Het concept-programma van de Partij voor de Dieren heet, net als dat uit 2017, Plan B. De partij vindt dat alles op alles moet worden gezet om de aarde te redden (“Er is geen planeet B”) en voelt zich daarin gesteund door burgers die “wereldwijd, massaal de straat op gaan om een ander klimaat te eisen”. “Er waait een wind van verandering”, staat er. Uiteraard staat er ook weer in dat er een einde moet komen aan de bio-industrie en dat dieren niet langer als aan mensen ondergeschikte dingen mogen worden beschouwd.
De partij presenteert zaterdag 14.11.2020 haar nieuwe programma, en zet daarbij hoog in. Aan de bio-industrie moet een einde komen, iets wat de PvdD al langer bepleit. Niet alleen vanwege het dierenwelzijn, maar ook voor de gezondheid van de mens. De partij waarschuwt al langer voor de risico’s van intensieve veehouderij en ziet haar gelijk bewezen door de coronacrisis. Wetenschappers hebben sterke aanwijzingen dat het virus zijn oorsprong heeft in dieren.
Nieuwbouwhuizen op landbouwgrond
Als het aan de Partij voor de Dieren ligt, worden de komende jaren een miljoennieuwe woningen gebouwd op landbouwgrond. Dat kan door de veestapel met minstens 75 procent te verkleinen, stelt de partij in haar nieuwe verkiezingsprogramma.
Om de woningnood in Nederland aan te pakken, wil de Partij voor de Dieren dat ruim 10 procent van de huidige landbouwgrond wordt gebruikt voor natuur én de bouw van nieuwe huizen. Dat staat in het partijprogramma voor de komende Tweede Kamerverkiezingen, dat morgen (zondag) wordt gepresenteerd.
Ministerie van Klimaat en Biodiversiteit
Er moet een ministerie van Klimaat en Biodiversiteit komen, een verbod op wegwerpplastic. De luchtvaart moet krimpen tot maximaal 300.000 vluchten per jaar en het Internationaal Strafhof moet de mogelijkheid krijgen om landen die zich schuldig maken aan ‘ecocide’ te vervolgen als misdadigers.
Ongezond gedrag
Ondertussen wil de PvdD dat er een grote proef komt om het basisinkomen te testen, zodat alle Nederlanders een basisinkomen krijgen, dat het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft en dat de AOW-leeftijd naar 65 jaar gaat voor mensen die veertig jaar hebben gewerkt. Ook moeten de lonen in de publieke sector fors omhoog.
Wij staan altijd open voor meeregeren. Maar onze voorwaarde is wel dat er écht een systeemverandering komt, aldus Esther Ouwehand (PvdD-leider).
,,Wij denken veel geld te besparen door in de zorg meer aan preventie te doen’’, zegt Ouwehand. ,,Zorgminister De Jonge gaf laatst toe dat een derde van de zorgkosten gerelateerd is aan ongezond gedrag en een ongezonde leefomgeving. Dat zien we nu bij de coronacrisis: mensen met obesitas en luchtwegproblemen zijn extra kwetsbaar.’’
De partij wil onder meer een suikertaks op ongezonde producten invoeren. Ook gaat de hoogste belastingschijf omhoog naar 60 procent en moeten vervuilende bedrijven fors meer belasting betalen. Verder wil de PvdD een ‘progressieve vliegtaks’: hoe vaker je vliegt, hoe hoger de belasting per vliegticket wordt.
Dat zijn een paar opvallende punten uit het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren.
De Tweede Kamerverkiezingen zijn op 17 maart 2021. De Partij voor de Dieren heeft op dit moment vier zetels in de Tweede Kamer. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van verschillende peilingen, haalt de partij nu vier tot zes zetels.
Zondag 15.11.2020 maakte de Partij voor de Dieren de kandidatenlijst bekend. op 13 december2020 spreken de leden zich uit over het verkiezingsprogramma en de lijst.
AD 26.02.2021
‘Als Rutte het aantal dieren met 50 procent wil verlagen, wil ik praten’
De Partij voor de Dieren wil best met de VVD in een coalitie stappen, zegt lijsttrekker Esther Ouwehand. ,,Als Rutte bereid is om het aantal dieren met 50 procent te verlagen, zeg ik: dat is een mooi begin, laten we praten.’’
Terwijl de ziekenhuizen volstromen met coronapatiënten wil Esther Ouwehand het tijdens haar eerste coronadebat in de Tweede Kamer – op 18 maart vorig jaar – over de veehouderij hebben. ,,Hou op zeg!’’ snauwt PVV-leider Geert Wilders. ,,Alstublieft. Doe dat maar een andere keer met de heer Graus ergens in een zaaltje, maar niet met mij nu hier.’’
Partij voor de Dieren maakt verkiezingsprogramma en kandidatenlijst Tweede Kamerverkiezingen bekend.
De Partij voor de Dieren presenteert vandaag 15.11.2020 officieel haar ontwerp-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021. Het programma ‘Plan B’ roept op tot een radicale koerswijziging, met een krimp van 75% van de veestapel waarmee ruimte gecreëerd wordt voor veel meer natuur en oplossing van de woningnood. “Ook in het kader van het bestrijden van de pandemische dreiging die uitgaat van de intensieve veehouderij, ligt het niet voor de hand dat Nederland de slager en de melkboer van de wereld wil zijn”, aldus partijleider Esther Ouwehand.
Kandidaten uit Den Haag
Op de verkiezingslijst voor de Partij voor de Dieren staan drie Hagenaars. Dat heeft de partij zondag bekend gemaakt tijdens de presentatie van de concept-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar. Hagenaar Christine Teunissen is na lijsttrekker Esther Ouwehand de nummer 2 op de Kamerlijst. Haags raadslid Robert Barker en fractievertegenwoordiger Leonie Gerritsen hebben plek 19 respectievelijk plek 24 op de lijst gekregen.
Top kandidatenlijst aangevoerd door drie vrouwen
Naast het verkiezingsprogramma presenteert de PvdD haar ontwerp-kandidatenlijst voor de Kamerverkiezingen.Drie vrouwen voeren de lijst aan. Hiermee bevestigt de Partij voor de Dieren als brede emancipatiebeweging veel waarde te hechten aan een meer evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement.
Bij de samenstelling van de kandidatenlijst heeft de partij verder rekening gehouden met een zo ruim mogelijke geografische spreiding, zodat ook kiezers buiten de Randstad zich vertegenwoordigd kunnen weten in het parlement.
Lijsttrekker is Esther Ouwehand, die sinds een jaar ook de fractie in de Tweede Kamer aanvoert.
Christine Teunissen, senator en voormalig fractievoorzitter in de gemeente Den Haag, is de nummer 2 op de lijst. Op 3 staat Leonie Vestering, Statenlid in Flevoland en fractievoorzitter in de gemeente Almere. Frank Wassenberg, sinds 2017 Kamerlid, staat op 4 en Lammert van Raan, tevens Kamerlid sinds 2017, op 5.
Op 6 staat Eva van Esch, die sinds vorig jaar Kamerlid is. De nummer 7 is Eva Akerboom. Zij was waarnemend Kamerlid en werkt nu in het communicatieteam van de Kamerfractie. Statenlid uit Limburg Pascale Plusquin volgt op 8.
De Partij voor de Dieren kiest met deze lijst voor continuïteit, door ervaren Kamerleden op verkiesbare posities te plaatsen. Tegelijkertijd krijgt jong(er) bewezen talent een hoge positionering zoals blijkt uit het feit dat Christine Teunissen en Leonie Vestering samen met Esther Ouwehand de top van de lijst vormen.
De lijst met 35 kandidaten zal nog worden uitgebreid met een aantal bekende lijstduwers en op 13 december door het congres worden vastgesteld.
Als opinieleider op het dossier zoönosen verwacht de partij aanzienlijke groei te kunnen realiseren bij de komende verkiezingen, die plaatsvinden onder de voor iedereen moeilijke omstandigheden die veroorzaakt worden door de coronacrisis.
NOS 12.03.2021 “Steeds meer mensen realiseren zich dat de klimaatcrisis moet worden gestopt. Maar we moeten niet doorgaan met hier en daar een beetje klimaatbeleid en een beetje natuurbeleid, want dat gaat vroeg of laat fout.”
Dat zei Partij voor de Dieren-lijsttrekker Ouwehand bij de NOS. Volgens haar moet “de boel echt kantelen en moeten taboes worden doorbroken. Ze voegde eraan toe dat “we niet oneindig economisch kunnen groeien op een planeet die niet meegroeit”. Ouwehand was eerst te gast in het NOS Radio 1 Journaal en daarna beantwoordde ze vragen in een NOS-uitzending op Facebook en YouTube.
Risicofactoren
De lijsttrekker benadrukte dat virologen er al decennia op wijzen dat virussen van dieren op mensen overspringen. “We moeten niet alleen naar hen luisteren als er een virusinfectie is uitgebroken, maar ook hun waarschuwingen serieus nemen.” Ze wil dat de bio-industrie verdwijnt en dat de natuur “echt’ wordt beschermd. Want volgens haar zijn dat de twee grote risicofactoren voor pandemieën.
Ouwehand vindt ook dat in het coronabeleid het ‘mentale welzijn’ zwaarder moet meewegen. Volgens haar had het sluiten van de scholen een te hoge prijs en ze is ook tegen de avondklok.
Naam wordt niet veranderd
Ouwehand ging ook nog eens in op de vraag van veel mensen of de naam van de partij niet moet worden veranderd, omdat die zou afschrikken. Ze is daar niet voor. Volgens Ouwehand prikkelt de naam mensen om anders te denken . “De Partij voor de Dieren is de enige die zegt dat we ecocentraal moeten denken, dus niet vanuit de westerse mens en zijn kortetermijnbelangen, maar vanuit het belang van een leefbare aarde voor mens en dier.” Ze benadrukte dat mensen verweven zijn met het andere leven op aarde.”
Ook de Partij voor de Dieren vindt dat er de komende tien jaar een miljoen woningen bij moeten komen, “maar niet op de manier van veel andere partijen”. Ouwehand wil de vee-industrie met 75 procent verminderen. Een deel van de daardoor vrijgekomen grond moet worden “teruggegeven” aan de natuur. En een ander deel kan worden benut om woningen te bouwen aan de rand van bestaande kernen. Ook zou vrijkomende kantoorruimte kunnen worden benut.
‘Naam Partij voor de Dieren zet mensen aan het denken’
De Partij voor de Dieren zou graag willen meeregeren, als er een meerderheid is voor een groen en progressief beleid. Ouwehand wil dat aanjagen vanuit een kabinet, maar als dat niet kan vanuit de oppositie. Ze ziet het als haar opdracht om de luis in de pels te blijven. “Ook partijen als VVD en CDA moeten erkennen dat hoe langer je wacht met klimaatmaatregelen hoe moeilijker het wordt.
Aan een kabinet dat alleen aan symptoombestrijding doet, gaan we niet meewerken. De Partij voor de Dieren is klaar om te regeren, maar de vraag is of andere partijen klaar zijn om te regeren met ons.” Als mogelijke coalitiepartners noemde Ouwehand SP, GroenLinks, PvdA en D66.
MSN 10.03.2021 Door corona speelt de verkiezingscampagne zich voornamelijk digitaal af. Maar om aandacht te vragen voor haar ‘Klimaatwet 1.5’, gaat de Partij voor de Dieren de komende dagen het land in met een elektrische bord en een groot beeldscherm. De partij wil via de wet regelen dat Nederland “zo snel mogelijk, zo veel mogelijk doet” om opwarming van de aarde tegen te gaan, legt Kamerlid Lammert van Raan uit.
De 1.5 in de wet staat voor de 1,5 graden die de aarde maximaal zou moeten opwarmen. “We moeten van een 1,5 metersamenleving naar een 1,5 gradensamenleving”, aldus Van Raan. De wet bestaat uit zeventien voorstellen die in de Tweede Kamer werden weggestemd toen de klimaatwet van GroenLinks, PvdA, VVD, CDA, D66, SP, ChristenUnie en 50PLUS werd behandeld.
“We dachten, waarom slaan we er niet gewoon een nietje doorheen?” zei Van Raan. Zo ontstond het nieuwe wetsvoorstel. De aangenomen klimaatwet is volgens hem een “verwaterd compromis”.
De Partij voor de Dieren wil dat Nederland in 2030 klimaatneutraal is: de CO2-uitstoot moet naar nul. In de klimaatwet ligt vastgelegd dat Nederland in 2030 de CO2-uitstoot moet halveren ten opzichte van 1990.
PvdD op zetelwinst
Van Raan voerde woensdagochtend samen met de Amsterdamse fractievoorzitter Johnas van Lammeren actie voor de Stopera in de hoofdstad. Ook in Utrecht, Leiden, Den Haag, Den Bosch en Nijmegen voert de partij actie. Grootschalige bijeenkomsten zoals Forum voor Democratie organiseert, blijven uit.
De partij hoopt vooral via sociale media aandacht te vragen voor de wet en de actie. Volgens Van Raan gaat de verkiezingscampagne te weinig over het klimaat, en als het onderwerp wel ter sprake komt, gaat het te veel alleen maar over wel of geen kernenergie.
Desondanks staat de Partij voor de Dieren op zetelwinst in de peilingen. Volgens het gemiddelde in de Peilingwijzer haalt de partij ongeveer zeven zetels. In 2017 groeide de PvdD naar vijf zetels, waarvan ze er nog vier over heeft, na een afsplitsing. Partijleider Esther Ouwehand denkt zelfs hardop na over regeringsdeelname, maar dat ligt niet voor de hand, gezien de verschillen tussen de PvdD en de meeste grotere partijen.
AD 23.02.2021 De Partij voor de Dieren wil best met de VVD in een coalitie stappen, zegt lijsttrekker Esther Ouwehand. ,,Als Rutte bereid is om het aantal dieren met 50 procent te verlagen, zeg ik: dat is een mooi begin, laten we praten.’’
Terwijl de ziekenhuizen volstromen met coronapatiënten wil Esther Ouwehand het tijdens haar eerste coronadebat in de Tweede Kamer – op 18 maart vorig jaar – over de veehouderij hebben. ,,Hou op zeg!’’ snauwt PVV-leider Geert Wilders. ,,Alstublieft. Doe dat maar een andere keer met de heer Graus ergens in een zaaltje, maar niet met mij nu hier.’’
Het aftellen naar de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart is begonnen. Op deze site lees je dagelijks een verkiezingsverhaal. We bieden een mix van interviews met lijsttrekkers, inzichtgevende artikelen over verkiezingsthema’s en actuele campagneverhalen. Lees hier alle artikelen.
Ouwehand (44), lijsttrekker van de Partij voor de Dieren, is het wel gewend. ,,Ik krijg niet altijd applaus als ik punten aansnijd waar de rest het nog niet over wil hebben’’, vertelt ze. ,,Dat hoort erbij.’’
,,In maart vorig jaar waren we allemaal een beetje in paniek, het coronavirus was net nieuw. De zorg dreigde overbelast te raken, daar moet je het zeker over hebben. Maar de virologen, die we nu de hele tijd op tv zien, waarschuwen al jaren dat dit soort zoönosen – ziektes die overspringen van dier op mens – steeds vaker voorkomen. Onze intensieve veehouderij is een tikkende tijdbom voor een volgende pandemie.’’
In haar recent verschenen boek Dieren kunnen de pest krijgen, en dan? noemt Ouwehand Nederland een ‘ware kweekvijver voor zoönosen’. Op haar aandringen, en mét steun van de PVV van Wilders, gaat een groep experts in opdracht van het kabinet onderzoeken hoe zoönosen in de toekomst voorkomen kunnen worden. Dat onderzoek moet voor de zomer klaar zijn.
U waarschuwt voor een nieuwe pandemie van Nederlandse bodem. Is dat geen bangmakerij?
,,Nee, volgens virologen is de kans groot dat het misgaat met onze intensieve veehouderij. En de kans is het grootst in de pluimveehouderij en de varkenshouderij. Varkens zijn een soort klonen van elkaar geworden. In natuurlijke omstandigheden houdt genetische variatie een virus eronder, maar bij deze doorgefokte dieren gebeurt dat niet. En wetenschappers hebben al aangetoond dat het bestaande vogelgriepvirus maar een paar stappen nodig heeft om van vogel op mens over te slaan. Het nachtmerriescenario is dat het virus vervolgens van mens op mens overdraagbaar wordt, zoals bij corona.’’
Toch komt corona uit China, waarbij het virus vermoedelijk afkomstig is van exotische dieren.
,,Mensen denken vaak: die ziektes breken in andere landen uit. Maar de laatste twintig jaar heeft zich twee keer een zoönose-uitbraak in Europa voorgedaan, en dat was twee keer in Nederland. In 2003 sloeg de vogelgriep rechtstreeks over op mensen, een dierenarts is toen overleden. En in 2007 kwam er de Q-koorts, waarbij een bacterie uit de melkgeitenhouderij zorgde dat heel veel mensen ziek werden en overleden. In beide gevallen sloeg het virus niet over van mens tot mens. Maar als dat wel gebeurt, zoals we nu zien met corona, krijg je zo’n virus niet meer terug in de fles. Dus je moet dat koste wat kost voorkomen.’’
Doet het kabinet genoeg?
,,Nee, het kabinet treuzelt. Een jaar na de coronauitbraak moet een groep experts nog steeds beginnen met het in kaart brengen van de risico’s in Nederland. En ondertussen wordt niet ingegrepen in de vee- industrie.’’
Zelfs een partij als de VVD begint te zien dat het neoliberalisme vooral gunstig uitpakt voor multinationals en aandeelhouders
Andere partijen ergeren zich aan u, omdat u niet bereid bent om compromissen te sluiten. Nederland heeft inmiddels een klimaatwet én een stikstofwet, maar uw handtekening staat er niet onder. U wilt niet samenwerken?
,,Wij willen héél graag samenwerken, maar ik vind wel dat partijen de moed moeten hebben om te doen wat wetenschappers ons vertellen. De klimaatwet is een uitholling van het Klimaatakkoord van Parijs. De VVD zegt dat bedrijven er geen last van hebben en GroenLinks zegt dat het de beste klimaatwet is die je kunt verzinnen. Nou, dat kan niet allebei waar zijn. Dus dan is het compromis belangrijker dan de langetermijnoplossing.’’
Je kunt ook zeggen: met deze wetten zetten partijen de eerste stappen, met het oog op een langetermijndoel.
,,Het is te weinig. Als je nog alle tijd van de wereld hebt, zou je nog kunnen zeggen dat een klein stapje goed genoeg is. Maar die tijd hebben we niet. Het stikstofbeleid is van hetzelfde laken een pak. De rechter heeft daar een streep doorgezet. En toch denken partijen op oude voet verder te kunnen. Maar ik ben wel hoopvol gestemd. Ik zie dat er verandering in de lucht hangt. Zelfs een partij als de VVD begint te zien dat het neoliberalisme vooral gunstig uitpakt voor multinationals en aandeelhouders, maar niet voor gewone mensen. Het ongemak met ons huidige economische systeem groeit, want we lopen steeds tegen dezelfde problemen aan. Met dat pappen en nathouden zijn kiezers wel klaar.’’
Is dit een opening? Uw partij staat nu op zo’n zes zetels in de peilingen, zou u met de VVD in een kabinet stappen?
,,Ook de VVD is, denk ik, deep down wel gevoelig voor de gezondheid van de overheidsfinanciën op lange termijn. De Britse krant The Guardian heeft uitgerekend dat als de temperatuur op aarde met 2 of 3 graden stijgt, dat wereldwijd 25.000 miljard euro kost. Als je de klimaatcrisis dus uit de hand laat lopen, kost dat gewoon bakken met geld. Het zou zomaar kunnen dat er na 17 maart een groen en progressief kabinet mogelijk is. En ik sluit niet uit dat de VVD daaraan meedoet. Maar dan moeten ze wel van ver komen. De vraag is niet of de Partij voor de Dieren klaar is om te regeren, de vraag is of andere partijen klaar zijn om te regeren met ons.’’
U wilt dat de bio-industrie wordt afgeschaft. Dat zal de VVD niet doen, laat staan het CDA. Dat gaat toch niet werken?
,,Als de VVD de grootste partij is en niets wil doen aan de omvang van de veehouderij, dan heeft het inderdaad geen zin om met ze te praten. Maar als ze wel bereid zijn om te bewegen, hun koers te verleggen, dan kunnen we meedoen.’’
Wat is voor u ononderhandelbaar in een coalitie?
,,We moeten af van de symptoombestrijding. Nu gaat er weer 1,6 miljard euro naar lapmiddelen in de veehouderij, zoals subsidies voor speciale stalvloeren en andere systemen om stikstof te minderen. Dat is echt weggegooid belastinggeld. Dat moet meteen stoppen. Als Rutte bereid is om het aantal dieren met 50 procent te verlagen, zeg ik: dat is een mooi begin, laten we praten.’’
NOS 07.02.2021 De Partij voor de Dieren is bereid om mee te gaan regeren. Tot nu toe hield lijsttrekker Esther Ouwehand de boot af. Maar onder invloed van de coronacrisis ziet zij toch mogelijkheden voor een groen en progressief kabinet.
Ouwehand zei een paar maanden geleden nog dat haar partij niet zo nodig in een regering hoeft, omdat PvdD een actiepartij is. Maar in deze coronatijd zijn veel partijen anders gaan denken over bijvoorbeeld zoönosen, infectieziekten die van dier op mens overspringen, merkt ze in de Tweede Kamer.
Aanjager in de Tweede Kamer
Dit geeft haar de hoop dat ze een forse krimp van het aantal dieren in de veehouderij kan afdwingen, zei Ouwehand in het tv-programma Buitenhof. “De Partij voor de Dieren is klaar om te regeren. De vraag is alleen of andere partijen klaar zijn om met ons te regeren.”
Naar haar idee zijn de perspectieven daarop hoopgevender geworden. Maar als de aanpak van de bio-industrie geen prioriteit krijgt “blijven wij de aanjager in de Tweede Kamer”.
Ouwehand zegt bereid te zijn om compromissen te sluiten in een formatie. Zo wil ze praten over een inkrimping van de veestapel van 50 procent “in één mooie grote stap”. In het verkiezingsprogramma spreekt de Partij voor de Dieren nog over een inkrimping van 75 procent.
MSN 07.02.2021 De Partij voor de Dieren is bereid om in een volgend kabinet mee te regeren, zegt partijleider Esther Ouwehand in Buitenhof. Eerder wilde ze dat nog niet, omdat de PvdD volgens haar meer een actiepartij is.
“De vraag is wel of anderen bereid zijn om met ons te regeren”, zegt Ouwehand. Zij zelf ziet vooral wat in een groene, progressieve coalitie. Wel zegt ze te merken dat standpunten van haar partij, bijvoorbeeld over infectieziekten die van mens op dier springen, nu door de coronacrisis beter worden ontvangen in de Tweede Kamer.
Hoewel Ouwehand zegt bereid te zijn concessies te doen, wil ze nog niet vooruitlopen waarop. PvdD wil een reductie van de dieren in de bio-industrie van minstens 75 procent. De 50 procent die GroenLinks voorstelt, noemt ze “een goed begin”, waarna wellicht een “tweede gesprek” erover zou volgen. Haar plan voor 75 procent reductie in de bio-industrie, kost ongeveer 26 miljard euro, zei ze in november vorig jaar.
Grondwet
Ook blijft ze bij haar punt dat dierenrechten vastgelegd moeten worden in de grondwet. Andere partijen willen hier gewone wetten voor, maar Ouwehand zegt al dat ze met een grondwetsvoorstel komt waar de Tweede Kamer zich over kan uitspreken.
Ouwehand hoopt op “8, 9 misschien 10 zetels”. Op het moment haalt de partij ongeveer 7 zetels in de peilingen.
MSN 17.11.2020 Het gaat 26 miljard euro kosten om de Nederlandse veehouderij met 75 procent te laten krimpen, zegt Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand maandagavond in het tv-programma Op1. Van dat geld kunnen boeren hun bedrijf “omschakelen”, zodat de veestapel binnen vier jaar met ongeveer 480 miljoen dieren afneemt.
De PvdD pleit voor zo’n afname in haar verkiezingsprogramma. Ouwehand wil die afname binnen vier jaar realiseren, hoewel onderzoeksbureau Ecorys, dat de plannen doorrekende, hier tien jaar voor had gerekend. Ook wil ze subsidies voor veehouderijen, ter waarde van 800 miljoen euro per jaar, stopzetten en dat geld gebruiken om boeren te helpen omschakelen.
Presentator Hugo Logtenberg was niet overtuigd. Volgens hem kan ze nog geen begin maken met 26 miljard euro, zeker niet “als u weet wat het uitkopen van een paar varkensboeren al kost”. Ouwehand wil niet langer “doormodderen”, maar er liever snel werk van maken omdat dit volgens haar op de langere termijn geld scheelt.
Ook andere partijen willen een kleinere veestapel. GroenLinks bepleitte maandag een halvering voor 2030. Vorig jaar riep D66-er Tjeerd de Groot ook al op tot een halvering, om zo de stikstofcrisis te beteugelen. Zijn uitspraken leidden tot massale protesten van boeren, onder meer op het Malieveld in Den Haag en bij verschillende provinciehuizen.
Den HaagFM 16.11.2020 De wens om voor de Partij voor de Dieren (PvdD) de Tweede Kamer in te willen is een “logische stap”, dat zegt kandidaat-Kamerlid Christine Teunissen. “Dit is zeker wat ik wil. Ik ben sinds mijn 14e vegetariër. Dat gebeurde op het moment dat ik vreselijke beelden zag uit de vee-industrie waarbij kleine biggetjes werden afgemaakt. Toen dacht ik: ‘Dit kan echt niet zo’, dus dat begon al vroeg. Mijn hele leven door heb ik mij laten leiden door mijn idealen. Heel graag wil ik verandering brengen”, vertelt Teunissen in Haags Bakkie op Den Haag FM.
“Je ziet dat de natuur achteruit gaat. Je ziet dat we te maken hebben met een klimaatcrisis. Je ziet doordat we op een bepaalde manier met dieren en de natuur omgaan te maken hebben met dierziektes: zoönose, die overslaan op de mens. Corona is daar een voorbeeld van. Maar je ziet nu ook dat er risico’s zijn met de vogelgriep en de varkenspest en dat komt omdat we veel te veel dieren op elkaar houden. Daar waren ziektes rond, die kunnen overslaan op de mens. Dat is hartstikke gevaarlijk.” De PvdD staat onder meer een krimp van de veestapel voor. “Dat is hard nodig, niet alleen voor onze eigen gezondheid, maar ook voor het klimaat. Dat zijn zaken waar ik me heel hard voor wil inzetten in de Tweede Kamer.”
Raadslid, senator en Tweede Kamerlid
Zondag werd bekend dat Teunissen op de tweede plek staat van de conceptkandidatenlijst van PvdD. Eerder was ze van 2014 tot 2018 fractievoorzitter van de PvdD in de Haagse gemeenteraad, daarnaast was (2015-2018) en is (2019-heden) ze voor haar partij senator in de Eerste Kamer. “Het is allebei belangrijk, en het heeft allebei een andere rol. De Tweede Kamer is natuurlijk heel belangrijk in het agenderen en het controleren van de regering. En om nieuwe initiatieven op te stellen”, zegt Teunissen. “Daarnaast heb je de Eerste Kamer, die zit wat meer in de luwte. Dat is ook wel goed, omdat je eigenlijk een soort dijkbewaking hebt in de Eerste Kamer.” Ze bepleit daarbij de controlerende taak van de senatoren.
“Wat zo mooi is aan de Tweede Kamer is dat je allerlei initiatieven kunt ontplooien om een einde te maken aan de misstanden die je ziet. Daarom wil ik de Tweede Kamer in.” De Tweede Kamer is niet geheel onbekend terrein voor Teunissen, ze nam er eerder al plaats op een zetel toen toenmalig fractievoorzitter Marianne Thieme met ziekteverlof ging.
Naast Teunissen zijn ook de huidige fractievoorzitter van de PvdD in Den Haag, Robert Barker (19), en fractievertegenwoordiger Leonie Gerritsen (23) te vinden. De kandidatenlijst van de PvdD wordt op 13 december vastgesteld door het congres worden vastgesteld.
Ex-collega’s Haagse raad
De kans bestaat dat PvdD-senator Teunissen in Den Haag flink wat ex-collega’s uit de Haagse raad treft: Pieter Grinwis staat voor de ChristenUnie op een vijfde plek, Hanneke van der Werf staat voor D66 op 3, Richard de Mos wil met Code Oranje de Kamer in en de oud-fractievoorzitters van SP Den Haag, Bart van Kent (plek 8) en Hanne Drost (plek 12), staan op de lijst voor de SP.
Den HaagFM 15.11.2020 Op de verkiezingslijst voor de Partij voor de Dieren staan drie Hagenaars. Dat heeft de partij zondag bekend gemaakt tijdens de presentatie van de concept-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar. Hagenaar Christine Teunissen is na lijsttrekker Esther Ouwehand de nummer 2 op de Kamerlijst. Haags raadslid Robert Barker en fractievertegenwoordiger Leonie Gerritsen hebben plek 19 respectievelijk plek 24 op de lijst gekregen.
Christine Teunissen is op dit moment Eerste Kamerlid voor de PvdD. Na de verkiezingen zal deze nummer 2 naar alle waarschijnlijkheid Tweede Kamerlid worden aangezien de Partij voor de Dieren momenteel 4 Kamerzetels heeft. Van 2014 tot 2018 was Teunissen gemeenteraadslid in Den Haag en zette zij zich onder andere in tegen het verdwijnen van groen en voor een duurzaam voedselbeleid binnen de gemeente.
Haags fractievoorzitter Robert Barker werd in 2014 politiek actief voor de PvdD. In 2018 werd hij raadslid en een jaar later nam hij het stokje van Teunissen over als fractievoorzitter. Hij zet zich in om Den Haag te vergroenen en verduurzamen.
Nieuwkomer Gerritsen is sinds drie jaar actief als fractievertegenwoordiger. Daarnaast is zij werkzaam als beleidsmedewerker van de Haagse fractie. In de gemeenteraad zet zij zich in tegen vuurwerk, voor emancipatie en voor een duurzaam evenementenbeleid. Zij wil zich naast het groene programma van de Partij voor de Dieren graag inzetten voor emancipatie en diversiteit.
NOS 15.11.2020 De Partij voor de Dieren heeft na lijsttrekker Esther Ouwehand Eerste Kamerlid Christine Teunissen op nummer twee gezet. Nummer drie op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen is Leonie Vestering.
Teunissen was eerder medewerker van de Tweede Kamerfractie. Van 2014 tot 2018 was ze ook fractievoorzitter in de Haagse gemeenteraad. Eerder verving ze in de Tweede Kamer Marianne Thieme tijdens haar ziekteverlof.
Vestering is nu fractievoorzitter in Almere en zette zich voor Wilde Dieren de Tent uit in voor een verbod op wilde circusdieren.
Ministerie van Klimaat en Biodiversiteit
De Kamerleden Wassenberg en Van Raan staan op nummer 4 en 5. Het nu zittende Kamerlid Eva van Esch staat op nummer 6.
In de top-10 staan verder Eva Akerboom, Pascale Plusquin, Maarten van Heuven en Johnas van Lammeren. De partij maakt begin december nog een aantal lijstduwers bekend.
Dit weekendkwam het programma van de Partij voor de Dieren naar buiten. De partij pleit voor een ministerie van Klimaat en Biodiversiteit en wil een verbod op wegwerpplastic. Ook wil de partij een proef met een basisinkomen voor iedereen, een flinke krimp van de luchtvaart en een einde aan de bio-industrie.
De Tweede Kamerverkiezingen worden in maart gehouden. De Partij voor de Dieren heeft nu vier zetels. In de Peilingwijzer, een gemiddelde van de peilingen van Ipsos, I&O Research en Kantar, haalt de partij vier tot zes zetels.
MSN 14.11.2020 Een inkrimping van de veehouderij van minimaal 75 procent, zorgen dat Nederland uiterlijk in 2030 geen broeikasgassen meer uitstoot en dierenrechten in de Grondwet. Het zijn enkele van de voorstellen waarmee de Partij voor de Dieren Nederland flink wil veranderen.
De partij presenteert zaterdag haar nieuwe programma, en zet daarbij hoog in. Aan de bio-industrie moet een einde komen, iets wat de PvdD al langer bepleit. Niet alleen vanwege het dierenwelzijn, maar ook voor de gezondheid van de mens. De partij waarschuwt al langer voor de risico’s van intensieve veehouderij en ziet haar gelijk bewezen door de coronacrisis. Wetenschappers hebben sterke aanwijzingen dat het virus zijn oorsprong heeft in dieren.
“Wetenschappers waarschuwen hier al langer voor: 75 procent van de nieuwe infectieziekten die de gezondheid van de mens bedreigen, is een zoönose”, zegt de partij, doelend op infectieziektes die van dier op mens kunnen overgaan. “Een veiliger wereld voor dieren is een veiliger wereld voor mensen.”
De partij wil dierenrechten in de grondwet verankeren, de import en verkoop van bont verbieden en zwaardere straffen voor dierenmishandeling. Voor veroordeelde dierenbeulen moet er een levenslang houdverbod komen.
Ook op andere vlakken wil de partij het radicaal anders. Nederland moet in 2030 geheel klimaatneutraal zijn, de huidige doelstelling is om dat in 2050 te bereiken. Het maximale aantal vliegbewegingen moet naar 300.000 in 2030, waar dat er nu nog 500.000 zijn. Met een progressieve vliegbelasting worden mensen die vaak vliegen, zwaarder belast per ticket. Voor vervuilende sectoren moet er een “forse” CO2-belasting komen. Reclames voor fossiele producten worden verboden.
De partij wil ook af van de “verslaving aan economische groei”. “Niet groei moet het doel zijn, maar welzijn van mens en planeet.” Het laagste tarief van de inkomstenbelasting gaat omlaag, het minimumloon omhoog naar 14 euro per uur en er moet een grote proef worden opgestart naar een basisinkomen. Dat kan “onder de juiste randvoorwaarden inkomenszekerheid bieden en de positie van werknemers versterken”.
NOS 14.11.2020 Er moet een ministerie van Klimaat en Biodiversiteit komen, een verbod op wegwerpplastic en een grote proef om het basisinkomen te testen. De luchtvaart moet krimpen tot maximaal 300.000 vluchten per jaar en het Internationaal Strafhof moet de mogelijkheid krijgen om landen die zich schuldig maken aan “ecocide” te vervolgen als misdadigers.
Dat zijn een paar opvallende punten uit het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren. Uiteraard staat er ook weer in dat er een einde moet komen aan de bio-industrie en dat dieren niet langer als aan mensen ondergeschikte dingen mogen worden beschouwd.
Het concept-programma van de Partij voor de Dieren heet, net als dat uit 2017, Plan B. De partij vindt dat alles op alles moet worden gezet om de aarde te redden (“Er is geen planeet B”) en voelt zich daarin gesteund door burgers die “wereldwijd, massaal de straat op gaan om een ander klimaat te eisen”. “Er waait een wind van verandering”, staat er.
‘Oude abnormaal’
Die wordt volgens de partij nog aangewakkerd door de coronacrisis: “De pandemie zet een vergrootglas op de systeemfouten die de traditionele politiek heeft laten ontstaan. De wereld als één grote markt, waarin alle productie zo goedkoop en efficiënt mogelijk moet, bracht ons in een penibele situatie”, staat in het verkiezingsprogramma.
De crisis biedt tegelijkertijd de kans om niet terug te keren naar het “oude abnormaal”, staat er. De partij wijst erop dat we nu niet zouden kampen met allerlei infectieziekten die hun oorsprong in het dierenrijk hebben als de mens de dieren met rust zou laten. “Nederland heeft de twijfelachtige eer het meest veedichte land ter wereld te zijn. De grote stallen met duizenden dieren op elkaar vormen een ware snelkookpan voor virusmutaties.”
“Er gaan geen subsidies meer naar technische lapmiddelen, zoals luchtwassers of zogenaamd emissiearme stallen, aldus het Concept-verkiezingsprogramma Partij voor de Dieren
Dat moet veranderen, vindt de Partij voor de Dieren. Zij wil het aantal dieren in de vee-industrie met 75 procent verlagen en vindt dat het principe dat de vervuiler betaalt ook voor boeren moet gaan gelden. “Er gaan geen subsidies meer naar technische lapmiddelen, zoals luchtwassers of zogenaamd emissiearme stallen.”
Ook moet er volledige openheid komen over “wat dieren in de vee-industrie ondergaan”. Op de etiketten op vlees, zuivel en eieren moet staan hoe en hoelang een dier heeft geleefd en hoe het is geslacht.
De Tweede Kamerverkiezingen zijn in maart. De Partij voor de Dieren heeft op dit moment vier zetels in de Tweede Kamer. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van verschillende peilingen, haalt de partij nu vier tot zes zetels. Zondag maakt de Partij voor de Dieren de kandidatenlijst bekend. In december spreken de leden zich uit over het verkiezingsprogramma en de lijst.
AD 14.11.2020 Als het aan de Partij voor de Dieren ligt, worden de komende jaren een miljoen nieuwe woningen gebouwd op landbouwgrond. Dat kan door de veestapel met minstens 75 procent te verkleinen, stelt de partij in haar nieuwe verkiezingsprogramma.
Om de woningnood in Nederland aan te pakken, wil de Partij voor de Dieren dat ruim 10 procent van de huidige landbouwgrond wordt gebruikt voor natuur én de bouw van nieuwe huizen. Dat staat in het partijprogramma voor de komende Tweede Kamerverkiezingen, dat morgen (zondag) wordt gepresenteerd.
Nu al groeit de behoefte om te wonen in een groene, landelijke omgeving, aldus Esther Ouwehand (PvdD-leider).
,,Nu is twee derde van ons landoppervlakte bestemd voor landbouw’’, zegt Esther Ouwehand, PvdD-lijsttrekker en voorzitter van de programmacommissie. ,,We kampen met een woningtekort, te weinig natuur en een stikstofcrisis. Waarom gebruiken we dan twee derde van onze kostbare grond om varkenslapjes naar China te sturen en kaas naar Canada? Dat moet stoppen.’’
Ouwehand denkt dat de komende tien jaar op vrijgekomen landbouwgrond een miljoen extra huizen kunnen worden gebouwd. ,,Door de coronacrisis zien we dat mensen veel meer thuiswerken. Dat zal zo blijven. Nu al groeit de behoefte om te wonen in een groene, landelijke omgeving. Door meer te bouwen op het platteland, kunnen we aan die behoefte voldoen.’’
De titel van het PvdD-verkiezingsprogramma is dezelfde als vier jaar geleden: Plan B. ,,Ons programma kent geen grote veranderingen. Wij willen nog altijd een systeemverandering. De oplossingen die wij voorstaan, waren eigenlijk twintig jaar geleden al nodig. Als het toen was gebeurd, hadden we een hoop ellende kunnen voorkomen.’’
Nieuwe pandemie
Met die ‘ellende’ doelt Ouwehand óók op de coronacrisis. ,,Wij zijn de enige partij die sinds haar oprichting waarschuwt voor de manier waarop mensen met dieren omgaan. Door dieren massaal en op een kluitje te houden, kunnen infectieziekten makkelijk op de mens overslaan. We hebben dat in Nederland gezien met de Q-koorts, en we zien het nu wereldwijd met corona.’’
Ouwehand – die vorig jaar het partijleiderschap overnam van Marianne Thieme – denkt dat het niet bij deze coronapandemie zal blijven. ,,Volgens een viroloog van het Erasmus MC zijn we slechts enkele stappen verwijderd van een mutatie van het vogelgriepvirus, die bij mens-tot-mens-besmetting tot een sterftecijfer zal leiden dat tientallen malen hoger ligt dan bij Covid-19.’’
Daarom moet er wat haar betreft met spoed een einde komen aan de bio-industrie. Jaarlijks worden in Nederland ruim 640 miljoen dieren gefokt, gebruikt en gedood in de veehouderij, aldus Ouwehand. Dat aantal moet met minstens 75 procent omlaag. ,,Boeren moeten daarvoor natuurlijk worden vergoed. Dat is duur, maar noodzakelijk.’’
Wij zijn de enige partij die sinds haar oprichting waarschuwt voor de manier waarop mensen met dieren omgaan
Ongezond gedrag
Ondertussen wil de PvdD dat alle Nederlanders een basisinkomen krijgen, dat het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft en dat de AOW-leeftijd naar 65 jaar gaat voor mensen die veertig jaar hebben gewerkt. Ook moeten de lonen in de publieke sector fors omhoog. Hoge uitgaven, waarvan het de vraag is hoe die betaald worden.
Wij staan altijd open voor meeregeren. Maar onze voorwaarde is wel dat er écht een systeemverandering komt, aldus Esther Ouwehand (PvdD-leider).
,,Wij denken veel geld te besparen door in de zorg meer aan preventie te doen’’, zegt Ouwehand. ,,Zorgminister De Jonge gaf laatst toe dat een derde van de zorgkosten gerelateerd is aan ongezond gedrag en een ongezonde leefomgeving. Dat zien we nu bij de coronacrisis: mensen met obesitas en luchtwegproblemen zijn extra kwetsbaar.’’
De partij wil onder meer een suikertaks op ongezonde producten invoeren. Ook gaat de hoogste belastingschijf omhoog naar 60 procent en moeten vervuilende bedrijven fors meer belasting betalen. Verder wil de PvdD een ‘progressieve vliegtaks’: hoe vaker je vliegt, hoe hoger de belasting per vliegticket wordt.
Geen doorrekening
In tegenstelling tot de meeste partijen laat de PvdD haar verkiezingsprogramma niet doorrekenen. ,,Dat doen we nooit’’, aldus Ouwehand. ,,Onze ingrepen in de landbouw kosten veel geld, op de korte termijn. Maar op de lange termijn levert dat heel veel op. Die effecten worden niet goed meegenomen in de modellen van de planbureaus. Bovendien kijken wij planeetbreed: onze voorstellen leveren voordeel op voor de héle wereld, niet alleen voor Nederland. Ook daar wordt bij de doorrekeningen niet naar gekeken.’’
De kans dat de PvdD haar programma kan uitvoeren, lijkt niet groot. In de peilingen staat de partij van Ouwehand op vier tot zes zetels. Nu telt de PvdD vier Kamerleden. ,,Wij staan altijd open voor meeregeren. Maar onze voorwaarde is wel dat er écht een systeemverandering komt. Dat zie ik voorlopig niet gebeuren. Tot het zover is, blijven wij agenderen en aanjagen.’’
MinisterFerd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft alsnog een boete van 390 euro gekregen voor het overtreden van de coronaregels op zijn eigen bruiloft. Daardoor heeft hij nu ook een strafblad. De vrouw van Grapperhaus en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol, die het huwelijk voltrokken, zijn níet op de bon geslingerd.
VK 19.09.2020
,,Ik respecteer het dat het OM mij nu een boete heeft gegeven’’, laat Grapperhaus (61) aan deze nieuwssite weten. ,,Ik ben er natuurlijk niet blij mee. Als minister heb ik een voorbeeldfunctie. Ik was een gewaarschuwd mens. Toch is het niet goed gegaan met de coronamaatregelen bij mijn huwelijk. Daar baal ik van’’.
Hij grijpt de kans nogmaals aan om mensen op het hart te drukken om geen groot feest te vieren tijdens oud en nieuw, en ook zaken als vuurwerk, rellen en brandstichting achterwege te laten: „Ga nou geen dingen doen die je vorig jaar deed. Laten we wel wezen: dit jaar is het een sobere, saaie jaarwisseling. Laten we dat met z’n allen inhalen met een groot feest als we van Covid af zijn.”
De minister zelf heeft in ieder geval een rustige avond voor ogen tijdens de jaarwisseling: „Ik ga gewoon heel saai thuis zitten, en ik denk dat we met z’n tweeën gaan scrabbelen ofzo.”
Normen
Voelt u zich weer comfortabel om normen te stellen? U bent die minister van die bruiloft.
,,Zeker. Ik ben de minister van de voorbeeldfunctie, dat weet ik. Ik heb over mijn bruiloft verantwoording afgelegd aan de Tweede Kamer en er is mij een boete opgelegd. En die heb ik netjes betaald. Ik heb iets gedaan dat niet mocht, en heb de prijs betaald. Maar ik vind dat nog wel iets anders dan het bekogelen van brandweerlui, boa’s en agenten met vuurwerk. Dat is van de gekke. Houd je handen thuis!”
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) doet een oproep aan alle Nederlanders om de jaarwisseling zo ‘rustig mogelijk te vieren’ en om hulpverleners te ontzien. ,,Het bekogelen van brandweerlui, boa’s en agenten met vuurwerk is van de gekke. Houd je handen thuis!”
Grapperhaus zegt in een interview met deze site: ,,We moeten accepteren dat deze jaarwisseling anders gaat zijn dan normaal. Het is een beetje een oorlogsjaar.”
Grapperhaus betuigde eerder al spijt voor de bordesfoto, die vorige week donderdag naar buiten kwam. Ook doneerde hij 780 euro aan het Rode Kruis om zijn spijtbetuiging kracht bij te zetten, als “boete” voor het overtreden van de coronaregels tijdens hun huwelijk. Die schenking gaat hij niet terugvragen.
AD 19.09.2020
Strafblad
Dat Grapperhaus nu een strafblad heeft, wil niet zeggen dat hij niet door mag als minister. ,,Dat is uiteindelijk aan de Tweede Kamer’’, zegt hij. ,,Ik heb al verantwoording afgelegd in de Tweede Kamer.’’
Voor premier Rutte is er geen twijfel over mogelijk of Grapperhaus met een strafblad kan aanblijven. ,,Ja hoor, dat kan. Het is niet iets waardoor je geen VOG zou krijgen. Dat is niet strijdig met het zijn van minister.’’
Zijn partijgenoot Ferd Grapperhaus trouwde wel, een dag ná de dag waarop Hoekstra eigenlijk zijn jawoord zou geven – heel het land heeft de foto’s kunnen zien. Het kostte hem bijna zijn politieke carrière. Gevraagd naar de keuze van zijn CDA-collega reageert Hoekstra afgemeten: ,,Ik wil niet het ene tegenover het andere plaatsen.”
Wopke Hoekstra had allang een getrouwd man willen zijn. Toch zit de minister van Financiën met gevouwen handen zónder ring in zijn werkkamer. Niet omdat ze ‘nee’ zei. Ook niet omdat de ringen nog niet in huis waren. Die waren er wél. Sterker nog, de bloemen waren besteld en zijn pak hing al in de kast. Toch besloten Wopke en zijn ‘jarenlange verloofde’ Liselot hun bruiloft in augustus – drie dagen voor dé dag – af te blazen. ,,Dat leek toch logischer”, zegt hij desgevraagd.
De Corona-onzekerheid sijpelt ook door in zijn privéleven. Wanneer Hoekstra nu in het huwelijk treedt? Niemand die het weet. Hoekstra zelf wilde het ‘zo snel mogelijk plannen nadat het beter gaat met de besmettingsgraad’. ,,Alleen, dat is zo moeilijk te beoordelen. Dus toen dacht ik: dan doen we het ergens voor kerst.” Zijn verloofde, huisarts Liselot Hoornweg, heeft haar twijfels: ,,Zij zei: hoe zeker weten we dat het dan wél kan?”
AD 28.12.2020
AD 28.12.2020
AD 29.12.2020
Flinke optater voor vertrouwen in coronabeleid
Volgens een politiek commentator werpen de nieuwe foto’s een nieuwe visie op de kwestie: het gaat nu niet meer om een menselijke fout van de bruidegom. “Het gaat nu om het aanzien van het ambt van de minister. Dat is hard, maar wel zuiver “, zegt Wester.
Geert Corstens, tussen 2008 en 2014 de hoogste rechter van Nederland, vindt dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie) afgelopen week had moeten aftreden vanwege het overtreden van de coronaregels ,,Hij is niet meer geloofwaardig”.
NRC 19.09.2020
Dat justitieminister Ferd Grapperhaus alsnog een boete heeft gekregen voor het overtreden van de coronaregels tijdens zijn huwelijk, kan geen toeval zijn. Dat betoogt advocaat Frank van Ardenne, die namens onder meer de ’Schiedamse taartjeseters’ heeft gevraagd om kwijtschelding van hun coronaboete. Premier Rutte vindt de boete juist het bewijs dat er geen sprake zou zijn van ’klassenjustitie’.
Voor de geloofwaardigheid van het coronabeleid was het beter geweest als minister Grapperhaus de eer aan zichzelf had gehouden, schreef AD-hoofdredacteur Hans Nijenhuis in zijn commentaar.
Het schenden van coronaregels op de bruiloft van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft het Vertrouwen in hem aangetast. Dat komt naar voren in een onderzoek van I&O Research.
Volgens een enquête in de aanloop naar Prinsjesdag lag zijn waarderingscijfer als lid van het kabinet steeds rond de 6, maar daalde dat na zijn bruiloft naar 5,2. Daarmee is hij de laagst gewaardeerde minister, stelt het onderzoeksbureau na raadpleging van ruim 2000 mensen.
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zegt dat hij ‘als persoon wel wat ‘Butsen heeft overgehouden’ aan alle commotie rondom zijn bruiloft. “Ik heb een paar flinke tikken gekregen vanwege het feit dat het niet goed is gegaan op mijn huwelijk”, zei hij tegen De Telegraaf.
Telegraaf 21.11.2020
De minister kwam eind oktober in opspraak omdat de coronaregels tijdens zijn bruiloft werden geschonden. Er verschenen foto’s van Grapperhaus knuffelend met zijn schoonmoeder en er werd niet voldoende afstand gehouden. Grapperhaus betuigde eerder al spijt. ‘Een minister moet altijd het goede voorbeeld geven’, schreef hij in een brief. Ook doneerde hij 780 euro aan het Rode Kruis om zijn spijtbetuiging kracht bij te zetten.
De minister heeft er nooit aan gedacht om uit eigen beweging op te stappen. “Ik heb meteen gezegd dat ik mij in het parlement wilde verantwoorden. Ik vind ook echt dat de Tweede Kamer zich daarover moet uitspreken”, zegt hij tegen de krant.
“Als de Tweede Kamer had gezegd: vriend, zo kan het niet verder, dan had ik dat zonder meer aanvaard. Maar gezien de crisissituatie zou het ook veel nadelen hebben gehad om – los van mijn persoon – op te stappen.”
De minister kreeg een boete voor de overtredingen tijdens zijn bruiloft
Minister Grapperhaus: ‘Ik respecteer deze boete’
De helft van de Nederlanders (52 procent) vindt hem niet langer “geloofwaardig als minister van Justitie”, concludeert I&O Research.
Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra (Financiën) worden van alle leden in het huidige kabinet het hoogste gewaardeerd door de Nederlandse kiezers. Rutte en Hoekstra krijgen in het onderzoek beiden het rapportcijfer 7,1.
Het oordeel over vicepremier en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) is beweeglijk: in de laatste peiling in mei steeg de waardering voor hem van 6,6 naar 7,1, maar inmiddels is het waarderingscijfer teruggelopen naar 6,5.
Zie ook het Kamerdebat over de geloofwaardigheid van Grapperhaus: van mildheid tot afkeuring
RTL 18.09.2020 Minister Grapperhaus heeft alsnog een boete gekregen voor het niet naleven van de coronamaatregelen tijdens zijn bruiloft. De minister zegt de beslissing van het OM te respecteren.
AD 18.09.2020 Dat justitieminister Ferd Grapperhaus bijna een maand na zijn bruiloft alsnog wordt beboet voor het schenden van de coronaregels, is volgens premier Mark Rutte ‘hét bewijs dat er geen klassenjustitie is’. Grapperhaus heeft zich volgens de premier niet bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie (OM) om hem toch een boete op te leggen.
,,Het OM heeft gezegd: omdat dit een minister betreft die in het bijzonder verantwoordelijk is voor de handhaving van de regels, vinden we dit een bijzondere situatie en hebben we besloten dit te doen”, zei Rutte in zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad. Het Openbaar Ministerie schrijft zelf in een persbericht ‘dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is’.
De boete werd aangekondigd in de week van de belangrijkste politieke debatten, waarin PVV-leider Geert Wilders fel van leer trok tegen Rutte en Grapperhaus en de gang van zaken rond de bruiloft ‘klassenjustitie’ noemde. Dat heeft niets met elkaar te maken, bezweert Rutte, die benadrukte dat het OM onafhankelijk is.
Wel heeft de minister van Justitie ‘op systeemniveau’ contact met het Openbaar Ministerie over bepaalde zaken. Grapperhaus zou zich nu juist verre van de zaak moeten houden, vindt Rutte. Datzelfde geldt voor zijn collega-minister Sander Dekker (Rechtsbescherming).
Strafblad
Dat Grapperhaus straks mogelijk een besluit neemt over de verlaging van de coronaboete en er waarschijnlijk voor zal zorgen dat de boete niet meer automatisch tot een strafblad leidt, is volgens Rutte ook nu geen probleem. ‘Die discussie loopt immers al langer’, betoogt de premier.
De Kamer gaf in het debat over de bruiloft van Grapperhaus al aan af te willen van de aantekening bij de coronaboete.
Een-tweetje
Volgens advocaat Frank van Ardenne kan het geen toeval zijn dat Grapperhaus alsnog een boete heeft gekregen. ,,Mijn cliënten vermoeden dat dit een een-tweetje tussen het Openbaar Ministerie en de minister is, om het herzien van eerdere zaken voor te zijn. Daar lijkt het op”, zegt hij. ,,Grapperhaus neemt zo een voorschot op een weigering om eerdere gevallen te herzien, waarbij mensen werden bekeurd en daardoor een strafblad hebben gekregen.”
Van Ardenne zegt dat hij nog geen antwoord heeft gekregen van het ministerie van Justitie en Veiligheid op zijn verzoek om kwijtschelding. ,,Ik zou het wel fatsoenlijk vinden als we nu snel antwoord krijgen, zeker gezien het nieuws van vandaag.”
Bij de boete voor zijn cliënten ging het om een paar in Schiedam dat in mei dit jaar bezoek kreeg van hun ouders die met taart op de stoep stonden. Omdat een van de ouders geen trappen kon lopen, besloten ze de taart buiten op te eten met 1,5 meter onderlinge afstand. Vervolgens legden handhavers boetes op van bijna 400 euro per persoon voor ‘samenscholing in de open lucht’.
Ook minister Grapperhaus krijgt een strafblad na een coronaboete, werd vrijdag duidelijk. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE / ROBIN UTRECHT
Telegraaf 18.09.2020 Dat justitieminister Ferd Grapperhaus alsnog een boete heeft gekregen voor het overtreden van de coronaregels tijdens zijn huwelijk, kan geen toeval zijn. Dat betoogt advocaat Frank van Ardenne, die namens onder meer de ’Schiedamse taartjeseters’ heeft gevraagd om kwijtschelding van hun coronaboete. Premier Rutte vindt de boete juist het bewijs dat er geen sprake zou zijn van ’klassenjustitie’.
„Mijn cliënten vermoeden dat dit een een-tweetje tussen het Openbaar Ministerie en de minister is, om het herzien van eerdere zaken voor te zijn. Daar lijkt het op”, zegt hij. „Grapperhaus neemt zo een voorschot op een weigering om eerdere gevallen te herzien, waarbij mensen werden bekeurd en daardoor een strafblad hebben gekregen.”
Van Ardenne zegt dat hij nog geen antwoord heeft gekregen van het ministerie van Justitie en Veiligheid op zijn verzoek om kwijtschelding. „Ik zou het wel fatsoenlijk vinden als we nu snel antwoord krijgen, zeker gezien het nieuws van vandaag.”
’Samenscholing’
Bij de boete voor de taartjeseters ging het om een paar in Schiedam dat in mei dit jaar bezoek kreeg van hun ouders die met taart op de stoep stonden. Omdat een van de ouders geen trappen kon lopen, besloten ze de taart buiten op te eten met 1,5 meter onderlinge afstand. Vervolgens legden handhavers boetes op van bijna 400 euro per persoon voor „samenscholing in de open lucht.”
Dat de justitieminister Ferd Grapperhaus bijna een maand na zijn bruiloft alsnog wordt beboet, is volgens premier Mark Rutte juist „hét bewijs dat er geen klassenjustitie is.” Grapperhaus heeft zich volgens de premier niet bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie (OM) om hem toch een boete op te leggen.
„Het OM heeft gezegd: omdat dit een minister betreft die in het bijzonder verantwoordelijk is voor de handhaving van de regels, vinden we dit een bijzondere situatie en hebben we daarom besloten dit te doen”, zei Rutte in zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad. Het Openbaar Ministerie schrijft zelf in een persbericht „dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.”
De boete werd aangekondigd in de week van de belangrijkste politieke debatten, waarin PVV-leider Geert Wilders fel van leer trok tegen Rutte en Grapperhaus en de gang van zaken rond de bruiloft ’klassenjustitie’ noemde. Dat heeft niets met elkaar te maken, bezweert Rutte, die benadrukte dat het OM onafhankelijk is.
Dat Grapperhaus straks mogelijk een besluit neemt over de verlaging van de coronaboete, en er waarschijnlijk voor zal zorgen dat het ontvangen van zo’n boete niet automatisch tot een strafblad leidt, is volgens Rutte ook nu geen probleem. Die discussie loopt immers al langer, betoogt de premier. De Kamer gaf in het debat over de bruiloft van Grapperhaus al aan af te willen van de aantekening bij de coronaboete.
Telegraaf 18.09.2020 Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) krijgt niet alleen een boete voor overtreding van coronaregels op zijn bruiloft, de Justitieminister krijgt ook een aantekening in zijn justitiële documentatie, in de volksmond een strafblad.
Dat blijkt uit de reactie van de minister na de ministerraad. „Ik heb net als ieder ander die een boete heeft gekregen van dat bedrag een aantekening.”
Volgens de CDA-bewindsman betekent dat niet dat hij zijn werk als minister van nota bene Justitie en Veiligheid niet meer kan doen. „Dat is mogelijk, het is een overtreding. Het is aan de Kamer wat men daarvan vindt. Daar hebben we het twee weken geleden over gehad.” Ook premier Rutte twijfelt niet over het aanblijven van zijn minister. „Dit is niet strijdig met het zijn van minister. Mijn oordeel is niet veranderd.”
Grapperhaus vertelt dat hij donderdag telefonisch is gehoord door het Openbaar Ministerie (OM). „Ik had een erg hectische agenda, de hoofdofficier wilde mij om vijf uur horen. Dat mag telefonisch, anders ging het niet lukken.” De minister wil niet oordelen over het moment waarop hij de boete krijgt. Twee weken geleden werd namelijk al duidelijk dat hij de fout in ging op zijn huwelijk. „Het is de autonomie van het OM om te beslissen hoe en wanneer ze met iets omgaan.” Premier Rutte stelt zelfs dat de timing alleen maar onhandig is voor Grapperhaus. „Politiek gesproken had je dit dan liever voor de algemene politieke beschouwingen willen hebben.”
Voor de buitenwereld was het maar moeilijk te verkroppen dat de minister aanvankelijk niet op de bon werd geslingerd, omdat het beeld ontstond dat hij wél weg kwam met het overtreden van de regels. Toch had de minister liever geen boete gehad. „Ik ben absoluut niet blij met een boete, het is niet goed hoe dit gelopen is.”
Wat voor de een geldt, geldt niet altijd voor de ander. Dat werd pijnlijk duidelijk na de overtreding van minister Grapperhaus op zijn eigen bruiloft, zei Telegraafverslaggever Wierd Duk eerder in zijn podcast:
Grapperhaus zegt absoluut niet te hebben aangedrongen op een boete. „Dat is natuurlijk wat ingewikkeld. Dat is niet aan mij.” Hij weet niet of ook andere aanwezigen, onder wie staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie), een boete hebben gekregen. Grapperhaus krijgt alsnog een prent van 390 euro voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het OM laat in een persbericht weten dat ’met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is’.
NU 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) krijgt toch een boete voor het overtreden van de anderhalvemeterregel op zijn bruiloft, bevestigt het Openbaar Ministerie (OM) vrijdag na berichtgeving van diverse media. Ook krijgt hij een aantekening op zijn strafblad.
Het OM meldt dat de beslissing is genomen door het College van procureurs-generaal. Grapperhaus is donderdag op de hoogte gesteld en heeft laten weten de boete te gaan betalen.
De minister zegt niet om de boete te hebben gevraagd. Ook laat hij weten het besluit van het OM goed te begrijpen en te respecteren. Vanwege de boete krijgt hij een aantekening op zijn strafblad. Of dat als minister kan, is volgens Grapperhaus aan de Tweede Kamer.
De minister maakte enkele dagen na zijn bruiloft op 22 augustus excuses voor de schending van de coronaregels. “Juist een minister moet altijd het goede voorbeeld geven”, schreef hij destijds.
Grapperhaus kwam met een schriftelijke verklaring nadat er foto’s van zijn bruiloft waren opgedoken. Daarop was te zien dat zijn gasten niet te allen tijde genoeg afstand van elkaar hielden. Later verschenen ook foto’s waaruit bleek dat de minister tijdens het feest fysiek contact met enkele gasten had.
Publicatie foto’s was aanleiding voor de boete
Het OM meldt dat de publicatie van de foto’s de aanleiding voor de boete was. “Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waar de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld van is, gediend is.”
De boete voor het overtreden van de coronamaatregelen bedraagt 390 euro. De minister en zijn vrouw maakten vorige maand beiden dat bedrag over naar een hulporganisatie. Dat deden zij nadat er grote ophef was ontstaan over de gang van zaken rondom het huwelijksfeest in Bloemendaal.
Waarom Grapperhaus nog steeds minister van Justitie is
NOS 18.09.2020 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft alsnog een boete gekregen voor het schenden van de coronaregels op zijn bruiloft. De boete bedraagt 390 euro.
Eind vorige maand kwamen foto’s naar buiten van het huwelijk van de bewindsman. Daarop was te zien dat gasten onderling onvoldoende afstand hielden en dat hij zich zelf ook niet hield aan de coronamaatregelen.
De beelden leidden tot een storm aan kritiek, onder meer in de Tweede Kamer. Een motie van afkeuring haalde het net niet. De CDA-minister bood meermaals zijn excuses aan voor het overtreden van de coronaregels.
Rode Kruis
De minister en zijn vrouw maakten beiden een donatie van 390 euro over aan het Rode Kruis, als boetedoening. Een boete van het Openbaar Ministerie bleef tot nu uit, maar daarin is nu dus verandering gekomen.
“Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is”, staat in een persbericht.
Alleen de minister heeft overigens een boete gekregen, zijn vrouw niet. Dat is omdat Grapperhaus een “bijzondere positie” inneemt als boegbeeld van het ministerie, zegt een woordvoerder van het OM. Het besluit om de bewindsman te beboeten, liet volgens het OM relatief lang op zich wachten vanwege zijn positie. “Het is geen dagelijkse kost om aan ministers boetes op te leggen”, zegt de woordvoerder. Volgens justitie is er nu een “zorgvuldige afweging” gemaakt.
Strafblad
Grapperhaus zegt het besluit van het OM te respecteren en de boete te betalen. “Als het OM zegt dat er regels zijn overtreden en dat ik daarom een boete moet betalen, dan is dat zo.” De boete wordt nu in zijn ‘justitiële documentatie’ opgenomen. De minister van Justitie erkent dat hij nu, zoals het in de volksmond heet, een strafblad heeft. Of een overtreding van de coronaregels wel een strafblad tot gevolg moet hebben, is overigens nog onderwerp van debat in politiek Den Haag.
Grapperhaus herhaalt dat hij het betreurt dat op zijn huwelijk de coronaregels zijn overtreden. Hij heeft tegenover het OM erkend dat het niet goed is gegaan. Het bedrag dat Grapperhaus en zijn vrouw aan het Rode Kruis hadden betaald, gaat hij niet terugvragen.
Heeft u nu een strablad?
In een reactie op de boete van Grapperhaus benadrukt premier Rutte dat het Openbaar Ministerie onafhankelijk is. Hij herhaalt dat Grapperhaus geloofwaardig minister kan blijven. Rutte vindt ook dat een minister wel een strafblad kan hebben. Hij onderstreept dat Grapperhaus met deze aantekening nog steeds een ‘Verklaring omtrent het Gedrag’ kan krijgen.
Op vragen over de timing van het Openbaar Ministerie antwoordt de premier dat hij daar ook niet over gaat: “Ik heb daar geen bemoeienis mee en Grapperhaus ook niet.” Volgens Rutte is de boete niet op verzoek van Grapperhaus opgelegd en is de minister er pas gisteren door het OM van op de hoogte gesteld.
Als Grapperhaus zich er wel mee had bemoeid, had hij volgens Rutte wel gevraagd om de boete op te leggen vóór de Algemene Politieke Beschouwingen van de afgelopen dagen. In dat Kamerdebat kwam de bruiloft van de minister ook weer aan de orde en met name PVV-leider Wilders maakte er een groot thema van. Hij vindt dat in Nederland sprake is van klassenjustitie.
RTL 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus krijgt alsnog een boete voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het Openbaar Ministerie heeft de bewindsman daar gisteren van op de hoogte gebracht. Daarmee krijgt hij ook een aantekening in zijn strafdossier, in de volksmond een strafblad. “Ik ben er niet blij mee”, zei Grapperhaus daar zojuist over.
De beslissing is genomen door het College van procureurs-generaal. Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.
“De minister heeft het OM laten weten dit besluit te respecteren”, zegt de woordvoerder van de minister over de boete van 390 euro. “Hij zal de boete zo snel mogelijk betalen.”
‘Ik respecteer deze boete’
Minister Grapperhaus reageert op de boete die hij kreeg voor het schenden van de coronaregels.
Minister Ferd Grapperhaus overleefde twee weken geleden een debat over deze kwestie in de Tweede Kamer. Hij kreeg na een urenlang debat het vertrouwen van een kritische Kamer. Hij moest zijn gezag herstellen na deze affaire, maakten partijen duidelijk. De Tweede Kamer nam toen ook nog een motie aan waarin de bewindsman wordt opgeroepen ervoor te zorgen dat één coronaboete niet meer tot een strafblad leidt.
Het moment dat Grapperhaus breekt: ‘Het is die dag niet goed gegaan’
#Grapperhaus: “Nee, ik heb niet zelf om boete gevraagd.” Hij krijgt een aantekening in zijn justitiële documentatie. “In de volksmond heet dat inderdaad een strafblad”, zegt de minister. Hij gaat zijn schenking aan het Rode Kruis niet terugvragen. #corona
AD 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft alsnog een boete van 390 euro gekregen voor het overtreden van de coronaregels op zijn eigen bruiloft. Daardoor heeft hij nu ook een strafblad. De vrouw van Grapperhaus en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol, die het huwelijk voltrok, zijn níet op de bon geslingerd.
,,Ik respecteer het dat het OM mij nu een boete heeft gegeven’’, laat Grapperhaus (61) aan deze nieuwssite weten. ,,Ik ben er natuurlijk niet blij mee. Als minister heb ik een voorbeeldfunctie. Ik was een gewaarschuwd mens. Toch is het niet goed gegaan met de coronamaatregelen bij mijn huwelijk. Daar baal ik van.’’
De minister zegt dat hij zelf nooit heeft aangedrongen op een boete bij het OM. ,,Nee, dat is ingewikkeld. Dat is niet mijn rol.’’ De vrouw van Grapperhaus heeft geen boete gekregen. Ook staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) is niet op de bon geslingerd. Zij voltrok het huwelijk van Grapperhaus. ,,Ik heb heel duidelijk in de Tweede Kamer gezegd dat ík verantwoordelijk ben’’, aldus de minister.
Strafblad
Dat Grapperhaus nu een strafblad heeft, wil niet zeggen dat hij niet door mag als minister. ,,Dat is uiteindelijk aan de Tweede Kamer’’, zegt hij. ,,Ik heb al verantwoording afgelegd in de Tweede Kamer.’’ Voor premier Rutte is er geen twijfel over mogelijk of Grapperhaus met een strafblad kan aanblijven. ,,Ja hoor, dat kan. Het is niet iets waardoor je geen VOG zou krijgen. Dat is niet strijdig met het zijn van minister.’’
Het Openbaar Ministerie heeft Grapperhaus gisteren op de hoogte gebracht, meldt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. ,,Hij zal de boete zo snel mogelijk betalen.” Eerder maakte Grapperhaus twee keer 390 euro over naar het Rode Kruis als boetedoening. Dat geld wil de minister niet terug, zo laat hij desgevraagd weten.
Geloofwaardigheid
Aanleiding voor de boete is de publicatie van foto’s in de media van de feestelijkheden van het huwelijk, waarop te zien is dat Grapperhaus zijn schoonmoeder knuffelt en onvoldoende afstand houdt van zijn gasten. Onder de gasten zijn veel 50- en 60-plussers.
Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete ‘de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan Grapperhaus het boegbeeld is, gediend is’. De gasten van de bruiloft krijgen overigens geen boete, benadrukt het Openbaar Ministerie tegen deze nieuwssite.
POLL
Kan minister Grapperhaus aanblijven?
Ja, geen probleem (29%)
Nee, dit kan niet (71%)
79304 stemmen
Diep door het stof
Begin september moest minister Grapperhaus diep door het stof in het debat over de coronacrisis. Geëmotioneerd zei hij spijt te hebben van de misser op zijn eigen bruiloft, waarbij hij en zijn gasten zich overduidelijk niet aan de coronaregels hadden gehouden.
Zo overtrad Grapperhaus meermaals de 1,5 meterregel en knuffelde hij met zijn schoonmoeder. ,,Tijdens mijn huwelijk is het misgegaan. Dat spijt me, als minister hoor ik het goede voorbeeld te geven”, zei de minister.
Rutte zei tijdens het debat vierkant achter Grapperhaus te staan. ,,Leiderschap is ook je fouten toegeven’’, meldde hij. ,,Ik ben ervan overtuigd dat hij zijn gezag zal herstellen.’’ De premier vindt dat er ruimte moet zijn voor mildheid en genade voor mensen die een fout maken.
Coronaboetes
Grapperhaus, ministerieel verantwoordelijk voor de handhaving van de coronaregels, is overigens niet van plan om met terugwerkende kracht coronaboetes van het strafblad af te halen. ,,Dat is niet waar de Tweede Kamer in aangenomen moties om heeft gevraagd’’, zei hij.
Mocht een meerderheid in het parlement toch nog willen dat oude coronaboetes van het strafblad worden geschrapt, dan wil de minister daar wel naar kijken, zo gaf hij ook aan. Advocaat Frank van Ardenne, die vier Schiedammers bijstaat nadat ze een coronaboete kregen omdat ze een gebakje aten op een bankje bij hen voor de deur, vindt dat er een generaal pardon moet komen voor alle coronaboetes.
Een-tweetje
Van Ardenne laat weten dat zijn cliënten sterk het vermoeden hebben dat deze boete een een-tweetje is tussen het Openbaar Ministerie en de minister. ,,Met als doel te voorkomen dat er een generaal pardon of een herziening komt voor al die inmiddels uitgeschreven coronaboetes.’’
De advocaat verbaast zich erover dat Grapperhaus wel de boete krijgt, maar de anderen die op de foto’s te zien zijn niet. ,,Zij staan ook te dicht bij elkaar. Mij is niet duidelijk waarom zij geen boete krijgen. Wij hebben altijd gezegd dat coronaboetes in strijd met het gelijkheidsbeginsel worden uitgeschreven. Dat blijkt ook maar weer bij deze boete aan Grapperhaus.’’
Geloofwaardigheid
Dat Grapperhaus niet bestraft werd voor een vergrijp dat veel anderen op een fikse boete en een strafblad kwam te staan, leidde de afgelopen weken tot felle reacties. De kwestie heeft ook het vertrouwen in de minister flink aangetast.
Van de Nederlanders vindt 42 procent dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zijn geloofwaardigheid heeft verloren als hij mensen waarschuwt zich aan de coronamaatregelen te houden. Een kwart van de deelnemers aan de wekelijkse opiniepeiling van Maurice de Hond gaf aan dat de minister moest aftreden.
Commentaar
Voor de geloofwaardigheid van het coronabeleid was het beter geweest als minister Grapperhaus de eer aan zichzelf had gehouden, schreef AD-hoofdredacteur Hans Nijenhuis in zijn commentaar.
Minister Ferd Grapperhaus en zijn vrouw hebben allebei 390 euro overgemaakt aan het Rode Kruis, als boete voor het overtreden van de coronaregels tijdens hun huwelijk. Die schenking gaat hij niet terugvragen.
Telegraaf 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus krijgt alsnog een boete voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het Openbaar Ministerie heeft de bewindsman daar donderdag van op de hoogte gebracht, laat een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid weten.
Grapperhaus laat weten het besluit van het OM te respecteren en zal de boete zo snel mogelijk betalen. „Een minister heeft een voorbeeldfunctie”, erkent hij, en is bovendien „een gewaarschuwd mens.” Door de boete krijgt hij een strafblad. Of hij daarmee minister kan blijven „is uiteindelijk ter beoordeling van de Tweede Kamer.”
De beslissing over de boete is genomen door het College van procureurs-generaal, meldt het Openbaar Ministerie. „Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.”
Na de bruiloft van Grapperhaus vorige maand doken foto’s op waarop duidelijk te zien was dat de minister en zijn gasten lang niet altijd de voorgeschreven 1,5 meter afstand hielden. Hij moest diep door het stof, ook in de Tweede Kamer, waar een deel van de oppositie tevergeefs om zijn aftreden riep, maar kreeg tot dusver geen straf. Wel maakte hij uit eigen beweging een bedrag over naar het Rode Kruis.
Dat Grapperhaus niet bestraft werd voor een vergrijp dat veel anderen op een fikse boete en een strafblad kwam te staan, leidde de afgelopen weken tot felle reacties. De kwestie heeft ook het vertrouwen in de minister flink aangetast. In een peiling eerder deze week van EenVandaag onder ruim 2000 mensen zei de helft van de ondervraagden hem niet langer geloofwaardig te vinden.
Minister Grapperhaus (CDA) vertrekt niet op eigen houtje als minister van Justitie en Veiligheid, ondanks dat hij en zijn gasten de coronaregels hebben overtreden op zijn eigen bruiloft.
AD 04.09.2020
Grapperhaus betuigde eerder al spijt voor de bordesfoto, die vorige week donderdag 27.08.2020 naar buiten kwam Ook doneerde hij 780 euro aan het Rode Kruis om zijn spijtbetuiging kracht bij te zetten.
Over de foto’s waarop minister Grapperhaus tijdens zijn trouwerij de coronaregels overtreedt lopen de meningen op Facebook uiteen. De nieuwe foto’s, waarop Grapperhaus onder meer een hand lijkt te geven en zijn schoonmoeder omarmt, maakte het er niet makkelijker op voor de minister.
Trouw 03.09.2020
Minister Grapperhaus: geen afstand houden is slordig, laconiek en asociaal
Ook in latere persconferenties gebruikt hij dat soort harde woorden. Op 22 juli 2020 waarschuwt hij dat mensen hun gedrag niet mogen laten verslappen. “Ook niet als u deze zomer gezellig op een strand zit, met uw kinderen een pretpark bezoekt of een goed glas wijn bestelt op een terras.” Wat betreft de anderhalvemetermaatregel zegt hij: “Daar doe ik geen concessies in.”
Telegraaf 07.09.2020
Flinke optater voor vertrouwen in coronabeleid
Het schenden van coronaregels op de bruiloft van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft het Vertrouwen in hem aangetast. Dat komt naar voren in een onderzoek van I&O Research.
Volgens een enquête in de aanloop naar Prinsjesdag lag zijn waarderingscijfer als lid van het kabinet steeds rond de 6, maar daalde dat na zijn bruiloft naar 5,2. Daarmee is hij de laagst gewaardeerde minister, stelt het onderzoeksbureau na raadpleging van ruim 2000 mensen.
De helft van de Nederlanders (52 procent) vindt hem niet langer “geloofwaardig als minister van Justitie”, concludeert I&O Research.
Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra (Financiën) worden van alle leden in het huidige kabinet het hoogste gewaardeerd door de Nederlandse kiezers. Rutte en Hoekstra krijgen in het onderzoek beiden het rapportcijfer 7,1.
Het oordeel over vicepremier en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) is beweeglijk: in de laatste peiling in mei steeg de waardering voor hem van 6,6 naar 7,1, maar inmiddels is het waarderingscijfer teruggelopen naar 6,5.
Van alle lijsttrekkers van de partijen in de Tweede Kamer geniet Mark Rutte de hoogste populariteit (7,1). De andere lijsttrekkers van partijen die deelnemen aan het kabinet (De Jonge voor het CDA (6,5), Sigrid Kaag voor D66 (6,4) en Gert-Jan Segers (6,5) voor ChristenUnie doen het beter dan de leiders van de oppositiepartijen. Van hen krijgt Asscher (PvdA) met een 5,8 het hoogste cijfer, gevolgd door SP’s Lilian Marijnissen (5,6) en Jesse Klaver (5,5).
De waarderingen voor FVD’s lijsttrekker Thierry Baudet (3,5 naar 3,7 ) en PVV’s partijleider Wilders (van 4,0 naar 4,2) zijn iets toegenomen.
De gedragsmonitor, een frequente peiling onder 60.000 Nederlanders, is een goede graadmeter voor het corona-sentiment in het land. Daaruit blijkt ditmaal voor het eerst dat het vertrouwen in het overheidsbeleid flink afgenomen is. In april was 75 procent van de respondenten ‘(zeer) positief’ over de Nederlandse aanpak.
De maanden daarna bleef dat percentage hoog, maar nu is dat vertrouwen in één klap gedaald tot nog maar iets meer dan 50 procent. De peiling was overigens tussen 19 en 23 augustus, voordat de trouwfoto’s van minister Ferd Grapperhaus (CDA) uitlekten, dus van een eventueel Grapperhaus-effect kan in deze uitkomsten nog geen sprake zijn.
AD 08.09.2020
AD 08.09.2020
Geloofwaardigheid daalt
De Geloofwaardigheid van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) is afgenomen, zo komt naar voren uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond. Vorige week vond 42 procent van de ondervraagden hem niet geloofwaardig meer nadat naar buiten was gekomen dat tijdens zijn trouwerij coronaregels waren overtreden. Nu zegt 66 procent van die ondervraagden hem niet meer geloofwaardig te vinden.
Vorige week vond 42 procent dat hij had moeten opstappen, dat is nu 47 procent.
AD 04.09.2020
Opstappen is beter volgens Geert Corstens voormalige president van de Hoge Raad
Geert Corstens, tussen 2008 en 2014 de hoogste rechter van Nederland, vindt dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie) afgelopen week had moeten aftreden vanwege het overtreden van de coronaregels ,,Hij is niet meer geloofwaardig”.
Volgens de voormalige president van de Hoge Raad – de hoogste rechter in Nederland – had Grapperhaus ‘de eer aan zichzelf moeten houden’. ,,Hij heeft deze coronacrisis voortdurend gepropageerd dat we ons aan de regels moeten houden’’, zei Corstens zondagmiddag in het tv-programma Buitenhof. ,,De belangrijkste regel is de 1,5 meterregel. Dat hebben we tot vervelens toe moeten aanhoren.’’
Corstens vindt dat de minister van Justitie ‘op zijn klompen had kunnen aanvoelen’ dat het organiseren van een huwelijk tot problemen met de 1,5 meterregel zou leiden. ,,Daarmee heeft hij zijn geloofwaardigheid verloren.’’
Obstructie
Dit is een nieuwe regel, die moet indalen in het morele bewustzijn van mensen, aldus Geert Corstens.
Op foto’s van het huwelijk van Grapperhaus, twee weken terug, is te zien dat hij meermaals de 1,5 meterregel overtrad en knuffelde met zijn schoonmoeder. Geëmotioneerd zei hij afgelopen week in de Tweede Kamer spijt te hebben van de misser, maar van opstappen wilde hij niets weten.
Volgens Corstens zal het aanblijven van Grapperhaus tot ‘obstructie’ van de rechtsgang leiden. De jurist verwacht dat overtreders van de coronaregels en hun advocaten het gedrag van de minister zullen aangrijpen om boetes van tafel te laten vegen. ,,Dat begrijp ik wel’’, aldus Corstens.
Lagere coronastraf
Hij vindt het extra kwalijk dat Grapperhaus aan de Tweede Kamer heeft toegezegd dat hij de straffen voor het overtreden van de coronaregels gaat verlagen. ,,Dit is een nieuwe regel, die moet indalen in het morele bewustzijn van mensen. Dat is een moeilijk proces. Daar heeft de regering veel aan gedaan, met veel voorlichting. Als je dan zelf de regel overtreedt en vervolgens de straffen gaat verminderen, ben je het ene kwaad op het andere aan het stapelen.’’
Grapperhaus ontkende afgelopen vrijdag dat verlaging van de coronastraffen iets te maken heeft met de coronablunder op zijn huwelijk. ,,Het debat heeft zich helemaal los van mij ontwikkeld’’, zei de minister daarover. ,,De Kamer vond al maanden dat er iets moest gebeuren met de zwaarte van de coronaboetes.’’ Ook premier Rutte ontkent dat er een verband is.
Debat
Een aangeslagen minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) is woensdag 02.09.2020 in de Tweede Kamer door het stof gegaan tijdens een debat in de Tweede Kamer nadat op nieuwe foto’s te zien is dat op zijn bruiloft de coronaregels zijn overtreden. Tijdens zijn spijtbetuiging schoot hij vol. „Ik heb het verkeerd ingeschat.”
Bovendien overweegt de bewindsman na zijn eigen misser plotseling straffen voor overtredingen te versoepelen en bood opnieuw zijn excuses aan. De bewindsman vindt zich nog wel geloofwaardig als minister die het coronabeleid uitvoert. Ook Premier Rutte blijft ‘voluit’achter zijn minister staan.
Terugblik
De nieuwe foto’s van de bruiloft van minister Grapperhaus hebben zijn gezagontoelaatbaar aangetast, zegt politiek commentator Frits Wester. “Er rest hem nu nog maar één ding: dat is opstappen.”
Gisteravond zijn nieuwe foto’s opgedoken van de bruiloft van minister van Justitie Ferd Grapperhaus, waarop te zien is hoe de minister zelf zich ook niet aan de coronaregels houdt.
Uit de nieuwe beelden, in handen van Shownieuws, lijkt Grapperhaus op een van de foto’s de hand te schudden van een van zijn gasten. Ook omhelst hij zijn schoonmoeder.
‘Gaat om ambt van minister’
Volgens de politiek commentator werpen de nieuwe foto’s een nieuwe visie op de kwestie: het gaat nu niet meer om een menselijke fout van de bruidegom. “Het gaat nu om het aanzien van het ambt van de minister. Dat is hard, maar wel zuiver “, zegt Wester.
“Hoe sneu ook, Grapperhaus heeft de pech minister van Justitie te zijn. De man die ons in grote woorden toegesproken heeft dat wij ons echt aan de regels moeten houden. Nu hij dat zelf niet doet, kan hij anderen er ook niet meer op aanspreken.”
“Rutte heeft het de afgelopen dagen nog voor Grapperhaus opgenomen. Maar die komt ook steeds meer in een lastig parket. En hij worstelt met de menselijke kant van het verhaal en de politieke realiteit. Ook in het CDA proefde je de afgelopen dagen het groeiend ongemak. Prominente partijleden begonnen zich steeds meer zorgen te maken.”
Gezagloos
Grapperhaus betuigde eerder al spijt voor de bordesfoto, die vorige week donderdag naar buiten kwam Ook doneerde hij 780 euro aan het Rode Kruis om zijn spijtbetuiging kracht bij te zetten.
Wester: “Deze nieuwe foto’s laten zien dat Grapperhaus zelf ook knuffelt en met mensen handen schudt. Dat maakt de kwestie nog pijnlijker. Hoe kun je nog van jongeren vragen om oma niet te knuffelen, om maar een voorbeeld te noemen? Deze minister is nu echt gezag- en tandeloos.”
Kabinet heeft er last van
Volgens Wester krijgt daar niet alleen het kabinet last van, maar ook zijn uitvoerders. “Er rest hem eigenlijk maar één ding en dat is opstappen”, concludeert Wester.
“Als hij dat zelf niet ziet, is het nu het moment voor zijn nieuwe partijleider Hugo de Jonge om op te treden. Want die moet ook wel zien dat hij hier met zijn partij het CDA hier veel last van gaat krijgen”.
Oppositie kritisch over nieuwe foto’s: ‘Handen schudden? Dat doe je gewoon niet’
In de aanloop naar het Kamerdebat reageren oppositiepartijen vanochtend kritisch op de nieuwe foto’s die zijn verschenen. “Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen”, vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Maar handen schudden dat doe je gewoon niet, zeker niet als minister van Justitie.”
Geert Wilders doet er nog een schepje bovenop en vindt dat Grapperhaus ‘met de minuut ongeloofwaardiger wordt’. “Voor iemand als Grapperhaus die anderen stevig de maat neemt en aso’s noemt en forse boetes uitdeelt aan gewone mensen en bedrijven, is dit een totale afgang”, laat de PVV-leider in een reactie weten.
De PvdA wil vanmiddag van het kabinet horen hoe de minister denkt zijn gezag te herstellen. Nu boa’s op straat steeds minder boetes uit kunnen schrijven is er volgens de partij een ‘gezagsprobleem’ ontstaan.
SP’er Lilian Marijnissen sluit zich daarbij aan. “Het zou goed zijn als Grapperhaus zich hier uitgebreid over verantwoordt, want hij brengt hierbij boa’s en agenten in een heel lastig parket en ondermijnt het draagvlak voor zijn eigen beleid.”
Zie ook het Kamerdebat over de geloofwaardigheid van Grapperhaus: van mildheid tot afkeuring
RTL 18.09.2020 Minister Grapperhaus heeft alsnog een boete gekregen voor het niet naleven van de coronamaatregelen tijdens zijn bruiloft. De minister zegt de beslissing van het OM te respecteren.
AD 18.09.2020 Dat justitieminister Ferd Grapperhaus bijna een maand na zijn bruiloft alsnog wordt beboet voor het schenden van de coronaregels, is volgens premier Mark Rutte ‘hét bewijs dat er geen klassenjustitie is’. Grapperhaus heeft zich volgens de premier niet bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie (OM) om hem toch een boete op te leggen.
,,Het OM heeft gezegd: omdat dit een minister betreft die in het bijzonder verantwoordelijk is voor de handhaving van de regels, vinden we dit een bijzondere situatie en hebben we besloten dit te doen”, zei Rutte in zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad. Het Openbaar Ministerie schrijft zelf in een persbericht ‘dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is’.
De boete werd aangekondigd in de week van de belangrijkste politieke debatten, waarin PVV-leider Geert Wilders fel van leer trok tegen Rutte en Grapperhaus en de gang van zaken rond de bruiloft ‘klassenjustitie’ noemde. Dat heeft niets met elkaar te maken, bezweert Rutte, die benadrukte dat het OM onafhankelijk is.
Wel heeft de minister van Justitie ‘op systeemniveau’ contact met het Openbaar Ministerie over bepaalde zaken. Grapperhaus zou zich nu juist verre van de zaak moeten houden, vindt Rutte. Datzelfde geldt voor zijn collega-minister Sander Dekker (Rechtsbescherming).
Strafblad
Dat Grapperhaus straks mogelijk een besluit neemt over de verlaging van de coronaboete en er waarschijnlijk voor zal zorgen dat de boete niet meer automatisch tot een strafblad leidt, is volgens Rutte ook nu geen probleem. ‘Die discussie loopt immers al langer’, betoogt de premier.
De Kamer gaf in het debat over de bruiloft van Grapperhaus al aan af te willen van de aantekening bij de coronaboete.
Een-tweetje
Volgens advocaat Frank van Ardenne kan het geen toeval zijn dat Grapperhaus alsnog een boete heeft gekregen. ,,Mijn cliënten vermoeden dat dit een een-tweetje tussen het Openbaar Ministerie en de minister is, om het herzien van eerdere zaken voor te zijn. Daar lijkt het op”, zegt hij. ,,Grapperhaus neemt zo een voorschot op een weigering om eerdere gevallen te herzien, waarbij mensen werden bekeurd en daardoor een strafblad hebben gekregen.”
Van Ardenne zegt dat hij nog geen antwoord heeft gekregen van het ministerie van Justitie en Veiligheid op zijn verzoek om kwijtschelding. ,,Ik zou het wel fatsoenlijk vinden als we nu snel antwoord krijgen, zeker gezien het nieuws van vandaag.”
Bij de boete voor zijn cliënten ging het om een paar in Schiedam dat in mei dit jaar bezoek kreeg van hun ouders die met taart op de stoep stonden. Omdat een van de ouders geen trappen kon lopen, besloten ze de taart buiten op te eten met 1,5 meter onderlinge afstand. Vervolgens legden handhavers boetes op van bijna 400 euro per persoon voor ‘samenscholing in de open lucht’.
Ook minister Grapperhaus krijgt een strafblad na een coronaboete, werd vrijdag duidelijk. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE / ROBIN UTRECHT
Telegraaf 18.09.2020 Dat justitieminister Ferd Grapperhaus alsnog een boete heeft gekregen voor het overtreden van de coronaregels tijdens zijn huwelijk, kan geen toeval zijn. Dat betoogt advocaat Frank van Ardenne, die namens onder meer de ’Schiedamse taartjeseters’ heeft gevraagd om kwijtschelding van hun coronaboete. Premier Rutte vindt de boete juist het bewijs dat er geen sprake zou zijn van ’klassenjustitie’.
„Mijn cliënten vermoeden dat dit een een-tweetje tussen het Openbaar Ministerie en de minister is, om het herzien van eerdere zaken voor te zijn. Daar lijkt het op”, zegt hij. „Grapperhaus neemt zo een voorschot op een weigering om eerdere gevallen te herzien, waarbij mensen werden bekeurd en daardoor een strafblad hebben gekregen.”
Van Ardenne zegt dat hij nog geen antwoord heeft gekregen van het ministerie van Justitie en Veiligheid op zijn verzoek om kwijtschelding. „Ik zou het wel fatsoenlijk vinden als we nu snel antwoord krijgen, zeker gezien het nieuws van vandaag.”
’Samenscholing’
Bij de boete voor de taartjeseters ging het om een paar in Schiedam dat in mei dit jaar bezoek kreeg van hun ouders die met taart op de stoep stonden. Omdat een van de ouders geen trappen kon lopen, besloten ze de taart buiten op te eten met 1,5 meter onderlinge afstand. Vervolgens legden handhavers boetes op van bijna 400 euro per persoon voor „samenscholing in de open lucht.”
Dat de justitieminister Ferd Grapperhaus bijna een maand na zijn bruiloft alsnog wordt beboet, is volgens premier Mark Rutte juist „hét bewijs dat er geen klassenjustitie is.” Grapperhaus heeft zich volgens de premier niet bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie (OM) om hem toch een boete op te leggen.
„Het OM heeft gezegd: omdat dit een minister betreft die in het bijzonder verantwoordelijk is voor de handhaving van de regels, vinden we dit een bijzondere situatie en hebben we daarom besloten dit te doen”, zei Rutte in zijn wekelijkse persconferentie na de ministerraad. Het Openbaar Ministerie schrijft zelf in een persbericht „dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.”
De boete werd aangekondigd in de week van de belangrijkste politieke debatten, waarin PVV-leider Geert Wilders fel van leer trok tegen Rutte en Grapperhaus en de gang van zaken rond de bruiloft ’klassenjustitie’ noemde. Dat heeft niets met elkaar te maken, bezweert Rutte, die benadrukte dat het OM onafhankelijk is.
Dat Grapperhaus straks mogelijk een besluit neemt over de verlaging van de coronaboete, en er waarschijnlijk voor zal zorgen dat het ontvangen van zo’n boete niet automatisch tot een strafblad leidt, is volgens Rutte ook nu geen probleem. Die discussie loopt immers al langer, betoogt de premier. De Kamer gaf in het debat over de bruiloft van Grapperhaus al aan af te willen van de aantekening bij de coronaboete.
Telegraaf 18.09.2020 Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) krijgt niet alleen een boete voor overtreding van coronaregels op zijn bruiloft, de Justitieminister krijgt ook een aantekening in zijn justitiële documentatie, in de volksmond een strafblad.
Dat blijkt uit de reactie van de minister na de ministerraad. „Ik heb net als ieder ander die een boete heeft gekregen van dat bedrag een aantekening.”
Volgens de CDA-bewindsman betekent dat niet dat hij zijn werk als minister van nota bene Justitie en Veiligheid niet meer kan doen. „Dat is mogelijk, het is een overtreding. Het is aan de Kamer wat men daarvan vindt. Daar hebben we het twee weken geleden over gehad.” Ook premier Rutte twijfelt niet over het aanblijven van zijn minister. „Dit is niet strijdig met het zijn van minister. Mijn oordeel is niet veranderd.”
Grapperhaus vertelt dat hij donderdag telefonisch is gehoord door het Openbaar Ministerie (OM). „Ik had een erg hectische agenda, de hoofdofficier wilde mij om vijf uur horen. Dat mag telefonisch, anders ging het niet lukken.” De minister wil niet oordelen over het moment waarop hij de boete krijgt. Twee weken geleden werd namelijk al duidelijk dat hij de fout in ging op zijn huwelijk. „Het is de autonomie van het OM om te beslissen hoe en wanneer ze met iets omgaan.” Premier Rutte stelt zelfs dat de timing alleen maar onhandig is voor Grapperhaus. „Politiek gesproken had je dit dan liever voor de algemene politieke beschouwingen willen hebben.”
Voor de buitenwereld was het maar moeilijk te verkroppen dat de minister aanvankelijk niet op de bon werd geslingerd, omdat het beeld ontstond dat hij wél weg kwam met het overtreden van de regels. Toch had de minister liever geen boete gehad. „Ik ben absoluut niet blij met een boete, het is niet goed hoe dit gelopen is.”
Wat voor de een geldt, geldt niet altijd voor de ander. Dat werd pijnlijk duidelijk na de overtreding van minister Grapperhaus op zijn eigen bruiloft, zei Telegraafverslaggever Wierd Duk eerder in zijn podcast:
Grapperhaus zegt absoluut niet te hebben aangedrongen op een boete. „Dat is natuurlijk wat ingewikkeld. Dat is niet aan mij.” Hij weet niet of ook andere aanwezigen, onder wie staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie), een boete hebben gekregen. Grapperhaus krijgt alsnog een prent van 390 euro voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het OM laat in een persbericht weten dat ’met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is’.
NU 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) krijgt toch een boete voor het overtreden van de anderhalvemeterregel op zijn bruiloft, bevestigt het Openbaar Ministerie (OM) vrijdag na berichtgeving van diverse media. Ook krijgt hij een aantekening op zijn strafblad.
Het OM meldt dat de beslissing is genomen door het College van procureurs-generaal. Grapperhaus is donderdag op de hoogte gesteld en heeft laten weten de boete te gaan betalen.
De minister zegt niet om de boete te hebben gevraagd. Ook laat hij weten het besluit van het OM goed te begrijpen en te respecteren. Vanwege de boete krijgt hij een aantekening op zijn strafblad. Of dat als minister kan, is volgens Grapperhaus aan de Tweede Kamer.
De minister maakte enkele dagen na zijn bruiloft op 22 augustus excuses voor de schending van de coronaregels. “Juist een minister moet altijd het goede voorbeeld geven”, schreef hij destijds.
Grapperhaus kwam met een schriftelijke verklaring nadat er foto’s van zijn bruiloft waren opgedoken. Daarop was te zien dat zijn gasten niet te allen tijde genoeg afstand van elkaar hielden. Later verschenen ook foto’s waaruit bleek dat de minister tijdens het feest fysiek contact met enkele gasten had.
Publicatie foto’s was aanleiding voor de boete
Het OM meldt dat de publicatie van de foto’s de aanleiding voor de boete was. “Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waar de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld van is, gediend is.”
De boete voor het overtreden van de coronamaatregelen bedraagt 390 euro. De minister en zijn vrouw maakten vorige maand beiden dat bedrag over naar een hulporganisatie. Dat deden zij nadat er grote ophef was ontstaan over de gang van zaken rondom het huwelijksfeest in Bloemendaal.
Waarom Grapperhaus nog steeds minister van Justitie is
NOS 18.09.2020 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft alsnog een boete gekregen voor het schenden van de coronaregels op zijn bruiloft. De boete bedraagt 390 euro.
Eind vorige maand kwamen foto’s naar buiten van het huwelijk van de bewindsman. Daarop was te zien dat gasten onderling onvoldoende afstand hielden en dat hij zich zelf ook niet hield aan de coronamaatregelen.
De beelden leidden tot een storm aan kritiek, onder meer in de Tweede Kamer. Een motie van afkeuring haalde het net niet. De CDA-minister bood meermaals zijn excuses aan voor het overtreden van de coronaregels.
Rode Kruis
De minister en zijn vrouw maakten beiden een donatie van 390 euro over aan het Rode Kruis, als boetedoening. Een boete van het Openbaar Ministerie bleef tot nu uit, maar daarin is nu dus verandering gekomen.
“Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is”, staat in een persbericht.
Alleen de minister heeft overigens een boete gekregen, zijn vrouw niet. Dat is omdat Grapperhaus een “bijzondere positie” inneemt als boegbeeld van het ministerie, zegt een woordvoerder van het OM. Het besluit om de bewindsman te beboeten, liet volgens het OM relatief lang op zich wachten vanwege zijn positie. “Het is geen dagelijkse kost om aan ministers boetes op te leggen”, zegt de woordvoerder. Volgens justitie is er nu een “zorgvuldige afweging” gemaakt.
Strafblad
Grapperhaus zegt het besluit van het OM te respecteren en de boete te betalen. “Als het OM zegt dat er regels zijn overtreden en dat ik daarom een boete moet betalen, dan is dat zo.” De boete wordt nu in zijn ‘justitiële documentatie’ opgenomen. De minister van Justitie erkent dat hij nu, zoals het in de volksmond heet, een strafblad heeft. Of een overtreding van de coronaregels wel een strafblad tot gevolg moet hebben, is overigens nog onderwerp van debat in politiek Den Haag.
Grapperhaus herhaalt dat hij het betreurt dat op zijn huwelijk de coronaregels zijn overtreden. Hij heeft tegenover het OM erkend dat het niet goed is gegaan. Het bedrag dat Grapperhaus en zijn vrouw aan het Rode Kruis hadden betaald, gaat hij niet terugvragen.
Heeft u nu een strablad?
In een reactie op de boete van Grapperhaus benadrukt premier Rutte dat het Openbaar Ministerie onafhankelijk is. Hij herhaalt dat Grapperhaus geloofwaardig minister kan blijven. Rutte vindt ook dat een minister wel een strafblad kan hebben. Hij onderstreept dat Grapperhaus met deze aantekening nog steeds een ‘Verklaring omtrent het Gedrag’ kan krijgen.
Op vragen over de timing van het Openbaar Ministerie antwoordt de premier dat hij daar ook niet over gaat: “Ik heb daar geen bemoeienis mee en Grapperhaus ook niet.” Volgens Rutte is de boete niet op verzoek van Grapperhaus opgelegd en is de minister er pas gisteren door het OM van op de hoogte gesteld.
Als Grapperhaus zich er wel mee had bemoeid, had hij volgens Rutte wel gevraagd om de boete op te leggen vóór de Algemene Politieke Beschouwingen van de afgelopen dagen. In dat Kamerdebat kwam de bruiloft van de minister ook weer aan de orde en met name PVV-leider Wilders maakte er een groot thema van. Hij vindt dat in Nederland sprake is van klassenjustitie.
RTL 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus krijgt alsnog een boete voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het Openbaar Ministerie heeft de bewindsman daar gisteren van op de hoogte gebracht. Daarmee krijgt hij ook een aantekening in zijn strafdossier, in de volksmond een strafblad. “Ik ben er niet blij mee”, zei Grapperhaus daar zojuist over.
De beslissing is genomen door het College van procureurs-generaal. Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.
“De minister heeft het OM laten weten dit besluit te respecteren”, zegt de woordvoerder van de minister over de boete van 390 euro. “Hij zal de boete zo snel mogelijk betalen.”
‘Ik respecteer deze boete’
Minister Grapperhaus reageert op de boete die hij kreeg voor het schenden van de coronaregels.
Minister Ferd Grapperhaus overleefde twee weken geleden een debat over deze kwestie in de Tweede Kamer. Hij kreeg na een urenlang debat het vertrouwen van een kritische Kamer. Hij moest zijn gezag herstellen na deze affaire, maakten partijen duidelijk. De Tweede Kamer nam toen ook nog een motie aan waarin de bewindsman wordt opgeroepen ervoor te zorgen dat één coronaboete niet meer tot een strafblad leidt.
Het moment dat Grapperhaus breekt: ‘Het is die dag niet goed gegaan’
#Grapperhaus: “Nee, ik heb niet zelf om boete gevraagd.” Hij krijgt een aantekening in zijn justitiële documentatie. “In de volksmond heet dat inderdaad een strafblad”, zegt de minister. Hij gaat zijn schenking aan het Rode Kruis niet terugvragen. #corona
AD 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft alsnog een boete van 390 euro gekregen voor het overtreden van de coronaregels op zijn eigen bruiloft. Daardoor heeft hij nu ook een strafblad. De vrouw van Grapperhaus en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol, die het huwelijk voltrok, zijn níet op de bon geslingerd.
,,Ik respecteer het dat het OM mij nu een boete heeft gegeven’’, laat Grapperhaus (61) aan deze nieuwssite weten. ,,Ik ben er natuurlijk niet blij mee. Als minister heb ik een voorbeeldfunctie. Ik was een gewaarschuwd mens. Toch is het niet goed gegaan met de coronamaatregelen bij mijn huwelijk. Daar baal ik van.’’
De minister zegt dat hij zelf nooit heeft aangedrongen op een boete bij het OM. ,,Nee, dat is ingewikkeld. Dat is niet mijn rol.’’ De vrouw van Grapperhaus heeft geen boete gekregen. Ook staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) is niet op de bon geslingerd. Zij voltrok het huwelijk van Grapperhaus. ,,Ik heb heel duidelijk in de Tweede Kamer gezegd dat ík verantwoordelijk ben’’, aldus de minister.
Strafblad
Dat Grapperhaus nu een strafblad heeft, wil niet zeggen dat hij niet door mag als minister. ,,Dat is uiteindelijk aan de Tweede Kamer’’, zegt hij. ,,Ik heb al verantwoording afgelegd in de Tweede Kamer.’’ Voor premier Rutte is er geen twijfel over mogelijk of Grapperhaus met een strafblad kan aanblijven. ,,Ja hoor, dat kan. Het is niet iets waardoor je geen VOG zou krijgen. Dat is niet strijdig met het zijn van minister.’’
Het Openbaar Ministerie heeft Grapperhaus gisteren op de hoogte gebracht, meldt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. ,,Hij zal de boete zo snel mogelijk betalen.” Eerder maakte Grapperhaus twee keer 390 euro over naar het Rode Kruis als boetedoening. Dat geld wil de minister niet terug, zo laat hij desgevraagd weten.
Geloofwaardigheid
Aanleiding voor de boete is de publicatie van foto’s in de media van de feestelijkheden van het huwelijk, waarop te zien is dat Grapperhaus zijn schoonmoeder knuffelt en onvoldoende afstand houdt van zijn gasten. Onder de gasten zijn veel 50- en 60-plussers.
Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete ‘de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan Grapperhaus het boegbeeld is, gediend is’. De gasten van de bruiloft krijgen overigens geen boete, benadrukt het Openbaar Ministerie tegen deze nieuwssite.
POLL
Kan minister Grapperhaus aanblijven?
Ja, geen probleem (29%)
Nee, dit kan niet (71%)
79304 stemmen
Diep door het stof
Begin september moest minister Grapperhaus diep door het stof in het debat over de coronacrisis. Geëmotioneerd zei hij spijt te hebben van de misser op zijn eigen bruiloft, waarbij hij en zijn gasten zich overduidelijk niet aan de coronaregels hadden gehouden.
Zo overtrad Grapperhaus meermaals de 1,5 meterregel en knuffelde hij met zijn schoonmoeder. ,,Tijdens mijn huwelijk is het misgegaan. Dat spijt me, als minister hoor ik het goede voorbeeld te geven”, zei de minister.
Rutte zei tijdens het debat vierkant achter Grapperhaus te staan. ,,Leiderschap is ook je fouten toegeven’’, meldde hij. ,,Ik ben ervan overtuigd dat hij zijn gezag zal herstellen.’’ De premier vindt dat er ruimte moet zijn voor mildheid en genade voor mensen die een fout maken.
Coronaboetes
Grapperhaus, ministerieel verantwoordelijk voor de handhaving van de coronaregels, is overigens niet van plan om met terugwerkende kracht coronaboetes van het strafblad af te halen. ,,Dat is niet waar de Tweede Kamer in aangenomen moties om heeft gevraagd’’, zei hij.
Mocht een meerderheid in het parlement toch nog willen dat oude coronaboetes van het strafblad worden geschrapt, dan wil de minister daar wel naar kijken, zo gaf hij ook aan. Advocaat Frank van Ardenne, die vier Schiedammers bijstaat nadat ze een coronaboete kregen omdat ze een gebakje aten op een bankje bij hen voor de deur, vindt dat er een generaal pardon moet komen voor alle coronaboetes.
Een-tweetje
Van Ardenne laat weten dat zijn cliënten sterk het vermoeden hebben dat deze boete een een-tweetje is tussen het Openbaar Ministerie en de minister. ,,Met als doel te voorkomen dat er een generaal pardon of een herziening komt voor al die inmiddels uitgeschreven coronaboetes.’’
De advocaat verbaast zich erover dat Grapperhaus wel de boete krijgt, maar de anderen die op de foto’s te zien zijn niet. ,,Zij staan ook te dicht bij elkaar. Mij is niet duidelijk waarom zij geen boete krijgen. Wij hebben altijd gezegd dat coronaboetes in strijd met het gelijkheidsbeginsel worden uitgeschreven. Dat blijkt ook maar weer bij deze boete aan Grapperhaus.’’
Geloofwaardigheid
Dat Grapperhaus niet bestraft werd voor een vergrijp dat veel anderen op een fikse boete en een strafblad kwam te staan, leidde de afgelopen weken tot felle reacties. De kwestie heeft ook het vertrouwen in de minister flink aangetast.
Van de Nederlanders vindt 42 procent dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zijn geloofwaardigheid heeft verloren als hij mensen waarschuwt zich aan de coronamaatregelen te houden. Een kwart van de deelnemers aan de wekelijkse opiniepeiling van Maurice de Hond gaf aan dat de minister moest aftreden.
Commentaar
Voor de geloofwaardigheid van het coronabeleid was het beter geweest als minister Grapperhaus de eer aan zichzelf had gehouden, schreef AD-hoofdredacteur Hans Nijenhuis in zijn commentaar.
Minister Ferd Grapperhaus en zijn vrouw hebben allebei 390 euro overgemaakt aan het Rode Kruis, als boete voor het overtreden van de coronaregels tijdens hun huwelijk. Die schenking gaat hij niet terugvragen.
Telegraaf 18.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus krijgt alsnog een boete voor het overtreden van de coronaregels op zijn bruiloft. Het Openbaar Ministerie heeft de bewindsman daar donderdag van op de hoogte gebracht, laat een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid weten.
Grapperhaus laat weten het besluit van het OM te respecteren en zal de boete zo snel mogelijk betalen. „Een minister heeft een voorbeeldfunctie”, erkent hij, en is bovendien „een gewaarschuwd mens.” Door de boete krijgt hij een strafblad. Of hij daarmee minister kan blijven „is uiteindelijk ter beoordeling van de Tweede Kamer.”
De beslissing over de boete is genomen door het College van procureurs-generaal, meldt het Openbaar Ministerie. „Het OM vindt dat met het opleggen van de geldboete de geloofwaardigheid van de handhaving van de coronaregels, waarvan de minister van Justitie en Veiligheid het boegbeeld is, gediend is.”
Na de bruiloft van Grapperhaus vorige maand doken foto’s op waarop duidelijk te zien was dat de minister en zijn gasten lang niet altijd de voorgeschreven 1,5 meter afstand hielden. Hij moest diep door het stof, ook in de Tweede Kamer, waar een deel van de oppositie tevergeefs om zijn aftreden riep, maar kreeg tot dusver geen straf. Wel maakte hij uit eigen beweging een bedrag over naar het Rode Kruis.
Dat Grapperhaus niet bestraft werd voor een vergrijp dat veel anderen op een fikse boete en een strafblad kwam te staan, leidde de afgelopen weken tot felle reacties. De kwestie heeft ook het vertrouwen in de minister flink aangetast. In een peiling eerder deze week van EenVandaag onder ruim 2000 mensen zei de helft van de ondervraagden hem niet langer geloofwaardig te vinden.
Telegraaf 06.09.2020 De geloofwaardigheid van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) is afgenomen, zo komt naar voren uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond. Vorige week vond 42 procent van de ondervraagden hem niet geloofwaardig meer nadat naar buiten was gekomen dat tijdens zijn trouwerij coronaregels waren overtreden. Nu zegt 66 procent van die ondervraagden hem niet meer geloofwaardig te vinden.
Vorige week vond 42 procent dat hij had moeten opstappen, dat is nu 47 procent.
Een aanvankelijk emotionele Grapperhaus kreeg woensdag na een urenlang debat in de Tweede Kamer wel het vertrouwen van een kritische Kamer. De oppositie zegde het vertrouwen niet op, maar sprak wel vrijwel unaniem haar afkeuring uit. Grapperhaus zelf ging diep door het stof. Niet alleen de gasten maar ook hijzelf is in de fout gegaan, erkende hij. Hij sprak van een inschattingsfout.
Ook de oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens vindt dat Grapperhaus de eer aan zichzelf had moeten houden. „Omdat hij voortdurend in deze coronacrisis heeft gepropageerd dat we ons aan de coronaregels moeten houden. De belangrijkste regel is de 1,5 meter-regel. Dat hebben we tot vervelens toe moeten aanhoren”, zei hij in het tv-programma Buitenhof.
Grapperhaus heeft inmiddels 780 euro overgemaakt aan het Rode Kruis, twee maal de hoogte van de boete die mensen kunnen krijgen als ze geen 1,5 meter afstand houden. Ook komt er verandering in het feit dat één coronaboete tot een strafblad leidt. Daarvoor zijn volgens Grapperhaus een paar alternatieven. De boete kan verlaagd worden zodat het onder de grens van een strafblad komt of de boete kan dezelfde hoogte houden, maar dan komt er geen strafblad meer. Hij gaat hierover in gesprek met de Kamer.
De peiling van Maurice de Hond wordt via internet gehouden onder ten minste 2500 mensen, uit een steekproef onder ruim 40.000 personen die zich ooit voor zijn panel hebben aangemeld.
AD 06.09.2020 Geert Corstens, tussen 2008 en 2014 de hoogste rechter van Nederland, vindt dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie) afgelopen week had moeten aftreden vanwege het overtreden van de coronaregels. ,,Hij is niet meer geloofwaardig.’’
Volgens de voormalige president van de Hoge Raad – de hoogste rechter in Nederland – had Grapperhaus ‘de eer aan zichzelf moeten houden’. ,,Hij heeft deze coronacrisis voortdurend gepropageerd dat we ons aan de regels moeten houden’’, zei Corstens zondagmiddag in het tv-programma Buitenhof. ,,De belangrijkste regel is de 1,5 meterregel. Dat hebben we tot vervelens toe moeten aanhoren.’’
Corstens vindt dat de minister van Justitie ‘op zijn klompen had kunnen aanvoelen’ dat het organiseren van een huwelijk tot problemen met de 1,5 meterregel zou leiden. ,,Daarmee heeft hij zijn geloofwaardigheid verloren.’’
Obstructie
Dit is een nieuwe regel, die moet indalen in het morele bewustzijn van mensen, aldus Geert Corstens.
Op foto’s van het huwelijk van Grapperhaus, twee weken terug, is te zien dat hij meermaals de 1,5 meterregel overtrad en knuffelde met zijn schoonmoeder. Geëmotioneerd zei hij afgelopen week in de Tweede Kamer spijt te hebben van de misser, maar van opstappen wilde hij niets weten.
Volgens Corstens zal het aanblijven van Grapperhaus tot ‘obstructie’ van de rechtsgang leiden. De jurist verwacht dat overtreders van de coronaregels en hun advocaten het gedrag van de minister zullen aangrijpen om boetes van tafel te laten vegen. ,,Dat begrijp ik wel’’, aldus Corstens.
Lagere coronastraf
Hij vindt het extra kwalijk dat Grapperhaus aan de Tweede Kamer heeft toegezegd dat hij de straffen voor het overtreden van de coronaregels gaat verlagen. ,,Dit is een nieuwe regel, die moet indalen in het morele bewustzijn van mensen. Dat is een moeilijk proces. Daar heeft de regering veel aan gedaan, met veel voorlichting. Als je dan zelf de regel overtreedt en vervolgens de straffen gaat verminderen, ben je het ene kwaad op het andere aan het stapelen.’’
Grapperhaus ontkende afgelopen vrijdag dat verlaging van de coronastraffen iets te maken heeft met de coronablunder op zijn huwelijk. ,,Het debat heeft zich helemaal los van mij ontwikkeld’’, zei de minister daarover. ,,De Kamer vond al maanden dat er iets moest gebeuren met de zwaarte van de coronaboetes.’’ Ook premier Rutte ontkent dat er een verband is.
NOS 05.09.2020 Het ministerie van Justitie en Veiligheid bekijkt een verzoek om kwijtschelding van coronaboetes. Dat zegt de advocaat van vier beboete personen, die de minister vorige week een brief had geschreven.
Voor zover bekend is het de eerste keer sinds de ophef over minister Grapperhaus, die zich op zijn bruiloft niet aan de coronaregels had gehouden, dat er naar een verzoek om kwijtschelding wordt gekeken. Een woordvoerder van minister Grapperhaus zegt tegen persbureau ANP dat het ministerie alleen een ontvangstbevestiging van het verzoek aan de advocaat heeft gestuurd. “Een inhoudelijke reactie volgt nog”, zegt ze.
Gebakjes
Het gaat om een Rotterdams stel en de ouders van de man, die in mei buiten samen een gebakje aten, zoals Rijnmond meldde. Twee boa’s schreven boetes uit; het bleek later om vierhonderd euro per persoon te gaan.
Ze werden waarschijnlijk beboet omdat er sprake zou zijn geweest van een samenscholing in de buitenlucht, schreef advocaat Frank van Ardenne. “Terwijl deze vier personen op 1,5 meter afstand van elkaar een taartje zaten te eten en de regelgeving op dit punt volstrekt onduidelijk was, en is.”
Generaal pardon
De advocaat betoogt onder meer dat de boetes, ook gezien Grapperhaus’ huwelijksfeest, “niet uit te leggen en niet te rechtvaardigen” zijn.
Hij vraagt daarom om een generaal pardon voor iedereen die is beboet omdat ze coronaregels zouden hebben overtreden, en voor het seponeren of herzien van deze zaken.
RTL 05.09.2020 Vier ‘taartjeseters’ uit Schiedam en andere mensen met een coronaboete op zak, willen dat deze wordt kwijtgescholden. Advocaat Frank van Ardenne deed dit verzoek bij het ministerie
‘Behoefte aan duidelijkheid’
Bij de boete voor de taartjeseters ging het om een paar in Schiedam dat in mei dit jaar bezoek kreeg van hun ouders die met taart op de stoep stonden. Omdat een van de ouders geen trappen kon lopen, besloten ze de taart buiten op te eten met anderhalve meter onderlinge afstand. Vervolgens legden handhavers boetes op van bijna 400 euro per persoon voor ‘samenscholing in de open lucht’.
Het moment dat Grapperhaus breekt: ‘Het is die dag niet goed gegaan’
Minister Ferdinand Grapperhaus was zwaar geëmotioneerd tijdens het debat waarin hij moest knokken voor zijn baan als minister na zijn coronamisser.
De advocaat vermoedt dat het verzoek sneller dan normaal zal worden behandeld, gezien de recente ophef rond de trouwerij van minister Grapperhaus. “Iedereen die hiermee worstelt heeft behoefte aan duidelijkheid”, zegt Van Ardenne.
Een woordvoerder van het ministerie laat weten dat het ministerie het verzoek van de advocaat heeft ontvangen, maar dat minister Grapperhaus na de ministerraad heeft aangegeven dat het kwijtschelden van alle coronaboetes niet gaat gebeuren.
De Tweede Kamer heeft wel unaniem gevraagd om het automatisme van een strafblad bij een coronaboete te schrappen. De minister stuurt later nog een brief aan de Kamer, hier zal hij ook op uitvoering van moties ingaan.
AD 04.09.2020 Dat minister Ferd Grapperhaus (Justitie) gaat regelen dat een coronaboete niet meer voor een strafblad zorgt, heeft volgens hem niets te maken met de coronablunder op zijn eigen huwelijk. Ook premier Rutte ontkent dat de misstap van Grapperhaus tot lagere straffen leidt.
Het debat heeft zich helemaal los van mij ontwikkeld. Aldus Ferd Grapperhaus.
Afgelopen woensdag moest minister Grapperhaus diep door het stof in het debat over de coronacrisis. Geëmotioneerd zei hij spijt te hebben van de misser op zijn eigen bruiloft, waarbij hij en zijn gasten zich overduidelijk niet aan de coronaregels hadden gehouden. Zo overtrad Grapperhaus meermaals de 1,5 meterregel en knuffelde hij met zijn schoonmoeder.
Tijdens het verhitte Kamerdebat beloofde Grapperhaus dat hij de hoogte van de coronastraffen in Nederland tegen het licht gaat houden. Op verzoek van de hele Tweede Kamer wil hij regelen dat een coronaboete niet meer leidt tot een strafblad. Ook gaat hij de boete mogelijk verlagen van 390 euro naar minder dan 100 euro.
Grapperhaus zegt nu dat zijn eigen misstap niets te maken heeft met zijn toezeggingen aan de Tweede Kamer. ,,Het debat heeft zich helemaal los van mij ontwikkeld’’, zegt de minister. ,,De Kamer vond al maanden dat er iets moest gebeuren met de zwaarte van de coronaboetes.’’ Afgelopen mei eiste het parlement in een motie dat er geen strafblad zou volgen op een coronaboete, maar daar deed Grapperhaus toen niks mee.
Ook premier Rutte stelt nu dat een verlaging van de coronaboetes losstaat van de rel rond Grapperhaus. ,,Dit is een verband dat er niet is’’, aldus Rutte op zijn wekelijkse persconferentie. ,,Er is al langer een discussie gaande over de vraag hoe je moet omgaan met mensen die zich niet expres, door wat voor omstandigheden dan ook, niet aan de 1,5 meterregel houden.’’
Terugwerkende kracht
Overigens is Grapperhaus niet van plan om met terugwerkende kracht coronaboetes van het strafblad af te halen. ,,Dat is niet waar de Tweede Kamer in aangenomen moties om heeft gevraagd’’, zegt hij. Mocht een meerderheid in het parlement toch nog willen dat oude coronaboetes van het strafblad worden geschrapt, dan wil de minister daar wel naar kijken, zo zegt hij.
RTL 04.09.2020 Toen de eerste foto’s van minister Grapperhaus met zijn bruiloftsgasten opdoken, zocht Frits Wester hem op. Om de getrouwde politicus te interviewen over zijn eerste spijtbetuiging. ”Ik dacht: jongens, waar gaat het allemaal over? Dit had ons allemaal kunnen overkomen.”
Je probeert de boel goed te regelen en je gasten houden zich niet helemaal aan de regels. Ik zei voorafgaande aan het interview, nadat ik Grapperhaus met zijn huwelijk gefeliciteerd had, dat ik mij wat beschroomd voelde bij dit onderwerp.
Ik ken de geschiedenis van Grapperhaus. Hij is een aantal jaren geleden weduwnaar geworden en na een hele trieste periode, heeft hij het geluk weer gevonden. Wie gunt dat iemand niet? Vervolgens krijgt een blijde dag zo’n wrang gevolg. Triest allemaal.
”Ik denk niet dat de Kamer er een grote zaak van gaat maken”
Ik hoor mijzelf nog zeggen op tv: ”Ik denk niet dat de Kamer er een hele grote zaak van gaat maken, zolang het hierbij blijft en er niet nog meer beelden opduiken.” Het bleef hier niet bij en er kwamen nieuwe foto’s. Het waren niet alleen de gasten die zich niet aan de regels hielden, ook Grapperhaus zelf overtrad zijn eigen regels.
Toen kwam het moment om een onderscheid te maken tussen de bruidegom Grapperhaus en de minister van Justitie. Alleen zo kun je het politieke proces zuiver beoordelen. De minister die ons in zware bewoordingen aanspreekt en vermaant. Ons aso’s noemt als wij in huiselijke kring de regels overtreden en dan vervolgens zelf in de fout gaat.
Nogmaals, wie is er niet de fout gegaan de afgelopen maanden? Ik wel hoor, hoe voorzichtig ook, ik weet het wel zeker. Maar Grapperhaus heeft de pech dat hij de minister van Justitie is, die ons stevig moet kunnen aanspreken als wij ons niet aan de regels houden. Hij is het die de BOA’s en politie op ons afstuurt als we over de 1,5 meter schreef gaan. En juist hij kan dat nu niet meer.
Gewoon omdat zijn geloofwaardigheid is aangetast. Niet als bruidegom maar als minister. Het ging nu om het aanzien van het ambt. En dat heeft een enorme knauw gekregen. In mijn commentaar woensdagochtend, na de publicatie van een handenschuddende en knuffelende minister, zei ik dan ook dat de minister er goed aan zou doen om af treden. We kunnen nu geen minister zonder gezag gebruiken en mijn inschatting was dat nu het geval zou zijn.
Grapperhaus zelf dacht daar anders over. Zijn coalitiegenoten, premier Rutte voorop, bleven hem steunen. Ze zitten heel erg met het optreden van Grappenhaus in hun maag, maar kunnen niet anders omdat een kabinetscrisis anders het gevolg zou zijn. Ook de kersverse CDA-leider en vice-premier Hugo de Jonge greep niet in door zijn eigen minister te vragen terug te treden. Terwijl hij zich ook moet realiseren dat zijn partij en zijn campagne schade oplopen door de onbezonnen acties van de minister. Gevolg: Grapperhaus ging het debat aan met de Kamer.
”Gezag kwijt en verder met een slot op zijn mond”
Ik heb zelden een minister gezien die, ondanks alle uitgesproken begrip voor zijn privéleven, zo door de Kamer gegeseld is. Gegeseld en als gevolg daarvan gegijzeld. Gegijzeld in de kooi die hij zelf gesmeed heeft. De moties van wantrouwen en afkeuring kregen weliswaar geen meerderheid, maar de boodschap was duidelijk. De minister is zijn gezag kwijt en moet verder met een slot op zijn mond. Signalen die, zij het wat verholen, ook door zijn coalitiegenoten werden afgeven.
Grapperhaus die gepaard met emoties zelf zei aan herstel van zijn vertrouwen te kunnen werken, blijft dus op zijn post zitten. Hij heeft daarmee een enorm risico genomen. Want hoezeer hij ook gewaardeerd wordt als minister op het dossier corona, is hij nu tandeloos en vleugellam. Het is zijn vrije keuze. Of die verstandig is? Ik twijfel daar zeer aan. We gaan het zien.
NOS 03.09.2020 Minister Grapperhaus van Veiligheid en Justitie gaat bekijken op welke manier geregeld kan worden dat coronaboetes niet meer op een strafblad worden gezet. Er zijn een paar alternatieven om dit te regelen, bijvoorbeeld door het verlagen van de boetes of door de boete uit te zonderen van opname in het justitiële dossier van iemand.
De voltallige Tweede Kamer bepaalde vandaag in een motie dat het overtreden van de coronaregels niet meer mag leiden tot zo’n aantekening in hun justitiële dossier. Een corona-overtreder kan dan niet zomaar een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aanvragen, waardoor het moeilijk is om sommige banen te krijgen. “De wens van de Tweede Kamer is heel duidelijk. Ik ga er meteen mee aan de slag”, aldus de minister.
De Tweede Kamer eist een uitzondering voor mensen die een boete krijgen omdat ze bewust op grove wijze de regels aan hun laars hebben gelapt, bijvoorbeeld door het organiseren van zogenoemde coronafeestjes. Die moeten nog een aantekening in hun justitiële dossier krijgen.
Een deel van de Kamer vindt al langer dat het onredelijk is dat mensen die zonder opzet te dicht bij elkaar staan, opgezadeld worden met een strafblad. Ze wijzen erop dat het eigenlijk om heel gewoon menselijk gedrag gaat, dat alleen nu in coronatijd strafbaar is.
Juridisch lastig
De zaak is extra actueel, nu is gebleken dat ook minister Grapperhaus zich tijdens zijn bruiloft niet aan de voorschriften heeft gehouden. De minister liet gisteren in het debat daarover al weten dat hij wil kijken naar de mogelijkheden om de justitiële aantekening te voorkomen, al is dat juridisch lastig.
Er werden een motie van wantrouwen en een motie van afkeuring tegen Grapperhaus ingediend, maar die haalden het beide niet.
Excuses aan ambtenaren
Minister Grapperhaus heeft niet alleen aan de Tweede Kamer zijn excuses aangeboden. Ook ontvingen alle medewerkers op het ministerie vandaag een bericht van de minister waarin hij spijt betuigt dat hij op zijn bruiloft de coronaregels heeft overtreden.
RTL 03.09.2020 Waren het krokodillentranen of toonde minister Ferd Grapperhaus gisteren oprechte emoties tijdens het Kamerdebat over zijn bruiloft? Komt het vaker voor dat politici huilen? En is dat slecht voor je imago, of kan het juist helpen? Die vragen leggen we voor aan twee experts.
Het was een bijzonder gezicht gisteravond. Onze minister van Justitie en Veiligheid , Ferd Grapperhaus, was tijdens het Kamerdebat over zijn bruiloft en het niet naleven van de anderhalve meterregel, zijn emoties niet de baas.
Onder vuur
Grapperhaus kwam onder vuur te liggen nadat er foto’s waren opgedoken van zijn eigen huwelijksfeest, waarin de minister de coronaregels aan zijn laars lapte.
Gisteren ging de minister, die verantwoordelijk is voor de handhaving van de coronaregels, meerdere malen door het stof in de Tweede Kamer. “Tijdens mijn bruiloft is het misgegaan. Ik heb daarover mijn spijt betuigd en dat doe ik vandaag opnieuw”, sprak hij zwaar geëmotioneerd.
‘Mooi toneelspel’
Op dit fragment kwamen alleen al via de socialmedia-kanalen van RTL Nieuws duizenden reacties binnen.
“Mooi toneelspel”, schrijft Nadine op onze Facebookpagina. “Maar helaas niet geloofwaardig.” En Rita zegt: “Hij wil zijn eigen hachje redden.” Ook op Twitter wordt openlijk getwijfeld aan de oprechtheid van zijn emoties:
Maar er zijn ook mensen die zijn geëmotioneerde excuses wél accepteren. “De man maakt een foutje en heeft zijn excuses aangeboden. Wat willen we nog meer?”, vraagt Dana zich af onder een bericht op onze Facebookpagina. En Marianne schrijft: “Heel triest dat mensen zo hard oordelen!”
Wél oprecht
Ook Ad Vingerhoets zag de beelden van een geëmotioneerde Grapperhaus gisteren voorbij komen. Hij is emeritus hoogleraar emotie en welbevinden aan de Tilburg University en expert op het gebied van huilen. “Ik had het gevoel dat de tranen van Grapperhaus wel oprecht waren. Huilen is een lastig te reguleren emotie, zeker onder grote druk. Ik zag een man, een opperhandhaver die het goede voorbeeld moet geven, maar daarin gefaald heeft. Dat besefte hij zich gisteren ook. En hij gaf het toe: ik ben totaal fout geweest.”
“Je zag dat hij zich schuldig voelde en zich schaamde”, voegt Vingerhoets daar aan toe. “Daar hoort gedrag bij dat gericht is op herstel en zoveel mogelijk te proberen om het weer goed te maken en het stimuleren van empathie en vergevingsgezindheid. Blozen en huilen helpen daarbij.”
Huilende politici
Grapperhaus is niet de enige politicus die ooit moeite had om zijn emoties de baas te blijven in het openbaar.
Een aantal voorbeelden:
Oud-staatssecretaris Elske ter Veld barstte in snikken uit toen ze in 1993 haar ontslag indiende.
Hans Wiegel, fractieleider en lijsttrekker van de VVD barst in huilen uit tijdens het live-programma van AVRO’s vragenvuur waar een vraag werd gesteld over de uitkering van weduwnaars. Wiegel had kort tevoren zijn vrouw Pien verloren bij een auto-ongeluk.
En ook Barack Obama liet onder andere in 2016, toen hij nog president was, zijn tranen de vrije loop tijdens een speech over schietpartijen waarbij veel onschuldige slachtoffers zijn gevallen. Bij het noemen van de schietpartij in Newton, waarbij twintig kinderen tussen de zes en zeven jaar oud de dood vonden, brak zijn stem en stroomden de tranen over zijn wangen.
Een recenter voorbeeld is Halbe Zijlstra. Bij zijn aftreden in 2018 als minister van Buitenlandse Zaken, hield ook hij het niet droog. Die beelden zie je verderop in dit artikel.
Huilen is een signaal
Vingerhoets doet al ruim 20 jaar onderzoek naar de vraag waarom we huilen. “Huilen is een vorm van communicatie, het is vooral een signaal naar anderen. Het laat zien: ik heb je nodig, ik wil contact maken. Vaak worden mensen die huilen getroost en geholpen, dus het werkt ook.”
Mensen die wel eens huilen worden volgens Vingerhoets als meer betrouwbaar gezien. “Mensen vinden anderen die huilen eerlijk. We willen graag te maken hebben met mensen die af en toe hun emoties tonen”, zegt hij. Toch is het wel een risico om in bijzijn van anderen je tranen te laten stromen. “Als je huilt om de goede redenen, zoals het overlijden van een dierbare of omdat je relatie uit is, wekt het sympathie bij anderen.”
Dat ligt anders als je huilt om jezelf, of om je eigen fout, zegt Vingerhoets. “Dan hebben mensen oer het algemeen minder begrip en is er vaker verdeeldheid. Sommige mensen vinden huilen om je eigen fouten hypocriet. En als die mening eenmaal gevormd is, is het lastig om van dat stigma af te komen.”
Afbreukrisico
Volgens Vingerhoets is het voor een buitenstaander eigenlijk niet te zien of iemand oprecht verdriet heeft, of krokodillentranen huilt. “Toch is er, zeker voor politici, een groot afbreukrisico als zij in het openbaar huilen. “Er zijn altijd mensen die zeggen: dit zijn krokodillentranen. En dan bereik je precies het tegenovergestelde van wat je wilde: troost en hulp. Mensen zien huilen als een eerlijk signaal, daar mag je geen misbruik van maken.”
Dat is dan ook niet wat Grapperhaus gisteren deed, vindt Vingerhoets. Daar is Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut, het mee eens. “Je zag dat het oprechte tranen waren”, vertelt hij. “Ik denk dat iedereen de afgelopen dagen wel begrip heeft voor de situatie waarin hij verkeerde. Dat zijn bruiloft, iets dat zo’n mooie dag had moeten zijn, zoveel ellende met zich meebrengt en hem zelfs zijn baan kan kosten. Dan is het niet gek dat iemand geëmotioneerd raakt.”
Niet te vaak
Kan het als politicus kwaad om tijdens je werk te huilen? “Over het algemeen is het niet fout om emotie te tonen tijdens een debat, maar het kan ook ten koste gaan van je professionaliteit. Je bent volksvertegenwoordiger, enige afstand is goed. En als mensen geen begrip hebben voor je verdriet, kan het verkeerd vallen.”
Ook moet je het niet te vaak doen, zegt Van Grieken. “Dan verliest het zijn kracht. Huilen kun je eigenlijk maar één of twee keer in je politieke carrière doen. Anders doet het echt afbreuk aan je geloofwaardigheid.”
Als een leider op het juiste moment laat zien dat hij of zij ontroerd is, is daar niets mis mee, zegt hoogleraar Vingerhoets. “Het kan hem menselijker maken. Als sporters huilen als ze winnen of verliezen, vinden de fans dat mooi om te zien. We kijken tegen ze op, maar die emotie maakt ze menselijker. En dat vinden we fijn.”
Vaak zie je volgens hoogleraar Vingerhoets drie verschillende reacties op huilende politici. “De eerste groep denkt, wat een huilebalk. Zij vinden iemand die huilt niet competent. Daarnaast heb je mensen die de oprechtheid van de emotie betwijfelen. Die zullen zeggen dat het krokodillentranen zijn. En als laatste heb je de groep die het juist waardeert dat iemand zijn of haar emoties toont. Die denken: ah, die politicus is dus ook maar gewoon een mens.”
NU 03.09.2020 Boa- en politievakbonden blijven de minister van Justitie Ferd Grapperhaus steunen na de ophef over zijn huwelijksfoto’s. Ze willen vooral dat er meer aandacht komt voor de moeilijkheden die er zijn bij het handhaven van de coronaregels.
Grapperhaus overleefde woensdagavond een zwaar kamerdebat, dat volgde op het verschijnen van nieuwe huwelijksfoto’s. Hierop was duidelijk te zien dat de minister zelf ook niet altijd de juiste afstand hield. Grapperhaus bood zijn excuses aan en blijft, “met een deuk in zijn imago”, op zijn ministerspost.
De huwelijksfoto’s hebben het voor de buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) lastiger gemaakt om coronaboetes uit te delen, zeggen verschillende politie- en boavakbonden.
Eerder zei BOA-ACP-voorzitter Richard Gerritsen dat boa’s nu minder coronaboetes zouden uitschrijven vanwege de huwelijksfoto’s. De nieuwe excuses van Grapperhaus zullen hier voorlopig weinig aan veranderen.
“Die geloofwaardigheid van de coronaregels was al eerder een topic”, zegt Gerritsen woensdag in gesprek met NU.nl. “Met de bruiloft van Grapperhaus is het een optelsom geworden. Het is de grootste barst”, aldus Gerritsen.
Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politievakbond (NPB), zei woensdag in het NPO-programma Op1: “Politiemensen hebben het een stuk moeilijker gekregen op straat hierdoor. Er wordt verwezen naar de bruiloft en dan krijg je pittige discussies”
Meer duidelijkheid rondom coronaregels
Hoewel politie- en boa-vakbonden balen van de huwelijksfoto van Grapperhaus, zien ze het niet als reden om het vertrouwen in de minister op te zeggen.
“We zijn al een tijdje met deze minister onderweg en hij heeft veel goede dingen gedaan. Daarom hebben we het vertrouwen om met hem verder te gaan”, zegt Gerritsen.
Een NPB-woordvoerder zegt dat het belangrijk is dat Grapperhaus aanblijft, omdat er momenteel veel dingen spelen binnen de politieorganisatie die moeten worden opgelost, zoals de werkbelasting die al jaren onder druk staat.
Bonden: Geef aandacht aan handhavingsproblemen
De vakbonden willen wel dat er aandacht komt voor hoe de coronaregels gehandhaafd kunnen worden.
Volgens de vakbonden is het al langer moeilijk om de coronaregels op straat te handhaven, met name sinds de verdere versoepelingen. Ook ligt er veel vrijheid bij gemeentes om de handhaving zelf in te vullen.
Sinds begin juni zouden er zeer weinig coronaboetes uitgedeeld zijn, zei voorzitter van het Veiligheidsberaad Hubert Bruls maandag nog.
“Voor het overgrote deel houden mensen zich aan de coronaregels. En een waarschuwing is vaak genoeg”, zegt voorzitter van de Nederlandse Boabond (NBB) Ruud Kuin. Maar het gaat mis bij drukke stranden, straten en parken waar handhaving niet meer kan, zegt hij.
De vakbonden hebben dinsdag in gesprek met Grapperhaus nogmaals opgeroepen tot landelijke en eenduidige regelgeving.
Volgens Kuin wordt het “tijd dat er een pas op de plaats gemaakt wordt en meer aandacht komt voor de handhaafbaarheid van de regels”.
Telegraaf 03.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus heeft ook tegenover de medewerkers op zijn ministerie van Justitie en Veiligheid spijt betuigd over het overtreden van de coronaregels tijdens zijn bruiloft. Dat gebeurde een dag nadat hij een debat over deze kwestie in de Tweede Kamer had overleefd.
„Ik heb vandaag ook een brief rondgestuurd in mijn hele departement aan de mensen om dezelfde verantwoording af te leggen als ik in de Kamer heb gedaan”, zei hij donderdag. „Dat ik niet mijn voorbeeldfunctie heb vervuld en dat mij dat zeer spijt. Dat dit ook niet had gemoeten bij mij als minister van Justitie en Veiligheid.”
Grapperhaus kreeg woensdag na een urenlang debat het vertrouwen van een kritische Kamer. Hij moet zijn gezag herstellen na deze affaire, maakten partijen duidelijk. De Tweede Kamer nam donderdag nog een motie aan waarin de bewindsman wordt opgeroepen ervoor te zorgen dat één coronaboete niet meer tot een strafblad leidt.
Dat verzoek gaat minister Grapperhaus uitvoeren. Daarvoor zijn volgens hem een paar alternatieven. De boete kan verlaagd worden zodat het onder de grens van een strafblad komt of de boete kan dezelfde hoogte houden, maar dan komt er geen strafblad meer. Hij gaat hierover in gesprek met de Kamer.
AD 03.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus heeft ook tegenover de medewerkers op zijn ministerie van Justitie en Veiligheid spijt betuigd over het overtreden van de coronaregels tijdens zijn bruiloft. Dat gebeurde een dag nadat hij een debat over deze kwestie in de Tweede Kamer had overleefd.
,,Ik heb vandaag ook een brief rondgestuurd in mijn hele departement aan de mensen om dezelfde verantwoording af te leggen als ik in de Kamer heb gedaan”, zei hij. ,,Dat ik niet mijn voorbeeldfunctie heb vervuld en dat mij dat zeer spijt. Dat dit ook niet had gemoeten bij mij als minister van Justitie en Veiligheid.”
Hij kreeg gisteren na een urenlang debat het vertrouwen van een kritische Kamer. Hij moet zijn gezag herstellen na deze affaire, maakten partijen duidelijk. De Tweede Kamer nam vandaag nog een motie aan waarin de bewindsman wordt opgeroepen ervoor te zorgen dat één coronaboete niet meer tot een strafblad leidt.
Dat verzoek gaat minister Grapperhaus uitvoeren. Daarvoor zijn volgens hem een paar alternatieven. De boete kan verlaagd worden zodat het onder de grens van een strafblad komt of de boete kan dezelfde hoogte houden, maar dan komt er geen strafblad meer. Hij gaat hierover in gesprek met de Kamer.
RTL 03.09.2020 Minister Grapperhaus moest gisteren in de Tweede Kamer knokken voor zijn ministerschap omdat hij zelf een coronablunder had begaan. Hoe is het the day after met hem? RTL Nieuws vroeg het aan de minister, die een kort nachtje achter de rug heeft.
AD 03.09.2020 Hoewel de buitenwacht rekening hield met het aftreden van Ferd Grapperhaus heeft de minister van Justitie en Veiligheid dat zelf geen moment overwogen. Premier Mark Rutte en CDA-leider Hugo de Jonge evenmin. Een reconstructie.
In zijn dienstauto grijpt minister Ferd Grapperhaus maandagavond zijn telefoon. ,,We moeten praten’’, zegt hij. ,,Want ik snap dat ik een probleem heb.” Aan de andere kant van de lijn stemt Richard Gerrits van de vakbond BOA ACP daarmee in.
Die heeft dan net op Radio 1 verteld dat boa’s door Grapperhaus minder coronaboetes zijn gaan uitschrijven. ,,Het is niet uit te leggen dat mensen een boete krijgen, terwijl de verantwoordelijke minister zich zelf niet aan de regels houdt’’, zei Gerrits. Het is het enige moment sinds het opduiken van de bruiloftsfoto’s dat Grapperhaus zich wankel voelt.
Vanaf het begin is hij van zins geweest te erkennen dát het fout is gegaan. En dat hij het écht kan uitleggen. ,,Ik moet mij verantwoorden. Maar dat kan en wil ik ook’’, heeft hij binnenskamers gezegd. Het is de koers die de hele top van het kabinet vaart. Premier Mark Rutte heeft al in de eerste dagen na het opduiken van de foto’s cruciaal contact met CDA-leider Hugo de Jonge. Diens boodschap is kort en krachtig geweest. ,,Ferd gaat het debat met open vizier aan om zijn geloofwaardigheid te herstellen.’’
Rutte beseft: zelfs als premier kan hij geen minister ontslaan. Zeker niet van een andere partij. En middenin de coronacrisis is een ruzie met De Jonge wel het laatste dat hij kan gebruiken.
Al wordt het wel een grotere affaire dan Grapperhaus vorige week donderdag voorziet. Die middag is hij op het ministerie van Algemene Zaken om zijn jaarbegroting te bespreken. Een dag eerder is de Privé uitgekomen en heeft SBS6 bewegende beelden van zijn bruiloft laten zien. Gasten blijken bij de bordesscène in Bloemendaal te weinig afstand te hebben gehouden. En dat onder het oog van nota bene de coronaminister.
Het social media-team van het departement ziet dat de foto’s als een lopend vuur gaan op Twitter
Als de NOS de minister opvangt voor commentaar, wordt hij overvallen, zeggen ingewijden. ,,Hij dacht, hé, wat zouden die willen vragen?’’ Grapperhaus zegt direct dat hij niet kan ‘garanderen’ dat de regels constant zijn nageleefd. Maar benadrukt vooral dat hij ‘de helft van de dag’ bezig is geweest ‘om te kijken of het wel goed ging’.
Als hij op het ministerie komt, blijken die woorden wat te laconiek. Het social media-team van het departement ziet dat de foto’s als een lopend vuur gaan op Twitter. ,,Hier moeten we iets mee’’, zegt een medewerker.
Grapperhaus sluit zich met zijn woordvoerder en politiek assistent op voor een uitgebreidere verklaring. Daarin erkent hij ruimer dat het is misgegaan. Als de verklaring af is, ontbreken volgens de minister drie woorden. ,,Het spijt me”, wil hij erin hebben.
‘Het spijt me’-briefje
Dat premier Mark Rutte hierop heeft moeten aandringen, wijzen ingewijden van de hand. Wél zou vanuit de VVD óók aan de premier een seintje zijn gegeven dat excuses maken ‘handig zou zijn’. Maar volgens betrokkenen was het briefje met ‘het spijt me’ er al uit, voor dat signaal kon worden afgegeven.
Grapperhaus weet tegelijk: hiermee is de kous niet af. Er zit immers een coronadebat aan te komen en anders wil de Tweede Kamer wel nadere uitleg bij het wekelijkse vragenuurtje. Hij begint daarom vrijwel direct met de debatvoorbereidingen, waarin medewerkers mogelijke vragen op hem afvuren. Dat wakkert overigens vooral het gevoel aan dat hij dit, hoe pijnlijk ook, kan uitleggen.
De minister denkt de zaak op de rit te hebben tot de boa-vakbond vraagtekens plaatst bij de geloofwaardigheid van coronaboetes na de uitglijder van Grapperhaus. Als hij daarom dinsdagavond op zijn departement de vakbonden ontvangt, lijkt Grapperhaus de lucht te kunnen klaren. Vakbondsleider Jan Struijs (NPB) vindt het ‘allemaal niet fraai’, maar zegt voldoende vertrouwen in de minister te houden. ,,Ferd, je bent nu een flink gedeukte auto, maar nog niet total loss.’’
Geen paniek
Maar terwijl de vakbondsleiders het pand verlaten, blijkt dat Shownieuws nieuwe foto’s naar buiten gaat brengen. Op deze beelden knuffelt de minister zijn schoonmoeder en lijkt hij een vriend de hand te schudden. Dat lijkt Grapperhaus niet van de wijs te brengen. Hij zat fout, dat wist men toch al? En dat gaat hij toegeven ook. Dat de foto’s bewijzen dat niet alleen zijn gasten, maar ook de minister zelf in de fout is gegaan, zorgt niet voor paniek.
Grapperhaus is vastberaden, tegen medewerkers: ,,Ik heb dus echt een dikke fout gemaakt, maar ik wil verantwoording afleggen, en ik wil door.”
De vakbondsleiders reageren met meer chagrijn als ze die avond per app op de hoogte worden gesteld. Ze hebben eigenlijk nét hun steun aan de minister verbonden. En nu zijn er weer ‘vervelende plaatjes’. Na overleg laten ze hem toch ‘niet vallen’. Of hij kan aanblijven als minister moet de Tweede Kamer maar uitmaken, oordeelt vakbondsman Struijs.
Als we Grapperhaus laten vallen, begin je met een nieuwe van voren af aan, terwijl hij net wat begrip voor onze problemen begint te krijgen, aldus Een ingewijde .
Wat meespeelt is dat een nieuwe minister ook weer inwerktijd nodig gaat hebben. Terwijl de politie juist die dag nog met een inspectierapport om de oren is geslagen dat de wijkagent te weinig tijd heeft om zijn rol waar te maken. ,,Tel daarbij de problemen bij rechercheteams op. Het is gewoon een zooitje hier en daar. Als we Grapperhaus laten vallen, begin je met een nieuwe van voren af aan, terwijl hij net wat begrip voor onze problemen begint te krijgen’’, zegt een ingewijde.
In de uren na het debat, dat pas ’s middags begint, zit Grapperhaus in zijn werkkamer vooral te schaven aan zijn statement aan de Tweede Kamer. ,,Ferd heeft geen seconde gedacht: ik ga opstappen. En als hij dat al heeft gedacht, dan heeft hij daar geen blijk van gegeven.”
Scenario-B
Grapperhaus heeft vertrouwen dat hij het debat kan overleven. Dat geldt niet voor al zijn partijgenoten. Sommige CDA-toppers denken al na over een scenario-B waarin CDA-staatssecretaris Raymond Knops zijn partijgenoot moet opvolgen. Grapperhaus krijgt dat allemaal niet mee. Geheel volgens plan steekt hij van wal in het debat. Het is ‘misgegaan’. ,,Dat spijt me. Als minister hoor ik het goede voorbeeld te geven.”
Rutte gaat vierkant achter hem staan. Een vertrek zou het kabinet zich ‘niet kunnen veroorloven’. En wat hij binnenskamers al heeft gezegd, herhaalt hij nu publiek. Hij gelooft er niets van dat Grapperhaus de knuffelfoto’s moedwillig heeft verzwegen. ,,Omdat ik hem vertrouw en ik weet hoe de man in elkaar zit.”
NOS 03.09.2020 Richard Gerrits, voorzitter van vakbond BOA-ACP, zegt dat de geloofwaardigheid van buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) onder druk staat. De boa’s schrijven momenteel al minder coronaboetes uit vanwege de commotie over de bruiloft van minister Grapperhaus.
Grapperhaus benadrukte in een Kamerdebat gisteravond dat hij een aantal keer met de boa’s heeft gesproken. “Hij heeft ons in dat gesprek goed uitgelegd wat er op zijn huwelijksdag allemaal heeft plaatsgevonden. En daarbij heeft hij ook het boetekleed aangetrokken”, zei Gerrits in het NOS Radio 1 Journaal. “We hebben het vertrouwen in hem uitgesproken. En dat heeft ook te maken met de staat van dienst die hij al had voor de bruiloft. Hij heeft dit niet goed gedaan, maar dat heeft hij ruimschoots toegegeven.”
Deuk in geloofwaardigheid boa’s
De justitieminister is beschadigd, maar blijft aan als minister. Hij ging gisteravond door het stof in het debat over de foto’s van zijn huwelijk. Volgens de oppositie zijn die foto’s funest voor zijn geloofwaardigheid als hoofdhandhaver van de coronaregels.
Gisteravond bood een emotionele Grapperhaus tijden het debat in de Tweede Kamer opnieuw zijn excuses aan.
Emotionele Grapperhaus schiet vol: ‘Het is die dag niet goed gegaan’
De deuk in de geloofwaardigheid van boa’s, handhavers en politiemensen is volgens Gerrits al voor de discussie over Grapperhaus’ huwelijk ontstaan. “Deze barst ontstond toen burgemeester Halsema door de demonstranten heen liep op de Dam”, zegt hij, verwijzend naar het Black Lives Matters-protest van 1 juni.
De voorzitter van de vakbond wil beleid dat uit te leggen valt in Nederland. “Dit beleid moet door de bevolking worden gedragen en uitvoerbaar zijn voor handhavers”, benadrukt Gerrits. Hiermeer moet de geloofwaardigheid van de handhaving worden hersteld. “Want daar zit wel een flinke barst in.”
Onduidelijkheid over strafblad
Volgens Gerrits is er onduidelijkheid over de boetes en een eventuele aantekening op hun strafblad, waardoor mensen mogelijk geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kunnen krijgen en een baan kunnen mislopen. “Dat is in het debat gisteren ook meerdere malen aangegeven, dat dit alles anders in elkaar zit.”
Daarnaast willen boa’s al langer een wapenstok en pepperspray voor veiligheid en handhaving. Minister Grapperhaus heeft volgens Gerrits toegezegd dat er volgende week een gesprek volgt om hierover verder te praten.
MSN 03.09.2020 Boa- en politievakbonden blijven de minister van Justitie Ferd Grapperhaus steunen na de ophef over zijn huwelijksfoto’s. Ze willen vooral dat er meer aandacht komt voor de moeilijkheden die er zijn bij het handhaven van de coronaregels.
Grapperhaus overleefde woensdagavond een zwaar kamerdebat, dat volgde op het verschijnen van nieuwe huwelijksfoto’s. Hierop was duidelijk te zien dat de minister zelf ook niet altijd de juiste afstand hield. Grapperhaus bood zijn excuses aan en blijft, “met een deuk in zijn imago”, op zijn ministerspost.
De huwelijksfoto’s hebben het voor de buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) lastiger gemaakt om coronaboetes uit te delen, zeggen verschillende politie- en boavakbonden.
Eerder zei BOA-ACP-voorzitter Richard Gerritsen dat boa’s nu minder coronaboetes zouden uitschrijven vanwege de huwelijksfoto’s. De nieuwe excuses van Grapperhaus zullen hier voorlopig weinig aan veranderen.
“Die geloofwaardigheid van de coronaregels was al eerder een topic”, zegt Gerritsen woensdag in gesprek met NU.nl. “Met de bruiloft van Grapperhaus is het een optelsom geworden. Het is de grootste barst”, aldus Gerritsen.
Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politievakbond (NPB), zei woensdag in het NPO-programma Op1: “Politiemensen hebben het een stuk moeilijker gekregen op straat hierdoor. Er wordt verwezen naar de bruiloft en dan krijg je pittige discussies”
Meer duidelijkheid rondom coronaregels
Hoewel politie- en boa-vakbonden balen van de huwelijksfoto van Grapperhaus, zien ze het niet als reden om het vertrouwen in de minister op te zeggen.
“We zijn al een tijdje met deze minister onderweg en hij heeft veel goede dingen gedaan. Daarom hebben we het vertrouwen om met hem verder te gaan”, zegt Gerritsen.
Een NPB-woordvoerder zegt dat het belangrijk is dat Grapperhaus aanblijft, omdat er momenteel veel dingen spelen binnen de politieorganisatie die moeten worden opgelost, zoals de werkbelasting die al jaren onder druk staat.
Bonden: Geef aandacht aan handhavingsproblemen
De vakbonden willen wel dat er aandacht komt voor hoe de coronaregels gehandhaafd kunnen worden.
Volgens de vakbonden is het al langer moeilijk om de coronaregels op straat te handhaven, met name sinds de verdere versoepelingen. Ook ligt er veel vrijheid bij gemeentes om de handhaving zelf in te vullen.
Sinds begin juni zouden er zeer weinig coronaboetes uitgedeeld zijn, zei voorzitter van het Veiligheidsberaad Hubert Bruls maandag nog.
“Voor het overgrote deel houden mensen zich aan de coronaregels. En een waarschuwing is vaak genoeg”, zegt voorzitter van de Nederlandse Boabond (NBB) Ruud Kuin. Maar het gaat mis bij drukke stranden, straten en parken waar handhaving niet meer kan, zegt hij.
De vakbonden hebben dinsdag in gesprek met Grapperhaus nogmaals opgeroepen tot landelijke en eenduidige regelgeving.
Volgens Kuin wordt het “tijd dat er een pas op de plaats gemaakt wordt en meer aandacht komt voor de handhaafbaarheid van de regels”.
Elsevier 03.09.2020 Een van de eerste ministers die als aangeschoten wild door het leven gingen, was Gijs van Aardenne (VVD). Die had op Economische Zaken de noodlijdende scheepsbouw zo ruimhartig gesteund dat een parlementaire-enquêtecommissie in 1985 een vernietigend oordeel velde.
Ook al omdat de minister de Kamer verkeerd had voorgelicht. Hij mocht van het parlement blijven, maar had voortaan wel het etiket ‘aangeschoten wild’ op zijn voorhoofd.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus (CDA) loopt datzelfde risico. De man die verantwoordelijk is voor het veiligheidsbeleid van het kabinet en daarmee ook voor de handhaving van de coronaregels, mocht ondanks het schenden daarvan op zijn bruiloft, van een Kamermeerderheid toch blijven.
Grapperhaus bleek in het debat erover flink aangeslagen, getuige zijn getoonde emoties. Hij haperde met spreken en schoot vol.
Die emoties kunnen natuurlijk ook instrumenteel zijn geweest. Een topadvocaat, zijn vorige vak, is meestal ook een uitstekend acteur. Maar in dit geval moest hij zich verantwoorden voor het gedrag van zijn gasten en zichzelf op nota bene zijn eigen bruiloft. Dat is andere koek dan een kwestie op het terrein van het arbeidsrecht, zijn specialisatie als advocaat.
Spanning in parlement was voelbaar
De spanning in het parlement was dan ook groot toen hij zijn mea culpa uitsprak. Dat was ook zo later op de avond toen Geert Wilders (PVV) bleef hameren op het gebutste gezag van Grapperhaus en premier Mark Rutte (VVD) zijn minister gepassioneerd verdedigde. Grapperhaus, wrijvend over zijn hoofd en achter Rutte gezeten, kroop bijna in zijn bankje.
Rutte sprak over mildheid en genade en hoe iedereen de regels weleens overtreedt, en herinnerde eraan hoe hij en Jaap van Dissel abusievelijk handen schudden. ‘Ik merk een zekere mildheid bij veel mensen die zeggen: het is soms verschrikkelijk lastig om je daaraan te houden.’
Is het terecht dat hij mag blijven? Politiek gezien wel. Hij verloor immers niet de steun van de Kamermeerderheid. Rutte wilde de man die relatieve rust heeft gebracht op het doorgaans onrustige departement van Justitie en Veiligheid, niet laten gaan.
Ook al omdat een minister van Justitie het hele terrein van openbare orde en veiligheid onder zijn hoede heeft. Daaronder vallen ook zaken als terreurbestrijding. Taken die hij volgens vriend en vijand uitstekend uitvoert. Voordat een vervanger het hele spectrum beheerst, is er een half jaar verstreken en dan zijn er alweer Kamerverkiezingen.
Huwelijk dat politieke kwestie werd
In de Tweede Kamer kreeg Grapperhaus politieke steun. Aan de inbreng van de Kamer was te merken dat ook bij de oppositie meespeelt dat het om een huwelijk ging. Niet bepaald een politieke kwestie. Niemand misgunde de minister de plechtige bestendiging van zijn relatie en zijn geluk. Hij is van alle kanten gefeliciteerd.
Maar de bruiloft werd natuurlijk wel politiek door de geschonden coronaregels. De anderhalve meter afstand werd niet altijd in acht genomen. Ook niet door hemzelf.
Het verlies van geloofwaardigheid en gezag liep als een rode draad door het debat. Grapperhaus is de handhaver van de coronaregels en is verantwoordelijk voor de handhavers die hun werk op straat moeten doen. Hij zei dat te beseffen en zei herhaaldelijk dat hij voor zijn mensen – boa’s en politie – gaat staan.
Grapperhaus beseft dat hij gedeukt verder moet
De minister betuigde diepe spijt voor de gang van zaken. ‘Voorzitter. We hebben er thuis over gesproken. We zeiden tegen elkaar: hadden we het maar met z’n tweeën gedaan.’
Hij beseft dat hij niet zomaar vrolijk door kan en gedeukt verder moet. ‘Iets meer dan honderd jaar geleden zei Abraham Kuyper in uw parlement: “Het boetekleed siert de man.” Maar de SDAP antwoordde daarop: “Zolang hij er niet mee gaat pronken.” Zo zie ik dat ook bij het uitdeuken en weer volledig krijgen van mijn gezag: het boetekleed, maar dat is niet hetzelfde als “alles is vergeten of vergeven”.’
SGP steunde de coalitie
De motie van wantrouwen van Thierry Baudet (FVD) en Wybren van Haga kreeg alleen de steun van de PVV, Femke Merel van Kooten-Arissen en Henk Krol. De motie van afkeuring van Lodewijk Asscher (PvdA) haalde het nipt niet. De SGP schaarde zich aan de kant van de regeringsfracties VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
De handelwijze van Grapperhaus, hoewel de intenties bij zijn bruiloft goed waren, blijft laakbaar. Hij heeft flink aan gezag ingeboet. Iets waarvan de handhavers op straat zeker last zullen hebben.
De veelgehoorde constatering dat de burger de coronaregels nu ook niet meer in acht hoeft te nemen, is echter apekool. De regels zijn bedoeld om de veiligheid van alle burgers te bevorderen. Niet alleen van de burger zelf, maar vooral ook van de medeburger. Waarom zouden die regels opeens niet meer gelden nadat een minister ze schond?
Parlement en samenleving zullen hem op de vingers kijken
Strafrechtelijk krijgt de hele affaire nog een staartje doordat de Kamer afwil van de bepaling dat wie op de bon wordt geslingerd, automatisch een strafblad krijgt. Maar daar gaat de op dit punt onwillige Grapperhaus in alle rust een brief over componeren. Die komt in de Kamer later aan de orde.
Voorlopig kan de CDA’er beschadigd en wel zijn politieke loopbaan voortzetten. Parlement en samenleving zullen hem op de vingers kijken.
NOS 03.09.2020 Ferdinand Grapperhaus (CDA) mag zich minister van Justitie blijven noemen. Een motie van wantrouwen van Forum voor Democratie en een motie van afkeuring van de PvdA kregen geen meerderheid in de Tweede Kamer. De motie van afkeuring kreeg steun van de voltallige oppositie behalve de SGP. De moties werden ingediend vanwege de gang van zaken op en na het huwelijk van Grapperhaus, waar bruiloftsgasten niet voldoende afstand hielden.
Dat de geloofwaardigheid van Grapperhaus een deuk heeft opgelopen onderschrijven vrijwel alle partijen, maar een meerderheid gunt de minister een kans die deuk te herstellen. Daarbij heeft de minister wel moeten beloven dat hij gaat kijken of mensen die een coronaboete krijgen dat niet in een strafblad terugzien.
Vrij snel nadat hij woensdagavond in de Kamer aan het woord kwam betuigde Grapperhaus, net als vorige week, spijt. De minister zei dat in de voorbereiding van zijn huwelijk alles was gedaan om de regels na te leven, maar dat hij zich op de avond van de bruiloft zelf had laten meeslepen. “Ik heb het verkeerd ingeschat. Ik heb mezelf verkeerd ingeschat. Het is niet goed gegaan”, aldus Grapperhaus, die daarna zichtbaar emotioneel werd en brak.
Emotionele Grapperhaus schiet vol: ‘Het is die dag niet goed gegaan’
Grapperhaus erkent dat zijn vertrouwen een deuk heeft opgelopen en dat hij daaraan zal moeten werken. Hij begrijpt dat de situatie het lastig maakt voor boa’s om hun werk te doen en boetes uit te delen. “Ik ben en blijf daarom met hen in gesprek.”
Het kabinet zal – na aandringen van de Kamer – onderzoeken of een coronaboete niet meer automatisch in een strafblad komt. SP-leider Marijnissen vindt het “niet proportioneel” als overtreders door zo’n aantekening mogelijk geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) krijgen als ze een nieuwe baan vinden.
Maar overtreders die anderen in het gezicht spugen, agressief zijn of met opzet coronaregels aan hun laars lappen, hoeven er niet op te rekenen dat de aantekening uit het strafblad verdwijnt, benadrukt het kabinet.
Felle kritiek
Van een meerderheid in de Kamer kreeg Grapperhaus het vertrouwen, maar niet voordat zowel oppositie-als coalitiepartijen felle kritiek hadden geuit. Volgens zijn eigen partij, het CDA, had hij het goede voorbeeld moeten geven. VVD-fractievoorzitter Dijkhoff sprak van een flinke “impact” op “gezag en geloofwaardigheid”. D66-leider Jetten begeep de verontwaardiging in de samenleving goed, nu de minister “zijn bruiloft wel vierde, waar veel anderen dat noodgedwongen hadden uitgesteld”.
Voor de oppositiepartijen, behalve de SGP, waren de antwoorden van Grapperhaus niet overtuigend. PVV-leider Wilders zei dat Grapperhaus wel kan vinden dat hij nog gezag heeft, “maar u heeft het niet. Denkt u daar nog eens over na. Nederland kan zich geen minister van Justitie veroorloven die het vertrouwen kwijt is”.
Forum voor Democratie-leider Baudet ziet in de gang van zaken het bewijs dat het kabinet de strenge coronamaatregels zelf eigenlijk ook niet meer steunt. “Het virus is ook niet zo levensgevaarlijk als we dachten.” Baudet denkt dat Grapperhaus dat eigenlijk met hem eens is. “Anders had hij nooit zijn zeer op leeftijd zijnde schoonmoeder aan de arm genomen en in gevaar gebracht.”
Grapperhaus spreekt tegen dat hij er zo over denkt. “De meeste mensen houden zich aan de maatregelen. Mijn tekortschieten mag het belang van die maatregelen niet doorkruisen. Ik wil aan de mensen laten zien dat het beleid echt belangrijk is om dat levensgevaarlijke virus eronder te krijgen.”
Kijk hier het debat terug:
Grapperhaus: uitdeuken vertrouwen niet eenvoudig
Oppositie hard over Grapperhaus: ‘Minister is geloofwaardigheid volledig kwijt’
Baudet: laten we dit theaterstuk stoppen
Emotionele Grapperhaus betuigt spijt
PVV: Grapperhaus was bonnenkampioen, nu alle bonnen kwijtschelden
Gesprekje met Grapperhaus na afloop van het debat
PvdA-leider Asscher, de indiener van de motie van afkeuring, vindt dat het hele kabinet een geloofwaardigheidsprobleem heeft. De vraag is volgens hem hoe het kabinet dat vertrouwen gaat herstellen. “Het gezag van dit kabinet is aangetast. Het is keihard tegen de samenleving, maar zacht voor zichzelf. Dat steekt.”
Premier Rutte begrijpt het als er mensen zijn die naar de foto’s van het huwelijk van Grapperhaus kijken en nog niet vinden dat het kabinet en de minister weer geloofwaardig zijn. Maar Rutte is ervan overtuigd dat Grapperhaus het vertrouwen kan herstellen. “Gezag zit in meer factoren, het zit ‘m ook in de persoon. Ik ben onder de indruk met welk gezag de minister zijn werk doet.”
Correctie van de redactie: in een eerdere versie van dit artikel stond dat de motie van wantrouwen was ingediend door de PVV. Dat klopt niet, de motie was ingediend door Forum voor Democratie. Het artikel is aangepast.
Telegraaf 02.09.2020 Een aangeslagen minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) is in de Tweede Kamer door het stof gegaan nadat op nieuwe foto’s te zien is dat op zijn bruiloft coronaregels zijn overtreden. Tijdens zijn spijtbetuiging schoot hij vol. „Ik heb het verkeerd ingeschat.” Bovendien overweegt de bewindsman na zijn eigen misser plotseling straffen voor overtredingen te versoepelen.
De CDA-minister zei dat hij de oorspronkelijke opzet van de bruiloft heeft afgezegd om het klein en veilig te houden. „Ik heb het verkeerd ingeschat. Mensen zijn te dicht bij elkaar gekomen”, zei Grapperhaus. „Ik heb ook mezelf verkeerd ingeschat. Toen ik de foto’s zag drong bij mij het besef door: ik heb het zelf niet goed gedaan.” De minister zegt dat hij tegen zijn vrouw heeft gezegd: „Hadden we het maar met z’n tweeën gevierd.” Daarna brak zijn stem.
De justitieminister vertelde desondanks ’geloofwaardig’ te kunnen blijven opereren. „Ik sta onverkort achter het coronabeleid.” Grapperhaus heeft spijt, vertelde hij. „Als minister hoor ik het goede voorbeeld te geven. Alle voorbereidingen waren erop gericht om er een veilige en mooie dag van te maken.” Grapperhaus moet de komende maanden beschadigd in gesprek met handhavers. „En dat zal ik blijven doen.”
Premier Rutte schaarde zich ’vol achter’ Grapperhaus: „Ik ben ervan overtuigd dat hij – juist ook omdat hij de fout toegeeft – het gezag zal herstellen.” De minister-president gelooft dat Grapperhaus niemand heeft willen misleiden met zijn eerdere verklaring.
De Tweede Kamer is kritisch over de kwestie. De coalitie maakte tijdens het debat vooral een punt van zijn geloofwaardigheid. De oppositie zette het kabinet onder druk om straffen voor overtredingen te versoepelen. Grapperhaus zei dat er oplossingen ’denkbaar’ zijn voor de aantekening op iemands strafblad na een overtreding.
Hij wil daarover met de Kamer ’om tafel’. Ook is een optie om de boete te verlagen tot onder de 100 euro. Daardoor komt er sowieso geen aantekening op iemands strafblad. Voor jongeren geldt al dat de boete onder de 100 euro ligt. Grapperhaus zegt toe dat hij serieus wil onderzoeken of het bedrag van de coronaboete voor iedereen omlaag kan. Hij zet daarmee de deur op een kier voor verandering.
Geloofwaardigheid
Kritische Kamerleden menen wel dat het iedereen een keertje kan overkomen dat de 1,5 meter afstand uit het oog wordt verloren. De pijn zit er volgens hen juist in dat het nu de minister betreft die het coronabeleid geloofwaardig moet kunnen verantwoorden en aan anderen oplegt. Grapperhaus had het over ’een zichtbare deuk’ die hij heeft opgelopen. „We hebben een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, daarin ben ik tekortgeschoten.”
PVV-leider Wilders vindt dat de minister zijn gezag kwijt is: „Niet bij de boa’s, maar bij heel veel mensen in Nederland. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.” De voorman van de grootste oppositiepartij vindt dat Grapperhaus zijn portefeuille op het gebied van coronazaken moet opgeven. „Het landsbelang vergt een minister die niet dag in dag uit het vertrouwen moet terugwinnen.”
SP-leider Marijnissen heeft er moeite mee dat de minister na het opduiken van de foto’s niet meteen de waarheid heeft gesproken. De CDA-bewindsman liet weten dat omhelzingen op zijn bruiloft waren vervangen door ellebogen. Op foto’s is echter te zien hoe de minister zijn schoonmoeder omhelst.
Foto’s
Vorige week kwamen de eerste foto’s van de bruiloft naar buiten, die plaatsvond op 22 augustus in Bloemendaal. Dinsdagavond bleek uit nieuwe foto’s dat de minister zelf ook de coronaregels aan zijn laars heeft gelapt. Het huwelijk van Grapperhaus en Liesbeth Wytzes werd voltrokken door staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie). De minister zei tijdens het debat dat er nog wel meer foto’s zullen opduiken die aantonen dat de coronaregels op zijn huwelijk zijn overtreden. „Maar op een gegeven moment moet ik me afstoffen en door.”
Een hand op de schouder betekent onvoldoende afstand…
Ⓒ FOTO’S FERRY DE KOK
…en een omhelzing tussen bruidegom en schoonmoeder schendt de regels ook.
NU 02.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) ging woensdagavond diep door het stof tijdens een debat in de Tweede Kamer vanwege het overtreden van de coronamaatregelen op zijn eigen bruiloft en bood opnieuw zijn excuses aan. De bewindsman vindt zich nog wel geloofwaardig als minister die het coronabeleid uitvoert.
“Tijdens mijn huwelijk is het misgegaan met de naleving van de coronamaatregelen. Ik heb daarover mijn spijt betuigd en dat doe ik vandaag aan de Kamerleden weer”, zei Grapperhaus.
“Ik heb het zelf niet goed gedaan. Ik liet me meeslepen in de gebeurtenissen van die dag.”
De bewindsman werd aan het begin van zijn inleidende woorden overmand door emoties en moest even pauzeren. “We hebben er thuis over gesproken. We zeiden tegen elkaar: hadden we het maar met zijn tweeën gedaan.”
Van links tot rechts en van oppositie tot coalitie waren er vragen in de Kamer over de geloofwaardigheid van Grapperhaus na zijn misser op zijn eigen bruiloft.
Emotionele Grapperhaus over bruiloft: ‘Ik liet me meeslepen’
‘Ik sta onverkort achter het coronabeleid’
Grapperhaus zelf vindt dat hij nog wel geloofwaardig is, al is het eindoordeel daarover aan de Kamer, weet ook de bewindsman. “Laat een ding duidelijk zijn: ik sta onverkort achter het coronabeleid dat we met dit kabinet hebben afgesproken en uitvoeren en dat zal ik ook in de toekomst blijven uitdragen.”
De afgelopen week heeft Grapperhaus gesproken met burgemeesters, de korpsleiding en vakbonden die de handhavers van het coronabeleid vertegenwoordigen.
Hij geniet bij die organisaties naar eigen zeggen nog steeds vertrouwen, maar er zijn ook de komende tijd gesprekken nodig om dat vertrouwen in stand te houden.
RTL 02.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus is zwaar geëmotioneerd tijdens het debat waarin hij moet knokken voor zijn baan als minister na zijn coronamisser. “Het spijt me dat ik in de fout ben gegaan”, zei hij terwijl hij een traantje wegpinkte. De minister vindt nog wel dat hij geloofwaardig is om zijn functie uit te voeren.
Grapperhaus moet in de Tweede Kamer verantwoording afleggen voor zijn coronablunder. Aanleiding zijn foto’s die zijn opgedoken van zijn bruiloft vorige maand, waarop te zien is dat de coronaregels worden overtreden. Grapperhaus heeft vorige week daarover zijn spijt betuigd en doet dat vandaag weer.
Weer door het stof
“Ik ben tekortgeschoten. Dat is een pijnlijke les”, zei een geëmotioneerde minister terwijl hij een traantje wegpinkte. Hij heeft een verkeerde inschatting gemaakt, zei hij. “Ik heb het zelf beslist niet goed gedaan. Ik ben tekort geschoten in het goede voorbeeld zijn”, zegt hij.
De oppositie is kritisch op de minister en vraagt zich af of hij nog wel geloofwaardig is.
Onderwerp van gesprek
De bruiloftfoto’s van Grapperhaus zijn al een week onderwerp van gesprek. Vorige week donderdag kwamen er al foto’s naar buiten waarop te zien is dat de bruiloftsgasten niet voldoende afstand houden op het bordes.
Gisteravond bleek uit nieuwe foto’s dat de minister zelf ook de coronaregels aan zijn laars lapt. Zo lijkt Grapperhaus handenschuddend op de foto te staan, wordt niet voldoende afstand gehouden en omhelst hij zijn schoonmoeder.
AD 02.09.2020 Minister Grapperhaus (CDA) vertrekt niet op eigen houtje als minister van Justitie en Veiligheid, ondanks dat hij en zijn gasten de coronaregels hebben overtreden op zijn eigen bruiloft. Premier Rutte blijft ‘voluit’ achter zijn minister staan.
Grapperhaus maakte zijn besluit om te blijven vanavond bekend tijdens een groot debat in de Tweede Kamer over de coronacrisis. ,,Tijdens mijn huwelijk is het misgegaan. Dat spijt me, als minister hoor ik het goede voorbeeld te geven.”
Hij heeft zichzelf en de situatie tijdens zijn huwelijk verkeerd ingeschat, aldus een emotionele Grapperhaus. ,,Ik liet me meeslepen door de gebeurtenissen. Mijn tekortschieten mag het coronabeleid niet beïnvloeden. Ik zal dat beleid blijven uitdragen. Maar kan ik dat nog geloofwaardig en met gezag blijven doen? Ik zeg daarop: ja.”
Bij de uitspraak ‘Mijn vrouw en ik zeiden tegen elkaar: hadden we het maar met zijn tweeën gedaan’ schoot Grapperhaus vol. Volgens de minister gaat hij met alle partijen aan de slag om zijn gezag weer ‘uit te deuken’, nadat hij het boetekleed heeft aangetrokken.
Vorige week kwamen via weekblad Privé de eerste foto’s van de bruiloft naar buiten, die plaatsvond op 22 augustus in Bloemendaal. Het huwelijk van Grapperhaus en Liesbeth Wytzes werd voltrokken door staatssecretaris Ankie Broekers-Knol.
Erg rommelig
Uit de beelden bleek dat een fotomoment op het bordes van de trouwlocatie erg rommelig was verlopen; enkele gasten hielden zich niet aan de coronaregel dat mensen uit verschillende huishoudens 1,5 meter afstand moeten houden.
Grapperhaus, ministerieel verantwoordelijk voor de handhaving van de coronaregels, bood zijn excuses aan voor die misstap en zei dat het een incident betrof. Gisteravond liet Shownieuws echter andere foto’s van de dag zien waaruit bleek dat Grapperhaus zijn schoonmoeder omarmde en handen schudde.
Dit staat haaks op het kabinetsbeleid. Daardoor werd zijn politieke positie door velen onhoudbaar geacht. Vooral de oppositiepartijen oordeelden hard over het gedrag van Grapperhaus. Wilders: ,,Hij moet niet de minister van Klassenjustitie zijn, maar de minister van Justitie.”
Toch kwam Grapperhaus er gisteravond af met een motie van afkeuring, die door vrijwel de hele oppositie werd gesteund. En dat is geen Kamermeerderheid.
Genade
Rutte zei nog tijdens het debat vierkant achter Grapperhaus te staan. ,,Leiderschap is ook je fouten toegeven’’, meldde hij. ,,Ik ben er van overtuigd dat hij zijn gezag zal herstellen.’’ De premier vindt dat er ruimte moet zijn voor mildheid en genade voor mensen die een fout maken.
NOS 02.09.2020 Van ‘Busted Grappie!’ en ‘Aftreden!!’ tot ‘Beetje dom’ en ‘Laat hem, het was zijn huwelijk’. Over de foto’s waarop minister Grapperhaus tijdens zijn trouwerij de coronaregels overtreedt lopen de meningen op Facebook uiteen.
De nieuwe foto’s, waarop Grapperhaus onder meer een hand lijkt te geven en zijn schoonmoeder omarmt, maken het er niet makkelijker op voor de minister. Vanmiddag moet hij in de Tweede Kamer verantwoording afleggen. Hoe kon een huwelijksfeest de minister van Justitie zo in de problemen brengen? Een reconstructie:
Maandag 23 maart: minister Grapperhaus kondigt in een persconferentie aan dat mensen die de coronaregels overtreden beboet zullen worden. Hij laakt mensen die zich “met veel te veel en veel te dicht op elkaar” buitenshuis begeven. “Ik zeg het keihard: dat is een slordige, laconieke en daarmee asociale manier van omgaan met maatregelen. Het kost levens. Onnodig.”
Minister Grapperhaus: geen afstand houden is slordig, laconiek en asociaal
Ook in latere persconferenties gebruikt hij dat soort harde woorden. Op 22 juli waarschuwt hij dat mensen hun gedrag niet mogen laten verslappen. “Ook niet als u deze zomer gezellig op een strand zit, met uw kinderen een pretpark bezoekt of een goed glas wijn bestelt op een terras.” Wat betreft de anderhalvemetermaatregel zegt hij: “Daar doe ik geen concessies in.”
Zaterdag 22 augustus : Het huwelijk van Grapperhaus en Liesbeth Wytzes in Bloemendaal. Het wordt voltrokken door staatssecretaris van Justitie en veiligheid Ankie Broekers-Knol. Media melden twee dagen later kort dat het huwelijk heeft plaatsgevonden in de Noord-Hollandse badplaats.
Woensdag 26 augustus: Privé publiceert vier dagen na het huwelijk de ‘exclusieve’ foto’s, gemaakt door societyfotograaf Ferry de Kok. Volgens het begeleidende artikel werden de coronaregels voorbeeldig nageleefd: “De afgelopen maanden kwamen Grapperhaus en zijn kinderen geregeld bij elkaar over de vloer, liefst in de tuin op anderhalve meter afstand. Dat minister Grapperhaus de coronaregels ook bij zijn huwelijk afgelopen zaterdag heeft gerespecteerd, was voor zijn omgeving dan ook geen verrassing.”
’s Avonds toont het programma Shownieuws van SBS6 beelden van de bruiloft, eveneens gemaakt door fotograaf Ferry de Kok. Daarop is te zien dat de 35 bruiloftsgasten toch niet allemaal de hele tijd de anderhalvemeterregel hebben gerespecteerd. Grapperhaus reageert de volgende dag. Hij zegt op Twitter spijt te hebben “dat er helaas momenten zijn geweest waar de 1,5 meter afstand niet in acht genomen is”.
Vrijdag 28 augustus: Premier Rutte erkent dat er dingen fout zijn gegaanop het huwelijk van Grapperhaus, maar hij vindt niet dat de geloofwaardigheid van de minister op het spel staat. Hij meldt ook dat Grapperhaus als boetedoening voor zijn vrouw en hemzelf twee keer het coronaboete-bedrag van 390 euro heeft overgemaakt aan het Rode Kruis.
Rutte: fouten bij huwelijk Grapperhaus, geloofwaardigheid niet op spel
In de Tweede Kamer vinden de meeste partijen het goed dat Grapperhaus spijt heeft betuigd, en is er begrip voor de minister. “Iedereen snapt dat mensen weleens in de fout gaan met de anderhalve meter”, zegt SP-Kamerlid Maarten Hijink. “Niets menselijks is ons vreemd. Maar in het geval van Grapperhaus is het ingewikkeld omdat hij nadrukkelijk andere ‘aso’s’ noemde. Hij nam anderen de maat, dan is het de vraag of je als minister nog geloofwaardig kunt zeggen dat ze zich aan de afspraken houden.”
Grapperhaus’ partijgenoot Hugo de Jonge noemt zijn collega-minister nog steeds “zeer geloofwaardig”. Alleen Femke Merel van Kooten-Arissen, die een eenmansfractie vormt, stelt Kamervragen.
Er komen ook andere reacties, zoals die van een advocaat die vindt dat er een generaal pardon moet komen voor alle coronaboetes na de misstap van Grapperhaus. Columnist Marianne Zwagerman pleit in De Telegraaf voor het loslaten van de coronamaatregelen (‘Laat ons vrij, Ferd’). En de Trouwbranche, een verbond van weddingprofessionals, zegt dat “ook met de beste wil ter wereld 1,5 meter niet te doen is”.
Maandag 31 augustus: Voorzitter Gerrits van de vakbond BOA ACP laat weten dat buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) minder coronaboetes uitschrijvenvanwege de commotie over de bruiloft van minister Grapperhaus. “Het is ingewikkeld om uit te leggen waarom mensen een coronaboete kunnen krijgen als de verantwoordelijke minister zich zelf niet aan de regels houdt”, aldus Gerrits. Grapperhaus reageert diezelfde dag en zegt dat hij wil praten met de boa’s en politiebonden om verantwoording af te leggen.
Grapperhaus: ‘Nog verantwoording afleggen aan de boa- en politiebonden’
Dinsdag 1 september: De Kamer besluit om op 2 september met het kabinet te spreken over de coronamaatregelen. In het debat zal ook aandacht worden besteed aan het overtreden van de regels op Grapperhaus’ huwelijk. Naast premier Rutte en minister De Jonge moet ook Grapperhaus aanwezig zijn.’s Middags meldt de Telegraafdat twee van de vier kinderen van Grapperhaus in juli het coronavirus hebben gehad. Bij de bruiloft waren de kinderen van de minister aanwezig.’s Avonds toont Shownieuwsweer nieuwe foto’s van de bruiloft, wederom gemaakt door fotograaf Ferry de Kok. Daarop is te zien dat de minister meer coronaregels overtrad dan enkel de anderhalvemeter-maatregel. Hij zou volgens het programma onder meer zijn schoonmoeder omarmen. De Kok zegt op Radio 538 dat hij “nog honderden foto’s” van het huwelijk heeft liggen, waarop dingen “in dezelfde trant” zijn te zien. Hij zegt bewust niet alle foto’s in één keer te publiceren. “Als ik alle foto’s in een keer naar buiten gooi, verdien ik maar één keer wat.”
FERRY DE KOK
De reacties van de oppositie zijn nu een stuk feller. Fractievoorzitter Thierry Baudet van Forum voor Democratie spreekt van klassenjustitie. Volgens PVV-leider Geert Wilders wordt de positie van Grapperhaus “met de minuut ongeloofwaardiger”.
Ook de SP en GroenLinks zeggen dat het nu een ander verhaal is dan vorige week. “Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen. Maar handen schudden dat doe je gewoon niet, zeker niet als minister van Justitie. Het was de eerste afspraak die we in maart met zijn allen maakten”, aldus GroenLinks-leider Jesse Klaver.
AD 02.09.2020 Wat een minister in de privésfeer uitspookt, kan evengoed zijn vertrek inluiden als falend beleid of het onjuist informeren van de Kamer. ,,De vertrouwensregel staat los van de ministeriële verantwoordelijkheid.”
De Tweede Kamer is tot dusver opvallend terughoudend geweest ten opzichte van de spraakmakende bruiloftsfoto’s van Justitieminister Ferd Grapperhaus. Zelfs PVV-leider Geert Wilders, die toch menig Kamerdebat ingaat met een motie van wantrouwen in zijn achterzak, houdt het erop dat Grapperhaus ‘met de minuut ongeloofwaardiger wordt’, zonder daar een direct dreigement aan te koppelen.
FvD-Kamerlid Theo Hiddema – die net als Grapperhaus vanuit de advocatuur in de politiek belandde – maakte dinsdagavond bij Op1 evenmin een bloeddorstige indruk: ,,Wij hoeven hem niet te laten vallen want hij is politiek niet over de schreef gegaan. Maar Grapperhaus moet nu vooral bij zichzelf te rade gaan of hij nog wel door kan.”
Ofwel: Kamerleden leggen de bal nadrukkelijk bij Grapperhaus zelf, óf doen er vooralsnog het zwijgen toe, zoals de regeringspartijen. Niettemin, zélfs als de CDA-minister vandaag zou besluiten dat hij door kan, zal de Kamer de vraag moeten beantwoorden of zij dat ook vindt.
Regel ligt niet precies vast
De vraag in hoeverre de minister politiek kan worden aangesproken op zijn daden doet er daarbij niet per se toe, legt hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert uit. ,,De vertrouwensregel staat los van de ministeriële verantwoordelijkheid”, stelt hij. Het is een open regel, die niet precies vastligt. ,,Dat betekent dat de Kamer om welke reden dan ook het vertrouwen kan opzeggen, bijvoorbeeld omdat de minister niet geloofwaardig is, want hij kan zijn beleid niet goed uitvoeren.”
Of iets in de privésfeer heeft plaatsgevonden doet daarbij niet ter zake. Bovend’Eert: ,,Stel dat de minister van Justitie winkeldiefstallen pleegt of de belastingdienst bedondert, dan is hij niet te handhaven, ook al is hij daar als minister niet voor verantwoordelijk.”
Datsja van Poetin
Bovend’Eert ziet in de kwestie-Grapperhaus overeenkomsten met het datsja-verhaal dat Halbe Zijlstra de kop kostte. Die vertrok als minister van Buitenlandse Zaken nadat was gebleken dat hij eerder had gelogen over een ontmoeting met Vladimir Poetin in het buitenhuis van de Russische president. ,,Hij had dat niet als minister gezegd, maar het gaat ook om integriteit. Je kunt wel zeggen: we zijn allemaal mensen, maar je hebt als minister een voorbeeldfunctie.”
Ook CDA’er Jack de Vries moest als staatssecretaris van Defensie zijn biezen pakken vanwege een privékwestie. Ook die affaire is vergelijkbaar met Grapperhaus, meent parlementair historicus Anne Bos, eveneens verbonden aan de Radboud Universiteit. ,,Hij had als staatssecretaris een buitenechtelijke relatie met iemand die bij defensie werkte, terwijl hij eerder als spindoctor in de kabinetten-Balkenende het thema normen en waarden op de kaart zette.”
Dat Grapperhaus jongeren eerder ‘aso’ noemde omdat zij bij huisfeestjes geen afstand bewaarden maakt het er voor de CDA-minister niet makkelijker op, denkt Bos. ,,Dit gaat om de vertrouwensregel: kunnen we iemand die het ene zegt en het andere doet handhaven?”
Druk van de verkiezingen
Dat er verkiezingen aankomen, vergroot Grapperhaus’ kansen niet, stelt Bos. ,,Het vertrek van Jack de Vries was een maand voordat Nederland naar de stembus ging. Ook nu beginnen partijen uit de startblokken te komen voor de campagne. Die druk speelt zeker ook mee.”
Tegelijkertijd is er ook nog zoiets als het coalitiebelang, vult Bovend’Eert aan. ,,Als de minister valt is dat een flinke deuk in de coalitie. En de coalitie heeft al een heel krappe meerderheid.” Bovendien was VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol ook aanwezig tijdens de trouwerij, waardoor ook zij in de wind kan komen te staan en ook de VVD een probleem heeft.
Volgens Bos past Grapperhaus maar één reactie. ,,Je moet echt heel deemoedig zijn wil je dit overleven. Maar de vraag is of hij dat wil. Het kan ook zijn dat hij zich niet in de spiegel kan aankijken en zelf opstapt.”
AD 02.09.2020 Er moet een generaal pardon komen voor alle coronaboetes nu op nieuwe foto’s is te zien dat minister Ferd Grapperhaus zeer dicht bij zijn gasten staat, handen schudt en knuffelt. Dat vindt advocaat Frank van Ardenne die vier Schiedammers bijstaat nadat ze een coronaboete kregen omdat ze een gebakje aten op een bankje bij hen voor de deur.
,,Er waren al genoeg juridische argumenten om dat te doen, maar als het ook goed mis gaat bij de hoeder van de rechtsstaat en de bedenker en uitvoerder van de regels, dan is dit het moment om echt een streep te zetten door alle corona-boetes.’’
De nieuwe foto’s die Shownieuws gisteren naar buiten bracht, maken de aanleiding om dat te doen alleen nog maar sterker, vindt Van Ardenne. Op die foto’s is te zien hoe de minister van Justitie en Veiligheid op zijn huwelijk zeer dicht bij zijn gasten staat en handen schudt. Ook omhelst hij zijn schoonmoeder en wordt op een lunch geen anderhalve meter afstand gehouden.
Van Ardenne vindt deze nieuwe foto’s veel stuitender dan de beelden die opdoken van koning Willem-Alexander en koningin Máxima tijdens hun vakantie in Griekenland. Daarop was te zien dat ze in een restaurant ook geen afstand hielden toen ze spontaan met iemand op de foto gingen. ,,Maar dat gebeurde in een onbewaakt moment. Dat is anders dan in deze tijd met deze regels beslissen om zo’n feest te geven. Als burger moet je weten waar je je aan moet houden, maar dat wordt zo alleen maar onduidelijker.’’
Volgens Van Ardenne kan de minister het Openbaar Ministerie een aanwijzing geven om alle coronaboetes te seponeren.
Ook Fvd-kamerlid en advocaat Theo Hiddema vindt dat Grapperhaus alle coronaboetes zou moeten seponeren.
Ferdinand Grapperhaus, minister van Justitie en Veiligheid, bij aankomst op het Binnenhof voorafgaand aan een debat in de Tweede Kamer over de aanpak van de coronacrisis. Ⓒ ANP
Telegraaf 02.09.2020 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) zal moeten knokken voor zijn plek in het kabinet na de nieuwe onthullingen over het schenden van coronaregels tijdens zijn bruiloft. De oppositie is zeer kritisch. PVV-leider Geert Wilders wil dat alle coronaboetes worden kwijtgescholden.
De geloofwaardigheid van de CDA-bewindsman staat op het spel na nieuw beeldmateriaal van het huwelijksfeest in villadorp Bloemendaal. Te zien is hoe Grapperhaus zelf het niet zo nauw neemt met de coronaregels.
PvdA-leider Lodewijk Asscher zegt met tegenzin te spreken over ’beelden van het privéleven van de minister’. „Iedereen maakt wel fouten. Dat moet niet het punt zijn, maar het is wel een politiek probleem. Deze minister is de baas van de politie die de regels moeten handhaven.”
’Klassenjustitie’
SP-leider Lilian Marijnissen noemt de kwestie ’heel ernstig’. Ze vraagt zich af of de minister zijn bruiloftsgasten als aso’s ziet. Grapperhaus noemde overtreders van coronaregels zelf eerder ’aso’s’. Kamerlid Merel Femke van Kooten spreekt van ’klassenjustitie’. Ze las voor uit een boek van Grapperhaus over het belang van het gelijkheidsbeginsel.
CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma vindt dat Grapperhaus verantwoording moet afleggen. Hij vindt het ’verstandig en nodig’ dat zijn partijgenoot excuses heeft gemaakt. „De minister heeft een voorbeeldfunctie.”
Daad
Meerdere oppositiepartijen willen een daad zien: óf minder gevolgen voor het overtreden van de coronaregels óf consequenties voor de minister zelf. „Het kabinet moet kiezen voor een andere strategie, anders voorzie ik een groot probleem voor de minister en weet ik niet of hij nog door kan gaan”, zegt Jesse Klaver van GroenLinks. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zinspeelt eveneens op een versoepeling van de aantekening op het strafblad: „Kan het niet voor een paar maanden? Het gaat om normaal gedrag wat nu even ongewenst is. Het zou raar zijn als het blijft staan als het virus onder controle is.”
PVV-voorman Geert Wilders hekelt de hypocrisie van de minister. „Dit is niet de minister van klassenjustitie, hoop ik. Dit is de minister van Justitie. Hij komt weg met een donatie aan het Rode Kruis. Als hij die boete niet hoeft te betalen, hoeven andere mensen dat ook niet. Alle boetes moeten worden kwijtgescholden en terugbetaald, de aantekening in het strafblad moet worden geschrapt. We hebben geen aparte regels voor ministers en het klootjesvolk.”
Thierry Baudet van FvD gooit het over een andere boeg. Hij ziet in de foto’s het bewijs dat het kabinet geen geloof meer heeft in de noodzaak van coronamaatregelen. „Laten we er dan mee ophouden”, concludeert hij. „Per direct stoppen met al die absurde maatregelen.”
Vorige week heeft de minister al excuses aangeboden en ’coronaboetes’ overgemaakt aan het Rode Kruis. Het is de vraag of de Tweede Kamer na de nieuwe foto’s genoegen neemt met nog een spijtbetuiging.
NOS 02.08.2020 De positie van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid is er niet beter op geworden, nu Shownieuws opnieuw foto’s heeft gepubliceerd van zijn bruiloft. Daarop is te zien dat hij meerdere coronaregels overtreedt. De linkse oppositie vindt dat hij hierdoor ongeloofwaardiger wordt. De PVV en Forum voor Democratie vonden van het begin af aan al dat de minister zijn eigen gezag had ondermijnd.
SP-leider Marijnissen zegt dat het er op de nieuwe foto’s nog duidelijker op lijkt dat de anderhalvemeterregel niet is nageleefd. “Dat is niet even een moment per ongeluk te dicht bij elkaar, zoals de verklaring was. Het is niet alleen zo dat anderen zich niet aan de regels houden; hij loopt zelf handen te schudden.” Marijnissen vindt dat Grapperhaus zich hier uitgebreid over moet verantwoorden. “Want hij brengt hiermee boa’s en agenten in een heel lastig parket en ondermijnt het draagvlak voor zijn eigen beleid.”
FERRY DE KOK
GroenLinks-leider Klaver vindt ook dat dit een ander verhaal is dan vorige week. “Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen. Maar handen schudden dat doe je gewoon niet, zeker niet als minister van Justitie. Het was de eerste afspraak die we in maart met zijn allen maakten.”
Asscher van de PvdA vindt dat hiermee duidelijk wordt “dat er een probleem is met het gezag en de geloofwaardigheid van het kabinet. Boa’s en politie merken dat op straat.” Hij is benieuwd hoe het kabinet dit denkt te kunnen herstellen.
50Plus-fractievoorzitter Van Brenk vindt dat de geloofwaardigheid van de minister “een lastige zaak” is geworden. Ze wijst erop dat de minister van Justitie en Veiligheid een voorbeeldfunctie heeft. “In het hele land mogen opa’s en oma’s hun kleinkinderen niet knuffelen. En hier worden de regels met voeten getreden.”
‘Alle strafzaken schrappen’
Volgens Baudet (Forum voor Democratie) is er sprake van klassenjustitie, omdat Grapperhaus zelf geen boete heeft gekregen voor het overtreden van de regels. “Hoe kan er nu nog één coronaboete worden uitgedeeld als de verantwoordelijke minister geen boete krijgt, terwijl heel Nederland heeft gezien dat hij de regels aan zijn laars lapt? Nu moet Grapperhaus alle strafzaken tegen corona-overtreders schrappen. En nu duidelijk is dat zelfs de minister van Justitie en Veiligheid helemaal niet in de anderhalvemetersamenleving gelooft, is het hoog tijd om terug te gaan naar het oude normaal.”
PVV-leider Wilders stelt dat Grapperhaus “met de minuut ongeloofwaardiger” wordt. Het gaat mij niet eens over de anderhalve meter en het maken van een fout, maar voor iemand als Grapperhaus, die anderen stevig de maat neemt en aso’s noemt en forse boetes uitdeelt aan gewone mensen, is dit een totale afgang.”
FERRY DE KOK
Vanmiddag is er een debat in de Tweede Kamer over het coronabeleid. Daarin zal het ook over de positie van Grapperhaus gaan. Volgens politiek verslaggever Wilco Boom is die er door de nieuwe foto’s niet beter op geworden. Tot vandaag waren de coalitiepartijen en de linkse oppositie “niet uit op het politieke hoofd van de minister”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Hij zei daarbij dat de minister van Justitie en Veiligheid tot nu toe “best wat krediet in de Kamer” had. “In tegenstelling tot zijn voorgangers heeft hij niet heel veel problemen op zijn ministerie veroorzaakt. Maar het wordt nu moeilijker om hem op zijn plek te houden.”
Minister De Jonge wilde vanmorgen niet reageren op de nieuwe publicatie over Grapperhaus:
CDA-minister Hugo de Jonge zwijgt over nieuwe foto’s Grapperhaus
De coalitiepartijen hebben nog niet gereageerd. De grootste regeringspartij, de VVD, verwijst naar het debat vanmiddag. Dat begint om 15.45 uur en is rechtstreeks te volgen op NOS.nl en NPO Politiek.
NU 02.09.2020 De kritiek op minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus klinkt steeds luider in aanloop naar het debat dat woensdagmiddag om 15.45 uur begint. De bewindsman wordt opnieuw geconfronteerd met foto’s van zijn bruiloft waarop hij en zijn gasten zich niet houden aan de coronamaatregelen.
“Op de foto’s lijkt nóg duidelijker dan we al wisten dat de 1,5 meter niet is nageleefd”, zegt SP-leider Lilian Marijnissen.
“Dat is niet even een moment per ongeluk te dicht bij elkaar, zoals de verklaring was. Niet anderen houden zich niet aan de regels. Hij loopt zelf handen de schudden”, aldus de SP’er.
Volgens Marijnissen brengt Grapperhaus boa’s en agenten in een lastige positie en ondermijnt hij het draagvlak van zijn eigen beleid.
Ook voor GroenLinks-leider Jesse Klaver is de situatie anders dan toen vrijdag voor het eerst foto’s naar buiten kwamen van Grapperhaus’ feest.
“Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen. Maar handen schudden, dat doe je gewoon niet. Zeker niet als minister van Justitie. Het was de eerste afspraak die we in maart met zijn allen maakten”, aldus Klaver.
PvdA-leider Lodewijk Asscher trekt het voorval breder dan enkel de minister van Justitie en Veiligheid. “Het is duidelijk dat er een probleem is met het gezag en de geloofwaardigheid van het kabinet. Boa’s en de politie merken dat op straat”, laat de sociaaldemocraat weten. Hij wil van het kabinet weten hoe het gezag kan worden hersteld.
FVD-leider Thierry Baudet vindt dat er door de misser van de minister geen coronaboetes meer uitgedeeld moeten worden. “Nu moet Grapperhaus alle strafzaken tegen corona-overtreders schrappen”, laat Baudet weten.
Coalitiepartijen houden zich vooralsnog stil in aanloop naar het debat.
Rutte stond vorige week nog achter Grapperhaus
Vorige week werden door Shownieuws enkele foto’s van de bruiloft van Grapperhaus naar buiten gebracht. Daarop was duidelijk te zien dat de gasten tijdens het nemen van een groepsfoto geen 1,5 meter afstand hielden. De bewindsman noemde eerder het niet naleven van de regels “asociaal”.
Grapperhaus bood vorige week donderdag schriftelijk zijn excuses aan. “Ondanks alle genomen maatregelen zijn er helaas momenten geweest waarop de 1,5 meter afstand niet in acht genomen is”, schreef hij.
Woensdag verschenen er beelden van intensiever contact tussen de gasten en onder anderen Grapperhaus.
Premier Mark Rutte, woensdag ook aanwezig bij het debat, staat achter zijn minister. “Het kan weleens fout gaan”, zei de premier vrijdag, dus nog voordat de tweede serie foto’s naar buiten was gekomen. Toen zei Rutte dat de geloofwaardigheid van Grapperhaus niet ter discussie staat.
AD 02.09.2020 Het kabinet moet aangeven hoe het, na de coronablunder van minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), de eigen geloofwaardigheid gaat herstellen. Dat zeggen oppositiepartijen vanmiddag tijdens een verhit Kamerdebat.
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt het naar om over de kwestie-Grapperhaus te praten, toch een privézaak, maar wel nodig. ,,Want dit steekt. Ik wil een boodschap van het kabinet nu richting handhavers, richting Nederlanders die ook moeite hebben met de regels, richting mensen die een coronaboete niet zo makkelijk kunnen betalen. Hoe gaat u de geloofwaardigheid herstellen?” vroeg hij vanmiddag aan premier Rutte en minister Grapperhaus
Lilian Marijnissen (SP) wil benadrukken dat het niet gaat om een keertje in de fout gaan. ,,We kunnen allemaal wel op die manier worden gefotografeerd. Maar het gaat hier om een minister die verantwoordelijk is voor de 1,5 meter en dat uit wil dragen. Die overtreders ‘aso’ noemt. Ik ben benieuwd hoe hij dan denkt over zijn eigen bruiloftsgasten.”
Onafhankelijk Kamerlid Femke Merel van Kooten vindt dat de minister zijn voorbeeldfunctie serieus had moeten nemen, ook op zijn eigen huwelijk. ,,Nu is hij gezagloos geworden.”
In het epicentrum van de spanning
Fractievoorzitter Pieter Heerma van het CDA, de partij van Grapperhaus, stelt dat de beelden van het huwelijk van minister Grapperhaus zich ‘in het epicentrum bevinden’ van de spanning in de samenleving over de coronaregels. Volgens hem moet de minister daarom verantwoording afleggen over de kwestie tegenover de boa’s en mensen thuis.
Maar Heerma gaf ook aan dat Grapperhaus meteen spijt heeft betuigd van zijn misstap. Daarnaast zouden in de praktijk helemaal geen boetes worden uitgedeeld voor de fouten die de minister tijdens zijn huwelijksdag heeft gemaakt, aldus de CDA’er.
,,Dit kabinet moet de moed hebben om een volledige bekentenis af te leggen over alle dingen die fout zijn gegaan”, pareert Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Zij vindt dat de minister zijn fouten ook niet ruiterlijk heeft toegegeven, maar moest worden ‘betrapt’ met de tweede serie foto’s. ,,Dat wegmoffelen, daar houden wij niet van.”
Volgens PVV-leider Wilders gaat het debat over de hypocrisie van de minister, die zelf de regels overtrad op zijn feestje maar wel anderen de maat neemt. ,,Hij moet niet de minister van Klassenjustitie zijn, maar de minister van Justitie.”
Wilders vindt de bewindsman niet met zijn gedrag weg moet komen. Hij vindt dat uitgedeelde coronaboetes onmiddellijk moeten worden geschrapt of terugbetaald.
Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) besloot vandaag, ondanks de kritiek van de afgelopen dagen, eerst in debat met de Tweede Kamer te gaan voordat hij een besluit neemt over zijn positie. Dat debat is nu bezig en Grapperhaus zal straks zelf reageren.
President Mark Rutte zei eerder vanmiddag bij het Catshuis dat de positie van de onder vuur liggende minister Grapperhaus ‘houdbaar’ is. Hij zei dit na een overleg met vertegenwoordigers van Black Lives Matter en Kick Out Zwarte Piet.
In hoeverre dat werkelijk goed nieuws is, valt te bezien. Rutte bleef eerder tot het bittere einde achter uiteindelijk vertrekkende bewindslieden staan. Dat patroon werd zichtbaar bij minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra, minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten, diens staatssecretaris Fred Teeven, Opsteltens opvolger Ard van der Steur en minister van Defensie Jeanine Hennis.
Vooralsnog hangt de positie van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) aan een zijden draadje. Publicatie van nieuwe foto’s waarop Grapperhaus zelf de anderhalve meter schendt hebben de coalitiepartijen in verlegenheid gebracht.
AD 02.09.2020 De bruiloft van CDA-minister Ferd Grapperhaus blijft onderwerp van gesprek. Op nieuwe foto’s, vrijgegeven door Shownieuws, is te zien hoe Grapperhaus op zijn huwelijk zeer dicht bij zijn gasten staat en vermoedelijk ook handen schudt. Ook omhelst hij zijn schoonmoeder en wordt op een lunch geen anderhalve meter afstand gehouden.
Vorige week raakte Grapperhaus (61) al in opspraak door eerdere beelden van zijn bruiloft waarop te zien is dat er op de trappen van het stadhuis waar hij net getrouwd is, niet genoeg afstand wordt gehouden onder de gasten. Nu blijkt dat Grapperhaus zélf die afstand ook niet in acht heeft genomen, dat te zien is dat hij waarschijnlijk zelf handen heeft geschud en fysiek contact heeft gehad met gasten, waarvan sommige aardig op leeftijd.
De minister van Justitie en Veiligheid bood hier uitvoerig zijn excuses voor aan. Volgens hem heeft hij zijn gasten meerdere malen ‘uitdrukkelijk’ verzocht zich te houden aan de geldende coronaregels. Dat dit niet is gebeurd, spijt hem ten zeerste, aldus de minister. Ook maakte de minister 780 euro over aan het Rode Kruis, een bedrag dat tweemaal gelijk staat aan de boete die geldt als de coronaregels worden overtreden. Het bedrag staat symbool voor hem en zijn kersverse echtgenote.
Op nieuwe beelden in de handen van Shownieuws was gisteravond te zien hoe Grapperhaus tijdens zijn bruiloftslunch in een restaurant in Bloemendaal dichtbij zijn gasten staat. Onder de gasten zijn ook veel vijftig- en zestigplussers. Daarnaast omhelst hij zijn (naar verluidt) schoonmoeder en schudt hij handen.
Eind vorige week leek de bruiloftsrel nog met een politieke sisser af te lopen: de meeste oppositiepartijen wilden de minister de uitglijder niet inwrijven. ,,Er ligt een schaduw over zijn huwelijk’’, zei ook premier Rutte, die vond dat Grapperhaus al genoeg was gestraft door alle beroering.
Gisteren werd daarentegen bekend dat de Tweede Kamer vandaag in debat gaat met het kabinet over het geloofwaardigheidsprobleem van de minister. De nieuwe beelden van een handenschuddende Grapperhaus zullen daar hoogstwaarschijnlijk ook aan bod komen. Ook liet de vakbond van de BOA’s weten dat zij minder boetes gaan uitdelen omdat zij verontwaardigd zijn over het gedrag van de minister. Onder het mom ‘maar Grapperhaus houdt zich ook niet aan de regels’ vinden de BOA’s dat hun geloofwaardigheid en gezag wordt ondermijnd.
Eerste reacties Kamer
Veel partijen reageerden vorige week, toen vooral de gasten op de bruiloft het niet altijd even nauw leken te nemen met de regels, nog terughoudend. Dat is vandaag anders. ,,Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen”, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. ,,Maar handen schudden dat doe je gewoon niet, zeker niet als minister van Justitie. Het was de eerste afspraak die we in maart met zijn allen maakten.”
Volgens PVV-voorman Geert Wilders wordt Grapperhaus ‘met de minuut ongeloofwaardiger’. ,,Het gaat mij niet eens over de anderhalve meter (want wij waren altijd tegen de anderhalve metersamenleving) of het maken van een fout”, laat hij in een reactie weten. ,,Voor iemand als Grapperhaus die anderen stevig de maat neemt en aso’s noemt en forse boetes uitdeelt aan gewone mensen en bedrijven, is dit een totale afgang.”
Lilian Marijnissen (SP) reageert: ,,Op de foto’s lijkt nóg duidelijker dan we al wisten dat de 1,5 meter niet is nageleefd”, zegt van de SP. ,,Dat is niet even een moment per ongeluk te dicht bij elkaar zoals de verklaring was. Niet anderen houden zich niet aan de regels. Hij loopt zelf handen te schudden.”
Advocaat Frank van Ardenne, die vier Schiedammers bijstaat nadat ze een coronaboete kregen omdat ze een gebakje aten op een bankje bij hen voor de deur, vindt dat er een generaal pardon moet komen voor alle coronaboetes nu de foto’s van Grapperhaus bekend zijn geworden. ,,Er waren al genoeg juridische argumenten om dat te doen, maar als het ook goed mis gaat bij de hoeder van de rechtsstaat en de bedenker en uitvoerder van de regels, dan is dit het moment om echt een streep te zetten door alle corona-boetes’’, aldus Van Ardenne. Lees hier meer.
Telegraaf 02.09.2020 Er zijn nieuwe foto’s van de bruiloft van minister Ferdinand Grapperhaus opgedoken waaruit blijkt dat hij het tijdens de plechtigheden niet al te nauw nam met de 1,5 meter regel.
Shownieuws liet beelden zien dat de veelal vijftig plus bezoekers ook op andere momenten dan de officiële groepsfoto erg dicht bij elkaar stonden. Ook is de CDA-minister te zien terwijl hij de hand schudt van een bezoeker. Verder omhelst hij zijn schoonmoeder.
Vanuit de Tweede Kamer wordt verbaasd gereageerd. „De man die half Nederland aso’s noemt, “chickies” in het park arrogant benadert en verantwoordelijk is voor duizenden boetes voor gewone Nederlanders wordt met die minuut ongeloofwaardiger”, zegt PVV-leider Wilders in een reactie.
Ook volgens PvdA-voorman Asscher heeft de CDA-bewindsman wat uit te leggen. „Het is een onderstreping dat kabinet straks in debat duidelijk moet maken hoe ze het gezag denken te gaan herstellen.”
SP-fractieleider Marijnissen stelt zelfs dat de minister ’draagvlak voor zijn eigen beleid ondermijnt’. „Op de foto’s lijkt nóg duidelijker dan we al wisten dat de 1,5 meter niet is nageleefd. Dat is niet even een moment per ongeluk te dicht bij elkaar zoals de verklaring was. Niet anderen houden zich niet aan de regels. Hij loopt zelf handen de schudden.”
Haagse bronnen melden dat premier Rutte zijn minister moest overtuigen om een excuusbrief te schrijven, want daar wilde Grapperhaus aanvankelijk niet aan. De premier nam het vervolgens tijdens de persconferentie op vrijdag op zijn CDA-collega. Rutte vermeldde dat hem ’van alle kanten was verzekerd’ dat de 1,5 meter-regel onbedoeld was geschonden. Nu er nieuwe foto’s opduiken die tonen dat 1,5 meter afstand niet toevallig is geschonden, lijkt de premier misleid, wat de zaak verder op scherp zet.
Intussen klinkt elders in kabinetskringen dat VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie) voorop liep om te stellen dat er niets aan de hand was. De bewindsvrouw was als ambtenaar van de burgerlijke stand aanwezig bij het huwelijk. Over haar betrokkenheid bij de dag zou stress zijn geweest bij de VVD.
De justitieminister stapte 22 augustus 2020 met zijn vriendin Elisabeth Wytzes in Bloemendaal in het huwelijksbootje.
De Tweede Kamer spreekt vandaag over de foto’s die vorige week voor het eerst uitlekten.
Ⓒ FERRY DE KOK
De misser werd aanvankelijk door de minister weggewuifd. Toen er op sociale media meer en meer foto’s van de bruiloft verschenen, ging hij alsnog door het stof. Grapperhaus bood zijn excuses aan. Hij maakte verder als genoegdoening 780 euro over aan het Rode Kruis.
Hoorde dat Rutte zijn minister moest bewegen tot excuusbrief, want daar wilde Grapperhaus niet aan. Daarna Rutte voor hem in de bres. Nieuwe foto’s laten geen toevallige maar gezochte schending 1,5 meter zien. Premier lijkt misleid. https://telegraaf.nl/t/292964299/ via @telegraaf
De vakbond van BOA’s zei onlangs ook dat de publicatie van de beelden aanleiding was om minder boetes op straat uit te delen. Het zou niet meer uit te leggen zijn aan het publiek.
NOS 02.09.2020 Er zijn opnieuw foto’s gepubliceerd van de bruiloft van minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Daarop is te zien dat de minister meer coronaregels overtreedt dan enkel de anderhalvemetermaatregel. SBS Shownieuws toonde gisteravond foto’s waarop de minister onder meer een hand lijkt te geven en zijn schoonmoeder omarmt.
Vorige week donderdag raakte Grapperhaus in opspraak door beelden die werden verspreid van zijn bruiloft. Daarop was te zien dat hijzelf en ook zijn gasten zich niet hielden aan de anderhalvemeterregel op de trappen van het stadhuis in Bloemendaal.
‘Niks toe te voegen’ aan eerdere verklaring
De minister bood zijn excuses aan en voegde daaraan toe dat hij vóór en tijdens de huwelijksdag de mensen er voortdurend op heeft gewezen dat ze afstand moeten houden als ze niet tot hetzelfde huishouden horen en dat ze ook de andere coronaregels moeten respecteren.
Shownieuws vroeg Grapperhaus om een reactie op de recentste foto’s, waarop hij dus meerdere regels lijkt te overtreden. Via een woordvoerder laat hij weten “niks toe te voegen” aan zijn eerdere verklaring.
FERRY DE KOK
De foto’s van de bruiloft van Grapperhaus leidden tot verontwaardiging, omdat hij als justitieminister het gezicht is van de handhaving van de coronamaatregelen. Zo besloten boa’s na de misstap van Grapperhaus de afgelopen dagen minder boetes uit te delen. Vandaag wil de Kamer de minister ondervragen over zijn bruiloft.
Premier Rutte erkende vorige week dat er dingen fout zijn gegaan op het huwelijk, maar hij vond niet dat de geloofwaardigheid van de minister op het spel stond.
Volgens politiek verslaggever Wilco Boom maakt de publicatie van de nieuwe foto’s de positie van Grapperhaus er niet beter op. Tot nu toe waren de coalitiepartijen en de linkse oppositie “niet uit op het politieke hoofd van de minister”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. “Hij heeft best wat krediet in de Kamer. In tegenstelling tot zijn voorgangers heeft hij niet heel veel problemen op zijn ministerie veroorzaakt. Het wordt nu moeilijker om hem op zijn plek te houden.”
FERRY DE KOK
Fotograaf Ferry de Kok heeft nog veel meer foto’s van Grapperhaus die gepubliceerd gaan worden, vertelde hij vanochtend in de ochtendshow van Radio 538. “Ik heb nog honderden foto’s liggen, er komen nog wel een paar naar buiten.” Op die foto’s zijn ook dingen te zien die nog niet naar buiten zijn gekomen, vertelt hij. “Wel allemaal een beetje in dezelfde trant als de vorige foto’s.”
De Kok ging afgelopen weekend naar de bruiloft in Bloemendaal om foto’s van Grapperhaus en zijn vrouw te maken. “Toen zag ik opeens de hele groep naar buiten komen. Ik zag aanwezigen op schouders slaan, handjes geven: dat moest ik vastleggen. Ze stonden de hele tijd bij elkaar, het was niet maar één momentje. Ook op het terras bij het afgehuurde restaurant stonden ze de hele tijd bij elkaar. Als je de foto’s ziet, denk je niet dat het coronatijd is.”
De Kok publiceert bewust niet alle foto’s in één keer. “Als ik dat doe, verdien ik maar één keer wat.”
RTL 02.09.2020 De nieuwe foto’s van de bruiloft van minister Grapperhaus hebben zijn gezag ontoelaatbaar aangetast, zegt politiek commentator Frits Wester. “Er rest hem nu nog maar één ding: dat is opstappen.”
Gisteravond zijn nieuwe foto’s opgedoken van de bruiloft van minister van Justitie Ferd Grapperhaus, waarop te zien is hoe de minister zelf zich ook niet aan de coronaregels houdt.
Uit de nieuwe beelden, in handen van Shownieuws, lijkt Grapperhaus op een van de foto’s de hand te schudden van een van zijn gasten. Ook omhelst hij zijn schoonmoeder.
‘Gaat om ambt van minister’
Volgens de politiek commentator werpen de nieuwe foto’s een nieuwe visie op de kwestie: het gaat nu niet meer om een menselijke fout van de bruidegom. “Het gaat nu om het aanzien van het ambt van de minister. Dat is hard, maar wel zuiver “, zegt Wester.
“Hoe sneu ook, Grapperhaus heeft de pech minister van Justitie te zijn. De man die ons in grote woorden toegesproken heeft dat wij ons echt aan de regels moeten houden. Nu hij dat zelf niet doet, kan hij anderen er ook niet meer op aanspreken.”
“Rutte heeft het de afgelopen dagen nog voor Grapperhaus opgenomen. Maar die komt ook steeds meer in een lastig parket. En hij worstelt met de menselijke kant van het verhaal en de politieke realiteit. Ook in het CDA proefde je de afgelopen dagen het groeiend ongemak. Prominente partijleden begonnen zich steeds meer zorgen te maken.”
“Hoe sneu ook, Grapperhaus heeft de pech minister van Justitie te zijn. De man die ons in grote woorden toegesproken heeft dat wij ons echt aan de regels moeten houden. Nu hij dat zelf niet doet, kan hij anderen er ook niet meer op aanspreken.”
“Rutte heeft het de afgelopen dagen nog voor Grapperhaus opgenomen. Maar die komt ook steeds meer in een lastig parket. En hij worstelt met de menselijke kant van het verhaal en de politieke realiteit. Ook in het CDA proefde je de afgelopen dagen het groeiend ongemak. Prominente partijleden begonnen zich steeds meer zorgen te maken.”
Gezagloos
Grapperhaus betuigde eerder al spijt voor de bordesfoto, die vorige week donderdag naar buiten kwam Ook doneerde hij 780 euro aan het Rode Kruis om zijn spijtbetuiging kracht bij te zetten.
Wester: “Deze nieuwe foto’s laten zien dat Grapperhaus zelf ook knuffelt en met mensen handen schudt. Dat maakt de kwestie nog pijnlijker. Hoe kun je nog van jongeren vragen om oma niet te knuffelen, om maar een voorbeeld te noemen? Deze minister is nu echt gezag- en tandeloos.”
Kabinet heeft er last van
Volgens Wester krijgt daar niet alleen het kabinet last van, maar ook zijn uitvoerders. “Er rest hem eigenlijk maar één ding en dat is opstappen”, concludeert Wester.
“Als hij dat zelf niet ziet, is het nu het moment voor zijn nieuwe partijleider Hugo de Jonge om op te treden. Want die moet ook wel zien dat hij hier met zijn partij het CDA hier veel last van gaat krijgen”.
Oppositie kritisch over nieuwe foto’s: ‘Handen schudden? Dat doe je gewoon niet’
In de aanloop naar het Kamerdebat reageren oppositiepartijen vanochtend kritisch op de nieuwe foto’s die zijn verschenen. “Een vergissing maken en even te dicht bij een ander staan, kan ons allemaal overkomen”, vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Maar handen schudden dat doe je gewoon niet, zeker niet als minister van Justitie.”
Geert Wilders doet er nog een schepje bovenop en vindt dat Grapperhaus ‘met de minuut ongeloofwaardiger wordt’. “Voor iemand als Grapperhaus die anderen stevig de maat neemt en aso’s noemt en forse boetes uitdeelt aan gewone mensen en bedrijven, is dit een totale afgang”, laat de PVV-leider in een reactie weten.
De PvdA wil vanmiddag van het kabinet horen hoe de minister denkt zijn gezag te herstellen. Nu boa’s op straat steeds minder boetes uit kunnen schrijven is er volgens de partij een ‘gezagsprobleem’ ontstaan.
SP’er Lilian Marijnissen sluit zich daarbij aan. “Het zou goed zijn als Grapperhaus zich hier uitgebreid over verantwoordt, want hij brengt hierbij boa’s en agenten in een heel lastig parket en ondermijnt het draagvlak voor zijn eigen beleid.”
AD 01.09.2020 De Tweede Kamer gaat morgen in debat met het kabinet over het geloofwaardigheidsprobleem van minister Ferd Grapperhaus (Jusititie), die tijdens zijn huwelijk de 1,5 meterregel overtrad. De minister, die vorige week excuses aanbood, kan de kwestie nog niet achter zich laten.
Eind vorige week leek de bruiloftsrel rond Grapperhaus met een politieke sisser af te lopen: de meeste oppositiepartijen wilden de uitglijder de minister niet inwrijven. ,,Er ligt een schaduw over zijn huwelijk’’, zei ook premier Rutte, die vond dat Grapperhaus al genoeg was gestraft door alle beroering.
Maar alles is anders geworden, nu blijkt dat boa’s minder coronaboetes zeggen uit te delen vanwege de commotie rond Grapperhaus. ,,Het is ingewikkeld om uit te leggen waarom mensen een coronaboete kunnen krijgen als de verantwoordelijke minister zich niet aan de regels houdt’’, zegt een woordvoerder van vakbond BOA ACP.
Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher reageert verbolgen. ,,We zien dat het gezag van het kabinet lijdt onder het feit dat de handhavingsminister zelf een fout heeft gemaakt’’, zegt hij in de Tweede Kamer. Hij heeft daarom gevraagd om een debat met het kabinet, waarin ook de andere problemen rond de coronacrisis aan bod zullen komen.
Het debat begint morgenmiddag om 15.45 uur. Naast premier Rutte en coronaminister Hugo de Jonge moet ook Grapperhaus bij het debat aanwezig zijn. De Tweede Kamerleden Femke Merel van Kooten en PVV-leider Geert Wilders hebben op de aanwezigheid van Grapperhaus aangedrongen.
Excuses
De minister van Justitie bood vorige week zijn excuses aan, nadat beelden van zijn bruiloft waren opgedoken. ,,Ondanks alle genomen maatregelen, zijn er helaas momenten geweest waar de 1,5 meter afstand niet in acht genomen is. Dat spijt me, juist een minister moet altijd het goede voorbeeld geven’’, zei hij in een verklaring. Hij maakte afgelopen vrijdag twee keer 390 euro over naar het Rode Kruis, ook namens zijn vrouw, als boetedoening.
Na 10 jaar “Bouta” is er een nieuwe toekomst voor Suriname in het Vooruitzicht !!
Na 10 jaar lijkt de macht van Desi Boutersegebroken. Zijn Nationale Democratische Partij (NDP) stevent volgens de eersteprognoses af op verlies bij de verkiezingen in Suriname. De Vooruitstrevende Hervomingspartij (VHP) van oppositieleider Chan Santokhi lijkt de grote winnaar te worden.
Opiniepeiler en onderzoeker Marten Schalkwijk heeft op basis van ruim 30 procent van de getelde stemmen geconstateerd dat de VHP fors groter wordt dan de NDP. De VHP zal volgens hem rond de 19 of 20 zetels (was 8) krijgen, terwijl de NDP mogelijk op 15 of 16 zetels (was 26) blijft steken. De derde partij wordt de Abop van Ronnie Brunswijk met 8 of 9 zetels (was 5).
Santokhi heeft op een partijbijeenkomst een toespraak gehouden. “Vandaag is aangetoond dat het volk het huidig beleid heeft afgewezen”, zei hij volgens Starnieuws.
Telegraaf 28.05.2020
Tussenstand:
Na de rommelig verlopen verkiezingen en vele uren achtereen tellen, is gisteren 26.05.2020 besloten om een pauze in te lassen. Volgens de laatst gepubliceerde cijfers, met 80 procent van de stemmen geteld, wordt de VHP van oppositieleider Chan Santokhi veruit de grootste en blijft de NDP van Bouterse ver achter.
Op de site van het Kiesbureau zijn op 29.05.2020 bijna alle uitslagen van stembureaus in hoofdstad Paramaribo te zien. Het gaat om foto’s van 274 processen-verbaal die door medewerkers van de stembureaus worden ingevuld na het tellen van de losse stemmen.
AD 30.05.2020
Suriname wacht nog steeds op de definitieve uitslag van de verkiezingen van maandag 25.05.2020. Inmiddels is wel bijna de hele uitslag verwerkt. Oppositiepartij VHP zou met 20 zetels de grootste partij worden. Daarna volgt de NDP van Bouterse en Misiekaba met 16 van de 51 parlementszetels.
„Nu nog ongeveer 2 procent van de stemmen geteld en verwerkt moet worden, wordt er geen verschuiving meer verwacht”
Uitslag bindend verklaart 19.06.2020
Het Onafhankelijk Kiesbureau in Suriname heeft de uitslag van de verkiezingen voor het Surinaamse parlement bindend verklaard. De verklaring werd rechtstreeks uitgezonden op de Surinaamse televisie.
Surinamers hadden lang uitgekeken naar dit moment. De verklaring is normaal gesproken een formaliteit, maar had dit keer een extra lading vanwege de vertraging bij de verkiezingsuitslag en de aanstaande machtswissel in het land.
Bij de verkiezingen op 25 mei haalde de VHP van oppositieleider Chan Santokhi de meeste stemmen. De NDP van president Bouterse leverde flink in en valt buiten de regering. De NDP had nog om een hertelling in het district Paramaribo gevraagd, maar dat verzoek werd afgewezen.
Wantrouwen
Suriname moest uitzonderlijk lang wachten op de voorlopige uitslag. Normaal moest die in de nacht van 25 op 26 mei bekend zijn, maar dit keer duurde het ruim een week. Voorzitter Van Dijk-Silos van het Onafhankelijk Kiesbureau had vandaag in haar verklaring niet voor het eerst felle kritiek op de gang van zaken.
Ze haalde onder meer uit naar het ministerie van Binnenlandse Zaken, vanwege de chaotische organisatie van de verkiezingen. Volgens haar waren er mensen op de stembureaus aangesteld die onervaren waren.
Ook was de verwerking van de stemmen dit keer anders georganiseerd, waardoor de uitslag niet direct zichtbaar werd maar eerst door het ministerie van Binnenlandse Zaken werd verwerkt. De uitslag bleef lange tijd steken op zo’n 80 procent.
Door de vertraging ontstond steeds meer wantrouwen bij kiezers en politici. Dagenlang keken bezorgde burgers in de Anthony Nesty Sporthal toe hoe het hoofdstembureau de opgeslagen stemmen en de daarvan opgemaakte proces-verbalen controleerde. De partijleiders die samen de nieuwe coalitie willen vormen, spraken het vermoeden uit dat Bouterses NDP had geprobeerd fraude te plegen.
Beëdiging op 29 juni
Inmiddels heeft Bouterse gesprekken gevoerd met oppositieleider Santokhi over de machtsoverdracht. Bouterse verklaarde deze week dat hij de winnaar pas publiekelijk zou feliciteren als het Onafhankelijk Kiesbureau de uitslag had bevestigd.
AD 14.07.2020
Op 29 juni 2020 zal het nieuwe parlement beëdigd worden. Dan wordt ook vastgesteld wanneer het parlement de nieuwe president kiest. Die moet rond 12 augustus 2020 geïnstalleerd worden.
Telegraaf 05.06.2020
Definitieve uitslag 04.06.2020
De Nationale Democratische Partij (NDP) van de Surinaamse president Desi Bouterse, heeft donderdag de Surinaamse parlementsverkiezingen verloren, zo laat het ministerie van Binnenlandse Zaken weten.
Het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft vanmiddag (plaatselijke tijd) met anderhalve week vertraging de officieuze uitslag van de parlementsverkiezingen van 25 mei bekendgemaakt. De politieke partij Partij Desi Bouterse heeft een flinke nederlaag geleden. De VHP van oppositieleider Chan Santokhi wordt de grootste partij met 20 van de 51 parlementszetels, vier meer dan de NDP.
De nederlaag van de NDP komt niet als een verrassing. Vrijwel de volledige verkiezingsuitslag was dagen geleden al bekend.
De NDP behaalde slecht zestien zetels. Voor een meerderheid in De Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement, zijn 26 zetels nodig.
De VHP krijgt 20 van de 51 zetels. De NDP verliest10 zetels en komt uit op 16.
Santokhi zegt dat hij beschikbaar is voor het presidentschap. Of dat hem lukt is nog niet zeker. Daarvoor is een tweederdemeerderheid in het parlement nodig. De vier partijen komen uit op 33 zetels en hebben er 34 nodig voor het presidentschap.
Ook het Onafhankelijk Kiesbureau, dat toezicht houdt op de verkiezingen, was gefrustreerd over het uitblijven van de uitslag. Het bureau zette uit frustratie het grootste deel van de uitkomsten uit Paramaribo online.
De lockdown werd gisteren 03.06.2020 afgekondigd door vicepresident Adhin. Tot vrijdagochtend 12 juni 2020 moeten Surinamers thuisblijven. Niet-essentiële bedrijven en scholen zijn dicht.
Tussentijdse uitslagen waren al bekend, maar er werd nog gewacht op de uitslagen van drie van de 639 stembureaus. Intussen waren vier oppositiepartijen al begonnen met het sluiten van een regeerakkoord. Dat hopen ze binnen een maand te presenteren.
Voorlopig regeerakkoord VHP, ABOP, NPS en PL
Vier Surinaamse politieke partijen hebben zaterdag 30.05.2020 een proclamatie voor samenwerking getekend. Daarmee kunnen ze een coalitieregering vormen, zonder de NDP van huidig president Desi Bouterse.
Die partijen zijn de VHP, ABOP, NPS en PL. Op dit moment hebben zij samen 33 van de 51 zetels.
Ze hebben hebben op 30.05.2020 namelijk een (voorlopig)regeerakkoord gesloten in Suriname. Daarmee lopen ze vooruit op de officiële verkiezingsuitslag, die al dagen op zich laat wachten. De verkiezingen waren afgelopen maandag 25.05.2020 en het aantal getelde stemmen staat nog steeds op 99,5 procent.
Op een bijeenkomst ondertekenden de partijleiders van de vier partijen de samenwerkingsplannen. Ze spraken met elkaar af de armoede aan te pakken, de crisis te bestrijden en een basis te leggen voor de komende tijd zodat het volk vertrouwen krijgt in de nieuwe regering.
AD 29.05.2020
Hertelling stemmen
De partij NDP van de Surinaamse president Desi Bouterse blijft bij de eisdat de stemmen van de verkiezingen in het district Paramaribo hertelt moeten worden. Een vertegenwoordiger van de partij heeft dit donderdagavond 05.06.2020 tijdens een openbare zitting van het hoofdstembureau Paramaribo gezegd.
De NDP heeft twaalf punten ingebracht waar volgens de partij sprake is van onregelmatigheden of mogelijk frauduleuze handelingen. Het gaat dan onder andere om zaken als verkeerde stembiljetten waardoor kiezers terug moesten komen om opnieuw te stemmen, verkeerde optellingen op de officiële documenten of een verkeerde kleur potlood dat is gebruikt. De partij heeft het hoofdstembureau gevraagd een hertelling te doen.
De NDP, de partij van de huidige Surinaamse president Desi Bouterse, eiste eerder al een hertelling van de stemmen van de verkiezingen van afgelopen maandag 25.05.2020. Dat zei hij donderdag 28.05.2020 in een interview met het radioprogramma Bakana Tori op Radio SRS.
De partij van Bouterse zou volgens de huidige telling veel zetels verliezen en van 26 zetels in het parlement terug gaan naar zestien. Bouterse wil een hertelling van de stembureaus die dan live via televisie te volgen moet zijn voor Surinamers, meldt Starnieuws. Eventuele onregelmatigheden zouden dan moeten zijn uitgesloten. “Openlijker, eerlijker en transparanter kan niet”, zegt de president.
Voor nu is het wachten op de definitieve uitslag. De leden van de CARICOM-waarnemersmissie, die de verkiezingen in Suriname hebben geobserveerd, meldden aan het eind van de avond in ieder geval dat ze geen noemenswaardige fouten of onvolkomenheden hadden geconstateerd.
Het Onafhankelijk Kies Bureau moet de uitslag nog wel geldig verklaren. Wanneer dat precies gebeurt, is onduidelijk.
Uitstel verkiezingsuitslag vanwege Corona
Vanwege een coronabesmetting in de sporthal waarin de verkiezingsresultaten worden verwerkt, zijn de verkiezingswerkzaamheden voorlopig gestaakt. Dat heeft het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken zondag 31.05.2020laten weten via een videoboodschap op Facebook.
In het Nationaal Indoor Stadion (NIS) werden eerder op de dag al leden van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) geweerd, maar het was nog onduidelijk waarom. Leden van het OKB zouden bij elkaar komen voor het tellen van de laatste stemmen voor de officiële uitslag van de verkiezingen van deze week.
Verder
Kortom, de grote winnaar van de verkiezingen lijkt, zoals verwacht, de Vooruitstrevende Hervormings Partij te worden van Chan Santokhi. De partij staat nu op 20 van de 51 zetels.
En toch betekent dat nog niet dat de NDP alle macht verliest, of dat Bouterse geen president meer kan worden. In Suriname mag elke partij die meer dan 7 zetels haalt een presidentskandidaatvoordragen. Vervolgens wordt over die kandidaten gestemd in de Nationale Assemblee, het Surinaams parlement. Een kandidaat moet 34 van de 51 stemmen krijgen om direct gekozen te worden.
Als de NDP al dan niet door samenwerking 18 zetels haalt, kan zo’n meerderheidgeblokkeerd worden. Dan komt er een Verenigde Volks Vergadering (VVV): alle leden in ressortraden (vergelijkbaar met de gemeenteraad), districtsraden (vergelijkbaar met het provinciebestuur) en de parlementsleden mogen dan stemmen op de voorgedragen presidentskandidaten. Dus ook op Bouterse of een andere voorgedragen NDP’er. De meeste stemmen tellen dan.
Telegraaf 27.05.2020
Lifeline Bouterse
En precies daar zit de angst bij de oppositie, zegt Korstjens. “Dat wordt heel spannend. Het aantal zetels is cruciaal. Er zijn berichten over fraude. Dat kan net het verschil maken in aantal zetels.” Als er dan zo’n VVV komt, is dat ‘de lifeline voor Bouterse’, zegt Korstjens. “De NDP heeft in de ressorts en districten een dikkere vinger in de pap. De oppositie is bang voor omkoping, dat de NDP weer cadeautjes gaat uitdelen.”
De presidentsverkiezing is sowieso geen uitgemaakte zaak want de VHP heeft met 20 zetels geen absolute meerderheid en moet hoe dan ook gaan samenwerken met andere partijen.
Veel veranderd
Bouterse kwam in 1980 aan de macht via een staatsgreep. Zeven jaar later volgden er democratische verkiezingen waarbij zijn partij verloor. Pas in 2010 werd Bouterse daadwerkelijk tot president van Suriname gekozen. Deze voorlopige uitslag laat volgens Korstjens hoe dan ook zien dat er in de afgelopen vijf jaar veel is veranderd. Vijf jaar geleden won de NDP nog met een absolute meerderheid de verkiezingen; de partij kreeg 26 zetels.
Nu is dat wel anders. “Dat heeft vooral met de economische situatie te maken”, zegt Korstjens. “De NDP bleef maar geld uitgeven. Uiteindelijk had de bevolking daar ook last van.” Zo is de koopkracht drastisch achteruitgegaan en heeft Suriname een staatsschuld van 2,4 miljard Amerikaanse dollar. “Je ziet dat een groot deel van de Surinamers toe is aan een nieuwe regering.”
De uitslag kan grote gevolgen hebben voor Bouterse, die veroordeeld is tot 20 jaar cel en geen immuniteit geniet als hij geen president meer zou zijn. Mocht hij in het nog lopende hoger beroep veroordeeld worden, dan is hij definitief veroordeeld.
Of hij dan de cel in gaat, is maar zeer de vraag. “Veel Surinamers lijken daar niet in te geloven. Aan de andere kant: velen hadden al niet verwacht dat hij überhaupt veroordeeld zou worden. Dus het is de vraag of iemand dan het vonnis durft uit te voeren.”
AD 23.05.2020
‘Zwakke, oude Bouterse is charisma kwijt’
Suriname ging naar de stembus voor een nieuw parlement en dat ging niet zonder slag of stoot. Suriname-deskundige Robert Alting over de kansen en de toekomst van de huidige president Desi Bouterse en zijn Nationale Democratische Partij.
Suriname ging maandag 25.05.2020 naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. De regerende Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi ‘Bouta’ Bouterse is de laatste maanden in een lastige positie gekomen door corruptieschandalen, de economische problemen in het land en een veroordeling tot twintig jaar cel voor zijn persoonlijke betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982.
Er is een enorme chaos ontstaan rondom de verkiezingsuitslag in Suriname. Drie dagen na het sluiten van de stembussen is er nog altijd geen definitieve uitslag. Suriname-expert Robert Alting vreest voor ernstige fraude.
Hoe zou dat gaan aflopen?
“Dat ouderen vanwege de lockdown mogelijk minder gaan stemmen, kan in het voordeel van Bouterse werken.”aldus Rosemarijn Hoefte, hoogleraar Surinaamse geschiedenis.
Daarnaast zou ook de coronacrisis voordelig kunnen uitpakken voor Bouterse. Met tot dusver slechts elf besmette personen is het land er relatief goed van afgekomen, maar een lockdown is technisch gezien nog steeds van kracht.
Hierdoor gaan ouderen mogelijk minder snel stemmen. Hoefte: “Dat kan in het voordeel van Bouterse werken, omdat vooral jongeren op hem stemmen. Bouterse is namelijk nog steeds ‘de grote man’ van de NDP en heeft een zeker charisma.”
Bouterse hangt celstraf boven het hoofd
Voor president Bouterse zijn de verkiezingen van levensbelang. De 74-jarige president werd eind november vorig jaar veroordeeld tot twintig jaar cel voor betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982, maar hoeft door zijn immuniteit niet de gevangenis in. Het verliezen van de verkiezingen kan tot gevolg hebben dat hij alsnog achter de tralies verdwijnt.
Zijn hoger beroep tegen die veroordeling loopt nog, maar wordt door deskundigen niet beschouwd als kansrijk. Mogelijk is het presidentschap de enige verdediging die Bouterse rest tegen een lang verblijf in de cel.
Telegraaf 23.05.2020
Verkiezingen 25.05.2020
Suriname verwachtte maandag 25.05.2020 een van de spannendsteverkiezingen ooit. De onvrede over de regering groeit. Het land worstelt met een economische crisis, corruptieschandalen en een voor moord veroordeeldepresident Bouterse.
Telegraaf 26.05.2020
,,We staan op een kruispunt.’’
Voor de Next Generation Movement was maandag één doel heilig. De Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi Bouterse zoveel mogelijk zetels afsnoepen, en zo ‘Bouta’ en zijn regering wegstemmen. Dat is het stemadvies dat de Surinaamse activistenbeweging in voorlichtingsbijeenkomsten meegeeft.
Vertrouwen jongeren in NDP en Bouterse erg laag
Maandag 25.05.2020 kozen de Surinamers een nieuw parlement. Dat deden ze op een aangepaste manier vanwege de coronacrisis. De aanloop naar die verkiezingen en de campagne verliep chaotisch, en dat kwam niet alleen door de crisismaatregelen.
Een resolutie met maatregelen die president Desi Bouterse de afgelopen dagen aankondigde om de verkiezingen veilig te laten verlopen, leidde tot felle kritiek van politieke partijen en de voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau.
Op basis van die resolutie zou de voorzitter van elk stembureau zelf kunnen besluiten om te stoppen met het tellen van de stemmen in verband met de coronamaatregelen. Volgens critici is dat in strijd met de wet.
AD 25.05.2020
Geen vertrouwen
Inmiddels had de regering dat deel van de resolutie aangepast, maar de onrust droeg niet bij aan het vertrouwen van de kiezers in een eerlijke stembusgang, zo bleek uit de recente opiniepeiling van Instituut IDOS.
Toch is er nog altijd een vaste groep aanhangers die Bouterse blijft steunen. Voor een deel is die steun te danken aan het uitdelen van banen, voedselpakketten en grote infrastructurele projecten die de afgelopen weken werden opgeleverd. Zijn eigen aanhang reageerde er enthousiast op, maar veel Surinamers zien het vooral als een manier om stemmen te werven. Zij verwijzen naar eerdere, niet waargemaakte beloftes van Bouterse.
Tegelijkertijd leeft de vraag hoe de andere politieke partijen Suriname uit het economische dal willen trekken, mochten zij gaan regeren. BINI, een Burgerinitiatief voor Participatie en Goed Bestuur, nam alle partijprogramma’s onder de loep en constateerde dat vrijwel geen enkele partij goed onderbouwt hoe ze economische stabiliteit wil bereiken. Ook een onderbouwing met cijfers ontbreekt.
Oppositie ruikt bloed
De Nationale Democratische Partij (NDP) van de Surinaamse president Bouterse stevent af op een verkiezingsnederlaag. Hoewel veel kiezers nog twijfelen, verliest de regeringspartij volgens de laatste opiniePeiling zeker 10 zetels. De oppositie ruikt bloed.
President Desi Bouterse (74) wandelt als een volksheld door Paramaribo. Hij wordt enthousiast begroet door een menigte die geen enkele coronarichtlijn in acht neemt. Bouterse geeft een boks, zwaait met zijn petje en zingt. Het ene moment Frank Sinatra’s klassieker My way, vervolgenshet carnavaleske We gaan nog niet naar huis, nog lange niet’.
Demonstraties
Al eerder gingen duizenden mensen in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo de straat opgegaan uit onvrede over de financiële chaos in het land. De betogers willen dat president Desi Bouterse en minister van Financiën Gillmore Hoefdraad opstappen.
De deelnemers aan de protestactie waren zeer divers. Het gaat onder meer om werknemers van bedrijven, vakbondsleden, medici, onderwijzers, studenten, zelfstandigen en gepensioneerden.
De mensen zijn vooral boos vanwege de desastreuze financiële situatie in het land en de gevolgen daarvan voor hun koopkracht. De financiële malaise zou onder meer te wijten zijn aan de corruptie en de vele leningen die de overheid is aangegaan.
Ook de ontwikkelingen bij de Centrale Bank van Suriname hebben de boosheid en frustratie doen groeien. Zo bleek enkele weken geleden dat de centrale bank 100 miljoen Amerikaanse dollar van de kasreserves van de commerciële banken heeft gebruikt voor onder meer het aflossen van schulden en het betalen van importgoederen.
Vicepresident Ashwin Adhin zei begin deze maand dat de 100 miljoen is uitgegeven aan aardappelen, uien en andere basisgoederen. Het geld zou verder zijn uitgegeven aan interventies op de valutamarkt en aan niet nader benoemde investeringen, zo meldde nieuwssite De Ware Tijd Online.
Adhin trok fel van leer tegen de oppositie en hun uitleg van de ‘zogenaamde verdwijning’. Hij noemde hen, volgens de site, ‘leeghoofden’. Robert van Trikt, de hoogste baas van de centrale bank, is in januari weggestuurd. Hij zit nu in de gevangenis op verdenking van het vervalsen van data van leningen en belangenverstrengeling.
De protestdemonstratie was rond 12.00 uur afgelopen. Veel bedrijven en organisaties hadden hun medewerkers een halve dag vrij gegeven om te demonstreren. Hun aantal werd op het hoogtepunt geschat op ongeveer 10.000. Ze klaagden vooral dat bijna niemand meer rond kan komen van het salaris dat ze verdienen.
,,Er is nergens meer geld. We krijgen een situatie net als in Venezuela, waarbij we gewoon geen geld hebben’’, aldus een van de sprekers. Ook de bisschop van Paramaribo, Karl Choennie, sprak de menigte toe. Hij noemde de huidige situatie in het land een dieptepunt.
Het is volgens hem de derde keer dat de deviezenreserve van het land op is. ,,Het is onvoorstelbaar. Dit is echt wanbeleid.’’ De bisschop was ook kritisch naar de Surinaamse bevolking die het heeft toegelaten dat de partij van Bouterse zo’n grote meerderheid heeft gekregen.
AD 04.08.2020 Volgens de Surinaamse president Chan Santokhi heeft oud-president Desi Bouterse er een potje van gemaakt. Op een persconferentie heeft Santokhi bekendgemaakt dat Suriname een schuld heeft van 2,5 miljard euro. Het staatshoofd spreekt van ‘onbehoorlijk bestuur’ van de vorige regering.
De nieuw aangetreden president Santokhi nam geen blad voor de mond en had het over een financiële catastrofe. Er is een schuld van 1,2 miljard euro aan buitenlandse leningen, zei hij. Daarnaast is er nog zo’n 980 miljoen euro aan binnenlandse schulden. Inmiddels zijn 123 buitenlandse leningen geïdentificeerd. Dit jaar alleen al heeft Suriname een achterstand van 36,5 miljoen euro in betalingen van rente en het aflossen van buitenlandse leningen, aldus Santokhi.
Hij vertelde op de persconferentie dat er in het laatste halfjaar voor de verkiezingen meer dan 3500 ambtenaren in dienst zijn genomen. Volgens hem heeft Bouterse er alles aan gedaan om zijn regering het werk te bemoeilijken. ,,Het is grofweg sabotage van de hoogste orde’’, zei hij. Ook noemde hij het onbehoorlijk, onethisch en onverantwoord bestuur. ,,Dat doe je niet als regering. Dat doe je niet naar het volk van Suriname.’’
Santokhi volgde vorige maand de omstreden Bouterse op, die tien jaar lang president van Suriname was. Ronnie Brunswijk is zijn vicepresident. De verkiezingen op 25 mei verliepen chaotisch. De uitslag liet dagen op zich wachten en de oppositiepartijen van de toen nog regerende partij van Bouterse vermoedden dat er fraude werd gepleegd. Jennifer van Dijk-Silos, voorzitter van het toezichthoudende Onafhankelijk Kiesbureau, sprak over de slechtst georganiseerde verkiezingen van de laatste twintig jaar.
De benoeming van Brunswijk als vicepresident is overigens omstreden; met hem heeft Suriname opnieuw een man aan de top met een strafblad.
NOS 20.07.2020 Suriname kampt met een schuld van zo’n 2 miljard euro, toenemende armoede en een afnemend veiligheidsgevoel. Aan de nieuwe president van het land, Chan Santokhi, de taak om deze problemen op te lossen. En daar is de 61-jarige Santokhi, die nog maar een paar dagen geleden Desi Bouterse opvolgde als president – voortvarend mee begonnen.
Dat was ook wel nodig, want de situatie in Suriname is schrijnend, zegt correspondent Nina Jurna in het NOS Radio 1 Journaal. “Door de coronacrisis en het financiële wanbeleid van de vorige regering staat het land er economisch slecht voor. Er is de afgelopen tien jaar veel meer geld uitgegeven dan er binnen is gekomen.”
Daardoor zijn de prijzen flink gestegen en is er zelfs sprake van hyperinflatie. “Mensen zijn verarmd”, zegt Jurna. “Toch hebben zij de hoop dat hun situatie onder president Santokhi beter wordt.”
Salaris inleveren
Het nieuwe staatshoofd heeft een urgentieplan gelanceerd, vertelt Jurna. “Daarmee wil hij in twee maanden tijd de ergste crisis verlichten. Zelf wil hij het goede voorbeeld geven door een deel van zijn eigen salaris in te leveren voor een solidariteitsfonds voor de allerarmsten.” Die solidariteitsheffing geldt ook voor andere politici en beleidsmakers, zei Santokhi in een toespraak na zijn beëdiging.
Ook is de nieuwe president van Suriname van plan de banden met het buitenland weer aan te halen, onder andere met Nederland, Brazilië en de Verenigde Staten. Vrijdag sprak zijn minister van Buitenlandse Zaken Ramdin bijvoorbeeld al met diens Nederlandse collega, Stef Blok. Zij spraken af dat Suriname en Nederland weer ambassadeurs gaan uitwisselen. Sinds de toenmalige president Bouterse in 2017 besloot dat er geen Nederlandse ambassadeur meer welkom was in Paramaribo, zit er niemand meer op die post.
Surinamers in Nederland
President Santokhi hoopt dat hij investeerders uit het buitenland kan aantrekken om Suriname uit het financiële slop te trekken. Al voordat hij president werd is hij regelmatig in Nederland geweest, om daarover te praten met kapitaalkrachtige Surinamers.
Economen wijzen erop dat in Suriname vooral structurele oplossingen nodig zijn. “Geen brandjes blussen, geen losse maatregelen, maar alles in samenhang”, zegt voorzitter Winston Ramautarsing van de Vereniging van Economisten in Suriname. “Dan kunnen we na negen maanden een opleving zien, dat we voorbij het dieptepunt zijn. Dan zal ik heel tevreden zijn.”
Telegraaf 08.07.2020 Zoals direct na de verkiezingen op 25 mei al werd verwacht, is VHP-voorzitter Chan Santokhi namens de winnende partijen voorgedragen om president van Suriname te worden. ABOP-voorzitter Ronnie Brunswijk is kandidaat voor de functie van vicepresident. De indiening van deze voordrachten gebeurde woensdagmiddag in het parlementsgebouw.
De kandidaatstelling van Brunswijk is opvallend omdat hij vorige week maandag is beëdigd als voorzitter van De Nationale Assemblee (DNA). Nu kiest hij er toch voor om vicepresident te worden. De algemene verwachting is dat ABOP-hoofdbestuurslid Marinus Bee het voorzitterschap van het parlement van Brunswijk zal overnemen.
Het kiezen van de president en vicepresident zal komende maandag 13 juli plaatsvinden tijdens een vergadering van DNA.
NU 29.06.2020 De Surinaamse politicus, ondernemer en oud-rebellenleider Ronnie Brunswijk is verkozen tot voorzitter van het Surinaamse parlement, dat enkele uren daarvoor officieel is beëdigd, meldt Waterkant.
In Suriname heeft de oppositie tijdens de parlementsverkiezingen van 25 mei gewonnen van de NDP van Desi Bouterse, die tot nu toe tien jaar aan de macht is geweest.
De grote verkiezingswinnaars zijn Chan Santokhi van de VHP en Brunswijk van ABOP. Samen met twee kleinere partijen sloten ze vijf dagen na de uitslag een akkoord. Daarin staat dat het presidentschap naar de VHP gaat, die de meeste zetels won.
De rol van voormalig junglecommando Brunswijk in het nieuwe parlement is nog onzeker. De 59-jarige partijleider heeft nu ingezet op het voorzitterschap, maar overweegt zich in juli ook nog verkiesbaar te stellen voor het vicepresidentschap, aldus Starnieuws.
Op de valreep leek een discussie tussen Brunswijk en de kleinere coalitiepartij NPS de nieuwe regering nog bijna in gevaar te brengen, schreef De Ware Tijd.
Brunswijk legde namelijk een nieuwe eis op tafel. Hij wilde dat olie en gas onder het ministerie zou vallen dat tijdens de onderhandelingen aan ABOP was gegeven. Maar deze portefeuille was net nog ondergebracht onder een nieuw ministerie van Olie en Gas, gegund aan NPS.
Partijen zeggen naar eenheid te streven
NPS dreigde vanwege het meningsverschil over te stappen naar de oppositie, maar liet zondagavond weten toch het verlies van olie en gas te accepteren. De partijen brachten samen een statement uit waarin ze zeggen met een constructieve opstelling naar eenheid zullen streven.
Brunswijk was in de jaren tachtig leider van de guerrillastrijders van het junglecommando in Suriname. Hij vocht tegen de huidige president en toenmalige leider van het militaire bewind van Suriname, Desi Bouterse. Later nam hij van 2010 tot 2015 met de ABOP deel aan de regeringscoalitie van Bouterse.
Net als Bouterse werd Brunswijk in Nederland bij verstek veroordeeld wegens cocaïnehandel. Het gerechtshof in Amsterdam legde de vroegere rebellenleider in 2000 een gevangenisstraf van zes jaar op voor zijn betrokkenheid bij de smokkel van 61 kilo cocaïne.
NOS 30.06.2020 Ronnie Brunswijk is gekozen tot de nieuwe voorzitter van het Surinaamse parlement. Het was een van de eerste besluiten van de vandaag beëdigde Nationale Assemblee.
De in Nederland voor drugshandel veroordeelde Brunswijk is leider van oppositiepartij ABOP. Die besloot na de verkiezingen van eind mei om samen met grootste partij VHP en twee oppositiepartijen een samenwerking aan te gaan, met als doel het vormen van een nieuwe regering.
Er was geen tegenkandidaat voor de invloedrijke positie van parlementsvoorzitter. Dew Sharman van de VHP werd gekozen tot vicevoorzitter.
Behalve politicus is Brunswijk (59) ook zakenman. In de jaren 80 vocht hij als rebellenleider tegen het Nationaal Leger van bevelhebber Desi Bouterse. De afgelopen tien jaar was de NDP van Bouterse aan de macht, maar bij de verkiezingen van vorige maand verloor de NDP de meerderheid.
Nieuwe president?
Het nieuwe parlement gaat zo snel mogelijk een president kiezen, zei Brunswijk volgens nieuwssite Starnieuws. De precieze datum is nog onbekend, maar de beëdiging is op 12 augustus 2020. VHP-leider Chan Santokhi volgt waarschijnlijk Bouterse op als president.
Surinaamse media speculeren dat Brunswijk aast op het vicepresidentschap. Als hij dat in de wacht sleept, zal hij de functie van parlementsvoorzitter neerleggen.
NOS 29.06.2020 De nieuwgekozen leden van de Nationale Assemblee, het parlement van Suriname, worden vanmiddag beëdigd. Daarna kan de nieuwe regering van start, nadat Suriname 10 jaar werd bestuurd door de NDP van Desi Bouterse.
Maar de ‘nieuwe wind’ zoals de leiders van de nieuwe coalitie het zelf omschreven, leek afgelopen weekend meer op een flinke storm. Met als grote onberekenbare factor de ABOP van Ronnie Brunswijk, de partij met een sleutelpositie.
Al op 30 mei, vijf dagen na de verkiezingen, sloten vier partijen een akkoord over het vormen van een nieuwe regering. Daarbij werden ook meteen de ministersposten verdeeld.
De grootste partij, de VHP van oppositieleider Chan Santokhi, krijgt de belangrijkste posten zoals het presidentschap, Buitenlandse Zaken en Financiën. De tweede partij binnen de coalitie, de ABOP van Ronnie Brunswijk, krijgt invloedrijke posten zoals Natuurlijke Hulpbronnen en Justitie en Politie.
De NPS, een van de twee kleine partijen, zou naast het ministerie van Onderwijs ook een nieuw op te richten ministerie van Olie en Gas krijgen. Een belangrijke post, als je bedenkt dat er kortgeleden twee grote olievondsten zijn gedaan voor de kust van Suriname.
Vanmiddag worden tijdens de eerste zitting de voorzitter en vice-voorzitter van het parlement gekozen. Ook wordt bepaald wanneer het parlement de nieuwe president kiest. Die wordt op 12 augustus beëdigd. Dat wordt zeer waarschijnlijk VHP-leider Chan Santokhi.
Juist dat nieuwe ministerie leidde de afgelopen dagen tot problemen. Want de partij van Brunswijk kwam plotseling terug op de gemaakte afspraak en wilde niet langer dat dit ministerie naar de NPS zou gaan.
Volgens de Surinaamse krant de Ware Tijd heeft een invloedrijke ondernemer in de achterban van de ABOP druk gezet op de partijleiding. De ABOP eiste dat het aparte ministerie er niet komt en dat olie en gas weer onder Natuurlijke Hulpbronnen vallen, het ministerie dat al was toegewezen aan de ABOP.
De NPS reageerde woedend en dreigde zelfs helemaal uit de coalitie te stappen. Gisteravond maakte de partij bekend dat ze toch doorgaat in de coalitie, in het landsbelang. De partij krijgt in ruil voor Olie en Gas nu het ministerie van Ruimtelijke Ordening en Milieu.
Daarmee lijken de plooien voorlopig weer gladgestreken, maar er is wel een flinke deuk ontstaan in het onderlinge vertrouwen.
Brunswijk wispelturig
ABOP-leider Ronnie Brunswijk lijkt bovendien ook wispelturig als het om zijn persoonlijke rol gaat. Zo werd eerder bekend dat hij vanmiddag opgaat voor het voorzitterschap van het parlement, een invloedrijke positie in Suriname. Maar volgens nieuwssite Starnieuwswil hij het liefst vice-president worden.
Hij zou vandaag alvast het zekere voor het onzekere willen nemen en zich daarom verkiesbaar stellen voor het voorzitterschap.
Veel kiezers reageren via sociale media teleurgesteld op de situatie. Zij hebben hun hoop gevestigd op een nieuwe regering die economische stabiliteit brengt en waar niet langer een zweem van hebzucht en eigenbelang omheen hangt.
De populaire jonge activist Pakittow Stephano Biervliet roept de politieke leiders via zijn Facebookpagina dan ook op: “Laten jullie de belangen en laat je focus Suriname zijn. Eerst Suriname dan de rest”. Hij en andere jonge Surinamers hopen niet op een nieuwe wind, maar op een Sibibusi, een tropische bui die alles schoon wast.
Wie is Brunswijk?
Ronnie Brunswijk is politicus en ondernemer. Hij draait al jaren mee in de Surinaamse politiek. In Nederland werd hij vooral bekend als junglecommando, toen hij in de jaren ’80 een bloedige oorlog voerde tegen het Nationaal Leger van bevelhebber Desi Bouterse. Vooral in het oosten van Suriname heeft hij een grote achterban.
Brunswijk bezit een aantal goudmijnen, een voetbalclub en een stadion en werd in Nederland en Frankrijk bij verstek veroordeeld voor drugshandel.
Hij werd in 1996 lid van de ABOP, de Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij. In 2005 werd hij voor die partij voor het eerst gekozen in de Nationale Assemblee. Tijdens de eerste regeerperiode van Desi Bouterse (2010-2015) vormde de ABOP een coalitie met de NDP.
In 2018 studeerde hij af als Master of Business Administration (MBA) aan de Akamai University in Hawaii.
Telegraaf 25.06.2020 De Surinaamse president Desi Bouterse wordt na de beëdiging van de nieuwe president toch geen parlementslid. Dat melden meerdere Surinaamse media, waaronder Starnieuws, op basis van medewerkers van de partij NDP. Medewerkers van Bouterse gaven eerder deze week nog te kennen dat hij wel zitting in het parlement zou nemen.
De NDP van Bouterse verloor flink van de VHP van Chan Santokhi. Santokhi wordt waarschijnlijk ook de nieuwe president. De NDP wordt geen onderdeel van de regering.
Bouterse en zijn partij hebben nog geen officiële verklaring gedaan over het afstaan van zijn plek in De Nationale Assemblee (DNA).
Telegraaf 21.06.2020 Vier weken na de verkiezingen heeft de Nationaal Democratische Partij (NDP) van de Surinaamse president Desi Bouterse de winnaars van de parlementsverkiezingen dan toch gefeliciteerd met hun zege. Ook sprak de partij de gelukswensen uit aan de partijen die een coalitie gaan vormen, melden Surinaamse media.
„De NDP feliciteert u van harte met de behaalde zetelwinst. In navolging van deze felicitatie benadrukt de NDP dat u te allen tijde uw krachten geeft ten behoeve van de uitvoer van de wil van het volk. Door dit feit zal uitermate kracht worden gegeven aan deze felicitatie en komt deze volledig tot zijn recht.
Tot slot gaat gepaard met deze felicitatie de zegen van de Allerhoogste van de diverse Surinamers die daadwerkelijk invulling zullen geven aan de oproep van het electoraat”, zo is te lezen in de verklaring van de NDP.
Het kiesbureau Suriname heeft vrijdag 19.06.2020 de uitslag van de verkiezingen bindend verklaard. Bij de stembusgang moest de partij van Bouterse een gevoelige nederlaag incasseren. De 51 Surinamers die zijn gekozen, kunnen nu hun zetels innemen in de Nationale Assemblee (DNA). Dit gebeurt op 29 juni.
De grote winnaars van de verkiezingen zijn de VHP van Chan Santokhi en de ABOP van Ronnie Brunswijk. Zij gaan samen met de NPS en de PL een regering vormen. De grote verliezer NDP zal samen met de partij BEP de oppositie in het parlement gaan vormen.
NU 19.06.2020 De uitslag van de parlementsverkiezingen van Suriname zijn vrijdag door het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) bindend verklaard. De OKB spreekt over de “slechtst georganiseerde verkiezingen” in vijftien jaar.
De 51 verkozen parlementsleden kunnen nu hun plaats innemen in De Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement.
De uitslag werd begin deze maand na een chaotisch verloop van de verkiezingen na ruim anderhalve week bekendgemaakt, maar moest nog officieel worden goedgekeurd door het OKB.
Het OKB is zeer kritisch over het verloop van de verkiezingen, vooral het hoofdstembureau in hoofdstad Paramaribo wordt bekritiseerd. Onrust op de verkiezingsdag, wantrouwen bij het stemmen en een besmetting met het coronavirus in een stadion waar stemmen werden geteld, leidden tot vertraging.
VHP winnaar van verkiezingen
De grote winnaar van de verkiezingen is de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van oppositieleider Chan Santokhi. De partij van Desi Bouterse, de huidige president, verloor veel zetels.
Santokhi wordt – indien hij een coalitie kan vormen met andere partijen – zeer waarschijnlijk de nieuwe president van het Zuid-Amerikaanse land. Hij heeft al gezegd de banden met Nederland weer te willen herstellen.
Hoe Desi Bouterse Suriname in z’n greep hield
Suriname zit in een grote economische crisis
Suriname heeft de afgelopen tien jaar onder het bewind van Bouterse veel corruptieschandalen gekend. Het land verkeert momenteel in een grote economische crisis, de staatsschuld is hoog en er zijn miljardenleningen die nog afbetaald moeten worden.
De nieuwe regering staat hoe dan ook een grote klus te wachten. De staatsschuld van Suriname bedraagt volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op dit moment 72 procent van het bruto binnenlands product (bbp), vooral vanwege schulden die zijn opgebouwd bij China.
NOS 19.06.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau in Suriname heeft de uitslag van de verkiezingen voor het Surinaamse parlement bindend verklaard. De verklaring werd rechtstreeks uitgezonden op de Surinaamse televisie.
Surinamers hadden lang uitgekeken naar dit moment. De verklaring is normaal gesproken een formaliteit, maar had dit keer een extra lading vanwege de vertraging bij de verkiezingsuitslag en de aanstaande machtswissel in het land.
Bij de verkiezingen op 25 mei haalde de VHP van oppositieleider Chan Santokhi de meeste stemmen. De NDP van president Bouterse leverde flink in en valt buiten de regering. De NDP had nog om een hertelling in het district Paramaribo gevraagd, maar dat verzoek werd afgewezen.
Wantrouwen
Suriname moest uitzonderlijk lang wachten op de voorlopige uitslag. Normaal moest die in de nacht van 25 op 26 mei bekend zijn, maar dit keer duurde het ruim een week. Voorzitter Van Dijk-Silos van het Onafhankelijk Kiesbureau had vandaag in haar verklaring niet voor het eerst felle kritiek op de gang van zaken.
Ze haalde onder meer uit naar het ministerie van Binnenlandse Zaken, vanwege de chaotische organisatie van de verkiezingen. Volgens haar waren er mensen op de stembureaus aangesteld die onervaren waren.
Ook was de verwerking van de stemmen dit keer anders georganiseerd, waardoor de uitslag niet direct zichtbaar werd maar eerst door het ministerie van Binnenlandse Zaken werd verwerkt. De uitslag bleef lange tijd steken op zo’n 80 procent.
Door de vertraging ontstond steeds meer wantrouwen bij kiezers en politici. Dagenlang keken bezorgde burgers in de Anthony Nesty Sporthal toe hoe het hoofdstembureau de opgeslagen stemmen en de daarvan opgemaakte proces-verbalen controleerde. De partijleiders die samen de nieuwe coalitie willen vormen, spraken het vermoeden uit dat Bouterses NDP had geprobeerd fraude te plegen.
Beëdiging op 29 juni
Inmiddels heeft Bouterse gesprekken gevoerd met oppositieleider Santokhi over de machtsoverdracht. Bouterse verklaarde deze week dat hij de winnaar pas publiekelijk zou feliciteren als het Onafhankelijk Kiesbureau de uitslag had bevestigd.
Op 29 juni 2020 zal het nieuwe parlement beëdigd worden. Dan wordt ook vastgesteld wanneer het parlement de nieuwe president kiest. Die moet rond 12 augustus 2020 geïnstalleerd worden.
De verwachting is dat VHP-leider Santokhi de nieuwe president wordt. Zijn partij vormt een coalitie met de ABOB van oud-junglecommando en politicus Ronnie Brunswijk, de NPS en Pertjaja Luhur. De huidige coalitiepartner van Bouterse, BEP, heeft verklaard ook te kiezen voor Santokhi. Daarmee haalt die de benodigde tweederdemeerderheid in het parlement.
AD 19.06.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) van Suriname heeft vandaag de uitslag van de parlementsverkiezingen van 25 mei bindend verklaard. Dat betekent dat de 51 Surinamers die zijn gekozen hun zetels kunnen innemen in de Nationale Assemblee (DNA). Dit gebeurt op 29 juni.
Vooral het Hoofdstembureau Paramaribo kreeg enkele vegen uit de pan. Zo had deze instantie de medewerkers van het OKB de toegang ontzegd tot de sporthal waar de verkiezingsresultaten werden verwerkt.
Het lange wachten op de verkiezingsuitslag, om onduidelijke redenen, voedde de vrees voor fraude. Toch gingen vier partijen al in gesprek met elkaar over een nieuwe coalitie onder leiding van de VHP, de grote winnaar met 20 zetels. Op basis van de voorlopige uitslag hadden deze partijen samen 33 van de 51 zetels in het parlement.
De zittende president Desi Bouterse leed met zijn partij NDP een verkiezingsnederlaag. Gelijk kwam daarmee ook zijn positie te discussie te staan. In Nederland moet Bouterse nog elf jaar uitzitten voor drugssmokkel. En vorig jaar werd hij vanwege zijn rol bij de Decembermoorden in Suriname veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Tegen die veroordeling is echter beroep ingesteld.
Bouterse heeft de laatste dagen steeds aangegeven te willen wachten op de officiële uitslag van het OKB, voordat hij de partijen die winst behaalden tijdens de laatste verkiezingen zou feliciteren.
NOS 12.06.2020 President Desi Bouterse heeft voor het eerst gereageerd op de uitslag van de verkiezingen in Suriname op 25 mei. In een vraaggesprek met regeringswoordvoerder Clifton Limburg gaat hij in op de uitslag en op de onrust die daarover ontstond na de verkiezingen.
“We hebben gezien dat er boze tongen constant bezig zijn om roet in het eten te gooien en verwarring te scheppen. We hebben verkiezingen gehad en het volk heeft gesproken. Ik heb opgeroepen om te erkennen wat ons volk wil. Wanneer het volk gesproken heeft dan moeten wij ons hoofd buigen”, zegt Bouterse, die tijdens het gesprek een mondkapje droeg.
De video werd gepubliceerd door het Nationaal Informatie Instituut.
‘Wanneer het volk gesproken heeft, moeten wij ons hoofd buigen’
Bouterse vertelt dat hij urenlang gesproken heeft met Chan Santokhi, wiens partij als winnaar uit de verkiezingen kwam met 20 van de 51 parlementszetels. Ook heeft hij gebeld met ABOB-leider Ronnie Brunswijk, met wie Santokhi momenteel gesprekken voert over een coalitie. De NDP van Bouterse kreeg 16 zetels bij de verkiezingen.
Op 29 juni komt het nieuwe parlement bijeen. Dan wordt bepaald wanneer het de president kiest. Als Santokhi een tweederde meerderheid weet te behalen, wordt hij op 12 augustus de nieuwe president van Suriname.
Tijdens het gesprek met Santokhi heeft Bouterse niet gesproken over samenwerking, maar over de “soepele afhandeling van zaken en het geven van ondersteuning aan de regering, zodat die zonder ruis en turbulentie zijn werk kan doen”.
Uitlevering
De president gaat vervolgens in op een gesprek dat Santokhi had bij BNR Nieuwsradio. De oppositieleider werd in dat gesprek gevraagd naar de eventuele uitlevering van Bouterse aan Nederland in verband met de veroordeling in 1999 bij verstek tot 11 jaar gevangenisstraf voor betrokkenheid bij een drugstransport in de haven van Stellendam.
Santokhi antwoordde in het radio-interview: “Als er een rechtshulpverzoek komt, zijn er wettelijke regelingen die bepalen hoe met rechtshulpverzoeken om te gaan. Wij zullen dat voorleggen aan de procureur-generaal. Dat is het systeem zoals dat werkt in Suriname.” (…..)”We kijken uit naar het rechtshulpverzoek en het advies van de procureur-generaal”.
Volgens Santokhi is hij later verkeerd geciteerd op de website van BNR, waar in de kop van het artikel stond dat ‘Santokhi openstaat voor uitlevering aan Nederland’. Zijn uitspraken zouden daarbij uit de context zijn gehaald en hij eiste daarom rectificatie, meldt De Ware Tijd. BNR heeft het artikel inmiddels aangepast.
In de Surinaamse wet is vastgelegd dat Surinamers niet uitgeleverd kunnen worden. Ook de beoogde coalitiepartner van Santokhi, Ronnie Brunswijk, is bij verstek veroordeeld in Nederland voor betrokkenheid bij drugshandel.
Bouterse laat weten dat hij zich gestoord heeft aan het gesprek dat Santokhi had met “zijn vrienden uit Holland”. “De gespierde taal en confrontatie met mij, geloof mij, Santokhi gaat het niet kunnen houden. Dus ik hoop dat hij daadwerkelijk zegt dat de mensen hem verkeerd hebben geïnterpreteerd. Ik heb de bandjes over en weer beluisterd en het was niet mis. Het was in schril contrast met wat wij uren, uren en uren hebben besproken”, zei Bouterse.
“De mensen moeten weten en de mensen kennen me. Ik ben een gewoon mens, ik ga nooit de confrontatie opzoeken. Maar geloof me, ik schuw geen enkele confrontatie.”
Sheriff
Waar Bouterse precies op doelt, is onduidelijk. Santokhi leidde sinds 2000 als politiecommissaris het onderzoek naar de decembermoorden en faciliteerde later als minister van Justitie de start van het strafproces tegen Bouterse in 2007.
Hij werd door Bouterse meermalen “sheriff” genoemd, verwijzend naar die rol. Binnen de NDP werd Santokhi ook de “schoothond van politiek Den Haag” genoemd.
Bouterse zegt al jaren dat Nederland erop uit is om hem weg te werken door middel van ‘politieke processen’ zoals de drugszaak in de jaren 90 en later het decembermoordenproces in Suriname zelf, waar Nederland volgens Bouterse ook invloed op zou hebben.
NU 12.06.2020 De Surinaamse president Desi Bouterse heeft donderdag (lokale tijd) in een gesprek op de staatstelevisie voor het eerst uitgebreid gereageerd op de uitslag van de door zijn partij verloren parlementsverkiezingen van vorige maand. Hij reageerde ook op het interview van BNR met de winnaar van de verkiezingen, Chan Santokhi, die daarin over onder meer de uitlevering van Bouterse sprak.
Bouterse wordt mogelijk aan Nederland uitgeleverd vanwege zijn veroordeling voor drugshandel. In november vorig jaar werd hij door de krijgsraad van Suriname bovendien veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol in de Decembermoorden.
Santokhi werd onder meer gevraagd wat er volgens hem met president Bouterse moet gebeuren. De poiticus wees erop dat hij wacht op het advies van het Openbaar Ministerie. Echter zou BNR Santokhi daarna verkeerd hebben geciteerd in het artikel naar aanleiding van het interview, waardoor het leek het alsof hij openstond voor een uitlevering van Bouterse aan Nederland, meldden Surinaamse media.
Inmiddels is het artikel aangepast. In een latere reactie voegt Santokhi toe: “Het uitleveringsverzoek Bouterse is een zaak van de gerechtelijke autoriteiten, niet aan de politiek”
Gesprek tussen Bouterse en Santokhi zou 9,5 uur duren
Volgens Bouterse staat het interview van de leider van de VHP-partij bij BNR in schril contrast met wat de twee in een urenlang gesprek met elkaar hebben besproken. “Ik heb de bandjes overal weer geluisterd en het was niet mis”, zegt hij.
Volgens de president ging het gesprek tussen de twee, dat 9,5 uur geduurd zou hebben, over een soepele afronding van zaken en niet over een mogelijke samenwerking tussen Bouterses partij NDP en de VHP, zoals tijdens het interview bij BNR wel werd gesuggereerd. “Het heeft mij gestoord dat een dergelijk interview werd afgelegd”, zegt Bouterse.
‘Het volk heeft gesproken’
Bouterse geeft daarnaast toe dat de huidige verkiezingsuitslag betekent dat zijn partij, de NDP, heeft verloren. “Het volk heeft gesproken. Ik heb opgeroepen om te erkennen en toe te geven wat ons volk wil. Uiteindelijk, wanneer het volk gesproken heeft, moeten wij ons hoofd buigen.”
Toch riep Bouterse eind vorige maand op tot een hertelling van de stemmen door het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB). Hij wil de definitieve uitslag afwachten, voordat hij de VHP feliciteert.
De Surinaamse verkiezingen verliepen vorige maand niet soepel. Vanwege onder meer fraude met stembiljetten en lange wachtrijen bij de stembureaus werd de uitslag van de verkiezingen dagenlang uitgesteld.
NU 11.06.2020 Chan Santokhi, die vorige week met zijn VHP-partij de Surinaamse parlementsverkiezingen heeft gewonnen, wil zo snel mogelijk de banden met Nederland herstellen. Zo moeten er, als hij wordt verkozen tot president, binnen zes maanden weer ambassadeurs in beide landen gepositioneerd zijn, zegt hij in gesprek met BNR.
Sinds 2017 heeft Suriname geen Nederlandse ambassadeur meer. Volgens de huidige president Desi Bouterse zou Nederland zich te veel bemoeien met Surinaamse binnenlandse zaken.
Santokhi ziet daarentegen een samenwerking met Nederland als belangrijk onderdeel van het herstel van Suriname. “De afgelopen jaren ben ik regelmatig in Nederland geweest. Ik heb goede samenwerkingsrelaties opgebouwd met partijen in de Tweede Kamer en het ministerie van Buitenlandse Zaken”, aldus Santokhi in gesprek met BNR.
Volgens Santhoki liggen er nog ontwikkelingsverdragen waaruit miljoenen kunnen worden vrijgemaakt voor de wederopbouw van Suriname. Daarnaast zou Nederland het land toegang kunnen geven tot de internationale kapitaalmarkt.
“Maar ik denk niet dat we terug moeten naar een samenwerkingsrelatie alleen maar op basis van financiële input.”
Verder richt Santokhi zich vooral ook op de honderdduizenden Surinamers in Nederland. Volgens hem is er veel bereidheid onder Surinamers in Nederland om in het land te investeren. “Ik vraag Surinamers niet om terug te komen, maar om betrokken te raken.”
Santokhi voorzichtig over uitlevering Bouterse
In hetzelfde interview met BNR werd Santokhi gevraagd wat er volgens hem met president Bouterse moet gebeuren. In november vorig jaar werd hij door de krijgsraad van Suriname veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol in de Decembermoorden.
“Dat ligt bij de rechterlijke macht”, aldus Santokhi. “De zaak is nog steeds in behandeling, we moeten het hoger beroep afwachten.”
Ook over het uitleveren van Bouterse aan Nederland vanwege zijn veroordeling voor drugshandel is Santhoki voorzichtig. “Het uitleveringsverzoek Bouterse is een zaak van de gerechtelijke autoriteiten, niet van die van de politiek.”
Telegraaf 11.06.2020 De beoogde nieuwe president van Suriname, Chan Santokhi van de VHP, ontkent bereid te zijn Desi Bouterse aan Nederland uit te leveren als ons land daartoe een verzoek indient. „Op geen enkel moment heeft de VHP-voorzitter gesuggereerd of gezegd dat hij openstaat voor uitlevering van een Surinamer, in dit geval de zittende president.
Het is bekend dat Surinamers volgens de bestaande wetgeving niet uitgeleverd kunnen worden”, laat zijn partij in een verklaring weten.
Het bericht komt nadat BNR woensdag meldde dat Santokhi tijdens een interview met de zender zou hebben gezegd daar wel open voor te staan. Volgens Santokhi heeft de journalist van BNR „oneigenlijke conclusies” getrokken uit „hetgeen hij heeft gezegd in het interview met hem.”
De verslaggever van BNR vroeg tot twee keer toe of de VHP’er bereid is om Bouterse uit te leveren. Santokhi zei daarop zich te willen vasthouden aan de in Suriname geldende wetten en regels: „We kijken uit naar het rechtshulpverzoek van Nederland en we kijken uit naar wat het advies zal zijn van de procureur-generaal.”
De VHP-voorman zegt in de latere verklaring slechts te hebben aangegeven wat de procedure is voor uitleveringen in het algemeen en welke rol het Openbaar Ministerie en de rechtelijke macht hierin hebben. Santokhi: „Ik doe een beroep op elke Surinamer om door deze verkeerde berichtgeving niet afgeleid te worden van het doel om een beter Suriname te creëren.”
In Nederland moet Bouterse nog elf jaar uitzitten voor drugssmokkel. Vorige jaar werd hij vanwege zijn rol bij de Decembermoorden in Suriname veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Tegen die veroordeling is beroep ingesteld.
AD 11.06.2020 Chan Santokhi, de beoogde nieuwe president van Suriname, zou bereid zijn om Desi Bouterse aan Nederland uit te leveren als ons land daarom vraagt, meldde radiozender BNR na een interview met Santokhi. Enkele uren later ontkende de politicus zijn uitspraken via een officiële verklaring van zijn partij VHP.
,,We kijken uit naar het rechtshulpverzoek van Nederland en we kijken uit naar wat het advies zal zijn van de procureur-generaal”, zei Santokhi volgens BNR in het interview. Hij houdt zich daarbij vast aan de wet, zegt de beoogde president. ,,Dat is zoals het systeem werkt in Suriname.”
Via een verklaring van zijn partij laat Santokhi nu weten dat hij dit niet zo bedoeld heeft. ,,Op geen enkel moment heeft de VHP-voorzitter gesuggereerd of gezegd dat hij openstaat voor uitlevering van een Surinamer, in dit geval de zittende president. Het is bekend dat Surinamers volgens de bestaande wetgeving niet uitgeleverd kunnen worden.” De journalist van BNR heeft ‘oneigenlijke conclusies’ getrokken, aldus de verklaring.
Santhoki heeft met zijn partij VHP bij de verkiezingen een recordwinst van 20 zetels behaald, en hij staat te popelen om aan de slag te gaan met drie beoogde coalitiepartijen. De hoop is dat Bouterse zich neerlegt bij de verkiezingsnederlaag.
Decembermoorden en drugssmokkel
Die hoorde in Suriname in november vorig jaar twintig jaar celstraf eisen vanwege zijn rol bij de Decembermoorden. In Nederland is hij veroordeeld tot elf jaar cel wegens drugssmokkel. Ondanks zijn niet brandschone reputatie is Bouterse in Suriname nog altijd een factor van belang.
MSN 11.06.2020 De beoogde nieuwe president van Suriname, Chan Santokhi van de VHP, ontkent bereid te zijn Desi Bouterse aan Nederland uit te leveren als ons land daartoe een verzoek indient. “Op geen enkel moment heeft de VHP-voorzitter gesuggereerd of gezegd dat hij openstaat voor uitlevering van een Surinamer, in dit geval de zittende president. Het is bekend dat Surinamers volgens de bestaande wetgeving niet uitgeleverd kunnen worden”, laat zijn partij in een verklaring weten.
Het bericht komt nadat BNR woensdag meldde dat Santokhi tijdens een interview met de zender zou hebben gezegd daar wel open voor te staan. Volgens Santokhi heeft de journalist van BNR “oneigenlijke conclusies” getrokken uit “hetgeen hij heeft gezegd in het interview met hem”.
De verslaggever van BNR vroeg tot twee keer toe of de VHP’er bereid is om Bouterse uit te leveren. Santokhi zei daarop zich te willen vasthouden aan de in Suriname geldende wetten en regels: “We kijken uit naar het rechtshulpverzoek van Nederland en we kijken uit naar wat het advies zal zijn van de procureur-generaal.”
De VHP-voorman zegt in de latere verklaring slechts te hebben aangegeven wat de procedure is voor uitleveringen in het algemeen en welke rol het Openbaar Ministerie en de rechtelijke macht hierin hebben. Santokhi: “Ik doe een beroep op elke Surinamer om door deze verkeerde berichtgeving niet afgeleid te worden van het doel om een beter Suriname te creëren.”
In Nederland moet Bouterse nog elf jaar uitzitten voor drugssmokkel. Vorige jaar werd hij vanwege zijn rol bij de Decembermoorden in Suriname veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Tegen die veroordeling is beroep ingesteld.
Telegraaf 11.06.2020 De beoogde nieuwe president van Suriname, Chan Santokhi, is bereid om Desi Bouterse aan Nederland uit te leveren als ons land daartoe een verzoek indient. Dat meldt BNR op basis van een gesprek met Santokhi.
De beoogd president wil zich daarvoor vasthouden aan de in Suriname geldende wetten en regels: „We kijken uit naar het rechtshulpverzoek van Nederland en we kijken uit naar wat het advies zal zijn van de procureur-generaal”, zegt Santhoki. Begin deze maand won zijn partij, de VHP, de verkiezingen. De partij haalde vier zetels meer dan de NDP van president Bouterse. Daarmee is Santokhi de topkandidaat om president van het land te worden.
Wat Santokhi betreft bepaalt de rechterlijke macht wat er na het presidentschap van Bouterse met hem gaat gebeuren. „We zullen ons houden aan de wettelijke bepalingen.” Daarmee doelt Santokhi ook op de veroordeling in het proces rond de Decembermoorden. Daar kreeg Bouterse vorig jaar twintig jaar cel voor opgelegd. In Nederland moet Bouterse nog elf jaar uitzitten voor drugssmokkel.
Telegraaf 05.06.2020 De partij NDP van de Surinaamse president Desi Bouterse blijft bij de eis dat de stemmen in het district Paramaribo herteld moeten worden. Een vertegenwoordiger van de partij heeft dit donderdagavond 05.06.2020 tijdens een openbare zitting van het hoofdstembureau Paramaribo gezegd.
De NDP heeft twaalf punten ingebracht waar volgens de partij sprake is van onregelmatigheden of mogelijk frauduleuze handelingen. Het gaat dan onder andere om zaken als verkeerde stembiljetten waardoor kiezers terug moesten komen om opnieuw te stemmen, verkeerde optellingen op de officiële documenten of een verkeerde kleur potlood dat is gebruikt. De partij heeft het hoofdstembureau gevraagd een hertelling te doen.
De grote winnaar van de verkiezingen, de VHP, heeft tijdens de vergadering bezwaar aangetekend tegen het verzoek van de NDP. Toch maakt de winnaar zich niet druk. Als er al een hertelling komt, zal de uitslag nauwelijks verschillen. De NDP wil vooral tijd kopen, aldus een woordvoerder van de VHP.
Donderdagmiddag was het eindelijk zover dat alle resultaten van de 639 stembureaus verwerkt waren en de officieuze uitslag van de verkiezingen van 25 mei er was. Het Centraal Hoofdstembureau (CHS) zal de komende dagen de zetelaantallen officieel vaststellen. Daarna is het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) aan zet. Dit orgaan gaat over het bindend verklaren van de uitslag. De verwachting is dat het OKB ook een standpunt in zal nemen over het verzoek voor de hertelling.
AD 05.06.2020 De partij NDP van de Surinaamse president Desi Bouterse blijft bij de eis dat de stemmen van de verkiezingen in het district Paramaribo herteld moeten worden. Een vertegenwoordiger van de partij heeft dit donderdagavond tijdens een openbare zitting van het hoofdstembureau Paramaribo gezegd.
De NDP heeft twaalf punten ingebracht waar volgens de partij sprake is van onregelmatigheden of mogelijk frauduleuze handelingen. Het gaat dan onder andere om zaken als verkeerde stembiljetten waardoor kiezers terug moesten komen om opnieuw te stemmen, verkeerde optellingen op de officiële documenten of een verkeerde kleur potlood dat is gebruikt. De partij heeft het hoofdstembureau gevraagd een hertelling te doen.
De grote winnaar van de verkiezingen, de VHP, heeft tijdens de vergadering bezwaar aangetekend tegen het verzoek van de NDP. Toch maakt de winnaar zich niet druk. Als er al een hertelling komt, zal de uitslag nauwelijks verschillen, aldus de partij. De NDP wil vooral tijd kopen, zegt een woordvoerder van de VHP.
Donderdagmiddag was het eindelijk zover dat alle resultaten van de 639 stembureaus verwerkt waren en de officieuze uitslag van de verkiezingen van 25 mei bekend was. Het Centraal Hoofdstembureau (CHS) zal de komende dagen de zetelaantallen officieel vaststellen. Daarna is het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) aan zet. Dit orgaan gaat over het bindend verklaren van de uitslag. De verwachting is dat het OKB ook een standpunt in zal nemen over het verzoek voor de hertelling.
AD 04.06.2020 Het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft vanmiddag (plaatselijke tijd) met anderhalve week vertraging de officieuze uitslag van de parlementsverkiezingen van 25 mei bekendgemaakt. De politieke partij NDP van president Desi Bouterse heeft een flinke nederlaag geleden. De VHP van oppositieleider Chan Santokhi wordt de grootste partij met 20 van de 51 parlementszetels, vier meer dan de NDP.
De nederlaag van de NDP komt niet als een verrassing. Vrijwel de volledige verkiezingsuitslag was dagen geleden al bekend. Alleen de gegevens van drie van de 639 stembureaus lieten nog op zich wachten, maar die zijn inmiddels ook terecht. Daarmee ligt er een officieuze uitslag. Deze moet nog bindend worden verklaard.
De oppositie heeft de laatste cijfers niet afgewacht en is al begonnen aan de onderhandelingen over het vormen van een nieuwe regering. VHP, ABOP, NPS en PL willen een coalitie vormen en Santokhi naar voren schuiven om de nieuwe president te worden.
Onrust
Het uitblijven van de resultaten zorgde de afgelopen week voor onrust. Het ministerie van Binnenlandse Zaken noemde de maatregelen tegen het coronavirus als een van de redenen dat het langer duurde voordat er een voorlopige verkiezingsuitslag lag.
Critici wijten de trage gang van zaken aan onkunde van de medewerkers van de stembureaus. Vertegenwoordigers van politieke partijen brachten nachten door in de hal waar het hoofdstembureau was gevestigd en waar alle stembiljetten liggen opgeslagen. Ze wilden gesjoemel voorkomen.
Telegraaf 04.06.2020 Het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft donderdagmiddag (plaatselijke tijd) met anderhalve week vertraging de officieuze uitslag van de parlementsverkiezingen van 25 mei bekendgemaakt. De politieke partij NDP van president Desi Bouterse heeft een flinke nederlaag geleden. De VHP van oppositieleider Chan Santokhi wordt de grootste partij met 20 van de 51 parlementszetels, vier meer dan de NDP.
De nederlaag van de NDP komt niet als een verrassing. Vrijwel de volledige verkiezingsuitslag was dagen geleden al bekend. Alleen de gegevens van drie van de 639 stembureaus lieten nog op zich wachten, maar die zijn inmiddels ook terecht. Daarmee ligt er een officieuze uitslag.
Het Centraal Hoofdstembureau (CHS) moet nu formeel de zetelaantallen bepalen. Daarna is het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) aan zet. Dit orgaan zal de uitslag al of niet bindend verklaren. De verwachting is dat het OKB ook een standpunt in zal nemen over het verzoek van de NDP-voorzitter Desi Bouterse, die een hertelling van de stemmen van district Paramaribo heeft gevraagd.
Santokhi nieuwe president?
De oppositie heeft de laatste cijfers niet afgewacht en is al begonnen aan de onderhandelingen over het vormen van een nieuwe regering. VHP, ABOP, NPS en PL willen een coalitie vormen en Santokhi naar voren schuiven om de nieuwe president te worden.
Chan Santokhi Ⓒ ANP
De 51 gekozen parlementariërs zijn nu aan zet om de president te kiezen. Om te worden gekozen heeft Santokhi de steun van zeker twee derde van de parlementariërs nodig. Soedamah gaat er niet van uit dat Bouterse kan voorkomen dat Santokhi de nieuwe president wordt. Hij wijst erop dat de VHP al samen met de partijen ABOP, NPS en PL onderhandelingen is begonnen over het vormen van een coalitie met Santokhi als de nieuwe president.
Vertraging
Dat de officieuze uitslag van de verkiezingen zolang op zich heeft laten wachten, is voor een groot deel te wijten aan de gang van zaken bij het hoofdstembureau Paramaribo. Vermoeidheid bij de medewerkers, hertellingen en kwijtgeraakte processen-verbaal, hebben de vertraging opgeleverd.
Op het hoofdstembureau Paramaribo wordt om 22:00 uur Nederlandse tijd een openbare zitting gehouden. Dan wordt de uitslag voor het district Paramaribo formeel vastgesteld. Dat heeft naar verwachting geen invloed meer op de verkiezingsuitslag.
Het uitblijven van de resultaten zorgde de afgelopen week voor onrust. Vertegenwoordigers van politieke partijen brachten nachten door in de hal waar het hoofdstembureau was gevestigd en waar alle stembiljetten liggen opgeslagen. Ze wilden gesjoemel voorkomen.
’Pas juichen na het laatste fluitsignaal’
Lachman Soedamah, voorzitter van de Nederlandse afdeling van de VHP, laat in een reactie weten dat het goed is voor Suriname dat er een eind lijkt te komen aan het tijdperk-Bouterse. „Onder hem was het water naar de zee dragen”, aldus Soedamah. „Bouterse heeft het land in een grote crisis gebracht.” Hij wijst erop dat die crisis onder meer is veroorzaakt door corruptie, wanbeleid en het verkeerd omgaan met gemeenschapsgelden.
Romeo Hoost van het Comité Herdenking Slachtoffers Suriname is er nog niet gerust op dat er een eind komt aan het tijdperk-Bouterse. Romeo Hoost is de neef van Eddy Hoost, een van de vijftien slachtoffers van de Decembermoorden in Suriname. „Ik houd er rekening mee dat Bouterse de overdracht van het presidentschap zal proberen te verstoren. Die man heeft al zo vaak iets onverwachts uit de hoge hoed getoverd”, zegt Hoost. „Het is bij Bouterse net zoals bij een voetbalwedstrijd. Je kan pas juichen na het laatste fluitsignaal.”
NU 04.06.2020 De Nationale Democratische Partij (NDP) van de Surinaamse president Desi Bouterse, heeft donderdag de Surinaamse parlementsverkiezingen verloren, zo laat het ministerie van Binnenlandse Zaken weten. De Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van oppositieleider Chan Santokhi heeft met twintig zetels overtuigend gewonnen.
De NDP behaalde slecht zestien zetels. Voor een meerderheid in De Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement, zijn 26 zetels nodig.
De uitslag van de Surinaamse verkiezingen liet anderhalve week op zich wachten. Onrust op de verkiezingsdag, wantrouwen bij het stemmen en een besmetting met het coronavirus in een stadion waar stemmen werden geteld, leidden tot vertraging.
Waarschijnlijk betekent de nederlaag van zijn partij dat Bouterse niet langer president kan blijven. Het Surinaamse staatshoofd wordt verkozen door een tweederdemeerderheid van het parlement. De VHP en andere oppositiepartijen hebben nu mogelijk genoeg zetels om een andere president aan te stellen.
VHP populair vanwege harde kritiek op Bouterse
De VHP is populair, omdat Santokhi harde oppositie tegen Bouterse durft te voeren. De partij presenteerde kort voor de verkiezingen een wederopbouwprogramma met ambitieuze plannen om Suriname er weer bovenop te krijgen.
De Surinaamse verkiezingen verliepen vorige week maandag niet soepel. Vanwege fraude met stembiljetten en lange wachtrijen bij de stembureaus werd de eerste uitslag van de verkiezingen met twee uur uitgesteld tot 21.00 uur (lokale tijd). Ook de rest van de uitslagen liet hierdoor op zich wachten.
Chan Santokhi van de VHP brengt zijn stem uit. (Foto: Reuters)
Suriname zit in een grote economische crisis
Suriname heeft de afgelopen tien jaar onder het bewind van Bouterse veel corruptieschandalen gekend. Het land verkeert momenteel in een grote economische crisis, de staatsschuld is hoog en er zijn miljardenleningen die nog afbetaald moeten worden.
De nieuwe regering staat hoe dan ook een grote klus te wachten. De staatsschuld van Suriname bedraagt volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op dit moment 72 procent van het bruto binnenlands product (bbp), vooral vanwege schulden die zijn opgebouwd bij China.
In november vorig jaar werd Bouterse door de krijgsraad van Suriname veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol in de Decembermoorden. In 1982 werden vijftien tegenstanders van zijn militaire regime vermoord. De kans is groot dat Bouterse de straf zal moeten uitzitten als hij geen president meer is.
NOS 04.06.2020 Na anderhalve week heeft het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken de officieuze uitslag van de parlementsverkiezingen bekendgemaakt. Zoals verwacht is oppositiepartij VHP van Chan Santokhi de grootste geworden en heeft de NDP van president Bouterse flink verloren. Vanaf 22.00 Nederlandse tijd wordt in een openbare hoorzitting de uitslag officieel vastgesteld.
De VHP krijgt 20 van de 51 zetels. De NDP verliest 10 zetels en komt uit op 16.
Tussentijdse uitslagen waren al bekend, maar er werd nog gewacht op de uitslagen van drie van de 639 stembureaus. Intussen waren vier oppositiepartijen al begonnen met het sluiten van een regeerakkoord. Dat hopen ze binnen een maand te presenteren.
Santokhi zegt dat hij beschikbaar is voor het presidentschap. Of dat hem lukt is nog niet zeker. Daarvoor is een tweederdemeerderheid in het parlement nodig. De vier partijen komen uit op 33 zetels en hebben er 34 nodig voor het presidentschap.
Rommelig
Het uitblijven van de uitslag leidde tot onrust in Suriname. Gevreesd werd voor fraude. Santokhi zei enkele dagen na de verkiezingen dat de vertraging onder meer te maken heeft met de slordige organisatie van de verkiezingen. Het controleren van de stembiljetten verliep chaotisch en er waren er berichten dat in Paramaribo geprobeerd was stembiljetten te verwisselen om de uitslag te manipuleren.
Ook het Onafhankelijk Kiesbureau, dat toezicht houdt op de verkiezingen, was gefrustreerd over het uitblijven van de uitslag. Het bureau zette uit frustratie het grootste deel van de uitkomsten uit Paramaribo online.
Lockdown
De uitslag is bekendgemaakt terwijl het land in een strenge lockdown zit om het coronavirus onder controle te krijgen. Het aantal positief geteste patiënten steeg in enkele dagen van 23 naar 64.
De lockdown werd gisteren afgekondigd door vicepresident Adhin. Tot vrijdagochtend 12 juni moeten Surinamers thuisblijven. Niet-essentiële bedrijven en scholen zijn dicht.
NU 31.05.2020 Vanwege een coronabesmetting in de sporthal waarin de verkiezingsresultaten worden verwerkt, zijn de verkiezingswerkzaamheden voorlopig gestaakt. Dat heeft het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken zondag laten weten via een videoboodschap op Facebook.
In het Nationaal Indoor Stadion (NIS) werden eerder op de dag al leden van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) geweerd, maar het was nog onduidelijk waarom. Leden van het OKB zouden bij elkaar komen voor het tellen van de laatste stemmen voor de officiële uitslag van de verkiezingen van deze week.
“Hierbij deelt de voorzitter van het hoofdstembureau Paramaribo u mede dat het hoofdstembureau vanwege de ontstane COVID-situatie in het NIS uit veiligheidsoverwegingen de verkiezingswerkzaamheden staakt”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. “Verder kan u medegedeeld worden dat extra COVID-19-maatregelen in het NIS zullen moeten worden getroffen, omdat er een COVID-besmet persoon voor meerdere dagen in het NIS aanwezig was.”
In Suriname is zondag code rood afgekondigd vanwege drie nieuwe coronabesmettingen. Scholen die maandag zouden opengaan blijven dicht en het binnenlandse vliegverkeer is stilgelegd.
Uitslag verkiezingen nog altijd niet officieel vastgesteld
De verkiezingen in Suriname werden afgelopen maandag gehouden, maar nog altijd is de uitslag niet officieel vastgesteld. Tot nu toe is 99,5 procent van de stemmen geteld, maar bij 32 kieslokalen moeten stemmen worden herteld. Deze lokalen liggen in de districten Paramaribo en Sipaliwini.
Volgens een informele verkiezingsuitslag is oppositiepartij VHP met twintig zetels de grote winnaar van de verkiezingen. Samen met de partijen ABOP, NPS en PL ondertekende VHP zaterdag al een proclamatie voor samenwerking.
Op die manier kunnen de partijen een coalitieregering vormen, zonder de partij NDP van huidig president Desi Bouterse. Bouterse eiste eerder deze week een hertelling van de stemmen van de verkiezingen.
Telegraaf 31.05.2020 De verwerking van de laatste verkiezingsresultaten in Suriname is zondag stopgezet in verband met de verslechterde situatie rond het coronavirus in Suriname. Er is tijd nodig om veiligheidsmaatregelen te treffen in de sporthal waar het hoofdstembureau van Paramaribo gevestigd is.
Dit is nodig omdat het duidelijk is geworden dat een besmet persoon afgelopen week enkele dagen in de sporthal aanwezig was. Dat heeft voorzitter Mike Nerkust van hoofdstembureau Paramaribo rond 20.00 uur (Nederlandse tijd) in een brief bekendgemaakt.
Nerkust zegt in zijn brief dat hij de tijd ook wil gebruiken om de communicatie met het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) ter herstellen. Dit is nodig nadat de waarnemers zondagochtend de toegang tot de sporthal was geweigerd. Nerkust benadrukt in zijn brief dat het OKB bij uitstek de instantie is die de verkiezingen bindend moet verklaren.
Van Dijk-Silos: dit gaan we niet doen
Volgens berichten van aanwezige burgers werden de waarnemers van het OKB geweigerd vanwege de code rood die is afgekondigd in verband met het coronavirus. Code rood houdt in dat rekening wordt gehouden met lokale besmettingen. De laatste dagen zijn er drie nieuwe gevallen bijgekomen in Suriname.
Voorzitter Jennifer van Dijk-Silos van het OKB is zeer verontwaardigd over het terugsturen van haar medewerkers en is niet van plan deze belediging te accepteren, zo zei ze tegen de lokale nieuwssite Starnieuws. Inmiddels zijn internationale waarnemers wel toegelaten tot de sporthal.
Bouterse
Maandag is het een week geleden dat de Surinaamse parlementsverkiezingen plaatsvonden. Formeel is de uitslag nog niet bekend, maar omdat meer dan 98 procent van de stemmen is verwerkt, kan de zetelverdeling niet meer veranderen.
De NDP van Desi Bouterse is de grote verliezer, de partij gaat van 26 naar 16 zetels. De VHP van Chan Santokhi is nu de grootste partij met 20 zetels, een winst van 12. Andere winnaars zijn de ABOP van Ronnie Brunswijk en de PL van Paul Somohardjo.
President Bouterse heeft eerder deze week een hertelling van de stemmen in het district Paramaribo aangevraagd, maar het is nog onduidelijk of dat verzoek wordt gehonoreerd.
Vooruitlopend op het bindend verklaren van de verkiezingen zijn de winnende partijen een samenwerking aangegaan om een regering te kunnen vormen. De beoogde president is Santokhi.
Internationale waarnemers zijn ondanks de vertraging bij tellen van de stemmen tevreden over hoe de verkiezingsdag is verlopen.
Telegraaf 31.05.2020 De Surinaamse partijen die zonder president Desi Bouterse en zijn partij NDP een regering willen vormen, hebben zaterdag hun plannen ontvouwd. De VHP, ABOP, NPS en PL spraken met elkaar af de armoede aan te pakken, de crisis te bestrijden en een basis te leggen voor de komende tijd zodat het volk vertrouwen krijgt in de nieuwe regering. De samenwerking werd ’s middags bekrachtigd tijdens een feestelijke bijeenkomst en een persconferentie.
VHP-leider Chan Santokhi, die de nieuwe president van Suriname zal worden, zei te hopen dat de verkiezingsautoriteiten snel hun werk afmaken zodat het nieuwe parlement met het werk kan beginnen. Het is nog niet duidelijk wanneer de verkiezingsuitslag bekend zal zijn.
Het is ook nog niet duidelijk of de door Bouterse aangevraagde hertelling van de stemmen in Paramaribo gehonoreerd zal worden. Santokhi hoopt dat Bouterse snel zijn verlies zal accepteren en de nieuwe regering ruimte geeft om aan het werk te gaan.
Respect
ABOP-leider Ronnie Brunswijk zei dat de nieuwe regering niet van plan is een heksenjacht te houden op mensen uit de regering-Bouterse. Hij riep op tot respect voor elkaar. „We gaan niet over tot rancuneuze handelingen. Laten we respectvol omgaan met elkaars ras en geloof. We zijn allemaal Surinamers, we moeten het samen doen”, zo zei de ABOP-leider.
In de plannen voor de komende maanden is het aantrekken van buitenlandse investeerders een van de speerpunten. Het aantrekken van goedkoop kapitaal is daarvan een belangrijk onderdeel. Santokhi ziet daar internationaal mogelijkheden voor. Hij denkt dan aan de landen zoals de VS en Canada, maar zeker ook in Nederland, waar een Surinaamse gemeenschap is van zo’n 380.000 mensen.
AD 31.05.2020 De Surinaamse partijen die zonder president Desi Bouterse en zijn partij NDP een regering willen vormen, hebben zaterdag hun plannen ontvouwd. De VHP, ABOP, NPS en PL spraken met elkaar af de armoede aan te pakken, de crisis te bestrijden en het vertrouwen van het volk te winnen. De samenwerking werd ’s middags bekrachtigd tijdens een feestelijke bijeenkomst en een persconferentie.
VHP-leider Chan Santokhi, die de nieuwe president van Suriname zal worden, zei te hopen dat de verkiezingsautoriteiten snel hun werk afmaken zodat het nieuwe parlement met het werk kan beginnen.
Het is nog niet duidelijk wanneer de officiële verkiezingsuitslag bekend zal zijn. Het is ook nog niet duidelijk of de door Bouterse aangevraagde hertelling van de stemmen in Paramaribo gehonoreerd zal worden. Santokhi hoopt dat Bouterse snel zijn verlies zal accepteren en de nieuwe regering ruimte geeft om aan het werk te gaan.
ABOP-leider Ronnie Brunswijk zei dat de nieuwe regering niet van plan is een heksenjacht te houden op mensen uit de regering-Bouterse. Hij riep op tot respect voor elkaar. ,,We gaan niet over tot rancuneuze handelingen. Laten we respectvol omgaan met elkaars ras en geloof. We zijn allemaal Surinamers, we moeten het samen doen’’, zo zei de ABOP-leider. PL-leider Paul Somohardo zei dat het doel bereikt is om de NDP-regering weg te krijgen. Dat betekent volgens hem dat iedereen gewonnen heeft.
In de plannen voor de komende maanden is het aantrekken van buitenlandse investeerders een van de speerpunten. Het aantrekken van goedkoop kapitaal is daarvan een belangrijk onderdeel. Santokhi ziet daar internationaal mogelijkheden voor. Hij denkt dan aan de landen zoals de VS en Canada, maar zeker ook in Nederland, waar een Surinaamse gemeenschap is van zo’n 380.000 mensen.
NU 30.05.2020 Vier Surinaamse politieke partijen hebben zaterdag een proclamatie voor samenwerking getekend. Daarmee kunnen ze een coalitieregering vormen, zonder de NDP van huidig president Desi Bouterse.
De partijen VHP, ABOP, NPS en PL zijn het eens over een regering voor de periode 2020-2025. De coalitie heeft ook de belangrijkste functies al onderling verdeeld.
De functie van president wordt vervuld door de VHP, de partij die naar eigen zeggen met twintig zetels de grote winnaar is geworden van de verkiezingen. VHP-leider Chan Santokhi zou in dat geval de nieuwe president van Suriname worden.
ABOP krijgt in de overeenkomst het vicepresidentschap en mag de voorzitter leveren van de Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement.
De verkiezingen in Suriname werden afgelopen maandag gehouden, maar nog altijd is de uitslag niet officieel vastgesteld. Bouterse eiste eerder deze week een hertelling van de stemmen van de verkiezingen.
NOS 30.05.2020 Vier oppositiepartijen in Suriname hebben een regeerakkoord gesloten. Ze lopen daarmee vooruit op de officiële verkiezingsuitslag, die al dagen op zich laat wachten. De verkiezingen waren afgelopen maandag en het aantal getelde stemmen staat nog steeds op 99,5 procent.
Op een bijeenkomst ondertekenden de partijleiders van de vier partijen de samenwerkingsplannen. Die partijen zijn de VHP, ABOP, NPS en PL. Op dit moment hebben zij samen 33 van de 51 zetels. Nog niet alle stemmen uit de hoofdstad Paramaribo zijn verwerkt. Santokhi riep het kiesbureau en de regering op snel met de volledige uitslag te komen.
Volgens het akkoord wordt Chan Santokhi van de VHP de nieuwe president van Suriname. Zijn partij kreeg de meeste stemmen. Ronnie Brunswijk van de ABOP wordt voorzitter van de Nationale Assemblée, het parlement.
De Assemblée kiest de president. Daarvoor is een tweederdemeerderheid nodig. De nieuwe coalitie komt daarvoor één zetel tekort. Het is dus nog niet helemaal zeker dat Santokhi daadwerkelijk de nieuwe president wordt.
Eenheid en openheid
Santokhi benadrukte in zijn toespraak de samenwerking en de eenheid tussen de partijen die ertoe moeten leiden dat de problemen in het land snel worden aangepakt. “Het volk wil dat het land zo snel mogelijk uit de crisis wordt gehaald, dat de armoede wordt aangepakt en dat er een onmiddellijk einde komt aan de achteruitgang van de afgelopen jaren en dat we een basis gaan leggen waar het volk vertrouwen in heeft.”
Het volk heeft de oppositie het mandaat gegeven te gaan regeren en het regeringsbeleid en de NDP – de regeringspartij van president Bouterse – afgewezen, zei hij. Santokhi benadrukte het belang van eerlijkheid en openheid, zonder daarbij specifiek te verwijzen naar het beleid van Bouterse.
“Eenheid in bestuur zal doorslaggevend zijn bij de uitvoering van het beleid. We hebben haast.”
Respect
Ronnie Brunswijk, oud-rebellenleider en zakenman en in Nederland veroordeeld voor cocaïnesmokkel, voegde daaraan toe dat de kiezers hebben gestemd voor een nieuwe wind in Suriname. Ook hij benadrukte het belang van samenwerking. “Als de VHP de kans krijgt op het presidentschap, dan moeten wij dit ondersteunen. Laten we elkaar respecteren, ongeacht kleur, ras of geloof. We zijn Surinamer en laten we elkaar vertrouwen.”
Volgens Brunswijk hoeft “het andere kamp”, de NDP, niet bang te zijn voor een heksenjacht. “Wat wij wel vragen is dat ze de uitslag van de verkiezingen respecteren.”
NOS 30.05.2020 Nederland hoopt dat er snel een uitslag komt van de Surinaamse parlementsverkiezingen van afgelopen maandag. Dat staat in een verklaring van de Nederlandse ambassade in Paramaribo, die is opgesteld in overleg met andere EU-landen en Groot-Brittannië.
De landen hebben de verkiezingen van nabij gevolgd, schrijft de ambassade. Daarbij is ook het stemmen, tellen en verwerken van de resultaten geobserveerd. De vertegenwoordigers van de landen roepen alle partijen in Suriname op het democratisch proces te respecteren, zodat het vreedzaam en ordelijk kan worden afgerond.
Na vier dagen is er nog steeds geen officiële uitslag. Vandaag gaat het verwerken van de stembiljetten verder. Dat gebeurt in een grote sporthal in Paramaribo waar alle uitslagen van de stembureaus zijn binnengekomen.
Blij met verlenging
Verder sluiten ze zich aan de voorlopige conclusies van de waarnemers van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) en de Caricom, een Caribische handelsorganisatie. Die zeiden eerder dat de verkiezingen weliswaar rommelig waren verlopen, maar dat er geen grote onjuistheden zijn vastgesteld. Hier en daar zijn kleine, menselijke incidenten gerapporteerd, maar van fraude was geen sprake.
De OAS-waarnemers hebben wel hun zorgen geuit over een gesprek tussen de Surinaamse president Bouterse en voorzitter Van Dijk-Silos van de onafhankelijke kiescommissie op de verkiezingsdag.
De EU-landen zijn blij dat de OAS-missie besloten heeft enkele dagen langer te blijven omdat er nog geen uitslag is.
Bouterse wil hertelling
Inmiddels is wel duidelijk dat de VHP van Chan Santokhi de verkiezingen heeft gewonnen. Die partij neemt de vlucht naar voren en heeft een samenwerking aangekondigd met drie andere partijen: de ABOP van Ronnie Brunswijk, de NPS en Pertjajah Luhur. Vanavond geeft de VHP een persconferentie waarin meer details bekend worden gemaakt.
De NDP van Desi Bouterse blijft ver achter, blijkt uit de tellingen. Bouterse liet donderdag weten dat hij een hertelling wil in alle stembureaus.
Telegraaf 30.05.2020 De Nederlandse Ambassade in Paramaribo heeft in een verklaring de Surinaamse autoriteit opgeroepen zo snel mogelijk de uitslag van de verkiezingen van afgelopen maandag openbaar te maken. Dit hebben zij gedaan samen met Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de EU. De voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB), Jennifer van Dijk-Silos, noemt deze verklaring ‘een schande’.
“De missiehoofden hopen dat de voorlopige resultaten spoedig gepubliceerd worden. Het Surinaams electoraat heeft recht op een proces waarbij de bevoegde autoriteiten de resultaten op een transparante en tijdige manier presenteren”, zo schrijft de ambassade. Ook roepen zij alle partijen op de uitslag van de verkiezingen te respecteren. Jennifer Van Dijk-Silos is witheet over de brief van de Nederlandse ambassade.
Tegen de Surinaamse nieuwssite Starnieuws zegt zij: “Het is een schande dat de EU zich zo gedraagt. Ik wil hierbij echt stellen dat Suriname dit niet zal accepteren. Wat mij betreft hoeft de EU nooit meer hier te komen. In 2015 was zij er en heeft zich toen ook misdragen. En deze keer is ze niet gekomen. Ik wil het herhalen. EU-waarnemers zijn niet naar Suriname geweest om waar te nemen in deze verkiezingen.”
Ondertussen is de uitslag van de verkiezingen, vijf dagen na de stembusgang, nog steeds niet bekend gemaakt. Inmiddels zijn de uitslagen van 99,5% van de stembureaus verwerkt. Waarom het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken de uitslag nog altijd niet publiceert, is onduidelijk. De uitslagen van drie stembureaus uit Paramaribo moeten nog verwerkt worden.
Uit gegevens van het Onafhankelijk Kiesbureau blijkt dat het om in totaal 1086 stemmen gaat die nog niet zijn opgenomen. De VHP van Chan Santokhi en de NDP van Desi Bouterse ontlopen elkaar hierin nauwelijks.
De kans dat de verwerking van deze laatste stembureaus voor significante verschuivingen zal zorgen in de huidige zetelverdeling is dan ook nihil. De VHP staat nog altijd op twintig zetels, de NDP van Desi Bouterse op zestien. ABOP van Ronnie Brunswijk is de derde partij met acht zetels. De NPS komt uit op drie zetels en PL op twee.
De ondervoorzitter van de NDP en minister van Sociale Zaken, André Misiekaba, liet gisteren al weten zich neer te leggen bij een verkiezingsnederlaag. “Met deze cijfers ben je in de oppositie. Ik verwacht geen verschuivingen meer. Maar de kansen van de partij zijn niet helemaal uitgespeeld. Het laatste woord is nog niet gezegd. De voorzitter (Bouterse, red) is bezig om een coalitie te vormen. We zullen horen of dat lukt of dat we in de oppositie plaats moeten nemen.”
De huidige coalitiepartner van de NDP, BEP, heeft echter tegenover het Surinaamse radiostation ABC al laten weten open te staan voor samenwerking met de VHP. Zonder steun van BEP, goed voor twee zetels, heeft Bouterse te weinig mandaat om een presidentschap van Santokhi in het parlement te kunnen blokkeren.
De huidige oppositiepartijen VHP, ABOP, NPS en PL zullen vanmiddag 16 uur Surinaamse tijd een persconferentie beleggen waarin zij zullen verklaren een regeercoalitie te gaan vormen.
Doordat de verkiezingsuitslag nog altijd niet bekend is gemaakt gonsde het de afgelopen dagen in Suriname van de geruchten over grootschalige verkiezingsfraude van de NDP waar zelfs de kleinzoon van Desi Bouterse, Walter Bouterse, bij betrokken zou zijn.
Donderdag maakte Desi Bouterse bekend een landelijke hertelling te willen, hetgeen volgens de voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau niet mogelijk is.
Telegraaf 29.05.2020 Een belangrijke partijgenoot van de Surinaamse president Desi Bouterse erkent dat een verkiezingsoverwinning er niet meer in lijkt te zitten. Minister André Misiekaba van Sociale Zaken en Volkshuisvesting zei dat nog wel zal worden gekeken of een coalitie gevormd zal worden met andere partijen.
Suriname wacht nog steeds op de uitslag van de verkiezingen van maandag. Inmiddels is wel bijna de hele uitslag verwerkt. Oppositiepartij VHP zou met 20 zetels de grootste partij worden. Daarna volgt de NDP van Bouterse en Misiekaba met 16 van de 51 parlementszetels.
„Nu nog ongeveer 2 procent van de stemmen geteld en verwerkt moet worden, wordt er geen verschuiving meer verwacht”, zei Misiekaba, die ook ondervoorzitter is van zijn partij. Daarom wordt ingezet op samenwerking met andere partijen.
Oppositie
„De kaarten van de partij zijn niet helemaal uitgespeeld, omdat we de tweede partij zijn”, benadrukte de minister. „We zullen horen als het gelukt is een coalitie met anderen te vormen. Of we zullen horen dat we maar in de oppositie moeten plaatsnemen.”
Telegraaf 29.05.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau van Suriname heeft de verkiezingsuitslagen van alle 274 stembureaus uit Paramaribo gepubliceerd. Daartoe zijn ze overgegaan nu nog steeds geen uitslag is bekendgemaakt.
Jennifer van Dijk-Silos, voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, had de afgelopen dagen al tegen verschillende media gedreigd dit te gaan doen. Ze noemde het ontoelaatbaar dat het ministerie van Binnenlandse Zaken de verkiezingsuitslag niet met de Surinaamse gemeenschap communiceert terwijl volgens haar alle uitslagen allang bekend zijn. Daarover zei ze: „Het is niet mijn taak om die openbaar te maken, maar doordat dit zo gaat, denk ik dat ik ga publiceren.”
Dat is nu dus gebeurd. Tijdens een met spoed belegde persconferentie hadden de oppositiepartijen gisteren Van Dijk-Silos opgeroepen de daad bij het woord te voegen.
Op de site van het Onafhankelijk Kiesbureau zijn foto’s van 274 processen-verbaal van de stembureaus uit Paramaribo in te zien. Door medewerkers van de stembureaus zijn deze ingevuld na het tellen van de losse stemmen. Het bindend verklaren van de verkiezingen kan ook nog eens twee weken duren.
Inmiddels zijn volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken 98,3% van de stembureaus geteld. Volgens de laatste cijfers staat de VHP van Santokhi nog altijd op twintig zetels en de NDP van Desi Bouterse op zestien. De NPS heeft in het laatste overzicht een zetel verloren en staat nu op drie. ABOP van Ronnie Brunswijk kreeg er een zetel bij en staat op 8. Bouterse is er alles aan gelegen om achttien zetels te behalen. Daarmee zou hij een presidentschap van Santokhi kunnen blokkeren.
Gisteren kondigde Bouterse aan dat zijn NDP een verzoek tot hertelling zal indienen bij het Onafhankelijk Kiesbureau. De oppositie vreest grootschalige fraude. De kleinzoon van Bouterse zou hierbij betrokken zijn.
NOS 29.05.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau Suriname heeft het grootste deel van de verkiezingsuitslagen van stembureaus in Paramaribo online gezet. Voorzitter Jennifer van Dijk-Silos dreigde daar eergisteren al mee, omdat ze woedend is vanwege de traag verlopende en niet-transparante telling van de stemmen door het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Op de site van het Kiesbureau zijn bijna alle uitslagen van stembureaus in hoofdstad Paramaribo te zien. Het gaat om foto’s van 274 processen-verbaal die door medewerkers van de stembureaus worden ingevuld na het tellen van de losse stemmen. 16 uitslagen ontbreken nog. Of de uitslagen uit de rest van het land nog volgen, is onduidelijk.
Alle uitslagen van Paramaribo worden naar een grote sporthal in de hoofdstad gebracht. Burgers zijn daar bijeengekomen om het proces in de gaten te houden. Een aantal van de stembussen wordt opnieuw gecontroleerd. Stembiljetten worden getoond en opgelezen. Volgens Van Dijk-Silos is het uniek dat het publiek dat proces vandaag kan volgen.
Voorzitter Surinaams kiesbureau: ‘Dit is een grote blunder’
Vier dagen na de verkiezingen in Suriname is de uitslag nog steeds niet bekend, tot frustratie van de oppositie. Die is bang dat president Bouterse en zijn NDP-partij proberen te frauderen.
Tussentijdse uitslagen voorspellen dat de NDP 10 van zijn 26 zetels verliest. De oppositiepartij VHP van Chan Santokhi zou met 20 van de 51 parlementszetels de grootste partij van het land worden. Bouterse heeft inmiddels om een hertelling gevraagd.
Telegraaf 29.05.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau van Suriname (OKB) heeft nog geen verzoek van president Desi Bouterse gekregen om alle stemmen te laten hertellen. Dat zegt voorzitter Jennifer van Dijk-Silos tegen Starnieuws. Het OKB weet ook niet waarom Bouterse en zijn partij de NDP een hertelling zouden willen.
Bouterse kondigde donderdag aan dat hij een hertelling wil van de stemmen in de parlementsverkiezingen. „Als hij om mijn mening had gevraagd, dan had ik hem kunnen zeggen dat we op dit moment niet kunnen gaan hertellen. De hoofdstembureaus hebben hun werk al gedaan”, aldus Van Dijk-Silos.
Als Bouterse officieel een verzoek indient voor een hertelling, betekent dat niet automatisch dat dat ook gebeurt, zegt de voorzitter van het OKB. „Alleen als er een grote calamiteit is geweest, kunnen we besluiten over te gaan tot een hertelling.” Dat lijkt volgens het OKB nu niet aan de orde.
De partij van Bouterse lijkt af te stevenen op een grote nederlaag. De VHP van Chan Santokhi lijkt de grote winnaar te worden. Het is echter nog steeds wachten op de officiële uitslag, aangezien nog niet alle processen-verbaal binnen zijn.
AD 29.05.2020 Het Onafhankelijk Kiesbureau van Suriname (OKB) heeft nog geen verzoek van president Desi Bouterse ontvangen om alle stemmen te laten hertellen. Dat zegt voorzitter Jennifer van Dijk-Silos tegen Starnieuws. Het OKB weet ook niet waarom Bouterse en zijn partij de NDP een hertelling zouden willen.
Bouterse kondigde donderdag op de staatszender SRS aan dat hij een hertelling wil van de stemmen in de parlementsverkiezingen. ,,Als hij om mijn mening had gevraagd, dan had ik hem kunnen zeggen dat we op dit moment niet kunnen gaan hertellen. De hoofdstembureaus hebben hun werk al gedaan”, aldus Van Dijk-Silos.
Als Bouterse officieel een verzoek indient voor een hertelling, betekent dat niet automatisch dat dat ook gebeurt, zegt de voorzitter van het OKB. “Alleen als er een grote calamiteit is geweest, kunnen we besluiten over te gaan tot een hertelling.” Dat lijkt volgens het OKB nu niet aan de orde.
De partij van Bouterse lijkt af te stevenen op een grote nederlaag. De VHP van Chan Santokhi lijkt de grote winnaar te worden. Het is echter nog steeds wachten op de officiële uitslag, aangezien nog niet alle processen-verbaal binnen zijn.
Fraude
Volgens de oppositiepartijen stapelen de bewijzen dat de regering van Suriname probeert te frauderen zich op. Vannacht is volgens hen geprobeerd brand te stichten bij het hoofdstembureau en ook om dozen met stembiljetten mee te nemen. Onder meer de kleinzoon van president Desi Bouterse was daarbij betrokken, verklaarden de leiders van vier oppositiepartijen VHP, ABOP, NPS en Pertjajah Luhur vanmiddag op een persconferentie bij de sporthal Anthony Nesty in Paramaribo. In de sporthal is het Centraal Hoofdstembureau gevestigd. Daar worden alle stemmen geteld aan de hand van de de processen-verbaal van 274 stembureaus.
Chaotisch
De situatie bij en in de sporthal is al dagen chaotisch. Leden van de oppositiepartijen waken er dag en nacht om te controleren of er niet gefraudeerd wordt. Dat leidt tot opstootjes.
Vier dagen na de verkiezingen wacht Suriname nog altijd op de uitslag. De reden voor de vertraging is onduidelijk, maar het voedt de vrees voor fraude. Toch zijn vier partijen al in gesprek met elkaar over een nieuwe coalitie onder leiding van de VHP, de grote winnaar. Op basis van de voorlopige uitslag hebben deze partijen samen 33 van de 51 zetels in het parlement.
MSN 28.05.2020 De NDP, de partij van de huidige Surinaamse president Desi Bouterse, eist een hertelling van de stemmen van de verkiezingen van afgelopen maandag. Dat zei hij donderdag in een interview met het radioprogramma Bakana Tori op Radio SRS.
De partij van Bouterse zou volgens de huidige telling veel zetels verliezen en van 26 zetels in het parlement terug gaan naar zestien. Bouterse wil een hertelling van de stembureaus die dan live via televisie te volgen moet zijn voor Surinamers, meldt Starnieuws. Eventuele onregelmatigheden zouden dan moeten zijn uitgesloten. “Openlijker, eerlijker en transparanter kan niet”, zegt de president.
Oppositiepartij VHP zou van negen naar twintig zetels gaan en de grote winnaar worden. Eerder op de dag lieten oppositieleiders weten bang te zijn voor pogingen tot fraude bij de telling. Zij beschuldigen Bouterse ervan de verkiezingen te willen beïnvloeden. Een officiële verkiezingsuitslag is na drie dagen na de verkiezingen nog steeds niet bekendgemaakt.
VHP-leider Chan Santokhi zei tijdens een persconferentie op donderdag al bang te zijn dat de regering uit is op een hertelling. “U kunt dan wel raden wat de uitslag wordt”, aldus de politiek leider, die weinig vertrouwen heeft in de huidige gang van zaken. Bij enkele tientallen stembureaus moesten de stemmen al worden herteld. De VHP is, ondanks dat een verkiezingsuitslag nog niet gepubliceerd is, al met andere oppositiepartijen in onderhandeling over het vormen van een nieuwe regering.
Aanhangers van de oppositiepartijen houden sinds maandag dag en nacht de wacht op de tribune van de Anthony Nesty Sporthal (ANS) in Paramaribo, waar de processen-verbaal van alle individuele stembureaus worden verzameld. Ze willen voorkomen dat er wordt gesjoemeld met uitslagen.
Internationale waarnemers hebben al laten weten langer in het land te zullen blijven.
‘NDP zal definitieve uitslag accepteren’
Bouterse zelf zegt dat een hertelling niets te maken heeft met onsportiviteit en dat zijn regering een definitieve uitslag van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) zal accepteren.
Volgens hem heeft zijn partij nog een grote kans om te winnen en wil de oppositie hem en zijn partij in diskrediet brengen met de beschuldigingen van fraude. Bouterse stelt zelf dat zijn partij op dit moment richting de achttien zetels gaat en dat de oppositie zenuwachtig wordt en daarom “allerlei scenario’s aan het afdraaien is”.
Als er volgens Bouterse al onregelmatigheden waren bij de verkiezingen, dan zou dit betekenen dat hij al bij de voorlopige tellingen voorop moest lopen. Een achterstand bij de huidige tellingen had hij niet verwacht. “Maar we moeten de endgame afwachten en daar is men (de oppositie, red.) huiverig voor.”
De NDP van Bouterse zal formeel protest aantekenen bij het OKB. Die bepaalt vervolgens of er inderdaad een hertelling zal komen.
Verkiezingsnederlaag kan cel betekenen voor Bouterse
Een nederlaag bij de verkiezingen kan ervoor zorgen dat Bouterse zijn celstraf van twintig jaar voor betrokkenheid bij de Decembermoorden van 1982 moet uitzitten. De president werd eind vorig jaar veroordeeld door een Surinaamse rechtbank maar kan door zijn huidige positie niet worden vastgezet.
MSN 28.05.2020 De drie oppositieleiders in Suriname, Chan Santokhi, Ronnie Brunswijk en Gregory Rusland, hebben donderdag tijdens een persconferentie in de Anthony Nesty Sporthal in Paramaribo, waar het hoofdstembureau is gevestigd, alarm geslagen. Ze spraken van pogingen dozen met processen-verbaal van verkiezingsuitslagen te verwijderen, pogingen processen-verbaal aan te passen en zelfs een poging tot brandstichting.
„Ik roep het Onafhankelijk Kiesbureau op in te grijpen”, zei VHP-leider Santokhi, op basis van de tellingen de grote winnaar is van de verkiezingen. Hij riep de voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) Jennifer Silos-Van Dijk op haar in de media geuite dreigement waar te maken en snel de verkiezingsuitslag bekend te maken.
De parlementsverkiezingen vonden afgelopen maandag plaats. In de sporthal zijn sinds dinsdag veel mensen van de oppositiepartijen aanwezig om de gang van zaken in de gaten te houden. Velen hebben er overnacht.
De OKB-voorzitter, de hoogste autoriteit die de verkiezingen geldig moet verklaren, zei eerder dat zij al uitslagen heeft, inclusief gefotografeerde processen-verbaal. Ze verweet het verantwoordelijke Ministerie van Binnenlandse Zaken incompetentie.
Volgens Santokhi sturen de autoriteiten aan op een volledige hertelling met als argument de chaos rond de verkiezingen. „U kunt dan zelf wedden wat het resultaat zal zijn.” Volgens de tellingen tot nu toe leed de NDP van president Desi Bouterse een zware nederlaag en verloor zij haar parlementaire meerderheid.
Wachten op verkiezingsuitslag
Drie dagen nadat het tellen van de stemmen is begonnen, is er nog steeds geen voorlopige uitslag, terwijl de situatie rond de sporthal waar de stembussen met uitslagen zijn opgesteld chaotisch is. Ronnie Brunswijk van oppositiepartij ABOP vertelde hoe hij ‘s avonds met spoed werd gebeld, zich haastte naar de sporthal en zag hoe dozen waren geopend en er overal processen-verbaal op de grond lagen.
Ook probeerden mensen volgens Brunswijk met brandstof het gebouw in brand te steken. Volgens Brunswijk probeerde een kleinzoon van president Bouterse dozen mee te nemen maar werd hij uiteindelijk tegengehouden.
Volgens Santokhi hebben de waarnemers van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), die door de oppositie zijn ingelicht over de incidenten, voor een tweede keer besloten nog langer in Suriname te blijven. Ook wordt de procureur-generaal ingelicht en verzocht „grondig onderzoek” te doen. „Er moet opgetreden worden, het democratisch recht van stemmen zit in de gevarenzone”, zei Santokhi.
OKB-voorzitter Silos-Van Dijk riep na de persconferentie van de oppositie in een tv-interview iedereen op „kalm te blijven”. Het OKB doet „zijn werk”, zo zei ze. De OKB-voorzitter zei te verwachten dat het ministerie van Binnenlandse Zaken donderdag nog met de voorlopig verkiezingsuitslag komt. Volgens haar hoeft het OKB „nog niet in actie te komen”.
NOS 28.05.2020 De oppositie in Suriname maakt zich grote zorgen over het uitblijven van de uitslag van de parlementsverkiezingen van maandag. “Ooggetuigen, onder wie politicus Ronnie Brunswijk, hebben gezien dat er vannacht geprobeerd is om dozen te openen, om daar processen-verbaal uit te halen of ze te verwisselen”, zei correspondent Nina Jurna in Nieuws en Co op NPO Radio 1. “Brunswijk sprak ook van een poging tot brandstichting.”
De voorzitter van het Surinaamse kiesbureau dat toezicht heeft gehouden, zei gisteren dat alle stemmen zijn geteld en dat zij desnoods zelf de uitslag bekend zou maken als het ministerie van Binnenlandse Zaken dat niet doet.
Tussentijdse uitslagen voorspellen dat de VHP van Chan Santokhi 20 van de 51 parlementszetels krijgt en daarmee straks de grootste partij van het land is. De NDP van president Bouterse zou terugvallen van 26 naar 10 zetels.
Santokhi heeft het kiesbureau gesmeekt niet langer te wachten. Daarnaast heeft hij het Openbaar Ministerie gevraagd een onderzoek in te stellen en hij deed een beroep op de internationale gemeenschap. “Hij zegt eigenlijk, wat hier nu gebeurt, is heel ernstig; het democratische proces wordt hier verstoord”, aldus Jurna.
Sporthal Paramaribo
In Paramaribo zijn alle stembussen naar een sporthal gebracht. Burgers op de tribune houden dag en nacht toezicht, om te voorkomen dat ermee wordt geknoeid.
Stefano Biervliet van de oppositiepartij PRO bevindt zich ook in de sporthal. Op Facebook vertelde hij dat burgers hebben ontdekt dat politieagenten twee dozen hebben weggehaald. In Nieuws en Co zei hij dat later papieren uit dozen zijn gehaald. “Dan zit ik mezelf af te vragen: als er geen mensen bij zijn, hoe gaat het hier dan in Suriname? Er moet meer controle komen.”
Biervliet weet het zeker: er wordt fraude gepleegd. “Bouterse wil aan de macht blijven. Dat staat vast. En dan gaat hij alles doen om toch aan de macht te blijven. Dat is het hele probleem.” Biervliet laat zich beveiligen. “Je hebt te maken met maffia. Het zijn geen kleine jongens.”
Doodstil
“Wat hij zegt komt een beetje overeen met wat Brunswijk zegt”, aldus Jurna. “Dat er geprobeerd is om dozen weg te halen en misschien wel in te wisselen voor dozen met andere stemmen.”
Van de kant van de regering en de NDP van Desi Bouterse is nog niets over het uitblijven van de uitslag gezegd. “Dat zou je verwachten, maar het blijft doodstil”, zei Jurna.
AD 28.05.2020 De bewijzen dat de regering van Suriname probeert te frauderen bij de verkiezingsuitslag stapelen zich op. Dat zeggen de oppositiepartijen. Vannacht is volgens hen geprobeerd brand te stichten bij het hoofdstembureau en dozen mee te nemen. Onder meer de kleinzoon van president Desi Bouterse was daarbij.
Dat hebben de leiders van vier oppositiepartijen VHP, ABOP, NPS en Pertjajah Luhur vanmiddag gezegd op een speciale persconferentie bij de sporthal Anthony Nesty in Paramaribo. In de sporthal is het Centraal Hoofdstembureau gevestigd. Daar worden alle stemmen geteld aan de hand van de de processen-verbaal van 274 stembureaus
De situatie bij en in de sporthal is al dagen chaotisch. Leden van de oppositiepartijen waken er dag en nacht om te controleren of er niet gefraudeerd wordt. Dat leidt tot opstootjes.
Twee dozen
Vannacht zagen waarnemers van de partijen dat twee dozen uit de sporthal werden meegenomen. ABOP-leider Ronnie Brunswijk kwam daarop zelf poolshoogte nemen. Hij verklaart dat in het kantoor van Mike Nerkust, voorzitter van het hoofdstembureau, processen-verbaal los lagen.
Walter Bouterse, kleinzoon van president Bouterse, was in de sporthal aanwezig om de dozen mee te nemen, verklaart Brunswijk. Ook waren er mensen die brandstof bij zich hadden om brand te stichten.
VHP-leider Chan Santokhi zei namens de oppositiepartijen dat de regering mensen stuurt om te ‘interveniëren in het democratische proces van tellen’. De partijen zeggen het vertrouwen op in de voorzitter van het hoofdstembureau.
Ingrijpen
Santokhi roept het Onafhankelijk Kiesbureau op in te grijpen. Ook de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), die buitenlandse waarnemers stuurde, is op de hoogte gesteld.
Vier dagen na de verkiezingen wacht Suriname nog altijd op de uitslag. De reden voor de vertraging is onduidelijk, maar het voedt de vrees voor fraude. Toch zijn vier partijen al in gesprek met elkaar over een nieuwe coalitie onder leiding van de VHP, de grote winnaar. Op basis van de voorlopige uitslag hebben deze partijen samen 33 van de 51 zetels in het parlement.
De Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) wordt de grote winnaar van de verkiezingen met waarschijnlijk 20 zetels. VHP-leider Santokhi voert gesprekken met de ABOP van Brunswijk (7 zetels), de Nationale Partij Suriname (4 zetels) en Pertjajah Luhur (2 zetels).
,,Deze vier partijen willen de coalitie vormen’’, zegt NPS-fractieleider Gregory Rusland. ,,Wij zijn bezig afspraken te maken. Wat er was, moeten we stopzetten. Dat is het beste voor de toekomst van Suriname.’’
De Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi Bouterse, die 10 zetels (van de 16) verliest, is na tien jaar regeren veroordeeld tot de oppositie.
AD 28.05.2020 De kortste weg voor Desi Bouterse naar een nieuw presidentschap is afgesneden. Zijn partij NDP heeft 16 zetels bij de verkiezingen behaald. Daarmee heeft de oppositie de benodigde twee derde meerderheid in het parlement om een eigen presidentskandidaat te kiezen. Dat melden bronnen in Suriname aan deze site, op basis van data van het ministerie van Binnenlandse Zaken
In de laatste prognose is 95 procent van alle stemmen verwerkt. Oppositiepartij VHP van Chan Santokhi blijft op 20 zetels staan en is de winnaar van de verkiezingen. Derde partij wordt de ABOP van Ronnie Brunswijk met 7 zetels, voor de NPS met 4 zetels. Het parlement wordt compleet gemaakt met de kleine partijen BEP en Pertjajah Luhur met ieder 2 zetels.
De NDP heeft daarmee 10 zetels verloren ten opzichte van de vorige verkiezingen in 2015. De partij van president Bouterse had de afgelopen regeerperiode de absolute meerderheid in het parlement. Alleen door een coalitie met andere partijen kan het evetueel aan de macht blijven.
Geen samenwerking
Die kans is vooralsnog klein, omdat de de regering-Bouterse zijn krediet verloren heeft door het wanbeleid van de afgelopen jaren. De VHP weigert samenwerking met de NDP. Net als de ABOP, bevestigt leider Brunswijk tegen nieuwssite Starnieuws. Hij zegt dat hij tot nu toe alleen met Santokhi heeft gesproken.
,,In 2015 wilde de NDP niet met mij werken’’, zegt Brunswijk. ,,Ik heb geen zaak met de NDP. Ik heb al tijdens mijn verkiezingscampagne gezegd dat ik niet samenwerk met de NDP. Ik blijf bij mijn standpunt.’’
Op de chaotisch verlopen verkiezingsdag maandag en bij het tellen van de stemmen daarna spande het erom of Bouterse nog een mogelijkheid had president te worden. In Suriname kiest het parlement de president. Een kandidaat wordt benoemd bij 34 van de 51 stemmen.
Als de NDP 18 zetels zou halen, kan het de benoeming van een kandidaat van de oppositie tegenhouden. Als het parlement er niet uitkomt, wordt de keuze bepaald door de Verenigde Volksvergadering. Dan stemmen niet alleen de parlementsleden, maar ook de ressortsraden (gemeenteraden) en districtsraden (provinciebesturen). Omkoping en fraude ligt daar meer op de loer, zo is de les van eerdere verkiezingen.
Nog meer vertraging bij tellen stemmen
Ook gisteren is het niet gelukt de resultaten van de Surinaamse verkiezingen geheel af te ronden. De resultaten van 68 stembureaus moeten nog worden verwerkt. Dat is een kleine 11 procent van het totaal.
Rond 23.00 uur Surinaamse tijd maakte het ministerie van Binnenlandse Zaken in een video bekend dat van 32 stembureaus in het district Paramaribo de stemmen herteld moeten worden. De kans is klein dat de voorlopige uitslag nog ingrijpend verandert na het verwerken van de laatste resultaten.
Net als in de nacht van dinsdag op woensdag zullen ook komende nacht vertegenwoordigers van politiek partijen aanwezig zijn in het gebouw waar geteld wordt. Hoewel er geen fraude is geconstateerd, is er wel veel wantrouwen en angst dat er gesjoemeld wordt.
Telegraaf 28.05.2020 De oppositiepartijen in Suriname maken zich grote zorgen over het verloop van het tellen van de stemmen.
De VHP, ABOP, NPS en PL uitten op een persconferentie hun zorgen over wat volgens hen in de nacht van woensdag op donderdag is gebeurd in de Anthony Nesty Sporthal. Daar is het hoofdstembureau van Paramaribo gevestigd.
Politieke waarnemers constateerden dat twee dozen met processen-verbaal van de stemming werden weggehaald. Chan Santokhi van de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP), die aan kop gaat in de parlementsverkiezingen, zei dat de oppositie geen vertrouwen meer heeft in de voorzitter van het hoofdstembureau.
Bouterse op verlies
Suriname wacht al dagen op de uitslag van de verkiezingen, die maandag zijn gehouden. De kans lijkt echter klein dat de einduitslag erg afwijkt van de tussentijdse uitslagen. Die voorspellen dat Santokhi 20 van de 51 parlementszetels krijgt en daarmee straks de grootste partij van het land is. De partij van Desi Bouterse staat op een verlies van 10 van de 26 zetels.
Telegraaf 28.05.2020 De voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau in Suriname dreigt de verkiezingsuitslagen zelf te publiceren, hoewel dat hoogst ongebruikelijk is.
„Ik heb nooit gevonden dat we mooie en transparante verkiezingen hebben. (…) Maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Dit zijn compleet slechte verkiezingen. Of vreselijk slecht. Noem allerlei superlatieven en zeg ’slecht’ erbij”, zo neemt voorzitter Jennifer van Dijk-Silos geen blad voor de mond in gesprek met de NOS.
Haar Onafhankelijk Kiesbureau is verantwoordelijk voor het organiseren van de verkiezingen. Maar na twee dagen is men nog aan het tellen. Bij de grootste stembureaus zijn mensen van de oppositiepartij bijeengekomen om de stemmen te ’bewaken’, meldden plaatselijke media.
Oppositiepartij VHP stevent af op een overwinning, de NDP van president Bouterse lijkt te verliezen. Maar het tellen van de stemmen duurt maar voort, doordat het ministerie van Binnenlandse Zaken ’zich die uitslag heeft toegeëigend’, aldus Van Dijk-Silos.
Ze wil nu zelf de resultaten openbaren. „Ik heb de uitslag al, omdat op elk stembureau een foto is gemaakt. Het is niet mijn taak om die openbaar te maken, maar doordat dit zo gaat, denk ik dat ik ga publiceren.”
’Voor altijd in archief’
Volgens het ministerie wordt de uitslag niet bewust gefrustreerd. Van Dijk-Silos wil daar ook nog niet aan. „Ik hou het nu op incompetentie. Het prikkelt tot nader onderzoek. Fraude moet je aantonen. Ik heb foto’s van de uitslagen per stembureau. Dat gaat in een archief, waardoor er altijd vergelijkingsmateriaal is.”
NOS 27.05.2020 “Ik heb nooit gevonden dat we mooie en transparante verkiezingen hebben. Elke keer maak ik weer iets mee waarvan ik denk: noemen ze dit mooi en transparant? Maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Dit zijn compleet slechte verkiezingen. Of vreselijk slecht. Noem allerlei superlatieven en zeg ‘slecht’ erbij.”
Jennifer van Dijk-Silos is voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, een overheidsinstelling die toezicht houdt op de verkiezingen in Suriname en de uitslagen controleert. Ze haalt tegenover de NOS hard uit naar het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken, verantwoordelijk voor de organisatie van de parlementsverkiezingen. Dat is twee dagen later nog steeds bezig met het verwerken van de stemmen, waardoor de voorlopige uitslag nog niet bekend is.
Van Dijk-Silos dreigt nu de uitkomsten zelf maar bekend te maken. “Ik heb de uitslag al, omdat op elk stembureau een foto is gemaakt. Het is niet mijn taak om die openbaar te maken, maar doordat dit zo gaat, denk ik dat ik ga publiceren.”
Geen uitslagenavond
Maandag mochten de Surinamers naar de stembus voor de parlementsverkiezingen, die eens in de vijf jaar worden gehouden. Nu, twee dagen later, is er nog geen definitieve uitkomst. Het lijkt erop dat oppositiepartij VHP afstevent op een overwinning, ten koste van de NDP van president Bouterse, die daarmee zijn kansen op prolongatie van het hoogste ambt ziet slinken.
In andere jaren werden de uitslagen vrij snel na de verkiezingen bekendgemaakt, op een uitslagenavond waar de pers bij aanwezig was. Dit jaar is zo’n bijeenkomst vanwege de coronacrisis niet mogelijk. “Het ministerie heeft als taak erop toe te zien dat de verkiezingen transparant zijn”, zegt Van Dijk-Silos. “Nu heeft Binnenlandse Zaken zich die uitslag toegeëigend.”
Rust voor verwerkingsploeg
Het ministerie spreekt tegen dat de publicatie van de onofficiële uitslag bewust wordt tegengehouden. De vertraging in de verwerking zou onder meer zijn ontstaan door de coronacrisis. Veel stembureauleden kwamen daardoor niet opdagen, waardoor vervangers moesten worden gevonden.
Ook kwamen de uitslagen later binnen omdat stembureaus twee uur later sloten dan gepland. In Suriname mogen mensen die in de rij voor een stemlokaal staan, hun stem nog uitbrengen. Verder werd gisteren een pauze ingelast voor de verwerkingsploeg, omdat die volgens het ministerie rust nodig had.
Van Dijk-Silos vindt dat geen excuus. “Hoe moe je ook bent, je moet doorgaan met de cijfers. Dan laat je een verse ploeg halen, kun je dat niet bedenken? Die hele bekendmaking geeft de incompetentie aan van Binnenlandse Zaken op dit gebied.”
“Ik hou het nu op incompetentie. Het prikkelt tot nader onderzoek”, aldus Jennifer van Dijk-Silos, voorzitter Onafhankelijk Kiesbureau Suriname
.”Ik weet dat het laatste stembureau gistermiddag om half 4 binnenkwam. In feite had iedereen vijf minuten later alle cijfers kunnen hebben. Wat is dit voor nonsens?”, vraagt Van Dijk-Silos zich af. In de wet staat ook dat de uitslag bij het stembureau moet worden opgeplakt, maar dat is niet overal gebeurd.
Van Dijk-Silos wil niet meteen beweren dat er is gerommeld, maar ze noemt het wel verdacht. “Ik hou het nu op incompetentie. Het prikkelt tot nader onderzoek. Fraude moet je aantonen. Ik heb foto’s van de uitslagen per stembureau. Dat gaat in een archief, waardoor er altijd vergelijkingsmateriaal is.” Binnen tien dagen na de voorlopige uitslag wordt bekend of haar Onafhankelijk Kiesbureau haar fiat geeft aan de uitkomst.
“Alle stembussen komen binnen in een grote sporthal in Paramaribo, waar ze onder bewaking van de politie worden gecontroleerd”, zegt correspondent Nina Jurna. Omdat het zo lang duurt houden nu ook burgers en waarnemers van politieke partijen zich op in die sporthal om te kijken of het allemaal goed gaat. “Ik zag mensen hangmatten ophangen, die slapen en eten daar ook, omdat ze het niet vertrouwen. Ik heb dit nog nooit meegemaakt”, zegt Jurna.
‘Menselijke fouten’
Ondanks de rommelig verlopen verkiezingen hebben waarnemers van de Caricom, een samenwerkingsverband van Caribische landen, geen grote onjuistheden vastgesteld. Hier en daar waren wel kleine incidenten, maar volgens de delegatie waren dat menselijke fouten en was van fraude geen sprake.
“De sfeer was vriendelijk en vrij”, zegt een van de waarnemers tegen De Ware Tijd. “Voor ons leken de verkiezingen op een groot, kleurrijk, maatschappelijk feest.”
AD 27.05.2020 Chan Santokhi (61) grijpt met zijn partij VHP hoogstwaarschijnlijk de winst bij de verkiezingen in Suriname. Hij vecht al twintig jaar tegen Desi Bouterse. Eerst als politiecommissaris, later als minister. Hij moet de man worden die Suriname verlost van een hardnekkig ‘Bouterse-virus’.
December 2019. Chan Santokhi zit achter een enorm bureau in partijcentrum De Olifant. Een week eerder heeft de Krijgsraad president Desi Bouterse veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol bij de Decembermoorden.
Diep van binnen moet Santokhi zich euforisch voelen. Zijn persoonlijke gevecht met Bouterse loopt al bijna twee decennia als een rode draad door zijn carrière. Maar van buiten blijft hij rustig en beheerst. Hij rekent zich nog niet rijk. Afzetten is volgens de grondwet niet mogelijk. ,,De persoon Bouterse is veroordeeld, niet de president”, zegt hij tegen deze krant.
Het is een half jaar voor de verkiezingen. Van een coronacrisis is nog geen sprake. De verkiezingskoorts in Suriname is nog ver weg. Maar zeker is dat het een nek-aan-nekrace wordt tussen de ‘oranje’ Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) van Santokhi en de ‘paarse’ Nationale Democratische Partij (NDP) van president Bouterse.
Gisteren leek Santokhi zijn aartsvijand dan eindelijk verslagen te hebben. Hoewel nog niet alle stemmen geteld waren, lijkt de VHP er met de overwinning vandoor te gaan.
Staatsgreep
Santokhi (1959) is opgegroeid op het platteland in een gezin met negen kinderen. Zijn vader was een landbouwer en havenarbeider, zijn moeder bediende in een Chinese supermarkt. Als legerleider Bouterse in 1980 met een staatsgreep de macht grijpt, zit Santokhi in Apeldoorn op de Nederlandse Politieacademie. Dankzij een studiebeurs vertrok hij in 1978 met een vwo-diploma op zak naar Nederland.
Mensen verklaarden me voor gek. Maar ik ben Surinamer. Ik voelde dat ik terug moest komen, aldus Chan Santokh.i
Hoewel Suriname zucht onder het militaire regime, keert Santokhi toch terug. In september 1982, enkele maanden voor de Decembermoorden, waarbij Bouterse vijftien politieke tegenstanders in Fort Zeelandia laat martelen en executeren. ,,Mensen verklaarden me voor gek’’, zegt hij later in een interview met tv-maker Prem Radhakishun. ,,Maar ik ben Surinamer. Ik voelde dat ik terug moest komen.‘’
In eigen land wordt hij politie-inspecteur. Hij werkt zich eerst op tot hoofd van de landelijke recherche (1989) en daarna tot politiecommissaris en hoofd van de justitiële dienst van het Korps Politie Suriname. In die rol leidt hij vanaf 2000 het onderzoek naar verdachten van de Decembermoorden. Bouterse staat met stip bovenaan de lijst.
Crimefighter
Als Santokhi bij de verkiezingen in 2005 namens de VHP wordt benoemd tot minister van Justitie in het kabinet van president Ronald Venetiaan groeit hij uit tot de belangrijkste crimefighter van Suriname.
Santokhi wordt bekend om zijn harde aanpak van met name de drugscriminaliteit. Hij krijgt het voor elkaar dat de Verenigde Staten Suriname van de lijst van doorvoerlanden van drugs haalt en Suriname de minste moorden in Zuid-Amerika heeft. Om die reden geeft Bouterse hem de bijnaam ‘sheriff’.
Drugsbazen kunnen zijn bloed wel drinken. Ook Bouterse, die in Nederland in 1999 bij verstek is veroordeeld voor drugshandel en volgens Amerikaanse overheidsdocumenten tot 2006 in de drugscriminaliteit zat.
Bouterse deinst er niet voor terug Santokhi openlijk te provoceren en subtiel te bedreigen. Zeker als eind november 2007 het 8 december-strafproces start, waarvoor Santokhi een extra beveiligde rechtbank laat bouwen.
NDP’ers zien Santokhi als een trekpop van Nederland. Het hoofd van het wetenschappelijk bureau, Winston Wirth, noemt hem in een opiniestuk ‘de schoothond van politiek Den Haag’.
Kort voor het proces haalt Bouterse tijdens een partijbijeenkomst uit naar Santokhi. Hij waarschuwt hem – zonder diens naam te noemen – ‘voorzichtig’ te zijn met zijn plannen om hem te ‘elimineren’. ,,Je bent een kuiken, je komt net kijken. Je was agentje, je hebt cocaïne gesmokkeld, je hebt voor de buitenlandse inlichtingendiensten gewerkt.‘’
De bijeenkomst wordt onder luid gejuich afgesloten met Bob Marleys klassieker I shot the sheriff.
Kogelbrieven
Tijdens zijn ministerschap is Santokhi de strengst beveiligde man van Suriname. Hij krijgt dreigtelefoontjes en kogelbrieven, en wordt omgeven door lijfwachten. In de Volkskrant reageert hij nuchter op de bedreigingen en provocaties van Bouterse. ,,Sommige mensen hebben nou eenmaal last van mijn beleid. Het is een oud bandje dat steeds wordt afgespeeld. Hij criminaliseert. Maar mij beïnvloedt hij niet.”
Hoewel Santokhi tijdens zijn ministerschap de gedroomde nieuwe president is -‘ik weet wat er leeft onder de mensen’- kan hij niet voorkomen dat uitgerekend Bouterse bij de verkiezingen in 2010 de macht grijpt.
Santokhi zit in een commissie die zijn geloofsbrieven onderzoekt. ,,Toen stelden we ons al op het standpunt dat hij geen president mocht worden”, zei hij een half jaar geleden tegen deze krant. ,,Er is een uur gediscussieerd, maar we vormden een minderheid binnen de commissie.”
Tandenknarsend
Vanuit de oppositiebanken ziet hij tandenknarsend hoe Bouterse het Decembermoordenproces saboteert en zichzelf immuun maakt door een omstreden Amnestiewet. En hoe de regering Suriname naar de rand van de afgrond brengt door corruptieschandalen, wanbeleid en een economische crisis.
Na zijn benoeming tot voorzitter van de VHP, in 2011, krijgt hij in de politieke arena meer slagkracht in de strijd tegen de hegemonie van Bouterse. Santokhi bouwt de van oorsprong hindoestaanse VHP uit tot een partij voor alle etnische groepen die Suriname rijk is.
Bij de verkiezingen in 2015 vormt de VHP nog een blok met zes andere oppositiepartijen. Maar de alliantie V7 is niet in staat de NDP van de troon te stoten. Nu doet de VHP zelfstandig aan de verkiezingen mee.
,,Niemand geloofde ons toen we dat zeiden”, zegt Santokhi twee dagen voor de verkiezingen vanuit Lelydorp, zijn geboorteplek. ,,Maar we hebben in alle tien kiesdistricten kandidaten. En we hebben bewezen dat wij een nationale, multi-etnische partij zijn.”
Hij klinkt strijdvaardig en zelfverzekerd. Santokhi realiseert zich dat hij geschiedenis kan schrijven. ,,We hebben een goede campagne gevoerd. Men beseft dat de VHP in staat is de NDP te verslaan. Dit land moet verlost worden van het Boutersevirus. Wij gaan Suriname leiden.’’
Dit land moet verlost worden van het Boutersevirus. Wij gaan Suriname leiden, aldus Chan Santokhi.
NOS 27.05.2020 Het tellen van de stemmen in Suriname is afgerond en het is onbegrijpelijk dat er nog geen uitslag is. Dit zegt het Onafhankelijk Kiesbureau tegen het Surinaamse Starnieuws.
Het bureau vindt het kwalijk dat het Surinaamse ministerie van Binnenlandse Zaken de officieuze uitslag nog niet heeft bekendgemaakt. “Dit kan echt niet”, zegt voorzitter Jennifer van Dijk-Silos.
Na de rommelig verlopen verkiezingen en vele uren achtereen tellen, is gisteren besloten om een pauze in te lassen. Volgens de laatst gepubliceerde cijfers, met 80 procent van de stemmen geteld, wordt de VHP van oppositieleider Chan Santokhi veruit de grootste en blijft de NDP van Bouterse ver achter.
Na het tellen van de stemmen moeten in de hoofdstembureaus de processen-verbaal worden gecontroleerd, waarin staat hoe de stembusgang per bureau is verlopen. Daar wordt om 15.00 uur Nederlandse tijd mee begonnen.
‘Geen fraude geconstateerd’
Hoewel er berichten zijn over onrechtmatigheden, hebben internationale waarnemers van de CARICOM geen grote onjuistheden aangetroffen, zegt journalist en Suriname-kenner Roy Khemradj in het NOS Radio 1 Journaal.
Volgens hem erkennen de instanties dat er bij stembureaus hard is gewerkt. “Ze hebben geen feitelijkheden geconstateerd die duiden op fraude. En er is begrip voor de vermoeidheid die toeslaat na 36 uur hard werken en vertraging door de coronamaatregelen.”
Khemradj verwacht dat er in de loop van de dag duidelijkheid komt. “Laten we hopen dat het vanavond afgerond is. Als dat achter de rug is, dan hebben we een termijn van tien dagen waarin het onafhankelijk kiesbureau de uitslag officieel vaststelt.”
Telegraaf 27.05.2020 Voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, Jennifer van Dijk-Silos, stelt dat alle stemmen voor de parlementsverkiezingen in Suriname van maandag allang zijn geteld. „Er wordt niks meer geteld. Wat er gebeurt bij de hoofdstembureaus is dat de processen-verbaal worden gecontroleerd”, zegt Van Dijk-Silos tegen Starnieuws.
Ze begrijpt niet dat de officieuze uitslagen nog niet bekendgemaakt zijn door het ministerie van Binnenlandse Zaken. De voorzitter van de club die toezicht houdt op de verkiezingen in het land vindt dat de bevolking recht heeft te weten wat de uitslag is. „Dit kan echt niet.”
De verkiezingen in Suriname verliepen behoorlijk chaotisch. Zo bleven vanwege lange wachtrijen stembureaus 2 uur langer open. Aan het einde van dinsdag was de uitslag op basis van 75 procent van het aantal getelde stemmen bekend. Districtscommissaris van Paramaribo, Mike Nerkust, stelde dinsdag de woensdagochtend nog nodig te hebben om de laatste resultaten te verwerken. Pas dan kunnen de officieuze uitslagen bekend worden gemaakt. Maar volgens van Dijk-Silos zijn die dus allang bekend.
De nieuwssite bericht dat het verwerken van de uitslagen om 10.00 uur lokale tijd (15.00 uur in Nederland) hervat moet worden. Die taak is voor een groot deel al achter de rug. Tot dusver zouden de gegevens van 524 van de 649 stembureaus zijn verwerkt. Uit de voorlopige uitslagen blijkt dat de NDP-partij van president Desi Bouterse flinke klappen krijgt.
Tegenstanders van de regering zijn er niet gerust op. Nieuwssite Waterkant bericht dat aanhangers van politieke partijen overnachten in de Anthony Nesty Sporthal in Paramaribo, waar stembiljetten liggen opgeslagen. Ze willen er zeker van zijn dat er niet wordt gesjoemeld. Nerkust benadrukt dat in de hal sprake is van cameratoezicht. Er wordt volgens hem niets verkeerds gedaan.
Op basis van 75 procent van de uitgebrachte stemmen blijkt de oppositiepartij VHP van Chan Santokhi nog steeds aan de winnende hand te zijn. Hij heeft 41 procent van de totaal uitgebrachte stemmen, terwijl de NDP van president Bouterse op 23 procent zit. Daarna volgen de NPS van Gregory Rusland met bijna 12 procent en de Abop van Ronnie Brunswijk met 7,5 procent.
MSN 27.05.2020 Voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, Jennifer van Dijk-Silos, stelt dat alle stemmen voor de parlementsverkiezingen in Suriname van maandag allang zijn geteld. “Er wordt niks meer geteld. Wat er gebeurt bij de hoofdstembureaus is dat de processen-verbaal worden gecontroleerd”, zegt Van Dijk-Silos tegen Starnieuws.
Ze begrijpt niet dat de officieuze uitslagen nog niet bekendgemaakt zijn door het ministerie van Binnenlandse Zaken. De voorzitter van de club die toezicht houdt op de verkiezingen in het land vindt dat de bevolking recht heeft te weten wat de uitslag is. “Dit kan echt niet.”
De verkiezingen in Suriname verliepen behoorlijk chaotisch. Zo bleven vanwege lange wachtrijen stembureaus 2 uur langer open. Aan het einde van dinsdag was de uitslag op basis van 75 procent van het aantal getelde stemmen bekend.
Districtscommissaris van Paramaribo, Mike Nerkust, stelde dinsdag de woensdagochtend nog nodig te hebben om de laatste resultaten te verwerken. Pas dan kunnen de officieuze uitslagen bekend worden gemaakt. Maar volgens van Dijk-Silos zijn die dus allang bekend.
Oppositie op winst
Tegenstanders van de regering zijn er niet gerust op. Nieuwssite Waterkant bericht dat aanhangers van politieke partijen overnachten in de Anthony Nesty Sporthal in Paramaribo, waar stembiljetten liggen opgeslagen. Ze willen er zeker van zijn dat er niet wordt gesjoemeld. Nerkust benadrukt dat in de hal sprake is van cameratoezicht. Er wordt volgens hem niets verkeerds gedaan.
Op basis van 75 procent van de uitgebrachte stemmen blijkt de oppositiepartij VHP van Chan Santokhi nog steeds aan de winnende hand te zijn. Hij heeft 41 procent van de totaal uitgebrachte stemmen, terwijl de NDP van president Desi Bouterse op 23 procent zit. Daarna volgen de NPS van Gregory Rusland met bijna 12 procent en de Abop van Ronnie Brunswijk met 7,5 procent.
Telegraaf 27.05.2020 De Nationale Democratische Partij van president Desi Bouterse lijkt bij de parlementsverkiezingen in Suriname af te stevenen op een forse nederlaag. De partij ging van 26 naar voorlopig 16 zetels. Maar het tellen van de stemmen verloopt chaotisch en werd dinsdagmiddag zelfs opgeschort.
De winnaar van de verkiezingen lijkt de Vooruitstrevende Hervormings Partij van Chan Santokhi. Die staat voorlopig op 20 van de 51 zetels. De telling gaat woensdagochtend pas weer verder. Tot onbegrip van de tegenstanders van Bouterse, die vrezen voor fraude.
Ze zijn bang dat de NDP er alles aan zal doen om toch minstens eenderde van de zetels in het parlement te bemachtigen. Dat betekent namelijk dat ze de rechtstreekse verkiezing van een nieuwe president door het parlement kunnen blokkeren. Het definitieve aantal zetels dat Bouterse in parlement haalt zal daarom cruciaal zijn voor zijn politieke invloed in de toekomst.
Angst voor fraude
De verkiezingen worden omgeven door onregelmatigheden. Vooraf gaf een meerderheid van de Surinamers al aan dat ze bang waren dat er fraude zou worden gepleegd. Volgens nationale waarnemers werden op sommige plekken de stembiljetten niet consequent voorzien van een handtekening van de voorzitter, waardoor de stemmen ongeldig kunnen worden verklaard.
Bij een aantal stembureaus mochten waarnemers bovendien geen toezicht houden op de telling. En ook waren er lange wachttijden en rijen waardoor sommige mensen hun stem niet konden uitbrengen. Uiteindelijk werd zelfs besloten om de stembureaus twee uur langer open te laten.
De uitslag van deze verkiezingen is mogelijk niet alleen bepalend voor de macht van Bouterse, maar ook voor zijn vrijheid. De president werd in november veroordeeld tot twintig jaar cel vanwege zijn rol bij de Decembermoorden in 1982. In Fort Zeelandia werden toen vijftien prominente tegenstanders van het militaire regime van Bouterse gemarteld en vermoord.
Geen gratie meer
Bouterse is tegen de veroordeling in hoger beroep gegaan. Maar als die uitspraak komt als hij geen president meer is, dan kan hij zichzelf geen gratie meer verlenen. Dat betekent dat hij mogelijk alsnog in de gevangenis terechtkomt. Hoewel veel Surinamers zich afvragen of het vonnis daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden.
De veroordeling speelde deze verkiezingen sowieso geen grote rol. Veel Surinamers maken zich grotere zorgen over de dramatische economische situatie in het land. De eerste jaren onder de NDP gingen gepaard met economische voorspoed door een goed gevulde staatskas en de hoge goud- en olieprijs in de wereld. Maar de prijzen zakten in.
En terwijl de inkomsten terugliepen, bleef de overheid wel consequent geld uitgeven. Met grote schulden en hoge inflatie als gevolg. Dat is dan ook de voornaamste reden dat veel Surinamers nu lijken te kiezen voor een andere koers.
Telegraaf 26.05.2020 De Surinaamse oppositieleider Chan Santokhi heeft opgetogen gereageerd op de eerste verkiezingsuitslagen. Zijn Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) lijkt de regerende NDP van president Desi Bouterse te gaan verslaan. „Daar staat de nieuwe president”, riepen zijn aanhangers volgens nieuwssite Starnieuws.
Santokhi, de voornaamste politieke tegenstander van Bouterse, bedankte zijn aanhangers uitvoerig. Zijn partij staat volgens de laatste tussenstand op 21 van de 51 parlementszetels. Het tellen van de stemmen is dinsdag nog in volle gang. Rond 09.00 uur Surinaamse tijd was ruim 60 procent van de stemmen geteld.
„Ik dank u voor dit moment, dank, dank, dank”, reageerde Santokhi. „Het is nog nooit voorgekomen dat een partij van 9 zetels naar zo een groot aantal is gegroeid.”
De oud-minister van Justitie, bijgenaamd ’de sheriff’, legde het bij voorgaande parlementsverkiezingen nog af tegen oud-legerleider Bouterse. „Vandaag is aangetoond dat het volk het huidig beleid heeft afgewezen”, zei de VHP-leider. „Er is bewezen dat men genoeg heeft en iets anders wil hebben. En dat men de VHP vertrouwt om het te doen.”
De winst wordt al gevierd met een dansje. Ⓒ ANP
De NDP van president Bouterse heeft nu nog 26 zetels in het parlement en lijkt er volgens de voorlopige tellingen 11 te moeten inleveren.
Studie in Nederland
Santokhi (61) is geboren in het Surinaamse Lelydorp en studeerde in Nederland aan de politieacademie. Hij kreeg later topposities bij de Surinaamse politie en was minister in het kabinet van president Ronald Venetiaan. Hij ontpopte zich later tot de belangrijkste politieke tegenstander van Bouterse.
Partijleden van de VHP vieren de zetelwinst. Ⓒ ANP
De oud-agent heeft zich eerder uitgesproken tegen de amnestiewet, die tot gevolg zou hebben dat verdachten van de decembermoorden vrijuit gaan. De Surinaamse krijgsraad heeft inmiddels geoordeeld dat de wet strijdig is met de Surinaamse grondwet, al hopen medestanders van Bouterse nog dat besluit te kunnen terugdraaien.
President kiezen
Surinaamse media berichten dat de VHP, volgens de huidige tussenstand, uitkomt op 21 zetels, de NDP op 15 en de ABOP op 8. De drie andere partijen die zetels hebben gehaald zijn de NPS met 4, de BEP met 2 en PL met 1. Surinaamse kiezers kiezen hun president niet rechtstreeks. Dat doen partijen in het parlement, waar een kandidaat de steun nodig heeft van zeker 34 van de 51 parlementariërs.
AT5 26.05.2020 De oppositiepartij VHP staat op winst bij de parlementsverkiezingen in Suriname. De partij van president Bouterse lijkt af te stevenen op verlies, zo blijkt uit de eerste prognoses.
Volgens de NOS heerst er al een feeststemming bij de aanhangers van de VHP, de partij van leider Chan Santokhi. Toch zijn pas 20 tot 25 procent van de stemmen geteld. De winst van VHP en het verlies van Bouterse zou wel een trend zijn, die te zien is in alle districten.
De stembussen in Suriname sloten vannacht om 2.00 uur Nederlandse tijd. Santokhi maakte melding van tientallen gevallen van mogelijke verkiezingsfraude. De voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau zei tegen de Surinaamse krant De Ware Tijd dat de verkiezingen een chaos waren. ‘In mijn twintigjarige carrière bij het kiesbureau heb ik nog nooit zoveel ellende gezien.’
NU 26.05.2020 NDP, de partij van de Surinaamse president Desi Bouterse, stevent af op verlies in de Surinaamse parlementsverkiezingen. VHP van oppositieleider Chan Santokhi gaat aan de leiding, blijkt dinsdag uit de eerste uitslagen.
Volgens een prognose nadat meer dan de helft van de stemmen zijn geteld, staat de VHP op ongeveer twintig zetels en de NDP op zo’n 15. Voor een meerderheid in De Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement, zijn 26 zetels nodig.
De oppositie viert al feest. “Vandaag is aangetoond dat het volk het huidige beleid heeft afgewezen”, zei Santokhi in de nacht van maandag op dinsdag (lokale tijd) tegen zijn aanhang in het partijcentrum van de VHP, aldus Starnieuws. “Er is bewezen dat men genoeg heeft en iets anders wil hebben. En dat men de VHP vertrouwt om het te doen.”
Tijdens de verkiezingen zijn onregelmatigheden gemeld. Zo werden verkeerde stembiljetten gebruikt en moesten sommigen twee uur in de rij staan.
Vanwege de “chaos”, zoals een onafhankelijk verkiezingsbureau de parlementsverkiezingen maandag omschreef, werd het sluiten van de stembussen met twee uur uitgesteld tot 21.00 uur lokale tijd. Ook de eerste tussenstand liet hierdoor langer op zich wachten.
Santokhi roept de regering op om mogelijke fraudegevallen meteen te onderzoeken. Bouterse voelde er maandagavond niets voor om te reageren op de onregelmatigheden.
Het kan nog uren duren voordat alle stemmen zijn geteld.
Telegraaf 26.05.2020 De NDP-partij van president Desi Bouterse lijkt aan de verliezende hand te zijn bij de parlementsverkiezingen in Suriname. Oppositiepartij VHP van Chan Santokhi stevent volgens de eerste prognoses van deskundigen juist af op een ruime overwinning.
Opiniepeiler en onderzoeker Marten Schalkwijk heeft op basis van ruim 30 procent van de getelde stemmen geconstateerd dat de VHP fors groter wordt dan de NDP. De VHP zal volgens hem rond de 19 of 20 zetels (was 8) krijgen, terwijl de NDP mogelijk op 15 of 16 zetels (was 26) blijft steken. De derde partij wordt de Abop van Ronnie Brunswijk met 8 of 9 zetels (was 5 ).
Het kan nog zeker drie tot vier uur duren voor alle stemmen zijn geteld. Uit een verslag van de lokale krant de Ware Tijd komt naar voren dat het ook tot de NDP-leden is doorgedrongen dat ze verloren hebben. Er zijn maar weinig mensen aanwezig in het partijgebouw. Dit in tegenstelling tot de thuisbasis van de VHP waar het steeds drukker wordt, aldus de Ware Tijd.
AD 26.05.2020 Na 10 jaar lijkt de macht van Desi Bouterse gebroken. Zijn Nationale Democratische Partij (NDP) stevent volgens de eerste prognoses af op verlies bij de verkiezingen in Suriname. De Vooruitstrevende Hervomingspartij (VHP) van oppositieleider Chan Santokhi lijkt de grote winnaar te worden.
Opiniepeiler en onderzoeker Marten Schalkwijk heeft op basis van ruim 30 procent van de getelde stemmen geconstateerd dat de VHP fors groter wordt dan de NDP. De VHP zal volgens hem rond de 19 of 20 zetels (was 8) krijgen, terwijl de NDP mogelijk op 15 of 16 zetels (was 26) blijft steken. De derde partij wordt de Abop van Ronnie Brunswijk met 8 of 9 zetels (was 5).
In partijgebouw De Olifant, waar het in de loop van de nacht steeds drukker is geworden, vieren de VHP’ers al voorzichtig de naderende overwinning. Santokhi bedankte zijn aanhang, meldt nieuwssite Starnieuws.
,,Vandaag is aangetoond dat het volk het huidig beleid heeft afgewezen. Er is bewezen dat men genoeg heeft en iets anders wil hebben. En dat men de VHP vertrouwt om het te doen. Voor dit moment moet ik jullie bedanken. Het is nog nooit voorgekomen dat een partij van 9 zetels naar zo’n groot aantal is gegroeid.‘’
Het kan nog zeker drie tot vier uur duren voor alle stemmen zijn geteld. Uit een verslag van de lokale krant de Ware Tijd komt naar voren dat het ook tot de NDP-leden is doorgedrongen dat ze verloren hebben. Er zijn maar weinig mensen aanwezig in het partijgebouw. Dit in tegenstelling tot de thuisbasis van de VHP waar het steeds drukker wordt.
De afgelopen regeerperiode had de partij van Bouterse de absolute meerderheid (26 van de 51 zetels) in De Nationale Assemblee, het parlement. De VHP was vooraf de grootste uitdager van de NDP. De aanhang van de ‘oranje partij’ groeide in rap tempo.
Aan de vooravond van de verkiezingen zei Santokhi tegen deze krant dat zijn partij de enige was die de NDP kon verslaan. ,,We hebben gezegd dat we de grootste gaan worden. Wij gaan Suriname leiden. Het land moet verlost worden van het Bouterse-virus.’’
Voorspeld
De nederlaag van Bouterse diende zich al aan. Uit de laatste opiniepeiling van onderzoeksbureau Idos, vorige week, werd voorspeld dat zijn NDP zou afstevenen op een forse nederlaag. Dat is bewaarheid geworden.
Daarmee rekenen de Surinamers af met een regering, die de afgelopen tien jaar vooral schitterde door corruptieschandalen en wanbeleid. Suriname zit in een grote economische crisis. De staatsschuld is hoog, het land drijft op leningen.
Bovendien veroordeelde de Krijgsraad Bouterse eind november vorig jaar tot 20 jaar cel voor zijn rol bij de Decembermoorden, de executie van 15 tegenstanders van zijn militaire regime. Die zaak dient nog in hoger beroep.
Chaotisch
De verkiezingsdag gisteren verliep chaotisch. Stembureaus gingen te laat open, er waren ongetekende of ongestempelde stembiljetten in omloop, journalisten werden op meerdere locaties geweerd en oppositiepartijen mochten op het terrein van stembureaus geen verkiezingstent opzetten, terwijl de NDP dat wel mocht.
Het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) en de Stichting Nationaal Waarnemers Instituut Suriname (SNWIS) kregen veel klachten over onregelmatigheden. Het Anti Fraude Platform, een samenwerkingsverband van oppositiepartijen, registreerde meer dan vijftig gevallen van mogelijke fraude.
Omdat het proces trager verliep door alle coronamaatregelen stonden er tot ’s avonds nog lange rijen voor de stembureaus. De bureaus bleven daarom twee uur langer open dan de bedoeling, maar die boodschap bereikte niet alle bureaus.
Plas olie
,,Bij elke verkiezing heb je vlekjes, maar deze zijn net een grote plas olie die zich uitspreidt in de zee’’, zei OKB-voorzitter Jennifer van Dijk-Silos in de krant De Ware Tijd. ,,In mijn twintigjarige carrière bij het OKB heb ik nog nooit zoveel ellende gezien.’’
De VHP stelt in een verklaring dat deze verkiezingen de historie ingaan als de slechtste ooit in het land gehouden. De voorvallen zijn gerapporteerd aan het OKB en het ministerie van Binnenlandse Zaken met verzoek om correctie. Ook de organisatie van internationale waarnemers is geïnformeerd. Santokhi: ,,Het mag niet zo zijn dat mensen hun stemrecht verliezen door mismanagement en slechte organisatie.’’
NOS 26.05.2020 De partij van president Desi Bouterse stevent af op een forse nederlaag bij de parlementsverkiezingen in Suriname. Met 73 procent van de stemmen geteld lijkt oppositiepartij VHP van Chan Santokhi de grote winnaar te worden.
Volgens de nieuwe tussenstand gaat de VHP van 9 naar 20 van de 51 zetels in het parlement, terwijl de NDP van Bouterse van 26 naar 16 zetels zakt. De ABOP van Ronnie Brunswijk staat op 7 zetels. De einduitslag kan nog even op zich laten wachten: de stemmen in de hoofdstad Paramaribo worden nog geteld.
“Dit laat zien dat de NDP van Bouterse wordt afgerekend op het beleid van de afgelopen jaren”, zegt correspondent Nina Jurna. “Het geeft ook aan dat er strategisch is gestemd, want kiezers hebben niet voor kleine partijen gekozen.”
De partijen lijken nu al vooruit te lopen op de uitslag. “De VHP is al in een feeststemming. Bij de NDP is het helemaal uitgestorven. Dat geeft ook aan wat de situatie is.” Santokhi heeft op een partijbijeenkomst een toespraak gehouden. “Vandaag is aangetoond dat het volk het huidig beleid heeft afgewezen”, zei hij volgens Starnieuws.
President Bouterse bij een stembus in Paramaribo ANP
Jurna denkt dat de uitslag ook grote gevolgen heeft voor het presidentschap van Bouterse. “Het echte spel gaat nu beginnen. De kans dat hij nog een keer tot president wordt gekozen is klein. In het parlement wordt de president gekozen. Daarvoor is een tweederdemeerderheid nodig, oftewel 34 zetels. Als de NDP nu fors verliest, dan lukt het de VHP misschien om samen met een aantal andere oppositiepartijen genoeg zetels bij elkaar te sprokkelen om zelf een president te kiezen.”
Bouterse blijft in elk geval aan tot 12 augustus, daarna zou hij mogelijk weer ‘gewoon’ burger kunnen zijn, zegt Jurna. Ze wijst erop dat hij eind vorig jaar is veroordeeld tot 20 jaar cel voor de Decembermoorden. “Zolang hij president is, heeft hij de macht en is hij onschendbaar en zijn beroep loopt nog. Maar als dat na 12 augustus verandert, kan het zijn dat de rechter verder gaat met de zaak en er vaart achter gaat zetten.”
Chaotische stembusgang
De stembussen werden om 21.00 uur lokale tijd (02.00 uur in Nederland) gesloten. De stembureaus bleven langer open omdat er lange rijen stonden.
Santokhi van oppositiepartij VHP (Vooruitstrevende Hervormings Partij) maakte melding van tientallen gevallen van mogelijke verkiezingsfraude, zoals het verwijderen van mensen van politieke partijen bij stemlokalen. Hij sprak van de slechtste verkiezingen ooit in Suriname.
De voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau zei tegen de krant De Ware Tijd dat het “een chaos” was. “In mijn twintigjarige carrière bij het kiesbureau heb ik nog nooit zoveel ellende gezien.”
RTL 26.05.2020 De partij van de Surinaamse president Desi Bouterse lijkt aan de verliezende hand bij de parlementsverkiezingen in het land. Dat blijkt uit een eerste prognose. Op dit moment worden de stemmen geteld.
De NDP-partij van Bouterse legt het volgens de prognose af tegen oppositiepartij VHP van Chan Santhokhi. Zij lijken een ruime overwinning te behalen. Dat voorspelt opiniepeiler Marten Schalkwijk op basis van ruim 30 procent van de getelde stemmen.
Tien zetels verlies
De VHP zal volgens hem rond de 19 of 20 zetels (dat was 8) krijgen, terwijl de NDP mogelijk op 15 of 16 zetels (dat was 26) blijft steken. De derde partij wordt de Abop van Ronnie Brunswijk met 8 of 9 zetels (dat was 5 ).
Het kan nog zeker drie tot vier uur duren voor alle stemmen zijn geteld. Uit een verslag van de lokale krant de Ware Tijd komt naar voren dat het ook tot de NDP-leden is doorgedrongen dat ze verloren hebben. Er zijn maar weinig mensen aanwezig in het partijgebouw. Dit in tegenstelling tot de thuisbasis van de VHP waar het steeds drukker wordt, aldus de Ware Tijd.
Ondanks de coronacrisis gingen de inwoners van Suriname gisteren naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Het land zit in een diepe economische crisis.
Trouw 26.05.2020 Nog niet alle stemmen zijn geteld, maar de prognoses maken duidelijk dat de NDP-partij van president Desi Bouterse bij de Surinaamse parlementsverkiezingen afstevent op een flink verlies. Oppositiepartij VHP van Chandrikapersad Santokhi kan juist rekenen op een ruime overwinning.
“Eén ding staat vast. Het volk van Suriname heeft beslist. Het volk van Suriname vraagt nieuw leiderschap!” Dit claimde Chandrikapersad Santokhi, voorzitter van de VHP en de belangrijkste opponent van de huidige president Desi Bouterse, zo rond drie uur vanochtend in het bomvolle partijcentrum De Olifant. Weliswaar nog te vroeg om de verkiezingswinst officieel op te eisen, want op dat moment is nog maar zo’n 40 procent van de landelijke stemmen geteld.
Maar het laat zich al aanzien dat de NDP van Desi Bouterse zwaar averij heeft opgelopen bij de verkiezingen van maandag. De NDP is fors teruggevallen van 26 naar 17 van de 51 zetels in De Nationale Assemblee (DNA). De VHP groeit daarentegen megafors van acht naar maar liefst twintig zetels. Het kan zelfs iets meer worden voor de VHP en nog iets minder voor de NDP. Waar de sfeer bij de VHP op dat moment optimaal is, hangt in het partijcentrum van de NDP een grafstemming.
Hoe gaat een coalitie eruitzien?
Van tevoren werd gevreesd dat de chaotische voorbereiding van de verkiezingen de ideale bodem voor fraude zou zijn, maar de voorlopige prognoses op basis van de tussenstand maken duidelijk dat fraude plegen door de NDP is uitgebleven.
Als de tussenstand betrouwbaar is, kan de VHP in theorie samen met de NDP een brede coalitie van ruim tweederde meerderheid vormen. Maar Santokhi heeft, voordat hij zijn gang maakte naar de stembus, nogmaals benadrukt dat regeren met de NDP wat hem betreft is uitgesloten. De meeste deelnemende partijen deden eenzelfde kiezersbelofte.
Partijleden van de VHP vieren de zetelwinst in het partijcentrum. De NDP-partij van president Desi Bouterse lijkt aan de verliezende hand te zijn bij de parlementsverkiezingen in Suriname. Beeld ANP
De kans is dan ook groot dat de VHP een coalitie van tweederde meerderheid gaat proberen te vormen met andere partijen. Met wie zou de VHP wel kunnen regeren? De NPS van oud-president Ronald Venetiaan, nu onder voorzitterschap van Gregory Rusland, boekte volgens de prognoses maar een zetel winst en zou dan op vier zetels uitkomen. Een belangrijke coalitiepartner wordt mogelijk de ABOP van Ronnie Brunswijk.
Hij was rebellenleider tijdens het militaire regime van Desi Bouterse tijdens de jaren tachtig. De ABOP komt uit op zeven tot acht zetels volgens de prognoses. Om een tweederde meerderheid te krijgen moet ook de BEP – de huidige coalitiegenoot van de NDP – overstag gaan. Er is Santokhi veel aan gelegen een tweederde meerderheid te kunnen vormen, omdat hij dan rechtstreeks in het parlement kan worden gekozen tot de nieuwe president.
Surinaamse oppositie blijft op winst staan
Het tellen van de stemmen is dinsdag nog in volle gang. Rond 09.00 uur Surinaamse tijd was ruim 60 procent van de stemmen geteld. De NDP van president Bouterse heeft nu nog 26 zetels in het parlement en lijkt er volgens de voorlopige cijfers 11 te moeten inleveren.
Surinaamse media berichten dat de VHP uitkomt op 21 zetels, de NDP op 15 en de ABOP op 8. De drie andere partijen die zetels hebben gehaald zijn de NPS met 4, de BEP met 2 en PL met 1. Surinaamse kiezers kiezen hun president niet rechtstreeks. Dat doen partijen in het parlement, waar een kandidaat de steun nodig heeft van zeker 34 van de 51 parlementariërs.
Rechtstreeks het gevang in
Als Bouterse inderdaad zijn plek aan Santokhi af moet staan, heeft dat grote gevolgen voor zijn positie als politicus en burger. Hij is veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol in de Decembermoorden. “Zijn populariteit is hard achteruitgegaan”, concludeert econoom Jim Bousaid. “Maar die dalende populariteit heeft hij kunnen verbloemen door zijn NDP in het machtscentrum te nestelen. Daardoor kon hij staatsmiddelen en staatsmedia misbruiken om zijn greep op de bevolking te versterken.”
Toch verwacht Bousaid niet dat Santokhi als president, Bouterse koste wat het kost achter slot en grendel zal willen hebben. “Het land heeft al genoeg problemen aan zijn hoofd. We moeten er rekening mee houden dat Bouterse amnestie zal krijgen. In ruil daarvoor zal hij wel iets terug moeten geven, bijvoorbeeld het koest houden van zijn achterban tijdens de moeilijke periode van bezuinigingen die zal aanbreken. Het belangrijkst voor Suriname is nu economisch herstel en stabiliteit.”
Niet iedereen denkt er zo over. ABOP-parlementariër Edward Belfort, eveneens oud-justitieminister, ziet een ander scenario voor zich: “Als Bouterse president af is, gaat hij rechtstreeks richting het gevang”.
Lees ook:
De NPD van Bouterse is dominant aanwezig, maar de kiezers zijn verdeeld
Suriname koos maandag een nieuw parlement. Buiten de stembureaus overheerste het NDP-paars, zag correspondent Iwan Brawe.
Parool 26.05.2020 De kans dat Desi Bouterse kan aanblijven als president van Suriname, wordt steeds kleiner. Volgens de prognoses van de Surinaamse parlementsverkiezingen stevent zijn partij af op een nederlaag. Oppositiepartij VHP van Chan Santokhi lijkt als grote winnaar uit de bus te komen.
Opiniepeiler en onderzoeker Marten Schalkwijk heeft op basis van ruim 30 procent van de getelde stemmen geconstateerd dat de VHP fors groter wordt dan de NDP. De VHP zal volgens hem rond de 19 of 20 zetels (was 8) krijgen, terwijl de NDP mogelijk op 15 of 16 zetels (was 26) blijft steken. De derde partij wordt de Abop van Ronnie Brunswijk met 8 of 9 zetels (was 5).
Het lijkt er daardoor op dat Bouterses Nationaal Democratische Partij (NDP) naar de oppositiebankjes wordt verbannen. De partij die sinds 2010 onder twee termijnen van Bouterse de grootste van het land was, had de afgelopen vijf jaar zelfs een absolute meerderheid in het parlement. Maar volgens de internationale waarnemer America Elects lijkt de partij gehalveerd te worden.
Het kan nog zeker drie tot vier uur duren voor alle stemmen zijn geteld. Uit een verslag van de lokale krant De Ware Tijd komt naar voren dat het ook tot de NDP-leden is doorgedrongen dat ze verloren hebben. Er zijn maar weinig mensen aanwezig in het partijgebouw. Dit in tegenstelling tot de thuisbasis van de VHP waar het steeds drukker wordt.
Nederlaag voor Bouterse
De nederlaag voor Bouterse lijkt een afrekening voor zijn wanbeleid in de afgelopen termijn. Het land verkeerde al voor de corona-uitbraak in een ongekende economische crisis.
Voor Bouterse (74) hangt mogelijk meer van de verkiezingen af dan zijn politieke carrière alleen. De voormalige dictator werd in november bij verstek veroordeeld voor de Decembermoorden. Met het verliezen van zijn presidentschap verdwijnt ook zijn immuniteit.
Veel Surinamers vreesden aan de vooravond van de verkiezingen voor mogelijke verkiezingsfraude. Oppositiepartijen trokken aan de bel en meldden dat er was gesjoemeld met kiezersbestanden en dat de NDP stembiljetten opkocht. Het Anti Fraude Platform heeft meer dan vijftig gevallen van fraude geïnventariseerd.
Oppositieleider Chan Santokhi van de VHP neemt een voorschot op de overwinning. BEELD ANP
Winst voor de VHP
“Door het harde werken en het vertrouwen dat we hebben uitgestraald, binnen en buiten het parlement, ziet het volk ons nu als alternatief om het land uit de crisis te halen,” becommentarieerde VHP-parlementariër Krishna Mathoera dinsdag op de lokale radio de winst van zijn partij. “Bij de VHP geldt wet en recht voor iedereen, ongeacht status, functie of partij. Het mag niet zo zijn dat de kleine man gepakt wordt en politici geld van het volk nemen en dan de andere kant opkijken,” zei het parlementslid.
Volgens Mathoera heeft de VHP deze principes zelf al eerder in de praktijk toegepast. “De VHP heeft eerder eigen ministers berecht en die zijn naar de gevangenis gegaan. Ook hebben we corruptieonderzoeken gedaan en illegaal vermogen teruggehaald. Dat zal dus ook het beleid zijn als we straks in positie zijn,” stelt Mathoera.
Voor haar staat ook vast dat de huidige minister van Financiën, Gillmore Hoefdraad, zijn berechting niet zal ontlopen. Hoefdraad wordt door het Openbaar Ministerie van strafbare feiten verdacht, maar het parlement heeft tot nu toe niet mee willen werken aan het in staat van beschuldiging stellen van de minister.
Aanhangers van de VHP in aanloop naar de verkiezingen. BEELD ANP
Chaotisch
De verkiezingsdag gisteren verliep chaotisch. Stembureaus gingen te laat open, er waren ongetekende of ongestempelde stembiljetten in omloop, journalisten werden op meerdere locaties geweerd en oppositiepartijen mochten op het terrein van stembureaus geen verkiezingstent opzetten, terwijl de NDP dat wel mocht.
Het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) en de Stichting Nationaal Waarnemers Instituut Suriname (SNWIS) kregen veel klachten over onregelmatigheden. Het Anti Fraude Platform, een samenwerkingsverband van oppositiepartijen, registreerde meer dan vijftig gevallen van mogelijke fraude.
Omdat het proces trager verliep door alle coronamaatregelen stonden er tot ’s avonds nog lange rijen voor de stembureaus. De bureaus bleven daarom twee uur langer open dan de bedoeling, maar die boodschap bereikte niet alle bureaus.
VK 25.05.2020 Desi Bouterse aast op een derde termijn als president van Suriname. Om kiezers over te halen maandag op zijn partij te stemmen gaf hij ze, dankzij Chinees geld, de Bouterse Highway: een weg van tien kilometer lang. Als dat niet genoeg zal blijken heeft hij misschien alleen nog maar de keus tussen verkiezingsfraude en de gevangenis.
Suriname kiest maandag een nieuw parlement, en daarmee indirect ook een president. Als die verkiezingen eerlijk verlopen is het nog maar zeer de vraag of de partij van Desi Bouterse haar meerderheid zal behouden. Er staat dus veel op het spel: niet alleen macht en geld, maar ook Bouterses eerdere veroordeling voor de Decembermoorden.
De coronapandemie lijkt in Suriname geen beletsel voor verkiezingen. Er zijn relatief heel weinig besmettingen, en de overheid heeft duidelijke instructies over de ‘covid-19-uitrusting’ voor de stemlokalen gegeven. De meeste kiesgerechtigden durven de stembusgang op 25 mei mogelijk dan ook aan.
Er is zelfs, met inachtneming van de ‘anderhalve meter’, campagne gevoerd. Dat daarbij de NDP van president Bouterse, die nu nog een meerderheid in De Nationale Assemblee (DNA) heeft, de meeste middelen tot beschikking had, zal niemand in Suriname verbazen.
‘Bouta’, de 74-jarige die nog steeds een mogelijke celstraf van twintig jaar wacht wegens de veroordeling voor zijn aandeel in de Decembermoorden van 1982, beschikt immers over de staatsmacht. Zijn getrouwen hebben zich bovendien van hun loyaalste, en soms ook intimiderendste en agressiefste kant laten zien, zoals met een vlaggenroof bij andere partijen en de gewelddadige ontvoering door de veiligheidsdienst van een kandidaat van een nieuwe partij.
Desastreus beleid
‘De president wil de verkiezingen in mei winnen, maar hij is niet meer zo zeker van zijn zaak.’ Dat schreef Hans Moison, die eerder directielid was van de grootste particuliere bank in het Zuid-Amerikaanse land, de Surinaamsche Bank. Moison maakte zijn opmerking in een betoog waarin hij afrekende met het in veler ogen desastreuze financieel-economische beleid dat de regering-Bouterse de afgelopen jaren voerde.
Suriname, het land met 600 duizend inwoners dat in 1975 onafhankelijk werd van Nederland, is zo goed als blut. Krediet- en investeringsbeoordelaar S&P gaf het eerder een magere B als cijfer, maar inmiddels een afschrikwekkende CCC+, en stelt dat er een ‘grote kans’ is dat Suriname niet zal kunnen voldoen aan zijn vele schuldverplichtingen.
Die schulden dankt het land voor een groot deel aan minister Gilles Hoefdraad van Financiën, die de afgelopen periode het ene financiële gat met het andere meende te kunnen vullen. Toen daarbij ook corruptie een rol leek te krijgen, kwam het Openbaar Ministerie met een elf punten tellende aanklacht tegen hem. Het parlement moest zich hierover begin deze week buigen, omdat het een ambtsdrager betreft. En dus, dankzij de meerderheid die de NDP nu heeft, ontsnapte Hoefdraad de dans.
Maar hoe lang nog? Peilingen in Suriname zijn niet per se betrouwbaar. Dus voor wat het waard is: de meeste geven de partij van Bouterse zo’n tien procent van de stemmen. De meeste kiezers zouden dit keer de voorkeur geven aan, op de eerste plaats, de van oudsher Hindoestaans gerichte VHP van Chan Santokhi, en op de ABOP van ‘ex-guerrillero’ Ronnie Brunswijk, de leider van de groeiende marron-gemeenschap. Vooral Santokhi zal Bouterse na een definitieve veroordeling mogelijk graag achter de tralies zien verdwijnen.
Aanhangers van de NDP, de partij van president Desi Bouterse, dansen op het Onafhankelijkheidsplein om hun leider te steunen tijdens zijn proces voor de Krijgsraad. Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant
Bouterse Highway
En precies daartegen willen Bouterse en zijn aanhangers zich koste wat het kost verzetten. Om de kiezers ervan te overtuigen dat de president een derde termijn verdient, heeft de regering tijdens de coronacrisis veel in het werk gesteld om zich te kunnen presenteren als de enige die de bevolking sociaal en economisch een betere toekomst kan garanderen. Eind vorige week beleefden deze pogingen een bijna hilarisch hoogtepunt.
Toen werd een nieuwe weg van iets minder dan tien kilometer tussen Zanderij en de Afrobakaweg in gebruik genomen. Prachtig natuurlijk, maar om die streep asfalt meteen maar de ‘Desiré Delano Bouterse Highway’ te dopen, ging veel nuchtere Surinamers te ver, net als ook de autotocht die NDP-aanhangers vanaf het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo organiseerden, om hun ‘gran tangi’, enorme dank, uit te spreken voor het zegenende werk van hun leider.
Ronnie Brunswijk was een van de mensen die erop wezen dat zestig miljoen Amerikaanse dollar voor zo’n highway, zelfs als daarvan alles écht alleen aan die weg is besteed, mogelijk meer is dan het land zich kan permitteren. Dat is zo. De snelweg is er enkel gekomen dankzij geld uit China. Dat land is een van de weinige die nog wel in Suriname wensen te investeren, uiteraard in ruil voor een steeds grotere invloed op het beleid, op velerlei gebied. Het Chinese Nieuwjaar bijvoorbeeld, is sinds 2015 een officiële Surinaamse vrije dag.
Verkiezingsfraude
Veel Surinamers gaan ervan uit dat de gang naar de stembus rustig zal verlopen, maar vragen zich af of het tellen van de stemmen en het vrijgeven van de uitslagen wel eerlijk zullen gaan. Een kandidaat van de NPS, Gilbert van Dijk, riep zijn landgenoten op alert te zijn op verkiezingsfraude.
Die kan bijvoorbeeld ontstaan omdat de afgelopen maanden nogal wat buitenlanders, zoals Haïtianen, plotseling genaturaliseerd zijn en kieskaarten hebben ontvangen. Ook zijn er problemen met sommige kieslijsten, waarop mensen staan die al zijn overleden. De oppositie zegt hierover in totaal al meer dan honderd klachten te hebben ontvangen. En niemand weet hoe serieus de zittende regering eventuele kritiek van binnen- en buitenlandse waarnemers zal nemen.
Door al deze spanningen en conflicten kan de tijd ná deze verkiezingsdag nog turbulenter blijken dan de afgelopen maanden. De NDP ziet met nog eens een termijn voor Bouterse een zonnige toekomst in het verschiet, of doet in elk geval alsof. Anderen, zoals de financieel deskundige Hans Moison, prikken hier doorheen: ‘De gevolgen (van het eerdere beleid, red.) zijn desastreus en zullen pas in volle omvang blijken nadat de nieuwe regering na de verkiezingen is aangetreden.’ Wie ook die regering mag vormen.
RTL 25.05.2020 Een spannende dag in Suriname: vandaag worden de parlementsverkiezingen gehouden. Een meerderheid van de Surinaamse bevolking vreest voor fraude. Waarom? En is die angst terecht? “Er is hard gewerkt voor mínder transparantie.”
Bijna 385.000 mensen mogen vandaag naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. De grote vraag is: slaat Suriname na tien jaar een andere weg in, of wordt de Nationale Democratische Partij van president Desi Bouterse wederom de grootste partij?
Voor de partij staat er veel op het spel, zegt politiek analist Marten Schalkwijk. “Als de beerput van corruptiezaken opengaat, zullen er waarschijnlijk mensen hangen.”
Grotere kans Bouterse
Naast het politieke belang is er voor Bouterse ook een enorm persoonlijk belang. Hij is veroordeeld tot 20 jaar cel wegens de decembermoorden en kan zichzelf gratie geven als hij president blijft.
Deze verkiezingen zijn dan wel voor het parlement en niet voor het presidentschap, maar de parlementsleden kiezen de president. Hoe meer stemmen de NDP krijgt, hoe meer zetels ze hebben in het parlement. En dan is de kans dus ook groter dat Bouterse herkozen wordt als president.
Heel wat mensen zijn in de afgelopen periode miljonair geworden, zegt Schalkwijk. “De NDP wil macht behouden voor toegang tot alle staatsmiddelen. Veel corrupte zakenlui betaalden geen of nauwelijks belasting en invoerrechten. Er is een heel netwerk ontstaan van malafide praktijken waar mensen baat bij hebben om dat zo te houden.”
Dat ziet ook onderzoeksjournalist in Suriname Zoë Deceuninck. Ze verdiepte zich samen met collega’s in verkiezingsfraude. “Een grote groep is gefaciliteerd door de NDP. Zij kunnen hun baan of andere voordelen verliezen bij een wisseling van de macht.”
De belangen zijn dus groot, en de bevolking vreest massaal voor fraude, blijkt uit een recent gehouden opiniepeiling van IDOS. Driekwart van de stemmers gelooft niet in eerlijke verkiezingen, en zelfs 53,8 procent van de NDP-stemmers denkt dat er gefraudeerd gaat worden.
Kuil gegraven
Dat de Surinaamse bevolking bang is voor fraude, is niet zo gek, want mensen vertrouwen de regering niet, zegt Zuid-Amerika-correspondent Sandra Korstjens. “Over het algemeen heerst het idee dat politici er zitten om zichzelf te verrijken, en niet om te werken voor het volk.”
Dat is ‘een kuil die de regering voor zichzelf heeft gegraven’, zegt Deceuninck. De geruchten over fraude begonnen toen duidelijk werd dat het centraal hoofdstembureau enkel bemand wordt door NDP’ers, vertelt ze. Dat is het bureau dat met de definitieve stemmentelling naar buiten komt.
“Het hóeft niet zo te zijn, maar Surinamers gaan ervan uit dat ze er zitten om te frauderen. Alle corruptieschandalen opgeteld, is het moeilijk te geloven in de integriteit van deze regering.” Dat een aantal instanties die betrokken zijn bij de organisatie van de verkiezingen elkaar betichten van onkunde en verraad, helpt niet mee.
Het wantrouwen is terecht, vindt politiek analist Marten Schalkwijk. “Dit jaar is er bewust gewerkt om dingen mínder transparant te maken.” Geruchten over fraude zijn niet nieuw. Zo staat in een verslag van het Onafhankelijk Kies Burau over de verkiezingen in 2015 dat een politieke partij mensen verhuisde naar een bepaalde buurt, vermoedelijk om daar meer stemmen te kunnen krijgen. “Dan heb je al snel een halve zetel. Maar zoveel onvolkomenheden als er nu zijn, waren er niet in het verleden.”
Verdachte zaken
Schalkwijk noemt tal van die ‘onvolkomenheden’. Stembureaus worden enkel door NDP’ers bemand en waarnemers mogen niet naar binnen bij de stembureaus. “Zogenaamd om te voorkomen dat het coronavirus zich verspreidt, terwijl er maar één actief geval is.”
Wat ook niet helpt om het wantrouwen onder de bevolking weg te nemen: het Onafhankelijk Kies Bureau werd niet ingelicht toen er stembiljetten werden gedrukt. “Daardoor konden ze er niet bij zijn. Dus je weet niet hoeveel extra biljetten er zijn.” Ook is de kiezerslijst niet opgeschoond. “Sta je er niet op, dan kun je niet stemmen. Staan er overleden mensen of baby’s op, dan kan daarmee gefraudeerd worden”, zegt Schalkwijk.
Buitenlanders die stemmen
En dan zouden er nog buitenlanders zijn die met een Surinaamse identiteitskaart rondlopen. “Zij kunnen daarmee stemmen, terwijl buitenlanders wettelijk gezien niet mogen stemmen.” Bovendien gaan er geruchten dat de NDP oproepkaarten opkoopt van mensen die op een oppositiepartij willen gaan stemmen, voor 1000 SRD (bijna 123 euro) per stuk. Zo willen ze er volgens Schalkwijk voor zorgen dat mensen niet kunnen stemmen.
Recentelijk werd zelfs een resolutie aangenomen waardoor een voorzitter van een stembureau mag bepalen of het tellen van de stemmen ’s nachts wordt opgeschort. Tijdens die opschorting kan gefraudeerd worden, vreest Schalkwijk. De resolutie is inmiddels aangepast. “Maar dat is gebeurd na ophef. En je hebt nu je intenties al kenbaar gemaakt”, zegt hij.
Moeilijk bereikbaar
Toch wordt het volgens Deceuninck heel moeilijk voor de NDP om daadwerkelijk te frauderen. “Alle bewegingen liggen onder een vergrootglas. Het gaat hier nergens anders over.” Korstjens denkt dat het zwakste punt het binnenland zal zijn, dat moeilijk bereikbaar is. “Ik kan me voorstellen dat waarnemers niet alle plekken in de gaten kunnen houden.”
Natuurlijk zijn er maatregelen om fraude te voorkomen. Zo zijn er buitenlandse waarnemers, waarnemers van oppositiepartijen en van het Onafhankelijk Kies Bureau en is voor het eerst in de Surinaamse geschiedenis een Anti Fraude Platform opgericht door oppositiepartijen, waar kiezers melding kunnen maken van fraude.
Of dat genoeg is, blijft de vraag. Schalkwijk: “De hele opzet van dat verkiezingsproces getuigt helaas niet van maximale transparantie en eerlijkheid.” Hij verwijst naar zijn eerdere voorbeelden, zoals het buiten houden van waarnemers. “Dat kan waarschijnlijk tot wat extra zetels leiden. Maar de NDP kan niet de hele verkiezingen stelen.”
Het belang van zetels
Voor de NDP is het van groot belang hoeveel zetels de partij krijgt. Nu heeft de partij 26 van de 51 zetels, maar volgens een IDOS-peiling gaat de partij terugzakken naar 14 tot 17 zetels.
Elke partij met meer dan 7 zetels mag een presidentskandidaat voordragen. Een kandidaat moet vervolgens een twee-derde meerderheid krijgen in het Surinaams parlement, de Nationale Assemblee, om president te worden. Maar als de NDP 18 zetels haalt, kunnen de NDP’ers voorkomen dat een presidentskandidaat van een andere partij een meerderheid krijgt.
Wordt er in het Surinaams parlement geen meerderheid gevonden voor een presidentskandidaat, dan wordt een Verenigde Volks Vergadering georganiseerd. Daarin zitten leden van de Districtsraden, de Ressortraden en het Surinaams parlement. Zij mogen stemmen op de voorgedragen presidentskandidaten en de meeste stemmen tellen.
Als de NDP veel aanhang heeft in die raden, kan een NDP-kandidaat dus alsnog president worden. Op 25 mei wordt ook voor die ressortraden gestemd.
NU 25.04.2020 De stembussen in Suriname zijn maandag geopend voor de parlementsverkiezingen. De Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi Bouterse verdedigt een kleine meerderheid in het parlement.
Bijna 400.000 Surinamers mogen een stem uitbrengen. Het is een jong electoraat: een derde van de kiezers is jonger dan 33 jaar en ruim de helft is jonger dan 41.
De NPD heeft momenteel 26 van de 51 zetels in De Nationale Assemblée in handen. Als een meerderheid van de stemmen wordt behouden, kan de partij Bouterse opnieuw tot president verkiezen.
In de opiniepeilingen stevent de NDP af op een stevige nederlaag. De Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van oppositieleider Chan Santhokhi heeft daar juist terrein gewonnen.
Door de coronacrisis waren de feestelijke traditionele campagnebijeenkomsten niet mogelijk. De partijen voerden vooral campagne op sociale media.
Winnaar heeft flinke klus voor de boeg
Welke partij de verkiezingen ook wint, het is zeker dat er een flinke klus wacht. Suriname kampt met ernstige economische problemen. De inflatie is torenhoog, de werkloosheid groeit en corruptie tiert welig binnen het overheidsapparaat.
Voor het uitbreken van de coronacrisis nam het aantal demonstraties tegen de regering-Bouterse toe, onder meer door de recente verdwijning van 100 miljoen Amerikaanse dollar (ruim 91,8 miljoen euro) uit de kas van de Centrale Bank van Suriname.
Bouterse hangt celstraf boven het hoofd
Voor president Bouterse zijn de verkiezingen van levensbelang. Hij werd vorig jaar tot twintig jaar cel veroordeeld vanwege zijn rol bij de Decembermoorden in 1982.
Zijn hoger beroep tegen die veroordeling loopt nog, maar wordt door deskundigen niet beschouwd als kansrijk. Mogelijk is het presidentschap de enige verdediging die Bouterse rest tegen een lang verblijf in de cel.
NOS 25.05.2020 In Suriname zijn om 07.00 uur lokale tijd (12.00 uur Nederlandse tijd) de stembureaus geopend voor de parlementsverkiezingen. President Desi Bouterse, de voorzitter van de NDP-partij, bracht kort daarna zijn stem uit. Hij kwam vlak voor half acht als eerste kiezer aan de beurt in een stembureau in het noorden van hoofdstad Paramaribo.
‘We moeten het beter krijgen, dan wat we nu hebben’
De aanloop naar de verkiezingen verliep chaotisch. Zondagavond had Bouterse de 383.000 kiezers in het land opgeroepen om hun stem uit te brengen. Hij deed dat nadat de krant De Ware Tijd kort daarvoor had gemeld dat de verkiezingen van vandaag mogelijk zouden worden uitgesteld.
Bouterse stelde eerder dat zijn land al 33 jaar een goede reputatie heeft als het gaat om het organiseren van eerlijke verkiezingen, zonder wanorde of geweld. “Wij mogen onderling van mening verschillen maar wanneer het gaat om de stembusgang, bent u de baas. U bepaalt. Het gaat immers om vrije en geheime verkiezingen.”
Volgens de laatste opiniepeiling stevent de NDP af op een flinke verkiezingsnederlaag en wint vooral de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van oppositieleider Chan Santokhi.
Maatregelen
Door de coronacrisis verlopen de verkiezingen anders dan voorgaande jaren. De inrichting van de stembureaus is aangepast, zodat iedereen 1,5 meter afstand kan bewaren. De medewerkers op de stembureaus dragen een mondkapje, kiezers mogen zelf beslissen of ze dat willen. De linkerpink wordt niet in verkiezingsinkt gedoopt, maar gekleurd met een wattenstaafje. Ook worden de rode stempotloden na iedere kiezer vervangen.
De eerste uitslagen worden rond middernacht lokale tijd verwacht.
AD 24.05.2020 De verkiezingen in Suriname maandag gaan gewoon door. Dat heeft president Desi Bouterse verklaard. Hij reageert daarmee op een bericht van de krant De Ware Tijd dat de verkiezingen mogelijk zouden worden uitgesteld, omdat mensen illegaal vanuit Frans-Guyana de oostgrens oversteken.
Volgens De Ware Tijd loopt de situatie aan de oostgrens van Suriname uit de hand. Bronnen melden aan de krant dat massaal mensen met bootjes illegaal de grens oversteken.
Het gaat om mensen die in Suriname geregistreerd staan, maar voornamelijk in buurland Frans-Guyana wonen of werken. Vanwege de coronacrisis is de grens tussen beide landen gesloten. Mensen zouden illegaal oversteken om te kunnen stemmen.
Volgens de krant zou president Bouterse overwegen om de verkiezingen uit te stellen, om de volksgezondheid niet in gevaar te brengen. In een verklaring uitgegeven door het Nationaal Informatie Instituut, de staatspersdienst, ontkent Bouterse dat. ,,De verkiezingen gaan gewoon door. Nogmaals, de verkiezingen gaan gewoon door.’’
Volgens Bouterse klopt het ook niet dat de grenzen opengesteld zijn en mensen vrijelijk kunnen oversteken, terwijl er besmettingsgevaar is. De grenzen met crisisgebieden blijven ‘absoluut afgegrendeld’.
De president zegt dat alleen als het Covid-managementteam hem zou rapporteren dat er mensen illegaal overgestoken zijn uit gebieden die gevaarlijk zijn, hij drastische maatregelen gaat treffen.
Frustreren
,,Wij hebben uiteraard vanuit onze verantwoordelijkheid het Covid-team geïnformeerd om voor ons nader te onderzoeken wat hier allemaal van waar is. We weten dat er krachten achter de schermen zijn die proberen natuurlijk de verkiezingen te frustreren.‘’
De illegale overstekers zouden vooral aanhangers zijn van de ABOP, de politieke partij van voormalig junglecommando Ronnie Brunswijk. Die partij heeft in de binnenlanden een grote aanhang.
ABOP-parlementslid Diana Pokie, die op dit moment in het binnenland is, bevestigt tegenover deze site dat er inderdaad sprake is van illegale grensoversteek. ,,Maar dat gebeurt al sinds de lockdown’’, zegt Pokie. ,,Het zijn mensen die op en neer willen reizen naar hun familie, maar dat niet kunnen omdat de grens dicht is. Of mensen die morgen willen stemmen en zelf iets regelen om over te steken.’’
‘Ernstig gevaar’
Jerry Slijngard van het Covid-19-managementteam zegt in De Ware Tijd dat de illegale oversteek een ‘ernstig gevaar’ is voor de volksgezondheid en een ‘erg zorgelijk probleem’. Hij spreekt van een toename. ,,Hoewel de grens gesloten is en er politie en militairen in het gebied zijn, wordt het steeds indringender. We kunnen ook niet overal en alles controleren, je sluit één oversteekplek af en ze vinden een andere.’’
Slijngard doet een beroep op de politieke partijen om hun verantwoordelijkheid te tonen en de volksgezondheid niet in gevaar te brengen. Bronnen binnen de Nationale Democratische Partij (NDP) van Bouterse zeggen dat de president wordt gevraagd de verkiezingen uit te stellen.
ABOP-parlementslid Marinus Bee zegt in De Ware Tijd dat Bouterse niet bevoegd is de verkiezingen uit te stellen, maar het parlement. ,,Wij zijn niet in staat van oorlog waardoor het parlement niet bijeen zou kunnen komen.‘’
Volgens de laatste opiniepeiling staat de NDP op fors verlies. De regeringspartij van Bouterse zou de absolute meerderheid van 26 zetels in het parlement verliezen en niet meer dan 14 tot 17 zetels halen. Daarmee zou de NDP in de oppositiebanken terechtkomen.
Telegraaf 24.05.2020 President Desi Bouterse heeft zondagmiddag verklaard dat de verkiezingen van maandag gewoon doorgaan. Zijn verklaring kwam nadat de lokale krant De Ware Tijd berichtte over pleidooien voor het uitstel van de verkiezingen. Dit zou nodig zou zijn vanwege het risico van de overdracht van het coronavirus.
Het vergrote risico zou zijn ontstaan door het grote aantal mensen dat vanuit Frans-Guyana de grens met Suriname over wil steken. Het zou gaan om personen die in Suriname geregistreerd staan en maandag hun stem willen uitbrengen.
Het is niet de eerste keer dat er problemen zijn met mensen die illegaal Suriname binnen willen komen. Juist om dit te voorkomen hebben de Surinaamse autoriteiten de grensovergang al enige weken gesloten. Volgens het bericht van de Ware Tijd werd er vooral vanuit de NDP, de partij van Bouterse, druk uitgeoefend op de president om de verkiezingen uit te stellen.
In een ander bericht dat voor de onrust heeft gezorgd staat dat de grenzen aan de oostgrens opengesteld zouden zijn waardoor er besmettingsgevaar ontstaat. Bouterse: „Het is natuurlijk een ernstige zaak. De grenzen in het westen, oosten en zuiden zijn voor de mensen uit de crisisgebieden absoluut afgegrendeld. Wij hebben het Covid-19 team geïnformeerd te onderzoeken wat hier allemaal van waar is. We weten dat er krachten zijn achter de schermen die proberen de verkiezingen te frustreren. De verkiezingen gaan gewoon door!”
Het is niet de eerste keer dat er problemen zijn met mensen die illegaal Suriname binnen willen komen. Juist om dit te voorkomen hebben de Surinaamse autoriteiten de grensovergang al enige weken gesloten. Volgens het bericht van de Ware Tijd werd er vooral vanuit de NDP, de partij van Bouterse, druk uitgeoefend op de president om de verkiezingen uit te stellen.
NOS 24.05.2020 De Surinaamse president Bouterse heeft de verwarring over het doorgaan van de verkiezingen weggenomen. “We mogen onderling van mening verschillen, maar wanneer het gaat om de stembusgang bent u de baas”, zo zei hij in een tv-toespraak. “U bepaalt. Het gaat immers om vrije en geheime verkiezingen.”
De krant De Ware Tijd meldde gisteravond dat de verkiezingen van vandaag mogelijk zouden worden uitgesteld. De aankondiging dat Bouterse een tv-toespraak zou houden, versterkte die indruk.
Volgens De Ware Tijd zou vanuit Bouterses partij, de NDP, druk op hem zijn uitgeoefend vanwege de situatie aan de oostgrens met Frans-Guyana. De grenzen zijn dicht, om te voorkomen dat het coronavirus ook in Suriname opduikt. Aanhangers van de oppositie die in Frans-Guyana wonen, zouden met bootjes illegaal de grens oversteken om toch te kunnen stemmen en door militairen en politieagenten worden tegengehouden.
Tv-programma afgebroken
Een tv-programma waarin de laatste opiniepeiling zou worden besproken, is gisteravond stopgezet door minister Chotkhan van Communicatie. Een kwartier na het begin van het programma To The Point ging het scherm op zwart.
Volgens de peiling van een gerenommeerd onderzoeksbureau zou de NDP van Bouterse behoorlijk verliezen, zei correspondent Nina Jurna in het NOS Radio 1 Journaal. “Dus ja, een hoop commotie. Je merkt ook dat mensen bang zijn dat er gefraudeerd gaat worden bij deze verkiezingen, omdat er zo weinig waarnemers zijn.”
Vanwege de anticoronamaatregelen konden veel internationale waarnemers en journalisten niet naar Suriname komen. In de stemlokalen zijn speciale veiligheidsmaatregelen van kracht. Er kunnen minder mensen in een stemlokaal en de stempotloden worden vervangen, zodra ermee is gestemd.
TO THE POINT
De grootste kanshebbers voor de overwinning zijn de NDP van Bouterse en de VHP van Chan Santokhi. Volgens de peiling die niet mocht worden uitgezonden zou de NDP van 26 zetels teruggaan naar een aantal tussen de 17 en 14. De VDP is van oorsprong een Hindoestaanse partij, maar de laatste jaren is ze multi-etnisch geworden en daardoor heeft ze veel meer kans bij een bredere laag van de bevolking, zei Jurna.
Het belangrijkste verkiezingsthema is economische crisis. “De afgelopen vijf jaar is de economie ingestort en er waren grote corruptieschandalen. Eigenlijk gaat het erom of de bevolking op dezelfde voet wil doorgaan of voor een andere richting zal kiezen om het land nog te redden.”
Positie Bouterse
Of Suriname een nieuwe president krijgt is onzeker. Na de parlementsverkiezingen, kiest het nieuwe parlement de president. Om president te worden heeft een kandidaat 34 van de 51 stemmen in het parlement nodig.
Als de NDP verliest maar toch nog 18 of 19 zetels haalt, kan het zijn dat de andere partijen de NDP nodig hebben om aan die 34 zetels te komen.
NOS 24.05.2020 Maandag kiezen de Surinamers een nieuw parlement. Dat doen ze op een aangepaste manier vanwege de coronacrisis. De aanloop naar die verkiezingen en de campagne verliep chaotisch, en dat kwam niet alleen door de crisismaatregelen.
Een resolutie met maatregelen die president Desi Bouterse de afgelopen dagen aankondigde om de verkiezingen veilig te laten verlopen, leidde tot felle kritiek van politieke partijen en de voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau. Op basis van die resolutie zou de voorzitter van elk stembureau zelf kunnen besluiten om te stoppen met het tellen van de stemmen in verband met de coronamaatregelen. Volgens critici is dat in strijd met de wet.
Geen vertrouwen
Inmiddels heeft de regering dat deel van de resolutie aangepast, maar de onrust draagt niet bij aan het vertrouwen van de kiezers in een eerlijke stembusgang, zo blijkt uit de recente opiniepeiling van Instituut IDOS.
De grote vraag is of de Nationale Democratische Partij (NDP) van Desi Bouterse een meerderheid houdt in het parlement, en daarmee de huidige president opnieuw kan kiezen. Op dit moment bezet de NDP 26 van de 51 zetels in de Nationale Assemblee.
Volgens de laatste opiniepeiling stevent de partij af op een flinke verkiezingsnederlaag en wint vooral de Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van oppositieleider Chan Stanthoki veel stemmen. Opiniepeiler IDOS verwacht dat de NDP niet meer dan zeventien zetels zal halen. Ruim 40 procent van de kiezers twijfelt nog altijd.
Na de parlementsverkiezingen worden de president en de vicepresident gekozen door het parlement. Daarvoor is een tweederde meerderheid nodig. Wordt die niet behaald, dan wordt de president gekozen door de Verenigde Volksvergadering (VVV). Die bestaat uit de leden van De Nationale Assemblée, districtsraden en ressortraden. Bij de laatste stemming geldt een gewone meerderheid van vijftig procent plus één.
Bij gebrek aan de traditionele bijeenkomsten, waar partijprominenten aanhangers toespreken in een feestelijke sfeer met muziek, gehuld in de kleuren van de partij, richten de partijen zich nu vooral op de sociale media. Vanuit de partijen met een grotere partijkas, zoals de NDP en de VHP, verschenen de afgelopen weken gelikte promotievideo’s.
Niet zonder reden, want via sociale media is er voor de partijen veel te winnen. Van de bijna 400.000 Surinamers die maandag mogen stemmen, is een derde jonger dan 33 jaar. Ruim de helft van de stemmers is niet ouder dan 41.
Met dit soort promotievideo’s wil de VHP jongeren bereiken:
Bij de vorige twee verkiezingen was het vooral Bouterse’s NDP die de jonge Surinamers wist aan te spreken, onder meer omdat de partij als een van de weinigen een multi-etnisch karakter had. Inmiddels zijn ook de andere partijen diverser geworden, zoals de VHP, voorheen een Hindostaanse partij.
Protesterende jongeren
Het waren ook vaak de jongeren die de afgelopen jaren het initiatief namen om te protesteren tegen het beleid van Bouterse. Dat deden ze vooral sinds het economisch slechter ging met het land. Veel jonge Surinamers zien hun toekomst somber in door de torenhoge inflatie en de miljardenleningen die de regering Bouterse de afgelopen jaren afsloot bij buitenlandse financiers.
Ook het verdwijnen van 100 miljoen Amerikaanse dollar aan kasreserve bij de Centrale Bank van Suriname leidde tot veel woede. Op Facebook verschenen de afgelopen dagen allerlei video’s van individuele jongeren die oproepen om maandag op een andere partij te stemmen.
Toch is er nog altijd een vaste groep aanhangers die Bouterse blijft steunen. Voor een deel is die steun te danken aan het uitdelen van banen, voedselpakketten en grote infrastructurele projecten die de afgelopen weken werden opgeleverd. Zijn eigen aanhang reageerde er enthousiast op, maar veel Surinamers zien het vooral als een manier om stemmen te werven. Zij verwijzen naar eerdere, niet waargemaakte beloftes van Bouterse.
Tegelijkertijd leeft de vraag hoe de andere politieke partijen Suriname uit het economische dal willen trekken, mochten zij gaan regeren. BINI, een Burgerinitiatief voor Participatie en Goed Bestuur, nam alle partijprogramma’s onder de loep en constateerde dat vrijwel geen enkele partij goed onderbouwt hoe ze economische stabiliteit wil bereiken. Ook een onderbouwing met cijfers ontbreekt.
Decembermoorden
Er staat voor Bouterse bij deze verkiezingen veel op het spel. Het hoger beroep tegen zijn veroordeling van 20 jaar voor de decembermoorden van 1982 loopt nog. De vraag is wat er gebeurt met zijn veroordeling als Bouterse geen president meer is.
Er zijn vanwege de coronacrisis speciale maatregelen getroffen om het stemmen veilig te laten verlopen. De linker pink wordt niet in verkiezingsinkt gedoopt, maar gekleurd met een wattenstaafje. Ook worden de rode stempotloden na iedere kiezer vervangen.
De stemlokalen openen om 7.00 uur Surinaamse tijd (12.00 uur Nederlandse tijd) en sluiten om 19.00 uur ’s avonds. De uitslag wordt verwacht in de nacht van maandag op dinsdag.
AD 24.05.2020 De Nationale Democratische Partij (NDP) van de Surinaamse president Bouterse stevent af op een verkiezingsnederlaag. Hoewel veel kiezers nog twijfelen, verliest de regeringspartij volgens de laatste opiniepeiling zeker 10 zetels. De oppositie ruikt bloed.
President Desi Bouterse (74) wandelt als een volksheld door Paramaribo. Hij wordt enthousiast begroet door een menigte die geen enkele coronarichtlijn in acht neemt. Bouterse geeft een boks, zwaait met zijn petje en zingt. Het ene moment Frank Sinatra’s klassieker My way, vervolgenshet carnavaleske We gaan nog niet naar huis, nog lange niet’.
Aan de vooravond van de verkiezingen in Suriname, morgen, blaken Bouterse en zijn Nationale Democratische Partij (NDP) van het zelfvertrouwen. De NDP heeft nu de absolute meerderheid (26 van de 51 zetels) in het parlement. ,,Jullie moeten ervoor zorgen dat we door kunnen gaan’’, zegt Bouterse tegen de menigte.
Maar een derde regeerperiode staat op losse schroeven. Corruptieschandalen, wanbeleid, een economische crisis en 20 jaar cel die Bouterse boven het hoofd hangt vanwege de Decembermoorden (1982), maken de positie van de ‘paarse partij’ wankel.
Oppositiebanken
Volgens de laatste peiling van onderzoeksbureau Idos stevent de NDP maandag af op een forse verkiezingsnederlaag. De partij zou slechts 14 tot 17 zetels halen en veroordeeld worden tot de oppositiebanken. In Paramaribo, het belangrijkste kiesdistrict, zou het aantal zetels bijna halveren van 9 naar maximaal 5.
De NDP noemt de uitkomst ‘onwerkelijk’ en twijfelt aan de objectiviteit en betrouwbaarheid van de peiling. In de krant De Ware Tijd zegt NDP-fractieleider Amzad Abdoel dat een eigen peiling wijst op 23 tot 29 zetels.
,,Wij zijn zeker van onze zaak’’, stelt Abdoel. ,,De komende regering wordt weer een NDP-regering. Het volk weet wat er allemaal voor haar is gedaan. Wij laten ons door niets en niemand ontmoedigen. Wij blijven aan de macht. Wij zijn zeker dat het volk achter ons staat.’’
Het volk weet wat er allemaal voor haar is gedaan. Wij laten ons door niemand ontmoedigen, aldus Amzad Abdoel, Fractieleider NDP.
Dat het geen gelopen koers is, blijkt uit diezelfde peiling. Ruim één op de drie kiezers heeft nog geen keus gemaakt en 18 procent wil niet zeggen waar hij of zij op gaat stemmen.
Auto en Iphones
De rijke, machtige en goed georganiseerde NDP ziet nog volop ruimte om de propagandamachine zijn werk te laten doen. In de wijk Commewijne worden jongeren gepaaid met de verloting van iPhones en een splinternieuwe paarse auto.
De vrees voor fraude bij de verkiezingen is groot. Het Onafhankelijk Kiesbureau en het Anti-Fraude Platform (AFP), gevormd door oppositiepartijen, zullen samen met 35 buitenlandse waarnemers toezien op eerlijke verkiezingen.
,,De NDP is de grootste partij, maar als de NDP wint, is het fraude’’, schampert Bouterse tegenover zijn aanhangers. ,,Wij gaan ze wijzen dat wij niet alleen groot zijn in denken maar ook groot zijn in de manier waarop wij ons tegenover anderen gedragen. Wij gaan het voorbeeld zijn. Als het volk heeft gesproken, dient een ieder die uitslag te respecteren.’’
Volgens de peiling komt de Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) van Chan Santokhi als winnaar uit de bus. De partij streeft naar 28 zetels. ,,We liggen op koers’’, zegt Santokhi tegen deze site. ,,Wij gaan Suriname leiden. Het land moet verlost worden van het Bouterse-virus.’’
Het land moet verlost worden van het Bouterse-virus, aldus Chan Santokhi, Fractieleider VHP.
Volgens Santokhi is de VHP de laatste tijd enorm gegroeid. De laatste dagen probeert hij vooral de zwevende kiezers aan boord te krijgen. ,,We hebben gezegd dat we de grootste gaan worden. Maandag zullen we het bewijs leveren. Wij gaan naar de regering. Men beseft dat wij in staat zijn de NDP te verslaan. We zien NDP’ers het zinkende schip verlaten.’’
Andere grote oppositiepartijen zijn de NPS, Pertjajah Luhur en ABOP van voormalig junglecommando Ronnie Brunswijk. Zij vormen, op een enkele kleine partij na, een groot blok tegen de NDP. De meesten zweren samenwerking met de NDP af.
Niet ideaal
,,Het zure is dat Brunswijk ook niet ideaal is’’, zegt Xaviera Jessurun, activiste van de Next Generation Movement. ,,Hij is the lesser of two evils.’’
Bestuurskundige August Boldewijn waarschuwt dat tegenstanders van Bouterse zich niet rijk moeten rekenen. De reputatie van de president is slecht, maar hij weet zijn achterban te binden met financiële extra’s, baantjes bij de overheid en grond. ,,Mensen zullen misschien verrast of teleurgesteld worden door de verkiezingsuitslag’’, zegt Boldewijn.
,,Surinamers stemmen niet op basis van ideologische voorkeur maar op basis van de kennis en populariteit van een kandidaat. Of ze stemmen omdat hun ouders zo gestemd hebben. Er zijn veel mensen die niet weten hoe ze anders moeten stemmen dan ze traditioneel gewend zijn.’’
Taal van het volk
Boldewijn ziet bij de oppositie weinig charismatische leiders die kunnen tippen aan Bouterse. ,,Bouterse gebruikt andere instrumenten. Hij spreekt de taal van het gewone volk. Hij hoeft niet veel te zeggen, doet een dansje, spreekt meestal Surinaams. Dat kunnen de anderen niet. Daarmee raakt hij de mensen.’’
Dat neemt niet weg dat Suriname volgens Boldewijn in de toekomst beter af is zonder Bouterse aan het roer. Want bij deze verkiezingen staan niet alleen de binnenlandse problemen op het spel, maar ook de internationale positie. Suriname zit in een isolement omdat Bouterse in veel landen niet welkom is vanwege zijn betrokkenheid bij drugshandel, de Decembermoorden en zijn staatsgreep in 1980.
,,Hij heeft toen in strijd met de grondwet gehandeld door een democratisch gekozen regering omver te werpen’’, zegt Boldewijn. ,,Hij had sindsdien überhaupt nooit aan de verkiezingen mogen meedoen. Deze president heeft Suriname internationaal te schande gemaakt.’’
Deze president heeft Suriname internationaal te schande gemaakt, aldus August Boldewijn, Bestuurskundige Anton de Kom Universiteit.
AD 23.05.2020 Suriname wacht maandag een van de spannendste verkiezingen ooit. De onvrede over de regering groeit. Het land worstelt met een economische crisis, corruptieschandalen en een voor moord veroordeelde president Bouterse. ,,We staan op een kruispunt.’’
Voor de Next Generation Movement is maandag één doel heilig. De Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi Bouterse zoveel mogelijk zetels afsnoepen, en zo ‘Bouta’ en zijn regering wegstemmen. Dat is het stemadvies dat de Surinaamse activistenbeweging in voorlichtingsbijeenkomsten meegeeft.
,,Dit wordt een van de spannendste verkiezingen ooit’’, zegt activiste Xaviera Jessurun. ,,Maandag bepalen we of Suriname een rechtsstaat blijft of verwordt tot een sociaal-communistische staat. We staan op een kruispunt.’’
Voor de achtste keer sinds de staatsgreep van Bouterse in 1980 gaan de Surinamers naar de stembus. Zo’n 385.000 kiesgerechtigden in tien districten kiezen een nieuw parlement. Zeventien partijen strijden om 51 zetels.
Aan de afgrond
De laatste twee keer won de NDP. Sinds 2010 is Bouterse president. Inmiddels is er veel veranderd. De president is een half jaar geleden door de Krijgsraad tot twintig jaar cel veroordeeld voor zijn rol bij de Decembermoorden en het land staat economisch aan de rand van de afgrond.
Meer dan ooit is er kritiek op de regering. Maar de NDP heeft de absolute meerderheid (26 zetels) in het parlement. De oppositie staat machteloos. Elke kritische discussie wordt lamgeslagen, elke omstreden wet er doorheen gejaagd.
Vorig jaar werd een wet aangenomen die partijen verbiedt samenwerkingsverbanden aan te gaan bij deze verkiezingen. Versplintering is in het voordeel van de heersende NDP. De oppositie kan zo niet één machtsblok vormen en de kleine partijen maken weinig kans een zetel te halen.
Rare kronkels
,,Het is een oneerlijke strijd. We proberen de kiezers bewust te maken van hoe het kiesstelsel werkt’’, zegt Jessurun. ,,Daar zitten rare kronkels in. Deze regering probeert met alle middelen de verkiezingen te manipuleren.’’
De regering heeft de afgelopen maanden meer omstreden wetten bekrachtigd. Een valutawet, die het gebruik van buitenlandse valuta sterk inperkt, leidde tot grote woede van onder meer banken en vakbonden. Oppositiepartijen VHP en NPS stapten met succes naar de rechter. De invoering is opgeschort.
Vorige maand nam het parlement de Wet uitzonderingstoestand aan, een noodwet die de regering meer macht geeft eigenhandig maatregelen te nemen om de coronacrisis te bezweren. De regering kondigde een noodfonds aan voor bedrijven en ondernemers in financiële nood. Waar die 400 miljoen Surinaamse dollar (SRD) vandaan moet komen, is een raadsel.
Economisch gaat het beroerd. De waarde van de SRD is gekelderd. Vier jaar geleden was 1 Amerikaanse dollar nog 3,50 SRD waard, nu officieel 7,50 SRD maar bij de straatverkoop zelfs al 20 SRD.
Uit een peiling van bureau IDOS in februari bleek dat bijna 85 procent van de kiezers ontevreden is over de economische situatie. Ruim driekwart zegt dat de situatie slechter is dan een jaar geleden. De regering van Bouterse krijgt het rapportcijfer 4,6.
,,Dit zijn de verkiezingen waarbij velen hopen dat er een andere regering komt’’, zegt August Boldewijn, bestuurskundige aan de Anton de Kom Universiteit. ,,Het vertrouwen in deze regering is er niet, omdat veel beloftes niet gerealiseerd zijn. Het financiële beleid is desastreus.’’
Bouterse beloofde een nieuwe fly-over te bouwen, een treinverbinding aan te leggen en donderdag kondigde hij de bouw van een geavanceerde luchthaven aan. ,,Geprobeerd wordt het volk zoet te houden met de bouw van ziekenhuizen en bruggen’’, zegt Boldewijn. ,,Maar dat zet geen zoden aan de dijk. Bruggen kun je niet eten.’’
Met voedselpakketten, baantjes bij de overheid, toeslagen en grond paait de regering kiezers. De krant De Ware Tijd peilde of die ‘extraatjes’ van de regering het kiesgedrag zullen beinvloeden. Zo zegt Ruth dat ze op Moederdag gratis pakketten kreeg van de NDP. ,,Ik was eerst sceptisch, maar nu weet ik helemaal niet op wie ik moet stemmen. ’’
Ouderen, zoals de moeder van Shanti, zijn blij dat ze een half jaar lang 525 Surinaamse dollar toeslag krijgen op hun pensioen. Nu kan Shanti’s moeder vanwege de prijsstijging alleen het noodzakelijke kopen. Ze wil wel op de NDP stemmen als ze ook na de verkiezingen de toeslag behoudt.
Coronacrisis
Volgens activiste Jessurun misbruikt Bouterse de coronacrisis om meer macht naar zich toe te trekken in de aanloop naar de verkiezingen. Terwijl het land (600.000 inwoners) slechts elf besmettingen en één sterfgeval telt, blijft het land in een gedeeltelijke lockdown.
Het land heeft coronacontroleposten om het reizigersverkeer in de gaten te houden. Er is een avondklok (vanaf 23.00 uur) en massabijeenkomsten met meer dan vijftig personen zijn verboden. In plaats daarvan trekken de partijen met versierde wagens door de straten. Op sociale media is te zien dat de NDP zelf de coronaregels niet zo nauw neemt en bijeenkomsten organiseert.
Deze week bezocht Bouterse het Academisch Ziekenhuis Paramaribo voor de opening van een nieuw ‘beddenhuis’. Nieuwssite Waterkant publiceerde een filmpje waarop te zien is hoe Bouterse door een volgepakte gang loopt en zich uitgebreid laat omhelzen door verpleegsters. ‘De leider van de NDP vond het nodig om langs te gaan met een duidelijk doel: campagne voeren’, aldus het commentaar van Waterkant.
Democratisch recht
Donderdag kondigde Bouterse in een toespraak op de staatstelevisie aan dat de avondklok morgen en maandag wordt opgeheven en binnenlandse vluchten weer mogelijk zijn. ,,De afgelopen weken is de regering continu bezig geweest om te garanderen dat deze verkiezingen doorgang kunnen vinden’’, zei Bouterse. ,, Met inachtneming van de veiligheidsoverwegingen willen wij eenieder zoveel mogelijk in staat stellen om hun democratisch recht uit te oefenen.’’
Onlangs kwam de regering met een resolutie waarin de voorzitters van stembureaus het tellen van de stemmen kunnen opschorten. Die voorzitters zijn allemaal NDP’ers. Het Anti-Fraude Platform – bestaande uit oppositiepartijen – en het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) maken daar bezwaar tegen, omdat het in strijd met de grondwet is.
Bijna driekwart van de Surinamers heeft weinig of geen vertrouwen in eerlijke verkiezingen. Dat blijkt uit de laatste peiling van IDOS, enkele dagen geleden. Zelfs binnen de NDP van Bouterse denkt bijna 54 procent dat er gefraudeerd zal worden.
Jessurun ziet lichtpuntjes. ,,Onze bijeenkomsten openen ook ogen. Mensen gaan meer nadenken. Dat is hoopgevend.‘’
NOS 14.05.2020 Partijgenoten van de Surinaamse president Desi Bouterse willen dat het nieuwe Constitutioneel Hof toetst of de omstreden amnestiewet in strijd is met de grondwet. Dat heeft fractievoorzitter Amzad Abdoel van de Nationale Democratische Partij (NDP) bekendgemaakt.
In 2012 werd door het Surinaamse parlement een wet aangenomen die ervoor zorgt dat verdachten van de Decembermoorden in 1982 amnestie krijgen. In 2016 werd de wet verworpen door de Krijgsraad en kon de strafzaak rond de Decembermoorden verder. Bouterse werd eind vorig jaar veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Het beroep tegen zijn vonnis loopt nog.
Eind 2019 werd door het parlement beslist dat Suriname een Constitutioneel Hof moest krijgen. Het Hof is nu ruim een week operationeel en de NDP heeft direct van de gelegenheid gebruik gemaakt om de amnestiewet te laten toetsen. De partij hoopt dat de wet alsnog wordt goedgekeurd, zodat deze opnieuw van kracht wordt.
‘Geen invloed op strafproces’
Advocaat Hugo Essed, die nabestaanden van de Decembermoorden bijstaat, noemt de stap van de NDP in Surinaamse media “opnieuw een poging om het proces te dwarsbomen”. Volgens hem heeft een uitspraak van het Constitutioneel Hof geen invloed op het strafproces, omdat de Krijgsraad op het moment van het vonnis tegen Bouterse bevoegd was om recht te spreken.
Suriname gaat op 25 mei 2020 naar de stembus voor de parlementsverkiezingen. Bouterse heeft zich opnieuw verkiesbaar gesteld.
NU 17.02.2020 In de Surinaamse hoofdstad Paramaribo zijn maandag duizenden mensen de straat opgegaan om te demonstreren tegen het beleid van de regering van president Desi Bouterse.
Het Onafhankelijkheidsplein staat vol met demonstranten die gehoor geven aan de oproep die activist Stephano ‘Pakittow’ Biervliet twee weken geleden deed op Facebook. “Alles plat! Weg met de NDP! Surinamers dit is uw kans. Kom vechten voor jouw rechten, alles of niets!”
Vooral het financieel en economisch beleid van de regering-Bouterse en zijn politieke partij Nationale Democratische Partij (NDP) moeten het ontgelden. De Surinaamse Dollar is sinds 2010, het jaar dat Bouterse president werd, een stuk minder waard geworden. Ook heeft de regering 100 miljoen dollar van de kasreserves van de commerciële banken, voor een deel spaargeld van de bevolking, gebruikt voor overheidsuitgaven zonder dat die banken dat wisten.
De protestactie wordt ondersteund door een groot aantal politieke partijen en diverse vakbonden, van verplegend personeel tot leerkrachten. Ruim honderd bedrijven hebben hun personeel toestemming gegeven om aanwezig te zijn.
‘Laten we de mensen bewust maken voor de verkiezingen’
Het is niet de bedoeling om een revolutie te ontketenen en meteen het aftreden van Bouterse te eisen, zegt Biervliet in de Suriname Herald. “Laten we de mensen meer bewust maken voor de verkiezingen van 2020.”
Op 25 mei zijn er landelijke verkiezingen in Suriname. Desi Bouterse heeft al aangegeven gewoon als lijsttrekker van de NDP de verkiezingen in te gaan met de intentie om door te gaan als president. Hij heeft sinds 2010 twee termijnen als president gediend.
In december vorig jaar is Bouterse door de Surinaamse krijgsraad tot twintig jaar cel veroordeeld wegens zijn betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982. Hij gaat tegen deze veroordeling in hoger beroep.
NOS 17.02.2020 In Paramaribo zijn duizenden mensen de straat op gegaan uit protest tegen het financieel beleid van de regering-Bouterse. Er is al langer ontevredenheid over het economisch beleid van de regering, maar de druppel was het verdwijnen van 100 miljoen Amerikaanse dollar uit de kasreserve van de Surinaamse Centrale Bank. Daar is een deel van het spaargeld van de bevolking ondergebracht. De demonstranten eisen het aftreden van president Bouterse en minister Hoefdraad van Financiën.
“Er zijn echt duizenden mensen naar het Onafhankelijkheidsplein getrokken en dat aantal groeit nog steeds”, zegt correspondent Nina Jurna. “Dat is bijzonder. Surinamers gaan niet snel de straat op, dus als dat massaal gebeurt moet er wel echt wat aan de hand zijn. En dat is er ook.”
Volgens de demonstranten neemt de regering te weinig verantwoordelijkheid voor de gemaakte fouten. “Nu is het genoeg. De regering moet weg”:
Protesten tegen Surinaamse regering: ‘Mensen nemen hun verantwoordelijkheid niet meer’
De verdwijning van het kasgeld werd vorige maand bekend. Sinds vorig jaar zijn commerciële banken verplicht een deel van hun buitenlandse valuta onder te brengen bij de Surinaamse Centrale Bank. Uit een verklaring blijkt nu dat het geld gebruikt is om schulden af te lossen en voor goudaankopen, waarschijnlijk om inflatie tegen te gaan.
Aan de commerciële banken is nooit verteld dat het geld van hun spaarders hiervoor zou worden gebruikt. Gisteren bleek bovendien dat de kasreserve van de centrale bank lager is dan verwacht, zegt Jurna. De bank heeft nog 71 miljoen Amerikaanse dollar, minder dus dan ze aan de burgers verschuldigd is.
Ministers verrijken zichzelf
Sinds het verdwijnen van de kasreserves is de koers van de Surinaamse dollar gedaald. Voorheen kostte 1 Amerikaanse dollar 8 Surinaamse dollar, en nu 10 Surinaamse dollar.
“Alles wordt duurder en ambtenaren weten niet of er straks nog geld is om hun salarissen te betalen”, zegt Jurna. “Mensen zien ondertussen dat ministers het wel heel goed voor zichzelf hebben geregeld, zich verrijken en in dure auto’s rijden.”
Voor het bankschandaal is nog niemand verantwoordelijk gesteld, zegt de correspondent. “Ook is niet duidelijk of dat geld terugkomt en wat de schade wordt. De directeur van de centrale bank is wel op non-actief gesteld en in de gevangenis gezet, maar dat is omdat hij zichzelf verrijkt zou hebben in een andere zaak.”
Telegraaf 17.02.2020 Duizenden mensen zijn maandag in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo de straat opgegaan uit onvrede over de slechte financiële situatie in het land. De betogers willen dat president Desi Bouterse en minister van Financiën Gillmore Hoefdraad opstappen.
De deelnemers aan de protestactie waren zeer divers. Het ging onder meer om werknemers van bedrijven, vakbondsleden, medici, onderwijzers, studenten, zelfstandigen en gepensioneerden.
Best veel mensen op het Onafhankelijkheidsplein in #Paramaribo, #Suriname.
Protest tegen de regering #Bouterse vanwege slechte economie en schandalen bij de Centrale Bank van Suriname.
(Bron video: Jurgen Lachmann)
De mensen zijn vooral boos vanwege de desastreuze financiële situatie in het land en de gevolgen daarvan voor hun koopkracht. De financiële malaise zou onder meer te wijten zijn aan de corruptie en de vele leningen die de overheid is aangegaan.
Ook de ontwikkelingen bij de Centrale Bank van Suriname hebben de boosheid en frustratie doen groeien. Zo bleek enkele weken geleden dat de centrale bank 100 miljoen Amerikaanse dollar van de kasreserves van de commerciële banken heeft gebruikt voor onder meer het aflossen van schulden en het betalen van importgoederen.
Robert van Trikt, de hoogste baas van de centrale bank, is in januari weggestuurd. Hij zit nu in de gevangenis op verdenking van het vervalsen van data van leningen en belangenverstrengeling.
De protestdemonstratie was rond 12.00 uur afgelopen. Veel bedrijven en organisaties hadden hun medewerkers een halve dag vrij gegeven om te demonstreren. Hun aantal werd op het hoogtepunt geschat op ongeveer 10.000.
Ze klaagden vooral dat bijna niemand meer rond kan komen van het salaris dat ze verdienen. „Er is nergens meer geld. We krijgen een situatie net als in Venezuela, waarbij we gewoon geen geld hebben”, aldus een van de sprekers.
’Onvoorstelbaar. Dit is wanbeleid’
Ook de bisschop van Paramaribo, Karl Choennie, sprak de menigte toe. Hij noemde de huidige situatie in het land een dieptepunt. Het is volgens hem de derde keer dat de deviezenreserve van het land op is. „Het is onvoorstelbaar. Dit is echt wanbeleid.” De bisschop was ook kritisch naar de Surinaamse bevolking die het heeft toegelaten dat de partij van Bouterse zo’n grote meerderheid heeft gekregen.
AD 17.02.2020 Duizenden mensen zijn vandaag in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo de straat opgegaan uit onvrede over de slechte financiële situatie in het land. De betogers willen dat president Desi Bouterse en minister van Financiën Gillmore Hoefdraad opstappen.
De deelnemers aan de protestactie zijn zeer divers. Het gaat onder meer om werknemers van bedrijven, vakbondsleden, medici, onderwijzers, studenten, zelfstandigen en gepensioneerden.
De mensen zijn vooral boos vanwege de desastreuze financiële situatie in het land en de gevolgen daarvan voor hun koopkracht. De financiële malaise zou onder meer te wijten zijn aan de corruptie en de vele leningen die de overheid is aangegaan.
Ook de ontwikkelingen bij de Centrale Bank van Suriname hebben de boosheid en frustratie doen groeien. Zo bleek enkele weken geleden dat de centrale bank 100 miljoen Amerikaanse dollar van de kasreserves van de commerciële banken heeft gebruikt voor onder meer het aflossen van schulden en het betalen van importgoederen.
Vicepresident Ashwin Adhin zei begin deze maand dat de 100 miljoen is uitgegeven aan aardappelen, uien en andere basisgoederen. Het geld zou verder zijn uitgegeven aan interventies op de valutamarkt en aan niet nader benoemde investeringen, zo meldde nieuwssite De Ware Tijd Online.
Adhin trok fel van leer tegen de oppositie en hun uitleg van de ‘zogenaamde verdwijning’. Hij noemde hen, volgens de site, ‘leeghoofden’. Robert van Trikt, de hoogste baas van de centrale bank, is in januari weggestuurd. Hij zit nu in de gevangenis op verdenking van het vervalsen van data van leningen en belangenverstrengeling.
De protestdemonstratie was rond 12.00 uur afgelopen. Veel bedrijven en organisaties hadden hun medewerkers een halve dag vrij gegeven om te demonstreren. Hun aantal werd op het hoogtepunt geschat op ongeveer 10.000. Ze klaagden vooral dat bijna niemand meer rond kan komen van het salaris dat ze verdienen.
,,Er is nergens meer geld. We krijgen een situatie net als in Venezuela, waarbij we gewoon geen geld hebben’’, aldus een van de sprekers. Ook de bisschop van Paramaribo, Karl Choennie, sprak de menigte toe. Hij noemde de huidige situatie in het land een dieptepunt.
Het is volgens hem de derde keer dat de deviezenreserve van het land op is. ,,Het is onvoorstelbaar. Dit is echt wanbeleid.’’ De bisschop was ook kritisch naar de Surinaamse bevolking die het heeft toegelaten dat de partij van Bouterse zo’n grote meerderheid heeft gekregen.
De protesten zijn geïnspireerd op de gelijknamige protestbeweging Les Gillets Jaunes in Frankrijk. Ook de Franse protestbeweging voert actie voor meer koopkracht en tegen de hervormingen van de Franse regering.
Vorig jaar rond Oud en Nieuw waren de verwachtingen nog vrij hoog gespannen. Na maanden onderhandelen zat er eindelijk een nieuw kabinet, met daarin veel nieuwe gezichten. Het oogde fris en veelbelovend.
AD 21.01.2019
Kibbelcoalitie
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt dat de regeringspartijen meer bezig zijn om hun onderlinge verschillen uit te venten dan met het land. Deze ‘kibbelcoalitie’staat volgens hem voor de keuze: ,,Ga aan de slag of ga uit de weg”, zei Asscher tijdens het PvdA-congres in Den Bosch.
Volgens Asscher is er in de laatste veertig jaar geen kabinet geweest dat onder betere economische omstandigheden begon. Desondanks weet de regering weinig tot stand te brengen, aldus de PvdA-leider. ,, Het enige dat dit kabinet heeft gepresteerd, is een enorme belastingverlaging voor multinationals”, sneerde hij.
Geld in de pot
Het is de regering in 2018 niet gelukt het geld, dat beschikbaar was om Nederland mooier en beter te maken, op te krijgen. Er bleef bijna 4 miljard euro in de pot zitten. Onderschrijding heet dat in de taal van Den Haag. De oorzaak zit volgens NRC voor een groot deel bij de arbeidsmarkt: ook de overheid kan moeilijk mensen krijgen.
Een aantal grote posten waar geld over bleef:
Basisonderwijs (OCW) | 280 miljoen
Wegen (I&W) | 500 miljoen
Armoedebestrijding kinderen (SZW) | 30 miljoen
Verpleegzorg (VWS) | 577 miljoen
Krijgsmacht (Defensie) | 775 miljoen
Politie (Justitie & Veiligheid) | 154 miljoen
AD 29.12.2018
Omslag
Echter, Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen. Het wantrouwen in het kabinet groeit. Mensen gaan in gele hesjes en met anti-Rutte-slogans de straat op. En op de sociale media regent het grieven over een regering die wel oog zou hebben voor multinationals, maar ondertussen de energierekening en de btw op de dagelijkse boodschappen verhoogt.
De organisatie is in handen van een groep scholieren van de Daltonschool in Den Haag. Daar doet Stijn Warmenhoven uit 6 VWO de woordvoering. De scholier zegt teleurgesteld te zijn in het onlangs gepresenteerde klimaatakkoord. “Het zijn helaas vooral de burgers die moeten veranderen. Natuurlijk moeten die veranderen, maar de grote bedrijven die juist veel uitstoten moeten ook veranderen. Voor hun is het klimaatakkoord niet streng genoeg.”
3000 deelnemers
De organisatoren hopen op zeker 3000 deelnemers voor de mars. Zeker is al dat er gestart gaat worden op het Malieveld.
Van de belofte dat burgers er in 2019 toch inKoopkrachtop vooruitgaan, geloven de klagers niks, want er komen ook nog allerlei maatregelen aan, zoals de uitvoering van het klimaatakkoord. En die zullen ook wel voor rekening van de gewone man en vrouw komen, denken deze kiezers.
Een vliegtaks, een hogere benzineprijs, hogere parkeertarieven voor benzineauto’s, een mogelijk verbod op de verkoop van benzine- en dieselauto’s in 2030, dure warmtepompen.
Dat bevestigen ingewijden die betrokken waren bij de onderhandelingen over het klimaatakkoord. In het omstreden pakket aan groene maatregelen wordt geopperd om het bezit van een auto af te straffen met een maandelijkse ’innovatietoeslag’ van twee euro.
Om automobilisten een beetje te ontzien kwam Dijkhoff in een coalitieberaad met partijtoppers en ministers – het zogeheten cockpitoverleg – met een alternatief om geld op te halen voor het uitdelen van megasubsidies voor stekkerauto’s. Hij opperde tot verbazing van de coalitiepartners om dan maar de vliegtaks te verhogen van 7 naar 15 euro.
Volgens bronnen stelde het ChristenUnie-smaldeel daarop voor om de belasting op vliegtickets dan maar direct te verdrievoudigen.
AD 24.01.2019
VVD altijd openlijk pro-luchtvaart
Het is opmerkelijk dat uitgerekend de VVD met een hogere belasting(ofwel Vliegtaks) voor de luchtvaart op de proppen komt. De liberalen hebben een warm hart voor de luchtvaartsector en hielden afgelopen jaar als enige een pleidooi voor snellere groei van Schiphol.
Echter, Premier Mark Rutte is optimistisch dat de coalitiepartijen tot een definitief klimaatakkoord komen. „We kunnen hier uitkomen”, zei hij in het tv-programma Buitenhof.
Kortom, het uiteindelijke Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!! Ferme teksten van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff, over het klimaatakkoord dat in december 2018 aan coalitie werd gepresenteerd. Toch is het vooral voor de bühne.
Klaas Dijkhoff heeft een duidelijk signaal voor zijn achterban. ,,Het is niet mijn akkoord.’’ Dat ‘even gewoon uitvoeren’, dat ‘gaat hij niet doen’. En coalitiepartner Rob Jetten (D66) die zo positief is over dat klimaatakkoord en ambitie van het kabinet verwacht ‘is nu aan het drammen, ja’
Wat een verschil met de Dijkhoff die de klimaatwet ondertekende. In een gelikt VVD-filmpje met milieuwoordvoerder Dilan Yeşilgöz was het nog ‘mooi’ dat die er kwam. Gaaf, noemde ze het zelfs. Dijkhoff: ,,Dat klinkt goed.’’
Op de keper beschouwd zegt Dijkhoff nu niets nieuws. Het werk van de klimaattafels is een pakket van liefst 600 voorgestelde maatregelen door (burger)organisaties om de uitstoot van broeikasgassen de komende jaren met bijna de helft gaat terugdringen.
Het hoofddoel: in 2030 49 procent minder broeikasgas de lucht in te laten gaan dan in 1990.
Stenen in de vijver
Want Dijkhoff vreest voor ‘de effecten op de portemonnee van gewone mensen’. Overigens iets waar CDA-leider Sybrand Buma zich al even veel zorgen over zegt te maken. Hij liet dus vanmorgen ook gretig weten dat het klimaatakkoord ‘niet heilig is’. En dat ‘het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft’.
Dat Buma en Dijkhoff stenen in de vijver gooien, is te verklaren. Juist de VVD, en ook het CDA, kregen de afgelopen weken delen van hun achterban over zich heen. Want de ‘klimaatgekte’ moest bij de VVD niet terugslaan op bedrijven, maar toch ook niet op de ‘hardwerkende Nederlander’. Die klimaathobby van D66 mag niet teveel pijn geven.
Nasleep
De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag 18.01.2019. Hij sprak van een ,,pittige week“.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. ,,Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
Jammer van spierballentaal
Dat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff afstand heeft genomen van het klimaatakkoord, heeft ervoor gezorgd dat het ‘knetterde’ tussen de coalitiepartijen. De irritatie tussen de regeringspartijen is bijna een week later nog niet weg.
Aanleiding was het gewraakte interview met Dijkhoff afgelopen zaterdag 12.01.2019, waarin hij zei dat hij niet was gebonden aan het klimaatakkoord.
Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren (D66) zegt vanochtend dat het een illusie is dat er nooit discussie is binnen een coalitie van vier partijen. “Die zullen ook af en toe heftig zijn. Laat het dan ook maar een keer knetteren. Ik vind het jammer dat het moet met allemaal spierballentaal, maar inmiddels gaan wij weer gewoon vergaderen.”
Dijkhoff zal zijn achterban dus vooral nog eens onder ogen moeten komen, als de coalitie tot klimaatmaatregelen is gekomen. En misschien moeten uitleggen dat ‘de drammers’ hem aan zijn eerdere afspraken hebben gehouden !!
Telegraaf 19.01.2018
Gatenkaas
In politiek Den Haag woedt een hevige strijd over de kostenverdeling van het klimaatbeleid. Deze week zei premier Rutte dat uit de doorrekening van het CPB moet blijken dat ’het bedrijfsleven fair meedoet’. Maar die lastenverdeling is helemaal niet te maken, stelt de Rabo-analyse. „Veel kosten van het klimaatakkoord zullen ook over drie maanden niet duidelijk zijn”, zeggen de economen over de CPB-exercitie.
Het klimaatakkoord is een financiële gatenkaas. Veel kosten zijn ongedekt of verborgen en onduidelijk is wie ervoor opdraait. Daardoor zal het Centraal Planbureau (CPB) niet kunnen berekenen hoeveel lasten de burgers op hun nek gaan krijgen.
Die conclusie is te trekken uit de grondige kostenanalyse die het economisch bureau van de Rabobank heeft gemaakt op verzoek van De Telegraaf. De Rabo-economen voorzien dat de doorrekening van het CPB ’complex en incompleet’ zal zijn. Die doorrekening wordt na de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) voorzien.
Analyse Klimaatakkoord 13.03.2019 klaar
De planbureaus komen voor de provinciale verkiezingen met een analyse over de effecten en kosten van het klimaatakkoord.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) zijn gevraagd om een doorrekening van de ruim 600 groene plannen te maken. De voltallige oppositie in de Tweede Kamer heeft vorige week geëist dat de informatie over de kosten vóór de verkiezingen naar buiten komt.
Het PBL en CPB laten weten dat ze op woensdag 13 maart 2019 met hun analyses komen. Dat is een week voor de verkiezingen. „De planbureaus achten het van belang om hun bevindingen zo spoedig mogelijk te kunnen laten meewegen in de voortgaande discussie over het klimaatakkoord”, zo laten de planbureaus in een verklaring weten.
De coalitiefracties reageren vrij laconiek op het nieuws dat Nederland de milieudoelen niet haalt. Niemand wil de druk over het klimaat nog verder opvoeren.
De klimaatdoelen voor 2020 raken uit zicht. Moet het kabinet beter zijn best doen om in de buurt te komen van de gemaakte afspraken? Of moeten de doelen van tafel en moet er een nieuw, realistisch scenario komen – Klimaatplan B – om minder ambitieuze klimaatdoelen te halen?
Telegraaf 24.01.2019
Het huidige kabinetsbeleid volstaat niet om de voor volgend jaar gestelde klimaatdoelen te halen.
Urgenda sleepte de Nederlandse staat voor de rechter, omdat die doelen met het huidige beleid niet gehaald zouden worden. De rechter gaf de duurzaamheidsorganisatie meermaals gelijk. Het Hof beoordeelde eind vorig jaar dat de staat maatregelen moest nemen.
In de door actiegroep Urgenda aangespannen rechtszaak kreeg de overheid tot twee keer toe opdracht de uitstoot van CO2 met minstens een kwart terug te dringen ten opzichte van 1990. Maar de teller blijft volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) steken op iets meer dan een vijfde, bevestigen Haagse bronnen.
CO2 uitstoot
Nederland heeft bij de klimaatakkoorden van Parijs afgesproken dat het de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met een kwart moet hebben verminderd ten opzichte van 1990. Daarvoor zijn ingrijpende maatregelen nodig, bijvoorbeeld het vervroegd sluiten van meerdere kolencentrales.
Het doel van het klimaatakkoord is helder: in 2030 moet Nederland dus minimaal 49 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Maar dan moet de politiek wel keuzes maken, zegt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
De doelstelling voor 2030 staat in het regeerakkoord van het kabinet. Rutte III wil ook binnen de EU het voortouw nemen.
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda heeft zelf berekeningen gemaakt hoe het doel uit de zogenoemde Urgenda-rechtszaak gehaald kan worden. In deze, door de actiegroep tegen de staat aangespannen zaak, heeft de rechter beslist dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent moet zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Maar dat doel wordt bij lange na niet gehaald, blijkt uit berekeningen die vrijdag officieel bekend worden, maar sinds maandag al rondzingen in Den Haag. Volgens bronnen in Den Haag zal de daling van de uitstoot waarschijnlijk blijven steken rond de 20 procent.
Het kabinet moet de uitstoot van CO2 naar aanleiding van de zogenoemde Urgenda-zaak mogelijk met 9 megaton meer terugbrengen. De kans is hierdoor groot dat het kabinet op korte termijn nog eens extra ingrijpende maatregelen moet nemen om het klimaatprobleem aan te pakken, zo bevestigen Haagse bronnen tegen de NOS.
De rechter heeft in oktober 2018 in een door Urgenda aangespannen rechtszaak bepaald dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25 procent moet hebben teruggebracht ten opzichte van 1990. Dat percentage lijkt bij lange na niet gehaald te worden. De Nederlandse Staat heeft een zorgplicht en moet burgers beschermen, vindt de rechter.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PLB) keek afgelopen weken naar de gerechtelijke uitspraak en komt komende vrijdag met de definitieve doorrekening.
Deze maatregelen staan los van het klimaatakkoord, waar het kabinet nu mee bezig is. In dat akkoord wordt gezocht naar besparingen voor een langere termijn tot 2030. De berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving kan nog enigszins veranderen, pas vrijdag stellen ze het definitieve getal vast.
CO2 belasting
Jesse Klaver is ‘levensgevaarlijk bezig’ met zijn wetsvoorstel voor een nationale CO2-belasting. Dat heeft voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW vanmorgen gezegd bij het NPO Radio 1-programma 1op1. Volgens De Boer verspreidt de GroenLinks-voorman ‘fake news’ en is hij ‘straks verantwoordelijk voor 50.000 klimaatwerklozen’.
Het kabinet-Rutte III toont nauwelijks ambitie om de zorgkosten in de toekomst binnen de perken te houden. Die scherpe kritiek uit Ruben Wenselaar, topman van de grote zorgverzekeraar Menzis, morgen in een interview met deze krant.
De zorgkosten rijzen momenteel de pan uit. Maar we willen allemaal het beste van het beste en daar zit nu eenmaal een behoorlijk prijskaartje aan. Dat moeten we accepteren, stelt Wenselaar.
Asielbeleid
Was het eerst de beurt aan de VVD, nu zoeken CDA en D66 de randen van de coalitieafspraken op. Want amper bekomen van de wrevel over VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff en zijn uitspraken over het klimaat, gooien nu coalitiepartners CDA en D66 een steen in de vijver.
Zo werd het ook in het regeerakkoord vastgelegd. Naar de letter van die afspraak verandert er niets, maar naar de geest ervan wel degelijk. De facto zouden meer kinderen in aanmerking kunnen gaan komen voor asiel.
Vraag is wat de nieuwe verstandhouding op asiel doet met de sfeer binnen de coalitie, die de afgelopen week al ijzig is geworden. Zo waren coalitiepartners Sybrand Buma (CDA), Rob Jetten (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) niet te spreken over de ronkende teksten van VVD-leiders Mark Rutte en Dijkhoff. De premier wilde raddraaiers die met oud en nieuw hulpverleners aanvallen ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar slaan’. Zulke teksten van een premier ‘kunnen niet’, aldus Buma.
Drammer
Maar de hele coalitie verslikte zich een week geleden vooral door de spierballentaal van Dijkhoff, die in De Telegraaf zei het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. ,,Het is niet mijn akkoord,’’ aldus Dijkhoff. Ook dat was naar de letter juist: het parlement (en Dijkhoff) dus, hebben alleen nog maar klimaatvóórstellen gekregen. Een akkoord is er nog lang niet. Maar omdat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten ook nog als ‘klimaatdrammer’ typeerde en zei dat het klimaatakkoord een kabinetscrisis waard was, vielen er achter de schermen de hele week harde woorden.
Burgerinitiatief
Presentator Tim Hofman, die een burgerinitiatief voor een beter kinderpardon was begonnen, is verheugd met het standpunt van het CDA. Eerder – toen hij met 250.000 handtekeningen naar de Tweede Kamer ging – gaf hij al aan dat die partij de sleutel tot een verbeterd kinderpardon in handen had. Op Twitter reageert hij vandaag: ,,CDA is wakker. Goddomme, wat een goed nieuws. Ongelooflijk.”
Regeringspartijen CDA en D66 willen het kinderpardon verruimen. Daarmee lijkt er een Kamermeerderheid te zijn, maar of er de komende tijd daadwerkelijk iets verandert, is vooralsnog onduidelijk. Tot die tijd leidt alleen al de suggestie van een versoepeling van het kinderpardon tot nieuwe hoop bij een groep van honderden afgewezen asielkinderen en hun ouders.
“Deze groep grijpt iedere strohalm aan, of dat nu nieuwe verkiezingen, een verkiezingscampagne of een petitie is. Ook dit plan van CDA en D66 zal ongetwijfeld nieuwe hoop zijn voor ze”, zegt onderzoeker Jelmer Brouwer.
Brouwer deed voor VN-organisatie IOM onderzoek naar redenen waarom afgewezen gezinnen niet vertrekken uit Nederland. Daaruit bleek dat hoop op een verblijfsvergunning, naast de lange tijd die gezinnen met kinderen al in Nederland waren en de veiligheidssituatie in het land van herkomst, een belangrijke reden is om niet terug te keren.
De groep met veelal schrijnende gevallen bestaat uit 740 minderjarigen die al zeker vijf jaar in Nederland zijn en moeten vertrekken omdat ze zijn afgewezen voor het kinderpardon. Zij vertrekken amper, bleek onlangs uit cijfers die de NOS opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het lijkt er vooralsnog niet op dat een aanpassing van de huidige kinderpardonregeling er ook snel komt. CDA en D66 willen eerst het rapport van de commissie Van Zwol afwachten. Die doet onderzoek naar de redenen voor het langdurige verblijf van vreemdelingen en komt naar verwachting in juni met zijn conclusies. Ook staatssecretaris Harbers wil eerst de uitkomsten van het onderzoek afwachten.
Kinderpardon
Het zogenoemde kinderpardon was een regeling uit 2012, waardoor kinderen van asielzoekers die langer dan vijf jaar in Nederland woonden en eigenlijk het land uit moesten, toch konden blijven. Er kwam een jaar later een tijdelijke overgangsregeling, maar nog steeds kunnen kinderen ervoor in aanmerking komen. Wel moeten ze dan aan specifieke voorwaarden voldoen.
De supermarktprijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari 2019moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
AD 04.01.2019
Bovendien vragen velen zich af: wat heeft dit kabinet in het eerste jaar eigenlijk voor elkaar gekregen? Voor grote onderwerpen zoals de snelle stijging van de AOW-leeftijden de pensioenendie niet meestijgen, is geen oplossing gevonden.
Lonen
De eerste cijfers van de loostrookjes vallen toch echt wel wat tegen !!!!
Hoofdpijndossier
Het komende jaar is cruciaal voor het kabinet-Rutte III, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Het wordt het jaar van de waarheid. Want de grote ‘verbouwingen’ die het kabinet nog op zijn lijstje heeft staan, moeten dan hun beslag krijgen.” Het gaat dan vooral om verbouwingen die vorig jaar niet zijn gelukt en als hoofdpijndossiers op tafel zijn blijven liggen.
Welke onderwerpen zijn blijven liggen?
– Betere positie zzp’ers. Het kabinet slaagde er in 2018 niet in met een plan te komen om de lage tarieven en schijnzelfstandigheid van zelfstandigen aan te pakken. En om voor zzp’ers een betere arbeidsongeschiktheidsverzekering en een goede pensioenopbouw te regelen. Er werd een onderzoek ingesteld dat in 2019 uitkomst moet bieden.
– Besluit over de opening van Lelystad Airport om vakantievluchten van Schiphol over te nemen. De opening is al twee keer uitgesteld en nog steeds is het onzeker of het in 2020 wel gaat lukken. “Het wordt steeds ingewikkelder“, zei minister Van Nieuwenhuizen onlangs.
– Een nieuw pensioenstelsel. In november klapte het overleg tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet over een pensioenstelsel voor de toekomst. De verwachting is dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelf met een nieuw voorstel komt. Is dit alles reden tot paniek
Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. Daardoor klapte In november pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Bovendien heeft Nederland het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
– Het ontwerp-klimaatakkoord, dat op 21 december is gepresenteerd. Na doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau zal het kabinet bekijken welke voorstellen voor CO2-reductie het overneemt. Belangrijke vraag daarbij is of de maatregelen niet te veel op de koopkracht van de burger drukken. En uiteindelijk het Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!!
En dan zijn er nog verkiezingen. “Die zullen meer dan ooit ook over het succes van dit kabinet gaan”, zegt Fresen. “Want als de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt, moeten ze bij andere partijen aankloppen. Terwijl het nu, met vier partijen, al enorm lastig is om het steeds eens te worden en iedereen zijn punten te gunnen.”
Volgens Fresen hoopt Rutte III dat het verlies zal meevallen en dat de steun van de SGP voldoende is om dingen voor elkaar te krijgen. “Dat hangt erg af van de vraag of de oppositiepartijen hun kiezers weten te motiveren te gaan stemmen.”
Coalitiepartij CDA doet het altijd redelijk goed bij Provinciale Staten-verkiezingen, zegt Fresen. En de ChristenUnie staat op winst in de Peilingwijzer. De VVD deed het bij de vorige Statenverkiezingen heel slecht en heeft dus niet veel te verliezen ten opzichte van 2015. Bijna alles hangt af van D66. Die partij hoopt met een goed klimaatakkoord de concurrentie aan te kunnen met bijvoorbeeld GroenLinks.”
Verkiezingen in 2019
– 20 maart 2019: Provinciale Staten
– 23 mei 2019: Europees Parlement
– 27 mei 2019: Eerste Kamer
Kortom, het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’.
“Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden.
Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier.
Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen.
Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen.
VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont.
Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’
Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent.
Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
Lelystad
Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen.
Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon.
Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen.
Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Maar dat hoort erbij als je met vier heel verschillende partijen bij elkaar zit, zegt de premier. Politiek verslaggever Arjan Noorlander denkt dat het chagrijn nog niet is verdwenen.
NOS 18.01.2019 “Wij maken er geen geheim van dat dit een pittige week was”, zegt premier Rutte op de vraag hoe de sfeer in de coalitie is. Verschillende kabinetsleden lieten vanmorgen weten dat er stevig is gesproken tussen de vier regeringspartijen na het interview van VVD-fractieleider Dijkhoff in De Telegraaf van vorig weekend.
Coalitieleider Rutte vindt dat dit erbij hoort. “Het zijn vier heel verschillende partijen. En dan kunnen zich altijd dingen voordoen, waardoor de gezonde spanning die er altijd is, oploopt. En dat was deze week het geval.” Hij spreekt van “een stevig interview” van Dijkhoff “dat nog even na-echoot”.
Of de kwestie nu is opgelost, weet de VVD-premier naar eigen zeggen niet. “Ik kan toch niet besluiten dat iedereen weer 100 procent van elkaar houdt?” Volgens hem is daar na een goed gesprek nu tijd voor nodig.
‘Flinke deuk’
Volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander is de lucht achter de schermen nog niet geklaard. “Het vertrouwen in Dijkhoff en de VVD heeft een flinke deuk opgelopen. De drie andere coalitiepartijen – CDA, D66 en ChristenUnie – vragen zich af of het de VVD nog wel menens is met het klimaat.”
Hij zegt dat het chagrijn nog niet weg is. Dijkhoff leek in zijn interview afstand te nemen van het ontwerp-klimaatakkoord waarover maanden is onderhandeld. Hij noemde D66-fractievoorzitter Jetten een drammer en stelde dat hij liever het kabinet laat vallen, dan dat hij gewone mensen voor de kosten laat opdraaien.
Die dingen nemen de coalitiegenoten hem nog steeds kwalijk. “Vooral ook omdat Dijkhoff zelf in het zogenoemde cockpit-overleg met alle klimaat-betrokkenen van de coalitie, actief een rol heeft gespeeld. Hij kwam volgens betrokkenen zelfs met het voorstel om de vliegtaks, die nu 7 euro wordt, te verdubbelen”, zegt Noorlander.
‘Het knettert weleens’
Voor aanvang van de wekelijkse ministerraad gaven de vicepremiers De Jonge (CDA) en Ollongren (D66) toe dat het er hard aan toeging in het coalitieoverleg van afgelopen maandag. Maar volgens hen is de kou inmiddels uit de lucht. “In ieder huwelijk knettert het weleens”, zegt De Jonge: “Maar we gaan nu weer aan de slag met de afspraken over het klimaat. We hebben als kabinet een opdracht en die is niet veranderd.”
Ollongren zei dat iedereen deze week heeft kunnen zien dat er af en toe discussie is. “Maar ik denk ook dat we dat weer netjes hebben afgerond. We zijn allemaal volwassen mensen.”
D66-staatssecretaris Van Veldhoven concludeerde: “U snapt allemaal dat het fijner is als je unaniem staat voor een klimaatakkoord dat je naar buiten brengt. En de heer Dijkhoff heeft daar in De Telegraaf een andere opmerking over gemaakt.”
De voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet een keuze maken en die voorleggen aan de Tweede Kamer. Dat is na de Provinciale Statenverkiezingen in maart.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander vroeg premier Rutte naar de spanningen in de coalitie in Het gesprek met de minister-president.
Telegraaf 18.01.2019 De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag. Hij sprak van een „pittige week.”
Dijkhoff haalde in een groot interview in De Telegraaf uit naar het concept-Klimaatakkoord, noemde D66-leider Rob Jetten een „drammer” en sloot een kabinetscrisis over de zaak niet uit. Zijn woorden vielen slecht bij de leiders van coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie. Maandag in het coalitieoverleg werd de zaak uren besproken.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. „Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
AD 18.01.2019 ,,Het was een pittige week’’, zei minister-president Mark Rutte over de klimaatruzie in de coalitie. ,,Het knetterde en dat hoort bij dit vak.’’
Rutte leek op de coalitiepsycholoog toen hij zei: ,,Ik heb niet de zekerheid dat iedereen honderd procent van elkaar houdt. Dat kan ik niet beslissen voor anderen. Daar is ook tijd voor nodig.’’ Hij schetste dat tussen ,,elkaar mogen en van elkaar houden’’ verschillende tinten denkbaar zijn. Rutte gaf aan dat hij niet kon vertellen wat hij achter de schermen had gedaan om de ergernissen weg te werken. Behalve dat het een ‘mis is van concrete interventies en tijd’.
Kwaad bloed
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zette de afgelopen week kwaad bloed bij zijn regeringspartners CDA, D66 en ChristenUnie door te zeggen dat hij het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. Op zich is dat ook nooit de bedoeling geweest: in december zijn er door allerlei maatschappelijke organisaties alleen klimaatvóórstellen gedaan. Een akkoord is er nog lang niet.
Maar de vier regeringspartijen – ook Dijkhoff zelf – waren wel bij het opstellen van die voorstellen betrokken. Doordat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten een ‘klimaatdrammer’ noemde en suggereerde dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard was, kregen de andere drie regeringspartijen de indruk dat de VVD zich niet meer aan de afspraken wilde houden.
Achter de schermen vielen er harde woorden deze week. ,,Het knetterde’’, aldus vicepremier Hugo de Jonge (CDA) vanochtend. De fractievoorzitters van de coalitiegenoten dwongen Rutte dinsdag tijdens het vragenuur te herhalen dat Dijkhoff zich nog steeds gebonden voelt aan de afspraken uit het regeerakkoord.
Rutte denkt nog steeds dat het allemaal goed komt. ,,Ik ben er van overtuigd dat we eruit komen. We onderschrijven allemaal de noodzaak om te komen tot een reductie van de CO2-uitstoot.’’
NU 18.01.2019 Alle oppositiepartijen willen nog voor de verkiezingen van de Provinciale Staten, die uiteindelijk de Eerste Kamer kiezen, de doorgerekende klimaatplannen van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in handen krijgen.
Dat laten de fractievoorzitters van GroenLinks, PVV, SP, PvdA, PvdD, 50PLUS, SGP, DENK en FvD (samen goed voor 74 zetels) in een gezamenlijke brief weten aan de directeuren van de planbureaus, Klimaatakkoord-voorzitter Ed Nijpels en minister Eric Wiebes van Klimaat.
“We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten”, schrijven de politici.
In december werd een concept-Klimaatakkoord gepresenteerd. Na de doorrekeningen van het CPB en PBL gaat het kabinet met een “finale versie” met de Tweede Kamer in debat. Er wordt in Den Haag van uitgegaan dat die doorrekeningen pas na de Statenverkiezingen van 20 maart binnen zullen zijn.
“Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet, maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen”, schrijven de oppositieleden aan het kabinet en de planbureaus.
Kiezer heeft bij stembus geen invloed op plannen
De partijen stellen dat de kiezer bij de stembus zo geen invloed heeft op de klimaatplannen. Vanuit “democratisch oogpunt” mogen de cijfers niet over de verkiezingen heen worden getild.
Dinsdag deed GroenLinks-leider Jesse Klaver een vergelijkbare oproep aan premier Mark Rutte. Maar de minister-president verwees Klaver naar verantwoordelijk minister Wiebes. De planbureaus opereren onafhankelijk onder de vleugels van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Ook vrijdag tijdens de wekelijkse persconferentie van de premier wilde Rutte niet direct ingaan op het verzoek de cijfers eerder te delen met de oppositie. “Er is geen klimaatakkoord, er is een concept-klimaatakkoord”, zei Rutte. Bovendien vindt hij dat de Provinciale Statenverkiezingen over de provincies gaan en niet het klimaat.
Er moeten veel klimaatmaatregelen worden ingevoerd om in 2030 aan de doelstelling van 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 te voldoen. Daar is een breed maatschappelijk draagvlak voor nodig, zeggen de coalitie en het kabinet bij herhaling.
Dit draagvlak staat onder druk als kiezers niet kunnen stemmen zonder de gevolgen van de klimaatplannen te kennen, schrijft de oppositie. “Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie”, aldus de opstellers van de brief.
Wiebes zei geen bezwaar te hebben tegen het verzoek, maar benadrukte wel dat hij er niet over gaat.
Voorzitter Ed Nijpels presenteert de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord aan Minister Wiebes. Het kabinet wil de uitstoot van CO2 door Nederland beperken met 49 procent in 2030 ten opzichte van 1990 – ANP
Alle oppositiepartijen willen voorkomen dat discussie over de klimaatmaatregelen over de verkiezingen van 20 maart heen wordt getild.
NOS 18.01.2019 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat de doorrekening van het klimaatakkoord besproken wordt vóór de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. De fractievoorzitters van alle oppositiepartijen hebben daarover een brief gestuurd aan minister Wiebes, voorzitter Nijpels van het Klimaatberaad, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau.
De fractievoorzitters schrijven: “We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.” Ze willen de rapporten ook tegelijk met het kabinet krijgen, en niet pas twee weken later, wanneer het kabinet ze al heeft beoordeeld.
Minister Wiebes reageerde na de ministerraad laconiek op de brief: “Ik vind ‘m zo wel op mijn bureau. We zullen het in het kabinet bespreken.” Hij wees er wel op dat het gebruikelijk is dat het kabinet als opdrachtgever de rapporten eerst zelf mag lezen. Op de suggestie van de fractievoorzitters dat hij de klimaatdiscussie over de verkiezingen heen wil tillen reageerde hij met gefronste wenkbrauwen.
Bespreekbaar
Ook premier Rutte vindt het verzoek in principe bespreekbaar. “Ik snap dat de oppositiepartijen dit interessant vinden”, zei Rutte. “Maar het blijft een doorrekening van een concept van het klimaatakkoord. De hele politieke besluitvorming en de keuze voor de verschillende maatregelen moet daarna nog gaan plaatsvinden.”
Rutte bevestigde nog eens dat het kabinet niet over de tijdsplanning van de planbureaus gaat, die bepalen zij zelf. “Het is niet de verwachting dat die doorrekeningen al in februari klaar zijn, zodat we in maart met de besluitvorming kunnen beginnen”, zei Rutte. Het definitieve klimaatakkoord is er dus sowieso niet voor de verkiezingen, verwacht hij.
Irritatie
Het Planbureau voor de Leefomgeving zegt over het verzoek van de oppositie na te denken en later met een reactie te komen. Het bureau wil in ieder geval voorkomen dat er een datum wordt genoemd die daarna toch niet haalbaar blijkt te zijn. Zeker zo vlak voor de verkiezingen zou dat erg onhandig uitkomen.
Vorige maand werden na maandenlange onderhandelingen de partijen van het Klimaatberaad het eens over maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Wat de precieze kosten voor iedereen zijn, is een politiek gevoelig punt. Deze week ontstond in de coalitie irritatie over uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff over de uitvoering van het akkoord.
Telegraaf 18.01.2019 De voltallige oppositie in de Tweede Kamer eist voor de Provinciale Statenverkiezingen openheid over de kosten van het omstreden Klimaatakkoord.
Op dit moment zijn de planbureaus de ruim zeshonderd groene maatregelen aan het doorrekenen. Wanneer de resultaten naar buiten komen is onduidelijk.
Alle oppositiepartijen hebben in een gezamenlijke brief aan VVD-minister Wiebes (Klimaat) en de planbureau-directeuren geëist dat de doorrekeningen voor de verkiezingen in maart openbaar worden gemaakt.
„Wij maken ons zorgen dat de coalitie zal proberen om hun oordeel over de cijfers en de richting van het klimaatbeleid over de aanstaande verkiezingen heen te tillen”, schrijven de fractievoorzitters van alle negen oppositiepartijen. „Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie.”
Wiebes: heb ik niks mee te maken
De partijleiders willen vanuit ’democratisch oogpunt’ inzicht in de klimaatcijfers. „We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.”
Minister Wiebes (Klimaat) laat weten dat de planbureaus onafhankelijk zijn en over hun planning gaan. Hij wil de oproep wel bespreken met de instituten en het kabinet.
AD 18.01.2019 De volledige oppositie in de Tweede Kamer wil nog voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart duidelijkheid over de kosten van de klimaatplannen van het kabinet. Ze roepen het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving in een brief op na het doorrekenen de cijfers zowel naar de Kamer als het kabinet te sturen.
De negen fractievoorzitters die de brief ondertekend hebben, vrezen dat het kabinet de hele discussie rond het Klimaatakkoord over de stembusgang heen wil tillen. ‘We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten’, schrijven ze in de brief.
‘Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen, zodat er zo snel mogelijk, op basis van alle feiten en cijfers, een openbaar debat kan plaatsvinden over nut en noodzaak van de voorgestelde klimaatmaatregelen.’
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) zei na de ministerraad vanmiddag dat hij er niet over gaat. ,,De planbureaus bepalen zelf hun timing.’’ Hij benadrukt het niet erg te vinden als de cijfers voor de verkiezingen komen. ,,Ik ben er niet zenuwachtig over. Als blijkt dat we te weinig tonnen CO2 besparen, dan plussen we die bij. Als de koopkracht ons niet bevalt, repareren we die.’’
Geen taboes
Premier Mark Rutte zei eerder deze week dat er ‘geen taboes’ bestaan rond het verminderen van de CO2-uitstoot, ook niet richting het bedrijfsleven. Hij sloot, na vragen van GroenLinks-leider Jesse Klaver, een CO2-belasting niet langer uit, ook al ligt de heffing zeer gevoelig binnen de coalitie. Zelf vindt hij het ‘spannender’ om bedrijven te prikkelen met nieuwe technieken de uitstoot terug te dringen, waarbij forse boetes dreigen als ze dat onvoldoende doen.
De coalitie wacht nu de uitkomst af van de berekeningen over de mogelijke gevolgen van de plannen uit het concept-Klimaatakkoord. Wanneer uit de doorberekeningen blijkt dat het plan met de prikkels en boetes niet werkt, ‘staan we open voor alternatieven’, aldus Rutte, die meermaals benadrukte dat het om een concept-akkoord gaat.
NU 17.01.2019 D66, ChristenUnie en CDA zijn niet overtuigd van het nieuwe plan van het kabinet voor de luchthaven Lelystad Airport. Volgens de regeringspartijen zet het nieuwe plan de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
“Dit is niet genoeg”, zegt Jan Paternotte van regeringspartij D66 over het nieuwe plan. Ook Eppo Bruins van de coalitiepartner CU en Mustafa Amhaouch van CDA laten weten niet overtuigd te zijn.
Lelystad moet vakantievluchten van Schiphol overnemen. Een eerder voorstel hiertoe kreeg geen groen licht van de Europese Commissie, omdat de herverdeling niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Dat een luchtvaartmaatschappij voorheen niet op Schiphol vloog, mag voor Lelystad Airport geen reden zijn om dat bedrijf te weigeren.
Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) heeft nu een nieuw plan naar Brussel gestuurd. Daarin staat dat maatschappijen die verhuizen van Schiphol naar Lelystad voorrang krijgen bij de verdeling van de eerste 25.000 starts en landingen op Lelystad.
Paternotte: ‘Voor ons verandert er niets’
Bruins vraagt zich af hoe de minister met het nieuwe plan wil voldoen aan de wens van de Kamer. “Ik zie het muizengaatje nog niet.” Lelystad is alleen bedoeld om vakantievluchten van Schiphol over te nemen en mag niet zelfstandig groeien. Het nieuwe plan zet de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
D66 en ChristenUnie willen dat Lelystad alleen mag worden gebruikt voor vakantieverkeer afkomstig van Schiphol. “Voor ons verandert er niets”, aldus Paternotte. Zolang er geen antwoord uit Brussel is gekomen, wil hij dat er geen onomkeerbare stappen worden gezet en er geen besluit wordt genomen over de openstelling van Lelystad.
Het zal enkele maanden duren voordat Brussel reageert op het nieuwe voorstel.
Bedrijven mogen volgens plan naar alle bestemmingen vliegen
Volgens het nieuwe plan mogen maatschappijen vanaf Lelystad naar alle bestemmingen vliegen, mits het past “binnen de luchthaveninfrastructuur”. De bestemmingenlijst wordt geschrapt. In een eerder plan was het zo dat ze alleen mochten vliegen naar vakantiebestemmingen.
Ook staat er in het nieuwe plan dat de vrijgekomen ruimte op Schiphol alleen gebruikt mag worden voor vluchten met meer dan 10 procent overstappers.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld en is nu gepland voor 2020. In de omliggende provincies is veel weerstand tegen de uitbreiding. Er wordt gevreesd voor geluidsoverlast.
De vorige plannen werden afgekeurd door de Europese Commissie, omdat nieuwe aanbieders geen plaats zouden krijgen op de luchthaven.
NOS 17.01.2019 Minister Van Nieuwenhuizen heeft een nieuw plan gemaakt voor de verdeling van vluchten tussen Schiphol en Lelystad Airport. Ze hoopt daarmee de Europese Commissie te overtuigen, die tot nu toe opening van de luchthaven in Flevoland tegenhoudt.
Het kabinet wil dat Lelystad een overloopluchthaven van Schiphol wordt. Vakantievluchten moeten naar Lelystad, zodat er op Schiphol ruimte komt voor intercontinentale vluchten en vrachtvluchten.
Zelfstandige groei van Lelystad, door nieuwe aanbieders, was in de oorspronkelijke plannen niet de bedoeling. De Europese Commissie keurde die plannen af, omdat ze in strijd zouden zijn met concurrentieregels.
Prioriteit
Van Nieuwenhuizen schrijft aan de Tweede Kamer dat ze haar plannen daarom heeft aangepast. Er komt meer ruimte voor nieuwe aanbieders die willen vliegen vanaf Lelystad. Bij de verdeling van de eerste 25.000 slots wordt wel prioriteit gegeven aan vluchten die overgeheveld zijn vanaf Schiphol.
De ruimte die daardoor vrijkomt op Schiphol mag alleen gebruikt worden voor vluchten met veel overstappers, zogeheten transfervluchten. Er komt een lijst met toegestane bestemmingen. Op vluchten daarnaartoe is nu minimaal 10 procent van de passagiers een overstapper.
Ook voor Lelystad stond er in de oorspronkelijke plannen een lijst, met vooral vakantiebestemmingen. Die wordt nu geschrapt. “Dit houdt in dat maatschappijen vrij mogen kiezen waarheen ze vliegen, passend binnen de luchthaveninfrastructuur”, schrijft Van Nieuwenhuizen.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld. Van Nieuwenhuizen zei eerder dat ze gaat proberen de luchthaven per 2020 in bedrijf te hebben, maar dat het wel moeilijk zal worden.
NU 17.01.2019 Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Voor de ruimte die op Schiphol ontstaat komen alleen vluchten waarvan op dit moment minstens 10 procent van de passagiers overstapper (transferpassagier) is in aanmerking.
De minister wilde in eerste instantie vluchten die nu vliegrechten op Schiphol hebben naar Lelystad Airport verplaatsen. Op Schiphol zou door het verplicht naar Lelystad verplaatsen van die vluchten ruimte ontstaan voor nieuwe vluchten die van economisch belang voor Nederland zouden zijn. De luchthaven in Flevoland zou daarnaast niet autonoom mogen groeien.
De Europese Commissie stelde dat het op die manier verdelen van vluchten niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Lelystad Airport mag luchtvaartmaatschappijen niet weigeren omdat ze voorheen niet op Schiphol vlogen. Eerder hadden luchtvaartmaatschappijen al hun beklag gedaan over die regel.
Het besluit van de Europese Commissie dat het eerdere voorstel van de minister niet in lijn is met de Europese richtlijnen dwong minister Van Nieuwenhuizen ertoe met een nieuw plan te komen. Daarin staat dus dat maatschappijen die voor Lelystad Airport kiezen zelf mogen weten naar welke bestemmingen ze vliegen. De lijst met bestemmingen voor de luchthaven wordt geschrapt.
Minister onderzoekt belangstelling voor Lelystad Airport
De komende maanden laat de minister onderzoeken hoe groot de belangstelling bij luchtvaartmaatschappijen is om vluchten van Schiphol naar Lelystad Airport te verplaatsen.
De Europese Commissie moet het nieuwe plan dat maatschappijen moet verleiden voor Lelystad te kiezen nog beoordelen en bekijken of het voldoet aan de Europese regels. Die Europese regels schrijven onder meer voor dat de minister de ruimte op Lelystad Airport niet exclusief aan maatschappijen die al op Schiphol vliegen mag geven.
Lelystad Airport moet in 2020 open
In de brief die minister Van Nieuwenhuizen vrijdag heeft gestuurd staat geen datum over wanneer Lelystad Airport open kan gaan voor commerciële vluchten. Ze streeft ernaar om de luchthaven in 2020 in gebruik te nemen, maar vorige maand stelde ze dat het wel “steeds ingewikkelder” is geworden.
De opening van Lelystad Airport is al twee keer eerder uitgesteld. Bewoners van de provincies rondom Flevoland zijn fel tegen de komst van commerciële vluchten vanaf Lelystad Airport. Ze vrezen geluidsoverlast doordat de vliegtuigen tientallen kilometers lang lager moeten blijven vliegen, omdat ze anders het vliegverkeer dat Schiphol nadert in het luchtruim in de weg zitten.
Pas na een herindeling van het luchtruim, in 2023, kunnen de vliegtuigen vanaf Lelystad Airport direct naar grote hoogte stijgen.
NU 14.01.2019 De stevige uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff gaan uiteindelijk weinig effect hebben, is de conclusie die werd getrokken na overleg tussen de coalitiepartijen.
Volgens ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers is tijdens het overleg tussen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgesproken dat koers wordt gehouden en dat de partijen het wel degelijk eens zijn over de klimaatdoelen.
Premier Mark Rutte weigert verder in te gaan op de uitlatingen van fractievoorzitter Dijkhoff, die zaterdag uithaalde naar voorman Rob Jetten van D66. Hij suste vooraf al wel dat zijn coalitiepartners “toch niet van marsepein” zijn en wel een stootje kunnen hebben. Segers tilt ook niet zwaar aan “de toon” die Dijkhoff aansloeg, zei hij na afloop van het coalitieoverleg voor de microfoon van BNR Nieuwsradio.
Jetten en Segers hadden voor aanvang een “stevig gesprek” met de coalitiepartners aangekondigd. Beide fractievoorzitters belden in het weekend ook al met hun VVD-collega Dijkhoff, nadat die de verhoudingen in de broze regeringscoalitie onder druk had gezet.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het conceptklimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen en verbond het lot van de coalitie aan de kwestie. D66 en CU deden daarop prompt hetzelfde.
‘Zonder klimaatakkoord geen kabinet’
Segers benadrukte zaterdag dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een heel nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een “drammer” werd genoemd, wees op het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal”, aldus de D66-leider.
Jettens partijgenoot Kajsa Ollongren wilde over Dijkhoffs uithaal wel kwijt dat ze “niet van dat soort woorden houdt”. De vicepremier zelf zou ze niet gebruiken, maar Jetten had “er niet heel lang wakker van gelegen”.
CDA-leider Sybrand Buma was dit weekend de enige die niet direct dreigende taal uitsloeg in reactie op Dijkhoffs uitspraken. Inhoudelijk is hij het op een aantal punten wel eens met zijn VVD-collega. Hij loste afgelopen zomer al een soortgelijk schot voor de boeg.
Telegraaf 14.01.2019 Er is maandag ’een pittig maar goed’ gesprek gevoerd over het klimaatakkoord, waar coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verschillend over denken. Premier Rutte zegt na afloop van het urenlange overleg dat het normaal is dat er verschillende opvattingen bestaan over het klimaatakkoord. Hij vreest niet voor onoverbrugbare verschillen.
VVD-fractieleider Dijkhoff nam in De Telegraaf afstand van wat ’niet zijn akkoord is’ en dat kwam hem op forse kritiek te staan van D66 en ChristenUnie. Die partijen vinden dat Dijkhoff klimaatafspraken gewoon uit te voeren heeft. Ook noemde Dijkhoff D66-leider Jetten een ’drammer’.
Rutte zegt dat hij verwacht dat de coalitiepartijen er wel uitkomen met elkaar. „Het was een goede discussie, al was het soms best pittig.” Ook de premier zegt niet klakkeloos alle afspraken van de klimaattafels te omarmen. „Niemand wil al die voorstellen zomaar uitvoeren.”
Verschillende interpretaties van coalitiepartijen zijn volgens de premier niet erg. „Het is geen coalitie van één partij, iedere partij heeft zijn eigen opvatting. We staan allemaal voor de doelstelling en de randvoorwaarden.” De doelstelling is dat de CO2-uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Rutte wilde niet reageren op uitspraken van VVD-fractieleider Dijkhoff, zaterdag in De Telegraaf. „Ik ga niet elk interview hier interpreteren.” Het coalitieoverleg duurde deze maandag aanmerkelijk langer dan gewoonlijk.
Coalitiepartijen hadden een stevig gesprek over het klimaatbeleid maar zijn ervan overtuigd dat de in december gemaakte afspraken staan.
NOS 14.01.2019 De vier coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben vanmorgen een “stevig gesprek” over het klimaatbeleid gevoerd, en zijn er alle vier van overtuigd dat ze er uiteindelijk uitkomen. Dat zeiden de partijen vanmiddag na het overleg. Daarmee lijkt de kou over de uitvoering van het in december getekende klimaatakkoord voorlopig uit de lucht.
Of het akkoord inderdaad geen splijtzwam zal zijn, moet de komende maanden blijken, als de voorstellen van de klimaattafels verder worden doorgerekend en er dit voorjaar een definitief uitgewerkt akkoord ondertekend moet worden.
VVD fractievoorzitter Dijkhoff noemde D66-leider Jetten dit weekend een “drammer”. De VVD maakt zich zorgen over de portemonnee van mensen. Volgens Dijkhoff moeten de klimaatplannen wel betaalbaar blijven voor burgers. D66 en ChristenUnie maken zich zorgen over de toekomst van de planeet, volgens hen mag er niet getornd worden aan de afspraak dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent gedaald moet zijn.
Dat laatste gaat ook niet gebeuren, aldus premier Rutte vandaag, Maar hij voegt eraan toe dat het ook niet het doel is om alle voorstellen van de klimaattafels over te nemen. “We staan voor de doelstellingen en we staan voor de randvoorwaarden. Doel is dat die 49 procent reductie oplevert, maar wel op een manier dat we het ook kunnen meemaken.”
Spanning in coalitie over klimaat voorlopig gesust
Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan, aldus Rutte.
Premier Rutte wil niet ingaan op de woorden tussen Dijkhoff en Jetten
Volgens premier Rutte moet in ogenschouw worden genomen dat burgers niet te veel gaan betalen, en bedrijven niet oneerlijk bevoordeeld worden.
“Het was inderdaad een stevig gesprek, maar iedereen schaart zich achter de afspraken”, liet ook D66-leider Jetten na afloop weten.
Dijkhoff, die vanmorgen al erkende dat Jetten als een drammer bestempelen niet hoffelijk was, zegt nu verder te willen met “het werk dat voor ons ligt”.
Ook de ChristenUnie benadrukt dat de afspraken nog steeds staan. “We gaan gewoon verder. Er zijn politieke verschillen, maar we gaan hier uit komen”, aldus partijleider Segers. “Dat was zo in december en dat is het vandaag nog steeds”.
Campagne
Wordt het voor de coalitie dan niet heel lastig als er in verkiezingstijd dit soort uitspraken worden gedaan en stukken in kranten verschijnen? De VVD-fractievoorzitter die de D66 leider een drammer noemt, dat zal niet echt helpen?
Premier Rutte wil er niet op ingaan. “Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan.”
NU 14.01.2019 D66-voorman Rob Jetten en ChristenUnie-collega Gert-Jan Segers verwachten een “stevig gesprek” bij het overleg met hun coalitiepartners van VVD en CDA. De verhoudingen in de broze coalitie staan onder druk na uitlatingen van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die weigert het klimaatakkoord uit te voeren.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het concept-klimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen. Hij verbond aan de kwestie het lot van de coalitie, waarop D66 en CU prompt hetzelfde deden.
Segers benadrukte dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een hele nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook D66-leider Rob Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een ‘drammer’ werd genoemd, wijst naar het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal’’, aldus Jetten. “Ik heb er niet heel lang wakker van gelegen.”
Oppositie verwijt VVD ‘hypocrisie in tiende versnelling’
VVD-fractieleider Dijkhoff vindt dat “gewone mensen” op kosten worden gejaagd met het klimaatakkoord. “Dit is niet mijn akkoord”, zei hij in De Telegraaf. Hij noemde de kans dat zijn partij het akkoord gaat uitvoeren “nihil”.
De oppositie reageerde boos op de uitlatingen van Dijkhoff. GroenLinks-leider Klaver noemde het interview van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) benadrukte vrijdag dat het belangrijk is dat “iedereen meedoet” en daarom wordt ook het milieuvriendelijker maken van woningen in het plan betrokken.
VVD ondertekende zeer recent nog klimaatwet
Er moet overigens nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven.
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Coalitie moet dit jaar een constructief klimaatplan maken
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Na de uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff dat D66 niet moet drammen over het klimaat, gaan de coalitiepartijen vandaag opnieuw aan tafel voor overleg.
NOS 14.01.2019 De meningsverschillen in de coalitie over de uitwerking van het klimaatakkoord leiden nog steeds tot spanning, maar de partijen hebben er wel vertrouwen in dat “het uiteindelijk gaat lukken”. Dat valt op te maken uit de reacties van de fractievoorzitters van CDA, VVD, D66 en ChristenUnie voorafgaand aan het coalitieoverleg.
Tegelijkertijd beseffen de partijen “dat het niet gemakkelijk wordt”.
CDA-leider Buma hoorde premier Rutte gisteren in het televisieprogramma Buitenhof zeggen dat “de verschillen eigenlijk niet groot zijn”. Buma: “Als het inderdaad zo makkelijk is, dan hoor ik dat zo graag van de premier.”
Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten (D66) aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen. D66 en ChristenUnie lieten onmiddellijk weten dat ze de VVD aan de gemaakte afspraken in het klimaatakkoord zullen houden. Daarin staat onder meer dat de CO2 uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Niet hoffelijk
“Het was niet meteen mijn meest hoffelijke moment om het woord drammer te gebruiken,” zei Dijkhoff vanmorgen. Hij is verder niet van plan “om het woord de rest van het jaar nog een keer te gebruiken”. Na het interview van Dijkhoff belde zowel Jetten als ChristenUnie-leider Segers met de VVD-fractievoorzitter.
“Ja, we hebben het er gewoon even over gehad”, zei Dijkhoff. Jetten:”Het lijkt mij verder niet nodig om elkaar te blijven aanvallen. Ik heb het interview maar opgevat als de aftrap van de VVD-verkiezingscampagne met wat stoere taal”. Maar Jetten herhaalde dat hij de VVD aan de gemaakte afspraken in het akkoord wil houden.
Grote opgave
ChristenUnie fractievoorzitter Segers leek vandaag nog het meest ontstemd. “Dit is wel de plek en het moment om elkaar in de ogen te kijken. We staan voor een grote opgave, niet voor onszelf maar voor onze kinderen en kleinkinderen”, zegt Segers. Hij wees nog een keer op de vier handtekeningen die onder het akkoord staan. “Ook die van Dijkhoff, dus dat moet gewoon gebeuren”.
Dat de burger daarbij niet een te hoge rekening gepresenteerd krijgt, staat voor VVD en CDA nu centraal.
“Volgens mij kunnen we er heel goed uitkomen en tot een echt akkoord komen dat wel de doelstellingen haalt, maar meer rekening houdt met de portemonnee van de gewone mensen”, zegt Dijkhoff.
Betaalbaarheid burgers
Volgens Buma is sfeer in de coalitie nooit het probleem, en de inhoud is niet even iets voor één ochtend. “Als je een coalitie bent heb je de verantwoordelijkheid om er uit te komen, maar we hebben ook de verantwoordelijkheid voor de betaalbaarheid van de burgers”, zegt Buma.
Premier Rutte hield het vanmorgen kort. Hoe keek hij terug op de uitspraken van zijn partijgenoot over drammers? “Ach, ik ga al die woorden niet herhalen.”
NOS 12.01.2019 D66-fractieleider Jetten gaat ervan uit dat de VVD zich houdt aan de afspraken over het klimaatakkoord. “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Jetten reageert op uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff in De Telegraaf. Hij zei dat de kans nihil is dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd. Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen.
ChristenUnie-leider Segers sluit zich bij Jetten aan: “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken.”
Pittige discussie
Dijkhoff verwacht dat de discussie in de coalitie over het klimaatakkoord pittig wordt, omdat de standpunten “behoorlijk uit elkaar liggen”. Er lijkt een verdeling te zijn tussen VVD en CDA aan de ene kant (die vooral vrezen voor hoge kosten van de burgers) en D66 en de ChristenUnie aan de andere kant (die vooral vrezen voor de toekomst van de kinderen).
CDA-voorman Buma vindt het “belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”.
Eerste stap
De honderden voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet besluiten welke het overneemt. Minister Wiebes noemde het akkoord op de dag van de presentatie “een eerste, belangrijke stap op weg naar 2030”. In dat jaar moet de uitstoot van broeikasgassen met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Jetten en Segers hameren erop dat “ook Klaas Dijkhoff zich daaraan heeft te houden”. “We willen de wereld beter achterlaten voor de kinderen”, aldus Segers. Beide fractieleiders zeggen erbij dat zij ook willen letten op “een eerlijke verdeling van de lasten”.
Zenuwachtig
Behalve zijn coalitiegenoten van D66 en ChristenUnie schaart Dijkhoff in De Telegraaf ook GroenLinks-leider Klaver onder de “drammers” over het klimaat. Klaver denkt dat “ze bij de VVD zenuwachtig worden”. Er komen Provinciale Staten-verkiezingen aan, die direct gevolgen hebben voor de samenstelling van de Eerste Kamer. “En die staan voor ons in het teken van het klimaat.”
Klaver noemt de woorden van Dijkhoff “hypocrisie in de tiende versnelling”: “Het akkoord dat is gesloten door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD) en Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw bij betrokken was.”
VVD’er aan tafel
Ook andere linkse oppositiepartijen reageren honend. SP-fractievoorzitter Marijnissen zegt dat Dijkhoff neptranen huilt. Het klimaatakkoord is volgens haar een VVD-akkoord “VVD’ers aan tafel en een VVD’er had de leiding.” Ze vindt de zorg voor de kosten voor de burgers ook vreemd, want “door VVD-beleid is de energierekening torenhoog”.
Asscher van de PvdA vindt het een aanfluiting dat VVD’er Dijkhoff afstand neemt van een akkoord waaraan hij en zijn partij volop hebben meegewerkt. “Ga aan de slag of ga uit de weg.”
PVV-leider Wilders denkt dat niemand de VVD en Dijkhoff nog gelooft.
De VVD-fractieleider zegt dat standpunten in de coalitie over het klimaatakkoord behoorlijk ver uit elkaar liggen.
NOS 12.01.2019 VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zegt dat de kans dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd nihil is. Volgens hem is het niet zo “dat de politiek bij het kruisje tekent”, zoals sommige partijen in de Tweede Kamer volgens hem lijken te willen.
In een interview in De Telegraaf is Dijkhoff kritisch over de opstelling van coalitiepartners D66 en ChristenUnie rond het akkoord. “D66 heeft al voordat het akkoord er was gezegd: het kabinet moet het gewoon uitvoeren. Nou dat ga ik niet doen.”
Het Kamerlid vindt dat de discussie over klimaatmaatregelen wordt gedomineerd door “drammers” die in zijn ogen “een lichtend voorbeeld” van Nederland willen maken: “Als Jesse Klaver van GroenLinks op tv praat over het klimaat dan daalt het draagvlak met één procent. Rob Jetten (D66) is dat nu ook aan het doen. Hij is nu aan het drammen, ja.”
Pittige onderhandelingen
Dijkhoff denkt dat de coalitieonderhandelingen over het akkoord nog pittig kunnen worden. “De coalitie kan hier zakelijk goed over praten onderling, maar ligt qua standpunten wel behoorlijk uit elkaar.” Hij wil koste wat het kost voorkomen dat de rekening op het bordje van gewone mensen belandt.
Uiteindelijk zou de samenwerking in het kabinet daar wat hem betreft zelfs op stuk kunnen lopen. Dijkhoff in de Telegraaf: “Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.”
Politiek verslaggever Lars Geerts zegt dat het voor het eerst is dat iemand zegt dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard is. Hij wijst erop dat 2019 in Den Haag een spannend jaar wordt voor het kabinet. Er zijn onder meer Provinciale Statenverkiezingen, die invloed hebben op de samenstelling van de Eerste Kamer.
Het klimaat speelt in de campagne een belangrijke rol. “En je ziet dat de VVD worstelt met de achterban die wil dat er niet te ver wordt gegaan en dat D66 worstelt met zijn achterban die juist veel verder wil gaan. Dat kan het komende jaar tot een flinke clash leiden.”
Eerste stap
Het klimaatakkoord, dat 200 pagina’s dik is, bevat zo’n zeshonderd maatregelen, variërend van het duurzamer maken van woningen tot het stimuleren van auto’s die geen CO2 uitstoten en energiebesparing door de industrie.
Met het akkoord moet in 2030 de CO2-uitstoot in Nederland met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990. Het kwam tot stand na langdurige onderhandelingen, waarbij tientallen belanghebbende partijen betrokken waren.
Op de dag van de presentatie zei minister Wiebes al dat het akkoord nog maar een eerste stap is. Nadat het is doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau besluit het kabinet welke voorstellen het overneemt. Dat besluit wordt vervolgens voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Jetten reageert op Twitter op de woorden van Dijkhoff in De Telegraaf:
Rob Jetten
@RobJetten
De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord. https://t.co/8UDyAboho8
NU 12.01.2019 De VVD zet een rem op de klimaatmaatregelen uit het klimaatakkoord. Fractieleider Klaas Dijkhoff wil niet dat ‘gewone mensen’ op kosten worden gejaagd. Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageren kritisch op de VVD-uitlatingen.
“Het is niet mijn akkoord”, zegt Dijkhoff in een zaterdag gepubliceerd interview met De Telegraaf over het in december gepresenteerde akkoord. Dijkhoff heeft het over een “polderpoging”.
Er moet nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven. Daarna heeft de politiek nog het laatste woord, maar Dijkhoff neemt al duidelijk stelling.
“Als we gruwelijke mazzel hadden gehad, was er een prachtig plan van de klimaattafels gekomen waardoor de effecten voor huishoudens draagbaar zouden zijn en netjes verdeeld. Nou dat is niet zo. Bedankt voor het advies en het harde werk, maar de kans dat ik het akkoord letterlijk ga uitvoeren, is nihil.”
D66-leider Rob Jetten had al laten weten dat wat hem betreft de gepresenteerde plannen ook worden uitgevoerd. “Ik ga dat niet doen”, reageert Dijkhoff nu. Hij noemt Jetten en GroenLinks-leider Jesse Klaver “drammers” als het om de klimaatdiscussie gaat.
Dijkhoff is zelfs bereid het voortbestaan van het kabinet op het spel te zetten. “Niemand in Nederland wordt er beter van als er een kabinet valt. Maar dat betekent niet dat je er alles aan doet om het te laten zitten.”
Jetten ziet profileringsdrang in campagnetijd
Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageerden later op de dag op het interview. Jetten ziet in de uitspraken van Dijkhoff “politieke profileringsdrang in campagnetijd” die hij “niet zo serieus” kan nemen. In maart zijn namelijk al de verkiezingen voor de Provinciale Staten die vervolgens de Eerste Kamer kiezen.
Jetten: “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar hou ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Ook ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers houdt Dijkhoff aan zijn beloften de CO2 te verminderen om zo de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken”, zegt Segers.
“We hebben afgesproken dat we schone, zelf opgewekte energie willen, dat we de wereld beter willen achterlaten voor onze kinderen, dat we mensen willen helpen bij het maken van de overstap naar duurzaamheid. Dat het klimaatakkoord dus ook rechtvaardig moet zijn. Dat zijn de afspraken, dat is waar het om draait, dat is wat we dus ook gewoon gaan doen. Ook Klaas Dijkhoff heeft zich daar aan te houden”, aldus de ChristenUnie-leider.
Het CDA heeft zich in het verleden juist wel kritisch over de klimaatmaatregelen uitgelaten en is dan ook niet kritisch op de uitlatingen van Dijkhoff. “Het is belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om ervoor te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”, zegt CDA-leider Sybrand Buma.
Buma hamert er, net als zijn VVD-collega, op dat het klimaatbeleid “haalbaar en betaalbaar” voor iedereen moet zijn.
GroenLinks-leider Klaver noemt de uitspraken van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Partijen zijn het wel eens over Klimaatwet
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Elsevier 11.01.2019 Klimaat, pensioenen, er komt volgens premier Mark Rutte (VVD) een ‘enorme berg werk op het kabinet af,’ zei hij na de ministerraad op zijn eerste persconferentie van het jaar.
Verwijzend naar de verkiezingen voor Provinciale Staten, Waterschappen en Eerste Kamer, zei Rutte: ‘U weet dat ik daar persoonlijk campagne voor voer.’ Daarmee doelde hij op de brief die hij eind 2018 aan alle Nederlanders in het AD liet publiceren.
Rutte staat eigenlijk altijd in de campagnestand, maar tot de verkiezingen van Provinciale Staten op 20 maart helemaal. Soms met bijbehorende stevige taal. Soms met een pragmatisme waar de gemiddelde D66’er – van oorsprong de partij van de praktische politiek – jaloers op zal zijn.
Zo zei Rutte na de ministerraad dat hij de raddraaiers die ‘doorgesnoven en dronken’ bij de jaarwisseling hulpverleners belaagden ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar zou willen slaan.’ Maar over het voorkomen van overlast en vuurwerkschade had de premier nog niets te melden. Daarover wordt in maart of april overlegd met ‘betrokkenen.’ Hij wees ook op de rol van burgers zelf en ouders die blijkbaar niet hun kinderen weten te corrigeren.
Ingrijpend wordt dit jaar volgens Rutte de Brexit. Hij waakte ervoor om zich ook maar enigszins te bemoeien met het proces in het Verenigd Koninkrijk. ‘Het is echt aan de Britten.’
Moraliteit van de Oranjes
Al even voorzichtig reageerde hij op vragen over de moraliteit van de Oranjes die belangrijk cultureel erfgoed in het buitenland te koop aanbieden. Rutte had er geen ‘persoonlijke opvatting’ over. De Oranjes voldoen aan ‘de wettelijke vereisten’ en het is, zei Rutte, een privékwestie.’ Musea met belangstelling zouden zelf contact moeten opnemen.
Dialoog met Iran blijven voeren
Pragmatisch gaat de premier ook om met Iran nadat deze week was gebleken dat het land vermoedelijk de hand heeft in de moord op twee Iraniërs in Nederland.
Hij wilde er geen diplomatieke gevolgen aan verbinden. ‘Ik vind dat je terughoudend moet zijn met het volledig stoppen van de relatie met zo’n land. We moeten druk uitoefenen en dialoog blijven voeren.’
Lees hetcommentaar van Gertjan van Schoonhoven over de Nashville-verklaring
Rillingen over de rug
De ‘rillingen’ waren Rutte over de rug gelopen toen hij de Nashville-verklaring had gelezen. ‘Ik ben zelf gelovig en ook gewoon inwoner van dit land. Dit is nieuws waarbij ik me niet thuisvoel. Samenwerken met de SGP, de partij waarvan leider Kees van der Staaij de Nashville-verklaring ondertekende, is voor Rutte geen probleem.
‘Ik werk met allerlei partijen samen waarmee ik het over heel veel dingen oneens ben. Ik vind het ook geen Haags probleem. Volgens mij is het meer een kwestie om er als samenleving iets van te vinden.’
Het is echt verschrikkelijk
Gevraagd of het niet raar is dat minister van Emancipatie Ingrid van Engelshoven (D66) zich erover uitliet, zei Rutte: ‘We mogen als politici toch wel een mening over hebben. En ik ben het helemaal eens met wat Ingrid van Engelshoven erover heeft gezegd. En wat ik net zeg, mij lopen ook de rillingen over de rug als ik die tekst lees. Het is echt verschrikkelijk.’
Telegraaf 03.01.2019 De eerste cijfers van de loonstrookjes vallen toch wat tegen. Verslaggever Martin Visser over de vele onzekere factoren die onze portemonnee de komende tijd zullen beïnvloeden.
AD 03.01.2019 Voor pensioenfondsen wacht een belangrijk jaar. Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. In november klapte het pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Volgens de pensioenthermometer van onderzoeksbureau Aon daalde de gemiddelde dekkingsgraad van pensioenfondsen over heel 2018 van 108 procent naar 104 procent. De gemiddelde dekkingsgraad laat zien in hoeverre fondsen aan hun verplichtingen kunnen voldoen en is belangrijk bij beslissingen over eventuele kortingen.
Staat mijn pensioenfonds er slecht voor?
,,De metaalfondsen staan er op dit moment het slechtst voor. In het ergste geval zouden die fondsen in 2020 dan de pensioenen moeten korten met één procent. Ook de dekkingsgraden van pensioenfonds ABP (waar alle ambtenaren bij aangesloten zijn) en PFZW (pensioenfonds van de zorgsector) komen in het gevaar, maar die houden het nog wel een jaar vol zonder te korten.’’
Ik ga nog lang niet met pensioen, over korten op pensioenen maak ik me dus geen zorgen.
,,Het korten op pensioenen geldt niet alleen voor mensen die nu pensioen ontvangen. Ook werkenden die nu sparen worden gekort, dat is alleen een stuk minder erg. Want als je nog lang moet doorwerken komt er vast weer een moment dat de beurzen omhoog gaan. Eigenlijk zou je als jongere blij moeten zijn met een verlaging van pensioen, dan blijft er meer over in de pot voor als je zelf aan de beurt bent.’’
Wat gaat er nu gebeuren na het geklapte pensioenoverleg?
,,Iedereen wacht op de Provinciale Staten verkiezingen. De verwachting is dat er daarna wel weer gepraat gaat worden.’’
Nederland heeft het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
En als dat overleg op niets uitloopt?
,,Dan moet er dus in sommige gevallen in 2020 gekort worden. Sinds de crisis zijn pensioenen overigens al niet meer meegestegen met de hogere prijzen. Dus eigenlijk worden pensioenen nu ook al een soort van gekort. Er kunnen drie dingen gebeuren mocht zo’n overleg weer klappen. De beurzen kunnen dit jaar natuurlijk herstellen, de politiek kan toch een nieuw pensioenakkoord afsluiten of het kabinet past de regels rondom de dekkingsgraden aan. Dat zou het korten nog kunnen tegenhouden.’’
Wat kan je nu zelf doen om het risico te verkleinen?
,,Langer doorwerken. Door de lagere rente en de slechte beurs is een pensioen nu heel duur. Elk jaar dat je langer doorwerkt levert zes procent pensioen op. Daarnaast kan je gaan sparen, zeker als je jonger bent. Of je neemt met minder pensioen genoegen. Het risico zal toch steeds meer bij de pensioenspaarders gaan liggen, dat komt door de vergrijzing.’’
Moet iemand die net begint met zijn of haar carrière zich nu zorgen maken?
,,Het komt goed als je zorgt dat je een baan hebt die je leuk vindt. Investeren in jezelf is het belangrijkste, zo zorg je voor het hoogste inkomen. Met een hoog inkomen is het makkelijker om te sparen. Bovendien wil je met een baan die je heel leuk vindt minder snel eerder met pensioen.’’
OmroepWest 02.01.2019De supermarktprijzen stijgen dit jaar met 3 procent. De btw op producten gaat van 6 naar 9 procent. Dat betekent dat de prijzen van producten in de supermarkten aangepast moeten worden. In supermarkten van keten Coop moeten wel tienduizend prijskaarten worden omgewisseld voor nieuwe. ‘Het is een hele hoop werk. Maar ik denk niet dat de klant er veel van gaat merken’, zegt supermarkteigenaar Joanne Galling.
De btw-verhoginhg is weliswaar beperkt, maar het maakt wel degelijk verschil. Op een boodschappenkar van 100 euro komt er 2,38 euro bij. Galling: ‘Je moet heel goed opletten dat de producten en de kaartjes bij elkaar horen, want anders krijgen klanten het probleem dat straks bij de kassa de prijs niet klopt.’
Naast de boodschappen uit de supermarkt kunnen consumenten ook een prijsstijging verwachten bij onder meer de aankoop van bloemen, boeken, water, een kapbeurt en een museumbezoek.
Ouderwets omwisselen
Een digitale oplossing voor het veranderen van de prijzen is er niet voor Galling. In de supermarkt worden alle prijswijzigen ouderwets met de hand doorgevoerd. ‘Er bestaan wel elektronische systemen, maar die hebben wij niet. Ik krijg gewoon van een bestand opgestuurd met een hele grote stapel aan kaartjes. Die moeten wij uitprinten, scheuren en dan moeten we ze op hun plaats hangen.’
‘In totaal heb we tienduizend prijzenwijzigen die we moeten doorvoeren en ga je dat natuurlijk nooit in een dag redden. Het personeel gaat volop aan de slag. Ik hoop het binnen een week op orde te hebben. Gelukkig draait het alleen om 3 procent, een klein bedrag op de meeste prijzen.’
Klant schrikt niet
De klanten zijn vooralsnog niet erg geschrokken. ‘Ik merk het niet zo als ik afreken. Bij sommige producten wel, maar ik let niet echt op wat het per cent kost. Kijk, als de prijs een euro omhoog was gegaan had ik het wel gemerkt. Dit is nog te overbruggen. Maar als je steeds meer moet betalen loopt het wel de spuigaten uit. Ik hoop het dat hierbij blijft’, aldus een nuchtere klant.
Hij snapt de prijsverhogingen wel, maar vraagt zich af of levensmiddelen duurder moeten worden. ‘Je zou bij luxeproducten verwachten dat de btw omhoog gaat. maar niet bij dit soort producten. Sommige mensen kunnen er niet voor kiezen om dit niet te kopen. Zij hebben levensmiddelen simpelweg nodig. Als de prijs dan omhoog gaat, wordt het voor sommige mensen wel moeilijker.’
Niet iedereen voert een verhoging door
Niet alle supermarkten rekenen de btw-verhoging op alle producten door. Supermarktketen Marqt is het bijvoorbeeld niet eens met de keuze om de gezonde producten in prijs te verhogen. ‘Door deze maatregel worden ongezonde, goedkope producten, die vaak sterk bewerkt zijn, nog aantrekkelijker ten opzichte van gezonde producten. Daar zijn we het niet mee eens, dus stimuleren we de gezonde keuze. We vinden het belangrijk om daarin te investeren’, zegt Joost Leeflang, directievoorzitter bij Marqt.
NOS 02.01.2018 Veel supermarkten openden vandaag voor het eerst na de jaarwisseling weer hun deuren. Klanten moesten hun hoofd er even bijhouden, want nog niet overal zijn de prijskaartjes vervangen.
De prijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
Monsterklus
Op sommige plekken zal er verwarring zijn geweest over de prijs van een zakje chips of flesje cola. Bij Albert Heijn gelden bijvoorbeeld al de nieuwe prijzen, maar stonden er aan het begin van de dag de oude prijzen nog op de etiketten.
Klanten werden er overigens met borden bij de ingang wel op gewezen wanneer een winkel de etiketten met prijzen nog moest vervangen.
Het bedrijf hoopt dat de prijzen inmiddels allemaal zijn aangepast. “Wij streven ernaar vandaag alle schapkaartjes vervangen te hebben”, zegt een woordvoerder. Een “monsterklus” noemt ze de omprijsactie.
Mensen die voor januari online boodschappen hebben besteld die nog geleverd moeten worden, betalen bij het afrekenen waarschijnlijk iets meer dan ze dachten. Klanten werden daar al wel op gewezen tijdens het online bestellen.
Product gratis
Jumbo is – anders dan marktleider Albert Heijn – de laatste weken van het oude jaar al begonnen met het aanpassen van de prijzen. De komende weken moeten er nog veel prijskaartjes verwisseld worden.
“We hebben ongeveer 32.000 artikelen. En die moeten we in 620 winkels aanpassen qua prijs”, zegt Ton van Veen, financieel topman bij Jumbo. “Daar heb je gewoon wat tijd voor nodig.”
Het uitgangspunt bij Jumbo is dat het prijskaartje overeenkomt met wat er aan de kassa betaald wordt. “Wijkt de kassaprijs van een product af van de schapprijs? Dan krijgt de klant het product gratis mee”, zegt een persvoorlichter.
Alles al om
Aldi-supermarkten hebben net als Albert Heijn alle prijzen in één keer omgezet. “De kaartjes en de prijzen aan de kassa, alles is op 1 januari omgegaan”, zegt een woordvoerder.
Trouw 01.01.2019 Het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’. “Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden. Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Elsevier 31.12.2018 Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier. Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen. Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen. VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont. Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’ Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf
✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent. Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
4. Brexit
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen. Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon. Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen. Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Roemer stapt nú, drie maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018, op om „het stokje over te dragen aan een nieuwe lichtingdie een nieuwe impuls gaat geven”. Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn die te laat gaat.”
Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
AD 16.12.2017
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.”
Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.” Mijn slogan is : ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer’ !!!!
AD 14.12.2017
Lilian Marijnissen
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Lilian Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen.
Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Lilian Marijnissen (haar vader was jarenlang het gezicht van de SP), die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
AD 14.12.2017
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Want ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Emile Roemers derde als partijleider.
Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Met harde hand
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
OmroepWest 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft de boete geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
Telegraaf 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft deze strafbeschikking van het OM geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
NOS 30.01.2018 Een voormalige penningmeester van de Leidse afdeling van de SP krijgt een taakstraf van 180 uur opgelegd en moet ruim 24.000 euro terugbetalen.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft hij tussen 2011 en 2014 ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas verduisterd. Dat bedrag plus de wettelijke rente moet hij terugbetalen.
De man heeft de straf van het OM geaccepteerd. Daardoor hoeft de zaak niet voor de rechter te komen.
De SP in Leiden deed in 2015 aangifte tegen de oud-penningmeester. De lokale voorzitter zei toen dat gesprekken tussen bestuursleden en de oud-penningmeester niets hadden opgeleverd. Daarom stapte het bestuur naar de politie.
VK 22.01.2018 Harry van Bommel was jarenlang een boegbeeld van de SP. Nu heeft het ex-Kamerlid zijn lidmaatschap opgezegd. Over zijn motieven zwijgt Van Bommel, maar zijn verwijdering van de SP was al langer zichtbaar.
In zijn 18 jaar durende loopbaan als Kamerlid stond van Bommel bekend om zijn eigenzinnigheid. Een partijcollega omschreef hem eerder liefdevol als ‘een satelliet’ die zijn eigen baan volgde rond het SP-moederschip. Heel veel grip leek de partijtop nooit op hem te hebben.
Nu blijkt de satelliet bijna volledig losgekoppeld. Het ex-Kamerlid heeft eind vorig jaar zijn lidmaatschap opgezegd, zo bevestigde partijvoorzitter Ron Meyer maandag in het AD. De partijtop wil wel nog een poging wagen om hem op andere gedachten te brengen, maar het is de vraag of dat lukt.
Cameraschuw
Van Bommel is tegenwoordig strategische adviseur bij de gemeente Zwolle, de stad waar hij zijn lerarenopleiding volgde. Hij wil zich om die reden nu niet uitlaten over zijn motieven om de SP te verlaten, laat hij per sms weten. ‘Mijn nieuwe functie staat perscontacten niet toe.’
Het is even wennen, want Van Bommel was tot voor kort alles behalve cameraschuw. Een klein jaar voor de verkiezingen liet hij aan iedereen die het wilde horen, weten dat hij nog vier jaar verder zou gaan als Kamerlid. Hij genoot veel te veel van de politiek om te stoppen. Kort voordat de SP-lijst naar buiten zou komen, kwam hij plotseling terug op zijn besluit. Van Bommel (55) wilde naar eigen zeggen toch graag nog een keer een carrièresprong maken.
Die uitleg stuitte meteen op scepsis. Had hij van de partijtop te horen gekregen dat er geen plekje meer voor hem was op de lijst? Van Bommel, die in de strijd om het partijvoorzitterschap de kant koos van de verliezende kandidaat Sharon Gesthuizen, ontkende in alle toonaarden. Hij zou tijdens een vakantie tot inkeer zijn gekomen.
Wij en zij
Van Bommel hield zich na zijn vertrek uit de Kamer op de vlakte, al gaf hij wel nog een kritisch interview in de Volkskrant. De SP-verkiezingscampagne was in zijn ogen te eenzijdig gericht geweest op de zorg.
Het afgelopen jaar wekte hij bij zijn omgeving wel vaker de indruk dat de relatie met de partij was bekoeld. Als hij nog sprak over de SP dan had hij het over ‘zij’. De SP, waar hij sinds de jaren tachtig voor werkte, was voor Van Bommel blijkbaar niet meer ‘wij’.
Onder leiding van de nieuwe partijvoorzitter Ron Meyer wordt de SP snel verjongd. Van Bommel en andere oudgedienden menen dat er ‘vriendjes van Meyer’ op cruciale posities komen. De manier waarop Lilian Marijnissen als opvolger van Emile Roemer is aangewezen, heeft eveneens wrevel gewekt.
Van Bommel heeft laten doorschemeren dat het opvolgingsproces ‘niet eerlijk’ is verlopen
Ook Van Bommel heeft achter de schermen laten doorschemeren dat het opvolgingsproces in zijn ogen ‘niet eerlijk’ is verlopen. Marijnissen wist twee maanden eerder dan haar rivaal Sadet Karabulut dat Roemer zou vertrekken. Ook had ze toen al de steun van het fractiebestuur binnen. Het hele proces zou volgens de critici zijn georkestreerd.
Na het bericht dat Van Bommel zijn SP-lidmaatschap heeft opgezegd, kwamen er meteen speculaties over een mogelijke overstap naar de PvdA, ook omdat hij dinsdag in zijn woonplaats Diemen het verkiezingsprogramma van de lokale PvdA in ontvangst zou nemen. Inmiddels heeft Van Bommel zijn optreden afgezegd.
Volgens Lex Scholten, PvdA-lijsttrekker in Diemen, was Van Bommel alleen ‘als bekende Diemenaar’ uitgenodigd. ‘Dat leek ons wel leuk. Hij komt niet bij ons op de lijst en Harry is ook geen lid.’
Lees hier het interview met Harry van Bommel terug;
De straat is de plek waar de SP altijd haar mandaat vandaan haalde. De partijtop wil dat graag zo houden. Maar onder leden klinkt steeds meer kritiek op het verplichte actievoeren. Zij vinden besturen zeker zo belangrijk. (+)
Telegraaf 22.01.2018 Harry van Bommel heeft zijn lidmaatschap van de SP opgezegd omdat de partij volgens hem niet kritisch heeft gekeken naar de verkiezingsuitslag. Bij de verkiezingen verloor de partij een zetel en werd er niet geprofiteerd van het megaverlies van concurrent PvdA.
Hij is opgestapt vanwege de kritiek die hij in maart al had geuit.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
NOS 22.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel stapt uit de SP omdat hij vindt dat de partij te weinig zelfkritiek aan de dag legt. Gisteravond meldde het AD dat hij van plan is de partij te verlaten. Van Bommel wilde zelf vandaag weinig kwijt over zijn motieven. Hij verwees alleen naar een gesprek dat hij maart vorig jaar had met de Volkskrant.
Daarin pleitte hij onder meer voor zelfreflectie. Van Bommel zei dat de SP zich moet afvragen waarom de partij bij de Kamerverkiezingen van maart geen zetels heeft gewonnen, terwijl de PvdA er 29 heeft verloren. Hij wilde ook weten waarom de SP geen nieuwe kiezers heeft bereikt en hoe het komt dat jongeren niet voor de partij hebben gekozen.
Te veel nadruk op zorg
Van Bommel zei in de Volkskrant verder dat de SP in de verkiezingscampagne zo veel nadruk heeft gelegd op de zorg, dat bijvoorbeeld het huurbeleid, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de inkomenspolitiek te weinig aandacht hebben gekregen. Hij pleitte in maart ook voor een ‘herbronning’ van links.
Van Bommel zat bijna 19 jaar onafgebroken in de Kamer voor de SP. Hij voerde vooral het woord over het buitenlands beleid.
Partijvoorzitter Meyer wil nog met Van Bommel om de tafel om hem voor de SP te behouden.
NOS 21.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel wil zijn partij verlaten, schrijft het AD. In de krant bevestigt partijvoorzitter Meyer het verhaal; hij nodigt Van Bommel uit voor een gesprek.
Van Bommel (55) maakte in augustus 2016 bekend dat hij na de verkiezingen van maart niet zou terugkeren in de Kamer. “Als ik in mijn werkzame leven nog iets anders wil doen dan fulltime politicus zijn, dan heb ik nu nog de kans om van koers te wijzigen”, zei hij toen. Van een conflict was geen sprake, zei de politicus.
Eind vorig jaar werd bekend dat Van Bommel een nieuwe baan had gevonden als strategisch bestuursadviseur voor de gemeente Zwolle.
Om tafel
Waarom Van Bommel nu zijn lidmaatschap heeft opgezegd, is niet duidelijk. Hij is niet bereikbaar voor commentaar. Tegen het AD zegt hij niet met de pers te mogen praten omdat hij ambtenaar is.
Ook Meyer weet niet wat er speelt, maar hij zegt dat hij Van Bommel nog niet heeft uitgeschreven bij de partij. “Als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Partijleider Lilian Marijnissen heeft volgens het AD meerdere keren contact gehad om hem een gesprek aan te bieden. Dat is er nog niet van gekomen vanwege Van Bommels drukke baan.
AD 21.01.2018 Harry van Bommel (55), die tot afgelopen maart ruim 18 jaar lang een prominent Kamerlid was voor de Socialistische Partij, heeft zijn SP-lidmaatschap plotsklaps opgezegd. Dat bevestigt partijvoorzitter Ron Meyer vanavond tegen deze krant. Maar de top laat hem niet zomaar vertrekken.
We laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan, aldus SP-voorzitter Ron Meyer over Harry van Bommel.
Zaterdag gonsde het op het congres van de socialisten al van de geruchten dat Van Bommel, een van de bekendste SP-gezichten, zou zijn vertrokken. ,,Het klopt inderdaad dat Harry een verzoek tot opzegging heeft ingediend”, bevestigt Meyer nu. ,,Maar we laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan.”
De SP heeft Van Bommel vooralsnog niet uitgeschreven. Partijleider Lilian Marijnissen heeft sinds de opzegging binnenkwam meermaals contact gehad met Van Bommel en hem verzocht om een gesprek. Dat is er nog niet van gekomen, omdat hij inmiddels een drukke baan heeft als bestuursadviseur in Zwolle.
Meyer: ,,Ik weet niet wat er precies speelt, maar als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Van Bommel zelf liet vanmiddag aan deze krant weten niet meer met de pers te mogen praten, omdat hij sinds november ambtenaar is. Verder reageerde hij niet op verzoeken om een toelichting op zijn verzoek tot uitschrijving als SP-lid.
Uiteindelijk was Van Bommel namens de SP van 19 mei 1998 tot en met 22 maart 2017 lid van de Tweede Kamer. Hij deed de portefeuille Buitenlandse Zaken en nam bijna twee decennia lang deel aan duizenden debatten, onder meer over de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, de toekomst van de EU en de Irak-oorlog.
Eind maart 2017, net na de landelijke verkiezingen, uitte Van Bommel in een interview met de Volkskrant nog forse kritiek op de top van de SP. Die zou een fout hebben gemaakt in de verkiezingscampagne door de focus te leggen op het Nationaal Zorgfonds en daarmee geen nieuwe kiezers hebben bereikt.
Opmerkelijk is nog dat Van Bommel volgens de website van de PvdA Diemen komende dinsdag het plaatselijke verkiezingsprogramma van deze partij in ontvangst zal nemen. De SP doet bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart niet mee in Diemen. Ingewijden ontkennen echter de suggestie dat Van Bommel wellicht is overgestapt naar de PvdA.
NU 21.01.2018 Partijprominent Harry van Bommel wil weg bij de SP. Hij heeft bij het bestuur een verzoek ingediend om zijn partijlidmaatschap op te zeggen.
Het bestuur wil met Van Bommel in gesprek over zijn verzoek. “We gaan met Harry in gesprek. Iemand met zijn verdienste in de partij laten wij niet zomaar gaan, laat partijvoorzitter Ron Meyer weten.
Het AD bracht zondagavond het nieuws van het dreigende vertrek van de SP-coryfee.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij. Het is niet bekend waarom Van Bommel de partij wil verlaten.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
Telegraaf 20.01.2018 Gerommel binnen de partij moet binnenskamers blijven. Daar hamerde SP-voorzitter Ron Meyer zaterdag op ten overstaan van zijn leden.
De afgelopen jaren lekte er verscheidene malen kritiek uit op de koers van de partij en het leiderschap. Zo klapten SP-Kamerleden uit de school over hun frustraties over het functioneren van de onlangs afgetreden partijleider Emile Roemer. Ook stonden SP’ers tegenover elkaar in de strijd om het voorzitterschap tussen Sharon Gesthuizen en Ron Meyer.
„Te vaak waren er interne discussies die een podium kregen. Ik baalde ervan, omdat er binnen de partij juist alle ruimte is voor discussie”, zei Meyer daar zaterdag over op het SP-congres in Hilversum. Hij wil dat de gelederen naar buiten toe voortaan gesloten blijven. „Ik zal daar mensen op blijven aanspreken. Dat is nodig voor eenheid. Discussies voeren we binnen, strijd voeren we buiten.”
Op het congres wordt onder meer het nieuwe partijbestuur gekozen en wordt er afscheid genomen van Roemer.
VK 13.01.2018 De nieuwe SP-leider Lilian Marijnissen heeft geen principiële bezwaren tegen vluchtelingendeals met Afrikaanse landen. Eerder noemde de SP een vergelijkbare deal met Turkije ‘smerig’, maar volgens Marijnissen is het ‘idioot’ om op voorhand uit te sluiten dat ook asielaanvragen van Afrikanen voortaan alleen buiten de EU worden afgehandeld.
Onder haar voorganger Roemer was er weinig helderheid over het standpunt van de SP. Nadat de formatiegesprekken met GroenLinks waren stukgelopen op mogelijke vluchtelingenakkoorden met Afrikaanse landen, weigerde Roemer te vertellen of zijn partij wel te porren was voor zulke deals.
Duidelijkheid
Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit, aldus Lilian Marijnissen.
Marijnissen geeft nu meer duidelijkheid. Volgens haar is het geen principieel bezwaar dat asielaanvragen alleen buiten de EU plaatsvinden, maar hangt alles af van de omstandigheden. ‘Het zou toch idioot zijn als je daar niet voor bent? Ik bedoel, in principe wil je natuurlijk dat mensen in de regio worden opgevangen… Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit.’
Het kabinet-Rutte III gaat ervan uit dat er op termijn akkoorden worden gesloten met ‘veilige landen’ in Afrika. Als voorbeeld dient ‘de Turkijedeal’ uit 2016, waardoor Syrische vluchtelingen nu alleen nog in het ‘veilige land’ Turkije een asielaanvraag kunnen doen. De instroom van vluchtelingen is sindsdien sterk teruggelopen in de EU.
De SP stemde destijds tegen die ‘smerige deal’, die volgens Roemer ‘niet voor mensen in nood, maar voor politici in nood’ was gemaakt. ‘
Gevoelige thema’s
We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval, aldus Lilian Marijnissen.
Immigratie en integratie zijn gevoelige thema’s in de SP. In de jaren tachtig was de SP sceptisch over immigratie, maar onder leiding van ex-Kamerlid Gesthuizen pleitte de partij de afgelopen jaren voor een ruimhartig asielbeleid. Tegelijk waren er ook twijfels over het draagvlak onder het eigen electoraat. Om de twee kampen tevreden te houden, hield de SP zich vaak afzijdig in het publieke debat.
Om de migratie uit Afrika te stoppen, meent Marijnissen dat er op de lange termijn welvaartsverdeling nodig is. ‘Uiteindelijk is het toch ook een verdelingsvraagstuk. Die mensen komen het hier halen als er niks verandert…Dat wij daar de grondstoffen weghalen. Dat wij daar in de lagelonenlanden de fabrieken neerzetten. De race naar beneden die je globaal organiseert. We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval.’
Lilian Marijnissen, vanzelfsprekende leider van de SP
In de kamer van de nieuwe fractievoorzitter van de SP hangen nog de posters van haar voorgangers. Hoe wil Lilian Marijnissen haar leiderschap gestalte geven? Welke koers gaat ze varen? Lees hier het interview met de nieuwe SP-leider.
VK 23.12.2017 ‘Een groot talent’, noemt oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen (41) de nieuwe partijleider van de SP Lilian Marijnissen. Maar, zegt ze ook: ‘Was er nou werkelijk niemand anders binnen de SP die de nieuwe politiek leider had kunnen worden? Natuurlijk speelt het een rol dat ze de dochter is van Jan Marijnissen. Er zijn welgeteld twee jaar geweest dat Jan Marijnissen geen formele rol had. Emile Roemer wordt nu al een tussenpaus genoemd.’
Sharon Gesthuizen verliet in 2017 de politiek. Enkele maanden later verscheen haar boek Schoonheid, macht, liefde, in het leven en in de politiek, waarin ze een kritisch geluid liet horen over de partij waarvoor ze 11 jaar lang in de Kamer had gezeten. ‘Een schrikbewind’, noemt ze het leiderschap van Jan Marijnissen in een interview met Volkskrant magazine. In discussie gaan was niet mogelijk, in vergaderingen werd je afgebrand, zegt ze. ‘Iedereen met macht heeft tegengeluid nodig. Maar dat werd niet gepruimd.’
Gesthuizen reageert in het interview ook op de reacties die ze kreeg na publicatie van het boek. Die waren niet mals: voormalig SP-collega’s verweten haar natrappen – zij wisten niet dat wat zij destijds deden of zeiden in een boek terecht kon komen. All in the game, zegt Gesthuizen, die haar boek vergelijkt met de #Me Too-onthullingen. ‘Er zijn heel veel mensen die in een bepaalde situatie hebben gezeten en daarmee later naar buiten komen. Vrouwen die mishandeld werden, de zus van Holleeder. Als je vindt dat het geen pas geeft dingen terug te lezen in een boek, waarom heb je ze dan gedaan?’
Hier leest u het hele interview met Gesthuizen;
Oud-Kamerlid Sharon Gesthuizen deed dit een jaar een boekje open over de SP. Dat werd haar niet in dank afgenomen. ‘Hoezo natrappen? Waarom mag ik niet opschrijven wat ik heb meegemaakt?’ U leest het hele interview hier. (+)
Telegraaf 20.12.2017 Het naar voren schuiven van Lilian Marijnissen als politiek leider van de SP lijkt een goede zet. In een peiling van deze week haalt de SP twaalf zetels. Vorige maand waren dat er in de peiling nog negen. Dat blijkt uit de woensdag verschenen Politieke Barometer van Ipsos.
In de Tweede Kamer heeft de partij veertien zetels.
Marijnissen volgde eerder deze maand Emile Roemer op. In de week van haar aantreden kennen zeven op de tien kiezers haar al. Haar rapportcijfer is met 5,6 al hoger dan dat van Roemer.
Verder blijkt uit de peiling dat drie van de vier regeringspartijen al twee tot vijf zetels verlies moeten incasseren. Alleen de ChristenUnie heeft daar geen last van. De regeringscoalitie zou hierdoor geen meerderheid meer hebben en kan aan het einde van dit verkiezingsjaar nog rekenen op 67 zetels.
Mahir Alkaya (SP) is nu nog ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken.
Telegraaf 15.12.2017 Mahir Alkaya komt in januari voor de SP in de Tweede Kamer. Hij neemt dan de plaats in van Emile Roemer. Eric Smaling, die als eerste recht had op de zetel, heeft sinds een paar maanden een baan op de universiteit in Wageningen en vindt het ,,niet correct” om daar nu al weer te vertrekken. De Amsterdammer Alkaya (1988) is momenteel ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken. Hij is aan de technische Universiteit van Delft opgeleid tot industrieel ontwerper.
Roemer kondigde deze week zijn vertrek aan als fractieleider en als Kamerlid. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en heeft ruim zeven jaar leiding gegeven aan partij en fractie. Lilian Marijnissen is hem opgevolgd als SP-leider.
Elsevier 14.12.2017 Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Onder Roemer beleefde de SP in 2011 een enorme opleving, althans in de peilingen. Het leek er sterk op dat de protestpartij bij de verkiezingen van 2012 de grootste partij zou worden. De campagne zou een tweestrijd Roemer versus VVD-lijsttrekker Mark Rutte worden. Maar in de televisiedebatten opereerde Roemer onhandig en de socialistische kiezers stroomden toch weer weg naar de PvdA.
Roemer kwam debacle niet te boven
Roemer verspeelde hierdoor de unieke kans om de SP regeringsmacht te bezorgen. Hij kwam dat debacle nooit meer te boven. Op het Binnenhof bleef hij de man die faalde, ook al had hij de uitstraling van een politieke teddybeer.
Roemer had het tij kunnen keren door strenge meningen over het migratiebeleid te gaan verkondigen. Tussen SP en de PVV van Geert Wilders zit nogal wat electorale overloop. Maar Roemer weigerde die kiezers te gaan bedienen. Hij voelde zich ook helemaal niet thuis bij een ‘grenzen dicht’-verhaal. De consequentie was wel dat de PVV bij de verkiezingen van maart dit jaar als tweede en dat de SP als zesde partij eindigde.
Nieuwe koers SP onwaarschijnlijk
Eens ventileerde de maoïstische SP standpunten die neerkwamen op ‘eigen volk eerst’. Maar dat is al lang niet meer aan de orde. De academisch gevormde professionals in de partij vertolken min of meer dezelfde standpunten als GroenLinks. Onder Lilian Marijnissen zal dat niet anders worden. Er is althans geen enkel teken dat zij het roer omgooit. Marijnissen blijft met PvdA en GroenLinks concurreren; niet met de PVV.
Daar komt nog bij dat de SP nu met PvdA en GroenLinks wil samenwerken als linkse oppositie. Dat maakt het al helemaal onmogelijk om linkse sociaal-economische standpunten te combineren met anti-immigratievoorstellen. De SP zal niet veranderen in een linkse tegenhanger van de PVV.
Als politicologe specialiseerde Marijnissen zich in nieuwe actievormen voor de vakbeweging. In de Tweede Kamer heb je weinig aan ‘organizing’ en andere actiemodellen, behalve als de fractieleider zich vooral in de Rotterdamse haven of bij stakende vuilnismannen wil manifesteren. Maar in het welvarende Nederland van nu zijn de barricaden met een lampje te zoeken.
Hooguit kan de SP inspelen op de brede sympathie die schoonmakers, verpleegkundigen, onderwijzers, buschauffeurs en treinmachinisten nu eenmaal genieten. Maar electoraal is dat ook dun ijs. Je kunt met de retoriek uit het industriële tijdperk nu eenmaal niet de zorg, het onderwijs en het openbaar vervoer op orde krijgen. En dat is toch eigenlijk waar een linkse partij voor staat.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 14.12.2017 Lilian Marijnissen (32), de dochter van SP-coryfee Jan Marijnissen, maakt razendsnel carrière binnen haar partij. Ze zit amper negen maanden in de Tweede Kamer of de fractie heeft haar al gebombardeerd tot partijleider. Deze benoeming roept bij critici de vraag op of Lilian haar topfunctie niet vooral te danken heeft aan haar beroemde achternaam.
Dacht u niet: ‘Deze kans komt wel erg snel!’?
,,Ja, ik moet toegeven dat ik dit niet had verwacht toen ik op de lijst ging staan voor de Tweede Kamer. Maar Emile heeft zijn beslissing genomen. Voor ons rest niets anders dan er een goede opvolger neer te zetten. Ik heb best wel even nagedacht of ik dat moest worden. Je moet nooit over één nacht ijs gaan. Ben ik de beste vrouw op deze plek? Is het moment juist? Gaat het allemaal goed komen? Hoe wordt mijn achtergrond ontvangen? Al die overwegingen hebben meegespeeld.”
,,Ja, u bent niet de eerste die over mijn achternaam begint. Ik heb een vader en een moeder. Daar kan ik ook niets aan doen. Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt. Hij steunt mij, maar vooral omdat het mijn vader is.”
Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt
U had een tegenstander voor het leiderschap, Sadet Karabulut. Was zij geen mooie keus geweest?
,,Wij hebben vanmorgen in de Kamerfractie gestemd. Daar kwam een duidelijke uitslag naar voren, en daar ben ik door vereerd. Maar ik ben Sadet ook heel erg dankbaar voor haar kandidatuur. Ik denk dat het goed is, ook voor een partij als de SP, dat er iets te kiezen valt. Er wordt wel eens gezegd dat wij een gesloten bolwerk zouden zijn, maar vandaag blijkt eens te meer dat dit niet zo is.”
Gaat u een andere koers varen met de SP? Want onder Roemer boekte de partij landelijk geen zetelwinst.
,,Zoals ik geen Jan Marijnissen ben, ben ik ook geen Emile Roemer. Dus ik zal het vast anders gaan doen. Op uw vraag over een nieuwe koers kan ik zeggen dat in januari ons congres bijeen komt. Daar beslissen de leden welke kant het opgaat. Dat hangt bij de SP niet af van één gezicht.”
Komt u dan zelf niet met concrete voorstellen?
,,Daar komen we continu mee. Afgelopen vrijdag heb ik nog een initiatief gelanceerd voor een zorgbuurthuis; een radicaal andere visie op de ouderenzorg. Dat gaat door.”
Hoe zit het eigenlijk met de beloofde vernieuwing binnen de SP?
,,We hebben twee jaar geleden een nieuwe voorzitter gekozen, in januari komt er een nieuw partijbestuur. En ook binnen de fractie in de Tweede Kamer is er vers bloed bijgekomen. Wij vertrouwen nu op de mix van ervaren mensen en nieuwe gezichten.”
U wordt in de Tweede Kamer nu de tweede vrouwelijke fractievoorzitter, naast Marianne Thieme. Is dat belangrijk?
,,Deels. Natuurlijk is het goed dat er een betere balans komt tussen mannelijke en vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Maar ik ben hopelijk gekozen omdat ik wat kan bereiken voor de SP. Niet omdat ik Marijnissen heet en niet omdat ik een vrouw ben.”
AD 13.12.2017 Prominente SP’ers uit Brabant zijn apetrots op ‘hun’ Lilian Marijnissen, die binnenkort Emile Roemer opvolgt als partijleider en zo in de voetsporen treedt van vader Jan. Maar er is ook kritiek: ,,Dit helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken.”
Jules Iding, voormalig wethouder in Oss en later ook gedeputeerde, vroeg Lilian Marijnissen als tiener om zich aan te sluiten bij de Osse SP-fractie. ,,Een groot talent, toen al. Ze is vasthoudend, komt inhoudelijk altijd goed beslagen ten ijs en praat tegelijkertijd vanuit haar hart. Daarom heb ik er ook heel veel vertrouwen in dat ze het gaat redden. Dat de SP nu weer een partijleider uit Oss heeft, maakt me stiekem wel een beetje trots.”
CDA-Kamerlid René Peters kreeg jarenlang met Marijnissen te maken in zijn rol als wethouder van Oss. De twee vertrokken in maart dit jaar gelijktijdig naar de Haagse politiek. Peters: ,,Ze is de perfecte vrouw om de SP te leiden. Met haar achtergrond in de politiek en de vakbond heeft ze van jongs af een prima cv opgebouwd voor deze lastige baan.” Dat ze nu in de diepe voetsporen van haar vader treedt wil Peters niet horen. ,,Ze heeft het helemaal op eigen kracht gedaan. Daar kan ik alleen maar bewondering voor hebben.”
Moeder Mari-Anne Marijnissen
Pfff, geen commentaar. Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar, aldus Mari-Anne Marijnissen.
Moeder Mari-Anne Marijnissen voelt zich een beetje overvallen als een verslaggever voor de deur staat. Wat vindt zij ervan? ,,Pfff, geen commentaar. Daarvoor moet je bij Lilian zijn”, houdt ze de boot af. ,,Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar. Ik ben ook reuze trots. Ik heb net naar de uitzending gekeken. Ze houdt zich goed staande in de politiek. Het gaat snel met haar politieke loopbaan, maar te snel? We zullen zien. Daar wou ik het maar bij laten.”
Veerle Slegers, die namens de SP in de Tilburgse gemeenteraad en Provinciale Staten zat, liet de afgelopen jaren geregeld kritisch uit over oud-partijleider Jan Marijnissen, de vader van Lilian. Afgelopen maart zegde Slegers haar partijlidmaatschap op uit onvrede met de koers van de partij.
Ze wil zich niet nog een keer laten verleiden tot SP-bashen – ,,Dat kan de partij zelf veel beter dan ik ooit zou kunnen.” Slegers noemt de keuze voor Lilian Marijnissen als nieuwe partijleider strategisch een slechte zet. ,,Het heeft veel weg van geregelde erfopvolging. Dit bevestigt alleen maar het beeld van een centralistische geleide partij, die alleen maar op de eigen mensen vertrouwt. Het helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken, iets dat nu juist zo hard nodig is.”
Nico Heijmans
Nico Heijmans, SP-fractievoorzitter in de Brabantse Provinciale Staten en al jaren actief op het partijkantoor in Amersfoort, bestrijdt het beeld dat de benoeming van Marijnissen een door vader Jan voorgekookt plan is. ,,Ik kan je met de hand op het hart bezweren dat zijn directe invloed hier zeer beperkt is. Als hij één keer per halfjaar op het hoofdkantoor komt, is het veel. En daarbij: als SP zijn wij toch veel meer voor de familiebedrijven dan de beursgenoteerde ondernemingen, haha.”
Nico Heijmans, namens de SP Nico Heijmans in de Provinciale Staten van Brabant.
,,Het is een vakvrouw die ontzettend gefocust is”, beschrijft de Osse burgemeester Wobine Buijs voormalig raadslid Lilian Marijnissen. ,,Ze heeft een heel goed gevoel wanneer ze zich in een discussie mengt en is sterk in het debat. Soms als een kat die met een muis speelt. Haar inbreng steunt altijd op een groot strategisch doel en als ze ergens voor gaat laat ze niet los.”
Speld 13.12.2017 Direct na haar aantreden als fractievoorzitter van de SP heeft Lilian Marijnissen haar speerpunten voor de komende tijd bekend gemaakt. De kersverse SP-leidster pleit voor een Nederland waar je achternaam niet je kansen bepaalt.
“Nog te vaak worden belangrijke functies in Nederland verdeeld onder mensen die toevallig in de juiste familie zijn geboren. Als het aan de SP ligt wordt Nederland een land met kansen voor iedereen.”
Marijnissen hoopt met haar eigen verhaal kansarme Nederlanders te inspireren: “Mijn vader werkte nog als simpele arbeider in een worstenfabriek, maar dat heeft me er nooit van weerhouden hogerop te klimmen en nu sta ik hier als fractievoorzitter van een politieke partij.” Lees Verder
Lilian Marijnissen zal de SP een volgend kabinet in loodsen
VK 13.12.2017 De potentie van Emile Roemer is vijftien Kamerzetels. Dat is ook hem duidelijk na drie landelijke verkiezingen. Het was niet genoeg om zijn droom te verwezenlijken: regeren. Dat is de volgende stap, benadrukt hij woensdag bij de aankondiging van zijn afscheid. ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer.’ Lilian Marijnissen moet de meest linkse partij van Nederland een volgend kabinet in loodsen.
Hoezeer Roemer ook zijn best doet de positieve ontwikkeling van zijn partij te onderstrepen – significante groei in gemeenten, provincies en Europees Parlement, collegedeelname in vier van de zes grote steden – woensdag moet hij toch keer op keer die ene vraag beantwoorden: heeft hij gefaald? Onder zijn leiding is de SP op landelijk niveau gestagneerd. Twee keer vijftien, een keer veertien zetels, drie kabinetsperiodes veroordeeld tot de oppositie.
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie. Het tijdperk-Jan Marijnissen kenmerkte zich door stormachtige groei. Van twee zetels in 1994 naar vijf, naar negen, naar 25 in 2006. Na die recorduitslag deed Marijnissen een eerste stroeve poging tot coalitiedeelname.
Toen kwam Roemer, in 2010, en ook hij wilde regeren. Echt waar, zei hij, de SP was een constructieve partij. ‘Wij zijn er klaar voor’, verkondigde het programma. ‘Lokaal hebben we laten zien dat we goed kunnen besturen.’ De lijsttrekker, voormalig wethouder in Boxmeer, was het levende bewijs.
De kiezer vond Roemer sympathiek, leek in 2012 even te geloven in zijn leiderschap, maar beloonde hem nooit met meer dan vijftien zetels. Sinds de onstuimige opmars en ruwe duikelpartij in de peilingen vijf jaar geleden hing een vraagteken boven zijn hoofd. Ook dit voorjaar bleef een comeback uit van ‘Rocky Roemer’, zoals partijvoorzitter Ron Meyer hem noemde.
Een strategische keuze in campagnetijd om de VVD uit te sluiten, kwam als een boemerang terug tijdens de formatie. Was de SP gaan regeren, dan was Roemer nu niet vertrokken, zegt hij woensdag. Nu staat er een man die bij een volgende ronde van zichzelf geen beter resultaat verwacht. Hem rest een troostprijs: de titel van meest betrouwbare politicus, volgens opinieonderzoeken. Wel een man die kiezers de sleutel van hun huis toevertrouwen, niet de sleutel van het Torentje.
In Lilian Marijnissen, pas tien maanden Kamerlid, ziet hij de potentie om het tij te keren. Woensdagochtend koos de fractie haar als nieuwe leider. Zij wist in oktober al van Roemers aanstaande vertrek. Hij nam toen het fractiebestuur, waar zij deel van uitmaakte, in vertrouwen. De rest van de fractie hoorde het nieuws dinsdag en had slechts 24 uur om na te denken over de functie. Alleen Sadet Karabulut stak ook haar vinger op. Bij de stemming, waar ook de vertrekkend voorzitter aan meedeed, legde zij het af tegen Marijnissen.
Tussen twee Marijnissens in
Door het stokje aan haar door te geven, wordt Roemer de SP-leider tussen twee Marijnissens in. Maar zo zien SP’ers dat niet. Ze is 32 en heeft er een half leven in de politiek opzitten.
Dat ze Marijnissen heet is bovenal een voordeel, denkt Peter Kanne, onderzoeker van peilingbureau I&O Research. ‘Haar naam spreekt tot de verbeelding. Jan Marijnissen past in het rijtje Joop den Uyl en Hans van Mierlo.’ Dochter Marijnissen gaat de SP een boost geven in de peilingen, verwacht hij. ‘Kiezers houden van jong, nieuw en fris. Dat zagen we ook bij Klaver.’
Haar geslacht zal haar daarentegen weinig helpen, denkt Kanne. ‘Het effect van vrouwen die uit sympathie op een vrouw stemmen is zeer beperkt.’
Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s
Familie in de politiek, het komt vaker voor;
Twee aanvoerders van dezelfde partij uit één gezin is een primeur voor Nederland. Wel zijn er meer familielijntjes in de politiek. Enkele voorbeelden:
Joop den Uyl (PvdA-leider 1966-1986) – dochter Saskia Den Uyl (PvdA-Kamerlid 1994-2006)
Jan van Aartsen (enkele keren minister voor de ARP in de jaren ‘50) – zoon Jozias van Aartsen (fractieleider en minister voor de VVD tussen 1994 en 2006)
Henk Korthals (vice-premier voor de VVD 1959-1963) – zoon Benk Korthals (minister voor de VVD 1998-2003)
Charles van Rooy (minister voor de KVP 1959-1961) – dochter Yvonne van Rooy (twee keer staatssecretaris voor het CDA tussen 1986 en 1994)
Theo Bot (staatssecretaris en minister voor de KVP in diverse kabinetten in de jaren ‘60) – zoon Ben Bot (minister voor het CDA, 2003-2007)
Willem Drees (premier voor de PvdA 1948-1958) – zoon Willem Drees jr (partijleider en minister voor DS’70 in de jaren ‘70)
Gerrit Bolkestein (minister voor de VDB 1939-1945) – kleinzoon Frits Bolkestein (partijleider VVD in de jaren ‘90)
Jan Donner (minister voor de ARP 1926-1933) – kleinzoon Piet Hein Donner (minister voor het CDA 2002-2010)
De SP heeft niettemin de papieren om de grootste partij van Nederland te worden, stelt Kanne. ‘De partij combineert een sociaal-economisch linkse agenda met conservatieve opvattingen over sociaal-culturele thema’s als Europa en migranten. Op dat snijvlak zitten de meeste kiezers.’ Marijnissen zal dat scherpe sociaal-culturele profiel dan wel moeten oppoetsen. De SP leek onder Roemer vaak afwezig in het migratiedebat.
Als dit kabinet de rit uitzit, heeft Marijnissen drieënhalf jaar om ervaring op te doen tussen haar linkse concurrenten Asscher (PvdA) en Klaver (GroenLinks). Ook zij zijn pas kort leiders van hun partijen. Niet alleen de SP, heel links verkeert in electoraal zwaar weer. Opgeteld hebben de drie partijen slechts 37 zetels. Nu zoeken ze elkaar in de oppositie op, maar rivaliteit is onvermijdelijk. Klaver richt zich met zijn ‘kantinetour’ op de kiezers van de SP. Asscher zoekt in de linkse PvdA-beginselen naar een recept voor wederopstanding. Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s, suggereert Kanne.
Partijvoorzitter Meyer maakte onlangs al de weg vrij voor toekomstige formatiebesprekingen. Het uitsluiten van de VVD was geen principiële keuze voor de eeuwigheid, zei hij in een interview. Als Marijnissen Roemers ‘volgende stap’ wil zetten, zal ze bij volgende verkiezingen de optie van samenwerken met alle partijen openhouden.
Dit is de nieuwe leider van de SP;
‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’
Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’
NU 13.12.2017 Emile Roemer wilde per se wachten totdat het nieuwe kabinet er was en ieder fractielid zijn plek in de Tweede Kamer had gevonden voordat hij het parlement zou verlaten, maar nu zit zijn werk erop. “Hier is het stokje, maak het maar waar”, aldus Roemer in een interview met NU.nl.
“De sfeer in de partij was zoals ik het graag wil”, zei Roemer woensdag in een Haags café nadat hij zijn aftreden publiekelijk had gemaakt.
Alles moest in stelling worden gebracht om een nieuwe periode als oppositiepartij aan de slag te gaan. Nieuwe fractieleden hebben het Kamerwerk onder de knie en de medewerkers hebben hun juiste plek gevonden.
Roemer: “Ik word bijna aan alle kanten voorbij gerend in enthousiasme. Toen dacht ik: aan het eind van het jaar is een heel mooi moment”.
Dat was voor de socialist belangrijk: rust in de tent. Want voor Roemer, inmiddels een van de meest ervaren Kamerleden, was het afgelopen jaar misschien wel zijn meest tumultueuze.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Roemers derde als partijleider.
Driemaal is scheepsrecht, zei hij tijdens het verkiezingsdebat in Carré, maar nadat de goedlachse Brabander al inmiddels twee verkiezingen had verloren kwamen er ook in maart geen zetels bij.
Roemer speelde afgelopen zomer al met het idee het fractievoorzitterschap neer te leggen. Maar, zoals dat gaat in Den Haag, zodra je bekendmaakt dat je met die gedachte speelt, is het besluit voor de buitenwereld al genomen.
Stond uw leiderschap onder druk?
“Nee. Dan was het uitgelekt en hadden jullie er wel iedere dag een artikel over geschreven.”
Dat was vorig jaar ook het geval.
“Dat gebeurt altijd als er in een partij wat gebeurt.”
U hebt geen druk gevoeld vanuit de partij?
“Nee, absoluut niet. Dat merkte ik ook aan de warme reacties binnen de partij.”
Afgelopen zomer vroeg ik u nog: wat is de houdbaarheid van een lijsttrekker. Toen zei u: politiek moet niet te vluchtig worden.
“Ik moet u nu heel eerlijk bekennen dat ik toen, ondanks dat ik de meest betrouwbare politicus ben, toch tegen u een klein beetje heb gejokt.”
U wist toen al dat u wilde vertrekken?
“Nee, maar ik was er wel over aan het nadenken. Heel soms mag een leugentje om bestwil. Als je dan zegt dat je daar over nadenkt, dan ben je ook weg.”
Doet het pijn?
“Rationeel niet. Ik ben trots en neem met een goed gevoel afscheid.”
“Maar emotioneel doet het wel wat. Ik ben 38 jaar zeer actief geweest voor de partij op alle mogelijke niveaus. Ik kan me haast geen leven zonder prominent SP’er te zijn voorstellen. Ik ben heel erg benieuwd wat de komende tijd gaat brengen.”
U benadrukt steeds dat u als meest betrouwbare politicus wordt gezien.
“Ik vind het veel waard en ik heb er heel veel aan gehad. Mijn moeder zei altijd: jongen, wie veel liegt, moet veel onthouden.”
Maar in de wandelgangen wordt ook wel gezegd: misschien is Emile Roemer te aardig geweest om een fractievoorzitter te zijn.
“Met dat soort duidingen kan ik helemaal niets. Ik ben het er ook niet mee eens. Sterker nog: waren er maar wat meer aardige mensen in de politiek.”
VN 13.12.2017 Na Agnes Kant vertrekt nu ook Emile Roemer, na jaren van vruchteloos geploeter, als opvolger van de monumentale Jan Marijnissen. Nu is de beurt aan dochter Lilian. Wordt de SP gerund als een ‘Noord-Koreaans familiebedrijf’ of gloort eindelijk dan toch de socialistische dageraad?
Eindelijk is de kogel door de kerk: Emile Roemer treedt af als leider van de SP. Daarmee komt een einde aan jaren van dapper maar vruchteloos geploeter. Sinds het begin van de crisis in 2008 hadden de socialisten in veel opzichten het maatschappelijk tij mee, maar ondanks de grote maatschappelijke woede over de bezuinigingen van de afgelopen kabinetten en de groeiende populariteit van ouderwets links gedachtengoed (zoals dat van de Franse econoom Piketty en de Britse Labourleider Jeremy Corbyn) wist de SP er electoraal niet van te profiteren.
Zelfs toen de PvdA bij de laatste verkiezingen 29 zetels verloor, raakte de SP er óók een kwijt. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Na de verkiezingen probeerden ze de neergang bij de SP te verklaren door de ‘karaktermoord’ die ‘de media’ op Roemer zouden hebben gepleegd, maar de werkelijkheid was anders: de goeiige oud-leraar uit Boxmeer was simpelweg niet tegen de beproevingen van het lijsttrekkerschap opgewassen. De onvermijdelijke vraag was of de SP hem bij de volgende verkiezingen wéér voor de leeuwen zou gooien.
Maar Roemer mocht aanblijven als partijleider, waarna de trouwe partijsoldaat dapper voortploeterde. Bij ieder Kamerdebat was het voelbaar. Terwijl onder Jan Marijnissen nog lichte opwinding door de Kamerzaal ging als de gehaaide fractievoorzitter van de SP zich naar de interruptiemicrofoon begaf, zakte de aandacht bij de brave Roemer juist weg. Bij de verkiezingsdebatten ging het niet veel beter. En zo kon het gebeuren dat de SP bij de laatste verkiezingen weer een zetel moest inleveren.
Daar wreekte zich het monumentale voorbeeld van Jan Marijnissen, de man die de SP groot maakte: in de schaduw van een eik wil weinig groeien. Diens opvolger Agnes Kant bleek niet bestand tegen de harde realiteit van het fractievoorzitterschap en het bijbehorende mediacircus, en Emile Roemer uiteindelijk evenmin.
Nu is de beurt aan Lilian Marijnissen, zoals de Telegraaf al in september vorig jaar voorspelde, toen bekend werd dat ‘de dochter van’ plek drie op de SP-lijst had gekregen. Volgens het hoofdredactioneel commentaar van de ochtendkrant was dat een schande, want: ‘In een democratie dient een politieke partij niet te worden gerund als een Noord-Koreaans familiebedrijf. Zelfs niet als de wortels liggen in het Maoïsme.’
Het onzinnige verwijt van coöptatie daargelaten (Jan Marijnissen was al lang vertrokken als partijvoorzitter, en bovendien: waarom zou je als ‘kind van’ níet de politiek in mogen gaan, zoals VVD’er Sophie Hermans en PvdA’er Schelto Patijn ook deden?): het aantreden van Lilian Marijnissen zou best eens een zegen voor de partij kunnen blijken. In tegenstelling tot de andere fractievoorzitters – op Marianne Thieme na – is ze jong en vrouw. Dat is niet slecht voor het beeld. En ze heeft haar strepen verdiend als actievoerder tegen de marktwerking en de verschraling in de zorg, voor de Nederlanders één van de belangrijkste politieke thema’s.
In de media zal Lilian Marijnissen de komende tijd ongetwijfeld lastige vragen krijgen over de invloed van haar vader, maar voor veel SP’ers en SP-kiezers geeft de familierelatie haar juist de glans die Emile Roemer miste. En waar Roemer in de media door het hardnekkige verwijt werd achtervolgd dat hij nog altijd aan het touwtje van zijn grote voorganger zou lopen, staat Lilian juist bekend als vrijgevochten type, ook ten opzichte van haar vader. Misschien gloort voor de SP na al het geploeter eindelijk dan toch de socialistische dageraad.
NRC 13.12.2017 Hij wilde „geen politicus zijn waarvan de mensen zeggen: die is te laat gegaan,” zei Emile Roemer toen hij woensdag bekend maakte op te stappen als SP-leider. „Je moet op tijd het stokje overdragen.”
Niet te laat? Al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart was het een publiek geheim aan het Binnenhof: Roemer gáát. Zijn gezag in de Tweede Kamer was hij al jaren kwijt, verkiezingsuitslagen vielen keer op keer tegen. En ook in de top van de SP maakten ze er allang geen geheim meer van dat aan Roemer werd getwijfeld. De vraag was alleen: wanneer gaat-ie?
Bij zijn aantreden was het heel anders. Emile Roemer (Boxmeer, 1962) beleefde een vliegende start als SP-leider. In maart 2010 volgde hij de afgetreden Agnes Kant op, die er niet in was geslaagd uit de schaduw te treden van haar bejubelde voorganger Jan Marijnissen. De partij stond op zwaar verlies in de peilingen.
Maar met strijdbaarheid en ontwapenende humor („u kunt mij veel verwijten, maar niet dat ik te vroeg gepiekt heb”) wist Roemer de nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 beperkt te houden. Het voelde, zo zei op verkiezingsavond, als „een verlies met een gouden randje”.
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
In de twee jaar na 2010 steeg de SP in de peilingen tot boven de dertig zetels. Roemer werd een serieuze premierskandidaat. De vervroegde verkiezingen van september 2012 leken zelfs lange tijd uit te draaien op een tweestrijd tussen hem en Mark Rutte (VVD).
Totdat Roemer zich in tv-debatten liet afbluffen door Rutte, en de PvdA van Diederik Samsom er met de linkse kiezers vandoor ging. Een documentaire van journalist Coen Verbraak liet op pijnlijke wijze zien hoe onprofessioneel en onvoorbereid de SP met Roemer de verkiezingen was ingegaan.
Eigenlijk herstelde hij nooit meer van die desastreuze campagne. Er was een Roemer van vóór augustus 2012, en er was een Roemer van erna. De eerste was goedlachs, strijdbaar en vol zelfvertrouwen. De tweede was onzeker, verongelijkt en verbeten.
In de crisis- en bezuinigingsjaren onder Rutte I en II hadden de denkbeelden van de SP het tij mee. Compassie met de ‘gewone man’, kleinschaligheid in de zorg, kritiek op ‘superstaat Brussel’ en de euro, verzet tegen het marktdenken in de publieke sector – de partij had het zo’n beetje uitgevonden.
Maar het lukte Roemer niet die thema’s naar zich toe te trekken. Terwijl de krediet-, euro- en vluchtelingencrises elkaar in rap tempo opvolgden, slaagde hij er telkens maar niet in te profiteren van het kantelende maatschappelijke klimaat.
In debatten werd hij afgetroefd door gehaaide collega-politici als Mark Rutte en Alexander Pechtold. Vaak had hij zijn cijfers en feiten niet paraat. Onder fractievoorzitters in de Tweede Kamer werd het een soort running gag: even een lullig vraagje aan Roemer stellen over de cijfers, hij gaat gegarandeerd onderuit. Dieptepunt waren de Algemene Beschouwingen van 2014, toen Roemer door het voltallige parlement werd uitgelachen.
Ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat.
Niet meedoen in een kabinet
Buiten de Tweede Kamer wist Roemer wél doorbraken bewerkstelligen. De afgelopen jaren ging de SP in een groot aantal steden en provincies meebesturen. In Amsterdam intervenieerde Roemer persoonlijk, samen met Pechtold, om te zorgen dat zijn partij de PvdA verving in het stadsbestuur.
Maar de belangrijkste stap, meedoen in een kabinet, bleef uit. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart wist Roemer op geen enkele wijze te profiteren van de ineenstorting van de PvdA: de SP verloor een zetel, als enige oppositiepartij. Meeregeren was tijdens de formatie nooit een serieuze optie, omdat de SP op voorhand samenwerking met verkiezingswinnaar VVD had uitgesloten. Roemer lobbyde nog wel voor een centrum-linkse zespartijencoalitie zonder de VVD. Maar de beoogde premier van dat kabinet, CDA’er Sybrand Buma, deed zijn voorstel grappend af als ‘Buma en de zeven dwergen’.
Deze zomer nam Roemer een besluit: hij zou niet nog een keer lijsttrekker worden. Afgelopen vrijdag lichtte hij het partijbestuur in dat hij er per januari mee ophoudt. De fractie hoorde dat dinsdag.
Tijdens de persconferentie maakte Roemer een ontspannen, bevrijde indruk. Hij maakte grapjes en lachte weer. Hier stond de SP-leider die we na augustus 2012 zelden meer hadden gezien.
Telegraaf 13.12.2017 Politiek Den Haag reageert op het vertrek van Emile Roemer als partijleider van de SP. De reacties op een rij.
Premier Mark Rutte noemt het jammer dat SP-leider Emile Roemer vertrekt. Hij spreekt over een verrassing. ,,Emile Roemer geeft het stokje door, zoals hij zelf zegt. Ik respecteer natuurlijk zijn afweging, maar vind het ook jammer dat hij afscheid neemt.”
Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin Rutte premier is. ,,Hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest. We zijn zelfs wel eens samen op werkbezoek geweest.”
Rutte noemt Roemer een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor ,,en dat is een mooie combinatie.” Hij wenst hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes.
Humor
Sybrand Buma, fractievoorzitter van het CDA (via Twitter): ,,In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL.”
Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66 (via Twitter): ,,Dank voor @emileroemer voor je jarenlange inzet voor @SPnl en Nederland. Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD (via Twitter): ,,Emile Roemer vertrekt. Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks (via Twitter): ,,Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor. Emile bedankt voor de mooie samenwerking! Gefeliciteerd @MarijnissenL. Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP (via Twitter): ,,Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan @MarijnissenL in nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”
NOS 13.12.2017 De fractievoorzitters in de Tweede Kamer feliciteren de opgestapte SP-leiderRoemer op Twitter en bedanken hem.
PvdA-leider Asscher: “Dank voor de prettige samenwerking en gezamenlijke strijd voor een socialer Nederland. Ook bedankt voor je vriendelijkheid en humor in dit vak”.
Ook D66-leider Pechtold is lovend over Roemer en zegt over hem: “Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!” ChristenUnie-leider Segers twittert: “Dank voor je inzet voor ons land Emile Roemer, en dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”
Een van de aardigste tegenstanders
Volgens VVD-leider Dijkhoff is Roemer “een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was”. Hij twittert: “Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
“Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan Lilian Marijnissen in haar nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”, aldus SGP-leider Van der Staaij.
GroenLinks-leider Klaver noemt het afscheid een bijzonder moment. “Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij bedankt hem voor de samenwerking en wens Lilian Marijnissen succes.
Rutte
Premier Rutte schrijft op Facebook dat het voor hem een verrassing is dat Roemer het stokje doorgeeft en dat hij het jammer vindt dat hij afscheid neemt.
“Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin ik premier ben en hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest”, aldus de minister-president.
“Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie. Ik wens hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes!”
Telegraaf 13.12.2017 Lilian Marijnissen, dochter van Jan Marijnissen, volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Roemer kondigde vanmorgen aan ermee te stoppen.
Telegraaf 13.12.2017 Wat vriend en vijand al vijf jaar dachten, is nu officieel: Emile Roemer heeft zichzelf ongeschikt bevonden voor het verdere leiderschap van de Socialistische Partij. Hij wil plaats maken voor een nieuwe generatie.
NU 13.12.2017 Voor Lilian Marijnissen is het snel gegaan. Na krap tien maanden in de Kamer mag ze leiding geven aan de veertienkoppige SP-fractie nadat Emile Roemer opstapte. “Ik had dit niet zo verwacht toen ik dit jaar voor het eerst op de kandidatenlijst stond.”
Marijnissen krijgt woensdag in Café Dudok waar Roemer zijn aftreden bekendmaakte vooral vragen over haar vader. Jan Marijnissen is een begrip bij de socialisten.
Hij was in 1994 het eerste SP-Kamerlid en wordt fractieleider. Daar zette hij pas in 2008 na vijftien jaar een punt achter. Hij bleef vervolgens nog wel tot 2015 aan als partijvoorzitter.
Een last voor zijn dochter die nu in zijn voetsporen treedt? Ze vindt zelf van niet. “Ik ben supertrots op wat hij heeft bereikt”, legt Lilian uit. “Ik kan niets aan mijn achternaam doen.”
Bovendien, benadrukt Marijnissen, is vader Jan al een tijd geleden uit Den Haag vertrokken. Ze heeft nooit met hem op het Binnenhof samengewerkt. “Hij heeft zijn steun uitgesproken, dat vind ik belangrijk. Maar vooral omdat het mijn vader is.”
Pretentieus
De wisseling van de wacht werd in alle stilte en vliegensvlug voorbereid. Roemer informeerde deze week zijn fractie, dinsdagochtend wezen zij Marijnissen aan. Sadet Karabulut was de enige andere kandidaat, maar de uitslag was volgens Marijnissen duidelijk. “Daar voel ik me erg vereerd over.”
Als oud vakbondsbestuurder in de zorg en als prille zorgwoordvoerder in de Kamer, is ze nauw verbonden met dat thema. “De zorg zit in mijn hart”, zegt ze. Als fractievoorzitter komen vanaf nu ook alle andere belangrijke politieke onderwerpen op haar bordje.
Ze vindt het nog te vroeg om haar leiderschapsstijl te definiëren. “Dat is moeilijk als je net een uur in functie bent.” Bovendien vindt Marijnissen dat in dit stadium ook “een beetje pretentieus.”
“Ik ben geen Emile Roemer, ik ben geen Jan Marijnissen en ik ben ook geen Agnes Kant. Allemaal voormalige partijleiders, op die erfenissen bouwen wij voort.”
Natuurlijk waren er ook de twijfels, zegt ze. “Ben ik de juiste vrouw voor deze functie? Is dit het juiste moment? Hoe ontvangen mensen mijn achtergrond?” Het spookte even door haar hoofd de afgelopen twee dagen.
Het is ook opvallend dat Marijnissen na Marianne Thieme pas de tweede vrouwelijke partijleider is tussen de overige elf mannen. “Ik heb enorm veel zin om tussen die stropdassen het debat aan te gaan.”
Emile Roemer wijst vaak op onderzoeken dat hij de meest betrouwbare politicus is. Op welke kwalificatie hoop jij?
“Poeh. Nou, als ik ooit de betrouwbaarste politicus zou zijn, zou dat natuurlijk fantastisch zijn. Vertrouwen in politici is in deze tijd heel belangrijk.”
“Dit kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Het eerste wat Rutte deed is een streep zetten door de strijd tegen topsalarissen, om maar eens wat te noemen. Het tweede is een cadeautje van 1,4 miljard aan buitenlandse beleggers.”
“Dus als je het vertrouwen wilt winnen van de gewone man, is dat heel belangrijk.”
Wilt u het niet anders gaan doen? U bent niet voor niets de nieuwe leider van de SP.
“Ik ben niet zozeer de nieuwe fractievoorzitter geworden omdat ik het anders wil gaan doen, dat is omdat ik voor een voldongen feit wordt gesteld: namelijk dat Emile Roemer zijn vertrek heeft aangekondigd.”
“Ik vind het belangrijk om krachtige oppositie te combineren met alternatieven waarbij niet het grote geld het voor het zeggen heeft, maar de mensen.”
Roemer zei tijdens de formatie dat hij de VVD uitsluit vanwege de grondbeginselen van de partij. Denkt u daar ook zo over?
“Ik denk dat het verstandig was om de VVD uit te sluiten bij de verkiezingen. Dit kabinet is daar het meest schrikbarende resultaat van. Ik sta vierkant achter die uitspraak van Emile Roemer.”
“De VVD onder Rutte is pakken wat je pakken kan-mentaliteit. Dat is niet een partij waar wij bij willen aanschuiven.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij, zo maakte hij vanochtend bekend. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Wat betekent dit voor de SP? Onze chef in Den Haag legt het uit in uw politieke nieuwsbrief.
Goedemiddag. Op haar 18e werd Lilian Marijnissen al gezien als een politiek talent, veertien jaar later leidt zij de SP. Loodst zij die partij het kabinet binnen?
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Nog niet vaak nam een politiek leider zo stralend afscheid van het Binnenhof als Emile Roemer woensdag: ‘Ik kijk terug op fantastische jaren’, glunderde hij, nadat hij iedereen had verrast met zijn aankondiging. Ook waren er nog niet veel politici die bij hun afscheid werden bedolven onder zoveel waardering van de andere partijen in de Tweede Kamer. ‘Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was’, in de woorden van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff.
Roemer zal er met gemengde gevoelens kennis van hebben genomen. Wie al te gul lof krijgt van concurrenten, was kennelijk geen grote bedreiging. In zijn acht jaar als partijleider wist hij niet weg te komen van de zijlijn. Het blijft voor eeuwig Roemers tragiek dat hij niet kon profiteren van het enorme verval van de PvdA, de grootste electorale concurrent. Toen het erop aankwam, bleken D66 en GroenLinks voor veel teleurgestelde kiezers een aantrekkelijker vluchtheuvel.
Toch gaat Roemer ook de politieke geschiedenisboeken in als de man die de SP na jaren van geharnaste oppositie voorsorteerde als bestuurspartij. Dat gebeurde even zelfs landelijk – totdat één moeizaam televisiedebat in 2012 pardoes een einde maakte aan zijn premiersaspiraties – maar veel overtuigender nog op lokaal en provinciaal niveau. Daar stootte de SP dit decennium door tot in het centrum van de macht.
Niet voor niets liet Roemer zich er woensdag op voorstaan dat zijn partij inmiddels bestuurt in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. In veel verschillende combinaties bovendien. Maar juist daarom oogstte hij eerder dit jaar zoveel onbegrip met zijn halsstarrige weigering om zelfs maar te praten over regeringsdeelname zolang de VVD aan de formatietafel zat. Een grotere kans om landelijk de macht te grijpen kwam er in de hele partijgeschiedenis immers niet voorbij.
Zoals Lilian Marijnissen negen maanden geleden al poseerde met de SP-fractie. Als de nieuwe leider. Zoek Emile #Roemer. 1:50 PM – Dec 13, 2017
EN DE VROUW DIE KOMT……..Lilian Marijnissen
Dat lijkt de partij inmiddels ook zelf te beseffen, want de regeeraspiraties zijn weer helemaal terug. ‘Het is tijd voor de volgende stap’, aldus Roemer woensdag. Maar die zal hij zelf niet meer gaan zetten: ‘Het is tijd voor een volgende lichting.’
Lilian Marijnissen wordt van die lichting het gezicht. Daarmee verdubbelt het aantal vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer en krijgt Nederland de primeur van twee partijleiders uit hetzelfde gezin binnen één partij.
Marijnissen won woensdagochtend de interne verkiezing van collega-Kamerlid Sadet Karabulut. Daarmee neemt de fractie een gok, want Marijnissen heeft veel minder ervaring op het Binnenhof. Maar haar naam, haar veelgeprezen werk in de vakbond en haar eerste goede optredens in de Kamer wegen kennelijk zwaar genoeg.
En Roemer? Die kon woensdag nog niet zeggen wat hij nu van plan is te gaan doen. ‘Meer thuis zijn’, daar houdt hij het voorlopig even op.
NOS 13.12.2017 Lilian Marijnissen is alleen al vanwege haar achternaam vaak genoemd als nieuwe partijleider van de SP. Zij is de dochter van Jan Marijnissen, de man die jarenlang de partij aanvoerde en die verantwoordelijk was voor de groei van de SP. Vandaag werd bekend dat ze inderdaad de nieuwe fractievoorzitter wordt, als opvolger van Roemer. SP-voorzitter Meyer typeerde haar eerder als een geboren leider.
Lilian Marijnissen, die 32 jaar is, zit sinds maart in de Tweede Kamer. Ze haalde bij de verkiezingen ruim genoeg stemmen om op eigen kracht een zetel te veroveren: 124.626. In de Kamer heeft ze zich de afgelopen tijd vooral beziggehouden met zorg.
Met 16 jaar in gemeenteraad gekozen
Op haar vijftiende werd Marijnissen al lid van de jongerenorganisatie van de SP en ze werd in de gemeenteraad van Oss gekozen toen ze zestien was. Ze moest wachten tot na haar achttiende verjaardag totdat ze de zetel kon innemen. Marijnissen, die politicologie studeerde, bleef dertien jaar in de raad van Oss.
Verder was ze jarenlang bestuurslid van Abvakabo FNV. Ze voerde daar onder meer actie tegen de bezuinigingen in de zorg. Lilian Marijnissen staat bekend als een harde werker en een gedreven politicus. In een gesprek met de Volkskrant zei ze begin dit jaar dat het absoluut niet haar persoonlijke ambitie is om partijleider te worden. “Als het gebeurt, zou dat moeten zijn omdat de partij denkt dat dat het juiste is.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Zij werd vanmorgen door de fractie gekozen en treedt zo in de voetsporen van haar vader Jan.
Emile Roemer was het gezicht van de partij tijdens drie Tweede Kamerverkiezingen, opeenvolgend haalde de partij onder zijn leiding twee keer 15 zetels (2010 en 2012) en de laatste keer (2017) 14 zetels.
Roemer stopt na zeven bewogen jaren. Begin januari vertrekt hij ook uit de Tweede Kamer. Uit eigen beweging, benadrukt hij: ‘Ik neem afscheid van de mooiste hondenbaan die je je kunt wensen en kijk terug op fantastische jaren. De politiek ingaan is niet zo moeilijk. Eruitgaan is veel moeilijker. Ik vertrek niet omdat ik uitgekeken ben. Maar omdat ik vind dat het tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet. We willen blijven vernieuwen. Een nieuwe lichting kan een nieuwe impuls geven. Ik wil niet de politicus zijn die te laat is gegaan.’
Agnes Kant
In 2010 werd Roemer fractieleider in een voor de SP tumultueuze tijd. Zijn voorganger Agnes Kant was pas een kleine twee jaar eerder aangetreden. Zij slaagde er niet in om uit de schaduw van founding father Jan Marijnissen te komen, die onder haar leiding nog lid was van de fractie. In maart 2010 vertrok Kant en stapte Roemer naar voren. De voormalig leraar uit Boxmeer zat sinds 2006 in de Kamer. Drie maanden later was hij lijsttrekker bij de verkiezingen. Tegelijkertijd kondigde Marijnissen zijn vertrek uit de Kamer aan, hij zou nog wel partijvoorzitter blijven tot 2015.
Het tumult in de eigen gelederen deed de partij geen goed. De SP slonk van 25 naar 15 zetels. In de fractie werd Roemer gewaardeerd om zijn betrokken en tegelijkertijd losse stijl van leidinggeven. Het contrast met de strenge stijl van Marijnissen was groot. De SP’er verwierf ook buiten zijn partij het imago van een betrouwbare en vriendelijke man, iemand die wars was van de politieke spelletjes waar het Binnenhof om bekendstaat.
Twee jaar later stuwde hij met die vriendelijke uitstraling zijn partij in de peilingen naar grote hoogten. In de aanloop naar de verkiezingen van september 2012 groeide hij plots uit tot premierskandidaat. De SP steeg naar bijna 40 virtuele zetels. Aan die opmars kwam een ruw einde toen linkse concurrent Diederik Samsom van de PvdA langszij kwam en Roemer in televisiedebatten enkele moeilijke momenten beleefde. Uiteindelijk haalde Samsom met de PvdA 38 zetels en bleef de SP steken op de 15 zetels die de partij al had.
Bij de aankondiging van zijn afscheid zei Roemer vanmorgen vooral trots te zijn op de metamorfose die de SP onder zijn leiding heeft doorgemaakt. De partij had de nadruk lang liggen op de oppositie in de Tweede Kamer, maar timmerde onder Roemer vooral lokaal en provinciaal nadrukkelijk aan de weg als bestuurspartij. Inmiddels bestuurt de partij in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. ‘Daar ben ik heel erg trots op’, aldus Roemer.
In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL11:55 AM – Dec 13, 2017
Marijnissen
Lilian Marijnissen (32) – de dochter van oud- partijleider Jan Marijnissen – kwam pas bij de verkiezingen in maart in de Tweede Kamer maar geldt al jaren als een grote belofte in de partij. Ze maakte als 18-jarige naam als raadslid voor de SP in Oss en als bestuurder van Abvakabo FNV, de vakbond voor onder meer de zorgsector. ‘Ik lijk op mijn vader. Wij delen een gevoel voor rechtvaardigheid, houden allebei van duidelijkheid en hebben een bloedhekel aan vriendjespolitiek, mooie woorden en loze beloften’, zei ze tegen het blad Binnenlands Bestuur.
Nadat Roemer dinsdag intern bekendmaakte dat hij zou vertrekken, stond er één tegenkandidaat op, het Kamerlid Sadet Karabulut. ‘Twee vrouwen zijn opgestaan’, aldus het Kamerlid Renske Leijten. ‘Vanochtend zij we bij mekaar gaan zitten. We hebben gesproken met beide vrouwen en daarna in harmonie een besluit genomen.’
Dit schreven wij eerder over Roemer, Marijnissen en de SP;
Lilian Marijnissen: ‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’ Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’ (+)
AD 13.12.2017 Lilian Marijnissen (32) is de opvolger van Emile Roemer, als leider van de SP. Als dochter-van werd ze zo’n beetje gemaakt voor die plek.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer gaat zoals hij kwam. Hij volgde in 2010 Agnes Kant op, die vertrok na kritiek op haar optreden in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ze zou een te schelle toon hebben en te verbeten overkomen.
Nu vertrekt Roemer zelf na kritiek op zijn rol als partijleider. Maar de klachten waren ditmaal van heel andere aard. De Noord-Brabander zou juist te goedmoedig en te weinig fel zijn.
Een paar maanden voor de Tweede Kamer-verkiezingen op 15 maart klaagden enkele SP-Kamerleden anoniem over de partijleider. Ze waren bang voor een slecht resultaat. Eén van hen zei: “Hij kan geen fractie leiden, laat staan Nederland”. Hij noemde Roemer een “aardige vent”, maar dat iedereen om hem heen wist dat hij het niet zou gaan redden. “Na de verkiezingen wordt hij gewoon geslachtofferd.”
Zetelverlies
Roemer zei steeds dat hij het niet eens was met de kritiek op zijn leiderschap. “Dan had ik hier niet al zes jaar gezeten, dan hadden zich wel tegenkandidaten voor het lijsttrekkerschap gemeld, dan had niet 95 procent van de leden zich achter mij geschaard.”
Maar de SP verloor inderdaad bij de Kamerverkiezingen. Voor de derde keer op rij en drie keer onder lijsttrekker Roemer. Van de 25 zetels die de fractie onder oud-partijleider Marijnissen had, zijn er nu nog 14 over.
Terwijl de hoop juist was dat hij het elan weer terug zou brengen in de partij, die na het vertrek van Jan Marijnissen, ‘mister SP’, in een vacuüm was beland. Roemer koppelt zijn vertrek zelf trouwens niet met zoveel woorden aan het zetelverlies. Hij vindt het genoeg geweest en wil niet bekend komen te staan als “politicus die te laat vertrok”.
SP buitenspel
Lijsttrekker Roemer kreeg rond de verkiezingen felle kritiek op zijn houding tegenover de VVD. Hij zei dat het uitgesloten was dat de SP met de VVD in een regering zou gaan. Daarmee zette hij zijn partij volgens critici buitenspel. Omdat de VVD opnieuw de grootste partij werd en de uitslag van de verkiezingen versnipperd was, was het aantal opties om te mee gaan regeren vrijwel nihil door zijn opstelling.
Terwijl Roemer steeds heeft gezegd dat hij de ambitie had om van de SP de grootste partij te maken en dan zelf premier te worden. Dat had hij prachtig gevonden, de derde naoorlogse premier worden die uit Noord-Brabant kwam (na Jan de Quay en Dries van Agt).
Zachtaardige bourgondiër
Emile Roemer werd in 2006 Kamerlid voor de SP. Hij was eerder onderwijzer en wethouder van Boxmeer. Verder was hij voorzitter van de SP in Noord-Brabant. Zijn verdienste was dat hij de kleine SP in zijn Brabantse gemeente liet uitgroeien tot de grootste partij. Hij smeedde er een succesvolle coalitie, ook met zijn latere aartsvijand de VVD.
Roemer was een heel ander type dan de charismatische Jan Marijnissen. Hij staat bekend als zachtaardige bourgondiër, iemand bij wie je zo een tweedehands auto zou kopen. Maar hij had te weinig uitstraling en was niet de gewiekste politicus, die zijn tegenstrevers kon overtroeven.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer stopt als fractievoorzitter en partijleider van de SP. Dat heeft hij bekendgemaakt in Den Haag. Hij verlaat begin januari ook de Tweede Kamer. Lilian Marijnissen volgt hem op als fractievoorzitter.
“Ik vind het de juiste tijd om het stokje over te dragen aan de nieuwe lichting. Mijn deel van de missie zit erop. Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging”, zei Roemer.
Hij deelde zijn voornemen gisteren al met de fractie. Twee fractieleden hebben zich toen gemeld als opvolger: Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen. Uiteindelijk koos de fractie voor de 32-jarige dochter van partijboegbeeld Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds maart in de Tweede Kamer.
Joviaal
Roemer was onderwijzer in Boxmeer en Beuningen voordat hij in 2006 in de Tweede Kamer kwam. Vier jaar later volgde hij Agnes Kant op als fractievoorzitter en partijleider.
De hoop was dat met Roemer aan het roer de SP weer het elan zou krijgen dat de partij had onder Jan Marijnissen. Aanvankelijk deed de joviale Roemer het goed in de peilingen, maar bij verkiezingen viel de uitslag toch steeds tegen.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer leed drie keer op rij een verkiezingsnederlaag.
Emile Gerardus Maria Roemer
* Boxmeer, 24 augustus 1962
* Onderwijzer
* Lid gemeenteraad Boxmeer
* Wethouder Boxmeer
* Tweede Kamerlid, woordvoerder verkeer
* Fractievoorzitter SP sinds 2010
Niet uitgekeken
Roemer maakte een opgeluchte indruk tijdens de persconferentie over zijn aftreden. Eerst grapte hij nog tegen de aanwezige pers dat hij een initiatief-voorstel kwam toelichten, maar daarna kwam het hoge woord eruit.
“Ik ben niet uitgekeken op deze prachtige, eervolle baan, maar het is tijd om het laatste stokje over te geven aan de nieuwe generatie. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet.” Volgens Roemer wil de SP grote stappen voorwaarts blijven zetten.
Roemer is er trots op dat de SP onder zijn leiding heeft kunnen laten zien dat ze kan besturen. Op lokaal en provinciaal niveau zit de partij in colleges. Landelijk is dat niet gelukt, al had Roemer dat graag gewild. “Maar onze tijd komt nog.”
Lilian Marijnissen ANP
De nieuwe fractievoorzitter, Lilian Marijnissen, heeft het SP-gedachtegoed met de paplepel ingegoten gekregen. Ze stond als kind al op een verkiezingsposter voor de partij, samen met haar vader.
Als 18-jarige was ze al lid van de gemeenteraad van Oss. Voordat ze in maart in de Tweede Kamer kwam, werkte ze bij de Rabobank en bij ambtenarenvakbond AbvaKabo FNV.
Als kind stond Lilian Marijnissen al op een verkiezingsposter voor de partij SP
Elsevier 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer stapt op. Hij stopt er begin januari mee, en verlaat dan ook de Tweede Kamer. Dat meldt hij tijdens een onverwachte persconferentie in restaurant Dudok in Den Haag. Hij draagt het stokje over aan Lilian Marijnissen. Ook Kamerlid Sadet Karabulut had zich beschikbaar gesteld als kandidaat fractievoorzitter.
Het zou geen unanieme keuze zijn geweest voor Marijnissen, maar ze behaalde toch wel een ‘overduidelijke meerderheid’ van de stemmen, liet Karabulut naderhand weten.
Twijfels over Roemers kwaliteiten
Roemer (1962) zat sinds 2006 voor de SP in de Tweede Kamer. Sinds 2010 was hij fractievoorzitter en politiek leider. Bij de laatste verkiezingen, toen Roemer opnieuw lijsttrekker was, verloor zijn partij één zetel. Kort voor de stembusronde uitten sommige SP-collega’s in de media ernstige twijfels over zijn kwaliteiten.
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij ‘tegen de stroom in’ moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer moest drie keer achter elkaar een verkiezingsnederlaag ondergaan.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 13.12.2017De 32-jarige Lilian Marijnissen volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Zij zit sinds maart in de Tweede Kamer en is de dochter van Jan Marijnissen, onder wiens leiding de partij groot werd.
Roemer maakte bekend begin januari op te stappen. Hij zei dat het de juiste tijd was om het leiderschap over te dragen aan een nieuwe lichting binnen de partij. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en was sinds 2010 fractievoorzitter en politiek leider.
Ze zei „supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV.
Gefeliciteerd @MarijnissenL – zie uit naar de samenwerking. Laten we samen links weer groter maken en mensen een progressief alternatief bieden
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. „Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een „menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben.”
Ze dankte ook Emile Roemer. „De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Sadet Karabulut was de enige tegenkandidaat voor het leiderschap, maar ze verloor met duidelijke cijfers. Karabulut blijft lid van de fractie van de Tweede Kamer.
Meyer op vraag of dit niet te veel een dynastie begint te worden: “Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.” Die vraag doet volgens hem Lilian tekort. 12:00 PM – Dec 13, 2017
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer treedt af als fractievoorzitter en leider van de SP. Dat heeft hij woensdag tijdens een persconferentie bekend gemaakt. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
„Het is de hoogste tijd dat iemand anders het stokje overneemt”, zei Roemer tijdens zijn toespraak. Hij betreurt het dat zijn partij nog niet aan een kabinet heeft deelgenomen. Roemer: „Dat is nu niet gelukt. Nu niet, want onze tijd, die komt.”
Tegenover een bomvolle zaal waar journalisten, SP’ers en ook zijn vrouw aanwezig waren, memoreerde de SP’er zijn tijd als partijleider. „Fractievoorzitter zijn, partijleider zijn, is misschien wel de mooiste hondenbaan die je je kan wensen.” Tegenover de fractie heeft hij zijn besluit dinsdag al bekend gemaakt, vertelde hij.
Marijnissen
Over het moment van zijn aftreden, per januari, zei Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn, die te laat is gegaan. Maar die een weg heeft gebaand, voor zijn opvolging. Ik denk dat ik daar aardig in geslaagd ben.” Hij besloot met: „Mijn deel zit erop”. Waarop een luid applaus klonk.
Woensdagochtend heeft de fractie besloten om Lilian Marijnissen (32) aan te stellen als nieuwe fractievoorzitter. Ook Tweede Kamerlid Sadet Karabulut had zich daarvoor opgeworpen, maar de fractie koos voor de dochter van voormalig SP-leider Jan Marijnissen. „Wij weten als SP wat ons te doen staat. We knokken voor een socialer Nederland”, sprak Marijnissen de zaal toe.
Haar naam gonsde al een tijdje als potentiële opvolger van Roemer, zeker sinds ze bij de laatste verkiezingen in de Tweede Kamer kwam. Ze is populair bij de achterban en draait al lange tijd mee in de partij. In een toelichting ontkennen Roemer en Marijnissen dat het moment van leiderschapswisseling iets te maken heeft met de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.
Ingewijden melden dat de verkiezing van Marijnissen als nieuwe leider overigens niet anoniem was.
Positie
Roemer (55) zat al een tijdje in een lastige positie. Zijn partij blijft kwakkelen in de peilingen en er is veel kritiek op zijn publieke optredens. Ook binnen de SP rommelde het.
Toch werd tot nu toe door SP-voorzitter Ron Meyer stug volgehouden dat Roemer de juiste man voor de positie was. Meyer zegt dat hij niet verwacht dat met de wisseling van leider ook de koers van de partij verandert, „we zijn immers een ledenpartij”.
Over de vraag of met opnieuw een Marijnissen aan het roer, het bij de SP niet op een dynastie begint te lijken, reageerde hij geërgerd. Die vraag doet volgens hem Lilian te kort. „Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.”
De voormalig onderwijzer Roemer zat sinds 2006 in de Tweede Kamer, waar hij in 2010 zijn voorganger Agnes Kant als leider opvolgde.
NU 13.12.2017 SP-leider en fractievoorzitter Emile Roemer treedt af als partijleider en vertrekt uit de politiek. Dat heeft hij woensdagochtend bekendgemaakt in café Dudok in Den Haag.
Roemer draagt het stokje begin januari over aan Lilian Marijnissen, de dochter van oud-partijleider Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds de Kamerverkiezingen van afgelopen maart voor de SP in de Tweede Kamer.
Roemer zei met zijn opstappen de weg vrij te willen maken voor een nieuwe generatie SP’ers. “Ik vertrek niet omdat ik ben uitgekeken, maar omdat dit de juiste tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting”, zei hij. “Ik wil niet een politicus zijn die te laat is gegaan. Mijn deel van de missie zit erop.”
Met het aantreden van een nieuw kabinet en de gemeenteraadsverkiezingen in zicht is het de taak aan Marijnissen om de partij een nieuwe impuls te geven.
Uitdaging
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij “tegen de stroom in” moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Premier Mark Rutte laat in een reactie weten het jammer te vinden dat Roemer afscheid neemt. “Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie”, aldus de premier. En Lodewijk Asscher (PvdA) op Twitter: “Ongelooflijk jammer dat @emileroemer stopt. Aardige, eerlijke en vrolijke collega.”
Marijnissen
Na de bekendmaking aan de fractie dat hij zou vertrekken dinsdag bleek dat twee fractieleden bereid waren Roemer op te volgen. Naast Marijnissen was dit Sadet Karabulut. Volgens Marijnissen was er sprake van een “duidelijke uitslag” toen woensdagochtend in de fractie gesproken werd over wie de SP-leiding op zich zou nemen.
Marijnissen zei “supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV. In de Tweede Kamer had ze zorg als haar portefeuille. Zorg was bij de laatste Kamerverkiezingen het hoofdthema voor de SP.
Ze zal het anders doen dan Roemer, maar over de koers gaan de leden, zei ze. Ze verwacht trouwens geen fundamentele wijziging van de koers. De partij komt in januari weer bijeen voor een congres.
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. “Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een “menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben”.
Pieken
Roemer nam na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 het stokje over van Agnes Kant. Daarvoor was hij als Kamerlid, wethouder in Boxmeer en lid van het partijbestuur geweest.
Nauwelijks twee maanden na zijn aantreden als partijleider viel Roemer bij de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen op door de onbevangen en ontspannen manier waarop hij de strijd aanging met de concurrenten op links en op rechts.
In aanloop naar de verkiezingen van 2012 groeide de SP verder in de peilingen. De socialisten leken een tweestrijd aan te gaan met de VVD van Mark Rutte en bij de SP droomden ze hardop van een premierschap van Roemer.
Maar Roemer “piekte te vroeg”, zou hij later zeggen. De strijd ging uiteindelijk tussen de PvdA en de VVD die later met elkaar een kabinet zouden vormen.
Niet profiteren
In de jaren die volgden wist Roemer zich niet te ontpoppen tot de oppositieleider van links en tijdens de laatste verkiezingen wist hij met zijn SP niet te profiteren van de regeringsdeelname van de PvdA.
De laatste tijd nam de kritiek op het leiderschap van Roemer toe. Vorig jaar december zochten SP-Kamerleden anoniem contact met het AD om hun beklag te doen over het leiderschap van Roemer. Zij vroegen zich af of Roemer nog wel kon aanblijven.
Het was voor de SP een hoogst ongebruikelijke gang van zaken. De partij staat erom bekend dat er weinig naar de media gelekt wordt.
Roemer zei destijds dat de kritiek hem niet “in de koude kleren” is gaan zitten.
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, Aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer kondigt op humoristische wijze zijn afscheid aan als leider van de SP. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
NOS 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer komt vanochtend met een mededeling. In Den Haag wordt er rekening mee gehouden dat hij opstapt als fractievoorzitter en partijleider.
Voor 11.30 uur is een persconferentie aangekondigd. Die is live te zien op NOS.nl en op de NOS-Facebookpagina.
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de recent verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de bestekabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Neergang PvdA
De ontwikkeling van de Partij van de Arbeid is tekenend voor de politieke ontwikkeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit een historisch perspectief blijkt dat de neergang van de Partij van de Arbeid al begon rondom 1966.
De eerste tien jaar na de Tweede Wereldoorlog was het land sterk gericht op herstel. Het land was inwaarts gericht en er was vooralsnog weinig aanleiding tot globalisering van het bedrijfsleven. Door de geleide loonpolitiek hadden veel Nederlandse gezinnen in de jaren veertig en vijftig weinig geld te besteden.
De nadruk lag op zuinig doen met het gezinsloon. In de jaren zestig veranderde dit beeld. Door het loslaten van loonmatiging stegen de inkomens fors en ging men meer consumeren.
Tussen 1955 en 1965 stegen de consumptieve uitgaven van de Nederlandse huishoudens met 42 procent. Een minder groot deel van de uitgaven werd besteed aan de eerste levensbehoeften, zoals voedsel en huisvesting en steeds meer aan kleding, comfort en inrichting van het huis. In de jaren vijftig ging 43 procent van de Nederlanders niet op vakantie, daarna werd vakantie naar het buitenland vrij algemeen.
Verzorgingsstaat
De economie groeide zo hard dat capaciteitstekort optrad. Begin jaren zestig werden de eerste laaggeschoolde en goedkope ‘gastarbeiders’ uitgenodigd om de economie verder uit te bouwen. Aanvankelijk kwamen ze uit Europese landen als Italie, Portugal, Griekenland en Spanje.
Later uit niet-Europese landen als Marokko en Turkije. Nederland werd steeds meer ‘outward looking’: minder nationalistisch, meer kosmopolitisch, meer globalisering.
Deze trend kreeg logischerwijze ook een politieke vertaling. Indicatief hiervoor is hoe het de PvdA is vergaan. De tweede helft van de jaren zestig was in politiek opzicht een roerige tijd. Nieuwe politieke partijen werden opgericht, in de gevestigde partijen heerste onrust.
D66, opgericht en geleid door Hans van Mierlo, kwam voor het eerst in de Kamer met zeven zetels. Progressieve KVP-ers en ARP-ers richtten een eigen partij op: de Politieke Partij Radikalen (PPR).
Door de verzorgingsstaat konden sociale problemen en dreigende armoede worden opgevangen. Iedereen in Nederland kreeg recht op financiële bijstand in geval van nood. In de jaren zestig van de vorige eeuw raakte de verzorgingsstaat goeddeels gereed. De gedachte was dat het werk vrijwel af was. Het imago van de arbeidersklasse als zielige underdog was verdwenen.
De arbeiders hadden zich verheven, vooral ook in de dienstensector. Er ontstond een bloeiende middenklasse van ondernemers. En met hen had ook het partijkader van de Partij van de Arbeid zich verheven, gestudeerd en mogelijk zelfs een leerstoel aan de universiteit verworven. De PvdA ontwikkelde zich tot een elite, een regentenklasse, maar wilde dit zelf niet weten.
Marxistische filosofie
Eén voorbeeld is algemeen bekend: PvdA-coryfee Arie van der Zwan, wiens vader visboer was. Arie was opgeklommen tot hoogleraar commerciële economie en bedrijfsstatistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De PvdA ontwikkelde een zeker dedain in het partijkader en afkeer van de patatetende en sportkleding dragende voormalige arbeidersklasse, ook wel ‘klootjesvolk’ genoemd.
De lotsverbetering van het proletariaat was voltooid.
Die verbetering vond mede plaats dankzij de economische groei. Het Kapitalismeen de Globaliseringfloreerde vooral in de tweede helft jaren tachtig en jaren negentig. De socialisten gingen op zoek naar een andere achtergestelde doelgroep danwel onderdrukte klasse. PvdA-leden vonden nieuwe onderdrukten in ontwikkelingslanden, landen die volgens hen onderontwikkeld waren gebleven door het kolonialisme. De marxistische filosofie gaf de nodige theoretische onderbouwing aan dergelijk gedachtegoed.
Nieuw Links
De CPN was binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste waarde. Zoals PvdA-prominent en oud-communist dr. Paul Scheffer. Onder de naam Nieuw Links smeedde een groepje PvdA’ers binnen de partij een vernieuwingsbeweging die van 1966 tot 1971 opgeld deed. Initiatiefnemers waren de journalist Han Lammers en de econoom Hans van den Doel. In september 1966 werd het manifest10 over Rood(meer en meer en nog veel meer) gepubliceerd. De tekst werd geschreven door Hans van den Doel, Arie van der Hek, Reinier Krooshof, Han Lammers, André van der Louw, Tom Pauka, Rob de Rooi en Arie van der Zwan.
Een belangrijk programmapunt was de ‘onvoorwaardelijke erkenning van de DDR’. Toen dat ideaal in duigen viel kwam de onvoorwaardelijke steun aan Europese integratie daarvoor in de plaats. De nationale grenzen konden volgens Nieuw Links worden opgeheven, Europese grenzen zouden daarvoor in de plaats komen.
Een ander programmapunt was: ‘De PvdA neemt niet deel aan een regering, tenzij vaststaat dat de ontwikkelingshulp twee procent van het nationale inkomen bedraagt.’ Er moest geld naar de arme mensen daar, vooral ook omdat wij medeschuldig zijn aan hun achterstelling vanwege ons koloniale verleden. De hongerende kindertjes in Biafra verschenen dan ook veelvuldig op de beeldbuis.
Globalisering
Globalisering werd stevig omarmd. De PvdA kwam steeds verder af te staan van de eigen achterban en keerde zich hier in feite tegen, ook wel ‘het verraad van de arbeidersklasse’ genoemd. In feite werd in 1966 met Nieuw Links de kiem gelegd voor de afstraffing die de partij in 2017 zou ondergaan.
Nieuw Links sloeg aan: de optiek van de PvdA verschoof van ‘benauwde en kortzichtige’ binnenlandse belangen naar belangen van onze medemens in het buitenland: “Wij hebben het immers hier zo goed en zij zo slecht”, was het motto. Voortaan was de rode kleur van de PvdA gekoppeld aan de ontwikkelingsproblematiek, de onvoorwaardelijke steun aan de armen aldaar en steun voor de Europese integratie.
Ontwikkelingslanden
Opvallend is dat veel prominente (ex)-PvdA’ers zich tegen de nieuwe ideologie keerden. Willem Drees, premier van vier kabinetten, was de eerste. Hij zag tot zijn afgrijzen dat de PvdA een volgens hem volslagen verkeerde richting insloeg. Hij brak met de partij en stierf miskend.
Er volgde een lange rij politici die eveneens miskend werden, zoals de verguisde en ‘door de kogel die van links kwam’ vermoordde Pim Fortuyn en Jan Nagel. PvdA-icoon Joop den Uyl was een uitgesproken nationalist en kon in feite niets met Nieuw Links. Hij werd gedoogd op basis van zijn statuur.
De nieuwe lijn van links was gericht op ontwikkelingslanden en Europa. De signatuur was kosmopolitisch, weg van nationalisme (hetgeen soms zelfs op één lijn werd gesteld met fascisme). Deze internationale oriëntatie viel samen met de (neo)liberale lijn van rechts om ruim baan te verlenen aan multinationals.
Bedrijven als bijvoorbeeld Shell, Unilever, Philips, Akzo, Ahold, DSM, Heineken en diverse grootbanken profiteerden volop hiervan. Het in dit opzicht samenvallen van liberalen en socialisten leidde tot het faciliteren van internationale bedrijfsleven door fiscalisten (belastingontwijking via taxhavens), accountants, advocaten, consultants, wetenschap en de ondersteunende bureaucratie in den brede.
Rechts met de veren van links
Wat ooit elite was en rechts, ging zich met de veren van links tooien. Dit ging, en gaat, met de nodige arrogantie gepaard. De term ‘onderbuikgevoelens’ is een geliefkoosde uitdrukking, dit afgewisseld met ‘racist’ of zelfs ‘fascist’ voor de wat steviger gevallen. De vroeger gangbare politieke termen ‘rechts’ en ‘links’ hadden hun inhoud verloren, in feite waren de termen van plaats gewisseld.
Degenen die achterbleven waren de laagopgeleiden en middenklassers, wier inkomens relatief steeds verder achterbleven. De stagnatie van lagere inkomensgroepen deed zich voor terwijl de reële inkomens van de top 1 procent hoogste inkomens in de wereld met 60 procent zijn gestegen sinds het midden van de jaren ’70.
In die tijd kwam ook de kreet ‘links lullen, rechts vullen’ in zwang, naar aanleiding van de lange rij mensen die zich ‘links’ noemden maar zichzelf ‘rechts’ wisten te verrijken. Voor de extremere inkomens had oud-premier Wim Kok het over “exhibitionistische zelfverrijking”, terwijl deze oud vakbondsman, PvdAer en socialistisch spreker later zelf maar al te graag lid werd van Raad van Commissarisen bij multinationals.
Meedoen in onzekerheid
De kabinetten Kok I (1994-1998) en Kok II (1998-2002), beiden gevormd door PvdA, VVD en D66 werden ‘paars’ genoemd, een bijzonderheid omdat voor het eerst sinds 1918 geen confessionele partijen zitting in een kabinet hadden. De omhelzing van de sociaal democraten met de liberalen was als die van een wurgslang. Dit met welgemeende deelneming van de liberalen.
De globalisering van bedrijven heeft veel meer geholpen hun winsten te verbeteren dan het de lonen deed toenemen. Geen wonder dat Nederlanders niet meer geloven dat de ‘gewone man’ een eerlijk aandeel in de welvaart krijgt.
Dat de reële lonen voor de werkende en middenklasse gedurende vele decennia stagneren wordt ondermeer bevestigd in de inaugurele rede getiteld Meedoen in onzekerheid (juni 2016) van het hoofd van de onderzoekssector Arbeid en Participatie van het Sociaal Cultureel Planbureau, prof. dr. J.C. Vrooman.
De publieke ontevredenheid hing, en hangt, vooral samen met het stagneren van lonen. Een schrale troost voor de PvdA is dat een vergelijkbaar patroon zich voordoet in andere westerse landen, uiteraard ieder met een eigen accent. Zo beschouwde de Franse econoom Thomas Piketty het thema economische ongelijkheid vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Hij kreeg internationale bekendheid na de publicatie van Le Capital au XXIe siècle in 2013 .
Populistische revolte
Zolang de levensstandaard verbetert, zoals tot aan 2008, kunnen werknemers leven met een toename van de inkomensongelijkheid. Dit impliceert dat als de stagnatie van de lonen voortduurt de populistische revolte zal aanhouden. De problematiek betreft met name een verdelingsvraagstuk. Trump is gekozen om dat probleem op te lossen: “The forgotten people will be forgotten no longer“.
Interessant in dit verband is de stellingname van ex-communist Paul Scheffer. Hij verwijt Nederlanders in zijn boek De vrijheid van de grens (2016) dat ze ‘nationalistisch, behoudzuchtig, hoogmoedig, populistisch en geborneerd’ zijn. Hij adviseert zijn medeburgers een “waarachtig kosmopolitische levenshouding aan te nemen” en dat we “enthousiast dienen te zijn over open grenzen”.
Gelet op het mondiaal opkomend populisme lijken steeds minder burgers te voelen voor kosmopolitisme. Ze bewegen zich juist in tegenovergestelde richting. Daar waar de nationale staat wordt uitgehold neemt vertrouwen in solidariteit af en neemt de hunkering naar lokale verbondenheid toe. De overheid wil een participatiemaatschappij, maar wordt door de ontwikkelingen ingehaald. De overheid mag blij zijn als zij mág participeren in burgerinitiatieven en burgercoöperaties.
Nationalisme
Steden en lokale politieke partijen worden belangrijker binnen het politieke spectrum. Het is de trend dat mensen nauwer betrokken willen zijn bij wat er gebeurt in hun leefomgeving. De macht, de inspraak en het denken gaat terug naar de basis, als reactie op het afstandelijker geraken van het bestuur. Nederland is een koploper qua internationale oriëntatie, terwijl de burger betrokken en geïnspireerd is, nu meer zijn eigen wereld creërend om heer en meester te zijn over het dagelijkse leven, na een periode van sterke globalisering: kosmopolitisch qua wereldoriëntatie en een sterkere nadruk op nationale en locale belangen bestaan thans naast elkaar.
De stellingname van Scheffer is indicatief hoe ver de PvdA verwijderd is van wat er in de maatschappij leeft. Maar niet alleen dat, men zit contrair aan de richting waarin deze beweegt en de partij schijnt het zich niet te realiseren. Geen wonder dat PvdA’er Rob Oudkerk adviseert de PvdA dan maar op te heffen.
Toekomst van Nederland en Europa
Hoe gaan we de toekomst tegemoet voor Nederland en Europa? Er lijkt helaas weinig reden voor overmatige vrolijkheid. Aan de economie zal het niet liggen. We werken hard en het consumentenvertrouwen is goed.
Met het vertrouwen in de sociaal-culturele ontwikkeling is het veel minder goed gesteld. Globalisering is dé drijvende kracht achter economie en maatschappelijke ontwikkelingen.
Merkwaardigerwijs blijft het onbenoemd tijdens iedere verkiezingscampagne. We hebben gezien dat de ontwikkeling van globalisering een sterke invloed heeft gehad op het financieel-economische profiel van landen. Dat heeft z’n politieke vertaling gekregen, maar veel minder zichtbaar.
We gaan een periode van deglobalisering tegemoet en de verwachting is dat dit wederom diepe sporen zal nalaten. Dat betekent dat we weer richting nationalisme gaan. CDA’er Sybrant Buma wenst het volkslied staande te laten zingen in klaslokalen. Premier en opperzwabberaar Mark Rutte roept op ‘normaal te doen’ en allen die dat niet doen kunnen ‘oppleuren’.
Te voorzien is dat niet alleen muren gebouwd zullen worden tussen de VS en Mexico en muren om huizen in de gegoede buurten in de grote steden van Zuid-Amerika, maar ook in Europa. Dat schrikbeeld moet helaas niet uitgesloten worden. Met alle varianten, erger en minder erg, van dien.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
Elsevier 31.12.2017 Voor de PvdA gaat het jaar 2017 de boeken in als annus horribilis. Op een verrassende verkiezingsoverwinning in Leeuwarden na, viel er weinig te vieren. Zelfs na de Kerstdagen blijft de partij intern verscheurd, en hangt de toekomst van het negende Kamerlid William Moorlag aan een zijden draadje. Maar het belangrijkste was natuurlijk de nederlaag op 15 maart. Daarover schreef NOS-verslaggever Wilco Boom een boek met interviews.
Op 15 maart leed de PvdA het grootste zetelverlies in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Ideale gelegenheid om prominente sociaal-democraten aan een grondig zelfonderzoek te onderwerpen. Gewezen ministers, backbenchers en partij-ideologen blikken terug op de zeperd, die binnen de gelederen van de sociaal-democraten kennelijk ‘Zwarte Woensdag’ wordt genoemd.
Waaraan die nederlaag te wijten is? Met die vraag gaat Boom langs een groot aantal prominenten, die stuk voor stuk een rol speelden bij de PvdA in de afgelopen jaren. Verklaringen voor het verlies zijn er te over, blijkt uit de rondgang: De Derde Weg, de opkomst van het populisme, verregaande bezuinigingen passeren de revue. Opvallend veel vingers wijzen in de richting van Wouter Bos, als architect van Rutte-II. Volgens Adri Duivesteijn, voormalig Eerste Kamerlid, een ‘strategische fout’ bij de formatie. Samsom had juist iemand moeten meenemen die linkser was, ‘als contragewicht’.
Ook gewezen partijvoorzitter Hans Spekman oogst weinig lof met zijn ongemakkelijke lijsttrekkersverkiezingen. Oud-partijvoorzitter Ruud Koole, ooit architect van de leiderschapsverkiezingen van de PvdA zegt tegen Boom: ‘Het verwijt dat ik Samsom en Spekman maak, is dat zij de ledenraadpleging te veel hebben gezien als instrument om de partij weer een gezicht te geven bij de kiezers en om de positie van Samsom te versterken, in plaats van invloed aan de leden te geven.’ Dat Spekman niet direct na de desastreuze nederlaag is opgestapt vindt Koole ‘heel onverstandig’.
Het boek geeft een heldere inzage in de interne politieke strijd binnen de PvdA. Met een veelheid aan analyses wordt nog eens teruggeblikt op de afgelopen kabinetsperiode. Dat levert boeiende en openhartige interviews op. Toch blijft door de grote hoeveelheid Haagse politici de internationale trend een beetje onderbelicht, terwijl die nu juist interessant is voor een langere prognose. Daar staat dan wel weer een mooi interview met René Cuperus tegenover met het memorabele citaat: ‘Heb jij weleens een bankier zien demonstreren op het Malieveld?’
Door vast te houden aan dezelfde vraagstructuur, worden de interviews in een wat beknellend korsetje geperst. En Felix Rottenberg ontbrak, terwijl juist hij de afgelopen jaren een van de vaste criticasters was!
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
VK 20.12.2017 ‘Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij (…) weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?’ Het is niet een oprisping van een nieuwe beweging in de PvdA, geen Nieuw Nieuw Links die deze vraag opwerpt. Het is Herman Tjeenk Willink, zowat de meest bestuurlijke van alle PvdA-zwaargewichten.
Op de site van de Wiardi Beckman Stichting haalt Tjeenk Willink ongebruikelijk fel uit naar de partij waarvan hij al meer dan 40 jaar vooraanstaand lid is. Hij was voorzitter van de Eerste Kamer, vice-voorzitter van de Raad van State, oftewel ‘onderkoning van Nederland’, hij was regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdiensten, en hij trad driemaal op als informateur bij kabinetsformaties, de laatste keer in de aanloop naar het huidige kabinet Rutte III. Hij was een vertrouweling van Beatrix toen zij koningin was, maar hij bleef altijd zijn partij trouw.
Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven?
Dat, schrijft hij nu, is helemaal niet meer vanzelfsprekend. En dat komt doordat de visie van de PvdA op de maatschappij en op de rol van de overheid daarin ‘volstrekt onhelder’ is geworden. In zijn betoog onder de titel ‘Makkers, ten laatsten male?’, een citaat uit het in de PvdA al bijna vergeten socialistenlied
De Internationale, vraagt hij zich af wat aan te vangen met een PvdA die ‘het verschaffen van werk overlaat aan de markt’. Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven? En waarom is de visie van de PvdA op Europa zo bleek, net nu die zo hard nodig is?
Tjeenk verwijt zijn partij al sinds de jaren tachtig te zijn gedepolitiseerd. De partij ‘gebruikte neoliberale ideeën om socialistische doelen te bereiken’, een omschrijving van de zogenaamde Derde Weg die hij ontleent aan Tony Blairs adviseur Anthony Giddens.
De partij heeft de afgelopen 30 jaar, waarvan 20 jaar in de regering, bezuinigd en overheidsdiensten gerationaliseerd, bedrijfsmatig werken bevorderd en dus ook het aantal managers en adviseurs. De overheid moest vooral ‘klantgericht’ worden, en ‘maatwerk’ leveren. Hetgeen resulteerde in een vloed van regels ‘waarvan juist de burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden’.
Tjeenk Willink vindt dat overheidsdiensten de deskundigen niet meer moeten inhuren maar in dienst nemen. ‘Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal.’ En als rechtgeaard jurist pleit hij voor een versterking van de rechterlijke macht, volgens hem essentieel om te voorkomen dat ‘het recht van de sterkste’ zal prevaleren. Daarom, schrijft hij, moet er een Constitutioneel Hof komen, zoals in bijna alle Europese landen.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Thierry Baudet FvD de grote concurrent van Geert Wilders PVV !!!???!!!
Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou Forum voor Democratie flink opstoten en de PVV zware concurrentie aandoen. De partij van Thierry Baudet zou uitkomen op 14 zetels (+12), terwijl Geert Wilders vijf zetels zou moeten inleveren om uit te komen op 15.
Dat blijkt volgens de wekelijkse peiling van Maurice de Hond. Het onderzoek onderzoek laat verder zien dat de PvdA weer zou opkrabbelen (+6 zetels naar 15) en dat de VVD en het CDA zetels zouden verliezen (-7 en -5).
De VVD zou met 26 zetels nog wel de grootste partij blijven !!
De Hond peilde ook de meningen over de sleepwet of aftapwet, waarover op 21 maart een referendum wordt gehouden – tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen. De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), zoals hij officieel heet, geeft inlichtingendiensten ruimere bevoegdheden om via de kabel internet- en telefoongegevens van burgers af te tappen.
60 procent zegt tegen die wet te zullen stemmen. De VVD– en CDA-achterban vindt in meerderheid dat de wet de veiligheid van Nederland vergroot, terwijl GroenLinks en Forum voor Democratie juist vinden dat door de wet de privacy onacceptabel wordt aangetast.
Afschaffen referendum
Ook heeft De Hond de vraag voorgelegd wat kiezers vinden van de afschaffing van het raadgevend referendum, zoals het kabinet van plan is. Stemmers op de regeringspartijen VVD, CDA en D66 en oppositiepartij PvdA zijn er voor. SP, FvD, PVV en 50PLUS zijn tegen.
Zij vinden dat de afschaffing van de referendumwet in een referendum aan het volk moet worden voorgelegd !!!
NOS 20.12.2017 In de laatste Peilingwijzer van het jaar zetten enkele trends door die al sinds de zomer te zien zijn: Forum voor Democratie (FvD) blijft stijgen en de drie grootste regeringspartijen zitten in de min.
De partij van Thierry Baudet begint met 12 tot 16 Kamerzetels de PVV te naderen, die terugzakt van de huidige 20 naar 15 tot 19. Politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, wijst op het contrast met de situatie exact een jaar geleden. Rond Kerst 2016, in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen, scoorde de PVV nog 31 tot 37 zetels.
Uitwijken
Volgens onderzoek van Maurice de Hond zou inmiddels minder dan 60 procent van de PVV- en CDA-kiezers van afgelopen maart nu opnieuw op die partijen stemmen. Gemiddeld blijft 65 procent van het electoraat een partij trouw.
Mensen die uitwijken, kiezen op rechts in de eerste plaats voor Forum voor Democratie en op links voor de PvdA. Die laatste partij komt in de nieuwste Peilingwijzer op 12 tot 15 zetels, een plus van 4 ten opzichte van het historische verlies van afgelopen maart.
Coalitie
De grootste blijft de VVD, zij het dat de partij van premier Rutte wel terugzakt naar 24 tot 28 zetels. Op dit moment heeft de VVD er 33 in de Tweede Kamer.
De enige partij uit de nieuwe coalitie die niet verliest, is de ChristenUnie met 5 tot 7 zetels. De schade is groter bij het CDA, dat met 13 tot 15 zetels er 4 verliest ten opzichte van het huidige aantal Kamerzetels. D66 weet met 16 tot 18 zetels het verlies te beperken tot 2.
Peilingwijzer
Daarachter handhaaft GroenLinks zich op 13 tot 15 zetels, stijgt de PvdA dus en komt de SP op 12 tot 14.
Er is volgens Louwerse nog niet genoeg onderzoek om uitspraken te kunnen doen over de effecten van de recenteleiderschapswisseling bij de socialisten, van Emile Roemer naar Lilian Marijnissen.
Bij de kleinere partijen wint ook de Partij voor de Dieren, die uitkomt op 5 tot 7 zetels. 50Plus (4 tot 6), de SGP (2 tot 4) en Denk (1 tot 3) wijken niet sterk af van het huidige zetelaantal in de Kamer.
AD 17.12.2017 In de laatste peiling van Maurice de Hond komt Forum voor Democratie iets hoger uit dan de PVV. Daarmee zijn nu ongeveer evenveel mensen bereid PVV te stemmen als FvD.
De partij van Thierry Baudet zou uitkomen op ongeveer vijftien zetels, dertien meer dan bij de laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer, terwijl Geert Wilders zes zetels zou moeten inleveren en rond de veertien zetels uitkomt.
FvD nu voorbij PVV (15-14). Laagste score PVV sinds eind http://2008.Plus een eerste commentaar op rapport van SCP. Illustratie van de gescheiden werelden. http://bit.ly/2ziOmsO
Ook de PvdA staat in de peiling op vijftien zetels. Dat zijn er zes meer dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar, waar de partij van Lodewijk Asscher nog een enorm verlies moest incasseren.
Naast de peiling van Maurice de Hond zijn er nog vier grote peilingen: I&O Research, Ipsos, Kantar Public en EenVandaag. Die peilingen kunnen onderling verschillen tonen. De Peilingwijzer, waarvan de laatste update op 8 november verscheen, combineert de verschillende peilingen om tot een betrouwbaarder beeld van de verhoudingen in de Tweede Kamer te komen.
Telegraaf 17.12.2017 Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou het Forum voor Democratie groter zijn dan de PVV. De partij van Thierry Baudet zou uitkomen op vijftien zetels (+dertien), terwijl Geert Wilders zes zetels zou moeten inleveren om uit te komen op veertien.
Dat blijkt uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond. Ook de PvdA staat in de peiling op vijftien zetels. Dat zijn er zes meer dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar.
De wisseling van de wacht bij de SP, waar Lilian Marijnissen Emile Roemer opvolgde als de nieuwe fractievoorzitter, heeft een klein positief effect voor de partij. In de peiling staat de SP nu op veertien zetels. Dat zijn er net zoveel als bij de verkiezingen van vorig jaar, maar het is er een meer dan bij de peiling van De Hond van vorige week.
De VVD is veruit de grootste partij geworden met 33 zetels. Dat is welliswaar een verlies van 8 ten opzichte van de vorige verkiezingen, maar aanzienlijk meer dan de peilingen en de eerste uitslagen voorspelden.
De PVV wordt de tweede partij van Nederland volgens de voorlopige prognose van het ANP en komt uit op 20 zetels. Meer dan 95 procent van de stemmen is inmiddels geteld; kleine verschuivingen zijn nog mogelijk.
Uitslag opkomst
In 2012 ging 74,6 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus. In 2010 was het opkomstpercentage 75,3. Bij de verkiezingen van woensdag 15 maart 2017 waren er in totaal 12.980.788 kiesgerechtigden.
Uit de voorlopige prognose blijkt dat 81 procent van de kiezers is opgekomen. Eerder vannacht werd een percentage van 77,7 genoemd, maar dat bleek om een fout te gaan.
Vandaag om 14.00 vergadert kamervoorzitter Khadija Arib met de fractievoorzitters over de voorlopige verkiezingsuitslag.
Volgens Ipsos bleek bij de eerste Exitpoll van de Tweede Kamerverkiezingen de VVD veruit de grootste partij met 31 zetels, gevolgd door de PVV. De partij van Geert Wilders was samen met het CDA en D66 met 19 zetels de tweede partij.
Zetels
2017
VVD
31
PVV
19
CDA
19
D66
19
GroenLinks
16
SP
14
PvdA
9
ChristenUnie
6
Partij vd Dieren
5
50PLUS
4
SGP
3
DENK
3
Forum v Democratie
2
Nieuwe Wegen
0
Vrijzinnige Partij
0
Artikel 1
0
VNL
0
GeenPeil
0
PvdA is de grote verliezer
De PvdA is zwaar afgestraft voor haar regeringsdeelname. De sociaal-democraten lijden een historische nederlaag. Lijsttrekker Lodewijk Asscher ziet zijn partij dalen van 38 naar 9 zetels, blijkt uit de exitpoll van Ipsos in opdracht van NOS en RTL.
Voor de eerste keer na de Tweede Wereldoorlog is er een partij in de Tweede Kamer die het belang van een buitenlandse despoot vertegenwoordigt.
DENK is voortgebracht door de PvdA. De sociaal-democratie is verpletterd door de eigen mensen. Zij heeft niet tot taak om in naam van de mensheid te opereren, maar moet een sociaal-economisch belang vertegenwoordigen. Ze zijn in het moeras van etniciteit terecht gekomen. Zie nu de vruchten: DENK.
De PvdA moet niet de partij van allochtonen zijn. Jeroen Dijsselbloem zei dat morgen de opbouw moet beginnen. Nee Jeroen, niet de opbouw maar de wederopbouw van de sociaal-democratie moet beginnen. Bevrijd je van grachtengordel en allochtonen in je organisatie, word weer de partij van de sociaal-democraten zonder etnische bepaaldheid.
Links heeft verloren. Doordat links arbeid verwart met uitkeringen, doordat links moslims verwart met de islam, doordat links Nederland met de wereld verwart, doordat links de Messiaanse grenzeloosheid verwart met een begrensde politieke ordening. Jesse Klaver mag feestvieren. Hij heeft gewonnen, maar links heeft verloren.
De PvdA moet zichzelf weer uitvinden, als partij van werkenden en niet als partij van allochtonen of subsidies. De positieve campagne van Mark Rutte heeft gewonnen. De kiezer heeft gesproken, punt.
Historisch verlies PvdA
Op dinsdag 21 maart maakte de Kiesraad de officiële uitslag bekend en dus is het de hoogste tijd om de rekening op te maken.
De VVD heeft met overmacht de verkiezingen gewonnen, toch verloor de partij 8 zetels. De PvdA is de grote verliezer: van 38 naar 9 zetels. De Tweede Kamer telt nu 13 partijen.
Het verlies van de PvdA is historisch groot. De partij houdt maar negen zetels over. Nooit eerder haalde de partij zo weinig zetels.
Asscher sprak in zijn speech van “een bittere avond voor de PvdA”. Volgens hem staat het land er echt wel beter voor dan toen het kabinet-Rutte 2 begon.
“Toch zijn we er niet in geslaagd om de kiezers te overtuigen. Maar mijn visie is niet gebroken. Een fatsoenlijke samenleving blijft ons kompas en wordt door miljoenen Nederlanders gesteund, ook al hebben ze niet op ons gestemd”, aldus de PvdA-leider, die ondanks het verlies aanblijft als partijleider.
GroenLinks-leider Jesse Klaver maakt een klapper. Zijn partij gaat van vier naar zestien zetels. Dat zal toch een beetje tegenvallen voor GroenLinks. Klaver rekende vermoedelijk op meer en zag zichzelf als nieuwe premier. Zijn partij is wel voor het eerst de grootste partij op links.
…… zal niet regeren !!!!
Winnaar van deze verkiezingen is GroenLinks. Maar of Jesse Klaver in staat is om zijn winst in macht om te zetten, is twijfelachtig. De partij heeft vaak aangetoond dat de leden niet bereid zijn om politieke verantwoordelijkheid te nemen in militaire, economische en sociale aangelegenheden. De partij bestaat voornamelijk uit pacifisten en utopisten. GroenLinks is geschapen om oppositie te voeren uit naam van de mensheid, maar niet namens een bepaald en begrensd volk, namelijk het Nederlandse volk.
Natuurlijk moet de informateur met GroenLinks praten. Maar zolang GroenLinks de opengrenzen-utopie aanhangt, is regeringsdeelname uitgesloten. Daarnaast heeft GroenLinks bewezen dat de partij onverantwoord handelt en denkt: denk aan de missie in Kunduz. GroenLinks steunde die missie onder voorwaarden, maar het duurde niet lang totdat ze er spijt van hadden. Klaver heeft gewonnen, omdat de PvdA heeft verloren. Dat moeten we niet vergeten.
Verrassend is de komst van de partij DENK in het parlement. DENK komt volgens Ipsos met 3 zetels in de Tweede Kamer. De partij vertegenwoordigt de Turken. Maar eigenlijk vertegenwoordigen ze het regime van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Van meet af aan gedroeg de partij zich op een manier die de autoriteiten in Ankara zeer tevreden moet stemmen. De echte leider van DENK is Erdogan.
Erdogan had maandag een psychopathische toespraak over Nederland: ‘We kennen ze van de slachting van Srebrenica. We kennen hun verdorven karakter van de manier waarop ze achtduizend Bosniërs afmaakten. Niemand hoeft ons een lesje te leren over moderniteit,’ aldus de despoot van Turkije. Eerder had hij gezegd dat Nederlanders de nazaten van nazi’s zijn: ‘Nederlanders zijn de overblijfselen van nazi’s en fascisme.’ Kuzu, de leider van de partij DENK werd op verkiezingsdag bevraagd over deze uitspraken. Maar hij was onder geen beding tot antwoord bereid.
Erdogan riep de Turken in het buitenland op om vooral niet op partijen te stemmen die ‘Turkije als vijand zien’. Daarna voegde hij eraan toe: ‘De ene kandidaat (Wilders) is een racist die in de peilingen voorstaat. Dan is er de partij die nu regeert.’ Volgens Erdogan moeten ‘alle buitenlanders daar, ‘moslims en Turken’ niet op die twee partijen stemmen. Erdogan mengde zich ondubbelzinnig in de interne aangelegenheden van een democratische rechtsorde.
DENK nam geen afstand van deze uitspraken. Stilzwijgend stemde DENK in met de idee dat de Nederlandse moslims buitenlanders zijn. Nu hebben duizenden op aanmoediging van Erdogan en de salafistische moskeeën op DENK gestemd. DENK en Erdogan transformeren het multiculturele vraagstuk in een interetnisch vraagstuk. Dat is gevaarlijk en onwenselijk.
Meer, meer, meer PVV ?….. dan ga ik dat regelen !!!
Premier Wilders ??
Is een Kabinet Wilders-1 echt een serieuze optie ? Het Nederlandse electoraat bevindt zich in een vreemde spagaat: als er nu verkiezingen zouden zijn, werd de PVV afgetekend de grootste. Maar Nederlanders zijn óók helder in een andere wens: Geert Wilders moet onder geen beding minister-president van dit land gaan worden.
Schoon schip
Geert Wilders wil, als Premier na de 2e kamerverkiezingen van 15 maart 2017, “schoon schip maken”. Dat heeft hij al eens eerder gezegd naar aanleiding van de uitspraak van de rechtzaak inzake zijn veroordeling voor discriminatie. Volgens Wilders hebben mensen er “massaal genoeg van”, “Van het vonnis, van Rutte en van valse racismebeschuldigingen als je over Marokkanen spreekt”.
“Ik ga voor al die mensen knokken en, als het even kan, schoon schip maken in Nederland na de verkiezingen. Als premier….”
Wat Wilders precies bedoelt met “schoon schip maken” licht hij niet nader toe. Eeerder al haalde hij in een videoboodschap uit naar onder anderen de rechters, die volgens hem “knettergek” zijn en aan “de verkeerde kant van de geschiedenis” staan, en naar de “multiculturele elite”:
“Mensen voelen zich niet meer vertegenwoordigd door al die wereldvreemde politici, rechters en journalisten die ons land niet ons volk al zo lang schaden en ons land niet sterker maar alleen maar zwakker maken. Maar ik, ik blijf voor u vechten.”
Wat denkt u ?
Zal Geert Wilders de volgende Minister-president van Nederland worden? Buitenlandse verslaggevers komen al sinds de zomer van 2016 hun licht op steken over de kans dat de leider van de Partij voor de Vrijheid na de verkiezingen van 15 maart 2017 premier wordt. Sinds de overwinning van Donald Trump komen de reporters ook uit de Verenigde Staten, schrijft Syp Wynia.
Ambassadeurs in Den Haag krijgen dezelfde vraag van hun bazen in de hoofdsteden. Kan Wilders premier worden? Gaat Nederland dan ook Groot-Brittannië achterna, de Europese Unie uit?
Ook onder burgers van Nederland is het een centraal thema. ‘Wordt Wilders de grootste? ‘Wordt hij dan ook premier?’ ‘Kan hij dat wel?’ ‘Mag hij het wel van de rest?’ ‘Wil hij het zelf eigenlijk wel?’ ‘Heeft hij wel de goede mensen?’
Wilders hoeft niet veel te doen om de grootste te worden
Allemaal logische vragen, want Geert Wilders en zijn PVV staan al sinds anderhalf jaar bovenaan in de peilingen. Hij hoeft daar niet eens zoveel voor te doen, omdat de verkiezingsthema’s vanzelf zijn kant opkomen. Als er opwinding is over immigratie en islam en over toegeeflijkheid jegens etnische minderheden of als er weer meer geld in de redding van de euro moet worden gestopt, stijgen de peilingen voor Wilders.
Ook als Wilders door justitie wordt vervolgd groeit hij in de peilingen. Wat ook helpt: het Brexit-referendum in Engeland, de verkiezing van Trump, de opkomst van de Alternative für Deutschland. En Frankrijk, waar Wilders-bondgenoot Marine le Pen kans heeft president te worden.
Wilders ging dit jaar in met zo’n 36 virtuele Kamerzetels. De VVD van premier Mark Rutte staat ver achter, met zo’n 23 zetels. De rest moet het met hooguit 14 zetels doen. Een volkomen gewettigde vraag dus: wordt Wilders premier?
Wilders is een solozeiler, niet geneigd de macht te delen
Of Wilders het kan, weet niemand. Geen enkel land kent een examen voor het premierschap, ook Nederland niet. Wat wel vaststaat, is dat Wilders nogal een solozeiler is, niet geneigd om de macht te delen. Dat maakt hem meer een type voor het presidentschap zoals in Frankrijk of de Verenigde Staten, dan voor Nederland, waar de premier voortdurend een kruiwagen met onrustige coalitiepartners gaande moet houden.
Waarmee niet is gezegd dat Wilders het niet kan, dat moet de praktijk uitwijzen. Wat voor hem pleit is, dat hij eigenhandig een partij uit de grond heeft gestampt die een geduchte factor in de Nederlandse politiek is geworden. Dat kan geen enkele andere kandidaat op 15 maart hem nazeggen.
Van de andere premiers van deze eeuw, Jan Peter Balkenende (CDA) en Mark Rutte, werd vooraf ook niet per se gedacht dat ze het premierschap aankonden. Maar Balkenende was acht jaar premier van vier kabinetten en Rutte is ook al weer zes jaar premier. Of Wilders wel ‘de goede mensen’ heeft, is ook een overzichtelijk probleem. Bewindslieden hoeven niet uit het parlement te komen en kunnen overal vandaan worden gehaald, ook van buiten de PVV-fractie in de Tweede Kamer of elders.
Het is twijfelachtig of Wilders het premierschap wordt gegund
Of het Wilders gegund zal worden om premier te worden, is twijfelachtiger. Al sinds Wilders in 2006 verrassenderwijs met negen zetels in de Tweede Kamer kwam met zijn Partij voor de Vrijheid zeggen vrijwel alle andere partijen dat ze niet met hem willen regeren. Omdat hij groepen tegen elkaar opzet en de grondwettelijke vrijheid van godsdienst aantast.
Ook CDA en VVD behoorden tot de partijen die in 2006 regeringssamenwerking van Wilders afwezen. In het zicht van de verkiezingen van 2010 brokkelde de zekerheid over het afwijzen van Wilders in die partijen af en uiteindelijk zou Wilders het eerste kabinet-Rutte (VVD, CDA) als gedoger in leven houden.
Of willen ze de raddraaier van buiten laten leeglopen?
Dat kabinet-Rutte haalde de eindstreep niet, maar misschien hoefde dat van VVD en CDA ook niet per se. In beide partijen waren er leidende personen die in het gedoogkabinet ook een manier zagen om – zoals eerder in 2002 de Lijst Pim Fortuyn – de raddraaier van buiten leeg te laten lopen door die mee te laten regeren.
Wilders wijst er graag op dat politici die uitsluiten dat ze met hem gaan regeren, als het er op aankomt toch kiezen voor de macht, met hem. Hij noemt in dat verband graag Sybrand Buma van het CDA. Misschien heeft Wilders gelijk, maar tot dusver was Buma behoorlijk onwrikbaar, ook toen Rutte hem probeerde te vermurwen voor gedoogsteun in de Eerste Kamer.
Het zou niet uniek zijn als de grootste niet regeert
Alleen met de VVD haalt Wilders vrijwel zeker geen meerderheid, al helemaal niet in de Eerste Kamer. VVD-leider Mark Rutte heeft nog enige ruimte gelaten voor de mogelijkheid om met Wilders in zee te gaan, als die het ‘minder, minder’ (Marokkanen) zou afzweren.
Maar de tweede man van de VVD, Halbe Zijlstra, heeft eind december 2016 gezegd dat de VVD zeker niet gaat regeren met de PVV én dat de VVD niet nogmaals in een kabinet wil zitten dat een meerderheid heeft in de Tweede Kamer, maar niet in de Eerste Kamer.
Als dat zo blijft, is de kans dat de PVV gaat regeren buitengewoon klein en de kans dat Wilders premier wordt verwaarloosbaar – zelfs als de PVV de grootste wordt. Uniek zou dat niet zijn. Zo behaalde de PvdA in 1977 de grootste overwinning in zijn bestaan, maar zou PvdA-leider Joop den Uyl niet weer premier worden. De PvdA overspeelde de hand, waarna het CDA met de VVD in zee ging.
Krijgt Wilders wel de leiding in de formatie?
Als de PVV van Wilders de grootste wordt, maar niemand met hem wil regeren, zou het kunnen dat Wilders de gelegenheid krijgt om de leiding te nemen in de formatie. Voor de andere partijen heeft dat als voordeel dat ze Wilders de schuld kunnen geven van zijn eigen formatiemislukking. Want dat spel gaat waarschijnlijk ook worden gespeeld.
Als Wilders de grootste wordt, maar geen premier wordt kan hij de rest de schuld geven van het feit dat ze hem hebben buitengesloten, en zijn kiezers daarbij. Daarvan kan Wilders nadien weer profijt hebben.
Daar dringt de vraag zich op of Geert Wilders wel echt premier van Nederland wil worden. Er is altijd reden tot twijfel geweest of hij wel wilde regeren of zelfs maar gedoogsteun wilde geven, zoals hij van 2010-2012 deed. Wilders weet maar al te goed dat een rol als regeerder of gedoger door de concurrentie dankbaar zal worden aangegrepen om hem in te kapselen en als onderdeel van de gevestigde orde voor te stellen.
Onbevredigend wordt het allemaal wel
Maar Wilders heeft ook al in 2005, toen hij nog maar net uit de VVD was gezet (gestapt?), en later gezegd dat hij premier wenste te worden, ook na de recente veroordeling voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie (die verder gaat in hoger beroep). Wilders heeft vaak gezegd het ‘een hele eer’ te vinden als het er van zou komen en de ambitie zeker te hebben.
Maar Geert Wilders wordt vrijwel zeker geen premier, zelfs niet als hij de grootste wordt. De rest gunt het hem niet. En hoewel Wilders best zou willen, ziet hij ook veel risico’s als het hem wel zou worden gegund.
Onbevredigend is het wel, als een verkiezingsuitslag niet zichtbaar wordt in de kabinetsvorming. Het zal het beeld versterken van een elite die zich van niets en niemand iets aantrekt en verkiezingsuitslagen negeert. Wilders preludeerde daar op in een interview met het Algemeen Dagblad, op 5 november 2016: ‘Stel nou: we halen 30, 40, 50 zetels en ze zetten ons aan de kant. Wie zou het ons dan kwalijk nemen als we Nederland oproepen te gaan demonstreren? Dat mag toch? Ik zeg niet dat daarna enge dingen gaan gebeuren, maar ik zou het Malieveld wel vol willen krijgen.’
Dat het buitensluiten van Wilders een forse reactie kan teweegbrengen, kan voor andere betrokkenen een reden zijn zich nog eens te bedenken. En dat is meteen de enige reden waarom het premierschap van Wilders niet helemaal illusoir is.
Kabinet PVV en VVD? …. ik dacht het van niet !!!!
VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zei al eens eerder dat regeren met de PVV voor zijn partij eigenlijk niet tot de mogelijkheden behoort. Alleen als de PVV bereid is zo goed als al zijn partijpunten weg te geven, wil Zijlstra het overwegen. Dus, helemaal uitsluiten wil hij het niet.
In gesprek met Rik Nieman van het programma WNL op Zondag zei Zijlstra dat de VVD ‘nooit iemand uitsluit’. Maar meteen voegde hij toe: ‘Als je kijkt waar de PVV voor staat, dan is het eigenlijk uitgesloten.’ Zijlstra somt de problemen op: ‘de PVV is sociaaleconomisch linkser dan de SP’ en ‘wil de godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting voor hele groepen in Nederland afschaffen’. Eerder lieten VVD-kopstukken zich in meer voorzichtige termen uit over de partij van Geert Wilders
Partijen hebben elkaar na verkiezingen wellicht nodig De peilingen wijzen erop dat de PVV en VVD na 15 maart 2017 wel eens de twee grootste partijen kunnen worden. De partij van Wilders kan volgens Kantar TNS rekenen op zo’n 35 zetels, de VVD van premier Mark Rutte staat rond de 25. Daarachter staat een hele rits partijen op 13 zetels: CDA, D66, SP, GroenLinks en 50PLUS.
Wilders zei afgelopen week de ambitie te hebben om de volgende premier van Nederland te worden, maar er is vrijwel geen enkele partij die met hem wil samenwerken. Een alliantie met de liberale partij is een van de enige opties voor de PVV om te regeren, en ook dan moeten er nog andere partners worden gevonden voor een meerderheid. Bovendien heeft Wilders al eerder gezegd dat samenwerken met premier Rutte niet gaat gebeuren.
Heren, ik heb een plan waarmee we er helemaal uitkomen !!
Klein kiertje ‘Inhoudelijk is de kans gewoon nul. Niet Nul komma Een, maar Nul komma Niks,’ besluit Zijlstra.
Toch houdt hij houdt de deur nog op een piepklein kiertje. ‘Ja, stel dat de PVV al zijn standpunten gaat inleveren, wie ben ik dan om te zeggen dat we het niet moeten doen?
Het politieke jaar 2016 bracht premier Rutte twee belangrijke zeges, schrijft Eric Vrijsen: de Turkije-deal in maart en de feestbegroting in september. En toch maakt de PVV de grootste kans de aankomende verkiezingen te winnen.
Feitelijk was het Bondskanselier Angela Merkel (CDU) die de overeenkomst met de Turken sloot, maar VVD-premier Mark Rutte was er actief bij betrokken en zelfs toenmalig PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom deed of hij het had verzonnen. Het Turkije-akkoord zette een rem op de asielstroom. Daar is van alles op af te dingen, maar voor Nederland verdween het immigratieprobleem hierdoor even van de voorpagina’s. Het kabinet is voorlopig uit de zorgen.
Succes claimen Op Prinsjesdag was het ouderwets feest. Het geld klotste weer tegen de plinten, want de economie groeit en financiële tekorten verdampen. Ook hier is van alles op af te dingen; want is het niet vooral de monetaire bazooka van Mario Draghi die de Nederlandse export stimuleert?
Helaas voor de oppositie doet dat allemaal niet ter zake: premierpartij VVD kan het succes van een economisch herstel claimen en daarmee de lastenverhogingen en de inkomensnivellering aan het zicht onttrekken.
Negeren van referendum is curieus Op electoraal terrein waren er het Oekraïne-referendum en de wekelijkse peilingen. De uitslag van het referendum – een overduidelijk nee – wordt nu genegeerd door partijen als D66 en GroenLinks. Curieus, want zij behoren juist tot de initiatiefnemers van referenda. Nu steunen ze het kabinet-Rutte, dat zich weinig van de uitslag wil aantrekken. Het CDA en de christelijken daarentegen, wantrouwen het referendum, maar willen de uitslag juist wél serieus nemen.
Zo’n paradox illustreert vrij aardig de staat van verwarring op het Binnenhof. 2016 is het jaar waarin de oude voorstanders van directe democratie – geconfronteerd met de opmars van het door hen gehate ‘populisme’ – zich nog eens achter het oor krabben.
Bij de kabinetsformatie van volgend jaar zullen de dijken worden verhoogd. Er zijn voorstellen te verwachten in de trant van: een raadgevend referendum telt alleen indien de opkomst hoger is dan de opkomst van de laatste Kamerverkiezingen.
Kiezers op zoek naar een vluchtheuvel Wat die wekelijkse peilingen betreft: er zat eigenlijk weinig beweging in. Stilstaand water. Soms is de VVD wat groter, meestal eindigt de PVV op de eerste plaats. Gevolgd door een aantal partijen rond de 12 zetels: GroenLinks, SP, PvdA, D66, CDA en 50Plus. De conclusie moet eigenlijk zijn dat miljoenen kiezers op zoek zijn naar een vluchtheuvel.
Telegraaf 13.01.2017 Voor het premierschap is heel iemand anders nodig dan Geert Wilders. Dat heeft minister Henk Kamp (Economische Zaken) vrijdag gezegd bij WNL.
Volgens Kamp moet je als regeringsleider kunnen samenwerken, met politieke partijen en andere landen. „De PVV zet zich af tegen anderen, is negatief over anderen. Dat is geen goede basis voor samenwerking”, aldus Kamp. „Ik denk dat er een heel ander persoon in het Torentje moet dan Geert Wilders.” Kamp vindt dat premier Mark Rutte het de afgelopen jaren goed heeft gepresteerd en dat hij daarvoor zal worden beloond.
Wilders lijkt niet wakker te liggen van de uitlatingen van Kamp, die Den Haag na de verkiezingen na 23 jaar verlaat. „Vorige week noemde Kamp me niet relevant, nu ongeschikt, het is duidelijk dat de VVD erg nerveus aan het worden is”, zei de PVV-leider op Twitter.
Elsevier 05.01.2016 Ook als de PVV de grootste wordt, is de kans klein dat Geert Wilders premier wordt. Het zou een slecht staaltje democratie zijn: een winnaar die niet regeert, schrijft Syp Wynia.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in weekblad Elsevier en essays in maandblad Elsevier Juist over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/662a3356-f9c3-11ea-a2ec-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/03e649f6-f9bd-11ea-8b6b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a241d984-f9af-11ea-acba-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/470531bc-f039-11ea-a56f-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/700cec32-ee11-11ea-9a04-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8e105384-ed64-11ea-b184-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8e480c8e-ed64-11ea-b184-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8e662d4a-ed64-11ea-b184-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7d5ba288-ed40-11ea-b224-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8c1b9a3e-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8ce86320-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d0c0014-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d2c0e54-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8cc830aa-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d49dcc2-ecf6-11ea-9e96-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b16f152-9e96-11ea-88b7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/465f19ae-a100-11ea-83e2-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/caa50a4a-c151-11ea-b9e6-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/04ddd5b0-b6a4-11ea-8f18-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d40572a4-b347-11ea-b59c-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a166cc98-aba5-11ea-8294-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/09e84304-ab66-11ea-82c1-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/09aecc8a-a6f4-11ea-81c1-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/185332b0-a697-11ea-801f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/84e61b88-a69a-11ea-881b-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/63add7d4-a38a-11ea-8db7-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b44a2630-a34d-11ea-855c-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7a8ae49e-a298-11ea-b387-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/63010ee8-a1cb-11ea-902a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/26089a90-a187-11ea-997b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e83f2320-a16b-11ea-a620-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/811ceff0-a0fe-11ea-bb8e-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7b150bc6-a07a-11ea-837b-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6b45ced0-9ffb-11ea-812c-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a23ff6d0-9fe8-11ea-9f17-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bae743aa-9f52-11ea-8241-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bb5b14f6-9f52-11ea-8241-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bb7f8c5a-9f52-11ea-8241-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f50ba46-9f24-11ea-9d0d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/99deb24a-9e0a-11ea-a63a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3a8b9a34-51b5-11ea-a155-02c309bc01c1.jpg)
D66 
We gaan huizen isoleren
Elektrische auto’s worden betaalbaar
Vervuilende industrie betaalt klimaatboete
Iedereen kan meedoen
http://d66.nl/klimaatakkoord 223 
Thierry Baudet 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ed222520-1b40-11e9-9a9e-e3370f40d68f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2af685f6-1b34-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db2fe4d6-1804-11e9-bf27-d1f8d72fc4a4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e2a3978-0f47-11e9-af6a-3f2800ca55c0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86a3a288-05cf-11e8-b4de-87b3bd95c813.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da0d9b4e-ff9f-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4bcef5f2-fdcf-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce654e-e5b1-11e7-8e0e-99474e7a086a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce2af6-e189-11e7-bbbe-b1dc1b4d92b2.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/872a8f8c-e022-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/14df3c3e-dffa-11e7-8d03-ef240fa6fe62.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a3c6d66-dffd-11e7-8a0b-3f1511c347da.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dc5109da-e00b-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b899d774-e00b-11e7-a6ad-77797ccfc69b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/68156152-e307-11e7-9f54-7181aaf69fff.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.