De Belastingdienst zou een onderzoek naar de affaire rond het stopzetten van de kinderopvangtoeslag gefrustreerd hebben. Ambtenaren die betrokken waren bij het onjuist en hardhandig aanpakken van honderden ouders konden belangrijke stukken achterhouden voor de auditors, zo blijkt uit berichtgeving van RTL Nieuws en Trouw.
AD 17.07.2019
AD 10.07.2019
Telegraaf 18.06.2019
Staatssecretaris Snel steeds verder in het nauw door fouten met kinderopvangtoeslag !!!!
Kortom,de Belastingdienst heeft een onderzoeknaar eigen falen in de affaire-kinderopvangtoeslaggefrustreerd. Stukken werden achtergehouden door medewerkers, die zelf betrokken waren bij de jarenlange onjuiste en hardhandige aanpak van honderden ouders.
Het ‘bewijs’ voor vermoedens van fraude blijkt daarnaast nog dubieuzer dan staatssecretaris Snel van Financiën deze week moest toegeven, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
Na eerdere onthullingen moest Snel dinsdag 11.06.2019 voor de tweede keer diep door het stof en bood de Kamer en honderden ouders weer excuses aan. Gezinnen raakten in grote problemen door de onterechte stopzetting van toeslagen voor kinderopvang in 2014. Tot op de dag van vandaag is er voor hen geen oplossing.
De Tweede Kamer voert de druk op staatssecretaris Menno Snel van financiën op om eindelijk met een fatsoenlijke oplossing te komen voor honderden ouders van wie de kinderopvangtoeslag in 2014 onterecht werd stopgezet.
De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft tijdens Pinksteren individuele gedupeerde ouders benaderd voor een persoonlijk gesprek met staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws.
De advocaat van die ouders – die al jarenlang procedeert tegen de overheid vanwege de onrechtmatige stopzetting van toeslagen- werd daarbij door de Belastingdienst bewust gepasseerd. Dit is in strijd met alle regels van het recht.
De Kamerleden Omtzigt (CDA), Leijten (SP) en Snels (GroenLinks) eisten vandaag in een reeks schriftelijke spoedvragen dat ouders zich alsnog konden laten bijstaan door hun advocaat.
Uit die vragen blijkt dat zij vrezen dat Snel probeert de ouders nu snel af te kopen met een schadevergoeding, en dat deze gedupeerden ‘geheimhouding’ krijgen opgelegd. De drie partijen willen voor morgen 12.00 uur antwoord van Snel. Morgen praat staatssecretaris Snel met gedupeerde ouders.
Staatssecretaris Snel kwam in politieke problemen toen RTL Nieuws en Trouw onthulden dat onderzoek werd gedaan naar de vraag of ‘tweede nationaliteit’ een rol speelde in een doorgeschoten, onrechtmatige aanpak van fraude.
De problemen voor Snel verergerden toen daarna werd onthuld dat zijn Belastingdienst zelfs rommelde met bewijs. Het dwong Snel tot de instelling van een officieel onderzoek, onder leiding van oud -minister Donner.
Over het handelen van de Belastingdienst is al vernietigend geoordeeld door de Nationale Ombudsman, de Raad van State en de Hoge Raad.
Financiële problemen voor Fatma door dubieus onderzoek Belastingdienst
De Belastingdienst blijkt de tweede nationaliteit van burgers bij te houden. De dienst lijkt zelfs aan de hand daarvan strenger te handelen. Fatma heeft twee nationaliteiten. Ze raakte zonder goede aanleiding haar toeslag voor kinderopvang kwijt.
Crisisteam
Rond Menno Snel is een ‘crisisteam’ opgezet om de schade voor de staatssecretaris te beperken. CDA, SP en GroenLinks willen nu dat hij op de kortst mogelijke termijn alsnog met een brief komt waarin alle openstaande vragen over de affaire alsnog worden beantwoord.
Vrijdag eiste de Kamercommissie Financiën dat de staatssecretaris interne onderzoeken van accountants naar de affaire openbaar maakt. Betwijfeld wordt of Snel de Kamer juist en volledig heeft ingelicht.
Voor de zomervakantie volgt nog een debat, waarin Snel zich moet verantwoorden voor gemaakte fouten. In Den Haag wordt verwacht dat dat niet alleen zal gaan over een oplossing voor gedupeerde ouders, maar ook over de informatievoorziening aan de Kamer.
Ook komt de vraag op tafel of Snel de juiste persoon is om te zorgen dat de Belastingdienst op orde komt. Daarover groeit twijfel.
Een kernprobleem bij de fraudeaanpak van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst was dat er in strijd met alle regels van het recht werd gehandeld. Belangrijke informatie werd stelselmatig achtergehouden, er werd zoals dat hoort geen hoor- en wederhoor gepleegd, en Toeslagen baseerde zich op rammelend onderzoek.
Honderden ouders – van wie toeslagen werden stopgezet – kwamen in grote problemen. Het gastouderbureau dat de opvang voor hen regelde ging er ook aan onderdoor, terwijl er geen bewijs was dat dit bureau íets fout had gedaan.
MSN 24.07.2019 Een grote meerderheid van de Tweede Kamer wil een groot onderzoek naar misstanden bij de Belastingdienst. Het onderzoek moet antwoord geven op de vraag welke rol ministers en staatssecretarissen op het ministerie van Financiën hebben gespeeld bij de toeslagenaffaire. Het CDA en de VVD willen de ambtelijke en politieke verantwoordelijkheid in de affaire laten onderzoeken.
De huidige staatssecretaris van financiën, Menno Snel (D66), laat de accountants van de Rijksoverheid al onderzoek doen naar het onterecht stopzetten van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst. Maar de opzet van dat onderzoek is ‘ontoereikend’, zegt Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA).
Misstanden
De coalitiepartijen komen daarom met acht aanvullende vragen voor dat onderzoek. Vrijwel alle partijen in de Kamer willen weten wanneer de toenmalige staatssecretaris en de directeur-generaal van de Belastingdienst precies op de hoogte waren van de misstanden.
Eerder dit jaar kwam de Belastingdienst in opspraak, nadat RTL Nieuws en Trouw onthulden dat er fouten zijn gemaakt met het stopzetten van de kinderopvangtoeslag. De fiscus gebruikte nepbewijs, om aan te tonen dat er sprake zou zijn van fraude. Daardoor raakten veel gezinnen in de financiële problemen.
RTL 12.07.2019 De Belastingdienst heeft een nieuwe fikse tik op de vingers gekregen in de toeslagenaffaire. De rechtbank Rotterdam heeft de dienst vandaag opgedragen dat alle achtergehouden stukken in een ontspoorde fraudezaak alsnog boven tafel moeten komen. De uitspraak brengt staatssecretaris Snel (Financiën) in verlegenheid, omdat hij vorige week nog zei dat hij geen aanwijzingen had dat er iets fout zat.
De jonge ouder om wie de rechtszaak draait, is door de rechtbank vandaag op alle punten in het gelijk gesteld. Haar toeslag voor kinderopvang werd in 2016 onterecht stopgezet. In eerdere jaren achtervolgde de Belastingdienst haar ook al. Ze heeft nu recht op een schadevergoeding.
Onrechtmatig
De Belastingdienst erkende maandag op de zitting dat de dienst in deze zaak zelfs ‘onrechtmatig’ had gehandeld. De advocate van de jonge vrouw wilde weten waarom haar cliënte dan toch was aangepakt. Ze was er vlak voor de zitting achter gekomen dat het stopzetten van toeslagen onderdeel was van een systematisch project van de Belastingdienst, een zogenoemde CAF-zaak.
De rechter draagt de Belastingdienst nu op om die achtergehouden stukken alsnog te overhandigen. Het gaat om het onderzoek naar een Rotterdams gastouderbureau. Veel ouders van dat bureau werden vanaf 2014 geconfronteerd met stopzetting van toeslagen, zonder dat ze begrepen waarom. Daarnaast werden tienduizenden euro’s teruggevorderd, waardoor mensen in grote problemen kwamen.
De zaak in Rotterdam is de eerste CAF-zaak die opduikt na de affaire rond een bureau in Eindhoven. Daar werden bij ruim 300 ouders tegen de wet in toeslagen stopgezet. Staatssecretaris Snel heeft beloofd dat zij allemaal een schadevergoeding zullen krijgen.
De uitspraak van de rechtbank Rotterdam brengt Snel verder in de politieke problemen. Vorige week zei hij in de Tweede Kamer nog dat hij ‘geen signalen’ had dat er naast de kwestie-Eindhoven andere zaken zouden zijn waar de Belastingdienst tegen de wet in handelde.
De advocaat van de vrouw uit Rotterdam reageert opgetogen op de uitspraak. Jacqueline Nieuwstraten: “Dit is goed nieuws voor mijn cliënte. En ik ga ervan uit dat de Belastingdienst deze uitspraak nu uitvoert. Want dit is precies waar het over gaat: het structureel achterhouden van stukken, waar mensen zich niet tegen kunnen verweren.” De uitspraak kan gevolgen hebben voor alle 170 CAF-zaken waar staatssecretaris Snel nu onderzoek naar laat doen.
Alles openbaar
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt noemt het ‘heel goed’ dat de rechter heeft bepaald dat de stukken alsnog boven tafel moeten komen. “Ik heb eerder op deze CAF-zaak gewezen en de staatssecretaris had dit moeten laten uitzoeken. En ik ga er vanuit dat nu alle stukken waar de Kamer om heeft gevraagd alsnog onmiddellijk openbaar worden gemaakt.”
CDA, VVD en SP vroegen Snel dinsdag al om opheldering over de Rotterdamse zaak. Die heeft hij nog niet gegeven. SP-Kamerlid Renske Leijten laat weten dat Snel een lange reeks nieuwe vragen tegemoet kan zien over de affaire.
NU 12.07.2019 De kinderopvangtoeslag van ruim driehonderd ouders is door de Belastingdienst onterecht stopgezet en moest worden terugbetaald. Mogelijk gaat het om nog veel meer gedupeerde ouders. Waar draait de zaak precies om en weet staatssecretaris Menno Snel van Financiën de situatie nog te redden?
Na de Bulgarenfraude in 2013 wist de politiek het zeker: er moet strenger worden gecontroleerd op fraude met toeslagen. Er werden daarom speciale teams opgericht bij de Belastingdienst.
Bij Financiën wordt dan al gesproken over het spanningsveld “tussen dienstverlening enerzijds en fraudebestrijding anderzijds.” Die balans is doorgeslagen, blijkt enkele jaren later, want de strengere aanpak leidt nu tot onschuldige slachtoffers.
Dat begint in 2014 bij het gastouderbureau Dadim uit Eindhoven. De kinderopvangtoeslag van 302 ouders die hun kinderen tussen 2012 en 2014 naar gastouders die waren aangesloten bij Dadim brachten, wordt stopgezet.
Er kwamen zaken naar boven “die zouden kunnen duiden op georganiseerd misbruik”, schrijft Snel aan de Tweede Kamer. Een deel van de kinderen was niet aanwezig en de administratie was niet op orde. Naar aanleiding van het fraudeonderzoek dat de fiscus uitvoerde waren er veel vragen, maar niet voldoende om een fraudeonderzoek te starten.
‘Ik heb veel huilende en boze moeders aan m’n bureau gehad’
Het gaat in sommige gevallen om tienduizenden euro’s die moeten worden terugbetaald. Ouders worden gedwongen hun kinderen van de opvang te halen waardoor studies en voltijdsbanen strandden. De financiële gevolgen zijn voor veel gezinnen rampzalig.
Sommige ouders gaan in beroep tegen het besluit van de Belastingdienst, de fiscus krijgt in sommige gevallen ook gelijk van de rechter, maar de communicatie richting de ouders is van meet af aan slecht. Er wordt gevraagd om stukken aan te leveren die aantonen dat de kinderopvangtoeslag terecht is ontvangen, maar ouders die hier gehoor aan geven raken verstrikt in een ambtelijke molen.
Dat leidt logischerwijs tot frustratie. “Ik heb hier veel huilende en boze moeders aan m’n bureau gehad, over wat hen overkwam”, zegt Ahmet Gökçe van Dadim tegen RTL Nieuws. Samen met Trouw kwam de tv-zender met veel onthullingen in de toeslagenkwestie.
Gwendolyne Santos is zo’n ouder die haar toeslag kwijtraakte omdat ze werd verdacht van fraude. Na een jarenlange juridische strijd met de fiscus, kreeg ze vrijdag eindelijk gelijk van de rechter. Tegen RTL Nieuws zegt ze: “Het waren heel stressvolle jaren, waar ik nu dan eindelijk van af ben. Maar niemand kan je die tijd teruggegeven.”
Snel: ‘Belastingdienst last van tunnelvisie’
In het algemeen zegt Snel, met gevoel voor understatement, over de gang van zaken: “In het proces sinds 2014 is het nodige fout gegaan.” Er is op het departement sprake van “tunnelvisie”. Er wordt in de woorden van Snel “te veel gewerkt vanuit fraudebestrijding en te weinig vanuit dienstverlening.” De bewindsman wil de Toeslagenwet, die hier wordt toegepast, daarom op termijn aanpassen.
In de laatste week voor het reces erkent Snel dat de Belastingdienst “onrechtmatig” heeft gehandeld. “Die [de Belastingdienst] heeft zich in ieder geval niet aan de eigen wetten en regels gehouden.”
Inmiddels is Snel bereid alle lopende rechtszaken over kinderopvangtoeslagfraude op te schorten en geeft hij toe dat het onvoorstelbaar is dat dit eindigt zonder een schadevergoeding.
Deze uitspraken komen overigens pas nadat de Raad van State en de Nationale ombudsman de Belastingdienst op de vingers hadden getikt. Een definitief besluit over hoe om te gaan met de fraudezaken komt pas nadat een commissie onder leiding van oud-vicevoorzitter van de Raad van State Piet-Hein Donner zich hierover heeft gebogen.
Staatssecretaris Snel moet deze vragen over onrechtmatig handelen van de belastingdienst vandaag nog beantwoorden
Avatar
Auteur PieterOmtzigt
Fiscus worstelt ook met schijn van etnisch profileren
Het is de vraag of dit ook genoeg is om de politieke schade te kunnen beperken. Met name Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) hebben zich in de zaak vastgebeten en zijn niet van plan zomaar los te laten.
Het helpt ook niet dat Snel op verzoek van Omtzigt en Leijten weigert rapporten en onderzoeken te delen met de Kamerleden zodat zij beter inzicht krijgen wat er precies speelt en waar het fout ging. Of dat de Belastingdienst volgens Trouw en RTL Nieuws al in 2015 wisten dat zij geen zaak hadden tegen de gedupeerde ouders maar desondanks toch nog jarenlang bleef doorprocederen.
En dan is er nog de schijn van etnisch profileren. Tot nu toe werden namelijk vooral toeslagen van ouders met een migratieachtergrond stopgezet. Snel keurt deze manier van werken “ten strengste” af, maar of zijn dienst zich hier inderdaad schuldig aan heeft gemaakt, ligt aan de nog te verschijnen uitkomst van de Autoriteit Persoonsgegevens.
Nieuw hoofdstuk in slepende kwestie kinderopvangtoeslag. Waarom zijn niet alle documenten onderzocht in een speciale audit daartoe, vroegen @PieterOmtzigt en ik. Uit nieuw onderzoek blijkt waarom: daarin stonden dat er geen grond was voor oordeel fraude.
Avatar
Auteur
RenskeLeijten
Belastingdienst kampt met hardnekkig cultuurprobleem
Snel moet dus met twee onderzoeken in de maak vooral afwachten. Er is al vaker flinke kritiek geuit op de Belastingdienst, bijvoorbeeld na de mislukte reorganisatie van enkele jaren terug. De dienst opereerde te veel op eigen houtje en er is te weinig tegenspraak in de top van het departement, concludeerde onderzoekers destijds.
Een recent onderzoek naar de cultuur bij de fiscus schetst een niet veel beter beeld.
“Op je collega’s moet je niet te kritisch zijn”, is een gedachte. En: “Zorg dat de bewindspersonen niet in de problemen komen”, zijn ingeslepen gewoontes als we de jongste bevindingen mogen geloven.
Wat betreft dat laatste slagen Snels’ ambtenaren daar in ieder geval niet in.
NU 12.07.2019 De Belastingdienst heeft in 2016 onterecht de kinderopvangtoeslag van een moeder stopgezet, oordeelt de rechtbank in Rotterdam vrijdag. Eerder werd tijdens de rechtszaak bekend dat niet bij driehonderd, maar mogelijk bij duizenden ouders de kinderopvangtoeslag onterecht is stopgezet.
De desbetreffende vrouw krijgt nu alsnog alle toeslagen. Ook moet de Belastingdienst een voorschot op de schadevergoeding overmaken. Het exacte schadebedrag moet nog worden vastgesteld, aldus de Rotterdamse rechtbank.
De moeder heeft in totaal zes maanden geen kinderopvangtoeslag ontvangen, met schulden en studievertraging tot gevolg.
Kort voor de zitting van 8 juli kreeg de vrouw deels gelijk van de Belastingdienst. Er werd aangegeven dat zij de toeslagen alsnog zou ontvangen, maar de rechtszaak werd alsnog doorgezet. De vrouw wilde meer duidelijkheid krijgen over de gang van zaken.
De Belastingdienst moet de vrouw en haar advocaat inzage geven in het dossier dat betrekking heeft op een fraudeonderzoek naar het door de vrouw ingeschakelde gastouderbureau.
Volgens de vrouw informeerde de GGD en de Belastingdienst tijdens het onderzoek naar de nationaliteiten en afkomsten van de vraagouders. De rechtbank oordeelt dat de Belastingdienst haar de kans moet geven om haar vermoedens van etnisch profileren te staven.
Onderzoek naar stopzetten toeslagen
De vrouw zit met haar kind niet bij het gastouderbureau Dadim in Eindhoven. Honderden ouders die bij dit bureau zaten, kregen in 2014 geen toeslag, terwijl ze daar wel recht op hadden.
Hoewel tijdens de rechtszaak bekend werd dat mogelijk duizenden ouders zijn gedupeerd, is niet duidelijk om hoeveel personen het precies gaat.
Staatssecretaris Menno Snel van Financiën kondigde eerder deze week aan dat Auditdienst Rijk gaat onderzoeken of bij de andere kinderopvangtoeslagzaken sinds 2013 ook “onzorgvuldig en onterecht” is gehandeld.
AD 12.07.2019 Premier Mark Rutte geeft geen gehoor aan de oproep van coalitiepartner CDA om zich persoonlijk te bemoeien met de problemen bij de Belastingdienst. De Kamer vreest dat mogelijk tienduizenden ouders ten onrechte gedupeerd.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt eiste deze week dat het kabinet de aanpak van de problemen rond de kinderopvangtoeslagen bij de fiscus naar een hoger politiek niveau tilt. Zo zou Rutte zich er persoonlijk mee moeten bemoeien, vooral om een signaal af te geven dat het kabinet werk wil maken van een oplossing.
Volgens Rutte kan dat simpelweg niet. ,,We hebben geen presidentieel stelsel.” Hij schaart zich achter verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel. Wel erkent hij dat het ‘hele kabinet’ eraan werkt om de situatie onder controle te krijgen
Deze week erkende Snel dat de kinderopvangtoeslag niet bij enkele honderden ouders maar misschien wel bij duizenden gezinnen onterecht is stopgezet. VVD, CDA en SP eisten dat Snel nog deze week opheldering zou geven over de omvang van het probleem.
Het kabinet heeft inmiddels erkend dat de Belastingdienst ‘illegaal gehandeld’ heeft bij het bestrijden van belastingfraude. Snel kondigde een onderzoek aan van de Auditdienst Rijk, naast het externe onderzoek naar de misstanden, dat wordt geleid door voormalig vicepresident van de Raad van State Piet Hein Donner.
MSN 12.07.2019 Premier Mark Rutte geeft geen gehoor aan de oproep van coalitiepartner CDA om zich persoonlijk te bemoeien met de problemen bij de Belastingdienst.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt eiste deze week dat het kabinet de aanpak van de problemen rond de kinderopvangtoeslagen bij de fiscus naar een hoger politiek niveau tilt. Zo zou Rutte zich er persoonlijk mee moeten bemoeien, vooral om een signaal af te geven dat het kabinet werk wil maken van een oplossing.
Volgens Rutte kan dat simpelweg niet. “We hebben geen presidentieel stelsel.” Hij schaart zich achter verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel. Wel erkent hij dat het “hele kabinet” eraan werkt om de situatie onder controle te krijgen.
Deze week erkende Snel dat de kinderopvangtoeslag niet bij enkele honderden ouders maar misschien wel bij duizenden gezinnen onterecht is stopgezet. Hij kondigde een onderzoek aan van de Auditdienst Rijk, naast het externe onderzoek naar de misstanden, dat wordt geleid door voormalig vicepresident van de Raad van State Piet Hein Donner.
NOS 10.07.2019 Boink, de Belangenvereniging voor Ouders in de Kinderopvang, vindt dat opnieuw moet worden gekeken naar alle zaken waarbij sinds 2010 toeslagen voor kinderopvang zijn geweigerd of teruggevorderd. Gisteren werd bekend dat mogelijk duizenden ouders de dupe zijn geworden van fouten bij de Belastingdienst.
Gjalt Jellesma van Boink vindt dat de uitspraak van minister Hoekstra, gisteravond in het tv-programma Jinek, niet ver genoeg gaat. Hoekstra zei dat alle rechtszaken over toeslagen die door ouders zijn aangespannen, voorlopig moeten worden stilgelegd.
“Maar veel ouders komen niet eens toe aan het voeren van een rechtszaak. Die hebben gedacht; dit is gebeurd, laat maar. Sommigen zijn er zelfs door in de bijstand terechtgekomen”, zegt Jellesma. “Daarom moet bij al dit soort zaken vanaf 2010 goed worden gekeken wat er aan de hand was, waar ouders recht op hadden en wie de schuldige is.”
Jellesma denkt dat het om “duizenden en duizenden” ouders gaat die slachtoffer zijn geworden van de fouten bij de Belastingdienst. “Dit moet echt een keer worden opgelost.”
De pineut
Wat Jellesma steekt, is dat ouders vrijwel altijd de pineut zijn. “Als door een frauderend gastouderbureau een fout wordt gemaakt in een contract, wordt het geld teruggevorderd door de Belastingdienst. Zelfs al die ouder wel degelijk recht had op kinderopvangtoeslag en het geld daar ook voor is gebruikt. Dat is voor ons een hele grote frustratie.”
Boink vindt daarom dat naar de fiscus zelf moet worden gekeken. “Want als er iets met de aanbieder van de kinderopvang of de gastouderopvang niet goed is, gaat de Belastingdienst daar niet zelf achteraan.”
“De fiscus geeft een signaal aan de GGD, maar die heeft geen middelen om dit aan te pakken. Maar de fiscus gaat wel met volle kracht in op de ouders. Dat begrijp ik als er echt is gefraudeerd, maar diegenen die er vaak bij betrokken zijn, blijven feitelijk buiten schot. Dat vind ik vreemd.”
Onderzoek door Auditdienst
Gisteren maakte staatssecretaris Snel bekend dat hij bereid is om alle vorderingen van mensen die een rechtszaak hebben lopen, stop te zetten. Vorige week beloofde hij al dat alle ouders die in deze zaak zijn gedupeerd een schadevergoeding krijgen. Ook maakte Snel zijn excuses voor fouten bij ruim 300 gezinnen in Eindhoven.
In een reactie op de oproep van Boink wijst Financiën erop dat Snel de Auditdienst Rijk gisteren gevraagd heeft het optreden van de Belastingdienst in kinderopvangtoeslagzaken te onderzoeken. Dat onderzoek moet teruggaan tot 2013. Snel wil de bevindingen van de Auditdienst nu eerst afwachten. Financiën voegt eraan toe dat er ook een commissie aan het werk is onder leiding van de oud-vicepresident van de Raad van State, Donner.
NOS 10.07.2019 Premier Rutte moet zich persoonlijk met de chaos bij de Belastingdienst gaan bemoeien, zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Voor het Kamerlid, dat al twee jaar aan de bel trekt over het onrechtmatig stopzetten van toeslagen aan burgers, is de maat vol.
“De Belastingdienst heeft vijf keer met 130 door rood gereden, en niemand roept ze terug”, aldus Omtzigt. Dat uitgerekend de Belastingdienst zich als overheidsdienst niet aan de wet houdt, noemt hij “onbestaanbaar” en “heel slecht voor het aanzien van de politiek”.
Volgens Omtzigt is het onwil dat staatssecretaris Snel (D66, Financiën) niet alle informatie op tafel legt (zet je geluid even aan):
“Tegen ambtenaren die de wet hebben overtreden, wordt maar niet opgetreden. Burgers die al maanden wachten op schadevergoedingen worden niet goed geholpen. Van de verantwoordelijke bewindsman krijgen we al maanden geen antwoorden. Het wordt tijd dat de top van het kabinet in actie komt en beseft hoe belangrijk een goed functionerende dienst in een rechtsstaat is.”
Laks
Omtzigt doet zijn uitspraken tegen de NOS een dag nadat staatssecretaris Snel had erkend dat het aantal gezinnen dat door de problemen met de toeslagen getroffen is mogelijk veel groter is dan gedacht.
Omtzigt spreekt van onwil van de staatssecretaris om alle informatie op tafel te leggen. Snel zoekt volgens Omtzigt niet uit wat er aan de hand is. “Totale laksheid” noemt het CDA-Kamerlid het. Het draait volgens hem op een “crisis in de rechtsstaat” uit als het kabinet nu de problemen niet gaat oplossen.
Omtzigt: “Samen met deze media en de SP hebben we keer op keer vragen gesteld. Er kwamen keer op keer geen antwoorden. De Ombudsman, de Hoge Raad, de Raad van State, ze adviseerden de dienst allemaal om te stoppen met de terugvorderingen bij ouders en met de rechtszaken. Maar dat gebeurde niet.
Hierdoor zijn honderden mensen in gigantische problemen gekomen. Het is ongekend. Afgelopen donderdag zei de staatssecretaris nog dat er geen signalen waren dat het probleem breder speelt dan bij de Eindhovense kinderopvang. Gisteren moest hij erkennen dat dat wel degelijk het geval kan zijn.”
Het zichtbaar getergde CDA-Kamerlid maakt een rekensom. “Er zijn 170 zogeheten CAF-zaken. Dat wil zeggen dat er bij 170 instanties voor opvang onderzoeken zijn. De Eindhovense zaak is er maar één. Het probleem zal dus veel en veel groter zijn. Mogelijk gaat het om duizenden gedupeerden.”
“De Belastingdienst is echt een dikke rode lijn overgegaan. En natuurlijk hebben ze dat geweten”, aldus Pieter Omtzigt, CDA
Ook hoogleraar fiscaal recht Hans Gribnau van de Universiteit Leiden en Tilburg University denkt dat het probleem wel eens veel groter kan zijn dan nu bekend. “Onbegrijpelijk wat hier gebeurt. Dat er bij een belastingdienst een keer iets mis gaat kan voorkomen. Maar we hebben het hier niet over een incident bij één ambtenaar. Dit is blijkbaar beleid. Er is intern over overlegd, er zijn onderling instructies gewisseld. Kafkaiaans”.
Gribnau verklaart de gang van zaken vanuit eerdere fraudezaken. “Na de fraude met uitkeringen die ten onrechte aan Bulgaren werden uitgekeerd heeft de politiek -ook de Tweede Kamer- om meer oplettendheid gevraagd. Het lijkt alsof dat compleet is doorgeslagen. Met als gevolg dat onschuldige burgers willens en wetens als fraudeurs zijn behandeld. Men is bij de Belastingdienst aldoor maar in die crimefighters-houding gebleven. Dit is echt ongekend en heel ernstig.”
‘Grote, complexe en hardnekkige problemen’
Net als in het debat vorige week, erkent staatssecretaris Snel de problemen. Hij laat via een woordvoerder weten dat de problemen van de dienst “groot, complex en hardnekkig zijn”. De vernieuwing van de Belastingdienst is volgens Snel een zaak “van de lange adem”.
Snel erkent ook vandaag dat er fouten zijn gemaakt maar wijst op de nu lopende onderzoeken van de Auditdienst van het Rijk en een commissie onder leiding van Piet Hein Donner en Jetta Klijnsma.
Als deze onderzoeken niets opleveren, sluit Omtzigt een parlementaire enquête naar de gang van zaken niet uit.
Politiek verslaggever Wilma Borgman ziet de uitspraken van Omtzigt als een politiek signaal richting de premier en de coalitie. Het Kamerlid van coalitiepartij CDA is gefrustreerd omdat er niets gebeurt en vindt het kennelijk tijd om politiek op te schalen, aldus Borgman. “Dat een Kamerlid van de coalitie deze uitspraken doet is opmerkelijk. Deze zaak is zo groot, het gaat politiek niet meer alleen om de staatssecretaris maar ook om de premier.”
RTL 09.07.2019 De 27-jarige Gwendolyne Santos kwam in grote problemen nadat de Belastingdienst beweerde dat ze fraude had gepleegd. De dienst zette haar toeslag voor kinderopvang stop. Gwendolyne heeft nu na jaren procederen eindelijk gelijk gekregen. “Het waren heel stressvolle jaren, waar ik eindelijk vanaf ben. Maar niemand kan je die tijd teruggegeven.”
Santos is een van de slachtoffers van de voortvarende strijd van de Belastingdienst tegen fraude. In de nasleep van de Bulgarenfraude werd in de jacht op fraude zorgvuldig onderzoek en bewijsvoering overgeslagen. Daar werden honderden, misschien wel duizenden ouders het slachtoffer van.
Zij verloren hun kinderopvangtoeslag en werden gedwongen het ontvangen geld terug te betalen. Velen van hen zijn vaak al jaren bezig om hun gelijk te halen.
Kind niet meer naar opvang
De Belastingdienst oordeelde in de jacht op fraude ook dat Gwendolyne in 2015 en 2016 onterecht toeslag had ontvangen. De toeslag, noodzakelijk voor het kunnen veroorloven van de opvang voor haar kind, werd direct stopgezet. Het volgens de fiscus teveel ontvangen geld moest ze terugbetalen.
Haar kind kon niet meer naar de opvang. “Ik moest direct kiezen of ik moest stoppen met studeren. Dat wilde ik niet en daardoor moest ik mijn kind meenemen naar school. Dat vond ik behoorlijk schaamtevol, omdat het leek dat ik mijn zaakjes niet op orde had.”
Uiteindelijk kon Gwendolyn wel doorgaan met haar opleiding, dankzij de hulp van de oma van haar kind. “Zij is heel erg ingesprongen.”
Twijfel
Al die tijd wordt ze geplaagd door de vraag of ze het wel bij het rechte eind heeft. “Als ik heel eerlijk ben, ik twijfelde wel aan mezelf. Maar andere mensen zeiden tegen me dat het niet klopte wat de Belastingdienst had gedaan.”
“Het waren heel stressvolle jaren, waar ik nu dan eindelijk van af ben. Maar niemand kan je die tijd teruggegeven.”
Soms werd de stress haar teveel. “Ik wilde echt vluchten. Er wordt heel veel druk op je gezet. Ik heb zelfs begrepen dat iemand van hetzelfde gastouderbureau een einde aan haar leven heeft gemaakt. Ze heeft een kind van twee achtergelaten.”
Overlijden moeder
Gwendolyne vulde de formulieren voor de toeslag in 2014 naar eer en geweten in. Ze weet dat ze niets verkeerd heeft gedaan en procedeert jarenlang tegen de Belastingdienst. “Dan zegt de Belastingdienst dat je stukken niet hebt gestuurd, die je wel hebt gestuurd. Of ze zeggen op een zitting dat je ze te laat hebt gestuurd. Dat kan je allemaal niet controleren.”
Ondertussen gaat het leven wel gewoon door. Gwendolyne doet haar opleiding en vangt in die jaren ook haar broertje en zusje bij haar thuis op. En haar moeder overlijdt in diezelfde periode.
Duizenden slachtoffers
Het geeft volgens Gwendolyne aan onder hoeveel stress de mensen staan die hierdoor werden getroffen. En vandaag werd duidelijk dat er duizenden slachtoffers zijn van fraudeaanpak van de Belastingdienst, niet honderden, zoals staatssecretaris Menno Snel eerder beweerde.
Er wordt inmiddels onderzoek gedaan naar hoeveel mensen getroffen zijn door de aanpak van de Belastingdienst.
Gwenodlyne zelf is er na deze uitspraak ook nog niet volledig vanaf. Ze heeft de zaak over 2016 weliswaar gewonnen, maar de rechtszaak over de toeslag over 2015 gaat nog door. De teruggevorderde toeslag van 2016 krijgt ze terug. Daarnaast krijgt ze mogelijk een schadevergoeding.
Schone lei
“Een schadevergoeding zou iets goedmaken, maar ik denk dat het ook gewoon tijd wordt om duidelijkheid te scheppen. Daarnaast: ik moet natuurlijk nog steeds mijn gastouder betalen en het gastouderbureau. En ik heb langer gestudeerd en daardoor meer geld geleend. Maar een schadevoeding zou wel een schone lei betekenen.”
NOS 09.07.2019 Staatssecretaris Snel sluit niet uit dat er veel meer ouders de dupe zijn geweest van fouten bij de Belastingdienst waardoor toeslagen ten onrechte zijn geweigerd. Terwijl dat wordt onderzocht, is hij bereid om vorderingen van mensen die een rechtszaak hebben lopen stop te zetten. Dat zegt hij tegen de NOS na berichten van verontruste Kamerleden.
Vorige week maakte Snel in de Kamer al zijn excuses voor fouten bij ruim 300 gezinnen in Eindhoven. Zij zaten jarenlang in de problemen nadat de fiscus door verouderde informatie ten onrechte kinderopvangtoeslagen had stopgezet.
Een van hen was Steve. Hieronder beschrijft hij zijn emoties:
Steve vond gesteggel na stopzetten toeslag ‘mensonterend’
Alle ouders die gedupeerd zijn in die zaak krijgen een schadevergoeding, beloofde de staatssecretaris vorige week. Volgens Kamerleden van onder meer SP en CDA verkeren in werkelijkheid veel meer gezinnen in de problemen.
Pieter Omtzigt @PieterOmtzigt
CDA, VVD en SP willen deze week opheldering over de omvang van de problemen bij terugvorderingen toeslagen belastingdienst. En handelt de belastingdienst vaker onrechtmatig? (Deze vraag stellen we al 2 jaar dus inzicht moet er wel zijn)
Snel zegt desgevraagd niet te kunnen ingaan op aantallen. “Wij laten dit uitzoeken en er moet zo snel mogelijk een beeld zijn.” De staatssecretaris sluit niet uit dat er meerdere gezinnen zijn met problemen. Tot er meer duidelijkheid is, is Snel bereid vorderingen stop te zetten van mensen die naar de rechter zijn gestapt.
“Ik heb met veel ouders gesproken en er is hun echt veel overkomen. Wat is gebeurd, is niet goed te praten. Er is zo veel fout gegaan in die periode. Ik heb ook begrip voor de mensen die zeggen dat ze niets aan de excuses hebben. Maar we gaan het goedmaken.”
CDA-Kamerlid Omtzigt zegt in een reactie dat hij de belofte van Snel onvoldoende vindt. In feite vraagt de staatssecretaris de ouders om de rechtszaak aan te houden, twittert Omtzigt. “Het zou de Belastingdienst sieren als ze dat zelf zou doen.”
Stopgezette kinderopvangtoeslagen
In 2011 kreeg de GGD signalen dat een gastouderbedrijf uit Eindhoven fraude pleegde met toeslagen. Bij een tweede inspectie, een jaar later, bleek dat niet te kloppen.
Maar de kinderopvangtoeslag van 302 gezinnen was toen al geruime tijd stopgezet. De Belastingdienst besloot daartoe op basis van verouderde informatie.
Bovendien vroeg de Belastingdienst geld terug dat al was uitgekeerd. Bij veel van de gezinnen ging het om bedragen die opliepen tot tienduizenden euro’s. Daardoor raakten zij in de financiële problemen. Ook hebben veel ouders last van emotionele of psychische problemen, door de manier waarop ze door de Belastingdienst zijn behandeld.
NU 09.07.2019 Staatssecretaris Menno Snel wil rechtszaken die tegen ouders lopen over de kinderopvangtoeslag tijdelijk stopzetten. De Belastingdienst doet het “aanbod” om de zaken tijdelijk op te schorten, bevestigt het ministerie van Financiën.
De aanleiding is het feit dat er mogelijk veel meer zaken zijn waarbij de fiscus onrechtmatig heeft gehandeld dan in eerste instantie werd gedacht.
Als het aan de Tweede Kamer ligt, komt er overigens deze week nog opheldering van de staatssecretaris over het feit dat mogelijk niet bij driehonderd, maar bij duizenden ouders de kinderopvangtoeslag is stopgezet.
Dat bleek uit een zitting in de rechtszaak van een gedupeerde ouder in Rotterdam. Daar vertelde een topambtenaar van de Belastingdienst dat ook in de zaak van deze ouders onrechtmatig is gehandeld door de fiscus. Tot nu toe was alleen bekend dat de Belastingdienst de kinderopvangtoeslag bij ouders van het gastouderbureau Dadim onterecht had stopgezet.
In een zwaar debat vorige week, waarin Snel opnieuw zijn excuses aanbood, zei hij op vragen van de Kamer nog dat hij “geen signalen” had ontvangen van onrechtmatigheden bij andere zaken.
Omtzigt: ‘Kamer verliest geduld’
Coalitiepartijen VVD en CDA en oppositiepartij SP willen deze week nog uitleg van de staatssecretaris. De Kamer wil ook meer weten over het totale aantal ouders dat is gedupeerd.
Volgens Kamerlid Pieter Omtzigt van coalitiepartij CDA “verliest de Kamer zijn geduld” met de staatssecretaris. “Snel corrumpeert de Belastingdienst als hij onwettig optreden van de fiscus toelaat terwijl de fiscus de klokkenluider die de kwestie naar buiten bracht op non-actief heeft gezet”, zegt Omtzigt. “Dat wordt dan de cultuur van de Belastingdienst.”
Snel kondigde dinsdag aan dat de Auditdienst Rijk gaat onderzoeken of bij de andere kinderopvangtoeslagzaken sinds 2013 ook “onzorgvuldig en onterecht” is gehandeld.
Telegraaf 09.07.2019 Staatssecretaris Menno Snel wil rechtszaken die tegen ouders lopen over de kinderopvangtoeslag tijdelijk stopzetten.
De Belastingdienst doet het „aanbod” om de zaken tijdelijk op te schorten, bevestigt het ministerie van Financiën. De aanleiding is het feit dat er mogelijk veel meer zaken zijn waarbij de fiscus onrechtmatig heeft gehandeld dan in eerste instantie werd gedacht.
Als het aan een meerderheid van de Tweede Kamer ligt, komt er deze week nog opheldering van de staatssecretaris over het vraag dat mogelijk niet bij driehonderd maar bij duizenden ouders de kinderopvangtoeslag is stopgezet.
Topambtenaar
Dat bleek uit een zitting in de rechtszaak van een gedupeerde ouder in Rotterdam. Daar vertelde een topambtenaar van de Belastingdienst dat ook in de zaak van deze ouders onrechtmatig is gehandeld door de fiscus. Tot nu toe was alleen bekend dat de Belastingdienst de kinderopvangtoeslag bij ouders van het gastouderbureau Dadim onterecht had stopgezet.
In een zwaar debat vorige week, waarin Snel opnieuw zijn excuses aanbood, zei hij op vragen van de Kamer nog dat hij „geen signalen” had ontvangen van onrechtmatigheden bij andere zaken. Coalitiepartijen VVD en CDA en oppositiepartij SP willen deze week nog uitleg van de staatssecretaris. De Kamer wil ook meer weten over het aantal ouders dat in totaal is gedupeerd.
Volgens Kamerlid Pieter Omtzigt van coalitiepartij CDA „verliest de Kamer zijn geduld” met de staatssecretaris. „Snel corrumpeert de Belastingdienst als hij onwettig optreden van de fiscus toelaat terwijl de fiscus de klokkenluider die de kwestie naar buiten bracht op non-actief heeft gezet”, zegt Omtzigt. „Dat wordt dan de cultuur van de Belastingdienst.”
Snel kondigde dinsdag aan dat de Auditdienst Rijk gaat onderzoeken of bij de andere kinderopvangtoeslagzaken sinds 2013 ook „onzorgvuldig en onterecht” is gehandeld.
AD 09.07.2019 De Tweede Kamer voelt zich door staatssecretaris Snel (Financiën) om de tuin geleid nu blijkt dat de Belastingdienst veel vaker kinderopvangtoeslagen ten onrechte heeft stopgezet dan gedacht. Mogelijk zijn tienduizenden ouders ten onrechte gedupeerd, vreest de Tweede Kamer.
VVD, CDA en SP eisen dat Snel nog deze week opheldering geeft over de omvang van het probleem. De Belastingdienst heeft volgens de partijen ‘illegaal gehandeld’ bij het bestrijden van belastingfraude.
Vorige week nog zei Snel geen weet te hebben van andere zaken dan die van het Eindhovense gastouderbureau Dadim waardoor zo’n 300 ouders zijn gedupeerd. Snel gaf na aandringen toe dat de Belastingdienst in de fout was gegaan. Omdat de fiscus fraude vermoedde, werd de kinderopvangtoeslag van die ouders ten onrechte stopgezet. Nadat bleek dat er geen bewijs was voor fraude, hield de fiscus jaren vol en moesten ouders duizenden euro’s terugbetalen.
Inmiddels blijkt de Eindhovense zaak geen uitzondering te zijn. Deze week diende een soortgelijke zaak in Rotterdam waarbij de rechter besliste dat de Belastingdienst een moeder ten onrechte duizenden euro’s kinderopvangtoeslag is ontzegd. Ook in deze zaak dacht de Belastingdienst dat er fraude was gepleegd.
Gedupeerd
Mensen zijn hun baan kwijtgeraakt, in de schuldensanering beland, huwelijken gestrand. Allemaal door illegaal handelen van de belastingdienst, aldus Pieter Omtzigt, Lid Tweede Kamer voor het CDA.
,,Al sinds 2017 vragen we hoe groot de problemen met de kinderopvangtoeslagen nu eigenlijk zijn. En na tweeënhalf jaar vragen stellen, is dat nog steeds niet uitgezocht’’, fulmineert CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. ,,Er zijn 170 zaken zoals die in Eindhoven. Mogelijk gaat het daarbij om tienduizenden ouders die ook ten onrechte zijn gedupeerd.’’
De partijen willen niet langer door Snel het bos in worden gestuurd. Nog voor dat het kabinet eind deze week met reces gaat, willen ze weten om hoeveel gedupeerden het gaat. ,,Nu blijkt dat het probleem mogelijk veel groter is, wil ik zo snel mogelijk duidelijkheid,‘’ zegt VVD-Kamerlid Helma Lodders.
Om fraude met kinderopvangtoeslag op te sporen, ging de fiscus soms te driest te werk, bleek bijvoorbeeld uit de Eindhovense zaak. Toeslagen werden ten onrechte stopgezet, gedupeerden kregen niet tijdig antwoord op hun bezwaren en als het tot een rechtszaak kwam, werden onvolledige stukken overhandigd. Omdat mensen werden aangemerkt als fraudeur door de Belastingdienst, kwamen ze ook niet in aanmerking voor een betalingsregeling.
Problemen
Veel gezinnen kwamen in grote problemen, omdat soms enorme bedragen werden teruggevorderd. Ondanks een vernietigend rapport van de Nationale Ombudsman uit 2017 deed de dienst niets om de fouten te herstellen.
In de Rotterdamse zaak ging het om een jonge vrouw waarvan de fiscus vermoedde dat het gastouderbureau waar zij stond ingeschreven de boel fleste. Volgens de rechter is de fiscus te ver gegaan door de moeder daardoor als crimineel te bestempelen.
Omtzigt: ,,Mensen zijn hun baan kwijtgeraakt, in de schuldensanering beland, huwelijken gestrand. Allemaal door illegaal handelen van de belastingdienst.’’
Telegraaf 09.07.2019 De Belastingdienst heeft vaker toeslagen ten onrechte stopgezet dan tot nu toe gedacht. De fiscus is niet alleen bij het Eindhovense gastouderbureau Dadim buiten zijn boekje gegaan, blijkt uit de rechtszaak van een andere gedupeerde ouder.
Onder andere regeringspartij CDA en oppositiepartij SP eisen opheldering van verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel. Die zei volgens hen vorige week nog dat hij geen weet had van andere soortgelijke zaken.
Ook in dit tweede geval heeft de Belastingdienst “onrechtmatig” gehandeld, geeft de dienst toe. De zaak sleept wel veel minder lang dan de Dadim-zaken. De fiscus zou intussen hebben “geleerd” van die affaire en kwam de gedupeerde vlak voor de rechtszaak tegemoet.
De kinderopvangtoeslag van de ouders die hun kinderen bij Dadim hadden ondergebracht, werd stopgezet omdat de Belastingdienst fraude vermoedde. Maar daarvoor was geen bewijs. Dat kwam al snel aan het licht, maar de dienst hield vol.
De SP heeft een meldpunt geopend op haar site waar ouders van wie de kinderopvangtoeslag onterecht is stopgezet zich kunnen melden. De partij wil de meldingen voorleggen aan staatssecretaris Snel.
MSN 09.07.2019 De Belastingdienst heeft vaker toeslagen ten onrechte stopgezet dan tot nu toe gedacht. De fiscus is niet alleen bij het Eindhovense gastouderbureau Dadim buiten zijn boekje gegaan, blijkt uit de rechtszaak van een andere gedupeerde ouder.
Onder andere regeringspartij CDA en oppositiepartij SP eisen opheldering van verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel. Die zei volgens hen vorige week nog dat hij geen weet had van andere soortgelijke zaken.
Ook in dit tweede geval heeft de Belastingdienst “onrechtmatig” gehandeld, geeft de dienst toe. De zaak sleept wel veel minder lang dan de Dadim-zaken. De fiscus zou intussen hebben “geleerd” van die affaire en kwam de gedupeerde vlak voor de rechtszaak tegemoet.
De kinderopvangtoeslag van de ouders die hun kinderen bij Dadim hadden ondergebracht, werd stopgezet omdat de Belastingdienst fraude vermoedde. Maar daarvoor was geen bewijs. Dat kwam al snel aan het licht, maar de dienst hield vol.
NU 09.07.2019 De Belastingdienst heeft veel vaker toeslagen ten onrechte stopgezet dan tot nu toe gedacht. De fiscus heeft niet alleen bij het Eindhovense gastouderbureau Dadim onrechtmatig gehandeld. Het gaat mogelijk om duizenden gevallen. Dat blijkt volgens Trouw en RTL Nieuws uit de rechtszaak van een andere gedupeerde ouder.
Onder andere regeringspartij CDA en oppositiepartij SP eisen opheldering van verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel (foto). Volgens Trouw en RTL Nieuws zei hij eerder “geen signalen” te kennen van andere zaken.
Ook in dit tweede geval heeft de Belastingdienst “onrechtmatig” gehandeld, geeft de dienst toe. De zaak sleept wel veel minder lang dan de Dadim-zaken. De fiscus zou intussen hebben “geleerd” van die affaire en kwam de gedupeerde vlak voor de rechtszaak tegemoet.
Belastingdienst betichtte ouders van fraude zonder bewijs
De kinderopvangtoeslag van de ouders die hun kinderen bij Dadim hadden ondergebracht, werd stopgezet omdat de Belastingdienst fraude vermoedde. Maar daarvoor was geen bewijs. Dat kwam al snel aan het licht, maar de dienst hield vol.
De SP heeft een meldpunt geopend op haar site waar ouders van wie de kinderopvangtoeslag onterecht is stopgezet zich kunnen melden. De partij wil de meldingen voorleggen aan staatssecretaris Snel.
Tweede Kamer was eerder al zeer kritisch over Snel
Snel stelde vorig week tijdens een debat dat het “onvoorstelbaar” is dat de ruim driehonderd ouders van wie toen bekend was dat de fiscus ze ten onrechte beschuldigde van fraude geen schadevergoeding ontvingen. Verschillende gedupeerde ouders kwamen hierdoor in financiële problemen.
De voltallige Tweede Kamer had geen goed woord over voor de fiscus. “Hier is sprake geweest van machtsmisbruik”, aldus PvdA’er Henk Nijboer. D66’er Steven van Weyenberg: “De gedupeerden hebben het vertrouwen verloren in de Belastingdienst. Zij geloven niet meer dat de overheid er voor hen is.”
Nijboer pleit er samen met andere partijen in de Kamer voor om zo snel mogelijk met een oplossing voor de ouders te komen. “De overheid heeft alle tijd, maar de levens van de gedupeerde mensen gaan door”, zei de PvdA’er.
Snel wil echter wachten op de uitkomsten van een commissie die hij heeft aangesteld. Hij verwacht in oktober een advies over hoe hij moet omgaan met een schadevergoeding.
Bewindsman meldt niets over sancties tegen ambtenaren
De staatssecretaris kwam ook onder vuur te liggen omdat hij niet wilde vertellen of hij maatregelen heeft getroffen tegen ambtenaren die in de afgelopen jaren op verschillende momenten in de fout zijn gegaan met het stopzetten van de kinderopvangtoeslag. De fiscus bleef doorprocederen, terwijl de dienst al sinds 2015 wist dat het bewijs tegen de ouders onvoldoende was.
In mei van dit jaar riep de Nationale ombudsman het kabinet al op om vaart te maken met een oplossing voor de gedupeerde gezinnen. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, oordeelde een maand daarvoor al dat de Belastingdienst fout zat met het stoppen en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag.
RTL 08.07.2019 De Belastingdienst heeft hoogstwaarschijnlijk bij duizenden ouders de afgelopen jaren de toeslagen voor kinderopvang onterecht stopgezet en laten terugbetalen. De affaire rond de ‘onrechtmatige’ stopzetting van toeslagen is daarmee nog veel groter dan staatssecretaris Snel (Financiën) tot dusver aan de Kamer heeft gemeld.
Dit bleek vandaag tijdens een rechtszaak van een gedupeerde ouder bij de rechtbank Rotterdam. Tijdens de zitting bleek dat ook deze jonge moeder slachtoffer werd van een speciaal fraudeteam van de Belastingdienst.
Dit zogeheten Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) team stond centraal in de ophef over een fraudeonderzoek naar een gastouderbureau in Eindhoven. Dat was na onthullingen van Trouw en RTL Nieuws. Daaruit bleek dat de Belastingdienst rommelde met verouderd bewijs en jacht maakte op een klokkenluider die door de Belastingdienst in rechtszaken achtergehouden stukken naar buiten bracht.
Pijnlijk
Tot dusver was slechts bekend dat ruim 300 ouders van het Eindhovense bureau in 2014 slachtoffer werden van het onrechtmatig optreden van de Belastingdienst. Deze zaak staat bekend als CAF11. In de zaak die vandaag diende, blijkt het te gaan om CAF16, erkende de Belastingdienst vandaag. De dienst noemde het zelf ‘pijnlijk’, en concludeerde zelf dat in de zaak tegen de moeder ‘onrechtmatig’ is gehandeld. Het is voor het eerst dat dit in een rechtszaak wordt toegegeven. Hoeveel gedupeerden er verder zijn in CAF16, moet nog duidelijk worden.
Financiële problemen voor Fatma door dubieus onderzoek Belastingdienst
Fatma vertelde eerder dat ze in de problemen kwam door de Belastingdienst.
Er zijn 170 CAF-zaken, waarin een veelvoud van gastouders, gastouderbureaus en ouders zijn betrokken. Vorige week zei Snel in een zeer kritisch Kamerdebat dat hij ‘geen signalen’ had dat zijn eigen dienst in meer zaken tegen de wet handelde. “Ik kan geen signalen tellen die ik niet ken.”
Ruimhartige vergoeding
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) eist nu per kerende post een brief van Snel waarin hij duidelijk maakt hoeveel ouders gedupeerd zijn, en hoe hij hun schade gaat vergoeden. Omtzigt denkt dat duizenden of tienduizenden mensen getroffen zijn. “Al in maart heb ik naar een onderzoek hierover gevraagd en dat is nog niet eens gestart. Ik verwacht dat dit onmiddellijk alsnog gebeurt, en dat alle gedupeerde ouders eenzelfde ruimhartige schadevergoeding tegemoet kunnen zien zoals is toegezegd voor de zaak uit Eindhoven.”
Voor Renske Leijten (SP) is de maat nu echt vol. “Deze schaamteloze intimidatie van de Belastingdienst moet stoppen. Daarom ga ik een meldpunt openen waar alle gedupeerde ouders van deze fraude door de overheid zich kunnen melden.” De meldingen wil Leijten voorleggen aan staatssecretaris Snel van financiën, die een oplossing voor alle gedupeerden moet gaan zoeken.
Excuses aangeboden
De Belastingdienst hield tot enkele weken geleden vol dat de Rotterdamse jonge moeder nergens recht op had. Op de valreep kwam de dienst daar vrijdag op terug. Vandaag werden excuses aangeboden, en werd beloofd het invorderen van schulden te staken. Ook komt er een schadevergoeding voor het overschrijden van alle redelijke termijnen.
Vandaag bleek dat de Belastingdienst ook in deze zaak stukken achterhield voor de rechter: alle documenten over het onderzoek naar en bewijs tegen de ouder(s) en gastouders zijn er niet in opgenomen. De advocate van de gedupeerde moeder wil dat de onderste steen alsnog boven komt, ook omdat ze denkt dat er etnisch is geprofileerd.
Trouw 08.07.2019 De Belastingdienst heeft erkend dat het in mogelijk tientallen fraude-onderzoeken onrechtmatig heeft gehandeld.
De slepende affaire rond de stopgezette kinderopvangtoeslag is nog veel groter dan staatssecretaris Snel aan de Kamer heeft gemeld. De Belastingdienst heeft bij mogelijk duizenden ouders de afgelopen jaren de kinderopvangtoeslag onterecht stop gezet en teruggevorderd. Dat bleek vandaag tijdens een rechtszaak van een gedupeerde ouder bij de rechtbank Rotterdam. Tot nu toe was bekend dat ruim driehonderd ouders waren gedupeerd.
Tijdens de zitting bleek dat ook deze ouder betrokken is in een fraudezaak van een speciaal fraudeteam van de Belastingdienst. Dit zogeheten combiteam aanpak facilitators (CAF) stond de afgelopen maanden centraal in de politieke commotie over een fraudeonderzoek naar een gastouderbureau in Eindhoven.
Die ontstond na herhaalde onthullingen van Trouw en RTL Nieuws, waaruit bleek dat de Belastingdienst rommelde met verouderd bewijs en jacht maakte op een klokkenluider die stukken naar buiten bracht die de Belastingdienst zelf in rechtszaken achterhield.
Pas vorige week gaf staatssecretaris Snel van financiën toe dat de aanleiding voor dat fraudeonderzoek ontbrak, en dat de Belastingdienst onrechtmatig had gehandeld door onmiddellijk de toeslagen van alle betrokken ouders stop te zetten.
Een hoge ambtenaar van de Belastingdienst, die vandaag persoonlijk het woord kwam voeren in de rechtszaak, gaf toe dat die onrechtmatigheid ook in deze zaak heeft gespeeld. Het is voor het eerst dat de Belastingdienst tegenover de rechter toegeeft dat naast het fraudeonderzoek naar het bureau in Eindhoven ook in andere fraudezaken in strijd met de wet is gehandeld.
Geen signalen
De uitspraken tijdens de zitting zijn opvallend. Snel zei vorige week in een debat met de Tweede Kamer nog dat hij ‘geen signalen’ had dat het in meer zaken is misgegaan. “Ik kan niet het aantal signalen tellen dat ik niet heb”, aldus een geïrriteerde Snel afgelopen donderdag.
Dat er nu toch in andere zaken onrechtmatig is gehandeld, roept de vraag op hoe het in de overige 170 CAF-zaken is gegaan. In de ene zaak rond het bureau in Eindhoven zijn ruim driehonderd ouders gedupeerd. Dat betekent dat er in totaal al snel sprake is van duizenden, mogelijk tienduizenden ouders waarvan de toeslag onterecht is stopgezet.
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) eist per ommegaande een brief van staatssecretaris waarin hij duidelijk maakt hoeveel ouders gedupeerd zijn in vergelijkbare zaken, en hoe hij hun schade gaat vergoeden. “Al in maart heb ik naar een onderzoek hierover gevraagd en dat is nog niet eens gestart. Ik verwacht dat dit onmiddellijk alsnog gebeurt, en dat alle gedupeerde ouders gecompenseerd worden zoals is toegezegd voor de zaak uit Eindhoven.”
Volgens Omtzigt laat de zaak van vandaag precies zien waar de Belastingdienst de plank heeft misgeslagen in de jacht op fraudeurs met toeslagen. “Er zullen best gastouderbureaus geweest zijn die fraudeerden, maar dat betekent nog niet dat ook alle ouders niet goed hebben gehandeld.”
Maat vol
Voor Renske Leijten (SP) is de maat nu echt vol. “Deze schaamteloze intimidatie van de Belastingdienst moet stoppen. Daarom ga ik een meldpunt openen waar alle gedupeerde ouders van deze fraude door de overheid zich kunnen melden.” De meldingen wil Leijten voorleggen aan staatssecretaris Snel, die een oplossing voor alle gedupeerden moet zoeken.
Opvallend is dat de Belastingdienst tot voor kort volhield dat de gedupeerde ouder in de zaak van vandaag nergens recht op had. Pas afgelopen vrijdag kreeg zij een herziening toegestuurd, waarin zij alsnog kinderopvangtoeslag voor het jaar 2016 kreeg toegewezen. ‘Voortschrijdend inzicht’, noemde de hoge ambtenaar van de Belastingdienst dat tijdens de zitting.
Tijdens de zitting bleek dat de Belastingdienst, in weerwil van eerdere beloften van Snel en diverse rechterlijke uitspraken, nog altijd stukken achterhoudt voor de rechter.
Lees ook:
Deze moeder weet nog steeds niet waarom de fiscus haar onterecht beschuldigde van fraude
Menno Snel houdt vol: hij heeft het onderzoek naar de kinderopvang-kwestie niet belemmerd
Staatssecretaris Menno Snel (financiën) houdt vol dat hij het onderzoek naar de ten onrechte stopgezette kinderopvangtoeslag niet heeft belemmerd. In een debat met de Tweede Kamer zei Snel woensdag dat de onderzoekers ‘geen strobreed in de weg is gelegd’.
Belastingdienst werkte ouders die recht hadden op kinderopvangtoeslag bewust tegen
Telegraaf 04.07.2019 De Belastingdienst heeft onrechtmatig gehandeld door in 2014 de kinderopvangtoeslag van ruim 300 ouders stop te zetten, terwijl er van fraude geen sprake was. Dat erkende staatssecretaris Menno Snel (Financiën) na aandringen uit de Kamer. Er komt een schadevergoeding voor gedupeerde ouders.
Voor hen was het hardvochtige handelen van de fiscus een hard gelag. Ze kwamen in zware geldproblemen. Sommigen van hen moesten hun baan opzeggen, kwamen in de schuldsanering of zelfs in een scheiding. Ze werden tegengewerkt toen ze bezwaar wilden indienden, waarbij de dienst hen anderhalf jaar in onzekerheid hield en de wettelijke reactietermijnen steevast overschreed. Zelfs toen bij de dienst duidelijk was dat er fouten waren gemaakt, gingen de terugvordering van (terecht) betaalde toeslagen gewoon door.
Uit documenten die deze week openbaar werden, blijkt dat werknemers van de Belastingdienst in 2015 aangaven moeite te hebben met stopzetting van de kinderopvangtoeslag van de betreffende ouders omdat er slechts sprake was van ’kleine onvolkomenheden’ in de dossiers. Desondanks werden rechtszaken tegen ouders doorgezet.
Ook nadat de Ombudsman, de Raad van State, de Hoge Raad en de Tweede Kamer alarm hadden geslagen, werden de fouten nog steeds niet erkend, laat staan opgelost. Zoals CDA-Kamerlid Omtzigt het tijdens het debat verwoordde: „Vijf keer reed de Belastingdienst met 150 kilometer per uur door rood.” In plaats van energie te steken in een oplossing, ging de fiscus achter medewerkers aan die met ontlastende informatie over de ouders kwamen.
Nadat Snel al eens in de Kamer sorry had gezegd en ook aan de ouders zijn excuses had gemaakt, ging de staatssecretaris donderdag andermaal door het stof. „Het kan niet bij excuses blijven.” Hoe de schadevergoeding voor de ouders eruit komt te zien, is echter nog onduidelijk. De bewindsman wil het ’zorgvuldig’ doen en het advies afwachten van de commissie-Donner, die de uitvoering van de toeslagen onder de loep neemt.
Dat ziet niet iedereen in de Kamer zitten. „Ik zie eerlijk gezegd niks in die commissie-Donner”, zei SP-Kamerlid Leijten. Wat haar betreft komt Snel deze zomer al met een schadeloosstelling. Ook de PVV vroeg zich af waarom het zo lang moet duren voordat Snel over de brug komt met een schadevergoeding: „Bij een commercieel bedrijf wordt dit binnen twee maanden geregeld, al is het maar om van het gezeik af te zijn. Regel het gewoon.”
NU 04.07.2019 Het is volgens staatssecretaris Menno Snel van Financiën “onvoorstelbaar” dat de ruim driehonderd ouders die door de fiscus ten onrechte beschuldigd zijn van fraude met de kinderopvangtoeslag “geen schadevergoeding ontvangen”.
“De schadevergoeding moet er gewoon komen”, zei de D66-bewindsman donderdag tijdens opnieuw een zwaar debat over de langslepende kwestie waarbij de Belastingdienst de toeslag zonder wettelijke grond stopzette. Verschillende gedupeerde ouders kwamen hierdoor in financiële problemen.
Snel bood nogmaals zijn excuses aan, maar zei zich te realiseren dat de betrokken gezinnen daar niets aan hebben en oplossingen willen zien. Zij kunnen houvast bieden aan de erkenning van Snel die toegaf dat de Belastingdienst “onrechtmatig” heeft gehandeld. Juridisch gezien is dat een term die zwaar weegt.
‘Vertrouwen in Belastingdienst verloren’
De voltallige Tweede Kamer had geen goed woord over voor de fiscus. “Hier is sprake geweest van machtsmisbruik”, aldus PvdA’er Henk Nijboer. D66’er Steven van Weyenberg: “De gedupeerden hebben het vertrouwen verloren in de Belastingdienst. Zij geloven niet meer dat de overheid er voor hen is.”
Nijboer pleit er samen met andere partijen in de Kamer voor om zo snel mogelijk met een oplossing voor de ouders te komen. “De overheid heeft alle tijd, maar de levens van de gedupeerde mensen gaan door”, zei de PvdA’er.
Snel wil echter wachten op de uitkomsten van een commissie die hij heeft aangesteld. Hij verwacht in oktober een advies over hoe hij moet omgaan met een schadevergoeding.
Snel biedt geen openheid over sancties tegen ambtenaren
De staatssecretaris kwam ook onder vuur te liggen omdat hij niet wilde vertellen of hij maatregelen heeft getroffen tegen ambtenaren die in de afgelopen jaren op verschillende momenten in de fout zijn gegaan met het stopzetten van de kinderopvangtoeslag. De fiscus bleef doorprocederen, terwijl de dienst al sinds 2015 wist dat het bewijs tegen de ouders onvoldoende was.
Onder meer SP’er Renske Leijten en CDA’er Pieter Omtzigt konden er geen begrip voor hebben dat de bewindsman weigert prijs te geven of hij maatregelen heeft genomen. “Wij vragen niet om namen en rugnummers”, zei Omtzigt. Maar het is voor hem als wetgever wel van belang om te weten dat ambtenaren die zich niet aan de wet houden consequenties kunnen verwachten.
Financiële problemen voor gezinnen
De zaak draait om de kinderopvangtoeslagen die in 2014 bij vooral ouders met een dubbele nationaliteit zonder enig bewijs werd stopgezet. In sommige gevallen werd de uitgekeerde toeslag van 2014 en 2013 zelfs teruggevorderd. De gedupeerde ouders procedeerden vervolgens jarenlang om hun gelijk te halen. Meerdere gezinnen kwamen in de financiële problemen.
In mei van dit jaar riep de Nationale ombudsman het kabinet al op om vaart te maken met een oplossing voor de gedupeerde gezinnen. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, oordeelde een maand daarvoor al dat de Belastingdienst fout zat met het stoppen en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag.
NOS 04.07.2019 Alle gedupeerde ouders van ten onrechte ingehouden kinderopvangtoeslag krijgen een schadevergoeding. Staatssecretaris Snel van Financiën belooft alle 302 gezinnen “zo snel mogelijk” een financiële vergoeding, maar kan nog geen details geven. Snel erkent dat de Belastingdienst “onbehoorlijk” heeft opgetreden. Ook erkent hij, op aandringen van onder meer coalitiepartij CDA, dat het stopzetten onrechtmatig was.
De Tweede Kamer is zeer verontwaardigd over het optreden van de Belastingdienst, waardoor ruim driehonderd gezinnen uit de regio Eindhoven jarenlang in de problemen zaten. Op basis van oude, achterhaalde informatie had de Belastingdienst de kinderopvangtoeslag stopgezet. Veel partijen in de Tweede Kamer vinden dat de ouders direct moeten worden gecompenseerd, niet alleen voor de misgelopen toeslagen, maar ook voor immateriële schade.
Rommelig
De staatssecretaris erkende ruiterlijk dat de Belastingdienst veel fouten heeft gemaakt; de ouders werden te lang behandeld als “potentiële fraudeurs”, er was sprake van een “tunnelvisie” en ondanks veel vragen was er bij de dienst weinig behoefte om informatie over hun optreden te delen. “Ik baal ervan dat het zo’n rommelig beeld gaf”, zei Snel, verwijzend naar de Kamerleden die het gevoel hebben onvoldoende informatie te hebben gekregen over de zaak.
Stopgezette kinderopvangtoeslagen
In 2011 kreeg de GGD signalen dat een gastouderbedrijf uit Eindhoven fraude pleegde met toeslagen. Bij een tweede inspectie, een jaar later, bleek dat niet te kloppen.
Maar de kinderopvangtoeslag van 302 gezinnen was toen al geruime tijd stopgezet. De Belastingdienst besloot daartoe op basis van verouderde informatie.
Bovendien vroeg de Belastingdienst geld terug dat al was uitgekeerd. Bij veel van de gezinnen ging het om bedragen die opliepen tot tienduizenden euro’s. Daardoor raakten zij in de financiële problemen. Bovendien hebben veel ouders last van emotionele of psychische problemen, door de manier waarop ze door de Belastingdienst zijn behandeld.
De gedupeerde gezinnen zullen nog enige maanden moeten wachten op duidelijkheid over hun schadevergoeding. Snel vraagt eerst nog een commissie, onder voorzitterschap van ex-politicus en jurist Donner, advies om dit zorgvuldig te regelen. “Het moet in één klap geregeld worden, met een vergoeding die blijft”, zei de staatssecretaris. Hij bedoelt daarmee dat hij een precedent schept, waardoor niet-betrokkenen ook een schadevergoeding kunnen krijgen.
De Kamer vindt het jammer dat er in de zomer nog geen vergoeding gegeven kan worden. In oktober 2019 moet de commissie-Donner klaar zijn met het advies.
AD 04.07.2019 De 305 ouders van wie de kinderopvangtoeslag in 2014 onterecht werd stopgezet horen in oktober hoe zij gecompenseerd zullen worden. Dat zei staatssecretaris Menno Snel vanmiddag in debat met de Tweede Kamer. ,,We gaan het gewoon regelen”, aldus de D66-bewindsman.
Helemaal tevreden is de Kamer daarmee niet. Zij wil dat de gedupeerde gezinnen zo snel mogelijk, het liefst nog in het zomerreces, schadevergoeding krijgen, zeker omdat het alweer vijf jaar geleden is dat de fiscus hen onterecht als fraudeurs aanpakte. Daardoor verloren zij niet alleen opeens honderden euro’s per maand aan kinderopvangtoeslag, maar werden zij sindsdien ook geconfronteerd met terugvorderingen, die tot vorige maand nog voortduurden.
‘Vijf keer met 150 per uur door rood’
Het belang van de ouders moet voorop staan, aldus CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Dat is te lang niet gebeurd, ook niet na kritiek door instituties als de Nationale Ombudsman, de Kinderombudsman, de Hoge Raad, de Raad van State en de Tweede Kamer zelf. ,,De Belastingdienst is vijf keer met 150 kilometer per uur door rood gereden”, zei hij.
Snel ging in het debat over de slepende kwestie nogmaals diep door het stof vanwege het handelen van de Belastingdienst. Zo maakte hij in het bijzijn van gedupeerden op de publieke tribune nogmaals excuses. Op aandringen van de Kamer erkende hij bovendien dat de fiscus niet alleen ‘onbehoorlijk’ heeft opgetreden, maar deels ook ‘onrechtmatig’. Zo had de dienst de toeslag nooit helemaal mogen beëindigen.
Niet eenvoudig
Snel waarschuwde dat het niet eenvoudig is om een compensatieregeling op te tuigen, omdat bestaande wetgeving hem in de weg zit. Daarom heeft hij een commissie onder leiding van oud-minister Piet Hein Donner aangesteld. Die heeft volgens hem de kennis en de creativiteit in huis die nodig is om de ouders tegemoet te komen. ,,Het moet op een manier die standhoudt en rechtmatig is”, benadrukte hij. In oktober ‘of zo mogelijk eerder’ moet Donner een tussentijds advies afscheiden.
Een grote Kamermeerderheid steunt de aanpak van Snel, al ziet SP-Kamerlid de route via Donner niet zitten. Zij is bang dat de voormalig vicepresident van de Raad van State zich zal verliezen in ‘juristerij’, waardoor de gedupeerden nog langer moeten wachten. Snel vindt die bezorgdheid niet terecht: ,,In verzekeringstermen heb ik de schade allang erkend. De vraag is nu hoe we het gaan doen. Ik heb een manier nodig om het buiten bestaande regelgeving te doen.”
Rommelig
Snel erkende ook dat hij de Kamer niet altijd juist heeft geïnformeerd over de zaak, omdat achteraf soms bleek dat dingen anders waren gelopen dan hij had gemeld. Snel sprak van een ‘rommelig beeld’.
Telegraaf 04.07.2019 De Belastingdienst heeft onrechtmatig gehandeld door in 2014 de kinderopvangtoeslag van ruim 300 ouders stop te zetten, terwijl er van fraude geen sprake was. Dat erkende staatssecretaris Menno Snel (Financiën) na aandringen uit de Kamer. Er komt een schadevergoeding voor gedupeerde ouders.
Voor hen was het hardvochtige handelen van de fiscus een hard gelag. Ze kwamen in zware geldproblemen. Sommigen van hen moesten hun baan opzeggen, kwamen in de schuldsanering of zelfs in een scheiding.
Ze werden tegengewerkt toen ze bezwaar wilden indienden, waarbij de dienst hen anderhalf jaar in onzekerheid hield en de wettelijke reactietermijnen steevast overschreed. Zelfs toen bij de dienst duidelijk was dat er fouten waren gemaakt, gingen de terugvordering van (terecht) betaalde toeslagen gewoon door.
Uit documenten die deze week openbaar werden, blijkt dat werknemers van de Belastingdienst in 2015 aangaven moeite te hebben met stopzetting van de kinderopvangtoeslag van de betreffende ouders omdat er slechts sprake was van ’kleine onvolkomenheden’ in de dossiers. Desondanks werden rechtszaken tegen ouders doorgezet.
Ook nadat de Ombudsman, de Raad van State, de Hoge Raad en de Tweede Kamer alarm hadden geslagen, werden de fouten nog steeds niet erkend, laat staan opgelost. Zoals CDA-Kamerlid Omtzigt het tijdens het debat verwoordde: „Vijf keer reed de Belastingdienst met 150 kilometer per uur door rood.” In plaats van energie te steken in een oplossing, ging de fiscus achter medewerkers aan die met ontlastende informatie over de ouders kwamen.
Door het stof
Nadat Snel al eens in de Kamer sorry had gezegd en ook aan de ouders zijn excuses had gemaakt, ging de staatssecretaris donderdag andermaal door het stof. „Het kan niet bij excuses blijven.” Hoe de schadevergoeding voor de ouders eruit komt te zien, is echter nog onduidelijk. De bewindsman wil het ’zorgvuldig’ doen en het advies afwachten van de commissie-Donner, die de uitvoering van de toeslagen onder de loep neemt.
Dat ziet niet iedereen in de Kamer zitten. „Ik zie eerlijk gezegd niks in die commissie-Donner”, zei SP-Kamerlid Leijten. Wat haar betreft komt Snel deze zomer al met een schadeloosstelling. Ook de PVV vroeg zich af waarom het zo lang moet duren. g moet duren voordat Snel over de brug komt met een schadevergoeding: „Bij een commercieel bedrijf wordt dit binnen twee maanden geregeld, al is het maar om van het gezeik af te zijn. Regel het gewoon.”
AD 04.07.2019 Staatssecretaris Menno Snel (Belastingdienst) geeft op aandringen van de Tweede Kamer toe dat de fiscus onrechtmatig heeft gehandeld met het stopzetten van de kinderopvangtoeslag voor honderden ouders.
Het onrechtmatig verklaren van het handelen van de Belastingdienst was belangrijk voor de Kamer, omdat de term juridisch zwaarder weegt dan bijvoorbeeld ‘onbehoorlijk’. Snel onderstreepte overigens dat alleen het stopzetten daadwerkelijk onrechtmatig was.
In een zwaar debat over het stopzetten van de toeslag ging de staatssecretaris opnieuw door het stof. De Kamer oordeelde vernietigend over het handelen van de Belastingdienst de afgelopen jaren in de toeslagenaffaire. De fiscus moet de gedupeerde ouders zo snel mogelijk tegemoetkomen en de staatssecretaris moet erop toezien dat de onderste steen boven komt in de zaak.
Geen toezegging
Hoewel Snel streeft naar een oplossing en snelle afhandeling voor de gedupeerden, wil hij geen officiële belofte doen. Ook kan hij niet toezeggen direct werk te maken van de schadevergoedingen. Hij vraagt om begrip van de Kamer voor het feit dat het afhandelen van de schadevergoedingen tijd kan kosten, omdat dit volgens de regels moet worden gedaan. Dit stuit op verzet van een deel van de Kamer, omdat de ouders juist in de problemen zijn gekomen omdat er wetten zijn overtreden.
De toeslagenaffaire wordt onderzocht door een commissie onder leiding van oud-vicevoorzitter van de Raad van State Piet Hein Donner. Snel wil ook rekening houden met de bevindingen van de commissie, die in oktober worden verwacht. Hij zegt de Kamer toe dat hij ook in de tussentijd voortgang wil maken met de schadevergoedingen. ,,We gaan heus niet op onze handen zitten tot er een advies ligt.’’
NOS 04.07.2019 Kamerleden eisen van staatssecretaris Snel van Financiën dat ouders bij wie de kinderopvangtoeslag ten onrechte is ingehouden direct worden gecompenseerd. Eerst de portemonnee trekken, dan pas uitzoeken wat er is misgegaan. Dat is de volgorde, vindt de Kamer.
Het gaat om ruim driehonderd gezinnen uit de regio Eindhoven die ernstig in de problemen zijn geraakt omdat de Belastingdienst ten onrechte hun toeslagen heeft stopgezet.
Pittig debat
Op de laatste vergaderdag voor het zomerreces staat de staatssecretaris een pittig debat te wachten. Kamerleden willen weten hoe het zo fout heeft kunnen lopen, en waarom gedupeerde ouders nog geen compensatie hebben gekregen.
Snel heeft erkend dat er veel is misgegaan en zijn excuses aangeboden. Ook heeft hij beloofd de Toeslagenwet aan te passen. Daarbij heeft hij toegezegd dat zal worden onderzocht hoe mensen die gedupeerd zijn een tegemoetkoming kunnen krijgen.
Juridisch lastig
Maar dat gaat veel Kamerleden lang niet ver genoeg. “Ik wil vandaag van de staatssecretaris duidelijk horen dat er op individuele basis voor mensen een compensatieregeling komt,” zegt CDA-Kamerlid Omtzigt. “Dat zal vast juridisch lastig zijn, maar dit had de Belastingdienst zichzelf kunnen besparen als ze zich aan de wet hadden gehouden.”
Alle ouders moeten een schadevergoeding krijgen, zegt ook SP’er Leijten. “Dan heb ik het niet alleen over compensatie voor het geld dat ze nooit hebben gekregen, maar ook voor de schade die ze door deze kwestie hebben geleden.”
Zwaar weer
Omdat het juridisch ingewikkeld is om alle gedupeerden direct te compenseren, heeft Snel een driekoppige commissie ingesteld, die bestaat uit voormalig minister Piet Hein Donner (CDA), oud-staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) en hoogleraar Willemien den Ouden.
Maar zo’n commissie helpt de mensen niet, vindt Henk Nijboer van de PvdA. “Zolang Snel de mensen niet fatsoenlijk heeft gecompenseerd, zit hij in zwaar weer.”
Zeggen is een ding, vervolgens moeten we zorgen dat het ook voor de ouders merkbaar opgelost wordt, vindt ook VVD’er Lodders. “Die mensen verdienen zo snel mogelijk duidelijkheid.”
Stopgezette kinderopvangtoeslagen
In 2011 kreeg de GGD signalen dat een gastouderbedrijf uit Eindhoven fraude pleegde met toeslagen. Bij een tweede inspectie, een jaar later, bleek dat niet te kloppen.
Maar de kinderopvangtoeslag van 302 gezinnen was toen al geruime tijd stopgezet. De Belastingdienst besloot daartoe op basis van verouderde informatie.
Bovendien vroeg de Belastingdienst geld terug dat al was uitgekeerd. Bij veel van de gezinnen ging het om bedragen die opliepen tot tienduizenden euro’s. Daardoor raakten zij in de financiële problemen. Bovendien hebben veel ouders last van emotionele of psychische problemen, door de manier waarop ze door de Belastingdienst zijn behandeld.
Motie van wantrouwen
Denk-Kamerlid Azarkan spreekt zelfs van ‘staatsterreur’. “De Staat die mensen op de meest pijnlijke wijze kapotmaakt. Dit kunnen we niet uitleggen aan de burger.” Azarkan zal dan ook een motie van wantrouwen indienen tegen de staatssecretaris, al hoeft hij daarbij niet op veel steun te rekenen.
“Hij had dit sneller moeten oplossen, maar ik denk dat hij wel zijn best doet om die cultuurverandering bij de Belastingdienst in gang te zetten”, zegt Omtzigt (CDA). Andere Kamerleden zeggen het debat te willen afwachten, maar laten doorschemeren weinig nut te zien in het wegsturen van Snel.
Toch zal de staatssecretaris in ieder geval moeten beloven dat de gedupeerden zo spoedig compensatie krijgen, als hij het debat zonder al te veel kleerscheuren wil overleven.
Het debat is vanaf 13.00 uur live te volgen op NPO Politiek.
NOS 02.07.2019 Naast de bedrijfsvoering, de ICT en het personeelsbeleid wordt ook de bedrijfscultuur bij de Belastingdienst grondig tegen het licht gehouden. Staatssecretaris Snel schrijft aan de Tweede Kamer dat uit een rapport van de Auditdienst Rijk (ADR) blijkt dat dat nodig is.
Er bestaan bij de dienst veel ongeschreven regels, waardoor het personeel niet open en kritisch kan zijn. Zo is het niet gebruikelijk om kritiek te hebben op collega’s, terwijl loyaal zijn aan leidinggevenden wel gewaardeerd wordt. Verder is het uitgangspunt bij de fiscus vaak dat de bewindspersoon niet in de problemen mag komen.
Dat moet anders, vindt ook de staatssecretaris. Hij wil een open en veilig klimaat creëren voor de medewerkers. “Een klimaat waar fouten op het juiste niveau worden gemeld en nadrukkelijk van die fouten wordt geleerd.” In contacten met de burgers moet de Belastingdienst “meer oog hebben voor de menselijke maat”.
Toeslagenaffaire
De Belastingdienst ligt al een tijd onder vuur, onder meer door de toeslagenaffaire. Ouders kregen op onterechte gronden geen toeslag meer voor de kinderopvang. Snel heeft zijn excuses al aangeboden voor die fouten. Gedupeerden krijgen een tegemoetkoming.
Donderdag is er nog een debat in de Tweede Kamer over die kwestie. Aangenomen wordt dat het voor de staatssecretaris een lastig debat zal worden.
Bij de Belastingdienst zijn, zoals inmiddels bekend, wel meer problemen. De staatssecretaris wacht donderdag een buitengewoon pittig debat in de Tweede Kamer over de fouten die zijn gemaakt met de kinderopvangtoeslag. Ⓒ Hollandse Hoogte / Robin Utrecht
Telegraaf 02.07.2019Na vele andere problemen, moet staatssecretaris Snel (Financiën) erkennen dat de Belastingdienst ook nog een cultuurprobleem kent. Dat blijkt uit onderzoek van de Auditdienst Rijk.
In het onderzoek staat dat het personeel allerlei ongeschreven regels hanteert. Zoals: ’zorg dat je bewindspersonen niet in de problemen komen’ en ‘op je collega’s moet je niet te kritisch zijn’. Terwijl het natuurlijk belangrijk zou moeten zijn voor een ambtenaar om de waarheid boven tafel te halen in plaats van penibele situaties voor bewindspersonen en collega’s te voorkomen.
Andere ongeschreven regels die de onderzoekers bij de Belastingdienst identificeren: ‘doe alleen waar je verantwoordelijk voor bent’ en ‘we lossen het zelf op’. En heel cynisch: ’maak gebruik van incidenten’. De rest van het ministerie van Financiën wantrouwt de Belastingdienst bovendien door eerdere incidenten met de fiscus.
Ander werkklimaat
Snel erkent dat de cultuur anders moet bij de dienst. Daar wil hij op inzetten bij de vernieuwing van de fiscus. Hij wil daar een werkklimaat ’waar fouten op het juiste niveau worden gemeld, nadrukkelijk van die fouten wordt geleerd, dilemma’s worden besproken en moreel leiderschap en rechtsstatelijk handelen de mores zijn’.
Pittig debat
Bij de Belastingdienst zijn, zoals inmiddels bekend, wel meer problemen. De staatssecretaris wacht donderdag een buitengewoon pittig debat in de Tweede Kamer over de fouten die zijn gemaakt met de kinderopvangtoeslag. Pas nadat de ombudsman, de Hoge Raad en talloze anderen zich ermee bemoeiden, gaf het ministerie toe dat er fouten zijn gemaakt bij het stopzetten van de toeslagen bij een groep ouders.
Dit terwijl ouders jarenlang voor die erkentenis moesten knokken, in de financiële problemen raakten en de fiscus stukken achterhield waarmee onderbouwd kon worden dat die ouders gelijk hadden.
Het zint de Kamer totaal niet dat Snel zelf de fouten zo langzaam toegaf en nu nog steeds maar heel moeizaam de gevraagde informatie over het dossier geeft. Trouw en RTL Nieuws onthulden dat de klokkenluider die de fouten van de fiscus naar buiten bracht, op non-actief is gesteld. CDA-Kamerlid Omtzigt geërgerd: „Het lijkt er op dat men meer moeite heeft gedaan om de klokkenluider te vinden dan het probleem op te lossen.”
Slecht luisteren
In zowel coalitie als oppositie valt te horen dat Snel zo slecht luistert en dat die houding hem nog verder in de problemen brengt. Als er problemen met de kinderopvangtoeslag worden gezien, gaat hij in het verzet. Als de Rekenkamer zegt dat er fouten zijn gemaakt met de bijtelling, zegt hij dat hun sommen niet kloppen. En als de Kamer iets wil veranderen aan het belastingplan, gaat hij uitleggen waarom dat niet kan en dat zijn idee het beste is. Het zorgt voor veel ergernis.
Denk gaat donderdag sowieso een motie van wantrouwen indienen. Onder meer omdat ook bleek uit de onthullingen van Trouw en RTL dat de fiscus etnisch geprofileerd heeft, al ziet de Belastingdienst dat anders. Maar zelfs oppositiepartijen als PvdA gaan die motie van wantrouwen niet steunen, zo is de verwachting, laat staan de coalitie.
Blaffen
Omtzigt heeft het felst gestreden tegen de fouten van de Belastingdienst op dit gebied. Hem wordt door de oppositie echter verweten dat hij telkens hard blaft, maar niet bijt door bijvoorbeeld een motie van wantrouwen te steunen of de fiscus onder curatele te laten stellen. Omtzigt zegt daarop dat het om het resultaat gaat.
Hij kreeg voor elkaar dat de fouten werden toegegeven, benadrukt hij. „Als mensen in de knel komen, ga ik dat proberen recht te breien. Dan kunnen ze bij me terecht. Dat is mijn primaire focus”, zegt Omtzigt. De focus ligt dus niet bij het wegsturen van mensen.
Nog meer fouten
Om het allemaal nog erger te maken moet Snel vanavond erkennen dat er meer mis was rond de kinderopvangtoeslagen. Ondanks dat in antwoord op allerlei Kamervragen beweerd werd dat bepaalde onderliggende documenten er niet zouden zijn, zijn er nu toch intern weer oude documenten gevonden die aantonen dat de fiscus al eerder doorhad dat het stopzetten van de toeslagen eigenlijk niet goed onderbouwd was. Desondanks kregen gedupeerde gezinnen geen gelijk en werd er stevig tegen ze geprocedeerd door de fiscus.
Staatssecretaris Snel moet toegeven: „Opnieuw wordt duidelijk dat deze gezinnen door het optreden van de Belastingdienst/Toeslagen tekort zijn gedaan en dat zij daardoor in de problemen zijn geraakt.”
RTL 01.07.2019 Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) wacht een harde confrontatie met het parlement, nu hij erkent dat hij de Kamer meermalen onjuist en onvolledig heeft ingelicht over de toeslagenaffaire. In de Kamer groeit ergernis en kritiek, omdat Snel tegelijk weigert reeksen documenten aan het parlement te geven om opheldering te verschaffen.
Uit een brief die Snel vrijdagavond naar de Kamer stuurde blijkt dat van oude beschuldigingen tegen een gastouderbureau en ruim 300 ouders niets klopt.
Pittig debat
Kamerleden reageren getergd. Pieter Omtzigt (CDA) stelt dat Snel een ‘pittig’ debat wacht. “Alleen omdat we achttien maanden doorgegraven hebben is er veel meer boven tafel gekomen dan de Belastingdienst meedeelde aan de ouders of rechters.” Hij wil dat Snel alle relevante stukken alsnog aan de Kamer verstrekt. Renske Leijten (SP) spreekt van een ‘beschamende’ affaire, waarin feiten werden ‘verdoezeld’, ook door de Landsadvocaat. Ze wijst erop dat Snel vorig jaar wel excuses aanbood ‘maar hij pas afgelopen vrijdag tot de conclusie is gekomen dat het echt over de gehele linie fout is gegaan’.
Farid Azarkan (Denk) noemt de werkwijze van de Belastingdienst en de afhandeling door Menno Snel ‘pijnlijk, gemeen en ondemocratisch’. Hij hekelt de ontkenningen en het vastgraven in het eigen gelijk en spreekt van ‘hét voorbeeld van misbruik van macht door de overheid’. “Er rest mij niets dan een motie van wantrouwen in te dienen.” Donderdag moet Snel in een debat verantwoording afleggen.
Uit een reconstructie van Trouw en RTL Nieuws blijkt dat Snel persoonlijk pas deze maand begreep hoe fout zijn Belastingdienst had geopereerd. Dat was ná onthullingen over het verwerken van tweede nationaliteit en het sjoemelen met verouderd ‘bewijsmateriaal‘ en nadat de Kamer anderhalf jaar en talloze keren opheldering vroeg.
Onderste steen
Pas in juni gelastte hij een ‘dieper’ en ‘grondiger’ onderzoek naar de onderste steen. Snel noemt dit nu ‘mijn eigen diepgravende exercitie‘. Vorig jaar was al onderzoek gedaan naar documenten die waren achtergehouden voor ouders, rechters en Kamer, maar dat was niet compleet. Het gaat om de zaak van de onrechtmatige stopzetting van toeslagen voor kinderopvang in 2014, waardoor honderden ouders van één gastouderbureau in Eindhoven jarenlang in de problemen kwamen.
Valsheid in geschrifte?
In de brief van vrijdagavond biecht Snel dat verouderde, informatie uit 2011 is misbruikt om in 2013 een fraudeonderzoek tegen dat gastouderbureau te rechtvaardigen. De Kamer wil nog steeds weten of er sprake is van valsheid in geschrifte. Snel geeft daar geen antwoord op: “De signalen uit 2011 zijn benoemd als signalen in 2013.” Hij weigert de Kamer inzage in eerdere versies van het fraudeonderzoek, waaruit kan blijken of er doelbewust is gemanipuleerd.
Snel geeft nu een mail uit 2013 vrij, van de GGD aan de Belastingdienst, over één gastouder uit Den Haag. Uit die mail blijkt nu dat er helemaal geen aanwijzingen waren dat het gastouderbureau uit Eindhoven fraudeerde. Uit interne stukken waarover Trouw en RTL Nieuws beschikken blijkt dat de Belastingdienst al jarenlang wist dat hier geen bewijs voor was. Toch werd de opdracht gegeven om bij ruim 300 ouders de toeslag stop te zetten. Zij werden vervolgens jarenlang het bos in gestuurd. Een ouder die haar kinderen bij die ene gastouder in Den Haag bracht, won haar zaak recent bij de Raad van State.
Snel wil ook andere ‘bewijsvoering’ voor het vermeende misbruik niet openbaar maken. De Tweede Kamer wil inzage in ‘actualiteitsbezoeken’ uit november 2013 bij een aantal gastouders. De Belastingdienst en Snel hebben informatie uit die rapporten publiekelijk steeds gebruikt om de keiharde ingreep te rechtvaardigen. Uit de rapportages die Trouw en RTL Nieuws inzagen blijkt helemaal geen bewijs voor fraude.
Snel geeft nu uiteindelijk toe dat het niet klopt. De staatssecretaris neemt afstand van zijn eerdere uitspraken over het gastouderbureau uit Eindhoven. In maart zei hij nog dat er ‘nepfacturen’ werden aangetroffen, en dat het geen ‘lichtzinnig moment’ was, toen honderden ouders vervolgens werden aangepakt. De ondernemer vroeg eerder al om eerherstel en een faire schadevergoeding omdat zijn bedrijf kapot is gemaakt.
Klokkenluider
Opmerkelijk is dat Snel vrijdagavond bevestigt dat zijn Belastingdienst en de Landsadvocaat jarenlang informatie uit de ondeugdelijke onderzoeken tegen de ouders en het bureau inbracht in juridische procedures. Een deel van deze documenten gaf Snel eerder juist niet aan de Tweede Kamer; een van de stukken kreeg het parlement pas in november vorig jaar.
De staatssecretaris legt niet uit waarom een klokkenluider in deze zaak op non-actief is gesteld. Hij wil ook niet vertellen welke sancties zijn getroffen tegen ambtenaren die betrokken waren bij het ontspoorde fraudeonderzoek, en bij de afhandeling, die in strijd was met allerlei wetten.
De Belastingdienst heeft overigens na vijf jaar de dossiers van ouders tegen wie werd geprocedeerd nog steeds niet compleet, zo blijkt nu. Zij moeten wachten op een adviescommissie die moet adviseren over schadevergoeding.
Eerder gaf Snel toe dat bij het samenstellen van de ‘onderzoekspopulatie’ van ouders in het ‘fraudeonderzoek’, de tweede nationaliteit van hen is verwerkt. Voor de Kamer is nog steeds niet duidelijk waarom die afkomst werd vastgelegd. De Belastingdienst loog hierover tegen de Autoriteit Persoonsgegevens.
NU 25.06.2019 De ambtenaar die interne stukken rond de zaak over kinderopvangtoeslag naar buiten zou hebben gebracht, is door de fiscus op non-actief gesteld, melden Trouw en RTL Nieuws dinsdag op basis van anonieme bronnen. De persoon wordt verdacht van schending van zijn ambtseed. Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) kwam door de kwestie onder vuur te liggen.
De stukken zouden eerder door de Belastingdienst zijn achtergehouden in rechtszaken tegen gedupeerde ouders.
Deze ouders ontvingen in 2014 plotseling geen kinderopvangtoeslag meer. Bij in totaal zo’n driehonderd gezinnen werden al uitgekeerde bedragen door de fiscus teruggevorderd. Zij raakten hierdoor in financiële problemen.
De ambtenaar zou zichzelf niet zien als klokkenluider, maar als iemand die een “ernstige misstand” wilde voorkomen, schrijft Trouw.
Staatssecretaris Snel moet voor woensdag antwoord geven op negentig vragen over de zaak van de Tweede Kamer. De Kamer vraagt zich vooral af hoe het kan dat de fiscus informatie lijkt achter te houden.
Snel beperkte onderzoek naar fouten fiscus
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onderzoekt nog of de Belastingdienst zich schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren, omdat met name bij ouders met een migratieachtergrond toeslagen zouden zijn ingetrokken.
Trouw en RTL Nieuws meldden eerder dat Snels ambtenaren het door de bewindsman ingestelde onderzoek naar de affaire hebben bemoeilijkt.
Bovendien zou Snel het onderzoek hebben laten inperken. Dit was tegen de wens van de onderzoekers die de zaak onder de loep namen, meldden Trouw en RTL Nieuws. Dit wordt door een woordvoerder van het ministerie van Financiën ontkend. “Er is de onderzoekers geen strobreed in de weg gelegd”, stelde Snel.
Van Vollenhoven: Klokkenluiders van grote betekenis
Mr. Pieter van Vollenhoven, oud-hoogleraar risicomanagement en oud-voorzitter van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, reageerde dinsdag op Twitter op het bericht. Hij brak een lans voor klokkenluiders en journalisten.
“Waarschuwingen van klokkenluiders en van onderzoeksjournalisten zijn voor onze samenleving van grote betekenis”, schrijft de echtgenoot van prinses Margriet. “Zeker als zij de waarheid spreken verdienen zij geen disciplinaire straf. Deze gang van zaken stimuleert niet het vertrouwen in het functioneren van onze overheid.”
Avatar
Auteur
PietervVol
Waarschuwingen van klokkenluiders en van onderzoeksjournalisten zijn voor onze samenleving van grote betekenis. Zeker als zij de waarheid spreken verdienen zij geen een disciplinaire straf. Deze gang van zaken stimuleert niet het vertrouwen in het functioneren van onze overheid.
Telegraaf 25.6.2019De Belastingdienst heeft disciplinaire maatregelen genomen tegen een ambtenaar in de toeslagen-affaire. Het gaat om een klokkenluider die door de dienst begin dit jaar op non-actief is gezet; de ambtenaar wordt beschuldigd van schending van zijn ambtseed en het verspreiden van interne informatie.
Dat schrijven Trouw en RTL Nieuws op basis van anonieme bronnen. De geschorste ambtenaar wordt er door de Belastingdienst van beschuldigd onder meer deze informatie te hebben gelekt, zo bevestigen ingewijden. Volgens bronnen van Trouw en RTL Nieuws ziet de betrokken ambtenaar zich niet als klokkenluider, maar is het iemand die een ‘ernstige misstand’ wilde voorkomen en slechts ‘ontbrekende gegevens’ doorgaf, omdat die volgens de wet in een dossier horen te zitten.
RTL 21.06.2019 Ondanks zware druk vanuit de Tweede Kamer weigert staatssecretaris Snel (Financiën) stukken openbaar te maken over de beïnvloeding door zijn ministerie van een onafhankelijk onderzoek naar de toeslagen-affaire.
Dit blijkt uit een brief die Snel zojuist naar de Tweede Kamer stuurde. Eerder deze week meldden Trouw en RTL Nieuws dat dit onderzoek door het ministerie werd ingeperkt in een ‘vervolgopdracht’ aan zogeheten auditors. Dat zijn onderzoekers die de ICT-systemen juist grondig moesten doorlichten, op zoek naar informatie die eerder voor de Tweede Kamer en voor rechters was achtergehouden.
Het gaat om de affaire rond de massale, onrechtmatige stopzetting van betaling van kinderopvangtoeslag aan honderden ouders, in 2014. Voor hen is er nog steeds geen oplossing.
Snel zegt dat onderzoekers ‘geen strobreed’ in de weg is gelegd. Toch weigert hij nu de ‘vervolgopdracht’ van zijn eigen ministerie openbaar te maken, ondanks dringende oproepen van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt en SP-Kamerlid Renske Leijten.
De staatssecretaris maakt er nu van dat de onderzoekers ná de onderzoeksopdracht van zijn ministerie van 2 oktober 2018 niet zelf ‘alsnog’ om toegang hebben gevraagd tot meer documenten en computerschijven. En dat ze daarom niet belemmerd zouden zijn.
Bestanden FIOD doorzoeken
Op 2 oktober kregen zij de expliciete opdracht van Financiën om alleen de systemen van ‘Toeslagen’ te onderzoeken. Terwijl de auditors in hun eerste, eigen rapport juist duidelijk vroegen om ook in de systemen van de Belastingdienst te kunnen kijken.
Ook wilden zij de bestanden van de FIOD doorzoeken, nadat ze op 1 oktober hadden gehoord dat hier belangrijke informatie op stond. Dat was volgens hen noodzakelijk. Zij stelden daarom dat in het vervolgonderzoek de FIOD-schijf ‘hierin meegenomen moet worden’. Dit vermeldt Snel niet in zijn brief van vandaag.
Volgens de Kamerleden Omtzigt en Leijten komt Snel zijn eigen toezegging in een debat van woensdag niet na dat hij de inhoud van de opdracht exact zou beschrijven. Snel zei toen dat ‘u daar op moet vertrouwen’. Omtzigt (CDA) zegt dat die ‘heel heldere vraag’ nu wordt omzeild, en dat hij een ‘nadere uitleg’ van Snel wil.
90 Kamervragen
Leijten (SP) zegt dat ze ‘moedeloos’ wordt van de manier waarop de staatssecretaris de Kamer informeert. “Het zou moeten gaan over een oplossing voor gedupeerde ouders en over het functioneren van de Belastingdienst. Maar dan moet wel de juiste informatie op tafel, en die hebben we dus nog steeds niet.”
Trouw en RTL Nieuws hebben een verzoek ingediend op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) om de opdracht en onderliggende mailwisseling boven tafel te krijgen. Volgende week woensdag moet Snel nog eens 90 vragen van de Kamer beantwoorden. Een week later moet de staatssecretaris zich in een Kamerdebat verantwoorden.
Etnisch profileren
Staatssecretaris Snel kwam de afgelopen weken steeds verder in het nauw, door onthullingen over de afhandeling van de toeslagenaffaire. Zo blijkt dat er een onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens loopt naar ‘etnisch profileren’ door de Belastingdienst. Ook werd duidelijk dat een fraudeonderzoek volledig ontspoorde, dat verouderd nep-bewijs werd gebruikt, en dat honderden mensen daarvan de dupe werden.
NU 19.06.2019 Het onderzoek naar de affaire rond het stopzetten van de kinderopvangtoeslag is niet beïnvloed door het ministerie, zegt staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Hij gaat daarmee in tegen berichten van vorige week waaruit juist zou blijken dat dat wel zou zijn gebeurd.
“Wij hebben de onderzoekers geen strobreed in de weg gelegd”, zegt Snel woensdag tijdens een debat in de Tweede Kamer. De hulp van de Belastingdienst werd door de auditors gezien als ‘constructief en niet als belemmerend'”, aldus de bewindsman.
Vorige week publiceerden Trouw en RTLNieuws op basis van interne documenten dat een ambtenaar bij de fiscus het proces frustreert door belangrijke stukken achter te houden en het falen van de Belastingdienst verhult.
Bovendien, zo concludeerden Trouw en RTL Nieuws, kregen ambtenaren die al jaren betrokken zijn bij het stopzetten van de toeslagen, belangrijke posities in het onderzoek. Snel noemde de fraudebestrijding in dit geval nog “hardvochtig” en bood de gedupeerden zijn excuses aan. Dat was voor de tweede keer in korte tijd.
Het gaat om honderden ouders van wie in 2014 de kinderopvangtoeslag is stopgezet en teruggevorderd. Sommige ouders moeten tienduizenden euro’s terugstorten. Die terugvordering is nu bevroren totdat een speciale commissie de zaak heeft onderzocht.
‘Wij hebben het onderzoek niet belemmerd of gedirigeerd’
Met name Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (CDA) maken zich hard voor de ouders in deze zaak. De Kamerleden willen heel precies van Snel weten of er een sturende rol is geweest vanuit het departement. Ze baseren zich op een dossier van de auditors zelf waaruit je zou kunnen concluderen dat ze onderzoeksopdrachten hebben meegekregen terwijl ze onafhankelijk hun werk zouden moeten doen.
Maar Snel bleef elke bewering uit die hoek tegenspreken. “Wij hebben het onderzoek niet belemmerd of gedirigeerd.”
Ook GroenLinks en PvdA hadden nog veel vragen over dit punt, maar Snel wilde en kon er verder niet op ingaan omdat het onderwerp niet op de agenda staat. De Kamer debatteert hier volgende week over.
Er staan bovendien nog zo’n negentig Kamervragen over de fraudebestrijding open. Omtzigt wil dat Snel de mogelijke beïnvloeding door de Belastingdienst vóór die tijd schriftelijk aan de Kamer meldt.
MSN 19.06.2019 De Tweede Kamer heeft keiharde kritiek op het optreden van de Belastingdienst in de toeslagenaffaire. Door optreden van de Belastingdienst verloren honderden ouders onterecht hun kinderopvangtoeslag. “Er lijkt sprake van machtsmisbruik”, zegt PvdA-kamerlid Nijboer.
Uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw blijkt dat de Belastingdienst in de nasleep van de Bulgarenfraude de jacht op fraude opschroefde. Zorgvuldig onderzoek en bewijsvoering werden overgeslagen. Honderden ouders werden daarvan het slachtoffer. Zij verloren hun kinderopvangtoeslag en zijn vaak al jaren bezig om hun gelijk te halen.
‘Gemangeld door anonieme bureaucratie’
“Als het misgaat zit je meteen heel diep in de problemen”, zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. “Er zijn mensen die vijf jaar dwangbevelen hebben gehad van de Belastingdienst terwijl er misschien niet eens een fout was gemaakt.”
Pogingen om de beslissing aan te vechten liepen door tegenwerking van de Belastingdienst steevast op niets uit. “Daardoor hebben mensen het gevoel gemangeld te worden door een anonieme bureaucratie waar ze nooit tegenop kunnen”, zegt GroenLinks-Kamerlid Bart Snels.
Parlementair onderzoek
Al maanden proberen Kamerleden duidelijkheid te krijgen over hoe het nu precies zit met de toeslagenaffaire. “Dan hebben we een staatssecretaris die kribbig is: ‘Vertrouwen jullie me niet? Waarom zoeken jullie dingen die er niet zijn?'” zegt SP-Kamerlid Renske Leijten.
“We krijgen van alle kanten informatie dat die er wel zijn en dat we die niet boven tafel krijgen”, zegt Leijten. Voor haar is de maat vol. Zij pleit voor een parlementair onderzoek.
‘Belastingdienst doorgeschoten’
Staatssecretaris Snel geeft toe dat de Belastingdienst bij aanpak van fraude met kinderopvangtoeslagen is doorgeschoten. En dat het lang heeft geduurd voordat het ministerie van Financiën erkende dat er iets fout was gegaan.
“Maar u heeft mij die draai zien maken. Dat was misschien laat”, erkende de staatssecretaris. Volgens Snel was bij de aanpak van toeslagenfraude de balans zoek, en ging handhaving boven de bescherming van kwetsbare groepen die juist afhankelijk zijn van toeslagen.
Pittig debat op komst
Kamerleden maakten hun opmerkingen tijdens een breed overleg over de Belastingdienst. Binnenkort is er een apart debat over de toeslagenaffaire. Staatssecretaris Snel gaat dan dieper in op wat er is mis gegaan. Wel wilde hij vandaag al reageren op berichtgeving van Trouw en RTL Nieuws dat hij het onderzoek naar de ingehouden toeslagen zou hebben beperkt. Volgens Snel is dat niet waar. “Wij hebben de onderzoekers geen strobreed in de weg gelegd.”
Het nog te houden debat over de kinderopvangtoeslagaffaire wordt pittig voor staatssecretaris Snel, zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. “Hij lijkt nog wel wat krediet te hebben bij de Kamer, maar Snel kan zich geen grote fouten veroorloven”, schat hij in.
Snel moet Kamer overtuigen
“Er is veel chagrijn over de gebrekkige informatievoorziening over de affaire aan de Tweede Kamer. Veel vragen zijn nog onbeantwoord. En Snel zal de Kamer er echt van moeten overtuigen dat hij de juiste persoon is die de cultuur bij de Belastingdienst kan veranderen.”
MSN 19.06.2019 Er valt steeds slechter te praten met de Belastingdienst, vinden commerciële belastingadviseurs. Mailen of bellen gaat moeizaam, post raakt zoek en adviseurs kunnen lastig afspraken maken. “Je krijgt ze gewoon niet te pakken.”
Gemiddeld geven belastingadviseurs de kwaliteit van de dienstverlening van de fiscus het rapportcijfer 5,9. Dat blijkt uit een enquête van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en de Register Belastingadviseurs (RB) onder zo’n 3000 leden.
Zorgen over boetes en bescherming
NOB en RB onderzochten in 2016 ook al de relatie tussen de adviseurs en de fiscus. De helft van de fiscale dienstverleners (51 procent) vindt dat hun relatie met de Belastingdienst de afgelopen jaren hetzelfde is gebleven. Iets meer dan een kwart zegt dat de verhouding verslechterd is.
“Vorige keer was het al niet best en het is alleen maar erger geworden”, zegt Fons Overwater, voorzitter van RB. “De communicatie is primitief geregeld. De Belastingdienst werkt liever niet per email, omdat de fiscus bang is dat gevoelige informatie uitlekt. Maar er is al lang technologie beschikbaar om dat op te lossen.”
Aangetekende post raakt kwijt
Mailen zou een stuk sneller gaan, vinden de belastingadviseurs. Omdat inspecteurs niet willen mailen, moeten de adviseurs brieven per post sturen. En die post raakt regelmatig kwijt, klagen ze. Zelfs aangetekende brieven.
Overwater legt uit dat de post naar een algemene postkamer gestuurd wordt. Voordat ze daar hebben uitgezocht naar welke inspecteur een brief moet, ben je ‘al twee weken verder’, zegt hij. “Maar je weet niet of hij is aangekomen, dus dan moet je weer naar de Helpdesk bellen.”
Ook bellen is omslachtig. De bereikbaarheid van de telefonische Helpdesk Intermediairs van de Belastingdienst is met 50 procent afgenomen, blijkt uit de enquête. Overwater: “Bij de Helpdesk kun je sowieso geen inhoudelijke antwoorden krijgen, je kunt hooguit een belafspraak maken.”
Rekening komt bij de klant
Al met al kost het steeds meer moeite om informatie te krijgen van de Belastingdienst, merken de adviseurs. “Het is heel belangrijk om contact te hebben met inspecteurs, omdat er duizenden onduidelijke situaties zijn”, vertelt Overwater. “Het belastingstelsel is verouderd, er is een groot grijs gebied. Dan wil je advies, maar je krijgt de inspecteurs niet te pakken.”
En dat heeft uiteindelijk gevolgen voor klanten, waarschuwt Overwater. “Als jouw belastingadviseur vier keer moet bellen om duidelijkheid te krijgen, dan kost dat tijd. En dat komt uiteindelijk op jouw rekening als klant.”
Sneller boetes
Uit het onderzoek blijkt dan ook dat de persoonlijke relatie tussen adviseurs en inspecteurs is fiscus is verslechterd. De commerciële experts beoordelen de relatie met een 5,6.
Fiscaal dienstverleners ervaren ‘een verharding’ in de manier waarop medewerkers van de Belastingdienst zich opstellen. Ze zijn formeler en leggen eerder boetes op, merken ze. Adviseurs maken zich daarom zorgen over de rechtszekerheid en -bescherming voor hun opdrachtgevers. Twee derde van de respondenten merkt dat het moeilijker is afspraken te maken met de Belastingdienst.
Frustratie voor beide
De onderzoekers vermoeden twee oorzaken. Ten eerste de discussie in de samenleving over belastingontwijking, waardoor sommige inspecteurs zich strenger opstellen. En ten tweede een personeelstekort bij de Belastingdienst.
Overwater: “Het is geen kwestie van onwil, maar het gevolg van jarenlange bezuinigingen. Er is jaren geen nieuw personeel aangenomen, er zijn veel inspecteurs weggegaan. Pas heel recent neemt de Belastingdienst nieuw personeel aan, maar dit is nog te weinig.”
NOB en RB hebben het onderzoek vrijdag aangeboden aan de baas van de Belastingdienst, directeur-generaal Jaap Uijlenbroek. “We hebben alle punten besproken en hij begrijpt het”, vertelt Overwater. “Maar ze kunnen niet anders, ze zijn gebonden aan het budget van de politiek. Het is voor beide kanten frustrerend: zowel voor ons als adviseurs als voor de fiscus.”
Problemen zijn bekend
Helemaal als een verrassing zal het advies niet gekomen zijn voor de Belastingdienst. Burgers en ondernemers klagen al jaren over de gebrekkige communicatie van de Belastingdienst.
De Belastingdienst was op moment van schrijven niet bereikbaar voor commentaar.
Consumentenbond: BelastingTelefoon nog steeds ondermaats
De BelastingTelefoon, de hulplijn voor belastingproblemen, krijgt ook dit jaar weer een onvoldoende. De Consumentenbond kwam al voor de zesde keer tot de conclusie dat de hulp voor belastingbetalers ondermaats is.
Het onderzoek werd twee keer uitgevoerd: een keer rond de jaarwisseling en een keer afgelopen maand. Het rapportcijfer over het eerste onderzoek was een povere 4,8, in maart was dat wat gestegen naar een 5,4.
Medewerkers van de Consumentenbond stelden vijf verschillende vragen allemaal tien keer aan de BelastingTelefoon. Twee vragen werden bedroevend slecht beantwoord.
Nul goede antwoorden
Op de vraag: “Vorig jaar is mijn moeder naar een verzorgingshuis gegaan. Mijn vader woont nog alleen in de echtelijke woning. Hebben mijn ouders recht op de alleenstaande-ouderenkorting”, werd nul keer een goed antwoord genoteerd. Tweemaal kwam er een onvolledig antwoord, acht keer helemaal fout.
Ook de vraag of je handmatig de gegevens over je banksaldo op 31 december kan wijzigen, als je bank last-minute transacties niet heeft verwerkt in het jaaroverzicht, werd maar liefst nul keer goed beantwoord.
Lichtpuntjes
Toch zijn er ook positieve zaken te benoemen. Een vraag over aftrekbaarheid van medicijnkosten werd in maart aanzienlijk beter beantwoord dan rond de jaarwisseling, zegt de bond. Dat is een direct gevolg van een beleidsverandering die wel is doorgevoerd.
Specialistische vragen zouden vaker worden doorgestuurd naar specialisten binnen de dienst: in dit geval bleek dat tot veel betere resultaten te leiden, ondervond de Consumentenbond.
BB 18.06.2019 De Belastingdienst kan op dit moment niet altijd de gevraagde bijdrage leveren in de aanpak van ondermijning. Verschillende burgemeesters stelden het onlangs al vast, maar de minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus geeft het nu ook toe in zijn antwoorden op vragen van de SP.
Oproep burgemeesters
Eind april noemden een aantal burgemeesters in een opinieartikel in NRC de samenwerking met de fiscus in het afnemen van crimineel verdiend geld via hennepzolders en drugslaboratoria succesvol, maar uitten zij hun zorgen over de terugval in capaciteit door stevige bezuinigingen de laatste jaren.
Fiscale handhaving komt daarmee ook onder druk te staan en daardoor boet de Belastingdienst zichtbaar aan kracht in als partner bij de ondermijning van criminaliteit. Het kabinet stelde via het ondermijningsfonds 100 miljoen beschikbaar voor de versterking van de aanpak van ondermijning, maar omdat de Belastingdienst als cruciale partner onvoldoende menskracht kan leveren wordt de aanpak behoorlijk in de wielen gereden.
De oproep aan het kabinet was om 10 miljoen te investeren in extra regionale teams, zo’n 100 extra formatieplaatsen, voor fiscale handhaving. Daarmee zou ook weer extra crimineel geld kunnen worden afgepakt: een slimme noodzakelijke investering.
Bestedingsvoorstel niet gehonoreerd
Op de vraag van de SP wat de minister gaat doen aan de zorgen van de burgemeesters over de bijdrage van de Belastingdienst aan de versterking van de aanpak van ondermijning antwoordt hij dat hij een bestedingsvoorstel van de Belastingdienst voor de toedeling van extra gelden uit onder meer het Ondermijningsfonds niet heeft gehonoreerd.
‘De Belastingdienst kan op dit moment niet altijd de gevraagde bijdrage leveren.’ Grapperhaus nam dit besluit op advies van het Strategisch Beraad Ondermijning (SBO), dat onder onafhankelijk voorzitterschap staat van Peter Noordanus, voormalig burgemeester van Tilburg.
Dat besluit noemt Leijten in een reactie op de antwoorden ‘zorgelijk’. ‘Hij schrijft ‘we hebben dat bestedingsvoorstel niet gehonoreerd’, maar dan wordt het een beetje een kip-en-ei-verhaal: niet investeren en dus geen capaciteit of andersom. Dat is gek. Ik ben benieuwd naar die aanvraag en het advies.’
Landelijke prioriteiten
Voor de integrale aanpak van ondermijnende criminaliteit stelt de Belastingdienst een substantieel deel van de capaciteit ter beschikking, schrijft Grapperhaus, zowel in de samenwerkingsverbanden van het LIEC en RIEC, als binnen de aanpak van de Landelijke Stuurgroep Interventieteams.
Grapperhaus begrijpt dat burgemeesters vanuit hun rol en verantwoordelijkheid een hogere inzet wenselijk achten. ‘De Belastingdienst is echter een landelijke organisatie met landelijke prioriteiten en maakt op landelijk en regionaal niveau een afweging ten aanzien van de eigen inzet op basis van onder andere het fiscale belang, het maatschappelijke belang en de beschikbare capaciteit.’
Beetje dubbel, vindt Leijten. ‘Hij is het eens met de burgemeesters, maar tegelijk maakt de Belastingdienst als landelijke organisatie eigen afwegingen. Dat is juist de noodkreet. Ik heb niet echt inzicht in wat hij met die noodkreet gaat doen.’
Goede afstemming ‘cruciaal’
Binnen de beschikbare capaciteit deelt Grapperhaus de mening van de burgemeesters dat een effectieve aanpak van crimineel geld gewenst is en het van groot belang is om in de samenwerking met gemeenten en het OM te komen tot ‘een optimale capaciteitsinzet van het bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en fiscale instrumentarium’. Ook vindt hij dat een goede afstemming tussen politie, gemeenten en OM cruciaal is voor een effectieve en efficiënte aanpak van ondermijnende criminaliteit.
Terugverdienen investering niet het doel
Maar het doel van het afpakken van crimineel vermogen is volgens Grapperhaus dan ook niet het terugverdienen van de investering. ‘Het is onduidelijk in hoeverre een extra investering zal leiden tot extra inkomsten. Afpakken van crimineel vermogen is zeer complex en arbeidsintensief. Het kan soms jaren duren voordat uiteindelijk succesvol kan worden ingevorderd door OM of de Belastingdienst.’
Leijten leest hieruit dat Grapperhaus afwijst dat investeringen zich terugverdienen. ‘Natuurlijk gaat het eerst om rechtvaardigheid, maar door samen op te trekken kun je wel dat geld claimen. Je moet ze goed plukken. Zij zijn ook ondermijnend via het geld dat ze verdienen.’
Substantieel deel capaciteit tegen ondermijning
De Belastingdienst stelt voor de integrale aanpak van ondermijnende criminaliteit een substantieel deel van de capaciteit ter beschikking, aldus Grapperhaus. ‘De landelijke bandbreedte voor de aanpak van fiscale fraude en de aanpak van ondermijnende criminaliteit en arbeid gerelateerde fraude (LSI) bedraagt 5 tot 8 procent van de totale capaciteit van de directie Midden- en Kleinbedrijf’, aldus de minister.
Structureel 29 miljoen beschikbaar
Niettemin kan hij het bestedingsvoorstel voor extra ondermijningsgelden dus niet honoreren. Wel is vanuit het structurele budget voor ondermijning aan de Belastingdienst een bedrag van 1 miljoen euro voor 2019 en 8,5 ton voor 2020 en de jaren erna toegekend voor data-analyse om bij te dragen aan het maken van ondermijningsbeelden.
Ook intensiveert het kabinet bij de Belastingdienst de aanpak van fraude, witwassen en ondermijning. Hiervoor wordt een bedrag van 1 miljoen euro in 2019 oplopend tot structureel 29 miljoen beschikbaar gesteld. Leijten: ‘We weten niet hoe die middelen tot stand komen en of het voldoende is.
Als het OM en gemeenten de Belastingdienst nodig hebben, moet de overheid dat faciliteren. Maak op landelijk en regionaal niveau een afweging en maak integraal die 29 miljoen vrij. Daarmee erken je het probleem.’
RTL 18.06.2019 Staatssecretaris Snel (Financiën) heeft een onderzoek naar het falen van de Belastingdienst in de toeslag-affaire laten inperken. Dit was nadrukkelijk tegen het advies van de onderzoekers die hij zelf inhuurde. Zij adviseerden om veel dieper te graven om de onderste steen boven te krijgen.
Dit blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Vrijdag ontkende het ministerie van Financiën nog in alle toonaarden dat dit onderzoek werd gefrustreerd.
Het gaat om het onderzoek naar de massale, onrechtmatige stopzetting van toeslagen voor kinderopvang in 2014. Daarna werd voor burgers belangrijke informatie consequent achtergehouden.
Snel stelde dit onderzoek eind september in, nadat hij erachter kwam dat de Kamer onvolledig was geïnformeerd en de rechtsgang door zijn eigen Belastingdienst werd gehinderd.
Zaterdag bleek al dat de onderzoekers slechts een selectie kregen van documenten van de dienst Toeslagen, en niet alle computerbestanden.
De onderzoekers stelden in een tussenrapport dat zij ook toegang moesten krijgen tot computerschijven van de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), dat ook informatie bevat over het ontspoorde fraude-project. “Dit moet in ieder geval worden meegenomen”, schreven de onderzoekers.
Ook wilden de onderzoekers toegang tot documenten van Blauw, de Belastingdienst zelf. Die deed namelijk de fraude-onderzoeken op locatie voor de dienst Toeslagen, die zelf ‘geen buitendienst’ heeft, en daarom ligt ook daar informatie.
Beide verzoeken van de onderzoekers werden onder verantwoordelijkheid van Snel afgewezen. Het ministerie zegt nu dat het bij de werkwijze hoort dat zij ‘toelichting krijgen van de organisatie waar het onderzoek plaatsvindt’. Het ministerie wil geen verder commentaar geven. Zaterdag meldden we al dat de onderzoekers ook gehinderd werden bij de selectie van documenten.
Uit de rapportage bleek dat de ‘auditors’, zoals de experts in ICT heten, toch honderden en honderden documenten vonden. De Kamer kreeg slechts een paar stukken, en Snel beloofde dat documenten die relevant waren voor individuele burgers, alsnog overlegd zouden worden.
Voor een deel gaat het om documenten van Toeslagen over individuele burgers. Tegelijk worden nog steeds interne stukken van Toeslagen én de Belastingdienst achtergehouden.
Het gaat over het project ‘CAF11 Hawaï’ waar zonder grondig onderzoek bij gastouders en een gastouderbureau, 302 ouders daarna keihard werden aangepakt. Voor hen is er vijf jaar later nog geen oplossing.
Bij de geheimgehouden stukken gaat het onder meer om ‘actualiteitsbezoeken’ van de Belastingdienst in november 2013. De Belastingdienst, de landsadvocaat en staatssecretaris Snel gebruiken die informatie wel, ook in procedures, maar betrokkenen kunnen zich er niet tegen verweren. Dat is tegen de wet. Eerder bleek al dat de Belastingdienst verouderde informatie uit 2011 aangreep om het aanpakken van burgers te rechtvaardigen.
Het ministerie van Financiën heeft vorige week per ongeluk een versie van een document dat RTL Nieuws en Trouw onthulden, naar de Tweede Kamer gestuurd, in plaats van het origineel, dat de Kamer in al die jaren ervoor niet kreeg.
NU 18.06.2019 Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) heeft het onderzoek naar het handelen van de fiscus omtrent het stopzetten van kinderopvangtoeslag laten inperken, melden RTL Nieuwsen Trouw dinsdag. Dit was tegen de wens van de onderzoekers die hij zelf had gevraagd de zaak door te lichten.
Zij pleitten met klem voor een breder onderzoek naar de problemen en de fouten met de kinderopvangtoeslag. Zo zouden de FIOD en de afdeling MKB van de Belastingdienst mogelijk over belangrijke informatie beschikken.
Dit advies is door het ministerie niet overgenomen. Volgens een woordvoerder van Snel “merken de onderzoekers in het eindrapport op dat op een aantal andere locaties mogelijk nog relevante informatie voorhanden is.”
Het oriënterende onderzoek was ingesteld naar aanleiding van rechtszaken over het stopzetten van de kinderopvangtoeslagen waar de Belastingdienst in was verwikkeld. “Er zijn nu al miljoenen documenten gevonden en er is een onderzoekscommissie aangesteld”, aldus een woordvoerder van Snel. “Het leek ons niet zinvol en niet relevant om op dit moment nog verder onderzoek in te gaan stellen.”
Belastingdienst zette onterecht toeslagen van 300 gezinnen stop
Snel heeft een onderzoekscommissie opgedragen zich over de zaak te buigen. Zij staat onder leiding van oud-minister en voormalig vicepresident van de Raad van State Piet Hein Donner. Deze commissie moet voor het eind van het kalenderjaar een eindrapport presenteren.
De Belastingdienst verdacht de ouders van kinderen die naar een gastouderbureau werden gebracht ten onrechte van fraude. De dienst zette in 2014 hun toeslag stop en vorderde al uitgekeerde bedragen terug. Zo’n driehonderd gezinnen zouden hierdoor in de problemen zijn gekomen.
Trouw en RTL Nieuws meldden eerder dat Snels ambtenaren het onderzoek naar de affaire dat de bewindsman had ingesteld bemoeilijkten.
‘Belastingdienst heeft wellicht etnisch geprofileerd’
Het ministerie zegt dat het terughoudend moet zijn in zijn reactie op de onthullingen door Trouw en RTL, omdat het ministerie eerst de Tweede Kamer moet informeren. De Kamer heeft een groot aantal vragen gesteld en wil Snel voor de zomer opnieuw aan de tand voelen.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onderzoekt naar aanleiding van eerdere berichtgeving van Trouw en RTL Nieuws of de Belastingdienst zich schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren.
De AP kreeg meerdere signalen waaruit bleek dat de toeslagen van ouders met een migratieachtergrond op grote schaal zouden zijn ingetrokken. In zeker één geval werd de tweede nationaliteit van de ouders in kwestie vermeld.
NOS 18.06.2019 Staatssecretaris Snel beperkte zelf het onderzoek naar het falen van de Belastingdienst in de kinderopvangtoeslag-affaire. Dat melden RTL Nieuws en Trouw. Snel zou daarmee tegen het nadrukkelijke advies zijn ingegaan van de onderzoekers die hij zelf had ingehuurd om de zaak door te lichten. Zij wilden breder onderzoek doen.
Het gaat om een onderzoek naar de onrechtmatige stopzetting van kinderopvangtoeslagen van honderden ouders in 2014. Zo’n 300 ouders kwamen in de problemen nadat een gastouderbureau in Eindhoven onderwerp was geworden van een groot fraude-onderzoek. Achteraf bleek die zaak gebaseerd op achterhaalde informatie, maar de toeslagen van de ouders werden wel stopgezet.
Staatssecretaris Snel gaf opdracht tot het onderzoek, nadat hij erachter was gekomen dat de Tweede Kamer onvolledig was geïnformeerd en de rechtsgang door de fiscus werd gehinderd. Trouw en RTL Nieuws meldden zaterdag al dat ambtenaren het onderzoek van Snel ernstig hebben gefrustreerd.
Verzoeken afgewezen
Volgens diezelfde media blijkt nu dat de onderzoekers toegang wilden tot computerschijven van de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD). Ook zouden ze toegang hebben willen krijgen tot informatie van het onderdeel MKB van de Belastingdienst, dat op locatie onderzoek deed voor de dienst Toeslagen. Onder verantwoordelijkheid van Snel zouden die verzoeken zijn afgewezen.
Het ministerie van Financiën laat weten dat het zich niet herkent in de berichtgeving van RTL Nieuws en Trouw. De onderzoekers hebben hun werk “in volledige vrijheid” kunnen doen.
NU 15.06.2019 De Belastingdienst zou een onderzoek naar de affaire rond het stopzetten van de kinderopvangtoeslag gefrustreerd hebben. Ambtenaren die betrokken waren bij het onjuist en hardhandig aanpakken van honderden ouders konden belangrijke stukken achterhouden voor de auditors, zo blijkt uit berichtgeving van RTL Nieuws en Trouw.
De auditors die vorig najaar door staatssecretaris Menno Snel (Financiën) zijn gevraagd om onderzoek te doen, kregen niet alle documenten te zien.
De ambtenaar van de Belastingdienst die de selectie maakte van de bestanden die de onderzoekers mochten inzien, was voorstander van een harde aanpak van frauderende ouders. In interne stukken, die in handen zijn van RTL Nieuws en Trouw, dringt deze ambtenaar erop aan het falen van de dienst niet door te vertellen aan de gedupeerde ouders.
Ook bepaalde de Belastingdienst welke stukken “potentieel relevant” waren om door staatssecretaris Snel aan de Tweede Kamer verschaft te worden. Daardoor heeft Snel honderden documenten die uiteindelijk wel gevonden zijn, niet naar de Kamer gestuurd. Onder deze documenten zijn waarschijnlijk verslagen van bezoeken van eind 2013 aan gastoudergezinnen, op basis waarvan de fiscus in 2014 besloot de kinderopvangtoeslag stop te zetten.
De Belastingdienst stelt in een reactie aan RTL Nieuws en Trouw dat “volledige medewerking is verleend” aan het onderzoek.
Vooral toeslagen van ouders met dubbele nationaliteit stopgezet
Het draait in deze zaak om een langslepend conflict tussen de Belastingdienst en ouders die opeens geen kinderopvangtoeslag meer ontvingen.
Een gastouderbureau uit Eindhoven staat centraal in de zaak. In 2014 werden de toeslagen van vooral ouders met een dubbele nationaliteit zonder enig bewijs voor fraude stopgezet. Ouders procederen al jaren om de toeslagen alsnog te krijgen.
Omdat er zo veel ouders met een migratieachtergrond bij betrokken waren, wordt door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onderzocht of de fiscus zich schuldig maakte aan etnisch profileren.
Staatssecretaris Snel zei eerder deze week dat de Belastingdienst te hardvochtig is omgegaan met ouders van wie de kinderopvangtoeslag onterecht is stopgezet. De fraudebestrijding in combinatie met strikte regels leidde tot “tunnelvisie” bij de fiscus, zei de bewindsman dinsdag.
Een adviescommissie is sinds twee weken bezig uit te zoeken wat er precies mis is gegaan en of de gedupeerde ouders recht hebben op een schadevergoeding. Een uitkomst wordt na de zomer verwacht.
RTL 14.06.2019 De Belastingdienst heeft een onderzoek naar eigen falen in de affaire-kinderopvangtoeslag gefrustreerd. Stukken werden achtergehouden door medewerkers, die zelf betrokken waren bij de jarenlange onjuiste en hardhandige aanpak van honderden ouders.
Het ‘bewijs’ voor vermoedens van fraude blijkt daarnaast nog dubieuzer dan staatssecretaris Snel van Financiën deze week moest toegeven, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
Na eerdere onthullingen moest Snel dinsdag voor de tweede keer diep door het stof en bood de Kamer en honderden ouders weer excuses aan. Gezinnen raakten in grote problemen door de onterechte stopzetting van toeslagen voor kinderopvang in 2014. Tot op de dag van vandaag is er voor hen geen oplossing.
Uit onze reconstructie van de affaire blijkt nu dat de Belastingdienst het onderzoek naar de eigen fouten tegenwerkte. Eerst werd niet goed gezocht. Daarna werden stukken achtergehouden voor de accountants (auditors), blijkt uit een ongecensureerde versie (pdf) van het rapport.
Zij doorzochten de systemen van de Belastingdienst, maar kregen geen toegang tot een belangrijke schijf. De ICT-auditors mochten ook de documenten zelf niet zien. De Belastingdienst bepaalde aan de hand van inventarislijsten zelf, in overleg met de Landsadvocaat, welke stukken alsnog aan de Kamer of aan rechters zou worden overlegd.
De auditors waren vorig najaar juist ingeschakeld om de onderste steen boven te krijgen. Dat gebeurde nadat de Belastingdienst stelselmatig informatie achterhield in rechtszaken tegen gedupeerde ouders.
De ambtenaar van de Belastingdienst die de selectie maakte voor de bestanden die auditors mochten doorzoeken, was bij de afhandeling voorstander van een harde aanpak van ouders die niets misdaan hadden.
Geen nieuwe munitie
Uit interne verslagen blijkt dat deze ambtenaar ouders, ondanks waarschuwingen van collega’s, niet correct wilde informeren. Deze ambtenaar wilde ‘geen nieuwe munitie’ te geven.
De Belastingdienst bestrijdt de conclusie in het rapport van de auditors – experts in elektronische data – dat zij niet volledig werden geïnformeerd.
Op basis van ons onderzoek blijkt dat Snel honderden documenten over de affaire nog niet heeft verstrekt aan de Kamer. Dat geldt bijvoorbeeld voor veertien actualiteitsbezoeken aan gastouders in november 2013. Daarin werd geen bewijs gevonden voor fraude. Het vormde zonder verder onderzoek wel de aanleiding om in april 2014 ruim 300 ouders keihard aan te pakken, en daarna jaren het bos in te sturen.
Ook blijkt nu zwart op wit dat stukken die de accountants pas in oktober vonden, al in 2017 en in de zomer van 2018 door de Belastingdienst en de Landsadvocaat werden gebruikt in juridische procedures om tegen beter weten in gelijk te halen.
In de Kamer wordt verbolgen gereageerd. “De Belastingdienst lijkt haar rol in de democratische rechtsstaat niet te begrijpen en dat is heel ernstig”, zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij vraagt al anderhalf jaar om opheldering.
Renske Leijten (SP) zegt ‘verdrietig, moedeloos en woedend tegelijk’ te worden. “Wat ik echt mis bij de staatssecretaris, is de erkenning dat het mis zit in zijn dienst.” Omtzigt en Leijten willen nu snel een oplossing voor gedupeerde ouders.
Oude emails
Uit onze reconstructie blijkt verder dat de aanleiding voor het fraude-onderzoek nog meer rammelde dan eerder gemeld. Staatssecretaris Snel hield tot recent vol dat er in oktober 2013 ‘concrete signalen’ waren dat een gastouderbureau in Eindhoven fraudeerde.
Steeds duidelijker wordt dat hier niets van klopt. De zogenaamde ‘signalen’ blijken twee oude, achterhaalde mails uit april 2011.
Advocate Eva González Pérez, die tientallen gedupeerde ouders bijstaat, is verbijsterd. “Met iedere dag wordt duidelijker dat er met bewijsmateriaal is gerommeld om ouders zonder enige vorm van bewijs keihard aan te pakken”, vertelt ze.
“Zij werden achtervolgd door onjuiste verdachtmakingen”, volgens de advocate. “Het wordt tijd dat dit eindelijk wordt toegegeven en dat de ouders snel recht wordt gedaan. Het heeft al veel- en veel te lang geduurd.”
De Kamer stuurde vrijdagavond een nieuwe waslijst met 90 kritische vragen aan Snel. Juist vandaag bleek dat de Belastingdienst met het Openbaar Ministerie heeft overlegd over een mogelijk strafbaar feit door een ambtenaar in deze zaak, maar dat geen vervolging wordt ingesteld.
Financiële problemen voor Fatma door dubieus onderzoek Belastingdienst
De Belastingdienst blijkt de tweede nationaliteit van burgers bij te houden. De dienst lijkt zelfs aan de hand daarvan strenger te handelen.
NOS 14.06.2019 De Belastingdienst heeft een onderzoek naar het eigen handelen in de affaire rond het stopzetten van kinderopvangtoeslagen ernstig gefrustreerd. Dat melden RTL Nieuws en Trouw na eigen onderzoek. Volgens die media hadden ambtenaren die al jaren betrokken waren bij het stopzetten van de toeslag van honderden ouders sleutelposities in het onderzoek. Zo zouden ze stukken hebben achtergehouden voor de Tweede Kamer.
Zo’n 300 ouders zijn in de problemen gekomen omdat een gastouderbureau in Eindhoven centraal kwam te staan in een groot fraude-onderzoek. Achteraf bleek de zaak gebaseerd op achterhaalde informatie, maar de toeslagen die de ouders kregen van de Belastingdienst werden wel stopgezet. Staatssecretaris Snel zegde deze week toe dat de gedupeerde ouders een tegemoetkoming krijgen.
Trouw en RTL hebben nu een reconstructie gemaakt van de affaire, waaruit zou blijken dat in eerste instantie niet goed is gezocht naar de fouten. Daarna zouden stukken, die slecht zouden uitpakken voor de fiscus, zijn achtergehouden voor accountants die de dienst onderzochten. Een belangrijke schijf waarop documenten stonden, mochten de onderzoekers niet inzien, volgens RTL en Trouw.
‘Geen nieuwe munitie’
Volgens de media heeft een ambtenaar die al jaren procedeert tegen ouders een belangrijke rol in het achterhouden van de stukken. Hij zou er in interne documenten, ingezien door Trouw en RTL, op hebben aangedrongen het falen van de dienst niet te laten blijken.
Uit interne documenten zou blijken dat de ambtenaar gewaarschuwd was door collega’s, maar dat hij desondanks de ouders niet goed wilde informeren. De ambtenaar zou zo hebben willen voorkomen dat de gedupeerden “nieuwe munitie” kregen.
Oude signalen
RTL en Trouw schrijven verder dat staatssecretaris Snel honderden documenten die uiteindelijk wel zijn gevonden, niet naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Onder die achtergehouden stukken zitten mogelijk verslagen van bezoeken die de Belastingdienst eind 2013 bracht aan de ouders, op basis waarvan de dienst besloot de toeslagen stop te zetten.
Ook zou blijken dat de signalen die tot het fraude-onderzoek door de fiscus leidden uit begin 2011 stammen. Het daadwerkelijke onderzoek begon pas eind 2013. Volgens Trouw en RTL Nieuws werden positieve bevindingen uit de tussenliggende periode genegeerd.
Telegraaf 14.06.2019 De Belastingdienst heeft een onderzoek naar eigen falen in de affaire-kinderopvangtoeslag gefrustreerd. Stukken werden achtergehouden door medewerkers die zelf betrokken waren bij de jarenlange onjuiste en hardhandige aanpak van honderden ouders.
Het ‘bewijs’ voor vermoedens van fraude blijkt daarnaast nog dubieuzer dan staatssecretaris Menno Snel van Financiën deze week moest toegeven, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
Uit de reconstructie van de affaire blijkt nu dat de Belastingdienst het onderzoek naar de eigen fouten tegenwerkte. Eerst werd niet goed gezocht. Daarna werden stukken achtergehouden voor de accountants (auditors), blijkt uit een ongecensureerde versie van het rapport die in bezit is van RTL en Trouw.
De auditors waren vorig najaar juist ingeschakeld om de onderste steen boven te krijgen. Dat gebeurde nadat de Belastingdienst stelselmatig informatie achterhield in rechtszaken tegen gedupeerde ouders.
Trouw 14.06.2019 De Belastingdienst heeft een onderzoek naar het eigen handelen in de affaire rond het stopzetten van kinderopvangtoeslag ernstig gefrustreerd. Ambtenaren die al jaren betrokken waren bij de hardhandige en onterechte aanpak van honderden ouders kregen sleutelposities in het onderzoek, en konden zo stukken achterhouden voor de Kamer, blijkt uit onderzoek van Trouw en ‘RTL Nieuws’.
Deze week nog ging staatssecretaris Menno Snel (D66) opnieuw door het stof vanwege het handelen van de Belastingdienst in de zaak. Er zou sprake zijn geweest van ‘tunnelvisie’ bij ambtenaren in de jacht op fraude met kinderopvangtoeslag. Maar voor de honderden ouders bij wie in 2014 toeslagen werden stopgezet en teruggevorderd is er nog altijd geen oplossing. Een door Snel ingestelde adviescommissie komt waarschijnlijk pas eind dit jaar met aanbevelingen.
Fraudeonderzoek
Vorig najaar stelde Snel al een onderzoek in nadat Trouw onthulde dat de dienst in rechtszaken tegen gedupeerde ouders bewust interne stukken achterhield die voor de fiscus slecht uitpakten. De onderzoekers hebben hem laten weten dat hun beeld niet volledig is, omdat ambtenaren van de Belastingdienst eerst zelf een selectie hebben gemaakt van welke stukken zij mochten bekijken. Die informatie is niet door Snel aan de Tweede Kamer gemeld.
Nog opvallender is dat een ambtenaar die al jaren betrokken is bij het procederen tegen ouders een hoofdrol speelt in het achterhouden van stukken. In interne stukken in handen van Trouw en RTL dringt hij erop aan het falen van de dienst niet aan ouders te laten blijken.
Dat zou niet alleen de ouders helpen in procedures, maar ook het gastouderbureau dat centraal staat in het fraudeonderzoek, waarschuwt hij. Hoe het kan dat juist die ambtenaar vooraf mocht bepalen welke stukken de onderzoekers al dan niet te zien krijgen, is niet duidelijk.
De Belastingdienst stelt in een reactie dat ‘volledige medewerking is verleend’ aan het onderzoek. In tegenstelling tot wat de onderzoekers schrijven, stelt die: “De auditors hebben gedurende het hele onderzoek zelf de selectie gemaakt van de documenten zonder beïnvloeding (…).” Juist vrijdag liet staatssecretaris Snel aan de Kamer weten dat de fiscus in deze zaak met het OM heeft overlegd over een mogelijk strafbaar feit door een ambtenaar, maar dat dit niet tot vervolging heeft geleid.
Moedeloos
Verder blijkt dat Snel honderden documenten die uiteindelijk wel gevonden zijn, niet naar de Kamer heeft gestuurd. Ook hier bepaalde de Belastingdienst zelf welke stukken ‘potentieel relevant’ zouden zijn, omdat de onderzoekers de documenten niet zelf konden inzien. Onder de achtergehouden stukken zitten waarschijnlijk verslagen van bezoeken eind 2013 van de Belastingdienst aan gastouders, op basis waarvan de fiscus in 2014 besloot de toeslagen van de honderden ouders stop te zetten.
Ook blijkt nu dat alle ‘signalen’ die de aanleiding waren voor het fraude-onderzoek uit begin 2011 stammen. Pas eind 2013 gebruikte de Belastingdienst die verouderde signalen om het gastouderbureau en de honderden ouders aan te pakken. Positieve bevindingen uit de tussenliggende periode werden genegeerd. Snel liet deze week weten dat de ernst van de zaak pas onlangs tot hem doordrong ‘toen hij zelf de stukken ging bestuderen’.
Kamerleden reageren verbijsterd. Pieter Omtzigt (CDA) eist een ‘echt extern onderzoek’ naar het overtreden van wetten en ‘kwijtraken’ van documenten. “De Belastingdienst lijkt haar rol in de democratische rechtsstaat niet goed te begrijpen en dat is heel ernstig.” Renske Leijten (SP) zegt ‘verdrietig, moedeloos en woedend tegelijk’ te worden van het handelen door de Belastingdienst.
Lees ook:
Snel erkent fouten bij kinderopvangtoeslag en hoopt met nieuwe excuses de affaire af te ronden
MSN 13.06.2019 Huishoudens met kinderen, en met name eenoudergezinnen, kampen het vaakst en het langst met belastingschulden als gevolg van te veel ontvangen toeslagen. Dat meldt de Algemene Rekenkamer op basis van onderzoek bij zeven miljoen huishoudens die tussen 2012 en 2017 toeslagen ontvingen.
De huur-, zorg- en kinderopvangtoeslagen en het kindgebonden budget worden als voorschotten uitbetaald. Achteraf wordt definitief vastgesteld op welk bedrag de ontvanger recht had en wordt eventueel te veel ontvangen geld teruggevorderd. Drie op de vier mensen die in de onderzochte periode toeslagen ontvingen, kregen te maken met minstens een terugvordering.
De meeste huishoudens kunnen zo’n toeslagschuld relatief snel terugbetalen. “Er is echter ook een groep van enkele honderdduizenden huishoudens die langdurig te maken heeft met toeslagschulden”, zegt collegelid Ewout Irrgang van de Rekenkamer. Vaak zijn dat dus mensen met kinderen.
AD 13.06.2019 Vooral eenoudergezinnen en huishoudens met een lager inkomen kampen het vaakst en langst met de terugbetaling van onterecht uitgekeerde toeslagen. De ene terugvordering volgt de andere op, terwijl de schuld zich opstapelt.
Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in een onderzoek naar de uitkering van toeslagen. Volgens Rekenkamerlid Ewout Irrgang slagen de meeste huishoudens erin hun toeslagschulden snel weer terug te betalen. ,,Er is echter ook een groep van enkele honderdduizenden huishoudens die langdurig te maken heeft met toeslagschulden.’’
Behalve eenoudergezinnen gaat het ook om huishoudens met een jaarinkomen van 20.000 euro (minimuminkomen) tot 71.000 euro bruto (twee keer modaal).
Voorschotten
De Rekenkamer analyseerde gegevens van 7 miljoen huishoudens die tussen 2012 en 2017 toeslagen ontvingen. Daarbij gaat het om huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget.
Deze toeslagen worden als voorschot uitbetaalt. Als de situatie van gezinnen tussentijds verandert, heeft dat gevolgen voor de hoogte van de toeslag. Kinderen gaan bijvoorbeeld uit huis, mensen gaan meer verdienen of gaan trouwen of juist scheiden. Juist door het systeem van voorschotten gaat het vaak mis en volgen terugvorderingen.
Irrgang: ,,Dit leidt ertoe dat huishoudens vaak meer geld ontvangen dan waar ze recht op hebben, dat ze soms jaren later weer terug moeten betalen. In de zes jaar die we onderzochten, van 2012 tot en met 2017, zagen we dat de 7 miljoen huishoudens te maken kregen met 23 miljoen terugvorderingen.’’
23 miljoen terugvorderingen
Bijna driekwart van de negen miljoen onderzochte personen (die samen 7 miljoen huishoudens vormen) kreeg in de onderzochte periode minstens één keer te maken met een verlaging van de toeslag. Van 2012 tot en met 2017 verlaagde de Belastingdienst toeslagen 27,6 miljoen keer. Dit leidde in bijna 23 miljoen gevallen tot een terugvordering.
Voor 62% van alle huishoudens die toeslagen moeten terugbetalen gaat het om één terugvordering tegelijk. Maar daartegenover staat dat er bij 616.000 huishoudens (9%) 4 of meer terugvorderingen tegelijk liepen.
NOS 12.06.2019 De Belastingdienst heeft de afgelopen twaalf jaar 24 miljard euro aan toeslagen ten onrechte uitbetaald. Het merendeel daarvan komt uiteindelijk terug, maar 1,5 miljard staat nog uit en daarvan is 806 miljoen euro afgeschreven als ‘oninbaar’, zo blijkt uit cijfers die Nieuws en Co en Nieuwsuur hebben opgevraagd.
De Belastingdienst betaalt sinds 2005 de kinderopvangtoeslag uit, en sinds 2006 kwamen daar de huur- en zorgtoeslag bij. Drie jaar later volgde het kindgebondenbudget. Tot eind 2018 betaalde de Belastingdienst in totaal een bedrag van 150 miljard euro uit aan deze vier toeslagen. Dat ging in 16 procent van de gevallen niet goed; zo’n 24 miljard euro werd in die twaalf jaar ten onterecht uitgekeerd.
Inschatten
Bewindvoerder Alessandro Bos is niet verbaasd over de miljarden die foutief worden uitgekeerd. “Een fout is snel gemaakt. Het toeslagensysteem is complex. Je moet bijvoorbeeld inschatten wat je denkt te gaan verdienen. Dat is voor veel mensen lastig. Ze weten vaak überhaupt niet of ze werk krijgen.
Hoeveel uur ze gaan werken, en hoeveel ze gaan verdienen. En als ze bijvoorbeeld gaan samenwonen, heeft dat ook gevolgen voor de hoogte van de toeslagen.”
Als je van 50 euro per week moet leven, is 2 of drie euro per week terugbetalen een enorm bedrag, Aat van Rhijn, bewindvoerder.
Zes miljoen Nederlandse huishoudens ontvangen een of meerdere toeslagen. Als er veranderingen in zo’n huishouden plaatsvinden, moeten de toeslagaanvragers die wijzigingen doorgeven aan de Belastingdienst. Dat gaat regelmatig fout, zo vertelt bewindvoerder Aat van Rhijn.
Onbewust, en soms ook bewust. “Als je van 50 of 60 euro in de week moet rondkomen, is een toeslag laten doorlopen waar je eigenlijk geen recht meer op hebt wel makkelijk. Natuurlijk is dat fraude. Maar ik geef het je te doen om van zo weinig geld te moeten rondkomen.”
Omdat de Toeslagen voorschotten zijn, zit je sowieso al snel fout”, vult hij aan. “Zelfs al geef je veranderingen snel door, heb je voor je het weet al een maand te veel geld gekregen.” In het geval van kindgebondenbudget en huurtoeslag gaat het dan al snel om honderden euro’s.”
Risico
“Voor mensen die hun financiën op orde hebben en een regelmatig inkomen, is terugbetalen veelal geen probleem. Maar voor mensen die al in de schulden zitten, kan zo’n navordering een ramp zijn. “Als je van 50 euro per week moet leven, is 2 of drie euro per week terugbetalen een enorm bedrag”, zegt Van Rhijn.
Van de 24 miljard die ten onrechte is overgemaakt, is 1,5 miljard euro nog niet terugbetaald aan de Belastingdienst. Ruim 800 miljoen zal ook nooit meer terugkomen. Een bedrag dat naar verwachting van de Belastingdienst de komende jaren zal blijven stijgen.
“Aangezien het bedrag aan toeslagen zal toenemen, zal ook het bedrag dat als ‘oninbaar’ moet worden beschouwd toenemen”, vertelt een woordvoerder van de Belastingdienst. “Dat is een risico dat we in het systeem hebben ingecalculeerd.”
MSN 12.06.2019 Belastingaangiften controleren met behulp van risicomodellen die zijn gebaseerd op data zorgt weliswaar voor meer belastinginkomsten, maar er zit ook een flink nadeel aan. Foutjes in de aangifte die in het nadeel zijn van de belastingbetaler, worden over het hoofd gezien.
Het gebruik van alle data die al bij de Belastingdienst bekend zijn om te checken hoe hoog het risico is dat er een fout in de aangifte zit, maakt het werk van de fiscus makkelijker en leuker.
Maar dat geldt niet voor de belastingbetaler, ontdekte de Algemene Rekenkamer. Deze onafhankelijke overheidsinstelling controleert of overheidsgeld wel goed wordt uitgegeven. Het onderzocht de risicomodellen die de fiscus gebruikt om efficiënter en beter de belastingaangiften te controleren.
Fout blijft onduidelijk
In de oude situatie werd namelijk maar op één of een select groepje gegevens gelet om te kijken of er mogelijk iets mis was met de aangifte. Door meer gegevens te gebruiken, wordt het makkelijker om in de 12 miljoen jaarlijkse aangiften voor de inkomstenbelasting te kijken of er mogelijk iets mis mee is.
Maar het risicomodel blijkt minder goed te werken dan gehoopt. Het wordt niet duidelijk waar in de aangifte de fout zit, waardoor een belastinginspecteur die alsnog helemaal handmatig moet controleren.
Bijvangst
Bovendien zijn de risicomodellen ontwikkeld met als doel de opbrengsten te maximaliseren, concludeert de Rekenkamer. Ze signaleren dus ook alleen foutjes die de opbrengst van de schatkist verhogen en geen foutjes die de burger onterecht geld kosten.
Die worden ‘alleen als bijvangst gecontroleerd’, constateert de Rekenkamer. Maar omdat de aangiften door het systeem niet als ‘fout’ worden gezien, is de kans kleiner dat een controleur dit nog recht zet.
Dat is niet zonder gevolgen. Want als dat wel zou gebeuren, zou het belastbaar inkomen dalen. En dat wordt uiteindelijk geregistreerd en gebruikt bij inkomensafhankelijke regelingen zoals toeslagen of studiefinanciering. Als dat niet juist genoteerd staat, kan het financiële gevolgen hebben, waarschuwt de Rekenkamer.
60 miljoen extra
Bij het controleren van btw-teruggave aan ondernemers werkt het risicomodel wél naar behoren, aldus de Algemene Rekenkamer. In plaats van 32.000 aangiften werden met de nieuwe methode 40.000 aangiften gecheckt.
De kans dat daarbij een foutje werd gevonden, steeg van 17 naar 34 procent. En dat levert ongeveer 60 miljoen aan extra belastingopbrengst op, stelt de Rekenkamer.
NU 11.06.2019 Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) vindt dat de Belastingdienst te hardvochtig is omgegaan met ouders van wie de kinderopvangtoeslag onterecht is stopgezet. De fraudebestrijding in combinatie met strikte regels leidde tot “tunnelvisie” bij de fiscus, zegt de bewindsman dinsdag.
Snel wil eventuele openstaande schulden bij de fiscus bevriezen. Vanwege juridische argumenten is er volgens hem geen sprake van kwijtschelding.
Een commissie is sinds twee weken bezig uit te zoeken wat er precies mis is gegaan en of de gedupeerde ouders recht hebben op een schadevergoeding. Een uitkomst wordt na de zomer verwacht.
De bewindsman noemt het “hardvochtig” dat er zo strikt volgens de wet wordt gehandeld. “Er wordt te veel gewerkt vanuit fraudebestrijding en te weinig vanuit dienstverlening.” Hij wil de Toeslagenwet, die hier wordt toegepast, daarom op termijn aanpassen.
Draait om langlopend conflict
Het draait in deze zaak om een langslepend conflict tussen de Belastingdienst en ouders die opeens geen kinderopvangtoeslag meer ontvingen.
Een gastouderbureau uit Eindhoven staat centraal in de zaak. In 2014 werden de toeslagen van vooral ouders met een dubbele nationaliteit zonder enig bewijs stopgezet. Ouders procederen al jaren om de toeslagen alsnog te krijgen.
Omdat er zo veel ouders met een migratieachtergrond bij betrokken waren, wordt door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onderzocht of de fiscus zich schuldig maakte aan etnisch profileren. Vooruitlopend op de uitkomst van dat onderzoek zegt Snel dat dat niet aan de orde is. “Etnisch profileren wordt uiteraard afgekeurd”, aldus de bewindsman.
In oktober bood Snel ook zijn verontschuldigingen aan voor de gang van zaken. Het verschil met nu is dat hij alle relevante documenten heeft gelezen. “Dat kan ik mezelf verwijten.” Over het algemeen is er met een te juridische blik naar de dossiers gekeken en ontbrak het de Belastingdienst aan een menselijke maat, zei de schuldbewuste Snel.
‘Pittig gesprek’ met gedupeerde ouders
De Belastingdienst kreeg naar aanleiding van deze zaak al flinke kritiek van de Raad van State, de Hoge Raad, de nationale ombudsman, de kinderombudsman en de Tweede Kamer.
Snel sprak dinsdagmiddag met de gedupeerde ouders. Die waren teleurgesteld, boos en hadden geen vertrouwen meer in de Belastingdienst, liet Snel weten op vragen van CDA, SP en GroenLinks. “Het was een pittig gesprek”, vatte hij samen.
NOS 11.06.2019 Ouders die de dupe zijn geworden van het onderzoek naar fraude met kinderopvangtoeslagen krijgen een tegemoetkoming. De terugvorderingen van de Belastingdienst worden stopgezet. Dat heeft staatssecretaris Snel van Financiën de ouders beloofd in een persoonlijk gesprek.
Zo’n 300 ouders zijn in de problemen gekomen omdat het gastouderbureau in Eindhoven dat hun kinderen opving centraal kwam te staan in een groot fraude-onderzoek. Achteraf bleek de hele zaak te zijn gebaseerd op oude, achterhaalde informatie, maar de toeslagen die de ouders ontvingen van de Belastingdienst werden wel stopgezet.
Na afloop van het gesprek zei Snel dat hij erkent dat er veel is misgegaan en dat de ouders onrecht is aangedaan. “Dat wil ik graag rechtzetten.” Hij heeft de ouders zijn excuses aangeboden. “Het vertrouwen is geschonden. Daar baal ik van.” De gedupeerden hoeven voorlopig niets meer terug te betalen. Voor later sluit Snel een schadevergoeding niet uit.
Huidige wet werkt niet
Volgens de staatssecretaris toont de affaire aan dat de huidige wet die over de toeslagen gaat niet werkt. Die moet op de schop. De regels zijn nu te veel gericht op het bestrijden van fraude, terwijl de dienstverlening aan kwetsbare groepen centraal zou moeten staan. “De menselijke maat is uit het oog verloren.”
Een commissie, onder leiding van oud-minister Donner, doet onderzoek naar de manier waarop de Belastingdienst om gaat met toeslagen. Die kijkt ook naar de beschuldiging dat de dienst zich bij het fraudeonderzoek schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren.
Volgens staatssecretaris Snel hebben de meeste gedupeerde ouders inderdaad een migratieachtergrond. Maar dat is volgens hem niet zo verbazend, omdat het bewuste gastouderbureau veel klanten met zo’n achtergrond had.
Telegraaf 11.06.2019 De wet die gaat over de toeslagen, moet anders. De regels zijn nu te veel gericht op bestrijding van fraude. Terwijl het meer zou moeten gaan om dienstverlening aan kwetsbare groepen, vindt staatssecretaris Menno Snel (Financiën).
„Er is een nieuw boek nodig. Het huidige werkt niet. De menselijke maat is uit het oog verloren”, aldus de bewindsman. Hij wil overleg met de verantwoordelijke bewindslieden van Sociale Zaken.
Snel is verantwoordelijk voor de Belastingdienst, die volgens hem met een „tunnelvisie” de regels over de toeslagen toepast. De staatssecretaris reageert daarmee op een spraakmakende affaire rond de kinderopvangtoeslag. Honderden gastouders raakten die toeslag kwijt omdat het leek dat zij fraudeerden.
In afwachting van een oplossing laat hij alvast de invordering stopzetten van wat teveel aan toeslagen zou zijn uitgekeerd. Voor later sluit hij een schadevergoeding of een andere tegemoetkoming niet uit.
AD 11.06.2019 Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) heeft opnieuw zijn excuses aangeboden omdat de Belastingdienst gezinnen in grote problemen heeft gebracht door de kinderopvangtoeslag stop te zetten. Hij stelt dat de fiscus last heeft gehad van ‘tunnelvisie’ en daardoor de ‘menselijke maat’ uit het oog is verloren.
De Belastingdienst zette de toeslagen in september 2014 stop, omdat ze daar geen recht op zouden hebben. De toeslagen over dat hele jaar moesten worden terugbetaald, omdat niet alle opvangkosten waren betaald. Destijds al concludeerde de ombudsman dat dat was besloten zonder de zaken goed te onderzoeken.
Snel sprak eerder vandaag persoonlijk met 21 gedupeerden. ,,Dat waren geen makkelijke verhalen om te horen”, zegt hij in een toelichting aan de pers. ,,Het ongemak en onrecht kan ik niet ongedaan maken.” Wel kondigt hij aan nog lopende invorderingen van volgens de fiscus onterecht uitgekeerde toeslagen te bevriezen.
In oktober maakte Snel ook al excuses nadat de Nationale Ombudsman eerder al een vernietigend rapport had geschreven over de werkwijze van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. Toen zette Snel de invordering echter nog niet stop.
Volgens de staatssecretaris was hij in oktober ‘nog niet zo diep’ op de hoogte van de specifieke kwesties. Inmiddels is hij van mening dat de zaak ‘veel te lang duurt’. ,,Ik wil nu een oplossing.”
Piet Hein Donner
Een definitieve uitweg laat echter nog op zich wachten. De Ombudsman vroeg Snel eind mei van dit jaar 235 gedupeerde gezinnen alsnog een behoorlijke oplossing te bieden. De staatssecretaris laat die regeling over aan een commissie onder leiding van Piet-Hein Donner.
De vraag die Donner moet beantwoorden is wat er voor de gedupeerden gedaan kan worden als de menselijke maat meer op de voorgrond wordt gezet. Een tegemoetkoming voor de gezinnen is volgens Snel een ‘logische’ uitkomst, maar daar wil hij niet op vooruitlopen.
Snel verschuilt zich naar eigen zeggen niet achter de commissie. Volgens hem is het probleem nu dat de Belastingdienst in de zaken die lopen vrijwel altijd gelijk krijgt, omdat de fiscus zich volgens de rechter aan de wet houdt. ,,De wetgeving is hoekig en puntig”, aldus Snel. ,,Als ik met deze wet blijf zitten, verandert er niks.”
Kamer onjuist geïnformeerd
De wet zal dus veranderd moeten worden en de commissie-Donner moet daar een voorstel voor neerleggen, inclusief een eventuele compensatie. Volgens Snel is de nadruk van de wet destijds gelegd op ‘stevige fraudebestrijding’. Kamerleden en de toenmalige staatssecretaris ‘buitelden over elkaar heen’ na geruchtmakende fraudezaken met toeslagen, stelt hij. ,,De combinatie van een strenge wet en een legalistische uitvoerder (de Belastingdienst, red.) brengt ons in de problemen”, aldus Snel.
In de brief geeft Snel ook toe dat hij de Kamer eerder onjuist heeft geïnformeerd. In eerdere brieven aan het parlement schreef Snel nog dat de Belastingdienst het onderzoek naar de fraude begon op basis van signalen van de GGD uit 2013. Enkele dagen geleden, ‘vlak voor Pinksteren’, bleek volgens de staatssecretaris dat het onderzoek echter gebaseerd is op bevindingen uit 2011.
Snel bestrijdt dat het onderzoek destijds is gestart doordat de Belastingdienst op basis van etniciteit zou hebben geprofileerd. Die suggestie werd eerder gewekt omdat de slachtoffers van het handelen van de fiscus allemaal mensen met een migratieachtergrond betreffen. Volgens Snel is de nationaliteit van de ouders weliswaar vastgelegd, maar is die nooit de aanleiding geweest voor het fraudeonderzoek. Die was geënt op ‘GGD-signalen’.
Telegraaf 11.06.2019 Regeringspartij CDA en oppositiepartijen GroenLinks en SP zijn verbolgen over de gang van zaken rond de fiscus en het stopzetten van toeslagen. Zij vragen zich af of de Belastingdienst wel goed omgaat met ouders die de dupe zijn geworden van het beëindigen van toeslagen, en of gesprekken wel op een „nette manier” plaatsvinden.
De drie partijen willen van verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel het naadje van de kous weten na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën waren er al eerder groepsgesprekken met gedupeerden en vinden er ook individuele gesprekken plaats met ouders.
De zegsman spreekt tegen dat dat achter de rug om van de advocaat van de ouders gebeurt, zoals is gemeld. Zij mogen er gewoon iemand bij hebben voor juridische bijstand. Dinsdag later op de middag is er ook nog een gesprek tussen Snel en zo’n twintig ouders.
De ouders vinden dat hun kinderopvangtoeslagen onterecht zijn gestopt. De Belastingdienst is hierover al op de vingers getikt door een reeks instanties.
Advocaat Eva Gonzalez Perez die een aantal ouders vertegenwoordigt vindt het „niet juist” dat de staatssecretaris en de Belastingdienst buiten haar weten de ouders heeft benaderd. „Ik vind dit niet de juiste weg. Je hoort eerst de gemachtigde te benaderen. Wat kunnen die mensen nou daar zonder advocaat?”
Gonzalez bevestigt dat er dinsdag gesprekken zijn. „Via mijn cliënten ben ik daarvan op de hoogte en ik ben aanwezig. Of ik nu uitgenodigd ben of niet.” De raadsvrouw wil geen verdere kwalificatie over de gang van zaken geven. „De feiten spreken voor zich. Ik hoop vooral op een correct einde.”
NOS 10.06.2019 Staatssecretaris Snel van Financiën komt verder in het nauw door de problemen met de ten onrechte gestopte kinderopvangtoeslag, melden Trouw en RTL Nieuws. Vijf jaar geleden werd die toeslag voor honderden ouders stopgezet en teruggevorderd, waardoor veel gezinnen en sommige opvangorganisaties in de problemen kwamen. Een oplossing is er nog altijd niet.
De Belastingdienst heeft ouders tijdens de Pinksterdagen benaderd voor “persoonlijke gesprekken”, zonder dat daarbij de advocaat van de ouders is geraadpleegd. Die is al jaren bezig met een proces vanwege de onrechtmatige stopzetting van de toeslagen.
Het CDA, de SP en GroenLinks hebben spoedvragen aan Snel gesteld over de gang van zaken en willen antwoord nog voordat de staatssecretaris met de ouders praat. Ze willen dat de ouders alsnog met de advocaat mogen komen, en willen bovendien weten of het klopt dat de Belastingdienst de ouders wel een schadevergoeding wil bieden, maar alleen onder de voorwaarde dat ze een zwijgcontract tekenen. Morgen praat de staatssecretaris met de ouders.
‘Advocaat welkom’
Het ministerie van Financiën liet maandagavond laat in een reactie weten dat de advocaat welkom is bij het gesprek dat de ouders hebben met de staatssecretaris. Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn de ouders tijdens een informatieavond van de Belastingdienst over de fouten rond de kinderopvangtoeslag gevraagd of ze prijs zouden stellen op een gesprek met de staatssecretaris.
Ook ontkent de woordvoerder dat er morgen tijdens het gesprek schadevergoedingen worden aangeboden. Er zouden geen documenten of een zwijgcontract ter ondertekening op tafel komen.
Crisisteam
Op het ministerie van Financiën is volgens Trouw en RTL Nieuws een crisisteam ingesteld om de schade zoveel mogelijk te beperken. CDA, GroenLinks en de SP willen niet alleen antwoord op de spoedvragen, maar ook antwoord op de vijftig Kamervragen die ruim zes weken geleden al over de kwestie zijn gesteld. Uit de antwoorden daarop moet blijken of de staatssecretaris de Tweede Kamer wel goed heeft geïnformeerd.
Er wordt volgens RTL zowel binnen de coalitie als de oppositie betwijfeld of Snel de juiste persoon is om de problemen bij de fiscus op te lossen.
Nepbewijs
De laatste maanden komen RTL en Trouw vaker met onthullingen affaire rond de kinderopvangtoeslag. Zo bleek twee weken geleden dat de dienst nepbewijs gebruikte om een gastouderbureau in Eindhoven en honderden ouders hard aan te pakken.
Ook bleek dat de Autoriteit Persoonsgegevens onderzoekt of de dienst zich in dezelfde zaak schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren. Naar verwachting is nog voor het zomerreces een debat met Snel over het functioneren van de Belastingdienst.
Telegraaf 10.06.2019 Regeringspartij CDA en oppositiepartijen GroenLinks en SP zijn verbolgen over de gang van zaken rond de fiscus en het stopzetten van toeslagen. Zij vragen zich af of de Belastingdienst wel goed omgaat met ouders die de dupe zijn geworden van het beëindigen van toeslagen, en of gesprekken wel op een „nette manier” plaatsvinden.
De drie partijen willen van verantwoordelijk staatssecretaris Menno Snel het naadje van de kous weten na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën waren er al eerder groepsgesprekken met gedupeerden en vinden er ook individuele gesprekken plaats met ouders.
De zegsman spreekt tegen dat dat achter de rug om van de advocaat van de ouders gebeurt, zoals is gemeld. Zij mogen er gewoon iemand bij hebben voor juridische bijstand. Dinsdag later op de middag is er ook nog een gesprek tussen Snel en zo’n twintig ouders.
De ouders vinden dat hun kinderopvangtoeslagen onterecht zijn gestopt. De Belastingdienst is hierover al op de vingers getikt door een reeks instanties.
AD 10.06.2019 De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft tijdens Pinksteren individuele gedupeerde ouders benaderd voor een persoonlijk gesprek met staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Dat gebeurde achter de rug om van de advocaat van die ouders – die al jarenlang procedeert tegen de overheid vanwege de onrechtmatige stopzetting van toeslagen. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
De Kamerleden Omtzigt (CDA), Leijten (SP) en Snels (GroenLinks) eisten maandag in een reeks schriftelijke spoedvragen dat ouders zich alsnog konden laten bijstaan door hun advocaat. Uit die vragen blijkt dat zij vrezen dat Snel probeert de ouders nu snel af te kopen met een schadevergoeding, en dat deze gedupeerden ‘geheimhouding’ krijgen opgelegd. De drie partijen willen voor dinsdag 12.00 uur antwoord van Snel. Dinsdag praat staatssecretaris Snel met gedupeerde ouders.
Regeringspartij CDA en oppositiepartijen GroenLinks en SP zijn verbolgen over de gang van zaken rond de fiscus en het stopzetten van toeslagen. Zij vragen zich af of de Belastingdienst wel goed omgaat met ouders die de dupe zijn geworden van het beëindigen van toeslagen, en of gesprekken wel op een ‘nette manier’ plaatsvinden.
De ouders vinden dat hun kinderopvangtoeslagen onterecht zijn gestopt. De Belastingdienst is hierover al op de vingers getikt door een reeks instanties.
MSN 10.06.2019 De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft tijdens Pinksteren individuele gedupeerde ouders benaderd voor een persoonlijk gesprek met staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
De advocaat van die ouders – die al jarenlang procedeert tegen de overheid vanwege de onrechtmatige stopzetting van toeslagen- werd daarbij door de Belastingdienst bewust gepasseerd. Dit is in strijd met alle regels van het recht.
Geheimhouding
De Kamerleden Omtzigt (CDA), Leijten (SP) en Snels (GroenLinks) eisten vandaag in een reeks schriftelijke spoedvragen dat ouders zich alsnog konden laten bijstaan door hun advocaat. Uit die vragen blijkt dat zij vrezen dat Snel probeert de ouders nu snel af te kopen met een schadevergoeding, en dat deze gedupeerden ‘geheimhouding’ krijgen opgelegd. De drie partijen willen voor morgen 12.00 uur antwoord van Snel. Dinsdag praat staatssecretaris Snel met gedupeerde ouders.
Staatssecretaris Snel kwam in politieke problemen toen RTL Nieuws en Trouw onthulden dat onderzoek werd gedaan naar de vraag of ‘tweede nationaliteit’ een rol speelde in een doorgeschoten, onrechtmatige aanpak van fraude. De problemen voor Snel verergerden toen daarna werd onthuld dat zijn Belastingdienst zelfs rommelde met bewijs. Het dwong Snel tot de instelling van een officieel onderzoek, onder leiding van oud -minister Donner. Over het handelen van de Belastingdienst is al vernietigend geoordeeld door de Nationale Ombudsman, de Raad van State en de Hoge Raad.
Crisisteam
Rond Menno Snel is een ‘crisisteam’ opgezet om de schade voor de staatssecretaris te beperken. CDA, SP en GroenLinks willen nu dat hij op de kortst mogelijke termijn alsnog met een brief komt waarin alle openstaande vragen over de affaire alsnog worden beantwoord. Vrijdag eiste de Kamercommissie Financiën dat de staatssecretaris interne onderzoeken van accountants naar de affaire openbaar maakt. Betwijfeld wordt of Snel de Kamer juist en volledig heeft ingelicht.
Voor de zomervakantie volgt nog een debat, waarin Snel zich moet verantwoorden voor gemaakte fouten. In Den Haag wordt verwacht dat dat niet alleen zal gaan over een oplossing voor gedupeerde ouders, maar ook over de informatievoorziening aan de Kamer. Ook komt de vraag op tafel of Snel de juiste persoon is om te zorgen dat de Belastingdienst op orde komt. Daarover groeit twijfel, in de oppositie, maar ook in coalitiekringen.
Rammelend onderzoek
Een kernprobleem bij de fraudeaanpak van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst was dat er in strijd met alle regels van het recht werd gehandeld. Belangrijke informatie werd stelselmatig achtergehouden, er werd zoals dat hoort geen hoor- en wederhoor gepleegd, en Toeslagen baseerde zich op rammelend onderzoek. Honderden ouders – van wie toeslagen werden stopgezet – kwamen in grote problemen. Het gastouderbureau dat de opvang voor hen regelde ging er ook aan onderdoor, terwijl er geen bewijs was dat dit bureau íets fout had gedaan.
NU 10.06.2019 De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft tijdens Pinksteren individuele gedupeerde ouders benaderd voor een persoonlijk gesprek met staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws.
De fiscus handelt daarmee in strijd met de Algemene wet bestuursrecht. De advocaat van de gedupeerde ouders – die al jarenlang produceert tegen de overheid vanwege de onrechtmatige stopzetting van toeslagen – werd namelijk gepasseerd door de Belastingdienst.
De Kamerleden Omtzigt (CDA), Leijten (SP) en Snels (GroenLinks) eisten maandag in een reeks schriftelijke spoedvragen dat ouders zich alsnog konden laten bijstaan door hun advocaat.
Uit die vragen blijkt dat zij vrezen dat Snel probeert de ouders nu snel af te kopen met een schadevergoeding, en dat deze gedupeerden ‘geheimhouding’ krijgen opgelegd.
De drie partijen willen voor dinsdag 12.00 uur antwoord van Snel. Diezelfde dag praat de staatssecretaris met gedupeerde ouders.
‘Kinderopvangtoeslag met verouderde informatie stopgezet’
De kinderopvangtoeslag van honderden ouders is in 2014 op basis van achterhaalde informatie stopgezet.
Eind mei onthulden Trouwen RTL Nieuws al dat de fiscus kinderopvangtoeslag van honderden ouders op basis van achterhaalde informatie had stopgezet. Een woordvoerder van de belastingdienst gaf toen nog aan dat “de bovenste steen boven moet komen”.
Vijftig Kamervragen van het CDA, SP en GroenLinks over de zaak zouden al zes weken onbeantwoord bij het ministerie liggen. Daaruit moet blijken of Snel de Tweede Kamer wel juist en volledig heeft geïnformeerd. Nog voor het zomerreces wil de Tweede Kamer in debat met Snel over de zaak.
Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt. Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
Eerste kamer kijkt 21.05.2019 naar de Klimaatwet
Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klinken twijfels. Vandaag 21.05.2019 gaat de senaat, zónder Forum voor Democratie, in debat over de initiatiefwet.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast en maakt het thema klimaat daarmee de komende decennia een onderwerp waar kabinetten verplicht mee aan de bak moeten.
Fractievoorzitters en klimaatwoordvoerder van VVD, CDA, D66, CU, PvdA, GL, SP en 50Plus feliciteerden elkaar eind vorig jaar uitgebreid in de Tweede Kamer, maar een aantal van deze partijen heeft in de senaat bedenkingen bij de wet.
Gezichtsverlies
Zo heeft CDA-senator Atsma eerder aangegeven dat hij nog niet enthousiast is. De christendemocraat heeft vooral twijfels over de invloed die het parlement kan uitoefenen op de zogeheten ’klimaatplannen’ die kabinetten volgens de initiatiefwet moeten maken. De SP wil meer invloed voor het parlement.
VVD-senator Klip-Martin heeft in het debat laten weten dat „leden van de fractie sympathie hebben voor het voorstel.” De liberaal suggereerde verdeeldheid door te zeggen dat er „kritische geluiden” zijn in haar fractie.
Vanwege de grote hoeveelheid initiatiefnemers lijkt een meerderheid in de senaat gegarandeerd. Desondanks zou een tegenstem uit eigen gelederen gezichtsverlies betekenen.
Het debat in de Eerste Kamer wordt gevoerd zonder Forum voor Democratie. De partij boekte een grote overwinning bij de recente provinciale verkiezingen met de belofte dat ze er alles aan zouden doen om de Klimaatwet van tafel te krijgen.
Ondanks een verzoek van FvD vond de huidige senaat het niet noodzakelijk om van de planning af te wijken. De stemming is volgende week dinsdag, tijdens de laatste reguliere vergadering van de Eerste Kamer in oude samenstelling.
De VNG wil dat gemeenten meer tijdkrijgen om de eerste versie van hun regionale energiestrategieën op te stellen. Die hoeft dan pas anderhalf jaar (in plaats van een jaar) na inwerkingtreding van het Klimaatakkoord te zijn afgerond. Daarnaast moet er extra geld op tafel komen.
Warmtenetten
Dat schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deze week in een brief aan de leden. Ook moet eerst beter worden geduid hoe gemeenten succesvol warmtenetten kunnen realiseren. Dat probleem speelt vooral in gebieden waar warmtenetten niet rendabel lijken. Het opslaan en distribueren van warmte moet eveneens verder worden onderzocht.
Woonlasten
Verder plaatst de VNG een voorbehoud bij de ambitie om anderhalf miljoen woningen te verduurzamen zonder extra kosten voor de bewoner/eigenaar. De VNG wil het daarvoor gehanteerde begrip ‘woonlastenneutraliteit’ eerst verder uitgewerkt zien.
Proeftuinen
Eerder al vroeg de VNG meer geld van het rijk voor de proeftuinen aardgasvrije wijken (nu 150 miljoen euro), waarin gemeenten experimenteren met het verduurzamen van buurten. Daarover lopen gesprekken. Ook moet er extra geld op tafel komen om de uitvoeringskosten van de energietransitie na 2021 te dekken. De Raad voor Openbaar Bestuur verricht daar op dit moment een eerste, verkennend onderzoek naar.
Gas afkoppelen
Op het verlanglijst van de VNG prijkt ook een uitdrukkelijker bevoegdheid voor gemeenten om wijken van het aardgas te mogen afkoppelen. De gemeentelijke gasaansluitplicht, waar halsstarrige huiseigenaren zich nog steeds op kunnen beroepen, zou op korte termijn moeten worden vervangen door het ruimer te interpreteren warmterecht. Nu is dat alleen voor nieuwbouw het geval. Daar is aansluiting op het gas sinds 1 juli 2018 verboden.
Aardgasvrije wijken
Het klimaatakkoord van Parijs, het Energieakkoord en de Klimaatwet in wording; ontwikkelingen waaruit blijkt dat ecologische, economische en sociale uitdagingen Nederland nu echt dwingen tot het maken van een transitie naar duurzame energie. Deze transitie is enorm: acht miljoen gebouwen in Nederland moeten van het aardgas af, worden geïsoleerd en voorzien van duurzame energie. En dat alles onder regie van de gemeenten.
Nieuwe vormen van energie worden vaker decentraal georganiseerd, burgerparticipatie neemt toe en oplossingen zijn sterk afhankelijk van de lokale situatie. Dit maakt het huidige speelveld complex en vaak gefragmenteerd, maar brengt ook kansen mee voor samenwerking tussen gemeenten en bewoners. Toch zijn de gemeente en bewoners vaak nog niet met elkaar in gesprek.
Inzicht in dit speelveld is van belang, om als gemeente effectief te kunnen acteren in dit proces. Hoe kan uw gemeente haar regierol in dit proces vervullen? En hoe maakt u, passend bij de lokale situatie, hierbij de juiste afwegingen? Denk daarbij aan procesmatige keuzes zoals het betrekken van bewoners en bottom-up initiatieven, gedragen planvorming en het benodigd immaterieel kapitaal.
KplusV heeft een afwegingsmodel ontwikkeld om deze route te bepalen. In dit artikel delen wij op welke manier de gemeente inzicht kan krijgen in het speelveld en op basis daarvan de juiste route kan bepalen. Vervolgens zoomen we in op het betrekken van bewoners en andere initiatieven in deze route. Wij gaan graag met u in gesprek om van gedachten te wisselen over hoe uw gemeente deze route concreet kan invullen.
Het energiecanvas – het complexe speelveld in kaart
Op veel plekken ontstaan ambitieuze plannen en deze plannen komen niet alleen van lokale overheden. Op wijkniveau ontstaan ook veel (bewoners) initiatieven. Veel gemeenten staan daardoor voor de uitdaging om deze initiatieven optimaal te ondersteunen en te verbinden met de transitie opgave. De manier waarop de gemeente dit kan aanpakken is afhankelijk van de lokale situatie. Het canvas helpt om stakeholders in de wijk maximaal te betrekken.
Plannen CO2-heffing GroenLinks en PvdA
Begin juni 2019 komt het kabinet met een uitwerking van de klimaatplannen, met daarin een “verstandige” CO2-heffing. Het is nog onduidelijk hoe die heffing er precies uit gaat zien. De PvdA en GroenLinks vrezen dat de regeling niet streng genoeg is, zeiden ze begin april. Maar volgens minister Wiebes was er nog geen uitgewerkt plan en waren er alleen nog “verkennende gesprekken” gevoerd.
AD 08.05.2019
Gele Hesjes
Premier Rutte heeft een delegatie van de Gele hesjes ontvangen op het Torentje. Ze kwamen met hem praten over problemen in de Nederlandse samenleving. Volgens de protestbeweging zijn er veel voorbeelden uit de praktijk waar het misgaat, door het regeringsbeleid.
Enkele tientallen mensen in gele hesjes hadden zich verzameld op het Plein bij de Tweede Kamer. Een delegatie van vijf mensen mocht uiteindelijk van de politie het Binnenhof op, en bij de premier naar binnen.
Kabinetsplannen
De doorrekeningen zijn belangrijk omdat het kabinet ze wil meenemen bij de overwegingen rond een CO2-taks. De ruim zeshonderd maatregelen uit het vorige maand gepresenteerde voorlopige Klimaatakkoord schieten volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) namelijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen.
Daarop liet het kabinet weten dat er toch een ‘verstandige’ heffing op de uitstoot van het schadelijke CO2 bij grote bedrijven komt. ‘De rekening moet eerlijker verdeeld worden’, aldus premier Mark Rutte vorige maand. In eerste instantie voelde het kabinet niets voor een CO2-taks, maar lag er een regeling met subsidies en boetes voor de industrie op tafel. Die werkt echter onvoldoende, aldus het PBL.
Het doel van het kabinet om in 2030 de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990 wordt wel gehaald met de plannen van GroenLinks en PvdA om de uitstoot van broeikasgassen door de industrie extra te belasten, blijkt uit de woensdag gepubliceerde voorlopige berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Woensdag 24.04.2019 publiceerden zij hun alternatieve plannen
De PvdA denkt in de meest verregaande variant van de CO2-heffing (waarbij alle bedrijven een belasting moeten betalen over de uitstoot die ze veroorzaken) een vermindering van de uitstoot van 13 tot 22 megaton te kunnen bewerkstelligen. ,,Zo worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.’’
GroenLinks denkt zelfs nog meer CO2 te kunnen besparen met een heffing: van 16 tot 24 megaton te kunnen halen, maar dat vereist wel een enorme investering van 6,7 – 7,6 miljard euro tot 2030. Dat geld moet worden besteed om via loonkostensubsidie mensen aan het werk te helpen die hun baan verliezen door de energietransitie. Ook moet er subsidie komen voor innovatieve technologieën.
In het kort;
GroenLinks en PvdA werkten eigen variant CO2-heffing uit
Doel is 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990
CO2-doelen lijken niet haalbaar met plannen van klimaattafels
Kabinet verwacht voor zomervakantie klimaatakkoord te hebben
GroenLinks en de PvdA hadden ieder een eigen variant van een CO2-heffing uitgewerkt en die laten doorrekenen, omdat de partijen de plannen van de zogenoemde klimaattafels voor de industrie te vrijblijvend vonden.
Er is een bonus-boetesysteem uitgewerkt, terwijl de partijen pleiten voor een generieke heffing waarbij de industrie sowieso een vorm van CO2-belasting betaalt.
Aan de klimaattafels zijn door verschillende partijen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden vele plannen bedacht die moeten leiden tot 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Dit is het percentage dat het kabinet zich ten doel heeft gesteld om de opwarming van de aarde af te remmen. Uiteindelijk moeten alle plannen samen tot een klimaatakkoord leiden.
Maar uit de doorrekening bleek dat die CO2-doelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Vooral de industriesector blijft achter. De ruim 14 megaton CO2 die deze sector moet besparen, van de in totaal 49 megaton, wordt niet gehaald.
Rutte belooft plannen PvdA en GroenLinks serieus te bekijken
Het kabinet moet nog een besluit nemen over welke klimaatmaatregelen uiteindelijk worden gebruikt en in het definitieve klimaatakkoord komen. Premier Mark Rutte heeft steeds gezegd serieus naar de plannen van de twee oppositiepartijen te kijken.
Rutte kondigde in maart aan ook te werken aan een CO2-heffing. Maar uit uitgelekte stukken zou blijken dat die heffing een stuk milder is dan de varianten van GroenLinks en PvdA.
Vanwege de CO2-heffing voor de industrie, in welke vorm dan ook, loopt de afronding van het klimaatakkoord vertraging op, zei Rutte. De premier verwacht wel voor de zomervakantie, die op 5 juli begint, klaar te zijn. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er eind vorig jaar een akkoord zou liggen.
Het definitieve klimaatakkoord moet er in juni 2019 liggen
Het gaat Nederland niet lukken om het met Europa afgesproken doel van 14 procent duurzame energie in 2020 te halen. Daarom zal de overheid aanvullende maatregelen moeten nemen, stelt EU-commissaris Miguel Arias Cañete (Klimaatactie en Energie) in een interview met NRC.
Het kabinet verwacht pas begin junizijn pakket klimaatmaatregelen (klimaatakkoord) te presenteren. Aanvankelijk zouden deze maand de definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen.
Wiebes heeft beloofd in april een uitwerking te presenteren van het voorlopige klimaatakkoord dat in december na een jaar lang overleg tussen onder meer de overheid, bedrijven en milieuorganisaties werd gepresenteerd. Het definitieve akkoord moet in juni klaar zijn.
Een woordvoerder van Wiebes laat maandag weten dat het ministerie onderzoek doet naar de mogelijkheden om extra duurzame energie in het buitenland te verwerven. De minister zal de Kamer hier voor de zomer uitsluitsel over geven.
AD 06.04.2019
Onrust bij de VVD-achterban over Klimaatakkoord
De VVD worstelt met haar klimaatstandpunten. Kiezers stapten vanwege ‘te links’ beleid over naar andere partijen, maar ook achtergebleven leden roeren zich, blijkt uit een rondgang. ,,We missen een goed verhaal’’, klinkt het intern.
Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant, blijkt echter dat de zorgen (veel) groter zijn. Een groot deel van de kiezers die overstapten naar Forum voor Democratie deden dat omwille van het klimaatbeleid.
CO2-heffing
De VVD voegde zich met de klimaatwet in een regenboogcoalitie met CDA, D66, ChristenUnie en linkse partijen GroenLinks, PvdA en SP om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Waarschijnlijk eind mei komt het kabinet met maatregelen hoe dat te halen, zei premier Rutte gisteren. Het kabinet heeft er meer tijd voor nodig dan gedacht. Vlak voor de Statenverkiezingen kondigde premier Rutte alvast aan de industrie te willen belasten met een CO2-heffing.
Klimaatspijbelaars boos om vertraging
In een gesprek met minister-president Rutte hebben Klimaatspijbelaars vrijdagmiddag 05.04.2019 uitgehaald naar de premier en minister Wiebes van Klimaat. De scholieren zijn er boos over dat het Klimaatakkoord opnieuw is vertraagd. Op 24 mei gaan ze weer staken.
De Haagse scholieren van de actiebeweging Youth for Climate mochten vandaag voor de tweede keerin gesprek met Rutte en Wiebes, dit keer op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag. In februari waren de klimaatspijbelaars al eens te gast in het Torentje van de minister-president.
Een paar uur vóór de bijeenkomst maakte Rutte bekend dat het definitieve Klimaatakkoord een paar weken vertraging oploopt. ,,Dit is wel een tendens’’, zegt scholier Pieter Lossie (17). ,,Direct bij het begin van het gesprek hebben we gezegd dat we hier boos over zijn. Het kabinet roept constant dat er draagvlak nodig is voor de klimaatmaatregelen. Maar op het moment dat je dingen uitstelt en politieke spelletjes gaat spelen, zorg je juist dat draagvlak verloren gaat.’’
Vertraging Klimaatakkoord
Premier Rutte begrijpt niet waarom GroenLinks-leider Klaver zich de afgelopen dagen verontwaardigd en woedend heeft uitgelaten over de CO2-heffing van het kabinet. “De man is helemaal in paniek over niets”, zei Rutte op zijn wekelijkse persconferentie.
De uitwerking van het klimaatakkoord laat waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog deze maand met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Vooral een CO2-belasting voor de zware industrie blijkt „technisch ongelofelijk complex.” Het kabinet heeft al besloten dat zo’n heffing er moet komen, omdat anders de industrie vrijwel zeker niet de gevraagde bijdrage zal leveren aan de vermindering van de uitstoot. Maar de belasting mag bedrijven niet de grens over jagen.
Het kabinet heeft nog geen uitgewerkt plan voor het belasten van Nederlandse bedrijven voor de uitstoot van CO2. Het kabinet is nog bezig met “verkennende gesprekken” met verschillende organisaties en wacht nog op bepaalde doorrekeningen.
Minister Wiebes liet gisteren in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen. Minister Wiebes reageert in deze brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Twee randvoorwaarden
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart 2019 bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
Problemen vanwege de CO-2 belasting
De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
FvD
Forum voor Democratie heeft in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat is geïnstalleerd.
In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
De Klimaatwet is al aangenomen in de Tweede Kamer, maar moet nog door de Eerste Kamer. De senaat bepaalde juist onlangs dat de Klimaatwet op 14 mei 2019 zal worden behandeld. De nieuwe Eerste Kamer komt pas voor het eerst bijeen op 11 juni 2019. Het is normaal dat de Eerste Kamer juist zoveel mogelijk lopende wetsontwerpen nog in de oude samenstelling behandelt.
50plus
En 50Plus is er nog niet uit of de seniorenpartij eind mei in de Eerste Kamer tegen de klimaatwet zal stemmen. Eerder steunde de partij de veelbesproken initiatiefwet wél met overtuiging in de Tweede Kamer.
Volgens Eerste Kamerlid Jan Nagel zullen de twee Senatoren van 50Plus pas na de behandeling van de klimaatwet beslissen of ze de initiatiefwet steunen, laat hij telefonisch aan deze krant weten.
Het besluit van de 50Plus-Senatoren heeft hoe dan ook geen grote gevolgen; het plan van de overgebleven zeven Kamerfracties zal in de Senaat een ruime meerderheid halen.
Tegen
Opmerkelijk genoeg suggereerde fractieleider Henk Krol vanmorgen in de Volkskrant nog dat 50Plus overweegt in de Eerste Kamer tégen de klimaatwet te stemmen. Hij sprak in de krant van een ‘heel duidelijk’ signaal door de kiezers, dat een tegenstem van de seniorenpartij zou rechtvaardigen.
Klimaatwet
De klimaatwet is oorspronkelijk ingediend door GroenLinks, PvdA, SP, D66, ChristenUnie, VVD en CDA. Later kwam 50Plus daarbij. In de wet wordt vastgelegd hoe het Nederlandse klimaatbeleid invulling geeft aan het akkoord van Parijs.
Telegraaf 28.03.2019
Vertraging definitief klimaatakkoord
Een definitief klimaatakkoord, ondertekend en goedgekeurd door het parlement en kabinet, zal volgens Ed Nijpels pas in juni 2019 van dit jaar klaar zijn. Aanvankelijk werd gerekend op december vorig jaar. De industrie moet nog veel werk verzetten.
Dat zei zei Nijpels, de voorzitter van het overlegorgaan dat de conceptklimaatplannen bedacht, woensdag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Uit doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat het doel van 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met alle conceptvoorstellen waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Telegraaf 20.03.2019
Herberekening energierekening PBL
Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Peiling 19.03.2019
Nederlanders zijn iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet, blijkt dinsdag uit onderzoek door I&O Research in opdracht van het AD.
33 procent van de respondenten oordeelt positief over het vorige week door premier Mark Rutte aangekondigde klimaatbeleid. 27 procent van de ondervraagden is negatief over de plannen.
Drie weken geleden was nog ruim een kwart van de Nederlanders positief en een derde negatief over het beleid.
Nederlanders zijn vooral tevreden over het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren. Ruim 76 procent is daar tevreden mee.
‘VVD-achterban waardeert leiderschap Rutte’
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers scoort goed: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. GroenLinks wordt gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen, op de voet gevolgd door D66.
Peiling 17.03.2019
De nieuwe klimaatdeal waar het kabinet en de coalitiepartijen de afgelopen week mee kwamen wordt door Nederlanders gezien als verkiezingsstunt. Meer dan 70 procent van de bevolking denkt dat de ommezwaai gebeurde, omdat de Statenverkiezingen op stapel staan. Dat blijkt uit een peiling van Maurice de Hond.
AD 15.03.2019
In de deal kondigden premier Rutte en minister Wiebes (Economische Zaken) aan dat ze bedrijven een hogere CO2-belasting willen laten betalen en dat de overheidsbelasting op de energierekening omlaag gaat. Daarnaast moeten sommige autoplannen van tafel.
AD 19.03.2019
Het gaat om het extra verhogen van de motorrijtuigenbelasting en een nieuwe klimaattaks op autobezit. Een verhoging van accijns op diesel en benzine zit nog wel in het vat, evenals een andere klimaattaks van 350 euro die moet worden betaald bij het kopen van een nieuwe auto.
De groene plannen werden eerder geopperd in het concept-klimaatakkoord waar het kabinet en de coalitiepartijen al maanden op kauwen. Sommige van die plannen willen VVD, CDA, D66 en CU dus aanpassen. Maar hoe ze dat precies willen gaan doen, vertellen ze pas na de verkiezingen.
De Tweede Kamer debatteert toch nog over de uitkomsten van de doorrekeningen van het concept –klimaatmaatakkoord. Een voorstel daartoe van GroenLinks-voorman Jesse Klaver kan rekenen op steun van niet alleen de voltallige oppositie, maar ook de coalitiepartijen.
Strikt genomen debatteert de Kamer vanavond over de doorrekening van het concept-Klimaatakkoord. Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de plannen in het concept-Klimaatakkoord waarschijnlijk onvoldoende zijn om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Daar kwam bovenop dat vooral Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen de rekening betalen.
De oppositie reageerde woest, maar slechts een paar uur later kondigde premier Rutte aan dat de energienota alsnog naar beneden gaat, en dat er een CO2-heffing komt voor de industrie, een wens van van onder meer GroenLinks, SP en PvdA. Die draai verandert het speelveld aanzienlijk en maakt, met de verkiezingen voor de deur, van het debat vanavond ook meer een verkiezingsdebat.
Daarbij speelt mee dat het kabinet inmiddels heeft gereageerd op de doorrekening en de oorspronkelijke plannen heeft aangepast: premier Rutte kondigde gisteren onder meer aan dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat en dat er toch een CO2-heffing komt voor bedrijven. De coalitie zag daarom nu geen reden meer een Kamerdebat uit te stellen tot na de verkiezingen van volgende week.
Klimaatdraai Rutte 3
Wat gaat Nederland uiteindelijk doen om in 2030 bijna de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990? Gaan we dat doel halen? Wat gaat het kosten? En wie gaat dat betalen?
Die vragen stonden vandaag opnieuw centraal in politiek Den Haag. Daar presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving de doorrekeningen van 128 maatregelen uit het Klimaatakkoord dat in december werd gesloten.
En de antwoorden op de drie laatste vragen? Haalbaarheid: waarschijnlijk niet. Kosten: 1,6-1,9 miljard euro per jaar. Verdeling: fifty-fifty tussen huishoudens en het bedrijfsleven.
Het CPB rekende bovendien uit dat door de klimaatplannen vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering erop achteruitgaan.
Kabinet maakt ommezwaai
Premier Rutte en Klimaatminister Wiebes kwamen in reactie op die berekeningen meteen met een aantal aanpassingen. Ze willen daarbij tegemoetkomen aan de veelgehoorde kritiek dat bedrijven te weinig bijdragen aan het verminderen van de CO2-uitstoot en huishoudens te veel.
De snelle ommezwaai van het kabinet kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven.”
De belangrijkste aanpassingen van het kabinet:
verlaging van de energiebelasting voor burgers vanaf 2020
“verstandige” CO2-heffing voor bedrijven
voorkomen “oversubsidiëring” van nieuwe elektrische auto’s
meer “ondersteuning” van de tweedehandsmarkt elektrische auto’s
geplande verhoging van vaste lasten voor benzine-/ dieselrijders gaat niet door
landbouw levert een “grotere bijdrage” in ruil voor extra geld
er komt minder CO2-opslag
Dit alles moet volgens Rutte leiden tot een “eerlijke verdeling”. Huishoudens nemen straks een derde van de lasten voor hun rekening, bedrijven twee derde.
Belangrijk daarbij is om te vermelden dat het CPB ook verwacht dat bedrijven 80 procent van de extra kosten die ze straks moeten maken, zullen afwentelen op de consument. Producten en diensten worden dus sowieso duurder.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Toch zijn de reacties in de politiek en van milieuorganisaties en vakbond FNV over het algemeen positief. “We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden”, zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV.
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat de plannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. Ze zeggen verder benieuwd te zijn hoe de CO2-heffing er precies uit komt te zien.
Maar wat alle maatregelen uiteindelijk gaan kosten, zal pas eind april blijken. Het kabinet laat zijn nieuwe voorstellen nu opnieuw doorrekenen en komt dan over anderhalve maand met definitieve klimaatplannen.
Politiek verslaggevers Marleen de Rooy en Ron Fresen geven in onderstaande video antwoord op vragen over het klimaatakkoord:
Woensdagmiddag 13.03.2019 worden de Doorrekening van de klimaatplannen gepubliceerd. Worden de CO2-doelen gehaald? Wat gaat het kosten? Wie krijgt de rekening? Een stortvloed aan cijfers en tabellen moet duidelijkheid bieden aan de kiezers, want het klimaat is hot in aanloop naar de Provinciale Verkiezingen.
Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geven woensdagmiddag om 13.15 uur in twee lijvige rapporten antwoorden op de drie genoemde vragen.
Deze drie centrale vragen hebben allemaal betrekking op dat ene doel in 2030: 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990.
Peiling vertrouwen
Het gesprek over klimaatmaatregelenmet de burger komt vanzelf. Dat stelt premier Mark Rutte in reactie op de peiling van Ipsos. Het onderzoeksbureau peilde dat een meerderheid van de Nederlanders meer betrokken wil worden bij het formuleren van maatregelen tegen klimaatverandering.
Metro 11.03.2019
Bovendien maakt de helft van de burgers zich zorgen over de financiële effecten van voorgenomen groene plannen. Slechts één op de acht burgers vindt dat er voldoende rekening wordt gehouden met de eventuele effecten op zijn portemonnee.
AD 09.03.2019
Peiling 10.03.2019
Regeringspartijen VVD, CDA en D66 verliezen volgens de jongste peiling van Maurice de Hond ruim 40 procent van hun kiezers. Omdat de meeste landelijke partijen hun eigen kiezers minder goed aan zich binden, tekent zich ook in de aanloop naar de Provinciale-Statenverkiezingen op 20 maart een verdere opkomst van de lokale en regionale partijen af, aldus De Hond.
Zij lijken daarin 3 procent van de stemmen te gaan halen. De Hond zag alleen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in 2002 bij zoveel partijen zulke lage cijfers van kiezers die aangeven hun partij trouw te blijven.
De VVD blijft met 23 zetels de grootste partij, gevolgd door Forum voor Democratie (FVD) met negentien zetels. Samen met de PVV is FVD op dit moment goed 23 procent van de stemmen.
De lokale en regionale partijen organiseren zich ook landelijk (in de Onafhankelijke SenaatsFractie en de hervormingsbeweging Code Oranje) voor de Eerste Kamerverkiezingen. De verwachte 3 procent zou omgezet kunnen worden in twee zetels in de Eerste Kamer.
Peiling 28.02.2019
Bijna één op de drie kiezers wil het kabinet-Rutte III op 20 maart bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten straffen voor het gevoerde beleid. Dat blijkt uit de nieuwste peiling van onderzoeksbureau I&O.
Voornamelijk kiezers van de PVV (76 procent) en Forum voor Democratie (75 procent) willen de aankomende stembusgang gebruiken om af te rekenen met het huidige kabinet, blijkt uit de rondgang
Een kwart van de kiezers wil met zijn of haar stem het kabinet juist steunen. Dit zijn voornamelijk kiezers van de coalitiepartijen: VVD (82 procent), CDA (70 procent), D66 (52 procent) en ChristenUnie (50 procent). De helft van alle kiezers ‘laat helemaal niet meewegen of de coalitie wel of geen meerderheid houdt in de Eerste Kamer’.
AD 07.03.2019
Meer onvrede
De algehele onvrede over Rutte III is in de afgelopen maand verder toegenomen, blijkt ook uit de peiling. Het aandeel kiezers dat ontevreden is, is gegroeid van 59 procent in januari naar 63 procent nu. Aan de andere kant is het aandeel tevreden kiezers met vier procentpunt afgenomen tot 33 procent.
De onjuiste berekeningen over de energiekosten maken veel kiezers boos. Zowel door het geven van onjuiste informatie op zich, maar ook vanwege de extra kosten die een hogere energierekening met zich mee zal brengen.
Kiezers zijn sowieso van mening dat het kabinet te veel fouten maakt en daar te gemakkelijk mee wegkomt. Ook valt het verwijt te horen dat de lasten (bijvoorbeeld van het klimaatbeleid) te veel bij de gewone burger worden gelegd.
Peiling 27.2.2019
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zouden gezamenlijk 29 zetels halen. Klik hier voor de peiling in detail. Nu bezetten deze partijen samen nog 38 zetels in de senaat. Het verlies komt vooral bij CDA (5 zetels minder vergeleken met het huidige zetelaantal in de Eerste Kamer) en D66 (-4) vandaan.
ChristenUnie en VVD blijven, zoals het er nu naar uitziet, stabiel en staan op respectievelijk een plus en een min van 1 zetel vergeleken met de zetel aantallen die beide partijen nu hebben in de Eerste Kamer.
In de Peilingwijzer van eerder deze maand stond Rutte 3 al onverminderd op een fors verlies. De VVD handhaaft zich vier weken voor de Provinciale Statenverkiezingen weliswaar als grootste, maar doet dat wel met omgerekend 7 zetels minder. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van alle beschikbare peilingen voor de Tweede Kamer, staat de partij tussen de 24 en 28 zetels.
Ook het CDA (van 19 nu naar 11 tot 13) en D66 (van 19 naar 10 tot 12) leveren flink in. De enige regeringspartij die een plus boekt is de ChristenUnie, van 5 naar 6 tot 8. In totaal zou de coalitie daarmee tussen de 18 en 21 zetels verliezen.
Steun voor coalitie op dieptepunt
Als het aan de Nederlandse kiezer ligt, houdt de huidige coalitie op dit moment slechts 47 zetels over in de Tweede Kamer. Dat is het laagste aantal sinds het aantreden van de regering. Dat meldt opiniepeilerMaurice de Hond.
Het gegoochel met de energiekosten heeft de regeringspartijen geen goed gedaan. 60 procent van de ondervraagden denkt dat de stijging van de energiekosten opzettelijk te laag is ingeschat. Ruim 60 procent vindt dat de regering dit moet rechttrekken door de energiebelasting te verlagen.
Vorig jaar rond Oud en Nieuw waren de verwachtingen nog vrij hoog gespannen. Na maanden onderhandelen zat er eindelijk een nieuw kabinet, met daarin veel nieuwe gezichten. Het oogde fris en veelbelovend.
“Het wordt het jaar van de waarheid. Want de grote ‘verbouwingen’ die het kabinet nog op zijn lijstje heeft staan, moeten dan hun beslag krijgen.”
Het gaat dan vooral om verbouwingen die vorig jaar niet zijn gelukt en als hoofdpijndossiers op tafel zijn blijven liggen.
Welke onderwerpen zijn blijven liggen?
– Betere positie zzp’ers. Het kabinet slaagde er in 2018 niet in met een plan te komen om de lage tarieven en schijnzelfstandigheid van zelfstandigen aan te pakken. En om voor zzp’ers een betere arbeidsongeschiktheidsverzekering en een goede pensioenopbouw te regelen. Er werd een onderzoek ingesteld dat in 2019 uitkomst moet bieden.
– Besluit over de opening van Lelystad Airport om vakantievluchten van Schiphol over te nemen. De opening is al twee keer uitgesteld en nog steeds is het onzeker of het in 2020 wel gaat lukken. “Het wordt steeds ingewikkelder“, zei minister Van Nieuwenhuizen onlangs.
– Een nieuw pensioenstelsel. In november 2018 klapte het overleg tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet over een pensioenstelsel voor de toekomst. De verwachting is dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelf met een nieuw voorstel komt.
– Het ontwerp-klimaatakkoord, dat op 21 december 2018is gepresenteerd. Na doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau zal het kabinet bekijken welke voorstellen voor CO2-reductie het overneemt. Belangrijke vraag daarbij is of de maatregelen niet te veel op de koopkracht van de burger drukken.
Telegraaf 21.02.2019
Van Vertrouwen naar Wantrouwen
Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen. Het wantrouwen in het kabinet groeit. En inmiddels gaan mensen in gele hesjes en met anti-Rutte-slogansde straat op. En op de sociale media regent het grieven over een regering die wel oog zou hebben voor multinationals, maar ondertussen de energierekening en de btw op de dagelijkse boodschappen verhoogt.
Telegraaf 20.02.2019
In september 2018 meldde Elsevier Weekblad al dat de energierekening dit jaar fors hogeruitvalt en burgers uiteindelijk opdraaien voor de verduurzamingsrekening. In plaats van de grootverbruikers industrie en landbouw krijgen burgers en kleine bedrijven de rekening gepresenteerd. Dit komt door vrijstellingen voor de industrie en doordat de belasting lager wordt naarmate het verbruik omhoog gaat.
Huishoudboekje
Het consumentenvertrouwen is voor het eerst sinds vier jaar onder nulgezakt. Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen.
Telegraaf 20.02.2019
Het wantrouwen in het kabinet groeit. Voor in het eerst in vier jaar tijd zijn consumenten negatief over hun eigen huishoudboekje en het economisch klimaat. De fors hogere energierekening en de btw-verhoging hakken er hard in.
AD 20.02.2019
In Nederland betaal je veel meer voor stroom en gas dan in de meeste andere Europese landen. Dat concludeert www.Energievergelijk.nl. Het is olie op het vuur, nadat bekend werd dat Nederlanders dit jaar honderden euro’s meer kwijt zijn aan gas en elektra dan eerder.
Telegraaf 23.02.2019
Volgens de analyse die is gebaseerd op de Household Energy Price Index liggen de prijzen voor elektra in ons land 28 procenthoger dan gemiddeld in Europa, maar gas is relatief nog duurder. “Dat hebben Nederlandse huishoudens vooral te danken aan de hoge belastingen’’, aldus Koen Kuijper van http://www.Energievergelijk.nl.
AD 21.02.2019
“53 procent van onze totale gasrekening bestaat uit energiebelasting en btw. In geen enkel ander Europees land is dit aandeel zo groot.”
De afgelopen weken gaat het in veel huishouders over bijna niets anders meer: alles is duurder maar de inkomsten zijn niet of nauwelijks gestegen. Zo is de energierekening flink omhoog gegaan, zijn de dagelijkse boodschappen prijziger geworden en is bij velen het eerste loonstrookje van het nieuwe jaar ondanks de beloftes toch tegengevallen.
Mensen merken het al met al in de portemonnee en dáár heeft het consumentenvertrouwen direct onder te lijden, zo bewijst het nieuwste consumentencijfer van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS). Deze maand komt het vertrouwen uit op -2, het laagste peil sinds vier jaar. Een duidelijke omslag, erkent CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Er zijn nu meer mensen negatief dan positief.
Uiteindelijk blijken Nederlanders dit jaar dus fors meer voor gas en licht te moeten gaan betalen dan het kabinet claimde, bleek dit weekend uit berekening van het CBS. Een gemiddeld huishouden is bijna 2100 euro kwijt: 334 euro meer dan vorig jaar. Het kabinet deed de stijging eerst af als onzin, maar gaf daarna aan deze krant toe dat er achterhaalde cijfers zijn gebruikt bij het voorspellen van de energieverhoging, waardoor die lager uitkwam.
Vragen over het Planbureau
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) moest direct in de Kamer tekst en uitleg geven over de blunder. De Kamer heeft ook flinke twijfels over de vraag of het Planbureau wel in staat is om het Klimaatakkoord goed door te rekenen.
Het Planbureau doet daarom in een verklaring uitgebreid uit de doeken wat de verschillende overwegingen waren bij het gebruik van de oude cijfers. Zo was het in 2018 ‘onmogelijk en weinig zinvol’ om aan nieuwe cijfers te werken terwijl het Klimaatakkoord nog in de maak was.
‘Ten tweede was de beschikbare capaciteit geheel nodig om de analyses ten behoeve van het Klimaatakkoord te maken’, is te lezen. Alle betrokken partijen, inclusief de ministeries, stemden daarmee in, benadrukt het PBL.
CDA vertrouwt niet op berekeningen planbureau elektrische auto’s
Gisteren waren cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ook het middelpunt van discussie. De energierekening valt dit jaar veel hoger uit dan verwacht, en ook veel hoger dan het kabinet had voorgespiegeld.
De inschattingen van het PBL bleken oud te zijn. Ze kwamen uit de Nationale Energieverkenning(NEV) 2017. Het planbureau had door de drukte rond het concept-Klimaatakkoord geen tijd gehad in 2018nieuwe berekeningen te maken.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft het PBL gisteren alsnog opdracht gegeven om de Energieverkenning bij te werken, zodat het kabinet een betere inschatting kan maken van de gevolgen. Wiebes verklaarde eerder al dat het kabinet duidelijker had moeten zeggen dat de inschattingen voor de energienota van 2019 waren gebaseerd op cijfers van meer dan een jaar oud.
Het Centraal Planbureau (CPB) bekijkt op dit moment of de koopkrachtplaatjes die het kabinet met Prinsjesdag bekendmaakte bijgesteld moeten worden vanwege de enorme stijging van de energieprijzen. Samen met de bijgestelde koopkrachtplaatjes van het Centraal Planbureau zijn dit voor het kabinet belangrijke cijfers om dit jaar het beleid op te baseren.
Klimaatakkoord
Maar de vraag is of Wiebes die nieuwe cijfers gaat krijgen. Want de tientallen rekenmeesters van het PBL en het Centraal Planbureau werken nog steeds hard aan de doorrekeningen van het klimaatakkoord. Aan de NOS laat het PBL weten hierbij toch weer uit te gaan van de cijfers uit de NEV 2017.
Volgens een woordvoerder moet dat geen problemen opleveren. “Dat die cijfers oud zijn is maar relatief, want het klimaatakkoord gaat over de periode tot 2030. Schommelingen in de huidige energieprijzen hebben niet veel effect op het beleid in 2030.” De berekeningen zijn een week voor de verkiezingen klaar en gaan naar verwachting tot veel politieke discussie leiden.
Vragen vanuit de Tweede Kamer
De Tweede Kamer wilde namelijk weten hoe het kan dat het kabinet herhaaldelijk heeft verkondigd dat het met stijging van de energierekening niet zo’n vaart zou lopen. ,,Laten we mensen niet bang maken’’, zei staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat notabene nog afgelopen december 2018 in de Tweede Kamer.
,,Kwalijk’’, zegt PvdA-Kamerlid William Moorlag. ,,Het kabinet gebruikt totaal andere cijfers dan waar het CBS nu mee op de proppen komt. Dat kan gewoon niet. Dit ondermijnt het vertrouwen van burgers in de overheid. Het lijkt wel of de koopkrachtplaatjes zijn gebaseerd op modellen die door Hans Klok zijn ontworpen.’’
Ook regeringspartij VVD is kritisch. ,,Ik heb hier zelf ook vragen bij en wil graag weten waar dit verschil vandaan komt en hoe het te verklaren is’’, zegt VVD’er Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Volgens GroenLinks verergert het kabinet de zorgen over klimaatbeleid. ,,Dit soort onvoorzichtige voorspellingen werkt contraproductief’’, stelt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee.
NU 22.05.2019 Vooral het CDA in de Eerste Kamer is kritisch op de Klimaatwet van GroenLinks en PvdA, die de christendemocratische partij als een van de acht partijen in de Tweede Kamer heeft medeondertekend.
Dat bleek dinsdag tijdens de behandeling van de Klimaatwet, die in 2016 is ontworpen door GroenLinks en PvdA en later steun kreeg van VVD, CDA, D66, ChristenUnie, SP en 50PLUS.
Het voorstel wordt zo breed gesteund, dat de wet het bij de stemmingen volgende week toch wel zal halen, maar toch hadden de christendemocraten dinsdag kritiek.
CDA-senator Joop Atsma hamerde er in het debat met de acht initiatiefnemers en minister Eric Wiebes (Klimaat) op dat burgers en bedrijven behoefte hebben aan voorspelbaar en helder overheidsbeleid.
Die elementen mist Atsma. Zo regelt de Klimaatwet dat het kabinet elk jaar een klimaatbegroting opstelt. Daarbij wordt iedere vijf jaar, met een doorkijk naar tien jaar, een klimaatplan opgesteld. “Wat is de stip op de horizon? Welke garanties van voorspelbaarheid zijn er?”, vraagt Atsma zich af.
CDA twijfelt of er voldoendetoewijding is
Ook twijfelt Atsma aan de toewijding van de indieners, omdat er gaandeweg concessies zijn gedaan om zoveel mogelijk partijen mee te krijgen. Zo werd het doel voor CO2-reductie al in een vroeg stadium verlaagd van 55 naar 49 procent in 2030. Verder zijn de doelen juridisch niet afdwingbaar, waardoor er geen harde eisen in de wet komen te staan. De CDA’er vroeg zich daarom af of er wel “commitment” is na zoveel compromissen.
Jesse Klaver (GroenLinks), die de Klimaatwet als eerste indiener in de senaat verdedigde, gaf ruiterlijk toe dat hij niet helemaal zijn zin heeft gekregen. Maar hij verzekerde de CDA-senator dat de toewijding bij de partijen groot is. “Dit is de intentie die wij allemaal hebben en ik hoop dat we die heel lang vasthouden”, zei Klaver.
Hij benadrukte dat de wet een kader vormt. Een routekaart waarop de doelen staan, zoals 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 en 95 procent minder in 2050. De inhoud moet komen uit het nog op te stellen klimaatakkoord.
Het CDA en VVD zijn binnen de coalitie met D66 en ChristenUnie duidelijk het meest kritisch als de klimaatplannen ter sprake komen. De partijen vrezen vooral voor hoge energierekeningen bij huishoudens en een ongelijk speelveld voor het bedrijfsleven. Toch zijn het CDA en VVD in de formatie akkoord gegaan met de klimaatambities van dit kabinet.
De partijen zullen volgende week naar alle waarschijnlijkheid dan ook instemmen met de Klimaatwet. Want hoewel Atsma zich dinsdag opwierp als een van de grootste criticasters, wekte hij niet de indruk dat het CDA de wet niet zou gaan steunen.
PVV, PvdD en SGP zullen tegenstemmen
De PVV, Partij voor de Dieren (PvdD) en SGP zullen dat in ieder geval niet doen, lieten de senatoren weten. De partijen steunden de wet in de Tweede Kamer al niet en zijn in de tussentijd niet van gedachten veranderd.
De PVV twijfelt aan de invloed van de mens op de klimaatverandering en aan de haalbaarheid en betaalbaarheid van de plannen. Voor de PvdD gaan de maatregelen juist niet ver genoeg. De SGP heeft vooral bezwaar tegen het gebrek aan juridische afdwingbaarheid.
50PLUS-leider Henk Krol zinspeelde er in april nog op dat de senaatsfractie tegen zou stemmen, ondanks de handtekening die de partij zelf onder de wet had gezet. De uitkomst van de Provinciale Statenverkiezingen met het klimaatsceptische FVD als grote winnaar zou dat rechtvaardigen, vond Krol. Maar 50PLUS-senator Jan Nagel was tijdens het debat een stuk minder stellig.
NOS 22.05.2019 Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen euro extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt.
Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Tweedehands elektrische auto
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
Geld vrijmaken voor klimaat ligt politiek erg gevoelig, ook binnen de coalitie. D66 en de CU willen de ambitie van ‘het groenste kabinet ooit’ waarmaken, terwijl VVD en CDA terughoudender zijn.
Is het veel?
Dit bedrag is nog niet voldoende om de plannen uit het concept-klimaatakkoord helemaal uit te voeren. Daar is meer voor nodig. Het Planbureau voor de Leefomgeving berekende begin dit jaar dat de kosten van het klimaatakkoord zullen oplopen tot 1,6 à 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat geld komt deels van overheid en deels van de burgers.
De Voorjaarsnota wordt deze maand nog besproken in de ministerraad. Eerder lekte al uit dat het kabinet ook honderden miljoenen extra uittrekt voor de jeugdzorg en defensie. In veel gevallen komt dat extra geld vrij omdat het kabinet meevallers heeft op andere begrotingen.
Dit jaar gaat er nog eens eenmalig 400 miljoen euro van het kabinet naar groene plannen.Ⓒ ANP
Telegraaf 22.05.2019 Het kabinet trekt honderden miljoenen euro’s extra uit voor klimaatbeleid. Dit jaar gaat er eenmalig nog eens 400 miljoen van het kabinet naar groene plannen.
Dat staat in de Voorjaarsnota van het kabinet, zo bevestigen bronnen na berichtgeving van de NOS. Jaarlijks komt er circa 110 miljoen euro extra beschikbaar voor groen beleid.
Deze grote bedragen komen nog eens bovenop het half miljard dat het kabinet eind vorig jaar al extra reserveerde voor duurzame plannen. Dat is vooral bedoeld om de uitstoot versneld omlaag te brengen, wat het kabinet na juridische druk van actiegroep Urgenda moet doen.
Naar verluidt wordt het geld gestoken in een fonds waarmee huizenbezitters hun woning duurzamer kunnen maken. Ook wordt er geld gereserveerd om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te bevorderen.
AD 22.05.2019 Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen euro extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt. Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
Een deel van het bedrag gaat naar een warmtefonds. Dat is een fonds waar huizenbezitters aanspraak op kunnen maken als ze hun woning duurzamer willen maken. Daarnaast wordt het extra geld gebruikt om de aanschaf van tweedehands elektrische auto’s te stimuleren en woonwijken van het gas af te krijgen. Welke bedragen naar de afzonderlijke doelen gaan is nog niet duidelijk.
Eerder had het kabinet al bekendgemaakt eenmalig 500 miljoen euro vrij te maken om het vonnis in de Urgendazaak na te komen. Ook is in het regeerakkoord al afgesproken dat er jaarlijks 300 miljoen naar het klimaat gaat. Het geld uit de voorjaarsnota komt daar dus nog eens bovenop.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast.
Telegraaf 21.05.2019 Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klinken twijfels. Vandaag gaat de senaat, zónder Forum voor Democratie, in debat over de initiatiefwet.
De Klimaatwet legt CO2-doelstellingen tot 2050 vast en maakt het thema klimaat daarmee de komende decennia een onderwerp waar kabinetten verplicht mee aan de bak moeten.
Fractievoorzitters en klimaatwoordvoerder van VVD, CDA, D66, CU, PvdA, GL, SP en 50Plus feliciteerden elkaar eind vorig jaar uitgebreid in de Tweede Kamer, maar een aantal van deze partijen heeft in de senaat bedenkingen bij de wet.
Gezichtsverlies
Zo heeft CDA-senator Atsma eerder aangegeven dat hij nog niet enthousiast is. De christendemocraat heeft vooral twijfels over de invloed die het parlement kan uitoefenen op de zogeheten ’klimaatplannen’ die kabinetten volgens de initiatiefwet moeten maken. De SP wil meer invloed voor het parlement.
VVD-senator Klip-Martin heeft in het debat laten weten dat „leden van de fractie sympathie hebben voor het voorstel.” De liberaal suggereerde verdeeldheid door te zeggen dat er „kritische geluiden” zijn in haar fractie.
Vanwege de grote hoeveelheid initiatiefnemers lijkt een meerderheid in de senaat gegarandeerd. Desondanks zou een tegenstem uit eigen gelederen gezichtsverlies betekenen.
Het debat in de Eerste Kamer wordt gevoerd zonder Forum voor Democratie. De partij boekte een grote overwinning bij de recente provinciale verkiezingen met de belofte dat ze er alles aan zouden doen om de Klimaatwet van tafel te krijgen. Ondanks een verzoek van FvD vond de huidige senaat het niet noodzakelijk om van de planning af te wijken. De stemming is volgende week dinsdag, tijdens de laatste reguliere vergadering van de Eerste Kamer in oude samenstelling.
Luchtfietserij
PVV-senator Van Strien kwam dinsdag als eerste aan het woord. „Luchtfietserij”, noemde hij de initiatiefwet „De gevolgen zijn niet te overzien. Wij willen dat u gewoon vlees kunt blijven eten, zo lang kunt douchen als u wilt en auto kunt blijven rijden. Deze klimaatwet moet zo snel mogelijk door de shredder.”
D66 en ChristenUnie zijn wel enthousiast. „Er is daadkracht nodig”, zei D66-senator Pijlman. „Ons land is een Deltaland, zestig procent van ons land is extreem gevoelig voor overstromingen. Klimaatverandering betekent voor ons land een extra uitdaging.” GroenLinks-senator Binnema jubelde zelfs over een „historisch moment.”
Schalk, Eerste Kamerlid voor de SGP, kwam met technische kritiek op de wet: „Er is niet eens een begin van een deugdelijke financiële dekking.” Ook stelde hij dat bij de burger ’doorgeschoten klimaatmaatregelen niet gewenst zijn’. Volgens hem is de verkiezingsoverwinning van Forum daar een bewijs van.
BB 10.05.2019 De VNG wil dat gemeenten meer tijd krijgen om de eerste versie van hun regionale energiestrategie op te stellen. Die hoeft dan pas anderhalf jaar (in plaats van een jaar) na inwerkingtreding van het Klimaatakkoord te zijn afgerond. Daarnaast moet er extra geld op tafel komen.
Warmtenetten
Dat schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deze week in een brief aan de leden. Ook moet eerst beter worden geduid hoe gemeenten succesvol warmtenetten kunnen realiseren. Dat probleem speelt vooral in gebieden waar warmtenetten niet rendabel lijken. Het opslaan en distribueren van warmte moet eveneens verder worden onderzocht.
Woonlasten
Verder plaatst de VNG een voorbehoud bij de ambitie om anderhalf miljoen woningen te verduurzamen zonder extra kosten voor de bewoner/eigenaar. De VNG wil het daarvoor gehanteerde begrip ‘woonlastenneutraliteit’ eerst verder uitgewerkt zien.
Proeftuinen
Eerder al vroeg de VNG meer geld van het rijk voor de proeftuinen aardgasvrije wijken (nu 150 miljoen euro), waarin gemeenten experimenteren met het verduurzamen van buurten. Daarover lopen gesprekken. Ook moet er extra geld op tafel komen om de uitvoeringskosten van de energietransitie na 2021 te dekken. De Raad voor Openbaar Bestuur verricht daar op dit moment een eerste, verkennend onderzoek naar.
Gas afkoppelen
Op het verlanglijst van de VNG prijkt ook een uitdrukkelijker bevoegdheid voor gemeenten om wijken van het aardgas te mogen afkoppelen. De gemeentelijke gasaansluitplicht, waar halsstarrige huiseigenaren zich nog steeds op kunnen beroepen, zou op korte termijn moeten worden vervangen door het ruimer te interpreteren warmterecht. Nu is dat alleen voor nieuwbouw het geval. Daar is aansluiting op het gas sinds 1 juli 2018 verboden.
NU 07.05.2019 De zogenoemde ‘Gele Hesjes’ zijn dinsdag op bezoek geweest bij premier Mark Rutte. Na de zomer volgt er een tweede ontmoeting. De premier zal in de tussentijd het manifest en de wensen van de activisten bestuderen, laat de groep weten.
Rutte had de actievoerders begin maart uitgenodigd, toen hij ze tegenkwam op verkiezingscampagne in Roermond. Dinsdag kwamen vijf vertegenwoordigers van de Nederlandse tak van de beweging, onder wie Desirée van Deurse, naar het Binnenhof.
De ‘Gele Hesjes’-protestbeweging ontstond vorig jaar in Frankrijk uit onvrede over hoge brandstofprijzen en de kosten van levensonderhoud. Sindsdien is er ook een Nederlandse tak actief en werden er in de afgelopen maanden acties gevoerd in verschillende steden, geïnspireerd door de Fransen.
Afgelopen februari demonstreerden ongeveer honderd ‘Gele Hesjes’ in Hilversum bij het gebouw van de NOS, omdat ze vonden dat ze te weinig aandacht kregen van de media.
AD 07.05.2019 De tientallen gele hesjes in Nederland gaan door met hun demonstraties, ook na een gesprek met premier Rutte. ,,Het is heel moeilijk om afspraken met hem te maken’’, zegt Elbert Westerbeek (51) over het bezoek aan het Torentje.
Twee van de vijf gele hesjes die maandagavond bij premier Rutte op bezoek waren, weigerden hem voorafgaand aan het gesprek een hand te geven. Omdat ze ‘geen respect voor hem hebben’, zo verklaarden ze. De delegatie van demonstranten praatte met Rutte over problemen in de Nederlandse samenleving.
Ook vroegen ze hem om op te stappen als premier. Want volgens de gele hesjes is het kabinet onder leiding van Rutte de veroorzaker van veel problemen, zoals armoede, hoge belastingen en de vastgelopen woningmarkt. ,,Maar hij zei dat hij niet vertrekt’’, aldus Ingeborg Westerhoff (55) na afloop.
Heftige emotie bij Elbert (51) van de gele hesjes, die in gesprek ging met premier Rutte. “Het was een heel pittig gesprek, omdat je heel alert moet zijn.” @ADPolitiek35 6:58 PM – May 7, 2019
Of het gesprek wel zin heeft gehad, weet Westerhoff niet zo goed. ,,Ja, hij heeft naar ons geluisterd. Maar ik denk nog steeds dat zijn uitnodiging een verkiezingsstunt was, vanwege de Europese verkiezingen die eraan komen. Wel heeft hij beloofd dat er na de zomer een vervolggesprek komt.’’
Elbert Westerbeek (51) uit Emmen is positiever. Hevig geëmotioneerd verlaat hij het Torentje. ,,Het vreet aan je’’, zegt hij. ,,Het is heel moeilijk om afspraken met Rutte te maken. Ik moest heel erg aandringen. Wij willen concrete antwoorden en concrete afspraken. Wij willen de mensen in Nederland weer hoop geven.’’
De betogers hebben een manifest aan Rutte overhandigd. ,,Ik heb het idee dat Rutte serieus naar ons heeft geluisterd’’, zegt Westerbeek. ,,Of hij ons ook écht serieus neemt, weet ik niet zeker. Of hij neemt ons serieus, of hij kan het heel goed spelen.’’
Zelf liet Rutte na afloop van het gesprek weten dat het kabinet ‘begrijpt dat er zorgen en onzekerheid leven bij de mensen’. ,,Daarom zijn en blijven we met iedereen in gesprek, ook met mensen die het met ons oneens zijn.’’
Hoewel de premier volgens de gele hesjes heeft beloofd ‘punten van zorg uit te zoeken’ en ‘dingen te verbeteren’, gaan hun acties gewoon door. De demonstranten, waarvan er maandag tientallen naar het Binnenhof waren gekomen, gaan de komende weken de straat op in Nijmegen, Den Haag en Rotterdam.
NOS 07.05.2019 Premier Rutte heeft een delegatie van de gele hesjes ontvangen op het Torentje. Ze kwamen met hem praten over problemen in de Nederlandse samenleving. Volgens de protestbeweging zijn er veel voorbeelden uit de praktijk waar het misgaat, door het regeringsbeleid.
Enkele tientallen mensen in gele hesjes hadden zich verzameld op het Plein bij de Tweede Kamer. Een delegatie van vijf mensen mocht uiteindelijk van de politie het Binnenhof op, en bij de premier naar binnen.
Die stond met uitgestoken hand bij de deur van zijn werkkamer, maar twee leden van de delegatie negeerden dat. Ze liepen zonder een hand te geven naar binnen, een van hen met een telefoon aan het oor. Veel mensen uit de protestbeweging houden Rutte verantwoordelijk voor veel maatschappelijke problemen.
Rutte had de demonstranten uitgenodigd na een campagnebijeenkomst in Roermond begin maart. Hij sprak daar met Desirée van Deurse van de gele hesjes. Zij kwam vandaag met vier anderen naar Den Haag.
Na afloop sprak Van Deurse van een respectvol gesprek met Rutte. “We hebben het nu met woorden gedaan, nu moeten de daden nog volgen.” Volgens Van Deurse is het de bedoeling dat Rutte na de zomer opnieuw met de gele hesjes praat.
Dan heeft hij ook het manifest gelezen dat ze hem vanmiddag aanboden. Dat heeft als conclusie dat de regering moet opstappen omdat die incompetent is. Die conclusie blijft wat de gele hesjes betreft gewoon staan.
Na afloop wel een hand
Een van de vrouwen die bij binnenkomst Rutte niet de hand schudden, zei dat ze dat deed omdat ze geen respect voor hem had. “Maar na afloop heb ik hem wel een hand gegeven, omdat ik het gevoel heb dat we wel wat zijn opgeschoten. Ik heb weer een heel klein beetje hoop.”
Toch heeft ze nog steeds geen hoge pet op van de premier. “Hij leeft in een bubbel. Hij kan urenlang praten zonder iets te zeggen. Hij geeft nooit concreet antwoord.”
Verschillende beweegredenen
De gele hesjes demonstreerden de afgelopen maanden op verschillende plekken in het land, naar voorbeeld van de gele hesjes in Frankrijk. In Nederland hebben de demonstranten verschillende beweegredenen om de straat op te gaan. Een deel loopt vooral te hoop tegen immigratie, een ander deel is boos op de EU, multinationals of de globalisering.
Eind vorig jaar liep een demonstratie van de gele hesjes in Den Haag uit de hand. De politie greep in toen er vuurwerk werd afgestoken en vernielingen werden aangericht. De laatste tijd trekken de demonstraties van de gele hesjes nog maar weinig mensen.
Mark Rutte
@MinPres
Ik ontving een afvaardiging van de gele hesjesbeweging in het Torentje. Het kabinet begrijpt dat er zorgen en onzekerheid leven bij mensen. Daarom zijn en blijven we met iedereen in gesprek, ook met mensen die het met ons oneens zijn. https://t.co/3d702diHTd
BB 06.05.2019 Het klimaatakkoord van Parijs, het Energieakkoord en de Klimaatwet in wording; ontwikkelingen waaruit blijkt dat ecologische, economische en sociale uitdagingen Nederland nu echt dwingen tot het maken van een transitie naar duurzame energie. Deze transitie is enorm: acht miljoen gebouwen in Nederland moeten van het aardgas af, worden geïsoleerd en voorzien van duurzame energie. En dat alles onder regie van de gemeenten.
Nieuwe vormen van energie worden vaker decentraal georganiseerd, burgerparticipatie neemt toe en oplossingen zijn sterk afhankelijk van de lokale situatie. Dit maakt het huidige speelveld complex en vaak gefragmenteerd, maar brengt ook kansen mee voor samenwerking tussen gemeenten en bewoners. Toch zijn de gemeente en bewoners vaak nog niet met elkaar in gesprek.
Inzicht in dit speelveld is van belang, om als gemeente effectief te kunnen acteren in dit proces. Hoe kan uw gemeente haar regierol in dit proces vervullen? En hoe maakt u, passend bij de lokale situatie, hierbij de juiste afwegingen? Denk daarbij aan procesmatige keuzes zoals het betrekken van bewoners en bottom-up initiatieven, gedragen planvorming en het benodigd immaterieel kapitaal.
KplusV heeft een afwegingsmodel ontwikkeld om deze route te bepalen. In dit artikel delen wij op welke manier de gemeente inzicht kan krijgen in het speelveld en op basis daarvan de juiste route kan bepalen. Vervolgens zoomen we in op het betrekken van bewoners en andere initiatieven in deze route. Wij gaan graag met u in gesprek om van gedachten te wisselen over hoe uw gemeente deze route concreet kan invullen.
Het energiecanvas – het complexe speelveld in kaart
Op veel plekken ontstaan ambitieuze plannen en deze plannen komen niet alleen van lokale overheden. Op wijkniveau ontstaan ook veel (bewoners) initiatieven. Veel gemeenten staan daardoor voor de uitdaging om deze initiatieven optimaal te ondersteunen en te verbinden met de transitie opgave. De manier waarop de gemeente dit kan aanpakken is afhankelijk van de lokale situatie. Het canvas helpt om stakeholders in de wijk maximaal te betrekken.
Van fragmentatie naar coöperatie
Bewoners of ‘koplopers in de wijk’ krijgen al langer energie van energie in de wijk en hebben van daaruit initiatieven gestart. Veel gemeenten ondersteunen deze initiatieven, bijvoorbeeld door via organisaties een netwerk en expertise te bieden. Toch vinden deze activiteiten nu nog vaak op kleine schaal plaats:
De koplopers in de wijk (met vaak technische expertise) motiveren vooral de 10% geïnteresseerden in de wijk, maar de grote massa wordt nog niet geactiveerd;
Er is een grote afstand tussen bewoners en gemeenten, zij zijn vaak nog niet met elkaar in gesprek;
Er wordt nog onvoldoende samengewerkt met marktpartijen.
De overgang naar een aardgasvrije wijk is echter complex, en kan daarom niet vanuit één partij worden opgelost. Dus wat als de hele wijk van het aardgas af moet gaan? Het juiste samenspel tussen verschillende partijen in verschillende fasen is daarbij van groot belang.
Per fase weegt de gemeente af welke stakeholders initiatief kunnen en willen nemen en hoe de gemeente deze initiatieven het beste kan ondersteunen. Zo wordt de nodige flexibiliteit ingebracht om de lokale ideeën en potentie voor vernieuwing optimaal te ontsluiten. Door in de verschillende fasen de interactie op te zoeken tussen de gemeente en de stakeholders en initiatieven in de wijk, kan eigenaarschap steeds meer in de wijk belegd worden.
In een succesvolle aanpak werken verschillende stakeholders uiteindelijk samen in een samenwerkingsverband in de wijk. Deze ‘coöperatie’ kan verschillende vormen aannemen. In de coöperatie:
Worden vanuit de bewoners niet alleen technische- maar ook sociale en organisatorische vaardigheden belegd;
Vindt er nauwe interactie plaats tussen de gemeente en de coöperatie;
Worden marktpartijen betrokken;
Kunnen afhankelijk van de lokale situatie in eerdere of latere fasen verantwoordelijkheden en beslissingen worden belegd.
Door het in beeld brengen van de verschillende fasen en bouwstenen ontstaat inzicht en overzicht in het speelveld, de kansen in een wijk en de te nemen route. Op deze route kunnen steeds meer stakeholders worden verbonden en aangehaakt in het proces, waardoor niet alleen koplopers, maar uiteindelijk de hele wijk mee kan bewegen in een gedragen transitie in de wijk.
NU 24.04.2019 Het doel van het kabinet om in 2030 de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990 wordt wel gehaald met de plannen van GroenLinks en PvdA om de uitstoot van broeikasgassen door de industrie extra te belasten, blijkt uit de woensdag gepubliceerde voorlopige berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
In het kort;
GroenLinks en PvdA werkten eigen variant CO2-heffing uit
Doel is 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990
CO2-doelen lijken niet haalbaar met plannen van klimaattafels
Kabinet verwacht voor zomervakantie klimaatakkoord te hebben
GroenLinks en de PvdA hadden ieder een eigen variant van een CO2-heffing uitgewerkt en die laten doorrekenen, omdat de partijen de plannen van de zogenoemde klimaattafels voor de industrie te vrijblijvend vonden.
Er is een bonus-boetesysteem uitgewerkt, terwijl de partijen pleiten voor een generieke heffing waarbij de industrie sowieso een vorm van CO2-belasting betaalt.
Aan de klimaattafels zijn door verschillende partijen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden vele plannen bedacht die moeten leiden tot 49 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Dit is het percentage dat het kabinet zich ten doel heeft gesteld om de opwarming van de aarde af te remmen. Uiteindelijk moeten alle plannen samen tot een klimaatakkoord leiden.
Maar uit de doorrekening bleek dat die CO2-doelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Vooral de industriesector blijft achter. De ruim 14 megaton CO2 die deze sector moet besparen, van de in totaal 49 megaton, wordt niet gehaald.
Het PBL werkt met bandbreedtes wanneer er wordt gekeken naar CO2-besparing, omdat er veel onzekerheden zijn. In de plannen van GroenLinks en de PvdA, die meerdere varianten lieten doorrekenen, vallen de doelen in bijna alle gevallen binnen die bandbreedtes, maar niet in alle gevallen.
Opbrengsten worden teruggegeven aan huishoudens
In algemene zin kan worden vastgesteld dat met de plannen van GroenLinks en PvdA de CO2-doelen worden gehaald, de kosten voor rekening van de industrie zijn en de opbrengsten worden teruggesluisd via een lagere energierekening voor huishoudens en het stimuleren van duurzame energie voor het bedrijfsleven.
Het PBL waarschuwt wel dat de extra kosten voor de industrie ertoe kunnen leiden dat bedrijven uit Nederland vertrekken, maar dan logischerwijs nog wel CO2 blijven uitstoten. “Een risico bestaat dat bedrijven op langere termijn hun productie in Nederland zullen verminderen, stoppen of minder laten toenemen dan wanneer er geen heffing zou zijn”, schrijft het PBL.
Rutte belooft plannen PvdA en GroenLinks serieus te bekijken
Het kabinet moet nog een besluit nemen over welke klimaatmaatregelen uiteindelijk worden gebruikt en in het definitieve klimaatakkoord komen. Premier Mark Rutte heeft steeds gezegd serieus naar de plannen van de twee oppositiepartijen te kijken.
Rutte kondigde in maart aan ook te werken aan een CO2-heffing. Maar uit uitgelekte stukken zou blijken dat die heffing een stuk milder is dan de varianten van GroenLinks en PvdA.
Vanwege de CO2-heffing voor de industrie, in welke vorm dan ook, loopt de afronding van het klimaatakkoord vertraging op, zei Rutte. De premier verwacht wel voor de zomervakantie, die op 5 juli begint, klaar te zijn. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er eind vorig jaar een akkoord zou liggen.
CO2-heffing loopt op tot 200 euro per ton CO2
GroenLinks heeft twee varianten laten doorrekenen. In de eerste variant gaat het om een heffing van 25 euro per ton CO2 in 2020, die wordt verdubbeld tot 50 euro per ton CO2 in het jaar daarop. Daarna stijgt de heffing jaarlijks tot 100 euro per ton CO2 in 2030 en uiteindelijk 200 euro per ton CO2 in 2050.
De opbrengsten gaan vooral naar de verlaging van de energierekening voor huishoudens. Ook wordt een deel gebruikt voor een belastingkorting voor de laagste inkomens en voor compensatie voor de meest vervuilende bedrijven om te voorkomen dat die naar het buitenland vertrekken en daar alsnog CO2 uitstoten.
“Ik denk dat het belangrijk is om te komen tot een breed gedragen uitwerking van de CO2-belasting”, aldus Jesse Klaver.
In de tweede variant van GroenLinks start de heffing van 25 euro per ton CO2 in 2023 en loopt die dan op tot 100 euro in 2030. Uiteindelijk komt ook deze heffing uit op 200 euro per ton CO2 in 2050.
De opbrengst gaat in deze variant in de vorm van subsidie naar bedrijven die willen verduurzamen in plaats van naar compensatie. Verder is het uitgavenpatroon gelijk aan de eerste variant. Deze heffing komt boven op de al bestaande Europese CO2-heffing (ETS).
“Ik denk dat het belangrijk is om te komen tot een breed gedragen uitwerking van de CO2-belasting”, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Onze bereidheid om hier aan te werken blijft staan. Ik vraag me wel af of VVD en CDA dat aandurven.”
‘Met verstandige heffing worden doelen wel gehaald’
De CO2-heffing van de PvdA begint op 45 euro per ton CO2 in 2021 en blijft met 2 procent per jaar stijgen. Bedrijven die al een Europese CO2-heffing betalen, krijgen korting. PvdA wil kwetsbare sectoren ontzien door deze bedrijven 20 of 40 procent minder te belasten.
PvdA-leider Lodewijk Asscher: “Met een verstandige heffing worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.”
Plannen van de linkse partijen voor een CO2-heffing leiden tot meer reductie van de uitstoot van CO2 dan het concept-klimaatakkoord, luidt de voorlopige conclusie van het PBL.
NOS 24.04.2019 Met de invoering van een CO2-heffing voor de industrie is het mogelijk om de klimaatdoelen te halen. Het gaat om een zogenoemde ‘platte’ heffing, die inhoudt dat bedrijven een vast bedrag betalen voor iedere ton CO2-uitstoot.
Dat blijkt uit voorlopige doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van plannen van GroenLinks en de PvdA om de CO2-uitstoot terug te brengen. Wel ontstaat bij het invoeren van een CO2-heffing het risico dat bedrijven naar het buitenland vertrekken, stelt het PBL.
De twee linkse partijen hebben het PBL gevraagd hun eigen voorstellen voor een CO2-belasting door te rekenen, omdat het bureau twijfelt aan de haalbaarheid van de plannen die in het concept-klimaatakkoord staan. De partijen denken dat hun plannen duidelijker en doeltreffender zijn. Het PBL zegt meer tijd nodig te hebben voor een definitieve doorrekening van de voorstellen.
Boete
In het concept-klimaatakkoord is een zogenoemd bonus/malus-systeem voorgesteld. Bedrijven krijgen een doelstelling opgelegd waarvoor ze subsidies kunnen krijgen, een bonus. Maar als ze de doelstellingen niet halen krijgen ze een boete, een malus dus.
GroenLinks en PvdA geloven dat hun eigen plannen voor een generieke heffing voor iedere ton CO2-uitstoot meer resultaat opleveren. Het Planbureau geeft hun dus gelijk: de doelstelling voor de industrie in het klimaatakkoord is een reductie van de uitstoot van 14,3 megaton. De plannen van de ‘industrietafel’ waar over het klimaatakkoord is onderhandeld, komen waarschijnlijk niet verder dan 6 tot maximaal 14 megaton.
Strengere heffing
Het plan van de PvdA voor een heffing leidt in de voorlopige doorrekening tot een afname van 11 tot 22 megaton van de CO2-uitstoot. GroenLinks stelt een wat strengere heffing voor en komt uit op een reductie tussen 12 en 24 megaton. Het kabinet heeft al toegezegd de uitkomsten van deze doorrekeningen mee te wegen in zijn afwegingen.
Begin juni komt het kabinet met een uitwerking van de klimaatplannen, met daarin een “verstandige” CO-heffing. Het is nog onduidelijk hoe die heffing er precies uit gaat zien. De PvdA en GroenLinks vrezen dat de regeling niet streng genoeg is, zeiden ze begin april. Maar volgens minister Wiebes was er nog geen uitgewerkt plan en waren er alleen nog “verkennende gesprekken” gevoerd.
AD 24.04.2019 PvdA en GroenLinks claimen dat de klimaatdoelstellingen alleen kunnen worden gehaald met een forse CO2-heffing voor bedrijven. Vandaag publiceerden zij hun alternatieve plannen.
De PvdA denkt in de meest verregaande variant van de CO2-heffing (waarbij alle bedrijven een belasting moeten betalen over de uitstoot die ze veroorzaken) een vermindering van de uitstoot van 13 tot 22 megaton te kunnen bewerkstelligen. ,,Zo worden de klimaatdoelen wél gehaald en worden gewone huishoudens ontzien.’’
GroenLinks denkt zelfs nog meer CO2 te kunnen besparen met een heffing: van 16 tot 24 megaton te kunnen halen, maar dat vereist wel een enorme investering van 6,7 – 7,6 miljard euro tot 2030. Dat geld moet worden besteed om via loonkostensubsidie mensen aan het werk te helpen die hun baan verliezen door de energietransitie. Ook moet er subsidie komen voor innovatieve technologieën.
Partijleider Jesse Klaver wil de CO2-belasting geregeld zien in het Belastingplan 2020. ,,Het lijkt er op dat het kabinet verlamd is. Maar wat het kabinet moet realiseren is dat dit de laatste kans is. Doet het kabinet niets, dan staat niet alleen de toekomst van het klimaat, maar ook dat van het kabinet op het spel.’’
Het PBL wijst erop dat de doorrekeningen van de twee linkse voorstellen slechts ‘een ruwe indicatie’ geven. Om ook de gevolgen voor bijvoorbeeld het vestigingsklimaat en de werkgelegenheid te kunnen inschatten, hebben de rekenmeesters meer tijd nodig.
Kabinetsplannen
De doorrekeningen zijn belangrijk omdat het kabinet ze wil meenemen bij de overwegingen rond een CO2-taks. De ruim zeshonderd maatregelen uit het vorige maand gepresenteerde voorlopige Klimaatakkoord schieten volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) namelijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen.
Daarop liet het kabinet weten dat er toch een ‘verstandige’ heffing op de uitstoot van het schadelijke CO2 bij grote bedrijven komt. ‘De rekening moet eerlijker verdeeld worden’, aldus premier Mark Rutte vorige maand. In eerste instantie voelde het kabinet niets voor een CO2-taks, maar lag er een regeling met subsidies en boetes voor de industrie op tafel. Die werkt echter onvoldoende, aldus het PBL.
Het kabinet wil echter niet zo ver gaan als PvdA en GroenLinks en met een algemene heffing komen voor alle bedrijven. Het kabinet wil ‘een verstandige heffing’ die bedrijven niet naar het buitenland jaagt. Ook moet de opbrengst worden gebruikt om bedrijven te helpen schoner te produceren.
Mark Rutte sprak in de Ochtend show to go over het klimaat. Een kijker vroeg zich af of het wel slim was om de Formule 1 naar Nederland te halen.
AD 19.04.2019 Het kabinet verwacht pas begin juni zijn pakket klimaatmaatregelen (klimaatakkoord) te presenteren. Aanvankelijk zouden deze maand de definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen.
Het kabinet stelt kwaliteit en zorgvuldigheid boven snelheid, meldt verantwoordelijk minister Eric Wiebes aan de Tweede Kamer. Premier Mark Rutte had begin april al laten doorschemeren dat het langer zou gaan duren. Hij sprak toen over een ,,enorme bak werk.’’
De regering buigt zich over de doorberekeningen van het ontwerp-klimaatakkoord. Bij de presentatie van het definitieve akkoord wil het kabinet de Kamer informeren over de manier en het moment waarop zal worden vastgesteld of de doelen worden gehaald. Het zal dan ook gaan om de veelbesproken CO2-heffing voor de industrie.
NU 08.04.2019 Het gaat Nederland niet lukken om het met Europa afgesproken doel van 14 procent duurzame energie in 2020 te halen. Daarom zal de overheid aanvullende maatregelen moeten nemen, stelt EU-commissaris Miguel Arias Cañete (Klimaatactie en Energie) in een interview met NRC.
Hij bevestigt de constatering die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in januari al deed. De overheidsinstantie die beleidsanalyses op het gebied van milieu maakt, constateerde in een rapport dat door de overheid gestelde klimaatdoelen niet worden gehaald.
Het percentage opgewekte duurzame energie bedraagt volgend jaar naar verwachting 12,2 procent, dat is minder dan het Europese doel van 14 procent.
Nederland behoort daarmee tot een minderheid. Elf EU-lidstaten hebben de doelen al gehaald, tien lidstaten liggen op schema om het doel binnen een jaar te halen. Slechts zeven landen bevinden zich in de gevarenzone.
Nederland kan duurzame energie in het buitenland kopen
EU-commissaris Cañete stelt in het interview met de krant dat Nederland duurzame energie in het buitenland moet gaan inkopen of produceren om toch de door de Europese wet voorgeschreven doelen te halen. Cañete heeft hier vorige week met minister Eric Wiebes (Klimaat) over gesproken.
Energie is duurzaam als deze wordt opgewekt met wind, zon of biomassa (verbranding). Dit zijn vormen van energie waarbij het verbruik geen gevolgen heeft voor het leefmilieu en de toekomstige generaties.
De Europese bewindsman wil niet zeggen wat de consequenties voor Nederland zullen zijn als de doelen in 2020 niet worden gehaald. “Wij zorgen met al onze wettelijke instrumenten dat landen hun verantwoordelijkheid nemen voor de bindende doelen”, stelt hij. Hij beklemtoont dat Nederland niet meer tijd zal krijgen om de doelen te halen.
EU prijst Nederland voor ambities op lange termijn
Cañete prijst in NRC Nederland overigens wel voor de ambities van Nederland op de lange termijn. Zo heeft het kabinet het voornemen uitgesproken om in 2030 al een CO2-reductie van 49 procent te realiseren, terwijl de Europese afspraken slechts 40 procent reductie voorschrijven.
Overigens bleek uit hetzelfde PBL-rapport dat de Nederlandse resultaten vooralsnog achterlopen op de voornemens. De uitstoot van CO2 is sinds 2017 zelfs weer toegenomen.
Het klimaatbeleid was een van de heikele thema’s bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart.
Het definitieve klimaatakkoord moet er in juni liggen
Wiebes heeft beloofd in april een uitwerking te presenteren van het voorlopige klimaatakkoord dat in december na een jaar lang overleg tussen onder meer de overheid, bedrijven en milieuorganisaties werd gepresenteerd. Het definitieve akkoord moet in juni klaar zijn.
Een woordvoerder van Wiebes laat maandag weten dat het ministerie onderzoek doet naar de mogelijkheden om extra duurzame energie in het buitenland te verwerven. De minister zal de Kamer hier voor de zomer uitsluitsel over geven.
NU 06.04.2019 De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Dat blijkt uit een peiling van EenVandaag.
Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee. De peiling van EenVandaag werd gehouden onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim tweeduizend op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers volgt op het gebied van klimaat, 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Provinciale Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. Van de overgestapte VVD-kiezers zegt 82 procent dat klimaatbeleid van invloed is geweest op hun stem.
AD 06.04.2019 Een groot deel van de achterban van de VVD vindt hun partij te links geworden over klimaat. De partij blijkt tot op het bot verdeeld: veel leden en kiezers zien de VVD liever met Forum voor Democratie samenwerken dan met GroenLinks.
Dat blijkt uit een peiling van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant. Uit de uitkomsten is op te maken dat de partij van premier Mark Rutte een probleem heeft als het gaat om klimaatmaatregelen. Bij de afgelopen Statenverkiezingen verloor de partij veel kiezers aan Forum voor Democratie. Maar uit de peiling blijkt dat ook een groot deel van de leden en de VVD-stemmers vinden dat de partij te ‘groen’ is geworden.
Voor 82 procent van de VVD-kiezers die bij de afgelopen Statenverkiezingen hun partij de rug toekeerden en Forum voor Democratie stemden, was klimaat van invloed op de overstap. Van de kiezers die de VVD trouw bleven noemt 38 procent de klimaatkoers ook ‘te links’. Liefst 60 procent van de VVD-leden zegt daarom liever dat de partij gaat samenwerken met Forum voor Democratie, dat geen klimaatmaatregelen wil, dan met GroenLinks. Onder kiezers is dat de helft.
CO2-heffing
De VVD voegde zich met de klimaatwet in een regenboogcoalitie met CDA, D66, ChristenUnie en linkse partijen GroenLinks, PvdA en SP om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Waarschijnlijk eind mei komt het kabinet met maatregelen hoe dat te halen, zei premier Rutte gisteren. Het kabinet heeft er meer tijd voor nodig dan gedacht. Vlak voor de Statenverkiezingen kondigde premier Rutte alvast aan de industrie te willen belasten met een CO2-heffing.
Hoewel fractieleider Klaas Dijkhoff eerder zei weinig op te hebben met ‘klimaatdrammers’ en er voor te zullen waken dat de maatregelen burgers niet te veel geld gaan kosten, is een groot deel van de achterban ontevreden.
Bij de Provinciale Statenverkiezing werd de VVD voorbijgestreefd door Forum van Democratie als grootste partij. De VVD hield twaalf zetels over in de Eerste Kamer, een minder dan Forum er wist te bemachtigen.
Partijleider Rutte benadrukte gisteren nog dat het klimaatakkoord waar het kabinet voor de zomer mee komt ‘niet links of rechts is’. ,,Dit kabinet bestaat uit een brede coalitie van vier partijen, dus het resultaat is sowieso een breed door de samenleving gedragen compromis.’’
Maar daar denkt een groot deel van de achterban anders over. Prominenten in het land verwijten de partijtop dat het ‘geen goed verhaal’ had bij de klimaatmaatregelen die het wil gaan nemen, zo blijkt uit een rondgang van deze krant.
Prominente VVD’ers stellen dat hun partij ‘zoekende’ is naar een ‘goed verhaal’ om duidelijk te maken waarom klimaatbeleid nodig zou zijn. ,,We hebben vanuit de VVD niet uitgelegd waar we mee bezig zijn. Het kwam uit de lucht vallen’’, zegt Herbert Raat, VVD-wethouder in Amstelveen bijvoorbeeld.
MSN 06.04.2019 De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee, blijkt uit een peiling van EenVandaag onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim 2000 op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers op klimaat volgt. 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. 82 procent van de overgestapte VVD-kiezers zegt dat klimaatbeleid van invloed op hun stem is geweest, aldus het onderzoek.
Telegraaf 06.04.2019De helft van de VVD-stemmers bij de Provinciale Statenverkiezingen wil liever dat de partij met Forum voor Democratie samenwerkt op het gebied van klimaat dan met GroenLinks. Vier op de tien VVD-kiezers gaan liever met GroenLinks in zee, blijkt uit een peiling van EenVandaag onder 29.000 mensen. Daarvan zeggen ruim 2000 op de VVD te hebben gestemd bij de laatste verkiezingen.
Bijna de helft (48 procent) van de VVD-kiezers vindt overigens dat de partij de juiste koers op klimaat volgt. 38 procent is echter van mening dat de klimaatkoers te links is.
Het thema klimaat speelde ook een grote rol bij de mensen die in 2017 op de VVD hebben gestemd en bij de Statenverkiezingen zijn overgestapt naar Forum voor Democratie. 82 procent van de overgestapte VVD-kiezers zegt dat klimaatbeleid van invloed op hun stem is geweest, aldus het onderzoek.
AD 06.04.2019 De VVD worstelt met haar klimaatstandpunten. Kiezers stapten vanwege ‘te links’ beleid over naar andere partijen, maar ook achtergebleven leden roeren zich, blijkt uit een rondgang. ,,We missen een goed verhaal’’, klinkt het intern.
Niets aan de hand mensen, doorlopen! De VVD heeft dan wel ‘één zeteltje’ verloren in de Eerste Kamer, maar het is slechts ‘jammer’ dat de partij net niet de grootste bleef. Dat is ongeveer het verhaal binnen de grootste regeringspartij, dezer dagen.
Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel in samenwerking met deze krant, blijkt echter dat de zorgen (veel) groter zijn. Een groot deel van de kiezers die overstapten naar Forum voor Democratie deden dat omwille van het klimaatbeleid. En ook de achtergebleven kiezer spreekt van een ‘te linkse’ koers. Zelfs de leden die op partijcongressen vaak braaf de koers ondersteunen, geven een waarschuwing af. Meer dan de helft vindt de koers ‘te links’, nog eens 58 procent ziet niets in samenwerking met GroenLinks op dit gebied.
AD 05.04.2019 In een gesprek met minister-president Rutte hebben klimaatspijbelaars vanmiddag uitgehaald naar de premier en minister Wiebes van Klimaat. De scholieren zijn er boos over dat het Klimaatakkoord opnieuw is vertraagd. Op 24 mei gaan ze weer staken.
De Haagse scholieren van de actiebeweging Youth for Climate mochten vandaag voor de tweede keer in gesprek met Rutte en Wiebes, dit keer op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag. In februari waren de klimaatspijbelaars al eens te gast in het Torentje van de minister-president.
Een paar uur vóór de bijeenkomst maakte Rutte bekend dat het definitieve Klimaatakkoord een paar weken vertraging oploopt. ,,Dit is wel een tendens’’, zegt scholier Pieter Lossie (17). ,,Direct bij het begin van het gesprek hebben we gezegd dat we hier boos over zijn. Het kabinet roept constant dat er draagvlak nodig is voor de klimaatmaatregelen. Maar op het moment dat je dingen uitstelt en politieke spelletjes gaat spelen, zorg je juist dat draagvlak verloren gaat.’’
Volgens Lossie, die namens de Haagse klimaatspijbelaars het woord voert, begrepen Rutte en Wiebes hun zorgen wel. ,,De sfeer tijdens het gesprek was goed. Ze vinden het nog steeds belangrijk dat er draagvlak is, maar daarvoor willen ze eerst zekerheid bieden. Wij hebben gezegd dat ze nu écht haast moeten maken.’’
De scholieren staken op vrijdag 24 mei opnieuw voor het klimaat. Die dag gaan scholieren in de hele wereld de straat op om te demonstreren voor beter klimaatbeleid. Rutte en Wiebes hebben de scholieren tijdens het gesprek geprezen voor hun inzet, zo zegt Lossie. ,,Ze hebben niet gezegd dat we niet mogen spijbelen.’’
Premier Rutte op zijn persconferentie na de ministerraad ANP
NOS 05.04.2019 Premier Rutte begrijpt niet waarom GroenLinks-leider Klaver zich de afgelopen dagen verontwaardigd en woedend heeft uitgelaten over de CO2-heffing van het kabinet. “De man is helemaal in paniek over niets”, zei Rutte op zijn wekelijkse persconferentie.
Klaver was gisteravond te gast bij het tv-programma Jinek, waar hij bezwaar maakte tegen wat hij de CO2-heffing van het kabinet noemt. Rutte: “Maar er is nog helemaal niks besloten.” Hij houdt het voor mogelijk dat de boosheid toneelspel van Klaver is.
De coalitiepartijen zijn volgens Rutte nog lang niet klaar met het uitwerken van de CO2-heffing. “Het is een enorme bak werk met heel veel technische aspecten. Het is niet zozeer politiek, maar ook technisch ingewikkeld.”
De kans is groot dat het kabinet op 26 april geen definitief klimaatakkoord kan presenteren. “Ik acht het niet uitgesloten dat we een paar weken langer nodig hebben.”
Op 13 maart 2019 kondigde het kabinet een CO2-heffing aan:
“Het kabinet zal daarom komen tot een verstandige en objectieve CO2-heffing om te zorgen dat bedrijven hun CO2-uitstoot daadwerkelijk terugdringen op een zodanige wijze dat we voorkomen dat bedrijven naar het buitenland vertrekken. (…). De opbrengst van de CO2-heffing zal worden gebruikt om de industrie te vergroenen.”
Minister Wiebes liet gisteren in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen, ondanks krantenberichten dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Op de vraag of hij de komende weken koffie gaat drinken met Klaver en PvdA-leider Asscher antwoordt Rutte dat dat niet veel zin heeft. “We weten wat zij willen, en we wachten op de doorrekeningen van hun plannen. Dat kan voor ons ook nog belangrijke informatie zijn.”
Maar uiteindelijk moet de coalitie hier zelf “een ei over leggen” zegt Rutte. Dat dat meer tijd kost vindt hij niet erg, omdat het kabinet vindt dat kwaliteit boven snelheid moet gaan.
“Wat je wilt is dat er iets uitkomt dat 30 jaar meegaat”, zegt hij. “En als we het slim doen halen we er ook nog heel veel economische groei uit. Maar dan moet je geen fouten maken zodat er aan het begin meteen banen verdwijnen.”
Telegraaf 05.04.2019De uitwerking van het klimaatakkoord laat waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog deze maand met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Vooral een CO2-belasting voor de zware industrie blijkt „technisch ongelofelijk complex.” Het kabinet heeft al besloten dat zo’n heffing er moet komen, omdat anders de industrie vrijwel zeker niet de gevraagde bijdrage zal leveren aan de vermindering van de uitstoot. Maar de belasting mag bedrijven niet de grens over jagen.
Het kabinet verkiest „kwaliteit boven snelheid”, benadrukt Rutte. Ook wijst de premier erop dat nog niet alle informatie op tafel ligt. Zo wordt van voorstellen voor een CO2-heffing van de oppositiepartijen GroenLinks en PvdA nog in kaart gebracht wat de verwachte effecten zijn op zowel de CO2-uitstoot als op zaken als vestigingsklimaat en werkgelegenheid.
Berichten dat het kabinet zou aansturen op een vrij beperkte CO2-heffing, zetten afgelopen week veel kwaad bloed bij de oppositie. GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak van kiezersbedrog. De ommezwaai van het kabinet, dat eerder nog weinig voelde voor een CO2-belasting, kwam immers kort voor de provinciale verkiezingen.
Rutte vindt de felle kritiek van Klaver erg voorbarig, omdat het kabinet nog helemaal geen besluit genomen heeft over de CO2-taks. „De man is helemaal in paniek om niks”, aldus de premier.
AD 05.04.2019 Het definitieve klimaatakkoord loopt vertraging op. Dat zei premier Mark Rutte vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Het kabinet is nog niet klaar met de uitwerking van de plannen, waaronder een CO2-belasting voor bedrijven.
De premier herhaalde dat de klimaatmaatregelen, die moeten bijdragen aan een reductie van de CO2-uitstoot met 49 procent in 2030, haalbaar en betaalbaar moeten zijn, maar dat tegelijkertijd voorkomen moet worden dat bedrijven Nederland verlaten.
,,Kwaliteit moet gaan boven snelheid, daarom is het heel goed mogelijk dat het definitieve eindrapport later volgt dan 26 april’’, aldus Rutte, die benadrukt dat het ‘technisch ongelooflijk complex’ is.
Ook zijn de doorrekeningen van GroenLinks en PvdA over hun voorgestelde CO2-heffing voor bedrijven nog niet binnen, waaruit moet blijken wat de verwachte effecten zijn op zowel de CO2-uitstoot als op zaken als vestigingsklimaat en werkgelegenheid.
Rutte wil die doorrekeningen afwachten en meenemen in de besluitvorming. Hij denkt wel dat de betrokken partijen er goed uit gaan komen en hoopt het rapport een aantal weken later alsnog te kunnen presenteren. ,,Ik taxeer ergens tussen half mei en begin juni.’’
Beperkte taks
Berichten dat het kabinet zou aansturen op een vrij beperkte CO2-heffing, zetten afgelopen week veel kwaad bloed bij de oppositie. GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak zelfs van kiezersbedrog. De ommezwaai van het kabinet, dat eerder nog niets voelde voor een CO2-belasting, kwam immers kort voor de provinciale verkiezingen.
Rutte vindt die kritiek voorbarig, omdat het kabinet nog helemaal geen besluit genomen heeft over de CO2-taks. ,,De man is helemaal in paniek om niks’’, aldus de premier.
Telegraaf 05.04.2019 Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) gaat de doorrekeningen die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft gemaakt van het klimaatakkoord opnieuw tegen het licht houden. Dat zegt directeur Taco van Hoek in een interview met De Telegraaf.
De econoom, zelf jarenlang werkzaam geweest in de top van het Centraal Planbureau, heeft stevige kritiek op het rekenwerk van het PBL. Hij stelt onder andere dat kosten te laag worden ingeschat en dat onderbouwing voor berekeningen ontbreekt.
„Wij gaan nu met onze eigen kennis kijken naar de onderbelichte onderwerpen en de doorrekening om een economische visie te geven op wat de energietransitie en het klimaatbeleid betekenen voor Nederland”, legt Van Hoek uit.
Volgens de rekenmeester helpt dat om keuzes te maken die écht haalbaar en betaalbaar zijn. De EIB-directeur vindt dat het planbureau duidelijkheid moet geven over wat er nu wel en niet is berekend.
NOS 04.04.2019 Het kabinet heeft nog geen uitgewerkt plan voor het belasten van Nederlandse bedrijven voor de uitstoot van CO2. Het kabinet is nog bezig met “verkennende gesprekken” met verschillende organisaties en wacht nog op bepaalde doorrekeningen.
Minister Wiebes reageert in een brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
Twee randvoorwaarden
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
Oppositiepartijen PvdA en GroenLinks reageerden vandaag kritisch op de berichten dat het kabinet haar belofte toch niet wil nakomen. De partijen baseren hun argwaan op een uitgelekt concept, waarin staat dat bedrijven geen belastingen hoeven te betalen voor het eerste deel van hun CO2-uitstoot.
Platte heffing
PvdA-leider Asscher vindt dat het kabinet er een “bende” van maakt. De partij wil een eerlijke verdeling van de lasten voor de klimaatplannen en wil niet dat bedrijven ontzien worden ten koste van burgers.
GroenLinks-leider Klaver herhaalt dat er een zogenoemde platte heffing moet komen, dat wil zeggen een vaste heffing voor elke ton CO2 die wordt uitgestoten.
Voorbarig
Het is allemaal nog zeer voorbarig, zegt politieke verslaggever Ron Fresen. Bronnen in de coalitie benadrukken dat er nog geen enkel voorstel op tafel ligt. “Dat lijkt ook logisch, want er komen nog doorrekeningen van de plannen van GroenLinks en de PvdA. Daar wil de coalitie ook op wachten voordat ze een besluit nemen.”
Rechterkant
De CO2-heffing is zeker een onderwerp dat voor spanningen gaat zorgen, zegt Fresen. VVD en CDA zullen vrezen voor verlies van werkgelegenheid en het vertrek van bedrijven naar landen met minder stevige klimaatregels. “Deze partijen zullen aan de rechterkant hangen en zeggen dat het niet te gek moet worden.” Aan de andere kant staan D66 en ChristenUnie die willen dat de ambitieuze klimaatdoelen gehaald worden.
Fresen: “De CO2 heffing is typisch zo’n klimaatonderwerp waarmee het kabinet in de klem zit tussen linkse partijen die ze straks nodig hebben in de Eerste Kamer en de politieke situatie op rechts waar VVD en CDA de hete adem van Forum steeds meer voelen.”.
Het CO2-plan van het kabinet wordt eind april verwacht.
Elsevier 03.04.2019 Voor de VVD verloopt de onderhandelingsfase na de Provinciale Statenverkiezingen uiterst moeizaam. Door het verzet van Forum voor Democratie leek de partij steun te gaan zoeken op links, maar GroenLinks en PvdA dreigen de klimaatplannen van het kabinet te gaan blokkeren. Zo is het zeer de vraag of het kabinet wel steun kan vinden voor het klimaatbeleid.
GroenLinks en PvdA vinden beperkte CO2-heffing wassen neus
De klimaatplannen van het kabinet staan op losse schroeven, meldt het AD. Het kabinet-Rutte III, dat straks een minderheid heeft in de Eerste Kamer, leek steun te kunnen verwachten van GroenLinks en PvdA om wetten door de senaat te krijgen, maar die partijen liggen nu dwars. Een week voor de verkiezingen kondigden premier Mark Rutte en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (beiden VVD) nog een nationale CO2-belasting voor bedrijven aan, maar een aanpassing van dat plan leidt tot onvrede op links.
Volgens het dagblad werkt minister Wiebes ‘achter de schermen’ aan een minder verstrekkende CO2-heffing, die alleen de meest vervuilende bedrijven zwaarder belast. Tweede Kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) spreekt tegenover de krant van ‘kiezersbedrog’, en stelt dat een heffing ‘voor het topje van de ijsberg’ nauwelijks geld oplevert. Daar sluit PvdA’er William Moorlag zich bij aan: ‘Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd.’ Hij wil net als GroenLinks dat huishoudens worden gecompenseerd voor de te verwachte doorberekening van bedrijven aan consumenten. Het kabinet is nu van plan om de opbrengst van de CO2-taks naar bedrijven terug te sluizen zodat die kolen en gas vaarwel kunnen zeggen.
Kabinetspartijen VVD en CDA vrezen dat een CO2-heffing bovenop de Europese ETS-taks – waarmee Nederland het eerste land in de EU zou zijn – bedrijven wegjaagt naar omliggende landen. Dat zou de CO2-uitstoot niet verminderen, maar de Nederlandse economie wel schaden. In eerste instantie wilde het kabinet daarom een systeem invoeren waarbij de grootste uitstoters worden beboet en de ‘groenste’ bedrijven subsidie krijgen, maar vorige maand berekende het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat het doel (49 procent minder uitstoot in 2030) daarmee niet wordt gehaald. Daarom kondigden Rutte en Wiebes tot vreugde van GroenLinks-leider Jesse Klaver alsnog de nationale CO2-heffing aan, maar daar komt het kabinet nu dus mogelijk weer op terug.
Werkgeversorganisaties bezorgd over plannen
Vermoedelijk wordt de draai mede ingegeven door zorgen vanuit het bedrijfsleven: dinsdag stuurden de voorzitters van werkgeversorganisaties VNO-NCW (Hans de Boer) en MKB-Nederland (Jacco Vonhof) een brandbrief aan minister Wiebes en de Tweede Kamer waarin ze hun zorgen uiten over de vele onbeantwoorde vragen over het klimaatbeleid.
‘Alle industriële bedrijven in de EU betalen al een CO2-heffing door het Europese emissiehandelssysteem,’ schrijven de ondernemingsorganisaties over de nationale taks. ‘Nieuw onderzoek (…) in opdracht van het kabinet laat zien dat het internationale level playing field geen ruimte laat voor een nationale heffing hier bovenop.’ Ook stellen De Boer en Vonhof dat ‘de huidige politieke koers rond het klimaatakkoord (…) nog te veel de echte prijs ervan voor burgers’ maskeert. Daarnaast trekken VNO-NCW en MKB-Nederland de betrouwbaarheid van de berekeningen van het PBL in twijfel.
Als voorbeeld worden in de brief de kosten genoemd voor het ‘energiezuinig’ maken van een huis. Dat kost volgens het PBL 15.000 euro per huis. ‘Dat is weinig,’ reageren de werkgevers. ‘Gemiddeld kost het bijna energieneutraal maken van een woning namelijk al gauw zo’n 30.000 euro en het gasvrij en CO2-neutraal maken van oude woningen komt op wel 60.000 euro of meer.’ Veel ondernemers maken volgens De Boer en Vonhof bovendien dubbele kosten, omdat ze naast hun huis ook nog hun bedrijfspand moeten ‘verduurzamen’.
De VNO-NCW-voorzitter liet zich al vaker kritisch uit over de klimaatplannen, vooral de CO2-heffing. Toen Jesse Klaver in januari zijn wetsvoorstel indiende om die taks in te voeren, betichtte De Boer de GroenLinks-leider zelfs van fake news: ‘Hij is levensgevaarlijk bezig,’ zei hij destijds tegen NPO Radio 1. De werkgeversvoorman zei dat Klaver ‘tegenstellingen die er niet zijn’ creëert door te stellen dat de industrie ‘niet alleen de allergrootste vervuiler is, maar ook nog eens niets betaalt en dat de burger de dupe is’.
VVD en FVD botsen over formatie Noord-Holland
Ook aan de rechterkant van het politieke spectrum is het klimaat een splijtzwam. In Noord-Holland, waar Forum voor Democratie (FVD) de grootste partij werd, concludeerde informateur Hans Smits dat een coalitie met die partij in het provinciebestuur ‘zeer gering, zo niet onmogelijk’ is vanwege het klimaatstandpunt. Volgens landelijk fractievoorzitter Thierry Baudet wordt FVD buitengesloten door de VVD: hij denkt dat die partij ‘zich stiekem meer thuis voelt bij GroenLinks’.
Een dag later weersprak de VVD de lezing van Baudet. ‘Wij willen juist heel graag het gesprek aangaan,’ zei VVD-fractieleider in Noord Holland Cees Loggen. Volgens hem heeft het overleg met Smits maar een kwartier geduurd, en is ‘het woord klimaat niet aan de orde gekomen’. Loggen denkt naar eigen zeggen dat zijn partij juist wat betreft klimaatbeleid beter zaken kan doen met FVD dan met GroenLinks. Hij vermoedt dat FVD probeert ‘onder regeerverantwoordelijkheid uit te komen’.
Nadat Smits – die door Forum was aangesteld – zijn opdracht als informateur beëindigde, stelde GroenLinks dinsdagavond Tweede Kamerlid Laura Bromet aan als informateur. Zo hoopt de partij – die net als FVD en VVD negen zetels kreeg – de regie te voeren in het formeren van het provinciebestuur.
In Zuid-Holland, waar FVD eveneens de grootste partij werd, stelde de door Baudet aangestelde informateur Hans Wiegel maandag een coalitie met in elk geval FVD en de tweede partij VVD voor. Volgende week onderzoekt hij er de verdere mogelijkheden voor de Gedeputeerde Staten.
FVD wil meepraten over Klimaatwet in Eerste Kamer
Forum voor Democratie herhaalde dinsdag ook de oproep om de Klimaatwet – niet te verwarren met het Klimaatakkoord – pas in de nieuwe samenstelling in de Eerste Kamer te behandelen. In principe stemt de senaat daar op 21 mei over, terwijl de nieuwe Eerste Kamer pas op 11 juni aantreedt.
In bovenstaande brief vraagt FVD-lijsttrekker in de Eerste Kamer Henk Otten aan senaatsvoorzitter Ankie Broekers-Knol (VVD) zich in te spannen om de behandeling van de wet op te schorten. Volgens Otten is het een ‘minachting van de Nederlandse kiezer’ als zijn partij niet de kans krijgt om mee te praten over Klimaatwet: ‘De afgelopen verkiezingen stonden immers vooral in het teken van het klimaatbeleid en kenden een aanzienlijk hogere opkomst dan gebruikelijk.’
Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SP stemden in juni in met de Klimaatwet. Daarin hebben ze afspraken gemaakt over het fors terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen CO2 tot 2050. De doelstellingen gaan veel verder dan was afgesproken in het Regeerakkoord.
AD 03.04.2019 De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
Vorige maand maakte het kabinet een gebaar naar de linkse oppositie door onverwacht aan te kondigen dat er een nationale CO2-belasting voor bedrijven komt. Maar nu lijkt het erop dat het kabinet eind deze maand niet kiest voor een algemene belasting per uitgestoten ton CO2. Achter de schermen werkt Wiebes volgens bronnen aan een beperkte CO2-taks, waarbij alleen de meest vervuilende bedrijven een hogere belasting gaan betalen.
Kiezersbedrog
,,Dit ruikt naar kiezersbedrog’’, zegt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee. ,,Het levert nauwelijks geld op als je alleen een heffing invoert voor het topje van de ijsberg. Dit is niet genoeg om bedrijven te verleiden om af te stappen van vervuilende energiebronnen.’’
Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd, aldus William Moorlag.
Ook PvdA-Kamerlid William Moorlag is verbijsterd over de koers die het kabinet lijkt te hebben ingezet. ,,Rutte en Wiebes doen op deze manier een nieuw cadeaupapiertje om het boetesysteem voor bedrijven dat eerder is afgeserveerd.’’ Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende vorige maand uit dat zo’n boetesysteem – waarbij bedrijven een boete moeten betalen als ze te veel CO2 uitstoten – niet effectief is.
De steun van GroenLinks of PvdA, of beide partijen, is vanaf juni noodzakelijk om de klimaatplannen van het kabinet door de Eerste Kamer te loodsen. Van der Lee en Moorlag zeggen het klimaatbeleid niet te steunen als de CO2-taks onvoldoende uit de verf komt. Een derde mogelijke gedoogpartner, Forum voor Democratie, is hoe dan ook mordicus tegen klimaatmaatregelen.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland hebben gisteren een brandbrief naar Wiebes gestuurd. In die brief keren zij zich tegen de CO2-taks. Zij waarschuwen dat grote bedrijven Nederland verlaten als de nationale heffing er komt, met banenverlies tot gevolg.
CO2-taks
De bedrijven vinden het niet eerlijk dat zij bovenop die Europese CO2-beprijzing – waarvoor zij nu al betalen – met een Nederlandse belasting te maken krijgen. Met zo’n extra CO2-taks zou Nederland het eerste land in de Europese Unie zijn.
GroenLinks en PvdA zijn óók niet te spreken over de koers van het kabinet om de opbrengst van de beperkte CO2-taks helemaal terug te sluizen naar de bedrijven. Van dat geld kunnen zij dan maatregelen betalen om van kolen en het gas af te gaan. ,,Wij willen dat een deel van de opbrengst ook naar huishoudens gaat’’, zegt PvdA’er Moorlag.
Volgens Moorlag gaan bedrijven de kosten van de CO2-belasting voor een groot deel sowieso doorberekenen aan consumenten. ,,Daarom is het niet meer dan normaal dat je huishoudens daar meteen voor compenseert.’’ Ook GroenLinks wil dat huishoudens een deel van de opbrengst van de CO2-taks in hun portemonnee terugzien.
Binnen de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie wordt afwachtend gereageerd. De VVD wil niet reageren op ‘geruchten’ over een beperkte CO2-belasting. D66 en ChristenUnie rekenen er nog altijd op dat het kabinet met een ‘verstandig’ belastingplan komt.
Half maart, toen Rutte de CO2-heffing aankondigde, benadrukte hij dat die wel ‘verstandig’ moet zijn. Hij bedoelde daarmee dat de belasting de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse industrie niet mag schaden. Zo noemde hij Tata Steel – een van de grootste vervuilers in ons land – van groot belang voor de werkgelegenheid en ‘een van de schoonste staalbedrijven ter wereld’. Tata Steel is fervent tegenstander van de CO2-taks.
Werkgeversclubs VNO-NCW en MKB-Nederland maken zich niet alleen zorgen over de CO2-taks. Zij vrezen ook dat huizenbezitters en ondernemers honderden miljarden euro’s moeten investeren in woningen en bedrijfspanden. Het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht dat het 15.000 euro per huis kost om aardgasvrij te worden. Maar volgens de werkgevers kunnen de kosten voor het aardgasvrij en CO2-neutraal maken per huis oplopen tot 60.000 euro of meer.
AD 03.04.2019 Informateur Bram van Ojik (GroenLinks) gaat met zes politieke partijen verder om de tafel om te verkennen welke van deze partijen een nieuw dagelijks bestuur van de provincie Utrecht kunnen vormen. Forum voor Democratie, in Utrecht naast GroenLinks de grote winnaar van de verkiezingen voor de Provinciale Staten, is niet één van deze partijen.
Van Ojik heeft de afgelopen weken gesprekken gevoerd met alle dertien partijen die vertegenwoordigd zijn in de Utrechtse staten. Hij laat nu weten dat GroenLinks, VVD, CDA, D66, PvdA en ChristenUnie tijdens die gesprekken hebben aangegeven over deelname aan een coalitie te willen praten.
In deze eerste selectie is volgens Van Ojik geen plek voor FvD vanwege het klimaatstandpunt van deze partij. Forum is tegen de plaatsing van nieuwe windmolens en voelt er ook niet voor om zonneweides aan te leggen in de provincie. ,,Binnen de groep van de zes genoemde partijen is dat een excentrisch standpunt, en op grond daarvan doet Forum nu niet mee.
Overigens is het wel zo, dat op andere punten wél met Forum zaken kan worden gedaan. Geen van de partijen heeft dan ook op voorhand Forum uitgesloten als gesprekspartner.’’ Van Ojik wijst erop dat de zeven politieke partijen die nu niet zijn geselecteerd, wel betrokken blijven bij de totstandkoming van een toekomstig coalitieakkoord.
Spanning
Bram van Ojik is op initiatief van GroenLinks op 22 maart als informateur aan de slag gegaan. Hij is bezig met een zogenoemde ‘brede verkenning’ onder de politieke partijen. Dit gebeurt ‘op basis van zowel inhoud, onderlinge relaties als proces’. Hiermee willen Provinciale Staten in beeld krijgen wat partijen bindt en waar een gemeenschappelijke basis ligt, maar ook waar spanning zit.
Na afronding van deze verkenning zal de informateur met een openbare rapportage zijn bevindingen, conclusies en een advies voor het vervolg aan Provinciale Staten uitbrengen. Het streven is om dit proces uiterlijk 12 april met de openbare bespreking van zijn rapportage af te ronden. ,,Maandag ga ik verder praten met de zes partijen. Mijn doel is om aan het einde van die week te kunnen rapporteren welke van deze zes partijen het nieuwe college van Gedeputeerde Staten van Utrecht willen gaan vormen.’’
De afgelopen vier jaar werd de provincie bestuurd door D66, GroenLinks en VVD. Bij de Statenverkiezingen van 18 maart jongstleden kreeg D66 te maken met een fors verlies van 4 zetels (nu nog 5 over).
AD 02.04.2019 Forum voor Democratie heeft in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat is geïnstalleerd.
In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
De Klimaatwet is al aangenomen in de Tweede Kamer, maar moet nog door de Eerste Kamer. De senaat bepaalde juist onlangs dat de Klimaatwet op 14 mei zal worden behandeld. De nieuwe Eerste Kamer komt pas voor het eerst bijeen op 11 juni. Het is normaal dat de Eerste Kamer juist zoveel mogelijk lopende wetsontwerpen nog in de oude samenstelling behandelt.
Toch vindt Otten dat dit ‘een minachting van de kiezer’ zou betekenen. ,,De afgelopen verkiezingen stonden immers vooral in het teken van het klimaatbeleid en kenden een aanzienlijk hogere opkomst dan gebruikelijk.”
Otten schrijft dat hij alle huidige fractievoorzitters ook ‘met klem’ per brief zal verzoeken om de Klimaatwet later te behandelen. ,,Er is geen noemenswaardig bezwaar de behandeling (…) met enkele weken uit te stellen. Het gaat om beleid dat de komende decennia zijn beslag beoogt te krijgen. U staat bekend als zelfstandig denker en hoeder van instituties. Het zal het vertrouwen in de Haagse politiek (…) schaden als dit voorstel er in in de laatste weken van de zittingstermijn van de oude Eerste Kamer doorheen wordt geloodst.’’
Bij de Statenverkiezingen haalde Forum voor Democratie 13 zetels in de Eerste Kamer. Alleen PVV en Forum zijn tegen de Klimaatwet, waarmee er dus nog steeds een meerderheid voor het plan is.
De Klimaatwet is juist een initiatief van de Tweede Kamer dat de overheid verplicht om maatregelen te nemen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
AD 02.04.2019 50Plus is er nog niet uit of de seniorenpartij eind mei in de Eerste Kamer tegen de klimaatwet zal stemmen. Eerder steunde de partij de veelbesproken initiatiefwet wél met overtuiging in de Tweede Kamer.
Volgens Eerste Kamerlid Jan Nagel zullen de twee Senatoren van 50Plus pas na de behandeling van de klimaatwet beslissen of ze de initiatiefwet steunen, laat hij telefonisch aan deze krant weten.
Het besluit van de 50Plus-Senatoren heeft hoe dan ook geen grote gevolgen; het plan van de overgebleven zeven Kamerfracties zal in de Senaat een ruime meerderheid halen.
Volgens Nagel zijn er zowel argumenten die vóór als tegen de klimaat pleiten. De klimaatverandering vereist wel degelijk actie, aldus de partijvoorzitter. Aan de andere kant lopen de kiezers van zijn partij al genoeg tegen financiële tegenvallers aan, zoals de pensioenkortingen.
Tegen
Opmerkelijk genoeg suggereerde fractieleider Henk Krol vanmorgen in de Volkskrant nog dat 50Plus overweegt in de Eerste Kamer tégen de klimaatwet te stemmen. Hij sprak in de krant van een ‘heel duidelijk’ signaal door de kiezers, dat een tegenstem van de seniorenpartij zou rechtvaardigen.
Nagel wil de uitspraken van Krol echter niet herhalen, laat hij weten.
Klimaatwet
De klimaatwet is oorspronkelijk ingediend door GroenLinks, PvdA, SP, D66, ChristenUnie, VVD en CDA. Later kwam 50Plus daarbij. In de wet wordt vastgelegd hoe het Nederlandse klimaatbeleid invulling geeft aan het akkoord van Parijs.
De Senaat besloot vorige week om de klimaatwet op 14 mei te behandelen. Dat betekent volgens een woordvoerder dat er ‘in principe’ op 21 mei over het voorstel wordt gestemd. Op 11 juni wordt de nieuwe Eerste Kamer geïnstalleerd.
Overigens zou ook in de komende Senaat – waarin het klimaat-sceptische Forum voor Democratie straks de grootste partij wordt – een ruime meerderheid de initiatiefwet over het klimaat steunen, blijkt uit de voorlopige zetelverdeling.
NOS 02.04.2019 Ze waren nog maar een paar dagen aan het praten toen gisteren bekend werd dat het in Noord-Holland waarschijnlijk niet gaat lukken: een provinciebestuur met de partij Forum voor Democratie.
Volgens Hans Smits, die als informateur met alle politieke partijen sprak, was het klimaatbeleid het belangrijkste inhoudelijke breekpunt. Maar sommige betrokkenen vinden dat hij te snel de stekker uit de gesprekken heeft getrokken.
De partijen in de Provinciale Staten willen eigenlijk met Smits debatteren, maar het geplande debat woensdag zal toch nietdoorgaan. De informateur voelt er niets voor om mee te doen aan een “sterk gepolitiseerd debat”. “Waarbij niet het proces maar de inhoud van gevoerde vertrouwelijke gesprekken het belangrijkste onderwerp is”, schrijft Smits in een briefje.
Hoofdrolspelers
De partijen willen weten waar de gesprekken precies op zijn stukgelopen. Want nu geven ze daar allemaal nog een andere invulling aan, blijkt uit gesprekken met hoofdrolspelers van Forum voor Democratie en VVD.
Wat speelt er allemaal? Laten we eerst eens kijken naar de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen in Noord-Holland. Daar werd Forum voor Democratie de grootste partij, op de voet gevolgd door GroenLinks. De VVD komt op nummer drie. De drie partijen hebben allemaal negen zetels in de Provinciale Staten.
Klimaat
Dat de gesprekken niet verder kunnen gaan vanwege meningsverschillen over het klimaat, noemt GroenLinks-fractievoorzitter Pels een “logische conclusie”. GroenLinks stond in de campagne wat dat betreft tegenover Forum voor Democratie en de VVD.
Met zijn tweeën waren die partijen er nog wel uitgekomen, wordt vandaag duidelijk. Johan Dessing, fractievoorzitter van Forum voor Democratie in Noord-Holland, noemt zijn partij “behoorlijk gelijkwaardig” met de VVD als het gaat om bijvoorbeeld zonneweides en windmolens. Cees Loggen van de VVD zet het nog zwaarder aan: “Sommige opmerkingen van Forum voor Democratie lijken geknipt en geplakt uit ons verkiezingsprogramma.”
Indringers
Volgens Dessing (Forum voor Democratie) speelt er meer dan alleen het klimaat. Hij bespeurde “argwaan” bij andere partijen, “tegenwerking” en zelfs “uitsluiting”. Zo moest hij zich verantwoorden voor uitspraken van partijleider Baudet, zegt hij. “Dat gaf ons het idee dat we als indringers werden behandeld.”
VVD-fractievoorzitter Loggen zegt inderdaad vragen te hebben gesteld over opmerkingen van Baudet. “Het gaat om een uitspraak over de rol, positie en capaciteit van vrouwen in onze samenleving en om een opmerking die een verband legt tussen ras en intelligentie.” Die laatste uitspraak kwam overigens niet van Baudet zelf, maar van zijn partijgenoot Yernaz Ramautarsing, die vorig jaar zou meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam maar zich terugtrok.
De Noord-Hollandse fractievoorzitter van FvD vindt de uitspraken van Baudet niet ter zake doen. “Het gaat er niet om of provinciale fractieleden Baudet in de ogen kunnen kijken, het gaat erom dat wij elkaar onderling in de ogen kunnen kijken.” Wel heeft hij volgens de VVD afstand genomen van de genoemde uitspraken. “En daarmee waren twee belangrijke belemmeringen weggenomen om verdere gesprekken met Forum te voeren”, zegt VVD-fractievoorzitter Loggen.
Het is een raadsel dat er geen verdere gesprekken volgen, aldus Cees Loggen, fractievoorzitter VVD (Noord-Holland).
Maar die gesprekken kwamen er dus niet. “Een raadsel”, zegt Loggen. Volgens hem had de informateur zijn opdracht niet helemaal helder en wist hij niet precies wat hij moest doen.
“Wat ik wel nog aan hem heb voorgelegd, is dat ik graag van Forum voor Democratie wilde weten hoe stabiel die fractie is. Annabel Nanninga is bijvoorbeeld niet alleen Statenlid, maar ook fractievoorzitter in Amsterdam en ze komt straks in de Eerste Kamer. Ik wilde weten of zij straks in de provincie aanwezig is als er bijvoorbeeld moet worden gestemd.”
Teleurgesteld
De VVD staat nog steeds open voor gesprekken met FvD. Maar die partij noemt de conclusie van de informateur “glashelder”. “Wij waren en zijn bereid om verantwoordelijkheid te nemen”, zegt fractievoorzitter Dessing. “Maar met deze gegevens hebben verdere gesprekken geen zin, moet ik tot mijn teleurstelling zeggen.”
Dessing vindt dat de bal nu bij GroenLinks ligt. Informateur Smits schreef gisteren al in zijn brief dat een coalitie met GroenLinks en de VVD “een reële kans op succes” heeft. Volgens GroenLinks-fractievoorzitter Pels zijn daar overigens nog “flink wat gesprekken” voor nodig, “omdat wij in de campagne ook tegenover elkaar hebben gestaan, bijvoorbeeld over windmolens”.
Zuid-Holland
Dat Forum voor Democratie in Noord-Holland – waarschijnlijk – niet in het provinciebestuur komt, wil trouwens niet zeggen dat dat nergens zal lukken. De partij praat in veel meer provincies mee. En in bijvoorbeeld Zuid-Holland ziet informateur en VVD-coryfee Hans Wiegel juist wél kansen voor een bestuur met Forum voor Democratie.
Dinsdagavond werd bekend dat het GroenLinks-Kamerlid Bromet de nieuwe informateur wordt om een coalitie in Noord-Holland te vormen. Bromet was eerder wethouder van de gemeente Waterland. “Bromet heeft haar sporen in Noord-Holland verdiend”, zegt de partij in een persbericht.
AD 02.04.2019 Ze waren de grote winnaars van de verkiezingen, maar Forum voor Democratie dreigt buiten de provinciebesturen te vallen. Andere partijen zien er niets in te stoppen met klimaatbeleid. Partijleider Thierry Baudet houdt de moed erin. ,,We doen het maximale.’’
In Noord-Holland wist informateur Hans Smits, nota bene door Forum aangesteld, na vijf dagen al genoeg. ,,De kans op programmatische overeenstemming tussen FvD en andere partijen is zeer gering, zo niet onmogelijk. Het belangrijkste breekpunt betreft hierbij het klimaatbeleid.”
Gevolg is dat de partij van Baudet, vanuit het niets de grootste partij in de Haarlemse Statenzaal, na een week snuffelen al buitenspel staat. Smits adviseert nu een poging met VVD en GroenLinks, de tweede en derde partij. Het leidde tot geprikkelde reacties uit de Forum-hoek. ,,De VVD slaat gewoon linksaf”, zegt partijleider Thierry Baudet. ,,Ze luisteren niet naar heel veel mensen die dat niet willen.’’
Ook Henk Otten, lijsttrekker voor Forum in de Senaat, stelt dat de VVD ‘niet bereid was tot samenwerking met FvD, de grootste partij van Noord-Holland’.
Breekpunt
Klopt niks van, stelt Cees Loggen, fractieleider van de VVD in Noord-Holland. Hij zegt ‘afstand te nemen’ van de conclusie van informateur Hans Smits. ,,Zo ver zijn we helemaal niet gekomen. In het gesprek met Smits is het woord ‘klimaat’ niet eens gevallen’’, aldus Loggen.
Wel hebben andere partijen een breekpunt gemaakt van het thema, leert een kleine rondgang. D66 bijvoorbeeld wil niet in een coalitie met partijen ‘die de uitdagingen waarvoor Noord-Holland staat uit de weg gaan’. ,,Klimaat is er daar één van”, zegt partijleider Ilse Zaal. Zonder een partij als D66 wordt het voor Forum en VVD moeilijk om een meerderheid te vinden, ook met CDA en PVV erbij komen de partijen zetels te kort.
Baudet heeft de hoop nog niet helemaal opgegeven, maar hij is realistisch: ,,Achter de schermen zijn allerlei gesprekken gaande.’’ Hij zegt zelfs: ,,Wij doen onze uiterste best om weer een herstart te maken, maar het ziet er moeilijk uit.’’
Nieuwkomer
Groter lijkt de kans op regeringsdeelname in provincies waar een rechtse meerderheid wél tot de mogelijkheden behoort, Zuid-Holland bijvoorbeeld. Daar wil informateur Hans Wiegel onderzoeken of een coalitie met Forum voor Democratie en VVD mogelijk is. Met CDA en PVV erbij hebben ze 29 van de 55 zetels, met SGP en 50Plus erbij zelfs 33.
Ook in Overijssel wordt nadrukkelijk gekeken naar een poging over rechts, met in elk geval CDA, PVV en Forum. En ook in Brabant is Forum nog volop in de race. Bronnen rond het proces melden dat de nieuwkomer mogelijk onderdeel wordt van de eerste verkenningspoging. In Gelderland staat de VVD als grootste partij zeker open voor samenwerking met Baudets partij, zei voorman Jan Markink deze week op Radio 1. In Flevoland, waar Forum de grootste werd, moet het spel nog beginnen. Daar worden de stemmen momenteel herteld.
Forum toont zich nog steeds hoopvol. ,, We doen ons best om het maximale uit te halen”, zegt Baudet. Senaatslijsttrekker Henk Otten denkt niet dat het onderhandelingsresultaat in Noord-Holland maatgevend is voor andere provincies. ,,Ik denk juist dat het kan helpen. De VVD zal niet in alle provincies in zee willen gaan met GroenLinks, want hun kiezers gaan hen dat aanrekenen. In de reacties op internet zie ik dat VVD’ers heel kritisch zijn. Wellicht ligt er nu juist meer druk om in allianties met Forum te stappen.”
Ergernis
Toch zal er heel wat moeten gebeuren. Allereerst is daar de vertrouwenskwestie. Veel provinciale politici vinden het moeilijk om de Forum-kandidaten goed in te schatten. In Noord-Holland ging lijsttrekker Johan Dessing volgens andere partijen het inhoudelijke debat herhaaldelijk uit de weg. Dat zorgde voor ergernis. Ook in Gelderland lukte het VVD-leider Markink tot nu toe niet om hoogte te krijgen van zijn nieuwe collega’s. ,,Het blijft hangen in de algemeenheden die op hun site staan.”
Mocht er toch een inhoudelijk gesprek tot stand komen – ook enkele omstreden uitspraken van Forum-voorman Baudet staan dat voor veel partijen in de regio nog in de weg – blijft toch een inhoudelijk struikelblok: het klimaatbeleid. Forum wil geen windmolens en zonneparken erbij, terwijl een grote Kamermeerderheid van CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdA, SP, VVD en 50PLUS in december juist instemde met de Klimaatwet. Uitvloeisel van die wet is dat er veel meer groene energie opgewekt gaat worden – júíst in de provincies.
De vraag is of partijen als VVD en CDA op provinciaal niveau een compleet andere koers gaan varen dan landelijk, om Forum tegemoet te komen en een coalitie te kunnen vormen. Voor Forum lijkt er inhoudelijk weinig anders te rapen in de provincies. Op het gebied van immigratie – een ander kroonjuweel van de partij – hebben die niets te zeggen.
NU 27.03.2019 Een definitief klimaatakkoord, ondertekend en goedgekeurd door het parlement en kabinet, zal volgens Ed Nijpels pas in juni van dit jaar klaar zijn. Aanvankelijk werd gerekend op december vorig jaar. De industrie moet nog veel werk verzetten.
Dat zei zei Nijpels, de voorzitter van het overlegorgaan dat de conceptklimaatplannen bedacht, woensdag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Uit doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat het doel van 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met alle conceptvoorstellen waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Met name de industrie bleef achter met de nodige vermindering van tonnen CO2. “Er zal een andere route moeten worden bewandeld”, aldus Nijpels.
De sector bedacht zelf een bonus- en boetesysteem waarmee bedrijven plannen hoe zij het klimaatdoel willen halen moeten indienen. Lukt dat niet of werken zij niet mee, dan krijgen ze een boete. Lukt het wel, dan maken ze aanspraak op subsidie.
De planbureaus vonden dit echter te vaag en rekenden het voorstel niet eens door. Het kabinet kondigde op dezelfde dag aan een CO2-heffing uit te werken, een veel strenger middel waar GroenLinks, PvdA, milieuclubs en vakbonden al veel langer om vroegen.
Er wordt door het kabinet ook gekeken welke aanvullende maatregelen de landbouwsector kan nemen om meer CO2 te besparen. Alle maatregelen bij elkaar vormen volgens Nijpels een grote stap. “Als de industrie levert wat zij moet leveren, dan is een deel van het gat al gedicht”, aldus Nijpels.
In april stuurt minister Eric Wiebes (Klimaat) meer informatie over hoe alle aanvullende plannen uitgewerkt zullen worden. Als van alle maatregelen bekend is wat ze kosten, wie ze gaat betalen en hoeveel CO2-besparing ze opleveren, is de politiek aan zet om er een definitief klimaatakkoord van te maken.
Telegraaf 20.03.2019 Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Het PBL corrigeert ook haar eigen voorspelling uit dat jaar door met een hoger energieverbruik te rekenen. Desondanks blijft het planbureau rekenen met een lager energieverbruik dan bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis en particuliere vergelijkingswebsites doen.
Het kabinet heeft na de reuring besloten om de belasting op energie te verlagen. Met hoeveel en hoe, dat wordt pas eind april, na de Provinciale Statenverkiezingen, bekendgemaakt. Wel duidelijk is dat de taksverlaging niet meer voor dit jaar geldt. Pas vanaf 2020 kan het mes erin.
MSN 20.03.2019 Na een storm van kritiek heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen gemaakt over de hoogte van de energierekening. De rekenmeesters voorspellen voor 2020 nu opeens een veel hogere energierekening.
Het kabinet gebruikte eerder oude PBL-ramingen bij beweringen dat de energienota dit jaar wel zou meevallen. Het CBS corrigeerde dat later: de gemiddelde stijging is dit jaar zo’n 340 euro. Het planbureau rekent nu voor dat huishoudens volgend jaar 228 euro meer betalen ten opzichte van de oude voorspelling uit 2017.
Het PBL corrigeert ook haar eigen voorspelling uit dat jaar door met een hoger energieverbruik te rekenen. Desondanks blijft het planbureau rekenen met een lager energieverbruik dan bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis en particuliere vergelijkingswebsites doen.
Het kabinet heeft na de reuring besloten om de belasting op energie te verlagen. Met hoeveel en hoe, dat wordt pas eind april, na de Provinciale Statenverkiezingen, bekendgemaakt. Wel duidelijk is dat de taksverlaging niet meer voor dit jaar geldt. Pas vanaf 2020 kan het mes erin.
NU 19.03.2019 Nederlanders zijn iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet, blijkt dinsdag uit onderzoek door I&O Research in opdracht van het AD.
33 procent van de respondenten oordeelt positief over het vorige week door premier Mark Rutte aangekondigde klimaatbeleid. 27 procent van de ondervraagden is negatief over de plannen.
Drie weken geleden was nog ruim een kwart van de Nederlanders positief en een derde negatief over het beleid.
Nederlanders zijn vooral tevreden over het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren. Ruim 76 procent is daar tevreden mee.
‘VVD-achterban waardeert leiderschap Rutte’
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers scoort goed: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. GroenLinks wordt gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen, op de voet gevolgd door D66.
Volgens Peter Kanne van I&O Research werd verwacht dat de ommezwaai van Rutte tot electorale verschuivingen zou leiden, maar dat blijkt niet het geval te zijn.
“Een deel van de VVD-achterban vindt het vervelend dat Rutte een ruk naar links heeft gemaakt, maar de meeste kiezers waarderen dat de premier leiderschap toont”, aldus Kanne.
AD 19.03.2019 Nederland is iets positiever geworden over de klimaatplannen van het kabinet nadat premier Rutte vorige week een andere klimaatkoers aankondigde. Toch leiden de nieuwe maatregelen, waaronder een CO2-taks voor bedrijven, niet tot verschuivingen in de peilingen.
Was drie weken geleden nog een derde van de Nederlanders negatief en ruim een kwart positief over het klimaatbeleid, nu is dat precies andersom: 33 procent oordeelt positief en 27 procent negatief. Dat blijkt uit landelijk representatief onderzoek door I&O Research in opdracht van deze krant.
Sinds premier Rutte vorige week bekendmaakte dat de energierekening voor huishoudens omlaag gaat en bedrijven meer moeten gaan betalen, zijn Nederlanders positiever gestemd over alle plannen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen. Het besluit om een CO2-belasting voor bedrijven in te voeren – iets waar de VVD van Rutte altijd tegen was – krijgt de goedkeuring van 76 procent van de kiezers. Van de VVD-stemmers is zelfs 77 procent voor.
Ook de verlaging van de energierekening voor burgers krijgt een warm onthaal: 73 procent van de kiezers steunt die maatregel. Dat de landbouwsector meer moet gaan bijdragen aan de CO2-reductie wordt gesteund door 59 procent van de kiezers. Vooral de achterban van SGP, PVV, CDA en ChristenUnie is hier negatief over.
GroenLinks ‘winnaar’
GroenLinks wordt door de meeste Nederlanders gezien als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen. De verwachting is dat de regeringspartijen na de verkiezingen van morgen hun meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraken, waardoor de steun van oppositiepartijen noodzakelijk kan worden om te kunnen doorregeren.
Van de GroenLinks-kiezers ziet maar liefst 57 procent de eigen partij als ‘winnaar’ van de nieuwe klimaatplannen. Dit beeld overheerst ook bij de kiezers van bijna alle andere partijen. Na GroenLinks wordt coalitiepartij D66 veel gezien als winnaar. Een op de drie VVD’ers (37 procent) vindt dat de VVD als winnaar uit de bus is gekomen.
Vergeleken met vorige week zijn er nauwelijks verschuivingen in de electorale krachtsverhoudingen. De ‘klimaatdraai’ van het kabinet heeft daarmee bijna geen impact op de peilingen. Volgens I&O Research zet de groei van Forum voor Democratie door. De partij van Thierry Baudet zou met tien zetels in de Eerste Kamer kunnen belanden. Daarmee nadert Forum voor Democratie de VVD, die op elf zetels zou uitkomen en de grootste partij zou blijven.
‘Kiezers waarderen leiderschap’
,,De verwachting was dat de ommezwaai van het kabinet voor electorale verschuivingen zou zorgen, maar dat is niet het geval’’, zegt Peter Kanne van I&O Research. ,,Een deel van de VVD-achterban vindt het vervelend dat Rutte een ruk naar links heeft gemaakt, maar de meeste kiezers waarderen dat de premier leiderschap toont.’’
Volgens Kanne heeft het kabinet met de nieuwe klimaatplannen voorgesorteerd op de uitkomsten van de verkiezingen. ,,Kiezers realiseren zich dat de coalitiepartijen moeten samenwerken met partijen als GroenLinks en de PvdA om een meerderheid in de Eerste Kamer te krijgen. Dat verklaart ook dat GroenLinks nu geen zetelwinst pakt, terwijl die partij wél als winnaar van de nieuwe klimaatplannen wordt gezien.’’
Ondanks het positieve oordeel van de meeste kiezers zijn veel Nederlanders argwanend. Ruim de helft (54 procent) vindt het nog steeds niet duidelijk wat het Klimaatakkoord precies inhoudt. Ook heeft 53 van de kiezers er geen vertrouwen in dat het kabinet de energierekening voor burgers daadwerkelijk gaat verlagen.
,,Het wantrouwen zit diep’’, zegt onderzoeker Kanne. ,,Afgelopen december zei staatssecretaris Mona Keijzer nog dat het wel zou meevallen met de stijging van de energienota dit jaar. Van die voorspelling bleek vorige maand niets te kloppen. Dat maakt dat de meeste Nederlanders nu zeggen: éérst zien, dan geloven.’’
AD 18.03.2019 Het klimaatakkoord kan zorgen voor wel 72.000 nieuwe banen in Nederland in 2030. Dat stelt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) na onderzoek. Werkgeversorganisaties hadden eerder juist gewaarschuwd dat de klimaatplannen zoals de CO2-heffing voor het bedrijfsleven voor banenverlies kunnen zorgen.
Volgens het onderzoek van ECN, onderdeel van TNO, komen er voor elke verloren baan in de fossiele sector (kolen en olie) zeven klimaatbanen terug. In totaal komen er 42.000 tot 78.000 voltijdsbanen bij aan nieuwe werkgelegenheid door het klimaatakkoord. Daar staat een verlies van 6000 tot 11.000 voltijdsbanen in de fossiele sector tegenover.
De meeste klimaatbanen zitten in projectontwikkeling, bijvoorbeeld van duurzame energie en energie-infrastructuur, in de bouw en installatie, zoals voor een aardgasvrije gebouwde omgeving, aanvullende diensten rond de energietransitie en ook mobiliteit.
‘Extra inzet nodig’
,,Het klimaatakkoord is een grote kans voor de Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Tegelijkertijd hebben veel bedrijven in onze sector nu al grote moeite om voldoende mensen te vinden: energiebedrijven, netbeheerders, projectontwikkelaars, isolatiebedrijven en installateurs van zonnepanelen en warmtepompen.
Extra inzet is nodig voor (technische) opleidingen, werving en bij- en omscholing. Zo kunnen we de transitie uitvoeren en de werkgelegenheidskansen grijpen. Het is ook belangrijk om werknemers in de fossiele sector een goede toekomst te bieden”, aldus NVDE-directeur Olof van der Gaag.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vrezen dat de CO2-heffing kan leiden tot het verlies van bedrijvigheid en arbeidsplaatsen, omdat bijvoorbeeld bedrijven Nederland verlaten. De precieze plannen voor een CO2-heffing wachten de werkgevers af.
Ze wezen er eerder op dat het doel van terugdringing van CO2-uitstoot ,,zonder onnodig verlies van banen in Nederland’’ niet uit het oog mag worden verloren.
Premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) geven een reactie na afloop van de presentatie van de planbureaus over de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord. Ⓒ ANP
Telegraaf 17.03.2019 De nieuwe klimaatdeal waar het kabinet en de coalitiepartijen de afgelopen week mee kwamen wordt door Nederlanders gezien als verkiezingsstunt. Meer dan 70 procent van de bevolking denkt dat de ommezwaai gebeurde, omdat de Statenverkiezingen op stapel staan. Dat blijkt uit een peiling van Maurice de Hond.
In de deal kondigden premier Rutte en minister Wiebes (Economische Zaken) aan dat ze bedrijven een hogere CO2-belasting willen laten betalen en dat de overheidsbelasting op de energierekening omlaag gaat. Daarnaast moeten sommige autoplannen van tafel. Het gaat om het extra verhogen van de motorrijtuigenbelasting en een nieuwe klimaattaks op autobezit. Een verhoging van accijns op diesel en benzine zit nog wel in het vat, evenals een andere klimaattaks van 350 euro die moet worden betaald bij het kopen van een nieuwe auto.
De groene plannen werden eerder geopperd in het concept-klimaatakkoord waar het kabinet en de coalitiepartijen al maanden op kauwen. Sommige van die plannen willen VVD, CDA, D66 en CU dus aanpassen. Maar hoe ze dat precies willen gaan doen, vertellen ze pas na de verkiezingen.
In het ochtendprogramma WNL op Zondag bestreed premier Rutte dat het een verkiezingsstunt was. Wel wilde de coalitie voorkomen dat er voor de stembusgang zou ’worden geshopt’ in de doorrekening van de plannen uit het klimaatakkoord. „Het draagvlak had deze week kapot kunnen gaan.”
Uit de peiling van Maurice de Hond blijkt dat het gros van de kiezers wel denkt dat het een verkiezingsstunt betrof. De helft van de Nederlanders is blij met de aangepaste plannen, de andere helft niet. Van alle partijen staan D66’ers het hardst (91procent) te juichen, gevolgd door GL (81 procent). PVV’ers (13 procent), FvD’ers (14 procent) en 50Plussers (26 procent) pruimen het juist niet.
Het gros van de ondervraagden (59 procent) vindt het erg dat als ten behoeve van het klimaat de koopkracht daalt. En slechts 35 procent vindt dat Nederland voorop moet lopen bij het nemen van klimaatmaatregelen. Ruim 80 procent denkt dat het verleggen van de klimaatkosten naar het bedrijfsleven, alsnog door de burger betaald zal worden.
Opvallend is dat kiezers die bij de VVD en het CDA zijn weggelopen een stuk minder enthousiast zijn over de klimaatplannen, dan de kiezers die bij deze twee partijen zijn blijven plakken. Bijna 70 procent van de mensen die de VVD de rug heeft toegekeerd vindt dat de coalitie nu GroenLinks-beleid aan het uitvoeren is. Bij het CDA is dat bijna 60 procent.
NU 15.03.2019 Premier Mark Rutte staat ervoor open om met GroenLinks en PvdA samen te werken om een CO2-belasting in te voeren en de energierekening te verlagen. De coalitie dreigt de meerderheid in de senaat te verliezen en is daarna aangewezen op steun van één of meer oppositiepartijen.
“Wij regeren niet in isolatie”, zei de minister-president donderdag in het Kamerdebat over de doorrekeningen van de conceptklimaatplannen.
Op 20 maart zijn de Provinciale Statenverkiezingen die bepalend zijn voor de samenstelling van de Eerste Kamer. Trends in de peilingen laten al langere tijd zien dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de minimale meerderheid in de senaat dreigen te verliezen.
De oproep van GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver om na 20 maart met elkaar aan tafel te gaan zitten om over steun voor de klimaatplannen te praten, werd door de premier positief beantwoord.
GroenLinks en de PvdA pleiten al langer voor de invoering van een CO2-belasting. Hun varianten worden momenteel nog doorgerekend en zullen wat Rutte betreft ter overweging worden meegenomen voor het definitieve klimaatakkoord, dat eind april rond moet zijn.
‘Het denken over klimaatbeleid is veranderd’
PvdA-leider Lodewijk Asscher is blij met de opstelling van het kabinet en toonde zich bereid het gesprek aan te gaan. “Het denken over klimaatbeleid is veranderd. Het gebeurt niet elke dag dat een centrumrechts kabinet zegt dat het eerlijker moet.”
De sociaaldemocraat stelde wel alvast als eis dat de opbrengsten van de CO2-belasting deels naar de burger moeten. Nu stelt het kabinet voor de belasting aan de industrie terug te geven om te vergroenen.
CDA’er Sybrand Buma maakt het in principe niet uit wat er met de opbrengsten van de CO2-taks gebeurt, zolang de belasting ervoor zorgt dat de industrie vergroent en niet uit Nederland vertrekt.
Op 20 maart 2019 stemmen we ook voor iets anders dan op het biljet staat…
Rekeningrijden en verlaging energienota
Klaver nam alvast een voorschot op de constructieve houding van de coalitie en stelde voor om de verhoging van de energierekening al voor dit jaar terug te draaien, een wens die door de gehele coalitie gedeeld wordt. Hoewel minister Eric Wiebes (Klimaat) het een sympathiek idee vindt, is het onmogelijk omdat de Belastingdienst daartoe niet in staat is.
Ook rekeningrijden staat hoog op het lijstje van Klaver. D66 is daar eveneens voorstander van, maar het ligt volgens Wiebes niet in de lijn der verwachting dat de belasting op autogebruik het definitieve klimaatakkoord zal halen.
‘De stijging van de energierekening was te gortig’
Woensdag presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de kosten en effecten van de conceptplannen van het klimaatbeleid.
Daaruit blijkt dat de gewenste CO2-reductie van 49 procent in 2030 waarschijnlijk niet gehaald zal worden, de lasten voor huishoudens zwaarder zijn dan voor bedrijven en dat de laagste inkomens er zonder koopkrachtreparatie het meest op achteruitgaan.
Met het oog op de verkiezingen nam het kabinet een voorschot op het definitieve klimaatakkoord: er komt een CO2-taks en de energienota voor huishoudens gaat per 2020 omlaag. “De stijging van de energierekening was te gortig”, zei D66-fractievoorzitter Rob Jetten.
Steun, scepsis en waarschuwingen
De aangekondigde maatregelen konden in de Kamer rekenen op steun, maar ook op scepsis en waarschuwingen voor de kiezer.
Voor SP-leider Lilian Marijnissen is het allemaal nog te vaag. “Hoeveel gaat de energierekening dan omlaag? Wat is het eerlijke deel dat het bedrijfsleven gaat betalen?”
Marijnissen waarschuwde voor een nieuwe VVD-verkiezingsstunt, een nieuwe verkiezingsbelofte van premier Rutte. “Eerder beloofde de premier het eigen risico niet te verhogen, dat er geen cent naar de Grieken zou gaan en dat iedereen 1.000 euro zou krijgen. Wat zijn de beloften van deze premier waard?”, zei de socialist.
Ze stelde vast dat het een feit is dat de energierekening volgende maand met geen cent daalt en dat ook niet duidelijk is hoe de rekening er per 2020 wel uit zal zien.
‘VVD laat zich gijzelen door GroenLinks’
Ook PVV-leider Geert Wilders waarschuwde de kiezer voor wat hij een list noemt. “Trap er niet in”, aldus Wilders. “Er is maar één manier om de energierekening echt te verlagen en dat is premier Rutte en deze coalitie naar huis sturen.”
Wat Wilders betreft is een stem op de VVD op 20 maart een stem op GroenLinks. “De VVD laat zich gijzelen door GroenLinks.”
VVD’er Klaas Dijkhoff reageerde daarop dat de VVD is aangewezen op partijen die ervoor openstaan om samen te werken. Hij ziet dat de PVV daar niet toe bereid is.
Thierry Baudet van Forum voor Democratie liet in het debat weten de cijfers van de onafhankelijke rekenmeesters van het CPB en het PBL niet serieus te nemen. Volgens de eigen berekeningen gaat de klimaattransitie “1.000 miljard” euro kosten.
Dat bedrag is al meerdere keren nagerekend, maar blijkt niet te kloppen. Ook het kabinet spreekt dit tegen. “Baudet telt investeringen, kosten, subsidies en belastingen bij elkaar op. Dan krijg je dubbeltellingen”, zei Wiebes al eerder.
Baudet maakte het einde van het debat overigens niet mee. Na zijn eigen inbreng verliet hij de Tweede Kamer voor een optreden in het tv-programma Pauw en Jinek.
Ook PvdA’er Asscher was uitgenodigd, maar zegde het tv-optreden af. “Mijn kiezers verwachten van mij dat ik het in het #klimaatdebat voor ze opneem”, twitterde hij.
De oppositiepartijen GroenLinks, SP en PVV vinden dat het kabinet snel moeten regelen dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat.
NOS 14.03.2019 De energiebelasting voor burgers moet nog dit jaar, en niet pas in 2020 omlaag. Oppositiepartijen zoals GroenLinks, SP en de PVV vinden dat het kabinet niet zes dagen voor de verkiezingen moeten aankondigen dat deze belasting omlaag gaat, zonder dit snel te regelen. Ook vinden de partijen dat het kabinet concrete bedragen moet noemen.
De coalitie heeft de afgelopen vier weken in het geheim gewerkt aan het aanpassen van de klimaatplannen. Gisteren toonde het kabinet zich, tot verrassing van de oppositie, bereid om bedrijven toch een CO2-belasting op te leggen en de klimaatlasten van burgers te verlagen.
De PvdA en SP willen een concreet bedrag horen, zodat burgers weten wat ze kunnen verwachten. “Mensen verdienen duidelijkheid. De energierekening moet omlaag”, aldus SP-leider Marijnissen.
Concrete cijfers
De PvdA wil weten wat de coalitie precies voor ogen heeft. “U heeft vier weken gepraat en er zijn geen concrete cijfers genoemd?”, vraagt PvdA-leider Asscher aan D66-fractievoorzitter Jetten. “Zijn er geen memo’s van?”
Klaver (GroenLinks): energiebelasting kan en moet nu al omlaag
Jetten weigert om concrete cijfers te noemen. “Ik wil geen vage beloften doen”, aldus Jetten. Ook VVD’er Dijkhoff wil niets zeggen over de verlaging van de energiebelasting.
Op de vraag van GroenLinks-leider Klaver om de belasting nu al te verlagen, zei Dijkhoff dat hij niet weet of het kan. GroenLinks heeft al gesprekken gevoerd met de energiebedrijven en gehoord dat er daar geen problemen zijn.
Eind april komt het kabinet met de uitwerking van hun voorstellen. PVV-leider Wilders wil dat de energierekening met terugwerkende kracht omlaag gaat.
NU 14.03.2019 Woensdag maakten de planbureaus bekend dat de klimaatdoelen van het kabinet waarschijnlijk niet worden gehaald met de plannen die zijn doorgerekend. Daaropvolgend kondigde premier Mark Rutte aan de energiebelasting te verlagen en een CO2-heffing voor bedrijven in te voeren. Volg het debat hierover tussen de Kamer en het kabinet.
Tweede Kamer debatteert over de doorrekening van de klimaatplannen
Kabinetsdoel van 49 procent minder CO2 wordt waarschijnlijk niet gehaald
Ook vragen over kabinetsvoorstellen om energierekening te verlagen en CO2-heffing
Kabinetsmaatregelen kunnen niet los worden gezien van de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart
AD 14.03.2019 De oppositie reageert tijdens het debat over de doorrekening van de klimaatplannen flink verdeeld over de onverwachte draai van het kabinet. Waar GroenLinks-leider Jesse Klaver spreekt van een ‘geschenk uit de hemel’ dat het kabinet de energienota verlaagt en een CO2-heffing oplegt aan de industrie, oordeelt Thierry Baudet (FvD) juist dat het ‘vernietigend is voor de koopkracht’ en dat niet alle kosten worden meegenomen.
Mis niks met ons liveblog. De linkerflank van de Kamer zal daarom vanavond naar verwachting vooral proberen het onderste uit de kan te halen en het kabinet zover te krijgen verdergaande maatregelen te treffen. Partijen als de PVV en Forum voor Democratie zullen Rutte juist verwijten nóg verder naar links op te schuiven. Ze waren al geen voorstander van het eerste pakket van maatregelen, laat staan deze aanscherping van de plannen, die mogelijk flinke impact zullen hebben op de industrie in Nederland.
AD 14.03.2019 De Tweede Kamer debatteert vanavond nog over de uitkomsten van de doorrekeningen van het conceptklimaatakkoord. Een voorstel daartoe van GroenLinks-voorman Jesse Klaver kan rekenen op steun van niet alleen de voltallige oppositie, maar ook de coalitiepartijen.
Strikt genomen debatteert de Kamer vanavond over de doorrekening van het concept-Klimaatakkoord. Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de plannen in het concept-Klimaatakkoord waarschijnlijk onvoldoende zijn om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Daar kwam bovenop dat vooral Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen de rekening betalen.
De oppositie reageerde woest, maar slechts een paar uur later kondigde premier Rutte aan dat de energienota alsnog naar beneden gaat, en dat er een CO2-heffing komt voor de industrie, een wens van van onder meer GroenLinks, SP en PvdA. Die draai verandert het speelveld aanzienlijk en maakt, met de verkiezingen voor de deur, van het debat vanavond ook meer een verkiezingsdebat.
AD 14.03.2019 Klaver vroeg gisteren, nadat bekend was geworden dat de beoogde klimaatmaatregelen waarschijnlijk onvoldoende zijn om de CO2-doelen van het kabinet te halen, ook al een debat aan. Toen hielden de VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de boot nog af. Later bleek dat zij al nieuwe maatregelen in petto hadden, waaronder een CO2-heffing voor de industrie.
Nu premier Mark Rutte die ingrepen wereldkundig heeft gemaakt, zien ook de regeringspartijen geen bezwaren meer tegen een snel debat. Ook omdat Klaver beloofde het ‘kort en op hoofdlijnen’ te willen houden.
Het debat start vanavond rond 19.30 uur en is live te volgen op deze site.
Premier Rutte en minister Wiebes reageren op de doorrekening van het klimaatakkoordANP
Gisteren voelde de meerderheid er weinig voor om nog deze week een debat te houden, maar er komt er vanavond alsnog toch een.
NOS 14.03.2019 De Tweede Kamer houdt vanavond toch nog een debat met het kabinet over de doorrekening van het klimaatakkoord. Tot ergernis van de oppositie hield de coalitie gisteren een debat op korte termijn nog tegen over de bevindingen van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Maar toen GroenLinks-leider Klaver het vandaag nogmaals probeerde, kreeg hij alsnog steun van de hele Kamer.
Daarbij speelt mee dat het kabinet inmiddels heeft gereageerd op de doorrekening en de oorspronkelijke plannen heeft aangepast: premier Rutte kondigde gisteren onder meer aan dat de energiebelasting voor burgers omlaag gaat en dat er toch een CO2-heffing komt voor bedrijven. De coalitie zag daarom nu geen reden meer een Kamerdebat uit te stellen tot na de verkiezingen van volgende week.
Het is de bedoeling dat het een debat wordt over de hoofdlijnen. De fractievoorzitters zullen het woord voeren en het kabinet wordt vertegenwoordigd door Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken.
NU 14.03.2019 De Tweede Kamer debatteert donderdagavond over de doorrekeningen van de plannen uit het conceptklimaatakkoord. Een ruime meerderheid stemde in met het verzoek daartoe van GroenLinks-leider Jesse Klaver.
Woensdag presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de kosten en effecten van de conceptplannen van het klimaatbeleid.
Daaruit bleek dat de gewenste CO2-reductie van 49 procent in 2030 waarschijnlijk niet gehaald zal worden met het pakket aan maatregelen.
Daarnaast vallen de kosten voor de burger (3 miljard euro) hoger uit dan voor het bedrijfsleven (2 miljard euro), blijft het aandeel van de sector industrie achter en zullen de laagste inkomens, zonder uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden, er zonder koopkrachtreparatie het meest op achteruitgaan.
Nog niet bekend hoe kabinetsplannen eruit komen te zien
Hoewel het kabinet pas in april met een officiële kabinetsreactie zou komen, namen premier Mark Rutte en klimaatminister Eric Wiebes alvast een voorschot op de maatregelen: de verhoging van de energiebelasting voor huishoudens wordt teruggedraaid en er komt toch een CO2-heffing voor bedrijven.
“We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen”, zei de premier in een toelichting.
Hoe de plannen er exact uit komen te zien, is nog niet bekend. Zo is nog niet duidelijk met hoeveel de energienota zal dalen en is ook nog niet duidelijk wat de hoogte van de CO2-taks zal zijn.
Het kabinet zal dat na de verkiezingen bekendmaken.
Partijen als PvdA en GroenLinks zijn blij met de aangekondigde maatregelen. Zij opperden, net als D66 en ChristenUnie, bijvoorbeeld een belasting op CO2. “Ik zie dat onze politieke opponenten onze kant op komen, dat is winst”, aldus Klaver. Hij heeft de coalitie, die bij de verkiezingen naar alle waarschijnlijkheid de meerderheid in de senaat zal verliezen, opgeroepen tot een “klimaatformatie” waarbij GroenLinks bereid is de groene plannen in de Eerste Kamer aan een meerderheid te helpen.
Dat voorstel werd vrij snel afgewezen. “De vorige verkiezingen waren klimaatverkiezingen, de vorige formatie was een klimaatformatie”, zegt Rob Jetten (D66) tegen BNR. “GroenLinks is twee keer weggelopen.” CDA-leider Sybrand Buma past ervoor om met Klaver “in een achterkamer te gaan zitten”.
Het debat begint donderdag rond de klok van 19.20 uur.
AD 14.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het concept-klimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Segers’ collega Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers in talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat ,,eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid ,,nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
NU 14.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerpklimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het conceptklimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers woensdag in de talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat “eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid “nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
Gisteren werden de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas bekend, maar in stilte is al ruim een maand gewerkt aan flinke aanpassingen.
NOS 14.03.2019 De vier regeringspartijen besloten begin februari al om extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. Dat heeft ChristenUnie-leider Segers gezegd bij de talkshow Pauw & Jinek.
Gisteren werden de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas bekend, maar in stilte is al ruim een maand gewerkt aan flinke aanpassingen. De regeringspartijen hadden begin februari net een akkoord bereikt over de kwestie van het kinderpardon. “En dat was eigenlijk in heel bijzondere harmonie gegaan”, zei Segers.
Hete hangijzers
Met diezelfde gedachte is geprobeerd de “hete hangijzers” van het klimaatakkoord aan te pakken. Segers: “Wij gingen anticiperen op de onderdelen waarvan we dachten: dit zou wel eens heel problematisch kunnen zijn.”
Als voorbeeld gaf hij de extra belasting op de energierekening die iedereen moet betalen; de zogenoemde Opslag Duurzame Energie. Volgens hem is die nu oneerlijk verdeeld tussen bedrijven en consumenten.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor de extra klimaatmaatregelen, vertelde Segers. Dat is opmerkelijk, omdat Dijkhoff eerder zei dat het kabinet niet te hard van stapel moest lopen met het klimaatbeleid. Ook vond hij dat de discussie over klimaatmaatregelen wordt gedomineerd door “drammers” zoals D66-fractieleider Rob Jetten.
Gisteren brachten de planbureaus naar buiten wat de voorstellen in het klimaatakkoord kosten en hoeveel milieuwinst ze opleveren. De conclusie is onder meer dat de klimaatdoelen waarschijnlijk niet worden gehaald. Direct daarna kwam het kabinet met nieuwe plannen. Volgens Segers zagen de regeringspartijen de bui al hangen dat de voorstellen in het klimaatakkoord niet genoeg zouden zijn.
Telegraaf 14.03.2019 Na een dag van chaos in Den Haag weten burgers nog steeds niet waar ze aan toe zijn met aanstaande klimaatplannen.
De cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) geven geen compleet beeld van de inkomenseffecten van het klimaatakkoord. Slechts 128 van de 300 plannen konden worden doorgerekend.
Daarnaast blijkt dat bijna 400.000 huishoudens, met name alleenstaanden en alleenverdieners, veel slechter af zullen zijn dan cijfers laten zien. Het gaat om grote groepen mensen die de komende jaren door klimaat- en energiebeleid vaak meer dan drie procent aan koopkracht zouden moeten inleveren en die niet in de berekeningen te zien zijn.
Intussen maakt het kabinet de vlucht naar voren en komt met een koerswijziging rond klimaatbeleid. Premier Rutte zegt dat er ’meer balans’ nodig is bij de verdeling van de lasten van het klimaatakkoord. Zo komt er toch een CO2-heffing, worden automobilisten ontzien en gaat de belasting op de energierekening voor huishoudens minder hard stijgen.
Hierdoor zijn de doorrekeningen van het CPB deels weer achterhaald, ook omdat bedrijven waarschijnlijk de heffing weer aan de burger gaan doorberekenen. De koerswijziging komt een week voor de verkiezingen, waar de coalitie van VVD, CDA, D66 en CU zwaar op verlies staat.
NU 13.03.2019 De regeringscoalitie besloot al begin februari extra klimaatmaatregelen in de steigers te zetten. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hielden vol de doorrekening van het ontwerp-klimaatakkoord af te willen wachten, maar werkten in stilte aan flinke aanpassingen, zegt CU-leider Gert-Jan Segers.
Onmiddellijk nadat de planbureaus woensdag bekendmaakten wat de voorstellen uit het concept-klimaatakkoord kosten en hoeveel CO2 ze schelen, presenteerde het kabinet een stapel nieuwe plannen. Dat verraste vriend en vijand en oogstte zelfs lof van de linkse oppositie.
Segers’ collega Klaas Dijkhoff nam het voortouw voor extra maatregelen, vertelde Segers in talkshow Pauw & Jinek. De VVD-fractievoorzitter had een maand eerder zijn coalitiepartners juist op de kast gejaagd door te waarschuwen dat het klimaatbeleid niet te hard van stapel moest lopen en te zinspelen op een kabinetscrisis.
De regeringspartijen hadden net overeenstemming bereikt over de heikele kwestie van het kinderpardon, wat “eigenlijk in heel bijzondere harmonie was gegaan”. Daardoor meenden ze een even heet hangijzer als het klimaatbeleid “nuchter” te kunnen oplossen, aldus Segers.
De fractieleiders zagen volgens hem de bui al hangen dat de plannen die op tafel lagen niet voldeden en oneerlijk zwaar zouden uitpakken voor burgers.
NOS 13.03.2019 Wat gaat Nederland doen om in 2030 bijna de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990? Gaan we dat doel halen? Wat gaat het kosten? En wie gaat dat betalen?
Die vragen stonden vandaag opnieuw centraal in politiek Den Haag. Daar presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving de doorrekeningen van 128 maatregelen uit het Klimaatakkoord dat in december werd gesloten.
En de antwoorden op de drie laatste vragen? Haalbaarheid: waarschijnlijk niet. Kosten: 1,6-1,9 miljard euro per jaar. Verdeling: fifty-fifty tussen huishoudens en het bedrijfsleven.
Het CPB rekende bovendien uit dat door de klimaatplannen vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering erop achteruitgaan.
Kabinet maakt ommezwaai
Premier Rutte en Klimaatminister Wiebes kwamen in reactie op die berekeningen meteen met een aantal aanpassingen. Ze willen daarbij tegemoetkomen aan de veelgehoorde kritiek dat bedrijven te weinig bijdragen aan het verminderen van de CO2-uitstoot en huishoudens te veel.
De snelle ommezwaai van het kabinet kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven.”
De belangrijkste aanpassingen van het kabinet:
verlaging van de energiebelasting voor burgers vanaf 2020
“verstandige” CO2-heffing voor bedrijven
voorkomen “oversubsidiëring” van nieuwe elektrische auto’s
meer “ondersteuning” van de tweedehandsmarkt elektrische auto’s
geplande verhoging van vaste lasten voor benzine-/ dieselrijders gaat niet door
landbouw levert een “grotere bijdrage” in ruil voor extra geld
er komt minder CO2-opslag
Dit alles moet volgens Rutte leiden tot een “eerlijke verdeling”. Huishoudens nemen straks een derde van de lasten voor hun rekening, bedrijven twee derde.
Belangrijk daarbij is om te vermelden dat het CPB ook verwacht dat bedrijven 80 procent van de extra kosten die ze straks moeten maken, zullen afwentelen op de consument. Producten en diensten worden dus sowieso duurder.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Toch zijn de reacties in de politiek en van milieuorganisaties en vakbond FNV over het algemeen positief. “We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden”, zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV.
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat de plannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. Ze zeggen verder benieuwd te zijn hoe de CO2-heffing er precies uit komt te zien.
Maar wat alle maatregelen uiteindelijk gaan kosten, zal pas eind april blijken. Het kabinet laat zijn nieuwe voorstellen nu opnieuw doorrekenen en komt dan over anderhalve maand met definitieve klimaatplannen.
Politiek verslaggevers Marleen de Rooy en Ron Fresen geven in onderstaande video antwoord op vragen over het klimaatakkoord:
AD 13.03.2019 GroenLinks-leider Jesse Klaver wil na de verkiezingen van 20 maart met de coalitiepartijen om tafel over de precieze uitwerking van de klimaatplannen. Met zo’n ‘klimaatformatie’ hoopt GroenLinks druk op de ketel te houden als bijvoorbeeld de hoogte van de CO2-heffing straks wordt vastgesteld.
Klaver wil ook andere klimaatvraagstukken voor de langere termijn adresseren, zoals de luchtvaart en de bio-industrie. De gesprekken over klimaat zullen volgens Klaver niet betekenen dat GroenLinks ook andere plannen van het kabinet per se gaat steunen, als een soort gedoogpartner.
GroenLinks ziet in de aankondiging van de CO2-heffing voor de industrie ‘voor het eerst’ een uitgestoken hand van het kabinet, die ook gevuld is. Partijleider Jesse Klaver staat ‘letterlijk te springen’ met het besluit de rekening van de klimaatplannen meer bij de industrie te leggen, en minder bij de burger.
Premier Rutte maakte vanmiddag bekend dat de energienota van huishoudens naar beneden gaat en er alsnog een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven komt op de uitstoot van het schadelijke CO2. ,,De rekening moet eerlijker verdeeld worden’’, aldus Rutte.
,,Als ik zie dat politieke opponenten zo onze kant opkomen, dan zie ik dat als winst’’, reageert Klaver. ,,Vorige week vond Rutte onze plannen nog levensgevaarlijk, nu steunt hij ze bijna.’’
De regering is na de provinciale verkiezingen volgende week waarschijnlijk aangewezen op steun van Klavers partij in de Eerste Kamer. Volgens de peilingen raakt het kabinet daar zijn krappe meerderheid kwijt.
Elsevier 13.03.2019 Minister Eric Wiebes (VVD) van Economische Zaken en Klimaat en Ed Nijpels (VVD) namen woensdagmiddag de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord in ontvangst. De belangrijkste conclusies: de gestelde doelen worden waarschijnlijk niet gehaald en de kosten zijn lager dan verwacht, maar lage inkomens worden het hardst getroffen. Het kabinet kondigt in een reactie aan dat er toch een CO2-heffing voor bedrijven komt.
Een kleine drie maanden lieten het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor Leefomgeving (PBL) berekeningen los op de circa 300 pagina’s met klimaatplannen die eind december werden gepresenteerd. Er is lang naar de conclusies uitgekeken. Niet alleen beheerst klimaat in toenemende mate de maatschappelijke en politieke discussies, ook de timing is brisant. De doorrekening verschijnt een week voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten waarbij de coalitie van Rutte III in de peilingen ruime verliezen lijdt.
Wat zijn de belangrijkste uitkomsten van de doorrekening?
Voornaamste vraag is of het ontwerp-Klimaatakkoord het doel haalt: in 2030 minstens 49 procent minder broeikasgassen uitstoten. Dat zal waarschijnlijk niet lukken, concludeert het PBL. Slechts wanneer alle onzekerheden meevallen en mensen en bedrijven precies zo reageren als gehoopt, dan kan het doel net worden gehaald. Dat acht het instituut onwaarschijnlijk. Dit betekent mogelijk dat er verder gaat worden onderhandeld over aanvullend beleid.
Ook belangrijk zijn de inkomenseffecten: hoeveel kost het beleid huishoudens en hoe is dat verdeeld over arm en rijk? Het CPB, dat alleen naar klimaat keek en dus geen compleet koopkrachtplaatje maakt, verwacht dat de impact op korte termijn beperkt zal zijn. In 2021 gaan groepen er niet meer dan 0,1 procent op achteruit ten opzichte van een wereld waarin er geen Klimaatakkoord is. Dat is veel beperkter dan het totale klimaatbeleid dat huishoudens gemiddeld 0,7 procent aan inkomen kost.
Peter Winterman@WintermanAD
Dit plaatje laat goed zien hoe vooral mensen met de laagste inkomens, uitkeringsgerechtigden én gepensioneerden moeten betalen voor het klimaatbeleid. #Klimaatakkoord
Op de lange termijn is het effect groter. Groepen hebben in 2030 zo’n 0,3 tot 0,5 procent inkomen minder in vergelijking met een wereld zonder Klimaatakkoord. Voor een gemiddeld huishouden is dat 0,4 procent minder, maar het zijn vooral de lagere middeninkomens die erop achteruit gaan. Wanneer je naar het totaal van het klimaatbeleid kijkt, kost het huishoudens gemiddeld 1,4 procent inkomen. De effecten zijn erg ongelijk verdeeld. Het CPB waarschuwt wel voor de vele onzekerheden.
Hoe zat het nou ook weer met het Klimaatakkoord?
In het Regeerakkoord beloofde het kabinet-Rutte III dat Nederland in 2030 bijna de helft minder broeikasgassen gaat uitstoten. Dat is ambitieuzer dan het huidige EU-klimaatdoel van 40 procent reductie, en dit wordt zelfs aangescherpt tot 55 procent als Nederland daar overeenstemming over bereikt in Europees verband of met een ‘kopgroep in Noordwest-Europa’.
Het kabinet bedacht niet zelf de plannen om dat doel te halen, maar zette ruim honderd bedrijven, belangengroepen en overheden aan het werk aan de vijf zogenoemde klimaattafels. In december kwamen zij na tien maanden onderhandelen met een ontwerp-Klimaatakkoord. Niet iedereen stond achter dit resultaat, de groene organisaties steunden het te elfder ure niet.
Uiteindelijk is het de politiek die besluit over het klimaatbeleid. In het najaar debatteerde de Tweede Kamer al één keer specifiek over het Klimaatakkoord. Ook het kabinet keek in de laatste fase van de onderhandelingen nadrukkelijk mee. Discussies over klimaat zullen zich steeds meer in die arena afspelen. Doel is dat er voor de zomer een concreet pakket maatregelen ligt.
Wat zijn de reacties op de doorrekening?
Het kabinet reageerde achteraf direct. Op een persconferentie maakten premier Mark Rutte en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (beiden VVD) bekend het voorgenomen Klimaatakkoord direct op de schop te nemen. Zo krijgen burgers verlichting van hun energielasten, wordt oversubsidiëring van elektrische auto’s aangepakt en gaat de landbouw meer doen voor het klimaat. ‘We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen,’ zei Rutte.
Het belangrijkste plan is dat er alsnog een CO2-taks komt, die komende tijd wordt uitgewerkt. Het ontwerp-Klimaatakkoord voorzag in een bonus-malusregeling, waarbij bedrijven CO2-reductieplannen opstellen en uitvoeren. De ‘groene’ bedrijven krijgen een subsidie, de hardnekkige uitstoters een boete. Van linkse oppositiepartijen en natuur- en milieuorganisaties kwam harde kritiek. Het zou te ingewikkeld zijn en bedrijven te veel ontzien.
Zij pleitten daarom voor een CO2-taks. GroenLinks en de PvdA dienden zelfs al concrete ideeën in – die nog niet zijn doorgerekend. Tijdens een Kamerdebat eerder dit jaar kwamen de partijen al dichter bij elkaar. Het zou mogelijk gaan om een relatief lage CO2-taks waarvan de opbrengst wordt teruggesluisd naar de industrie voor verduurzaming. In het Kamerdebat werd ook al gesproken over ‘maatwerk’ voor kwetsbare industrieën als staal en kunstmest. De taks komt boven op het Europese handelssysteem ETS voor CO2-rechten. Sommige experts verwachten dat de uitwerking niet sterk zal verschillen van de voorgestelde bonus-malusregeling.
Er komt deze week geen debat in de Tweede Kamer over de doorrekeningen van het ontwerp-Klimaatakkoord. Een verzoek van Klaver om donderdag een debat te houden, kreeg van de vier coalitiepartijen geen steun.
De stemming verliep volgens partijlijnen, waarmee de coalitie met één stem verschil het verzoek kon wegstemmen. Volgens Kamerleden van de regeringspartijen zou een debat donderdag te snel komen, en zouden Kamerleden niet genoeg tijd hebben om de doorrekeningen goed te bestuderen. ‘Wie denkt dat Nederlanders zitten te wachten op politici die over elkaar heen gaan buitelen door met losse maatregelen te gaan strooien, heeft het volgens mij echt mis,’ zei VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz.
De linkse oppositie, die zoals verwacht kritisch reageerde op de doorrekening, toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. Klaver stipte aan dat hij samen met D66-voorman Rob Jetten woensdagavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten. Laatstgenoemde is opgetogen over de doorrekening: ‘Minder kosten voor burgers. Industrie gaat meer betalen. Wij gaan Parijs halen!’ twittert Jetten.
Bij de linkse oppositie leidt vooral de verdeling van de lasten over de diverse inkomensgroepen tot veel onvrede. ‘Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst,’ aldus PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher, die pleit voor een CO2-heffing voor grote bedrijven. Ook SP-leider Lilian Marijnissen spreekt van onrecht: ‘Draagvlak organiseer je niet door de energierekening te verhogen en de laagste inkomens de rekening te laten betalen.’
De rechtse oppositie reageert minder uitgebreid. SGP-leider Kees van der Staaij vindt ‘nuchter aan de slag met energiebesparing en schone energie’ een ‘goede zaak’, maar zijn partij ‘hikt er tegenaan dat collectieve lasten opnieuw stijgen’. Hij hekelt vooral dat de rekening in zijn ogen te veel wordt neergelegd bij gezinnen met middeninkomens en eenverdieners. PVV-leider Geert Wilders houdt het korter: ‘Geloof ze niet. Vertrouw ze niet. Stem ze weg!’ schrijft hij op Twitter bij een foto van Rutte en Wiebes.
Welke impact heeft doorrekening op de verkiezingen?
Premier Mark Rutte (VVD) was vooraf niet gerust op de gevolgen van de doorrekening, zei hij maandag bij Dit is de dag op Radio 1. ‘Mijn angst is: iedereen kan in die cijfers gaan shoppen er een eigen verhaal mee zingen.’ Dat lijkt een terechte vrees. Klimaat is een verkiezingsthema dat tot een voor de coalitiepartijen funeste dynamiek kan leiden.
Vanaf rechts worden ze bestookt door Forum voor Democratie en PVV die vrijwel geen klimaatbeleid willen omdat ze denken dat klimaatverandering geen grote impact heeft. Vanaf links bestookt GroenLinks de coalitie met verwijten dat het klimaatbeleid niet streng genoeg is en dat de lasten eerlijker moeten worden verdeeld – al klinkt hier meer bereidheid tot gedoogsteun.
Het is de verwachting dat beide kampen naar hartenlust die zaken uit de doorrekening zullen uitlichten die hun punt onderstrepen. Ook in de coalitie loopt het enthousiasme voor klimaatbeleid sterk uiteen. D66 zei expliciet dat het niet uitvoeren van klimaatbeleid een breekpunt is. En ChristenUnie zei hetzelfde in bedekte termen. Het enthousiasme in kringen van VVD en CDA is een stuk geringer. Zij maken zich zorgen om de Nederlandse concurrentiepositie.
NOS 13.03.2019 De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland vrezen dat het klimaatakkoord en de gewijzigde kabinetsplannen de lasten voor het bedrijfsleven te veel doen stijgen. “Bedrijven moeten dat wel kunnen dragen”, aldus de organisaties.
Het kabinet kondigde aan met een CO2-heffing te komen, omdat de klimaatplannen waarschijnlijk niet tot genoeg reductie van het broeikasgas leiden. “Een onvoorwaardelijke Nederlandse CO2-heffing bovenop het Europese systeem zal leiden tot verlies van bedrijvigheid en banen”, zeggen VNO-NCW en MKB Nederland.
De werkgeversorganisaties zeggen verder benieuwd te zijn hoe zo’n CO2-heffing er precies uit komt te zien. “CO2-heffingen zijn er in verschillende soorten en maten”, zegt Cees Oudshoorn, algemeen directeur van VNO-NCW.
“Er zijn er die bedrijven ertoe brengen om dit land te verlaten en er zijn versies die ervoor zorgen dat bedrijven in dit land gaan investeren. Wij zullen hierover verder in overleg gaan met de overheid.”
Doorpraten
Het kabinet zei vandaag ook de energiebelasting voor consumenten minder te willen laten stijgen en bedrijven juist meer te willen laten betalen voor energie dan in de oorspronkelijke plannen.
“Ook hiervoor geldt dat de vraag is hoe het uitwerkt voor de positie van bedrijven”, zegt Oudshoorn. “Hebben ze de neiging om dit land te verlaten of niet door een extra heffing. En als ze naar het buitenland gaan en daar doorgaan met CO2 uitstoten, dan bereik je de klimaatdoelen ook niet. We willen hierover doorpraten.”
Innovatievermogen versterken
Ook de FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, maakt zich zorgen over de aangekondigde lastenverzwaring. “Ik bepleit maatregelen die de internationale concurrentiepositie van bedrijven beschermen, verlies van groene investeringen en banen voorkomen, verplaatsing van CO2-uitstoot naar het buitenland tegengaan en het innovatievermogen van de industrie versterken”, zegt voorzitter Ineke Dezentjé.
Een groene toekomst kan volgens de FME ook worden bereikt met energiebesparing en technologische oplossingen. “Beide zijn onderbelicht in het ontwerp-klimaatakkoord, terwijl ze megatonnen aan CO2-reductie kunnen opleveren.”
Telegraaf 13.03.2019 Duizenden huishoudens worden nog forser geraakt door het klimaatakkoord dan de cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) op het eerste gezicht laten zien. Alleenstaanden en alleenverdieners gaan er in veel gevallen tot wel drie procent op achteruit. Vijf procent van hen zelfs nog meer, bevestigt het CPB.
De doorrekening van het klimaatakkoord schetst een somber beeld voor de portemonnee van burgers in 2030. Alle inkomensgroepen gaan er op achteruit als het akkoord wordt uitgevoerd. Achter de mediane koopkracht van -1,5 en -1,4 procent voor alleenstaanden, respectievelijk alleenverdieners schuilen cijfers voor specifieke groepen die veel harder aankomen. Ook uitkeringsgerechtigden worden hard geraakt, waar sommigen bijna vier procent moeten inleveren.
De cijfers doen denken aan het idee om de inkomensafhankelijke zorgpremie in te voeren aan het begin van Rutte II. Daarbij vielen de inkomenseffecten gemiddeld mee, maar werden ook grote groepen zeer hard geraakt.
Het kabinet neemt de vlucht naar voren en presenteerde woensdagmiddag gelijk maatregelen die veel koopkrachtcijfers weer op zijn kop zetten. Zo gaat de energiebelasting omlaag en wordt er een CO2-heffing ingevoerd voor bedrijven. Ook zinspeelde premier Rutte op een extra tegemoetkoming voor de laagste inkomens.
Uit de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat het klimaatdoel zelf wordt waarschijnlijk niet gehaald. Of de cijfers werkelijkheid worden is nog maar de vraag: over de voorspellingen bestaat al langer twijfel.
Middeninkomens verliezen per 2030 het meest als de maatregelen uit het concept-klimaatakkoord een op een worden doorgevoerd. Het scheelt hen in de CPB-ramingen een half procent aan inkomen. Ook gepensioneerden gaan er door de klimaatplannen gemiddeld een half procent op achteruit.
Nog duurder
Het totale klimaat- en energiebeleid raakt Nederlanders nog harder. Als ook de maatregelen ter stimulering van duurzame energie worden meegerekend, gaan de laagste inkomens het meest achteruit. In 2030 zou het een verlaging van het inkomen met 1,8 procent betekenen. Voor middeninkomens is dat ongeveer anderhalf procent. De hoogste inkomens leveren 0,8 procent in.
Het CPB gaat in haar berekeningen uit van een scenario waarbij mensen niet de portemonnee trekken voor allerlei groene maatregelen. Lage inkomens, eenverdieners en uitkeringsgerechtigden dreigen het hardst geraakt te worden. Het kan voor deze groep een verlaging van het inkomen met 3 procent betekenen.
CPB-directeur Laura van Geest: „Middeninkomens worden door het klimaatakkoord harder geraakt dan lagere inkomens. Dit komt door maatregelen voor de auto.”
De rekenmeesters verwachten dat bedrijven hun klimaatkosten voor 80 procent afwentelen op de burger.
Niet genoeg
Ondanks de kosten, zijn de honderden maatregelen uit het klimaatakkoord van voorzitter Ed Nijpels waarschijnlijk niet genoeg om het klimaatdoel in 2030 te halen. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in haar doorrekening.
Het kabinet wil in 2030 de CO2-uitstoot hebben gehalveerd ten opzichte van 1990. Het PBL stelt dat er nog veel onzekerheden zijn in de plannen. Als het kabinet duidelijke politieke keuzes maakt kunnen die onzekerheden worden weggenomen, stellen de groene rekenmeesters.
Als Nederland de broeikasgassen wil halveren in 2030 dan moet er 48,7 megaton minder worden uitgestoten. Volgens het PBL komen de plannen uit tussen de 31 en 52 megaton.
„De bandbreedte is vrij groot”, geeft hoofd klimaat Pieter Boot toe. Het kan zijn dat het doel wel gehaald wordt. „Maar toch denken we dat het waarschijnlijk niet haalbaar is. Vergelijk het met het gooien van dobbelstenen: je kunt zes keer zes gooien, maar dat is niet heel waarschijnlijk.”
Industrie
Vooral bij de industrie zijn de onzekerheden groot, stelt Boot. Het groene planbureau heeft nog veel vragen over hoe bedrijven worden gehouden aan de afspraken om minder CO2 uit te stoten. Bij de elektriciteitssector zijn er juist veel zekerheden.
Het klimaatakkoord is volgens Boot een mix van verboden, normen en subsidies. „Beprijzing is een beetje ondergeschikt”, zei de klimaatchef kritisch. Juist hierover is een grote politieke discussie gaande.
Het PBL schat in dat alle investeringen die nodig zijn om het klimaatakkoord uit te voeren tussen de 56 en 75 miljard euro bedragen in de periode tot 2030. Vooral in de energiesector, mobiliteit (auto’s) en de gebouwde omgeving (huizen en kantoren) gaat het om astronomische bedragen.
Kritiek
Of de ramingen van de planbureaus een compleet beeld geven is nog maar zeer de vraag. Over enkele rekenmethodes van het Planbureau voor de Leefomgeving is de laatste tijd kritiek geuit.
Deskundigen van de Rabobank hebben eerder geoordeeld dat het klimaatakkoord een financiële gatenkaas is. De experts stellen dat het Centraal Planbureau niet alle maatregelen heeft kunnen doorrekenen, sommige plannen zijn simpelweg te vaag. CPB-directeur Laura van Geest gaf toe dat er slechts 128 maatregelen onder de loep zijn genomen: „Wij hebben geen zeshonderd maatregelen aangereikt gekregen.”
Van Geest stelt dat er ook maatregelen waren waar de overheid niets mee te maken heeft of waar een doorrekening niet mogelijk was.
PBL-directeur Hans Mommaas probeerde kritiek aan het begin van de persconferentie al direct in de kiem te smoren door te stellen dat de ’modellen geen kristallen bol’ zijn.
De autoindustrie heeft tijdens de persconferentie al kritiek geuit op de doorrekening van het PBL. Volgens RAI Vereniging is er onvoldoende rekening gehouden met de beschikbaarheid van elektrische auto’s.
Politiek aan zet
Het kabinet komt eind april met een definitief klimaatakkoord. Voor die tijd onderhandelen de coalitiepartijen over welke maatregelen de eindstreep halen. Naar verwachting is er in mei een groot debat in de Tweede Kamer over het klimaatbeleid.
Minister-president Rutte en minister Wiebes (Klimaat) geven woensdagmiddag wel al een eerste reactie op de doorrekening.
De planbureaus rekenen nog twee alternatieve plannen van PvdA en GL voor een CO2-belasting voor de industrie door. Halverwege april worden de resultaten verwacht.
Klimaatchef Ed Nijpels zei in een eerste reactie „buitengewoon opgelucht” te zijn over de doorrekeningen.
BB 13.03.2019 Om de klimaatdoelen te halen komt er een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2. Het kabinet wil burgers ontzien bij de energierekening
Tegemoetkoming
Dat maakte premier Mark Rutte bekend. Hij reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bovenop moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de provinciale verkiezingen. Het kabinet lijkt daarbij zijn meerderheid in de Eerste Kamer te verliezen en is dan aangewezen op andere partijen.
Rommel niet doorschuiven
Het kabinet wil nu ‘meer balans’ bij de verdeling van de lasten van het geplande klimaatakkoord. Het moet eerlijker dan uit de doorrekeningen naar voren is gekomen, aldus de premier. Anders zijn lagere inkomens te veel de dupe. Hun koopkracht zal worden gerepareerd, beloofde hij. Ook is er te veel verschil tussen burgers en bedrijven.
De energierekening mag niet te veel bij de huishoudens terechtkomen. De industrie zal een grotere bijdrage moeten leveren om ervoor te zorgen dat in 2030 de uitstoot met 49 procent is teruggebracht ten opzichte van 1990, zoals eerder is afgesproken. ‘We willen de rommel die we hebben veroorzaakt niet doorschuiven naar de volgende generatie’, aldus Rutte.
Vergroening van industrie
Het kabinet overwoog oorspronkelijk een regeling met subsidies en boetes voor de industrie, maar die ‘blijkt onvoldoende te werken.’ Met name VVD en CDA voelden niets voor een CO2-heffing, omdat die bedrijven met hogere lasten zou opzadelen.
De bedoeling van de CO2-heffing is ervoor te zorgen dat de klimaatdoelen worden gehaald, maar wel zo dat bedrijven niet naar het buitenland vertrekken. ‘Je wil niet dat bedrijven weggaan’, aldus Rutte. De opbrengst van de belasting wordt straks gebruikt voor vergroening van de industrie. (ANP)
AD 13.03.2019 Het kabinet verlaagt de energienota van huishoudens en legt de rekening van de klimaatplannen meer bij de industrie. Er komt alsnog een ‘verstandige’ heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2 tegenover. ,,De rekening moet eerlijker verdeeld worden’’, aldus premier Mark Rutte vanmiddag.
Rutte reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bij moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
,,Het kabinet heeft steeds een aantal doelstellingen gehad: een noodzakelijke CO2-reductie van 49 procent in 2030 realiseren, zorgen dat het voor mensen in het land betaalbaar is, en zorgen voor een eerlijke verdeling tussen mensen in het land en bedrijven.’’ Volgens Rutte is met name dat laatste niet in balans. ,,Nu ligt het te veel bij de huishoudens, dat moet eerlijker. Daarom gaat de belasting op de energierekening omlaag, en de belasting voor bedrijven omhoog.’’
Het kabinet overwoog oorspronkelijk een regeling met subsidies en boetes voor de industrie, maar die ‘blijkt onvoldoende te werken’. Met name VVD en CDA voelden niets voor een CO2-heffing, omdat die bedrijven met hogere lasten zou opzadelen.
Geen fout
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) noemt de maatregel ‘fair’. Hij benadrukt dat alles erop wijst dat de nieuwe belasting voor de industrie ‘hoger zal moeten zijn dan wat er nu lag’. Van fouten wil hij echter niet spreken; het gaat volgens hem van een ‘bijstelling’ van de ingeslagen weg. Rutte beaamt dat. ,,Het gaat om meerjarig beleid. Dat moet staan en op lange termijn overeind blijven. Anders stik je in je eigen gelijk.’’
De premier benadrukt wel dat bedrijven ‘concurrerend’ moeten blijven. ,,Daar gaan we rustig over nadenken nu.’’ Eind april komt het kabinet met een officiële beoordeling van de doorrekening.
Lage inkomens
Uit de doorberekening blijkt dat de rekening van de klimaatmaatregelen vooral komt te liggen bij de lagere inkomens. De (lagere) middeninkomens gaan er zo’n 0,5 procent op achteruit door de voorgestelde maatregelen van de klimaattafels, bij de hoogste en laagste inkomens is het een teruggang van 0,3 procent. Volgens Rutte zijn die lasten ‘reparabel’.
Verkiezingen
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SP, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de Provinciale Statenverkiezingen. Naar verwachting verliest het kabinet daarbij de meerderheid in de Eerste Kamer. Rutte erkent dat verkiezingen ‘een rol spelen’ om nu al met maatregelen te komen, maar dan vooral ‘omdat anders wel erg geshopt wordt’ in de cijfers die er nu liggen.
GroenLinks ziet in de aankondiging van de CO2-heffing een uitgestoken hand van de coalitie, die voor het eerst ook gevuld is. Voorman Jesse Klaver zegt blij te zijn met deze handreiking van het kabinet-Rutte. ,,Een enorme winst voor GroenLinks.’’
Ook de PvdA stelt dat Rutte tot inkeer is gekomen na een glashard oordeel van de rekenmeesters. Volgens partijleider Lodewijk Asscher was het geplande klimaatakkoord van het kabinet niet eerlijk en niet groen. In dat pakket stond een regeling voor de industrie met subsidies en boetes in plaats van een heffing.
Premier Rutte (VVD) en GroenLinks-leider Klaver tijdens het klimaatdebat in februariANP
NOS 13.03.2019 In de Tweede Kamer is, ook bij enkele oppositiepartijen, waardering voor de snelle aanpassing van de klimaatplannen door het kabinet. Dat wil de energiebelasting voor burgers verlagen en bedrijven een heffing opleggen voor te veel uitstoot van het broeikasgas CO2.
Linkse partijen als PvdA, GroenLinks en de SP vragen al enige tijd om een CO2-heffing voor bedrijven, maar tot nu toe had het kabinet dit afgehouden. PvdA-leider Asscher is dan ook blij dat “het kabinet tot inkeer is gekomen”. “Wij willen een groener en een eerlijker klimaatbeleid”, aldus Asscher.
Gevulde hand
GroenLinks-leider Klaver ziet in deze toegezegde belasting voor de industrie een “uitgestoken hand” van het kabinet. “Dit is voor het eerst een gevulde hand”, zei Klaver in een aparte persconferentie. “Als ik Rutte de klimaatplannen van GroenLinks hoor voorlezen, ga ik toch niet zitten simmen.”
6/6 Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
De ommezwaai van het kabinet, zo snel na de minder rooskleurige berekeningen van de twee rekenmeesters, kwam als een grote verrassing, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. “Het komt omdat de planbureaus het kabinet een behoorlijk draai om de oren hadden gegeven”.
Steun
Rutte hoopt met de aanpassingen op meer begrip en steun voor de plannen en ook de coalitiepartijen zeggen dat nadrukkelijk. “Het is een belangrijke richting die het kabinet is ingeslagen”, zegt D66-fractievoorzitter Jetten. “We zijn er bijna. Ik hoop op brede steun.”
Segers van de ChristenUnie noemt de aanpassingen “rechtvaardiger” en hoopt dat partijen links en rechts aansluiten. VVD-fractievoorzitter Dijkhoff is blij dat het kabinet iets heeft gedaan met zijn zorg dat de klimaatplannen te veel pijn doen in de portemonnee van de burgers. Ook CDA-leider Buma noemt het “heel belangrijk dat het voor burgers betaalbaar wordt.”
De kans op politieke steun is nu wel veel groter geworden, zegt Fresen. “Altijd met een slag om de arm, maar de kans op voldoende steun is vandaag echt toegenomen. De angels lijken er wel uit nu.”
Vrij schieten
Fresen benadrukt dat de draai van het kabinet te maken heeft met de verkiezingen van volgende week voor de Provinciale Staten. “Als je niks had gedaan aan de oneerlijke verdeling van de kosten, had de oppositie vrij kunnen schieten op de regeringspartijen”, zegt Fresen. “Dat wapen zijn ze nu kwijt.”
PVV-leider Wilders heeft geen goed woord over voor de nieuwe klimaatvoorstellen. “Geloof ze niet. De energierekening wordt niet lager. Deze politici zijn gewoon in paniek.” De SP zegt: “Eerst zien, dan geloven.”
Ook Thierry Baudet van Forum voor Democratie vindt de maatregelen niets. Hij zegt dat de cijfers te optimistisch zijn als het gaat om de lasten voor de burger en spreekt van “koopkrachtkillers”.
ANP 13.03.2019 Er komt deze week geen debat in de Tweede Kamer over de doorrekeningen van het concept-Klimaatakkoord. Een verzoek van GroenLinks-voorman Jesse Klaver om donderdag een debat te houden, kreeg van de vier coalitiepartijen geen steun.
De stemming verliep volgens partijlijnen, waarmee de coalitie met één stem verschil het verzoek kon wegstemmen. Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat donderdag te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
De oppositie toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. Klaver stipte aan dat D66-voorman Rob Jetten samen met hem wel woensdagavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten.
Het PBL en het CPB presenteren hun doorberekening van de klimaatplannen ANP
NOS 13.03.2019 De linkse oppositiepartijen in de Tweede Kamer reageren kritisch op de gevolgen van de plannen in het klimaatakkoord. Vanmiddag presenteerden het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wat de kosten zijn van de 600 voorstellen om de opwarming van de aarde terug te dringen.
Het kabinet wil in 2030 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990. Dat is ongeveer 48,7 megaton aan broeikassen. Het PBL denkt dat met de bestaande plannen een afname tussen de 31 en 52 megaton mogelijk is. De conclusie van dat bureau is dat de klimaatdoelen “waarschijnlijk” niet gehaald worden. Het Centraal Planbureau heeft uitgerekend hoeveel de verschillende huishoudens er door deze maatregelen op achteruit kunnen gaan.
Grote vervuilers
De PvdA concludeert op basis van het rapport dat de lage en middeninkomens, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden er harder op achteruit gaan. “De plannen zijn niet groen en niet eerlijk”, zegt PvdA-leider Asscher. De partij wil dat de industrie en de grote vervuilers meer gaan betalen. “Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen.”
De SP valt ook over de mogelijke gevolgen voor lagere inkomens. SP-leider Marijnissen benadrukt dat het draagvlak voor de klimaatplannen niet wordt vergroot door “de energierekening te verhogen en de laagste inkomens de rekening te laten betalen”. “Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn”, zegt Marijnissen in een tweet.
Lastenverzwaring
De Partij voor de Dieren schat in dat de lastenverzwaring ruwweg drie miljard euro voor gezinnen is en twee miljard euro voor bedrijven. “Benieuwd hoe coalitie dat uitlegt. Lijkt erop dat lastenverzwaring niet eerlijk is in absolute zin”, zegt Kamerlid Van Raan van de PvdD.
Ook de SGP heeft problemen met de stijging van de collectieve lasten. “De rekening wordt bovendien teveel neergelegd bij gezinnen met middeninkomens, vooral eenverdieners. Dat moet anders”, aldus SGP-leider Van der Staaij.
Rekening
GroenLinks zegt dat een andere klimaataanpak nodig is nu berekend is dat het klimaatdoel niet gehaald wordt , de lage inkomens “de rekening betalen en de “industrie wordt ontzien.” Partijleider Klaver geeft een persconferentie over plannen van GroenLinks.
Tot ergernis van de oppositie komt er morgen geen plenair debat, de coalitiepartijen zijn daar niet voor omdat het te kort dag zou zijn.
Aan het eind van de middag geven premier Rutte en minister Wiebes van Klimaat nog een reactie op de twee rapporten.
Trouw 13.03.2019 Het kabinet is alsnog bereid een CO2-belasting voor het bedrijfsleven in te voeren. Premier Rutte laat dat weten in reactie op de doorrekeningen van de klimaatplannen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakte eerder vandaag bekend dat deze voorstellen onvoldoende zijn om de CO2-uitstoot te halveren.
Het kabinet beraadt zich de komende maanden op een inhoudelijk antwoord op de doorrekeningen van het PBL. Maar Rutte neemt daar, een week voor de Provinciale Statenverkiezingen, wel alvast een voorschot op. Hij zegt dat er een ‘verstandige’ heffing moet komen voor de industrie.
Voor de betreffende bedrijven is dat slecht nieuws. Zij wilden niet verder gaan dan een soort boete-systeem voor bedrijven die achterblijven met de reductie van broeikasgassen. Maar het PBL heeft grote twijfels bij dit plan. Het is te vrijblijvend. Het voorstel biedt bedrijven mogelijkheden om onder een boete uit te komen. De rekenmeesters voorzien juridische problemen bij het afdwingen van verplichtingen.
Onduidelijk
Hoe die CO2-belasting er exact uit komt te zien, is nog onduidelijk. Maar duidelijk is wel dat de industrie meer zal gaan betalen voor het klimaatbeleid.
Rutte maakte tegelijkertijd bekend dat hij de energierekening van burgers wil verlagen. Voor het bedrijfsleven gaat deze energiebelasting juist omhoog. De premier wil op deze manier voorkomen dat de rekening van de energietransitie teveel bij de huishoudens terecht komt.
Het kabinet kondigt maatregelen aan waar GroenLinks, SP en PvdA al lange tijd op aandringen. Op deze manier neemt de coalitie de linkse oppositiepartijen de wind uit de zeilen. Tegelijkertijd is het een handreiking aan deze partijen, in de wetenschap dat de coalitie na de verkiezingen de meerderheid in de senaat dreigt kwijt te raken en dan aanvullende steun nodig heeft voor haar plannen.
De rekenmeesters van het PBL hebben de afgelopen maanden de zeshonderd voorstellen van de ‘klimaattafels’ van Ed Nijpels geanalyseerd. Het Binnenhof keek reikhalzend uit naar de uitkomsten, die de basis leggen voor het klimaatbeleid voor de komende decennia. Grote vraag was: is 49 procent CO2-reductie ten opzichte van 1990 haalbaar? Het PBL acht dit onwaarschijnlijk. Met de voorstellen worden ‘grote stappen in de energietransitie’ gezet, maar het is nu tijd voor politieke keuzes.
Enorme opgave
De coalitie staat voor een enorme opgave. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zullen nu zelf met een plan moeten komen waardoor die 49 procent CO2-reductie alsnog wordt gehaald. Dit is immers een afspraak uit het regeerakkoord van Rutte III. Het is ook nodig om uiteindelijk, in 2050, te kunnen voldoen aan de afspraken uit het klimaatverdrag van Parijs.
Het goede nieuws voor het kabinet is dat de klimaatkosten volgens het PBL veel lager zullen zijn dan aanvankelijk gedacht. Medio 2018 werd nog uitgegaan van jaarlijkse nationale kosten van 3 tot 3,9 miljard euro. Inmiddels houdt het planbureau het op 1,6 tot 1,9 miljard. Voor de coalitie is dat een prettige meevaller, gezien de recente ophef over de onverwacht hogere energierekening. Er is de vier partijen veel aan gelegen dat de burgers niet al te veel op kosten worden gejaagd.
Wat die kosten betreft: het Centraal Planbureau (CPB) maakte dinsdag bekend dat het klimaatbeleid de lagere en middeninkomens meer raken dan de hogere. Dit komt voor een groot deel door al geplande maatregelen en voor een klein deel door de nieuwe voorstellen van de klimaattafels. Of de coalitie met dit verhaal naar de burgers toe wil, valt zeer te betwijfelen. Het kabinet heeft mogelijkheden genoeg om eventuele koopkrachttegenvallers voor bepaalde groepen weer te repareren. Zoals het verlagen van de energierekening.
De oppositie was graag al deze week, dus nog voor de Provinciale Statenverkiezingen, met het kabinet in debat gegaan over het klimaatakkoord, maar de coalitie voelt er niks voor.
Lees ook:
Een ontspannen klimaatdiscussie? Die kan premier Rutte vergeten
Twee planbureaus melden vandaag of het klimaatakkoord volstaat om de Nederlandse CO2-uitstoot te halveren. Een pikant moment. Met de verkiezingen in zicht, staat de oppositie op scherp.
NU 13.03.2019 De verhoging van de energiebelasting voor huishoudens die dit kabinet doorvoert, wordt vanaf 2020 weer teruggedraaid. Daarnaast wordt er een vorm van CO2-heffing voor bedrijven uitgewerkt. Die moet in april klaar zijn.
Dat hebben premier Mark Rutte en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdagmiddag laten weten in een reactie op de doorrekeningen van de klimaatplannen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Daaruit blijkt dat met het pakket aan maatregelen het doel van een CO2-reductie van 49 procent waarschijnlijk niet gehaald zal worden, het aandeel van de sector industrie achterblijft en huishoudens met een laag inkomen er het meest op achteruit gaan.
Daarom neemt het kabinet nu aanvullende maatregelen. Te beginnen met de energienota, die rust te veel op de schouders van de burgers, vindt Rutte. “We willen de belasting voor huishoudens verlagen en die voor bedrijven verhogen”, aldus de premier.
Opslag op energierekening wordt anders verdeeld
De opslag op de energierekening wordt anders verdeeld onder burgers en bedrijven. Uit die opslag worden subsidies betaald voor de opwekking van duurzame energie.
Nu is die belasting gelijk verdeeld, terwijl bedrijven veel meer energie verbruiken. De verhouding wordt daarom een derde voor huishoudens en twee derde voor bedrijven.
Rutte ontkent overigens niet dat de aangekondigde maatregelen te maken hebben met de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. “De verkiezingen spelen een rol”, aldus de premier.
Eigen methode van industrie levert te weinig CO2-besparing op
Wiebes en Rutte moesten ook concluderen dat het boete-bonussysteem waarmee de industrie zelf op de proppen kwam, te weinig oplevert om het klimaatdoel te halen. “De CO2-tonnen worden niet gehaald”, aldus Wiebes.
Het PBL maakte eerder op woensdag gehakt van het boete-bonussysteem waarbij bedrijven zelf plannen mogen aandragen voor hoe zij CO2 willen besparen. Het is te vaag en te vrijblijvend, concludeerde het planbureau.
Wiebes herhaalde wat hij tot dusver altijd over een CO2-heffing heeft gezegd: bedrijven moeten het kunnen betalen en niet besluiten hun heil buiten Nederland te zoeken vanwege de lastenverzwaring.
De opbrengsten van die heffing worden gebruikt om de industrie te vergroenen.
Minder subsidie voor elektrische auto’s
Het kabinet kijkt verder naar de vergroening van het wagenpark. In de plannen van het ontwerpklimaatakkoord worden flinke subsidies uitgedeeld voor nieuwe elektrische auto’s. In het beste geval kon een autokoper 6.000 euro terugkrijgen van de overheid.
Deze “oversubsidiëring” wil het kabinet nu tegengaan, ook komt er meer aandacht voor tweedehands elektrische voertuigen. Deze maatregelen leveren geld op dat weer teruggesluisd kan worden naar bezitters van benzine- en dieselauto’s die hun belastingen juist zagen stijgen.
Tot slot wordt gekeken naar maatregelen om meer CO2 te besparen in de landbouwsector en worden de mogelijkheden van de opslag van broeikasgassen onder de grond (CCS in jargon) ingeperkt.
Klaver: ‘Onze politieke opponenten komen onze kant op’
Oppositiepartijen GroenLinks en PvdA pleitten al langer voor een verlaging van de energierekening en de invoering van een CO2-taks.
Jesse Klaver (GL) reageert opgetogen, omdat het kabinet en de coalitie zijn plannen nu wel lijken over te nemen. Dat zijn handtekening niet onder de plannen staat, maakt hem niet zo veel uit. “Ik zie dat onze politieke opponenten onze kant opkomen, dat is winst”, aldus Klaver.
D66-fractievoorzitter Rob Jetten, wiens partij wel regeert zegt in een reactie: “Politiek is de kunst van het mogelijke, niet van mooie praatjes. Niet lullen maar poetsen. Vandaag ziet de kiezer waar het om draait: daadkracht.”
GroenLinks-leider Klaver ziet de aangekondigde plannen als een uitgestoken hand van de coalitie. Hij verwacht dat de VVD, het CDA, D66 en de CU na de Provinciale Statenverkiezingen hun meerderheid in de senaat zullen verliezen.
Klaver werpt zich nadrukkelijk op als kandidaat om het klimaatbeleid in de senaat aan een meerderheid te helpen.
NOS 13.03.2019 Het kabinet wil de energielasten voor burgers verlagen en de industrie meer laten betalen voor de klimaatplannen. Dit heeft premier Rutte gezegd in een reactie op de klimaatrapporten van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) die vanmiddag werden gepresenteerd.
De twee bureaus hebben uitgerekend wat de gevolgen zijn van de 600 voorstellen over de Nederlandse bijdrage aan het terugdringen van de opwarming van de aarde. Uit die berekeningen bleek dat de maatregelen niet genoeg zijn om de klimaatdoelen te halen.
Vertrekken
Het kabinet kwam in de reactie op de rapporten direct met aanpassingen. Ze willen kijken naar een CO2-heffing, een belasting voor bedrijven die veel CO2 uitstoten. Rutte spreekt van een “verstandige” heffing. Voorkomen moet worden dat Nederlandse bedrijven naar het buitenland vertrekken.
De opbrengst van de CO2-heffing wordt gebruikt om de industrie te vergroenen, zo staat in een brief van het kabinet (.pdf). Overigens blijkt uit de doorrekeningen dat bedrijven 80 procent van hun extra kosten zullen doorberekenen aan de consument.
De belangrijkste punten van kabinet in het kort:
verlaging van de energiebelasting voor burgers vanaf 2020
“verstandige” CO2-heffing voor bedrijven
einde aan “oversubsidiëring” van nieuwe elektrische auto’s
meer “ondersteuning” van de tweedehandsmarkt elektrische auto’s
landbouw levert een “grotere bijdrage” voor extra geld
geplande verhoging van vaste lasten voor automobilisten gaat niet door
er komt minder CO2-opslag
Broeikasgassen
Het kabinet wil in 2030 49 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990. Dat is ongeveer 48,7 megaton aan broeikasgassen. Het PBL berekende dat met de bestaande plannen een afname tussen de 31 en 52 megaton mogelijk is.
De conclusie van dat bureau is dat de klimaatdoelen “waarschijnlijk” niet gehaald worden. Het Centraal Planbureau heeft ook uitgerekend hoeveel de verschillende huishoudens er door deze maatregelen op achteruit kunnen gaan.
Vooral de lagere- en middeninkomens, gepensioneerden en mensen met een uitkering lijken er meer op achteruit te gaan. Ook moeten burgers meer betalen dan het bedrijfsleven. De oppositie in de Tweede Kamer reageerde daar meteen kritisch op.
Rutte: lasten burgers compenseren, lasten bedrijven omhoog
Huishoudens
Rutte erkent dat die verdeling niet goed is en het kabinet zegt dus nu al de plannen aan te passen. “We willen een eerlijke verdeling.” Concreet betekent dit dat huishoudens een derde van de kosten op zich nemen en de bedrijven twee derde van de kosten. Dat was fifty-fifty.
Het kabinet was aanvankelijk van plan om de industrie een boete op te leggen bij te vervuilende activiteiten, de zogenoemde bonus-malusregeling. Nu blijkt dat die maatregel te weinig CO2-reductie oplevert. Eind april komt het kabinet met een uitgewerkt plan.
Milieuorganisaties en vakbond FNV noemen de snelle aanpassingen van de klimaatplannen hoopgevend. In een gezamenlijke reactie zeggen Milieudefensie, Greenpeace, Natuur en Milieu, de Natuur en Milieufederaties en FNV: “Dit is wat het klimaat nodig heeft en waarom 40.000 mensen afgelopen zondag de straat op gingen. We moeten het nu doen met de woorden van Rutte en Wiebes, maar wij zullen het kabinet aan deze woorden houden. Wij staan klaar om afspraken te maken.”
ANP 13.03.2019 Om de klimaatdoelen te halen komt er een ,,verstandige” heffing voor bedrijven op de uitstoot van het schadelijke CO2. Het kabinet wil burgers ontzien bij de energierekening.
Dat maakte premier Mark Rutte bekend. Hij reageerde daarmee op de doorrekening van een reeks klimaatplannen, waaruit blijkt dat vooral de industrie er een forse schep bij moet doen om de uitstoot van CO2 terug te dringen.
De tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks en PvdA, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de provinciale verkiezingen. Daarbij lijkt het kabinet zijn meerderheid in de Eerste Kamer te verliezen en is dan aangewezen op andere partijen
Een afname van broeikasgassen zoals afgesproken in de klimaatdoelen is mogelijk, maar wordt niet gehaald, verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving.
NOS 13.03.2019 De maatregelen in het klimaatakkoord zijn waarschijnlijk niet genoeg om de klimaatdoelen te halen. Met de 600 voorstellen lijkt het belangrijkste doel van het akkoord, 49 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990, niet haalbaar. Dat staat in de doorrekening van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB).
Het PBL stelt dat met de plannen een afname van tussen de 31 en 52 megaton aan broeikasgassen mogelijk is. Het doel, 48,7 megaton minder in 2030 (49 procent minder dan in 1990), valt daar weliswaar binnen, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald. “Dat komt vooral door onzekerheden over verdere vormgeving van de afspraken, en over de manier waarop burgers en bedrijven zullen reageren op de voorgestelde beleidsprikkels.”
De belangrijkste punten uit de doorrekening
De maatregelen uit het klimaatakkoord zijn waarschijnlijk niet genoeg om de klimaatdoelen te realiseren
De geschatte kosten van het klimaatakkoord zullen de komende tijd oplopen tot 1,6 à 1,9 miljard euro per jaar in 2030 en vallen daarmee lager uit dan geraamd
Bedrijven moeten meer bijleggen dan huishoudens, die al veel moeten bijleggen onder de huidige plannen. Ondernemingen berekenen naar verwachting 80 procent van de kosten door aan de consument
Lage en middeninkomens zullen zonder compensatie naar verwachting meer meebetalen aan de maatregelen dan de laagste en hoogste inkomens
Er is nog veel onduidelijk over de vormgeving en uitvoerbaarheid van het bonus-malussysteem voor bedrijven
De grootste reductie wordt bereikt in de elektriciteitssector, waar een afname van broeikasgassen van tussen de 18,3 en 21,1 megaton mogelijk is. Het doel was 20,2 megaton. De sector die daarna de grootste reductie heeft is de industrie, maar daar wordt het doel naar verwachting niet gehaald.
Dat betekent dat het kabinet opnieuw zal moeten bekijken hoe de doelen wél kunnen worden bereikt. “Er moeten politieke keuzes gemaakt worden waarmee onzekerheden over het precieze effect van de voorgestelde maatregelen afnemen”, zegt het PBL. Later vanmiddag reageren minister Wiebes en premier Rutte op de doorrekening.
Kosten lager dan geraamd
De geschatte kosten van het klimaatakkoord zullen de komende tijd oplopen tot 1,6 à 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat is fors lager dan geraamd op basis van het akkoord op hoofdlijnen in 2018. Toen werden de kosten op 3 tot 3,9 miljard euro berekend. Dat komt onder meer door de lagere kosten voor hernieuwbare elektriciteit en in de industrie.
Het CPB heeft ook een schatting gemaakt van een verdeling van de kosten van de doorgerekende maatregelen. Het lijkt erop dat lage en middeninkomens het iets meer zullen voelen in de portemonnee dan de laagste en hoogste inkomens. “Maar of dat daadwerkelijk gaat gebeuren is nog onduidelijk, want het kabinet moet er nog naar kijken en dat zal misschien daarvoor gaan compenseren”, zegt politiek verslaggever Albert Bos.
Effect klimaatplannen voor huishoudens;
Klimaatplannen en huishoudens
Alle klimaat- en energiemaatregelen samen (inclusief klimaatakkoord) *
Alleen klimaatakkoord *
Alle huishoudens
-1,3
-0,4
Laagste inkomens
-1,8
-0,3
Lage inkomens
-1,6
-0,5
Middeninkomens
-1,4
-0,5
Hoge inkomens
-1,1
-0,4
Hoogste inkomens
-0,8
-0,3
Werkenden
-1,1
-0,4
Uitkeringsgerechtigden
-1,7
-0,4
Gepensioneerden
-1,6
-0,5
Tweeverdieners
-1,1
-0,4
Alleenstaanden
-1,5
-0,3
Alleenverdieners
-1,4
-0,5
Met kinderen
-1
-0,3
Zonder kinderen
-1,3
-0,4
*Dit zijn percentages: ze geven het verschil aan in inkomen in 2030 ten opzichte van 2018
Daarnaast gaan bedrijven volgens Bos meer merken van het klimaatakkoord dan gedacht. Ze moeten meer bijleggen dan huishoudens. Dat komt ook omdat huishoudens straks al meer moeten gaan betalen voor alle klimaatplannen die al gepland zijn vóór het klimaatakkoord.
Wel verwacht het CPB dat bedrijven een groot deel van de eventuele extra kosten die ze straks maken zullen doorberekenen in hun prijzen. Naar verwachting zal 80 procent van de kosten worden doorberekend aan de consument.
Slechts 128 van de 600 maatregelen die in het klimaatakkoord staan zijn door het CPB doorgerekend. Bijvoorbeeld omdat veel plannen uiteindelijk weinig geld zullen kosten of opleveren, en dus niet meegenomen hoeven te worden in de berekeningen. En sommige maatregelen kan de overheid niet alleen afdwingen. Ook die heeft het CPB niet meegenomen.
Bonus-malusregeling
Verder is een deel van de voorstellen nog te vaag om door te rekenen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het veelbesproken bonus-malussysteem voor bedrijven. Dat systeem is in het klimaatakkoord terechtgekomen, nadat een eerder voorstel om een CO2-heffing in te voeren tijdens de onderhandelingen was gesneuveld.
Volgens het CPB is er nog te veel onduidelijk over de vormgeving en de uitvoerbaarheid van het bonus-malussysteem, en over de omstandigheden wanneer de heffing van kracht wordt, om er nu een berekening van te kunnen maken.
Het PBL deed dat wel. Volgens het planbureau is niet duidelijk hoe bedrijven zullen reageren op deze regeling, waarmee goed gedrag wordt beloond en slecht gedrag bestraft. “Zien zij het vooral als kans of als bedreiging?”, vraagt het PBL zich af. Ook bij de industrie zelf zijn er grote onzekerheden over de regeling.
Juist over de bijdrage van de industrie ontstond de afgelopen weken veel discussie. Volgens milieuorganisaties komen de kosten te veel op schouders van huishoudens te liggen en worden bedrijven te veel ontzien. Gisteren werd bekend dat het kabinet neigt naar een CO2-taks voor bedrijven.
Wat is het klimaatakkoord?
Nederland heeft zich als doel gesteld om in 2030 49 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990, om het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te kunnen naleven. Daarin werd door 195 landen, waaronder Nederland, afgesproken dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden moet komen en dat er een einde moet komen aan de stijging van de uitstoot van broeikasgassen. Nu loopt Nederland nog achter ten opzichte van andere landen. Met dit voorstel wil Nederland die achterstand inhalen.
Om dat doel te bereiken, hebben overheden, bedrijven en maatschappelijke partijen de afgelopen tijd rond de tafel gezeten om afspraken te maken.
Die onderhandelingen waren opgedeeld in vijf verschillende sectoren (van mobiliteit tot industrie), de zogenoemde klimaattafels. In december presenteerden de partijen een akkoord met 600 voorstellen. Die zijn nu doorgerekend. Op basis van deze doorrekeningen kan de politiek beslissingen nemen.
Het akkoord is niet hetzelfde als de Klimaatwet, waarmee de Tweede Kamer vastlegde dat Nederland in 2050 nagenoeg klimaatneutraal moet zijn.
NU 13.03.2019 De voorstellen uit het ontwerpklimaatakkoord leveren een besparing van 31 tot 52 megaton CO2 in 2030 op. Dat valt nog binnen het gestelde kabinetsdoel van 48,7 megaton minder CO2, al wordt dat waarschijnlijk niet gehaald. Vooral de industrie levert te weinig besparingen.
“Er is nog veel werk aan de winkel”, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de woensdag gepubliceerde doorrekeningen van de klimaatplannen.
De megatonnen moeten leiden tot 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 om de opwarming van de aarde tegen te gaan.
Het PBL vermoedt dat het doel niet wordt gehaald vanwege “onzekerheden over verdere vormgeving van de afspraken”. Ook speelt mee hoe burgers en bedrijven op de 128 voorgestelde maatregelen reageren.
Het doel wordt alleen gehaald als alle puzzelstukjes op de juiste wijze in elkaar vallen. Kortom: burgers en bedrijven moeten in alle gevallen positief reageren op de klimaatmaatregelen, aldus het PBL.
Een volledige kabinetsreactie op de doorrekeningen volgt eind april 2019.
In het kort:
Klimaatdoel van 49 procent minder CO2 in 2030 wordt waarschijnlijk niet gehaald
Vooral industrie blijft achter bij besparen megatonnen broeikasgassen
Kosten vallen in 2030 lager uit dan eerder geraamd
Laagste inkomens worden het hardst geraakt
Industrie levert te weinig besparing
Iedere overlegtafel kreeg een eigen opdracht mee om uiteindelijk een afgesproken aantal megaton CO2 te besparen in 2030. De tafels zijn opgedeeld in de sectoren industrie, woningen, mobiliteit, landbouw en elektriciteit en moeten gezamenlijk de 48,7 megaton CO2 besparen. Dat aantal staat gelijk aan de 49 procent reductie in 2030.
Het PBL concludeert nu dat de industrie (opgave: 14,3 megaton CO2) in het gunstigste geval uitkomt op een besparing van 13,9 megaton CO2. De huidige methode om bedrijven tot besparen te zetten is te onzeker, schrijft het PBL.
De industrie stelde zelf voor om met een bonus- en boetesysteem te werken. Bedrijven moeten plannen voor hoe zij het klimaatdoel willen halen indienen. Lukt dat niet of werken zij niet mee, dan krijgen ze een boete. Lukt het wel, dan maken ze aanspraak op subsidie.
Het PBL vraagt zich af of dat bedrijven zal aanzetten tot investeringen in minder uitstoot. Zo voorzien de rekenmeesters problemen met de juridische afdwingbaarheid en zijn er twijfels over de kosten en investeringen in projecten waarvan onduidelijk is hoeveel CO2-besparing ze opleveren.
Het CPB heeft de effecten van een boetesysteem niet doorgerekend omdat de uitwerking en uitvoering te onzeker zijn.
Milieuclubs en linkse partijen vragen om een CO2-heffing
Het bonus- en boetesysteem kreeg vanaf het begin al veel kritiek. Het was voor enkele milieuorganisaties en de FNV reden om uit het klimaatoverleg te stappen, zij willen een directe manier van CO2-beprijzing door middel van een heffing.
De organisaties noemen een CO2-heffing nu “onvermijdelijk”.
Ook partijen in de Tweede Kamer, zoals GroenLinks en de PvdA, vragen om zo’n CO2-heffing.
Op verzoek van deze partijen wordt zo’n maatregel door het PBL alsnog doorgerekend, maar de uitkomst kon niet meer worden meegenomen met de woensdag gepubliceerde cijfers.
Vlnr: Laura van Geest (Centraal Planbureau), Pieter Boot, Hans Mommaas (beiden Planbureau voor de Leefomgeving) en Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (ANP).
Maatregelen treffen laagste inkomens het hardst
Het Centraal Planbureau (CPB), dat keek naar de koopkrachteffecten van de klimaatmaatregelen, berekende dat alle huishoudens er in 2030 gemiddeld 1,3 procent op achteruitgaan. In dit geval is al het eerdere klimaat- en energiebeleid van het kabinet meegenomen.
De laagste inkomens gaan er in het totale plaatje het meest op achteruit (-1,8 procent), de hoogste inkomens met -0,8 procent het minst.
Ook met alleen de maatregelen uit het ontwerpklimaatakkoord gaan de lage- en middeninkomens er het meest op achteruit.
Hier moet worden benadrukt dat het gaat om koopkrachtcijfers in 2030 als het kabinet verder geen actie onderneemt. De politiek heeft jaarlijks de kans het beleid aan te passen om koopverschillen weg te werken.
Als er wordt gekeken naar het totale kostenplaatje van 5,2 miljard euro in 2030, blijkt dat gezinnen een groter deel moeten ophoesten (3 miljard) dan bedrijven (2 miljard). Het overige deel valt in het buitenland.
Kosten vallen lager uit dan eerder berekend
De kosten vallen lager uit dan waar eerder rekening mee werd gehouden. De zogenoemde nationale kosten bedragen in 2030 tussen de 1,6 en 1,9 miljard euro. In december raamde het PBL nog op 3 tot 4 miljard euro.
De nationale kosten zeggen iets over de kosten voor de Nederlandse samenleving als geheel, ongeacht wie de rekening krijgt. Belastingen en subsidies tellen hierin niet mee, omdat dit wordt gezien als waardeoverdracht tussen verschillende partijen binnen de samenleving.
Politiek is nu aan zet
Nu duidelijk is hoeveel CO2-besparing welke maatregel oplevert en wat de kosten daarvan zijn, is de politiek aan zet. De Tweede Kamer en het kabinet zullen moeten kiezen welke maatregelen zij willen invoeren om het doel van 49 procent minder broeikasgassen te halen.
In het proces is door politici steeds gezegd dat de energietransitie haalbaar en betaalbaar moet zijn en dat de grootste vervuiler moet betalen, maar dat tegelijkertijd de maatregelen de concurrentiepositie van bedrijven niet mogen schaden. Dat zijn bij uitstek politieke vragen waar verschillend over wordt gedacht in Den Haag.
BB 13.03.2019 De klimaatplannen die het kabinet heeft laten doorrekenen, zorgen in 2030 voor een vermindering van de uitstoot van CO2 tussen de 43 en 51 procent ten opzichte van 1990. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), dat de voorstellen heeft geanalyseerd, maakt daaruit op dat het doel van 49 procent waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Grote stappen
Het PBL denkt dat met het concept-klimaatakkoord wel ‘grote stappen’ kunnen worden gezet. ‘Maar er is nog veel werk aan de winkel.’ Alleen in het gunstigste scenario wordt de doelstelling gehaald, maar als alles tegenzit bij lange na niet. Het planbureau wijst op onzekerheden over het precieze effect van de voorgestelde maatregelen.
Om die weg te nemen moeten politieke keuzes worden gemaakt. Daarnaast wijst het PBL erop dat nog moeilijk valt te voorspellen hoe burgers en bedrijven op de veranderingen zullen reageren. Bijvoorbeeld naar de snelheid waarmee mensen overstappen op elektrische auto’s blijft het toch gissen.
Industrie
Vooral in de industrie ziet het PBL een groot risico dat de doelstelling niet wordt gehaald. Het planbureau wijst op grote onzekerheden die kleven aan de regeling die bedrijven moet verleiden tot verduurzaming.
Ook het Centraal Planbureau, dat de klimaatmaatregelen eveneens heeft doorgerekend, vindt dat voorstel te onduidelijk en onvoldoende uitgewerkt. Of een alternatief plan van de linkse oppositie voor een CO2-heffing beter werkt, is nog onduidelijk. Een doorrekening daarvan volgt medio april.
Goedkoper
De kosten van de voorstellen tellen volgens het PBL op tot op 1,6 tot 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat is aanzienlijk minder dan vorig jaar naar voren kwam uit een eerste analyse van de hoofdlijnen van het klimaatakkoord. De maatregelen in het akkoord zullen er volgens het CPB toe leiden dat lagere middeninkomens er meer op achteruit gaan dan hogere.
De maatregelen zorgen in doorsnee voor een achteruitgang van 0,4 procent in 2030. Lagere middeninkomens gaan er 0,5 procent op achteruit, de hoogste en allerlaagste inkomens 0,3 procent.
Inkomensachteruitgang
Het totale klimaat- en energiebeleid tot 2030 leidt volgens het planbureau tot 2030 tot een inkomensachteruitgang van gemiddeld 1,3 procent. Voor lagere inkomens is het negatieve effect 1,8 procent en voor hogere 0,8 procent.
Dat komt grotendeels door het al in gang gezette klimaat en energiebeleid, zegt het CPB. Ook in de periode tot 2021 leveren lagere inkomens meer in dan hogere, staat in de doorrekening.
Niet blij
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn niet blij met de verwachte gevolgen van het concept-Klimaatakkoord van de twee planbureaus CPB en PBL. Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Lage- en middeninkomens, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden gaan er nog harder op achteruit terwijl ze juist minder vervuilen dan anderen, stellen de socialisten.
CO2-heffing Niet groen, niet eerlijk, luidt de klacht van de PvdA. Volgens leider Lodewijk Asscher gaan huishoudens het meest betalen en de grote vervuilers het minst. ‘Een CO2-heffing is nodig zodat vervuilers meer gaan betalen en huishoudens minder. Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen.’
Subsidies en boetes
GroenLinks benadrukt dat er door een planbureau vraagtekens zijn geplaatst bij de manier waarop het kabinet bedrijven hun CO2-uitstoot wil laten terugdringen. De regering denkt aan een systeem van subsidies en boetes, maar de vraag is of dat allemaal uitvoerbaar is. Bedrijven lijken relatief makkelijk onder eventuele straffen uit te kunnen komen.
Dikke onvoldoende
Een eerlijke CO2-heffing en een effectief boetesysteem om de uitstoot terug te brengen, zijn onvermijdelijk, zegt de milieubeweging, met daarin onder meer Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu, in een reactie. ‘De doorrekening van het PBL geeft het ontwerp-klimaatakkoord een dikke onvoldoende’, stellen de organisaties, waar ook de FNV zich bij aansloot. ‘De boodschap aan het kabinet is duidelijk: met halve maatregelen halen we de klimaatdoelen niet.
Het is nu onvermijdelijk om met onze oplossingen aan de slag te gaan. De samenleving is klaar voor een goed klimaatbeleid, dat bovendien groene banen oplevert. Dat lieten de 40.000 mensen op de Klimaatmars wel zien. Genoeg getreuzeld, het klimaat wacht niet.
Klimaattafels
Het Klimaatakkoord is het resultaat van het overleg dat ondernemingen, milieuorganisaties, vakbonden, werkgeversorganisaties en overheidsinstanties in 2018 hielden aan de zogenaamde Klimaattafels. Aan deze tafels werd gediscussieerd over elektriciteit, industrie, mobiliteit, landbouw en gebouwde omgeving.
Dat resulteerde in zeshonderd voorstellen met wat er in Nederland mogelijk is om de uitstoot van het broeikasgas CO2 te verminderen tot bijna de helft (49 procent) in 2030 ten opzichte van 1990. Het kabinet komt eind april met een officiële reactie op de bevindingen van PBL en CPB. (Red./ANP)
AD 13.03.2019 De ruim zeshonderd maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord schieten waarschijnlijk tekort om de kabinetsdoelstelling van 49 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Volgens het CPB Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er ‘werk aan de winkel’ en moeten er ‘politieke keuzes’ worden gemaakt.
De plannen uit het voorlopige Klimaatakkoord zorgen er volgens het PBL voor dat de uitstoot van broeikasgassen met 31 tot 52 megaton CO2 wordt teruggebracht, terwijl 48,7 megaton nodig is. Het planbureau spreekt van ‘grote stappen in de energietransitie’, maar de opgave van 49 procent reductie wordt ‘waarschijnlijk niet gehaald’. ,,Als je zes keer met een dobbelsteen gooit, kan je zes keer zes gooien, maar die kans is niet zo groot’’, aldus PBL-directeur Hans Mommaas.
Het instituut stelt dat er ‘politieke keuzes’ nodig zijn om meer zekerheid te krijgen over de effectiviteit van de te nemen maatregelen. Dat kan betekenen dat er mogelijk meer of andere maatregelen genomen moeten worden, of dat de maatregelen zelf aangescherpt moeten worden.
Later vandaag reageren verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) en premier Mark Rutte op de doorrekening.
Industrie
Vooral de plannen voor de industrie zijn volgens het PBL onzeker. Deze bedrijven werden geacht de uitstoot met 14,3 megaton terug te dringen, maar de plannen die zijn gemaakt leiden tot een CO2-reductie van slechts 6,0 tot hooguit 13,9 megaton.
Het PBL zet vraagtekens bij de effectiviteit van de voorgestelde bonus-malusregeling voor grote uitstoters: die houdt in dat bedrijven zelf met plannen moeten komen om de CO2-reductie terug te brengen. Doen zij dat niet, dan volgt een boete. Volgens het PBL zorgt zo’n regeling voor veel onzekerheid en hangt erg veel af van de vormgeving van de plannen en de reactie daarop van bedrijven.
De afgelopen tijd bleek al dat ook de regeringspartijen weinig vertrouwen hadden in de effectiviteit van een boetesysteem. In plaats daarvan wordt gedacht te komen met een CO2-belasting voor bedrijven. De linkse oppositiepartijen dringen daar al langer op aan.
Lage inkomens geraakt
Nederlanders met een laag inkomen of een middeninkomen zijn relatief het duurst uit door de maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord, zo rekent het CPB voor. De (lagere) middeninkomens gaan er zo’n 0,5 procent op achteruit door de voorgestelde maatregelen van de klimaattafels, bij de hoogste en laagste inkomens is het een teruggang van 0,3 procent.
De verhoging van de motorrijtuigenbelasting en de introductie van een ‘innovatietoeslag’ op het bezit van een auto slaat het hardst neer bij de (lagere) middeninkomens. Dat zijn mensen die een benzine- of dieselauto rijden en voorlopig geen geld hebben om een elektrische auto aan te schaffen.
Het totale klimaat- en energiebeleid – dat bestaat uit het al ingezette beleid én de maatregelen uit het voorlopige Klimaatakkoord – raakt vooral de laagste inkomens, stelt het CPB. De achteruitgang voor de laagste inkomensgroep bedraagt 1,8 procent, terwijl mensen met de hoogste inkomens er gemiddeld 0,8 procent op achteruit gaan tussen 2018 en 2030.
Gemiddeld gaan huishoudens er in 2030 zo’n 1,5 procent op achteruit door het totale klimaat- en energiebeleid. Daarin is meegenomen dat bedrijven zo’n 80 procent van hun lastenverzwaringen zullen doorberekenen aan de consument. Daarbij is ook meegeteld dat mensen minder geld kwijt zijn aan bijvoorbeeld benzine als ze in een elektrische auto gaan rijden.
Kritiek
De oppositie is niet te spreken over de verwachte gevolgen. Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Partijleider Lilian Marijnissen benadrukt dat dat draagvlak in de weg staat. ‘Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn.’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher hekelt de verdeling van de kosten. ,,Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst. Dat is niet eerlijk en niet groen.’’
De voltallige oppositie wilde morgen een debat met verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat), maar de coalitie voelt daar niets voor en blokkeerde het verzoek vanmiddag in de Kamer. Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat morgen te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
Laura van Geest (Centraal Planbureau), minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD), Ed Nijpels (voorzitter van het Klimaatberaad) en Hans Hommaas (Planbureau voor de Leefomgeving) tijdens de presentatie van het ontwerp-Klimaatakkoord. Ⓒ Hollandse Hoogte
Telegraaf 13.03.2019 Politieke kopstukken buitelden over elkaar heen met reacties op de doorrekening van het klimaatakkoord, een uur later was het opnieuw raak door de plotselinge ommezwaai van het kabinet. Standpunten moesten soms 360 graden worden gedraaid, anderen blijven sceptisch.
„Trucjes van politici in paniek”, foetert PVV-leider Geert Wilders na de persconferentie van premier Rutte en minister Wiebes (Klimaat). „Ze zitten politiek in de problemen en opeens wil het kabinet een week voor de verkiezingen de energierekening wat compenseren en een CO2-heffing invoeren. Maar in april vertellen ze pas hoe ze het gaan doen. Ik geloof ze niet.”
PvdA-leider Lodewijk Asscher zei na de doorrekening dat een CO2-heffing voor bedrijven „onvermijdelijk” is geworden. Een half uur later, na de aankondiging van het kabinet over de komst van zo’n taks, zei hij: „Hèhè dit is wat wij al zeiden. Beter laat dan nooit.” SP-leider Lilian Marijnissen blijft sceptisch: „Mark Rutte. Een week voor de verkiezingen een belofte. Eerst zien, dan geloven.”
Wegpoetsen
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff kan een week voor de verkiezingen juist opgelucht adem halen. Hij ziet dat het kabinet „op de belangrijkste punten een aantal zorgen heeft kunnen wegnemen.” Vooral de autoplannen en de energierekening waren een nachtmerrie voor zijn achterban. De liberaal zegt nog meer uit het klimaatakkoord ’weggepoetst’ te willen krijgen. Wat precies wil Dijkhoff niet zeggen.
Jesse Klaver van GroenLinks moest een nieuwe draai geven aan zijn geplande tirade. Als enige partijleider plande belegde hij een persconferentie. Het beschuldigende vingertje ging nu maar uit naar het door de rechter opgelegde klimaatdoel voor 2020, waar het klimaatakkoord nou weer net niet over gaat. Verder kraaide Klaver victorie en claimde de jonge voorman de aankondiging van een CO2-heffing voor de industrie als zijn succes: „Een enorme winst voor GroenLinks.”
Automobilist
Ook voor Thierry Baudet waren de druiven zuur. Hij plukte de vruchten van de onduidelijke klimaatkeuzes van VVD en CDA. De leider van Forum voor Democratie wilde gisteren alleen in Nieuwsuur reageren op de ommezwaai van het kabinet.
CDA-leider Buma zwaait nu met de buit: „De energierekening was voor ons onverantwoord hoog geworden en gaat nu omlaag. Ook voor automobilisten blijft het betaalbaar.”
AD 13.03.2019 Directeuren Laura van Geest en Hans Mommaas maken zich vandaag geen illusies: natúúrlijk zullen politici aan de haal gaan met hun doorrekening van de voorgestelde klimaatmaatregelen. En dat is helemaal niet erg, zolang de cijfers maar goed worden begrepen.
De gemiddelde Nederlander weet amper wat hem overkomt vandaag, zó groot is de bak cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vandaag over ons uitstorten. De doorrekening van zeshonderd maatregelen uit het ontwerp-klimaatakkoord levert dikke pakken papier op.
Maar wie denkt daarin te kunnen ontwaren of het al tijd is geworden die gasketel de deur uit te doen, komt bedrogen uit, benadrukt PBL-directeur Hans Mommaas. ,,Onze doorrekening is in eerste instantie bedoeld voor beleidsmakers”, benadrukt hij.
Ook mensen die willen weten wat die hele energietransitie nou precies betekent voor hun portemonnee worden na vandaag nog niet veel wijzer. ,,We zullen wel laten zien hoe specifieke maatregelen bijvoorbeeld uitpakken voor hoge en lage inkomens, maar de gewone burger zal zich daar niet in herkennen”, stelt directeur Laura van Geest van het CPB. ,,Daarvoor zijn deze cijfers minder geschikt.”
Wat moeten we dan wel aan met deze rekenexercitie? Daarover zijn beiden het eens: feiten aanleveren voor het publieke en politieke debat over de klimaatmaatregelen. Van Geest: ,,Dat doen we naar beste eer en geweten.”
Het PBL heeft berekend hoeveel CO2-besparing een maatregel oplevert en hoe groot de investering is. Ook schetst het instituut de onzekerheden. Mommaas: ,,Er is nu eenmaal veel onzeker in de wereld, zoals bijvoorbeeld de olieprijs. Bovendien zijn niet alle maatregelen die aan de klimaattafels zijn bedacht even adequaat uitgewerkt.”
Het CPB heeft op zijn beurt uitgerekend hoe groot de kosten voor de overheid zijn, en welk deel van de lasten bij burgers en bedrijven neerkomt. Van Geest: ,,Sommige mensen zullen het totaal heel duur vinden, anderen juist niet.
Maar dat oordeel is niet aan ons. Politici moeten uiteindelijk beslissen, wij niet”, benadrukt de CPB-directeur. Plagerig: ,,Ik denk dat zij dat zelf ook heel goed weten.”
Juist politici nemen de planbureaus de laatste tijd regelmatig de maat. Hun modellen en werkwijze worden openlijk ter discussie gesteld. Volgens Van Geest is dergelijke kritiek van alle tijden en moeten planbureaus daar niet van schrikken, ‘ook al is het niet de leukste dag in ons leven’.
Foutje kabinet
Vooral het PBL kreeg er recentelijk van langs. CDA-leider Sybrand Buma haalde uit naar het planbureau toen bleek dat de energierekening hoger uitviel dan verwacht. ,,Met dit soort modellen kunnen wij niet werken.
De cijfers moeten beter op orde zijn”, zei hij. Achteraf bleek dat de fout bij het kabinet lag. Mommaas wil er niet te veel woorden aan vuil maken. ,,De minister-president is heel duidelijk geweest en heeft erkend dat ons niets te verwijten valt.”
Tegelijkertijd oordeelde GroenLinks-leider Jesse Klaver dat het PBL te ‘vaag’ is en meer richting moet geven, sturender moet zijn. Als wetenschapper verzet Mommaas zich tegen die oproep: ,,Wij leveren cijfers, feiten, analyse. Daarna is het aan de politiek. Díe moet richting geven.”
En ja, dan kan het ook gebeuren dat politici als Thierry Baudet (FvD) zelf aan het rekenen slaan en concluderen dat de kosten van de klimaataanpak 1000 miljard euro gaan bedragen. Of die optelsom klopt of niet, laten de planbureaus over aan Baudets politieke uitdagers. Mommaas: ,,Wij maken zo’n som in elk geval niet. Wij reiken de cijfers aan en het is verder aan politici wat zij daarmee doen.”
AD 13.03.2019 De oppositiepartijen in de Kamer zijn niet te spreken over de verwachte gevolgen van het concept-klimaatpakket. Vooral de lage- en middeninkomens betalen de rekening, terwijl de grote vervuilende bedrijven het minst bijdragen. Niet eerlijk en niet groen, oordelen de partijen.
Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Lage- en middeninkomens, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden gaan er nog harder op achteruit terwijl ze juist minder vervuilen dan anderen, stellen de socialisten. Partijleider Lilian Marijnissen benadrukt dat dat draagvlak in de weg staat. ‘Klimaatbeleid zal rechtvaardig zijn of niet zijn.’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher hekelt de verdeling van de kosten. ,,Huishoudens betalen met dit kabinet het meest en de grote vervuilers het minst. Dat is niet eerlijk en niet groen. Een CO2-heffing is nodig zodat vervuilers meer gaan betalen en huishoudens minder. Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen. Ga aan de slag of ga uit de weg.’’
GroenLinks benadrukt dat er door een planbureau vraagtekens zijn geplaatst bij de manier waarop het kabinet bedrijven hun CO2-uitstoot wil laten terugdringen. De regering denkt aan een systeem van subsidies en boetes, maar de vraag is of dat allemaal uitvoerbaar is. Bedrijven lijken relatief makkelijk onder eventuele straffen uit te kunnen komen.
De voltallige oppositie wilde morgen een debat met verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat), maar de coalitie voelt daar niets voor en blokkeerde het verzoek vanmiddag in de Kamer.
Volgens D66-Kamerlid Matthijs Sienot zou een debat morgen te snel komen, en zouden Kamerleden zo snel niet in staat zijn de doorrekeningen goed te bestuderen. CDA, VVD en de ChristenUnie sloten zich bij deze redenering aan.
Ongelooflijk laf, aldus Reactie Geert Wilders op coalitie, die niet wil praten over klimaatdoorrekeningen
De oppositie toonde weinig begrip voor het argument van de coalitie. ‘Erg moedig is dat niet een week voor de verkiezingen..’, zegt GroenLinks-Kamerlid Bart Snels op Twitter. Klaver stipte aan dat D66-voorman Rob Jetten samen met hem wel vanavond bij Nieuwsuur aanschuift om over het Klimaatakkoord te praten. GroenLinks geeft om 16.00 uur tijdens een persconferentie een uitgebreide reactie op de doorrekeningen.
Geert Wilders vindt het ‘ongelooflijk laf’dat de coalitiepartijen een debat over de klimaatvoorstellen morgen blokkeren. ,,Minister Wiebes en premier Rutte staan de pers wel te woord en vanavond zijn meerdere fractievoorzitters van de coalitie op de televisie, maar ze willen niet met ons praten. Dat snapt helemaal niemand. De doorrekeningen zien er in ieder geval niet goed uit voor de burger, misschien willen ze daarom niet debatteren.”
Volgens SP-leider Marijnissen is het ‘een slechte zaak’ dat de coalitiepartijen en het kabinet geen tekst en uitleg willen geven over de doorrekeningen. ,,Het is onverantwoord dat de coalitiepartijen deze onrechtvaardige plannen boven de markt laten hangen. Maar dit thema, klimaat, komt zeker de komende dagen wel aan de orde bij de verkiezingsdebatten.”
PvdA-voorman Asscher begrijpt de houding van de regeringspartijen wel. ,,Ze hebben maandenlang gezegd te willen wachten op deze cijfers. Nu zijn ze er en ze zijn niet goed. Dus moet die CO2-heffing die wij voorstaan er nu komen. Anders gaan ze de klimaatdoelen niet halen en dan is het einde kabinet.”
NU 12.03.2019 Woensdagmiddag 13.03.2019 worden de doorrekeningen van de klimaatplannen gepubliceerd. Worden de CO2-doelen gehaald? Wat gaat het kosten? Wie krijgt de rekening? Een stortvloed aan cijfers en tabellen moet duidelijkheid bieden aan de kiezers, want het klimaat is hot in aanloop naar de Provinciale Verkiezingen.
Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geven woensdagmiddag om 13.15 uur in twee lijvige rapporten antwoorden op de drie genoemde vragen.
Deze drie centrale vragen hebben allemaal betrekking op dat ene doel in 2030: 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990.
Een jaar lang mocht zo’n beetje elke belangengroep, van Shell tot Greenpeace, die iets met klimaat en verduurzaming te maken heeft, aanschuiven aan een van de vijf overlegtafels.
Klimaatscepsis kwam langzaam op gang
De gesprekken begonnen in betrekkelijke rust, maar toen het einde eenmaal in zicht kwam en er hardop over een klimaatakkoord werd gesproken, begonnen partijen zich te roeren. Waarom wordt de politiek niet betrokken? En waarom zitten de burgers niet aan tafel?
CDA-leider Sybrand Buma gaf in de zomer al een waarschuwingsschot, hij waarschuwde voor een “Pim Fortuyn-revolte”. VVD-lijsttrekker Klaas Dijkhoff trok een half jaar later aan de bel en noemde voorstanders van een stevig klimaatbeleid “drammers”.
Aan de andere kant vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver dat Dijkhoff met zijn scepsis onnodig de angst voedt.
Kortom: de klimaatdiscussie was opeens in volle gang. Met de verkiezingen voor de leden van de Provinciale Staten op 20 maart, die twee maanden later de Eerste Kamer kiezen, moet er meer duidelijkheid komen. Vooral oppositiepartijen drongen erop aan.
Oppositie drong aan op publicatie klimaatcijfers voor verkiezingen
Het CPB en het PBL waren al een tijdje bezig met doorrekeningen van de honderden klimaatplannen om de haalbaarheid en betaalbaarheid vast te stellen. Maar de publicaties van de uitkomsten stonden oorspronkelijk na de verkiezingen gepland.
Dat is niet eerlijk, vindt de oppositie, want zo wordt klimaat als verkiezingsthema een stuk ingewikkelder. De planbureaus konden uiteindelijk melden dat de doorrekeningen een week voor de verkiezingen klaar zijn.
De meest klimaatkritische partijen PVV en Forum voor Democratie (FVD) zullen de berekeningen weer gebruiken om hun pleidooi te onderbouwen. Deze partijen vinden dat de maatregelen veel te veel geld gaan kosten. Vooral gezien het geringe effect van de Nederlandse CO2-besparing op de mondiale uitstoot.
“Als de mens al verantwoordelijk is voor de klimaatverandering, is het irrationeel om 1.000 miljard euro uit te geven aan de energietransitie”, zei FVD-leider Thierry Baudet tijdens het RTL-verkiezingsdebat. Baudet schermt al maanden met dat bedrag als het over de klimaatkosten gaat.
Volgens minister Eric Wiebes (Klimaat) kloppen de berekeningen van FVD niet. “Baudet telt investeringen, kosten, subsidies en belastingen bij elkaar op. Dan krijg je dubbeltellingen”, zei Wiebes eind vorig jaar tijdens een debat in de Kamer.
De Volkskrantrekende onlangs de bewering van Baudet na en concludeerde eveneens dat de FVD-leider de kosten te hoog inschat.
Zijn cijfers van PBL nog wel te vertrouwen?
Over cijfers gesproken; er was de afgelopen weken nogal wat te doen over de betrouwbaarheid van de cijfers van het PBL.
Volgens het kabinet zou de energierekening dit jaar ruim 100 euro hoger zou uitvallen, en zei zich te baseren op cijfers van het Planbureau, maar dat bleek niet te kloppen. Huishoudens moeten eerder rekening houden met 330 euro meer.
Wat ging hier fout? De simpele uitleg was dat de cijfers van het PBL kwamen uit de Nationale Energieverkenning (NEV) van 2017, een rapport dat jaarlijks wordt wordt gepubliceerd over de stand van zaken van de Nederlandse energiehuishouding.
Althans, bijna elk jaar, want voor 2018 verscheen er geen NEV. Het kabinet heeft vervolgens op eigen houtje de cijfers uit 2017 gebruikt om een inschatting te maken voor de energierekening van 2019.
Omdat de marktprijzen van gas en stroom in de tussentijd flink waren gestegen, kwam er een lager bedrag voor de energienota uit de koker op basis van de PBL-cijfers.
Het kabinet had naar eigen zeggen “minder stellig” moeten zijn, het PBL trof geen blaam. Maar het kwaad was al geschied, want het Planbureau heeft een cruciale taak in de doorrekeningen van de klimaatmaatregelen.
De Kamer van links tot rechts wilde weten of het PBL die taak wel aankan. Ook hier worden immers de cijfers uit 2017 gebruikt.
Het planbureau zag zich genoodzaakt met een reactie te komen. Voor de langere termijn, de effecten van het ontwerpklimaatakkoord in 2030, kan er volgens het PBL worden gewerkt met ‘oude cijfers’, in dit geval dus gegevens uit 2017. Om dit nu opeens te veranderen, zou “verwarring teweegbrengen en het proces verstoren”.
Het zal niet gaan over CO2-heffing voor bedrijven
Het zal woensdag in ieder geval niet gaan over een CO2-heffing voor bedrijven. Zo’n voorstel zat aanvankelijk niet in de voorstellen van de klimaattafels, maar werd op verzoek van GroenLinks en PvdA alsnog meegenomen.
Omdat dit verzoek pas later werd voorgelegd aan de planbureaus, zijn de berekeningen niet tegelijk klaar met de andere doorrekeningen.
Bovendien bepalen de Tweede Kamer en het kabinet uiteindelijk welke klimaatmaatregelen in het definitieve klimaatakkoord terechtkomen.
Er zullen dus veel vragen worden beantwoord, maar niet die van iedereen.
NOS 12.03.2019 Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie overwegen serieus om toch een belasting in te voeren voor bedrijven die veel CO2 uitstoten.
Een stap in die richting wordt morgen waarschijnlijk al gezet, in reactie op de doorrekeningen van het voorlopig klimaatakkoord door de planbureaus die ook morgen gepresenteerd zullen worden. Dat bevestigen bronnen in Den Haag, die eraan toevoegen dat ze nog wachten op die doorrekeningen van alle klimaatplannen.
Subsidie elektrische auto
Er zou onder meer uit blijken dat de industrie nog te weinig bijdraagt aan het halen van de klimaatdoelstelling van 49% minder CO2-uitstoot dan in 1990. Tot nu toe vond de coalitie een heffing niet nodig, maar werd gekozen voor een minder vergaande variant.
De coalitie kijkt nog naar de verschillende varianten voor een CO2-taks. Nadat de doorrekeningen van de planbureaus morgen zijn gepresenteerd is er ook extra coalitieoverleg. Daar wordt dan ook gesproken over het aanpassen van de subsidieregeling voor elektrische auto’s in het concept-klimaatakkoord. Het subsidiebedrag voor de aanschaf van zo’n auto, 6000 euro, wordt mogelijk verlaagd.
Eerlijk verdelen
Oppositiepartijen als GroenLinks en PvdA dringen al langer aan op een heffing voor bedrijven met veel emissie, omdat de kosten van het klimaatbeleid daarmee eerlijker verdeeld worden tussen burgers en bedrijven.
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen heeft een mogelijk snelle aanpassing van de klimaatplannen ook alles te maken met de Provinciale Statenverkiezingen van volgende week.
“Je slaat als regeringspartijen de oppositie een belangrijk wapen uit handen, namelijk het verwijt dat dit kabinet de bedrijven nu veel te veel zou ontzien en dat gezinnen ervoor opdraaien. GroenLinks en de PvdA willen in die laatste week de regeringspartijen juist daarop aanvallen en eisen dat de kosten van het klimaatbeleid eerlijker worden verdeeld. Het zou ook het draagvlak voor de maatregelen vergroten”, aldus Fresen.
AD 09.03.2019 Als het kabinet zich niet genoeg inzet om de in Parijs afgesproken klimaatdoelen te halen, stapt D66 uit het kabinet. Dat dreigement van de partijtop wordt zondag hoogstwaarschijnlijk overgenomen door de achterban van de sociaal-liberalen.
Alle regeringspartijen, ook al lijken CDA en VVD soms wat schoorvoetend, zeggen ‘Parijs’ te willen halen. Maar D66 zet met de harde woorden wel druk op haar coalitiepartners. Uitdrukkelijk dreigen met een kabinetscrisis is een zwaar middel en valt bij coalitiegenoten meestal niet in goede aarde.
VVD
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zinspeelde in januari ook al eens op het opblazen van het kabinet wegens het klimaatbeleid. Maar dan om haast de omgekeerde reden: hij stelde dat hij de klimaatplannen niet zou slikken als die de burger te veel zouden kosten. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Dijkhoff bond, na een stevige aanvaring met zijn regeringspartners, later weer wat in.
Het partijcongres van D66 beslist zondag of het uitspreekt dat ‘Parijsbestendig’ klimaatbeleid ‘een uiterste voorwaarde moet zijn voor verdere deelname van D66 aan dit kabinet’. De partijtop steunt de stellingname.
Welke partijen willen nog windmolens op land? En mag landbouwgrond gebruikt worden voor zonneparken? De NOS analyseerde 161 verkiezingsprogramma’s op klimaatplannen.
NOS 09.03.2019 Ooit was klimaatverandering een thema waar vooral de groene partijen hun verkiezingsprogramma’s in sterke bewoordingen mee volschreven. Voor de Provinciale Statenverkiezingen is dat anders: zo zegt de SGP Gelderland dat Gelderland voorop moet lopen in de overgang naar duurzame energie en vindt het CDA Limburg dat er “harde en pijnlijke keuzes” gemaakt moeten worden. Bij de VVD Zuid-Holland is “duurzaam doorpakken” zelfs de titel van het verkiezingsprogramma.
De verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan de verkiezingen van 20 maart staan bol van ambities om Nederland duurzamer te maken. Maar ondanks die enorme ambities, zijn maar weinig partijen enthousiast over nieuwe zonne- en windmolenparken op land.
De NOS analyseerde 161 verkiezingsprogramma’s van bijna alle landelijke en regionale partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen. Een derde van de partijen (55) is tegen nieuwe windparken op land. Een kwart (43) is tegen het aanleggen van zonneparken op landbouwgrond. Voor de meeste andere partijen is er één belangrijke voorwaarde: zonder steun van de omgeving wordt er geen windmolen of zonnepark meer gebouwd.
Ongebreidelde bouw
Het meest helder zijn de PVV en Forum voor Democratie. Zij zien de hele energietransitie niet zitten en ageren in elk programma tegen windmolens en zonneakkers. Denk wil nergens windparken op land, maar spreekt zich niet uit over zonneparken. 50Plus lijkt niet te weten of ze voor of tegen de energietransitie zijn: terwijl de energieparagraaf van 50Plus in Groningen net zo goed van GroenLinks had kunnen zijn, is 50Plus in Zeeland tegen de “ongebreidelde bouw van windmolens” en ziet de partij in Limburg windmolens vooral als een “zwaar gesubsidieerde” vorm van energie.
Daar tegenover staat de Partij voor de Dieren. De partij wil in alle provincies in 2030 klimaatneutraal zijn en schrijft in elk verkiezingsprogramma dat die provincie kampioen duurzame energie in Nederland moet worden. Zolang dieren en natuur er geen hinder van ondervinden, moeten er in alle provincies zonneparken en windmolens bijkomen, vindt de Partij voor de Dieren.
Spagaat
De rest van de partijen zitten bijna allemaal in dezelfde spagaat: ze willen hun provincie in enkele decennia energieneutraal maken (naast de Partij voor de Dieren nog eens in twaalf gevallen zelfs als “koploper” in Nederland), maar willen dat niet doen zonder de steun van de omwonenden van de te bouwen windmolens of zonneparken. Zonder “draagvlak van de omgeving” waarbij de “burger gaat meeprofiteren” gaat er geen windmolen of zonnepark meer gebouwd worden, zo lijkt het.
De partijen zijn daarom vooral voorstander van energiemaatregelen waar weinig mensen last van hebben. Ze zijn voor windparken op zee en benadrukken dat zonnepanelen als eerste geplaatst moeten worden op daken van gebouwen en bij industrieterreinen. En ze pleiten in groten getale voor aardwarmte, waterstof of getijdenenergie als energievorm waarin geïnvesteerd moet worden.
Windparken op land
Het bouwen van windmolens op land ligt veel gevoeliger. Zelfs GroenLinks wil in Gelderland geen windmolens dichtbij woonwijken en in Groningen is de partij alleen voor grote zonneparken als 50 procent toebehoort aan de omwonenden.
Behalve de verkiezingsprogramma’s van de PVV en Forum voor Democratie zijn er nog 31 verkiezingsprogramma’s van middenpartijen waarin nieuwe windparken op land helemaal worden uitgesloten. Bij de VVD is de helft van de provinciale afdelingen tegen. En ook in Friesland is de weerstand tegen windenergie groot. Een meerderheid van de partijen, waaronder D66 en CDA, wil geen nieuwe windparken op land.
NOS
In tientallen verkiezingsprogramma’s, van de SP tot het CDA, worden energiecoöperaties aangedragen als de ultieme oplossing voor het creëren van draagvlak.Energiecoöperaties zijn initiatieven van burgers die samen besluiten ergens windmolens of zonnepanelen te plaatsen, en vaak ook profiteren van de opbrengsten. Zelfs de PVV Limburg wil geen enkele windmolen in Limburg erbij “met uitzondering van buurtgedragen coöperatieve initiatieven”.
Zonnepanelen op landbouwgrond
Geen enkele partij is een groot voorstander van het gebruik van boerenland voor het plaatsen van zonnepanelen. Voor de partijen is het de laatste optie. In 19 verkiezingsprogramma’s, naast die van de PVV en Forum voor Democratie, wordt het gebruik van landbouwgrond zelfs helemaal uitgesloten.
Van alle middenpartijen is de weerstand tegen zonneparken bij 50Plus het grootst. Een meerderheid van de provinciale afdelingen van 50Plus sluit het gebruik van landbouwgrond uit. Als je kijkt naar de provincies valt Drenthe op: de helft van de partijen wil geen boerenland opofferen voor zonnepanelen.
NOS
Volgens Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie moeten er in de meeste provincies in Nederland wel windparken op land komen, om de afgesproken klimaatdoelstellingen te halen. “Windparken op land zijn nog altijd relatief goedkoper dan windparken op zee of kleinere windmolens. Ook leveren windmolens over de dag verdeeld gelijkmatiger stroom op dan zonnepanelen.”
Voor zonneparken geldt hetzelfde: “Er kunnen nog heel wat daken van grote bedrijfsgebouwen gevuld worden, maar parken op land zijn goedkoper. Het gaat steeds om een goede balans tussen de kosten, een gelijkmatige verdeling van stroom, en draagvlak.”
Wel vindt hij dat vaak zwaar wordt overdreven hoeveel windmolens er nodig zijn om de doelstelling te halen. “Wij schatten dat er ongeveer 500 windmolens bij moeten komen, waarvan een deel ook nog vervanging van oude windmolens is”. Per provincie gaat dat dus ongeveer om 40 windmolens.
AD 07.03.2019 Het aantal Nederlanders dat zich zorgen maakt over klimaatverandering, is de laatste maanden opvallend gedaald. Sinds de klimaatplannen van het kabinet bekend zijn, groeit bovendien de groep die de aanpak van broeikasgassen te ver vindt gaan.
Vond eind 2015 nog twee derde van de Nederlanders dat het kabinet méér moest doen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, nu is dat nog maar 48 procent. De groep die vindt dat het kabinet juist minder moet doen, groeide in die periode van 7 naar 19 procent. ,,De scepsis omtrent het klimaat neemt toe’’, concludeert Peter Kanne van I&O Research, dat in opdracht van het blad Binnenlands Bestuur dit onderzoek deed.
Eind februari gaf 65 procent aan zich zorgen te maken over klimaatverandering. Een opvallende daling ten opzichte van eind december: toen maakte 78 procent zich nog zorgen. Die kentering hangt volgens Kanne samen met het concept-Klimaatakkoord dat vlak voor Kerstmis is gepresenteerd.
Hogere energierekening
,,In onze laatste opiniepeiling zien we dat mensen daar niet zo enthousiast over zijn. Ze zijn bang dat het ze veel geld gaat kosten. En het is natuurlijk ook niet prettig: er wordt een beroep op ons gedaan om prettige dingen zoals vlees eten, lang douchen en met het vliegtuig op vakantie gaan op te geven, en je krijgt daar niet meteen iets voor terug.’’
Mannen eten veel meer vlees en rijden meer auto dan vrouwen, aldus Peter Kanne, onderzoeker.
Dat leidt volgens de onderzoeker tot wat psychologen cognitieve dissonantie noemen: mensen stellen hun eigen overtuigingen bij en zoeken weerklank bij partijen die de noodzaak van CO2-vermindering in twijfel trekken. Kanne: ,,De uitgesproken sceptische reacties van Klaas Dijkhoff (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) hebben begin dit jaar veel aandacht getrokken. Net als de berichten van De Telegraaf over de gehaktbal die op rantsoen zou moeten. Het nieuws over de energierekening die dit jaar gemiddeld ruim 300 euro hoger uitpakt, kwam daar nog bovenop.’’
Geen daden
Twee derde van de Nederlanders is ervan overtuigd dat de mens verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. De groep die vindt dat het eigen gedrag daarin een verschil kan maken, is echter aanzienlijk kleiner. Zo lang grote bedrijven hun CO2-uitstoot niet terugdringen, maken hun eigen daden volgens zes op de tien Nederlanders niet uit.
Mannen, ouderen en lager opgeleiden zijn aanzienlijk sceptischer over klimaatverandering en hun eigen rol daarin dan vrouwen, jongeren en hoger opgeleiden. Die eerste groepen hebben bij strenger klimaatbeleid meer te verliezen, verklaart Kanne. ,,Mannen eten veel meer vlees en rijden meer auto dan vrouwen. Ouderen hebben meer verworvenheden dan jongeren, die bijvoorbeeld nog geen auto hebben. En onder lager opgeleiden is het wantrouwen in de politiek, pers en wetenschap groot.’’
Oudere mannen met een hoge opleiding en bovenmodaal inkomen die VVD stemmen, hebben de grootste CO2-voetafdruk. Lees hier meer.
Wil jij weten hoe klimaatbewust jij bent? Speel dan deze quiz van MilieuCentraal.
AD 05.03.2019 De Woonbond is een van de organisatoren van de klimaatmars aanstaande zondag in Amsterdam. Directeur Paul Jansen is strijdbaar. ,,We moeten nu druk op de ketel zetten om te voorkomen dat de rekening terechtkomt bij huurders, die het financieel al erg moeilijk hebben.’’
De klimaatmars is een initiatief van Milieudefensie en wordt georganiseerd met de FNV, Greenpeace, DeGoedeZaak en de Woonbond. Inmiddels zijn er vijftig organisaties bij de mars aangesloten, 15.000 mensen laten via Facebook weten zondag 10 maart om 13.00 uur naar de Dam te komen. Ex-wethouder van Utrecht Paulus Jansen (SP) is er als voorzitter van de Woonbond bij en hoopt dat het plein ‘uitpuilt van de mensen.’
,,We willen iets doen aan het klimaatprobleem en pleiten voor een betaalbare aanpak. Wij staan voor hurend Nederland, over het algemeen mensen met een bescheiden of zelfs minimaal inkomen. Mijn standpunt is: bij duurzame investeringen in huizen van huurders moeten ze erop vooruitgaan. Het gaat mij om eerlijke verduurzaming.’’
Wat moet er volgens u veranderen in het klimaatbeleid?
,,Nu wordt van woningcorporaties gevraagd een startmotor te zijn van een duurzame aanpak van woningbouw. Dat is deels logisch: ze bezitten samen 2,2 miljoen woningen en kunnen efficiënt zijn. We weten echter dat in het begin een hoop leergeld wordt betaald. Het kabinet moet dat compenseren, om te beginnen door de verhuurderheffing te halveren.
Die komt nu neer op 2 miljard euro per jaar. Ik vind het onbegrijpelijk: corporaties betalen belasting simpelweg om het feit dat ze goedkope woningen bouwen. Met het geld wordt alleen de portemonnee van de minister gespekt. Daardoor is het economisch onmogelijk voor woningcorporaties om de voortrekkersrol op te pakken.’’
Met de opbrengst van de verhuurderheffing wordt alleen de portemonnee van de minister gespekt, Aldus Paulus Jansen, Directeur Woonbond.
,,Daarnaast moet de puntentelling op de schop. Verhuurders mogen volgens de wet 250 euro meer huur vragen als een woning energieneutraal is, terwijl de gemiddelde energierekening 120 euro per maand is. Huurders moeten er juist op vooruitgaan als een woning energiezuiniger wordt.
We hebben met Aedes de vertegenwoordiger van woningcorporaties, afgesproken dat je bijvoorbeeld bij energielabel F naar E slechts een huurverhoging van 14 euro mag doorvoeren. We willen dat deze afspraken in de wet worden verankerd.’’
,,Een derde punt waar we actie van verwachten gaat over huurhuizen die het slechtst zijn geïsoleerd en energielabel G of F hebben. We willen dat huurprijzen van die woningen, vrijwel allemaal in bezit van particuliere huisbazen, worden bevroren. Verhuurders zullen dan sneller geneigd zijn te investeren, zodat de energieprijs voor huurders omlaag kan.’’
U zat aan die klimaattafels. Bent u er daar niet uitgekomen?
,,Nou, dit zijn vooral eisen waar het kabinet voor over de brug moet komen en het ziet er niet naar uit dat dat gebeurt. Als die verhuurderheffing niet omlaag gaat, is er ook geen financiële ruimte voor renovatie. Als die er niet is, kan ik mijn handtekening niet onder een akkoord zetten.’’
Vindt u niet dat huurders ook zelf iets moeten doen aan de verduurzaming van Nederland?
,,Jawel, dat doen ze ook zeker en we helpen ze daarbij. We hebben de afgelopen jaren al 700 energiecoaches opgeleid die als vrijwilliger andere mensen helpen om de energierekening te verlagen. Geloof me: dat willen ze graag.
Daarnaast rijdt er een energiebus rond, waarin je advies kunt inwinnen hoe je dat aanpakt. Het is natuurlijk wel zo dat woningeigenaren eerder de directe gevolgen zien van een investering. Daardoor zijn ze misschien sneller betrokken bij duurzaamheidsprojecten.
We merken dat er steeds vaker gemengde complexen zijn met huurders en woningeigenaren en dat belangen soms botsen. Samen met belangenbehartiger VVE Beheer ontwikkelen we daarom een gezamenlijke strategie. De neuzen moeten dezelfde kant op.’’
Wanneer bent u tevreden over de klimaatmars?
,,Als De Dam uitpuilt. Ik hoop op mooi weer en een hoge opkomst. Het is belangrijk dat we de druk er maximaal op zetten bij het kabinet. Dat we het signaal afgeven dat de lasten niet mogen terechtkomen bij de huishoudens, maar bij de grote vervuilers. Als de druk goed wordt opgevoerd, kan dat helpen bij de finaleonderhandelingen over het klimaatakkoord die over een paar maanden gaan plaatsvinden.’’
AD 04.03.2019 De VVD en het CDA proberen met een doelbewuste tactiek klimaatmaatregelen te ‘vertragen en frustreren’. Daarmee stellen zij zich volgens GroenLinks-leider Jesse Klaver onverantwoord op.
Klaver noemde VVD-leider Mark Rutte en CDA-voorman Sybrand Buma tijdens een meet-up in de Amsterdamse Melkweg ‘klimaattreuzelaars’. ,,Rutte en Buma hebben niet door dat, met hun verzet tegen noodzakelijk klimaatbeleid, zij zelf flankpartijen beginnen te worden’’, aldus Klaver. ,,Nederland wil vooruit maar VVD en CDA staan op de rem.’’ Eerder had VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff zijn D66-collega Rob Jetten weggezet als ‘klimaatdrammer’.
De GroenLinks-leider reageerde op uitspraken die Rutte en Buma politici dit weekend deden. Buma stelde dat GroenLinks aan het radicaliseren is. Volgens Rutte heeft Nederland nog tot 2050 de tijd om maatregelen te nemen tegen klimaatverandering. GroenLinks benadrukt dat het klimaatakkoord van Parijs doelen stelt voor de periode 2020-2050, maar dat de maatregelen daarvoor nu dienen te worden genomen.
Klaver bood een ‘uitgestoken hand’ om het kabinetsbeleid na de Eerste Kamerverkiezingen bij te sturen. Hij zei ‘absoluut bereid te zijn’ om samen te werken met de coalitiepartijen. ,,Om de klimaatdoelen te halen en de hogere energierekening van mensen te compenseren.’’ Daarvoor blijft voor Klaver de eerdere voorwaarde staan: een CO2-belasting voor grote bedrijven.
Telegraaf 02.03.2019 Het gesprek over klimaatmaatregelen met de burger komt vanzelf. Dat stelt premier Mark Rutte in reactie op de peiling van Ipsos. Het onderzoeksbureau peilde dat een meerderheid van de Nederlanders meer betrokken wil worden bij het formuleren van maatregelen tegen klimaatverandering.
Bovendien maakt de helft van de burgers zich zorgen over de financiële effecten van voorgenomen groene plannen. Slechts één op de acht burgers vindt dat er voldoende rekening wordt gehouden met de eventuele effecten op zijn portemonnee.
Premier Rutte benadrukt dat het kabinet nog geen definitieve besluiten heeft genomen over het klimaatakkoord. „Ik snap heel goed dat mensen bezorgd zijn over hoe gaan we dit nu doen. Maar we hebben de tijd. Dit hoeft niet volgend jaar of over twee jaar. Dit gaat over 2030 en dan de periode tot 2050.”
Stap voor stap
De minister president stelt dat het op een manier moet waardoor we het allemaal kunnen meemaken. „Het is daarom belangrijk dat we het stap voor stap doen. Dat betekent dat je het gesprek met elkaar gaat voeren”, zegt Rutte.
Uit de peiling blijkt juist dat burgers het gevoel hebben dat ze niets te zeggen hebben. Waar blijft dat gesprek? Rutte: „Dat gaat vanzelf. We krijgen dadelijk al de doorrekeningen terug en dan neemt de politiek een aantal besluiten. Dan komt een fase die elf jaar gaat duren om het allemaal waar te maken. Dat betekent intensieve gesprekken met heel veel mensen in deze samenleving om te kijken hoe we in detail gaan vormgeven.”
Telegraaf 02.03.2019 Het klimaatakkoord moet betaalbaar zijn voor de burger. Daarover is politiek Den Haag het eens, zo blijkt uit de reacties op het onderzoek in opdracht van De Telegraaf. Daaruit blijkt dat de bereidheid om te betalen voor de plannen om de CO2-uitstoot drastisch te verlagen, over de hele linie laag is. Bovendien voelt de burger zich niet gehoord bij de plannenmakerij.
Bij de politieke partijen klinkt nu begrip. „Ik begrijp heel goed dat mensen ons land schoon door willen geven aan de generaties na ons, maar dat zij zich ook zorgen maken of dit betaalbaar en behapbaar kan”, zegt VVD-Kamerlid Yesilgöz. Daarom geldt voor de VVD: ’niet zomaar tekenen bij het kruisje’. „Alle Nederlanders moeten mee kunnen doen. Het is niet CO2-reductie koste wat kost.”
Toch is er ruime steun onder de bevolking voor meer windmolens, een CO2-heffing en meer kernenergie. Ook de VVD ziet daar wel wat in, net als een belangrijk deel van de GroenLinks-kiezers. Tom van der Lee, Kamerlid van die partij, corrigeert zijn kiezers. „Voor kernenergie geldt dat Nederlanders nog niet doorhebben dat het super duur is. Nu al twee keer duurder dan wind op zee.” Hij is overigens tevreden dat uit het Telegraaf-onderzoek blijkt dat er bereidheid is voor een CO2-heffing.
„Het CDA is niet van plan om onze inwoners onrealistische maatregelen op te leggen”, zegt CDA-Kamerlid Agnes Mulder. Haar mantra: een realistische energiemix en maatregelen die ’haalbaar, betaalbaar en draagbaar’ zijn. Zij ziet overigens wel degelijk invloed van de burgers op klimaatplannen, bijvoorbeeld via Kamerleden. „Veel inwoners nemen de moeite mij te mailen en te spreken bij bijeenkomsten in het land. Zo oefenen ze direct invloed uit. Dat lijkt mij een goede zaak.
Voor PVV-Kamerlid Alexander Kops is het onderzoek duidelijk: „Burgers voelen zich totaal niet gehoord. Ze vinden dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met hun portemonnee. Maar zij kunnen wél gaan betalen!” Daarom moet het Klimaatakkoord wat hem betreft ’door de shredder’.
SP-Kamerlid Sandra Beckerman vindt dat de burger beter betrokken moeten worden. Een eerste stap daartoe zou zijn als de Staat energiebedrijf Eneco opkoopt en publieke energiebedrijven opricht.
„Het klimaatakkoord moet voor iedereen betaalbaar zijn”, vindt Kamerlid Matthijs Sinot van D66. „Als uit de doorrekening van de klimaatplannen zou blijken dat er meer nodig is zodat iedereen mee kan doen, dan doen we dat.” Hij vindt dat de burgers wél vertegenwoordigd waren aan de zogeheten klimaattafels, waaraan de plannen zijn bedacht. Hij wijst op de ANWB die meedeed aan het overleg. De organisatie vertegenwoordigt vier miljoen leden . „Overigens loopt Nederland achter met schone energie.”
De SGP kijkt er juist anders tegenaan. „Er is in het land best bereidheid om iets te doen voor het klimaat, om de schepping goed te beheren. Mensen zijn best bereid om stappen te zetten, maar geen stappen die ze niet kunnen overzien”, zegt Kamerlid Chris Stoffer. „Den Haag is vooral met cijfers en doelstellingen bezig.”
NOS 23.02.2019 Het is onvoldoende transparant wat provincies de afgelopen jaren hebben gedaan op het gebied van klimaat en energie. Ook verschilt het sterk per provincie wat de ambities zijn, komt naar voren uit een gezamenlijk onderzoek van de vijf provinciale Rekenkamers.
Klimaat en energie spelen een hoofdrol in de verkiezingen voor de Provinciale Staten, die op 20 maart gehouden worden. Bij de uitvoering van klimaatbeleid krijgen provincies een steeds grotere taak.
Bovendien zal het steeds verdergaande klimaatbeleid een grote impact hebben op het landschap. In het rapport doen de Rekenkamers aanbevelingen voor de rol die Provinciale Staten spelen bij de overgang naar andere energiebronnen.
Ondoorzichtig
Volgens Nellie Verbugt van de Zuidelijke Rekenkamer toont het onderzoek aan dat de verschillen tussen provincies zo groot zijn dat moeilijk te bepalen is wat ze gezamenlijk bereiken. “Het is ondoorzichtig doordat elke provincie op dit moment zijn eigen terminologie gebruikt, zijn eigen definities hanteert en ook een andere wijze van verantwoording afleggen heeft.”
Daar komt bij dat provincies verschillende doelen en tussendoelen hebben gesteld. Dit maakt het moeilijk om te bepalen of de gestelde doelen wel bereikt zullen worden.
Het is belangrijk dat goed kan worden uitgelegd aan de burger hoe het geld voor klimaatbeleid besteed wordt, aldus Nellie Verbugt (Zuidelijke Rekenkamer).
Vanwege het gebrek aan transparantie is ook niet goed te beoordelen waaraan de provincies hun geld voor klimaatbeleid uitgeven. Gegevens over de ‘energietransitie’ zijn niet te vergelijken, stelt het rapport. “Er gaat in de energietransitie heel veel geld om. Geld dat we op een nuttige manier willen besteden aan de energieomslag. Dan is het belangrijk dat goed kan worden uitgelegd aan de burger hoe dat geld besteed wordt”, zegt Verbugt. Dit moet in de toekomst beter, vindt ze.
Doelen niet gehaald
De provincies erkennen dat er de afgelopen jaren het een en ander is misgegaan. Ook zijn er volgens de laatste cijfers naar verwachting maar twee provincies die de doelen voor windenergie halen: Noord-Holland en Groningen. Dit zijn cijfers van vorig voorjaar, die over een paar maanden geactualiseerd worden.
Het Interprovinciaal Overleg IPO wijst erop dat provincies wel aan de verplichting hebben voldaan om locaties voor windparken aan te wijzen. Daarna is het de bedoeling dat ze samenwerken met mensen of bedrijven voor het bouwen van molens op zo’n locatie. Want provincies doen dat niet zelf.
Maar in die fase lopen provincies tegen allerlei knelpunten aan, vertelt gedeputeerde Jop Fackeldey van Flevoland. Hij is voorzitter van de commissie waarin de gedeputeerden energie van alle provincies zitten. “Radarverstoringen, vogeltrek, hoogtes, beperkingen die met de luchtvaart samenhangen. Die moet je allemaal in kaart brengen. Dat zijn dingen waar we van tevoren nooit over nagedacht hadden. Want Nederland lijkt wel heel ruim, maar dan zie je dat Nederland redelijk vol is”, zegt Fackeldey.
Uit cijfers die vorig jaar verschenen blijkt dat de provincies heel verschillend presteren als het gaat om de doelstellingen voor windmolens. De provincie Flevoland heeft verreweg de meeste molens en heeft ook de hoogste doelstelling. Want provincies met veel ruimte en wind moeten relatief meer bijdragen.
Groningen en Noord-Holland zijn naar verwachting de enige provincies die hun doelstelling halen. Friesland heeft in absolute zin het grootste tekort. En de provincie Utrecht had de laagste doelstelling, maar is daar ook relatief het verst van verwijderd.
De kritiek van de rekenkamers vindt Fackeldey terecht, maar inmiddels wel achterhaald. “Want in het voorlopige Klimaatakkoord staat de Regionale Energie Strategie (zie kader hieronder) aangekondigd. Daar staat ook in dat we met één maat gaan meten, dat we ook moeten zorgen dat alles optelbaar is, en daarmee voldoen we aan wat de Rekenkamer aangeeft.”
De belangrijkste les die de provincies volgens Fackeldey de afgelopen jaren hebben geleerd, is dat nooit meer van bovenaf plannen erdoor gedrukt moeten worden. “Wat niet werkt, is als je dat van bovenaf uitstort en zegt: zoek het verder maar uit.”
Het is van het grootste belang om vanaf het prille begin de bevolking erbij te betrekken, zegt hij. “Van onderaf opbouwen, draagvlak creëren, dat is een belangrijke voorwaarde om windenergie te kunnen laten slagen. Het sleutelwoord is participatie.”
Bij Nijmegen is het uiteindelijk gelukt. Omwonenden procedeerden eerst tot aan de Raad van State, maar nu staan er windmolens van een corporatie. En daar is omwonende Dia Vennis uiteindelijk toch blij mee:
Dia wilde geen windmolen bij haar huis, maar nu is ze er blij mee
Om de uitdaging rond nieuwe energiebronnen beter aan te kunnen is Nederland sinds afgelopen maand een nieuwe indeling rijker. Het land is daarbij opgedeeld in dertig regio’s. Voor die gebieden worden op dit moment Regionale Energie Strategieën ontwikkeld. Op een nieuw gevormde kaart is te zien hoe de indeling met de nieuwe regio’s eruitziet.
Provincies, gemeenten en waterschappen werken samen in zo’n RES. Met bedrijven, maatschappelijke organisaties, burgers en netbeheerders wordt gezamenlijk gekeken welke mogelijkheden er zijn voor het duurzaam opwekken van energie.
ANP 22.02.2019 Minister-president Mark Rutte is diep door het stof gegaan omdat het kabinet de forse stijging van de energierekening niet had voorzien. ,,Een heel vervelende kwestie.”
Het kabinet gebruikte cijfers van 2017 voor de berekening van de energierekening voor dit jaar. Dat was fout en slecht voor het vertrouwen van de burger in de politiek, aldus Rutte. Toen de Tweede Kamer in december vroeg naar de hogere stijging van de energierekening dan het kabinet voorzag, zei staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) dat er niet aan bangmakerij moest worden gedaan.
Volgens de premier heeft de stijging geen gevolgen voor de koopkracht. Nog steeds gaat 96 procent van de mensen er volgens hem op vooruit. In maart komt het Centraal Planbureau (CPB) met nieuwe cijfers hierover. Hij ziet dan ook geen reden voor een extra koopkrachtreparatie.
Ook voor de doorberekening van de klimaatplannen heeft het geen gevolgen. Het CPB berekent de budgettaire gevolgen van de plannen en dat baseert zich op zijn eigen gegevens, aldus Rutte.
Telegraaf 22.02.2019 Huishoudens hoeven niet te rekenen op compensatie voor de torenhoge energierekening. Premier Rutte blijft zich vasthouden aan koopkrachtplaatjes waaruit blijkt dat mensen dit jaar erop vooruitgaan.
Tijdens zijn wekelijkse persconferentie maakte de minister-president geen excuses voor de kapitale blunder van het kabinet over de hoogte van de energienota. „Ik baal enorm van de verwarring”, zei Rutte. „Maar ik geloof niet dat iemand in Nederland genoegen neemt met excuses, we moeten de verwarring wegnemen.”
Omstreden
Volgens de premier heeft de blunder met cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving geen gevolgen voor de koopkrachtplaatjes van het Centraal Planbureau (CPB). Deze rekenmeesters baseren zich namelijk op eigen cijfers én niet op de omstreden raming waar het kabinet zich in verslikte.
Uit de berekening van het CPB blijkt dat de lagere inkomstenbelasting de oplopende zorgkosten, hogere energierekening en duurdere boodschappen compenseert.
NOS 20.02.2019 In de Peilingwijzer van deze maand staan de coalitiepartijen onverminderd op fors verlies. De VVD handhaaft zich vier weken voor de Provinciale Statenverkiezingen weliswaar als grootste, maar doet dat wel met omgerekend 7 zetels minder. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van alle beschikbare peilingen voor de Tweede Kamer, staat de partij tussen de 24 en 28 zetels.
Ook het CDA (van 19 nu naar 11 tot 13) en D66 (van 19 naar 10 tot 12) leveren flink in. De enige regeringspartij die een plus boekt is de ChristenUnie, van 5 naar 6 tot 8. In totaal zou de coalitie daarmee tussen de 18 en 21 zetels verliezen.
De grootste oppositiepartij is de PVV op 18 tot 22, met kort daarachter GroenLinks (17-19). Maar ook de betrekkelijke nieuwkomer Forum voor Democratie is groter dan haast alle coalitiepartijen, met 12 tot 16. De PvdA (11-13) en de SP (10-13) halen bijna exact dezelfde score.
Wat betekent dit voor de aanstaande Statenverkiezingen en de doorvertaling daarvan in de samenstelling van de Eerste Kamer? Maakt het kabinet enige kans om daar de volgende maand alsnog een meerderheid te halen?
Trouw
Politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, benadrukt dat de Statenverkiezingen niet direct vergelijkbaar zijn met die voor de Tweede Kamer. Met name omdat de opkomst op 20 maart ongetwijfeld weer aanzienlijk lager zal zijn dan die bij de laatste landelijke verkiezingen.
Traditioneel profiteert het CDA daarvan, omdat die partij een trouwe achterban heeft. Voor GroenLinks gold dat de laatste twee keer ook, zij het in mindere mate, terwijl 25 tot 30 procent van de PVV-aanhangers bij dit soort verkiezingen juist thuisblijft. Ook de SP heeft daar enigszins last van.
“Maar”, voegt Louwerse daaraan toe, “ondanks alle verschillen is de grote trend van een fors verlies voor de coalitie op dit moment in alle peilingen zó stevig, dat het moeilijk voorstelbaar is dat de coalitiepartijen die meerderheid in de Eerste Kamer alsnog weten te halen. Er kunnen in Nederlandse campagnes wel degelijk nog dingen veranderen, maar dat gebeurt meestal niet, en zelden of nooit zo drastisch.”
Peilingwijzer
De grootste van de kleinere partijen in de Peilingwijzer zijn de ChristenUnie en de Partij voor de Dieren (5-7). 50Plus komt op 4 tot 6, Denk op 3 tot 5 en de SGP op 2 tot 4.
Louwerse wijst op grote verschillen tussen peilingbureaus voor sommige partijen. Forum voor Democratie bijvoorbeeld komt op 17 zetels bij Maurice de Hond en op 12 bij Ipsos/EenVandaag. De Hond ziet de PvdA 14 zetels halen, terwijl die partij bij Ipsos/EenVandaag blijft steken op 9. In mindere mate lopen ook de inschattingen voor CDA en D66 uiteen tussen de peilingbureaus.
MSN 20.02.2019 In Nederland betaal je veel meer voor stroom en gas dan in de meeste andere Europese landen. Dat concludeert Energievergelijk.nl. Het is olie op het vuur, nadat bekend werd dat Nederlanders dit jaar honderden euro’s meer kwijt zijn aan gas en elektra dan eerder.
Volgens de analyse die is gebaseerd op de Household Energy Price Index liggen de prijzen voor elektra in ons land 28 procent hoger dan gemiddeld in Europa, maar gas is relatief nog duurder. “Dat hebben Nederlandse huishoudens vooral te danken aan de hoge belastingen’’, stelt Koen Kuijper van Energievergelijk.nl. “53 procent van onze totale gasrekening bestaat uit energiebelasting en btw. In geen enkel ander Europees land is dit aandeel zo groot.”
In Nederland betalen we 0,76 cent voor een kubieke meter gas. Onze ooster- en zuiderburen betalen respectievelijk maar 0,56 en 0,55 cent. Alleen in Zweden, Zwitserland, Denemarken en Italië zijn ze meer kwijt aan gas. Een kilowattuur stroom kost in Nederland 0,23 cent. Daarmee staan we Europees gezien op een achtste plaats. Duitsers en Denen betalen 0,31 cent, maar Fransen en Zweden hoeven maar amper 0,20 cent neer te tellen.
Elsevier 19.02.2019 De energierekening gaat dit jaar gemiddeld met 334 euro omhoog. Verantwoordelijk staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) claimde steeds dat het met die stijging wel mee zou vallen, maar dat blijkt nu niet te kloppen.
In december 2018 waarschuwden twee prijsvergelijkers al dat de energierekening ruim 300euro hoger zou uitvallen. ‘Laten we mensen niet bang maken,’ zei staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) van Economische Zaken en Klimaat toen in de Tweede Kamer. Maar nu blijkt dat ze bij haar voorspellingen steeds verouderde gegevens van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft gebruikt.
Dat zit zo: het ministerie baseerde zich op cijfers uit de Nationale Energieverkenning 2017 van het PBL. De inschatting destijds was dat er dit jaar minder gas en elektriciteit zou worden afgenomen. Ook was de verwachting dat de prijzen voor gas en elektriciteit minder snel zouden stijgen.
Henk Otten@hendrikotten3
Kabinet #Rutte gaat nu door het stof voor de misleidende uitspraken van Staatsecretaris @MonaKeijzer over de hogere #energierekening nadat ik zondag EK-lijsttrekker Ben Knapen van het #CDA hiermee confronteerde tijdens het #WNLdebat. 957
Stijging gevolg van hogere belastingen
Met de nieuwe tarieven van januari 2019 komt de gemiddelde jaarlijkse energierekening uit op 2.074 euro, 334 euro meer dan een jaar geleden bij hetzelfde verbruik, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bijna de helft van deze stijging komt door de hogere energiebelasting. Dat is een direct gevolg van de hogere CO2-belasting en de afnemende gaswinning in Groningen. Daarnaast heeft het kabinet de energiebelasting en de btw op de energierekening met ruim 150 euro verhoogd.
Het Centraal Planbureau onderzoekt momenteel of de koopkrachtplaatjes die het kabinet met Prinsjesdag bekendmaakte, moeten worden bijgesteld wegens de enorme stijging van de energieprijzen.
Tweede Kamerleden zijn woedend en willen weten hoe het kan dat het kabinet herhaaldelijk heeft gezegd dat het met stijging van de energierekening wel mee zou vallen. FvD-lijsttrekker voor de Eerste Kamer Henk Otten noemde de uitspraken van Keijzer dit weekeinde al ‘misleidend’.
Partijgenoot Thierry Baudet vraagt zich af hoe het kabinet verantwoordelijkheid kan nemen voor het klimaatakkoord als het niet eens de energierekening van het komend jaar kan inschatten. ‘Ongelofelijk, dit geblunder,’ twittert hij.
Ook coalitie wil opheldering
Coalitiepartij VVD eist ook opheldering van Keijzer. ‘Ik heb hier zelf ook vragen bij en wil graag weten waar dit verschil vandaan komt en hoe het te verklaren is,’ zegt VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz in het AD.
‘Het kabinet gebruikt totaal andere cijfers dan het CBS. Dit ondermijnt het vertrouwen van burgers in de overheid,’ zegt PvdA’er William Moorlag in de krant. Op twitter haalt hij hard uit naar minister van Economische Zaken Eric Wiebes (VVD).
Volgens Kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) verergert het kabinet de zorgen over klimaatbeleid. ‘Dit soort onvoorzichtige voorspellingen werkt contraproductief.’
In september 2018 meldde Elsevier Weekblad al dat de energierekening dit jaar fors hoger uitvalt en burgers uiteindelijk opdraaien voor de verduurzamingsrekening. In plaats van de grootverbruikers industrie en landbouw krijgen burgers en kleine bedrijven de rekening gepresenteerd. Dit komt door vrijstellingen voor de industrie en doordat de belasting lager wordt naarmate het verbruik omhoog gaat.
Telegraaf 20.02.2019 Om het Klimaatakkoord door te rekenen, blijft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) uitgaan van cijfers over de energiemarkt uit 2017. Er is ’geen actueler basisscenario’, aldus het PBL. Bovendien zijn de onderhandelingen afgelopen jaar ook gevoerd op basis van die gegevens. Nieuwe cijfers zouden tot verwarring en onrust kunnen leiden.
Deze week bleek dat de energierekening dit jaar drie keer zo hard stijgt als waar het kabinet op Prinsjesdag van uitging. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) erkende dat dit komt doordat bij de berekening van de koopkrachtplaatjes diezelfde oude cijfers zijn gebruikt over onder meer het verbruik en de prijzen van stroom en gas.
Doorgaans maakt het PBL elk jaar een analyse van de energiemarkt. Vorig jaar is dat evenwel niet gebeurd, omdat druk gewerkt werd aan het Klimaatakkoord. Daartoe is besloten in overleg met de betrokken ministeries en maatschappelijke organisaties, benadrukt het PBL.
De uitleg van Wiebes stuitte op felle kritiek van de Tweede Kamer. Daarbij moest niet alleen het kabinet het ontgelden maar ook het PBL. Sommige Kamerleden zetten daarbij ook vraagtekens bij de modellen die het planbureau gebruikt om de effecten van klimaat- en energiebeleid op de portemonnee van de burger inzichtelijk te maken.
Gestileerde weergave van de werkelijkheid
Het PBL laat weten zich steeds te baseren „op de meest recente wetenschappelijke inzichten.” Hoewel modellen volgens het planbureau onmisbaar zijn om de gevolgen van maatschappelijke veranderingen of nieuwe beleid vooraf in kaart te brengen, leveren ze wel „altijd een gestileerde weergave van de werkelijkheid.”
Op 13 maart komt het PBL met een doorrekening van het Klimaatakkoord. Daarin staan honderden mogelijke maatregelen opgesomd om Nederland op termijn CO2-neutraal te maken. Bij die analyse kan het planbureau naar eigen zeggen prima uit de voeten met de marktverkenning uit 2017. Fluctuaties van jaar tot jaar in bijvoorbeeld de olie- en gasprijzen zijn namelijk op de langere termijn „minder relevant.”
Het bureau reageert op de kritiek dat het verouderde cijfers gebruikt om de maatregelen uit het Klimaatakkoord door te rekenen.
NOS 20.02.2019 Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijft cijfers uit 2017 gebruiken om de maatregelen uit het ontwerp-Klimaatakkoord door te rekenen. Het PBL reageert daarmee op de kritiek die er in de politiek is op de werkwijze van het bureau.
Verschillende partijen in de Tweede Kamer zijn bang dat de doorrekening waardeloos is, omdat die gebaseerd is op verouderde cijfers. Die cijfers uit 2017 werden ook gebruikt bij het voorspellen van de stijging van de energierekening. Die komt uiteindelijk veel hoger uit dan verwacht en dat leidde dit weekend tot veel wrevel.
Maar volgens het PBL zijn de cijfers wel degelijk bruikbaar. Er zijn geen actuelere gegevens beschikbaar, schrijft het in een uitgebreide reactie, maar dat is geen probleem.
Bij de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord is grotendeels uitgegaan van dezelfde cijfers. “Het zou verwarring teweegbrengen en het proces verstoren als we de cijfers nu niet als basis zouden nemen voor de doorrekening”, zegt het PBL. “Komen met ‘weer nieuwe cijfers’ kan leiden tot onrust.”
Buma: serieus probleem
Het Planbureau komt op 13 maart, vlak voor de verkiezingen voor Provinciale Staten, met de doorrekening van de klimaatplannen. “Als ze daarbij ook uitgaan van de cijfers uit 2017 ben ik bang dat ze de opgave die er ligt veel te rooskleurig zullen voorspiegelen”, zegt GroenLinks-leider Klaver.
Dat betekent volgens Klaver dat er in de toekomst nog meer maatregelen moeten worden genomen om de doelstelling, de helft minder uitstoot van CO2 in 2030, te halen.
Ook CDA-leider Buma is kritisch. Hij vindt dat het PBL zich moet afvragen of de modellen die gehanteerd worden wel volstaan. “Modellen moeten kloppen, anders kun je politiek in Nederland je werk niet doen”, zegt Buma. “Ik hoop dat het PBL beseft dat dit een serieus probleem is.”
Fractievoorzitter Dijkhoff van de VVD hamert ook op het gebruik van recente cijfers door het PBL. “We moeten niet gaan rekenen met de gasprijzen van een paar jaar geleden als we willen kijken wat de effecten zijn.”
Dat laatste gaat het Planbureau ook niet doen, valt op te maken uit de reactie. “Waar mogelijk en van belang neemt het PBL ook varianten mee met de meest actuele energie- en CO2-prijzen.”
AD 20.02.2019 Dat er bij de doorrekening van de klimaatplannen is uitgegaan van achterhaalde cijfers, is geen probleem. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een verklaring op de website. Volgens de rekenmeesters maken de foute gegevens op de lange termijn tot 2030 nauwelijks verschil. Er wordt dan ook vastgehouden aan de oude energiecijfers voor de ramingen, zodat er geen ‘verwarring en onrust’ ontstaat.
Nederlanders betalen dit jaar fors meer voor gas en licht dan het kabinet claimde, bleek dit weekend uit berekening van het CBS. Een gemiddeld huishouden is bijna 2100 euro kwijt: 334 euro meer dan vorig jaar. Het kabinet deed de stijging eerst af als onzin, maar gaf daarna aan deze krant toe dat er achterhaalde cijfers zijn gebruikt bij het voorspellen van de energieverhoging, waardoor die lager uitkwam.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) moest direct in de Kamer tekst en uitleg geven over de blunder. De Kamer heeft ook flinke twijfels over de vraag of het Planbureau wel in staat is om het Klimaatakkoord goed door te rekenen.
Het Planbureau doet daarom in een verklaring uitgebreid uit de doeken wat de verschillende overwegingen waren bij het gebruik van de oude cijfers. Zo was het in 2018 ‘onmogelijk en weinig zinvol’ om aan nieuwe cijfers te werken terwijl het Klimaatakkoord nog in de maak was. ‘Ten Tweede was de beschikbare capaciteit geheel nodig om de analyses ten behoeve van het Klimaatakkoord te maken’, is te lezen. Alle betrokken partijen, inclusief de ministeries, stemden daarmee in, benadrukt het PBL.
Komen met ‘weer nieuwe cijfers’ kan leiden tot onrust, vooral bij analyses voor de langere termijn
Verklaring PBL
Daarnaast is er bewust gekozen voor cijfers uit de Nationale Energieverkenning 2017 (NEV) omdat de onderhandelingen over het Klimaatakkoord daar ook op gebaseerd waren. Als er bij de doorrekening van de plannen plots gebruik zou worden gemaakt van recentere cijfers, zou dat ‘verwarring teweegbrengen’ en ‘het proces verstoren’, meent het PBL. ‘Komen met ‘weer nieuwe cijfers’ kan leiden tot onrust, vooral bij analyses voor de langere termijn.’
Bovendien, zo verdedigt de rekenmeester de keuze, maakt het voor de lange termijn niet uit als er ‘fluctuaties in de energieprijzen’ zijn. Omdat de plannen in het Klimaatakkoord tot 2030 lopen, zijn actuele cijfers ‘minder noodzakelijk’. Toch neemt het PBL in de komende doorrekening volgende maand ook varianten mee waarin de meest actuele energie- en CO2-prijzen zijn meegenomen.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft het PBL gisteren alsnog opdracht gegeven om de Energieverkenning bij te werken. Het Centraal Planbureau (CPB) bekijkt op dit moment of de koopkrachtplaatjes die het kabinet met Prinsjesdag bekendmaakte bijgesteld moeten worden vanwege de enorme stijging van de energieprijzen.
Verbetering
Een deel van de kritiek richt zich op de gebruikte modellen van het PBL, waardoor de ramingen verkeerd zouden uitkomen. Het Planbureau hamert er echter op dat modellen noodzakelijk zijn om de gevolgen van nieuw beleid in kaart te brengen. Wel zouden alle modellen transparant moeten zijn voor iedereen, geeft het PBL toe. Dat is nu niet het geval, omdat sommige modellen eigendom zijn van private partijen. Dat zou verbeterd kunnen worden, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een eigen alternatief.
Minister Wiebes gaf maandag ook een verklaring voor het hoger uitvallen van de energiekosten ten opzichte van de raming van het Planbureau voor de Leefomgeving.
AD 20.02.2019 Voor in het eerst in vier jaar tijd zijn consumenten negatief over hun eigen huishoudboekje en het economisch klimaat. De fors hogere energierekening en de btw-verhoging hakken er hard in.
De afgelopen weken gaat het in veel huishouders over bijna niets anders meer: alles is duurder maar de inkomsten zijn niet of nauwelijks gestegen. Zo is de energierekening flink omhoog gegaan, zijn de dagelijkse boodschappen prijziger geworden en is bij velen het eerste loonstrookje van het nieuwe jaar ondanks de beloftes toch tegengevallen.
Mensen merken het al met al in de portemonnee en dáár heeft het consumentenvertrouwen direct onder te lijden, zo bewijst het nieuwste consumentencijfer van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS). Deze maand komt het vertrouwen uit op -2, het laagste peil sinds vier jaar. Een duidelijke omslag, erkent CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Er zijn nu meer mensen negatief dan positief.
Een jaar geleden leek er nog geen vuiltje aan de lucht; het consumentenvertrouwen noteerde 25. Vorige maand stond het vertrouwen nog op 1. Van de belofte van het kabinet dat het gros er in koopkracht vooruitgaat, zien de meeste consumenten vooralsnog weinig terug en dat vertaalt zich terug in groeiend wantrouwen, bevestigt Van Mulligen.
,,Het jaar is nog maar net begonnen en mensen hebben meteen fors hogere uitgaven voor hun kiezen gekregen’’, zegt hij. ,,Tegelijkertijd zien ze niet dat ze hogere inkomsten hebben of dat ze gecompenseerd worden via lagere belastingen.’’
Klimaat
Volgens de hoofdeconoom loopt het vertrouwen eigenlijk al sinds vorig jaar zomer terug: veel mensen hadden er schijnbaar al weinig fiducie in dat ze er, zoals het kabinet heeft toegezegd, financieel op vooruit zouden gaan. Dat er nu voor het eerst in tijden meer mensen negatief dan positief gestemd zijn, hangt overigens niet alleen samen met het eigen huishoudboekje maar ook met het oordeel over het economisch klimaat.
De berichten over een mogelijke brexit, de handelsoorlog tussen Amerika en China en de terugvallende Duitse economie doen het sentiment geen goed, stelt Van Mulligen. ,,Mensen zijn onzeker wat de gevolgen van een mogelijke brexit kunnen zijn voor de Nederlandse economie.’’
Toch benadrukt de CBS-man dat het dalende consumentenvertrouwen geen reden is voor onrust. ,,Er is geen reden om de noodklok te luiden.’’ Zo betwijfelt hij of consumenten nu opeens meer gaan letten op hun uitgaven of de aanschaf van bijvoorbeeld een auto of nieuw bankstel gaan uitstellen.
,,Het is natuurlijk afwachten hoe het consumentenvertrouwen zich de komende maanden ontwikkelt. Het kan zomaar zijn dat mensen weer een stuk optimistischer aankijken tegen hun financiële positie zodra er in de nieuwe cao’s afspraken worden gemaakt over loonsverhogingen.’’
Groei
Met -2 ligt het consumentenvertrouwen in februari nog altijd boven het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (- 3). Bovendien liet de Nederlandse economie over 2018 nog een groei zien van 2,5 procent. Dat was weliswaar minder dan het jaar ervoor, maar nog altijd beter dan veel andere Europese landen. Van enige terughoudendheid onder consumenten was in december weinig te merken; die maand werd er 2,3 procent meer besteed ten opzichte van een jaar eerder. Onder andere voor voeding en auto’s trokken consumenten flink de portemonnee.
Het consumentenvertrouwen bereikte in januari 2000 de hoogste stand ooit (36). Het dieptepunt werd bereikt in maart 2013 (-41).
Het planbureau zat er bij ramingen van de verkoop van elektrische auto’s ver naast; over de gebruikte modellen van het PBL zijn twijfels.
NOS 20.02.2019 Het CDA en GroenLinks in de Tweede Kamer twijfelen aan de kwaliteiten van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Regeringspartij CDA wijst op het rekenmodel voor de verkoop van elektrische auto’s. Oppositiepartij GroenLinks heeft bredere kritiek.
CDA-Kamerlid Omtzigt zegt dat het rekenmodel voor elektrische auto niet controleerbaar is. In antwoorden op Kamervragen over de voorspelling van die verkoop zat het kabinet er volgens hem meer dan 100 procent naast. “Het gaat om een miljardenderving aan subsidies en belastingen voor de overheid”, zegt hij.
GroenLinks: Planbureau is onderbezet
Het CDA wil meer weten over het rekenmodel van het PBL. Maar dat is volgens staatssecretaris Snel van Financiën geheim. Een nadere wetenschappelijke validatie wil het kabinet ook niet geven.
Het PBL is op dit moment de plannen uit het concept-Klimaatakkoord aan het doorrekenen. Daarbij wordt hetzelfde rekenmodel gebruikt als bij de elektrische auto’s.
GroenLinks-Kamerlid Van der Lee is ook kritisch. Hij zegt dat het PBL nog maar elf jaar bestaat en modellen gebruikt die nog niet goed zijn uitgewerkt. “Hun ramingen lopen vaak achter op de marktontwikkelingen en ze zijn simpelweg onderbezet.”
Ook Van der Lee zegt dat het planbureau “helaas geen transparant en interactief model” heeft.
CDA vertrouwt niet op berekeningen planbureau elektrische auto’s
Gisteren waren cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ook het middelpunt van discussie. De energierekening valt dit jaar veel hoger uit dan verwacht, en ook veel hoger dan het kabinet had voorgespiegeld.
De inschattingen van het PBL bleken oud te zijn. Ze kwamen uit de Nationale Energieverkenning (NEV) 2017. Het planbureau had door de drukte rond het concept-Klimaatakkoord geen tijd gehad in 2018 nieuwe berekeningen te maken.
Minister Wiebes zei gisteren dat hij het PBL heeft gevraagd een update te maken van de energiekosten, zodat het kabinet een betere inschatting kan maken van de gevolgen. Samen met de bijgestelde koopkrachtplaatjes van het Centraal Planbureau zijn dit voor het kabinet belangrijke cijfers om dit jaar het beleid op te baseren.
Klimaatakkoord
Maar de vraag is of Wiebes die nieuwe cijfers gaat krijgen. Want de tientallen rekenmeesters van het PBL en het Centraal Planbureau werken nog steeds hard aan de doorrekeningen van het klimaatakkoord. Aan de NOS laat het PBL weten hierbij toch weer uit te gaan van de cijfers uit de NEV 2017.
Volgens een woordvoerder moet dat geen problemen opleveren. “Dat die cijfers oud zijn is maar relatief, want het klimaatakkoord gaat over de periode tot 2030. Schommelingen in de huidige energieprijzen hebben niet veel effect op het beleid in 2030.” De berekeningen zijn een week voor de verkiezingen klaar en gaan naar verwachting tot veel politieke discussie leiden.
AD 20.02.2019 Regeringspartijen VVD en CDA nemen geen genoegen met de uitleg van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat het allemaal wel meevalt met het gebruik van verouderde gegevens. De klimaatrekenaars van het kabinet stellen dat het gebruik van die cijfers geen kwaad kan bij het doorrekenen van het klimaatakkoord. VVD en CDA wijzen er echter op dat het PBL het de afgelopen jaren al meermaals naast zat.
In Kamervragen aan minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) sommen de partijen een trits voorbeelden op van voorspellingen die niet uitkwamen. Zo moest het PBL cijfers over de klimaatschade van vleesconsumptie aanpassen en bleek een voorspelling over de toename van het aantal elektrische auto’s meermaals niet te kloppen.
De partijen vragen zich af of het PBL niet te stellig is in zijn voorspellingen en zetten vragen achter de wetenschappelijke waarden van de modellen die het bureau gebruikt.
Deze week kwam het PBL onder vuur te liggen toen bleek dat de koopkrachtvoorspellingen van het kabinet voor dit jaar deels gebaseerd waren op achterhaalde getallen van het planbureau. De energierekening van huishoudens valt veel duurder uit dan gedacht, doordat het PBL in 2017 nog dacht dat de marktprijs voor gas en elektriciteit veel lager zou zijn.
Het kabinet heeft overigens pas nu om actuelere cijfers gevraagd. Diezelfde voorspellingen uit 2017 gebruikt het PBL nu ook bij het doorrekenen van het Klimaatakkoord. Op basis van die berekeningen besluit het kabinet straks wat het wel en niet gaat doen om de uitstoot van CO2 omlaag te brengen.
AD 20.02.2019 De Tweede Kamer twijfelt sterk of het Planbureau voor de Leefomgeving wel in staat is om het Klimaatakkoord goed door te rekenen. De rekenmeester van het kabinet gebruikt achterhaalde cijfers.
Op 13 maart presenteert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de doorrekening van het voorlopige Klimaatakkoord. In dat akkoord staan zeshonderd milieumaatregelen die ervoor moeten zorgen dat Nederland in 2030 bijna de helft minder CO2 uitstoot.
Het PBL, een belangrijke rekenmeester van het kabinet, bevestigt aan deze krant dat de maatregelen in de doorrekening worden afgezet tegen voorspellingen uit de Nationale Energieverkenning 2017. Die Energieverkenning – ook uitgebracht door het PBL – staat vol achterhaalde prognoses, zo blijkt nu.
Zo is verkeerd voorspeld hoeveel energie huishoudens verbruiken en hoe de gas- en stroomprijs zich ontwikkelen. Om die reden pakt de energierekening dit jaar fors hoger uit dan het kabinet eerder had aangekondigd. ,,Maar dat is niet het enige probleem”, zegt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen. ,,Ook de CO2-prijs is heel anders dan het PBL in 2017 voorspelde.”
‘Rekenmodellen niet goed uitgewerkt’
In de Tweede Kamer heerst grote bezorgdheid over de betrouwbaarheid van de doorrekening . ,,Met dit soort modellen kunnen wij niet werken”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. ,,De cijfers moeten beter op orde zijn. Dan moet zo’n instituut niet zeggen: we gebruiken altijd zulke cijfers. Zorg dan dat er nieuwe cijfers zijn.”
Ook GroenLinks is kritisch. ,,Het PBL bestaat nog maar elf jaar en gebruikt modellen die nog niet goed zijn uitgewerkt”, zegt Kamerlid Tom van der Lee. ,,Hun ramingen lopen vaak achter op de marktontwikkelingen. Daar komt bij dat het vorige kabinet te weinig geld heeft vrijgemaakt voor het PBL. Ze zijn simpelweg onderbezet.”
PBL: doorrekening is mogelijk
Volgens Visser is het ‘vreselijk jammer’ dat de Energieverkenning sinds 2017 niet meer is vernieuwd. ,,De cijfers zijn achterhaald en dat maakt het nóg moeilijker om vast te stellen wat de opbrengst is van alle voorgestelde klimaatmaatregelen.” Het PBL had vorig jaar geen tijd om een nieuwe Energieverkenning op te stellen.
Volgens het PBL is het – ondanks de verouderde cijfers – nog steeds mogelijk om de klimaatmaatregelen door te rekenen. ,,We kijken namelijk naar het jaar 2030. De schommelingen die nu plaatsvinden, zijn op die lange termijn minder van belang.”
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft het PBL gisteren alsnog opdracht gegeven om de Energieverkenning bij te werken. ,,We kunnen nu nog niet zeggen of dat vóór 13 maart 2019 gaat lukken, want we zijn heel druk met de doorrekening van het Klimaatakkoord”, meldt een woordvoerder van het planbureau.
NU 19.02.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil nog niet zeggen of en hoe er gecompenseerd gaat worden voor de fors hogere energierekening voor dit jaar. De Tweede Kamer is verbolgen over de foutieve inschatting van het kabinet over de oplopende energiekosten voor dit jaar.
Wiebes zei dinsdagmiddag in de Tweede Kamer tijdens het Vragenuur dat het kabinet zich “minder stellig” had moeten uitlaten, maar wil nu nog niet vooruitlopen op wat de hogere kosten betekenen voor de koopkracht.
Volgende maand publiceert het Centraal Planbureau (CPB) nieuwe cijfers over de inflatie, een belangrijk onderdeel van de koopkracht. Pas dan wil Wiebes iets kwijt over de koopkracht. “Koopkracht is meer dan alleen energie”, waarschuwde de bewindsman alvast.
Het kabinet moest terugkomen op eerdere uitingen dat de energierekening dit jaar gemiddeld met 108 euro zou stijgen, dat bleek later een bedrag van 330 euro te zijn. Dat is een behoorlijke domper voor veel huishoudens Het kabinet hamerde er in aanloop naar de begroting voor dit jaar veelvuldig op dat mensen er financieel op vooruitgaan.
De energierekening zou via hogere belastingen stijgen, net als veel boodschappen door het hogere btw-tarief, maar die kosten zouden worden gecompenseerd met een lagere inkomstenbelasting en hogere arbeidskortingen. Het paste allemaal in het principe van dit kabinet om verbruik zwaarder te belasten en arbeid minder.
‘Laten we mensen niet bang maken’
Er werd door prijsvergelijkers wel gewaarschuwd voor prijsstijgingen die meer in de buurt van die 330 euro kwamen, maar dat bedrag werd destijds door staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) weggewuifd. “Laten we mensen niet bang maken”, zei Keijzer.
De antwoorden van Wiebes namen dinsdag de onvrede onder de Tweede Kamerleden niet weg. Bart Snels (GroenLinks) wil dat er nieuwe koopkrachtplaatjes worden gemaakt voor dit jaar. “Het kabinet houdt zich niet aan de eigen belofte dat alle groepen er dit jaar op vooruitgaan”, zei Snels. Hij wilde van Wiebes weten hoe hij de huishoudens gaat compenseren.
Foutieve berekening is ‘een grof schandaal’
SP-leider Lilian Marijnissen noemde de foutieve berekening “een grof schandaal”. Naast de energierekening stijgen namelijk ook de kosten voor de kinderopvang, de huur en de boodschappen. “Verlaag de energierekening”, aldus Marijnissen.
PVV’er Alexander Kops, die in december al aankaartte dat de energiekosten veel harder zouden stijgen dan het kabinet deed voorkomen, was ook ontevreden met de antwoorden van Wiebes. “Mensen hebben niets aan cijfers die nog moeten komen.”
Ook binnen de coalitie klonk kritiek, al was daar geen roep om compensatie.
Het kabinet baseerde zich op cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), maar die berekeningen dateerden uit 2017. De energiekosten van de marktpartijen zijn in de tussentijd flink toegenomen. Ook de belasting op de energienota stijgt dit jaar, maar dat had het kabinet al ingecalculeerd.
Wiebes: het kabinet had niet zo stellig moeten zijn
NOS 19.02.2019 De Tweede Kamer is woedend over de fout die het kabinet maakte bij de voorspelling van de energierekening voor 2019. “Dit is voor ons niet acceptabel”, zegt Kamerlid Mulder van regeringspartij CDA. Coalitiepartner VVD vindt de fout ook onvergeeflijk. “Er zijn sommen gemaakt op basis van oude gegevens, dat mag niet gebeuren.”
Dat energie dit jaar flink duurder zou worden, was al bekend. In december kwamen schattingen van onder meer PriceWise ook uit op meer dan 300 euro.
Deze week bleek al dat er een recordaantal van 1,4 miljoen Nederlanders is overgestapt naar een andere energieleverancier. Veel mensen wisselden van energieleverancier na Prinsjesdag, toen het kabinet aankondigde dat de meeste huishoudens meer geld kwijt zouden zijn aan gas en stroom.
Vanochtend werd bekend dat het kabinet achterhaalde gegevens heeft gebruikt bij de ramingen van de gemiddelde energienota van burgers. Op basis van die gegevens deed staatssecretaris Keijzer in december een forse stijging van de rekening nog af als bangmakerij, maar ze erkent nu dat ze het mis had.
Slecht voor het vertrouwen
Ook de oppositiepartijen zijn kwaad en voelen zich in hun hemd gezet omdat zij bijna allemaal hadden gewaarschuwd voor een hogere energierekening in 2019. SP-leider Marijnissen: “Dit is een grof schandaal, het kabinet liegt dat het barst. We werden weggehoond met onze waarschuwingen.” Ook de PVV spreekt van liegen en bedriegen.
Volgens regeringspartijen ChristenUnie en D66 is de fout slecht voor het vertrouwen van de burger in de overheid, en dan met name het klimaatbeleid van de overheid. “Wordt bij de doorrekening van het klimaatakkoord wel van de juiste cijfers uitgegaan?” vraagt D66-Kamerlid Sienot zich af.
“Wat een ongelofelijke stommiteit”, zegt ChristenUnie-Kamerlid Dik-Faber. “Dit zorgt voor onrust in de samenleving. Hoe gaan we ervoor zorgen dat burgers weer vertrouwen gaan krijgen?”
‘Dit gaat niet over enkele tientjes’
“Voor het kabinet is dit zeer ernstig”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Ze zeiden steeds ‘Nee hoor, het valt wel mee’. Maar het valt helemaal niet mee, weten we nu. En dit gaat niet over enkele tientjes.”
Ook is de geloofwaardigheid van toekomstige berekeningen in het geding, zegt Fresen. “Als straks de conclusie is dat de klimaatplannen betaalbaar zijn, is het op zijn zachtst gezegd maar de vraag of veel mensen dat nog geloven.”
Het kabinet zal ook iets moeten met de roep om compensatie. “Volgende maand zijn er verkiezingen”, zegt Fresen. “Als er compensatie moet komen, dan kunnen ze daar echt niet lang mee wachten, al weet nog niemand hoe dat dan zou moeten. Want de regeringspartijen zijn hier ook door overvallen.”
Update
De oppositiepartijen willen dat het kabinet nu al de toezegging doet dat de hogere energierekening wordt gecompenseerd als de koopkracht voor veel huishoudens daardoor lager blijkt uit te pakken dan voorgespiegeld.
Maar nu al een compensatie beloven gaat minister Wiebes te snel. Hij verwacht volgende maand nieuwe ramingen van de koopkrachtcijfers over 2019. Hij heeft ook het Planbureau voor de Leefomgeving “een update” gevraagd van de verwachte energiekosten. Als deze cijfers binnen zijn, wil de Kamer een debat met Wiebes en zijn collega’s Hoekstra van Financiën en Koolmees van Sociale Zaken.
Wiebes verklaarde eerder vandaag al dat het kabinet duidelijker had moeten zeggen dat de inschattingen voor de energienota van 2019 waren gebaseerd op cijfers van meer dan een jaar oud.
Terugblik: In december 2018 zei staatssecretaris Keijzer nog namens minister Wiebes dat de sombere voorspellingen niet klopten en dat mensen niet bang moesten worden gemaakt:
Onacceptabel, een ongelofelijke stommiteit en een grof schandaal. Het zijn voorbeelden van de boze reacties van Kamerleden op de te rooskleurige voorspelling van de energierekening.
De minister van Economische Zaken zegt dat het kabinet vorig jaar had moeten zeggen dat de ramingen waarmee het werkte niet ‘kakelvers’ waren.
NOS 19.02.2019 Minister Wiebes vindt dat het kabinet duidelijker had moeten zijn over zijn berekening van de energierekening voor dit jaar. Het had moeten zeggen dat er gebruik is gemaakt van ramingen uit 2017, die dus “niet meer kakelvers” waren. Dat zegt hij in reactie op het bericht dat de gemiddelde nota voor gas en elektriciteit veel meer stijgt dan verwacht.
Het CBS meldde afgelopen weekend dat Nederlanders dit jaar gemiddeld 334 euro meer gaan betalen dan vorig jaar. Staatssecretaris Keijzer deed een stijging van ruim 300 euro in december nog af als bangmakerij, maar nu blijkt dat zij zich op cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving uit 2017 baseerde. Dat bureau had geen recentere cijfers beschikbaar.
Koopkracht
Wiebes geeft toe dat de hogere stijging een negatief effect kan hebben op de koopkracht. “Want energie is een van de dingen die koopkracht bepalen.” Hij zegt daar in augustus, in aanloop naar Prinsjesdag nog eens goed naar te zullen kijken. “Want we passen altijd goed op de koopkracht.”
De minister baalt ervan dat het kabinet niet wat meer slagen om de arm heeft gehouden, “Zo van: jongens, denk eraan dat dit ramingen zijn en dat het zeker niet zeker is dat het bij deze getallen blijft”. Hij vindt het ook vervelend dat de energierekening zoveel hoger uitvalt, “want ik ben ervoor dat we gewoon koopkrachtverbetering gaan zien. Mensen hebben daar behoefte aan en dan helpt dit niet.”
Eind vorig jaar zette staatssecretaris Keijzer een verhoging van ruim 300 euro nog weg als bangmakerij, maar ze geeft nu toe dat ze met verouderde cijfers rekende.
NOS 19.02.2019 Het kabinet heeft bij de berekening van de gemiddelde energienota gebruikgemaakt van oude cijfers. Dat erkent een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken na berichtgeving in het AD.
Zaterdag meldde het CBS dat de energierekening dit jaar veel meer stijgt dan verwacht: gemiddeld 334 euro. Staatssecretaris Keijzer deed zo’n hoge stijging in december nog af als bangmakerij.
Maar ze erkent nu dat ze gebruik heeft gemaakt van voorspellingen van het Planbureau voor de Leefomgeving uit 2017. Toen was de verwachting nog dat prijzen van gas en elektra veel minder zouden stijgen.
Het bureau blijkt vorig jaar in verband met doorrekening van de plannen van het concept-klimaatakkoord geen tijd te hebben gehad voor de jaarlijkse voorspelling van de prijsontwikkeling.
‘Zeer pijnlijk’
De “fout is zeer pijnlijk” voor het kabinet, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp, omdat het in december nog stellig beweerde dat de rekening veel lager zou uitpakken.
Het dacht toen aan een gemiddeld verbruik van 2500 kWh stroom en 1100 kubieke meter gas per huishouden. Ook rekende het met een lagere marktprijs voor energie. Het CBS gaat nu van een jaarlijks verbruik van ruim 3000 kWh elektriciteit en een kleine 1500 kubieke meter aardgas per huishouden.
De woordvoerder van het ministerie wil niet spreken van een fout. Hij zegt dat het kabinet net als altijd is uitgegaan van de meest actuele cijfers en dat waren in dit geval de cijfers van 2017.
‘Heel ongelukkig’
In de Tweede Kamer willen zowel oppositie- als coalitiepartijen weten waarom het kabinet steeds heeft gezegd dat het niet klopt dat de jaarrekening gemiddeld ruim 300 euro hoger zou uitpakken.
GroenLinks-Kamerlid Van der Lee vindt het “erg kwalijk” en “contraproductief” dat het kabinet zo stellig beweerde dat de voorspellingen van prijsvergelijkers niet klopten, “terwijl de staatssecretaris al wist dat ze gebruik maakte van oude cijfers.” SP-fractieleider Marijnissen spreekt van “een dure blunder”.
Kamerlid Sienot van coalitiepartij D66 noemt de misrekening “heel ongelukkig”. “De berekeningen moeten wel kloppen en dat is hier niet het geval geweest. En wij willen weten hoe het zit en hoe we dit in de toekomst gaan voorkomen.”
AD 19.02.2019 Het kabinet heeft achterhaalde gegevens gebruikt om de stijging van de energierekening te voorspellen. Daardoor claimde het kabinet dat het met die stijging wel zou meevallen, maar dat blijkt nu niet te kloppen. De energienota gaat dit jaar gemiddeld met maar liefst 334 euro omhoog. Tweede Kamerleden zijn boos.
De Tweede Kamer wil weten hoe het kan dat het kabinet herhaaldelijk heeft verkondigd dat het met stijging van de energierekening niet zo’n vaart zou lopen. ,,Laten we mensen niet bang maken’’, zei staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat afgelopen december in de Tweede Kamer.
,,Kwalijk’’, zegt PvdA-Kamerlid William Moorlag. ,,Het kabinet gebruikt totaal andere cijfers dan waar het CBS nu mee op de proppen komt. Dat kan gewoon niet. Dit ondermijnt het vertrouwen van burgers in de overheid. Het lijkt wel of de koopkrachtplaatjes zijn gebaseerd op modellen die door Hans Klok zijn ontworpen.’’
Ook regeringspartij VVD is kritisch. ,,Ik heb hier zelf ook vragen bij en wil graag weten waar dit verschil vandaan komt en hoe het te verklaren is’’, zegt VVD’er Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Volgens GroenLinks verergert het kabinet de zorgen over klimaatbeleid. ,,Dit soort onvoorzichtige voorspellingen werkt contraproductief’’, stelt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee.
De jaarlijkse energienota stijgt naar 2074 euro, meldt het CBS: 334 euro meer dan vorig jaar. Daarbij gaat het CBS uit van een gemiddeld jaarlijks verbruik van ruim 3000 kWh elektriciteit en een kleine 1500 kubieke meter aardgas per huishouden. Het kabinet rekende eind vorig jaar op aanzienlijk lagere verbruikcijfers, namelijk 2500 kWh stroom en 1100 kubieke meter gas per huishouden.
,,Wij baseren ons op cijfers uit de Nationale Energieverkenning 2017 van het Planbureau voor de Leefomgeving”, zegt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. ,,De inschatting in 2017 was dat dit jaar minder gas en elektriciteit zou worden afgenomen. Anderzijds was de verwachting dat de marktprijzen van gas en elektra minder snel zouden stijgen.’’
Die voorspellingen zijn verouderd, erkent de woordvoerder. ,,Omdat het Planbureau voor de Leefomgeving zijn handen vol heeft aan het Klimaatakkoord, zijn zij afgelopen jaar niet met een aparte Energieverkenning gekomen.’’ Daar komt nog eens bij dat het Planbureau en het CBS verschillende definities van een huishouden gebruiken.
Onderschat
Het kabinet heeft de stijging van de marktprijzen van gas en elektra onderschat. Die kosten zijn met bijna 150 euro per huishouden gestegen, onder meer door hogere CO2-heffingen en de afnemende gaswinning in Groningen. Daarnaast heeft kabinet de energiebelasting en de btw op de energienota met ruim 150 euro verhoogd.
,,Stijgende kosten stapelen zich zo op’’, zegt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee. Ook andere partijen waarschuwden vorig jaar voor verhoging van de energiebelasting. ,,Een voorstel van onze partij om de verlaging van de belastingkorting op de energienota terug te draaien, werd in de prullenbak gegooid’’, zegt Van der Lee. ,,Dat wreekt zich nu.’’
Het overgrote deel van de Nederlanders gaat er dit jaar écht op vooruit. Dat zegt het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) in reactie op het nieuws dat het kabinet achterhaalde cijfers heeft gebruikt voor de voorspelling van energiekostenstijging. ,,Wij hebben de juiste cijfers gebruikt’’, zegt een woordvoerder van het Nibud.
In tegenstelling tot wat het kabinet claimt, betalen Nederlanders dit jaar wel degelijk fors meer voor gas en licht, bleek dit weekend uit berekening van het CBS. Een gemiddeld huishouden is bijna 2100 euro kwijt: 334 euro meer dan vorig jaar.
Hoewel het kabinet de stijging eerste afdeed als onzin, gaf het ministerie gisteravond aan deze krant toe dat achterhaalde cijfers zijn gebruikt bij het voorspellen van de energieverhoging, waardoor die lager uitkwam.
De fout voedt opnieuw het breedgedragen idee dat we er financieel helemaal niet op vooruit gaan. Onterecht, blijkt uit navraag bij het Nibud, dat onafhankelijk van het kabinet de koopkracht berekent. ,,Wij hebben gewoon met de juiste, meest recente cijfers gerekend’’, aldus een woordvoerder. Dat betekent dat de eerdere koopkrachtvoorspelling ongewijzigd blijft: ,,96 procent van de Nederlanders gaat er dit jaar op vooruit.’’
Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) moest vandaag direct tekst en uitleg geven in de Kamer over de blunder en de gevolgen voor de koopkracht. De minister erkende dat het kabinet een verkeerd beeld heeft geschetst rond de nieuwe energierekening. ,,Heel veel huishoudens zijn onaangenaam verrast door energietarieven. We hadden ons minder stellig moeten uitlaten in de wetenschap dat de gebruikte cijfers meer dan een jaar oud waren. Die stelligheid was onterecht.’’
Reactie Wiebes
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat gaat diep door het stof nu blijkt dat het kabinet de stijging van de energienota veel te laag heeft ingeschat. ,,Ik baal hier gewoon van”, zegt hij.
Ik baal ervan dat we niet duidelijk hebben gezegd dat het gaat om ramingen, en dat het dus niet zeker was dit het bij deze getallen zou blijven, aldus Minister Wiebes.
Het kabinet heeft achterhaalde gegevens gebruikt om de stijging van de energierekening te voorspellen, zo onthulde deze krant. Tweede Kamerleden zijn boos over een verkeerde voorstelling van zaken die staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat afgelopen december gaf in het parlement.
,,Ik baal ervan dat we niet duidelijk hebben gezegd dat het gaat om ramingen, en dat het dus niet zeker was dat het bij deze getallen zou blijven’’, zegt minister Wiebes tegen de NOS. ,,Ik vind het gewoon vervelend dat de energierekening omhoog gaat. Mensen hebben echt behoefte dat we koopkrachtverbetering gaan zien en dan helpt een hogere energierekening niet. En daar baal ik gewoon van.’’
De jaarlijkse energienota stijgt naar 2074 euro, meldt het CBS: 334 euro meer dan vorig jaar. Daarbij gaat het CBS uit van een gemiddeld jaarlijks verbruik van ruim 3000 kWh elektriciteit en een kleine 1500 kubieke meter aardgas per huishouden. Het kabinet rekende eind vorig jaar op aanzienlijk lagere verbruikcijfers, namelijk 2500 kWh stroom en 1100 kubieke meter gas per huishouden. Het ministerie erkent dat achterhaalde cijfers zijn gebruikt voor de berekeningen.
SP-leider Lilian Marijnissen spreekt van een ‘dure blunder’. ,,Niet voor de politici, wel voor de mensen met een gigantisch gestegen energierekening.’’ Ook andere partijen reageren zeer kritisch. Volgens de PvdA ondermijnt deze fout het vertrouwen van de burger in de politiek.
,,Een voorstel van onze partij om de verlaging van de belastingkorting op de energienota terug te draaien, werd in de prullenbak gegooid’’, zegt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee. ,,Dat wreekt zich nu.’’ Hij vindt dat Wiebes ‘te nonchalant’ reageert op de ophef.
De SGP wil dat de verhoging van de energienota van tafel gaat, nu de onderliggende cijfers achterhaald blijken.
Debat
Regeringspartij VVD wil weten hoe het kan dat het ministerie van Wiebes er zó naast kon zitten. FvD-voorman Thierry Baudet laat via Twitter weten vanmiddag opnieuw een debat over de energienota aan te vragen. Tot nu toe was daar geen meerderheid voor.
Toch verwacht Wiebes dat de hogere energiekosten wegvallen tegenover andere kosten die lager dan verwacht uitpakken, waardoor de koopkrachtstijging intact blijft. ,,Het leven bestaat uit meer dan energie.’’ Het Nibud onderschrijft dat er naar het grote plaatje gekeken moet worden. ,,Het klopt dat energie maar een heel klein gedeelte is op de totale begroting, dus er speelt veel meer mee.’’
Het Centraal Planbureau (CPB) bekijkt op dit moment of de koopkrachtplaatjes die met Prinsjesdag bekendgemaakt zijn, bijgesteld moeten worden. Dat overzicht wordt volgende maand verwacht.
NU 19.02.2019 De hoogte van de energierekeningen is inderdaad te laag ingeschat, geeft de regering toe tegenover NU.nl, na berichtgeving van het AD. De schattingen waren wel gebaseerd op de laatste schattingen van het Planbureau Leefomgeving (PBL), maar die kwamen uit 2017.
Uit berekeningen van NU.nl, en later ook van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), blijkt dat de energierekening dit jaar met ruim 330 euro stijgt. Staatssecretaris Mona Keijzer (Energie & Klimaat) zei destijds in de Kamer dat het niet zo’n vaart zou lopen.
Minister Eric Wiebes (Klimaat) hield eind vorig jaar nog rekening met een stijging van 108 euro per jaar per huishouden, gebaseerd op cijfers van het PBL.
Een deel van dat bedrag werd volgens Wiebes weer teruggesluisd via de inkomstenbelasting die sinds dit jaar is verlaagd. “Het is de veel geuite wens om het verbruik zwaarder te belasten en arbeid minder te belasten”, zei de bewindsman destijds in een Kamerdebat.
Er zijn geen recentere cijfers
De schattingen van het kabinet vallen lager uit dan de werkelijke stijging omdat het ministerie zich baseerde op de meest actuele cijfers van het PBL, die uit het najaar van 2017 komen. Recentere cijfers zijn er niet. Het PBL is bovendien druk met het doorberekenen van het conceptklimaatakkoord.
Het PBL gaat er in de studie van 2017 nog van uit dat er minder gas en elektriciteit zou worden afgenomen en dat de marktprijzen voor gas en stroom minder hard zouden stijgen.
Die aannames zijn echter verouderd. De leveringsprijzen zijn juist hard gestegen; gas is 21 procent duurder en elektriciteit 31 procent. Een nieuwe studie van het PBL volgt in oktober dit jaar.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft vandaag een overeenkomst gesloten met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) over de vergoeding van alle kosten van de versterking van gebouwen in het aardbevingsgebied. Met deze overeenkomst komt de NAM ook bij de Versterkingsoperatie op afstand te staan en is zij alleen nog verantwoordelijk voor het betalen van de kosten.
Coördinator en gemeenten akkoord over versterkingsplan
Eerder op donderdag bereikten de de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) en de Groningse gemeenten een akkoord over een plan van aanpak voor de versterking van woningen in het aardbevingsgebied.
Telegraaf 21.02.2019
Zeker 11.671 panden zijn mogelijk onveilig en worden tegen het licht gehouden.
11.000 risicovolle huizen in aardbevingsgebied Groningenhiervan ligt het overgrote deel van de woningen die mogelijk onveilig zijn, ligt in Appingedam (2.528) en Delfzijl (2.523). Daarna volgen Groningen (2.281), Loppersum (2.202), Midden-Groningen (1.363) en Het Hogeland (683). Slechts een klein aantal panden staat in Oldambt (91). De woningen zijn verspreid over in totaal 15.634 adressen.
AD 28.11.2018
Plan van aanpak
Sietsma benadrukt dat nog niet zeker is of er 11.671 gebouwen, waaronder flats en gedeelde huizen, worden versterkt. Uit onderzoek moet naar voren komen of dit nodig is, staat in het openbaar gemaakte plan van aanpak.
Het plan van aanpak van waarnemend coördinator Sietsma is opgesteld na raadpleging van de regio. Maar burgemeesters in het gebied hebben er wel kanttekeningen bij. “De nieuwe lijst geeft volgens ons geen volledig en goed beeld van de situatie. We sturen er daarom op aan dat de lijst aangevuld wordt met panden die logisch gezien ook op de lijst moeten staan (zoals de complexe schades)”, schrijven vier burgemeesters in een brief aan de bewoners. Het is niet na te gaan hoe de lijst tot stand is gekomen, en hij “zit ook niet altijd logisch in elkaar”, stellen ze.
AD 25.01.2019
De gaswinning heeft geleid tot bodemdaling en aardbevingen in het gebied, waardoor veel panden zijn beschadigd. Omdat in de loop der jaren de kans op nog zwaardere aardbevingen groter is geworden is het nodig om panden te versterken, zolang de productie nog niet onder de 12 miljard kuub gas per jaar zit. Dat duurt waarschijnlijk nog wel even.
Complicerende factor is een gebrek aan kennis van de ondergrond. Het is niet duidelijk wat de toekomstige gaswinning voor gevolgen heeft voor de bodem, maar de productie sneller terugbrengen is volgens minister Wiebes niet mogelijk omdat dan de leveringszekerheid in gevaar komt.
Zeven jaar
Over zeven jaar moet volgens toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) de versterkingsoperatie zijn voltooid. Het SodM belooft de Groningers de voortgang goed in de gaten te houden. “Alleen als de versterking is uitgevoerd én de afbouw van de gaswinning volgens plan verloopt, is het in Groningen net zo veilig als elders in Nederland. Daarom houdt het SodM op allebei toezicht”, aldus inspecteur-generaal Kockelkoren.
Telegraaf 08.12.2018
Afschakelplan
Ook is Nederland is niet goed voorbereid op situaties waarin noodgedwongen het gas tijdelijk moet worden afgesloten voor gebruikers. Dat blijkt uit een vertrouwelijk crisisplan van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). EenVandaag kreeg dat plan in handen na een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob).
Het crisisplan in het kort
Crisisplan beschrijft wat mogelijke stappen zijn als Nederland ineens voor langere tijd geen gas op kan pompen uit Groningen.
In het plan wordt beschreven wat er moet gebeuren als we bijvoorbeeld ook niet genoeg gas uit het buitenland kunnen halen om aan de vraag te voldoen.
Het blijkt echter dat maatregelen, zoals bedrijven gedwongen afsluiten van Gronings gas, voor moeilijkheden zorgen.
Zo kunnen gasafnemers moeilijk gedwongen worden tot afsluting, omdat de gasafsluiting zich op eigen terrein van het bedrijf in kwestie bevindt. Er zijn weinig mogelijkheden om toegang te eisen tot eigen terrein.
Het kabinet wil de gaswinning in Groningen vóór 2030 stilgelegd hebben. Komend jaar wordt daarom 19,4 miljard kuub uit de grond gehaald. Het huidige winningsniveau ligt op 21,6 miljard kuub.
In het plan wordt geschetst dat de gevolgen voor de Nederlandse maatschappij groot zijn bij een tekort aan gas op langere termijn. Het plan dateert van januari 2018 maar is vrijdag openbaar geworden na een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob).
Er is nooit rekening gehouden met een gastekort, maar als dat wel gebeurt, zullen huishoudens mogelijk worden afgesloten. “Onbegrijpelijk”, vindt @TomvanderLee.
Uit het zogeheten afschakelplan blijkt dat het zowel praktisch als juridisch heel lastig is om gebruikers af te sluiten. Zo bevindt de gaskraan zich doorgaans op het terrein van de gebruiker. Als die netjes betaalt, kan hij bovendien niet zomaar worden afgesloten.
Telegraaf 18.01.2019
Het kabinet maakte eerder dit jaar al bekend de gaswinning in Groningen voor 2030 te willen stilleggen. Vrijdag is ook bekendgemaakt dat de gaswinning dit jaar van 21,6 miljard kuub naar 19,4 miljard kuub wordt verlaagd.
Telegraaf 04.12.2018
In het kort
De gaswinning in Groningen daalt fors vanaf 2023 naar 5 miljardkuub per jaar, meldt minister Eric Wiebes van Economische Zaken maandag aan de Tweede Kamer.
Gaswinning ligt nu op 21,6 miljard kuub per jaar
Rutte en Wiebes beloofden eerder dit jaar dat pompen van gas in Groningen vóór 2030 moet zijn stilgelegd
Groningers met regelmaat last van aardbevingen als gevolg van gaswinning
Kamerleden willen al langer van Wiebes weten wat er gebeurt als de gaskraan in Groningen sneller dicht moet dan gedacht, bijvoorbeeld in het geval van een calamiteit. Kamerlid Tom van der Lee laat aan EenVandaag weten verbaasd te zijn dat het plan er al lag. Hij schrijft ook op Twitter dat hij bezorgd is. “We zijn er niet klaar voor, doorzettingsmacht ontbreekt. Actie is urgent.”
Reactie Kinderombudsvrouw
De Kinderombudsvrouw publiceerde een rapportVaste grond gezocht over de effecten van de aardbevingen op de ruim 30.000 kinderen en tieners die er wonen. Daaruit blijkt dat de kinderen in het aardbevingsgebied de afgelopen jaren totaal over het hoofd zijn gezien en dat de aardbevingen ook wel degelijk weerslag hebben op de jongste bewoners.
De kinderen geven zelf ook aan dat ze geconfronteerd worden met nogal wat onrust en onzekerheid, zoals bijvoorbeeld over een mogelijke verhuizing of de juridische strijd met de NAM die thuis voor extra spanningen zorgt.
‘’Te lang zijn kinderen en jongeren in het aardbevingsgebied vergeten,’’ aldus de Kinderombudsvrouw.
Zo is de hulpverlening en informatievoorziening tot nu toe enkel en alleen toegespits op volwassenen. Ook lijkt er een taboe te bestaan om over de problemen te praten. Zowel op school als thuis als onderling met leeftijdsgenootjes. Een kleine groep kinderen ervaart daarnaast ook echt fysieke en psychische klachten door de aardbevingsproblematiek. Zo zijn er voorbeelden van kinderen die kampen met angststoornissen, slaap- en concentratieproblemen en controledrang.
Eric Wiebes blijkt de juiste man voor de juiste tijd, een uitzonderlijk empathische VVD’er die zijn emoties de vrije loop mag laten in dit dossier. ‘Ik heb ontdekt dat mensen verknocht zijn aan Groningen. Ik heb voor ze geknokt.’ Zijn voorganger Henk Kamp moest nog opereren met de voet op de rem in afwachting van onderzoeken naar veiligheid en financiële ruimte op de begroting.
De onderzoeken zijn er en de conclusies luiden: gaswinning is gevaarlijk. Het geld is er ook, de economie draait volgens het CPB op volle toeren. Wiebes mag daarom zonder enig voorbehoud verkondigen dat ‘veiligheid boven geld’ gaat.
2030
Premier Mark Rutte wil gaswinning in Groningen terugbrengen naar nul in 2030. Eerder al maakte de premier de plannen bekend over het in 2030 helemaal stoppen met de gaswinning. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken zal binnenkort uitleg verschaffen over de manier waarop dit moet worden bereikt.
AD 16.01.2019
Ministers overrompeld
Volgens minister Wiebes van Economische Zaken had geen van de ministers vooraf gedacht dat dit kabinet de gaskraan zou dichtdraaien. Ook hijzelf niet. “Het was een radicaal besluit: de collega’s wisten er niets van van tevoren”, zei Wiebes in het VPRO-programma Zomergasten. “De leden van het kabinet zijn allemaal overrompeld geweest. Niemand had dit gedacht, maar we geloven er nu allemaal in en staan er allemaal achter.”
Kort na zijn aantreden in oktober vorig jaar, zo vertelde hij op televisie, raakte hij doordrongen van de ernst van de situatie in het gaswinningsgebied. In maart dit jaar besloot het kabinet de gaskraan eind volgend decennium helemaal dicht te draaien.
Telegraaf 30.08.2018
Onhoudbaar
Als hem gevraagd wordt wat de directe aanleiding ervoor was, antwoordde hij: “De aanleiding, de aanleiding? Ik heb geconcludeerd dat het geen doen was.” Wiebes doelde daarbij op de versterkingsoperatie. “Dat was niet houdbaar meer, het was niet versterken, maar in veel gevallen slopen, op grote schaal.”
De minister raakte er snel van overtuigd dat het zo niet langer kon. Het besluit is volgens hem het “grootste besluit van dit kabinet”. “Ik heb overal lopen zeuren en lopen trekken om dit voor elkaar te krijgen.”
Demonstraties
De toegang tot het Tankenpark van de NAM in het Groningse Farmsum (gemeente Delfzijl) is dinsdag eind van de ochtend geblokkeerd. Volgens de actiegroepCode Rood hebben ruim zevenhonderd mensen zich voor de toegangshekken van het bedrijfsterrein verzameld.
De actievoerders willen hun actie enkele dagen volhouden.
”Onze actie is gericht tegen de fossiele industrie (Shell en Exxon) die hele gebieden opoffert aan de winning van fossiele brandstoffen en geen enkele verantwoordelijkheid neemt voor de gevolgen. Ook niet voor klimaatverandering. Wij laten zien dat verzet mogelijk is als mensen de handen ineenslaan en samen een front vormen”, aldus de klimaatactivisten in een verklaring.
Telegraaf 08.11.2018
Volgens het kabinet is het stoppen met de gaswinning in Groningen de enige garantie voor de veiligheid van de inwoners van het getroffen gebied.
De plannen van het kabinet zijn ambitieus, de gaswinning in Groningen moet in oktober 2022 worden teruggebracht tot 12 miljard kuub. Dat werd eerder al geadviseerd door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Daarna moet de gaswinning geleidelijk worden teruggebracht, uiteindelijk naar nul kuub.
Hoe staat Groningen ervoor precies een jaar na het historische gasbesluit van het kabinet?
Vandaag 29.03.2019 is het precies een jaar geleden dat minister Wiebes besloot om uiterlijk in 2030 een einde te maken aan de gaswinning in Groningen. Hoe staat het er nu voor?
Inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft een duidelijk antwoord: het is veiliger geworden, maar de gaswinning is nog niet veilig genoeg. Dat veilige niveau is op dit moment volgens het SodM maximaal 12 miljard kuub gas. Pas zodra dat niveau bereikt is, én onveilige huizen zijn versterkt, heeft het volgens hem zin om te praten over de voortzetting van de gaswinning.
Maar ook bij het winnen van 12 miljard kuub gas kan in de toekomst het risico op stevige bevingen weer toenemen. Een verdere verlaging van de productie is daarom hoe dan ook nodig, stelt Kockelkoren. “Indien nodig naar nul”. Hij reageert daarmee op het standpunt van Forum voor Democratie in Groningen om gas te blijven winnen na 2030. Die partij wil ook na die tijd doorgaan met de gaswinning, als dat op een gecontroleerde manier en veilig kan.
De inspecteur-generaal waarschuwde vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal dat het nu rustig lijkt. “Maar we zitten nog niet op het niveau dat het veilig is. Ik kan me voorstellen dat dat gevoel omhoog komt, maar het zegt niets dat het een rustige periode is. Er kunnen nog steeds bevingen komen”, zegt Kockelkoren.
Versterking moet sneller
De veiligheid van de Groningers en het versterken van de huizen, moeten volgens Kockelkoren de grootste prioriteit hebben. Het proces gaat op veel vlakken niet snel genoeg, ziet hij: “In 2015 hebben we gezegd dat duizenden huizen versterkt moeten worden, maar de teller staat nu op 600.”
Kockelkoren ziet dat veel mensen op meerdere fronten vastlopen: “Mensen die vastzitten in procedures om te komen tot afwikkeling van schade. Mensen die vastzitten in tijd omdat ze moeten wachten tot hun huis versterkt wordt. En mensen die vastzitten in hun huis omdat dat niet verkoopbaar is. De versterking moet versneld worden. Het gaat nu te langzaam.”
Gasbesluit
Minister Wiebes is optimistisch over het verloop van de afbouw. Hij liet in januari bij RTV Noord weten dat er al in 2022 bijna geen gas meer uit het Groningenveld hoeft te worden gehaald, hooguit nog bij een strenge winter.
In het huidige gasjaar, dat loopt van 1 oktober 2018 tot 1 oktober 2019, mag er 19,5 miljard kuub gas worden gewonnen. Veel minder dan de 42,5 miljard die jarenlang als maximaal te winnen hoeveelheid gas gold. Binnenkort maakt minister Wiebes bekend hoeveel gas er wat hem betreft het komende jaar uit de Groningse bodem mag worden gehaald.
Meer gas inkopen
Of het minister Wiebes inderdaad lukt om de gaskraan in Groningen na 2030 dicht te draaien, of zelfs al na 2022 is lastig te zeggen. Dat is van veel factoren afhankelijk. Lukt het inderdaad om op tijd fabrieken van het Groningengas af te schakelen? Hetzelfde geldt voor huishoudens die nu nog worden verwarmd met het Groningengas. Tot op heden is dit het geval in 95 procent van alle huizen.
Wiebes zegt dat buitenlandse afnemers al minder Groningengas importeren. Dat gaat sneller dan verwacht. Ook is het zo dat Nederland inmiddels meer gas inkoopt dan we zelf aan het buitenland verkopen. Dat is een enorme omwenteling.
Een nieuwe stikstoffabriek die in 2022 operationeel moet zijn, is nog in aanbouw. Deze fabriek moet nog meer buitenlands gas omzetten naar dezelfde verbrandingskwaliteit als het Groningengas. En zo is er steeds minder gas uit het Groningenveld nodig om aan de leveringsplicht in het binnen- en buitenland te voldoen.
Klimaatproblemen
Niet alleen omwille van Groningen moeten huizen overigens stoppen met aardgas, ook het klimaatprobleem leidt hiertoe. In het voorlopige Klimaatakkoord staat dat in de komende tien jaar anderhalf miljoen woningen van het gas afgehaald moeten worden.
Daarnaast wil het kabinet dat nog tijdens deze regeringsperiode de eerste tienduizenden bestaande huizen afgekoppeld worden van aardgas. En ook de nieuwbouw moet grotendeels overstappen op andere vormen van verwarming.
Zie opdeze overzichtspagina het dossier‘Van het gas af’, waarin alle artikelen van Elsevier Weekblad over deze kwestie zijn verzameld.
Trouw 21.05.2019 Als volwassenen niet luisteren, vraag ik zelf aandacht voor de aardbevingsellende, dacht Edith Holscher (12). Ze regisseert een toneelstuk over de aardbevingsellende en hoe die het dagelijks leven van kinderen in Groningen op zijn kop zet.
Komend weekeinde voert Edith Holscher uit Harkstede haar stuk op in theater het Kielzog in Hoogezand, voor een zaal vol Kamerleden, burgemeesters, gedeputeerden, vertegenwoordigers van Nam en Shell, onderzoekers van de Rijksuniversiteit, en dan is ze vast nog mensen vergeten.
O ja, en commissaris van de Koning René Paas is haar ambassadeur. Ze maakt met haar armen een dab, een populaire dansbeweging, en roept: “powerrr!”
Ze sprak met de Kinderombudsman, wat fijn was, maar het gesprek veránderde niets, huizen werden er niet sneller door hersteld “Op deze manier móeten ze wel luisteren. We doen geen pauze, zodat niemand stiekem kan verdwijnen. En als iemand dat toch probeert, zetten we er een spotlight op.”
Ook huize Holscher zelf scheurde, een gevecht met de Nam volgde. Uiteindelijk werd de schade vergoed en verholpen, maar pas na twee jaar – en velen zitten al veel langer en veel dieper in de ellende. Het maakt haar boos, vertelt Edith.
Ze sprak met de Kinderombudsman, wat fijn was, maar het gesprek veránderde niets, huizen werden er niet sneller door hersteld. Toen ze zich dat realiseerde, moest ze heel hard huilen. Schrijf een brief aan de Nam, stelde de juf voor. “Maar een brief kun je zo aan de kant gooien.”
Ze sprak met de Kinderombudsman, wat fijn was, maar het gesprek veránderde niets, huizen werden er niet sneller door hersteldZe sprak met de Kinderombudsman, wat fijn was, maar het gesprek veránderde niets, huizen werden er niet sneller door hersteld
Luisteren
Edith regisseerde al eerder voorstellingen op school, en zo kwam van het een het ander, en nu is er ‘Brief aan de Nam’, met als ondertitel ‘Naar een kind zullen ze wél luisteren’. Daar is ze van overtuigd: “Als een kind iets zegt komt het bij volwassenen veel beter aan. Grote mensen hebben als kind geleerd om naar volwassenen te luisteren. Maar als ze zelf groot zijn hoeft dat blijkbaar niet meer.”
Eerder dit jaar bleek uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen dat kinderen wel degelijk lijden onder de gasproblematiek. “Ouders praten er niet over met hun kinderen, want die willen ze niet ongerust maken. Maar dat worden ze toch wel. En dan durven ze er weer niet over te beginnen tegen hun ouders.”
Volwassenen kijken alleen maar naar geld en maken het heel ingewikkeld met moeilijke woorden, aldus Edith Holscher.
Ediths moeder Karin helpt achter de schermen. Zij hielp ook met het schrijven van het script en met het uitzoeken van feiten. De jeugdige regisseuse strikte burgemeester Hoogendoorn van Midden-Groningen als gastheer. Zeven kinderen acteren, onder wie Ediths broer, die minister Wiebes speelt “met een colbertje aan en een pennetje waarmee hij steeds zit te frutselen”.
Hoogstpersoonlijk nodigde ze de bewindsman zelve uit toen ze het gasdebat bezocht in de Tweede Kamer. “Ik zal eens kijken of het in mijn agenda past”, imiteert ze zijn antwoord – terwijl ze met haar ogen rolt zoals alleen meisjes van twaalf dat kunnen. Inmiddels weet ze dat hij niet komt, net als de koning en de directeuren van de Nam. Jammer, maar het is niet anders.
Edith heeft er zin in, zegt ze. Ze praat druk, die ochtend is haar beugel eruit gegaan. “Mooi op tijd voor de voorstelling”, had de orthodontist gezegd. Aan zenuwen doet ze niet. “Er kunnen maar vierhonderd mensen in de zaal. Later wil ik regisseur worden, dan sta ik voor zalen van misschien wel dúizend man.”
Het is een positief stuk, zegt Edith. De clou gaat ze natuurlijk niet verklappen. “Maar we hebben een heel goed plan bedacht”, fluistert ze. Een realistisch plan ook? “Ja”, zegt ze beslist. Triomfantelijke twinkelogen.
“Weet je? Volwassenen kijken alleen maar naar geld en maken het heel ingewikkeld met moeilijke woorden. Kinderen kijken naar de mensen. Daarom moeten wíj het maar oplossen. Want zíj doen het niet.”
Lees ook:
Groningse kinderen praten niet over hun angst voor aardbevingen
Jongeren uit het Groningse bevingsgebied hebben meer last van de aardschokken dan hun ouders denken. Ze leven met angst.
‘Impact Groningse aardbevingen op kinderen wordt weggewuifd’
Hulpverleners en scholen wuiven het effect van de aardbevingen op kinderen weg, stelt Kinderombudsman Margrite Kalverboer. “Haast niemand praat met de kinderen.”
RO 17.05.2019 De aansturing van de versterkingsoperatie in het Groningse aardbevingsgebied komt geheel in publieke handen waardoor de rol van NAM tot een minimum wordt teruggebracht. Door de komst van één uitvoeringsorganisatie kan bovendien meer tempo worden gemaakt met de aanpak van onveilige huizen.
De gemeenten krijgen de regie over de versterkingsoperatie zodat de uitvoering zoveel mogelijk kan worden gekoppeld aan lokale plannen voor stads- en dorpsvernieuwing.
De ministerraad heeft ingestemd met een brief van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) over de aansturing van de versterkingsoperatie in Groningen. Het gaat om een uitwerking van de afspraken die hierover in maart zijn gemaakt tussen de regio en het Rijk.
De nieuwe afspraken maken een einde aan de situatie waarin de NAM als opdrachtgever van het Centrum voor Veilig Wonen (CVW) nog een belangrijke rol had in de versterkingsoperatie. Voortaan stuurt de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) het CVW rechtstreeks aan.
Tussen Rijk en regio is afgesproken dat de gemeenten verantwoordelijk worden voor de inpassing van de versterkingsmaatregelen. Zij stellen de lokale plannen van aanpak vast waarbij ook ruimte is voor stads- en dorpsvernieuwing. De gemeenten worden ook de opdrachtgever van de uitvoeringsorganisatie waarin de huidige NCG-organisatie opgaat.
Daarom is het logisch het eigenaarschap van de uitvoeringsorganisatie te beleggen bij minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vanwege haar verantwoordelijkheid voor onder meer decentrale overheden en woningbouw. De minister van EZK blijft verantwoordelijk voor de veiligheid in het aardbevingsgebied.
Het besluit of een individueel gebouw aan de veiligheid voldoet wordt op afstand van alle bestuurlijke partijen belegd bij een onafhankelijke commissie van deskundigen.
Huiseigenaren in het aardbevingsgebied hebben in het gehele traject het laatste woord over de versterking van hun woning. Zij worden nauw betrokken bij de uitwerking van de versterkingsmaatregelen en kunnen keuzes maken binnen de randvoorwaarden van veiligheid.
De afspraken over de publieke aansturing van de versterkingsoperatie zijn onderdeel van een reeks besluiten die het afgelopen jaar zijn genomen voor de aanpak van de veiligheid in Groningen. Zo wordt de gaswinning zo snel mogelijk volledig afgebouwd en is afhandeling van schades belegd bij een onafhankelijke commissie.
Ook is er met het Nationaal Programma Groningen een bedrag van ruim een miljard euro beschikbaar voor het toekomstbestendig maken van het aardbevingsgebied.
BB 16.05.2019 Voor 38 plannen in zeven gemeenten in de provincie Groningen en de provincie zelf is voor dit jaar 15 miljoen euro beschikbaar. Dat heeft het bestuur van het Nationaal Programma Groningen besloten. Het budget komt van het rijk, de provincie en de gemeenten. In totaal is 120 miljoen euro beschikbaar, waarvan nu bijna 70 miljoen wordt toegekend.
Belangrijke impuls
Het geld voor het Nationaal Programma Groningen is beschikbaar voor de toekomst van Groningen en bedoeld om de vele kansen te verzilveren op leefbaarheid, economie en energietransitie. Voor de schadeafhandeling en versterking zijn andere budgetten beschikbaar.
Siem Jansen, directeur van het Nationaal Programma Groningen, noemt de plannen belangrijke investeringen voor de toekomst. ‘Ze geven een belangrijke impuls aan de dorpen en stedelijke kernen in het gebied.’ De gemeenten die kunnen beginnen met hun plannen zijn Appingedam, Delfzijl, Groningen, Het Hogeland en Loppersum. De gemeenten Midden-Groningen dient in juni projecten in, de gemeente Oldambt later dit jaar.
Vier aanvragen ingetrokken
De aanvragen lopen uiteen van stads- en dorpsvernieuwingsprojecten en verduurzaming van de gebouwde omgeving tot investeringen van de regio in innovatieve mobiliteit en natuurinclusieve landbouw.
Bij de beoordeling van de plannen is gekeken of indieners andere partijen bij hun plannen betrekken en het gezamenlijk uitvoeren, maar ook of de plannen dit jaar kunnen starten en er ook aanvullende investeringen worden gedaan. Van de 42 aanvragen zijn er vier ingetrokken, omdat deze (nog) niet aan de voorwaarden voldoen. De 70 miljoen is in dit schema uitgesplitst naar overheid en project.
Werkgelegenheid en innovatie
Volgens Jansen richten de 21 projecten die de provincie heeft ingediend zich vooral op ontwikkeling van nieuwe werkgelegenheid en innovatie. Ruim 3 miljoen euro gaat naar ‘Pilot Centre’, een faciliteit voor een proeffabriek voor groene-chemie-innovaties in Delfzijl.
Bedrijven kunnen daar terecht voor het opzetten van proefinstallaties voor nieuwe producten of nieuwe productieprocessen. Voor de pilot natuurinclusieve akkerbouw Midwolder Bouwten is ruim 1,8 miljoen euro beschikbaar. Dit is een 6-jarige pilot waarin effecten op bodem, biodiversiteit en landbouwkundige opbrengsten worden onderzocht.
Ruim 1,1 miljoen gaat naar Zorg Nabij, een project dat is gericht op preventie en het versterken van sociale veerkracht. Het moet huisartsen en sociale teams ontlasten en de zorg voor de zorgvrager optimaliseren. Het project start in de gemeenten Midden-Groningen, Delfzijl, Appingedam en Loppersum.
Miljoenen voor gemeenten
De gemeente Appingedam krijgt zelf 15 miljoen euro voor haar stadsvisie. Daarin staan urgente opgaven en worden projecten benoemd per thema, zoals ontwikkellocaties, duurzaamheid, centrumontwikkeling, onderwijs & jeugd, economie, leefbaarheid en infrastructuur. Een voorbeeld is de inrichting van het terrein rond de scholencampus.
De gemeente Delfzijl krijgt 10,5 miljoen voor de gebiedsontwikkeling van centrum zuidoost. De gemeente Groningen krijgt een soortgelijk bedrag voor dorpsvernieuwing, een integrale aanpak in nauwe samenwerking met inwoners uit het gebied.
Het Hogeland krijgt bijna 15 miljoen voor ontwikkeling van centrumplannen voor Bedum, Winsum, Uithuizen en Uithuizermeeden. Doel is economisch sterke, aantrekkelijke, compacte en levendige winkelcentra te creëren en dat te combineren met zorg en/of culturele voorzieningen.
AD 16.05.2019 De versterking van woningen en gebouwen in het Groningse aardbevingsgebied verloopt zeer teleurstellend. Er is weer vier maanden vertraging, meldt het Dagblad van het Noorden.
Dat stellen bestuurders van de bevingsgemeenten en de provincie in een alarmerende brief aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Volgens hen is er geen overzicht bij schade-afhandeling en versterking. Daardoor zijn planningen slecht te maken en worden toezeggingen en afspraken met inwoners en marktpartijen niet nagekomen.
Het SodM had gevraagd hoe het staat met het tempo van de versterkingsoperatie en het veiliger maken van vele duizenden woningen in het bevingsgebied. Gemeenten moeten inwoners voor de zomer vertellen dat er sprake is van een vertraging, die ook te wijten is aan gebrek aan geld en capaciteit voor opnames, beoordeling en uitvoering.
Aanhoudende technocratische aanpak
In de brief aan het SodM staat dat ambtenaren van gemeenten en provincie steeds tegen een aanhoudende technocratische aanpak aanlopen bij betrokken partijen als het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), het Centrum Veilig Wonen (CVW) en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). ,,Vermoedelijk worden ze nog steeds rechtstreeks aangestuurd door de NAM.”
Volgens de regio wordt soms weinig rekening gehouden met het feit dat in huizen mensen en gezinnen wonen. ,,De gevolgen van de gaswinning voltrekken zich als een onzichtbare en langzame nationale ramp, met een ongekende omvang voor Nederland. Het enige verschil is het gebrek aan fysieke slachtoffers.”
Grootste bedreiging
Volgens gemeenten en provincie is de grootste bedreiging van de versterking ‘de juridische werkelijkheid, waarin aansprakelijkheid de hoofdrol speelt en geld de spil is’. ,,Eenvoudige en concrete vragen over de versterking van een woning worden niet of met veel mitsen en maren zeer traag beantwoord.
Voor ons is dit onbegrijpelijk.” Ze constateren een gebrek aan gevoel voor urgentie. ,,Een groeiende groep Groningers kampt met ernstige gezondheidsklachten die rechtstreeks verband houden met het gebrek aan een gevoel van veiligheid in hun huis en leefomgeving.”
Inwoners van het bevingsgebied zijn volgens de gemeenten en provincie in de meeste gevallen de boosheid voorbij. Dat bleek tijdens eerder gehouden informatiebijeenkomsten. ,,Ze reageren veelal gelaten, met veel cynisme en soms zwaar teleurgesteld over het feit dat het allemaal zolang duurt.
Mensen kunnen er met hun verstand niet bij dat hun huis veilig wordt verklaard, terwijl het in de stutten staat. De strikte scheiding van schade en versterken stuit in onze ogen terecht op veel onbegrip.”
NU 24.04.2019 Woningeigenaren in het Groningse aardbevingsgebied kunnen “naar verwachting” vanaf 2020 een vergoeding krijgen voor de waardedaling van hun huizen. Dat meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdag aan de Tweede Kamer.
Per postcodegebied wordt een compensatie vastgesteld. Deze kan oplopen tot meer dan 10 procent van de WOZ-waarde, aldus de minister.
“De compensatieregeling vervangt de huidige regeling waarbij huiseigenaren alleen een vergoeding kunnen claimen bij de NAM op het moment dat ze hun huis verkopen.”
Nu komen dus alle huiseigenaren in aanmerking voor de vergoeding. Als gevolg van de gaswinning in Groningen vinden met regelmaat aardbevingen plaats. Deze hebben in sommige gevallen schade aan de panden als gevolg.
Er is nog altijd veel te doen rondom de versterkingsopgave in het aardbevingsgebied. Kamerleden hekelden eerder dat het proces van inspectie en versterking erg traag gaat.
RO 24.04.2019 Huiseigenaren in het Groningse aardbevingsgebied kunnen naar verwachting vanaf volgend jaar een vergoeding krijgen voor de waardedaling van hun woning. De hoogte van de compensatie zal per postcodegebied worden vastgesteld en kan oplopen tot meer dan 10 procent van de WOZ-waarde afhankelijk van de ondervonden aardbevingen.
Dat staat in een brief die minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Minister Wiebes volgt daarmee de conclusies van een adviescommissie die de afgelopen maanden verschillende berekeningsmethoden voor de vergoeding van waardedaling heeft onderzocht.
De compensatieregeling vervangt de huidige regeling waarbij huiseigenaren alleen een vergoeding kunnen claimen bij de NAM op het moment dat ze hun huis verkopen. In de nieuwe regeling komen alle huiseigenaren in aanmerking voor compensatie. Bovendien hoeven bewoners niet langer rechtstreeks zaken te doen met de NAM.
Zij kunnen hun verzoek tot schadevergoeding straks indienen bij het onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade Groningen dat de claims afhandelt. De kosten van de uitgekeerde vergoedingen worden vervolgens verhaald op de NAM.
Voor het vaststellen van de hoogte van de compensatie wordt gebruikt gemaakt van de methode van onderzoeksbureau Atlas voor gemeenten waarbij de waardedaling wordt vastgesteld met twee percentages: een vast percentage voor de imago-schade als gevolg van de aardbevingen in de regio en een percentage dat wordt bepaald door het aantal ondervonden bevingen per postcodegebied.
Omdat er gebruikt wordt gemaakt van een berekeningsmodel en er dus sprake is van een onzekerheidsmarge, adviseert de commissie het uiteindelijke percentage te verhogen ten gunste van de gedupeerden.
Op basis van de methode heeft de adviescommissie een doorberekening gemaakt van de waardedaling in het gebied per 1 november 2018: die loopt op van gemiddeld 2,4% in Oldambt tot 12,9% in Loppersum. Hoe hoog de compensatie uiteindelijk wordt, hangt onder andere af van de peildatum.
De commissie adviseert 1 januari 2019 als vaste peildatum voor de hele regio te kiezen. Dit biedt huiseigenaren volgend jaar nog de mogelijkheid om in beroep te gaan tegen de WOZ-waarde. Bewoners kunnen er ook voor kiezen pas een vergoeding te vragen op het moment dat ze hun huis verkopen. In dat geval wordt de compensatie berekend op basis van de verkoopwaarde in plaats van de WOZ-waarde.
Ook bewoners die in het verleden hun huis hebben verkocht maar geen aanspraak hebben gemaakt op de oude waardedalingsregeling van de NAM moeten volgens de commissie in aanmerking komen voor compensatie.
Op basis van het advies laat minister Wiebes de berekeningsmethode nu verder uitwerken. Huiseigenaren kunnen een verzoek tot compensatie indienen zodra het Instituut Mijnbouwschade Groningen van start gaat. Het wetsvoorstel voor de oprichting van het instituut, waarin ook de huidige Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen zal opgaan, ligt op dit moment voor advies bij de Raad van State.
BB 24.04.2019 Alle eigenaren van huizen in het Groningse aardbevingsgebied kunnen waarschijnlijk vanaf volgend jaar aanspraak maken op een nieuwe regeling ter compensatie van de waardedaling van die woningen. De vergoeding kan oplopen tot meer dan 10 procent van de WOZ-waarde. De hoogte van de compensatie zal per postcodegebied worden berekend.
Claim
De nieuwe compensatieregeling komt in plaats van de oude waarbij huiseigenaren alleen een vergoeding kunnen claimen bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) als ze hun huis verkopen, schrijft minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) aan de Tweede Kamer.
Onafhankelijk
De eigenaren hoeven ook niet niet langer zaken te doen met de Nederlandse Aardolie Maatschappij NAM, maar kunnen hun verzoek om schadevergoeding indienen bij het onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade Groningen. De kosten van de toegekende vergoedingen worden daarna wel verhaald op de NAM.
Imagoschade
Bij het vaststellen van de compensatie gaat volgens de plannen gewerkt worden met een vast percentage voor de imagoschade als gevolg van de aardbevingen plus een percentage dat wordt vastgesteld aan de hand van het aantal bevingen per postcodegebied. In postcodegebieden met minstens 20 procent aan reeds toegekende schadeclaims wordt waardedaling geconstateerd. Een speciale commissie heeft vooralsnog een doorberekening gemaakt van de waardedalingen per 1 november 2018: die loopt op van gemiddeld 2,4 procent in Oldambt tot 12,9 procent in Loppersum.
Aanspraken
Ook mensen die in het verleden hun huis hebben verkocht maar geen aanspraak hebben gemaakt op de oude waardedalingsregeling van de NAM, moeten volgens deze commissie in aanmerking komen voor compensatie. Eigenaren kunnen ook straks nog pas een vergoeding vragen als ze hun huis verkopen. In dat geval wordt de compensatie berekend op basis van de verkoopwaarde in plaats van de WOZ.
Blij
De Groninger Bodem Beweging laat in een reactie weten blij te zijn dat er een regeling komt. Over de invulling is de organisatie echter niet tevreden. ‘Er is te weinig maatwerk. Sommige mensen krijgen nu veel te weinig vergoed, ook al klopt het gemiddelde misschien wel’, zegt Jelle van der Knoop van de beweging. Er zijn volgens Van der Knoop ook voordelen. ‘Het wordt nu wel een stuk sneller afgehandeld. Ook hoeven we niet meer elke schade aan te tonen en alles aan te vechten bij de rechter.’ (ANP)
Trouw 20.04.2019 De aardbevingen in Groningen zijn te klein om te kunnen vaststellen welke schade zij veroorzaken. Nederland kan daarom beter stoppen met het inventariseren van schade, zegt een onafhankelijke expert. Beter is het om iedereen in het gebied te compenseren.
De Nederlandse overheid is bij de compensatie voor Groningers die zijn getroffen door aardbevingsschade bezig aan een ‘onmogelijke klus’. Omdat de aardbevingen in Groningen zo klein zijn, is niet vast te stellen dat een scheur of verzakking het gevolg is van de tientallen bevingen die de noordelijke provincie jaarlijks treffen, zo blijkt uit onderzoek waarover televisieprogramma De Monitor (KRO-NCRV) morgen bericht. Voor getroffen Groningers is bewijs van aardbevingsschade belangrijk in hun aanvraag voor een schadevergoeding.
Het onderzoek is uitgevoerd door de internationale aardbevingsdeskundige Ihsan Bal die door het Staatstoezicht op de Mijnen is ingezet als onafhankelijk expert in Groningen. Hij verwacht zijn rapport deze zomer te publiceren. Bal toont aan dat na een aardbeving de grond nog dagenlang kan trillen. Ook die trillingen kunnen schade veroorzaken.
Een vergoeding voor iedereen herstelt het vertrouwen. Eigenlijk is dat het eerste dat je in Groningen moet doen.
Onmogelijk
Bals bevindingen worden bevestigd door andere internationale aardbevingsexperts, onder wie de Amerikaan Gregory Deierlein, professor bij het Earthquake Engineering Centre van de Stanford University. Hij stelt dat zelfs bij grote aardbevingen schade niet altijd duidelijk is te herleiden. “Bij de situatie in Groningen met zo veel huizen en zo veel kleine aardbevingen lijkt het me praktisch onmogelijk te bepalen wat de oorzaak is.”
Dat lukt al helemaal niet op de manier waarop deskundigen in Groningen nu te werk gaan, zegt Bal. “Er komt een expert langs, die loopt door het huis en zegt of de scheuren door de aardbeving komen of niet. Als er al iets over de scheuren is te zeggen, moet je er echt veel tijd en energie in steken.”
Loketten
Dhani Hoekstra en zijn vriendin in Ten Post bijvoorbeeld hebben de afgelopen vijf jaar al tientallen experts aan het werk gezien. “Sinds de eerste schade in 2014 lopen we tegen een muur van loketten en instanties.” In een laatste rapport worden 42 schades aan de woning vermeld, 32 scheuren worden niet erkend als schade door aardbevingen.
In totaal zijn er de afgelopen jaren 100.000 schademeldingen ingediend. Zo’n 16.000 meldingen liggen nog op de plank. Als het aan minister Wiebes van economische zaken ligt, is dit stuwmeer aan schademeldingen nog dit jaar weggewerkt.
Tijd, energie en geld
Bal heeft een oplossing voor dit probleem: stop met geldverslindende schadeloketten. “Het kost veel tijd, energie en geld. In plaats van al die deskundigen op pad te sturen waarna weer second opinions worden aangevraagd, is het beter als mensen een vergoeding krijgen omdat ze in een gaswinningsgebied wonen en daar last van hebben. Dat is goedkoper. Zeker zo belangrijk: het herstelt het vertrouwen. Eigenlijk is dat het eerste dat je in Groningen moet doen.”
Gisteren leverde ook de nationale ombudsman Reinier van Zutphen kritiek op de overheid. Die doet volgens hem te weinig tegen de gebrekkige afhandeling van de gaswinningsschade en de leegloop in de provincie. Hij pleit voor een noodplan.
Lees ook:
Trillingen brachten scheuren in zijn huis, maar ook in het vertrouwen van Gerben Blaauw
Gerben Blaauw kocht een kerk in Overschild en wilde die ombouwen tot woonhuis. De badkamer had hij net betegeld, toen de eerste aardbeving zich in 2013 aandiende. ‘Ik realiseerde me dat ik letterlijk vast zat en voelde daardoor een grote onmacht.’
Groningse kinderen praten niet over hun angst voor aardbevingen
Jongeren uit het Groningse bevingsgebied hebben meer last van de aardschokken dan hun ouders denken. Ze leven met angst.
Reinier van Zutphen tijdens een bezoek aan Winschoten in gesprek met een van de bewoners. Ⓒ Hollandse Hoogte
Telegraaf 19.04.2019 Het kabinet doet te weinig voor de Groningers. De provincie wordt geplaagd door een gebrekkige afhandeling van de gaswinningsschade en een krimp van het inwonertal. Deze conclusie trekt de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen na een werkbezoek aan het gebied. „Het is echt tijd voor een noodplan Groningen”, zei hij vrijdag tegen NPO Radio1.
De leegloop eist zijn tol, aldus Van Zutphen. „Mensen trekken weg, het aantal ouderen neemt toe ten opzichte van de jongeren. Scholen staan onder druk, huisartsenposten hebben het moeilijk, ziekenhuizen dreigen te sluiten”, aldus Van Zutphen, die zegt dat de sociale cohesie erdoor onder druk staat.
Volgens hem gaan de problemen in Groningen niet alleen maar over de gaswinning en de schade, maar moet er ook toekomst geboden worden op andere gebieden. „Opleidingen, scholing, werk. Het kabinet doet te weinig voor de Groningers. Ook op het gebied van infrastructuur is de provincie aan verbetering toe.” Zo zou er volgens hem meer geïnvesteerd moeten worden in goede spoorverbindingen.
Telegraaf 07.04.2019 Bij Garrelsweer in Groningen heeft zich zondagochtend een aardbeving voorgedaan. Die had een kracht van 0.9 en was op een diepte van 3 kilometer. Dat meldt het KNMI.
Bevingen van deze kracht zijn niet ongebruikelijk in het noorden. Ook doen dergelijke bevingen zich voor in Duitsland en België. In maart was er sprake van zes bevingen in Groningen, en eentje in België (die had een kracht van 1.9). De kracht van de bevingen in Groningen varieerde van 0.4 tot 1.5.
AD 07.04.2019 Bij Garrelsweer in Groningen heeft zich vanochtend een aardbeving voorgedaan. Die had een kracht van 0.9 en was op een diepte van 3 kilometer. Dat meldt het KNMI.
Bevingen van deze kracht zijn niet ongebruikelijk in het noorden. Ook doen dergelijke bevingen zich voor in Duitsland en België. In maart was er sprake van zes bevingen in Groningen, en eentje in België (die had een kracht van 1.9). De kracht van de bevingen in Groningen varieerde van 0.4 tot 1.5.
De laatste merkbare beving met een sterkte van 2,8 op de Schaal van Richter, was op 13 april 2018. Nadien zijn er wel schokken geweest maar allemaal licht.
MSN 07.04.2019 Bij Garrelsweer in Groningen heeft zich zondagochtend een aardbeving voorgedaan. Die had een kracht van 0.9 en was op een diepte van 3 kilometer. Dat meldt het KNMI.
Bevingen van deze kracht zijn niet ongebruikelijk in het noorden. Ook doen dergelijke bevingen zich voor in Duitsland en België. In maart was er sprake van zes bevingen in Groningen, en eentje in België (die had een kracht van 1.9). De kracht van de bevingen in Groningen varieerde van 0.4 tot 1.5.
NOS 03.04.2019 De NAM is begonnen met de voorbereidingen voor de sloop van de vijf gaswinningslocaties van het zogeheten Loppersumcluster. Ten Post is als eerste aan de beurt.
Minister Wiebes besloot vorig jaar dat de gaswinlocaties van het Loppersumcluster (Ten Post, Loppersum, ’t Zandt, De Pauwen en Overschild) “op de kortst mogelijke termijn” gesloten moesten worden.
‘Afgeplugd’
Dat was onderdeel van zijn besluit om uiterlijk 2030 te stoppen met het naar boven halen van gas. Sinds februari vorig jaar zijn de vijf Loppersum-installaties niet meer in gebruik.
“We hebben ze afgeplugd”, zegt Wessel de Haas tegen RTV Noord. Hij is namens de NAM verantwoordelijk voor de winning in het Groningenveld. “Dat moet je zien als een soort stop onder de grond. Er kan geen gas meer uit.”
Ten Post is de eerste locatie die wordt opgeruimd. Dat gaat in een aantal stappen. Na het veilig afsluiten van de put wordt de installatie bovengronds weggehaald, net als alle asfalt en beton.
3 meter diep
Daarna wordt de put ‘afgesneden’: de oude metalen gas-/olieput wordt op 3 meter diepte onder het maaiveld afgekapt zodat deze toekomstige ontwikkelingen op het terrein niet hindert.
Na het verwijderen van kabels en leidingen blijft er een terrein over met een hek eromheen. Eventueel wordt, als er sprake is van bodemverontreiniging, de grond gesaneerd. Daarna kan het terrein opgeleverd worden.
De NAM verwacht dat de voorbereidende werkzaamheden in Ten Post in totaal zo’n vier maanden in beslag gaan nemen. Het is de bedoeling dat de sloop daar meteen op volgt.
NU 02.04.2019 De onafhankelijke raadsman gaswinning Leendert Klaasen, die als een soort ombudsman voor de Groningers optreedt, zegt dinsdag dat er een einde moet komen aan de “gaschaos”. Hij zegt dat het niet vlot verlopen van de schadeafhandeling en de huizenversterking veel impact heeft op de inwoners van het aardbevingsgebied.
Volgens Klaassen is het voor de betrokkenen “wrang” dat de overheid de schadeafhandeling niet snel en soepel heeft overgenomen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, die tot 2017 de claims afhandelde.
Ook hekelt hij dat de versterkingsoperatie van de huizen in het aardbevingsgebied niet snel genoeg gaat. “2018 was een jaar van grote onzekerheid”, aldus Klaassen. “Mensen die al in een versterkingstraject zaten, kregen opeens te horen dat het mogelijk niet meer door zou gaan. Dat heeft veel leed veroorzaakt.”
Volgens de raadsman is het nu zaak dat ‘Den Haag’ terug gaat leveren aan Groningen. Kamerleden spraken eerder al hun ongenoegen uit over de vertraagde schadeafhandeling, maar minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zei eerder dit jaar nog niets te zien in een ‘generaal pardon’ voor Groningers met schade.
Vorig jaar is bekendgemaakt dat de overheid voor 2030 wil stoppen met de gaswinning in Groningen. Tot die tijd wordt al flink afgebouwd.
NOS 29.03.2019 Vandaag 29.03.2019 is het precies een jaar geleden dat minister Wiebes besloot om uiterlijk in 2030 een einde te maken aan de gaswinning in Groningen. Hoe staat het er nu voor?
Inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft een duidelijk antwoord: het is veiliger geworden, maar de gaswinning is nog niet veilig genoeg. Dat veilige niveau is op dit moment volgens het SodM maximaal 12 miljard kuub gas. Pas zodra dat niveau bereikt is, én onveilige huizen zijn versterkt, heeft het volgens hem zin om te praten over de voortzetting van de gaswinning.
Maar ook bij het winnen van 12 miljard kuub gas kan in de toekomst het risico op stevige bevingen weer toenemen. Een verdere verlaging van de productie is daarom hoe dan ook nodig, stelt Kockelkoren. “Indien nodig naar nul”. Hij reageert daarmee op het standpunt van Forum voor Democratie in Groningen om gas te blijven winnen na 2030. Die partij wil ook na die tijd doorgaan met de gaswinning, als dat op een gecontroleerde manier en veilig kan.
De inspecteur-generaal waarschuwde vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal dat het nu rustig lijkt. “Maar we zitten nog niet op het niveau dat het veilig is. Ik kan me voorstellen dat dat gevoel omhoog komt, maar het zegt niets dat het een rustige periode is. Er kunnen nog steeds bevingen komen”, zegt Kockelkoren.
Versterking moet sneller
De veiligheid van de Groningers en het versterken van de huizen, moeten volgens Kockelkoren de grootste prioriteit hebben. Het proces gaat op veel vlakken niet snel genoeg, ziet hij: “In 2015 hebben we gezegd dat duizenden huizen versterkt moeten worden, maar de teller staat nu op 600.”
Kockelkoren ziet dat veel mensen op meerdere fronten vastlopen: “Mensen die vastzitten in procedures om te komen tot afwikkeling van schade. Mensen die vastzitten in tijd omdat ze moeten wachten tot hun huis versterkt wordt. En mensen die vastzitten in hun huis omdat dat niet verkoopbaar is. De versterking moet versneld worden. Het gaat nu te langzaam.”
Gasbesluit
Minister Wiebes is optimistisch over het verloop van de afbouw. Hij liet in januari bij RTV Noord weten dat er al in 2022 bijna geen gas meer uit het Groningenveld hoeft te worden gehaald, hooguit nog bij een strenge winter.
In het huidige gasjaar, dat loopt van 1 oktober 2018 tot 1 oktober 2019, mag er 19,5 miljard kuub gas worden gewonnen. Veel minder dan de 42,5 miljard die jarenlang als maximaal te winnen hoeveelheid gas gold. Binnenkort maakt minister Wiebes bekend hoeveel gas er wat hem betreft het komende jaar uit de Groningse bodem mag worden gehaald.
Meer gas inkopen
Of het minister Wiebes inderdaad lukt om de gaskraan in Groningen na 2030 dicht te draaien, of zelfs al na 2022 is lastig te zeggen. Dat is van veel factoren afhankelijk. Lukt het inderdaad om op tijd fabrieken van het Groningengas af te schakelen? Hetzelfde geldt voor huishoudens die nu nog worden verwarmd met het Groningengas. Tot op heden is dit het geval in 95 procent van alle huizen.
Wiebes zegt dat buitenlandse afnemers al minder Groningengas importeren. Dat gaat sneller dan verwacht. Ook is het zo dat Nederland inmiddels meer gas inkoopt dan we zelf aan het buitenland verkopen. Dat is een enorme omwenteling.
Een nieuwe stikstoffabriek die in 2022 operationeel moet zijn, is nog in aanbouw. Deze fabriek moet nog meer buitenlands gas omzetten naar dezelfde verbrandingskwaliteit als het Groningengas. En zo is er steeds minder gas uit het Groningenveld nodig om aan de leveringsplicht in het binnen- en buitenland te voldoen.
Klimaatproblemen
Niet alleen omwille van Groningen moeten huizen overigens stoppen met aardgas, ook het klimaatprobleem leidt hiertoe. In het voorlopige Klimaatakkoord staat dat in de komende tien jaar anderhalf miljoen woningen van het gas afgehaald moeten worden.
Daarnaast wil het kabinet dat nog tijdens deze regeringsperiode de eerste tienduizenden bestaande huizen afgekoppeld worden van aardgas. En ook de nieuwbouw moet grotendeels overstappen op andere vormen van verwarming.
NU 28.03.2019 Opgroeien in het gaswinningsgebied in Groningen heeft op verschillende wijzen invloed op het leven van kinderen, meldt het rapport Een veilig huis, een veilig thuis van de Rijksuniversiteit Groningen, dat donderdag is verschenen.
In het kwalitatieve onderzoek, waarvoor 49 kinderen zijn ondervraagd, wordt een overzicht gegeven van wat de ervaringen zijn van kinderen en jongeren die opgroeien in het Groningse gaswinningsgebied. Het onderzoek doet geen uitspraak over het aantal kinderen voor wie deze ervaringen gelden.
Bij het onderzoek gaf een deel van de ondervraagde kinderen aan “gewend te zijn” aan de gaswinningsproblematiek en er geen last van te ondervinden. Volgens de onderzoekers heeft deze groep in hun directe omgeving vaak minder te maken met de gevolgen van de gaswinning, bijvoorbeeld doordat ze geen of beperkte schade hebben aan hun eigen huis.
Het andere deel van de kinderen, dat wel aangeeft last te ondervinden van de gaswinningsproblematiek, wordt in hun directe omgeving vaker geconfronteerd met de gevolgen van de gaswinning, onder meer door gedwongen verhuizingen of grote schade aan hun huis.
Kinderen uit deze groep geven onder meer aan zich thuis niet altijd veilig te voelen en angst te ervaren, bijvoorbeeld voor het instorten van hun huis. Sommigen van hen hebben ook last van concentratieproblemen, zindelijkheidsproblemen of nachtmerries.
‘Deel voelt zich onveilig in eigen huis’
Hoofdonderzoeker en universitair docent Elianne Zijlstra laat aan NU.nl weten dat de mate verschilt waarin deze angsten doorspelen in het dagelijks leven van de kinderen.
“Voor de een speelt de gaswinningsproblematiek een grotere rol dan voor de ander in het dagelijkse leven. Een deel van hen voelt zich bijvoorbeeld onveilig in hun eigen huis, maar voor anderen speelt het geen dagelijkse rol in hun leven.”
‘Kinderen hebben behoefte aan veilige huizen’
Volgens het onderzoek heeft de gaswinningsproblematiek ook invloed op de leefomgeving van de kinderen. Doordat zij in beschadigde huizen wonen en de schadeafhandelingen langer duren, zijn hun ouders vaak minder beschikbaar en kan dit thuis voor onenigheden zorgen.
Uit de ervaringen van de kinderen komt volgens het onderzoek naar voren dat zij behoefte hebben aan veilige huizen en de overheid niet vertrouwen. De kinderen waarvan het huis beschadigd is, willen weten wat er met hun huis gaat gebeuren en wanneer. Vaak zijn zij onzeker over wat er gaat gebeuren.
Telegraaf 26.03.2019 Door de daling van de gaswinning in Groningen is de kans op aardbevingen afgenomen. Het aantal gebouwen dat een veiligheidsrisico loopt is ook afgenomen, aldus het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM) in zijn jaarlijkse risicoanalyse. De uitkomsten hebben geen gevolgen voor de huizen die nu al in de versterkingsoperatie zitten.
Het totaal aantal gebouwen met een (licht) verhoogd risicoprofiel is afgenomen van circa 7200 naar circa 5500, aldus het SODM. Verder blijkt door verbetering van de database van zo’n 150.000 gebouwen in Groningen dat 5000 panden een lager en 3000 een hoger risicoprofiel hebben gekregen.
Er zal nu gekeken worden of er huizen moeten worden toegevoegd aan de lijst van panden voor de versterkingsoperatie.
De kans op een aardbeving is afgenomen nu er minder gas wordt gewonnen.
NOS 26.03.2019 Door het terugdraaien van de gaswinning in Groningen is de kans op aardbevingen afgenomen. Daarmee is het aantal gebouwen dat een veiligheidsrisico loopt, ook gedaald. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM) stelt in een nieuwe risicoanalyse dat er betere informatie is over individuele gebouwen. Dat leidt tot een veranderde beoordeling van de risico’s die gelden voor huizen in het aardbevingsgebied. Zo is het totaal aantal gebouwen met een (licht) verhoogd risicoprofiel afgenomen van ongeveer 7200 naar 5500.
Verder blijkt door verbetering van de database van zo’n 150.000 gebouwen in Groningen, dat 5000 panden een lager en 3000 een hoger risicoprofiel hebben gekregen.
De uitkomsten hebben geen gevolgen voor de huizen die nu al in de versterkingsoperatie zitten, benadrukt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken. Ook huizen die niet langer een verhoogd veiligheidsrisico hebben, zullen evengoed geïnspecteerd worden.
Nog meer huizen
Wel wordt er gekeken of er nog meer huizen moeten worden toegevoegd aan de lijst van panden voor de versterkingsoperatie.
De jaarlijkse risicoanalyse is uitgevoerd in aanloop naar het vaststellingsbesluit waarmee minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat uiterlijk op 1 oktober moet bepalen hoeveel gas de NAM de daaropvolgende 12 maanden mag winnen.
Morgen brengt premier Rutte een bezoek aan Groningen. Hij zal dan onder meer meelopen met een schade-expert, die bij mensen thuis de schade door aardbevingen opneemt.
RO 25.03.2019 Minister-president Rutte brengt woensdag 27 maart een bezoek aan de provincie Groningen. Het bezoek staat in het teken van de afhandeling van de aardbevingsschades en de duurzame energietransitie in de regio.
De minister-president zal onder meer meelopen met een schade-expert, die bij mensen thuis bevingsschade aan hun woning opneemt. Ook staat er een ontmoeting met de Commissaris van de Koning op de agenda. Verder bezoekt de minister-president havenbedrijf Groningen Seaports, de proeffabriek van chemisch technologiebedrijf Avantium en afvalverwerkingsbedrijf EEW Energy from Waste, dat groene stroom levert aan het chemiepark.
De premier brengt woensdag een werkbezoek aan Groningen.
NOS 25.03.2019 Premier Rutte gaat zich persoonlijk op de hoogte stellen van de afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen. Woensdag brengt hij een werkbezoek aan het gebied, laat de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) weten.
Hij zal dan onder meer meelopen met een schade-expert, die bij mensen thuis de schade door aardbevingen opneemt. Ook heeft hij een ontmoeting met commissaris van de koning Paas van Groningen.
Duurzame energie
Het tweede deel van het werkbezoek is gewijd aan de transitie naar duurzame energie. Rutte gaat dan op bezoek bij twee bedrijven in Groningen die afval gebruiken voor het produceren van energie en grondstoffen voor de chemische industrie.
Rutte bracht al eerder werkbezoeken aan het gaswinningsgebied. In het kader van de verkiezingscampagne dronk hij eerder deze maand nog koffie met kiezers op de Grote Markt in de stad Groningen. Daar werd toen tegen zijn komst geprotesteerd.
Telegraaf 25.03.2019 Premier Mark Rutte gaat woensdag naar de provincie Groningen om met eigen ogen te zien hoe het met de afhandeling van de aardbevingsschade staat. Hij loopt mee met een schade-expert die de gevolgen van de bevingen opneemt.
Verder zal Rutte kijken naar de duurzame energietransitie in de regio, aldus de Rijksvoorlichtingsdienst. In dat kader gaat hij langs bij de proeffabriek van chemiebedrijf Avantium en bij afvalverwerkingsbedrijf EEW Energy from Waste.
Ook staat er een ontmoeting met René Paas, de commissaris van de Koning in Groningen, op de agenda.
De minister zegt dat de mensen in het aardbevingsgebied al genoeg onzekerheden hebben en laat uitzoeken of dit iets betekent voor de versterking van huizen.
NOS 22.02.2019 Minister Wiebes wil precies weten wat de gevolgen zijn van fouten in KNMI-metingen van aardbevingen in Groningen. Het meteorologisch instituut heeft laten weten dat de fouten naar verwachting maar weinig effect hebben, maar de minister vindt dat niet genoeg. “Het gaat hier om bevingen in het noorden van het land, daar zijn genoeg onzekerheden.”
Wiebes zegt dat Groningers zo langzamerhand reden hebben om “niet alle vertrouwen te hebben in de overheid”. Hij wijst erop dat ze eerst veel moeite moesten doen om erkenning te krijgen voor het feit dat er “wel degelijk stevige aardbevingsproblematiek” was en dat de versterkingsoperatie vervolgens “zeer, zeer traag” op gang kwam.
“Dus ik kan me voorstellen dat mensen nou niet meteen alle vertrouwen hebben in de overheden en bloemen naar Den Haag sturen”, concludeert hij.
Versterken woningen
Hij wil helder hebben of de meetfouten consequenties hebben voor de Groningers. Of dit ertoe kan leiden dat mensen alsnog een claim kunnen indienen voor versterking van hun woning, kan hij nu nog niet zeggen. “Maar als dit betekent dat er ten onrechte rechten zijn onthouden aan mensen, dan moeten we dat rechtzetten.”
Wiebes hoorde vorige week vrijdag “vlak voor middernacht” van de fout bij het afstellen van de meetapparatuur, die overigens al in augustus ontdekt was. Het KNMI heeft excuses aangeboden voor de late communicatie.
NU 21.02.2019 Een deel van het netwerk van het KNMI dat in Groningen aardbevingen meet, heeft niet goed gewerkt. Het gaat om versnellingsmeters die grondversnellingen “niet correct” hebben verwerkt, laat minister Eric Wiebes van Economische Zaken donderdag aan de Tweede Kamer weten.
De gegevens van het netwerk worden onder meer gebruikt in de versterkingsoperatie van huizen en gebouwen.
“Het verwachte effect van de meetfout is volgens het KNMI klein”, aldus de minister. Er wordt nog onderzocht of er een effect is op de schadebeoordeling en versterking. Verder komt er een extra onderzoek naar de kwaliteit van de meetdata.
Het probleem werd vorig jaar augustus al ontdekt. Na intern onderzoek zijn de meters in december bijgesteld. Het KNMI betreurt de situatie en biedt zijn excuses aan.
NOS 21.02.2019 Het KNMI heeft een fout gemaakt met het afstellen van apparatuur voor het meten van de Groningse aardbevingen. De aardtrillingen worden gemeten met seismometers en zogenoemde versnellingsmeters die vooral de beving op de grond meten.
In augustus 2018 ontdekte het KNMI “inconsequenties” in de fabrieksinstellingen en in december zijn deze versnellingsmeters opnieuw afgesteld. Het KNMI heeft minister Wiebes pas kort geleden verteld over de niet goed afgestelde apparatuur. Het instituut biedt in een brief zijn excuus aan voor het niet doorgeven van de fout.
Klein
Het KNMI benadrukt dat het verwachte effect van de meetfout klein is, schrijft minister Wiebes van Economische Zaken aan de Tweede Kamer. “Het KNMI geeft aan dat er geen sprake is geweest van onjuiste meldingen van opgetreden aardbevingen, niet in aantal, tijdstip, locatie of magnitude”, zo staat in de brief.
Wiebes laat de consequenties nu in kaart brengen, want op basis van de KNMI-metingen wordt gekeken of huizen versterkt moeten worden of dat getroffen huiseigenaren recht hebben op een schadevergoeding. “Er mag geen enkele twijfel bestaan over de correctheid van de meetgegevens, ook niet als het gaat om kleine afwijkingen”, zegt de minister.
Niet ok
In de Tweede Kamer is met verbazing gereageerd op de meetfout. Regeringspartij VVD benadrukt dat er geen twijfel mag bestaan over meetgegevens. “Dit is echt niet ok”, stelt VVD-woordvoerder Yesilgoz. “Dit kunnen de mensen in Groningen echt niet gebruiken.”
Oppositiepartij PvdA spreekt over een zeer ernstige zaak. “Nee! Niet weer. Komt er dan geen einde aan?”, twittert PvdA-Kamerlid Nijboer. “Weer nieuwe onzekerheid over welke huizen in Groningen onveilig zijn.” De PvdA en SP willen snel een spoeddebat met verantwoordelijk minister Wiebes.
Staatssecretaris Van Veldhoven noemt de fout “ontzettend vervelend”. “Dit soort cijfers moeten betrouwbaar zijn. We balen ervan”, zei ze in het televisieprogramma Jinek. Ze benadrukt dat het een fout van het KNMI is, niet van minister Wiebes.
De Groningse aardbevingen zijn niet helemaal goed gemeten, maar dat wil niet zeggen dat er onjuiste aardbevingen zijn gemeld, zegt minister Wiebes. In de Kamer heerst verbazing.
Telegraaf 21.02.2019 Voor de tweede keer deze week moet minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) melding maken van onbetrouwbare cijfers.
De bewindsman heeft nu aan de Tweede Kamer laten weten dat KNMI-metingen van aardbevingen in Groningen niet correct zijn.
Wiebes meldt aan de Kamer dat een deel van de versnellingsmeters de grondversnellingen ‘niet correct’ heeft verwerkt. De gegevens worden gebruikt bij de berekeningen van de risico’s voor gebouwen bij bevingen in Groningen.
Onder de pet
Het KNMI heeft de fouten in augustus ontdekt en in december gecorrigeerd. De problemen zijn onder de pet gehouden. De meteorologische dienst heeft daar excuses voor aangeboden. Het verwachte effect van de meetfout is volgens het KNMI klein.
Wiebes laat weten dat de gevolgen nog in kaart worden gebracht. Ook het Staatstoezicht op de Mijnen neemt de kwestie onder de loep. Wiebes verwacht in april met resultaten te komen.
SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil een debat. „Weer een tegenslag voor Groningen”, reageert de socialist.
AD 21.02.2019 Een deel van het netwerk van het KNMI dat in Groningen aardbevingen meet heeft niet goed gewerkt. Het gaat om versnellingsmeters die grondversnellingen ‘niet correct’ hebben verwerkt, laat minister Eric Wiebes (Economische Zaken) aan de Tweede Kamer weten.
De gegevens van het netwerk worden onder meer gebruikt in de versterkingsoperatie van huizen en gebouwen. ,,Het verwachte effect van de meetfout is volgens het KNMI klein”, aldus de minister. Er wordt nog onderzocht of er een effect is op de schadebeoordeling en versterking. Verder komt er een extra onderzoek naar de kwaliteit van de meetdata.
Het probleem werd vorig jaar augustus al ontdekt. Na intern onderzoek zijn de meters in december bijgesteld. Het KNMI betreurt de situatie en biedt zijn excuses aan.
NU 08.02.2019 De vraag naar het gas dat gewonnen wordt in Groningen daalt sneller dan vorig jaar bij de berekeningen werd voorzien. Dit is het gevolg van de maatregelen die door het kabinet zijn genomen, meldt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat vrijdag.
De nieuwe berekeningen laten zien dat er voor het volgende gasjaar, dat in oktober start, 15,9 miljard kuub nodig is. Dit is 1,5 miljard kuub minder dan waar eerder rekening mee gehouden werd.
Dankzij een “snellere afbouw van de export naar Duitsland” en de inkoop van stikstof, waarmee gas uit het buitenland kan worden omgezet naar gas dat in Nederland gebruikt kan worden, loopt het ministerie als het ware voor op hun eigen schema.
Vanaf 2022 zal de gaswinning in Groningen nog verder dalen omdat er dan een stikstofinstallatie in gebruik genomen wordt.
Vorig jaar werd besloten de gaswinning in Groningen voor 2030 stop te zetten. De Groningers hebben als gevolg van het boren last van aardbevingen, die voor schade aan hun huizen zorgen.
De gaswinning ligt nu op 21,6 miljard kuub per jaar.
Overigens loopt er nog een beroep bij de Raad van State tegen het gasbesluit van minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes.
Bezwaarmakers willen onder meer dat de gaswinning sneller naar nul gaat en dat er meer wordt gekeken naar de belangen van de inwoners van Groningen.
Onder de bezwaarmakers zijn individuele burgers, maar ook de provincie Groningen, negentien Groningse gemeenten, twee waterschappen, de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad.
Volgens minister Wiebes leiden de maatregelen van het kabinet tot een snellere daling van de vraag dan was voorzien.
NOS 08.02.2019 De vraag naar gas uit Groningen daalt sneller dan vorig jaar was voorzien. Volgens minister Wiebes komt dat door de maatregelen die het kabinet heeft genomen om de gaswinning in Groningen op termijn te beëindigen.
Zo neemt de export naar Duitsland sneller af en wordt er meer buitenlands gas geschikt gemaakt voor het Nederlandse gasnet.
De nieuwe raming voor het komende ‘gasjaar’ (oktober 2019 tot oktober 2020) voorziet een daling naar 15,9 miljard kubieke meter; dat is 1,5 miljard onder het huidige schema voor afbouw van de gaswinning. In maart vorig jaar maakte het kabinet het streven bekend om in 2030 geen gas meer te winnen in Groningen.
Op basis van de nieuwe ramingen neemt Wiebes later een besluit over de hoeveelheid gas die de NAM volgend jaar in Groningen mag winnen.
RO 08.02.2019 De maatregelen die het kabinet heeft genomen om de gaswinning in Groningen te beëindigen leiden tot een snellere daling van de vraag naar Groningengas dan vorig jaar al voorzien. Uit de nieuwe raming voor het komende gasjaar (oktober 2019/oktober 2020) blijkt dat het benodigde volume daalt naar 15,9 miljard Nm3. Dat is 1,5 miljard Nm3 onder het huidige schema voor de afbouw van de gaswinning.
De volledige beëindiging van de gaswinning is volgens het kabinet de beste manier om de veiligheid in Groningen te garanderen en de veiligheidsbeleving te verbeteren. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat blijft daarom inzetten op verschillende maatregelen om de gaswinning uit het Groningenveld zo snel als mogelijk te laten dalen.
Uit de raming van netbeheerder Gasunie Transport Services (GTS) blijkt dat met name de snellere afbouw van de export naar Duitsland en de extra inkoop van stikstof, waarmee hoogcalorisch gas kan worden omgezet naar pseudo-Groningengas, zorgt voor een lagere vraag naar gas uit het Groningenveld in het komende gasjaar.
Door de ingebruikname van de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek daalt de gaswinning volgens de raming vanaf 2022 tot ruim onder het door Staatstoezicht op de Mijnen geadviseerde niveau van 12 miljard Nm3. In de periode daarna wordt de gaswinning volledig beëindigd.
De raming van GTS dient als basis voor het vaststellingsbesluit waarmee minister Wiebes in oktober bepaalt hoeveel gas de NAM volgend jaar moet winnen uit het Groningenveld. Door een wijziging van de Mijnbouwwet kan de minister vanaf komend gasjaar actief sturen op de hoogte van de gaswinning en zo uitvoering geven aan de beëindiging van de productie uit het Groningenveld.
Telegraaf 05.02.2019 De productie van gas uit het Groningenveld gaat niet verder terug. Daarmee kan de Nederlandse Aargasmaatschappij (NAM) de voor dit jaar ingeschatte gaslevering garanderen.
Dat volgt uit de uitspraak van de voorzieningenrechter bij de Raad van State in een bestuursrechtszaak.
Er volgt nog een bodemprocedure namens bewoners van Groningen. Maar in afwachting van die uitspraak ziet de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State geen aanleiding om gaswinning stil te leggen of drastisch te verminderen.
Te grote risico’s
Dat hadden twee Groningers in een spoedprocedure geëist die last hebben van bevingen door de gaswinning.
Het stoppen van de gaswinning leidt tot „onacceptabele risico’s”, zo blijkt uit de uitspraak, verwijzend naar faillissementen van bedrijven en woningen zonder verwarming.
Eerder legde het kabinet de gaswining aan banden. Die wordt beperkt in Groningen en in 2030 helemaal gestopt. Versteviging van een kleine 1600 woningen die risico lopen is inmiddels in beweging.
BB 31.01.2019 De gaswinning in Groningen hoeft voorlopig niet verder te worden teruggebracht dan de minister van Economische Zaken heeft bepaald in zijn besluit voor het jaar 2018-2019. Zo luidt een voorlopige uitspraak van de Raad van State, in een zaak die was aangespannen door twee burgers.
Spoed
Zij maken deel uit van een groep van 26 bezwaarmakers, maar hadden als enigen om spoed gevraagd.
Uit de uitspraak vloeit voort dat de NAM dit gasjaar (oktober tot en met september) een hoeveelheid gas mag winnen die nodig is om de gaslevering te kunnen garanderen. In een gemiddeld jaar is dat 19,4 miljard kuub.
Complexe zaak
Volgens de Raad van State gaat het om een complexe zaak. In de tweede helft van april behandelt de raad de bezwaren van alle 26 mensen en organisaties. Wanneer dan de definitieve uitspraak volgt, kon een woordvoerder nog niet zeggen. (ANP)
NU 31.01.2019 De Raad van State heeft donderdag in een voorlopige uitspraak bepaald dat de gaswinning in Groningen voorlopig niet verder hoeft te worden teruggebracht dan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor het gasjaar 2018-2019 bepaalde.
De voorlopige uitspraak komt in een zaak die was aangespannen door twee burgers die deel uitmaken van een groep van 26 bezwaarmakers. De twee hadden als enigen om spoed gevraagd.
Uit de uitspraak vloeit voort dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) dit gasjaar (oktober tot en met september) een hoeveelheid gas mag winnen die nodig is om de gaslevering te kunnen garanderen. In een gemiddeld jaar is dat 19,4 miljard kuub.
Volgens de Raad van State gaat het om een complexe zaak. In de tweede helft van april behandelt de raad de bezwaren van alle 26 mensen en organisaties.
Wanneer de definitieve uitspraak volgt, kon een woordvoerder nog niet zeggen. De bedoeling is dat de gaswinning voor 2030 helemaal is stopgezet.
Dit wordt bereikt door onder meer een stikstoffabriek te bouwen, waarmee buitenlands gas wordt omgezet naar gas dat in Nederland kan worden gebruikt.
Twee mensen uit Groningen wilden dat het kabinet per direct moet stoppen met de gaswinning, maar de Raad van State ziet hier geen aanleiding toe.
NOS 31.01.2019 Het kabinet hoeft de gaswinning voorlopig niet verder terug te brengen dan al was afgesproken. Dat heeft de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in Nederland, besloten in een spoedprocedure. Die was aangespannen door twee mensen uit de Groningse dorpen Sappemeer en Noordbroek.
Het kabinet besloot vorig jaar om de gaswinning verder af te bouwen en de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien. De twee Groningers vinden dat het niet snel genoeg gaat en eisten dat het kabinet de gaswinning uit het Groningenveld zou stopzetten of flink zou beperken in afwachting van een beroepsprocedure die nog loopt.
Belangen afwegen
De Raad van State noemt het een complexe zaak, waarbij eigenlijk nader onderzoek nodig is om tot een grondige inhoudelijke beoordeling van de bezwaren te komen. Omdat de spoedprocedure vereist dat er snel een uitspraak komt, heeft de RvS de betrokken belangen afgewogen.
Voor de voorzieningsrechter was er geen aanleiding om op dit moment de gaswinning helemaal stop te zetten of verder terug te brengen. Daarbij weegt zwaar dat de minister stelde dat er “onacceptabele risico’s” zullen ontstaan als dat gebeurt. Zo zouden bedrijven failliet kunnen gaan en mensen hun huizen niet meer kunnen verwarmen, zegt de Raad van State in de uitspraak. Ook wordt het er niet veiliger door als de gaswinning sterk wordt verminderd, omdat het risico op aardbevingen niet meteen kleiner wordt.
In april wordt de gaswinning bij de Raad van State uitgebreid behandeld en komen de bezwaren van 26 mensen en organisaties aan bod. Dan volgt de bindende uitspraak.
NU 24.01.2019 Het beoordelen en afhandelen van schade als gevolg van de door gaswinning veroorzaakte aardbevingen in Groningen wordt eenvoudiger, meldt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen donderdag. Er zijn volgens de schadeafhandelaar concrete handvatten opgesteld.
Eerder ontbraken deze handvatten nog, omdat ze door de wetgever bewust vaag waren gehouden, stelt de commissie. Dit was een van de oorzaken voor de ellenlange processen van schadeafhandeling.
In plaats daarvan is nu vastgelegd tot welke afstand van het gasveld de schade logischerwijs door de winning van gas is veroorzaakt.
Eerder was een discussie over de schadeoorzaak nog “te behappen”, stelt de commissie. “Maar nu de opschaling van de schadeafhandeling steeds sneller gaat, moet discussie hierover zo veel mogelijk worden voorkomen.”
De commissie heeft bijna achttienduizend schademeldingen op de plank. Eerder heeft de commissie, een onafhankelijk overheidsorgaan, al meer schadeopnemers aangetrokken. Er worden nu zo’n vierhonderd schades per week opgenomen.
Minister ziet niets in ‘generaal pardon’
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) zei eerder deze maand niets te zien in een zogeheten generaal pardon voor Groningen, waarmee alle schades in één klap afgehandeld konden worden.
“We moeten gewoon aan de gang”, erkende Wiebes meerdere keren. Blindelings alle schades vergoeden, is volgens de bewindsman echter niet uitvoerbaar.
Oproep!
Heb jij schade door de aardbevingen in Groningen? Laat in de NUjij-reacties weten hoe de afhandeling van de schade bij jou gaat.
Scheuren in de muur van het gemeentehuis van Eemsmond. De noordelijke provincie wordt al jaren getroffen door bevingen die het gevolg zijn van gaswinning in het gebied. Ⓒ ANP
Telegraaf 16.01.2019 De roep om snel een parlementaire enquête te houden over de gaswinning in Groningen neemt toe. Een groot deel van de Tweede Kamer is positief over de komst van een grondig onderzoek, maar partijen verschillen nog van mening over het moment waarop dit zware politieke middel moet worden ingezet.
Het voorstel van GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee om volgend jaar al een parlementaire enquête te houden over de gevolgen van het boren naar gas in de noordelijke provincie krijgt steun van meerdere oppositiepartijen.
Regeringspartijen CDA, D66 en CU staan niet negatief tegenover een enquête, maar willen zich nog niet binden aan een datum. De drie coalitiegenoten vragen zich hardop af of het niet te vroeg is voor een grondig onderzoek. De partijen vinden dat er eerst haast moet worden gemaakt met de afhandeling van schades en de versterking van huizen in het aardbevingsgebied.
Versnelling
Hoewel minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vorig jaar tal van plannen heeft gemaakt om het tij te keren in Groningen, lijkt er in de praktijk niets te gebeuren voor Groningers met schade of een onveilig huis. Een Kamermeerderheid wil dat de VVD-bewindsman de afhandelingen van schades en versterking van woningen in een hogere versnelling zet.
CDA-Kamerlid Agnes Mulder: „Het lijkt erop of de minister het laat versloeren. Hoe wil hij bekend staan: als de minister die het beter doet dan de NAM of andersom?” Volgens PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is het vertrouwen in Groningen „tot een nieuw dieptepunt gedaald.”
Wiebes erkent dat het lang duurt. „We hebben het afgelopen jaar heel veel geregeld, maar daar hebben de mensen in de huizen nog niets van gemerkt. 2018 was een beleidsjaar, 2019 moet het jaar van de uitvoering worden.”
De Tweede Kamer debatteert vandaag met minister Wiebes van Economische Zaken over de getroebleerde verhouding tussen Groningen en zijn ministerie.
NOS 16.01.2019 Minister Wiebes was na zijn bezoek van maandag de provincie Groningen nog niet uit, of hij ontving al een ongekend felle brief van de aardbevingsgemeenten, de provincie Groningen en maatschappelijke organisaties. Zij eisen dat de afhandeling van de schade en de versterking van de huizen in hun provincie versneld wordt.
Lokale en regionale bestuurders vragen verantwoordelijk minister Wiebes met geld over de brug te komen. Minister Wiebes van zijn kant, zegt voortdurend: “Het geld is er”. Vandaag praat de Tweede Kamer met de minister over de Groningse gasproblematiek.
Wat is aan de hand? We proberen het in vijf vragen en antwoorden duidelijk te maken.
1: Volgens de minister is er geld, wat klagen de Groningers nou?
Dat geld is gereserveerd inderdaad, maar de gemeenten moeten eerst met plannen komen over hoe zij de versterking aan gaan pakken. De Nationaal Coördinator Groningen moet dan een raming maken van de kosten en inschatten hoeveel inspecteurs en bewonersbegeleiders nodig zijn. Pas als dat gedaan is, keert het ministerie geld uit.
De gemeenten Loppersum en Ten Boer zijn al lang klaar met hun plan, maar de stad Groningen bijvoorbeeld nog niet. En die zegt op haar beurt weer dat de Nationaal Coördinator Groningen nog met meer duidelijkheid moet komen over de capaciteit om de 3000 adressen in de stad te versterken.
2: Als het aan de gemeenten zelf ligt, zoals de minister zegt, moeten ze toch gewoon opschieten?
De gemeenten die het plan klaar hebben, willen aan de slag. Tot nu toe is steeds gezegd dat capaciteit geen probleem is, dus waarom wachten met inspecteren? Alle woningen die op de lijst staan voor versterking, moeten eerst worden geïnspecteerd om te bepalen of het ook echt nodig is. Gemeenten en inwoners begrijpen niet dat de inspectie niet kan starten als capaciteit en geld geen probleem zijn.
3: Maar die versterkingsoperatie was toch al begonnen? De mensen die al een toezegging hebben, zouden toch al worden geholpen?
De versterking van die woningen staat nog steeds stil. Bij veel projecten blijft de versterking hangen in procedures en regels, waaronder de aanbestedingswet. Aannemers zijn bereid om aan de slag te gaan, maar doen dit pas nadat er via een aanbestedingsprocedure een opdracht is gegeven. Omdat het om veel panden gaat, moet de klus worden aanbesteed. Die opdrachten blijven vooralsnog uit.
4: Wat wordt bedoeld met schade-afhandeling en versterking en gaat het eigenlijk niet om hetzelfde?
Ja en nee. Nee, omdat het bij schade gaat om scheuren in muren en verzakkingen van (delen van) woningen. Die schade wordt allemaal vergoed als is erkend dat het door de gaswinning komt. Minister Wiebes heeft een Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen ingesteld voor nieuwe en oude schademeldingen. Die schade wordt dan cosmetisch hersteld.
Ja, omdat het vaak allebei aan de hand is. Huizen die versterkt moeten worden, hebben vaak ook schade. Soms is die schade zo groot dat het onzinnig is om eerst de schade te herstellen en daarna het huis te versterken, of zelfs opnieuw te bouwen.
5: Hoeveel geld heeft minister Wiebes beschikbaar gesteld voor het schadeherstel en voor de versterking?
Voor de vergoeding van de schade is geen maximumbedrag genoemd. Alle door gaswinning veroorzaakte schade wordt vergoed, zeggen Shell en minister Wiebes altijd. Voor de versterking is door het kabinet 400 miljoen euro gereserveerd. Dat is voor 1500 tot 11.000 panden.
Hoeveel het uiteindelijk wordt, is nog niet duidelijk. Dat moet uit fysieke inspecties blijken. Versterking kan betekenen dat alleen muren worden gestut, maar het kan ook betekenen dat een heel gebouw, één huis of rijtjes huizen moeten worden gesloopt en opnieuw opgebouwd.
NU 16.01.2019 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt het geen goed idee om de bijna achttienduizend openstaande schademeldingen als gevolg van de gaswinning in Groningen in één klap te vergoeden zonder tussenkomst van andere partijen.
Zo kan het “stuwmeer” aan schademeldingen sneller worden afgehandeld, denken de partijen.
Alle partijen in de Tweede Kamer zijn het erover eens dat dit proces sneller moet. “We moeten gewoon aan de gang”, erkende ook Wiebes meerdere keren. Alleen blindelings alle schades vergoeden, is volgens de bewindsman niet uitvoerbaar.
De precieze schade is niet altijd bekend, zei Wiebes. “Soms staat er alleen een telefoonnummer in het systeem”. Daardoor is het volgens hem ook niet mogelijk een voorschot van een bedrag te betalen, zoals 50Plus voorstelde. “We hebben een bassin van schademeldingen. Dan weten we alleen de lengte van de scheur. Als ik twee derde van een onbekend bedrag moet betalen, dan sta ik met de mond vol tanden.”
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer snapt dat er risico’s zitten aan deze oplossing, maar hij verweet Wiebes dat hij redeneert vanuit de technocratie. “Mensen zijn al jaren bezig. Er komen steeds meer rechtszaken bij”, aldus Nijboer.
Minister noemt plan van gemeenten ‘veelbelovend’
Wiebes ziet wel iets in een maandag geopperd plan door zeven gemeenten in Groningen, de Commissaris van de Koning René Paas, de Groninger Bodembeweging en het Groninger Gasberaad.
De partijen stellen onder andere voor om aannemers direct de schade te laten herstellen, zonder tussenkomst van inspecteurs en schadeopnemers. Pas als de schade boven de 10.000 euro komt of als de schade niet is veroorzaakt door de gaswinning, volgt er alsnog een inspectie.
Wiebes noemde het voorstel “veelbelovend”, maar wil het wel eerst voorleggen aan de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG), de onafhankelijke overheidsinstantie die vorig jaar het schadeloket van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft overgenomen.
Wiebes heeft sinds de TCMG in het leven is geroepen veertienduizend schades “geërfd”. Daarvan is een deel afgehandeld, maar er komen ook nieuwe meldingen bij. Om de operatie te versnellen, zijn er meer schadeopnemers aangetrokken, die nemen nu zo’n vierhonderd schades per week op. Dat is een stuk meer dan een paar manden geleden, maar Wiebes vindt het aantal nog steeds krap.
Kamer vindt dat Wiebes problemen te traag aanpakt
Kamerbreed leeft het gevoel dat het schadeherstel te traag gaat. De parlementariërs manen Wiebes daarom tot haast. “Het lijkt alsof de minister het laat versloffen want er is te weinig geld en er zijn te weinig experts”, zei CDA-Kamerlid Agnes Mulder. Haar bekruipt het gevoel dat de schadeafhandeling nu geen verbetering is vergeleken met de NAM. “Ik ben er helemaal klaar mee.”
SP’er Sandra Beckerman verweet de bewindsman dat hij een Haagse werkelijkheid creëert die geen recht doet aan de echte werkelijkheid van de Groningers die moeten wachten op “talloze instanties” voordat hun schade wordt hersteld en vergoed.
Nijboer heeft er geen vertrouwen in dat de problemen nu goed worden aangepakt. “We schieten geen fluit op.”
Tom van der Lee (GroenLinks) pleitte voor een parlementaire enquête over de Gaswinning in Groningen en de gevolgen ervan, een oproep die de partij vorig jaar ook deed. Maar net als toen willen coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie hier serieus over nadenken, maar daarvoor is het nu nog te vroeg. “Ik begrijp de wens, maar de veiligheid staat nu voorop”, zei D66’er Matthijs Sienot.
AD 16.01.2019 Het herstel van de woningen met aardbevingsschade in Groningen gaat dit jaar echt van start. Die belofte deed minister Wiebes (Economische Zaken) vanmiddag vlak vóór het Kamerdebat over deze kwestie.
,,Het jaar 2018 stond in het teken van overleg, papier, beleid en verordeningen. Daar hebben de mensen in de huizen natuurlijk helemaal niets van gemerkt. Maar 2019 moet het jaar worden waarin we het allemaal gaan uitvoeren’’, aldus Wiebes tijdens een SP-bijeenkomst waar ook bewoners van het aardbevingsgebied aanwezig waren.
De minister, die uit handen van Kamerlid Sandra Beckerman een zwartboek in ontvangst nam, zegt de zorg van iedereen in de regio te delen ‘dat we nu aan de gang moeten’.
Wiebes: ,,We moeten mensen laten zien dat – als hun huis risicovol is – het bekeken wordt, dat wordt vastgesteld wat er aan moet gebeuren en dat we dan ook beginnen met die maatregelen.’’
Twijfels
Dit moet het jaar worden dat men ook in Groningen ziet dat er wat gebeurt, aldus Eric Wiebes, minister van Economische Zaken.
De bewindsman denkt dat inmiddels aan alle startvoorwaarden is voldaan, zei hij vanmiddag. ,,Al hoor ik vanuit de regio twijfels. Daar gaan we opnieuw bovenop zitten. Want dit moet het jaar worden dat men ook in Groningen ziet dat er wat gebeurt. Uiteindelijk moet de veiligheid zo zijn toegenomen dat we langzaam vergeten dat er ooit gas werd gewonnen en dat we kunnen werken aan de toekomst.’’
Daarvoor zijn middelen beschikbaar, aldus Wiebes. ,,Het is dus belangrijk dat de gaswinning zo snel mogelijk naar beneden gaat. Het gaat nu al in een razend tempo, maar ook daar hebben de mensen in de huizen ook zelf niks van gezien. Dat moet veranderen.’’
De minister gaf aan zo snel mogelijk te hebben gewerkt afgelopen jaar, onder meer in het overleg met de NAM. Die maatschappij is nu al grotendeel geen partij meer bij het herstelproces en moet helemaal uit beeld verdwijnen, beloofde Wiebes.
AD 16.01.2019 Minister Wiebes (Economische Zaken) moet nu eindelijk haast maken met het versterken van de woningen in het Groningse aardbevingsgebied. Ook de afhandeling van de schade duurt te lang. Het geduld van de Tweede Kamer met de minister raakt op.
Een ruime Kamermeerderheid, inclusief coalitiepartijen VVD, CDA en D66, wil dat Wiebes nu met geld en mankracht over de brug komt om de schade aan huizen door de gaswinningen te herstellen en woningen te verstevigen. ,,Het wordt hoog tijd dat we aan de slag gaan”, zegt CDA-Kamerlid Agnes Mulder. ,,De minister heeft eerder aangegeven dat geld niet het probleem is. Wat dan wel? Dat willen wij vandaag tijdens een Kamerdebat graag van hem weten.’’
In Groningen zijn de inwoners van het aardbevingsgebied Wiebes inmiddels flink zat. Nadat hij vorig jaar aankondigde dat de gaskraan versneld dicht gaat, steeg hij snel in populariteit. Maar van die populariteit bleef weinig over toen daarna bleek dat er in de praktijk weinig veranderde. Er zijn nog zo’n achttienduizend onafgehandelde schadeclaims.
Er moeten minstens vijftienduizend panden worden versterkt. En er zijn Groningers die al twee jaar wachten op een advies voor wat er moet gebeuren om hun huis aardbevingsbestendig te maken. In een brief roepen de gemeenten in Groningen en de provincie de Tweede Kamer gisteren op Wiebes onder druk te zetten.
Zelf herhaalde de minister bij een bezoek aan het gebied maandag dat geld geen rol speelt, maar dat de inwoners nog even geduld moeten hebben. Volgens hem is er al veel geregeld, maar zijn er te weinig mensen om al het werk uit te voeren.
Wiebes’ eigen partij de VVD begrijpt dat alle Groningers al te lang zitten te wachten op de uitvoering. Maar dat moet wel afgelopen zijn. ,,Ik wil heel graag van de minister weten wat de daadwerkelijke uitvoering nu tegenhoudt. Regel het minister, en zeg tegen ons of de regio wat je daarvoor nog nodig hebt,’’ zegt Kamerlid Dilan Yesilgoz.
D66 noemt het ‘onverteerbaar’ dat burgers en de gemeenten in Groningen niet ruimhartig worden geholpen, zoals eerder is beloofd. ,,Ze hebben als het ware een deuk in hun auto gekregen door de schuld van een ander, maar die wordt om onduidelijke redenen steeds maar niet gerepareerd”, aldus Kamerlid Matthijs Sienot.
Boter bij de vis
Oppositiepartij PvdA wil nog een stapje verder gaan. Kamerlid Henk Nijboer pleit voor een algemene coulanceregeling. ,,Zet een dikke streep onder de 17.500 dossiers die er nog liggen en die een tijdige afhandeling van nieuwe meldingen onmogelijk maken. Combineer in de toekomst schadeafhandeling en versterking. En vooral: bied je excuses aan voor de waardeloze schadeafhandeling.”
Sandra Beckerman (SP) hoopt dat de regeringspartijen nu boter bij de vis doen en minister Wiebes zullen dwingen om te handelen. ,,De Groningers zijn echt gesloopt door deze slepende kwestie. Ze moeten jarenlang wachten in een onveilig huis. Dat kan niet langer.”
NU 09.01.2019 De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State buigt zich op donderdag 17 januari over de spoedverzoeken over het gasbesluit van minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
De individuele bezwaarmakers willen dat het besluit van Wiebes in de tussentijd wordt geschorst en dat de gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) naar nul gaat.
De uitspraak van de voorzieningenrechter zal een paar weken na de zitting plaatsvinden, laat de Raad van State weten.
In totaal zijn 26 beroepsschriften binnengekomen. “Onder de bezwaarmakers zijn een groot aantal individuele burgers, maar ook de provincie Groningen, negentien Groningse gemeenten, twee waterschappen, de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad. ”
Zowel in 2015 als in 2017 boog de Raad van State zich over gasbesluiten na bezwaren van de Groningers.
NOS 08.01.2019 De oprichting van een nieuw loket voor de schadeafhandeling door de gaswinning in Groningen heeft nog niet geleid tot een snellere afhandeling. De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) bevestigt berichtgeving in de Volkskrant dat er vorige jaar ruim 2400 claims zijn afgewikkeld. Bij de NAM was dat twee jaar eerder nog ruim 24.000. Voor dit jaar wordt beterschap verwacht.
Precies een jaar geleden was er bij Zeerijp een aardbeving met een kracht van 3,4. De overheid besloot daarna om het afhandelen van de bevingsschade in eigen hand te nemen. Daarvoor werd de TCMG werd opgericht.
De schadeclaims werden voor die tijd afgehandeld door de NAM zelf, die daarvoor het Centrum Veilig Wonen in de hand had genomen. De bedoeling was dat de schadeclaims voortaan sneller en ruimhartiger zouden worden afgehandeld. Uit cijfers blijkt nu dat daar in het eerste jaar nog weinig van terecht is gekomen.
Onafhankelijke experts
Er werden 13.472 claims overgenomen van de NAM. In 2018 kwamen daar nog ruim 6600 nieuwe claims bij. Aan het einde van het jaar waren er in totaal 17.500 zaken nog niet afgehandeld.
De TCMG zegt in een reactie dat er tijd nodig was en verwacht dat de achterstand in 2019 weggewerkt zal worden. De instantie kampte met een gebrek aan onafhankelijke experts om de omvang van de schade vast te stellen. Dat probleem is nu opgelost.
“We hadden in het begin maar vijftien onafhankelijke experts, waar het er zestig hadden moeten zijn. We hebben nu meerdere partijen die deskundigen leveren. Daar zien we nu het effect van”, vertelt woordvoerder Jouke Schaafsma van TCMG.
Bij het loket komen ongeveer 100 schademeldingen per week binnen. Met de inzet van de nieuwe deskundigen kan de instantie nu zo’n 350 schadeopnames per week doen. Daarmee kan de achterstand worden ingelopen.
“Het is wel zaak dat de Groninger dat ook gaat merken. Dat is op dit moment nog onvoldoende aan de gang, maar we hebben wel de indruk dat dit de komende weken gaat gebeuren”, zegt Schaafsma.
Prognoses
Susan Top van het Groninger Gasberaad vindt dat positieve verwachting van de TCMG vooral is gebaseerd op prognoses. “We moeten vooral ons hart vasthouden als er weer een stevige beving is. Dan stroomt het net zo hard weer vol”, zegt zegt ze bij het NPO Radio 1 programma Spraakmakers.
Top houdt dan ook vast aan een generaal pardon voor de groep Groningers die heel lang wacht op een schadevergoeding. “Dat is vooral bedoeld om lucht te creëren. Laat een aannemer beoordelen hoe groot de schade is en beoordeel zijn bevindingen. Dan ben je een hele grote bulk kwijt.”
Zo’n 135 huizen die onveilig of onverkoopbaar waren, zijn in de afgelopen vijf jaar opgekocht door de NAM. Bijna de helft van die huizen staat leeg, een aantal zijn gesloopt, de rest vond een nieuwe eigenaar. Mark van Dijken kocht een huis van de NAM. Het zou anders gesloopt worden. Met hulp van zijn vader en opa is het huis opgeknapt en aardbevingsbestendig geworden:
VK 08.01.2019 Een jaar na de zware aardbeving bij Zeerijp kampt Groningen met een uitdijend stuwmeer van duizenden onverwerkte schadeclaims. De overheid heeft het afhandelen van bevingsschade vorig jaar overgenomen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en daarvoor een nieuw loket opgericht: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Die instantie slaagt er niet in de achterstand weg te werken.
Op 19 maart 2018 ‘erfde’ de TCMG 13.472 schades van het Centrum Veilig Wonen, het commerciële bedrijf dat tot dan toe de bevingsschade afhandelde namens de NAM. In 2018 kwamen daar 6.611 nieuwe meldingen bij, terwijl TCMG slechts 2.478 claims afhandelde. Per saldo zijn er vorig jaar dus 4.133 onverwerkte schadeclaims bijgekomen. De teller staat nu op ruim 17.500 open dossiers.
De aardbeving bij Zeerijp op 8 januari 2018, dinsdag precies een jaar geleden, was met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter en 5.654 schademeldingen een keerpunt in het gasdossier. Het was de zwaarste beving sinds die in augustus 2012 bij Huizinge (3,6 op de schaal van Richter). Meteen erna bracht minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) de schadeafhandeling onder overheidsregie. Amper drie maanden later kondigde het kabinet aan de gaswinning in Groningen zo snel als mogelijk te staken, uiterlijk in 2030.
Van de belofte dat de afhandeling van schade door de overheid sneller en ruimhartiger zou verlopen, komt echter nog weinig terecht. ‘Wij moesten bijna een jaar wachten voordat er een expert langskwam. Vervolgens zou het lekkende raam aan ‘extreme klimatologische omstandigheden’ te wijten zijn’, zegt gedupeerde Luuk Knol uit Garmerwolde. ‘Alsof we in Siberië wonen. Een eerdere schade in dezelfde gevel werd door de NAM vlot vergoed.’
‘Zorgvuldigheid kost tijd’
De TCMG werkt volgens de principes rechtvaardig, ruimhartig, onafhankelijk, voortvarend en met de mens centraal, zegt woordvoerder Jouke Schaafsma. ‘Dat klinkt prachtig, maar een goede balans vinden is razend ingewikkeld. Rechtvaardig en ruimhartig vraagt om zorgvuldigheid, en zorgvuldigheid kost tijd.’ Sinds kort zijn volgens hem de benodigde deskundigen in touw. ‘We lopen, maar moeten sprinten. We hopen dat eind 2019 de overgedragen claims zijn weggewerkt.’
In correspondentie met gedupeerden waarschuwt het schadeloket voor een wachttijd van 10 tot 15 maanden. De TCMG moest vorig jaar met stoom en kokend water aan de slag, zegt Schaafsma. ‘Er was een website, de telefoon ging over, maar ongelooflijk veel was nog niet geregeld.’
In de overgedragen dossiers stond vaak niet meer dan een adres. Van de benodigde zestig deskundigen waren er bovendien maar 15 beschikbaar. Schaafsma: ‘Daardoor konden we niet de vaart maken waarop we hoopten. Je kunt niet vanachter een bureau zeggen: die scheur gaan we vergoeden.’
Wanhoop
Volgens secretaris Susan Top van het Groninger Gasberaad leeft ten onrechte het beeld dat nu de gaskraan versneld dichtgaat, ‘het wel geregeld is’ in Groningen. Afgelopen jaar pompte de NAM 20 miljard kuub gas uit Groninger bodem. De stroperige schadeafwikkeling, waardedaling van woningen en de grote onzekerheid over het versterken van huizen, drijven volgens Top tot wanhoop. ‘Vijf jaar geleden was het dichtdraaien van de gaskraan dé oplossing geweest. Nu is de chaos op alle fronten toegenomen. Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn.’
‘Tragisch genoeg staan we er slechter voor dan een jaar geleden’, zegt provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). ‘Het voornemen is mooi, maar de gaskraan is nog niet dicht. Ondertussen heeft de versterking een jaar praktisch stilgelegen en zitten we nu met een technocratische aanpak waarin een computermodel van de NAM bepaalt welke huizen versterkt worden. Dat maakt mensen wanhopig, woedend en in het ergste geval apathisch.’
Minister Wiebes laat via een woordvoerder weten dat hij niet tevreden is over het tempo waarmee de afhandeling van schademeldingen door het nieuwe publieke loket op gang komt. ‘De minister heeft die zorgen ook eerder al overgebracht aan de TCMG en aangedrongen op maatregelen. De TCMG heeft inmiddels maatregelen genomen.’ Naar verwachting zal eind dit jaar de huidige werkvoorraad zijn weggewerkt.
De conclusie van het Gasberaad is dat tempo maken en gedetailleerd schadeoorzaken willen vaststellen niet samengaan. ‘Het is tijd voor een onorthodoxe aanpak, een generaal pardon’, aldus Top. ‘Mensen wachten al veel te lang.’
RECONSTRUCTIE
Één klap sloeg alle twijfel weg: hoe Wiebes besloot de gaskraan dicht te draaien
Een jaar geleden beeft de aarde in het Groningse Zeerijp zo hard, dat minister Wiebes een beslissing neemt: de aardgaswinning in Groningen moet worden beëindigd. Maar hoe overtuigt hij de rest van het kabinet? Een reconstructie van een pijnlijk besluit.
AD 08.01.2019 Een jaar na de zware aardbeving bij Zeerijp kampt Groningen met een uitdijend stuwmeer van duizenden onverwerkte schadeclaims, zo schrijft de Volkskrant. De overheid heeft het afhandelen van de bevingsschade vorig jaar overgenomen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en daarvoor een nieuw loket opgericht: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Die instantie slaagt er echter niet in de achterstand weg te werken.
Op 19 maart 2018 ‘erfde’ de TCMG 13.472 schades van het Centrum Veilig Wonen, het commerciële bedrijf dat tot dan toe de bevingsschade afhandelde namens de NAM. In 2018 kwamen daar 6.611 nieuwe meldingen bij, terwijl TCMG slechts 2.478 claims afhandelde. Per saldo zijn er vorig jaar dus 4.133 onverwerkte schadeclaims bijgekomen. De teller staat nu op ruim 17.500 open dossiers.
Van de belofte dat de afhandeling van schade door de overheid sneller en ruimhartiger zou verlopen, komt dus nog weinig terecht. In correspondentie met gedupeerden waarschuwt het schadeloket voor een wachttijd van 10 tot 15 maanden. Sinds kort zijn volgens een woordvoerder van TCMG de benodigde deskundigen in touw. ,,We hopen dat eind 2019 de overgedragen claims zijn weggewerkt.’’
NU 07.01.2019 Groningen is in 2018 minder vaak getroffen door aardbevingen, meldt het KNMI maandag. In totaal lag het aantal bevingen als gevolg van de gaswinning op 90, tegen 123 in 2017.
Ook was er vorig jaar minder vaak een beving met een magnitude van 1.5 of hoger: in 2018 ging het om vijftien van zulke bevingen, een jaar eerder waren het er achttien.
In januari werd Zeerijp getroffen door de zwaarste aardbeving in vijf jaar tijd. Op 8 januari schudde de grond en ontstond er veel schade door de beving met een magnitude van 3.4.
Vorig jaar gaf minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) te kennen dat de gaswinning voor 2030 helemaal moet zijn stopgezet. Dit wordt onder meer bereikt door de bouw van een stikstoffabriek, waarmee gas uit het buitenland omgezet kan worden naar gas dat in Nederland kan worden gebruikt.
Vanaf 2023 verwacht Wiebes nog maar 5 miljard kuub per gasjaar te pompen. De gaswinning ligt nu op 21,6 miljard kuub.
Overigens zijn de provincie Groningen, zeventien van de twintig gemeenten in de provincie, twee waterschappen en de betrokken veiligheidsregio naar de rechter gestapt om de gaswinningsplannen aan te vechten.
Ze zijn van mening dat er te weinig is gekeken naar de rechten van de Groningers en er zou niet genoeg gedaan worden aan de versterkingsoperatie van de panden in het aardbevingsgebied.
NOS 28.12.2018 “Ook aan de wandel?” Het zijn terloopse vragen die je in Middelstum stelt als je elkaar op straat tegenkomt. Mark van Dijken groet een oudere dorpsgenoot die aan zijn dagelijkse rondje bezig is. We staan voor de woning die hij binnenkort hoopt te betrekken.
De NAM heeft in het aardbevingsgebied in Groningen de afgelopen vijf jaar 137 woningen opgekocht. Omdat ze onveilig of onverkoopbaar waren. Bijna de helft (61) van die huizen staat leeg en twintig zijn er gesloopt, de rest vond een nieuwe eigenaar. Een van hen is Mark uit Middelstum.
Hij kocht het huis uit volle overtuiging. Omdat het een prachtige woning is. En omdat hij, als jongere (24 jaar), de toekomst van zijn dorp zeker wil stellen.
Mijn vader zag meteen de mogelijkheden. Die wist dat dit weer een prachtig huis kon worden, Mark.
Een kraan tilt twee schoorstenen op het huis. Met die kenmerkende afdekplaat, zodat het huis weer de contouren krijgt van weleer. De woning is zeker 200 jaar oud, was verwaarloosd en droeg sporen van zware aardbevingsschade en zou plat gaan. De NAM had het aangekocht en ging voor sloop.
De gemeente verzette zich, want als de woning zou verdwijnen werd het beschermde dorpsgezicht ernstig aangetast. De familie Van Dijken toonde belangstelling.
Voorrecht
Zowel de vader als de grootvader van Mark zitten in de aannemerij. “Mijn vader zag meteen de mogelijkheden. Die wist dat dit weer een prachtig huis kon worden.” De gemeente steunde ze en zo lukte het om de woning aan de Burchtstraat voor een mooie prijs te kopen.
Mark heeft het geluk dat ze alleen geld uitgeven aan het materiaal, loonkosten worden niet gemaakt. Dat realiseert hij zich en noemt hij een uniek voorrecht en voordeel. “Alles doen we tussen de bedrijven door, dat betekent wel dat we al twee jaar bezig zijn, maar zo is het wel betaalbaar.”
Bekijk hier de uitgebreide reportage die Pauline Broekema maakte over het huis van Mark:
Mark kocht zijn huis van de NAM en is nu helemaal van het gas af
Al is het nog niet af, Mark kan zijn geluk niet op met zijn woning. Het stond voor hem vast dat als hij zelfstandig zou gaan wonen het Middelstum moest zijn. Met de stad heeft hij niets. De enige band is dat hij er in het ziekenhuis werd geboren.
In Middelstum waar hij opgroeide en waar zijn familie woont voelt hij zich thuis. Om de menselijke maat, omdat je elkaar kent, om het verenigingsleven. Om de ruimte. Omdat hij er kan zijn wie hij is.
Ik dacht, nu wordt het tijd om het te laten weten. Dit is dus Mark.
Mark over het moment dat hij uit de kast kwam
Enkele jaren geleden ging de regenboogvlag uit, zodat iedereen wist dat hij uit de kast was gekomen. “Ik dacht, nu wordt het tijd om het te laten weten. Dit is dus Mark.” Hij werkt bij een veehouder na zijn mbo-opleiding dierverzorger. Vertelt over zijn rampzalige cito-score op de basisschool. “Als ik moest rekenen werd het chaos in mijn hoofd.”
Zijn onderwijzer geloofde in hem, in tegenstelling tot de mevrouw van een onderwijsinstelling die met haar vragenlijst langskwam. Die jongen gaat niet naar het speciaal onderwijs, liet hij haar weten en zo gebeurde.
“Mooi werk hè”, zegt hij terwijl hij in de stal de koeien aansluit op de melkmachine. Altijd natuur om zich heen. Ook vanuit de werkplaats van zijn vader kijk je uit over de weilanden. In de zomer is het er druk met weidevogels. “Mooier dan dit is er niet.” Maar het is meer dan de voorkeur voor groen en verte dat hem bindt aan Middelstum.
Mark aan het werk met de koeien NOS / Pauline Broekema
Hij vindt er historie, niet meer kerkelijk komt hij toch nog graag in de middeleeuwse Sint-Hippolytuskerk. Het gaat hem aan het hart wat de aardbevingen met het prachtige kerkgebouw hebben gedaan.
Er lopen scheuren door de fresco’s, hij vertelt hoe buurtbewoners tijdens de zware beving van Huizinge de klokken van het carillon hoorden. Niks lieflijks aan, maar angstaanjagend.
Geen geouwehoer
Zijn beslissing in het dorp te wonen heeft nog een reden. Als jongeren wegtrekken dan loopt het dorp leeg, dan wonen er alleen nog ouderen en sluiten de winkels. En dan, denkt hij, heeft de NAM vrij spel, want wat moet je verder met een leeg dorp?
De mensen in de streek waar hij woont, het Hogeland, lijden onder de bevingen. Voor hem voelt het als een triomf. Een teken dat het ook anders kan. Dat merkt hij ook aan de reacties. Het huis is aardbevingsbestendig gemaakt en gas komt zijn woning niet in. “Geen geouwehoer meer.”
Als actief lid van de Historische Vereniging Middelstum onderzocht hij uiteraard de geschiedenis van zijn nieuwe huis. Toen hij het kocht zat er in de voorpui een etalageruit, een erfenis van lang geleden toen er onder meer een klokkenwinkel was gevestigd.
Rond de vorige eeuwwisseling had een ondernemer nog geprobeerd er een slagerij te vestigen, maar dat werd tegengehouden door de buurt die vreesde voor de opslag van slachtafval en afvalwater dat door het ontbreken van een riool op straat zou stromen.
Hij appte me toen ik aan het melken was. Wat ik nu gevonden heb!
Mark over een bijzondere vondst in zijn huis
Het absolute pronkstuk van het huis werd ontdekt door zijn vader toen die voorzichtig de muren ontdeed van betimmering. Om ruimte te maken in de woonkamer verwijderde hij een tussenwand.
“Hij appte me toen ik aan het melken was. Wat ik nu gevonden heb!” Het is de kroon op het werk. “Als het huis was afgebroken had niemand geweten dat ze er nog zaten. Dan was het één hap met de grijper geweest en was alles in de bouwcontainer terechtgekomen en afgevoerd.”
Achter krantenpagina’s
Achter schrootjes, behang en pagina’s van Het Nieuwsblad van het Noorden uit 1927 vond de vader van Mark deuren van twee bedsteden. Op een bruine ondergrond zijn met potlood pilaren getekend en voorzien van versieringen en de deuren kregen getekende panelen.
Mark noemt ze de schat van zijn huis. Er is al een kenner bij geweest die het erfgoed heel bijzonder noemt. Ook kreeg hij telefoontjes van mensen die ze graag willen overnemen.
De woonkamer met links de bedstede deuren NOS / Pauline Broekema
Maar ze worden gerestaureerd en blijven in het huis waar ze altijd zaten. De deuren waar hele levens zich achter voltrokken hebben. Waarachter is geslapen, gevreeën, geleden en gestorven. Waarachter kinderen geboren zijn. Aan de Burchtstraat in Middelstum. Het huis van Mark van Dijken.
Het is vandaag, na 34 jaar dienstverband, de laatste werkdag van Pauline Broekema bij de NOS, dit was de laatste reportage die ze maakte. Online redacteur Lambert Teuwissen blikte met haar terug op al die jaren:
NU 21.12.2018 Het KNMI telde dit jaar in totaal 113 aardbevingen in ons land. De meeste, 87, deden zich voor in het aardgasgebied in Groningen. Vijftien daarvan hadden een magnitude boven de 1.5, blijkt vrijdag uit een voorlopig jaaroverzicht van het meteorologisch instituut.
De zwaarste aardschok was op 8 januari in het Groningse Zeerijp. Die had een magnitude van 3.4, wat uitzonderlijk hoog is voor de provincie. De beving was bijna even zwaar als die in 2012 in Huizinge, die een magnitude van 3.6 had en honderden schademeldingen tot gevolg had.
Ook in Noord-Holland vond dit jaar een aardbeving plaats die door gaswinning werd veroorzaakt. Dat gebeurde op 5 juni in Warder. De trilling met een magnitude van 2.5 werd veroorzaakt door gaswinning in het nabijgelegen Middelie-veld, ten noordoosten van Purmerend. Er had sinds 2015 geen beving meer plaatsgevonden in Noord-Holland.
Limburg had deze zomer te maken met een reeks natuurlijke bevingen, door spanningen in de aardkorst. Tussen 23 juli en 8 augustus waren er elf aardbevingen in de buurt van Heerlen en Landgraaf, met magnitudes tussen de 0.5 en 2.4.
In totaal kende Limburg dit jaar zeventien natuurlijke bevingen. Daarnaast was er één beving bij Velden, die mogelijk samenhangt met de winning van aardwarmte.
AD 21.12.2018 Het KNMI telde dit jaar in totaal 113 aardbevingen in ons land. De meeste (87) deden zich voor in het aardgasgebied in Groningen.
Vijftien daarvan hadden een kracht boven de 1,5, zo blijkt uit een voorlopig jaaroverzicht van het KNMI. De zwaarste aardschok was op 8 januari in het Groningse Zeerijp. Die had een kracht van 3,4, bijna even zwaar als die in 2012 in Huizinge (3,6).
Ook in Noord-Holland vond een aardbeving plaats die door gaswinning werd veroorzaakt. Dat gebeurde op 5 juni in Warder. De trilling met een kracht van 2,5 werd veroorzaakt door gaswinning in het nabijgelegen Middelie-veld, ten noordoosten van Purmerend.
Limburg had deze zomer te maken met een reeks natuurlijke bevingen, door spanningen in de aardkorst. Tussen 23 juli en 8 augustus waren er elf aardbevingen met magnitudes tussen de 0,5 en 2,4. In totaal kende Limburg dit jaar zeventien natuurlijke bevingen. Daarnaast was er één beving die mogelijk samenhing met de winning van aardwarmte (geothermie), bij Velden.
Het KNMI waarschuwde in mei voor meer én zwaardere aardbevingen in Groningen. Ook als de gaskraan dichtgaat, moet rekening worden gehouden met een klap van 5 op de schaal van Richter.
Telegraaf 19.12.2018 De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra waarschuwt Nederland voor de import van Russisch gas. Hij doet dat via een brief in De Telegraaf. „Geef de Russen niet de macht over jullie gasvoorziening”, is zijn boodschap.
De VS, zelf ook gasleverancier, roept alle ’Europese bondgenoten’ op zich te verzetten tegen de Russische pijplijn Nord Stream 2, die eind 2019 Europese landen van gas gaat voorzien. „Anders geven ze Moskou ook de macht om jullie gaskraan dicht te draaien wanneer het hen uitkomt”, redeneert Hoekstra.
„Dat hebben de Russen al eens eerder gedaan. Rusland blijft zijn buurlanden bedreigen en probeert westerse overheden op verschillende manieren te destabiliseren. Nord Stream 2 geeft de Russische president Poetin een nieuw wapen in handen om deze schandelijke acties voort te zetten.”
Nord Stream 2 wordt afgezonken in de Baltische Zee en komt via Duitsland Europa binnen. Door het terugdraaien van de gaskraan in Groningen is ons land voor het eerst afhankelijk van importgas.
Twaalf raadsfracties hebben een open brief gestuurd aan minister Wiebes en de VVD in de Tweede Kamer.
NOS 18.12.2018 VVD’ers in Drenthe protesteren tegen het recente gaswinningsbesluit van minister Wiebes. De bewindsman, zelf ook lid van de VVD, bepaalde onlangs dat de NAM gas mag winnen in kleine velden in onder meer Noord- en Midden-Drenthe.
In een open brief aan Wiebes en aan de VVD in de Tweede Kamer vragen alle twaalf VVD-gemeenteraadsfracties in Drenthe het besluit te heroverwegen. De raadsleden benadrukken dat er veel onrust is onder de bewoners. Volgens de briefschrijvers lopen de bewoners door de winning redelijk veel kans op een beving en daarmee op schade aan hun huis.
Als de winning per se moet doorgaan, willen de briefschrijvers net zo’n schadeprotocol als in Groningen. Volgens de VVD’ers in Drenthe is er sprake van rechtsongelijkheid. “Waarom moet Drenthe eerst dezelfde strijd aangaan die onze Groninger medeburgers al gestreden hebben?”, staat in de brief.
AD 18.12.2018 Groningen stapt naar de rechter om de gaswinningsplannen van het kabinet aan te vechten. Er zou te weinig zijn gekeken naar de rechten en belangen van de bewoners. Ook zou het kabinet niet genoeg doen om huizen in het gebied te versterken en om schade af te handelen.
Gebouwen in Groningen raken beschadigd door aardbevingen als gevolg van de gaswinning. De zaak is aangespannen door de provincie Groningen, zeventien van de twintig gemeenten in de provincie, twee waterschappen en de veiligheidsregio. Zij gaan naar de Raad van State, de hoogste bestuursrechter.
Minister Wiebes (Economische Zaken) maakte vorige maand bekend gaswinning voor volgend jaar toe te staan. De winning moet wel dalen naar maximaal 19,4 miljard kubieke meter.
NOS 11.12.2018 Ruim 5000 Groningers willen een schadevergoeding van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor de immateriële schade die ze hebben geleden door de gaswinning. Er is een gezamenlijke claim ingediend bij de rechtbank in Assen.
Dezelfde rechtbank wees in maart al een schadevergoeding toe aan 120 Groningers. De NAM is tegen die uitspraak in beroep gegaan, maar de advocaten van de nieuwe groep eisers willen niet op die uitspraak wachten.
Duizenden nieuwe gedupeerden
Volgens het advocatenkantoor hebben zich sinds maart duizenden nieuwe gedupeerden gemeld. Het gaat om woningeigenaren en een grote groep huurders die door huurorganisaties zijn gewezen op de mogelijkheid dat ze een schadevergoeding kunnen eisen.
Onder immateriële schade valt het aantasten van het woongenot. “Het gaat om angsten, zorgen en gevoelens van onveiligheid. Bovendien krijgen de gedupeerden te maken met toestanden bij het versterken van hun woning. Ze moeten tijdelijk ergens anders wonen en krijgen aannemers en schade-experts over de vloer”, zegt een van de advocaten.
Vergoedingssysteem
De gedupeerden willen dat de NAM aansprakelijkheid erkent. Ook willen ze dat de rechtbank zich uitspreekt over een vergoedingssysteem waarbij alle gevallen in verschillende categorieën worden verdeeld.
Volgens het advocatenkantoor moet uiteindelijk iedereen die immateriële schade heeft geleden door gaswinning in aanmerking komen voor een schadevergoeding.
Telegraaf 11.12.2018 Ruim vijfduizend Groningers eisen via de rechter een vergoeding van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor de emotionele schade die zij zeggen te ondervinden van de gaswinning en de daaruit voortvloeiende aardbevingen. „Dat gaat van mensen die angsten hebben tot en met mensen die niet meer thuis durven te slapen en bij de psychiater lopen”, licht advocaat Pieter Huitema toe.
De advocaat vraagt de rechtbank in Assen daarom een vergoedingssysteem goed te keuren waarin het leed in verschillende categorieën wordt onderverdeeld. „Er is een hoop leed geleden hier”, zegt hij.
Dezelfde rechtbank bepaalde in maart 2017 al dat de NAM aansprakelijk is voor de immateriële schade van 120 inwoners van het gaswinningsgebied waar aardbevingen voorkomen. De NAM ging in beroep. Op een uitspraak van het gerechtshof wil de raadsman niet wachten. „Dan zijn we zo anderhalf jaar verder. De eerste uitspraak sterkt ons enorm in de gedachte dat de NAM aansprakelijk is.”
Het hof is nog niet toe aan inhoudelijke behandeling. De rechters hebben de Hoge Raad vooraf gevraagd hoe bepaalde wetsartikelen uitgelegd moeten worden.
Voor de groep van 120 mensen die principieel al gelijk heeft gekregen, verwacht advocatenkantoor De Haan – waar Huitema werkt – binnen enkele weken concrete bedragen te vorderen.
Onder de circa vijfduizend Groningers die zich bij de nieuwe procedure hebben aangesloten, zijn zowel woningeigenaren als duizenden huurders. Zij zijn onder meer door de Woonbond gewezen op de mogelijkheid om schade te claimen.
Van elke gedupeerde is vastgelegd welke impact de aardbevingen op zijn of haar leven hebben. „Hun woongenot wordt ernstig geschaad en dat moet worden gecompenseerd”, vat Huitema hun problemen samen.
AD 11.12.2018 Ruim 5000 Groningers eisen via de rechter een vergoeding van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor de emotionele schade die zij zeggen te ondervinden van de gaswinning en de daaruit voortvloeiende aardbevingen.
,,Dat gaat van mensen die angsten hebben tot en met mensen die niet meer thuis durven te slapen en bij de psychiater lopen’’, licht advocaat Pieter Huitema toe.
De advocaat vraagt de rechtbank in Assen daarom een vergoedingssysteem goed te keuren waarin het leed in verschillende categorieën wordt onderverdeeld. ,,Er is een hoop leed geleden hier’’, zegt hij.
Dezelfde rechtbank bepaalde in maart 2017 al dat de NAM aansprakelijk is voor de immateriële schade van 120 inwoners van het gaswinningsgebied waar aardbevingen voorkomen. De NAM ging in beroep.
Op een uitspraak van het gerechtshof wil de raadsman niet wachten. ,,Dan zijn we zo anderhalf jaar verder. De eerste uitspraak sterkt ons enorm in de gedachte dat de NAM aansprakelijk is.’’
Het hof is nog niet toe aan inhoudelijke behandeling. De rechters hebben de Hoge Raad vooraf gevraagd hoe bepaalde wetsartikelen uitgelegd moeten worden.
Concrete bedragen
Voor de groep van 120 mensen die principieel al gelijk heeft gekregen, verwacht advocatenkantoor De Haan – waar Huitema werkt – binnen enkele weken concrete bedragen te vorderen.
Onder de circa 5000 Groningers die zich bij de nieuwe procedure hebben aangesloten, zijn zowel woningeigenaren als duizenden huurders. Zij zijn onder meer door de Woonbond gewezen op de mogelijkheid om schade te claimen.
Van elke gedupeerde is vastgelegd welke impact de aardbevingen op zijn of haar leven hebben. ,,Hun woongenot wordt ernstig geschaad en dat moet worden gecompenseerd’’, vat Huitema hun problemen samen.
BB 07.12.2018Groningen en Drenthe moeten snel met een impactanalyse komen van de gevolgen van het terugdringen van de gaswinning voor de arbeidsmarkt in Noord Nederland. Daartoe roept Lambert Zwiers, voorzitter van VNO-NCW Noord, de provincies op. Vooral Drenthe vreest banenverlies.
Eerder dit jaar vroeg de Economic Board om een impactanalyse van de gevolgen zodat gemeenten en provincies maatregelen kunnen nemen in hun begroting. Volgens Zwiers tasten provincies nog steeds in het duister over de gevolgen van het gasbesluit voor de werkenden in hun gemeenten: ‘Er gaan vele duizenden banen bij de NAM en toeleveranciers verloren.
Om die werknemers aan nieuw werk te kunnen helpen moet duidelijk zijn hoe groot het probleem is en waar de problemen precies zijn.’ Zwiers wijst er op dat de gemeenten de probleemhouder zijn: ‘Daar kloppen mensen zonder baan als eerste aan voor hulp en sociale zorg.’
Geen exacte cijfers
Eerder stelde de werkgeversorganisatie het kabinetsbesluit directe en duizenden indirecte banen zou kunnen kosten. In 2015 verschenen berichten in de media dat in totaal 20.000 banen afhankelijk zijn van de gaswinning maar volgens hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Jouke van Dijk en ING-econoom Henk van den Brink zijn deze cijfers veel te hoog.
Uit eigen onderzoek van VNO-NCW wordt het aantal geschat op 7.000. Exacte cijfers ontbreken nog, maar in sommige gemeenten is het banenverlies nu al merkbaar.
Haagse hulp
Toch verwacht wethouder Bé Schollema van Werk (PvdA) in de Groningse gemeente Loppersum dat de situatie de komende jaren gaat verbeteren. De gevolgen van het gasbesluit pakken voor zijn gemeente en veel andere Groningse gemeenten namelijk positief uit. ‘Door de combinatie van de aantrekkende economie en mensen die nodig zijn voor de herstelwerkzaamheden van gebouwen, verwachten wij een banengroei in de regio van meer dan 1.000 banen. Misschien wel meer dan 1.500 tot 2.000’, aldus Schollema.
Eerder maakte oud-minister Asscher van Sociale Zaken ruim 6 miljoen euro over om duizend Groningers aan het werk te helpen. Met dat bedrag worden laagopgeleiden geschoold en re-integratietrajecten gestart. Daarvan zijn onlangs de eerste honderden Groningers aan het werk gegaan.
Naast de economische groei en de herstelprogramma’s van huizen en gebouwen, begint ook het aantrekken van MKB-bedrijven in Groningen vruchten af te werpen. Bedrijven kunnen met steun uit de miljarden van Den Haag een goedkopere financiering krijgen of gunstiger voorwaarden bedingen.
Dat heeft er mede toe geleid dat bedrijven zich in de regio gaan vestigen en mensen zoeken. Zo is een metaalbedrijf op zoek naar 200 man terwijl een grote horeca-onderneming zijn investering kon rondbreien met de Haagse hulp.
Drenthe gevoeliger
In Drenthe worden de gevolgen van het gasbesluit ernstiger ingeschat. De oorzaak daarvan ligt in de economische structuur van de provincie en het ontbreken van grootschalige schade door bodemdalingen. Volgens een woordvoerder van de provincie is er daardoor minder werk voor renovatie en herstelwerkzaamheden.
Daarnaast worden de provinciehoofdstad Assen en omliggende gemeenten bovengemiddeld hard getroffen. Het hoofdkantoor van de NAM ligt namelijk in Assen en minstens de helft van de (meest hoogopgeleide) 1500 werknemers daar werkzaam. Er wordt in Drenthe dan ook gevreesd voor een braindrain.
Perspectief
Vorige week presenteerden de provincie, het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en de NAM werkgelegenheidsplan Drenthe 4.0 ‘Voortbouwen op de energie van Drenthe, een nieuw economisch perspectief’.
Erin wordt aangegeven hoe het wegvallen van 7.000 banen kan worden opgevangen en hoeveel geld daarvoor nodig is: ruim 150 miljoen euro. Het is onduidelijk of dat bedrag boven op de ruim 1 miljard euro moet komen, die al door Den Haag zijn toegezegd.
Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 23 van deze week
NU 05.12.2018 De provincie Noord-Brabant en vijf gemeenten gaan bij de Raad van State in beroep tegen het besluit om de komende jaren extra gas te gaan winnen uit drie gasvelden in Waalwijk en Loon op Zand.
De zes partijen hebben dat woensdag samen bekendgemaakt. De gemeenten zijn Tilburg, Waalwijk, Loon op Zand, Heusden en Aalburg. Ze willen een gesprek met minister Eric Wiebes (Economische Zaken) over zijn besluit.
De minister gaf energieconcern Vermilion vorige maand toestemming om de komende acht jaar meer gas te winnen in beide plaatsen. Het bedrijf verwacht er in die tijd nog maximaal 2 miljard kubieke meter aardgas uit de grond te halen.
In de hele regio is er veel verzet tegen de gaswinning. Tegenstanders vinden dat die winning haaks staat op de omslag die moet worden gemaakt naar duurzame energie. Ook zijn er veel zorgen over de veiligheid, gezondheid en de risico’s voor de natuur en het milieu.
De provincie en gemeenten vrezen bovendien bodemtrillingen of bodemdaling: “Uitbreiding van de gaswinning is onwenselijk en maatschappelijk niet verantwoord. Voor inwoners is het een verkeerd signaal om de komende jaren juist meer gas te winnen.”
NU 03.12.2018 De gaswinning in Groningen zal vanaf 2023 al fors dalen naar 5 miljard kuub per jaar, meldt minister Eric Wiebes van Economische Zaken maandag aan de Tweede Kamer.
In het kort
Gaswinning ligt nu op 21,6 miljard kuub per jaar
Rutte en Wiebes beloofden eerder dit jaar dat pompen van gas in Groningen vóór 2030 moet zijn stilgelegd
Groningers met regelmaat last van aardbevingen als gevolg van gaswinning
“De maatregelen die het kabinet heeft genomen om de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk te beëindigen, liggen daarmee op koers”, aldus Wiebes. De gaswinning van 5 miljard kuub is ruim onder het niveau dat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) eerder adviseerde.
De daling wordt mogelijk gemaakt door de bouw van een nieuwe stikstoffabriek, waardoor ‘buitenlands gas’ kan worden omgezet naar gas dat in Nederland gebruikt kan worden. Hierdoor zal de gaswinning in Groningen na 2022 “nog slechts in beperkte mate nodig zijn”.
“Ook de versnelde afbouw van de export naar Duitsland verloopt voorspoedig”, aldus de minister. Eerder werd al gemeld dat de gaswinning na 2022 onder de 12 miljard kuub per jaar moest komen te liggen.
Wet om bedrijven verplicht te laten ‘afschakelen’
Volgens Wiebes zijn er negen bedrijven die bekendstaan als ‘grootverbruikers’ van het Groningse gas. Zij zullen worden verplicht om vóór oktober 2022 te stoppen met het gasgebruik.
“Voor zover noodzakelijk kunnen deze bedrijven aanspraak maken op nadeelcompensatie”, aldus de minister. Met een aantal van de berdrijven zijn al afspraken gemaakt over de afbouw van het gebruik van gas.
Voor 2030 is gaswinning stilgelegd
Begin dit jaar werd bekendgemaakt dat de gaswinning in Groningen vóór 2030 helemaal moet zijn stopgezet. De gasprovincie heeft te kampen met (zware) aardbevingen, die schade aan de panden als gevolg hebben.
De Nederlandse gasproductie is op dit moment 21,6 miljard kuub per jaar.
Auteur PieterOmtzigt
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/94bf4568-a26b-11e9-b8f4-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8e1620dc-a226-11e9-b27a-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7fd13842-9ea0-11e9-84e9-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29c8241a-9e73-11e9-b4a1-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c40fa926-9d06-11e9-b6a2-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a46c4f74-971c-11e9-8417-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/300221c6-8ee9-11e9-bad4-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/66ca0af6-8c6a-11e9-b7b5-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/beb9f1e2-8bd2-11e9-931b-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/34ada862-8bc9-11e9-9f69-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/72588c74-7bc8-11e9-b9cc-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d85c4c8c-7cc1-11e9-b9cc-0217670beecd.jpg)
Mark Rutte
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a1c9a0be-5829-11e9-9815-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/107e499e-57bf-11e9-a0c3-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/be7e0c14-5760-11e9-a9d4-02d2fb1aa1d7.jpg)
GroenLinks en PvdA vinden beperkte CO2-heffing wassen neus
Werkgeversorganisaties bezorgd over plannen
VVD en FVD botsen over formatie Noord-Holland
FVD wil meepraten over Klimaatwet in Eerste Kamer
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/00dbbd52-4aed-11e9-968a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93f864ec-48a3-11e9-9b94-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/82ab9a64-463d-11e9-84e9-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7bb80a4c-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7d70250e-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e0e33de-459f-11e9-b2bc-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e3819156-45be-11e9-be63-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d950e86e-3ce3-11e9-9e9e-15c1148a355b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/24b24fc6-3cdc-11e9-810d-dd7da5fb3f73.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6264285a-36bd-11e9-b2d1-832e0e7fe325.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/211553ee-352b-11e9-85c6-ff84f5ae1891.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/404f66c0-629c-11e9-a27a-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/656a13cc-5911-11e9-97c7-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5f4edf04-501a-11e9-bd14-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3f08ac46-4f13-11e9-ab38-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1228ece0-361d-11e9-85c6-ff84f5ae1891.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4907d1c4-2964-11e9-8271-6f2ec8e73130.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0275d564-19a4-11e9-b42e-2141a6bb582d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/390f9c08-0352-11e9-b1b7-ed31f7b2b667.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7fb1641e-fd50-11e8-9a07-fd70908b2431.jpg)
