Den HaagFM 25.05.2016 Hagenaars Ronald Baan en Marcel Henriquez zijn een nieuwe website gestart waarmee zij informatie over de Tweede Kamer toegankelijker willen maken.
De nieuwe website HaagseFeiten.nl is sinds kort live. “Met één zoekopdracht kan je nu de exacte stemverhouding weten over een wetsvoorstel in de Tweede Kamer, de Kamervragen over een bepaald onderwerp, of welk Kamerlid het meest productief is op een bepaald onderwerp”, vertelt Marcel Henriquez (kleine foto).
Zijn collega Ronald Baan vult aan. “Wij brengen data van tal van websites samen en geven het overzichtelijk weer.
Hierdoor wordt op de hoogte blijven van de belangrijkste ontwikkelingen in Den Haag veel makkelijker.” Op de site staan inmiddels meer dan een miljoen parlementaire documenten. …lees meer
Bonnetje erbij?
Teeven blijkt toch vuistdiep in de Teevendeal te zitten. Niet alleen in het maken van de deal, Nee vooral in het jaren later nog steeds verduisteren van het bonnetje. Artikel 68 van onze grondwet eist dat het Kabinet de Kamer actief informeert. We hebben nu een VVD-delegatie die de proceshouding laat zien van een ervaren crimineel. In de Kamer & rechtszaal zwijgt hij.
“Pieter Cloo, de allerhoogste ambtenaar …, werd bij herhaling op de vindplaats gewezen.” Nerds bevolen niet te kijken op de juiste tapes. Kijk, die vier miljoen euro die een crimineel meekreeg, zijn peanuts op onze honderdduizend keer zo grote staatsschuld. Maar als deze regenten hierover al de behoefte hebben glashard te liegen, wat gaan ze dan zeggen als het echt ergens over gaat?
Deze week kwam de Commissie Oosting met een tweede rapport over de affaire, waarin de hele VVD-top, het halve ministerie van Justitie en de huidige corpulente minister van V&J schimmige en corrupte rollen spelen.
Het 2e Rapport kwam woensdag 25 mei 2016, maar inmiddels stond op de voorpagina van de Telegraafmachine reeds te lezen dat het zogenaamd onvindbare bonnetje al die tijd voor het grijpen lag. De zogenaamde Teevendeal, met het witwasbonnetje van Cees “Puk” Helman, kostte begin vorig jaar zowel Ivo Opstelten als zijn staatssecretaris Fred T. hun baantjes.
De voormalig secretaris-generaal, die door toenmalig minister Opstelten als een soort vertrouweling werd gehaald, liet zijn departement echter communiceren dat het bonnetje onvindbaar was. Ard van der Steur, samen met Klaas Dijkhoff al (veel te) nauw betrokken bij de kwestie vóórdat hij minister werd, had nadien beweerd dat het de schuld van de ICT’ers op het MinV&J was. Dat was toen al een leugen (er was expliciet opdracht gegeven om te stoppen met zoeken) en nu blijkt het dus wederom kwade opzet van de VVD-top te zijn – iets wat altijd al werd gedacht, maar nu dus door Oosting wordt aangetoond in een nieuw rapport.
Iedereen doet of z’n neus bloedt, maar als de hitte van het Oosting-rapport toch te hoog wordt, douwen ze Fred T. uit de keuken en wandelt de rest van de malafide VVD-top (inclusief de chronisch incompetente gele kaartenverzamelaar Steur) gewoon weer weg van de scene of the crime alsof er niks gebeurd is. Andere betrokkenen zoals Cloo en justitietopman Gerard Roes zijn overgeplaatst, zelfs naar de Raad van State. Want zo rolt de regentenmaffia. Bah.
Dat opduiken van het bonnetje had een jaar eerder gekund, als ze de juiste mensen op de ICT hadden gehad. Daar zat natuurlijk de fout die is gemaakt”, zei hij. Nou. Dat was dus weer eens een dikke vette corpulente zwaarlijvige politieke LEUGEN van Steurmans, die kennelijk mensen kent die overleden zijn aan gezonde Hollandse eerlijkheid.
Nu moest hij dus knarsetandend het onderzoek heropenen (Kamerbrief), want onderzoeker Marten Oosting heeft mails naar buiten gebracht.
“Als de Onderzoekscommissie ook had beschikt over de e-mailwisseling die nu naar voren is gekomen, zou zij haar onderzoek ongetwijfeld mede hebben gericht op het krijgen van een sluitend antwoord op de voorgaande vragen, om op basis daarvan te kunnen beoordelen of hier daadwerkelijk en op goede gronden kan worden gesproken van een situatie van een doofpot.”
Aan deze quote zou Van der Steur wel eens kunnen overlijden – en niet alleen hij, want ook Dijkhoff én Rutte kregen een motie van afkeuring aan hun broek in het laatste Teevendealdebat.
Kortom: ineens is Het Bonnetje van Cees H. een levensbedreigende situatie voor het kabinet !!!
Conclusie
De conclusies in het 2e Rapport van de commissie Oosting werden woensdag 25.05.2016 bekendgemaakt.
Goedemiddag.
Gaan we ooit nog horen wie de zoektocht blokkeerde naar het beroemdste bonnetje uit de parlementaire geschiedenis? De kans is er vandaag niet groter op geworden.
De Onderzoekscommissie-Oosting I
Op 9 december 2015 heeft de Onderzoekscommissie Ontnemingsschikking (hierna: Onderzoekscommissie-Oosting I) het rapport van haar onderzoek naar de ontnemingsschikking gepresenteerd. Dat rapport bevat een uitgebreide reconstructie en beoordeling van de ontnemingsschikking uit 2000 zelf, zoals die door een uitzending van Nieuwsuur van 11 maart 2014 weer in het nieuws kwam. In dat rapport werd verder geconcludeerd dat het in 2014 en 2015 bij het zoeken naar de betaalgegevens heeft ontbroken aan een goede regie.
Als voor de reconstructie van de betaalgegevens al direct een grondig onderzoek zou zijn ingesteld, zou niet tot het laatst zijn vastgehouden aan naderhand onjuist gebleken informatie over de hoogte van de betaling aan Cees H. Nu werd pas op 8 juli 2015 in het archief in Amsterdam het bankafschrift gevonden waarnaar in 2014 vergeefs was gezocht. Eerder, op 8 maart 2015, was het gelukt om langs digitale weg een schermafdruk te krijgen met de gezochte betaalgegevens. De vondst van die schermafdruk leidde de volgende dag, 9 maart 2015, tot het aftreden van minister mr. I.W. (Ivo) Opstelten en, met hem, staats – secretaris mr. F. (Fred) Teeven.
De Onderzoekscommissie-Oosting II
De Onderzoekscommissie-Oosting II kreeg de opdracht nader onderzoek te doen naar de reconstructie van de feiten in 2014 en 2015 met betrekking tot de afwikkeling in 2001 van de ontnemingsschikking van het Openbaar Ministerie in Amsterdam met Cees H. in 2000. Het nader onderzoek diende te gebeuren in het verlengde van de werkzaamheden van de Onderzoekscommissie-Oosting I. De door Nieuwsuur openbaar gemaakte e-mailwisseling van medewerkers van het SSC-ICT had ontbroken in de informatie die vanuit VenJ ter kennis was gebracht van de Onderzoekscommissie-Oosting I.
En toen liep het spoor dood. Het tweede rapport van de commissie-Oosting over de vermeende doofpotcultuur op het Ministerie van Veiligheid en Justitie onthult van alles, maar niet het antwoord op de vraag waarom alles draaide: waarom liep de zoektocht naar het veelbesproken ‘bonnetje’ zo abrupt dood?
Het onderzoek kwam er immers omdat Oosting er in zijn eerste rapport achteraf bezien niet in was geslaagd afdoende bloot te leggen waarom minister Opstelten er meer dan een jaar lang niet in slaagde om de Tweede Kamer goed te informeren over de omstreden Teevendeal.
Slechts één min of meer geruststellende boodschap had de commissie destijds: het was allemaal heel stom, ongelukkig en naïef geweest, maar ze had geen aanwijzingen dat er sprake was van een vooropgezette doofpot.
Totdat bleek dat het bonnetje dat gezocht werd er wel degelijk al die tijd was geweest. Vandaar de hoop in de Tweede Kamer dat Oosting het dit keer echt tot op de bodem zou uitzoeken.
Dat is weer niet gelukt. Wel diept hij het al eerder geschetste beeld van de bedorven sfeer in de ambtelijke top nog wat verder uit. Te weinig gevoel voor urgentie om de waarheid te achterhalen. Te weinig ‘politieke sensiviteit’ in de top. Ambtenaren die volgens een strikt hiërarchische lijn rapporteren en verder met niemand praten, ook niet als belangrijke informatie verloren dreigt te gaan.
Maar de hoofdvragen blijven onbeantwoord: waarom deed secretaris-generaal Pieter Cloo niets toen hem door ondergeschikten verteld werd dat het bonnetje nog wel bestond? En deelde hij die informatie wel of niet met Opstelten? Waarom legden andere geïnformeerde ambtenaren zich kennelijk zo makkelijk bij de patstelling in de top neer? Waar kwam die desinteresse vandaan?
Cloo zegt zich niet te kunnen herinneren dat hij ooit op de hoogte is gesteld. Oosting heeft moeite dat te geloven, maar zegt er verder ook niets aan te kunnen doen. Opstelten – die ook zegt dat hij van niets wist – gelooft hij op zijn woord. Om vervolgens werderom de conclusie te trekken dat van een doofpot geen sprake is: er wisten te veel mensen van de waarheid en het departement heeft volgens Oosting niet eens het ‘organisatorische vermogen’ om een goede doofpot te organiseren.
Op de mogelijkheid dat het simpelweg een mislukte doofpot is gaat Oosting niet in. Hij raadt de Kamer ook niet aan om dat nog verder te onderzoeken, bijvoorbeeld in een korte parlementaire enquête. ‘Wie niet wil praten, kun je niet dwingen.’
CONSENSUS VAN DE DAG
Weg met het superministerie
In hun eerste reacties lijken de meeste Kamerleden zich neer te leggen bij de kennelijke onmogelijkheid om de onderste steen boven te krijgen. De Kamer kijkt nu liever vooruit, om te beginnen naar de nabije toekomst van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Sinds 2010 zit de politie niet langer bij Binnenlandse Zaken maar bij Justitie. Met ook nog Asielzaken erbij is het eilandenrijk van het departement nu groter dan ooit, volgens velen een belangrijke oorzaak van de miscommunicatie in de ambtelijke top. De roep om de boel weer te splitsen wordt met de dag luider.
NU 01.09.2016 Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie heeft ook de tweede versie gevonden van de gewraakte brief aan de Tweede Kamer over de Teeven-deal, waaraan hij als Kamerlid had meegeschreven. Hij heeft de brief donderdag naar de Tweede Kamer gestuurd, die erom had gevraagd.
Van der Steur heeft de brief teruggevonden in het mailaccount dat hij als VVD-Tweede Kamerlid in gebruik had. Hoewel eerder werd gedacht dat er geen back-up meer was, bleek dit later toch het geval.
Een andere versie van de brief was in juni al openbaar gemaakt. Dat leidde tot ophef omdat hieruit bleek dat Van der Steur in 2014 als Kamerlid behoorlijk had meegeschreven aan de brief van de toenmalige justitieminister Ivo Opstelten over de Teeven-deal. Dit terwijl het de bedoeling is dat Kamerleden de ministers juist controleren.
“Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?”,dit waren opmerkingen die Van der Steur noteerde. In het donderdag vrijgegeven tweede concept staat onder meer: “Als je het dossier kent is dit geen slimme opmerking”.
Van der Steur, inmiddels zelf justitieminister, erkende in juni dat hij een grens had overschreden.
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De nasleep van de zaak kostte minister Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Telegraaf 01.09.2016 Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie heeft ook de tweede versie gevonden van de gewraakte brief aan de Tweede Kamer over de Teeven-deal, waaraan hij als Kamerlid had meegeschreven. Hij heeft de brief donderdag naar de Tweede Kamer gestuurd, die erom had gevraagd.
Van der Steur heeft de brief teruggevonden in het mailaccount dat hij als VVD-Tweede Kamerlid in gebruik had. Hoewel eerder werd gedacht dat er geen back-up meer was, bleek dit later toch het geval.
Een andere versie van de brief was in juni al openbaar gemaakt. Dat leidde tot ophef omdat hieruit bleek dat Van der Steur in 2014 als Kamerlid behoorlijk had meegeschreven aan de brief van de toenmalige justitieminister Ivo Opstelten over de Teeven-deal. Dit terwijl het de bedoeling is dat Kamerleden de ministers juist controleren.
,,Daar komt hoe dan ook gedonder van” en ,,Waarom dit niet verwijderen?”, waren opmerkingen die Van der Steur noteerde. In het donderdag vrijgegeven tweede concept staat onder meer: ,,Als je het dossier kent is dit geen slimme opmerking”.
Van der Steur, inmiddels zelf justitieminister, erkende in juni dat hij een grens had overschreden.
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De nasleep van de zaak kostte minister Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
AD 01.09.2016 Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie heeft ook de tweede versie gevonden van de gewraakte brief aan de Tweede Kamer over de Teeven-deal, waaraan hij als Kamerlid had meegeschreven. Hij heeft de brief vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd, die erom had gevraagd.
Van der Steur heeft de brief teruggevonden in het mailaccount dat hij als VVD-Tweede Kamerlid in gebruik had. Hoewel eerder werd gedacht dat er geen back-up meer was, bleek dit later toch het geval.
Een andere versie van de brief was in juni al openbaar gemaakt. Dat leidde tot ophef omdat hieruit bleek dat Van der Steur in 2014 als Kamerlid behoorlijk had meegeschreven aan de brief van de toenmalige justitieminister Ivo Opstelten over de Teeven-deal. Dit terwijl het de bedoeling is dat Kamerleden de ministers juist controleren.
,,Daar komt hoe dan ook gedonder van” en ,,Waarom dit niet verwijderen?”, waren opmerkingen die Van der Steur noteerde. In het vandaag vrijgegeven tweede concept staat onder meer: ,,Als je het dossier kent is dit geen slimme opmerking”.
Grens overschreden
Van der Steur, inmiddels zelf justitieminister, erkende in juni dat hij een grens had overschreden.
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De nasleep van de zaak kostte minister Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
NU 15.06.2016 Het mailaccount dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als VVD-Tweede Kamerlid gebruikte, is wel degelijk te activeren, zo concludeert Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib woensdag.
Vorige week tijdens het debat over het tweede onderzoeksrapport van de commissie-Oosting naar de omstreden Teeven-deal, zei Arib dat het mailaccount van Van der Steur niet meer te heropenen was.
Van der Steur beloofde tijdens het debat hierover op verzoek van D66 nog eens na te gaan of er een back-up van zijn mails in de Tweede Kamer is te vinden. Normaliter wordt er van Tweede Kameraccounts drie maanden na het opheffen geen back-up gemaakt, maar Arib kreeg “signalen uit de Kamer” dat er voorbeelden zijn waaruit blijkt dat dit niet altijd het geval is.
“Vandaag heb ik vernomen dat het mailarchief van het voormalig Kamerlid Van der Steur alsnog is aangetroffen, en dat het mogelijk is om zijn account te activeren”, laat Arib in een verklaring weten. Ze heeft Van der Steur hiervan op de hoogte gesteld.
De bewindsman liet tijdens het debat al weten dat hij het geen enkel probleem vindt als zijn Tweede Kameraccount weer zou worden geactiveerd als dat mogelijk zou zijn.
De kwestie kwam ter sprake omdat Van der Steur als Kamerlid had meegeschreven aan een conceptbrief die vanuit toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten naar de Kamer is verstuurd.
Van der Steur gaf de bewuste conceptbrief over de Teeven-deal vrij. Hieruit blijkt dat hij als VVD-Kamerlid behoorlijke invloed had gehad op de brief van zijn voorganger en partijgenoot Opstelten. “Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?”, schreef Van der Steur onder andere in de kantlijn. De Kamer vroeg daarop om alle conceptbrieven van Van der Steur over de Teeven-deal.
Kamerleden hebben als taak de regering te controleren, al is het niet ongebruikelijk dat regeringspartijen contact hebben en samenwerken met het ministerie waar zij het woord over voeren.
De Kamer vond in dit geval dat Van der Steur te ver ging tijdens het adviseren van Opstelten. De bewindsman erkende dit zelf overigens ook.
AD 15.06.2016 Het oude mailaccount dat de huidige minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als Kamerlid gebruikte is toch te heropenen. Dat heeft Kamervoorzitter Khadija Arib vandaag laten weten. Eerder liet zij weten dat er geen back-up meer was van de oude e-mails van Van der Steur.8 reacties
Vanaf het mailaccount is een door hem bewerkte concept-Kamerbrief over de Teevendeal verstuurd. De Tweede Kamer wil die brief zien, maar kreeg nul op rekest van de Kamervoorzitter omdat de mails niet meer terug te halen zouden zijn.
Een andere versie van de brief is al wel gepubliceerd. Dat leidde tot ophef omdat Van der Steur als Kamerlid behoorlijk bleek te hebben meegeschreven met de brief van de toenmalige minister Ivo Opstelten over de Teeven-deal. Dit terwijl het de bedoeling is dat Kamerleden de ministers controleren. Van der Steur erkende dat hij een grens had overschreden.
Alles vrijgeven
Op aandringen van de SP maakte Van der Steur de brieven vorige week openbaar. Tijdens een debat in de Tweede Kamer over de zogenoemde Teevendeal werd voor de tweede keer geëist dat hij nu alles vrijgeeft van de correspondentie met het ministerie van destijds. Het gaat daarbij om de dertig conceptversies die er van de brief zouden zijn.
Arib had vorige week gezegd dat er ,,drie maanden na het opheffen van een account geen back-ups meer beschikbaar zijn”. Ze kreeg echter signalen uit de Tweede Kamer dat er soms van dit beleid wordt afgeweken. Tijdens het onderzoek is het mailarchief gevonden en bleek het mogelijk het opnieuw te activeren.
Geen bezwaar
Arib heeft Van der Steur gevraagd wat hij wil dat er gebeurt. Vorige week zei Van der Steur dat hij er geen bezwaar tegen heeft als er in zijn oude e-mails wordt gezocht.
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De nasleep van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was.
Telegraaf 15.06.2016 Aan het nieuws over ’het bonnetje’ en de Teevendeal lijkt maar geen eind te komen. Terwijl de VVD hoopte de pijnlijke episode te hebben afgesloten, komt er vandaag weer een nieuw bericht over de kwestie: er is meer bewijs te vinden van Ard van der Steurs bemoeienis met het dossier.
De minister van Veiligheid en Justitie schreef als Kamerlid tot in detail mee aan kabinetsbrieven over de Teevendeal. De liberaal schrapte tijdens dat proces ook in de informatievoorziening aan zijn collega-Kamerleden, in een conceptbrief werd door hem driftig gestreept.
De Kamer en de minister zelf concludeerden later dat dit over de grens was. De oppositie benadrukte dat Van der Steur als Kamerlid moest controleren, niet ambtenaar spelen. Bovendien was oud-minister Opstelten afgetreden vanwege slechte informatievoorziening aan de Kamer, nu bleek de nieuwe bewindspersoon onderdeel van dat apparaat.
Van der Steurs bemoeienis met één brief werd, inclusief 18 aantekeningen en meerdere wijzigingen, met het publiek gedeeld. Een andere mail met aantekeningen van Van der Steur werd niet geopenbaard omdat dat bericht zoek was. Bovendien zou het mailaccount van destijds voorgoed op slot zitten.
Brief Arib
Tweede Kamervoorzitter Arib heeft vandaag echter een brief gestuurd dat het oude mailaccount van Kamerlid Van der Steur toch te openen is, ondanks dat de ICT-dienst van de Kamer eerst beweerde dat er geen back-up was. De minister moet nog wel toestemming verlenen voor het openmaken van de account, eerder gaf hij aan dat te zullen doen.
Het nieuws komt voor Van der Steur op een ongemakkelijk tijdstip. Vandaag moet hij ook al met de oppositie het debat aangaan over de financiering van zijn ministerie. De oppositie eist daar miljoenen extra voor.
Trouw 15.06.2016 Het oude mailaccount dat de huidige minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als Tweede Kamerlid gebruikte is toch te heropenen. Dat maakte Kamervoorzitter Khadija Arib woensdag bekend. Eerder liet zij weten dat er geen back-up meer was van de oude e-mails van Van der Steur.
Vanaf het mailaccount is een door hem bewerkte concept-Kamerbrief over de Teeven-deal verstuurd. De Tweede Kamer wil die brief zien, maar volgens de Kamervoorzitter zouden de mails niet meer terug te halen zijn.
Een andere versie van de brief is al wel openbaar gemaakt. Dat leidde tot ophef omdat Van der Steur als Kamerlid behoorlijk bleek te hebben meegeschreven aan de brief van de toenmalige minister Ivo Opstelten over de Teeven-deal. Dit terwijl het de bedoeling is dat Kamerleden de ministers controleren. Van der Steur erkende dat hij een grens had overschreden.
Geen bezwaar
Arib had vorige week gezegd dat er ‘drie maanden na het opheffen van een account geen back-ups meer beschikbaar zijn’. Ze kreeg echter signalen uit de Tweede Kamer dat er soms van dit beleid wordt afgeweken. Tijdens het onderzoek is het mailarchief gevonden en bleek het mogelijk het opnieuw te activeren.
Arib heeft Van der Steur gevraagd wat hij wil dat er gebeurt. Vorige week zei Van der Steur dat hij er geen bezwaar tegen heeft als er in zijn oude e-mails wordt gezocht.
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De nasleep van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was.
VK 08.06.2016 Minister-president Mark Rutte en minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur zijn tijdens een debat over het tweede onderzoek naar de Teevendeal geen moment in de problemen gekomen. De conclusie van de commissie-Oosting dat er geen sprake was van een doofpot haalde de politieke angel uit het debat.
Amper werd gesproken over de rol van topambtenaren bij de gemankeerde zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. De oppositie bleef het ‘uitermate vreemd’ vinden dat het ministerie er een jaar lang niet in slaagde om gegevens te vinden over de schikking met drugscrimineel Cees H., maar Van der Steur weigerde op specifieke vragen in te gaan. ‘Ik ga hier geen publieke functioneringsgesprekken over ambtenaren voeren. Dat raakt te zeer aan de relatie tussen werkgever en werknemer.’
Lees terug
De Volkskrant deed live verslag van het vierde debat over de Teevendeal.
Het debat ging daardoor vooral over de positie van Rutte en Van der Steur, hoewel die in het rapport slechts een kleine rol speelden. Rutte ontkende betrokkenheid bij de keuze voor voormalig procureur-generaal Henk van Brummen voor het eerste, onbeholpen onderzoek naar ‘het bonnetje’.
Een passage in het rapport-Oosting wijst daar op, omdat blijkens mails de optie om zo’n onderzoek door de onafhankelijke Algemene Rekenkamer te laten doen ‘na goed overleg met AZ/MP’ was geschrapt. De MP, Rutte dus, zei in het debat de mails niet te kennen en ‘geen herinnering’ te hebben aan het eerste moment waarop de later afgetreden minister Opstelen hem deze naam noemde. De Kamer wist niet door zijn ‘geheugenverlies op dit punt’ heen te prikken.
Van der Steur moest zich vooral verantwoorden over zijn adviezen als Kamerlid aan Opstelten en zijn gewraakte opmerking in een eerder debat over falende ict’ers. Die heeft hij inmiddels persoonlijk te woord gestaan, reden waarom hij de expliciete excuses waar CDA, CU en SP om vroegen niet meer nodig acht.
Trouw 08.06.2016 Kamer is er zestien jaar na de ontnemingschikking met drugscrimineel Cees H. nog steeds niet op gerust dat de onderste steen boven is.
Noem het de wet van de Teevendeal: met elk debat komen er nieuwe vragen bij. Was de hoop dat na het tweede rapport van de commissie-Oosting het boek gesloten kon worden, na uren debatteren bleef de Tweede Kamer vanavond door oude en nieuwe rafelrandjes wederom achter met een onbevredigend gevoel.
Als chirurgen gingen de Kamerleden, inmiddels specialist in het detailrijke dossier, te werk in een uiterste poging om onduidelijkheden opgehelderd te krijgen bij premier Mark Rutte en minister Ard van der Steur van veiligheid en justitie. Gebrek aan herinneringen, opmerkelijke nieuwe details én gegroeide scepsis maken dat de Kamer er niet gerust op is dat de onderste steen nu boven is.
Geen bemoeienis of herinnering
Hoe kan het bijvoorbeeld dat Rutte beweert zich niet te hebben bemoeid met wie in 2014 de Teevendeal zou onderzoeken? Dat terwijl uit Oostings onderzoek blijkt dat destijds is gerapporteerd dat 2014 ‘na goed overleg met AZ/MP’ (Algemene Zaken, minister-president) niet Kees Vendrik van de Algemene Rekenkamer maar oud-procureur-generaal Henk van Brummen hiervoor is gevraagd.
“Dan kan toch de enige uitleg zijn dat de premier er invloed op heeft uitgeoefend?”, stelde D66-Kamerlid Kees Verhoeven. “Ik interpreteer dat zo dat wij geen bezwaar hebben gemaakt”, zei Rutte, die zich niet kon herinneren dat meerdere namen de ronde deden. “Het lijkt alsof de premier achteraf een verklaring bij de passages heeft verzonnen”, hoonde SP’er Michiel van Nispen.
Onduidelijkheid bleef er ook over de betrokkenheid van de toenmalige Kamerleden Van der Steur en Klaas Dijkhoff, nu bewindspersonen op veiligheid en justitie. CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg wilde weten of het klopt dat Rutte Dijkhoff op de dag van het aftreden van Opstelten en Teeven voor crisisberaad naar het ministerie heeft gestuurd. Rutte zei ‘aan dat telefoongesprek geen concrete herinnering’ te hebben.
Inzage in informatie
Daarnaast bleek dat Van der Steur als Kamerlid niet alleen conceptbrieven van minister Opstelten kon becommentariëren, hij kreeg ook inzage in informatie die nog niet naar de Tweede Kamer was gestuurd. Zoals in 2014 het rapport van Van Brummen. Op basis daarvan suggereerde Van der Steur – met succes – om in de brief te zetten dat betrokkenen ‘onvoldoende herinneringen’ hebben aan de afwikkeling van de schikking.
Het zorgde voor verbazing: als je zo actief meewerkt met de minister, maak je je als Kamerlid toch monddood? “Dan kun je hier toch niet onbevangen kritische vragen stellen?”, vroeg ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers. “Dat is toch niet bijdragen aan de informatiepositie van de Tweede Kamer?” Van der Steur erkende grenzen te hebben ‘overschreden’, maar voelde zich nooit in zijn parlementaire vrijheid beknot. “Ik kon doen en laten wat ik wilde.”
Met zulke losse eindjes is het voor de Kamer moeilijk om een punt achter het slepende dossier te zetten. “Het blijft voor mij onbevredigend dat hoofdrolspelers op cruciale punten geen herinneringen hebben”, besloot Van Nispen. “De vraag blijft: is dit het nou? Kan het boek dicht?” “Ik mag het hopen”, verzuchtte Van Toorenburg. “Dit geeft geen prettige afdronk”, aldus D66’er Verhoeven.
Het debat eindigde in stijl. Verhoeven had gevraagd of Van der Steurs emailaccount uit zijn tijd als Kamerlid heropend kon worden om aanvullende opmerkingen op Opsteltens conceptbrief op te duiken. Dat wordt moeilijk, meldde Kamervoorzitter Khadija Arib na navraag bij de Dienst Automatisering van de Kamer. “Drie maanden na het opzeggen van het account is er geen back-up meer mogelijk.”
VK 08.06.2016 Het debat over het tweede rapport van de commissie-Oosting heeft geen nieuwe inzichten of maatregelen opgeleverd. Groot was de verontwaardiging in de Kamer toen Oosting vorige maand zijn tweede reconstructie van het organisatorische geklungel op het ministerie van Veiligheid en Justitie publiceerde. Zo mogelijk nog groter was de verbazing toen deze week minister Van der Steur een concept-Kamerbrief uit 2014 deelde met daarin flink wat wijzigingen van toenmalig Kamerlid Van der Steur.
Oosting had niet kunnen achterhalen waarom ‘het bonnetje’ van de Teevendeal niet kon worden gevonden omdat sommige hoofdrolspelers aan geheugenverlies leden. Toch was volgens hem geen sprake van een doofpot. Verschillende oppositiepartijen vonden het woord ‘doofpot’ wel op z’n plek voor dit dossier. Maar in het debat vanmiddag kwam de discussie over de doofpot nauwelijks terug.
Ook werd nauwelijks een poging gedaan nog eens met Van der Steur en Rutte te reconstrueren waar de zoektocht naar het bonnetje in 2014 was gestrand. Minister Van der Steur weigerde tegelijkertijd over zijn ambtenaren te spreken omdat hij, zo beweerde hij, geen publiekelijk functioneringsgesprek met zijn medewerkers te voeren.
Des te meer ging het debat over de concept-Kamerbrief uit mei 2014 en de rol van toenmalig Kamerlid Van der Steur. Op dit punt stelde Van der Steur zich enigszins deemoedig op. Moeilijk was dat niet, hij had in december, na publicatie van het eerste rapport-Oosting, ook al geconcludeerd dat hij als Kamerlid meer afstand had moeten houden van het ministerie van VenJ. Ook met het meeschrijven aan de Kamerbrief van Opstelten had hij ‘een grens overschreden’, zei hij nu. In de brief werd geconcludeerd dat het bonnetje niet was te vinden, later bleek het wel te achterhalen.
De voltallige oppositie sprak schande van het souffleerwerk van Kamerlid Van der Steur, maar geen enkele partij verbond er politieke conclusies aan. Twee keer eerder kreeg Van der Steur van enkele oppositiepartijen een motie van wantrouwen. Vanavond zegde niemand het vertrouwen op.
De oppositie richtte ook nog even de pijlen op premier Rutte: hoe was hij betrokken geweest bij de zoektocht naar het afschrift? Had hij invloed uitgeoefend op de aanstelling van intern onderzoeker Van Brummen (een man met een justitie-verleden) in plaats van de onafhankelijke Vendrik van de Rekenkamer? Nee, beweerde Rutte, dat had hij niet. Destijds had hij slechts gehoord van Opstelten dat de keuze op Van Brummen was gevallen. Hij had geen reden om over die keuze te twijfelen, benadrukte de premier.
Stuk voor stuk waren het discussies die op niets uitliepen. De toekomst moet uitwijzen of de minister zijn beloofde cultuuromslag binnen VenJ kan waarmaken, zeiden oppositie- en coalitie-Kamerleden. Bij de oppositie klonk twijfel door, bij de oppositie hoop. Die toekomst duurt nog maximaal negen maanden: in maart volgend jaar zijn verkiezingen.
NU 08.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) erkent wederom dat hij als parlementariër een grens over is gegaan met het adviseren van zijn voorganger Ivo Opstelten in de zaak rond de Teeven-deal. Dat zegt hij woensdag tijdens het debat over het tweede onderzoek van de commissie-Oosting naar de Teeven-deal.
Van der Steur kwam in het debat zwaar onder vuur over zijn betrokkenheid als Kamerlid. Eerder deze week werden zijn aantekeningen bij concept-Kamerbrieven van Opstelten openbaar gemaakt en werd duidelijk hoe groot zijn bemoeienis was.
“Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?”, tekende Van der Steur onder meer aan. Eerder erkende hij al dat hij zich terughoudender had moeten opstellen tegenover zijn voorganger.
Tot verbijstering van de oppositie bleek woensdag bovendien dat Van der Steur als Kamerlid al voorinzage had in een onderzoek naar de gang van zaken rond de Teeven-deal op het ministerie. Mede op basis van die kennis adviseerde hij vervolgens Opstelten.
Vrijheid
Van der Steur stelde tijdens het debat overigens dat het niet zo is dat hij heeft ‘meegeschreven’ aan de brieven van Opstelten, hij zou slechts hebben geadviseerd. Ook zei hij altijd de vrijheid te hebben gevoeld om zijn controlerende taak als Kamerlid te kunnen blijven uitvoeren.
“Maar ook de minister heeft zijn rol scherp genomen door niet alle suggesties over te nemen. Het blijft de verantwoordelijkheid van de minister om te bepalen wat hij met suggesties doet.” Volgens hem blijkt dit uit het feit dat veel van zijn aantekeningen niet door Opstelten zijn overgenomen.
Onder vuur
Van der Steur werd desondanks door de oppositie stevig onder vuur genomen over zijn bemoeienis. “Van der Steur werd als Kamerlid betaald om het kabinet te controleren, niet om mee te schrijven”, zei Gert-Jan Segers (ChristenUnie).
Ook de VVD en PvdA vinden dat Van der Steur te ver is gegaan. Maar, zegt VVD’er Foort van Oosten, alle Kamerfracties overleggen met het kabinet. “Niemand in dit huis is een heilig boontje.”
Van der Steur zei inmiddels lessen te hebben getrokken uit de kwestie. Hij zal voortaan zorgvuldiger omgaan met het afstemmen van Kamerbrieven met betrokken Kamerleden.
Conceptbrieven
De minister stelde verder dat hij geen andere conceptbrieven kan terugvinden over de Teeven-deal waar hij als Kamerlid aan heeft meegeschreven.
De andere versies konden alleen met een zogeheten ‘restore’ van de mailbox van de toenmalig politiek assistent van Opstelten worden achterhaald. Die herstelprocedure is uitgevoerd, maar heeft niets opgeleverd, schreef de VVD-bewindsman woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Wel gaat hij op verzoek van D66-Kamerlid Kees Verhoeven nog eens na of er een backup van zijn mails in de Tweede Kamer is te vinden.
Kamer debatteert over onderzoek naar Teeven-deal
Rol van Rutte
Ook minister-president Mark Rutte had woensdag nog een hoop uit te leggen. De oppositiepartijen eisten meer duidelijkheid over de rol van de premier in de zoektocht naar het bonnetje.
Rutte beweerde in het eerste onderzoek nog dat hij niet betrokken was bij het afwijzen van een onafhankelijke zoektocht naar het afschrift bij het justitiedepartement, maar uit het tweede onderzoek van de commissie-Oosting blijkt dat er overleg is geweest met zijn ministerie.
Rutte zei woensdag in het debat dat hij “geen herinnering” heeft dat hij “daar iets van afweet”. De premier wees de Kamer erop dat hij op een dag meerdere mededelingen van bewindspersonen krijgt en schatte de mededeling van Opstelten dat er niet gekozen werd voor een onafhankelijke onderzoeker niet als een politiek gevoelige zaak in.
VK 08.06.2016 De oppositie vraagt ‘zelfreflectie’ van de premier op de kleine zes jaar dat de VVD leiding geeft aan het ministerie van Veiligheid en Justitie. Verschillende partijen vinden dat het ministerie te groot is geworden doordat de politie is overgeheveld van Binnenlandse Zaken naar het megadepartement van V&J. Rutte stelt dat hij voorstander is van die samenvoeging. Volgens hem hangt de gebrekkige interne organisatie niet samen met de omvang van het ministerie. ‘Er zitten dingen echt niet goed op het departement zelf, maar tegelijkertijd wordt het op straat steeds veiliger, dat gaat wel goed.’
VK 08.06.2016 Van der Steur spreekt over de conceptbrief die hij als Kamerlid van vele kanttekeningen voorzag. ‘Het waren adviezen aan de minister hoe ik vond dat de Kamer zorgvuldig en juist kon worden geïnformeed.’ Het was aan de minister om daar een keuze in te maken, zegt hij nu. Wel geeft hij toe: ‘Ik heb een grens overschreden.’
D66-Kamerlid Kees Verhoeven vraagt de minister naar zijn oordeel over de opmerking ‘onvoldoende herinneringen’ die hij toevoegde aan de concept-Kamerbrief. Volgens Van der Steur heeft hij die woorden overgenomen uit het rapport van Van Brummen, de man die de zoektocht naar het bonnetje leidde.
De minister heeft ook nog een veeg uit de pan voor zijn voorganger Opstelten: hij stelt dat hij niet als minister op zo’n manier advies zou vragen van een Kamerlid. ‘Als minister moet ik Kamerleden niet in die positie brengen dat zij in het conflict terecht komen.’
Tijdens het debat blijkt nu dat Van der Steur tijdens het becommentariën van de conceptbrief destijds beschikte over het vertrouwelijke rapport van onderzoeker Van Brummen terwijl de rest van de Kamer dat nog niet had. De minister beaamt dat. ‘Voor mij was op dat moment volstrekt duidelijk dat het rapport ook met de Kamer zou worden gedeeld. Dat was essentieel.’
Liesbeth van Tongeren van GroenLinks vraagt: ‘Is er sinds het aantreden van de minister door Kamerleden aan brieven meegeschreven?’ Nee, zegt Van der Steur, hij zou namelijk Kamerleden niet in dezelfde positie brengen waarin hij als Kamerlid terecht was gekomen.
De door Van der Steur geredigeerde brief was al tijdens het eerste onderzoek van Oosting aan de commissie gegeven, zegt de minister. Hoe kan het dan dat de Kamer deze brief nu pas kent, vraagt SP-Kamerlid Van Nispen. ‘Dan vraagt u naar de werkwijze van de commissie’, reageert de minister.
Van der Steur zegt toe dat hij zijn ambtenaren nog tijdens het debat zal laten kijken of de inbox van zijn mailadres als Kamerlid nog beschikbaar is. De oppositiepartijen willen inzage in mails die hij over de concept-Kamerbrief zou hebben gestuurd.
VK 08.06.2016 Goedemiddag. Als u er moe van wordt alweer Ard van der Steur aan te treffen in Dagkoersen, dan snappen wij dat. Maar we kunnen niet om de man heen, want vandaag zit de nog altijd kersverse minister van VenJ alweer op het strafbankje in de Tweede Kamer. Komt hij wederom weg met excuses?
Er zou vandaag een debat in de Tweede Kamer zijn over het tweede rapport van oud-Ombudsman Marten Oosting. Dat zou gaan over het bonnetje van de Teevendeal en over het onvermogen dat bonnetje te vissen uit het apparaat dat ministerie van Veiligheid en Justitie heet. En het debat zou ook gaan over de vraag die Oosting niet kon beantwoorden: is dat bonnetje niet gevonden omdat de ambtelijke top niet wilde dat het gevonden werd? Was er een doofpot? Razend interessant allemaal. Toch?
Nou nee, zo bleek de Kamer bij nader inzien te vinden. Laten we het eens hebben over de rol die de huidige minister van VenJ, Ard van der Steur, heeft gespeeld toen hij nog VVD-Kamerlid was. Toen schreef Van der Steur mee aan een brief van zijn voorganger Ivo Opstelten. Die brief was gericht aan de Tweede Kamer, aan Ard van der Steur zelf dus. Het Kamerlid redigeerde de brief dat het een aard had en plaatste de ene na de andere waarschuwing in de kantlijn. Een tijdje later was de afzender van de brief, Opstelten, opgestapt en nestelde Van der Steur zich in diens nog warme ministeriële stoel. Hij wil daar minstens 27 jaar op blijven zitten, zei hij, langer nog dan zijn verre voorganger Felix van Maanen in de negentiende eeuw.
Die brief die Van der Steur mee had geschreven, moest hij deze week naar de Kamer sturen, inclusief al zijn (vele) tekstbijdragen, opmerkingen en doorhalingen. En ziet: prompt ging het debat dáárover. Van het bonnetje werd niets meer vernomen, laat staan van een doofpot. De opvolger van Van der Steur in de Kamer, VVD’er Foort van Oosten, kreeg van de oppositie de vragen op zich afgevuurd die ze eigenlijk aan Kamerlid Van der Steur had willen stellen. Maar die stond nu in vak K minister te wezen.
Van Oosten wist de voltallige oppositie murw te beuken door drie teksten tot circa twintig keer toe te herhalen. 1: ‘Ja, het ministerie heeft geklungeld.’ 2: ‘Maar laten we daaruit lessen trekken zodat we boeven kunnen vangen.’ 3: ‘We moeten hier niet met zijn allen in een kramp schieten.’
De oppositie doet geschokt over het meeschrijven van Van der Steur. Maar is iemand ook echt verbaasd, vragen verslaggevers Frank Hendrickx en Remco Meijer zich af. Achter de schermen zoeken Kamerleden – ook die van de oppositie – voortdurend contact met de ministers die ze moeten controleren. Uit interne mailtjes blijkt dat vragen en antwoorden al vóór het debat worden doorgenomen en toezeggingen zijn vooraf uitonderhandeld. Lees morgen in de Volkskrant wat de kleine, lelijke geheimpjes van het Binnenhof zijn. En: de kunst van het ‘politieke sonderen’.
Elsevier 08.06.2016 Zoals verwacht, is het zoveelste debat in de Tweede Kamer over de Teeven-deal met een sisser afgelopen. Met gevaarlijke moties werd niet meer gezwaaid.
Vooral de oppositiepartijen leverden echter wel stevige kritiek op minister Ard van der Steur (VVD) van Justitie.
Controleren
Van der Steur schreef als Kamerlid mee aan een brief van het kabinet over de Teeven-deal, iets dat haaks staat op de democratie. Kamerleden horen ministers immers juist te controleren en niet uit de wind te houden.
Maandag bleek uit de enige vrijgegeven conceptbrief dat Van der Steur in 2014 als Kamerlid invloed had gehad op de brief van zijn voorganger en partijgenoot minister Ivo Opstelten aan het parlement.
De Teeven-deal is de afspraak die voormalig staatssecretaris Fred Teeven als officier van justitie maakte met een drugscrimineel, Cees Helman. De onderzoekscommissie-Oosting vond recent geen bewijzen van een doofpotaffaire rond de deal op het departement.
Van die brief zou er nog een versie een moeten zijn. Volgens Van der Steur zou die zich in een oude e-mailinbox van hem moeten bevinden. Daar werd vervolgens naar gezocht, maar er bleek geen back-up meer te zijn van dat e-mailaccount, dat Van der Steur in zijn tijd als Kamerlid gebruikte.
‘Het Kamerdebat over de Teevendeal zal nog wel even nadreunen, maar van onherstelbare schade voor Rutte is geen sprake. In zijn kabinet en in de coalitie zal de premier nu een krachtiger positie eisen.’ Lees dit commentaar van Eric Vrijsen nog eens terug >
Blij
Van der Steur herhaalde tijdens het debat woensdagavond een aantal keer dat hij vindt dat hij destijds te ver is gegaan. Ook zei hij dat hij nu zelf als minister een Kamerlid nooit in die positie zou brengen.
Premier Mark Rutte zegt nog steeds blij te zijn met de keuze voor de VVD’ers Ard van der Steur en staatssecretaris Klaas Dijkhoff als bewindslieden voor justitie. Van der Steur zegt bezig te zijn de cultuur – eerder werd gesproken van een ‘complete chaos’ -op zijn ministerie te verbeteren. ‘Ik vind de motivatie om het goede te doen,’ aldus Van der Steur. Hij blijft voorlopig dus nog aan als minister.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 08.06.2016 In het langslepende dossier van de Teevendeal is er opnieuw iets kwijt. Het gaat om een mail die nog meer opheldering kan geven over hoe minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich als Kamerlid met de zaak bemoeide.
De bewindsman gaf deze week een brief vrij waaruit blijkt dat hij als Kamerlid tot in detail meeschreef aan een kabinetsbrief over de kwestie. Dat is tegen alle politieke mores: een Kamerlid hoort te controleren, niet ambtenaar te spelen. Nu blijkt dat Van der Steur nog uitgebreider aan die brief heeft gesleuteld, maar het bewijs daarvan is zoek. Ondanks een ‘restore’ van het mailsysteem heeft het departement de bewuste mail niet kunnen vinden.
De oppositie reageert verbijsterd op dit nieuws. Het is, na de langslepende zoektocht naar het ‘bonnetje’ van de Teevendeal, niet voor het eerst dat er dingen zoek raken in het archief van het ministerie. „Je kunt een geheim het best in het archief van Veiligheid en Justitie steken en niemand die er meer iets van hoort”, zegt CU-Kamerlid Segers.
Van der Steur en premier Rutte staan vandaag tegenover een kritische Kamer. Het parlement debatteert over het laatste rapport van de commissie Oosting die constateert dat er geen aanwijzingen zijn voor een doofpot bij de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. Oosting constateerde wel allerlei gekluns op het departement. De oppositie is het zat dat het maar mis blijft gaan op het ministerie van Veiligheid en Justitie en ziet, in de door Oosting gevonden feiten, wel degelijk aanwijzingen voor een doofpot. „Er is daar een collectieve vergeetachtigheid. Alsof er iets in de thee zit”, zegt D66-Kamerlid Verhoeven over het departement.
De coalitiepartijen stellen dat Kamerleden mee mogen helpen aan kabinetsbrieven. De mate waarin Van der Steur het deed, zou echter te ver zijn gegaan. Volgens premier Rutte is niet precies aan te geven wanneer de bemoeienis te groot is. „Je kunt daar geen harde knip maken.”
In de oppositie zijn de koppen bij elkaar gestoken om een aanvalsplan te maken voor dit debat. Door samenwerking in de discussie hopen de partijen een zo pijnlijk mogelijk resultaat voor het kabinet te bereiken.
In de coalitie maakt men zich geen grote zorgen over het zoveelste debat over de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. VVD-fractievoorzitter Zijlstra lijkt er klaar mee. „Op een gegeven moment is het ook: ’door en boeven vangen’ ”.
In de oppositie valt te horen dat Van der Steur geen motie van wantrouwen aan zijn broek hoeft te krijgen, maar dan moet hij geen fouten maken. SP-Kamerlid Van Nispen gebruikt nog de meest dreigende taal: „We hebben eerder een motie van wantrouwen tegen Van der Steur ingediend en het vertrouwen in hem is in de tussentijd niet groter geworden.”
Het kabinet lijkt in elk geval wel gespannen voor het debat. Rutte zag zich al enkele keren genoodzaakt om Van der Steur te souffleren.
NU 08.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) erkent wederom dat hij als parlementariër een grens over is gegaan met het adviseren van zijn voorganger Ivo Opstelten in de zaak rond de Teeven-deal. Dat zegt hij woensdag tijdens het debat over het tweede onderzoek van de commissie-Oosting naar de Teeven-deal.
Van der Steur kwam in het debat zwaar onder vuur over zijn betrokkenheid als Kamerlid. Eerder deze week werden zijn aantekeningen bij concept-Kamerbrieven van Opstelten openbaar gemaakt en werd duidelijk hoe groot zijn bemoeienis was.
“Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?”, tekende Van der Steur onder meer aan. Eerder erkende hij al dat hij zich terughoudender had moeten opstellen tegenover zijn voorganger.
Tot verbijstering van de oppositie bleek woensdag bovendien dat Van der Steur als Kamerlid al voorinzage had in een onderzoek naar de gang van zaken rond de Teeven-deal op het ministerie. Mede op basis van die kennis adviseerde hij vervolgens Opstelten.
Vrijheid
Van der Steur stelde tijdens het debat overigens dat het niet zo is dat hij heeft ‘meegeschreven’ aan de brieven van Opstelten, hij zou slechts hebben geadviseerd. Ook zei hij altijd de vrijheid te hebben gevoeld om zijn controlerende taak als Kamerlid te kunnen blijven uitvoeren.
“Maar ook de minister heeft zijn rol scherp genomen door niet alle suggesties over te nemen. Het blijft de verantwoordelijkheid van de minister om te bepalen wat hij met suggesties doet.” Volgens hem blijkt dit uit het feit dat veel van zijn aantekeningen niet door Opstelten zijn overgenomen.
Onder vuur
Van der Steur werd desondanks door de oppositie stevig onder vuur genomen over zijn bemoeienis. “Van der Steur werd als Kamerlid betaald om het kabinet te controleren, niet om mee te schrijven”, zei Gert-Jan Segers (ChristenUnie).
Ook de VVD en PvdA vinden dat Van der Steur te ver is gegaan. Maar, zegt VVD’er Foort van Oosten, alle Kamerfracties overleggen met het kabinet. “Niemand in dit huis is een heilig boontje.”
Van der Steur zei inmiddels lessen te hebben getrokken uit de kwestie. Hij zal voortaan zorgvuldiger omgaan met het afstemmen van Kamerbrieven met betrokken Kamerleden.
Conceptbrieven
De minister stelde verder dat hij geen andere conceptbrieven kan terugvinden over de Teeven-deal waar hij als Kamerlid aan heeft meegeschreven.
De andere versies konden alleen met een zogeheten ‘restore’ van de mailbox van de toenmalig politiek assistent van Opstelten worden achterhaald. Die herstelprocedure is uitgevoerd, maar heeft niets opgeleverd, schreef de VVD-bewindsman woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Wel gaat hij op verzoek van D66-Kamerlid Kees Verhoeven nog eens na of er een backup van zijn mails in de Tweede Kamer is te vinden.
Kamer debatteert over onderzoek naar Teeven-deal
Rol van Rutte
Ook minister-president Mark Rutte had woensdag nog een hoop uit te leggen. De oppositiepartijen eisten meer duidelijkheid over de rol van de premier in de zoektocht naar het bonnetje.
Rutte beweerde in het eerste onderzoek nog dat hij niet betrokken was bij het afwijzen van een onafhankelijke zoektocht naar het afschrift bij het justitiedepartement, maar uit het tweede onderzoek van de commissie-Oosting blijkt dat er overleg is geweest met zijn ministerie.
Rutte zei woensdag in het debat dat hij “geen herinnering” heeft dat hij “daar iets van afweet”. De premier wees de Kamer erop dat hij op een dag meerdere mededelingen van bewindspersonen krijgt en schatte de mededeling van Opstelten dat er niet gekozen werd voor een onafhankelijke onderzoeker niet als een politiek gevoelige zaak in.
Telegraaf 08.06.2016 In het langslepende dossier van de Teevendeal is er opnieuw iets kwijt. Het gaat om een mail die nog meer opheldering kan geven over hoe minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich als Kamerlid met de zaak bemoeide.
De bewindsman gaf deze week een brief vrij waaruit blijkt dat hij als Kamerlid tot in detail meeschreef aan een kabinetsbrief over de kwestie. Dat is tegen alle politieke mores: een Kamerlid hoort te controleren, niet ambtenaar te spelen. Nu blijkt dat Van der Steur nog uitgebreider aan die brief heeft gesleuteld, maar het bewijs daarvan is zoek. Ondanks een ‘restore’ van het mailsysteem heeft het departement de bewuste mail niet kunnen vinden.
De oppositie reageert verbijsterd op dit nieuws. Het is, na de langslepende zoektocht naar het ‘bonnetje’ van de Teevendeal, niet voor het eerst dat er dingen zoek raken in het archief van het ministerie. „Je kunt een geheim het best in het archief van Veiligheid en Justitie steken en niemand die er meer iets van hoort”, zegt CU-Kamerlid Segers.
Van der Steur en premier Rutte staan vandaag tegenover een kritische Kamer. Het parlement debatteert over het laatste rapport van de commissie Oosting die constateert dat er geen aanwijzingen zijn voor een doofpot bij de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. Oosting constateerde wel allerlei gekluns op het departement. De oppositie is het zat dat het maar mis blijft gaan op het ministerie van Veiligheid en Justitie en ziet, in de door Oosting gevonden feiten, wel degelijk aanwijzingen voor een doofpot. „Er is daar een collectieve vergeetachtigheid. Alsof er iets in de thee zit”, zegt D66-Kamerlid Verhoeven over het departement.
De coalitiepartijen stellen dat Kamerleden mee mogen helpen aan kabinetsbrieven. De mate waarin Van der Steur het deed, zou echter te ver zijn gegaan. Volgens premier Rutte is niet precies aan te geven wanneer de bemoeienis te groot is. „Je kunt daar geen harde knip maken.”
In de oppositie zijn de koppen bij elkaar gestoken om een aanvalsplan te maken voor dit debat. Door samenwerking in de discussie hopen de partijen een zo pijnlijk mogelijk resultaat voor het kabinet te bereiken.
In de coalitie maakt men zich geen grote zorgen over het zoveelste debat over de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. VVD-fractievoorzitter Zijlstra lijkt er klaar mee. „Op een gegeven moment is het ook: ’door en boeven vangen’ ”.
In de oppositie valt te horen dat Van der Steur geen motie van wantrouwen aan zijn broek hoeft te krijgen, maar dan moet hij geen fouten maken. SP-Kamerlid Van Nispen gebruikt nog de meest dreigende taal: „We hebben eerder een motie van wantrouwen tegen Van der Steur ingediend en het vertrouwen in hem is in de tussentijd niet groter geworden.”
Het kabinet lijkt in elk geval wel gespannen voor het debat. Rutte zag zich al enkele keren genoodzaakt om Van der Steur te souffleren.
Telegraaf 08.06.2016 De oppositie heeft een aanvalsplan tegen minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) voorbereid. Het debat over de nasleep van de Teevendeal moet daarmee woensdag extra pijnlijk voor hem worden. Volg het debat hieronder via de tweets van onze verslaggever Jorn Jonker (vanaf 14.00 uur).
SP, CDA, D66 en CU hebben de koppen bij elkaar gestoken ter voorbereiding van het debat over de nasleep van de Teevendeal. Die kwestie onderzocht de commissie Oosting opnieuw. De partijen hopen dat samenwerking in het debat Van der Steur tot meer openheid zal dwingen.
Vooral het feit dat hij als Kamerlid tot in detail meeschreef aan een Kamerbrief over het onderwerp, is voor de partijen reden om hem aan de tand te voelen. Een parlementariër behoort te controleren, niet ambtenaar te spelen, klinkt het bij de oppositie.
In de coalitie maakt men zich geen grote zorgen over het zoveelste debat over de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. VVD-fractievoorzitter Zijlstra lijkt er klaar mee. „Op een gegeven moment is het ook: ’door en boeven vangen’ ”.
In de oppositie valt te horen dat Van der Steur geen motie van wantrouwen aan zijn broek hoeft te krijgen, maar dan moet hij geen fouten maken. SP-Kamerlid Van Nispen gebruikt nog de meest dreigende taal: „We hebben eerder een motie van wantrouwen tegen Van der Steur ingediend en het vertrouwen in hem is in de tussentijd niet groter geworden.”
Elsevier 08.06.2016 Minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD) moet weer eens tekst en uitleg geven in de Tweede Kamer, over de Teevendeal. De VVD is er helemaal klaar mee, blijkt uit woorden van fractievoorzitter Halbe Zijlstra en woordvoerder Foort van Oosten.
Maandag bleek uit één vrijgegeven conceptbrief dat Van der Steur in 2014 als Kamerlid invloed had gehad op de brief van zijn voorganger en partijgenoot minister Ivo Opstelten aan het parlement.
‘Daar komt hoe dan ook gedonder van’ en ‘waarom dit niet verwijderen?’, schreef Van der Steur onder meer in de kantlijn. De Kamer vroeg om andere versies van de gewraakte brief over de Teeven-deal, waar Van der Steur (thans minister van Veiligheid en Justitie) als Kamerlid aan heeft meegeschreven.
De Teeven-deal is de afspraak die voormalig staatssecretaris Fred Teeven als officier van justitiemaakte met een drugscrimineel, Cees Helman. De onderzoekscommissie-Oosting vond recent geen bewijzen van een doofpotaffaire rond de deal op het departement.
Topambtenaar
Daarvan zou er nog zeker één moeten zijn. Maar Van der Steur schrijft woensdag dat deze nooit de betrokken topambtenaar heeft bereikt. Onvindbaar dus. De andere versies konden alleen met een zogeheten ‘restore’ van de mailbox van de toenmalig politiek assistent worden achterhaald. Die herstelprocedure is uitgevoerd, maar het leverde niets op.
In het zoveelste debat over de Teevendeal – een boek dat zelfs na het rapport-Oosting maar niet lijkt te worden gesloten – wordt duidelijk hoe de regeringspartij erover denkt. Laten we ons richten op het pakken van boeven, zegt woordvoerder Foort van Oosten.
Het Kamerdebat over de Teevendeal zal nog wel even nadreunen, maar van onherstelbare schade voor Rutte is geen sprake. In zijn kabinet en in de coalitie zal de premier nu een krachtiger positie eisen.Lees dit commentaar van Eric Vrijsen nog eens terug > Heilig boontje
Hij wil ‘lessen uit het verleden’ trekken, en vooruitkijken. Het komt erop neer dat het dossier van de maar voortslepende Teevendeal nu eindelijk eens moet worden afgesloten. Van Oosten wil ‘naar het grotere verhaal’, praten over de veiligheid van het land, en niet blijven hangen. Het moet beter op het ministerie van Veiligheid en Justitie, erkent de VVD-woordvoerder, maar we moeten verder.
Van Oosten zegt telkens dat hij graag weer naar onderwerp ‘boeven vangen’ wil. VVD laat#teevendeal idd graag zsm achter zich…#oosting15:13 – 8 juni 2016
‘Niemand in dit huis is een heilig boontje.’ Er zijn gewoon contacten tussen parlement en ministeries, al mogen die nooit zo ‘expliciet’ zijn als destijds dat van Kamerlid Van der Steur. Maar ‘met elkaar zijn we het landsbestuur en met elkaar moeten we het zien te rooien’, is de verdediging van de VVD.
Eerder sprak Zijlstra soortgelijke woorden. ‘Op een gegeven moment is het ook: door en boeven vangen.’ Oppositiepartijen nemen er geen genoegen mee. Ze zijn kritisch over de houding van de liberalen. Het ministerie mag niet worden geleid als een VVD-partijkantoor, zegt bijvoorbeeld CDA’er Madeleine van Toorenburg.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 08.06.2016LIVE De schijnwerpers stonden woensdag weer op minister Ard van der Steur, die als Kamerlid driftig meeschreef aan een regeringsbrief van partijgenoot Opstelten over de ‘bonnetjes-affaire’. Volgens Alexander Pechtold (D66) is hij ‘ver, ver buiten zijn boekje gegaan’. Geen enkele partij diende echter een motie van wantrouwen in.
Ik heb een grens overschreden, aldus Ard van der Steur.
Tijdens het debat bleek dat toenmalig kamerlid Van der Steur het rapport van onafhankelijk onderzoeker Van Brummen eerder had dan de rest van de Kamer. Op basis van dat rapport redigeerde hij de Kamerbrief. Volgens Van der Steur is dat niet zo heel gek. Hij stelt vast dat het rapport daarna immers met de Kamer zou worden gedeeld.
Geheugen
De oppositiepartijen zijn inmiddels klaar met het geheugenverlies van de hoofdpersonen in de nasleep van de Teeven-deal. Justitieminister Ard van der Steur en ook premier Mark Rutte zijn hier fel op aangesproken in het zoveelste debat over de gewraakte deal.
Rutte lijkt volgens de SP niet te hebben bijgedragen aan het vinden van de waarheid. Ook andere oppositiepartijen willen meer over de rol van de minister-president weten. Rutte ‘herinnert’ zich naar eigen zeggen niet enige bemoeienis te hebben gehad met de zoektocht naar het bonnetje en het onderzoek daarnaar door oud-officier van justitie Van Brummen. Rutte geeft wel toe dat hij beter op had moeten letten. ,,Ik heb al eerder gezegd, ik had meer op de bal moeten zitten.”
Van der Steur
Minister Ard van der Steur geeft toe dat hij over een grens is gegaan bij het herschrijven van de regeringsbrief. Hij zei zelf als minister geen kamerleden mee te laten schrijven aan brieven. Wel blijft hij er bij dat het slechts om adviezen ging. ,,Het waren adviezen aan de minister hoe ik vond dat de Kamer zorgvuldig en juist kon worden geïnformeed. Het was aan de minister om daar een keuze in te maken.” In algemene zin geeft hij toe dat er op zijn departement het nodige moet veranderen en dat er nu nog sprake is van een ‘verkokerde’ structuur. Hij stelt dat die broodnodige ‘cultuurverandering’ er zal komen, om zo in de toekomst beter de regie te kunnen voeren.
De minister betreurt zijn eerdere opmerking over de ict-afdeling. Hij suggereerde in december dat het bonnetje eerder was gevonden als er andere mensen waren ingehuurd. Achteraf ‘betreurt’ hij zijn opmerking.
Stuitend
Kees Verhoeven (D66) vat de reeds twee jaar durende discussie in enkele steekwoorden samen: ,,Puinhoop, ontluisterend, stuitend, passief, onthutsend, kardinale fouten.” De SP denkt dat de samenleving is bedonderd. De ChristenUnie maakt zich ook zorgen over de digitale vergeetachtigheid van de overheid en zegt het gevoel dat de zaak niet klopt nooit is overgegaan.
De VVD, de partij van Van der Steur, probeerde de scherpe kantjes van het debat af te halen. ,,Niemand in dit huis is een heilig boontje. Er zijn gewoon contacten tussen parlement en ministeries, al mogen die nooit zo expliciet zijn als destijds dat van Kamerlid Van der Steur. Maar met elkaar zijn we het landsbestuur en met elkaar moeten we het zien te rooien.”
‘Beste bedoelingen’
Met ‘de beste bedoelingen’ kroop Van der Steur eind mei 2014 achter z’n pc om toenmalig minister Ivo Opstelten te helpen met een brief aan de Tweede Kamer over de veelbesproken Teevendeal. Met de brief moest een streep gezet worden onder de affaire. Van der Steur was ijverig met 18 (!) tekstsuggesties in de conceptbrief die hij van het ministerie kreeg. Met toevoegingen als ‘daar komt gedonder van’. Schrappen dus.
Op aandringen van de SP maakte de bewindsman z’n schrijfsels maandag openbaar en werd vandaag tijdens een debat in de Tweede Kamer over de zogenoemde Teevendeal voor de tweede keer geëist dat hij nu alles vrijgeeft van de correspondentie met het ministerie van destijds. Het gaat daarbij om de dertig conceptversies die er van de brief zouden zijn.
Zoektocht
Er bestaat geen back-up meer van het e-mailaccount waarvan Ard van der Steur in 2014 een door hem bewerkte concept-Kamerbrief zou hebben verstuurd. Het gaat om de tweede versie van de gewraakte brief die de huidige justitieminister als parlementariër bewerkte. De Tweede Kamer wil die brief zien.
Voorzitter Khadija Arib van de Tweede Kamer maakte bekend dat er geen kopie meer bestaat. Een zoektocht bij de vermeende ontvanger van de conceptbrief had eerder ook niets opgeleverd. Daarom zou worden gekeken in het oude e-mailaccount van Van der Steur.
Buiten boekje
Het helpt ook niet dat Van der Steur na zijn vier pagina’s tellende brief en kanttekeningen nog eens met z’n adviezen naar het ministerie ging, kort voor het aftreden van Opstelten en Teeven. ,,Hij is ver, ver buiten z’n boekje gegaan”, stelt D66-leider Alexander Pechtold, die uitleg eist in het debat over de Teevendeal vandaag. Zo klinkt ook het oordeel van de SP (‘Hij is onbetrouwbaar’) en de ChristenUnie (‘Ongepast’).
Land van polderen
In het onderzoek ‘Hoe vertellen we het de Kamer?’ van 2011 erkenden Kamerleden van zowel CDA als PvdA ruiterlijk dat coalitiepartijen meer informatie krijgen toebedeeld dan oppositiepartijen. ,,Indien nodig bel je even met de minister”, aldus CDA’er Wim van de Camp.
Saillant genoeg vond ook huidig CDA-leider Sybrand Buma, nu kritisch op Van der Steur, ‘afstemming’ met ministers ‘buitengewoon effectief’. Dat dat ook allemaal buiten het zicht van publiek en collega’s gebeurt, stoort geen van allen. ,,Dit is nu eenmaal een land van polderen”, verklaart Van der Ham.
Van der Steur zelf erkende al ruiterlijk dat hij ‘te ver’ was gegaan. Bij de VVD belooft men al sinds dit akkefietje niet meer aan brieven van ministers te rommelen. Met eerdere moties van wantrouwen (SP, PVV, PvdD, VNL en 50Plus) en van afkeuring (hele oppositie), wandelt hij op een steeds dunner koord.
Schikking met drugscrimineel Cees H.
De Teevendeal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De latere afhandeling van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Onderzoekscommissie Oosting zag geen bewijzen voor een doofpotaffaire, maar dat kwam ook doordat een belangrijke topambtenaar zich niets meer kon herinneren. De commissie stelde wel dat het een chaos is op het ministerie.
Telegraaf 08.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) wacht woensdag opnieuw een pittig debat in de Tweede Kamer over de nasleep van de Teevendeal.
Oppositiepartijen ChristenUnie, D66, SP, CDA en GroenLinks hebben vragen over de grote invloed die Van der Steur als Tweede Kamerlid heeft gehad op een brief aan de Kamer van toenmalig minister Ivo Opstelten over de Teevendeal. „Daar komt hoe dan ook gedonder van” en „Waarom dit niet verwijderen?”, tekende Van der Steur in 2014 aan in een concept.
Niet onafhankelijk
Volgens D66-voorman Alexander Pechtold krijgen mensen daardoor het beeld dat Kamerleden de minister niet onafhankelijk controleren. Volgens ChristenUnie-fractieleider Gert-Jan Segers schaadt de handelwijze het vertrouwen in de overheid.
Het debat woensdag vindt plaats naar aanleiding van het laatste onderzoek door de commissie-Oosting. Die concludeerde dat er geen doofpot was op het ministerie van Veiligheid en Justitie. Daar doken pas na veel touwtrekken bewijsstukken op dat met een deal met drugscrimineel Cees H. meer geld was gemoeid dan was gezegd.
Volgens Kamerlid Segers heeft het er echter alle schijn van dat meer mensen meer wisten en dat niet meteen hebben verteld.
Goedemiddag! VVD’er Ard van der Steur beheerst, voor de zoveelste keer, het gesprek op het Binnenhof. Mogelijk had hij gehoopt dat het gebulder van de JSF de discussie even zou doen verstommen.
In de Haagse wandelgangen ging het vandaag vooral over één man: Ard van der Steur. De minister van Veiligheid en Justitie had gisteren een ongekende openheid betracht door een concept-Kamerbrief te openbaren waaraan hij als Kamerlid in 2014 ijverig had meegesleuteld. Zeer nauwgezet voorzag hij zijn voorganger Opstelten van commentaar, advies, correcties en aanvullingen voordat de brief naar de Kamer ging. Hij waarschuwde de minister ook voor politieke risico’s van bepaalde passages (‘hier komt gedonder van’).
Het ging allemaal veel te ver, vinden de fractieleiders van de oppositiepartijen. Dat je als partij weleens meedenkt met een minister is tot daaraan toe. Ook oppositiepartijen willen bij een akkoord met het kabinet hun bijdragen terugzien in de communicatie naar buiten en naar de Kamer. Maar dat een Kamerlid een brief rigoureus herschrijft, dat gaat alle perken te buiten, stellen partijen als D66, SP, ChristenUnie en CDA.
Morgen heeft Van der Steur in het debat over Oosting II zijn lot in eigen handen, dreigen de oppositiefracties. D66-leider Pechtold heeft nog geen motie van wantrouwen op zak en ook GroenLinks-voorman Klaver, die na het debat over de aanslagen in Brussel het vertrouwen in Van der Steur opzegde, wil niet bij voorbaat zeggen of hij zo’n motie zou steunen.
Van der Steur zal zijn spijtbetuiging die hij na Oosting I uitte nog eens flink moeten oppoetsen om de Kamer tevreden te stellen. Het debat is morgen vanaf 13.30 uur.
TOEVAL (?) VAN DE DAG Vriend van Teeven verlaat senaat
Eerste Kamerlid Senator Ben Swagerman verruilt de senaat voor een baan bij Qatar Airways. Zijn vertrek valt in de week dat ‘aan de overkant’, in de Tweede Kamer, opnieuw wordt gedebatteerd over de Teevendeal. De VVD-senator werkte zestien jaar geleden als (plaatsvervangend) hoofdofficier van justitie samen met toenmalig officier van justitie Fred Teeven, die destijds tot een schikking kwam met drugscrimineel Cees H. Teeven en Senator Swagermaninformeerden het college van procureurs-generaal niet goed over de deal, oordeelde de commissie-Oosting vorig jaar.
Swagermans opvolger is Tanja Klip-Martin, dijkgraaf van het waterschap Vallei en Veluwe (en voor zover bekend geen voormalig collega van Teeven).
Trouw 07.06.2016 Het liberale Eerste Kamerlid Ben Swagerman stapt op. Dat meldt de VVD. Hij gaat een functie bekleden bij Qatar Airways. Vorige week werd al bekend dat hij ook zijn baan bij de Nederlandse luchtvaartmaatschappij KLM opgeeft.
In de Eerste Kamer was Swagerman woordvoerder justitie. Hij kwam de laatste tijd in het nieuws omdat hij als baas van officier van justitie Fred Teeven een deal sloot met drugscrimineel Cees H.. Dat was de deal waar Teeven later over viel, toen hij het bonnetje niet kon vinden.
Swagerman zei daar in december in Trouw over dat ‘de aanpak van criminaliteit en de veiligheid van Nederland altijd voorop gestaan’. “Men moet zich realiseren dat het pionierswerk was wat wij deden en daar krijg je nooit alle schoonheidsprijzen voor.”
De onderzoekscommissie Oosting stelde dat Teeven en Swagerman het college van procureurs-generaal niet goed over de deal hadden geinformeerd.
Swagerman werkt naast Kamerlid ook bij de KLM als hoofd van de veiligheidsdienst. Hij was advocaat en (hoofd)officier van justitie en advocaat-generaal op Curaçao. VVD- partijvoorzitter Henry Keizer prees Swagerman dinsdag om zijn enthousiasme, deskundigheid en inzet.
Swagerman wordt opgevolgd door Tanja Klip-Martin. De als kunsthistorica opgeleide kandidate is dijkgraaf van het waterschap Vallei en Veluwe.
Telegraaf 07.06.2016 Het liberale Eerste Kamerlid Ben Swagerman stapt op, aldus de VVD. Hij gaat een functie bekleden bij Qatar Airways. Swagerman wordt opgevolgd door Tanja Klip-Martin. De als kunsthistorica opgeleide kandidate is dijkgraaf van het waterschap Vallei en Veluwe.
Swagerman werkte eerder bij de KLM. Hij was ook advocaat en (hoofd)officier van justitie en advocaat-generaal op Curaçao. Als baas van officier van justitie Fred Teeven kreeg hij nog te maken met de ‘Teeven-deal’ met een drugscrimineel. Teeven en Swagerman informeerden het college van procureurs-generaal niet goed over de deal, zo stelde onderzoekscommissie Oosting vast.
In de Eerste Kamer hield Swagerman zich bezig met justitie en vooral asiel. VVD- partijvoorzitter Henry Keizer prees Swagerman dinsdag om zijn enthousiasme, deskundigheid en inzet.
AD 07.06.2016 De Tweede Kamer wil alle versies van de gewraakte brief over de Teevendeal, waar minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als Kamerlid aan heeft meegeschreven. Partijen steunden vandaag het verzoek van D66-Kamerlid Kees Verhoeven.
Daar komt hoe dan ook gedonder van, aldus Van der Steur in brief Teevendeal.
Van der Steur gaf gisteren de conceptbrief vrij waar hij aan had meegeschreven. Hij plaatste als Kamerlid achttien kanttekeningen in de kantlijn van de brief over de Teevendeal. ,,Daar komt hoe dan ook gedonder van”, schreef hij naast een van de alinea’s. ,,Waarom dit niet verwijderen”, was een andere opmerking.
Onbestaanbaar, vinden oppositiepartijen, omdat een Kamerlid de minister juist moet controleren en niet uit de wind moet proberen te houden. Van der Steur heeft één versie vrijgegeven, maar er bestaan enkele tientallen versies van de conceptbrief. De Kamer wil die zo snel mogelijk zien.
Het was bekend dat Van der Steur betrokken werd bij de wijze waarop het ministerie over de zaak wilde communiceren. Dat oogstte al eerder kritiek, omdat een Kamerlid de regering juist moet controleren.
De geplaagde minister zei gisteren opnieuw dat hij het betreurt dat hij niet eerder een grens voor zichzelf heeft getrokken bij zijn hulp aan het departement, maar meldt tegelijk dat het ,,al vele jaren gebruikelijk is” dat er bij belangrijke processen contacten zijn tussen ministeries en parlement. Hij heeft het concept maandag naar de Kamer gestuurd omdat hij ,,wil voorkomen dat de Kamer het gevoel houdt dat informatie wordt achtergehouden”.
De Teevendeal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De latere afhandeling van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Onderzoekscommissie Oosting zag geen bewijzen voor een doofpotaffaire, maar stelde wel dat het een chaos is op het ministerie. Morgen wordt er opnieuw over gedebatteerd.
NU 07.06.2016 De Tweede Kamer wil alle versies van de gewraakte brief over de Teeven-deal, waar minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als Kamerlid aan heeft meegeschreven.
Partijen steunden dinsdag het verzoek van D66-Kamerlid Kees Verhoeven.
Van der Steur gaf maandag de conceptbrief vrij waar hij aan had meegeschreven. Dat is één versie, maar er bestaan enkele tientallen versies van de conceptbrief.
Uit de vrijgegeven conceptbrief bleek dat Van der Steur als VVD-Kamerlid behoorlijke invloed had gehad op de brief van zijn voorganger en partijgenoot minister Ivo Opstelten aan de Tweede Kamer.
“Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?”, tekende Van der Steur onder meer aan. Onbestaanbaar, vinden oppositiepartijen, omdat een Kamerlid de minister juist moet controleren en niet uit de wind moet proberen te houden.
Telegraaf 07.06.2016 De Tweede Kamer wil alle versies van de gewraakte brief over de Teeven-deal, waar minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) als Kamerlid aan heeft meegeschreven. Partijen steunden dinsdag het verzoek van D66-Kamerlid Kees Verhoeven.
Van der Steur gaf maandag de conceptbrief vrij waar hij aan had meegeschreven. Het bleek dat hij als VVD-Kamerlid behoorlijke invloed had gehad op de brief van zijn voorganger en partijgenoot minister Ivo Opstelten aan de Tweede Kamer. ,,Daar komt hoe dan ook gedonder van” en ,,Waarom dit niet verwijderen?”, tekende Van der Steur onder meer aan. Onbestaanbaar, vinden oppositiepartijen, omdat een Kamerlid de minister juist moet controleren en niet uit de wind moet proberen te houden.
Van der Steur heeft één versie vrijgegeven, maar er bestaan enkele tientallen versies van de conceptbrief.
Trouw 06.06.2016 ‘Daar komt hoe dan ook gedonder van’ en ‘Waarom dit niet verwijderen?’ Het waren in mei 2014 twee van de opmerkingen die VVD-Kamerlid Ard van der Steur schreef in de kantlijn van een conceptbrief van de toenmalige minister van Veiligheid en Justitie, zijn partijgenoot Ivo Opstelten. Het onderwerp was de Teevendeal, waarover Opstelten zou struikelen.
Van der Steur, inmiddels zelf minister van Veiligheid en Justitie, heeft datconcept van toen maandag vrijgegeven. Hij deed achttien suggesties in de zijlijn en stelde doorhalingen voor. Het was bekend dat hij als Kamerlid betrokken werd bij de wijze waarop het ministerie over de zaak wilde communiceren. Dat oogstte al eerder kritiek, omdat een Kamerlid de regering juist moet controleren.
Van der Steur zegt maandag opnieuw dat hij het betreurt dat hij niet eerder een grens voor zichzelf heeft getrokken bij zijn hulp aan het departement, maar meldt tegelijk dat het ‘al vele jaren gebruikelijk is’ dat er bij belangrijke processen contacten zijn tussen ministeries en parlement.
Bonnetjes
Hij heeft het concept maandag naar de Kamer gestuurd omdat hij ‘wil voorkomen dat de Kamer het gevoel houdt dat informatie wordt achtergehouden’. Anders had hij de informatie niet gestuurd, want de Kamer hoort geïnformeerd te worden met een officieel en definitief standpunt namens de minister, toen dus Opstelten, en niet met allerlei suggesties die ooit zijn gedaan.
De Teevendeal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De latere afhandeling van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Onderzoekscommissie Oosting zag geen bewijzen voor een doofpotaffaire, maar stelde wel dat het een chaos is op het ministerie. Woensdag wordt er andermaal over gedebatteerd.
NU 06.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) heeft maandag de conceptbrief – met opmerkingen die hij als VVD-Kamerlid plaatste – over de Teevendeal vrijgegeven.
“Daar komt hoe dan ook gedonder van” en “Waarom dit niet verwijderen?” Dat waren twee van de opmerkingen die VVD-Kamerlid Ard van der Steur in mei 2014 schreef in de kantlijn van een conceptbrief van de toenmalige minister van Veiligheid en Justitie, zijn partijgenoot Ivo Opstelten.
Het onderwerp was de Teeven-deal, waarover Opstelten zou struikelen. Uit zijn achttien suggesties in de zijlijn plus enkele doorhalingen blijkt dat Van der Steur nogal wat invloed op de brief gehad.
Het was bekend dat hij als Kamerlid betrokken werd bij de wijze waarop het ministerie over de zaak wilde communiceren. Dat oogstte al eerder kritiek, omdat een Kamerlid de regering juist moet controleren. Maar in plaats daarvan werkte hij eraan mee dat een en ander niet te veel vragen zou oproepen.
Controlerende taak
In de beantwoording op 137 Kamervragen die na de presentatie van het tweede onderzoek van de commissie-Oosting zijn gesteld, schrijft Van der Steur dat hij zich als Kamerlid bewuster had moeten zijn van de controlerende taak van parlementariër.
Tegelijkertijd wijst hij erop dat het gebruikelijk is “dat bij belangrijke processen contacten zijn tussen ministeries en parlement”.
Minister Van der Steur: “Deze contacten vinden plaats met leden van zowel coalitie- als oppositiefracties van beide Kamers der Staten-Generaal en hun ambtelijke ondersteuning. Tot deze contacten behoort ook het ‘sonderen’ van brieven aan de Kamer. De desbetreffende bewindspersoon is verantwoordelijk voor de contacten en de wijze waarop verantwoording wordt afgelegd aan de Kamer.”
De Tweede Kamer debatteert woensdag over het tweede rapport van de onderzoekscommissie Oosting die onderzoek deed naar de politieke nasleep van de omstreden Teevendeal. In het tweede onderzoek concludeert de commissie dat er geen sprake is van een doofpot, maar een deel van de oppositie is daar nog niet van overtuigd.
Telegraaf 06.06.2016 Ard van der Steur heeft zich als Kamerlid niet aan de politieke mores gehouden. De huidige minister van Veiligheid en Justitie schreef tot in detail mee aan een kabinetsbrief over de Teevendeal, terwijl het destijds juist zijn rol was om bewindslieden te controleren.
Eerder gaf Van der Steur al aan dat hij een grens over was gegaan met zijn bemoeienis. Vandaag wordt duidelijk hoe ver hij die grens heeft overschreden. Na vragen van de Kamer maakt Van der Steur nu zijn aantekeningen bij een concept-Kamerbrief openbaar. Daaruit blijkt dat hij tot in detail zich met de brief heeft bemoeid en grote delen heeft geschreven. Tevens is er door hem veel weggestreept uit een eerdere versie, onder meer details over een bedrag dat op de rekening van drugsbaron Cees H. stond.
In de aantekeningen bij de brief uit mei 2014 valt te lezen dat Kamerlid Van der Steur „gedonder” verwacht over de kwestie. In een eerdere conceptversie wordt namens toenmalig minister Opstelten geschreven dat „alles in het werk wordt gesteld” om de waarheid over ’het bonnetje’ naar boven te halen. Dat schrapt Van der Steur met de toevoeging „misschien teveel van het goede”.
Hij deed achttien suggesties in de zijlijn en stelde doorhalingen voor. Het was bekend dat hij als Kamerlid betrokken werd bij de wijze waarop het ministerie over de zaak wilde communiceren. Dat oogstte al eerder kritiek, omdat een Kamerlid de regering juist moet controleren. Maar in plaats daarvan werkte hij eraan mee dat een en ander niet te veel vragen zou oproepen.
Maandag stuurde Van der Steur het concept naar de Kamer omdat hij ,,wil voorkomen dat de Kamer het gevoel houdt dat informatie wordt achtergehouden”. Anders had hij de informatie niet gestuurd, want de Kamer hoort geïnformeerd te worden met een officieel en definitief standpunt namens de toenmalig minister Veiligheid en Justitie Opstelten, en niet met allerlei suggesties die ooit zijn gedaan.
Minister Van der Steur geeft nogmaals toe dat het niet juist was wat hij als Kamerlid deed. „Zoals ik in het debat met uw Kamer op 16 december 2015 al heb opgemerkt verwijt ik mijzelf dat ik niet eerder een grens heb getrokken”, schrijft hij. „Ik had mijzelf eerder de vraag moeten stellen of ik in die periode nog goed genoeg het verschil in de gaten had tussen de medewetgevende rol en de controlerende rol in de contacten met de minister over dit specifieke onderwerp.”
De Teeven-deal is de schikking die huidig VVD-Kamerlid Fred Teeven als officier van justitie trof met drugscrimineel Cees H. De latere afhandeling van de zaak kostte minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten zijn baan, net als Teeven, die op dat ministerie inmiddels staatssecretaris was. Ze stapten op toen bonnetjes opdoken die bewezen dat de crimineel 4,7 miljoen gulden aan de deal overhield. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Onderzoekscommissie Oosting zag geen bewijzen voor een doofpotaffaire, maar stelde wel dat het een chaos is op het ministerie. Woensdag wordt er andermaal over gedebatteerd.
AD 06.06.2016 Minister Ard van der Steur plaatste achttien kanttekeningen in de kantlijn van de brief over de Teevendeal. Hij las in 2014 als Kamerlid de tekst die de toenmalige minister Opstelten naar de Kamer wilde sturen. ,,Daar komt hoe dan ook gedonder van”, schreef hij naast een van de alinea’s.
Waarom dit niet verwijderen?, aldus Ard van der Steur.
Het concept van de brief over de Teevendeal is vandaag vrijgegeven door het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het was al bekend dat Van der Steur als Kamerlid betrokken was bij het opstellen van de tekst over de Teevendeal. Dat leidde tot kritiek, omdat van Kamerleden juist wordt verwacht dat zij zich juist kritisch opstellen tegenover ministers.
Van der Steur hielp minister Opstelten uitvoerig met de brief. Zo stelde hij voor een stuk tekst over herinneringen van mensen die betrokken waren bij de deal tussen justitie en drugscrimineel Cees H. te wijzigen.
Naast een andere alinea schrijft Van der Steur: ,,Waarom dit niet verwijderen?” Zijn adviezen hebben Opstelten uiteindelijk niet geholpen: de minister trad af na de commotie rondom de Teevendeal en het verdwenen bonnetje.
Grens
In een reactie zegt de huidige minister van Veiligheid en Justitie opnieuw dat hij het betreurt dat hij niet eerder een grens heeft getrokken bij zijn hulp aan Opstelten.
Hij benadrukt wel dat het ,,al vele jaren gebruikelijk” is dat ministers en Kamerleden dit soort contacten hebben. Van der Steur zegt dat hij de conceptbrief vandaag heeft vrijgegeven, omdat hij wil voorkomen dat de Kamer het gevoel houdt dat er informatie wordt achtergehouden.
Oosting
Woensdag debatteert de Tweede Kamer over het tweede rapport dat de commissie Oosting heeft geschreven over de Teevendeal. Daarin concludeerde het onderzoeksteam dat het op het ministerie van Veiligheid en Justitie een bestuurlijke chaos was. Er zou echter geen sprake zijn geweest van een doofpot.
VK 06.06.2016 Het is heel ongebruikelijk: een minister (Van der Steur) maakt een vertrouwelijke concepttekst van zijn voorganger openbaar, met vergaande correcties van hemzelf toen hij nog in de Kamer zat. VVD-Kamerlid Ard van der Steur plaatste in mei 2014 achttien kanttekeningen in een concept-Kamerbrief van minister Ivo Opstelten van Justitie over de Teevendeal.
Op verzoek van de Tweede Kamer laat minister Van der Steur nu een zeldzaam licht schijnen op de rol van het voormalig Kamerlid Van der Steur.
De contacten tussen ministers en de coalitiefracties zijn nauw, dat zal niemand op het Binnenhof ontkennen. Het kabinet is aangesteld door de coalitiepartijen en voert de plannen (het regeerakkoord) van die partijen uit. Op papier is sprake van dualisme kabinet regeert, Kamer controleert in de praktijk regeren kabinet en coalitiefracties samen. Dankzij de onderzoeken van de commissie-Oosting naar de affaire-Teeven moet Van der Steur, nogmaals, een inkijkje geven in die praktijk.
Hij doet dat met grote tegenzin, blijkt uit de begeleidende brief. ‘Er bestaan (zwaarwegende) belangen om de suggesties die het Kamerlid Van der Steur deed niet te delen met de Kamer.’ De minister is de eindverantwoordelijke, allerlei adviezen die aan een brief vooraf gaan zijn in principe vertrouwelijk, stelt hij. Maar ‘juist in deze kwestie’ wil Van der Steur voorkomen dat de Kamer ‘het gevoel houdt dat informatie wordt achtergehouden’.
Gestuntel
‘Deze kwestie’ is het gestuntel rond de Teevendeal op het ministerie van Justitie onder zijn voorganger Opstelten. Toen Van der Steur nog Kamerlid was, trad hij samen met fractiegenoot Klaas Dijkhoff op als souffleur van de minister.
Opstelten zakte in 2014 door Kamerdebatten en -brieven steeds verder weg in het drijfzand van de in 2000 gesloten miljoenenschikking met drugs-crimineel Cees H. De VVD-Kamerleden dachten op het ministerie mee over de te voeren communicatiestrategie en, zo blijkt uit de conceptbrief, schreven mee aan Kamerbrieven.
De brief van 3 juni 2014 moest een punt zetten achter de kwestie: Opstelten concludeerde dat ‘het bonnetje’ van de schikking onvindbaar was. Kamerlid Van der Steur was een week daarvoor met track changes door het concept gegaan om de minister te behoeden voor eventuele nieuwe Kamervragen. Hij zette strepen door bedragen en zinnen, voegde alinea’s toe en plaatste achttien kanttekeningen bij de ambtelijke tekst. Opmerkingen signeerde hij met ‘AS’.
Zo vond hij het bijvoorbeeld ‘misschien te veel van het goede’ om aan de Kamer te schrijven dat ‘alles in het werk wordt gesteld’ om het afschrift te achterhalen. Hij zette er een streep door.
Aanvankelijk had Opstelten aan de Kamer willen melden dat het niet kunnen achterhalen van het bonnetje ook voor hem ‘geen bevredigende uitkomst’ was. ‘AS’ was niet blij met de opmerking. ‘Waarom dit niet verwijderen?’, merkte hij op in de kantlijn.
Elders waarschuwde hij de minister voor gedoe in de Kamer (‘Opmerking [AS8]’). ‘Ik ben heel ongelukkig over het feit dat de OvJ (toenmalig officier van justitie Fred Teeven, red.) niet is geraadpleegd. Daar komt hoe dan ook gedonder van.’
En het was Kamerlid Van der Steur dat de gevleugelde woorden ‘onvoldoende herinneringen’ introduceerde in de brief. In het concept stonden de woorden ‘geen zodanige herinneringen’. Het Kamerlid hakte de knoop door en besloot dat Teeven ‘onvoldoende herinneringen’ had om met zekerheid een schikkingsbedrag te kunnen noemen.
Verantwoorden
Woensdag moet Van der Steur opnieuw in debat met de Kamer over de nasleep van de Teevendeal en moet hij zich wederom verantwoorden voor zijn rol als Kamerlid. Oppositiepartijen slijpen reeds de messen. ‘Staatsrechtelijk nogal ongepast, concludeert ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. ‘Hij heeft een brief aan zichzelf geschreven. Zijn betrokkenheid ging veel verder dan ‘hier en daar wat suggesties’, zoals hij eerder beweerde.’
SP-Kamerlid Michiel van Nispen ziet zijn ‘vrees’ bevestigd dat de VVD ‘vergaande controle had over het ministerie van Veiligheid en Justitie’. Van Nispen: ‘De belangen van de coalitie gingen boven de waarheid. Dat was ook Van der Steurs rol bij het meeschrijven aan de brief.’
VK 31.05.2016 De Tweede Kamer wil meer duidelijkheid over de rol die premier Mark Rutte en minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie speelden bij de gemankeerde zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal. Tijdens een parlementaire hoorzitting dinsdagavond kon de commissie-Oosting, die onderzoek deed naar de kwestie, lang niet alle twijfels wegnemen.
De oppositie wil onder andere documenten openbaar krijgen die duidelijk maken hoe groot de rol is geweest van Van der Steur bij het opstellen van een Kamerbrief uit juni 2014. Daarin werd ten onrechte beweerd dat het bonnetje onvindbaar was.
Tijdens de hoorzitting bleek dat de commissie-Oosting over een document beschikt waarin alle bemoeienissen van Van der Steur staan. Dat stuk is niet opgenomen in het rapport. ‘Voor onze onderzoeksvraag was dat niet relevant’, aldus Oosting. SP en ChristenUnie nemen daarmee geen genoegen en deden meteen een officieel verzoek het document alsnog in te zien.
Van der Steur was destijds Kamerlid, maar bemoeide zich intensief met het optreden van de toenmalige minister van Veiligheid en Justitie, Ivo Opstelten. Die zat in zwaar weer, omdat hij had beweerd dat de drugscrimineel Cees H. slechts 1,25 miljoen gulden had meegekregen bij een schikking met Fred Teeven. Uit onthullingen van Nieuwsuur was gebleken dat er veel meer was overgeboekt, maar Opstelten bleef hardnekkig volhouden dat het bonnetje zoek was.
CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg noemde het gisteren ‘wonderlijk’ dat het kabinet al druk aan het schrijven was aan een brief waarin stond dat het bonnetje onvindbaar was, terwijl op dat moment nog een ‘onafhankelijk’ onderzoek liep. Niet alleen Opstelten en Van der Steur bemoeiden zich met die cruciale en, naar later bleek, onjuiste brief, maar ook ambtenaren van Rutte.
Zo eiste een medewerker van de premier destijds van Van der Steur en PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt dat zij tijdens een debat niet zouden praten over de rol van Teeven. ‘Voor, tijdens en na het debat moet Fred buiten de orde blijven’, aldus de medewerker van Rutte.
Nog meer vragen
Er was ‘geen doelbewust samenspannen’ om de waarheid te verdoezelen, aldus Marten Oosting.
De Kamer heeft tijdens het voor volgende week geplande debat nog meer vragen voor de premier. In het eerste rapport van de commissie-Oosting beweerde Rutte ook dat hij niet betrokken was bij het tegenhouden van een onafhankelijk onderzoek door de Rekenkamer. In het tweede rapport staat dat er wel degelijk overleg is geweest met zijn ministerie.
Commissievoorzitter Marten Oosting kon dat gisteren niet verklaren. ‘Dat moet u aan de premier vragen.’
Een andere heikele kwestie blijft de vraag waarom er nooit iets is gedaan met de informatie dat de vindplaats van het bonnetje al in juni 2014 bekend was. Vier topambtenaren wisten ervan, maar spraken er nooit over tijdens het eerste onderzoek van de commissie-Oosting. ‘Hoe is dat nou in vredesnaam mogelijk?’, vroeg ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zich af. ‘Er blijven zo wel veel rafelrandjes.’
Een mengeling van ongeloof en onvrede
Het plotselinge geheugenverlies van toenmalig secretaris-generaal Pieter Cloo blijft het vreemdst, aldus Marten Oosting.
Oosting reageerde tijdens de hoorzitting ook op de kritiek die er de afgelopen dagen was op zijn onderzoek. ‘Uit sommige reacties sprak een mengeling van ongeloof en onvrede’, aldus de voormalige Ombudsman. ‘Ik hoop niet dat we een welles-nietesdiscussie krijgen over het woord doofpot.’
Volgens Oosting is de belangrijkste conclusie dat er ‘geen doelbewust samenspannen’ was om de waarheid te verdoezelen. Dat het bonnetje niet boven water kwam, lag volgens hem aan ‘een keten van toevalligheden’.
Het hardst oordeelt Oosting nog steeds over toenmalig secretaris-generaal Pieter Cloo, die al in 2014 zou zijn ingelicht over de latere vindplaats van het bonnetje. ‘Zijn plotselinge geheugenverlies blijft het vreemdst. Is hij dan een doofpot? Dat label zou ik toch niet op hem willen plakken.’
Telegraaf 31.05.2016 ,,Is er werkelijk geen doofpot? ”. Die vraag bleef volgens commissievoorzitter Marten Oosting ,,prominent” opduiken na het verschijnen van zijn tweede onderzoek naar de Teeven-deal. ,,Maar er is geen enkele aanwijzing voor een samenspanning”, benadrukte hij dinsdag in een gesprek met de Tweede Kamer.
Hij zou het dan ook jammer vinden als het aanstaande debat in de Kamer alleen maar zou gaan over de vraag of er wel of niet een doofpot was. Er was sprake van ,,geklungel” op het ministerie van Veiligheid van Justitie. De volksvertegenwoordigers praten volgende week over het tweede rapport van de commissie-Oosting.
Oosting ziet bij het ministerie de wil om te veranderen. Het is volgens hem belangrijk dat de ambtelijke top tegenspraak toelaat en organiseert. ,,Ik heb het idee dat daaraan wordt gewerkt.” Maar de secretaris-generaal en de bewindslieden hebben nog een ,,lange weg heeft te gaan”, aldus Oosting.
Er wordt steeds vaker gesproken over splitsing van het ‘superministerie’ van Veiligheid en Justitie. De omvang van het ministerie heeft niks met deze zaak te maken, denkt de oud-ombudsman. ,,Ik heb niet de neiging toe te schrijven wat mis is gegaan aan de omvang van het departement.”
NU 31.05.2016 Marten Oosting, de voorzitter van de gelijknamige commissie die onderzoek deed naar de Teeven-deal, hoopt niet dat de discussie in politiek Den Haag zich beperkt tot de vraag of er wel of geen doofpot binnen Veiligheid en Justitie is.
Dat zei Oosting dinsdag in de Tweede Kamer, waar de leden van de onderzoekscommissie vragen van de politiek beantwoordden.
“Het zou jammer zijn als het debat in de Kamer een welles-nietesdiscussie wordt. Dat leidt af van de kern van de conclusies”, aldus Oosting.
SP-Kamerlid Michiel van Nispen heeft de betekenis ‘doofpot’ in de Van Dale erbij gehaald. ‘Zorgen dat er geen ruchtbaarheid aan gegeven wordt’, staat er bij de uitleg van het woord. De commissie hanteert een andere definitie, zei Van Nispen afgelopen zaterdag in de Volkskrant.
“Ik heb geen zin in een semantische discussie”, aldus Oosting in de Kamer over die uitspraak.
Onderzoek
Vorige week publiceerde de commissie-Oosting zijn tweede rapport over de zogenoemde Teeven-deal. Daarin wordt geconcludeerd dat er geen sprake is van een doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie. De onderzoekers concluderen echter wél dat het een puinhoop is binnen het departement en vragen zich af of de situatie per saldo niet erger is.
Het onderzoek volgt op het moeizame proces naar waarheidsvinding over een in 2000 gemaakte afspraak tussen de toenmalig officier van justitie Fred Teeven en drugscrimineel Cees H.
De zaak leidde in maart 2015 tot het aftreden van toenmalig minister Ivo Opstelten en de inmiddels tot staatssecretaris benoemde Teeven van Veiligheid en Justitie.
Volgende week debatteert de Kamer met premier Mark Rutte over het onderzoek.
Telegraaf 25.05.2016 Pieter Cloo, de hoogste ambtenaar van Veiligheid en Justitie ten tijde van de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal, voelt zich in zijn integriteit aangetast.
Dat is de reactie per sms van de topambtenaar op het rapport van de commissie Oosting waarin er vernietigend over hem wordt geoordeeld. De commissie oordeelt dat het aannemelijk is dat een andere topambtenaar de waarheid sprak toen die verklaarde dat hij Cloo op de latere vindplaats van het bonnetje heeft gewezen.
Cloo zegt zich niet te kunnen herinneren dat hem iets over deze back-up is verteld, maar de commissie vindt het verhaal van zijn collega Coen Hogendoorn aannemelijker. Ook omdat dat verhaal met andere zaken gestaafd kan worden. „Door de verklaring van Coen Hogendoorn aannemelijker te verklaren voel ik mij in mijn integriteit aangetast”, schrijft Cloo.
Cloo vond het persbericht van Oosting „erg op de man”. „Ik ben toen ik het persbericht las maar gaan uitwaaien op het strand.”
Volgens de voormalig secretaris-generaal is er te weinig aandacht in het rapport van Oosting voor het eerste onderzoek dat het departement uitvoerde, onder leiding van topambtenaar Gerard Roes, dat faliekant mislukte. Daar begon het allemaal volgens Cloo. Hij wijst erop dat dat toen hij zich zelf met de zoektocht ging bemoeien, het bonnetje zo gevonden was. Maar de commissie vindt nou juist dat hij zich eerder met deze zaak had moeten bemoeien.
Momenteel is Cloo nog in dienst als adviseur bij het Rijk en vervult een soort consultantsrol. „Ik ben gewoon met opdrachten bezig en dat blijf ik doen”, sms’t de topambtenaar daar over.
VK 25.05.2016 Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie beschouwt het kritische rapport van de commissie-Oosting als een aanmoediging. ‘De cultuuromslag op het ministerie is al ingezet’, zei hij vanmiddag. Hij hoopt met dit tweede rapport een punt achter de lange nasleep van ‘de Teevendeal’ te zetten. ‘Wat mij betreft heb ik nu voldoende handvatten om de communicatie op het ministerie te verbeteren.’
Oud-ombudsman Marten Oosting presenteerde vandaag nieuwe bevindingen over de zoektocht binnen het ministerie naar het afschrift van de Teevendeal. Het bonnetje werd pas gevonden nadat Nieuwsuur het exacte bedrag publiceerde in maart vorig jaar. Eerdere zoektochten in 2014 liepen op niets uit omdat de regie ontbrak, oordeelde Oostings onderzoekscommissie. Afdelingen binnen het ministerie communiceerden niet met elkaar, concludeerde hij, maar van een doofpot was volgens hem geen sprake.
De conclusie is door Van der Steur in dank aanvaard. De VVD’er wordt, sinds hij in maart 2015 Opstelten opvolgde, geplaagd door incidenten. Hij moest als minister verantwoording afleggen over de gebrekkige communicatie van V&J rond de Teevedeal, waarin hij als Kamerlid een rol had gespeeld. Verder ging hij door het stof vanwege de Volkertfoto, de onterecht geschoffeerde MH17-onderzoeker Maat en het door elkaar halen van FBI en de New Yorkse politie.
‘Oosting II’ had een volgend incident kunnen worden, maar lijkt vooralsnog met een sisser af te lopen. Als Oosting een doofpot had aangetroffen waarin ‘het bonnetje’ bewust was weggestopt, was Van der Steur daarvoor politiek verantwoordelijk geweest. Maar Oosting stuitte vooral op de miscommunicatie binnen de top van het ministerie en tussen de afdelingen die hij vorig jaar ook al had geconstateerd.
Alsnog complimenten voor ict-afdeling
De minister hoefde tijdens een ingelaste persconferentie de voorzet slechts in te koppen. Hij sprak over het ‘verbeterprogramma’, het ‘verandertraject’ en de ‘cultuuromslag’ die hij reeds na Oosting I had gelanceerd. ‘V&J dient er alles aan te doen om regievoering zo optimaal mogelijk op orde te hebben.’
Eén ding had hij zelf fout gedaan: hij had vorig jaar ten onrechte in de Kamer gezegd dat het bonnetje met andere mensen op de ict-afdeling eerder gevonden had kunnen worden. Hij was in de veronderstelling dat externe mensen waren ingehuurd om het afschrift uit het oude computersysteem te vissen.
Dat klopte niet, de ict’ers die in maart 2015, nadat Nieuwsuur het bedrag publiceerde, het bonnetje opdoken, waren dezelfde ambtenaren die al in juni 2014 een back-up hadden gevonden waarin het bonnetje verscholen zat. Maar toen had Opstelten al aan de Kamer laten weten dat het bedrag niet te achterhalen was en werd de zoektocht gestaakt.
Een misverstand, zegt Van der Steur nu. Hij en staatssecretaris Dijkhoff hadden niet de ict’ers willen beledigen, ze dachten een feit te constateren: externe mensen was wel gelukt wat ambtelijke ict’ers niet konden. ‘Achteraf doen die uitspraken geen recht aan de inspanningen van de betrokken ambtenaren’, zei hij. Maar excuses waren niet nodig, want de lucht met de ict-afdeling is inmiddels geklaard, stelde hij. ‘Ik heb het misverstand in goed gesprek met de medewerkers rechtgezet en heb ze gecomplimenteerd voor hun werk.’
Minister hoeft niet te vrezen voor Kamerdebat
De persconferentie geeft een eerste indruk van de strategie die de minister volgende week in het debat met de Kamer zal hanteren. Uit de eerste reacties van de partijen blijkt dat hij niet hoeft te vrezen voor zijn positie. Coalitiepartijen VVD en PvdA onderschrijven het belang van een cultuurverandering op het ministerie en benadrukken dat Van der Steur al stappen in die richting heeft ingezet.
Oppositiepartijen kraken nogmaals harde noten over het gestuntel op het ministerie, maar Van der Steur blijft vooralsnog buitenschot. De conclusie van Oosting dat geen sprake was van een doofpot lijkt te worden geaccepteerd. ‘Elke afdeling doet goed zijn best, maar de onderlinge verbindingen zijn niet aanwezig’, zei SGP-leider Van der Staaij. ‘Je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon FC Knudde’, reageerde D66-leider Pechtold. ‘Een grote puinhoop op V&J, geen regie, geen gezag. What else is new?’, twitterde PVV’er Wilders.
De reacties van de SP en de ChristenUnie komen nog het meest in de buurt van het verwijt van een doofpot. SP-Kamerlid Van Nispen: ‘In de zaak van de Teevendeal is de schone schijn boven waarheidsvinding verkozen.’ Het ministerie heeft vooral geprobeerd het crimefightersimago van de VVD hoog te houden, meent hij. ChristenUnie-leider Segers: ‘Er was sprake van een schrijnend gebrek aan wil om de waarheid op tafel te krijgen.’
Het zijn stevige woorden over het opereren van het ministerie onder minister Opstelten en staatssecretaris Teeven. Die hebben reeds hun verantwoordelijkheid genomen (Van der Steur wees er in de persconferentie ook nog eens op). Het zorgwekkende plaatje dat Oosting vorig jaar al schetste is nog wat completer geworden. Maar nieuwe harde feiten waarover Van der Steur kan struikelen, zijn niet te vinden in het rapport. Als hij zichzelf in het debat volgende week niet in de problemen brengt, hoeft de minister niet te vrezen voor de toorn van de Kamer.
NU 25.05.2016 Minister van Veiligheid en Justitie Ard Van der Steur erkent het falen van de ambtelijke top binnen zijn ministerie.
Dat zegt Van der Steur in een reactie op het tweede onderzoek van de commissie-Oosting naar de omstreden de bonnetjesaffaire rondom de Teeven-deal.
Hij neemt de conclusie van de commissie over dat het in de ambtelijke top van het ministerie ontbrak aan “duidelijke, eenduidige en krachtige regie”.
Van der Steur schrijft in brief aan de Tweede Kamer dat het achteraf bezien beter was geweest om eerder aandacht te besteden aan de disfunctionerende ambtelijke top. De VVD-bewindsman herhaalde dat een reeds ingezette verbetertraject de verhoudingen op het ministerie moet verbeteren.
Er is weliswaar geen sprake van een doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie, maar de puinhoop op het departement is zo groot dat de onderzoekers zich afvragen of de situatie per saldo niet erger is.
Ambtelijke top
De kritiek die Oosting heeft op de ambtelijke top is fors. Er was geen regie, geen daadkracht, geen communicatie en geen coördinatie.
Met name de hoogste ambtenaar, secretaris-generaal Pieter Cloo (een VVD’er die in 2012 door Ivo Opstelten (VVD) werd aangesteld), krijgt een veeg uit de pan. Het wordt Cloo aangerekend dat hij zich afzijdig hield bij de behandeling van het dossier.
De kritiek op Cloo houdt daar niet op. Een andere topambtenaar, Coen Hoogendorn, zou naar eigen zeggen Cloo op de hoogte hebben gesteld van de aanwezigheid van de afschriften. Cloo zou hier vervolgens niets mee hebben gedaan. De secretaris-generaal verklaart tegen de commissie hier “geen herinnering” van te hebben. Volgens Oosting houdt het spoor naar de doofpot daar op, maar hij zegt de verklaring van Hoogendoorn aannemelijker te vinden dan die van Cloo.
Hoewel Cloo zich niet langer secretaris-generaal mag noemen, is hij nog wel werkzaam bij de rijksoverheid. Minister Van der Steur wilde niet reageren op de vraag of dat wenselijk is.
Ook Van der Steur komt er opnieuw niet zonder kleerscheuren vanaf. Eerder werden er al vraagtekens gezet bij zijn betrokkenheid als Kamerlid bij het opstellen van de Kamerbrief met foutieve informatie, nu krijgt hij een tik op de vingers omdat hij in een debat als minister de ICT-afdeling, die het bonnetje vond, onterecht de schuld gaf dat de zoektocht naar het afschrift zo lang duurde. Dat verwijt was volgens Oosting niet op zijn plaats.
Van der Steur zei woensdag dat het niet zijn intentie was om de afdeling ook maar ergens van te beschuldigen. Excuses richting de ICT’ers vindt hij niet noodzakelijk.
Heropening onderzoek
Aanleiding voor het heropenen van het onderzoek was de onthulling van het programma Nieuwsuur van januari 2016. Daarin werd gesteld dat de zoektocht naar het rekeningafschrift waaruit zou blijken dat justitie in 2000 een deal sloot met crimineel Cees H., van hogerhand was stopgezet. Teeven was destijds officier van justitie.
Uit documenten blijkt dat ICT-medewerkers is opgedragen niet langer naar het afschrift, het zogenoemde ‘bonnetje’ te zoeken. Dat zou betekenen dat vanuit de ambtelijk top van het justitiedepartement geprobeerd is om de affaire in de doofpot te doen verdwijnen.
Commissievoorzitter Marten Oosting vroeg zich in januari nog af of er geen sprake was van een doofpot, maar heeft daar in zijn onderzoek geen aanwijzingen voor gevonden. Toch is de puinhoop op het ministerie zo groot dat de onderzoekers zich afvragen of de situatie per saldo niet erger is.
Aftreden
Het onderzoek volgt op het moeizame proces naar waarheidsvinding over een in 2000 gemaakte afspraak tussen de toenmalig officier van justitie Fred Teeven en drugscrimineel Cees H..
De zaak leidde in maart 2015 tot het aftreden van toenmalig minister Opstelten, staatssecretaris Teeven en Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.
Veel oppositiepartijen schrokken van de situatie op het departement. “De VVD’ers aan de top van dit ministerie krijgen de begroting niet op orde, hun ministerie niet op orde en geven ambtenaren de schuld van hun eigen falen. Zes jaar VVD-bewind heeft een bestuurlijke chaos van dit ministerie gemaakt”, liet SP-Kamerlid Michiel van Nispen eerder op de dag weten.
Trouw 25.05.2016 Minister Ard van de Steur (Veiligheid en Justitie) geeft ruiterlijk toe dat de ambtelijke top van zijn departement onvoldoende heeft gefunctioneerd ten tijde van de ophef rond de Teevendeal. De conclusies van de commissie-Oosting tonen dat ‘ondubbelzinnig aan’, aldus de zegsman.
Volgens Van der Steur wordt er inmiddels fors geïnvesteerd in het beter functioneren van de ambtelijke top. Zo is er volgens hem nu structureel meer contact met en tussen de ambtelijke top.
Vandaag kwam de commissie-Oosting met een rapport waaruit bleek dat het bonnetje van Fred Teeven niet werd gevonden door een ‘evident gebrek aan regie’ binnen de top van het ministerie. Er was geen sprake van een doofpot, omdat in zo’n geval tenminste het organisatorische vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken moest bestaan binnen het ministerie. En dat was er niet.
De wijze waarop met incidenten wordt omgegaan, wordt herzien en waar nodig verstevigd, benadrukt Van der Steur nu. “Het is overduidelijk dat er af en toe fouten worden gemaakt, maar waar het om gaat is dat we de risico’s dat dat gebeurt zo klein mogelijk maken.”
Van der Steur zegt niets over zijn eigen positie. De minister werd zelf ook bekritiseerd door de commissie-Oosting. Hij zou uitlatingen hebben gedaan die ‘geen recht doen’ aan de zoektocht van de ict’ers die ‘het bonnetje’ op het spoor waren.
Reacties: FC Knudde
Ondertussen zijn ook de reacties van de partijen in de Tweede Kamer niet mals. D66-leider Pechtold: “De commissie-Oosting heeft opnieuw een waardevol rapport afgeleverd. Ook dit rapport trekt conclusies die er niet om liegen. De chaos bij het ministerie van Veiligheid en Justitie is nog ernstiger dan een doofpot. De situatie is zo beroerd dat je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon om FC Knudde te gaan.”
De SP is geschrokken, de PvdA zegt bij monde van Kamerlid Recourt dat hoewel er geen sprake is van een doofpot ‘dat nauwelijks een opluchting is’.
De VVD spreekt van een nuttig rapport, maar is desalniettemin zeer kritisch op de top van het ministerie. “De conclusies zijn helder, de zoektocht naar het bonnetje was een aaneenschakeling van geklungel. Zeker op een departement dat gaat over onze veiligheid, moet een goede samenwerking en communicatie vanzelfsprekend zijn. Deze conclusies bevestigen het belang van de forse cultuurverandering op het departement die door de bewindspersonen is ingezet’.”
Geert Wilders van de PVV reageerde op Twitter. “Oosting II: Veiligheid en Justitie grote puinhoop, geen regie, geen gezag. So what’s new? Kunnen we het nu weer hebben over pensioenen, terreur, politie en zorg?”
Telegraaf 25.05.2016 Minister Ard van de Steur (Veiligheid en Justitie) erkent dat de ambtelijke top van zijn departement onvoldoende heeft gefunctioneerd. Hij reageert hiermee op de conclusies van de commissie-Oosting, die onderzoek deed naar de bonnetjesaffaire in de zogenoemde Teeven-deal. De bewindsman bevestigt dat er in deze kwestie ,,veel is misgegaan”.
De commissie maakt zich grote zorgen over de cultuur op het ministerie. Aan de top was er een ,,evident gebrek aan regie in de politiek zeer gevoelige zaak”.
Er wordt nu fors geïnvesteerd in het beter functioneren van de ambtelijke top, reageerde Van der Steur woensdag. Hij zegt in een schriftelijke verklaring niets over zijn eigen functioneren of positie.
Volgens de minister zullen de geconstateerde problemen in de toekomst zo veel mogelijk worden voorkomen, omdat er nu ,,structureel meer contact is met en tussen de ambtelijke top”. De wijze waarop met incidenten wordt omgegaan, wordt herzien en waar nodig verstevigd, benadrukt hij. Ook wordt er meer ruimte voor professionele tegenspraak georganiseerd. ,,Het is overduidelijk dat er af en toe fouten worden gemaakt, maar waar het om gaat is dat we de risico’s dat dat gebeurt zo klein mogelijk maken.”
De minister kwam tijdens een persconferentie ook terug op de suggestie die staatssecretaris Klaas Dijkhoff en hij hadden gewekt, dat hun eigen ICT-mensen niet goed genoeg waren om het bonnetje te vinden. ,,Dat bleek niet te kloppen. Het misverstand is in een goed gesprek rechtgezet”, aldus Van der Steur. Hij is deze week bij de ICT’ers op bezoek geweest en ,,onder de indruk van kennis en inzet” geraakt. Hij heeft ze zijn ,,dank en complimenten” overgebracht.
Commissie: Geen doofpot bonnendeal, wel chaos op Justitie…
Minister Ard van der Steur van het ministerie van Veiligheid en Justitie erkent het falen van de ambtelijke top in de zaak rond de Teeven-deal. De commissie-Oosting kwam woensdag met de mededeling dat er geen sprake was van een doofpot, maar dat de chaos bij het ministerie wel zo groot was dat het departement niet eens in staat is om een gevoelige zaak in een doofpot te stoppen.
Van de Steur erkent dat de ambtelijke top van zijn departement onvoldoende heeft gefunctioneerd. Er wordt nu fors geïnvesteerd in het beter functioneren van de ambtelijke top, reageerde de minister woensdag op de conclusies van de onderzoekscommissie. Hij zegt in een schriftelijke verklaring niets over zijn eigen functioneren of positie.
De commissie-Oosting deed onderzoek naar een doofpot, omdat ambtenaren zouden zijn bevolen niet verder te zoeken naar het beruchte bonnetje waar het bedrag op stond dat Cees H. ontving. Lees hier onder terug wat er is gezegd tijdens de presentatie en hoe de politiek reageert.
RO 25.05.2016 Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) onderschrijft het onderzoeksrapport van de Commissie Oosting-II, dat bevestigt dat in deze kwestie veel is misgegaan. Tevens maakt het rapport duidelijk dat bij de zoektocht naar het bonnetje in de Teeven-deal geen aanwijzingen zijn gevonden over het doelbewust tegengaan van het achterhalen van de gezochte informatie over de betaalgegevens. Dat staat in een brief die Van der Steur vandaag aan de Kamer heeft gestuurd.
De minister verzocht de Commissie Oosting in januari jl. een nader onderzoek in te stellen naar de reconstructie van de feiten in 2014 en 2015 omtrent de ontnemingsbeschikking in 2001 inzake Cees H. “Ik ben de Commissie erkentelijk voor het vele werk dat zij heeft verricht en voor het gedetailleerde rapport dat daarvan het resultaat is”, aldus de minister in reactie op het onderzoek.
Het heeft ontbroken aan duidelijke, eenduidige en krachtige regie, en aan goede coördinatie en informatie-uitwisseling Betere regie en uitwisseling van informatie hadden ertoe kunnen leiden dat de gezochte informatie al in 2014 zou zijn gevonden. Door de gedetailleerde reconstructie die de Commissie heeft gemaakt van de gebeurtenissen in 2014 en 2015, kan een nadere duiding worden gegeven van de – structurele, culturele en organisatorische – aspecten die een belangrijke rol hebben gespeeld bij wat is misgegaan. “Deze aspecten overstijgen de gebeurtenissen die aanleiding gaven voor de instelling van beide Commissies Oosting”, schrijft de minister aan de Kamer.
Van der Steur schrijft aan de Kamer dat de geconstateerde problemen in de toekomst zo veel mogelijk worden voorkomen nu er structureel meer contact is met en tussen de ambtelijke top. Zo worden actualiteiten en belangrijke onderwerpen breed en tijdig gedeeld. Ook is er een geïntegreerde aanpak van strategische dossiers, evenals een gemeenschappelijke visie op de koers van het ministerie. De wijze waarop met incidenten wordt omgegaan wordt herzien en waar nodig verstevigd. Daarbij investeert de huidige secretaris-generaal al sinds zijn aantreden in juni 2015 in samenwerking binnen en teamvorming van de ambtelijke top, die qua personele samenstelling inmiddels gewijzigd is. Om de integrale afweging en besluitvorming op het niveau van de Bestuursraad beter te faciliteren en de informatie-uitwisseling met de organisaties te verbeteren, is bovendien het sturingsmodel van het departement aangepast.
De ICT-dienstverlener van het ministerie, het Shared Service Center-ICT (SSC-ICT), heeft in deze kwestie professioneel en naar behoren gehandeld, gezien zijn status als dienstverlenende instantie die alleen werkt in opdracht, zo oordeelt de commissie. Uit de reconstructie blijkt dat de jaar back-up, waarop later de benodigde gegevens bleken te staan, op 4 juni 2014 is gevonden op 26 tapes in een kluis in de kelder van SSC-ICT. De SSC-ICT heeft de tapes veilig gesteld en herkenbaar opgeborgen. Zij kon pas een herstelopdracht uitvoeren toen het ministerie daadwerkelijk die opdracht gaf.
Dit gebeurde in 2015 en leidde tot de vondst van de schermafdruk van de betaling. Minister Van der Steur en staatssecretaris Dijkhoff erkennen dat hun veronderstelling dat de laatste zoektocht succesvol was door tussenkomst van externe specialisten, achteraf gezien geen recht doet aan de inspanningen van de SSC-ICT medewerkers.
De minister is het met de Commissie eens dat het creëren van een veilige werkomgeving belangrijk is, zodat informatie vrijelijk en zonder schroom gedeeld kan worden. De wijze waarop de vertrouwensfunctie is ingericht, is hierbij relevant. “Ik draag zelf ook actief uit dat alle signalen welkom zijn”, aldus de minister. “Ik verwacht van mijn medewerkers dat zij kritische kanttekeningen plaatsen en waardeer tegenspraak omdat het uiteindelijk de kwaliteit van ons werk beter maakt.”
Volgens Van der Steur onderstrepen de bevindingen en conclusies van de Commissie het belang van regievoering, eenheid van optreden, coördinatie, informatiedeling en politieke sensitiviteit. Deze aspecten vormen de kern van het programma ‘VenJ Verandert’ dat hij mede in gang heeft gezet naar aanleiding van de conclusies van het eerste rapport van de Commissie. “De realisatie van dit veranderprogramma zal meerdere jaren in beslag nemen. Over verscheidene jaren ontstane patronen en werkwijzen kunnen niet in korte tijd duurzaam verbeterd worden. Daarbij moet worden benadrukt dat hoe goed er ook wordt samengewerkt er altijd iets mis kan gaan”, aldus de minister. “Het werk kent immers weinig makkelijke oplossingen. Professionals van mijn ministerie gaan daar dagelijks naar beste kunnen mee om. Kortom, waar het mij om gaat is dat we het risico dat er iets mis gaat zo klein mogelijk maken door een optimale regievoering, coördinatie en communicatie in goede en open onderlinge verhoudingen allereerst aan de top van het ministerie. En, als fouten zich onverhoopt toch voordoen, we daarop adequaat reageren en ervan leren.”
VN 25.05.2016 Vanmorgen presenteerde de Commissie-Oosting haar tweede rapport over de bonnetjesaffaire. Oud-secretaris-generaal Pieter Cloo lijdt aan opmerkelijk geheugenverlies.
Vanmorgen presenteerde de Commissie-Oosting haar tweede rapport over de bonnetjesaffaire. Belangrijkste conclusie: bewijzen voor een doofpot zijn niet te vinden. Maar oud-secretaris-generaal Pieter Cloo lijdt wel aan opmerkelijk geheugenverlies.
Was er in de bonnetjesaffaire wel of geen doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie? Dat was de hoofdvraag waar de Commissie-Oosting in haar vandaag geopenbaarde tweede rapport antwoord op moest geven. Naar Oostings overtuiging was die doofpot er niet, betoogde hij tijdens de presentatie in Nieuwspoort. Weliswaar waren de verhoudingen in de top van het ministerie verstoord, was er gebrek aan regie en werkten topambtenaren langs elkaar heen, maar er zijn geen bewijzen gevonden voor het moedwillig onder de pet houden van informatie bij de bonnetjesaffaire: de zoektocht naar de omstreden financiële afspraken van Fred Teeven, de latere staatssecretaris, met crimineel Cees H..
Maar secretaris-generaal Pieter Cloo, die zich volgens Oosting op het ministerie ‘niet een positie van onbetwist gezag had weten te verwerven’ en begin 2015 net als Ivo Opstelten en Fred Teeven het veld moest ruimen, blijkt wel aan opmerkelijk geheugenverlies te lijden.
De Commissie zet het voorval in detail uiteen. In juni 2014 meldde directeur financieel-economische zaken Coen Hogendoorn naar eigen zeggen aan de secretaris-generaal dat er backup-bestanden waren gevonden, waarop het bonnetje wellicht te vinden was. ‘Goed om te weten’, zou Cloo hebben geantwoord, waarna Hogendoorn meende dat hij zijn werk had gedaan. Maar van dat cruciale gesprek zegt Cloo zich achteraf niks te herinneren.
‘Als het geheugen tekort schiet, eindigt het spoor’, verklaarde Oosting tijdens de presentatie.
Maar is daarmee ook de conclusie gerechtvaardigd dat er dus geen doofpot is? Wat als Cloo de vondst van de tapes moedwillig heeft verzwegen om zijn minister en de ambtelijke top uit de wind te houden? Pas na enig aandringen van kritische journalisten liet Oosting heel voorzichtig doorschemeren zelf óók te twijfelen aan het onverwachte geheugenverlies van de secretaris-generaal. ‘Je kunt een paard niet dwingen te drinken, zoals je mensen ook niet kunt dwingen te spreken. Of dat niet spreken te maken heeft met geheugenverlies of met andere dingen laat ik in het midden.’
Of Pieter Cloo het gesprek wel of niet moedwillig is vergeten, grote kundigheid heeft hij in ieder geval niet aan de dag gelegd. Of, zoals een hoge ambtenaar op Justitie het me laatst vertelde: ‘Zijn voorganger Joris Demmink zou ervoor gezorgd hebben dat het bonnetje óf heel snel, of nooit gevonden was.’
Trouw 25.05.2016 De top van het ministerie van veiligheid en justitie heeft de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal niet moedwillig geblokkeerd. Van een doofpot is ‘geen sprake’ geweest, zo concludeert de commissie-Oosting vandaag. Wel constateert ze een ‘evident gebrek aan regie in de politiek zeer gevoelige zaak van de ontnemingschikking’.
De commissie onder leiding van oud-ombudsman Marten Oosting boog zich de afgelopen maanden over de vraag waarom ict’ers hun zoektocht naar ‘het bonnetje’ in 2014 moesten staken. Dat bankafschrift zou duidelijkheid geven over het bedrag dat was gemoeid met de schikking die oud-staatssecetaris Fred Teeven in 2000 als officier van justitie sloot met drugscrimineel Cees H. De ict’ers waren het bonnetje juist op het spoor.
Aanleiding voor het vervolgonderzoek was de uitzending van ‘Nieuwsuur’ van begin dit jaar. Daarin toonde het tv-programma geanonimiseerde emails van de betrokken ict-dienst, het Shared Service Center ICT. Die suggereerden dat de ict’ers hun zoektocht door inmenging van hogerhand voortijdig hadden moeten staken. Reden voor minister Ard van der Steur (VVD, veiligheid en justitie) om Oosting opnieuw aan het werk te zetten.
Er was op het ministerie sprake van een gebrek aan eenheid van optreden en het ontbreken van politieke sensitiviteit, aldus Commissie Oosting.
Geen aanwijzingen voor doofpot
Voor een doofpotaffaire zijn geen aanwijzingen, concludeert Oosting nu. ‘Zo’n situatie veronderstelt in elk geval het organisatorische vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken, en dat zo te houden. En ook om (…) de kring van betrokkenen zo klein mogelijk te houden.’ Bij de Teevendeal was er op het ministerie van veiligheid en justitie juist sprake van ‘gebrek aan eenheid van optreden’ en ‘ontbreken van politieke sensitiviteit’.
Zo kon het gebeuren dat de betrokken ict-dienst al in 2014 – kort na de eerste uitzending van ‘Nieuwsuur’ – meldde dat er back-ups waren van het systeem waarin het bonnetje gevonden zou kunnen worden, maar de urgentie van die mededeling niet doordrong bij de top van het ministerie. De Tweede Kamer werd daarop onterecht verteld dat back-ups uit die tijd ontbraken. Dat verwijt Oosting meerdere topambtenaren, waaronder oud-secretaris generaal Pieter Cloo.
Van der Steur en Dijkhoff
Kritiek heeft de commissie ook op de opstelling van de huidige bewindspersonen Ard van der Steur en Klaas Dijkhoff. Zij stelden in het debat over de Teevendeal van eind vorig jaar dat het bewuste betaalbewijs veel eerder gevonden had kunnen worden ‘als ze de juiste mensen op de ict hadden gehad’, zo zei Van der Steur. “Zo ingewikkeld was het niet als ze de juiste mensen op de ICT hadden gehad”, aldus Dijkhoff.
Ook Van der Steur en Dijkhoff worden bekritiseerd.
Die uitspraken doen volgens Oosting ‘geen recht aan de inspanningen van de medewerkers’ van de betrokken ict-dienst. Pas toen ‘Nieuwsuur’ op 5 maart 2015 het overgemaakte bedrag tot achter de komma wist te melden, werd de ict-dienst aan het werk gezet. Die vond na vier dagen een ‘schermafdruk’ van het bonnetje. Dat vergde nog tien complexe stappen, aldus Oosting. De conclusie van ‘Nieuwsuur’ begin dit jaar dat het bonnetje in 2014 ‘zo goed als gevonden was’, strookt dan ook niet met de complexe werkelijkheid, concludeert de voormalig ombudsman.
Oosting licht zijn rapport vandaag om elf uur nader toe in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Minister Van der Steur komt vanmiddag om twee uur mijn zijn reactie. Naar verwachting debatteert de Tweede Kamer volgende week over het nieuwe rapport over de Teevendeal. De ChristenUnie vroeg dat debat afgelopen week alvast aan.
VK 25.05.2016 Het beroemdste bonnetje uit de vaderlandse geschiedenis is niet gevonden vanwege ‘organisatorisch onvermogen’ – niet vanwege een doofpot. Dit oordeelde de commissie-Oosting vanmorgen na nieuw onderzoek naar ‘het bonnetje’ van de Teevendeal. En dat is misschien nog wel erger, wierp Oosting op. Inmiddels stromen de eerste reacties op het rapport binnen. Een overzicht.
Alexander Pechtold, leider D66
‘De commissie-Oosting heeft opnieuw een waardevol rapport afgeleverd. Ook dit rapport trekt conclusies die er niet om liegen. De chaos bij het ministerie van Veiligheid en Justitie is nog ernstiger dan een doofpot. De situatie is zo beroerd dat je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon om FC Knudde te gaan. Het ministerie van Veiligheid en Justitie moest het paradepaardje worden van de VVD. Het werd een megalomaan ministerie dat niet meer functioneert, in permanente chaos verkeert en waarover de minister geen controle heeft.’
Michiel van Nispen, Kamerlid SP
In de zaak van de Teevendeal is de schone schijn boven waarheidsvinding verkozen…
‘De SP is geschrokken van de nieuwe conclusies in het vervolgonderzoek van de commissie-Oosting. De onderzoekscommissie spreekt niet van een doofpot omdat dat ‘organisatorisch vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken’ vereist. Maar dat vermogen is bij VVD-bewindslieden volstrekt afwezig. Dit bewijst dat het monsterministerie dat Veiligheid en Justitie is geworden zo snel mogelijk opgeknipt moet worden. De VVD heeft sinds 2010 willen scoren op ‘veiligheid’ en heeft een heel ministerie ingezet als campagnemachine. In de zaak van de Teevendeal is de schone schijn boven waarheidsvinding verkozen. Dat is een blamage voor de VVD maar vooral een gevaarlijke handelwijze op een ministerie waar juist openheid en waarheid zo belangrijk zijn.’
‘De commissie-Oosting concludeert dat er geen sprake is van een doofpot, maar dat is gezien de situatie nauwelijks een opluchting. Dit rapport bevestigt het beeld dat de ambtelijke top op het ministerie van Veiligheid en Justitie de afgelopen jaren bijzonder slecht functioneerde. Dat de uitvoerende ambtenaren hun werk toch goed deden ondanks het falen van de top, verdient een compliment. Er is inmiddels veel in gang gezet om de zaken op het ministerie op orde te krijgen. Tijdens het debat met de minister zullen we bespreken of dit voldoende is.’
Gert-Jan Segers, fractievoorzitter ChristenUnie
Het is verbijsterend hoe slordig men is omgegaan met de door anderen aangedragen zeer gevoelige informatie over het bonnetje…
Regie voor doofpot ontbrak
Niet een doofpot, maar organisatorisch onvermogen op het ministerie van Veiligheid en Justitie is de reden dat ‘het bonnetje’ van de Teevendeal in 2014 niet werd gevonden.
‘De commissie-Oosting schetst een ontluisterend beeld van de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Uit het rapport blijkt een schrijnend gebrek aan de wil om de waarheid op tafel te krijgen. De ambtelijke top heeft gefaald en verzuimd om haar verantwoordelijkheid te nemen. Naar buiten toe is de schuld voor het niet vinden van het bonnetje bij de ICT-afdeling gelegd. Dat blijkt onterecht en daarmee is de schuld in de verkeerde schoenen geschoven. Het departement lijdt aan een verontrustend gebrek aan samenhang en onderlinge samenwerking.
Het is verbijsterend hoe slordig men is omgegaan met de door anderen aangedragen zeer gevoelige informatie over het bonnetje. Het zegt veel over de cultuur bij Veiligheid en Justitie. Die cultuur is alleen te veranderen met ingrijpende aanpassingen in de structuur van dit mammoetministerie. Veiligheid moet weer naar Binnenlandse Zaken, zodat dit ministerie weer het ministerie van Justitie wordt waarin recht en eerlijkheid voorop staan.’
Het ministerie van Veiligheid en Justitie is een eilandenrijk zonder verbindingen…
‘Dit tweede rapport van de commissie-Oosting is een krachtige onderstreping van het gebrek aan regie en bestuurskracht. Het rapport bevestigt wat we al wisten: Elke afdeling doet goed zijn best, maar de onderlinge verbindingen zijn niet aanwezig. Het ministerie van Veiligheid en Justitie is een eilandenrijk zonder verbindingen. De SGP vindt dat het tijd is om een einde te maken aan interne koninkrijkjes die professionaliteit in de weg staan. Dit rapport is een extra aansporing voor de bewindslieden en de ambtelijke top om snel werk te maken van de beloofde verbeteringen. De SGP is blij dat, ook na het nieuwe zorgvuldige onderzoek, niet gebleken is dat het verloren bonnetje is verdonkeremaand.’
Foort van Oosten, Kamerlid VVD
‘De commissie-Oosting heeft opnieuw een gedegen rapport met zeer nuttige informatie opgeleverd. De conclusies zijn helder, de zoektocht naar het bonnetje was een aaneenschakeling van geklungel. Zeker op een departement dat gaat over onze veiligheid, moet een goede samenwerking en communicatie vanzelfsprekend zijn. Deze conclusies bevestigen het belang van de forse cultuurverandering op het departement die door de bewindspersonen is ingezet.’
Liesbeth van Tongeren, Kamerlid GroenLinks.
We kunnen concluderen dat dit VVD-experiment volledig is mislukt.
‘En nog kunnen we het boek niet sluiten. Het lijkt wel een absurdistische film. Door de knulligheid van het machoministerie Veiligheid en Justitie kwam de waarheid niet volledig en niet op tijd aan het licht. Daar waren twee onderzoekscommissies en meerdere uitzendingen van Nieuwsuur voor nodig. De rol van de premier roept vragen op.
Waarom ging hij er bijvoorbeeld mee akkoord dat er geen onafhankelijk onderzoek kwam en dat het verslag van het gesprek met Fred Teeven niet naar de Kamer ging? Het besluit om een omstreden superministerie van Veiligheid en Justitie in te richten brengt verantwoordelijkheid met zich mee. We kunnen concluderen dat dit VVD-experiment volledig is mislukt.’
NU 25.05.2016 Oppositiepartijen in de Kamer zijn eensgezind in hun afkeuring op het tweede onderzoeksrapport van de commissie-Oosting.
Er is weliswaar geen sprake van een doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie, maar de puinhoop op het departement is zo groot dat de onderzoekers zich afvragen of de situatie per saldo niet erger is.
Het onderzoek volgt op het moeizame proces naar waarheidsvinding over een in 2000 gemaakte afspraak tussen de toenmalig officier van justitie Fred Teeven en drugscrimineel Cees H.
De zaak leidde in maart 2015 tot het aftreden van toenmalig minister Ivo Opstelten en de inmiddels tot staatssecretaris benoemde Teeven van Veiligheid en Justitie.
VVD
De VVD, die het departement sinds 2010 onder zijn hoede heeft, noemt de conclusies helder: de zoektocht naar het bonnetje was een aaneenschakeling van geklungel, zegt Tweede Kamerlid Foort van Oosten.
“Zeker op een departement dat gaat over onze veiligheid, moet een goede samenwerking en communicatie vanzelfsprekend zijn”, zegt Van Oosten. De bevindingen onderstrepen volgens hem het belang van de forse cultuurverandering op het departement die door Van der Steur en Teeven zijn ingezet’.
SP
De SP is geschrokken van de nieuwste conclusies. “De VVD’ers aan de top van dit ministerie krijgen de begroting niet op orde, hun ministerie niet op orde en geven ambtenaren de schuld van hun eigen falen. Zes jaar VVD-bewind heeft een bestuurlijke chaos van dit ministerie gemaakt”, zegt Tweede Kamerlid Michiel van Nispen.
De partij spreekt van een monsterministerie dat zo snel mogelijk moet worden opgeknipt. De VVD heeft in de ogen van de SP sinds 2010 enkel willen scoren op veiligheid en heeft een heel ministerie ingezet als “campagnemachine”.
PVV
PVV-leider Geert Wilders reageert via Twitter kort op de bevindingen. “Oosting II: Veiligheid en Justitie grote puinhoop, geen regie, geen gezag”, somt hij op.
Geen nieuws, vindt Wilders. “Kunnen we het nu weer hebben over pensioenen, terreur, politie en zorg?”…
D66
“De situatie is zo beroerd dat je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon om FC Knudde te gaan”, zegt D66-leider Alexander Pechtold in een reactie…
Het ministerie van Veiligheid en Justitie moest het paradepaardje worden van de VVD, zegt Pechtold. “Het werd een megalomaan ministerie dat niet meer functioneert, in permanente chaos verkeert en waarover de minister geen controle heeft.”
ChristenUnie
ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers noemt het beeld dat de commissie schetst van de ambtelijke top van het ministerie ontluisterend.
“Uit het rapport blijkt een schrijnend gebrek aan de wil om de waarheid op tafel te krijgen. De ambtelijke top heeft gefaald en verzuimd om haar verantwoordelijkheid te nemen”, zegt Segers.
Er moeten ingrijpende aanpassingen in de structuur van dit “mammoetministerie” komen, vindt de partij. Te beginnen met veiligheid weer onder te brengen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken.
GroenLinks
GroenLinks omschrijft de situatie als een “absurdistische film”. Kamerlid Liesbeth van Tongeren noemt het “knullig” dat er twee onderzoekscommissies en meerdere Nieuwsuur-uitzendingen voor nodig waren om de waarheid boven tafel te krijgen.
“Het besluit om een omstreden superministerie van Veiligheid en Justitie in te richten brengt verantwoordelijkheid met zich mee. We kunnen concluderen dat dit VVD-experiment volledig is mislukt”, aldus Van Tongeren.
SGP
SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij noemt het rapport “een krachtige onderstreping van het gebrek aan regie en bestuurskracht.”
Het rapport bevestigt in zijn ogen wat hij eigenlijk al wist. “Elke afdeling doet goed zijn best, maar de onderlinge verbindingen zijn niet aanwezig.”
Van der Staaij noemt het ministerie een “eilandenrijk” waaraan een einde moet komen. Wel is de partij blij dat er geen sprake is van een doofpot.
Telegraaf 25.05.2016 In Den Haag wordt fel gereageerd op de nieuwe conclusies van de commissie-Oosting, die onderzoek deed naar de bonnetjesaffaire in de zogenoemde Teeven-deal.
Foort van Oosten, Kamerlid VVD: ,,De commissie heeft opnieuw een gedegen rapport met zeer nuttige informatie opgeleverd. De conclusies zijn helder, de zoektocht naar het bonnetje was een aaneenschakeling van geklungel. Zeker op een departement dat gaat over onze veiligheid, moet een goede samenwerking en communicatie vanzelfsprekend zijn. Deze conclusies bevestigen het belang van de forse cultuurverandering op het departement die door de bewindspersonen is ingezet’.”
PVV
Geert Wilders, leider PVV, reageert op Twitter: ,,Oosting II: Veiligheid en Justitie grote puinhoop, geen regie, geen gezag. So what’s new? Kunnen we het nu weer hebben over pensioenen, terreur, politie en zorg?”
SGP
Kees van der Staaij, fractievoorzitter SGP: ,,Dit tweede rapport van de commissie-Oosting is een krachtige onderstreping van het gebrek aan regie en bestuurskracht. Het rapport bevestigt wat we al wisten: Elke afdeling doet goed zijn best, maar de onderlinge verbindingen zijn niet aanwezig. Het ministerie van Veiligheid en Justitie is een eilandenrijk zonder verbindingen. De SGP vindt dat het tijd is om een einde te maken aan interne koninkrijkjes die professionaliteit in de weg staan. Dit rapport is een extra aansporing voor de bewindslieden en de ambtelijke top om snel werk te maken van de beloofde verbeteringen. De SGP is blij dat, ook na het nieuwe zorgvuldige onderzoek, niet gebleken is dat het verloren bonnetje is verdonkeremaand.”
ChristenUnie
Gert-Jan Segers, fractievoorzitter ChristenUnie: ,,De commissie-Oosting schetst een ontluisterend beeld van de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Uit het rapport blijkt een schrijnend gebrek aan de wil om de waarheid op tafel te krijgen. De ambtelijke top heeft gefaald en verzuimd om haar verantwoordelijkheid te nemen. Naar buiten toe is de schuld voor het niet vinden van het bonnetje bij de ICT-afdeling gelegd. Dat blijkt onterecht en daarmee is de schuld in de verkeerde schoenen geschoven.
Het departement lijdt aan een verontrustend gebrek aan samenhang en onderlinge samenwerking. Het is verbijsterend hoe slordig men is omgegaan met de door anderen aangedragen zeer gevoelige informatie over het bonnetje. Het zegt veel over de cultuur bij Veiligheid en Justitie. Die cultuur is alleen te veranderen met ingrijpende aanpassingen in de structuur van dit mammoetministerie. Veiligheid moet weer naar Binnenlandse Zaken, zodat dit ministerie weer het ministerie van Justitie wordt waarin recht en eerlijkheid voorop staan.”
PvdA
Jeroen Recourt. Kamerlid PvdA: ,,De commissie-Oosting concludeert dat er geen sprake is van een doofpot, maar dat is gezien de situatie nauwelijks een opluchting. Dit rapport bevestigt het beeld dat de ambtelijke top op het ministerie van Veiligheid en Justitie de afgelopen jaren bijzonder slecht functioneerde. Dat de uitvoerende ambtenaren hun werk toch goed deden ondanks het falen van de top, verdient een compliment. Er is inmiddels veel in gang gezet om de zaken op het ministerie op orde te krijgen. Tijdens het debat met de minister zullen we bespreken of dit voldoende is.”
D66
Alexander Pechtold, leider D66: ,,De commissie-Oosting heeft opnieuw een waardevol rapport afgeleverd. Ook dit rapport trekt conclusies die er niet om liegen. De chaos bij het ministerie van Veiligheid en Justitie is nog ernstiger dan een doofpot. De situatie is zo beroerd dat je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon om FC Knudde te gaan. Het ministerie van Veiligheid en Justitie moest het paradepaardje worden van de VVD. Het werd een megalomaan ministerie dat niet meer functioneert, in permanente chaos verkeert en waarover de minister geen controle heeft.”
SP
Michiel van Nispen, Kamerlid SP: ,,De SP is geschrokken van de nieuwe conclusies in het vervolgonderzoek van de commissie-Oosting. De onderzoekscommissie spreekt niet van een doofpot omdat dat ‘organisatorisch vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken’ vereist. Maar dat vermogen is bij VVD-bewindslieden volstrekt afwezig. Dit bewijst dat het monsterministerie dat Veiligheid en Justitie is geworden zo snel mogelijk opgeknipt moet worden. De VVD heeft sinds 2010 willen scoren op ‘veiligheid’ en heeft een heel ministerie ingezet als campagnemachine. In de zaak van de Teevendeal is de schone schijn boven waarheidsvinding verkozen. Dat is een blamage voor de VVD maar vooral een gevaarlijke handelwijze op een ministerie waar juist openheid en waarheid zo belangrijk zijn.”
GroenLinks
Liesbeth van Tongeren, Kamerlid GroenLinks: ,,En nog kunnen we het boek niet sluiten. Het lijkt wel een absurdistische film. Door de knulligheid van het machoministerie Veiligheid en Justitie kwam de waarheid niet volledig en niet op tijd aan het licht. Daar waren twee onderzoekscommissies en meerdere uitzendingen van Nieuwsuur voor nodig. De rol van de premier roept vragen op. Waarom ging hij er bijvoorbeeld mee akkoord dat er geen onafhankelijk onderzoek kwam en dat het verslag van het gesprek met Fred Teeven niet naar de Kamer ging? Het besluit om een omstreden superministerie van Veiligheid en Justitie in te richten brengt verantwoordelijkheid met zich mee. We kunnen concluderen dat dit VVD-experiment volledig is mislukt.”
Telegraaf 25.05.2016 Er zijn geen aanwijzingen voor het bestaan van een doofpot rond de kwestie van ’het bonnetje’ van de Teevendeal. Dat concludeert onderzoekscommissie Oosting II vandaag. Dat de waarheid niet boven tafel kwam, lag vooral aan bestuurlijke onkunde en de commissie vraagt zich af of dat niet ernstiger is.
Marten Oosting Foto: ANP
Bij de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie was er sprake van een ’evident gebrek aan regie in de politiek zeer gevoelige zaak’, oordeelt de commissie. Oosting is in zijn oordeel snoeihard over de ambtenaren die destijds het departement bestierden.
De Telegraaf berichtte eerder al dat een topambtenaar, Coen Hogendoorn, een saillante verklaring deed bij Oosting. In een vroeg stadium heeft hij aan de hoogste ambtenaar gemeld dat er back-ups waren van een oud systeem waarop het bonnetje gevonden kon worden. „Goed om te weten”, zou deze Pieter Cloo toen geantwoord hebben. Cloo zelf zegt hier geen herinnering aan te hebben, maar de commissie acht de lezing van Hogendoorn „meer aannemelijk”. Er zijn bijvoorbeeld andere feiten om zijn lezing te staven, Hogendoorn heeft ook aan een andere collega gemeld dat hij aan de bel heeft getrokken.
Bonnetje voor het grijpen
Het bonnetje lag dus voor het grijpen, maar er gebeurde niets. Dit terwijl ict’ers de opdracht hadden kunnen krijgen om de back-ups te openen en voor iedereen duidelijk te maken hoeveel geld er nou naar drugsbaron Cees H. was gegaan na de omstreden Teevendeal. „Er is niet een opdracht gegeven aan het SSC-ICT (ICT-afdeling, red.) om iets niet (verder) te doen; daarentegen is in juni 2014 een opdracht aan het SSC-ICT uitgebleven om iets wél te gaan doen.”
De commisise is vernietigend over de ambtelijke top van destijds. Er werd compleet langs elkaar heen gewerkt. „Vergeleken met zijn voorganger wist secretaris-generaal Cloo, aangetreden in 2012, zich niet een positie te verwerven van onbetwist gezag, veeleer integendeel”, schrijft Oosting over de voormalige hoogste baas op het departement.
Tik op vingers
In het rapport krijgen de huidige bewindslieden op het departement ook nog een tik op de vingers. Zij deden in een debat de suggestie dat als er goede ICT’ers op de zaak waren gezet, er al snel duidelijkheid had kunnen komen over de Teevendeal. Het probleem zat echter in wat ambtenaren met signalen vanuit de ICT-afdeling deden. “De uitspraken van minister Van der Steur en van staatssecretaris Dijkhoff (…) doen geen recht aan de inspanningen van de medewerkers van het SSC-ICT in 2014”, schrijft Oosting.
Elsevier 25.05.2016 Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft veel fouten gemaakt bij de afhandeling van de beruchte Teevendeal. Toch is er geen bewijs dat werd getracht de kwestie in de doofpot te stoppen. Daarvoor zou de chaos op het ministerie te groot zijn.
Dat concludeert de commissie-Oosting, die voor de tweede keer onderzoek deed naar de deal. Er is pas sprake van een doofpot als op hoog niveau wordt besloten om een onderwerp te verzwijgen, maar daar was geen sprake van, zeggen de onderzoekers.
Grote chaos
Belangrijkste reden daarvoor is dat er volgens de commissie chaos heerste binnen de top van het ministerie. Toenmalig minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven hadden een ‘evident gebrek aan regie’ en communiceerden slecht met verantwoordelijke ambtenaren. Veel informatie werd slechts gedeeltelijk binnen het ministerie gedeeld, het gevolg van een ‘cultuur van ieder voor zich, binnen de grenzen van de eigen taak’. Dit was ook funest voor de communicatie met de Tweede Kamer.
Door die bestuurlijke chaos konden de bewindslieden niet eens iets effectief toedekken, zelfs als ze dat hadden gewild, aldus de onderzoekers. De saillante vraag die de commissie stelt is of ‘die situatie per saldo niet ernstiger is’.
Toch wel vindbaar
Bij de afhandeling van de Teevendeal hield minister Opstelten lange tijd vol dat het bonnetje onvindbaar was, maar later kwam de transactie door toedoen van actualiteitenprogramma Nieuwsuur toch naar boven. Dit leidde tot de val van minister Opstelten en staatssecretaris Teeven.
Reacties vanuit de Tweede Kamer Alexander Pechtold (D66): ‘De situatie is zo beroerd dat je denkt aan matchfixing, maar het blijkt gewoon om FC Knudde te gaan’
Liesbeth van Tongeren (GroenLinks): ‘Het lijkt wel een absurdistische film’
Foort van Oosten (VVD): ‘De conclusies zijn helder, de zoektocht naar het bonnetje was een aaneenschakeling van geklungel.’
In januari zette minister Ard van der Steur (VVD) Oosting opnieuw aan het werk, nadat e-mails opdoken waarin minister Opstelten in 2014 ICT’ers zou hebben opgeroepen niet verder te zoeken naar het bonnetje van de schikking met drugscrimineel Cees Helman. Destijds zouden de ambtenaren het bonnetje al bijna gevonden hebben. De commissie concludeert nu dus dat er geen orders van bovenaf zijn gegeven om de zoektocht te staken.
De commissie uit ook nog kritiek op Van der Steur. De minister zei eerder dat het bonnetje veel sneller gevonden had kunnen worden als er betere ICT’ers zouden zijn ingehuurd. Volgens Oosting is dat onzin, en ‘doen ze geen recht aan de inspanningen van de medewerkers’. Lees meer
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
VK 25.05.2016 Niet een doofpot, maar organisatorisch onvermogen op het ministerie van Veiligheid en Justitie is de reden dat ‘het bonnetje’ van de Teevendeal in 2014 niet werd gevonden. Dit oordeelt de commissie-Oosting na nieuw onderzoek naar die mislukte zoektocht. De commissie ziet in de chaos op het departement het bewijs dat zaken niet zijn toegedekt, daar zou immers een strakke regie voor nodig zijn.
Oosting werpt de saillante vraag op ‘of het gebrek aan regie niet ernstiger is’ dan een doofpot. Hij schetst in zijn rapport een ‘cultuur van ieder voor zich, binnen de grenzen van de eigen taak’. De organisatorische chaos en de starre verhoudingen op het ministerie waren de reden dat het bonnetje niet werd gevonden. Oosting: ‘Ondanks de inzet en ongetwijfeld goede bedoelingen van vele betrokkenen bij de achtereenvolgende zoektochten, komt het beeld op van gebrek aan daadkracht en eenheid’.
Vooral Pieter Cloo, de hoogste ambtenaar onder minister Opstelten, moet het ontgelden in de conclusies van de commissie. Cloo werd in 2012 door Opstelten aangesteld. Hij was een buitenstaander die ‘geen positie wist te verwerven van onbetwist gezag, veeleer integendeel’. Onder zijn leiding tierde ‘de verkokering’ in het eilandenrijk van Veiligheid en Justitie welig.
Een andere hoge ambtenaar die een prominente rol speelt in het rapport is Coen Hoogendoorn, de toenmalige baas over de financiële informatiesystemen. Hij stelde naar eigen zeggen zijn baas Cloo op de hoogte over de vorderingen in de zoektocht naar het bonnetje. Zo meldde hij in juni 2014 dat de ict-afdeling ‘back-up tapes’ had gevonden die ‘vermoedelijk te activeren waren’. Cloo kan zich die mededeling niet herinneren.
Geen contact tussen hoogste ambtenaren
Oosting verwijt Hoogendoorn dat hij alleen Cloo heeft geïnformeerd en niet ook topambtenaar Gerard Roes (de man die de zoektocht leidde) op de hoogte had gesteld. Hoogendoor zei hierover zelf tegen de commissie: ‘Terugkijkend is de zoektocht een ingewikkelde zaak geworden omdat er binnen het ministerie geen cultuur was om informatie met elkaar actief te delen. Ik heb signalen afgegeven dat er een back-up was. Deze zijn niet opgepakt.’
Typerend voor het gebrek aan communicatie op het ministerie is het feit dat Cloo en Hoogendoorn nooit met Roes spraken over de zaak, terwijl die juist het meest belang had bij de informatie. Omgekeerd deed Roes geen enkele poging om met zijn ambtelijke baas Cloo in contact te komen. Cloo werd volgens Oosting ‘geheel terzijde gehouden, zodat hij feitelijk buitenspel heeft gestaan’.
Van der Steur betreurt uitspraak over ict’ers
Minister Van der Steur speelt een kleine rol in het tweede rapport van Oosting. Hij blikte in gesprek met de commissie terug op zijn uitspraak over de ict’ers van Justitie. In de Kamer had hij gezegd dat met betere mensen op de ict-afdeling de zoektocht wel zou zijn geslaagd. Hij was in de veronderstelling dat het bonnetje pas werd gevonden nadat externe experts werden ingehuurd. Oftewel, dat het eigen ict-team niet bij machte was het afschrift te vinden.
Die aanname klopte niet, hetzelfde ict-team uit 2014 had een jaar later het oude systeem gekraakt. De minister gaat daarom nog maar eens door de knieën: ‘Hij betreurt het zeer dat met zijn opmerking de conclusie werd getrokken dat hij het verwijt legt bij de mensen zelf.’ Van der Steur geeft vanmiddag een persconferentie over het onderzoeksrapport.
In de veertien maanden dat Van der Steur minister is heeft hij meermaals zijn excuses moeten maken voor te boude uitspraken. Zo had hij als Kamerlid zijn voorganger Opstelten niet moeten souffleren rond de Teevendeal. Als kersverse minister had hij beweerd dat zijn ministerie niet afwist van de Volkertfoto in De Telegraaf, later bleek dat Justitie de fotoshoot had georganiseerd. Ook schoffeerde hij ten onrechte MH17-onderzoeker George Maat. En na de aanslagen in Brussel beweerde hij dat Nederland informatie van de FBI had gekregen over een van de daders, de informatie bleek afkomstig van de New Yorkse politie.
Nieuwsuur heropende de zaak-Teevendeal
Tussen maart en juni 2014 zochten ambtenaren van het ministerie van Veiligheid en Justitie naar het afschrift van ‘de Teevendeal’, de schikking die officier van justitie Fred Teeven in 2000 had gesloten met drugscrimineel Cees H. Aanleiding voor de zoektocht was een uitzending van Nieuwsuur waarin werd geopperd dat de Belastingdienst buiten de schikking was gehouden en H. miljoenen guldens had teruggekregen van Justitie.
Op de Nieuwsuur-onthulling volgden moeizame Kamerdebatten met toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten. Hardop rekenend zaaide hij in de Kamer verwarring over de hoeveelheid geld die destijds met de deal gemoeid zou zijn geweest. De Kamer wilde het naadje van de kous weten. Op het ministerie werd een zoektocht gestart naar het precieze bedrag, dat ergens in de archieven van het megadepartement (van politie, justitie, rechterlijke macht en vreemdelingenketen) te vinden zou moeten zijn.
Volgens Opstelten was bonnetje niet te vinden
Verschillende pogingen leverden niets op. Minister Opstelten concludeerde halverwege 2014 dat het bonnetje onvindbaar was. In maart 2015 bewees Nieuwsuur zijn ongelijk. Het programma openbaarde het (tot op de cent) precieze bedrag van de schikking. H. had 4,7 miljoen gulden teruggekregen van zijn door de staat geconfisqueerde vermogen. Na die uitzending werd het bonnetje wel snel gevonden. Binnen enkele dagen hadden de ict’ers van het departement het bonnetje uit de oude systemen gevist. Minister Opstelten en zijn staatssecretaris Fred Teeven traden af.
De commissie-Oosting, onder leiding van oud-ombudsman Marten Oosting, werd in het leven geroepen om de zaak te onderzoeken. In december vorig jaar debatteerde de Kamer met de nieuwe minister, Ard van der Steur, over de bevindingen van Oosting. De commissie oordeelde hard over de vijftien jaar oude deal en over hoe het ministerie met de nieuwe nasleep van de zaak was omgegaan. Van der Steur betuigde spijt over het feit dat hij als VVD-Kamerlid zijn voorganger had gesouffleerd bij het opstellen van persberichten over de Teevendeal.
ICT’ers kregen opdracht zoektocht te staken
Van der Steur maakte tijdens het debat een ogenschijnlijk onschuldige opmerking die explosieve gevolgen kreeg. Het bonnetje had al in 2014 gevonden kunnen worden ‘als ze de juiste mensen op de ict hadden gehad. Daar zat natuurlijk ook de fout die gemaakt is’. Hij leek de schuld bij de ict’ers te leggen.
De zaak leek na het debat gesloten, totdat Nieuwsuur in januari 2016 weer toesloeg. Het programma onthulde een interne mailwisseling waaruit zou blijken dat de ict’ers niets valt te verwijten, maar dat de zoektocht naar het bonnetje ‘van hogerhand is stopgezet’. Was hier sprake van een doofpot? Van der Steur vroeg Oosting om zijn onderzoek te heropenen, dit keer om op die vraag een antwoord te geven.
AD 25.05.2016 De commissie-Oosting ziet geen enkele aanwijzing voor het bestaan van een doofpot rond de Teeven-deal. De chaos bij het ministerie van Veiligheid van Justitie is volgens de commissie wel zo groot dat het departement niet eens in staat is om een gevoelige zaak in een doofpot te stoppen. De Teeven-deal gaat over de afspraak met topcrimineel Cees H. over het terugstorten van in beslagen genomen geld.
De zogenoemde Teeven-deal leidde tot de val van minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven. De commissie deed onderzoek naar een doofpot, omdat ambtenaren zouden zijn bevolen niet verder te zoeken naar het beruchte bonnetje waar het bedrag op stond dat Cees H. ontving. Lees hier onder terug wat er is gezegd tijdens de presentatie en hoe de politiek reageert. View as slideshowStorify.com
Trouw 25.05.2016 De top van het ministerie van veiligheid en justitie heeft de zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal niet moedwillig geblokkeerd. Van een doofpot is ‘geen sprake’ geweest, zo concludeert de commissie-Oosting vandaag. Wel constateert ze een ‘evident gebrek aan regie in de politiek zeer gevoelige zaak van de ontnemingschikking’.
De commissie onder leiding van oud-ombudsman Marten Oosting boog zich de afgelopen maanden over de vraag waarom ict’ers hun zoektocht naar ‘het bonnetje’ in 2014 moesten staken. Dat bankafschrift zou duidelijkheid geven over het bedrag dat was gemoeid met de schikking die oud-staatssecetaris Fred Teeven in 2000 als officier van justitie sloot met drugscrimineel Cees H. De ict’ers waren het bonnetje juist op het spoor.
Aanleiding voor het vervolgonderzoek was de uitzending van ‘Nieuwsuur’ van begin dit jaar. Daarin toonde het tv-programma geanonimiseerde emails van de betrokken ict-dienst, het Shared Service Center ICT. Die suggereerden dat de ict’ers hun zoektocht door inmenging van hogerhand voortijdig hadden moeten staken. Reden voor minister Ard van der Steur (VVD, veiligheid en justitie) om Oosting opnieuw aan het werk te zetten.
Er was op het ministerie sprake van een gebrek aan eenheid van optreden en het ontbreken van politieke sensitiviteit, aldus Commissie Oosting.
Geen aanwijzingen voor doofpot
Voor een doofpotaffaire zijn geen aanwijzingen, concludeert Oosting nu. ‘Zo’n situatie veronderstelt in elk geval het organisatorische vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken, en dat zo te houden. En ook om (…) de kring van betrokkenen zo klein mogelijk te houden.’ Bij de Teevendeal was er op het ministerie van veiligheid en justitie juist sprake van ‘gebrek aan eenheid van optreden’ en ‘ontbreken van politieke sensitiviteit’.
Zo kon het gebeuren dat de betrokken ict-dienst al in 2014 – kort na de eerste uitzending van ‘Nieuwsuur’ – meldde dat er back-ups waren van het systeem waarin het bonnetje gevonden zou kunnen worden, maar de urgentie van die mededeling niet doordrong bij de top van het ministerie. De Tweede Kamer werd daarop onterecht verteld dat back-ups uit die tijd ontbraken. Dat verwijt Oosting meerdere topambtenaren, waaronder oud-secretaris generaal Pieter Cloo.
Ook Van der Steur en Dijkhoff worden bekritiseerd.
Van der Steur en Dijkhoff
Kritiek heeft de commissie ook op de opstelling van de huidige bewindspersonen Ard van der Steur en Klaas Dijkhoff. Zij stelden in het debat over de Teevendeal van eind vorig jaar dat het bewuste betaalbewijs veel eerder gevonden had kunnen worden ‘als ze de juiste mensen op de ict hadden gehad’, zo zei Van der Steur. “Zo ingewikkeld was het niet als ze de juiste mensen op de ICT hadden gehad”, aldus Dijkhoff.
Die uitspraken doen volgens Oosting ‘geen recht aan de inspanningen van de medewerkers’ van de betrokken ict-dienst. Pas toen ‘Nieuwsuur’ op 5 maart 2015 het overgemaakte bedrag tot achter de komma wist te melden, werd de ict-dienst aan het werk gezet. Die vond na vier dagen een ‘schermafdruk’ van het bonnetje. Dat vergde nog tien complexe stappen, aldus Oosting. De conclusie van ‘Nieuwsuur’ begin dit jaar dat het bonnetje in 2014 ‘zo goed als gevonden was’, strookt dan ook niet met de complexe werkelijkheid, concludeert de voormalig ombudsman.
Oosting licht zijn rapport vandaag om elf uur nader toe in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Minister Van der Steur komt vanmiddag om twee uur mijn zijn reactie. Naar verwachting debatteert de Tweede Kamer volgende week over het nieuwe rapport over de Teevendeal. De ChristenUnie vroeg dat debat afgelopen week alvast aan.
NU 25.05.2016 De onderzoekscommissie-Oosting II heeft geen aanwijzingen gevonden dat de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie doelbewust heeft geprobeerd de bonnetjesaffaire rondom de Teeven-deal in de doofpot te stoppen. Dat concludeert de commissie-Oosting in haar tweede onderzoek naar de Teeven-deal.
Wel was er gedurende de affaire een “gebrek aan daadkracht en eenheid” op het justitiedepartement en ontbrak het bij de ambtelijke top aan “een duidelijke, eenduidige en krachtige regie, en aan goede coördinatie en communicatie” die uiteindelijk leidde tot het opstappen van minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven.
De onderzoekers, die de topambtenaren ook het ontbreken van politieke sensitiviteit verwijten, vragen zich af of deze zaken per saldo niet ernstiger zijn dan een doofpot.
ICT
Aanleiding voor het heropenen van het onderzoek was de onthulling van het programma Nieuwsuur van januari 2016, waarin werd gesteld dat de zoektocht naar het rekeningafschrift van hogerhand was stopgezet. Uit documenten blijkt dat ICT-medewerkers is opgedragen niet langer naarhet afschrift te zoeken. Dat zou betekenen dat vanuit de ambtelijk top van het justitiedepartement geprobeerd is om de affaire in de doofpot te doen verdwijnen.
Commissievoorzitter Marten Oosting vroeg zich in januari nog af of er niet sprake was van een doofpot, maar heeft daar in zijn onderzoek geen aanwijzingen voor gevonden.
De onderzoekscommissie: “Zo’n situatie veronderstelt in elk geval het organisatorisch vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken en dat zo te houden. En ook om – met het oog daarop, en anders dan in deze zaak is gebeurd – de kring van betrokkenen zo klein mogelijk te houden.” Daar is in de zoektocht naar het bonnetje geen sprake van geweest.
Commissie Oosting komt met tweede rapport Teeven-deal
Ambtelijke top
Op de ambtelijk top van het ministerie heeft de commissie forse kritiek. Die heeft het laten gebeuren dat de nasleep van de Teeven-deal de VVD-bewindspersonen de politieke kop heeft gekost. De hoogste ambtenaar op het ministerie, secretaris-generaal Pieter Cloo (een VVD’er die in 2012 door VVD’er Ivo Opstelten werd aangesteld), genoot binnen het departement niet het gezag om als belangrijke schakel tussen de ambtelijke top en de minister te fungeren.
Volgens de commissie heeft Cloo het laten gebeuren dat hij “in deze politiek gevoelige zaak – van meet af aan en tot het laatst – geheel buiten alles werd gehouden”.
Het wordt Cloo aangerekend dat hij zich afzijdig hield bij de behandeling van het dossier. De secretaris-generaal van een departement heeft juist de taak om voor eenheid binnen een ministerie te zorgen en daar is Cloo in tekortgeschoten, concludeert de commissie.
De kritiek op Cloo houdt daar niet op. Een andere topambtenaar, Coen Hoogendorn, zou naar eigen zeggen Cloo op de hoogte hebben gesteld van de aanwezigheid van de afschriften. Cloo zou hier vervolgens niets mee hebben gedaan. De secretaris-generaal verklaart tegen de commissie hier “geen herinnering” van de hebben. Volgens Oosting houdt het spoor naar de doofpot daar op, maar zegt de verklaring van Hoogendoorn aannemelijker te vinden dan die van Cloo.
Na het vertrek van Opstelten en Teeven stapte Cloo in maart van dit jaar op, maar hij is nog steeds in dienst bij de rijksoverheid.
‘Professioneel gehandeld’
Ook topambtenaar Gerard Roes krijgt er stevig van langs. Hem wordt de slechte informatieverstrekking naar de Kamer en de onvolledige zoektocht naar het bonnetje verweten. Zo hadden de ICT-experts veel eerder moeten worden ingeschakeld.
De commissie spaart ook de huidige Justitie-minister Ard van der Steur niet. Volgens Oosting legde hij vorig jaar tijdens een Kamerdebat onterecht de schuld bij de ICT-afdeling. Deze afdeling heeft volgens de commissie juist “professioneel gehandeld” en “de taken goed uitgevoerd”. De uitspraken van Van der Steur deden dan ook “geen recht aan de inspanningen van de medewerkers”. In het woensdag gepubliceerde gespreksverslag zegt Van der Steur het zeer te betreuren dan met zijn opmerkingen geconcludeerd is dat hij de ICT’ers verwijten heeft gemaakt.
Oosting stelt tevens dat als de commissie eerder op de hoogte was gesteld van de inspanningen van de ICT-afdeling, dat een heropening van het onderzoek wellicht niet nodig zou zijn geweest.
De commissie is ook kritisch op zichzelf en trekt het zich aan dat zij zelf niet eerder op het spoor van de inspanningen van de ICT-afdeling is gekomen.
Telegraaf 25.05.2016 De commissie Oosting komt woensdag met de resultaten van het onderzoek naar wie de zoektocht naar het vermiste ‘bonnetje’ van de zogenoemde Teevendeal in 2014 bewust heeft stopgezet. Dat gebeurde op het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Eerder concludeerde de commissie van Marten Oosting al dat de deal die Fred Teeven in 2000 als officier van justitie sloot met drugscrimineel Cees H. niet deugde. De commissie werd ingesteld nadat toenmalig minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven (beiden Veiligheid en Justitie) vorig jaar maart moesten opstappen.
Dat gebeurde toen bonnetjes opdoken die bewezen dat voor H. bij de deal 4,7 miljoen gulden vrijkwam. Opstelten had een jaar lang volgehouden dat het om 1,2 miljoen gulden ging en dat het bonnetje onvindbaar was.
Het nieuwe onderzoek richt zich op de zoektocht naar ‘het bonnetje’ van de deal. Ambtenaren van het ministerie waren dat op het spoor maar kregen opdracht hun zoektocht te staken. De commissie moest uitzoeken wie dat besloot en waarom.
RO 25.05.2016 In de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie is bij de zoektocht, van maart 2014 tot maart 2015, naar het betaal – bewijs (‘het bonnetje’) van de schikkingsovereenkomst met Cees H. sprake geweest van een ‘evident gebrek aan regie in de politiek zeer gevoelige zaak van de ontnemingsschikking’.
Dat stelt de Onderzoekscommissie-Oosting II vast. In haar onderzoek vond de Onderzoekscommissie echter geen aanwijzingen van doelbewust tegengaan van het achterhalen van ‘het bonnetje’. De Onderzoekscommissie concludeert daarom dat er geen sprake is geweest van een doofpot. Zij werpt de vraag op of de door haar geconstateerde situatie van ‘verkokering’, ‘gebrek aan eenheid van optreden’ en ‘ontbreken van politieke sensitiviteit’ ‘per saldo niet ernstiger’ is. De Onderzoekscommissie-Oosting II werkt dit uit in haar Rapport van het nader onderzoek naar de reconstructie van de ontnemingsschikking, dat zij vandaag presenteert.
Minister Van der Steur ontvangt het onderzoeksrapport uit handen van commissievoorzitter Oosting.
Aanleiding
Aanleiding voor het nader onderzoek vormde de uitzending van het actualiteitsprogramma Nieuwsuur op 25 januari 2016. In deze uitzending zijn – geanonimiseerde – e-mailberichten getoond van medewerkers van het SSC-ICT1. De e-mailwisseling – in de periode van 4 tot 6 juni 2014 – wekt de suggestie dat van hogerhand zou zijn besloten om het zoeken naar ‘het bonnetje’2 te staken. In dat verband kwam in de uitzending de vraag naar voren of toen bij het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) sprake is geweest van een doofpot.
Minister mr. G.A. (Ard) van der Steur stelde naar aanleiding van de uitzending van Nieuwsuur de Onderzoekscommissie-Oosting II (hierna ook: de Onderzoekscommissie) in, onder voorzitterschap van mr. dr. M. (Marten) Oosting. Van de commissie maken tevens mr. F.G. (Frans) Bauduin en mr. J.W. (Jaap) van den Berge deel uit.
1 Het SSC-ICT Haaglanden verzorgt – als shared service center – de ICT-dienstverlening voor een aantal ministeries, waaronder het ministerie van Veiligheid en Justitie. De ICT-dienstverlening van dat ministerie werd tot 1 januari 2014 verzorgd door een interne dienstverlener, het Gemeenschappelijk Dienstencentrum ICT (gdi). Het SSC-ICT ressorteert onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en heeft vestigingen in Zoetermeer en Den Haag.
2 Bij ‘het bonnetje’ gaat het om het betaalbewijs van de afwikkeling van de ontnemingsschikking uit 2000 tussen het Openbaar Ministerie en de voor hasjhandel veroordeelde Cees H. Ingevolge de schikkingsovereenkomst dienden de bij H. in 1993 in beslag genomen vermogensbestanddelen aan hem te worden teruggegeven, na aftrek van het bedrag van de ontneming (750.000 gulden). Op 7 september 2001 heeft het arrondissement Amsterdam het desbetreffende bedrag (4.710.627,18 gulden) overgemaakt naar de derdenrekening van de raadsman van Cees H.
Geen doofpot
De Onderzoekscommissie heeft, gelet op de genoemde e-mailwisseling binnen het SSCICT, het aan haar opgedragen nader onderzoek met name gericht op de inspanningen van maart 2014 tot maart 2015 tot reconstructie van de betaalgegevens. Zij komt tot de conclusie dat geen sprake is geweest van een welbewust besluit op enig hoger niveau om niet (verder) te (laten) zoeken naar de gezochte informatie over de betaalgegevens en om opdracht te (laten) geven om stappen in die zoektocht te staken. Met andere woorden: er is geen enkele aanwijzing gevonden voor een doofpot.
De Onderzoekscommissie: ‘Daargelaten het – beslist af te keuren – oogmerk van een doofpot: zo’n situatie veronderstelt in elk geval het organisatorische vermogen en de bestuurskracht om zaken effectief toe te dekken, en dat zo te houden. En ook om – met het oog daarop, en anders dan in deze zaak is gebeurd – de kring van betrokkenen zo klein mogelijk te houden. Van dat alles is naar het oordeel van de Onderzoekscommissie bij de zoektocht naar de betaalgegevens geen sprake geweest’.
Gebrek aan regie; ieder voor zich
De onderzoeksbevindingen roepen bij de Onderzoekscommissie echter wel het beeld op van een cultuur in de ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie van ‘ieder voor zich, binnen de grenzen van de eigen taak/functie en met het ontbreken van voldoende wederzijdse betrokkenheid en tegenspraak’. Bij de behandeling van het dossier heeft het van 2014 tot het aftreden, op 9 maart 2015, van minister Opstelten en staatssecretaris Teeven ‘ontbroken aan duidelijke, eenduidige en krachtige regie, en aan goede coördinatie en communicatie’.
Er was een ‘gebrek aan daadkracht en eenheid’. Het rapport van het nader onderzoek bevestigt de conclusies van de op 1 mei 2015 ingestelde Onderzoekscommissie Ontnemingsschikking en het oordeel van die commissie dat deze omstandigheden uiteindelijk ook afbreuk hebben gedaan aan een adequate informatievoorziening aan de Tweede Kamer.
De Onderzoekscommissie-Oosting I
Op 9 december 2015 heeft de Onderzoekscommissie Ontnemingsschikking (hierna: Onderzoekscommissie-Oosting I) het rapport van haar onderzoek naar de ontnemingsschikking gepresenteerd. Dat rapport bevat een uitgebreide reconstructie en beoordeling van de ontnemingsschikking uit 2000 zelf, zoals die door een uitzending van Nieuwsuur van 11 maart 2014 weer in het nieuws kwam. In dat rapport werd verder geconcludeerd dat het in 2014 en 2015 bij het zoeken naar de betaalgegevens heeft ontbroken aan een goede regie.
Als voor de reconstructie van de betaalgegevens al direct een grondig onderzoek zou zijn ingesteld, zou niet tot het laatst zijn vastgehouden aan naderhand onjuist gebleken informatie over de hoogte van de betaling aan Cees H. Nu werd pas op 8 juli 2015 in het archief in Amsterdam het bankafschrift gevonden waarnaar in 2014 vergeefs was gezocht. Eerder, op 8 maart 2015, was het gelukt om langs digitale weg een schermafdruk te krijgen met de gezochte betaalgegevens. De vondst van die schermafdruk leidde de volgende dag, 9 maart 2015, tot het aftreden van minister mr. I.W. (Ivo) Opstelten en, met hem, staats – secretaris mr. F. (Fred) Teeven.
De Onderzoekscommissie-Oosting II
De Onderzoekscommissie-Oosting II kreeg de opdracht nader onderzoek te doen naar de reconstructie van de feiten in 2014 en 2015 met betrekking tot de afwikkeling in 2001 van de ontnemingsschikking van het Openbaar Ministerie in Amsterdam met Cees H. in 2000. Het nader onderzoek diende te gebeuren in het verlengde van de werkzaamheden van de Onderzoekscommissie-Oosting I. De door Nieuwsuur openbaar gemaakte e-mailwisseling van medewerkers van het SSC-ICT had ontbroken in de informatie die vanuit VenJ ter kennis was gebracht van de Onderzoekscommissie-Oosting I.
Onderzoekaanpak
De secretarissen-generaal van de ministeries van VenJ en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie (BZK) hebben oproepen gedaan aan medewerkers van VenJ en het SSC-ICT om vertrouwelijk met de Onderzoekscommissie-Oosting II informatie te delen die voor het onderzoek van belang zou kunnen zijn. Dit leverde in totaal 13 meldingen op; geen ervan bevatte echter relevante nieuwe informatie. De Onderzoekscommissie heeft met 37 personen een of meer formele gesprekken gevoerd, en daarnaast enkele tientallen achtergrondgesprekken.
De bevindingen berusten verder mede op omvangrijke informatie die is verkregen uit toegang van de Onderzoekscommissie tot de e-mailboxen van betrokken medewerkers. Alles bijeen heeft de Onderzoekscommissie het vertrouwen dat alle informatie die van belang is te achten voor haar onderzoek haar ook daadwerkelijk heeft bereikt.
Bijlage 5 bij het rapport bevat een verantwoording van de onderzoekaanpak.
Dit persbericht zelf beperkt zich hierna tot een korte opsomming van de beoordeling door de Onderzoekscommissie van de gedragingen van een aantal verantwoordelijke ambtenaren/diensten, gevolgd door een weergave van de zelfevaluatie door de Onderzoekscommissie. Zie voor een beknopt overzicht van de zoektocht naar ‘het bonnetje’ de bijlage van dit persbericht.
NU 25.05.2016 Het bonnetje dat centraal staat in de deal die Fred Teeven als officier van justitie in 2003 sloot met drugscrimineel Cees H. staat woensdag opnieuw centraal op het Binnenhof.
De onderzoekscommissie Oosting presenteert om 11.00 uur de bevindingen na het tweede onderzoek naar de omstreden deal. Het onderzoek moest worden heropend na nieuwe onthullingen van het programma Nieuwsuur.
Hoe zit het ook alweer met de Teeven-deal?
In 2000 sloot oud-staatssecretaris Fred Teeven als officier van justitie een overeenkomst met drugshandelaar Cees H. In ruil voor informatie en een boete van 750.000 gulden kreeg H. strafkorting en zou een bedrag van 4,7 miljoen gulden van zijn vermogen worden vrijgegeven.
De details van de schikking bleven jarenlang geheim, tot het programmaNieuwsuur in maart 2014 de hand wist te leggen op de overeenkomst.Nieuwsuur onthulde dat H. een boete van 750.0000 gulden moest betalen waarna justitie een bedrag tussen de 5 en 6 miljoen gulden, buiten de fiscus om, zou overmaken naar H.
Toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten weersprak de berichtgeving en hield de Kamer voor dat er geen 5 miljoen, maar 1,25 miljoen gulden was overgemaakt. Later trok hij die woorden terug en stelde dat het bonnetje niet meer te vinden was.
Nadat Nieuwsuur in maart 2015 het exacte bedrag van 4.710.627,18 gulden onthulde, wist het ministerie het bonnetje alsnog te vinden. De conclusie die volgde was dat Opstelten de Kamer verkeerd had geïnformeerd. Opstelten en Teeven stapten vervolgens op.
De Tweede Kamer besloot daarna dat er een onafhankelijke commissie onderzoek moest doen naar wie precies wat wist over de Teeven-deal.
Wat kwam er uit het eerste onderzoek van de Commissie-Oosting?
De belangrijkste conclusie van de commissie was dat Teeven de deal met Cees H. nooit had mogen sluiten en dat het ministerie van Veiligheid en Justitie steken had laten vallen die leidden tot het opstappen van Opstelten en Teeven.
Zo had het ministerie een onafhankelijk onderzoek moeten instellen en was bij zowel Opstelten als bij het ministerie het politieke risico en gevoeligheid onvoldoende onderkend.
Waarom is het onderzoek heropend?
In januari 2016 maakt Nieuwsuur bekend dat de zoektocht naar het bonnetje in 2014 van hoger hand is stopgezet. Uit documenten blijkt dat ict-medewerkers is gesommeerd niet langer naar de rekeningafschrift te zoeken.
Dat was voor de nieuwe minister, Ard van der Steur, reden om de commissie-Oosting te vragen de zaak opnieuw te onderzoeken.
Oosting II zal uitsluitsel moeten geven of inderdaad opdracht is gegeven om de zoektocht te staken, maar vooral wie die opdracht heeft gegeven.
Oosting reageerde na de laatste onthulling van Nieuwsuur verbijsterd. “Mij dunkt dat kan worden gesproken van een doofpot als beschikbare informatie bewust wordt achtergehouden.”
Of er ook daadwerkelijk sprake is geweest van een doofpot, zal Oosting 11.00 uur bekend maken.
Telegraaf 24.05.2016 Alle ogen zijn woensdag weer gericht op Marten Oosting die met zijn commissie opnieuw een rapport over de Teevendeal presenteert. Hij onderzocht deze keer waarom het zo lang duurde voor de waarheid over de kwestie boven tafel kwam. Was er sprake van een doofpot of gaat het om geklungel?
VVD’er Fred Teeven sloot als officier van justitie een deal met drugsbaron Cees H. waarin een van de voorwaarden was dat de crimineel 750.000 gulden boete zou gaan betalen. In ruil zou hij de rest van zijn tegoeden terugkrijgen. Hoe hoog het bedrag was dat H. terugkreeg bij de schikking uit het jaar 2000, werd jaren later de inzet van een politiek drama.
Voormalig minister Opstelten beweerde eerst dat het om 1,25 miljoen gulden ging. Later stelde de oud-bewindsman plots dat hij de hoogte van het bedrag eigenlijk niet wist en het bonnetje niet kon vinden. Pas nadat Nieuwsuur meldde dat het om meer dan 4,7 miljoen gulden ging, vond het ministerie van Veiligheid en Justitie het ’bonnetje’ van de overboeking in de back-up van een oud systeem.
Oosting ging opnieuw op onderzoek uit nadat uit gelekte mails bleek dat ambtenaren al lang weet hadden van die back-up maar stopten met zoeken. Ogenschijnlijk vanwege een opdracht van hogerhand.
Dat er sprake is geweest van een doofpot, is volgens betrokkenen niet aan te tonen. Geklungel in de ambtenarij zou er vooral voor hebben gezorgd dat er niet goed gezocht is. Ingewijden vragen zich af wat erger is: zo’n grote onkunde of opzet.
De latere vindplaats van het bonnetje was in elk geval al tijden bekend tot op het hoogstelijke ambtelijke niveau, heeft een topambtenaar volgens meerdere betrokkenen verklaard. Coen Hogendoorn, directeur Financieel-Economische Zaken op het departement tijdens de politieke afhandelingen van de Teevendeal, heeft tegen de commissie gezegd dat hij het bestaan van de back-up aan voormalig secretaris-generaal Pieter Cloo heeft gemeld, weten ingewijden. Het bonnetje lag dus voor het grijpen.
Het is nog spannend wat de commisise vandaag met die saillante verklaring gaat doen. Als Cloo ontkent dat dit gebeurd is of het zich niet meer herinnert, is het de vraag in hoeverre er bewijs nodig is voor Hogendoorns verklaring. In de oppositie wordt al gesuggereerd dat Cloo en Hogendoorn onder ede moeten worden gehoord als de voormalig secretaris-generaal het gesprek ontkent.
Politici die betrokken zijn bij dit politieke drama, enkel VVD’ers, zijn opgelucht dat Oosting zijn pijlen vooral op de ambtenarij lijkt te gaan richten. Maar zoals vanuit de vierde macht valt te horen: de liberalen waren wel verantwoordelijk voor het ministerie en hebben de ambtenarij zo ingericht dat dit kon gebeuren.
De hoogste ambtenaar, Cloo, was namelijk een vertrouweling van Opstelten en werd door de minister tot hoogste ambtenaar bevorderd. Cloo kreeg tijdens zijn ambtsperiode volgens betrokkenen geen greep op zijn ondergeschikte Gerard Roes. Deze topambtenaar was aanvankelijk verantwoordelijk voor de zoektocht naar het bonnetje.
Het rapport van Oosting wordt om 11 uur woensdagochtend openbaar gemaakt.
Ambtelijk geklungel verantwoordelijk voor bonnetjesaffaire !!!
AD 24.05.2016 Er zijn geen bewijzen voor een doofpot rond de veelbesproken Teeven-deal, concludeert de commissie Oosting die woensdag haar tweede rapport presenteert. Er werd vooral ambtelijk geklungeld, zo zeggen ingewijden tegen het AD.
De zogenoemde Teeven-deal leidde uiteindelijk tot de val van minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven. De commissie deed onderzoeknaar een doofpot, omdat ambtenaren zouden zijn bevolen niet verder te zoeken naar informatie waar het parlement om had gevraagd. Het ging daarbij om een bonnetje met het precieze bedrag dat topcrimineel Cees H. overeenkwam met Teeven, toen deze nog bij justitie werkte. Opstelten zei lang dat het bonnetje onvindbaar was, maar het dook later toch op. Daarop stapten de bewindslieden op bij het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Onderzoek
De commissie-Oosting deed onderzoek naar de affaire, maar nadat dit afgerond was, onthulde Nieuwsuur dat ambtenaren zouden zijngesommeerd te stoppen met zoeken. Uit het rapport rijst vooral een beeld op van ambtelijk geklungel, stellen ingewijden. Cruciale informatie bereikte Teeven en Opstelten ook niet en er zijn geen aanwijzigen dat zij gegevens toedekten. Er werden vooral veel fouten gemaakt, informatie werd niet of slechts ten delen gedeeld en betrokkenen van destijds spreken elkaar nog steeds faliekant tegen.
Herinnering
Opmerkelijk is dat een hoge ambtenaar van het ministerie zegt dat hij secretaris-generaal Pieter Cloo, de hoogste ambtenaar, al in juni 2014 heeft gemeld waar het bonnetje te vinden was. Cloo zegt zich dat niet te kunnen herinneren.
Uit een mailwisseling, eerder onthuld door Nieuwsuur, bleek dat ambtenaren die zochten naar het bonnetje op 5 juni 2014 te horen kregen dat ze niet verder hoefden te zoeken, terwijl ze dichtbij waren !!!
Betrokkenen leggen daarover de schuld bij Cloo. Hoewel ambtenaren het bonnetje binnen handbereik hadden, was verder zoeken kostbaar. Ze staakten daarom hun werk, in afwachting van een officiële opdracht. Maar die heeft Cloo nooit verstrekt.
Schuld
Tegelijk zeggen ambtenaren van het ministerie dat Cloo weliswaar disfunctioneerde, maar dat de VVD haar straatje schoonveegt door alle schuld bij hem te leggen. Zij wijzen erop dat het juist de VVD is geweest die ‘met alle geweld’ de benoeming van Cloo deed. ,,Er moest een VVD’er komen en Opstelten heeft dat doorgedrukt.” De positie van de huidige minister Ard van der Steur lijkt niet echt in gevaar te komen door het nieuwe rapport.
Weliswaar is hij ministerieel verantwoordelijk, maar voor het meeste falen traden Teeven en Opstelten al af. Bovendien moest een aantal topambtenaren van destijds, waaronder Cloo, al het veld ruimen.
Woensdag 25.11.2016 om 11.00 uur presenteert de commissie haar gehele rapport.
NU 20.05.2016 Topambtenaren van het ministerie van Justitie wisten wel degelijk waar het bonnetje van de deal (Teeven-deal) tussen toenmalig officier van Justitie Fred Teeven en topcrimineel Cees H. gevonden kon worden.
Dat valt te lezen in het eindrapport van de commissie-Oosting die onderzoek deed naar de zaak, zo schrijft De Telegraaf vrijdag.
Het ministerie beweerde lange tijd dat het bonnetje, waarop staat welk bedrag er naar de topcrimineel is overgemaakt na de schikkingsdeal, onvindbaar was.
Toen het bonnetje uiteindelijk toch opdook traden minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven begin vorig jaar af, omdat duidelijk werd dat de minister de Kamer verkeerd had geïnformeerd over de hoogte van het bedrag.
Nu blijkt echter dat de hoogste ambtenaar op het ministerie wel degelijk eerder is geattendeerd op de vindplaats van het bonnetje.
Toch communiceerde hij lange tijd dat het bonnetje onvindbaar was, zo zou blijken uit het eindrapport van de commissie.
Doofpot
De commissie-Oosting deed eerder al onderzoek naar de kwestie, maar vond geen bewijs voor een doofpot.
Nieuwsuur onthulde daarna echter dat ict’ers op het ministerie de opdracht hadden gekregen om de zoektocht naar het bonnetje te staken, waardoor de zaak door de commissie toch weer verder werd uitgezocht.
De commissie-Oosting zou geen aanwijzingen hebben gevonden dat de bewindspersonen op de hoogte waren van de vindplaats van het bonnetje.
De conclusies van de commissie worden woensdag bekendgemaakt.
GS 20.05.2016 De Teevendeal rolt doorrr. Volgende week komt de Commissie Oosting met een tweede rapport over de affaire, waarin de hele VVD-top, het halve ministerie van Justitie en de huidige corpulente minister van V&J schimmige en corrupte rollen spelen. Rapport komt woensdag 25 mei, maar vandaag staat op de voorpagina van de Telegraafmachine al te lezen dat het zogenaamd onvindbare bonnetje al die tijd voor het grijpen lag.
De zogenaamde Teevendeal, met het witwasbonnetje van Cees “Puk” Helman, kostte begin vorig jaar zowel Ivo Opstelten als zijn staatssecretaris Fred T. hun baantjes. De ouwe gangster Ivo “Opa” Opstelten vertrok naar Huize Avondrood, maar zijn handlanger Fred “Crimefighter” T. ging doodleuk weer in de Kamer zitten voor hun maffiaclan, de VVD. De Commissie Oosting deed verslag, glas, plas, was.
Tot er wéér nieuwe informatie in de doofpotaffaire opdook, en de Commissie Oosting opnieuw bij elkaar moest komen voor verder onderzoek. Dat rapport komt dus volgende week en alle betrokken VVD’ers hebben weer eens het inktzwarte bloed van de ambtelijke corruptie aan hun handen. Telegraaf: “Pieter Cloo, de allerhoogste ambtenaar van het departement, werd bij herhaling op de vindplaats gewezen. De voormalig secretaris-generaal, die door toenmalig minister Opstelten als een soort vertrouweling werd gehaald, liet zijn departement echter communiceren dat het bonnetje onvindbaar was.”
Ard van der Steur, samen met Klaas Dijkhoff al (veel te) nauw betrokken bij de kwestie vóórdat hij minister werd, had nadien beweerd dat het de schuld van de ICT’ers op het MinV&J was. Dat was toen al een leugen (er was expliciet opdracht gegeven om te stoppen met zoeken) en nu blijkt het dus wederom kwade opzet van de VVD-top te zijn – iets wat altijd al werd gedacht, maar nu dus door Oosting wordt aangetoond in een nieuw rapport. Opstelten. Teeven. Van der Steur. Dijkhoff. Pieter Cloo. En zelfs Mark Rutte: allemaal liegen ze, hebben ze gelogen en/of zijn ze actief betrokken bij de bonnetjesdoofpot van de Teevendeal.
Voorspelling: iedereen doet of z’n neus bloedt, maar als de hitte van het Oosting-rapport toch te hoog wordt, douwen ze Fred T. uit de keuken en wandelt de rest van de malafide VVD-top (inclusief de chronisch incompetente gelekaartenverzamelaar Steur) gewoon weer weg van de scene of the crime alsof er niks gebeurd is. Andere betrokkenen zoals Cloo en justitietopman Gerard Roes zijn overgeplaatst, zelfs naar de Raad van State. Want zo rolt de regentenmaffia. Bah.
Telegraaf 20.05.2016 De ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie wist waar het ’bonnetje’ van de Teevendeal gevonden kon worden, maar deed tijdenlang niets met die kennis.
Onderwijl bleef het departement beweren dat niet meer te achterhalen was hoeveel miljoenen er nou echt naar drugsbaron Cees H. werden overgemaakt.
Dat blijkt uit de bevindingen van de tweede commissie-Oosting die volgende week haar rapport publiceert, zo weten ingewijden.
Pieter Cloo, de allerhoogste ambtenaar van het departement, werd bij herhaling op de vindplaats gewezen. De voormalig secretaris-generaal, die door toenmalig minister Opstelten als een soort vertrouweling werd gehaald, liet zijn departement echter communiceren dat het bonnetje onvindbaar was.
Oosting deed nogmaals onderzoek naar de kwestie, omdat er sprake leek van een doofpot. Het was daarbij de vraag of ambtenaren op lagere posities zelf hun zoektocht naar het bonnetje stopten in het zicht van de eindstreep of dat zij daartoe opdracht kregen. Nu blijkt dat men tot op het allerhoogste niveau in het departement in elk geval de latere vindplaats kende.
Er is naar verluidt geen bewijs gevonden dat de toenmalige bewindspersonen de vindplaats kenden.
AD 19.05.2016 De ambtelijke top van het ministerie van Veiligheid en Justitie wist waar het ‘bonnetje’ te vinden was van de deal die VVD’er Fred Teeven als officier van justitie sloot met crimineel Cees H. De ambtenaren deden daar lange tijd echter niets mee, meldt De Telegraaf op basis van bevindingen van de tweede commissie-Oosting.
De commissie publiceert volgende week haar rapport, maar ingewijden zeggen volgens De Telegraaf dat de allerhoogste ambtenaar van het departement Pieter Cloo bij herhaling op de vindplaats werd gewezen. De voormalig secretaris-generaal liet zijn departement echter communiceren dat het bonnetje onvindbaar was.
Volgens de krant is er ,,naar verluidt” geen bewijs gevonden dat de toenmalige bewindspersonen de vindplaats kenden. Door de schikking met de latere staatssecretaris Teeven kon Cees H. weer beschikken over de miljoenen op zijn bevroren rekeningen in Luxemburg, waarmee dat geld min of meer werd witgewassen. Minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie stapten ruim een jaar geleden vanwege de kwestie op.
De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei waarop het kabinet verantwoording aflegt over de uitgevoerde plannen van het voorafgaande jaar, leent zich volgens de commissieleden het beste voor het debat over de Monitor Brede Welvaart.
Rapport
In april publiceerde de tijdelijke commissie Breed welvaartsbegrip onder leiding van GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff een rapport over het onderwerp.
NU 22.06.2016Veel partijen in de Tweede Kamer zijn van mening dat er verder moet worden gekeken dan alleen de groei van het bruto binnenlands product (bbp). De procentuele toename van het bbp wordt vaak gebruikt om economische groei aan te duiden.
“Het bbp is onvoldoende als indicator voor brede welvaart. Het meet alleen de omvang van de economie”, zegt VVD-Kamerlid Michiel van Veen tijdens de eerste ronde van een debat tussen de Tweede Kamer en de leden van de commissie Breed welvaartsbegrip.
Het bbp zegt wel iets over de staat van ons land en daar is de VVD’er blij mee, “maar mensen thuis hebben niets aan het begrip op zich”, aldus Van Veen.
Ed Groot van de PvdA beschouwt de Better Life Index van de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) als een geschikte index om duurzame ontwikkelingen te meten.
Hij wil nog van de commissie weten waarom er bij overheidsinvesteringen nadrukkelijk wordt gekeken naar welk rendement deze investeringen opleveren. De percentages zijn vastgelegd, maar een laag rendement kan juist ook bijdragen aan de welvaart.
Cijfers
Regeringsbeleid wordt vaak geënt op ramingen van het Centraal Planbureau (CPB). Daarin staan prognoses voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie op korte, middellange en lange termijn. Maar de menselijke maat daarin ontbreekt, vinden de partijen.
“Politici moeten zich niet blindstaren op cijfers. Politiek gaat over mensen”, zegt Kees Verhoeven van D66. Zijn partij is het daarom met het voorstel van ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins eens om de verkiezingsprogramma’s door te laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Ook de PvdA, het CDA en de VVD staan daar positief tegenover. Het PBL kijkt naar aspecten zoals milieu, natuur en ruimte.
Oorlog
GroenLinks en de Partij voor de Dieren (PvdD) benadrukken dat zaken als oorlog, smeltend poolijs en de verbranding van bossen allemaal bijdragen aan de groei van het bbp. “Waarom laten we ons vangen door economische cijfers?”, vraagt PvdD-leider Marianne Thieme zich af.
Alleen de PVV was niet blij met het rapport over Breed welvaartsbegrip. Volgens Kamerlid Reinette Klever maken Nederlanders zich eerder zorgen over of ze hun rekeningen kunnen betalen dan over de gesteldheid van de bossen in Costa Rica.
Rapport
In april publiceerde de tijdelijke commissie Breed welvaartsbegrip onder leiding van GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff een rapport over het onderwerp.
Eén van de aanbevelingen is dat er een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart moet komen, ontwikkeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een meerderheid van de Kamer kon zich hier woensdag in vinden.
Vervolgens moet de Tweede Kamer ieder jaar met het kabinet debatteren over brede welvaart. Over wanneer en met welke kabinetsleden dit debat moet plaatsvinden, verschillen de partijen van mening.
VK 20.04.2016 Welvaart is meer dan geld alleen. Het omvat ook fijne buren, vrienden, een goed leven voor je kinderen en je ouders, geen angst voor terrorisme of ouderdomskwalen. Intussen beperkt het bbp (bruto binnenlands product) waaraan wij onze welvaart afmeten, zich tot economische factoren. Daarom moet het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) elk jaar een Monitor Brede Welvaart publiceren. Over de stand van die brede welvaart moet de Tweede Kamer elk voorjaar in debat met de regering.
Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen van de Kamercommissie Breed welvaartsbegrip, die woensdag zijn eindverslag presenteerde in het Kamergebouw. Het BBP meet de welvaart in het hier en nu, minder stoffelijke variabelen als milieu, gelijkheid, gezondheid, veiligheid, innovatie, sociale samenhang en onderwijs blijven buiten beschouwing. Bij een breed welvaartsbegrip moet het bovendien gaan om het elders en later: wat zijn de effecten van beleid voor volgende generaties, wat betekent het voor andere delen van de wereld? Daar horen meteen ook politieke keuzes bij.
Het bbp meet alles, behalve dat wat ons leven echt de moeite waard maakt. Zo vatte Robert Kennedy de problematiek een halve eeuw geleden samen. Sindsdien werden de geleerden het nog niet eens over de indicatoren die bij zo’n breed welvaartsbegrip horen. De laatste serieuze poging is van een commissie onder leiding van Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, die in 2008 in opdracht van de Franse president Sarkozy een rapport opstelde. Dat Franse rapport werd, net als eerdere Britse en Duitse pogingen, vermalen door politieke tegenstellingen.
Om dat te voorkomen wil de Nederlandse commissie niet met een eigen meetinstrument komen. Experts uit meer dan zestig landen zitten sinds 2004 met elkaar aan tafel om tot meetmethoden te komen, vertelde commissievoorzitter Rik Grashoff (GroenLinks). Die zogeheten CES-recommendations zouden een uitgangspunt moeten vormen, samen met de Monitor Duurzaam Nederland, die hier onregelmatig wordt gepubliceerd en in zijn huidige vorm niet geschikt is als grondstof voor politiek debat. Het CBS moet volgens Grashoff een aanjager worden om tot wereldwijde harmonisatie te komen.
Breed welvaartsbegrip
Een breed welvaartsbegrip strekt zich uit over alle ministeries. Een jaarlijks debat zou dan ook niet alleen met de minister van Economische Zaken moeten worden gevoerd, vindt Grashoff. Met wie wel, daar wil hij nog niet op ingaan.
Of de geesten rijp zijn voor een breed welvaartsbegrip? Grashoff wijst op de kamerbrede steun: een commissie waarin zowel VVD als SP vertegenwoordigd zijn, kan zich in deze aanbevelingen vinden. ‘De eerste voorlopers van het bbp dateren van het begin van de vorige eeuw. Dat het decennia kost om een instrumentarium te ontwikkelen dat naast dat bbp bruikbaar is, vind ik zo vreemd nog niet.
Trouw 20.04.2016 Hoe meet je welvaart? In ieder geval niet alleen door te kijken wat we in een jaar met zijn allen verdienen, zoals het bruto binnenlands product (bbp) doet. Dat vindt een speciale commissie van de Tweede Kamer. Volgens haar moet je breder kijken en welvaart ook over onderwijs, gezondheid en milieu.
Die brede welvaart moet volgens de Kamerleden beter in kaart worden gebracht. Het wordt dan duidelijker hoe het ervoor staat: of Nederland vooruitgaat of achteruit, hoe de welvaart is verdeeld over de bevolking en welke politieke keuzes gemaakt kunnen worden.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek zou volgens de commissie een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart moeten opstellen. De informatie moet ook vergeleken kunnen worden met die van andere landen, zodat je kan vergelijken hoe Nederland het doet.
Breder plaatje
Wie naar de brede welvaart kijkt, kan een heel ander beeld krijgen, weet Jan Luiten van Zanden, hoogleraar economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij trok het voortouw bij het onderzoek ‘How was life?’, waarin de welvaart van mensen sinds 1820 in kaart werd gebracht.
“De ongelijkheid in de wereld is een stuk kleiner als je het brede plaatje beoordeelt”, vertelde Van Zanden eerder in Trouw. Neem Latijns-Amerika in de jaren zeventig en tachtig. In termen van economische groei heet die periode ‘het verloren decennium’. “Ja, als je alleen daarnaar kijkt was het verloren tijd. Maar andere kenmerken van welzijn, zoals democratisering, scholing en levensverwachting, bleven stijgen in die periode.”
Twee extra kenmerken
Maar welke kenmerken kun je het beste kiezen? Dat is geen makkelijke keuze, vertelde hoogleraar economie Marcel Timmer twee jaar terug. “De CO2-emissies bijvoorbeeld, kunnen een maatstaf zijn. Die zeggen alleen niet zoveel over de huidige welvaart. Nu zijn ze voor burgers nog geen probleem, maar in de toekomst wel. Een tweede discussie is of je subjectieve of objectieve maatstaven neemt. Ga je mensen vragen of ze gelukkig zijn, of hoe ze de veiligheid in hun omgeving ervaren, of meet je de misdaad in een wijk?”
Volgens Timmer moet je niet te veel indicatoren nemen, twee zou het beste zijn. “Goede kanshebbers zijn inkomensongelijkheid en de uitstoot van CO2.”
Het zal veel tijd kosten om een nieuwe maatstaf te ontwikkelen, net zoals het een tijd heeft geduurd voordat het bbp een gevestigd begrip was. De Amerikaanse econoom Simon Kuznets introduceerde dit begrip in de jaren dertig om het herstel van de economie na de Grote Depressie beter in de gaten te kunnen houden. Pas twintig jaar later was er een volledig en internationaal vergelijkbaar systeem van ‘nationale rekeningen’ om alles goed te kunnen vastleggen.
NU 20.04.2016 Ieder jaar moet er in de Tweede Kamer worden gedebatteerd over het breed welvaartsbegrip. Dat zijn zaken die niet direct in cijfers zijn uit te drukken zoals gezondheid, milieu en onderwijs. Dat concludeert een commissie in een woensdag gepubliceerd rapport over breed welvaartsbegrip.
“Vraag veel mensen wat ze belangrijk vinden, waar zij naar streven, en je komt op een breed palet van aspecten”, zegt GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff, voorzitter van de commissie, die verder bestaat uit nog vijf andere Kamerleden van verschillende partijen.
Er moet een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart worden gepubliceerd die door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) moet worden ontwikkeld. Voorafgaand aan het debat, komt het kabinet met een inhoudelijke reactie, aldus de commissie.
Verantwoordingsdag
Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei waarop het kabinet verantwoording aflegt over de uitgevoerde plannen van het voorafgaande jaar, leent zich volgens de commissieleden het beste voor het debat over de Monitor Brede Welvaart.
Er zijn volgens Grashoff wel manieren om doelen te stellen zodat het kabinet zich daar ook aan kan houden en verantwoording voor kan afleggen. De commissie heeft met het rapport echter vooral de nadruk gelegd op het faciliteren van het debat.
Welvaart is breed, zegt Grashoff. Het bestaat volgens hem uit materiële en immateriële zaken, uit behoefte voor jezelf en voor anderen.
De commissie deed van oktober 2015 tot april dit jaar onderzoek en sprak in die periode met meer dan twintig binnen- en buitenlandse deskundigen.
Complex
Welvaart wordt bijna altijd zonder uitzondering gedefinieerd met het bruto binnenlands product (bbp), de som van alle in het land geproduceerde goederen en diensten. Maar door de toegenomen complexiteit van de economie, schiet dit cijfer tekort om de volledige economische toestand van een land te duiden.
De behoeftebevrediging van mensen gaat verder dan materiële zaken. Bij brede welvaart gaat het niet alleen om de welvaart van het hier en nu, maar ook om de welvaart van later en elders.
“Het is onze commissie duidelijk geworden dat het bbp echter nooit bedoeld is geweest om onze welvaart te meten”, zegt Grashoff. Hij wijst erop dat één van de bedenkers van het bbp in de jaren veertig van de vorige eeuw benadrukte dat het bbp niet bedoeld was om de welvaart te meten.
Er is wel literatuur in Nederland beschikbaar over dit thema. Het CBS en de planbureaus publiceren regelmatig stukken over brede welvaart, maar het politieke en publieke debat kan volgens de commissie niet tippen aan die van het bbp.
Internationaal
De commissie ziet genoeg internationale initiatieven die zich bezighouden met het thema brede welvaart en tot een gezamenlijke meetmethode proberen te komen.
Zo publiceerden onder meer de Verenigde Naties, rijke-landenclub OESO en het Europees statistiekbureau Eurostat in 2014 meerdere aanbevelingen voor het meten van duurzame ontwikkeling die kan rekenen op goedkeuring van meer dan zestig landen, inclusief Nederland.
Toch kan de internationale afstemming beter, vindt de commissie. Nederland doet er goed aan niet zelf met nieuwe definities te komen, maar de aandacht te richten op verdere harmonisatie met andere landen.
“Het is nu aan de Kamer om met dit rapport de brede welvaart op de kaart te zetten en te houden”, aldus Grashoff.
Kamervoorzitter
Het eerste rapport werd overhandigd aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib. “Welvaart is niet eendimensionaal van het bbp af te lezen, het gaat over meer dan alleen de cijfers”, zei Arib.
Het gaat volgens haar ook om het krijgen van kansen. Niet alleen voor deze generatie, maar ook voor de volgende. Ze vindt het goed dat hier nu naar is gekeken.
“Welvaart is een auto hebben. Welzijn is er een goede parkeerplaats voor vinden”, aldus Arib.
Video: Rapport werd overhandigd aan Tweede Kamervoorzitter
Telegraaf 18.8.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verwacht geen problemen tijdens de besprekingen over de begroting voor volgend jaar. Dat zei hij hij donderdag na het eerste overleg met de rest van de kabinetsploeg over de begroting van 2016.
Er moet onder meer geld gevonden worden om de koopkracht van gepensioneerden en mensen met een uitkering op peil te houden. ,,Er moet echt gerepareerd worden. Daar gaan we geld voor zoeken”, zei Dijsselbloem. ,,We komen er wel uit.”
Het geld dat nodig is voor deze hersteloperatie zou moeten komen van de meevaller die staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) eerder aankondigde. Een herziening van een pensioenregeling voor ondernemers zorgt voor ongeveer 2 miljard euro extra in de schatkist.
Deze week en volgende week (twee dagen) behandelt het kabinet van VVD en PvdA de begrotingen van alle departementen en de Miljoenennota. Die worden dan op Prinsjesdag gepresenteerd. De begroting van de koning kwam donderdag als eerste aan bod.
Voor de zomer werden de regeringspartijen VVD en PvdA het al eens over hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Daardoor is er in totaal 1,2 miljard euro extra voor Defensie, politie, justitie, zorg en onderwijs. Een geplande bezuiniging op verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten is geschrapt.
NU 18.08.2016 Het kabinet is donderdag voor het eerst na de zomerstop bijeen voor overleg over de begroting voor volgend jaar. Voordat die op Prinsjesdag kan worden gepresenteerd, moet een knoop worden doorgehakt over onder meer het op peil houden van de koopkracht van ouderen en mensen met een uitkering.
Volgens ramingen van het Centraal Planbureau krijgen mensen die werken volgend jaar meer te besteden, maar dreigen gepensioneerden en mensen met een uitkering er op achteruit te gaan.
”Er moet echt gerepareerd worden. Daar gaan we geld voor zoeken”, zei minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) hierover voor het begin van het overleg.
Het geld dat nodig is voor deze hersteloperatie zou moeten komen van de meevaller die staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) eerder aankondigde. Een herziening van een pensioenregeling voor ondernemers zorgt voor 2 miljard euro extra in de schatkist.
Bij het bespreken van de begrotingen van alle ministeries en de Miljoenennota worden verder geen grote verrassingen verwacht. Dijsselbloem zei eerder al dat er niet veel extra geld is te verdelen. Het wordt ”passen en meten”, verklaarde hij donderdag.
Hoofdlijnen
Voor de zomer werden de regeringspartijen VVD en PvdA het al eens over hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Daardoor is er in totaal 1,2 miljard euro extra voor Defensie, politie, justitie, zorg en onderwijs. Een geplande bezuiniging op verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten is geschrapt.
Volgende week staan nog twee begrotingsoverleggen gepland. Ook vrijdag tijdens de ministerraad wordt hierover gesproken.
Telegraaf 16.08.2016 Ze willen door tot het einde, maar ruzie hangt in de lucht. Die indruk wekte het kabinet van VVD en PvdA op de heidag aan het begin van zijn laatste missionaire jaar. Premier Mark Rutte en vicepremier Lodewijk Asscher spraken de ambitie uit om de rit uit te zitten tot 15 maart.
Maar “we gaan de verkiezingen in en de onderlinge verschillen laten zien”, zo kondigde Asscher alvast aan. “De ambitie is er”, zei Rutte over het volledig afmaken van de kabinetsperiode.
De mogelijkheid bestaat dat beide kopstukken als lijsttrekkers straks tegenover elkaar komen te staan. Rutte neemt over een paar weken een besluit of hij nog een keer de VVD-kar wil trekken. Asscher heeft eerder gezegd de zomervakantie te gebruiken om na te denken of hij PvdA-leider wil worden. Wie hoopte op een conclusie van deze brainstorm kwam vandaag bedrogen uit. “Dat ga ik niet met u bespreken”, zei hij afgemeten. Pas in oktober sluit de kandidaatstellingstermijn voor het lijsttrekkerschap van de PvdA.
Rond het Delftse museum De Prinsenhof probeerde het duo uit te stralen dat hun ploeg Nederland met bezuinigingen en hervormingen weer toekomstbestendig heeft gemaakt. Aan het Binnenhof bestaat breed de overtuiging dat het kabinet is uitgeregeerd en dat de laatste maanden van Rutte/Asscher één grote verkiezingscampagne zal worden.
Het kabinet begint donderdag met de overleggen over de begroting voor komend jaar, die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Was er dit jaar nog ruimte voor een forse belastingverlaging van vijf miljard euro, in 2017 hoeven burgers niet meer op zo’n cadeautje te rekenen. Minister Dijsselbloem (Financiën) maakte vorige week duidelijk dat het kabinet zich de komende weken vooral gaat richten op het wegwerken van negatieve uitschieters in de koopkracht van sommige groepen mensen. Met name de inkomensvoorziening van ouderen heeft daarbij de aandacht van de ministers.
Naast het houden van reguliere vergaderingen komt het kabinet ook enkele keren per jaar informeel bijeen om de stand van het land te bespreken. In augustus van 2015 maakten de ministers en staatssecretarissen bijvoorbeeld een uitstapje naar het strand bij Wassenaar. Naast wandelingen langs de kust werd bij deze heidag ook de basis gelegd voor de aanpak van de asielcrisis.
AD 16.08.2016 Voordat het politieke vergaderjaar binnenkort weer echt begint, zijn de ministers en staatssecretarissen van VVD en PvdA dinsdagmiddag informeel bijeengekomen in Delft. Het is de laatste heidag van het tweede kabinet van de liberale premier Mark Rutte.6 reacties
Elk jaar tegen het einde van het zomerreces komt de kabinetsploeg bijeen om naar uitdagingen voor de toekomst te kijken. Dit keer werd teruggeblikt, want het tweede kabinet-Rutte nadert zijn einde: in maart 2017 zijn er Tweede Kamerverkiezingen. ,,Onze ambitie is om tot en met de verkiezingen door te werken”, zei Rutte. Pas in de laatste weken voor de stembusgang ,,zullen we de verschillen zichtbaar maken en wordt er campagne gevoerd”.
Vicepremier en minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher zei dat het kabinet zich niet moet ,,blind staren” op de verkiezingscampagne.
Rutte ontkende dat hij een meningsverschil heeft met minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën over het herstel van de koopkracht van ouderen. Die indruk ontstond vrijdag na de ministerraad. ,,Het is onze gezamenlijke ambitie om te voorkomen dat groepen de min in gaan”, aldus de premier.
Donderdag praat het kabinet voor het eerst over de begroting van volgend jaar. Er volgen daarna vermoedelijk nog enkele bijeenkomsten. Op Prinsjesdag presenteert het kabinet dan de begroting voor 2017 en wordt duidelijk of en hoeveel de ouderen worden gecompenseerd.
De bewindslieden verzamelden zich rond het middaguur in Delft voor een informeel overleg. Later wandelden ze door het centrum, gevolgd door een stoet cameralieden en journalisten. Ook feliciteerden ze zwemmer Ferry Weertman met zijn gouden medaille op de 10 kilometer open water zwemmen.
De traditionele heidag van het kabinet was vorig jaar op het strand bij Wassenaarse Slag.
Telegraaf 15.08.2016 De Nederlandse overheid heeft maandag 2,5 miljard euro opgehaald met de heropening van kortlopende leningen. Het rendement lag daarbij opnieuw lager dan 0 procent.
De Staat leende 1,11 miljard euro voor 2,5 maanden, tegen een gemiddelde rente van min 0,62 procent. Daarnaast werd 1,44 miljard euro geleend voor 5,5 maanden, tegen een rendement van min 0,63 procent.
Bij beide leningen werd gemikt op een opbrengst van 1 tot 2 miljard euro.
Telegraaf 13.08.2016 Een sterke uitbreiding van de productiecapaciteit gaat de groei van houtbewerker Accsys een stevige impuls geven. Dit is de overtuiging van topman Paul Clegg, die weinig impact van de Brexit verwacht.
Accsys bewerkt zachthout zodanig dat dit een betere kwaliteit krijgt dan het beste tropische hardhout. Het VK is dankzij de sterke band met timmerfabrieken zijn grootste afzetmarkt „We hebben er echter ook een grote kostenbasis en dus weinig last van de val van het pond”, aldus Clegg.
Ook over de orderstroom in het VK maakt de topman zich weinig zorgen. „We hebben nog geen impact van de Brexit gezien. Zelf verwacht ik zeker geen diepe recessie. En ik denk dat de regering in reactie op de Brexit met een woningbouwprogramma komt.”
Foto: DE TELEGRAAF
De omzet in het op 31 maart afgesloten boekjaar 2015/16 groeide met 15%. Het afzetvolume steeg nauwelijks, doordat Accsys tegen capaciteitsgrenzen aanliep. De aanhoudend sterke vraag gaf het bedrijf wel de mogelijkheid de verkoopprijzen sterk te verhogen.
Nadat Solvay eind 2015 de bouw van een fabriek voor de productie van Accoya uitstelde, besloot Accsys de capaciteit in 2017 met bijna de helft uit te breiden. Hierdoor kan de omzetgroei versnellen, zeker als Accsys in staat blijft de verkoopprijzen te verhogen.
Daar bovenop komt eind 2018 een beoogde nieuwe fabriek voor de productie van Tricoyahout. Samen met partners gaat Accsys €30 miljoen investeren. Een extra €30 miljoen moet komen van bankleningen of durfkapitaal. Clegg denkt dat de markt voor Tricoyahout op termijn die van Accoyahout zal evenaren. „We rekenen op jaarlijkse groeipercentages van 20% en verwachten dat de fabriek na anderhalf jaar al break-even kan draaien. Ons uiteindelijke doel is om 1 miljoen m3 Tricoyahout en Accoyahout te verkopen”, zegt hij.
Hoewel de koersontwikkeling van Accsys de afgelopen jaren te wensen overliet, blijft Clegg vertrouwen houden in het aandeel waarin hij zelf ook een positie heeft. Hij wordt hierin gesteund door analisten van SNS Securities en het Britse Numis. Zij verwachten dat het bedrijf over één tot twee jaar winstgevend zal zijn en hanteren een koopadvies.
RO 12.08.2016 De Nederlandse economie groeide in het tweede kwartaal van 2016 met 0,6%. Daarmee zit Nederland flink boven het Europese gemiddelde van 0,3%. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2015, nam de omvang van de economie toe met 2,3%. Het producentenvertrouwen is nu op het hoogste niveau in vijf jaar en draagt bij aan de sterke groei in investeringen: ten opzichte van het tweede kwartaal in 2015 stegen de investeringen met 7,6%.
Ook de export en de consumptie dragen met een groei van respectievelijk 4.0% en 1,2% bij aan de groei. Deze groei zorgt eveneens voor verder herstel van de arbeidsmarkt. Het afgelopen kwartaal kwamen er 38.000 banen bij en de werkloosheid daalde met 16.000 personen. Dit blijkt uit de vandaag door het CBS gepubliceerde cijfers over het tweede kwartaal van 2016.
Minister Kamp van Economische Zaken: “Door hard te werken, innovatief te ondernemen en slim te investeren, is Nederland in staat gebleken al negen kwartalen op rij robuuste economische groei te realiseren. Nederland behoort qua groei tot de economische kopgroep van Europa, met een twee keer zo hoge kwartaalgroei als het gemiddelde in het Eurogebied.
Ook naar de toekomst toe is er reden voor optimisme, ondanks de economische onzekerheden in de wereld, met name de Brexit. Zo is het goed te constateren dat Nederlandse producenten vertrouwen hebben in de toekomst en flink blijven investeren. Om de stevige groei te ondersteunen, zal het kabinet ook komend jaar werken aan financieringsmogelijkheden voor ondernemers, extra financiering voor innovatie en ruimte voor ondernemerschap.”
Kamp wijst ook op het voortdurende herstel op de arbeidsmarkt: “Steeds meer mensen vinden hun weg naar de arbeidsmarkt. In lijn met de economische groei, is er nu negen kwartalen sprake van banengroei. Steeds meer mensen vinden een baan, gaan aan de slag en dragen zo bij aan ons verdienvermogen van nu en in de toekomst.”
In zijn persconferentie na de ministerraad van vandaag blikt de minister-president terug op de politieke ontwikkelingen van de afgelopen zomermaanden, de nieuwste economische cijfers en de begrotingsraden die volgende week beginnen. Bekijk de video
Trouw 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar verbeteren. Dat zegt minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën. “We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus de minister na de ministerraad.
Dijsselbloem wilde niet zeggen hoeveel geld hiervoor beschikbaar is. “Dat gaan we nu uitrekenen en bekijken. Op Prinsjesdag wordt meer bekend.” De verwachting is dat er meer dan 900 miljoen euro nodig is. Dat is het bedrag dat vorig jaar werd uitgegeven om de koopkracht van ouderen te repareren.
Voorzichtiger
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. “We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt.”
Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: “Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Ramingen
Volgens ramingen van het CPB verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
NU 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar repareren. Dat heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën vrijdag gezegd.
”We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus Dijsselbloem.
Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. ”We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt”, aldus Rutte.
Minister-president bespreekt plannen voor de koopkracht
Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de Brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: ”Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Reparatie
Volgens ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
Met de reparatie is volgens Dijsselbloem fors meer geld gemoeid dan vorig jaar. Toen was ongeveer 900 miljoen euro nodig om de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden op peil te houden. De uiteindelijke plannen worden bekend op Prinsjesdag.
VK 12.08.2016 Ook in het tweede kwartaal is het aantal werklozen weer gedaald – dit keer met 16 duizend. Voor het negende kwartaal op rij is er sprake van banengroei. Sinds 2014 zijn er in totaal bijna 230 duizend banen bijgekomen. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
In het tweede kwartaal was er weer een krimp van zesduizend werkplaatsen in de zorg
Voor het eerst sinds 2009 is er ook weer een lichte groei van het aantal vaste banen. Dat is volgens hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS een teken dat het herstel op de arbeidsmarkt steviger wordt. ‘Het duidt op meer vertrouwen bij werkgevers.’ Verhoudingsgewijs groeit het aantal flexibele banen wel nog altijd sneller.
In bijna alle sectoren is er meer werk. De zorgsector is de grote uitzondering. In het tweede kwartaal was er weer een krimp van zesduizend werkplaatsen. De afgelopen vier jaar is het aantal banen in de zorg in totaal met 80 duizend afgenomen – een daling van 5 procent.
Het CBS constateert dat de Nederlandse economie gestaag verder blijft groeien. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder was er in de maanden april, mei en juni een groei van 2,3 procent. Vergeleken met de eerste drie maanden van dit jaar was de groei 0,6 procent. Nederland presteert beter dan landen als Frankrijk en Duitsland. ‘De situatie in Nederland is niet alleen gunstig, maar ook stabiel,’ aldus Van Mulligen.
Volgens het CBS is dat vooral te danken aan de extra investeringen van het bedrijfsleven en de bloei van de woningmarkt. In de bouw was de groei 6,4 procent. Ook de binnenlandse bestedingen groeiden, met 1,2 procent. Zowel de horeca als de elektronicahandel profiteerden.
Deze positieve ontwikkelingen vonden plaats voor het Britse referendum over de Brexit. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelde eerder deze week dat het aangekondigde vertrek van de Britten uit de EU een negatief effect zal hebben op de Nederlandse economie. Ook verwacht het CPB dat de werkloosheid volgend jaar weer heel licht gaat stijgen.
Het CBS sluit evenmin uit dat er een terugval komt. In het tweede kwartaal groeide de export naar het Verenigd Koninkrijk harder dan die naar de meeste andere landen. ‘Groot-Brittannië is na Duitsland de belangrijkste exportpartner’, aldus Van Mulligen. ‘Als de export een stevige knauw krijgt, zou dat zomaar een effect kunnen hebben.’
Herstel
Verwacht werd dat het economisch herstel van de voorgaande kwartalen heeft doorgezet. Economen rekenen gemiddeld op een groei met 0,4 procent, vergeleken met een kwartaal eerder.
In mei meldde het CBS dat de Nederlandse economie in het eerste kwartaal was gegroeid met 0,5 procent. Dat was al het achtste kwartaal met groei op rij. De groei werd in het eerste kwartaal ook breed gedragen. Zowel consumptie, investeringen en export leverden een positieve bijdrage.
Telegraaf 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar repareren. Dat heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën vrijdag gezegd.
,,We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus Dijsselbloem. Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. ,,We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt”, aldus Rutte. Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: ,,Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Volgens ramingen van het CPB verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
Met de reparatie is volgens Dijsselbloem fors meer geld gemoeid dan vorig jaar. Toen was ongeveer 900 miljoen euro nodig om de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden op peil te houden. De uiteindelijke plannen worden bekend op Prinsjesdag.
Trouw 12.08.2016 De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van 2016 met 0,6 procent gegroeid ten opzichte van de eerste drie maanden van het jaar. Dat bleek vrijdag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is voor het negende kwartaal op rij dat de economie groeit.
De groei is volgens het CBS vooral te danken aan toenemende investeringen en consumptie. De vooruitgang was net zo groot als in eerste kwartaal en was iets sterker dan economen in doorsnee hadden voorspeld.
Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het tweede kwartaal met 2,3 procent.
Huizenmarkt
Vooral de aantrekkende huizenmarkt zorgde ervoor dat de economie verder groeide, legde econoom Peter Hein van Mulligen van het CBS uit. “Mogelijk dat het beleid van de ECB ertoe heeft bijgedragen dat de huizenmarkt aantrok door de lage rente, maar ook zonder het effect van stimuleringsmaatregelen zou sprake zijn geweest van een inhaalslag.”
Het effect van het Britse referendum over de brexit heeft volgens de econoom het afgelopen kwartaal nauwelijks invloed gehad op de economische groei. “Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen. Maar als het effect heeft, dan zal dat op zijn vroegst in 2017 gevoeld worden. Vooralsnog zijn de Britten gewoon lid van de EU.”
Consumenten trokken afgelopen maanden ook vaker de portemonnee voor bijvoorbeeld een bezoek aan een restaurant of een terrasje. Ook zaten de uitgaven aan kleding en elektrische apparaten in de lift. Het consumentenvertrouwen is daarbij sinds het voorjaar van 2015 onafgebroken positief geweest. “Al was er rond het brexit-referendum sprak van een kleine dip”, aldus Van Mulligen.
Werkloosheid
Ook meldde het CBS dat het aantal werklozen in het tweede kwartaal weer is gedaald – dit keer met 16 duizend. Voor het negende kwartaal op rij is er sprake van banengroei. Sinds 2014 zijn er in totaal bijna 230 duizend banen bijgekomen.
In totaal zijn er dit kwartaal 38 duizend banen bijgekomen. Vooral uitzendwerk zat in de lift. Het aantal zelfstandigen nam juist af. De werkloosheid zakte van 6,5 naar 6,3 procent. Het aantal vacatures steeg met vijfduizend. Het afgelopen kwartaal steeg het aantal banen van werknemers met 45 duizend. Het aantal banen van zelfstandigen nam met zevenduizend af tot ruim 2 miljoen. Daarmee is in Nederland één op de vijf werknemers eigen baas.
AD 12.08.2016 De koopkracht voor ouderen en mensen met een bijstandsuitkering wordt hersteld met Prinsjesdag. Het kabinet trekt daarvoor meer geld uit dan vorig jaar, belooft minister Dijsselbloem van Financiën.
,,Er zijn grote verschillen tussen werkenden en niet-werkenden. Dat is niet wat we als kabinet hebben afgesproken”, zegt Dijsselbloem. ,,In Nederland kijken we elk jaar heel precies naar koopkrachtreparaties. Dit jaar zijn de verschillen heel fors. We moeten en zullen meer doen om ouderen in de plus te krijgen.” Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Koopkracht
Uit welk ‘potje’ de koopkrachtreparaties voor de niet-werkenden wordt betaald, is nog onduidelijk. Vorig jaar werd hiervoor nog 900 miljoen uitgetrokken. Het CPB maakte deze week bekend dat de koopkracht van werkenden volgend jaar met 1,1 procent verbetert, maar dat gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden er waarschijnlijk op achteruit gaan met 0,7 en 0,1 procent.
Telegraaf 12.08.2016 De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van dit jaar verder gegroeid. De economische groei kwam uit op 0,6% ten opzichte van het eerste kwartaal, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
De groei is vooral te danken aan de toegenomen investeringen en consumptie. Ook de export leverde een positieve bijdrage. De Nederlandse economie groeit daarmee nu al negen kwartalen op rij.
,,We doen het heel goed ten opzichte van de rest van Europa”, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. ,,We hebben dit jaar al twee kwartalen op rij van robuuste groei. En de vooruitzichten voor de rest van het jaar zijn redelijk positief, zeker als je kijkt naar het consumenten- en producentenvertrouwen.”
Groei breed gedragen
Volgens Van Mulligen wordt de groei breed gedragen. Zo zijn de investeringen in vervoermiddelen en woningen het afgelopen kwartaal weer aanzienlijk gegroeid. Bedrijven hebben verder meer besteed aan vliegtuigen, vrachtwagens en opleggers.
Consumenten gaven vooral meer uit aan kleding, elektrische apparaten en aan diensten zoals de horeca. Verder exporteerden Nederlandse bedrijven meer transport-, voedings- en genotmiddelen. Ook de wederuitvoer groeide harder dan in het eerste kwartaal.
Werkloosheid
De werkloosheid daalde in het tweede kwartaal tot 6,3%, ofwel 557.000. ,,De werkloosheid daalt gestaag, maar we zitten nog altijd ver boven het niveau van voor de crisis”, aldus Van Mulligen.
AD 12.08.2016 Het gaat wéér een klein beetje beter met onze economie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte vandaag bekend dat in het tweede kwartaal van 2016 de economie met 0,6 procent gegroeid is ten opzichte van de eerste drie maanden van dit jaar. Volgens economen dankzij de aantrekkende huizenmarkt en onze durf om weer geld uit te geven.
Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen, aldus Econoom Peter Hein van Mulligen.
Het is voor het negende kwartaal op rij dat de economie groeit. Toenemende investeringen en de durf van mensen om weer geld uit te geven zijn volgens hetCBS de oorzaken van de lijn omhoog. De groei is even sterk als in eerste kwartaal. Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het tweede kwartaal met 2,3 procent.
Vooral de aantrekkende huizenmarkt zorgde ervoor dat de economie verder groeide, volgens econoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. ,,Mogelijk dat het beleid van de ECB ertoe heeft bijgedragen dat de huizenmarkt aantrok door de lage rente, maar ook zonder het effect van stimuleringsmaatregelen zou sprake zijn geweest van een inhaalslag.”
Brexit
Het effect van het Britse referendum over de brexit heeft volgens de econoom het afgelopen kwartaal nauwelijks invloed gehad op de economische groei. ,,Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen. Maar als het effect heeft, dan zal dat op zijn vroegst in 2017 gevoeld worden. Vooralsnog zijn de Britten gewoon lid van de EU.”
De afgelopen maanden gaven mensen vaker geld uit aan een etentje of een drankje op het terras. Ook zaten de uitgaven aan kleding en elektrische apparaten in de lift. Het consumentenvertrouwen is daarbij sinds het voorjaar van 2015 onafgebroken positief geweest. ,,Al was er rond het brexit-referendum sprak van een kleine dip”, aldus Van Mulligen.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken is tevreden met de groei. ,,Het beeld is positief. De investeringen en de consumptie nemen toe en de werkloosheid is behoorlijk laag in vergelijking met de voorgaande tijd. Het gaat de goede kant op.”
VK 09.08.2016 Door de Brexit verslechteren de economische vooruitzichten in Nederland. Volgend jaar groeit de economie nog maar 1,6 procent. Voor de aankondiging van het Britse vertrek uit de Europese Unie werd nog 2,1 procent groei verwacht.
Dit meldt het Centraal Planbureau (CPB). Dat heeft de economische vooruitzichten doorgerekend voorafgaand aan de begrotingsbesprekingen in het kabinet. Op de derde dinsdag in september, Prinsjesdag, wordt de begroting gepresenteerd. Dan komt het CPB met een doorrekening van de gevolgen daarvan voor de economie zoals koopkracht en werkgelegenheid.
De onzekerheid over de Brexit – het geplande uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie – heeft gevolgen voor de uitgaven door bedrijven en burgers maar ook voor de wereldhandel. Het effect van deze onzekerheid is vooral volgend jaar voelbaar maar dat is volgens het CPB maar tijdelijk. Niet alleen de Brexit remt de economische groei ten opzichte van eerdere verwachtingen. Ook het afknijpen van de gasproductie in Groningen tempert de groei.
Het aantal werklozen daalt dit jaar naar 555 duizend mensen. Dat is iets lager dan eerder verwacht. In juni voorzag het CPB voor dit jaar nog 575 duizend werklozen. De versnelde daling zet volgend jaar niet door. Het CPB houdt vast aan de eerder verwachtte 560 duizend werklozen in 2017.
Het begrotingstekort daalt harder dan eerder voorzien. Dit jaar is het tekort 1,2 procent en voor 2017 voorziet het CPB bij ongewijzigd beleid 0,6 procent tekort. Eerder voorzag het CPB voor zowel dit jaar als volgend jaar een 0,4 procentpunt hoger tekort. Dat is een miljardenverschil.
De koopkracht stijgt volgend jaar 0,7 procent. Dat is iets meer dan gedacht. Dat ligt aan de dalende inflatie die naar verwachting op 0,9 procent uit komt en aan de iets sneller stijgende lonen.
De koopkrachtverwachtingen verschillen echter sterk als naar verschillende groepen wordt gekeken. Beter betaalden zijn volgend jaar het beste af met 1,2 procent koopkrachtstijging. Deze stijging wordt verwacht voor degenen die maandelijks 4500 euro bruto of meer krijgen. Dat is drie keer het maandelijks minimumloon, 1.537,20 euro, of nog meer.
Gepensioneerden zijn echter de klos. Voor hen verwacht het CPB 0,7 procent koopkrachtdaling. Dat is het gevolg van de verwachte korting op de pensioenen. Per 1 januari moeten waarschijnlijk de pensioenen van honderdduizenden ouderen verlaagd omdat de pensioenfondsen er slecht voor staan. Dat is het gevolg van de lage rente en de gevolgen van de Brexit voor de beurskoersen. Die koersen daalden in eerste instantie stevig door de uitslag van het Brexit-referendum in het Verenigd Koninkrijk.
Telegraaf 09.08.2016 De Brexit blijkt ook voor de Nederlandse economie een klap in het gezicht. In plaats van de eerder ingeschatte groei van 2,1 procent, gaat het Centraal Planbureau nu voor volgend jaar uit van 1,6 procent groei.
Foto: ANP
De rekenmeesters tekenen daarbij aan dat de voorspellingen onzekerder zijn dan normaal, omdat nog moeilijk te voorspellen is hoe het verder gaat sinds de Britten tegen het lidmaatschap van de Europese Unie hebben gestemd. Naast de Brexit, tempert ook het terugdringen van de gaswinning in Groningen de Nederlandse groei.
Verder slecht nieuws is er voor de werkloosheid en de koopkracht. Als het kabinet geen verdere maatregelen neemt, blijft de werkloosheid steken op 6,2 procent van de beroepsbevolking, omdat bedrijven vanwege de Brexit voorzichtiger zullen zijn met het aannemen van personeel. Ook valt de stijging van de koopkracht dan terug van 2,7 procent dit jaar naar 0,7 procent in 2017.
Vooral gepensioneerden zijn de dupe. Die gaan er volgens het CPB-plaatje 0,7 procent op achteruit, hoewel het kabinet reeds heeft laten doorschemeren met verzachtende maatregels te gaan komen in de begroting die het met prinsjesdag presenteert.
Wel daalt het overheidstekort naar een comfortabele 0,6 procent van het totaalbedrag dat we met z’n allen in een jaar verdienen, ruim binnen de Europese tekortnorm van 3 procent. Alleen gooien de Europese begrotingsregels die gelden voor het structureel begrotingssaldo en de overheidsuitgaven mogelijk alsnog roet in het eten. Volgens het CPB voldoet Nederland daar volgend jaar niet aan. Op basis daarvan moet mogelijk dus alsnog worden bezuinigd.
NU 09.08.2016 De Nederlandse economie zal dit jaar en volgend jaar minder sterk groeien dan eerder gedacht vanwege onder meer de Brexit.
Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) dinsdag. Naast de Brexit heeft de verdere verlaging van de gasproductie een remmend effect op de economische groei in 2017.
Voor dit jaar verwacht het CPB een groei van 1,7 procent en voor volgend jaar van 1,6 procent. In juni voorzag het planbureau nog een groei van respectievelijk 1,8 procent en 2,1 procent.
Het onderliggende herstel van de Nederlandse economie zet wel door, zo stelt het CPB, maar de onzekerheid die de Brexit met zich meebrengt heeft op korte termijn negatieve effecten op de consumptie en investeringen.
Ook de voor Nederland relevante wereldhandel wordt erdoor geraakt. Daar komt nog bij dat de groei van de economie van de eurozone als geheel wordt gedempt door de Brexit. Deze komt uit op 1,6 procent in 2016 en 1,5 procent in 2017.
De nieuwe raming is wel “onzekerder dan normaal”, zo vlak na het Britse referendum over uittreding uit de Europese Unie, aldus het planbureau.
Het CPB verwacht verder dat de inflatie in Nederland dit jaar en in 2017 heel laag zal blijven. In 2016 komt deze uit op 0 procent. Volgend jaar zal de inflatie aantrekken naar 0,5 procent.
De koopkrachtontwikkeling van het mediane huishouden neemt af van 2,7 procent dit jaar naar 0,7 procent in 2017. Dit komt vooral door het wegvallen van de positieve effecten van de 5 miljard euro aan lastenverlichting en de licht stijgende inflatie.
Hoewel de koopkracht van werkenden volgend jaar toeneemt, daalt die van uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden, verwacht het CPB.
De werkloosheid stabiliseert volgend jaar op 6,2 procent, aldus het CPB. Bedrijven zullen vanaf de tweede helft van dit jaar naar verwachting voorzichtiger zijn met het aannemen van medewerkers door onzekerheid over de gevolgen van de Brexit. Hierdoor valt volgend jaar de werkgelegenheidsgroei terug.
Het overheidstekort daalt van 1,2 procent dit jaar naar 0,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2017. Terwijl de gerealiseerde belastinginkomsten snel zijn gegroeid, blijft de toename van de overheidsuitgaven gematigd.
Realistisch
De Nederlandse economie blijft groeien, maar volgens minister Henk Kamp (Economische Zaken) is het zaak realistisch te blijven. Dat zegt hij in reactie op de ramingen.
”Door de intensieve handelsrelaties met het Verenigd Koninkrijk zorgt de Brexit voor onzekerheid en heeft daarmee een merkbaar effect op onze groei”, aldus Kamp. ”Het internationale beeld dwingt ons nu om realistisch te blijven.”
De minister stelt dat het kabinet de afgelopen jaren hard heeft gewerkt aan het economisch herstel en dat ook blijft doen.
Telegraaf 09.08.2016 Partijen in de Tweede Kamer willen dat het kabinet maatregelen neemt om met name de de koopkracht van ouderen op peil te houden. Volgens ramingen van het CPB gaan uitkeringsgerechtigden (0,1 procent) gepensioneerden (0,7 procent) er volgend jaar waarschijnlijk op achteruit.
Fractieleider Diederik Samsom van de PvdA: ,,Wat de PvdA betreft kunnen deze koopkrachtcijfers niet de uitkomst zijn op Prinsjesdag. Het kabinet zal maatregelen moeten nemen om met name ouderen en mensen met lage inkomens extra tegemoet te komen.”
Ook D66 wil ook maatregelen voor een evenwichtiger koopkrachtverdeling. ,,Ouderen worden nu onevenredig hard getroffen”, aldus Kamerlid Steven van Weyenberg:
VVD-Tweede Kamerlid Mark Harbers laat weten: ,,De VVD vindt dat er nu binnen de mogelijkheden een goede begroting voor 2017 moet komen met een evenwichtige koopkrachtontwikkeling, ook voor ouderen.”
AD 04.08.2016 Voor het eerst sinds 1987 is de inflatie in ons land onder de nul gedoken: -0,3 procent om precies te zijn. Zo meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek vanochtend. Vijf vragen en antwoorden over inflatie.
Wat is inflatie ook alweer?
Inflatie staat voor de kosten van ons levensonderhoud. Oftewel: wat betalen we gemiddeld voor onze goederen en diensten? Hierbij kun je denken aan uitgaven aan eten en drinken, vervoer, benzine, of gas en licht. Het Centraal Bureau voor de Statistiek berekent de inflatie door een “mandje met boodschappen” te nemen en daarvan de waarde te berekenen. Daar komt een gewogen gemiddelde uit. De prijsstijging in Nederland ligt al langere tijd behoorlijk onder het langjarige gemiddelde van 2,0 procent.
Wat wil lage inflatie zeggen?
Dit betekent dat het leven ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar ietsjes goedkoper is geworden: 0,3 procent dus. We geven nu minder euro’s uit om hetzelfde te kopen als een jaar geleden.
Wat betekent dit voor mijn portemonnee?
Consumentenprijzen dalen. Tanken bijvoorbeeld is goedkoper geworden. Bovendien: voor vakanties en vliegtickets betalen we minder. Het gaat niet voor alle producten op: kleding was vorige maand gemiddeld minder afgeprijsd dan een jaar geleden en dus wel iets duurder.
Waarom hebben we nu een lage inflatie?
Het CBS geeft als belangrijkste verklaring de ontwikkeling van de huurprijzen. De huren zijn in juli met 1,8 procent gestegen, terwijl ze in dezelfde periode vorig jaar nog met 2,4 stegen. De huurprijzen tellen zwaar mee met de berekeningen voor de inflatie. En niet alleen de huren, maar ook de prijs van onder andere benzine en voedingsmiddelen gingen vorige maand omlaag. Als we naar het grotere plaatje kijken: als gevolg van de crisis houden mensen de hand op de knip en door de werkloosheid is er minder inkomen en minder te besteden. Dat zorgt voor dalende prijzen. De in elkaar gezakte olieprijs van de afgelopen twee jaar, en daarmee de energieprijzen, hebben de inflatiecijfers nog eens extra hard omlaag geduwd.
Wat als de inflatie lange tijd laag blijft?
Als prijzen langere tijd dalen spreken economen van deflatie. Bij deflatie gaat het om een algemene daling van het prijspeil. Dan dalen niet alleen consumentenprijzen (zoals nu), maar ook de lonen en huizenprijzen. Daar is in Nederland nog geen sprake van; de huizenprijzen stijgen in elk geval nog flink. Japan is wel een land dat kampt met deflatie. Van 1994 tot nu heeft het land een inflatie van bijna nul. Geringe economische groei en deflatie houden elkaar in een soort wurggreep. Bedrijven investeren te weinig, consumenten besteden te weinig en de lonen stijgen niet.
Telegraaf 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie werd vooral gedrukt doordat de prijzen van voedingsmiddelen en huurprijzen dit jaar minder hard toenamen vergeleken met vorig jaar. Ook goedkopere autobrandstoffen en vliegreizen hadden een drukkend effect op de inflatie. Daarentegen was kleding dit jaar in de uitverkoop minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar, wat een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil had.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd “duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper, terwijl de prijsstijging van diensten vanaf de tweede helft van 2015 steeds kleiner is geworden. De afgelopen tweeënhalf jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Trouw 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie werd vooral gedrukt doordat de prijzen van voedingsmiddelen en huurprijzen dit jaar minder hard toenamen vergeleken met vorig jaar. Ook goedkopere autobrandstoffen en vliegreizen hadden een drukkend effect op de inflatie. Daarentegen was kleding dit jaar in de uitverkoop minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar, wat een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil had.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd “duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper, terwijl de prijsstijging van diensten vanaf de tweede helft van 2015 steeds kleiner is geworden.
De afgelopen tweeënhalf jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Telegraaf 04.08.2016 De inflatie in Nederland daalde in juli naar -0,3%. Voor het eerst in dertig jaar zijn aankopen van consumenten goedkoper geworden. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
Volgens het CBS is het voor het eerst na december 1987 dat goederen maar ook diensten voor de Nederlandse consument lager geprijsd zijn dan een jaar eerder.
Benzine en eten
De inflatie in Nederland ligt hiermee ook onder die van de hele eurozone, aldus het CBS.
De prijsstijgingen zijn in de maand juli afgeremd door minder stijging van de huren dan in dezelfde periode vorig jaar. Ook zijn in die maand de prijzen van benzine, eten en reizen voor consumenten minder sterk gestegen.
Kleding was in juli in de uitverkoop wel minder in de korting gegaan dan in dezelfde maand vorig jaar, dat duwde het gemiddelde prijspeil weer omhoog.
NU 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar -0,3 procent, maakt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie in juli werd vooral gedrukt doordat voedingsmiddelen, autobrandstoffen en vliegreizen goedkoper zijn geworden. Kleding was dit jaar in de uitverkoop juist minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar. Dit had een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Deflatie
“Negatieve inflatie is niet direct hetzelfde als deflatie. Bij deflatie gaat het echt om een daling van het algemene prijspeil. Dus niet alleen consumentenprijzen, maar ook bijvoorbeeld lonen en huizenprijzen”, vertelt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. “Nu is het wel zo dat lonen al een tijdje niet zo hard stijgen, maar ze dalen niet en huizenprijzen stijgen zelfs het sterkst in jaren.”
De econoom haalt aan dat hoge en lage inflatie vaak te maken heeft met grondstofprijzen zoals olie. “Maar nu is er meer aan de hand, want ook als je producten die daar gevoelig voor zijn buiten beschouwing laat, zie je dat de inflatie nog steeds heel erg laag is.”
Europese methode
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van -0,2 procent in juni naar -0,6 procent in juli. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd ”duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper. En de prijzen van diensten stijgen vanaf de tweede helft van 2015 steeds minder hard.
De afgelopen 2,5 jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Volgens economische theorie zorgt een langdurige daling van het prijspeil, oftewel deflatie, ervoor dat consumenten mogelijk aankopen gaan uitstellen. Als prijzen dalen, kan het namelijk goedkoper zijn om pas over een half jaar een aankoop te doen.
Dit kan leiden tot een negatieve spiraal. Consumenten geven minder uit, waardoor bedrijven ook minder te besteden hebben.
AD 04.08.2016 Goederen en diensten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent. Die ontwikkeling heeft vooral te maken met dalende huurprijzen, de prijsontwikkeling van voedselmiddelen en de dalende prijzen van vliegreizen. Ook autobrandstoffen hebben een aandeel in de negatieve inflatie.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Telegraaf 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze.
,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
AD 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
De overheid heeft de afgelopen jaren te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat, aldus Coalitie voor veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze. ,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
Verslechtering
Materieel en computersystemen zijn verouderd en werken niet. Dan houdt het op
Coalitie voor veiligheid
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
Telegraaf 01.08.2016 Nederlandse consumenten hebben vaker een roze bril op dan andere EU-burgers. De afgelopen veertien jaar waren we structureel positiever over de economie dan het Europese gemiddelde, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het consumentenvertrouwen ligt in Nederland vooral in economisch gunstige tijden aanzienlijk hoger dan het gemiddelde in de EU. In periodes van pessimisme lopen de scores meer naar elkaar toe. Het verschil ontstaat vooral doordat Nederlandse consumenten in tijden van optimisme gunstiger oordelen over de algemene economische situatie en de werkloosheid dan het EU-gemiddelde.
Verder verwachten Nederlanders over het algemeen meer geld opzij te kunnen leggen dan andere Europeanen. Die verwachting zegt echter niets over het daadwerkelijke spaargedrag. In Nederland wordt slechts iets meer gespaard dan gemiddeld in Europa.
Scandinavische consumenten zijn het meest optimistisch van alle EU-burgers. In Griekenland ligt het vertrouwen in de economie structureel het laagst.
Telegraaf 01.08.2016 De Nederlandse Staat blijft profiteren van de negatieve rente op de geldmarkt. De overheid leende maandag €1,17 miljard voor drie maanden tegen een rente van -0,63%. Dat betekent dat beleggers geld toeleggen om hun centen in ons land te mogen stallen.
De Staat leende ook €1,22 miljard voor zes maanden tegen een rente van -0,608%. Begin vorige maand was ons land nog goedkoper uit. De rente op staatsleningen met een looptijd van drie en zes maanden bedroeg toen respectievelijk -0,648% en -0,63%.
Door het ruime geldbeleid van de Europese Centrale Bank staat de rente historisch laag. De rente op tienjarige Nederlandse staatsleningen daalde vorige maand voor het eerst in de historie tot onder het nulpunt.
NU 22.07.2016 Nederland heeft zijn staatsschuld afgelopen jaar sterker teruggedrongen dan bijna alle andere eurolanden. Dat blijkt uit cijfers die Europees statistiekbureau Eurostat vrijdag heeft gepubliceerd.
De Nederlandse staatsschuld bedroeg in het eerste kwartaal 64,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een jaar eerder kwam de schuld nog overeen met 69,1 procent van de omvang van de Nederlandse economie. Alleen Ierland realiseerde een relatief sterkere verkleining van zijn schuld, van 97 naar 80 procent.
Griekenland heeft de hoogste schuld in de eurozone en zag die afgelopen jaar ook het snelst oplopen, met bijna 6 procentpunt naar 176 procent. Volgens de Europese begrotingsregels moeten landen hun schuld zien te beperken tot maximaal 60 procent van het bbp.
Telegraaf 22.07.2016 De situatie in de Nederlandse economie is afgelopen maand nauwelijks gewijzigd. Dat stelde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag op basis van een reeks recente indicatoren.
Volgens het CBS draait de Nederlandse economie al maanden net iets beter dan het langjarig gemiddelde. Van een echte versnelling of vertraging lijkt daarbij vooralsnog geen sprake.
Het statistiekbureau zag producenten afgelopen tijd optimistischer worden, terwijl het vertrouwen onder consumenten afnam. De export, investeringen en consumptie groeiden afgelopen maanden, net zoals de productie in de industrie. De werkloosheid nam verder af, maar er werden wel meer bedrijven failliet verklaard
NU 12.07.2016 De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met de tussentijdse begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Maandenlang dreigden de oppositiepartijen de begrotingswijziging in de Eerste Kamer, waar de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft, te torpederen. Uiteindelijk stemden alleen de senaatsfracties van de SP en PVV dinsdag tegen de begroting.
Eerder lieten de oppositiefracties in de Tweede Kamer, met uitzondering van de SP, PVV en VNL, hun bezwaren ook al varen.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota maakte het kabinet bekend dat er extra geld wordt uitgetrokken voor het justitiedepartement. De politie krijgt er tussentijds 49 miljoen euro bij. Dat komt bovenop de 250 miljoen extra die in 2015 al aan het departement beloofd was. Meer geld kon er volgens het kabinet niet bij.
Te weinig geld
De oppositie was van mening dat het kabinet met te weinig geld over de brug kwam. Er zou een bedrag van tussen de 150 en 200 miljoen bij moeten om de problemen bij politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak aan te pakken. De kerntaak, veiligheid, zou volgens hen onder grote druk staan.
De oppositiepartijen stellen dat een stem tegen de begrotingswijzigingen zou betekenen dat het extra geld dat het kabinet wel vrijmaakt, niet naar het justitiedepartement zou gaan. Daarmee zou het ministerie ook niet zijn geholpen.
Telegraaf 05.07.2016 Na de Tweede Kamer lijkt ook de Eerste Kamer met tegenzin in te stemmen met de fel bediscussieerde begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De oppositiepartijen D66 en CDA willen eigenlijk extra geld voor politie, justitie en rechtspraak, maar zullen niet tegenstemmen.
Dat gebeurt wel met de rug tegen de muur, bleek dinsdag tijdens het debat over de aanvullende begroting van 2016. Tegenstemmen zou namelijk betekenen dat ook het ‘beetje’ extra geld voor veiligheid dat al in de begroting is opgenomen niet door zou gaan. En daar is volgens de partijen niemand mee gebaat.
De partijen in de Eerste Kamer blijven ontevreden over justitieminister Ard van der Steur. Hij zou alles op alles moeten zetten om binnen het kabinet voldoende extra geld los te krijgen voor veiligheid, maar dat heeft hij naar het oordeel van de kritische Eerste Kamerleden niet goed genoeg gedaan.
Zelfs Van der Steurs partijgenoot Anne-Wil Duthler van de VVD was erg kritisch. Zij is er niet echt gerust op dat Van der Steur de problemen structureel gaat oplossen.
De Eerste Kamer stemt volgende week over de begroting en over voorstellen van de Senatoren Hans Engels (D66) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) voor toch nog extra geld dit najaar en de komende jaren.
NU 01.07.2016 Het volgende kabinet hoeft niet opnieuw te bezuinigen. Door het herstel van de economie en de inspanningen van het kabinet hoeft er in de volgende kabinetsperiode niet gesneden te worden in de overheidsuitgaven.
Tegelijkertijd zal er voor het volgend kabinet geen ruimte zijn voor extra investeringen. Die moeten elders in de begroting worden gedekt.
Dat stelt de Studiegroep Begrotingsruimte in een vrijdag gepresenteerd advies. De onafhankelijke adviesgroep brengt sinds 1971 voorafgaand aan een nieuwe kabinetsperiode een advies uit over de begrotingsthematiek en begrotingsdoelen.
In het vorige advies van de Studiegroep vier jaar geleden werd gesteld dat er nog fors moest worden bezuinigd: 20 miljard euro. In de afgelopen jaren is dat ook gebeurd. Voor de periode 2010 tot en met 2017 gaat het om zo’n 70 miljard euro. Het is volgens topambtenaar van Financiën Manon Leijten jaren geleden dat de Studiegroep tot de conclusie kwam dat er niet bezuinigd hoeft te worden.
Niet snijden
Het andere goede nieuws voor de volgende minister van Financiën is dat er een begrotingsoverschot van 0,6 procent van het bpp zal zijn. Ook de staatsschuld daalt, naar 54 procent van het bbp.
Met deze vooruitzichten in de hand hoeft het volgende kabinet niet te snijden in de overheidsuitgaven, maar zal het wel moeten hervormen. Die investeringen moeten binnen de begroting worden gevonden. Dat kan door bijvoorbeeld de zorgkosten te drukken. Die nemen de komende jaren weer fors toe. “Mocht het lukken dit te beheersen, dan speel je aantal miljard euro vrij”, aldus Leijten.
Buffers
De adviesgroep, bestaande uit topambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken, Financiën, Economische Zaken, Sociale Zaken, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid en vertegenwoordigers van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau, raadt verder aan om financiële buffers op te bouwen.
De overheid moet reserves opbouwen in goede tijden, zodat het kan uitgeven in slechte tijden. “De begroting moet zo worden ingericht dat schommelingen kunnen worden opgevangen”, zegt Leijten. Dit zorgt voor een stabieler economisch beleid wat bedrijven en burgers rust en zekerheid biedt.
Hoewel de cijfers een economisch optimistisch beeld schetsen, is het nog onzeker wat voor effect de Brexit zal hebben op de economie en de begroting. Wat de financiële schade zal zijn en of het volgende kabinet alsnog zal moeten bezuinigen is onduidelijk. “We weten het nog niet”, aldus Leijten.
Telegraaf 01.07.2016 Nu de economie weer groeit en de overheidsfinanciën op peil zijn, hoeft een volgend kabinet niet opnieuw het mes in de begroting te zetten. Tot die conclusie komt een groep belangrijke financiële ambtenaren.
Deze studie vormt een stevig handvat voor de politiek om na de verkiezingen tot een nieuw regeerakkoord en een nieuwe begroting te komen.
De afgelopen kabinetten moest er door de financiële crisis tientallen miljarden euro’s bezuinigd worden. „Na het zuur komt het zoet”, was de belofte jarenlang. Maar nu hoeft er volgens de ambtenaren dan eindelijk niet verder in de begroting gesneden te worden.
Tegelijkertijd is het ook weer niet zo dat de financiën er zo goed voorstaan dat er straks éxtra geld kan worden uitgegeven. Als een volgend kabinet dat toch wil, bijvoorbeeld om de defensiebegroting of de justitiebegroting te spekken, moet dat bij andere ministeries vandaan komen. Een optie zou volgens de ambtenaren zijn om de stijging van de zorgkosten te beteugelen, zoals minister Schippers (Volksgezondheid) de afgelopen jaren heeft gedaan door daarover stevige afspraken te maken met onder meer de zorgverzekeraars.
De ambtenaren adviseerden verder nog dat de nieuwe regering niet telkens met alle economische winden moet meewaaien. Meevallers moeten niet meteen worden uitgegeven, maar bij tegenvallers hoeft er ook niet onmiddellijk bezuinigd te worden. Zo zou de politiek, en daarmee burgers en bedrijven, wat meer rust gegeven worden.
Trouw 01.07.2016 Het kabinet heeft op de begroting van volgend jaar een financiële meevaller van naar verwachting 2 miljard euro. Dat komt omdat de pensioenregeling voor ondernemers wordt herzien. Er was vandaag ook goed nieuws voor het volgende kabinet: dat hoeft volgens een adviesgroep van topambtenaren niet opnieuw te bezuinigen.
De pensioenregeling voor ondernemers gaat om de fiscaalvriendelijke regeling voor ondernemers om pensioen op te bouwen. Zowel het kabinet als ondernemers willen hier vanaf.
Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën wil de regeling de komende drie jaar op vrijwillige basis afschaffen. “We hebben een besluit genomen over het pensioen van de directeur-grootaandeelhouder. Die zit door allerlei regels klem als een deur”, zei Wiebes vrijdag na de ministerraad. Hij besprak het plan met veel partijen en verwacht dat veel ondernemers eieren voor hun geld zullen kiezen. “We bieden de mogelijkheid om het pensioen in een keer aantrekkelijk af te kopen.” De ondernemers zijn dan van alle problemen af en voor de Belastingdienst wordt het veel simpeler.
Het kabinet moet nog een knoop doorhakken hoe het geld wordt besteed. Eerder kondigden bewindslieden aan dat er naar de koopkracht van ouderen zal worden gekeken.
Niet opnieuw bezuinigen
Er was vandaag meer goed nieuws in Den Haag: het volgende kabinet hoeft niet opnieuw te bezuinigen. Maar voor nieuwe investeringen is overigens ook geen extra geld beschikbaar. Die uitgaven zullen moeten worden gedekt door elders in de begroting geld weg te halen. Het huige kabinet heeft volgend jaar al een meevaller van 2 miljard euro.
Dat stelt een adviesgroep waarin topambtenaren van een aantal ministeries zitten, net als als vertegenwoordigers van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau vrijdag. Deze Studiegroep Begrotingsruimte baseert zijn ideeën op gegevens van het CPB.
De afgelopen jaren moest er vanwege de economische en financiële crisis enorm worden bezuinigd. In totaal gaat het voor de periode 2010 tot en met 2017 om zo’n 50 miljard euro.
Begrotingsoverschot
Volgens het advies zal er een begrotingsoverschot van 0,6 procent zijn en daalt de schuld naar 54 procent in 2021 als de berekeningen van het CPB uitkomen. Door deze positieve cijfers hoeft het volgende kabinet niet opnieuw te snijden in de uitgaven. De verwachting is dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,4 procent, meldde minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën ) vorige maand in de Voorjaarsnota.
Verder pleit de Studiegroep voor een vereenvoudiging van de begrotingsregels. Ook moet de begroting meer gaan meebewegen met de economie. Dat betekent dat er in goede tijden reserves moeten worden opgebouwd, waardoor er minder hoeft te worden bezuinigd in economisch slechte tijden.
Telegraaf 01.07.2016 Het kabinet verwacht volgend jaar een belastingmeevaller van twee miljard euro. Dat kan mede worden ingezet om de koopkracht van ouderen op peil te houden.
De meevaller is te danken aan een gunstige fiscale regeling die staatssecretaris Wiebes (Financiën) introduceert. Daardoor kunnen ondernemers tegen een lager belastingtarief het pensioengeld opnemen dat vastzit in hun bedrijf. Wiebes verwacht dat daar volgend jaar massaal gebruik van worden gemaakt, met als gevolg dat er tijdelijk extra belasting de schatkist instroomt. De staatssecretaris benadrukt echter dat het hem daar niet om te doen is, maar om het voor groot-aandeelhouders mogelijk te maken dit zogenaamde ‘beklemd vermogen’ vrij te spelen.
Zijn collega, minister Dijsselbloem van Financiën, was vrijdag nog wel voorzichtig om de extra belastinginkomsten meteen weer uit te geven, bijvoorbeeld aan de reparatie van de koopkracht van ouderen. „Dit helpt wel”, wilde hij alleen kwijt.
Zijn terughoudendheid schreef hij toe aan de onzekere economische ontwikkelingen. De komende maanden worden nog groeiramingen verwacht op basis waarvan de Rijksbegroting van volgend jaar wordt gemaakt. „Daar zit natuurlijk wel echt een risico aan de negatieve kant”, zei Dijsselbloem daarover. „Er is nu eenmaal een reëel risico dat de Brexit een negatief effect zal hebben.”
NU 01.07.2016 Het kabinet krijgt een financiële meevaller van 2 miljard euro voor volgend jaar door een verandering in pensioenregelingen voor ondernemers. Dat laat staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) vrijdag weten.
Wiebes gaat de fiscaal aantrekkelijke manier voor ondernemers om pensioen te sparen vanaf 2017 in drie jaar afbouwen op vrijwillige basis. Ook ondernemers willen af van de regeling.
”We hebben een besluit genomen over het pensioen van de directeur-grootaandeelhouder. Die zit door allerlei regels klem als een deur”, zegt Wiebes na de ministerraad. Hij besprak het plan met veel partijen en verwacht dat veel ondernemers eieren voor hun geld zullen kiezen.
“We bieden de mogelijkheid om het pensioen in een keer aantrekkelijk af te kopen.” De ondernemers zijn dan van alle problemen af en voor de Belastingdienst wordt het veel simpeler.
Verdelen
Hoe de meevaller wordt verdeeld, is nog niet bekend. Maar het kabinet heeft meerdere malen laten doorschemeren dat er geen groepen mensen onevenredig hard geraakt mogen worden door koopkrachtverlies. Met name ouderen dreigen er op achteruit te gaan vanwege het niet verhogen of zelfs korten van pensioenen.
Volgens de laatste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) gaan gepensioneerden er volgend jaar 1,3 procent in koopkracht op achteruit.
Lage rente
Pensioenopbouw in eigen beheer voor ondernemers is steeds minder aantrekkelijk geworden voor directeuren en groot aandeelhouders (dga’s). De pensioenopbouw mag worden afgetrokken van de vennootschapsbelasting, maar die belasting is de afgelopen jaren steeds lager geworden.
Daarnaast is door de huidige lage rente de pensioenverplichting ten opzichte van het ingelegde pensioengeld gestegen. Deze verplichting wordt geboekt als schuld. Met een stijging van de verplichtingen neemt het eigen vermogen van de onderneming af.
Als het eigen vermogen negatief wordt, mag er geen dividend worden uitgekeerd en is verkoop van het bedrijf onaantrekkelijk. Er moet namelijk eerst met de Belastingdienst worden afgerekend met een op papier ongunstige pensioenregeling.
Tweede meevaller
Het is niet de eerste meevaller voor dit kabinet. Enkele weken terug bereikten coalitiepartijen VVD en PvdA een akkoord om bezuinigingen van 1,2 miljard euro terug te draaien per 2017.
De VVD wil 300 miljoen inzetten om de bezuinigingen op Defensie te verzachten en hetzelfde bedrag zal naar Veiligheid en Justitie gaan. De PvdA zet het geld in voor onderwijs (200 miljoen) en de zorg (400 miljoen).
AD 01.06.2016 De kans dat ouderen volgend jaar geen koopkracht hoeven in te leveren is een stap dichterbij gekomen. Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën geeft met een eenmalige meevaller van 2 miljard euro lucht aan de begroting. Minister Jeroen Dijsselbloem waarschuwt echter niet te vroeg te juichen: de gevolgen van de Brexit kunnen roet in het eten gooien.
Op lange termijn is de houdbaarheid van de overheid niet in gevaar, aldus Staatssecretaris Wiebes.
Wiebes verraste vanmiddag met de mededeling dat hij een oplossing heeft gevonden voor een hoofdpijndossier: het zogeheten pensioen in eigen beheer voor ondernemers. Directeuren en grootaandeelhouders kunnen sinds jaar en dag fiscaalvriendelijk sparen voor hun pensioen maar die regeling is de laatste tijd veel minder aantrekkelijk geworden. Volgens Wiebes zitten zij nu vaak ‘zo klem als een deur’ omdat veel bv’s onder water staan en bezorgt de regeling de fiscus handenvol werk.
Met een aantrekkelijk overgangsregime wil Wiebes ondernemers verleiden de claim van de Belastingdienst op het opgebouwde pensioen in hun bv af te kopen. Zij krijgen tijdelijk een korting op de verschuldigde belasting. Wiebes verwacht dat veel ondernemers overstag zullen gaan, waardoor komend jaar zo’n twee miljard euro extra de schatkist binnenstroomt. De Belastingdienst is van een tijdrovend karwei verlost. ,,We lossen de fiscale rommel op”, aldus Wiebes. In de toekomst derft de staat hierdoor weliswaar belastinginkomsten, maar volgens de staatssecretaris kan de overheid dit aan. ,,Op lange termijn is de houdbaarheid van de overheid niet in gevaar”, zegt hij.
Miljardenmeevaller
Wiebes’ miljardenmeevaller kan het kabinet goed gebruiken. Coalitiepartijen VVD en PvdA willen komend jaar 1,2 miljard euro extra uittrekken voor onder meer de zorg, het onderwijs en veiligheid. Daarnaast willen de regeringspartijen voorkomen dat ouderen er in het verkiezingsjaar 2017 op achteruit gaan. Eerdere ramingen van het Centraal Planbureau gingen uit van een koopkrachtverlies voor AOW’ers van maar liefst 1,3 procent. Dat is niet zo maar weggepoetst.
In augustus buigt het kabinet zich over de koopkrachtplaatjes en wordt de begroting, die op Prinsjesdag verschijnt, afgerond. Twee miljard euro aan eenmalige, extra inkomsten kan dan net dat beetje smeermiddel zijn dat nodig is om aan alle wensenlijstjes tegemoet te komen. ,,Dit helpt wel”, zei minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vanmiddag verheugd.
Toch zit er nog een addertje onder het gras, waarschuwt hij. De Britse keuze voor uittreden uit de Europese Unie zal ook gevolgen hebben voor Nederland. Zo stelde het economisch bureau van ING de Nederlandse groeiraming al drastisch naar beneden bij: van 2,1 naar 1,8 procent in 2016 en van 1,9 naar 1,3 procent in 2017. ,,Dat vind ik wel heel ruig en snel”, zo taxeerde Dijsselbloem die cijfers. ,,Maar een effect zal er wel zijn.”
NU 30.06.2016 De oppositiepartijen in de Tweede Kamer stemmen alsnog in met de tussentijdse begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie, ook al is die volgens hen wat mager.eer geld kon er volgens het kabinet bij.
Dinsdag tijdens de stemmingen in de Kamer bleek dat alleen de SP, PVV en VNL het dreigement om tegen het voorstel van het kabinet stemmen overeind hielden.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota maakte het kabinet bekend dat er extra geld wordt uitgetrokken voor het justitiedepartement. De politie krijgt er tussentijds 49 miljoen euro bij. Dat komt bovenop de 250 miljoen extra die in 2015 al aan het departement beloofd was. Meer geld kon er volgens het kabinet niet bij.
Te weinig
Dat was volgens de oppositie te weinig. CDA-leider Sybrand Buma en D66-leider Alexander Pechtold gingen er het hardst in en herinnerden het kabinet eraan dat de begroting in de Eerste Kamer, waar de coalitie geen meerderheid heeft, kon worden weggestemd.
Er zou een bedrag van tussen de 150 en 200 miljoen bij moeten om de problemen bij politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak aan te pakken. De kerntaak veiligheid zou volgens hen onder grote druk staan.
Nationale veiligheid
Zowel Pechtold als Buma waren donderdag niet aanwezig bij de stemmingen. CDA-justitiewoordvoerster Madeleine van Toorenburg legde, mede namens D66 en de andere oppositiepartijen die tegen hadden gestemd, uit dat een stem tegen “niet in het belang van de nationale veiligheid” zou zijn geweest.
Een tegenstem zou namelijk betekenen dat het extra geld dat het kabinet wel vrijmaakt niet naar het justitiedepartement zou gaan. Daarmee zou het ministerie ook niet zijn geholpen.
Telegraaf 30.06.2016 Een groot deel van de oppositie stemt toch tandenknarsend in met de gewijzigde begroting van Veiligheid en Justitie. De partijen vrezen dat er anders nog minder geld naar veiligheid gaat.
Vanuit de oppositie klinkt al wekenlang luid verzet, omdat er dit jaar meer geld naar veiligheid zou moeten. Het kabinet heeft in de voorjaarsnota al extra geld vrijgemaakt voor Veiligheid en Justitie, maar dat was volgens de verenigde oppositie niet genoeg. Gezien de huidige veiligheidsproblemen en tekorten bij de diensten zou daar veel meer bij moeten, volgens de partijen. Er werd, voor en achter de schermen, gedreigd dat de partijen tegen de hele begroting zouden gaan stemmen als er niet circa 200 miljoen extra bij zou komen. Als hun collega’s in de senaat dan ook geen steun zouden verlenen, zou het kabinet geen meerderheid in de Eerste Kamer hebben.
’Beetje extra geld’
Die route bewandelen de oppositiepartijen – op SP, PVV en VNL na – toch maar niet. Ze redeneren dat het extra geld dat het kabinet wél heeft vrijgemaakt ook vervalt als er tegen de hele begroting wordt gestemd. „Nu komt er tenminste toch een beetje extra geld”, zegt CDA-Kamerlid Van Toorenburg.
Volgens SP-Kamerlid Van Nispen is het ’onzin’ wat zijn collega’s beweren. Volgens hem had het extra kabinetsgeld, na een afwijzing van de begroting in de senaat, er ook via een andere noodwet kunnen komen. Dan had de oppositie wel een gebalde vuist gemaakt en doorgebeten, zegt hij.
AD 30.06.2016 De oppositie in de Tweede Kamer is vandaag toch akkoord gegaan met de gewijzigde begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie, die echter in haar ogen nog steeds te mager is. Oppositiepartijen wilden fors meer.
Minister Ard van der Steur kon dat echter niet toezeggen. Behalve de SP, de PVV en de Groep Bontes/Van Klaveren stemden de oppositiepartijen samen met de regeringspartijen toch in met de begroting.
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. In de voorjaarsnota van dit jaar maakte het kabinet bekend dat er 49 miljoen bijkwam voor extra politie-inzet om de asielstroom op te kunnen vangen. Minister Dijsselbloem van Financiën hield toen al voet bij stuk en zei dat het daarbij zou blijven.
Oppositiepartijen lieten desalniettemin weten dat ze dit niet genoeg vonden en eisten 150 tot 200 miljoen extra bovenop het budget voor Veiligheid en Justitie. Daar werd geen gehoor aan gegeven. Bij het afkeuren van de nieuwe begroting zou de oude begroting zonder de 49 miljoen worden aangehouden.
De Eerste Kamer buigt zich volgende week dinsdag over de kwestie. Daar hebben SP en PVV achttien zetels en de Groep Bontes/VanKlaveren geen.
Trouw 29.06.2016 Een vijfde van het budget dat bedoeld is voor de allerarmsten in de wereld, wordt gebruikt om in Nederland migranten op te vangen. In 2015 besteedde Nederland op die manier bijna een miljard euro aan de kosten van eerstejaars-asielopvang.
‘Dat het mag’, is het belangrijkste argument dat het kabinet gebruikt
Het ligt in de planning van het VVD/PvdA-kabinet om hiermee door te gaan. Hierdoor ontstaat de bizarre situatie dat Nederland structureel de grootste ontvanger is van het eigen budget voor ontwikkelingssamenwerking.
Deze manier van begroten is toegestaan door de Oeso, de intergouvernementele organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling, die onder andere de eenduidigheid en effectiviteit van de hulpbudgetten bewaakt. Dat het mag, is dan ook het belangrijkste argument dat het kabinet gebruikt. Meerdere landen, waaronder Duitsland, kiezen ervoor de opvang van asielzoekers niet ten koste te laten gaan van het budget voor de allerarmsten. Nederland, daarentegen, heeft voor de komende jaren zeer grote bedragen van het hulpbudget voor de opvang van asielzoekers begroot.
De verschuiving van het hulpbudget naar binnenlandse besteding komt boven op de forse bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking door de kabinetten Rutte I en II. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking zat al niet ruim in zijn jasje. Het kabinet vindt de voor asielopvang benodigde middelen door een hypotheek op de toekomst te nemen.
Het kabinet doet aan symptoombestrijding, het is financieel niet doelmatig en niet in het eigen belang
Symptoombestrijding
Dat werkt als volgt: minister Dijsselbloem maakt gebruik van verwachte toekomstige economische groei in de vijf jaren die voor ons liggen. Door die groei van de economie, die dus nog niet zeker en nog niet reëel is, stijgt ook het aan de economie gekoppelde budget voor ontwikkelingssamenwerking in de toekomst.
Dat extra deel, tot nu toe opgeteld bijna 700 miljoen euro, haalt hij naar voren en geeft het nu alvast uit om zo de eerstejaarsopvang van asielzoekers te financieren. Ook deze toekomstige groei kan niet meer ingezet worden voor de allerarmsten in de wereld. Als die groei er niet komt, gaat deze constructie ten koste van het toekomstige budget voor ontwikkelingssamenwerking.
De komst van asielzoekers vandaag vraagt om langetermijnoplossingen en de daarbij horende financiële inzet van een land als Nederland. Grote bezuinigingen, hypotheken op de toekomst en het in eigen land besteden van geld bedoeld voor de allerarmsten, kunnen geen duurzame oplossing genoemd worden. Het kabinet doet aan symptoombestrijding, het is financieel niet doelmatig en niet in het eigen belang.
De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting
Wil Nederland toekomstige migratie uit instabiele gebieden voorkomen, dan moet het stoppen met het kortetermijndenken. Zo niet uit rechtvaardigheid, dan uit eigenbelang. Want kijken we niet voorbij de migrant van vandaag, dan kunnen we de migrant van morgen al zien komen vanuit de instabiliteit van zijn land. Nu investeren in ontwikkeling van de allerarmsten, in de dieperliggende problemen die zorgen voor migratie, is goedkoper dan de instabiliteit in de toekomst op te vangen.
De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting. Daarom moet er een plafond ingesteld worden waardoor er vanaf 2017 een maximum bedrag is dat uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking besteed kan worden aan asielopvang binnen Nederland. Vervolgens moet bij de formatie van het volgende kabinet worden afgesproken de drempel gefaseerd naar nul te brengen. Om zo te zorgen dat het budget voor ontwikkelingssamenwerking enkel besteed wordt aan de allerarmsten in de wereld en we aan langetermijnoplossingen kunnen gaan werken.
Rinze Broekema, werkt voor The ONE Campaign, een internationale organisatie die strijdt tegen armoede en te voorkomen ziekten.
Telegraaf 28.06.2016 De Nederlandse economie ondervindt waarschijnlijk flinke schade van de brexit. Dat voorziet het economisch bureau van ING, dat zijn groeiraming voor de Nederlandse economie daarom flink heeft verlaagd.
Vooral de groothandel krijgt naar verwachting een flinke klap door de keuze van de Britten om de Europese Unie te verlaten.
“We verwachten geen recessie, wel minder economische en werkgelegenheidsgroei dan we eerder dachten”, verklaart hoofdeconoom Marieke Blom van de bank.
Onzekerheid bepalend
ING deed eerder de voorspelling dat de economie dit jaar 2,1 procent zou groeien en volgend jaar 1,9 procent. Nu houdt het financiële concern het op een plus van 1,8 procent voor 2016 en 1,3 procent in 2017.
“De politieke onzekerheid is groot, zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Europa”, legt Blom uit. “Vooruitkijken is erg lastig. Eén ding weten we wel: onzekerheid en economische groei gaan slecht samen.”
Duizenden banen
De Nederlandse en de Britse economie zijn door de handel sterk met elkaar vervlochten. Bijna 4 procent van het Nederlands bruto binnenlands product (bbp) en ongeveer 300.000 banen zijn te danken aan Groot-Brittannië.
Als het door de brexit slechter gaat met de Britten zelf, dan merkt Nederland daar ook wat van.
Jurk niet kopen
De uitslag van het Britse referendum zet volgens ING ook het vertrouwen van de Nederlandse consument onder druk. Dat kan weer gevolgen hebben voor onze horeca en detailhandel. “De economische schade zit hem in de kleine dingen.
Een etentje laten schieten, een minder dure telefoon kopen of dat zomerjurkje toch maar laten hangen”, aldus Blom.
NU 24.06.2016 De overheid ontving over het eerste kwartaal van het jaar en de drie voorafgaande kwartalen meer belastingen en premies dan in de vier kwartalen van 2015.
Het overheidstekort en de overheidsschuld, beide uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp), namen af. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.
Het overheidstekort kwam over het eerste kwartaal van het jaar plus de drie voorafgaande kwartalen uit op 1,6 procent van het bbp. Voor hele kalenderjaren hanteert de Europese Unie als norm dat het tekort niet hoger mag zijn dan 3 procent. Over heel 2015 bedroeg het overheidstekort 1,9 procent.
De overheidsschuld kwam aan het einde van het eerste kwartaal van 2016 uit op 442 miljard euro. Dit is nagenoeg gelijk aan de stand van de overheidsschuld aan het einde van 2015.
Telegraaf 24.06.2016 De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal 2016 met 0,5 procent gegroeid ten opzichte van het vierde kwartaal van vorig jaar. Dat bleek vrijdag uit een tweede berekening van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het groeicijfer is hetzelfde als bij de eerste berekening gepubliceerd op 13 mei. Het beeld van de economie blijft hetzelfde, aldus het statistiekbureau. De groei in het eerste kwartaal wordt breed gedragen; consumptie, investeringen en uitvoer leverden een positieve bijdrage.
Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het eerste kwartaal met 1,5 procent. Volgens de eerste berekening was dat 1,4 procent.
Op basis van nieuw beschikbaar gekomen informatie zijn de economische cijfers over 2013 en 2014 aangepast. In 2013 was in plaats van een krimp van 0,5 procent sprake van een krimp van 0,2 procent. Voor 2014 ging het groeicijfer van 1 procent naar 1,4 procent. De economische groei in 2015 bleef 2 procent.
Telegraaf 23.06.2016 Groei van de wereldeconomie zwakt komende vijf jaar af. Nederland sterkt aan, maar blijft met Europa zijwaarts kwakkelen. Aandelen winnen in absoluut resultaat hooguit 5% per jaar, minder dan in afgelopen jaren.
Die sombere blik blijkt uit de vooruitblik van de vermogensbeheerder Blackrock, ook voor de $4,6 biljoen die het fonds zelf onder beheer heeft.
Begin juli brengt Blackrock die visie wereldwijd naar buiten. De groei van de aandelen, als vooruitloper op toekomstige ingeschatte bedrijfswinsten, was afgelopen jaren 7 tot 8% voor volwassen markten, voor opkomende landen nominaal 6 tot 7%.
Het oude niveau wordt volgens de vermogensbeheerder met hooguit 5% komende jaren niet meer gehaald.
‘Laag voor langere tijd’
Want volgens Carl Kool, beleggingsstrateeg bij Blackrock en adviseur van Nederlandse pensioenfondsen en vermogensbeheerders, blijft ,,lage groei, voor langere tijd met lage inflatie” dominant.
Centrale banken pompen miljarden in de economie, maar willen dit afbouwen. De markt moet de economie weer zelfstandig dragen, stellen de bankiers. Blackrock ,,heeft twijfel” of dit lukt, zegt Kool. ,,Er is weinig zekerheid dat dit zou kunnen slagen.”
Telegraaf 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak, aldus de partijen.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ,,U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”.
De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ,,coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek. ,,De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
AD 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.7 reacties
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
Coalitie voor veiligheid
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ,,U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”. De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ,,coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek. ,,De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
NU 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk.
De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak, aldus de partijen.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ”U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”.
De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ”coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek.
”De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
Telegraaf 20.06.2016 De stemming onder consumenten is in juni verbeterd ten opzichte van mei. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag. Het consumentenvertrouwen stijgt met 4 punten en komt uit op 5. Het oordeel over het economisch klimaat verbetert daarbij aanzienlijk, de koopbereid neemt een fractie toe.
Met 5 ligt het consumentenvertrouwen in juni ruim boven het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (min 8). Het vertrouwen bereikte in april 2000 de hoogste stand ooit op 27. Het dieptepunt werd bereikt in februari 2013 op min 44.
Uitgaven
Wordt gekeken naar het uitgavenpatroon van consumenten, dan is te zien dat in de maand april per saldo evenveel is uitgegeven als in dezelfde maand een jaar geleden, aldus het CBS.
In maart gaven consumenten nog meer uit dan een jaar eerder. Maar in april werd minder besteed aan voedings- en genotmiddelen en duurzame goederen. Er werd echter wel meer geld uitgegeven aan diensten, zoals woninghuur, reizen met bus of trein, bezoek aan een restaurant of kapper en verzekeringen. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen uit.
Er werd 1,6% minder uitgegeven aan voedings- en genotmiddelen. En ook aan duurzame goederen werd dus minder besteed, vooral aan kleding, schoenen en auto’s. Uitgaven aan woninginrichting en huishoudelijke apparaten lagen wel hoger dan een jaar eerder.
Het statistiekbureau constateert verder, op basis van zijn consumptieradar, dat de omstandigheden voor de consumptie in juni gunstiger zijn dan in april en mei.
Trouw 16.06.2016 De Tweede Kamer debatteerde woensdagavond over de begroting van het ministerie van veiligheid en justitie. De oppositie wil er geld bij, de coalitie vindt het voor nu genoeg. Wie heeft er gelijk? Of gaat het daar niet om?
Schrikbeeld van de oppositie zijn de bezuinigingen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Wie gisteravond de ogen sloot, waande zich niet in de Tweede Kamer maar in een donkere studio met lijsttrekkers achter het katheder – zo fel en uitgesproken was het debat met minister Ard van der Steur (VVD, veiligheid en justitie) over zijn begroting. De grote uitdaging voor alle aanwezigen: zo geloofwaardig mogelijk beargumenteren waarom die begroting prima is of juist helemaal niet.
Voor de eensgezinde oppositie is het na gesprekken met politie, justitie en rechtspraak zo klaar als een klontje: er moet nog dit jaar 200 miljoen euro bij. Anders komen er medewerkers op straat te staan, verdwijnt expertise, blijven zaken op de plank liggen, dreigen rechtbanken te moeten sluiten en staat de veiligheid van Nederland op het spel, is de argumentatielijn.
Schrikbeeld van de oppositie zijn de bezuinigingen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Het kabinet hapte in 2012 een derde uit het budget, om dat in de jaren erop onder politieke druk weer te herstellen. Het leed was echter al geschied: medewerkers vertrokken, de interne opleiding verdween en ict-projecten gingen niet meer door. De Algemene Rekenkamer tikte het kabinet er een jaar geleden over op de vingers.
Wat bij de AIVD heeft plaatsgevonden, ‘mag de minister niet laten gebeuren bij de diensten waar hij verantwoordelijk voor is’, zei CDA-leider Sybrand Buma gisteravond. “Laten we nou het AIVD-scenario gebeuren of steken we daar een stokje voor”, viel SP-Kamerlid Michiel van Nispen hem bij. Ook SGP-voorman Kees van der Staaij waarschuwde voor ‘jojobeleid’ en ‘kapitaalvernietiging’.
Niet door het ijs
De coalitie wuift die rampspoedscenario’s weg en vindt dat aan de oppositie-eis van afgelopen najaar om voor ‘voldoende middelen’ te zorgen, is voldaan. “Als je uitzoomt, zie je dat er structureel geld bij komt voor veiligheid en justitie”, zei PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt in aanloop naar het debat. Hij kan wijzen op de 129 en 250 miljoen euro die het kabinet vorig jaar al heeft vrijgemaakt voor veiligheid, de 49 miljoen van vorige maand en dan hangt er op Prinsjesdag ook nog eens 300 miljoen in de lucht. “Het is niet zo dat de boel in 2016 door het ijs zakt.”
“Misschien moeten deze politici een beetje normaal gaan doen”, zei VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra deze week in minder bedekte termen. “Het houdt wel een keer op.” Waarom de oppositie ondanks teruggedraaide bezuinigingen om extra geld blijft vragen? “Omdat ze het heel graag met ons oneens willen zijn”, aldus Zijlstra voor de NOS-camera. Hij vergeleekt de oppositie met Rupsje Nooitgenoeg en adviseerde haar een ‘geldpers’ aan te schaffen.
Mede door die woorden kreeg VVD-Kamerlid Foort van Oosten gisteravond de wind van voren. SP’er Van Nispen verweet de liberalen ‘struisvogelpolitiek’, D66-leider Alexander Pechtold moest bij de antwoorden van de VVD denken aan het spel ‘balletje balletje’. “Honderd procent veiligheid bestaat niet”, antwoordde Van Oosten. “Laten we gezamenlijk optrekken in plaats van tegenover elkaar te gaan staan.”
Bedelaars
Ook minister Van der Steur probeerde de onrust in de Kamer weg te nemen en zei de risico’s van zijn begroting ‘aanvaardbaar’ te vinden, ook na berichten over nieuwe miljoenentegenvallers op zijn ministerie. De bewindsman wees daarnaast op het geld dat het kabinet de afgelopen anderhalf jaar heeft vrijgespeeld voor zijn departement, zoals de 188 miljoen van dit voorjaar voor de politie. “Dat is niet niks.”
Van der Steur kreeg het nog even lastig toen de oppositie hem vroeg zich te distantiëren van de woorden van minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA, financiën). Die zei vorige maand ‘klaar’ te zijn met het gevraag om extra geld voor de justitiebegroting. “Het is niet van ‘u roept en wij draaien’.” De oppositie wilde weten of Van der Steur politie, Openbaar Ministerie en rechtspraak ook ‘bedelaars’ vindt. Het kabinet spreekt immers met één mond. “Ik heb het woord ‘bedelen’ zelf niet in de mond genomen en zal dat ook nooit doen”, zei de minister uiteindelijk.
Smeekschrift
Tegen middernacht kwamen de zes oppositiepartijen D66, CDA, SP, ChristenUnie, GroenLinks en SGP gezamenlijk met een motie waarin ze anders dan afgelopen najaar wel een concreet bedrag noemen dat ze er nog dit jaar bij willen hebben: 200 miljoen euro. “De motie is in feite een smeekschrift”, zei Van der Staaij (SGP). Wat hem betreft hoeft het kabinet niet op de ‘tamtam’ van Prinsjesdag te wachten en kan een deel van de dan verwachte 300 miljoen euro dit jaar al worden uitgegeven. “Dat geld is nú nodig.”
De coalitie hapte niet toe waardoor de welles-nietes-discussie over de justitiebegroting nog even boven de markt blijft hangen: de oppositie is in de Eerste Kamer in de meerderheid en zou er het justitiedeel van de Voorjaarsnota kunnen wegstemmen.
Over wie er nou het meeste gelijk heeft, was het de partijen woensdagavond misschien ook wel niet enkel te doen. In de week dat de coalitie goede sier maakt met een flinke pot extra geld voor justitie, kon de oppositie urenlang kritiek uiten en de glans van dat nieuws afhalen. Dat is de oppositie in aanloop naar de verkiezingen ook wat waard.
NU 15.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) wil geen afstand nemen van de uitspraken van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) over het ministerie van Veiligheid en Justitie. Dijsselbloem zei zich te ergeren aan de aanhoudende roep om meer geld vrij te maken voor politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
Dijsselbloem ventileerde volgens Van der Steur een persoonlijke mening, zei hij woensdag in het Kamerdebat over de justitiebegroting.
Dijsselbloem (PvdA) kondigde onlangs in de Voorjaarsnota aan de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie bij te stellen door 49 miljoen euro extra vrij te maken voor de politie. Meer krijgt het justitiedepartement niet. “Het is niet van ‘u roept en wij draaien’. Ik ben er een beetje klaar mee. En laat ik het daar maar bij laten, anders ga ik nog veel lelijkere dingen zeggen”, zei Dijsselbloem eind mei.
Volgens oppositiepartijen in de Kamer schildert de minister van Financien de politie en justitie af als “bedelaars” en ze eisen dat Van der Steur daar afstand van neemt. De oppositiepartijen stellen dat de roep om extra geld terecht is en vinden het ongepast om de politie, het OM en de rechtspraak weg te zetten als “bedelaars”.
Geen kabinetsbeleid
Volgens Van der Steur zijn de uitspraken van Dijsselbloem geen kabinetsbeleid. “Het gaat erom hoe ik erin zit. Ik heb dat woord niet in de mond genomen en zou dat ook niet doen”, zo stelde de minister.
In het debat over de justitiebegroting eist de oppositie dat er dit jaar nog extra geld naar het ministerie gaat. Volgens de oppositiepartijen zouden er ernstige gaten zitten in de begroting waardoor justitiële diensten aan slagkracht moeten inleveren. Dat zou ten koste gaan van de bestrijding van de criminaliteit.
Ook zou politie en justitie personeel moeten moeten inleveren.
200 miljoen euro extra
De partijen hebben berekend dat er 150 tot 200 miljoen euro extra naar justitie moet gaan, maar Dijsselbloem heeft 49 miljoen euro voor Van der Steur.
De coalitie bereikte maandag nog een akkoord over een extra 300 miljoen euro voor Justitie in 2017, maar dat lost de acute problemen op dit moment niet op, zeggen de oppositiepartijen.
Begrip
Van der Steur heeft begrip voor de zorgen en vindt ook dat er meer geld naar het ministerie moet. Voor 2016 gaat er echter naar zijn mening voldoende geld naar de justitieketen. Zijn inzet voor 2017 en de jaren die volgen is dat er structureel extra geld naar Veiligheid en Justitie gaat.
Hoewel het kabinet in de Tweede Kamer op de steun van de VVD en PvdA kan rekenen, is het in de Eerste Kamer wel afhankelijk van steun van de oppositie. De coalitie kan daar niet automatisch op een meerderheid rekenen.
VK 16.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) vindt dat hij volledig tegemoet is gekomen aan de voorwaarden waaronder de Tweede Kamer in november instemde met zijn begroting voor 2016. Dat gebeurde vorig najaar pas na drie aangenomen moties van de oppositie, die eisten dat hij extra middelen beschikbaar zou stellen voor rechtspraak, openbaar ministerie en nationale politie.
Voor elk van deze drie organisaties binnen de justitiële keten zijn ofwel incidentele maatregelen genomen die de begroting middels de Voorjaarsnota (bijvoorbeeld 49 miljoen euro extra voor de politie) sluitend maken, ofwel zijn de gesprekken nog gaande. Voor 2017 zijn structurele oplossingen in de maak die eerder deze week uitlekten en met Prinsjesdag definitief worden gemaakt, aldus Van der Steur. Dat gaat om een bedrag van 300 miljoen euro.
Coalitiepartijen VVD en PvdA steunden Van der Steur in zijn opvatting dat daarmee de moties zijn uitgevoerd. Verdere bezuinigingen zijn volgens de minister niet aan de orde. De oppositie toonde zich woensdagavond zeer argwanend in een debat dat tot na middernacht voortduurde. D66-leider Alexander Pechtold wilde voor dit jaar alsnog 200 miljoen extra of, ‘scherp gerekend’, dan toch tenminste 150 miljoen.
Hij diende daarover, namens zes oppositiepartijen, een motie in. Van der Steur ontraadde dit, waarmee deze motie bij de stemmingen dinsdag geen meerderheid kreeg. Het debat zal zich nu binnenkort in de Eerste Kamer herhalen. Of, zoals Pechtold besloot: ‘Wij spreken elkaar nader.’
Dijsselbloem verdedigen
Ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden, aldus Ard van der Steur.
Van der Steur (VVD) moest zich ook langdurig verdedigen voor een uitspraak van PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). Die zei eerder ‘klaar’ te zijn met ‘het gebedel’ van politie en justitie om meer geld. De oppositie wees erop dat het kabinet geacht wordt met een mond te spreken en wilde weten of Van der Steur de uitspraak van Dijsselbloem onderschreef.
Dat deed Van der Steur niet expliciet (‘ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden’), maar hij wees er wel op dat hij juist in nauw overleg met dezelfde Dijsselbloem extra geld voor de Justitie-keten heeft weten te reserveren.
Trouw 16.06.2016 Justitieminister Ard van der Steur houdt voet bij stuk en vindt dat er dit jaar geen extra geld meer nodig is voor veiligheid. Oppositiepartijen eisen 200 miljoen. Dat bedrag zou naar rechtspraak, politie, Openbaar Ministerie en het Nationaal Forensisch Instituut moeten om daar gaten te vullen.
De oppositie van links tot rechts hamerde woensdagavond in de Tweede Kamer op nieuwe stappen. De partijen vroegen Van der Steur opnieuw aan te kloppen bij minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën).
Van der Steur kreeg ook de wind van voren omdat hij niet genoeg afstand nam van een uitspraak van Dijsselbloem. Die vindt dat de diensten niet steeds om geld moeten vragen, maar intern een en ander moeten aanpakken.
Van der Steur vindt dat de problemen binnen de perken blijven. De oppositiepartijen zien dat totaal anders. Politiemensen zouden gefrustreerd door alle beperkingen hun werk doen. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
Aalmoes
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. Volgens de oppositie heeft de minister hier niet aan voldaan. PVV-leider Geert Wilders noemde de onlangs aangekondigde 49 miljoen euro als extra aanvulling voor de politie een aalmoes.
VK 16.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) vindt dat hij volledig tegemoet is gekomen aan de voorwaarden waaronder de Tweede Kamer in november instemde met zijn begroting voor 2016. Dat gebeurde vorig najaar pas na drie aangenomen moties van de oppositie, die eisten dat hij extra middelen beschikbaar zou stellen voor rechtspraak, openbaar ministerie en nationale politie.
Voor elk van deze drie organisaties binnen de justitiële keten zijn ofwel incidentele maatregelen genomen die de begroting middels de Voorjaarsnota (bijvoorbeeld 49 miljoen euro extra voor de politie) sluitend maken, ofwel zijn de gesprekken nog gaande. Voor 2017 zijn structurele oplossingen in de maak die eerder deze week uitlekten en met Prinsjesdag definitief worden gemaakt, aldus Van der Steur. Dat gaat om een bedrag van 300 miljoen euro.
Coalitiepartijen VVD en PvdA steunden Van der Steur in zijn opvatting dat daarmee de moties zijn uitgevoerd. Verdere bezuinigingen zijn volgens de minister niet aan de orde. De oppositie toonde zich woensdagavond zeer argwanend in een debat dat tot na middernacht voortduurde. D66-leider Alexander Pechtold wilde voor dit jaar alsnog 200 miljoen extra of, ‘scherp gerekend’, dan toch tenminste 150 miljoen.
Hij diende daarover, namens zes oppositiepartijen, een motie in. Van der Steur ontraadde dit, waarmee deze motie bij de stemmingen dinsdag geen meerderheid kreeg. Het debat zal zich nu binnenkort in de Eerste Kamer herhalen. Of, zoals Pechtold besloot: ‘Wij spreken elkaar nader.’
Dijsselbloem verdedigen
Ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden, aldus Ard van der Steur.
Van der Steur (VVD) moest zich ook langdurig verdedigen voor een uitspraak van PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). Die zei eerder ‘klaar’ te zijn met ‘het gebedel’ van politie en justitie om meer geld. De oppositie wees erop dat het kabinet geacht wordt met een mond te spreken en wilde weten of Van der Steur de uitspraak van Dijsselbloem onderschreef.
Dat deed Van der Steur niet expliciet (‘ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden’), maar hij wees er wel op dat hij juist in nauw overleg met dezelfde Dijsselbloem extra geld voor de Justitie-keten heeft weten te reserveren.
Telegraaf 15.06.2016 Justitieminister Ard van der Steur houdt voet bij stuk en vindt dat er dit jaar geen extra geld meer nodig is voor veiligheid. Oppositiepartijen eisen 200 miljoen. Dat bedrag zou naar rechtspraak, politie, Openbaar Ministerie en het Nationaal Forensisch Instituut moeten om daar gaten te vullen.
De oppositie van links tot rechts hamerde woensdagavond in de Tweede Kamer op nieuwe stappen. De partijen vroegen Van der Steur opnieuw aan te kloppen bij minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën).
Frustratie bij politiemensen
Van der Steur kreeg ook de wind van voren omdat hij niet genoeg afstand nam van een uitspraak van Dijsselbloem. Die vindt dat de diensten niet steeds om geld moeten vragen, maar intern een en ander moeten aanpakken.
Van der Steur vindt dat de problemen binnen de perken blijven. De oppositiepartijen zien dat totaal anders. Politiemensen zouden gefrustreerd door alle beperkingen hun werk doen. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
’Aalmoes’
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. Volgens de oppositie heeft de minister hier niet aan voldaan. PVV-leider Geert Wilders noemde de onlangs aangekondigde 49 miljoen euro als extra aanvulling voor de politie een aalmoes.
AD 15.06.2016 De oppositie in de Tweede Kamer lag in het debat van woensdag op ramkoers met het kabinet: ze eisen 200 miljoen euro extra dit jaar voor veiligheid. Minister Ard van der Steur (Veiligheid) weigert dit. Hij vindt dat er voldoende is uitgetrokken en schermt met de VVD-belofte dat er volgend nog eens 300 miljoen extra voor politie en justitie wordt uitgetrokken.
CDA, SP, SGP en D66 vinden dat te laat. ,,De politie kan het niet bolwerken, justitie evenmin. Er blijven moordzaken op de plank, maar deze minister lijkt niet te zien dat het water aan de lippen van onze diensten staat,”zegt CDA-leider Sybrand Buma.
Oppositiepartijen dreigen in de wandelgangen zelfs de hele voorjaarsnota weg te stemmen in de Eerste Kamer als zij hun zin niet krijgen. Voor het kabinet is dat een groot probleem: de coalitie heeft daar geen meerderheid.
Extra geld
Tegelijkertijd schieten oppositiepartijen zich bij zo’n scenario in eigen voet. Het extra geld dat het wél heeft uitgetrokken voor dit jaar komt er dan ook niet, laat staan de 200 miljoen euro die de oppositie eist.
Van der Steur reageerde gisteren nog laconiek op de eisen. ,,Nog meer geld ligt niet in de mogelijkheden. Ik ben rijkelijk bedeeld door de minister van Financiën. De partijen moeten daar nog eens heel goed over na denken.”
Telegraaf 15.06.2016 Oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld voor onder meer justitie en politie moet er nog dit jaar bijkomen. ,,Wij gaan het hoog spelen”, kondigde SP-leider Emile Roemer aan.
CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks trekken woensdag samen op in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur. ,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie.
De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg.
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar genoeg geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak
NU 15.06.2016 Het ministerie van Veiligheid en Justitie kampt met financiële tegenvallers waardoor gekort moet worden op onder andere Openbaar Ministerie (OM) en politie. Dat meldt De Telegraaf op basis van interne documenten.
Zo zou er onder andere 53 miljoen minder aan boetes zijn opgehaald en zouden er tegenvallers zijn bij de rechtspraak.
Het OM zou daarom met 3 miljoen euro worden gekort. De politie moet volgens de krant 30 miljoen ophoesten, de gevangenissen 11,5 miljoen en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) 1,6 miljoen.
Extra geld
Onlangs trok het kabinet nog extra geld uit om de gaten in de begroting voor dit jaar te dichten. De oppositie stelde toen al dit veel te weinig te vinden. Oppositiepartijen spraken van een beschadigd vertrouwen. Diverse oppositiepartijen hielpen het kabinet immers eind vorig jaar aan een meerderheid voor de Justitiebegroting in de Eerste Kamer. Voorwaarde daarbij was dat er dit jaar genoeg extra geld zou worden vrijgemaakt.
Dinsdag lieten de oppositiepartijen daarom al weten 200 miljoen extra te willen om de justitiële diensten op peil te houden. De coalitie is echter voornemens om pas volgend jaar extra te investeren. Hiervoor wordt 300 miljoen vrijgemaakt.
Woensdagavond debatteert de Tweede Kamer met minister Ard van der Steur (Justitie) over extra investeringen voor Justitie.
Het ministerie wil niet op de onthulling van De Telegraaf ingaan. Een woordvoerder laat weten dat de minister tijdens het debat op alle vragen in zal gaan.
Telegraaf 15.06.2016 Het mes gaat in de aanpak van criminaliteit. Door geldgebrek bij het ministerie van Veiligheid en Justitie moeten het Openbaar Ministerie en politie dit jaar budget inleveren. Dit terwijl de roep om extra geld voor deze diensten groter is dan ooit.
Dat blijkt uit interne stukken die deze krant bezit. Het veiligheidsministerie heeft een paar forse financiële tegenvallers. Zo valt de opbrengst van boetes de overheid flink tegen. Daar is een min te zien van 53 miljoen euro. Deze en andere dompers in het huishoudboekje zullen betaald moeten worden. Het Openbaar Ministerie, de politie en andere diensten mogen die rekening oppakken.
Het kabinet heeft dit eerder niet aan de Tweede Kamer gemeld. Integendeel: het maakt goede sier door te hinten op veiligheidsinvesteringen in 2017. De oppositie wil dit jaar echter al een extra investering van circa 200 miljoen en ziet deze nieuwe korting al helemaal niet zitten.
Door deze snij-operatie blijft er vrijwel niks over van het extra geld dat de politie recent nog toegezegd kreeg. De andere diensten komen helemaal in het rood. SP-leider Roemer zegt zich „bedonderd” te voelen.
NU 14.06.2016 De oppositiepartijen willen dat er voor dit jaar nog 200 miljoen euro vrijgemaakt wordt voor het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Dat maken de fractievoorzitters van verschillende oppositiepartijen dinsdag bekend na onderling overleg. “Voor 2016 gaat het al gauw richting de 200 miljoen euro totaal”, zegt SP-leider Emile Roemer.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota is wel extra geld uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, maar dit is volgens de oppositie veel te weinig.
De coalitie bereikte maandag nog een akkoord over een extra 300 miljoen euro voor Justitie in 2017, maar de oppositiepartijen zijn van mening dat er niet zo lang gewacht kan worden. “Het gaat over chronische tekorten die hopelijk in de toekomst minder worden, maar die voor 2016 nog zeer duidelijk aanwezig zijn”, zegt D66-leider Alexander Pechtold over het ministerie.
Hij is “ongelooflijk blij” met het extra geld dat volgend jaar beschikbaar komt, maar dat is volgens Pechtold niet genoeg. “Voor 2016 zie je een gat van ten minste 150 miljoen euro”. Als je volgens Pechtold “een beetje goed optelt”, loop dit op tot 200 miljoen.
CDA
Volgens CDA-leider Sybrand Buma is er door de oppositie zelf een inventarisatie gedaan naar de noodzakelijke middelen voor de begroting van dit jaar. Hij stelt dat deze getallen door de oppositie “niet te ontkennen zijn”.
“Wat mij betreft gaat het debat erover dat wij met gegevens kunnen komen waarvan ze weten dat ze deugen. Laat de coalitie maar zeggen dat het niet waar is, of dat ze het niet willen”, stelt Buma.
Mooiweershow
Er zijn grote gaten in de begroting, zegt ook Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. “Er dreigen nu mensen te worden weggestuurd. Dat moet nu worden opgelost. We willen geen mooiweershow voor volgend jaar.”
Alle oproepen vanuit de oppositie ten spijt, zegt premier Mark Rutte dat er geen extra geld is. Hij wijst erop dat er dit jaar al 250 miljoen euro extra naar het justitiedepartement is gegaan. Volgens hem is er echter wel de ambitie om volgend jaar extra te investeren in de veiligheidsketen.
Eerder zei Rutte ook al dat er een grens zit aan het “absorptievermogen” van het ministerie om in een jaar extra geld te verwerken en dat meer geld dit jaar niet zinvol zou zijn.
Geldpers
Net als Rutte ziet ook VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra geen ruimte voor extra financiële middelen in dit jaar. Als de oppositie meer geld wil voor justitie, “moeten ze maar een geldpers kopen”, zegt Zijlstra.
“Er gaat al extra geld naar Justitie, het houdt een keer op. Het geld groeit niet aan een boom”, vervolgt hij.
De stelling van de oppositie dat het geld nodig is omdat er anders tekorten ontstaan bij bijvoorbeeld de politie doet Zijlstra af als “onzin”. Er is volgens de fractieleider van de VVD juist extra geld bijgekomen zodat er geen ontslagen vallen.
Zijlstra stelt daarnaast klaar te zijn met de oproepen van de oppositie. “Deze politici moeten een beetje normaal gaan doen.”
Eerste Kamer
De coalitie was vorig jaar afhankelijk van steun van de oppositiepartijen om een meerderheid in de Eerste Kamer te kunnen bewerkstelligen.
Als voorwaarde voor die steun dwong de oppositie af dat er gezocht zou worden naar extra geld. Volgens de coalitiepartijen is daar met het extra geld in de Voorjaarsnota invulling aan gegeven. De oppositie is het hier niet mee eens.
Woensdagavond debatteert de Tweede Kamer met het kabinet over extra geld naar Veiligheid en Justitie.
Telegraaf 14.06.2016 Oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld moet er nog dit jaar bijkomen. Zes partijen hebben dat dinsdag afgesproken.
Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zei dat er zijn nog steeds gaten zijn in de begroting die moeten worden gevuld. CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks trekken woensdag samen op in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur.
,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus Segers. De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg, aldus Segers.
SP-leider Emile Roemer vreest dat expertise verdwijnt bij bijvoorbeeld de politie en het Nederlands Forensisch Instituut. Hij wijst erop dat bij eerdere bezuinigingen op de inlichtingendienst AIVD is gebleken dat zulke expertise niet zomaar weer terugkomt, nadat goede mensen de organisatie hebben verlaten. ,,Wij gaan het hoog spelen”, aldus Roemer over het debat woensdag.
Minister Van der Steur, die gaat over politie en justitie, laat weten dat wat hem betreft er voor dit jaar genoeg geld is. Hij hoopt dat er extra stappen gezet kunnen worden met een investering voor volgend jaar. Maandag werd bekend dat er in 2017 300 miljoen bijkomt voor politie en justitie.
AD 14.06.2016 Zes oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld moet er nog dit jaar op de al bestaande begroting bijkomen. De partijen hebben dat dinsdag afgesproken.
Wij gaan het hoog spelen, aldus SP-leider Emile Roemer.
Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zei dat er nog steeds gaten zijn in de begroting die moeten worden gevuld. CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks bundelen woensdag hun krachten in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur.
,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus Segers. De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg, aldus Segers.
SP-leider Emile Roemer vreest dat expertise verdwijnt bij bijvoorbeeld de politie en het Nederlands Forensisch Instituut. Hij wijst erop dat bij eerdere bezuinigingen op de inlichtingendienst AIVD is gebleken dat zulke expertise niet zomaar weer terugkomt, nadat goede mensen de organisatie hebben verlaten. ,,Wij gaan het hoog spelen”, aldus Roemer over het debat woensdag.
Minister Van der Steur, die gaat over politie en justitie, laat weten dat wat hem betreft er voor dit jaar genoeg geld is. Hij hoopt dat er extra stappen gezet kunnen worden met een investering voor volgend jaar. Maandag werd bekend dat er in 2017 300 miljoen bijkomt voor politie en justitie.
In mei liet minister Dijsselbloem (Financiën) nog weten dat hij klaar was met de roep om meer geld voor politie en justitie. Dit ondanks de vraag van OM-baas Herman Bolhaar om meer budget voor het Openbaar Ministerie. Het geld zou dan richting het ‘toekomstbestendig’ maken van het OM gaan.
NOS 13.06.2016 De geplande bezuinigingen op verpleeghuizen en gehandicaptenzorg van 500 miljoen euro gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Van Rijn bekend in het Haagse verpleeghuis Bosch en Duin.
Het kabinet wilde vanaf volgend jaar veel geld besparen door de langdurige zorg anders te organiseren, maar er kwam veel kritiek op. Zo vroeg de Algemene Rekenkamer zich af of het plan wel haalbaar was. Ook sloegen zorgaanbieders alarm. Ze verwachtten ontslagen, langere wachtlijsten, en gedwongen sluiting van tehuizen.
Klaar voor toekomst
Van Rijn zegt dat er de laatste jaren veel is veranderd in de zorg. Volgens hem is de zorg nu klaar voor de toekomst. “Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken.”
Telegraaf 13.06.2016 Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
,,De langdurige zorg stond onder te veel druk en deze kortingen konden daar niet bovenop komen. Juist nu er meer wordt ingezet op persoonsvolgende zorg in verpleeghuizen is het van groot belang dat er ruimte is voor innovatie en vernieuwing”, aldus Liane den Haan van de ANBO.
Dit is een heel goede zaak voor de kwetsbare ouderen onder ons, stelt KBO. Jan de Vries, directeur bij ActiZ: ,,Wat ons betreft is de zorg voor kwetsbare mensen in verpleeghuizen ook niet iets om op te bezuinigen. Wij willen juist investeren in kwaliteit en aan de slag met de beoogde verbeteringen in verpleeghuizen.” De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland is blij dat het kabinet inziet dat verdere bezuinigingen op de gehandicaptenzorg niet kan.
Vakbonden FNV en CNV zijn blij dat de bezuinigingen op de langdurige zorg van de baan zijn. FNV-bestuurder Han Busker: ,,De FNV heeft de afgelopen jaren met succes actiegevoerd tegen de bezuinigingen op de langdurige zorg. Dit brengt de menselijke maat meer en meer terug, en zorgt voor meer rust voor cliënten en zorgmedewerkers.” Suzanne Kruizinga, voorzitter van CNV Zorg & Welzijn is ook tevreden dat het gelukt is om de bezuiniging van tafel te krijgen. ,,Instellingen gaan weer bouwen en cliënten en medewerkers weten waar ze aan toe zijn.’
RO 13.06.2016 De geplande bezuinigingen uit het Regeerakkoord van een half miljard vanaf 2017 op met name verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen zijn van de baan. Dat maakt staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend. Van Rijn wil dat nu alle aandacht uitgaat naar liefdevolle zorg en trotse medewerkers in verpleeghuizen.
Om op die manier de zorg voor onze ouderen verder te verbeteren. Van Rijn: “De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienden onze volle steun. Daar gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg.”
Van Rijn: “We hebben de laatste jaren veel veranderd. Zodat de ondersteuning thuis past bij wat mensen nodig hebben. Zodat de wijkverpleegkundige de zorg thuis kan geven die zij nodig vindt. En de verpleeghuiszorg kan beter en moet dus beter. Tegelijk moest de zorg ook financieel weer gezond worden. Dat is gelukt: de zorg is klaar voor de toekomst. Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken. De besparing van een half miljard gaat daarom niet door. We zijn klaar met bezuinigen en klaar voor de toekomst.
Niets eraf, 210 miljoen erbij
Vorig jaar schrapte Van Rijn ook al een bezuiniging van 45 miljoen op de Wet langdurige zorg (Wlz) in 2016. In plaats daarvan startte hij een forse investering in de verpleeghuizen. Dit jaar is daar een bedrag van 140 miljoen euro extra voor beschikbaar. In de jaren daarna loopt dit bedrag op tot structureel 210 miljoen euro extra.
Algemene middelen
Het schrappen van de bezuiniging van 500 miljoen wordt voor 400 miljoen betaald vanuit de algemene middelen. De resterende 100 miljoen wordt betaald met financiële meevallers op de VWS begroting voor langdurige zorg. De lage rentestand voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen leidt tot de voornaamste meevaller.
De uitgaven Wet langdurige zorg, inclusief loon- en prijsontwikkeling, ontwikkelen zich in de komende jaren als volgt:
VK 13.06.2016 VVD en PvdA verdelen onderling 1,2 miljard euro om de begroting van verkiezingsjaar 2017 naar hun believen op te poetsen. De PvdA schrapt een geplande bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en steekt geld in onderwijs. De VVD geeft de begroting van Defensie wat lucht en besteedt een deel van haar helft aan justitie en politie.
Zoals VVD en PvdA hun samenwerking in 2012 begonnen, zo maken de coalitiepartijen nu hun laatste afspraak: met uitruilen. De meningsverschillen helemaal uitonderhandelen zou toch niet lukken, wisten voormannen Mark Rutte en Diederik Samsom. Destijds moesten pijnlijke maatregelen worden verdeeld: fikse bezuinigingen en grote ingrepen in zorg, arbeidsmarkt, onderwijs en woningmarkt.
Nu hebben beide partijen wat geld uit te delen. Het Centraal Planbureau gaf anderhalve week geleden groen licht: het gaat steeds beter met de economie, op alle terreinen bespeuren de rekenmeesters bescheiden plussen. Sterker nog, het Planbureau voorspelt meer groei dan VVD en PvdA in 2012 dachten. Dat positieve verschil zetten de partijen in voor ‘reparaties’.
De PvdA zet een streep door een half miljard aan bezuinigingen op de zorg in verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen, ook een gedachte uit 2012 die door het economisch tij is ingehaald. Toen nam de PvdA de uitdaging aan de langdurige zorg, een miljardenpost in de rijksbegroting, te hervormen. PvdA’er Martin van Rijn scherpte de eisen voor verpleging in instellingen aan. Zorg voor ouderen en gehandicapten moest dicht bij de mensen en liefst zo lang mogelijk thuis.
En het moest goedkoper. Er moest in 2017 nog 500 miljoen gesneden worden. Maar Van Rijn maakte maandag een einde aan de zorgen: ‘We zijn klaar met bezuinigen en de zorg is klaar voor de toekomst.
‘Verder trekt de PvdA geld uit voor onderwijs. De partij is geschrokken van een kritisch rapport van de Inspectie over groeiende ongelijkheid tussen kinderen van laag- en hoogopgeleide ouders. Een deel van de miljoenen gaat naar onderwijs voor asielkinderen.
De VVD verdeelt ‘haar’ miljoenen over de geplaagde begrotingen van Defensie en van Veiligheid en Justitie. De krijgsmacht krijgt er 300 miljoen bij, zeggen bronnen in Den Haag, niet om nieuw wapentuig aan te schaffen, maar om de krakende organisatie weer wat smeerolie te geven. Wat meer munitie bijvoorbeeld voor schietoefeningen. De andere 300 miljoen steekt de VVD in de politie, het Openbaar Ministerie, de rechterlijke macht en het gevangeniswezen.
RTV 13.06.2016 VVD en PvdA zijn het in hoofdlijnen eens over de begroting van 2017. Dat melden bronnen aan RTL Nieuws. De twee partijen trekken volgend jaar 1,2 miljard euro uit om een aantal omstreden bezuinigingen terug te draaien, zo is afgesproken in het wekelijkse coalitieoverleg
Een bezuiniging van honderden miljoenen euro’s op de ouderen- en gehandicaptenzorg is daarmee van de baan. Ook een bezuiniging op de huurtoeslag gaat niet door.
VVD en PvdA krijgen elk 600 miljoen te besteden. De VVD besteedt dat geld aan politie, justitie en Defensie. Bezuinigingen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak, waar iedereen tegenaan zat te hikken, hoeven daarom niet door te gaan. Ook de plannen om gevangenissen te sluiten kunnen in de ijskast. Defensie krijgt er 300 miljoen euro bij. Dat moet een einde maken aan de ergste tekorten daar.
200 miljoen naar onderwijs
De PvdA wilde al langer af van een bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en gebruikt daar 400 van de 600 miljoen euro voor.
De overige 200 miljoen die de PvdA te besteden heeft gaat naar onderwijs. Het geld wordt onder meer ingezet voor de extra kosten voor onderwijs voor asielkinderen. “Maar het grootste deel van de 200 miljoen wil de PvdA inzetten voor de bestrijding van de ongelijkheid in het onderwijs”, zegt een coalitiebron. Zo krijgen gemeenten er geld bij om leerachterstanden bij kinderen te bestrijden.
Huurtoeslag niet omlaag
Verder zijn de partijen het eens geworden om een bezuiniging op de huurtoeslag te schrappen. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren. Minder huurtoeslag is slecht voor de koopkracht van veel mensen. Het kabinet had dat dan in augustus weer moeten repareren. Afgesproken is om sowieso in augustus naar de koopkrachtplaatjes te kijken. Als er groepen op achteruit gaan, wil het kabinet dat zo veel mogelijk repareren.
Politiek commentator Frits Wester: “Dat beide coalitiepartijen de meevaller van ruim 1 miljard samen mochten verdelen, tekende zich al eerder af. Waarbij de VVD haar deel wilde gebruiken voor de veiligheid en defensie. Terwijl de PvdA wat pijnpunten wilde wegwerken op gebied van onderwijs en de zorg voor ouderen. Nu is de exacte verdeling en bekend. Partijen gunden elkaar wat, om zo beide minder kwetsbaar te zijn op weg naar de aanstaande verkiezingen van maart volgend jaar.”
Trouw 13.06.2016 Geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend.
Het schrappen van de bezuiniging is mogelijk geworden doordat regeringspartijen VVD en PvdA het eens zijn geworden over de hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Ook voor andere terreinen komt er geld. Bronnen in Den Haag bevestigen maandag berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
Seniorenorganisatie ANBO noemt het ‘fantastisch nieuws’. “Staatssecretaris Van Rijn heeft gelukkig geluisterd naar de argumenten tegen verdergaande bezuiniging en zich enorm ingespannen om deze van tafel te krijgen. Wij zijn erg blij dat hem dit is gelukt”, reageert Liane den Haan, directeur-bestuurder van seniorenorganisatie ANBO. “De langdurige zorg stond onder te veel druk, en deze kortingen konden daar niet bovenop komen.”
1,2 miljard
De twee regeringspartijen hebben volgend jaar elk 600 miljoen euro te verdelen. De PvdA gebruikt 400 miljoen om de voor 2017 geplande bezuiniging op de zorg te laten vervallen, een lang gekoesterde wens van de partij. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Ook kunnen ingrepen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
NU 13.06.2016 Coalitiepartijen VVD en PvdA hebben een akkoord bereikt over de besteding van 1,2 miljard euro per 2017 om geplande bezuinigingen te kunnen terugdraaien. Dat bevestigen bronnen in Den Haag naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws.
VVD en PvdA hadden allebei 600 miljoen te verdelen. De VVD wil 300 miljoen inzetten om de bezuinigingen op Defensie te verzachten en hetzelfde bedrag zal naar Veiligheid en Justitie gaan.
De ruimte die ontstaat voor Veiligheid en Justitie komt de coalitie goed uit. Vanuit de oppositie is al tijdenlang kritiek op de bezuinigingen bij onder andere politie, Openbaar Ministerie, rechtspraak en opsporing. Woensdag is hier een debat over.
PvdA
De PvdA zet het geld in voor onderwijs (200 miljoen) en de zorg (400 miljoen).
Het bedrag dat beschikbaar komt voor de zorg is maandag al officieel bevestigddoor staatssecretaris Martin van Rijn (Zorg).
Met de 400 miljoen plus een meevaller op de eigen begroting van het ministerie van 100 miljoen worden de bezuinigingen op de verpleeghuizen en gehandicaptenzorg teruggedraaid.
“De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienen onze volle steun. Daarom gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg”, aldus Van Rijn.
Het kabinet was van plan de komende jaren te bezuinigen op de uitgaven in de langdurige zorg. Dat kwam de staatssecretaris op forse kritiek van de oppositiepartijen, brancheorganisaties en de Algemene Rekenkamer te staan.
Telegraaf 13.06.2016 Er komt volgend jaar meer geld beschikbaar voor politie, justitie en defensie. Tegelijktertijd gaan geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten niet door. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) maandag bekendgemaakt. VVD en PvdA hebben daar een deal over gesloten.
De twee coalitiepartners hebben op hoofdlijnen een akkoord gesloten over de begroting van 2017. Berichtgeving van RTL Nieuws daarover is bevestigd. VVD en PvdA hebben een extra bedrag van 1,2 miljard euro beschikbaar.
Beide partijen krijgen 600 miljoen euro te besteden. De VVD kiest voor veiligheid. Voor de politie, justitie en defensie krijgen zij extra geld. Daardoor hoeven gevangenissen niet dicht en hoeven omstreden bezuinigingen op het Openbaar Ministerie en de rechtspraak niet door te gaan. Vooral defensie profiteert flink. Het departement krijgt er in 2017 300 miljoen euro bij.
Ouderenzorg
De PvdA heeft andere prioriteiten. Een ingeboekte bezuiniging van een half miljard euro op de ouderen- en gehandicaptenzorg wordt geschrapt. Van dat bedrag komt 400 miljoen uit het potje dat de PvdA heeft gekregen, 100 miljoen schraapt staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) zelf bijeen met meevallers van zijn begroting.
De PvdA besteedt daarnaast 200 miljoen euro aan het onderwijs, onder andere voor de extra kosten voor onderwijs aan asielkinderen.
Huurtoeslag blijft
De coalitiepartners zijn het er verder over eens dat een bezuiniging op de huurtoeslag wordt geschrapt. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren omdat het de koopkracht van minima te veel zou raken, waarna het kabinet dat weer zou moeten repareren. In augustus bekijkt het kabinet de koopkracht van verschillende groepen en waar nodig wordt die gerepareerd als er negatieve uitschieters zijn.
Elsevier 13.06.2016 VVD en PvdA weten wat ze willen met de begroting voor volgend jaar. De twee regeringspartijen zijn het op hoofdlijnen eens, en hebben vanwege meevallers elk 600 miljoen euro te besteden.
Uit berichtgeving van RTL Nieuws, die door bronnen op het Binnenhof worden bevestigd aan persbureau ANP, gaat het vooral om geplande bezuinigingen die niet doorgaan.
Meevallers
Besparingen – van ruim 500 miljoen euro – op de zorg bijvoorbeeld, worden geschrapt, meldt staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn (PvdA) maandag. Om dat gat op te vullen, wordt in 400 miljoen euro gebruikt. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De PVV, die de regeringspartij altijd hard aanvalt op het zorgbeleid, reageert op Twitter als volgt:
De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA wilde al langer af van deze bezuinigingen. Ook het snijden in de huurtoeslag gaat niet door – omdat deze toch niet veel geld zou opleveren. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
Krijgsmacht
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Vorige week bleek uit vertrouwelijke Kamerstukken die in handen zijn van De Telegraaf nog dat de Nederlandse krijgsmacht het de komende tijd opnieuw met minder geld moet doen.
Door tegenvallers zou andermaal moeten worden gesneden in het budget – volgens VVD-minister van Defensie Jeanine Hennis ‘tijdelijke maatregelen die niettemin merkbaar zullen zijn.’ Uit de deal blijkt ook dat bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 07.06.2016 De Nederlandse staat krijgt steeds meer geld toe op staatsleningen. Dinsdag wist de minister van Financiën 4,8 miljard euro met een obligatielening van vijf jaar op te halen.
Het rendement op die lening bedroeg -0,23 procent. Of beleggers betalen 1.013,20 euro voor een obligatie met een rentecoupon van 0 procent waarop in 2021 1.000 euro wordt afgelost. Dat is een voordeeltje van 60 miljoen euro voor de staat.
De staat had nog veel meer uit de markt kunnen halen, want er was door beleggers voor ruim 11 miljard euro op de nieuwe vijfjaarslening ingeschreven, ondanks een rentecoupon van 0 procent. Daar is uiteindelijk nog niet de helft op toegewezen.
Rente onder grote druk
Hieruit blijkt dat de rente onder zeer grote druk staat. Redenen zijn de moeizame economische omstandigheden waardoor er te weinig geld wordt geleend en te veel wordt gespaard. Daarnaast houdt de Europese Centrale Bank de rente laag door elke maand 80 miljard euro aan obligaties op te kopen op de markt. Op de beurzen kwam het rendement op vijfjarige Nederlandse leningen zelfs uit op -0,30 procent.
Pensioenfondsen en grote beleggers weten amper meer waar ze met hun geld naartoe moeten voor het deel van hun geld wat ze veilig willen beleggen. Voor Duitsland is de gemiddelde rente op de hele staatsschuld al negatief. De Duitsers hoeven voor leningen met een looptijd van tien jaar vrijwel geen rente te betalen. In Nederland is het rendement op tienjarige leningen nog 0,28 procent. De gemiddelde looptijd van de uitstaande Nederlandse staatsobligaties is traditioneel zeven jaar.
Dijsselbloem wrijft zich in handen
De Nederlandse staat leende al langer tegen een negatief rendement geld met de uitgifte van obligaties met een looptijd van één of twee jaar. Maar in juli vorig jaar moest op obligaties met een looptijd van vijf jaar nog een minieme rente van 0,07 procent worden vergoed. Ook dat hoeft nu niet meer.
Minister Dijsselbloem wrijft zich in de handen. De rentekosten op de staatsschuld bedroegen in 2010 nog 11,5 miljard euro. In 2015 waren ze al gedaald tot 7,1 miljard euro en dit jaar zullen ze waarschijnlijk opnieuw met enkele miljarden dalen.
Gat dichten
De nieuwe lening is bedoeld voor het dichten van het gat op de staatsbegroting en de herfinanciering van oude schulden die zijn afgelost. Van het totale bedrag aan uitstaande Nederlandse staatsobligaties heeft inmiddels 65 procent een negatief rendement.
Wereldwijd staat nu al bijna 10 duizend miljard euro (10 biljoen) aan schulden uit met een negatief rendement.
Telegraaf 07.06.2016 De staat heeft vandaag bijna €5 miljard opgehaald met een vijfjarige staatslening. Bijzonder is dat de overheid geld toe kreeg op de lening. Het effectief rendement kwam uit op -0,23%.
De Nederlandse Staat plaatste vanochtend een lening met een looptijd van vijf jaar en een couponrente van 0%. Het Agentschap Generale Thesaurie haalde hiermee ruim €4,8 miljard op. Het is voor het eerst dat de overheid een lening met een looptijd van vijf jaar tegen een couponrente van 0% uitzet.
Vooraf hoopte het agentschapt €4 tot 6 miljard op te halen. Interesse was er genoeg, er werd voor meer dan €12 miljard ingetekend op de lening.
Het effectief rendement kwam uit op -0,23%. Dat betekent dat de overheid dus geld toe krijgt.
Dat kwam niet als een verrassing, vooraf was al verwacht dat beleggers moesten toeleggen op het staatspapier. De referentielening, een Duitse staatsobligatie die in januari 2022 afloopt, wordt verhandeld net onder de -0,36%. De staat gaf hier een risico-opslag van 12 basispunten op.
Dat de rentes zo laag zijn, is deels een gevolg van het beleid van de Europese Centrale Bank. Die koopt maandelijks voor €80 miljard aan obligaties op. Bij obligaties reageert de rente tegengesteld aan de vraag. Een grotere vraag betekent dus een lagere rente.
Telegraaf 04.06.2016 Deze week hadden de mensen die somberen en pessimistisch zijn over de toekomst van ons land en die menen dat het hier slecht gaat het even moeilijk. Maandag maakte het gezaghebbende Zwitserse onderzoeksinstituut IMD bekend dat Nederland op de achtste plaats staat van landen in de wereld met de sterkste economieën. Ons land stond de afgelopen jaren op plek 15 en is dankzij het economische herstel zeven plaatsen gestegen.
Daarbij gaat het vooral om de sterk toegenomen binnenlandse bedrijvigheid en de economische groei per hoofd van de bevolking. Maar ook verbeteringen op het terrein van onze infrastructuur, het internet, prestaties van het bedrijfsleven, de wetenschap en de gezondheidszorg spelen een rol bij onze hoge plek.
Volgens deze ranglijst heeft Nederland ook in de eurozone een toppositie bereikt. Achter Ierland staan we op de tweede plaats. Iets om trots op te zijn.
Meer banen
Dinsdag was er eveneens goed nieuws. Volgens de prognose van het UWV voor de komende twee jaar zal het aantal banen met ruim 200.000 toenemen. In bijna alle sectoren is er sprake van meer werkgelegenheid. Een uitzondering is de financiële sector; volgens het UWV zijn er in 2017 56.000 banen minder dan in 2007.
Opvallend is dat het aantal banen in Nederland, met in totaal 10,2 miljoen, nu voor het eerst weer groter is dan vóór het begin van de economische crisis in 2008.
Daarnaast neemt het aantal vacatures sterk toe; 871.000 in 2017. Tot voor kort werd het enthousiasme over de toegenomen economische groei in Nederland getemperd doordat deze maar weinig extra banen opleverden. Maar de geschiedenis leert dat de werkgelegenheidseffecten pas later zichtbaar worden. Dat is nu ook het geval.
We staan er goed voor
Bij de groei van de werkgelegenheid gaat het vooral om flexibele banen. Deze trend zien we ook in andere landen. Het UWV wijst erop, dat ondanks het herstel, 50-plussers nog steeds een slechte positie op de arbeidsmarkt hebben en meent dat werkgevers te weinig moeite doen om de helpende hand te bieden. Gezien de verwachte groei van het aantal banen en vacatures is dit een goed moment om met een extra actieplan en de afschaffing van de automatische koppeling van loon aan leeftijd de baankansen voor deze groep sterk te verbeteren.
Toen het kabinet Rutte 2 in november 2012 van start ging, stond Nederland er economisch slecht voor. Ons land behoorde in Europa tot de landen die op de meeste beleidsterreinen in de achterhoede zat. We hadden een krimpende economie, een hoog begrotingstekort, een oplopende staatsschuld, een stijgende werkloosheid en een dalende koopkracht.
In kopgroep
Op dit moment zitten we op deze terreinen in de kopgroep van de best presterende Europese landen en staat ons land op de meeste internationale landenranglijsten, die onder meer betrekking hebben op groei, welvaart, werkgelegenheid, onderwijs, gezondheidszorg en oudedagsvoorzieningen, in de top tien. We behoren ook tot de landen met de kleinste kloof tussen arm en rijk
Ons land heeft bovendien gezonde overheidsfinanciën met een dalend tekort en een afnemende staatsschuld. Deze gezondheid werd eind vorig jaar bevestigd door kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P).
Nederland kreeg de hoogste internationale kredietbeoordeling, de AAA-status, weer terug die in 2013 was verlaagd. Binnen de eurozone zijn Nederland en Duitsland de enige landen die van de drie toonaangevende kredietbeoordelaars in de wereld de hoogste kredietbeoordeling krijgen.
Welvarende toekomst
Nederland behoort op dit moment tot de meest welvarende landen van de wereld, kan internationaal pronken met een ijzersterke economie en mag optimistisch zijn over de toekomst. Gaan we af op berichtgeving in de media en opiniepeilingen dan zien we een totaal ander land.
Het pessimisme overheerst en de afgelopen jaren is er sprake van een toename van zogenoemde boze burgers die zich tekort gedaan voelen en politiek Den Haag de schuld geven dat het niet zo goed met ze gaat.
Ze vinden ook dat het in andere landen veel beter is en Nederland uit de EU moet stappen. Maar uit onderzoek blijkt dat, ondanks onze ‘pessimistische volksaard’, een ruime meerderheid van de burgers tevreden is over het leven in Nederland.
Minder aandacht boosheid
In de 34 landen die zijn aangesloten bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de club van rijke landen zijn alleen de Denen, Canadezen en Noren nog tevredener.
Daar mogen we boze burgers best op wijzen. En minder (media) aandacht voor die boosheid en meer voor tevreden burgers mag ook.
Wel is in ons land bij veel burgers het afgelopen decennium de onzekerheid toegenomen over de toekomst. Dat hangt samen met razendsnelle veranderingen in de wereldeconomie, digitalisering en nieuwe technologische ontwikkelingen. Omdat wij met onze open economie onze welvaart vooral in het buitenland verdienen, zullen deze veranderingen de toekomst van Nederland sterk beïnvloeden.
Dit houdt ook in dat politiek Den Haag maar beperkte mogelijkheden heeft om bij te dragen aan onze toekomstige welvaart. Maar met onze ijzersterke economie hebben we wel een solide basis om daarop voort te bouwen.
Extra investeringen
Daarbij moet de nadruk worden gelegd op extra investeringen in research & development, in onderwijs van wereldklasse, een hogere productiviteit en modernisering van de arbeidsmarkt. Daarnaast hebben we stip een op de horizon nodig: we gaan er naar streven de meest duurzame, groene economie van de wereld te worden.
Dáár moeten we het beleid en onze investeringen op richten. In dit kader zou onze financiële sector moeten uitgroeien tot een toonaangevend internationaal centrum voor de financiering van wereldwijde groene investeringen. Daarmee zijn de komende jaren honderden miljarden gemoeid.
NU 03.06.2016 De groei van de Nederlandse economie lijdt niet onder de internationale onzekerheden maar houdt duidelijk aan. Dat liet minister Henk Kamp van Economische Zaken vrijdag weten in een reactie op de jongste groeiramingen van het Centraal Planbureau (CPB).
Kamp noemde het positief dat de economie dit en volgend jaar blijft groeien, naar verwachting met respectievelijk 1,8 en 2,1 procent. “De te verwachte groei wordt bovendien breed gedragen: we zien een toename van álle bestedingscategorieën.”
Wel is het volgens de bewindsman zaak de mensen aan de slag te helpen die ondanks het economisch herstel nog langs de zijlijn staan. “We blijven werken aan een duurzame economische groei om daarmee ook de werkloosheid verder te verlagen.”
Volgens Kamp blijft de Nederlandse economie ondanks de moeilijke wereldmarkt groeien “omdat er veel mensen hard werken in dit land en die leveren met elkaar producten die op de wereldmarkt goed liggen en daar goed verkocht kunnen worden.”
Dijsselbloem
Volgens minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem moeten we ons niet rijker rekenen dan we zijn en rustig aan doen met ons geld. ”Zolang we nog een tekort hebben, hebben we gewoon geen geld over. Het is niet zo dat het geld over de plinten klotst. Waar nodig is, repareren we en maken we geld vrij voor prioriteiten, maar het zal echt beperkt zijn.”
Nederland voelt er volgens hem niets voor om een volgende generatie met een fikse staatsschuld op te zadelen. We zorgen volgens de bewindsman dat we de risico’s in de gaten houden en dat we die terugdringen. ”Dat is een goede Nederlandse traditie, die wou ik nog even volhouden.”
De VVD vindt het mooi dat de Nederlandse economie het onveranderd goed doet. “Steeds meer mensen vinden een baan, steeds meer mensen gaan erop vooruit. Dat zorgt voor de rust en de stabiliteit die we nodig hebben om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien”, aldus de partij.
Regeringspartij PvdA pleit voor hogere lonen en wil dat het kabinet in de begroting voor volgend jaar maatregelen neemt om de koopkracht van ouderen te verbeteren. Eerder riep de partij het kabinet al op om met werkgevers te praten over loonsverhoging voor werknemers.
Oppositie
Ook D66 wil dat iedereen iets merkt van de groeiende economie. Daarbij laat de partij weten dat ook mensen die nu nog aan de zijlijn van de arbeidsmarkt staan, moeten kunnen profiteren. D66 vindt dat het kabinet niet op zijn lauweren moet rusten: er zijn nog te veel mensen met een uitkering.
De SP vindt dat wat de welvaartsverdeling betreft nog veel te winnen valt. Vooral ouderen, uitkeringsgerechtigden en mensen die onvrijwillig ZZP’er zijn geworden vallen volgens de socialisten buiten de boot. “Hier ligt nog een flinke opgave voor de overheid en voor de werkgevers”, aldus de partij.
FNV
FNV vindt dat de politiek van een ‘bezuinigingsmenu naar een ‘investeringsmenu’ moet, verwijzend naar de lijst met bezuinigingen die het ministerie van Financiën deze week publiceerde.
De vakbond wil extra geld voor bijvoorbeeld zorg, veiligheid en cultuur. Dat geld is onder meer te halen door een hogere winstbelasting. Bovendien moet de bezuiniging van een half miljard op de verpleeghuizen van tafel, zegt FNV.
VK 03.06.2016 Het Centraal Planbureau (CPB) ziet de nabije toekomst zonnig in. De Nederlandse economie groeit volgens nieuwe ramingen dit jaar met 1,8 procent en volgend jaar met 2,1 procent; als de Britten over een paar weken tenminste niet besluiten de Europese Unie te verlaten.
Dat blijkt uit de jongste ramingen die vrijdag zijn vrijgegeven. Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor 2017 uit van een groei van 2procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld. Met de nieuwe ramingen is het CPB ook optimistischer dan de collega-voorspellers van De Nederlandsche Bank. DNB gaat uit van 1,5procent groei dit jaar en 1,9procent volgend jaar.
Bij alle voorspelde voorspoed daalt de werkloosheid maar traag. Het CPB gaat uit van een daling van de werkloosheid van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Door de groei van het aantal mensen met een baan hebben huishoudens wel meer te besteden, en dat is weer goed voor de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Het vliegwiel draait nog verder, want de aantrekkende economie is weer gunstig voor de overheidsfinanciën. Het CPB gaat ervan uit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
Mondiale groei blijft beperkt
Van de wereldeconomie moeten we het voorlopig niet hebben, meldt het CPB verder. De mondiale groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Hoewel de wereldhandel maar een beperkte groei laat zien, trekt de voor Nederland relevante handel vrij sterk aan. Dat komt doordat ons land relatief veel zaken doet met de Verenigde Staten en andere Europese landen. Maar gevaren van buitenaf kunnen het economisch herstel bedreigen. Het CPB denkt daarbij onder meer aan een eventueel vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, de veelbesproken Brexit. Ook een verdieping van de schuldencrisis in Zuid-Europa en een verdere vertraging van de mondiale handel vormen risico’s.
De gematigde loonontwikkeling houdt de inflatie dit jaar beperkt tot 0,1procent. Volgend jaar wordt een stijging van het gemiddelde prijsniveau van 0,9procent voorzien, vooral doordat olie en andere grondstoffen weer duurder worden.
Koopkracht
Volgens vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) zijn, ondanks het optimisme, de koopkrachtvoorspellingen voor ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar nog niet goed. Voor deze groepen heeft het kabinet nog een klus te klaren, aldus Asscher. De regering gaat in augustus bekijken of en hoe voor deze groepen de koopkracht kan worden verbeterd. Verder zullen de meeste Nederlanders volgens de vicepremier dit jaar meer te besteden hebben. De koopkracht stijgt door de hogere lonen en lagere inflatie. Volgend jaar zal de stijging wat minder zijn.
Trouw 03.06.2016 Het gaat nog steeds goed met de economie. Dat vindt ook het Centraal Planbureau (CPB), dat vandaag een nieuwe raming naar buiten bracht. De Nederlandse economie groeit dit jaar naar verwachting met 1,8 procent, volgend jaar trekt de groei aan naar 2,1 procent.
Op de lange termijn zijn de vooruitzichten gunstig, aldus het CPB. Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor volgend jaar nog uit van een groei van 2 procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld.
Het gaat in meerdere sectoren goed, aldus het CPB, en dat heeft tot gevolg dat de werkloosheid daalt: van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Mede daardoor hebben huishoudens steeds meer te besteden en dat stuwt de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Ook op de overheidsfinanciën heeft de aantrekkende economie een gunstig effect. Het CPB gaat er vanuit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
De mondiale economische groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Handelend Nederland kan toch een mooie tijd tegemoet zien. Dat komt vooral omdat de zaken met Amerika een hoge vlucht nemen.
Telegraaf 03.06.2016 De economie trekt volgend jaar verder aan. In 2017 kunnen we rekenen op een groei van 2,1 procent van het bbp (bruto binnenlands product), waar dit jaar nog 1,8 procent verwacht wordt. Dat blijkt uit ramingen van het Centraal Planbureau (CPB), die vanochtend bekend zijn gemaakt.
De groei wordt met name aangezwengeld door de consumptie van huishoudens, terwijl bijvoorbeeld de uitgaven van de overheid komend jaar tegenvallen.
Inflatie
De inflatie ligt in 2017 op 0,9 procent, waar die dit jaar nog slechts 0,1 procent bedraagt. Belangrijke oorzaak is de verwachte stijging van de prijzen van olie en grondstoffen. De werkloosheid daalt licht, van 575.000 mensen naar 560.000 mensen. Dat aantal is overigens nog steeds aan de forse kant en bedraagt 6,2 procent van de beroepsbevolking.
Het begrotingstekort daalt naar 1 procent van het bbp, wat volgens het CPB betekent dat Nederland nog niet aan de Europese monetaire criteria voldoet. Het is wel een flinke stap vooruit vergeleken met dit jaar, nu het tekort nog 1,6 procent bedraagt. De staatsschuld neemt af van 64,5 naar 63,1 van het bbp.
Mondiale handel
De mondiale handel groeit traag, maar Europa en daarmee Nederland doet het relatief goed. Zo plukken we de vruchten van onze handel met andere Europese landen en met de Verenigde Staten. Uiteraard vermeldt het CPB ook dit keer weer risico’s voor de economische ontwikkeling in Nederland. Een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit Europa kan de economische groei afremmen, net als de financieel zwakke situatie in Zuid-Europa en nieuwe schokgolven in het monetaire beleid in Europa en in Amerika.
Deze cijfers worden door het kabinet gebruikt als leidraad bij het opstellen van de begroting 2017 die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Bij die besprekingen wordt waarschijnlijk nog iets gedaan aan de nu nog verwachte tegenvallende koopkracht. Het CPB raamt de mediane koopkracht voor komend jaar op slechts 0,2 procent, waar dit jaar vanwege de belastingverlaging van 5 miljard nog 2,6 procent genoten kon worden.
AD 03.06.2016 Het Centraal Planbureau (CPB) blijft optimistisch over de economische ontwikkelingen in Nederland. De economie groeit waarschijnlijk 1,8 procent dit jaar en 2,1 procent in 2017, meldt het CPB vanmorgen op basis van een eigen inschatting.
Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor 2017 uit van een groei van 2 procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld.
Het CPB gaat uit van een daling van de werkloosheid van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Mede daardoor hebben huishoudens steeds meer te besteden en dat stuwt de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Ook op de overheidsfinanciën heeft de aantrekkende economie een gunstig effect. Het CPB gaat er vanuit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
Groeivertraging
De mondiale economische groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Hoewel de wereldhandel maar een beperkte groei laat zien, trekt de voor Nederland relevante handel vrij sterk aan. Dat komt doordat ons land relatief veel zaken doet met de Verenigde Staten en andere Europese landen.
Telegraaf 02.06.2016 De Nederlandse economie zwakt dit jaar af om vervolgens weer aan te trekken. DNB spreekt van een solide herstel van onze economie op eigen kracht.
Dat stelt De Nederlandsche Bank (DNB) vandaag in de jongste editie van de halfjaarlijkse Economische Ontwikkelingen en Vooruitzichten.
De Nederlandse economie groeit volgens DNB dit jaar met 1,5%. Eerder verwachtte DNB nog dat de economie in 2016 1,7% zou groeien.
Top sinds crisis
Uit de jongste ramingen van DNB blijkt dat de Nederlandse economie dit jaar met 1,5% groeit. Volgend jaar is dat 1,9%. Een jaar later, in 2018, komt de groei uit op 2,0%. De verwachting is dat het bruto binnenlands product (bbp) tegen die tijd bijna 7% boven het hoogste niveau van voor de financiële crisis ligt.
DNB ziet de binnenlandse bestedingen als voornaamste groeimotor van de Nederlandse economie. Met een groei van gemiddeld 2% per jaar tussen 2016 en 2018 levert de particuliere consumptie de grootste bijdrage aan de economisch groei. Vooral in 2017 groeit de consumptie met 2,9% fors, de sterkste stijging in 17 jaar.
Huizenmarkt helpt
Ook de loonstijging en inflatie nemen geleidelijk toe. De contractloonstijging bij bedrijven kruipt omhoog, van 1,5% in 2015 naar 1,8%, 1,9% en 2,0% in de drie daaropvolgende jaren. De inflatie loopt op van 0,2% in 2016 naar 1,2% in 2017 en 1,7% in 2018. Daarmee komt Nederland in de buurt van de door de ECB gestelde norm van 2,0%.
Daarnaast profiteert de Nederlandse economie van de opgeleefde huizenmarkt. Deze zit sinds midden 2013 stevig in de lift. In de afgelopen twaalf maanden kwam het aantal woningtransacties uit op 190.000. Dit is vrijwel gelijk aan het aantal transacties in augustus 2008, kort voor het uitbreken van de financiële crisis.
De voorspelling van DNB voor 2016 is negatiever dan de ramingen van ING en Rabobank. Beide banken voorspellen voor dit jaar een groei van 2,0%.
NU 02.06.2016 Politiebond ACP roept andere bonden, burgemeesters en maatschappelijke organisaties op om gezamenlijk te strijden voor de ‘noodzakelijke investeringen’ in de politie. Volgens de bond laat het kabinet dat nu na.
De ACP is verbijsterd over de houding van het ministerie van Financiën die “deze investeringen in de weg staat”.
Het nu beschikbare geld is “volstrekt onvoldoende” voor de politie om alle huidige taken uit te voeren, vindt voorzitter Gerrit van de Kamp. De houding van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën), dat hij “een beetje klaar is” met de roep om meer geld voor politie en justitie, valt dan ook verkeerd bij de bond. “Het getuigt van weinig realiteitsbesef”, vindt de ACP voorzitter.
“Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem na het uitbrengen van de voorjaarsnota.
“Met te roepen dat ‘sommige problemen niet met geld zijn op te lossen’ bagatelliseert Dijsselbloem de nijpende financiële tekorten waarmee de Nationale Politie kampt”, stelt Van de Kamp. “De 60.000 politiemedewerkers die zich dag en nacht inzetten voor onze veiligheid laat hij volledig in de kou staan en daarmee ook de Nederlandse burgers die terecht van de politie verwachten dat zij hun veiligheid waarborgt.”
Telegraaf 02.06.2016 Politiebond ACP roept andere bonden, burgemeesters en maatschappelijke organisaties op om gezamenlijk te strijden voor de ‘noodzakelijke investeringen’ in de politie. Volgens de bond laat het kabinet dat nu na. De ACP is verbijsterd over de houding van het ministerie van Financiën die ,,deze investeringen in de weg staat”.
Het nu beschikbare geld is ,,volstrekt onvoldoende” voor de politie om alle huidige taken uit te voeren, vindt voorzitter Gerrit van de Kamp. De houding van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën), dat hij ,,een beetje klaar is” met de roep om meer geld voor politie en justitie, valt dan ook verkeerd bij de bond. ,,Het getuigt van weinig realiteitsbesef”, vindt de ACP voorzitter.
,,Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem na het uitbrengen van de voorjaarsnota.
,,Met te roepen dat ‘sommige problemen niet met geld zijn op te lossen’ bagatelliseert Dijsselbloem de nijpende financiële tekorten waarmee de Nationale Politie kampt”, stelt Van de Kamp. ,,De 60.000 politiemedewerkers die zich dag en nacht inzetten voor onze veiligheid laat hij volledig in de kou staan en daarmee ook de Nederlandse burgers die terecht van de politie verwachten dat zij hun veiligheid waarborgt.”
Telegraaf 02.06.2016 De Nederlandse economie zal dit jaar met 2 procent groeien. Daarmee houdt de groei hetzelfde tempo aan als in 2015. Dat voorspellen economen van Rabobank, die ook een daling van de werkloosheid voorzien in de komende jaren.
Ze rekenen er onder meer op dat de consumptie van huishoudens toeneemt, de werkgelegenheid aantrekt en dat de lonen stijgen. Ook profiteren werkenden dit jaar van de belastingverlaging van 5 miljard euro.
De voorspellingen liggen in lijn met eerdere ramingen van ING-economen die een groei van minstens 2 procent voorzagen. Ze zijn ook positiever dan de ramingen die het Centraal Planbureau (CPB) eerder afgaf.
Zaken die de groei dwars kunnen zitten, zijn volgens de economen onder meer de trage ontwikkeling van de wereldeconomie, de politieke instabiliteit in het Midden-Oosten en de vluchtelingenproblematiek.
Ze waarschuwen ook voor de impact van een Brexit, mochten de Britten later deze maand besluiten uit de Europese Unie te stappen.
NU 01.06.2016 Bij hoge uitzondering heeft het ministerie van Financiën een document gepubliceerd met een inventarisatie van mogelijkheden voor het volgende kabinet om nog verder te bezuinigen.
De zogenoemde ‘ombuigingslijst‘ wordt normaliter in strikt vertrouwen aan de fracties in de Tweede Kamer verstrekt. Daarmee kunnen zij onder meer hun verkiezingsprogramma’s opstellen.
De Volkskrantmeldde woensdagochtend echter in het bezit te zijn van het document. Er zouden nog volop mogelijkheden zijn om verder te saneren, met nog eens 50 miljard euro aan bezuinigingen.
Mogelijkheden
“De opties in deze ombuigingslijst zeggen niets over de politieke wenselijkheid of haalbaarheid van de opgenomen maatregelen”, zegt het ministerie. “Het gaat om een inventarisatie van technische mogelijkheden.”
De lijst bevat bijna vierhonderd bezuinigingsvoorstellen, waaronder het afschaffen van het belastingvoordeel voor zzp’ers, het beperken van ontwikkelingssamenwerking tot ‘noodhulp’, het afschaffen van de landmacht en het snijden in fiscale voordelen bij het aannemen van oudere werknemers.
Ministerie van Financiën zet alle mogelijkheden op een rij
VK 01.06.2016 Na jaren bezuinigen om de begroting op orde te krijgen, zijn er voor het volgende kabinet nog volop mogelijkheden om verder te saneren. Het ministerie van Financiën ziet opties voor nog eens 50 miljard euro aan bezuinigingen.
Met die opbrengst kan het kabinet grofweg twee dingen doen: weer uitgeven aan andere dingen of het huidige tekort op de rijksbegroting omzetten naar een historisch groot overschot zodat de staatsschuld kan worden afgelost. Dit blijkt uit ‘de menukaart’ die het ministerie van Financiën in strikt vertrouwen aan de fracties in de Tweede Kamer heeft verstrekt. De kaart is in het bezit van de Volkskrant.
Alle ministeries hebben meegeschreven aan deze zogenoemde Ombuigingslijst met daarop bijna 400 bezuinigingsvoorstellen, van kansrijk tot twijfelachtig. In de wandeling heet de lijst ‘de menukaart’, omdat politieke partijen hem in de komende maanden gebruiken bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s voor de verkiezingen van maart 2017.
Ook speelt de lijst naar verwachting een centrale rol bij de kabinetsformatie die daarop volgt.
Op het menu
Zelfs een suggestie van Pim Fortuyn passeert de revue
Niet is heilig, zo blijkt. Op de lijst staan ook bezuinigingen waarover VVD en PvdA het, sinds ze in 2012 aan het kabinet Rutte-Asscher begonnen, nooit eens hebben kunnen worden. Zoals het afschaffen van het 2,5 miljard kostende belastingvoordeel voor zzp’ers. Of de eigen bijdrage van 5 euro per huisartsconsult, met een opbrengst van 575 miljoen.
Verder duiken in de menukaart voorstellen op waarvoor oppositiepartijen zich in het verleden hard hebben gemaakt. Zo staat het voorstel van de PVV op de lijst om ontwikkelingssamenwerking te beperken tot ‘noodhulp’, een besparing in 2021 van 3,6 miljard euro. Zelfs een suggestie van Pim Fortuyn passeert de revue: het volledig afschaffen van de landmacht. Besparing: 750 miljoen in 2021.
Tegen de stroom in
Heeft uw kabinet al een bezuiniging kunnen kiezen?
Het ministerie van Financiën serveert op een geheime lijst vast mogelijke bezuinigingen voor het volgende kabinet.De opvallendste voorstellen. (+)
Ook neemt de lijst de erfenis van dit kabinet op de korrel en geeft aan welke plannen van Rutte II kunnen worden teruggedraaid. Zo kunnen de extra investeringen van 350 miljoen in het primair en voortgezet onderwijs nog worden geannuleerd. Dat geldt ook voor stokpaardjes van minister Asscher van Sociale Zaken: de belastingvoordelen voor werkgevers die laagbetaalde werknemers, oudere uitkeringsgerechtigden en gehandicapten in dienst nemen. Schrapt het nieuwe kabinet deze regelingen, dan bespaart dat bijna 800 miljoen euro.
Geheel tegen de stroom in, die zegt dat er meer geld moet naar Veiligheid en Justitie, zijn de voorstellen om 415 miljoen op de politie te bezuinigen. Die kan met 4.500 voltijds agenten minder toe, omdat de criminaliteit de afgelopen tien jaar met 30 procent is gedaald.
Controverse
Zou iedereen buiten de spits 7 cent per kilometer betalen en 11 cent voor elke kilometer die tijdens de spits wordt afgelegd, dan levert dat 5,3 miljard euro op
Ook het alsnog invoeren van rekeningrijden is een op voorhand controversieel voorstel. Zou iedereen buiten de spits 7 cent per kilometer betalen en 11 cent voor elke kilometer die tijdens de spits wordt afgelegd, dan levert dat 5,3 miljard euro op. Maar, meldt de lijst, ‘deze maatregel scoort qua effect op de samenleving negatief’.
In de lijst staat ook de constatering dat vooral mensen met een hoog inkomen boeken, kranten en tijdschriften lezen en musea, bibliotheken, theater, concerten, attractieparken, bioscopen en het circus bezoeken. Voor die zaken betalen mensen het lage btw-tarief dat ooit was bedoeld ‘om cultuur en media voor lage inkomens toegankelijk te maken’. Dat is mislukt, dus kan het hoge btw-tarief gaan gelden. Levert de schatkist 1,4 miljard euro op.
Zou het volgende kabinet alle bezuinigingsvoorstellen volgen en de opbrengst louter gebruiken om de overheidsfinanciën op orde te krijgen, dan ontstaat het grootste overschot op de rijksbegroting in de naoorlogse geschiedenis.
VK 01.06.2016 Terwijl de oppositie op hoge toon eist dat het kabinet meer geld vrijmaakt voor het ministerie voor Veiligheid en Justitie, ziet het ministerie van Financiën nog tal van mogelijkheden om daar juist nog honderden miljoenen euro’s te bezuinigen. Het schrappen van 4500 voltijdsbanen bij de politie zou alleen al 415 miljoen euro kunnen opleveren aan het eind van de volgende kabinetsperiode.
De criminaliteit is in de afgelopen tien jaar met bijna eenderde gedaald
Ambtenaren van het ministerie van Financiën hebben voor het volgende kabinet een inventarisatie gemaakt van bezuinigingsmogelijkheden voor Veiligheid en Justitie. Daarmee kan geld worden vrijgespeeld bijvoorbeeld om tekorten elders op de begroting te lenigen of voor extra uitgaven. Het ministerie verantwoordt deze ingreep met de stelling dat de criminaliteit in de afgelopen tien jaar met bijna eenderde is gedaald, omdat er minder jonge mannen zijn. Ook is er meer preventie met cameratoezicht, betere sloten en tegen diefstal beveiligde auto’s. De sterkte van de politie kan daardoor met 9 procent of 4500 voltijdsbanen omlaag.
Extra geld
Door de daling van de criminaliteit nam de behoefte aan cellen met 30 procent af
De oppositiepartijen CDA, D66 en SP stemden eind 2015 in de Eerste Kamer in met de Justitiebegroting nadat het kabinet had toegezegd met extra geld over de brug te komen. Hun steun was nodig omdat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Het extra budget zou dit voorjaar in de zogenoemde Voorjaarsnota worden toegekend. Vrijdag bleek het te gaan om 188 miljoen euro, waarvan 49 miljoen vanwege de asielinstroom. Volgens de oppositiepartijen is voor de Nationale Politie zeker 300 miljoen euro extra nodig. Daarnaast zou er 50 miljoen bij moeten voor Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
In de inventarisatie van Financiën wordt gekozen voor een heel andere benadering. Door de daling van de criminaliteit nam de behoefte aan cellen ook met 30 procent af, stelt het ministerie. In de praktijk is het budget voor gevangenissen slechts met 12 procent gedaald. Wordt dat budget aangepast aan de daling van de celbehoefte en sluiten meer gevangenissen dan levert dat op termijn 177 miljoen op. Er kan nog meer gevangenisruimte gesloten worden als elektronische detentie met enkelbanden wordt ingevoerd. Dat bespaart nog eens 75 miljoen euro.
De organisatie van de politie kan ook op de schop. Nu zijn er 25 veiligheidsregio’s. De ambtenaren vinden het voor de hand liggen dat er tien komen zoals er nu tien regionale eenheden bij de Nationale Politie zijn. Deze reorganisatie kan zomaar 50 miljoen euro besparen.
Trouw 01.06.2016 Rokers hebben het zwaar. En mensen die hun auto in de stad willen parkeren als ze gaan winkelen. Ook bioscoopbezoekers, krantenlezers, aardappeleters, bewoners van slecht geïsoleerde huizen en visliefhebbers zijn niet te benijden. Al hun favoriete goederen zijn de afgelopen twintig jaar fors in prijs gestegen, zo becijfert het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het onderzoeksbureau vergeleek de prijzen van 1996 met het huidige prijspeil, en trekt op basis van die data een aantal interessante conclusies. Gemiddeld zijn de prijzen in de afgelopen twee decennia met zo’n 45 procent gestegen. Anders gezegd, een euro vandaag de dag is bijna de helft minder waard dan 2 gulden 20 in 1996 waard was.
Maar de verschillen tussen specifieke goederen en diensten zijn enorm: tabak, parkeren, bioscopen en theaters, energie en vis zijn veel duurder geworden. Tegelijkertijd zijn veel elektronische producten – computers en camera’s voorop – maar ook kleding, graanproducten en telefoonabonnementen juist goedkoper geworden. Daar geldt dus dat je euro nu meer waard is dan twintig jaar geleden.
De grootste impact op de prijzen sinds 1996 komt van overheidsingrijpen, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. “Verhoging van accijnzen en belastingen werken sterk door, dat zie je vooral bij tabak. Maar ook een verschuiving van goederen van het lage naar het hoge BTW-tarief laat zich gelden. Zo zijn bijvoorbeeld entreekaartjes voor pretparken flink in prijs gestegen.”
Opvallende dalers zijn de apparaten die aan technologische vooruitgang onderhevig zijn. Een computer in 2016 kan veel en veel meer dan zijn voorganger uit 1996. “Je krijgt dus veel meer waar voor je geld”, zegt Van Mulligen.
Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, licht het rapport toe.
Inkomens ook gestegen
Om een echt goede vergelijking te kunnen maken met 1996 moet je naast de prijzen ook weten wat er sinds die tijd met het inkomen is gebeurd. “Ook dat is flink gestegen”, zegt Van Mulligen. Tussen 1995 en 2015, dus bijna precies dezelfde periode, is de gemiddelde Nederlander er zo’n 25 procent op vooruit gegaan. “Het inkomen is met ongeveer 70 procent toegenomen, en de prijzen met 45 procent.”
De gestegen inkomsten bestaan – naast pensioenen en toeslagen vanuit de overheid – voornamelijk uit lonen. De loonkosten per gewerkt uur zijn met 72,3 procent toegenomen, becijfert het CBS. En die hogere lonen verklaren op hun beurt weer één van de opvallendste bevindingen van het CBS, namelijk dat diensten – denk aan kappers, financieel adviseurs of postbezorging – gemiddeld veel meer in prijs zijn gestegen dan goederen. “Dat komt doordat de factor arbeid in diensten veel zwaarder weegt, en gestegen loonkosten dus sterker doorwerken in de prijs”, aldus Van Mulligen.
Al met al is de welvaart dus met zo’n kwart toegenomen sinds 1996. Maar dat effect was eigenlijk al in 2001 bereikt, zegt Van Mulligen. “Sindsdien zijn de gemiddelde inkomsten in verschillende jaren nog wel toe- of afgenomen, maar per saldo zitten we nog steeds op het niveau van 15 jaar geleden. De economische groei sinds die tijd heeft zich niet vertaald in hogere inkomens.”
NU 01.06.2016 Diensten zijn de afgelopen twee decennia bijna tweemaal zo hard in prijs gestegen als goederen. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) woensdag. Voor cafébezoek, woninghuur of een busritje moeten Nederlanders bijna 60 procent meer neertellen dan in 1996. Levensmiddelen, wasmachines of fietsen zijn ruim 30 procent in prijs toegenomen
Dat voor diensten zo veel meer wordt gerekend heeft te maken met loonkosten. Die vormen doorgaans de belangrijkste kostenpost voor dienstverleners. De loonkosten per gewerkt uur stegen in twintig jaar tijd met dik 72 procent. Belasting- en accijnsverhogingen stuwden vooral de prijzen van goederen.
Uitzondering
Er zijn overigens ook uitzonderingen. Zo zijn diensten op het gebied van communicatie in twintig jaar tijd juist goedkoper geworden. Telefoongebruik en internet daalden bijvoorbeeld in prijs. Tweedehands auto’s werden zelfs een kwart goedkoper.
Gemiddeld is het leven vergeleken met twintig jaar terug ongeveer 45 procent duurder geworden, blijkt uit de berekeningen van het CBS. Dat komt neer op een inflatie van gemiddeld zo’n 1,9 procent per jaar.
Lonen
Dat prijzen gestegen zijn, wil niet zeggen dat mensen het leven niet meer kunnen betalen. De loonstijgingen in Nederland zitten ook in een hogere versnelling. Sinds eind 2009 zijn de cao-lonen niet zo hard gestegen als in het eerste kwartaal van dit jaar. De cao-lonen stegen over de eerste drie maanden van 2016 met gemiddeld 1,8% in vergelijking met een jaar eerder. Sinds de tweede helft van 2014 is de gemiddelde cao-loonstijging hoger dan de inflatie.
Telegraaf 01.06.2016 Het nieuws dat goederen en diensten de afgelopen jaren veel duurder zijn geworden -en dat het Rijk daar een grote rol in speelde- valt niet in goede aarde. Huren, brandstof, boodschappen, de euro… klagen kunnen we nog steeds als de beste.
Telegraaf 01.06.2016 De Oeso deelt aan ons land een complimentje uit voor de gezonde overheidsfinanciën. Wel moet het belastingstelsel op de schop, iets dat het huidige kabinet voor zich uit schoof.
Dat schrijft de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in haar halfjaarlijkse vooruitzichten.
De economische groei in Nederland blijft rond de 2% hangen, en is vooral te danken aan de binnenlandse consumptie. Ook de huizenmarkt laat verbetering zien.
Om te zorgen dat Nederland goed blijft draaien, zijn echter wel maatregelen nodig. Wat de denktank betreft, moeten er meer gedaan worden om de positie van zzp-ers te verbeteren, bijvoorbeeld qua pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ook scholing is belangrijk, vooral voor langdurig werklozen en immigranten.
De wereldeconomie slaagt er maar niet in de crisis van zich af te schudden. Sinds november verlaagde de denktank de verwachte groei voor dit jaar en volgend jaar met 0,3%. Dit jaar blijft de wereldwijde groei volgens de OESO steken op 3%, in 2017 is dat slechts 3,3%.
Handel hapert
Dat het herstel maar niet aan kracht wint, is te wijten aan een aantal factoren. De wereldhandel hapert, en in ontwikkelde economieën blijven investeringen en loonstijgingen uit. Opkomende economieën zien hun groei ook steeds meer instorten, daarbij nog eens extra dwarsgezeten door de dalingen van grondstofprijzen.
Handen uit de mouwen
De Oeso grijpt de halfjaarlijkse prognose aan erop te hameren dat landen echt werk moeten maken van structurele hervormingen. Veel landen hebben bovendien de ruimte om een ruimer begrotingsbeleid te voeren, vindt de denktank. Dan wordt de groei aangewakkerd door hogere overheidsuitgaven.
In de eurozone komt dat echter niet van de grond, omdat landen zich hebben gecommitteerd aan het begrotings- en stabiliteitspact, waardoor staatsschuld en begrotingstekort niet te hoog mogen oplopen.
NU 31.05.2016 De kritiek van de oppositie dat er te weinig extra geld naar veiligheid gaat, is verkiezingsretoriek. Dat is klip en klaar. Dit jaar vloeit er bijna 400 miljoen meer naar onder meer politie.
Dat stelde minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) dinsdag. Hij reageerde bijRTLZ op uitlatingen van oppositiepartijen. Die laken dat de regering onlangs besloot ”slechts” 49 miljoen euro extra uit te trekken.
Dat bedrag voor de politie komt bovenop de 310 miljoen euro die eind vorig jaar, mede op aandringen van de oppositie, al is vrijgemaakt voor dit jaar. Daarnaast komt er 25 miljoen euro bij voor de marechaussee, aldus Dijsselbloem. Op Prinsjesdag wordt er gekeken of er meer nodig is voor volgend jaar.
De minister benadrukt dat sommige problemen niet met geld zijn op te lossen. Zo moet het financieel beheer op het ministerie van Veiligheid en Justitie beter.
Telegraaf 30.05.2016 De Nederlandse economie groeit dit jaar met ruim 2%. De arbeidsmarkt trekt aan en huishoudens zien hun besteedbaar inkomen toenemen. Bovendien zet het herstel van de huizenmarkt onverminderd door, zo verwachten de economen van ING.
De voorspelling van ING maandag is positiever dan de ramingen die het Centraal Planbureau (CPB) eerder afgaf. Het CPB voorziet een economische groei van 2% voor 2017, na een verwachte groei van 1,8% dit jaar.
Brexit en Griekenland
Volgens ING is het risico op een economische storm als gevolg van internationale onzekerheden nog altijd aanwezig. Zo kunnen een ‘Brexit’, de Griekse schuldensituatie of verdere groeivertraging in opkomende markten de Nederlandse economie raken. De bank meent echter dat consumenten en ondernemers daar tot nu toe weinig last van hebben.
NU 30.05.2016 De oppositiepartijen die de coalitie vorig jaar aan steun hielpen voor de Justitiebegroting zijn niet te spreken over hoe het kabinet de beloftes heeft ingevuld.
Dat bevestigen de partijen maandag na berichtgeving in De Telegraaf.
Het CDA, D66 en SP stemden vorig jaar voor de begroting, na toezeggingen dat er meer geld zou komen voor Justitie. Die steun was nodig, omdat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer.
In de vrijdag gepresenteerde Voorjaarsnota van het kabinet bleken deze extra middelen beperkt tot 188 miljoen euro, waarvan 49 miljoen bestemd is voor extra politie-inzet door de asielinstroom.
Het overige geld gaat volgens het kabinet naar “versterking van de opsporing en de hogere uitgaven als gevolg van de politie-cao”.
Beschadiging vertrouwen
Onder andere SP en D66 spreken van een beschadiging van het vertrouwen.
“Uiteindelijk hebben we de begroting Veiligheid en Justitie aangenomen onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat er bij voorjaarsnota extra geld zou bijkomen voor de politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak. Dat vertrouwen is nu beschaamd”, aldus SP-Kamerlid Michiel van Nispen tegen NU.nl.
Volgens hem is er alleen al voor de Nationale Politie 300 miljoen euro nodig om de dienst op peil te kunnen houden. Daarnaast moet er 50 miljoen bij voor Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
Belofte
Ook volgens D66 en het CDA is de belofte niet nagekomen om de gaten in de begroting structureel te dichten.
D66-leider Alexander Pechtold in de krant: “Rutte heeft eigenlijk een grote vertrouwensvraag gesteld en gezegd: ‘Geef ons nou een paar maanden en dan regelen we dat geld voor veiligheid’. Dat vertrouwen is meer dan beschaamd”.
Pechtold zegt dit Rutte kwalijk te nemen. Het CDA wil dat het kabinet alsnog, conform de belofte, bij Nationale Politie, Openbaar Ministerie en de rechtspraak gaat inventariseren hoeveel geld er nodig is.
Prinsjesdag
Het kabinet is van mening dat met het extra geld de diensten voor dit jaar voldoende versterkt zijn. Het mogelijke extra geld voor volgend jaar zal op Prinsjesdag bekend worden gemaakt.
Binnenkort debatteert de Kamer met het kabinet over de Voorjaarsnota.
Telegraaf 30.05.2016 De oppositie is op ramkoers met het kabinet over het veiligheidsbeleid. Ze vinden de 49 miljoen die de bewindslieden vrijdag vrijmaakten, een fooi. De partijen richten de pijlen op premier Rutte die niet zou leveren wat beloofd was.
Een groot deel van de oppositie stemde afgelopen najaar, na veel getouwtrek, toch in met de sterk bekritiseerde begroting van Veiligheid en Justitie. De partijen, die nodig waren voor een meerderheid in de Eerste Kamer, hadden wel een belangrijke voorwaarde: bij de Voorjaarsnota moesten OM, politie en rechtspraak het extra geld krijgen dat ze nodig hebben. Het kabinet zegde dat toe. Nu alleen de politie 49 miljoen euro krijgt en de rest niks extra, voelt de oppositie zich bekocht. „Dit is niet acceptabel”, oordeelt CDA-leider Buma. „Een blamage”, vindt D66-voorman Pechtold. De SP voelt zich ’belazerd’ en CU vindt het ’ronduit teleurstellend’.
Meerdere partijen tekenen aan dat het voor het kabinet de komende tijd lastig zal zijn om zaken met ze te doen na, wat volgens hen, een beschadiging van het vertrouwen is. Fractievoorzitters van de oppositie willen ook nog onderling overleggen over hoe ze gezamenlijk ten strijde kunnen trekken op dit onderwerp.
„Rutte heeft eigenlijk een grote vertrouwensvraag gesteld en gezegd: ’geef ons nou een paar maanden en dan regelen we dat geld voor veiligheid’. Dat vertrouwen is meer dan beschaamd”, concludeert D66-voorman Pechtold.
Telegraaf 27.05.2016 Het kabinet is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. Eind vorig jaar lag het tekort nog op 1,8 procent.
,,De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ,,Ik ben een tevreden man.”
Extra geld vluchtelingen
Zoals elk jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij (hiervan was eind vorig jaar al 139 miljoen toegezegd) en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de migrantenstroom in te dammen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij vanwege de migratiecrisis. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM. ,,Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
RO 27.05.2016 De tegenvallers in de begroting van 2016 zijn opgevangen en er is ruimte gevonden voor noodzakelijke extra uitgaven. De grootste tegenvallers zijn veroorzaakt door de ruilvoet van ongeveer 1,4 miljard euro en hogere uitgaven aan de asielinstroom. De ruilvoet is het verschil tussen de prijsontwikkeling van de overheidsuitgaven en de algemene prijsontwikkeling. Door het wegwerken van tegenvallers heeft het kabinet per saldo niet meer uitgegeven dan van tevoren is afgesproken. Het EMU-saldo verbetert verder tot -1,4% van het bruto binnenlands product (bbp).
Dit zijn de voornaamste conclusies uit de Voorjaarsnota 2016 die minister Dijsselbloem van Financiën aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In de Voorjaarsnota staan de wijzigingen voor het begrotingsjaar 2016 ten opzichte van Miljoenennota, die op Prinsjesdag 2015 is gepresenteerd.
Verhoogde asielinstroom
Het kabinet heeft 94 miljoen euro vrijgemaakt voor de uitvoering van de asielafspraken met Turkije en 166 miljoen euro voor de opvang in de regio Syrië. Ook is er geld vrijgemaakt voor kosten van het COA, IND en Nidos die samenhangen met de verhoogde asielinstroom.
Het kabinet heeft ook op 28 april 2016 een akkoord gesloten met de gemeenten waarin afspraken zijn gemaakt over de kosten voor bijvoorbeeld integratie en de begeleiding van vluchtelingen.
Nationale Politie
De Nationale Politie krijgt er 188 miljoen euro bij in 2016. Daarvan is 49 miljoen euro bedoeld voor extra politie-inzet in verband met de asielinstroom. De overige 139 miljoen euro was al in november 2015 bekend gemaakt en is bestemd voor de cao van politiemensen, de versterking van de opsporingscapaciteit en aanpakken van tekorten bij de politie.
Groningen
Er is ruim 244 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor Groningen voor de periode 2016 tot en met 2024. Dit komt direct uit de gasbaten. Dit geld zal in aanvulling op de 1,2 mld uit het bestuurlijk akkoord worden ingezet voor Groningen samenhangend met aardbevingen.
Koninklijke Marechaussee
Het kabinet maakt extra geld vrij voor taken die Defensie uitvoert in het kader van migratie. Het gaat om 25 miljoen euro extra. Hiermee worden extra inspanningen van onder meer de Koninklijke Marechaussee gefinancierd.
Belastinginkomsten
Er wordt in 2016 ruim een miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd. Deze meevaller is vooral veroorzaakt door meer inkomsten uit de loon- en inkomensheffing.
EMU-saldo
Het EMU-saldo – inkomsten minus de uitgaven van de collectieve sector – is licht verbeterd en komt naar verwachting uit op een tekort van 1,4% van het bbp. Dit is een verdere verbetering met 0,1% ten opzichte van de raming bij de Miljoenennota vorig jaar.
De EMU-schuld komt dit jaar naar verwachting uit op 64,4% bbp. Dit is een verdere verbetering van 1,8 procentpunt bbp ten opzichte van de raming uit de Miljoenennota 2016. De overheidsschuld is in 2015 ongeveer 16 miljard euro lager dan werd verwacht ten tijde van de afgelopen Miljoenennota.
VK 27.05.2016 De overheidsfinanciën staan er iets beter voor dan het kabinet dacht met Prinsjesdag, september vorig jaar. Het tekort op de begroting is iets kleiner: 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in plaats van 1,5 procent. Ook de staatschuld blijkt 16 miljard euro minder dan gedacht: 64,4 procent van het bbp tegen 66,2 procent die in de Miljoenennota 2016 stond.
Dat blijkt uit de zogenoemde Voorjaarsnota 2016 die minister Dijsselbloem (Financiën) vrijdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De nota vormt een aanpassing van de begroting van het lopende begrotingsjaar.
Uit de Voorjaarsnota blijken ook elk jaar de mee- en tegenvallers. Dit jaar vallen ze grofweg tegen elkaar weg. De grootste tegenvaller, van circa 1,4 miljard euro, was al bekend en is vooral veroorzaakt doordat de overheid meer aan ambtenarensalarissen moet uitgeven dan gepland. Ook is er extra geld nodig om de grotere asielinstroom op te vangen.
Maar omdat de economie meer groeit dan verwacht, vallen de belastinginkomsten ook mee. Die zijn ruim 1 miljard euro meer dan eerder geraamd.
Het kabinet had al toegezegd extra uit te geven aan politie en marechaussee die er respectievelijk 188 en 25 miljoen bij krijgen. Er gaat de komende jaren 244 miljoen extra naar Groningen in verband met de aardbevingsschade. Ook trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de zogenoemde Turkijedeal. om de migrantenstroom in te dammen.
Telegraaf 27.05.2016 Het kabinet is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. Eind vorig jaar lag het tekort nog op 1,8 procent.
,,De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ,,Ik ben een tevreden man.”
Extra geld vluchtelingen
Zoals elk jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij (hiervan was eind vorig jaar al 139 miljoen toegezegd) en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de migrantenstroom in te dammen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij vanwege de migratiecrisis. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM. ,,Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
NU 27.05.2016 De regering is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent.
”De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ”Ik ben een tevreden man.”
De Voorjaarsnota laat zien welke wijzigingen er door het kabinet zijn doorgevoerd ten opzichte van de Miljoenennota die in september vorig jaar op Prinsjesdag werd gepubliceerd.
Ook de overheidsschuld valt lager uit ten opzichte van de Miljoenennota. Dit jaar komt die schuld naar verwachting uit op 64,4 procent van het bbp, dat is ongeveer 16 miljoen euro lager dan de eerdere berekening.
Tegenvallers
Tegenvallers waren er ook, maar die heeft het kabinet kunnen opvangen. Er is ook ruimte voor noodzakelijke extra uitgaven.
De grootste financiële domper in 2016 is een gevolg van de zogenoemde ruilvoet. Dat is het verschil tussen de prijsontwikkeling (inflatie) bij de overheid en de algemene prijsontwikkeling. Daardoor mag de overheid 1,4 miljard euro minder geld uitgeven dan verwacht.
Vluchtelingen
De andere grote financiële post heeft betrekking op de asielinstroom. Het kabinet heeft dit jaar 94 miljoen euro vrijgemaakt voor de Turkije-deal en 166 miljoen euro is gereserveerd voor de opvang in de regio van Syrië.
Ook de vluchtelingenorganisaties in Nederland zoals het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en voogdij-instelling Nidos, kregen er extra geld bij.
Eind april presenteerde het kabinet en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) een plan waarbij gemeenten 500 miljoen euro extra krijgen voor de integratie van asielzoekers.
Groningen
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd, omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veiligheid en Justitie
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
”Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
Trouw 27.05.2016 De regering is op weg om het tekort op de begroting verder terug te dringen naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Die verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016, die vandaag door minister Jeroen Dijsselbloem (financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. “De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, aldus Dijsselbloem.
Zoals ieder jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Anderzijds rekent de regering op ruim 1 miljard euro maar aan belastinginkomsten dan eerder geraamd, omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al eerder uitgelekt of bekendgemaakt. Zo krijgt de politie er 188 miljoen bij en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de toestroom van vluchtelingen terug te dringen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bi en gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
NU 27.05.2016 Het bedrag dat het kabinet extra uittrekt voor de politie is volstrekt onvoldoende om het huidige takenpakket te kunnen blijven uitvoeren. Dat vindt politievakbond ACP.
“Om de problemen bij de politie aan te pakken is zeker 500 miljoen nodig”, zei Gerrit van de Kamp van de bond vrijdag.
Volgens de Voorjaarsnota krijgt de politie er 188 miljoen euro bij, van dat geld is 139 miljoen eind vorig jaar al toegezegd. De ACP vindt het teleurstellend dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich op de vlakte heeft gehouden over de tekorten en er kennelijk niet in is geslaagd binnen het kabinet extra middelen vrij te maken.
Van de Kamp ziet het somber in: “De grens is bereikt. Blijft verdere investering uit om de schrijnende tekorten op te lossen, dan stevenen we af op het failliet van de Nederlandse politie.”
De toezegging van 188 miljoen euro staat volgens de bond in schril contrast met een tekort van 300 miljoen dat in maart, in opdracht van het ministerie, is berekend door een accountantsbureau.
“De problemen bij de politie worden nu opgevangen door een niet aflatend beroep te doen op de loyaliteit van medewerkers”, aldus Van de Kamp. ‘Dat is niet alleen onverantwoord, maar ook onhoudbaar.”
Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie zélf hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
AD 27.05.2016 Het bedrag dat het kabinet extra uittrekt voor de politie is volstrekt onvoldoende om het huidige takenpakket te kunnen blijven uitvoeren. Dat vindt politievakbond ACP. ‘Om de problemen bij de politie aan te pakken is zeker 500 miljoen nodig’, zei Gerrit van de Kamp van de bond vrijdag.
De Voorjaarsnota werd vrijdag gepresenteerd door minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën. De politie krijgt er 188 miljoen euro bij, van dat geld is 139 miljoen eind vorig jaar al toegezegd.
Dijsselbloem maakte duidelijk zich te ergeren aan de aanhoudende roep om meer geld voor politie en justitie. ,,Het is niet van ‘u roept en wij draaien’. Ik ben er een beetje klaar mee. En laat ik het daar maar bij laten, anders ga ik nog veel lelijkere dingen zeggen”, zei hij na afloop van de Ministerraad.
Teleurstellend
De ACP vindt het teleurstellend dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich op de vlakte heeft gehouden over de tekorten en er kennelijk niet in is geslaagd binnen het kabinet extra middelen vrij te maken. Veel extra uitgaven voor dit jaar waren uitgelekt of eerder bekendgemaakt.
Van de Kamp ziet het somber in: ‘De grens is bereikt. Blijft verdere investering uit om de schrijnende tekorten op te lossen, dan stevenen we af op het failliet van de Nederlandse politie.’
In schril contrast
De toezegging van 188 miljoen euro staat volgens de bond in schril contrast met een tekort van 300 miljoen dat in maart, in opdracht van het ministerie, is berekend door een accountantsbureau.
‘De problemen bij de politie worden nu opgevangen door een niet aflatend beroep te doen op de loyaliteit van medewerkers’, aldus Van de Kamp. ‘Dat is niet alleen onverantwoord, maar ook onhoudbaar.’
Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie zélf hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
Trouw 26.05.2016 Ondanks kritiek van oppositiepartijen houdt het kabinet vast aan het superministerie van veiligheid en justitie. Er zijn weliswaar problemen, maar dat betekent niet dat het departement te groot zou zijn, zei premier Mark Rutte vandaag in de Tweede Kamer.
“Dat is echt te veel door een rietje naar het probleem kijken”, zei Rutte. Het kabinet wil pas na de verkiezingen met een evaluatie komen van het ministerie. Die kan dan bij de vorming van een nieuwe regering worden betrokken. De Eerste Kamer had zo’n evaluatie geëist, maar had die liever eerder gezien.
Meerdere oppositiepartijen hamerden donderdag op een ‘ontvlechting’ van het ministerie. Politie zou weer onder Binnenlandse Zaken moeten vallen. Het ‘monsterministerie’ ligt zwaar onder vuur. Justitie kampt al jaren met het financieel beheer en heeft te weinig greep op de bedrijfsvoering, constateerde de Rekenkamer eerder deze maand.
Telegraaf 26.05.2016 Ondanks kritiek van oppositiepartijen houdt het kabinet vast aan het superministerie van Veiligheid en Justitie. Er zijn weliswaar problemen, maar dat betekent niet dat daarmee het departement te groot zou zijn, aldus premier Mark Rutte donderdag in de Tweede Kamer.
,,Dat is echt te veel door een rietje naar het probleem kijken”, zei Rutte. Het kabinet wil pas na verkiezingen met een evaluatie komen van het ministerie. Die kan dan bij de vorming van een nieuwe regering worden betrokken. De Eerste Kamer had zo’n evaluatie geëist, maar had die liever eerder gezien.
Meerdere oppositiepartijen hamerden ook donderdag op een ,,ontvlechting” van het ministerie. Politie zou weer onder Binnenlandse Zaken moeten vallen.
Het ,,monsterministerie” ligt zwaar onder vuur. Zo zijn het financieel beheer en de controle niet in orde.
NU 26.05.2016 Premier Mark Rutte is niet van plan om extra rapportages van het geplaagde ministerie Veiligheid en Justitie naar de Tweede Kamer te sturen.
Dat zegt Rutte donderdag tijdens het verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer. “Mijn ervaring leert mij dat als we steeds over verandering moeten praten, er niets van die verandering terechtkomt”, aldus de premier.
Onder meer Tweede Kamerlid Wouter Koolmees van D66 drong hier bij Rutte op aan. “Ik vertrouw het niet meer als het kabinet zegt: het komt goed. Dat werd vorig jaar ook gezegd”, aldus Koolmees.
Hij wil net zoals het CDA en de ChristenUnie dat er een extra voortgangsrapportage komt met Prinsjesdag waarbij de Algemene Rekenkamer ook mee kan kijken. Zo kan de Kamer een vinger aan de pols houden.
Normaliter debatteert het kabinet met de Kamer tijdens de begrotingsgesprekken in het najaar over de stand van zaken van een ministerie. Rutte vindt dit voor Justitie afdoende.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie kreeg vorige week opVerantwoordingsdag flinke kritiek van de Algemene Rekenkamer. Het departement is onvoldoende ‘in control’ bij bedrijfsvoering en een aantal beleidsontwikkelingen.
In totaal zijn er vorig jaar vier onvolkomenheden bij Justitie geconstateerd waarvan één ernstig, namelijk het financiële beheer en de controlefunctie daarop. Eind vorig jaar is er daarom een verbetertraject ingezet.
Naast deze kritiek kwam het rapport van de tweede commissie-Oostingafgelopen woensdag nog bij. In het onderzoek naar de zogenoemde Teeven-deal, werd geconcludeerd dat er is weliswaar geen sprake is van een doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie, maar de puinhoop op het departement is zo groot dat de onderzoekers zich afvragen of de situatie per saldo niet erger is.
Telegraaf 26.05.2016 Premier Rutte weigert tussentijdse rapportages aan de Tweede Kamer te sturen over de stand van zaken bij de ministeries van Veiligheid en Justitie en Defensie.
Onder meer D66, CDA en ChristenUnie drongen er tijdens het debat over de begrotingsresultaten van afgelopen jaar op aan dat ook door het jaar heen controles op de beide ministeries worden uitgevoerd, omdat de Algemene Rekenkamer daar ’ernstige onvolkomenheden’ heeft geconstateerd. „Of moet de Kamer weer een jaar wachten om te zien of het tussentijdse beleid succes heeft?” vroeg CDA-Kamerlid Omtzigt.
Maar volgens Rutte worden op beide departementen de problemen momenteel voortvarend aangepakt. Hij vindt het daarom onnodig dat er „tientallen ambtenaren” aan het werk worden gezet om „allerlei rapportages” te produceren. „We gaan niet nog meer brieven aan de Kamer sturen”, zo stelde hij.
Wel zal het kabinet bij de nieuwe begrotingen die op Prinsjesdag in september worden gepresenteerd, vermelden wat op dat moment de stand van zaken is op de ministeries.
De Algemene Rekenkamer concludeerde onlangs dat de beleidsvoering op het departement van Veiligheid en Justitie aan alle kanten rammelt, waardoor „de juiste informatie, niet op het juiste moment niet op de juiste plek belandt” met mogelijk „verregaande maatschappelijke gevolgen”.
Bij Defensie moest de financiële toezichthouder concluderen dat de operationele gereedheid van de krijgsmacht in 2015 is afgenomen, waardoor „te veel voertuigen en vliegtuigen aan de grond bleven”.
Trouw 26.05.2016 De kwaliteit en het prestatievermogen van het Openbaar Ministerie staan zwaar onder druk. Volgens OM-baas Herman Bolhaar zijn er meerjarige investeringen nodig om de organisatie van het OM te versterken, duurzamer te maken en te vernieuwen. ‘Alleen dan kan het Openbaar Ministerie toekomstbestendig zijn’, benadrukt Bolhaar.
Bolhaar komt met deze waarschuwing in het voorwoord van het jaarverslag van het Openbaar Ministerie over 2015. Hij wijst op de vele uitdagingen waarvoor het OM afgelopen jaar kwam te staan en zich in de toekomst geplaatst ziet.
Als voorbeelden van 2015 noemt Bolhaar het proces rond de liquidaties in de Staatsliedenbuurt, de zogeheten Context-zaak rondom terreurverdachten, de Valkenburgse zedenzaak, de voortzetting van het enorme MH17-onderzoek en het onderzoek naar de ‘politiemol’. ‘Terreur en ondermijning door zware criminaliteit lieten hun ontwrichtende gezicht zien.’
2015 was ook een intens jaar door de schokkende gebeurtenissen rond de gewelddadige dood van oud-minister Els Borst en Loïs van Urk. Het onderzoeksrapport van de Commissie Hoekstra naar deze zaak schetste ‘een confronterend beeld van tekortkomingen bij het OM en elders in de straf- en zorgketen’, schrijft de baas van het OM verwijzend naar de omstandigheden waaronder gewerkt moet worden.
‘Andere werkelijkheid’
De reguliere criminaliteit is vorig jaar gedaald. Maar er tekent zich nu ,,een andere werkelijkheid af”, constateert het OM. Criminaliteit verplaatst zich naar het virtuele domein. “Oplichting, afpersing en bedreiging vinden steeds meer online plaats, waardoor het zicht op de ernst en omvang ervan ontbreekt. Ook de meer maatschappij-ontwrichtende, ondermijnende criminaliteit verschuilt zich: het darkweb verbergt wapenhandel, drugstransacties, witwasoperaties en voorbereiding van terrorisme.”
De inspanningen van het OM leveren ook het nodige geld op, blijkt uit het jaarverslag. Afgelopen jaar is met 144 miljoen een recordbedrag aan crimineel vermogen afgepakt, meldt het OM. “Het is een signaal dat het OM op de goede weg is om criminelen te raken waar het het meeste pijn doet, namelijk in de portemonnee.”
NU 26.05.2016 De Algemene Rekenkamer heeft bij drie klassieke overheidstaken “ernstige onvolkomenheden” vastgesteld. Reden tot zorg, vinden veel oppositiepartijen.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer vanaf 11.00 uur met premier Mark Rutte en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem over de kritische bevindingen uit het rapport van de Algemene Rekenkamer.
Dat rapport werd traditiegetrouw op de derde woensdag in mei op Verantwoordingsdag gepubliceerd. Dan legt het kabinet in een stapel jaarverslagen verantwoording af aan het parlement over het vorige kalenderjaar.
De Rekenkamer concludeerde vorige week op Verantwoordingsdag dat er in 2015 bij Defensie (te veel voertuigen stonden stil, helikopters bleven aan de grond), Veiligheid en Justitie (onvoldoende ‘in control’ bij bedrijfsvoering en een aantal beleidsontwikkelingen) en de Belastingdienst (te weinig voortgang geboekt met de aanpak van de grote ICT-systemen) was van “ernstige onvolkomenheden”.
Wel zijn de zogenoemde onvolkomenheden bij alle ministeries in het afgelopen jaar gedaald van 50 naar 27. De rechtmatigheid van uitgaven (99,7 procent) en inkomsten (99,9 procent) kon eveneens op goedkeuring van de Algemene Rekenkamer rekenen.
CDA
Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid voor het CDA, noemt het zeer opvallend dat er bij het aantreden van het kabinet in 2012 geen ernstige onvolkomenheden werden geconstateerd door de Rekenkamer en vier jaar later drie.
De problemen bij Veiligheid en Justitie weegt wat hem betreft het zwaarst. In het jaarverslag van het ministerie worden de problemen niet of onvoldoende benoemd. “De enige die zegt dat het goed gaat op het ministerie van Veiligheid en Justitie is het ministerie zelf”, zegt Omtzigt.
Defensie meldt in haar jaarverslag dat het ministerie voor het eerst “niet volledig kan voldoen aan de doelstelling om het Nederlandse en bondgenootschappelijke grondgebied te verdedigen”.
Het afgelopen jaar behaalde slechts 59 procent van de militaire eenheden de gestelde operationele doelen, concludeert de Rekenkamer. Zorgwekkend in een tijd van toenemende spanningen rondom Europa, zegt Omtzigt daarover.
“Van de negentien NH90 helikopters is er maar één paraat. De doelen worden ook niet gehaald voor F16’s, onderzeeboten, patriot-raketten en grondgebonden luchtverdediging. Moet ik nog verder doorgaan? Dit is zeer pijnlijk”, aldus Omtzigt. Hij wil elk kwartaal een rapportage tot het ministerie van Defensie haar eigen standaarden haalt.
D66
Wouter Koolmees (D66) ziet niet alleen de negatieve punten. Hij wijst erop dat de staatsschuld is gezakt en de rechtmatigheid van inkomsten en uitgaven zijn verbeterd. “Dat is positief”, zegt Koolmees.
De ernstige tekortkomingen bij Defensie en Veiligheid en Justitie noemt hij wel zorgwekkend. Koolmees: “Ondanks eerdere waarschuwingen van de Algemene Rekenkamer is er bij Veiligheid en Justitie niets gebeurd.”
Er zijn binnen het ministerie problemen bij de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, de rechtbanken en de recherche. Ook is de financiële verslaggeving van het departement niet op orde. “Het is een puinhoop”, aldus de D66’er.
VVD
Aukje de Vries van regeringspartij de VVD ziet dat er het afgelopen jaar ook resultaten zijn behaald zoals de aantrekkende woningmarkt en de gedaalde werkloosheid, maar ze realiseert zich dat er nog werk aan de winkel is. “De overheidsfinanciën zijn verbeterd, maar we geven nog steeds iedere dag teveel geld uit. Het begrotingstekort moet wat mij betreft naar nul”, zegt De Vries. Ook de staatsschuld is in haar ogen nog te hoog.
De kritiek van de Algemene Rekenkamer op de drie ministeries noemt de VVD-politica duidelijke signalen. Ze wil van Rutte weten of de eind vorig jaar genomen maatregelen bij Veiligheid en Justitie voldoende zijn om de problemen daar op te lossen.
De problemen met de inzetbaarheid van het defensiematerieel moet worden opgelost, zegt De Vries. Of dat gepaard moet gaan met extra investeringen, wil ze nog niet zeggen. “Dat maken we bekend op Prinsjesdag.”
ChristenUnie
Als het aan Carola Schouten van de ChristenUnie ligt, gaat het tijdens het verantwoordingsdebat vooral over de vraag wat voor een samenleving je wil zijn.
“Is onze samenleving dichter bij elkaar gekomen? Aan het begin van dit kabinet had Rutte het over eerlijk delen, maar ik zie een tweedeling op cultureel en financieel vlak ontstaan”, zegt Schouten.
Ze ziet die tweedeling onder andere terug in het nieuwe leenstelsel waarmee studeren duurder wordt, op de arbeidsmarkt tussen werknemers met een vast en flexcontract en bij de pensioenen waar het gevoel van solidariteit tussen jong en oud wegvalt.
GroenLinks
GroenLinks vindt het onbegrijpelijk dat er met geen woord in de verantwoordingsstukken wordt gerept over het in december gesloten klimaatakkoord in Parijs. “Dat is een majeure kwestie. Het kabinet zegt in de stukken niets over groene energie”, zegt Kamerlid Rik Grashoff.
Ook de kabinetsaanpak van de vluchtelingenopvang hoeft niet op goedkeuring van GroenLinks te rekenen. “Daar moet veel meer geld naartoe. Er is nu net genoeg voor de basisbehoefte, maar je moet juist investeren in scholing, vooral bij kinderen”, aldus Grashoff.
Telegraaf 18.05.2016 De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het woensdagochtend aangeboden aan de Tweede Kamer. Hij noemde de daling van de overheidsschuld ,,een belangrijke trendbreuk”. Het is een ,,forse stap terug” en één van de ,,mooiste voorbeelden” van de resultaten die zijn behaald.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam met de stijgende productie wel toe: met ongeveer 100.000 banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Bovendien trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ,,goed worden opgevangen.”
,,De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’’, aldus Dijsselbloem.
Trouw 18.05.2016 De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het woensdagochtend aangeboden aan de Tweede Kamer.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Daarbij trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ‘goed worden opgevangen.’ “Al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren”, zo zei Dijsselbloem over de cijfers.
VK 18.05.2016 Ondanks lagere aardgasbaten is de economie het afgelopen jaar met twee procent gegroeid. Dit blijkt uit het financieel jaarverslag dat minister Dijsselbloem van Financiën woensdag aan de Tweede Kamer heeft aangebonden. Het is voor het eerst sinds 2006 dat de overheidsschuld is gedaald.
Het begrotingstekort kwam uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27 naar 26 duizend euro.
Dijsselbloem noemde de daling van de overheidsschuld ‘een belangrijke trendbreuk’. Het is een ‘forse stap terug’ en één van de ‘mooiste voorbeelden’ van de resultaten die zijn behaald.
Dafne Schippers
De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, aldus Jeroen Dijsselbloem.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660 duizend mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614 duizend mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Daarbij trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178 duieznd huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ‘goed worden opgevangen.’
‘De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’, aldus Dijsselbloem zelf.
Minister Dijsselbloem (Financiën) ondertekent de stukken voor Verantwoordingsdag, voordat hij naar de Tweede Kamer gaat.
RO 18.05.2016 De overheidsschuld is voor het eerst sinds 2006 gedaald en het begrotingstekort is sinds 2009 nog niet zo klein geweest. De Nederlandse economie was in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Nederland heeft veel lastige maatregelen moeten nemen om de economie weer gezond te krijgen. De feiten laten zien dat het voorzichtige herstel van 2014 stevig is doorgezet en dat het beleid zijn vruchten afwerpt.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk (FJR) 2015, waarin het kabinet rapporteert over de economische, budgettaire ontwikkelingen in 2015. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het FJR en alle andere Verantwoordingsstukken vandaag officieel aangeboden aan de Tweede Kamer. Op 26 mei 2016 volgt het Verantwoordingsdebat.
Economische ontwikkelingen en overheidstekort
Het begrotingstekort is in 2015 2,2 miljard euro minder groot dan werd verwacht. De overheidsschuld in euro’s daalde zelfs voor het eerst in jaren. De economie is ondanks de lagere gasproductie met twee procent gegroeid en het begrotingstekort kwam ondanks de lagere gasinkomsten uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Dat is een veel gunstiger ontwikkeling dan van tevoren werd gedacht.
Begrotingstekort / EMU-saldo 2009-2015
Tekort
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
als % bbp
-5,4
-5
-4,3
-3,9
-2,4
-2,4
-1,8
in miljarden
33,5
31,5
27,6
25,1
15,5
15,6
12,4
per dag in miljoenen
92
86
76
68
43
43
34
Overheidsschuld / EMU-schuld 2009-2015
Overheidsschuld
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
als % bbp
56,5
59
61,7
66,4
67,9
68,2
65,1
in miljarden
349
373
396
429
442
452
442
Per Nederlander
21.000
22.000
24.000
26.000
26.000
27.000
26.000
Ontwikkeling rijksbegroting 2015
Datum
Miljoenennota 2015 (sep. 2014)
Voorjaarsnota 2015 (mei 2015)
Miljoenennota 2016 (sep. 2015)
Najaarsnota 2015 (nov. 2015)
Jaarverslag 2015 (mei 2016)
Begrotingstekort (EMU-saldo, % bbp)
-2,2
-2,1
-2,2
-2,3
-1,8
Overheidsschuld (EMU-schuld, % bbp)
70,0
68,6
67,2
66,8
65,1
‘De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’, aldus minister Dijsselbloem bij de aanbieding van het FJR aan de Tweede Kamer.
Arbeidsmarkt
De werkloosheid daalde in 2015 langzaam maar gestaag. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking oftewel 660 duizend mensen werkloos. In 2015 is dit gedaald naar 6,9 procent oftewel 614 duizend mensen. Tegelijkertijd telde Nederland niet eerder zoveel banen als in 2015.
De werkgelegenheid nam in lijn met de stijgende productie toe met ongeveer honderd duizend banen ten opzichte van 2014. In het vierde kwartaal van 2015 werd de grens van tien miljoen banen bereikt. Daarmee zet het herstel op de arbeidsmarkt door.
Woningmarkt
Ook de woningmarkt trok weer aan. In 2015 werden 178 duizend huizen verkocht, dat is een groei van zestien procent ten opzichte van een jaar eerder. Daarmee lag het aantal verkopen in de buurt van het niveau van voor de crisis.
Financiële implicaties
Er waren ook zaken die meer geld kostten dan voorzien, maar die konden goed worden opgevangen. Vluchtelingen die naar Europa kwamen om te ontkomen aan het geweld en de chaos in hun eigen land hadden hulp nodig. Het kabinet trok 646 miljoen euro extra uit voor de opvang van de zestig duizend vluchtelingen die Nederland binnenkwamen. Daarnaast besloot het kabinet vorig jaar structureel 250 miljoen euro extra vrij te maken om de veiligheid van het land te waarborgen.
De inflatie was laag en de gasopbrengsten vielen lager uit dan begroot. Het gas uit Groningen heeft jarenlang bijgedragen aan onze welvaart. Het kabinet compenseert de Groningers die daar schade van ondervinden. Door de teruggeschroefde gaswinning en de lagere gasprijs kwam er ruim vier miljard euro minder binnen in de schatkist dan was voorzien in het Regeerakkoord.
Bedrijfsvoering 2014
De bedrijfsvoering van het Rijk verliep over het algemeen beheerst en de rechtmatigheid van de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten lag net als vorige jaren ruim boven de norm van 99 procent.
RO 18.05.2016 De Nederlandse economie is in 2015 met 2,0% bbp gegroeid. Dat is een positieve ontwikkeling. Tegelijkertijd was 2015 op een aantal fronten een bewogen jaar. Er blijft sprake van een instabiele internationale omgeving . De vluchtelingenstroom is daarvan één van de gevolgen. Daarnaast is 2015 getekend door jihadistische aanslagen op het Europese continent.
Dat schrijft minister-president Rutte in de Verantwoordingsbrief 2015 aan de Tweede Kamer. In deze brief legt minister-president Rutte namens het kabinet verantwoording af over het regeringsbeleid.
De komende periode staat in het teken van het zeker stellen van de nationale veiligheid en bijdragen aan internationale stabiliteit. Ook werkt het kabinet aan verdere economische groei, groei van de werkgelegenheid en aan een goede uitvoering van de ingezette hervormingen.
Migratie
Door onder meer de oorlog in Syrië zijn in de tweede helft van 2015 veel asielzoekers naar Nederland gekomen. Het kabinet wil deze verhoogde instroom aanpakken langs 3 hoofdlijnen:
het beperken van de instroom van asielzoekers door opvang in de regio en door het wegnemen van de oorzaken voor de komst naar Nederland;
aan asielzoekers die in Nederland zijn of komen, wordt sobere maar fatsoenlijke opvang geboden;
van asielzoekers die (tijdelijk) in Nederland mogen blijven, verwacht het kabinet een actieve bijdrage aan de Nederlandse samenleving.
Uitvoering hervormingen
Veel hervormingen zijn in 2015 ingegaan, zoals de hervormingen in de langdurige zorg en ondersteuning, de kindregelingen, en de invoering van onder andere de participatiewet en de wet werk en zekerheid. Het kabinet monitort deze uitvoering nauwgezet, met aandacht voor onbedoelde en ongewenste gevolgen, zeker voor de meest kwetsbaren.
Economie
Het herstel van de Nederlandse economie zette in 2015 door. De structurele hervormingen die dit kabinet heeft doorgevoerd, hebben daaraan mede bijgedragen. De huizenmarkt trok verder aan en het overheidstekort liep terug. De economie groeide in 2015 met 2,0% bbp.
De Tweede Kamer debatteert op donderdag 28 mei 2015 met de minister-president en de minister van Financiën over de Verantwoordingsstukken.
VK 18.05.2016 Financieel heeft de rijksoverheid het goed gedaan, maar organisatorisch laat het flinke steken vallen. Dat blijkt uit de lawine van verantwoordingsdocumenten die zowel het kabinet als de Algemene Rekenkamer, de controleur van de rijksfinanciën, vandaag heeft gepubliceerd.
De staatsschuld en het tekort op de begroting van minister van Financiën Dijsselbloem blijken in 2015 lager te zijn geweest dan waarmee het kabinet rekening hield toen het in 2012 begon. Tegelijk, zo constateert de Rekenkamer, gaat er van alles mis bij de Belastingdienst en de ministeries van Defensie en van Veiligheid en Justitie.
Interview Hennis-Plasschaert
Het ministerie van Defensie krijgt een fikse tik op de vingers van de Rekenkamer. De uitgaven zijn nog niet op orde, en de operationele gereedheid is te laag. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert vertelde onlangs in een interview over haar intrede op het ministerie: ‘Het was dramatisch wat ik hier bij Defensie aantrof’ (+)
Jaarlijks kijken alle ministeries terug op hun presteren in het voorbije jaar. Die bevindingen worden dan weer doorgelicht door de Algemene Rekenkamer. Het debat met de Tweede Kamer over alle jaarverslagen en rapporten die vandaag uitkomen, Verantwoordingsdag 2015 geheten, is volgende week.
In een toelichting benadrukte Dijsselbloem dat de huidige financiële situatie en de vooruitzichten gunstig zijn. Ondanks dat er vorig jaar bijna 3 miljard euro minder aan gasinkomsten binnen is gekomen dan gepland en ondanks hogere uitgaven door de grotere instroom van asielzoekers, blijkt het tekort op de begroting 2,2 miljard minder dan eerder begroot. ‘En voor het eerst sinds 2006 is de staatsschuld in euro’s gedaald’, zei Dijsselbloem. Die ging van 451 miljard in 2014 naar 442 miljard, vorig jaar. Dat is 65 procent van het bruto binnenlands product. Voordat de crisis begon was dat percentage overigens 45.
De meevaller van 2,2 miljard is te danken aan minder uitgaven aan zowel de sociale zekerheid (1,6 miljard) en de zorg (1,2 miljard). Daar staat tegenover dat het Rijk 0,6 miljard meer heeft uitgegeven, dan gepland. De lagere uitgaven zijn wat de sociale zekerheid betreft vooral te danken aan de gegroeide economie, waardoor er minder WW-uitkeringen zijn. In de zorg is minder dan gepland uitgegeven, vooral aan genees- en hulpmiddelen, ziekenvervoer en grensoverschrijdende zorg.
‘Ook 2016 wordt een topjaar’, zei Dijsselbloem nadat hij de ‘verantwoordingsstukken’ had aangeboden aan de Tweede Kamer. Hij wees op de goede economische vooruitzichten van het voor de Nederlandse economie belangrijke Duitsland. ‘Dat land gaat momenteel echt heel erg goed met een heel hoog niveau van werkgelegenheid. En de eurozone trekt ook nog steeds aan.’ Ook de kwestie Griekenland heeft er volgens de Europgroepvoorzitter nog nooit zo positief uitgezien. Een Brexit heeft volgens Dijsselbloem zonder meer negatieve effecten op de Nederlandse economie. ‘Maar de peilingen zien er gunstig uit, dus voor tegenstanders van de Brexit.’
Keerzijde noemde de bewindsman de bevindingen van de Rekenkamer over Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. ‘Daar moet de organisatie gewoon beter, maar dat is niet een kwestie van er meer geld tegenaan gooien.’ Volgens Dijsselbloem spelen de problemen bij de drie al langer en heeft het kabinet die ook al geadresseerd. ‘Maar we zijn daar vorig jaar mee begonnen, dus het zou een wonder zijn als daar alles nu al goed loopt.’
De Belastingdienst krijgt volgens de Rekenkamer zijn ‘verouderde en complexe’ ICT maar niet op orde: ‘Te weinig voortgang bij deze voor de overheid cruciale dienst.’ Bij Defensie gaat het ‘ernstig’ mis met het materieelbeheer waardoor vorig jaar te veel voer- en vliegtuigen stil en aan de grond stonden. Oorzaak is een falende onderhoudsplanning waardoor reserveonderdelen er niet op tijd zijn. Het ministerie van V&J is volgens de Rekenkamer nog onvoldoende ‘in control’ bij de bedrijfsvoering.
Verder koopt het Rijk jaarlijks voor 10 miljard euro aan spullen en diensten in, maar bij een half miljard daarvan gaat dat niet volgens de regels. En voor 1,5 miljard aan begrotingsoverschrijdingen is de Tweede Kamer niet tijdig ingelicht. Vooral de ministeries van Defensie en Economische Zaken laten hier steken vallen.
De Rekenkamer stelde verder vast dat nooit is onderzocht of het fiscale voordeel dat expats krijgen ter waarde van 700 miljoen euro per jaar, bedoeld om specifieke deskundigheid aan te trekken en het Nederlandse vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken, werkelijk effect heeft. Verder plaatst de Rekenkamer vraagtekens bij de betrouwbaarheid van het energielabel voor woningen.
En stelt het vast dat minister Asscher van Sociale Zaken geen idee heeft hoe zijn beleid om mensen van 50 jaar en ouder aan een baan te helpen, in elkaar steekt en of dat zin heeft. De Rekenkamer is zelf gaan schatten en denkt dat in 2015 circa 234 miljoen aan ‘ouderenregelingen’ is opgegaan, waar ruim 17.000 mensen van 56 jaar en ouder aanspraak op hebben gemaakt. Dat komt neer op bijna 14.000 euro per aanvrager. ‘Er is weinig onderzoek naar het effect van de regelingen’, stelt de Rekenkamer.
Trouw 18.05.2016 De belastingbetaler is volgens de Algemene Rekenkamer nog steeds niet goed in staat te beoordelen wat er precies door de overheid voor resultaten worden behaald met zijn belastinggeld. De afgelopen jaren is hiermee te weinig resultaat geboekt, concludeert de Rekenkamer in het vandaag aan de Kamer aangeboden verantwoordingsonderzoek.
Bij drie ministeries zijn de problemen hardnekkig: justitie, defensie en de Belastingdienst bij financiën.
Vandaag, de derde woensdag in mei, is Verantwoordingsdag in politiek Den Haag. Niet alleen de Rekenkamer bood haar onderzoek aan, de ministeries publiceerden hun jaarverslag en minister Jeroen Dijsselbloem bood de Kamer het financieel jaarverslag van de rijksoverheid aan. Uit de stukken van Dijsselbloem blijken de eerder uitgesproken verwachtingen over de rijksfinanciën uiteindelijk overtroffen te zijn.
De overheidsschuld daalt voor het eerst sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008. De overheidsschuld bedroeg eind 2015 442 miljard euro (65,1 procent van het Bruto Binnenlands product), per dag komt daar 34 miljoen euro bij. Het tekort op de begroting is inmiddels teruggebracht naar 1,8 procent.
Hardnekkige problemen
De Rekenkamer constateert ook dit jaar dat het met de rechtmatigheid van de inkomsten en de uitgaven van de overheid wel goed zit: 99,7 van de uitgaven en 99,9 van de inkomsten zijn rechtmatig. Ministeries hebben ook veel vorig jaar door de Rekenkamer geconstateerde problemen weten op te lossen.
Bij drie ministeries zijn de problemen echter hardnekkig: justitie, defensie en de Belastingdienst bij financiën. Drie terreinen waar, zo constateerde D66, ook drie VVD-bewindslieden verantwoordelijk voor zijn. De controleur van het Rijk heeft hier ‘ernstige onvolkomenheden’ aangetroffen, zei president Arno Visser van de Algemene Rekenkamer.
Minister Jeroen Dijsselbloem (r) en president van de Algemene Rekenkamer Arno Visser.
Waarschuwing
De problemen bij die ministeries zijn niet nieuw. Al jaren weet defensie het voorraadbeheer van munitie en materieel niet op orde te krijgen. De problemen met automatisering bij de Belastingdienst zijn hardnekkig en, zo stelt de Rekenkamer, justitie kampt al jaren met het financieel beheer en heeft te weinig greep op de bedrijfsvoering. De Rekenkamer heeft een ernstige waarschuwing in petto voor kabinet en Kamer. De overheid is nog niet vastgelopen, maar het kan gebeuren.
De overheid is met alle bezuinigingen en beleidswijzigingen permanent in reorganisatie. Dat wordt de komende jaren, na de verkiezingen van maart 2017 en alle daarbij gemaakte nieuwe plannen, alleen maar erger. Volgens de Rekenkamer moeten kabinet en Kamer daarom dit en komend jaar gebruiken om zich te buigen over de vraag of de omvang van alle lopende reorganisaties nog verantwoord is en welke consequenties dat dient te hebben.
NU 18.05.2016 Het kabinet krijgt van de Algemene Rekenkamer forse kritiek op diverse onderdelen van de bedrijfsvoering binnen het Rijk.
Volgens de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, is er sprake van “ernstige onvolkomenheden” bij Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. Dat zegt hij woensdag bij de presentatie van de verantwoordingsstukken over 2015 in de Tweede Kamer.
De Belastingdienst kent grote ict-problemen door onder andere de gevolgen van ingrijpende veranderingen in het stelsel. Bij Defensie bestaan er problemen met het onderhoud van materieel en bij Veiligheid en Justitie zijn de financiën niet op orde.
“Pogingen om daar grip op te krijgen zijn tot dusver onvoldoende succesvol”, aldus Visser. Wel zegt hij dat 99,7 procent van de uitgaven van de ministeries rechtmatig zijn en met dit hoge percentage scoort ons land “in historisch en internationaal opzicht goed”.
Ook constateert de Rekenkamer dat de bedrijfsvoering van de ministeries “significant” is verbeterd.
Pijn
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) stuurde woensdag de verantwoordingsstukken naar de Tweede Kamer. De drie onvoldoendes doen volgens de bewindsman pijn.
“We hebben bij drie grote uitvoeringsdiensten zoals Defensie, de Belastingdienst en de politie de nodige problemen te behapstukken, die staan bovenaan onze agenda. Het is op zichzelf niet nieuw dat daar de problemen zitten”, aldus de Dijsselbloem.
Uit de stukken blijkt dat de nationale politie het afgelopen jaar een tekort van 72 miljoen euro in de boeken heeft gezet. De politieleiding noemt het grote tekort zelf “zorgelijk.”
Schuld
Uit de verantwoordingsstukken blijkt dat de overheidsschuld is in 2015 voor het eerst sinds 2006 gedaald en het begrotingstekort is sinds 2009 niet zo klein geweest.
De overheidsschuld kwam het afgelopen jaar uit op 65,1 procent (442 miljard euro) van het bbp, in 2014 was dat 68,2 procent (452 miljard euro) van het bbp.
Topconditie
“De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag over 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren”, zegt Dijsselbloem.
De bewindsman wijst er ook op dat de omvang van de economie het afgelopen jaar voor het eerst weer groter was dan voor de financiële crisis in 2008, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in februari al berekende. Dat is een sterkere groei dan eerder werd geraamd.
Het kabinet schrijft de economische groei toe aan “de lastige maatregelen” die zijn genomen, zoals hervormingen en bezuinigingen. Het CBS wijst vooral op een aantrekkende wereldeconomie waardoor de export, de groeimotor van Nederland, eveneens flink aantrok. Ook zijn consumenten steeds meer geld gaan uitgeven.
Begrotingstekort
Het begrotingstekort daalde van 2,4 procent naar 1,8 procent van het bbp.
Ondanks de lagere gasopbrengsten vanwege het terugschroeven van de gaskraan in Groningen, is de economie in 2015 met 2 procent gegroeid ten opzichte van het jaar ervoor. Ook waren er onvoorziene uitgaven zoals de 646 miljoen euro die het kabinet uittrok voor de vluchtelingenopvang.
Banen
Onder druk van de oppositie gaat er sinds 2015 ieder jaar structureel 250 miljoen euro extra naar het ministerie van Veiligheid en Justitie.
De werkloosheid daalde ten opzichte van 2014, maar is met 6,9 procent niet-werkenden onder de beroepsbevolking nog steeds hoog. Het aantal banen is in Nederland het afgelopen jaar niet eerder zo hoog geweest. In het vierde kwartaal werd de grens van tien miljoen banen bereikt.
De huizenmarkt trekt eveneens aan. De prijzen zijn inmiddels op pre-crisis niveau beland en het aantal verkopen steeg met 16 procent vergeleken met een jaar eerder.
Verantwoording
Op de derde woensdag in mei is het Verantwoordingsdag, de dag waarop het kabinet traditioneel verantwoording aflegt aan het parlement over het vorige kalenderjaar. Het gaat dan zowel om de besteding van belastinggeld door de overheid, als om het gevoerde beleid.
Uit de verantwoordingsstukken blijkt verder dat de zorgkosten redelijk onder controle zijn. In 2015 werd 600 miljoen euro minder uitgegeven dan was begroot.
Dit is het gevolg van goedkopere inkoop van medicijnen en lagere kosten voor huisartsen- en ziekenhuiszorg. Tot 2013 werd er in de zorg juist vrijwel altijd veel te veel uitgegeven.
Bezinning
Visser waarschuwde verder voor allerlei veranderingen zonder dat duidelijk is wat de gevolgen zijn.
Hij riep de politiek op tot “bezinning” voor het in aanloop van de verkiezingen voor volgend jaar weer allerlei plannen voorstelt zonder dat duidelijk is wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld burgers en de werking van de democratie.
Elsevier 18.05.2016 Nu de crisis van de afgelopen jaren bezworen lijkt, zou het voor de hand liggen dat de lasten van werkende Nederlanders weer iets kunnen worden verlicht. Maar helaas hoeft u ook de komende vijf jaar niet te rekenen op meevallers uit Den Haag. Politiek commentator Syp Wynia legt uit waarom niet … !!! Lees meer
AD 18.05.2016 De Algemene Rekenkamer haalt in haar jaarlijkse verantwoordingsonderzoek stevig uit naar de ministeries van Financiën, Defensie en Veiligheid en Justitie. Hier heeft de controleur van de overheidsbestedingen grote onvolkomenheden aangetroffen. ,,Het is tijd dat de overheid zich bezint op uitvoeringsvraagstukken”, stelt president Arno Visser.
Er wordt traag en ongecoördineerd gewerkt aan verbetering, aldus Arno Visser.
De Belastingdienst van VVD-staatssecretaris Eric Wiebes gaat nog altijd zwaar gebukt onder ict-problemen. Er is te weinig voortgang geboekt bij de aanpak daarvan. De Rekenkamer waarschuwt dat politieke partijen die dromen van een grote belastinghervorming wel eens van een koude kermis thuis kunnen komen. De risico’s voor de belastinginning zijn dermate groot dat een stelselherziening domweg niet mogelijk is.
Ontluisterend zijn ook de tekortkomingen die de Rekenkamer heeft aangetroffen bij Defensie. Omdat het onderhoudsproces niet op orde is en er te weinig reserveonderdelen zijn is nog maar 59 procent van het materieel inzetbaar. Vorig jaar lag de operationele gereedheid nog op 77 procent. ,,Er wordt traag en ongecoördineerd gewerkt aan verbetering”, oordeelt Visser. Lichtpuntje volgens hem is dat VVD-minister Jeanine Hennis tenminste open en transparant is over de problemen op haar ministerie. Hennis meldt in haar jaarverslag dat Defensie voor het eerst niet volledig kan voldoen aan de doelstelling om het Nederlandse en bondgenootschappelijke grondgebeid te verdedigen.
Het lukt de minister onvoldoende om de schakels met elkaar te verbinden, aldus Arno Visser.
‘Onvoldoende in control’
Onder uit de zak krijgt minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie, eveneens VVD. Die kan de problemen op zijn grote departement amper bolwerken, een ‘hardnekkig probleem’, stelt Visser, een partijgenoot van Van der Steur. Van der Steur is ‘onvoldoende in control’: ,,Het lukt de minister onvoldoende om de schakels met elkaar te verbinden.”
Ook voor andere ministers heeft de Rekenkamer ontnuchterend nieuws. Ze heeft becijferd dat PvdA-minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) vorig jaar 266 miljoen euro heeft gestoken in de aanpak van ouderenwerkloosheid, maar het effect daarvan is onbekend. Ook weet de minister soms niet eens hoeveel mensen er van zijn regeling gebruikmaken en hoeveel beleidsinstrumenten kosten.
Daarnaast blijkt dat de overheid de afgelopen jaren meer geld heeft uitgegeven aan de exploitatie van de Betuwelijn dan aan de kamer is gemeld. En van een al jaren bestaand fiscaal voordeel om expats naar Nederland te halen – kosten: 700 miljoen euro per jaar – is niet bekend of die ook hoogopgeleide buitenlanders naar Nederland heeft gehaald.
Oproep
De Rekenkamer doet in haar verantwoordingsonderzoek over 2015 een dringende oproep aan politieke partijen om bij de volgende verkiezingen niet met allerlei nieuwe hervormingsplannen te komen. ,,We zitten al dertig jaar in een permanente reorganisatie”, stelt president Visser. ,,Het is tijd voor bezinning: is de omvang van al die reorganisaties nog wel behapbaar? En wat zijn de democratische consequenties?”, vraagt hij zich af.
AD 18.05.2016 Het is weer verantwoordingsdag, ook wel ‘gehaktdag’ genoemd. Woensdagochtend wordt duidelijk hoe Den Haag het afgelopen jaar ons belastinggeld heeft besteed en hoe de financiële planning ervoor staat. ,,De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd”, zei Dijsselbloem in de Kamer.
Vrouwen aan de top
Vandaag wordt volgens de Volkskrant door het Kabinet bekend gemaakt dat van debijna vijfhonderd topfunctionarissen binnen de overheid, vorig jaar 31 procent vrouw was.
Begrotingstekort
De overheidsschuld is vorig jaar het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Werkloosheid
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Huizenmarkt
De huizenmarkt trok in 2015 aan met 16 procent. Vorig jaar zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Zorgkosten
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft opnieuw minder geld uitgegeven dan was voorzien. In 2015 ging het om 600 miljoen euro. In 2020 kan de zorgpremie circa 225 euro goedkoper uitvallen door de hervormingen die minister Schippers de afgelopen jaren heeft doorgevoerd. Voor een gezin met twee volwassenen scheelt dat 450 euro.
De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dijselbloem noemde de daling van de overheidsschuld ,,een belangrijke trendbreuk”. Het is een ,,forse stap terug” en één van de ,,mooiste voorbeelden” van de resultaten die zijn behaald.
Over het effect van sommige overheidsmaatregelen blijft onduidelijkheid bestaan en dat is jammer, aldus de Rekenkamer. Is er meer duidelijkheid, dan kan aan de hand daarvan nog beter beleid worden gemaakt. De Kamer kan dat beleid ook beter controleren en de belastingbetaler krijgt een beter idee van wat er met zijn geld wordt gedaan.
De Algemene Rekenkamer heeft flinke kritiek op de Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. De controleur van het Rijk heeft hier ,,ernstige onvolkomenheden” aangetroffen, zei president Arno Visser van de Rekenkamer woensdag bij zijn oordeel over de uitgaven van de ministeries over 2015.
In 2020 kan de zorgpremie circa 225 euro goedkoper uitvallen, aldus VWS.
Zorg
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft opnieuw minder geld uitgegeven dan was voorzien. In 2015 ging het om 600 miljoen euro.
Het resultaat is onder meer het gevolg van medicijnen die goedkoper konden worden ingekocht, waardoor dus ook minder geld nodig was voor het vergoeden van geneesmiddelen. Ook werd er minder uitgegeven aan huisartsen- en ziekenhuiszorg. Wel vielen de kosten in de langdurige zorg wat hoger uit (300 miljoen euro).
Door een groot aantal veranderingen is onder het bewind van minister Edith Schippers (sinds 2010) structureel voor bijna 12 miljard euro omgebogen. De bewindsvrouw sloot akkoorden met onder meer specialisten, ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg om de kosten in de hand te houden. Zonder die maatregelen zou de zorgpremie over 2016 zo’n 175 euro hoger zijn geweest, aldus VWS. In 2020 kan zorgpremie daardoor circa 225 euro goedkoper uitvallen, voor een gezin met twee volwassenen scheelt dat 450 euro.
Elsevier 18.05.2016 Er gaat veel mis bij de ministeries van Financiën, Defensie, en Veiligheid en Justitie. Controleorgaan de Algemene Rekenkamer heeft flink uitgehaald naar de toezichthouders van de ministeries vanwege ‘ernstige onvolkomenheden’.
Volgens Arno Visser, de nieuwe president van de Rekenkamer, was het lang geleden dat zulke ‘hardnekkige, ernstige problemen’ werden gevonden in drie verschillende ministeries.
Binnen het ministerie van Financiën is vooral sprake van tekortkomingen bij de Belastingdienst. Het overheidsorgaan maakt te weinig vooruitgang met de aanpak van ICT-systemen, aldus de Rekenkamer. De verouderde technologie kan zelfs een obstakel vormen voor een verandering in belastingwetgeving of stelselherziening.
‘Dit beperkt uw handelingsvermogen en dat raakt de kern waar de democratie om draait,’ zei Visser tegen de Kamer. ‘Deze ernstige onvolkomenheid is dus meer dan een uitvoeringsvraagstuk.’ Visser hamerde erop dat de tekortkomingen van deBelastingdienst al jaren spelen. Volgens de Rekenkamer is het dan ook verstandig dat staatssecretaris Eric Wiebes (VVD) de ICT-problemen wil aanpakken.
Bij Defensie gaat ook een hoop mis, voornamelijk bij het materieelbeheer. Duur materiaal, zoals rijvoertuigen en helikopters, wordt te weinig gebruikt.
Compliment
Tot slot laat het financieel beheer van Veiligheid en Justitie veel te wensen over. In 2015 had het ministerie onvoldoende controle over de eigen bedrijfsvoering. Ook dit is een probleem dat de Algemene Rekenkamer al jaren onderstreept.
Visser gaf wel een compliment aan de kamer voor het hoge percentage rechtvaardige rijksuitgaven en -inkomsten. Bijna 100 procent was rechtmatig, een internationaal en historisch gezien erg hoge score.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
VK 18.05.2016 Hulpbehoevenden blijven veel liever thuis wonen dan dat zij naar een instelling verhuizen. Dat breekt het kabinet nu op. De zorg aan huis kost 167 miljoen euro meer dan begroot. Dit blijkt uit het jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid.
Thuiswonende hulpbehoevenden kunnen van de gemeenten zorg krijgen om zich thuis te handhaven. Dat is geregeld via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, WMO.
Wie zich thuis niet meer kan redden, heeft recht op een plek in een verzorgingshuis, verpleeghuis of gehandicapteninstelling. Wie zo’n indicatie heeft, kan er echter ook voor kiezen om thuis te blijven en daar de zorg van de instelling te ontvangen. Dat heet dan Volledig Pakket Thuis en wordt, net als de plek in de instelling, gefinancierd via de Wet Langdurige Zorg (WLZ). Voor de overheid is het iets goedkoper omdat de huisvesting niet betaald hoeft te worden.
Tegenvaller van 96 miljoen
Dat Volledig Pakket Thuis levert de overheid nu een fikse tegenvaller op. Want er gebeurt precies wat het kabinet tot mantra heeft verheven: mensen wonen veel liever in de eigen vertrouwde omgeving en blijven zo lang mogelijk thuis wonen.
In de begroting 2015 was 186 miljoen ingeboekt voor het volledige pakket. Bij de eindafrekening blijkt het 353 miljoen te hebben gekost. Vorig jaar was het budget tussentijds al verhoogd met 71 miljoen euro, waardoor nu nog een tegenvaller resteert van 96 miljoen. De onvoorziene stijging geldt voor zowel de ouderenzorg als de gehandicaptenzorg. Ouderen die liever thuis blijven wonen kostten 69 miljoen meer, gehandicapten 27 miljoen. Om hoeveel mensen het gaat, meldt het jaarverslag niet.
RO 13.05.2016 De Nederlandse economie groeide in het eerste kwartaal van 2016 met 0,5%. Daarmee houdt de groei voor het achtste kwartaal op rij aan, een periode van 2 jaar aaneengesloten. Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2015 nam de omvang van de economie toe met 1,4%. Ook het herstel op de arbeidsmarkt zette verder door. In een jaar tijd kwamen er bijna 100.000 banen bij. In het afgelopen kwartaal daalde de werkloosheid daarnaast met 24.000 mensen en steeg het aantal openstaande vacatures met bijna 8000, zo blijkt uit cijfers die het CBS vandaag publiceert.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken: “Over de gehele linie blijft onze economie goed presteren in een nog altijd onzekere internationale situatie. Met 8 kwartalen positieve cijfers op rij laat de economie een periode van 2 jaar aaneengesloten groei zien. Om de aanhoudende groei verder te versterken, maakt het kabinet werk van extra financiering voor ondernemers, het stimuleren van innovatie en het terugdringen van regels voor het bedrijfsleven.”
Hij vervolgt: “In het afgelopen jaar kwamen er bijna 100.000 nieuwe banen bij en in de afgelopen drie maanden steeg het aantal openstaande vacatures met bijna 8000. Die vacatures bieden kansen voor mensen om aan de slag te gaan, om extra werkervaring op te doen en om hun talenten verder te ontplooien. Daar profiteert de economie niet alleen op korte, maar ook op lange termijn van.”
Het ondernemersvertrouwen ligt volgens het CBS op het hoogste niveau in vierenhalf jaar. Mede daardoor investeren bedrijven meer in bijvoorbeeld computers, software en vrachtwagens. Door de aantrekkende groei in andere Europese landen, neemt de export ook verder toe. In de eerste maanden van 2016 gaven consumenten bovendien meer uit aan horeca, recreatie en aan het inrichten van hun woning.
Naast de getallen over de economische groei, blijkt uit de CBS-cijfers dat de CO2-uitstoot in Nederland daalde in het afgelopen kwartaal. De uitstoot lag 1,3 procent lager dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder.
Nederland en de andere landen van de coalitie tegen de terreurbeweging IS gaan bekijken op welke wijze hun operatie in Irak en Syrië aanvullend kan worden ondersteund. ,,We hebben successen geboekt, maar zijn er nog niet”, benadrukte minister Jeanine Hennis van Defensie woensdag na overleg van de anti-IS-coalitie in het Zuid-Duitse Stuttgart.
AD 02.10.2018
Op dit moment bestrijden vier Nederlandse F-16’s vanuit een basis in Jordanië alleen IS in Irak. Nederlandse troepen zitten in de steden Bagdad en Erbil. Ze leiden Iraakse en Koerdische strijdkrachten op, die vechten tegen terreurbeweging IS. In Irak zitten ongeveer 130 Nederlandse militairen. De Nederlandse missie duurt nog tot juni 2016. Dan nemen Belgische gevechtsvliegtuigen de taak van de Nederlanders over.
AD 30.08.2017
Na een lange discussie besloot het kabinet eind januari om Islamitische Staat (IS) ook boven Syrië te gaan bombarderen. Drie maanden later blijkt dat de F-16’s tot dusver nauwelijks worden gebruikt, omdat ze niet zijn uitgerust met de benodigde apparatuur.
Dat meldt hetNederlands Dagblad dinsdag. De vier gevechtstoestellen beschikken over een gewone radio, maar kunnen niet communiceren via satellieten. Concreet betekent dit dat militairen op de grond nodig zijn voor coördinatie, maar die zijn er amper in het sterk gefragmenteerde Syrië.
Telegraaf 03.10.2018
‘Gêne’
De Verenigde Staten, die de internationale coalitie tegen IS leiden, hebben de Nederlandse vliegtuigen daarom amper ingezet. ‘Ik kon een zeker gevoel van gêne niet onderdrukken toen ik dat hoorde,’ zegt VVD-kamerlid Han ten Broeke tegen de krant.
Tweede Kamerleden kwamen achter de problemen toen ze afgelopen weekend een bezoek brachten aan de basis waar de F-16’s staan, in Jordanië. Zij vragen de verantwoordelijke minister, Jeanine Hennis, nu om opheldering.
maar wel een goed beeld gekregen van onze luchtoperatie met F16’s boven Irak (intensief) en Syrië (amper) – 18:21 – 2 mei 2016
AD 13.04.2018
Debat
Nederlandse F-16’s vliegen al langer boven Irak, waar Nederland ook helpt bij het trainen van lokale strijdkrachten. Het kabinet steggelde lang over de vraag of gevechtsvliegtuigen ook moesten worden ingezet boven Syrië, vooral de PvdA had principiële bezwaren. Na langdurig aandringen van de Verenigde Staten werd in januari besloten op de wens van de Amerikanen in te gaan.
In februari zei Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp nog dat Defensie niet wil bekendmaken hoeveel aanvallen Nederland uitvoert boven Syrië. Die informatie zou een tegenaanval van IS kunnen uitlokken.
Telegraaf 03.01.2019
AD 27.12.2018
De missie van de Nederlandse F-16’s in Syrië en Irak duurt tot 1 juli 2019. Daarna neemt België de vliegtaken over.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media.
Eindstrijd
De Islamitische Staat (IS) heeft zijn laatstebolwerk verloren in Syrië, maar „de dreiging is nog lang niet voorbij”, waarschuwt het kabinet. „We moeten ons nu richten op het duurzaam verslaan” van IS, aldus minister AnkBijleveld (Defensie).
De terreurgroep is zijn laatste stukje grondgebied in het uiterste oosten van Syrië kwijt. De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) meldden zaterdag dat IS uit Baghouz is verdreven. De eindstrijd begon al in september. De opmars van IS begon in 2014 in Irak.
De Amerikaanse regering meldde gisteren dat IS in Syrië voor “100 procent” verslagen is. De door de Koerden geleide SDF wilden dat toen nog niet bevestigen.
Een SDF-woordvoerder spreekt vandaag wel van “de totale eliminatie” van het zelfverklaarde kalifaat. “Baghouz is bevrijd. De militaire overwinning op IS is een feit.” De laatste weken gaven veel IS-strijders zich over. Ook werden er honderden gepakt bij vluchtpogingen.
Nederland heeft tot eind vorig jaar F16 gevechtsvliegtuigen ingezet in het oosten van Syrië en in Irak. In dat laatste land zijn Nederlandse militairen nog actief. Ze trainen daar Iraakse en Koerdische militairen. „Nederland blijft betrokken bij de strijd tegen terrorisme”, twitterde minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
De Nederlandse bijdrage aan de internationale missie tegen ISIS wordt verlengd. De Tweede Kamerfractie van D66 heeft ingestemd met de verlenging van de missie om de Islamitische Staat te verslaan. Naast vier F-16 levert Nederland ruim 150 militaire trainers, die Iraakse veiligheidstroepen en Iraaks-Koerdische strijdkrachten opleiden en ondersteunen.
AD 21.02.2019
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: “D66 steunt de verlenging van de strijd tegen de Islamitische staat. Hoewel ze uit veel gebieden zijn verslagen, vormt ISIS nog steeds een bedreiging voor de regio daar en voor Europa.” Bijna de hele Tweede Kamer stemde in met verlenging van de missie, op de PVV, SP, PvdD en DENK na.
Het Openbaar Ministerie ziet geen reden de vervolging vervolging van sommige Nederlandse Syriëgangers stop te zetten, nu is gebleken dat de Nederlandse overheid enkele strijdgroepen in dat land zelf heeft gesteund. ,,Het gaat om niet-vergelijkbare zaken.”
AD 12.09.2018
Uitreizen en gevechtshandelingen verrichten is iets heel anders dan wat de Nederlandse overheid heeft gedaan
Dat zei officier van justitie Haneveld vanochtend in een pro-formazitting tegen twee teruggekeerde Syriëgangers, Youssef C. en Iliass J., uit Amsterdam. Zij zouden in 2013 zijn afgereisd naar Syrië en zijn eerder dit jaar teruggekeerd.
PVV tegen
In de strijd tegen ISIS is de internationale coalitie tot nu toe succesvol geweest. 96% van het grondgebied dat ze eerst controleerden zijn ze verloren. Ruim 6,6 miljoen mensen zijn bevrijd uit de handen van ISIS. Sjoerdsma: “De missie werkt maar we zijn er nog niet. ISIS is nog niet helemaal verslagen. Ik kan dan ook niet begrijpen dat een partij als de PVV, altijd de mond vol over angst, terreur en wat de regering zou hebben nagelaten in het voorkomen daarvan, deze missie tegen terreur niet steunt.”
04.01.2018
Volgende fase
Sjoerdma vroeg in het debat aandacht voor de nieuwe fase. Sjoerdsma: “Wanneer ISIS eenmaal is verslagen, is deze missie afgerond. Dan is ons doel bereikt en dan is het ook zaak de huidige missie snel te beëindigen. Dan is het vooral aan de Irakezen, Syriërs en Koerden zélf om tot een duurzame, politieke oplossing te komen. Eventuele verlenging van Nederlandse betrokkenheid vraagt dan een nieuw besluit, en een nieuwe afweging.”
MSN 04.11.2019 Zeker zeventig burgers zijn in 2015 om het leven gekomen door een aanval van een Nederlandse F-16 op een autobommenfabriek van IS in het Iraakse Hawija. Dat melden NOS en NRC op basis van bronnen.
Volgens NOS en NRC heeft het Amerikaanse Pentagon bevestigd dat bij de aanval in de nacht van 3 juni zeventig burgers omkwamen. De NOS schrijft echter dat ooggetuigen spreken van veel meer doden, onder wie zeker 23 kinderen.
Ook waren er honderden gewonden. Deze site schreef al eerder dat er aanwijzingen waren dat het een Nederlands vliegtuig was dat de bom afwierp. Dat geldt ook voor een bombardement in 2015 bij Mosul waar eveneens burgerslachtoffers bij vielen. Zowel de Nederlandse als de Amerikaans overheid weigerde toen meer informatie vrij te geven over die aanvallen.
Hoeveel doden er zijn gevallen bij beide incidenten, en om welke aanvallen het gaat krijgt de Kamer vandaag voor het eerst van het kabinet te horen, ruim vier jaar nadat beide incidenten plaatsvonden, en ruim twee weken nadat de NOS en NRC Handelsblad daarover berichtten.
Rechter
Eerder besloot de rechter juist nog dat Nederland niet meer openheid hoeft te geven over de luchtaanvallen. Advocate Liesbeth Zegveld had namens twee Irakezen om meer informatie gevraagd over een bombardement op een konvooi voertuigen vanuit Mosul in 2015.
Het bleek om een stoet taxi’s te gaan waarmee burgers uit de stad vluchten. Twee passagiers, die familieleden verloren bij de aanval, hebben een procedure tegen de Nederlandse staat lopen. Zij willen weten of het een Nederlandse bom was die hun geliefden doodde.
Pas na vier jaar en vijf maanden erkent de Nederlandse staat verantwoordelijkheid voor het bombardement op een bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija, in de nacht van 2 op 3 juni 2015. De Nederlandse regering wist al binnen twee weken dat daarbij tientallen burgers om het leven kwamen – het bleken zeventig doden, onder wie 22 vrouwen en 26 kinderen. Maar het duurde tot deze maandag voordat minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) bereid was meer details prijs te geven.
Die late openheid komt nadat NRC en NOS op 18 oktober na onderzoek hadden geconcludeerd dat de bom die bewuste nacht werd afgeworpen door een Nederlandse F-16. Als onderdeel van de strijd tegen Islamitische Staat, waaraan Nederland in coalitieverband deelneemt.
Bijleveld heeft met dit dossier een politiek probleem geërfd van haar voorganger Jeanine Hennis (VVD). Naar nu blijkt is niet alleen de kennis verzwegen dát er burgerslachtoffers zijn gevallen in Hawija. Ook werd de Tweede Kamer er verkeerd over geïnformeerd.
Op 24 juni 2015 antwoordde toenmalig minister van Defensie Hennis schriftelijk op vragen van de Kamer dat voor zover bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen. Toch beschikte het ministerie toen al over een Amerikaans verslag waarin die slachtoffers wel staan vermeld. Bijleveld zegt nu: „We hadden er niets over kunnen zeggen, dat had de lijn moeten zijn. Maar dit zeggen, was verkeerd.”
Een week na die aanval meldde toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie aan de Kamer dat Nederland niet betrokken was bij luchtaanvallen in Irak waarbij burgerslachtoffers zouden zijn gevallen. Dat was niet correct, aldus Bijleveld nu.
Die ontkenning was fout, stelt minister Bijleveld vandaag. Of minister Hennis niet wist van de Amerikaanse conclusies, of dat ze bewust niet de waarheid sprak, schrijft ze niet. Maar het is niet de enige keer dat Hennis de Nederlandse betrokkenheid bij de dood van burgerdoden stellig ontkent.
Een tweede keer dat er burgerslachtoffers vielen was in de nacht van 20 op 21 september 2015. Toen werd een aanval uitgevoerd op een vermeend hoofdkwartier van IS in de Iraakse stad Mosul. Dat bleek achteraf een complex met twee woonhuizen te zijn. Bij die aanval kwamen vier mensen uit één familie om. Deze site schreef begin dit jaar al dat Nederland waarschijnlijk verantwoordelijk was voor die aanval, op het huis van Basim Razzo en zijn gezin . Defensie wilde dat toen niet bevestigen.
De Tweede Kamer wil nu opheldering van Bijleveld, die politieke verantwoordelijkheid draagt voor de uitspraken van haar voorganger. Er werden al eerder vragen gesteld over de effecten van Nederlandse bombardementen boven Syrië en Irak, over deze specifieke aanval, maar tot maandag gaf de minister geen reactie.
GroenLinks noemt de zaak „heel ernstig” en Tweede Kamerlid Sadet Karabulut (SP) schrijft dat „Bijleveld zich niet moet verschuilen achter haar voorganger.” Joël Voordewind (ChristenUnie) noemt de kwestie „zeer kwalijk en verontrustend”. Tweede Kamerlid Salima Belhaj (D66) zegt precies te willen weten wie wat wanneer wist. Alle fracties, inclusief de gehele coalitie, willen spoedig in debat met de minister.
Want het parlement moedwillig onjuist informeren geldt als politieke doodzonde. Wat ook niet helpt: minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) zei in december tegen EenVandaag dat „we geen precieze aantallen kennen”, als het gaat over burgerslachtoffers. „We hebben niet altijd gedetailleerde informatie wat er op de grond gebeurt.” Blok richtte zich hier weliswaar niet rechtstreeks tot de Kamer, maar dat het niet klopt wat hij zei, is nu duidelijk.
Spontane openheid of afgedwongen?
Het is voor het eerst dat Nederland openheid geeft over de toedracht van een luchtaanval waarbij zoveel burgerslachtoffers vielen. In de brief die minister Bijleveld maandag naar de Kamer stuurde, erkent de staat ook de verantwoordelijkheid voor een tweede geval waarbij burgers om het leven kwamen: bij een aanval in september 2015 op een vermeend hoofdkwartier van IS in Mosul. Het doelwit klopte niet, het bleek een woonhuis, en was gebaseerd op verkeerde inlichtingen. Er kwamen „zeer waarschijnlijk” vier burgers om het leven.
Bijleveld moet de Kamer ook op een andere vraag antwoord geven: is de huidige openheid van de Nederlandse regering over de burgerslachtoffers een eigen beleidskeuze, of kón ze niet anders door de publiciteit? De minister zegt nu dat ze „sowieso van plan was” de Kamer te informeren. En dat het niets te maken had met de publicaties in de media.
Het is een opvallende verklaring voor een bewindspersoon van een ministerie dat bekend staat om een doorgaans juist behoudende koers. Ze „moest”, zegt Bijleveld in een interview met NRC, „de vliegers en anderen nog spreken” voordat ze de Tweede Kamer kon informeren. Die piloten sprak de minister afgelopen donderdag, bijna twee weken na publicatie van het onderzoek. Een gebeuren na de aankomst van de eerste F-35 in Leeuwarden waarbij die vliegers elkaar sowieso al zouden treffen.
Is afgedwongen openheid – ook over het onjuist informeren van de Kamer – voldoende voor een geloofwaardig verhaal van de minister van Defensie? Deze vragen zijn mogelijk deze week al actueel. Op dinsdag debatteert de Tweede Kamer over de begroting voor Defensie. De kunst voor Bijleveld wordt nu om dat debat niet alleen over Hawija en over het vertrouwen in haar eigen positie te laten gaan.
Telegraaf 23.03.2019 Islamitische Staat (IS) heeft zijn laatstebolwerk verloren in Syrië, maar „de dreiging is nog lang niet voorbij”, waarschuwt het kabinet. „We moeten ons nu richten op een duurzame nederlaag” van IS, aldus minister Ank Bijleveld (Defensie).
De terreurgroep is zijn laatste stukje grondgebied in het uiterste oosten van Syrië kwijt. De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) meldden zaterdag dat IS uit Baghouz is verdreven. De eindstrijd begon al in september. De opmars van IS begon in 2014 in Irak.
De Amerikaanse regering meldde gisteren dat IS in Syrië voor “100 procent” verslagen is. De door de Koerden geleide SDF wilden dat toen nog niet bevestigen.
Een SDF-woordvoerder spreekt vandaag wel van “de totale eliminatie” van het zelfverklaarde kalifaat. “Baghouz is bevrijd. De militaire overwinning op IS is een feit.” De laatste weken gaven veel IS-strijders zich over. Ook werden er honderden gepakt bij vluchtpogingen.
Nederland heeft tot eind vorig jaar F16 gevechtsvliegtuigen ingezet in het oosten van Syrië en in Irak. In dat laatste land zijn Nederlandse militairen nog actief. Ze trainen daar Iraakse en Koerdische militairen. „Nederland blijft betrokken bij de strijd tegen terrorisme”, twitterde minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
AD 21.02.2019 Nederlandse F-16 vliegers gooiden meer dan 2100 bommen op IS in Irak en Syrië. In een exclusieve 4-delige serie samen met National Geographic die elke donderdag verschijnt (zie hierboven aflevering één) vertellen ze openhartig over hun ervaringen. ,,Mijn grootste angst was dat ik pech zou krijgen in het kalifaat.’’
De ‘bulletproof mustache’ waar jachtvlieger McFLY afgelopen zomer nog mee rond liep, is verdwenen als hij het commandocentrum van vliegbasis Volkel binnenstapt. De snor die elke vlieger laat groeien zolang hij boven vijandelijk gebied vliegt, moest hem beschermen tegen komend onheil. Sinds de Amerikaans vlieger Robin Olds ermee begon in de Tweede Wereldoorlog is het een traditie onder Nederlandse vliegers en dus ook bij McFLY, zoals zijn collega’s hem altijd noemen. ,,Ik ben niet bijgelovig, maar het schept wel een enorme band als je op missie bent.’’
Die hechte band is er nog steeds, maar nu het gevaar is geweken loopt er weer een glad geschoren McFLY naar zijn F-16 voor een trainingsmissie in eigen land. Dat is zeker niet saaier dan het gooien van bommen boven het kalifaat, vertelt hij. ,,Hier oefenen we weer andere scenario’s dan alleen het ondersteunen van grondtroepen. Dat is namelijk maar een klein deel van ons werk.’’
Nog een voordeel. Hij is weer lekker dicht bij familie en vrienden. Dat was de afgelopen vier jaar geregeld anders. Eind 2014 krijgt McFLY voor het eerst te horen dat hij zich moet melden om te vechten tegen IS. Een oproep waar elke vlieger diep in zijn hart van droomt. Dit is waarvoor ze al die jaren trainen.
En de tegenstander is er één die McFLY maar wat graag een kopje kleiner maakt. De rillingen lopen over zijn rug als hij de beelden ziet van onthoofdingen van ‘ongelovigen’. Het voelt alsof hij persoonlijk wordt aangevallen. ,,Nu kreeg ik de kans om er iets tegen te doen en te voorkomen dat IS bij ons thuis zou kunnen toeslaan.’’
McFLY trekt vol zelfvertrouwen ten strijde. Hij is eerder in Afghanistan geweest en heeft daar veel gevechtservaring opgedaan. Maar Irak is anders. Hier hebben de vliegers een tactisch groot voordeel; de kans dat ze worden neergeschoten is niet heel groot. IS beschikt niet over noemenswaardige luchtafweer. ,,Mijn grootste angst was dat mijn vliegtuig ermee zou stoppen en ik midden in die olievlek van IS terecht zou komen.’’
Mijn grootste angst was dat mijn vliegtuig ermee zou stoppen en ik midden in die olievlek van IS terecht zou komen
IS-strijders
Wat er dan kan gebeuren wordt al snel duidelijk als een Jordaanse piloot neerstort met zijn toestel en krijgsgevangen wordt gemaakt. IS-strijders hijsen hem in een oranje overall en verbranden hem levend. De beelden gaan de hele wereld over.
McFLY is op de basis in Jordanië als het drama zich voltrekt. Hij kende deze piloot niet persoonlijk, maar wat hem overkomt maakt diepe indruk. Deze barbaarse daad maakt hem wel duidelijk dat hij er alles aan zal doen om niet in handen te vallen van IS. Desnoods door zichzelf van het leven te beroven als er echt geen uitweg meer zou zijn. ,,Ik wilde mezelf die lijdensweg besparen, maar vooral ook dat ze thuis die beelden niet te zien zouden krijgen.’’
Het horrorscenario blijft McFLY en zijn collega’s bespaard. De missies verlopen voorspoedig. Samen met zijn collega’s vernietigt McFLY het ene na het andere doel. Olieopslagplaatsen. Wapendepots. Bunkers. Niet eerder in de naoorlogse geschiedenis van de luchtmacht wordt er zo intensief gebombardeerd.
Maar toch maakt de strijd op McFLY persoonlijk minder impact dan toen hij boven Afghanistan vloog. In Irak krijgen ze hun opdrachten van de Amerikanen, die weer in contact staan met de vrijheidsstrijders op de grond. ,,In Afghanistan hadden we direct contact met de militairen op de grond. We konden de stress in hun stem horen als ze onze steun nodig hadden. Voordeel nu was wel dat we rustiger konden werken. Wat de kans op fouten verkleint.’’
McFLY gooit zelf tientallen bommen op doelen van IS. Van de eerste tot de laatste is dat elke keer weer een spannend moment. Valt de bom daadwerkelijk van het toestel? Gaat het projectiel de juiste kant op? Doet het wat het moet doen? ,,Er is altijd een kleine kans op een technisch defect dus ik ben altijd opgelucht als het ding goed terecht is gekomen.’’
Met de schade en het leed die zijn bom aanricht op de grond is McFLY zo min mogelijk bezig. ,,Ik heb mij nooit afgevraagd; wat zou er nu op de grond aan de hand zijn? Als ik dat doe, kan ik mijn werk niet doen. Ik kijk vooral of mijn bom het gewenste effect heeft gehad. En of dat ging volgens de procedures.’’
Dat er bij de bombardementen ook onschuldige burgers zijn omkomen, in drie gevallen waarschijnlijk ook door Nederlandse aanvallen, knaagt niet aan zijn geweten nu hij weer terug is. De Nederlandse piloten valt niets te verwijten.
Ze handelden volgens de regels, oordeelde het OM. ,,Natuurlijk is dat zeer, zeer onwenselijk. Maar het is wel een onderdeel van de strijd. Wat was er namelijk gebeurd als we daar niet waren geweest? Waren er dan nog meer doden gevallen? We moesten daar iets doen en daar sta ik nog steeds helemaal achter.’’
In totaal verblijft McFLY drie keer twee maanden op de basis in Jordanië. Trots is hij op het bereikte resultaat. Het kalifaat is zo goed als verdwenen. Maar elke keer is hij ook weer blij als hij naar huis kan. ,,Het is psychisch zwaar.
Zeker bij de laatste keer. Toen was er voor ons veel minder te doen dan in het begin. Dan hang je maar een beetje in de lucht en word je uitzendmoe. Want eigenlijk zijn wij daar niet voor. Als de grondtroepen zonder ons kunnen, zijn we de oorlog aan het winnen. Dan wordt het tijd dat wij ons terugtrekken.’’
Nederlandse hulpgoederen werden tegen de afspraak ingezet bij gevechtshandelingen. SP, PVV, Partij voor de Dieren en Denk zegden hun vertrouwen in Blok op.
NOS 29.01.2019 Minister Blok van Buitenlandse Zaken houdt het vertrouwen van de Tweede Kamer ondanks missers en onduidelijkheden in het dossier over hulp aan Syrische strijdgroepen. Nieuwsuuronthulde onder meer dat de hulpgoederen ook bij terreurgroepen terechtkwamen en bij gevechtshandelingen werden gebruikt.
De SP diende een motie van wantrouwen in tegen Blok. De partij vindt dat door het geven van hulpgoederen zoals pick-uptrucks het internationaal recht geschonden lijkt, “omdat er oorlogshandelingen mee zijn verricht”. De motie werd gesteund door PVV, Partij voor de Dieren en Denk, die samen 42 van de 150 Kamerzetels hebben.
Staatsgeheim
Blok weigerde in het Kamerdebat informatie te geven over de rebellengroepen waarvoor de hulpgoederen waren bestemd. Het hulpprogramma is sinds 2015 staatsgeheim, zei Blok. Maar het Kamerstuk waarin dit staat lijkt niet te bestaan. Het is in ieder geval nog niet boven water. Wanneer het programma precies het zware stempel ‘staatsgeheim’ kreeg blijft dus onduidelijk.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zette in november zelf per ongeluk een aantal documenten online met daarin namen van gesteunde Syrische groeperingen. De stukken werden snel weer verwijderd, maar Kamerleden hadden ze inmiddels al gedownload. Ook de journalisten van Nieuwsuur en Trouw hebben de documenten in handen.
Gevangenisstraf
Op het lekken van staatsgeheimen staat een hoge gevangenisstraf. CDA-Kamerlid Van Helvert wil weten of deze Kamerleden en journalisten nu strafbaar zijn als ze iets over de inhoud ervan zeggen. Blok zei dat hij dat aan het Openbaar Ministerie overlaat.
In april hoopt Blok meer duidelijkheid te kunnen geven over het lek bij zijn ministerie. Ook zal Blok de Wob-documenten dan weer online plaatsen, dit keer zonder de staatsgeheime informatie.
AD 29.01.2019 Weer kreeg minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken een motie van wantrouwen aan zijn broek vanwege de Nederlandse steun aan de strijdende groepen in Syrië. Volgens de SP heeft de VVD-bewindsman ‘niet eerlijk gecommuniceerd’. De motie kreeg geen steun van een Kamermeerderheid.
De Tweede Kamer debatteerde vanavond over de Nederlandse steun aan strijdende partijen in Syrië. Het was niet de eerste keer – in het najaar van 2018 was het ook al onderwerp van fel debat – en het zal ook niet de laatste keer zijn. De Kamer wacht nog altijd op alle informatie, stelde CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. ,,Dit is een tussendebat.’’
Na de eerste onthullingen van Nieuwsuur en Trouw dat de Nederlandse goederen zoals laptops en pick-uptrucks mogelijk in verkeerde handen terecht zijn gekomen zette het ministerie van Buitenlandse Zaken in november stukken online die Nieuwsuur en Trouw hadden opgevraagd met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
In die stukken bleken echter de namen van groepen die Nederlandse goederen kregen, niet te zijn ‘weggelakt’. En dat terwijl de groepen volgens minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken staatsgeheim zijn.
Ook werd uit de documenten duidelijk dat de spullen die met Nederlands geld werden gekocht, wel degelijk werden ingezet in de gewapende strijd. Dat was niet de bedoeling van het zogeheten non-lethal assistence-programma (NLA).
Fluks werden de ‘per abuis’ geopenbaarde staatsgeheime stukken weer van de site afgehaald. Blok bood excuses aan. Een commissie doet nu onderzoek naar waarom de namen niet zwart zijn gemaakt. Pas in april verwacht Blok de documenten weer openbaar te maken.
De Kamer heeft de stukken vertrouwelijk wel kunnen inzien. Een deel van de Kamer riep Blok op om alle informatie die toch al op straat is komen te liggen nu dan ook maar openbaar te maken. Tevergeefs. ,,Dat vormt geen reden om nu ineens te zeggen: het staatsgeheim geldt nu niet meer’’, aldus Blok.
Een deel van de Kamer wil uit het programma dat Syrische groepen steunde met goederen vooral lessen trekken voor de toekomst. Een ander deel, de SP voorop, stelt dat de Kamer niet volledig wordt geïnformeerd. Volgens SP-Kamerlid Sadet Karabulut verschuilt Blok zich achter het predicaat staatsgeheim, dat het NLA-programma in 2015 kreeg. Dat gaat ten koste van de informatiepositie van de Kamer, stelt Karabulut. Of dat stempel terecht op alle documenten werd gezet, valt immers niet te controleren.
Volgens Blok is de Kamer destijds geïnformeerd over de vertrouwelijkheid in antwoord op Kamervragen van PVV’er Raymond de Roon. In de antwoorden uit april 2015 staat echter alleen dat Nederland ‘in het belang van de veiligheid’ van de betrokken groepen ‘geen uitspraken’ doet. Het woord ‘staatsgeheim’ komt in de beantwoording niet voor, stelde Karabulut.
Net als in oktober 2018 diende de SP een motie van wantrouwen in tegen Blok. En net als drie maanden geleden was de SP-motie kansloos. Die werd naast de SP alleen gesteund door PVV, Partij voor de Dieren en Denk.
Minister Blok had een motie van wantrouwen al kunnen zien aankomen, al had hij die waarschijnlijk van een andere partij verwacht. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet kondigde tijdens een proceduredebat eind november al aan om bij het eerste debat over Syrië met een motie van wantrouwen te komen. Die belofte maakte hij niet waar; hij was vanavond niet bij het debat aanwezig. Een woordvoerder van de partij reageerde niet op de vraag waarom Baudet het debat liet schieten.
NU 11.01.2019 De Verenigde Staten zijn vrijdag begonnen met het terugtrekken van Amerikaanse strijdkrachten uit het noorden en oosten van Syrië.
Kolonel Sean Ryan, woordvoerder van de door de VS geleide coalitie in de strijd tegen Islamitische Staat, deed die verrassende mededeling in een verklaring.
Details over het “begonnen proces” gaf hij niet. Daarom is onduidelijk of in eerste instantie sprake is van een terugtrekking van materieel of dat er ook troepen vertrekken.
De VS heeft zo’n tweeduizend militairen in Syrië. Die zijn in de afgelopen jaren ingezet bij onder meer operaties van speciale eenheden tegen IS, het ondersteunen van bevriende strijders, zoals de Koerden, en het uitvoeren van luchtaanvallen op IS-doelwitten.
De Amerikaanse president Donald Trump maakte vorige maand bekend dat hij het leger wilde terugtrekken uit het land. In eerste instantie zei hij dat dit binnen 30 dagen moest zijn afgerond, maar van die deadline werd afgezien na gesprekken met leden van zijn kabinet en adviseurs.
De medeling van Trump leidde tot grote consternatie, zowel bij internationale bondgenoten als in de VS. Trump nam het besluit zonder zijn ministers of buitenlandse coalitiegenoten te raadplegen.
Koerden lastig vraagstuk voor VS
Trumps nationale veiligheidsadviseur, John Bolton, was deze week in Turkije om te onderhandelen over de Koerden in Syrië, die door de VS worden gezien als belangrijke bondgenoten in de strijd tegen IS en als middel om te voorkomen dat die terroristische organisatie opnieuw voet aan de grond krijgt.
De terugtrekking van Amerikaanse troepen kan pas gebeuren als Turkije garandeert dat het de Koerden niet zal aanvallen, zei Bolton. President Recep Tayyip Erdogan weigerde vervolgens om hem te ontmoeten. Turkije ziet de YPG-milities als terroristische organisatie.
Amerikaanse voertuigen bij de stad Hajin. (foto: AFP)
Nieuw Midden-Oostenbeleid VS nog in nevelen gehuld
Er is nog veel onduidelijk over hoe het Amerikaanse Midden-Oostenbeleid er in de toekomst zal uitzien. Volgens critici brengen Bolton, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo en het Witte Huis daar weinig verbetering in, omdat ze elkaar regelmatig lijken tegen te spreken.
Pompeo gaf donderdag een toespraak aan de American University in de Egyptische hoofdstad Caïro, waarin hij blootlegde hoe het Midden-Oostenbeleid van de regering-Trump er voortaan zal uitzien. Pompeo zei dat Amerika zich “actiever” zal laten gelden in de regio, ondanks het voornemen om alle Amerikaanse troepen terug te trekken uit Syrië.
Wat wel buiten kijf staat, is dat Iran voor het huidige Witte Huis geldt als de grote vijand. Pompeo haalde in Caïro de banden met autocratische regimes als die van Saoedi-Arabië aan en suggereerde dat het verpletteren van Iran de enige manier is om voor een stabiel Midden-Oosten te zorgen.
‘Invloed Iran moet worden teruggedrongen’
De regionale ambities van Iran moeten worden ingeperkt door een cordon van Amerikaanse bondgenoten en het land moet uit Syrië worden verdrongen, aldus de Amerikaanse minister.
Veiligheidsadviseur Bolton beloofde begin deze week dat de terugtrekking niet zal gebeuren totdat dit doel bereikt is.
Pompeo ontkende dat op donderdag, maar gaf geen details over hoe Iran effectief uit Syrië kan worden verbannen als de Amerikaanse militaire aanwezigheid wordt afgebouwd. “Er is geen sprake van een tegenstelling”, zei hij tegen journalisten. “Dat is een verhaal dat is bedacht door de media.”
De Amerikaanse minister zei dat het terugtrekken van troepen niet betekent dat de VS minder invloed zal uitoefenen.
Opvallend genoeg haalde hij later op de dag uit naar het beleid van Trumps voorganger, Barack Obama, door te stellen dat “als Amerika zich terugtrekt, chaos volgt”.
Zijn Iraanse tegenhanger, Mohammad Javad Zarif, schoot een paar uur later terug op Twitter. “Waar en wanneer de VS zich met zaken bemoeit, volgen chaos, repressie en wrok. De dag dat Iran Amerikaanse cliëntstaten nadoet, is de dag dat het vriest in de hel.”
Een konvooi met gepantserde voertuigen verliet het land via de Iraakse grens. Er bestaat veel onduidelijkheid over de terugtrekking.
NOS 11.01.2019 De VS is begonnen met het terugtrekken van militairen uit Syrië. Dat zegt een woordvoerder van het Pentagon tegen de persbureaus AP en Reuters. Hij wilde verder geen details geven over de terugtrekking, omdat dergelijke informatie militairen in gevaar kan brengen.
Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten meldt dat afgelopen nacht de eerste troepen Syrië verlieten. Een konvooi met tien gepantserde voertuigen en enkele trucks vertrok uit de Oost-Syrische stad Rmeilan en stak vervolgens de grens met Irak over.
Kritiek op besluit Trump
Drie weken geleden kondigde de Amerikaanse president Trump onverwacht de terugtrekking aan. Volgens hem was terreurgroep IS verslagen, waarmee de missie in Syrië ten einde was.
Donald J. Trump
@realDonaldTrump
We have defeated ISIS in Syria, my only reason for being there during the Trump Presidency.
De aankondiging kwam hem op veel kritiek te staan vanuit het buitenland en ook vanuit zijn eigen Republikeinse Partij. “Het zou een grote overwinning zijn voor IS, Iran, president Assad van Syrië en Rusland”, zei de Republikeinse senator Graham. Zijn collega Rubio sprak over een “ernstige fout”.
Minister van Defensie Jim Mattis kondigde een dag na Trumps aankondiging zijn vertrek aan. Hij was het niet eens met de terugtrekking. Het besluit was voor hem de druppel in de relatie met Trump. Mattis verschilde vaak van inzicht met zijn baas.
Onduidelijkheid
Trumps veiligheidsadviseur John Bolton nuanceerde zondag nog wel de woorden van zijn president. Hij benadrukte dat Amerikaanse troepen pas echt Syrië verlaten als IS definitief is verslagen en Turkije de veiligheid kan garanderen van Koerdische YPG-milities die aan Amerikaanse kant hebben gevochten.
Nu de terugtrekking alsnog is begonnen, blijft onduidelijk wat precies de plannen van de Amerikanen zijn. De VS heeft naar schatting nog zo’n 2000 militairen in het land, formeel als adviseurs en trainers.
De Amerikaanse veiligheidsadviseur had gehoopt met veiligheidsgarantie voor de Koerden uit Ankara te vertrekken.
NOS 08.01.2019 De Turkse president Erdogan heeft in een toespraak voor partijgenoten scherpe kritiek geuit op de Amerikaanse veiligheidsadviseur Bolton. Die heeft volgens hem een ernstige fout gemaakt door eisen te stellen aan Turkije’s militaire rol in Syrië, na het vertrek van de Amerikanen.
Bolton was sinds gisteren in Ankara om met zijn Turkse ambtgenoot te praten over het beschermen van de Koerden in Noord-Syrië. Hij wil dat Turkije de veiligheid van de Koerdische YPG-strijders garandeert zodra de Amerikaanse militairen zijn vertrokken. Die strijders zijn bondgenoten van de VS.
Turkije ziet de YPG-milities juist als een verlengstuk van terreurorganisatie PKK en bereidt een nieuwe militaire interventie in Noord-Syrië voor. “Zij die zich in deze ‘terreurcorridor’ bevinden, zullen hun verdiende loon krijgen”, zei Erdogan.
Nieuwsuur
De president bezwoer zijn parlementsfractie dat van concessies geen sprake kan zijn. “Als het om terroristen gaat, zullen we alles doen wat noodzakelijk is, ongeacht hun afkomst.”
Op Trumps bekendmaking vorige maand dat hij de militairen terugtrekt, kwam veel internationale kritiek. Voornamelijk omdat hij daarmee de weg zou vrijmaken voor een Turkse aanval op de Koerden. De Amerikaanse minister van Defensie Mattis stapte zelfs op omdat hij het er niet mee eens was.
Bolton zei zondag nog dat de VS het gebied pas zal verlaten als terreurorganisatie Islamitische Staat definitief is verslagen en Turkije de veiligheid van de Koerden kan garanderen. Ook wilde hij dat de Turken hun militaire plannen met de Amerikanen zouden afstemmen.
De verwachting was dat Bolton ook een ontmoeting met president Erdogan zou hebben, maar die had andere verplichtingen.
AD 08.01.2019 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan weigert in gesprek te gaan met John Bolton, de veiligheidsadviseur van Donald Trump, die vandaag in Ankara was. Erdogan is boos dat de VS veiligheidsgaranties wil voor de Koerdische bondgenoten in de regio.
Bolton zei zondag dat Washington de Amerikaanse militairen pas volledig kan terugtrekken uit Syrië wanneer Turkije veiligheidsgaranties geeft voor de Koerdische YPG-milities in het land.
De VS vocht samen met de YPG tegen Islamitische Staat (IS), maar Turkije beschouwt de milities als een verlengstuk van de Koerdische terreurbeweging PKK. Erdogan noemde de voorwaarde van de VS voor vertrek uit Syrië ‘een grote fout’.
Hij zei dat Turkije voorbereidingen treft voor het aanpakken van IS in het noorden van Syrië. Hij benadrukte dat IS samen met ‘andere terreurgroepen’ zal worden uitgeschakeld. Een woordvoerder van Erdogan zei dat Ankara Washington geen toestemming gaat vragen voor een operatie in Syrië.
In december vorig jaar kondigde Trump aan dat hij de ongeveer 2000 Amerikaanse militairen uit Syrië zou terugtrekken. Langer blijven is volgens Trump niet nodig omdat IS in Syrië zou zijn verslagen. Volgens het in Groot-Brittannië gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten is de terreurgroep echter niet uitgeschakeld.
De organisatie meldde dat IS gisteren een aanval uitvoerde op de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), die worden geleid door de Koerden. Daardoor werden 23 SDF-strijders gedood en raakten dertig anderen gewond.
NU 08.01.2019 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zegt dinsdag dat Turkije klaar is met de voorbereidingen voor militair ingrijpen in Syrië.
Turkije heeft troepen naar de grens met Syrië gestuurd nadat de Verenigde Staten vorige maand bekendmaakten zich op een niet nader genoemde termijn terug te trekken uit het land.
Hierbij benoemde de nationaal veiligheidsadviseur John Bolton vorige week wel dat de VS de garantie van Turkije wil dat de Koerden niet aangevallen worden.
Erdogan noemt deze voorwaarde dinsdag “een serieuze fout” en stelt dat Turkije nooit tot een compromis zal komen als het gaat over de YPG-milities. Bolton is dinsdag in Turkije om de situatie rond de Koerden te bespreken.
Tot een ontmoeting tussen Bolton en Erdogan zal het dinsdag niet komen. De Turkse president heeft op het laatste moment afgezegd. Hij gaf aan dat het in verband met de lokale verkiezingen en een geplande toespraak in het Turkse parlement niet in zijn programma paste.
De VS heeft de Koerden als steun gezien bij het verdrijven van IS, maar Erdogan zei eerder al dat hij de YPG-milities als terroristische organisatie ziet.
NU 08.01.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft maandag een lang telefoongesprek met zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron gevoerd over de terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Syrië.
De twee leiders bespraken uitgebreid de situatie in het land in het Midden-Oosten. Zowel Trump als Macron benadrukte het doel om de terroristische organisatie Islamitische Staat (IS) te “vernietigen” en uit het land te verdrijven, zo stelde het Witte Huis in een verklaring.
Ook het gebruik van chemische wapens in Syrië kwam als gespreksonderwerp aan bod. Het regime van de Syrische president Bashar Al Assad wordt ervan beschuldigd meerdere keren gifgasaanvallen te hebben uitgevoerd op burgers.
De beslissing van Trump om de Amerikaanse troepen terug te trekken uit Syrië zorgde in binnen- en buitenland voor veel kritiek. Vooral Trumps opvatting dat IS al verslagen is, kon op veel onbegrip rekenen.
Trump blijft ondanks teleurstelling Macron bij besluit
Macron liet na de aankondiging van Trump in december al weten teleurgesteld te zijn over het besluit. De Franse president zette zelfs vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de Verenigde Staten als bondgenoot in de coalitie in Syrië.
Het Witte Huis meldde dat Trump ook na het telefoongesprek bij zijn beslissing blijft. De Franse troepen blijven voorlopig nog wel in Syrië.
Het besluit van Trump om uit Syrië te vertrekken, leidde al tot het opstappen van verschillende kopstukken uit zijn regering, onder wie minister van Defensie Jim Mattis.
AD 08.01.2019 De Nederlandse staat moet meer informatie vrijgeven over de bombardementen die ze heeft uitgevoerd boven Syrië en Irak. Advocate Liesbeth Zegveld begint daarom dit jaar een rechtszaak namens een Irakees die gewond raakte én zijn moeder verloor door een bombardement, vermoedelijk uitgevoerd door de Westerse coalitie.
De moeder van Mohammed Ahmed, een Irakese student, kwam om op 26 januari 2015 om het leven toen de twee in een konvooi taxi’s vanuit de door IS bezette stad Mosul probeerden te ontsnappen. De taxi’s werden gebombardeerd. De Westerse coalitie, waar Nederland deel van uitmaakt, bombardeerde toen in dat gebied. Bij de aanval vielen meer doden, Ahmed zelf raakte gewond.
Een eerste verzoek van Zegveld aan de Nederlandse staat om meer informatie liep op niets uit. Daarom stapt ze nu naar de rechter. De advocate weet niet of Nederland bij de aanval betrokken was, maar wil op deze manier achterhalen door welke landen het betreffende bombardement werd uitgevoerd.
Advocate Liesbeth Zegveld: ,,Mijn cliënt heeft op zich niets tegen de rol van de coalitie in de oorlog in zijn land, maar dan moet die coalitie wel haar verantwoordelijkheid nemen. Het geldt ook voor Nederland: we willen meedoen met de grote jongens, maar dan moet je na A ook B zeggen.“
President Erdogan uit scherpe kritiek op John Bolton AFP
NOS 08.01.2019 De Turkse president Erdogan heeft in een toespraak voor partijgenoten scherpe kritiek geuit op de Amerikaanse veiligheidsadviseur Bolton. Die heeft volgens hem een ernstige fout gemaakt door eisen te stellen aan Turkije’s militaire rol in Syrië, na het vertrek van de Amerikanen.
Bolton was sinds gisteren in Ankara om met zijn Turkse ambtgenoot te praten over het beschermen van de Koerden in Noord-Syrië. Hij wil dat Turkije de veiligheid van de Koerdische YPG-strijders garandeert zodra de Amerikaanse militairen zijn vertrokken. Die strijders zijn bondgenoten van de VS.
Turkije ziet de YPG-milities juist als een verlengstuk van terreurorganisatie PKK en bereidt een nieuwe militaire interventie in Noord-Syrië voor. “Zij die zich in deze ‘terreurcorridor’ bevinden, zullen hun verdiende loon krijgen”, zei Erdogan.
@Nieuwsuur
De president bezwoer zijn parlementsfractie dat van concessies geen sprake kan zijn. “Als het om terroristen gaat, zullen we alles doen wat noodzakelijk is, ongeacht hun afkomst.”
Op Trumps bekendmaking vorige maand dat hij de militairen terugtrekt, kwam veel internationale kritiek. Voornamelijk omdat hij daarmee de weg zou vrijmaken voor een Turkse aanval op de Koerden. De Amerikaanse minister van Defensie Mattis stapte zelfs op omdat hij het er niet mee eens was.
Bolton zei zondag nog dat de VS het gebied pas zal verlaten als terreurorganisatie Islamitische Staat definitief is verslagen en Turkije de veiligheid van de Koerden kan garanderen. Ook wilde hij dat de Turken hun militaire plannen met de Amerikanen zouden afstemmen.
De verwachting was dat Bolton ook een ontmoeting met president Erdogan zou hebben, maar die had andere verplichtingen.
NU 06.01.2019 De Amerikaanse nationaal veiligheidsadviseur John Bolton stelt zondag dat de Verenigde Staten de troepen alleen terugtrekken uit Syrië als Turkije de veiligheid van de Koerdische YPG-milities kan garanderen.
Volgens persbureau AP vinden volgende week onderhandelingen plaats met Turkije over de Koerden.
De VS heeft de Koerden als steun gezien in het verdrijven van IS. Turkije ziet de YPG-milities echter als terroristische organisatie.
Vorige maand maakte de Amerikaanse president Donald Trump bekend dat hij de troepen uit Syrië zal halen, wat hem op kritiek kwam te staan. Turkije heeft na deze bekendmaking de troepen bij de grens met Syrië versterkt.
Bolton zei zondag ook dat Trump IS verslagen wil hebben. Een indicatie van wanneer de troepen uit het land verwijderd moeten worden, werd door Bolton niet gegeven.
NOS 06.01.2019 Amerikaanse troepen verlaten het noordoosten van Syrië pas als Islamitische Staat definitief is verslagen en Turkije de veiligheid kan garanderen van Koerdische YPG-milities die aan Amerikaanse kant hebben gevochten.
Dat heeft John Bolton, de veiligheidsadviseur van president Trump, gezegd in Israël. Hij reisde daarnaartoe om de regering gerust te stellen over de aangekondigde terugtrekking van de Amerikaanse troepen.
Bolton zei niet wanneer die terugtrekking zal plaatsvinden. Er is volgens hem geen tijdsschema aan verbonden. Wel noemde hij de aanwezigheden van de troepen in Syrië “niet onbeperkt”.
De VS heeft ongeveer 2000 militairen in Syrië. Medio vorige maand kondigde president Trump aan hen naar huis te halen, omdat IS zou zijn verslagen. Verschillende bronnen spraken toen over een terugtrekking ergens binnen de 30 tot 100 dagen.
De aankondiging kwam Trump op een storm van internationale kritiek te staan. Terugtrekking van de troepen zou de weg kunnen vrijmaken voor een mogelijke Turkse aanval op de Koerdische strijders in Syrië. Turkije ziet de YPG-milities als een verlengstuk van terreurorganisatie PKK.
Beschermd
John Bolton reist volgens persbureau AP morgen naar Turkije om af te dwingen dat de Koerden worden beschermd. “We zullen niet toestaan dat Turkije Koerden doodt”, zei president Trump daar al eerder over.
Bolton zei dat de VS de Koerden heeft gevraagd geen steun en bescherming te gaan zoeken bij Rusland of Syrië. Ambassadeur Jim Jeffrey reist als speciale Amerikaanse gezant komende week naar Syrië om de Koerdische troepen gerust te stellen en hun te verzekeren dat ze niet in de steek worden gelaten.
President Trumps veiligheidsadviseur Bolton reageert daarmee op de onrust die is ontstaan na Trumps aankondiging om de Amerikaanse troepen uit het land terug te trekken.
AD 06.01.2019 De Amerikaanse regering wil voordat de militairen worden teruggetrokken uit Syrië garanties van Turkije voor de veiligheid van de Koerdische strijders die hun bondgenoten zijn in de regio. Dat heeft Trumps veiligheidsadviseur John Bolton zondag gezegd in Israël waar hij is voor overleg met premier Benjamin Netanyahu.
Volgens de krant Haaretz moet voor het vertrek van de Amerikanen tevens vaststaan dat Islamitische Staat is verslagen. Een woordvoerder van de nationale veiligheidsraad (NSC) bevestigde de berichten. Washington is onder meer bezorgd over wat er met zijn Koerdische geallieerden in de strijd tegen IS gaat gebeuren als Turkije zich sterker manifesteert in Syrië.
,,We denken niet dat de Turken militaire operaties moeten ondernemen die niet volledig zijn afgestemd met de VS en waarmee de VS hebben ingestemd”, aldus Bolton. President Trump verlangt van zijn Turkse collega Recep Tayyip Erdogan, die in de Koerdische YPG-milities een verlengstuk van de terreurorganisatie PKK ziet, dan ook een gepaste adhesiebetuiging. ,,Er zijn doelen, die we willen halen en die van invloed zijn op het vertrek uit Syrië”.
De repatriëring van de 2000 Amerikaanse soldaten zou langzamer kunnen verlopen dan Trump voor de kerst in het vooruitzicht had gesteld. ,,Tijdplannen ontstaan door het voldoen aan de voorwaarden en door het creëren van de omstandigheden die we willen zien”, zei Bolton, die dinsdag doorreist naar Turkije. Hij gaf ook aan dat de Amerikaanse aanwezigheid in het zuiden van Syrië langer kan duren dan in het noorden.
NU 02.01.2019 Vier van de zes Nederlandse F-16’s die zijn ingezet tegen de strijd tegen IS zijn woensdag teruggekeerd naar vliegbasis Volkel. Jordanië was bijna drie jaar lang de basis voor de oorlog boven Irak en Syrië.
Telegraaf 02.01.2019 De Nederlandse F-16’s die hebben meegedaan aan de strijd tegen terreurgroep IS komen woensdagmiddag weer thuis. Ze vliegen vanuit Jordanië, bijna drie jaar lang hun uitvalsbasis voor de luchtoorlog boven Irak en Syrië, terug naar Nederland.
Nederland droeg met vier gevechtsvliegtuigen en twee reservetoestellen bij aan de strijd tegen de moslimextremisten, die inmiddels op zijn einde loopt. Maandag, op oudejaarsdag, voerden ze hun laatste missies uit, om vervolgens terug te vliegen naar Volkel en Leeuwarden. De 150 man personeel die de F-16’s en hun piloten in de lucht hield, volgt later deze week.
Het was voorlopig de laatste grote missie voor de F-16’s. Dit jaar moeten ze klaarstaan voor de NAVO en bewaken ze het luchtruim van de Benelux. Bovendien moeten de vliegers in Nederland in de loop van het jaar aan de slag met hun nieuwe toestel, de F-35 alias JSF.
Vier van de zes F-16’s worden rond 15.30 uur verwacht op vliegbasis Volkel. Hun bemanning wordt daar onder meer onthaald door de commandant van de luchtmacht en door de baas van de Nederlandse missie. De andere twee kisten vliegen door naar Leeuwarden. Op de terugkeer van de F-16’s komen naar verwachting ook veel vliegtuigspotters en andere belangstellenden af.
AD 02.01.2019 De Nederlandse F-16’s die hebben meegedaan aan de strijd tegen terreurgroep IS komen woensdagmiddag weer thuis. Ze vliegen vanuit Jordanië, bijna drie jaar lang hun uitvalsbasis voor de luchtoorlog boven Irak en Syrië, terug naar Nederland.
Nederland droeg met vier gevechtsvliegtuigen en twee reservetoestellen bij aan de strijd tegen de moslimextremisten, die inmiddels op zijn einde loopt. Maandag, op oudejaarsdag, voerden ze hun laatste missies uit, om vervolgens terug te vliegen naar Volkel en Leeuwarden. De 150 man personeel die de F-16’s en hun piloten in de lucht hield, volgt later deze week.
Het was voorlopig de laatste grote missie voor de F-16’s. Dit jaar moeten ze klaarstaan voor de NAVO en bewaken ze het luchtruim van de Benelux. Bovendien moeten de vliegers in Nederland in de loop van het jaar aan de slag met hun nieuwe toestel, de F-35 ofwel JSF.
Vier van de zes F-16’s worden rond 15.30 uur verwacht op vliegbasis Volkel. Hun bemanning wordt daar onder meer onthaald door de commandant van de luchtmacht en door de baas van de Nederlandse missie. De andere twee kisten vliegen door naar Leeuwarden. Op de terugkeer van de F-16’s komen naar verwachting ook veel vliegtuigspotters en andere belangstellenden af.
Een kerstboompje staat voor de hangars op de Nederlandse basis in Jordanië. De vliegtuigen komen snel terug naar Nederland.Ⓒ ANP Handouts
Telegraaf 31.12.2018 Het werk voor de zes Nederlandse F-16’s in de luchtoorlog tegen terreurgroep IS zit erop. Ze komen woensdag terug naar Nederland.
De gevechtsvliegtuigen, met in totaal 150 man personeel, opereerden sinds begin dit jaar vanaf een eigen luchtmachtbasis in buurland Jordanië. Ze bestookten vele honderden doelwitten in Irak en Syrië en ondersteunden of ontzetten militairen op de grond.
Maar nu de strijd tegen IS op zijn einde loopt, is er steeds minder te bombarderen. Bovendien moeten de vliegers in Nederland aan de slag met hun nieuwe toestel, de F-35 alias JSF en zijn ze nodig voor de NAVO.
Tot op het laatst vlogen de F-16’s nog vrijwel dagelijks uit, zei de baas van de Nederlandse missie afgelopen weekend. De bondgenoten zetten de strijd ook gewoon voort, maar nu zonder hulp van Nederlandse vliegtuigen.
Tenzij Nederland zich bedenkt en toch actief blijft in Syrië, zoals de ChristenUnie inmiddels bepleit. De regeringspartij vindt dat Nederland met andere bondgenoten in het gat moet springen dat de Amerikanen achterlaten nu die hun handen van Syrië aftrekken.
De Nederlandse piloten voerden meer dan 3000 missies uit, en dat vrijwel zonder kleerscheuren. In 2015 werd een F-16 nog geraakt door geweervuur, maar daarvan was afgelopen jaar ook geen sprake.
Omdat het teruggedrongen IS gaandeweg overschakelde op guerrilla-tactieken, werd de kans wel steeds groter dat de vliegers burgerslachtoffers zouden maken. Maar tot dusver heeft justitie nooit vastgesteld dat fouten van Nederlandse piloten mensenlevens hebben gekost.
Nederland trekt zich niet helemaal terug uit de strijd tegen IS. Nederlandse militairen trainen komend jaar Iraakse en Koerdische strijders om het tegen de terreurgroep op te nemen.
RO 31.12.2018 Het werk voor de Nederlandse F-16-gevechtsvliegtuigen in het Midden-Oosten zit erop. De toestellen vlogen het afgelopen jaar meer dan 3.000 missies boven Irak en Oost-Syrië. Daarbij werden ongeveer 2.100 keer wapens ingezet tegen terreurorganisatie ISIS.
De 6 F-16’s, waaronder 2 reservetoestellen, opereerden vanuit Jordanië. Samen met andere landen ondersteunden ze troepen op de grond. De jachtvliegtuigen vielen ISIS-doelen aan zoals voertuigen, logistieke opslagplaatsen en wapenopstellingen.
Nederland kan niet langer bijdragen aan de anti-ISIS-coalitie vanuit Jordanië. Defensie moet namelijk eenheden beschikbaar hebben voor diverse snel inzetbare eenheden en de NAVO. Ook geeft het ruimte voor de overgang naar het nieuwe gevechtsvliegtuig, de F-35.
Nederland blijft zich wel actief inzetten voor een stabiel Irak. Zo leiden Nederlandse militairen in verschillende missies Iraakse strijdkrachten op. “De strijd tegen Islamitische Staat is nog niet gestreden en de huidige stabiliteit in Irak is nog broos”, zei minister Ank Bijleveld-Schouten vorige week.
Ze was samen met staatssecretaris Barbara Visser op kerstbezoek bij Nederlandse militairen die werken in het land.
De F-16’s keren 2 januari terug in Nederland. Het merendeel van het 150-koppige detachement zet later deze week weer voet op Nederlandse bodem.
Kamerlid Joël Voordewind zegt in Trouw dat de Koerden gevaar lopen en IS de kans krijgt om zich te hergroeperen nu de Amerikanen zich terugtrekken.
NOS 28.12.2018 De ChristenUnie wil een nieuwe missie van het Nederlandse leger in Syrië. De regeringspartij wil dat EU-landen de Fransen en Britten gaan bijstaan in de strijd tegen IS nu de Amerikanen vertrekken. Minister Blok moet in Europa het initiatief nemen tot een ‘coalition of the willing’ waarmee de EU de Amerikaanse inzet in Syrië overneemt.
Tegen de NOS zegt Kamerlid Joël Voordewind dat een dergelijke oproep “gratuit is als je zelf niet bereid bent deel te nemen aan zo’n missie. Hoe dat eruit ziet, laat ik aan de generaals”.
Voordewind zegt in Trouw dat hij de risico’s van een volledige westerse terugtrekking te groot vindt. “We hebben met onze Koerdische bondgenoten op de grond veel moeite gestoken in de strijd tegen IS. Als we ons nu terugtrekken, dreigen Assad of Turkije het Koerdisch gebied onder de voet te lopen.”
Voordewind vreest dat IS zich kan hergroeperen als de Koerden hun militaire kracht op andere plekken nodig hebben. Wat andere regeringspartijen van het plan van de ChristenUnie vinden is onduidelijk.
Missie loopt af
De risico’s voor de Nederlandse troepen zijn volgens Voordewind beperkt. “Het draait om afschrikking zodat Turkije de Koerden niet zomaar kan aanvallen. De Europese Unie kan die bufferrol op een soortgelijke manier als de Amerikanen met beperkte middelen vervullen.
De afgelopen jaren was Nederland met F-16’s actief in Syrië. Deze missie, waarbij bases van IS vanuit de lucht werden gebombardeerd, loopt 31 december 2018 af.
Telegraaf 28,12,2018 Regeringspartij ChristenUnie wil dat Nederland militairen naar Syrië stuurt of de huidige missie voortzet nu president Donald Trump heeft besloten om de Amerikaanse troepen terug te halen uit Syrië. Dat schrijft dagblad Trouw dat Kamerlid Joël Voordewind citeert.
Voordewind vindt de risico’s van westers terugtrekken te groot. Daarom roept hij in eerste instantie de EU op de Fransen en Britten te hulp te schieten nu de Amerikanen zich terugtrekken. Het ligt dan volgens hem voor de hand dat ook Nederland een bescheiden bijdrage levert.
„We hebben samen met onze Koerdische bondgenoten op de grond veel moeite gestoken in de strijd tegen IS”, aldus Voordewind. „Als we ons nu terugtrekken dreigen Assad of Turkije het Koerdisch gebied onder de voet te lopen.
Volgens Trump neemt Turkije de strijd tegen IS dan wel over, maar dat is wensdenken. Turkije is juist een uitvalsbasis voor IS geweest.”
Nederlandse F-16’s zijn de afgelopen tijd ingezet tegen IS in Oost-Syrië en Irak. Die bijdrage stopt eind deze maand. Zowel een verlengde missie met de F-16’s als de inzet van grondtroepen is voor Voordewind bespreekbaar. Welke bijdrage Nederland precies levert, laat hij aan de minister van Defensie.
’IS nog niet verslagen’
Trump stelde vorige week dat de Amerikaanse terugtrekking kan beginnen omdat IS is verslagen. Maar minister Ank Bijleveld (Defensie) zei in de Kamer dat de terreurgroep nog niet is verslagen. „IS kan zo weer naar boven komen.” Er zijn volgens haar nog enkele duizenden IS-strijders in Syrië en Irak.
AD 27.12.2018 Nog 5 dagen te gaan. Dan zit de luchtoorlog tegen IS erop voor de Nederlandse militairen. Met opgeheven hoofd verlaten ze het slagveld. Er zijn geen slachtoffers aan eigen zijde, maar mede dankzij hun inzet is het kalifaat gedecimeerd tot een ‘postzegel’.
AD 24.12.2018 De nieuwe VN-gezant in Irak, oud-minister Jeanine Hennis, waarschuwt dat Islamitische Staat (IS) nog niet is verslagen. De Amerikaanse president Donald Trump verraste vorige week vriend en vijand door de overwinning uit te roepen op de terreurgroep in Syrië. Hij kondigde daarop aan dat hij de troepen naar Amerika terughaalt.
Hennis benadrukt dat IS weliswaar militair is verslagen, maar nog altijd bestaat. Dat blijkt onder meer uit de aanslagen die de terreurgroep nog steeds pleegt. ,,We moeten daar niet lichtvaardig mee omgaan, dat kunnen we niet veronachtzamen.’’
Hennis zit sinds een dikke week in Bagdad om leiding te geven over de vijfhonderd man tellende VN-missie in het land. Het gaat volgens haar nog wel even duren voordat IS verslagen is. ,,We moeten een lange adem hebben om die definitief de kop in te drukken.’’ Het Amerikaanse besluit kwam ook in Irak als een verrassing. ,,Er werd hier ook van opgekeken.’’ Als de terreurgroep in Syrië weer aan kracht wint, is de vrees dat hetzelfde in Irak kan gebeuren.
Gevolgen
Over de gevolgen van het besluit van Trump voor haar missie kan ze nog weinig zeggen. ,,Dat is nu nog moeilijk te zeggen, maar het is een feit dat Irakezen alles op orde proberen te krijgen. Het is niet zonder risico, deze beslissing.’’
Er zijn nog enkele duizenden Amerikaanse militairen in Irak. De regering in Bagdad heeft volgens Hennis hierover goede afspraken met de Amerikanen gemaakt.
Strijd gaat door
Het vertrek van de Amerikanen uit Syrië is niet het signaal dat de strijd tegen IS stopt, benadrukt generaal-majoor Christopher Ghika. Hij is de plaatsvervangend bevelhebber van de internationale coalitie tegen IS. De strijd tegen IS wordt gewoon doorgezet, aldus de Brit. Hij zegt ook, als de Amerikanen het Syrische strijdtoneel hebben verlaten, over voldoende militairen en materieel te beschikken. ,,Ik ben ervan overtuigd dat onze troepen hun doel zullen bereiken.’’
Nederland draagt volgend jaar bij met vijftig man aan de internationale coalitie tegen IS. Die geven trainingen in Noord-Irak. Ook geven in Bagdad een klein aantal Nederlandse commando’s trainingen aan Iraakse special forces.
Elsevier 21.12.2018 In het Westen is verbijsterd gereageerd op het besluit van Donald Trump om de Amerikaanse troepen terug te halen uit Syrië en Afghanistan. Critici, onder wie ook diverse Republikeinse partijgenoten, zijn bezorgd omdat zij vrezen dat het vertrek van de soldaten de instabiliteit en het geweld zullen vergroten.
Toch krijgt Trump ook bijval, omdat hij zich met de beslissing aan zijn beloften aan zijn kiezers houdt. Het vertrek van minister van Defensie James Mattis doet eveneens veel stof opwaaien.
‘We hebben gewonnen tegen IS,’ zei Trump woensdag in een videoboodschap op Twitter. ‘We hebben ze verslagen, flink verslagen, we hebben het land teruggenomen en nu is het tijd voor onze troepen om thuis te komen.’ De president noemt het ‘hartverscheurend’ om de nabestaanden van gesneuvelde soldaten te spreken.
Trump zegt dat de slachtoffers, ‘grote Amerikaanse helden (…) van bovenaf op ons neerkijken’. De circa 2.000 soldaten in Syrië komen volgens hem allemaal terug. ‘We hebben gewonnen. Dat is hoe we het willen. Dat is hoe zij het willen,’ sluit de president de boodschap af terwijl hij naar boven wijst.
Donald J. Trump
✔@realDonaldTrump
After historic victories against ISIS, it’s time to bring our great young people home!
Senatoren Rubio en Graham hekelen besluit: ‘Obama-achtige fout’
De beslissing lijkt lijnrecht in te gaan tegen de plannen van Trumps adviseurs. Zo zei buitenlandadviseur John Bolton in september nog dat Amerikaanse troepen niet zouden vertrekken zolang Iran in Syrië (militaire) invloed uitoefent. Het besluit kreeg dan ook direct stevige kritiek van Republikeinse partijgenoten.
Senator en voormalig presidentskandidaat Marco Rubio spreekt van ‘een ernstige fout die grotere implicaties zal hebben dan alleen de strijd tegen IS. Ook senator Lindsey Graham is op Twitter duidelijk: ‘Terugtrekking uit Syrië is een Obama-achtige fout. IS is niet verslagen,’ schreef hij op Twitter.
Ook de manier waarop de terugtrekking is gecommuniceerd, komt het Witte Huis op onbegrip te staan. ‘Ik heb in de 12 jaar dat ik hier werk nog nooit een beslissing gezien als deze,’ zei de Republikeinse voorzitter Bob Corker van de commissie-Buitenlandse Zaken in de Senaat. ‘Er is niets van tevoren gecommuniceerd, en opeens wordt zo’n gigantische beslissing genomen.’
Donald J. Trump
✔@realDonaldTrump
So hard to believe that Lindsey Graham would be against saving soldier lives & billions of $$$. Why are we fighting for our enemy, Syria, by staying & killing ISIS for them, Russia, Iran & other locals? Time to focus on our Country & bring our youth back home where they belong! 117.246
Trump reageerde via Twitter al snel op de verontwaardigde reacties. Hij noemt het terughalen van de laatste troepen uit Syrië een logische stap, waarvoor hij zich al jaren heeft ingespannen. Naar eigen zeggen vindt Trump het moeilijk te geloven dat senator Graham ‘tegen het redden van soldatenlevens en miljarden dollars’ is. ‘Waarom vechten we voor onze vijand, Syrië, door te blijven en IS te bestrijden voor hen, Rusland, Iran en anderen in de regio?
Tijd om ons te richten op ons land en onze jeugd terug te brengen naar huis, waar die hoort!’ Het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukte kort daarop in een reactie nog wel op de hoede te zijn voor IS. ‘Er moet nog veel worden gedaan en we mogen de dreiging die zij vormen niet uit het oog verliezen. Zelfs zonder grondgebied, zal IS een bedreiging blijven.’
In zijn eigen partij heeft Trump ook medestanders: senator Rand Paul zei tegen Fox News dat de president een ‘dappere zet’ heeft gedaan: ‘Het is precies wat hij de Amerikaanse bevolking heeft beloofd. Sterker nog: het is een van de redenen dat hij de verkiezingen heeft gewonnen.’
Paul vindt het een goede zaak dat de Verenigde Staten niet langer ‘politieman van de wereld’ willen zijn, maar het credo America First hanteren. ‘President Trump zei dat hij Amerika op de eerste plaats zou zetten. Ik denk dat hij dat doet door wat van dat geld (voor de strijd in Syrië, red.) naar huis te brengen, waar het gaat naar grensbeveiliging of het bouwen van bruggen en wegen in ons land.’
Na zijn besluit om onmiddellijk alle Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken, heeft president Donald Trump opdracht gegeven om het aantal troepen in Afghanistan drastisch te verminderen. Het zou de komende weken gaan om in totaal zo’n 5.000 tot 7.000 van de 14.000 militairen, schrijft de Washington Post donderdag op basis van bronnen bij het Witte Huis.
Poetin terughoudend, maar noemt terugtrekking ‘het juiste om te doen’
De Russische president Vladimir Poetin heeft donderdag gereageerd dat IS sinds het aantreden van Trump inderdaad flink is verzwakt, en bedankte hem daarvoor. Over de aangekondigde terugtrekking was Poetin terughoudend: ‘Ik weet niet hoe dat zit. Amerika zit al 17 jaar in Afghanistan, en elk jaar zeggen ze weer dat ze zich daar terugtrekken.
Maar ze zitten er nog steeds.’ Wel vindt de Russische president de aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Syrië ‘onnodig’ en ‘niet legitiem’, omdat die er niet zijn op verzoek van de Syrische overheid, in tegenstelling tot het Russische leger. ‘Dus als de VS heeft beslist zijn troepen terug te trekken, is dat het juiste om te doen.’
In veel westerse landen is de teneur over het besluit aanmerkelijk negatiever. Zo zegt de Britse minister van Defensie Tobias Ellwood dat ‘Trump geen gelijk [heeft] als hij zegt dat terreurorganisatie IS in Syrië is verslagen. Ik ben het sterk oneens met het standpunt van Trump’. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas spreekt van een ‘verrassing’, en stelt dat de dreiging van IS nog niet voorbij is.
De Fransen, die ook soldaten hebben in Syrië, ‘delen de beoordeling [van de VS] niet’. Een Franse ambtenaar zegt tegen The Washington Post dat president Emmanuel Macron eerder deze week met Trump heeft gebeld, om hem te verzoeken door te gaan met de strijd tegen de islamitische terreurgroep. Frankrijk houdt wel troepen in Syrië, werd donderdag bekend.
Vrees is er vooral bij de Koerden, die in Noord-Syrië de voornaamste bondgenoten van Amerika zijn geworden in de strijd tegen IS. Turkije bestrijdt de Koerden in die regio, en gevreesd wordt dat het veel sterkere Turkse leger de Koerdische volkseenheden YPG er na de Amerikaanse terugtrekking hardhandig zullen gaan bestrijden, zoals dat eerder dit jaar al gebeurde bij Afrin.
Tegelijkertijd lijkt ook IS zich weer in de strijd te mengen: een woordvoerder van de Syrische Democratische Strijdkrachten, die samenwerken met de YPG, meldt vrijdag dat IS in Zuidoost-Syrië een ‘grootschalige’ aanval’ voorbereidt in de regio Hajin.
In politiek Den Haag zijn eveneens veel zorgen over het vertrek van het Amerikaanse leger uit Syrië. Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) noemt die situatie ‘zeer ingrijpend’, omdat die kan leiden tot ‘een enorme verschuiving in de machtsverhoudingen’ en nieuwe gevechten.
Volgens CDA-minister Ank Bijleveld van Defensie is IS nog niet verslagen: ze zei donderdag in de Tweede Kamer dat er nog duizenden IS-strijders in Syrië en Irak zijn. Voor de Nederlandse inzet in het gebied heeft de beslissing van Trump vooralsnog geen directe gevolgen.
Joël Voordewind@JoelVoordewind
Zeer onverstandig en heel kortzichtig dat Trump Noord-Syrie verlaat en daarmee de Koerden overlevert aan Turkse agressie alsook die van Assad en Isis-restanten. Ga samen met CDA, VVD en D’66 debat en brief aanvragen. EU-steun nu hard nodig, anders opleving Isis aldaar. 119
Veel Kamerleden zijn vooral bang voor geweld van Turkije tegen de Koerden in Noord-Syrië. Joël Voordewind (ChristenUnie) noemt het ‘zeer onverstandig en heel kortzichtig’ dat Trump de troepen uit die regio terughaalt, omdat die daarmee ‘de Koerden overlevert aan Turkse agressie alsook die van Assad en Isis-restanten’.
Hij pleit samen met de andere kabinetspartijen VVD, CDA en D66 voor druk vanuit de Europese Unie op Turkije zodat die geen nieuwe aanval uitvoeren op de Koerden. Namens de twee laatstgenoemde partijen reageren Martijn van Helvert en Sjoerd Sjoerdsma eveneens bezorgd op Trumps videoboodschap, omdat ook volgens hen IS nog niet is verslagen.
Mattis stopt als minister, Bijleveld vindt vertrek collega ‘verschrikkelijk’
Ook de brief die de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis gisteren aan Trump schreef, stemt de Nederlandse overheid niet vrolijk. Mattis verklaart daarin dat hij in februari zal aftreden omdat hij het oneens is met het beleid van de president. De minister vindt dat de president niet goed omgaat met bondgenoten en onvoldoende oog heeft voor de oplopende spanningen die vooral China en Rusland zouden veroorzaken.
Minister Bijleveld noemt het vertrek van haar Amerikaanse ambtsgenoot vrijdagmiddag ‘verschrikkelijk’. Mattis hield volgens de CDA-minister Mattis, ‘altijd de samenwerking met de bondgenoten in de gaten’, en hoopt erop dat diens opvolger zich niet gaat distantiëren van bondgenootschappen en samenwerking. D66’er Sjoersma is op Twitter nog stelliger over het vertrek van Mattis: ‘Met Mattis vertrekt de laatste persoon in de Trump regering die er alles aan deed om ons bondgenootschap sterk te houden. Dat doet vrezen voor wat nog komen gaat.’
NU 02.10.2018 Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er een extern en onafhankelijk onderzoek komt naar de steun die Nederland heeft verleend aan verschillende gewapende groepen Syrische rebellen.
VVD, CDA, D66, CU, GroenLinks, PvdA en SGP willen dat de Commissie van advies inzake volkenrechtelijke vraagstukken (CAVV) en de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) het onderzoek gaan uitvoeren.
Het onderzoek moet zich richten op de steun in Syrië, maar moet ook leiden tot een nieuwe procedure met strengere regels voor het steunen van gewapende groeperingen in het buitenland.
De Tweede Kamer debatteerde dinsdagavond met minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) over het programma dat Nederland in 2015 is gestart waarbij Syrische rebellen die streden tegen het regime van president Bashar al-Assad van zogenoemde niet-letale steun zijn voorzien.
In het debat stonden drie vragen centraal: is de selectie van strijdgroepen correct verlopen, is de controle op de steun adequaat geweest en past de steun binnen de kaders van het volkenrecht. Ook klonk de roep van de Kamerleden om meer mogelijkheden te geven om dergelijke programma’s beter te kunnen controleren.
ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind zei dat met het huidige beleid de Kamer “buitenspel staat”. “We kregen geen inzage in wat voor hulp er is gegeven en waar de hulp naartoe ging”, zei hij. Sadet Karabulut (SP): “We konden niet controleren of de steun aan de voorwaarden voldeed.” D66’er Sjoerd Sjoerdsma: “Dit moet in de toekomst anders.”
Hoewel de uitvoering van de steun die Nederland heeft verleend “beter had gekund”, vindt Blok niet dat er “onredelijk veel is misgegaan”. Hij is het wel met de Kamer eens dat de beoordeling van de geselecteerde groepen en controle “scherper” kon. Tegelijkertijd verwierp hij de suggestie dat Nederland met de steun op grote schaal terroristische organisaties heeft gesteund die massaal mensenrechten hebben geschonden.
Blok stelde voor om voortaan steun aan dergelijke groeperingen intensiever te behandelen in de Tweede Kamer. Hij is het met de Kamer eens dat in het vervolg “systematischer moet worden getoetst”.
Onthullingen van Nieuwsuur en Trouw
De problemen met het steunprogramma kwamen in een reeks onthullende reportages van Nieuwsuur en Trouw aan het licht. Er werd getoond hoe Nederland zich in het programma op de grond heeft gemengd in het gewapende conflict in Syrië.
Zo werd bekend dat Nederland tussen de zomer van 2015 en het najaar van 2018 steun heeft verleend aan 22 strijdende groeperingen in Syrië, die door het kabinet als “gematigd” zijn bestempeld. Zij kregen geen wapens, maar zogenoemde Non Lethal Aid (NLA) in de vorm van pick-uptrucks, uniformen en laptops. De totale kosten kwamen uit op 25 miljoen euro.
In 2015 stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met de steun, maar wel met als voorwaarde dat de goederen niet in handen van de verkeerde groepen zouden vallen. De 22 organisaties zouden zich bovendien moeten houden aan het oorlogsrecht, mensenrechten en mochten niet samenwerken met extremisten.
Selectie en controle door Nederland
Het kabinet beloofde daarnaast dat het zelf de groepen zou selecteren en zou controleren of zij zich aan de voorwaarden hielden. Uit de publicaties van Nieuwsuur en Trouw is echter gebleken dat de steun aan in ieder geval twee van de gesteunde groeperingen problematisch is, namelijk de Sultan Murad Brigade die het oorlogsrecht zou hebben geschonden en Jabhat al-Shamiya.
In het geval van de laatste groep is het Openbaar Ministerie overgegaan tot vervolging van een Nederlandse man die zich had aangesloten bij Jabhat al-Shamiya, een beweging die door justitie “niet anders te kwalificeren is als een criminele organisatie met terroristisch oogmerk”.
Dat staat haaks op de belofte van het kabinet dat strijdgroepen alleen in aanmerking konden komen voor het NLA-programma, als ze zich zouden houden aan het humanitair oorlogsrecht en geen banden hebben met extremisten. Maandag werd ook nog eens bekend dat een deel van de goederen is terechtgekomen bij Jabhat Al Nusra, de Syrische tak van Al Qaeda.
Minister Blok kon uit veiligheidsoverwegingen niet concreet ingaan op de vraag welke groepen zijn gesteund, maar voegde daaraan toe dat hij niet kon uitsluiten dat de hulp is terechtgekomen bij groeperingen die zich schuldig hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen.
Vragen over volkenrechtelijk kader
Ook waren er bij de Kamer vragen of de steun past binnen de kaders van het volkenrecht. Zo twijfelen het CDA en D66 of de geleverde pick-uptrucks wel geleverd hadden mogen worden. Zo beschikten de trucks over een ophangsysteem waar machinegeweren aan gemonteerd konden worden.
Om antwoord op deze vragen te krijgen beschikt het kabinet over een onafhankelijke extern volkenrechtelijk adviseur. Deze adviseur kan het kabinet juist over dit soort lastige kwesties adviseren, maar dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in deze zaak niet gedaan.
In plaats daarvan is gebruikgemaakt van het advies van interne volkenrechtelijk adviseurs. De extern volkenrechtelijk adviseur André Nollkaemper heeft vorige week alsnog advies gegeven. Tegen Nieuwsuur en Trouw zei hij dat Nederland met het leveren van de goederen te ver is gegaan. De steun zou volgens Nollkaemper zelfs op gespannen voet staan met het volkenrecht.
Volgens Blok zijn de leveringen niet in strijd geweest met het volkenrecht, omdat het niet zou gaan om letale goederen. Hij wees de Kamer erop dat er afspraken zijn gemaakt dat er geen machinegeweren op de trucks gemonteerd mochten worden. Ook zou de steun niet als doel hebben gehad om Assad omver te werpen. Dat is voor het kabinet van belang om binnen de regels van het internationaal recht te blijven.
Pieter Omtzigt (CDA) verweet de minister te leven in een “papieren werkelijkheid”. Hij wees onder andere op uitspraken van de voormalig buitenlandminister Bert Koenders die meerdere malen het kabinetsstandpunt innam dat er voor Assad geen ruimte is in Syrië.
NOS 02.10.2018 De levering van hulpgoederen zoals pick-uptrucks, nachtkijkers en uniformen aan Syrische rebellengroepen was binnen de regels van het volkenrecht. Minister Blok van Buitenlandse Zaken heeft dat gezegd in een Kamerdebat. Nederland gaf voor 25 miljoen euro aan materieel, mede op basis van Britse en Amerikaanse informatie.
Blok kan niet uitsluiten dat door Nederland gesteunde groeperingen in Syrië betrokken zijn geweest bij de schending van mensenrechten. In reactie op kritiek uit de Tweede Kamer gaf Blok toe dat de selectie van de groeperingen vooraf, en de controle achteraf bij wie de materialen precies terechtkwamen beter hadden gekund.
“Tegelijk is de suggestie dat de door Nederland gesteunde groepen op grote schaal met terrorisme bezig waren ook niet juist”, zei hij. “Het primaire doel van deze groepen was voorkomen dat het hele land overrompeld zou worden door IS.” Volgens Blok had Nederland met de hulp niet de bedoeling om de Syrische president Assad weg te krijgen, zoals sommige Kamerleden suggereren.
Toch wil de Tweede Kamer dat het hulpprogramma alsnog achteraf wordt onderzocht door de CAVV, een onafhankelijke commissie voor volkenrechtelijke vraagstukken, en door de Adviesraad Internationale Vraagstukken.
Papieren werkelijkheid
Onder meer CDA en ChristenUnie twijfelen aan de conclusie van het kabinet dat het volkenrecht niet is geschonden. CDA-Kamerlid Omtzigt: “De Sultan Muratbrigade liet de Nederlandse trucks trots in filmpjes zien met wapens erop.”
Blok zei dat de levering van die trucks zelf niet in strijd was met het volkerenrecht. “In een leveringsovereenkomst werd aangegeven dat ze niet voor oorlogsdoeleinden gebruikt mochten worden.” Omtzigt vindt dat onbegrijpelijk: “Dus we hebben een papieren werkelijkheid gecreëerd.” Hij vindt het nogal logisch dat gepantserde trucks gebruikt worden in gevechten.
Dezelfde twijfels bestaan over steun die terechtkwam bij een groepering die verantwoordelijk zou zijn voor een raketaanval met tachtig burgerdoden tot gevolg. “Er lagen rapporten over van Amnesty die zijn overhandigd aan het ministerie”, zei ChristenUnie-Kamerlid Voordewind. “Ook het rapport van Carla del Ponte van de VN noemt deze groepering.” Maar volgens Blok was er geen onomstotelijk juridisch bewijs.
Vertrouwelijke informatie
Blok vindt dat het hulpprogramma, dat is gestart onder het vorige kabinet van VVD en PvdA, in de praktijk beter had moeten worden uitgevoerd. Ook had de Kamer vaker tussentijds geïnformeerd moeten worden. De Kamer heeft pas na de berichtgeving van Nieuwsuur en Trouw meer vertrouwelijke informatie gekregen, zoals over de lijst groeperingen en hoe zij de hulp kregen.
Het hulpprogramma werd in januari dit jaar deels en in april in zijn geheel stopgezet. Blok: “Door veranderende omstandigheden op de grond was deze hulp niet meer effectief en goed controleerbaar.” Daar bleek de Tweede Kamer het mee eens. De SP diende nog een motie van wantrouwen in tegen minister Blok, maar daar was geen meerderheid voor.
Ambtsmisdrijf
Ook Denk wil minister Blok straffen voor het hulpprogramma dat volgens partijleider Kuzu levens heeft gekost. Hij zei te overwegen om Blok aan te klagen wegens een ambtsmisdrijf. Andere partijen reageerden verbaasd en verbijsterd op deze uitspraak. Ze vonden dat Kuzu een “luchtballon” opliet na een zwaar en ingewikkeld debat en wilden dat hij duidelijkheid gaf.
Voordewind wees Kuzu erop dat Denk in 2015 zelf heeft ingestemd met het hulpprogramma door niet tegen te stemmen. “U wilt dus de minister aanklagen voor iets waar u zelf aan hebt meegewerkt?”, zei hij. Kuzu wilde wel toegeven dat die beslissing een fout was, maar blijft erbij dat de partij misschien nog actie tegen de minister onderneemt.
Als Nederland hulpgoederen geeft moet de controle beter, want ze kwamen in Syrië in handen van jihadisten en mensenrechtenschenders, zegt de Tweede Kamer.
NOS 02.10.2018 Als het kabinet er in de toekomst weer voor kiest in oorlogssituaties hulpgoederen te sturen, dan moet de controle daarop veel beter. Dat concludeert een meerderheid in de Tweede Kamer in een debat over onderzoek van Nieuwsuur en Trouw. Daaruit bleek vorige maand dat hulpgoederen bedoeld voor “gematigde groeperingen” in Syrië zijn terechtgekomen bij Jabhat al-Nusra, de Syrische variant van al-Qaida.
De partijen die zich in 2015 al tegen het steunprogramma uitspraken, zoals CDA, PVV, SP, ChristenUnie, SGP en 50Plus, blijven erbij dat dit hulpprogramma nooit had mogen plaatsvinden. Zij vonden toen al dat de situatie in Syrië te onduidelijk was en vonden de zogenaamd gematigde groeperingen onbetrouwbaar.
Vuile handen
De VVD steunde het hulpprogramma destijds wel. “Iedereen wilde iets doen om de Syrische brand te helpen blussen”, zei VVD-Kamerlid Koopmans daar nu over. “Het was op zich geen fout om te proberen mensen te redden. Maar hebben we wel genoeg gedaan om de risico’s te voorkomen?” Koopmans denkt dat helpen in een oorlogssituatie altijd “vuile handen” oplevert, maar hij vindt dat het kabinet meer moet doen om ze zo schoon mogelijk te houden.
Ook de PvdA, regeringspartij ten tijde van het besluit, begrijpt achteraf nog steeds de gedachte achter de steun. “Als een bevolking in nood is, kijken we wat we kunnen doen”, zei Kamerlid Kuiken. “We hebben toen gezegd: niets doen is geen optie.” Maar ook de PvdA wil weten wat het kabinet vindt van de kritiek van Carla del Ponte van de VN, dat Nederland had kunnen weten dat sommige groeperingen zich schuldig maakten aan mensenrechtenschendingen.
Lessen
CDA-Kamerlid Omtzigt heeft steeds gewaarschuwd voor de risico’s. Hij wil weten of en zo ja wanneer signalen bij het kabinet binnenkwamen dat de hulpgoederen, zoals trucks en een mobiele bakkerij, bij al-Qaida en andere mensenrechtenschenders terechtkwamen. “Hebben de signalen van Amnesty International het kabinet wel bereikt?” vroeg hij zich af.
ChristenUnie-Kamerlid Voordewind, ook tegenstander van de hulp, is destijds zelf naar Syrië gegaan om met het door Nederland als “gematigd” bestempelde Vrije Syrische Leger te gaan praten. Daar kreeg hij te horen dat ze bereid waren met ongeveer iedereen samen te werken om president Assad te bestrijden, ook met al-Qaidastrijders. Voordewind: “Welke lessen leert de minister hiervan?”
Later vanavond reageert minister Blok van Buitenlandse Zaken namens het kabinet op alle vragen. Hij was overigens niet verantwoordelijk voor het besluit. Dat was het vorige kabinet, met de PvdA’er Koenders als minister van Buitenlandse Zaken. Alle partijen zijn het eens met het besluit van het kabinet van maart dit jaar, om de stekker uit het hulpprogramma te trekken.
AD 02.10.2018 Er komt nader onderzoek naar de Nederlandse steun aan Syrische groepen. Zo moet in de toekomst worden voorkomen dat Nederlandse goederen in verkeerde handen vallen.
Ik kan niet uitsluiten dat er Nederlandse hulp bij groepen in Syrië terecht is gekomen die mensenrechten hebben geschonden, aldus Minister Blok .
Bij de Nederlandse steun aan Syrische oppositiegroepen is ‘niet onredelijk veel misgegaan’. Volgens minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken had het wel beter gekund. ,,Tegelijkertijd is de suggestie dat de gesteunde groepen op grote schaal alleen maar met terrorisme bezig waren ook een onjuiste.”
De Tweede Kamer wil dat twee adviesorganisaties de hulp die Nederland tussen 2015 en voorjaar 2018 gaf aan 22 gematigde Syrische oppositiegroepen nog eens onder een vergrootglas gaan leggen. Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw bleek vorige maand dat die goederen – vooral pick-uptrucks en communicatieapparatuur – ook terechtkwamen bij groepen die mogelijk jihadistisch zijn en in ieder geval worden beschuldigd van mensenrechtenschendingen.
Met de resultaten van dat onderzoek moet een lijst criteria worden opgesteld waaraan zogeheten niet-lethale hulpprogramma’s in de toekomst moeten worden getoetst. Volgens Blok moet dat gebeuren naar voorbeeld van de procedure die nu wordt gevolgd als er Nederlandse militairen naar het buitenland worden uitgezonden.
Lessen
Na honderden Kamervragen, een hoorzitting en een pak vertrouwelijke Kamerstukken wilde de Tweede Kamer vanavond in een debat met Blok vooral lessen trekken uit het Syrische hulpprogramma. Was dat wel verenigbaar met het volkenrecht? Moest de selectie van de groeperingen die steun kregen niet beter? Was de controle wel goed genoeg?
Blok zei niet te kunnen uitsluiten dat er Nederlandse hulp bij groepen in Syrië terecht is gekomen die mensenrechten hebben geschonden of oorlogsmisdaden . ,,Burgeroorlog is chaotisch. Maar er zijn geen één op één situaties bekend.” Soms bleken volgens hem meldingen ook niet te kloppen. Zo was er een militie die kindsoldaten zou inzetten. Dat bleek in de praktijk te gaan om kinderen die werden ingezet in de keuken, aldus Blok.
Het kabinet had destijds wel regelmatig gewezen dat er risico’s kleefden aan de steunverlening, maar in de chaos van de Syrische burgeroorlog in 2015, met een oprukkende IS, vond een grote meerderheid van de Tweede Kamer dat Nederland in actie moest komen. ,,Wij vonden dat we niet stil konden blijven zitten”, zo verwoordde PvdA-Kamerlid Attje Kuiken het. Haar partij zat destijds in de regeringscoalitie.
Buitenspel
We wisten niet wat ze kregen, wie wat kregen en hoe de hulp tot stand kwam, aldus Joël Voordewind, ChristenUnie .
Maar volgens de ChristenUnie, die met het CDA, SGP, SP, Partij voor de Dieren en 50Plus, al bij het besluit hulp te geven in 2015 tegen waren, werd het parlement door het besluit ‘buitenspel gezet’. Kamerlid Joël Voordewind: ,,We wisten niet wat ze kregen, wie wat kregen en hoe de hulp tot stand kwam.”
De SP diende nog een motie van wantrouwen tegen minister Blok in, maar die kan niet rekenen op een Kamermeerderheid. Denk-voorman Tunahan Kuzu zei te overwegen het Openbaar Ministerie te vragen onderzoek te doen naar een mogelijk ambtsmisdrijf door Blok.
Het debat verliep gisteren stroef omdat het hele programma dat niet-lethale steun verzorgde aan oppositiegroepen in Syrië staatsgeheim is verklaard. Kamerleden kregen stukken vertrouwelijk ter inzage, maar kunnen die informatie niet gebruiken in een debat. Ook Blok kon een aantal vragen niet beantwoorden ‘vanwege de vertrouwelijkheid’.
Het CDA vroeg herhaaldelijk om openbaarmaking van de vertrouwelijke documenten en bestookte de minister met Kamervraag na Kamervraag. Tot irritatie van Blok – al ontkende hij dat gisteren. ,,Ik heb ze toch allemaal beantwoord?” Ook zei hij de Kamerleden te prijzen voor ‘hun vasthoudendheid’.
Coalitie
Laten we niet net doen alsof we een partij wol leverden aan een breiclubje in Damascus, aldus Henk Krol, 50Plus .
Opvallend was dat CDA en ChristenUnie, die al bij het besluit om steun te geven in 2015 tegen waren en zich eerder uitgesproken kritisch toonden, milder waren. Denk-Kamerlid Tunahan Kuzu viel CDA-collega Pieter Omtzigt aan op ‘zijn terugtrekkende beweging’. ,,In zijn toon proef ik nu een minder kritische houding. Ik zie nu dat u al bent begonnen met het intrekken van de keutel.” Omzigt reageerde geërgerd en wees op zeven keer dat hij samen met zijn collega Martijn van Helvert vragen indiende. ,,Ik deed dat toen anderen dat niet deden.”
D66 was daarentegen juist kritisch: Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma wil een onderzoek naar de volkenrechtelijke implicaties van de Nederlandse steun. Hij herhaalde de woorden van GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik dat de gesprekken die werden gevoerd als groepen mogelijk mensenrechten hadden geschonden ‘soft’ klonken. ,,Hoe vaak is steun níét stopgezet na vermoedens van mensenrechtenschendingen?”
Andere partijen wezen ook op het feit dat het in Syrië nu eenmaal oorlog was en dat er niet ‘alleen maar lieverdjes’ waren. Daarom moet Nederland zich in de toekomst wellicht onthouden van zulke steun, stelde fractieleider Henk Krol van 50Plus. ,,Laten we niet net doen alsof we een partij wol leverden aan een breiclubje in Damascus.”
NU 02.10.2018 De Tweede Kamer debatteert dinsdag met minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) over de steun die Nederland heeft verleend aan verschillende groepen Syrische rebellen. Tenminste één van deze groepen wordt door het Openbaar Ministerie (OM) omschreven als een “criminele organisatie met een terroristisch oogmerk”. Voor de tweede keer in korte tijd wacht Blok een zwaar debat in de Kamer.
Waar de VVD-minister vorige maand nog het vertrouwen van een deel van de Kamer verloor door zijn eigen omstreden uitspraken over de multiculturele samenleving, staat hij dinsdagmiddag in de Kamer om het beleid van zijn voorganger Bert Koenders (PvdA) te verdedigen.
Waar gaat het over?
In een reeks onthullende reportages hebben Nieuwsuur en Trouw in de afgelopen weken laten zien hoe Nederland zich op de grond heeft gemengd in het gewapende conflict in Syrië.
Zo werd bekend dat Nederland tussen de zomer van 2015 en het najaar van 2018 steun heeft verleend aan 22 strijdende groeperingen in Syrië, die door het kabinet als “gematigd” zijn bestempeld. Zij kregen geen wapens, maar zogenoemde ‘Non Lethal Aid’ (NLA) in de vorm van pick-uptrucks, uniformen en laptops. De totale kosten kwamen uit op 25 miljoen euro. Het kabinet beëindigde de hulp dit voorjaar, omdat de oppositie in de Syrische burgeroorlog zo goed als verslagen is.
Aan welke organisaties het kabinet steun heeft verleend, is geheim en blijft geheim. Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw is echter gebleken dat het gaat om onder meer Jabhat Al Shamiya en de Sultan Murad Brigade. Dat brengt het ministerie in een lastig parket.
Het OM is namelijk overgegaan tot vervolging van een Nederlandse man die zich had aangesloten bij Jabhat Al Shamiya, een beweging die door justitie “niet anders te kwalificeren is als een criminele organisatie met terroristisch oogmerk”. De Sultan Murad Brigade, die onder andere pick-uptrucks en uniforms ontving, zou kindsoldaten hebben gerekruteerd en het oorlogsrecht hebben geschonden bij aanvallen op de Koerdische woonwijk Sheikh Maqsoud.
Dat staat haaks op de belofte van het kabinet dat strijdgroepen alleen in aanmerking konden komen voor het NLA-programma, als ze zich zouden houden aan het humanitair oorlogsrecht en geen banden hebben met extremisten.
Maandag maakten Trouw en Nieuwsuur bekend dat een deel van de goederen is terechtgekomen bij Jabhat Al Nusra, de Syrische tak van Al Qaeda. Omdat de Tweede Kamer het kabinet meerdere malen heeft gewaarschuwd dat de steun niet in verkeerde handen mocht vallen, heeft minister Blok een hoop uit te leggen. En dit keer niet alleen aan de oppositie, want ook coalitiepartijen CDA en CU willen opheldering.
Wat kunnen we in het debat verwachten?
De vraag is of we dinsdag tijdens het debat ook echt antwoord op alle vragen zullen krijgen. Omdat het hele NLA-programma “uit veiligheidsoverwegingen” tot staatsgeheim is verklaard, zal bijvoorbeeld niet openbaar worden gemaakt welke 22 groepen steun hebben ontvangen.
De Kamerleden zijn er wel vertrouwelijk over geïnformeerd, maar mogen er in de openbaarheid niet over praten. Het kabinet schreef eerder in Kamerbrieven overigens dat de Kamer gedurende het steunprogramma meerdere malen vertrouwelijk is geïnformeerd. Ook die informatie kunnen de Kamerleden dinsdag tijdens het debat niet gebruiken.
Wat het kabinet wel kon verzekeren, is dat er in de 22 groepen geen rebellen zitten die op de terreurlijsten van de Verenigde Naties en de Europese Unie voorkomen. Jabhat Al Shamiya staat bijvoorbeeld niet op deze lijsten.
Maar daar komt Blok niet mee weg. Waar hij opheldering over moet geven, is hoe de selectie van de groepen tot stand is gekomen, hoe er gedurende de periode van steun toezicht is gehouden en of het NLA-programma binnen de kaders van het volkenrecht paste.
Welke fouten zijn er gemaakt?
Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft weliswaar ingestemd met het NLA-programma, maar wel met als voorwaarde dat de organisaties zich onder meer aan het humanitair oorlogsrecht moeten houden en geen banden met extremistische groeperingen onderhouden.
Ook zou Nederland zelf de groeperingen selecteren die voor steun in aanmerking zouden komen. Daarnaast zou Nederland ook controleren of de steungoederen wel in de juiste handen terechtkwamen en of de verschillende groeperingen geen mensenrechten schenden.
Hierover heeft Blok voor het weekend nog gezegd dat het toezicht op de gesteunde rebellen strakker had gekund. Uit een intern onderzoek bij Buitenlandse Zaken is gebleken dat het gebrek aan eigen analyses de controle op de gesteunde rebellen kwetsbaar heeft gemaakt.
Vooral in crisisgebieden zijn de risico’s groot “dat geld in verkeerde handen valt, dat potentiële mensenrechtenschendingen moeilijk te detecteren zijn, of dat incidenten niet goed gemeld worden”, aldus de inspectie. De vraag die beantwoord zal moeten worden, is of Nederland niet boven zijn gewicht heeft gebokst en hoe hier lering uit moet worden getrokken.
Daarnaast is er nog het volkenrechtelijk aspect, namelijk de vraag of de niet-letale steun aan de rebellen strookt met de internationale afspraken. Om hier zeker van te zijn, beschikt het kabinet over een onafhankelijke extern volkenrechtelijk adviseur. Deze adviseur kan het kabinet juist over dit soort lastige kwesties adviseren, maar dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in deze zaak niet gedaan.
In plaats daarvan is gebruikgemaakt van het advies van interne volkenrechtelijk adviseurs. De extern volkenrechtelijk adviseur André Nollkaemper heeft vorige week alsnog advies gegeven. Tegen Nieuwsuur en Trouw zei hij dat Nederland met het leveren van de goederen te ver is gegaan. De steun zou volgens Nollkaemper zelfs op gespannen voet staan met het volkenrecht.
Minister Blok zal de Kamer moeten uitleggen waarom het ministerie de extern volkenrechtelijk adviseur niet heeft geraadpleegd. Ook zal hij moeten kunnen verklaren waarom de adviezen van de interne adviseurs niet openbaar kunnen worden gemaakt.
Elsevier 02.10.2018 Nog geen maand na een lang debat over zijn omstreden uitspraken over de multiculturele samenleving, legt de Tweede Kamer minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) vanmiddag om 16.00 uur opnieuw het vuur na aan de schenen. Ditmaal moet Blok zich verdedigen over de miljoenensteun die Nederland jaren gaf aan jihadistische rebellengroepen in Syrië. Waarover moet hij uitleg geven, wat is zijn verweer en komt zijn positie in gevaar?
Waarom precies wordt Blok op het matje geroepen?
Drie weken geleden onthulden actualiteitenprogramma Nieuwsuur en dagblad Trouw dat het ministerie van Buitenlandse Zaken de Syrische oppositiegroepen Jabhat al-Shamiya en de Sultan Murad Brigade heeft gesteund. Dat is pikant, want een Nederlandse man die zich had aangesloten bij eerstgenoemde groep, is vervolgd door het Openbaar Ministerie (OM) omdat hij had deelgenomen aan ‘een criminele organisatie met terroristisch oogmerk’. De Sultan Murad Brigade heeft kindsoldaten gerekruteerd en het oorlogsrecht geschonden bij aanvallen op een Koerdische woonwijk.
De hulp aan de twee groepen die als jihadistisch te boek staan was onderdeel van de zogenoemde Non Lethal Assistance (NLA), waarmee tussen de zomer van 2015 en dit najaar in totaal 22 ‘gematigde’ rebellengroeperingen zijn gesteund met ‘niet-dodelijke hulp’ als pick-uptrucks, uniformen en laptops. In totaal gaat het om een bedrag van 25 miljoen euro.
Toen de steun aan de oppositie tegen de Syrische president Bashar Al-Assad wereldkundig werd gemaakt, beloofde het kabinet dat de NLA alleen terecht zou komen bij groepen die zich aan het humanitair oorlogsrecht hielden en geen banden hadden met extremisten. Onder anderen Kamerleden Joël Voordewind (ChristenUnie), Martijn van Helvert en Pieter Omtzigt (beide CDA) trokken al jaren geleden aan de bel omdat zij vermoedden dat de gesteunde groepen niet zo gematigd waren als het kabinet beweerde.
Harald Doornbos
✔ @HaraldDoornbos
1/ Vandaag kamerdebat over NLse steun aan Syrische oppositie.
Want ’t wordt steeds gekker. Nu blijkt weer dat Jabhat al Nusra/HTS (Al-Qaeda in Syrie dus) de NLse goederenbewijzen in beslag nam in 2016. En oa NLse mobiele oven inpikte:
Morgen debatteert de Kamer over de #steun die Nederland gaf aan #Syrische#oppositiegroepen. Uit onderzoek van #Nieuwsuur en #Trouw bleek eerder dat daar nogal wat mis is gegaan. Nu is ook het logistieke proces van de hulp in kaart gebracht. Ook daarbij ging veel mis.
Als klap op de vuurpijl meldde Nieuwsuur maandagavond dat een deel van de Nederlandse hulpgoederen in handen was gekomen van Jabhat al-Nusra, een internationaal als terreurgroep bestempelde organisatie die bekendstaat als de Syrische variant van Al-Qa’ida.
De Tweede Kamer wil nu van Blok weten hoe de gesteunde groepen zijn geselecteerd, hoe het kabinet de afgelopen jaren toezicht heeft gehouden op die groepen en hoe de NLA-steun past in het internationaal volkenrecht. Niet alleen de oppositie, maar ook coalitiepartijen CDA en ChristenUnie – die de steun eerder kritiseerden – nemen Blok vanmiddag onder vuur.
Wat is het verweer van Blok?
De steun komt uit de koker van Bert Koenders (PvdA), die tussen oktober 2014 en oktober 2017 minister van Buitenlandse Zaken was. Toch is Blok vanwege de ministeriële verantwoordelijkheid officieel verantwoordelijk voor de besluiten die zijn voorgangers hebben genomen.
Vorige week antwoordde Blok op 382 Kamervragen dat ‘nog strakkere monitoring’ van de steun nodig was geweest, maar zei hij ook dat ‘bredere beeldvorming dat Nederland terroristische organisaties gesteund zou hebben onjuist is’: ‘Zoals geregeld aan de Kamer gemeld, gold (…) dat geselecteerde groepen betrokken waren in een gewapend conflict, waarbij excessen of ander onwenselijk gedrag door die groepen nooit geheel kon worden uitgesloten.’
In elk geval moet Blok de Kamer uitgebreid uitleggen welke besluiten op zijn ministerie zijn genomen, welke informatie er over het steunprogramma bestaat en wat er is gedaan met verkregen adviezen, bijvoorbeeld van volkenrechtelijk adviseur André Nollkaemper en de Zwitserse VN-functionaris Carla Del Ponte. Zij had al in 2013 gemeld dat alle gewapende groepen in Syrië de mensenrechten schonden.
Het is overigens maar zeer de vraag of tijdens het debat alle feiten boven tafel komen: Blok is van mening dat veel informatie vertrouwelijk is en moet blijven. Zo liet de minister de Tweede Kamer maandag in een brief weten dat hij geen documenten zal openbaren waarin de beweegredenen staan van het ministerie om in 2015 de Syrische rebellen te steunen.
Blok kan in elk geval tegenwerpen dat hij dit programma heeft stopgezet. Op 9 september, twee dagen voor de onthullingen van Nieuwsuur en Trouw, lieten Blok en de minister voor Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) in een brief aan de Tweede Kamer weten dat het kabinet is gestopt met alle steun aan Syrische oppositiegroepen. De in totaal 70 miljoen euro voor deze rebellen heeft volgens hen ‘niet het gewenste resultaat’ opgeleverd. ‘Een militaire overwinning van Assad is inmiddels imminent,’ schreven de ministers.
Dat doet denken aan een kabinetsbesluit uit maart, toen Blok en Kaag de Kamer lieten weten dat de steun aan de rebellen in de zuidwestelijke stad Idlib, momenteel de laatste stad die nog in handen is van de oppositie tegen Assad, zou worden gestopt. De reden was dat het gebied vrijwel volledig was overgenomen door jihadistische groeperingen, die ook al waren gelieerd aan Al-Qa’ida.
Komt de positie van Blok in gevaar?
Begin september moest Blok zich in de Tweede Kamer verantwoorden voor zijn uitgelekte uitspraken over immigratie en de multiculturele samenleving. Toen diende de linkse oppositie (DENK, PvdA, GroenLinks, SP en de Partij voor de Dieren) een motie van wantrouwen tegen hem in, maar PVV, Forum voor Democratie, SGP en 50Plus steunden die niet. De coalitiepartijen namen genoegen met de excuses die hij maakte voor zijn uitlatingen.
Ook vanmiddag zal Blok waarschijnlijk niet worden weggestemd. Behalve de oppositiepartijen zijn ditmaal weliswaar ook coalitiepartners CDA en ChristenUnie zeer kritisch, maar alleen PVV’er Raymond de Roon lijkt serieus aan te sturen op een eventueel aftreden van de minister. ‘Het lot van Blok hangt aan een zijden draadje als het aan de PVV ligt.’ SP-Kamerlid Sadet Karabulut is niet zo stellig, maar zegt wel dat Blok ‘weinig krediet in de Kamer’ meer heeft, verwijzend naar de eerdere ophef rond de VVD-minister. GroenLinks-buitenlandwoordvoerder Bram van Ojik is coulanter: ‘Het heeft allemaal onder zijn voorganger gespeeld.’
Nederland vangt Witte Helmen op
De steun aan de White Helmets, medische hulpverleners in belegerde Syrische gebieden, blijft wel doorgaan tot het eind van dit jaar. Zo bevestigt het ministerie van Justitie en Veiligheid vandaag dat enkele tientallen van de Witte Helmen in Nederland worden opgevangen. Voormalig minister Koenders noemde de hulpverleners ‘helden’, omdat ze onder meer slachtoffers onder het puin vandaan hebben gered na bombardementen. Toch deden vorig jaar ook beelden van minder heldhaftige daden de ronde op sociale media. Zo voltrokken twee Witte Helmen in mei een publieke executie op straat in de Zuid-Syrische stad Deraa. Naar verluidt hebben zij zich vaker misdragen door bruut geweld te gebruiken tegen politieke of religieuze tegenstanders.
NOS 02.10.2018 Het ziet er niet naar uit dat alle feiten boven tafel komen vanmiddag in een debat met minister Blok en de Tweede Kamer over de Nederlandse steun aan de gewapende oppositie in Syrië.
Voornaamste reden is dat Blok er bij blijft dat veel informatie vertrouwelijk moet blijven. Gisteravond schreef hij in een brief aan de Tweede Kamer dat hij geen documenten, waaronder een intern advies, gaat openbaren waarin staat waarom het ministerie in 2015 dacht dat het een goed idee was om de Syrische rebellen te steunen.
“Het verstrekken van interne adviezen kan het goed functioneren van de departementen, de ministers en het interne besluitvormingsproces verstoren”, staat in de brief.
De Tweede Kamer kreeg de namen en locaties van groepen uit Syrië die steun van Nederland hebben ontvangen in vertrouwen te zien.
Kamerleden die die vertrouwelijke informatie hebben gekregen, kunnen er daarna niet publiekelijk over vertellen, laat staan erover debatteren. Sommige Kamerleden hebben er daarom bewust voor gekozen de informatie niet te lezen, voorafgaand aan het debat met de minister.
Aan de tand voelen
Zowel de oppositiepartijen als de regeringspartijen zijn van plan om de minister flink aan de tand te voelen. Ze hebben ook veel vragen.
Zo willen de partijen weten waarom destijds geen advies is gevraagd aan volkenrechtelijk adviseur Nollkaemper, die speciaal was aangewezen om te adviseren in dit soort kwesties. Die heeft laten weten dat toen het besluit werd genomen om de rebellen te steunen, al vele openbare rapporten waren waarin stond dat de rebellen zich misdroegen en er extremistische ideeën op nahielden.
Minister Blok meent juist dat het besluit niet in strijd was met het volkenrecht. “Door veto’s van Rusland in de VN-Veiligheidsraad werd het internationaalrechtelijk kader waarbinnen de internationale gemeenschap kon opereren fors ingeperkt. Dit leidde tot een spanningsveld tussen de politieke wens om de situatie in Syrië te verbeteren en de internationaalrechtelijke mogelijkheden daartoe.”
Waar gaat het debat vanmiddag over?
Begin september werd duidelijk dat de Nederlandse regering een gewapende groepering in Syrië heeft gesteund die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld. Het gaat om de rebellenbeweging Jabhat al-Shamiya, die van Nederland onder meer uniformen en pick-uptrucks kreeg. Nieuwsuur en Trouw meldden dat de regering al in 2016 op de hoogte was van misdaden die de groepering beging.
Dat bleek uit een mailwisseling tussen Amnesty International en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ondanks deze kennis besloot de regering vorig jaar om Jabhat al-Shamiya logistieke hulpgoederen te sturen. De Nederlandse steun hoorde bij het staatsgeheime NLA-programma, dat staat voor ‘non lethal assistance’.
De kwestie leidt tot spanningen in de regeringscoalitie. CDA-Kamerleden Van Helvert en Omtzigt hebben al vaker kritische Kamervragen gesteld aan de VVD-minister.
Het belooft daarom weer een lastig debat te worden voor Blok. Onlangs overleefde hij een motie van wantrouwen van de hele linkse oppositie over zijn uitspraken over de multiculturele samenleving.
De regeringspartijen, die ook kritisch waren, namen toen genoegen met zijn excuses. Coalitiepartijen VVD, CDA en D66 zijn deze keer nog lang niet tevreden met de vooral ontwijkende antwoorden die minister Blok hun heeft gegeven.
AD 02.10.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken wacht vanavond een pittig debat over de hulp die Nederland gaf aan Syrische opstandelingen. Zijn regeringspartners CDA en ChristenUnie leggen hem het vuur aan de schenen. En ook na vandaag lijken ze niet klaar met hem.
De spanningen tussen die vier coalitiepartijen over het Syrië-dossier zijn voor iedereen in Den Haag zichtbaar. CDA en ChristenUnie waren in 2015 al tegen de Nederlandse hulp aan Syrische opstandelingen. Nu achteraf blijkt dat een deel van de geleverde goederen (zoals auto’s en communicatieapparatuur) bij groepen terecht is gekomen die mensenrechten schonden, willen ze de onderste steen boven hebben. De VVD wil liever vooruitkijken dan terug. D66 (dat destijds het besluit ook steunde) neemt een tussenpositie in.
Op Prinsjesdag viel VVD-minister Blok uit tegen CDA-Kamerlid Martijn van Helvert, die samen met zijn collega Pieter Omtzigt de ene na de andere kritische vraag afvuurde op de minister over de steun aan Syrische rebellen tussen 2015 en begin dit jaar. Blok was daardoor geïrriteerd. Of VVD-Kamerleden dan misschien ook maar eens wat vragen moesten gaan stellen aan CDA-ministers, dreigde hij. De dag erna dienden de CDA’ers, samen met anderen, nog eens 382 (!) schriftelijke vragen in.
Bombarderen
Nog steeds voelt een groot deel van de Tweede Kamer zich slecht geïnformeerd. ,,Er is te veel onduidelijk,’’ zegt Joël Voordewind van de ChristenUnie. ,,Waarom hebben we bijvoorbeeld in de zomer van 2016 hulp gegeven aan de Sultan Murad-brigade? Toen was al bekend dat die begin dat jaar mede verantwoordelijk was voor het bombarderen van een woonwijk in Aleppo waar 80 slachtoffers vielen. Iets wat Amnesty ook heeft gemeld aan het ministerie.’’
Als Blok vanavond geen bevredigende antwoorden geeft, willen ChristenUnie en CDA aanvullend onderzoek. Daarbij worden ze gesteund door een groot deel van de oppositie. ,,De Kamer is jarenlang voorgelogen,’’ vindt SP’er Sadet Karabulut. ,,Destijds is de hulp gegeven onder de voorwaarde dat in de gaten zou worden gehouden of die wel goed terecht kwam. Steeds werd gedaan of er niets aan de hand was.’’
Wel logisch
Bloks eigen partij de VVD wijst er op dat het juist Blok was die kort na zijn aantreden begin dit jaar het hulpprogramma (waar uiteindelijk 25 miljoen euro mee gemoeid was) stopzette. Maar de partij had er geen behoefte aan dat alle interne adviezen aan het vorige kabinet over de hulp openbaar worden. Vrijwel de hele Kamer eiste echter dat Blok die alsnog naar de Kamer stuurde. Alleen de VVD en oppositiepartij PvdA (die samen het vorige kabinet vormden) waren tegen.
Dat de anderen dat wilden, is wel logisch. Hoogleraar volkenrecht André Nollkaemper adviseert het kabinet normaal bij inmenging in oorlogssituaties, maar deze keer niet. Volgens hem was de hulp in strijd met het internationaal recht. Onder andere omdat de Veiligheidsraad van de VN er geen toestemming voor heeft gegeven. Uit een brief die Blok gisteravond nog naar de Kamer stuurde blijkt niet duidelijk of het steunprogramma verenigbaar was met internationaal recht.
Volgens VVD’er Sven Koopmans waren er bij voorbaat aanvaarde risico’s. ,,Als er iets is misgegaan, moeten we daar voor de toekomst lering uit trekken.” Dat laatste vindt ook PvdA-Kamerlid Attje Kuiken: ,,Nietsdoen was destijds ook geen optie. Er waren honderdduizenden mensen op de vlucht voor Assad en IS. We wilden de gematigde oppositie steunen.’’
Maar voor regeringspartijen CDA en ChristenUnie is vooruitkijken en lessen trekken niet genoeg. Voordewind: ,,Het is te makkelijk om te zeggen: wat geweest is, is geweest.’’
AD 28.09.2018 De Tweede Kamer kreeg gisteren een lesje realiteitszin. De situatie in Syrië is complex, rommelig en een totale chaos. Maar of de Nederlandse steun aan oppositiegroepen terecht was of niet, een eenduidig antwoord kwam er niet.
Ik en andere experts betwisten dat Jabhat al-Shamiyaeen kalifaat nastreeft. Ze hebben nooit met zwarte vlaggen gezwaaid, aldus Thomas van Linge.
Een aantal van de 22 gewapende oppositiegroepen in Syrië die Nederland heeft gesteund met pick-uptrucks en satelliettelefoons, gebruikte die spullen naar alle waarschijnlijkheid om mensenrechten te schenden. Dat zei Syrië-specialist Diana Samaan van Amnesty International gisteren tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer. ,,Maar de steun ging gewoon door.”
In een brief gaf minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken gisteren ook toe dat het kabinet ‘terugblikkend op het programma en de ervaringen overziend’ vindt dat de controle op de groepen die steun kregen beter had gekund. ,,Nog strakkere monitoring was op zijn plaats geweest”, schrijft Blok.
Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw bleek eerder deze maand dat Nederlandse spullen ook terechtkwamen bij Jabhat al-Shamiya, een groep die het Openbaar Ministerie als ‘criminele organisatie met een terroristisch oogmerk’ bestempelt. Een andere groep, de Sultan Murad Brigade, zou kindsoldaten hebben gerekruteerd en een verbond hebben gesloten met al-Qaeda.
Geen terroristen
De Kamer bereidt zich voor op een debat met Blok, aanstaande dinsdag, en trok gisteren bijna zes uur uit om negen deskundigen aan de tand te voelen. Twaalf van de dertien fracties gaven acte de présence; alleen de Partij voor de Dieren liet verstek gaan. Het ging over de oorlog in Syrië, het regime van president Assad, de verschillende oppositiegroepen en vooral: hoe je die oppositiegroepen kunt kwalificeren. Zijn ze terroristisch?
Nee, zeiden diverse deskundigen. Jabhat al-Shamiya is nationalistisch, maar zeker geen terreurbeweging, stelde Thomas van Linge, die al jaren online onderzoek doet naar de burgeroorlog in Syrië. ,,Ik en andere experts betwisten dat zij een kalifaat nastreven. Ze hebben nooit met zwarte vlaggen gezwaaid”, zei hij, verwijzend naar de vlaggen waarmee IS-stijders wapperen.
Oorlogsmisdaden
Waarom het OM wel zegt dat het een terreurgroep is, is ‘een mysterie’ voor Van Linge. Ze hebben wel ooit samengewerkt met extremisten, stelt hij, zoals alle groepen in Syrië wel eens deden. Gelegenheidscoalities, ‘niet vanuit een gedeelde ideologie, maar vanuit militaire noodzaak’. ,,Dat is hetzelfde als zeggen dat de PvdA onderdeel is van de VVD omdat ze ooit samen in een regeringscoalitie zaten.”
Maar daarmee is niet gezegd dat het allemaal brave jongetjes waren die op kosten van Nederland een Toyota-truck mochten afhalen. Oud-Syrië-gezant Koos van Dam: ,,Misschien op dag 1 van de oorlog, maar niet in jaar zeven.” Deskundigen zijn het erover eens dat ze – jihadistisch of niet – wel op enig moment oorlogsmisdaden pleegden en daarbij mensenrechten schonden. Maar betekent dit dat de Nederlandse regering had moeten afzien van steun?
Nee, zegt Charles Lister, de directeur van het Middle East Institute in Washington. ,,Het was de juiste beslissing om steun te bieden. Maar het was wel te kleinschalig om effectief te zijn en het kwam te laat.”
Het was de juiste beslissing om steun te bieden. Maar het was wel te kleinschalig om effectief te zijn en het kwam te laat.”
‘Onverklaarbaar’
Ja, zegt oorlogsjournalist Harald Doornbos, die regelmatig in Syrië kwam en daar het jihadisme zag oprukken. Volgens hem was al in 2013 ‘volstrekt duidelijk’ dat er geen enkele groep was die voldeed aan de Nederlandse criteria: niet samenwerken met extremistische groepen, het nastreven van een inclusieve politieke oplossing en het committeren aan de naleving van het humanitair oorlogsrecht. ,,Het is onverklaarbaar dat Nederland er zich in 2015 mee ging bemoeien.
Het was toen veel te gevaarlijk. Er waren diplomaten die zich dag en nacht met Syrië bezighielden, maar zij kwamen er nooit. Voor hen is Syrië een abstractie, voor mij niet.”
Als je schone handen wilt houden, dan moet je aan de kant blijven staan, vindt Koos van Dam. Volgens de oud-Syrië-gezant zorgde de Nederlandse steun juist dat extremisme en mensenrechtenschendingen juist minder kans kregen. En áls er mensenrechten werden geschonden, werd de hulp stopgezet, stelt hij. ,,Het was een belangrijke bijdrage in de strijd tegen IS. Dan zegt je nu niet: ‘dank je maar we moeten je bij nader inzien niet’.”
NU 27.09.2018 De Tweede Kamer praat donderdag met deskundigen over de steun aan gewapende rebellen in Syrië. Nieuwsuur en Trouw berichtten eerder dat deze hulp in handen is gekomen van groepen waarvoor die niet bestemd was.
Een van de sprekers van de hoorzitting is Koos van Dam. Hij was als Syrië-gezant tussen januari 2015 en augustus 2016 betrokken bij de leveranties aan de opstandelingen. Ook André Nollkaemper komt langs. Hij adviseert het kabinet over volkenrechtelijke kwesties.
De leveranties aan 22 rebellengroepen vonden plaats tussen mei 2015 en begin dit jaar. Het ging niet om wapens, maar om zaken als pick-uptrucks, communicatieapparatuur, uniformen en tenten. De hele operatie is staatsgeheim, waardoor niet bekend is welke groepen steun kregen.
Volgens Trouw en Nieuwsuur kwam die ook terecht bij een groepering die door het Openbaar Ministerie als jihadistisch met terroristisch oogmerk is omschreven. Om steun te krijgen moesten de rebellengroepen aan bepaalde criteria voldoen, zoals niet samenwerken met extremisten en naleven van het humanitaire oorlogsrecht.
Vanaf het begin was er kritiek op de leveranties, van onder meer CDA en ChristenUnie. Aan de steunoperatie is 25 miljoen euro uitgegeven.
Volgende week is hier een debat over met minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Volgens hem was het toezicht adequaat, maar terugblikkend had de monitoring beter gekund.
NOS 27.09.2018 Het toezicht op door Nederland gesteunde rebellengroepen in Syrië had strakker gemoeten. Dat schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken aan de Tweede Kamer. Volgens hem was het toezicht adequaat, maar terugblikkend zou “nog strakkere monitoring op zijn plaats zijn geweest”.
Begin deze maand werd duidelijk dat de Nederlandse regering een gewapende groepering in Syrië heeft gesteund die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld. Het gaat om de rebellenbeweging Jabhat al-Shamiya, die van Nederland onder meer uniformen en pick-uptrucks kreeg.
Nieuwsuur en Trouw meldden gisteravond dat de regering al in 2016 op de hoogte was van misdaden die de groepering beging. Dat bleek uit een mailwisseling tussen Amnesty International en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ondanks deze kennis besloot de regering vorig jaar om Jabhat al-Shamiya logistieke hulpgoederen te sturen.
De Nederlandse steun hoorde bij het staatsgeheime NLA-programma, dat staat voor ‘non lethal assistance’.
Altijd risico
Volgens Blok is dergelijke hulp altijd moeilijk en met risico’s. “In hoeverre deze risico’s opwegen tegen de potentiële winst die met dergelijke programma’s behaald kan worden is een afweging die keer op keer afzonderlijk gemaakt moet worden, ook politiek”, schrijft hij.
Volgens Blok worden de ervaringen met het NLA-programma gebruikt voor toekomstige hulp aan bepaalde groepen in conflictgebieden.
In de Tweede Kamer is later vandaag een hoorzitting over de steun aan Syrische strijdgroepen.
AD 27.09.2018 Een beter toezicht op de Nederlandse steun aan Syrische rebellengroepen was op zijn plaats geweest. Dat erkent minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) na onthullingen dat Nederland ook steun heeft verleend aan islamistische groepen die mensenrechten schonden en door het Openbaar Ministerie als terroristisch zijn bestempeld.
Na onderzoek van Nieuwsuur en Trouw werd duidelijk dat de pick-uptrucks en satelliettelefoons die Nederland leverde aan de Syrische oppositie ook terecht kwamen bij groepen met een extremistisch oogpunt en bewegingen die kindsoldaten inzetten.
De monitoring was adequaat, maar een ‘nog strakkere monitoring’ zou op zijn plaats zijn geweest, aldus Blok in een schriftelijke reactie op bijna vierhonderd vragen uit de Tweede Kamer. De antwoorden komen een dag voor een hoorzitting over de kwestie, waarin deskundigen hun licht over de kwestie laten schijnen. Volgende week debatteert de Kamer met minister Blok.
,,Veel zaken zijn gelopen zoals ze bedoeld en voorzien waren”, aldus Blok, die benadrukt dat er altijd dingen mis kunnen gaan. ,,Zoals geregeld aan de Kamer gemeld gold in algemene zin dat geselecteerde groepen betrokken waren in een gewapend conflict, waarbij excessen of ander onwenselijk gedrag door die groepen nooit geheel kon worden uitgesloten.”
Veel zaken zijn gelopen zoals ze bedoeld en voorzien waren, aldus Minister Blok, Buitenlandse Zaken.
Blok wijst er echter op dat de ‘bredere beeldvorming dat Nederland terroristische organisaties gesteund zou hebben onjuist is’.
Doorgelicht door VS
Volgens Blok waren alle groepen die hulp kregen, doorgelicht door de Verenigde Staten. Ook bondgenoten verleenden steun aan deze gewapende rebellen en er zouden duidelijke afspraken over het monitoren zijn gemaakt.
Tijdens de hele duur van het steunprogramma werden de groepen in de gaten gehouden, vanuit operatiecentra in Turkije en Jordanië, door bondgenoten en Nederland zelf. Maar onder meer door onveilige situaties in gebieden waar de gematigde oppositie actief was, bleek het niet mogelijk een monitoringssysteem op te zetten dat alle risico’s uitsloot.
,,Uitvoering van programma’s in conflictgebieden is altijd moeilijk en met risico’s”, aldus Blok. Hij wil uit de ervaringen in Syrië lessen trekken voor de toekomst.
Steun
Nederland hielp van medio 2015 tot eerder dit jaar 22 rebellenbewegingen. Zij streden tegen het Assad-regime en werden beschouwd als gematigd. Bij de steun ging het niet om wapens, maar om bijvoorbeeld voertuigen en communicatieapparatuur.
Het hulpprogramma is staatsgeheim, waardoor officieel niet bekend wordt gemaakt om welke groepen het ging. De regering zegt zo ook te willen voorkomen dat rebellen die westerse steun ontvingen een belangrijker doelwit worden voor het Assad-regime, de IS-beweging of andere extremisten.
Hoorzitting
De Kamer spreekt vanmiddag met experts over de steun. Een van de sprekers is Koos van Dam. Hij was als Syrië-gezant tussen januari 2015 en augustus 2016 betrokken bij de leveranties aan de opstandelingen. Daarnaast zijn ook journalist Harald Doornbos en voormalig aanklager bij internationale tribunalen Carla del Ponte aanwezig.
Ook André Nollkaemper komt langs. Hij adviseert het kabinet over volkenrechtelijke kwesties en vindt dat Nederland nooit hulp had mogen verlenen aan de rebellen. Nederland heeft daarmee, zo betoogt hij, het internationaal recht geschonden. Hij trekt een vergelijking met de steun die de Verenigde Staten in de jaren ’80 gaf aan de rebellen in Nicaragua. Dat was volgens het Internationaal Gerechtshof illegaal.
NU 26.09.2018 Een beter toezicht op de Nederlandse steun aan Syrische rebellen was op zijn plaats geweest. Dat erkent minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken na onthullingen dat er ook hulp is gevloeid naar islamistische groepen die mensenrechten schonden.
De monitoring was adequaat, maar “nog strakkere monitoring” zou op zijn plaats zijn geweest, aldus Blok in een reactie op bijna vierhonderd kritische vragen uit de Tweede Kamer.
De minister wijst erop dat alle groepen die hulp kregen waren gescreend en beoordeeld door naaste bondgenoten en dat ook bondgenoten steun aan hen verleenden. Ook zouden er duidelijke afspraken over het monitoren zijn gemaakt.
“Uitvoering van programma’s in conflictgebieden is altijd moeilijk en met risico’s”, aldus Blok. Hij wil uit de ervaringen in Syrië lessen trekken voor de toekomst.
Eerder op woensdag meldden Trouw en Nieuwsuur dat de Nederlandse regering wist van de misdaden die de Syrische rebellengroep Jabhat al-Shamiya beging. Het ministerie van Buitenlandse Zaken onderhield in de zomer van 2016 met Amnesty International een e-mailwisseling over dit onderwerp.
Eerder deze maand onthulden deze media dat Nederland de jihadistische beweging Jabhat al-Shamiya heeft gesteund.
Amnesty besprak rapport met ministerie
In een rapport van Amnesty uit juli 2016 beschrijft de mensenrechtenorganisatie misdaden die vijf gewapende oppositiegroepen tussen 2012 en 2016 in Noord-Syrië hebben gepleegd. Een van die groepen is Jabhat al-Shamiya. Amnesty stelt dat de beweging schuldig is aan onder meer executies en ontvoeringen.
Trouw en Nieuwsuur schrijven dat het rapport meerdere keren is voorgelegd aan Buitenlandse Zaken. De organisatie besprak het rapport onder meer met Syrië-gezant Gerard Steeghs en zijn medewerkers op het ministerie.
Amnesty zou toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders hebben gevraagd om landen die Jabhat al-Shamiya op dat moment steunden te verzoeken daarmee te stoppen.
Regering leverde uniformen en trucks
Een jaar later begon Nederland zelf steun aan de groepering te verlenen, ondanks de belofte aan de Kamer dat er geen mensenrechtenschenders zouden worden gesteund. Aan Jabhat al-Shamiya zijn onder meer uniformen en pick-uptrucks geleverd.
Het rapport van Amnesty kwam op 7 juli 2016 ter sprake tijdens een commissievergadering met Kamerleden en Koenders. De toenmalige minister noemde de inhoud van het rapport destijds “verschrikkelijk”.
Het kabinet beëindigde de hulp dit voorjaar. Niet omdat de groeperingen niet aan de voorwaarden voldeden, maar omdat de oppositie in de Syrische burgeroorlog zo goed als verslagen is.
Volgende week debatteert de Kamer met minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) over de hulp aan Syrische oppositiegroepen.
AD 26.09.2018 Nederland had nooit hulp mogen verlenen aan de oppositie in Syrië. Volgens André Nollkaemper, hoogleraar volkenrecht Universiteit van Amsterdam, heeft Nederland daarmee internationaal recht. Dat betoogt hij morgen tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
De Kamer heeft meerdere personen uitgenodigd om hun licht te laten schijnen over de hulp die het kabinet vanaf 2015 tot begin dit jaar gaf aan de gewapende oppositie in Syrië. Onlangs onthulden Nieuwsuur en Trouw dat een deel van die hulp (onder andere auto’s) ook terecht is gekomen bij milities die mensenrechten hebben geschonden. Volgende week debatteert de Kamer erover met minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Hoewel de Kamer destijds in meerderheid instemde met de hulp, had dat volgens Nollkaemper nooit gemogen. Hij zegt dat volgens het internationale recht Nederland geen steun mag verlenen aan gewapende acties in een ander land, ook al ging het in dit geval niet om wapens. Hij trekt een vergelijking met de steun die de Verenigde Staten in de jaren ’80 gaf aan de rebellen in Nicaragua. Dat was volgens het Internationaal Gerechtshof illegaal.
Behalve Nollkaemper spreekt de Kamer morgen ook met onder andere journalist Harald Doornbos en voormalig aanklager bij internationale tribunalen Carla del Ponte.
NOS 26.09.2018 De extern volkenrechtelijk adviseur André Nollkaemper heeft alsnog een oordeel geschreven over het Nederlandse steunprogramma aan Syrische rebellen. In dit oordeel, dat hij vanavond naar de Tweede Kamer stuurde, schrijft hij dat de steun aan gewapende Syrische rebellen mogelijk op gespannen voet staat met het volkenrecht.
Het kabinet heeft hem nooit om een advies gevraagd, maar Tweede Kamerleden vroegen hem met terugwerkende kracht naar zijn advisering inzake het NLA-programma.
Vanavond licht Nollkaemper zijn oordeel toe in Nieuwsuur.
Ernstige twijfels
Tegen Nieuwsuur en Trouw zegt Nollkaemper vanavond: “Op basis van de feiten die ik nu ken, op basis van de VN-rapporten die ook zijn gepubliceerd, zou ik ook in 2015 ernstige twijfel hebben gehad of er groepen waren die wij hadden kunnen steunen. De aard van de groepen, de agenda’s van de groepen waren niet duidelijk, of het was duidelijk dat zij leunden naar terrorisme dan wel leunen naar strijd tegen Assad. Dus in de specifieke context van 2015 zou ik ernstige twijfels hebben gehad over het beginnen van dit programma in het licht van uiteindelijk de volkenrechtelijke grenzen waarbinnen Nederland moet opereren.”
Nollkaemper stelt in zijn schriftelijk oordeel aan de Kamer ook dat het parlement nu moet beoordelen of de functie van volkenrechtelijk adviseur op deze manier wel moet worden voortgezet. “Mijn lezing is dat het systeem zoals de commissie-Davids het had bedacht, in dit geval niet afdoende heeft gewerkt”, schrijft Nollkaemper.
De instelling van een extern volkenrechtelijk adviseur was bedoeld om het kabinet van gedegen juridisch advies te voorzien bij “belangrijke buitenlandse kwesties”, en volgens Nollkaemper is er “geen twijfel over mogelijk” dat het steunprogramma aan de rebellen tot “belangrijke buitenlandse kwesties” behoort. Toch heeft het kabinet hem niet om advies gevraagd.
Wel advies van interne juristen
Het ministerie van Buitenlandse Zaken vroeg inzake het steunprogramma wel om advies bij haar eigen, interne juristen. Het ministerie maakt dit interne advies echter niet openbaar. Nollkaemper zet daar vraagtekens bij: “Gegeven dat Nederland zoveel gewicht toekent aan het internationale recht, zou de vraag of en hoe Nederland juist in lastige dossiers volkenrechtelijke opereert, vol onderwerp van politiek en ook maatschappelijk debat moeten zijn dat past niet bij volstrekte geheimhouding van juridische overwegingen.”
Dat Nederland slechts ‘non letale’ goederen aan de rebellen leverde, is volgens Nollkaemper “niet beslissend”. “De vraag is of ze worden ingezet in het kader van gewapende handelingen. En dat lijkt wel te zijn gebeurd.”
Vanavond meer in Nieuwsuur (22.00 uur op NPO 2) en op de website van Trouw.
VK 21.09.2018 De 25 miljoen euro die de Nederlandse overheid per abuis heeft doorgesluisd naar Syrische jihadisten leidt tot oplopende spanningen in de regeringscoalitie. Het CDA en de ChristenUnie bestoken VVD-minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken tot diens ergernis meerdere malen per week met lastige Kamervragen over de kwestie.
De vierde coalitiepartij D66 kijkt nog toe, maar zal over twee weken tijdens een ingelast debat over Syrië ook antwoorden willen van de minister.
Dinsdag, op Prinsjesdag, waren meerdere aanwezigen in de Ridderzaal getuige van een uitval van minister Blok naar het CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. ‘Zullen we een paar VVD’ers ook wat kritische vragen laten stellen aan CDA-ministers?’, beet de minister Van Helvert toe. VVD-Kamerlid Bente Becker moest tussenbeide komen om de ruzie te sussen. ‘Niet hier! Er luisteren mensen mee’, zei ze.
De aanvaring is tekenend voor de sfeer in de coalitie als het gaat over het Syrië-dossier. Tot ongenoegen van de VVD heeft Van Helvert samen met zijn collega-Kamerlid Pieter Omtzigt alleen dit jaar al zeven keer kritische Kamervragen gesteld over het geld dat bestemd was voor zogenaamde ‘gematigde Syrische rebellen’.
De kwestie is nog lang niet van tafel. Volgende week donderdag organiseert de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken onder voorzitterschap van D66’er Pia Dijkstra een rondetafelgesprek met Syrië-experts. Kamerleden zullen daar horen van mensen zoals VN-aanklager Carla Del Ponte en Volkenrechtelijk adviseur André Nollkaemper dat er in 2015, toen het besluit werd genomen om de rebellen te steunen, al vele openbare rapporten waren waarin stond dat de rebellen zich misdroegen en er extremistische ideeën op nahielden.
Weer een loodzwaar debat
Die informatie betekent voor Blok opnieuw een loodzwaar debat, dat ingepland staat op dinsdag 2 oktober. Recentelijk nog overleefde Blok een motie van wantrouwen van de voltallige linkse oppositie over zijn eerder gedane xenofobe uitspraken. Dit keer vindt Blok niet alleen de oppositie tegenover zich, maar ook coalitiepartijen die de onderste steen boven willen.
Omtzigt en Van Helvert houden vooral oud-minister Bert Koenders (PvdA) verantwoordelijk voor de gang van zaken, maar nemen geen genoegen met de veelal ontwijkende antwoorden die Blok tot nu toe gaf op hun vragen.
Met name Omtzigt heeft een reputatie opgebouwd als Kamerlid dat zich vastbijt in heikele dossiers en zich daarbij weinig gelegen laat liggen aan fractieafspraken of gevoeligheden in de coalitie. Eerdere pogingen van CDA-leider Sybrand Buma om hem op andere dossiers terug te fluiten omwille van de lieve vrede, mislukten.
Omtzigt en Van Helvert ervaren het Syrië-dossier als een principiële kwestie. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma zegt het eens te zijn met die lijn: ‘Je moet ministers controleren als Kamerlid, het maakt dan niet uit of je oppositie of coalitie bent. Zeker bij zwaarwegende onderwerpen als dit.’
Twijfels
De kritische vragen van de coalitiepartijen komen niet uit de lucht vallen. In de ogen van diverse Kamerleden hebben het vorige en het huidige kabinet hun twijfels lang genegeerd. CU-Kamerlid Joël Voordewind waarschuwde in 2015 na een bezoek aan rebellen van het Vrije Syrische Leger al dat deze groep bereid was om ook met jihadisten samen te werken. Via een motie vroeg hij om stopzetting van de hulp. Volgens Koenders waren de zorgen onnodig: er zou continu gevolgd worden of het geld goed terecht kwam. Op 16 april 2018 schreef zijn opvolger Blok nog: ‘Er wordt nauwgezet op toegezien.’ Daar is iets misgegaan.
Geheimhouding
Extra olie op het vuur is de weigering van Blok om documenten te openbaren waarin staat waarom het ministerie in 2015 dacht dat het een goed idee was om Syrische rebellen te steunen. Kamerleden mogen het zogenoemde interne volkenrechtelijk advies binnenkort vertrouwelijk inzien, maar mogen daarna niet publiekelijk vertellen wat erin staat. Omtzigt wees er donderdag fijntjes op dat een soortgelijk document over steun aan Syrië in 2013 wel gewoon openbaar is. De plotselinge geheimhouding die Blok nu wil afdwingen noemt hij ‘zorgelijk’.
Hoe kon het kabinet zo naïef zijn over Syrische rebellen? Vier vragen over de steun aan strijdgroepen De door Nederland gesteunde Syrische rebellengroepen blijken zich schuldig te hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen. Jarenlang uitten Kamerleden al twijfels. Waarom zette het kabinet dit omstreden plan toch door?
Goede bedoelingen lopen stuk op de bittere realiteit. Is Nederland naïef als het gaat om oorlogssituaties? Het goede doen, was de inzet van de Nederlandse steun aan Syrische ‘gematigde’ oppositiegroepen. Maar dat pakte anders uit, net als bij diverse andere buitenlandse missies. Is Nederland te naïef voor het kwaad in de wereld?
AD 19.09.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken moet 382 vragen beantwoorden over de Nederlandse steun aan de Syrische oppositiegroepen. De Tweede Kamer heeft de lange lijst met vragen vandaag ingediend.
De vragen gaan over de goederen die Nederland tussen 2015 en 2018 leverde aan gematigde Syrische oppositiegroepen. Vorige week werd na onderzoek van Nieuwsuur en Trouw duidelijk dat de pick-uptrucks en satelliettelefoons die Nederland leverde ook terecht kwamen bij groepen met een extremistisch oogpunt en bewegingen die kindsoldaten inzetten.
De Kamer wil opheldering over het non-lethal assistence (NLA) programma dat het kabinet steunde. Met dat programma werden geen wapens geleverd aan gewapende groepen die in de Syrische oorlog strijden tegen het regime van president Bashar al-Assad, maar wel goederen. Zo willen de Kamerleden weten wie om de Nederlandse steun heeft verzocht, wat het volkenrechtelijk advies was over die steunverlening en hoe het kabinet de groepen selecteerde die goederen kregen.
Ministerieel verantwoordelijk
Ook is de Kamer benieuwd wanneer premier Mark Rutte ervan op de hoogte werd gesteld en de toenmalige minister Bert Koenders tekende voor de steun. Die vraag is relevant, omdat de Kamerleden ook willen weten of de huidige minister Blok ministerieel verantwoordelijk is voor de steun. Uit eerdere antwoorden van Blok bleek al dat hij het NLA-programma tot staatsgeheim heeft verklaard.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken moet nu aan de bak om de vragen te beantwoorden. De Kamer heeft geen specifieke deadline gesteld, maar zal de antwoorden ruim voor het debat met minister Blok willen hebben. Volgende week donderdag, 27 september, volgt dan een hoorzitting over het onderwerp. In de eerste week van oktober wordt dan het debat met Blok verwacht.
AD 18.09.2018 De Tweede Kamer krijgt ‘bij uitzondering’ interne volkenrechtelijke adviezen te zien over de hulp aan Syrische groepen. De stukken zijn niet staatsgeheim. Toch kunnen ze niet openbaar worden gemaakt, omdat het kabinet eraan hecht dat ambtenaren ‘onbevangen en in vertrouwen’ kunnen adviseren.
Dat schrijft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in antwoord op Kamervragen van het CDA. Kamerleden Martijn van Helvert en Pieter Omtzigt hadden om openbaarmaking van de adviezen van het ministerie zelf gevraagd.
Volgens minister Blok worden de adviezen ook niet openbaar als er een beroep wordt gedaan op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). ,,De interne adviezen bevatten persoonlijke beleidsopvattingen die op grond van de Wob niet openbaar zijn.”
Wel schrijft de VVD-bewindsman dat in de uitgebrachte adviezen de volkenrechtelijke risico’s werden geschetst rond de steun aan gematigde gewapende oppositiegroepen en dat die werden ‘meegewogen in de (politieke) besluitvorming’. ,,Daarbij is aangegeven dat de civiele aard van de steun het risico op strijdigheid (met het non-interventiebeginsel, red.) kan beperken.”
Aanleiding voor de Kamervragen is onderzoek van Nieuwsuur en Trouw. Hieruit blijkt dat het kabinet, dat sinds 2015 Syrische oppositiegroepen goederen als pick-uptrucks stuurde, ook extremistische groepen steunde.
Elsevier 14.09.2018 Premier Mark Rutte (VVD) voelt nattigheid en houdt zich maximaal op de vlakte als het de steun aan de Syrische rebellen betreft. Volgens Nieuwsuur en dagblad Trouw kwam steun voor zogenaamde ‘gematigde gewapende verzetsgroepen’ terecht bij jihadistische groepen die banden onderhielden met het terrorisme en zich schuldig maakten aan grove mensenrechtenschendingen.
Rutte zei vanmiddag nooit de lijst te hebben gezien met 22 Syrische groepen die Nederlandse steun ontvingen. Althans, hij kon het zich vanmiddag op zijn persconferentie niet herinneren dat die lijst de afgelopen jaren de ministerraad passeerde.
Hij zei dat hij ‘recht wilde doen aan de journalistieke productie’ door nu niet te gaan proberen zaken te reconstrueren. Het kabinet stelt eerst een eigen onderzoek in naar welke ‘non-lethale’ spullen er precies werden geleverd – onder meer pick-uptrucks en uniformen – en bij wie die terechtkwamen.
Alsof hij een mondeling examen aflegde, beantwoordde Rutte de vraag of hij wist aan welke criteria de hulp aan de islamitische opstandelingen moest voldoen. Eén van die voorwaarden was eerbiediging van de mensenrechten. Maar de Zwitserse VN-functionaris Carla Del Ponte meldde reeds in 2013 dat alle gewapende groepen in Syrië de mensenrechten schonden.
Of Den Haag op de hoogte was van Del Pontes waarschuwing? Dat wist Rutte zich evenmin te herinneren.
Was het kabinet niet ontstellend naïef geweest? ‘Ho, ho, stap voor stap. Dat zoeken we uit,’ bezwoer Rutte.
In een brief aan de Tweede Kamer verzekerde VVD-minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken dat de zaak ‘zeer serieus’ wordt genomen. Kamerleden krijgen vertrouwelijk inzage in een evaluatierapport uit 2016. Maar vooralsnog blijft Blok erbij dat de details van het hulpprogramma onder het staatsgeheim vallen, vanwege de relaties met andere landen en mogelijke repercussies voor personen in Syrië.
Blok zal hooguit gedeeltelijk openheid verschaffen: ‘Gelet op het vertrouwelijke karakter van delen van het programma wil het kabinet in overleg met uw Kamer bekijken welke modaliteiten gevonden kunnen worden om de verdere informatie te geven die uw Kamer wenst. Dat betreft ook informatie over de gesteunde groepen en andere vertrouwelijke informatie over de uitvoering van het programma die sinds de start van het programma is aangemerkt als staatsgeheim.’
NU 14.09.2018 Eind dit jaar stopt de inzet van de Nederlandse F-16’s tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS) in Irak en Oost-Syrië, zo heeft het kabinet vrijdag besloten. Wel blijven enkele tientallen Nederlandse militairen in Irak actief om daar te helpen bij de opbouw van het leger.
Vier F-16’s opereren sinds begin dit jaar vanuit Jordanië. De militaire strijd tegen IS nadert echter zijn einde. De missie kan niet worden verlengd, omdat de luchtmacht volgend jaar begint met de overgang naar de F-35.
Nederland blijft militair actief in Irak. In het noorden gaan maximaal vijftig man Koerdische collega’s opleiden. Verder worden voor de NAVO-trainingsmissie, die in het najaar begint, twintig man ingezet. In Bagdad blijven commando’s Iraakse special forces trainen. Het gaat om drie tot twaalf man.
De Nederlandse militairen moeten helpen bij het stabiliseren van het land. “Het is nu van groot belang dat we de Iraakse overheid blijven helpen om hun overwinning op IS vast te houden en te steunen in de wederopbouw”, zegt minister Ank Bijleveld van Defensie.
Ook twintig man ingezet voor trainingsmissie in Sahel-regio
Daarnaast heeft het kabinet besloten met twintig man bij te dragen aan de EU-capaciteits- en trainingsmissie in de Sahel-regio. Op 1 mei begint de afbouw van de Nederlandse missie in Mali. Daarna blijven enkele politiefunctionarissen en stafofficieren de VN-missie Minusma nog wel helpen.
Op dit moment zijn er ongeveer 250 Nederlanders in Mali. Zij vergaren en analyseren inlichtingen. Er heeft zich nog geen ander land gemeld om het gat op te vullen dat Nederland laat vallen in Mali. Nederland blijft de VN helpen bij de zoektocht naar een vervanger.
NOS 14.09.2018 Eind dit jaar stopt de inzet van Nederlandse F-16’s tegen Islamitische Staat boven Irak en Syrië. De bijdrage met F-16’s liep eind dit jaar al af en het kabinet heeft nu besloten die termijn niet te verlengen. Volgens het kabinet verschuift de Nederlandse inzet van offensief optreden tegen IS naar het versterken van de veiligheidssector in heel Irak.
Er blijven enkele tientallen Nederlandse militairen in Irak. Vijftig van hen worden ingezet voor trainingen aan het Iraakse leger. De Nederlanders moeten de Irakezen helpen om gebieden veilig te houden die op IS zijn heroverd. Verder blijven twintig militairen special forces opleiden en Nederland draagt ook met militairen en civiele experts bij aan een NAVO-missie in Irak en aan de training van Peshmerga’s, Koerdische strijdkrachten.
Het kabinet benadrukt dat het einde van de militaire strijd tegen IS in zicht lijkt, maar dat tegelijk IS zich in Irak heeft omgevormd tot een ondergrondse groepering die vooral een bedreiging blijft door aanslagen. Nederland wil meehelpen aan een “duurzame overwinning” op IS.
Het kabinet wil verder met twintig man bijdragen aan een EU-missie in de Sahel. Op 1 mei begint de afbouw van de bijdrage aan de VN-missie in Mali. Daar blijven nog wel enkele politiefunctionarissen en stafofficieren.
Telegraaf 14.09.2018 Eind dit jaar stopt de inzet van de Nederlandse F-16’s tegen terreurgroep IS in Irak en Oost-Syrië.
Wel blijven enkele tientallen Nederlandse militairen actief in Irak om daar te helpen bij de opbouw van het leger. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten.
Vier F-16’s met 150 man personeel opereren sinds begin dit jaar vanuit Jordanië. De militaire strijd tegen IS nadert echter zijn einde en de gevechtsvliegtuigen voeren nauwelijks nog bombardementen uit. De missie kan niet worden verlengd omdat de luchtmacht volgend jaar begint met de overgang naar de F-35.
Militair actief
Nederland blijft militair actief in Irak. In het noorden gaan maximaal vijftig man Koerdische collega’s opleiden. Verder worden voor de NAVO-trainingsmissie, die in het najaar begint, twintig man ingezet. In Bagdad blijven commando’s Iraakse special forces trainen. Het gaat om drie tot twaalf man.
De Nederlandse militairen moeten helpen bij het stabiliseren van het land. „Het is nu van groot belang dat we de Iraakse overheid blijven helpen om hun overwinning op IS vast te houden en te steunen in de wederopbouw”, zegt minister Ank Bijleveld van Defensie.
Daarnaast heeft het kabinet nog besloten twintig man bij te dragen aan de EU-capaciteits-en trainingsmissie in de Sahel-regio. Op 1 mei begint de afbouw van de Nederlandse missie in Mali. Daarna blijven nog wel enkele politiefunctionarissen en stafofficieren de VN-missie Minusma helpen.
Op dit moment zijn ongeveer 250 Nederlanders in Mali. Zij vergaren en analyseren inlichtingen. Er heeft zich nog geen ander land gemeld om het gat op te vullen dat Nederland laat vallen in Mali. Nederland blijft de VN helpen bij de zoektocht naar een vervanger.
AD 14.09.2018 Eind dit jaar stopt de inzet van de Nederlandse F-16’s tegen terreurgroep IS in Irak en Oost-Syrië. Wel blijven enkele tientallen Nederlandse militairen actief in Irak om daar te helpen bij de opbouw van het leger. Dat heeft het kabinet vandaag besloten.
Het is nu van groot belang dat we de Iraakse overheid blijven helpen om hun overwinning op IS vast te houden en te steunen in de wederopbouw, aldus Minister Bijleveld.
Vier F-16’s met 150 man personeel opereren sinds begin dit jaar vanuit Jordanië. De militaire strijd tegen IS nadert echter zijn einde en de gevechtsvliegtuigen voeren nauwelijks nog bombardementen uit. De missie kan niet worden verlengd omdat de luchtmacht volgend jaar begint met de overgang naar de F-35.
Nederland blijft militair actief in Irak. In het noorden gaan maximaal vijftig man Koerdische collega’s opleiden. Verder worden voor de NAVO-trainingsmissie, die in het najaar begint, twintig man ingezet. In Bagdad blijven commando’s Iraakse special forces trainen. Het gaat om drie tot twaalf man.
De Nederlandse militairen moeten helpen bij het stabiliseren van het land. ,,Het is nu van groot belang dat we de Iraakse overheid blijven helpen om hun overwinning op IS vast te houden en te steunen in de wederopbouw”, zegt minister Ank Bijleveld van Defensie.
Training
Daarnaast heeft het kabinet nog besloten twintig man bij te dragen aan de EU-capaciteits-en trainingsmissie in de Sahel-regio. Op 1 mei begint de afbouw van de Nederlandse missie in Mali. Daarna blijven nog wel enkele politiefunctionarissen en stafofficieren de VN-missie Minusma helpen.
Op dit moment zijn ongeveer 250 Nederlanders in Mali. Zij vergaren en analyseren inlichtingen. Er heeft zich nog geen ander land gemeld om het gat op te vullen dat Nederland laat vallen in Mali. Nederland blijft de VN helpen bij de zoektocht naar een vervanger.
AD 14.09.2018 De informatie over de Syrische groepen aan wie Nederland met goederen steun verleende, blijft staatsgeheim. Het kabinet ‘acht dat noodzakelijk’, ook nu het programma dit voorjaar werd stopgezet.
Dat schrijft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vanavond aan de Tweede Kamer. Als de openbaar wordt zijn de groepen en hun families ‘potentieel een belangrijker doelwit voor extremistische groepen, het Assad-regime en/of hun bondgenoten’. Dat verschillende groeperingen na onderzoek van Nieuwsuur en Trouw deze week zelf zeiden pick-uptrucks en satelliettelefoons te hebben gekregen van Nederland, laat het kabinet ‘voor hun eigen rekening, inclusief de mogelijke consequenties’.
De Tweede Kamer krijgt de volledige lijst van 22 gesteunde groepen wel te zien, maar dat gebeurt alleen vertrouwelijk. De informatie mag dan niet worden gebruikt, ook niet in debatten. Daarnaast stelt Blok dat hij bekijkt hoe andere staatsgeheime informatie – zoals over de uitvoering van steunprogramma – vertrouwelijk met Kamerleden kan worden gedeeld.
Terrorisme
Tussen 2015 en 2018 steunde Nederland Syrische oppositietroepen die vochten tegen het regeringsleger van president Bashar al-Assad. Na het onderzoek van Nieuwsuur en Trouw bleek dat de steun niet altijd naar gematigde groepen ging, zoals het kabinet altijd had bezworen. Zo is Jabhat al-Shamiya volgens het Openbaar Ministerie een ‘criminele organisatie met een terroristisch oogmerk’. De Sultan Murad Brigade sloot in 2015 een publiekelijk militair verbond sloot met Al-Qaeda en zette kindsoldaten in.
Of al eerder bij het ministerie van Buitenlandse Zaken bekend was dat de Nederlandse goederen mogelijk in verkeerde handen waren gevallen, wordt niet duidelijk. Dat wordt ‘de komende periode grondig onderzocht’, schrijft Blok. Volgens premier Mark Rutte hoorde zijn kabinet pas afgelopen maandag dat Nederlandse hulp aan het Syrische verzet mogelijk bij terroristische groeperingen terecht is gekomen. Dat zei hij vanmiddag na afloop van de ministerraad.
Beoordelen
Er is volgens Blok wel een verschil tussen hoe Buitenlandse Zaken beoordeelt of een groep terroristisch is en hoe het Openbaar Ministerie (OM) dat doet. ,,Het ministerie van Buitenlandse Zaken kijkt primair naar internationale terrorismelijsten (VN en EU) voor de beoordeling van organisaties.” Daarbij speelt het OM ‘geen rol’. Justitie stelt vervolging in op basis van ‘gedragingen’, in ‘een omschreven periode en een opschreven plaats’. ,,Het OM doet geen algemene uitspraken over strijdende groeperingen, ook omdat in het jihadistisch strijdgebied de samenstelling van de groepen snel veranderde en verandert”, aldus de VVD-bewindsman.
AD 14.09.2018 Het kabinet hoorde pas afgelopen maandag dat Nederlandse hulp aan het Syrische verzet mogelijk bij terroristische groeperingen terecht is gekomen. Dat zei premier Rutte vanmiddag na afloop van de ministerraad.
Maandag brachten Nieuwsuur en Trouw het nieuws dat Nederlandse hulp, waaronder pick-uptrucks, terecht is gekomen bij Jabhat al-Shamiya en de Sultan Murad Brigade. Die strijdersgroepen worden door onder andere Amnesty beticht van het schenden van mensenrechten in de Syrische burgeroorlog.
De hulp was onderdeel van een programma dat het Nederlandse kabinet in 2015 startte om de gematigde gewapende oppositie in Syrië te steunen. Dat programma is begin dit jaar stopgezet. Volgens Rutte omdat ‘de gematigde oppositie aan kracht verloor en we het programma opnieuw moesten wegen’.
Geheim
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) komt nog met een uitgebreide brief over de kwestie. De namen van de organisaties waaraan Nederlandse goederen werden verstrekt, zijn volgens Blok geheimgehouden omdat er ‘in een gebied met een verschrikkelijke burgeroorlog’ niet bekend mag worden welke groepen gesteund worden door westerse landen. ,,Dat gebeurde om mensenlevens te beschermen”, zei hij eerder deze week.
Volgens Rutte is er in de ministerraad gedurende de operatie niet ‘elke week een lijstje besproken welke organisaties er allemaal hulp kregen’. ,,We moeten nu precies uitzoeken hoe het zit.’’
NOS 12.09.2018 Het maakt voor het Openbaar Ministerie niet uit dat sommige strijdgroepen in Syrië steun hebben gekregen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Nederlanders die zich bij deze groeperingen hebben aangesloten en hebben meegevochten, zijn strafbaar en worden in Nederland vervolgd.
Dat heeft officier van justitie Haneveld van het Landelijk Parket benadrukt bij aanvang van een zitting tegen enkele jihadverdachten in Rotterdam. Hij reageert daarmee op de commotie rond de steun van Nederland aan ‘gematigde’ strijdgroepen in Syrië.
Het OM hanteert een eigen definitie voor een terroristische organisatie. “Strijdende groeperingen die erop uit zijn om een kalifaat te stichten en daarmee de huidige fundamentele politieke structuur te vernietigen, zijn aan te merken als een criminele organisatie met een terroristisch oogmerk”, zegt Haneveld.
Kalifaat
“Dat geldt uiteraard te meer als dit streven om een kalifaat te stichten gepaard gaat met handelingen die erop gericht zijn om de bevolking of een deel daarvan ernstig vrees aan te jagen”, zegt de officier van justitie. “Maar strikt genomen is dat niet noodzakelijk.”
Voor strafrechtelijke vervolging is het ook niet noodzakelijk dat een strijdgroep is opgenomen op de terrorismelijst van de EU of de VN, zegt Haneveld.
Onzorgvuldig
“Uiteraard vormt vermelding op deze lijst een bevestiging van het standpunt dat een organisatie inderdaad terroristisch is, maar er is geen enkele basis om andersom te redeneren: niet gezegd kan worden dat het niet vermeld staan op de EU- of VN-lijst maakt dat een organisatie niet aangemerkt kan worden als een terroristische organisatie.”
Zelfs als blijkt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken onzorgvuldig is geweest bij het verlenen van steun aan strijdgroepen, maakte het deelname aan deze groepen niet minder strafbaar, meent het OM. Het is uiteindelijk echter aan de rechter om dit te beslissen.
Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw is gebleken dat de Nederlandse regering een gewapende groepering in Syrië heeft gesteund die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld.
Telegraaf 12.09.2018 De Nederlandse steun aan Syrische rebellen is vandaag al direct een belangrijk gespreksonderwerp in rechtszaken tegen twee Syriëgangers en twee Syrische vluchtelingen.
Youssef C. en Iliass J. uit Amsterdam zijn uit Turkije teruggevlogen naar Nederland, begeleid door de marechaussee. Het tweetal wordt ervan verdacht dat ze lid zijn geweest van verschillende jihadistische groepen in dat land.
Youssef C. is in 2013, helemaal aan het begin van de Syrië-oorlog, naar dat land afgereisd om te strijden tegen dictator Assad. Hij maakte deel uit van de groepen Ahrar al-Sham en Jund al-Aqsa. Die horen volgens de officier van justitie niet tot de 22 rebellengroepen die door Nederland zijn gespekt met auto’s of uniformen. Beide organisaties zijn volgens justitie wel degelijk aan te merken als terreurgroepen die de stichting van een kalifaat nastreven.
Kalifaat
Advocaat André Seebregts meent dat Nederland Ahrar al-Sham mogelijk als een ‘gematigde’ club ziet, die het oorlogsrecht respecteert en een ‘inclusieve’ staatsvorm nastreeft in plaats van een islamitisch kalifaat. Volgens hem is het van groot belang om uit te zoeken of de groep de mensenrechten schond of niet. ,,Er zijn nogal wat ontwikkelingen gaande op dit gebied op het moment.’’
De zitting van vandaag is de eerste gelegenheid waarbij advocaten vol kunnen inzetten op de Nederlandse steun aan Syrische rebellen. Ze zien nieuwe mogelijkheden om Syriëgangers vrij te pleiten. Advocaat en hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops vraagt zich af of vervolging überhaupt nog mogelijk is als de Nederlandse Staat zich schuldig heeft gemaakt aan datgene waar de burger van verdacht wordt. Die kwestie gaat met name spelen bij strijders die zich niet bij IS of al-Qaeda aansloten, maar bij een van de tientallen andere splintergroepen.
Officier van justitie Haneveld stelt dat het voor het OM niet uitmaakt of bepaalde rebellengroepen wel of geen steun hebben gekregen van de regering. De strijders blijven strafbaar.
Deze woensdag staan nog meer jihadverdachten voor de rechter. Twee asielzoekers worden ervan verdacht dat ze lid zijn geweest van Jabhat al-Nusra, de Syrische tak van al-Qaeda. Ook in deze zaak bepleit advocaat Landman dat de onthullingen over de steun aan rebellen de zaak op losse schroeven zetten. De officier van justitie vindt de suggestie onzin dat al-Qaeda ’gematigd’ zou zijn.
Over drie weken begint een rechtszaak tegen een Nederlandse Syriëganger die een bijdrage heeft geleverd aan de strijd van Jabhat al-Shamiya, een ‘gematigde’ groep waarvan vaststaat dat het auto’s en uniformen heeft gekregen van Nederland.
AD 12.09.2018 Het Openbaar Ministerie ziet geen reden de vervolging van sommige Nederlandse Syriëgangers stop te zetten, nu is gebleken dat de Nederlandse overheid enkele strijdgroepen in dat land zelf heeft gesteund. ,,Het gaat om niet-vergelijkbare zaken.”
Uitreizen en gevechtshandelingen verrichten is iets heel anders dan wat de Nederlandse overheid heeft gedaan
Dat zei officier van justitie Haneveld vanochtend in een pro-formazitting tegen twee teruggekeerde Syriëgangers, Youssef C. en Iliass J., uit Amsterdam. Zij zouden in 2013 zijn afgereisd naar Syrië en zijn eerder dit jaar teruggekeerd.
Volgens het OM hebben ze daar gevochten bij de groepen Ahrar al-Sham en Jund al-Aqsa. ,,Criminele groeperingen met een terroristisch oogmerk.” Volgens het OM hebben deze twee groepen ook zeer waarschijnlijk geen steun gehad van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. ,,Dat hebben we nagevraagd.”
En ook al was dat wel het geval, dan vervolgen we ze toch, stelt justitie. ,,Omdat het om onvergelijkbare zaken gaat. Uitreizen en gevechtshandelingen verrichten is iets heel anders dan wat de Nederlandse overheid heeft gedaan.”
Eerder deze week bleek dat de Nederlandse overheid materiële steun (terreinwagens, medische kits, maar geen wapens) aan verschillende groeperingen in Syrië heeft verleend die door het OM als terroristisch worden gezien of worden beschuldigd van oorlogsmisdaden.
De groepen vochten vaak tegen president Assad en (soms) ook tegen IS. De teruggekeerde Syriëganger Driss M., die eerder dit jaar tot een gevangenisstraf werd veroordeeld, sloot zich bijvoorbeeld aan bij Jabhat al-Shamiya. Die groep blijkt ook steun van de Nederlandse overheid te hebben gehad.
Advocaat Andre Seebregts, van verdachte Youssef C., stelt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken ook de groepering Ahrar al-Sham als ‘gematigd’ ziet. Hij wil daarom drie Nederlandse diplomaten die betrokken waren bij de steun aan de Syrische groepen horen als getuigen.
Het Openbaar Ministerie ziet daar op dit moment geen noodzaak toe. Het OM kijkt naar de ‘feitelijke gedragingen’ van een organisatie. Het OM vindt dat alle organisaties die tot doel hebben in Syrië een kalifaat te stichten, die tot doel hebben burgers angst en vrees aan te jagen, naar de wet beschouwd kunnen worden als een terroristische organisatie.
Met zijn drieën naar Syrië
Youssef C. en Iliass J. zouden in 2013 samen met een derde Amsterdammer naar Syrië zijn gereisd. Die derde, Ismael F., zou in Syrië zijn omgekomen door een mortieraanval. Iliass J. kwam deze zomer uit eigen beweging terug uit Syrië en werd op Schiphol aangehouden. Hij heeft tot nu toe niets verklaard over zijn periode in Syrië. Youssef C. kwam in januari al terug en heeft wel een verklaring aan de politie afgelegd.
Volgens eigen zeggen vertrok hij naar Syrië uit ‘idealisme’ en uit woede om het beleid van Assad. Hij sloot zich aan bij de strijdgroep Ahrar al-Sham en later bij Jund al-Aqsa. Later trok hij zich daaruit terug. ,,Hij heeft nooit gestreden, alleen een paar keer wacht gelopen in de achterhoede”, aldus zijn advocaat. Volgens eigen verklaring is hij nadat hij de groep verlaten had een café annex snoepwinkel in Syrië begonnen, trouwde hij en kreeg hij twee kinderen. Hij probeerde vijf keer terug te komen naar Nederland.
Elsevier 11.09.2018 Verspreid over een paar jaar maakte het ministerie van Buitenlandse Zaken 70 miljoen euro over aan ‘het gematigde gewapende verzet’ in Syrië. Het sprookje is uit. Het blijkt te gaan om terroristische bendes of in elk geval om groepen die volop banden hadden met keiharde jihadisten.
Minister Stef Blok (VVD, Buitenlandse Zaken) berichtte de Kamer vorige week dat de steun zou worden gestaakt. Dit omdat het een riskant programma is gebleken en indirecte steun aan terroristen en jihadisten niet kon worden uitgesloten. Onderzoek van tv-programma Nieuwsuur en dagblad Trouw maakte maandagavond het schandaal in volle omvang duidelijk.
Het Openbaar Ministerie vervolgt een Nederlandse jihadist die zich in Syrië aansloot bij de rebellen van Jabhat al Shamiyah. Deze club staat niet op de internationale lijst van terroristische groeperingen, maar volgens justitie is wel sprake van jihadisme. Intussen kreeg deze strijdgroep van Buitenlandse Zaken militaire uniformen en pick-uptrucks’. Daarmee heeft de groep zich gemengd in de burgeroorlog. De advocaat van de verdachte kon op tv een glimlach nauwelijks onderdrukken: met deze brisante informatie kan hij zijn cliënt waarschijnlijk vrijpleiten en zorgen dat hij een schadevergoeding krijgt.
Rutte II en III wilden van geen wijken weten
CDA en ChristenUnie tekenen jarenlang bezwaar aan tegen het steunprogramma. Maar het kabinet-Rutte II en tot voor kort Rutte III wilden van geen wijken weten. Het ging immers om non lethal steun voor ‘gematigde gewapende groepen’.
NOS 11.09.2018 Alle partijen in de Tweede Kamer willen een debat over de onthullingen van Nieuwsuur en Trouwover de Nederlandse steun aan omstreden strijdgroepen in Syrië. De coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie vroeg het debat aan. Alle andere fracties steunden dat.
Het kabinet zal eerst schriftelijk vragen beantwoorden over de kwestie. Het debat zal dan waarschijnlijk na Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen worden gehouden.
In de Kamer is geschokt gereageerd op het nieuws dat Nederland goederen zoals pick-uptrucks en uniformen heeft geleverd aan een groep die door het Nederlandse Openbaar Ministerie wordt gezien als terroristisch. Een Syriëganger die zich aansloot bij deze groep, Jabhat al-Shamiya, wordt door het OM vervolgd.
Rutte: eerst goed uitzoeken
Ook bij de steun aan andere rebellenorganisaties is Nederland in de fout gegaan, bleek vandaag.
Premier Rutte wil nog niet ingaan op de beschuldigingen. “We gaan het eerst goed uitzoeken en daarna pas conclusies trekken”, zei hij desgevraagd.
Het steunprogramma aan de Syrische rebellen begon in 2015 en werd begin dit jaar stopgezet. 22 groeperingen kregen voor 25 miljoen euro aan steun. Niet in de vorm van wapens, maar van zaken als voertuigen, communicatieapparatuur, uniformen en tenten.
Het kabinet heeft steeds gezegd dat de hulp naar gematigde groepen ging, maar uit de verslagen van Nieuwsuur en Trouw blijkt dat veel van de ontvangende rebellen mensenrechtenschendingen op hun geweten hebben.
AD 11.09.2018 Weer moet buitenlandminister Stef Blok opheldering geven aan de Tweede Kamer. Nu over de Nederlandse goederen die terecht zijn gekomen bij een Syrische gewapende groepering die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld.
Groepen in Syrië die oppositie voeren tegen de regering van Bashar al-Assad kregen tussen voorjaar 2015 en voorjaar 2018 voor 25 miljoen euro aan goederen. Afzender: de Nederlandse regering, die de gewapende strijd wilde steunen – overigens zonder zelf wapens te sturen. Welke groepen steun kregen, bleef geheim ‘uit veiligheidsoverwegingen’, schreef minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in juli aan de Tweede Kamer.
Nieuwsuur en Trouw onthulden gisteren dat een van de groepen die Nederlandse steun ontving Jabhat al-Shamiya is. De groep kreeg pick-uptrucks, satelliettelefoons, uniformen, matrassen, rugzakken, camera’s en laptops. De strijders waren er dolblij mee, laten ze aan de twee Nederlandse media weten.
Jabhat al-Shamiya is volgens het Openbaar Ministerie (OM) salafistisch, jihadistisch en een ‘criminele organisatie met een terroristisch oogmerk’. Volgende maand vervolgt het OM een Nederlander die zich bij Jabhat al-Shamiya heeft aangesloten. Dat uitgerekend deze groepering via Nederlands belastinggeld steun kreeg, brengt het kabinet ernstig in verlegenheid. Keer op keer lieten ministers van Buitenlandse Zaken en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking de Tweede Kamer weten dat louter ‘gematigde groepen’ werden gesteund.
Staatsgeheim
Schrikbarend! Hoe heeft dit kunnen gebeuren na alle waarschuwingen van de Kamer?, aldus Sjoerd Sjoerdsma, D66.
De geschrokken Kamer eist opheldering van verantwoordelijk minister Blok, die zich waarschijnlijk nog deze week zal moeten verantwoorden. Veel partijen vreesden in 2015 al dat de Nederlandse steun bij de verkeerde partijen terecht zou komen; de ChristenUnie probeerde die steun per motie nog tevergeefs stop te zetten. De Kamer zal vandaag een brief vragen en een debat. Nieuwsuur speculeert al over een parlementaire enquête om de onderste steen boven te krijgen.
Want wat het voor de Tweede Kamer lastig maakt de regering te controleren op dit onderwerp, is dat veel informatie over de Nederlandse steun tot staatsgeheim is verklaard. Overdrachtsbewijzen van goederen die geleverd zijn, kunnen niet worden ingezien. De evaluatie die het kabinet liet uitvoeren over de periode eind 2016-begin 2017 is geheim, net als wie die evaluatie heeft uitgevoerd.
Wel werden Kamerleden in januari vertrouwelijk geïnformeerd over groepen waaraan de steun werd stopgezet, inclusief het hoe en waarom. Dit najaar zou Blok de Kamer eveneens vertrouwelijk inlichten over een tweede doorlichting van de auditdienst van het Rijk zelf. Opvallend was dat Blok en minister Sigrid Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking afgelopen voorjaar al bekendmaakten alle steun aan gewapende Syrische oppositie te staken. De risico’s werden toen ‘te groot’, stelde het ministerie. Afgelopen vrijdag werd plots álle steun aan Syrische groepen stopgezet, kort nadat Nieuwsuur en Trouw hun bevindingen hadden voorgelegd.
Screening
Het CDA vroeg al vaker om opheldering. In antwoorden op Kamervragen van het CDA schreef minister Blok in juli dat ons land 22 bewegingen heeft gesteund. Die werden geselecteerd uit 70 door de Verenigde Staten gescreende groeperingen. Op die bewegingen liet Nederland vervolgens een eigen screening los, met criteria ‘om samenwerking met extremistische groepen uit te sluiten, om zeker te stellen dat groepen een inclusieve politieke oplossing nastreven en om te garanderen dat groepen gecommitteerd zijn aan de naleving van het humanitair oorlogsrecht’.
Die check blijkt nu niet waterdicht. Evenmin als Bloks antwoord op de vraag of er ooit voertuigen in handen zijn gevallen van extremistische groepen: ,,Voor zover bekend is dit niet het geval.” Alle goederen, aldus Blok, zijn ‘tijdig bij de juiste groepen’ terechtgekomen.
Kabinet schond eigen regels en steunde zelfs extremisten die Koerden in Syrië hebben gedood?! Hoe heeft dit kunnen gebeuren? De SP wil alle informatie van het kabinet ontvangen. Als de minister dit weer weigert, moeten we als volksvertegenwoordiging zèlf onderzoek doen.
AD 11.09.2018 Het kabinet gaat direct uitzoeken hoe het zit met de steun aan de gematigde gewapende oppositie in Syrië. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) noemt de berichten dat het Openbaar Ministerie de groepering als terroristisch bestempelt ‘zorgelijk’. De Kamer wil spoedig een debat over de hulp aan de groepen, die tot staatsgeheim is verklaard.
De operatie is al beëindigd, maar ik wil wel weten wat er in die jaren gebeurd is, aldus Minister Blok.
Blok benadrukte vanmiddag meermaals dat de operatie begin dit jaar beëindigd is. ,,Maar ik wil wel weten wat er in die jaren gebeurd is.” Daarom gaat het kabinet zo snel mogelijk alle mediaberichtgeving naast die van het ministerie leggen. ,,We moeten dit goed in kaart brengen. Ik ga daar de komende tijd mee aan de slag.” De bewindsman zal de Kamer spoedig informeren over de uitkomsten.
De namen van de organisaties waaraan Nederlandse goederen werden verstrekt zijn volgens Blok geheimgehouden omdat er ‘in een gebied met een verschrikkelijke burgeroorlog’ niet bekend mag worden welke groepen gesteund worden door westerse landen. ,,Dat gebeurde om mensenlevens te beschermen.”
Ook premier Rutte benadrukte dat de situatie eerst goed onderzocht moet worden. Zo wordt er gekeken of de controle op de uitgaven beter had gemoeten en naar welke groepen de hulp is gegaan.
De steun kwam onder meer terecht bij Jabhat al-Shamiya, onthulden Nieuwsuur en Trouw. Een Nederlander die zich daarbij had aangesloten, wordt vervolgd door het Openbaar Ministerie. Dat omschrijft de club als ‘salafistisch en jihadistisch’ en als een ‘criminele organisatie met terroristisch oogmerk’.
Meer onthullingen
Nieuwsuur en Trouw hebben gezegd dat vandaag en morgen nog meer onthullingen worden gedaan. De Tweede Kamer wil ook al deze informatie weten voordat er schriftelijke vragen worden gesteld aan Blok. Pas als die vragen beantwoord zijn, zal een debat volgen. Mogelijk gebeurt dat pas de week na Prinsjesdag. Kamerleden wijzen erop dat de steun aan de Syrische groepen is beëindigd en dat er geen sprake is van een misstand die nog voortduurt.
,,We moeten dit stap voor stap doen”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. ,,Als dit waar is, staat het wel heel ver af van wat we met buitenlands beleid willen.”
In Nieuwsuur stelde advocaat Geert-Jan Knoops dat er mogelijk een ambtsmisdrijf is gepleegd door alle ministers van Buitenlandse Zaken sinds 2015. Volgens VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff is het echter geen directe verantwoordelijkheid. ,,Dit is een ministeriële verantwoordelijkheid.”
AD 11.09.2018 Weer moet buitenlandminister Stef Blok opheldering geven aan de Tweede Kamer. Nu over de Nederlandse goederen die terecht zijn gekomen bij een Syrische gewapende groepering die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld.
Groepen in Syrië die oppositie voeren tegen de regering van Bashar al-Assad kregen tussen voorjaar 2015 en voorjaar 2018 voor 25 miljoen euro aan goederen. Afzender: de Nederlandse regering, die de gewapende strijd wilde steunen – overigens zonder zelf wapens te sturen. Welke groepen steun kregen, bleef geheim ‘uit veiligheidsoverwegingen’, schreef minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in juli aan de Tweede Kamer.
Nieuwsuur en Trouw onthulden gisteren dat een van de groepen die Nederlandse steun ontving Jabhat al-Shamiya is. De groep kreeg pick-uptrucks, satelliettelefoons, uniformen, matrassen, rugzakken, camera’s en laptops. De strijders waren er dolblij mee, laten ze aan de twee Nederlandse media weten.
Jabhat al-Shamiya is volgens het Openbaar Ministerie (OM) salafistisch, jihadistisch en een ‘criminele organisatie met een terroristisch oogmerk’. Volgende maand vervolgt het OM een Nederlander die zich bij Jabhat al-Shamiya heeft aangesloten. Dat uitgerekend deze groepering via Nederlands belastinggeld steun kreeg, brengt het kabinet ernstig in verlegenheid. Keer op keer lieten ministers van Buitenlandse Zaken en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking de Tweede Kamer weten dat louter ‘gematigde groepen’ werden gesteund.
Staatsgeheim
Schrikbarend! Hoe heeft dit kunnen gebeuren na alle waarschuwingen van de Kamer?, aldus Sjoerd Sjoerdsma, D66.
De geschrokken Kamer eist opheldering van verantwoordelijk minister Blok, die zich waarschijnlijk nog deze week zal moeten verantwoorden. Veel partijen vreesden in 2015 al dat de Nederlandse steun bij de verkeerde partijen terecht zou komen; de ChristenUnie probeerde die steun per motie nog tevergeefs stop te zetten. De Kamer zal vandaag een brief vragen en een debat. Nieuwsuurspeculeert al over een parlementaire enquête om de onderste steen boven te krijgen.
Want wat het voor de Tweede Kamer lastig maakt de regering te controleren op dit onderwerp, is dat veel informatie over de Nederlandse steun tot staatsgeheim is verklaard. Overdrachtsbewijzen van goederen die geleverd zijn, kunnen niet worden ingezien. De evaluatie die het kabinet liet uitvoeren over de periode eind 2016-begin 2017 is geheim, net als wie die evaluatie heeft uitgevoerd.
Wel werden Kamerleden in januari vertrouwelijk geïnformeerd over groepen waaraan de steun werd stopgezet, inclusief het hoe en waarom. Dit najaar zou Blok de Kamer eveneens vertrouwelijk inlichten over een tweede doorlichting van de auditdienst van het Rijk zelf. Opvallend was dat Blok en minister Sigrid Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking afgelopen voorjaar al bekendmaakten alle steun aan gewapende Syrische oppositie te staken. De risico’s werden toen ‘te groot’, stelde het ministerie. Afgelopen vrijdag werd plots álle steun aan Syrische groepen stopgezet, kort nadat Nieuwsuur en Trouw hun bevindingen hadden voorgelegd.
Screening
Het CDA vroeg al vaker om opheldering. In antwoorden op Kamervragen van het CDA schreef minister Blok in juli dat ons land 22 bewegingen heeft gesteund. Die werden geselecteerd uit 70 door de Verenigde Staten gescreende groeperingen. Op die bewegingen liet Nederland vervolgens een eigen screening los, met criteria ‘om samenwerking met extremistische groepen uit te sluiten, om zeker te stellen dat groepen een inclusieve politieke oplossing nastreven en om te garanderen dat groepen gecommitteerd zijn aan de naleving van het humanitair oorlogsrecht’.
Die check blijkt nu niet waterdicht. Evenmin als Bloks antwoord op de vraag of er ooit voertuigen in handen zijn gevallen van extremistische groepen: ,,Voor zover bekend is dit niet het geval.” Alle goederen, aldus Blok, zijn ‘tijdig bij de juiste groepen’ terechtgekomen.
Kabinet schond eigen regels en steunde zelfs extremisten die Koerden in Syrië hebben gedood?! Hoe heeft dit kunnen gebeuren? De SP wil alle informatie van het kabinet ontvangen. Als de minister dit weer weigert, moeten we als volksvertegenwoordiging zèlf onderzoek doen.
NU 10.09.2018 Nederland steunt de Syrische oppositie niet langer. Nu die op instorten staat, is dat niet meer mogelijk en zinvol, laat het kabinet weten. Alleen de steun voor het ruimen van mijnen rond Raqqa blijft in stand.
De steun aan de rebellen die met geweld proberen president Bashar Al Assad ten val te brengen is afgelopen voorjaar al gestaakt.
Nu eindigt ook de hulp aan de hulpverleners van de reddingsorganisatie Witte Helmen en aan de politiemacht en het lokale bestuur in opstandig gebied, schrijven minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken en Sigrid Kaag van Ontwikkelingssamenwerking vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Nederland heeft sinds 2015 70 miljoen euro uitgegeven om de tegenstanders van Assad te helpen. Dat geld is vooral besteed aan goederen voor de rebellen, aan de politie in rebellengebied en aan de Witte Helmen. Vooral op de hulp aan de eerste twee kwam geregeld kritiek, omdat zij zouden samenwerken met extremisten in de regio.
De hulp aan de Witte Helmen, die de afgelopen jaren golden als kandidaat voor de Nobelprijs voor de Vrede, loopt pas in december af. Maar zodra het laatste belegerde rebellenbastion in Noord-Syrië is gevallen, lijkt ook hun rol uitgespeeld.
De beide ministers zijn teleurgesteld dat de hulp weinig teweeg heeft gebracht. Ze kijken met lede ogen naar de nederlaag die zich voor de Syrische oppositie aftekent, omdat ze niet geloven dat die duurzame vrede inluidt.
NOS 10.09.2018 In de Tweede Kamer wordt geschokt gereageerd op het nieuws dat Nederland logistieke steun heeft verleend aan een groepering in Syrië die door het Openbaar Ministerie is bestempeld als terroristisch.
“Schrikbarend”, zegt Kamerlid Sjoerdsma van regeringspartij D66. Hij vraagt zich af hoe het zo ver heeft kunnen komen. Volgens hem heeft de Kamer verschillende keren gewaarschuwd voor dit gevaar.
CDA: vragen
Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw blijkt dat de strijdgroep Jabhat al-Shamiya onder meer uniformen en pick-up trucks kreeg van Nederland. Volgens het OM is het een jihadistische en salafistische organisatie.
Een andere regeringspartij, het CDA, heeft verschillende malen vragen gesteld over mogelijke Nederlandse steun aan foute strijdgroepen in Syrië. Kamerleden Omtzigt en Van Helvert willen zo snel mogelijk een debat in de Tweede Kamer.
Veel informatie over de leveringen aan strijdgroepen in Syrië is geheim verklaard. Het CDA wil daar opheldering over. “Ik wil kunnen controleren wat de regering gedaan heeft”, zegt Kamerlid Omtzigt.
Weer wat uit te leggen
Volgens de PVV bewijst het nieuws van vandaag dat er brede steun is van het Nederlandse kabinet voor terroristen. “Rutte 3 = Terreur 1”, twittert partijleider Wilders.
De SP vindt dat minister Blok van Buitenlandse Zaken weer wat uit te leggen heeft. Het kabinet heeft tot nu toe gezegd dat er alleen steun ging naar gematigde oppositiegroeperingen in Syrië. “Maar de gematigde rebellen blijken toch niet zo gematigd”, zegt Kamerlid Karabulut.
AD 10.09.2018 Nederland heeft in Syrië een jihadistische beweging gesteund. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw. Het gaat om Jabhat al-Shamiya die door het Openbaar Ministerie (OM) wordt omschreven als een ‘criminele organisatie met terroristisch oogmerk’.
Tussen mei 2015 en voorjaar 2018 steunde Nederland 22 gewapende gematigde groepen in Syrië. Die kregen geen wapens, maar wel voor ruim 25 miljoen euro aan auto’s (313 in totaal), voedsel, medicijnen, communicatieapparatuur, tenten, uniformen en trainingen.
Welke groep hulp kreeg bleef geheim. Volgens Buitenlandse Zaken ‘in verband met de veiligheid van de betrokken partijen’. Het kabinet wilde met de steun voorkomen dat de gematigde oppositie werd gemarginaliseerd en er een alternatief bleef voor extremistische groepen.
Volgens Nieuwsuur en Trouw zijn aan Jabhat al-Shamiya onder meer uniformen en pick-uptrucks geleverd. Het OM noemt de groepering ‘salafistisch en jihadistisch’ en strevend naar ‘de oprichting van een kalifaat’.
Strijders van Jabhat al-Shamiya vochten eerder dit jaar mee aan de zijde van Turkije toen dat land de Noord-Syrische regio Afrin aanviel. In de Tweede Kamer was er scherpe kritiek op dat offensief van Turkije, dat zich richtte tegen tegen de Syrisch-Koerdische milities.
Ernstige mensenrechtenschendingen
Trouw en Nieuwsuur spraken met circa honderd Syrische rebellen en identificeerden behalve Jabhat al-Shamiya nog vijf gewapende groepen die Nederlandse hulp kregen. Uit het onderzoek blijkt dat deze groepen samenwerkten met extremistische groepen en ernstige mensenrechtenschendingen pleegden.
De door Nederland gesteunde groepen moesten aan een aantal criteria voldoen. Zij moesten onder meer samenwerking met extremistische groepen uitsluiten en zich houden aan het humanitair oorlogsrecht. De Tweede Kamer is in januari vertrouwelijk op de hoogte gesteld van groepen die geen hulp meer ontvangen omdat zij niet meer aan deze voorwaarden voldeden.
Het OM vervolgt op dit moment een Nederlandse man omdat hij heeft deelgenomen aan Jabhat al-Shamiya. Volgende maand staat hij terecht, aldus Trouw en Nieuwsuur.
Driss M.
Eerder werd de Nederlandse Syriëganger Driss M. (42) uit Pijnacker al veroordeeld tot drie jaar cel, waarvan één jaar voorwaardelijk, omdat hij zich had aangesloten bij Jahbat al-Shamiya. Tijdens de rechtszitting verklaarde M. zelf dat hij deel uitmaakte van de organisatie. De rechtbank oordeelde niet goed vast te kunnen stellen wat wel en niet waar is in de verklaringen van M., maar acht bewezen dat hij naar Syrië is gegaan voor de jihad en daarmee voorbereidingen trof om mensen te vermoorden.
Steun stopgezet
Het kabinet zette dit voorjaar de steun stop aan Syrische rebellen die met geweld president Assad ten val proberen te brengen. Zondagavond werd bekend dat ook de financiële steun aan hulpverleners (Witte Helmen), politie en lokaal bestuur in handen van de oppositie wordt gestaakt, omdat die op het punt staat te capituleren voor het leger van Assad. Steun aan de oppositie is niet langer mogelijk en zinvol, concludeerden de ministers Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) en Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, D66)
De beide ministers zijn ‘teleurgesteld’ dat de hulp weinig heeft teweeggebracht. Ze kijken met lede ogen naar de nederlaag die zich voor de Syrische oppositie aftekent, omdat ze niet geloven dat die duurzame vrede inluidt.
De Tweede Kamer zette de afgelopen jaren meermaals vraagtekens bij de Nederlandse miljoenensteun. Vooral de CDA-fractie bleef het kabinet bestoken met vragen, maar kreeg nooit duidelijk antwoord waar het geld precies aan was besteed. Het kabinet stelde dat het om staatsgeheime informatie ging.
NOS 10.09.2018 De Nederlandse regering heeft een gewapende groepering in Syrië gesteund die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw.
Het gaat om de strijdgroep Jabhat al-Shamiya. Nederland voorzag de islamistische beweging in 2017 in het geheim van onder andere uniformen en pick-uptrucks. Volgende maand staat een Nederlandse Syriëganger terecht voor deelname aan Jabhat al-Shamiya.
Nederland stuurde het logistiek materieel aan Jabhat al-Shamiya in het kader van het staatsgeheime ‘NLA’-programma, dat staat voor ‘non lethal assistance’. Via dit programma leverde Nederland van 2015 tot begin dit jaar ‘niet-dodelijke goederen’ aan 22 strijdgroepen in Syrië. Een van die strijdgroepen, zo blijkt uit het onderzoek van Nieuwsuur en Trouw, is Jabhat al-Shamiya (‘Levant Front’).
‘Salafistisch en jihadistisch’
Het OM vervolgt op dit moment een Nederlandse man omdat hij in 2015 zou hebben deelgenomen aan Jabhat al-Shamiya. In de tenlastelegging staat dat de groepering “salafistisch en jihadistisch” is, “streeft naar de oprichting van een kalifaat” en “niet anders te kwalificeren” valt dan als een “criminele organisatie met terroristisch oogmerk”.
Dit standpunt van Justitie kan, zo verwachten deskundigen, juridische complicaties opleveren als duidelijk wordt dat de Nederlandse Staat intussen dit soort groepen steunde. Het onderzoek van Nieuwsuur en Trouw laat ook zien dat het toezicht op de hulp aan diverse Syrische groeperingen gebrekkig was. Ook werd de Kamer nauwelijks geïnformeerd.
Einde aan steun
De ministers Blok en Kaag (Buitenlandse Zaken) stuurden de Tweede Kamer vrijdagavond onverwacht een brief waarin zij aankondigden dat steun aan Syrische oppositiegroepen wordt beëindigd. Een overwinning van president Assad lijkt aanstaande en het tij is niet meer te keren, aldus de bewindslieden.
De brief van Blok kwam nadat Nieuwsuur en Trouw vorige week de uitkomsten van journalistieke onderzoek ter wederhoor hadden voorgelegd. Het departement antwoordde dat ze de bevindingen van Nieuwsuur en Trouw “heel serieus” neemt. “De berichten sterken ons in de overtuiging dat het stopzetten van de steun de juiste beslissing was”, aldus een woordvoerder.
Het ministerie stuurde vrijdag ook een evaluatie naar de Kamer waarin staat dat er onvoldoende toezicht is geweest op het NLA-programma en dat het programma nu gestopt is. Een paar maanden geleden schreef het ministerie nog dat het NLA-programma er juist voor zorgde dat ‘gematigde strijders’ zich beter konden beschermen tegen extremisten, en dat ‘stopzetting van dergelijke programma’s’ het risico met zich meebracht dat ‘extremistische groepen verder aan kracht winnen.
‘Alleen gematigde groeperingen’
Buitenlandse Zaken heeft tot voor kort tegenover de Tweede Kamer steeds beweerd dat Nederland alleen ‘gematigde’ groeperingen in Syrië steunde. Deze ‘gematigde groeperingen’ werden bovendien aan strenge criteria onderworpen.
Ze zouden het ‘humanitair oorlogsrecht’ naleven, niet samenwerken met extremisten, en een ‘inclusieve politieke oplossing’ voor Syrië nastreven. Het steunprogramma zou doorlopend worden gemonitord, en ‘in gesprekken met de groepen en door eigenstandig onderzoek’ zou voortdurend worden bekeken of groepen nog steeds aan de criteria voldeden.
Lees hier meer over onze zoektocht naar ‘gematigde gewapende’ groeperingen in Syrië.
Tweede Kamerleden vragen al jaren om toegang tot informatie over het NLA-programma, maar tot nu toe hield Nederland de namen van de gesteunde groepen geheim. Ook het specifieke type voertuigen dat Nederland naar Syrië stuurde werd tot staatsgeheim verklaard.
Nieuwsuur en Trouw ontdekten om welke groeperingen het ging, en ook welke goederen Nederland heeft geleverd. Beide media spraken de afgelopen maanden met zo’n 100 Syrische rebellen en betrokkenen bij het NLA-programma en identificeerden zes specifieke brigades die Nederlandse steun hebben ontvangen.
Een daarvan is dus de door het OM als terroristisch aangemerkte organisatie Jabhat al-Shamiya. Andere strijdgroepen die Nederlandse steun kregen, blijken zich ondanks de garanties van het kabinet schuldig te hebben gemaakt aan ernstige mensenrechtenschendingen en te hebben samengewerkt met extremistische groeperingen. Daarover publiceren Nieuwsuur en Trouw morgen meer details.
Pick-uptrucks en uniformen
Uit het onderzoek blijkt verder dat Nederland onder andere Toyota Hilux en Isuzu D-max pick-uptrucks aan Syrische rebellen leverde. Ook stuurde Nederland uniformen, satelliettelefoons, laptops, matrassen, rugzakken en camera’s. De rebellen vertellen aan Nieuwsuur en Trouw dat zij erg tevreden zijn met de Nederlandse hulp en dat zij al de door Nederland gekregen goederen inzetten in de gewapende strijd.
Op videobeelden die de door Nederland gesteunde rebellengroepen op hun YouTube-kanalen plaatsen, is te zien hoe zij het type pick-uptruck dat Nederland leverde gebruiken door hier machinegeweren op te bevestigen en vanuit de truck hun doelen te beschieten. Het is niet na te gaan of de door Nederland gestuurde trucks ook daadwerkelijk voor dit letale doel gebruikt zijn omdat de pick-ups niet van een herkenningsteken zijn voorzien.
Het Openbaar Ministerie bevestigt dat zij op dit moment een Nederlandse man vervolgt voor deelname aan Jabhat al-Shamiya in 2015. Ook bevestigt het OM dat zij Jabhat al-Shamiya in deze zaak als terroristisch heeft bestempeld. Het OM blijft bij haar standpunt en zet de vervolging dan ook door. Ze wil niet ingaan op het beleid van Buitenlandse Zaken. Verder laat het OM weten dat zij strijdgroepen per strafzaak beoordeelt en geen uitspraken doet over periodes die buiten een zaak vallen.
Nieuwsuur (NPO 2, 22.00 uur) en Trouw doen vanaf maandagavond verslag van het journalistieke onderzoek naar het Nederlandse steunprogramma aan de Syrische groeperingen.
Reactie Buitenlandse Zaken:
“Het ministerie van Buitenlandse Zaken neemt de berichten van Nieuwsuur en Trouw heel serieus. De steun aan de gematigde gewapende Syrische oppositie is in het voorjaar van 2018 stopgezet. Uit onze monitoring bleek dat de risico’s te groot werden; gezien de veranderde situatie in Syrië vonden we voortzetting niet geoorloofd. De berichten van Nieuwsuur en Trouw sterken ons in de overtuiging dat het stopzetten van de steun de juiste beslissing was.”
Uit Kamerbrieven:
30 mei 2018:“Het non-lethal assistance-programma (NLA) zorgt dat gematigde strijders en hun achterban zich kunnen beschermen tegen extremistische groepen (…) Stopzetting van dergelijke programma’s brengt het risico met zich mee dat extremistische groepen verder aan kracht winnen.” https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32623-219.html
NU 10.09.2018 Nederland heeft in Syrië een jihadistische beweging gesteund. Dat blijkt maandag uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw.
Het gaat om Jabhat al-Shamiya die door het Openbaar Ministerie (OM) als een “criminele organisatie met terroristisch oogmerk” wordt omschreven.
Tussen mei 2015 en voorjaar 2018 steunde Nederland 22 gewapende gematigde groepen in Syrië. Die geheim gebleven organisaties kregen geen wapens, maar wel voor ruim 25 miljoen euro aan auto’s (313 in totaal), voedsel, medicijnen, communicatieapparatuur, tenten, uniformen en trainingen.
Volgens Nieuwsuur en Trouwzijn aan Jabhat al-Shamiya onder meer uniformen en pick-uptrucks geleverd. Het OM noemt de groepering “salafistisch en jihadistisch”, en stelt dat deze “streeft naar de oprichting van een kalifaat”. Het OM vervolgt op dit moment een Nederlandse man omdat hij heeft deelgenomen aan Jabhat al-Shamiya.
Volgens de tenlastelegging is Jabhat al-Shamiya “niet anders te kwalificeren als een criminele organisatie met terroristisch oogmerk”.
Nieuwsuur en Trouw schrijven dat het toezicht op de Nederlandse hulp aan Syrische oppositiegroepen gebrekkig was en dat de Tweede Kamer daar nauwelijks over werd geïnformeerd.
Groepen betrokken bij schending van mensenrechten
Strijders van Jabhat al-Shamiya vochten eerder dit jaar mee aan de zijde van Turkije toen dat land de Noord-Syrische regio Afrin aanviel. In de Tweede Kamer was er scherpe kritiek op dat offensief van Turkije, dat zich richtte tegen de Syrisch-Koerdische milities.
Trouw en Nieuwsuur spraken met circa honderd Syrische rebellen en identificeerden behalve Jabhat al-Shamiya nog vijf gewapende groepen die Nederlandse hulp kregen. Uit het onderzoek blijkt dat deze groepen samenwerkten met extremistische groepen en ernstige mensenrechtenschendingen pleegden.
Steun aan oppositiegroepen beëindigd
De buitenlandministers Stef Blok en Sigrid Kaag stuurden vrijdagavond een briefnaar de Tweede Kamer waarin zij stelden dat de steun aan Syrische oppositiebewegingen wordt beëindigd. Volgens de bewindslieden is er niets meer te doen aan de komende overwinning van president Bashar al-Assad.
Volgens de ministers hebben veel van de projecten die Nederland de afgelopen jaren heeft gesteund een positieve impact gehad op Syriërs die proberen te overleven. Maar ze wijzen op de risico’s van een oorlogsgebied die ertoe kunnen leiden dat de praktische uitvoering van de steun niet strookt met de bedoelingen van Nederland.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie de hulp aan Syrische rebellen te hebben stopgezet toen “de risico’s te groot werden” dat die verkeerd terechtkwam. Dat bleek volgens het ministerie afgelopen voorjaar het geval.
Steun stopte voor aantal groepen begin dit jaar
De onthulling dat Nederland voordien hulp heeft verstrekt aan een Syrische terroristische organisatie zegt het departement “heel serieus” te nemen.
Het ministerie wijst erop dat een aantal rebellengroepen al aan het begin van dit jaar geen steun meer ontving. In april volgde de rest, omdat “we gezien de veranderde situatie in Syrië voortzetting niet geoorloofd vonden”. “De berichten van Nieuwsuur en Trouw sterken ons in de overtuiging dat het stopzetten van de steun de juiste beslissing was.”
AD 09.09.2018 Nederland stopt met de steun aan de Syrische oppositie. Nu die op instorten staat, is die niet meer mogelijk en zinvol, laat het kabinet vanavond weten.
De steun aan de rebellen die gewapenderhand proberen president Bashar Assad ten val te brengen is afgelopen voorjaar al gestaakt. De steun bestond niet uit wapens, maar uit bijvoorbeeld voertuigen en andere goederen.
Nu eindigt ook de hulp aan de hulpverleners van de geprezen Witte Helmen en aan de politiemacht en het lokale bestuur in opstandig gebied, schrijven minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) en Sigrid Kaag (Ontwikkelingssamenwerking) aan de Tweede Kamer. Alleen het ruimen van mijnen rond de gevallen IS-hoofdstad Raqqa kan op steun blijven rekenen.
70 miljoen
Nederland heeft sinds 2015 70 miljoen euro uitgegeven om de tegenstanders van Assad te helpen. Dat geld is vooral besteed aan goederen voor de rebellen (25 miljoen), aan de politie in rebellengebied (bijna 15 miljoen) en aan de Witte Helmen (12,5 miljoen). Vooral op de hulp aan de eerste twee kwam geregeld kritiek, omdat zij bijvoorbeeld zouden samenwerken met extremisten.
De hulp aan de Witte Helmen, die de afgelopen jaren golden als kandidaat voor de Nobelprijs voor de Vrede, loopt pas in december af. Maar zodra het laatste belegerde rebellenbastion in Noord-Syrië is gevallen, lijkt ook hun rol uitgespeeld.
De beide ministers zijn ‘teleurgesteld’ dat de hulp weinig heeft teweeggebracht. Ze kijken met lede ogen naar de nederlaag die zich voor de Syrische oppositie aftekent, omdat ze niet geloven dat die duurzame vrede inluidt.
NOS 09.09.2018 Nederland is gestopt met het steunen van de Syrische oppositie in de burgeroorlog tegen president Assad. Dat schrijven ministers Blok (Buitenlandse Zaken) en Kaag (Ontwikkelingssamenwerking) in een Kamerbrief.
De kans dat de rebellen in de burgeroorlog nog het tij weten te keren is volgens de ministers “buitengewoon beperkt” geworden en de steun waar Nederland in totaal 70 miljoen euro voor vrijmaakte, heeft “niet het gewenste resultaat” opgeleverd.
Projecten
Nederland ondersteunde in Syrië de gematigde gewapende oppositie met geld. Daarnaast werd geïnvesteerd in de politie van de Syrische rebellen en ging er geld naar het zogenoemde White Helmets-programma; een civiele reddingswerkersdienst.
Uit de eerste twee programma’s is inmiddels de stekker getrokken. Aan het White Helmets-programma draagt Nederland nog tot december bij.
Een militaire overwinning van Assad is inmiddels imminent, aldus Ministers Blok en Kaag.
In hun brief zijn de ministers pessimistisch over de huidige situatie in Syrië. Volgens hen is een militaire overwinning van Assad inmiddels “imminent” en zijn de vooruitzichten voor een duurzame vrede in het land somber.
Nederland wil daarom geen nieuwe projecten opzetten of oude voortzetten, omdat “de situatie in Syrië sinds de start van het stabilisatieprogramma dusdanig is veranderd in het voordeel van het regime”.
Idlib
Wel blijft Nederland humanitaire hulp bieden aan burgers in Syrië. “Dit zal voor de mensen in Idlib, maar ook elders in Syrië, de komende tijd nog hard nodig zijn”, aldus de ministers. Ze doelen hiermee op de dreigende slag om Idlib, het laatst overgebleven bolwerk van de rebellen.
De regeringstroepen van Assad lijken zich met steun van de Russen klaar te maken voor een groot slotoffensief. Gisteren meldden mensenrechtengroeperingen de zwaarste bombardementen op de provincie in een maand. Syrische en Russische vliegtuigen zouden tegen de 870 bombardementsvluchten hebben uitgevoerd. Ook vandaag waren er weer bombardementen.
Spanningen
In Idlib wonen zo’n drie miljoen mensen. De laatste jaren zijn veel rebellen en hun families met bussen naar de regio gebracht, als onderdeel van een overeenkomst met de regering in Damascus waarbij de VN vaak bemiddelde.
Internationaal wordt gevreesd voor een humanitaire ramp en het offensief zorgt voor spanningen. Washington waarschuwde deze week alvast dat de Amerikaanse regering bij het gebruik van chemische wapens in Idlib niet werkeloos zal toekijken.
De Russen beschuldigden op hun beurt vandaag de VS er nog van fosforbommen te hebben gegooid op de provincie Deir al-Zor.
NU 08.09.2018 Samen met bondgenoot Rusland heeft Syrië zaterdag zware luchtaanvallen uitgevoerd op doelen in de provincie Idlib.
Idlib geldt als de laatste grote enclave die nog in handen is van opstandelingen tegen president Bashar al-Assad. Het Observatorium voor Mensenrechten meldt dat zeker vier mensen zijn gedood.
Veel strijders in Idlib behoren tot jihadistische groepen. Er bevinden zich echter ook miljoenen burgers in het gebied dat grenst aan Turkije. Dat land vangt al zo’n 3,5 miljoen gevluchte Syriërs op en vreest voor een nieuwe vluchtelingenstroom.
Turkije probeerde Rusland en Iran, twee bondgenoten van Syrië, vrijdag nog te overhalen tot een wapenstilstand voor Idlib. Moskou en Teheran maakten echter duidelijk dat ze daar niets voor voelen. De Russische president Vladimir Poetin zei dat Damascus het recht heeft haar “volledige nationale territorium te controleren”.
Verenigde Staten waarschuwen bij inzet chemische wapens
Volgens de Verenigde Staten bereiden de Syrische regeringstroepen zich voor op de inzet van chemische wapens in Idlib. De Amerikanen waarschuwen dat een ”snelle en gepaste” reactie hierop zal volgen.
De Russische autoriteiten vermoeden dat juist militanten in het gebied een chemische aanval in scene zouden willen zetten. Ze zouden de schuld vervolgens in de schoenen van Syrische regeringstroepen willen schuiven, met de bedoeling een westerse militaire interventie uit te lokken.
De Amerikanen zeggen geen informatie te hebben die erop wijst dat opstandelingen in Idlib chemische wapens kunnen maken. Minister James Mattis (Defensie) zegt harde feiten te willen zien voordat een chemische aanval wordt toegeschreven aan strijders die vechten tegen de Syrische regering.
RO 13.04.2018 Ongeveer 7 miljoen mensen zijn uit handen van terreurorganisatie ISIS bevrijd, waarvan 5 miljoen in 2017. Dat is het resultaat van de strijd tegen ISIS die in 2014 begon. Ook Nederland levert een bijdrage, zowel vanuit de lucht als op de grond. ISIS telde eind vorig jaar nog zo’n 12.000 strijders. Dat aantal liep begin dit jaar fors terug, maar neemt nu weer toe. De groepering vormt nog altijd een aanzienlijke factor van instabiliteit in Irak en Syrië.
Dat blijkt uit de voortgangsrapportage over het Nederlandse aandeel in de strijd tegen ISIS. Het document, mede ondertekend door minister van Defensie Ank Bijleveld-Schouten, ging vandaag naar de Kamer. Het kabinet meldt dat inzet van de anti-ISIS coalitie belangrijk blijft. Dit om behaalde successen niet opnieuw prijs te hoeven geven en te voorkomen dat ISIS of een soortgelijke organisatie zich opnieuw manifesteert.
Nederlandse bijdrage op de Iraakse bodem
De Capacity Building Mission Iraq (CBMI) verzorgde afgelopen half jaar met partnerlanden trainingen aan Koerdische strijdkrachten. De Peshmerga zijn niet meer betrokken bij direct optreden tegen ISIS. De behoefte aan met name Wide Area Security trainingen, Counter Improvised Explosive Devices-cursussen, lessen voor bataljonsstaven en leiderschapstraining daalde. Ze werden verzorgd op trainingscentra in Atrush, Beneslava, Erbil en Menilla.
Vanwege de gewijzigde trainingsbehoefte haalde Nederland eerder 1 mobiel trainingsteam uit Noord-Irak terug. Een tweede volgt, alsmede de Special Operations Forces (SOF)-bijdrage vanuit Erbil. De SOF-bijdrage in Bagdad en een resterend trainingsteam in Noord-Irak worden gehandhaafd. Verder ondersteunen in 2018 2 inlichtingenanalisten in Noord-Irak het Belgische advisering en assistentie-team. Op Al-Assad Air Base werkt een 10-koppig chirurgisch team in een door Amerikanen geleid ziekenhuis.
Inzet F-16’s
4 Nederlandse F-16’s opereren sinds januari bijna dagelijks boven Irak en Oost-Syrië, met name om grondtroepen te ondersteunen. Dit jaar zijn inmiddels meer dan 100 missies gevlogen waarbij regelmatig ISIS-doelen zijn aangevallen, vooral in Syrië. Denk aan voertuigen, logistieke opslagplaatsen en wapenopstellingen.
Ook van oktober 2014 tot en met juni 2016 zijn Nederlandse F-16’s tegen ISIS-doelen ingezet. Ze vlogen toen meer dan 2.100 missies, waarbij ruim 1.800 keer wapens zijn gebruikt. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft hiervan 4 zaken nader onderzocht. Het OM zag in geen van de gevallen aanleiding voor een vervolgonderzoek.
Het voorkomen van burgerslachtoffers en nevenschade heeft de hoogste prioriteit voor Nederland. Voor, tijdens en na wapengebruik worden dan ook checks en controles uitgevoerd. Ondanks de zorgvuldige processen is het risico op burgerslachtoffers helaas nooit volledig uit te sluiten.
AD 13.04.2018 Nederlandse jachtvliegers die van 2014 tot 2016 ten strijde trokken tegen IS hebben daarbij geen enkele misser gemaakt. Bij vier bombardementen waarover twijfel was, valt de F-16 piloten niets te verwijten.
Dat staat in een brief die minister Ank Bijleveld (Defensie) vanmiddag aan de Tweede Kamer stuurt. De luchtmacht heeft daarmee een bijzondere prestatie geleverd in de strijd tegen Islamitische Staat; de F-16 piloten gooiden meer dan tweeduizend bommen, maar gingen geen enkele keer buiten hun boekje.
Na de missie bleek al dat de meeste bombardementen volgens plan waren verlopen. Over vier bombardementen ontstond echter twijfel of de jachtvliegers wel de juiste beslissingen hadden genomen. Bij deze bombardementen waren mogelijk ook een onbekend aantal burgers slachtoffer geworden.
Het Openbaar Ministerie stelde een nader feitenonderzoek in, maar concludeert nu dat de wapen inzetten legitiem waren en dat alle procedures correct zijn uitgevoerd. Hoewel niet is uitgesloten dat er mogelijk onschuldige mensen slachtoffer zijn geworden, ziet het OM geen reden om een strafrechtelijk onderzoek te starten waarna de betrokken militairen eventueel ook vervolgd zouden kunnen worden.
Het besluit van het OM is een enorme opsteker voor de luchtmacht. De militairen waren altijd al trots op de waardevolle inzet die ze met slechts acht (en later zes) gevechtsvliegtuigen hebben kunnen doen, maar helemaal nu blijkt dat de missie ook nog eens foutloos is verlopen. Of zoals directeur operaties André Steur van de luchtmacht het onlangs verwoordde in een tweet: ‘Dat is ruim 5 jaar lang de afwas doen. Zonder 1 kopje te breken. In het donker.’
Kritiek
Maar kritiek op de missie van de Nederlanders is er ook. Defensie heeft nooit duidelijk willen maken om wat voor incidenten het precies gaat, wanneer ze hebben plaatsgevonden en hoeveel burgers er zijn omgekomen. Ook over de andere missies zijn nauwelijks details naar buiten gekomen. Daardoor is het moeilijk te controleren of de informatie wel klopt, vindt Airwars, een collectief van onderzoeksjournalisten dat de strijd tegen IS kritisch volgt.
Zij becijferden dat er bij Operatie Inherent Resolve in Irak en IS zeker 6.200 onschuldige burgers zijn omgekomen door bombardementen van de Coalitie. Dat is fors meer dan de ruim 850 die de Coalitie zelf heeft toegeven.
De Nederlandse luchtmacht is op dit moment voor de tweede keer in Jordanië om van daaruit luchtaanvallen uit te voeren op IS. Voor zover bekend is daarbij nog geen misser gemaakt die het OM onderzoekt.
NOS 13.04.2018 Nederlandse militairen hebben geen strafbare feiten gepleegd bij de bombardementen op Islamitische Staat in Irak en Syrië. Tot die conclusie komt het Openbaar Ministerie.
Bij de deelname van Nederland aan de internationale IS-missie met F-16’s werden tussen oktober 2014 en juli 2016 meer dan 1800 keer wapens ingezet, waarbij een onbekend aantal mensen om het leven kwam.
Vorig jaar juni werd bekend dat het OM in vier gevallen aanleiding zag om een feitenonderzoek in te stellen.
Legitiem
De onderzoeken zijn nu klaar en de conclusie is dat de wapeninzetten in alle gevallen in de onderzochte periode legitiem waren en dat alle procedures correct zijn uitgevoerd. Volgens het OM is het in drie van de vier bekeken gevallen aannemelijk dat er ook burgerslachtoffers zijn gevallen. Maar er is er niets strafbaars vastgesteld en de piloten hebben de procedures gevolgd.
Minister Bijleveld noemt het belangrijk dat iedereen kan zien dat de piloten hun werk volgens de procedures doen. “Als wij denken dat er burgerslachtoffers zijn gevallen, melden wij dat aan het OM en het is dus onderzocht.”
Gericht op IS
Bijleveld benadrukt dat de Nederlandse piloten F16-piloten de bombardementen heel gericht op IS uitvoeren, maar dat ieder burgerslachtoffer er een te veel is.
De Nederlandse F-16’s werden in de zomer van 2016 teruggehaald om onderhoud te plegen. Dat is inmiddels gebeurd en sinds begin dit jaar zijn er opnieuw F-16’s actief in de strijd tegen IS.
AD 13.04.2018 Bij de vier Nederlandse bombardementen in Irak en Syrië die het Openbaar Ministerie heeft onderzocht, zijn vrijwel zeker onschuldige burgers om het leven gekomen. Eén bom viel per abuis op een woonhuis. Nederlandse F-16 piloten waren in de veronderstelling dat het een hoofdkwartier van IS-strijders was.
Dat blijkt uit informatie over de missies die Defensie heeft vrijgegeven en waarbij het OM heeft geconcludeerd dat de vliegers bij al deze aanvallen niets valt te verwijten.
Zo kon de bom op het woonhuis terecht komen omdat het OM achteraf vast stelde dat de inlichtingen onjuist waren. De F-16 piloten die de vlucht uitvoerden treft geen blaam omdat zij vooraf en tijdens de operatie geen indicaties kregen dat de informatie niet klopte. Het OM gaat ervan uit dat er bij deze aanval zeker burgers slachtoffer zijn geworden.
Nog meer slachtoffers zijn er zeer waarschijnlijk ook gevallen bij een aanval op een een fabriek waar bomauto’s werden gefabriceerd. Toen de bommen het pand vernietigden , ontstonden er nieuwe explosies in de buurt, waardoor een aantal andere gebouwen ook werden vernietigd. Volgens het OM kon dat gebeuren omdat er veel meer explosieven in de fabriek bleken te liggen dan vooraf bekend was of kon worden ingeschat.
Bij een andere operatie die het OM nader onderzocht bleek een auto plotseling te passeren terwijl een bom ontplofte op een gebouw. De piloot kon het explosief niet meer naar een ander punt sturen, waar het veilig tot ontploffing had kunnen komen. Nu zijn er waarschijnlijk burgerslachtoffers te betreuren, concludeert het OM.
Verkeerd afgesteld
Bij één missie ging er wel iets mis, maar vielen geen slachtoffers. In dit geval stond een apparaat aan een F-16 verkeerd afgesteld. De zogenoemde ‘targeting pod’ moest ervoor zorgen dat de bom naar het juiste doelwit werd geleid, maar door de verkeerde afstelling werd een onbewoond gebouw ernaast geraakt.
Het is voor het eerst dat Defensie in het openbaar informatie geeft over doelen die zijn bestookt en wat er precies is voorgevallen. Maar volgens onderzoekscollectief Airwars, dat de strijd tegen IS kritisch volgt, is dit nog lang niet genoeg. Ook in deze zaken blijven de precieze locaties en tijdstippen geheim. ,,Nabestaanden hebben het recht om te weten wie hun geliefden hebben gedood. Dat is nu nog steeds niet vast te stellen,’’ zegt woordvoerder Koen Kluessin van Airwars.
Er is een tweede oorlog aan de gang tegen Islamitische Staat in het Midden-Oosten.
NOS 08.03.2018 De eerste, nog niet helemaal afgeronde oorlog is de veldslag van een coalitie onder leiding van de Amerikanen tegen eenheden van Islamitische Staat, die een kalifaat wilden stichten in Irak en Syrië. Het doel van de coalitie is het verjagen van IS-strijders uit dorpen, steden en gebieden, die de terreurgroep in de loop van de jaren heeft bezet.
Ook Nederland doet mee. Nederlandse militairen staan Koerdische milities bij en Nederlandse F-16’s bombarderen stellingen van IS.
Het resultaat is onder meer dat veel IS-strijders die de strijd om het kalifaat hebben overleefd zijn ondergedoken of gevlucht. De coalitie houdt er rekening mee dat ze een potentieel gevaar vormen omdat ze waar ook ter wereld aanslagen kunnen plegen.
Om te weten waar de IS’ers zijn gebleven en of ze dood zijn of voortvluchtig, is er in 2015 een tweede oorlog opgezet; operatie Gallant Phoenix, onder leiding van de Verenigde Staten. Het hart van de operatie bevindt zich op een grote Amerikaanse basis in Jordanië, buurland van zowel Syrië als Irak.
Archiefbeeld van IS-strijdersHOLLANDSE HOOGTE
Op het hoofdkwartier wordt vooral veel uitpluiswerk gedaan. Persoonlijke gegevens van mannen en vrouwen die mogelijk bij IS betrokken zijn, worden daar verzameld en geanalyseerd.
Er doen 21 landen mee. In ieder geval de Verenigde Staten en Jordanië. Ook Israël is erbij betrokken. Duitsland en België doen ook mee met de operatie, maar doen naar eigen zeggen het uitzoekwerk.
Ook Nederland doet mee met de operatie, blijkt althans uit een verslag van een EU-bijeenkomst begin vorig jaar op Malta. Het ministerie van Defensie in Den Haag wil betrokkenheid bevestigen noch ontkennen.
De zoektocht naar sporen van IS-strijders speelt zich vooral af op de plaatsen waar IS actief is geweest. Er wordt gezocht naar in de haast achtergelaten laptops en telefoons met mogelijk interessante informatie.
Ook worden er vingerafdrukken en dna-materiaal verzameld op plaatsen waar mogelijk IS-strijders zijn geweest. Aan de hand daarvan kan geprobeerd worden iemands gangen na te gaan. Die informatie kan later in een rechtszaak als bewijs dienen voor waar diegene op welk moment was en welke strafbare feiten hij of zij mogelijk heeft gepleegd.
Archiefbeeld van IS-strijders AFP
Het eerste doel is het op de hoogte stellen van westerse regeringen van dreiging er mogelijk uitgaat van voormalige IS-strijders, die na hun militaire nederlaag naar Europa komen. Er wordt zo precies mogelijk vastgesteld wat hun identiteit is, welke routes ze nemen en wat voor reispapieren ze bij zich hebben. En vooral of ze actief hebben meegevochten aan de kant van IS.
Wat er verder met de gegevens gebeurt is niet helemaal duidelijk. Mogelijk worden ze gebruikt om iemand op te sporen en uit te schakelen. Ook kan de informatie gebruikt worden bij een rechtszaak, als het OM na een arrestatie wil vervolgen.
Nederland
Dat gebeurde in december vorig jaar in een zaak tegen een teruggekeerde Syriëganger. Hij werd geconfronteerd met een door hemzelf ondertekend formulier uit 2013, waaruit bleek dat hij zich vrijwillig bij IS als strijder had aangesloten. Op basis daarvan kreeg hij 4 jaar cel.
Deze week schreef de binnenlandse inlichtingendienst AIVD in zijn jaarverslag over 2017 dat nog 185 personen uit Nederland zich in Irak en Syrië bevinden. Het gaat vooral om kinderen en minderjarigen. Er keerden vorig jaar nauwelijks mensen terug naar Nederland.
NU 08.03.2018 België levert een bijdrage aan een Amerikaanse geheime operatie tegen buitenlandse strijders in Syrië en Irak. Bronnen bij het Belgische ministerie van Defensie hebben dat gemeld aan de zender VRT.
Volgens de omroep doen Belgen inlichtingenwerk voor de operatie ‘Gallant Phoenix’. Die is gericht op het opsporen en doden van zoveel mogelijk strijders van Islamitische Staat (IS) en andere jihadistische groepen.
Het hoofdkwartier van Gallant Phoenix is gevestigd op een Amerikaanse basis in Jordanië. Het werk in Jordanië zou vooral bestaan uit het doorspitten en analyseren van een grote database met gegevens van buitenlandse strijders.
Volgens de VRT zijn 21 landen betrokken bij Gallant Phoenix, waaronder ook Duitsland.
Telegraaf 17.01.2018 Een Nederlandse F-16 heeft in het oosten van Syrië een strijder van Islamitische Staat (IS) aangevallen. Dat gebeurde ter ondersteuning van grondtroepen die vechten tegen de terreurgroep, meldde het ministerie van Defensie. Het gebeurde nabij Abu Hammam in de provincie Deir al-Zour.
Vier Nederlandse gevechtsvliegtuigen zijn sinds deze maand weer actief in de strijd tegen IS. Ze opereren vanaf een basis in Jordanië. Tussen 10 en 16 januari voerden de F-16’s negen missies uit: vijf boven Irak en vier boven Syrië. Maar een keer werden wapens ingezet.
Defensie probeert meer openheid te geven over de luchtaanvallen. Voorheen werd informatie over locaties en mogelijke slachtoffers niet of nauwelijks gedeeld.
AD 17.01.2018 Een Nederlandse F-16 heeft in het oosten van Syrië een strijder van Islamitische Staat (IS) aangevallen. Dat gebeurde ter ondersteuning van grondtroepen die vechten tegen de terreurgroep, meldde het ministerie van Defensie.
De actie gebeurde nabij Abu Hammam in de provincie Deir al-Zour.
Vier Nederlandse gevechtsvliegtuigen zijn sinds deze maand weer actief in de strijd tegen IS. Ze opereren vanaf een basis in Jordanië. Tussen 10 en 16 januari voerden de F-16’s negen missies uit: vijf boven Irak en vier boven Syrië. Daarbij werden een keer werden wapens ingezet.
Defensie probeert meer openheid te geven over de luchtaanvallen. Voorheen werd informatie over locaties en mogelijke slachtoffers niet of nauwelijks gedeeld.
F-16’s vallen IS-doel aan in Syrië
Telegraaf 10.01.2018 Nederlandse F-16’s hebben in Oost-Syrië een aanval uitgevoerd op een doel van Islamitische Staat. Dit gebeurde afgelopen dagen in de buurt van de stad Abu Kamal in de provincie Dayr az Zawr tijdens een missie om grondtroepen te ondersteunen, meldt het ministerie van Defensie.
NOS 10.01.2018 Nederlandse F-16’s hebben een aanval uitgevoerd op een doel van de terreurorganisatie Islamitische Staat in Oost-Syrië. De aanval was volgens het ministerie van Defensie bij de stad Abu Kamal in de provincie Deir ez-Zor.
Bij de vorige missie in IS-gebied kwam er kritiek op een gebrek aan openheid over de Nederlandse militaire acties. Minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken zegt dat er wordt gekeken naar manieren om meer informatie vrij te geven.
Sinds vorige week worden weer Nederlandse F-16’s ingezet boven Oost-Syrië en Irak. De laatste keer dat er binnen de internationale coalitie tegen IS Nederlandse toestellen werden ingezet, was in 2016. De uitvalsbasis van de F-16’s is Jordanië.
Defensie maakte bekend dat er in Irak boven Ninawa, Sala ad-Din en Anbar ook missies zijn uitgevoerd. Daarbij zijn geen aanvallen uitgevoerd. Bij een andere actie in Oost-Syrië is ook geen aanval uitgevoerd.
NOS 05.01.2018 “A very warm welcome”, wensen de Jordaniërs minister Bijleveld bij de vliegtuigtrap. Dat is relatief, want het regent en het is koud in Jordanië. De minister krijgt in sneltreinvaart het kamp te zien, waar meer dan 150 Nederlandse militairen een jaar lang ervoor zorgen dat de F-16’s kunnen vliegen.
Ze zijn nog maar een paar dagen operationeel. “Ik heb net 300 nieuwe matrassen weten te regelen, iedereen kan lekker slapen”, zegt de burgemeester van het kamp, een militair die speciaal is aangewezen om ervoor te zorgen dat iedereen zich een beetje goed voelt in de woestijn van Jordanië. Naast werken is daar verder niets te doen, dus een voetbalveldje, een biljart en een fitnessruimte zijn zeer welkom.
Op de basis werkt Nederland samen met België: dertig Belgische militairen zorgen voor de veiligheid van de Nederlanders. Verderop op het vliegveld zijn ook Amerikanen en Duitsers, en natuurlijk gastheren uit Jordanië.
Nederlandse F-16’s doen mee aan de missie tegen IS DEFENSIE/JAN DIJKSTRA
De minister liet zich bijpraten door militairen…DEFENSIE/JAN DIJKSTRA
…en sprak de troepen zelf toeDEFENSIE/JAN DIJKSTRA
Bijleveld loopt onbekommerd over de basis, en laat zich uitleggen wat er allemaal nodig is om de F-16’s in de lucht te houden. Voor de militairen is het allemaal wat minder ontspannen; het is overduidelijk wennen aan de omstandigheden. En dan die meegereisde pers. Bij een enkele militair leidt het tot lichte paniek: hoe moeten we daar nu weer mee omgaan?
“Hier niet filmen. Daar geen foto’s. Niemand herkenbaar in beeld. Nee, niet dat gebouw, dat wil Jordanië niet”. Het is – om het in militair jargon te zeggen – nogal een uitdaging om het bezoek van Bijleveld fatsoenlijk in beeld te brengen.
Nederland deed al eerder mee met F-16’s vanuit Jordanië. Van 2014 tot 2016 bombardeerden die eerst alleen boven Irak, en later ook boven Syrië. Het was een publiek geheim dat ook toen Jordanië de thuisbasis voor Nederland was, maar het ministerie van Defensie wilde daar nooit ruchtbaarheid aan geven. In Jordanië was er altijd angst dat al te innige samenwerking met het Westen kwaad bloed zou zetten bij de eigen bevolking. Toenmalig minister Hennis drong er daarom bij de Tweede Kamer op aan het woord Jordanië zo veel mogelijk te vermijden. In debatten over de missie ging het steevast over “het gastland”.
Nog genoeg te doen
Nu is Nederland dus terug bij de Jordaanse gastheren. En op de dag dat de minister op bezoek is, zijn twee F-16’s klaar om hun eerste missie te beginnen. “Indrukwekkend”, zegt Bijleveld, als de twee toestellen met donderend geraas opstijgen.
Commodore André Steur geeft uitleg: “Ze zijn een flink aantal uren in de lucht. Onderweg naar het missiegebied kunnen ze in de lucht bijtanken. De piloten maken lange dagen. We zijn inzetbaar voor alle missies die het hoofdkwartier nodig vindt.”
De vraag is wel hoelang F-16’s nog nodig zijn in de strijd tegen IS. Alle bolwerken zijn inmiddels heroverd door de coalitie, het kalifaat is er niet meer. Wat moet je dan nog met vliegtuigen?
“Vergis je niet, IS is zeker nog niet helemaal verslagen”, zegt Bijleveld. “Voorlopig is er nog genoeg te doen.”
Per kwartaal
Bombarderen is misschien niet meer het belangrijkste, maar Nederlandse F-16’s hebben de capaciteit om inlichtingen te verzamelen. Die inlichtingen zijn van levensbelang voor de grondtroepen in Irak, die de strijd tegen IS nog volop voeren.
De minister heeft groen licht van de Tweede Kamer om de F-16’s nog een jaar in Jordanië te houden. “Zolang de F-16’s nuttig werk doen, blijven ze hier. Maar het kan best dat we de missie over een paar maanden op de schop nemen. We bekijken het per kwartaal.”
Telegraaf 05.01.2018 Nederlandse F-16’s hebben vrijdag hun eerste vlucht gemaakt boven Irak en Syrië. Het opstijgen van de straaljagers werd bijgewoond door luchtmachtcommandant Dennis Luyt en defensieminister Ank Bijleveld. Zij brachten donderdag en vrijdag een bezoek brachten aan Jordanië, waar de F-16’s zijn gestationeerd.
De straaljagers maken deel uit uit van de internationale coalitie tegen terreurleger Islamitische Staat. „IS is bijna verslagen, maar de strijd is nog niet voorbij”, zei Bijleveld bij haar ontmoeting met het detachement. „De dreiging en ideologie van IS zijn nog niet verdwenen. Irak heeft nog steeds steun nodig om IS te verslaan, heroverde gebieden te stabiliseren en de terugkeer van IS te voorkomen.”
Ⓒ DEFENSIE
De aanvallen die de F-16’s uitvoeren, veranderen wel van karakter. Waar de toestellen in eerdere fasen van de strijd vooral geplande doelen onder vuur namen, zoals munitiedepots, opslagplaatsen en IS-hoofdkwartieren, ligt de nadruk nu meer op de ondersteuning van grondtroepen. Zo’n 150 Nederlandse militairen trainen Iraakse special forces en Koerdische peshmerga-strijders.
’Afschrikwekkende functie’
„De Iraakse en coalitiestrijdkrachten leunen zwaar op ondersteuning vanuit de lucht en jachtvliegtuigen hebben hoe dan ook een afschrikwekkende functie. We moeten er als coalitie echt voor waken te vroeg te vertrekken uit Irak”, zei de CDA-bewindsvrouw.
Bijleveld had voorafgaand aan het troepenbezoek een ontmoeting met de Jordaanse premier Hani al-Mulki. Zij spraken over veiligheid en politieke ontwikkelingen in de regio en de samenwerking tussen Jordanië en Nederland.
Verlenging Nederlandse deelname
Eind vorig jaar verlengde het kabinet de Nederlandse deelname in de strijd tegen IS met een jaar. De F-16’s kwamen boven Irak ook al van oktober 2014 tot juli 2016 in actie en vanaf begin 2016 ook in Oost-Syrië. De Nederlandse gevechtsvliegtuigen vlogen toen in totaal ruim 2100 keer uit en zetten 1800 keer wapens in.
AD 05.01.2018 De F-16’s die deze week uit Nederland zijn vertrokken hebben vandaag hun eerste operationele vlucht gemaakt boven Irak en Oost-Syrië. De toestellen zijn gestationeerd op een basis in Jordanië, om vanaf daar missies te vliegen voor de internationale coalitie tegen Islamitische Staat.
Minister Ank Bijleveld van Defensie en luchtmachtcommandant Dennis Luyt waren vrijdag in Jordanië bij het vertrek van de toestellen. Bijleveld zegt dat IS bijna is verslagen, maar dat Irak wel hulp nodig heeft om heroverd gebied te stabiliseren en de terugkeer van IS op die plekken te voorkomen.
Volgens luitenant-generaal Luyt wordt de inzet van de toestellen anders. Eerder ging het om geplande doelen zoals hoofdkwartieren van IS, opslagplaatsen en munitiedepots. Dit verschuift naar de ondersteuning van grondtroepen en het vergaren van informatie, aldus Luyt.
Belgische beveiliging
Nederlandse F-16’s zijn voor het laatst in 2016 ingezet in de strijd tegen IS. Ze hebben deze week de Belgische F-16’s in Jordanië afgelost. Belgische militairen zullen de Nederlandse eenheid beveiligen.
De verwachting is dat de toestellen minder actief zullen zijn dan destijds, omdat IS in het grootste deel van Irak en Syrië is teruggedrongen. Nederland heeft zes F-16’s gestuurd, waaronder twee reservetoestellen.
Nederland doet sinds 2014 mee aan de strijd tegen IS. Niet alleen met vliegtuigen, maar ook door Iraakse en Koerdische militairen te trainen en te steunen.
Minister Bijleveld was sinds donderdag in Jordanië en bracht ook een bezoek aan premier Hani al-Mulki. Het ging onder meer over samenwerking tussen Nederland en Jordanië.
AD 05.01.2018 Meer dan 2.000 bommen gooiden Nederlandse jachtvliegers twee jaar geleden in Irak en Syrië op IS-strijders. Vanaf vandaag maken ze vanuit Jordanië opnieuw jacht op de terroristen, al zal dat voor sommige vliegers een stuk minder spannend zijn nu ‘het kwaad’ zo goed als verslagen is.
Telegraaf 03.01.2018 Zes vliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht stijgen op van Volkel om de strijd aan te gaan in het Midden-Oosten tegen terreurorganisatie Islamitische Staat.
Telegraaf 03.01.2018 Nederlandse F-16’s zijn woensdagochtend van vliegbasis Volkel vertrokken naar het Midden-Oosten om daar mee te doen aan de strijd tegen terreurorganisatie Islamitische Staat. De toestellen zullen opereren vanaf een vliegbasis in Jordanië.
Het gaat om zes toestellen, waaronder twee reservevliegtuigen, die zullen deelnemen aan de internationale coalitie die strijdt tegen IS in Irak en Oost-Syrië. In de afgelopen twee weken zijn vanaf de vliegbasis Eindhoven ook al 150 militairen vertrokken als ondersteuningspersoneel voor de gevechtsvliegtuigen.
Nieuwe satellietcommunicatie
De Nederlandse vliegtuigen zijn de afgelopen tijd onder meer uitgerust met nieuwe satellietcommunicatie. Eerder waren Tweede Kamerleden onaangenaam verrast over het ontbreken hiervan, omdat het de inzet van de toestellen boven het strijdgebied zou beperken. Met de nieuwe apparatuur kunnen de vliegers over grotere afstand communiceren.
Nederlandse F-16’s zijn voor het laatst in 2016 ingezet in de strijd tegen IS. Ze lossen de Belgische F-16’s in Jordanië af. Belgische militairen zullen de Nederlandse eenheid beveiligen.
De verwachting is dat de toestellen minder actief zullen zijn dan destijds. IS is in het grootste deel van Irak en Syrië teruggedrongen.
Toch heeft de Iraakse premier nadrukkelijk aangedrongen bij premier Mark Rutte om de Nederlandse inzet te verlengen. De missie zal ergens begin volgend jaar een stabilisatiemissie worden.
Nederland doet sinds 2014 mee aan de strijd tegen IS. Niet alleen met vliegtuigen, maar ook door Iraakse en Koerdische militairen te trainen en te steunen.
NOS 03.01.2018 Zes Nederlandse F-16’s zijn vanochtend naar het Midden-Oosten vertrokken voor de strijd tegen Islamitische Staat. Het is de tweede missie die ons land uitvoert als onderdeel van de internationale coalitie tegen IS.
De terreurgroep heeft veel terrein verloren in Irak en Syrië, schrijft Defensie, maar is nog niet verslagen. “Dat de F-16’s minder zullen doen dan in het verleden, lijkt me wel duidelijk”, zegt Dick Zandee. De defensiedeskundige van instituut Clingendael legt uit dat er nog enkele IS-bolwerken zijn in het grensgebied tussen de twee landen.
‘Samen uit, samen thuis’
Zolang er nog wordt gestreden, is luchtsteun nodig. En solidariteit met de rest van de coalitie is volgens Zandee cruciaal. “Deelname is niet altijd gebaseerd op puur militaire noodzaak. Het draait ook om politiek: samen uit, samen thuis.”
Nederland lost België af, dat sinds het vertrek van Nederlandse toestellen in juli 2016 aanvallen uitvoerde op IS-doelen. Behalve de gevechtstoestellen stuurt Defensie ook 150 ondersteunende militairen en een transport- en een tankervliegtuig. De uitvalsbasis voor de troepen en toestellen is Jordanië.
Veiligheidsadviseur en voormalig luchtmachtcommandant Peter Wijninga legt uit dat de F-16-piloten op gewapende verkenningsmissies gaan. Hun taak is gebieden controleren en vijandelijke eenheden opsporen. “En als het kan, gelijk in actie komen. Een belangrijke taak”, zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Tegen het einde van de vorige missie werd duidelijk dat de Nederlandse straaljagers nauwelijks werden ingezet. De reden daarvoor waren technische gebreken. Ook bleek dat de piloten niet het juiste trainingsniveau hadden. “Dat is ook de reden dat anderhalf jaar geleden besloten was de eenheid terug te halen”, zegt Wijninga.
Niet lang volhouden
De piloten hadden vanwege de strijd in het Midden-Oosten te weinig getraind op bijvoorbeeld het onderscheppen van vijandelijke vliegtuigen. De eenzijdigheid van de missies en de aanhoudende druk op de beperkte middelen van de luchtmacht, gaven volgens Wijninga de doorslag. “Daarom kunnen we dit niet zo lang volhouden.”
Hoelang de strijd tegen Islamitische Staat nog duurt, valt niet te zeggen. De verwachting is dat de terreurgroep zich uiteindelijk verplaatst of terugvalt op een guerrillastrategie. Voor Wijninga is één ding zeker: te vroeg vertrekken uit het Midden-Oosten is gevaarlijk. “Dat is een fout die in het verleden wel eens is gemaakt. Hier probeert men te voorkomen dat de strijd met IS weer kan oplaaien.”
AD 03.01.2018 Nederlandse F-16’s zijn vanochtend van vliegbasis Volkel vertrokken naar het Midden-Oosten om daar mee te doen aan de strijd tegen terreurorganisatie Islamitische Staat. De toestellen zullen opereren vanuit Jordanië.
Het gaat om zes toestellen, waaronder twee reservevliegtuigen. De straaljagers zullen deelnemen aan de internationale coalitie die strijdt tegen IS in Irak en Oost-Syrië. In de afgelopen twee weken zijn vanaf de vliegbasis Eindhoven ook al 150 militairen vertrokken als ondersteuningspersoneel voor de gevechtsvliegtuigen.
De Nederlandse vliegtuigen zijn de afgelopen tijd onder meer uitgerust met nieuwe satellietcommunicatie. Eerder waren Tweede Kamerleden onaangenaam verrast over het ontbreken hiervan, omdat het de inzet van de toestellen zou beperken.
Nederlandse F-16’s zijn voor het laatst in 2016 ingezet in de strijd tegen IS. Ze lossen de Belgische F-16’s in Jordanië af. Belgische militairen zullen de Nederlandse eenheid beveiligen.
Minder actief
De verwachting is dat de toestellen minder actief zullen zijn dan destijds. IS is in het grootste deel van Irak en Syrië teruggedrongen.
Toch heeft de Iraakse premier nadrukkelijk aangedrongen bij premier Mark Rutte om de Nederlandse inzet te verlengen. De missie zal ergens begin volgend jaar een stabilisatiemissie worden.
Nederland doet sinds 2014 mee aan de strijd tegen IS. Niet alleen met vliegtuigen, maar ook door Iraakse en Koerdische militairen te trainen en te steunen.
Telegraaf 02.01.2018 Zes Nederlandse F-16’s vertrekken woensdagochtend naar het Midden-Oosten om daar met de coalitie tegen Islamitische Staat de strijd tegen de terreurorganisatie voort te zetten. Dat meldt het ministerie van Defensie. Eind 2017 gaf het kabinet groen licht om de Nederlandse deelname aan de missie te verlengen.
De zes F-16’s, waaronder twee reservetoestellen, opereren vanuit Jordanië. Nederland lost daar België af, dat ook F-16’s leverde voor de campagne. In de afgelopen twee weken zijn vanaf de vliegbasis Eindhoven ook 150 militairen naar het gebied vertrokken.
Het is de tweede keer dat Nederland de jachtvliegtuigen inzet tegen IS. De vorige keer was van oktober 2014 tot juli 2016.
VK 21.12.2017 Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer steunt de verlenging met een jaar van de bijdrage aan de vechtmissie tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS) in Irak en Oost-Syrië. Ongeveer driehonderd Nederlandse militairen zijn actief voor de missie in het gebied.
De Nederlanders trainen en steunen Iraakse en Koerdische militairen. Verder gaan weer vier F-16’s de terreurgroep bombarderen en ondersteuning aan troepen geven. De gevechtsvliegtuigen opereren vanaf een basis in Jordanië. De kans is aanzienlijk dat de luchtsteun in het oosten van Syrië niet het hele jaar nodig is.
Onder meer SP en PVV zijn tegen de inzet. Tijdens het debat over de verlenging wees SP-Kamerlid Sadet Karabulut op de burgerslachtoffers die er zijn gevallen. Ze vindt dat de militaire inzet averechts werkt en noemt de oorlog uitzichtloos. De PVV vindt dat de krijgsmacht zich in Nederland op de veiligheid moet richten.
IS is uit het grootste deel van Irak en Syrië teruggedrongen. Toch heeft de Iraakse premier nadrukkelijk aangedrongen bij premier Mark Rutte om de Nederlandse inzet te verlengen. De missie zal ergens begin volgend jaar een stabilisatiemissie worden. Nederland doet sinds 2014 mee aan de strijd tegen IS.
Meer informatie
Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma van D66 wil dat Nederland gedetailleerder rapporteert over de bombardementen door Nederlandse F-16’s, zonder daarbij de militairen in gevaar te brengen. Andere coalitiepartijen steunen die oproep. Minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken zegde toe dat er gekeken wordt of meer informatie kan worden vrijgegeven.
Er is kritiek op de mate van openheid van Nederland over luchtaanvallen en mogelijke burgerslachtoffers. Bekend is dat het Openbaar Ministerie enkele zaken in onderzoek heeft.
AD 21.12.2017 Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer steunt de verlenging met een jaar van de bijdrage aan de vechtmissie tegen terreurgroep IS in Irak en Oost-Syrië.
Ongeveer driehonderd Nederlandse militairen zijn actief voor de missie in het gebied. De Tweede Kamer gaf hier in 2014 groen licht voor. De Nederlanders trainen en steunen Iraakse en Koerdische militairen. Verder gaan weer vier F-16’s de terreurgroep bombarderen en ondersteuning aan troepen geven. De gevechtsvliegtuigen opereren vanaf een basis in Jordanië. De kans is aanzienlijk dat de luchtsteun in het oosten van Syrië niet het hele jaar nodig is.
Onder meer SP en PVV zijn tegen de inzet. Tijdens het debat over de verlenging wees SP-Kamerlid Sadet Karabulut op de burgerslachtoffers die er zijn gevallen. Ze vindt dat de militaire inzet averechts werkt en noemt de oorlog uitzichtloos. De PVV vindt dat de krijgsmacht zich in Nederland op de veiligheid moet richten.
IS is uit het grootste deel van Irak en Syrië teruggedrongen. Toch heeft de Iraakse premier nadrukkelijk aangedrongen bij premier Mark Rutte om de Nederlandse inzet te verlengen. De missie zal ergens begin volgend jaar een stabilisatiemissie worden. Nederland doet sinds 2014 mee aan de strijd tegen IS.
Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma van D66 wil dat Nederland gedetailleerder rapporteert over de bombardementen door Nederlandse F-16’s, zonder daarbij de militairen in gevaar te brengen. Andere coalitiepartijen steunen die oproep. Minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken zegde toe dat er gekeken wordt of meer informatie kan worden vrijgegeven.
Er is kritiek op de mate van openheid van Nederland over luchtaanvallen en mogelijke burgerslachtoffers. Bekend is dat het Openbaar Ministerie enkele zaken in onderzoek heeft.
VK 14.12.2017 Nederlandse militairen zullen de komende maanden gewoon actief blijven in Irak, ook al is terreurgroep Islamitische Staat (IS) in dat land inmiddels grotendeels verslagen. Ook boven Syrië zullen vanaf januari weer Nederlandse F16-piloten ingezet worden. De kans is wel ‘aanzienlijk’ dat de Nederlandse luchtsteun in de loop van 2018 niet meer nodig is.
Dit hebben minister Halbe Zijlstra (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie) donderdag gezegd tijdens een debat met de Tweede Kamer over de verlenging van de missie tegen IS in Irak en Syrië. De instemming van de Kamer met de missie was een formaliteit, want het kabinet heeft in september al bij bondgenoten aangekondigd dat Nederland de bijdrage voor de militaire missies in Irak, maar ook in Mali, Afghanistan, Litouwen en de Hoorn van Afrika zou verlengen. Nederland heeft bijna driehonderd militairen uitgezonden in de regio. De ene helft traint grondtroepen in Irak. De andere helft is ondersteunend personeel voor vier F16-gevechtsvliegtuigen.
Het kabinet waarschuwt voor een te snelle terugtrekking van westerse militairen uit Irak en Syrië. ‘We kunnen ons niet veroorloven om de wissel te snel om te zetten’, zegt Zijlstra. De minister vergelijkt de strijd tegen IS met een net gedoofde veenbrand. ‘Het vuur bovengronds is uit.
Maar als je nu met je brandweerwagen vertrekt, dan weet je dat je snel weer terug moet.’ IS heeft zich ondergronds verborgen en kan weer snel terugkeren, meent Zijlstra. Een Kamermeerderheid steunt het verlengen van de missie om die reden.
Irak heeft vijftig eigen gevechtsvliegtuigen, wat kunnen die vier van ons voor verschil maken?, aldus Raymond de Roon.
Maar onder meer de PVV wil dat Nederlandse militairen naar huis komen en dat Irak voortaan zelf het stokje overneemt om tegen IS te vechten. ‘Ze leunen gewoon achterover. Daar moeten we niet intrappen. Onze F16’s moeten terug’, zei PVV-Kamerlid Raymond de Roon. Over de vergelijking van de veenbrand van Zijlstra zei De Roon: ‘Hebben ze daar dan geen eigen brandweerwagen?’
Volgens de Roon kan Irak inmiddels prima zelf de strijd tegen IS aan: ‘Irak heeft vijftig eigen gevechtsvliegtuigen, wat kunnen die vier van ons voor verschil maken?’ Zowel Zijlstra als Defensieminister Bijleveld wijzen op de precisiewapens van Nederlandse F16’s die veel burgerslachtoffers kunnen voorkomen en de uitdrukkelijke vraag van Irak om hun grondtroepen van luchtsteun te voorzien.
Het CDA vindt het ‘onsmakelijk’ dat de PVV voorheen voorstander was van de missie, maar nu plots tegen is. D66 houdt het op ‘verbijsterend’: ‘Ja, 96 procent van het grondgebied is heroverd op IS, 6,6 miljoen mensen zijn bevrijd uit handen van IS. Maar we zijn er nog lang niet. IS dreigt zich terug te trekken in een soort ondergronds kalifaat om daarna weer tevoorschijn te komen’, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
Minder wapeninzet
De vliegtuigen kunnen niet alleen bommen werpen, maar hebben ook een ‘afschrikwekkende’ functie
Volgens het kabinet is de wens groot bij Irak dat Nederlandse militairen daar voorlopig blijven om zowel Koerden als Irakezen te trainen om hun grondgebied zelf tegen nieuwe IS-aanvallen te beschermen. De Iraakse premier heeft deze week nog bij premier Mark Rutte ‘nadrukkelijk aangedrongen’ op verlenging van de Nederlandse bijdrage.
Nederlandse militairen gaan daarom door met het trainen van grondtroepen in Irak, maar de focus van de lessen zal wel steeds meer verschuiven naar het behoud van territorium en minder op het directe vechten tegen IS. Ook de F-16’s zullen veel minder dan voorheen hun wapens inzetten, verwacht Bijleveld. De vliegtuigen kunnen niet alleen bommen werpen, maar hebben ook een ‘afschrikwekkende’ functie.
Wederopbouw
Uiteindelijk zal Nederland ook meehelpen aan de wederopbouw van Irak en Syrië, verwacht het kabinet. ‘Dat is ook in ons eigen belang. Veel Syriërs willen terug’, zegt Zijlstra. ‘Maar we starten geen wederopbouw-project in Syrië zolang Assad aan de macht is. Want dan faciliteren we zijn aanblijven.’ Zijlstra wil zijn vertrek juist stimuleren. ‘Het liefst begroeten we Assad in Den Haag, zodat hij hier berecht kan worden.’
Over Nederlands noodhulpgeld dat nu al in verkeerde handen terecht zou zijn gekomen zegt Zijlstra: ‘Er zit soms een rot plekje op een appel, maar dat betekent niet dat je de hele fruitmand moet wegdoen.’ Nederland blijft humanitaire noodhulp bieden in Syrië, ‘voor zover we erbij kunnen’.
NU 14.12.2017 De militaire missie in Irak en Oost-Syrië blijft nodig, maar verandert snel. De kans is “aanzienlijk” dat de Nederlandse F-16’s volgend jaar niet de hele periode in Syrië zullen worden ingezet, aldus minister Halbe Zijlstra (Buitenlandse Zaken). Een meerderheid in de Tweede Kamer zal de verlenging van de missie steunen.
Ongeveer 150 Nederlandse militairen trainen Iraakse en Koerdische troepen in de strijd tegen terreurgroep IS. Verder zullen vanaf volgende maand na een onderbreking van anderhalf jaar weer vier Nederlandse F-16’s worden ingezet vanaf een basis in Jordanië. Ook daar gaat meer dan honderd man personeel mee.
De Iraakse premier heeft deze week bij premier Mark Rutte nog “nadrukkelijk aangedrongen” op verlenging van de Nederlandse bijdrage.
IS is bijna volledig teruggedrongen en ondergronds gegaan. De missie richt zich dan ook steeds meer op het in handen houden van het terugveroverd gebied. De F-16’s zullen veel minder hun wapens inzetten dan tijdens hun eerdere inzet, aldus minister Ank Bijleveld (Defensie).
Burgerslachtoffers
De F-16’s blijven volgens het kabinet nodig omdat ze precisiebombardementen kunnen uitvoeren. Daarmee kan het aantal burgerslachtoffers worden beperkt. In de Kamer blijven zorgen over het aantal burgerslachtoffers dat valt door de internationale coalitie.
Onlangs meldde The New York Times dat het om veel meer slachtoffers gaat dan de coalitie meldt. Bijleveld houdt het op 801 “zekere” burgerdoden door de coalitie. Volgens haar doet Nederland er alles aan om burgerdoden te voorkomen.
Mali
Eerder deze week stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met een voortzetting van de Nederlandse bijdrage voor de militaire VN-missie in Mali. Ook de Nederlandse bijdrage in Afghanistan wordt verlengd.
NOS 14.12.2017 De Tweede Kamer steunt verlenging met een jaar van de missie tegen IS in Irak en Syrië. Ook het komende jaar zal Nederland militairen in Irak trainen, zowel Iraakse regeringstroepen als de Peshmerga (Iraaks-Koerdische strijdkrachten). Nederland gaat vanaf januari ook weer F-16’s inzetten. Dat gebeurde eerder ook al, maar de straaljagers werden in de zomer van 2016 teruggehaald om onderhoud te plegen. Dat is nu gebeurd.
Een ruime Kamermeerderheid staat achter het kabinet. In elk geval PVV en SP zijn tegen. De SP vindt dat de kern van de problemen niet wordt opgelost met Nederlandse interventies. SP-Kamerlid Karabulut denkt dat nieuwe bombardementen alleen maar tot meer terrorisme leiden.
Penicillinekuur
De PVV was eerder voor de missie, maar Kamerlid De Roon ziet niets in verlenging. Volgens hem is het grootste deel van IS inmiddels vernietigd en moeten de Arabische landen nu zelf voor de verdere ontmanteling zorgen.
Dat standpunt leverde hem veel kritiek op van andere Kamerleden en ook van minister Zijlstra. Die zei dat er veel successen zijn geboekt, maar hij vergeleek de bestrijding van IS met een penicillinekuur. “Die moet je niet te snel stoppen.”
Abadi en Rutte
Vorige week zei de Iraakse premier Abadi dat IS is verdreven uit Irak. Volgens Zijlstra betekent dat niet dat IS niet actief meer is en opereert de beweging nu “ondergronds”. Hij benadrukte dat Irak zelf nog steeds graag wil dat Nederland aan de missie meedoet.
Premier Rutte heeft dat dinsdag ook zelf van Abadi gehoord. Ook in Syrië is het nog niet voorbij, zei Zijlstra. Dat het Kremlin van president Poetin claimt IS uit Syrië te hebben verdreven, bracht Zijlstra in verband met de Russische verkiezingen volgend jaar.
Burgerslachtoffers
In de Kamer zei minister Bijleveld dat bij acties van de internationale coalitie tegen IS tot nu toe zeker 801 burgerslachtoffers zijn gevallen en er worden ook nog gevallen onderzocht. Bijleveld zal andere landen om opheldering vragen over een artikel uit The New York Times.
Die krant meldde onlangs dat er veel meer burgerslachtoffers zijn dan officieel bekend is en de Kamer maakt zich daar zorgen over. Het OM onderzoekt vier gevallen van mogelijke slachtoffers door Nederlands toedoen.
AD 14.12.2017 De missie tegen IS in Irak en Syrië blijft nodig, al zullen Nederlandse F-16’s wel minder bombarderen dan zij in 2016 deden. Ook is de kans ‘aanzienlijk’ dat de Nederlandse F-16’s niet de hele periode ingezet worden in Syrië. Dat zei minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken vandaag in een debat met de Tweede Kamer.
Het is zonde van de investering om te vroeg te stoppen, aldus Halbe Zijlstra.
Dat komt omdat IS fors terrein heeft verloren in Irak en Syrië. Dat betekent niet dat verder inzet niet nodig is, stelt Zijlstra. ,,Het is nog niet zoals normaal. En met normaal bedoel ik niet Zoetermeer of Enschede. Maar het is zonde van de investering om te vroeg te stoppen.”
In Irak zijn 150 militaire trainers actief en met de F-16’s, die gestationeerd zijn op een basis in Jordanië, reizen 100 militairen mee. De meerderheid van de Tweede Kamer steunt de door het kabinet voorgestelde verlenging.
De PVV, eerder voorstander van de missie, doet dat niet. PVV-Kamerlid Raymond de Roon vindt inmiddels tijd dat Arabische landen de handschoen oppakken. Dat kwam hem op kritiek te staan van CDA en VVD. ,,Het heeft er alle schijn van dat de PVV stiekem wil dat IS blijft bestaan”, reageerde CDA-Kamerlid Martijn van Helvert, die de PVV ‘een misselijkmakende draaipartij’ noemde. Zijn VVD-collega Han ten Broeke noemde het ‘onverantwoord dat partijen weglopen’. ,,Deze veenbrand is nog lang niet geblust.”
Gevraagd
In Irak zijn onder andere Nederlandse militairen actief op uitnodiging van de Iraakse regering. Ook de inzet van de F-16’s, die na een hersteltraject van 18 maanden weer klaar zijn voor bombardementen, is volgens minister Ank Bijleveld van Defensie ‘nadrukkelijk gevraagd’. Dat komt ook omdat de Nederlandse straaljagers over precisiebommen beschikken – iets wat in de wereld verder alleen de Amerikanen en Denen kunnen.
Het Openbaar Ministerie onderzoekt vier gevallen waarin Nederlandse gevechtsvliegtuigen mogelijk burgerslachtoffers hebben gemaakt. ,,Ik had gehoopt u vandaar de conclusies kunnen melden”, aldus Bijleveld. ,,De verwachting is wel dat het op korte termijn komt.” GroenLinks en SP begrijpen niet hoe het officiële aantal burgerdoden die door de coalitie zijn erkend (801), zo ver af ligt van het aantal van bijna 6000 dat recent in de New York Times stond. ,,Dat is geen verschil van een klein beetje”, oordeelde GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik.
NOS 29.11.2017 Nederland is van alle deelnemers aan de strijd tegen IS het minst open over het aantal burgerslachtoffers door coalitiebombardementen. Dat zegt Chris Woods van de organisatie Airwars, die bijhoudt hoeveel aanvallen de coalitie heeft uitgevoerd in Syrië en Irak en hoeveel burgers daarbij zijn omgekomen.
Woods was een van de sprekers die de Tweede Kamer kwamen bijpraten over het aantal burgerslachtoffers in de strijd tegen IS. De bijeenkomst was georganiseerd door SP-Kamerlid Karabulut.
De directeur van Airwars zegt dat zo’n 6000 burgers zijn gedood door coalitiebombardementen. Volgens hem houdt de coalitie die tegen IS optrekt het op minder dan 800. Dat aantal lijkt Woods onwaarschijnlijk, gezien de hevigheid van de strijd.
Nederlandse bijdrage in strijd tegen IS
Nederland maakt sinds 2014 deel uit van de internationale coalitie in de strijd tegen IS. Tot juli 2016 zette Nederland F-16’s in bij luchtaanvallen, eerst boven Irak, later ook boven Oost-Syrië. Op dit moment trainen Nederlandse militairen Iraakse en Koerdische strijdkrachten om IS op de grond te bevechten.
De Kamer praat volgende week over verlenging van de Nederlandse missie. Het kabinet wil die bijdrage met een jaar verlengen, tot en met december 2018.
‘Ongezond voor liberaal land’
Nederland heeft in een eerdere fase van de missie ongeveer 400 keer meegedaan aan de bombardementen en houdt volgens Woods vol dat daarbij geen enkel burgerslachtoffer is gevallen. Hij kan dat moeilijk geloven, omdat bij bombardementen – ook bij precisiebombardementen – bijna niet te voorkomen is dat er onbedoeld slachtoffers vallen.
Naar zijn idee is Nederland van de landen die nu nog meedoen aan de coalitie het minst transparant over slachtoffers die ‘per ongeluk’ zijn gevallen. “Nederland loopt achter bij zijn bondgenoten”, zegt hij. Hij noemt het gebrek aan openheid “ongezond” voor een liberaal, democratisch land.
Andere sprekers zijn het met Woods eens dat Nederland opener moet zijn. Zo zegt Wilbert van der Zeijden van PAX dat het kabinet informatie om allerlei redenen achterhoudt. “Daarmee ontken je wat er daar op de grond gebeurt en stop je burgers als het ware weg in een zwarte doos.”
Nederlandse verantwoordelijkheid
Mensenrechtenadvocate Liesbeth Zegveld vindt dat Nederland, ook nu het niet meer actief meedoet aan de bombardementen, medeverantwoordelijk is voor de burgerslachtoffers in de strijd tegen IS. Je doet nu eenmaal mee aan een coalitie die bombardementen uitvoert, is haar mening. En meestal is onduidelijk welk land welke actie heeft uitgevoerd. “Dus het blijft een Nederlandse verantwoordelijkheid.”
Ze zegt dat de Joint Task Force tegen IS geen juridisch rechtspersoon is. “Het is voor elk deelnemend land een puur nationale missie met een nationaal commando en met steeds een eigen beslissing om de hand op te steken en een eigen geweldsinstructie op te stellen.”
AD 29.11.2017 Nederland moet meer openheid geven over eventuele burgerslachtoffers die door Nederlandse F-16’s zijn gemaakt in de strijd tegen IS. Het argument dat dit niet kan vanwege de nationale veiligheid wordt overdreven.
Nu is Nederland ook verantwoordelijk voor het geheel aan slachtoffers, aldus Liesbeth Zegveld, mensenrechtenadvocaat.
Dat stelden deskundigen vandaag in een gesprek met de Tweede Kamer, dat werd georganiseerd door SP-Kamerlid Sadet Karabulut. Nederland bombardeerde tussen 2014 en 2016 – samen met andere landen – doelen in IS-gebied. Eerst gebeurde dat alleen in Irak en later ook in Syrië. Nederland gaat vanaf komend jaar weer mee bombarderen.
Defensie stelde in 2016 dat het twee gevallen onderzocht waarbij er mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen. Deze zomer bleek dat het Openbaar Ministerie (OM) vier gevallen onderzoekt. Meer informatie werd niet gegeven, terwijl andere deelnemende landen dat wel doen.
Transparant
Waarom zou je niet transparant zijn? IS weet heus wel dat Nederland meedoet met de coalitie, aldus Sinan Can, programmamaker.
Volgens mensenrechtenadvocaat Liesbeth Zegveld is ‘niemand bezig met de naam van de piloot’ die mogelijk bij het afgooien van een bom ook onschuldige mensen heeft geraakt. ,,Wees opener over de burgerslachtoffer die door jouw inzet zijn gemaakt”, adviseert zij het kabinet. ,,Nu is Nederland ook verantwoordelijk voor het geheel aan slachtoffers.”
Programmamaker Sinan Can, die een tv-serie maakte in voormalig IS-gebied, begrijpt de geheimzinnigheid evenmin. ,,Waarom zou je niet transparant zijn? IS weet heus wel dat Nederland meedoet met de coalitie.” Volgens Can geeft Nederland met België en Bahrein het minst openheid van zaken. Het kabinet heeft zelf altijd volgehouden juist ‘maximaal transparant’ te willen zijn in de strijd tegen IS.
Dat is volgens Airwars, een onafhankelijke internationale organisatie die de luchtoorlog tegen IS onderzoekt, niet gelukt. ,,Nederland is het minst transparant van alle coalitielanden”, aldus directeur Chris Woods, ingevlogen vanuit Londen. Volgens hem hebben landen die veel opener zijn over hun luchtaanvallen, zoals Groot-Brittannië en Canada, daar voor de openbare veiligheid geen nadelige gevolgen van ondervonden.
,,Zij geven nooit informatie over piloten. Het is prima om de identiteit van militairen te beschermen, maar niet alles hoeft achter gesloten deuren. Wil Nederland echt herinnerd worden als het minst transparante land in deze internationale missie?”
Nederland is het minst transparant van alle coalitielanden, aldus Chris Woods, Airwars.
Volgens D66-Kamerlid Salima Belhaj heeft Nederland een beperkt aantal piloten. ,,Het is moeilijker om hun identiteit af te schermen.” De vrees is dat IS-propaganda zich richt op individuele militairen. Woods snapt dat argument, maar vindt het geen beletsel voor openheid. ,,De luchtmacht van Saoedi-Arabië is bijvoorbeeld ook klein, maar zij zijn wel opener.”
Burgerdoden
Volgens de coalitielanden zijn er 800 burgerdoden gevallen. Airwars, die ook burgerslachtoffers telt, komt op een minimumaantal van 5.961. Woods: ,,Wij krijgen vaak kritiek vanwege onze hoge schatting. Ik vraag me dan vooral af: waarom zijn de cijfers van de coalitie zo laag?”
In een oorlog vallen altijd burgerslachtoffers; dat is ook toegestaan in het internationaal oorlogsrecht. Wel moet er alles aan worden gedaan om het aantal burgerslachtoffers tot een minimum te beperken. Volgens onderzoeker Wilbert van der Zeijden van vredesorganisatie PAX hanteren de Verenigde Staten regels over hoeveel burgerslachtoffers het land acceptabel vindt bij een luchtaanval.
RTL 24.10.2017 Na de val van Raqqa, de zelfverklaarde hoofdstad van terreurgroep IS in Syrië, is IS bijna verslagen. Toch zitten er nog altijd zo’n 180 Nederlanders met ‘jihadistische intenties’ in IS-gebied.
Uit cijfers van de AIVD blijkt dat er in totaal 285 mannen en vrouwen vanuit Nederland naar IS-gebied zijn gereisd. Volgens de laatste cijfers, van begin deze maand, zijn er vijftig van hen teruggekeerd. Ongeveer 55 van hen zijn gesneuveld. Zo’n 180 mannen en vrouwen zijn nog in Syrië of Irak en hebben, zoals de AIVD dat noemt, jihadistische intenties.
Niet ophalen
Wat gaat er gebeuren met die groep van 180? Het is in ieder geval duidelijk dat de Nederlandse staat ze niet ophaalt. De AIVD denkt dat de dreiging van toekomstige terugkeerders groter kan zijn, ‘omdat zij langer in het strijdgebied verbleven, meer gevechtservaring hebben opgedaan, ideologisch gehard zijn en aan hun jihadistische netwerk hebben gebouwd‘.
De NCTV heeft een aanpak opgesteld voor terugkeerders. In principe wordt iedereen bij aankomst in Nederland aangehouden voor verhoor. Als er een verdenking is van lidmaatschap van of steun aan een terroristische organisatie stelt het Openbaar Ministerie vervolgonderzoek in, wat kan leiden tot vervolging.
Dreiging verminderen
Ook wordt van iedere terugkeerder een dreigingsinschatting gemaakt. Daarnaast is er ook een persoonsgerichte aanpak. Bij ieder van hen wordt gekeken of er zogenoemde interventies zijn die de dreiging kunnen verminderen. Voorbeelden van interventies zijn strafvervolging, gebiedsverbod of een deradicaliseringstraject.
AIVD: 80 Nederlandse IS-kinderen vast in vluchtelingenkampen:
Maar het is de vraag hoeveel Syriëgangers terugkeren naar Nederland. Wie probeert het gebied te verlaten, zal dat meestal doen via Turkije. En zodra ze daar de grens oversteken, lopen ze grote kans te worden opgepakt, zegt correspondent Olaf Koens.
Vorig jaar vertrokken
Hij was vandaag bij de rechtszaak tegen twee Nederlandse Syriëgangers in Turkije: de 22-jarige Oussama uit Utrecht en de 23-jarige Reda uit Leiden. Zij waren vorig jaar uit Syrië vertrokken om naar huis te reizen, maar werden in Turkije aangehouden.
Nederland heeft om uitlevering van de twee Nederlanders gevraagd, maar Turkije heeft niet op dat verzoek geantwoord. Eerst moet een Turkse rechter oordelen of de twee mogelijk gevaarlijk zijn.
‘Mijn zoon heeft geluk, hij zit in de cel’:
De vader van Reda wacht al jaren met smart op zijn zoon. Hij hielp hem ontsnappen aan IS en hoopt op een normaal leven voor hem in Nederland, gewoon met een vrouw en kinderen.
Mohamed Nidalha communiceert met zijn zoon via brieven. “Eergisteren heb ik nog bericht van hem gehad. ‘Met mij gaat het goed’, schreef hij. ‘En doe de groetjes aan de familie en de buren.’ Of het echt goed met hem gaat, weet ik niet.” Lees hier het hele interview met de vader van ex-IS’er Reda.
Strijdende Irakezen en Koerden werken samen met Nederland
VK 24.10.2017 De Nederlandse militaire missie in Irak wordt deels opgeschort. Een handvol special forces geeft vanaf heden geen training en advies meer in het noordelijk deel van Irak dat wordt betwist door de Koerden en de Iraakse regering. Nederland wil de veiligheid van de eigen militairen niet in gevaar brengen door in die regio door te gaan met lesgeven.
Dit staat in een brief die de demissionair ministers Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) en Klaas Dijkhoff (Defensie) dinsdag naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.
Het kabinet zeilt met dit besluit met een grote boog om een groter probleem heen: wat te doen met de rest van de trainingsmissie in Irak? Het overgrote deel van de 150 Nederlandse militairen blijft voorlopig lesgeven aan zowel Iraakse als Koerdische strijders, die samen strijden tegen terreurbeweging IS. Dit lesgeven gebeurt vooral in de steden Erbil en Bagdad, dus in niet-betwist gebied.
Maar onder meer de nieuwe coalitiepartijen D66 en ChristenUnie maken zich ‘zorgen’ om de oplaaiende spanningen tussen de twee partijen die momenteel les krijgen van Nederlanders. Oppositielid Sadet Karabulut (SP) vindt zelfs dat de missie gestopt moet worden. ‘We trainen mensen en equiperen legers die nu tegenover elkaar staan – dat moeten we niet willen.’
Nederland kiest geen partij
Wie zegt dat die mensen volgende week niet tegenover staan Kirkuk?, aldus Defensiespecialist Ko Colijn
Zo heeft het Iraakse leger begin deze maand gedreigd om op te rukken naar de Koerdische regio. In de provincies Kirkuk en Nineveh zijn de afgelopen twee weken ‘enkele schermutselingen’ geweest tussen beide partijen.
Nederland kiest nog geen partij: zowel scherpschutters aan Koerdische als Iraakse zijde worden bijvoorbeeld nog getraind. ‘Wie zegt dat die mensen volgende week niet tegenover staan Kirkuk?’, zei defensiespecialist Ko Colijn afgelopen week tegen de Volkskrant. En wie garandeert dat het materieel dat beide partijen nu krijgen van de Nederlanders – zoals nachtkijkers – niet ingezet wordt om elkaar te bestrijden?
Het kabinet houdt de gespannen situatie ‘nauwgezet’ in de gaten en toetst ‘dagelijks’ of het nog veilig is voor Nederlandse militairen om les te blijven geven, staat in de brief aan de Tweede Kamer. ‘De veiligheid van onze mensen gaat daarbij boven alles.’ De vorige minister van Defensie, Jeanine Hennis, moest in oktober aftreden omdat er binnen haar organisatie te weinig oog zou zijn geweest voor de veiligheid van militairen.
Betrokken bij burgeroorlog
Nederland kon weten dat er een dag zou aanbreken waarop de bindende factor IS zou wegvallen, aldus Defensiespecialist Ko Colijn.
Opvallend is dat het kabinet met geen woord rept over de andere overduidelijke reden om te stoppen met de trainingen; namelijk dat Nederland betrokken kan raken bij een burgeroorlog tussen Koerden en Irakezen. Andere Europese landen en de VS maken zich hier wel grote zorgen over als ze beide partijen blijven trainen. Reden voor Duitsland om de trainingen vorige week stil te leggen. Inmiddels zijn die trainingen weer gestart, omdat ingeschat wordt dat de eigen militairen nog geen gevaar lopen.
Ook Nederlandse trainingen aan Koerdische peshmerga-strijders lagen afgelopen week een paar dagen stil, maar zijn inmiddels weer hervat. De tijdelijke onderbreking was op verzoek van de peshmerga zelf, die tijd nodig hadden om zich te ‘hergroeperen’ na het verlaten van onder meer de stad Kirkuk, zegt een Defensiewoordvoerder.
‘Nederland kon weten dat er een dag zou aanbreken waarop de bindende factor IS zou wegvallen, waarna de partijen elkaar weer in de haren zouden vliegen. Die dag is nu aangebroken’, zei defensiespecialist Colijn afgelopen week tegen de Volkskrant. ‘Dus Halbe Zijlstra heeft een groot probleem om mee te beginnen als minister van Buitenlandse Zaken.’
Hij lijkt gelijk te krijgen, want het demissionaire kabinet schuift de hete aardappel van de Irak-missie door naar de nieuwe beoogde ministers Halbe Zijlstra (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie).
Wie springt er in het vacuüm dat IS achterlaat?
Nu het gevaar van Islamitische Staat is bezworen, het kalifaat zo goed als verpulverd en de gemeenschappelijke vijand verslagen, borrelen ogenblikkelijk oude conflicten weer op.
Elsevier 21.10.2017 De oorlog in Noord-Irak is onoverzichtelijk, maar voor de tactische vliegers van de Koninklijke Luchtmacht heeft dat nog geen gevolgen. Met hun Hercules C-130 vrachtvliegtuig blijven zij wapen- en munitietransporten uitvoeren voor de anti-IS coalitie.
Islamitische Staat heeft grote gebiedsdelen moeten prijsgeven. De hoofdstad van het kalifaat Raqqa is gevallen. Intussen neemt de spanning binnen het anti-IS kamp toe. Iraakse regeringstroepen bezetten deze week de Koerdische stad Kirkuk.
Niet-geasfalteerde landingsbanen
Bijna vijftig militairen van het 336 squadron van de luchtmacht uit Eindhoven zijn gestationeerd op de luchtmachtbasis Ali Al Salem in Kuweit. Ze voeren transportvluchten uit naar Noord-Irak. ‘Beans, bullits and troops. Bonen, kogels en manschappen,’ zeggen gezagvoerder kapitein Gertjan (37) en loadmaster sergeant-majoor Ivan (31) over hun lading. De Hercules is in staat te landen op zogenoemde ‘dirtstrips’, niet-geasfalteerde landingsbanen in de woestijn.
Het zijn gevaarlijke vluchten want IS-strijders beschikken volgens inlichtingenrapporten over luchtdoelraketten en de Hercules hangt soms op geringe hoogte boven vijandelijk gebied. Het toestel is voor deze operatie voorzien van een zeer geavanceerde radar-stoorzender ALQ. Het apparaat hangt onder de vleugel en mag niet worden gefotografeerd.
De bemanningsleden dragen kogelwerende vesten en speciale helmen. Zij zijn getraind om zichzelf in leven te houden achter de vijandelijke linies. Daartoe hebben zij ook een survival kit (overlevingspakket) bij zich met medische benodigdheden, water en een noodrantsoen.
Bloedgroep in geborduurde letters
Behalve de driekoppige bemanning – gezagvoerder, co-piloot, laadmeester – gaan ook vijf zwaar bewapende militairen mee om het toestel te verdedigen tijdens het lossen van de lading. Vanwege het gevaar heeft ieder van de mannen zijn bloedgroep in geborduurde letters op het gevechtstenue staan. De mannen hebben ieder een speciale versie van het semi-automatische Colt C7/C8. In de laadruimte van het toestel staat ook nog een 12 punts MAG-mitrailleur.
De operatie begon in augustus. Vluchten naar het Oosten van Syrië zijn er nog niet geweest. ‘Maar uiteindelijk zullen wij ook daar naar toe gaan,’ denkt kapitein Gertjan. Het mandaat voorziet daarin. ‘Althans, ten Noorden van de Eufraat. Ten Zuiden van de rivier, komen wij niet. Daar zitten de Russen en het Syrische regeringsleger.’
Bij nachtvluchten plaatst hij de nachtzichtkijker op zijn vliegerhelm. Het toestel vliegt dan met gedoofde navigatielichten en zonder knipperlichten op de romp door de duisternis. ‘Met de nachtzichtkijker kun je in de verte goed zien waar gevochten wordt. De tracers van de lichtspoormunitie lichten fel op.’
‘Pallets poepen’
Om de risico’s te verminderen, moet het lossen zo snel mogelijk gebeuren. ‘Voordat het net eraf is, zijn wij alweer weg,’ zegt kapitein Gert-Jan. Eventueel kunnen ze overgaan tot een ‘Combat Offload’, of zoals de kapitein het noemt: ‘Pallets poepen.’ Dan zet hij tijdens de landing de grote achterklep open en rollen de pallets met lading een voor een naar buiten. Het toestel maakt vervolgens een doorstart en wint snel weer hoogte.
Mocht de situatie in Noord-Irak uit de hand lopen dan is het 336 squadron ‘Pulvere ac sudore’ (In stof en zweet) getraind om de instructeurs van de Koninklijke Landmacht te evacueren. ‘We zullen zien welke dynamiek zich daar ontwikkelt,’ zegt luchtmachtcommandant generaal Dennis Luyt. ‘Als het nodig schakelen wij onze activiteiten snel om.’ Luyt waarschuwt voor de gedachte dat IS het zwijgen is opgelegd. ‘Weliswaar zijn een aantal steden gevallen, maar er zijn nog altijd gebieden waar de terreurbeweging standhoudt. IS verspreidt zich en kan zich overal weer manifesteren.’
In januari zullen hoogstwaarschijnlijk vier Nederlandse F-16’s worden ingezet vanuit Jordanië voor bombardementsvluchten op de laatste IS-bolwerken. Sinds augustus voert een KDC-10 tankervliegtuig vluchten uit boven Irak om gevechtsvliegtuigen en AWAC’s vliegende radarposten hoog in de lucht bij te tanken.
Patriot-raketten voor bescherming Turkije
Op de vraag of het niet bitter is dat NAVO-bondgenoot Turkije het luchtruim heeft gesloten voor de Koninklijke Luchtmacht, zegt Luyt: ‘We lopen wel vaker tegen dit soort dingen aan.’ Maar de Koninklijke Luchtmacht was nog maar kort geleden goed genoeg om met Patriot-raketten de Turkse stad Adana te beschermen tegen een eventuele luchtaanval vanuit Syrië.
Die operatie heeft Nederland vele tientallen miljoenen euro’s gekost. Dan zouden de Turken nu toch op zijn minst hun luchtruim moeten openstellen? De luchtmachtgeneraal blijft diplomatiek: ‘Het verkrijgen van clearances is bijna altijd complex.’
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 20.10.2017 Het kalifaat is bijna ingestort, maar de strijd tegen IS is allerminst voorbij, merken Nederlandse militairen boven Irak en Syrië. Nog steeds vliegen zij elke dag om bommenwerpers bij te tanken. Een exclusief bezoek aan hun basis in Koeweit.
IS is nog niet verslagen. Ze gaan meer bewegen en zijn dan moeilijker te raken, aldus Luchtmachtgeneraal Dennis Luyt.
Vorige week was het nog afzien met een temperatuur van 51 graden in de schaduw. Maar de militairen van de luchtmacht hebben geluk. Een briesje brengt sinds enkele dagen verkoeling op de Abdullah Al Mubarak Air Base. Nu is het voor majoor Fred op de grond een stuk beter uit te houden als hij zijn ‘vliegende tankstation’ twee uur voor vertrek aan een laatste inspectie onderwerpt.
Maar liefst 50.000 liter kerosine mag de gezagvoerder van de KDC-10 straks uitdelen in wat hij ‘het theater’ noemt; een afgebakend luchtruim van 100 bij 50 kilometer ergens boven Irak of Syrië. Zes Amerikaanse F-15 piloten zullen hier met hun dorstige toestellen aan de tanker hangen als hun brandstof op dreigt te raken, heeft hij al te horen gekregen.
De jachtvliegers hebben de peut keihard nodig om die ene genadeklap uit te delen in het gevecht op de grond als dat nodig is. Zij gooien de bommen die bij IS dood en verderf zaaien. Hoewel Fred en zijn drie collega’s er met hun neus boven vliegen, krijgen ze er nauwelijks iets van mee.
Op veilige hoogte en ver weg bij eventuele dreiging maken ze hun rondjes tot ze net genoeg kerosine over hebben om zelf terug te komen op de basis. ,,Het gevaarlijkste moment van de dag is voor ons het ritje met de auto van de slaapplaats naar het toestel en vice versa”, grapt Fred.
Niet dat hij daar om maalt; hij beseft als geen ander hoe belangrijk zijn eigen werk is. Sinds de start van de missie op 1 augustus tankten ze ruim 550 toestellen in de lucht vol. Meer dan 3 miljoen liter kerosine pompten ze over. Zonder hen waren de bommengooiers kansloos tegen IS. Moesten ze elke twee tot drie uur terugkeren naar de basis om bij te tanken en bleef er voor het echte werk hooguit een half uur over, rekent Fred voor.
‘Nobody kicks ass, without tanker gas,’ noemen de ‘vliegende pompbedienden’ dat onder elkaar. En met die trots stapt Fred ook deze morgen weer in de ‘Prins Bernhard’, zoals zijn toestel heet. Want de strijd is allerminst gestreden weten ze hier in Koeweit, al lijkt dat misschien wel zo met de recente val van IS-bolwerken Raqqa en Mosul.
De KDC-10, een omgebouwd toestel van het inmiddels ter ziele Martinair, is nog net zo druk als toen ze in augustus aan de klus begonnen. ,,Wij zien weliswaar niet de intensiteit van de oorlog. Maar wel dat het aantal gevechtsvliegtuigen boven het strijdgebied constant blijft”, zegt gezagvoerder Fred.
Islamitische Staat is zeker nog niet verslagen, beaamt luchtmachtgeneraal Dennis Luyt die een bezoek brengt aan de eenheid. ,,Ze hebben nog een paar belangrijke gebieden in handen. En waar we ook sterk rekening mee moeten houden is dat ze nu hun modus operandi gaan veranderen. Dat ze nu meer gaan bewegen en het zo voor ons moeilijker maken om hen uit te schakelen.”
De strijd tegen IS gaat dus nog wel even duren, verwacht Luyt. Zelfs als de Coalitie erin slaagt om IS de komende weken uit alle steden en dorpen in Irak en Syrië te verdrijven, blijft er genoeg te doen voor de Nederlandse F-16’s die hoogstwaarschijnlijk in januari opnieuw ten strijde trekken in dit gebied.
,,Het is niet ondenkbaar dat deze tegenstander zich verplaatst naar andere landen, bijvoorbeeld in Noord-Afrika. Daarom is het ongelooflijk belangrijk dat wij in deze regio blijven. Om op te treden op het moment dat IS weer ergens de kop op steekt. Ook voor onze veiligheid in Europa.”
Pech
Terwijl de bemanning van de KDC-10 de motoren start om zich een nieuwe dag in het strijdtoneel te mengen, blijft er een groep andere militairen teleurgesteld op de legerbasis achter. Zij hadden graag hun steentje willen bijdragen in de strijd tegen IS, maar hun Hercules staat met pech aan de kant.
Een propeller is uitgevallen en het opsturen van een nieuwe heeft vertraging opgelopen vanwege allerlei ingewikkelde, diplomatieke procedures. ,,Echt enorm balen”, zegt gezagvoerder Gertjan. ,,Ik maak mij persoonlijk heel kwaad om wat IS doet. Dit is voor mij de manier om er iets tegen te kunnen doen.”
Detachementscommandant Chris begrijpt het gevoel. Ook hij is niet blij met de situatie, maar tegelijkertijd trots op wat er wel lukt. ,,We zijn hier met slechts twee toestellen, maar maken echt het verschil. Zelfs de Amerikanen die hier met zoveel meer toestellen zitten, krijgen de vracht niet weggewerkt. Zij waren dolblij toen wij – en de tanker – hier kwamen.”
Dat merkt ook luchtmachtgeneraal Dennis Luyt. ,,Als je ziet wat dit ene tankvliegtuig aflevert, dan is dat veel meer dan andere landen doen. Dat wordt internationaal echt wel gezien. Dat is belangrijk, want daarmee laten we zien dat we misschien klein zijn, maar dat we echt wel iets kunnen als we meedoen.”
Telegraaf 29.08.2017 De bijdragen aan de NAVO-missies in Afghanistan (ongeveer honderd militairen onder Duits commando in Masar-e-Sharif) en in Litouwen (270 Nederlanders) worden ook met een jaar verlengd, zo weten ingewijden.
Ook de missie tegen IS in Irak gaat in 2018 verder. Momenteel zijn er 150 militaire trainers actief, plus 35 militairen ter bescherming van het Belgische F-16-detachement en een KDC-10-tankvliegtuig met een 40-koppig team. Vanaf januari komen daar vier operationele F-16’s bij, plus twee reservetoestellen, zo is de verwachting.
Elsevier 29.08.2017 Opnieuw worden Nederlandse F-16’s ingezet om vanuit Jordanië terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in Syrië en Irak te bestrijden. Het demissionaire kabinet geeft hiervoor waarschijnlijk volgende week toestemming. De gevechtsvliegtuigen lossen dan in januari de Belgen af.
Ook de missies in Mali, Litouwen en Afghanistan zullen met een jaar worden verlengd, meldt De Telegraaf dinsdag.
Vliegers weer voldoende getraind
Er zouden vier F-16’s naar de Jordaanse basis Al-Azraq gaan, nog eens twee gaan mee voor reserve. De vliegers zijn weer voldoende getraind, aldus de krant. Tussen oktober 2014 en juni 2016 deden Nederlandse F-16’s mee aan de strijd tegen IS.
Belgische vliegtuigen namen dit daarna over. Het kabinet liet eerder dit jaar weten weer F-16’s te zullen sturen als de internationale coalitie tegen IS daar om zou vragen.
Eigenlijk zou er in juli al een wisseling van de wacht moeten zijn geweest, maar omdat training van de piloten nog niet voldoende op peil was, bleven de toestellen vooralsnog thuis.
Minder militairen naar Mali
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn in Afghanistan voor de NAVO-missie Resolute Support. De meesten zitten in Mazar-e-Sharif. Zij trainen en adviseren hier sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie. Eind juni zei minister van Defensie Jeanine Hennis (VVD) dat zij de missie niet wilde uitbreiden. Zij liet weten bijvoorbeeld niets te zien in inzet in andere delen van Afghanistan.
In Litouwen zijn zo’n 270 Nederlandse militairen gelegerd. De NAVO besloot vorig jaar juli tijdens de top in Warschau tot deze inzet vanwege de acties van Rusland. Dat annexeerde in 2014 de Krim en mengde zich daarna in het conflict in het oosten van Oekraïne. Er gaan minder militairen naar Mali. Momenteel zitten daar 290 Nederlanders voor de VN-missie Minusma.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
NU 24.05.2017 Nederland zet dit jaar nog twee vliegtuigen in voor de strijd tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië. Vanaf half juni zal een Nederlandse KDC-10 tankervliegtuig hiervoor vijf maanden worden gestationeerd in Koeweit. Daar gaat in het vierde kwartaal ook nog een C-130 transportvliegtuig heen voor twee maanden.
Ongeveer negentig man personeel gaat met de vliegtuigen mee.
Dat meldden ministers Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) woensdag aan de Tweede Kamer. Nederland heeft de anti-IS-coalitie opnieuw laten weten begin 2018 een aantal F-16’s te willen leveren indien daar behoefte aan bestaat. Daar moet nog wel een besluit over worden genomen.
Nederlandse commando’s die Iraakse militairen aan het front steunen, worden vanaf juni uitgerust met pantservoertuigen en andere beschermende middelen. Ook worden drones van het type Raven gestuurd.
Het aantal Nederlandse militairen in Irak loopt door de extra inzet tijdelijk op tot ongeveer 175, twintig meer dan eerder afgesproken.
NU 19.05.2017 In de strijd tegen de terreur van de radicaalislamitische IS gaat Nederland weer een KDC-10 tankvliegtuig inzetten.
De ministers Bert Koenders van Buitenlandse Zaken en Jeanine Hennis van Defensie maakten dat vrijdag bekend.
Nederland zal de stap officieel aankondigen op een top van het NAVO-bondgenootschap op 25 mei in Brussel. De regering in Den Haag wil daarmee haar betrokkenheid bij de strijd tegen IS onderstrepen.
Coalitie
De KDC-10 zal later dit jaar worden ingezet voor het in de lucht bijtanken van vliegtuigen van de anti-IS-coalitie, inclusief de AWACS (vliegtuigen met radar) van de NAVO, die informatie delen met de internationale coalitie.
Begin dit jaar was een dergelijk toestel ook al zes weken actief in het Midden-Oosten. Het heeft in die tijd 189 vliegtuigen van de anti-IS-coalitie bijgetankt boven Irak en het oosten van Syrië.
Telegraaf 02.12.2016 Denemarken haalt zijn F-16’s half december volgens plan terug uit het Midden-Oosten. De zeven toestellen hebben een half jaar lang onder Amerikaanse leiding aanvallen uitgevoerd op doelen van de terreurgroep Islamitische Staat in Syrië en Irak, maar na evaluatie is besloten dat het mandaat niet wordt verlengd.
In plaats daarvan gaat Denemarken het Iraakse leger ondersteunen met trainingen en analisten, alsook een constructie- en ingenieursteam, maakten de Deense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie vrijdag bekend. Ze gaan onder meer Iraakse militairen oefenen in het opruimen van mijnen.
Deense F-16’s waren volgens een Amerikaans onderzoek op 17 september betrokken bij een aanval waarbij met de Syrische regering verbonden strijders werden bestookt, in plaats van IS-eenheden zoals de bedoeling was. Volgens het onderzoek kwam dit door ,,onopzettelijke menselijke fouten”. Over dit onderzoek repten de Deense bewindslieden met geen woord.
AD 02.12.2016 Denemarken haalt zijn F-16’s half december volgens plan terug uit het Midden-Oosten. De zeven toestellen hebben een half jaar lang onder Amerikaanse leiding aanvallen uitgevoerd op doelen van de terreurgroep Islamitische Staat in Syrië en Irak, maar na evaluatie is besloten dat het mandaat niet wordt verlengd.
In plaats daarvan gaat Denemarken het Iraakse leger ondersteunen met trainingen en analisten, alsook een constructie- en ingenieursteam, maakten de Deense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie vrijdag bekend. Ze gaan onder meer Iraakse militairen oefenen in het opruimen van mijnen.
Deense F-16’s waren volgens een Amerikaans onderzoek op 17 september betrokken bij een aanval waarbij met de Syrische regering verbonden strijders werden bestookt, in plaats van IS-eenheden zoals de bedoeling was. Volgens het onderzoek kwam dit door ,,onopzettelijke menselijke fouten”. Over dit onderzoek repten de Deense bewindslieden met geen woord.
Telegraaf 28.09.2016 Het is zeer de vraag of Nederlandse F-16’s in juli de Belgen kunnen aflossen bij het bombarderen van doelen van Islamitische Staat. Dat zei commandant der strijdkrachten Tom Middendorp tijdens een briefing in de Tweede Kamer over de missie tegen IS.
Ons land heeft België volgens bronnen rond het kabinet gevraagd zijn vliegtuigen langer in Jordanië te houden.
Afgelopen zomer keerden Nederlandse F-16’s terug van hun missie tegen IS. Belgische F-16’s namen de taken over; met de zuiderburen was immers een wisseldienst afgesproken. De Belgische missie loopt in juli af, maar dan is Nederland nog niet klaar om het stokje over te nemen.
„Wat bij ons speelt, is de eenzijdige inzet”, zei Middendorp. Met alleen bombarderen en ondersteuning aan grondtroepen in Irak boetten vliegers en instructeurs in op andere vaardigheden. „We lopen tegen een ondergrens aan die ons dwingt tot een herstelperiode”, zei Middendorp.
Ook loopt de luchtmacht achter op onderhoud aan de F-16’s. „Dat drukt op het vermogen om in juli de Belgen te kunnen aflossen”, zei Middendorp. „Met munitie, met name de slimme munitie, zijn we door onze voorraden heen.”
De hoogste generaal wees daarbij op de opdrachten die onze tamelijk oude jachtvliegtuigen nog te wachten staan: surveillancemissies voor de NAVO ter geruststelling van de Baltische staten tegen Russische dreiging, deelname aan de flitsmacht (eveneens NAVO) en de eigen waaktaak voor het Benelux-grondgebied.
Nederland verlengt per oktober de trainingsmissie in Irak met een jaar. Zo’n 155 militairen trainen in Bagdad en Erbil Iraakse speciale eenheden en Koerdische strijders om hen effectiever te laten vechten tegen IS. Ook levert ons land 35 man bescherming voor de Belgische luchtmacht.
RO 09.09.2016 Nederland blijft deelnemen aan de internationale strijd tegen terreurnetwerk ISIS. De trainingsmissie in Irak wordt verlengd tot eind 2017. Daarnaast zal een Nederlands marineschip dit najaar voor de kust van Libië dienen als trainingslocatie voor de Libische kustwacht. De ministerraad heeft daartoe besloten.
In brieven aan de Tweede Kamer schrijft het kabinet over de toegenomen onveiligheid en instabiliteit in de wereld, vooral in de regio’s ten oosten en ten zuiden van Europa. De gevolgen daarvan zijn ook te merken in de Nederlandse samenleving.
Nederland maakt sinds oktober 2014 deel uit van de internationale coalitie tegen ISIS. Dankzij de inspanningen van het Iraakse leger, de Koerdische Peshmerga en luchtaanvallen van de coalitie heeft ISIS veel terrein verloren in Irak en Syrië.
De trainingen van de coalitie aan de Iraakse en Koerdische eenheden zijn hierbij van grote waarde gebleken. Maar de strijd is nog niet gestreden, constateren de ministers Koenders van Buitenlandse Zaken, Hennis van Defensie en Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Nederland blijft daarom bijdragen aan de trainingen in Irak. De Iraakse strijdkrachten en de Peshmerga richten zich de komende periode met steun van de internationale coalitie op de bevrijding van Mosul, de grootste stad die ISIS nog onder controle heeft. Ook blijven Nederlandse militairen de force protection verzorgen van de Belgische F-16’s die deelnemen aan de luchtcampagne. Verder biedt Nederland een tankervliegtuig aan om gevechtsvliegtuigen die tegen ISIS worden ingezet, in de lucht bij te tanken.
Het kabinet heeft ook besloten om in de internationale wateren voor de kust van Libië een bijdrage te leveren aan de maritieme EU-operatie Sophia. Die missie is onder meer gericht tegen mensensmokkelnetwerken die migranten via de Middellandse Zee op illegale wijze naar Europa vervoeren.
Een goed functionerende Libische kustwacht is van groot belang om die stromen te controleren en mensenlevens te redden. Nederland zet daarom van medio oktober tot medio december het amfibisch transportschip Zr. Ms. Rotterdam in als platform ten behoeve van training van de Libische kustwacht en marine.
Ook de opgelopen spanningen aan de oostflank van Europa vragen om inzet van de krijgsmacht. Het kabinet neemt de bondgenootschappelijke solidariteit zeer serieus en heeft daarom besloten militairen te leveren aan een door Duitsland geleide battle group in Litouwen. Deze inzet maakt deel uit van de vooruitgeschoven aanwezigheid van de NAVO in de Baltische staten en Polen. De precieze omvang van de eenheid moet nog worden bepaald.
Het kabinet heeft verder aangekondigd op korte termijn besluiten te nemen over de wijze waarop de Nederlandse bijdrage aan de VN-missie in Mali (MINUSMA) in 2017 wordt vormgegeven en over de verlenging van de NAVO-missie in Afghanistan (Resolute Support).
NU 09.09.2016 Het kabinet onderzoekt of het mogelijk is om Nederlandse commando’s in te zetten die Iraakse speciale eenheden vlak achter het front helpen met de strijd tegen terreurgroep IS. Dat zei minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie vrijdag.
Deze zogenoemde ‘advice and assist teams’ moeten net achter het strijdtoneel de Iraakse officieren adviseren die de gevechten met IS aansturen, aldus Hennis. Nederland onderzoekt of dit werk samen met de Belgen gedaan kan worden.
Iraakse militairen en de internationale coalitie tegen IS bereiden zich voor op de bevrijding van Mosul. Dat is de grootste stad in handen van IS.
Nederlandse commando’s trainen al sinds begin 2015 Iraakse special forces. Dat gebeurt echter op een basis even buiten de hoofdstad Bagdad. De Irakezen hebben veel grond op IS veroverd en er is nu behoefte aan een andere vorm van hulp, aldus de minister. De ministerraad stemde in met verlenging van de missie tot eind 2017.
In het noorden geven Nederlandse militairen overigens basistrainingen aan Koerdische strijders (peshmerga’s). Daar zijn ook mobiele teams actief die nabij het front peshmerga’s trainen.
Tankervliegtuig
In Irak zijn ongeveer honderdvijftig Nederlandse militairen aanwezig. Ook gaat een Nederlands tankervliegtuig richting het Midden-Oosten. Die gaat gevechtsvliegtuigen van de internationale coalitie tegen IS van brandstof voorzien.
Het kabinet stemde ook in met het sturen van het marineschip Zr. Ms. Rotterdam naar de kust van Libië. Op het transportschip zal de Libische kustwacht worden getraind in het kader van EU-missie Sophia. De kustwacht moet verbeterd worden om de migrantenstromen naar Europa tegen te gaan.
Ook kwam er het groene licht voor het sturen van een kleine militaire eenheid naar Litouwen. Binnenkort zullen ook de missies in Mali en Afghanistan worden verlengd.
Telegraaf 09.09.2016 Nederlandse commando’s moeten Iraakse speciale eenheden vlak achter het front gaan helpen in de strijd tegen terreurgroep IS. Het kabinet wil dit samen met de Belgen gaan doen, zei minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie vrijdag.
Deze zogenoemde ‘advice and assist teams’ moeten net achter het strijdtoneel de Iraakse officieren adviseren die de gevechten met IS aansturen, aldus Hennis. Andere landen doen dit al. Nederland onderzoekt nu ook die mogelijkheid. ,,We gaan echt naar een andere soort van training en adviseren dan we nu doen”, aldus Hennis.
Iraakse militairen en de internationale coalitie tegen IS bereiden zich voor op de bevrijding van Mosul. Dat is de grootste stad in handen van islamitische terreurgroep. De Nederlandse missie in Irak gaat door tot eind 2017, besliste de ministerraad vrijdag.
Nederlandse commando ’s trainen al sinds begin 2015 Iraakse special forces. Dat gebeurt echter op een basis even buiten de hoofdstad Bagdad. De Irakezen hebben veel grond op IS veroverd en er is nu behoefte aan een andere vorm van hulp, aldus de minister.
In het noorden geven Nederlandse militairen overigens basistrainingen aan Koerdische strijders (peshmerga’s). Daar zijn ook mobiele teams actief die nabij het front peshmerga’s trainen.
Ongeveer 150 Nederlandse militairen verblijven in Irak. Dat aantal blijft volgend jaar gelijk. Ook gaat een Nederlands tankervliegtuig richting het Midden-Oosten om gevechtsvliegtuigen van de internationale coalitie van brandstof te voorzien.
Het kabinet stemde verder in met het sturen van het marineschip Zr. Ms. Rotterdam naar de kust van Libië. Op het transportschip zal de Libische kustwacht van medio oktober tot medio december worden getraind in het kader van EU-missie Sophia. De trainers komen uit andere EU-landen. De kustwacht moet verbeterd worden om de migrantenstromen naar Europa tegen te gaan.
Ook kwam er het groene licht voor het sturen van een kleine militaire eenheid naar Litouwen. Binnenkort zullen ook de missies in Mali en Afghanistan worden verlengd.
Ook kwam er het groene licht voor het sturen van een kleine militaire eenheid naar Litouwen. Binnenkort zullen ook de missies in Mali en Afghanistan worden verlengd.
AD 03.08.2016 De Amerikaanse overheid heeft een kaart gemaakt waarop de wereldwijde expansie van de islamitische terreurorganisatie IS te zien is. De Amerikaanse zender NBC kreeg het geheime overheidsdocument in handen. Daarop is te zien dat het aantal landen waar IS actief is, bijna is verdrievoudigd sinds de VS in 2014 haar campagne begon om de terreurorganisatie te vernietigen.
De kaart maakt volgens NBC deel uit van een geheim briefingdocument dat het Witte Huis deze maand ontving van het Nationale Terrorismebestrijdingscentrum. De kaart laat een alarmerende toename van IS-bolwerken zien: sinds 2014 zijn er elf landen bijgekomen waar IS actief is.
Aspirant-landen
Toen de Verenigde Staten in 2014 haar campagne begon om de extremisten te verslaan, waren er slechts zeven landen waar IS opereerde. In 2015 was dat al toegenomen tot 13 landen en de huidige kaart toont 18 landen waar IS momenteel opereert. De kaart geeft ook een aantal ‘aspirant-landen’ aan, waar IS voet aan de grond begint te krijgen: Egypte, Indonesië, Mali, de Filippijnen, Somalië, en Bangladesh.
De internationale expansie van IS toont aan dat de dreiging van de terreurgroep nog lang niet voorbij is. Over hoe de zich uitbreidende terreurorganisatie het best bestreden moet worden, bestaat vooralsnog geen consensus, maar de Verenigde Staten hebben wel al nieuwe aanvullende militaire bases opgericht in het Midden-Oosten, Azië en Afrika.
Telegraaf 03.08.2016 Terreurorganisatie Islamitische Staat heeft ’volledig operationele’ takken in achttien landen wereldwijd. Daarmee is de aanwezigheid van IS wereldwijd flink gegroeid.
De groei van het terroristische netwerk wordt weergegeven op een geheime kaart van het Amerikaanse National Counterterrorism Center die in handen is van NBC News. De kaart uit augustus 2016 zou bedoeld zijn voor president Obama en zijn directe veiligheidsmedewerkers.
In 2014 waren er volgens NBC slechts zeven landen waar IS actief was. In 2015 steeg dat naar dertien en nu dus naar achttien landen waaronder Syrië, Irak, Saudi Arabië, Jemen, Afghanistan, Pakistan, Libië en Nigeria. Bijna een verdriedubbeling in drie jaar.
De kaart toont ook een nieuwe categorie van ’aspirant-landen’ waar IS voet aan de grond probeert te krijgen. Het gaat om Egypte, Indonesië, Mali, de Filipijnen, Somalië en Bangladesh.
RO 19.07.2016 Minister Koenders van Buitenlandse Zaken neemt woensdag in Washington deel aan een conferentie over stabilisatie aan het door terreurgroep ISIS getergde Irak. Hij ontmoet daar ambtgenoten uit meer dan twintig landen. Nederland speelt een belangrijke rol als medevoorzitter van de bijeenkomst. In aansluiting op deze conferentie spreekt de minister donderdag in Washington met ambtgenoten van 35 landen uit de anti-ISIS-coalitie over de voortgang van de strijd tegen ISIS.
De ministers maken tijdens het eerste deel van de conferentie bekend wat ze gaan doen om Irak te blijven steunen bij het opvangen van ontheemden en de opbouw van een veilige en stabiele samenleving. Ook Koenders laat woensdag weten welke extra bijdrage Nederland gaat leveren aan steun voor Irak. Nederland steunt het land met name op het gebied van humanitaire hulp, ontmijning, stabilisatie en militaire trainingen.
Volgens de minister zijn de toezeggingen van groot belang voor de toekomst van Irak. ‘ISIS gedijt bij instabiliteit in de regio. We kunnen deze vijand daarom niet verslaan met alleen militaire middelen. Er moet meer geïnvesteerd worden in samenwerking tussen de diverse groepen en de bevolking van Irak. De Iraakse regering heeft onze steun hard nodig als het gaat om het invoeren van economische en politieke hervormingen’, aldus Koenders.
Tijdens deze bijeenkomst komen onder meer de militaire acties tegen ISIS in Irak en Syrië aan de orde, evenals de toekomstige bevrijding van Mosul en het tegengaan van ISIS-netwerken wereldwijd. Ook spreekt Koenders met ministers van onder andere Koeweit, Qatar, Jordanië en Egypte over nauwere internationale samenwerking om de financiële stromen en propaganda van ISIS te verstoren en de aanvoer van buitenlandse strijders naar ISIS-gebied te stoppen.
Nederland neemt sinds oktober 2014 deel aan de internationale coalitie, die op verzoek van de Iraakse regering ISIS bestrijdt. De inspanningen van de coalitie zijn tot nu toe succesvol gebleken: de terreurgroep heeft inmiddels behoorlijk wat terrein verloren in zowel Irak als Syrië. De Iraakse stad Fallujah is onlangs bevrijd en het Iraakse leger rukt op naar Mosul.
Toch blijft de internationale steun hard nodig. ‘De recente aanslagen door ISIS in Bagdad en op andere plekken in de wereld bewijzen dat de strijd nog lang niet gestreden is’, benadrukt minister Koenders.
Elsevier 04.07.2016 Het kabinet stuurt binnenkort een miljoen euro naar Koerdische strijders die in Noord-Irak tegen de terreurgroep Islamitische Staat (IS) vechten. Het gaat om ‘wapengeld’ om de strijd tegen de terreurgroep te financieren.
Dat meldt minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken (PvdA) op maandag aan de Tweede Kamer in een brief ook ondertekend door Lilianne Ploumen en Defensieminister Jeanine Hennis. In November kondigde Koenders aan dat hij financiële steun voor de Koerden wilde regelen. Het kabinet steunt de Koerden al jaren. In 2014 stuurde Nederland 1.000 gevechtshelmen en kogelwerende vesten naar het Koerdische leger (Peshmerga).
Investering
Het geld zal via het Amerikaanse steunprogramma voor Peshmerga in wapens worden geïnvesteerd. Nederlandse militairen trainen al langer Koerdische en Iraakse strijdkrachten. In totaal heeft Nederland al meer dan 100 miljoen euro geïnvesteerd in de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
De Koerden zijn een van de belangrijkste groepen die in Irak vechten tegen IS. Oud-militair Jitse Akse zou zich hebben aangesloten bij de Koerdische beweging. Het Openbaar Ministerie kondigde in juni aan de zaak tegen Akse te seponeren. Hij werd verdacht van betrokkenheid bij het doden van leden van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in Syrië.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier.
NU 04.07.2016 Het kabinet gaat voor 1 miljoen euro aan wapensteun geven aan Koerdische strijders (peshmerga’s) in Noord-Irak. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) kondigde vorig jaar november aan wapens en munitie aan de Koerden te willen leveren voor hun strijd tegen terreurgroep IS.
Maar er gaan geen wapens uit Nederland richting Irak. Het geld gaat naar een Amerikaans steunprogramma waaruit onder meer munitie voor peshmerga’s aan het front wordt gekocht, schrijven ministers Koenders, Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) en Jeanine Hennis (Defensie) maandag aan de Kamer.
Het kabinet steunt de Koerden al langer met onder meer materiaal om bermbommen op te sporen, helmen en scherfvesten.
Ook trainen Nederlandse militairen de Koerdische en Iraakse strijdkrachten. Nederlandse F-16’s stopten vorige week hun missie tegen IS. De strijd tegen IS in Irak en Syrië heeft Nederland sinds 2014 meer dan 119 miljoen euro gekost.
Telegraaf 04.07.2016 Het kabinet gaat voor 1 miljoen euro aan wapensteun geven aan Koerdische strijders (peshmerga’s) in Noord-Irak. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) kondigde vorig jaar november aan wapens en munitie aan de Koerden te willen leveren voor hun strijd tegen terreurgroep IS.
Maar er gaan geen wapens uit Nederland richting Irak. Het geld gaat naar een Amerikaans steunprogramma waaruit onder meer munitie voor peshmerga’s aan het front wordt gekocht, schrijven ministers Koenders, Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) en Jeanine Hennis (Defensie) maandag aan de Kamer.
Het kabinet steunt de Koerden al langer met onder meer materiaal om bermbommen op te sporen, helmen en scherfvesten. Ook trainen Nederlandse militairen de Koerdische en Iraakse strijdkrachten. Nederlandse F-16’s stopten vorige week hun missie tegen IS. De strijd tegen IS in Irak en Syrië heeft Nederland sinds 2014 meer dan 119 miljoen euro gekost.
AD04.07.2016 Het kabinet gaat voor 1 miljoen euro aan wapensteun geven aan Koerdische strijders (peshmerga’s) in Noord-Irak. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) kondigde vorig jaar november aan wapens en munitie aan de Koerden te willen leveren voor hun strijd tegen terreurgroep IS.
Maar er gaan geen wapens uit Nederland richting Irak. Het geld gaat naar een Amerikaans steunprogramma waaruit onder meer munitie voor peshmerga’s aan het front wordt gekocht, schrijven ministers Koenders, Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) en Jeanine Hennis (Defensie) maandag aan de Kamer.
Het kabinet steunt de Koerden al langer met onder meer materiaal om bermbommen op te sporen, helmen en scherfvesten. Ook trainen Nederlandse militairen de Koerdische en Iraakse strijdkrachten. Nederlandse F-16’s stopten vorige week hun missie tegen IS. De strijd tegen IS in Irak en Syrië heeft Nederland sinds 2014 meer dan 119 miljoen euro gekost.
AD 30.06.2016 De zes Nederlandse F-16’s die zijn ingezet in de strijd tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS) zijn vandaag teruggekeerd naar Nederland. Minister Jeanine Hennis van Defensie verwelkomde de piloten op vliegbasis Volkel met een welverdiend biertje.
De gevechtsvliegtuigen opereerden sinds oktober 2014 vanaf een militaire basis in Jordanië. Ze maakten deel uit van de internationale coalitie tegen IS. ,,Onze F-16’s hebben een cruciale rol vervuld in het verzwakken en terugdringen van IS”, aldus minister Jeanine Hennis (Defensie). ,,De strijd gaat echter onverminderd voort. De meest recente aanslag op de luchthaven van Istanbul laat zien dat IS een kat in het nauw is en juist nu is volharding nodig.”
2100 missies
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen hebben ruim 2100 missies uitgevoerd. Daarbij werden meer dan 1800 keer wapens ingezet. Belgische F-16’s hebben de taak van de Nederlandse vliegtuigen overgenomen. Een aantal Nederlandse militairen blijft achter om de beveiliging van de Belgen te verzorgen.
NU 30.06.2016 De zes Nederlandse F-16’s die zijn ingezet in de strijd tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS) zijn donderdag teruggekeerd op vliegbasis Volkel. De gevechtsvliegtuigen opereerden sinds oktober 2014 vanaf een militaire basis in Jordanië. Ze maakten deel uit van de internationale coalitie tegen IS.
“Onze F-16’s hebben een cruciale rol vervuld in het verzwakken en terugdringen van IS”, aldus minister Jeanine Hennis (Defensie). “De strijd gaat echter onverminderd voort. De meest recente aanslag op de luchthaven van Istanbul laat zien dat IS een kat in het nauw is en juist nu is volharding nodig.”
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen hebben ruim 2100 missies uitgevoerd. Daarbij werden meer dan 1800 keer wapens ingezet. Belgische F-16’s hebben de taak van de Nederlandse vliegtuigen overgenomen. Een aantal Nederlandse militairen blijft achter om de beveiliging van de Belgen te verzorgen.
Telegraaf 30.06.2016 De zes Nederlandse F-16’s die zijn ingezet in de strijd tegen terreurgroep Islamitische Staat zijn donderdag teruggekeerd op vliegbasis Volkel. De gevechtsvliegtuigen opereerden sinds oktober 2014 vanaf een militaire basis in Jordanië. Ze maakten deel uit van de internationale coalitie tegen IS.
,,Onze F-16’s hebben een cruciale rol vervuld in het verzwakken en terugdringen van IS”, aldus minister Jeanine Hennis (Defensie). ,,De strijd gaat echter onverminderd voort. De meest recente aanslag op de luchthaven van Istanbul laat zien dat IS een kat in het nauw is en juist nu is volharding nodig.”
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen hebben ruim 2100 missies uitgevoerd. Daarbij werden meer dan 1800 keer wapens ingezet. Belgische F-16’s hebben de taak van de Nederlandse vliegtuigen overgenomen. Een aantal Nederlandse militairen blijft achter om de beveiliging van de Belgen te verzorgen.
AD 30.06.2016 Nul verliezen aan Nederlandse zijde, maar wel enorme schade bij IS. Na 21 maanden bommen gooien in het Midden-Oosten kijkt de luchtmacht vol trots terug op operatie ‘Inherent Resolve’. Vandaag nemen de F-16 piloten afscheid van kamp Snow City in Jordanië en brengen ze hun kisten terug naar Volkel.
We kunnen het gewoon niet langer volhouden, ook al zouden we willen, aldus Commandant Johan van Deventer.
Vrijwel zonder een schrammetje keren de vliegers met hun materieel huiswaarts. Op die ene keer na dan, toen een IS-strijder erin slaagde een F-16 met zijn kalasjnikov te raken. Maar dat mag eigenlijk geen naam hebben als je 2.100 missies hebt gevlogen en maar liefst 1.800 bommen hebt afgegooid, vindt vlieger Toon alias ‘Kliko’.
Dat de Nederlanders zo ongeschonden uit de strijd komen, is volgens hem mede te danken aan het goede inlichtingenwerk van vooral de Amerikanen. ,,Zo wisten we vooraf precies welk materieel IS gebruikte, met hoeveel mensen ze ergens zaten en welke routes ze namen. Daarmee zet je ze buitenspel en zijn ze nauwelijks een echte bedreiging bij een aanval.”
Spanning
Piloot Toon vloog tientallen missies boven Irak. Hij vernietigde olieopslagplaatsen, bunkers, schuilplaatsen van IS-strijders en hielp troepen op de grond met het forceren van een doorbraak op het slagveld. ,,En elke keer als ik op die rode knop drukte, zat ik weer een minuut in spanning. Heb ik het goed gedaan? Doen het vliegtuig en het systeem wat ze moeten doen? Maar als dan de bom valt en ik heb alles volgens plan vernietigd, dan geeft dat zeker een kick.”
Zo spannend zal het de komende maanden niet meer zijn. De vliegers hebben dringend rust nodig en moeten flink wat trainingsuren inhalen. Het vliegen met slecht weer is erbij ingeschoten. Noodprocedures kunnen wel een opfrisbeurt gebruiken. Ook de toestellen hebben een grondige opknapbeurt nodig. ,,Eigenlijk is dat onze enige zwakte gebleken”, zegt commandant Johan van Deventer. ,,We kunnen het gewoon niet langer volhouden, ook al zouden we willen.” Het herstel zal zeker anderhalf jaar duren.
Met onze kleine formatie hebben we buitengewoon gepresteerd, aldus Johan van Deventer.
Opmars gestuit
Sinds oktober 2014 vochten de Nederlanders mee in de strijd tegen IS. In die tijd is volgens Defensie niet alleen de opmars van IS in het Midden-Oosten gestuit. Het kalifaat is in Syrië met 20 procent teruggedrongen en in Irak met bijna de helft (45 procent). Amerika heeft verreweg de meeste aanvallen uitgevoerd om dat resultaat te bereiken.
Maar ook Nederland deed flink mee. Na Engeland en Frankrijk was het volgens een groep onderzoeksjournalisten van Airwars.org vierde in de rij van landen die de meeste aanvallen uitvoerden. En dat met maar zes toestellen ter plaatse, waarvan ook nog eens twee reserve.
Commandant Van Deventer kan alleen maar trots zijn. ,,Met onze kleine formatie hebben we buitengewoon gepresteerd”, zegt hij. En die inzet is zeker niet onopgemerkt gebleven bij de coalitiegenoten. Nederlandse piloten kregen soms zelfs de leiding bij aanvallen met tientallen toestellen tegelijk.
Onderzoek
Mogelijk verliep niet alles zo vlekkeloos. Het Openbaar Ministerie onderzoekt twee Nederlandse aanvallen waarbij mogelijk burgers het slachtoffer zijn geworden. Het werpt een smet op de vele honderden missies die wel met succes zijn uitgevoerd. Maar Van Deventer ziet de uitkomsten met vertrouwen tegemoet. ,,Onze procedures zijn enorm strak en onze piloten zeer professioneel. Wij hebben er echt alles aan gedaan om deze missies zo goed mogelijk uit te voeren.”
NU 28.06.2016 De zes F-16’s die actief waren in de strijd tegen de radicaalislamitische IS in Irak en Syrië komen donderdag terug naar Nederland. Minister Jeanine Hennis (Defensie) zal bij de aankomst op vliegbasis Volkel aanwezig zijn.
Het F-16-detachement beëindigde dinsdag zijn bijdrage aan de internationale coalitie tegen IS. Het team maakte sinds oktober 2014 deel uit van de luchtcampagne. De taken zijn overgedragen aan de Belgen.
Zo’n tweehonderd militairen komen terug, anderen blijven voor de bewaking van het Belgische detachement.
De F-16’s moesten grondtroepen ondersteunen en aanvallen uitvoeren in Irak en Oost-Syrië. Het ging om ruim 2100 missies, waarbij meer dan 1800 keer wapens werden ingezet.
Defensie spreekt over een belangrijke bijdrage aan het terugdringen en bestrijden van IS. Nederland blijft Koerdische Peshmerga-strijders en Iraakse speciale eenheden trainen.
Telegraaf 28.06.2016 De zes F-16’s die actief waren in de strijd tegen de radicaalislamitische IS in Irak en Syrië komen donderdag terug naar Nederland. Minister Jeanine Hennis (Defensie) zal bij de aankomst op vliegbasis Volkel aanwezig zijn.
Het F-16-detachement beëindigde dinsdag zijn bijdrage aan de internationale coalitie tegen IS. Het team maakte sinds oktober 2014 deel uit van de luchtcampagne. De taken zijn overgedragen aan de Belgen. Zo’n 200 militairen komen terug, anderen blijven voor de bewaking van het Belgische detachement.
De F-16’s moesten grondtroepen ondersteunen en aanvallen uitvoeren in Irak en Oost-Syrië. Het ging om ruim 2100 missies, waarbij meer dan 1800 keer wapens werden ingezet.
Defensie spreekt over een belangrijke bijdrage aan het terugdringen en bestrijden van IS. Nederland blijft Koerdische Peshmerga-strijders en Iraakse speciale eenheden trainen.
NU 21.06.2016 De vier Nederlandse F-16’s die terreurgroep Islamitische Staat (IS) in het Midden-Oosten bestrijden, hebben de afgelopen vijf weken geen nieuwe missies gevlogen boven het oosten van Syrië. Dat blijkt uit een brief die minister Jeanine Hennis van Defensie aan de Kamer heeft gestuurd.
Medio mei schreef Hennis dat er zeven missies zijn geweest in Oost-Syrië en dat er vier keer is gebombardeerd. Aan die aantallen is niets veranderd, blijkt nu uit de brief van de minister. De internationale coalitie bestrijdt momenteel IS vooral in het westen van Syrië, daar mogen de F-16’s niet optreden.
Sinds oktober 2014 hebben de Nederlandse gevechtsvliegtuigen meer dan 2100 missies uitgevoerd waarbij ruim 1800 keer wapens werden ingezet. De Nederlandse F-16’s richten zich vooral op Irak. Zij ondersteunden de afgelopen week onder meer de aanval van het Iraakse leger op Fallujah.
De missie van de F-16’s eindigt volgende week dinsdag. Dan nemen Belgische gevechtsvliegtuigen de taken over.
AD 21.06.2016 De vier Nederlandse F-16’s die terreurgroep Islamitische Staat (IS) in het Midden-Oosten bestrijden, hebben de afgelopen vijf weken geen nieuwe missies gevlogen boven het oosten van Syrië. Dat blijkt uit een brief die minister Jeanine Hennis van Defensie aan de Kamer heeft gestuurd.
Medio mei schreef Hennis dat er zeven missies zijn geweest in Oost-Syrië en dat er vier keer is gebombardeerd. Aan die aantallen is niets veranderd, blijkt nu uit de brief van de minister. De internationale coalitie bestrijdt momenteel IS vooral in het westen van Syrië, daar mogen de F-16’s niet optreden.
Sinds oktober 2014 hebben de Nederlandse gevechtsvliegtuigen meer dan 2100 missies uitgevoerd waarbij ruim 1800 keer wapens werden ingezet. De Nederlandse F-16’s richten zich vooral op Irak. Zij ondersteunden de afgelopen week onder meer de aanval van het Iraakse leger op Fallujah.
De missie van de F-16’s eindigt volgende week dinsdag. Dan nemen Belgische gevechtsvliegtuigen de taken over.
VK 31.05.2016 Nederlandse F-16’s helpen het Iraakse leger bij de aanval op Fallujah. Die stad ligt ongeveer 50 kilometer ten westen van de hoofdstad Bagdad en is al twee jaar in handen van terreurgroep Islamitische Staat. Iraakse militairen openden vorige week het offensief.
De gevechtsvliegtuigen ondersteunden grondtroepen die optrokken naar de stad, meldde het ministerie van Defensie dinsdag. Ongeveer 50 duizend mensen zitten volgens hulpverleners vast in de stad. Volgens de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, gebruikt IS honderden families als menselijk schild tijdens de strijd om Fallujah.
De UNHCR baseert zich op meerdere getuigenverklaringen. Meer dan 3.700 mensen hebben Fallujah, het soennitische bolwerk van IS, ontvlucht sinds het Iraakse leger is begonnen met een groot offensief tegen de terreurorganisatie.
Fallujah viel in januari 2014 in handen van IS toen de terreurgroep grote overwinningen boekte.
Fallujah is een van de twee grote steden in Irak die in handen is van IS. De andere is Mosul in het noorden.
Waarschijnlijk gaat de slag om Fallujah, sinds jaar en dag een soennitisch bolwerk, weken duren. In 2004 werd de stad grotendeels in puin gelegd tijdens een verwoestend offensief van Iraakse regeringseenheden en Amerikaanse troepen. De gevechten waren volgens de Amerikanen de zwaarste die zij hadden meegemaakt sinds de Vietnam-oorlog
De door de VS gesteunde alliantie van Syrische milities heeft intussen ook het offensief tegen IS in de buurt van het IS-bolwerk Raqqa in Syrië opgevoerd. De aanval is gericht op een gebied waar de terreurgroep controle heeft over een voormalige luchtmachtbasis, lieten een monitoringgroep en een Koerdische functionaris maandag weten.
Eerder deze maand schreef minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie aan de Tweede Kamer dat Nederlandse F-16’s tot dusver vier keer doelen van terreurgroep IS in het oosten van Syrië onder vuur hadden genomen. De gevechtstoestellen hadden in totaal zeven missies boven dit gebied uitgevoerd.
Trouw 31.05.2016 Nederlandse F-16’s helpen het Iraakse leger bij de aanval op Falluja. Die stad ligt ongeveer 50 kilometer ten westen van de hoofdstad Bagdad en is al twee jaar in handen van terreurgroep Islamitische Staat. Iraakse militairen openden vorige week het offensief.
De gevechtsvliegtuigen ondersteunden grondtroepen die optrokken naar de stad, meldde het ministerie van defensie dinsdag. Ongeveer 50.000 mensen zitten volgens hulpverleners vast in de stad.
Falluja viel in januari 2014 in handen van IS toen de terreurgroep grote overwinningen boekte. Het is een van de twee grote steden in Irak die nog in handen is van IS. De andere is Mosul in het noorden.
Telegraaf 31.05.2016 Nederlandse F-16’s helpen het Iraakse leger bij de aanval op Fallujah. Die stad ligt ongeveer 50 kilometer ten westen van de hoofdstad Bagdad en is al twee jaar in handen van terreurgroep Islamitische Staat. Iraakse militairen openden vorige week het offensief.
De gevechtsvliegtuigen ondersteunden grondtroepen die optrokken naar de stad, meldde het ministerie van Defensie dinsdag. Ongeveer 50.000 mensen zitten volgens hulpverleners vast in de stad. Fallujah viel in januari 2014 in handen van IS toen de terreurgroep grote overwinningen boekte.
Fallujah is een van de twee grote steden in Irak die in handen is van IS. De andere is Mosul in het noorden.
AD 31.05.2016 Nederlandse F-16’s helpen het Iraakse leger bij de aanval op Fallujah. Die stad ligt ongeveer 50 kilometer ten westen van de hoofdstad Bagdad en is al twee jaar in handen van terreurgroep Islamitische Staat. Iraakse militairen openden vorige week het offensief.
De gevechtsvliegtuigen ondersteunden grondtroepen die optrokken naar de stad, meldde het ministerie van Defensie dinsdag. Ook andere landen van de internationale coalitie nemen deel aan bombardementen op Fallujah. De Nederlandse F-16’s zijn meerdere keren ingezet ter ondersteuning van de Iraakse troepen.
Fallujah is een van de eerste Iraakse steden die in handen kwam van IS. Sinds 2014 maken terroristen de dienst uit in de stad. Honderden gezinnen worden als menselijk schild gebruikt tegen de Iraakse oprukkende regeringstroepen. In het centrum van de belegerde stad hebben al meerdere burgers de dood gevonden door zware bombardementen van het leger,meldt de UNHCR op gezag van ooggetuigen.
Twee vuren
Zo’n 50.000 burgers zitten tussen twee vuren en vluchten is onmogelijk. Ongeveer 3700 mensen hebben Falluja kunnen ontvluchten. IS-strijders verschuilen zich in het hart van de stad achter achtergebleven burgers.
IS probeert volgens de UNHCR burgers te beletten de stad te verlaten. Strijders van de extremistische beweging zouden, wanneer ze zich uit een gedeelte van de stad terugtrekken, de burgers vandaar meevoeren naar delen van de stad die nog wel in hun handen zijn.
NU 17.05.2016 Nederlandse F-16’s schakelden de afgelopen week tientallen strijders van terreurgroep Islamitische Staat (IS) uit tijdens vier missies in Irak en/of het oosten van Syrië, maakt Defensie dinsdag bekend. De bombardementen vonden zeer waarschijnlijk plaats tijdens inzet boven Irak.
Het is opvallend dat het ministerie aantallen uitgeschakelde IS-strijders noemt inde berichtgeving over de inzet van de Nederlandse gevechtsvliegtuigen. Het ministerie meldt normaliter alleen hoeveel missies er worden uitgevoerd, hoeveel keer de wapens zijn ingezet en wat de doelen waren. Ook wordt niet naar buiten gebracht waar de bombardementen precies plaatsvonden.
Defensie probeerde de afgelopen weken wat meer bekend te maken over de missies, aldus een woordvoerder van het ministerie.
Aantallen gedode IS-strijders worden echter niet gemeld omdat ”moeilijk met zekerheid is te zeggen” hoeveel tegenstanders omkomen bij de luchtaanvallen. Dat er in dit geval toch een aantal naar buiten worden gebracht, komt omdat de missies waren gericht tegen grote aantallen IS-strijders waardoor zeker is dat tientallen zijn gesneuveld.
Irak
De Nederlandse F-16’s worden bijna uitsluitend ingezet in Irak. Daar zijn sinds oktober 2014 al bijna tweeduizend missies uitgevoerd. Sinds februari zijn ze ook actief boven het oosten van Syrië. Daar zijn nog maar zeven missies uitgevoerd waarbij vier keer werd gebombardeerd, meldde minister Jeanine Hennis van Defensie vorige week.
Volgens het ministerie was de wapeninzet lager dan voorgaande weken, omdat de terreurorganisatie minder actief was. “Door de recent geleden verliezen is het waarschijnlijk dat ISIS momenteel hergroepeert”, aldus het Ministerie van Defensie op hun website.
Telegraaf 17.05.2016 Nederlandse F-16’s ,,schakelden” de afgelopen week ,,tientallen strijders” van terreurgroep Islamitische Staat (IS). Dat maakte het ministerie van Defensie dinsdag bekend. De bombardementen vonden zeer waarschijnlijk plaats tijdens inzet boven Irak.
Het is opvallend dat het ministerie aantallen omgekomen IS-strijders noemt in de berichtgeving over de inzet van de Nederlandse gevechtsvliegtuigen. Het ministerie meldt normaliter alleen hoeveel missies er worden uitgevoerd, hoeveel keer de wapens zijn ingezet en wat de doelen waren.
Defensie probeerde de afgelopen weken wat meer bekend te maken over de missies, aldus een woordvoerder van het ministerie. Aantallen gedode IS-strijders worden echter niet gemeld omdat ,,moeilijk met zekerheid is te zeggen” hoeveel tegenstanders omkomen bij de luchtaanvallen. Dat er in dit geval toch een aantal naar buiten worden gebracht, komt omdat de missies waren gericht tegen grote aantallen IS-strijders waardoor zeker is dat tientallen zijn gesneuveld.
De Nederlandse F-16’s worden bijna uitsluitend ingezet in Irak. Daar zijn sinds oktober 2014 al bijna tweeduizend missies uitgevoerd. Sinds februari zijn ze ook actief boven het oosten van Syrië. Daar zijn nog maar zeven missies uitgevoerd waarbij vier keer werd gebombardeerd, meldde minister Jeanine Hennis van Defensie vorige week.
AD 17.05.2016 Nederlandse F-16’s ‘schakelden’ de afgelopen week ‘tientallen strijders’ van terreurgroep Islamitische Staat (IS) uit tijdens vier missies in Irak en het oosten van Syrië. Dat maakte Defensie dinsdag bekend.
Het is opvallend dat het ministerie aantallen uitgeschakelde IS-strijders noemt in de berichtgeving over de inzet van de Nederlandse gevechtsvliegtuigen. Het ministerie meldt normaliter alleen hoeveel missieser worden uitgevoerd, hoeveel keer de wapens zijn ingezet en wat de doelen waren. Ook wordt niet naar buiten gebracht waar de bombardementen precies plaatsvonden.
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen vliegen ook in het oosten van Syrië om de aanvoerlijnen van IS uit te schakelen. Daarbij werden begin van deze maand onder meer commandocentra, trainingskampen en fabrieken waar bermbommen worden gemaakt onder vuur genomen. Ook banken of olieraffinaderijen kunnen doelwit zijn.
Missie
Het zwaartepunt van de strijd van de internationale coalitie tegen IS ligt volgens Defensie nog in Irak. Daar worden dan ook de meeste acties uitgevoerd. Nederlandse jachtvliegtuigen hebben 1900 missies uitgevoerd waarbij 1500 keer wapens zijn ingezet.
NU 13.05.2016 Nederlandse F-16’s hebben tot dusver vier keer doelen van terreurgroep IS in het oosten van Syrië onder vuur genomen.
De gevechtstoestellen hebben in totaal zeven missies boven dit gebied uitgevoerd, schrijft minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie aan de Tweede Kamer.
Het ging zowel om bombardementen op vaste doelen als ondersteuning van grondtroepen. Vier Nederlandse F-16’s zijn sinds februari actief boven Syrië. Over die inzet is lang getwijfeld door het kabinet, maar uiteindelijk ging de PvdA in januari akkoord.
Begin deze maand bezocht de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken de Nederlandse militairen in het Midden-Oosten. Toen bleek dat de F-16’s zelden boven Syrië worden ingezet vanwege communicatiebeperkingen. Dat leidde tot veel vragen bij de Kamerleden.
Nieuwe radio
De vliegtuigen van de meeste landen die aan de luchtcampagne deelnemen beschikken volgens Defensie ook niet over satellietcommunicatieapparatuur. Dat vormt “geen belemmering” voor de inzet boven Syrië. De F-16’s krijgen dit jaar nog een nieuwe radio en het ministerie onderzoekt de mogelijkheid om hiermee ook satellietcommunicatie mogelijk te maken.
Nederland neemt sinds het najaar van 2014 deel aan de strijd tegen IS in Irak. Daar zijn al meer dan 1.900 missies uitgevoerd, waarbij 1500 keer wapens zijn ingezet. Het merendeel van de luchtaanvallen vindt nog in dit land plaats, aldus Hennis.
De missie van de F-16’s duurt tot 1 juli. Dan nemen de Belgen die taak over. Zij gaan ook in Syrië bombarderen, zo besloot de Belgische regering vrijdag.
Elsevier 04.05.2016 Kamerleden bezuinigen al twintig jaar op Defensie, waardoor de vloot van 200 F16’s slonk tot ongeveer zestig. Ze stoeiden ruim een half jaar op de vraag of vier F16’s vanuit hun basis in het Midden-Oosten behalve in het noorden van Irak, ook in het oosten van Syrië mogen bombarderen.
Terug van een werkbezoek aan die basis, tonen de Kamerleden van de vaste commissie voor Defensie zich gegeneerd. Ze vielen van hun stoel van verbazing toen ze het hoorden! Een heel onaangename verrassing!
De Kamerleden hoorden namelijk dat het Amerikaanse commando slechts eenbeperkt beroep doet op de Koninklijke Luchtmacht voor acties in Oost-Syrië. Dit heeft een technische achtergrond: de F-16’s zijn zo’n dertig jaar oud en beschikken niet over de apparatuur om ook via satellieten te communiceren.
De Kamerleden zijn nu verontwaardigd, omdat zij maandenlang moeizaam vergaderden over Oost-Syrië. En al die tijd verzweeg VVD-minister Jeanine Hennis van Defensie dat de F-16’s verouderd waren.
Even de feiten.
De vier F-16’s voerden de afgelopen weken in het Oosten van Syrië tien bombardementen uit. Hallo, Kamerleden. Tien bombardementen! Enig idee wat dat voorstelt?
De F-16’s hebben in anderhalf jaar in totaal 1.500 keer hun wapens ingezet. Meestal gaat het dan om bommen, maar er kan ook met het snelvuurkanon worden geschoten.
Mitrailleurnesten
De F-16’s vernietigen vaste doelen – zoals munitiewerkplaatsen en commandocentra van IS – en leveren luchtsteun aan de Koerdische en Irakese bondgenoten aan het front met IS. De door de Kamerleden veroorzaakte ophef, betreft alleen die laatste taak – onmiddellijke luchtsteun aan grondtroepen – en dan alleen in Oost-Syrië.
In dat gebied worden dus wel vaste doelen gebombardeerd, maar geen bewegende doelen of mitrailleurnesten. Dergelijke targets zijn daar nu eenmaal minder dan elders in Syrië. En als ze er wel zijn, zetten de Amerikanen liever bommenwerpers in met satellietcommunicatie.
Bij zichzelf te rade gaan
Als de Kamerleden zo gegeneerd en onaangenaam verrast zijn, dan moeten ze toch ook even bij zichzelf te rade gaan. Sinds de Balkanoorlog van 20 jaar geleden worden de F-16’s vrijwel onafgebroken ingezet onder zware omstandigheden. Een doorsnee Kamerlid ruilt elke drie jaar zijn auto in en elke twee jaar zijn computer. Maar die F-16’s doen al dertig jaar dienst boven Bosnië, Kosovo, Afghanistan, Kirgizië, Irak en Syrië.
Elsevier was onlangs op dezelfde basis in het Midden-Oosten en zag hoe de monteurs de hele dag sleutelen om de kisten ’s nachts weer klaar te hebben voor inzet. De beplating moet voortdurend worden gerepareerd. De scheuren in het aluminium worden weggewerkt met de routine van een fietsenmaker die een bandje plakt.
Slagvelden
De F-16 is hard toe aan vervanging, wil de luchtmacht blijven meedraaien in de informatie-oorlog op de huidige en toekomstige slagvelden. Over een paar weken verschijnen de eerste twee F-35 Joint Strike Fighters in Nederland.
De Kamerleden die nu zo verbolgen zijn over de ‘beperkte inzet’ van de F-16, moeten die F-35’s laaiend enthousiast verwelkomen en zich afvragen of Nederland wel kan volstaan met 37 nieuwe toestellen. Want het is aan deze Kamerleden om daarvoor meer geld uit te trekken.
Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier sinds 1994 de Nederlandse politiek.
Telegraaf 04.05.2016 Nederland en de andere landen van de coalitie tegen de terreurbeweging IS gaan bekijken op welke wijze hun operatie in Irak en Syrië aanvullend kan worden ondersteund. ,,We hebben successen geboekt, maar zijn er nog niet”, benadrukte minister Jeanine Hennis van Defensie woensdag na overleg van de anti-IS-coalitie in het Zuid-Duitse Stuttgart.
Hennis en tien collega’s bespraken de militaire campagne tegen IS en de vooruitzichten voor de komende maanden. De strijd tegen IS in Irak en Syrië vordert gestaag, maar meer capaciteit en flexibiliteit is nodig, luidde de conclusie.
Volgens Hennis vraagt de strijd tegen IS om vastberadenheid, ook van Nederland. Ze hamerde op nauwe samenwerking, toewijding en doorzettingsvermogen.
VK 03.05.2016 De Tweede Kamer wil van minister Hennis van Defensie weten waarom ze het parlement niet duidelijk heeft gemaakt dat de inzet van F-16’s boven Syrië om technische redenen zeer beperkt is. In Defensie gespecialiseerde Kamerleden hoorden op werkbezoek in het Midden-Oosten van vliegers dat hun F-16’s de communicatieapparatuur missen om alle gevechtstaken in Syrië uit te voeren. Boven Irak worden de Nederlandse F-16’s volgens Kamer en ministerie wel veelvuldig ingezet.
Volgens het ministerie van Defensie wist de Kamer van het ontbreken van de apparatuur. De F-16’s hebben in Oost-Syrië geplande luchtaanvallen op vaste doelen en aanvoerlijnen uitgevoerd. Maar voor het ad hoc in actie komen om luchtsteun te geven aan grondtroepen moeten de F-16’s met satellieten kunnen communiceren. Daarvoor missen de gevechtstoestellen evenwel de apparatuur.
Succes
In Irak draaien we na de VS en het Verenigd Koninkrijk in de top 3 mee, aldus VVD-Kamerlid Han ten Broeke
‘Dat de F-16’s die apparatuur niet hebben, wist ik wel’, zegt VVD-Kamerlid Han ten Broeke, voorzitter van de Defensiecommissie van de Kamer. ‘Maar wat ik niet wist was wat we van de Nederlandse militairen tijdens ons werkbezoek hoorden.’ Dat was wegens het ontbreken van zogenoemde satcom-apparatuur de Amerikanen de Nederlandse F-16’s niet boven Syrië inzetten, aldus Ten Broeke.
Dat heeft volgens het VVD-Kamerlid ook alles te maken met het ‘succes’ van de F-16’s boven Irak. ‘Daar draaien we na de VS en het Verenigd Koninkrijk in de top 3 mee.’ Hij meent dat de Amerikanen die inzet niet willen verstoren door Nederland te vragen ook boven Syrië te vliegen, wetende dat de Nederlandse F-16’s beperkt kunnen worden ingezet.
Domper
Minister Hennis had die informatie niet achter moeten houden, aldus ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind.
De andere delegatieleden zeggen, anders dan Ten Broeke, niet te hebben geweten dat in de F-16’s communicatieapparatuur ontbrak. ‘Een bizarre, buitengewoon opmerkelijke bevinding’, vond PvdA-Kamerlid Michiel Servaes dit te horen van Nederlandse militairen. ‘Waarom wisten we dit niet? En wist het ministerie dit wel?’
‘We hebben technische briefings gehad’, zei D66-Kamerlid Sjoerdsma tegen de NOS. ‘Nergens bleek dat die F-16’s de satellietcommunicatie niet hebben, waardoor hun inzet heel erg beperkt is. Dit is echt een domper.’
ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind: ‘Minister Hennis had die informatie niet achter moeten houden.’ Hij memoreert de maandenlange discussie die in de Kamer is gevoerd, voordat uiteindelijk het gevoelige besluit viel om niet alleen in Irak ook in Syrië op te treden. ‘Dan geeft de Kamer zijn akkoord, maar dan vliegen we om technische beperkingen niet. Daar willen we opheldering over.’
De Kamerleden besloten op de terugweg van het oorlogsgebied de minister van Defensie schriftelijke vragen te stellen. Ze zijn niet erg onder de indruk van het verweer van het ministerie van Defensie dat de inzet van Nederlandse F-16’s nauwelijks nodig is in het toegewezen gebied in Oost-Syrië. De strijd vindt volgens Defensie vooral plaats buiten dat ‘mandaatgebied’.
Administratieve fout
Sinds 15 februari dit jaar doet Nederland met vier F-16’s mee met de coalitie die in Syrië actief is tegen terreurorganisatie IS. Door een administratieve fout maken de Amerikanen er pas sinds begin maart melding van in hun dagelijkse overzichten van gevechtshandelingen in Syrië en Irak. Er is geen beperking in de doelen die de F-16’s onder vuur mogen nemen, zolang burgers maar worden ontzien.
Vorige week schreef Hennis aan de Kamer dat de Nederlandse F-16’s enkele missies in Oost-Syrië hebben uitgevoerd, ‘gericht op het uitschakelen van ISIS-opslagplaatsen, -stellingen en IED-fabrieken langs de aanvoerlijnen naar Irak’. De missie in Syrië staat gepland tot 1 juli.
Telegraaf 03.05.2016 Het ministerie van Defensie zegt dat er geen beperkingen zijn om F16’s in te zetten voor geplande luchtaanvallen tegen terreurgroep IS in het oosten van Syrië.
De F16’s zijn de afgelopen tijd weinig ingezet boven Syrië. Volgens Defensie is dat vooral omdat de strijd zich daar afspeelt in gebieden waar de Nederlanders niet mogen komen. Steun aan grondtroepen in het oosten van Syrië kan wel maar is nu nauwelijks aan de orde, aldus een zegsman van het ministerie.
Wel technische beperkingen
Het Nederlands Dagblad meldde dat de F-16’s nauwelijks boven Syrië worden ingezet omdat ze niet via satellieten kunnen communiceren. Defensie erkent dat er inderdaad technische beperkingen zijn en dat er een ’tussenstation’ (een relaystation) nodig is om grondtroepen te kunnen ondersteunen.
,,Om deze reden, maar vooral vanwege de strijd die in Syrië buiten het mandaatgebied plaatsvindt, worden voor luchtsteun in Syrië vooral Amerikaanse toestellen ingezet. Dat geldt dus niet voor de strijd in Irak en ook niet voor luchtaanvallen op vooraf vastgestelde doelen.’’
Aanvoerlijnen IS
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen vliegen in het oosten van Syrië om de aanvoerlijnen van IS uit te schakelen. Daarbij worden onder meer commandocentra, trainingskampen en fabrieken waar bermbommen worden gemaakt onder vuur genomen. Ook banken of olieraffinaderijen kunnen doelwit zijn.
Het zwaartepunt van de strijd van de internationale coalitie tegen IS ligt volgens Defensie nog in Irak. Daar worden dan ook de meeste acties uitgevoerd. Nederlandse jachtvliegtuigen hebben 1900 missies uitgevoerd waarbij 1500 keer wapens zijn ingezet.
Trouw 03.05.2016 Nederlandse F16’s blijken amper te worden ingezet boven Syrië. Dat komt doordat de straaljagers noodzakelijke communicatieapparatuur missen, begreep een groep Kamerleden die op werkbezoek was in het Midden-Oosten.
Echt een domper, aldus D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
Het was een wat verwarrend bericht. Maanden debatteerde de Tweede Kamer over de vraag of Nederland wel of niet zou bombarderen boven Syrië, tot de PvdA begin dit jaar overstag ging. Al die tijd was het communicatiesysteem onvermeld gebleven. Dat doet er ook niet toe, zegt het ministerie van defensie. Er zijn geen beperkingen om de F16’s in Syrie in te zetten. Ze zijn alleen succesvoller in Irak.
Er werd tijdens het werkbezoek maar één reden gegeven waarom de Nederlandse F16’s niet boven Syrië vliegen, zegt ChristenUnie-Kamerlid Joel Voordewind: “Doordat er geen satellietcommunicatie aanwezig is bij onze F16’s, is het te gevaarlijk is om boven Syrië te vliegen”.
De Kamerleden werden verrast door die informatie. “Echt een domper”, zei D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. Er was immers maandenlang in de Kamer gediscussieerd over de inzet van de straaljagers. VVD-Kamerlid Han ten Broeke vertelt in het Nederlands Dagblad dat hij ‘en zeker gevoel van gêne’ niet kon onderdrukken. “Zeker nadat ik zo heb aangedrongen op Nederlandse deelname.”
Verklaring
Maar volgens het ministerie van defensie kunnen F16’s wel ingezet worden bij luchtaanvallen tegen IS in het oosten van Syrië. Inderdaad, er zijn technische beperkingen, erkent Defensie. Maar er zou een andere, belangrijkere reden zijn waarom de toestellen aan de grond blijven: de strijd in Syrië vindt plaats buiten het gebied waar de Nederlanders volgens hun mandaat mogen komen. En daarom worden voor luchtsteun in Syrië vooral Amerikaanse toestellen ingezet.
Op de terugreis besloten de Kamerleden minister Hennis van defensie om een verklaring te vragen. Waarom had zij hen niet eerder geïnformeerd over de beperkingen van de F16’s?
Voordewind heeft wel een vermoeden. “We zijn onder druk gezet om ‘ja’ te zeggen tegen de inzet van Nederlandse gevechtsvliegtuigen. Misschien niet voor de vluchten, maar wellicht omdat het goodwill zou kweken bij andere landen. Het opent deuren, waardoor je kunt meepraten over de strategie tegen IS.”
AD 03.05.2016 Het ministerie van Defensie zegt dat er geen beperkingen zijn om F16’s in te zetten voor geplande luchtaanvallen tegen terreurgroep IS in het oosten van Syrië. Eerder werd duidelijk dat ze nauwelijks boven Syrië worden ingezet omdat ze niet via satellieten kunnen communiceren.
Volgens Defensie is dat vooral omdat de strijd zich daar afspeelt in gebieden waar de Nederlanders niet mogen komen. Steun aan grondtroepen in het oosten van Syrië kan wel maar is nu nauwelijks aan de orde, aldus een zegsman van het ministerie.
Defensie erkent dat er inderdaad technische beperkingen zijn en dat er ‘tussenstation'(een relaystation) nodig is om grondtroepen te kunnen ondersteunen. ,,Om deze reden, maar vooral vanwege de strijd die in Syrië buiten het mandaatgebied plaatsvindt, worden voor luchtsteun in Syrië vooral Amerikaanse toestellen ingezet. Dat geldt dus niet voor de strijd in Irak en ook niet voor luchtaanvallen op vooraf vastgestelde doelen.”
Zwaartepunt in Irak
De Nederlandse gevechtsvliegtuigen vliegen in het oosten van Syrië om de aanvoerlijnen van IS uit te schakelen. Daarbij worden onder meer commandocentra, trainingskampen en fabrieken waar bermbommen worden gemaakt onder vuur genomen. Ook banken of olieraffinaderijen kunnen doelwit zijn.
Het zwaartepunt van de strijd van de internationale coalitie tegen IS ligt volgens Defensie nog in Irak. Daar worden dan ook de meeste actie’s uitgevoerd. Nederlandse jachtvliegtuigen hebben 1900 missie’s uitgevoerd waarbij 1500 keer wapens zijn ingezet.
Telegraaf 03.05.2016 Na lang soebatten stemde de Tweede Kamer er begin dit jaar eindelijk mee in dat Nederlandse F-16’s boven Syrië IS-doelen mochten bombarderen. Maar dat blijkt in de praktijk nauwelijks te gebeuren vanwege het ontbreken van de benodigde satellietcommunicatiemiddelen. Minister Hennis (Defensie) heeft wat uit te leggen.
„Dit is buitengewoon vreemd. We hebben een uitvoerig besluitvormingsproces gehad waar eindeloos gewikt en gewogen is. En dan zo weinig ingezet”, vindt SGP-fractievoorzitter Van der Staaij.
De VS coördineren de acties boven Syrië en Irak maar in de praktijk wordt van de Nederlanders nauwelijks gebruik gemaakt voor missies boven Syrië. Nederland breidde het missiegebied juist uit mede op verzoek van de Amerikanen.
’Onaangename verrassing’
Een Kamerdelegatie bezocht het missiegebied in Irak en Syrië. Duidelijk werd dat de Nederlandse F-16’s niet over de juiste communicatieapperatuur beschikken voor missies boven Syrië. Van der Staaij vindt dat minister Hennis opheldering moet geven. „De vraag is waarom die informatie niet eerder naar voren is gebracht.” D66-Kamerlid Sjoerdsma spreekt van „een onaangename verrassing”.
Ook de VVD heeft nog veel vragen voor Hennis. „Dat van die satellietcommunicatie wisten we niet. De minister moet maar duidelijk maken hoe dat precies zit”, aldus VVD-Kamerlid Ten Broeke. Wel is hij veel minder verbaasd over het feit dat Nederlandse straaljager vooral boven Irak worden ingezet. „Ze moeten keuzes maken en het soort missies boven Irak kan Nederland heel goed doen. Daarin zijn we nummer drie”, aldus Ten Broeke.
Maar de VVD heeft juist lang geijverd voor inzet van de Nederlandse F-16’s boven Syrië. Het was coalitiepartner PvdA die lange tijd grote bezwaren had. Ten Broeke: „We zetten de F-16’s in waar ze het meest effectief zijn. Dat men zich op Irak concentreert is goed voorstelbaar.”
VK 03.05.2016 De Nederlandse F-16’s die meedoen aan de veelbesproken missie in Oost-Syrië worden nog niet veel ingezet. Niet alleen zijn er weinig grondoperaties tegen Islamitische Staat (IS) die ondersteund moeten worden, maar ook beschikken de vier F-16’s niet over satellietcommunicatie. De Nederlanders moeten de aanvallen voor luchtsteun in dit gebied daarom overlaten aan de VS.
De Tweede Kamer wil uitleg van minister Hennis van Defensie over de beperking van de F-16’s. De Kamer ging in februari akkoord met de bombardementen in Syrië, nadat de VS om uitbreiding van de Nederlandse missie tegen IS had gevraagd.
Het ministerie van Defensie ontkende dinsdag dat het ontbreken van satellietcommunicatie, waarmee met bevriende troepen op de grond en met het hoofdkwartier kan worden gesproken over doelwitten, tot fricties heeft geleid met de VS. ‘We hebben tot nu toe geen klachten van de Amerikanen ontvangen’, aldus een Defensie-woordvoerder. ‘De VS zijn blij met de grote bijdrage die we in Irak tegen IS leveren. Daar ligt ook het zwaartepunt van de Nederlandse missie, niet in Syrië. De Amerikanen houden goed rekening met de beperkingen die de deelnemende landen hebben.’
De F-16’s beperken hun missies in Oost-Syrië nu tot bombardementen op vaste doelen, zoals commandocentra, en de aanvoerlijnen van IS. Volgens Defensie kan het gebrek aan satellietcommunicatie makkelijk en snel worden verholpen via een ‘tussenstation’. Dit kan een AWACS-toestel zijn, een vliegend radarstation, of een tankervliegtuig. Met satellietcommunicatie kan over grote afstanden worden overlegd. Met de boordradio van de F-16 is dit niet mogelijk.
Omdat er tot nu nauwelijks gevechten op de grond zijn geweest in Oost- Syrië waarbij de F-16’s luchtsteun konden verlenen, is dit hulpmiddel tot nu toe niet nodig geweest. De grondoperaties die de VS in Syrië ondersteunden, vonden voornamelijk buiten het Nederlandse mandaatgebied plaats. ‘In Irak speelt het probleem van satellietcommunicatie niet omdat we vrienden op de grond hebben die een F-16 naar het doel kunnen begeleiden’, aldus de Defensie-woordvoerder. De vlieger communiceert dan over de radio met hen, onder andere over de aanwezigheid van burgers. In Syrië opereren deze FAC’ers (forward air controllers), vaak commando’s, niet vanwege de gevaren.
Volgens defensiedeskundige Rob de Rave van de Haagse denktank HCSS hoeft Nederland zich niet te schamen voor de beperkingen van de F-16’s. ‘Er zijn meer deelnemende landen die geen satellietcommunicatie hebben in hun vliegtuigen, zoals Frankrijk, Groot-Brittannië en Canada’, aldus de voormalige F-16-vlieger. ‘Alleen de Amerikanen hebben satellietcommunicatie. De voornaamste inzet van Nederland is in Irak. En dat wordt zeer gewaardeerd door de VS. Zo beschikt Nederland als een van de weinige landen over de ‘kleine diameterbom’, een precisiewapen waarmee doelen van IS zonder veel nevenschade kunnen worden vernietigd.’
Ook Barry Macco, voormalig F-16-vlieger en oud-directeur Operaties van de Koninklijke Luchtmacht, vindt niet dat Nederland nu te kijk staat. Hij wijst erop dat de Nederlandse F-16’s veel worden ingezet tegen de ‘vaste doelen’ van IS. De Koninklijke Luchtmacht heeft tot nu toe 1.900 missies uitgevoerd in Irak en Syrië. Bij 1.500 ging het om bombardementen. ‘Wij hebben een totaal ander Defensiebudget dan de VS’, betoogt Macco. ‘Hiervan moeten we echt niet wakker liggen. F-16’s hoeven ook niet alles te kunnen.’
Volgens Macco zou het aanbrengen van satellietcommunicatie in de 68 F-16’s tussen de 20 en 30 miljoen euro kosten. De gevechtsvliegtuigen worden in de komende jaren vervangen door de JSF. Macco: ‘Dat is zo’n vier, vijf ton per kist. Wat is je prioriteit? We lopen internationaal heus geen blamage.
Elsevier 03.05.2016 Na een lange discussie besloot het kabinet eind januari om Islamitische Staat (IS) ook boven Syrië te gaan bombarderen. Drie maanden later blijkt dat de F-16’s tot dusver nauwelijks worden gebruikt, omdat ze niet zijn uitgerust met de benodigde apparatuur.
Dat meldt hetNederlands Dagblad dinsdag. De vier gevechtstoestellen beschikken over een gewone radio, maar kunnen niet communiceren via satellieten. Concreet betekent dit dat militairen op de grond nodig zijn voor coördinatie, maar die zijn er amper in het sterk gefragmenteerde Syrië.
‘Gêne’
De Verenigde Staten, die de internationale coalitie tegen IS leiden, hebben de Nederlandse vliegtuigen daarom amper ingezet. ‘Ik kon een zeker gevoel van gêne niet onderdrukken toen ik dat hoorde,’ zegt VVD-kamerlid Han ten Broeke tegen de krant.
Tweede Kamerleden kwamen achter de problemen toen ze afgelopen weekend een bezoek brachten aan de basis waar de F-16’s staan, in Jordanië. Zij vragen de verantwoordelijke minister, Jeanine Hennis, nu om opheldering.
maar wel een goed beeld gekregen van onze luchtoperatie met F16’s boven Irak (intensief) en Syrië (amper) – 18:21 – 2 mei 2016
Debat
Nederlandse F-16’s vliegen al langer boven Irak, waar Nederland ook helpt bij het trainen van lokale strijdkrachten. Het kabinet steggelde lang over de vraag of gevechtsvliegtuigen ook moesten worden ingezet boven Syrië, vooral de PvdA had principiële bezwaren. Na langdurig aandringen van de Verenigde Staten werd in januari besloten op de wens van de Amerikanen in te gaan.
In februari zei Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp nog dat Defensie niet wil bekendmaken hoeveel aanvallen Nederland uitvoert boven Syrië. Die informatie zou een tegenaanval van IS kunnen uitlokken.
De missie van de Nederlandse F-16’s in Syrië en Irak duurt tot 1 juli. Daarna neemt België de vliegtaken over.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
NU 03.05.2016 Nederlandse F-16’s voeren nauwelijks missies uit boven Syrië. De gevechtsvliegtuigen missen daarvoor de juiste communicatieapparatuur. Dat schrijftNederlands Dagblad dinsdag.
De F-16’s hebben alleen een gewone radio, terwijl ze via satellieten zouden moeten kunnen communiceren. Hierdoor zijn ze afhankelijk van militairen op de grond, maar die zouden er vrijwel niet zijn in Syrië. De Verenigde Staten zouden daarom nauwelijks toestellen inzetten van de Koninklijke luchtmacht om IS-doelen in Syrië te bombarderen.
Defensie stelt dat er inderdaad een ‘tussenstation’ nodig is om grondtroepen te kunnen ondersteunen in Syrië. Dat is volgens Defensie echter niet de belangrijkste reden dat de Nederlandse gevechtstoestellen weinig in actie komen: dat komt vooral omdat de strijd in Syrië zich afspeelt in gebieden waar de Nederlanders niet mogen komen. Steun aan grondtroepen in het oosten van Syrië kan wel maar is nu nauwelijks aan de orde, aldus een zegsman van het ministerie.
Het communicatieprobleem werd duidelijk nadat Kamerleden afgelopen weekend een luchtbasis in Jordanië bezochten waar de F-16’s staan. VVD’er Han ten Broeke laat aan het ND weten dat hij “een zeker gevoel van gêne” niet kon onderdrukken. Ook andere Kamerleden reageren verbaasd. Buitenlandwoordvoerders zeggen dat ze minister Jeanine Hennis (Defensie) om opheldering gaan vragen.
Besluit
Het kabinet besloot in januari de strijd tegen IS uit te breiden naar het oosten van Syrië. Daarvoor bombardeerden de vier Nederlandse F-16’s de terreurorganisatie al in Irak. Afgesproken is dat de vliegtuigen tot 1 juli in Syrië blijven.
De Nederlandse F-16’s zijn, binnen de kaders van het humanitair oorlogsrecht, geen beperking opgelegd in de doelen die zij onder vuur nemen. Alle doelen worden getoetst aan het humanitair oorlogsrecht, wat onder andere betekent dat burgers ontzien moeten worden.
Verzoek
Het kabinetsbesluit om deel te nemen aan de missie in Syrië liet lang op zich wachten. Na verzoeken van de VS en Frankrijk om de Nederlandse strijd te intensiveren, ging het kabinet om.
De PvdA en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) stelden als voorwaarden voor de uitbreiding van de bombardementen, dat er eerst zicht moest komen op een politieke oplossing voor de toekomst van Syrië. Die kwam in zicht toen de strijdende partijen eerder dit jaar een staakt-het-vuren afspraken.
Ook moest er een volkenrechtelijk mandaat liggen. De uitbreiding van de militaire bijdrage naar Syrië lag lange tijd ingewikkeld, omdat sinds de inval in Irak in 2003 landen terughoudend zijn met interveniëren bij binnenlandse conflicten.
AD 03.05.2016 Nederlandse F-16’s voeren amper missies uit boven Syrië, omdat ze de daarvoor nodige communicatieapparatuur missen. De toestellen hebben volgens het Nederlands Dagblad alleen een gewone radio, terwijl ze moeten kunnen communiceren via satellieten.
Vliegtuigen zonder apparatuur voor satellietcommunicatie, zoals de F-16’s, hebben vooruitgestuurde soldaten op de grond nodig om ze naar doelen te leiden. Voor zover bekend worden deze ‘forward air controllers’ in Syrië niet of nauwelijks ingezet. Han ten Broeke @HanTenBroeke
Kamercie BuZa terug van 3-daags bezoek aan F16’s en trainingslocatie Erbil. Gesprekken met Koerdische leiderschap. 5:57 PM – 2 May 2016
Dat de Nederlandse gevechtstoestellen apparatuur missen, bleek bij een bezoek van Tweede Kamerleden aan de basis in Jordanië waar de F-16’s staan. ‘Ik kon een zeker gevoel van gêne niet onderdrukken toen ik dat hoorde’, zei VVD-Kamerlid Han ten Broeke. Hij wil nu uitzoeken of het gebrek aan apparatuur aan de Kamer is gemeld.
Het kabinet ging begin dit jaar na lang nadenken akkoord met de inzet van vier Nederlandse F-16’s boven Syrië. De vliegtuigen zijn al sinds 2014 actief in Irak.
Telegraaf 03.05.2016 Nederlandse F-16’s voeren amper missies uit boven Syrië, omdat ze de daarvoor nodige communicatieapparatuur missen. De toestellen hebben alleen een gewone radio, terwijl ze moeten kunnen communiceren via satellieten.
Vliegtuigen zonder apparatuur voor satellietcommunicatie, zoals de F-16’s, hebben vooruitgestuurde soldaten op de grond nodig om ze naar doelen te leiden. Voor zover bekend worden deze ‘forward air controllers’ in Syrië niet of nauwelijks ingezet. Dat meldt het Nederlands Dagblad.
Dat de Nederlandse gevechtstoestellen apparatuur missen, bleek bij een bezoek van Tweede Kamerleden aan de basis in Jordanië waar de F-16’s staan. ,,Ik kon een zeker gevoel van gêne niet onderdrukken toen ik dat hoorde”, zei VVD-Kamerlid Han ten Broeke. Hij wil nu uitzoeken of dit aan de Kamer is gemeld.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
Tweets door 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/00fbc0ee-4d7b-11e9-a380-02d2fb1aa1d7.jpg)
Donald J. Trump 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/89c3a980-0ec6-11e9-aee7-cfde4fc57b92.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1d9d538a-0e55-11e9-b7da-ab1257fe3bbb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1d9d538a-0e55-11e9-b7da-ab1257fe3bbb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/36125a6a-0d1e-11e9-bec5-d11704a918ce.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/91241caa-0a84-11e9-a040-9983448d7e5a.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db7d59f6-b818-11e8-8cb7-0f70e47390e1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7aa41eb2-b68d-11e8-96a7-09a00225f721.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7f7d47ee-fb83-11e7-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c66f5d78-f628-11e7-a125-e9f34458a9e5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/02f52b58-f253-11e7-803e-0731de9b47d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0301ff36-f253-11e7-803e-0731de9b47d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5fb8a2b4-f07f-11e7-a555-b13f358e6b2a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7d76e1c4-efd2-11e7-a690-e7d346f1917d.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.