Bodem Beweging (GBB), hangt de Groningse vlag. „Dit moet echt stoppen”, klinkt het aangedaan. „De regering brengt ons nodeloos in gevaar.”
Visker werd even voor zessen wakker van een luide knal. „Het hele huis trilde en de ramen gingen heen en weer.” Voor hem is de maat nu echt vol. „Dit kan gewoon echt niet. De gaswinning moet eerder stoppen. Zo snel mogelijk.”
Ook zijn buurman Sip Woudstra lag nog te slapen toen de bodem begon te trillen. „Het was een doffe dreun. Ik zat meteen rechtop in mijn bed.” Hij wijst vanuit zijn voortuin op de scheuren in zijn buitenmuur. „Kijk dit is een nieuwe”, wijst hij. „En die. En die ook.” Woudstra had eerder al 20.000 euro schade. „We kregen maar de helft vergoed. Nu dit weer. Het is heel heftig.”
Telegraaf 22.05.2019René Paas, de Groningse commissaris van de Koning, wil dat de gaskraan zo snel als mogelijk wordt dichtgedraaid. Dat zegt hij in een reactie op de aardbeving met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter, die woensdagmorgen plaatsvond in de provincie Groningen. „Deze beving maakt in één klap duidelijk dat Groningen nog niet veilig is”, aldus Paas.
„We hebben te maken met huilende kinderen door de beving, de impact is groot. Uit een nachtmerrie word je wakker en dan is het klaar, maar dit blijft er”, aldus de commissaris.
Schademeldingen
Volgens Paas is de kans groot dat het aantal schademeldingen de komende dagen weer fors toeneemt. „Het was een tijdje zo dat er meer meldingen werden weggewerkt dan er binnenkwamen. Er zijn meer mensen nodig om het allemaal op te lossen.”
„Een aardbeving komt altijd als een verrassing, maar het was ons bekend dat er nog zo’n grote klap kon komen”, zegt de commissaris, die zelf in de stad Groningen was, maar de aardschok niet heeft gevoeld. „Dit vergroot voor de inwoners van Groningen wel het gevoel van onveiligheid. Het zal ook leiden tot meer verontwaardiging over het achterblijven van het tempo in het afbouwen van de gaswinning, het oplossen van schade en de versterking van huizen.”
Gas
Volgens Paas laat de beving de noodzaak zien dat de gaswinning zo snel als mogelijk moet worden afgebouwd. „Meer gas terug is altijd beter”, zegt Paas. Ook wil de commissaris dat de nieuwe schades snel en ruimhartig worden afgehandeld. „We zagen bij het schadeloket van de overheid een voorzichtig positieve ontwikkeling dat na jaren voor het eerst meer schades werden afgehandeld dan dat er meldingen bij kwamen. Dat patroon kan nu worden omgekeerd en dat moeten we voorkomen.”
Ook de versterkingsoperatie moet volgens Paas meer snelheid krijgen. „Het is duwen en trekken om meer capaciteit te krijgen voor het opnemen van versterkingsadviezen. Ik wil gewoon dat er nog dit jaar feitelijk wordt versterkt. De Groningers willen resultaten zien. Ze willen een gevoel van veiligheid.”
Het vlot trekken van de versterking is een belangrijk bespreekpunt tussen het Rijk en de lokale en regionale overheden in Groningen. „We zaten en zitten erbovenop”, zegt Paas. „We bereiken wel akkoorden, maar voor de mensen in het gebied is er nog weinig veranderd.”
Paas weet niet of de nieuwe beving een ’gamechanger’ zal zijn in de discussie rond de gaswinning en de versterking. „Na de zware beving van 3.4 in Zeerijp vorig jaar, zag je dat er ineens heel snel een schadeprotocol lag.
Dat was juridisch proza. We hebben op 5 juni een volgend bestuurlijk overleg gepland, maar de Groningers mogen er zeker van zijn dat er de komende dagen intensief overleg zal zijn en het vergroten van de capaciteit in de versterkingsopgave is daarin een belangrijk punt. Ik ga vandaag ook zeker met meerdere ministers contact hebben over deze klap.”
NU 22.05.2019 Groningen is woensdagochtend vroeg getroffen door een flinke aardbeving. Volgens het KNMI had de beving een magnitude van 3.4.
Veel mensen in een groot gebied hebben de beving gevoeld. De regionale omroep RTV Noord ontving meer dan honderd meldingen over de aardbeving, die om 5.49 uur plaatsvond.
Het epicentrum van de beving lag volgens het KNMI bij Westerwijtwerd, een dorp in het noorden van de provincie. De plaats ligt hemelsbreed ongeveer 18 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Groningen.
De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) heeft het woensdagmorgen druk met het opnemen van schademeldingen. Er is echter nog geen duidelijkheid over het aantal nieuwe schademeldingen.
“Pas in de loop van de ochtend wordt duidelijk hoeveel meldingen we al hebben binnengekregen. Het gaat soms ook om vragen, in plaats van meldingen. Daarnaast zijn de telefoonlijnen pas open sinds 8.00 uur”, aldus de woordvoerder.
Op sociale media lieten veel mensen in de provincie Groningen weten dat ze waren geschrokken, maar niemand rept over schade. “Hele bed trilde, iedereen wakker”, meldde iemand. Een ander zei: “Hele huis schudt en kraakt.” Ook laten mensen op Twitter weten dat ze de beving in de stad Groningen hebben gevoeld.
Premier Mark Rutte noemt de aardbeving “verschrikkelijk”. “Ik hoop van harte dat de schade beperkt blijft”, zei hij in het WNL-programma Goedemorgen Nederland. Volgens Rutte was iedereen in de jaren vijftig nog heel optimistisch over de gaswinning, maar is die inmiddels “veranderd in een nachtmerrie”.
De Groningse bodem was al een paar dagen onrustig. Sinds zaterdag werden er meerdere kleine bevingen gemeten. De aardbevingen zijn het gevolg van de gaswinning in de provincie.
In januari vorig jaar vond een aardbeving plaats in het Groningse Zeerijp. Die had eveneens een magnitude van 3.4. Het ging om de zwaarste beving in Groningen in vijf jaar tijd. Er werden toen duizenden schademeldingen ingediend.
De beving in Zeerijp had veel invloed op de gaswinning in het gebied. Zo liet de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de dag erna weten de gaswinning op meerdere plaatsen te stoppen of terug te schroeven. In een later stadium besloot het kabinet de gaswinning tot 2030 in stappen te gaan afbouwen naar nul.
Een inwoonster van Westerwijtwerd toont de schade die door de aardbeving is ontstaan. (Foto: ANP)
Woensdag debat in de Tweede Kamer
In maart werd een parlementaire enquête over de wijze waarop het kabinet is omgegaan met de risico’s van de gaswinning aangekondigd. Woensdagmiddag staat er in de Tweede Kamer een debat met minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) over de gaswinning gepland.
Volgens het KNMI zijn er dit jaar tot nu toe zes aardbevingen met een magnitude van 1.5 of hoger geregistreerd in het Groningenveld. In 2018 waren dat er in totaal vijftien.
Een grote beving in 2012 in Huizinge is de zwaarste aardbeving die ooit in Groningen is gemeten. Die had een magnitude van 3.6.
Telegraaf 22.05.2019De provincie Groningen is woensdagochtend vroeg opgeschrikt door een aardbeving. Deze had een kracht van 3.4, aldus het KNMI. Volgens de meteorologische dienst lag het epicentrum van de beving in het dorp Westerwijtwerd. Dat ligt hemelsbreed ongeveer 18 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Groningen.
De zwaarste aardbeving in Groningen tot dusver was in 2012 in Huizinge (in de gemeente Loppersum). Die had een kracht van 3.6. In januari vond er een aardbeving plaats in het Groningse dorp Zeerijp. Deze had eveneens een kracht van 3.4. De dag na die beving kwamen er zo’n duizend meldingen van schade binnen. Volgens het KNMI zal deze nieuwe beving hoogstwaarschijnlijk opnieuw voor veel schademeldingen zorgen.
Op sociale media melden veel mensen dat ze de beving hebben gevoeld. De beving deed zich voor rond 5.45 uur en komt volgens het KNMI in de top drie met zwaarste bevingen in Groningen.
’Voelde huis bewegen’
Een inwoner van de stad Groningen zegt woensdagochtend wakker te zijn geworden door de beving. „Ik voelde het huis bewegen. Dit heb ik niet vaak zo meegemaakt.”
Onze correspondent in Groningen André Spaansen werd ook wakker van de beving. „En ik woon nog wel aan de westkant van de stad. Dit is zeker niet gebruikelijk.”
Op Twitter laten ook veel mensen weten de beving te hebben gevoeld. „Zooo, wakker geworden van een flinke aardbeving”, zegt iemand in Groningen. Een ander meldt: „Hele bed trilde, iedereen wakker.” „Dat was een zware”, constateert een ander. Nog iemand zegt: „Hele huis schudt en kraakt…” Ook inwoners van onder meer Winsum, Bedum, Zeerijp en Appingedam doen meldingen via twitter over de beving.
Op de redactie van RTV Noord zijn honderden meldingen binnengekomen van de aardbeving. Een man uit Ten Boer laat op Radio 2 weten dat hij vreest voor schade. „Ik ga zo een rondje om mijn huis maken om te kijken of er nog iets bij gekomen is.”
Gaswinning
De aardbevingen in Groningen zijn het gevolg van de gaswinning in de provincie. De zwaarte van de beving bij Zeerijp had veel invloed op de gaswinning in het gebied. Zo liet de NAM de dag na die beving weten de gaswinning op meerdere plaatsen te stoppen of terug te schroeven. In een later stadium besloot het kabinet uiteindelijk de gaswinning helemaal te gaan afbouwen, naar nul rond 2030.
In Groningen is veel kritiek op hoe er wordt omgegaan met de schadeafhandeling van de aardbeving in 2018, iets waarvoor de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen verantwoordelijk is. Veel mensen wachten nog steeds op compensatie, terwijl de beving al meer dan een jaar geleden plaatsvond.
Een overzicht van het KNMI toont aan dat er in april en mei al een groot aantal kleinere aardbevingen waren in de provincie Groningen. Het gaat om veertien bevingen tussen 16 april en 20 mei, in kracht variërend van 0.5 tot 1.8.
NOS 22.05.2019 In de provincie Groningen is vanochtend een forse aardbeving geweest. Het KNMI meldt dat die een kracht had van 3,4. Het epicentrum lag bij Westerwijtwerd, een dorp in de gemeente Loppersum.
Vorig jaar januari werd Groningen ook opgeschrikt door een aardbeving met een kracht van 3,4. Het epicentrum lag toen in Zeerijp, eveneens in de gemeente Loppersum. Na die beving kwamen 3000 schademeldingen binnen.
“De beving van vanochtend komt nu in de top 3 van zwaarste bevingen in Groningen”, zegt seismoloog Läslo Evers van het KNMI. “Deze beving zal schade hebben veroorzaakt.” De zwaarste beving ooit in de provincie was in 2012 in Huizinge en had een kracht van 3,6.
Inwoners Westerwijtwerd: ‘Alsof er een dikke vrachtauto aankwam’
De hevigste aardbevingen in de provincie Groningen:
3,6 in Huizinge in 2012
3,5 in Westeremden, 2006
3,4 in Westerwijtwerd, 2019
3,4 in Zeerijp, 2018
3,2 in Garrelsweer, 2013
Honderden meldingen, Rutte reageert
De redactie van RTV Noord kreeg rond 05.50 uur vanuit een groot deel van de provincie honderden berichten van mensen die de beving voelden.
Er werd gereageerd vanuit Winsum, Ten Boer, de stad Groningen, Haren, Bedum, Zeerijp en Appingedam.
Premier Rutte noemt de aardbeving van vanochtend “verschrikkelijk”. In het tv-programma Goedemorgen Nederland zei hij te hopen dat de schade meevalt. Volgens Rutte was iedereen in de jaren vijftig nog heel optimistisch over de gaswinning, maar is het nu “veranderd in een nachtmerrie”.
Extra maatregelen
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gaat nu gegevens over de aardbeving van vanochtend verzamelen. Daarna bekijkt de toezichthouder of extra maatregelen moeten worden genomen om de kans op nieuwe aardbevingen te verkleinen. Na de beving van vorig jaar in Zeerijp adviseerde het SodM om de gaswinning terug te draaien naar 12 miljard kuub.
De Veiligheidsregio Groningen roept mensen op om bij hun buren te gaan kijken of daar alles goed is. De beving heeft nog niet geleid tot inzet van de hulpdiensten, meldt de Veiligheidsregio.
Extra telefonisten
Bij het schadeloket waar mensen melding kunnen maken van schade aan hun huis zijn vanochtend 234 meldingen binnengekomen. Volgens een woordvoerder is het duidelijk drukker dan normaal. Naast de online-aanvragen voor een schadevergoeding hebben ook veel mensen naar het loket gebeld. “Met meldingen, vragen of soms omdat mensen hun verhaal bij ons kwijt willen”, zegt een woordvoerder. De instantie heeft extra telefonisten opgeroepen om de drukte aan te kunnen.
Ook zijn er zeven meldingen binnengekomen van ‘acuut onveilige situaties’. De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen moet die meldingen binnen 48 uur onderzoeken. Het gaat dan om bijvoorbeeld piepende of krakende huizen, maar niet om levensbedreigende situaties.
De waterschappen in het aardbevingsgebied controleren vandaag kades, sluizen en gemalen op schade. Ook medewerkers van de provincie gaan op pad; zij kijken hoe de toestand van wegen, bruggen en kunstwerken is na de aardbeving.
Eerder legde NOS op 3 al uit hoe het kan dat de gaswinning in Groningen aardbevingen veroorzaakt. En waarom de gaskraan dichtdraaien niet per se betekent dat er dan geen bevingen meer plaatsvinden:
Het is de hoogste tijd voor weer een nieuwe uitdaging !!!!
Theresa May vertrekt 07.06.2019
Het was op 07.06.2019 de laatste dag van Theresa May als partijleider van de Conservatieven. Wel blijft ze voorlopig nog waarnemend premier. Vier vragen over hoe nu verder voor het VK.
De Britse premier Theresa May stapt op. Ze nam op 7 juni 2019 definitief ontslag als leider van de Conservatieve Partij en blijft aan als premier tot haar partijgenoten een opvolger hebben gekozen.
An arrangement of UK daily newspapers photographed as an illustration in London on May 25, 2019 shows front page headlines reporting on the resignation speech of Britain’s Prime Minister Theresa May. Beleaguered British Prime Minister Theresa May announced on May 24 that she will resign on June 7 following a Conservative Party mutiny over her remaining in power. All the UK papers carried the story on their front pages with headlines like the Guardian’s “Broken by Brexit”, the Daily Mail’s “A Crying Shame” and the Times’ “It all ends in tears”.
May stapt op omdat het haar maar niet lukt om een deal te bereiken met de Europese Unie. De Roep om haar vertrek klonk de afgelopen weken al steeds luider binnen haar partij.
Nieuwe premier Boris Johnson
De nieuwe leider van de Tories en aankomend Brits premier Boris Johnsonontvangt vanuit de hele wereld felicitaties. Ursula von der Leyen, die later dit jaar Jean-Claude Juncker opvolgt als voorzitter van de Europese Commissie, zei kort voor een treffen met de Franse president Macron dat ze uitkijkt naar een goede samenwerking met Johnson.
AD 24.07.2019
Er zijn een hoop verschillende en moeilijke dossiers om op te lossen, voegde Von der Leyen eraan toe. Ook Macron feliciteerde Johnson (55) met diens verkiezing tot leider van de Conservatieve Partij.
Aan het begin van de middag maakten de Tories bekend dat Johnson de leiderschapsverkiezing had gewonnen van Jeremy Hunt, de minister van Buitenlandse Zaken. Johnson had twee keer zo veel stemmen gekregen als zijn tegenstander.
Ondanks een mogelijke No Deal-Brexit, handelsconflicten en de ruzie tussen de VS en Iran gaat het economisch best goed. De wereldeconomie buigt, maar barst (nog) niet, stelt het IMF.
Boris Johnson wordt de nieuwe Britse premier. Hij heeft de strijd om het leiderschap van de Conservatieven gewonnen van Jeremy Hunt en is daardoor vanaf morgen de nieuwe premiervan 66 miljoen Britten.
Dat is zojuist bekendgemaakt. De winst van Johnson komt niet als een verrassing, in de peilingen had hij een grote voorsprong op Hunt. De bijna 160.000 leden van de Conservatieve partij mochten de afgelopen weken hun stem uitbrengen op een van de twee. Johnson kreeg 92.153 van de stemmen, Hunt kreeg 46.656 stemmen.
Ursula van der Leyden zegt uitstel Brexit !
De mogelijk nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, staat open voor een nieuw uitstel van de brexit als het Verenigd Koninkrijk daar om zou vragen. “Meer tijd geven moet mogelijk zijn als er een goede reden voor is”, zei ze in het Europees Parlement.
Het vertrek van de Britten uit de EU, dat eigenlijk op 29 maart 2019 had moeten plaatsvinden maar is uitgesteld tot 31 oktober 2019, noemde ze “een serieus besluit dat we betreuren maar respecteren. Het Verenigd Koninkrijk zal altijd een bondgenoot blijven”, zei ze onder gejoel van Britse parlementariërs.
Door het eerdere uitstel van het Britse vertrek uit de EU moest het land meedoen aan de Europese verkiezingen eind mei en zijn 73 politici geïnstalleerd. De Brexit Party van Nigel Farage won met 29 de meeste zetels. De Liberal Democrats die tegen een brexit zijn, werden tweede en hebben 16 zetels. Door de onzekerheid over het vertrek van de Britten uit de EU is onduidelijk hoe lang zij in het EU-parlement zullen zitten.
De positie van May is verder onder druk komen te staan nadat ze eerder had aangekondigd een aangepaste versie van haar brexitdeal in stemming te willen brengen.
May kwam de afgelopen dagen steeds meer onder vuur te liggen vanwege haar nieuwe poging om de brexit-deal met de Europese Unie goedgekeurd te krijgen door het Lagerhuis. Conservatieve partijgenoten reageerden woedend op Mays plan om de weg vrij te maken voor een tweede brexit-referendum.
AD 20.07.2019
Telegraaf 25.05.2019
AD 28.05.2019
Het Lagerhuis verwierp haar brexitdeal met de EU al drie keeren haar partij leed een zware nederlaag bij de recente lokale verkiezingen. May zag hierdoor haar gezag de afgelopen maanden steeds verder afbrokkelen.
Telegraaf 27.05.2019
Brexit Party winnaar
De Brexit Party onder leiding van Nigel Farage is dus uiteindelijk in het Verenigd Koninkrijk de winnaar geworden van de verkiezingen voor het Europees Parlement. De partij, die voor het eerst meedeed, kreeg 31,7 procent van de stemmen.
De regerende Conservative Party van scheidend premier Theresa May komt met 8,7 procent van de stemmen uit op de vijfde plaats. Dat is ruim de helft minder dan vijf jaar geleden.
Plek aan tafel
Farage wil dat zijn overwinning direct wordt omgezet in concrete acties. Zo eist hij een plek aan tafel bij de onderhandelingen over de brexit. En als dat niet gebeurt, zo dreigt hij, zet hij de Britse politiek “op z’n kop”.
Anti- en pro-brexit
Uit de uitslag is op te maken dat de anti-brexit-partijen meer stemmen hebben gekregen dan de partijen die het liefst zo snel mogelijk uit de Europese Unie willen. De Liberal Democrats,Groenen, SNP, Change UK en Plaid Cymru uit Wales behaalden bij elkaar 40,4 procent van de stemmen, de pro-brexit-partijen Brexit Party en UKIP 34,9 procent.
Zo’n 37 procent van de Britten ging naar de stembus.
Peilingen voorspelde inmiddels al dat de conservatieven opnieuw worden afgestraft bij de actuele Europese verkiezingen.
De anti-EU-partij Brexit Party leek al de grote winnaar te gaan worden van de verkiezingen voor het Europees Parlement. In de eerste peiling van Britain Elects komt de nieuwe partij van Nigel Farage uit op 31,6 procent van de stemmen, melden Britse media.
Labour en de pro-EU partij Liberal Democrats strijden om de tweede plaats met elk 18 tot 19 procent. De Conservative Party van uittredend premier Theresa May verliest naar verwachting de helft van de zetels en haalt 12,4 procent.
Onvrede
Haar positie kwam woensdag 22.05.2019 nog verder onder druk te staan vanwege de onvrede over haar aangepaste brexitdeal, die ze begin juni aan het Lagerhuis wil voorleggen. Een van Mays ministers, Andrea Leadsomverantwoordelijk voor parlementaire vragen, diende haar ontslag in. Leadsom verklaarde dat ze het brexitakkoord van May niet in het parlement kon aankondigen omdat ze er niet in gelooft. ”Ik heb geen vertrouwen meer in onze aanpak”, schreef ze in haar ontslagbrief.
Positie onhoudbaar
De positie van Theresa May was onhoudbaar geworden, zegt correspondent Anne Saenen. “Het ging al lang niet meer over brexit, het ging om de boodschapper. Mensen hadden er geen vertrouwen meer in dat May nog tot een oplossing zou komen. Ze bleef tot nu toe met haar vingernageltjes aan de rand van de afgrond hangen, nu is het dus gebeurd.”
Hoe nu verder ??
De Europese Unie houdt vast aan het brexit-akkoord dat onder premier May tot stand kwam. Haar vertrek verandert daar niks aan, meldde een woordvoerder van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU.
“Er is niks veranderd”, zei de woordvoerder toen ze gevraagd werd naar de ruimte voor onderhandelingen met de opvolger van May. “Onze positie over het akkoord staat vast.”
De woordvoerder voegde eraan toe dat de brexitdatum van 31 oktober 2019 voor Brussel ook nog altijd geldt. Als er het Verenigd Koninkrijk voor die tijd niet instemt met het onderhandelingsresultaat, zal het land zonder afspraken de unie verlaten, een no-dealbrexit.
Conservatieven kiezen opvolger
Premier May maakte gisterochtend bekend dat ze op 7 juni aftreedt als partijleider van de Conservatieven, en vervolgens als premier. Ondanks herhaalde pogingen lukte het haar niet de afspraken met de EU door het Britse Lagerhuis te krijgen.
Volgens de EU-woordvoerder heeft voorzitter Juncker van de Europese Commissie altijd prettig met May samengewerkt. “Hij heeft haar aankondiging zonder persoonlijke vreugde gevolgd.” Ze voegde eraan toe dat Juncker uiteraard beschikbaar blijft voor gesprekken met May’s opvolger.
Wie May gaat opvolgen als premier zal worden bepaald door de leden van haar Conservatieve Partij, naar verwachting voor het einde van juli. Oud-minister en brexiteer Boris Johnson wordt gezien als de belangrijkste kandidaat.
Impasse
Bondskanselier Merkel liet weten dat ze hoopt dat Londen er uitkomt. “Duitsland zal er alles aan doen om een goede relatie met Groot-Brittannië te behouden, een ordelijk vertrek mogelijk te maken en daarna goed samen te werken”, zei haar woordvoerder.
Volgens de Franse president Macron is het nog te vroeg om te zeggen wat de gevolgen zullen zijn van het vertrek van May, maar is zijn land ook bereid met de volgende premier samen te werken.
Met het oog op de EU-verkiezingen die in Frankrijk dit weekend worden gehouden, zei hij dat het vertrek van May bewijst dat het “bij een belangrijke beslissing goed is om te beseffen dat een afwijzing zonder alternatief leidt tot een impasse”.
Het is vandaag 07.06.2019 de laatste dag van Theresa May als partijleider van de Conservatieven. Wel blijft ze voorlopig nog waarnemend premier. Vier vragen over hoe nu verder voor het VK.
NOS 27.07.2019 De Amerikaanse president Trump heeft Boris Johnson telefonisch gefeliciteerd met zijn aantreden als premier van Groot-Brittannië. Johnson volgde eerder deze week Theresa May op die er niet in slaagde om het vertrek uit de Europese Unie door te voeren.
Trump zegt dat hij het met Johnson al heeft gehad over een nieuw handelsakkoord dat nodig is voor als brexit een feit is. Volgens beide wereldleiders biedt het vertrek een grote kans om de economische banden tussen de VS en Groot-Brittannië te versterken. Johnson wil de brexit voor 31 oktober invoeren.
Ook kwam in het telefoongesprek de oplopende spanning in Iran aan bod die ontstond na de recente entering van een Britse olietanker in de straat van Hormuz.
Trump en Johnson hebben afgesproken om elkaar te ontmoeten bij een G7-top in het Franse Biarritz volgende maand.
AD 27.07.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft een telefonisch onderhoud gehad met Boris Johnson waarin hij de kersverse Britse premier ‘een uitgebreid vrijhandelsakkoord’ in het vooruitzicht stelde als de Britten uit de Europese Unie stappen. Volgens beide wereldleiders biedt het vertrek een grote kans om de economische banden tussen de VS en Groot-Brittannië te versterken.
Binnen de Europese Unie worden vrijhandelsakkoorden centraal geregeld. Indien Groot-Brittannië in november de EU verlaat, kan het nieuwe bilaterale handelsakkoorden sluiten. Experts tonen zich niettemin sceptisch over de slagingskansen van de Britten.
Het onderhandelen van dergelijke akkoorden is doorgaans een proces van de lange adem. Bovendien heeft Londen beduidend minder onderhandelingskracht dan de Europese Unie in zijn geheel. Een geplande vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en de VS werd na de verkiezing van Trump in 2016 nog in de koelkast gezet.
Geweldige premier
De aanstelling van Johnson als opvolger van Theresa May, kan in elk geval rekenen op de goedkeuring van Trump. Hij liet na het gesprek blijken zeer gecharmeerd te zijn van zijn Britse collega. ,,Ik voorspel dat hij een geweldige premier wordt’’, zei Trump, die Johnson een ‘goede vent’ noemde.
Ook kwam in het telefoongesprek de oplopende spanning in Iran aan bod die ontstond na de recente entering van een Britse olietanker in de straat van Hormuz. De leiders ontmoeten elkaar volgende maand naar verwachting ook persoonlijk. Dat gebeurt op de G7-top in het Franse Biarritz.
AD 26.07.2019 Boris Johnson heeft haast. Het wordt erop of eronder voor de nieuwe Britse premier, die de beruchte Dominic Cummings als belangrijkste adviseur aanstelde.
Geen mitsen en maren, de Britten stappen op 31 oktober uit de Europese Unie (EU). In zijn eerste toespraak als premier in het Lagerhuis heeft Boris Johnson niet het minste beloofd. Op den duur zal Groot-Brittannië, eenmaal buiten de EU, het meest fantastische land ter wereld worden en het economisch meest welvarende van Europa, aldus de kersverse premier.
Johnson heeft geen tijd meer voor intern gekibbel en vertrouwt op een kabinet van uitsluitend getrouwen. Daarbij ook zijn broer Jo Johnson die – zeer ongebruikelijk in de Britse politiek – minister mag worden. Het team zal mede worden aangestuurd door de man zonder wie Johnson waarschijnlijk nooit premier zou zijn geworden: Dominic Cummings (47). Deze voormalige architect van de succesvolle Vote Leave-campagne is terug. Zonder hem hadden de brexiteers het referendum van 2016 waarschijnlijk verloren en was David Cameron premier gebleven.
Cummings is voor Johnson wat Steve Bannon was voor de Amerikaanse president Donald Trump: een gevreesde intrigant, maar ook een uitmuntend strateeg voor wie het doel de middelen heiligt. Iemand die vooral aanvoelt waar de angsten van de kiezer zitten en daarop inspeelt. Cummings zette de toon van het Britse referendum over het EU-lidmaatschap. Hij bedacht de slogan Take back control, wat suggereerde dat de Britten geen baas waren in eigen land.
Bij de militanten die hij de straat opstuurde om kiezers te winnen, hamerde hij erop dat ze altijd en steeds opnieuw twee dingen moesten herhalen: ten eerste kost de EU de Britse belastingbetaler 350 miljoen pond per week, iets dat ten koste gaat van de nationale gezondheidszorg NHS; ten tweede staat Turkije op het punt lid te worden van de EU. Beide klopten niet. Maar degenen die wel lid wilden blijven, hadden geen repliek en leave won tegen veler verwachting.
Hoe Cummings dat flikte, werd verfilmd in de film Brexit: The Uncivil War, waarin de Britse topacteur Benedict Cumberbatch de rol van de excentrieke strateeg speelt. Volgens de vrouw van Cummings was de vertolking wel herkenbaar. Cummings is keihard en heeft maling aan regels en afspraken. Hij wordt daarom gehaat door verliezers van het referendum, maar is net zo omstreden binnen de Conservative Party die hij nu ten dienste staat.
De inzet van oude garde brexiteers vond hij teleurstellend tijdens de referendumcampagne, omdat ‘ze het te druk hebben met jagen, skiën of achter de vrouwen aanzitten’. Ze waren als ‘een uitgezaaide tumor die maar beter uit het lichaam van de Britse politiek kon worden gesneden’.
Zo praat Cummings. Tegen de Vote Leave-campagne loopt trouwens nog een gerechtelijk onderzoek vanwege illegale uitgaven, onder meer aan de datafirma AggregateIQ , waardoor Cummings brexit-twijfelaars kon bestoken via sociale media. Cummings weigerde daarover te getuigen voor een parlementaire commissie.
Wantrouwen
Johnson zal alle trucs van Cummings kunnen gebruiken, want de nieuwe premier staat politiek gezien zwak met een meerderheid van slechts twee zetels. Gisteren al dreigde de ongeduldige nieuwe leider van de Liberal Democrats, Jo Swinson, met een motie van wantrouwen. Te vroeg, volgens Labour dat zelf de regie wil nemen. Maar dat die motie er voor 31 oktober zal komen, lijkt onvermijdelijk.
Met dit verdeelde parlement kan ook Johnson nauwelijks vooruit. Daarbij tikt de klok, want elke teleurstelling of vertraging die de hoog van de toren blazende premier moet incasseren over de brexit, zal knagen aan zijn geloofwaardigheid als de man die het allemaal wél gaat regelen. En dat is weer koren op de molen van Nigel Farage en diens Brexit Party.
Niet het in de touwen hangende en ruziënde Labour, maar de nationalistische partij van Farage vormt de grootste dreiging voor de Conservative Party. Een deel van hun achterban wil gewoon weg bij de EU, desnoods met Farage.
NU 25.07.2019 De nieuwe Britse premier Boris Johnson heeft begin donderdagavond voor het eerst telefonisch contact gehad met Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie. Beide partijen herhaalden hun Brexit-standpunten en staan nog steeds lijnrecht tegenover elkaar.
In het gesprek heeft Juncker herhaald dat het scheidingsakkoord dat Londen en Brussel eind november zijn overeengekomen “de beste en enig mogelijke overeenkomst” is, aldus een woordvoerder in Brussel.
De Commissie blijft “beschikbaar” om over de toekomstige relatie tussen de EU en de Britten te praten en staat klaar om “alle ideeën die het Verenigd Koninkrijk op tafel legt te analyseren, op voorwaarde dat die verenigbaar zijn met de scheidingsovereenkomst”.
Volgens de commissiewoordvoerder “wisselden Juncker en Johnson daarna hun mobiele telefoonnummers uit en spraken ze af in contact te blijven.” Juncker zei ook de komende weken beschikbaar te zijn als Johnson wil praten en zijn positie wil toelichten.
Johnson wil backstopregeling van tafel
Een woordvoerder van Johnson liet op zijn beurt weten dat de kersverse Britse premier aan Juncker heeft verteld dat de backstopregeling voor de Ierse grens van tafel moet om een ‘no deal-Brexit’ te voorkomen. Johnson heeft ook gezegd dat het niet mogelijk is om de uittredingsovereenkomst van zijn voorganger Theresa May door het Britse Lagerhuis te krijgen.
Johnson heeft zijn achterban beloofd dat hij door nieuwe onderhandelingen een betere Brexit kan regelen. Tegelijkertijd zegt hij niet bang te zijn voor een uittreding zonder akkoord. Hij dreigt de ‘echtscheidingsbetaling’ die met Brussel is overeengekomen niet te betalen. Die bedraagt grofweg 43 miljard euro.
In een notitie aan lidstaten bestempelde EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier Johnsons eisen eerder op donderdag als “onaanvaardbaar”.
In zijn eerste toespraak als premier in het Lagerhuis beloofde Johnson donderdag het “begin van een nieuwe gouden eeuw”.
Johnson noemde na zijn inauguratie op woensdag de eerste namen van politici die zitting zullen nemen in zijn kabinet. Britse commentatoren merken op dat de nieuwe Britse regering de meest rechtse sinds de jaren tachtig wordt. Johnson, die duidelijk snapt dat het regelen van de uittreding uit de EU de hoogste prioriteit heeft, koos voor veel posten Brexit-haviken uit zijn partij.
Enkele van de meest opvallende namen zijn die van Jacob Rees-Mogg, de oerconservatieve leider van de Conservatieve Brexit-pressiegroep ERG, Sajid Javid, Priti Patel en Dominic Raab, die de Britse hoofdonderhandelaar was bij de gesprekken die leidden tot de uittredingsovereenkomst van May. Raab verliet haar kabinet uit onvrede over die deal.
Rees-Mogg is de nieuwe leider van de Conservatieve fractie in het Lagerhuis, de relatief onervaren Javid is benoemd tot minister van Financiën, Raab is minister van Buitenlandse Zaken en Patel wordt minister van Binnenlandse Zaken.
Die laatste benoeming is ook niet onomstreden. Patel werd door May ontslagen toen ze als minister van Internationale Ontwikkeling een aantal clandestiene ontmoetingen met Israëlische politici had. Ook haar openlijk uitgesproken steun voor de doodstraf – een standpunt waar ze inmiddels van lijkt te zijn afgestapt – leverde haar in het verleden veel kritiek op.
NOS 25.07.2019 De nieuwe Britse premier Johnson roept de Europese Unie op om opnieuw te onderhandelen over een brexitdeal. Hij zei dat in zijn eerste toespraak als premier in het Britse parlement. Johnson zei dat de EU verlaten met een akkoord zijn voorkeur heeft. “Maar een ding moet duidelijk zijn: het terugtrekkingsakkoord is hier in het parlement drie keer verworpen”, zei hij.
Johnson wil onder meer af van de backstop, de afspraak dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland als de EU en het VK er in de twee jaar durende overgangsfase niet in slagen een handelsakkoord te sluiten.
Dat zou betekenen dat de Britten in de douane-unie van de EU blijven en Europese regels moeten blijven volgen. Volgens Johnson zijn er echter allerlei alternatieven voor een backstop.
Zonder uitstel van de brexit verlaat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober de EU. De EU heeft meerdere keren gezegd dat het akkoord dat er nu ligt definitief is en niet opnieuw onderhandelbaar. Over een politieke verklaring die ook is opgesteld wil Brussel wel praten.
Rechten EU-burgers
Volgens Johnson zijn de Britten niet goed voorbereid op een vertrek zonder akkoord met de EU. Hij heeft zijn medewerkers gevraagd van de voorbereidingen de “absolute topprioriteit” te maken. Hij denkt echter niet dat de Britten zonder deal uit de EU stappen. Johnson zei dat EU-burgers hoe dan ook “de absolute zekerheid” hebben dat ze op Brits grondgebied kunnen blijven wonen en werken.
Omdat Johnson ervan uitgaat dat de Britten op 31 oktober uit de EU vertrekken, gaat hij geen Britse kandidaat voordragen voor de Europese Commissie.
AD 25.07.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft nog een aantal namen bekendgemaakt van mensen die een post krijgen in zijn kabinet. Jacob Rees-Mogg is aangesteld als Leader of the House of Commons. Daarnaast wordt Boris’ broer Jo minister voor Bedrijfsleven, Energie en Industriële Strategie, aldus een verklaring van de kersverse premier.
Rees-Mogg, een prominente brexiteer, volgt in het nieuwe kabinet Mel Stride op als bewindsman die de regering vertegenwoordigt in het Lagerhuis. Stride staat bekend als een zogenoemde remainer, die in 2016 tegen het Britse vertrek uit de EU stemde.
Jo Johnson was eerder onderminister in het kabinet van de opgestapte premier Theresa May. Hij nam ontslag uit onvrede over het akkoord dat May met de Europese Unie wilde sluiten. In tegenstelling tot broer Boris deed Jo dat omdat hij kritisch tegenover de brexit staat. In 2016 stemde hij tegen de brexit.
Meerdere ministers uit de regering van May zijn opgestapt of ontslagen sinds Johnson woensdag het stokje overnam.
MSN 25.07.2019 De nieuwe leider van de Britse Liberaal-Democraten (LDP), Jo Swinson, wil de nieuwe premier Boris Johnson in het Lagerhuis ‘onthalen’ door meteen een motie van wantrouwen in te dienen. Dat heeft ze gezegd in een tv-interview.
Dit vormt echter geen bedreiging voor de woensdag aangetreden premier Johnson, want de grootste oppositiepartij, Labour, steunt dit plan niet. Een woordvoerder van Labourleider Jeremy Corbyn noemde Swinsons plan ‘kinderachtige en onverantwoordelijke spelletjes van de Liberaal-Democraten”. Swinson leidt de LDP sinds haar verkiezing op 22 juli.
Labour is bang dat een motie van wantrouwen nu de positie van Johnson alleen maar sterker maakt. Daarmee wordt het risico op een no-dealbrexit enkel groter. De partij hoopt dat het verzet tegen ‘brexitpremier’ Johnson groter wordt als de datum van de brexit (31 oktober) naderbij komt. Dan zou een motie van wantrouwen meer kans maken.
NU 25.07.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft woensdag nog een aantal namen van mensen die een post in zijn kabinet krijgen bekendgemaakt.
Zo is Jacob Rees-Mogg is aangesteld als Leader of the House of Commons. Daarnaast wordt de broer van Johnson, Jo Johnson aangesteld als minister voor Bedrijfsleven, Energie en Industriële Strategie. Dat maakte de nieuwe Britse premier bekend in een verklaring.
Rees-Mogg, een prominente ‘Brexiteer’, volgt in het nieuwe kabinet Mel Stride op als bewindsman die de regering vertegenwoordigt in het Lagerhuis. Stride staat bekend als een zogenoemde ‘remainer’, die in 2016 tegen het Britse vertrek uit de EU stemde.
Jo Johnson was eerder onderminister in het kabinet van de opgestapte premier Theresa May. Hij nam ontslag uit onvrede over het akkoord dat May met de Europese Unie wilde sluiten. In tegenstelling tot zijn broer Boris deed Jo dat omdat hij kritisch tegenover de Brexit staat; in 2016 stemde hij ertegen.
Ook werd Dominic Raab aangesteld als minister van Buitenlandse Zaken. Raab zei in een verklaring dat het verlaten van de Europese Unie het belangrijkste punt op de agenda is: “Groot-Brittannië moet de Europese Unie eind oktober verlaten om het Brexit-proces af te ronden.”
Johnson heeft ook een plaats voor Sajid Javid ingeruimd. De voormalige minister van Binnenlandse Zaken wordt de nieuwe minister van Economische en Financiële Zaken (‘Chancellor’) en vervangt de opgestapte Phillip Hammond.
Daarnaast zou er plaats zijn voor Michael Gove, die er in 2016 hoogstpersoonlijk voor zorgde dat Johnson geen premier werd door zijn steun voor hem in te trekken. Ook Gove probeerde dit keer premier te worden, maar hij viel in de laatste stemrondes af.
Veel ministers uit de regering van May zijn opgestapt of ontslagen sinds Johnson woensdag het stokje overnam.
NOS 24.07.2019 De nieuwe Britse premier Boris Johnson maakt vaart met het invullen van de belangrijkste posten in zijn kabinet. De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken is Dominic Raab. Hij was vorig jaar een korte periode brexit-minister en deed een vergeefse poging om leider te worden van de Conservatieve Partij.
Raab zei na zijn benoeming dat de brexit het belangrijkste is, “bij voorkeur met een deal”. Hij voegde eraan toe dat het tijd wordt om het proces af te ronden. Raab geldt als hardliner op brexitgebied.
Johnson zelf was er vanmiddag ook duidelijk over, uiterlijk op 31 oktober 2019 moet brexit een feit zijn:
Boris Johnson: ‘De zwartkijkers krijgen weer ongelijk’
Sajid Javid is de nieuwe minister van Financiën, een van de belangrijkste posten in het Britse kabinet. Javid is een oud-bankier. Hij was onder premier May minister van Binnenlandse Zaken. Ook Javid had zich kandidaat gesteld om May op te volgen.
Ook de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken is bekend. Die post gaat naar Priti Patel, die net als Raab geldt als hardliner. Stephen Barclay blijft de brexit-minister.
“Het lijkt erop dat hij veel ministers om zich heen verzamelt die een no-deal-brexit niet schuwen”, zegt correspondent Tim de Wit. “Johnson wil duidelijk breken met het tijdperk-May en met een schone lei beginnen. Alsof hij het gevoel heeft: ik krijg maar één kans en dan kan ik het maar beter helemaal op mijn manier doen.”
Geen Hunt
Nadat duidelijk was geworden dat Johnson de leiderschapsverkiezing bij de Conservatieve Partij had gewonnen van Jeremy Hunt hield een hele trits kabinetsleden al de eer aan zichzelf. Hunt, onder May minister van Buitenlandse Zaken, sprak nog wel met Johnson. Hij liet na afloop weten dat Johnson hem een andere rol had aangeboden maar die weigerde hij.
Volgens De Wit is het veelzeggend dat Hunt buiten de boot valt. “Het is gebruikelijk dat je je uitdager beloont met een ministerspost, om eenheid in de partij uit te stralen. Johnson zou hem een minder belangrijke post hebben willen geven maar daar ging Hunt niet mee akkoord.”
Dominic Cummings wordt een van de belangrijkste adviseurs van Johnson. Cummings geldt als het meesterbrein achter de leave-campagne, zegt De Wit. “Hij is de man achter slogans als ‘Take back control’. Ook bedacht hij de rode campagnebus met de tekst dat de Britten de EU wekelijks 350 miljoen pond overmaken. Zonder hem was er mogelijk nooit een brexit gekomen.”
NOS 24.07.2019 In Londen is Boris Johnson beëdigd als nieuwe premier van Groot-Brittannië. In zijn eerste toespraak zei hij dat de brexit voor 31 oktober een feit is. “Geen mitsen en maren. De vlag van het Verenigd Koninkrijk staat voor democratie. Daarom vertrekken we op 31 oktober uit de EU.”
Volgens Johnson hebben mensen genoeg van het lange wachten op de brexit:
Boris Johnson: ‘De zwartkijkers krijgen weer ongelijk’
“Met groeiend vertrouwen versnellen we nu de werkzaamheden om het af te ronden. De havens zullen er klaar voor zijn, de banken zullen er klaar voor zijn, de fabrieken zullen er klaar voor zijn”, zei Johnson, indirect reagerend op de zorgen over de voorbereidingen van veel Britse industrieën op de brexit.
“En onze voedsel en agrarische sector zullen er klaar voor zijn. Ze staan klaar om meer dan ooit te verkopen. Niet alleen hier, maar over de hele wereld”, ging de nieuwe premier verder. “Na drie jaar van ongefundeerde twijfel aan onszelf, is het tijd voor verandering. Tijd om onze natuurlijke en historische rol als bedrijvig en naar buiten gericht wereldlijk Groot-Brittannië te herstellen.”
‘Vertrouwen geschokt’
“De weigerachtigheid om knopen door te hakken heeft het vertrouwen van de zakenwereld geschokt”, zei Johnson. Hij voegde eraan toe dat hij Brussel heeft laten weten een nieuwe en betere deal te willen, maar dat hij ook bereid is tot een afscheiding zonder afspraken met de EU. “In dat geval hebben we 39 miljard pond extra”, zei hij, doelend op de betalingsverplichtingen aan de EU.
Overigens heeft de Europese Unie meermaals gezegd dat er niet meer gesleuteld kan worden aan het brexit-akkoord. De EU wil in principe niet opnieuw onderhandelen over de reeds gemaakte afspraken.
Johnson werd vanmiddag beëdigd door koningin Elizabeth, van hun ontmoeting kwam deze foto naar buiten:
EPA
Johnson, een uitgesproken voorstander van de brexit, volgt Theresa May op, die in het brexit-dossier haar Waterloo vond. Behalve over het vertrek uit de EU, sprak Johnson na zijn beëdiging ook over binnenlandse kwesties. Hij beloofde duizenden extra agenten en verbeteringen in de gezondheidszorg.
De nieuwe premier hield zijn toespraak voor 10 Downing Street, in het bijzijn van zijn vriendin. Zij had zich de afgelopen weken, tijdens de campagne voor het Conservatieve leiderschap van Johnson, op de vlakte gehouden, nadat een huiselijke ruzie tussen Johnson en haar breed werd uitgemeten in de Britse pers.
NU 24.07.2019 De nieuwe Britse premier Boris Johnson heeft woensdag zijn opwachting gemaakt bij koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk. Aftredend premier Theresa May verliet onder luid applaus van het Lagerhuis het politieke decor.
Johnson sprak het land na zijn bezoek aan de koningin toe voor zijn nieuwe ambtswoning op Downing Street 10. Hij prees voorganger May voor haar “doorzettingsvermogen”.
Hij stelde “de twijfelaars, de doemzeggers en de zwartkijkers” die niet geloven dat het Verenigd Koninkrijk baat zal hebben bij de uittreding uit de EU aan de kaak. “Zij gaan het weer fout hebben. De mensen die tegen het Verenigd Koninkrijk wedden komen in hun hemd te staan.”
Johnson herhaalde zijn voornemen om de Brexit door te laten gaan op 31 oktober en zo de uitkomst van het referendum uit 2016 na te leven, “zonder gemaar”, want “het Britse volk heeft genoeg gewacht.”
“We zullen een nieuw partnerschap sluiten met onze Europese vrienden, zo warm, nauw en vriendelijk als mogelijk”, zei de nieuwe premier. “Ik zeg tegen onze vrienden in Ierland, Brussel en in de hele EU dat ik ervan overtuigd ben dat we een deal kunnen sluiten dat voorkomt dat er douanechecks op de Ierse grens komen.”
Mocht de EU niet opnieuw willen onderhandelen over de Britse uittreding, dan is het VK klaar voor een ‘no deal-Brexit’, hoewel dat niet de gewenste uitkomst is, aldus Johnson.
Hij herhaalde zijn voornemen om de EU de overeengekomen ‘echtscheidingsvergoeding’ van 43 miljard euro niet te zullen betalen als er wel een uittreding zonder akkoord komt. De kans daarop is wel “klein”, zei de nieuwe Britse leider.
EU verwelkomt Johnson met ‘no deal’-waarschuwing
Als Johnson zijn land zonder scheidingsafspraken uit de EU terugtrekt, dan zal de economische schade aanzienlijk zijn, waarschuwde de Brexitstuurgroep van het Europees Parlement onder leiding van de Belgische premier Guy Verhofstadt gelijktijdig met de eerste toespraak van de kersverse premier. Dat deed de groep na afloop van overleg in Brussel met Michel Barnier, de hoofdonderhandelaar namens de EU voor de Brexit.
Volgens de stuurgroep wijzen recente uitlatingen van Johnson erop dat het risico van een wanordelijk vertrek van de Britten uit de EU flink zijn toegenomen. En zo’n exit zal niet worden verzacht door welke vorm van afspraak of mini-overeenkomst tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk dan ook”, verklaart de groep.
Het parlement benadrukt nog eens dat de scheidingsdeal met May niet heronderhandeld kan worden, en dat de vorige regering daar ook mee heeft ingestemd. Wel valt te praten over een aanpassing van de verklaring over de toekomstige relatie tussen Londen en de EU.
Eerder op de woensdag beantwoordde May in het Britse Lagerhuis haar laatste vragen als premier. Ze haalde in haar afscheidsspeech nog hard uit naar oppositieleider Jeremy Corbyn, die volgens haar ook moet vertrekken. “Misschien moet hij ook inzien dat zijn tijd erop zit.”
May was zichtbaar geëmotioneerd toen ze het parlement verliet.
In het Verenigd Koninkrijk zijn woensdag diverse ministers opgestapt nadat dinsdag bekend werd dat Boris Johnson de nieuwe premier wordt.
Onder anderen de Britse minister van Justitie David Gauke, minister van Financiën Phillip Hammond en de minister van Internationale Ontwikkeling Rory Stewart kondigden hun vertrek aan. Het drietal zei al eerder niet terug te willen keren in het kabinet van Johnson, al was de kans klein dat hij hen daadwerkelijk zou aanstellen.
Johnson druk bezig met invullen van zijn kabinet
De geruchtenstroom binnen de Britse media over de invulling van Johnson’s kabinet draait op volle toeren. Naar verluidt wordt de minister van binnenlandse Zaken, Sajid Javid, de nieuwe Chancellor (minister van Financiën, red.). Hij zou Hammond vervangen.
Oud-minister van Brexitzaken Dominic Raab zou Jeremy Hunt vervangen als nieuwe minister van Buitenlandse Zaken. Andrea Leadsom en Esther McVey, die beiden ook een gooi deden naar het premierschap, zouden ook terugkeren in het kabinet, nadat zij onder May’s leiderschap vertrokken.
Daarnaast zou er plaats zijn voor Michael Gove, die er in 2016 hoogstpersoonlijk voor zorgde dat Johnson geen premier werd door zijn steun voor hem in te trekken. Ook Gove probeerde dit keer premier te worden, maar viel in de laatste stemrondes af.
Johnson zou voor de minister van Binnenlandse Zaken een opvallende gegadigde hebben, namelijk Priti Patel. Zij moest aftreden als Hoofdsecretaris voor Internationale Ontwikkeling nadat zij in het geheim had gesproken met Israëlische autoriteiten.
Brexit moet plaatsvinden op 31 oktober 2019
Aftredend premier Theresa May zei in haar afsluitende speech dat ze haar opvolger “al het geluk van de wereld wenst”. Volgens haar is er nog veel te doen en moet de Brexit voltooid worden op een gunstige manier voor het VK.
Johnson heeft tijdens de verkiezingscampagne al meerdere keren geroepen dat hij hoe dan ook de Europese Unie op 31 oktober wil verlaten, zelfs als hiervoor een no-deal Brexit nodig is.
Nadat ze haar persoonlijke staf had bedankt liep May richting Buckingham Palace om haar ontslag officieel aan te bieden aan de Engelse koningin Elizabeth.
Telegraaf 24.07.2019 Theresa May heeft in Buckingham Palace haar ontslag ingediend bij koningin Elizabeth II. De vorstin heeft haar ontslag geaccepteerd, meldt het paleis.
Boris Johnson is de opvolger van voormalig premier May. Koningin Elizabeth II heeft hem gevraagd een nieuwe regering te vormen, berichten Britse media. De koningin ontving Johnson, de nieuwe leider van de Conservatieve Partij, in het paleis.
May keert de politiek niet de rug toe. Ze blijft aan als parlementariër voor haar kiesdistrict Maidenhead.
Johnson moet volgens Hammond de vrijheid moet hebben om een minister van Financiën te kiezen die „helemaal op één lijn zit” met het beleid dat hij voor ogen heeft. Ⓒ AFP
Telegraaf 24.07.2019 De Britse minister Philip Hammond (Financiën) heeft ontslag genomen. De bewindsman had al aangekondigd dat hij niet onder Boris Johnson wilde werken.
Hammond is een uitgesproken tegenstander van een Brexit zonder deal. Hij zegt in zijn ontslagbrief aan vertrekkend premier Theresa May dat haar opvolger de vrijheid moet hebben om een minister van Financiën te kiezen die „helemaal op één lijn zit” met het beleid dat hij voor ogen heeft.
De minister noemt het een „voorrecht” dat hij de afgelopen jaren voor May mocht werken. Zij biedt later op de dag haar ontslag aan bij de koningin. Daarna kan haar opvolger Boris Johnson aantreden.
Telegraaf 24.07.2019 De Britse premier Theresa May is woensdag rond 13.00 uur begonnen aan haar laatste optreden in het Britse parlement als eerste minister. Ze zal een laatste vragenuurtje doorstaan en daarna naar koningin Elizabeth gaan om haar ontslag in te dienen.
May kreeg meteen aan het begin vragen over haar opvolger Boris Johnson. Ze verklaarde verheugd te zijn dat ze het stokje kan overdragen aan Johnson. Ze kreeg de lachers bij de oppositie op haar hand toen ze verkondigde dat Johnson een partijcollega is die de kiezers kan brengen wat die willen en dat hij een goede Conservatieve partijcollega is die ook in haar kabinet heeft gediend. May en Johnson, die ontslag nam als minister, lagen de laatste tijd alleen maar met elkaar overhoop.
Na het ontslag van May zal Johnson bij de koningin op bezoek gaan om tot premier te worden benoemd.
Corbyn
May haalde uit naar oppositieleider Jeremy Corbyn van de Labour Party. Ze zei dat Corbyn haar voorbeeld zou moeten volgen en af moet treden.
May’s driejarige premierschap wordt gekenmerkt door haar falen het land uit de Europese Unie te loodsen en door een smadelijke verkiezingsnederlaag in 2017. „Misschien moet ik mijn woordenwisselingen met hem besluiten, als een partijleider die heeft aanvaard dat haar tijd voorbij is, en misschien wordt het voor hem tijd dat hij ook gaat inzien dat hij moet opstappen.”
May overleefde in december nog een vertrouwensstemming in haar partij, maar haar ’deal’ voor de Brexit werd door het parlement tot drie keer toe afgewezen. Ze besloot er uiteindelijk onder druk van partijgenoten in het parlement mee op te houden.
Corbyn ligt al lange tijd zwaar onder vuur in zijn eigen partij Labour, vooral over zijn ambivalente politiek ten aanzien van de Brexit en vermeend antisemitisme.
Felicitaties
Ondertussen heeft premier Mark Rutte zijn nieuwe Britse collega Boris Johnson gefeliciteerd en hem succes gewenst met zijn leidersrol. Rutte spreekt over „een grote verantwoordelijkheid met de naderende Bbrexit-deadline” en de spanningen buiten Europa. In de belangrijke zeevaartroute de Straat van Hormuz heeft Iran een Britse tanker in beslag genomen.
Rutte zegt uit te kijken naar een goede samenwerking, zo laat hij op Twitter weten.
NU 24.07.2019 Boris Johnson is dinsdag verkozen tot de opvolger van de Britse premier Theresa May. Dit schrijven de Britse media woensdag over de nieuwe leider van het Verenigd Koninkrijk.
The front page of tomorrow’s Daily Telegraph: ‘Prime Minister Johnson to appoint Brexiteer Cabinet as he spends his first 100 days in No 10 focusing solely on leaving the EU on October 31’ #tomorrowspaperstoday
Avatar
Auteur Telegraph
The Telegraph opent de krant met een foto van Johnson met de kop I’m the dude (Ik ben de kerel). Het laatste woord is een acroniem van de vier beloften die Johnson heeft gedaan: “deliver Brexit” (Brexit leveren), “unite the UK” (het Verenigd Koninkrijk verenigen), “defeat Corbyn“ ( oppositieleider Jeremy Corbyn verslaan) en “energise Britain” (het Verenigd Koninkrijk energie geven).
Ook de gratis krant Metro opent met het acroniem en de kop Don’t panic (Raak niet in paniek). De krant wijst onder meer op de vele uitdagingen die niets te maken hebben met de Brexit. Zo wordt het conflict met Iran en het woningtekort in het VK genoemd.
In today’s National: Nicola Sturgeon could speed up indyref2 plans as Boris becomes PM … and Kevin McKenna gives a sneak preview into Johnson’s first Cabinet meeting. In stores now!
Avatar
Auteur ScotNational
De Schotse krant The National heeft met name aandacht voor de uitspraken over Johnson die de Schotse premier Nicola Sturgeon heeft gedaan. Bijna de halve voorpagina bestaat uit de tekst This country does not need you (Dit land heeft je niet nodig).
The Guardian front page, Wednesday 24 July 2019: An ambition is fulfilled. But what next for Britain?
Avatar
Auteur guardian
The Guardian stelt dat Johnson zijn ambitie heeft vervuld, maar vraagt zich af wat het VK nu te wachten staat. De krant schrijft dat de politicus al sceptische partijgenoten heeft benaderd. Johnson moet de komende tijd de Conservatieve Partij verenigen, benadrukt The Guardian.
The Mirror heeft opmerkelijke foto’s van de nieuwe premier met de kop It’s really not funny any more (Het is echt niet meer grappig) op de voorpagina gezet. In het artikel, waarin de politieke carrière van Johnson wordt opgesomd, wordt verwezen naar leugens die hij zou hebben verteld.
Tomorrow’s Sun
Avatar
Auteur steve_hawkes
The Sun kan het niet laten om met het acroniem dude te verwijzen naar het lied Hey Jude van The Beatles. Ook deze krant somt uitdagingen voor Johnson op. Er worden maar liefst twaalf zaken uitgelicht, waar de Brexit er maar een van is.
Elsevier 23.07.2019 Boris Johnson wordt de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Een meerderheid van 92.000 van de circa 160.000 leden van de Britse Conservatieve Partij koos Johnson dinsdag tot nieuwe partijleider. Europa heeft er baat bij als de Britten laten zien dat een (economisch) succesvol bestaan buiten de Europese Unie mogelijk is, schrijft Jelte Wiersma.
D66-voorman Rob Jetten wil het Nederlandse lidmaatschap van de Europese Unie (EU) in de Grondwet laten opnemen. Daarmee laat Jetten zien dat hij de EU als doel op zich beschouwt. Jetten staat niet alleen. Velen op het Europese continent gunnen zichzelf en anderen geen zuurstof om serieus na te denken over de EU.
Het is ook lastig om je een bestaan buiten de EU in te beelden. Afgezien van Zwitserland en Noorwegen zijn er geen (economisch) succesvolle Europese landen van enige betekenis buiten de EU. Waarbij Zwitserland als bank van de wereld een verdienmodel heeft dat slechts een paar landen kunnen nadoen. Niet elk land kan de bank zijn, geld wordt uiteindelijk altijd verdiend met de productie van goederen. En Noorwegen is rijk geworden door olie- en gasbronnen. Beide landen zijn overigens grotendeels satellieten van de EU en nemen bijna alle EU-wetten over in ruil voor toegang tot de EU-markt.
Land of Hope (and Glory)
Er gloort evenwel hoop (en glorie) dat een (economisch) succesvol land de Europese Unie verlaat, buiten de EU nog succesvoller wordt, en daarmee de aard en beperkingen van de EU blootlegt: het Verenigd Koninkrijk. De afgelopen drie jaar, sinds het Brexit-referendum in 2016, waren niet bemoedigend. Onder remainer-premier Theresa May (Conservatieven) probeerde nagenoeg het hele Britse establishment de Brexit te saboteren en het Verenigd Koninkrijk tot een satelliet van de EU te maken.
Dat verandert mogelijk nu Boris Johnson May opvolgt als leider van de Conservatieve Partij en morgen tevens als premier van het Verenigd Koninkrijk. Of Johnson er wel in slaagt Brexit door te zetten, is overigens voorlopig twijfelachtig. Hij wil een zogenoemde harde Brexit, maar is vaag over zijn plannen. En in het Lagerhuis is geen meerderheid voor welke nieuwe relatie met de EU ook. Nieuwe verkiezingen, schorsing van het Lagerhuis – er zijn verschillende scenario’s mogelijk en er zal nog heel wat spektakel uit Westminster tot ons komen.
Hoe het ook zij, voor Nederland en Europa in brede zin is het van groot belang dat het Verenigd Koninkrijk geen satelliet wordt van de EU en buiten de EU (economisch) succesvoller wordt dan het land nu al is. De EU heeft namelijk in Europa geen uitdager die conventies in twijfel trekt. En dat schaadt Europa.
Door competitie sterk
De opmars van Europa vanaf zo’n beetje de veertiende eeuw kwam door het uiteenvallen van grote rijken en de opkomst van de natiestaten die in onderlinge competitie elkaar tot grote hoogten dreven. Het gigantische China bijvoorbeeld centraliseerde en bureaucratiseerde in die periode steeds meer, schakelde zo competitie uit en werd overvleugeld door de kleine Europese landjes. Door de almaar verder integrerende EU gaat Europa het vroegere China achterna. Competitie tussen landen wordt uitgeschakeld en almaar meer EU-bureaucratie verstikt ondernemerschap en innovatie.
Zo heeft Europa (nog) het beste fundamenteel onderzoek ter wereld, maar vermarkten van die kennis lukt nauwelijks. Dat komt mede door de interne markt van de EU die is gebaseerd op het Romeinse recht. Dit recht leidt er in de EU-praktijk toe dat niets mag tenzij staat opgeschreven dat het wel mag. In de Verenigde Staten, dat gewoonterecht kent, mag alles tenzij staat opgeschreven dat het niet mag. Dit maakt het veel makkelijker voor ondernemers om op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten producten en diensten op de markt te brengen.
Romeinse wurggreep
Buiten de EU is het Verenigd Koninkrijk verlost van het ‘Romeinse’ EU-Hof van Justitie in Luxemburg en kan het het eigen gewoonterecht weer volledig voeren. Let wel, er zijn al Nederlandse bedrijven die na de Brexit hun onderzoeksafdelingen naar het Verenigd Koninkrijk willen verhuizen. Bijvoorbeeld genetische modificatie van gewassen – waarin Europa voorop liep qua onderzoek – is in de EU niet toegestaan waardoor Nederlandse zaadveredelaars hun leidende positie dreigen te verliezen aan Amerikanen, Afrikanen en Aziaten.
Ook geldt dat de interne markt van de EU vooral is ontworpen voor producten en niet voor (digitale) diensten. Duitsland en Frankrijk willen dat hun industriële concerns hun producten eenvoudig in heel Europa kunnen afzetten, maar blokkeren het openstellen van de interne markt voor (digitale) diensten.
Dit tot frustratie van het Verenigd Koninkrijk en ook van Nederland. Het Verenigd Koninkrijk, dat sterk is in diensten, heeft mede daardoor een handelstekort met de EU-landen op het continent en een handelsoverschot met de rest van de wereld. Sterker nog, met de Verenigde Staten drijft het Verenigd Koninkrijk de meeste handel, meer dan met Duitsland en Frankrijk.
Dit is opmerkelijk aangezien het Verenigd Koninkrijk nog steeds een EU-land is, de EU geen speciaal handelsverdrag met Amerika heeft en de geografische afstand veel groter is. Minder dan de helft van de Britse handel is handel met de EU, en dit volume daalt jaarlijks. De kansen liggen overzee, maar de EU houdt door protectionisme allerlei producten duur of helemaal van de markt.
EU faalt sinds Maastricht
De EU mist hierdoor economische kansen. Dit wordt het best verbeeld door het verschil in economische groei tussen de Verenigde Staten en de grootste EU-landen sinds begin jaren negentig. Tot die tijd groeiden beide ongeveer even snel. Daarna, na verdieping van de interne markt en het besluit tot invoering van de euro bij het Verdrag van Maastricht, spoot de Verenigde Staten weg.
Meer EU-integratie ging gelijk op met vertraging van de economische groei in Europa. En landen buiten de euro, zoals het Verenigde Koninkrijk en Zweden, hebben het de laatste tien jaar beter gedaan dan de eurolanden.
Al deze feiten overtuigen desondanks niet in het publieke debat over de EU, noch elite noch burgerij. De Europese elites hebben zoveel politiek kapitaal geïnvesteerd in EU en euro, dat een alternatief niet meer denkbaar is. Zie Jetten. En burgers aarzelen. EU-scepsis is overal, maar burgers schrikken begrijpelijkerwijs terug om daar de ultieme consequentie aan te verbinden. Italië laat dat zien. De kiezers stemden daar het pro-EU-establishment weg, maar willen wel in de EU en de euro blijven.
Ook de sabotage door May van de Brexit en de eindeloze stroom doemverhalen van politici en media over de toekomst van het Verenigd Koninkrijk buiten de EU hebben hun sporen bij burgers op het continent nagelaten.
De steun voor het EU-lidmaatschap is in de meeste EU-landen gegroeid. Dit is enigszins eigenaardig, want het Verenigd Koninkrijk heeft het sinds het Brexit-referendum in 2016 economisch beter gedaan dan de andere grote EU-landen en alle doemscenario’s van experts bleken onzin. De werkloosheid is met 3,7 procent extreem laag, het aantal mensen dat werkt is hoger dat ooit, net als het gemiddelde salaris (in 2018). Van de grote landen kan alleen Duitsland daarmee wedijveren.
Redt Johnson Europa?
Maar deze feiten blijven vaak onderbelicht en zijn niet geheel overtuigend want het Verenigd Koninkrijk is immers nog EU-lid. Wat gebeurt er na een Brexit? Dat weet niemand. Het is aan premier Johnson, als een van de aanvoerders van het Leave-kamp, om zijn land uit de EU te leiden en te laten zien welke kansen dat geeft.
Hij en zijn mede-politici kunnen het geweldig verknallen. Dat zou een catastrofe zijn want dat zal elk debat over, op zijn minst, hervorming van de EU doodslaan en vrij baan betekenen voor Duitsland en Frankrijk om hun zin door te drijven. Dan winnen de Jettens van deze wereld die altijd erg voor diversiteit zijn, maar als het op Europese nationale diversiteit aankomt even niet.
Maar als Johnson en zijn collega’s van de Brexit een (economisch) succes maken, zullen Duitsland en Frankrijk onder druk komen van andere EU-landen om een eind te maken aan de almaar centraliserende, bureaucratiserende en economisch beperkende EU. Zodat Europa’s kracht van diversiteit en onderlinge concurrentie, die dit kleine hoekje aarde tot grote hoogte stuwde, in ere kan worden hersteld.
Op Johnsons schouders rust een enorme verantwoordelijkheid – voor heel Europa.
NOS 23.07.2019 De nieuwe leider van de Tories en aankomend Brits premier Boris Johnson ontvangt vanuit de hele wereld felicitaties. Ursula von der Leyen, die later dit jaar Jean-Claude Juncker opvolgt als voorzitter van de Europese Commissie, zei kort voor een treffen met de Franse president Macron dat ze uitkijkt naar een goede samenwerking met Johnson.
Er zijn een hoop verschillende en moeilijke dossiers om op te lossen, voegde Von der Leyen eraan toe. Ook Macron feliciteerde Johnson (55) met diens verkiezing tot leider van de Conservatieve Partij.
Aan het begin van de middag maakten de Tories bekend dat Johnson de leiderschapsverkiezing had gewonnen van Jeremy Hunt, de minister van Buitenlandse Zaken. Johnson had twee keer zo veel stemmen gekregen als zijn tegenstander.
Barnier
Ook Michel Barnier, de brexit-hoofdonderhandelaar namens de Europese Unie, heeft van zich laten horen. Hij kijkt ernaar uit om samen te werken met Johnson en benadrukte in een tweet dat de Britten het uittredingsakkoord moeten ratificeren om een ordelijke brexit te bewerkstelligen. Barnier herhaalt daarmee de boodschap vanuit Brussel aan Londen dat het akkoord niet meer onderhandelbaar is.
De Amerikaanse president Trump meent dat de Britten een geweldige premier krijgen.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Congratulations to Boris Johnson on becoming the new Prime Minister of the United Kingdom. He will be great!
De Australische premier Morrison zei alvast uit te kijken naar een ontmoeting met Johnson, volgende maand bij de G7 in het Franse Biarritz. Volgens Morrison heeft Johnson, die eerder minister van Buitenlandse Zaken en burgemeester van Londen was, de reputatie dat hij dingen voor elkaar krijgt.
Scott Morrison @ScottMorrisonMP
He has a reputation for getting things done and making things happen. I wish him all the best as he charts the way forward for the UK. We have a great relationship with the UK and it will remain so with Boris. 🇦🇺 🇬🇧
De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Zarif greep Johnsons verkiezing aan om de regering van premier May nog eens aan te vallen op het in beslag nemen van een Iraanse supertanker, begin deze maand bij Gibraltar. Hij feliciteerde Johnson. “Iran is niet uit op een confrontatie”, schrijft hij, om eraan toe te voegen dat Teheran zijn lange kustlijn zal beschermen.
De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken en Lega-leider Salvini zei op Twitter dat het feit dat ‘links’ de Brit neerzet als ‘gevaarlijker dan Lega’ hem alleen maar meer van Johnson doet houden.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Coveney feliciteerde Johnson en hield het verder zakelijk. “We zullen constructief met hem en zijn regering samenwerken om de betrekkingen tussen Groot-Brittannië en Ierland te onderhouden en te versterken met het oog op de uitdagingen van een brexit.” Ook de Ierse premier Varadkar refereerde meteen aan de brexit. Volgens Varadkar is het zaak om zo snel mogelijk een overleg te plannen.
In eigen land voerde Nigel Farage van de Brexit Party de druk op Johnson nog wat op. “Het is do or die, niet alleen wat betreft de brexit maar ook voor de toekomst van de Conservatieve Partij.”
Labour
Labour-leider Jeremy Corbyn protesteert op Twitter tegen de manier waarop de opvolging van May is geregeld. Hij benadrukt dat Johnson de steun heeft gekregen van minder dan 100.000 “niet-representatieve leden van de Conservatieve Partij”, door bijvoorbeeld belastingverlagingen voor rijken te beloven en te prediken voor een volgens Corbyn schadelijke no-deal-brexit.
Corbyn zegt ook dat Johnson niet de steun van het land heeft gewonnen. Overigens noemde Johnson Corbyn in zijn overwinningsspeech uitdrukkelijk. Een van zijn belangrijkste doelstellingen is voorkomen dat Corbyn aan de macht komt, zei de aanstaande premier.
AD 23.07.2019 In zijn overwinningsspeech heeft Boris Johnson beloofd keihard aan de slag te gaan om de brexit eind oktober te realiseren. Voor tegenstander Jeremy Hunt en voorganger Theresa May had de nieuwe premier vriendelijke woorden over.
Johnson noemde het ‘een buitengewone eer en voorrecht’ om de nieuwe premier van Groot-Brittannië te zijn. Tegenover zijn conservatieve partijgenoten in Londen ging hij de over hem heersende scepsis, ook binnen zijn eigen Tories, niet uit de weg. ,,Ik realiseer me dat er mensen zijn die de beslissing om hem te kiezen als nieuwe premier in twijfel trekken”, sprak Johnson in de derde persoon over zichzelf. ,,Er zullen mensen zijn die afvragen wat ze hebben gedaan. Misschien zelfs in deze zaal.”
In een relatief korte speech die regelmatig licht van toon was, beloofde de voormalige burgemeester van Londen zijn uiterste best te doen om critici voor zich te winnen. ,,Tegen alle twijfelaars zeg ik: we gaan dit land van nieuwe energie voorzien en brexit voor elkaar krijgen.” Zonder deal zal Groot-Brittannië op 31 oktober de EU verlaten.
Volgens Johnson, die met een ruime meerderheid van 66 procent de conservatieve leiderschapsverkiezing won, staat Groot-Brittannië voor een ‘bepalend moment’ in de historie. ,,Opnieuw moeten we twee verschillende instincten verenigen, twee nobele drijfveren: enerzijds is er de diep gekoesterde wens van vriendschap en vrijhandel tussen Groot-Brittannië en onze Europese partners waarbij we elkaar steunen op het gebied van veiligheid en defensie.”
,,Maar tegelijk is er onze net zo diepe en oprechte wens om zélf dit land democratisch te besturen. En natuurlijk zijn er mensen die zeggen dat deze twee onverenigbaar zijn en dat het simpelweg niet gedaan kan worden.”
Johnson, die regelmatig zijn vuist verhief, refereerde aan het thema van zijn voorbijgaande campagne. ,,Mocht u het vergeten zijn, wat waarschijnlijk het geval is: het is brexit voor elkaar te krijgen, het land verenigen en Jeremy Corbyn (de leider van Labour, red) verslaan. En dat is wat we gaan doen.”
Hij noemde de Conservatieven de meest geschikte partij om Groot-Brittannië te regeren. ,,Als je kijkt naar de afgelopen 200 jaar dat deze partij bestaat dan zul je zien dat wij als Conservatieven de menselijke natuur, denk ik, het beste begrijpen [..] En steeds opnieuw zijn wij het tot wie de mensen in dit land zich hebben gewend voor de juiste balans.”
,,Drijfveren om je eigen huis te bezitten, om je eigen geld te verdienen en uit te geven, om naar je familie om te kijken. Dat zijn goede, nobele instincten. Even nobel is de drijfveer om te delen. En om iedereen een eerlijke kans in het leven te geven. Om om te zien naar de armsten en behoeftigen en om een geweldige maatschappij op te bouwen.”
Theresa May
Voor zijn door hem lang bekritiseerde voorganger Theresa May had hij verrassend vriendelijke woorden in petto. ,,Het was een voorrecht om in haar kabinet te zitten en de passie en vastberadenheid te zien die ze toonde richting de vele zaken die haar erfenis zijn: van gelijk loon voor mannen en vrouwen en het aanpakken van de problemen van geestelijke gezondheid tot raciale discriminatie in ons strafrechtelijke systeem […] Dank je wel Theresa. Dank je”
Ook zijn verslagen rivaal Jeremy Hunt kon op lof rekenen. ,,Jeremy, in de loop van ruim twintig verkiezingsevents hebben we 3.000 mijl – het was 7.000 mijl (11.200 km, red) – kriskras door het land gereisd. Altijd was je vriendelijk, goed gehumeurd en een vat vol goede ideeën.” <lachend> Ik ben van plan daar flink wat van te stelen.” Hij noemde Hunt een ‘formidabele campagnevoerder, een groot leider en politicus.’
Die overwinning op Hunt, afgelopen tijd minister van Buitenlandse Zaken, was overigens beduidend kleiner dan verwacht. Hunt wist een kleine 47.000 stemmen te bemachtigen, een derde van het totaal. Experts dachten dat Johnson minsten vier keer meer stemmen zou trekken. Het betekent dat de verdeeldheid bij de Tories nog groter is dan gedacht.
Het betekent dat Johnson in zijn eigen woorden ‘met volle kracht’ aan de slag gaat ,,samen met het team dat ik komende dagen zal samenstellen.” Even later: ,,De campagne is over, tijd om aan het werk te gaan.”
NOS 23.07.2019 Zoals verwacht wordt Boris Johnson de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Hij won de leiderschapsverkiezing in de Conservatieve Partij met grote meerderheid van Jeremy Hunt.
De partijleden verkozen de oud-minister van Buitenlandse Zaken boven underdog Hunt. Johnson kreeg 92.153 stemmen, zijn rivaal 46.656. “Ik wil allereerst mijn formidabele tegenstander bedanken”, zei Johnson na de bekendmaking.
De aanstaande premier bedankte ook de afzwaaiende Theresa May. “Het was een eer om haar te dienen en haar toewijding te aanschouwen.”
Johnson was behalve minister onder May eerder ook burgemeester van Londen.
NOS
Johnson neemt het premierschap over van May voor de rest van haar termijn, die loopt tot 2022. May maakte haar aftreden begin vorige maand bekend, na een reeks mislukte pogingen om haar brexit-deal met de Europese Unie door het parlement te loodsen. Morgenmiddag dient ze haar ontslag in bij koningin Elizabeth.
Johnson wil desnoods zonder nadere afspraken de EU verlaten, een zogenoemde no-deal-brexit. Hij neemt het stokje over midden in een politieke crisis rondom het slepende vertrek uit de EU. Wat hem betreft komt er een nieuwe deal met Brussel, anders dreigt hij eind oktober dus zonder akkoord te vertrekken. De EU heeft altijd gezegd dat er niet opnieuw kan worden onderhandeld over de gemaakte afspraken met May.
De grote overwinningsmarge van Johnson geeft hem extra mandaat, zegt correspondent Tim de Wit. “Dit laat echt zien dat de partij en de leden hem in ruime meerderheid hebben omarmd. Dat maakt zijn positie steviger en zal hem vertrouwen geven om aan dit premierschap te beginnen.”
In zijn toespraak sprak de aanstaande premier over de grote klus die hem wacht. En over zijn critici, want de verdeeldheid binnen de Conservatieve Partij over de brexit-koers is groot. “Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die de wijsheid van jullie besluit zullen betwijfelen. Zelfs sommigen van de hier aanwezigen zullen het betwijfelen, maar niemand heeft een monopolie op wijsheid”, hield hij zijn gehoor voor.
Hij sloot af door zijn campagnebeloften nog eens te herhalen. “Brexit realiseren, het land verenigen en (oppositieleider, red.) Jeremy Corbyn verslaan – en dat gaan we doen.”
Jeremy Hunt, zijn tegenstander in de strijd om het leiderschap, denkt dat Johnson een geweldige premier gaat worden:
Ondanks een mogelijke No Deal-Brexit, handelsconflictenen de ruzie tussen de VS en Iran gaat het economisch best goed. De wereldeconomie buigt, maar barst (nog) niet, stelt het IMF.
Boris Johnson wordt de nieuwe Britse premier. Hij heeft de strijd om het leiderschap van de Conservatieven gewonnen van Jeremy Hunt en is daardoor vanaf morgen de nieuwe premier van 66 miljoen Britten.
Dat is zojuist bekendgemaakt. De winst van Johnson komt niet als een verrassing, in de peilingen had hij een grote voorsprong op Hunt.
De bijna 160.000 leden van de Conservatieve partij mochten de afgelopen weken hun stem uitbrengen op een van de twee. Johnson kreeg 92.153 van de stemmen, Hunt kreeg 46.656 stemmen.
Afscheid May
De 160.000 leden van de Conservatieve Partij stemden de afgelopen weken per post over de opvolging van premier Theresa May. Zij stapte op na meerdere mislukte pogingen haar deal met de EU door het Lagerhuis te loodsen.
“Johnson heeft gezegd dat hij een dikke streep door de deal van May wil zetten en opnieuw wil gaan onderhandelen met de EU”, zegt correspondent Anne Saenen. “Daarbij belooft hij ook dat het VK de EU uiterlijk 31 oktober zal verlaten. Met of zonder deal. Boris Johnson zou dit als onderhandelingstactiek gebruiken om de EU onder druk te zetten. De vraag is nu of dit bluf is, of hij dat echt meent. Zeker als hij bereid is de wens van het parlement, die tegen een no-deal Brexit is, naast zich neer te leggen, gaat dat politiek vuurwerk opleveren.”
May biedt morgen naar verwachting haar ontslag aan bij de koningin. Die zal vervolgens de nieuwe leider van de Conservatieve Partij ontmoeten en vragen een regering te vormen. Sommige ministers hebben al duidelijk gemaakt niet te zullen aanblijven als Johnson aan de macht komt.
Brexit en crisis Iran
Johnson zal direct zijn handen vol hebben aan de crisis met Iran en de impasse rond de brexit. De Conservatieve Partij is intern verdeeld over het vertrek uit de EU, heeft geen meerderheid in het parlement en is daarom afhankelijk van gedoogsteun van de Noord-Ierse partij DUP.
De opvolger van May heeft tot 31 oktober de tijd om een oplossing te vinden voor de brexitimpasse. Johnson heeft gezegd uiterlijk op die datum uit de EU te willen, desnoods zonder deal. Een meerderheid van het parlement heeft dit jaar echter duidelijk gemaakt dat laatste beslist niet te willen.
Minder populair als premier
Het grote publiek kent Johnson vooral door zijn vaak humoristische publieke optredens en als burgemeester, zegt Saenen. “Boris Johnson werd bekend als burgemeester van Londen, door zijn opvallende kapsel en clowneske gedrag. Hij was enorm populair bij Londenaren. Of hij ook zo populair zal zijn als premier valt te betwijfelen. Zijn premierschap zal overschaduwd worden door Brexit en daar zijn de meningen in GB tot twee uitersten verdeeld. De eerste protesten tegen Johnson als premier staan al gepland.”
Johnson zal naar verwachting morgenmiddag door de koningin als eerste minister worden geïnstalleerd en donderdag zijn plannen in het Lagerhuis ontvouwen.
NOS 22.07.2019 Het Britse kabinet dreigt de komende dagen een aantal bewindslieden te verliezen. Het zijn Conservatieve ministers en staatssecretarissen die niet onder hun partijgenoot Boris Johnson willen dienen, omdat ze het niet eens zijn met zijn brexitkoers. Johnson wint vandaag vrijwel zeker de verkiezing voor het leiderschap in de Conservatieve Partij en wordt daardoor ook de nieuwe premier.
Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Duncan heeft ontslag genomen, minister van Financiën Hammond, minister van Ontwikkelingssamenwerking Stewart en staatssecretaris van Justitie Gauke hebben aangekondigd dat te gaan doen. Vermoedelijk zullen er meer volgen.
“Deze bewindslieden houden de eer aan zichzelf”, zegt correspondent Tim de Wit. “Boris Johnson zal ze ontslaan, zodra hij zijn intrek neemt in 10 Downing Street”. Vanuit het parlement zullen ze zich blijven verzetten tegen Johnson. Die wil de Europese Unie op 31 oktober hoe dan ook verlaten, desnoods zonder akkoord met de EU over de voorwaarden voor het Britse vertrek.
Dat laatste is wat deze bewindslieden koste wat het kost willen voorkomen. In de Britse pers wordt er zelfs op gespeculeerd dat deze Conservatieven een motie van wantrouwen van de oppositie zullen steunen, als Johnson het op 31 oktober echt tot een no-deal-brexit laat komen.
De uitslag van de stemming door leden van de Conservatieve Partij wordt morgen bekend. Alle bookmakers voorspellen een overwinning voor Johnson. Als dat zo is, zal de koningin Johnson woensdagmiddag vragen een nieuw kabinet te vormen.
Telegraaf 19.07.2019Koningin Elizabeth wordt mogelijk naar Brussel gestuurd om een no-dealbrexit te voorkomen. Dat is althans het plan van een aantal hooggeplaatste leden van de Britse Conservatieve Partij, meldt het BBC-programma Newsnight.
Enkele Conservatieven zijn zo bang dat het Verenigd Koninkrijk zonder afspraken uit de Europese Unie stapt, dat er een plan op tafel ligt waarin koningin Elizabeth naar een EU-top gaat. Zij zou in Brussel een nieuw verzoek tot uitstel van de brexit moeten indienen.
Volgens EU-regels kunnen slechts twee vertegenwoordigers van lidstaten toppen bijwonen: de premier of het staatshoofd. Als staatshoofd heeft Elizabeth dus het recht om haar land te vertegenwoordigen, maar de ongeschreven regel is dat de vorstin uit de politieke arena wordt gehouden. Eerder ging Theresa May als premier naar Brussel, maar zij heeft onlangs haar ontslag ingediend.
De gedoodverfde favoriet om haar op te volgen is Boris Johnson, en hij is geen tegenstander van een no-dealbrexit. Johnson wil hoe dan ook dat het Verenigd Koninkrijk eind oktober uit de EU stapt, ook als hij daarvoor het parlement naar huis moet sturen. De huidige deadline is 31 oktober 2019.
AD 19.07.2019 Drie ministers dreigen op te stappen als Boris Johnson wordt gekozen tot premier van het Verenigd Koninkrijk. Johnson is favoriet in de race om het Britse premierschap. Zijn opponent Jeremy Hunt staat ver achter in de peilingen.
Volgens de Britse krant The Times zijn David Gauke (minister van Justitie), Philip Hammond (minister van Financiën) en Rory Stewart (minister van Internationale Ontwikkeling) bezig met hun ontslagbrief om deze direct na zijn aanstelling als opvolger van premier Theresa May aan Boris Johnson te overhandigen. Op 23 juli wordt bekendgemaakt wie de nieuwe bewoner wordt van Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse premier.
heeft tijdens de verkiezingscampagne al meerdere keren geroepen dat hij hoe dan ook de Europese Unie op 31 oktober wil verlaten, zelfs als hiervoor een no-deal Brexit nodig is. Hij is zelfs bereid het parlement naar huis te sturen om dit erdoor te drukken.
Trouw 18.07.2019 De Britse ministers David Gauke (Justitie), Philip Hammond (Financiën) en Rory Stewart (Internationale Ontwikkeling) dienen hun ontslag in, mocht Boris Johnson aankomende dinsdag de nieuwe premier worden. Dat meldt The Times.
Johnson is de torenhoge favoriet. Het is de verwachting dat hij een echt Brexit-kabinet samenstelt, waar sowieso geen plek is voor de genoemd bewindslieden.
De drie ministers hadden donderdag reeds bijgedragen aan Johnson’s eerste ‘nederlaag’ in het Lagerhuis. Een meerderheid van de parlementsleden maakte het een toekomstige regering vrijwel onmogelijk om de volksvertegenwoordiging tijdelijk naar huis te sturen om zodoende een No Deal te bewerkstelligen. Het team-Johnson heeft deze zogeheten prorogatie voortdurend als optie opengehouden. De stemming bewees ook dat een groep eurogezinde Conservatieven bereid is het de Brexiteer Johnson heel moeilijk te maken.
Omdat de Lagerhuisleden zo’n prorogatie niet direct kunnen voorkomen, zoeken ze naar andere middelen. Op de agenda stond donderdag een debat over een wetsvoorstel aangaande Noord-Ierland. De remainers Hilary Benn (Labour) en Alistair Burt (Conservatieven) besloten er een amendement aan te hangen waarin staat dat er eind oktober opnieuw over moet worden gedebatteerd. Dat betekent dat het Lagerhuis in de week voor de Brexitdeadline gewoon zitting moet hebben, dus niet kan worden verdaagd.
Truc
De regering was tegen deze truc, maar Theresa May heeft allang geen macht meer. Vijf ministers onthielden zich straffeloos van stemming. Omdat ook tal van andere Conservatieven met de rebellen mee stemden, kwam het amendement er met een meerderheid van 41 stemmen doorheen. Johnson kan er nu alleen nog een No Deal doorheen jagen als hij voor oktober de politieke crisis in Noord-Ierland oplost, zodat het wetsvoorstel wordt ingetrokken. Die kans is te verwaarlozen. Er is al meer dan twee jaar een politieke crisis in Belfast.
Groter is de kans dat er reeds voor eind oktober Lagerhuisverkiezingen komen. Een regering-Johnson heeft nog minder parlementaire steun dan van de regering-May. Het is nog maar de vraag of Johnson een motie van wantrouwen overleeft. Gedwongen verkiezingen hoeven hem niet slecht uit te komen want opiniepeilingen wijzen erop dat hij Jeremy Corbyns Labour kan verslaan, zeker wanneer hij een pact sluit met de Brexitpartij van Nigel Farage.
Turbulente dag
De stemming kwam op een turbulente dag. Het begon met de publicatie van een overheidsrapport waarin staat dat een No Deal de Britse economie op korte termijn 30 miljard pond gaat kosten, niet in het slechtst denkbare maar in het meest realistische scenario. Dat gaat uit van een hogere inflatie, dalende huizenprijzen en een verdere val van het pond. Tevens ontstond er commotie over het optreden van Johnson woensdagavond. Zwaaiend met een bokking beweerde hij dat een bepaalde EU-richtlijn zeer schadelijk is voor Britse vissers, terwijl het om een regel bleek te gaan die, zoals wel vaker, door Londen zelf gemaakt is.
Commotie veroorzaakte ook een uitspraak van Frans Timmermans in de Panorama-documentaire Britain’s Brexit Crisis die de BBC donderdagavond uitzendt. Refererend aan een bekende ‘No Panic! No Panic!’-scène uit de Britse oorlogskomedie Dad’s Army beweerde de Nederlandse eurocommissaris dat de Britse onderhandelaren geen idee hadden waarmee ze bezig waren en als ‘idioten’ in de rondte renden. In dezelfde documentaire zei EU-onderhandelaar Michel Barnier dat Theresa May geen enkele keer heeft gedreigd met een No Deal, iets wat ze de Britse bevolking wel had voorgehouden.
NU 18.07.2019 De hoofdonderhandelaar namens de EU in het Brexit-dossier, Michel Barnier, heeft donderdag gezegd dat de EU niet onder de indruk is van dreigementen van Britse Conservatieve politici om een Brexit zonder uittredingsovereenkomst op 31 oktober te laten plaatsvinden.
In een interview met de BBC zei Barnier dat het Verenigd Koninkrijk de gevolgen zal moeten dragen als het voor die koers kiest.
“Ik denk dat ze aan de Britse kant, die goed geïnformeerd en competent is, wel weten hoe we aan de EU-kant te werk gaan, en dat ze ook weten dat we nooit onder de indruk zijn geweest van een dergelijk dreigement. Het is niet productief om dat te uiten”, aldus de EU-onderhandelaar.
Volgens Barnier is de uittredingsovereenkomst die door Brussel met de vertrekkende Britse premier Theresa May werd gesloten “de enige weg om de EU op een ordentelijke manier te verlaten”. De overeenkomst werd drie keer afgewezen door het Britse Lagerhuis ,wat tot het opstappen van May leidde. Haar vervanger zal waarschijnlijk op dinsdag 23 juli worden aangekondigd.
De man die May waarschijnlijk zal opvolgen, voormalig minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, heeft laten weten niet te zullen terugschrikken voor een uittreding zonder akkoord op 31 oktober. Tegelijkertijd zegt hij vol vertrouwen te zijn dat hij de onderhandelingen met de EU kan heropenen om een betere overeenkomst te sluiten.
Barnier herhaalde het bekende EU-standpunt: er is geen aanleiding om weer met de Britten om tafel te gaan.
‘EU bood aan Brexit met vijf jaar uit te stellen’
In hetzelfde BBC-programma, Panorama, onthulde de man die wordt gezien als de facto vicepremier onder May, David Lidington, dat de Britse regering een geheim aanbod kreeg van de rechterhand van Europese Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker, Martin Selmayr. Die zou tegen Londen hebben gezegd dat de EU bereid is de Brexit met vijf jaar uit te stellen.
Selmayr verscheen zelf ook in het programma. Hij zei er “zeer zeker” van te zijn dat het VK niet voldoende is voorbereid op een uittreding zonder deal. “We hebben gezien welke voorbereidingen voor een harde Brexit zijn getroffen aan onze kant van de grens. We zien aan de andere kant van de grens niet hetzelfde niveau van voorbereiding.”
De man die Theresa May waarschijnlijk zal opvolgen als premier van het Verenigd Koninkrijk, de Conservatief Boris Johnson, heeft gezegd niet bang te zijn voor een ‘no deal-Brexit’. (Foto: Reuters)
‘Ze hebben geen plan’
Europese Commissie-vicevoorzitter Frans Timmermans deed een boekje open over de eerste Brexit-onderhandelingen met de Britten in 2017. Volgens hem “renden ze rond als idioten”.
“We dachten op voorhand dat ze zo briljant waren”, zei Timmermans. “Dat er ergens in een kluis in Westminster een Harry Potter-achtig boek vol trucs en strategieën zou liggen.”
Die indruk veranderde toen hij David Davis, destijds de Britse minister voor Brexit, in het openbaar zag spreken. “Ik zag hoe hij niet bij de onderhandelingen verscheen, niet onderhandelde, elders zijn grootspraak etaleerde, en ik dacht: mijn God, ze hebben geen plan, ze hebben geen plan.”
NOS 18.07.2019 Eurocommissaris Frans Timmermans heeft hard geoordeeld over de Britse brexitonderhandelaars. Hij zegt dat brexiteers “rondrenden als idioten” en “geen plan hadden”. Over de Britse premierskandidaat Boris Johnson zegt hij het idee te hebben dat Johnson “spelletjes speelt”.
Timmermans, die tot voor kort in de race was om voorzitter van de Europese Commissie te worden, deed de uitspraken in mei tegen het BBC-programma Panorama. In het programma, dat vanavond om 21:00 Britse tijd wordt uitgezonden, komen meerdere kopstukken over de brexit aan het woord.
PvdA-kopstuk Timmermans verwachtte vooraf dat de “briljante” Britten ergens “in een kluis in Westminster een Harry Potter-achtig boek met alle trucs” hadden klaarliggen.
Maar na de eerste publieke uitspraken van David Davis, oud-minister voor Brexit, besefte Timmermans dat de Britten geen plan hadden voor hun vertrek uit de Europese Unie. “Ik zag Davis niet onderhandelen en elders grootspraak verkondigen.”
“Ronduit schokkend”
“O mijn god, ze hebben geen plan”, realiseerde Timmermans zich toen. “Dat was ronduit schokkend, omdat je weet wat voor schade dat kan veroorzaken. We zien het: de tijd dringt en er is geen plan.”
“Het was als Lance Corporal Jones: “Don’t panic, don’t panic”, terwijl ze rondrenden als idioten.” Timmermans verwijst naar het personage Lance Corporal Jones uit de Britse televisieserie Dad’s Army uit de jaren ’70.
In de sitcom over de Tweede Wereldoorlog roept Jones vaak “Don’t panic, don’t panic” (geen paniek, geen paniek), terwijl hij duidelijk juist wel in paniek raakt. De serie werd in Nederland uitgezonden door de VARA onder de titel Daar komen de schutters.
Over Boris Johnson, die volgens peilingen grote kans maakt om de nieuwe premier van Groot-Brittannië te worden en de brexit verder te leiden, heeft Timmermans ook geen goed woord over.
“Ik weet niet zeker of hij oprecht is”, zei Timmermans over Johnson. “Ik had altijd de indruk dat hij spelletjes speelde. Misschien ben ik een beetje hard, maar het wordt tijd dat we een beetje hard worden.”
“Nooit onder de indruk”
In dezelfde uitzending komt ook de Franse politicus Michel Barnier aan het woord, de hoofdonderhandelaar van de EU in de gesprekken over de brexit. Volgens Barnier was de deal die de EU met May sloot de enige manier voor Groot-Brittannië “op een ordelijke manier de EU te verlaten”. Maar de voorstellen werden drie keer afgewezen in het Britse Lagerhuis.
Barnier benadrukt in het interview dat May hem “nooit” had gezegd dat ze voor een no-deal zou gaan. “Ik heb nooit zo’n zin gehoord”, zegt de Franse politicus. May zei publiekelijk juist altijd dat no-deal beter is dan een slechte deal.
Wat zou er gebeuren als de Britten “het lidmaatschap van de EU zouden verscheuren”, vraagt de interviewer aan Barnier. Maar die houdt zich op de vlakte. “Het Verenigd Koninkrijk zal de consequenties onder ogen moeten zien”, antwoordt hij daarop.
Over of de Britse onderhandelaars ooit echt gedreigd hadden om zonder deal te vertrekken, zegt Barnier: “De mensen van het Verenigd Koninkrijk zijn goed geïnformeerd, competent en weten hoe wij als EU werken. Ze wisten vanaf het begin dat we niet onder de indruk zouden zijn van zulke dreigementen. Het heeft geen zin die te gebruiken.”
MSN 18.07.2019 Frans Timmermans heeft in een openhartig interview met de BBC uitgehaald naar de Engelsen. Hij vertelt over de beginperiode dat de Britse ministers bij de EU kwamen praten over de Brexit. „Ze liepen rond als idioten. Terwijl wij hadden gedacht dat ze in een kluis in Westminster een Harry Potter-boek hadden liggen met alle oplossingen. We dachten dat het briljante mensen waren. Ik vond dat shocking.”
Brexit-afgezant David Davis, inmiddels afgetreden, viel voor Timmermans helemaal door de mand. „Ik zag veel dikdoenerij en ik dacht: o mijn God ze hebben helemaal geen plan”.
Timmermans maakt in het gesprek met Nick Robinson ook een dodelijke vergelijking tussen de ministers en ’Lance corporal Jones’ uit de jaren ’70 tv-serie Dad’s Army, bij ons bekend als ’Daar komen de Schutters’. Die comedy ging over blunderende Engelse soldaten in de Tweede Wereldoorlog die te slecht waren om militaire dienst te nemen en dan maar het land moesten verdedigen.
UK ministers were “running around like idiots” when trying to negotiate Brexit, EU Commission First Vice-President Frans Timmermans has said, adding that he had expected a “Harry Potter-like book of tricks” but ministers were in fact more like Dad’s Army https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-49021081 …
UK ‘will have to face consequences of no deal’
EU chief negotiator Michel Barnier says Theresa May never told him she was willing to leave without one.
RTL 17.07.2019 Na de aanhoudende brexitstorm van de eerste helft van 2019 lijkt het, met het aanstaande officiële vertrek van premier Theresa May en de strijd om haar opvolging, even iets rustiger op het brexitfront. Maar niets is minder waar. De leiderschapsstrijd werpt zijn schaduw vooruit en een oplossing voor het probleem is verder weg dan ooit.
Waar staan we ook alweer?
Vorig jaar sloot premier May een deal met de EU over de brexit. Daarin werden de rechten van burgers na de brexit vastgelegd en er werd een overgangsperiode afgesproken.
Ook werd het bedrag die het VK nog moet betalen aan de EU bepaald en er werd een constructie verzonnen (de backstop) om te voorkomen dat er tussen Noord-Ierland en Ierland een harde grens zou ontstaan. Daaraan vastgeniet zat nog een schets van de toekomstige relatie tussen de EU en het VK na de brexit.
De deal bleek tot drie keer toe niet te slikken voor het Lagerhuis. Een groot deel van de Conservatieven haat de backstop, terwijl Labour vooral problemen had met de toekomstige relatie met de EU, die wat hun betreft veel te kil is. Zij willen dat de regelgeving en handel heel dicht bij die van de EU blijft.
Na de derde mislukte poging van May om de deal door het parlement te loodsen, probeerde ze het op een akkoordje te gooien met Labour. Dat liep ook uit op een drama.
Labour vond het voorgestelde ‘compromis’ maar niks en zelfs parlementariërs uit haar eigen partij, die met gezonde tegenzin vóór de deal hadden gestemd, liepen weer over naar de andere kant. May kondigde aan te vertrekken als haar opvolger gekozen is. Volgende week wordt duidelijk wie dat wordt: Boris Johnson of Jeremy Hunt. Waarschijnlijk wordt het Johnson.
Terug naar nu: campagne
In de strijd om het leiderschap van de Conservatie partij, en dus het premierschap, buitelen Hunt en Johnson over elkaar heen om vooral maar te laten zien dat zij wel degelijk de brexit hoe dan ook gaan regelen, zonder extra uitstel. Met een deal als het kan, maar gerust zonder deal als het moet.
Voor beide kandidaten staat een ding centraal: de backstop. Zij bezweren de gehate verzekeringspolis uit de deal te gaan slopen. En dat kan weleens de snelste weg naar een brexit zonder deal blijken op 1 november.
Backstopsores
De backstop zoals die nu is voorzien treedt in werking als de EU en het VK aan het einde van de overgangsperiode geen werkend plan hebben verzonnen om op een andere manier de grens tussen Noord-Ierland en Ierland open te houden.
Nu is dat geen probleem, want het is een binnengrens in de EU, maar als straks het VK uit de EU stapt en uit de douane-unie en ook geen vrij verkeer van goederen en personen accepteert, moet die grens dicht.
De backstop schrijft voor dat, zonder andere oplossing, het VK in een soort douane-unie blijft met de EU en dat Noord-Ierland nog dichter gelieerd blijft aan de EU als het gaat om productregels. Op die manier hoeven er geen grenscontroles te komen.
Dat heeft twee onaanvaardbare nadelen voor veel parlementariërs, Hunt en Johnson voorop. Ten eerste zou er mogelijk toch een verschil ontstaan tussen regels voor producten in Noord-Ierland en de rest van het VK, waardoor er in feite binnen het VK een grens komt in zee waar controles uitgevoerd moeten worden. Critici vinden dat op die manier het Verenigd Koninkrijk in feite opgedeeld wordt, en vinden dat onaanvaardbaar.
Ten tweede kan het VK geen eigen handelsverdragen sluiten zolang het in een douane-unie met de EU zit en dat wilden veel brexiteers nou juist zo graag. Tot overmaat van ramp kan de backstop in theorie eeuwig in stand blijven. Hij wordt pas opgeheven als beide partijen het eens zijn over een alternatief.
Ramkoers
Om een kans te maken op het leiderschap moeten Hunt en Johnson zich wel hard opstellen over deze kwestie, terwijl de EU er juist keer op keer heeft gehamerd dat de backstop niet onderhandelbaar is als de Britten vasthouden aan hun voornemen om uit de douane-unie en uit de gemeenschappelijke markt te stappen.
Deze week werd duidelijk hoe geharnast de heren erin staan: tijdens een debat zeiden zowel Johnson als Hunt dat zelfs een backstop met een tijdslimiet erop onbespreekbaar is.
Daarmee wordt het haast onmogelijk voor de EU om de nieuwe Britse leider tegemoet te komen, als ze dat al zouden willen. Tot nu toe was een tijdslimiet namelijk voor de EU ook al onbespreekbaar.
Vooral Johnson wond er geen doekjes om, íeder compromis is wat hem betreft onaanvaardbaar. “Nee tegen tijdslimieten of eenzijdige ontsnappingsclausules of dit soort ingewikkelde constructies […] die je op de backstop zou kunnen plakken.”
Constitutionele crisis
Dat alles maakt een no deal-scenario nog waarschijnlijker, met alle gevolgen van dien. Maar dan zijn we er nog niet, want dan ligt er alweer een volgende crisis op de loer.
Waar het Lagerhuis het afgelopen jaar het over vrijwel niets eens wist te worden op brexitvlak is een ding namelijk al maanden juist wel glashelder: een meerderheid van de volksvertegenwoordiging is mordicus tegen een brexit zonder deal. Vooral vanwege de grote economische schade die als het gevolg daarvan wordt gevreesd.
Om toch, goedschiks of kwaadschiks, op 1 november uit de EU te stappen overweegt het kamp-Johnson daarom een scenario waarin het parlement tijdelijk wordt opgeschort. Bronnen bevestigen aan Sky News dat er wordt gekeken naar een manier om het parlement eind oktober een paar weken naar huis te sturen, zodat een brexit zonder deal niet kan worden tegengehouden.
De manier waarop dat kan is door een Queen’s Speech te plannen begin november. Daarmee wordt een nieuw parlementair jaar geopend door de koningin, maar heeft als voordeel voor Johnson dat het parlement in de weken daarvoor niet samenkomt en dus ook niets kan doen om een no-deal af te wenden.
De geruchten over deze buitengewone stap hebben, niet verrassend, direct veel weerstand opgeroepen. Voormalig premier en partijgenoot van Johnson, John Major, heeft al gedreigd de regering voor de rechter te slepen om te voorkomen dat het parlement wordt opgeschort om een no deal door te drukken.
Pond in verval
Ook de financiële markten reageren inmiddels weer heftiger op nieuws en geruchten uit Londen. Het pond is gedaald naar het laagste niveau in twee jaar tijd, uit vrees voor een harde brexit.
Het pond is op dit moment nog zo’n 1,24 dollar (1,10 euro) waard, maar Wall Street-bank Morgan Stanley ziet een reëel scenario ontstaan waarbij het pond snoeihard zakt tot 1 dollar voor een pond, als de Britten inderdaad zonder deal de Unie verlaten, schrijft Bloomberg.
Volgende week dinsdag wordt bekend wie May opvolgt als premier. De kansen dat het Johnson wordt worden door voorspellers van PreditcIt geschat op bijna 95 procent.
Telegraaf 30.06.2019 Olly Robbins, de Britse belangrijkste brexit-onderhandelaar, verlaat zijn post zodra hij de nieuwe minister-president heeft bijgepraat. Dat meldt de politiek commentator van The Sunday Times. Robbins kreeg van de voorstanders van een vertrek uit de Europese Unie zware kritiek wegens de deal die hij premier Theresa May hielp sluiten in Brussel.
Het Britse parlement stemde de overeenkomst tot drie keer toe weg. Downing Street heeft nog niet gereageerd op het bericht dat Robbins ermee stopt.
Boris Johnson, de favoriet om May op te volgen, heeft volgens de Mail in Sunday een transitieploeg geformeerd die de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker en EU-onderhandelaar Michel Barnier zo snel mogelijk zal uitnodigen om de brexitbesprekingen te heropenen.
NU 27.06.2019 ‘Brexiteer’ Boris Johnson stelt dat in slechts één van de miljoenen scenario’s er een ‘no deal-Brexit’ volgt op 31 oktober. Dat zei hij woensdagavond tijdens een digitaal vragenuur.
De favoriet om de Britse premier Theresa May op te volgen gelooft er heilig in dat zowel de EU als het Britse Lagerhuis snel een nieuwe deal kunnen sluiten. Anders moet het land zich voorbereiden op een “chaotische Brexit”, zoals hij al eerder zei.
De EU heeft meerdere keren gezegd niets te voelen voor een nieuwe deal.
Een dag eerder hintte Johnson nog dat met hem aan het roer de kans op een ‘no deal-Brexit’ de komende maanden groter wordt. Dat deed hij in gesprek met TalkRadio. Nu zegt de 55-jarige politicus bij zijn collega’s in het Lagerhuis “nieuw besef” te zien voor een nieuwe deal.
Johnson is nog altijd in de race om de nieuwe partijleider te worden van de Conservatieven. De circa 160.000 leden van de partij kunnen straks stemmen op hem of op Jeremy Hunt, de voormalig minister van Gezondheid. De race startte met tien kandidaten.
AD 25.06.2019De Britse Conservatieve Partij zegt dat op 23 juli bekend wordt gemaakt wie zich de nieuwe premier van het land mag noemen: minister Jeremy Hunt van Buitenlandse Zaken of zijn voorganger Boris Johnson.
De circa 160.000 leden van de regeringspartij stemmen volgende maand per post over de opvolging van Theresa May als partijleider en minister-president.
Johnson kwam eerder als favoriet bovendrijven in het eerste deel van de Conservatieve leiderschapsstrijd. Toen mochten alleen de 313 Lagerhuisleden van de partij stemmen. Zij hielden meerdere stemrondes waarbij steeds kandidaten afvielen die onvoldoende steun kregen. Inmiddels zijn alleen Johnson en Hunt nog over en mogen de gewone leden van de partij zich uitspreken.
Johnson
De conservatieve ‘brexiteer’ Johnson was voorheen burgemeester van Londen en twee jaar lang minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet van May. Hij was in de aanloop naar het referendum van 2016 een van de gezichten van de leave-campagne, die ijverde voor een Brits vertrek uit de EU. Hunt was destijds een remainer, maar heeft zich inmiddels bekeerd en wil ook uit de EU.
De circa 160.000 partijleden die de nieuwe leider kiezen van ruim 65 miljoen landgenoten, zijn volgens de BBC geen dwarsdoorsnede van de bevolking. Zeven van de tien leden zijn mannen, 97 procent is wit en de gemiddelde leeftijd is 57. Zij betalen jaarlijks 25 pond (ongeveer 28 euro) voor hun lidmaatschap van de Conservatieve Partij.
De partijleden ontvangen hun stembiljetten begin juli. Zij kunnen vervolgens nog even nadenken over de vraag of ze Johnson of Hunt als nieuwe leider willen. De deadline voor de verkiezing is 22 juli. Dan moeten de stembiljetten aan het eind van de middag binnen zijn.
NU 20.06.2019 Boris Johnson of Jeremy Hunt wordt de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Dat heeft de vijfde en laatste stemronde binnen de Conservatieve Partij donderdagavond uitgewezen. Michael Gove ontving in die ronde te weinig stemmen en viel op de valreep af in de race voor het partijleiderschap.
Resultaten vijfde stemronde;
Boris Johnson: 160 stemmen
Jeremy Hunt: 77 stemmen
Michael Gove: 75 stemmen
Nu er nog twee kandidaten over zijn, is het aan de circa 160.000 leden van de Conservatieve Partij om zich uit te spreken over wie de partijleider moet worden.
De 54-jarige Johnson is de grote favoriet. Hij ontving in de laatste stemming maar liefst 160 van de 313 stemmen. Zijn concurrent Hunt kreeg 77 stemmen, twee meer dan afvaller Gove. Bij een vierde stemronde eerder op donderdagmiddag viel Sajid Javid al af, waardoor er nog één keer gestemd moest worden.
Er moet een leider gekozen worden vanwege het vertrek van de Britse premier Theresa May. Hoewel ze haar ontslag al officieel heeft ingediend, blijft ze in functie totdat er een opvolger is.
Johnson versus Hunt
Oud-minister van Buitenlandse Zaken Johnson was acht jaar lang burgemeester van Londen. Hij is niet bang voor een harde Brexit – een zonder uittredingsakkoord – en was een van de prominentste figuren binnen de organisatie Vote Leave, die in aanloop naar het referendum in 2016 campagne voerde voor een Britse uittreding.
De 52-jarige Hunt heeft aan beide kanten van de Brexit gestaan. De politicus heeft campagne gevoerd om de Britten ín de EU te houden, maar sinds het referendum stelt hij juist vóór een uittreding te zijn en een ‘no deal-Brexit’ niet te vrezen. Hij bekleedde diverse ministerposten en was bijna zes jaar de minister van Gezondheid.
Oorspronkelijk tien kandidaten om May op te volgen
Oorspronkelijk maakten tien kandidaten kans om May op te volgen. De kanshebbers moesten eerder zeker acht nominaties van partijleden in het Lagerhuis binnenslepen om op de kandidatenlijst te komen.
Voormalig voorzitter van het Lagerhuis Andrea Leadsom viel af in de eerste ronde. Oud-Brexit-minister Dominic Raab werd in de tweede ronde geëlimineerd. Rory Stewart overkwam hetzelfde in de derde ronde. Esther McVey, Matt Hancock en Mark Harper besloten om uiteenlopende redenen zelf uit de race te stappen. Donderdag voegden Javid en Gove zich als laatsten bij de afvallers.
NOS 20.06.2019 Jeremy Hunt gaat tegen Boris Johnson strijden om het premierschap van Groot-Brittannië. De twee zullen uitmaken wie de nieuwe leider wordt van de Conservatieve Partij en daarmee automatisch premier May opvolgt.
Vandaag viel Sajid Javid na de vierde stemronde in de Lagerhuisfractie af als kandidaat-partijleider. De minister van Binnenlandse Zaken kreeg 34 stemmen, waarmee milieuminister Michael Gove, Hunt (Buitenlandse Zaken) en oud-minister Johnson overbleven.
Twee stemmen verschil
Johnson kreeg in elke ronde met afstand de meeste stemmen, waardoor het feitelijk tussen Gove en Hunt ging. De twee zaten in elke stemronde dicht bij elkaar.
Uiteindelijk kozen twee conservatieve Lagerhuisleden meer voor Hunt: 77 tegenover 75 stemmen. Gove raakte eerder deze maand nog in opspraak omdat hij bekende dat hij cocaïne had gebruikt in zijn jongere jaren.
Zo’n 160.000 partijleden in het hele land mogen nu bepalen wie de opvolger wordt van May, die deze maand opstapte na een reeks mislukte pogingen om haar brexitdeal met de Europese Unie door het Lagerhuis te krijgen. De uitslag wordt eind volgende maand verwacht.
Tim de Wit
@timdewit
Het wordt Boris Johnson tegen Jeremy Hunt. Hunt haalt in beslissende ronde twee stemmen meer dan Gove. Nou, daarmee is de kans op veel vuurwerk de komende weken wel verkeken.
Johnson, oud-burgemeester van Londen en ex-minister van Buitenlandse Zaken, is de torenhoge favoriet vanwege zijn keiharde brexit-koers. Zo wil hij hoe dan ook dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de EU stapt, desnoods zonder deal met de Europese Unie.
Verder wil hij af van de Ierse ‘backstop’, die erin voorziet dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland, mochten de EU en de Britten er in de twee jaar durende overgangsfase niet uitkomen om definitieve afspraken te maken over de toekomstige handelsrelatie. Ook zal hij als premier weigeren de brexit-rekening van meer dan 40 miljard euro te betalen.
De wedkantoren geven Johnson 92 procent kans om Hunt te verslaan. Correspondent Tim de Wit verwacht dat het Johnson-kamp Hunt waarschijnlijk zal afschilderen als “Theresa May met een broek aan”, omdat Hunt net als May in 2016 stemde tegen een vertrek van de Britten uit de EU. Nu is hij wel voor de brexit, maar volgens De Wit wantrouwen veel Conservatieven die ommezwaai.
De Wit verwacht pittige confrontaties tussen de Britten en de EU met Johnson aan het roer. “De vraag is of er dan nog een deal komt, want de EU zegt dat ze al lang genoeg hebben onderhandeld en dat wat er ligt het eindresultaat is”, aldus De Wit.
AD 20.06.2019 Jeremy Hunt gaat met Boris Johnson uitmaken wie de volgende premier van Groot-Brittannië wordt. Het tweetal kreeg vanavond de meeste stemmen in de vijfde stemronde van de 313 parlementariërs van de Conservatieve Partij. Johnson, oud-minister van Buitenlandse Zaken, kreeg 160 stemmen. Zijn opvolger Hunt 77.
De huidige minister van Buitenlandse Zaken staat bekend als een vriendelijke kluns. De zoon van een admiraal uit de Britse Royal Navy blijft na vijf stemrondes onder 313 conservatieve parlementsleden met uitgesproken favoriet Boris Johnson over als kandidaat om Theresa May op te volgen. Hunt bleef rivaal Michael Gove (75 stemmen) nipt voor. De ongeveer 160.000 leden van de Conservatieve Partij gaan de komende weken beslissen naar wie van beide hun voorkeur uitgaat. De uitslag wordt in de week van 22 juli verwacht.
De 52-jarige Hunt lijkt op het eerste gezicht kanonnenvoer voor Johnson, de extroverte en charismatische stemmentrekker. Het campagneteam van de voormalige burgemeester van Londen kan zich geen betere opponent wensen. Anders dan Michael Gove geldt Hunt niet als een briljante strateeg. Hoewel partijgenoten met hem weglopen, zien mensen buiten de muren van Westminster hem als een goedlachse brokkenpiloot.
Theresa May benoemde hem een jaar geleden tot opvolger van Johnson als minister van Buitenlandse Zaken om de rust in de tent te doen weerkeren. Anders dan Johnson, tot schrik van zijn ambtenaren een ongeleid projectiel, zou hij niet om de haverklap een diplomatieke rel veroorzaken met verkeerde uitspraken. Amper begonnen aan zijn nieuwe klus vergeleek hij de Europese Unie met de voormalige Sovjet-Unie.
Zakenman
Hunt liet zich tijdens de campagne voorstaan op zijn verleden als succesvol zakenman. Aan de verkoop van zijn aandelen in de door hem opgerichte uitgeverij Hotcourses hield hij een vermogen over. Hunt, veelvoudig multimiljonair, is het rijkste lid van het bepaald niet arme kabinet. Deze ervaring stelt hem in staat, zo stelt hij, om de EU ertoe te bewegen Groot-Brittannië een betere brexitdeal te geven.
In het land twijfelen velen of achter de vriendelijke lach en de immer optimistische woorden een groot denker schuilgaat. Voor de gewone man staat hij bekend als de gehate minister van Volksgezondheid die de artsen en verpleegkundigen van de National Health Service met wurgcontracten het leven zuur maakte. Een staking uit onvrede over zijn voorstel legde ziekenhuizen in het hele land plat.
Tijdens de campagne kwam op pijnlijke wijze naar voren hoe in de media over Hunt, getrouwd met een Japanse vrouw, wordt gedacht. Zo noemde de normaliter onberispelijke BBC-presentatrice Victoria Derbyshire hem per abuis ‘Jeremy Cunt’, ongeveer het ergst denkbare Engelse scheldwoord. Derbyshire stond niet alleen. Hunt roept buiten het Lagerhuis vooral aversie op.
Niettemin voelt Hunt, net als Johnson geschoold aan de universiteit van Oxford, de moderne tijd goed aan. Hij vroeg aan de Amerikaanse president Donald Trump tips over hoe hij zich het best op Twitter en andere sociale media moest presenteren. Aan deze wijsheid zal hij de komende weken weinig hebben. De gemiddeld leeftijd van de stemgerechtigde leden van de Conservatieve Partij ligt rond de 57 jaar.
Brexit
Hunt, een verre neef van Queen Elizabeth, heeft veel minder nauwe banden met traditionele media als Johnson en Gove. Evenmin schaarde hij zich vanaf het eerste uur achter de brexit. Hunt begon als een eurogezinde politicus om zich pas na veel vijven en zessen pontificaal achter de harde lijn van de brexiteers te scharen. Johnson geldt als het boegbeeld van de Leave-campagne.
Verloren heeft Hunt echter nog niet. De favoriet, zo wijst de historie uit, komt meestal niet als winnaar uit de bus. Het karakter van Hunt spreekt in dat opzicht in zijn voordeel. De partij snakt na de tumultueuze periode onder May naar rust en kalmte. Die eigenschappen straalt hij zonder twijfel uit. Meer dan de bombastische Johnson. Al zal Hunt dan wel razendsnel van zijn klungelige imago en weinig frisse bijnaam af moeten komen.
Telegraaf 19.06.2019 Oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour wil een tweede Brexitreferendum. De leider van Labour zal woensdag een wijziging in het brexitbeleid van zijn partij steunen en zal zich in alle omstandigheden achter een nieuw referendum scharen, meldt The Times op basis van een bron bij de partij.
Labour is steeds verdeeld geweest over het wel of niet ondubbelzinnig steunen van een tweede referendum. Corbyn zei tot dusverre steeds dat de optie van een nieuw referendum over Brexit op tafel moest blijven, net als het houden van nieuwe verkiezingen.
In mei trok de Labour-leider de stekker uit onderhandelingen met premier Theresa May. Enkele dagen later kondigde de premier haar vertrek aan.
AD 19.06.2019 Oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour wil een tweede brexitreferendum. De leider van Labour zal woensdag een wijziging in het brexitbeleid van zijn partij steunen en zal zich in alle omstandigheden achter een nieuw referendum scharen, meldt The Times op basis van een bron bij de partij.
Labour is steeds verdeeld geweest over het wel of niet ondubbelzinnig steunen van een tweede referendum. Corbyn zei tot dusverre steeds dat de optie van een nieuw referendum over brexit op tafel moest blijven, net als het houden van nieuwe verkiezingen.
NOS 19.06.2019 Rory Stewart is niet meer in de race om Theresa May op te volgen als leider van Britse Conservatieven en daarmee ook als premier. Bij een derde stemming over het partijleiderschap kreeg de huidige minister voor Internationale Ontwikkeling met 27 stemmen de minste steun. Er blijven nog vier kandidaten over.
Boris Johnson bouwde zijn voorsprong op de anderen verder uit. Hij kreeg het vertrouwen van 143 van de 313 Conservatieve Lagerhuisleden. Minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt werd met 54 stemmen weer tweede, minister van Milieu Michael Gove (51 stemmen) derde en minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid (38) eindigde als vierde.
Stewart (46) leek juist bezig aan een opmars en zag bij de stemming van gisteren zijn steun verdubbelen. Hij kreeg gisteren 37 stemmen, vorige week waren dat er nog 19.
De oud-diplomaat staat bekend als de tegenhanger van hardline brexiteer Johnson. Hij riep op tot een compromis over de brexit en noemde de plannen van zijn rivalen onhaalbaar.
Twee kandidaten
Morgen blijven er na een vierde stemming twee kandidaten over. Zo’n 160.000 partijleden in het hele land bepalen vervolgens wie de opvolger wordt van May, die eerder deze maand opstapte na een reeks mislukte pogingen om haar brexitdeal met de Europese Unie door het Lagerhuis te krijgen. De uitslag wordt eind volgende maand verwacht.
Oud-burgemeester van Londen en ex-minister van Buitenlandse Zaken Johnson is de gedoodverfde winnaar. Hij staat bekend als fel criticus van May en blijft erop hameren dat het Verenigd Koninkrijk de EU moet verlaten op 31 oktober, met of zonder deal.
Telegraaf 19.06.2019 Rory Stewart doet niet meer mee aan de leiderschapsstrijd van de Britse Conservatieven. De minister voor Internationale Ontwikkeling kreeg in de derde ronde van de afvalrace de minste stemmen en is uitgeschakeld. Boris Johnson ging net zoals in de vorige twee ronden ruim aan kop.
Nu Stewart is uitgeschakeld doen nog vier kandidaten mee aan de interne verkiezing van de Conservatieve Partij. Die draait om de opvolging van Theresa May als premier en partijleider van de Conservatieven.
Minister Jeremy Hunt van Buitenlandse Zaken eindigde woensdag opnieuw achter Johnson. Hij kreeg 54 stemmen. Daarna volgden minister Michael Gove van Milieu (51 stemmen) en minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid (38 stemmen).
Stewart was hekkensluiter met 27 stemmen: tien minder dan een dag eerder. Volgens een ingewijde stemden sommige Johnson-aanhangers voor Javid om Stewart uit te schakelen. Die leek eerder nog bezig te zijn aan een opmars.
Stewart had de aandacht getrokken met een opvallende campagne via sociale media. Hij noemde de brexitplannen van zijn rivalen onhaalbaar en wilde nog een poging doen de onpopulaire deal van May door het Lagerhuis te krijgen.
Er wordt donderdag weer gestemd door de 313 Conservatieve Lagerhuisleden. Aan het einde van de dag moeten dan nog twee kandidaten over zijn. Johnson is vrijwel zeker een van hen. Hij kreeg woensdag 143 stemmen, zeventien meer dan op dinsdag.
Als nog twee kandidaten over zijn, krijgen de leden van de Conservatieve Partij het laatste woord over wie het land gaat leiden. Het resultaat wordt eind juli verwacht.
Telegraaf 18.06.2019 De koploper in de Conservatieve leiderschapsstrijd waarschuwt voor de gevolgen als de Brexitdeadline weer wordt verlengd. Boris Johnson beklemtoonde tijdens een debat met vier rivalen bij de BBC dat een „catastrofaal verlies van vertrouwen” in de politiek dreigt als zijn land niet uiterlijk op 31 oktober de EU verlaat.
De oud-burgemeester van Londen deed voor het eerst sinds het begin van de partijverkiezing mee aan een televisiedebat. Hij kreeg daar de vraag of hij de Brexit toch zou uitstellen als een deal binnen handbereik is. Johnson reageerde ontwijkend met de mededeling dat een deal op 31 oktober „uitermate haalbaar” is.
Johnson stelde dat de Brexit nu al twee keer is uitgesteld. „Als we niet uitstappen op 31 oktober, denk ik dat we allemaal een hoge prijs zullen betalen”, waarschuwde de politicus, die verwees naar het feit dat zijn partij is gekelderd in de peilingen. Hij benadrukte tijdens het debat echter ook dat niemand een chaotische Brexit zonder deal wil.
De bekende Brexiteer kreeg dinsdag bij de tweede stemronde weer veruit de meeste stemmen: 126 tegenover 46 voor de nummer twee, minister Jeremy Hunt. Die is naar eigen zeggen bereid de brexit nog even uit te stellen, maar alleen als er op 31 oktober uitzicht is op een betere deal met de EU.
Er gaat ook veel aandacht uit naar Rory Stewart, de buitenstaander die bezig lijkt te zijn met een inhaalslag. Hij verwijt zijn rivalen onrealistische beloften te doen: „Ze beloven dat ze een nieuwe deal krijgen van Brussel, wat niet gaat lukken. Ze beloven dat ze een Brexit zonder deal door het Lagerhuis krijgen, wat ze niet voor elkaar kunnen krijgen.”
AD 18.06.2019 Boris Johnson heeft opnieuw veruit de meeste stemmen gekregen in een stemming over de opvolging van premier Theresa May. 126 van de 313 parlementariërs van de Conservatieve Partij stemden voor de oud-burgemeester van Londen. Oud-brexitminister Dominic Raab kreeg 30 stemmen, niet genoeg om door te gaan naar de volgende ronde.
Johnson kwam bij de eerste ronde van de Conservatieve leiderschapsstrijd ook al als koploper uit de bus. Toen kreeg hij 114 stemmen. De afvalrace gaat door tot nog twee kandidaten over zijn om May op te volgen als partijleider en premier. Dan krijgen circa 160.000 leden van de Conservatieve Partij het laatste woord over wie het land gaat leiden.
Er hadden zich aanvankelijk tien kandidaten gemeld om May op te volgen. Daar zijn er nu nog vijf van over. Minister van Buitenlandse Jeremy Hunt kwam ook vandaag weer binnen op de tweede plaats. Hij kreeg 46 stemmen. Daarna volgden ministers Michael Gove (41 stemmen), Rory Stewart (37 stemmen) en Sajid Javid (33 stemmen).
Debateren
De overgebleven kandidaten gaan later op de avond met elkaar in debat bij de BBC. Dan wordt ook Boris Johnson verwacht. De koploper bleef zondag nog weg bij een debat op televisie. Daarna volgt woensdag de volgende stemronde.
Premier May, die het kiesdistrict Maidenhead vertegenwoordigt, wil niet zeggen welke kandidaat vandaag haar stem heeft gekregen. ,,Zoals ik vorige week al zei: dat gaat jullie niets aan”, zei ze volgens Sky News.
NOS 18.06.2019 Boris Johnson heeft opnieuw verreweg de meeste stemmen gekregen om Theresa May op te volgen als partijleider van de Britse Conservatieven en daarmee als premier. De oud-minister van Buitenlandse Zaken kreeg 126 stemmen van zijn collega-parlementariërs. Dat zijn er twaalf meer dan vorige week. Oud-brexit-minister Dominic Raab eindigde met dertig stemmen op de laatste plek en viel af.
Net als vorige week kwam Jeremy Hunt, Johnsons opvolger op Buitenlandse Zaken, op de tweede plek. Hij kreeg 46 stemmen. Daarna volgden de ministers Michael Gove (41 stemmen), Rory Stewart (37) en Sajid Javid (33).
Tim de Wit
@timdewit
Boris Johnson vergroot zn voorsprong in tweede ronde onder MPs. Grootste verrassing is Rory Stewart, die zn steun verdubbelt. Strijd om plek 2 nog niet beslist. Raab ligt er uit. Voor de liefhebbers: Op BBC1 debat tussen 5 overblijvers vanaf 21u NL tijd. https://t.co/suKq39cah1
De vijf overgebleven kandidaten gaan vanavond bij de BBC met elkaar in debat. Ook Boris Johnson is daarbij, waar hij zondag nog wegbleef bij een ander tv-debat.
De derde en eventueel vierde stemronde volgen morgen en overmorgen. De kandidaat met de minste stemmen en elke kandidaat die minder dan 33 stemmen krijgt, valt af.
Uiteindelijk blijven twee kandidaten over. De 160.000 leden van de Conservatieven mogen dan de beslissende stem uitbrengen over de opvolger van premier May. De uitkomst wordt naar verwachting in de week van 22 juli 2019 duidelijk.
NOS 17.06.2019 In het Verenigd Koninkrijk is gisteravond een tv-debat gehouden tussen vijf kandidaten die premier May willen opvolgen als leider van de Conservatieve Partij. Het ging naast de brexit vooral over de man die er niet bij was, ex-minister van Buitenlandse Zaken en oud-burgemeester van Londen, Boris Johnson.
De favoriet deed volgens de BBC niet mee omdat Johnson vindt dat een debat met zo veel kandidaten “een tikje kakofonisch” kan zijn. Het debat kende volgens de omroep geen duidelijke winnaar.
Buitenspel zetten parlement
Het scherpst werd gedebatteerd over het buitenspel zetten van het parlement om de brexit erdoorheen te krijgen. May bracht de afgelopen maanden meerdere malen het akkoord dat ze sloot met de EU in stemming, maar het lukte haar niet om een meerderheid van het parlement achter zich te krijgen.
Vier van de vijf kandidaten spraken zich uit tegen het buitenspel zetten van het parlement onder wie kandidaat Michael Gove. Alleen ex-brexit-minister Dominic Raab wilde de optie niet uitsluiten. Hij vindt dat door het wegstrepen van opties de kans steeds kleiner wordt dat het Verenigd Koninkrijk de beste deal binnensleept.
‘Waar is Boris?’
Kandidaat Jeremy Hunt bekritiseerde de afwezige Johnson en suggereerde dat hij bang was om in debat te gaan met de andere kandidaten. “Waar is Boris? Als zijn team hem niet eens laat debatteren met hem vijf redelijk welgevallige politici, hoe moet dat dan straks als hij met 27 landen te maken krijgt?”
Channel 4 News
@Channel4News
“We’ve been talking about Brexit for 25 minutes now and where is Boris?” Conservative leadership candidate Jeremy Hut asks if Boris Johnson’s team “won’t allow him out to debate, how is he going to cope with 27 European countries?” #C4debate
Johnson liet eerder al weten een tikje verbijsterd te zijn over het verwijt dat hij ‘duikt’. Hij vindt dinsdag, als de tweede stemronde is geweest, het moment om weer in debat te gaan. Hij merkte daarbij ook op dat het Britse volk wel genoeg onderlinge strijd tussen Conservatieven heeft gezien in de laatste drie jaar.
Nieuwe stemronde
Terwijl het debat bezig was, werd bekend dat de minister van Volksgezondheid Matt Hancock zich achter de kandidatuur van Johnson schaart. Hancock noemt hem de beste kandidaat om de Conservatieve Partij te leiden en de volgende Britse premier te worden.
Johnson heeft gezegd dat de Britten de EU eind oktober verlaten als hij premier wordt, wat er ook gebeurt. Eigenlijk wilde het Verenigd Koninkrijk de unie al in maart verlaten, maar omdat de Britten er zelf niet uitkwamen, vroegen ze om uitstel. Dat kregen ze: 31 oktober is de nieuwe vertrekdatum.
Johnson kreeg vorige week in de eerste ronde in de strijd om Mays opvolging de meeste steun. Komende week wordt er opnieuw gestemd en vallen er opnieuw kandidaten af. Uiteindelijk blijven er twee politici over uit wie de leden van de Conservatieve Partij kunnen kiezen.
NU 13.06.2019 Boris Johnson heeft donderdag veruit de meeste stemmen gekregen in de eerste stemronde binnen de Britse Conservatieve Partij om een opvolger voor partijleider en premier Theresa May aan te wijzen. Andrea Leadsom, Esther McVey en Mark Harper wisten niet genoeg stemmen te behalen om door te gaan naar ronde twee.
Resultaten eerste stemronde Conservatieve Partij;
Boris Johnson: 114 stemmen
Jeremy Hunt: 43 stemmen
Michael Gove: 37 stemmen
Dominic Raab: 27 stemmen
Sajid Javid: 23 stemmen
Matt Hancock: 20 stemmen
Rory Stewart: 19 stemmen
Andrea Leadsom: 11 stemmen
Mark Harper: 10 stemmen
Esther McVey: 9 stemmen
De stemmen werden uitgebracht door de Conservatieve leden van het Lagerhuis. Kandidaten moesten minstens zeventien collega’s achter zich krijgen om door te gaan naar de tweede ronde. Leadsom, McVey en Harper werden niet gezien als kanshebbers voor de winst.
Johnson, oud-burgemeester van Londen en oud-minister van Buitenlandse Zaken, blijft de topfavoriet om May op te volgen. Johnson schreef op Twitter “zeer verheugd” te zijn over de resultaten van de eerste stemronde, maar wees erop dat er “nog een lange weg te gaan is”.
Kandidaat Rory Stewart vatte de stand van zaken als volgt samen: “Het is nu een heel open race, de vraag is wie van ons het straks zal opnemen tegen Boris.”
Johnson niet bang voor harde Brexit
Johnsons voornaamste belofte is dat hij er als premier voor zal zorgen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de Europese Unie stapt. De politicus, een EU-scepticus van het eerste uur, veroorzaakte begin deze week ophef door te stellen dat het VK de ‘echtscheidingsbetaling’ van zo’n 44 miljard euro niet zal betalen als de EU niet bereid is de onderhandelingen over een uittredingsovereenkomst te heropenen.
Brussel liet weten dat Londen moet betalen, zelfs als er een Brexit zonder deal komt. Zo niet, dan weigert de EU met de Britten te onderhandelen over de toekomstige handelsrelaties.
NOS 13.06.2019 Boris Johnson, de voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, heeft in de eerste stemmingsronde voor de opvolging van premier May veruit de meeste stemmen gekregen: 114, ofwel ruim een derde van de 317 stemmen.
Tweede werd Jeremy Hunt, de huidige minister van Buitenlandse Zaken, met 43 stemmen. Minister Michael Gove werd derde met 37 stemmen. Alle 317 conservatieve parlementsleden mogen één stem uitbrengen.
Er deden tien mensen mee aan de stemming. Drie kandidaten, Mark Harper, Andrea Leadsom and Esther McVey, zijn uitgeschakeld. De andere zeven mogen volgende week meedoen aan de tweede ronde. Kandidaten moeten daarbij minstens 33 stemmen halen, anders vallen ze af.
Ook de kandidaat met de minste stemmen(ook als dat er meer zijn dan 17) valt af. Het stemmen door de fractie gaat door tot er twee kandidaten over zijn. Daarna volgt een campagne van een maand, waarna de leden van de Conservatieve Partij via de post stemmen. De winnaar, die partijleider en premier, wordt waarschijnlijk op 22 juli bekend.
De eerste overwinning voor Johnson komt niet als een verrassing: hij geldt als de favoriet om May op te volgen. Johnson wil hoe dan ook eind oktober uit de EU stappen, ook als er geen deal is.
Verder wil hij af van de Ierse backstop, die erin voorziet dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland, mochten de EU en de Britten er in de twee jaar durende overgangsfase niet uitkomen om definitieve afspraken te maken over de toekomstige handelsrelatie.
AD 13.06.2019 Drie kandidaten om de Britse premier Theresa May op te volgen zijn uitgeschakeld. Esther McVey, Mark Harper en Andrea Leadsom kregen bij de eerste ronde van een interne partijverkiezing onvoldoende steun. Oud-minister Boris Johnson (54) kreeg veruit de meeste stemmen.
In totaal hadden zich tien kandidaten gemeld om May op te volgen als leider van de Conservatieve Partij en premier van het Verenigd Koninkrijk. Zij hadden minstens zeventien stemmen nodig om door te gaan naar de volgende ronde. McVey, Harper en Leadsom haalden dat niet.
De 313 Conservatieve parlementariërs houden meerdere stemrondes tot er nog twee kandidaten over zijn. Dan hebben partijleden het laatste woord. Johnson ging met 114 stemmen aan kop in de eerste ronde, gevolgd door minister Jeremy Hunt. Die kreeg 43 stemmen.
May kondigde vorige maand haar vertrek aan. Haar positie was onhoudbaar geworden na meerdere mislukte pogingen haar brexitdeal met de EU door het Lagerhuis te loodsen. Ze blijft wel aan als premier tot een opvolger is gekozen.
Onvrede
Johnson, voormalig minister van Buitenlandse Zaken en ex-burgemeester van Londen, wordt gezien als favoriet om het stokje van May over te nemen. Hij wil dat zijn land op 31 oktober de EU heeft verlaten, deal of geen deal. Johnson stapte vorig jaar op uit de regering uit onvrede met het akkoord dat May toen nog aan het onderhandelen was met de EU.
Johnson rijgt de laatste tijd de beloftes aan elkaar. Begin deze week nog dreigde hij ermee de meer dan 40 miljard euro die het Verenigd Koninkrijk nog moet betalen aan de EU, in te houden als de Britten geen beter akkoord krijgen van Europa. Vandaag kwam daar nog eens de belofte van fikse belastingverlagingen bij voor drie miljoen Britten met een hoger inkomen. Johnsons critici noemden dat plan meteen onbetaalbaar.
De voormalige burgemeester van Londen bedankte zijn aanhangers donderdag via Twitter. ,,Ik ben dolblij dat ik de eerste stemronde heb gewonnen, maar we hebben nog een heel eind te gaan.”
MSN 13.06.2019 Het Verenigd Koninkrijk is nog lang niet klaar voor een Brexit zonder deal, stelt het kabinet in een naar de Financial Times (FT) uitgelekte vertrouwelijk notitie.
Ministers worden in de notitie gewaarschuwd dat het “ten minste vier tot vijf maanden” kost om de grenscontrole voldoende op orde te krijgen zodat handel over de grens niet wordt belemmerd bij een ‘no deal’-scenario.
Uit de notitie blijkt verder dat ambtenaren overwegen om “financiële prikkels” in te zetten om exporteurs en importeurs aan te moedigen zich voor nieuwe regelingen te registreren.
De uittreding van het VK uit de Europese Unie staat nu op 31 oktober gepland. Boris Johnson, de populairste kandidaat voor de opvolging van premier Theresa May, heeft zijn achterban beloofd zich hoe dan ook aan die datum te houden, met of zonder afsprakenpakket met de EU.
MSN 13.06.2019 De Britse Conservatieven stemmen donderdag voor het eerst over de opvolging van premier Theresa May. Dan valt zeker een van de tien kandidaten af.
May stapte vrijdag al op als partijleider, maar blijft aan als premier tot haar opvolger bekend is. De 313 parlementariërs van haar Conservatieve Partij houden meerdere stemrondes tot twee kandidaten over zijn. Dan krijgen de leden van de partij het laatste woord.
Kandidaten vallen donderdag af als ze minder dan zeventien stemmen krijgen. Als iedereen boven die grens blijft, moet de kandidaat wijken die de minste steun heeft. De uitslag wordt naar verwachting in de loop van de middag bekendgemaakt. Volgende week worden meer stemrondes gehouden.
Oud-minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson wordt gezien als de favoriet om May op te volgen. The Daily Telegraph becijferde dat 81 parlementariërs zich publiekelijk achter hem hebben geschaard. Daarna volgen ministers Michael Gove en Jeremy Hunt, die worden gesteund door respectievelijk 32 en 30 partijgenoten.
NOS 12.06.2019 Het Britse parlement heeft een voorstel van Labour om een no-deal-brexit te voorkomen, weggestemd. De oppositiepartij wilde het Lagerhuis meer invloed geven op de besluitvorming, maar die motie werd nipt verworpen: 298 stemmen voor en 309 tegen.
Vanwege het aftreden van premier May vreest Labour dat haar opvolger een no-deal-brexit doordrukt, zonder dat het Lagerhuis daarover kan stemmen. Meerdere kandidaat-premiers – onder wie Boris Johnson – beloven dat het Verenigd Koninkrijk hoe dan ook op 31 oktober uit de Europese Unie vertrekt. Een brexit zonder akkoord met Brussel sluiten ze niet uit.
Volgens Labour kan dat ernstige economische en politieke gevolgen hebben. In de motie wilde de partij daarom vastleggen dat het Lagerhuis op 25 juni wetgeving kan aannemen om dit te voorkomen.
Teleurstellend
Het voorstel werd gesteund door parlementariërs van alle oppositiepartijen en enkele leden van de Conservatieve Partij, maar kreeg dus net geen meerderheid. Volgens correspondent Tim de Wit is dat voor Labour erg teleurstellend. “Want dit was wel hun poging om nog parlementaire invloed te houden op het voorkomen van no-deal. Dat is hun nu ontnomen.”
Toch geeft Labour de hoop niet op. “Dit is het begin en niet het einde van onze pogingen om een no-deal te voorkomen”, zei parlementariër Keir Starmer.
Volgens hem zijn er nog genoeg mogelijkheden om vanuit het Lagerhuis een vertrek uit de EU zonder akkoord te voorkomen. “Labour staat klaar om alle mogelijkheden aan te wenden om banen, de economie en de gemeenschap te beschermen tegen de verwoestende gevolgen van een no-deal-brexit”, aldus Starmer.
Of dat lukt is onduidelijk, zegt De Wit. “Labour gaat dus nog een nieuwe poging wagen, maar dit laat wel zien dat het niet makkelijk zal zijn om dat nog op korte termijn voor elkaar te krijgen.”
NU 12.06.2019 De Europese Commissie (EC) heeft het Verenigd Koninkrijk (VK) woensdag gewaarschuwd dat het ook bij een Brexit zonder uittredingsovereenkomst de ‘echtscheidingsbetaling’ van 43,8 miljard euro zal moeten betalen.
De EC schetst in een verklaring de voortgang van de voorbereidingen op de Brexit. Daarin wordt duidelijk gemaakt dat Brussel verwacht dat zal worden voldaan aan de verplichtingen waar het VK zich in het EU-budget aan heeft gecommitteerd. Doet het VK dit niet, dan zal de EU weigeren het over de toekomstige handelsrelatie met de Britten te hebben.
De som van 43,8 miljard euro werd overeengekomen met premier Theresa May, die haar uittredingsovereenkomst echter niet door het Britse parlement wist te krijgen. In het bedrag is ook een overgangsperiode voorzien, die tot eind volgend jaar moet duren.
Mocht er onder een nieuwe Britse premier geen sprake zijn van een overgangsperiode, bijvoorbeeld bij een harde Brexit, dan krijgt het VK wel korting op de rekening – deskundigen schatten die op zo’n 12 miljard euro – maar moet het de rest van het bedrag wel voldoen.
Boris Johnson, de favoriet in de zoektocht naar een nieuwe leider van de Britse Conservatieve Partij, beloofde zondag in een interview met The Sunday Times dat hij als premier niet zou toestaan dat de ‘echtscheidingsrekening’ van 43,8 miljard euro aan de EU wordt voldaan als er geen nieuwe onderhandelingen over de Britse uittreding komen.
Johnson zei ook dat zijn kabinet eveneens de afspraken over de Noord-Ierse ‘backstop’ van tafel zou halen en de voorbereidingen op een harde Brexit – zonder uittredingsakkoord – zou opvoeren. Johnson heeft vaker gezegd niet bang te zijn voor een ‘no deal’-scenario.
De Britse oppositiepartij Labour heeft woensdag gezegd dat het de opvolger van premier May niet zal toestaan om een ‘no deal-Brexit’ na te jagen. Dat zou een desastreuze optie zijn, stelt de woordvoerder van de partij woensdag.
“Boris Johnson en andere kandidaten van de Conservatieve Partij hebben duidelijk gemaakt dat ze bereid zijn om een EU-uittreding zonder deal te accepteren”, aldus de woordvoerder. “En dat terwijl het, zelfs volgens de eigen inschattingen van de regering, desastreus zou zijn voor de Britse economie. Wij zijn niet bereid om toe te staan dat dit gebeurt.”
De partij probeert vandaag met een stemming voor elkaar te krijgen dat er later deze maand een wet kan worden aangenomen die moet voorkomen dat een nieuwe premier kan besluiten geen toestemming voor een harde Brexit te zoeken in het Lagerhuis.
Afgelopen maandag werd bekendgemaakt welke tien kandidaten kans maken om de aftredende Britse premier op te volgen. De nieuwe leider van de partij wordt in de week van 22 juli bekendgemaakt. May trad officieel al op 7 juni af, maar blijft in de tussentijd nog aan.
NOS 10.06.2019 In het Verenigd Koninkrijk zijn de tien kandidaten voor de opvolging van premier May officieel bekend. May trad vorige week terug als leider van de Conservatieven, en stopt zodra er een nieuwe partijleider is ook als premier. Zij wordt verantwoordelijk gehouden voor de enorme impasse die is ontstaan bij het realiseren van de brexit.
De kandidaten willen allemaal hetzelfde: weg uit de Europese Unie. Onder hen zijn milieuminister Michael Gove, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson en oud-brexitminister Dominic Raab.
Ook minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid, minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt, de onlangs opgestapte leider van de Conservatieve fractie in het Lagerhuis, Andrea Leadsom, oud-minister van Werkgelegenheid Esther McVey en minister van Ontwikkelingssamenwerking Rory Stewart hebben zich gemeld.
Verder doen het vooraanstaande voormalig Lagerhuislid Mark Harper en minister van Volksgezondheid Matt Hancock een gooi naar het partijleiderschap. Alle genomineerden hadden de steun van acht parlementsleden nodig om mee te mogen doen aan de verkiezingen.
Grote kanshebber
Van met name Hunt, Raab, Hancock en Gove is hun nominatie geen verrassing. Zij zijn al weken bezig met een campagne voor hun kandidaatstelling. Een van de grootste kanshebbers lijkt echter Boris Johnson te zijn, die bij de bookmakers met voorsprong bovenaan staat en ook bij een deel van de leden van de Conservatieven goed ligt.
Hij is uitgesproken pro-brexit. Gisteren dreigde hij de brexit-rekening van meer dan 40 miljard euro die het Verenigd Koninkrijk de EU verschuldigd is niet te betalen, zolang er geen andere brexitdeal is.
Uitkomst in juli duidelijk
Het duurt nog wel even voordat bekend is wie May gaat opvolgen. Komende donderdag mogen de parlementsleden van de Conservatieven voor het eerst stemmen, dan volgen er nog een aantal stemrondes.
Uiteindelijk blijven twee kandidaten over. De 160.000 leden van de Conservatieven mogen dan stemmen over de definitieve opvolger van premier May. De uitkomst wordt naar verwachting in de week van 22 juli duidelijk.
AD 10.06.2019 In Londen begint de Conservatieve partij vandaag aan de procedure om een nieuwe partijvoorzitter te kiezen. Die wordt dan meteen ook de nieuwe premier van het land, in opvolging van Theresa May die vrijdag ontslag nam. Elf kandidaten wagen een poging, met Boris Johnson als uitgesproken favoriet.
Om 18 uur vanavond (17 uur in Londen) verloopt de deadline voor de kandidaten om zich aan te dienen bij de partijtop, gesteund door minstens acht andere Conservatieve parlementsleden. Donderdag wordt er dan de eerste keer gestemd: alleen de kandidaten die de steun krijgen van minstens vijf procent van de parlementsleden (16) gaan verder. Vanaf de tweede ronde, volgende week, is dat 10 procent of 32 parlementsleden. Haalt iedereen die horde, dan valt elke keer de minst populaire kandidaat af.
Zo wordt er gestemd tot er nog twee kandidaten overblijven. Dan is het aan de duizenden partijleden om gedurende een maand hun stem uit te brengen. Op 22 juli moet de nieuwe premier bekend zijn.
Volgens een telling van de Britse media hadden zes kandidaten vanmorgen al de vereiste acht steunbrieven binnen.
Boris Johnson (54), voormalig minister van Buitenlandse Zaken en ex-burgemeester van Londen, maakt de grootste kans May op te volgen. Hij wordt gezien als favoriet en heeft al formeel 61 Tories achter zich. Hij wil dat zijn land op 31 oktober de EU heeft verlaten, deal of geen deal. Johnson stapte vorig jaar op uit de regering uit onvrede met het akkoord dat May toen nog aan het onderhandelen was met de EU.
Johnson rijgt de laatste dagen de beloftes aan elkaar. Gisteren nog dreigde hij ermee de meer dan 40 miljard euro die het Verenigd Koninkrijk nog moet betalen aan de EU, in te houden als de Britten geen beter akkoord krijgen van Europa. Vandaag kwam daar nog eens de belofte van fikse belastingverlagingen bij voor drie miljoen Britten met een hoger inkomen. Johnsons critici noemden dat plan meteen onbetaalbaar.
Michael Gove krijgt nu al de steun van 34 parlementsleden. De minister van Milieu was na het ontslag van David Cameron in 2016 de campagneleider van Johnson om premier te worden, maar stak die laatste uiteindelijk een dolk in de rug door te verklaren dat hij geen vertrouwen in hem had en zichzelf kandidaat te stellen. Johnson was daar zo door aangedaan dat hij zich terugtrok, en ook Gove zelf haalde het niet. Uiteindelijk werd May premier.
Gove bekende dit weekend nog dat hij vroeger als journalist cocaïne heeft gebruikt, een bekentenis die zijn kandidatuur mogelijk wel schade kan berokkenen. Gove wil de bestaande brexit-deal heronderhandelen en wil daarvoor desnoods opnieuw om uitstel vragen.
Ook Jeremy Hunt, minister van Buitenlandse Zaken, krijgt voorlopig de steun van 34 parlementsleden. Hunt was lang een voorstander van de ‘Remain’-optie om in de EU te blijven, maar veranderde uiteindelijk van gedachte door de volgens hen “arrogante” houding van de EU bij de onderhandelingen. In tegenstelling tot Johnson noemt Hunt een no-dealbrexit “politieke zelfmoord” voor de Conservatieven.
Een van de ‘hardste’ brexiteers is de 45-jarige Dominic Raab, die vorig jaar amper vier maanden Brexit-minister was vooraleer hij opstapte uit protest tegen de deal met de EU. Raab heeft voorlopig 24 Tories achter zich, en wilde de afgelopen dagen niet uitsluiten als premier het parlement desnoods buitenspel te zetten om zonder akkoord uit de EU te stappen.
Minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid is de vijfde kandidaat die al genoeg steun krijgt binnen de Conservatieve partij (19 parlementsleden). De voormalige zakenbankier was tijdens het referendum van juni tegen de brexit, maar verdedigt nu de eurosceptische standpunten.
De laatste politicus die al genoeg steun heeft, is Matthew Hancock. De 40-jarige minister van Gezondheid en voormalig econoom bij de Bank of England is tegen een brexit zonder akkoord.
Vijf anderen hopen vandaag nog genoeg steun bij elkaar te sprokkelen om door te gaan naar de eerste ronde. De bekendste onder hen is Andrea Leadsom, voormalig minister bevoegd voor relaties met het parlement. Zij nam eind mei ontslag uit onvrede met de strategie van premier May. Leadsom wil de EU desnoods zonder akkoord verlaten, maar heeft voorlopig nog maar vier parlementsleden achter zich.
Ook Esther McVey, ex-minister van Werk (zes stemmen), Mark Harper, de enige kandidaat die nog geen minister was in de regering van May (zeven stemmen), Rory Stewart (zes stemmen) en Sam Gyimah, de enige die voor een tweede referendum is (vier stemmen), zoeken vandaag nog meer parlementsleden om hun kandidatuur te ondersteunen.
NOS 09.06.2019 Boris Johnson heeft in zijn campagne om May op te volgen gezegd dat hij als premier een streep zal zetten door de brexit-rekening van meer dan 40 miljard euro. Johnson zegt tegen de Sunday Times dat hij zal weigeren dat bedrag aan de EU te betalen, zolang er geen betere brexitdeal is.
Hij noemt het buitengewoon dat de Britse onderhandelaars er akkoord mee zijn gegaan terwijl veel details van de brexit-overeenkomst nog moeten worden uitgewerkt.
Ook de Ierse backstop wil Johnson schrappen. Die voorziet erin dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland mochten de EU en de Britten er in de twee jaar durende overgangsfase niet uitkomen om definitieve afspraken te maken over de toekomstige handelsrelatie. Voor Johnson en andere brexiteers is die backstop een potentiële nachtmerrie omdat Verenigd Koninkrijk dan voorlopig ook in de douane-unie blijft, waardoor het geen eigen handelsdeals kan sluiten.
Johnson zegt dat de grenskwestie pas op tafel moet komen al
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/872a40ea-8eb3-11e9-9652-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea323542-887f-11e9-9faf-02d1dbdc35d1.jpg)
Özdil vertrekt wegens ‘vertrouwensbreuk’
#Metoo-persvoorlichter terug bij GroenLinks in Den Haag
Relatie Kamerlid Grashoff en partijvoorzitter Meijer verzwegen
Van Tongeren na 6 jaar Kamerlidmaatschap niet op lijst
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9cfae18a-98cd-11e9-8689-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9dd2a62e-98cd-11e9-8689-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9a2d7054-9755-11e9-91d6-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/454dc79a-9756-11e9-b492-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b820aef0-9746-11e9-958f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/578f49e4-91d7-11e9-982e-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b651dd86-9072-11e9-81f9-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d3538484-87d5-11e9-b56c-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a084e4be-87b0-11e9-804a-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f745e892-8761-11e9-983a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/647f4470-8218-11e9-8198-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/387b400c-8210-11e9-ad0c-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8fbd0500-8169-11e9-a983-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/471e1434-814a-11e9-b60b-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9024ece2-d0a6-11e9-9211-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8fc2befe-d061-11e9-aeae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30b3ba4a-bd46-11e9-96f1-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/92237722-a188-11e9-93d7-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/21fc52f2-9f26-11e9-9eee-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/35b4a9fc-9d78-11e9-ac82-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b265313c-910d-11e9-a101-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fe6e1804-8de9-11e9-a982-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7dba1a06-8dc0-11e9-bad4-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ef700964-88fa-11e9-aa9d-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b24d901c-87bd-11e9-a826-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a0e1ecb0-8704-11e9-8b2d-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f9a53108-870f-11e9-b717-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/446542e6-86a2-11e9-927b-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9f58c166-8637-11e9-9890-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6df179da-823e-11e9-9186-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/59495412-816c-11e9-b22b-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3bf95f32-814f-11e9-a869-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1ee09d90-8143-11e9-955d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/39eae288-7d58-11e9-98e5-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/66458fe4-7d40-11e9-a7b6-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/20abbcda-7ca8-11e9-a5d0-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6f6de18e-7c96-11e9-a8c8-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2eef639c-7cc0-11e9-85bf-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/877b524e-7c8b-11e9-89d3-0218eaf05005.jpg)
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ff05b450-7c84-11e9-a8c8-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5fbc9e44-7c76-11e9-b301-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e9ecb6ac-7c6d-11e9-9d64-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d4c9eef8-7c71-11e9-a8c8-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f72f877a-7c6a-11e9-948c-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b01af31a-7c6a-11e9-9dcd-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e7031e82-7c67-11e9-a983-02c309bc01c1.jpg)
Auteur
Auteur
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e6cb8fbc-7c62-11e9-85bf-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0d1e3cb8-ae23-11e9-a985-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5b430176-ae14-11e9-a699-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/98315c26-ae10-11e9-9c3d-02c309bc01c1.jpg)
Auteur Telegraph
Auteur hendopolis
Auteur ScotNational
Auteur guardian
Auteur steve_hawkes
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Scott Morrison @ScottMorrisonMP
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/870b9280-aa6a-11e9-b5ae-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e90bc240-9aaf-11e9-992d-02d1dbdc35d1.jpg)
Tim de Wit
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6d4daa52-9266-11e9-a342-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2aa84e96-92bb-11e9-a955-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3034bfce-920d-11e9-affb-02c309bc01c1.jpg)
Channel 4 News
