Het demissionair Klimaatkabinet Rutte IV verder op weg in het jaar 2023 !!! – deel 37 – Internationale klimaatconferentie COP28
COP28
Het is al de 28e keer dat landen bijeenkomen op een klimaattop, maar toch is ook dit weer een bijzondere bijeenkomst. Het is namelijk voor het eerst sinds het sluiten van het Parijsakkoord in 2015 dat de wereld officieel de balans gaat opmaken: hoe staat het met de strijd tegen klimaatverandering? In Parijs werd afgesproken dat elke vijf jaar zo’n global stocktake moet plaatsvinden.
Niet dat er een verrassende conclusie wordt verwacht. De wereld reeg dit jaar de klimaatrecords aaneen, en uit rapporten blijkt al jaren dat de wereld niet op koers ligt om de doelen uit het Parijsakkoord te halen. Alleen de grootste optimisten geloven nog dat het mogelijk is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden.
Belangrijker is dan ook wat er op de zogeheten COP28 in Dubai kan worden vastgelegd over de toekomstige klimaataanpak. Als de wereld er zo slecht voor staat, wat moet er dan gebeuren om ‘Parijs’ in zicht te houden?
Over twee jaar hoeven landen pas officieel nieuwe klimaatplannen in te dienen, maar de hoop is dat nu al stappen kunnen worden gezet.
EU herhaalt oproep voor einde van fossiele brandstoffen
Zo moeten dus zeker ook Fossiele brandstoffen uitgefaseerd worden, benadrukken voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en voorzitter Charles Michel van de Europese Raad vrijdag 01.12.2023 nogmaals op de klimaattop in Dubai. Dat is nodig om de uitstoot van broeikasgassen te stoppen, zegt Von der Leyen.
Het is een bekende oproep van de Europese Unie. Von der Leyen wijst erop dat de uitstoot van de Europese Unie inmiddels al minder wordt. “En we zijn op koers om ons doel voor 2030 ruim te halen.” De voorzitter wil dat hernieuwbare energie een vlucht neemt en zal verdrievoudigen. “Er is geen twijfel over mogelijk: de toekomst van energie zal schoon zijn, betaalbaar en lokaal opgewekt.”
Ook benadrukt Von der Leyen dat de meest kwetsbare mensen wereldwijd beschermd moeten worden. “We zullen aan hun zijde staan.” Ze verwijst naar de klimaatfinanciering afkomstig van de Europese Unie. “Maar er is meer geld nodig.”
Nederland zegt voorlopig 15 miljoen euro toe aan klimaatfonds armere landen
Nederland zegt om te beginnen 15 miljoen euro toe aan het nieuwe klimaatschadefonds dat gisteren is goedgekeurd op de klimaattop in Dubai. Dat heeft demissionair premier Rutte in Dubai bekendgemaakt. Hij noemt de 15 miljoen “relatief best veel”. Onder meer Duitsland en de Verenigde Arabische Emiraten stoppen 100 miljoen dollar in het fonds als startkapitaal.
Uit het klimaatfonds kunnen voornamelijk armere landen geld krijgen als ze worden getroffen door overstromingen of andere rampen die zwaarder zijn als gevolg van klimaatverandering.
Dit fonds is een belangrijke voorwaarde voor ontwikkelingslanden om vooruit te kunnen met onderhandelingen over het terugdringen van de uitstoot en het overschakelen op duurzame energie.
En volgens Rutte is ook de kennis en kunde van oliebedrijven als Shell en BP daarvoor onontbeerlijk:
Rutte: ‘Bedrijven als Shell heb je verschrikkelijk hard nodig’
Landen hebben inmiddels voor honderden miljoenen aan toezeggingen gedaan voor het fonds. De verwachting is dat daar vandaag op de tweede dag van de top nog meer bij komt.
1,5 graad
Op deze klimaattop wordt ook gesproken over aanscherping van de klimaatdoelen om de opwarming van de aarde te beperken (doelstelling maximaal 1,5 graad). Daarbij hoor je steeds vaker dat rijkere landen niet in 2050, maar al tien jaar eerder klimaatneutraal zouden moeten zijn. Rutte is sceptisch: “Het heeft zoveel moeite gekost om de doelen die we nu hebben in zicht te krijgen. Dus ik zie dat alleen lukken als je in de komende jaren grote technologische doorbraken krijgt.”
In plaats van elke keer nieuwe doelen stellen, is het volgens Rutte belangrijker om eerst de oude doelen te halen. “Dat is de belangrijkste boodschap deze klimaattop: uitvoeren! Alles wat we hebben afgesproken, moet nu ook worden omgezet in actie.” Volgens Rutte kan Nederland daar met gezag over praten, omdat het uitstoot-reductiedoel dit jaar voor het eerst in beeld is gekomen. In 2030 moet de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent zijn afgenomen ten opzichte van 1990.
De voorzitter van de klimaattop, Sultan al-Jabr, tevens topman van het staatsoliebedrijf, deed gisteren de oproep aan landen om samen te werken met de fossiele industrie om klimaatneutraliteit te bereiken. Daar is Rutte het mee eens. “Het in de ban doen van die bedrijven heb ik altijd heel dom gevonden, dan gebruik je die enorme kennis en kunde niet. Je hebt bedrijven als Shell verschrikkelijk hard nodig, denk bijvoorbeeld alleen maar aan het maken van groene waterstof.”COP28
Voldoende mandaat?
De vraag of de premier hier nog wel met voldoende mandaat staat, omdat een volgend kabinet weleens veel minder geld zou kunnen uittrekken voor klimaat, wuift hij weg. “Dat betekent niets voor de afspraken die hier worden gemaakt. De formatie duurt eindeloos lang, je weet nooit wat de uitkomst zal zijn. Het huidige kabinet heeft een lijn, en die zetten wij voort en daar is volgens mij veel steun voor.”
Correspondent Saskia Houttuin:
“Een belangrijke stem op deze top is die van Madeleine Diouf Sarr, zij staat aan het hoofd van het ‘Least Developed Countries’-blok (LDC), een samenwerkingsverband van 46 landen. Ongeveer de helft van de landen in Afrika zit in dat collectief.
De landen die het zwaarst worden getroffen door klimaatverandering zijn over het algemeen de armere landen, die nauwelijks verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van broeikasgassen. Diouf Sarr pleit er daarom voor dat de meer vermogende landen het gisteren opgerichte ‘Loss and Damage fund’ de komende jaren gaan aanvullen.
De klimaattop is hier in Senegal een heel belangrijk thema. Het was gisteren bijvoorbeeld de opening van het Senegalese Achtuurjournaal. De impact van klimaatverandering is hier dan ook goed voelbaar. Kusterosie is een groot probleem, door de stijging van de zeespiegel. De temperaturen stijgen en er valt minder regen. Droogte is hier sowieso al iets van alle dagen, maar dat neemt nu nog meer toe en dat is funest voor de oogsten van de boeren.”
Meer: Klimaattop Dubai | NOS
Meer: klimaattop Dubai | Trouw
LiveBlog: Klimaatverandering nam sinds 2011 snel toe | Trouw
Meer: KNMI – KNMI’23-klimaatscenario’s
Meer: knmi klimaatscenario’s – Search (bing.com)
Meer: knmi klimaat – Search (bing.com)
Meer: rapport IPCC klimaat – Search (bing.com)
Lees: Onderzoek Aon: record van 380 miljard dollar schade in 2023 door natuurrampen | Aon 30.01.2024
Zie ook: Klimaatverandering
meer: Collectie Stikstofcrisis
Meer: Klimaatconferentie Sharm-el-Sheikh | VRT NWS: nieuws
Meer: Klimaattop | NOS
Meer: Stikstofaanpak | AD.nl
Meer: Boerenacties | AD.nl.
Meer: Klimaat – Vrij Nederland (vn.nl)
Meer: Milieu & Klimaat | VRT NWS: nieuws
Meer: Klimaat | NOS
Meer: Klimaat NOS
Meer: Klimaat RTL
Meer: Klimaat NU
Meer: Klimaat Telegraaf
Meer: klimaat | AD.nl
Lees: Voorspellen van CO2-uitstoot wordt koffiedik kijken door crisis na crisis NU
Lees: Dit moet je weten voordat je leest over het nieuwste klimaatrapport NU
Lees: In veertig bulletpoints: wat er in het IPCC-rapport van 2021/2022 staat NU
Lees: Stikstof: geduld oppositie raakt op, dit besloot het kabinet tot nu toe NU
Zie ook: Klimaatdemonstratie 11.03.2023 in het Haagse Zuiderpark en meer !!!! – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 11.03.2023 in het Haagse Zuiderpark en meer !!!!
Zie ook: Klimaatmars 06.11.2021 in Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV ook met de boeren op weg in het jaar 2022 !!! – deel 26
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV ook met de boeren op weg in het jaar 2022 !!! – deel 25
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV ook met de boeren op weg in het jaar 2022 !!! – deel 24
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV ook met de boeren op weg in het jaar 2022 !!! – deel 23
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV op weg in het jaar 2022 !!! – deel 22
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV op weg in het jaar 2022 !!! – deel 21
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV op weg in het jaar 2022 !!! – deel 20
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV op weg in het jaar 2022 !!! – deel 19
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 18
Zie ook Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 17
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 16
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 15
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 14
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 13
Zie ook: Het Klimaatkabinet Rutte IV in het jaar 2022 !!! – deel 12c – nasleep Shell – hoger beroep
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 12b – nasleep Shell
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 12 a – Shell
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 11
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 10
Zie ook: Het demissionair Klimaatkabinet Rutte 3 in het jaar 2021 !!! – deel 9
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 8
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 7
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 6
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 5
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 4
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
nog meer:
.jpg)
Lees: Franse skipistes dreigen door klimaatverandering kopje onder te gaan (nos.nl) 06.02.2024
Lees: Kritiek op Hoekstra’s klimaatdoel voor 2040 | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Kamermeerderheid wil bio-industrie ‘uitfaseren’ (msn.com) 06.02.2024
Lees: Nieuw klimaatdoel voor 2040 moet Europa en wereld op koers brengen (nos.nl) 06.02.2024
Lees: EU wil uitstoot broeikasgassen met 90 procent verminderd hebben in 2040 | Klimaat | NU.nl 06.02.2024
Lees: Nieuw EU-klimaatdoel voor 2040: 90 procent minder CO2-uitstoot | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Europese Commissie trekt voorstel halveren pesticiden in (nos.nl) 06.02.2024
Lees: EU-plan tegen bestrijdingsmiddelen definitief van de baan | Economie | NU.nl 06.02.2024
Lees: Kamer wil krimp veestapel, snelle stikstofreductie en eind aan bio-industrie | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Opinie: Wanhopige onzekerheid over Green Deal drijft Europese boeren tot actievoeren (trouw.nl) 06.02.2024
Lees: Spoedoverleg na boerenprotest, twee verdachten aangehouden: ‘Maat is helemaal vol’ | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Yeşilgöz houdt spoedoverleg over wangedrag bij demonstraties (msn.com) 06.02.2024
Lees: Provinciale BBB’ers zien boerenprotesten als uiting van onmacht (msn.com) 06.02.2024
Lees: Helft ijskap Himalaya verdwijnt: ramp voor 2 miljard mensen | RTL Nieuws 06.02.2024
.jpg)
Lees: Nederlandse klimaatcamera de ruimte in: ‘Lijkt op een futuristische frituurpan’ | Wetenschap | AD.nl 05.02.2024
Lees: ExxonMobil sleept Follow This voor de rechter, ook al heeft het zijn klimaatmotie ingetrokken: ‘Intimidatie’ | de Volkskrant 05.02.2024
Lees: LTO houdt grote bijeenkomst met duizend boeren en tuinders – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 05.02.2024
Lees: LTO houdt grote bijeenkomst met duizend boeren en tuinders (msn.com) 05.02.2024
.jpg)
Lees: Verklaart Parijs de oorlog aan de SUV? ‘Vervuilend en levensgevaarlijk’ | Klimaat | NU.nl 04.02.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Adema spreekt met LTO, boerenclub noemt het ‘spoedoverleg’ (msn.com) 03.02.2024
Lees: Adema spreekt met LTO, boerenclub noemt het ‘spoedoverleg’ | Trouw 03.02.2024
Lees: Exxonmobil gaat toch door met zaak klimaatvoorstel Follow This (msn.com) 03.02.2024
Lees: Exxonmobil wil toch rechtszaak tegen klimaatvoorstel ondanks terugtrekking | Economie | NU.nl 03.02.2024
Lees: Uitleg: waarom boeren in heel Europa boos zijn (msn.com) 03.02.2024
Lees: Uitleg: waarom boeren in heel Europa boos zijn – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 03.02.2024
.jpg)
Lees: Hoop en hulp voor wie klimaatdepressief is geworden (msn.com) 02.02.2024
Lees: Jetten tegen Extinction Rebellion: plan afbouw fossiele subsidies bijna klaar (nos.nl) 02.02.2024
Lees: Adema: boerenprotesten Europa bewijzen dat strenge regels geen Nederlands probleem zijn (nos.nl) 02.02.2024
Lees: Nederlands ruimte-instrument gaat grootste klimaatraadsel bestuderen | Klimaat | NU.nl 02.02.2024
Lees: Klimaatsatelliet gaat rol wolken en kleine deeltjes bij opwarming aarde onderzoeken (nos.nl) 02.02.2024
Lees: Follow This cancelt klimaatvoorstel ExxonMobil uit vrees voor rechtszaak | RTL Nieuws 02.02.2024
Lees: Activisten trekken klimaatplan ExxonMobil in uit angst rechtszaak (msn.com) 02.02.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Soepeler stikstofbeleid? ‘Het kan bijna niet slechter gaan met de natuur, echt niet’ | Klimaat | AD.nl 01.02.2024
Lees: 3 miljard euro voor stikstofbeleid stapje dichterbij, PVV slaat andere toon aan (nos.nl) 01.02.2024
Lees: Duurzaamheidsscores in de supermarkt: deze startup wil ’t regelen (businessinsider.nl) 01.02.2024
Lees: Ook in Nederland gaan de boeren wederom de straat op; protesten door heel het land | Binnenland | Telegraaf.nl 01.02.2024
Lees: Boeren demonstreren met tractoren verspreid over Nederland, ook op de Dam (nos.nl) 01.02.2024
Lees: Franse premier: meer zeggenschap boeren over landbouwbeleid | Buitenland | Telegraaf.nl 01.02.2024
Lees: Rutte komt boeren tegemoet op EU-top: nieuw overleg over mestcrisis | Binnenland | Telegraaf.nl 01.02.2024
Lees: Terwijl Fransen en Belgen knokken voor hun boeren op EU-top, heeft Rutte geen inbreng | Binnenland | Telegraaf.nl 01.02.2024
Lees: Groot boerenprotest bij EU-top, wegen in en rond Brussel geblokkeerd (nos.nl) 01.02.2024
.jpg)
Lees: EU komt demonstrerende boeren tegemoet met aanpak import vanuit Oekraïne | Economie | NU.nl 31.01.2024
Lees: Eerste tractoren rijden Brussel in voor blokkade Europese top (msn.com) 31.01.2024
Lees: Stikstofgrens uit de wet? Dat is een lange en hobbelige weg, blijkt uit vertrouwelijk rapport 31.01.2024
Lees: De zee doet haar werk: groene stroom uit Waddenzee biedt kansen | Klimaat | NU.nl 31.01.2024
Lees: TNO: golven en getij leveren genoeg stroom op voor Waddeneilanden | RTL Nieuws 31.01.2024
Lees: Zo kan het Waddengebied bijna al zijn stroom groen opwekken, stelt TNO (trouw.nl) 31.01.2024
Lees: Nederland beleefde warmste én natste jaar ooit gemeten | Trouw 31.01.2024
Lees: KNMI ziet klimaat veranderen in veel warmer Nederland in 2023 (msn.com) 31.01.2024
Lees: Veel warmer én natter in Nederland in 2023, maar niet alles komt door klimaatverandering | Binnenland | Telegraaf.nl 31.01.2024
Lees: Recorddroogte in het regenwoud: zorgen over toekomst Amazonegebied (nos.nl) 31.01.2024
Lees: In 2023 regende het meer dan ooit, maar toch hadden we een neerslagtekort | Klimaat | NU.nl 31.01.2024
Lees: In 2023 regende het meer dan ooit, maar toch hadden we een neerslagtekort | Klimaat | NU.nl 30.01.2024
Lees: Wereldwijde schade door natuurrampen loopt op tot 350 miljard euro | Economie | NU.nl 30.01.2024
Lees: Onderzoek Aon: record van 380 miljard dollar schade in 2023 door natuurrampen | Aon 30.01.2024
Lees: Rapport: recordhoeveelheid natuurrampen en economische schade door klimaatverandering in 2023 | Buitenland | AD.nl 30.01.2024
Lees: Minder gras door droge zomer en dus meer stikstof in de natuur | RTL Nieuws 30.01.2024
Lees: Stikstofoverschot in landbouw schommelt, in 2022 stijging te zien (msn.com) 30.01.2024
Lees: Franse boeren blokkeren wegen rond Parijs, regering wil hen tegemoetkomen (nos.nl) 29.01.2024
Lees: Frankrijk zet zich schrap voor boerenprotesten, 15.000 agenten op de been | RTL Nieuws
Lees: Ook boerenprotesten door heel België: forse vertraging rond Brussel (nos.nl) 29.01.2024
Lees: Boerenprotest overgewaaid naar België, actievoerders steken galg in brand | RTL Nieuws 29.01.2024
Lees: Honderden protesterende boeren blokkeren snelwegen in België | RTL Nieuws 29.01.2024
Lees: Honderden protesterende boeren blokkeren snelwegen in België (msn.com) 29.01.2024
Lees: Greenpeace en XR steunen Franse boeren om recht op protest (msn.com) 29.01.2024
Lees: Greenpeace en Extinction Rebellion sluiten zich aan bij protest van Franse boeren, Parijs-blokkade aangekondigd (volkskrant.nl) 28.01.2024
Lees: Deze onderzoeker is klimaatoptimist: ‘Het is niet hopeloos’ | Klimaat | NU.nl 27.01.2024
Lees: We zitten midden in de stikstofcrisis, maar de volgende crisis is al onderweg | Binnenland | NU.nl 27.01.2024
.jpg)
Lees: CO2-uitstoot EU bereikt laagste punt in 60 jaar, cijfers vertellen maar fractie verhaal (msn.com) 26.01.2024
Lees: De CO2-uitstoot van plug-in hybrides is in werkelijkheid 3,5 keer zo hoog als verwacht (msn.com) 26.01.2024
Lees: Schiphol wil dat vervuiler gaat betalen om CO2-uitstoot terug te dringen | Klimaat | NU.nl 26.01.2024
Lees: Zuid-Holland sluit onteigenen boeren toch niet uit, ondanks BBB in coalitie – Omroep West 26.01.2024
Lees: Franse premier komt boeren tegemoet, maar protesten gaan door | Buitenland | NU.nl 26.01.2024
Lees: Franse premier komt boeren tegemoet en schrapt belastingverhoging diesel (nos.nl) 26.01.2024
Lees: Het gaat dramatisch met onze natuur en dat komt niet alleen door stikstof | Binnenland | NU.nl 26.01.2024
Lees: Ecologische Autoriteit: ook ingrijpen buiten beschermde natuur is nodig (nos.nl) 26.01.2024
Lees: Van der Wal: natuuronderzoek bevestigt wat we al lang weten (msn.com) 26.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: EU moet jaarlijks 10% van haar economie investeren in klimaattransitie (msn.com) 24.01.2024
Lees: In 2026 komt helft van stroom uit duurzame energiebronnen en kernreactoren | Economie | NU.nl 24.01.2024
Lees: Auto’s stoten meer uit dan gedacht, Europese CO2-doelen niet gehaald | Klimaat | NU.nl 24.01.2024
Lees: Bedrijven en milieubeweging willen duidelijkheid over klimaatmaatregelen (nos.nl) 24.01.2024
Lees: Adema ziet in Brussel steun voor toelaten kunstmest uit mest (msn.com) 24.01.2024
Lees: Kabinet verlengt uitkoopregeling piekbelasters | Uit andere media | NU.nl 24.01.2024
Lees: Kabinet en provincies investeren in gebiedsgerichte oplossingen en de aanpak piekbelasting | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 23.01.2024
Lees: Kabinet wil voor zomer bijna 3 miljard euro vrijmaken voor aanpak stikstof | Politiek | NU.nl 23.01.2024
Lees: Kabinet wil bijna 3 miljard euro vrijmaken voor stikstofaanpak (msn.com) 23.01.2024
Lees: Bijna 3 miljard extra tegen stikstof, via langere opkoop boerderijen en budget provinciale plannen | Politiek | AD.nl 23.01.2024
Lees: Nog geen regelingen voor agrariërs om te verduurzamen: boeren langer in onzekerheid | Binnenland | Telegraaf.nl 23.01.2024
Lees: Ontslagen klimaatwetenschapper die vlucht weigerde na 72 dagen thuis (msn.com) 23.01.2024
Lees: Veelvoorkomende mythen over klimaatverandering (msn.com) 23.01.2024
Lees: Ook de Franse boeren roeren zich weer nadrukkelijk (msn.com) 23.01.2024
Lees: Wetenschap ruziet over CO2 uit de zeebodem door visserij (msn.com) 22.01.2024
Lees: ExxonMobil klaagt klimaatbelegger Follow This aan: ‘Heel dubieus’ (msn.com) 22.01.2024
Lees: ExxonMobil klaagt Nederlandse beleggers aan om klimaatvoorstel | Economie | NU.nl 22.01.2024
Lees: ExxonMobil klaagt klimaatbelegger Follow This aan: ‘Heel dubieus’ | RTL Nieuws 22.01.2024
Lees: ExxonMobil naar rechter over klimaatvoorstel Follow This (msn.com) 22.01.2024
Lees: Franse boeren kondigen meer acties aan na blokkeren snelwegen (msn.com) 22.01.2024
.jpg)
Lees: Duurzame chirurg: ‘Gezondheid verkopen en zelf vervuilen kan niet meer’ | Klimaat | NU.nl 21.01.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Stikstofslachtoffers klem tussen feit en kafkaëske werkelijkheid (msn.com) 20.01.2024
Lees: VNO-NCW: klimaatregie hoort bij de politiek, niet bij de rechter (msn.com) 19.01.2024
Lees: Klimaatorganisaties vinden rechtszaak tegen ING goede stap (msn.com) 19.01.2024
Lees: Milieudefensie start klimaatrechtszaak tegen ING – Omroep West 19.01.2024
Lees: Nieuwe klimaatrechtszaak, nu tegen ING: invloed reikt verder dan één bedrijf (nos.nl) 19.01.2024
Lees: Milieudefensie daagt ’bankier van de klimaatcrisis’ ING voor de rechter | Financieel | Telegraaf.nl 19.01.2024
Lees: Milieudefensie neemt na Shell nu ING Bank op de korrel: ‘Bankier van de klimaatcrisis’ | Binnenland | AD.nl 19.01.2024
Lees: Milieudefensie klaagt ING aan: ‘Medeverantwoordelijk voor klimaatcrisis’ | Algemeen | NU.nl 19.01.2024
Lees: Milieudefensie start klimaatrechtszaak tegen ING (nos.nl) 19.01.2024
Lees: Milieudefensie start klimaatrechtszaak tegen ING – Omroep West 19.01.2024
Lees: Ook ING voor de rechter om klimaat, dit is waar het om gaat | RTL Nieuws 19.01.2024
Lees: Noorse rechter trekt licenties van drie olievelden in Noordzee voorlopig in | Economie | NU.nl 19.01.2024
Lees: Gelderland stopt al na jaar met dertigjarig programma voor natuurinclusief boeren | Economie | NU.nl 19.01.2024
Lees: Gelderland zet regeling voor natuurinclusief boeren al weer stop (msn.com) 19.01.2024
Lees: Brabant krijgt 22,5 miljoen om gronddeals te sluiten met boeren (msn.com) 19.01.2024
Lees: Kabinet verlengt uitkoopregeling piekbelasters (msn.com) 19.01.2024
Lees: Uitkoopregeling voor piekbelasters langer open (nos.nl) 19.01.2024
Lees: Oplossing voor stikhof op de hei: onze oude koe! (msn.com) 18.01.2024
Lees: EU-klimaatraad: ‘Stop met subsidies voor fossiele brandstoffen én veehouderijen’ | Klimaat | NU.nl 18.01.2024
Lees: IJskap Groenland verloor in bijna veertig jaar gebied zo groot als Noord-Brabant | Klimaat | NU.nl 18.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: Ook Duitsland heeft een stikstofprobleem, maar anders dan in Nederland | Stikstof | NU.nl 17.01.2024
Lees: Rabobankdirecteur: ‘Als we schoner voedselsysteem willen, hangt daar een prijskaartje aan’ | Binnenland | AD.nl 17.01.2024
Lees: Biolandbouw in Nederland groeit, maar kabinetsdoel 2030 nog ver weg (msn.com) 17.01.2024
Lees: Biolandbouw in Nederland groeit, maar kabinetsdoel 2030 nog ver weg | RTL Nieuws 17.01.2024
Lees: 27 grotere beleggers dienen klimaatresolutie in bij Shell (businessinsider.nl) 16.01.2024
Lees: Consultatie ontwerp van het Nationaal Programma Landelijk Gebied | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 16.01.2024
Lees: Gebiedsaanpak gaat door, maar besluiten zijn aan volgend kabinet (msn.com) 16.01.2024
Lees: Milieuorganisaties willen dat EU ‘groene’ stempel lucht- en scheepvaart intrekt | Klimaat | NU.nl 16.01.2024
Lees: Milieuorganisaties zetten stap richting klimaatzaak tegen EU (msn.com) 16.01.2024
Lees: David Van Reybrouck spreekt Europese milieuministers toe (msn.com) 15.01.2024
lees: Boze boeren, maar geen stikstofprobleem: vijf vragen over de Duitse protesten | Buitenland | NU.nl 15.01.2024
Lees: Meer windparken dan ooit, maar de green energy-deal is niet voltooid (msn.com) 14.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: Bijna 100 arrestaties bij protest Extinction Rebellion tegen gascentrale Nijmegen | Klimaat | NU.nl 13.01.2024
Lees: Nijmegen overweegt nieuwe gascentrale, ook al moeten we van het gas af | Klimaat | NU 13.01.2024
Lees: Hoe klimaatverandering en globalisering samen gaan met nieuwe ziekten (msn.com) 13.01.2024
.jpg)
Lees: Stikstofbeleid staat domweg helemaal stil (msn.com) 12.01.2024
Lees: 2023 was extreem warm. Hoe dat komt, daar is de wetenschap nog lang niet uit (trouw.nl) 12.01.2024
Lees: Opnieuw recordgroei van wereldwijde zonne-energie, doelen klimaattop in zicht | Economie | NU.nl 11.01.2024
Lees: Greenpeace start zaak tegen staat om uitblijven klimaatactie Bonaire (nos.nl) 11.01.2024
Lees: Inwoners Bonaire en Greenpeace willen klimaatactie en klagen de staat aan | Klimaat | NU.nl 11.01.2024
Lees: Inwoners Bonaire en Greenpeace beginnen klimaatzaak tegen Staat (msn.com) 11.01.2024
Lees: Klimaatspiraal KNMI laat zien dat Nederland steeds warmer wordt (msn.com) 11.01.2024
Lees: Provincies eisen dat Den Haag meer doet tegen de stikstofuitstoot | Klimaat | NU.nl 11.01.2024
Lees: Provincies eisen dat Den Haag meer doet tegen stikstofuitstoot (nos.nl) 11.01.2024
Lees: Provincies: Den Haag moet meer doen tegen stikstofuitstoot | RTL Nieuws 11.01.2024
Lees: Provincies: Den Haag moet meer doen tegen stikstofuitstoot (msn.com) 11.01.2024
Lees: Diarree rukt op door klimaatverandering – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 11.01.2024
Lees: Diarree rukt op door klimaatverandering (msn.com) 11.01.2024
Lees: Dit is waarom biomassa absoluut niet duurzaam is (msn.com) 10.01.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Chemours legt deel productie stil uit vrees voor dwangsom | Chemours en DuPont | AD.nl 09.01.2024
Lees: Chemiebedrijf Chemours heeft deel van productie stilgelegd wegens vervuiling | Economie | NU.nl 09.01.2024
Lees: Chemours legt productielijn stil vanwege schadelijke stof in afvalwater (nos.nl) 09.01.2024
Lees: Ook wereldwijd was 2023 het warmste jaar ooit gemeten (nos.nl) 09.01.2024
Lees: De wereldwijde hittegolf van 2023 zet door in 2024: opnieuw record mogelijk – Omroep West 09.01.2024
Lees: Reissector verwacht recordomzet in 2024 (businessinsider.nl) 09.01.2024
Lees: Klimaatexperts: ‘Hittegolven met 50 graden mogelijk in Europa’ | Klimaat | AD.nl 09.01.2024
Lees: De wereldwijde hittegolf van 2023 zet door in 2024: opnieuw record mogelijk (nos.nl) 09.01.2024
Lees: Jaarrapport bevestigt: ’2023 was warmste jaar dat ooit is gemeten’ | Binnenland | Telegraaf.nl 09.01.2024
Lees: Jaarrapport bevestigt: 2023 was warmste jaar dat ooit is gemeten (msn.com) 09.01.2024
Lees: 2023 is officieel het warmste jaar ooit: 1,5 graden opwarming bijna bereikt | Klimaat | NU.nl 09.01.2024
Lees: 2023 was warmste jaar ooit: ‘Klimaatrecords vielen als dominostenen om’ | Klimaat | AD.nl 09.01.2024
Lees: Ook wereldwijd was 2023 het warmste jaar ooit gemeten – Omroep West 09.01.2024
Lees: Klimaatrecords vielen als dominostenen om in 2023, het warmste jaar ooit gemeten | RTL Nieuws 09.01.2024
Lees: Gemiddeld bijna 1,5 graden warmer in 2023, volgens klimaatdienst (businessinsider.nl) 09.01.2024
Lees: Steden die voor 2030 kunnen verdwijnen door de stijgende zeespiegel – ook deze Nederlandse stad (msn.com) 08.01.2024
Lees: Is Nederland bestand tegen extreem weer in de toekomst? | Klimaat | NU.nl 07.01.2024
Lees: Impact klimaatrampen van korte duur: er is nu enorme honger naar zomervakanties | Reizen | AD.nl 07.01.2024
Lees: Klimaatdilemma voor Nederland: hoe lozen we de rivieren in een steeds hogere zee? (nos.nl) 07.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: Als de archieven opengaan, blijkt hoe Nederland de poort wagenwijd openzette voor Chemours | Topverhalen uit de Drechtsteden | AD.nl 05.01.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Als de archieven opengaan, blijkt hoe Nederland de poort wagenwijd openzette voor Chemours | Topverhalen uit de Drechtsteden | AD.nl 05.01.2024
Lees: Ontbossing in Braziliaans Amazonegebied gehalveerd in 2023 | Buitenland | Telegraaf.nl 05.01.2024
Lees: Ontbossing in Braziliaans Amazonegebied gehalveerd in 2023 (msn.com) 05.01.2024
Lees: Met nieuwe president halveert Brazilië de ontbossing in het Amazonegebied | Buitenland | NU.nl 05.01.2024
Lees: Waarschuwing: al het ijs in de Noordelijke IJszee kan tegen 2030 gesmolten zijn (msn.com) 05.01.2024
Lees: 4 Friese ambtenaren mogen klimaatzorgen niet uiten (businessinsider.nl) 05.01.2024
Lees: 4 Friese ambtenaren moeten van provincie mond houden over klimaatzorgen, na kritiek van BBB (msn.com) 05.01.2024
Lees: Boze Duitse boeren verhinderen dat minister ferry verlaat | Buitenland | Telegraaf.nl 05.01.2024
Lees: Boze Duitse boeren verhinderen dat minister veerboot verlaat | Buitenland | AD.nl 05.01.2024
Lees: Boeren proberen veerboot met Duitse minister aan boord te bestormen (nos.nl) 05.01.2024
Lees: Boze Duitse boeren verhinderen dat minister ferry verlaat – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 05.01.2024
Lees: Groep boze boeren wacht Duitse minister op bij veerpont | RTL Nieuws 05.01.2024
Les: Tientallen boze Duitse boeren bestormen veerboot waar minister op zit | Buitenland | NU.nl 05.01.2024
Lees: Duitse minister vast op waddeneiland na boerenactie bij veerboot | RTL Nieuws 05.01.2024
Lees: Duitse regering zwakt omstreden belastingplan landbouw af na protesten | Economie | NU.nl 05.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: Duitse CO2-uitstoot zakt terug tot laagste niveau sinds de jaren vijftig | Economie | NU.nl 04.01.2024
Lees: CO2-uitstoot van Duitsland naar laagste niveau in 70 jaar – ambitie voor 2030 is net wat steviger dan in Nederland (msn.com) 04.01.2024
Lees: Extinction Rebellion voert volgende week opnieuw actie | Den Haag | AD.nl 04.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: We krijgen vaker last van hoogwater, vooral als de CO2-uitstoot hoog blijft | Klimaat | NU.nl 03.01.2024
Lees: Nederlandse grachten stoten meer methaan uit dan gedacht: stille klimaatcrisis? (msn.com) 03.01.2024
Lees: Nederlandse grachten stoten meer methaan uit dan gedacht: stille klimaatcrisis? | RTL Nieuws 03.01.2024
Lees: Milieuorganisaties slaan uitnodiging samenwerking Shell af (msn.com) 03.01.2024
Lees: Baas van Shell Nederland: milieurechtszaken contraproductief (businessinsider.nl) 03.01.2024
Lees: Milieurechtszaken tegen olie- en gasbedrijven slecht voor vestigingsklimaat bedrijven, stelt topman van Shell Nederland (msn.com) 03.01.2024
Lees: Milieuproblemen waren onbelangrijk bij miljoenensubsidies voor chemiebedrijf DuPont (nos.nl) 02.01.2024
Lees: De peperdure mesthoop groeit de boer straks boven het hoofd, als vanaf 1 januari de beperkingen gaan gelden (volkskrant.nl) 31.12.2023
Lees: Atmosfeer onttrekt water aan gewas en bodem, betere klimaatmodellen nodig voor voedselproductie (msn.com) 30.12.2023
Lees: Advocaat Ficq strijdt tegen industrie: ‘Hierna wil ik Shell aanpakken’ | Klimaat | NU.nl 30.12.2023
Lees: 300 arrestaties bij klimaatdemonstratie XR op A10 (msn.com) 30.12.2023
Lees: 300 arrestaties bij klimaatdemonstratie XR op A10 | RTL Nieuws 30.12.2023
Lees: In beeld: klimaatdemonstranten lopen A10 op | RTL Nieuws 30.12.2023
Lees: Nieuwe duurzaamheidsregels voor grote bedrijven raken ook mkb | RTL Nieuws 30.12.2023
.jpg)
.jpg)
Lees: 2024 wordt slecht jaar voor de bouw (msn.com) 29.12.2023
Lees: 2024 wordt slecht jaar voor de bouw | RTL Nieuws 29.12.2023
Lees: Klimaatactivist Hannah Prins: ‘We hebben te lang onze ogen gesloten’ | Achtergronden | NU.nl 28.12.2023
Lees: Schiphol nog veel smeriger en schadelijker dan gedacht – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 28.12.2023
Lees: Na scepsis krijgt Wopke Hoekstra nu lof na klimaattop: ‘Hij heeft geleverd’ | Politiek | AD.nl 25.12.2023
Lees: Melkveehouders lopen door nieuwe mestregels vast: ‘Niet voor elk bedrijf op te brengen’ | Binnenland | AD.nl 24.12.2023
Lees: Mens verantwoordelijk voor 12% van de uitgestorven vogelsoorten (msn.com) 24.12.2023
Lees: Boeren rijden met tractoren over A1 uit protest tegen nieuwe milieuregels (nos.nl) 22.12.2023
Lees: Flinke boete dreigt voor Chemours als het chemische stof opnieuw loost | Economie | NU.nl 22.12.2023
Lees: Mestcrisis in de maak in Nederland vanaf 2024 (businessinsider.nl) 22.12.2023
Lees: Nederlandse mestcrisis in de maak: probleem ter grootte van 300.000 tankwagens met elk 35 ton koeienmest (msn.com) 22.12.2023
Lees: Nederland dreigt te bezwijken onder mest (msn.com) 22.12.2023
Lees: Nederland dreigt te bezwijken onder mest – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 22.12.2023
Lees: Kamer wil regels rond stikstofneerslag van projecten versoepelen | RTL Nieuws 21.12.2023
Lees: Kamer wil drempelwaarde stikstof aanpassen, haalbaarheid onzeker (msn.com) 21.12.2023
Lees: Nieuwkomers NSC en BBB redelijk aan zijlijn met verzet tegen huidige stikstofbeleid | Binnenland | Telegraaf.nl 21.12.2023
Lees: Kabinet: nog eens 1,5 miljard euro voor uitkoopregeling boeren – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 21.12.2023
Lees: Uithaal ChristenUnie: ‘VVD laat boeren in stront zakken’ (msn.com) 21.12.2023
Lees: Protest bij Kamerdebat over mest en stikstof, extra geld voor boeren (nos.nl) 21.12.2023
Lees: ING versnelt afbouw olie en gas na klimaatakkoord Dubai (nos.nl) 20.12.2023
Lees: ING: in 2040 geen geld meer naar oppompen olie en gas | RTL Nieuws 20.12.2023
Lees: ING bouwt financiering olie- en gaswinning af: in 2040 is het helemaal klaar (msn.com) 20.12.2023
Lees: ING wil in 2040 stoppen met financiering olie- en gasprojecten (businessinsider.nl) 20.12.2023
Lees: Eerste Kamer ook akkoord met klimaatfonds en groeifonds | Binnenland | Telegraaf.nl 20.12.2023
Lees: Eerste Kamer ook akkoord met klimaatfonds en groeifonds (msn.com) 20.12.2023
Lees: Eerste Kamer ook akkoord met klimaatfonds en groeifonds (msn.com) 19.12.2023
Lees: Goedkeuring Klimaatfonds afhankelijk van keuze VVD en splinterpartijen in Eerste Kamer (msn.com) 19.12.2023
.jpg)
Lees: Prins Jaime: China toonde zich constructief op klimaattop (msn.com) 18.12.2023
.jpg)
Lees: Overijssel dreigt met stoppen aanpak stikstof, ook zorgen bij andere provincies (nos.nl) 17.12.2023
Lees: Steenkool in data: de wereld leunt er nog steeds op | Klimaat | NU.nl 16.12.2023
Lees: Methaanbeleid riskant voor melkveehouderij en bodem (msn.com) 16.12.2023
Lees: Uitgeademd methaan en lachgas zijn niet te verwaarlozen broeikasgassen (msn.com) 16.12.2023
Lees: Rechtbank: milieuactivisten mogen Canada aanklagen om klimaatbeleid | Buitenland | AD.nl 15.12.2023
Lees: Provincies pleiten voor koerswijziging in aanpak landelijk gebied (msn.com) 15.12.2023
Lees: Wetenschappers adviseren kabinet: ‘Versneld klimaatbeleid biedt kansen’ | Klimaat | NU.nl 15.12.2023
Lees: ‘Nederland heeft visie klimaat nodig voor 2050 en daarna’ (nos.nl) 15.12.2023
Lees: Klimaatraad: uitstoot in 2040 met 90 à 95 procent naar beneden | RTL Nieuws 15.12.2023
Lees: Historisch hoge vraag naar steenkool, maar daling is ingezet | RTL Nieuws 15.12.2023
Lees: Als andere banken ook meedoen, veranderde Rabobank vandaag het gezicht van boeren in Nederland (msn.com) 15.12.2023
Lees: Rabobank financiert alleen nog boeren die duurzame stappen zetten (trouw.nl) 15.12.2023
.jpg)
Lees: Komt er na klimaattop van Dubai écht een eind aan het fossiele tijdperk? | Klimaat | NU.nl 14.12.2023
Lees: Waarom een klimaatschadefonds hard nodig is: ‘Dit dorp was een paradijs’ | Klimaat | NU.nl 14.12.2023
Lees: Hoe kan voorkomen worden dat de nasleep van de historische klimaattop een teleurstelling wordt? (trouw.nl) 14.12.2023
Lees: Herstel van natuur heeft echt geen politieke kleur | Opinie | AD.nl 14.12.2023
Lees: D66’er Menno Snel: ‘Je hebt niet minder boeren nodig, maar meer boeren die de omslag willen maken’ | Politiek | AD.nl 14.12.2023
Lees: Agractie hoopt met nieuw kabinet alsnog op landbouwakkoord (msn.com) 14.12.2023
Lees: COP28 is ten einde; zelfs oliestaten akkoord met afbouwen van fossiele brandstoffen (msn.com) 14.12.2023
Lees: COP28 besluit ‘weg te bewegen’ van fossiele brandstoffen (msn.com) 14.12.2023
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Duitse regering gaat fors minder uitgeven aan klimaatprojecten (msn.com) 13.12.2023
Lees: Dit zijn de drie belangrijkste uitkomsten van de klimaattop in Dubai (volkskrant.nl) 13.12.2023
Lees: Dit gaat het ‘historische’ klimaatakkoord veranderen: ‘Hier werd sinds begin jaren 90 over gesproken’ | Klimaat | AD.nl 13.12.2023
Lees: Hoe de wereld het voor het eerst (soort van, ongeveer) eens werd over het einde van fossiele energie (volkskrant.nl) 13.12.2023
Lees: Ternauwernood akkoord op klimaattop: dit zijn de belangrijkste afspraken | Klimaat | NU.nl 13.12.2023
Lees: ‘Historische’ afspraken op klimaattop maken voor Nederland weinig verschil (nos.nl) 13.12.2023
Lees: Dubai stelt een duidelijke norm, nu moeten we daar naar handelen (trouw.nl) 13.12.2023
Lees: Signaal uit Dubai aan bedrijfsleven: keer olie, gas en kolen de rug toe (trouw.nl) 13.12.2023
Lees: Blijdschap na klimaatdeal, maar sommige landen wilden scherpere tekst (nos.nl) 13.12.2023
Lees: Reacties op Klimaatakkoord Dubai: ‘Belangrijke stap, historisch’ | RTL Nieuws 13.12.2023
Lees: Hoogleraar Rotmans ziet niks historisch in ’vrijblijvend’ akkoord | Binnenland | Telegraaf.nl 13.12.2023
Lees: Partijen in Kamer positief over afspraken klimaattop in Dubai (msn.com) 13.12.2023
Lees: ActionAid en CARE missen bereidheid rijke landen om te betalen (msn.com) 13.12.2023
Lees: Eneco toch blij met ‘voorzichtige’ slotverklaring klimaattop (msn.com) 13.12.2023
Lees: Chef oliekartel waarschuwt voor gevaar sector na deal klimaattop (msn.com) 13.12.2023
Lees: Biden verwelkomt ‘historische’ uitkomst van klimaattop | Trouw 13.12.2023
Lees: Hoekstra ziet mogelijk ‘begin van het einde’ fossiele brandstoffen (msn.com) 13.12.2023
Lees: Hoekstra doorstaat lakmoesproef op ‘historische’ klimaattop (businessinsider.nl) 13.12.2023
Lees: Wopke Hoekstra doorstaat als EU-klimaatcommissaris lakmoesproef op ‘historische’ top in Dubai (msn.com) 13.12.2023
Lees: ‘Historisch’ akkoord klimaattop over fossiele brandstoffen is ook ‘teleurstellend’ | Klimaat | NU.nl 13.12.2023
Lees: Akkoord op klimaattop Dubai over afstappen van fossiele brandstoffen (nos.nl) 13.12.2023
Lees: Akkoord over historische oproep in Dubai | Buitenland | Telegraaf.nl 13.12.2023
Lees: Hoe oliebaas Al-Jaber zijn klimaattop tot een succes wist te maken (trouw.nl) 13.12.2023
Lees: Hoe historisch is het akkoord in Dubai en wat betekent het voor Nederland? | RTL Nieuws 13.12.2023
Lees: Klimaattop Dubai sluit af met oproep over fossiele brandstoffen (businessinsider.nl) 13.12.2023
Lees: Uitkomst klimaattop Dubai nét genoeg voor beperking opwarming aarde tot 1,5 graad (volkskrant.nl) 13.12.2023
Lees: Voorstel voor slottekst klimaattop: oproep om af te stappen van fossiel (nos.nl) 13.12.2023
Lees: Nieuw voorstel klimaattop: stoppen met olie en gas, maar met uitzonderingen | Klimaat | NU.nl 13.12.2023
Lees: ‘Historisch’ akkoord bereikt op klimaattop: ‘Onderbouwd door wetenschap’ | Video | Telegraaf.nl 13.12.2023
Lees: VN-top in Dubai bereikt ‘historisch’ akkoord over wegbewegen van fossiele brandstoffen (volkskrant.nl) 13.12.2023
Lees: Uniek moment op klimaattop: einde komt in zicht voor gebruik olie, kolen en gas | Klimaat | NU.nl 13.12.2023
Lees: Laatste versie van slottekst op COP roept op tot energietransitie – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 13.12.2023
Lees: ‘Historisch’ klimaatakkoord Dubai over ‘transitie weg van fossiele brandstoffen’ | RTL Nieuws 13.12.2023
Lees: Lagere CO2-uitstoot in NL door minder stroom uit kolencentrales (businessinsider.nl) 13.12.2023
Lees: Warmste zomer ooit in Noordpoolgebied (msn.com) 13.12.2023
Lees: Noordpoolgebied beleefde dit jaar de warmste zomer ooit | Buitenland | NU.nl 13.12.2023
Lees: ’s Werelds grootste gletsjer niet meer te redden, zeespiegel zal fors stijgen | RTL Nieuws 13.12.2023
Lees: Britse toezichthouder onderzoekt groene claims Unilever | Economie | AD.nl 13.12.2023
Lees: CO2-uitstoot afgenomen door meer windenergie en minder kolen (nos.nl) 13.12.2023
Lees: Uitstoot broeikasgas daalt verder door wind- en zonne-energie | Binnenland | AD.nl 13.12.2023
Lees: Het ‘einde van de wereld’ door klimaatverandering lijkt afgewend: zeven positieve signalen | Deze verhalen mag je niet missen | AD.nl 12.12.2023
.jpg)
Lees: Soepschildpadden bedreigd met uitsterven, Atlantische zalm op weg naar de gevarenzone | Buitenland | AD.nl 12.12.2023
Lees: Klimaattop gaat blessuretijd in, landen kunnen het nog niet eens worden | Klimaat | NU.nl 12.12.2023
Lees: Deadline klimaattop verstrijkt, geen akkoord in zicht: ‘Ik teken geen doodvonnis’ (nos.nl) 12.12.2023
Lees: Joseph Sikulu uit Tonga: ‘Deze uitkomst van de klimaattop zou ons doodvonnis zijn’ (trouw.nl) 12.12.2023
Lees: Fossiele industrie lobbyt in Dubai volop voor afgezwakte slotverklaring (msn.com) 12.12.2023 12.12.2023
Lees: Fossiele industrie lobbyt in Dubai volop voor afgezwakte slotverklaring | RTL Nieuws 12.12.2023
Lees: Hoekstra wacht lange nacht: klimaattop in Dubai in blessuretijd | Buitenland | Telegraaf.nl 12.12.2023
Lees: Hoekstra op klimaattop: we zijn nog lang niet op weg naar huis (msn.com) 12.12.2023
Lees: Klimaattopmanager sust gemoederen op COP na kritische reacties (msn.com) 12.12.2023
Lees: China blijft vieste jongetje van de klas: dit is de CO2-uitstoot per land (msn.com) 12.12.2023
Lees: China blijft vieste jongetje van de klas: dit is de CO2-uitstoot per land | RTL Nieuws 12.12.2023
Lees: De schoonheidsfouten van het stikstofdossier op een rij (msn.com) 12.12.2023
Lees: Miljoenen in klimaatschadefonds, maar wat kosten klimaatrampen? | NU.nl 11.12.2023
Lees: Hoekstra: nieuw voorstel voor eindtekst COP28 is teleurstellend (msn.com) 11.12.2023
Lees: Teleurgestelde reacties in EU op concept-slotverklaring klimaattop Dubai | RTL Nieuws 11.12.2023
Lees: Teleurgestelde reacties in EU op concept-slotverklaring klimaattop Dubai (msn.com) 11.12.2023
Lees: Woeste reacties op nieuw voorstel klimaattop: ‘Onsamenhangend verlanglijstje’ | Klimaat | NU.nl 11.12.2023
lees: Nieuw voorstel op klimaattop: uitfasering van fossiel is eruit | Buitenland | Telegraaf.nl 11.12.2023
Lees: Nieuw voorstel op klimaattop: geen ‘uitfasering’ fossiele brandstoffen, maar ‘vermindering’ (msn.com) 11.12.2023
Lees: Nieuw voorstel op klimaattop: geen uitfasering fossiele brandstoffen (businessinsider.nl) 11.12.2023
Lees: Nieuw voorstel op klimaattop: uitfasering van fossiel is eruit (msn.com) 11.12.2023
Lees: Hoekstra: nieuw voorstel voor eindtekst COP28 is teleurstellend (msn.com) 11.12.2023
Lees: Voorlopige slottekst klimaattop: uitfasering van fossiel is eruit (trouw.nl) 11.12.2023
Lees: VN-chef hamert op klimaattop op het belang van uitfasering en geld (msn.com) 11.12.2023
Lees: Demonstrant verstoort VN-klimaattop in Dubai | NU.nl 11.12.2023
Lees: VN op klimaattop: stop met tactische blokkades (msn.com) 11.12.2023
Lees: Klimaattop Dubai gaat moeilijke laatste fase in: ‘Het gaat niet snel genoeg’ (msn.com) 11.12.2023
Lees: Klimaattop Dubai gaat moeilijke laatste fase in: ‘Het gaat niet snel genoeg’ | RTL Nieuws 11.12.2023
Lees: Varkensboer wordt voor 2,5 miljoen euro uitgekocht, wil in naburige gemeente uitbreiden (msn.com) 11.12.2023
Lees: Succes op klimaattop Dubai dreigt volgens natuurbeschermers uit te draaien op ramp voor bossen | Buitenland | AD.nl 10.12.2023
Lees: Twee dagen voor het einde van de klimaattop is een historisch akkoord mogelijk (trouw.nl) 10.12.2023
Lees: Zeldzaam protest in Dubai, maar activisten zien ‘schokkend niveau van censuur’ (nos.nl) 10.12.2023
Lees: Arme landen willen meer klimaatsteun in ruil voor einde aan fossiele brandstoffen | Klimaat | NU.nl 10.12.2023
Lees: Volgende klimaattop in Azerbeidzjan, voor tweede jaar op rij in olie- en gasland | Klimaat | NU.nl 10.12.2023
Lees: Volgende klimaattop vrijwel zeker in Azerbeidzjan (msn.com) 10.12.2023
Lees: Voorzitter wil op tijd klimaattop afronden: ‘zou eerste ooit zijn’ (msn.com) 10.12.2023
Lees: Chef klimaattop Dubai heeft haast: alle onderhandelaars in een kringgesprek (nos.nl) 10.12.2023
Lees: Chef klimaattop Dubai heeft haast: alle onderhandelaars in een kringgesprek – Omroep West 10.12.2023
Lees: IEA: toezeggingen klimaattop over energie-uitstoot onvoldoende (msn.com) 10.12.2023
Lees: VN-chef: fossiele industrie moet de weg naar hernieuwbaar leiden (msn.com) 10.12.2023
.jpg)
Lees: China wil akkoord over fossiel dat aanvaardbaar is voor iedereen (msn.com) 09.12.2023
Lees: Klimaattop Dubai beweegt voorzichtig richting deal fossiele brandstoffen | Klimaat | NU.nl 09.12.2023
Lees: Klimaattop in Dubai gaat gebukt onder tweeslachtigheid | De Volkskrant 09.12.2023
Lees: Klimaattoppen vertonen slijtage, maar een beter alternatief is er nog niet (volkskrant.nl) 09.12.2023
Lees: Weinig landen volgen kruistocht Jetten tegen fossiele subsidies | Binnenland | Telegraaf.nl 09.12.2023
Lees: Slechts een klein clubje landen steunt Nederlands grote offensief tegen fossiele subsidie (trouw.nl) 09.12.2023
Lees: Nederland wil internationaal samenwerken tegen fossiele subsidies (msn.com) 09.12.2023
Lees: Nederland start internationale coalitie om van fossiele subsidies af te komen | Klimaat | NU.nl 09.12.2023
Lees: Initiatief minister Jetten: dertien landen willen samen fossiele subsidies bedrijven aanpakken | Politiek | AD.nl 09.12.2023
Lees: Jetten voert internationale groep tegen fossiele subsidies aan (nos.nl) 09.12.2023
Lees: Jetten voert internationale groep tegen fossiele subsidies aan – Omroep West 09.12.2023
Lees: Jetten krijgt 12 landen mee in coalitie tegen fossiele subsidies: ‘Het is een begin’ | RTL Nieuws 09.12.2023
Lees: Jetten krijgt 12 landen mee in coalitie tegen fossiele subsidies: ‘Het is een begin’ (msn.com) 09.12.2023
Lees: EU op klimaattop: verzet OPEC tegen fossiele stop is schandalig (msn.com) 09.12.2023
Lees: EU op klimaattop: verzet OPEC tegen fossiele stop is schandalig (msn.com) 09.12.2023
Lees: Milieuorganisaties eisen vernietiging natuurvergunning Schiphol (nos.nl) 09.12.2023
Lees: Lichte vooruitgang op klimaattop, maar het gaat traag (msn.com) 08.12.2023
Lees: OPEC-chef aan leden: wijs afspraken tegen fossiele brandstof af (msn.com) 08.12.2023
Lees: Hoekstra op klimaattop: ‘Moeten stoppen met fossiele brandstoffen, punt uit’ | Klimaat | NU.nl 08.12.2023
Lees: Wetenschappers waarschuwen in Dubai voor ‘domino-effecten’ klimaatverandering (nos.nl) 08.12.2023
Lees: Palestijnen aanwezig op klimaattop: ‘Gazaoorlog is óók klimaatcrisis’ | Klimaat | NU.nl 08.12.2023
Lees: Rode Kruis: ‘Reeks van rampen’ in Hoorn van Afrika door klimaatverandering | Buitenland | NU.nl 08.12.2023
Lees: Kwetsbare eilanden smeken op klimaattop om actie: ‘Gaat om overleven’ | Klimaat | NU.nl 08.12.2023
Lees: Een CO2-eis voor de bouw? Toch maar even niet | Trouw 08.12.2023
Lees: Rapport: 100 miljard aan verzekerde schade door natuurrampen (trouw.nl) 08.12.2023
Lees: Steenkoolland Colombia zet zich nu in voor het uitbannen van fossiele brandstoffen (trouw.nl) 08.12.2023
.jpg)
.jpg)
Lees: Deal over fossiele brandstoffen ver weg op klimaattop: ‘Wordt nachtwerk’ | Klimaat | NU.nl 07.12.2023
Lees: ’s Werelds grootste ijsberg ligt op ramkoers met een belangrijke vaarroute (msn.com) 07.12.2023
Lees: Hevigere regenval in Oost-Afrika na klimaatverandering door mens (msn.com) 07.12.2023
Lees: Uitgekochte Brabantse varkenshouder wil op andere plek uitbreiden (nos.nl) 07.12.2023
Lees: Boeren boos over lagere groene subsidies: ‘Overheid moet afspraken nakomen’ | Binnenland | NU.nl 07.12.2023
Lees: Adema gaat met EU praten over tegenvallende subsidies voor boeren (nos.nl) 07.12.2023
Lees: Vogels, het leger en de PVV zitten duurzame elektriciteitsproductie in de weg (msn.com) 07.12.2023
Lees: Vogels, het leger en de PVV zitten duurzame elektriciteitsproductie in de weg | RTL Nieuws 07.12.2023
Lees: Zo vervuilend is vliegen: kwart van alle vakanties zorgt voor driekwart van de CO2-uitstoot (msn.com) 07.12.2023
Lees: Vliegvakanties goed voor 75% van CO2-uitstoot vakantiegangers (businessinsider.nl) 07.12.2023
Lees: Komen er ooit ‘CO2-paspoorten’, die reizen beperken? (businessinsider.nl) 07.12.2023
Lees: Poetin brengt zeldzaam bezoek aan Saoedi-Arabië en VAE, maar riskeert bij foute stap arrestatie in Dubai | Buitenland | AD.nl 07.12.2023
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Mogelijke doorbraak in Dubai: drie keer zoveel duurzame energie in 2030 (nos.nl) 06.12.2023
Lees: Bedrijven weten klimaattop goed te vinden (nos.nl) 06.12.2023
Lees: Fossiele lobby op klimaattop. ‘Je nodigt ook geen wapenhandelaars uit op een vredesconferentie’ (trouw.nl) 06.12.2023
Lees: Gas en olie blijven populaire brandstoffen, ondanks ‘groene’ plannen van landen | Economie | AD.nl 06.12.2023
Lees: Amerika wil klimaat redden met kernfusie: ‘kan revolutie teweegbrengen’ (msn.com) 06.12.2023
Lees: Aarde op rand van catastrofale klimaatomslagpunten (msn.com) 06.12.2023
Lees: Komen er ooit ‘CO2-paspoorten’, die reizen beperken? (businessinsider.nl) 06.12.2023
Lees: Zo ziet de wereld er in 2050 uit als klimaatverandering niet gestopt wordt (msn.com) 06.12.2023
Lees: Hoekstra op top: COP28 moet ‘begin van einde’ zijn voor fossiel (msn.com) 06.12.2023
Lees: Milieudefensie: tien bedrijven krijgen jaarlijks 8,8 miljard fossiele subsidies | RTL Nieuws 06.12.2023
Lees: Tien Nederlandse bedrijven krijgen bijna 9 miljard euro aan fossiele subsidies | Klimaat | NU.nl 06.12.2023
Lees: 8,8 miljard euro fossiele subsidie naar 10 grote bedrijven Bron – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 06.12.2023
Lees: Onderzoek: 8,8 miljard fossiele subsidie naar 10 grote bedrijven (msn.com) 06.12.2023
Lees: IMF-bewindvoerder: landen denken heel verschillend over klimaat (msn.com) 06.12.2023
Lees: Stockholm, 1972: de allereerste klimaattop (msn.com) 06.12.2023
Lees: WMO: klimaatverandering nam sinds 2011 snel toe (msn.com) 15.12.2023
Lees: ‘Double down, triple up’, is de belangrijkste leus van de klimaattop. Wat bedoelen landen ermee? (trouw.nl) 15.12.2023
Lees: Klimaattop Dubai: eerste Afrikaanse landen tekenen Nederlands initiatief voor meer schone vrachtwagens | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 15.12.2023
Lees: Jeugd positief over kernenergie op klimaattop: ‘Nieuwe centrale bouwen? Vijfenhalf jaar is genoeg’ | Politiek | AD.nl 15.12.2023
Lees: Sigrid Kaag wuift roep om trager klimaatbeleid weg: ‘Overleven mens en planeet in gevaar’ | Politiek | AD.nl 15.12.2023
Lees: Wereld werkt aan ‘groene lijst’ om klimaatdoelen te kunnen halen | RTL Nieuws 15.12.2023
Lees: Wereldwijd af van olie en gas? ‘Er wordt heel hard onderhandeld’ | RTL Nieuws 15.12.2023
Lees: Olie- en gasproducerende landen willen niet stoppen met fossiele brandstoffen | Klimaat | NU.nl 15.12.2023
Lees: Onderzoekers: veel olie- en gaslanden willen niet van fossiel af (msn.com) 15.12.2023
Lees: Boeren boos over strenge nieuwe mestregels: Minder produceren, minder uitrijden | Financieel | Telegraaf.nl 15.12.2023
Lees: Boeren met de meeste duurzame maatregelen dreigen bedrogen uit te komen (trouw.nl) 15.12.2023
Lees: Onderhandelaars op klimaattop in Dubai overwegen stop op fossiele brandstoffen | Buitenland | AD.nl 15.12.2023
Lees: Onderhandelaars op COP28 overwegen stop op fossiele brandstoffen | Buitenland | Telegraaf.nl 15.12.2023
Lees: Onderhandelaars op COP28 overwegen stop op fossiele brandstoffen – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 15.12.2023
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Hoekstra: Geen afspraak over fossiel? Dan is top mislukt (nos.nl) 04.12.2023
Lees: Kaag op klimaattop: economische systeemverandering is nodig (msn.com) 04.12.2023
Lees: Voorzitter COP28 benadrukt wel in klimaatwetenschap te geloven – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 04.12.2023
Lees: Voorzitter COP28 benadrukt wel in klimaatwetenschap te geloven (msn.com) 04.12.2023
Lees: Ophef over uitspraken voorzitter klimaattop: ‘Voorlopig geen einde fossiele brandstoffen’ | RTL Nieuws 04.12.2023
Lees: Ophef over uitspraken voorzitter klimaattop: ‘Voorlopig geen einde fossiele brandstoffen’ (msn.com) 04.12.2023
Lees: Gastheer klimaattop opnieuw onder vuur na uitspraken over afbouw fossiel (nos.nl) 04.12.2023
Les: Rel ettert op VN-klimaattop, voorzitter slaat om zich heen: ‘Poging tot ondermijning’ | Buitenland | AD.nl 04.12.2023
Lees: Experts: oorlog Oekraïne veroorzaakt 150 miljoen ton CO2-uitstoot (msn.com) 04.12.2023
Lees: PBL-klimaatonderzoek: ruim onder 2 graden opwarming is haalbaar (msn.com) 04.12.2023
Lees: Brede samenwerking om innovaties in de veehouderij te versnellen | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 04.12.2023
Lees: Gastheer klimaattop opnieuw onder vuur na uitspraken over afbouw fossiel (nos.nl) 03.12.2023
Lees: Voorzitter klimaattop Dubai in opspraak na uitspraken over klimaatwetenschap | Klimaat | NU.nl 03.12.2023
Iees: The Guardian: voorzitter COP28 trekt klimaatwetenschap in twijfel | Buitenland | Telegraaf.nl 03.12.2023
Lees: Gastheer Dubai pleit voor fossiel op COP28 (msn.com) 03.12.2023
Lees: Voorzitter klimaattop: ‘Olie kun je alleen afschaffen als iedereen weer in grotten gaat wonen’ (volkskrant.nl) 03.12.2023
Lees: Roep om trager klimaatbeleid: ‘We zitten al op 1,5 graad, en kijk: de wereld bestaat nog’ | Klimaat | AD.nl 03.12.2023
Lees: In Dubai gaat het nu ook over een ander landbouwstelsel | Trouw 03.12.2023
Lees: ‘Rusland aansprakelijk voor kleine tien miljard dollar aan klimaatschade door Oekraïne-oorlog’ (trouw.nl) 03.12.2023
Lees: Minister Kuipers: klimaatverandering is een gezondheidscrisis (msn.com) 03.12.2023
Lees: Kleine eilandstaten op de klimaattop: we hebben nu actie nodig (msn.com) 03.12.2023
Lees: Macron: toezeggingen voor handelsverdrag Mercosur niet voldoende (msn.com) 03.12.2023
Lees: Macron niet akkoord met grootste vrijhandelsverdrag in geschiedenis EU | Economie | NU.nl03.12.2023
Lees: Aboutaleb op klimaattop: stop met eindeloos praten, aan de slag (msn.com) 02.12.2023
Lees: Brazilië investeert fors in herstel regenwoud (msn.com) 02.12.2023
Lees; Nederlandse klimaatwetenschapper: ‘Komt niet goed met paar extra dijken’ | Klimaat | NU.nl 02.12.2023
Lees: Ruim 110 landen willen verdriedubbeling hernieuwbare energie in 2030 | Klimaat | NU.nl 02.12.2023
Lees: Veel steun op klimaattop voor plan verdrievoudiging duurzame energie (nos.nl) 02.12.2023
Lees: Paus roept wereldleiders op: hoor noodkreet van de aarde, kom met klimaatdoorbraak (nos.nl) 02.12.2023
Lees: Mangrovebos is slimme klimaatmaatregel, maar staat onder druk: ‘Iedereen wil uitzicht op zee’ | Klimaat | AD.nl 02.12.2023
Lees: De Emiraten smijten met geld voor het klimaat wereldwijd. Waarom? (trouw.nl) 02.12.2023
Lees: VS stopt ruim 2,75 miljard euro in klimaatfonds voor ontwikkelingslanden | Klimaat | NU.nl 02.12.2023
Lees: VS stoppen 3 miljard dollar in klimaatfonds na lang geen bijdrage (msn.com) 02.12.2023
Lees: VS doneert tijdens top in Dubai 3 miljard dollar aan klimaatfonds | RTL Nieuws 02.12.2023
Lees: 50 olieconcerns doen toezegging over lagere CO2-uitstoot (businessinsider.nl) 02.12.2023
Lees: 50 olie- en gasconcerns, waaronder Shell, doen toezegging op klimaattop hun eigen CO2-uitstoot te beperken (msn.com) 02.12.2023
Lees: Ruim 50 olie- en gasbedrijven schroeven hun klimaatambities op, maar NGO’s zijn kritisch (trouw.nl) 02.12.2023
Lees: 50 oliebedrijven beloven verbetering, klimaatclubs: ‘Rookgordijn’ (msn.com) 02.12.2023
Lees: 50 oliebedrijven beloven verbetering, klimaatclubs: ‘Rookgordijn’ | RTL Nieuws 02.12.2023
.jpg)
Lees: Zeespiegelstijging van drie meter? Valse hoop, maak er maar tien meter van | Opinie | AD.nl 01.12.2023
Lees: Rutte op klimaattop: ‘Landen moeten klimaatbeloftes nu echt gaan waarmaken’ | Klimaat | NU.nl 01.12.2023
Lees: Rutte: Nederland stopt 15 miljoen euro in klimaatschadefonds | Binnenland | Telegraaf.nl 01.12.2023
Lees: Nederland stopt 15 miljoen euro in klimaatschadefonds | RTL Nieuws 01.12.2023
Lees: Nederland stopt €15 miljoen in klimaatschadefonds: zoveel doneren andere landen op de klimaattop in Dubai (msn.com) 01.12.2023
Lees: Nederland zegt voorlopig 15 miljoen euro toe aan klimaatfonds armere landen (nos.nl) 01.12.2023
Lees: Nederland stopt €15 miljoen in klimaatschadefonds: dit doet de rest (businessinsider.nl) 01.12.2023
Lees: Britse koning Charles speecht in Dubai over klimaat: ‘Onze kleinkinderen zullen in 2050 leven met de gevolgen’ | Buitenland | AD.nl 01.12.2023
Lees: Methaanlek zoeken: klimaattop van start met Nederlands tintje | RTL Nieuws 01.12.2023
Lees: Vergeten gierst moet India’s rijstprobleem oplossen, ‘bestand tegen divers klimaat’ (nos.nl) 01.12.2023
Lees: Overstromingen in Oost-Afrika: 2 miljoen mensen op de vlucht (nos.nl) 01.12.2023
.jpg)
Lees: Klimaattop van start in Dubai: waar gaat het over? | Klimaat | NU.nl 30.11.2023
Lees: Laat de klimaattop niet het WK achternagaan | Commentaar | AD.nl 30.11.2023
Lees: Meer klimaathulp nodig? Dan ook meer donorlanden, zeggen EU en VS (nos.nl) 30.11.2023
Lees: Klimaatschadefonds al bij start COP28 geregeld (msn.com) 30.11.2023
Lees: Nederland trekt portemonnee voor klimaatschade op top in Dubai | Binnenland | Telegraaf.nl 30.11.2023
Lees: Vegan foodtrucks en een positieve sfeer op de klimaattop. ‘Het is een festival van afleiding’ (trouw.nl) 30.11.2023
Lees: Belgische overheden veroordeeld voor ontoereikend klimaatbeleid (trouw.nl) 30.11.2023
Lees: Vliegende start klimaattop Dubai: deal over klimaatschadefonds voor arme landen | Klimaat | NU.nl 30.11.2023
Lees: ‘Geweldig nieuws’ op klimaattop VN: bijna 400 miljoen voor klimaatschade arme landen | Buitenland | AD.nl 30.11.2023
Lees: Akkoord over schadefonds voor kwetsbare landen op klimaattop (msn.com) 30.11.2023
Lees: Eerste succes op klimaattop: akkoord over klimaatschadefonds – Omroep West 30.11.2023
Lees: Eerste succes op klimaattop: akkoord over klimaatschadefonds (nos.nl) 30.11.2023
Lees: Akkoord over schadefonds voor kwetsbare landen op klimaattop | RTL Nieuws 30.11.2023
Lees: VN bij opening klimaattop: we gaan veel te langzaam (msn.com) 30.11.2023
Lees: Hoekstra over COP28: kans op succes niet bijster groot (msn.com) 30.11.2023
Lees: Hoekstra over klimaattop: kans op succes niet bijster groot | RTL Nieuws 30.11.2023
Lees: Wat maakt de klimaattop in Dubai anders dan de 27 hiervoor? | Trouw 30.11.2023
Lees: Grootste klimaattop ooit van start 30.11.2023
Lees: Gelekte documenten: Emiraten wilden oliedeals sluiten op klimaatconferentie! (msn.com) 30.11.2023
Lees: We moeten ambitieus zijn tijdens COP28, zegt EU-commissaris (msn.com) 30.11.2023
Lees: Kritiek op vlucht van Deense ‘klimaatprins’ Frederik (msn.com) 30.11.2023
Lees: België verliest na Duitsland ook klimaatzaak en moet uitstoot terugdringen | Buitenland | NU.nl 30.11.2023
.jpg)
Lees: Bijna duizend boeren willen zich laten uitkopen, de winst voor de natuur lijkt beperkt (trouw.nl) 30.11.2023
Lees: 2023 is het warmste jaar ooit gemeten, zegt VN: ‘Kakofonie van gesneuvelde records’ | Buitenland | AD.nl 30.11.2023
Lees: Klimaatcrisis: meer dan 1 miljoen Somaliërs ontheemd door overstromingen – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 30.11.2023
Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 7
Advies commissie Remkes
De nieuwe aanpak van het kabinet van het stikstofprobleem schiet tekort. Er is onvoldoende garantie dat de natuur genoeg zal herstellen. Ook juridisch zijn er te veel onzekerheden. Dat staat in het eindrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek.
In 2030 zou de stikstofuitstoot niet 26 procent minder moeten zijn, zoals het kabinet wil, maar 50 procent. Dat moet bovendien een verplichting zijn en geen streven, adviseert Remkes.
AD 22.09.2020
AD 08.09.2020
Telegraaf 28.08.2020
Het Adviescollege concludeert dat het huidige kabinetsbeleid nog te veel op het oude beleid lijkt. De Raad van State oordeelde een jaar geleden dat het oude beleid kwetsbare natuurgebieden niet genoeg beschermt.
AD 09.07.2020
Telegraaf 09.06.2020
Meer natuurgebieden
Schouten kwam eind april 2020 met de nieuwe Structurele Aanpak Stikstof. Met 5 miljard euro in tien jaar wil het kabinet natuurgebieden herstellen en bedrijven (waaronder boeren) helpen met stikstofmaatregelen dan wel uitkopen.
Het streven van het kabinet om te onderzoeken of het aantal Natura-2000 gebieden omlaag kan, kan ook niet op goedkeuring van de commissie rekenen. De commissie stelt juist voor om meer natuurgebieden aan te wijzen.
AD 10.06.2020
PAS
In mei 2019 haalde de Raad van State een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS) waarmee Nederland aan Europese regels wilde voldoen om te natuur te beschermen. Met de maatregelen zou Nederland de doelen niet halen en niet aan de Europese regels voldoen, oordeelde de Raad van State.
Telegraaf 18.09.2020
AD 18.09.2020
Telegraaf 15.09.2020
AD 15.09.2020
Telegraaf 19.06.2020
Telegraaf 16.06.2020
Telegraaf 26.06.2020
Telegraaf 10.06.2020
Biomassa
Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie willen dat er geen subsidie meer beschikbaar wordt gesteld voor nieuwe biomassacentrales. De lat voor dergelijke centrales moet zo hoog mogelijk komen te liggen, vinden ze. In biomassacentrales wordt onder andere hout verbrand om energie op te wekken.
Telegraaf 02.07.2020
Telegraaf 01.07.2020
Telegraaf 11.06.2020
Er zijn plannen voor het realiseren van honderden nieuwe biomassacentrales. Een deel daarvan kan gewoon gebouwd worden, omdat de subsidie al is toegekend. Maar door de opstelling van D66 en ChristenUnie is de kans erg klein geworden dat nieuwe aanvragen voor subsidie nog gehonoreerd zullen worden.
Telegraaf 11.06.2020
Subsidie sanering varkenshouderij
Van de 502 aanmeldingen voor de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv), voldoen er 407 aan de gestelde eisen. Om alle aanvragen die voldoen aan de gestelde vereisten, te kunnen toewijzen, verhoogt minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het subsidiebedrag met € 275 miljoen waarmee het totaalbedrag voor de Srv € 455 miljoen wordt.
Ruim 400 varkensboeren die willen stoppen met hun bedrijf krijgen hiervoor ‘stopsubsidie’. Minister Schouten meldt aan de Tweede Kamer dat 502 boeren zich hadden aangemeld voor de saneringsregeling en dat er 407 aan de eisen voldoen. Deze groep houdt samen bijna een miljoen varkens.
Het kabinet had aanvankelijk 180 miljoen euro voor de regeling uitgetrokken, maar dat blijkt lang niet genoeg om alle aanvragen te kunnen honoreren van boeren die onder de voorwaarden vallen. Daarom komt er 275 miljoen bij, waardoor het totale bedrag 455 miljoen euro wordt. Voor de verhoging heeft de Europese Commissie toestemming gegeven.
Telegraaf 18.06.2020
AD 10.06.2020
Stikstofuitstoot
De door het kabinet aangekondigde maatregelen om de stikstofuitstoot te reduceren, zijn lang niet ambitieus genoeg. Vraag is ook of ze juridisch standhouden, stelt het Adviescollege Stikstofproblematiek in zijn eindrapport. Strenge stikstofafspraken per provincie zijn nodig en moeten ook in de wet worden vastgelegd.
AD 16.06.2020
Telegraaf 09.06.2020
Ruim een jaar nadat de Raad van State rigoureus een streep zette door de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) presenteerde het Adviescollege Stikstofproblematiek vanmiddag voorstellen om de stikstofcrisis definitief op te lossen. ,,Hoewel het kabinet de aanpak van de stikstofcrisis volgens het Adviescollege absoluut serieus neemt, is de reductie van de stikstofuitstoot van 26 procent in 2030 die minister Schouten (Landbouw) voorstelt te laag”, stelt voorzitter Johan Remkes.
Lees ook;
Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) ontvangt uit handen van voorzitter Johan Remkes het eindrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek. © ANP
Volgens het Adviescollege zijn de plannen te vrijblijvend en blijven de belangrijkste problemen onopgelost. ,,Ik wil een resultaatsverplichting, geen inspanningsverbintenis. Remkes ziet nog steeds overeenkomsten tussen de nieuwe kabinetsplannen en de gewraakte PAS.
,,Het kabinet blijft ruimte zoeken in de huidige regelgeving om zo spoedig mogelijk toestemming (voor meer uitstoot) te verlenen.” Vraag blijft of de nieuwe plannen juridisch wel houdbaar zijn. In de woorden van Remkes: ,,De juridische borging is onvoldoende.” Onder meer Greenpeace kondigde gisteren al aan om naar de rechter te stappen.
Telegraaf 09.06.2020
‘Strenge meetbare doelen’
Het Adviescollege stelt daarom voor om niet alleen strengere uitstoot-afspraken te nemen, maar om die ook in de wet vast te leggen. Zo moet de stikstofuitstoot in 2030 halveren ten opzichte van vorig jaar.
Telegraaf 09.06.2020
Als de economie straks weer op gang komt, is het van belang dat stikstof de ontwikkelingen niet onnodig hindert, aldus Johan Remkes, Adviescollege Stikstofproblematiek.
Verder wil het Adviescollege maatregelen rond de uitstoot van stikstof en ammoniak gaan scheiden. Om de ammoniakuitstoot terug te dringen wil Remkes het Nederlandse mestbeleid grondig moderniseren. Verder moet er een geavanceerd meetsysteem komen voor ammoniak, zodat exact duidelijk is welke agrarische bedrijven voor uitstoot zorgen.
Tegelijk moet de landbouw ook de uitstoot van stikstof zien te verminderen. Dat kan door veehouders veel gerichter uit te kopen, stelt het Adviescollege. ,,Het kabinet richt zich te veel op vrijwilligheid, waardoor de uitstoot onvoldoende zal dalen. Beter is om gericht bedrijven uit te kopen die in de buurt van natuurgebieden voor de meeste uitstoot zorgen.”
Tegelijk wil Remkes boeren tegemoet komen door de regelgeving flink te vereenvoudigen. ,,Ze moeten nu wel aan heel veel regelgeving voldoen en ik begrijp de ergernis daarover.” Dat kan onder meer door de komst van een zogenaamde ‘afrekenbare stoffenbalans’ die voor alle agrariërs moet gelden. Die moet zorgen dat de uitstoot van alle mogelijke schadelijke stoffen van de landbouw in balans blijft.
Voorzitter Johan Remkes van het Adviescollege Stikstofproblematiek. © ANP/Koen van Weel
Coronacrisis
Al met al kan de uitstoot slechts met duidelijke, in de wet vastgelegde maatregelen omlaag. ,,Alleen met voldoende juridische borging kan geloofwaardig uitvoering worden gegeven aan de PAS-uitspraak van de Raad van State”, stelt Remkes.
Het is al het vierde rapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek. Vorig jaar september adviseerde Remkes al de maximumsnelheid op Nederlandse wegen te verlagen, iets wat daarna ook gebeurde. Drie maanden later volgde een advies voor de landbouw (Beweiden en bemesten), terwijl de commissie in januari stelde dat ook het vliegverkeer veel duurzamer moet worden.
Tijdelijk
Remkes bestrijdt de veel gehoorde suggestie dat de coronacrisis het stikstofprobleem afgelopen maanden als het ware vanzelf heeft opgelost. ,,De abrupte afname van emissies van stikstofoxiden is naar verwachting tijdelijk en de ammoniakemissies van de landbouw zijn afgelopen maanden niet afgenomen”, aldus Remkes. ,,Als de economie straks weer op gang komt, is het van belang dat stikstof de ontwikkelingen niet onnodig hindert.”
Het Adviescollege Stikstofproblematiek wil goed in de gaten houden of de uitstoot inderdaad omlaag gaat. Blijkt over tien jaar dat dit niet hard genoeg gaat, dan zijn meer maatregelen nodig. Remkes: ,,ik lees in de plannen van het kabinet te vaak het woord ‘streven’. Terwijl de Raad van State wel duidelijk heeft gemaakt dat dat onvoldoende is.”
lees: Stand van zaken Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) 10.06.2020
lees: Niet alles kan overal’ eindadvies over structurele aanpak Stikstofproblematiek aanbiedingsbrief 08.06.2020
lees: Eindadvies ‘Niet alles kan overal’ 08.06.2020
lees: Kamerbrief Voortgang stikstofproblematiek structurele aanpak bijlage 1 en 2 24.04.2020
lees: Bijlage 3
meer: Klimaat NU
Lees: Stikstof: geduld oppositie raakt op, dit besloot het kabinet tot nu toe NU
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 6
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 5
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 4
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Rapport: ‘Kernenergie niet duurder dan zon en wind’
Elsevier 23.09.2020 Kernenergie is betaalbaar en een geschikte energiebron voor de toekomstige stroomvoorziening, concludeert een nieuw rapport. Gelijktijdig pleit de VVD ervoor drie tot tien nieuwe kerncentrales te bouwen. Kernenergie heeft het tij mee, maar komen er nu ook echt concrete bouwplannen?
Kernenergie is CO2-neutraal, betaalbaar en kan variabele energiebronnen als wind- en zonne-energie aanvullen door de stroomvoorziening te stabiliseren. Het kan daarom een nuttige rol spelen in de toekomstige energievoorziening van Nederland.
Dat concludeert het Oostenrijkse consultancybureau ENCO in een rapport dat minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 22 september naar de Tweede Kamer stuurde.
Kernenergie kan goed concurreren op kosten
Tot het rapport werd opdracht gegeven nadat een Kamermeerderheid in juli 2019 een motie van Dilan Yesilgöz (VVD) en Agnes Mulder (CDA) steunde. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie stemden tegen. De consultants voerden geen nieuw onderzoek uit, maar bundelden de huidige kennis over kernenergie.
ENCO merkt op dat kernenergie niet duurder is dan andere CO2-neutrale energiebronnen. Per opgewekte kilowattuur lijkt de energiebron duurder dan wind- en zonne-energie. Maar zulke vergelijkingen nemen veelal niet alle kosten van wind en zon mee en schetsen een te rooskleurig beeld.
Zo leidt het gebruik van zonnepanelen en windturbines ertoe dat elders in het energiesysteem meer kosten moeten worden gemaakt. Deze leveren bijvoorbeeld stroom in pieken en dalen – meer als de zon schijnt en het waait, minder als het bewolkt is en windstil. Om deze verschillen op te vangen worden kosten gemaakt. Door stroomnetten te verbinden, energieopslag te realiseren en gascentrales als achtervang te houden. Dit zijn zogenoemde systeemkosten.
Nadelen van wind en zon groeien met het marktaandeel
Zeker naarmate het aandeel wind en zon oploopt – Nederland mikt in 2030 op een aandeel van circa 70 procent in de stroomvoorziening – lopen deze extra kosten voor een stabiel energiesysteem op. Kernenergie kan het net juist stabiliseren omdat het voorspelbaar en schakelbaar stroom levert. Wanneer je die voor- en nadelen eerlijk meerekent, concludeert ENCO, is kernenergie juist goedkoper.
De consultants zien kernenergie en hernieuwbare energie overigens niet per se als concurrenten. Gunstige combinaties zijn mogelijk. Ze prikken terloops nog wat mythes door; zo is kernenergie bij een vergelijking van schade per opgewekte kilowattuur juist heel veilig.
Potentie in kleine modulaire reactoren
Het financieren van nieuwe centrales blijft wel een uitdaging. Er is veel kapitaal nodig, en in het recente verleden zijn er veel kostenoverschrijdingen geweest. ENCO ziet de oplossing vooral in het steeds efficiënter bouwen van gestandaardiseerde ontwerpen. Ook zijn de kapitaalkosten te drukken door overheden geld te laten lenen tegen rentes die voor bedrijven niet beschikbaar zijn. In het Verenigd Koninkrijk wordt over die aanpak gedacht.
Alles wat u wilt weten over kernenergie in 64 vragenVerder noemt het rapport kleine modulaire reactoren als een veelbelovende optie. Deze kunnen in serie worden geproduceerd in een fabriek om ze dan naar een locatie te brengen. Dit drukt de kosten en vermindert het risico van kostenoverschrijding. Alleen zijn dit type reactoren, en veel andere innovaties als Thoriumcentrales, nog niet commercieel verkrijgbaar.
‘Bouw drie tot tien nieuwe kerncentrales’
Het is tijd om drie tot tien kerncentrales te gaan bouwen in Nederland, zei VVD-Kamerlid Mark Harbers (VVD) vanmorgen in een interview met het Algemeen Dagblad dat samenviel met de publicatie van het ENCO-rapport. Harbers wil zo klimaatdoelen halen, voorkomen dat Nederland verrommelt en de afhankelijkheid van energie-import uit bijvoorbeeld Rusland en het Midden-Oosten verminderen.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen na Prinsjesdag pleitten CDA en VVD, gesteund door SGP en PVV, al voor een marktconsultatie onder energiebedrijven. Onder welke voorwaarden willen zij kernreactoren bouwen? En hoe kan de overheid daarbij helpen? Ook die motie kreeg een meerderheid.
Positief nieuws, maar nog lang geen concrete bouwplannen
Het toont dat kernenergie het tij mee heeft. Sinds twee jaar is in opiniepeilingen een kleine meerderheid van de Nederlanders voor het gebruik van deze energiebron. Ook in de Tweede Kamer kunnen moties voor nader onderzoek telkens rekenen op een – rechtse – meerderheid.
Toch lijken concrete plannen nog ver weg. In de Kamerbrief bij het rapport uit energieminister Wiebes (VVD) – zelfverklaard lid van de fanclub van kernenergie – zich maar zeer zuinigjes positief over de mogelijkheden. ‘Deze studie bevestigt dat […] kernenergie één van de kosteneffectieve opties is’. En ‘een positieve businesscase [kan] tot de mogelijkheden […] behoren’.
Overheid stuurde bedrijven een andere richting op
Ook bedrijven reageren nog niet erg enthousiast. Door aangescherpte veiligheidsnormen is het bouwen van kerncentrales afgelopen jaren erg moeilijk gemaakt. Terwijl wind- en zonne-energie juist stevig werden gestimuleerd. Energiebedrijven hebben zich hierop ingesteld en zetten in Nederland vaak juist in op hernieuwbaar.
Wat ook niet helpt, is dat de meeste grote energiebedrijven in buitenlandse handen zijn. Daar wordt besloten waar investeringsgeld heen gaat. Sowieso zwalkte het energiebeleid de afgelopen twintig jaar nogal hevig in Nederland. Denk aan de wens om kolencentrales te bouwen. Toen bedrijven hieraan voldeden, waren de centrales bij oplevering ongewenst – en een blok aan het been voor bedrijven.
Steeds meer zicht op langer openblijven ‘Borssele’
Een miljardeninvestering in een kerncentrale is een enorm risico voor een bedrijf. Een reactor moet decennia draaien voor een rendabele investering. Energiereuzen zullen dus echt willen weten welke koers Nederland gaat varen en of de overheid hierachter blijft staan.
Het langer openhouden van de kerncentrale in Borssele lijkt wel een steeds realistischer plan. De Tweede Kamer stemde er al voor om juridische obstakels weg te nemen. Minister Wiebes onderzoekt nu het draagvlak van dit plan. De consultants van ENCO vinden het een uitstekend idee. Kerncentrales langer openhouden is één van de goedkoopste manieren om minder CO2 uit te stoten.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f28eaa8-fd6a-11ea-a2ec-02d2fb1aa1d7.jpg)
Onderzoekers van ENCO stellen dat atoomstroom niet duurder is dan elektriciteit uit wind en zon als alle kosten op dezelfde manier worden meegenomen. Ⓒ ANP/HH
Onderzoekers weerleggen kritiek: ’Kernenergie is betaalbaar’
Telegraaf 23.09.2020 Een nieuwe kerncentrale in Nederland is goed betaalbaar. Onderzoekers van ENCO stellen dat atoomstroom niet duurder is dan elektriciteit uit wind en zon als alle kosten op dezelfde manier worden meegenomen.
De bijkomende kosten voor de aansluiting van windmolenparken en zonneweides, zo stelt het bureau uit Wenen, worden onvoldoende meegenomen. Die kosten nemen met miljarden toe als er meer stroom uit wind en zon wordt opgewekt. Ze concluderen dat als die investeringen wel worden meegenomen, kernenergie niet duurder is.
Struikelblok
ENCO, gespecialiseerd in nucleaire energie, heeft in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat onderzoek gedaan naar de opties en beperkingen voor kernenergie in Nederland voor 2040. Het kostenplaatje is politiek een van de belangrijkste struikelblokken. De Algemene Rekenkamer wees minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) eerder ook al terecht voor zijn ’claim’ met subsidieloze windmolenparken op zee. Onjuist, zo stelt de waakhond, want netbeheerder TenneT draait op voor mega-investeringen om de parken aan te sluiten op het stroomnet. Daarbij wordt gebruikgemaakt van subsidies die consumenten en bedrijven betalen door een belasting op de energienota.
Een warmtepomp, zonnepanelen of de veestapel halveren? Er zijn zoveel goedkopere en eenvoudigere manieren om het milieu ‘een kickstart te geven’, stelt documentairemaker Marijn Poels in een bijzondere aflevering van de podcast Het Land van Wierd Duk.
BEKIJK MEER VAN; overheidsbeleid kernenergie Nederland Den Haag ENCO Economische Zaken en Klimaat
Kernenergie volgens Wiebes betaalbaar, experts twijfelen
NU 23.09.2020 De inzet van kernenergie naast wind- en zonne-energie kan een serieuze optie zijn voor Nederland, concludeert minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdag uit een onderzoek van ENCO, een in nucleaire energie gespecialiseerd adviesbureau. Volgens het onderzoek zouden de kosten van kernenergie namelijk te vergelijken zijn met die van wind- en zonne-energie.
Eerder werd gedacht dat de kosten van kernenergie relatief hoog waren vergeleken met die van wind- en zonne-energie. ENCO, dat het onderzoek uitvoerde in opdracht van de Tweede Kamer, stelde echter dat bij het vaststellen van de kosten voor energie uit wind en zon bepaalde kosten zoals aansluitingskosten en extra netwerkkosten, niet worden meegenomen in de berekeningen.
De levensduur van een kerncentrale zorgt er daarnaast voor dat nucleaire energie relatief goedkoper is. Daarvoor moeten nieuw te bouwen kerncentrales in het land wel worden gebouwd volgens de bestaande seriebouw.
“Deze studie bevestigt dat voor CO2-vrij regelbaar vermogen na 2030 kernenergie een van de kosteneffectieve opties is”, aldus Wiebes.
Zie ook: Klimaatvraag: Kunnen we het klimaatprobleem oplossen met kernenergie?
Kritiek van experts
Verscheidene wetenschappelijke experts laten in een reactie aan NU.nl echter weten vraagtekens te hebben bij de aannames in het rapport. Zij stellen dat elektriciteit uit zon en wind nu al goedkoper is dan nucleaire stroom. Bovendien zou dit prijsverschil tegen de tijd dat een eventuele nieuwe kerncentrale operationeel zou zijn – “mogelijk pas in 2040” – alleen nog maar groter zijn geworden.
Kernenergie-expert Wim Turkenburg van de Universiteit Utrecht is uiterst kritisch op het rapport: “Er zit geen complexe simulatiestudie onder het rapport, zoals wij aan de Universiteit Utrecht en bijvoorbeeld het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de VS wel hebben gedaan. Je krijgt dan heel andere cijfers.”
Volgens Turkenburg geeft het rapport “te optimistische conclusies” over het economisch renderen van investeringen in nieuwe kerncentrales. “Wel moet ik er dan bij zeggen dat naast zon en wind ook ander vermogen als back-up nodig is. Bijvoorbeeld biomassacentrales of gasgestookte centrales met CO2-opslag. Als we die niet willen, komen kerncentrales economisch gezien wél weer in beeld.”
Overheid zou moeten bijspringen
Heleen de Coninck, hoogleraar klimaatbeleid aan de Technische Universiteit Eindhoven: “Het is bij dergelijke energie-investeringen ook belangrijk om niet alleen te kijken naar de elektriciteitskosten, maar ook naar de financiële risico’s voor de bank. Bij kernenergie zijn die risico’s hoog, omdat de looptijd van bouw wel twintig jaar kan bedragen, en de levensduur van een kerncentrale wel zestig jaar kan zijn.”
Daarom zijn het volgens De Coninck ook vooral landen waar de energievoorziening in handen is van de overheid, zoals China en de Verenigde Arabische Emiraten, die nog kerncentrales bouwen. “Anders moet de overheid flink bijspringen, zoals in Groot-Brittannië, en draagt de belastingbetaler dus het risico.”
‘Inzet kernenergie om verdere klimaatverandering tegen te gaan’
Volgens het adviesbureau zouden veel belangrijke internationale organisaties, waaronder de IPCC van de Verenigde Naties en het IEA, kernenergie als een belangrijk deel zien van de “energiemix die nodig is om verdere klimaatverandering tegen te gaan”.
Heleen de Coninck, zelf IPCC-hoofdauteur van het bewuste hoofdstuk, waarin kernenergie wordt genoemd, zegt dat dit een onjuiste voorstelling van zaken is. “Het IPCC doet daarover ten eerste geen uitspraken, dat zou beleidsoverschrijdend zijn. Daarnaast werken we met verschillende scenario’s voor de energiemix. Er zijn VN-scenario’s waarin kernenergie toeneemt, maar zelfs scenario’s waarin het volledig uit de mix verdwijnt.”
Het kabinet gaat nu onderzoek doen of en in welke regio’s er belangstelling is voor de bouw van kerncentrales.
Zie ook: Klimaatvraag: Kunnen we het klimaatprobleem oplossen met kernenergie?
Lees meer over: Klimaat Politiek
De kerncentrale in Borssele ANP
Wiebes: kernenergie betaalbare optie naast zonne- en windenergie
NOS 23.09.2020 Kernenergie kan gezien worden als een serieuze optie om Nederland van energie te voorzien. Dat schrijft minister Wiebes aan de Tweede Kamer. Uit onderzoek van ENCO, een adviesbureau dat gespecialiseerd is in nucleaire energie, blijkt dat kernenergie toch niet duurder is dan energie uit wind en zon.
Wiebes liet ENCO in opdracht van de Tweede Kamer onderzoek doen naar de mogelijkheden en beperkingen voor kernenergie in Nederland voor 2040. Er is onder meer gekeken naar de kosten van de bouw van nieuwe kerncentrales. Tot nu toe werd verondersteld dat dit in vergelijking met energie uit wind en zon veel duurder was.
Klimaatverandering
Het bureau rapporteert dat belangrijke internationale organisaties kernenergie als noodzakelijk onderdeel zien “van de energiemix die nodig is om verdere klimaatverandering tegen te gaan”. Het gaat dan onder meer om het IEA (International Energy Agency) en om de VN-organisatie IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change).
Bovendien, stellen de onderzoekers, is in eerdere onderzoeken te weinig gekeken naar de bijkomende kosten voor de aansluiting van windmolenparken en zonneweides. Daardoor kwam de bouw van nieuwe kerncentrales als een relatief dure mogelijkheid uit de bus. Als die kosten, “die onevenredig toenemen bij een hoger percentage zon en wind”, wel worden meegenomen is kernenergie ongeveer even duur, schrijft Wiebes.
De minister van Economische Zaken en Klimaat concludeert dat “deze studie bevestigt dat voor CO2-vrij regelbaar vermogen na 2030 een van de kosteneffectieve opties is”.
Kamermeerderheid
Er is al langer een Kamermeerderheid voor de bouw van nieuwe kerncentrales. Vorige week, bij de Algemene Politieke Beschouwingen, werd een motie van VVD, CDA, PVV en SGP aangenomen. Daarin wordt het kabinet gevraagd om te kijken hoe bedrijven kunnen worden overgehaald om daarin te investeren. In de praktijk is daar tot nu toe geen commerciële belangstelling voor. Ook moet worden uitgezocht in welke regio’s er belangstelling is voor de bouw van een kerncentrale.
De motie werd gesteund door Forum voor Democratie en de Kamerleden Krol en Van Haga. De linkse oppositiepartijen stemden niet voor. Zij voelen niet voor kernenergie vanwege de mogelijke risico’s van deze energiebron en van de opslag van kernafval. Bovendien is niet gebleken dat commerciële partijen bereid zouden zijn de noodzakelijke aanzienlijke investeringen te doen.
VVD en CDA: kernenergie nodig
Regeringspartij VVD wil dat er drie tot tien nieuwe kerncentrales worden gebouwd. VVD-Kamerlid Harbers denkt dat de klimaatdoelen in 2050 niet worden gehaald zonder kernenergie: “Je kunt inzetten op zon en wind, maar dan heb je achtervang nodig. Als je een paar kerncentrales toevoegt, heb je net wat meer stabiliteit.” Harbers wijst erop dat er ook steeds meer weerstand is tegen bijvoorbeeld kolencentrales, biomassa en gas uit Rusland.
Coalitiepartner CDA komt met een soortgelijke reactie. Kamerlid Mulder vindt het goede van het vandaag gepresenteerde rapport dat ook bijkomende kosten voor windmolenparken en zonneweides zijn meegerekend. “Normaal gebeurt dat niet; wij vermoedden deze uitkomst al.” Volgens Mulder toont het rapport aan dat kernenergie een reële optie is. “We moeten richting 2050 klimaatneutraal worden en dan hebben we gewoon alles nodig: wind, zonnepanelen en dus ook kernenergie”, zegt ze.
D66 en GroenLinks zeer kritisch
D66 is niet overtuigd door het onderzoek dat Wiebes heeft laten doen. “Dit staat haaks op een onafhankelijk rapport uit april, waaruit blijkt dat kernenergie overbodig is en het systeem alleen maar duurder maakt”, zegt Kamerlid Sienot van de regeringspartij. Hij wil een verklaring voor dat verschil. Sienot voegt eraan toe dat D66 de kans niet wil laten lopen, als kernenergie betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam kan. “Maar op dit moment zijn we daar absoluut niet van overtuigd. We moeten nu CO2 reduceren en we moeten inzetten op de beschikbare schone technologie.”
Kamerlid Van der Lee van oppositiepartij GroenLinks vindt dat het onderzoek van vandaag mensen op het verkeerde been zet. “In het rapport staat duidelijk dat de prijs van elektriciteit uit kernenergie 40 procent hoger is dan die van energie uit wind en zon.” Volgens GroenLinks zijn de door de onderzoekers genoemde correctiefactoren niet reëel. “Bovendien geldt nog steeds: bij kernenergie produceer je radioactief afval, dat duizenden jaren gevaarlijk blijft. Het is gewoon gevaarlijk materiaal”, zegt Van der Lee.
Is kernenergie inderdaad een optie? NPO Focus zet in deze special de voor- en nadelen op een rij.
BEKIJK OOK;
Ook bij lokale overheden interesse voor kernenergie
NOS 23.09.2020 Nu de energietransitie steeds meer mensen bezig houdt, en er overal in het land klimaatplannen worden gemaakt, vragen ook lokale overheden zich af of kernenergie een optie kan zijn. Het nucleaire onderzoeksinstituut NRG in Petten heeft al uit meerdere regio’s vragen gekregen. En ook kernenergiedeskundige Wim Turkenburg vertelt door verschillende provincies om informatie te zijn gevraagd. Maar de antwoorden die de experts geven, zijn wisselend.
De VVD pleitte eerder vandaag voor de bouw van drie tot tien nieuwe kerncentrales in Nederland. De partij verwees naar een nieuwe studie, van het nucleaire adviesbureau ENCO, waaruit blijkt dat kernenergie niet duurder is dan zonne- en windenergie, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.
Geert Jan de Haas van het Pettense instituut onderstreept het belang van het meenemen van àlle kosten voor iedere technologie, waardoor de kosten van kernenergie vergelijkbaar zijn met die voor zon en wind. Hij vertelt dat NRG met name uit het oosten van het land vragen heeft gekregen van mensen die bezig zijn met het maken van de zogenoemde Regionale Energie Strategieën. Ze gaven daarbij als reden dat ze niet hun hele gebied vol willen zetten met windmolens en zonneparken.
Bouwpakket
“Wij hebben geantwoord dat een besluit tot het bouwen van een kerncentrale op landelijk niveau wordt genomen. Maar als er bijvoorbeeld een nieuwe centrale in Zeeland komt, leidt dat er wel toe dat er elders minder zonne- en windenergie hoeft te komen.”
Volgens De Haas zijn er kernreactoren in alle soorten en maten, in Frankrijk bijvoorbeeld hele grote, terwijl die in Borssele van bescheiden omvang is. Tegenwoordig wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nog kleinere reactoren. “Die kun je dan als het ware in blokken kopen, als een soort bouwpakket. Daarmee kun je er dan zoveel neerzetten als je op een bepaalde locatie nodig hebt. Bijvoorbeeld op de plekken waar veel energie wordt gebruikt, zoals in de Botlek, in Pernis of bij Chemelot.”
Omdat het productieproces van die modules is gestandaardiseerd, wordt de prijs ervan lager. Volgens De Haas kan kernenergie een goede rol spelen, naast zonne- en windenergie. “Vooral omdat een kerncentrale altijd elektriciteit kan leveren, ook op momenten dat de zon niet schijnt en de wind niet waait.”
Thorium-reactor
De provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Brabant hebben zich gewend tot onder anderen Wim Turkenburg. “Er komen bijvoorbeeld geregeld vragen over de zogenoemde thorium-reactor, die veiliger is dan de huidige kerncentrales en bovendien minder radioactief afval produceert. Maar dan moet ik ze teleurstellen”, zegt Turkenburg. “Het zal nog zeker dertig jaar duren, voordat de kennis hierover en de techniek ver genoeg gevorderd zijn om ze in ons land daadwerkelijk te kunnen bouwen.”
Turkenburg zit in de Raad van Toezicht van NRG, en ook van een nieuw te bouwen kleinere reactor in Petten, genaamd Pallas. Nieuwe reactoren in serie bouwen zal er inderdaad toe leiden dat ze goedkoper worden, verwacht ook hij. “Maar de eerste zal waarschijnlijk wel duur zijn. Tot nu toe zegt de politiek: iedereen mag een nieuwe centrale bouwen, maar je moet het zelf betalen. Dat doet dus geen enkel bedrijf. Ik vermoed dat de politiek een bedrag van vijf miljard euro op tafel zal moeten leggen om energiebedrijven zover te krijgen.”
Prijsdaling zonnecellen en windmolens
Eén van de barrières voor bedrijven is volgens Turkenburg de prijsdaling van zonne- en windenergie. “Als er veel zon en wind is, keldert de prijs van elektriciteit. Dat maakt dat kernenergie daar heel moeilijk nog mee kan concurreren.” De nieuwe studie van ENCO beschrijft dit soort ontwikkelingen onvoldoende, vindt hij. “De prijzen van zonnecellen en windturbines die zij noemen voor 2040, worden nu al ongeveer bereikt. Het ministerie zou dat toch ook moeten weten. En de prijsdaling gaat naar verwachting verder.”
Ook heeft de Universiteit Utrecht onderzoek gedaan, waarbij de toekomstige elektriciteitsvoorziening in Nederland en West-Europa in de periode 2040-2050 van uur tot uur is gesimuleerd. “Dit soort onderzoek is ook in de VS gedaan. Dat geeft inzichten die pessimistischer zijn voor kernenergie. Jammer dat in het ENCO-rapport dergelijke studies niet zijn meegenomen.”
Toch denkt ook Turkenburg dat zon en wind alleen onvoldoende zijn. Daarom vindt er net als naar kernenergie veel onderzoek plaats naar geothermie, waterstof, duurzame biomassa en het ondergronds opslaan van CO2.
BEKIJK OOK;
- klimaatakkoord-leidt-tot-flinke-ingrepen-in-het-landschap
- plannen-energieregio-s-liever-niet-meer-windturbines-maar-zonne-energie
- kerncentrale-borssele-blijft-mogelijk-langer-open
De kolencentrale aan de Amsterdamse Hemweg is al gesloten ANP
Kolencentrales mogen plan indienen om vervroegd te sluiten
NOS 18.09.2020 Het kabinet bekijkt wat voor mogelijkheden er zijn om toch een kolencentrale te sluiten om zo dit jaar aan de klimaatdoelen te voldoen. Dat schrijft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat in een brief aan de Tweede Kamer.
Nederland telt drie kolencentrales. De minister wil die drie zelf laten onderzoeken wat ervoor nodig is om te sluiten. Als een van de drie stopt, hoeven de andere centrales hun productie minder te beperken dan eerder werd gesteld. Wiebes stelt dat de leveringszekerheid blijft gewaarborgd wanneer een centrale dichtgaat.
Als een centrale stopt, levert dat volgens Wiebes een “significante” bijdrage aan het totale streven om minstens 5 megaton CO2 minder uit te stoten. “Ik grijp dan voor de overige centrales minder in hun bedrijfsvoering in”, schrijft hij.
Sociaal plan
Aan het voorstel dat de centrales kunnen indienen, stelt de minister een aantal eisen. Zo moet er een goed sociaal plan komen voor werknemers. De sluiting moet kosteneffectief zijn en het subsidiebedrag mag niet hoger zijn dan wat de centrale nog zou hebben opgebracht in de jaren tot en met 2029.
Na dat jaar is het sowieso gedaan met de opwekking van energie met behulp van kolen. Dit najaar moet duidelijk zijn of er animo is voor de regeling, en wat de eventuele kosten zijn. De Tweede Kamer moet een eventuele deal nog goedkeuren.
BEKIJK OOK;
Europa dwingt Nederland tot meer actie tegen klimaatverandering
NOS 14.09.2020 Nog meer elektrische auto’s, geïsoleerde huizen, windparken en zonnepanelen. Nieuwe regels voor luchtvaartmaatschappijen en scheepvaartbedrijven. De chemische industrie moet meer gaan betalen voor het uitstoten van CO2. Dat zijn de gevolgen voor Nederland van het door de Europese Commissie aangescherpte klimaatbeleid. Ook zal de discussie over het aantal koeien in Nederland voortduren, zo is de verwachting.
Het Nederlandse Klimaatakkoord gaat uit van het verminderen van de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent. Europa wil nu met steun van Nederland naar 55 procent. Dat is volgens de commissie nodig om verdere opwarming van de aarde te voorkomen, en het kan Europa een technologische voortrekkersrol in de wereld geven. Het kabinet laat nu uitzoeken hoe Nederland aan de nieuwe eisen kan voldoen.
Eind volgende maand zal het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onderzoek presenteren, waaruit volgens bronnen blijkt dat de uitvoering van het Klimaatakkoord niet snel genoeg gaat. Er moet dus ook nóg een tandje bij om de nieuwe Europese doelstelling te halen, het PBL zal hiervoor een eerste technische aanzet geven.
Goed nieuws voor de industrie
Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar de uitgelekte plannen van de Europese Commissie lijken goed nieuws voor de industrie. Weliswaar moeten de meest vervuilende bedrijven meer gaan betalen voor de CO2 die ze uitstoten, maar de regels in Europa zijn dan wel voor alle bedrijven gelijk.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat verwacht dat de Nederlandse CO2-heffing geen extra effect meer heeft als de Europese regels goed werken. Het concurrentienadeel voor Nederlandse bedrijven op de Europese markt valt dan weg. Om Europese bedrijven te beschermen tegen oneerlijke concurrentie uit bijvoorbeeld China of de VS wordt er belasting geheven op ‘vuile producten’ die van buiten de EU worden geïmporteerd.
NIEUWSUUR
Geen uitzondering meer voor lucht- en scheepvaart
Zowel in het internationale Klimaatakkoord van Parijs als in de Nederlandse afspraken, blijven lucht- en scheepvaart zo goed als buiten schot. De Europese Commissie wil hier verandering in brengen. Dat betekent minder vluchten binnen Europa en het stimuleren van bio- en synthetische kerosine als brandstof voor vliegtuigen.
De Europese Commissie wil ook dat er gekeken wordt naar duurzame alternatieven voor de scheepvaart. Er bestaan al elektrische binnenvaartschepen en veerboten, maar voor grote zeeschepen is alleen LNG een alternatief. De Europese Commissie wil dat er nu ook wordt gekeken naar duurzame alternatieven voor de zeescheepvaart, zoals waterstof en ammoniak.
Verdubbeling windmolens en zonnepanelen
De meeste CO2-vermindering in het Nederlandse Klimaatakkoord wordt gerealiseerd door over te schakelen van kolen en gas naar zon en wind, voor de productie van elektriciteit. Hierdoor moet in 2030 zeventig procent van de elektriciteit duurzaam zijn.
Nu de doelstelling van 49 naar 55 procent gaat, is er ook meer elektriciteit nodig voor de industrie en de transportsector. Dat betekent volgens berekeningen van de elektriciteitstafel van het Klimaatakkoord dat er in de nieuwe plannen ieder jaar twee keer zo veel windmolens en zonnepanelen bij moeten komen als nu is gepland.
NOS
Elektrische auto’s
Het kabinet besloot eerder dat nieuwe auto’s vanaf 2030 elektrisch moeten zijn. Europese autofabrikanten krijgen strengere CO2-regels opgelegd, waardoor er meer elektrische auto’s geproduceerd gaan worden. Als die hierdoor goedkoper worden, zou de doelstelling van het aantal elektrische auto’s (1,9 miljoen) en laadpalen ( 1,7 miljoen) in 2030 omhoog kunnen. Ook pleit de Commissie voor een vorm van rekeningrijden waar Nederland al onderzoek naar doet.
Verwarming huizen en kantoren
De verwarming van huizen en kantoren duurzaam maken is het moeilijkste onderdeel van het Klimaatakkoord. De doelstelling op dat gebied bleef daarom beperkt. Ter vergelijking: de hoeveelheid CO2 die er hier in 2030 verminderd moet zijn, is de helft van wat Tata Steel in IJmuiden uitstoot. In totaal moeten er in 2030 zo’n twee miljoen huizen verduurzaamd zijn. Met extra subsidie zou de CO2-vermindering door huishoudens In Nederland nog wat omhoog kunnen, maar de klimaatwinst is beperkt.
Verkiezingen
Ambtenaren maken nu in opdracht van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat een lijst van mogelijke extra maatregelen die ervoor kunnen zorgen dat Nederland de nieuwe doelstelling van 55 procent in 2030 haalt. Dat gebeurt onder leiding van Laura van Geest, voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten. Aan het eind van het jaar gaat dit pakket zonder kabinetsreactie naar de Tweede Kamer.
Het pakket aan maatregelen ligt dan klaar voor de formatie van een volgend kabinet. Het is dus niet de bedoeling dat het huidige kabinet na Prinsjesdag nog met grote aanvullende maatregelen op het Klimaatakkoord komt. Eerst zijn er in maart Tweede Kamerverkiezingen.
BEKIJK OOK;
Europees klimaatplan: strengere eisen aan uitstoot auto’s, huizen energiezuiniger
NOS 14.09.2020 De eisen aan de uitstoot voor nieuwe auto’s worden volgend jaar verder aangescherpt. Dat staat in het klimaatactieplan dat deze week door de Europese Commissie wordt gepresenteerd. Ook moeten huizen de komende tien jaar massaal gerenoveerd worden, zodat ze energiezuiniger worden. En kolencentrales moeten dicht, omdat ze te veel CO2 uitstoten.
De precieze eisen voor autofabrikanten worden de komende maanden uitgewerkt. Vaststaat dat auto’s die op fossiele brandstoffen rijden, nog zuiniger moeten worden, zeker nu grote en zware auto’s zoals SUV’s steeds populairder worden.
Het zijn de maatregelen die passen bij het streven van Eurocommissaris Frans Timmermans om in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 procent terug te dringen. Uiteindelijk wil de Europese Unie toe naar klimaatneutraliteit in 2050.
We moeten de komende jaren vooral minder energie gaan gebruiken, daar kunnen forse besparingen worden gehaald, zo staat in het rapport. Vooral energie-slurpende industrieën in de chemie en de metaal zullen fors op hun energieverbruik moeten besparen. Ook de transportsector moet vol aan de bak. Nog steeds wil de Europese Commissie een vorm van rekeningrijden zodat meer nagedacht wordt over andere, schonere vormen van vervoer.
Biobrandstof en biomassa
Zo staat te lezen in het rapport dat er meer bijgemengd kan worden. Dus biobrandstof, die dan wel milieuvriendelijk moet zijn. Timmermans is ook voorstander van biomassa, maar schrijft er nadrukkelijk bij dat biomassa vooral moet bestaan uit restafval of hoogwaardige biomassa. Daarbij valt te denken aan synthetische kerosine. “Er moeten geen bomen speciaal voor worden gekapt.”
Hij doelt daarmee op onder meer de discussie in Nederland, waar verzet ontstond tegen biomassacentrales omdat bossen uit de Baltische staten werden gebruikt om zogenaamd schone energie op te wekken.
In het actieplan valt verder te lezen dat de uitstoot van vliegtuigen de komende tijd fors moet verminderen en dat er de komende tijd heel veel nieuwe zonnepanelen, windmolens en andere vormen van hernieuwbare energie bij moeten komen.
Import
De Europese Unie moet verder de komende tien jaar minder afhankelijk worden van energie-importen uit het buitenland. Nu komt nog de helft van alle energie die de EU nodig heeft van buiten de Unie. Door meer te investeren in onder meer zonne- en windenergie hoopt de commissie twee vliegen in één klap te slaan. Het geld voor de import kan in de schatkist blijven en het levert werkgelegenheid op.
Hoeveel banen erbij komen valt uit het klimaatactieplan niet af te leiden. Er is wel geld beschikbaar voor bedrijven die willen vergroenen. Uit het nieuwe coronafonds, dat de EU-leiders voor de zomer overeenkwamen, moet ongeveer een derde aan groene investeringen worden uitgegeven. Dus 250 miljard van de in totaal 750 miljard euro moet groen zijn.
Zorgen zijn er ook, en dan met name voor mensen met lage inkomens. Uit onderzoek is gebleken dat een groot deel van hun geld aan de energierekening opgaat. Ze wonen vaak in slecht geïsoleerde huizen en hebben geen geld om aan energiebesparing te doen, laat staan dat ze een zonnepaneel kunnen kopen. Volgens Timmermans moeten die groepen financieel gecompenseerd worden.
Nadat de plannen deze week zijn gepresenteerd moeten ze de komende maanden worden goedgekeurd door het Europees Parlement. De regeringsleiders bespreken tijdens hun top in december de klimaatplannen.
Europese Commissie scherpt klimaatdoelstellingen voor 2030 aan
NOS 08.09.2020 De Europese Commissie scherpt de maatregelen aan om de doelstelling van klimaatneutraliteit in 2050 te halen. Over tien jaar, in 2030, moet de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 procent gedaald zijn. Volgende week zal commissievoorzitter Ursula von der Leyen dit plan officieel bekend maken, bevestigen verschillende bronnen aan de NOS.
Uit een studie, uitgevoerd door het team van eurocommissaris Frans Timmermans, blijkt dat de Europese Unie als geheel een tandje bij moet zetten. Volgens de analyses zou dat ook kunnen. Tot op heden was het doel om in 2030 minstens 40 procent minder uit te stoten, maar Timmermans zei al bij zijn aantreden al dat hij mikte op een terugdringing van 50 tot 55 procent. De Nederlandse vicevoorzitter van de Europese Commissie wilde niet meteen overgaan tot die maatregel, omdat hij eerst de uitkomsten van de studie wilde afwachten.
En die zijn er nu.
De doelstelling zal worden opgenomen in een speciale klimaatwet. De plannen moeten nog worden goedgekeurd door de regeringsleiders, die ze gaan bespreken op een top in oktober. Ook het Europees Parlement moet de aanscherping goedkeuren.
De Europese leiders spraken op de top van begin juli af dat ongeveer 30 procent van de nieuwe begroting de komende tijd gebruikt gaat worden voor klimaatvriendelijke projecten en terugdringing van de uitstoot. Er is vooral veel geld voor projecten in Midden- en Oost Europese landen beschikbaar.
Protesten
Wat de aanscherping in de praktijk gaat betekenen, is nog niet bekend. De laatste maanden waren er al wel protesten. Zo wil de auto-industrie ontzien worden, en ook sectoren als de bouw en de landbouw willen liever niet dat de doelstellingen worden aangescherpt.
In het Europees Parlement bepleiten met name de Groenen om nog scherper aan de wind te zeilen. Volgens de fractie moet de uitstoot de komende jaren al met 65 procent worden teruggedrongen, omdat anders de doelstelling ‘beperking van de opwarming van de aarde’ niet gehaald kan worden.
Eind vorig jaar bleek uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving dat Nederland met het huidige beleid de doelstelling niet haalt. Volgens de berekeningen van het planbureau kan ons land de uitstoot met 43 tot 48 procent verlagen. Wat tegenvalt is dat de aardgasprijs daalde, terwijl de verkoop van het aantal minder zuinige auto’s (SUV’s) steeg.
Soort troonrede
Formeel worden de plannen van Timmermans volgende week woensdag aangekondigd. Dan houdt voorzitter Ursula von der Leyen haar State of the Union, waarin de Europese Commissie de plannen voor het nieuwe politieke jaar bekendmaakt. Vanwege corona gebeurt dat dit keer in Brussel en niet in Straatsburg.
BEKIJK OOK;
Europese Commissie: waterstof broodnodig om klimaatdoelen te halen
NOS 08.07.2020 De Europese Commissie wil dat de komende jaren op grote schaal wordt overgeschakeld op waterstof als energiebron. Zonder waterstof halen we de klimaatdoelen niet, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans.
Timmermans legde de waterstofplannen vandaag op tafel. Volgens hem is waterstof niet alleen nodig om klimaatneutraal te worden, maar is de technologie ook goed voor heel veel banen. “Het is schone technologie waar we juist nu in moeten investeren, zodat we na de economische coronacrisis moderner en milieuvriendelijker uit het dal kunnen klimmen.”
De Europese Commissie wil over tien jaar 40 gigawatt opwekken, goed om 40 miljoen huishoudens van stroom voorzien volgens berekeningen van energiebedrijf Eneco.
De grootste CO2-winst (minder uitstoot) valt te halen bij de industrie. “Als je Tata Steel en Schiphol aan de waterstof kan krijgen dan maak je echt grote stappen, want dat zijn de energieslurpers”, zegt Europarlementariër Mohammed Chahim (PvdA).
Waterstoffabriek
Nederland wil een belangrijke rol spelen bij de productie van waterstof. Er zijn nu al proeven met bussen die op deze brandstof rijden. In Noord-Nederland wordt de grootste waterstoffabriek van Europa gebouwd en ook de haven van Rotterdam gaat een proef van start met vrachtwagens die de nieuwe brandstof gaan gebruiken voor ritten naar Duitsland en België.
Probleem is wel dat slechts een deel van de waterstof in Nederland geproduceerd kan worden. Er zit een grens aan wat er opgewekt kan worden, waardoor de rest uit landen buiten de Europese Unie gehaald moet worden. Duitsland is een groot voorstander van waterstofproductie in Marokko, Tunesië en Algerije, landen met een potentieel voor uitgebreide parken met zonnepanelen die aan de basis staan van de waterstof.
Subsidiegeld
Voorlopig zijn het nog plannen. In heel Nederland kan er maar bij drie tankstations waterstof worden getankt en de prijs is nog lang niet concurrerend met die van gewone benzine. Volgens de berekeningen moet waterstof tot 2040 zwaar worden gesubsidieerd om te kunnen concurreren met fossiele brandstoffen. “Er moet een markt komen”, zegt Chahim. “Nu ligt de prijs nog boven de drie euro. Om het echt van de grond te laten komen, hebben we Europa nodig, zodat de voorwaarden overal gelijk zijn.
Hij wijst erop dat Duitsland nu al heel veel geld uittrekt om het gebruik van waterstof te ontwikkelen. “Nederland moet niet te zuinig zijn, anders gaan de Duitsers ons voorbij of zie je opeens grote installaties in de haven van Antwerpen.”
Grijze, groene en blauwe waterstof;
- Grijze waterstof wordt tot nu toe vooral gemaakt met aardgas. Daarbij komt CO2 vrij. De waterstof kan vervoerd worden en op een andere plaats als energiebron worden gebruikt.
- Bij blauwe waterstof is de bron nog steeds aardgas, maar wordt de CO2 eruit gehaald en onder de grond opgeslagen.
- Bij groene waterstof is de energiebron geen aardgas, maar bijvoorbeeld windenergie. Bij deze variant komt dus helemaal geen CO2 meer vrij.
In een recente studie in opdracht van de Rotterdamse haven is de beschikbaarheid voor Nederland in kaart gebracht:
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
SER adviseert om biomassa niet meer te gebruiken voor stroom en warmte
NU 08.07.2020 Het verbranden van biomassa om stroom op te wekken en warmte te genereren, moet worden afgebouwd. Dat schrijft de Sociaal-Economische Raad (SER) woensdag in een advies aan de regering over het gebruik van biomassa. De laatste weken kwam er steeds meer kritiek vanuit de Tweede Kamer over het gebruik van biomassa, omdat biomassacentrales ook vervuilend zijn.
De SER raadt aan om het gebruik van biogrondstoffen, zoals bijvoorbeeld hout, voor laagwaardig gebruik als elektriciteitsproductie af te bouwen, omdat “de klimaatdoelen anders in de knel komen”, schrijft de adviesraad. Bij het opstoken van houtkorrels wordt er CO2 en stikstof uitgestoten, wat de luchtkwaliteit verslechtert. In plaats van het verbranden van hout voor de verwarming, moet het kabinet zich volgens de adviesraad meer gaan richten op duurzame alternatieven als warmtepompen en geothermie.
In het rapport Biomassa in balans. Een duurzaamheidskader voor hoogwaardige inzet van biogrondstoffen stelt de SER dat het kabinet zich meer moet richten op het gebruik van biogrondstoffen voor chemie en materialen. Daarmee zou biomassa grondstoffen als olie en gas deels kunnen vervangen.
De biogrondstoffen kunnen volgens de SER nog wel gebruikt worden voor brandstof in bijvoorbeeld de luchtvaart en in het vrachtvervoer. Dat is een overgangsmaatregel, omdat er nog geen bruikbaar duurzaam alternatief als een bestaat. De SER gebruikt de elektrische vrachtwagen als voorbeeld, maar die zijn nu nog veel te beperkt beschikbaar en beschikken over een te kleine actieradius. Op den duur moet het gebruik van biomassa voor dit type vervoer ook afgebouwd worden.
De SER legt de bal nadrukkelijk bij het kabinet neer. “Het ligt nu in handen van het kabinet de strategie voor de toepassing in Nederland te bepalen, de kaders vast te leggen en de regie te nemen”, aldus de adviesraad.
Lees meer over: Energie Politiek Economie
Kunnen nog meer zonnepanelen en windmolens houtige biomassa vervangen?
NOS 08.07.2020 Het gebruik van houtige biomassa voor het opwekken van elektriciteit of voor het verwarmen van gebouwen en woningen is geen goede oplossing voor het klimaat. Subsidies moeten dan ook worden afgebouwd. Dat staat in het SER-advies dat vandaag is gepresenteerd, en vorige week al uitlekte bij de NOS.
De grote vraag is nu: maar wat dan wel, als Nederland toch de klimaatdoelen wil halen? De NOS vroeg aan verschillende energie-experts hoe zij denken over de gevolgen van het schrappen van biomassa als energiebron. Zijn er voldoende alternatieven te bedenken, waardoor de klimaatdoelen niet in gevaar komen? De meningen hierover zijn verdeeld. Waar wel overeenstemming over bestaat, is dat de opgave er niet bepaald eenvoudiger op wordt.
Russisch gas
Op verzoek van de NOS hebben de experts uitgerekend wat de opties zijn als biomassa in de ban wordt gedaan. Het gaat hierbij vooral over verwarming van gebouwen en woningen, want al eerder is besloten om te stoppen met het subsidiëren van biomassa om stroom mee te maken. Het nieuwe ‘gat’ kan eventueel worden opgevuld met aardgas, maar dat moet dan wel geïmporteerd worden. In eigen land is immers besloten om te stoppen met de aardgaswinning in Groningen en de winning van gas uit kleinere velden kan niet verder omhoog.
Import uit Noorwegen ligt niet voor de hand, omdat dat land niet meer gas wil exporteren dan het nu al doet. Daarom zou het gas waarschijnlijk uit Rusland komen. Een bezwaar van import uit Rusland is dat er door methaanlekkages bij het transport over lange afstanden veel broeikasgassen vrijkomen. Het vervangen van biomassa door gas is daarom volgens veel experts geen optie.
Miljoenen extra zonnepanelen
Wordt gekozen voor duurzame bronnen, dan kan dat betekenen dat er miljoenen zonnepanelen of honderden windmolens bij moeten komen. Maar met het huidige aantal windturbines en zonnepanelen zijn er al problemen met het elektriciteitsnet. Een nog sterkere groei zal ook de inpassing ervan op daken en in het landschap moeilijker maken. Daarom is de vraag hoe reëel dit is, zegt bijvoorbeeld energiedeskundige Martien Visser.
Energiebesparing is ook een optie. Maar de opgave daarvoor in het klimaatakkoord is al enorm, zeggen experts. Extra afvangen en opslaan van CO2 onder de grond is volgens Visser wel een kansrijke mogelijkheid. “De doelstelling voor 2030 die daarvoor in het klimaatakkoord staat, zou met een kwart omhoog kunnen. Dit is denk ik de meest reële optie. Dat moet dan wel snel worden besloten, zodat de techniek en opschaling in 2030 gereed kunnen zijn.”
Onverantwoord
In datzelfde klimaatakkoord staat dat in 2030 van alle elektriciteit 70 procent uit duurzame bronnen moet komen. “Met de plannen die er nu zijn, is de kans groter dat we dat niet halen dan wel”, zegt prof Gert Jan Kramer van de Universiteit Utrecht. Hij was vorig jaar betrokken bij de doorrekening van het klimaatakkoord.
“Terwijl die uitdaging dus al enorm is, gooien we er nog een schep bovenop door biomassa in de ban te doen. Dit is eigenlijk onverantwoord.” Kramer schreef samen met een aantal collega’s een brandbrief aan de SER. Daarmee hopen ze “de ratio” terug te brengen in het debat.
Biomassa is niet heilig, stellen zij. Maar het intrekken van al afgegeven vergunningen en subsidies kan leiden tot “de absurde situatie” van toch weer meer aardgas. “Resultaat: méér CO2-uitstoot in plaats van minder, en het klimaatakkoord staat op losse schroeven.”
Duurzame alternatieven
Er bestaan al andere duurzame alternatieven voor biomassa dan zonne- en windenergie, zegt Kramer. Aardwarmte en groene waterstof bijvoorbeeld. Maar zulke opties staan nog in de kinderschoenen en het zeer de vraag is of ze op tijd opgeschaald kunnen worden. Een verschuiving van biomassa naar de opslag van CO2 ziet ook Kramer daarom in technische zin als het meest logische alternatief. Maar hij vraagt zich af hoe kansrijk deze optie is, omdat deze technologie net als biomassa niet erg populair is.
“We moeten oppassen dat we niet elk jaar een andere optie ongewenst verklaren. Want bedrijven krabben zich nu al achter de oren. Heeft het zin om te investeren in bijvoorbeeld opslag van CO2 als dat over een paar jaar ook weer afgeschoten wordt?”
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0a6f56b6-bd52-11ea-802f-0218eaf05005.jpg)
Biomassa-advies SER op losse schroeven
Telegraaf 03.07.2020 Het is onzeker of de Sociaal-Economische Raad (SER) woensdag een advies over biomassa kan presenteren. Het overleg met de achterban van milieuorganisaties heeft vrijdag niet tot overeenstemming geleid over het conceptadvies. Een deel van de groene clubs vindt het advies niet ver genoeg gaan.
Het kabinet heeft de SER gevraagd om met een advies te komen over hoe om te gaan met biomassa. Deze week lekte het conceptadvies uit. In het stuk staat dat Nederland op termijn moet stoppen met biomassa, maar er staat geen harde deadline in of pleidooi voor een onmiddellijke subsidiestop.
BEKIJK OOK:
SER: Stop subsidie voor energie uit verbrand omgekapt bos
Een deel van de groene organisaties die strijden tegen biomassacentrales wil per direct een subsidiestop en een concrete einddatum. Dat is voor onder andere Comité Schone Lucht, MOB, Dogwood Alliance, Biofuelwatch en Estonian Forest Aid een minimumeis richting een akkoord. Verder willen de organisaties dat bestaande subsidies worden teruggedraaid in combinatie met compensatie en ze vinden dat de EU moet stoppen met het label ‘klimaatneutraal’ voor houtige biomassa.
Tijd dringt
Als de vertegenwoordigers van groene organisaties niet binnen de SER tot een akkoord kunnen komen wankelt het SER-advies. De officiële overhandiging aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) staat gepland voor woensdag.
„We zijn verheugd dat Natuur en Milieu en Milieudefensie eindelijk tot het inzicht zijn gekomen dat de houtige biomassa moet stoppen. Tegelijkertijd zijn er nog steeds een aantal grote verschillen met wat onze organisaties willen”, legt voorzitter Fenna Swart van het Comité Schone Lucht uit.
Het stoken van houtige biomassa ligt steeds meer onder vuur. Milieuorganisaties stellen dat de verbranding van hout juist slecht is voor het klimaat, de luchtkwaliteit en biodiversiteit. Maandag gaat de hoofdonderhandelaar van de groene organisaties in gesprek met vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers. Als er geen oplossing komt voor de splijtzwam kan het SER-overleg klappen.
Lees meer artikelen, columns en reportages die De Telegraaf over biomassa heeft geschreven:
BEKIJK OOK:
De ecologische ramp achter biomassa
BEKIJK OOK:
Zo weet je of jouw groene energie vrij is van biomassa
BEKIJK OOK:
’Ook consument is biomassa nu beu’
BEKIJK OOK:
Biomassa: bijna niemand ziet er iets groens in
BEKIJK OOK:
Opmerkelijke draai Urgenda-boegbeeld: ’Beter aardgas dan biomassa’
BEKIJK OOK:
Klimaatdoelen enkel behaald door truc
BEKIJK MEER VAN; energie en hulpbronnen milieuvervuiling politiek SER Comité Schone Lucht Sociaal-Economische Raad Europese Unie
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/181168c2-bab9-11ea-a026-0217670beecd.jpg)
Minister: eigen stikstofvoorstel melkveehouders te vrijblijvend
Telegraaf 30.06.2020 Een voorstel vanuit de melkveehouderij om door middel van een vrijwillige aanpassing van het veevoer de stikstofuitstoot te verminderen, is onvoldoende om de vergunningverlening voor de woningbouw vlot te trekken. Dat meldt landbouwminister Carola Schouten aan de Tweede Kamer.
De Raad van State oordeelde vorig jaar dat de overheid kwetsbare natuurgebieden onvoldoende beschermt tegen neerslag van schadelijke stikstofverbindingen. De stikstofuitstoot moet eerst omlaag voordat weer toestemming kan worden verleend voor veel bouwprojecten. De melkveehouderij is de grootste vervuiler, door de ammoniak die vrijkomt uit mest.
Schouten wil tijdelijk dwingende maatregelen nemen om het eiwitgehalte van veevoer te verlagen, zodat de mest van koeien minder ammoniak bevat. Enkele brancheorganisaties uit de melkveehouderij waren met een tegenvoorstel gekomen, maar dat is volgens Schouten te vrijblijvend. Maatregelen moeten „juridisch hard” zijn, anders bestaat het risico dat verleende vergunningen opnieuw sneuvelen bij de rechter.
BEKIJK MEER VAN; landbouw overheid milieuvervuiling Carola Schouten
Kamer ingenomen met SER-advies om te stoppen met biomassa
NOS 30.06.2020 Kamerleden van verschillende partijen zijn blij met het advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) om zo snel mogelijk te stoppen met het subsidiëren van het gebruik van biomassa voor het opwekken van elektriciteit en warmte. Biomassa is waardevol als grondstof voor de chemische industrie, maar verbranden is zonde, zegt de SER.
“Dit is einde verhaal voor biomassa als energiebron”, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Het is heel goed dat dit advies er ligt. We moeten er zo snel mogelijk mee stoppen.” Het advies van de SER is nog niet definitief, maar de NOS heeft een concept ingezien.
Ook regeringspartij D66 ziet veel haken en ogen aan het verbranden van hout om energie op te wekken. Het is slecht voor de luchtkwaliteit en er is veel twijfel over de vraag of het wel duurzaam is. Kamerlid Matthijs Sienot pleit ervoor in andere alternatieve energiebronnen te investeren.
“Wind- en zonne-energie is heel snel veel goedkoper geworden. Als we nu op de juiste manier investeren kan groene waterstof ook snel goedkoper worden.”
Opslaan van CO2
Veel Kamerleden zien in het SER-advies een bevestiging van het eigen standpunt. Vandaag nam een ruime meerderheid al een motie van de regeringspartijen aan, waarin het kabinet wordt opgeroepen de subsidies voor nieuwe biomassa-initiatieven af te bouwen.
Kamerlid Mark Harbers van de VVD wijst eveneens op die wens van de Kamer: “Onze lijn is om zo snel als mogelijk met een uitfasering en einddatum voor verbranding van houtige biomassa te komen.”
Ook de Partij voor de Dieren steunde de motie. Kamerlid Lammert van Raan: “We hebben de natuur hard nodig voor het opslaan van CO2. Het laatste wat je moet doen is die verbranden.”
Het kabinet wil pas reageren als het SER-rapport officieel aangeboden wordt. Waarschijnlijk is dat volgende week.
In het conceptadvies van de SER staat dat biomassa in de toekomst vooral nodig is in de chemie en als grondstof voor materialen. In Rotterdam maken ze bijvoorbeeld al diesel van oud frituurvet !!
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2c5f6b4e-baff-11ea-8312-0217670beecd.jpg)
SER: subsidies voor biomassa zo snel mogelijk afbouwen
Telegraaf 30.06.2020 Biomassa moet steeds minder worden ingezet voor het opwekken van energie, omdat het in de toekomst vooral nodig is in de chemie en als grondstof voor materialen. Subsidies voor biomassa als bron van elektriciteit of warmte moeten dan ook zo snel mogelijk worden afgebouwd.
Dat staat in een vertrouwelijk conceptadvies van de Sociaal-Economische Raad (SER).
Als sneller afscheid wordt genomen van biomassa als energiebron, moeten bedrijven die al hebben geïnvesteerd in biomassa worden gecompenseerd, vindt de SER. Anders zou sprake zijn van een onbetrouwbare overheid.
Daarnaast pleit de Raad ervoor dat voortaan wordt gesproken over biogrondstoffen in plaats van biomassa, omdat dat de lading beter dekt.
BEKIJK MEER VAN; alternatieve energie hernieuwbare energie SER Sociaal-Economische Raad
SER: subsidies voor biomassa als energiebron zo snel mogelijk afbouwen
NOS 30.06.2020 Biomassa moet steeds minder worden ingezet voor het opwekken van energie, omdat het in de toekomst vooral nodig is in de chemie en als grondstof voor materialen. Subsidies voor biomassa als bron van elektriciteit of warmte moeten dan ook zo snel mogelijk worden afgebouwd.
Dat staat in een vertrouwelijk conceptadvies van de Sociaal-Economische Raad (SER), dat de NOS heeft ingezien.
Als sneller afscheid wordt genomen van biomassa als energiebron, moeten bedrijven die al hebben geïnvesteerd in biomassa worden gecompenseerd, vindt de SER. Anders zou sprake zijn van een onbetrouwbare overheid.
Daarnaast pleit de Raad ervoor dat voortaan wordt gesproken over biogrondstoffen in plaats van biomassa, omdat dat de lading beter dekt. Er zijn volgens de SER veel toepassingsmogelijkheden buiten energieopwekking die nuttig en nodig zijn.
Het advies van de SER moet een einde maken aan een steeds hoger oplopende discussie over biomassa. De raad ziet dat het debat steeds gepolariseerder raakt, omdat er veel onenigheid is over de vraag wat precies de winst op het gebied van duurzaamheid zou zijn.
Discussie over houtpellets
Voor de subsidie voor biomassa zijn miljarden euro’s uitgetrokken. In het vorig jaar gesloten Klimaatakkoord voor Nederland speelt biomassa een belangrijke rol, in meerdere sectoren. Maar de discussie heeft volgens de SER een steeds nauwere betekenis gekregen. Biomassa en toepassingsmogelijkheden zijn teruggebracht tot ‘houtpellets’ [staafjes samengeperst hout] en ‘verbranding’, zo valt te lezen in het conceptadvies.
Voor- en tegenstanders bestoken elkaar met argumenten over biodiversiteit, kaalslag van bossen, luchtkwaliteit en wel of geen klimaatwinst. De discussie speelt niet alleen in de politiek. Actiegroepen proberen de komst van biomassacentrales te verhinderen, gemeenten spreken zich erover uit en ook wetenschappers zijn het onderling niet eens. Vorige week nog maakte energiebedrijf Vattenfall bekend niet meer zeker te weten of het de grootste biomassacentrale in Diemen gaat bouwen. Eerst wil het bedrijf dat de politiek meer duidelijkheid geeft over biomassa.
Het kabinet had daartoe vorig jaar al de SER om dit advies gevraagd. Om duidelijkheid te geven over de rol die biogrondstoffen in de toekomst kunnen spelen, is het de bedoeling dat er een zogeheten duurzaamheidskader wordt opgesteld. Het doel daarvan is om aanvullende duurzaamheidseisen te stellen aan biogrondstoffen, aanvullend op al bestaande wettelijke criteria.
De SER wijst er daarbij op dat biomassa over veel meer gaat dan het verbranden van houtpellets. “Biomassa omvat echter alle plantaardig of dierlijk materiaal, of materiaal van plantaardige of dierlijke herkomst. Biomassa kan dus afkomstig zijn uit gewassen, bomen en planten, algen en dierlijke producten.”
Geadviseerd wordt om de rol van biogrondstoffen te herzien. Toepassingen zoals in de chemische industrie zijn belangrijk, daarom moeten die beter worden benut en gestimuleerd.
Voorbeelden zijn biobeton (op basis van olifantsgras) of biocomposiet. Maar bijvoorbeeld verbranding voor het opwekken van elektriciteit of warmte, of bijmenging in brandstoffen voor lichte voertuigen moeten juist worden teruggebracht.
Hierbij is gekeken of er alternatieven bestaan, zoals bij stroomopwekking. Zonne- en windenergie zijn de afgelopen jaren veel goedkoper geworden en zijn zelfs sneller dan verwacht zonder subsidies rendabel, aldus de SER.
Maar als er in sectoren op korte termijn te weinig alternatieve, duurzamere technologieën beschikbaar zijn, kan biomassa wel een rol spelen. Zoals biobrandstoffen voor zwaar wegtransport en lucht- en zeescheepvaart.
Nog niet definitief
De discussie over biomassa is volgens de SER voor een belangrijk deel terug te voeren op keuzes die in het verleden zijn gemaakt en die “tot eenzijdige toepassing van biomassa hebben geleid”.
Negen jaar geleden was iets meer dan 4 procent van alle in Nederland gebruikte energie afkomstig uit hernieuwbare bronnen, stelt de SER vast. Dat moest op basis van Europese afspraken worden vergroot tot 14 procent dit jaar. Daarom werd het gebruik van biomassa gestimuleerd en ontstond een importstroom van houtige brandstoffen.
Maar de inzet van biomassa op grote schaal voor hernieuwbare energie (elektriciteit en warmte) en de subsidies daarvoor passen niet meer in het huidige energiebeleid, aldus de SER. De Raad pleit er ook voor om “zo min mogelijk onderscheid te maken tussen productie- en nevenstromen en de term reststroom te vermijden”.
De SER zegt dat het advies nog niet definitief is. Aan het stuk hebben werkgevers, werknemers en milieuorganisaties gewerkt; zij bespreken het concept nu met hun achterban.
BEKIJK OOK;
SER: subsidies voor biomassa zo snel mogelijk afbouwen
AD 30.06.2020 Biomassa moet steeds minder worden ingezet voor het opwekken van energie, omdat het in de toekomst vooral nodig is in de chemie en als grondstof voor materialen. Subsidies voor biomassa als bron van elektriciteit of warmte moeten dan ook zo snel mogelijk worden afgebouwd.
Dat staat in een vertrouwelijk conceptadvies van de Sociaal-Economische Raad (SER), dat de NOS heeft ingezien.
Als sneller afscheid wordt genomen van biomassa als energiebron, moeten bedrijven die al hebben geïnvesteerd in biomassa worden gecompenseerd, vindt de SER. Anders zou sprake zijn van een onbetrouwbare overheid.
Daarnaast pleit de Raad ervoor dat voortaan wordt gesproken over biogrondstoffen in plaats van biomassa, omdat dat de lading beter dekt.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/be289686-b79e-11ea-bce0-0255c322e81b.jpg)
Nederland loopt voorop bij schonere lucht
Telegraaf 26.06.2020 Nederland is een van de maar vier EU-lidstaten die over tien jaar, in 2030, hun nationale doelstellingen zullen halen voor betere luchtkwaliteit.
Slechts tien van de 27 landen halen hun doelen voor 2020 om de uitstoot van schadelijke stoffen in de lucht terug te dringen. Volgens de Europese Commissie doen de meeste lidstaten onvoldoende om te zorgen dat hun inwoners schone lucht inademen en om luchtwegaandoeningen en voortijdige sterfte door luchtvervuiling te voorkomen.
In een eerste rapport over de uitvoering van EU-beleid voor schonere lucht stelt het dagelijks EU-bestuur dat alleen Nederland, Cyprus, Kroatië en Finland over tien jaar de lucht voldoende zullen hebben gezuiverd van vervuilende stoffen als zwaveldioxide, fijnstof en stikstofoxiden.
Landbouw
De uitstoot van ammoniak in de landbouw, door de verspreiding van mest en het gebruik van kunstmest, is volgens Brussel de grootste boosdoener. Ze heeft vorige maand voorgesteld het gebruik van kunstmest met 20 procent terug te dringen in 2030. Dat zal de EU-landen de goede kant op sturen maar, aldus de commissie, de lidstaten moeten zich meer inspannen voor schonere lucht.
Volgens Brussel zijn er jaarlijks 400.000 vroegtijdige sterfgevallen in de EU door vuile lucht.
BEKIJK MEER VAN; luchtvervuiling overheidsbeleid Brussel Nederland Europese Commissie
Behoefte aan waterstof groot, maar productiecapaciteit beperkt
NOS 26.06.2020 Om voldoende waterstof in Nederland te kunnen opwekken, moeten er ten minste tien windparken op de Noordzee bij komen. Daarnaast zal Nederland ook veel waterstof moeten importeren. Dat stelt een rapport over de toekomstige energievoorziening van DRIFT, transitieonderzoeksinstituut aan de Erasmus Universiteit, in opdracht van de haven in Rotterdam.
Het is voor het eerst dat in kaart is gebracht op hoeveel waterstof Nederland in de toekomst kan rekenen en hoeveel er uit het buitenland zal moeten komen. Waterstof wordt als schone, groene belofte gezien. Het kan dienen als brandstof en grondstof voor de toekomstige CO2-arme industrie en ook als opslag voor stroom omdat de wind niet altijd waait en de zon niet altijd schijnt.
Politici en bedrijven zitten vol waterstofplannen. Minister Wiebes van Economische Zaken deed vorige week een oproep aan de EU om deze energiebron een grote rol te geven. In Nederland lopen op dit moment een kleine honderd verschillende onderzoeksprojecten met waterstof. Van woningen die ermee verwarmd worden, tot auto’s die erop rijden, projecten in de elektriciteitssector, chemie en industrie. Veel waterstof zal in de toekomst worden vervoerd in de Rotterdamse haven.
Niet rijk rekenen
Het nieuwe rapport laat de kansen zien voor waterstof, maar ook de beperkingen. Bijvoorbeeld dat Nederland hooguit een derde zelf op kan wekken, en de rest uit het buitenland moet halen. “Het valt op dat politici en bedrijven zich soms te gemakkelijk rijk rekenen”, zegt onderzoeksleider Jan Rotmans van de Erasmus Universiteit.
“Waterstof wordt op den duur belangrijk, vooral voor de industrie, als vervanging van olie en aardgas, maar er zit duidelijk een grens aan wat we zelf kunnen opwekken. Daardoor kan Nederland nog afhankelijker worden van andere landen, dan we nu al zijn met de import van aardgas en aardolie, en wellicht van politiek gevoelige regio’s als Noord-Afrika en het Midden-Oosten.”
Grijze, groene en blauwe waterstof
* Grijze waterstof wordt tot nu toe vooral gemaakt met aardgas. Daarbij komt CO2 vrij. De waterstof kan vervoerd worden en op een andere plaats als energiebron worden gebruikt.
* Bij blauwe waterstof is de bron nog steeds aardgas, maar wordt de CO2 eruit gehaald en onder de grond opgeslagen.
* Bij groene waterstof is de energiebron geen aardgas, maar bijvoorbeeld windenergie. Bij deze variant komt dus helemaal geen CO2 meer vrij.
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
Jörg Gigler van de Topsector Energie is positiever over de toekomst van waterstof. De Topsector, een verband waarin bedrijfsleven, onderzoekscentra en overheid samenwerken, heeft alle waterstofprojecten op een rij gezet. “Daarmee willen we Nederland in de etalage zetten, zowel nationaal als internationaal”, zegt Gigler.
“De kracht van waterstof is dat je er elektriciteit mee kunt omzetten in moleculen. Dus net als in een accu kun je er energie in opslaan. Elektriciteit is maar twintig procent van onze totale energie, de overige 80 procent bestaat uit moleculen. Dat is het aardgas waarmee we onze huizen verwarmen en de benzine of diesel waar we op rijden. Ook die moeten we vanwege het klimaat vervangen, en daarbij kan waterstof een grote rol spelen.”
Veel toepassingsmogelijkheden
De lijst van de Topsector maakt duidelijk hoe divers de mogelijkheden van waterstof zijn. In Stad aan ’t Haringvliet is de bedoeling dat honderden huizen van aardgas overgaan op waterstof. Vrachtwagens, bussen en vuilniswagens kunnen erop rijden. In Noord-Nederland wordt de grootste groene waterstoffabriek van Europa gebouwd, en in Noord-Holland start een proef met een windmolen die direct waterstof produceert in plaats van stroom.
Volgens Gigler is het prima om een nieuwbouwwijk van elektrische warmtepompen te voorzien. Maar in een oude woonwijk, waar geen warmtenet komt, is waterstof volgens hem een goed alternatief. Dat geldt ook voor verkeer en vervoer over lange afstanden, verwacht hij, omdat accu’s daarvoor ontoereikend zijn en oplaadtijden lang.
Hoogleraar Rotmans vindt het op grote schaal verwarmen van huizen en het laten rijden van auto’s op waterstof onverstandig. “Experimenteren hiermee is leuk, maar als je gaat opschalen wordt het problematisch. Het is vooral nodig in de industrie, want die stoot de meeste CO2 uit. We moeten waterstof van de hype ontdoen: het wordt belangrijk, maar op grote schaal pas na 2030. En we moeten het eerst nog met fossiele bronnen maken, dus het zal ook niet direct tot CO2-reductie leiden. ”
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/575ee75a-b6f6-11ea-b084-02c309bc01c1.jpg)
Coalitie is het eens over biomassa
Telegraaf 25.06.2020 De spelregels rond biomassa moeten strenger worden. Er mogen geen nieuwe subsidies meer komen voor verbranding van houtachtige biomassacentrales voor de opwekking van uitsluitend stroom. Daar zijn de coalitiepartijen het over eens geworden.
Nu VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het eens zijn geworden keert voor het eerst een meerderheid van de Tweede Kamer zich tegen de ontwikkelingen rond biomassa. Deze vorm van ’groene’ energie ligt steeds meer onder vuur in de maatschappij. Bovendien staat het bouwen van de centrales haaks op de aanpak om stikstof te verminderen. De oppositie is al langer van mening dat het zo niet langer kan.
De politieke stap betekent niet het einde van biomassacentrales en bestaande subsidies. De coalitie wil vooral duidelijkheid scheppen voor de toekomst en richting gemeenten die nog plannen hebben voor de bouw van een biomassacentrale.
De regeringspartijen stellen voor om eerst een ’duurzaamheidskader’ in het leven te roepen voor er nieuwe subsidies worden uitgedeeld. In dat document komt te staan wat nog acceptabel is. Bepaalde vormen van biomassa -zoals restproducten uit de landbouw- vinden de vier coalitiepartijen wel acceptabel.
Subsidies
Er mogen in elk geval geen nieuwe subsidies komen voor verbranding van houtige biomassa voor nieuwe centrales voor de opwekking van stroom. Subsidies voor kleine biomassacentrales (minder dan 5MW) moeten van de Kamer in de wacht worden gezet tot er aangescherpte eisen zijn voor schone lucht.
Uiteindelijk wil de coalitie af van de situatie waarbij houtsnippers en pellets gesubsidieerd worden verbrand. Het kabinet moet daarom met een eindjaar komen en een afbouwpad.
D66 en ChristenUnie kwamen onlangs al met stevige woorden in een persbericht over een subsidiestop, maar een week later stemden de twee partijen tegen een voorstel van GroenLinks met een vergelijkbare strekking. Achter de schermen valt te horen dat coalitiegenoten VVD en CDA onaangenaam verrast waren. Minister Wiebes (Klimaat) zei in een debat dat hij niet zomaar even het ’klimaatakkoord door de plee kon spoelen’.
Binnenkort komt de SER met een advies over biomassa. Wiebes heeft al aangekondigd dat hij dit rapport wil gebruiken om opnieuw te kijken naar omgang met deze vorm van ’groene’ energie.
Gascentrales
CDA-Kamerlid Agnes Mulder is blij dat er nu alvast een beetje duidelijkheid kan worden gegeven. Coalitiegenoot Matthijs Sienot van D66 spreekt van ’winst voor klimaat, natuur en schone lucht’. „Het verbranden van biomassa is niet de toekomst”, zegt hij. CU-Kamerlid Dik-Faber is opgelucht: „De subsidie voor biomassa draagt bij aan een papieren werkelijkheid. Als het gaat om zorg voor de schepping, dan moeten we dingen doen die écht werken.”
De coalitiepartijen erkennen dat een andere koers rond biomassa gevolgen heeft voor gascentrales. Die moeten waarschijnlijk meer worden ingezet.
BEKIJK MEER VAN; milieupolitiek natuurlijke hulpbronnen energie en hulpbronnen overheidsbeleid Eric Wiebes Christen-Democratisch Appèl Democraten 66 Volkspartij voor Vrijheid en Democratie ChristenUnie
Vattenfall zet plan voor biomassacentrale voorlopig in de ijskast
NOS 25.06.2020 Vattenfall stelt de plannen voor de komst van de grootste biomassacentrale van Nederland voorlopig uit. Aanleiding is de aanhoudende discussie over biomassa. Zowel de lokale politiek als veel omwonenden in Diemen, waar de centrale is gepland, verzetten zich tegen de komst ervan.
Het is “voor Vattenfall essentieel dat de Nederlandse overheid na de zomer met een duidelijk duurzaamheidskader voor biomassa komt”, stelt het bedrijf in een persbericht. Met de uitkomsten daarvan wil het bedrijf opnieuw met alle partijen om tafel, vóórdat een definitief besluit wordt genomen over de bouw van de centrale.
Vattenfall zegt graag de overstap te willen maken van het fossiele aardgas naar duurzame energiebronnen. Zo werkt het bedrijf bijvoorbeeld aan geothermie, de inzet van restwarmte uit datacenters, waterstof en biomassa. “Van deze duurzame opties is enkel biomassa op korte termijn op grote schaal beschikbaar. In Zweden heeft Vattenfall als bedrijf jarenlange ervaring met de inzet van deze brandstof”, zegt het bedrijf.
Mogelijk niet duurzaam
Biomassa wordt als tijdelijke energiebron beschouwd, totdat de andere bronnen voldoende ontwikkeld zijn om op grote schaal te kunnen inzetten. Maar tegenstanders vrezen dat biomassa helemaal niet duurzaam is. Als de duurzaamheidscriteria niet goed worden nageleefd, is de uitstoot van CO2 bij biomassa groter dan van fossiele energiebronnen. Bovendien zijn omwonenden bang dat de luchtkwaliteit erdoor verslechtert.
Topman Martijn Hagens van Vattenfall Nederland zegt: “We zien de publieke discussie rond biomassa toenemen. We zijn niet doof voor dit geluid, maar we missen wel de nuance in het debat. Bovendien ontbreekt het op dit moment aan een duidelijke stem van de Nederlandse overheid en de ondertekenaars van het klimaatakkoord vóór biomassa.”
Een woordvoerder voegt daaraan toe dat het debat over biomassa “lijkt te zijn verworden tot een gesprek tussen doven”. In de media worden volgens Vattenfall vooral tegenstanders aan het woord gelaten en uitingen op sociale media aan het adres van voorstanders “zijn niet mals”.
Klappen opvangen
Het bedrijf zegt verder te signaleren dat ook ondertekenaars van het Klimaatakkoord, waarin biomassa een belangrijke rol speelt, zich er nu openlijk tegen uitspreken.
“Dus enerzijds volgen wij het Klimaatakkoord, dat hebben we immers zo afgesproken, en willen we voldoen aan de vraag van de landelijke en gemeentelijke overheid om onze warmtenetten te verduurzamen. Maar anderzijds trekken andere ondertekenaars van het Klimaatakkoord een ander plan en vangen wij de klappen daarvan op.”
De discussie zal duidelijkheid moeten opleveren of biomassa nou wel of niet acceptabel is, zegt Vattenfall. Als die acceptatie er niet komt, dan heeft dat volgens de topman grote gevolgen. In de podcast Studio Energie zegt Hagens: “Als die acceptatie er niet komt, dan zullen we echt het Klimaatakkoord moeten gaan aanpassen en ook de doelstellingen van de Nederlandse overheid richting Europa moeten dan bijgesteld worden.”
Dit voorjaar rondde het Planbureau voor de Leefomgeving een onderzoek naar biomassa af en de SER komt naar verwachting binnen enkele weken met een advies aan het kabinet. Vattenfall denkt een definitief besluit over de biomassacentrale te kunnen nemen na volgend jaar zomer.
BEKIJK OOK;
Coalitie wil verbranding biomassa aan banden leggen
NOS 25.06.2020 De Tweede Kamer wil af van nieuwe subsidies voor de verbranding van hout voor biomassacentrales waar alleen stroom mee wordt opgewekt. De regeringspartijen willen nieuwe subsidie-aanvragen van zulke centrales niet honoreren en daarmee is er een meerderheid in de Kamer.
Op termijn zou het financieel steunen van verbranding van “houtachtige biomassa” helemaal moeten verdwijnen en het kabinet moet daarvoor met voorstellen komen. Sommige vormen van biomassa, zoals restproducten uit de landbouw en het bijmengen van brandstof, zouden dan nog wel kunnen.
Er is steeds meer twijfel over de toekomst van biomassa, omdat het niet duurzaam genoeg zou zijn. Onlangs lieten de regeringspartijen D66 en ChristenUnie zich er ook al zeer kritisch over uit. En een deel van de oppositie heeft ook grote vraagtekens.
Vattenfall
Naar aanleiding van de discussie maakte Vattenfall vandaag bekend dat het de plannen voor de komst van de grootste biomassacentrale van Nederland voorlopig uitstelt. Het energiebedrijf wil dat de Nederlandse overheid met een “duidelijk duurzaamheidskader” voor biomassa komt. Pas daarna wil Vattenfall de knoop doorhakken over de bouw van de centrale.
Minister Wiebes zei vandaag dat hij werkt aan zo’n kader. Daarin komt te staan hoe verstandig met biomassa kan worden omgegaan. Hij herhaalde dat biomassa op korte termijn nodig blijft. De minister houdt tot nu toe vast aan biomassa als tussenoplossing in de overgang naar schonere energiebronnen.
Wiebes snapt dat Vattenfall wil wachten met een besluit: “Ik vind het een goed teken dat ook grote partijen die in de energietransitie investeren afwachten totdat ze weten dat het op een duurzame manier kan.”
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a4664bbe-b6de-11ea-8063-0217670beecd.jpg)
Tik voor Timmermans om klimaatplannen
Telegraaf 25.06.2020 Nederland accepteert de ’groene machtsgreep’ van Frans Timmermans niet. Zowel het kabinet als een meerderheid van de Tweede Kamer vinden dat de eurocommissaris te ver gaat met zijn klimaatplannen.
Het is al even geleden dat Timmermans zijn groene plannen aankondigde, maar vanwege de coronacrisis was er pas donderdag een debat in de Tweede Kamer. Heet hangijzer blijft nog steeds de wens van de Europese Commissie om lidstaten en het Europees Parlement te passeren om tussentijds klimaatdoelen aan te scherpen.
Minister Eric Wiebes (Klimaat) noemt het ’geen goed idee’. Hij kan rekenen op brede steun vanuit de Kamer. „Dit willen we niet in Nederland”, zegt VVD-Kamerlid Mark Harbers. Het CDA spreekt van een ’machtsgreep’. Eurokritische partijen PVV, SP, SGP en FvD zien in de zet van Timmermans een nieuwe poging in de richting van een ’Europese superstaat’.
Kernenergie
Ook over andere elementen zijn Kamerleden kritisch. „In de krochten van Brussel dreigt kernenergie weer naar zijlijn gebracht vanwege het afval. Als dat gaat gebeuren moeten zonnepanelen en windmolens ook tot toekomstig afval worden gerekend”, stelt VVD-Kamerlid Harbers.
PVV-Kamerlid Alexander Kops spreekt van een ’monsterlijke greendeal’. „Timmermans wil drie miljard bomen planten, terwijl bossen worden gekapt voor biomassacentrales”, sneert de parlementariër. Thierry Baudet van FvD vreest dat Brussel meer controle krijgt over het leven van mensen: „Het is communisme via de achterdeur.”
De plannen van Timmermans krijgen bijval van partijgenoot Kamerlid William Moorlag. De PvdA’er vindt dat het kabinet wel wat enthousiaster mag zijn over de groene ambities.
BEKIJK MEER VAN; partijen en bewegingen overheidsbeleid internationale betrekkingen Frans Timmermans
Oppositie woest: ‘Kabinet gooit rapport Remkes over stikstof de prullenbak in’
AD 18.06.2020 Het stikstofrapport van de commissie Remkes zorgde vandaag voor vuurwerk in de Tweede Kamer. Volgens de oppositie worden de aanbevelingen van Remkes in twee A4-tjes afgeserveerd. Minister Schouten (Landbouw) betwist dat stellig.
,,Volgens mij lijkt iedereen wel boos vanmorgen”, verzuchtte voorzitter Khadija Arib halverwege het Kamerdebat over het eindrapport van het AdviesCollege Stikstofproblematiek. En toen moest haar clash met Thierry Baudet van Forum voor Democratie nog volgen.
Lees ook;
GroenLinks-kamerlid Laura Bromet zette meteen bij de start de toon. Zij beklaagde zich bij voorzitter Arib dat minister Carola Schouten (Landbouw) de kabinetsreactie op het rapport van Remkes woensdagavond om 23.15 uur naar de Tweede Kamer had gestuurd, minder dan twaalf uur voor het debat. ,,Hoe kunnen wij dan als Tweede Kamer goed ons werk doen?” stelde Bromet. ,,Ik probeer me altijd grondig voor te bereiden. Dit kan echt niet.”
50 aanbevelingen
Niet alleen het tijdstip, ook de inhoud van Schoutens brief zorgde voor ergernis. ,,Remkes presenteerde een advies van 175 pagina’s. Als reactie komt het kabinet met twee A4-tjes met drie minipuntjes”, sneerde Bromet. Volgens de oppositie neemt het kabinet bovendien vrijwel niets van Remkes aanbevelingen over. Terwijl diens commissie met forse kritiek kwam: de stikstofplannen van het kabinet gaan lang niet ver genoeg en zijn veel te vrijblijvend. De VVD-coryfee vreest dat de rechter de politiek opnieuw terugfluit als er niets gebeurt.
Volgens de PvdA schoffeert het kabinet de Tweede Kamer met de ultrakorte reactie. ,,Remkes is niet zomaar een commissie, het is een breed samengestelde club met zwaargewichten van vele kanten”, zei William Moorlag. De sociaal-democraat wijst er op dat de commissie maar liefst vijftig aanbevelingen doet. ,,Wat vindt de minister daarvan? De commissie heeft het wel verdiend dat de minister daar op ingaat.”
De Groot probeert een olifant kreukvrij achter het behang te plakken, aldus William Moorlag tegen D66-collega Tjeerd de Groot.
De coalitiepartijen zien dat uiteraard totaal anders. Zij wijzen er op dat het kabinet belangrijke aanbevelingen van Remkes overneemt: de stikstofinspanningen worden bijvoorbeeld in de wet verankerd, waardoor ze niet langer vrijblijvend zijn. ,,Van een inspanningsverbintenis gaat het kabinet naar een resultaatsverplichting, zoals Remkes voorstelt”, zei CDA’er Jaco Geurts. ,,Dat zijn geen kleine puntjes, dat is huge!”
Volgens de VVD betekent een korte brief ‘niet automatisch dat daar niks in staat’. Landbouw-woordvoerder Mark Harbers stelde dat het kabinet wel degelijk op meerdere belangrijke punten naar Remkes luistert. ,,Het kabinet wil met een drempelwaarde voor de bouw komen, als de stikstofuitstoot onder een bepaalde grens blijft kunnen bouwprojecten weer door. Ook wordt ingezet op meer innovatie in de landbouw.”
Thierry Baudet (Forum voor Democratie) zorgde voor tumult toen hij minister Schouten (Landbouw) ‘de sluipmoordenaar van de agrarische sector’ noemde. © ANP
Druiven zuur
D66’er De Groot wees er op dat het kabinet in tien jaar tijd 6 miljard euro in de natuur investeert, plus 1,5 miljard euro in de reductie van het aantal dieren. ,,U kunt niet ontkennen dat dat geen grote stappen zijn,” zei hij tegen GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren en SP.
Tegelijk weigert Schouten de misschien wel voornaamste aanbeveling van Remkes op te volgen om de stikstofuitstoot komende tien jaar te halveren. Het kabinet wil niet verder gaan dan 26 procent. Voor de oppositie zijn de druiven dan ook zuur. Met name D66 en het CDA kregen veel verwijten. Volgens SP’er Frank Futselaar is zijn normaal zo kritische D66-collega Tjeerd de Groot ‘getemd’ door het kabinet. ,,De Groot probeert een olifant kreukvrij achter het behang te plakken,” sneerde PvdA’er Moorlag.
Het CDA werd betiteld als de partij die het stikstofprobleem creëerde en telkens opnieuw wegloopt voor maatregelen. ,,De houding van het CDA tegenover het Remkes-rapport is identiek aan de houding tegenover stikstof. Het CDA doet alsof het probleem niet bestaat en hoopt dat het dan wel weg gaat.”
Bromet van GroenLinks beklaagde zich over het al jaren gepolariseerde landbouwdebat ,,Daardoor wordt er helemaal niks bereikt en zit ik in feite mijn tijd te verdoen. Dan komt een breed samengestelde commissie met een advies, wordt het advies binnen een week in de prullenbak gegooid.”
Baudet: Schouten is sluipmoordenaar
Het meeste venijn zat uiteindelijk in de bijdrage van Thierry Baudet. De leider van Forum voor Democratie begon zijn debatbijdrage door minister Schouten ‘de sluipmoordenaar van de agrarische sector’ te noemen. Daarop greep voorzitter Arib in en eiste dat Baudet zijn woorden terugnam. Zowel de oppositie als de coalitie viel haar bij. Het was het enige moment van unanieme eensgezindheid. Baudet paste daarop zijn eerste zin aan. ,,Er wordt een sluipmoord gepleegd op de agrarische sector.”
De FvD-leider zorgde daarna voor ergernis door massa-immigratie te koppelen aan stikstof. Volgens Baudet en ook de PVV is de stikstofcrisis een door de politiek gemaakte crisis. Nederland heeft er namelijk zelf voor gekozen om talloze natuurgebieden de Europese Natura2000 status te geven, waardoor de verplichting ontstond de stikstofuitstoot terug te dringen. ,,Andere landen hebben helemaal geen stikstofprobleem”, stelde PVV’er Barry Madlener. ,,Hoe kan dat?”
Schouten: Kamer krijgt uitgebreide reactie op Remkes
Minister Schouten stelt dat haar korte brief slechts ‘een reactie op hoofdlijnen’ is. Ze belooft nader op alle aanbevelingen van Remkes in te gaan. ,,Daar is het kabinet nu mee bezig.” Eerst wil ze overigens met een reactie op het eindrapport van een andere stikstofcommissie te komen, die van hoogleraar Leen Hordijk. Dit Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof concludeerde maandag dat de wijze waarop de stikstofuitstoot bij nieuwe bouwprojecten wordt berekend niet deugt.
Al met al is het laatste woord over Remkes nog lang niet gezegd, beloofde Schouten. ,,We hopen de Tweede Kamer straks een integraal overzicht te kunnen geven over onze aanpak van de stikstofproblematiek.” Volgens Schouten maakt het kabinet in de weliswaar korte brief fundamentele keuzes. ,,Het feit dat het Rijk provincies doelen gaat opleggen raakt ons bestel echt, dat is niet niks.” De bewindsvrouw hoopt dat de stikstofmaatregelen van het kabinet er meer ‘Raad van State-proof’ door worden.
Kabinet bekijkt of bouw bij lage stikstofuitstoot zonder natuurvergunning kan
NU 18.06.2020 Het kabinet gaat onderzoeken of een bouwproject zonder speciale natuurvergunning kan als de stikstofuitstoot bij dat project onder een bepaald niveau blijft, zo heeft minister Carola Schouten (Landbouw) woensdagavond laten weten aan de Tweede Kamer.
Daarmee reageert het kabinet op kritiek uit het eindrapport over het stikstofprobleem van de commissie-Remkes. Die stelde een drempelwaarde voor de bouw voor, omdat de sector relatief weinig stikstof uitstoot, maar wel hard wordt geraakt door de afkeuring van het stikstofbeleid. Doordat het beleid moet worden herzien, kwam de verlening van bouwvergunningen stil te liggen.
Het ministerie van Landbouw gaat nu onderzoeken of zo’n drempelwaarde ingevoerd kan worden. In ruil daarvoor zou de bouwsector de eigen stikstofuitstoot moeten verminderen.
Verder wil minister Schouten het terugdringen van de stikstofuitstoot wettelijk vastleggen. De adviescommissie oordeelde eerder dat de juridische verankering van het huidige beleid “onvoldoende” is en dat het om veel maatregelen op basis van vrijwilligheid gaat.
Stikstofbeleid vorig jaar afgewezen
Vorig jaar werd het stikstofbeleid van het kabinet door de Raad van State afgekeurd, omdat er te weinig werd gedaan om de stikstofneerslag en -uitstoot bij beschermde natuurgebieden te verlagen. Op basis van dat beleid, het zogenoemde Programma Aanpak Stikstof (PAS), werden bouwvergunningen afgegeven. Die werden door de uitspraak in één klap ongeldig en daardoor volgde een totale bouwstop.
Inmiddels zijn maatregelen genomen, mede op basis van eerdere tussentijdse adviezen van de commissie-Remkes. Zo is de maximumsnelheid op snelwegen overdag verlaagd naar 100 kilometer per uur en mag de luchtvaart alleen groeien als er verdere verduurzaming tegenover staat.
Zie ook: Commissie-Remkes: Stikstofuitstoot moet in 2030 gehalveerd zijn
Lees meer over: Politiek Johan Remkes Carola Schouten
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3666677c-b0e2-11ea-a049-0255c322e81b.jpg)
Kabinet past stikstofplannen aan om bouw op gang te houden
Telegraaf 17.06.2020 De stikstofplannen van het kabinet worden aangepast om de bouw aan de gang te houden in deze economische crisis en het nijpende woningtekort niet nog verder op te laten lopen.
Het kabinet koerst af op de invoering van een drempelwaarde. Voor bouwprojecten waar weinig stikstof bij komt kijken hoeft dan geen natuurvergunning meer te worden aangevraagd. De bouwsector moet als tegenpresentatie wel zelf zorgen voor minder stikstofuitstoot. Dat kan door bijvoorbeeld meer gebruik te maken van elektrisch materieel. Het kabinet kijkt nog naar financiële compensatie.
Verder worden stikstofmaatregelen steviger in de wet vastgelegd. Dit gebeurt op advies van de commissie Remkes. Het kabinet hoopt zo een nieuw juridisch drama te voorkomen.
Verder heeft minister Schouten (Landbouw en Natuur) aan de Kamer laten weten dat de stoppersregeling voor boeren in twee periodes zal worden opgeknipt. Volgend jaar komt er een bedrag van 750 miljoen euro beschikbaar en in 2024 is er een tweede ronde met een bedrag van 250 miljoen euro.
De aanpassing van de stikstofaanpak ging niet zonder slag of stoot. De vier coalitiepartijen hebben de afgelopen dagen opnieuw moeten onderhandelen over het pakket aan maatregelen. Donderdag is er een debat in de Tweede Kamer.
BEKIJK MEER VAN; huisvesting en stedenbouw bouw en vastgoed overheid economie Schouten Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal Landbouw en Natuur stikstof
Kabinet reageert op rapport Remkes: bouwen makkelijker onder stikstofgrens
NOS 17.06.2020 Het kabinet neemt maatregelen om de bouwsector te ontzien bij de aanpak van de stikstofuitstoot. Ook wordt het terugdringen van de uitstoot wettelijk vastgelegd. Dat schrijft minister Schouten aan de Tweede Kamer in een reactie op het onderzoek van het Adviescollege Stikstofproblematiek.
De commissie, onder leiding van oud-minister Remkes, uitte vorige week flinke kritiek op de kabinetsplannen: ze zijn niet ambitieus genoeg en lijken op onderdelen te veel op het eerdere beleid. Daar haalde de Raad van State vorig jaar een streep door, waardoor economische- en bouwactiviteiten werden stilgelegd.
Schouten komt de bouw nu enigszins tegemoet door projecten die onder een bepaalde drempelwaarde blijven vrij te stellen van een speciale natuurvergunning. Daardoor wordt het voor bouwprojecten eenvoudiger om toestemming te krijgen.
De commissie van Remkes stelde zo’n drempelwaarde voor, omdat de bouw relatief weinig stikstof uitstoot, maar wel hard geraakt werd toen de vergunningverlening stil kwam te liggen.
Wettelijk vastleggen
Verder neemt het kabinet van de commissie over dat het terugdringen van stikstofuitstoot geen streven moeten zijn, maar een wettelijke verplichting. Remkes waarschuwde dat de plannen, die het kabinet in april presenteerde, te vrijblijvend waren en daardoor juridisch niet solide genoeg.
Remkes had ook kritiek op het streven van het kabinet om de stikstofuitstoot in 2030 met 26 procent te verminderen. Dat zou volgens hem 50 procent moeten zijn. In haar brief schrijft Schouten daar niets over. Het kabinet gaat ervan uit dat door de streefwaarde van 26 procent vast te leggen in de wet, de rechter ermee akkoord zal gaan.
Kritiek oppositie
Een aantal oppositiepartijen heeft al gereageerd. SP noemt het “niet genoeg”. GroenLinks en Partij voor de Dieren willen dat het kabinet alsnog voor 50 procent vermindering kiest.
Later vandaag debatteert de Tweede Kamer over de stikstofaanpak.
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a5a06620-b08c-11ea-84fc-02c309bc01c1.jpg)
Coalitie kijkt opnieuw naar stikstofplannen
Telegraaf 17.06.2020 De stikstofplannen van het kabinet worden mogelijk aangepast. Om de bouw aan de gang te houden in deze economische crisis en het nijpende woningtekort niet nog verder op te laten lopen zijn de coalitiepartijen opnieuw aan het onderhandelen.
De juridische stikstofcrisis zorgt er op dit moment voor dat de overheid al dwars ligt als een bouwproject een klein beetje en/of tijdelijke stikstofuitstoot veroorzaakt. Door een hogere drempelwaarde in te stellen hoeven dit soort projecten geen natuurvergunning meer aan te vragen.
De commissie-Remkes heeft vorige week geadviseerd om zo’n drempelwaarde in te stellen. Ook werkgeversorganisaties hebben woensdag in een brandbrief aan politiek Den Haag een pleidooi gehouden voor meer ruimte om te ontwikkelen. Ze vrezen anders dat de overheid de economische crisis door stikstofregels gaat verlengen.
Alles moet wel juridisch kloppen. Remkes stelt dat zo’n drempelwaarde daarom goed onderbouwd moet worden met maatregelen die zorgen voor minder stikstofuitstoot in Nederland.
Splijtzwam
Het kabinet heeft in mei al een groot stikstofplan gepresenteerd. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU hebben hier lang over moeten onderhandelen. Dat de partijen nu opnieuw in gesprek met elkaar gaan heeft te maken met de veranderende omstandigheden die het coronavirus heeft veroorzaakt in ons land. Of de vier partijen een nieuw politiek akkoord bereiken is nog onzeker. Het hoofdpijndossier vormt een splijtzwam in de coalitie.
Daarnaast speelt de juridische werkelijkheid dus een hoofdrol. Als een drempelwaarde strandt bij de rechter is iedereen weer terug bij af. De commissie-Remkes heeft vorige week ook geadviseerd om de stikstofuitstoot in Nederland gehalveerd te hebben in 2030. Volgens Haagse bronnen ziet de coalitie hier geen heil in. Het kabinet streeft naar een daling van 26 procent en dat wordt als zeer ambitieus gezien.
Het is hard nodig om regels voor woningbouw te versoepelen. Volgens D66-minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) moeten er tussen 2020 en 2030 namelijk 845.000 nieuwe woningen komen om aan de groeiende vraag te voldoen.
BEKIJK MEER VAN; huisvesting en stedenbouw overheid economische sector Den Haag Nederland commissie-Remkes
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cb8f9c90-b044-11ea-a049-0255c322e81b.jpg)
’Stikstofregels verlengen economische crisis’
Telegraaf 17.06.2020 Stikstofregels dreigen de economische crisis die het coronavirus heeft veroorzaakt te verlengen. Daarvoor waarschuwen werkgeversorganisaties in een brandbrief aan politiek Den Haag.
Het kabinet wil dat Nederland zich uit de economische crisis investeert, maar volgens VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland kan dat niet nu Nederland grotendeels op slot zit door de stikstofcrisis.
Ruim een jaar na de vernietigende stikstofuitspraak van de Raad van State gaan nog steeds veel investeringen niet door vanwege vergunningen die stranden door de juridische stikstofregels. Het kabinet heeft geprobeerd om de boel in beweging te krijgen, maar volgens de werkgeverskoepels helpen de maatregelen lang niet iedereen en komen vergunningen van provincies niet op gang.
Alternatieve weg
VNO NCW, MKB Nederland en LTO Nederland vinden dat het kabinet op zoek moet gaan naar een andere manier om stikstofuitstoot terug te dringen en de natuur te herstellen, eentje zónder de economie te schaden.
De drie organisaties pleiten verder voor een realistische kijk op de Europese natuurdoelen. De commissie-Remkes wil dat in 2040 alle kwetsbare natuurgebieden ’schadevrij’ zijn. Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende eerder al uit dat dit onmogelijk is door onder andere stikstofuitstoot uit het buitenland.
Stikstofdebat
De werkgevers vinden dat het kabinet naar Brussel moet om een oplossing te vinden voor de specifieke problemen waar Nederland mee kampt. Tot nu toe heeft minister Schouten nog geen enkele beweging gemaakt richting de Europese Commissie. Donderdag debatteert de Tweede Kamer over de stikstofaanpak van het kabinet.
BEKIJK OOK:
D66 en ChristenUnie pauzeren verzet tegen biomassa
BEKIJK OOK:
LTO: rapport bevestigt dat stikstofdrempel omhoog moet
BEKIJK OOK:
Commissie: rekensysteem stikstof voldoet niet voor vergunningen
BEKIJK MEER VAN; macro-economie Nederland Den Haag VNO-NCW
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da7bcbe2-afdc-11ea-8063-0217670beecd.JPG)
D66 en ChristenUnie pauzeren verzet tegen biomassa
Telegraaf 16.06.2020 D66 en ChristenUnie hebben hun aangekondigde verzet tegen subsidies voor nieuwe biomassacentrales niet doorgezet. De twee regeringspartijen kondigden vorige week een politieke draai aan, maar bij de stemmingen op dinsdag hielpen ze de Kamer niet aan een meerderheid om einde te maken aan de omstreden subsidies.
In een ronkend persbericht kondigden D66 en ChristenUnie vorige week dinsdag aan dat ze vinden dat er ‘nu’ gestopt moet worden met nieuwe subsidies ‘om duidelijkheid te geven’. Een opmerkelijke politieke draai. Maar van korte duur: een week later stemmen de twee coalitiepartijen tegen een voorstel van GroenLinks om te stoppen met nieuwe subsidies voor biomassacentrales.
Stroom
Een eigen voorstel van D66 en ChristenUnie om per direct te stoppen met nieuwe subsidies voor verbranding van houtige biomassa voor nieuwe centrales voor de opwekking van uitsluitend stroom -iets genuanceerder dan het voorstel van GroenLinks- is door de twee partijen niet in stemming gebracht, maar aangehouden.
De twee coalitiepartijen wijzen afzonderlijk van elkaar naar minister Eric Wiebes (Economische Zaken). De VVD-bewindsman heeft vorige week gezegd dat hij nog niet wil stoppen met biomassasubsidies vanwege afspraken in het klimaatakkoord. Tegelijkertijd wil de minister wel werken aan een afbouwplan.
Trendbreuk
Zowel D66 en ChristenUnie zien deze toezegging als een trendbreuk. Eerder was een gesprek over beëindiging van biomassa niet mogelijk in de coalitie en het kabinet, stellen de partijen. Komend najaar staat een nieuwe uitdeelronde met subsidies voor biomassa in de planning. Het is onduidelijk of de twee partijen de oppositie aan een meerderheid helpen om dit te voorkomen. D66-Kamerlid Matthijs Sienot wil daar nog niet op vooruitlopen: „We willen een goed plan voor afbouw. Zodra dat er is kunnen we daar meer over zeggen.”
Het gebruik van biomassa voor energieopwekking ligt behoorlijk onder vuur. In de maatschappij is steeds meer weerstand tegen het verbranden van geïmporteerd hout voor ’groene’ stroom en warmte. Daarnaast speelt de uitstoot van stikstof een rol bij het verzet. De commissie-Remkes vindt dat het kabinet de subsidies moet heroverwegen.
BEKIJK MEER VAN; energie en hulpbronnen milieupolitiek overheidsbeleid Democraten 66 ChristenUnie
Minister Wiebes pleit in Europa voor waterstof
NOS 15.06.2020 De Europese Commissie moet meer aandacht hebben voor waterstof, vindt minister Wiebes. Hij denkt dat de grootschalige opwekking en het grootschalige gebruik van waterstof nodig zijn om de klimaatdoelen in 2050 te halen. Daarom doet hij vandaag samen met Duitsland, Frankrijk, België, Luxemburg, Oostenrijk en niet EU-lid Zwitserland een klemmend beroep op de EU om waterstof een grotere rol te geven.
Wiebes vindt dat er concrete doelen moeten worden gesteld en dat de technische standaarden in Europa op elkaar moeten worden afgestemd. “Om meer waterstof te kunnen produceren moeten we opschalen”, zegt Wiebes. “Dat kan alleen door meer internationale samenwerking binnen de Europese Unie.”
Nederland wil koploper worden op het gebied van groene waterstof, die wordt geproduceerd met hernieuwbare bronnen zoals water, zon en wind. Onlangs werden in Groningen plannen gepresenteerd om op termijn miljoenen huishoudens en fabrieken met waterstof van energie te voorzien.
Grijze, groene en blauwe waterstof
* Grijze waterstof wordt vooral gemaakt met aardgas. Daarbij komt CO2 vrij. De waterstof kan vervoerd worden en op een andere plaats als energiebron worden gebruikt.
* Bij blauwe waterstof is de bron nog steeds aardgas, maar wordt de CO2 eruit gehaald en onder de grond opgeslagen.
* Bij groene waterstof is de energiebron geen aardgas, maar bijvoorbeeld windenergie. Bij deze variant komt dus helemaal geen CO2 meer vrij.
Het gaat om het project NorthH2, waarbij een enorm windpark op zee de stroom gaat opwekken, waarna er waterstof van wordt gemaakt. Over twintig jaar moet er 10 gigawatt worden geproduceerd.
Dat is gunstig voor het klimaat, want door waterstof te produceren gaat er minder CO2 de lucht in. Volgens berekeningen scheelt het ongeveer zeven megaton per jaar, wat neerkomt op een verlaging van 3,7 procent van de Nederlandse uitstoot.
Klimaatdoelen
Ook de Oostenrijkse minister Leonore Gewessler, mede-initiatiefnemer van het plan, denkt dat de klimaatdoelen (klimaatneutraliteit in 2050) niet worden gehaald als niet ook vol op waterstof wordt ingezet. Volgens haar kan het mooi gekoppeld worden aan de plannen om de economie er weer bovenop te helpen na de coronacrisis.
“Nu is het tijd voor stevige investeringen, waardoor de industrie, auto’s, het openbaar vervoer minder vervuilend zullen worden.”
Vandaag vergaderen de ministers van energie per video over de plannen. Volgende maand komt de Europese Commissie met een waterstofstrategie.
BEKIJK OOK;
Urgenda-activist Minnesma: ‘Stop subsidie biomassa’
NOS 15.06.2020 Het kabinet moet stoppen met investeren in biomassacentrales, vindt Urgenda-directeur Marjan Minnesma. Ze reageert op minister Wiebes, die eerder deze week niet wilde toezeggen dat er geen subsidie meer gaat naar de bouw van nieuwe biomassacentrales.
“Je kan beter aardgas gebruiken en bomen planten, dan biomassa gebruiken en bomen planten”, zei Minnesma van de duurzaamheidsorganisatie Urgenda vanavond in het NPO Radio 1 programma Dit is de Dag. Ze wil niet terug naar aardgas, maar vindt biomassacentrales geen goed alternatief.
Minnesma wil dat het kabinet de komende jaren geen extra subsidie meer geeft aan biomassacentrales. Het gaat haar vooral om de centrales die hout als grondstof gebruiken. Die hebben volgens haar alleen nut als “je een kringloop van dertig jaar aanhoudt”. “Maar die tijd hebben we niet. De komende tien jaar zijn cruciaal.”
“Als je een boom verstookt, stoot je twee keer zoveel uit als je zou doen met gas”, aldus Marjan Minnesma, Urgenda.
Wiebes zei woensdag te begrijpen dat er zorgen zijn om het gebruik van biomassa voor energieopwekking. “Maar als we de klimaatopgave willen halen, hebben we biomassa voorlopig nodig”, zei hij in de Tweede Kamer.
Wiebes wees er in het debat op dat in het klimaatakkoord door zo’n honderd organisaties is afgesproken dat biomassa belangrijk is. Ook zei hij binnenkort met een lijst aan duurzaamheidsregels te komen waaraan biomassa moet voldoen.
Bezwaren
De laatste tijd rijzen er steeds meer bezwaren tegen biomassa. In plaats van gebruikte houtpellets wordt er boshout uit het buitenland verbrand. Daar komt bij dat het stoken van biomassa tot luchtvervuiling leidt. Al met al zou het gebruik van de brandstof geen winst opleveren voor het klimaat.
Eerder meldden regeringspartijen D66 en ChristenUnie dat ze niet meer willen dat er subsidie wordt gegeven voor de realisatie van nieuwe biomassacentrales.
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f677c2ce-af23-11ea-ab6a-02d2fb1aa1d7.jpg)
LTO: rapport bevestigt dat stikstofdrempel omhoog moet
Telegraaf 15.06.2020 Het kritische rapport van de commissie-Hordijk over stikstofberekeningen is wat LTO Nederland betreft een bevestiging van „eerder aangekaarte tekortkomingen.”
De land- en tuinbouworganisatie ziet zich gesteund in het pleidooi voor verhoging van de zogeheten drempelwaarde. Uitstoot van stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3) onder de drempelwaarde geldt als verwaarloosbaar, daar is geen vergunning voor nodig.
Tot nog toe is de drempelwaarde zo laag dat in de praktijk voor vrijwel iedere activiteit waarbij stikstof in de natuur kan terechtkomen een vergunning vereist is. De commissie-Hordijk ziet zelf ook ruimte voor een verhoging, mits „door stikstofbeleid aantoonbaar substantieel minder stikstof op Natura 2000-gebieden neerkomt.”
„Met een drempelwaarde wordt recht gedaan aan de onzekerheid in de stikstofmodellen”, reageert LTO. „Het Nederlandse beleid is er te vaak op gericht om zaken tot achter de komma dicht te regelen. Het is geen verassing dat de commissie nu bevestigt dat dit niet werkt bij vergunningverlening op basis van modellen die daar te onnauwkeurig voor zijn”, aldus Trienke Elshof van de boerenbelangenorganisatie.
Het Mesdag Zuivelfonds, een andere boerenorganisatie die het stikstofbeleid vaak heeft bekritiseerd, is blij met het rapport. Volgens het fonds kan het zogeheten Aerius-systeem van het RIVM gezien de aanmerkingen „niet meer geloofwaardig worden ingezet om de uitvoering van de spoedwet Stikstof te ondersteunen.”
Voorzitter Jan Cees Vogelaar spreekt van „stappen in de goede richting” in het stikstofdossier. De commissie-Hordijk zelf stelt overigens dat op korte termijn wel aanpassingen gedaan kunnen worden die Aerius „geschikter maken.”
Ook het voorstel van de commissie om stikstofneerslag niet meer per hectare te berekenen, maar voor grotere gebieden, kan op instemming van LTO rekenen. Net als de voorstellen om meer metingen te verrichten en een einde te maken aan het hanteren van een afzonderlijke rekenmethode om de uitstoot van stikstofoxiden door het verkeer te bepalen.
Al met al is LTO een stuk positiever over het werk van de commissie-Hordijk dan over het werk van de commissie-Remkes, die zich over het toekomstige stikstofbeleid heeft gebogen en vorige week in een advies voorstelde om halvering van de stikstofuitstoot in 2030 wettelijk vast te leggen.
Om dat voor elkaar te krijgen, zou in de landbouw vooral het mestbeleid drastisch op de schop moeten. Volgens LTO zijn de doelen die de overheid volgens Remkes zou moeten stellen niet realistisch.
BEKIJK MEER VAN; overheidsbeleid landbouw milieu Remkes Den Haag LTO Nederland commissie-Hordijk
Commissie: Meetmethode voor stikstofberekeningen ongeschikt
NU 15.06.2020 De rekenmethode om stikstofuitstoot en -neerslag te berekenen die door het RIVM wordt gebruikt bij de vergunningverlening, de AERIUS Calculator, is niet geschikt en moet worden verbeterd. Dat concludeert een commissie van experts onder leiding van Leen Hordijk.
Het adviescollege, voluit Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof adviseert in een maandag gepresenteerd eindrapport om het rekenmodel op korte termijn aan te passen zodat het geschikt is vergunningen mee te verlenen.
Het belangrijkste bezwaar bij de AERIUS Calculator is volgens Hordijk de “onbalans” tussen het kabinetsbeleid dat op basis van gedetailleerde informatie wordt gemaakt en de onzekerheid van de stikstofberekeningen die daaraan ten grondslag liggen.
Die onzekerheid zit hem onder meer in het bepalen van de totale omvang van de stikstofuitstoot en in hoeveel stikstof er precies neerslaat per hectare.
Daarnaast noemt Hordijk als bezwaar dat de stikstofuitstoot van het verkeer met een ander model wordt berekend dan van bijvoorbeeld de landbouw en de industrie. In de toekomst moet een rekenmethode voor alle uitstoot worden gebruikt.
De rekenmethode moet volgens Hordijk “gelijkwaardiger, robuuster en transparanter” worden gemaakt. Daarvoor is onder meer een uitbreiding van het aantal metingen nodig. Als aanvulling op de grondmetingen, adviseert Hordijk om ook satellietmetingen te gebruiken.
Stikstofberekeningen wel voldoende voor heel Nederland
De stikstofberekeningen over heel Nederland, op lokaal niveau en voor de berekeningen hoeveel stikstof er per sector wordt uitgestoten voldoen wel, zei Hordijk. Hoewel ook daarin verbeteringen nodig zijn. Tot die conclusie kwam de adviescommissie al in een tussenrapport in maart.
Sinds het stikstofbeleid van het kabinet vorig jaar door de Raad van State werd afgekeurd, kwam er ook kritiek op de manier hoe de uitstoot en neerslag werd berekend door het RIVM, de cijfers waarop het kabinet beleid maakte.
Naast belangenclubs uit de landbouw, de sector die het meeste stikstof uitstoot in Nederland, uitten ook VVD, CDA en SGP hun twijfels. Dat leidde ertoe dat minister Carola Schouten (Landbouw) Hordijk om een advies vroeg om de meetmethode van het RIVM door te lichten.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Commissie: Stikstofuitstoot bij bouwprojecten nauwelijks goed te bepalen
AD 15.06.2020 De manier waarop de stikstofuitstoot bij vergunningen voor nieuwe bouwprojecten of wegenbouw wordt vastgesteld, deugt niet. Dat zegt het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof vandaag in zijn eindrapport.
Een week nadat de commissie-Remkes al de aanpak van de stikstofcrisis door het kabinet fileerde, was het vandaag de beurt aan een andere stikstofcommissie: minister Carola Schouten (Landbouw) wilde van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof weten of de wijze waarop de overheid de stikstofuitstoot berekent wetenschappelijk van voldoende kwaliteit is.
Lees ook;
Dat blijkt niet zo te zijn, waar het het verlenen van vergunningen voor nieuwe economische activiteiten betreft, zoals de uitbreiding van boerenbedrijven of bouw- en infrastructurele projecten. Belangrijkste probleem is volgens voorzitter Leen Hordijk dat de overheid bij een vergunningsaanvraag tot op microniveau de toekomstige stikstofuitstoot wil weten.
Die valt echter wetenschappelijk onmogelijk met hoge zekerheid vast te stellen. In de woorden van emeritus hoogleraar milieusysteemanalyse Hordijk: ,,Er is een onbalans tussen het detail dat het beleid vraagt en de wetenschappelijke onzekerheid in het berekenen van de hoeveelheid stikstof die neerkomt.”
Verkeer
Met name de rekenmethode van het RIVM die hiervoor wordt gehanteerd – een rekentool met de naam AERIUS – voldoet niet. Zo wordt de stikstofuitstoot van verkeer anders vastgesteld dan emissie van landbouw en industrie.
Zo wordt bij wegverkeer slechts tot 5 kilometer ver gekeken. Daar is echter de schade voor natuur en milieu verwaarloosbaar, aldus Hordijk. Slechts tien procent van de stikstof slaat binnen twintig kilometer neer. De rest pas tot ruim 200 kilometer verderop.
Het adviescollege stelt voor de uitstoot op identieke wijze te berekenen, ongeacht het soort vervuiler. Ook dient er naast grondmetingen veel meer gebruik te worden gemaakt van satellietmetingen. Met meer metingen wordt de betrouwbaarheid van de uitkomsten beduidend groter.
Het is nu aan het kabinet om het rapport ‘Meer Meten. robuuster rekenen’ van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof over te nemen. Eerder concludeerde Hordijk op 5 maart in een tussenadvies al dat de stikstofmetingen van het RIVM op zich deugen.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu concludeerde terecht dat de landbouw een grote bijdrage levert aan het stikstofprobleem. Tegelijk plaatste Hordijk enkele kritische noten; zo kan de rol van stikstof uit het buitenland wel eens onderbelicht zijn.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3b5e97c8-aef2-11ea-a5f2-0217670beecd.jpg)
Commissie: rekensysteem stikstof voldoet niet voor vergunningen
Telegraaf 15.06.2020 Het rekensysteem van de overheid dat wordt gebruikt om stikstofberekeningen uit te voeren, moet worden aangepast. Het is in zijn huidige vorm niet geschikt om vergunningen op te baseren, oordeelt een commissie van wetenschappers die daar onder leiding van econometrist Leen Hordijk onderzoek naar heeft gedaan.
Met het zogeheten Aerius-systeem van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kan de uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden én de neerslag van die stikstofverbindingen op beschermde natuurgebieden worden berekend.
De uitkomst van dat soort berekeningen is belangrijk, want die bepaalt bijvoorbeeld of een boer zijn stal mag uitbreiden en of Rijkswaterstaat een snelweg mag verbreden.
Hordijk heeft twee problemen met het huidige gebruik van het systeem. Het grootste probleem is dat de stikstofberekeningen waar de overheid vergunningaanvragers om vraagt dusdanig gedetailleerd moeten zijn, dat ze eigenlijk niet op een betrouwbare manier zijn te produceren.
In Aerius moet nu voor iedere zeshoek van een hectare groot de stikstofneerslag worden uitgerekend. Op zo’n klein niveau is de uitkomst niet betrouwbaar genoeg. „Deze onbalans is wel te verbeteren zodat Aerius beter toepasbaar is voor het verlenen van vergunningen”, aldus Hordijk. De commissie adviseert over te stappen op berekeningen voor grotere gebieden. Dat kan op korte termijn.
Een tweede punt is dat voor de uitstoot vanaf wegen een ander onderliggend model wordt gebruikt dan voor alle andere activiteiten, van landbouw tot industrie. Wanneer een weg wordt aangelegd, worden alleen de stikstofoxiden die binnen 5 kilometer van die weg neerdalen meegeteld.
Die kunstmatige grens geldt alleen voor verkeersberekeningen. Dat is „niet verdedigbaar”, aldus de commissie, aangezien stikstofverbindingen veel verder door de wind wordt meegevoerd. Dat geldt voor zowel stikstofoxiden (NH3), die onder meer in uitlaatgassen zitten, als voor ammoniak (NH3), dat opstijgt uit dierlijke mest.
Hordijk maakt dit duidelijk met cijfers: „Op 20 kilometer van de bron is grofweg slechts 30 procent van de uitgestoten ammoniak neergeslagen. Voor stikstofoxiden is dit zo’n 10 procent.”
Minister Carola Schouten (Landbouw) stelde de commissie-Hordijk in na felle kritiek op de stikstofberekeningen van boeren en politici. De kritiek spitst zich toe op het Aerius-systeem. Het algehele oordeel over de stikstofmetingen en -berekeningen is wel positief: die zijn van voldoende wetenschappelijke kwaliteit.
In een eerder rapport pleitte Hordijk wel voor verdere verbeteringen. Zo moeten meer meetpunten worden opgesteld en raden de deskundigen aan ook satellietmetingen te gaan gebruiken.
BEKIJK MEER VAN; milieuvervuiling economische sector overheidsbeleid Leen Hordijk Carola Schouten Hordijk Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
‘Overheid moet rekensysteem stikstofberekeningen aanpassen’
NOS 15.06.2020 Het rekensysteem dat wordt gebruikt voor stikstofberekeningen om vergunningen te verlenen moet worden aangepast. Dat concludeert de commissie-Hordijk die het kabinet adviseert.
Met het zogenoemde Aerius-systeem berekent het RIVM de uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden, en wat daarvan neerkomt in natuurgebieden. De neerslag wordt ook wel “stikstofdepositie”genoemd.
De berekeningen zijn bepalend voor het verlenen van vergunningen in onder meer landbouw en de bouw.
De commissie stelt dat de berekeningen waar de overheid om vraagt zo gedetailleerd zijn, dat het “niet meer in balans is met de mate van wetenschappelijke onzekerheid over de neerslag van stikstof”. Zo wordt de neerslag weergegeven voor één hectare, maar de wetenschappelijke zekerheid op zo’n kleine schaal is volgens de commissie onzeker.
Ook wordt onvoldoende rekening gehouden met het feit dat de stikstofneerslag op een bepaald gebied ook verschillende oorzaken kan hebben. Het dringende advies is dan ook de Aerius-tool aan te passen.
“Er is meer onderzoek nodig naar de onzekerheden binnen het Aerius-systeem”, schrijft de commissie.
‘Ook satellietmetingen inzetten’
Bij de metingen voor vergunningen voor wegen wordt bovendien een ander systeem gehanteerd dan voor stallen of woningen. Bij wegen wordt met een grens van 5 kilometer gerekend, waar dat voor andere sectoren niet gebeurt. Dat moet volgens de commissie gelijkgetrokken worden.
Verder raadt de commissie het kabinet aan om meer meetsystemen in te zetten voor landbouw, industrie, bouwactiviteiten en transport. Daarbij wordt met name gedacht aan satellietmetingen.
“De twee belangrijke componenten van stikstof, NO2 en NH3, worden beide waargenomen vanuit de ruimte. Satellieten geven dagelijks informatie voor Nederland over gebieden van ongeveer 5 tot 10 kilometer.”
Minister Schouten stelde het adviescollege in, nadat de Raad van State vorig jaar een streep zette door het Nederlandse stikstofbeleid. Sindsdien neemt het kabinet maatregelen om het beleid aan te passen. Vorige week kwam de commissie-Remkes met een kritisch rapport over dat beleid.
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bbacd836-abd2-11ea-a4fc-0218eaf05005.jpg)
Timmermans tegen Tweede Kamer: ’Klimaatcrisis is niet weg’
Telegraaf 11.06.2020 Door de coronacrisis zijn prioriteiten verschoven, maar de ’klimaatcrisis’ is zeker niet weg. Met die waarschuwing vraagt Frans Timmermans aandacht van de Tweede Kamer voor Europese groene plannen.
Via een videoverbinding ging de Europese topbestuurder met Kamerleden in debat over de zogeheten ’green deal’, het miljarden kostende plan waarmee EU-lidstaten duurzamer moeten worden.
De vicevoorzitter van de Europese Commissie vindt dat de luchtvaart een grotere bijdrage moet leveren aan de verduurzaming van de samenleving. Dat moet volgens hem onder meer gebeuren met extra belasting voor de sector. „Een kerosinebelasting is eerlijker en makkelijker uit te leggen dan een ticketbelasting. Bovendien moeten we kijken naar het wel heel makkelijk uitdelen van vrije rechten in de luchtvaart.” Timmermans wil bovendien korte vluchten terugdringen. „De trein is het beste alternatief. We zijn druk bezig om netwerk van nachttreinen te herstellen in Europa.”
Landbouw
Als het aan de PvdA’er ligt gaat het roer ook om in de landbouwsector. Timmermans vindt dat zowel boeren als consumenten er nu te bekaaid vanaf komen. „Het landbouwbeleid heeft te weinig oog voor het inkomen van de boeren, geld komt teveel terecht bij eigenaren van grote landerijen.” Bovendien ziet hij een kentering bij consumenten door de coronacrisis. „Consumenten moeten zien wat de milieubelasting is, waar hun product vandaan komt en ook wat het doet met de gezondheid. Mensen zijn zich daar door de coronacrisis meer bewust van.”
Het is volgens de vicevoorzitter van de Europese Commissie niet de enige les die getrokken moet worden na de uitbraak van het coronavirus. Voor opwekken van zonne- en windenergie moet minder worden gekeken naar industrie buiten Europa. „De industriële weerbaarheid van Europa moet omhoog.”
Timmermans uitte zich kritisch over het gebruik van biomassa, nadat PVV-Kamerlid Kops wees op de nadelen. De vicevoorzitter van de Europese Commissie gaf toe dat het gebruik daarvan zeker niet per definitie duurzaam is. „Dat heeft erg te maken met welke biomassa, we proberen zo goed mogelijk studies te verrichten om te kijken naar nadelen die er zijn. Als het de juiste biomassa is, draagt het wel degelijk bij. Bij de verkeerde zijn de nadelen groter dan de voordelen.”
BEKIJK OOK:
De ecologische ramp achter biomassa
BEKIJK OOK:
Groene biomassa volksverlakkerij
Kernenergie
Waterstof heeft de toekomst, zei de PvdA’er tegen Kamerleden. In kernenergie ziet hij veel minder heil. „Kernenergie zal onderdeel blijven van de middellange termijn. Maar het is niet duurzaam en heel erg duur.”
De kosten van de Europese green deal worden geraamd op zo’n duizend miljard euro tot 2030. Timmermans sprak zich ook nog lovend over figuren die geen gelegenheid onbenut laten om verduurzaming te vragen. „Zonder mensen als Greta Thunberg hadden we helemaal niks bereikt.”
BEKIJK OOK:
Brandbrief aan SER tegen biomassa
BEKIJK MEER VAN; milieupolitiek Frans Timmermans Europese Commissie Tweede Kamer der Staten-Generaal
Ruim 400 boeren met samen een miljoen varkens krijgen ‘stopsubsidie’
NOS 10.06.2020 Ruim 400 varkensboeren die willen stoppen met hun bedrijf krijgen hiervoor subsidie. Minister Schouten meldt aan de Tweede Kamer dat 502 boeren zich hadden aangemeld voor de saneringsregeling en dat er 407 aan de eisen voldoen. Deze groep houdt samen bijna een miljoen varkens.
Het kabinet had aanvankelijk 180 miljoen euro voor de regeling uitgetrokken, maar dat blijkt lang niet genoeg om alle aanvragen te kunnen honoreren van boeren die onder de voorwaarden vallen. Daarom komt er 275 miljoen bij, waardoor het totale bedrag 455 miljoen euro wordt. Voor de verhoging heeft de Europese Commissie toestemming gegeven.
Compensatie waardeverlies
Het doel van de subsidie is om stankoverlast te bestrijden en het terugdringen van de uitstoot van stikstof en broeikasgassen. De boeren krijgen een bedrag voor het “laten doorhalen van hun varkensrechten” en ze ontvangen ook een vergoeding voor het waardeverlies van de stallen.
Het overgrote deel van de betrokken bedrijven ligt in het zuiden van Nederland. De eerste varkensboeren hebben al subsidie gekregen. Schouten hoopt dat alle 407 gehonoreerde aanvragen in de loop van volgende maand zijn afgedaan.
De minister overlegt nog met provincies en gemeenten over de vraag of nog meer varkensboeren ondersteund kunnen worden om te stoppen met hun bedrijf. Het gaat dan om boeren die aan de meeste vereisten van de subsidieregeling voldoen, maar die net niet genoeg stank veroorzaken.
BEKIJK OOK;
Subsidieplafond sanering varkenshouderijen verhoogd naar € 455 miljoen
RO 10.06.2020 Van de 502 aanmeldingen voor de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv), voldoen er 407 aan de gestelde eisen. Om alle aanvragen die voldoen aan de gestelde vereisten, te kunnen toewijzen, verhoogt minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het subsidiebedrag met € 275 miljoen waarmee het totaalbedrag voor de Srv € 455 miljoen wordt.
Hierdoor kunnen alle varkenshouders die zich hebben ingeschreven voor de regeling en voldoen aan de eisen ook worden gehonoreerd. Varkenshouders ontvangen voor eind juli 2020 een subsidiebeschikking.
Varkenshouderijlocaties die geuroverlast voor omwonenden veroorzaken en die willen stoppen, konden zich tot 15 januari 2020 aanmelden voor deelname aan de Srv. Met deze regeling kunnen varkenshouders een subsidie ontvangen voor het laten doorhalen van hun varkensrechten.
Daarmee beëindigen zij de betreffende bedrijfslocatie. Daarnaast ontvangen boeren een vergoeding voor het waardeverlies van de stallen. Aan deelname zijn een aantal voorwaarden verbonden, zo moet een bedrijf onder andere voldoen aan een drempelwaarde voor geuroverlast.
Eerder dit jaar bleek dat het aantal inschrijvingen voor de regeling hoger lag dan verwacht. Minister Schouten gaf aan te zullen kijken naar de mogelijkheid om alle aanvragen die aan de Srv-eisen voldoen te honoreren. Met de verhoging van het subsidiebedrag en de verleende goedkeuring vanuit de Europese Commissie, is dit nu mogelijk.
Op dit moment is het ministerie van LNV in gesprek met de betrokken provincies en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over de vraag of en hoe veehouders die zich hebben ingeschreven maar niet aan de drempelwaarde van de geurscore voldoen, kunnen faciliteren en ondersteunen bij het stoppen met hun bedrijfs(locatie).
De Srv is opgesteld met provincies, gemeenten en de sector en draagt bij aan het verminderen van geuroverlast in veedichte gebieden en het verbeteren van de leefomgeving. Daarnaast draagt de Srv bij aan het terugdringen van uitstoot van stoffen zoals ammoniak.
Documenten;
Stand van zaken Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv)
Kamerstuk: Kamerbrief | 10-06-2020
Zie ook;
Kamer kritisch op biomassa, Wiebes wil klimaatakkoord niet ‘door plee spoelen’
NU 10.06.2020 De Tweede Kamer maakt zich in toenemende mate zorgen over de biomassacentrales, bleek woensdagmiddag tijdens een debat over het klimaat met minister Eric Wiebes (Klimaat). Deze energieopwekkers zijn cruciaal om de klimaatdoelen te halen, maar zijn ook vervuilend. Een meerderheid in het parlement wil inmiddels af van de miljardensubsidies voor deze sector.
Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie lieten de avond voor het debat weten dat wat hen betreft een einde komt aan de subsidies voor nieuwe biomassacentrales. Voor dit jaar heeft het kabinet daar 11,4 miljard euro voor uitgetrokken.
Wiebes erkende in het debat met de Kamer dat hij “zoekende” is in de discussie over de geplande bouw van nieuwe biomassacentrales. Maar helemaal stoppen zou betekenen dat de klimaatdoelen niet worden gehaald.
“Ik ga niet op een woensdagmiddag even een belangrijk onderdeel van het klimaatakkoord door de plee spoelen”, zei Wiebes.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeerde onlangs dat ondanks de discussie over de duurzaamheid, de biomassacentrales een “belangrijke rol” spelen om tot een klimaatneutrale economie te komen. De helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 is een belangrijke pijler in het klimaatakkoord. De inzet van biomassa is volgens het kabinet daar “noodzakelijk” bij.
Wiebes: ‘Ben behoedzaam, niet rücksichtslos’
Oppositiepartijen GroenLinks, PvdA, Forum voor Democratie en Partij voor de Dieren vragen al langer om een stop van biomassacentrales. PvdA-Kamerlid William Moorlag wees er onder andere op dat het maatschappelijk draagvlak weg is. “Als de luchtkwaliteit en de innovatie niet op orde is, dan is er geen geloofwaardig verhaal.”
Tom van der Lee (GroenLinks) ziet het liefst dat de bouw van nieuwe centrales direct worden stopgezet.
Maar Wiebes ziet daar nog te veel bezwaren voor. Het draagvlak voor het energiebeleid zal ook snel verdwijnen als de energiekosten miljarden duurder worden als er wordt overgestapt naar een andere verwarmingstechniek. De bewindsman zei “terughoudend” te zijn met het gebruik van biomassa.
“Ik ben behoedzaam, maar niet rücksichtslos”, zei Wiebes meerdere keren. “Ik heb hier een klimaatakkoord te verdedigen.”
Toch leek Wiebes’ toon veranderd vergeleken met het debat in de Kamer van afgelopen november over dit onderwerp. De bewindsman noemde het gebruik van biomassacentrales destijds “uiterst verdedigbaar”, nu lijkt het een noodzakelijk kwaad om het klimaatakkoord niet op te blazen.
Zie ook: Wiebes snapt zorgen over biomassa, maar vindt energiebron verdedigbaar
Lees meer over: Klimaat Politiek
Wiebes: biomassa voorlopig nodig om klimaatdoelen te halen
NOS 10.06.2020 Minister Wiebes wil niet toezeggen dat er geen subsidie meer gaat naar de bouw van nieuwe biomassacentrales. Hij begrijpt de zorgen die inmiddels zijn gerezen over het gebruik van biomassa voor energieopwekking. “Maar als we de klimaatopgave willen halen, hebben we biomassa voorlopig nodig”, zei hij in de Tweede Kamer.
“Ik wil ervoor hoeden dat we op een woensdagmiddag een belangrijk onderdeel van het Klimaatakkoord door de plee spoelen”, zei de minister van Economische Zaken en Klimaat. Hij wees erop dat in dat akkoord door zo’n honderd organisaties is afgesproken dat biomassa belangrijk is.
De brandstof werd vorig jaar nog gezien als duurzame energiebron en zou het doel om in 2030 49 procent minder CO2 uit te stoten dichterbij brengen.
Evolutie in denken
De laatste tijd rijzen er steeds meer bezwaren tegen biomassa. In plaats van gebruikte houtpallets wordt er boshout uit het buitenland verbrand. Daar komt bij dat het stoken van biomassa tot luchtvervuiling leidt. Al met al zou het gebruik van de brandstof geen winst opleveren voor het klimaat.
Wiebes erkent dat er een evolutie in het denken over biomassa gaande is. Hij denkt dat er op de langere termijn misschien niet meer voor deze manier van energieopwekking wordt gekozen, maar “in de tussentijd” en “tijdens de energietransitie” zitten we er aan vast, zei hij.
De minister komt binnenkort met een lijst aan duurzaamheidsregels waaraan biomassa moet voldoen. “We moeten het knettergoed inregelen”, zei Wiebes in de Kamer.
Gemeenten verlenen de subsidies
Gisteren melden de regeringspartijen D66 en ChristenUnie dat ze niet meer willen dat er subsidie wordt gegeven voor de realisatie van nieuwe biomassacentrales. Er liggen op dit moment zeker vierhonderd plannen. De minister zei dat hij niet over de vergunning- en subsidieverlening gaat. “Dat is aan de gemeenten.” Wel wil hij bekijken of er naast een verplicht opbouwplan ook een afbouwplan moet komen. “Dat is een zinvolle vraag: niet alleen, hoe komen we eraan, maar ook hoe komen we er weer vanaf?”
Kabinet wil nog niet stoppen met subsidie biomassa
AD 10.06.2020 Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil niet nu al toezeggen te stoppen met subsidies voor nieuwe biomassacentrales. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie spoorden hem middels een motie aan die subsidiekraan dicht te draaien, maar daar wil Wiebes nog niet aan.
Volgens de minister is er nog niet voldoende gediscussieerd en nagedacht over het onderwerp. Wel erkent hij ermee aan de slag te moeten. ,,Wij zijn er nog niet over uitgedacht.” Eerder vorige maand zei de minister wel dat het gebruik van biomassa een ‘inherent tijdelijke’ maatregel is. Toen gaf hij aan het alleen in te willen zetten als er geen alternatieven zijn, zoals in de chemie.
Lees ook;
Matthijs Sienot (D66), mede-indiener van de motie, zegt de groei van de biomassa-industrie ‘een halt toe te willen roepen’. Liever ziet hij dat er meer wordt ingezet op het isoleren van huizen. Carla Dik-Faber (ChristenUnie) zei gisteren dat ‘biomassa geen onderdeel kan zijn van een duurzame toekomst’. Volgens haar leidt de benodigde houtkap tot een verlies aan biodiversiteit.
Protest tegen een biomassacentrale in Diemen. © Jean-Pierre Jans
Omstreden
Biomassa is omstreden, ook vanwege de CO2-uitstoot die de verbranding ervan oplevert. De commissie-Remkes was eerder deze week dan ook erg kritisch over subsidie hiervoor. Hoewel ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) waarschuwde voor de nadelen, dichtte het biomassa wel een belangrijke rol toe in de energietransitie.
Het afgelopen jaar uitten wetenschappers, inwoners en natuurbeschermingsorganisaties in binnen- en buitenland massaal kritiek op de Nederlandse subsidiëring van biomassa-installaties. Vooral tegen het importeren van houtige biomassa (van gekapte bomen en takken) uit andere continenten, zoals bijvoorbeeld Noord-Amerika, is veel weerstand.
Andere experts wijzen erop dat de biomassa nodig is om af te komen van andere fossiele brandstoffen, zoals steenkool.
Nee, de stikstofcrisis is niet weg: wat gaat het kabinet doen?
AD 10.06.2020 Na bijna een jaar studeren, presenteerde het Adviescollege Stikstofproblematiek maandag een serie oplossingen voor de stikstofcrisis. Hoe groot is het probleem ook weer en wat gaat het kabinet doen? Zes vragen.
1) Wat is stikstof?
Stikstof (N) is overal om ons heen, liefst 80 procent van de lucht bestaat eruit. Het vormt een voorname voedselbron voor bomen en planten. Door veeteelt (mest) belandt een deel als ammoniak (NH3) in de natuur, een ander deel wordt door verkeer en industrie als stikstofoxiden (NOx) uitgestoten. Daardoor gaan onder meer grassen en brandnetels harder groeien en die overwoekeren kwetsbare planten. Met hen verdwijnen ook insecten en dieren. Ammoniak verzuurt bovendien de grond.
Hoewel de uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden sinds de jaren 90 ruim is gehalveerd, moeten landen de uitstoot van de EU verder verlagen om natuurgebieden te redden.
Lees ook;
2) Waardoor hebben we ook weer een stikstofcrisis?
Voordat het coronavirus toesloeg was het stikstof die de economische motor van Nederland deed haperen. Vorig jaar mei zette de Raad van State een streep door de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), waarmee het vorige kabinet sinds 2015 economie en natuur probeerde te verenigen.
Hoewel bijna 120 van de 160 Natura2000-gebieden zuchten onder te hoge stikstofconcentraties konden bouwprojecten, de aanleg van wegen en uitbreiding van vervuilende bedrijven dankzij de PAS toch doorgaan. De wet schreef namelijk tegelijk voor dat natuur in de toekomst gecompenseerd zou worden.
Dat natuurherstel blijkt echter boterzacht, stelde de Raad van State, die er een stokje voor stak. Zo kwamen liefst 18.000 bouw- en infrastructurele projecten door de uitspraak stil te liggen, inclusief prestigieuze voorbeelden als de ingebruikname van Lelystad Airport en de verbreding van snelwegen als de A1, N35 en de Utrechtse ring.
Jan Vergeer (fractievoorzitter CDA) en nog een aantal boeren doen hun verhaal over stikstof in het Groene Hart – stikstofcrisis, nabij natura 2000. Foto: Frank de Roo © Frank de Roo
3) Wat heeft het kabinet sindsdien gedaan?
Volgens beproefd Haags recept zette minister Carola Schouten (Landbouw) in juli vorig jaar een commissie onder leiding van VVD’er Johan Remkes aan het werk. Mede op basis van zijn eerste voorlopige advies presenteerde het kabinet in november een eerste serie noodmaatregelen: de maximumsnelheid op snelwegen ging overdag naar 100 kilometer per uur. Verder werd de opkoopregeling voor varkensbedrijven uitgebreid.
Eind april kwam Schouten met een wetsvoorstel dat voorziet in 5 miljard euro om de stikstofcrisis te tackelen. Het geld is bedoeld voor natuurherstel en vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren. In 2030 moet de stikstofuitstoot met 30 procent zijn gedaald.
4) Wat stelt de commissie-Remkes nu voor?
Na drie deeladviezen overhandigde Remkes maandag zijn definitieve rapport aan minister Schouten. De kritiek liegt er niet om: de kabinetsplannen gaan niet ver genoeg én zijn veel te vrijblijvend. Voor de landbouw, goed voor ruim veertig procent van de stikstofuitstoot, zouden er strengere regels moeten komen. Anders blijft de kans reëel dat het stikstofbeleid opnieuw sneuvelt voor de rechter. De commissie wil dat boerenbedrijven bij natuurgebieden verdwijnen en er geen kunstmest meer wordt gebruikt.
5) Wat zijn de reacties op de adviezen?
Nogal wisselend. Het Wereld Natuur Fonds spreekt van een ‘stevige waarschuwing aan het kabinet’. Greenpeace noemt het kabinetsbeleid ondermaats. ,,Het kabinet laat onze unieke en kwetsbare natuur letterlijk stikken”, zegt directeur Nederland Joris Thijssen. Maar boerenorganisatie LTO Nederland is juist boos. ,,Als enige oplossing wordt nog meer regelgeving voorgesteld”, klaagt de belangenclub. ,,Laat de boeren boeren. Botweg reducties van deposities opleggen, slaat innovatie dood.”
Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) maandag met het rapport van het Adviescollege Stikstofproblematie dat ze net van voorzitter Johan Remkes (links) heeft gekregen. © ANP
6) Wat gaat het kabinet nu doen?
De grootste kans is: tijd rekken. Minister Schouten weigerde maandag inhoudelijk op Remkes voorstellen in te gaan. Ze heeft advies gevraagd of de nieuwe stikstofregels nu ‘Raad van State-proof’ zijn. Maar voor die tijd lijken de nieuwe regels al getest te worden door de rechter: Greenpeace kondigde gisteren al een rechtszaak aan.
De kans dat het kabinet de boeren harder gaat aanpakken, lijkt desalniettemin klein. Zowel regeringspartijen CDA, VVD en ChristenUnie als oppositiepartijen PVV, FvD en SGP zien daar niets in. De boerenprotesten van vorig najaar liggen nog vers in het geheugen. Alleen coalitiepartner D66, die eerder pleitte voor een halvering van de veestapel, hoopt dat het kabinet met dit rapport-Remkes het beleid aanscherpt. Ook de linkse oppositie wil dat. Maar samen hebben zij lang geen meerderheid.
D66 en ChristenUnie: geen geld voor nieuwe biomassacentrales
NOS 09.06.2020 Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie willen dat er geen subsidie meer beschikbaar wordt gesteld voor nieuwe biomassacentrales. De lat voor dergelijke centrales moet zo hoog mogelijk komen te liggen, vinden ze. In biomassacentrales wordt onder andere hout verbrand om energie op te wekken.
Er zijn plannen voor het realiseren van honderden nieuwe biomassacentrales. Een deel daarvan kan gewoon gebouwd worden, omdat de subsidie al is toegekend. Maar door de opstelling van D66 en ChristenUnie is de kans erg klein geworden dat nieuwe aanvragen voor subsidie nog gehonoreerd zullen worden.
Stikstof
Het kabinet houdt tot nu toe vast aan biomassa, als tussenoplossing in de overgang naar nog schonere energiebronnen.
Maar volgens de partijen moet er nu al duidelijkheid gegeven worden: biomassacentrales zijn niet duurzaam genoeg. Door het kappen van bossen gaat er biodiversiteit verloren en verarmt de bodem. Bovendien komt er bij de verbranding stikstof vrij en dat is slecht voor de natuur. “Het is verstandiger om in te zetten op echte schone energie.”
Er is steeds meer kritiek op biomassa, ziet ook D66-Kamerlid Matthijs Sienot. “Het klimaat wordt er niet zo veel mee geholpen. We willen dit niet aanmoedigen met extra subsidies, wat nu wel gebeurt waardoor er veel centrales gepland worden.” Hij ziet meer in groene waterstof en zonnepanelen.
Straal van 100 kilometer
Carla Dik-Faber van de ChristenUnie denkt dat hout uit duurzame bosbouw beter gebruikt kan worden voor meubels of in de bouw, Pas als hout geen andere toepassing meer heeft, zou het in een biomassacentrale verstookt mogen worden. Uiteindelijk zou in die centrale alleen lokale biomassa, zoals groenafval van de gemeente, verbrand mogen worden.
Nu komt het hout nog vaak uit Oost-Europa of Noord-Amerika. D66 en ChristenUnie willen dat er alleen nog biomassa van binnen een straal van 100 kilometer rond de centrale gebruikt wordt.
BEKIJK OOK;
Bijna driekwart Nederlanders maakt zich zorgen over klimaat
AD 09.06.2020 Bijna driekwart van de Nederlanders maakt zich zorgen over de verandering van het klimaat. Dat blijkt uit een onderzoek dat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft laten uitvoeren door onderzoeksbureau Kantar.
Bijna 80 procent van de gepeilde hoogopgeleiden maakt zich zorgen of ernstige zorgen. Hetzelfde geldt voor een op de zes lager opgeleide Nederlanders.
Toch voelt minder dan de helft van de Nederlanders zich verantwoordelijk voor het tegengaan van klimaatverandering. ,,Er lijkt dus een kloof te bestaan in het hebben van zorgen over het klimaat en verantwoordelijkheid hierover”, concluderen de onderzoekers.
Lees ook;
Minister Eric Wiebes (Klimaat) heeft het onderzoek laten doen omdat het kabinet zoveel mogelijk burgers wil betrekken bij de energietransitie. Daarvoor is vorig jaar ook een campagne gestart.
Coronacrisis
Door de coronacrisis zal de campagne om mensen tot klimaatactie te bewegen de komende tijd anders worden vormgegeven. ,,Mensen maken zich nu in de eerste plaats zorgen over hun gezondheid en die van hun dierbaren, hun inkomen en hun baan”, zegt Wiebes. ,,Het belang van meedoen aan de transitie blijft, maar heeft voor veel mensen minder prioriteit.”
Uit het onderzoek blijkt overigens dat de meeste mensen door de coronacrisis niet structureel anders over klimaatverandering zijn gaan denken. Zo’n 13 procent vindt het klimaat nu nog belangrijker, een kleinere groep (6 procent) vindt het minder belangrijk.
De stikstofuitstoot halveren, hoe moet dat?
Trouw 09.06.2020 Om stikstof te reduceren, moeten alle sectoren bijdragen, volgens de commissie-Remkes.
Om de Nederlandse natuur weer in een goede staat te brengen, is het nodig om de uitstoot van stikstof de komende tien jaar te halveren. Dat verstrekkende advies bracht de commissie-Remkes maandag uit aan de regering. Remkes doet tal van aanbevelingen om de uitstoot van ammoniak (stikstof die ontstaat als dierlijke mest en urine zich mengen) en van stikstofoxiden (die vrijkomen bij verbranding van fossiele brandstoffen) fors te verminderen. Een overzicht per economische sector.
Industrie
Nederland stoot ongeveer 250 kiloton (ofwel 250 miljoen kilogram) stikstofoxide uit per jaar. Verbrandingsprocessen in de industrie zorgen voor ruim 10 procent daarvan. Tata Steel is in zijn eentje verantwoordelijk voor bijna een vijfde daarvan, dus ongeveer 2 procent van alle stikstofoxiden.
Doordat schoorsteenpijpen de stikstofoxiden hoog de lucht in blazen, verspreiden ze zich ver en komt er relatief weinig terecht op Nederlandse natuur. Volgens eerder ingevoerde maatregelen zal de industrie tot 2030 zijn uitstoot met 8 procent verminderen. Dat is te weinig, volgens Remkes. Zijn commissie adviseert daarom ‘verregaande elektrificatie’, en waterstof als energiebron.
Wegverkeer
Het wegverkeer stoot jaarlijks ongeveer 75 kiloton stikstofoxiden uit. Naar aanleiding van een eerder advies van Remkes heeft het kabinet de maximumsnelheid op snelwegen overdag verlaagd naar honderd kilometer per uur. Het effect van deze maatregel is door de coronacrisis in de praktijk niet vast te stellen.
Naar verwachting zal de uitstoot van stikstofoxiden door het wegverkeer in 2030 de helft lager liggen dan nu door strengere Europese emissiewetgeving en de elektrificatie van het wagenpark. Extra maatregelen acht Remkes daarom niet nodig.
Beeld Louman & Friso
Energiecentrales
Energiebedrijven stoten ongeveer 12 kiloton stikstofoxiden uit, een kleine 4 procent van het totaal. In de energiesector wordt vooral gas gestookt en daarnaast kolen of biomassa. Die biomassa (zoals houtsnippers of pellets) levert een probleem op.
Ze worden als duurzaam beschouwd, er is subsidie voor beschikbaar en voor een kleine biomassacentrale is geen vergunning nodig. Daarom neemt hun aantal snel toe; er zijn al meer dan tweehonderd van in Nederland. Deze installaties stoten uit op lage hoogte en liggen ook regelmatig in de nabijheid van natuurgebieden waardoor zij voor een toename van de stikstofneerslag in deze gebieden zorgen.
Waar de uitstoot van gas- en kolencentrales zal afnemen doordat er meer wind- en zonne-energie wordt opgewekt, verwacht Remkes dat de uitstoot van biomassacentrales alleen maar zal toenemen. Hij adviseert de subsidie voor biomassacentrales te stoppen, ook al betekent dit dat Nederland langer zal doorgaan met aardgas verstoken.
Luchtvaart
De luchtvaart stoot ongeveer 4 kiloton stikstofoxiden uit per jaar. Vliegen staat te boek als vervuilend, maar Remkes stelde eerde al: “De beeldvorming over de luchtvaart als grote vervuiler voor stikstof is niet in overeenstemming met de werkelijkheid.”
De uitstoot kan volgens Remkes omlaag door elektrisch taxiën, efficiëntere en lichtere vliegtuigen, het verminderen van het aantal vluchten en het weren van vervuilende vliegtuigen. Voor de uitstoot van vliegtuigen die over Nederland vliegen moet volgens Remkes internationaal naar een oplossing gezocht worden.
Scheepvaart
Meer dan vliegtuigen zijn schepen vervuilend. Scheepvaart is goed voor 77 procent van de uitstoot van stikstofoxiden. Volgens eerder gemaakte afspraken zal de uitstoot door strengere eisen aan scheepsmotoren met 12 procent dalen voor de binnenvaart en met 23 procent voor de zeevaart in Nederlandse wateren.
Dat is te weinig reductie, volgens Remkes. Het kabinet wil dat aangemeerde schepen niet stationair hun motor laten draaien maar elektriciteit van de wal gebruiken. Dat vindt de commissie-Remkes een goed idee. Verder zou er een internationale heffing moeten komen op de uitstoot van schepen.
De bouw
De bouw heeft het meest last van de huidige stikstofcrisis. Tijdens het bouwen van bijvoorbeeld een woonwijk is er tijdelijk veel stikstofuitstoot, die na afloop van het werk weer verdwijnt. Remkes stelt voor dat de bouwsector zelf schoner gaat werken: over tien jaar 80 procent minder uitstoot van stikstofoxiden. Wagens en werktuigen moeten daarvoor elektrisch worden.
Landbouw
De landbouw produceert vooral stikstof in de vorm van ammoniak, dat ontstaat als de mest en urine van koeien of varkens zich mengen. Van alle ammoniakuitstoot in Nederland (ongeveer 130 kiloton) komt 88 procent uit de landbouw.
Halvering daarvan in tien jaar is een enorme opgave, maar er zijn al boeren die hun ammionakuitstoot in vijf jaar hebben gehalveerd. Remkes adviseert minder stikstof aan te voeren op de boerderij. Dat wil zeggen: minder kunstmest en minder eiwitrijk veevoer dat voor veel ammoniak zorgt. De kunstmestkwestie is lastig, want veel Europese regels stimuleren juist het gebruik ervan.
Remkes adviseert ook veestallen aan te passen, zodat mest en urine zich niet kunnen mengen op de vloer. Verder zou de regering moeten kijken welk type landbouw op welke plek het meest geschikt is: intensieve veehouderij met hoge uitstoot niet te dicht bij een natuurgebied, en gewassen juist daar verbouwen waar de grond minder mest nodig heeft. Nu is dat niet te praktijk. De regering zou ‘piekbelasters’ gericht kunnen uitkopen.
Lees ook:
Johan Remkes: De uitstoot van stikstof moet drastisch omlaag
De huidige plannen van de regering zullen de natuur in Nederland niet in een goede staat brengen, stelt stikstofadviseur Johan Remkes.
Meer over; milieu economie, business en financiën economische sector landbouw klimaatverandering transport opwarming van de aarde Johan Remkes Emiel Hakkenes
Remkes oordeelt snoeihard over stikstofplannen
Elsevier 09.06.2020 De stikstofplannen van het kabinet gaan niet ver genoeg. Ze lijken ook te veel op eerder stikstofbeleid dat sneuvelde bij de rechter. Dat concludeert het Adviescollege Stikstofproblematiek onder leiding van oud-commissaris van de Koning in Noord-Holland Johan Remkes (VVD). Het college pleit voor ambitieuzere doelen die wettelijk bindend zijn.
Alleen zo zou de natuur zich kunnen herstellen en zou de vergunningverlening voor de bouw niet meer in gevaar komen.
Op 29 mei was het een jaar geleden dat de Raad van State een streep zette door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Hierdoor kwam de vergunningverlening in de bouw tot stilstand, met de zogenoemde stikstofcrisis als gevolg. Het kabinet werkt sinds die tijd aan een oplossing.
Economie moest hand in hand gaan met natuur
PAS is ooit juist bedacht om economische ontwikkeling hand in hand te laten gaan met natuur. Op veel natuurgebieden dwarrelen meer stikstofverbindingen neer dan ecologen wenselijk achten. Vooral natuur met schrale ondergronden, zoals heide, heeft het moeilijk omdat door stikstof de bodem verzuurt en voedselrijker wordt. Ook in gebieden die Nederland in EU-verband beloofde te beschermen – de Natura2000-gebieden.
Geen simpele oplossing voor problemen ‘stikstofvonnis’
Het PAS voorzag in maatregelen om de uitstoot te verlagen en de gevolgen van neerslaand stikstof te verlichten. Daardoor konden wegen worden aangelegd, stallen worden gebouwd en kregen bedrijven de ruimte. Tot de Raad van Staat stelde dat er geen garanties waren dat de beloofde reducties er ook echt kwamen. Op grond van het PAS mochten niet langer vergunningen worden verleend.
Stikstofplannen kabinet zijn ambitieus maar niet voldoende
Door de uitbraak van het coronavirus verdween de stikstofcrisis uit de aandacht. Het kabinet werkte in betrekkelijke rust aan een pakket maatregelen dat eind april werd gepresenteerd. Uitgesmeerd over tien jaar is er zo’n 5 miljard euro mee gemoeid. Dit investeert het kabinet onder meer in natuur en het uitkopen van boeren, om de uitstoot van stikstof terug te brengen.
Remkes’ eindrapport is uiterst kritisch over de kabinetsplannen. Het pijnlijkste kritiekpunt is dat het beleid ‘overeenkomsten vertoont met het PAS’. Het kabinet zou te gretig op zoek zijn naar ‘rek en ruimte’ en het snel weer verlenen van vergunningen. Remkes wil juist dat er flink wordt geïnvesteerd in natuur en de uitstoot van stikstofverbindingen flink wordt teruggeschroefd. Anders zou het plan weer kunnen sneuvelen bij de rechter.
Scherpere doelen, wettelijk bindend
De doelen hiervoor zijn volgens Remkes nog niet scherp genoeg. Het kabinet voorziet in een daling van 26 procent stikstofuitstoot in 2030. Volgens Remkes moet de uitstoot 50 procent dalen ten opzichte van 2019. Nog eens tien jaar later moet deze zo ver zijn teruggedrongen dat in geen enkel natuurgebied de maximale waarde voor neerslaand stikstof nog wordt overschreden. Dit alles moet wettelijk bindend worden vastgelegd. Dat lijkt enigszins op de Stikstofwet die GroenLinks voorstelt.
De man achter het ‘stikstofvonnis’ dat Nederland platlegt
Al eerder, en ook nu weer, benadrukt Remkes dat het nieuwe beleid er niet op uit moet zijn te zoeken naar ‘een juridische list’, zoals het terugbrengen van het aantal Natura2000-gebieden. Op de vraag van een journalist hiernaar reageerde Remkes bij de presentatie van het eindrapport sterk afwijzend. Zo’n juridische truc zou slechts leiden tot een jarenlange ruzie met Brussel, terwijl de bouw op slot blijft.
‘Nederland is een doodlopende tunnel ingelopen’
Landbouworganisatie LTO reageerde teleurgesteld op het rapport. Volgens LTO is Nederland al decennia geleden een ‘doodlopende tunnel in gelopen’ door zich als dichtbevolkt land te binden aan strenge EU-natuurwetgeving. Volgens de belangenbehartiger zou het beter zijn als het Adviescollege erkent dat de stikstofdoelen onhaalbaar zijn in Nederland, en dat het een ‘realistische balans’ zoekt.
LTO Nederland pleit voor een goede balans tussen natuur, wonen, werken, infrastructuur en landbouw. Het advies van de commissie Remkes gaat niet in op de volhoudbaarheid van de #stikstof doelen in onze dichtbevolkte, vruchtbare delta.https://www.lto.nl/advies-remkes-gaat-voorbij-aan-onmogelijkheid-stikstofdoelstellingen/ …
Advies-Remkes gaat voorbij aan onmogelijkheid stikstofdoelstellingen – LTO
Opvallend genoeg bevat het rapport een soortgelijke overpeinzing. Een ‘beleidsreconstructie’ blikt terug op het ontstaan van het PAS, en het Nederlandse natuurbeleid. Daarin merkt het Adviescollege onder andere op dat Nederland zich vaak committeerde aan EU-regelgeving, zoals de vogel- en habitatrichtlijn, zonder de gevolgen te overzien.
Toen de consequenties duidelijk werden, schoof Nederland de uitvoering vooruit of greep naar een kortetermijnoplossing. Het PAS is daarvan een goed voorbeeld: Nederland verfde zich in de hoek, koos een kortetermijnoplossing die kool en geit spaart en belandde in nog grotere problemen.
D66 ziet dit advies als steun in de rug.
Het lijkt erop de @minlnv er een flinke schep bovenop moet doen om de natuur beter te beschermen. Op naar de volgende stap in de goede richting.
Harde kritiek adviescommissie Remkes op nieuwe stikstofaanpak kabinet https://nos.nl/l/2336574
148 15:10 – 8 jun. 2020 68 mensen praten hierover
‘Ferme adviezen’ voor geplaagde minister Carola Schouten
De reacties op het rapport van met name linkse politieke partijen en natuurorganisaties zijn een stuk positiever. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot twitterde dat hij het advies als een ‘steun in de rug’ ziet. GroenLinks wees op de eigen concept-Stikstofwet en Natuurmonumenten riep het ministerie op het rapport mee te nemen. Actiegroepen Greenpeace en Mobilisation for the environment dreigen allebei dat zij het kabinetsbeleid in de huidige vorm zullen aanvechten bij de rechter.
Minder prettig was de boodschap voor minister van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit Carola Schouten (ChristenUnie). De stikstofcrisis was tot dusver een ‘intens traject’ zei ze eufemistisch nadat zij het rapport in ontvangst had genomen. En daar kwamen nu deze ‘ferme adviezen’ bij. Schouten benadrukte dat het nieuwe stikstofbeleid stand moet houden bij de rechter en dat de natuur echt moet opknappen. Het zal voor het huidige en het komende kabinet een heidens karwei worden om de stikstofcrisis echt op te lossen.
TAGS; D66 Johan Remkes LTO Natura 2000 PAS Raad van State stikstof
Boeren noemen stikstofadvies ‘weinig effectief’, natuurorganisaties en bouw positief
NOS 08.06.2020 Natuur- en milieuorganisaties en de bouwsector zijn blij met de kritiek op het kabinetsbeleid voor het verminderen van de stikstofuitstoot in ons land. Ze kunnen zich vinden in de aanbevelingen van het Adviescollege Stikstofproblematiek, onder leiding van oud-minister Remkes. Boerenorganisaties vinden het advies daarentegen “ernstig tekortschieten”.
In 2030 zou de stikstofuitstoot niet 26 procent minder moeten zijn, zoals het kabinet wil, maar 50 procent. Dat moet bovendien een verplichting zijn en geen streven, adviseert Remkes.
Het Adviescollege concludeert dat het huidige kabinetsbeleid nog te veel op het oude beleid lijkt. De Raad van State oordeelde een jaar geleden dat het oude beleid kwetsbare natuurgebieden niet genoeg beschermt. De plannen moesten daarom van tafel, maar “het college kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de voorgestelde structurele aanpak overeenkomsten vertoont met het PAS (het oude systeem).”
Te vrijblijvend
Milieudefensie spreekt van “een belangrijk en gezaghebbend advies waaruit blijkt dat kringlooplandbouw noodzakelijk is”. Volgens de organisatie leidt het huidige “vrijblijvende” beleid niet tot “een klimaateconomie waarin natuur en bedrijvigheid elkaar versterken”. Ook het Wereld Natuur Fonds is blij met de constatering dat de stikstofaanpak van het kabinet te vrijblijvend is.
Greenpeace Nederland voelt zich door het advies gesterkt en bereidt een rechtszaak tegen de Staat voor om betere natuurbescherming af te dwingen. “Het advies verrast niet”, zegt directeur Joris Thijssen. “De stikstofaanpak van het kabinet is ondermaats en laat onze unieke en kwetsbare natuur letterlijk stikken.”
Op het gebied van natuurherstel adviseert Remkes om Natura 2000-gebieden in stand te houden en nieuwe natuurgebieden te ontwikkelen. De nieuwe gebieden zouden niet aan Europese regelgeving hoeven te voldoen (zoals de Natura 2000-gebieden), maar moeten wel passen bij de bestaande natuur in Nederland. Ook zouden natuurgebieden meer met elkaar verbonden moeten worden.
“Minister Schouten heeft geen enkel excuus meer om niet zo snel mogelijk een drempelwaarde in te stellen”, aldus Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland.
Bij de presentatie van het advies vanmiddag zei Remkes dat de bouw zwaar geleden heeft onder de stikstofbeperkingen die sinds de uitspraak van de Raad van State van kracht zijn. Volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland heeft het kabinet tot nu toe weinig gedaan om het verlenen van vergunningen voor bouwprojecten weer op gang te brengen.
Het advies van het college is om een drempelwaarde voor de stikstofuitstoot in te stellen; alle bouwprojecten die daaronder zitten zouden een vergunning moeten krijgen.
“We hebben een jaar op dit advies gewacht en we zijn er erg blij mee”, zegt voorman Maxime Verhagen. “Minister Schouten heeft geen enkel excuus meer om niet zo snel mogelijk een drempelwaarde in te stellen.”
In het advies wordt ook gesproken over een stimuleringsregeling voor de bouwsector. Met subsidies zou het voor bouwbedrijven makkelijker moeten worden om over te stappen op materieel dat minder uitstoot, zoals elektrische machines en generatoren op waterstof.
Anders dan de bouw heeft de industrie de verplichting om verouderde en zeer vervuilende installaties te vervangen door schonere technieken, als dat ook maar enigszins mogelijk is. Het Adviescollege stelt voor om het verminderen van de stikstofuitstoot met 50 procent op te nemen in de afspraken die al met de industrie gemaakt zijn, in het kader van het Klimaatakkoord.
ANP
Boerenorganisatie LTO is een stuk minder enthousiast over de aanbevelingen van het adviescollege. Met de bestaande plannen komt het kabinet volgens hen enigszins tegemoet aan de aanpak die boeren graag willen toepassen: stikstofuitstoot verminderen met zoveel mogelijk innovatieve landbouw.
“Remkes gaat een stap verder, met zijn suggestie om twee keer zo veel emissiereductie als harde verplichting in de wet vast te leggen. Botweg reducties van deposities opleggen slaat innovatie dood”, zegt portefeuillehouder Trienke Elshof.
De aanbeveling van het Adviescollege is om boerenbedrijven in de buurt van zwaar belaste natuur uit te kopen of te verplaatsen. Dat zou niet meer vrijwillig moeten gaan, zoals nu het geval is. Maar volgens Elshof is dat “duur en weinig effectief.”
Ook over nieuwe mestwetgeving wordt gerept. Boeren zouden zo min mogelijk kunstmest moeten gebruiken en zoveel mogelijk hoogwaardige dierlijke mest. Overschotten zouden niet meer voor mogen komen.
De boeren verenigd in Farmers Defence Force beraden zich nog op een reactie op het stikstofadvies.
BEKIJK OOK;
D66: kabinet moet er flinke schep bovenop doen bij stikstof
NOS 08.06.2020 Regeringspartij D66 vindt dat het kabinet er een flinke schep bovenop moet doen bij het beschermen van de natuur. Kamerlid Tjeerd de Groot reageert daarmee op het eindrapport van de commissie-Remkes. Die oordeelde vandaag hard over het stikstofbeleid van het kabinet.
Volgens Remkes is er onvoldoende garantie dat door het nieuwe stikstofbeleid, dat is opgesteld door minister Schouten van Landbouw, de natuur genoeg zal herstellen. Hij pleit ervoor om boerenbedrijven die in de buurt van natuurgebieden liggen en veel stikstof uitstoten, niet langer op basis van vrijwilligheid uit te kopen.
“D66 ziet dit advies als steun in de rug”, zegt De Groot, die eerder pleitte voor een halvering van de veestapel. “Op naar de volgende stap in de goede richting.”
Volgens GroenLinks-leider Jesse Klaver kunnen de stikstofplannen van het kabinet na het advies van Remkes de prullenbak in. “Opnieuw een dikke onvoldoende voor het kabinet”, vindt Klaver. Hij wil een halvering van de uitstoot, meer natuurgebieden en boeren die natuurvriendelijk gaan werken.
Hete brei
PvdA-Kamerlid William Moorlag noemt het een evenwichtig en degelijk advies. “Ik roep het kabinet op te stoppen met om de hete brei heendraaien. Neem dit advies over om woningbouw op gang te brengen en herstel van de natuur.” Door de stikstofproblematiek kwam ook de bouw grotendeels stil te liggen.
Ook de SP en de Partij voor de Dieren zijn tevreden over het rapport. Remkes doet Frank Futselaar van de SP denken aan “een leraar die uitlegt dat je met de schoolresultaten tot nu toe zeker gaat blijven zitten”. Volgens Esther Ouwehand van de PvdD haalt het kabinet hooguit een 3. “Dat wordt een zomer huiswerk overdoen.”
Niet alleen op papier
De ChristenUnie, de partij van minister Schouten, benadrukt dat dit kabinet het eerste kabinet is dat echt aan de slag gaat met het verminderen van de hoeveelheid stikstof in de natuur. Daarvoor is drie miljard euro uitgetrokken, zegt Kamerlid Carla Dik-Faber.
Verder wil Dik-Faber dat het kabinet zich richt op maatregelen die niet alleen op papier, maar ook in de praktijk werken. Vooral van het verduurzamen van de bouwsector verwacht ze veel. Maar alle sectoren moeten wat haar betreft een steentje bijdragen. “De rekening mag niet alleen bij burgers of boeren worden neergelegd, ook industrie en luchtvaart moeten zorgen voor minder stikstofuitstoot.”
De PVV is ronduit negatief over het advies van Remkes. Volgens Geert Wilders kan het rapport “linea recta de prullenbak in”. Strengere stikstofregels zijn alleen nodig om “slaafs aan de Brusselse regeltjes te voldoen. En onze boeren verder kapot te maken”, zegt hij.
BEKIJK OOK;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/acb6b9e8-a982-11ea-858a-02c309bc01c1.jpg)
Remkes wil nog strengere stikstofregels
Telegraaf 08.06.2020 Nederland moet de uitstoot van stikstof in 2030 gehalveerd hebben ten opzichte van vorig jaar. Dat stelt de commissie Remkes in een laatste adviesrapport over de stikstofcrisis. De deskundigen vinden dat het kabinet natuurdoelen en de reductie van stikstof wettelijk moet vastleggen. De bestuurder vindt de aanpak van het kabinet ’onvoldoende’.
Het kabinet heeft onlangs al een miljardenpakket aangekondigd voor de komende tien jaar, maar als het aan Remkes en zijn deskundigen ligt, worden de spelregels nog wat strenger. ’Streven naar’ is niet genoeg. „Alleen met voldoende juridische borging kan geloofwaardig uitvoering worden gegeven aan de uitspraak van de Raad van State”, stelt de commissie. De aanpak van het kabinet is volgens hem ’onvoldoende’.
Hij stelt dat de belangrijkste problemen niet worden opgelost door het kabinet. Het is in zijn ogen nog te veel gericht op het weer mogelijk maken van economische activiteiten.
Van een coronavoordeel hoeven we volgens Remkes weinig te verwachten. „De abrupte afname van emissies van stikstof is naar verwachting tijdelijk en de ammoniakuitstoot uit de landbouw zijn de afgelopen maanden niet afgenomen”, stelt Remkes. „Als de economie straks weer op gang komt, is het van belang dat stikstof de ontwikkelingen niet onnodig hindert.”
Boeren
Remkes wil dat boeren hun werkwijze gaan veranderen. „Het moet anders en het kan anders”, zegt hij. Wel is er duidelijk beleid nodig en voldoende financiële middelen om de sector te helpen. „Boeren kunnen nu eenmaal niet groen zijn als ze rood staan.”
Uitkoop van boeren op vrijwillige basis draait volgens Remkes niet automatisch uit op een landbouwsector die zorgt voor minder uitstoot. Daar moet het kabinet volgens de VVD-prominent op gaan letten.
De commissie komt na de omstreden verlaging van de maximumsnelheid op alle wegen niet met aanvullende maatregelen voor automobilisten. De scheepvaart krijgt wel een standje. Remkes pleit voor strengere handhaving van de regels op zee.
Biomassa
De deskundigen hebben ook gekeken naar de omstreden biomassacentrales. In het advies staat dat het kabinet moet stoppen met het uitdelen van subsidie. De eisen aan grote stookinstallaties zouden moeten gelijk worden getrokken met kleinere installaties. De discussie over deze verbrandingsovens voor ’groene energie’ ligt politiek zeer gevoelig. Het kabinet stelt deze energiebronnen nodig te hebben om Europese energiedoelen te halen.
BEKIJK MEER VAN; overheidsbeleid milieupolitiek Remkes
D66: kabinet moet er een flinke schep bovenop doen bij stikstof
NOS 08.06.2020 Regeringspartij D66 vindt dat het kabinet er een flinke schep bovenop moet doen bij het beschermen van de natuur. Kamerlid Tjeerd de Groot reageert daarmee op het eindrapport van de commissie-Remkes. Die oordeelde vandaag hard over het stikstofbeleid van het kabinet.
Volgens Remkes is er onvoldoende garantie dat door het nieuwe stikstofbeleid, dat is opgesteld door minister Schouten van Landbouw, de natuur genoeg zal herstellen. Hij pleit ervoor om boerenbedrijven die in de buurt van natuurgebieden liggen en veel stikstof uitstoten, niet langer op basis van vrijwilligheid uit te kopen.
“D66 ziet dit advies als steun in de rug”, zegt De Groot, die eerder pleitte voor een halvering van de veestapel. “Op naar de volgende stap in de goede richting.”
Volgens GroenLinks-leider Jesse Klaver kunnen de stikstofplannen van het kabinet na het advies van Remkes de prullenbak in. “Opnieuw een dikke onvoldoende voor het kabinet”, vindt Klaver. Hij wil een halvering van de uitstoot, meer natuurgebieden en boeren die natuurvriendelijk gaan werken.
Hete brei
PvdA-Kamerlid William Moorlag noemt het een evenwichtig en degelijk advies. “Ik roep het kabinet op te stoppen met om de hete brei heendraaien. Neem dit advies over om woningbouw op gang te brengen en herstel van de natuur.” Door de stikstofproblematiek kwam ook de bouw grotendeels stil te liggen.
Ook de SP en de Partij voor de Dieren zijn tevreden over het rapport. Remkes doet Frank Futselaar van de SP denken aan “een leraar die uitlegt dat je met de schoolresultaten tot nu toe zeker gaat blijven zitten”. Volgens Esther Ouwehand van de PvdD haalt het kabinet hooguit een 3. “Dat wordt een zomer huiswerk overdoen.”
Niet alleen op papier
De ChristenUnie, de partij van minister Schouten, benadrukt dat dit kabinet het eerste kabinet is dat echt aan de slag gaat met het verminderen van de hoeveelheid stikstof in de natuur. Daarvoor is drie miljard euro uitgetrokken, zegt Kamerlid Carla Dik-Faber.
Verder wil Dik-Faber dat het kabinet zich richt op maatregelen die niet alleen op papier, maar ook in de praktijk werken. Vooral van het verduurzamen van de bouwsector verwacht ze veel. Maar alle sectoren moeten wat haar betreft een steentje bijdragen. “De rekening mag niet alleen bij burgers of boeren worden neergelegd, ook industrie en luchtvaart moeten zorgen voor minder stikstofuitstoot.”
De PVV is ronduit negatief over het advies van Remkes. Volgens Geert Wilders kan het rapport “linea recta de prullenbak in”. Strengere stikstofregels zijn alleen nodig om “slaafs aan de Brusselse regeltjes te voldoen. En onze boeren verder kapot te maken”, zegt hij.
BEKIJK OOK;
Commissie Remkes: ‘stikstofprobleem komt na corona keihard terug’
AD 08.06.2020 De door het kabinet aangekondigde maatregelen om de stikstofuitstoot te reduceren, zijn lang niet ambitieus genoeg. Vraag is ook of ze juridisch standhouden, stelt het Adviescollege Stikstofproblematiek in zijn eindrapport. Strenge stikstofafspraken per provincie zijn nodig en moeten ook in de wet worden vastgelegd.
Ruim een jaar nadat de Raad van State rigoureus een streep zette door de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) presenteerde het Adviescollege Stikstofproblematiek vanmiddag voorstellen om de stikstofcrisis definitief op te lossen. ,,Hoewel het kabinet de aanpak van de stikstofcrisis volgens het Adviescollege absoluut serieus neemt, is de reductie van de stikstofuitstoot van 26 procent in 2030 die minister Schouten (Landbouw) voorstelt te laag”, stelt voorzitter Johan Remkes.
Lees ook;
Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) ontvangt uit handen van voorzitter Johan Remkes het eindrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek. © ANP
Volgens het Adviescollege zijn de plannen te vrijblijvend en blijven de belangrijkste problemen onopgelost. ,,Ik wil een resultaatsverplichting, geen inspanningsverbintenis. Remkes ziet nog steeds overeenkomsten tussen de nieuwe kabinetsplannen en de gewraakte PAS.
,,Het kabinet blijft ruimte zoeken in de huidige regelgeving om zo spoedig mogelijk toestemming (voor meer uitstoot) te verlenen.” Vraag blijft of de nieuwe plannen juridisch wel houdbaar zijn. In de woorden van Remkes: ,,De juridische borging is onvoldoende.” Onder meer Greenpeace kondigde gisteren al aan om naar de rechter te stappen.
‘Strenge meetbare doelen’
Het Adviescollege stelt daarom voor om niet alleen strengere uitstoot-afspraken te nemen, maar om die ook in de wet vast te leggen. Zo moet de stikstofuitstoot in 2030 halveren ten opzichte van vorig jaar.
Als de economie straks weer op gang komt, is het van belang dat stikstof de ontwikkelingen niet onnodig hindert, aldus Johan Remkes, Adviescollege Stikstofproblematiek.
Verder wil het Adviescollege maatregelen rond de uitstoot van stikstof en ammoniak gaan scheiden. Om de ammoniakuitstoot terug te dringen wil Remkes het Nederlandse mestbeleid grondig moderniseren. Verder moet er een geavanceerd meetsysteem komen voor ammoniak, zodat exact duidelijk is welke agrarische bedrijven voor uitstoot zorgen.
Tegelijk moet de landbouw ook de uitstoot van stikstof zien te verminderen. Dat kan door veehouders veel gerichter uit te kopen, stelt het Adviescollege. ,,Het kabinet richt zich te veel op vrijwilligheid, waardoor de uitstoot onvoldoende zal dalen. Beter is om gericht bedrijven uit te kopen die in de buurt van natuurgebieden voor de meeste uitstoot zorgen.”
Tegelijk wil Remkes boeren tegemoet komen door de regelgeving flink te vereenvoudigen. ,,Ze moeten nu wel aan heel veel regelgeving voldoen en ik begrijp de ergernis daarover.” Dat kan onder meer door de komst van een zogenaamde ‘afrekenbare stoffenbalans’ die voor alle agrariërs moet gelden. Die moet zorgen dat de uitstoot van alle mogelijke schadelijke stoffen van de landbouw in balans blijft.
Voorzitter Johan Remkes van het Adviescollege Stikstofproblematiek. © ANP/Koen van Weel
Coronacrisis
Al met al kan de uitstoot slechts met duidelijke, in de wet vastgelegde maatregelen omlaag. ,,Alleen met voldoende juridische borging kan geloofwaardig uitvoering worden gegeven aan de PAS-uitspraak van de Raad van State”, stelt Remkes.
Het is al het vierde rapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek. Vorig jaar september adviseerde Remkes al de maximumsnelheid op Nederlandse wegen te verlagen, iets wat daarna ook gebeurde. Drie maanden later volgde een advies voor de landbouw (Beweiden en bemesten), terwijl de commissie in januari stelde dat ook het vliegverkeer veel duurzamer moet worden.
Tijdelijk
Remkes bestrijdt de veel gehoorde suggestie dat de coronacrisis het stikstofprobleem afgelopen maanden als het ware vanzelf heeft opgelost. ,,De abrupte afname van emissies van stikstofoxiden is naar verwachting tijdelijk en de ammoniakemissies van de landbouw zijn afgelopen maanden niet afgenomen”, aldus Remkes. ,,Als de economie straks weer op gang komt, is het van belang dat stikstof de ontwikkelingen niet onnodig hindert.”
Het Adviescollege Stikstofproblematiek wil goed in de gaten houden of de uitstoot inderdaad omlaag gaat. Blijkt over tien jaar dat dit niet hard genoeg gaat, dan zijn meer maatregelen nodig. Remkes: ,,ik lees in de plannen van het kabinet te vaak het woordt ‘streven’. Terwijl de Raad van State wel duidelijk heeft gemaakt dat dat onvoldoende is.”
Commissie kraakt nieuwe stikstofaanpak kabinet
NOS 08.06.2020 De nieuwe aanpak van het kabinet van het stikstofprobleem schiet tekort. Er is onvoldoende garantie dat de natuur genoeg zal herstellen. Ook juridisch zijn er te veel onzekerheden. Dat staat in het eindrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek.
De commissie, onder leiding van oud-minister Remkes, heeft flinke kritiek op de kabinetsplannen: ze zijn niet ambitieus genoeg en lijken op onderdelen te veel op eerder beleid, waar de Raad van State een jaar geleden een streep door haalde (zie kader onderaan).
Zo is het streven van het kabinet om de stikstofuitstoot in 2030 met 26 procent te verminderen volgens de commissie niet genoeg. Dat zou 50 procent moeten zijn, en dan niet als streven maar als verplichting. “Het college kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de voorgestelde structurele aanpak overeenkomsten vertoont met het PAS (het oude systeem). Er lijkt sprake van het zoeken naar rek en ruimte”.
Remkes waarschuwt het kabinet niet dezelfde fout te maken als in het verleden, minister Schouten zegt dat er gezocht moet worden naar evenwicht.
Volgens Remkes heeft de corona-crisis het stikstofprobleem niet opgelost, “integendeel”. Hij wees erop dat er nog een lange weg met flinke maatregelen te gaan is. Herstel van natuur zonder stikstofreductie is geen optie, dat zou dweilen met de kraan open zijn, aldus Remkes.
Boerenuitkoop niet vrijwillig
Ook het vrijwillig uitkopen van boeren zal niet genoeg zijn om de problemen op te lossen, zegt de commissie. Met name bij veehouderijen in de buurt van kwetsbare natuur kan uitkopen niet op basis van vrijwilligheid, aldus de commissie. Verder moet de landbouw flink op de schop. “De grootste inspanning moet komen van de landbouw, die voor ruim 40 procent verantwoordelijk is voor de stikstofuitstoot in de vorm van ammoniak.”
Dat het kabinet andere maatregelen moet nemen om aan Europese natuurregels te voldoen werd vorig jaar duidelijk toen de Raad van State een streep haalde door het tot dan toe gebruikte Programma Aanpak Stikstof (PAS).
De commissie-Remkes kwam al eerder met tussenrapporten en het kabinet nam al maatregelen gebaseerd op die adviezen, zoals het terugbrengen van de maximumsnelheid op snelwegen overdag naar 100 kilometer per uur en uitkoopregelingen voor veehouders. Ook bouwactiviteiten liggen stil en de opening van Lelystad Airport is uitgesteld.
Meer natuurgebieden
Schouten kwam eind april met de nieuwe Structurele Aanpak Stikstof. Met 5 miljard euro in tien jaar wil het kabinet natuurgebieden herstellen en bedrijven (waaronder boeren) helpen met stikstofmaatregelen dan wel uitkopen.
Het streven van het kabinet om te onderzoeken of het aantal Natura-2000 gebieden omlaag kan, kan ook niet op goedkeuring van de commissie rekenen. De commissie stelt juist voor om meer natuurgebieden aan te wijzen.
Minister Schouten van Landouw zegt in een reactie de “ferme adviezen” te gaan lezen. “We zijn steeds verder aan het leren hoe we dingen moeten aanpakken.” De minister zei dat dit dossier geen gemakkelijke oplossingen kent en dat de discussie over stikstof na vandaag niet voorbij is.
PAS
In mei 2019 haalde de Raad van State een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS) waarmee Nederland aan Europese regels wilde voldoen om te natuur te beschermen. Met de maatregelen zou Nederland de doelen niet halen en niet aan de Europese regels voldoen, oordeelde de Raad van State.
Sindsdien zijn economische- en bouwactiviteiten stilgelegd, mogen veebedrijven niet uitbreiden, ligt de opening van Lelystad Airport stil en is de snelheid op snelwegen overdag naar maximaal 100 kilometer per uur teruggebracht.
Johan Remkes is vanavond te gast in Nieuwsuur om zijn eindrapport toe te lichten. Later zit hij ook nog bij Met het Oog op Morgen op NPO Radio 1.
BEKIJK OOK;
Remkes over het stikstofbeleid: ‘Weg met de vrijblijvendheid’
NU 08.06.2020 Johan Remkes adviseerde het kabinet maandag in een eindadvies over het stikstofprobleem. Het oordeel is hard: het kabinet doet te weinig om de uitstoot te verlagen en de plannen zijn te veel op basis van vrijwilligheid. NU.nl sprak er met de oud-minister en tijdelijk burgemeester van Den Haag over.
Wat is volgens u het belangrijkste advies aan het kabinet?
“Het harde doel om de stikstofuitstoot in 2030 ten opzichte van 2019 met 50 procent te verlagen is wat ons betreft de kern. Dat moet er in 2040 voor zorgen dat de uitstoot onder de kritische depositiewaarde is gebracht zodat de natuur in 2050 volledig is hersteld.”
“Je moet die doelen hard, wettelijk borgen en vastleggen. Inclusief de komst van een fonds om de maatregelen mee te kunnen betalen. Weg met de vrijblijvendheid.”
Ik heb niet de indruk dat minister Carola Schouten van Landbouw uw advies direct overneemt. Er wordt gewacht op een advies van de Raad van State over de juridische houdbaarheid van het stikstofbeleid.
“Ik vind het op zich niet vreemd dat de minister het advies van de Raad van State afwacht. De kern van de kritiek van de Raad van State van vorig jaar zit hem in de term ‘borgen’. Dat gebeurt in het huidige stikstofbeleid niet.”
“Daarom zeggen wij nu: wil je de zekerheid dat de bouwvergunningen niet weer vastlopen en dat er daadwerkelijk stappen op het gebied van natuurherstel worden gezet, zal je er toch een tandje bij moeten zetten.”
“Ik snap best dat dat politiek gevoelig ligt in de coalitie. Ik sluit ook helemaal niet uit dat een deel van de discussie volgend jaar bij de kabinetsformatie terugkomt.”
Minister Schouten en Johan Remkes bij de presentatie van het eindadvies Niet alles kan overal . (Foto:Pro Shots).
Is dat frustrerend nadat u met een vrij stevig advies bent gekomen?
“Nee. Als je dat frustrerend vindt, dan moet je niet aan dit soort commissievoorzitterschappen beginnen.”
Was u verrast dat er geen harde doelen werden vastgelegd in het nieuwe stikstofbeleid van het kabinet?
“Daar was ik wel verbaasd over. Ik heb ook de indruk dat de coalitiepartners met de minister de pen hebben vastgehouden bij het schrijven van dat beleid. Dan weet je ook dat er een compromis uitrolt.”
Als uw adviezen niet worden overgenomen, wie is dan de grote verliezer in deze discussie die al ruim een jaar duurt?
“Dat is wat mij betreft dan de Kamer. Die is dan verantwoordelijk voor een juridische situatie die tot grote problemen kan leiden.”
Beginnen we dan weer van voor af aan?
“Ik kan geen koffiedik kijken. Wij hebben opgeschreven wat volgens ons de beste oplossing is. De politiek moet hier zijn voordeel mee doen.”
Er is een nieuwe burgemeester voor Den Haag voorgedragen en u bent klaar met het schrijven van rapporten over stikstof en het parlementair stelsel. Wat gaat u nu eigenlijk doen?
“Ik was al met pensioen! Ik ga er maar van uit dat ik nooit helemaal achter de geraniums verdwijn.”
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Commissie-Remkes: Stikstofuitstoot moet in 2030 gehalveerd zijn
NU 08.06.2020 De stikstofuitstoot moet in 2030 zijn gehalveerd ten opzichte van 2019 en tegelijkertijd moet er worden geïnvesteerd in natuurherstel. Alleen dan kunnen de doelen om de natuur voldoende te beschermen worden gehaald, stelt Johan Remkes maandag in zijn eindrapport met advies aan het kabinet voor de oplossing van de stikstofproblemen.
De doelen moeten wettelijk worden vastgelegd, het kabinet wordt opgeroepen met een “voortvarende aanpak” te komen.
Remkes oordeelt hard over de aanpak van het kabinet tot nu toe. De juridische verankering van het huidige beleid is “onvoldoende” en veel maatregelen zijn op basis van vrijwilligheid.
De adviescommissie maakt de pijnlijke vergelijking met het vorige beleid, het Programma Aanpak Stikstof (PAS), dat vorig jaar door de Raad van State werd afgekeurd.
“Het is onvoldoende om op de lange termijn voldoende stikstofreductie te garanderen”, aldus Remkes in een toelichting op het advies.
Remkes: ‘Klopt niet dat problemen door corona vanzelf oplossen’
De adviescommissie, onder leiding van oud-minister Remkes, adviseerde het kabinet al eerder over welke stappen genomen moeten worden. Het advies van maandag, met de titel Niet alles kan overal, is het eindrapport dat aan minister Carola Schouten (Landbouw) werd overhandigd.
Remkes waarschuwde dat er onterecht wordt gedacht dat het stikstofprobleem zich vanzelf oplost vanwege de coronacrisis waardoor er een stuk minder economische activiteiten zijn. “Het stikstofprobleem is er nog steeds en is alleen maar urgenter geworden.”
“De natuur kan zich in 2050 hersteld hebben”, aldus Johan Remkes.
De afname van stikstof is naar verwachting tijdelijk en de afname van ammoniak, ook een vorm van stikstof, is bij de landbouw de laatste maanden helemaal niet afgenomen, concludeerde Remkes.
De halvering van de stikstofuitstoot zou per provincie moeten worden geregeld, afhankelijk van de staat van de Natura 2000-gebieden. Vóór 2040 moet de uitstoot bij alle beschermde natuurgebieden tot onder een bepaalde grens zijn gedaald, zodat de stikstof geen schade meer kan aanbrengen aan de natuur.
Remkes: “Als dat lukt, dan kan de natuur zich in 2050 hersteld hebben.”
Schouten: Advies Raad van State wordt cruciaal
Schouten noemde het advies in een eerste reactie “een indrukwekkend boekwerk”. Het belangrijkste voor het kabinet, is de juridische houdbaarheid van het beleid, maar juist daarvoor waarschuwde Remkes. “Er zijn geen makkelijke oplossingen”, zei Schouten.
De Raad van State zal nog een advies uitbrengen, dat wordt voor het kabinet “essentieel”, zei Schouten. Ze wilde hier nog niet op vooruitlopen.
Ambitieuzere doelen betekenen ook meer maatregelen, waarschuwde Schouten. “Dat vraagt veel van de samenleving”. Naar dat evenwicht gaat Schouten verder op zoek.
“Wij hebben nu maatregelen voorgesteld. Als blijkt dat die niet houdbaar zijn, dan gaan we daar weer naar kijken”, aldus de bewindsvrouw.
Meer werk voor landbouwsector
Vooral de landbouw, de sector die het meeste stikstof uitstoot in Nederland, “moet echt een transitie maken” naar een werkwijze met weinig stikstofuitstoot, zei Remkes. “Het trekt een te zware wissel op de natuur.”
De commissie was ook kritisch op de vrijwillige uitkoopregeling voor boeren. Hier zouden alleen ondernemers voor in aanmerkingen moeten komen die te veel stikstof uitstoten en dicht bij Natura 2000-gebieden zitten.
Er moet ook beter moeten worden gemeten. “Boeren kunnen niet groen zijn als ze rood staan”, aldus Remkes.
Remkes licht zijn rapport toe. (Foto: Pro Shots)
Kabinet zet niet in op harde doelen
Vorig jaar werd het stikstofbeleid van het kabinet door de Raad van State afgekeurd. Er werd te weinig gedaan om de stikstofneerslag en -uitstoot bij beschermde natuurgebieden te verlagen. Met dat beleid, het Programma Aanpak Stikstof (PAS), werden bouwvergunningen afgegeven. Die werden met de rechterlijke uitspraak in één klap ongeldig waardoor een totale bouwstop volgde.
Inmiddels zijn er maatregelen genomen, mede op basis van eerdere tussenadviezen van de commissie-Remkes. Zo is de maximumsnelheid op snelwegen overdag verlaagd naar 100 kilometer per uur en mag de luchtvaart alleen groeien als er verdere verduurzaming tegenover staat.
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
Eind april volgde een “structurele aanpak” die de stikstofuitstoot bij de bron moest aanpakken. Er werd geld vrijgemaakt om de natuur te herstellen en boeren die in de buurt van beschermd natuurgebied zaten, werden met een financiële regeling verleid te stoppen met hun bedrijf. De landbouw is in Nederland verantwoordelijk voor het grootste deel van de stikstofuitstoot: 41 procent.
Het kabinet stelde zichzelf de opgave om in 2030 bij ten minste de helft van de beschermde natuurgebieden de stikstofuitstoot onder een kritische grens te krijgen. Dit is alleen opgeschreven als “streefwaarde” en niet als hard doel, waardoor critici denken dat ook dit beleid net als de PAS uiteindelijk juridisch niet houdbaar is.
MOBilisation for the Environment (MOB), de milieuclub die met succes de PAS bij de rechter aanvocht, liet al direct weten ook vanwege het nieuwste stikstofbeleid naar de rechter te stappen.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2021 ??? – deel 6
AD 13.02.2020
Foute cijfers ?
Donderdagochtend 13.02.2020 bleek dat het Planbureau voor de Leefomgeving fouten heeft gemaakt bij het maken van de berekeningen over het vergroenen van huizen. Daardoor zijn huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt dan het kabinet tot nu toe had gemeld.
Volgens de koepelorganisatie van woningcorporaties, Aedes, zijn er fouten gemaakt bij de berekening van de kosten van het Klimaatakkoord. Aedes stelt dat de kosten veel hoger liggen, dan het Planbureau voor de Leefomgeving eerder heeft berekend.
Aedes schat dat de bedragen zo’n 40 tot 50 procent hoger kunnen uitvallen. Maar het Planbureau ontkent verkeerde berekeningen te hebben gemaakt en zegt dat er verschillende soorten kosten door elkaar zijn gehaald.
Klimaat 25.05.2020
Telegraaf 23.05.2020
Telegraaf 28.04.2020
AD 25.04.2020
Telegraaf 21.04.2020
AD 21.04.2020
AD 21.04.2020
Telegraaf 02.04.2020
Telegraaf 26.03.2020
AD 14.02.2020
Onderzoekers van het PBL zijn daarop opnieuw naar de cijfers gaan kijken. Daaruit bleek dat niet alle kostenposten voor de juiste bedragen waren meegenomen. Hierover heeft het planbureau intussen een verklaring op zijn website gezet.
Onderzoeker Nico Hogervorst zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat er inderdaad “een paar kleine kostenposten zijn vergeten.” Maar volgens hem is het effect op het totaal niet groot. “De berekeningen die we hebben gemaakt voor het Klimaatakkoord staan nog steeds overeind.”
Lees ook;
Geen maatregelen
Wiebes zegt dat hij zich niet gaat bemoeien met de berekeningen van het Planbureau, nu er fouten zijn gemaakt. De afspraak is volgens hem dat de berekeningen continue worden aangepast, zodat de cijfers zo goed mogelijk zijn.
Telegraaf 05.03.2020
AD 05.03.2020
“Soms gaan ze omlaag, soms gaan ze omhoog, maar altijd moet het Rijk ervoor zorgen dat het haalbaar en betaalbaar blijft”, zegt Wiebes.
De minister is niet van plan om maatregelen te nemen tegen het Planbureau voor de Leefomgeving. “Ik ben juist blij met een planbureau dat de ramingen bijstelt. Alle nieuwe inzichten worden hier verwerkt en dat doen we al tientallen jaren zo.”
AD 13.02.2020
‘Groene Khmer’
In de Tweede Kamer is meer ophef over de Forse rekenfouten. De PVV en Forum voor Democratie zien zich bevestigd in hun oordeel dat het kabinet de burger de kosten voor de klimaattransitie steeds veel te laag voorspiegelt.
“Helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie”‘, twittert FvD-voorman Baudet. PVV-leider Wilders spreekt van ’Leugens van de Groene Khmer’, “We zijn keihard voor de gek gehouden.”
CDA’er Ronnes wil weten of de het kabinet de plannen voor het verduurzamen van huizen nu gaat aanpassen. GroenLinkser Van der Lee vindt dat de regering meer geld opzij moet zetten “om onrendabele toppen te financieren, als investeringen in eigen huis niet terugkomen via lage energierekening”.
AD 14.02.2020
Verkeerd voorspeld
Het is niet voor het eerst dat het PBL onder vuur ligt vanwege haar rekensommen. Precies een jaar geleden kreeg het instituut het zwaar te verduren nadat het kabinet de stijging van de energierekening verkeerd had voorspeld.
Telegraaf 14.02.2020
Het kabinet gebruikte eind 2018 verouderde cijfers van het PBL om de stijging van de energienota te voorspellen. Begin vorig jaar bleek dat die voorspelling er compleet naast zat. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat moest diep door het stof toen bleek dat zijn ambtenaren zich op de verouderde PBL-cijfers hadden verlaten.
Eerdere PBL-voorspellingen over het gebruik van elektrische auto’s in Nederland zaten er ook naast. Het bereik van batterijen in stekkerauto’s dat werd verwacht in 2050 was in 2018 al bereikt. Het PBL gebruikte een geheim rekenmodel om te voorspellen wat de invloed is van de klimaatplannen op elektrisch vervoer, tot woede van Tweede Kamerleden.
AD 16.02.2020
Verduurzamen woningen: hoe zit dan het met de kosten?
- De kosten die Nederland de komende decennia maakt om woningen te verduurzamen, zullen volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) enkele procenten hoger uitkomen dan eerder geraamd.
- Het PBL erkent dat diverse kleine kostenposten niet zijn meegenomen in de raming.
- Zoals bijvoorbeeld kosten die woningcorporaties maken bij een renovatie. Zoals het plaatsen van steigers.
- Ook gaat de raming ervan uit dat cv-ketels worden vervangen op het moment dat een ketel toch al vervangen zou moeten worden.
- Ook de verhuiskosten vallen mogelijk hoger uit dan eerder berekend als een woning ingrijpender wordt gerenoveerd.
- In het vervolg neemt het planbureau ook zulke kosten mee.
Telegraaf 14.02.2020
‘Aanbieders CO2-compensatie maken beloften zelden waar’
Bedrijven die stellen dat zij de uitstoot van CO2 compenseren, maken die belofte maar zelden waar. De klimaatschade die zij veroorzaken wordt amper gecorrigeerd. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw, dat met Nederlandse aanbieders, wetenschappers en keurmerken sprak.
In november 2019 uitte lector duurzaam transport Paul Peeters van de Breda University of Applied Sciences zijn twijfels in Nieuwsuur over projecten van het grootste CO2-compensatiekeurmerk Gold Standard. “Er zijn rapporten uitgekomen waaruit blijkt dat maar een heel klein percentage van al die projecten doet wat het zou moeten doen.”
Stikstofproblemen in de Bouw
De problemen in de Bouwsector ontstonden nadat de Raad van State vorig jaar het Nederlandse stikstofbeleid ongeldig had verklaard. De sector kreeg ook te maken met een strenge grens aan de hoeveelheid van de chemische stoffengroep PFAS, waardoor praktisch geen grond mocht worden vervoerd. De situatie leidde al tot heftige reacties vanuit de bouwsector. Bouwers protesteerden onder meer op het Haagse Malieveld.
Het oordeel van de Hoge Raad in het kort samengevat:
- De Staat moet definitief eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 met 25 procent hebben verminderd.
- Klimaatverandering wordt gezien als reëel gevaar waar burgers tegen beschermd moeten worden.
- Uit berekeningen lijkt de overheid het gestelde doel niet te gaan halen.
- De zaak werd in 2013 door burgerplatform Urgenda aangespannen.
Reactie VolkerWessels aanpak bouwsector
Om de PFAS- en stikstofproblematiek in de bouwsector op te lossen, zijn meer ingrijpende maatregelen nodig. Dat stelde bouwconcern VolkerWessels vandaag bij de publicatie van zijn jaarcijfers. Volgens het beursgenoteerde bedrijf is de noodoplossing die de overheid eind vorig jaar aankondigde niet voldoende om de vele bouwprojecten die stil liggen weer op gang te krijgen.
VolkerWessels stelt dat de kwestie in het afgelopen halfjaar duidelijk drukte op de marges. Het concern merkt verder dat er sprake is van aanhoudende vertraging bij de aanbesteding van grote infrastructurele projecten. Wat ook meespeelt is dat sommige klanten van VolkerWessels proberen in te spelen op de problemen door eigen projecten wat uit te stellen om een lagere prijs af te dwingen bij het bedrijf.
VolkerWessels heeft inmiddels een technologie ontwikkeld waarmee het praktisch zonder uitstoot van stikstof door bouwmaterieel woningen kan bouwen en andere bouwprojecten kan uitvoeren. Maar uiteindelijk is er toch een politieke oplossing nodig, benadrukt het bouwbedrijf.
lees: Kamerbrief Voortgang stikstofproblematiek structurele aanpak bijlage 1 en 2 24.04.2020
lees: Bijlage 3
meer: Klimaat NU
Lees: Stikstof: geduld oppositie raakt op, dit besloot het kabinet tot nu toe NU
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 5
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 4
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Planbureau: klimaat- en energiebeleid kost 3 miljard euro per jaar
NOS 29.05.2020 De maatregelen die genomen moeten worden om de doelstellingen van het klimaat- en energiebeleid te bereiken, kosten alles bij elkaar gemiddeld zo’n 3 miljard euro per jaar, in de komende tien jaar. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Al eerder berekende het PBL de kosten van het Klimaatakkoord. Nu heeft het voor het eerst ook de kosten van de daarvoor al geldende afspraken berekend, waaronder die van het Energieakkoord uit 2013.
Die ‘oude’ kosten worden door het PBL geschat op 52 miljard euro. Het planbureau verdeelt deze rekening over de periode 2000 tot en met 2050 – de deadline van het Internationale Klimaatakkoord van Parijs – en komt dan op een bedrag van gemiddeld ruim 1 miljard euro per jaar. Dat is 0,1 procent van het bruto binnenlands product. De kosten nemen toe tot zo’n 3 miljard per jaar rond volgend jaar en dalen daarna naar 1 miljard euro in 2030, verwacht het PBL.
De kosten van de maatregelen die direct voortvloeien uit het vorig jaar afgesloten Nederlandse Klimaatakkoord komen grotendeels boven op de kosten van het Energieakkoord uit 2013 en lopen volgens het PBL op tot 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Daarmee komen de kosten van alle maatregelen die genomen moeten worden om de doelstellingen van het klimaat- en energiebeleid te bereiken, gemiddeld uit op zo’n 3 miljard euro per jaar in de komende tien jaar. Dat is zo’n 0,4 procent van het bbp.
Kamerleden Baudet en Hiddema ANP
Het nieuwe onderzoek door het PBL is gedaan op verzoek van de Tweede Kamer. In debatten en briefings met onder meer de voorzitter van het Klimaatakkoord Ed Nijpels ontstond regelmatig discussie over de werkelijke kosten van het klimaatbeleid, juist omdat er geen cijfers bekend waren over het ‘oude’ klimaatbeleid.
Met name de fractievoorzitter van Forum voor Democratie, Thierry Baudet, trok de kosten van het klimaatbeleid in twijfel. Baudet schatte de totale kosten tot 2050 op maar liefst 1000 miljard euro. Die berekening klopt volgens het planbureau niet, maar de jaarlijkse kosten liggen dus gemiddeld wel een miljard euro hoger dan de directe kosten van het Klimaatakkoord.
Bij de presentatie van het rapport relativeerde onderzoeker Robert Koelemeijer van het PBL de miljarden die de energietransitie de komende jaren kost. Hij maakte een vergelijking met de totale bedragen die jaarlijks in de Nederlandse energiehandel omgaan. Die variëren van 15 tot 30 miljard euro per jaar.
Effecten coronacrisis
De afgelopen maanden zijn de olie-, gas- en elektriciteitsprijzen ingestort door een verminderde vraag naar energie als gevolg van de coronacrisis. Dat komt omdat er nauwelijks gevlogen en veel minder gereden werd. Ook het stroomverbruik van bijvoorbeeld de Nederlandse Spoorwegen daalde fors.
Toch denkt Koelemeijer niet dat de coronacrisis zelf grote invloed zal hebben op de kosten van het klimaatbeleid. Hij benadrukte dat de studie een periode van vijftig jaar in beeld brengt en de coronacrisis in deze periode maar een van de vele conjuncturele schommelingen in de energieprijzen voorstelt. In hoeverre de crisis voor structurele veranderingen zal zorgen in het vliegverkeer, het autogebruik en thuiswerken kan het PBL nog niet zeggen.
‘Stikstofaanpak leidt komende tien jaar tot weinig voordeel voor natuur’
NU 20.05.2020 Veel Nederlandse natuurgebieden zullen ook in 2030 nog flink overbelast met stikstof zijn, schrijft Trouw woensdag op basis van een doorrekening van de stikstofaanpak van het kabinet door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
In het huidige plan van het kabinet staat dat de uitstoot van stikstof in 2030 met 26 procent moet zijn gedaald. Uit de doorberekening van het RIVM blijkt echter dat de natuur door zo’n verlaging amper verbetert.
De Veluwe blijft volgens de doorrekening kampen met een stikstofoverschot en in natuurgebieden in Noord-Brabant en Overijssel zou in 2030 zelfs sprake zijn van een fors overschot. Volgens het RIVM komt dat doordat het kabinet niet kijkt naar hele natuurgebieden.
Het kabinet wil dat de helft van de zogenoemde stikstofgevoelige hectares over tien jaar onder de norm zit. Volgens Trouw gaat het hier om kleine stukjes natuur die bij elkaar opgeteld de helft vormen in plaats van hele natuurgebieden.
Volgens milieuorganisatie MOBilisation for the Environment (MOB) wil het kabinet alleen 50 procent minder uitstoot en wordt de verbetering van de natuur niet als doel gezien. Door nadruk op hectares en niet op kwetsbare soorten te leggen, geeft het kabinet volgens de organisatie “waardevolle sterk bedreigde natuur grotendeels op”, schrijft Trouw.
‘Vorig plan ineffectief en te vrijblijvend’
De Raad van State heeft de voorloper van de huidige aanpak, het zogenoemde Programma Aanpak Stikstof (PAS), vorig jaar in mei afgekeurd. Nederland hield zich aan die aanpak om te voldoen aan Europese richtlijnen, maar volgens de Raad was de aanpak te vrijblijvend en de effectiviteit onbewezen. Doordat er een streep door het programma werd gehaald, kwamen veel economische activiteiten stil te liggen. Zo lagen bouwprojecten stil en werd de opening van Lelystad Airport uitgesteld.
Sindsdien werkt het kabinet aan een nieuwe aanpak. Ook zijn er maatregelen genomen om de economische activiteiten te bevorderen. Zo ging de maximumsnelheid op snelwegen in maart omlaag en moesten boeren hun bedrijf aanpassen. Dit resulteerde in veel protest van de boeren.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
‘Stikstofaanpak kabinet biedt weinig soelaas voor natuur’
NOS 20.05.2020 Het kabinetsbeleid om de stikstofcrisis te lijf te gaan, zal voor grote delen van de natuur weinig verschil maken. Dat schrijft Trouw op basis van een doorrekening van het RIVM.
Het kabinet wil dat de stikstofuitstoot in 2030 is gedaald met ruim een kwart, maar volgens de krant is bijvoorbeeld de Veluwe dan nog altijd overbelast door stikstof. Het probleem is naar verluidt de gefragmenteerde aanpak. Het kabinet wil dat op de helft van stikstofgevoelige delen natuur de norm niet wordt overschreden. Daarmee worden echter niet de volledige natuurgebieden genoeg beschermd tegen verzuring van de grond, wat een teveel aan stikstof teweegbrengt.
Trouw schetst dat het kabinet niet duidelijk is hoe het ‘de helft’ van de stikstofgevoelige natuur definieert. Er zou namelijk ook gekozen kunnen worden voor natuur die nu niet sterk overbelast is. De doelstelling is dan gemakkelijker haalbaar, maar dat betekent niet dat relatief zwaarbelaste natuurgebieden zoals de Veluwe daarmee uit de problemen zijn.
“De streefwaarde zegt niets over welke gebieden en welke hectares bereikt moeten worden”, laat een woordvoerder van het ministerie van LNV aan de krant weten.
Spoedwet
Een jaar geleden floot de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, het kabinet terug vanwege het stikstofprobleem. Nederland spande zich onvoldoende in om natuurgebieden te beschermen. Het leidde ertoe dat bouwprojecten stil kwamen te liggen en wegen niet konden worden aangelegd.
Het kabinet reageerde met een spoedwet die voor de Kerst door beide Kamers kwam. Onder meer werd de maximumsnelheid op snelwegen verlaagd en kwam er ander veevoer voor koeien. Ook wordt meer bos aangelegd.
BEKIJK OOK;
Milieuorganisaties stappen opnieuw naar rechter vanwege stikstofplannen
NU 25.04.2020 De milieuorganisaties Mobilisation for the Environment (MOB) en Vereniging Leefmilieu stappen naar de rechter vanwege de plannen van het kabinet om de neerslag van stikstof te verminderen. Dat meldt MOB-voorzitter Johan Vollenbroek vrijdag in een persbericht.
Vollenbroek meent dat de kabinetsplannen ineffectief, ongeloofwaardig en onhoudbaar zijn. “90 procent van de ammoniak komt bij de intensieve veehouderij vandaan en die wordt hier nauwelijks of niet aangepakt. Dat is het grote probleem”, zei hij vrijdag bij Nieuwsuur.
Volgens Vollenbroek moet onder meer het aantal koeien, varkens, kippen en geiten in Nederland omlaag. “Daar komt de ammoniak vandaan, dus daar moet je de maatregelen op treffen, en dat gebeurt helemaal niet. Wij gaan opnieuw procederen en wij gaan dan eisen dat er een nieuw plan komt.”
Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit schreef vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet 5 miljard euro vrijmaakt voor maatregelen om de neerslag van stikstof te verminderen. Het gaat om maatregelen binnen de landbouw, luchtvaart, industrie, scheepvaart en het verkeer. Te veel stikstof is onder meer slecht voor de biodiversiteit en heeft een negatief effect op dieren.
Het bedrag wordt tot 2030 ingezet om maatregelen door te kunnen voeren. 3 miljard euro daarvan wordt volgens de plannen besteed aan het herstel en de versterking van de natuur en met de overige 2 miljard euro worden bedrijven geholpen bij het verminderen van de uitstoot.
Procedure tegen nieuwe vergunningen
Vollenbroek weet dat hij tegen het besluit van het kabinet zelf niet kan procederen. “We kunnen wel procederen tegen nieuwe vergunningen (voor onder meer veehouderijen, red.) die straks gaan komen. En dat zullen we ook zeker gaan doen.”
De voorzitter van de milieuorganisatie startte al eerder procedures tegen de staat. Zo wist hij het Programma Aanpak Stikstof (PAS) bij de hoogste rechter tegen te houden. Deze constructie om de stikstofuitstoot terug te dringen, bleek juridisch onhoudbaar.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9c3d4486-8634-11ea-b955-02d2fb1aa1d7.jpg)
Extra maatregelen voor klimaatdoelen Urgenda-uitspraak
Telegraaf 24.04.2020 Het kabinet wil de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) door moderne kolencentrales flink terugdringen door een uitstootplafond in te stellen. Daar zal een compensatie voor de eigenaar van de centrale tegenover staan. Daarnaast trekt klimaatminister Eric Wiebes tientallen miljoenen euro’s aan subsidie uit om woningen te verduurzamen, waar huiseigenaren, huurders en ondernemers gebruik van kunnen maken.
Het kabinet zet 150 miljoen euro opzij voor compensatie voor mensen die „bijvoorbeeld LED-lampen” kopen of hun woning op andere manieren verduurzamen. Woningcorporaties hoeven minder verhuurdersheffing te betalen als zij de huizen die ze verhuren verduurzamen. Die maatregel kost het kabinet ook zo’n 150 miljoen euro.
Dat zijn de belangrijkste maatregelen die het kabinet treft om aan klimaatdoelstellingen op de korte termijn te voldoen. De CO2-uitstoot moet dit jaar 25 procent lager liggen dan in 1990, zo hebben verschillende rechters, tot de Hoge Raad aan toe, bepaald in de veelbesproken Urgenda-zaak. Ze dragen ook bij aan de vermindering van de stikstofuitstoot, die nodig is om de verlening van bouwvergunningen weer op gang te brengen.
Door de coronacrisis werd het pakket pas later gepresenteerd, maar het kabinet wil nog gewoon aan het vonnis voldoen. De coronamaatregelen hebben „significante gevolgen” op de uitstoot in 2020, maar heeft weinig effect op de uitstoot op de lange termijn.
BEKIJK MEER VAN; huisvesting en stedenbouw milieubehoud bouw en vastgoed milieupolitiek klimaatverandering Den Haag Koolstofdioxide Urgenda-zaak
CO2-reductie mogelijk gehaald door coronacrisis, Urgendadoelen in zicht
NOS 24.04.2020 De kans is groot dat het kabinet dit jaar erin slaagt om de klimaateisen te halen. Het kabinet is verplicht om voor het einde van 2020 de CO2-uitstoot met tenminste 25 procent te verminderen ten opzichte van 1990 en door de coronacrisis komt dit doel in zicht. Dit blijkt uit de brief van minister Wiebes van Economische Zaken aan de Tweede Kamer over de uitvoering van het zogenoemde Urgenda-vonnis.
De Hoge Raad bepaalde eind 2019 dat het kabinet verplicht is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De stichting Urgenda, die zich inzet voor het sneller verduurzamen van Nederland, heeft de CO2-reductie van 25 procent afgedwongen via een jarenlange juridische strijd.
Doelen halen door coronacrisis
Wiebes baseert zich op nieuwe berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). In het eerste scenario zijn de economische gevolgen van de coronacrisis beperkt en dat “zou alleen in 2020 kunnen leiden tot een reductiebeperking dat net (niet) overeenkomt met het Urgenda-vonnis”, schrijft Wiebes.
In het tweede scenario zijn de economische effecten van de coronacrisis groter en langduriger. “Dit scenario zou alleen in 2020 kunnen leiden tot een reductiebeperking dat (ruim) voldoet aan het Urgenda-vonnis.”
Subsidie voor burgers en bedrijven
Het kabinet neemt wel klimaatmaatregelen, zoals het instellen van een zogenoemd uitstootplafond voor kolencentrales. Dat is hun maximale CO2-uitstoot per jaar.
Verder krijgen burgers en bedrijven een compensatie voor de aankoop van ledlampen en het beter instellen van hun verwarmingsinstallaties. Hiervoor is 150 miljoen euro uitgetrokken. Mensen met een oude koel- of vrieskast krijgen bij inruil 35 euro. Woningbouwcorporaties die hun huurhuizen verduurzamen, krijgen een korting op de verhuurdersheffing, een soort afdracht aan de staatskas.
Economisch herstel
Eind maart zag het ernaar uit dat het kabinet vanwege de uitbraak van het coronavirus het nemen van klimaatmaatregelen zou uitstellen, maar het kabinet vindt het toch verstandig om nu al met beleid te komen. Het kabinet vreest anders dat het herstel van de economie na de crisis wordt belemmerd door strenge klimaatregels. “Alleen op deze manier is er straks echt ruimte voor economisch herstel”, schrijft Wiebes.
Het Planbureau voor de Leefomgeving vindt het moeilijk om in te schatten wat exact de invloed is van de coronacrisis op de uitstoot, zeker voor de komende jaren. Minister Wiebes gaat in het najaar bekijken of de huidige maatregelen afdoende zijn.
Bekijk ook;
- Kabinet neemt toch nu klimaatmaatregelen; productie kolencentrales omlaag
- Urgenda positief over kabinetsplan kolencentrales, ‘maar doe ook andere dingen’
- Mogelijk uitstel klimaatmaatregelen door coronacrisis
- Kabinet overlegt met Urgenda over verlaging CO2-uitstoot
Boeren én milieugroepen ontevreden met stikstofplannen kabinet
NOS 24.04.2020 Het kabinet trekt definitief de komende tien jaar 5 miljard euro uit voor de aanpak van de stikstofproblematiek. Betrokken organisaties reageren gemengd op het nieuws.
LTO Nederland, belangenvereniging voor de agrarische sector, is het niet eens met de verdeling van het geld. Het grootste deel van het vrijgekomen budget, 300 miljoen euro per jaar, gaat namelijk naar herstel en versterking van kwetsbare natuur in de Natura 2000-gebieden. Daarnaast gaat er 200 miljoen op jaarbasis naar maatregelen die bedrijven moeten helpen om de neerslag van stikstof in milieugebieden te verminderen.
LTO vindt dat het kabinet hiermee te weinig in de toekomst van de agrarische sector investeert. De organisatie wijst erop dat boeren die bijvoorbeeld de stikstofuitstoot proberen te verlagen door koeien anders te voeren en door mest te verdunnen, financieel niet genoeg geholpen worden.
Ook het bedrag dat is gereserveerd voor stalverduurzaming, zo’n 280 miljoen euro, is niet genoeg, vindt LTO. Volgens de organisatie gaat het geld vooral op aan natuurverbetering en het opkopen van bedrijven. Actiegroep Farmers Defence Force laat weten zich achter de reactie van LTO te scharen. Beide overwegen juridische stappen.
Vrees voor banenverlies
Het Landbouw Collectief, een organisatie van samenwerkende boerenorganisaties, zegt dat door de maatregelen bedrijven zich niet verder kunnen ontwikkelen. De organisatie vreest voor het verlies van banen in de sector en waarschuwt dat de maatregelen geen draagkracht hebben binnen de sectoren.
Daarnaast is het collectief bezorgd over de uitkoop van boeren. Het kabinet wil boeren in de buurt van Natura 2000-gebieden in ruil voor compensatie verleiden om te stoppen. Boeren die wel doorgaan, moeten verduurzamen.
Niet alleen brancheverenigingen zijn ontevreden, ook milieuorganisaties zijn kritisch. Veel organisaties vinden de voorgestelde stikstofreductie te laag. Het kabinet wil dat in 2030 de stikstofneerslag in de helft van de 161 Natura 2000-gebieden onder de kritische waarde ligt. Boven die waarde heeft de stikstof negatieve gevolgen voor de natuur.
Onder meer Milieudefensie, Greenpeace en de Vogelbescherming schrijven in een gezamenlijke reactie dat de maatregelen niet streng genoeg zijn en dat het gevolg is dat “de natuur achteruit blijft gaan”.
Natuur & Milieu, Natuurmonumenten en LandschappenNL zijn tevreden met de investeringen omdat het kabinet daarmee laat zien “natuurherstel serieus te nemen”. Maar met de aanpak zijn zij het oneens. De organisaties vinden het onacceptabel dat in de helft van de natuurgebieden voorlopig te veel stikstof uitgestoten blijft worden.
Toine Cooijmans @toinecooijmans
Door grote hoeveelheden stikstof is de biodiversiteit in Nederland de afgelopen jaren afgenomen. Kwetsbare planten en insectensoorten verdwenen bijvoorbeeld.
De stikstofuitstoot in Nederland is de afgelopen 30 jaar fors afgenomen, maar Nederland blijft qua uitstoot koploper in Europa. 41 procent van de stikstofneerslag in gevoelige natuurgebieden is afkomstig van de landbouw.
Bekijk ook:
- Kabinet hakt knoop door: 5 miljard voor stikstofaanpak
- Mesdagfonds komt nu toch uit op zelfde stikstofcijfer als RIVM, trekt kritiek stil in
- Stikstof: vier vragen (en antwoorden) over de uitstoot van boeren
Kabinet hakt knoop door: 5 miljard voor stikstofaanpak
NOS 24.04.2020 Het kabinet heeft de knoop doorgehakt over een pakket aan maatregelen om de neerslag van stikstof te verminderen en de natuur te herstellen. Het gaat om een bedrag van 5 miljard euro tot 2030. Door het besluit kunnen er weer vergunningen voor onder meer de bouw worden afgegeven, schrijft Landbouw-minister Schouten in een brief aan de Tweede Kamer.
Schouten snapt dat de hoofden van veel Nederlanders op dit moment niet naar de stikstofproblemen staan. Maar ze wijst erop dat sectoren als de bouw, de industrie, het transport en de landbouw naast de coronacrisis ook nog kampen met de stikstofproblematiek.
Ze zegt dat het kabinet alvast vooruit kijkt naar de periode waarin het maatschappelijk leven en de economie weer op gang moeten worden gebracht. “Wat dan niet mag gebeuren, is dat het stikstofdossier onnodige belemmeringen met zich meebrengt en herstel in de weg zit.”
Ander veevoer
Dat er een bedrag van 5 miljard voor de stikstofproblemen op tafel zou komen, lekte eerder deze week al uit. Het grootste deel, 300 miljoen euro per jaar, gaat naar herstel en versterking van de natuur. Daarnaast wordt er zo’n 200 miljoen per jaar gestoken in “bronmaatregelen”, die bedrijven moeten helpen om de neerslag van stikstof in kwetsbare natuurgebieden te verminderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om schonere technologieën, ander veevoer en financiële regelingen voor boeren die willen stoppen.
Het kabinet wil dat de stikstofneerslag in 2030 in de helft van Natura 2000-gebieden onder de kritische waarde ligt. Boven die waarde heeft de neerslag van stikstof negatieve effecten op de gevoelige natuur. Er wordt steeds gecontroleerd of het de goede kant op gaat.
Volgens Schouten ontstaat er op deze manier weer ruimte voor onder meer de bouw van woningen en de aanleg van wegen. Veel projecten zijn stil komen te liggen na een uitspraak op 29 mei vorig jaar van de Raad van State. Die stelde dat er bij de uitgifte van vergunningen te weinig werd gekeken naar de schade aan de natuur.
Schouten: als we uit de crisis komen is stikstofbeleid van groot belang !!
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/88231ac6-8327-11ea-bc10-02d2fb1aa1d7.jpg)
Kabinet komt met miljardenplan voor stikstof
Telegraaf 20.04.2020 Ondanks de coronacrisis komt het kabinet binnenkort met een miljardenplan om de uitstoot van stikstof tot 2030 fors te verminderen en de natuur te versterken. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf.
Op korte termijn wil het kabinet een fors bedrag steken in het versterken van natuurgebieden. Verder komt er meer geld voor regelingen om boeren uit te kopen die willen stoppen of hun bedrijf willen verduurzamen. Voor natuurherstel gaat het om ongeveer 300 miljoen euro per jaar en voor stikstofreductie ongeveer 200 miljoen per jaar. De hele aanpak voor de komende jaren telt op tot 5 miljard euro, bevestigen Haagse bronnen.
Ook andere sectoren, zoals de industrie, luchtvaart (elektrisch taxiën op Schiphol) en scheepvaart, worden meegenomen in het nieuwe stikstofpakket. Door de scheepvaart te vergroenen moet het straks weer mogelijk worden om bouwvergunningen af te geven aan de Hollandse kust. Dit dichtbevolkte gebied profiteerde nauwelijks van de eerder genomen maatregelen zoals de omstreden verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur.
’Stikstofcrisis’
Het kabinet gaat in de voorjaarsnota een flink bedrag uittrekken voor de stikstofaanpak, zo bevestigen Haagse bronnen. Deze week worden de puntjes op de i gezet. Dinsdag is er extra coalitieoverleg over wat Nederland afgelopen najaar nog de ’stikstofcrisis’ noemde.
De stikstofuitstoot is door de ‘intelligente lockdown’ lager dan normaal. De stikstofkwestie is voor vergunningen vooral een juridisch probleem, want de uitstootvermindering moet op papier mee kunnen tellen en het liefst blijvend. Achter de schermen wordt desondanks gekeken of de tijdelijke stikstofwinst door de coronacrisis kan worden gebruikt om tijdelijke uitstoot te vergunnen. Bijvoorbeeld bij de bouw van woningen.
Plantjes
Het stikstofpakket moet er uiteindelijk voor zorgen dat Europees beschermde plantjes weer op een niveau komen dat ze niet meer worden aangetast. Dat moet in de helft van de natuurgebieden een feit zijn in 2030. Het kabinet wil zogeheten ’Natura2000-gebieden’ verbinden en uitbreiden om dit mogelijk te maken, zo stellen ingewijden. Er is geen overeenstemming bereikt over het schrappen van kleine natuurgebieden waar dit doel al bij voorbaat onhaalbaar is Een aantal stikstofdoelen worden in een speciale wet vastgelegd.
De stikstofkwestie is al met al een dure groene aangelegenheid geworden. Het kabinet trok eerder al ruim 700 miljoen euro uit voor de aanpak. Jarenlang was er een juridisch systeem voor de omgang met stikstof bij vergunningen, maar door een uitspraak van de Raad van State is het kabinet gedwongen om het over een andere boeg te gooien. Het jarenlange proces was aangespannen door een milieuclub.
BEKIJK MEER VAN; milieubehoud milieupolitiek overheid Raad van State
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2020/04/gn4-33012516-57505819img-gn4-33012516-57505819-1.jpg)
Minister Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) tijdens het algemeen overleg in de Tweede Kamer over de stikstofproblematiek. Foto Bart Maat/ANP
Kabinet investeert nog eens 5 miljard in strijd tegen stikstofcrisis
NRC 20.04.2020 De extra investering wordt verspreid over tien jaar. Een deel van het geld wordt in de natuur geïnvesteerd, een ander deel in maatregelen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen.
De regering zal de komende tien jaar nog eens 5 miljard euro investeren in maatregelen om de stikstofcrisis tegen te gaan. Dat bevestigen bronnen maandag na berichtgeving van RTL Nieuws.
Jaarlijks zal ongeveer 300 miljoen euro worden uitgetrokken om de kwaliteit van de natuur te verbeteren en ongeveer 200 miljoen euro voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen. Een deel van dat geld zou gereserveerd zijn om boerderijen op te kopen of te helpen verduurzamen.
Daarnaast wil het kabinet wettelijk vastleggen dat in 2030 in de helft van de stikstofgevoelige natuur de vervuiling weer onder de kritische grens is. Door te hoge stikstofuitstoot is de biodiversiteit in Nederland op veel plekken flink afgenomen.
Lees ook deze artikelen;
Kabinet trekt nog eens 5 miljard uit voor stikstofbeleid
NOS 20.04.2020 Het kabinet trekt 5 miljard euro extra uit om de problemen met stikstof in natuurgebieden aan te pakken. Ingewijden bevestigen een bericht daarover van RTL Nieuws. Van het bedrag is 3 miljard bedoeld om natuurgebieden te herstellen.
Het gaat om een pakket voor tien jaar. Dat betekent dat er per jaar zo’n 300 miljoen euro beschikbaar komt om natuur die aangetast is door stikstof te herstellen. Om de uitstoot van stikstof te beperken, zogeheten bronmaatregelen, is zo’n 200 miljoen per jaar beschikbaar.
Het kabinet wil meer boeren in de gelegenheid stellen om te stoppen met hun bedrijf, zodat de uitstoot vermindert. Er zijn al regelingen voor varkensboeren die ook veel stank veroorzaken en voor ‘piekbelasters’, heel grote veebedrijven in de buurt van natuurgebieden. Naar verluidt komt er nu ook een regeling voor rundveehouders die willen stoppen of hun stallen duurzamer willen maken.
Walstroom
Door de neerslag van stikstof is de biodiversiteit in natuurgebieden ernstig achteruitgegaan. Een uitspraak van de rechter vorig jaar dwong de overheid daar nu daadwerkelijk iets aan te doen. Door die uitspraak kwamen ook veel bouwprojecten stil te liggen.
In het pakket van 5 miljard zitten ook maatregelen om de uitstoot door de industrie en de scheepvaart te verminderen, zeggen bronnen. Zo is het de bedoeling dat schepen die aan de kade liggen altijd gebruik gaan maken van elektriciteit vanaf de wal, zogeheten walstroom. Omdat ze dan niet meer hun generatoren aan boord hoeven te laten draaien, komt er ook minder stikstof vrij.
Bekijk ook;
- Kabinet focust in stikstofcrisis op stoppende én duurzame boer
- Kabinet trekt geld uit voor stikstofcrisis, GroenLinks wil meer actie
Kabinet trekt nog 5 miljard uit voor stikstofbeleid
RTL 20.04.2020 Het kabinet investeert de komende tien jaar nog 5 miljard euro om het stikstofprobleem in de natuurgebieden op te lossen. Dit bevestigen bronnen in Den Haag aan de politieke redactie van RTL Nieuws.
Het gaat om ongeveer 300 miljoen euro per jaar voor verbetering van de natuur en ongeveer 200 miljoen per jaar voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen.
Dat geld wordt onder meer gebruikt om de bedrijven op te kopen van boeren die willen stoppen, om boeren te helpen omschakelen naar de veel duurzamere kringlooplandbouw en om boeren die hun stallen duurzamer willen maken te steunen.
Aangetast
Als gevolg van de stikstofuitstoot is de natuur in Nederland ernstig aangetast. Gevolg is dat de biodiversiteit hard achteruit is gegaan. Veel planten, insecten en dieren zijn verdwenen. Het kabinet wil dat proces keren. In 2030 moet in de helft van de stikstofgevoelige natuur, de vervuiling weer onder de kritische grens zijn. Deze ambitie wil het kabinet volgens ingewijden wettelijk vastleggen.
Vorig jaar zette de Raad van State een streep door het programma ‘aanpak stikstof’ van het Rijk. Dat programma gaf ruimte voor bouwactiviteiten terwijl de stikstofuitstoot achteraf kon worden gecompenseerd. Vaak gebeurde dat dan niet. Gevolg van de uitspraak was dat vrijwel geen bouwvergunning meer konden worden afgegeven.
Onderzoek: stikstofmetingen van het RIVM in orde
Natuurherstel
Eind vorig jaar kwam het kabinet met een spoedwet om de bouw voor dit jaar weer op gang te krijgen. Er werd bovendien voor ruim 700 miljoen euro geïnvesteerd om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te herstellen. Daar komt de komende tien jaar dus nog 5 miljard euro bij.
Behalve voor natuurherstel is dat ook nodig om de komende jaren woningen te kunnen bouwen en infrastructuur te kunnen aanleggen. Het kabinet wil dat dat gebeurt met minder stikstofuitstoot en bestemt daarom een deel van het geld om de bouw ‘schoner’ te maken. Ook komt er geld om het elektrisch taxiën van vliegtuigen te stimuleren.
Het is de bedoeling dat het kabinet vrijdag het stikstofbeleid vaststelt. Morgenmiddag komen de coalitiepartijen nog bijeen om de laatste details te bespreken.
Wat is stikstof?
Gevaarlijk voor mens én natuur: alles wat je moet weten over stikstof; Ron Kragten en Stephan Koole Stikstofvervuiling Natuurgebied
Kabinet trekt vijf miljard euro uit om stikstofcrisis aan te pakken
AD 20.04.2020 De komende tien jaar trekt het kabinet vijf miljard euro extra uit om de stikstofcrisis aan te pakken. Drie miljard euro is voor natuurherstel, zo’n twee miljard euro gaat naar regelingen om onder meer boeren uit te kopen en boerenbedrijven te verduurzamen.
Dat bevestigen Haagse bronnen aan deze site. De nieuwe stikstofmaatregelen worden later deze week officieel bekendgemaakt. Ondanks het coronavirus wil het kabinet doorgaan met de aanpak van de stikstofcrisis. Dat is volgens ingewijden nodig om huizen- en wegenbouw door te laten gaan, ook als Nederland weer uit het dal klimt na de coronacrisis.
Lees ook;
Tot 2030 wil het kabinet drie miljard euro besteden aan de versterking van natuurgebieden in Nederland. Dat geld wordt onder meer gebruikt om verzuurde stikstofgrond af te graven en grondwaterstanden te verhogen. De overheid heeft de laatste jaren veel te weinig werk gemaakt van natuurherstel, zo concludeerde de commissie-Remkes vorig jaar.
Nog eens twee miljard euro is bedoeld voor zogenoemde bronmaatregelen. Dat zijn maatregelen waarmee het kabinet de uitstoot van stikstof wil verlagen. Het grootste deel van het bedrag gaat naar opkoopregelingen voor boerenbedrijven. Ook kunnen boeren subsidie krijgen om hun bedrijf te verduurzamen. Verder gaat er geld naar extra maatregelen voor de industrie en de scheepvaart.
Raad van State
Het miljardenplan van het kabinet komt bovenop de 700 miljoen euro die eind vorig jaar werd gereserveerd voor de stikstofaanpak. Premier Rutte noemde het stikstofprobleem toen ‘een crisis van ongekende omvang’. Hij kondigde aan dat de maximumsnelheid op snelwegen overdag omlaag zou gaan naar 100 kilometer per uur. Die snelheidsverlaging is inmiddels ingevoerd.
Door een uitspraak van de Raad van State kwamen vorig jaar duizenden bouwprojecten in Nederland stil te liggen. De hoogste rechter zette een streep door het vergunningensysteem in Nederland, omdat te weinig rekening werd gehouden met stikstofvervuiling. De landbouw levert met 41 procent de grootste bijdrage aan de stikstofneerslag in de natuur.
Boerenacties
Vooral boeren kwamen daardoor in het verweer tegen de aangekondigde stikstofmaatregelen. Een oproep van regeringspartij D66 om de veestapel te halveren, zette veel kwaad bloed. Hoewel de maatregelen minder ingrijpend zijn dan groene partijen willen, zijn boerenorganisaties nog altijd boos over de huidige stikstofplannen van het kabinet. De radicale boerenclub Farmers Defence Force – die achter de grote boerenprotesten van vorig jaar zat – verklaarde het kabinet begin deze maand ‘de oorlog’.
Door de coronacrisis neemt de stikstofuitstoot in Nederland overigens tijdelijk af. Het kabinet wil die stikstofruimte gaan benutten om bepaalde bouwprojecten de komende tijd door te kunnen laten gaan.
Kabinet trekt nog 5 miljard uit voor stikstofbeleid
MSN 20.04.2020 Het kabinet investeert de komende tien jaar nog 5 miljard euro om het stikstofprobleem in de natuurgebieden op te lossen. Dit bevestigen bronnen in Den Haag aan de politieke redactie van RTL Nieuws.
Het gaat om ongeveer 300 miljoen euro per jaar voor verbetering van de natuur en ongeveer 200 miljoen per jaar voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen.
Dat geld wordt onder meer gebruikt om de bedrijven op te kopen van boeren die willen stoppen, om boeren te helpen omschakelen naar de veel duurzamere kringlooplandbouw en om boeren die hun stallen duurzamer willen maken te steunen.
Aangetast
Als gevolg van de stikstofuitstoot is de natuur in Nederland ernstig aangetast. Gevolg is dat de biodiversiteit hard achteruit is gegaan. Veel planten, insecten en dieren zijn verdwenen. Het kabinet wil dat proces keren. In 2030 moet in de helft van de stikstofgevoelige natuur, de vervuiling weer onder de kritische grens zijn. Deze ambitie wil het kabinet volgens ingewijden wettelijk vastleggen.
Vorig jaar zette de Raad van State een streep door het programma ‘aanpak stikstof’ van het Rijk. Dat programma gaf ruimte voor bouwactiviteiten terwijl de stikstofuitstoot achteraf kon worden gecompenseerd. Vaak gebeurde dat dan niet. Gevolg van de uitspraak was dat vrijwel geen bouwvergunning meer konden worden afgegeven.
Natuurherstel
Eind vorig jaar kwam het kabinet met een spoedwet om de bouw voor dit jaar weer op gang te krijgen. Er werd bovendien voor ruim 700 miljoen euro geïnvesteerd om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te herstellen. Daar komt de komende tien jaar dus nog 5 miljard euro bij.
Behalve voor natuurherstel is dat ook nodig om de komende jaren woningen te kunnen bouwen en infrastructuur te kunnen aanleggen. Het kabinet wil dat dat gebeurt met minder stikstofuitstoot en bestemt daarom een deel van het geld om de bouw ‘schoner’ te maken. Ook komt er geld om het elektrisch taxiën van vliegtuigen te stimuleren.
Het is de bedoeling dat het kabinet vrijdag het stikstofbeleid vaststelt. Morgenmiddag komen de coalitiepartijen nog bijeen om de laatste details te bespreken.
Mesdagfonds komt nu toch uit op zelfde stikstofcijfer als RIVM, trekt kritiek stil in
NOS 02.04.2020 Het Mesdagzuivelfonds komt na weken alsnog tot dezelfde conclusie als het RIVM: 41 procent van de stikstofneerslag in gevoelige natuurgebieden is afkomstig van de landbouw.
Dat staat in een rapport dat het fonds deze week op zijn website heeft geplaatst en waar verder geen publiciteit aan gegeven is. “Het is prettig dat er nu geen discussie meer over is”, reageert RIVM-stikstofonderzoeker Addo van Pul.
Vorig jaar oktober protesteerden honderden boeren voor de deur van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in De Bilt. Ze trokken de berekeningen van het RIVM in twijfel en kondigden een eigen onderzoek aan. De uitkomst daarvan werd op 20 februari onder veel belangstelling gepresenteerd in Nieuwspoort. Volgens het fonds was de bijdrage van de landbouw aan de stikstofuitstoot maar 25 procent.
Dezelfde dag werden de berekeningen van de onderzoekers in twijfel getrokken. Ze hadden natuurgebieden meegeteld die niet gevoelig zijn voor stikstof, zoals de Doggersbank in de Noordzee op 200 kilometer van Den Helder. Door de verkeerde berekeningen kwamen de stikstofdepositie van het verkeer, de scheepvaart en de industrie hoger uit dan in werkelijkheid. En het leek dus alsof het aandeel van de landbouw lager was.
‘Landbouw hoe dan ook belangrijk aandeel’
Het Mesdagfonds kwam ook met een ander percentage. Als het naar stikstofdepositie in álle Natura 2000-gebieden keek, dus niet alleen de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, kwam het uit op 35 procent.
“Dat hadden wij ook berekend, maar daarmee zijn we nooit naar buiten getreden omdat we dat niet zinvol vonden”, zegt Van Pul van het RIVM. “Wij vinden die 41 procent een betere indicator. Maar hoe dan ook, de landbouw heeft een belangrijk aandeel.”
Het Mesdagfonds verklaart het verschil met de eerder genoemde 25 procent door een ‘bug’ in de data die ze van het RIVM geleverd had gekregen. Volgens het RIVM is dat niet juist. “We hadden er nog een tekstbestandje bij gegeven waarin we uitlegden hoe de berekeningen uit te voeren. Dat is niet gebruikt.”
‘Twijfels alsnog op zijn plaats’
In een toelichting op het rapport stelt Geesje Rotgers van het Mesdagfonds dat de cijfers van het RIVM-model niet alles zeggen. Volgens haar zijn twijfels bij de uitkomsten alsnog op zijn plaats. “Het is namelijk logisch dat je met dezelfde cijfers dezelfde uitkomst krijgt. Maar het gaat om de berekeningen die men niet deed.”
Het RIVM en het ministerie van Landbouw hebben volgens haar nagelaten om bepaalde berekeningen te maken. “Die hebben wij gemaakt”, zegt ze. Daaruit blijkt volgens haar dat de effecten van de maatregelen van het ministerie relatief klein zijn.
Een uitgebreider onderzoek door de Universiteit van Amsterdam biedt soelaas, stelt Rotgers. Dat is in januari van start gegaan en is vermoedelijk binnen drie jaar afgerond.
Bekijk ook;
- RIVM: alternatieve stikstofcijfers Mesdagfonds kloppen niet
- Zuivelfonds komt met alternatieve stikstofcijfers, verschil lijkt verklaarbaar
- Boeren in De Bilt, sportpark ‘lijkt wel festivalterrein’
Zuivelfonds komt op hetzelfde stikstofcijfer voor landbouw als RIVM
NU 02.04.2020 Het Mesdagzuivelfonds komt alsnog op hetzelfde stikstofcijfer als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid in Milieu (RIVM), blijkt uit een rapport dat het fonds deze week op de website heeft gepubliceerd. Dat melden meerdere media, waaronder NOS.
De belangenvereniging voor melkveehouderij trekt al lange tijd de berekeningen van het RIVM in twijfel. Het aandeel dat de landbouw aan de stikstofneerslag heeft, ligt volgens het Mesdagfonds veel lager dan het RIVM becijfert.
Nu heeft het Mesdagfonds afgelopen week een rapport op de website gepubliceerd waarin het de cijfers van het RIVM nogmaals heeft nagerekend. De belangenvereniging komt daar op een aandeel van 41 procent, net als het RIVM. De publicatie van het rapport gebeurde zonder verdere publiciteit.
Bij een eerdere narekening kwam het Mesdagfonds op een aandeel van 25 procent. Dat cijfer nam het fonds later terug, omdat het zei dat er een ‘bug’ in de software zat. Het RIVM reageerde dat er geen sprake was van een ‘bug’, maar dat er fouten gemaakt waren in de berekening van het fonds.
Mesdagfonds wil alle gebieden meerekenen
Het betreft het percentage neerslag op alle stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. De neerslag in deze gebieden is belangrijk omdat de biodiversiteit bij sommige plekken geen hinder ondervindt van stikstofneerslag. Een voorbeeld is de Doggersbank, een zandbank in de Noordzee, waar stikstof van wateroppervlakten afspoelt.
Voorzitter van het Mesdagfonds Jan Cees Vogelaar zegt echter dat het RIVM niet alleen naar de stikstofgevoelige gebieden moet kijken, maar alle beschermde natuurgebieden in Nederland, schrijft NRC. Het landbouwaandeel zou dan komen op 35 procent, zegt Vogelaar.
Wat zijn Natura 2000-gebieden?
- Natura 2000-gebieden zijn beschermde natuurgebieden in Nederland en andere Europese landen. Voor deze gebieden zijn op Europees niveau grenzen gesteld aan de stikstofneerslag, omdat de biodiversiteit hier onder lijdt. Nederland kwam in een stikstofcrisis, omdat het jarenlang te veel neerslag heeft toegestaan in de gebieden.
Stikstofcrisis leidde tot kritiek op RIVM
Vorig jaar brak in Nederland de stikstofcrisis uit omdat het land jarenlang te veel stikstof heeft laten neerdalen op de beschermde Natura 2000-gebieden, ondanks afspraken die Nederland op Europees niveau is aangegaan. Na een oordeel van de Raad van State en het Europese Hof, werd duidelijk dat Nederland de stikstofuitstoot drastisch moest terugschroeven.
Boeren zijn sindsdien massaal de straat op gegaan om te protesteren tegen maatregelen die de stikstofneerslag weer moeten inperken. Bij deze campagne richtte een deel van de woede zich op het RIVM, dat het stikstofaandeel van de boeren verkeerd berekend zou hebben.
Zie ook: Acht vragen (en antwoorden) over het stikstofprobleem
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
Lees meer over: Binnenland Stikstofuitspraak Boerenprotesten
De kolencentrale aan de Amsterdamse Hemweg is al gesloten ANP
Kabinet neemt toch nu klimaatmaatregelen; productie kolencentrales omlaag
NOS 02.04.2020 De elektriciteitsproductie van drie overgebleven kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte wordt nog dit jaar fors verlaagd om de CO2-uitstoot te verminderen. Het kabinet gaat daarover in onderhandeling met de eigenaren Riverstone en RWE. Sluiting van één van die centrales ligt ook nog op tafel. Afhankelijk van de kosten zal het kabinet dus kiezen voor een combinatie van sluiting en afschalen.
Het afschalen en sluiten van kolencentrales is de belangrijkste maatregel waartoe het kabinet vrijdag heeft besloten om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Het kabinet vond het vrijdag niet opportuun om de aanvullende klimaat-plannen bekend te maken.
Voor het kabinet staat het bestrijden van de corona-crisis voorlopig voorop. “We zijn nu even met andere dingen bezig”, zei minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat daar vrijdag na de ministerraad over. Bronnen verwachten dat het kabinet het hele pakket komende maand naar buiten zal brengen.
Het kabinet moet volgens het vonnis de uitstoot van CO2 dit jaar met 25 procent terugbrengen. Uit berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat het Kabinet niet verder dan 19 tot 21 procent komt. De uitstoot moet met nog eens 9 megaton teruggebracht worden om aan de uitspraak te voldoen.
IJskasten en ledlampen
Het kabinet nog heeft nog meer plannen om de CO2-uitstoot te verminderen. Zo komt er een stimuleringsregeling voor de glastuinbouw om over te stappen op ledverlichting en wil het kabinet meer investeren in het recyclen van plastic. Ook komt er een premie voor consumenten die hun oude ijskast of vrieskist willen inleveren. Het gaat om apparaten die ouder zijn dan tien jaar. Volgens Urgenda zijn er daar in Nederland zo’n drie miljoen van.
Vorig jaar besloot het kabinet al tot sluiting van de Hemwegcentrale in Amsterdam. Met de sluiting van nog drie kolencentrales zou het kabinet in een keer aan het vonnis voldoen. De Amercentrale in Geertruidenberg komt voorlopig niet voor sluiting in aanmerking omdat daar een uitgebreid warmtenet op aangesloten is.
Het kabinet kiest ook niet voor sluiting van alle andere drie centrales. In plaats daarvan moeten de twee centrales op de Maasvlakte en de ene centrale in de Eemshaven hun productie fors verlagen, volgens een kabinetsbron tot mogelijk zelfs een kwart van de capaciteit. Die stroomproductie zou dan overgenomen moeten worden door veel CO2-vriendelijker gascentrales.
Het is niet zeker dat alle kolencentrales open blijven. “Naast afschalen ligt sluiting van één kolencentrale ook op tafel”, vertellen bronnen aan de NOS. De komende maanden zal het kabinet met de eigenaren van de centrales onderhandelen over een schadevergoeding voor het verminderen van de stroomproductie of sluiting van een centrale.
Het hangt dus af van de uitkomst van die onderhandelingen wat de goedkoopste optie is: bij alle centrales de productie omlaag brengen, of mogelijk toch een of meer kolencentrales sluiten zodat de overgebleven centrales de productie minder omlaag hoeven te schroeven.
Vooral vanuit VVD- en CDA-hoek wordt erop gewezen dat door de coronacrisis het pakket mogelijk nog wat afgezwakt kan worden. De economie loopt fors terug en dat leidt tot een vermindering van de uitstoot van CO2. D66 en CU en ook het ministerie stellen dat het effect van de crisis op de CO2- uitstoot niet significant is, omdat de industrie en de elektriciteitscentrales nog volop produceren.
Minister Wiebes zei vrijdag dat het Kabinet wel aan het vonnis wil voldoen: “Het vonnis van Urgenda is niet van tafel, maar er zijn nu andere prioriteiten.”
Bekijk ook;
- Kabinet stelt nieuwe klimaatplannen uit
- Corona goed voor de luchtkwaliteit; effect op klimaat nog beperkt
Kabinet schroeft productie kolencentrales terug voor klimaatdoel Urgenda
NU 02.04.2020 Het kabinet wil de energieproductie van drie overgebleven kolencentrales, twee op de Maasvlakte en een in de Eemshaven, dit jaar flink terugschroeven. Dat kan eventueel gepaard gaan met sluiting. Zo moet het CO2-doel uit het Urgenda-vonnis alsnog worden gehaald: voor het einde van dit jaar minimaal 25 procent minder uitstoot van broeikasgassen vergeleken met 1990.
De inzet van het kabinet is dat de capaciteit van twee centrales wordt teruggeschroefd tot 25 procent van de totale capaciteit, in combinatie met de sluiting van de derde centrale.
Welke kolencentrale uiteindelijk dicht gaat, is nog niet bekend, bevestigen bronnen donderdag aan NU.nl na berichtgeving van de NOS.
De kolencentrales zijn relatief nieuw, ze werden in 2015 en in 2016 opgeleverd. Het gedeeltelijk sluiten van de centrales is onderdeel van een totaalpakket om de CO-uitstoot terug te brengen.
Verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) heeft groen licht gekregen om de eigenaren uit te kopen en een sociaal plan voor de werknemers op te stellen.
Deze overeenkomst wordt naar verwachting de komende weken door Wiebes bekendgemaakt. Aanvankelijk zouden de plannen voor 1 april naar buiten komen, dat was de wens van de Tweede Kamer. Door de coronacrisis heeft Wiebes alleen “iets meer tijd” nodig, maar wel met het doel om het doel van het Urgenda-vonnis te halen.
Eind vorig jaar stemde het parlement in dat deze drie kolencentrales in 2030 definitief de deuren moeten sluiten.
Begroting kan door coronacrisis de prullenbak in
Op dit moment lopen de onderhandelingen voor de Voorjaarsnota, daarin wordt de lopende overheidsbegroting bijgesteld. Dan wordt ook het financiële plaatje van de sluiting duidelijk.
Minister Wopke Hoekstra van Financiën zei onlangs al dat de oorspronkelijke begroting de prullenbak in kan vanwege de coronacrisis. Hoekstra moet tot maximaal 65 miljard euro extra lenen voor de komende drie maanden vanwege de economische schade. Daarbij komen nog de extra kosten voor de klimaatplannen en het stikstofdossier.
In december bevestigde de Hoge Raad de uitspraak van het gerechtshof dat de Nederlandse overheid zich moet houden aan de klimaatafspraken.
Lees meer over: Klimaat Politiek Urgenda
De kolencentrale in Eemshaven ANP
Urgenda positief over kabinetsplan kolencentrales, ‘maar doe ook andere dingen’
NOS 02.04.2020 Het drastisch verlagen van de productie van kolencentrales, noemt Marjan Minnesma van stichting Urgenda voor duurzaamheid een “uitstekend idee”. Ze reageert op het nieuws dat het kabinet nu toch klimaatmaatregelen neemt om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Eigenaren van de kolencentrales stellen zich afwachtend op. Een woordvoerder van Uniper zegt dat het bedrijf open staat voor een gesprek.
Vandaag werd duidelijk dat het kabinet gaat onderhandelen met de kolenbedrijven die centrales hebben op de Maasvlakte en in de Eemshaven. Mogelijk moeten ze hun productie met driekwart terugbrengen. Om dat doel te halen ligt ook de algehele sluiting van een van de centrales op tafel.
Minnesma signaleert dat het kabinet serieus werk maakt van het vonnis, dat in december door de Hoge Raad werd bekrachtigd. Urgenda ontwikkelde samen met andere organisaties een plan met tientallen kleinere maatregelen die ook optellen tot de 25 procent reductie, die Nederland volgens de rechter eind dit jaar gehaald moet hebben.
Goedkoopste maatregelen
“Ik ben de afgelopen maand veel op het ministerie geweest”, zegt ze. “Omdat wij een 54-puntenplan hadden gemaakt, met maatregelen om genoeg CO2 te besparen. De overheid wilde graag de goedkoopste maatregelen nemen, dat is het sluiten van kolencentrales. Daar ben ik niet bij betrokken geweest. Maar als ze daar minder kolen in gaan stoken of gaan sluiten, dan vinden wij dat een uitstekend idee.”
Toch hoopt ze dat het kabinet ook nog een aantal van de andere maatregelen neemt. Daar merken burgers positieve effecten van, in de vorm van werkgelegenheid en een lagere energierekening. “Het pakket dat wij voorstelden zou veel draagvlak creëren. Om te laten zien dat het niet alleen maar duur is, maar ook wat kan opleveren.”
Uitnodiging
Het kabinet kiest er dus niet voor om nu direct alle kolencentrales te sluiten. Er zijn er nog vier van in Nederland, nadat eind vorig jaar de Hemwegcentrale in Amsterdam z’n deuren sloot. Eentje, de Amercentrale in Geertruidenbeek, kan niet dicht, omdat daar een warmtenet op aangesloten is. Het probleem bij de overige drie is dat ze nog relatief nieuw zijn en sluiting als kapitaalvernietiging wordt gezien.
Een woordvoerder van één van de centrales op de Maasvlakte, zegt in een reactie niet verrast te zijn door het nieuws. “Er is een zoektocht gaande naar CO2-reductie. Dan is het logisch dat de kolencentrales in beeld komen”, zegt Michel Groeneveld van Uniper. Ik neem aan dat we binnenkort een uitnodiging krijgen om te komen praten.”
Uniper staat open voor een gesprek. “Als we worden uitgenodigd, dan gaan we praten. Maar zo’n gesprek zal zeker niet in één dag afgerond zijn. Er werken bij deze centrale ruim 125 mensen. Bovendien hebben we allerlei verplichtingen en contracten lopen, waar we niet zomaar van af kunnen.”
Dalende uitstoot door corona
Het kabinet wilde aanvankelijk vorige week de klimaatmaatregelen bekend maken, maar zag daar van af in verband met de coronacrisis. Nu in Nederland veel bedrijven zijn stilgevallen en er veel minder verkeer is, daalt ook de uitstoot. Maar volgens Minnesma zal dat nooit voldoende zijn om aan de uitspraak van de rechter te kunnen voldoen.
“Het Urgenda-vonnis gaat over structurele maatregelen. Dus als die uitstoot nu even minder is, betekent dat niet dat je minder hoeft te doen. Anders krijg je volgend jaar alsnog de kous op de kop. Er kan nu beter in één keer een structureel pakket worden neergelegd waarmee je doet wat de rechter heeft bevolen. In plaats van over een half jaar weer bij de rechter te staan, want dat lijkt ons niet zo’n goed idee.”
Ze denkt dat deze tijd het soms juist gemakkelijker kan maken om bepaalde maatregelen te treffen. “Ik zou de coronacrisis juist gebruiken om maatregelen te nemen die èn energie besparen èn werk opleveren voor mensen die nu niet zoveel te doen hebben. Als je nu bijvoorbeeld in scholen energiebesparingsmaatregelen neemt, heb je het voordeel dat daar nu niemand is. Je kunt er dus prima 1,5 meter afstand bewaren, en van alles doen.”
Bekijk ook;
- https://nos.nl/artikel/2100426-ondanks-klimaatakkoord-nieuwe-kolencentrale-nog-zonder-co2-afvang.html
- https://nos.nl/artikel/2290438-urgenda-tientallen-maatregelen-om-uitstoot-te-beperken.html
- https://nos.nl/artikel/2315657-nederland-moet-co2-uitstoot-verlagen-maar-hoe-dan-en-wat-als-het-niet-lukt.html
‘Afvalverwerkers registreren deel CO2-uitstoot niet’
NOS 02.04.2020 Grote afvalverwerkers in Nederland registreren lang niet alle CO2 die ze uitstoten. Al het organische afval dat ze verbranden, zoals etensresten, planten, gft-afval, hout en papier, geldt als ‘neutraal’, terwijl er bij de verbranding wel broeikasgassen vrijkomen. Al met al zou er jaarlijks 3 megaton broeikasgassen buiten de boeken blijven, dat is de uitstoot van een middelgrote kolencentrale of 375.000 huishoudens. De cijfers komen uit een onderzoek van bureau CE Delft in opdracht van Trouw.
Zo zou het Afval Energie Bedrijf (AEB) in Amsterdam, dat veel slib verwerkt, op papier 0,58 megaton broeikasgas uitstoten, maar is dat volgens CE Delft in werkelijkheid 1,5 megaton. Andere afvalverwerkers zouden 50 à 60 procent van hun uitstoot niet registeren.
Klimaatdoelen halen
De Nederlandse en Europese regels zijn erop gericht de hoeveelheid uitstoot die afkomstig is uit fossiele bronnen terug te dringen.
Een woordvoerder van brancheorganisatie Vereniging Afvalbedrijven wijst erop dat de afvalverwerkers wel degelijk alle emissies registeren, ook van het biogene deel van het afval. Op basis van het verdrag van Kyoto uit 1997 moet de uitstoot die wordt veroorzaakt door de verwerking van afval uit fossiele bronnen worden teruggedrongen.
Bekijk ook;
- CO2 verminderen? Maal stenen fijn en strooi ze in de oceaan
- Hoge Raad doet uitspraak in klimaatzaak, dit moet je erover weten
- Doorrekening CO2-heffing pakt gunstig uit voor kabinet
Landbouw Collectief breekt stikstofgesprekken met kabinet af
NU 01.04.2020 Het Landbouw Collectief, waarin een groot aantal boerenorganisaties zich heeft verenigd, heeft de stikstofgesprekken met landbouwminister Carola Schouten afgebroken. Zij stellen dat de minister “op de ingeslagen weg doorgaat” zonder de oplossingen die de boeren aandragen serieus te overwegen.
“Verder overleg heeft geen zin, we komen nooit tot een akkoord”, aldus het collectief woensdag in een verklaring.
De boeren erkennen dat er wel vooruitgang is geboekt, maar zijn boos dat de minister een Spoedwet Aanpak Stikstof heeft doorgevoerd en de regeling om boerenbedrijven uit te kopen snel heeft gerealiseerd.
“De gesprekken verliepen steeds stroever en op dit moment is nog geen van de maatregelen klaar om op verantwoorde wijze ingevoerd te worden in de praktijk”, aldus de boeren. “Alle initiatieven worden juridisch lamgeslagen, voor ons als Landbouw Collectief onbegrijpelijk en onverantwoord, juist in deze tijd van coronacrisis.”
‘Minister moet haar houding fundamenteel wijzigen’
Ook verwijt het Collectief de minister de teruggedrongen uitstoot van ammoniak (NH3) in de stikstofdiscussie niet mee te tellen: “Dit doet geen recht aan de inspanningen die de veehouderij al in Nederland levert.”
De boeren kunnen niet zeggen wat zij nu concreet gaan doen. Zij stellen alleen maar verder te willen praten met Schouten als de minister zich een “fundamenteel andere opstelling” aanmeet.
Eerder brak kabinet gesprekken af na dreigementen
Het is niet de eerste keer dat de gesprekken worden afgebroken. Begin februari brak het kabinet de gesprekken af nadat Farmers Defence Force dreigementen had geuit aan het adres van de minister.
Bij meerdere grote protestacties blokkeerden duizenden boeren de afgelopen maanden snelwegen en het Malieveld in Den Haag. Dat is nu door de coronacrisis niet mogelijk. Het Collectief hoopt dat de politiek van zich laat horen en de minister oproept om tot een akkoord te komen met de landbouwsector.
Het kabinet gaf eerder deze week aan de Tweede Kamer binnenkort over de stikstofaanpak te informeren.
Lees meer over: Binnenland Stikstofuitspraak Boerenprotesten
Boeren boos omdat kabinet ‘zelfs nu stikstofmaatregelen wil doordrukken’
NOS 01.04.2020 Het Landbouw Collectief heeft het overleg met het kabinet over de stikstofmaatregelen opgeschort na een overleg met minister Schouten vanmorgen. Volgens de boeren is dat overleg “zwaar teleurstellend” verlopen.
Het collectief, waarin veel land- en tuinbouworganisaties vertegenwoordigd zijn, stelt dat de minister de stikstofaanpak wil doordrukken en dat “alle goede ideeën vanuit de sector juridisch lam worden geslagen”.
Volgens de boeren hebben ze tijdens de coronacrisis wel wat anders aan hun hoofd dan stikstof. De minister wil volgens hen haar plannen doorzetten, zelfs nu door de coronacrisis “de stikstofconcentratie in de lucht sterk is gedaald” en “de voedselvoorziening crucialer is dan ooit”.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw Collectief ANP
Het Landbouw Collectief haalt met name uit naar minister Schouten en benadrukt dat premier Rutte vanmorgen “om begrijpelijke redenen” niet bij het overleg kon zijn. “In niets lijkt het erop dat de minister tot reële oplossingen wil komen”.
Schouten zegt in een reactie dat ze het betreurt dat het collectief de gesprekken met het kabinet voorlopig staakt. Het kabinet blijft volgens haar doorwerken aan een gedegen stikstofaanpak en zal de Tweede Kamer hierover binnenkort informeren.
Het kabinet sluit volgens haar niet de ogen voor de financiële problemen die de landbouwsector door de coronacrisis heeft. Ook de landbouw zal zoveel mogelijk worden ondersteund. Verder zegt ze dat het kabinet bij de stikstofaanpak wel degelijk zoveel mogelijk aansluit bij ideeën die de sector zelf heeft voorgesteld.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw Collectief gooit de deur niet helemaal dicht. Hij blijft openstaan voor overleg met de minister. “Maar dat vraagt van haar wel een fundamenteel andere opstelling dan we nu al een half jaar ervaren”, zegt hij.
Bekijk ook;
- Schouten wil persoonlijk excuses van boeren
- Kabinet trekt geld uit voor stikstofcrisis, GroenLinks wil meer actie
- Boerenorganisaties stappen naar rechter om stoppersregeling
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6a808efa-7449-11ea-a0ed-0218eaf05005.jpg)
Klimaatwet Timmermans onderuitgehaald
Telegraaf 01.04.2020 De manier waarop Eurocommissaris Timmermans richting 2050 de tussentijdse klimaatdoelen wil kunnen ophogen, kan niet door de beugel. De juridische dienst van het Europees Parlement oordeelt dat de methode in strijd is met het Europees Verdrag.
Timmermans kwam begin vorige maand met zijn langverwachte klimaatwet. Die leidde bij lidstaten en Europarlementariërs tot verdeelde reacties. Vooral de manier waarop vanaf 2030 eenzijdig klimaatdoelen kunnen worden opgehoogd door de Europese Commissie – als klimaatneutraliteit in 2050 uit zicht dreigt te geraken – trok veel vuur. CDA-Europarlementariër Esther de Lange sprak zelfs van ’een machtsgreep’.
De juridische dienst van het Europees Parlement concludeert in het vertrouwelijke stuk dat lidstaten en Europees Parlement in feite buitenspel worden gezet bij het nemen van ’essentiële’ besluiten.
’Potentieel conflicterende belangen’
De vraag hoe het klimaattraject vanaf 2030 richting 2050 moet worden ingevuld is in hoge mate een politieke vraag, volgens de juridische onderbouwing. Gaat de afbouw van broeikasgassen met gelijke stappen of mogen landen op het eind (als er technologisch wellicht veel meer mogelijk is) een flinke inhaalslag maken?
De parlementsjuristen oordelen dat er „verschillende en potentieel conflicterende belangen op gebied van economie, milieu en op sociaal gebied” tegen elkaar in zullen werken. Dit zijn essentiële zaken waar de lidstaten en het Europees Parlement in moeten worden meegenomen. „Dit betekent dat dit traject niet aan de Commissie gedelegeerd mag worden”, aldus het oordeel.
’Terug naar de tekentafel’
CDA-Europarlementariër Esther de Lange is blij dat er nu „een kraakheldere juridische analyse” ligt. „We kunnen niet het klimaat redden door de democratie uit te hollen”, aldus De Lange. „Op dit onderdeel overspeelt commissaris Timmermans zijn hand en moet de Commissie wat ons betreft terug naar de tekentafel.”
Maar een woordvoerder van Timmermans stelt dat het werk van het Europees Parlement in tegenspraak is met een eigen juridische analyse van de Commissie. „Als de wijze van vaststelling van het traject tussen 2030 en 2050 het springende punt is, maar de kern van de Klimaatwet – de klimaatdoelstellingen tussen 2030 en 2050 – niet wordt betwist, dan zijn we op de goede weg”, aldus de zegsman.
Parlement en lidstaten buigen zich binnenkort over Timmermans’ plannen. Wanneer is nog onduidelijk omdat door de coronacrisis veel reguliere overleggen in Brussel zijn stil komen te vallen.
BEKIJK MEER VAN; milieupolitiek opwarming van de aarde internationale organisaties Europees Parlement Frans Timmermans Esther de Lange
‘Klimaatplannen Timmermans strijdig met EU-verdrag’
NOS 01.04.2020 De klimaatplannen van de Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans zijn in strijd met het verdrag van de Europese Unie. Dat zegt de juridische dienst van het Europees Parlement in een nog vertrouwelijk advies.
De juristen komen met dat advies op verzoek van de milieucommissie van het parlement. In de plannen die Timmermans begin maart presenteerde staat dat de Europese Commissie mag ingrijpen als EU-landen niet op tijd klimaatdoelen halen.
Het is de bedoeling dat de hele EU in 2050 klimaatneutraal is. Om dat doel te bereiken, moeten alle landen al in 2030 een eind op streek zijn. Aan het eind van de zomer komt Timmermans met nieuwe streefcijfers voor dat jaar.
Vanaf 2030 moet de Europese Commissie de mogelijkheid krijgen om elke vijf jaar te kijken of de EU-landen wel genoeg maatregelen hebben genomen, zodat desnoods vanuit Brussel kan worden bijgestuurd.
Buitenspel
Daar zit hem het bezwaar van de juridische dienst. Bij de zogenoemde gedelegeerde handeling staan lidstaten en het Europees Parlement niet buitenspel, maar de lat voor beïnvloeding wordt veel hoger gelegd: een voorstel kan alleen worden verworpen óf aangenomen. Inhoudelijk aanpassing afdwingen, via amendering, kan dan niet.
De juridische dienst concludeert dat dit een brug te ver is. De Europese Commissie mag niet zomaar ingrijpen. Dat kan alleen als er zwaarwegende redenen voor zijn, anders staan de Europese Raad (de regeringsleiders) en het Europees Parlement in de praktijk wel buitenspel, hoewel ze formeel wel de mogelijkheid hebben om maatregelen naderhand terug te draaien.
Volgens de juridische dienst zijn de belangen zo groot dat het parlement vooraf geraadpleegd moet worden in een normale procedure. De dienst baseert zich ook op uitspraken van het Europees Hof, dat ook al concludeerde dat alleen van de regels mag worden afgeweken als er een heel groot belang op het spel staat.
Niet handig
Na de presentatie van de plannen was er al veel kritiek. Vooral Europarlementariër Esther de Lange van het CDA maakte zich boos. Ze omschreef de plannen als een machtsgreep van de Europese Commissie. “De macht wordt in feite overgedragen aan ambtenaren en juristen. We kunnen het klimaat niet redden door de democratie uit te hollen.”
En ook bij de VVD zijn ze niet tevreden. Jan Huitema vindt het niet handig van Timmermans. “Je moet juist zorgen dat je de steun hebt van burgers en bedrijven. Je moet ze verleiden en niet dwingen.”
Volgens Frans Timmermans is het goed nieuws dat de kern van de klimaatwet niet wordt betwist. “We zijn op de goede weg.” Hij laat verder weten dat de juridische dienst van de Europese Commissie tot een ander oordeel komt, die zeggen dat er niks mis is met zijn voorstel. Timmermans is dan ook niet van plan om het voorstel te wijzigen en wacht het debat in het parlement af.
Het parlement gaat binnenkort verder praten over de klimaatplannen van Timmermans. Wanneer is nog niet precies te zeggen; vanwege het coronavirus komen de parlementariërs onregelmatig bij elkaar.
Bekijk ook;
- Europese Commissie: veel meer recyclen om in 2050 klimaatneutraal te zijn
- Wiebes positief over klimaatplannen Eurocommissaris Timmermans
- Timmermans wil meer klimaatmacht, fel verzet in Europees Parlement
‘Vervuiling door verbranding plastic flesjes gelijk aan uitstoot 2 miljoen auto’s’
NOS 31.03.2020 Vier grote producenten van onder meer frisdranken zijn in zes landen verantwoordelijk voor een half miljoen ton plastic afval per jaar. Dat zijn per dag 83 voetbalvelden vol. Het plastic wordt gedumpt of verbrand. Dat blijkt uit onderzoek van Tearfund, een Britse christelijke organisatie voor armoedebestrijding. Het gaat om Coca-Cola, Nestlé, Pepsi Cola en Unilever. De landen waar het onderzoek is uitgevoerd zijn China, India, de Filipijnen, Brazilië, Mexico en Nigeria.
De organisatie heeft berekend hoeveel broeikasgassen worden uitgestoten bij het verbranden van plastic flessen, zakjes en bakjes van deze vier fabrikanten in deze zes landen, waar dat meestal in de open lucht wordt gedaan. Ook kan er vaak niet op een verantwoorde manier met afval worden omgegaan, omdat de inzameling niet of niet goed is geregeld. De uitstoot bedraagt volgens het onderzoek 4,6 miljoen ton CO2, wat gelijkstaat aan de uitstoot van 2 miljoen auto’s. De gegevens komen van de Wereldbank.
Moreel niet te verdedigen
Volgens Tearfund veroorzaakt de vervuiling door plastic afval een enorme ecologische voetafdruk, vormt het een crisis op zich en draagt het bij aan de klimaatcrisis. De vier bedrijven zouden in hun klimaatdoelstellingen ook nauwelijks of geen melding maken van de uitstoot die ontstaat na het weggooien van het verpakkingsmateriaal. “Ze blijven miljarden producten verkopen in een verpakking voor eenmalig gebruik in ontwikkelingslanden”, stelt de organisatie, “ondanks dat ze weten dat daar niet verantwoord met afval wordt omgegaan, wat leidt tot milieuvervuiling en gezondheidsproblemen. Dat is moreel niet te verdedigen.”
Tearfund doet een oproep aan producenten om over te stappen op herbruikbare, hervulbare materialen om schade voor milieu en gezondheid te beperken. Het aantal plastic verpakkingen moet in 2025 per land tot de helft worden teruggebracht. Ook moet werk worden gemaakt van een optimale inzameling en recycling van het plastic zodat er in 2022 voor elk verkocht flesje een wordt ingezameld.
De Plastic Soup Foundation onderschrijft in een reactie op het rapport de aanbevelingen van Tearfund, waarbij wordt benadrukt dat de maatregelen die tot nu toe zijn genomen nog lang niet afdoende zijn.
Nieuwe verpakkingen
Unilever laat in een reactie weten dat het bedrijf zijn verantwoordelijkheid neemt voor het plastic dat het gebruikt. Het concern wil in vijf jaar tijd de helft minder nieuw plastic gebruiken en het gebruik van plastic, zowel nieuw als gerecycled, met 100.000 ton terugbrengen. Daarbij wordt gewerkt aan nieuwe manieren van verpakken, onder meer in navulbare en herbruikbare verpakkingen. Ook werkt Unilever eraan om in 2025 meer plastic in te zamelen dan te verkopen. Daarbij werkt het samen met regeringen, niet-gouvernementele organisaties en lokale gemeenschappen.
Coca-Cola zegt zich bewust te zijn van de verantwoordelijkheid om oplossingen te bieden waarmee plastic afval tot het verleden behoort. De onderneming streeft ernaar dat elke plastic fles tegen 2030 tenminste 50 procent gerecycled plastic bevat. In West-Europa moet uiterlijk in 2025 de verpakking volledig van gerecycled of hernieuwbaar materiaal zijn gemaakt.
Bekijk ook;
- Europese afspraken moeten al het plastic recyclebaar maken
- Inzameling plastic groeit, maar we leveren ook veel onbruikbaar materiaal in
- Overal plastic, plastic, plastic: ‘Het zit in de haarvaten van ons bestaan’
Kabinet stelt nieuwe klimaatplannen uit
NOS 27.03.2020 Het kabinet komt vanwege de coronacrisis voorlopig niet met nieuwe maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Dit ondanks de eis van de Tweede Kamer om voor 1 april met nieuwe plannen te komen.
“Veel mensen, ook wij, hebben nu andere dingen te doen”, zei minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat na afloop van de ministerraad. “Het vonnis van Urgenda is niet van tafel, maar er zijn nu andere prioriteiten.”
“Het kabinet heeft sinds 2015 geen plan van aanpak voor dit vonnis.”, aldus Greenpeace.
In het Urgenda-vonnis staat dat Nederland voor het einde van dit jaar tot een afname van 25 procent CO2-uitstoot moet komen ten opzichte van 1990. Het Planbureau voor de Leefomgeving berekende dat de uitstoot in Nederland tot nu toe 20 tot 21 procent lager is.
Om wel aan het vonnis te voldoen, zou Nederland nog dit jaar tot een extra vermindering van 11 tot 12 megaton CO2-uitstoot moeten komen. Een van de mogelijkheden was om extra kolencentrales te sluiten. Eind vorig jaar ging al de Hemwegcentrale in Amsterdam dicht.
Greenpace zegt dat het begrijpt dat het kabinet het druk heeft, maar dat er wel snel keuzes moeten worden gemaakt. “Het kabinet heeft sinds 2015 geen plan van aanpak voor dit vonnis. Ze kunnen het niet nog veel langer voor zich uitschuiven, dat hebben ze immers al te vaak gedaan.”
Bekijk ook;
- Mogelijk uitstel klimaatmaatregelen door coronacrisis
- Kabinet overlegt met Urgenda over verlaging CO2-uitstoot
- Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
‘Klimaatimpact importgas groter dan van biomassa’
NOS 11.03.2020 De inzet van biomassa leidt tot 70 à 90 procent minder uitstoot van broeikasgassen dan aardgas, als die uit het buitenland wordt geïmporteerd. Het opnieuw aanplanten van gewassen moet dan wel goed op orde zijn. Het verstoken van biomassa zonder aanvullende maatregelen is daarentegen wel slechter voor de luchtkwaliteit dan aardgas. Dat blijkt uit een onderzoek (.pdf) door Royal HaskoningDHV, in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.
Er is veel discussie over biomassa. De klimaatwinst wordt betwist en er zijn zorgen over luchtverontreiniging. Tegelijk zal de rol van biomassa de komende jaren steeds groter worden. Er komen tientallen grote biomassacentrales bij en honderden kleinere installaties. Het RIVM waarschuwde eerder voor de gevolgen en actiegroepen hebben aangekondigd volgende maand te gaan demonstreren in Den Haag.
Daarom vroeg de NVDE aan Royal Haskoning om een vergelijkend onderzoek te doen tussen biomassa en gas. “We wilden zo objectief mogelijk weten wat de voor- en nadelen van gas en biomassa zijn”, zegt directeur Olof van de Gaag van de NVDE. “Nu duidelijk is dat geïmporteerd gas nog vervuilender is dan ons eigen aardgas, vinden wij dat Nederland door moet gaan met de inzet van biomassa.”
Wat is biomassa precies?
Biomassa is biologisch materiaal, zoals hout, voedselresten en mest. Het kan een alternatief bieden voor fossiele brandstoffen; bijvoorbeeld voor het verwarmen van huizen, als brandstof voor transport en in plaats van olie en gas voor de industrie.
Biomassa wordt als een belangrijke optie gezien daar waar nog geen andere duurzame alternatieven beschikbaar zijn, zoals voor de zware industrie en de lucht- en scheepvaart.
Als de winning van aardgas in Groningen over twee jaar stopt, zal Nederland nog wel gas kunnen winnen uit honderden kleinere gasvelden. Maar die zullen naar verwachting in 2030 nog maar 10 miljard kuub gas leveren, terwijl er 30 miljard kuub nodig is. Daarom zal import uit het buitenland nodig zijn, denken experts.
De onderzoekers keken naar drie opties: gas via een pijpleiding uit Rusland of Noorwegen importeren, dan wel per schip LNG (vloeibaar gas) halen uit Qatar. Royal Haskoning vergeleek vervolgens de verwarming van huizen met een cv-ketel op gas, met huizen die hun warmte krijgen via een warmtenet. De verwachting is dat in de toekomst vooral in grote steden warmtenetten worden aangelegd, die voor een deel biomassa als bron zullen krijgen.
Daarnaast werd gekeken naar de inzet van biomassa in de industrie. Voor het onderzoek werden verschillende vormen van biomassa beoordeeld, zoals snoeihout uit Nederlandse bossen of plantsoenen en houtpellets (geperste stukjes houtig materiaal) afkomstig uit bos in de Verenigde Staten of de Baltische Staten. In die landen gaat het overigens ook geregeld om hele bomen uit productiebossen. Het onderzoek betrof de hele ‘keten’, dus inclusief vervoer naar Nederland.
Luchtkwaliteit
Per saldo blijkt dat de inzet van biomassa veel minder uitstoot van broeikasgassen geeft dan aardgas. Maar tegelijk zijn er wel hogere emissies van luchtverontreinigende stoffen als fijnstof, zwaveloxiden en stikstofoxiden. Wat betreft de stikstofoxiden staat in het rapport: “Bij nieuwe biomassa-installaties is die in het beste geval vergelijkbaar met die van aardgasgestookte ketels, in het slechtste geval bijna een factor vier hoger”.
De onderzoekers doen de aanbeveling om deze stoffen zoveel mogelijk te verminderen. Het is mogelijk om bij biomassaketels uitgebreide zogenoemde rookgasreiniging toe te passen, maar dit leidt wel tot hogere kosten, zeggen ze.
Ontbossing
In het onderzoek is niet gekeken of de duurzaamheid van biomassa daadwerkelijk gegarandeerd is. Er is aangenomen dat de regels worden nageleefd, die moeten voorkomen dat biomassa tot bijvoorbeeld ontbossing leidt. Een verdergaand onderzoek hiernaar door het Planbureau voor de Leefomgeving, verschijnt volgende maand.
Bij de discussie over biomassa wordt vaak aangevoerd dat het bij het kappen van bossen voor energieopwekking tientallen jaren duurt, voordat de CO2 door nieuwe bomen is opgenomen. Ook bestaat er wantrouwen over dat opnieuw aanplanten van bomen of gewassen. Energiebedrijven zeggen dat dat wantrouwen onterecht is. Volgens het onderzoek van Royal HaskoningDHV worden bomen primair gekapt voor het maken van planken en balken (zaaghout). De dunnere delen zijn geschikt voor biomassa en ook dat levert veel geld op.
Een van de problemen bij de import van aardgas gaat over lekkages van het krachtige broeikasgas methaan. Vooral bij gas uit Rusland is de onzekerheid daarover groot. Er wordt vermoed dat de methaanuitstoot mogelijk groter is dan wordt gerapporteerd.
Olof van de Gaag pleit ervoor dat bij de import van aardgas dezelfde duurzaamheidscriteria gaan gelden als voor biomassa. “Bij de inzet van biomassa moeten allerlei criteria worden nageleefd, terwijl dit bij geïmporteerd gas niet hoeft. Dat is een rare situatie”, aldus Van de Gaag.
Bekijk ook;
- Subsidie op biomassa per direct stoppen, zegt Tweede Kamer
- Lekkages in VS van sterk broeikasgas methaan vanuit de ruimte opgespoord
Europese Commissie: veel meer recyclen om in 2050 klimaatneutraal te zijn
NOS 11.03.2020 Plastic is al in de ban, maar we moeten nog minder weggooien en minder afval verbranden. Dat is de strekking van de plannen die de Europese Commissie vandaag heeft gepresenteerd.
“Laptops, mobiele telefoons en tablets moeten gemaakt kunnen worden als ze kapot zijn”, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans. Hij streeft naar een kringloopeconomie, ook wel een circulaire economie genoemd.
Binnenkort komen er standaardeisen voor de kabeltjes van de telefoons en andere elektrische apparaten. “We hebben ooit één maat voor de stopcontacten in de Europese Unie afgesproken, dat gaan we ook doen voor computers en laptops.”
200 kilo verpakkingsmateriaal
Volgens de Europese Commissie wordt er te veel verspild. “We gooien voedsel weg. Per burger gebruiken we per jaar 200 kilo verpakkingsmateriaal, dat is echt veel te veel.” Vuilnisbelten moeten worden aangepakt en huizen moeten op een andere manier worden gebouwd. “Bouwen met materiaal dat opnieuw gebruikt kan worden. Geen beton meer, maar hout of stenen.”
Ook kleding moet vaker worden hergebruikt. We gooien volgens de Europese Commissie te veel oude kleren weg. Ook verdwijnen nieuwe producten die online worden besteld en vervolgens worden teruggestuurd vaak in de container. “Katoen is heel energie-intensief, dus moeten we proberen minder te produceren door kleren niet zomaar weg te gooien.”
Klimaatneutraal in 2050
Alle maatregelen moeten volgens Timmermans bijdragen aan het EU-plan om in 2050 klimaatneutraal te zijn. “We moeten datacentra aanpakken, die gebruiken te veel energie en hebben vervolgens energie nodig om de hitte die de computers produceren weer af te koelen. Dat is zonde en zorgt voor veel CO2 extra.”
In de plannen, die nog door de Europese ministers en het Europees Parlement moeten worden goedgekeurd, staat verder dat microplastics in de ban moeten. De kleine plastic korrels zitten in shampoo, autobanden en textiel en zijn al teruggevonden in drinkwater. Omdat de microplastic nauwelijks afbreekbaar zijn vormen ze een gevaar voor het milieu. “Je krijgt ze er niet meer uit, dus moeten we het aan de bron aanpakken”, aldus Timmermans.
Bekijk ook;
- Timmermans wil meer klimaatmacht, fel verzet in Europees Parlement
- Wiebes positief over klimaatplannen Eurocommissaris Timmermans
- Materiaalgebruik flink gedaald, Nederland recyclet meer dan gemiddeld
Onderzoek: Stikstofberekeningen RIVM kloppen, verbeteringen zijn nodig
NU 05.03.2020 De stikstofberekeningen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn van voldoende wetenschappelijke kwaliteit om de stikstofneerslag op de Natura 2000-gebieden te meten en te berekenen, concludeert het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof in een donderdag verschenen rapport.
De meet- en rekenmodellen die worden gebruikt, zijn volgens het adviescollege van “voldoende tot goede kwaliteit”. Ook vergeleken met buitenlandse meet- en rekenmethoden voldoet de Nederlandse aanpak.
“De werkwijze en modellen voor het berekenen van stikstof zijn doelgeschikt”, zegt Leen Hordijk, de voorzitter van het adviescollege. Hij wil met dit rapport vooral een einde maken aan de wilde verhalen over niet kloppende berekeningen. “Wij zijn de mythe-doders”, zegt Hordijk.
Er is wel verbetering mogelijk. Hordijk: “Wel vinden we dat er verbeteringen nodig zijn om de wetenschappelijke kwaliteit van de meet- en rekenmethodiek voor emissies, verspreiding en depositie van stikstofverbindingen ook in de toekomst te garanderen en de onzekerheden te verkleinen.”
Dat kan door meer en regelmatiger te meten, ook vanuit de ruimte met satellietgegevens, in plaats van alleen vanaf de grond zoals nu wordt gedaan. Concrete verbetervoorstellen worden in een tweede advies gegeven dat medio juni moet verschijnen.
Ook de methode waarmee het RIVM de verspreiding en uitstoot van stikstof berekent, het zogenoemde OPS-model, is volgens de commissie geschikt. En dan met name op lokaal niveau, aldus het adviescollege. Er zijn wel verschillen in de resultaten en daarom adviseert de commissie om daar onderzoek naar te laten doen.
VVD, CDA en SGP hebben twijfels over meetmethode RIVM
De stikstofberekeningen van het RIVM dienen als basis voor het beleid van het kabinet.
Sinds de Raad van State het stikstofbeleid van het kabinet heeft afgekeurd, moeten er maatregelen worden genomen om de uitstoot en neerslag te verlagen om de natuur beter te beschermen.
Omdat er vanuit de landbouwsector en de politiek (VVD, CDA en SGP) twijfels waren over de meetmethode, heeft minister Carola Schouten (Landbouw) daar op verzoek van deze partijen onderzoek naar laten doen.
Volgens het RIVM is de landbouwsector verantwoordelijk voor 46 procent van de stikstofneerslag in Nederland. Daarmee is de sector verantwoordelijk voor een veel groter aandeel dan bijvoorbeeld het wegverkeer (6,1 procent) of de industrie (1 procent).
Deze percentages zijn voldoende wetenschappelijk onderbouwd, oordeelt de commissie. Wel wordt de buitenlandse bijdrage, ongeveer een derde van de stikstofneerslag, onderschat. Hordijk zegt dat de bijdragen “enkele procentpunten” kunnen afwijken.
Het Mesdagfonds, een belangenorganisatie voor melkveehouders, heeft de RIVM-berekeningen altijd gewantrouwd en kwam daarom met een eigen onderzoek. Daaruit bleek volgens het Mesdagfonds dat de landbouwsector voor een veel kleiner deel van de stikstofneerslag verantwoordelijk is. De organisatie moest deze conclusie later weer intrekken vanwege een onjuiste berekening. Ook het RIVM zei dat het Mesdagfonds fouten heeft gemaakt en het onderzoek niet klopt.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Coalitiepartijen buigen zich in extra overleg over oplossingen stikstofcrisis
MSN 10.03.2020 De aanpak van de stikstofcrisis komt in een beslissend stadium. Begin volgende week is er een extra coalitieoverleg waar wordt gesproken over pakketten maatregelen, die nodig zijn om stikstofuitstoot terug te dringen. Op korte termijn moeten knopen worden doorgehakt, om de weg vrij te maken voor woningbouw en aanleg van infrastructuur in de komende jaren en natuurlijk ook voor herstel van aangetaste natuurgebieden.
Haagse bronnen melden dat er voor het eerst sprake is van optimisme bij het ministerie van Landbouw, dat de aanpak van de stikstofproblematiek coördineert. Minister Carola Schouten worstelt al geruime tijd met het hoofdpijndossier, dat heeft gezorgd voor grote verdeeldheid binnen de coalitie. Slapeloze nachten moet ze ervan hebben gehad.
Streep
Sinds de Raad van State in mei vorig jaar een streep haalde door het Programma Aanpak Stikstof is er sprake van een diepe crisis. Natuurgebieden hadden te veel te lijden van de uitstoot van stikstof. Beloften om die uitstoot te compenseren, werden niet nagekomen.
De verstrekking van bouwvergunningen kwam door de beslissing van de hoogste rechter vrijwel helemaal stil te liggen. Dat terwijl er sprake is van grote woningnood en het kabinet predikt dat bouwen, bouwen en nog eens bouwen de oplossing is voor dat probleem.
Maar nu is er dus voor het eerst weer optimisme. Samen met haar ambtenaren heeft minister Schouten de diverse pakketten maatregelen tegen het licht gehouden. De conclusie na een benen-op- tafel-bijeenkomst was, dat het mogelijk moet zijn om in de komende jaren de stikstofuitstoot binnen aanvaardbare normen te krijgen zodat er weer gebouwd kan worden.
Uitleg stikstof
Gevaarlijk voor mens én natuur: alles wat je moet weten over stikstof
Halvering veestapel
Voorwaarde is wel dat de regeringspartijen het eens worden over een pakket stikstofbeperkende maatregelen. De afgelopen maanden buitelden de stikstofwoordvoerders van die partijen nog over elkaar heen. Nadat D66-Kamerlid Tjeerd de Groot zich met zijn pleidooi voor halvering van de veestapel de woede van de boeren op de hals haalde, is zelfs sprake van een ruzieachtige sfeer. Aan de ene kant staan D66 en ChristenUnie, die voorstander zijn van een veel kleinschaliger (kringloop)landbouw. Aan de andere kant willen VVD en CDA de boeren maar beperkt laten bloeden voor de stikstofcrisis.
Het extra coalitieoverleg volgende week kan de partijen weer op een lijn brengen. Bij het ministerie van Landbouw hopen ze dat de samenstelling van de pakketten maatregelen daarbij helpt. Met de wensen van alle coalitiepartijen is rekening gehouden.
Grootste veroorzaker
Want de landbouw mag dan volgens het RIVM de grootste veroorzaker zijn van stikstof, geen boer wordt verplicht te stoppen met zijn bedrijf. Het pakket maatregelen biedt boeren die vrijwillig willen stoppen wel een uitweg. Zij kunnen zich straks laten uitkopen, met als gevolg dat de veestapel slinkt.
Andere boeren, met verouderde bedrijven, kunnen met subsidie hun stallen duurzamer laten maken. Voor boeren die willen omschakelen naar een kleinschaliger kringlooplandbouw komt er steun. Natuurherstel en aankoop van gebieden voor nieuwe natuurontwikkeling maken ook deel uit van het pakket.
Voor alle regeringspartijen zit er wel iets in Tot nu toe is er 500 miljoen euro voor gereserveerd. Maar vast staat dat er nog honderden miljoenen extra nodig zullen zijn. Een deel van dat geld moet al in de volgende begroting worden gereserveerd. Alle ogen zijn nu dus gericht op de coalitiepartijen. Als die het eens worden over de aanpak, komt het einde van de stikstofcrisis een stap dichterbij.
Lees ook ‘Bouwsector krimpt dit jaar door PFAS- en stikstofcrisis’
meer: Ron Kragten Carola Schouten Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Wiebes positief over klimaatplannen Eurocommissaris Timmermans
NOS 05.03.2020 Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat is enthousiast over de klimaatplannen van Eurocommissaris Frans Timmermans. Dat zei hij op een bijeenkomst in Brussel, waar ministers werden bijgepraat over de plannen van de commissaris voor Klimaatzaken.
“Hij doet een aantal dingen die wij natuurlijk ook al aan het doen zijn. Hij maakt een klimaatwet, dat doen wij ook. Hij heeft een ambitieus doel, dat hebben wij ook”, aldus Wiebes.
In de voorgestelde klimaatwet staat dat de Europese Commissie de macht krijgt om het klimaatbeleid van landen aan te scherpen. De commissie mag landen die niet voldoende hun best doen om de afgesproken doelen te halen een tik op de vingers geven. Ook wil Timmermans de mogelijkheid hebben om tussentijds in te grijpen. Hij is bang dat anders het doel om in 2050 een klimaatneutraal Europa te hebben niet gehaald wordt.
Kritiek
Vanuit het Europees Parlement en de Tweede Kamer was er gisteren veel kritiek op de klimaatplannen. Met name de rechtse partijen vinden dat Timmermans veel te veel macht naar zich toetrekt.
Minister Wiebes vindt het juist goed dat lidstaten gewaarschuwd worden als ze zich niet aan de afspraken houden. “Wij zijn er natuurlijk bij gebaat dat andere landen ook ambitieus worden. Want als we het in ons eentje doen, betekent het voor het klimaat niet zo heel veel.”
Kritiek kwam er ook op het idee dat de Europese Commissie tussentijdse doelen grotendeels zelfstandig kan aanpassen als het einddoel (nul CO2-uitstoot in 2050) niet dreigt te worden gehaald. “Dat lijkt mij persoonlijk niet helemaal in lijn met de democratische beginselen die we hebben afgesproken,” beaamt Wiebes. “Maar het is niet zo dat de commissie echt eigen doelen gaat stellen. Dat is niet aan de orde.”
Bekijk ook;
- Timmermans wil meer klimaatmacht, fel verzet in Europees Parlement
- Liever tien kleine bosjes dan één groot bos
- ‘Green deal’: Timmermans wil haast maken in strijd tegen klimaatverandering
‘Meer opgewekte groene stroom stap in de goede richting’
NOS 04.03.2020 Dat er vorig jaar meer groene stroom werd opgewekt en vooral door zonnepanelen, is volgens milieuorganisatie Urgenda een ‘stap in de goede richting’ om minder broeikasgassen uit te stoten. “Naast besparen is zonne-energie het enige dat snel zoden aan de dijk zet”, zegt directeur Marjan Minnesma.
De Hoge Raad oordeelde dat de uitstoot voor het einde van dit jaar met tenminste 25 procent moet zijn verminderd ten opzichte van 1990. Daarom moet het kabinet van alles doen om dat doel te halen.
“Groene stroom is maar een deel, maar alles wat erbij komt, is mooi meegenomen”, zegt Minnesma. Urgenda kwam vorige maand met een ’54-puntenplan’ waarmee 17 megaton CO2 bespaard zou kunnen worden. 100 kilometer per uur gaan rijden scheelt volgens de milieuorganisatie bijvoorbeeld 1,2 megaton, 100.000 huizen energieneutraal maken 0,2 megaton.
Wind op zee
Het aandeel groene stroom in de totale energieopwekking zal de komende jaren hoogstwaarschijnlijk toenemen, omdat er nog een paar windparken op zee bij komen. De komende drie jaar groeit het totale vermogen aan windenergie op zee van 1 naar ruim 4,5 gigawatt, verwacht de overheid.
Fossiele stroom
Wat het verbruik van groene energie betreft, bungelt Nederland onderaan de lijst van EU-landen, bleek eerder. Op papier neemt een groot deel van de consumenten groene stroom af: 70 procent. Maar in veel gevallen is dit fossiele stroom die wordt ‘vergroend’ met groenestroomcertificaten uit andere landen.
Bekijk ook;
- Vorig jaar flink meer groene stroom opgewekt
- Nederland heeft minste duurzame energie van hele EU, ‘dit jaar wel versnelling’
- CO2-uitstoot komende jaren flink omlaag, maar niet genoeg om doelen te halen
Kabinet haalt 2 miljard aan subsidie naar voren om Urgenda-doel
AD 04.03.2020 Het kabinet haalt 2 miljard euro aan subsidies voor hernieuwbare energie naar voren om aan de klimaatdoelen te voldoen die de staat kreeg opgelegd in de Urgenda-zaak. Dat meldt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.
De subsidieronde voor energie uit duurzame bronnen, zoals zon en wind, gaat later deze maand open en zal niet 2 miljard maar 4 miljard euro bevatten. Het totale beschikbare budget wordt niet verhoogd. Deze subsidiepot is bedoeld voor grotere projecten, niet voor consumenten die bijvoorbeeld enkele zonnepanelen op hun dak leggen.
Na een jarenlange juridische strijd oordeelde de Hoge Raad eind vorig jaar dat het kabinet echt moet voldoen aan de eis om in 2020 de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) met 25 procent te verlagen ten opzichte van 1990. De Tweede Kamer vroeg, op initiatief van oppositiepartij GroenLinks, om in de eerste drie maanden van het jaar al met maatregelen te komen. GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee is blij met de actie van het kabinet. ,,Dit smaakt naar meer.”
Zonne-energie
De minister hoopt met het verschuiven van het geld op korte termijn veel CO2-uitstoot te besparen. Vooral zonne-energieprojecten werpen op korte termijn vruchten af. Er is veel animo voor de subsidieregeling, merkte hij bij de subsidierondes die vorig najaar zijn gehouden. Een aantal van de projecten die vorig jaar het niet haalden, kan nu alsnog aanspraak maken op subsidie.
Gemeenten, de milieubeweging (waaronder ook Urgenda zelf) en brancheorganisaties hebben al gevraagd om een uitbreiding van de regeling. Zij vroegen om 2,5 miljard euro extra. Brancheorganisatie Holland Solar is ‘zeer tevreden’ over het besluit. ,,Met het extra geld kan een flinke slag worden gemaakt om de doelen spoedig na 2020 toch te realiseren”, aldus de organisatie.
Ook de Jonge Klimaatbeweging is blij met het naar voren halen van de investering. Het besluit biedt jongeren een perspectief op een duurzame toekomst en geeft dit kabinet toch een groen tintje, vindt de club, die tientallen jongerenorganisaties vertegenwoordigt.
De nieuwe klimaatwet van Timmermans: dit staat erin
RTL 04.03.2020 Europa wil in 2050 klimaatneutraal zijn, maar dat gaat niet vanzelf. Frans Timmermans heeft daarom namens de Europese Commissie een klimaatwet gepresenteerd. Wat staat er in en liggen we op koers om het klimaatdoel te halen?
Regeringsleiders hebben vorig jaar ingestemd met de Green Deal en nu is de deal uitgewerkt in een wet (pdf). Het doel om als EU over 30 jaar CO2-neutraal te zijn, moet zo juridisch verankerd worden.
De opvallendste punten zijn:
- De doelstelling geldt niet per land, maar voor de EU als geheel.
- CO2-neutraal betekent niet ‘nul uitstoot’. Maar als er in 2050 uitstoot is, moet het gecompenseerd zijn.
- In de wet is gedacht aan landen die laks omgaan met hun klimaatplannen. De EU krijgt na 2030 de mogelijkheid tussentijdse doelen elke vijf jaar aan te scherpen als landen te ver achterop raken.
- Het tussentijdse doel voor 2030 (40 procent reductie) wordt voorlopig niet opgeschroefd. 12 Westerse landen en milieuclubs hadden daar om gevraagd.
Om de doelen te halen, wil Brussel onder meer een klimaatinvesteringsfonds oprichten. Vanuit dat fonds moet een breed scala aan groene maatregelen gefinancierd worden. Milieuorganisaties vinden de plannen tot nu toe weinig ambitieus. Het gaat ze allemaal niet snel genoeg en ze zijn bang dat de doelen niet gehaald zullen worden.
Klimaatdoel niet in zicht
In onderstaande kaart zie je hoeveel Europa aan CO2 uitstoot. De blauwe lijn is de daadwerkelijke uitstoot. De stippellijn is de verwachte uitstoot. Als we zo doorgaan halen we eerder gemaakte afspraken voor 2030 niet. Het doel is om dan 40% minder uit te stoten dan in 1990.
https://datawrapper.dwcdn.net/8aUDN/1/
Grafiek: Bron: European Environment Agency
Gaat niet ver genoeg
Wat opvalt is dat 12 landen, waaronder Nederland, het doel voor 2030 niet ver genoeg vinden gaan. Ze hebben Timmermans een brief gestuurd. Deze landen willen geen 40 procent vermindering in 2030, maar een CO2-reductie van 50 procent of 55 procent in 2030.
Het gaat vooral om West-Europese landen. De Europese Commissie zit zelf ook te denken om het percentage van 40 procent op te schroeven, maar in de nieuwe wet willen ze daar nog niet aan.
Een groene toekomst voor Europa? Dit kun je verwachten van de Green Deal
Tegenstand
Lidstaten en het Europees Parlement moeten nog akkoord gaan met de wet. Maar het is wel duidelijk dat er landen zijn die er moeite mee hebben. Polen, Tsjechië en andere landen met veel verouderde industrie zullen geld willen zien van Brussel.
“Reken maar op veel discussie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Groene politici en activisten klagen dat het niet snel genoeg gaat, terwijl critici vrezen voor een te vergaande stap van de Europese Commissie.
Vrijdag wordt opnieuw een klimaatstaking gehouden. In Brussel gaan jongeren van Youth form Climate de straat op. Ook Greta Thunberg zal daarbij aanwezig zijn.
RTL Nieuws; Frans Timmermans Europese Commissie Europese Unie Klimaatverandering Energietransitie CO2-uitstoot Nederland België
AD 04.03.2020 De nieuwe Kimaatwet die vandaag is gepresenteerd in Brussel moet Europa over dertig jaar klimaatneutraal maken. Twaalf landen waaronder Nederland en een aantal milieuorganisaties willen dat hij zo snel mogelijk een tussendoel voor 2030 van 55 procent CO2-reductie vaststelt.
De nieuwe Europese Klimaatwet moet ervoor zorgen dat de EU-lidstaten ‘gefocust en gedisciplineerd op het juiste pad blijven’ om in 2050 zoals afgesproken de uitstoot van schadelijke broeikasgassen netto tot nul te reduceren. De landen zijn verantwoordelijk voor het nakomen van die belofte, aldus vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie bij de presentatie van de eerste Europese klimaatwet.
Lees ook;
De vandaag in Brussel gepresenteerde Klimaatwet was nog niet koud of Timmermans kon alweer in de verdediging. Het zogenoemde ‘kroonjuweel’ van de Europese ‘Green deal’ waaraan de rest van de wereld een voorbeeld zou moeten nemen werd nog bepaald niet van harte omarmd. Vooral het ontbreken van stevige maatregelen om de CO2-uitstoot voor 2030 terug te dringen tot het niveau van 1990, oogstte onbegrip.
Volgens Greenpeace wordt door de EU zelfs kostbare tijd verspilt. Het Wereld Natuur Fonds zocht vergeefs drastische maatregelen. EU-parlementariër Esther de Lange (CDA) vond het voorstel van de commissie om indien nodig tussentijds het klimaatbeleid te kunnen bijsturen via zogenoemde ‘gedelegeerde handelingen’ (waarbij de doorgaans langdurige besluitvorming door de EU-ministers en het parlement wordt omzeild) daarentegen weer te ver gaan.
Dat was een ‘machtsgreep’ van de commissie. ,,Door dit voorstel wordt het klimaatbeleid weggehaald bij de politiek en overgedragen aan ambtenaren en juristen. Het Urgenda-besluit in Nederland heeft laten zien dat de beste klimaatbedoelingen ook tot grote maatschappelijke spanningen kunnen leiden. Van deze lessen moeten we leren”, aldus De Lange.
EU-parlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) steunt wel de wet die vastlegt dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn. ,,Maar eigenlijk hoort de discussie volledig te draaien om 2030, 2030 en nog eens 2030. We hebben CO2-doelen nodig die nu extra klimaatactie afdwingen, niet in de verre toekomst.”
De 17-jarige Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, die in Brussel zowel de Europese Commissie als de milieucommissie van het Europees Parlement toesprak, gaat zelfs verder. ,,Maatregelen zijn niet alleen nodig voor 2030 of 2050 maar voor 2020, voor nu”, zei ze tegen de parlementariërs.
Eerder deze week riepen minister Eric Wiebes (Klimaat) en elf Europese collega’s de commissie al op sneller met een ambitieuzere doelstelling voor 2030 te komen. Ze zijn bang dat de EU niet tijdig met een gezamenlijk standpunt kan komen voor de VN-klimaattop in Glasgow in november.
Verbetering
De commissie hoopt straks EU-landen die zich onvoldoende inspannen om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken een gele kaart te presenteren. De lidstaat moet dan binnen een jaar verbetering tonen. Anders… tja, dat valt dan te bezien. Sancties worden in zo’n geval zeker nog niet aangekondigd maar de Commissie dreigt wel ‘de nodige maatregelen te treffen, in overeenstemming met de verdragen’.
Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie is het niet de bedoeling om straffen uit te delen. ,,Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
Timmermans erkende dat de plannen ‘enorme inspanningen zullen vergen’ en de impact dus eerst grondig in kaart moet worden gebracht. In september wordt eerst de bestaande uitstootdoelstelling nog eens tegen het licht gehouden.
De Europese Commissie liet eerder wel al verstaan dat de huidige doelstelling – een reductie met 40 procent ten opzichte van 1990 – naar 50 tot 55 procent getild zou moeten worden. Pas volgend jaar juni moet duidelijk worden wat dat zou betekenen voor de individuele doelstellingen van elke lidstaat.
,,Aanpassingen zijn een essentieel element van onze strategie”, aldus Timmermans. Bosbranden, mislukte oogsten en overstromingen laten dat volgens hem zien. ,,Iemand moet dan vaststellen of we nog op koers liggen.”
Klimaatverandering is een ‘enorm en existentieel probleem’. In de strijd daartegen vroeg Timmermans ‘partners wereldwijd ons op deze reis te vergezellen. Ik zit graag in een wedstrijd waarin iedereen wint’. Al met al werd het toch een wat verzuurd feestje waarvoor het Zweedse klimaaticoon Greta Thunberg als speciale gast in de Brusselse vergaderzaal was uitgenodigd.
Het idee was dat de Europese Commissie geschiedenis ging schrijven met een Klimaatwet die de EU wereldwijd op de kaart zou zetten als hét voorbeeld in de strijd om de planeet van de ergste gevolgen van opwarming te redden. Dat blijkt nog steeds mogelijk, maar het begin was stroef.
De Green Deal wordt vergezeld van investeringsplannen en een fonds om landen die buitenproportionele inspanningen moeten doen voor de overgang naar een klimaatneutrale economie te steunen.
Timmermans’ klimaatwet geeft Europese Commissie meer bevoegdheden
NU 04.03.2020 De in december gepresenteerde Europese Green Deal is woensdag in een Europese klimaatwet gegoten, waarmee het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn juridisch is vastgelegd. Het Europees Parlement (EP) en de lidstaten moeten nog instemmen met de wet.
In het wetsvoorstel van Eurocommissaris Frans Timmermans staat onder meer dat de Europese Commissie (EC) bevoegdheden krijgt om tussentijds emissiedoelen aan te passen en lidstaten ter verantwoording te roepen als zij zich onvoldoende inspannen.
De goedkeuring van EP en de lidstaten zal niet zonder slag of stoot gaan. Het wetsvoorstel heeft woensdag al op veel kritiek vanuit het parlement kunnen rekenen. De parlementariërs zijn bang dat ze buitenspel komen te staan, omdat de commissie meer macht krijgt. Volgende week staat in Straatsburg een debat over de wet op de agenda. Het parlement kan de wet dan ook verwerpen.
Om ervoor te zorgen dat de EU in 2050 klimaatneutraal is, wil de commissie dit doel en de weg daarnaartoe wettelijk vastleggen. Zo bevat de Klimaatwet een mechanisme om de vooruitgang bij te houden, wat om de vijf jaar wordt geëvalueerd. De commissie kan dan elke vijf jaar de emissiedoelen op eigen initiatief aanscherpen.
Daarnaast krijgt de commissie bevoegdheid om aanbevelingen te doen aan lidstaten als hun inspanningen niet in overeenstemming zijn met de plannen van Timmermans. De lidstaten zullen verplicht zijn om rekening te houden met deze aanbevelingen, maar of er ook sancties kunnen volgen is niet vastgelegd in de klimaatwet.
Zie ook: Dit staat er in de ‘Green Deal’ van de Europese Commissie
Doelstelling van 2030 staat ook nog ter discussie
De lidstaten – met uitzondering van Polen – werden het in december vorig jaar eens over de ambitie om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te zijn. Dit betekent dat de volledige uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd, waardoor de uitstoot niet bijdraagt aan klimaatverandering. Omdat alle lidstaten unaniem akkoord moeten gaan met deze doelstelling zal dit komende zomer opnieuw op de agenda staan.
Om dit doel te halen heeft Timmermans in december voorgesteld om in 2030 de uitstoot ten opzichte van 1990 met 50 tot 55 procent terug te dringen. Ook hierover wordt nog fel gedebatteerd. De huidige doelstelling voor 2030 staat op 40 procent. Later dit jaar zal de Eurocommissaris met een definitief reductiedoel komen.
Klimaatsessie NUjij
Lees meer over: Klimaat Europese Unie frans timmermans Green Deal Europese politiek
Timmermans wil meer klimaatmacht, fel verzet in Europees Parlement
NOS 04.03.2020 De Europese Commissie krijgt de macht om het klimaatbeleid van landen aan te scherpen. De commissie mag landen die niet voldoende hun best doen om de afgesproken doelen te halen een tik op de vingers geven. Dat staat in de klimaatwet, die later vandaag door Eurocommissaris Frans Timmermans wordt gepresenteerd.
Timmermans wil de mogelijkheid hebben om tussentijds in te grijpen. Hij is bang dat anders het doel om in 2050 een klimaatneutraal Europa te hebben niet gehaald wordt, zo blijkt uit de tekst.
Bijna alle Europese regeringsleiders spraken in december af dat de EU in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 50 tot 55 procent moet verlagen en in 2050 klimaatneutraal moet zijn, maar voor het definitieve besluit is het nodig dat alle EU-lidstaten instemmen. Polen lag toen nog dwars, omdat het land zich afvraagt of de doelen voor hen wel haalbaar zijn. Komende zomer valt het definitieve besluit.
Dwang
De plannen van Timmermans leiden tot fel verzet in het Europees Parlement. Bij het CDA, dat ook de uitgelekte versie van de nieuwe klimaatwet heeft gelezen, noemen ze het overdracht van macht. Europarlementariër Esther de Lange omschrijft het als “een machtstransfer”.
Volgens de tekst uit het wetsvoorstel is de maatregel nodig om bij te sturen als het de verkeerde kant op gaat. Jan Huitema van de VVD vindt dat niet slim. “Hiermee jaag je mensen tegen je in het harnas. Je moet zorgen dat je steun hebt van burgers en bedrijven. Verleiden en niet dwingen.”
Door meer macht naar de Europese Commissie over te hevelen wordt niet alleen de rol van de regeringsleiders kleiner, ze verliezen in feite hun vetorecht. Dat geldt ook voor het Europees Parlement. Bas Eickhout van GroenLinks baalt enorm van de discussie. Hij heeft het ook gelezen in de wetteksten. “Dit is natuurlijk een valse start van de hele ‘Green Deal’. Ik wil het hebben over meer ambitie in de klimaatmaatregelen, maar in plaats daarvan gaat de discussie nu over de procedure.”
Hoe nu verder
De klimaatwet moet nog worden goedgekeurd door zowel de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van de EU-lidstaten zitten, als het Europees Parlement. Dat zal, zo zeggen alle politici die de NOS sprak, niet zonder slag of stoot gebeuren. Als dit plan doorgaat, dan mag het Europees Parlement alleen nog ja of nee zeggen als de Europese Commissie de bevoegdheid om in te grijpen gaat gebruiken. “Dat werkt niet. Met dwang ga je er echt niet komen”, zegt Huitema van VVD.
Een woordvoerder van de Europese Commissie laat weten dat het niet de bedoeling is om straffen uit te delen. “Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
De verwachting is dat volgende week in Straatsburg een fel debat over het wetsvoorstel zal worden gevoerd, waarbij zelfs de mogelijkheid aanwezig is dat de klimaatwet wordt verworpen.
Bekijk ook;
- Verhitte discussie over klimaat verwacht op EU-top
- Timmermans: ‘Niks doen is nog veel duurder’
- ‘Green deal’: Timmermans wil haast maken in strijd tegen klimaatverandering
Nieuwe klimaatwet EU nu al onder vuur
AD 04.03.2020 Met het Zweedse klimaaticoon Greta Thunberg als speciale gast in de vergaderzaal wil de Europese Commissie vandaag geschiedenis schrijven met een nieuwe klimaatwet. Het gaat erom de EU wereldwijd op de kaart te zetten als voorbeeld in de strijd om de planeet van de ergste gevolgen van opwarming te redden.
De gelekte en nu al omstreden klimaatwet wordt vanmiddag door Eurocommissaris Frans Timmermans gepresenteerd. Een belangrijk moment in Brussel. Niet alleen omdat het het eerste wetgevende initiatief is van de nieuwe Commissie maar ook omdat dit in de wandelgangen het ‘kroonjuweel’ wordt genoemd van de Europese ‘Green Deal’ waaraan de rest van de wereld een voorbeeld zou moeten nemen.
Lees ook;
De plannen zijn ambitieus, vraag is of ze uitvoerbaar zijn. ‘De EU-wijde uitstoot en verwijdering van broeikasgassen moet uiterlijk tegen 2050 in evenwicht zijn’, zo staat in een gelekte versie van de klimaatwet. Concreet moeten de EU-landen binnen drie decennia netto geen broeikasgassen meer uitstoten.
Gele kaart
De commissie hoopt straks EU-landen die zich onvoldoende inspannen om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken ter verantwoording te kunnen roepen. Als wordt vastgesteld dat een lidstaat tekortschiet om de tussentijdse doelen te halen dreigt een gele kaart. De lidstaat moet dan binnen een jaar verbetering tonen. Anders… ja, dat is nog niet helemaal duidelijk. Sancties worden in zo’n geval zeker nog niet aangekondigd maar de Commissie dreigt wel ‘de nodige maatregelen te treffen, in overeenstemming met de verdragen’.
Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie is het zelfs niet de bedoeling om straffen uit te delen. ,,Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
Hoe dat moet gebeuren, laat de Commissie in het vage, zeggen critici. In september wordt de bestaande uitstootdoelstelling nog eens tegen het licht gehouden. De Commissie liet eerder wel al verstaan dat de huidige doelstelling -een reductie met 40 procent ten opzichte van 1990- naar 50 tot 55 procent getild zou moeten worden. Pas volgend jaar juni moet duidelijk worden wat dat zou betekenen voor de individuele doelstellingen van elke lidstaat.
Dwang
De plannen die Timmermans presenteert, worden dus niet met gejuich ontvangen. ‘De klimaatwet moet meer zijn dan een symbolische oefening’, laat de teleurgestelde fractie van de sociaal¬democraten al in een schriftelijke reactie weten. ‘Het is evident dat een doelstelling voor een vermindering van de uitstoot met minstens 55 procent tegen 2030 en een tussentijds doel voor 2040 bepaald moeten worden als de EU 2050 wil halen’.
Bij het CDA, dat ook de uitgelekte versie van de nieuwe klimaatwet heeft gelezen, spreekt een woordvoerster van ‘een machtstransfer’. De VVD vreest dat de klimaatambities te drammerig zijn. De klimaatwet moet nog worden goedgekeurd door zowel de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van de EU-lidstaten zitten, als het Europees Parlement. De verwachting is dat volgende week in Straatsburg een fel debat over het wetsvoorstel zal worden gevoerd, waarbij zelfs de mogelijkheid aanwezig is dat de klimaatwet wordt verworpen.
Wat een stikstofdeken en de naderende campagne betekenen voor Rutte III
NOS 01.03.2020 Piepend en krakend gaat het kabinet-Rutte III het laatste jaar in. De politieke wil om de rit uit te zitten is er, want de regeringspartijen zien geen alternatief in samenwerking met andere partijen. Tegelijk is er weinig optimisme dat er nog grote besluiten worden genomen.
Er ligt een deken van stikstof over het kabinet en de verhoudingen tussen partijen worden steeds brozer.
Over ruim twaalf maanden staan er verkiezingen op de rol en die werpen hun schaduw vooruit. De vier regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, zijn steeds meer met zichzelf bezig en steeds minder met het belang van ‘hun’ kabinet. Dat kabinet heeft tot de stikstofcrisis zich aandiende een aantal grote besluiten genomen: een plan voor het klimaat, een pensioenakkoord en een deal over een kinderpardon.
Nog wat in de lucht
Maar sinds afgelopen zomer is het stikstof, stikstof en nog eens stikstof, beklagen sommige ministers zich. Het is maar zeer de vraag of het kabinet in het laatste jaar nog aan andere nieuwe ambities gaat toekomen. Terwijl er genoeg grote onderwerpen op de plank liggen. Er is woningnood, migratie blijft de gemoederen verhitten en naast stikstof hangt er nog wat in de lucht: CO2. De uitstoot daarvan moet van de rechter flink worden teruggebracht.
De coalitie wil zich inmiddels aan zo min mogelijk zware onderwerpen branden. Want waarom zou je aan de vooravond van de verkiezingscampagne nog compromissen sluiten, die daarna ín de campagne tegen je kunnen worden gebruikt?
Wopke-Wiebes
Sommigen in de coalitie denken dat het nog gaat lukken om een miljardenfonds voor grote investeringen op te richten. Het geld voor het fonds zou, tegen de lage rente die er nu is, geleend worden en wordt onder meer geïnvesteerd in infrastructuur, onderzoek en technologie. Het plan lekte kort voor Prinsjesdag uit, maar het fonds is er (nog) niet.
Informeel heet het het Wopke-Wiebesfonds, omdat CDA-minister Wopke Hoekstra én VVD-minister Eric Wiebes claimen geestelijk vader van het idee te zijn.
Partijen gunnen elkaar dus steeds minder en als je nog wat voor elkaar wil krijgen, moet het vóór de zomer. Want daarna staat álles in het teken van de campagne. Wat in ieder geval nog moet worden behandeld, is de Voorjaarsnota over de uitgaven op ministeries: waar gaat welk geld naartoe? Dat gaat niet zonder slag of stoot, want veel extra geld is er niet meer. Maar partijen willen nog wel successen binnenhalen waar ze in de campagne goede sier mee kunnen maken.
Zo zal CDA-minister Ferd Grapperhaus een grote claim neerleggen voor de bestrijding van drugscriminelen, wil minister Arie Slob van de ChristenUnie extra geld voor leraren, en moeten de twee ministers op Volksgezondheid (CDA’er Hugo de Jonge en VVD’er Bruno Bruins) onderling uitvechten wie opdraait voor de tekorten bij de verpleeghuizen.
Allemaal kwesties die mogelijk tot wrijving gaan leiden en er is al irritatie. VVD en CDA ruzieden onlangs over de marinierskazerne. En nog steeds raken sommige betrokkenen over de kook als het gaat over de halvering van de veestapel die middenin de stikstofcrisis werd voorgesteld door D66.
Zand in de machine
Bij de VVD leeft het idee dat er nog geoogst moet worden op het thema migratie. Twee weken geleden was er een Kamerdebat, maar tot ongenoegen van de VVD werd dat helemaal gekaapt door een D66-plan over arbeidsmigranten. En ook op het thema luchtvaart zijn er strubbelingen tussen deze partijen. De liberalen wilde koste wat kost dat Schiphol wordt uitgebreid en vliegveld Lelystad opengaat. D66 grijpt, volgens de VVD, juist alles aan om zand in de machine te strooien.
In deze vier-partijen-coalitie is nu over bijna alles wrijving, al is dat wel vooral op het niveau van ‘gewone’ Kamerleden. Hoe hoger in de boom, hoe beter de verhoudingen: de sfeer tussen de fractievoorzitters is nog steeds goed. De bazen van dit kabinet willen ook met het oog op de verkiezingen graag laten zien dat zij als ‘middenpartijen’ een alternatief zijn voor de polarisatie op de flanken.
Maar het is ook duidelijk dat het incasseringsvermogen niet groot meer is. Het zijn de onverwachte gebeurtenissen die een kabinet nog altijd kunnen opbreken. Stikstof was er zo één, het coronavirus kan een enorme impact krijgen en wat als Turkije Syrische vluchtelingen echt niet meer tegenhoudt?
Langstzittend
Een andere factor die tot instabiliteit kan leiden is de leiderschapsvraag bij sommige partijen. Profilerende kandidaat-leiders zijn immers niet het makkelijkst om mee samen te werken. In het CDA probeert de top een verbeten strijd tussen de twee kroonprinsen Wobke Hoekstra en Hugo de Jonge te voorkomen (en wat als Mona Keijzer zich ook nog meldt?). Bij D66 ligt de vraag voor of Rob Jetten de arena in moet met Sigrid Kaag.
Bij de ChristenUnie blijft het rustig op dit vlak, en ook bij de VVD lijkt het daar sterk op. Premier Rutte moet het nog beslissen, maar iedereen in de partij weet al wat het wordt. Ook daarom zal de VVD blijven investeren in dit kabinet: ze gunnen Mark Rutte het record van langstzittende premier ooit.
Hoe duur wordt het nu écht om je huis ‘klimaatproof’ te krijgen?
AD 14.02.2020 Na de rekenblunder van het PBL doemt de vraag op: hoe duur wordt het nu écht om je huis ‘klimaatproof’ te krijgen? Niemand die het weet. Maar dat de operatie duurder wordt dan gedacht, staat wel vast.
Nico Hoogervorst is ‘senior wetenschappelijk onderzoeker’ bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Deze week erkende hij in deze krant dat de klimaatkosten voor het vergroenen van Nederlandse huizen te laag zijn ingeschat.
Bij de doorrekening van het Klimaatakkoord, vorig jaar, zijn Hoogervorst en zijn collega’s ‘enkele kostenposten’ vergeten. In een persbericht dat het PBL verstuurde – na de publicatie in deze krant – staat dat de nationale kosten ‘slechts enkele procenten’ toenemen als de rekenfout wordt rechtgezet.
Lees ook;
- Wat heeft het PBL nou precies verkeerd gedaan?
Bij de doorrekening van vorig jaar raamde het PBL dat het vergroenen van huizen tot 2030 enkele honderden miljoenen euro’s per jaar zou kosten. In april volgde een analyse waarin het PBL de kosten per type woning schatte. Daar ging het mis: het PBL vergat extra kosten voor aannemers, verhuisvergoedingen voor huurders en hogere rentepercentages voor klimaatleningen.
Hoeveel duurder het wordt, kan onderzoeker Hoogervorst niet zeggen. ,,Het gaat om grote bedragen’’, zei hij wel. Dat lijkt in tegenspraak te zijn met ‘slechts enkele procenten’. Maar wanneer het over honderden miljoenen euro’s gaat, tikt elke procent aan. Wat het verschil precies is, kan het PBL nog altijd niet zeggen.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD) en premier Mark Rutte tijdens een debat over de doorrekening van het Klimaatakkoord. © ANP
- Hoe duur wordt het om mijn huur- of koophuis van het gas af te halen, zoals het kabinet graag wil?
In de PBL-analyse van april vorig jaar staat dat het 22.000 euro kost om een gemiddeld huurhuis all-electric te maken. Een woning ‘hybride’ maken (deels gas en deels elektrisch) kost 12.000 euro. En een huurhuis op het warmtenet aansluiten zou zo’n 19.000 euro kosten. Voor een koophuis zouden de bedragen enkele duizenden euro’s hoger zijn. En, meldde het PBL in april al, dit zijn kosten zónder btw. Het planbureau berekent altijd ‘nationale kosten’: belastingen en subsidies worden daarbij niet meegeteld.
De PBL-berekeningen waren tegen het zere been van woningcorporatiekoepel Aedes en het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Volgens hen zijn de klimaatkosten véél hoger. Uit onderzoek in opdracht van Aedes zou blijken dat het zo’n 50.000 euro kost om een huurhuis all-electric te maken: dat is twee keer zoveel als het PBL had berekend. Hybride kost volgens Aedes 10.000 meer en een huurhuis op warmtenet aansluiten zou 12.000 euro duurder zijn.
Na overleg met Aedes en EIB erkende het PBL dat er kostenposten over het hoofd zijn gezien. Ook zijn sommige posten te laag ingeschat. Maar de enorme verschillen die Aedes noemt, kloppen volgens het PBL niet.
- Wanneer weten we wél wat het gaat kosten?
Het PBL komt later dit jaar met nieuwe berekeningen. ,,Wij kunnen niet exact zeggen wat het iedere burger gaat kosten’’, zegt minister Knops van Binnenlandse Zaken nu al. Hij geeft volgende week tekst en uitleg over de kwestie in de Tweede Kamer.
Knops: ,,De kosten verschillen per persoon: woon je in een oud of nieuw huis, doet jouw wijk mee aan de proef met aardgasvrije wijken, ben je huurder of koper?’’ Volgens Knops moeten de PBL-cijfers ‘opnieuw worden doorgerekend’ en valt pas daarna te zeggen of de klimaatkosten daadwerkelijk hoger zullen uitvallen.
Lees: 637 kilometer lange dijk als noodoplossing tegen klimaatverandering AD 14.02.2020
Zorgen om gevolgen klimaatblunder: ‘Straks krijgen we niemand meer op het groene spoor’
AD 14.02.2020 De nieuwste rekenblunder van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) leidt tot woede in Den Haag. Regeringsfracties VVD en CDA vrezen dat het klimaatbeleid zo niet meer te verkopen valt aan de burger. Ook de grote steden zijn niet blij met de ‘ondermijning’ van hun vergroeningsplannen.
De PBL-rekenmeesters moeten snel intern orde op zaken stellen na de zoveelste misrekening over klimaatkosten, zo eist de Tweede Kamer. Eerder werden al meerdere blunders gemaakt bij de presentatie van cijfers over elektrisch rijden, de CO2-uitstoot en de energierekening. Nu komt daar een foute som bij over de kosten voor eigenaren van duurzamere woningen.
Lees ook;
Gisteren kwam naar buiten dat huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt zijn dan voorzien om huizen te vergroenen. Het PBL claimt echter alleen de nationale kosten te hebben berekend, die na herberekening ‘slechts enkele procenten hoger’ uitkomen. De cijfers zeggen echter niets over de kosten (zoals btw) waar burgers direct mee te maken krijgen.
List en bedrog
Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?, aldus Klimaatminister Wiebes.
PVV en Forum voor Democratie spreken van ‘list en bedrog’ door de rekenmeesters en het kabinet. Maar ook gematigder fracties fronsen hun wenkbrauwen over de opschudding die wederom ontstaat rond een PBL-stuk. En bij bestuurders van grote steden heerst naar verluidt ook frustratie over deze zoveelste ‘ondermijning’ van de klimaatplannen die zij moeten uitvoeren.
VVD-Tweede Kamerlid Mark Harbers zegt erover: ,,Rekenmeesters zoals het PBL moeten een veilig anker zijn als we beleid maken. Nu is weer gebleken dat deze organisatie nog wat te leren heeft. Wellicht moet het planbureau niet alles zelf willen doen, maar berekeningen waar ze geen verstand van hebben, overlaten aan bijvoorbeeld het Centraal Planbureau.’’
Ruim een jaar geleden was al aan de orde dat die berekening wellicht niet klopte, zo stelt CDA-Kamerlid Eric Ronnes vast: ,,Nu komt de aap uit de mouw. De cijfers blijken onjuist. Moeten we nu terug naar de tekentafel, zijn alle aannames voor het klimaatakkoord wel juist? Want haalbaarheid en betaalbaarheid zijn belangrijk, mensen komen anders in de problemen.’’
Klimaatminister Wiebes probeert het oproer ondertussen te sussen. ,,Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?’’
Draagvlak
De blunders van het Planbureau voor de Leefomgeving schaden desalniettemin het draagvlak voor de afspraken in het klimaatakkoord. Burgers en lagere overheden, die een hoofdrol spelen bij de uitvoering, verliezen zo vertrouwen in het vergroeningsbeleid.
Wij proberen burgers enthousiast te krijgen voor kabinetsplannen in hun stad en dan gebeurt dit, aldus Ambtenaren en wethouders van de grote steden in onderling contact.
Ambtenaren en wethouders van de grote steden reageerden gistermorgen ontstemd toen ze deze krant lazen. Volgens ingewijden werd in onderling contact over het nieuws de laatste misrekening van het PBL – over de kosten van vergroening van huizen voor eigenaren – ervaren als ‘ondermijning’ van het draagvlak .
,,Wij proberen de burgers enthousiast te krijgen voor de uitwerking van kabinetsplannen in hun stad en dan gebeurt er dit. Straks krijgen we niemand meer op het groene spoor’’, klinkt het.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is eveneens verontrust. Een woordvoerder zegt: ,,De rekening mag niet bij inwoners van onze gemeenten komen te liggen. Zo’n publicatie over het PBL doet het vertrouwen nooit goed, de cijfers moeten gewoon kloppen.’’
Geloofwaardigheid
Je komt als planbureau in riskant vaarwater terecht als je politiek beleid moet onderbouwen. Dat alles fake news is, dreig je dan te bevestigen, aldus Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen (Universiteit van Tilburg) .
Ook in politiek Den Haag wordt gevloekt over de kersverse kwestie. Een bron in de top van de coalitie zegt: ,,De echte schade van dit verhaal is de geloofwaardigheid aan het overheidsinstituut PBL.’’ Want er is een inmiddels een indrukwekkende reeks van missers opgebouwd.
Eerst waren daar meermaals de veel te lage PBL-inschattingen van het aantal elektrische auto’s dat burgers zouden aanschaffen. Ook was er – mede door het gebruik van oude cijfers – een verkeerde berekening van de energierekening. En het PBL moest al na zes weken een veel te optimistische som corrigeren over het halen van de CO2-doelen voor 2020. En nu dus de kwestie met de verduurzaming van woningen.
Het PBL schermt er na de publicatie in deze krant in een verklaring mee de reële definitieve kosten helemaal niet te kunnen inschatten op dit moment. ,,Wat de feitelijke kosten uiteindelijk worden, zal afhangen van bijvoorbeeld subsidieregelingen en toekomstige efficiencyverbeteringen in de bouwsector’’, meldt de organisatie. Ook wordt alleen gekeken naar de nationale kosten van de geplande verduurzaming van woningen, niet hoezeer de afzonderlijke burger de groene maatregelen in zijn portemonnee zal voelen. Met dit excuus nemen wetenschappers en politici geen genoegen.
Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen (Universiteit van Tilburg) zegt: ,,Je komt als planbureau in riskant vaarwater terecht als je politiek beleid moet onderbouwen. Dat alles fake news is, dreig je dan te bevestigen. Hier gaan populistische partijen meteen mee aan de haal. Maar als je je wetenschappelijke waarheid in de politiek arena neerlegt, wordt dat nu eenmaal onderdeel van het politieke spel.’’
Misrekening
Zo lieten Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) zich gisteren luidkeels horen over de misrekening van het PBL. Wilders: ,,Leugens van de Groene Khmer! Het is allemaal nog veel duurder. We zijn keihard voor de gek gehouden en de al schaarse huizen worden zo nog duurder en meer onbetaalbaar.’’ Baudet: ,,En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie’.’’
Wij moeten alles dubbel checken, de fundering moet kloppen, aldus Eric Ronnes, Kamerlid CDA.
Maar ook de coalitiepartijen zijn niet blij met de vijfde blunder op rij. ,,In een tijd van weinig vertrouwen helpt het niet dat het PBL zo slecht schat’’, zegt CDA’er Eric Ronnes. ,,We moeten alles dubbel checken, de fundering moet kloppen. De overheid kan niet zomaar financieel bijspringen. Wat is dan de consequentie voor verduurzaming, moeten er andere keuzes worden gemaakt? Dat wil ik nu weten van het kabinet.’’
Mark Harbers (VVD) wijst wel op de ‘hijgerigheid’ die er volgens hem ontstaat als er iets moet worden herberekend. ,,Dat zal bij klimaatbeleid de komende tientallen jaren echt nog vaker voorkomen. Het is aan het kabinet na deze boodschap van het PBL om nu met een oplossing te komen zodat de maatregelen ‘woonlasten-neutraal’ blijven, zoals ze hebben beloofd.’’
Klimaatminister Wiebes bevestigt dat de vergroening van Nederland een langjarig proces is. ,,In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.’’ Het kabinet zal steeds tegen allerlei problemen en nieuwe feiten aanlopen, bezweert hij. ,,Het gaat heus niet op de automatische piloot.’’
Vergroenen
Toch willen meerdere politieke partijen nu dat het kabinet – eerst via een brief en snel daarna in de Tweede Kamer – zelf vertelt hoeveel huiseigenaren nou écht kwijt zijn voor het vergroenen van hun huizen. Dat kan volgende week al als minister Knops (Binnenlandse Zaken) toevallig een debat heeft met parlementariërs over dit onderwerp.
Daarbij wil SP’er Sandra Beckerman niet alleen de schuld neerleggen bij het planbureau, laat ze weten. Beckerman zegt: ,,Wat is er in het PBL gestopt door het kabinet en wat krijg je er dan uit? Ze vergelijken daar appels met peren, terwijl wij willen weten wat dit betekent voor individuele eigenaren en bewoners. Wij steunen het huidige klimaatbeleid alleen als het rechtvaardig is, en we willen inzicht in verdeling van lusten en lasten. Heldere antwoorden van het kabinet zijn nu allereerst nodig, en daarna voeren we graag de politieke discussie.’’
Ze vergelijken daar appels met peren, terwijl wij willen weten wat dit betekent voor individuele eigenaren en bewoners, aldus Sandra Beckerman, Kamerlid SP,
Een analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). © PBL
Planbureaus worden te serieus genomen
AD 14.02.2020 Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er niet zo veel aan de hand. De kosten voor het isoleren en van het gas afhalen van woningen vallen weliswaar duurder uit dan vorig jaar voorspeld, maar het gaat ‘slechts om enkele procenten’. En volgens Klimaatminister Wiebes worden ramingen nu eenmaal ‘altijd aangepast’.
Die sussende woorden staan in schril contrast tot wat Ed Nijpels, de voorzitter van het klimaatberaad, vorig jaar zei. Bij de presentatie van alle plannen om Nederland de komende decennia te vergroenen, zei hij dat we eens moesten eens ophouden de cijfers van het PBL in twijfel te trekken. We moesten ze als ‘feiten gebruiken’. Maar dat is nou precies waar het mis gaat. Kabinet en Tweede Kamer baseren hun beleid op aannames van de planbureaus. Maar hun voorspellingen zitten er nogal eens naast. De toekomst is immers niet te voorspellen.
Dat geldt ook voor het gerenommeerde Centraal Planbureau dat elk jaar de economische groei en de koopkracht voorspelt. Het was toenmalig CPB-directeur Van Geest die terecht zei dat de politiek zich niet moest blindstaren op die koopkrachtcijfers. Maar dat is wel wat er altijd gebeurt. Elk jaar weer worden dure beslissingen genomen zodat de koopkrachtplaatjes er op papier voor iedereen beter uitzien, terwijl die gemiddelden helemaal niks zeggen over de werkelijkheid.
Bij de voorspellingen van het PBL gaat het eender. Dat planbureau is relatief nieuw en werkt met modellen die amper te controleren zijn. Desalniettemin worden er op basis van PBL-berekeningen grote beslissingen genomen. En dat leidt nog wel eens tot brokken. Zo viel een subsidieregel voor elektrische auto’s veel duurder uit doordat het PBL een verkeerde voorspelling had gedaan.
Het PBL geeft nu toe dat de kosten voor het vergroenen van onze huizen hoger uitvallen dan vorig jaar werd voorgespiegeld. Maar ondertussen is de hele transitie al wel door de Tweede Kamer in gang gezet. De kosten zouden voor iedereen behapbaar zijn, werd gezegd. Logisch dat veel burgers nu denken: hallo, welke verrassingen staan ons nog meer te wachten? Om het eerlijke verhaal aan de burger te kunnen vertellen, moet niet alleen het PBL de boel op orde krijgen. Politici moeten voorzichtiger zijn met het presenteren van voorspellingen als beloftes.
Planbureau voor de Leefomgeving opnieuw de mist in
Elsevier 13.02.2020 en pijnlijke rekenfout van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen gaat 40 tot 50 procent meer kosten dan de eerder geschatte honderden miljoenen euro’s. Volgens minister Eric Wiebes (VVD) blijven de plannen betaalbaar.
Waarmee heeft het Planbureau zich misrekend?
In het Klimaatakkoord is afgesproken om anderhalf miljoen huizen in Nederland te verduurzamen. Die huizen krijgen een betere isolering en gaan van het gas af. Het PBL maakte vorig jaar een schatting van de kosten: ‘honderden miljoenen’ euro’s.
De vereniging van woningcorporaties Aedes beklaagde zich direct na de bekendmaking van die cijfers al over de rekensom. Volgens Aedes kosten de ingrepen miljarden euro’s, zo’n 40 tot 50 procent meer dan de eerdere schatting. Na de klacht ging de vereniging in gesprek met de rekenmeesters van het PBL. Die erkennen nu, na vragen van het Algemeen Dagblad, dat zij niet alle kostenposten hebben meegenomen in de berekening.
Wat heeft het PBL over het hoofd gezien?
In het NOS Radio 1 Journaal zei PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst dat er ‘een paar kleine kostenposten zijn vergeten’. Zo is niet meegerekend dat de ondernemers die huizen verbouwen ook winst willen maken en extra kosten berekenen om zich tegen ondernemersrisico’s in te dekken.
Lees ook: Klimaatakkoord is de achilleshiel van Rutte III
Ook heeft het Planbureau niet gerekend op de hogere kosten van architecten, constructeurs en installatieadviseurs die door de extra vraag ontstaan. Hoogervorst belooft Aedes dat die kosten bij de volgende doorrekeningen van het Klimaatakkoord worden meegenomen. Volgens de onderzoeker blijft de doorrekening van het PBL nog steeds betrouwbaar en gaat het slechts om kleine verschillen.
Uit de doorrekening van het Klimaatakkoord bleek dat de verduurzaming van huizen een relatief kostbare maatregel is, terwijl nog onzeker is wat het aan baten oplevert.
Ging het Planbureau al eerder in de fout?
De rekenfout van het Planbureau is de nieuwste in een reeks. Vorig jaar waren politici woedend nadat het PBL oude cijfers had gebruikt om de stijging van de energierekening te berekenen. Door die foute berekening ging minister van Economische Zaken Eric Wiebes ervan uit dat de energierekening in 2019 maximaal 108 euro hoger zou zijn dan in 2018. Uiteindelijk bleek de rekening voor een gezinshuishouden gemiddeld met 334 euro te stijgen.
Wiebes sprak eerder van ‘bangmakerij’ toen energievergelijkingssites waarschuwden voor de hogere energierekening. Na de blunder moest Wiebes in de Tweede Kamer door het stof.
Het Planbureau onderschatte eerder het bereik van elektrische auto’s. Een stekkerauto haalde al in 2018 het aantal kilometers dat het PBL voorzag voor 2050.
Hoe reageren politici op de nieuwe rekenfout?
Politieke partijen reageren verontwaardigd op de onzorgvuldigheid van het Planbureau voor de Leefomgeving. PVV-leider Geert Wilders noemt het de ‘leugens van de Groene Khmer’, een zinspeling op het Cambodjaanse dictatoriale regime in de tweede helft van de vorige eeuw. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet ziet zijn gelijk bevestigd dat de kosten van het Klimaatakkoord hoger uitvallen. Volgens hem gaat het om 1.000 miljard euro.
Thierry Baudet (@thierrybaudet)
En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde “transitie”:
Forse rekenfout in klimaatplan: hogere kosten voor huiseigenaren https://t.co/ZtM009JOZl #FVD
— Thierry Baudet (@thierrybaudet) February 13, 2020
Gerelateerde artikelen;
Klimaatrekening hoger: ‘Ik ga door met verduurzamen, het is maar geld’
RTL 13.02.2020 Door foute berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving pakt het verduurzamen van woningen duurder uit dan verwacht. De kosten zullen enkele procenten hoger uitkomen dan geraamd. Laten we ons hierdoor tegenhouden? Het klimaatpanel van RTL Nieuws reageert. “Ik niet, maar andere mensen gaan nu minder snel verduurzamen.”
het klimaatpanel zitten pioniers en sceptici. Sommige panelleden hebben hun dak vol met zonnepanelen, anderen vinden klimaatverandering maar een hype. Maar één ding hebben ze gemeen: het klimaat houdt de leden van het klimaatpanel allemaal bezig. Drie mensen reageren op de ophef die is ontstaan over de berekeningen.
Rekenfout klimaatplan: vergroening huizen stuk duurder dan voorgespiegeld
Mariam: ‘Ik laat me niet leiden door cijfers, ik doe waar ik me goed bij voel’
Mariam in haar nieuwe huis in Almere. © Renske Holwerda
“Ik snap wel dat mensen boos worden als ze lezen over berichten waarin staat dat berekeningen, waarop je zou moeten kunnen vertrouwen, in twijfel worden getroffen. Ik laat me niet leiden door cijfers. Ik handel omdat ik dingen belangrijk vind. We zijn allemaal verantwoordelijk voor de aarde. Het begint bij jezelf.”
“We hebben een nieuw huis laten bouwen in Almere, met zonnepanelen. Ons huis is heel goed geïsoleerd. Ook hebben we vier verschillende bakken om afval te scheiden. En geen gas, maar stadsverwarming.”
“De investeringen zijn goed voor de waarde van je huis en portemonnee. Onze energierekening is per maand van 150 euro naar 75 euro gegaan. Maar we doen het vooral omdat we het belangrijk vinden om voor de aarde te zorgen. Ik voel me verantwoordelijk. Ook als verduurzamen duurder wordt, zou ik me niet laten tegenhouden. Het gaat niet alleen om het geld, maar om de toekomst van de aarde.”
Souraya: ‘We zijn volkomen doorgeslagen’
Souraya © Renske Holwerda
“Ik ben totaal niet verbaasd dat er fouten worden gemaakt bij berekeningen. Zo gaat het toch altijd?”
“Heel eerlijk, ik vind het klimaatprobleem enorm opgeblazen. Het is hype geworden waar ik nogal moe van word. Ik woon in Almere in een huis uit 1990 of zo. Ik wil wel verduurzamen. Zonnepanelen en isolatie, daar denk ik over na. Ik heb ook stadsverwarming.
Die verduurzaming doe ik voor mijn portemonnee en niet vanwege het klimaat. Natuurlijk, de plasticsoep in zee kan minder, maar of wij daar iets aan kunnen doen? Ons land moet altijd maar voorop lopen, maar die koeien in België en Duitsland stoten net zoveel gassen uit hoor.”
Jaco: ‘Bang dat mensen zich laten tegenhouden’
Jaco: ‘Ik ben bang dat anderen zich nu sneller laten tegenhouden’ © Renske Holwerda
“Ik heb zelf al heel veel gedaan aan mijn huis in Veere. Zonnepanelen, een elektrische boiler en nu ben ik bezig met een waterstofketel. Ik laat me niet tegenhouden door berichten over berekeningen van planbureaus. Ik ben namelijk al ver op weg als het gaat om verduurzamen.”
“Waar ik wel bang voor ben, is dat mensen die nog aan het begin staan zich hierdoor laten tegenhouden. Dat zou ik jammer vinden. Daarom is het slecht nieuws dat de kosten hoger uit lijken te komen. Mensen gaan nu toch sneller denken: zie je wel dat ik veel duurder uit ben!”
“Ik investeer in mijn huis omdat het mijn portemonnee een pleziertje doet. Maar ook omdat ik me zorgen maak over ons klimaat. Daar mag je je ogen niet voor sluiten. Ik ben dan al wel 62 jaar, ik wil dat ook mijn kinderen en kleinkinderen een toekomst krijgen.”
Verduurzamen woningen: hoe zit het met de kosten?
- De kosten die Nederland de komende decennia maakt om woningen te verduurzamen, zullen volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) enkele procenten hoger uitkomen dan eerder geraamd.
- Het PBL erkent dat diverse kleine kostenposten niet zijn meegenomen in de raming.
- Zoals bijvoorbeeld kosten die woningcorporaties maken bij een renovatie. Zoals het plaatsen van steigers.
- Ook gaat de raming ervan uit dat cv-ketels worden vervangen op het moment dat een ketel toch al vervangen zou moeten worden.
- Ook de verhuiskosten vallen mogelijk hoger uit dan eerder berekend als een woning ingrijpender wordt gerenoveerd.
- In het vervolg neemt het planbureau ook zulke kosten mee.
RTL Nieuws; Planbureau voor de Leefomgeving Klimaat
Minister juist ‘gerustgesteld’ door nieuwe cijfers planbureau
MSN 13.02.2020 Minister Eric Wiebes (Klimaat) is juist gerustgesteld dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) cijfers bijstelt als dat nodig blijkt. “Dit is precies wat we van ze verwachten”, zegt de bewindsman.
Het AD meldde donderdag dat het PBL de kosten van het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen tot 2030 te laag heeft ingeschat. Bedragen waar aannemers rekening mee houden voor winst en risico zouden niet zijn meegerekend.
Dat laatste ontkent het PBL. “In de analyse voor het Klimaatakkoord hebben wij gekeken naar de extra kosten voor de samenleving als geheel”, schrijft Hans Mommaas, de directeur van het planbureau, in een reactie. “Actuele gegevens en inzichten” zorgen voor een bijgestelde kostenberekening, aldus Mommaas. Die komt bovendien slechts enkele procenten hoger uit.
Aanpassing beleid
“Elke keer als er door experts of uit de praktijk blijkt dat een cijfer moet worden bijgesteld, dan doen ze dat,” zegt Wiebes. “Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?” Volgens de minister worden de cijfers steeds bijgesteld als nieuwe informatie beschikbaar is.
De bewindsman beaamt dat nieuwe cijfers ook een aanpassing van het beleid kunnen betekenen. “In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.” Het kabinet zal steeds tegen “allerlei problemen en nieuwe feiten” aanlopen. “Het gaat heus niet op de automatische piloot.”
Wiebes tilt niet zwaar aan verkeerde cijfers klimaatplan
NOS 13.02.2020 Minister Wiebes vindt het niet zo erg dat de berekeningen van de kosten van het Klimaatakkoord anders liggen dan eerder werd gedacht. Volgens hem worden er zo vaak cijfers veranderd als de inzichten anders worden.
“Voortdurend worden er ramingen aangepast”, zegt Wiebes. “Sommige zaken blijken goedkoper te zijn dan gedacht, andere dingen blijken duurder te zijn. Steeds weer pas je je ramingen aan, maar het uitgangspunt blijft dat het voor iedereen betaalbaar blijft.”
Vanochtend bleek dat het Planbureau voor de Leefomgeving fouten heeft gemaakt bij het maken van de berekeningen over het vergroenen van huizen. Daardoor zijn huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt dan het kabinet tot nu toe had gemeld.
Geen maatregelen
Wiebes zegt dat hij zich niet gaat bemoeien met de berekeningen van het planbureau, nu er fouten zijn gemaakt. De afspraak is volgens hem dat de berekeningen continue worden aangepast, zodat de cijfers zo goed mogelijk zijn.
“Soms gaan ze omlaag, soms gaan ze omhoog, maar altijd moet het Rijk ervoor zorgen dat het haalbaar en betaalbaar blijft”, zegt Wiebes.
De minister is niet van plan om maatregelen te nemen tegen het Planbureau voor de Leefomgeving. “Ik ben juist blij met een planbureau dat de ramingen bijstelt. Alle nieuwe inzichten worden hier verwerkt en dat doen we al tientallen jaren zo.”
‘Groene Khmer’
In de Tweede Kamer is meer ophef over de rekenfouten. De PVV en Forum voor Democratie zien zich bevestigd in hun oordeel dat het kabinet de burger de kosten voor de klimaattransitie steeds veel te laag voorspiegelt.
“Helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie”‘, twittert FvD-voorman Baudet. PVV-leider Wilders spreekt van “leugens van de Groene Khmer”. “We zijn keihard voor de gek gehouden.”
CDA’er Ronnes wil weten of de het kabinet de plannen voor het verduurzamen van huizen nu gaat aanpassen. GroenLinkser Van der Lee vindt dat de regering meer geld opzij moet zetten “om onrendabele toppen te financieren, als investeringen in eigen huis niet terugkomen via lage energierekening”.
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b8e311b0-4e67-11ea-8842-0255c322e81b.jpg)
Minister Wiebes juist ’gerustgesteld’ door nieuwe cijfers Planbureau
Telegraaf 13.02.2020 Minister Eric Wiebes (Klimaat) is juist gerustgesteld dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) cijfers bijstelt als dat nodig blijkt. „Dit is precies wat we van ze verwachten”, zegt de bewindsman.
Het AD meldde donderdag dat het PBL de kosten van het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen tot 2030 te laag heeft ingeschat. Bedragen waar aannemers rekening mee houden voor winst en risico zouden niet zijn meegerekend.
BEKIJK OOK:
Groen Planbureau vaker onder vuur door missers
BEKIJK OOK:
Kosten vergroenen huizen vallen hoger uit: ’Leugens van de Groene Khmer’
Dat laatste ontkent het PBL. „In de analyse voor het Klimaatakkoord hebben wij gekeken naar de extra kosten voor de samenleving als geheel”, schrijft Hans Mommaas, de directeur van het planbureau, in een reactie. „Actuele gegevens en inzichten” zorgen voor een bijgestelde kostenberekening, aldus Mommaas. Die komt bovendien slechts enkele procenten hoger uit.
„Elke keer als er door experts of uit de praktijk blijkt dat een cijfer moet worden bijgesteld, dan doen ze dat”, zegt Wiebes. „Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?” Volgens de minister worden de cijfers steeds bijgesteld als nieuwe informatie beschikbaar is.
De bewindsman beaamt dat nieuwe cijfers ook een aanpassing van het beleid kunnen betekenen. „In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.” Het kabinet zal steeds tegen „allerlei problemen en nieuwe feiten” aanlopen. „Het gaat heus niet op de automatische piloot.”
BEKIJK MEER VAN; milieupolitiek overheidsbeleid Eric Wiebes Hans Mommaas Planbureau voor de Leefomgeving Klimaat
‘Compensatie CO2-uitstoot door bedrijven vaak onvoldoende’
NOS 13.02.2020 Bedrijven die zeggen dat ze de uitstoot van CO2 compenseren, maken die belofte maar zelden waar. Dat meldt Trouw na gesprekken met tientallen aanbieders in Nederland, keurmerken en wetenschappers.
Veel vliegmaatschappijen, reisbureaus en energiebedrijven bieden klanten aan om tegen een kleine meerprijs het klimaat te compenseren, maar dat is volgens de krant lang niet voldoende. De veroorzaakte klimaatschade zou door de bedrijven nauwelijks teniet worden gedaan. Veel compensatieprojecten zijn gericht op de uitstoot van CO2, maar de schade aan het klimaat is breder dan CO2 alleen.
KLM erkent in Trouw dat het moeilijk is om de totale klimaatschade door vliegverkeer te compenseren, omdat nog onduidelijk is wat de gevolgen daarvan zijn. “Omdat er nog geen wetenschappelijke consensus is over het precieze klimaateffect van vliegen, beperken wij ons alleen tot CO2”, zegt een woordvoerder.
Tekortschieten
Trouw schrijft verder dat de projecten waarin de aanbieders investeren vaak tekortschieten. Zo zou de aangeboden compensatie vaak te selectief en te karig zijn. Ook werken de bedrijven vaak met CO2-rekenmachines die de werkelijkheid te versimpeld weergeven.
In de wetenschap wordt al langer getwijfeld aan de invloed van compensatiesystemen. Zo bleek vier jaar geleden uit onderzoek in opdracht van de Europese Commissie dat bij 85 procent van de projecten de uitstoot niet werd verlaagd.
Wat kan je zelf doen om duurzamer te vliegen?
In november uitte lector duurzaam transport Paul Peeters van de Breda University of Applied Sciences zijn twijfels in Nieuwsuur over projecten van het grootste CO2-compensatiekeurmerk Gold Standard. “Er zijn rapporten uitgekomen waaruit blijkt dat maar een heel klein percentage van al die projecten doet wat het zou moeten doen.”
Trouw noemt de onafhankelijkheid van zulke keurmerken discutabel. De projecten schatten volgens de krant zelf in hoeveel CO2 er gecompenseerd wordt en vervolgens stempelt het keurmerk ze af.
Een woordvoerder van Gold Standard spreekt dit in de krant tegen en zegt dat een onafhankelijke, externe partij bepaalt hoeveel CO2-compensatie wordt toegekend. Volgens Trouw is dat geen onafhankelijk bedrijf, maar een bedrijf dat nauw verbonden is aan Gold Standard.
Bekijk ook;
- ‘Met compenseren alleen gaan we het klimaatprobleem niet oplossen’
- Meer mensen vliegen CO2-neutraal, maar heeft dat zin?
- Duurzaam vliegen, een illusie?
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5461b12e-4e8a-11ea-a582-02c309bc01c1.jpg)
’Meer actie nodig in stikstofkwestie bouw’
Telegraaf 13.02.2020 Om de PFAS- en stikstofproblematiek in de bouwsector op te lossen, zijn meer ingrijpende maatregelen nodig.
Dat stelde bouwconcern VolkerWessels donderdag bij de publicatie van zijn jaarcijfers. Volgens het beursgenoteerde bedrijf is de oplossing die de overheid eind vorig jaar aankondigde niet voldoende om de vele bouwprojecten die stil liggen weer op gang te krijgen.
De problemen in de sector ontstonden nadat de Raad van State vorig jaar het Nederlandse stikstofbeleid ongeldig had verklaard. De sector kreeg ook te maken met een strenge grens aan de hoeveelheid van de chemische stoffengroep PFAS, waardoor praktisch geen grond mocht worden vervoerd. De situatie leidde al tot heftige reacties vanuit de sector. Bouwers protesteerden onder meer op het Haagse Malieveld.
“’Margebelofte niet waargemaakt’”
Dit vindt DFT-verslaggever Yteke de Jong:
„Ook in 2019 lukt het VolkerWessels niet om de margebelofte naar de aandeelhouders waar te maken. Het bedrijf deed in 2017 de belofte van 4,5% en de aannemer leverde vorig jaar 4,1%, onder meer als gevolg van het debacle met de zeesluis in IJmuiden.
Veel maakt het niet meer uit, omdat grootaandeelhouder de familie Wessels het tweede bouwconcern van Nederland van de beurs af gaat halen. Zo loopt het kortstondige beursavontuur met een sisser af. Misschien een geluk bij een ongeluk, gezien het nieuwe, nog grotere probleem van de stikstofcrisis. Die nu druk op marge en order boek zet.” @ytekedejong op Twitter
VolkerWessels stelt dat de kwestie in het afgelopen halfjaar duidelijk drukte op de marges. De vraag naar bouwwerk stond immers onder druk. Het concern merkt dat er sprake is van aanhoudende vertraging bij de aanbesteding van grote infrastructurele projecten.
Wat ook meespeelt is dat sommige klanten van VolkerWessels proberen in te spelen op de problemen door eigen projecten wat uit te stellen om een lagere prijs af te dwingen bij het bedrijf.
Hoger bedrijfsresultaat
Ondanks deze tegenwind wist VolkerWessels zijn omzet vorig jaar wel op te krikken, met ruim 12 procent tot 6,6 miljard euro. Het bedrijfsresultaat steeg zoals verwacht met meer dan 7 procent tot 269 miljoen euro. Onder meer met de activiteiten en Duitsland en het Verenigd Koninkrijk ging het goed.
Het orderboek bleef daarnaast hoog op 8,9 miljard euro en de nettowinst dikte met bijna 6 procent aan tot 145 miljoen euro. Voor 2020 voorziet VolkerWessels financiële prestaties die in lijn zijn met die in het afgelopen jaar.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1dcc889c-4e4d-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
Kosten vergroenen huizen vallen hoger uit: ’Leugens van de Groene Khmer’
Telegraaf 13.02.2020 Politici reageren woedend op een kapitale rekenfout in klimaatberekeningen voor huizenbezitters en huurders door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Al maandenlang geven het Economisch Instituut voor de Bouw en de koepel van woningcorporaties Aedes aan dat het PBL tal van kosten voor het vergroenen van huizen niet heeft meegerekend. Het PBL heeft vandaag tegenover het AD toegegeven dat er inderdaad fouten zijn gemaakt en dat de kosten hoger uitvallen.
De groene rekenaars krabbelen in een nieuwe verklaring weer een beetje terug: „Het PBL gaat uit van nationale kosten en van extra kosten voor warmtetransitie, Aedes van alle eindgebruikerskosten, bijvoorbeeld ook BTW en renovatiekosten die corporaties toch zouden moeten maken. Kwestie van appels en peren.”
Het is niet de eerste keer dat het PBL onder vuur ligt. Eerder was er kritiek op ramingen voor elektrische auto’s en de energierekening.
“We zijn keihard voor de gek gehouden”
PVV-leider Geert Wilders is woedend en eist een debat. „Leugens van de Groene Khmer! Het is allemaal nog veel duurder”, reageert de voorman van de grootste oppositiepartij. „We zijn keihard voor de gek gehouden en de al schaarse huizen worden zo nog duurder en onbetaalbaarder.”
Thierry Baudet van Forum voor Democratie reageert via Twitter: „En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ’transitie’.” Regeringspartij CDA wantrouwt de cijfers al langer. Kamerlid Erik Ronnes: „Volgens ons waren de kosten te laag ingeschat. Inmiddels heeft overleg tussen Aedes en de rekenmeesters van het PBL er toe geleid dat nu gerekend wordt met kosten die 40 tot 50 procent hoger liggen dan in de doorrekening van het klimaatakkoord. Maar wat betekent dit voor de totale opgave?”
GroenLinks, juist voorstander van meer groene plannen, wil dat het kabinet extra geld opzij zet om mensen te helpen. Kamerlid Tom van der Lee vindt dat de overheid moet bijspringen voor het deel dat mensen met een eigen huis niet kunnen terugverdienen via een lagere energierekening. SP-Kamerlid Sandra Beckerman stelt dat het kabinet morrelt aan de belofte dat huishoudens niet duurder uit zijn met klimaatbeleid. „Stop falend klimaatbeleid”, foetert de socialist.
BEKIJK MEER VAN; overheid economische sector huisvesting en stedenbouw Geert Wilders Thierry Baudet Tom van der Lee Planbureau voor de Leefomgeving
‘Minister moet uitleggen hoeveel het huiseigenaren écht kost om te vergroenen’
AD 13.02.2020 Minister Knops (Binnenlandse Zaken) moet namens het kabinet volgende week in de Tweede Kamer komen vertellen hoeveel huiseigenaren en woningcorporaties nou echt kwijt zijn voor het vergroenen van hun huizen.
Vandaag meldde deze nieuwssite dat huiseigenaren en woningcorporaties fors meer geld kwijt zijn om huizen te verduurzamen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft toegegeven dat de kosten te laag zijn ingeschat.
Lees ook;
In een nadere verklaring zegt de organisatie echter dat bij herberekening de nationale kosten ‘slechts enkele procenten hoger’ zullen uitkomen. Dan gaat het dus niet om de zogeheten eindgebruikerskosten (zoals btw), waar burgers en corporaties mee te maken krijgen.
Meerdere partijen willen nu van het kabinet, lees: de verantwoordelijke minister, weten hoe de kosten voor eigenaren en corporaties dan daadwerkelijk zullen uitpakken. ,,Wat de feitelijke kosten uiteindelijk worden, zal afhangen van bijvoorbeeld subsidieregelingen en toekomstige efficiencyverbeteringen in de bouwsector’’, meldt het PBL daarover alleen.
Keihard voorgelogen
We worden gewoon keihard voorgelogen. Verduurzaming is nóg duurder dan eerder werd voorgespiegeld, aldus Alexander Kops, Kamerlid PVV.
,,We worden gewoon keihard voorgelogen’’, briest PVV’er Alexander Kops. ,,Verduurzaming is dus nóg duurder dan eerder werd voorgespiegeld; precies zoals de PVV altijd heeft gezegd. Het is bovendien niet voor de eerste keer dat we met foute cijfers voor de gek worden gehouden. Het is een patroon van liegen en bedriegen. Dat zagen we ook bij de energierekening.’’
Ook regeringspartij CDA is niet blij met deze ‘misrekening’, aldus Kamerlid Erik Ronnes. ,,Een jaar geleden kregen wij hier al signalen over, in eerdere gesprekken met de sector. Daarna hebben we schriftelijke vragen aan het kabinet gesteld. Nu komt de aap echt uit de mouw, de cijfers blijken inderdaad onjuist. Wij willen weten: moeten we terug naar de tekentafel, zijn de aannames wel juist? Want de haalbaarheid en betaalbaarheid zijn belangrijk, mensen komen anders in de problemen.’’
De SP wil het het klimaatbeleid alleen steunen als het rechtvaardig is. ,,Dus willen we inzicht in de verdeling van lusten en lasten van het kabinet’’, vertelt Kamerlid Sandra Beckerman. ,,In het klimaatakkoord is een aantal beloftes gedaan en in principe zou de uitwerking woonlasten-neutraal zijn. Het kabinet heeft nu vragen te beantwoorden.’’
De PvdA wilde apart debatteren met klimaatminister Wiebes over de rekenfouten van het PBL, maar daar was geen Kamermeerderheid voor te vinden.
‘Verwarrend’
Vereniging Eigen Huis vindt de discussie over de doorrekening van het PBL over de kosten van het klimaatakkoord ‘verwarrend’ omdat het lijkt alsof het over alle woningeigenaren gaat maar in feite alleen over de woningcorporaties gaat die het voortouw hierin moeten nemen. ,,Veel van de plannen uit het klimaatakkoord moeten nog worden uitgewerkt.
Het PBL komt pas aan het eind van dit jaar met een doorrekening voor huiseigenaren. Ook dat zal een benadering zijn van de werkelijke kosten”, reageert zegsman Hans André de La Porte van Eigen Huis.
Het kabinet heeft nu vragen te beantwoorden, aldus Sandra Beckerman, Kamerlid SP.
Volgens hem maken veel woningeigenaren zich zorgen over de bedragen die met de verduurzaming van hun huis en ‘van gas los’ zijn gemoeid. ,,De huidige discussie roept veel vragen op en draagt niet bij aan het broze draagvlak van het klimaatakkoord.”
Thierry Baudet @thierrybaudet
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD) en premier Mark Rutte tijdens een debat over de doorrekening van het Klimaatakkoord. © ANP
Forse rekenfout in klimaatplan: hogere kosten voor huiseigenaren
AD 13.02.2020 Huiseigenaren en woningcorporaties zijn fors meer geld kwijt om huizen te vergroenen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft toe dat de kosten te laag zijn ingeschat. ,,Het gaat om grote bedragen.’’
Het PBL rekende vorig jaar uit wat de nationale kosten zijn van de maatregelen in het Klimaatakkoord. Een van die maatregelen is dat tot 2030 zo’n anderhalf miljoen huizen beter worden geïsoleerd en van het gas af gaan. De woningcorporaties moeten daarin het voortouw nemen en zijn daar honderden miljoenen euro’s aan kwijt.
Lees ook;
De koepel van woningcorporaties, Aedes, klaagde vorig jaar dat het Planbureau voor de Leefomgeving de kosten voor vergroening van woningen te laag heeft ingeschat. Daarop zijn de rekenaars van het PBL in overleg gegaan met Aedes. Navraag door deze krant leert dat het PBL recent heeft erkend dat het niet alle kostenposten heeft meegenomen in de doorrekening.
Aannemer
Zo heeft het PBL geen rekening gehouden met de extra kosten die aannemers bij een verbouwing in rekening brengen voor winst en risico. ,,Een aannemer wil winst maken en brengt daarvoor vaak een vast percentage in rekening’’, zegt PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst. ,,Dat hebben we niet meegenomen, terwijl het wél relevant is.’’
Ook heeft het PBL niet meegerekend dat de kosten voor architecten, constructeurs en installatieadviseurs stijgen als geplande renovaties worden uitgebreid met klimaatmaatregelen. ,,Bij een toekomstige doorrekening zullen we daar wel rekening mee houden’’, stelt Hoogervorst. Verder is het rentepercentage op geldleningen aan corporaties voor verduurzaming te laag ingeschat door het PBL.
Bouwkosten
We hadden vorig jaar nog niet voorzien dat de bouwkosten zo hard zouden stijgen, aldus Nico Hoogervorst, onderzoeker Planbureau voor de Leefomgeving.
Volgens Aedes zijn de vergroeningskosten zo’n 40 tot 50 procent hoger dan in de doorrekening van het PBL van vorig jaar. ,,Dat klopt niet, het verschil is veel kleiner’’, zegt Hoogervorst, die nog geen exacte percentages kan noemen. ,,Het gaat wel om grote bedragen’’, erkent de onderzoeker.
Dat de vergroening van huizen in Nederland duurder gaat uitpakken dan gedacht, komt ook door de gestegen bouwkosten. ,,We hadden vorig jaar nog niet voorzien dat de bouwkosten zo hard zouden stijgen’’, zegt Hoogervorst. ,,Bij volgende ramingen zullen die cijfers geactualiseerd zijn.’’
Verkeerd voorspeld
Het is niet voor het eerst dat het PBL onder vuur ligt vanwege haar rekensommen. Precies een jaar geleden kreeg het instituut het zwaar te verduren nadat het kabinet de stijging van de energierekening verkeerd had voorspeld.
Het kabinet gebruikte eind 2018 verouderde cijfers van het PBL om de stijging van de energienota te voorspellen. Begin vorig jaar bleek dat die voorspelling er compleet naast zat. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat moest diep door het stof toen bleek dat zijn ambtenaren zich op de verouderde PBL-cijfers hadden verlaten.
Eerdere PBL-voorspellingen over het gebruik van elektrische auto’s in Nederland zaten er ook naast. Het bereik van batterijen in stekkerauto’s dat werd verwacht in 2050 was in 2018 al bereikt. Het PBL gebruikte een geheim rekenmodel om te voorspellen wat de invloed is van de klimaatplannen op elektrisch vervoer, tot woede van Tweede Kamerleden.
Volgende keer beter
Volgens PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst blijkt nu dat bij het berekenen van de kosten van het klimaatplan voor vergroening van huizen het ‘achteraf niet helemaal goed is gegaan’. ,,Hier leren we van, zodat we het de volgende keer beter doen’’, zegt hij.
Meerdere partijen klaagden vorig jaar dat de doorrekening van het klimaatplan niet in de haak was. Het PBL is de belangrijkste adviseur van het kabinet op gebied van milieu, natuur en ruimte. Het Economisch Instituut voor de Bouw merkte op dat het zeer moeilijk was om de PBL-berekeningen te controleren.
Feiten
Opvallend is dat de voorzitter van het Klimaatberaad – VVD-coryfee Ed Nijpels – opriep om de doorrekeningen van de planbureaus als feiten te gebruiken. ,,Vanuit dit huis moeten de juiste verhalen worden verteld over de kosten van het klimaatbeleid’’, zei Nijpels vorig jaar in de Tweede Kamer.
Corporatiekoepel Aedes laat weten tevreden te zijn met de erkenning van het PBL dat de doorrekening van het klimaatplan niet klopt. ,,Wij zijn blij met deze meer realistische aannames’’, laat een woordvoerder van Aedes weten.
Het PBL rekende vorig jaar uit wat de nationale kosten zijn van de maatregelen in het Klimaatakkoord. © ANP
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a115cf7c-4e36-11ea-9db5-0255c322e81b.jpg)
Klimaatplan veel duurder dan kabinet voorspiegelt
Telegraaf 13.02.2020 Huiseigenaren en woningcorporaties zijn veel meer geld kwijt om huizen te vergroenen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft in het AD toe dat de kosten te laag zijn ingeschat. Zo is er geen rekening mee gehouden dat aannemers winst moeten maken. Ook de kosten voor architecten, constructeurs en installatie-adviseurs zijn niet altijd helemaal meegerekend.
In het Klimaatakkoord staat dat tot 2030 anderhalf miljoen huizen beter moeten worden geïsoleerd en van het gas af gaan.
De woningbouwverenigingen schatten dat ’vergroening’ veertig tot vijftig procent duurder is dan tot nu werd voorgerekend.
BEKIJK OOK:
Kabinet maakt van ons land braafste klimaatjongetje van Europese klas
Het Planbureau voor de Leefomgeving is de belangrijkste adviseur van de regering op het gebied van milieumaatregelen.
De afgelopen paar jaar heeft het PBL meerdere malen de plank misgeslagen.
BEKIJK OOK:
Ambtenaren halsstarrig met miskleun energienota
Zo baseerde het kabinet in 2018 zich op verouderde cijfers van het bureau over de stijging van de energienota.
BEKIJK OOK:
EIB: ’Klimaatakkoord valt veel duurder uit’
Planbureau nam niet alle kosten mee, rekening klimaatakkoord hoger
NOS 13.02.2020 Volgens de koepelorganisatie van woningcorporaties, Aedes, zijn er fouten gemaakt bij de berekening van de kosten van het Klimaatakkoord. Aedes stelt dat de kosten veel hoger liggen, dan het Planbureau voor de Leefomgeving eerder heeft berekend.
Aedes schat dat de bedragen zo’n 40 tot 50 procent hoger kunnen uitvallen. Maar het Planbureau ontkent verkeerde berekeningen te hebben gemaakt en zegt dat er verschillende soorten kosten door elkaar zijn gehaald.
Onderzoeker Nico Hogervorst zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat er inderdaad “een paar kleine kostenposten zijn vergeten.” Maar volgens hem is het effect op het totaal niet groot. “De berekeningen die we hebben gemaakt voor het Klimaatakkoord staan nog steeds overeind.”
Kosten voor huiseigenaren
Voorbeelden van afgesproken maatregelen zijn het isoleren van zo’n anderhalf miljoen huizen en huishoudens van het gas af laten gaan. Woningcorporaties worden geacht daarin het voortouw te nemen. Koepelorganisatie Aedes klaagde vorig jaar al dat de kosten van de vergroening van woningen te rooskleurig waren ingeschat.
Onderzoekers van het PBL zijn daarop opnieuw naar de cijfers gaan kijken. Daaruit bleek dat niet alle kostenposten voor de juiste bedragen waren meegenomen. Hierover heeft het planbureau intussen een verklaring op zijn website gezet.
Directeur Hans Mommaas van het Planbureau benadrukt dat het gaat om de nationale kosten die het PBL heeft berekend. Dat is het bedrag dat de Nederlandse samenleving als geheel kwijt is aan de verduurzaming. “Dat is dus niet wat de huiseigenaren gaan betalen. Die kosten worden door elkaar gehaald.” Wat het Klimaatakkoord voor woningeigenaren en huurders gaat betekenen, is het Planbureau nog aan het berekenen.
Bekijk ook;
Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 5
Uitspraak Hoge Raad 20.12.2019
De Staat moet volgens deze uitspraak eind 2020 minimaal een kwart minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990.
Het oordeel van de Hoge Raad in het kort samengevat:
- De Staat moet definitief eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 met 25 procent hebben verminderd.
- Klimaatverandering wordt gezien als reëel gevaar waar burgers tegen beschermd moeten worden.
- Uit berekeningen lijkt de overheid het gestelde doel niet te gaan halen.
- De zaak werd in 2013 door burgerplatform Urgenda aangespannen.
De eerdere uitspraak van het gerechtshof in Den Haag dat de Staat verplicht is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, blijft dus in stand. Dat heeft de Hoge Raad vrijdag 20.12.2019 bepaald. De uitspraak uit het Urgenda-vonnis, over een reductie van minimaal 25 procent in 2020 ten opzichte van 1990, is daarmee definitief.
Telegraaf 03.01.2020
Telegraaf 30.12.2019
AD 21.12.2019
Het halen van die 25 procent minder uitstoot is geen eenvoudige opgave. Uit recent onderzoek blijkt dat de reductie vorig jaar nog maar 15 procent was. Daar is bijna dertig jaar over gedaan. De onderzoekers denken dat het volgend jaar 23 procent kan zijn, maar de onzekerheden zijn erg groot. Begin deze week stelden ze de verwachting bij naar 20 à 21 procent. Als het nog meer tegenzit, wordt het 19 procent.
AD 30.12.2019
Klimaatakkoord
Het kabinet heeft bij herhaling laten weten de uitspraak van de rechter te willen naleven, ook al was er wel cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. Het gaat de regering daarbij om het principiële punt dat de rechter niet de op de stoel van de politiek mag gaan zitten. De uitspraak van het gerechtshof beperkt de vrijheid van het kabinet om beleid te maken, en “dat kan grote gevolgen hebben voor de vrijheid van kabinetten bij het maken van klimaatbeleid en op andere beleidsterreinen”, zo stelde de regering eerder.
Als de Staat de uitspraak van de rechter wil naleven, zijn er verschillende opties. Het kabinet kan ertoe besluiten om alle kolencentrales te sluiten, maar het kan ook de kaasschaafmethode toepassen: veel maatregelen nemen die allemaal kleine beetjes helpen. Een combinatie van beide is ook mogelijk.
Telegraaf 21.12.2019
Vorig jaar bekrachtigde het gerechtshof het eerdere spraakmakende vonnis in de zaak van klimaatorganisatie Urgenda tegen de staat. Het hof oordeelde dat deze klimaatmaatregelen behoren tot de zorgplicht van de overheid en sprak van een reële dreiging door klimaatverandering.
AD 21.12.2019
Klimaat-minister Wiebes ging daartegen in cassatie. Niet omdat hij bezwaar maakte tegen de inhoud van de uitspraak, maar om het principe. “We willen in hoogste instantie weten of de rechter op de stoel van de politiek kan gaan zitten.”
De Hoge Raad is een rechterlijke instantie die niet inhoudelijk naar een zaak kijkt, maar oordeelt of de wet en procesregels juist zijn toegepast. Die vraag kan in dit geval met ‘ja’ beantwoord worden.
Het hof zei daar eerder over dat Nederland zich gebonden heeft aan internationale verdragen, die rechtsgeldig zijn en dus juridisch getoetst kunnen worden door de Nederlandse rechter. De Hoge Raad onderschrijft dit.
Reactie kabinet
Er komen op dit moment geen extra klimaatmaatregelen nadat de Hoge Raad het Urgenda-vonnis vrijdag 20.12.2019 definitief maakte, schrijft minister Eric Wiebes (Klimaat) aan de Tweede Kamer. Er zijn namelijk al maatregelen genomen, benadrukt Wiebes. In juni werd het Klimaatakkoord gesloten dat moet uiteindelijk leiden tot de CO2-reductie.
In november kondigde het kabinet hierop aanvullende klimaatmaatregelen aan omdat het CO2-doel niet zou worden gehaald volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
“Het doel blijft om het doel te halen”, zei de premier. Dat waren dezelfde woorden die hij begin dit jaar gebruikte toen het PBL een eerste waarschuwing gaf dat het Urgenda-doel waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Kabinet trof extra klimaatmaatregelen
Het kabinet worstelt al jaren met het Urgenda-vonnis. Sinds het PBL begin dit jaar voor het eerst waarschuwde dat het CO2-doel niet wordt gehaald, wordt er nagedacht over welke klimaatmaatregelen getroffen kunnen worden.
Zo wordt de Hemwegcentrale eerder gesloten en komt er een CO2-belasting voor grote bedrijven, een van de afspraken uit het Klimaatakkoord.
Daar kwam het recente besluit om de maximumsnelheid overdag op alle snelwegen naar 100 kilometer per uur te verlagen bovenop. Dat is een maatregel om de stikstofuitstoot te verlagen, maar het helpt ook bij CO2–reductie.
“Het doel is om het doel te halen”, zei premier Mark Rutte in januari toen hij werd geconfronteerd met de PBL-cijfers. Voor Rutte is het belangrijk dat CO2-reducerende maatregelen die hier worden genomen, niet tot een uitstootstijging in het buitenland (‘weglekeffect‘) leiden. Ze mogen ook niet ten koste gaan van werkgelegenheid.
40-puntenplan
Urgenda heeft samen met ruim 700 andere organisaties afgelopen zomer al een 40-puntenplan gepresenteerd waarmee het doel gehaald kan worden.
Elektromotoren
Daarin staat bijvoorbeeld dat 70 procent van het elektriciteitsverbruik in de industrie wordt gebruikt door elektromotoren. Als die worden vervangen door zuiniger modellen die al op de markt zijn, kan er veel stroom bespaard worden. Bedrijven zouden daar subsidie voor moeten krijgen.
“Je kunt dit vergelijken met de aanschaf van een nieuwe koelkast, op een moment dat je oude nog niet kapot is. Dit leidt vrijwel altijd tot besparingen, omdat nieuwe modellen veel zuiniger zijn geworden. Zo zijn bedrijven eigenlijk verplicht om alle maatregelen te nemen, die zichzelf binnen vijf jaar terugverdienen. Alleen wordt dit beleid niet gehandhaafd, daarom houden veel bedrijven zich er niet aan”, aldus Minnesma. Als bedrijven wel zuiniger motoren aanschaffen, valt daar 2 megaton aan CO2 mee te besparen.
Een andere maatregel voorziet in een nieuwe bandenpomp, die werkt op zonnepanelen. Met het apparaat kunnen burgers de banden van hun auto op spanning brengen. Als je dit vier keer per jaar doet, bespaar je volgens Urgenda honderd euro en 0,2 megaton aan uitstoot. De apparaten worden onder meer bij supermarkten geplaatst.
Een andere categorie maatregelen gaat over het eten van vlees. Tot 2030 wordt verwacht dat ruim zestig procent van alle varkenshouders gaan stoppen met hun bedrijf. “De overheid kan deze sanering versnellen, door de varkensrechten op te kopen en uit de markt te halen. Want anders worden ze verkocht aan steeds groter wordende varkensbedrijven”, zegt Minnesma. Het minder eten van vlees is een belangrijke manier om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.
24 megaton
Het is een kleine greep uit de veertig maatregelen, die vanmiddag worden gepresenteerd. “Wat wij ermee willen bereiken, is laten zien dat het kan, en dat het kabinet snelheid gaat maken.” Eerder dit jaar kwam het Planbureau voor de Leefomgeving tot de conclusie dat het doel uit de Urgenda-rechtszaak met het huidige beleid niet gehaald wordt.
Het gat is volgens het Planbureau gemiddeld 9 megaton. Maar volgens Urgenda is de opgave eigenlijk nog veel groter. “Ja, want volgens de laatste cijfers van het CBS zitten we nu op ruim 14 procent minder broeikasgassen dan in 1990, terwijl we over een jaar op 25 procent moeten zitten. Omgerekend gaat dat om 24 megaton, die nog bespaard moet worden.”
Daarom vreest Urgenda dat alleen het sluiten van de kolencentrales niet voldoende is, en het kabinet sowieso op zoek moet naar andere aanvullende maatregelen.
Unieke zaak
Onder juristen heeft de Urgenda-rechtszaak tot veel discussie geleid. De uitspraak was dan ook uniek, want niet eerder stelde een rechter dat een regering meer moet doen tegen klimaatverandering. De Hoge Raad heeft laten weten de zaak nog voor het eind van dit jaar te willen afhandelen.
Terugblik
Zo kwam het klimaat de afgelopen tien jaar in het nieuws
Over één ding zijn de meeste mensen het wel eens: een van de belangrijkste sleutelmomenten op het gebied van het klimaat vond plaats in 2015 in Parijs. Daar sloten 195 landen een mondiaal akkoord over klimaatverandering, waarin ze afspraken de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden (het liefst zelfs tot 1,5 graad).
‘Klimaatdepressie’
Hoewel aanvankelijk nog maar langzaam leek door te dringen hoe groot de consequenties ervan waren, werd het akkoord van Parijs al meteen ‘historisch’ genoemd. En dat terwijl we dit decennium begonnen met depressieve onderhandelaars die nergens meer in geloofden, vertelt klimaatbeleidsonderzoeker Heleen de Coninck van de Radboud Universiteit.
“Nadat de klimaattop in Kopenhagen eind 2009 was mislukt, zag je dat de aandacht voor het klimaat even helemaal weg was. De onderhandelaars waren zo teleurgesteld, er trad een soort algehele klimaatdepressie in. En daardoor dachten veel mensen: we kunnen er blijkbaar niks aan doen.”
Breuk
Toch stond het denken over het klimaat in die periode niet stil. Zo werd in Nederland in 2013 het Energieakkoord gesloten, met afspraken over bijvoorbeeld oude kolencentrales (die moeten weg) en windparken (die moeten er juist bij).
Ed Nijpels, die in de jaren 80 milieuminister was, zag toe op de naleving van het Energieakkoord. “Het akkoord vormde een doorbraak in het denken over het klimaat”, zegt hij er nu over. “Een breuk in het tot dan toe warrige en inconsistente energiebeleid dat Nederland voerde. De urgentie werd tot dan toe niet gevoeld, het klimaat stond helemaal niet op de agenda.” (Urgenda)
NOS
In de tweede helft van dit decennium kregen we in Nederland een Klimaatwet, een Klimaatakkoord en vorige maand voor het eerst een nationale Klimaat- en Energieverkenning.
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda dwong de Nederlandse Staat om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, we zagen verschillende klimaatmarsen en tienduizenden klimaatspijbelaars. Het moge duidelijk zijn: het klimaat heeft de politieke en maatschappelijke agenda inmiddels wel bereikt.
Hete zomers en meer aardbevingen
Volgens onderzoeker De Coninck komt dat door een combinatie van factoren. “De wetenschappelijke zekerheid neemt toe, maar mensen zien klimaatverandering ook bevestigd in hun eigen omgeving.” Ze doelt op de afgelopen twee hete zomers in Nederland. “Die zijn geen signaal voor klimaatverandering, want het klimaat is het gemiddelde weer over dertig jaar. Maar door die hete zomers zijn mensen wel vaker gaan denken: er is misschien iets aan de hand.”
Ook de toename van aardbevingen in Groningen heeft meegespeeld, zegt De Coninck. “Die komen natuurlijk niet door klimaatverandering, maar hebben wel heel veel invloed gehad op de rol van gas in Nederland. Gas was altijd onaantastbaar. Maar nu werd het uitfaseren van gas bespreekbaar in de politiek.”
“Je kunt er beter met de vrouw van je vriend vandoor gaan dan met zijn auto”, aldus oud-milieuminister Ed Nijpels (VVD)
Met de aandacht voor het klimaat nam ook de weerstand toe. Want al die klimaatplannen kosten geld, en wie gaat dat betalen? Hoe moet dat straks zonder gasfornuis? En mogen we straks nog wel vlees eten of autorijden?
Oud-VVD-minister Nijpels haalt een van zijn stokpaardjes van stal: “Je kunt er beter met de vrouw van je vriend vandoor gaan dan met zijn auto.” Klimaatmaatregelen op het gebied van automobiliteit liggen gevoelig, zegt hij. “Dat was dertig jaar geleden zo en nu nog steeds. Hetzelfde geldt voor duurzame investeringen in je eigen huis. Dat moet je wel kunnen betalen.”
Over de kosten van het verduurzamen van je woning doen verschillende cijfers de ronde. Hoe zit het? Lees erover in dit artikel.‘Geldklopperij’
De betaalbaarheid van klimaatmaatregelen staat in de politiek regelmatig ter discussie. Volgens Thierry Baudet van Forum voor Democratie kosten de geplande maatregelen “astronomisch” veel geld, terwijl ze “niet-renderend” zijn. PVV-leider Geert Wilders spreekt van “ideologische geldklopperij“.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekende eerder dit jaar dat de extra kosten van het (toen nog concept-)klimaatakkoord oplopen tot bijna 2 miljard per jaar in 2030. De kosten van het definitieve akkoord liggen waarschijnlijk iets hoger, voegde het PBL daar in november aan toe.
‘Banger voor klimaatverandering’
Volgens onderzoekers van demografisch instituut NIDI is het aantal klimaatsceptici in Nederland het afgelopen decennium afgenomen. Vond in 2009 nog bijna een kwart van de Nederlanders de verhalen over klimaatverandering sterk overdreven, in 2018 was dat gedaald tot 11 procent.
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat het aantal mensen dat zich zorgen maakt over de opwarming van de aarde in die periode juist is toegenomen van 35 naar 58 procent. Recent onderzoek van de Europese Investeringsbank geeft eenzelfde beeld: bijna de helft van de 30.000 ondervraagden gaf aan banger te zijn voor klimaatverandering dan voor baanverlies of een terroristische aanslag.
Verbeterpunten
Volgens hoogleraar Linda Steg, die aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek doet naar het milieugedrag van consumenten, gelooft maar 2 procent van de inwoners van Europa dat klimaatverandering niet bestaat. Ze baseert zich op een groot onderzoek waaraan zij met andere Europese collega’s werkte. “Hetzelfde aantal zegt dat wij mensen er niets mee te maken hebben.”
Volgens Steg is het draagvlak voor klimaatmaatregelen veel groter dan gedacht. Maar er zijn nog wel verbeterpunten, ziet ze. “Voor draagvlak is het bijvoorbeeld belangrijk dat de kosten en baten eerlijk zijn verdeeld. En dat mensen het gevoel hebben dat ze inspraak hebben. Dat kan beter.”
Klimaatpanel
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de VN verzamelt en beoordeelt alle wetenschappelijke klimaatkennis. Sinds 2018 publiceerde het IPCC daar drie rapporten over, de laatste ging over de zeespiegel (conclusie: die stijgt sneller dan verwacht).
Wie zegt er eigenlijk dat de aarde opwarmt?
Bekijk ook;
- NPO Focus: Een klimaatakkoord, heeft dat zin?
- Hoe 30 jaar geleden op een haar na in Noordwijk het klimaat werd gered
- Het klimaat: wat kost dat jou in 2030?
- Minimaal akkoord op klimaattop Madrid, grootste probleem doorgeschoven
2010
In de jaren 2010 veranderde de opwarming van de aarde van een ietwat abstracte statistiek tot voelbare werkelijkheid. Het is nog maar net begonnen, zeggen de kenners eenstemmig.
Het leek wel oorlog, zeiden de mensen die erbij waren. In Boxtel scheurde het asfalt en werden majestueuze bomen ‘met wortel en al’ uit de grond gerukt. In Vught knapten gasleidingen en ontsnapte een baby aan de dood toen er twee bomen op een huis vielen. In Den Bosch kwam het water omhoog uit de wc’s waardoor winkels en woningen blank kwamen te staan.
Dat was 28 juni 2011, de dag dat het extreemste buienfront ooit in ons land gemeten over Brabant trok. Honderden bomen sneuvelden, straten en tunnels stonden blank. Hulpverleners noemden het een wonder dat er niemand gewond was geraakt. Een zeldzame uitschieter? Op 28 juli 2014 was het weer raak. En op 23 juni 2016 weer. En op 4 juni 2019 dit jaar wéér.
De jaren 2010 waren het decennium waarin klimaatverandering tastbaar werd. Was de opwarming van de aarde voorheen een ietwat abstract begrip, inmiddels vinden wetenschappers overal meetbaar bewijs. Van de smeltende polen tot de opdrogende Amazone en van de westpunt van Antarctica tot winkelcentrum De Helftheuvel in Den Bosch.
In 2010 leek het allemaal nog mee te vallen. Merkwaardig genoeg liep de wereldtemperatuur al een jaar of tien nauwelijks meer verder op, terwijl de uitstoot van broeikasgassen gewoon doorging. Dat kon toeval zijn, een kwestie van de extra energie van de broeikasgassen die tijdelijk ergens anders belandde, zoals een tochtig oud huis ook niet overal gelijkmatig opwarmt als je de verwarming aanzet.
Maar het kon ook betekenen dat er ergens in het klimaat een nog onbekende rem zit, die warmte wegvoert of absorbeert. Misschien werken broeikasgassen uiteindelijk minder hard door in de temperatuur dan in de jaren tachtig en negentig het geval leek, opperden sommigen voorzichtig.
Maar toen kwam 2014. En 2015, 2016 – en de jaren daarna. De wereldtemperatuur schoot verder omhoog. In de grafieken is de ‘pauze’ in de opwarming tussen ongeveer 1998 en 2013 inmiddels niet meer dan een tamelijk onbetekenend kreukeltje in een stijgende temperatuurreeks, met het blote oog zie je het niet eens:
Beeld Berkeley Earth
De opwarming blijft weliswaar iets achter bij de prognoses, maar ligt nog steeds in lijn met wat de klimaatmodellen voorzien. ‘Dat de polen sterker opwarmen, dat de stratosfeer afkoelt, dat er meer waterdamp in de dampkring komt: alles wat men in de jaren zeventig al voorspelde, is in feite uitgekomen’, signaleert Pier Siebesma, hoogleraar aardwetenschap aan de TU Delft.
Waarnemingen (zwart) en prognoses zoals gedaan in 2013. Beeld Climate Lab Book
Intussen veegden diverse grote studies de laatste restjes twijfel van tafel. Want wacht eens: was het in de Middeleeuwen, toen men in Engeland wijn verbouwde en de Vikingen zich vestigden op Groenland, niet net zo warm of zelfs warmer dan nu? Toch niet, bleek afgelopen zomer uit een grote overzichtsstudie. Destijds was de warmte plaatselijk, terwijl de opwarming vandaag de dag overal ter wereld tegelijk toeslaat:
De Romeinse, middeleeuwse en huidige warmte en hun verdeling over de aardbol. Beeld Nature
En is het niet denkbaar dat er ergens in het systeem een nog onontdekte, heel andere aandrijver van de opwarming zit? Reken er niet te hard op: statistische analyses van de temperatuurstijging wijzen uit dat zelfs zo’n ‘onbekende onbekende’ zeer onwaarschijnlijk is. ‘En reken maar dat we ons allemaal gek hebben gezocht naar zo’n extra variabele’, zoals klimaatwetenschapper Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI eerder dit jaar verwoordde, ‘want als je hierin een gat kunt schieten, sta je meteen in Nature.’
Intussen werd het voor het eerst mogelijk om statistiek te bedrijven met het warmere klimaat en afzonderlijke weerincidenten toe te schrijven aan klimaatverandering. Neem de hitte die afgelopen zomer 2019 in heel Europa voor records zorgde en in Nederland het kwik opdreef tot voorbij de symbolische recordhoogte van 40 graden.
Uit een kansanalyse uitgevoerd door een Europees onderzoeksteam blijkt dat zoiets eens in de vijftig jaar kan voorkomen. Maar een eeuw geleden was dat nog eens in de duizenden jaren – zeg maar gewoon: zo goed als uitgesloten.
Of neem het noodweer dat op 28 juli 2014 delen van Noord-Brabant en de Randstad blank zette. Zulke regen komt inmiddels eens in de vijftien jaar voor, becijferde het KNMI, maar in 1951 was die kans eens in de paar honderd jaar. De klimaatverandering heeft een soort dakkapel boven op de weerstatistieken gebouwd.
Neerslagrecords in Nederland, en de kans erop. Beeld KNMI
Een hele trits satellieten, zeeboeien en andere meetapparatuur zorgden intussen voor betere aardwaarnemingen dan ooit. Met als gevolg dat men beter vat kreeg op een aantal belangrijke verschijnselen die tot voor kort ongrijpbaar bleven. Het effect van wolken. De energieopslag in de oceanen.
De smeltsnelheid van de ijskappen. De convectie hoog in de dampkring. ‘De veranderingen komen steeds meer aan het licht’, zegt poolkaponderzoeker Roderik van der Wal van de Universiteit Utrecht. ‘Wat zich tot tien jaar geleden vooral afspeelde in de hoofden van de mensen, zien we nu echt.’
En zichtbaar werd het. Op de Groenlandse ijskap is het massaverlies tegenwoordig twee keer zo groot als tien jaar eerder, wezen de metingen uit. Bij West-Antarctica is het massaverlies zelfs verdrievoudigd. Het zee-ijs dat resteert aan het eind van de zomer op de Noordpool slonk in ongekend tempo, met records in 2012, 2018 en 2019. En de zeespiegelstijging versnelde in de satellietmetingen, van 2,1 millimeter per jaar in de periode 1970-2015 en 3,6 millimeter per jaar voor het tijdvak 2006-2015.
Zo vielen de puzzelstukjes het afgelopen decennium steeds meer op hun plaats. De aarde warmt op in een tijdvak waarin het, afgaand op zaken zoals de zonneactiviteit, eigenlijk juist iets koeler zou moeten worden. En de enige factor die dat redelijkerwijs kan verklaren, is de stuwende hand van de broeikasgassen die de mens heeft losgestookt uit olie en steenkool en indirect uit de bodem.
Beeld Hilde Harshagen
Geconfronteerd met zoveel bewijs begon ook de politiek zowaar enigszins in actie te komen: een mooie belofte hier, een subsidie daar. Dat culmineerde vijf jaar geleden in het klimaatakkoord van Parijs, in feite een belofte om de planeet niet verder op te warmen dan 1,5 graad (we zitten inmiddels op 1,1).
Maar eerlijk is eerlijk, veel kans om dat doel te halen is er niet. Zelfs als alle aan ‘Parijs’ deelnemende landen hun beloften nakomen, zal de wereldtemperatuur naar verwachting zo’n 3 graden oplopen. Dat betekent zoveel als de vernietiging van de ondiepe koralen, uitdroging van grote delen van de Amazone en 275 miljoen mensen die moeten verhuizen voor de stijgende zee, volgens de inzichten die het VN-klimaatpanel IPCC samenbrengt in zijn rapporten.
Om onder de anderhalve graad te blijven, zouden buitensporige maatregelen nodig zijn, zoals vervijfvoudiging van de hoeveelheid kernenergie, massale ondergrondse opslag van CO2 en de beplanting van een gebied zo groot als West-Europa met bos en biogewassen. Een lastige spagaat: we weten dat het klimaat opwarmt door toedoen van de mens, maar een overtuigend antwoord heeft niemand nog gevonden.
Niet vreemd dus dat uitvogelen wat precies de gevolgen van klimaatverandering zijn de grote nieuwe uitdaging is voor veel klimaatwetenschappers. Want hoewel de klimaatmodellen de grote lijnen van de opwarming aardig nabootsen, zijn ze op regionaal niveau nog erg onnauwkeurig: wat gebeurt er met de grote luchtstromingen in de dampkring, wordt het in ons land nou droger of juist steeds natter?
‘Zuid-Europa wordt droger, Noord-Europa natter en wij zitten daar precies tussenin’, schetst klimaatonderzoeker Rob van Dorland van het KNMI. ‘Het blijkt bijzonder moeilijk om greep te krijgen op wat dat voor ons land betekent.’
Om zulke puzzels op te lossen zijn eigenlijk nieuwe modellen nodig, zeggen betrokkenen, die het aardsysteem tot op de kilometer nauwkeurig nabootsen. Maar zulke modellen vergen rekenkracht die er eenvoudigweg nog niet is, alle moderne supercomputers ten spijt.
Kleine lichtpuntjes zijn er intussen ook. Zo daalde de prijs van zonnepanelen sneller dan verwacht, draaiden de eerste windparken subsidievrij en begon de CO2-uitstoot van onder meer Japan, de VS en het Verenigd Koninkrijk zowaar te dalen.
Intussen voorziet het Internationaal Energie Agentschap een stijging van de olieprijs en begint zelfs Koning Steenkool barstjes te vertonen: zo werden er in het Verenigd Koninkrijk dit jaar voor het eerst sinds de 19de eeuw twee weken lang geen kolen verstookt. Misschien heeft ook verduurzaming ‘omslagpunten’ waarboven alles opeens sneller en soepeler verloopt, signaleerde een studie eerder dit jaar.
Maar misschien nog belangrijker is de aanpassing door de mens. Toen Europa in 2003 werd getroffen door een hevige hittegolf, kostte dat in Frankrijk alleen al 15 duizend mensen vroegtijdig het leven. Voor de recordhittegolf van afgelopen juli staat dat aantal op 868: nog steeds schokkend, maar toch liefst 95 procent minder dan vijftien jaar geleden.
Ook voor bosbranden, overstromingen, stormen, extreme neerslag en ander klimaatgerelateerd onheil is dat de trend. Meer voorvallen, maar minder schade, gewonden en sterfte – domweg omdat waarschuwingscodes, voorzorgsmaatregelen en bouwaanpassingen helpen. De veerkracht van de mens is misschien wel de belangrijkste variabele die in de klimaatgrafieken ontbreekt.
Niet dat we er daarmee zijn. Op het oog ingeschat passeren we rond 2040 de anderhalve graad opwarming en rond het jaar 2070 de twee – de grens die niemand zegt te willen passeren. Het verhaal van de mens die zijn planeet opwarmde, is nog maar net begonnen.
Meer klimaatverandering
Het klimaat, vijftig jaar later: een min of meer hoopgevend bericht uit 2069
Loopt het wel zo mis met het klimaat als het lijkt? Wetenschapsredacteur Maarten Keulemans blikt terug vanuit het jaar 2069 – en ziet dat de schade eigenlijk best meevalt.
Duidelijker wordt het niet: de klimaatverandering van nu is uniek
Twijfelen of de mens het klimaat wel opwarmt, is nu toch echt een achterhoedegevecht geworden. Een reeks nieuwe analyses laat geen spaan heel van het argument dat klimaatverandering van alle tijden is.
Warmt CO2 het klimaat echt wel op?
We vroegen ons af: wat klopt er al dan niet van drie knellende vragen die klimaatsceptici vaak stellen?
Wat hebben we geleerd? 16 wetenschappelijke lessen uit het afgelopen decennium
Het klimaat begint voelbaar te veranderen en insecten leggen massaal het loodje. Traditiegetrouw zetten we aan het eind van elk jaar de opmerkelijkste lessen op een rij – deze keer blikken we meteen maar terug op het hele decennium. Er is ook vrolijker nieuws: de duurzame revolutie komt op gang, traumatherapie werkt echt en we gaan niet meer dood aan ziekten die tien jaar geleden nog fataal waren. Bekijk hier de zestien lessen.
Hitterecords, lichtende nachtwolken en tornado’s: 2019 was uniek weerjaar NOS 26.12.2019
2019 in top vijf warmste jaren ooit gemeten AD 26.12.2019
lees: Britse koningin onder de indruk van jonge klimaatactivisten NU 25.12.2019
lees: 2019 het weer in Nederland: heet en nat, maar niet nat genoeg RTL 22.12.2019
lees: Zacht winterweer: hooikoorts tijdens kerst AD 21.12.2019
lees: Winter? Hoogste temperatuur op 20 december ooit gemeten AD 20.12.2019
lees: 15 graden in december: het is hier morgen warmer dan in Madrid AD 16.12.2019
Dossier klimaat – NU
dossier “Klimaatmaatregelen” – AD
lees: kamerbrief over uitvoering urgenda-vonnis 28.06.2019
lees: kamerbrief-voorstel-voor-een-klimaatakkoord 28.06.2019
lees: klimaatakkoord 28.06.2019
lees: Het Klimaatakkoord in (meer dan) 70 vragen 28.06.2019
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 4
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Stikstof: geduld oppositie raakt op, dit besloot het kabinet tot nu toe
NU 10.02.2020 Het is inmiddels bijna negen maanden geleden dat de Raad van State oordeelde dat het stikstofbeleid de Natura 2000-gebieden volgens Europese regels onvoldoende beschermt. Vorige week kondigde het kabinet langverwachte maatregelen aan, maar oppositiepartijen en belangenclubs zijn ontevreden over de aanpak. Wat is er tot nu toe afgesproken?
Waar minister Carola Schouten, als landbouwminister coördineert zij de stikstofaanpak, en premier Mark Rutte waarschuwen dat een simpele en snelle oplossing voor de stikstofcrisis niet bestaat, wordt de oppositie steeds ongeduldiger.
Enkele partijen vinden het beleid te langzaam en te weinig. GroenLinks werkt daarom zelf aan een stikstofwet. Ook belangenorganisaties Bouwend Nederland, MKB-Nederland en verschillende natuurorganisaties steunen voor een deel dit initiatief.
De PVV is juist van mening dat er helemaal geen probleem met stikstof is. Ook die partij komt met een eigen wet, maar dan met de strekking om even helemaal geen maatregelen te nemen.
Wat heeft het kabinet tot nu toe besloten? Een overzicht:
Spoedwet met veel tegenzin goedgekeurd door parlement
Na veel overleg en een lijvig advies van de Commissie-Remkes, kondigt het kabinet de eerste maatregelen aan die vooral de woning- en wegenbouw weer op gang moeten krijgen. Veel projecten liggen sinds de Raad van State-uitspraak noodgedwongen stil en nieuwe bouwvergunningen worden nauwelijks afgegeven.
Omdat er haast is, bouwbedrijven komen in de financiële problemen en dijken moeten worden verstevigd, komt het kabinet met een spoedwet die nog net voor de Kerst door het parlement wordt aangenomen.
Zo worden er voorbereidingen getroffen voor een drempelwaarde. Zo kunnen bouwvergunningen voor projecten die onder een bepaalde stikstofnorm blijven direct worden afgegeven.
Wat valt er nog meer onder de spoedwet
- Het veevoer wordt aangepast zodat er minder eiwitten in zitten. Overtollig eiwit zorgt namelijk voor extra stikstofuitstoot dat via de mest naar buiten komt.
- De maximumsnelheidsverlaging op alle snelwegen gaat overdag naar 100 kilometer per uur. In maart worden de verkeersborden aangepast.
Het zijn allemaal maatregelen die de stikstofuitstoot op de korte termijn verlagen. Die zogenoemde ‘stikstofwinst’ gaat voor het grootste gedeelte naar de bouw, een kleiner deel gaat naar natuurherstel.
Opkopen en verduurzamen boerenbedrijven
Nu de bouwsector voorlopig is gered, denkt het kabinet na over maatregelen voor de lange termijn.
Die komen begin februari. Het kabinet maakt dan bekend dat er geld beschikbaar komt om boerenbedrijven die dichtbij Natura 2000-gebieden staan en veel stikstof uitstoten, worden opgekocht. Het gaat om de zogenoemde ‘piekbelasters’. Het opkopen gebeurt op vrijwillige basis.
Er komt ook geld voor boeren die willen blijven. Zij krijgen hulp om hun stallen te verduurzamen en te innoveren.
Dan is er nog het opkoopprogramma voor de varkenshouderij. Die maatregel bestond al lang voor de Raad van State-uitspraak en is eigenlijk vooral bedoeld om stankoverlast tegen te gaan. Maar omdat het opkopen van varkensboeren ook helpt bij het verlagen van de stikstofuitstoot, wordt de maatregel betrokken in het totaalplaatje.
77
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
Wat kosten al die stikstofmaatregelen?
Het kabinet maakt eenmalig 522 miljoen euro vrij om stikstofcrisis aan te pakken.
Het grootste gedeelte, 350 miljoen euro, is bestemd voor de opkoop van boerenbedrijven. De overige 172 gaat naar de verduurzaming en innovatie van stallen. Dat is allemaal nog lang niet genoeg, maar dit is waar de boeren het voor nu mee moeten doen.
Voor de sanering van de varkenshouderij was in het regeerakkoord al 180 miljoen euro gereserveerd. De regeling blijkt alleen zo populair, dat het bedrag hoger uitvalt. Het kabinet belooft die extra kosten te zullen betalen.
Alle extra, nog niet bekende kosten – en die zijn er – worden allemaal opgenomen in de Voorjaarsnota die medio mei naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
Wat staat er nog te gebeuren?
Met deze maatregelen is het kabinet er nog lang niet. Er staat dan ook nog veel op de agenda voor de komende tijd.
Zo komt er een fonds dat boeren moet ondersteunen in de omschakeling naar kringlooplandbouw. Hoe dat fonds er precies uit komt te zien, is nog niet duidelijk. Is er sprake van subsidie of komt er een vorm van overheidsfonds? Die vraag blijft onbeantwoord.
Er komen nog afspraken over extern salderen, een middel voor bedrijven om extra stikstof uit te stoten en dat elders te compenseren.
De natuur moet door alle stikstofuitstoot versterkt en verbeterd worden. De precieze aanpak en het bijbehorende kostenplaatje wordt naar verwachting dit voorjaar bekendgemaakt.
Verder komt het kabinet nog met een reactie op het recente advies van de al eerder genoemde Commissie-Remkes over de luchtvaart. In dat advies staat dat de luchtvaart alleen kan groeien, als stikstofuitstoot in die sector omlaag gaat. Dat kan gevolgen hebben voor de voorgenomen groei van Schiphol en de opening van Lelystad Airport.
Remkes komt dit voorjaar met nog twee stikstofadviezen: voor de industrie en scheepvaart en voor maatregelen voor de langere termijn.
Zie ook: Commissie-Remkes: Lelystad Airport alleen open bij lagere stikstofuitstoot
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Stikstof: geduld oppositie raakt op, wat het kabinet tot nu toe besloot
MSN 10.02.2020 Het is inmiddels bijna negen maanden geleden dat de Raad van State oordeelde dat het stikstofbeleid de Natura 2000-gebieden volgens Europese regels onvoldoende beschermt. Vorige week kondigde het kabinet langverwachte maatregelen aan, maar oppositiepartijen en belangenclubs zijn ontevreden over de aanpak. Wat is er tot nu toe afgesproken?
Waar minister Carola Schouten, als landbouwminister coördineert zij de stikstofaanpak, en premier Mark Rutte waarschuwen dat een simpele en snelle oplossing voor de stikstofcrisis niet bestaat, wordt de oppositie steeds ongeduldiger.
Enkele partijen vinden het beleid te langzaam en te weinig. GroenLinks werkt daarom zelf aan een stikstofwet. Ook belangenorganisaties Bouwend Nederland, MKB-Nederland en verschillende natuurorganisaties steunen voor een deel dit initiatief.
De PVV is juist van mening dat er helemaal geen probleem met stikstof is. Ook die partij komt met een eigen wet, maar dan met de strekking om even helemaal geen maatregelen te nemen.
Wat heeft het kabinet tot nu toe besloten? dit besloot het kabinet tot nu toe
Een overzicht:
Spoedwet met veel tegenzin goedgekeurd door parlement
Na veel overleg en een lijvig advies van de Commissie-Remkes, kondigt het kabinet de eerste maatregelen aan die vooral de woning- en wegenbouw weer op gang moeten krijgen. Veel projecten liggen sinds de Raad van State-uitspraak noodgedwongen stil en nieuwe bouwvergunningen worden nauwelijks afgegeven.
Omdat er haast is, bouwbedrijven komen in de financiële problemen en dijken moeten worden verstevigd, komt het kabinet met een spoedwet die nog net voor de Kerst door het parlement wordt aangenomen.
Zo worden er voorbereidingen getroffen voor een drempelwaarde. Zo kunnen bouwvergunningen voor projecten die onder een bepaalde stikstofnorm blijven direct worden afgegeven.
Het zijn allemaal maatregelen die de stikstofuitstoot op de korte termijn verlagen. Die zogenoemde ‘stikstofwinst’ gaat voor het grootste gedeelte naar de bouw, een kleiner deel gaat naar natuurherstel.
Opkopen en verduurzamen boerenbedrijven
Nu de bouwsector voorlopig is gered, denkt het kabinet na over maatregelen voor de lange termijn.
Die komen begin februari. Het kabinet maakt dan bekend dat er geld beschikbaar komt om boerenbedrijven die dichtbij Natura 2000-gebieden staan en veel stikstof uitstoten, worden opgekocht. Het gaat om de zogenoemde ‘piekbelasters’. Het opkopen gebeurt op vrijwillige basis.
Er komt ook geld voor boeren die willen blijven. Zij krijgen hulp om hun stallen te verduurzamen en te innoveren.
Dan is er nog het opkoopprogramma voor de varkenshouderij. Die maatregel bestond al lang voor de Raad van State-uitspraak en is eigenlijk vooral bedoeld om stankoverlast tegen te gaan. Maar omdat het opkopen van varkensboeren ook helpt bij het verlagen van de stikstofuitstoot, wordt de maatregel betrokken in het totaalplaatje.
Wat kosten al die stikstofmaatregelen?
Het kabinet maakt eenmalig 522 miljoen euro vrij om stikstofcrisis aan te pakken.
Het grootste gedeelte, 350 miljoen euro, is bestemd voor de opkoop van boerenbedrijven. De overige 172 gaat naar de verduurzaming en innovatie van stallen. Dat is allemaal nog lang niet genoeg, maar dit is waar de boeren het voor nu mee moeten doen.
Voor de sanering van de varkenshouderij was in het regeerakkoord al 180 miljoen euro gereserveerd. De regeling blijkt alleen zo populair, dat het bedrag hoger uitvalt. Het kabinet belooft die extra kosten te zullen betalen.
Alle extra, nog niet bekende kosten – en die zijn er – worden allemaal opgenomen in de Voorjaarsnota die medio mei naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
Wat staat er nog te gebeuren?
Met deze maatregelen is het kabinet er nog lang niet. Er staat dan ook nog veel op de agenda voor de komende tijd.
Zo komt er een fonds dat boeren moet ondersteunen in de omschakeling naar kringlooplandbouw. Hoe dat fonds er precies uit komt te zien, is nog niet duidelijk. Is er sprake van subsidie of komt er een vorm van overheidsfonds? Die vraag blijft onbeantwoord.
Er komen nog afspraken over extern salderen, een middel voor bedrijven om extra stikstof uit te stoten en dat elders te compenseren.
De natuur moet door alle stikstofuitstoot versterkt en verbeterd worden. De precieze aanpak en het bijbehorende kostenplaatje wordt naar verwachting dit voorjaar bekendgemaakt.
Verder komt het kabinet nog met een reactie op het recente advies van de al eerder genoemde Commissie-Remkes over de luchtvaart. In dat advies staat dat de luchtvaart alleen kan groeien, als stikstofuitstoot in die sector omlaag gaat. Dat kan gevolgen hebben voor de voorgenomen groei van Schiphol en de opening van Lelystad Airport.
Remkes komt dit voorjaar met nog twee stikstofadviezen: voor de industrie en scheepvaart en voor maatregelen voor de langere termijn.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat ANP
Kabinet overlegt met Urgenda over verlaging CO2-uitstoot
NOS 07.02.2020 Het kabinet heeft vanmorgen met directeur Minnesma van stichting Urgenda gesproken over uitvoering van het zogenoemde Urgenda-vonnis. Het was volgens minister Wiebes een heel plezierig gesprek.
In december oordeelde de Hoge Raad dat de uitstoot van broeikasgassen voor het einde van dit jaar ten minste 25 procent omlaag moet ten opzichte van 1990, zoals Urgenda heeft geëist
Wiebes zegt dat het kabinet nu vaker met Minnesma om de tafel wil. Hij noemt de uitvoering van het vonnis een buitengewoon grote opdracht. “Maar er is een vonnis, dus daar moet ik me natuurlijk wel aan houden.”
‘Energierekening omlaag’
Hij zegt dat het kabinet en Urgenda samen kijken naar “maatregelen die voor Nederlanders prettig zijn en die tegelijkertijd CO2 besparen”.
Welke dat zijn, staat nog niet vast. “Maar we zien dat er allerlei maatregelen denkbaar zijn die de energierekening omlaag kunnen krijgen, en dat vindt iedereen natuurlijk prettig.”
Het kabinet had vanmorgen ook overleg met boerenorganisaties over de stikstofcrisis,
Bekijk ook;
- ‘Goed gesprek’ tussen kabinet en boerenorganisaties
- Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
Rijk en provincies streven naar circa 185 miljoen nieuwe bomen in 2030
NU 05.02.2020 In 2030 moet er in Nederland 10 procent meer bos zijn, vinden landbouwminister Carola Schouten en de provincies. In een brief aan de Tweede Kamer zetten ze hun visie voor een nieuwe bossenstrategie uiteen.
Een uitbreiding van het Nederlandse bosgebied met ongeveer 37.000 hectare is volgens Schouten nodig om onder meer afspraken in het Klimaatakkoord na te komen. Nederland moet de totale CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent verminderd hebben ten opzichte van 1990.
Bossen nemen CO2 op en kunnen daarom volgens experts een belangrijke bijdrage leveren in de strijd tegen klimaatverandering.
In nieuw Nederlands bosgebied staan op 1 hectare doorgaans ongeveer vijfduizend bomen, laat Staatsbosbeheer-woordvoerder Imke Boerma weten. Het gaat daarom om ongeveer 185 miljoen nieuwe bomen.
De Kamerbrief van Schouten betreft een eerste visie, die uiteindelijk moet leiden tot een volwaardige bossenstrategie. De stap is van belang, omdat Nederland sinds 1986 geen landelijke visie voor bossen heeft gehad, zegt woordvoerder Boerma.
Ook buiten natuurgebied komt bos
Schouten en de provincies willen al die nieuwe bomen onderbrengen binnen bestaande natuurgebieden, maar ook daarbuiten. Nieuw bos moet gecombineerd worden met andere functies, zoals het opwekken van energie of landbouw. Daarbij moeten bossen bestendiger gemaakt worden tegen klimaatverandering én moet de biodiversiteit vergroot worden. In landelijke gebieden komen volgens de plannen meer struiken, heggen en houtwallen.
“Wij zijn blij dat de regie wordt genomen om meer bossen te planten en duurzaam met hout om te gaan”, zegt Boerma. Hij wijst erop dat Nederland wat betreft bebossing achterligt op onze buurlanden. “De landen om ons heen hebben ongeveer 30 procent bos, terwijl wij al jaren op 10 procent zitten.”
Bossen aanplanten op koeienweiden en kippenuitlopen
“Eigenlijk ben ik heel tevreden met deze visie”, zegt Bas Lerink, onderzoeker Europees bos aan Wageningen University & Research. “Als je kijkt naar de extreme claim op ruimte die er in Nederland ligt, dan is dit een hele mooie stap.”
“Het is ook absoluut nodig, gezien de problemen die het bos al heeft”, voegt hij toe. “Door klimaatverandering is er bijvoorbeeld nu al veel sterfte onder Nederlandse bomen.”
Lerink is positief over het combineren van bos met andere functies. “Denk aan nieuw bos op koeienweiden, kippenuitlopen en langs infrastructuur. Dit is extra interessant, omdat de oude functies van dat gebied dan behouden worden. Ook hoeven andere vormen van natuur dan niet verder in te krimpen.”
Hout kan plastic en beton vervangen
In de visie staat dat er ruimte moet zijn voor een lichte stijging van de houtkap. Duurzaam gebruik van hout, zoals het bouwen van huizen, krijgt dan wel de voorkeur.
“Dit is een van de andere belangrijke manieren waarop klimaatverandering tegengegaan kan worden met bomen”, zegt Lerink. “Hout houdt CO2 vast, ook na de kap. Wanneer het dan vervuilende materialen zoals beton of plastic vervangt, is dat helemaal mooi.”
“Er wordt al gezegd dat dit het decennium van het bos wordt: het houten decennium”, voegt hij toe. “Vanaf 2020 komt er veel meer focus op bosuitbreiding, omdat er weinig nadelen aan kleven en mensen er positief naar kijken.”
Zie ook: Bomen planten en nog vier opties voor CO2-opslag: geen magische knop
Lees meer over: Klimaat Binnenland
Van depressie tot akkoord: zo zag dit ‘klimaatdecennium’ eruit
NOS 29.12.2019 In 2010 kregen we in de winkel nog een gratis plastic tasje, reden er nauwelijks elektrische auto’s rond en hadden we van ‘klimaatspijbelaars’ nog nooit gehoord.
Inmiddels zijn we tien jaar verder. Een decennium met nieuwe klimaatconferenties, drukbezochte klimaatmarsen en blijvende klimaatscepsis.
Zo kwam het klimaat de afgelopen tien jaar in het nieuws
Over één ding zijn de meeste mensen het wel eens: een van de belangrijkste sleutelmomenten op het gebied van het klimaat vond plaats in 2015 in Parijs. Daar sloten 195 landen een mondiaal akkoord over klimaatverandering, waarin ze afspraken de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden (het liefst zelfs tot 1,5 graad).
‘Klimaatdepressie’
Hoewel aanvankelijk nog maar langzaam leek door te dringen hoe groot de consequenties ervan waren, werd het akkoord van Parijs al meteen ‘historisch’ genoemd. En dat terwijl we dit decennium begonnen met depressieve onderhandelaars die nergens meer in geloofden, vertelt klimaatbeleidsonderzoeker Heleen de Coninck van de Radboud Universiteit.
“Nadat de klimaattop in Kopenhagen eind 2009 was mislukt, zag je dat de aandacht voor het klimaat even helemaal weg was. De onderhandelaars waren zo teleurgesteld, er trad een soort algehele klimaatdepressie in. En daardoor dachten veel mensen: we kunnen er blijkbaar niks aan doen.”
Breuk
Toch stond het denken over het klimaat in die periode niet stil. Zo werd in Nederland in 2013 het Energieakkoord gesloten, met afspraken over bijvoorbeeld oude kolencentrales (die moeten weg) en windparken (die moeten er juist bij).
Ed Nijpels, die in de jaren 80 milieuminister was, zag toe op de naleving van het Energieakkoord. “Het akkoord vormde een doorbraak in het denken over het klimaat”, zegt hij er nu over. “Een breuk in het tot dan toe warrige en inconsistente energiebeleid dat Nederland voerde. De urgentie werd tot dan toe niet gevoeld, het klimaat stond helemaal niet op de agenda.” (Urgenda)
NOS
In de tweede helft van dit decennium kregen we in Nederland een Klimaatwet, een Klimaatakkoord en vorige maand voor het eerst een nationale Klimaat- en Energieverkenning.
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda dwong de Nederlandse Staat om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, we zagen verschillende klimaatmarsen en tienduizenden klimaatspijbelaars. Het moge duidelijk zijn: het klimaat heeft de politieke en maatschappelijke agenda inmiddels wel bereikt.
Hete zomers en meer aardbevingen
Volgens onderzoeker De Coninck komt dat door een combinatie van factoren. “De wetenschappelijke zekerheid neemt toe, maar mensen zien klimaatverandering ook bevestigd in hun eigen omgeving.” Ze doelt op de afgelopen twee hete zomers in Nederland. “Die zijn geen signaal voor klimaatverandering, want het klimaat is het gemiddelde weer over dertig jaar. Maar door die hete zomers zijn mensen wel vaker gaan denken: er is misschien iets aan de hand.”
Ook de toename van aardbevingen in Groningen heeft meegespeeld, zegt De Coninck. “Die komen natuurlijk niet door klimaatverandering, maar hebben wel heel veel invloed gehad op de rol van gas in Nederland. Gas was altijd onaantastbaar. Maar nu werd het uitfaseren van gas bespreekbaar in de politiek.”
“Je kunt er beter met de vrouw van je vriend vandoor gaan dan met zijn auto”, aldus oud-milieuminister Ed Nijpels (VVD)
Met de aandacht voor het klimaat nam ook de weerstand toe. Want al die klimaatplannen kosten geld, en wie gaat dat betalen? Hoe moet dat straks zonder gasfornuis? En mogen we straks nog wel vlees eten of autorijden?
Oud-VVD-minister Nijpels haalt een van zijn stokpaardjes van stal: “Je kunt er beter met de vrouw van je vriend vandoor gaan dan met zijn auto.” Klimaatmaatregelen op het gebied van automobiliteit liggen gevoelig, zegt hij. “Dat was dertig jaar geleden zo en nu nog steeds. Hetzelfde geldt voor duurzame investeringen in je eigen huis. Dat moet je wel kunnen betalen.”
Over de kosten van het verduurzamen van je woning doen verschillende cijfers de ronde. Hoe zit het? Lees erover in dit artikel.‘Geldklopperij’
De betaalbaarheid van klimaatmaatregelen staat in de politiek regelmatig ter discussie. Volgens Thierry Baudet van Forum voor Democratie kosten de geplande maatregelen “astronomisch” veel geld, terwijl ze “niet-renderend” zijn. PVV-leider Geert Wilders spreekt van “ideologische geldklopperij“.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekende eerder dit jaar dat de extra kosten van het (toen nog concept-)klimaatakkoord oplopen tot bijna 2 miljard per jaar in 2030. De kosten van het definitieve akkoord liggen waarschijnlijk iets hoger, voegde het PBL daar in november aan toe.
‘Banger voor klimaatverandering’
Volgens onderzoekers van demografisch instituut NIDI is het aantal klimaatsceptici in Nederland het afgelopen decennium afgenomen. Vond in 2009 nog bijna een kwart van de Nederlanders de verhalen over klimaatverandering sterk overdreven, in 2018 was dat gedaald tot 11 procent.
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat het aantal mensen dat zich zorgen maakt over de opwarming van de aarde in die periode juist is toegenomen van 35 naar 58 procent. Recent onderzoek van de Europese Investeringsbank geeft eenzelfde beeld: bijna de helft van de 30.000 ondervraagden gaf aan banger te zijn voor klimaatverandering dan voor baanverlies of een terroristische aanslag.
Verbeterpunten
Volgens hoogleraar Linda Steg, die aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek doet naar het milieugedrag van consumenten, gelooft maar 2 procent van de inwoners van Europa dat klimaatverandering niet bestaat. Ze baseert zich op een groot onderzoek waaraan zij met andere Europese collega’s werkte. “Hetzelfde aantal zegt dat wij mensen er niets mee te maken hebben.”
Volgens Steg is het draagvlak voor klimaatmaatregelen veel groter dan gedacht. Maar er zijn nog wel verbeterpunten, ziet ze. “Voor draagvlak is het bijvoorbeeld belangrijk dat de kosten en baten eerlijk zijn verdeeld. En dat mensen het gevoel hebben dat ze inspraak hebben. Dat kan beter.”
Klimaatpanel
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de VN verzamelt en beoordeelt alle wetenschappelijke klimaatkennis. Sinds 2018 publiceerde het IPCC daar drie rapporten over, de laatste ging over de zeespiegel (conclusie: die stijgt sneller dan verwacht).
Wie zegt er eigenlijk dat de aarde opwarmt?
Bekijk ook;
- NPO Focus: Een klimaatakkoord, heeft dat zin?
- Hoe 30 jaar geleden op een haar na in Noordwijk het klimaat werd gered
- Het klimaat: wat kost dat jou in 2030?
- Minimaal akkoord op klimaattop Madrid, grootste probleem doorgeschoven
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/13ba94f0-23d9-11ea-90a3-02d1dbdc35d1.jpg)
Minister Schouten heeft het zwaar met stikstofcrisis: ’Nauwelijks ontspanning’
Telegraaf 21.12.2019 Minister Carola Schouten (Landbouw) zegt het zwaar te hebben met de stikstofcrisis. Zij is binnen het kabinet verantwoordelijk voor de afhandeling van de stikstofproblemen.
„Aan ontspanning kom ik nauwelijks toe. Ik ben deze weken zo met stikstof bezig. Ik merk dat het mentaal heel zwaar is. Het risico is dat ik het overzicht kwijtraak”, aldus Schouten in het AD.
Moeite met beslissingen
Ze zegt soms moeite te hebben met de beslissingen die ze moet nemen, „omdat ik het nooit echt goed kan doen. Dan kies ik het minst kwade. Dat zijn momenten waarop ik het zwaar heb.”
BEKIJK MEER VAN; milieu overheid landbouw Carola Schouten Den Haag Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Schouten is ‘zó met stikstof bezig’: Aan ontspanning kom ik nauwelijks toe
AD 21.12.2019 We blikken dagelijks terug of kijken vooruit met twintig verhalen. Deze keer: Carola Schouten. Sinds twee maanden komt de minister thuis in een leeg huis. Dat valt haar soms zwaar. In het tumult van de stikstofcrisis snakt ze naar tijd met de mensen van wie ze houdt.
De laatste maanden werkt ze bijna dag en nacht. Carola Schouten (42) is chef stikstof van het kabinet. Als vicepremier en minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit moet ze een oplossing vinden voor de crisis waarin het land afgelopen mei terechtkwam. De Raad van State zette een streep door het vergunningenbeleid van de overheid: met de natuur werd te weinig rekening gehouden, en dat is illegaal.
Lees ook;
Nu staat Schouten soms lijnrecht tegenover boeren die vrezen dat zij hun bedrijf moeten opdoeken. De mest van Nederlandse boerderijen zorgt voor bijna de helft van de schadelijke stikstofneerslag in de natuur. ‘Met Carola aan de macht wordt elke boer verkracht’, stond deze week op een protestbord op een van de honderden tractoren die het verkeer ontregelden.
,,Die nare teksten, daar kan ik wel tegen’’, zegt Schouten op haar werkkamer in Den Haag. ,,Daar lig ik niet wakker van. Ik snap wel dat er boosheid is. Ik ben niet boos over hun boosheid, integendeel. Ik zie vooral uitingen van onzekerheid. Boeren vragen zich af hoe hun toekomst eruit ziet. Ze weten niet of hun kinderen het bedrijf wel kunnen overnemen. Ik zou niets liever willen dan die onzekerheid wegnemen.’’
Dat het kabinet de portemonnee trekt voor stikstofarm veevoer, stalsubsidies en regelingen om boeren uit te kopen, staat vast. Maar hoe die regelingen er precies uit gaan zien, is nog onbekend. ,,We zetten nu stappen in dit dossier, maar we zijn er nog niet’’, zegt Schouten. ,,Ik denk dat het helpt als steeds duidelijker wordt wat we aan het doen zijn. Dat we dit écht met het oog op de boeren doen. Ik hoop dat we de onrust volgend jaar kunnen wegnemen.’’
2019: stikstofcrisis
Op 29 mei verraste de Raad van State het kabinet met een vernietigende uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Opeens kon voor allerlei projecten geen vergunning meer worden afgegeven. Volgens de rechter moet de natuur in Nederland eerst herstellen, voordat méér stikstof mag worden uitgestoten. Critici vonden het te lang duren voordat verantwoordelijk minister Schouten maatregelen aankondigde.
2020: duurzaam
In maart gaat de maximumsnelheid op snelwegen overdag omlaag naar 100 kilometer per uur, om de woningbouw in Nederland vlot te trekken. Ook de landbouw moet veranderen, vindt minister Schouten. ,,De Nederlandse boer is innovatief en heeft altijd voorop gelopen. Ik wil dat de boer voorop blijft lopen, maar dan met een duurzame manier van produceren. Meer in balans met het milieu en de natuur.’’
Met hun tractoren leggen de boeren het land grotendeels lam. Zit er wat u betreft een grens aan de acties?
,,Je mag je stem laten horen, dat is een groot recht in Nederland. Maar besef wel dat je anderen met je acties kan schaden. Met het blokkeren van distributiecentra of supermarkten kun je draagvlak verliezen, het schaadt je eigen zaak. De actievoerders moeten ervoor zorgen dat ze die lijn niet oversteken.’’
Het is verboden om met een tractor op de snelweg te rijden. Daar hebben veel mensen last van. Waarom zegt u daar niet wat van?
,,Ja, maar daar geldt wel: hoe massaal en hoe lang? Daarin zitten nuanceverschillen. Als men een stukje de snelweg opgaat, en ook weer eraf, dan is dat wat anders dan dat je uren op de snelweg rijdt en het hele land lamlegt. Daar zit een verschil in weging in. De ordediensten proberen daar verstandig mee om te gaan. In het algemeen geldt volgens mij dat je ervoor moet zorgen dat je de sympathie van de mensen niet verliest.’’
© Pim Ras
Bent u zelf bedreigd?
,,Ik spreek nooit over dat soort zaken. Dat is beleid, om daar niets over te zeggen.’’
U bent een Brabantse boerendochter. Toen u 9 jaar oud was, overleed uw vader bij een ongeluk op de boerderij. Denkt u de laatste tijd vaker aan hem?
,,Nee. Ik denk sowieso wel aan hem, maar niet in relatie tot mijn werk. Het is niet zo dat ik steeds denk: wat zou hij ervan vinden? Ik weet wel hoe dingen kunnen landen op een boerenbedrijf. Toen ik jong was, werd het melkquotum ingevoerd.
Dat gaf ook veel onzekerheid. Ik kan me herinneren dat mijn vader daar met andere boeren over sprak in studieclubjes. Dat boeren met nieuwe regels werden geconfronteerd, had een enorme impact op hun leven. Ook bij ons lag het vraagstuk op tafel: gaan we grote investeringen in onze stal doen om het bedrijf te kunnen voortzetten? Die vraag speelde na het overlijden van mijn vader mee bij het besluit om de boerderij te verkopen.’’
Was dat een ingrijpend besluit?
,,Na het overlijden van mijn vader hielpen mijn zussen en ik nog een paar jaar om de boerderij draaiende te houden. Meehelpen met melken, de melktank schoonmaken, hokken uitmesten, het voer aanvegen. Ik heb een oudere zus en een jonger zusje. Wij hadden alle drie niet de behoefte om het bedrijf over te nemen. Ik was 14 jaar, onze moeder was op dat moment ziek. Na lange gesprekken besloten we te stoppen. Er was geen opvolger.’’
Kunt u zich voorstellen dat boeren niet willen stoppen?
,,Ja, zeker. Daar spelen allerlei gedachten en gevoelens bij. Daar beslis je niet in een dag over. Het is ook niet alsof je even van baan wisselt. Het is meer dan dat. Mensen wonen op een boerderij, leven er, het zit soms generaties in de familie. Ook mijn leven speelde zich lang af op die boerderij. Na de verkoop ben ik nooit meer terug geweest. Ik rijd er nog wel eens langs. Maar het is nu mijn herinnering, hoe het was. Zo is het goed.’’
De stikstofcrisis slokt al uw tijd op. Wat doet u om te ontspannen?
,,Aan ontspanning kom ik nauwelijks toe. Vrienden hebben mij wel eens meegesleurd om wat te gaan drinken. Veel meer is er sinds de zomer niet gebeurd. Ik heb een stapel boeken liggen die ik graag wil lezen. Ik begin er soms wel aan, maar ik merk dat ik niet de concentratie heb om het uit te lezen. Ik ben deze weken zó met stikstof bezig.
Ik merk dat het mentaal heel zwaar is. Het risico is dat ik het overzicht kwijt raak. Ik mis de momenten om er even boven te gaan hangen, momenten waarop ik met mensen spreek en nieuwe inzichten krijg, werkbezoeken. Ik heb dat nodig om de grote lijnen te zien en creatieve inzichten te krijgen.’’
Door de blokkade van vorige week vrijdag van Eindhoven Airport en de aankondiging distributiecentra te willen treffen, dreigen de boeren de sympathie van veel Nederlanders te verliezen…
Valt het ministerschap u zwaar?
,,Ik ken wel momenten van zwaarmoedigheid. Omdat ik de verantwoordelijkheid echt voel. Omdat de keuzes die ik maak, impact hebben op gezinnen. Ik moet afwegingen maken waarbij ik het eigenlijk nooit echt goed kan doen. Dan kies ik het minst kwade. Dat zijn wel momenten waarop ik het zwaar heb. Ik kijk daarom uit naar de kerstvakantie. Ik snak wel naar rust en reflectie. En vooral naar tijd met de mensen van wie ik hou.’’
U heeft geen relatie en uw enige zoon is sinds kort het huis uit. Hoe is het dan om na een lange werkdag thuis te komen?
,,Mijn zoon is 18 jaar, hij studeert en is in oktober op zichzelf gaan wonen. Om eerlijk te zijn heb ik wel een klein beetje last van het legenestsyndroom. Het was toch wel fijn om, als je thuiskomt, even zijn verhalen te horen.
Over waar hij mee bezig is: een totale andere wereld dan de mijne. Dat mis ik nu wel. Maar ik heb de deal met hem dat hij op zondag bij mij komt. Hij heeft geen televisie in zijn nieuwe huis, dus dan kan hij bij mij op de bank sport kijken. Ik kook dan voor hem. Hollandse pot, zijn lievelingskostje. Dan sta ik gewoon gehaktballen te draaien.
Wij zijn altijd met z’n tweetjes geweest. Daardoor hebben we een bijzondere band. Hoe druk ik het ook heb, als hij één krimp geeft, laat ik alles uit mijn handen vallen en ga ik naar hem toe.’’
Marjan Minnesma (rechts) wordt gefeliciteerd met het arrest van de Hoge Raad. De Nederlandse overheid móet meer maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen terug tet dringen. © EPA
Kwart minder CO2 in 2020, volgens Urgenda kan het nog
AD 21.12.2019 Nederland heeft nog één jaar om aan de vereiste 25 procent minder CO2-uitstoot te voldoen. Het kan nog. Eén kolencentrale dicht en tientallen kleine maatregelen, en we zijn er.
Althans, dat stelt Urgenda-directeur Marjan Minnesma. Ze werd gisteren bij het verlaten van de Hoge Raad door tientallen sympathisanten toegejuicht als een popster. Vier jaar na de eerste juridische overwinning is Urgenda geen groep milieugekkies meer, maar een duurzaamheidsorganisatie die tot aan de hoogste rechter gelijk krijgt.
Lees ook;
Haar fans en andere milieuorganisaties zijn door het dolle heen. De Hoge Raad stelt dat ‘de levens, het welzijn en de leefomgeving van velen worden bedreigd’ en dat het kabinet daarom maatregelen móet nemen om de reductie broeikasgas CO2 alsnog te halen. De redenering van het kabinet dat de politiek over het tempo van de maatregelen gaat en niet de rechter, hield geen stand.
Minister Wiebes van Klimaat schreef deze week aan de Kamer dat het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht dat de CO2 -uitstoot in 2020 maar 20 tot 21 procent lager ligt dan in 1990. Niet voldoende, maar wel flink in de goede richting.
Hoe dan?
Hoe zijn die resterende procenten te behalen? Wiebes wil nog niet zeggen wat hij in petto heeft, maar Minnesma legt aan iedereen die het wil horen uit hoe de juridische overwinning in daden is om te zetten. De gewenste CO2-reductie volgend jaar is nog steeds haalbaar. Urgenda heeft met zevenhonderd organisaties vijftig kleine en grote maatregelen opgesteld om CO2 te besparen. ,,Sluit daarnaast nog één kolencentrale en je bent er.’’
Er zitten in de lijst veel maatregelen die alleen zoden aan de dijk zetten als iedereen meedoet. Led-lampen gebruiken bijvoorbeeld, of het op de juiste spanning houden van de autobanden. ,,Als je dat vier keer per jaar doet, bespaar je 100 euro aan brandstof en veel CO2. Ik denk dat mensen dat niet weten. Zet die boodschap – vier keer pompen is 100 euro – dan boven de snelweg, dan doen mensen het wel.’’
Veestapel
Wij willen geen enkele boer dwingen om te stoppen, aldus Marjan Minnesma.
Verkleinen van de veestapel is ook een van de actiepunten. De kans dat het kabinet snel met regelingen voor boeren die willen stoppen komt, is groot, want dat lost ook een stikstofprobleem op. Minnesma is niet bang voor weer protesterende boeren op de snelwegen. ,,Van de veehouders heeft 30 tot 40 procent geen opvolger. Die willen wel stoppen. Dan gaat het erom: ben je als overheid bereid een goede prijs te bieden? Wij willen niemand dwingen om te stoppen. En als boeren dan stoppen dan moet je die rechten ook uit de markt halen, zodat een ander niet kan groeien.’’
De verlaging van de maximumsnelheid helpt ook en die pijnlijke beslissing heeft het kabinet al genomen in de stikstofcrisis. Halverwege maart is het zover. Minnesma: ,,Wij rekenden op een verlaging naar 120, dat zou 0,2 megaton CO2 schelen. Nu de snelheid naar 100 gaat, bespaart dat 1,2 megaton. Als we dat na 19.00 uur doen dan zelfs 1,5 megaton. We hebben zo wel tien maatregelen waarbij het twee voor de prijs van één is; stikstofreductie én minder CO2. Ik raad de overheid aan die maatregelen te bekijken op de uitkomsten voor beide dossiers.’’ Premier Rutte heeft al gezegd dat hij dat gaat doen.
Miljarden
De maatregelen gaan hoe dan ook miljarden kosten. 100.000 huizen energieneutraal maken – een van de actiepunten van Urgenda – kan gefinancierd worden door het afschaffen van de verhuurdersheffing van 2 miljard die woningcorporaties jaarlijks betalen, oppert Minnesma. En het sluiten van een kolencentrale kan gefinancierd worden doordat er dan minder subsidie nodig is voor biomassa. Alle overige kleine maatregelen die Urgenda voorstelt, kosten naar schatting zo’n 2,5 miljard euro.
Als het níet lukt genoeg maatregelen te nemen, heeft Urgenda nog een noodpakket voor het kabinet in de aanbieding: autoloze zondagen. Een heleboel. ,,Maar dat is niet onze optie. Ons vijftigpuntenplan kan zonder veel weerstand uitgevoerd worden.’’ Als het moet, dan stapt Urgenda weer naar de rechter. ,,Ik ga er niet vanuit dat we in een bananenrepubliek leven, dat het kabinet doet wat de rechter zegt.’’
Minister Schouten heeft het zwaar met stikstofcrisis
MSN 21.12.2019 Minister Carola Schouten (Landbouw) zegt in een interview in het AD het zwaar te hebben met de stikstofcrisis. Zij is binnen het kabinet verantwoordelijk voor de afhandeling van de stikstofproblemen.
“Aan ontspanning kom ik nauwelijks toe. Ik ben deze weken zo met stikstof bezig. Ik merk dat het mentaal heel zwaar is. Het risico is dat ik het overzicht kwijtraak”, aldus Schouten.
Ze zegt soms moeite te hebben met de beslissingen die ze moet nemen, “omdat ik het nooit echt goed kan doen”. “Dan kies ik het minst kwade. Dat zijn momenten waarop ik het zwaar heb.”
De klimaatverandering is nu echt begonnen
Trouw 20.12.2019 In de jaren 2010 veranderde de opwarming van de aarde van een ietwat abstracte statistiek tot voelbare werkelijkheid. Het is nog maar net begonnen, zeggen de kenners eenstemmig.
Het leek wel oorlog, zeiden de mensen die erbij waren. In Boxtel scheurde het asfalt en werden majestueuze bomen ‘met wortel en al’ uit de grond gerukt. In Vught knapten gasleidingen en ontsnapte een baby aan de dood toen er twee bomen op een huis vielen. In Den Bosch kwam het water omhoog uit de wc’s waardoor winkels en woningen blank kwamen te staan.
Dat was 28 juni 2011, de dag dat het extreemste buienfront ooit in ons land gemeten over Brabant trok. Honderden bomen sneuvelden, straten en tunnels stonden blank. Hulpverleners noemden het een wonder dat er niemand gewond was geraakt. Een zeldzame uitschieter? Op 28 juli 2014 was het weer raak. En op 23 juni 2016 weer. En op 4 juni dit jaar wéér.
De jaren 2010 waren het decennium waarin klimaatverandering tastbaar werd. Was de opwarming van de aarde voorheen een ietwat abstract begrip, inmiddels vinden wetenschappers overal meetbaar bewijs. Van de smeltende polen tot de opdrogende Amazone en van de westpunt van Antarctica tot winkelcentrum De Helftheuvel in Den Bosch.
In 2010 leek het allemaal nog mee te vallen. Merkwaardig genoeg liep de wereldtemperatuur al een jaar of tien nauwelijks meer verder op, terwijl de uitstoot van broeikasgassen gewoon doorging. Dat kon toeval zijn, een kwestie van de extra energie van de broeikasgassen die tijdelijk ergens anders belandde, zoals een tochtig oud huis ook niet overal gelijkmatig opwarmt als je de verwarming aanzet.
Maar het kon ook betekenen dat er ergens in het klimaat een nog onbekende rem zit, die warmte wegvoert of absorbeert. Misschien werken broeikasgassen uiteindelijk minder hard door in de temperatuur dan in de jaren tachtig en negentig het geval leek, opperden sommigen voorzichtig.
Maar toen kwam 2014. En 2015, 2016 – en de jaren daarna. De wereldtemperatuur schoot verder omhoog. In de grafieken is de ‘pauze’ in de opwarming tussen ongeveer 1998 en 2013 inmiddels niet meer dan een tamelijk onbetekenend kreukeltje in een stijgende temperatuurreeks, met het blote oog zie je het niet eens:
Beeld Berkeley Earth
De opwarming blijft weliswaar iets achter bij de prognoses, maar ligt nog steeds in lijn met wat de klimaatmodellen voorzien. ‘Dat de polen sterker opwarmen, dat de stratosfeer afkoelt, dat er meer waterdamp in de dampkring komt: alles wat men in de jaren zeventig al voorspelde, is in feite uitgekomen’, signaleert Pier Siebesma, hoogleraar aardwetenschap aan de TU Delft.
Waarnemingen (zwart) en prognoses zoals gedaan in 2013. Beeld Climate Lab Book
Intussen veegden diverse grote studies de laatste restjes twijfel van tafel. Want wacht eens: was het in de Middeleeuwen, toen men in Engeland wijn verbouwde en de Vikingen zich vestigden op Groenland, niet net zo warm of zelfs warmer dan nu? Toch niet, bleek afgelopen zomer uit een grote overzichtsstudie. Destijds was de warmte plaatselijk, terwijl de opwarming vandaag de dag overal ter wereld tegelijk toeslaat:
De Romeinse, middeleeuwse en huidige warmte en hun verdeling over de aardbol. Beeld Nature
En is het niet denkbaar dat er ergens in het systeem een nog onontdekte, heel andere aandrijver van de opwarming zit? Reken er niet te hard op: statistische analyses van de temperatuurstijging wijzen uit dat zelfs zo’n ‘onbekende onbekende’ zeer onwaarschijnlijk is. ‘En reken maar dat we ons allemaal gek hebben gezocht naar zo’n extra variabele’, zoals klimaatwetenschapper Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI eerder dit jaar verwoordde, ‘want als je hierin een gat kunt schieten, sta je meteen in Nature.’
Intussen werd het voor het eerst mogelijk om statistiek te bedrijven met het warmere klimaat en afzonderlijke weerincidenten toe te schrijven aan klimaatverandering. Neem de hitte die afgelopen zomer in heel Europa voor records zorgde en in Nederland het kwik opdreef tot voorbij de symbolische recordhoogte van 40 graden.
Uit een kansanalyse uitgevoerd door een Europees onderzoeksteam blijkt dat zoiets eens in de vijftig jaar kan voorkomen. Maar een eeuw geleden was dat nog eens in de duizenden jaren – zeg maar gewoon: zo goed als uitgesloten.
Of neem het noodweer dat op 28 juli 2014 delen van Noord-Brabant en de Randstad blank zette. Zulke regen komt inmiddels eens in de vijftien jaar voor, becijferde het KNMI, maar in 1951 was die kans eens in de paar honderd jaar. De klimaatverandering heeft een soort dakkapel boven op de weerstatistieken gebouwd.
Neerslagrecords in Nederland, en de kans erop. Beeld KNMI
Een hele trits satellieten, zeeboeien en andere meetapparatuur zorgden intussen voor betere aardwaarnemingen dan ooit. Met als gevolg dat men beter vat kreeg op een aantal belangrijke verschijnselen die tot voor kort ongrijpbaar bleven. Het effect van wolken. De energieopslag in de oceanen.
De smeltsnelheid van de ijskappen. De convectie hoog in de dampkring. ‘De veranderingen komen steeds meer aan het licht’, zegt poolkaponderzoeker Roderik van der Wal van de Universiteit Utrecht. ‘Wat zich tot tien jaar geleden vooral afspeelde in de hoofden van de mensen, zien we nu echt.’
En zichtbaar werd het. Op de Groenlandse ijskap is het massaverlies tegenwoordig twee keer zo groot als tien jaar eerder, wezen de metingen uit. Bij West-Antarctica is het massaverlies zelfs verdrievoudigd. Het zee-ijs dat resteert aan het eind van de zomer op de Noordpool slonk in ongekend tempo, met records in 2012, 2018 en 2019. En de zeespiegelstijging versnelde in de satellietmetingen, van 2,1 millimeter per jaar in de periode 1970-2015 en 3,6 millimeter per jaar voor het tijdvak 2006-2015.
Zo vielen de puzzelstukjes het afgelopen decennium steeds meer op hun plaats. De aarde warmt op in een tijdvak waarin het, afgaand op zaken zoals de zonneactiviteit, eigenlijk juist iets koeler zou moeten worden. En de enige factor die dat redelijkerwijs kan verklaren, is de stuwende hand van de broeikasgassen die de mens heeft losgestookt uit olie en steenkool en indirect uit de bodem.
Beeld Hilde Harshagen
Geconfronteerd met zoveel bewijs begon ook de politiek zowaar enigszins in actie te komen: een mooie belofte hier, een subsidie daar. Dat culmineerde vijf jaar geleden in het klimaatakkoord van Parijs, in feite een belofte om de planeet niet verder op te warmen dan 1,5 graad (we zitten inmiddels op 1,1).
Maar eerlijk is eerlijk, veel kans om dat doel te halen is er niet. Zelfs als alle aan ‘Parijs’ deelnemende landen hun beloften nakomen, zal de wereldtemperatuur naar verwachting zo’n 3 graden oplopen. Dat betekent zoveel als de vernietiging van de ondiepe koralen, uitdroging van grote delen van de Amazone en 275 miljoen mensen die moeten verhuizen voor de stijgende zee, volgens de inzichten die het VN-klimaatpanel IPCC samenbrengt in zijn rapporten.
Om onder de anderhalve graad te blijven, zouden buitensporige maatregelen nodig zijn, zoals vervijfvoudiging van de hoeveelheid kernenergie, massale ondergrondse opslag van CO2 en de beplanting van een gebied zo groot als West-Europa met bos en biogewassen. Een lastige spagaat: we weten dat het klimaat opwarmt door toedoen van de mens, maar een overtuigend antwoord heeft niemand nog gevonden.
Niet vreemd dus dat uitvogelen wat precies de gevolgen van klimaatverandering zijn de grote nieuwe uitdaging is voor veel klimaatwetenschappers. Want hoewel de klimaatmodellen de grote lijnen van de opwarming aardig nabootsen, zijn ze op regionaal niveau nog erg onnauwkeurig: wat gebeurt er met de grote luchtstromingen in de dampkring, wordt het in ons land nou droger of juist steeds natter?
‘Zuid-Europa wordt droger, Noord-Europa natter en wij zitten daar precies tussenin’, schetst klimaatonderzoeker Rob van Dorland van het KNMI. ‘Het blijkt bijzonder moeilijk om greep te krijgen op wat dat voor ons land betekent.’
Om zulke puzzels op te lossen zijn eigenlijk nieuwe modellen nodig, zeggen betrokkenen, die het aardsysteem tot op de kilometer nauwkeurig nabootsen. Maar zulke modellen vergen rekenkracht die er eenvoudigweg nog niet is, alle moderne supercomputers ten spijt.
Kleine lichtpuntjes zijn er intussen ook. Zo daalde de prijs van zonnepanelen sneller dan verwacht, draaiden de eerste windparken subsidievrij en begon de CO2-uitstoot van onder meer Japan, de VS en het Verenigd Koninkrijk zowaar te dalen.
Intussen voorziet het Internationaal Energie Agentschap een stijging van de olieprijs en begint zelfs Koning Steenkool barstjes te vertonen: zo werden er in het Verenigd Koninkrijk dit jaar voor het eerst sinds de 19de eeuw twee weken lang geen kolen verstookt. Misschien heeft ook verduurzaming ‘omslagpunten’ waarboven alles opeens sneller en soepeler verloopt, signaleerde een studie eerder dit jaar.
Maar misschien nog belangrijker is de aanpassing door de mens. Toen Europa in 2003 werd getroffen door een hevige hittegolf, kostte dat in Frankrijk alleen al 15 duizend mensen vroegtijdig het leven. Voor de recordhittegolf van afgelopen juli staat dat aantal op 868: nog steeds schokkend, maar toch liefst 95 procent minder dan vijftien jaar geleden.
Ook voor bosbranden, overstromingen, stormen, extreme neerslag en ander klimaatgerelateerd onheil is dat de trend. Meer voorvallen, maar minder schade, gewonden en sterfte – domweg omdat waarschuwingscodes, voorzorgsmaatregelen en bouwaanpassingen helpen. De veerkracht van de mens is misschien wel de belangrijkste variabele die in de klimaatgrafieken ontbreekt.
Niet dat we er daarmee zijn. Op het oog ingeschat passeren we rond 2040 de anderhalve graad opwarming en rond het jaar 2070 de twee – de grens die niemand zegt te willen passeren. Het verhaal van de mens die zijn planeet opwarmde, is nog maar net begonnen.
Meer klimaatverandering
Het klimaat, vijftig jaar later: een min of meer hoopgevend bericht uit 2069
Loopt het wel zo mis met het klimaat als het lijkt? Wetenschapsredacteur Maarten Keulemans blikt terug vanuit het jaar 2069 – en ziet dat de schade eigenlijk best meevalt.
Duidelijker wordt het niet: de klimaatverandering van nu is uniek
Twijfelen of de mens het klimaat wel opwarmt, is nu toch echt een achterhoedegevecht geworden. Een reeks nieuwe analyses laat geen spaan heel van het argument dat klimaatverandering van alle tijden is.
Warmt CO2 het klimaat echt wel op?
We vroegen ons af: wat klopt er al dan niet van drie knellende vragen die klimaatsceptici vaak stellen?
Wat hebben we geleerd? 16 wetenschappelijke lessen uit het afgelopen decennium
Het klimaat begint voelbaar te veranderen en insecten leggen massaal het loodje. Traditiegetrouw zetten we aan het eind van elk jaar de opmerkelijkste lessen op een rij – deze keer blikken we meteen maar terug op het hele decennium. Er is ook vrolijker nieuws: de duurzame revolutie komt op gang, traumatherapie werkt echt en we gaan niet meer dood aan ziekten die tien jaar geleden nog fataal waren. Bekijk hier de zestien lessen.
Meer over; KNMI milieu klimaatverandering opwarming van de aarde Den Bosch Verenigd Koninkrijk Europa Parijs Maarten Keulemans
Minister Schouten: ‘Ik kan de boeren niet alles geven wat ze willen’
NU 20.12.2019 Niemand uit het kabinet kreeg dit jaar met zo’n explosief dossier te maken als minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid). Het stikstofprobleem slokt bijna al haar tijd op. In gesprek met NU.nl blikt ze terug. “Ik zit er in dit dossier met alles wat ik heb in.”
Is de uitspraak van de Raad van State op 29 mei die leidde tot het einde van het stikstofbeleid nu een zegen of een vloek voor de natuur? Schouten (42) worstelt weleens met die vraag, erkent ze. “Een zegen omdat we ons realiseren dat we meer voor de natuur en natuurherstel moeten doen.”
“Aan de andere kant een vloek. Mensen denken: ja hallo, is de natuur het allerhoogste goed? Het gaat ons ook in de weg zitten. Ik zou het jammer vinden als de natuur de schuld krijgt van dit verhaal.”
Het liefst had Schouten haar tijd vooral besteed aan het promoten van haar visie op de kringlooplandbouw, een nieuwe manier van boeren die beter is voor mens, dier en milieu. Maar daar gaan de meeste gesprekken al lang niet meer over. “Het stikstofdossier beheerst momenteel alles wat ik aan het doen ben”, zegt de vicepremier van ChristenUnie-huize. De stikstofcrisis onderstreept volgens Schouten de noodzaak om over te stappen op kringlooplandbouw.
De boeren, verantwoordelijk voor de meeste stikstofuitstoot, zagen de bui al hangen dat de stikstofmaatregelen vooral op hun bordje terecht zouden komen. Moet de veestapel inkrimpen? Worden boeren uitgekocht? Veel onzekerheid en woede leidde in oktober tot een groot en imposant protest op een steenworp afstand van het Binnenhof.
“Als ik aan mezelf twijfel, gaan de alarmbellen af. Ik ben vrij genadeloos voor mezelf”, aldus Minister Carola Schouten.
Stel, er is een boer die met zijn bedrijf veel stikstof uitstoot in de buurt van een Natura 2000-gebied, maar die wil hoe dan ook niet wijken. Wat kunt u dan doen om die boer te overtuigen om toch te vertrekken?
“Deze discussies bestaan al. Die Natura 2000-gebieden liggen er al een tijdje.”
De discussie is nu urgenter geworden.
“Die boeren merken nu ook al dat ze vlakbij beschermd natuurgebied zitten waar ze soms geen kant op kunnen.”
Maar hoe beweegt u die persoon ertoe om uiteindelijk te vertrekken?
“Als je boer wil blijven, dan moet je boer kunnen blijven. Het kan wel betekenen dat je iets aan je stal of aan je manier van boeren moet doen.”
Dat verplicht u dan?
“Nou ja, verplichten. Je gaat het gesprek met elkaar aan. We moeten het er samen over hebben hoe we dat precies gaan doen.”
Maar als die boer nou niets wil aanpassen?
“Dan ga je er heel erg vanuit dat mensen niet willen. Dat is echt niet mijn ervaring tot nu toe. Ik ben zelf opgegroeid in de buurt van een Natura 2000-gebied, die gesprekken waren er toen ook al, die waren best intensief.
Zo’n boer zei niet direct: ‘fantastisch aanbod, dankjewel, we gaan’. Ze weten dat er opties zijn. Je kunt op een andere plek verder boeren, misschien pas je je stal aan, misschien wil je stoppen.
U vliegt het nu heel erg aan alsof boeren niets willen. Begin eerst met wat iemand wél wil.”
Ik begrijp dat u niet direct met die stok wil slaan. Maar die hebt u op een gegeven moment toch wel nodig?
“Er zijn eerst nog heel veel stappen te zetten zonder in dat soort termen te denken. Dat lijkt me ook productiever dan als overheid te zeggen wat het beste voor de boer is. Zo wil ik niet werken.”
Schouten en premier Rutte in gesprek met boeren over de gevolgen van de stikstofuitspraak bij het Catshuis op 13 november. (Pro Shots)
Vreest u die discussie om het over verplichten te hebben?
“Nee. Dit gaat over het levenswerk van mensen. Sommige bedrijven zijn al jaren in de familie. De overheid onderschat weleens wat mensen ervaren wanneer je macht uitoefent op iets dat heel dicht bij hen staat.”
Maar een transitie naar een andere manier van boeren kan toch niet zonder pijn? Er zijn altijd mensen die niet mee kunnen of mee willen.
“Dat klopt. Maar dan heb je dus de optie om vrijwillig iemand uit te kopen zoals bij de varkenshouderij. Dan geef je iemand perspectief. Zo moet een overheid functioneren. Niet van: we leggen je regels op, veel succes ermee.”
Gelooft u dat een overgang naar minder stikstofuitstoot in de landbouw zonder pijn mogelijk is?
“De een is al met verandering bezig, de ander zegt: wat gebeurt er nu weer? Voor die laatste groep snap ik dat verandering niet altijd eenvoudig is. Er is de laatste tijd nogal wat gebeurd op het gebied van landbouw.
Denk aan de fosfaatproblemen, meer regels voor stallen en mest. Boeren ervaren dat alsof ze steeds meer worden ingeperkt. Dat snap ik, omdat ze elke keer te maken hebben met weer een gewijzigde situatie.
We zitten tegen de rand van wat mogelijk is aan. Zodra je over het randje gaat, is een soort crashactie nodig om alles weer te herstellen. Dat gaat vaak gepaard met heel veel pijn en leed.”
“De overheid onderschat weleens wat mensen ervaren wanneer je macht uitoefent”, aldus Minister Carola Schouten
Heeft u een ander gezicht gezien van de boeren in het afgelopen half jaar?
“De eerste keer op het Malieveld waren er nog geen maatregelen vanuit de overheid over de stikstof. Dat was eigenlijk naar aanleiding van de uitspraak dat de veestapel gehalveerd moest worden [door D66, red.].”
Maar u had er een puinhoop van gemaakt, werd er op het podium gezegd.
“Dat mag iedereen zo vinden. Ik snap die emoties. Ik zag vooral boeren die om waardering vroegen en zich afzetten tegen een eenzijdig beeld. Die boeren zorgen voor voedsel van een hoge kwaliteit. Maar als je dat afzet met wat zij ervoor terugkrijgen, is dat uit het lood geslagen.
Zij produceren tegen de laagste kosten en betalen daar soms zelf de rekening voor. Een van mijn meest taaie opdrachten is hoe het verdienvermogen van die boeren verbetert.”
Dan moet u naar de consument.
“Ook. En naar de keten. Er zijn weinig sectoren waar de producent zo’n klein deel van de totale marge van de keten krijgt.”
Rutte 3 Vreemd boodschappenmandje
Avatar
Auteur
LodewijkA
Moment van plaatsen
07:46 – 17 juni 2019
Toen u pleitte voor een eerlijkere prijs voor het voedsel, werd tegelijkertijd bekend dat boodschappen in de afgelopen tien jaar bijna 15 procent duurder waren geworden.
“Niet iedereen heeft de mogelijkheid om meer voor zijn voedsel te betalen. Ik kan niet in ieders portemonnee kijken. Dat verschilt per huishouden. Aan de andere kant is het percentage van ons inkomen dat we uitgeven aan eten echt laag. Dat is de afgelopen jaren gedaald en is nu ongeveer 10 procent.”
Hoe zou u uw relatie met de boeren omschrijven?
“Dat zijn heel veel algemeenheden. ‘Dé boeren’. Ik spreek er veel. Die gesprekken zijn intens, soms mooi, soms emotioneel.”
Plannen van de boeren
De boeren, inmiddels met dertien organisaties verenigd in het Landbouw Collectief, presenteerde eigen plannen om de stikstofuitstoot te verlagen. Toen Schouten zei dat ze niet alle plannen kon overnemen, werd daar aanvankelijk door de boeren fel op gereageerd. Schouten was “bedreigend voor de rechtszekerheid” door het een te zeggen en het ander te doen.
Dat was de situatie voor dit interview, daarna volgde er weer een gesprek tussen Schouten en het Landbouw Collectief waarin de partijen het eens werden over een aantal zaken, al worden de plannen van de boeren nog steeds niet één op één overgenomen.
“De boeren willen dat alle stikstofrechten in de sector blijven, maar dat kan niet helemaal. Ik heb te maken met een rechterlijke uitspraak dat de stikstofuitstoot omlaag moet”, zegt Schouten.
“Ik heb extra geld vrijgemaakt. Misschien niet het bedrag dat zij vragen, maar het is wel in die richting. Ze willen hetzelfde stikstofbeleid van provincies en van het Rijk. Daar heb ik weken hard aan gewerkt en dat is nu gelukt.”
“Ik neem steeds stappen die ook hun kant op komen, maar het is niet zo dat ik de boeren alles kan geven.”
Vlnr: Ministers Cora van Nieuwenhuizen (Verkeer), Schouten, premier Mark Rutte en Stientje van Veldhoven (Wonen) presenteren de stikstofmaatregelen, waaronder de snelheidsverlaging naar 100 km/u. (Pro Shots)
Trekt u zich die kritiek persoonlijk aan?
“Ik zit er in dit dossier met alles wat ik heb in. Voor mij is het belangrijkste dat ik mezelf in de spiegel kan aankijken en mezelf kan verantwoorden. Als ik daar aan twijfel, gaan de alarmbellen af. Ik ben vrij genadeloos voor mezelf.”
Kunt u ook genadeloos voor anderen zijn?
“Nou ja, ik weet niet of het genadeloos is. Ik kijk op heel veel punten waar ik boeren wel tegemoet kan komen binnen de kaders van die gerechtelijke uitspraak. Ik zou dat realistisch noemen.
Als ik ooit een keer terugkijk op deze periode, hoop ik dat ik ervoor heb gezorgd dat landbouw en natuur écht met elkaar samengaan. Op zo’n manier zodat wij genieten van ons voedsel en de boeren daar de waardering voor krijgen.”
Zie ook: Rutte: ‘Snelheid verlagen naar 100 kilometer per uur is een rotmaatregel’
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
Nederland moet CO2-uitstoot verlagen, maar hoe dan (en wat als het niet lukt)?
NOS 20.12.2019 De rechtbank, het gerechtshof en vandaag ook de Hoge Raad. Allemaal hebben ze geoordeeld dat de Nederlandse Staat eind volgend jaar de CO2-uitstoot met 25 procent moet hebben verminderd ten opzichte van de uitstoot in 1990.
Al een tijd is duidelijk dat dit een erg lastige klus wordt voor het kabinet. In 2017 zat Nederland nog op 12,6 procent reductie en in 2018 op 15 procent. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekenden onlangs dat de reductie in 2020 in het gunstige geval op 21 procent zal uitkomen.
“Er ligt een hele grote taak”, is de reactie van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat op de uitspraak vandaag. Hij zegt dat het kabinet doorgaat met het “stap voor stap” nemen van maatregelen om eind volgend jaar de CO2-uitstoot met 25 procent te verminderen.
Premier Rutte zei niet te kunnen garanderen dat het doel gehaald wordt, maar dat het kabinet er alles aan zal doen!!
Het kabinet heeft maatregelen genomen om minder broeikasgassen uit te stoten. Sommige maatregelen stammen uit het in 2013 gesloten Energieakkoord, bijvoorbeeld de sluiting van verschillende kolencentrales. Overigens tellen de aangekondigde maatregelen in het afgelopen zomer gesloten Klimaatakkoord nog niet mee. Dat akkoord gaat pas in 2023 in.
Vorige maand presenteerde het kabinet wel extra maatregelen om de klimaatdoelen te halen. Er komt een nieuwe subsidieronde voor projecten die hernieuwbare energie produceren. Ook gaat er 60 miljoen euro extra naar de aanschaf van warmtepompen en zonneboilers en wordt de plaatsing van zonnepanelen op overheidsgebouwen en scholen versneld.
Toch is het nog niet genoeg om het doel in 2020 te halen. “Minister Wiebes heeft al gezegd dat hij eind januari opnieuw extra maatregelen bekend gaat maken om de Urgenda-uitspraak te kunnen naleven”, zegt verslaggever Henrik-Willem Hofs.
Volgens Urgenda is het wel haalbaar om volgend jaar naar 25 procent te gaan. “Het gaat om de uitstoot over het hele jaar 2020 dus we moeten nu gaan beginnen”, zegt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda. “Er gaat een kolencentrale dicht in januari. Er kunnen er nog meer dicht en er zijn nog heel veel maatregelen waar je gewoon vanaf januari mee kunt beginnen en dan kan je het nog steeds halen.”
40-puntenplan
Urgenda heeft samen met ruim 700 andere organisaties afgelopen zomer al een 40-puntenplan gepresenteerd waarmee het doel gehaald kan worden. Daarin staat bijvoorbeeld dat 70 procent van het elektriciteitsverbruik in de industrie wordt gebruikt door elektromotoren. Als die worden vervangen door zuiniger modellen die al op de markt zijn, kan er veel stroom bespaard worden. Bedrijven zouden daar subsidie voor moeten krijgen.
Het is maar de vraag of het kabinet deze route zal kiezen, zegt Hofs. “We zien dat veel van dit soort maatregelen weerstand oproepen in de samenleving, dat hebben we gezien aan de stikstofcrisis.”
En wat als het toch niet lukt?
Het kabinet moet van de Hoge Raad dus actie ondernemen, maar wat er gebeurt als eind volgend jaar het doel niet wordt gehaald is niet helemaal duidelijk.
Volgens Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, kan Urgenda een kort geding aanspannen om uitvoering van de CO2-reductie te eisen. “De Hoge Raad heeft gezegd: 25 procent is 25 procent, dat hebben we afgesproken en er moet dus echt een extra inspanning worden geleverd.”
Urgenda kan ook bij de rechter vragen om de Staat dwangsommen op te leggen, maar dat is de organisatie naar eigen zeggen niet van plan.
‘Risico op gevaarlijke klimaatverandering die Nederlanders kan treffen’
Bekijk ook;
- Ook internationaal veel belangstelling voor uitspraak Urgenda-zaak
- Urgenda-activist Minnesma: ‘Niet halen klimaatdoelen is onwil’
- Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
Ook internationaal veel belangstelling voor uitspraak Urgenda-zaak
NOS 20.12.2019 Aan het einde van de uitspraak in de Urgenda-zaak zei de voorzitter van de Hoge Raad iets opmerkelijks. “Ten behoeve van de voorlichting van de internationale pers, die hier ook aanwezig is, zal ik nu een uiterst korte samenvatting van de beslissing in het Engels geven”, zei rechter Kees Streefkerk. Er volgde gelach en applaus, daarna begon Streefkerk te lezen:
Voorzitter Hoge Raad geeft samenvatting in het Engels, publiek applaudiseert
De interesse van buitenlandse media voor de uitspraak is groot. Het gaat om een unieke rechtszaak, waarbij de rechter bepaalt dat een land meer maatregelen moet nemen om klimaatverandering tegen te gaan.
Dutch court says government must cut greenhouse gases faster, verstuurde persbureau Reuters na de uitspraak als breaking news. Ook persbureau AP kwam met een breaking news-alert: Climate activists final victory in Dutch court ruling. Tal van buitenlandse media, waaronder The New York Times, The Washington Post en Buzzfeed berichten over de zaak.
‘Wereldwijd steun in de rug’
Ook Duitse, Belgische, Franse en Britse media schrijven erover. En dat is niet zo gek, want de uitspraak is volgens Urgenda niet alleen belangrijk voor Nederland, maar ook voor de rest van de wereld.
“Sinds 2015, toen de rechter Urgenda gelijk gaf, zijn er in de hele wereld rechtszaken opgestart waarbij organisaties proberen om overheden te dwingen om meer te doen om klimaatverandering tegen te gaan”, zegt verslaggever Henrik-Willem Hofs. “Dat het vonnis van het Hof nu onherroepelijk is in Nederland, betekent natuurlijk ook voor die andere organisaties wereldwijd een steun in de rug om door te gaan met dit soort zaken.”
Stoel van de politiek
Minister Wiebes van Economische Zaken ging in cassatie tegen een eerdere uitspraak van het gerechtshof. Wiebes wilde weten “of de rechter op de stoel van de politiek kan gaan zitten” en de staat dus kan verplichten maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen verder te verminderen.
Ja dus, zegt nu ook de Hoge Raad. “Het Hof heeft op grond van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens kunnen en mogen oordelen dat de staat verplicht is die reductie te behalen. Die verplichting bestaat vanwege het risico van gevaarlijke klimaatverandering die ook de inwoners van Nederland ernstig kan treffen in hun recht op leven en welzijn.”
Hoe de Nederlandse staat dat moet doen, daar gaat de rechter niet over. “Het geven van een bevel laat het aan de staat over met welke concrete maatregelen hij zal voldoen. Als daar wetgevende maatregelen voor nodig zijn, is het aan de staat om te bepalen hoe”, oordeelde de Hoge Raad. De uitspraak van het hoogste Nederlandse rechtsorgaan is definitief.
Is het haalbaar?
Wat Urgenda betreft is het haalbaar om de CO2-uitstoot met 25 procent te verminderen aan het eind van 2020, ten opzichte van 1990. “Het gaat over de uitstoot over het hele jaar 2020 dus we moeten nu gaan beginnen”, zegt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda. “Er gaat een kolencentrale dicht in januari. Er kunnen er nog meer dicht en er zijn nog heel veel maatregelen waar je gewoon vanaf januari mee kunt beginnen en dan kan je het nog steeds halen. Het is gewoon onwil dat het niet gebeurt.”
Om het kabinet te helpen heeft Urgenda, samen met ruim 700 andere organisaties, een 40-puntenplan opgesteld waarmee het doel gehaald kan worden. “Wij gaan er nog steeds van uit dat we in een rechtsstaat leven, dus we kunnen de overheid helpen om dit plan uit te voeren en dan zijn we al een heel eind”, vertelt Minnesma.
Ook het Planbureau voor de Leefomgeving kwam in november met cijfers waaruit bleek dat het misschien wel haalbaar was. “Maar afgelopen weken werd duidelijk dat daar toch wat te rooskleurige bekeringen waren gemaakt en dat het niet haalbaar is”, zegt Hofs. “Minister Wiebes schreef in een brief aan de Tweede Kamer dat hij in januari toch nog met extra maatregelen komt om CO2-uitstoot verder te reduceren.”
Bekijk ook;
- Urgenda-activist Minnesma: ‘Niet halen klimaatdoelen is onwil’
- Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
Ontknoping in klimaatzaak Urgenda voor Hoge Raad
AD 20.12.2019 De klimaatzaak tegen de Nederlandse Staat komt vandaag tot een definitief besluit. De Hoge Raad spreekt zich uit over de vraag of de Staat verplicht is ervoor te zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met minimaal 25 procent is verminderd ten opzichte van 1990.
Het kabinet vindt dat dit aan de politiek is en niet aan de rechter, maar verloor vooralsnog elke slag. Duurzaamheidsorganisatie Urgenda nam het initiatief om de overheid te dwingen tot meer inspanningen om de doelstellingen te halen. In 2015 kreeg Urgenda gelijk van de rechtbank.
Lees ook;
Klimaatadvocaat: De staat faalt ons te beschermen tegen het gevaar
De Staat ging in beroep, maar de uitspraak bleef ook vorig jaar bij het gerechtshof in stand. De rechters van het hof erkenden de gevaren van klimaatverandering en verwezen naar fundamentele mensenrechten: de overheid moet zich inspannen voor bescherming van het leven en het gezinsleven van burgers.
Dwingen
Het hoogste rechtscollege van het land bepaalt nu of rechters in Nederland inderdaad de macht hebben om de overheid te dwingen tot het nemen van meer maatregelen. De procureur-generaal en de advocaat-generaal hebben de Hoge Raad geadviseerd de uitspraak in stand te houden.
De klimaatzaak baarde wereldwijd opzien. Het was de eerste rechtszaak in zijn soort. In navolging van Urgenda spanden burgers en organisaties in veel andere landen rechtszaken aan om hun overheid via de rechter tot meer actie aan te zetten.
Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 4
AD 29.06.2019
Het Klimaatakkoord van kabinet Rutte 3
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
- Coalitiepartijen zijn blij, de oppositie is kritisch over het akkoord
- Lees hier wat de plannen voor jou betekenen
- Het hele akkoord is inmiddels ook online gezet
De politieke middenpartijen hebben hun zelfvertrouwen herwonnen. Rutte-3 startte weifelend en angstig. Maar de verloren verkiezingen en twee grote akkoorden dreef de coalitiepartijen weer in elkaars armen.
AD 12.07.2019
Toen Kamervoorzitter Kadija Arib de laatste Kamervergadering voor het zomerreces afhamerde, haalden de 76 Kamerleden van de regeringscoalitie met een opgelucht gevoel hun tas van hun werkkamer. Het Binnenhof blijft tot begin september grotendeels uitgestorven. Op de valreep bewezen ze dat het doorhakken van ingewikkelde politieke knopen nog steeds kan in een versplinterd politiek landschap.
Nog maar een paar maanden geleden hing er een donkere wolk boven de coalitie. Het kabinet had sowieso al geen lekkere start gehad. Na de langste formatie ooit waarbij bijna elke partij wel bezwaren had om met een ander te willen samenwerken, waren VVD, CDA, D66 en ChristenUnie min of meer tot elkaar veroordeeld. Met een minimale meerderheid van 1 zetel in zowel Eerste als Tweede Kamer moesten grote onderlinge verschillen worden overbrugd. Oppositiepartijen ter linker en ter rechter zijde hakten op hen in. Het maakte de vier middenpartijen onzeker.
Volkskrant 16.12.2019
AD 16.12.2019
AD 26.11.2019
Telegraaf 05.11.2019
AD 04.11.2019
AD 09.10.2019
AD 30.07.2019
Meningsverschillen werden weggemasseerd in eindeloze overlegjes en afstemsessies. Zo veel, dat Kamerleden klaagden aan weinig anders meer toe te komen. Desondanks borrelde de ergernis af en toe wel naar de oppervlakte. Toen ChristenUnie-leider Segers aan het begin van dit parlementaire jaar nog klaagde dat afschaffing van de dividendbelasting ‘een meloen was om door te slikken’, maar dat het wel moest omdat anders het kabinet zou vallen. Of toen VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zijn D66-kompaan Rob Jetten ‘een klimaatdrammer’ noemde. En dan hebben we het maar niet over het pensioenakkoord !!!
In Den Haag is vrijdag 28.06.2019 het langverwachte Klimaatakkoord gepresenteerd
Van een hogere gasprijs tot het verkleinen van de veestapel. Het kabinet neemt flinke maatregelen om de komende decennia de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Vrijdag 28.06.2019 werden de plannen officieel gepresenteerd.
De belangrijkste zaken op een rij
Het nieuwe Klimaatakkoord zal o.a. leiden tot verdergaande ingrepen in het landschap. Er zullen nog meer zonnepanelen en windmolens moeten komen, en geothermie, restwarmte en biomassa. Om te bepalen hoe en waar dit gaat gebeuren, is Nederland verdeeld in 30 energieregio’s.
Rekeningrijden
Het kabinet treft voorbereidingen voor de invoering van rekeningrijden. Er liggen drie concrete varianten op tafel, waar van er één de eindstreep moet halen. Die zijn: alleen een kilometerheffing voor elektrische auto‘s, een variabel systeem voor alle wagens en een spitsheffing. Die laatste optie lijkt bij voorbaat al kansloos, zeggen sommige ingewijden. Andere bronnen ontkennen dat weer.
Het duurt nog trouwens wel even voordat het zover is. Rekeningrijden kan uiteindelijk pas bij de fiscale herziening van 2025 worden ingevoerd. Eerst is nog jaren aan voorbereiding nodig, als er is gekozen voor één variant.
Gasprijs omhoog
Huishoudens gaan de komende jaren meer belasting betalen op gas, maar de stijging wordt minder sterk dan eerder was voorzien. Het kabinet heeft besloten die maatregel uit het Klimaatakkoord te verzachten, om gezinnen te ontzien die minder makkelijk van gas af kunnen stappen.
De belasting op gas gaat niet met 20 cent per kubieke meter omhoog, zoals in het voorlopige Klimaatakkoord werd voorgesteld, maar met 10 cent. De verhoging wordt bovendien geleidelijk doorgevoerd.
Tegenover de hogere belasting op gas staat een lagere heffing op elektriciteit.Huishoudens gaan ook minder energiebelasting betalen. Bedrijven gaan juist meer bijdragen aan de subsidiëring van duurzame energie .
Lees ook;
Warmtefonds
Er komt een warmtefonds waar het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar voor uit trekt. Hieruit kunnen particulieren investeringen doen om verduurzamingen te realiseren zoals bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels. ,,In 2050 moeten alle gebouwen duurzaam zijn’’, aldus minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken).
Elektrisch rijden
Het stimuleren van elektrisch rijden (in dure auto‘s) wordt verder versoberd. Het kabinet wil overmatige subsidiëring voorkomen en vooral nog elektrische auto’s uit de middenklasse bevorderen, zodat die straks op de markt voor tweedehands wagens terecht komen. De lage bijtelling voor elektrische auto‘s, die nu geldt tot maximaal 50.000 euro, gaat naar maximaal 40.000 euro.
De eerder geplande aanschafsubsidie van 6.000 euro voor elektrische auto‘s pakt in ieder geval lager uit; hoeveel is nog onbekend. Ook is het de bedoeling dat tweedehands elektrische wagens aantrekkelijk worden gemaakt door extraatjes. Denk dan aan een oplaadtegoed of een garantie op de batterijduur.
De in het Klimaatakkoord geplande accijnsverhoging voor benzinerijders wordt geschrapt. Er zou volgens het oorspronkelijke plan één cent extra accijns geheven moeten worden, maar dat gaat dus niet door. Wel wordt de accijns op diesel geleidelijk verhoogd. De 1,2 miljoen automobilisten met een diesel betalen over anderhalf jaar 1 eurocent meer accijns aan de pomp. Twee jaar later komt daar nog een cent bij.
,,Elektrisch wordt het nieuwe gewoon’’, zei staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) bij de presentatie vanmiddag. Over tien jaar moeten alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Verder ziet het kabinet een belangrijke rol weggelegd voor waterstof als brandstof voor zwaar verkeer zoals ov-bussen, vrachtwagens ‘en mogelijk ter vervanging van dieseltreinen’.
CO2-belasting voor industrie
De vervuilende industrie in Nederland krijgt definitief een CO2-belasting voor de kiezen. Het kabinet koerst af op een CO2-heffing voor de industrie die oploopt van 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2 in 2021 tot 125 à 150 euro in 2030.
De regeringspartijen kiezen nu voor de optie met 75 procent kans op succes op voldoende CO2-reductie. .,,Het kabinet wil zekerheid’’, zegt een bron. De heffing gaat gelden voor bedrijven die nu al onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) vallen. Ook de fabrieken van het Limburgse Chemelot, die niet onder ETS vallen, moeten straks gaan betalen.
Kleinere veestapel
De boeren moeten verder inkrimpen. Het kabinet zet het mes in het aantal varkens in Nederland. Van de ruim twaalf miljoen varkens verdwijnen er mogelijk anderhalf miljoen. Er gaat 60 miljoen euro extra naar een stopregeling voor varkensboeren, vanwege de Urgenda-uitspraak. Ook komt er jaarlijks zo’n 70 miljoen euro beschikbaar voor boeren die overstappen naar duurzame landbouw, met minder vee.
Tot nu toe rustte op inkrimping van de veestapel een politiek taboe, vanwege de economische belangen van boeren. Daarom kiest het kabinet voor een ‘warme sanering’. Het gaat om een uitbreiding van een bestaande stopregeling waar het kabinet eerder al 120 miljoen euro voor uittrok.
Fietsenstallingen
Het kabinet trekt 75 miljoen euro extra uit voor extra fietsenstallingen, zodat forenzen hun tweewieler makkelijker kwijt kunnen. In het regeerakkoord stond al een eenmalige investering van 100 miljoen euro om te steken in extra snelle routes en meer stallingsplekken. Dit geld bleek zeer gewild. Overleg met provincies en gemeenten heeft inmiddels voor 345 miljoen euro aan projecten opgeleverd.
Onlangs zei Tour de Force, de organisatie die fietsen in Nederland moet stimuleren, nog dat er de komende jaren zo’n 3 miljard euro extra nodig is om te zorgen dat we in 2027 samen 20 procent meer fietskilometers maken dan in 2017.
En verder
Het Klimaatakkoord moet nog worden doorgerekend door de planbureaus. Dat betekent dat nu niet te zeggen is wat de klimaatmaatregelen precies gaan betekenen voor de portemonnee van Nederlanders.
Klimaattafels bedenken maatregelen
De plannen die de coalitie en het kabinet op vrijdag 28.06.2018 presenteerde, zijn gebaseerd op een tussenrapportage van afgelopen december 2018 van de zogenoemde klimaattafels. Daarin zijn de gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie, elektriciteitssector en landbouw vertegenwoordigd. Iedere sector kreeg eigen opdrachten mee om CO2 te besparen.
Telegraaf 23.08.2019
De afgelopen anderhalf jaar is er met organisaties uitvoerig onderhandeld over het Nederlandse akkoord, dat is bedoeld om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan en te voldoen aan de klimaatafspraken van Parijs. Maar de plannen gaan volgens die organisaties niet ver genoeg.
Naar aanleiding van de geruchten hebben diverse belangengroepen al hun zegje gedaan over het nog te verschijnen klimaatakkoord. Greenpeace en Milieudefensie – die in december nog boos wegliepen van de ‘klimaattafels’ – gaven om 09.00 uur, zes uur vóór de presentatie door de coalitie, zelfs een persconferentie.
Ze noemen de plannen ‘een goede start’, maar niet voldoende. De milieuorganisaties zeggen dat ‘een aantal lapmiddelen en afzwakkingen die de broodnodige transitie in de weg staan, moet worden gerepareerd’.
AD 23.08.2019
De Eerste en Tweede Kamer kunnen met een paar wijzigingen het huidige akkoord alsnog verbeteren.
De afgelopen dagen werden enkele maatregelen uit het klimaatakkoord naar verschillende media gelekt. Omdat het totale plaatje nog niet bekend is, en dus ook nog niet kan worden geconcludeerd wat het akkoord precies voor burgers en bedrijven betekent, was daar verder nog niet over geschreven.
Aan de klimaattafels werd door de politiek, werkgevers, werknemers en belangenclubs sinds begin 2018 overlegd om tot voorstellen te komen.
De tussenrapportage, een flink pakket van afspraken en maatregelen, verscheen vlak voor Kerst, maar niet veel later concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), die alles doorrekende, dat de doelen er waarschijnlijk niet mee worden gehaald. Vooral de industrie bleef achter en er ontstond onrust over de stijgende energierekening voor huishoudens.
De coalitie en het kabinet besloten daarop zelf aanvullende maatregelen voor te stellen, zoals een CO2-heffing voor de meest vervuilende bedrijven en minder snel stijgende energiebelastingen voor huishoudens.
Er zijn wel al klimaatmaatregelen genomen, zoals het eerder sluiten van de kolencentrale in Amsterdam. Het kabinet werd daartoe gedwongen vanwege de Urgenda-rechtszaak.
AD 08.10.2019
Veel details moeten nog worden uitgewerkt
In het klimaatakkoord staat met welke middelen en maatregelen de klimaatdoelen van het kabinet worden gehaald. Dat is wat anders dan de Klimaatwet die eind mei door het parlement werd aangenomen. Daarin wordt alleen de route voor het behalen van de doelen uitgestippeld.
Het klimaatakkoord is geen wet waar het parlement voor of tegen kan stemmen. Het zijn veel verschillende, vaak nog niet uitgewerkte maatregelen die nog door de Tweede en Eerste Kamer moeten worden behandeld. Dat is een proces dat nog jaren kan duren.
De Tweede Kamer zal nog wel voor de zomervakantie over het totale pakket debatteren.
Dossier klimaat – NU
dossier “Klimaatmaatregelen” – AD
lees: kamerbrief over uitvoering urgenda-vonnis 28.06.2019
lees: kamerbrief-voorstel-voor-een-klimaatakkoord 28.06.2019
lees: klimaatakkoord 28.06.2019
lees: Het Klimaatakkoord in (meer dan) 70 vragen 28.06.2019
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Kabinet neemt nu geen extra klimaatmaatregelen na Urgenda-vonnis
NU 20.12.2019 Er komen op dit moment geen extra klimaatmaatregelen nadat de Hoge Raad het Urgenda-vonnis vrijdag definitief maakte, schrijft minister Eric Wiebes (Klimaat) aan de Tweede Kamer. De Staat moet volgens deze uitspraak eind 2020 minimaal een kwart minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990.
Er zijn al maatregelen genomen, benadrukt Wiebes. In juni werd het Klimaatakkoord gesloten dat moet leiden tot CO2-reductie.
In november kondigde het kabinet hierop aanvullende klimaatmaatregelen aan omdat het CO2-doel niet zou worden gehaald volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Het ging in dit geval met name om 60 miljoen euro extra subsidie voor de aanschaf van bijvoorbeeld warmtepompen en zonneboilers.
Wiebes noemt ook de recent genomen stikstofmaatregelen die ook helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de snelheidsverlaging overdag naar 100 kilometer per uur op de snelwegen.
“Het kabinet blijft werken aan maatregelen gericht op zowel broeikasgas- als stikstofreductie”, schrijft Wiebes. Welke dat zijn, is niet bekend.
Is klimaatactivisme een religie geworden?
Rutte: ‘Doel blijft om het doel te halen’
Premier Mark Rutte noemde de uitvoering van de Urgenda-uitspraak een “grote en ingewikkelde opgave”.
“Het doel blijft om het doel te halen”, zei de premier. Dat waren dezelfde woorden die hij begin dit jaar gebruikte toen het PBL een eerste waarschuwing gaf dat het Urgenda-doel waarschijnlijk niet wordt gehaald.
Het kabinet gaat de komende tijd in kaart brengen wat de CO2-winst is van de stikstofmaatregelen en welke aanvullende maatregelen eventueel nodig zijn.
Het stikstofdossier en de klimaatdoelen lopen hier door elkaar heen. “De samenloop tussen stikstof en CO2 is een logische”, zei Rutte daarover.
Vrijdag bevestigde de Hoge Raad de uitspraak van het gerechtshof dat de Staat verplicht is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De uitspraak uit het Urgenda-vonnis, over een reductie van minimaal 25 procent in 2020 ten opzichte van 1990, is daarmee definitief.
Het kabinet lijkt deze CO2-reductie alleen niet te halen, berekende het PBL dit jaar al twee keer. In november schatte het Planbureau dat de CO2-reductie eind 2020 op 23 procent blijft steken.
Zie ook: Uitspraak definitief: Staat moet uitstoot broeikasgassen sneller verminderen
Lees meer over: Klimaat Politiek
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6b1449a8-2334-11ea-84ad-0255c322e81b.jpg)
Wilders: ’Klimaatbeleid is niet aan de rechter’
Telegraaf 20.12.2019 Het oordeel van de Hoge Raad in de ’klimaatzaak’ zorgt voor wisselende reacties in de politiek Den Haag. PVV-leider Geert Wilders: „Klimaatbeleid is niet aan de rechter, maar aan de politiek.”
GroenLinks is juist blij met de overwinning van milieuclub Urgenda. „Dit is historisch. Jarenlang probeerden kabinetten Rutte hieronder uit te komen door in alles tegen te werken”, reageert Jesse Klaver. „Kabinet, stop met smoesjes en doe je werk. Zet kolencentrales uit. Halveer de veestapel.”
Esther Ouwehand van de dierenpartij spreekt van een ’historische uitspraak voor het klimaat’.
Boeren
Coalitiepartij D66 wil dat het kabinet extra maatregelen neemt. „Ik reken er op dat daar al goed over is nagedacht”, zegt fractievoorzitter Rob Jetten. „Want er kan nog van alles. Een relatief simpel te nemen maatregel als het vervangen van oude lampen door LED-verlichting bij bedrijven en in kassen levert bijvoorbeeld al een flinke besparing van CO2-uitstoot op.”
Jetten is van mening dat het kabinet combinaties moet maken met het beperken van de stikstofuitstoot: „Denk aan duurzamere landbouw waarbij boeren meer verdienen met minder vee. Voor D66 zijn er geen taboes.”
Klimaatakkoord opzeggen
PVV-leider Geert Wilders reageert woedend op Twitter: „Hoge Raad? Dit is de CO2-Raad vol met D66-ers! Klimaatbeleid is niet aan de rechter, maar aan de politiek. Wat de politiek dus moet doen: opzeggen dat VN-Klimaatverdrag en het Klimaatakkoord van Parijs!”
De Nederlandse Staat is nu opnieuw door de rechter verplicht om maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen in 2020 met minimaal een kwart is verminderd ten opzichte van 1990.
BEKIJK OOK:
Urgenda krijgt wéér gelijk van Hoge Raad: Staat moet meer doen aan broeikasgassen
Wiebes meldt tegenvaller klimaat
Het is overigens nog maar zeer de vraag of dat realistisch is. Minister Eric Wiebes (Klimaat) moest eerder deze week nog een tegenvaller melden. Waar het Planbureau voor de Leefomgeving eerst nog becijferde dat de CO2-reductie komend jaar op 23 procent blijft steken blijkt uit een nieuwe analyse dat Nederland nog verder onder het door de rechter opgelegde doel voor 2020 terechtkomen: tussen de 20 en 21 procent.
Wiebes reageert later vandaag op het oordeel van de Hoge Raad. De VVD-bewindsman liet eerder al doorschemeren dat hij combinaties wil maken met stikstofmaatregelen.
BEKIJK MEER VAN; klimaatverandering milieupolitiek Eric Wiebes Den Haag Hoge Raad der Nederlanden Stichting Urgenda
Jongeren van Fridays For Future Nederland, Extinction Rebellion Jong en Jongeren Milieu Actief lopen vanaf de Hoge Raad naar de Tweede Kamer vanwege de Urgenda-uitspraak ANP
Afkeuring, bewondering en vragen over Urgenda-vonnis bij de politiek
NOS 20.12.2019 “Er ligt een hele grote taak”, is de reactie van minister Wiebes op de Urgenda-uitspraak. Hij zegt dat het kabinet doorgaat met het “stap voor stap” nemen van maatregelen om eind volgend jaar de CO2-uitstoot met 25 procent te verminderen.
Welke maatregelen dat gaan worden, kan Wiebes nu nog niet zeggen. Op de vraag of de rechter met deze uitspraak niet op de stoel van de politiek gaat zitten, antwoordt Wiebes: “Dat wilden wij als kabinet inderdaad weten, maar de Hoge Raad heeft geoordeeld dat dat dus niet het geval is.”
Chris Stoffer @chris_stoffer
Rechter bepaalt: volgend jaar 25% CO2 reductie. Ik ben bang dat de linkse overwinningsroes van vandaag de kater van morgen is. Kunnen burgers en ondernemers het meemaken dat opnieuw aan de noodrem getrokken wordt? Haastige spoed…
De partijen in de Tweede Kamer reageren uiteenlopend op het arrest van de Hoge Raad in de Urgenda-zaak. Zo spreekt GroenLinks-leider Klaver van een historische uitspraak. Hij roept het kabinet op de kolencentrales uit te zetten en de veestapel te halveren.
PVV-leider Wilders zegt dat het klimaatbeleid niet aan de rechter is. “Hoge Raad? Dit is de CO2-Raad vol met D66’ers!” twittert hij. Van hem moet het kabinet het VN-Klimaatverdrag en het Klimaatakkoord van Parijs opzeggen.
D66-leider Jetten gaat niet op de beschuldiging van Wilders in. Hij vindt dat het kabinet door de uitspraak meer maatregelen moet nemen. Als voorbeeld noemt hij “een relatief simpel te nemen maatregel als het vervangen van oude lampen door led-verlichting bij bedrijven en in kassen”.
Carla Dik-Faber @carladikfaber
Het kabinet moet de CO2 uitstoot in 2020 terugdringen met 25%. Dat kan niet zonder een aanvullend pakket met maatregelen. Ideeën zijn er genoeg: https://t.co/RBRwckyurk Laten we vandaag aan de slag gaan, voor de schepping en de toekomst van onze kinderen. https://t.co/5T6CUxbmgm
Er leven bij de Kamer ook vragen over de juridische consequenties van deze uitspraak. VVD-Kamerlid Bosman vraagt zich af of meer politieke afspraken waaraan niet wordt voldaan, nu bij de rechter zijn af te dwingen.
Nederland voldoet bijvoorbeeld nog steeds niet aan de internationaal afgesproken financiële bijdrage aan de NAVO. Bosman: “Dan gaat deze uitspraak ook gelden voor de 2-procent-NAVO-norm, lijkt me.”
De Partij voor de Dieren heeft bewondering voor de mensen achter Urgenda. “Geweldig gedaan”, zegt fractievoorzitter Ouwehand. “De tijd van fossiele politiek is voorbij.”
ForumvoorDemocratie @fvdemocratie
Rechters en gevestigde partijen maken van ons land één groot windmolenpark. Volgens de Hoge Raad moet Nederland nog meer zinloos en onbetaalbaar klimaatbeleid voeren. De miljardenrekening komt bij de burger te liggen. Einde koopkracht. Dit kan anders! https://t.co/O4uuULwbMI
Bekijk ook;
- Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
- Urgenda-activist Minnesma: ‘Niet halen klimaatdoelen is onwil’
Uitspraak definitief: Staat moet uitstoot broeikasgassen sneller verminderen
NU 20.12.2019 De uitspraak van het gerechtshof in Den Haag dat de Staat verplicht is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, blijft in stand. Dat heeft de Hoge Raad vrijdag bepaald. De uitspraak uit het Urgenda-vonnis, over een reductie van minimaal 25 procent in 2020 ten opzichte van 1990, is daarmee definitief.
- De Staat moet definitief eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 met 25 procent hebben verminderd.
- Klimaatverandering wordt gezien als reëel gevaar waar burgers tegen beschermd moeten worden.
- Uit berekeningen lijkt de overheid het gestelde doel niet te gaan halen.
- De zaak werd in 2013 door burgerplatform Urgenda aangespannen.
Zowel de rechtbank (in 2015) als het hof (in 2018) stelde eerder vast dat een kleinere CO-uitstoot in overeenstemming is met de zorgplicht van de Staat.
Klimaatverandering zou een reële dreiging zijn waartegen burgers beschermd moeten worden. Het gaat daarnaast om zelfopgelegde CO2-doelen van de overheid.
De Nederlandse overheid ging tegen de uitspraak in cassatie omdat ze wilde weten of de rechter in deze mate op de stoel van de politiek mag gaan zitten. De Hoge Raad is een rechterlijke instantie die niet inhoudelijk naar een zaak kijkt, maar oordeelt of de wet en procesregels juist zijn toegepast. Die vraag kan in dit geval met ‘ja’ beantwoord worden.
Het hof zei daar eerder over dat Nederland zich gebonden heeft aan internationale verdragen, die rechtsgeldig zijn en dus juridisch getoetst kunnen worden door de Nederlandse rechter. De Hoge Raad onderschrijft dit.
De zaak begon in 2013 met een aanklacht van Urgenda. Het burgerplatform eiste dat er een adequaat klimaatbeleid zou komen en vond dat de overheid onrechtmatig handelde door de klimaatdoelen die internationaal zijn afgesproken niet na te streven.
De Hoge Raad benadrukt vrijdag nog maar eens dat “er een al met een grote mate van overeenstemming is dat een dringende vermindering van de uitstoot nodig is om opwarming van de aarde tegen te gaan”. “De Staat heeft dan ook de verplichting om passende maatregelen te treffen om dreigend gevaar tegen te gaan”.
Geschiedenis is geschreven #klimaatzaak @Urgenda
Avatar
Auteur
urgenda
Nederland ligt niet op schema met CO2-doel
In november werd door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nog berekend dat de Staat de klimaatdoelen voor 2020, zoals het er nu naar uitziet, nog steeds niet gaat halen. Voor het einde van volgend jaar worden 23 procent minder broeikasgassen – waarvan CO2 het belangrijkste gas is – uitgestoten ten opzichte van het ijkjaar 1990.
Het percentage is wel met veel onzekerheid omgeven. Het PBL hanteert daarom een bandbreedte van 19 tot 26 procent broeikasgasreductie in 2020. Zo kan het doel van een kwart minder uitstoot met een uiterste inspanning alsnog worden bereikt, maar dat is niet de verwachting.
De opwarming van de aarde
Kabinet treft extra klimaatmaatregelen
Het kabinet worstelt al jaren met het Urgenda-vonnis. Sinds het PBL begin dit jaar voor het eerst waarschuwde dat het CO2-doel niet wordt gehaald, wordt er nagedacht over welke klimaatmaatregelen getroffen kunnen worden.
Zo wordt de Hemwegcentrale eerder gesloten en komt er een CO2-belasting voor grote bedrijven, een van de afspraken uit het Klimaatakkoord.
Daar kwam het recente besluit om de maximumsnelheid overdag op alle snelwegen naar 100 kilometer per uur te verlagen bovenop. Dat is een maatregel om de stikstofuitstoot te verlagen, maar het helpt ook bij CO2-reductie.
“Het doel is om het doel te halen”, zei premier Mark Rutte in januari toen hij werd geconfronteerd met de PBL-cijfers. Voor Rutte is het belangrijk dat CO2-reducerende maatregelen die hier worden genomen, niet tot een uitstootstijging in het buitenland (‘weglekeffect’) leiden. Ze mogen ook niet ten koste gaan van werkgelegenheid.
Rutte pleit in Europees verband juist voor strengere klimaatdoelen.
Als het doel niet wordt gehaald behoort het opleggen van een dwangsom tot de mogelijkheden.
Lees meer over: Klimaat Politiek Binnenland
Hoge Raad houdt Urgenda-vonnis in stand: kabinet moet uitstoot terugdringen
NOS 20.12.2019 De staat is verplicht om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. De Hoge Raad heeft dat geoordeeld in de Urgenda-zaak. Daarmee is het vonnis in de zaak definitief.
De uitspraak betekent dat de uitstoot van broeikasgassen voor het einde van 2020 met ten minste 25 procent moet verminderen ten opzichte van 1990.
‘Staat moet uitstoot eind 2020 met minstens 25 procent terugdringen’
De hoogste rechter van Nederland neemt het advies van de procureur-generaal en een advocaat-generaal over. Die stelden al dat de rechter kan bepalen hoe ver de mensenrechtelijke verplichtingen van de staat reiken. Zo kan hij toetsen of Nederland zich houdt aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waarin de staat zich verplicht heeft het (gezins-)leven van burgers in Nederland te beschermen.
“Met het mensenrechtenverdrag heeft het hof kunnen en mogen oordelen dat de staat verplicht is die reductie van 25 procent te behalen”, zei Hoge Raad-voorzitter Kees Streefkerk. “Die plicht bestaat vanwege het risico van gevaarlijke klimaatverandering, die ook inwoners van Nederland ernstig kan treffen in hun recht op leven en welzijn.”
‘Risico op gevaarlijke klimaatverandering die Nederlanders kan treffen’
Het halen van die 25 procent minder uitstoot is geen eenvoudige opgave. Uit recent onderzoek blijkt dat de reductie vorig jaar nog maar 15 procent was. Daar is bijna dertig jaar over gedaan. De onderzoekers denken dat het volgend jaar 23 procent kan zijn, maar de onzekerheden zijn erg groot. Begin deze week stelden ze de verwachting bij naar 20 à 21 procent. Als het nog meer tegenzit, wordt het 19 procent.
Vorig jaar bekrachtigde het gerechtshof het eerdere spraakmakende vonnis in de zaak van klimaatorganisatie Urgenda tegen de staat. Het hof oordeelde dat deze klimaatmaatregelen behoren tot de zorgplicht van de overheid en sprak van een reële dreiging door klimaatverandering.
Klimaat-minister Wiebes ging daartegen in cassatie. Niet omdat hij bezwaar maakte tegen de inhoud van de uitspraak, maar om het principe. “We willen in hoogste instantie weten of de rechter op de stoel van de politiek kan gaan zitten.”
Bekijk ook;
- Advies aan Hoge Raad: laat Urgenda-uitspraak in stand
- Urgenda: kabinet lapt vonnis van de rechter aan zijn laars
- Hof kraakt verweer Staat: Nederland moet uitstoot sneller terugdringen
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c9c95d52-231c-11ea-9525-02d1dbdc35d1.jpg)
Urgenda krijgt wéér gelijk van Hoge Raad: Staat moet meer doen aan broeikasgassen
Telegraaf 20.12.2019 De Hoge Raad bepaalt dat de ’Urgenda-uitspraak’ blijft staan. Daarmee wordt het voor de Nederlandse Staat nu definitief verplicht om ervoor te zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met minimaal 25 procent is verminderd ten opzichte van 1990.
Directeur Marjan Minnesma van Urgenda is uitgelaten na de uitspraak van de hoogste rechter van Nederland. ,,We zijn er zeven jaar mee bezig geweest. Daarom zag je die ontlading in de zaal. Want naast ons zijn er nog 886 mede-eisers. Als je dan van de hoogste rechter gelijk krijgt, dan ben je heel blij.”
Wat betreft Minnesma gaat het kabinet nu aan de slag, maar niet in haar eentje. ,,We hebben met 750 organisaties een 50-puntenplan ingediend om het reductiedoel ook daadwerkelijk te halen. We zijn niet van rollebollend over straat, we willen het gewoon uitvoeren. En het zal de overheid ook helpen om de doelen voor 2030 te halen, want daar liggen we ook niet voor op koers.”
Over de vraag of Urgenda in de toekomst opnieuw naar de rechter stapt, als het kabinet achterblijft in klimaat- of milieubeleid, wil Minnesma niet speculeren.
Milieustrijders euforisch
Euforisch Jan Juffermans staat te stralen na de uitspraak van de Hoge Raad. ,,Ik voel me weer een jonge vent!”, zegt de man die van 1978 tot aan 2010 werkte voor de milieuorganisatie De Kleine Aarde. Net als tal van andere gelijkgezinden was hij mede-eiser in de zaak van Urgenda.
,,Ik heb mijn hele leven besteed aan de vraag hoe we de aarde een beetje leuk kunnen houden. Voordat Urgenda deze rechtszaak begon hebben we al over dit juridische pad gesproken. Het was een internationale rechter die tijdens een bijeenkomst in Den Haag zei: ‘Voor duurzaamheid hebben we rechters nodig’. Hij had gelijk!”
Jarenlange strijd Urgenda vs. Staat
Sinds 1990 is de uitstoot van CO2 flink gedaald terwijl de economie fors is gegroeid. Maar de circa 15 procent reductie schiet volgens Urgenda tekort. Die wilde de overheid dwingen tot meer inspanningen om de doelstellingen te halen en kreeg in 2015 gelijk van de rechtbank.
Het kabinet vond dat dit aan de politiek is en niet aan de rechter. De Staat ging in beroep, maar bij het gerechtshof bleef de uitspraak in stand. Om een laatste stroophalm te grijpen, ging de Staat in cassatie. Ook dat wordt nu verloren.
BEKIJK OOK:
Wilders: ’Klimaatbeleid is niet aan de rechter’
Met het arrest van het hoogste rechtscollege van het land is de juridische strijd tussen Urgenda en de overheid ten einde. Het oordeel werd door het aanwezige publiek – vooral de achterban van Urgenda – met luid applaus ontvangen.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c9eb81c0-231c-11ea-9525-02d1dbdc35d1.jpg)
De Staat moet nu de uitstoot flink gaan beperken. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE
Wereldwijde aandacht voor zaak Urgenda
De klimaatzaak baarde de afgelopen tijd wereldwijd opzien. Het was de eerste rechtszaak in zijn soort. In navolging van Urgenda spanden burgers en organisaties in veel andere landen rechtszaken aan om hun overheid via de rechter tot meer actie aan te zetten.
BEKIJK OOK:
Kabinet zet half miljard apart voor klimaat na milieuclaim
BEKIJK OOK:
’Kabinet moet nog meer doen voor klimaat’
BEKIJK MEER VAN; rechtbank politiek milieupolitiek klimaatverandering Den Haag Stichting Urgenda Hoge Raad
Urgenda wint: CO2-uitstoot moet in 2020 fors verder omlaag
Elsevier 20.12.2019 De Hoge Raad handhaaft het vonnis in de zogenoemde klimaatzaak. De Nederlandse staat moet in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met minimaal 25 procent verlagen ten opzichte van 1990.
Het oordeel is daarmee definitief geworden. Actiegroep Urgenda heeft gewonnen en de Nederlandse staat verloren.
Hoge Raad volgt Hof dat zich beriep op Europees Mensenrechtenverdrag
De Hoge Raad lijkt de uitspraak van het Hof goeddeels te volgen. Zij beriep zich op artikel 2 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) dat stelt dat mensen recht hebben op leven en een familie- en gezinsleven. De overheid moet burgers beschermen tegen reëel gevaar waar zij van op de hoogte is.
Lees hier meer over de overwegingen die een rol speelden bij de uitspraak; Hoge Raad oordeelt over klimaatverandering: moet de staat meer doen?
Volgens de rechters geldt dat ook bij milieugevaren die ‘grote groepen of de bevolking als geheel bedreigen ook als de gevaren zich pas op lange termijn realiseren’. Dus ook voor de schadelijke gevolgen van klimaatverandering, die ontstaat door het in de atmosfeer brengen van broeikasgassen door de verbranding van fossiele brandstoffen.
Ook het feit dat de reducties die Nederland kan realiseren op internationale schaal miniem zijn en dus niet tot substantieel minder opwarming leiden, kon de rechter niet vermurwen. De Hoge Raad verwees naar het VN-klimaatakkoord waarin landen naar hun ‘specifieke verantwoordelijkheid en mogelijkheden’ de uitstoot moeten verdragen.
Lees ook over dit onderwerp: Klimaatrapport: Urgendavonnis en andere klimaatdoelen waarschijnlijk niet gehaald
Deze uitspraak heeft twee directe gevolgen. Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) zal met maatregelen moeten komen om de uitstoot verder te verminderen. Volgens de laatste ramingen ligt Nederland op koers voor 20 á 21 procent reductie in 2020.
Opsteker voor Milieudefensie
Ook blijft het precedent definitief overeind. Dat betekent dat andere – buitenlandse – klimaatrechtszaken zich erop kunnen blijven beroepen. Ook is dit een opsteker voor de actiegroep Milieudefensie die in 2020 in de rechtszaal zal staan tegenover energiebedrijf Shell. Een zaak die overigens wel anders is omdat het een privaat bedrijf betreft en geen overheid.
Veel zal afhangen van de precieze redenatie van de rechter. Juristen zullen komende weken zich over de details buigen van deze historische zaak.
De uitspraak vond in Den Haag plaats onder massale publieke belangstelling. Het ging vooral om medestanders van Urgenda, blijkens het geklap en gejoel na het uitspreken van het oordeel. Ook de belangstelling van de internationale pers was groot. De Voorzitter van de Hoge Raad sprak na afloop zelfs een korte samenvatting uit – zeer ongebruikelijk in de Nederlandse rechtszaal.
Vanuit politiek Den Haag stromen de reacties binnen. Jesse Klaver is blij met de uitspraak, die hij ‘historisch’ noemt. Het oordeel is voor de GroenLinks-fractievoorzitter aanleiding voor harde maatregelen als het uitzetten van kolencentrales en het halveren van de veestapel:
Dit is historisch. De Hoge Raad heeft besloten: #Urgenda won de zaak tegen de overheid terecht. Jarenlang probeerden kabinetten Rutte hieronder uit te komen door in alles tegen te werken.
Kabinet, stop met smoesjes en doe je werk. Zet kolencentrales uit. Halveer de veestapel. https://t.co/g88mUZSlnw
— Jesse Klaver (@jesseklaver) December 20, 2019
Esther Ouwehand, fractievoorzitter voor de Partij voor de Dieren, spreekt eveneens van een ‘historische uitspraak voor het klimaat’, en feliciteert Marjan Minnesma van Urgenda. ‘De tijd van fossiele politiek is voorbij’, schrijft Ouwehand:
Historische uitspraak voor het #klimaat, in 3 rondes bevestigd.
De Staat schendt zijn zorgplicht, houdt zich niet aan de wet en komt daar niet mee weg.
De tijd van fossiele politiek is voorbij
Geweldig gedaan @urgenda @marjanminnesma! 🌱🙌🏼#klimaatzaak #klimaatactie #HogeRaad https://t.co/ig0v2jhgQb
— Esther Ouwehand (@estherouwehand) December 20, 2019
Geert Wilders is juist ontstemd. Hij noemt de Hoge Raad ‘de CO2-Raad vol met D66-ers’. Volgens de PVV-leider is klimaatbeleid ‘niet aan de rechter, maar aan de politiek’:
Hoge Raad? Dit is de CO2-Raad vol met D66-ers!
Klimaatbeleid is niet aan de rechter, maar aan de politiek.
Wat de politiek dus moet doen: opzeggen dat VN-Klimaatverdrag en het Klimaatakkoord van Parijs!#urgenda #klimaatzaak #klimaathysterie https://t.co/oIazsVrZ4A
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) December 20, 2019
‘Dit kan niet als een verrassing komen voor het kabinet,’ schrijft D66-fractievoorzitter Rob Jetten op Twitter. ‘We moeten harder aan de slag voor een schone wereld. In een uitgebreide verklaring op Facebook roept hij op tot ‘politieke moed’, waarbij er voor D66 ‘geen taboes’ zijn:
Nederland zal sneller meer moeten doen voor het klimaat. Met die boodschap heeft de rechter vandaag de staat definitief verplicht om het klimaatdoel voor 2020 te halen. Dit kan niet als een verrassing komen voor het kabinet. Dit zagen we van mijlenver aankomen.
We moeten harder aan de slag voor een schonere wereld voor onze kinderen en kleinkinderen. Ik daag het kabinet uit om snel met extra maatregelen te komen om aan deze uitspraak van de rechter te voldoen.
Ik reken erop …dat daar al goed over is nagedacht. Want er kan nog van alles. Een relatief simpel te nemen maatregel als het vervangen van oude lampen door LED-verlichting bij bedrijven en in kassen levert bijvoorbeeld al een flinke besparing van CO2-uitstoot op.
Het kabinet kan een dubbelslag slaan: maatregelen die helpen voor het klimaat kunnen ook de stikstofuitstoot terugdringen. Denk aan duurzamere landbouw waarbij boeren meer verdienen met minder vee.
Daarnaast zijn ook andere oplossingen denkbaar. Ook die zijn vast niet altijd populair, maar het zou getuigen van politiek leiderschap, van politieke moed, als we met elkaar die maatregelen wel durven te nemen. Voor D66 zijn er geen taboes. Het enige taboe is dat we te weinig doen voor het klimaat.
Ontknoping in klimaatzaak Urgenda voor Hoge Raad
AD 20.12.2019 De klimaatzaak tegen de Nederlandse Staat komt vandaag tot een definitief besluit. De Hoge Raad spreekt zich uit over de vraag of de Staat verplicht is ervoor te zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met minimaal 25 procent is verminderd ten opzichte van 1990.
Het kabinet vindt dat dit aan de politiek is en niet aan de rechter, maar verloor vooralsnog elke slag. Duurzaamheidsorganisatie Urgenda nam het initiatief om de overheid te dwingen tot meer inspanningen om de doelstellingen te halen. In 2015 kreeg Urgenda gelijk van de rechtbank.
Lees ook;
De Staat ging in beroep, maar de uitspraak bleef ook vorig jaar bij het gerechtshof in stand. De rechters van het hof erkenden de gevaren van klimaatverandering en verwezen naar fundamentele mensenrechten: de overheid moet zich inspannen voor bescherming van het leven en het gezinsleven van burgers.
Dwingen
Het hoogste rechtscollege van het land bepaalt nu of rechters in Nederland inderdaad de macht hebben om de overheid te dwingen tot het nemen van meer maatregelen. De procureur-generaal en de advocaat-generaal hebben de Hoge Raad geadviseerd de uitspraak in stand te houden.
De klimaatzaak baarde wereldwijd opzien. Het was de eerste rechtszaak in zijn soort. In navolging van Urgenda spanden burgers en organisaties in veel andere landen rechtszaken aan om hun overheid via de rechter tot meer actie aan te zetten.
Jongeren van Fridays For Future Nederland, Extinction Rebellion Jong en Jongeren Milieu Actief lopen vanaf de Hoge Raad naar de Tweede Kamer vanwege de uitspraak in de Urgenda-zaak. Beeld ANP
Urgenda werkt als aanmoediging in andere milieuzaken
Ook de Hoge Raad bekrachtigt het Urgenda-vonnis. Welke gevolgen heeft deze historische zaak gehad?
Trouw 20.12.2019 Echt als een verrassing kon het niet komen: ook de Hoge Raad besliste vrijdagochtend dat het Urgenda-vonnis geldig is. Eerder vonnisten de rechtbank in Den Haag en het Gerechtshof dat de staat in 2020 de uitstoot van broeikasgas CO2 met minimaal 25 procent moet hebben teruggebracht ten opzichte van 1990.
Het arrest lag in de lijn der verwachting, omdat de advocaat-generaal adviseerde de eerdere uitspraken op te volgen. De Hoge Raad toetst vooral of de procedures in de eerdere rechtszaken goed gevolgd zijn. Naar de inhoud kijkt de Raad nauwelijks. Nu de hoogste civiele rechter zich heeft uitgesproken over Urgenda, is verder beroep onmogelijk. In 2015 gaf een rechter actiegroep Urgenda voor het eerst gelijk, vorig jaar bekrachtigde het Hof dat vonnis.
De overheid ging in beroep, omdat ze getoetst wilde zien of de rechter hier op de stoel van de overheid was gaan zitten. Kabinetten maken immers beleid en bepalen hoe snel de CO2-uitstoot omlaag moet, rechters niet. Door het Rijk te verplichten de CO2 terug te brengen, komt de rechter te veel op het terrein van de regering, vindt het kabinet.
Toch leek het kabinet ook inhoudelijke overwegingen te hebben bij het beroep. Zo zei de landsadvocaat tijdens de behandeling dat het snel doorvoeren van extra klimaatmaatregelen onredelijk duur is. Bovendien stelde Nederland met het Klimaatakkoord al doelen voor 2030 en 2050.
De Hoge Raad herhaalde de argumentatie van de lagere rechters. De Nederlandse overheid heeft de verantwoordelijkheid om te voorkomen dat de bevolking gevaar loopt door de gevolgen van klimaatverandering, zoals zeespiegelstijging, extreme neerslag en extreme hitte. “De levens, het welzijn en de leefomgeving van velen worden bedreigd, dat doet zich voor een deel nu al voor”, staat in het arrest. “Het argument dat de eigen uitstoot slechts gering is, kan een land daardoor niet ontslaan van de verantwoordelijkheid om maatregelen te nemen.”
Concrete doelen
De overheid moet dus haar verlies nemen. En dat in een week dat het toch al niet mee zit, wat de uitstoot betreft. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakte dinsdag bekend dat de CO2-reductie in 2020 waarschijnlijk rond de 21 procent uitkomt, terwijl het in november nog 23 procent verwachtte. Om ‘Urgenda’ te halen, zal minister Eric Wiebes (klimaat) extra maatregelen moeten nemen. Hij wil daar de komende weken over nadenken. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie riepen hem vrijdag meteen op om meer te doen tegen CO2-uitstoot.
In 2015 was het nog nieuw, dat een rechter zo ingreep in beleidsvoornemens. De rechtbank oordeelde over inspanningen die het Rijk deed om de klimaatverandering vijf jaar later binnen de perken te houden. Verschillende milieuclubs lijken zich aangemoedigd te voelen door Urgenda, aangezien ook in het stikstofdossier en rond natuur- en landbouwbeleid veel burgers en actiegroepen naar de rechter stappen.
De Urgenda-zaak heeft nog een ander gevolg gehad. Het kabinet kijkt wel uit om zich vast te pinnen op concrete doelen. In de Klimaatwet, waarin staat dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent moet zijn afgenomen en in 2050 vrijwel volledig, staan geen rechtsgeldige cijfers. De wet gaat uit van ‘doelen’, niet van grenswaarden die juridisch afrekenbaar zijn. Daarmee bevat de wet vooral voornemens, en die zijn volgens juristen niet of nauwelijks aan te vechten bij een rechter.
Lees ook:
Urgenda-vonnis raakt steeds verder uit zicht
Het wordt voor het kabinet hoe langer hoe moeilijker om aan het Urgenda-vonnis te voldoen.
Meer over; Urgenda milieu politiek Hoge Raad klimaatverandering opwarming van de aarde misdaad, recht en justitie CO2 Niels Markus
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46846edc-230d-11ea-b29c-02c309bc01c1.jpg)
Telegraaf 20.12.2019 Voor de Hoge Raad in Den Haag dient vandaag de klimaatzaak tussen de Nederlandse Staat en actiegroep Urgenda. Het hoogste rechtsorgaan zal beslissen of de Nederlandse overheid zich moet houden aan een eerder gesteld doel om de CO2-uitstoot te verlagen.
Het is de laatste kans voor het kabinet om gelijk te krijgen in het opzienbarende juridische gevecht. In twee eerdere instanties, voor de rechtbank (2015) en het Hof (2018), werden de stichting Urgenda en 900 mede-eisers in het gelijk gesteld.
Urgenda wil dat de overheid zich houdt aan het voornemen om in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent te verlagen ten opzichte van 1990. Het gaat de stichting, die is opgericht door activiste Marjan Minnesma en Erasmus-professor Jan Rotmans, om de plicht die de staat heeft om haar burgers te beschermen, in dit geval tegen zoals de stichting het noemt: ‘klimaatontwrichting’.
Volgens minister Wiebes (Klimaat) is de rechter met haar eerdere uitspraken echter op de stoel van de politiek gaan zitten. Dat is in zijn ogen strijdig met de scheiding der machten. Toch lijkt de kans dat de Staat alsnog wint niet groot. Het interne advies dat is opgesteld voor de Hoge Raad luidt dat het hoogste rechtsorgaan de eerdere uitspraken moet handhaven.
Sinds 1990 is de uitstoot van CO2 flink gedaald terwijl de economie fors is gegroeid. Maar de circa 15 procent reductie schiet volgens Urgenda tekort. Als de actiegroep wint moet het kabinet volgend jaar mogelijk radicale maatregelen nemen. Voor het klimaat hebben die echter een onmeetbaar effect. Onder het Parijs-Akkoord mogen grote uitstorten als China en India nog tot 2030 onbeperkt doorgroeien.
BEKIJK MEER VAN; klimaatverandering milieupolitiek Den Haag Stichting Urgenda Hoge Raad
Hoge Raad doet uitspraak in klimaatzaak, dit moet je erover weten
NOS 20.12.2019 De klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse Staat speelt vandaag weer. In de spraakmakende zaak werd het kabinet eerder door de rechter verplicht om bepaalde klimaatdoelen te halen. Hiertegen ging het kabinet vorig jaar in cassatie. Vandaag doet de Hoge Raad uitspraak.
1. Wat gaat er vandaag gebeuren?
De Hoge Raad doet om 11.00 uur uitspraak in de klimaatzaak. De inhoud van de zaak wordt niet beoordeeld, maar wel of het recht en de procesregels goed zijn toegepast. Toch is het nog spannend hoe de Hoge Raad zich gaat uitlaten over een zaak die gaat over klimaatverandering.
De uitspraak is vanaf iets voor 11.00 uur te volgen via een livestream op NPO Nieuws en NOS.nl, en op NPO 2.
Vanaf 12.00 uur demonstreren verschillende actiegroepen bij het gebouw van de Hoge Raad in Den Haag. Ze gaan de uitspraak vervolgens symbolisch aanbieden aan de Tweede Kamer.
2. Wat is de klimaatzaak van Urgenda ook alweer?
Het begint allemaal in 2013 met een aanklacht van klimaatorganisatie Urgenda tegen de Nederlandse Staat. De organisatie eist dat er een adequaat klimaatbeleid komt en vindt dat de overheid een onrechtmatige daad pleegt door niet te streven naar de klimaatdoelen die internationaal zijn afgesproken.
Twee jaar later krijgt Urgenda gelijk en bepaalt de rechtbank dat de Staat een zorgplicht heeft voor de bescherming en verbetering van het leefmilieu. De Nederlandse Staat moet van de rechter in 2020 de uitstoot van het broeikasgas CO2 met ten minste 25 procent hebben teruggebracht ten opzichte van het niveau in 1990.
Het kabinet gaat in hoger beroep bij het gerechtshof, maar voordat dat dient is het 2018. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat voert aan dat de rechter heeft ingegrepen in een zaak die eigenlijk aan de politiek is. Urgenda betwist dat.
In oktober 2018 wordt het 2-0 voor Urgenda als de Staat ook het hoger beroep verliest. Het gerechtshof in Den Haag komt tot het oordeel dat een CO2-reductie van 25 procent het minimum is voor de Staat om te voldoen aan zijn zorgplicht. Het benadrukt dat sprake is van een “reële dreiging” door klimaatverandering.
‘Het had niet beter gekund. De Staat is echt weggevaagd’
Een maand later doet het kabinet een laatste poging en gaat in cassatie bij de Hoge Raad. “We gaan het vonnis uitvoeren”, zei Wiebes. Maar het gaat om een principekwestie, zegt hij. “We willen in hoogste instantie weten of de rechter op de stoel van de politiek kan gaan zitten.”
3. Wat is het standpunt van het kabinet?
De Urgenda-uitspraak gaat het kabinet gewoon uitvoeren, zo heeft Wiebes al vaak gezegd. “Wij vinden ook dat het aandeel van duurzame energie omhoog moet en de CO2-uitstoot naar beneden”, aldus de minister.
Zowel het hoger beroep en de cassatie gaan hem dan ook om iets anders. “Het gaat over de manier waarop de rechter heeft geïntervenieerd in iets wat aan de democratie is. Eigenlijk is de democratie buitenspel gezet”, zei Wiebes eerder.
Toch werd juist de kritiek dat de rechter zich met deze uitspraak mengt in politieke besluiten eerder van tafel geveegd. Dat deed zowel het gerechtshof als de rechtbank. Volgens het gerechtshof heeft Nederland zich gebonden aan internationale verdragen, die rechtsgeldig zijn en dus juridisch getoetst kunnen worden door de Nederlandse rechter.
Ook adviseerden de procureur-generaal en een advocaat-generaal eerder aan de Hoge Raad dat de uitspraak in de Urgenda-zaak in stand kan blijven.
4. Hoe zit het nu het met de klimaatdoelen?
In het Klimaatakkoord van afgelopen zomer heeft het kabinet beloofd dat Nederland in 2050 vrijwel geen broeikasgas CO2 meer zal uitstoten. Ook staat in dat akkoord dat er in 2030 minimaal 49 procent minder moet worden uitgestoten dan in 1990. Het Urgenda-vonnis verplichtte de Staat bovendien ook al tot een CO2-reductie in 2020 met 25 procent ten opzichte van 1990.
Om de CO2-reductie in 2020, 2030 en 2050 te bereiken zijn er in het Klimaatakkoord verschillende maatregelen genomen. Zo gaan binnen tien jaar de kolencentrales dicht, zijn er straks alleen nog elektrische auto’s te koop en gaan we de komende dertig jaar van het gas af.
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord?
Toch worden de doelen met de aangekondigde maatregelen niet gehaald, zo bleek vorige maand uit verschillende onderzoeken. Naar verwachting is de CO2-uitstoot in 2030 43 tot 48 procent lager dan in 1990. Nog veel lastiger is het doel voor 2020. De onderzoekers denken dat de reductie volgend jaar 19 tot 23 procent kan zijn.
De 25 procent CO2-reductie die Urgenda in de klimaatzaak heeft bedongen, wordt volgend jaar dus waarschijnlijk niet gehaald. Om daaraan te voldoen moet er sowieso nog heel wat gebeuren. Vorig jaar lag de vermindering van de uitstoot op 15 procent.
Ook in vergelijking met andere Europese landen doet Nederland het niet bijzonder goed. In de laatst beschikbare vergelijking hangen we – net als vorig jaar – onderaan het rijtje. Van de 28 EU-landen staat Nederland op plek 20.
CO2-reductie tot nu toe in Europa
Bekijk ook;
- Advies aan Hoge Raad: laat Urgenda-uitspraak in stand
- Urgenda: tientallen maatregelen om uitstoot te beperken
- Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
Aalt Dijkhuizen, Trienke Elshof en Jeroen van Maanen van het Landbouw Collectief verlaten het Catshuis na afloop van het gesprek maandag ANP
Dit gaan boeren en kabinet doen om de stikstofuitstoot te verminderen
NOS 18.12.2019 Minder eiwit in het voer van melkvee, de koeien vaker in de wei en mest aanlengen met water. Dit zijn enkele van de maatregelen die op korte termijn worden genomen om de stikstofuitstoot in de landbouwsector te verminderen. Dat heeft het Landbouw Collectief bekendgemaakt naar aanleiding van een overleg maandag met minister Schouten en premier Rutte in het Catshuis.
Het Landbouw Collectief, waarin 13 boerenorganisaties zijn verenigd, noemt de maatregelen breed gedragen en praktisch uitvoerbaar. “De uitkomsten van dit gesprek zijn daarmee de beste garantie dat de stikstofemissie significant afneemt op korte termijn”, staat in een verklaring.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw Collectief zegt na de toezeggingen van het kabinet dat de aangesloten partijen er vertrouwen in hebben dat de overheid “aan een aantal randvoorwaarden gaat voldoen, waardoor Nederland uit de stikstofimpasse komt”.
Geen krimp, toch vergunningen
De sector is blij met de toezegging van het kabinet dat er geen sectorbrede krimp komt en dat bedrijven niet gedwongen worden opgekocht. Ook worden alsnog vergunningen verleend aan ruim 3400 bedrijven waarvan de vergunning zou vervallen door de stikstofuitspraak van de Raad van State. Daarnaast zijn er financiële afspraken gemaakt.
“Maatregelen voor de varkenshouderij moeten nog worden uitgewerkt”, zegt Dijkhuizen op NPO Radio 1. “Aan sommige onderwerpen moet nog hard gewerkt worden, met een hoop moeilijke beslissingen.”
Er wordt een commissie in het leven geroepen voor het meten en monitoren van de stikstofuitstoot. Daarin zal ook het Landbouw Collectief zitten. De organisaties worden ook betrokken bij de herijking van Natura 2000-gebieden.
Het kabinet heeft brief over het akkoord aan de Tweede Kamer gestuurd. “Ik ben blij dat we tot afspraken zijn gekomen om gezamenlijk de stikstofproblematiek aan te pakken. Hierdoor brengen we de stikstofneerslag in Nederland omlaag en werken we aan een gezonde toekomst voor de boer in Nederland”, zeg minister Schouten.
Blij met principe-akkoord
Gevraagd naar de acties die boeren vandaag houden, zegt Dijkhuizen dat die aantonen hoe diep het zit bij de boeren. “Het zit ondernemers hoog, het voortbestaan van je bedrijf raakt diep, er is een grote kloof in het vertrouwen tussen overheid en sector en ik kan mij voorstellen dat het niet met een paar woorden klaar is.”
Hij wijst erop dat het bereik onder boeren door het Landbouw Collectief groot is, groter dan ooit en dat deze 13 organisaties blij zijn met het principe-akkoord. “Er zullen altijd boeren zijn die dat niet zien zitten. Maar het is onze insteek om een uitweg te vinden uit de impasse die is ontstaan door het stikstofprobleem.”
In januari spreekt het collectief opnieuw met het kabinet over de investeringen en de maatregelen. Het kabinet heeft toegezegd dat het beleid jaarlijks wordt geëvalueerd met de landbouwsector.
Bekijk ook;
Eerste Kamer stemt in met spoedwet voor stikstofmaatregelen
NU 17.12.2019 De Eerste Kamer steunt de spoedwet voor stikstofmaatregelen, zodat er ruimte ontstaat voor woningbouw, infrastructurele projecten en natuurherstel. De coalitie heeft in de senaat geen meerderheid, maar er waren dinsdagavond genoeg oppositiepartijen die ermee instemden.
Naast coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, stemden ook 50PLUS, de fractie van Henk Otten GO, SGP en de Onafhankelijke SenaatsFractie (OSF) in met de spoedwet van het kabinet. Dat waren ruim voldoende stemmen om de zes zetels die de coalitie tekortkomt te compenseren.
Het ging niet van harte. “Op dit moment is dit een goede tussenstap die de noodoplossing in de bouw mogelijk maakt”, zei SGP-senator Peter Schalk (twee zetels) tijdens het debat in de senaat. Schalk benadrukte dat dit niet de “ultieme remedie” is, maar wel nodig is om “de zaak vlot te trekken”.
OSF liet voor het debat al via de eigen site weten ermee in te stemmen. “Op dit moment steun ik deze wet. Die geeft boeren de komende tijd zekerheid”, laat OSF-fractielid Gerben Gerbrandy optekenen.
Vrijdag zegde Henk Otten, die zich met drie zetels heeft afgesplitst van FVD, al steun toe aan het kabinet. Dit deed hij na een gesprek met premier Mark Rutte en minister van Financiën Wopke Hoekstra. “We laten de Nederlandse economie niet stikken”, onderbouwde Otten zijn steun.
50PLUS onderhandelde ook openlijk met het kabinet. De partij wil een onderzoek naar de rekenrente die wordt gebruikt om het vermogen van pensioenfondsen te waarderen. Senator Martin van Rooijen formuleerde dinsdag ook de wens dat er meer seniorenwoningen gebouwd moeten worden. De partij hield zich lang op de vlakte tijdens het debat, maar stemde uiteindelijk alsnog in.
Twee weken geleden gaf de Tweede Kamer al groen licht voor de stikstofmaatregelen.
Zie ook: Tweede Kamer stemt met tegenzin in met spoedwet stikstofmaatregelen
Ook kritiek op ‘juridisch wankele’ spoedwet
PVV en FVD lieten weten tegen de wet te stemmen. FVD vindt dat er überhaupt geen sprake is van een stikstofprobleem, de PVV vindt dat er gesleuteld moet worden aan de 160 Natura 2000-gebieden.
Voor GroenLinks gaan de “boterzachte” maatregelen weer niet ver genoeg en daarom stemmen de Eerste Kamerleden van deze partij tegen de wet. “Hier win je de oorlog niet mee”, zei GroenLinks-senator Roel van Gurp. Ook de PvdA ging niet akkoord. Het kabinet hoopte op steun van deze partijen zodat er een breed draagvlak voor de maatregelen is in het parlement.
Er was sowieso veel kritiek op de “juridisch wankele” wet, zoals SP’er Rik Janssen die typeerde. “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan”, verwoordde VVD-senator Pim van Ballekom dit gevoel.
Ruimte voor de bouw van woningen en wegen
De spoedwet leidt in eerste instantie tot ‘stikstofruimte’ die er vooral voor zorgt dat er woningen en wegen gebouwd kunnen worden. De wet maakt in mindere mate natuurherstel mogelijk. Er is in totaal eenmalig 500 miljoen euro voor vrijgemaakt.
Er worden voorbereidingen getroffen voor een drempelwaarde. Zo kunnen bouwvergunningen voor projecten die onder een bepaalde stikstofnorm blijven direct worden afgegeven.
Vooruitlopend daarop wordt eerst in kaart gebracht wat de effecten van de maatregelen in de buurt van beschermde natuurgebieden zijn. Dit wordt met behulp van een zogenoemd stikstofregistratiesysteem gedaan. Op basis daarvan kan worden bepaald of er gebouwd kan worden zonder dat er te veel stikstof vrijkomt.
Het kabinet hoopt de meeste stikstofwinst te behalen met veevoer met minder eiwit. Overtollig eiwit verlaat het dier via mest en urine en dat leidt weer tot stikstofuitstoot.
Het stikstofdossier draait uiteindelijk om natuurherstel. Daarom neemt het kabinet met deze spoedwet ook maatregelen voor de bescherming, de verbetering en het herstel van beschermde natuurgebieden.
Het verlagen van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur (overdag) wordt buiten deze wet om geregeld.
Lees meer over: Politiek Stikstofuitspraak
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2d11320a-20d8-11ea-a409-0255c322e81b.jpg)
Nederland verder verwijderd van klimaatdoel 2020
Telegraaf 17.12.2019 Het kabinet moet enkele uren voor een groot klimaatdebat in de Tweede Kamer nog een tegenvaller melden: Nederland is nog verder verwijderd van het door de rechter opgelegde klimaatdoel voor 2020.
In een door milieuclub Urgenda aangespannen zaak heeft de rechter geoordeeld dat Nederland eind volgend jaar de CO2-uitstoot met een kwart moet hebben teruggedrongen ten opzichte van 1990.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) becijferde eerder dit jaar dat ons land waarschijnlijk blijft steken op 23 procent. Maar uit een nieuwe analyse blijkt dat we nog verder onder het doel voor 2020 terechtkomen: tussen de 20 en 21 procent.
Tegenvallers
De groene rekenmeesters verklaren de verslechtering door de actualiteit van kolen-, gas- en CO2-prijzen. Op dit moment gaan gascentrales meer en kolencentrales minder produceren. Dat lijkt gunstig, maar daardoor gaan we ook minder elektriciteit importeren. Tegelijkertijd vallen de opbrengsten van wind en zon dit jaar wat tegen. De CO2-uitstoot gaat daardoor minder omlaag dan eerder werd verwacht.
Minister Eric Wiebes (Klimaat) laat weten dat hij ‘aanvullende maatregelen’ blijft nemen. De VVD-bewindsman gaat daarbij ook kijken of maatregelen die zijn genomen rond de stikstofcrisis kunnen worden meegerekend. Of dat juridisch nodig is zal afhangen van de Hoge Raad. Het kabinet is namelijk in cassatie gegaan tegen het ‘Urgenda-vonnis’.
Ondanks de kritiek op het vonnis -de rechter zou te veel op de stoel van het bestuur gaan zitten- heeft het kabinet wel al allerlei extra maatregelen genomen. Verreweg de duurste is de sluiting van de moderne kolencentrale in Amsterdam. Het PBL heeft de sluiting meegerekend in de cijfers, andere kleinere maatregelen niet.
De Tweede Kamer gaat vanavond in de debat over de klimaataanpak van het kabinet.
Bekijk meer van; overheidsbeleid milieupolitiek Eric Wiebes Nederland Tweede Kamer der Staten-Generaal Planbureau voor de Leefomgeving Stichting Urgenda
In blessuretijd akkoord klimaattop, maar niemand is er blij mee
RTL 15.12.2019 Ruim 40 uur na de geplande sluiting van de klimaatconferentie COP 25 in Madrid zijn de deelnemers tot een slotakkoord gekomen, zegt de organisatie. Maar op het belangrijkste punt is geen overeenkomst bereikt. Milieubeschermingsorganisaties en veel landen zijn dan ook allerminst tevreden.
In een slotverklaring, na twee weken onderhandelen, hebben alle staten toegezegd om hun klimaatbeschermingsdoelstellingen voor 2030 volgend jaar ‘zoveel mogelijk aan te scherpen’. “Dat is een compromis en dat op de langste klimaattop ooit. Dat is teleurstellend”, zegt RTL Nieuws-verslaggever Marieke van de Zilver die de top van dichtbij heeft gevolgd.
Centraal op de klimaattop in Madrid stonden de spelregels voor de uitvoer van het Parijsakkoord uit 2015. Hoe ga je er nou voor zorgen dat elk land doet wat hij belooft, hoe controleer je dat, en wat moeten rijke landen extra betalen voor arme landen?
Ver uit elkaar
De standpunten van de deelnemers lagen in Madrid ver uit elkaar en juist op het belangrijkste punt (zie onderstaand kader) is geen overeenkomst bereikt.
Dat is voor de meeste landen echt een bittere pil, zegt Van de Zilver.
Spelregels
Over de meeste van die spelregels was vorig jaar op de klimaattop in het Poolse Katowice al overeenstemming bereikt, maar er waren nog wat losse eindjes. De belangrijkste daarvan heeft te maken met de handel in uitstootrechten. Landen die het beter doen dan ze beloofd hebben, sneller verduurzamen, hebben op papier uitstoot ‘over’.
Anders gezegd: ze hebben ‘recht’ om meer uit te stoten dan ze doen. Die rechten kunnen verkocht worden aan landen die het juist slechter doen dan beloofd, en die meer zouden willen uitstoten.
Het is een ingewikkelde constructie en er zitten veel haken en ogen aan zulke handel.
Een man slaapt tijdens de verlenging van de klimaattop in Madrid. © EPA
Volgend jaar, bij de volgende klimaattop in Glasgow, is het vijf jaar geleden dat het akkoord van Parijs is afgesloten. Die top zou het moment moeten zijn om opnieuw te kijken naar de ambities: moeten landen niet méér doen om de doelstelling van Parijs te halen en zo ja, wat dan?
Van de Zilver: “Dat zou het belangrijkste onderwerp moeten zijn in Glasgow. Als daar ook nog gepraat moet worden over de spelregels is het risico op vertraging op het gebied van extra ambitie levensgroot.”
Forse kritiek
De milieubeschermingsorganisaties Greenpeace en Wereld Natuur Fonds hebben forse kritiek op de uitkomst van de conferentie.
Ze beschouwen de internationale inspanningen voor meer klimaatbescherming als onvoldoende en spreken van een diepe crisis. “Deze klimaatveranderingsconferentie was een aanval op het hart van het Akkoord van Parijs”, zei een woordvoerder van Greenpeace.
Jesse (15) was op klimaattop
‘Greta is een popster geworden’, zei de Nederlandse scholiere Jesse.
EU-leiders: Europa klimaatneutraal in 2050, Polen krijgt meer tijd
RTL Nieuws; Klimaatakkoord Klimaatverandering Spanje
De kern van de klimaattop: beslissingen uitstellen
Trouw 15.12.2019 De wereld heeft in Madrid geen overeenstemming bereikt over de uitvoering van het Parijs-akkoord dat de opwarming van de aarde moet stoppen. Landen bleven het hardnekkig oneens. In 2020 praten ze verder, is hun slotconclusie zondag.
Een applausje klinkt in de grote vergaderzaal, zondag rond het middaguur. “Dank u”, zegt Carolina Schmidt, de Chileense milieuminister die leiding geeft aan de VN-klimaattop in Madrid, die twee weken geleden begon. Ze is tevreden dat ze slotconclusies kan afhameren, letterlijk. ‘Tik!’ Dat stelt de VN in de gelegenheid om een ‘deal’ presenteren, zodat de 194 landen niet zónder akkoord weggaan.
Lees ook;
De kern van die ‘deal’ is: beslissingen uitstellen. De landen beloven dat ze meer willen doen voor het klimaat. Niet nu, maar volgend jaar. Ook over het belangrijkste agendapunt van de klimaattop, artikel 6, hebben de landen afgesproken dat ze er in 2020 over gaan verder praten.
Met zo’n slotdeal op tafel spreken milieuorganisaties van een mislukking, waar het Parijse Klimaatakkoord niets mee opschiet. Een groep van tachtig zelfverklaarde ‘ambitieuze’ landen, waaronder Nederland, kreeg de rest niet mee.
Na zonnige dagen in Madrid motregende het buien deze zondag. Dat liet zich simpel aangrijpen als symbool, voor de afloop van de top. Na sprankjes hoop op een doorbraak in de lange eindfase stellen de afspraken die haalbaar bleken inhoudelijk weinig voor.
“Er is geen vooruitgang geboekt om landen meer in lijn te krijgen met de anderhalve graad doelstelling uit het Parijs-akkoord”, aldus Bas Eickhout, in Madrid delegatieleider van het Europees Parlement. Verdeeldheid op het wereldtoneel, zonder de optimistische geest van ‘Parijs’, verhinderde dat.
“Het resultaat schiet tekort”, oordeelt ook Helen Mountford, baas van het World Resources Institute, een gerenommeerd kennisinstituut voor klimaat. Behalve een mening is dat een feit. De onderhandelaars waren twee weken in Madrid bijeen om nieuwe afspraken te maken. In het bijzonder over zogeheten CO2-certificatenhandel, artikel 6.
Dat was hun taak. Jongeren vroegen, onder leiding van Greta Thunberg, om veel meer afspraken. Maar de CO2-certificatenhandel, daar wilden landen zich toe beperken. Alle onderhandelaars spraken hun teleurstelling uit, want hun overleg klapte.
Dat CO2-certificatenhandel een taai onderwerp is, was voorzien. De kern van het idee is: registreer niet alleen uitgestoten broeikasgas, maar ook wat landen niét uitstoten, bijvoorbeeld dankzij bosaanplant en -behoud. Dit niet-uitgestoten CO2-gas kan vervolgens een handelswaar worden, in de vorm van certificaten.
Brazilië, Rusland en de Oekraïne wilde er groots mee gaan uitpakken. Australië, een vervuiler met veel steenkool zag dat wel zitten. Met het kopen van buitenlandse certificaten wilde Australië zijn klimaatdoelen ‘virtueel’ halen, dus zonder windmolens of zonnepanelen te plaatsen. Dat stuitte op veel verzet. “Landen wilden het systeem gaan uitbuiten”, zegt expert Sam van den Plas van het non-gouvernementele Carbon Market Watch in Madrid.
Landroof en uitbuiting
Afrikaanse landen waren bang voor landroof en uitbuiting, als er een grote handel zou opstarten in CO2-certificaten die berusten op bosprojecten. Als het er toch van zou komen, eisten zij onder aanvoering van Egypte, moet geld van de opbrengst van certificatenhandel naar Afrika.
Die eis schoot rijke landen in het verkeerde keelgat. Zij hebben in Parijs al 100 miljard dollar per jaar beloofd voor klimaatschade. Dat is genoeg, betoogden zij. De landen bleven het zo hardnekkig oneens, dat ze de kwestie doorschuiven naar 2020.
Grote kartonnen letters in de vorm ‘COP25’ lagen zondag omgekukeld in de entreehal. De watertappunten waren leeg. Onderhandelaars zaten ‘s middags nog altijd in het slotoverleg, terwijl bouwvakkers het decor van de top al afbraken. De VN-klimaattop in Madrid gaat de geschiedenis in als het overleg met de langste uitloop.
Eickhout sprak daarover wat verbazing uit, omdat ‘slechts’ artikel 6 op de agenda stond. Heel feitelijk bekeken klopt dat, zegt Van den Plas van Carbon Market Watch. “Maar de roep om harde en snelle maatregelen die nodig zijn om het klimaatprobleem op te lossen, van jongeren en wetenschappers, voerde de druk en spanning hoog op.”
Lees ook:
Wat schiet het klimaat op met nóg een top?
In Madrid begon twee weken terug de nieuwe VN-klimaattop. Wereldleiders, diplomaten, milieuactivisten, bedrijfslobbyisten en media uit de hele wereld kwamen daar twee weken samen. Hoe zinvol is dat nog, vroeg Trouw aan experts, nu blijkt dat landen steeds veel beloven maar weinig uitvoeren?
Op de klimaattop wordt nog steeds onderhandeld over een akkoord
Of landen het eens worden over uitvoering van het Klimaatakkoord van Parijs valt te bezien. Het frustreert de jongeren op de klimaattop. ‘Zie daar de kloof tussen het politieke proces en de wens van de straat’, zegt Europarlementariër Bas Eickhout
Klimaatcrisis? In Madrid bleek de term ‘urgentie’ een splijtzwam
De VN-klimaattop in Madrid wordt dit weekend pas echt afgesloten, voorzagen de experts vrijdag al. Landen bakkeleiden nog over spelregels, interpretatie en de taal van het akkoord van Parijs.
Meer over; Madrid milieu klimaatverandering opwarming van de aarde politiek internationale betrekkingen Frank Straver
Wiebes: akkoord op punten ‘teleurstellend’
MSN 15.12.2019 “Er zijn tijdens de klimaattop in Madrid stappen in de goede richting gezet, maar niet op het belangrijkste onderwerp: een robuust systeem voor emissiehandel. Op dit punt zijn vorderingen geboekt, maar onvoldoende om tot een akkoord te komen. Dit is teleurstellend. Nederland hoopt dat de onderhandelingen over emissiehandel volgend jaar alsnog kunnen worden afgerond.” Dat is de reactie van de minister van Klimaat, Eric Wiebes, op het akkoord van de klimaatconferentie in Madrid.
Het akkoord is met veel kritiek ontvangen. De belangrijkste uitkomst van de top is dat alle deelnemers toe hebben gezegd hun klimaatbeschermingsdoelstellingen voor 2030 volgend jaar “zoveel mogelijk aan te scherpen”. Er zijn geen afspraken gemaakt over de handel in CO2-emissies. De belangrijkste beslissingen zijn een jaar uitgesteld.
“Het doel van de klimaattop in 2020 is verhoging van de ambities om klimaatverandering tegen te gaan. De Europese Unie heeft het goede voorbeeld hiertoe gegeven met de Green Deal. Het is van belang dat we daar in Europa nu op een goede, verstandige wijze mee aan de slag gaan’’, aldus de minister zondag.
Meer lezen op MSN:
- Na 40 uur eindelijk akkoord (ANP)
- Alle actievoerders Schiphol vrij (RTL Nieuws)
- Timmermans: we kunnen niet zonder de boeren
Eurocommissaris Frans Timmermans en Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) in Madrid. Beeld AFP
Op de klimaattop wordt nog steeds onderhandeld over een akkoord
Trouw 14.12.2019 Het klimaatoverleg in Madrid zit nog klem. Meer dan 36 uur na de geplande sluiting wordt nog altijd onderhandeld over het akkoord.
Of landen het eens worden over uitvoering van het Klimaatakkoord van Parijs valt te bezien. Het frustreert de jongeren op de klimaattop. ‘Zie daar de kloof tussen het politieke proces en de wens van de straat’, zegt Europarlementariër Bas Eickhout.
Het is stil zaterdagmiddag, in de gangen van de VN-klimaattop in Madrid. De meeste onderhandelaars zijn vertrokken na de officiële slotdag, vrijdag. Alleen is het tot afronding nog niet gekomen – verre van zelfs. Achter gesloten deuren onderhandelen vertegenwoordigers van 194 landen zaterdag moeizaam verder.
Zeker nog tot laat, en ook zondagmorgen nog. Dan moet blijken of ze nieuwe afspraken maken voor de uitvoering van het Parijse Klimaatakkoord. Waarnemers achten de kans klein dat deze top afsluit zonder dat landen íéts op papier zetten. Dat zou als fiasco kunnen overkomen.
“Liever geen deal dan een slechte deal”, zegt Bas Eickhout, de delegatieleider van het Europees Parlement. Als hij het over die deal heeft, dan bedoelt de GroenLinks-politicus één onderwerp in het bijzonder, waar de onderhandelaars zich in Madrid al twee weken suf over praten. Dat onderwerp is het beginnen met de CO2-certificatenhandel. Op de klimaattop liggen dikke brochures met uitleg, omdat het een heel technisch en ingewikkeld onderwerp is, in het Parijs-akkoord ‘artikel 6’ genoemd.
“Een uiterst gevoelig punt”, zegt Eickhout. Hij wiebelt op zijn stoel, neemt een slok koffie. Hier wordt het gesprek ingewikkeld. Ook hij kent alle finesses, maar hoe vat je dat artikel 6 samen? Een poging.
Alle wolkjes CO2 (broeikasgas) die ergens op aarde de lucht in gaan, kun je tellen. En CO2-wolkjes die níét de lucht in zullen gaan, bijvoorbeeld doordat ergens bomen worden geplant die broeikasgas opzuigen, kun je ook tellen. Deze niet-uitgestoten CO2 willen landen gaan turven, als CO2-certificaten. Die certificaten kun je verhandelen, op internet.
Duurzamer vliegen op dezelfde vuile kerosine
“Ik ben er niet zo’n fan van”, zegt Eickhout. Een steenkolenland kan certificaten kopen, om toch groen te mogen heten. Ook de luchtvaart heeft interesse, want dan kunnen maatschappijen ‘duurzamer’ vliegen, maar gewoon op vuile kerosine.
In Madrid willen landen als Rusland, Oekraïne, Australië een grote handel in certificaten opstarten. Landen met meer klimaatambitie zien dat niet zitten. Zij willen hooguit een beperkt aantal CO2-certificaten toestaan, en verder vooral wereldwijd inzetten op windmolens en zonnepanelen.
“Of en hoe landen daar een compromis over sluiten, bepaalt hoe de wereld vertrekt uit Madrid”, zegt Eickhout. Als het niet lukt, spreken kritische waarnemers van een flop. Dan hebben alle onderhandelaars bij wijze van spreken voor niets met elkaar gepraat in Spanje. Hooguit kunnen zijn dan nog een tekst opstellen, waarin ze herhalen dat het Parijs-akkoord belangrijk is om de opwarming van de aarde op 1,5 graden Celsius te houden.
Over een mogelijke mislukking wil Eickhout nu nog niet spreken. Het Parijs-akkoord blijft intact, benadrukt hij. “Op de volgende VN-klimaattop, over een jaar in Glasgow, moeten landen toch echt hun plannen presenteren.” Eickhout ziet het overleg in Madrid toch vooral als tussenoverleg.
Klimaatactivist Greta Thunberg op de klimaattop in Madrid. Beeld REUTERS
Een tussenoverleg? De jongeren in Madrid, onder aanvoering van Greta Thunberg, willen daar niets van horen. Daar is geen tijd meer voor, betogen zij. De jongeren wijzen op de laatste wetenschappelijke studies. Om de opwarming van de aarde op het veilige niveau van 1,5 graden te houden, moet de CO2-uitstoot jaarlijks 7,6 procent dalen. Dit jaar stijgt de uitstoot 0,6 procent, en de komende jaren gaan olie-investeringen verder.
Ook VN-baas António Guterres vroeg landen daarom om meer te doen dan discussiëren over punten en komma’s. De milieubeweging, met spandoeken aanwezig in Madrid, staat daar helemaal achter. Gedurende de top had een klimaatmars door Madrid tienduizenden deelnemers.
‘Parijs’ en de Green Deal zijn projecten van de lange adem
“Zie daar de kloof tussen het politieke proces en de wens van de straat”, zegt Eickhout, verwijzend naar het protest in Madrid deze week, en al heel 2019 wereldwijd, ook in Amsterdam en op het Malieveld. Dat onderhandelaars het mondiaal nauwelijks of niet eens worden, geeft volgens hem geen fraaie uitstraling naar de buitenwereld.
Toch kan nooit worden verwacht dat op één VN-klimaattop de oplossing wordt geforceerd. De uitvoering van het Parijs-akkoord, dat de wereld in 2050 duurzaam moet maken, ziet hij als proces van de lange adem, net zoiets als de New Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans.
Dat jonge klimaatactivisten kwaad zullen zijn over marginale of ontbrekende afspraken in Madrid, zegt hij te snappen. “Wat ze denk ik niet weten, is hoe groot hun invloed uiteindelijk is op het totale proces.” Landen als China en India, die in Madrid zeggen dat ze al genoeg doen voor het klimaat, komen daar onder druk van de jeugd niet meer mee weg, denkt Eickhout.
De druk op olielanden neemt toe. En Europa, dat zich in Madrid als enige van een duurzame kant kon laten zien, moet er ook voor zorgen dat het niet blijft bij toekomstbeloften.
Lees ook:
Klimaatcrisis? In Madrid bleek de term ‘urgentie’ een splijtzwam
De VN-klimaattop in Madrid wordt dit weekend pas echt afgesloten, voorzagen de experts vrijdag al. Landen bakkeleiden nog over spelregels, interpretatie en de taal van het akkoord van Parijs.
Meer over; Madrid milieu klimaatverandering opwarming van de aarde politiek Europarlementariër Bas Eickhout Frank Straver
Kolencentrale in Duitsland AFP
Kloof tussen Parijse klimaatdoelen en mondiale uitstoot nog altijd groot
NOS 26.11.2019 Alleen als de wereldwijde uitstoot tussen 2020 en 2030 met elk jaar ruim 7 procent daalt, is het Parijse klimaatdoel van 1,5 graad opwarming nog te halen. Dat staat in het zogenoemde Emissions Gap Report van de Verenigde Naties (UNEP). Maar tot nu toe stijgt de uitstoot nog elk jaar, in 2018 opnieuw tot een recordhoogte. Het rapport verschijnt kort voor de jaarlijkse klimaatconferentie, die volgende week in Madrid begint.
De VN constateert dat de uitstoot de afgelopen tien jaar met gemiddeld 1,5 procent per jaar is gestegen. Alleen tussen 2014 en 2016 was er sprake van een korte stabilisatie. Elk jaar uitstel, waarbij het langer duurt voor de uitstoot daadwerkelijk naar beneden gaat, leidt er volgens het rapport toe dat later nog sneller en ingrijpender maatregelen nodig zijn.
Destructieve gevolgen
In het Emissions Gap Report gaat het over de kloof tussen de doelen die zijn afgesproken in het klimaatakkoord en de huidige en te verwachten uitstoot. In Parijs is afgesproken dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot “ruim onder” de 2 graden en liefst in de buurt van 1,5 graad. Ook hebben landen toen al beloftes gedaan met hoeveel ze hun uitstoot zullen terugbrengen.
Maar zelfs als alle landen doen wat ze hebben beloofd, zal de temperatuur op aarde naar verwachting stijgen met 3,2 graden Celsius. Volgens de wetenschap kan zo’n temperatuurstijging leiden tot “verstrekkende en vernietigende gevolgen voor het klimaat”. Uit onderzoek na ‘Parijs’ is gebleken dat het verschil in klimaatimpact tussen 1,5 en 2 graden waarschijnlijk al zeer groot is, laat staan als de stijging meer is dan 3 graden.
“We moeten nu een enorme vermindering van de uitstoot realiseren”, aldus Inger Andersen, UNEP-directeur.
Om de kloof te dichten tussen wat nodig is en de beloftes die landen hebben gedaan, is de bedoeling dat ze elke vijf jaar hun ambitie verhogen. Het rapport stelt dat landen snel de jaren moeten gaan inhalen waarin er te weinig is gebeurd om het klimaatprobleem aan te pakken.
“Ons collectieve falen om vroeg en stevig te handelen tegen klimaatverandering betekent dat we nu een enorme vermindering van de uitstoot moeten realiseren”, zegt Inger Andersen, directeur van UNEP. “Dit laat zien dat landen eenvoudigweg niet kunnen wachten tot het einde van 2020, wanneer nieuwe klimaatbeloftes moeten worden gedaan. Zij, en elke stad, regio, bedrijf en individu, moeten nu handelen.”
UNEP-directeur Inger Andersen (midden) presenteert haar bevindingen EPA
Op korte termijn zullen rijkere landen hun uitstoot sneller naar beneden moeten brengen dan ontwikkelingslanden, zegt het UNEP-rapport, omdat dit eerlijker en rechtvaardiger is. Maar uiteindelijk zullen alle landen moeten bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem.
De VN constateert dat er al veel oplossingen zijn, maar dat die te langzaam op grote schaal worden toegepast. Het gaat daarbij vooral om veranderingen in de energiesector, het transport en de bouwsector.
Recorduitstoot
Traditiegetrouw verschijnen er vlak voor de jaarlijkse klimaattop meerdere onderzoeken. Zo stelde de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) gisteren ook al dat vorig jaar de uitstoot van broeikasgassen opnieuw een record bereikte. “Deze voortdurende langetermijntrend betekent dat toekomstige generaties geconfronteerd zullen worden met steeds ernstiger gevolgen van klimaatverandering.”
Dit houdt volgens de WMO onder meer in: stijgende temperaturen, meer extreem weer, zeespiegelstijging en verstoring van ecosystemen. “Er is geen signaal van een vertraging, laat staan een daling, van de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer, ondanks alle verplichtingen die landen zijn aangegaan in het Parijse Klimaatakkoord”, zei WMO-secretaris-generaal Petteri Taalas.
Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks is namens het Europees Parlement delegatieleider op de top in Madrid. Volgens hem maakt het rapport duidelijk waarom steeds meer mensen de straat op gaan om te protesteren voor het klimaat. Overheden doen veel te weinig om hun uitstoot terug te dringen, zegt hij.
Hij is kritisch over de rol die de Europese Unie vervult. “Helaas is er veel te weinig druk vanuit de EU om dit daadwerkelijk de grote kwestie op de klimaattop te maken, omdat de EU haar klimaatzaken ook niet op orde heeft. Zo heeft de EU, na anderhalf jaar, nog steeds niet besloten om in 2050 klimaatneutraal te zijn, laat staan dat er een serieuze discussie is over de klimaatdoelen voor 2030.”
Bekijk ook;
- Nieuw rapport van VN-Klimaatpanel: zeespiegel stijgt steeds sneller
- VN-rapport: afgelopen 5 jaar warmste ooit gemeten, wereld doet te weinig
Raad van State: Klimaatbeleid niet genoeg om doel van 2030 te halen
NU 25.11.2019 Het Klimaatplan van de overheid is “stevig, maar niet genoeg om de klimaatdoelen van 2030 te halen”. Dat schrijft de Raad van State maandag in de beschouwing van het Klimaatplan. Het adviesorgaan van de regering stelt dat er aanvullende maatregelen nodig zijn om de broeikasgasreductie van 49 procent te realiseren.
In het kort;
- Om het klimaatdoel van 2030 te halen, moet de overheid met een samenhangende aanpak komen.
- Volgens de Raad moet de overheid meer aandacht schenken aan de uitvoering van de maatregelen die getroffen gaan worden.
- Ook is het belangrijk dat er meer draagvlak in de samenleving wordt gecreëerd.
Het Klimaatplan bestaat volgens de Raad uit een “veelheid aan losse maatregelen”. Maar om het doel in 2030 te halen, moet er vooral een samenhangende aanpak komen, blijkt uit het rapport. Het gaat om een niet-bindend advies.
Eerder concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving(PBL) ook dat het Klimaatplan onvoldoende is om de klimaatdoelen te behalen.
De Raad heeft het Klimaatplan van de overheid getoetst aan de eisen die zijn vastgelegd in de Klimaatwet. De wet stelt dat de CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met 49 procent moet zijn afgenomen, met het uiteindelijke doel van een afname van 95 procent in 2050.
In de analyse van het Klimaatplan stelt de Raad dat er meer aandacht moet worden geschonken aan uitvoering van de maatregelen die getroffen gaan worden. Als voorbeeld noemen ze de benodigde veranderingen in het energiesysteem, waarbij onder andere duidelijkheid nodig is over bekostiging van de nieuwe infrastructuur van warmtenetten en de uitbreiding van de elektriciteitsinfrastructuur.
De overheid moet daarnaast meer aandacht besteden aan veranderingen in consumptiepatronen, die kunnen zorgen voor een lagere CO2-uitstoot. Zo zouden burgers voorgelicht moeten worden over hun eetpatroon en hun auto- en energiegebruik.
‘Meer draagvlak in de samenleving is cruciaal’
Het is bij deze ingrijpende veranderingen in de economie en samenleving cruciaal dat er draagvlak wordt gecreëerd, schrijft de Raad.
Om het draagvlak onder de bevolking te vergroten, moet uit het Klimaatplan duidelijk worden wat de baten en de kosten van de plannen zijn. Een heldere wetgeving en een transparante meerjarenplanning moeten hieraan bijdragen.
De Raad erkent dat de maatregelen die voortkomen uit het Klimaatplan niet in ieders individuele belang zijn, maar dat keuzes onvermijdelijk zijn. De heldere wetgeving en een transparante meerjarenplanning zouden wel bijdragen aan het “verminderen van de spanningen”. Die zijn volgens de Raad onvermijdelijk, maar kunnen wel worden beheerst.
PBL: Klimaatdoelen gaan waarschijnlijk niet gehaald worden
De beschouwing van de Raad verscheen enkele weken na het rapport over het Klimaatakkoord dat het PBL begin november publiceerde. Uit het rapport bleek dat het doel van 2030 waarschijnlijk niet gehaald gaat worden.
Volgens het PBL is dit te wijten aan onder andere de groei van de economie. Zo worden er meer auto’s op de weg verwacht, en zorgt een lagere aardgasprijs ervoor dat het voor Nederlandse energiecentrales goedkoper is om “op volle toeren te draaien”.
Lees meer over: Klimaat Politiek
Raad van State kraakt klimaatplannen van kabinet
AD 25.11.2019 Het kabinet doet te weinig om in 2030 bijna de helft van de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Extra klimaatmaatregelen zijn nodig, zo oordeelt de Raad van State in een kritisch advies over het eerste Klimaatplan van het kabinet.
Opnieuw krijgt het kabinet een tik op de vingers over de nationale klimaatplannen. Begin deze maand waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat de huidige plannen onvoldoende zijn. Nu zegt ook de Raad van State dat het kabinet méér moet doen om te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs.
Lees ook;
‘Dit vergt een herordening van productie en consumptie in alle sectoren van de maatschappij en de economie, en niet een veelheid aan losse maatregelen’, meldt de Raad van State vrijdag. ‘Het Klimaatplan geeft nog weinig blijk van dit besef.’
Plannen
Het eerste Klimaatplan, dat het kabinet nu openbaar heeft gemaakt, is een overzicht van alle plannen om minder CO2 uit te stoten. In de recent aangenomen Klimaatwet is afgesproken dat de overheid elke vijf jaar zo’n Klimaatplan moet uitbrengen. In het plan wordt precies beschreven wat het kabinet doet aan CO2-reductie.
Dat is vooral een opsomming van de maatregelen uit het Klimaatakkoord. Zo gaat de gasprijs de komende jaren omhoog en de elektriciteitsprijs omlaag. Daarmee hoopt het kabinet dat burgers en bedrijven van het gas af gaan. Ook wordt elektrisch rijden gestimuleerd en komt er een speciaal warmtefonds. Uit dat fonds kunnen particulieren subsidie krijgen voor isolatiemaatregelen en de aanschaf van een warmtepomp.
Maar dat gaat volgens de Raad van State niet ver genoeg. Die stelt dat er – in aanloop naar 2050, het jaar waarin de broeikasgasreductie 95 procent moet zijn – ingrijpende veranderingen in de economie en de samenleving moeten plaatsvinden. ‘Om deze veranderingen door te voeren is het opbouwen en versterken van het draagvlak in de samenleving cruciaal’, zegt de Raad.
© Foto Bart Maat/ANP Fractievoorzitters Rob Jetten (D66), Pieter Heerma (CDA) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) na afloop van een vragenuurtje in mei. Binnen de coalitie nemen de onderlinge irritaties tussen de partijen toe.
Coalitie verkeert in zwaar weer, onderlinge irritaties nemen toe
MSN 24.11.2019 In het kabinet-Rutte III doet niemand alsof het onderling goed gaat. Al is er ook niemand die een andere regeringspartij ervan verdenkt om uit te zijn op de val van het kabinet. Maar of dat vanzelfsprekend betekent dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bij elkaar blijven tot de Tweede Kamerverkiezingen van begin 2021? Nee.
Geen enkele coalitiepartij lijkt op dit moment belang te hebben bij een kabinetscrisis – CDA en D66 zijn op zoek naar een nieuwe leider, VVD-premier Mark Rutte wil zijn kabinet het liefst zo lang mogelijk bij elkaar houden, de ChristenUnie wil nog van alles binnenhalen. Maar bij alle vier de partijen is er ook het besef: als dit zo doorgaat, kan er ook zomaar één irritatie of één vernedering te veel zijn.
Tobberigheid
En de onderlinge irritaties nemen snel toe, bijvoorbeeld door de stikstofcrisis. Bij de VVD, dit weekend bijeen voor een ‘festival’ op het evenemententerrein Papendal, overheerste tobberigheid. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff had het daar over „nare krantenkoppen” en „de billenkoek in de peilingen” die de VVD krijgt na de beslissing om het „liberale troetelkind” van 130 kilometer per uur opzij te zetten. „Heel vervelend.”
Partijleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie, de kleinste coalitiepartner, zei dit weekend in De Telegraaf dat het sinds deze herfst rommelt in de coalitie. „Er zijn stevige tegenstellingen. Het is niet allemaal netjes en keurig.” Vooral met D66 is de spanning opgelopen.
Segers noemde medisch-ethische kwesties, zoals de aangekondigde ‘voltooid-leven’-initiatiefwet van Pia Dijkstra (D66). En hij noemde de stikstofcrisis, waarbij D66 had geopperd de helft van de veestapel in te krimpen. Segers vond dat toen de „pijngrens” van de ChristenUnie bereikt was.
Komende week wordt de solidariteit in de coalitie opnieuw getest. Naar verwachting komt minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) dinsdag met een nieuwe Kamerbrief over de burgerdoden bij een Nederlands bombardement in Hawija, Irak, in 2015.
Een dag later, is het plan, zal de Kamer opnieuw met haar (en misschien premier Rutte) in debat gaan. Een gevoelige kwestie aangezien Bijleveld Rutte tijdens het vorige debat al in dit dossier had betrokken, tot grote irritatie van de VVD, omdat hij geweten moet hebben van de burgerdoden. Rutte zei zich dat niet te herinneren.
Een andere voorbode van meer wrijving in de coalitie is het drukbezochte partijcongres van de ChristenUnie, in Utrecht. Daar overheerste afgelopen zaterdag het zelfvertrouwen. Die partij viert steeds minder bescheiden de eigen successen in dit kabinet, het zouden er nu al 132 zijn – kleine en grote. En Segers formuleert ook nog gewoon 35 ‘dromen’. Zo wil hij het debat over abortus en ongeboren leven, min of meer opgeschort door de grote tegenstelling met D66, opnieuw voeren.
Winkels zouden dicht moeten op zondag. En er moet een einde komen aan de dubbele nationaliteit voor mensen van buiten de Europese Unie. En al is de ChristenUnie voor de andere coalitiepartijen niet de grootste electorale concurrent, bij hen kan dat groeiende zelfbewustzijn ook zomaar leiden tot de wens om die partij eens een lesje te leren – al vanaf het begin van Rutte III staat alléén de ChristenUnie nog op winst in de peilingen.
Zevengangendiner
Die irritatie is er al veel langer over D66, waar in de zomer is afgesproken om méér op te vallen met eigen ideeën en standpunten, ook als die moeilijk liggen in de coalitie – vooral het pleidooi van D66’er Tjeerd de Groot voor halvering van de veestapel was hard aangekomen bij de anderen. In het wekelijkse coalitieoverleg is D66-fractievoorzitter Rob Jetten er al een paar keer stevig op aangesproken. Kennelijk zonder succes.
Tjeerd de Groot noemde onlangs de eerste maatregelen in de stikstofcrisis, zoals de verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur, alleen nog maar de „amuse” in het „zevengangendiner” dat Nederland nog te wachten staat. Het zal de boeren, die nog steeds boos en wantrouwend zijn, allesbehalve geruststellen.
Hoeveel last de andere coalitiepartijen daarvan hebben, bleek afgelopen weekend bij de VVD. Daar liepen de discussies hoog op in het zaaltje waar VVD’ers konden praten over stikstof – en niet omdat iedereen nu langzamer moet gaan rijden. De ene na de andere VVD’er vond vooral dat de boeren het slachtoffer waren geworden van twijfelachtige metingen en normen.
Partijleider Mark Rutte had het in zijn toespraak om de paar zinnen over de „moeilijke en zware weken” die er waren geweest en opnieuw komen. Rutte vond dat de VVD het vooral bij zichzelf moest zoeken. Hij noemde de bouwers en de boeren op het Malieveld, die hun toekomst „met angst en beven tegemoet zien”. „Wij doen het allemaal voor hen.
Maar zij hebben het gevoel dat wij het níet voor hen doen. Daar moeten we bij stil staan. Daar moeten we fundamenteel over nadenken: waarom hébben wij die partij ook alweer?” Hij gaf zelf maar meteen het antwoord: „Voor alle gewone mensen die hun steentje bijdragen aan dit land.”
Nederland loopt achter met klimaatplannen: ‘We zijn helemaal braafste jongetje niet’
AD 03.11.2019 Nederland loopt in Europa niet voorop in het behalen van de klimaatdoelen. Geen enkel ander EU-land wekt zo weinig duurzame energie op. Als het om het verminderen van de broeikasgasuitstoot gaat, scoort Nederland wel beter.
© EU
Onze buurlanden België en Duitsland lopen aanzienlijk verder achter bij hun doelen om de CO2-uitstoot omlaag te brengen, zo blijkt uit een rapport van het Europees Milieuagentschap European Environment Agency. Maar ook ons land loopt achter op schema. Vrijdag waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) al dat Nederland de eigen klimaatdoelen niet gaat halen.
Het aandeel hernieuwbare energie in Nederland bleef vorig jaar volgens de Europese vergelijking steken onder de 10 procent. De Scandinavische landen zitten op een veelvoud daarvan, met Zweden (meer dan 50 procent) aan kop. Ook de Baltische staten en landen als Portugal, Kroatië en Roemenië torenen ver boven Nederland uit.
,,Het excuus dat Nederland niet als braafste jongetje voorop moet lopen met klimaatmaatregelen, is volstrekt niet aan de orde’’, zegt woordvoerder van Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) in een reactie op het rapport. ,,Van de 28 EU-landen deed alleen Luxemburg het afgelopen jaren slechter dan Nederland, maar zelfs dat land heeft ons nu ingehaald.’’
Landen met veel hoogteverschil, zoals Zweden en Frankrijk, kunnen relatief makkelijk duurzame energie opwekken met waterkracht. Bosrijke landen in Noord-Europa, zoals Letland, Estland en Litouwen, beschikken van nature over veel bio-energie. En Zuid-Europese landen profiteren van de doorgaans rianter schijnende zon. Dat zijn echter geen redenen voor Nederland om achter te blijven, stelt GroenLinks. ,,Kijk naar een land als Denemarken, dat even plat en bewolkt is als Nederland. Dat heeft een grote slag geslagen met windenergie.’’
Lees ook;
Klimaatneutraal
De EU-landen hebben hun totale CO2-uitstoot met 2 procent verminderd in 2018, concludeert het Milieuagentschap. Dat brengt de reductie ten opzichte van 1990 op ruim 23 procent. Daarmee is de EU goed op weg om de doelstelling voor 2020 te halen. De doelen voor 2030 en verder – de EU wil in 2050 klimaatneutraal zijn en dus netto helemaal geen broeikasgassen meer uitstoten – is echter nog ver uit zicht.
De verschillen tussen landen zijn bovendien groot. Waar landen als Zweden, Finland en ook Nederland erin slagen de broeikasgasuitstoot te verlagen, is die in bijvoorbeeld Polen, Roemenië en Bulgarije sinds 2005 juist toegenomen. Landen als Portugal en Griekenland lijken goed scoren met een dalende uitstoot, maar het is de vraag of ze die vol kunnen houden. Die landen zijn hard getroffen door de economische crisis. Die heeft ervoor gezorgd dat fabrieken jarenlang minder produceerden en er minder spullen werden vervoerd.
Zonneboilers
Vrijdag waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat Nederland meer maatregelen moet nemen om de CO2-uitstoot te verlagen. In reactie op dat nieuws besloot het kabinet 60 miljoen euro extra subsidie uit te trekken voor de aanschaf van warmtepompen en zonneboilers. Ook komt er een nieuwe subsidieronde voor bedrijven die investeren in duurzame energie en wil het kabinet met spoed zonnepanelen op daken van scholen en overheidsgebouwen laten leggen.
Die haast is nodig om volgend jaar een kwart minder CO2 uit te stoten: het klimaatdoel dat door de rechter is opgelegd in de Urgenda-zaak. ,,We doen wel wat, maar niet genoeg, is continu de trend’’, reageert Marjan Minnesma van Urgenda. ,,Het is de vraag wanneer het kabinet de ernst van de zaak doorkrijgt.’’’
Vandaag werd bekend dat de klimaattop verplaatst van Chili naar Spanje. Dat zorgt voor grote logistieke problemen. Voor de jonge Nederlandse klimaatzeilers bijvoorbeeld, die halverwege de Atlantische Oceaan zijn. En voor Greta Thunberg, die weigert te vliegen en nu op het verkeerde continent zit.
Staat ligt ook niet op koers met klimaatdoelen uit Urgenda-zaak
NU 01.11.2019 De Nederlandse Staat gaat de klimaatdoelen voor 2020 zoals het er nu naar uitziet nog steeds niet halen. Voor het einde van volgend jaar wordt 23 procent minder broeikasgassen – waarvan CO2 het belangrijkste gas is – uitgestoten ten opzichte van ijkjaar 1990. Om aan de uitspraak van de Urgenda-zaak te voldoen, moet de afname minstens 25 procent zijn.
Dat blijkt uit de vrijdag 01.11.2019 gepubliceerde doorrekening van de klimaatplannen in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Het percentage is wel met veel onzekerheid omgeven. Het PBL hanteert daarom een bandbreedte van 19 tot 26 procent broeikasgasreductie in 2020. Zo bezien kan het doel van een kwart minder uitstoot met een uiterste inspanning alsnog worden bereikt, maar dat is niet de verwachting.
De onzekerheidsmarge is groot. Dat zit hem vooral in de elektriciteitsproductie in Nederland, die weer sterk afhankelijk is van de aardgas-, kolen- en CO2-prijzen. Als hier het komende jaar meer elektriciteit wordt geproduceerd – en daar gaat het PBL van uit – dan is er ook meer uitstoot van broeikasgassen.
Het weer is logischerwijs ook een grote onzekerheidsfactor. Als 2020 een warm jaar is, wordt er door huishoudens minder gestookt. Bij een koude winter wordt de kachel juist hoger gezet.
Kabinet neemt extra maatregelen
Het kabinet neemt extra klimaatmaatregelen, maakte minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vrijdag in een reactie op de doorrekeningen bekend. Burgers en bedrijven moeten met subsidies worden verleid te verduurzamen.
Er wordt nog dit jaar 60 miljoen euro extra subsidie uitgetrokken voor de aanschaf van bijvoorbeeld warmtepompen en zonneboilers.
Wiebes wijst ook op subsidies waar projecten in hernieuwbare energie mee kunnen worden gefinancierd, er wordt hier alleen geen extra geld voor uitgetrokken.
Ten slotte moet de aanleg van zonnepanelen op gebouwen van de overheid, scholen en bij particulieren worden versneld.
Staat verloor Urgenda-rechtszaak en moet doelen halen
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda dwong de overheid in 2015 via een rechtszaak zich te houden aan het zelfopgelegde klimaatdoel om in 2020 minimaal een kwart minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990. Dit is een afspraak uit het in 2013 gesloten Energieakkoord.
De Staat ging tevergeefs in hoger beroep en de kans is groot dat ook de Hoge Raad, de hoogste rechter in het land, Urgenda in het gelijk stelt.
De Urgenda-zaak staat los van het Klimaatakkoord, waarover het PBL vrijdag eveneens cijfers publiceerde. In dat geval gaat het ook om broeikasgasreductie, maar de doelen zijn anders. Er is bij het Klimaatakkoord geen sprake van een rechtszaak.
De extra maatregelen die Wiebes aankondigde, moeten ook bijdragen aan het doel uit het Klimaatakkoord.
Zie ook: Planbureau: Belangrijkste doel uit Klimaatakkoord wordt niet gehaald
Rutte beloofde vonnis uit te voeren
De verwachte 23 procent CO2-reductie voor 2020 is wel een verbetering vergeleken met berekeningen van het planbureau in januari. Toen bleef het percentage steken op 21 procent.
Premier Mark Rutte zei destijds in een reactie zich te willen houden aan de rechterlijke uitspraak. “Vonnissen horen wij uit te voeren, dus dat gaan we ook doen”, aldus de premier.
Het moet voor Rutte een wrange conclusie zijn, omdat hij op Europees niveau een voortrekkersrol wil spelen op het gebied van klimaatbeleid. Hij probeert zelfs de Europese klimaatdoelen naar boven bij te stellen.
Toen in januari bekend werd dat het Urgenda-doel niet werd gehaald, kondigde het kabinet in juni extra maatregelen aan. Dat beleid is alleen nu niet meegenomen in de berekeningen, omdat het PBL alleen heeft gekeken naar (aangekondigd) beleid dat voor 1 mei van dit jaar is bekendgemaakt.
PBL ziet spectaculaire stijging bij opwekking duurzame elektriciteit
De CO2-uitstoot is niet het enige doel voor 2020 dat niet wordt gehaald. Ook het aandeel opgewekte hernieuwbare energie (11 in plaats van 14 procent) en de energiebesparing (80 in plaats van 100 petajoule) blijven volgend jaar naar verwachting achter.
Het PBL zag ook dat er vooruitgang is geboekt de laatste jaren. Zo stijgt het aandeel opgewekte duurzame energie (zon en wind) van 15 procent in 2018 naar twee derde in 2030. Het PBL spreekt van een spectaculaire stijging. Zo’n grote stijging is ook wel nodig, want tegen die tijd gaan de laatste vijf kolencentrales in Nederland dicht.
Het planbureau ziet ook progressie bij de broeikasgasuitstoot. Die was het afgelopen jaar 15 procent lager dan in 1990.
Daar past wel een kanttekening bij, omdat het kabinet namelijk een totale broeikasgasverlaging van 49 procent in 2030 wil realiseren. De komende tien jaar moet dus twee keer zoveel worden bereikt als in de afgelopen dertig jaar.
Dat het daadwerkelijk uitvoeren van beleid in de praktijk moeilijk is, was dan ook een van de belangrijkste boodschappen van het PBL in deze allereerste Klimaat- en Energieverkenning.
Lees meer over: Klimaat Politiek
Rutte over stikstofcrisis: het is alle hens aan dek
NOS 01.11.2019 Premier Rutte noemt de stikstofcrisis een acuut probleem met gevolgen “voor ons allemaal”. Daarom is het wat het kabinet betreft “alle hens aan dek”. Er zijn voortdurend contacten tussen het kabinet, de provincies, het bedrijfsleven en juristen om oplossingen te verzinnen.
Wat de buurlanden doen gaat voor Nederland niet op, zegt de premier. Dat komt doordat Nederland een klein land is waar veel gebeurt, met soms tegengestelde belangen. “Daarnaast moet alles juridisch kloppen, want Nederland is een rechtsstaat.”
Rutte begrijpt de acties op het Malieveld in Den Haag van de boeren en de bouw. Maar eenvoudige oplossingen zijn er niet, zegt hij. “Er zijn mensen die zeggen: ‘Het is toch simpel op te lossen, pas gewoon je normen aan.’ Dat is niet zo. Het gaat hier om iets echt ingewikkelds.”
“We leefden op de pof, dat is nu echt niet meer mogelijk.”.aldus Premier Rutte.
Het gaat volgens de premier om een reëel probleem omdat er gewoon te veel stikstof en ammoniak worden uitgestoten. De wetgeving die bedacht was om die uitstoot kleiner te maken bleek te weinig effect te hebben en juridisch niet te kloppen. “We leefden op de pof”, zegt Rutte. “Dat is nu echt niet meer mogelijk.”
Hij zegt dat er al verschillende projecten weer op gang aan het komen zijn, als is vastgesteld dat zij niet leiden tot neerdaling van stikstof op natuurgebieden.
“Het heeft weinig zin als ik als een soort Nero door een brandend paleis ga rennen.”, aldus Premier Rutte.
Zoals bekend werkt het kabinet aan oplossingen voor de korte termijn die de woningbouw weer op gang moeten brengen. Rutte verwacht hierover volgende week een brief aan de Tweede Kamer te sturen.
Op de vraag of Rutte het nog wel ziet zitten met al die ingewikkelde dossiers zoals de stikstofcrisis, het klimaatprobleem en de giftige stoffen PFAS, antwoordt hij bevestigend. “Ja zeker. Ik denk dat het weinig zin heeft als ik als een soort Nero door een brandend paleis ga rennen.”
Bekijk ook;
- Rutte: ik leid het team, stikstofcrisis is al weken chefsache
- Kabinet: met spoed korter vergunningentraject voor kleine bouwprojecten
Kabinet neemt extra maatregelen om klimaatdoelen wél te halen
NOS 01.11.2019 Minister Wiebes van Economische Zaken reageert optimistisch op de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Hij denkt dat Nederland de opgave om de CO2-uitstoot te verminderen uiteindelijk kan “waarmaken”. Ook het doel voor 2020.
Voor hernieuwbare energie zijn er dan wel extra maatregelen nodig, zegt Wiebes. Er komt een nieuwe subsidieronde voor projecten die hernieuwbare energie produceren, zoals met wind, waterkracht, zon, aardwarmte, buitenluchtwarmte en biomassa.
Verder komt er nog dit jaar 60 miljoen euro extra voor de aanschaf van warmtepompen en zonneboilers. De plaatsing van zonnepanelen op overheidsgebouwen en scholen wordt versneld. Ook particulieren moeten meer zonnepanelen gaan plaatsen.
Minister Wiebes denkt dat een vermindering van de CO2-uitstoot met 49 procent in 2030 nog steeds haalbaar is:
Minister Wiebes: we gaan de klimaatdoelen wél halen, extra maatregelen
Niet zo optimistisch
Sommige oppositiepartijen zijn helemaal niet zo optimistisch als Wiebes. Volgens GroenLinks-leider Klaver gaan de doelen niet gehaald worden. “Bij ons thuis word je dan een faalhaas genoemd”, zegt hij. “Onacceptabel. Het kabinet laat de klimaatgeneratie in de steek.”
Ook fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt dat er te weinig gebeurt. “Dit is heel ernstig want de overheid houdt zich niet aan zijn eigen wetten”, zegt zij. “Ze zijn te laf om de maatregelen te nemen die nodig zijn.”
Bekijk ook;
- CO2-uitstoot komende jaren flink omlaag, maar niet genoeg om doelen te halen
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
Planbureau: Belangrijkste doel uit Klimaatakkoord wordt niet gehaald
NU 01.11.2019 Het verlagen van 49 procent van de broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990, een van de belangrijkste doelen uit het in juni gesloten Klimaatakkoord, wordt waarschijnlijk niet gehaald. De reductie blijft steken op 43 tot 48 procent, blijkt uit een vrijdag gepubliceerd rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over het Klimaatakkoord.
Om de bovenkant van die bandbreedte te halen, dus 48 procent reductie, moeten maatregelen maximaal effect hebben en is “een stapeling van meevallers” als reactie op het beleid nodig. Daar wordt door het PBL dan ook niet op gerekend.
De totale lasten van het Klimaatakkoord zijn min of meer gelijk gebleven vergeleken met een eerder gepubliceerde conceptversie in maart, berekende het Centraal Planbureau (CPB).
Er is wel een significante lastenverschuiving van gezinnen naar bedrijven van ongeveer 1 miljard. Dat komt vooral door een andere verschuiving van de energiebelasting die bedrijven nu voor een groot deel voor hun rekening nemen.
In totaal komen de lasten van het klimaat- en energiebeleid in 2030 uit op 4,6 miljard euro, waarvan 0,3 miljard afkomstig is van maatregelen uit het Klimaatakkoord. Bedrijven betalen in 2030 dus meer (in totaal 2,6 miljard) dan huishoudens (1,8 miljard).
Zie ook: Dit zijn de belangrijkste punten uit het Klimaatakkoord
Kabinet neemt extra maatregelen
Als gevolg van het niet halen van de doelen, neemt het kabinet extra klimaatmaatregelen, maakte minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vrijdag in een reactie op de doorrekeningen bekend.
Burgers en bedrijven moeten met subsidies worden verleid te verduurzamen. Er wordt nog dit jaar 60 miljoen euro extra subsidie uitgetrokken voor de aanschaf van bijvoorbeeld warmtepompen en zonneboilers.
Wiebes wijst ook op subsidies waar projecten in hernieuwbare energie mee kunnen worden gefinancierd, er wordt hier alleen geen extra geld voor uitgetrokken.
Ten slotte moet de aanleg van zonnepanelen op gebouwen van de overheid, scholen en bij particulieren worden versneld.
Zie ook: Staat ligt ook niet op koers met klimaatdoelen uit Urgenda-zaak
Klimaatakkoord staat los van Urgenda-zaak
Het Klimaatakkoord is opgedeeld in de sectoren bouw, mobiliteit, industrie, elektriciteit en landbouw. Die hebben allemaal hun eigen klimaatdoel, gemeten in tonnen CO2. Gezamenlijk moet dat leiden tot 49 procent broeikasgasreductie in 2030 ten opzichte van ijkjaar 1990.
Het doel uit het Klimaatakkoord staat weer los van de Urgenda-zaak waarover vrijdag ook cijfers verschenen in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het PBL.
In zowel de Urgenda-zaak als het Klimaatakkoord gaat het om CO2-reductie, maar de doelen zijn anders. Er is in het geval van het Klimaatakkoord ook geen sprake van een rechterlijke uitspraak.
De extra maatregelen die Wiebes aankondigde, kunnen in beide gevallen helpen om de klimaatdoelen te halen.
In het kort;
- Het terugdringen van de CO2-uitstoot is verder uit zicht.
- Dat komt onder meer doordat Nederland afhankelijk is van de internationale prijzen van aardgas en kolen.
- Ook rijden er meer auto’s, waaronder onzuinige auto’s, op de weg dan eerder was berekend.
- Het planbureau stelt dat er meer maatregelen nodig zijn.
Ambitieuzere plannen, maar hogere CO2-uitstoot
In het Klimaatakkoord van 28 juni staan ambitieuzere plannen dan in een eerder gepubliceerde conceptversie van het Klimaatakkoord, maar gek genoeg is het belangrijkste klimaatdoel – het terugdringen van CO2-uitstoot – nu verder uit zicht.
Dat komt met name door de elektriciteitsproductie in Nederland. Die is erg afhankelijk van de internationale prijzen van aardgas, kolen en CO2 (verhandeld als rechten op de Europese markt, afgekort tot ETS).
Het PBL verwacht lagere aardgasprijzen in 2030. Daardoor is het voor energiecentrales hier goedkoper om op volle toeren te draaien, maar dat betekent ook meer uitstoot van broeikasgassen.
Deze aanname kent veel onzekerheden, benadrukt het planbureau, omdat het voorspellen van de aardgasprijs erg moeilijk is. Daarbij geldt ook dat de onzekerheid groter is naarmate de voorspelling verder in de toekomst ligt.
Een andere oorzaak dat het klimaatdoel niet wordt gehaald, ligt bij het gebruik van auto’s. Door de bevolkingsgroei en de lagere brandstofprijzen zijn er meer auto’s op de weg die tot meer CO2-uitstoot leiden dan eerder berekend was. Ook zijn er meer onzuinige auto’s bij gekomen.
Het PBL ziet tot slot een hogere uitstoot bij de industrie, al lijkt dat vooral te komen door nieuwe inzichten in de berekening van de uitstoot.
Kortom: er zijn meer maatregelen nodig om de klimaatdoelen voor 2030 te halen, aldus het PBL.
Klimaat- en Energieverkenning verschijnt ieder jaar
Het rapport over het Klimaatakkoord is een aanvulling op de Klimaat- en Energieverkenning (KEV).
Logischerwijs worden maatregelen uit het Klimaatakkoord hier ook in meegenomen, maar daar was dit jaar geen tijd meer voor. Klimaatbeleid moet voor 1 mei bij het PBL bekend zijn om nog meegenomen te kunnen worden in de KEV. Het Klimaatakkoord werd eind juni gepubliceerd.
Deze KEV geldt de komende jaren als basis om energie- en klimaatzaken zoals de broeikasgasuitstoot en de opwekking van duurzame energie in kaart te brengen. Zo kunnen het klimaatbeleid en de klimaatdoelen van het kabinet tegen het licht worden gehouden en weet de politiek of er extra maatregelen moeten worden genomen.
Zo’n periodieke rapportage over energie en klimaat bestond al, maar krijgt nu in de KEV een andere opzet omdat er met het aantreden van het kabinet-Rutte III in 2017 een ander energie- en klimaatbeleid is.
De jaarlijkse publicatie van de KEV is een gevolg van de in mei door het parlement aangenomen Klimaatwet.
Zie ook: Eerste Kamer stemt in met Klimaatwet: Dit zijn de belangrijkste punten
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Kabinet trekt 500 miljoen euro extra uit voor stikstofmaatregelen
NU 01.11.2019 Het kabinet trekt 500 miljoen euro extra uit voor maatregelen om de stikstofuitstoot tegen te gaan, schrijft minister Carola Schouten (Landbouw) vrijdag in een Kamerbrief. Komende week komt het kabinet met een eerste pakket maatregelen.
Het kabinet stelt het geld beschikbaar vanuit de begrotingsreserve om de neerslag van stikstof in natuurgebieden te verlagen. Zo hopen ze dat er meer stikstofruimte vrijkomt voor andere projecten, bijvoorbeeld voor de bouw.
De minister schrijft verder in de brief samen met de provincies uit te zullen zoeken welke specifieke maatregelen er nodig zijn om de stikstof in en rondom de zogenoemde Natura 2000-gebieden terug te dringen. De minister zegt nog in overleg te zijn met de provincies voor een eventueel aanvullende bijdrage voor deze gebiedsgerichte aanpak.
Deze 500 miljoen euro komt bovenop de 100 miljoen die in het Klimaatakkoord gereserveerd was voor de veehouderij rondom de Natura 2000-gebieden en de 100 miljoen euro voor de veenweideaanpak. Verder zegt de minister in de brief dat de 500 miljoen extra eventueel ook gebruikt kan worden om de stikstofproblematiek in de bouwsector op te vangen.
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
Lees meer over: Binnenland Stikstofuitspraak
Rutte: ik leid het team, stikstofcrisis is al weken chefsache
NOS 31.10.2019 Premier Rutte vindt het verwijt dat hij een te kleine rol speelt in de stikstofcrisis niet terecht. De taken in het kabinet zijn verdeeld, maar hij leidt het team, zegt Rutte.
“De stikstofcrisis is al weken chefsache”, zegt hij op de kritiek dat hij onzichtbaar is. “Zoals dat hoort bij kwesties die allesoverstijgend zijn.”
Het is de dagelijkse taak van minister Schouten en staatssecretaris Van Veldhoven om stap voor stap tot oplossingen te komen.
De premier zegt dat hij wel degelijk op de hoogte is van de details in het stikstofdossier:
Rutte: ik heb wel degelijk de regie in stikstofdossier
Vooral PVV-leider Wilders heeft kritiek op de aanpak van Rutte. Hij vindt dat de maatregelen voor de stikstofcrisis en het PFAS-probleem veel te lang op zich laten wachten.
Hij vroeg aan Kamervoorzitter Arib: “Mevrouw de voorzitter, ik wil graag een debat met de premier. Maar hebben we eigenlijk nog wel een premier? Want we zien hem niet.”
Maar ook de andere fracties in de Tweede Kamer zijn ongeduldig. Zij willen volgende week een brief met oplossingen van het kabinet. Dan is er daarna een debat.
Bekijk ook;
- Enzymen in veevoer moeten helpen bouw weer vlot te trekken
- Commissie-Remkes komt met versneld stikstofrapport luchtvaart
‘Ministerie negeerde jaar lang signalen dat stikstofbeleid op instorten stond’
NU 28.10.2019 Het ministerie van Landbouw heeft, voor de Raad van State in mei een streep zette door het Programma Aanpak Stikstof (PAS), meerdere signalen links laten liggen die de politici erop wezen dat het systeem op instorten stond, schrijft de Volkskrant maandag.
Als gevolg daarvan nam het ministerie onvoldoende maatregelen om zich voor te bereiden op het scenario waarbij de hoogste rechter van Nederland zich negatief uitsprak over het stikstofbeleid, aldus het dagblad. Met deze uitspraak hadden veel politici, naar eigen zeggen, geen rekening gehouden.
De krant beroept zich op interne documenten en gesprekken met betrokkenen. Zij beweren dat het ministerie ruim een jaar voor de uitspraak al een analyse onder ogen kreeg, waarin de consequenties van een negatief vonnis van het Europees Hof over het Nederlandse beleid werden uitgelicht. Destijds werd er al geschreven over het “intrekken van al afgegeven (bouw-)vergunningen”.
Minister Carola Schouten (Landbouw) kreeg de studie niet te zien, maar hoorde er later over toen andere werkgroepen aan de slag gingen met “scenariovorming”, schrijft de krant.
Waarom zorgt stikstof voor zo veel problemen in Nederland?
‘Negatief vonnis van Europees Hof als ‘rooskleurig’ geïnterpreteerd’
Het Europese Hof van Justitie concludeerde uiteindelijk in november 2018 dat het PAS niet handelt volgens de Europese richtlijnen om de natuur te beschermen. Deze uitspraak werd door politici als “rooskleurig” geïnterpreteerd en bewindslieden besloten dat vergunningverlening door kon gaan.
Verzet op de uitspraak werd terzijde geschoven. Zo zouden de provincies Overijssel en Brabant kritisch zijn geweest op het Europese vonnis. Het laatstgenoemde provinciehuis zou zelfs pas zijn overtuigd nadat het ministerie een landsadvocaat inschakelde om het stelsel te verdedigen.
Een voorstel van ambtenaren om richting het vonnis van de Raad van State alleen nog vergunningen te verlenen met de boodschap dat deze weer ingetrokken kunnen worden bij een negatieve uitspraak, kreeg nul op het rekest. Op basis van bronnen meldt de Volkskrant dat het ministerie eerst het vonnis wilde afwachten.
Vijf maanden na de uitspraak is het nog steeds niet duidelijk hoe de vergunningsverlening moet worden hersteld. Minister Schouten ontkent maandagochtend in een brief aan de Tweede Kamer dat er onvoldoende aandacht is geweest voor de juridische risico’s van het stikstofbeleid.
Zie ook: Acht vragen (en antwoorden) over het stikstofprobleem
Lees meer over: Politiek Carola Schouten Binnenland Stikstofuitspraak
Twijfel in Kamer over stikstofcijfers RIVM
NOS 09.10.2019 De twijfels die boeren hebben bij de meetmethode die rijksgezondheidsinstituut RIVM gebruikt om de stikstofneerslag bij te houden, worden gedeeld door een deel van de Tweede Kamer.
Kamerlid Geurts van regeringspartij CDA vindt dat het RIVM transparanter moet zijn over het gebruikte rekenmodel en dat het kabinet de methode tegen het licht moet houden.
Black box
De RIVM-cijfers vormen de basis voor de stikstofplannen die het kabinet vorige week presenteerde. “Maar als partijen aan het RIVM vragen om te laten zien hoe dat model is opgebouwd en nul op het rekest krijgen, vind ik dat vreemd”, zegt Geurts tegen het AD. Hij twijfelt daarom aan de juistheid van de RIVM-cijfers.
In ochtendprogramma Goedemorgen Nederland lichtte hij zijn twijfels verder toe. “Dit model is zo bepalend voor wat er gaat gebeuren in Nederland”, zei de politicus. “Daarom mag er echt geen enkele twijfel zijn. En nu is het een beetje een black box. Het is niet duidelijk wat er precies ingaat en wat er vervolgens uitkomt.”
Kamerlid Lodders van coalitiepartner VVD zegt niet te begrijpen dat het RIVM de rekenmethode niet openbaart. “Een rekenmodel dat dergelijke grote gevolgen voor boeren heeft moet transparant zijn. Nu worden boeren gestraft met de uitkomsten van een rekenmodel waarvan niemand weet waarop de cijfers gebaseerd zijn. ”
SGP-Kamerlid Stoffer vindt dat de overheid met twee maten meet. Volgens hem worden boeren en bouwers zwaarder aangeslagen dan automobilisten en is dat onacceptabel.
Transparantie
Het RIVM laat in een reactie weten dat de kritiek op de methode oud nieuws is voor het instituut. “Een jaar geleden kregen we al geluiden dat we niet transparant zouden zijn. Maar alle data zijn in te zien. Het staat alleen niet allemaal online, omdat het een computersysteem is en dus te groot is om online te publiceren. Daarom nodigen we onderzoekers uit om op ons kantoor alles in te zien.”
Het RIVM benadrukt verder dat de rekenmethode “robuust en wetenschappelijk verantwoord” is. “Dat zeggen ook internationale onderzoekers”, aldus een woordvoerder. “Dat er nu een club is die het niet eens is met de uitkomsten doet niets af aan het onderzoek. Wij maken geen beleid. Wij meten alleen.”
Het ministerie van Landbouw juicht toe dat het RIVM bereid is inzage in de cijfers te bieden. “Want dit soort discussies beginnen bij transparantie”, zegt een woordvoerder.
Stikstofonderzoeker Jan Willem Erisman, die directeur is van landbouwadviesbureau Louis Bolk Instituut, bevestigt dat het RIVM-model niet geheim is. Volgens hem zijn de modellen wetenschappelijk gepubliceerd. “Maar ze zouden er goed aan doen het transparanter te maken. Ik denk dat ze niets te verbergen hebben, maar toch wekt het achterdocht als je dingen niet nadrukkelijk openbaar maakt”, aldus Erisman in het NOS Radio 1 Journaal.
In deze video legt NOS op 3 uit waarom Nederland in de ban is van stikstof:
Uit de RIVM-data blijkt dat de landbouw verantwoordelijk is voor 46 procent van de stikstofneerslag in Nederland. Een woordvoerder van de boerenactiegroep Farmers Defence Force laat op NPO Radio 1 weten sceptisch te staan tegenover dat percentage.
“Ze gebruiken een zeer duistere berekeningsmethode. We weten bijvoorbeeld van twee meetpunten dat er niets van klopt. Het een staat boven een rioolput en het ander staat naast een intensief bedrijf. Het RIVM is niet onafhankelijk en niet transparant.”
‘Grote beeld klopt’
Stikstofwetenschapper Erisman zegt dat de boeren met de kritiek op die twee meetpunten een punt hebben. Als oud-medewerker van het RIVM was hij nog betrokken bij het plaatsen van de meetpunten.
“Dat hebben we destijds goed uitgezocht, zodat de cijfers zo representatief mogelijk zouden zijn. Maar na verloop van tijd zijn de activiteiten rond die meetpunten gegroeid. Ik denk dat iedere keer gecontroleerd had moeten worden of die meetpunten nog wel representatief zijn.”
Wel benadrukt Erisman dat de cijfers van het RIVM over stikstofneerslag in natuurgebieden, die de basis vormen voor de recente stikstofmaatregelen van het kabinet, representatief zijn. “Die metingen worden verricht in 86 natuurgebieden en leveren een maandelijks gemiddelde. Het is daarom de vraag of die twee omstreden punten de modellen sterk beïnvloeden.”
Als hoogleraar aan de Vrije Universiteit vergeleek hij de afgelopen jaren de stikstofcijfers van het RIVM geregeld met andere cijfers, bijvoorbeeld verkregen via satellietwaarnemingen. “En dan zie je dat het grote beeld klopt. Dus dat de hotspots in landbouwgebieden liggen.”
Bekijk ook;
- De stikstofcrisis, hoe heeft de politiek het zo ver laten komen?
- Stikstof: vier vragen (en antwoorden) over de uitstoot van boeren
- Kabinet trekt honderden miljoenen uit voor aanpak stikstofcrisis
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7b3e978-d392-11e9-baff-02d2fb1aa1d7.jpg)
’Investeringen moeten klimaatschade voorkomen’
Telegraaf 10.09.2019 Er zijn forse investeringen nodig om landen tegen de gevolgen van klimaatverandering te beschermen. In 2030 kunnen meer dan 100 miljoen mensen onder de armoedegrens terechtkomen, stelt een rapport van de Global Commission on Adaptation, een internationale klimaatcommissie waarvan minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat de initiatiefnemer is.
Volgens de commissie moet er wereldwijd in de periode tussen 2020 en 2030 op vijf terreinen 1600 miljard euro geïnvesteerd worden. Die investeringen kunnen een rendement van ruim 6000 miljard euro genereren. Het gaat om vroege signaleringssystemen, klimaatbestendige infrastructuur, het verbeteren van landbouw in droge gebieden, de bescherming van mangroves en investeringen om waterbronnen duurzaam te maken.
Nederland verzorgt in 2020 een wereldtop waarop een actieplan tegen klimaatverandering wordt gepresenteerd.
Het Wereld Natuur Fonds juicht toe dat de Global Commission on Adaptation (GCA) de natuur als eerste verdedigingslinie noemt in de strijd tegen klimaatverandering. „Nederland kan met zijn kennis van watermanagement gidsland worden in het ontwikkelen van natuurlijke oplossingen”, aldus de organisatie.
’Het is aan de minister’
„Natuur biedt oplossingen tegen de stijgende zeespiegel, overstromingen en voor perioden van droogte en hittegolven. Het is dan ook aan minister Van Nieuwenhuizen om die koers ook in Nederland in te zetten. Niet nog hogere dijken en damwanden, maar natuurlijke maatregelen als kwelders tegen hoogwater en de ruimte geven aan rivieren. En geen kunstmatige spaarbekkens, maar veenweidegebieden en bossen die water vasthouden voor tijden van droogte. Met nieuwe natuur en bos maken we het landschap mooier en leggen we ook nog eens CO2 vast.”
Bekijk meer van; ministerie van infrastructuur en milieu klimaat
‘Investeringen nodig om forse klimaatschade te voorkomen’
NOS 10.09.2019 Er moet snel meer geld geïnvesteerd worden in het beschermen van landen tegen extreem weer, als gevolg van klimaatverandering. Anders lopen de kosten vanaf nu snel op en kunnen in 2030 meer dan honderd miljoen mensen onder de armoedegrens terechtkomen. Dat is de conclusie van een rapport van de Global Commission on Adaptation, een wereldwijde organisatie die sinds vorig jaar in Nederland is gevestigd.
In het rapport staat dat er wereldwijd steeds meer slachtoffers vallen als gevolg van extreem weer, zoals hitte, droogte en wateroverlast. Daarnaast is de jaarlijkse schade door overstromingen 66 miljard euro. Daarom is het belangrijk, volgens de commissie, dat er meer geïnvesteerd wordt in een omgeving en infrastructuur die beter voorbereid zijn op weersextremen.
Elke euro die wordt geïnvesteerd in bijvoorbeeld dijkversterking leidt tot een besparing van tussen de 2 en 10 euro, omdat er minder schade ontstaat door overstromingen. Wereldwijd moet er volgens de commissie tot 2030 ruim 1600 miljard euro (1,6 biljoen) geïnvesteerd worden in ‘klimaatrobuustheid’. Dat levert naar schatting 6,3 biljoen euro aan besparingen op.
Rampen voorkomen
“De belangrijkste conclusie van dit rapport is dat je ziet dat er wereldwijd ontzettend veel geïnvesteerd moet worden, om grotere rampen met nog veel hogere kosten te voorkomen”, zegt minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat. Van Nieuwenhuizen is de initiatiefnemer van de Global Commission, de internationale commissie voor ‘adaptatie’, oftewel aanpassing aan het veranderende klimaat.
In de commissie zitten onder anderen Ban Ki-moon, oud-secretaris-generaal van de VN, Bill Gates en Kristalina Georgieva van de Wereldbank. Het is belangrijk, zegt Van Nieuwenhuizen, dat landen niet alleen hun uitstoot van broeikasgassen aanpakken, maar zich ook beter voorbereiden op de veranderingen die sowieso zullen optreden.
“Het is niet of-of, maar en-en. Want de extreme buien die waren voorspeld voor 2050 vallen nu al. Dus we hebben nu al overlast van water en droogte die we moeten aanpakken, en dat geldt voor de hele wereld”, aldus Van Nieuwenhuizen. Niet alleen kunnen andere landen veel van Nederland leren, als het gaat om waterbeheersing, ook ons land kan nog wel wat tips gebruiken.
“Wij moeten juist van andere landen leren om met droogte om te gaan, om water vast te houden. We hebben opnieuw een droge zomer gehad. Je moet daarom zorgen dat de infrastructuur robuust genoeg is. Niet alleen om overstromingen te kunnen weerstaan, maar ook droogte. We hebben wel eens meegemaakt dat een brug niet meer goed open en dicht kon, omdat onderdelen vanwege de hitte uitzetten. Dus wij kunnen ook van andere landen leren.”
Klimaattop in Amsterdam
Ook is vandaag bekend geworden dat er volgend jaar in Amsterdam een wereldwijde klimaattop wordt gehouden. “Op 22 oktober 2020 halen we zo’n 500 tot duizend wereldleiders en deskundigen uit de hele wereld bij elkaar en dan willen we praktische voorbeelden laten zien.”
“We gaan allerlei projecten wereldwijd inventariseren hoe je je kunt aanpassen aan het klimaat en wat daarvoor nodig is. En die kennis en kunde willen we beschikbaar maken voor de hele wereld.”
De tweede helft van Rutte III: ‘Stikstof mogelijke splijtzwam’
NOS 01.09.2019 Een nieuw politiek seizoen gaat komende week van start: dinsdag komt officieel een einde aan het zomerreces. Het derde kabinet van premier Rutte zit dan bijna twee jaar op het pluche en is daarmee op de helft van de reguliere zittingsduur. Wat kunnen we verwachten van de tweede helft?
Een hoop werk in uitvoering, zoveel is wel duidelijk. Na twee jaar onderhandelen over hete hangijzers als het klimaat en de pensioenen is het tijd voor actie. Of, zoals premier Rutte de uitwerking van het klimaat- en pensioenakkoord omschrijft: “Dat wordt een bak werk.”
Uitwerken, wat betekent dat eigenlijk?
De akkoorden over klimaat en pensioen worden de komende periode uitgewerkt. Dus van wat er moet gebeuren (hier te lezen qua klimaat en pensioen), naar hoe dat moet gebeuren. Dat betekent vooral dat ambtenaren op ministeries de plannen in wetsteksten gaan omzetten. Uiteindelijk leidt dat tot concrete regels waar burgers, gemeenten en instellingen zich aan moeten houden.
Dat het een jaar van uitvoering wordt, betekent niet dat de oppositie met de handen over elkaar hoeft te gaan zitten wachten, legt politiek verslaggever Ron Fresen uit. “Uitvoering betekent ook dat er wetgeving moet worden gemaakt en daar wordt dan weer over gedebatteerd in de Tweede en Eerste Kamer.”
Het kabinet streeft voor de klimaat- en pensioenplannen naar een zo groot mogelijk draagvlak, ook omdat de coalitie geen meerderheid heeft in de Senaat. Fresen: “Dus er komen nog genoeg kansen voor oppositiepartijen om accenten aan te brengen binnen de plannen.”
Splijtzwam?
Maar niet alleen aan het uitvoeren van de maatregelen uit die twee akkoorden zal het kabinet een zware kluif hebben. Er is nog een ander onderwerp waar Rutte III mee aan de slag moet: stikstof. En dat kan nog een splijtzwam worden in de coalitie.
Even terug naar vóór het zomerreces. Toen oordeelde de Raad van State dat de overheid meer moet doen om de stikstofuitstoot in kwetsbare natuurgebieden terug te dringen. Daardoor zijn allerlei bouw- en infrastructuurprojecten op losse schroeven komen te staan, waaronder Lelystad Airport. Het vliegveld zou vanaf april 2020 vakantievluchten van Schiphol overnemen, maar dat gaat voorlopig niet door.
“Als Lelystad Airport op de lange baan wordt geschoven, lachen D66 en CU in hun vuistje”, aldus Politiek verslaggever Ron Fresen.
“De problemen die voortvloeien uit de stikstofuitspraak zijn niet zomaar op te lossen”, zegt Fresen. “Ze leiden tot grote politieke vraagstukken, zoals: moet Lelystad Airport überhaupt wel open? En zijn er niet ingrijpender maatregelen nodig om de veestapel in te krimpen? Het kabinet zoekt nu vooral technisch-juridische oplossingen voor het stikstofprobleem, maar de vraag is of die voldoende zijn.”
Als bijvoorbeeld Lelystad Airport op de lange baan wordt geschoven, kan dat wrijving opleveren binnen de coalitie, verwacht Fresen. “Zal de VVD nieuw uitstel accepteren? Als dat gebeurt, lachen D66 en de ChristenUnie in hun vuistje. Die willen sowieso van dat vliegveld af.”
Buddy’s
Toch is het vertrouwen binnen de coalitiepartijen best groot, zegt Fresen. “Ze hebben het gevoel dat wat ze doen eindelijk betekenis krijgt. Tegelijkertijd denkt het kabinet: moeten we nu het goed gaat niet ook wat nieuwe plannen maken, in plaats van alleen uitvoerend werk doen?”
Daarom werkt de coalitie sinds afgelopen voorjaar met een soort buddysysteem, waarin politici met uiteenlopende denkbeelden met elkaar brainstormen over nieuwe initiatieven en ambities. Fresen: “Rob Jetten van D66 praat bijvoorbeeld met VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over migratie en integratie. En ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zit met Dijkhoff om tafel over medisch-ethische kwesties. Als ze met nieuwe ideeën komen, kan het kabinet er nog mee aan de slag.”
Prinsjesdag
In de aanloop naar Prinsjesdag op 17 september, waar de regering de plannen voor komend jaar bekendmaakt, praat het kabinet in zogeheten begrotingsraden over de verdeling van het geld. De afgelopen weken kwamen er al een paar maatregelen naar buiten. Zo wil het kabinet de zelfstandigenaftrek verlagen en de woningmarkt beter bereikbaar maken voor starters.
Dan nog iets wat minder met de politieke inhoud te maken heeft, maar waarvan we wel spektakel kunnen verwachten, aldus Fresen: de strijd om het leiderschap binnen CDA en D66. Pieter Heerma van het CDA volgde eerder dit jaar Sybrand Buma op als fractievoorzitter. Een paar maanden daarvoor had D66’er Rob Jetten het fractievoorzittersstokje van Alexander Pechtold overgenomen.
Maar beide heren zijn geen partijleider. Van Heerma is duidelijk dat hij dat niet ambieert, Jetten neemt er later een besluit over. Een partijleider heb je eigenlijk ook pas nodig als er verkiezingen aankomen, zoals het er nu naar uitziet is dat in 2021.
“Maar vaak zijn er meerdere kandidaten”, zegt Fresen. “En die krijgen mogelijk komend politiek seizoen al profileringsdrang, bijvoorbeeld door de scherpte van het debat op te zoeken. Daarmee willen ze laten zien wat voor politicus ze zijn. Dat kan dus nog leuk worden.”
Pieter Heerma in gesprek met Rob Jetten ANP
Ook de SP is interessant om goed te volgen het komende politieke jaar, verwacht de verslaggever. Na vier verkiezingsnederlagen worstelt de partij met de koers. “En het is niet zo dat ze nu opkrabbelen in de peilingen”, stelt Fresen. “Dus die partij moet in aanloop naar 2021 nog goed nadenken.”
En aan de andere kant van het spectrum kan het ook een spannend jaar worden, met name wat betreft ontwikkelingen bij Forum voor Democratie. “De vraag is daar of partijleider Baudet door de interne ruzies en conflicten over het hoogtepunt heen is of dat de partij zich weer kan herstellen.”
Bekijk ook;
- Rutte: accenten zetten om Nederland welvarend te houden
- Middeninkomens helpen? Dit zijn de opties van het kabinet
Premier Rutte ontvangt Angela Merkel op het Catshuis ANP
Nederland en Duitsland: nauwer samenwerken bij klimaatmaatregelen
NOS 22.08.2019 Nederland en Duitsland willen intensiever gaan samenwerken bij de aanpak van de klimaatverandering en de energietransitie. Dat hebben premier Rutte en bondskanselier Merkel afgesproken tijdens een werklunch in het Catshuis in Den Haag.
Nederland presenteerde in juni het klimaatakkoord na maandenlang overleg met de ‘polder’. Het Duitse kabinet wil binnenkort met een concreet plan komen om de uitstoot van CO2 in het land te reduceren.
Goed om ervaringen uit te wisselen
Rutte en Merkel zeiden dat er wel verschillen zijn tussen de twee landen, maar dat het goed is om van elkaar te leren. Ze vonden het beiden een geslaagde bijeenkomst.
Beide landen hebben veel aan elkaars ervaringen. Het is de bedoeling dat er vaker dit soort uitwisselingen komen:
Rutte en Merkel eensgezind over klimaatplannen
Een van de verschillen is dat in Duitsland nog veel mensen op olie stoken; die worden gestimuleerd op gas over te schakelen; in Nederland is de ontwikkeling juist om het gebruik van gas in het huishouden te ontmoedigen.
Rutte zei wel dat Duitsland meer ervaring heeft met hoe je omgaat met alternatieve energiebronnen, terwijl Nederland juist voorop loopt op het terrein van vervoer. “Als we grensoverschrijdend samenwerken, heeft dat concurrentievoordelen”, zei de premier.
Burgers meenemen
Merkel voegde eraan toe dat Nederland het goede voorbeeld heeft gegeven in de manier waarop de burgers worden betrokken bij allerlei maatregelen. Ze wees daarbij op de vele discussies aan de ‘klimaattafels’ voordat het klimaatakkoord werd gepresenteerd.
De bondskanselier zei verder dat de twee het erover eens zijn dat je niet zozeer over ge- en verboden moet praten, maar over innovatie en over hoe je de bevolking kunt beïnvloeden om zelf bepaalde maatregelen te nemen.
De regeringsleiders benadrukten dat Nederland en Duitsland niet alleen met elkaar, maar ook met andere landen moeten samenwerken. Merkel had een delegatie van drie ministers bij zich die met het milieubeleid te maken hebben.
Aan Nederlandse zijde van de tafel zaten, naast Rutte, de ministers Hoekstra (Financiën) en Wiebes (Klimaat), Ollongren (Binnenlandse Zaken) en staatssecretaris Van Veldhoven (Milieu). ANP
Bekijk ook;
- De aardgas-paradox: waarom Nederland ervan af wil en Duitsland juist overstapt
- Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
- Merkel ziet ruimte voor oplossing Ierse grenskwestie voor brexit
‘Geslaagd’ klimaatoverleg met Duitsland
MSN 22.08.2019 Nederland en Duitsland hebben samen de basis gelegd voor een langdurige en nauwe samenwerking op klimaatgebied. Dat heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel gezegd na een ontmoeting met onder anderen premier Mark Rutte op het Catshuis in Den Haag.
Rutte zelf sprak van een “ontzettend geslaagde bijeenkomst”, waarin de landen veel ervaringen hebben uitgewisseld. Samenwerking is volgens hem belangrijk, niet alleen om de klimaatdoelen te halen, maar ook om de economie te versterken en concurrerend te houden.
Waar Nederland al in juni definitieve voorstellen ontvouwde voor terugdringing van de CO2-uitstoot in de komende decennia, komt Duitsland pas later dit jaar met een soortgelijk plan van aanpak.
Energietransitie
Merkel kan naar eigen zeggen leren van Nederland, bijvoorbeeld over het creëren van draagvlak voor de energietransitie. Hoe de Duitse klimaataanpak er ook uit gaat zien, het “meenemen van de samenleving en alle betrokkenen” blijft voor de bondskanselier van groot belang.
Aan de andere kant hebben de Duitsers meer ervaring met de overstap van kolen en kernenergie naar stroom uit hernieuwbare bronnen.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5a7fd33e-c4eb-11e9-b0f3-0218eaf05005.jpg)
Rutte in zijn nopjes na overleg met Merkel
Telegraaf 22.08.2019 Rustig aan, dan breekt het lijntje niet. Dat was de boodschap van premier Rutte en bondskanselier Merkel na afloop van het Duits-Nederlandse kabinetsoverleg in het Catshuis over klimaatbeleid in beide landen. „Het gaat niet om verboden en geboden”, zei Merkel, die Rutte prees voor het klimaatakkoord, waarbij inspraak van belangengroepen was georganiseerd in de zogeheten klimaattafels.
Beide landen sluiten kolencentrales om CO2-uitstoot, afgesproken in Parijs, te beperken. Duitsland wil dit najaar knopen doorhakken over een nationale klimaataanpak. Draagvlak is cruciaal, zo leerde Merkel van de Nederlandse totstandkoming van het klimaatakkoord.
Nederland heeft volgens Merkel goed gekeken hoe het met zo laag mogelijke lasten een zo groot mogelijk effect kan sorteren. Ook is Nederland al verder dan Duitsland met de infrastructuur voor elektrische auto’s. De Duitse auto-industrie loopt daarbij nog wat achter, erkende de bondskanselier. Dat Nederland bij vervoer inzet op innovatie, zoals de waterstofauto, is volgens Merkel ook het navolgen waard.
Want dat was het doel van de bijeenkomst, waaraan van Nederlandse zijde ook ministers Hoekstra (Financiën), Ollongren (Binnenlandse Zaken), Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) en staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur) aan deelnamen. Nederland en Duitsland onderkenden de noodzaak om klimaatplannen af te stemmen om ervoor te waken industrie de grens over te jagen.
Aardbevingen
Rutte en Merkel kregen de vraag of het niet raar was dat Duitsland inzet op gas als energiebron terwijl Nederland burgers en industrie juist aanspoort om van gas op elektra over te stappen. Merkel vond dat niet gek, daar in Duitsland nog veel olie en kolen worden verstookt.
Dan is de overstap naar (geïmporteerd) gas winst. Nederland heeft met de Groningse aardbevingen een noodzaak om de gaskraan dicht te draaien. Rutte erkende: „Ook voor Nederland geldt dat gas en olie nog heel lang transitiebrandstoffen blijven.”
Concrete, gezamenlijke maatregelen heeft het Duits-Nederlandse overleg vooralsnog niet opgeleverd. Rutte was hoe dan ook in z’n nopjes. „Dit was een ontzettend geslaagde bijeenkomst.”
Bekijk meer van; klimaatakkoord klimaat angela merkel mark rutte
Minister-president Mark Rutte en bondskanselier Angela Merkel tijdens een eerder bezoek aan Den Haag vorig jaar. © ANP
Merkel komt klimaatsnuffelen in Den Haag
AD 21.08.2019 Het kabinet wil verder gaan dan het Klimaatakkoord van Parijs en sneller overstappen op alternatieve energie. Maar alleen als de Duitsers meedoen, anders zijn we ‘gekke Henkie’.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel bezoekt donderdag premier Mark Rutte om te overleggen over de aanpak van klimaatverandering. Samen met een aantal vakministers uit beide landen bekijken ze tijdens een lunch op het Catshuis of Berlijn en Den Haag elkaar kunnen helpen bij de overstap naar andere vormen van energie.
Rutte zei vorige week hoge verwachtingen te hebben van het bezoek. Zo hoopt hij afspraken te kunnen maken met Merkel over een CO2-belasting voor bedrijven. In het klimaatakkoord is afgesproken dat die er komt voor vervuilende bedrijven. Maar hoe hoog die precies per bedrijf uitpakt, moet nog worden vastgesteld.
,,Misschien kunnen we met de Duitsers optrekken’’, aldus Rutte. ,,We moeten voorkomen dat industrieën wegtrekken naar andere landen.’’ Als een fabriek in ons buurland veel goedkoper uit is, is de kans groot dat die zal verhuizen. Dan blijft er evenveel CO2 worden uitgestoten, maar verliest Nederland wel banen en belastinginkomsten.
Lees ook;
Klimaatakkoord
We kunnen het nodige leren van de Duitsers, aldus André Faaij, hoogleraar energiesystemen.
Volgens Rutte zijn de Duitsers geïnteresseerd in ons klimaatakkoord, waarbij afspraken met allerlei maatschappelijke organisaties zijn gemaakt. Onder andere over hoe we de komende dertig jaar onze huizen op een andere manier dan op gas verwarmen.
,,Maar wij kunnen ook het nodige leren van de Duitsers’’, zegt André Faaij, wetenschappelijk directeur van ECN/TNO en hoogleraar energiesystemen aan de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Duitsland is een koploper in het opwekken van duurzame stroom. Zij hebben enorme investeringen gedaan in de bouw van windmolenparken en zonnepanelen. Daardoor is bijvoorbeeld de techniek om windturbines te bouwen veel goedkoper geworden. Daar profiteren wij nu van.’’
Al sinds 1990 investeren onze oosterburen enorme bedragen in alternatieve energiebronnen. Tegelijk worden kerncentrales stuk voor stuk gesloten. Maar door het klimaatakkoord van Parijs, waarbij ook Duitsland afsprak de CO2-uitstoot fors te verminderen, moet er meer gebeuren. Door het sluiten van de kerncentrales, is het land afhankelijker geworden van kolencentrales. Maar die moeten dicht om te voldoen aan de afspraken van Parijs.
Faaij: ,,Zij lopen voorop met het opwekken van duurzame stroom. Wij hebben meer kennis en ervaring met alternatieve warmtebronnen voor onze huizen, zoals warmwaterpompen en geothermie. Iets waar de Duitsers in geïnteresseerd zijn.
Parijs
Rutte zou het liefst nog een schepje bovenop de Parijse afspraken doen. Daarin staat dat landen in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 49 procent moeten hebben verminderd ten opzichte van 1990. Nederland en Frankrijk zouden het liefst verder gaan en uitkomen op 55 procent.
Rutte vorige week: ,,Als Duitsland en Nederland samen kunnen optrekken hebben we naast de Fransen nog een andere bondgenoot erbij om ervoor te zorgen dat ook de rest van Europa ambitieus blijft en dat is aantrekkelijk.’’ Want zonder de steun van de Duitsers wordt het een lastig verhaal. ,,Als Nederland ambitieuzer is dan de rest van Europa, dan ben je de gekke Henkie.’’
Volgens Faaij heeft samenwerking alleen maar voordelen. Als iedereen zelf het wiel gaat uitvinden, is dat alleen maar duurder, betoogt hij. Zo kunnen we samen met onze grote buurman infrastructuur aanleggen, zoals windmolenparken en leidingen voor CO2 en waterstof.
Bovendien vullen Duitsland en Nederland elkaar goed aan. ,,Wij zijn bijvoorbeeld goed in duurzame chemie. Bedrijven in Delfzijl en in de Rotterdamse haven experimenteren met nieuwe technieken op basis van biomassa.
Zij zijn weer goed in het groener maken van de staalindustrie met waterstof en verdere ontwikkelingen van elektrische voertuigen. Als we met elkaar delen wat wel werkt en wat niet, maken we veel meer vaart met de energietransitie en houden we de kosten in de hand.’’
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/72505074-c4d7-11e9-86e9-02d2fb1aa1d7.jpg)
Rutte ontvangt Merkel voor klimaatoverleg
Telegraaf 22.08.2019 Premier Mark Rutte ontvangt donderdag de Duitse bondskanselier Angela Merkel en drie van haar ministers in het Catshuis voor een overleg over de aanpak van klimaatverandering.
Naast Rutte en Merkel zijn van beide landen de bewindspersonen aanwezig die beleid maken op het gebied van het klimaat. Zo treft minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) zijn collega Peter Altmaier. Verder zijn de ministers Olaf Scholz (Financiën) en Svenja Schulze van Milieu, beiden lid van het ’klimaatkabinet’ van Merkel, aanwezig bij het kabinetsoverleg.
Nederland presenteerde in juni het klimaatakkoord na maandenlang polderen. Het Duitse kabinet wil voor het einde van het jaar met een concreet plan komen om de uitstoot van CO2 in het land te reduceren.
Volgens het kabinet wordt er door buurlanden met veel interesse gekeken naar de Nederlandse klimaataanpak. Wiebes zal de Duitse delegatie dan ook uitleg geven over het akkoord en „hoe wij dat doen met die tafels en vertegenwoordigers.”
Het kabinet vindt het belangrijk dat Nederland als klein land samenwerkt met andere landen als het om klimaataanpak gaat. Duitsland en Nederland zijn daarnaast „op veel terreinen echt van elkaar afhankelijk”, aldus Wiebes. „Een heel groot deel van de Duitse industrie is bijvoorbeeld aangewezen op de Rotterdamse haven.”
Bekijk meer van; angela merkel mark rutte
Klimaatbestendig bos moet stervende bomen redden
NOS 12.08.2019 Honderdduizenden bomen in Nederland hebben de droogte van 2018 niet overleefd. Deskundigen maken zich zorgen, want door het veranderende klimaat is er een kans dat periodes droogte vaker voorkomen en bomen zijn juist essentieel in het tegengaan van klimaatverandering.
In het bos van Beekbergen waren de droge zomermaanden van vorig jaar voor 25 bomen funest. “Een of twee droge zomers kan een boom nog wel aan, dat hoeft niet noodlottig te zijn. Maar meerdere droge zomers kan funest zijn”, legt Bas Lerink van de Wageningen Universiteit uit. De bomen groeien namelijk aanzienlijk minder in die periodes. “En als een boom niet kan groeien, gaat hij dood.”
2 millimeter groei
De Wageningen Universiteit doet onderzoek hiernaar. Ze meten met dendrometers de groei van bomen. Honderd van zulke apparaten hangen aan verschillende bomen door heel Nederland. Overal zien ze een vergelijkbaar groeipatroon. “Een boom groeit gemiddeld 15 millimeter. Afgelopen jaar was dat 2 millimeter”, zegt Lerink.
Als bomen groeien, absorberen ze CO2. In de lucht is CO2 verantwoordelijk voor klimaatopwarming, dus die groei moet weer omhoog. In het bos in Beekbergen is een experiment gaande om de natuur een handje te helpen. Daar zijn verschillende boomsoorten bij elkaar geplant om het bos weerbaarder te maken.
Ook zijn er boomsoorten geplant die passen bij het veranderende klimaat, laat Harrie Hekhuis van Staatsbosbeheer in deze video zien:
‘Een gemengd bos is de toekomst’
Klimaatverbond: airco’s frustreren doelstellingen Klimaatakkoord
NOS 30.07.2019 In het Klimaatakkoord moet meer rekening worden gehouden met koeling. Dat stelt Jan Engels van het Klimaatverbond Nederland. “Nu gaat het vooral over het verwarmen van onze huizen, maar we zijn er nog niet op ingesteld dat het tegenwoordig zo lang warm is dat we ook moeten gaan koelen.”
“Als je aan de ene kant zorgt voor verwarming en daarnaast ook koeling nodig hebt, is er sprake van een dubbele energievraag”, zegt Engels. “De schoonste energie is nog altijd de energie die we niet gebruiken.”
Het Klimaatverbond Nederland is een samenwerking van meer dan 150 gemeenten, provincies en waterschappen. Samen met partners als natuurorganisaties, energiemaatschappijen en universiteiten werkt het Klimaatverbond aan de energietransitie van fossiel naar 100 procent nieuwe energie.Met de stijgende temperaturen neemt ook de vraag naar de verkoelende apparaten toe. “Als we het KNMI moeten geloven komen hete periodes straks veel vaker, langer en extremer voor”, zegt Engels. “De factor hitte zal dus een steeds grotere rol spelen. Elke besparing is hard nodig en als we deze factor over het hoofd zien, maken we het onszelf nodeloos moeilijk.”
Airco-installatiebedrijven hebben het, zeker met de hitte van vorige week, steeds drukker. Jordy van de Griendt van Klimax Installatiebedrijven merkt dat ook. Maar er is een groot verschil tussen de ene installatie of de andere, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
“Airco’s kosten altijd elektriciteit, maar de meeste installaties hebben een A-energielabel of zelfs een AAA+ label”, zegt Van de Griendt. “Alleen geldt dat niet voor de mobiele airco’s, de airco’s op wieltjes. Die zijn voor tijdelijk en snel een oplossing, maar ze koelen heel inefficiënt, omdat ze een slurf hebben die naar buiten moet om de warme lucht af te voeren. Dus aan de ene kant heb je koelte, maar aan de andere kant blijft die warmte.”
Het wordt steeds warmer en dus worden er wereldwijd meer airco’s verkocht. Maar de koeling kost energie en dus levert dat meer CO2 op, laat Nieuwsuur zien:
Zorgen over CO2: elke seconde worden wereldwijd tien airco’s verkocht
Volgens Jan Engels van het Klimaatverbond Nederland is dit een groot punt van aandacht. “Het brengen van warmte gebeurt vaak in wijken met sociale huurwoningen die nog slecht zijn geïsoleerd. Doe je niets aan de vraag naar koelte, dan ontstaan er problemen. Mensen met een kleine beurs hebben niet voldoende geld voor de aanschaf van een goed klimaatsysteem. Zij kiezen juist voor de goedkopere varianten.”
Ook dreigt nog een ander probleem als steeds meer mensen kiezen voor een koelingssysteem in huis, waarschuwt Engels. “Grote onbekende is hoe mensen straks met zo’n airco omgaan. Gebruiken ze de installatie alleen op de hetere dagen als het binnen warmer wordt dan 27 of 28 graden? Of gaat-ie ook aan om te voorkomen dat het warmer wordt dan 22 of 23 graden. Dat is een hele grote onbekende gedragscomponent en we weten niet wat dat met de energievraag gaat doen.”
Bekijk ook;
Kamer: Kwetsbare huurders compenseren voor Klimaatakkoord
NU 04.07.2019 Huurders die vanwege het Klimaatakkoord te maken krijgen met hogere lasten zonder dat zij daar iets aan kunnen doen, moeten daarvoor worden gecompenseerd. Alle partijen in de Tweede Kamer stemden donderdag met dat voorstel van de PvdA in.
Niet iedereen kan zijn woning zodanig aanpassen dat het duurzamer wordt, merkte PvdA-leider Lodewijk Asscher woensdagavond op in het debat over het Klimaatakkoord.
Daarom riep hij het kabinet op maatregelen te nemen zodat mogelijk gedupeerden er met de klimaatmaatregelen niet op achteruitgaan. Het gaat om huurders met een huurbaas die niet verduurzaamt, kopers van corporatiewoningen die in slechte staat verkeren en mensen die aangesloten zijn op een warmtenet.
Nu Asscher de steun van de Kamer heeft, moet het kabinet duidelijk maken hoe zij deze mensen gaat helpen.
In de klimaatplannen staat dat er een warmtefonds wordt opgericht waarmee de verduurzaming van woningen gefinancierd kan worden. Dat moet toegankelijk worden voor iedereen en tegen een zo laag mogelijke rente.
PvdA belangrijk voor meerderheid in senaat
Het vorige week gepubliceerde Klimaatakkoord bestaat uit een verzameling van maatregelen, die allemaal apart moeten worden behandeld in het parlement. Aangezien de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in de Eerste Kamer geen meerderheid heeft, is de steun van de oppositie nodig.
De PvdA zou de coalitie in de senaat aan een meerderheid kunnen helpen, maar die steun krijgen de partijen niet zomaar, liet Asscher woensdag tijdens het debat al weten. “Ga er niet zomaar van uit dat de PvdA de plannen zal steunen.”
In het Klimaatakkoord is een aantal maatregelen opgenomen voor huurders. Zo gaat het energielabel zwaarder meetellen in het puntensysteem waarmee je de maximale huursom kunt berekenen. Een niet-duurzaam huis, krijgt zo een lagere huurprijs.
Zie ook: Dit zijn de belangrijkste punten uit het Klimaatakkoord
Lees meer over: Klimaatakkoord Politiek lodewijk asscher
Lodewijk Asscher (PvdA) tijdens het debat gisteravond © ANP
Kamer unaniem: Huurders mogen niet dupe zijn van klimaatplannen
AD 04.07.2019 Mensen die geen mogelijkheid hebben hun woning te verduurzamen, bijvoorbeeld huurders met een huisbaas die dat weigert, mogen er niet op achteruitgaan door de energiemaatregelen uit het Klimaatakkoord. Dat vindt de gehele Tweede Kamer.
De Tweede Kamer staat unaniem achter een oproep van die strekking van PvdA-leider Lodewijk Asscher, die hij gisteravond deed tijdens het debat over het Klimaatakkoord.
Het kabinet wil de belasting op gas de komende jaren verhogen, terwijl de heffing op elektriciteit juist omlaaggaat. Dat moet mensen ertoe aansporen hun woning beter te isoleren, te kiezen voor een elektrische kookplaat in plaats van een gasfornuis, en voor bijvoorbeeld een warmtepomp in plaats van een cv-ketel.
Asscher wees erop dat mensen in een huurwoning daarbij sterk afhankelijk zijn van de bereidwilligheid van hun huisbaas. Ook mensen die een slecht geïsoleerde corporatiewoning hebben gekocht, dreigen volgens de PvdA het kind van de rekening te worden, net als mensen die aangesloten zijn op een warmtenet waarvan de tarieven gekoppeld zijn aan de gasprijs.
Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat © ANP
PvdA en GroenLinks eisen aanpassingen Klimaatakkoord
AD 04.07.2019 PvdA en GroenLinks eisen dat het kabinet aanpassingen doet aan het vorige week gepresenteerde Klimaatakkoord. De steun van die oppositiepartijen – in elk geval van de PvdA – is noodzakelijk om klimaatmaatregelen door de Eerste Kamer te loodsen.
Tijdens een debat in de Tweede Kamer maakte PvdA-leider Lodewijk Asscher gisteravond duidelijk dat hij een paar keiharde eisen stelt aan steun voor het Klimaatakkoord. Zo wil hij dat huurders worden gecompenseerd in de energierekening als hun huisbaas geen energiebesparende maatregelen neemt, zoals isolatie van een woning.
De steun van Asscher voor het pakket maatregelen dat er nu ligt, is niet vanzelfsprekend. ,,Ga daar niet van uit’’, waarschuwde hij het kabinet. Net als GroenLinks-leider Jesse Klaver vindt Asscher dat er alsnog een algemene CO2-heffing voor bedrijven zou moeten komen als dit najaar blijkt dat de huidige voorgestelde, beperkte CO2-heffing voor vervuilende bedrijven te weinig oplevert.
Bijtelling
Klaver wilde ook dat de bijtelling voor elektrische auto’s niet al volgend jaar oploopt naar 8 procent. Tot nu toe was bekend dat die bijtelling het komende jaar 4 procent zou bedragen, maar dat wil het kabinet in het Klimaatakkoord dus versneld verhogen. ‘Jojobeleid’, noemde Klaver dat. Staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur) meldde dat 10.000 mensen door de maatregel worden geraakt.
Allerlei klimaatmaatregelen uit het akkoord moeten de komende tijd door de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen. In de Tweede Kamer hebben de vier coalitiepartijen wel een meerderheid, maar in de Eerste Kamer niet. Daar is in elk geval de PvdA nodig om een meerderheid achter de plannen te krijgen.
Meedoen
Het kabinet had daarom tijdens het debat warme woorden voor PvdA-leider Asscher. ,,Hij heeft wervend verwoord dat iedereen moet meedoen’’, sprak minister Wiebes van Klimaat. ,,Niet alleen huizenbezitters, ook de huurders.’’ Minister Ollongren (Wonen) benadrukte dat er nu al allerlei maatregelen worden genomen om huurders niet de dupe te laten zijn.
,,Kwetsbare huurders worden beschermd en verhuurders worden gestimuleerd om te verduurzamen’’, zei Ollongren. Uiteindelijk kan een huurder altijd naar de rechter stappen als die het niet eens is met de huurprijs, aldus de minister. Zij wees ook op het nieuw warmtefonds dat er komt, waaruit huiseigenaren geld kunnen lenen om een woning te isoleren of een warmtepomp aan te schaffen. In het najaar komt Ollongren met meer informatie over dat fonds. Voor Asscher waren deze toezeggingen ‘onvoldoende’.
Met het Klimaatakkoord moet worden bereikt dat Nederland in 2030 bijna de helft minder CO2 uitstoot dan in 1990. Daarvoor kwam het kabinet vorige week met een waslijst aan maatregelen, zoals een verhoging van de prijs van gas en een verlaging van die van elektriciteit. Over verschillende maatregelen wordt na het zomerreces verder gedebatteerd.
De minister werkt stuk voor stuk de gestelde vragen door. De Kamer hoort het rustig aan, zonder al te veel interrupties.
Wiebes denkt dat de klimaatplannen zorgen voor een goed vestigingsklimaat voor industrie: qua water, qua wind, qua nautische bereikbaarheid.
Meer dan de helft van lasten komt neer bij de driehonderd grootste bedrijven. ,,Het mkb gaat dus niet meer betalen”, aldus Wiebes.
Wiebes benadrukt dat ‘iedereen mee moet doen’, ook mensen zonder leenruimte, ouderen, etc. Mensen moeten verleid worden, ,,of dat lukt moet later blijken”. Wiebes wil dat jaarlijks evalueren.
Volgens Wiebes was het overleg met 150 organisaties ‘zeer niet de snelste methode’, maar wel een die resultaat heeft opgeleverd.
We gaan weer verder. Minister Eric Wiebes krijgt het woord. ,,Het motto vanaf het begin was haalbaar en betaalbaar.” Hij vindt dat er een evenwichtig pakket ligt. ,,Wat mij betreft Nederland op z’n best.”
Schorsing tot 23.05 uur
Baudet is klaar. Einde van de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Zometeen is het woord aan het kabinet om te reageren. Eerst een korte schorsing.
Baudet herhaalt zijn eerdere boodschap: de klimaatmaatregelen kosten gigantisch veel geld, terwijl ze vrijwel niets opleveren.
De laatste spreker in de eerste termijn: Thierry Baudet (FvD). ,,Politiek is keuzes maken”, begint hij. ,,Dit kabinet kiest ervoor om de belastingen niet te verlagen voor hardwerkende Nederlanders. Nee, daar is allemaal geen geld voor.”
Nu Denk-voorman Tunahan Kuzu. Hij vindt dat het akkoord geen verzameling ‘dode letters’ mag zijn, maar daadwerkelijk iets moet doen voor de bescherming van de wereld. Ook moeten de kosten rechtvaardig verdeeld worden, maar daar heeft Kuzu nog flinke zorgen over.
Door met Gerrit Jan Pieter van Otterloo (50Plus). Hij hekelt dat niet duidelijk is wat de gevolgen van de maatregelen zijn. Zijn partij gaat alle maatregelen afzonderlijk beoordelen. Nog geen steun van 50Plus dus.
Klaver interrumpeert. Hij maakt zich zorgen over de houding van de SGP, die volgens hem steeds afstandelijker wordt ten opzichte van de plannen. Stoffer: ,,We denken dat 2030 te krap is om de doelen te halen. Ik wil aan de slag, en niet ons per se houden aan een getal.”
Verder met Chris Stoffer (SGP), die start met een anekdote over het mountainbiketochtje met zijn vrouw vanmorgen. ,,Dat deed me realiseren dat we onze aarde moeten beschermen.” Hij noemt de plannen bewonderenswaardig, maar vreest ook dat het onbetaalbaar is. ,,Ik concludeer dat er nog heel heel heel veel moeten gebeuren.”
Nu Lammert van Raan (PvdD), die partijleider Marianne Thieme – die ziek is – vervangt. Hij hekelt de houding van het kabinet, die hij ‘politieke lafheid en onverantwoord beleid’ verwijt. ,,Compromisme dat zwak en te laat is.” Het kabinet misbruikt volgens hem de burger om niet te hoeven grijpen.
© ANP — Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken
Segers is klaar, door met Pieter Heerma (CDA). ,,Iedereen met kleine kinderen weet dat het moeilijker is om iets op te bouwen dan kapot te maken”, begint hij. ,,We zien dat dit ook geldt in de westerse wereld en politiek.” Hij schaart zich achter het Klimaatakkoord. –>> Laad meer
GroenLinks-leider Klaver en PvdA-leider Asscher op weg naar het debat over de klimaatplannen ANP
PvdA en GroenLinks stellen nog extra eisen voor ja-woord Klimaatakkoord
NOS 03.07.2019 Oppositiepartijen PvdA en GroenLinks willen nog veranderingen aan het definitieve Klimaatakkoord. Voor hun uiteindelijke steun eist de PvdA onder meer compensatie voor huurders die kampen met een hoge energierekening omdat hun huisbaas weigert het huis te isoleren.
“Als je denkt dat wij komen applaudisseren, dan heeft u het mis,” zei PvdA-leider Asscher tijdens het debat over het Klimaatakkoord. “Als er geen concrete oplossingen komen, dan kunt u fluiten naar onze steun.”
GroenLinks wil onder meer dat grote bedrijven meer betalen voor de uitstoot van CO2. Ook moet er een eerlijker verdeling komen tussen burgers en bedrijven, zo zei GroenLinks-leider Klaver tijdens het eerste debat over het vrijdag gepresenteerde Klimaatakkoord, waarover maanden is onderhandeld.
Geen akkoord
In de Tweede Kamer heeft het kabinet-Rutte III de nodige steun van de vier coalitiepartijen. Maar in de Eerste Kamer heeft het kabinet geen meerderheid en daar is dus de instemming nodig van de oppositie, bijvoorbeeld van de PvdA of GroenLinks. Tijdens het debat bleek dat het daar nu nog te vroeg voor is. “Er is nog geen akkoord”, zei GroenLinks-leider Klaver. “Maar ik ben optimistisch.”
De Tweede Kamer hoeft nog geen ja te zeggen tegen de kabinetsplannen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De komende maanden worden de maatregelen nog verder doorberekend, in detail uitgewerkt en vervolgens in delen besproken.
Tijdens het debat werd duidelijk dat GroenLinks en de PvdA wel willen meepraten, constateert NOS-verslaggever Arjan Noorlander. “Ze zien het best zitten, maar zo’n debat is wel het moment om hun zorgen te uiten.”
Coalitiepartijen D66, ChristenUnie en het CDA lieten hun bereidheid doorschemeren iets te doen met de eisen van de PvdA en GroenLinks. “Dit is geen dichtgetimmerd akkoord. We staan open voor suggesties”, zei D66-leider Jetten.
Een onvoldoende
Steun van oppositiepartijen SP en PVV is niet te verwachten. De SP vindt dat de lage inkomens te hard worden getroffen en dat de industrie niet hard genoeg wordt aangepakt. “Dit voorstel krijgt een onvoldoende”, aldus SP-Kamerlid Beckerman. De PVV gelooft niet in een snelle opwarming van de aarde en vindt het onzin dat het kabinet zoveel geld uittrekt voor CO2-reductie.
Bekijk ook:
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
- Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
- Kabinet: klimaatdoelen haalbaar, we nemen rustig de tijd
PvdA en GroenLinks blijven kritisch over plannen in Klimaatakkoord
NU 03.07.2019 GroenLinks en de PvdA blijven erg kritisch over een aantal belangrijke maatregelen uit het vorige week gepubliceerde Klimaatakkoord. De plannen zijn niet toereikend voor huurders en de grote industrie, lieten de partijleiders woensdagavond weten tijdens het debat over de klimaatplannen.
Om de klimaatplannen door het parlement te loodsen, hebben regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de steun van de oppositie in de Eerste Kamer nodig. De PvdA of GroenLinks kunnen de coalitie aan een meerderheid helpen.
Maar die steun is niet vanzelfsprekend, waarschuwde PvdA-leider Lodewijk Asscher al direct. “Ga er niet zomaar van uit dat de PvdA de plannen zal steunen.”
Een van die plannen is de oprichting van een warmtefonds. Daarmee kunnen huiseigenaren de verduurzaming van hun woning financieren. Een mooi initiatief, vindt Asscher, maar vooral voor woningbezitters. “Er moet een oplossing komen voor de huurders die een hogere energierekening krijgen. Anders kun je fluiten naar die steun”, beet Asscher VVD’er Dilan Yesilgöz toe.
‘Nederlandse burgers betalen mee aan grote industrie’
Jesse Klaver (GroenLinks) vindt vooral dat de zware industrie geen eerlijke bijdrage levert. Er komt een CO2-heffing voor iedere ton die te veel wordt uitgestoten, bovenop de de al bestaande Europese heffing.
Die levert volgens Klaver alleen geen enkele euro op omdat de vrijstelling zo hoog is dat bedrijven het niet hoeven te betalen. Als de heffing wel geld oplevert, wordt dat sowieso teruggesluisd naar de industrie via subsidie om te vergroenen.
Verder betalen deze meest vervuilende bedrijven 550 miljoen euro aan een subsidiepot voor duurzame energie, maar ontvangen zij daar tot 2030 ook 1 miljard euro uit. Klaver: “Nederlandse burgers betalen nog steeds mee aan de grote industrie.”
Yesilgöz zou juist blij zijn als de CO2-heffing niets opbrengt. “Dat zou betekenen dat die bedrijven bezig zijn met verduurzamen”, zei de VVD’er. Bovendien gaat het haar maar om één doel: CO2-reductie.
Doel is helft minder uitstoot in 2030
Yesilgöz kon het niet laten de PvdA en GroenLinks nog even te wijzen op hun eigen plannen om de industrie te belasten via een heffing. In die inmiddels doorgerekende plannen blijkt dat bedrijven naar het buitenland vluchten waardoor de uitstoot daar stijgt. Ook zouden deze plannen duurder voor de burger uitpakken dan de heffing die het kabinet voorstelt.
Meer dan honderd maatschappelijke organisaties en bedrijven hebben twee jaar lang overlegd om tot voorstellen te komen. Uit die voorstellen hebben kabinet en coalitie een selectie gemaakt en zelf aangevuld en aangepast om het klimaatdoel te halen: de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990.
‘VVD is hielenlikker geworden van GroenLinks, alles om aan de macht te blijven’
AD 03.07.2019 ‘Gebakken lucht’, ‘compromisme’ en zelfs een ‘baggerakkoord’. De oppositie is bepaald niet te spreken over het nieuwe Klimaatakkoord dat vorige week door het kabinet werd gepresenteerd. Vanavond debatteert de Tweede Kamer over het akkoord, dat vol staat met maatregelen waarvan het nog maar de vraag is hoe ze zullen uitpakken voor de portemonnee van Nederlanders. Mis niks met ons liveblog.
Met het Klimaatakkoord moet bereikt worden dat Nederland in 2030 bijna de helft minder CO2 uitstoot dan in 1990. Daarvoor komt het kabinet met een waslijst aan maatregelen, zoals een verhoging van de prijs van gas en een verlaging van die van elektriciteit. Ook komen er subsidies en leningen voor warmtepompen en het isoleren van huizen.
‘Eerlijk en haalbaar’, herhaalde minister Eric Wiebes (Klimaat) tijdens de presentatie meermaals, maar daar denkt de oppositie heel anders over. Aan de linkerflank vindt men de lasten oneerlijk verdeeld. ,,Nog steeds krijgt de grote vervuilende industrie bijvoorbeeld subsidie, terwijl veel mensen en het MKB extra moeten gaan betalen’’, aldus SP-leider Lilian Marijnissen eerder. Ook de PvdA, op wier steun het kabinet juist hoopt, vindt het akkoord ‘niet groen en eerlijk genoeg’.
Aan de rechterflank vindt men de maatregelen juist veel te ver gaan. ,,Dit akkoord zal de mensen en bedrijven in Nederland bakken met geld kosten. Het is puur bedrog dat de precieze kosten niet eens zijn doorgerekend!’’, zegt Geert Wilders (PVV), die het een ‘baggerakkoord’ noemt. Wat hem betreft berust het akkoord op ‘ideologische en groene gekte’. Die mening is ook Forum voor Democratie toegedaan. Voorman Thierry Baudet zal dan ook samen met zijn PVV-collega vol de aanval openen op het kabinet.
Oppositie ontevreden over ‘baggerakkoord’ klimaat: ‘oneerlijk en niet groen’
AD 03.07.2019 ‘Gebakken lucht’, ‘compromisme’ en zelfs een ‘baggerakkoord’. De oppositie is bepaald niet te spreken over het nieuwe Klimaatakkoord dat vorige week door het kabinet werd gepresenteerd. Vanavond debatteert de Tweede Kamer over het akkoord, dat vol staat met maatregelen waarvan het nog maar de vraag is hoe ze zullen uitpakken voor de portemonnee van Nederlanders. Mis niks met ons liveblog.
Met het Klimaatakkoord moet bereikt worden dat Nederland in 2030 bijna de helft minder CO2 uitstoot dan in 1990. Daarvoor komt het kabinet met een waslijst aan maatregelen, zoals een verhoging van de prijs van gas en een verlaging van die van elektriciteit. Ook komen er subsidies en leningen voor warmtepompen en het isoleren van huizen.
‘Eerlijk en haalbaar’, herhaalde minister Eric Wiebes (Klimaat) tijdens de presentatie meermaals, maar daar denkt de oppositie heel anders over. Aan de linkerflank vindt men de lasten oneerlijk verdeeld. ,,Nog steeds krijgt de grote vervuilende industrie bijvoorbeeld subsidie, terwijl veel mensen en het MKB extra moeten gaan betalen’’, aldus SP-leider Lilian Marijnissen eerder. Ook de PvdA, op wier steun het kabinet juist hoopt, vindt het akkoord ‘niet groen en eerlijk genoeg’.
Aan de rechterflank vindt men de maatregelen juist veel te ver gaan. ,,Dit akkoord zal de mensen en bedrijven in Nederland bakken met geld kosten. Het is puur bedrog dat de precieze kosten niet eens zijn doorgerekend!’’, zegt Geert Wilders (PVV), die het een ‘baggerakkoord’ noemt. Wat hem betreft berust het akkoord op ‘ideologische en groene gekte’. Die mening is ook Forum voor Democratie toegedaan. Voorman Thierry Baudet zal dan ook samen met zijn PVV-collega vol de aanval openen op het kabinet.
Klimaatplan industrie haalbaar met ‘blauwe waterstof’
NOS 02.07.2019 Onderzoeksinstituut TNO en grote bedrijven in de Nederlandse industrie denken het doel van het Klimaatakkoord vooral te kunnen halen door middel van blauwe waterstof. Een nieuwe grootschalige fabriek op de Maasvlakte kan in een belangrijk deel van de toekomstige behoefte naar waterstof voorzien, blijkt uit onderzoek van TNO in samenwerking met 16 grote bedrijven en organisaties, dat vanmiddag is overhandigd aan minister Wiebes.
Waterstof kan onder voorwaarden fossiele brandstoffen vervangen. In het vorige week gesloten Nationaal Klimaatakkoord heeft waterstof een belangrijke rol gekregen. Niet alleen in de industrie, ook in het vervoer en mogelijk in de toekomst in de gebouwde omgeving worden verschillende toepassingsmogelijkheden voor waterstof gezien.
Bij het plan van TNO gaat het om de raffinaderijen, de chemie en mogelijk ook kolencentrales. De hoop is dat waterstof aardgas en mogelijk ook steenkool kan vervangen. Voor de productie van blauwe waterstof wordt nog wel aardgas gebruikt, maar de CO2 wordt afgevangen en onder de grond opgeslagen. Voor groene waterstof wordt geen gas meer gebruikt, omdat dit gemaakt kan worden met windenergie.
Overgangsperiode
Maar op korte termijn is er niet voldoende groene waterstof beschikbaar, vertelt René Peters van TNO. “Voor die groene variant heb je heel veel groene energie nodig. Die hoeveelheid is er nu nog niet. Voordat je dat niveau bereikt hebt, bijvoorbeeld door de nieuwe windparken op zee, ben je tien jaar verder. Daarom moeten we met blauwe waterstof de komende tien jaar overbruggen.”
Waterstof bestaat in verschillende varianten: grijze, groene en blauwe waterstof;
* Grijze waterstof wordt vooral gemaakt met aardgas. Daarbij wordt water gesplitst in waterstofgas en CO2. De waterstof kan vervoerd worden en op een andere plaats als energiebron worden gebruikt.
* Bij blauwe waterstof is de bron nog steeds wel aardgas, maar wordt de CO2 er uitgehaald en onder de grond opgeslagen.
* Bij groene waterstof is de energiebron geen aardgas, maar bijvoorbeeld windenergie. Bij deze variant komt dus helemaal geen CO2 meer vrij.
TNO heeft samen met de bedrijven verschillende varianten onderzocht, waarbij zo snel mogelijk de CO2-uitstoot fors naar beneden kan. Er is bijvoorbeeld gekeken naar het grootschalig gebruik van biomassa of het elektrificeren van productieprocessen. Maar deze opties zijn allemaal duurder dan de inzet van blauwe waterstof.
Wel betekent het dat er op grote schaal CO2 onder de zeebodem moet worden opgeslagen. De CO2 wordt met buizen geïnjecteerd in lege gasvelden voor de kust, is het plan. Volgens TNO zijn er vlak bij de kust vier à zes lege gasvelden in de Noordzee, die geschikt zijn om de CO2 in op te slaan.
Goedkoper
Waar het tot nu toe vaak gaat over het afvangen van CO2 uit rookgassen in een schoorsteen, is het nu de bedoeling dat de CO2 veel eerder in het proces uit het aardgas wordt gehaald. “Nog voordat je het gas gaat gebruiken, kan de CO2 er al uitgehaald worden”, vertelt Peters. Omdat de dichtheid van CO2 dan veel groter is, is het een goedkopere techniek. “Als je aardgas verhit, wordt het gesplitst in een stroom met vooral CO2 en een stroom waterstof.”
De CO2 is er dan goedkoper uit te halen, dan wanneer je het uit een schoorsteen filtert, zoals bij bijvoorbeeld een kolencentrale. Er zitten volgens Peters dan ook meerdere voordelen aan het plan. Niet alleen is het goedkoper, ook past de waterstof goed bij de huidige productieprocessen in bedrijven. Daarnaast is ook de haven van Rotterdam voorstander, omdat die zich graag wil profileren als klimaatvriendelijke haven.
Klimaatakkoord
In het vorige week gepresenteerde Klimaatakkoord staat ook de ontwikkeling van groene en blauwe waterstof beschreven. Op dit moment is er “helaas” nog onvoldoende groene waterstof beschikbaar, aldus de tekst in het akkoord, en dus wordt gezocht naar mogelijkheden om die versneld te ontwikkelen.
Natuur & Milieu waarschuwt dat investeringen in blauwe waterstof niet ten koste mogen gaan van die in de groene variant. “Je bouwt een fabriek niet voor een paar jaar”, zegt directeur Marjolein Demmers. “Het gevaar is dat er investeringen worden gedaan in de opslag van CO2, die ten koste gaan van de ontwikkeling van echt groene waterstof.”
Natuur & Milieu doet dan ook een oproep dat zo snel mogelijk in kaart wordt gebracht hoe Nederland tot voldoende aanbod van groene waterstof kan komen.
Met het plan voor blauwe waterstof kan 2,2 tot 4,3 megaton CO2 bespaard worden. De totale uitstoot van de Rotterdamse haven is 26 megaton, 17 procent van de uitstoot in Nederland. De investering in de nieuwe fabriek en leidingen bedraagt 2 miljard euro, die deels van de overheid moet komen.
Bekijk ook;
- Veel Europese landen gaan voor ‘groen’, maar Polen kiest voor kolen
- Veel arbeidsuren verloren door hittestress als gevolg van klimaatverandering
- Urgente boodschap VN-topman: ‘Laatste vier jaar heetste ooit gemeten’
Vervuiler gaat meer betalen door het Klimaatakkoord, maar hoe?
NOS 29.06.2019 Het is misschien wel de opvallendste maatregel uit het Klimaatakkoord: de CO2-heffing voor vervuilende bedrijven. Hoe ziet de uitvoering van de CO2-heffing eruit en waar zitten de pijnpunten?
Helemaal nieuw is een vorm van CO2-belasting niet. Op dit moment betalen Nederlandse bedrijven voor hun uitstoot via het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Dat gaat om zo’n 20 euro per ton uitgestoten broeikasgas. Maar dat is voor de klimaatdoelstellingen niet voldoende. Daarom komt er met de invoer van de CO2-heffing een bedrag bovenop. Dat extra bedrag wordt alleen betaald over elke ton CO2 die boven die Europese ETS-grens wordt uitgestoten.
Met de invoering van de nieuwe, of extra, CO2-heffing moeten bedrijven vanaf 2021 niet alleen meer gaan betalen. Ze moeten ook minder gaan uitstoten (een verlaging van zo’n 10 procent). Overschrijdt een Nederlands bedrijf die nieuwe lagere grens, dan betaalt het bedrijf vanaf 2021 30 euro per ton tot maximaal 150 euro per ton in 2030.
Grote bedrijven
De heffing geldt voor grote bedrijven in nagenoeg elke sector. De lucht- en scheepvaart zijn niet meegenomen in het Klimaatakkoord en dragen dus niet bij.
Er is wel verschil wat er per bedrijf betaald moet worden, afhankelijk van de activiteiten. In het klimaatakkoord staat nu dat de 300 grootste bedrijven in Nederland de heffing gaan betalen als zij de heffingsvrije grens overschrijden. Samen zijn zij verantwoordelijk voor zo’n 80 procent van de uitstoot aan CO2-gassen in de Nederlandse industrie.
De hoogte van de Europese taks ETS wordt berekend op basis van bijvoorbeeld de bedrijfsgrootte of type productie. Omdat de nieuwe CO2-taks gekoppeld is aan die ETS kan dat ‘makkelijk’ worden geregeld. Hoewel de nieuwe CO2-heffing niet Europees breed wordt ingevoerd, zijn het wel dezelfde – onafhankelijke – inspecteurs van de Europese ETS die de controle op zich nemen.
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord? Zie hieronder:
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord?
Critici van het klimaatakkoord zeggen dat de industrie met de CO2-heffing nog steeds onvoldoende wordt belast. Om te voldoen aan de Europese klimaatdoelstellingen zoals afgesproken in 2015 in Parijs, moet de industrie 14,3 megaton minder CO2 gaan uitstoten. Volgens doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving wordt dat doel met de nieuwe heffingen gehaald.
Prijsprikkel
Milieuclubs, waaronder Greenpeace, zeggen echter in reactie op het Klimaatakkoord dat de verlaging geen garantie geeft dat hiermee de klimaatdoelen worden gehaald. Ook blijft het volgens deze groepen onduidelijk vanaf wanneer grote vervuilers de heffing daadwerkelijk gaan betalen.
Maar de maatregel is niet bedoeld om geld op te halen; het gaat erom dat de uitstoot wordt verminderd. “En dat gaat lukken op basis van de huidige maatregelen”, zegt econoom Dirk Schoenmaker van de Erasmus Universiteit. Hij was een van de zeventig economen die betrokken waren bij het Klimaatakkoord.
Dat heeft volgens hem te maken met de prikkel die uitgaat van een dergelijke heffing. Die is zo hoog dat je het per se wilt vermijden, want de prijs loopt anders aardig op, zegt hij. “Het zijn kosten voor bedrijven; het is een simpele rekensom en les 1 in de economie. Wordt het duurder dan gaat iemand het minder gebruiken.”
Het geld dat de vervuilende bedrijven straks kwijt zijn aan de emissietaks vloeit de staatskas in, maar wel naar een potje binnen de algemene middelen. Omdat het een belasting is met als doelstelling de klimaatdoelen te behalen, wordt het opgebrachte geld ook weer uitgekeerd aan dezelfde bedrijven in de vorm van subsidies voor schone technologie-ontwikkeling. Het idee is dat de CO2-taks op die manier aan twee kanten werkt: de uitstoot wordt belast en duurzamere technologie wordt beloond.
Zweden
Het idee voor een CO2-taks komt voor dit kabinet niet uit de lucht vallen. Bedrijven in andere landen betalen nu al belasting over hun uitstoot, zoals in Zweden. Daar werd de heffing in 1991 van kracht en de uitstoot is met zo’n kwart teruggebracht.
De prijs per ton uitstoot ligt daar ook flink hoger dan in andere landen: 112 euro. Ook in Noorwegen is er al een extra CO2-heffing. Daar betalen bedrijven 52 euro per ton uitstoot. Ook in het Verenigd Koninkrijk en IJsland zijn er extra heffingen (bron: De Nederlandsche Bank).
Bekijk ook;
- Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
- Urgenda: kabinet lapt vonnis van de rechter aan zijn laars
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
- Kabinet: klimaatdoelen haalbaar, we nemen rustig de tijd
Dijkhoff: We jagen niemand op kosten met Klimaatakkoord
AD 29.06.2019 Het Klimaatakkoord regelt tot 2030 hoe Nederland met een stevige verbouwing de klimaatdoelen gaat halen. ,,Geen stress’’, stelt VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff. En al helemaal niet over rekeningrijden.
Buiten is het tropisch, maar in het klimaatdebat lijkt de hitte er heel even af nu het kabinet een compromis heeft bereikt. Ook VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff stemde in. Opvallend, want in januari zei hij nog te kiezen voor de burger, niet voor het kabinet. De klimaatmaatregelen die zijn partijgenoot Ed Nijpels presenteerde als voorzitter van de klimaattafels gingen hem veel te ver.
Dijkhoff: ,,Het is niet per se mijn natuurlijke stijl om zoiets te doen, zonder te weten dat je het gaat binnenhalen. Want het is een risico. Mijn handtekening stond wel onder het regeerakkoord. Maar ik zag zo veel mensen meteen voor waar aannemen wat er werd geadviseerd – en ontevreden zijn met de inhoud ervan. Ik dacht: ik moet wel laten weten dat ik er ook nog ben als volksvertegenwoordiger.’’
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zegt dat het zou kunnen dat alle drie te onderzoeken varianten van rekeningrijden ‘niet deugen’. © Guus Schoonewille
VVD legt nu al bom onder rekeningrijden
AD 29.06.2019 De invoering van een vorm van rekeningrijden, een van de meest omstreden maatregelen uit het Klimaatakkoord, staat nu al op losse schroeven. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zegt dat het ‘niet zeker is’ dat zijn partij de invoering van rekeningrijden vanaf 2026 steunt.
Voor heel veel mensen die nu in de spits reizen, is dat vanwege hun werk noodzakelijk, aldus Klaas Dijkhoff, VVD-fractievoorzitter.
In een interview met deze site, een dag na de presentatie van het Klimaatakkoord, somt Dijkhoff een aantal redenen op waarom rekeningrijden er mogelijk niet komt. Zo is het volgens hem aan de VVD-leden om te bepalen of rekeningrijden wordt opgenomen in het verkiezingsprogramma van de partij. Ook kan de maatregel bij een nieuwe kabinetsformatie van tafel worden geveegd.
In het gisteren gepresenteerde akkoord hebben de coalitiepartijen afgesproken om drie varianten van rekeningrijden te onderzoeken: een heffing voor elektrische auto’s, eentje voor het hele wagenpark en een spitsheffing. Dijkhoff zegt nu dat het zou kunnen dat alle drie varianten ‘niet deugen’, en dat rekeningrijden dus niet wordt ingevoerd. ,,Het is niet zeker dat het er komt. Het is niet besloten.’’
Lees ook;
Taboe
Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie dwongen in het Klimaatakkoord af dat nog deze kabinetsperiode voorbereidingen worden getroffen voor rekeningrijden per 2026. Maar bij de VVD ligt al jaren een taboe op het betalen per gereden kilometer. Dat Dijkhoff dit nu toch overweegt, komt doordat de schatkist miljarden euro’s misloopt als steeds meer auto’s elektrisch worden en de accijns bij de pomp daardoor wegvalt.
De VVD-fractievoorzitter zegt om die reden een voorkeur te hebben voor de variant waarbij enkel eigenaren van een elektrische auto gaan rekeningrijden. ,,Ik wil in ieder geval niet dat de tankers gaan betalen voor de laders’’, zegt Dijkhoff. Ook is hij fel tegen een spitsheffing. ,,Voor heel veel mensen die nu in de spits reizen, is dat vanwege hun werk noodzakelijk.’’
Tot vorige maand stond op de VVD-website nog het standpunt: ‘Wij waren, zijn en blijven tegen de kilometerheffing’. Die passage is tijdens de onderhandelingen over het Klimaatakkoord geschrapt. Nu meldt de site dat de partij alleen tegen een spitsheffing is.
Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat noemde het klimaatakkoord gisteren ‘haalbaar en betaalbaar’. Bekijk de video !
Lees ook: ‘Geen stress’ om Klimaatakkoord volgens Klaas Dijkhoff (Premium)
Klimaatakkoord maakt halvering CO2-uitstoot haalbaar en betaalbaar
RO 28.06.2019 Nederland stoot in 2030 de helft minder broeikasgassen uit ten opzichte van 1990. De maatregelen die Nederland neemt om de CO2-uitstoot te halveren, staan in het Klimaatakkoord dat minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat vandaag namens het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gezonden.
Uitgangspunt van het Klimaatakkoord is dat de stap naar minder CO2-uitstoot voor iedereen haalbaar en betaalbaar is. Daarom ontziet het kabinet de huishoudportemonnee zoveel mogelijk en zorgt het kabinet voor een eerlijke verdeling van lasten tussen burgers en bedrijven. Daarnaast neemt Nederland de tijd: maatregelen worden stap voor stap genomen.
Meer dan 100 partijen hebben het afgelopen jaar gewerkt aan een pakket maatregelen waarmee Nederland zijn CO2-uitstoot halveert. Het kabinet neemt aanvullend een aantal maatregelen om zeker te stellen dat de opgave én de rekening eerlijk wordt verdeeld.
Eerlijk
Het kabinet verschuift de rekening van huishoudens naar bedrijven. De belasting op de energienota van huishoudens met een gemiddeld verbruik gaat volgend jaar met 100 euro omlaag. In de jaren daarna wordt de stijging van de energiebelasting beperkt.
De industrie draagt tot en met 2030 meer aan de zogeheten Opslag Duurzame Energie (ODE) bij dan zij aan subsidies krijgt voor het Klimaatakkoord. Verder zorgt het kabinet ervoor dat het stimuleren van elektrisch rijden niet ten koste gaat van mensen die zich nog geen elektrische auto kunnen veroorloven.
Het kabinet neemt ook maatregelen die de industrie schoner maakt en tegelijkertijd de banen in Nederland houdt. Daarvoor introduceert het kabinet een verstandige CO2-heffing voor de industrie. Dit stimuleert bedrijven om stappen te zetten in verduurzaming, waardoor de Nederlandse concurrentiepositie sterker wordt.
Haalbaar
Iedereen krijgt met het Klimaatakkoord te maken, maar lang niet allemaal van vandaag-op-morgen. Nederland maakt gebruik van de 31 jaar die er is voor de transitie richting 2050. Het kabinet zal mensen de komende jaren ontzorgen met een wijkgerichte aanpak en stimuleert mensen om op een natuurlijk moment te investeren in duurzamer rijden en isolatie van hun woning. Huizenbezitters die investeren in verduurzaming kunnen daarvoor een beroep doen op een Warmtefonds.
Met het pakket aan maatregelen dat het kabinet vandaag presenteert, komt Nederland de afspraken na die zijn gemaakt in de Klimaatovereenkomst van Parijs. Het kabinet vertrouwt erop dat het Klimaatakkoord Nederland voor iedereen economisch sterker en duurzamer maakt.
Documenten;
Kamerbrief voorstel voor een Klimaatakkoord
Kamerstuk: Kamerbrief | 28-06-2019
Het Klimaatakkoord in (meer dan) 70 vragen
Zie ook;
Dit zijn de belangrijkste punten uit het Klimaatakkoord
NU 28.06.2019 Het pakket aan maatregelen dat gebundeld is in het Klimaatakkoord moet de broeikasgassen in 2030 met 49 procent terugdringen vergeleken met 1990. Het kabinet zet daarmee een stap richting de klimaatdoelen van Parijs die de opwarming van de aarde moeten tegengaan. Wat betekenen de maatregelen voor jou?
Dit zijn de belangrijkste punten;
Lagere energierekening, CO2-vrij wonen en warmtefonds
- Het kabinet wil dat alle gebouwen in 2050 duurzaam zijn. Woningen en gebouwen worden in de komende dertig jaar CO2-vrij gemaakt. Dat betekent dat de CV-ketel op termijn zal verdwijnen. Nieuwe wijken die worden gebouwd moeten het zonder een aardgasnetwerk doen. In de bestaande wijken blijft het aardgasnetwerk liggen. Dat netwerk wil het kabinet gebruiken voor gas dat duurzaam is. In andere wijken wordt het aardgasnetwerk wel vervangen. De gemeenten krijgen hierin de regie.
- Om je huis te verduurzamen komt er een warmtefonds waar jaarlijks 50 tot 80 miljoen euro in wordt gestopt. Met behulp van dat fonds kan geld, tegen een lage rente, geleend worden om je huis met bijvoorbeeld betere isolering te verduurzamen. Het fonds loopt tot 2030.
- De belasting op gas gaat stapsgewijs omhoog, terwijl die op elektriciteit omlaag gaat. Dat moet ervoor zorgen dat mensen een prikkel krijgen om hun huizen beter te isoleren en van het gas af te gaan.
- De energierekening gaat omlaag. Dit jaar stijgt de energienota nog met ruim 300 euro, maar in 2020 daalt die gemiddeld met 100 euro. Dat komt door de verschuiving van een deel van belasting voor de burger naar de industrie. De energiebelasting stijgt de jaren daarna wel verder.
‘Toekomst van de auto is elektrisch’
- Het kabinet zet in op een overstap naar volledig schoon autorijden. Het doel is dat er in 2050 alleen nog CO2-vrije auto’s rijden.
- Vanaf 2030 mogen nieuwe auto’s geen CO2 uitstoten. Er zullen daarna geen nieuwe auto’s verkocht worden die op fossiele brandstof rijden; alleen auto’s die op waterstof rijden of elektrisch zijn.
- Voor de bestaande auto’s die nog wel op fossiele brandstof rijden, wil het kabinet inzetten op schonere biobrandstoffen als vervanger.
- Omdat leaseauto’s vaak op de tweedehandsmarkt belanden, wil het kabinet de subsidiëring van dure elektrische leaseauto’s versoberen. De bedoeling is dat leaserijders meer gaan kiezen voor auto’s uit de middenklasse, zodat die op de tweedehandsmarkt belanden. Particulieren die een tweedehands elektrische auto willen aanschaffen, kunnen van het kabinet verschillende vergoedingen, zoals een batterijgarantie, verwachten. Ook wordt er geïnvesteerd in de aanleg van laadpalen.
- De belasting op diesel gaat in 2021 en 2023 omhoog met 1 cent. Vanaf 2025 mogen alleen nog maar snorfietsen worden verkocht die emissieloos zijn. Voor bromfietsen is het streven dat nieuwe modellen vanaf 2030 geen CO2 uitstoten. De voorgenomen accijnsverhoging op benzine is van tafel.
Onderzoek naar drie varianten van rekeningrijden
- Omdat de toekomst van de auto in Nederland volgens het akkoord elektrisch is, dreigt er minder belasting via de brandstofaccijns binnen te komen. Om te voorkomen dat alleen eigenaren van benzineauto’s voor de brandstofaccijnzen zorgen, wordt er gekeken naar varianten van rekeningrijden: een kilometerheffing voor alleen elektrische auto’s, een tijd- en plaatsgebonden heffing voor alle auto’s, of een spitsheffing.
- Dit kabinet zal niet tot een keuze van de drie varianten komen. De onderzoeken naar rekeningrijden die zijn ingesteld moeten er bij de formatie na 2026 toe leiden dat er een besluit wordt genomen.
CO2-taks voor bedrijven
- Er komt een CO2-heffing voor de industrie. Bedrijven moeten vanaf 2021 per teveel uitgestoten megaton CO2 30 euro betalen. Dat bedrag loopt daarna verder op naar 125 tot 150 euro per megaton in 2030. Dat is inclusief de Europese CO2-heffing (ETS) die de industrie nu al moet betalen. De opbrengsten worden teruggesluisd naar de verduurzaming van de industrie.
- De subsidie voor de opslag van CO2 onder de grond (CCS) blijft bestaan, maar krijgt wel strengere regels en wordt beperkt.
- De subsidiepot voor duurzame energie (ODE), wordt vanaf 2020 voor twee derde opgehoest door bedrijven en voor een derde door burgers. Die verhouding is nu nog gelijk. Door deze schuif gaat de energierekening voor huishoudens omlaag.
- Ook de landbouw levert een bijdrage. Er komt geld voor boeren die willen stoppen of willen overstappen naar kleinschaliger landbouw. Het kabinet zegt dat daarmee de vervuilende veestapel kan inkrimpen.
Windenergie, zonne-energie en kernenergie
- In 2030 moet 70 procent van de elektriciteit duurzaam worden opgewekt en in 2050 voor 100 procent. Dat kan met gebruik van waterstof, biomassa, groen gas (gas van biobrandstof) en fossiele brandstof waarbij CO2 wordt afgevangen en opgeslagen.
- Kernenergie is ook een optie, want daar komt geen CO2-uitstoot bij kijken, maar dat is voor 2030 waarschijnlijk niet haalbaar omdat er geen aanbieders zijn.
- In 2021 wordt er gekeken of er extra investeringen nodig zijn in windenergie op land en op zee om de klimaatdoelen te halen. Volgend jaar wordt er meer duidelijkheid verwacht rond de opwekking van zonne-energie.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Klimaatakkoord leidt tot flinke ingrepen in het landschap
NOS 28.06.2019 Het nieuwe Klimaatakkoord zal leiden tot verdergaande ingrepen in het landschap. Er zullen nog meer zonnepanelen en windmolens moeten komen, en geothermie, restwarmte en biomassa. Om te bepalen hoe en waar dit gaat gebeuren, is Nederland verdeeld in 30 energieregio’s.
Zo’n regionaal samenwerkingsverband wordt een RES (een Regionale Energie Strategie) genoemd. Provincies, gemeenten en waterschappen werken erin samen met netbeheerders, energiebedrijven en bijvoorbeeld woningcorporaties. De bedoeling is dat door deze nieuwe regionale organisaties meer draagvlak ontstaat voor alle maatregelen en dat de plannen goed op elkaar afgestemd raken.
Sommige regio’s zijn hier al volop mee bezig, andere moeten nog uit de startblokken komen. De RES-regio’s moeten over een jaar een voorlopig plan presenteren, waarna wordt gekeken of alle maatregelen bij elkaar opgeteld voldoende opleveren: 35 TWh (Terawattuur). Daarna krijgen de regio’s de tijd om de plannen verder uit te werken.
Voorloper
Eén van de gebieden die al behoorlijk ver zijn, is de regio Den Haag-Rotterdam. Hoewel dichtbevolkt, blijkt er toch meer mogelijk dan werd verwacht, vertelt wethouder Stephan Brandligt van Delft.
“We hebben als gemeente gemerkt dat er heel veel gebeurt op energiegebied. Bewoners gaan ook steeds meer doen. En alles wat je als gemeente doet, heeft ook meteen effect op je buren. Daarnaast wil je weten welke bronnen er zijn voor warmte en of je daar ook daadwerkelijk gebruik van kunt maken. Om dat allemaal af te stemmen, is zo’n regionale strategie nodig”, zegt Brandligt.
Zijn gebied heeft een overschot aan warmte, maar een tekort aan elektriciteit. “Deze regio is heel gunstig voor warmte, het zit veel in de grond en kan gebruikt worden voor geothermie. Ook hebben we in de Rotterdamse haven veel restwarmte over. Maar tegelijk is het een regio met veel inwoners die veel elektriciteit gebruiken. Daar hebben we dus een tekort aan.” De regio wil dit oplossen door de beschikbare warmte zoveel mogelijk te benutten en te bedenken op welke extra plekken duurzame elektriciteit kan worden opgewekt.
Binnen dertig jaar zijn er alleen nog elektrische auto’s te koop, gaan we van het gas af en zijn de kolencentrales dicht. Dit gaan we merken van het Klimaatakkoord:
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord?
Bij dit laatste is er al een volgorde afgesproken: eerst zon, dan wind. Brandligt: “We hebben ontwerpprincipes afgesproken. Dat we zonnepanelen eerst op daken gaan leggen, dan op grote parkeerterreinen en dan bijvoorbeeld langs industrieterreinen. En niet in natuurgebieden.”
Burgers die geen zonnepanelen op hun dak kunnen of willen leggen, worden in staat gesteld om daken van bijvoorbeeld overheidsgebouwen te gebruiken. Als het gaat om extra windmolens, is het de bedoeling dat die langs andere infrastructuur worden geplaatst, zoals snelwegen. “We bedenken: waar doe je iets wel, waar doe je iets niet.”
Bij het maken van de plannen is er soms sprake van conflicterende belangen, erkent Brandligt. “Wij zijn al anderhalf geleden met dit proces begonnen. En dat is verrassend goed gegaan, omdat ieders belang op tafel ligt, er naar ieders belang wordt geluisterd en er een goeie afweging is tussen de belangen die spelen.”
Het is de bedoeling dat er niet alleen op regionaal niveau wordt samengewerkt, de verschillende regio’s moeten ook onderling hun activiteiten op elkaar afstemmen. Mogelijk kunnen ze dan ook stroom of warmte uitwisselen.
Warmte uit de aarde
Naast restwarmte van de industrie zet Zuid-Holland dus ook in op geothermie. Zo komt er in Naaldwijk warm water uit een reservoir op drie kilometer diepte. Dat water is 90 graden. “Die temperatuur brengen we naar tuinders en die gebruiken dat in hun kassen, totdat het is afgekoeld naar 30 graden en dan brengen we het weer terug in de ondergrond”, vertelt Han van Gorp van Trias Westland.
In de toekomst zal geothermie op steeds meer plekken beschikbaar komen voor burgers, denkt Van Gorp. “Ik denk dat het een mooie aanvulling is op het palet van duurzame energie dat we al hebben, met vooral zonne- en windenergie.”
“Warm water zit overal in de diepe ondergrond. Wat je nodig hebt, is een wat groter reservoir met water. Dat zit niet overal, maar er zijn studies gaande om te bepalen waar die reservoirs zitten. Als we daar een beter beeld van hebben, kunnen we veel meer met geothermie doen.” Wel kleven er risico’s aan, zegt Van Gorp. “Veel mensen zijn bang voor aardbevingen. Dat risico is vrij klein, maar niet helemaal uit te sluiten.”
Bekijk ook;
- Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
- Urgenda: kabinet lapt vonnis van de rechter aan zijn laars
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
Woede bij Urgenda: ‘Bijl aan de wortel van de rechtsstaat’
Elsevier 28.06.2019 Actiegroep Urgenda is woedend dat het kabinet mogelijk niet zal voldoen aan het vonnis in de door Urgenda gewonnen klimaatrechtszaak. ‘Als dit waar is, is dit de bijl aan de wortel van de rechtsstaat,’ zegt directeur Marjan Minnesma (52) in een reactie.
Vandaag meldde het Algemeen Dagblad, na inzage in de klimaatplannen, dat het kabinet maar deels zal voldoen aan het vonnis. Hiervoor zou boven op het bestaand klimaatbeleid de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met nog eens 9 miljoen ton moeten worden teruggebracht. Volgens het AD neemt het kabinet slechts maatregelen voor een reductie van 4 miljoen ton.
Urgenda-vonnis staat los van Klimaatakkoord
Het vonnis staat los van het Klimaatakkoord dat ook later vanmiddag wordt gepresenteerd, al gaat het om gelijksoortig beleid. Het ministerie bevestigt dat tegelijkertijd een brief verschijnt over de omgang met het Urgenda-vonnis.
Urgenda klaagde de Nederlandse Staat in 2012 aan omdat die te weinig zou doen tegen klimaatverandering. Tot verbazing van experts en het publiek kreeg Urgenda in 2015 gelijk. De rechter oordeelde dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2020 moet terugbrengen met een kwart ten opzichte van 1990. Het vonnis leidde tot wereldwijde aandacht en navolging.
Actiegroep Urgenda maakt wereldwijd school met zijn proces tegen de Nederlandse staat. Activisme via de rechter – geïnspireerd door de antirookbeweging – is in opmars én succesvol.
Om te komen tot de extra vermindering van 4 miljoen ton broeikasgassen in 2020 neemt het kabinet diverse – veelal kleine – maatregelen. Zo moeten automobilisten beter op hun bandenspanning letten en in woningen moet gas worden uitgespaard door weerkaatsend folie te plakken achter radiatoren. Van ingrijpender maatregelen, zoals een verlaging van de maximumsnelheid is geen sprake.
‘Radiatorfolie, sorry hoor’
Met de genomen maatregelen is op zich niets mis, zegt Minnesma. Ze vindt ze alleen niet ambitieus genoeg, en niet passend bij de urgentie van klimaatverandering. ‘Radiatorfolie, sorry hoor, maar dat is maar 0,4 miljoen ton.’ Ze ziet een patroon waarbij de overheid klimaatdoelen stelt om deze niet te halen en door te schuiven. Zo stelde Jacqueline Cramer (PvdA) ooit het allang verlaten doel om de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 30 procent te verminderen.
Op 24 juni presenteerde Urgenda zelf een 40-puntenplan met maatregelen om aan het doel te voldoen. Daarin stonden onder meer een afname van het aantal koeien en varkens, het verlagen van de maximumsnelheid en het beperken van het gebruik van lachgas als partydrug. ‘Het kan gewoon,’ zegt Minnesma, ‘het is pure onwil van het kabinet.’
Funest voor het draagvlak?
Toen Urgenda begon met het proces tegen de Staat, stond klimaat nauwelijks op de politiek agenda. Inmiddels is er een Klimaatwet (gericht op 2050), bijna een Klimaatakkoord (gericht op 2030) en domineert – en polariseert – het thema maatschappelijke discussies. De kortetermijndoelen van het Urgenda-vonnis lijken druk te zetten op het moeilijke proces om met klimaatbeleid voor de langere termijn te komen en het draagvlak hiervoor.
Klimaatverandering en klimaatbeleid beheersen het debat in de politiek en de huiskamer. Het thema is veelkoppig en de discussie zit vol verdraaiingen. Wat zijn de feiten en de cijfers? Hier het antwoord op 111 vragen.
Minnesma is het niet eens met die redenering. ‘Er staan in ons plan veel maatregelen die geen draagvlak nodig hebben omdat Nederlandse burgers de pijn niet voelen.’ Zo is er al een wet dat bedrijven energiebesparende maatregelen die zich binnen vijf jaar terugverdienen moeten nemen, maar wordt deze volgens Minnesma niet strikt gehandhaafd.
Als de overheid zich echt niet aan het vonnis gaathouden, dan stuit dat Minnesma ook om principiële redenen tegen de borst. ‘Ik ben een jurist. En ik vind dat je je aan rechterlijke uitspraken houdt.’ Dat beschermt burgers tegen de overheid wanneer deze niet het beste met hen voorheeft. ‘Anders gaat de rechtsstaat op de helling.’
Vonnis verder uit zicht
De discussie over de uitvoering van het Urgenda-vonnis loopt al jaren. Na de eerste uitspraak ging toenmalig minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD) in hoger beroep. In oktober 2018 kreeg Urgenda wederom gelijk. Daarop ging de Staat in cassatie, een procedure die nog loopt. Voor de overheid is het een principezaak. De rechterlijke macht zou te veel op de stoel van de wetgever zijn gaan zitten – een schending van de scheiding der machten.
Ondanks de voortdurende juridische strijd beloofde zowel Kamp als zijn opvolger op Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) zich aan het vonnis te houden. Lange tijd leek dat ook haalbaar. Ramingen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) wezen erop dat Nederland op koers lag voor een afname van de uitstoot van 23 procent in 2020. Er werd weinig urgentie gezien voor aanvullende maatregelen.
Uitstel van plannen
Door het aantrekken van de economie steeg de uitstoot van broeikasgassen en raakte het doel verder uit zicht. Begin 2019 concludeerde het PBL dat Nederland waarschijnlijk zou uitkomen op 21 procent minder broeikasgassen. Ook het EU-doel voor hernieuwbare energie leek onhaalbaar geworden.
Niet klagen, maar laten zien hoe het anders kan. Al bijna acht jaar zet Marjan Minnesma met Urgenda duurzame projecten op. Wie is ze en wat drijft haar?
Toch hield Wiebes vol dat ‘het doel was het doel te halen’. In april zou hij komen met plannen om toch te voldoen aan het vonnis, maar die werden uitgesteld. Wel werd in maart besloten de kolengestookte Hemwegcentrale in Amsterdam vervroegd te sluiten. Bij publieke optredens meldde Wiebes dat op het ministerie werd gestudeerd op lijsten met mogelijke maatregelen.
Gerelateerde artikelen;
Klimaatakkoord: Niets moet, maar dat kost je wel geld
AD 28.06.2019 Hoewel het kabinet zich op de borst slaat met het vandaag gepresenteerde Klimaatakkoord, is het nog maar de vraag hoe alle maatregelen zullen uitpakken voor de portemonnee van Nederlanders. Veel is nog onduidelijk.
Eerlijk en haalbaar. Dat zijn woorden die VVD-minister Eric Wiebes van Klimaat meerdere keren uitspreekt bij de presentatie van het Klimaatakkoord. ,,We gaan iedereen verleiden om mee te doen. Dat betekent niet dat er geen dingen gaan veranderen. Maar we hebben voor die veranderingen dertig jaar de tijd, een generatie.’’
Toch is het doel van het Klimaatakkoord om al over elf jaar, in 2030, bijna de helft minder CO2 uit te stoten dan in 1990. Daarvoor komt het kabinet met een waslijst aan maatregelen, zoals een verhoging van de prijs van gas en een verlaging van die van elektriciteit. Ook komen er subsidies en leningen voor warmtepompen en het isoleren van huizen.
Lees ook;
Vraagteken
We gaan iedereen verleiden om mee te doen, aldus Eric Wiebes, minister.
Maar hoe alles eruit precies komt te zien, moet de komende tijd nog worden uitgewerkt. Nu kiest het kabinet vooral voor sussende woorden. Zo zegt minister Kajsa Ollongren (Wonen) dat het iedereen vrij staat om zelf te beslissen hoeveel ze aan hun woning willen doen. ,,Mensen die wat kleine veranderingen willen doorvoeren, kunnen daar op korte termijn advies over inwinnen. Zo kan het zijn dat u uw cv-ketel veel beter kunt inregelen.’’
Over de grote slag die huiseigenaren dienen te slaan – door hun woning te isoleren of door van het gas af te gaan – is Ollongren voorzichtiger. ,,Is uw dak niet goed geïsoleerd? Dan kunt u daar wellicht subsidie voor krijgen.’’ Maar hoeveel subsidie en onder welke voorwaarden, blijft nog een vraagteken.
Duidelijk is wel dat er een nationaal warmtefonds komt waaruit mensen tot zo’n 25.000 euro kunnen lenen om hun huis te verduurzamen. Wie géén zin heeft om zo’n geldbedrag te lenen of deze investering uit eigen zak te betalen, gaat door de stijgende gasbelasting over een aantal jaar fiks meer kwijt zijn aan energielasten.
Het lijkt hoe dan ook slim om tot eind 2021 te wachten met een grote verbouwing. Dan moeten alle gemeenten namelijk een plan hebben gemaakt voor de energievoorziening in wijken. Vooral in grote steden zullen warmtenetten worden aangelegd. Bij huizen die daarop worden aangesloten, kan de cv-ketel de deur uit. ,,Op dit moment hoeft u niks’’, zegt Ollongren.
Aanschafsubsidie
Het kabinet wil wel graag dat Nederlanders overstappen op elektrische auto’s. Dat mag ook een tweedehandsje zijn, daarvoor komen gunstige subsidieregelingen. In de oorspronkelijke klimaatplannen zou een aanschafsubsidie van 6000 euro gelden voor nieuwe stekkerauto’s, maar die subsidie is van de baan.
De nieuwe aanschafsubsidie ‘wordt nader bepaald’, zo staat nu in het Klimaatakkoord. Kortom: mensen die in de komende jaren een stekkerauto willen kopen, weten nu niet precies of dat uit kan. Dat het bedrag een stuk lager komt te liggen dan 6000 euro, lijkt al wel vast te staan.
Ook hierover zegt het kabinet dat Nederlanders niet worden verplicht om hun benzine- of dieselauto weg te doen. Nee, het hoeft niet, maar het kost sommige automobilisten wel extra geld. Want de accijns op diesel wordt in de komende drie jaar stapje voor stapje verhoogd.
Oppositie: ‘Baggerakkoord’ niet groen en eerlijk
AD 28.06.2019 Oppositiepartijen zijn niet tevreden met het Klimaatakkoord. Dat is nog niet groen en eerlijk, vindt de PvdA, op wier steun het kabinet juist hoopt. De Partij voor de Dieren trekt feller van leer en spreekt van ‘gebakken lucht’, ‘compromisme’ en ‘pappen en nathouden’. De PVV spreekt zelfs van een ‘baggerakkoord’.
Het Klimaatakkoord dat nu op tafel ligt is al geboren met ‘een tangverlossing’, twittert PvdA-Kamerlid William Moorlag. Het kabinet verschoof bijvoorbeeld wat lasten van de maatregelen van burgers naar bedrijven. Maar de PvdA maakt zich toch nog zorgen over ‘de betaalbaarheid voor gewone mensen’.
Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren vindt vooral de maatregelen voor de landbouw onvoldoende. Ook de stook van biomassa om energie op te wekken hekelt ze. ,,Het klimaatbeleid van de afgelopen tien jaar kenmerkt zich als tien jaar uitstelgedrag.
Compromisme leidt al een decennium tot het vooruitschuiven van dringende en noodzakelijke maatregelen, waarbij het kabinet als belangrijkste argument hanteert: ‘het moet wel een beetje leuk en betaalbaar blijven’. Daarmee worden onacceptabele risico’s genomen die leiden tot ernstige gevolgen die niet leuk en niet betaalbaar zullen zijn.’’
PVV-leider Geert Wilders spreekt van een ‘baggerakkoord’. ,,Dit akkoord zal de mensen en bedrijven in Nederland bakken met geld kosten. Het is puur bedrog dat de precieze kosten niet eens zijn doorgerekend!’’ Wat Wilders betreft berust het akkoord op ‘ideologische en groene gekte’.
Lees ook;
Als de energierekening 100 euro lager wordt, betekent dat nog altijd een stijging van ruim 230 euro ten opzichte van vorig jaar, aldus Lilian Marijnissen, SP.
Met het klimaatakkoord worden ‘goede stappen gezet’, vindt de SP. Partijleider Lilian Marijnissen: ,,Dat de klimaatdoelen gehaald lijken te worden is mooi, maar de vraag is natuurlijk op welke manier en wie hiervoor gaat betalen.
Minder onrechtvaardig is nog niet rechtvaardig. Klimaatrechtvaardigheid is nodig en daar zorgt dit akkoord niet voor. Daarvoor zullen we het systeem moeten aanpakken en socialer maken. Nog steeds krijgt de grote vervuilende industrie bijvoorbeeld subsidie, terwijl veel mensen en het MKB extra moeten gaan betalen.’’
Marijnissen is blij met de verlaging van de energierekening: ,,Dat de energierekening 100 euro omlaag gaat is een goede eerste stap, maar we zijn er zeker nog niet. De energierekening is namelijk afgelopen jaar gemiddeld meer dan 330 euro gestegen. Als de energierekening 100 euro lager wordt, betekent dat nog altijd een stijging van ruim 230 euro ten opzichte van vorig jaar. Voor veel mensen is dit een groot probleem.’’
De SP hekelt ook de manier waarop de kosten verdeeld zullen worden. ,,Nog steeds zal dit akkoord juist mensen met laag en gemiddeld inkomen harder treffen. Wij zullen daarom komende periode met voorstellen en acties komen om ervoor te zorgen dat klimaatbeleid rechtvaardig wordt.’’
Te eenzijdig
SGP-Kamerlid Chris Stoffer vindt dat de plannen te eenzijdig gericht zijn op zon- en windenergie. ,,Er is meer nodig voor een betrouwbare energievoorziening in de toekomst. Opties als getijdenenergie, thorium en aquathermie zijn nauwelijks meegenomen. Dat is een gemiste kans!’’
Stoffer vindt het ‘jammer’ dat de vliegbelasting een ‘schijntje blijft’ in vergelijking met de autobelastingen. De opbrengst van een vliegtaks zou volgens hem juist besteed kunnen worden om te investeren in energiebesparing voor burgers.
,,Het kabinet juicht over het behalen van 49 procent CO2 reductie in 2030 en doet alsof ze dat wel even regelt voor de burger’’, gaat Stoffer verder. ,,Dat klinkt en dat is te mooi om waar te zijn. Die opgave is enorm, laten we dat niet vergeten.’’
Milieuorganisaties: klimaatakkoord schiet op cruciale punten tekort
NOS 28.06.2019 Het klimaatakkoord dat het kabinet vanmiddag presenteert is onvoldoende om tot een eerlijk en effectief klimaatbeleid te komen. Dat zeggen milieuorganisaties Greenpeace en Milieudefensie en vakbond FNV, een paar uur voordat de tekst van het klimaatakkoord wordt gepubliceerd.
De NOS doet live verslag van de presentatie van het Klimaatakkoord, vanaf 15.00 uur op NPO 1, NPO Radio 1, NOS.nl en de NOS-Facebookpagina.
“Er zijn een paar cruciale verbeteringen nodig om te zorgen dat we de juiste doorbraken realiseren voor Nederland en de wereld”, zei Greenpeace-directeur Joris Thijssen op een persconferentie.
De afgelopen anderhalf jaar is uitvoerig onderhandeld over het Nederlandse akkoord, dat is bedoeld om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan en te voldoen aan de klimaatafspraken van Parijs. Maar de plannen gaan volgens de drie organisaties niet ver genoeg. De Eerste en Tweede Kamer kunnen met een paar wijzigingen het huidige akkoord nog verbeteren, zeggen zij.
‘Nederland moet voorbeeld zijn’
Milieudefensie en Greenpeace vinden sommige plannen te vaag en vragen om “harde afspraken en garanties”. “Dan kan Nederland toekomstbestendig gemaakt worden en verdienen investeringen in klimaatbeleid zichzelf terug.” Ze denken dat Nederland dan een voorbeeldfunctie kan vervullen in de strijd tegen klimaatverandering.
Ze zijn kritisch op het kabinetsvoorstel voor een CO2-heffing en de plannen voor de ondergrondse opslag van CO2. Die noemen Milieudefensie en Greenpeace een “schijnoplossing”. Wel zijn ze positief over onder meer de afspraken voor duurzame elektriciteitsopwekking en “goede, nieuwe, groene banen”.
Vakbond FNV vindt nog steeds dat de kosten van de energietransitie te veel bij burgers worden neergelegd. De bond vreest dat vooral kwetsbare groepen in de samenleving de dupe worden van de plannen. “Er zijn veel huishoudens die nu al hun energierekening nauwelijks kunnen betalen”, zegt Kitty Jong van de FNV. De vakbond wil het akkoord op 16 september voorleggen aan het ledenparlement. De FNV deed dat onlangs ook met het pensioenakkoord.
De vakbond is wel tevreden met de oprichting van een Kolenfonds, waar inmiddels 22 miljoen voor is gereserveerd. Met dat geld kunnen mensen uit de kolensector worden gecompenseerd en omgeschoold als ze hun werk kwijtraken.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord komt eraan en ‘elke burger gaat er iets van merken’
- Klimaatakkoord: dieselaccijns omhoog om maatregelen te betalen
- Klimaatakkoord: meer fietsenstallingen bij stations
Klimaatclubs ontevreden: ‘lapmiddelen en ongelijke verdeling lusten en lasten’
AD 28.06.2019 Greenpeace en Milieudefensie vinden de klimaatplannen waarmee het kabinet later vrijdag komt “een goede start” maar nog wel onvoldoende. De milieuclubs stellen dat er meer maatregelen nodig zijn om de uitstoot van het schadelijke CO2 terug te dringen.
Ze zeggen al op de hoogte te zijn van het zogenoemde Klimaatakkoord. Voor de hoognodige doorbraak om de klimaatcrisis aan te pakken, moet er meer gebeuren, aldus de milieuorganisaties.
Het ziet er wel naar uit dat door de maatregelen de vermindering van de CO2-uitstoot met bijna de helft in 2030 ten opzichte van die in 1990, gehaald gaat worden. Maar daar zijn wel harde afspraken en garanties voor nodig.
De twee organisaties zien nog steeds ‘lapmiddelen’ die de overgang naar duurzamere energie in de weg staan. Ook is er een ongelijke verdeling van de lusten en lasten ten gunste van de grote industrie.
De milieuclubs hekelen de ‘lapmiddelen’ van het kabinet © ANP
Zwakke punten
Er ligt geen klimaatakkoord dat genoeg is om de klimaatcrisis te bestrijden en Nederland toekomstbestendig te maken, aldus Greenpeace-directeur Joris Thijssen. ,,De goede stappen die gezet worden, zijn niet voldoende om de zwakke punten van het akkoord te compenseren.”
De organisaties hebben bijvoorbeeld kritiek op de voorgestelde CO2-heffing voor de industrie. ,,De verwaterde variant’’ in het Klimaatakkoord geeft geen garantie dat de klimaatdoelen worden gehaald. Het blijft onduidelijk vanaf wanneer grote vervuilers de heffing daadwerkelijk betalen, aldus Milieudefensie en Greenpeace.
Zij vinden ook dat het kabinet onvoldoende stappen zet voor een duurzamere landbouw met een kleinere veestapel.
Industrie niet te spreken over klimaatplannen
De klimaatplannen van het kabinet zetten investeringen in de industrie onder druk.
AD 28.06.2019 Dat zegt de branchevereniging van de chemische industrie in Nederland, de VNCI. De heffing die het kabinet voorstelt, zet industriële bedrijven op achterstand ten opzichte van het buitenland, vindt de brancheclub.
,,Hierdoor wordt waarschijnlijk eerder het tegendeel bereikt van wat we met zijn allen willen, namelijk een groene koploper worden. Het pakket doet daarmee onvoldoende recht aan de belangrijke bijdrage die grote en kleine industriële bedrijven leveren aan de economie, werkgelegenheid, onderwijs en onderzoek.”
Volgens de belangenclub worden bedrijven te weinig verleid om te vergroenen en is vooral de CO2-heffing overgebleven. Dat komt dan nog bovenop de ETS-prijs en een ‘flink hogere bijdrage’ aan de ODE.
Te veel stok en te weinig wortel, luidt het oordeel. ,,Dit kan en mag de bedrijven niet dwingen tot onrendabele investeringen.”
Het ‘prijst Nederlandse bedrijven uit de internationale markt’, ‘belemmert investeringen in duurzame innovaties’ en ‘bedreigt’ de werkgelegenheid in de industrie, zegt de brancheclub in een eerste reactie.
Gemengde reacties
Andere Branche- en maatschappelijke organisaties reageren met gemengde gevoelens op het nieuwe Klimaatakkoord. Zo vindt de autobranche het ‘onacceptabel’ dat de bijtelling op elektrische auto’s opnieuw wordt herzien, terwijl de installatiebranche juist optimistisch spreekt van een ‘ambitieuze aanpak’.
Autobranche
De autobranche constateert dat het kabinet kiest voor ‘een meer realistische en betaalbare aanpak van de klimaatproblemen’, tenminste als het gaat om mobiliteit. Denk aan minder (over)subsidiëring van volledig elektrische auto’s en de invoering van rekeningrijden.
Wel vindt RAI Vereniging het ‘onacceptabel’ dat de huidige afspraken over de bijtelling op elektrische auto’s worden opengebroken en al in 2020 in plaats van 2021 worden verhoogd. Verder pleit de vereniging er voor om vanaf 2020 al te starten met een geleidelijke afbouw van de aanschafbelasting (BPM) om de overgang naar een kilometerheffing mogelijk te maken. Het kabinet wil daar pas aan vanaf ongeveer 2025.
Installatiebranche
Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche, is optimistisch over de ‘ambitieuze aanpak’. ,,Verduurzaming wordt haalbaar en betaalbaar voor iedereen in Nederland. De partijen aan de klimaattafels én het kabinet verdienen daar een compliment voor’’, aldus voorzitter Doekle Terpstra. ,,Er ligt nu een stevig fundament voor het behalen van 49% CO2-reductie in 2030. En in 2050 kunnen we een gebouwde omgeving hebben die volledig CO2-neutraal is.’’
LTO
Land- en tuinbouworganisatie LTO zet niet zomaar zin handtekening onder het klimaatakkoord. Volgens LTO-voorzitter Marc Calon zijn er door het kabinet de laatste tijd eenzijdig dingen gewijzigd, waardoor eerst een doorrekening en overleg met leden nodig is, zei Calon tegen BNR Nieuwsradio.
Volgens Calon staat de land- en tuinbouw voor een enorme investeringsopgave van 11 miljard euro in de komende tien jaar om aan de klimaatdoelen te voldoen. Daarvan is volgens hem 6,5 miljard euro ‘onrendabel’ ondanks een subsidie tot circa 3 miljard euro.
Landbouwminister Carola Schouten verdient volgens hem alle lof dat zij 1 miljard euro meer los wist te krijgen bij Financiën. ,,Maar er is nog steeds sprake van een tekort van 3,5 miljard euro. Boeren tekenen geen ongedekte cheques. We gaan pas tekenen als we zeker weten dat we kunnen leveren’’, aldus Calon.
Woonbond
Aedes en de Woonbond zijn voorzichtig optimistisch over het nieuwe ‘kader om te verduurzamen’, maar waarschuwen wel dat de loonlasten van de huurders van huizen van woningcorporaties mogen niet stijgen als gevolg van afspraken uit het Klimaatakkoord.
,,Wij betalen de verduurzaming van corporatiewoningen niet uit de portemonnee van onze huurders’’, zegt Aedes-voorzitter Marnix Norder. ,,Juist in die huizen wonen huishoudens met lagere inkomens.’’
,,Dat doel mag natuurlijk niet te niet gedaan worden door effecten van het Klimaatakkoord’’, aldus Woonbond-directeur Paulus Jansen. ,,Maar wij maken ons zorgen over de effecten van de toekomstige verhoging van de gasprijs in combinatie met de belastingverhoging van begin 2019. Het is maar de vraag hoe dat uitwerkt bijvoorbeeld bij huurders, die nog afhankelijk zijn van aardgas.’’
Aedes en Woonbond vinden dat het kabinet huurders moet compenseren, als blijkt dat hun energierekening inderdaad hoger uit gaat vallen.
Natuurmonumenten
Er zijn ook enthousiaste reacties. Natuurmonumenten maakt een ‘diepe buiging’ voor Minister Carola Schouten (Landbouw). Het is er vooral over te spreken dat er plannen zijn voor de veenweidegebieden. Door boeren te stimuleren over te stappen naar natte teelten met hogere grondwaterstanden, verdampt er minder veen.
Directeur Marc van den Tweel: ,,Minder uitdroging van kwetsbare natuurgebieden, minder instroom van ammoniak en betere kansen voor het herstel van weidevogels.”
Toch is er ook kritiek: beschermde natuurgebieden hadden volgens Natuurmonumenten een aparte status moeten krijgen bij de bouw van windmolens en zonneparken. Die gebieden zijn nu vogelvrij verklaard, vindt de organisatie wel.
Kabinet: klimaatdoelen haalbaar, we nemen rustig de tijd
NOS 28.06.2019 Het kabinet gaat ervan uit dat Nederland de klimaatdoelen gaat halen met de maatregelen uit het definitieve Klimaatakkoord, dat vandaag is gepresenteerd. Dat betekent dat Nederland in 2030 bijna 50 procent minder broeikasgassen uitstoot dan in 1990. In 2050 moet de uitstoot met 98 procent zijn gedaald.
Vicepremier De Jonge is trots op het akkoord, waar meer dan honderd partijen lang aan hebben gewerkt. “Het is haalbaar en betaalbaar.”
De belangrijkste maatregelen;
- De belasting op gas gaat met 10 cent per kubieke meter omhoog. Die verhoging wordt geleidelijk ingevoerd
- De heffing op elektriciteit wordt lager. Dit moet mensen stimuleren om bijvoorbeeld hun gasfornuis in te ruilen
- Huishoudens gaan ook minder energiebelasting betalen. Bedrijven gaan juist meer bijdragen aan de subsidiëring van duurzame energie
- In 2021 moeten alle gemeenten bekendmaken wanneer welke wijk in Nederland van het gas af gaat
- De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting: eerst betalen bedrijven 30 euro over elke ton CO2 die te veel wordt uitgestoten. Dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030
- Het doel blijft dat in 2030 alle nieuw verkochte auto’s elektrisch zijn. Om de aanschaf te stimuleren hoeft er tot 2024 geen aanschafbelasting te worden betaald voor een elektrische auto, daarna gaat een vast bedrag van 360 euro per auto gelden
- Het kabinet wil dat er vanaf 2026 een vorm van rekeningrijden komt
- Land- en tuinbouw kunnen rekenen op een extra investering van bijna 1 miljard euro voor verduurzaming en het terugdringen van de veestapel
- Voor 2030 moeten alle kolencentrales in Nederland dicht zijn. Er zijn er nu nog vijf. Vast staat al dat de Hemwegcentrale in Amsterdam op 1 januari wordt gesloten
Bij de presentatie waren vier bewindspersonen aanwezig: minister Wiebes van Economische Zaken, minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. minister Schouten van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit en staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat. Hun departementen zijn verantwoordelijk voor de maatregelen.
Mensen verleiden
Minister Wiebes benadrukt dat mensen niet van vandaag op morgen aanpassingen hoeven door te voeren. “We hebben dertig jaar de tijd”, zegt hij. Hij wil in die tijd iedereen verleiden om mee te doen.
In december werd al een conceptakkoord naar buiten gebracht. Een doorrekening wees uit dat de doelstelling daarmee waarschijnlijk niet zou worden gehaald. Bovendien vonden veel partijen dat de lasten voor de milieumaatregelen te veel op het bordje van gewone burgers terechtkwamen. De afgelopen maanden is daarom gewerkt aan een aanscherping van de plannen.
Urgenda-uitspraak
Het kabinet zegt dat de rekening van de maatregelen van de huishoudens meer is verschoven naar bedrijven. Die gaan een CO2-heffing betalen en meer bijdragen aan de subsidiëring van duurzame energie. Burgers gaan minder energiebelasting betalen en elektriciteit wordt goedkoper. Verder wil het kabinet elektrisch rijden verder stimuleren. Er komt een onderzoek naar rekeningrijden, maar daarover neemt dit kabinet nog geen besluit. “We leggen de bal op de stip”, zegt De Jonge.
Volgens de uitspraak in de Urgenda-rechtszaak moet Nederland eind volgend jaar al een kwart minder uitstoten dan in 1990. Dat is een reductie van 9 megaton CO2. In het akkoord komen de partijen niet verder dan 4 megaton, maar dat betekent volgens Wiebes niet dat het daarbij blijft. “De inzet blijft om die uitspraak na te komen.”
Zelf alle plannen in het klimaatakkoord teruglezen? Dat kan hier. En dit is de Kamerbrief waarin minister Wiebes uiteenzet hoe het kabinet wil voldoen aan de Urgenda-uitspraak.
Kabinet vindt Klimaatakkoord ‘haalbaar en eerlijk’
AD 28.06.2019 Het Klimaatakkoord is volgens het kabinet ‘eerlijk en haalbaar’. De regering neemt wel de tijd voor de plannen die vanmiddag zijn gepresenteerd. ,,Maatregelen worden stap voor stap genomen.’’ De belangrijkste plannen die moeten leiden tot een halvering van de CO2-uitstoot in 2030 waren de afgelopen week al uitgelekt.
Huishoudens worden volgens het kabinet ‘zo veel mogelijk’ gespaard onder meer door verlaging van de belasting op de energierekening. ,,Huishoudens hoeven geen grote offers te brengen’’, zei minister Eric Wiebes (Klimaat). ,,Dat hebben we met stevige hand bedwongen.’’ Het bedrijfsleven gaat wat meer betalen, onder meer door een ‘verstandige CO2-heffing’. Land- en tuinbouw moeten vergroenen en elektrisch rijden wordt gestimuleerd. Bekijk hier een overzicht van de belangrijkste maatregelen.
Volgens het kabinet zijn de plannen voor de samenleving betaalbaar. De extra kosten van het akkoord liggen lager dan eerder door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) was ingeschat. Het zal het land in 2030 uiteindelijk tussen de 1,6 en 1,9 miljard euro extra kosten.
Het Klimaatakkoord moet nog worden doorgerekend door de planbureaus. Dat betekent dat nu niet te zeggen is wat de klimaatmaatregelen precies gaan betekenen voor de portemonnee van Nederlanders.
Lees ook;
Regeringspartijen verheugd
Het pakket laat zien dat CO2-reductie kan zonder mensen op kosten te jagen. Dit pakket helpt de Nederlanders juist in plaats van ze te straffen, aldus Klaas Dijkhoff, Fractievoorzitter VVD.
De regeringspartijen zijn blij met de uitkomst. ,,Goed voor Nederland dat dit klimaatpakket er nu is. De VVD is er blij mee”, laat fractievoorzitter Klaas Dijkhoff weten. ,,Het laat zien dat CO2-reductie kan zonder mensen op kosten te jagen. Dit pakket helpt de Nederlanders juist in plaats van ze te straffen. Geen rare belastingverhoging voor automobilisten, wel een warmtefonds dat mensen in de komende dertig jaar helpt met het aanpassen van hun huis.’’
CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma noemt het een eerlijk akkoord voor burgers en bedrijven. ,,Met de plannen van het kabinet zijn de doelstellingen van Parijs haalbaar en blijven de kosten betaalbaar. Als goed rentmeester wil het CDA de aarde, die we in bruikleen hebben van onze kinderen, beter doorgeven aan de volgende generaties.’’
Verduurzamen
Het CDA wijst op de lagere energiebelasting voor huishoudens, een grotere bijdrage van de industrie en een beperking van de stimulering van dure elektrische auto’s. ,,Ook stellen we bedrijven in staat om te verduurzamen. Zo voorkomen we klimaatwerkloosheid door bedrijven die wegtrekken naar het buitenland’’, zegt Heerma.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt de plannen ambitieus, terwijl ze ‘ook rekening houden met de draagkracht van gewone gezinnen en mensen met een smalle beurs. Bovendien nemen we echt de tijd voor de uitvoering ervan’.
D66-leider Rob Jetten benadrukt dat het hard werken is geweest en dat het ‘zeker niet makkelijk’ was. Maar volgens hem worden met dit klimaatakkoord de klimaatdoelen gehaald. ,,En tegelijkertijd is dit nog maar het begin. Want verandering krijg je niet door alleen iets op papier te zetten. Verandering krijg je door in actie te komen. En door samen te werken krijgen we het voor elkaar. We gaan van drammen naar daden.’’
Oppositie
De oppositie is juist een stuk minder te spreken over de plannen. Het akkoord is volgens de PvdA nog niet groen en eerlijk. De Partij voor de Dieren trekt feller van leer en spreekt van ‘gebakken lucht’, ‘compromisme’ en ‘pappen en nathouden’. De PVV spreekt zelfs van een ‘baggerakkoord’.
Klimaatplannen van kabinet bekend: dit betekenen ze voor jou
NOS 28.06.2019 Na anderhalf jaar onderhandelen ligt het er. Het Klimaatakkoord. En dat betekent dat er heel veel gaat veranderen. Over dertig jaar moeten we vrijwel geen CO2 meer uitstoten en in 2030 de helft (49 %) minder dan in 1990. Om daar te komen gaan binnen tien jaar de kolencentrales dicht, zijn er alleen nog elektrische auto’s te koop en gaan we de komende dertig jaar van het gas af. Maar wat betekent dit akkoord concreet voor ons?
Liever kijken? In deze video zetten we de belangrijkste maatregelen uit het akkoord ook op een rij:
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord?
Allereerst betekent het akkoord veel voor je huis. Bijvoorbeeld voor de energiekosten. De gasprijs gaat de komende zeven jaar flink omhoog. Dus woon je in een slecht geïsoleerd huis, met een hoge (gas)stookkosten? Dan zal de energierekening flink hoger worden. Vanaf volgend jaar wordt de prijs van gas namelijk verhoogd en die van elektriciteit verlaagd. De bedoeling daarvan is dat uiteindelijk alle Nederlanders het gasfornuis inruilen en dat hun huis op een andere manier wordt verwarmd.
De komende jaren zullen de eerste wijken al van het aardgas afgaan. Vooral in grote steden wordt een warmtenet aangelegd. Als je wordt aangesloten, kan je cv-ketel dus de deur uit. De gemeenten bepalen de komende twee jaar welke wijken eerst van het gas afgaan en welke later. Voor deze verandering wordt 30 jaar de tijd genomen. In 2050 moet onze energievoorziening volledig duurzaam zijn.
Warmtefonds
Een gasfornuis inruilen voor een elektrische kookplaat lijkt nog wel betaalbaar, maar het duurzaam verwarmen van het huis is een veel duurdere ingreep. Een warmtepomp kost duizenden euro’s. Om dit betaalbaar te maken kunnen huizenbezitters bij de overheid geld lenen, hiervoor trekt het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar uit. Hiermee kunnen bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels worden voorgeschoten, die je later terugbetaalt. Het kabinet hoopt dat dit zogenoemde warmtefonds wordt aangevuld met private middelen tot meer dan een miljard euro.
Daarnaast kan er mogelijk ook nog subsidie aangevraagd worden voor isolatie en warmtepompen.
Minder gas dus, meer elektriciteit. De stroom wordt niet meer opgewekt door kolencentrales, want de laatste vijf die nu nog in Nederland bestaan, gaan de komende jaren een voor een dicht. De laatste twee sluiten in 2030. Daarvoor in de plaats wordt de energie opgewekt met windmolens en zonnepanelen.
NOSop3 zocht uit wat het Klimaatakkoord betekent voor jongeren:
1/8 1/8 NOS
2/8 2/8 NOS
3/8 3/8 NOS
4/8 4/8 NOS
5/8 5/8 NOS
6/8 6/8 NOS
7/8 7/8 NOS
8/8 8/8 NOS
Alleen nog stekkerauto’s
Naast grotere veranderingen in en rond het huis gaat dit akkoord veel betekenen voor onze manier van vervoer. Vooral voor het autogebruik. Vanaf 2030 worden er alleen nog elektrische auto’s nieuw verkocht. Het is niet zo dat benzineauto’s daarna niet meer mogen rondrijden, ze zullen alleen niet meer nieuw in de showroom staan. Dieselrijders zullen aan de pomp merken dat hun brandstof duurder wordt.
Het kopen van een elektrische auto wordt gesubsidieerd. Het precieze bedrag aan subsidie wordt pas volgend jaar bepaald, waarschijnlijk is het rond de 3000 euro. Na een paar jaar wordt die subsidie lager, omdat de regering ervan uitgaat dat elektrische auto’s steeds goedkoper worden. Ook wordt parkeren voor elektrische auto’s goedkoper dan voor andere auto’s.
Daarnaast gaat de regering serieus kijken naar rekeningrijden. Dit betekent dat je niet meer voor het bezit van je auto betaalt (via de wegenbelasting), maar voor het aantal gereden kilometers. Zit je dus veel op de weg, dan betaal je ook meer. Deze verandering wordt in 2026 verwacht. De komende jaren wordt nog bekeken of dit alleen voor elektrische auto’s of voor alle auto’s gaat gelden. Ook is een van de opties om het rijden in de spits duurder te maken om files te bestrijden.
Meer fietsen, minder brommers
Door het toenemende aantal elektrische auto’s lopen de inkomsten van accijnzen op benzine en diesel terug. Die misgelopen belastinginkomsten zou het kabinet kunnen terughalen met rekeningrijden. Daarnaast wil de regering dat we vaker met de trein gaan, daarom komen er meer fietsenstallingen bij de stations. Ook mogen er vanaf 2025 geen nieuwe snorfietsen die op benzine rijden meer verkocht worden. Het streven is om vanaf 2030 ook de verkoop van bromfietsen op benzine te verbieden. Ook kan het zijn dat gemeenten strenger worden voor brommers en scooters.
Ook voor de boeren gaat er veel veranderen. Er moet minder vee komen, daarom gaat er gesaneerd worden. Daarom kunnen varkensboeren geld krijgen om te stoppen met hun bedrijf en er komt subsidie voor boeren die duurzamer gaan werken.
Industrie
De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting: eerst betalen ze 30 euro over elke ton CO2 die te veel wordt uitgestoten. Dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Ook gaat de industrie tot en met 2030 meer aan de zogeheten Opslag Duurzame Energie (ODE) betalen, het aandeel voor huishoudens aan deze opslag wordt lager, net als de energiebelasting.
Dat is een beweging die in dit klimaatakkoord gemaakt is in vergelijking met het concept-klimaatakkoord dat eind vorig jaar werd gepresenteerd. In de woorden van het kabinet: “Het is haalbaar en betaalbaar. We ontzien de huishoudportemonnee zoveel mogelijk en zorgen voor een eerlijke verdeling van lasten tussen burgers en bedrijven.”
Dat geldt overigens niet voor de luchtvaart en de scheepvaart. Deze sectoren zijn niet meegenomen in het klimaatakkoord en dragen dus niet bij.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: industrie kritisch, autobranche vindt plannen ‘realistisch’
- Kabinet: klimaatdoelen haalbaar, we nemen rustig de tijd
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
- ‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
Klimaatakkoord: Rekeningrijden, CO2-heffing en energiekosten
NU 28.06.2019 Ruim een jaar nadat het kabinet aankondigde dat het maatregelen zou uitwerken die ervoor moeten zorgen dat Nederland de klimaatdoelen van Parijs haalt, ligt er vrijdag eindelijk een Klimaatakkoord. Daarin zijn onder meer maatregelen opgenomen als rekeningrijden, een CO2-heffing voor de industrie en dalende energiekosten.
“Het is gelukt”, zei minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vrijdag bij de presentatie waar ook ministers Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), Carola Schouten (Landbouw) en staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) aanwezig waren.
De bewindsman benadrukte dat huizen duurzaam zullen worden verwarmd en dat de toekomst van de auto elektrisch is. Met hogere belastingen verandert er ook veel voor bedrijven, aldus Wiebes.
Ondanks deze ingrijpende aanpassingen, benadrukte de bewindsman het kabinetsstandpunt van de afgelopen jaren: “We doen dit stap voor stap, en haalbaar en betaalbaar voor iedereen.”
Uiteindelijk draait het allemaal om een CO2-besparing van 49 procent in 2030 ten opzichte van 1990.
Energiekosten stijgen minder snel
In de plannen staat dat de energiekosten minder snel stijgen dan aanvankelijk was berekend. Dit jaar stijgt de energienota nog met ruim 300 euro, maar in 2020 daalt die gemiddeld met 100 euro, meldt het kabinet. Dat is omdat de subsidieopslag voor duurzame energie voor een groter deel door de industrie wordt betaald.
In de jaren daarna stijgt de energiebelasting, maar wel minder vergeleken met eerdere voorstellen.
Onderzoek naar rekeningrijden
Hoewel het kabinet deze periode geen rekeningrijden zal invoeren, wordt er wel onderzoek gedaan naar een aantal varianten waar een volgend kabinet in 2026 een besluit over kan nemen. Dat kan regiogebonden, tijdgebonden of via een spitsheffing zijn.
“We zetten alle opties naast elkaar zodat een volgend kabinet een besluit kan nemen”, zei Van Veldhoven.
Met meer elektrische auto’s dalen de inkomsten via accijnzen. Daar moet dus een oplossing voor gevonden worden in de vorm van rekeningrijden. Daarmee heeft het Klimaatakkoord niet alleen betrekking op deze regeerperiode, maar ook op volgende kabinetsformaties.
Elektrisch rijden blijft fiscaal aantrekkelijk, maar dat mag niet ten koste gaan van mensen die op brandstof blijven rijden, vindt het kabinet.
“Daarom ontziet het kabinet de huishoudportemonnee zoveel mogelijk en zorgt het kabinet voor een eerlijke verdeling van lasten tussen burgers en bedrijven.”
Er komt een CO2-heffing voor de industrie. Die moet, zoals het kabinet dat verwoordt, “verstandig” zijn. Dat wil zeggen dat de sector groener wordt, maar niet uit Nederland vertrekt vanwege hogere belastingen.
Huizenbezitters die investeren in verduurzaming kunnen daarvoor een beroep doen op een Warmtefonds, waar de overheid ieder jaar 50 tot 80 miljoen euro in stort.
Kabinet wil ontzorgen, maar draagvlak vlakt af
Het uitgangspunt is dat het Klimaatakkoord Nederland economisch sterker en duurzamer maakt. Het kabinet wil mensen “ontzorgen” en benadrukt dat het nog jaren duurt voordat de uiteindelijke klimaatdoelen gehaald moeten worden.
Tegelijkertijd blijkt juist dat de steun voor investeringen in het milieu en internationale klimaatproblemen de laatste jaren afneemt, concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een vrijdag gepubliceerd onderzoek.
“Men heeft de indruk dat Nederland zijn steentje al bijdraagt en dat, vooral wat de vermindering van het gasverbruik betreft, de politiek wellicht wat te hard van stapel loopt”, schrijft het SCP uitgerekend op de dag dat de klimaatplannen worden gepubliceerd.
De plannen zijn gebaseerd op een tussenrapportage van afgelopen december van de zogenoemde klimaattafels. Daarin zijn de gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie, elektriciteitssector en landbouw vertegenwoordigd. Iedere sector kreeg eigen opdrachten mee om CO2 te besparen.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Dit betekent het Klimaatakkoord voor jou
AD 28.06.2019 Van een hogere gasprijs tot het verkleinen van de veestapel. Het kabinet neemt flinke maatregelen om de komende decennia de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Vanmiddag werden de plannen officieel gepresenteerd. We zetten de belangrijkste zaken op een rij.
Rekeningrijden
Het kabinet treft voorbereidingen voor de invoering van rekeningrijden. Er liggen drie concrete varianten op tafel, waar van er één de eindstreep moet halen. Die zijn: alleen een kilometerheffing voor elektrische auto‘s, een variabel systeem voor alle wagens en een spitsheffing. Die laatste optie lijkt bij voorbaat al kansloos, zeggen sommige ingewijden. Andere bronnen ontkennen dat weer.
Het duurt nog trouwens wel even voordat het zover is. Rekeningrijden kan uiteindelijk pas bij de fiscale herziening van 2025 worden ingevoerd. Eerst is nog jaren aan voorbereiding nodig, als er is gekozen voor één variant.
Gasprijs omhoog
Huishoudens gaan de komende jaren meer belasting betalen op gas, maar de stijging wordt minder sterk dan eerder was voorzien. Het kabinet heeft besloten die maatregel uit het Klimaatakkoord te verzachten, om gezinnen te ontzien die minder makkelijk van gas af kunnen stappen.
De belasting op gas gaat niet met 20 cent per kubieke meter omhoog, zoals in het voorlopige Klimaatakkoord werd voorgesteld, maar met 10 cent. De verhoging wordt bovendien geleidelijk doorgevoerd.
Tegenover de hogere belasting op gas staat een lagere heffing op elektriciteit.Huishoudens gaan ook minder energiebelasting betalen. Bedrijven gaan juist meer bijdragen aan de subsidiëring van duurzame energie .
Lees ook;
Warmtefonds
Er komt een warmtefonds waar het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar voor uit trekt. Hieruit kunnen particulieren investeringen doen om verduurzamingen te realiseren zoals bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels. ,,In 2050 moeten alle gebouwen duurzaam zijn’’, aldus minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken).
Elektrisch rijden
Het stimuleren van elektrisch rijden (in dure auto‘s) wordt verder versoberd. Het kabinet wil overmatige subsidiëring voorkomen en vooral nog elektrische auto’s uit de middenklasse bevorderen, zodat die straks op de markt voor tweedehands wagens terecht komen. De lage bijtelling voor elektrische auto‘s, die nu geldt tot maximaal 50.000 euro, gaat naar maximaal 40.000 euro.
De eerder geplande aanschafsubsidie van 6.000 euro voor elektrische auto‘s pakt in ieder geval lager uit; hoeveel is nog onbekend. Ook is het de bedoeling dat tweedehands elektrische wagens aantrekkelijk worden gemaakt door extraatjes. Denk dan aan een oplaadtegoed of een garantie op de batterijduur.
De in het Klimaatakkoord geplande accijnsverhoging voor benzinerijders wordt geschrapt. Er zou volgens het oorspronkelijke plan één cent extra accijns geheven moeten worden, maar dat gaat dus niet door. Wel wordt de accijns op diesel geleidelijk verhoogd. De 1,2 miljoen automobilisten met een diesel betalen over anderhalf jaar 1 eurocent meer accijns aan de pomp. Twee jaar later komt daar nog een cent bij.
,,Elektrisch wordt het nieuwe gewoon’’, zei staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) bij de presentatie vanmiddag. Over tien jaar moeten alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Verder ziet het kabinet een belangrijke rol weggelegd voor waterstof als brandstof voor zwaar verkeer zoals ov-bussen, vrachtwagens ‘en mogelijk ter vervanging van dieseltreinen’.
CO2-belasting voor industrie
De vervuilende industrie in Nederland krijgt definitief een CO2-belasting voor de kiezen. Het kabinet koerst af op een CO2-heffing voor de industrie die oploopt van 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2 in 2021 tot 125 à 150 euro in 2030.
De regeringspartijen kiezen nu voor de optie met 75 procent kans op succes op voldoende CO2-reductie. .,,Het kabinet wil zekerheid’’, zegt een bron. De heffing gaat gelden voor bedrijven die nu al onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) vallen. Ook de fabrieken van het Limburgse Chemelot, die niet onder ETS vallen, moeten straks gaan betalen.
Kleinere veestapel
De boeren moeten verder inkrimpen. Het kabinet zet het mes in het aantal varkens in Nederland. Van de ruim twaalf miljoen varkens verdwijnen er mogelijk anderhalf miljoen. Er gaat 60 miljoen euro extra naar een stopregeling voor varkensboeren, vanwege de Urgenda-uitspraak. Ook komt er jaarlijks zo’n 70 miljoen euro beschikbaar voor boeren die overstappen naar duurzame landbouw, met minder vee.
Tot nu toe rustte op inkrimping van de veestapel een politiek taboe, vanwege de economische belangen van boeren. Daarom kiest het kabinet voor een ‘warme sanering’. Het gaat om een uitbreiding van een bestaande stopregeling waar het kabinet eerder al 120 miljoen euro voor uittrok.
Fietsenstallingen
Het kabinet trekt 75 miljoen euro extra uit voor extra fietsenstallingen, zodat forenzen hun tweewieler makkelijker kwijt kunnen. In het regeerakkoord stond al een eenmalige investering van 100 miljoen euro om te steken in extra snelle routes en meer stallingsplekken. Dit geld bleek zeer gewild. Overleg met provincies en gemeenten heeft inmiddels voor 345 miljoen euro aan projecten opgeleverd.
Onlangs zei Tour de Force, de organisatie die fietsen in Nederland moet stimuleren, nog dat er de komende jaren zo’n 3 miljard euro extra nodig is om te zorgen dat we in 2027 samen 20 procent meer fietskilometers maken dan in 2017.
Het Klimaatakkoord moet nog worden doorgerekend door de planbureaus. Dat betekent dat nu niet te zeggen is wat de klimaatmaatregelen precies gaan betekenen voor de portemonnee van Nederlanders.
Onduidelijk of klimaatplannen van kabinet voldoen aan ‘Urgenda’
NU 28.06.2019 Het is nog onzeker of het klimaatdoel voor 2020 uit de Urgenda-rechtszaak wordt gehaald met de maatregelen die het kabinet heeft genomen en nog van plan is te nemen. Maatregelen voor de korte termijn mogen daarbij het uiteindelijke doel van 49 procent minder CO2 in 2030 niet in de weg staan.
“Binnen onze voorwaarden hebben we vier megaton CO2 verzameld”, zei minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vrijdag tijdens de presentatie van het Klimaatakkoord.
Om aan het Urgenda-vonnis te voldoen, moet er volgend jaar alleen 9 megaton minder CO2 worden bespaard ten opzichte van 1990. “We gaan door met verdere maatregelen”, zei Wiebes dan ook.
De aanvullende maatregelen moeten dus voldoen aan de kabinetseisen. Wiebes somt de vier voorwaarden in een aparte brief aan de Tweede Kamer op.
Extra kosten als gevolg van aanvullende maatregelen moeten zo laag mogelijk blijven. Nieuw klimaatbeleid in Nederland mag niet te veel leiden tot verplaatsing van CO2-uitstoot naar het buitenland (weglekeffecten). Er moet draagvlak zijn bij burgers en bedrijven, dus beleid moet “betaalbaar en behapbaar” zijn. Tot slot moeten maatregelen op de korte termijn wel passen bij de uitwerking van het Klimaatakkoord.
Maatregelen die niet aan deze voorwaarden voldoen, zo waarschuwt Wiebes, ondermijnen de energietransitie op de langere termijn en kunnen dus niet worden ingezet voor de Urgenda-rechtszaak.
Urgenda dwingt politiek zich aan eigen doelen te houden
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda dwong de overheid in 2015 via een rechtszaak zich te houden aan het zelfopgelegde klimaatdoel om in 2020 een kwart minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990, een afspraak uit het in 2013 gesloten Energieakkoord. Het gerechtshof in Den Haag bevestigde die uitspraak nog eens nadat de Staat in hoger beroep ging.
De CO2-reductie bleef voor volgend jaar steken op 21 procent als er niets zou veranderen. In 2017 was de uitstoot zelfs toegenomen volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
“Vonnissen horen wij uit te voeren, dus dat gaan we ook doen”, zei premier Mark Rutte destijds in een reactie.
Er zijn inmiddels extra klimaatmaatregelen genomen. De opvallendste is de sluiting van de kolencentrale in Amsterdam. Voor deze en andere voorstellen is vorig jaar 500 miljoen euro opzijgezet.
Of dit genoeg is, wordt waarschijnlijk in oktober duidelijk als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nieuwe berekeningen over de CO2-uitstoot publiceert in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV).
Wiebes schrijft dat hij ernaar streeft zich te houden aan de Urgenda-uitspraak, maar geeft hiervoor geen garantie. Hij benadrukt vooral dat het kabinet voor “een zware opgave” staat in de zoektocht naar extra maatregelen zonder dat het draagvlak voor de energietransitie in de samenleving afbrokkelt.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
Minnesma: ze gaan die 25 procent volgend jaar niet halen
Urgenda: kabinet lapt vonnis van de rechter aan zijn laars
NOS 28.06.2019 Uit het klimaatakkoord dat vandaag is gepresenteerd, blijkt dat het kabinet waarschijnlijk niet gaat voldoen aan het klimaatvonnis van de rechter in de Urgenda-zaak. Die uitspraak dwingt Nederland rigoureuze maatregelen te nemen om al volgend jaar een kwart minder CO2 uit te stoten dan in 1990.
“Het kabinet lapt het vonnis van de rechtbank aan zijn laars, dat is heel erg duidelijk”, reageert Marjan Minnesma van Urgenda. Om de doelen te halen, moeten we in Nederland volgend jaar 9 megaton minder CO2 uitstoten, terwijl de maatregelen die het kabinet vandaag presenteerde samen een besparing van zo’n 4 megaton opleveren. Minnesma is dus niet tevreden: “Ze negeren de rechtspraak en doen het gewoon niet. Ik vind dat heel erg zorgelijk. Dan zeg je eigenlijk: de rechtsstaat geldt niet voor mij.”
Minister Wiebes benadrukt dat het kabinet zich er niet bij neerlegt: “De inzet blijft om de doelen te halen, maar we willen het draagvlak voor klimaatmaatregelen niet schaden.”
Banenverlies
Werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt juist dat het maatschappelijk draagvlak voor de klimaatplannen nog ontbreekt. Volgens VNO-NCW brengt het klimaatakkoord, en in het bijzonder de CO2-heffing, de internationale concurrentiepositie van het bedrijfsleven in gevaar. De werkgevers waarschuwen voor banenverlies als de kosten voor Nederlandse bedrijven hoger worden dan voor hun buitenlandse concurrenten.
Andere organisaties reageren gematigd positief op het klimaatakkoord, zoals de Consumentenbond. De bond wil wel graag meer zekerheid op de lange termijn. Zo is volgens de belangenorganisatie nog veel onduidelijk over wetgeving, belastingen en subsidies. Boerenorganisatie LTO ziet ook positieve punten, maar zet vraagtekens bij de hoeveelheid geld die wordt vrijgemaakt. Ook de boeren willen bovendien weten welke regels er in de toekomst zullen gaan gelden.
Taboe verdwenen
De Bovag, die opkomt voor de belangen van het wegverkeer, is blij dat een verhoging van de BPM niet doorgaat. Een verhoging van deze autobelasting was volgens de vereniging in eerdere versies nog wel een optie. Ook is de Bovag er mee ingenomen dat “het taboe rond betalen naar gebruik van de auto is verdwenen”. Beter het verbruik belasten dan de aankoop van nieuwe auto’s, vindt de belangenvereniging.
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eb94fc12-99aa-11e9-b492-0217670beecd.jpg)
Urgenda-directeur Marjan Minnesma droeg vrijdag een doos met een deel van het dossier naar de ingang van het gerechtshof waar het hoger beroep dient. Ⓒ ANP
Geen extreme maatregelen voor Urgenda-vonnis
Telegraaf 28.06.2019 Er worden geen onorthodoxe maatregelen genomen door het kabinet om het zogeheten Urgenda-vonnis te volgen. De rechter oordeelde in een zaak, aangespannen door milieuclub Urgenda, dat Nederland volgend jaar 25 procent minder CO2 moet uitstoten ten opzichte van 1990.
Urgenda-oprichter Jan Rotmans stelde dit voorjaar al in een interview met De Telegraaf dat het onwaarschijnlijk is om in zo’n korte tijd zoveel klimaatmaatregelen te nemen om dit doel te halen.
Het kabinet lijkt tot dezelfde conclusie te komen, maar gaat wel een aantal maatregelen nemen om de CO2-uitstoot op korte termijn te beperken. Daar is 500 miljoen euro voor uitgetrokken.
Eerder dit jaar maakte minister Wiebes (Klimaat) al bekend dat de Hemwegcentrale in Amsterdam wordt gesloten. De medewerkers van deze kolencentrale krijgen hulp bij het zoeken naar een nieuwe baan.
Bekijk ook:
Prof. Rotmans, tot in lobby Telegraaf?
Lachgas
Daarnaast worden er tal van grote en kleine maatregelen genomen. Zo krijgt een bedrijf in Limburg een ’eenmalige financiële prikkel’ om de uitstoot van lachgas te beperken, komt er meer aandacht voor groene biobrandstoffen voor de binnenvaart en moet de veestapel van varkens verder krimpen.
Zuinig rijden
Voor automobilisten blaast het kabinet ’het nieuwe rijden’ een nieuw leven in. Door zuinig te rijden besparen automobilisten brandstof en zorgen ze voor minder CO2-uitstoot. Verder komt er meer geld voor de bandencampagne. Voldoende spanning op de banden zorgt voor een lager brandstofverbruik. Dit levert ook een voordeel op voor de automobilist.
Urgenda zelf stelde onder andere voor om nog meer kolencentrales te sluiten en de maximumsnelheid op snelwegen te verlagen. De plannen van het kabinet zijn niet genoeg om het door de rechter opgelegde klimaatdoel te halen. Minister Wiebes zegt dat hij naar meer maatregelen gaat zoeken.
Bekijk ook:
Rotmans weigert debat over klimaat
Bekijk ook:
Kabinet Baudet ’een rimpeling’
Bekijk meer van; automobilisten kolencentrales urgenda amsterdam
Kabinet negeert klimaatvonnis: CO2-uitstoot niet snel genoeg omlaag
AD 28.06.2019 Het kabinet legt het klimaatvonnis van de rechter in de Urgenda-zaak naast zich neer. Verregaande klimaatmaatregelen, zoals verlaging van de maximumsnelheid op de snelweg, zijn van tafel.
De Urgenda-uitspraak uit 2018 dwong Nederland rigoureuze maatregelen te nemen om al volgend jaar een kwart minder CO2 uit te stoten dan in 1990. Maar dat gaat dus niet gebeuren, zo blijkt uit de kabinetsmaatregelen die deze site heeft ingezien. Vandaag komen deze naar buiten, tegelijk met de presentatie van het Klimaatakkoord.
Lees ook;
De coalitie kiest er wel voor om een aantal kleinere ingrepen te doen, maar die leveren samen een reductie van 4 megaton CO2 op, nog niet de helft van de 9 megaton die nodig is.
Zo moeten automobilisten straks vaker hun bandenspanning controleren en wordt huizenbezitters gevraagd energiebesparend folie op radiatoren te plakken. Ook wordt de binnenvaart gedwongen om meer hernieuwbare energie te gaan gebruiken en mag er volgend jaar minder methaangas worden afgefakkeld bij de olie- en gaswinning.
Voor het hele pakket aan extra Urgenda-maatregelen geeft het kabinet zo’n 500 miljoen euro uit. Een deel van het geld gaat naar publiekscampagnes voor energiebesparing.
Dwangsom
Meer wil de regering nu niet doen. Het kabinet vreest dat het draagvlak voor de Nederlandse klimaattransitie wordt ondermijnd als nu toch alles uit de kast zou worden getrokken om aan de Urgenda-uitspraak te voldoen. Milieuclub Urgenda kondigde eerder aan een fikse dwangsom te eisen als het vonnis niet wordt uitgevoerd.
Het beperkte pakket maatregelen betekent een politieke nederlaag voor coalitiepartijen D66 en ChristenUnie, die eerder nog aangaven tot het uiterste te willen gaan om de uitstoot van broeikasgas met spoed omlaag te brengen. Voor D66-fractievoorzitter Rob Jetten was een verlaging van de maximumsnelheid op de snelweg een optie, maar dat wilde de VVD niet.
Marjan Minnesma (in blauw) reageerde vorig jaar dolblij op de uitspraak van de rechter dat Nederland in 2020 een kwart minder CO2 moet uitstoten dan in 1990. © AP
Kolencentrale
Zoals bekend sluit het kabinet de vervuilende Hemwegcentrale in Amsterdam per 1 januari 2020. Van een versnelde sluiting van nóg meer kolencentrales, zoals milieuclub Urgenda en GroenLinks willen, is geen sprake. Wel trekt het kabinet geld uit voor chemiecomplex Chemelot in Limburg, waarmee de bedrijven daar in hoog tempo de uitstoot van schadelijk lachgas moeten terugdringen.
Zowel minister Wiebes (Klimaat) als staatssecretaris Van Veldhoven (Milieu) wilden vanmorgen bij het binnenlopen van de ministerraad niets zeggen over de publicatie in deze krant. ,,Er komt een brief”, liet de minister alleen weten. De ministerraad wordt vandaag vanwege de presentatie van het klimaatakkoord bij uitzondering bijgewoond door alle aanwezige ministers én staatssecretarissen.
Protest bij het Binnenhof rond klimaatakkoord
AD 28.06.2019 Als het kabinet vanmiddag zijn klimaatplannen presenteert, verzamelen bezorgde scholieren, moeders en grootouders zich op Het Plein in Den Haag. Ze zullen laten weten dat de huidige plannen niet genoeg zijn om onze planeet leefbaar te houden.
Een van de initiatiefnemers, de 14-jarige Jesse, rekent op enkele tientallen aanwezigen. ,,Het gaat ons dit keer niet om de hoeveelheid mensen maar om de inhoud van onze boodschap.’’
Ze zegt verder: ,,Bij een regering zou prioriteit nummer één moeten zijn: het leven van de inwoners veiligstellen. Nu verkeren al die levens in gevaar, dus nu is ook de tijd voor het kabinet om zich als waardige leiders te gedragen en alles op alles te zetten om de klimaatdoelen te halen.”
De protestactie is een initiatief van Fridays For Future NL, Mothers Rise Up NL en Grootouders voor het Klimaat.
Eric Wiebes, Ed Nijpels, Carola Schouten en Kasja Ollongren en Stientje van Veldhoven tijdens de presentatie van het Klimaatakkoord. Foto: ANP.
Dag van de waarheid: kabinet komt met Klimaatakkoord
Elsevier 28.06.2019 Kabinet en coalitiepartijen presenteren vrijdagmiddag het definitieve Klimaatakkoord. Met het verstrekkende pakket maatregelen, waarvan een deel al is uitgelekt, moet de uitstoot van CO2 in 2030 met 49 procent zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990. Nog vóór de presentatie klagen milieuclubs al dat het akkoord onvoldoende is, terwijl de steun voor klimaatmaatregelen onder Nederlanders juist afneemt.
In december kwamen de vijf ‘klimaattafels’ onder leiding van VVD-coryfee Ed Nijpels met voorstellen om mobiliteit, woningbouw, energievoorziening, industrie en voedselproductie te ‘vergroenen’. Omdat uit een doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in maart bleek dat de gestelde doelen daarmee vermoedelijk niet wordt gehaald, heeft het kabinet de plannen de afgelopen maanden aangepast.
Lees ook dit stuk terug over het concept-klimaatakkoord: Nijpels en kabinet presenteren klimaatplannen
Uitgelekt: CO2-taks, rekeningrijden, energierekening minder omhoog
Hoewel de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het klimaatakkoord pas om 15.00 uur officieel presenteren, zijn veel waarschijnlijke veranderingen ten opzichte van het ontwerp-klimaatakkoord de afgelopen week al uitgelekt. Zo komt er toch een CO2-taks voor bedrijven, een maatregel die tot vreugde van vooral GroenLinks en de PvdA al in maart werd aangekondigd door premier Mark Rutte en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (beiden VVD).
Daarentegen gaan de belastingen op de energierekening minder omhoog dan werd verwacht. Gas wordt zwaarder belast, elektriciteit juist minder. Dat zou huishoudens moeten ontzien en tegelijkertijd moeten aansporen om van het gas af te gaan.
Verder steekt het kabinet bijna een miljard in het ‘vergroenen’ van de land- en tuinbouw. Zo moeten boeren de veestapel, en dan vooral het aantal varkens, gaan inkrimpen. Om autogebruik te ontmoedigen, wordt op termijn ook een vorm van rekeningrijden ingevoerd, al zal dat naar verwachting pas in 2026 zijn.
Er zijn drie mogelijke varianten voor het belasten van automobilisten op basis van het aantal gereden kilometers: benzine- en dieselauto’s ontzien en alleen elektrische voertuigen belasten, alle auto’s laten betalen afhankelijk van plaats en tijd op de dag zonder een spitsheffing, of mét een heffing voor het rijden in de spits. Tot slot gaat de subsidie voor elektrische auto’s vermoedelijk omlaag.
Naar aanleiding van de geruchten hebben diverse belangengroepen al hun zegje gedaan over het nog te verschijnen klimaatakkoord. Greenpeace en Milieudefensie – die in december nog boos wegliepen van de ‘klimaattafels’ – gaven om 09.00 uur, zes uur vóór de presentatie door de coalitie, zelfs een persconferentie. Ze noemen de plannen ‘een goede start’, maar niet voldoende. De milieuorganisaties zeggen dat ‘een aantal lapmiddelen en afzwakkingen die de broodnodige transitie in de weg staan, moet worden gerepareerd’.
‘Klimaatverandering en broeikasuitstoot zijn meetbaar,’ zegt directeur van Milieudefensie Donald Pols, ‘de maatregelen om de klimaatcrisis te stoppen moeten daarom net zo meetbaar zijn.’ Greenpeace-directeur Joris Thijssen houdt naar eigen zeggen een ‘bittere nasmaak’ over aan het akkoord dat nog moet worden gepresenteerd.
Beide clubs willen onder meer een strengere CO2-heffing voor de industrie, een ‘duurzamere landbouw en een kleinere veestapel’, harde garanties over duurzame biomassa en bovenal hogere lasten voor ‘de grote industrie’ en lagere voor burgers.
Dat laatste vindt ook vakbond FNV, die bezorgd is over mogelijke ‘energie-armoede’. Dit fenomeen betekent dat armere huishoudens zwaarder worden getroffen door de stijging van de gasprijs. Wel is de vakbond tevreden over de ‘belangrijke stappen vooruit’ wat betreft ‘groene banen’, bijvoorbeeld de bouw van windmolens op zee. Vicevoorzitter Kitty Jong is blij met ‘goede afspraken’ over de sluiting van de Hemwegcentrale in Amsterdam op 1 januari 2020. In september legt FNV het klimaatakkoord voor aan zijn ledenparlement, dat erover moet stemmen. Als de vakbondsleden het niet goedkeuren, kunnen de maatregelen in het akkoord overigens wel ‘gewoon’ doorgang vinden.
‘Urgenda waarschijnlijk niet gehaald’, actiegroep is woedend
Terwijl de maatregelen in het klimaatakkoord zijn gericht op 2030, maant het vonnis in de rechtszaak van Urgenda het kabinet tot grotere spoed. De actiegroep dwong via de rechter af dat de regering volgend jaar de CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 met 25 procent moet zijn verminderd, maar volgens het AD wordt dat doel waarschijnlijk niet gehaald. Urgenda-directeur Marjan Minnesma is woedend (zie kader), en spreekt van ‘de bijl aan de wortel van de rechtsstaat.’
Rob Ramaker sprak met Marjan Minnesma; Urgenda woedend over klimaatplannen: ‘Bijl aan de wortel van de rechtsstaat’
Terwijl natuur- en milieuclubs graag een flinke schep bovenop de klimaatmaatregelen zouden zien, blijkt het draagvlak onder burgers juist flink afgenomen, meldt Trouw. De krant baseert zich op cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP): 38 procent van de Nederlanders vindt dat er meer geld naar milieu- en klimaatmaatregelen moet, terwijl dat eind vorig jaar nog 46 procent was.
‘De stijging van de stookkosten en de aankondiging dat Nederland van het gas af moet, hebben het onderwerp naar de mensen met midden- en lagere inkomens gebracht,’ zegt SCP-onderzoeker Paul Dekker tegen de krant. ‘Zij beseffen nu dat de klimaat- en milieuproblematiek consequenties heeft die ook hen raakt. Het gaat ze vooral geld kosten, denken ze.’
Gerelateerde artikelen;
Coalitie en kabinet presenteren vrijdag definitief klimaatakkoord
NU 28.06.2019 Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en het kabinet presenteren vrijdagmiddag het definitieve klimaatakkoord. De fractieleiders en verschillende bewindspersonen hebben de afgelopen weken intensief overlegd om tot afspraken te komen, melden bronnen aan NU.nl.
Het klimaatakkoord is een langverwachte wens van dit kabinet.
Het doel is de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent te reduceren ten opzichte van 1990 om de opwarming van de aarde tegen te gaan. De Nederlandse klimaatdoelen zijn strenger dan wat er op Europees niveau is afgesproken (40 procent minder CO2-uitstoot in 2030).
Dit kabinet stuurt aan op “een ambitieus klimaatbeleid”, staat er in het regeerakkoord.
De plannen die de coalitie en het kabinet later op vrijdag presenteren, zijn gebaseerd op een tussenrapportage van afgelopen december van de zogenoemde klimaattafels. Daarin zijn de gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie, elektriciteitssector en landbouw vertegenwoordigd. Iedere sector kreeg eigen opdrachten mee om CO2 te besparen.
De afgelopen dagen werden enkele maatregelen uit het klimaatakkoord naar verschillende media gelekt. Omdat het totale plaatje nog niet bekend is, en dus ook nog niet kan worden geconcludeerd wat het akkoord precies voor burgers en bedrijven betekent, heeft NU.nl daar nog niet over geschreven.
Zie ook; Hoe ver durft het kabinet te gaan met het nieuwe klimaatakkoord?
Klimaattafels bedenken maatregelen
Aan de klimaattafels werd door de politiek, werkgevers, werknemers en belangenclubs sinds begin 2018 overlegd om tot voorstellen te komen.
De tussenrapportage, een flink pakket van afspraken en maatregelen, verscheen vlak voor Kerst, maar niet veel later concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), die alles doorrekende, dat de doelen er waarschijnlijk niet mee worden gehaald. Vooral de industrie bleef achter en er ontstond onrust over de stijgende energierekening voor huishoudens.
De coalitie en het kabinet besloten daarop zelf aanvullende maatregelen voor te stellen, zoals een CO2-heffing voor de meest vervuilende bedrijven en minder snel stijgende energiebelastingen voor huishoudens.
Er zijn wel al klimaatmaatregelen genomen, zoals het eerder sluiten van de kolencentrale in Amsterdam. Het kabinet werd daartoe gedwongen vanwege de Urgenda-rechtszaak.
Veel details moeten nog worden uitgewerkt
In het klimaatakkoord staat met welke middelen en maatregelen de klimaatdoelen van het kabinet worden gehaald. Dat is wat anders dan de Klimaatwet die eind mei door het parlement werd aangenomen. Daarin wordt alleen de route voor het behalen van de doelen uitgestippeld.
Het klimaatakkoord is geen wet waar het parlement voor of tegen kan stemmen. Het zijn veel verschillende, vaak nog niet uitgewerkte maatregelen die nog door de Tweede en Eerste Kamer moeten worden behandeld. Dat is een proces dat nog jaren kan duren.
De Tweede Kamer zal nog wel voor de zomervakantie over het totale pakket debatteren.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9cfae18a-98cd-11e9-8689-02c309bc01c1.jpg)
Wat weten we al over het Klimaatakkoord?
Telegraaf 27.06.2019 Het kabinet hakt naar verwachting vrijdag de knoop door over het Klimaatakkoord, een groot pakket maatregelen om de komende decennia de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Veel in het oog springende wijzigingen en aanpassingen van de oorspronkelijke plannen, die eind vorig jaar waren gepresenteerd, lekten deze week al uit.
De belasting op gas gaat niet met 20 cent per kubieke meter omhoog, zoals eerst de bedoeling was, maar met 10 cent. De verhoging wordt bovendien geleidelijk doorgevoerd. Tegenover de hogere belasting op gas staat een lagere heffing op elektriciteit. Dat moet mensen stimuleren om bijvoorbeeld hun gasfornuis in te ruilen voor een elektrische kookplaat, of te investeren in betere isolatie en een zuinigere verwarming.
De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. De opbrengst wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9dd2a62e-98cd-11e9-8689-02c309bc01c1.jpg)
Het kabinet is verder van plan elektrisch rijden te blijven stimuleren, maar wel in aangepaste vorm. De huidige manier van subsidiëring ligt onder vuur omdat daar vooral mensen van profiteren die zich toch al een dure elektrische wagen kunnen veroorloven. Het doel blijft dat in 2030 alle nieuw verkochte auto’s elektrisch zijn.
De land- en tuinbouw kunnen rekenen op een extra investering van bijna een miljard euro in verduurzaming. Ook komt er meer geld om varkensboeren op vrijwillige basis de mogelijkheid te bieden in te krimpen of te stoppen. De maatregelen zorgen voor een aanzienlijke aanvullende besparing op de CO2-uitstoot.
In Heerhugowaard worden huizen voorzien van zonnepanelen ANP
Nederlands klimaatakkoord: ‘We staan aan de vooravond van een grote verbouwing’
NOS 27.06.2019 Drieënhalf jaar nadat bijna tweehonderd landen in Frankrijk het Parijse Klimaatakkoord sloten, krijgt Nederland morgen een eigen klimaatakkoord. Het doel is om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan, om tegemoet te komen aan de Parijse afspraken.
Het Nederlandse akkoord heeft grote gevolgen. Elke burger zal er tot achter de voordeur iets van gaan merken, zo wordt gezegd. De overschakeling op andere energiebronnen leidt tot veranderingen in vrijwel alle sectoren. “We staan aan de vooravond van een grote verbouwing”, aldus een eerste voorlopige versie van het akkoord.
Er moet een “transformatie” plaatsvinden. Miljoenen huizen en gebouwen die vaak nog maar matig geïsoleerd zijn en verwarmd worden door aardgas, moeten goed geïsoleerde panden worden, die worden verwarmd met duurzame energie en waarin schone elektriciteit wordt gebruikt of zelf opgewekt.
Wijk voor wijk
De onderhandelingen voor het Nederlandse akkoord begonnen anderhalf jaar geleden. In het eerste jaar bogen ruim honderd organisaties zich over vijf sectoren: elektriciteit, de gebouwde omgeving, de industrie, de landbouw en mobiliteit. Het leverde eind vorig jaar een voorlopig klimaatakkoord op.
Gemeenten spelen er een belangrijke rol in. Zij zullen wijk voor wijk moeten gaan aanpakken. Grote en middelgrote steden zullen veelal worden aangesloten op een warmtenet, als alternatief voor aardgas. Elders zal per wijk de oplossing kunnen verschillen, hoewel voorlopig ook veel woningen gewoon nog gas zullen blijven gebruiken.
De opwarming van de aarde wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan, moet de uitstoot liefst al halverwege deze eeuw nagenoeg worden gestopt. Op weg daarnaar toe, is de doelstelling van het Nederlandse akkoord om in 2030 bijna de helft (49 %) minder uit te stoten ten opzichte van 1990.
Maar dat voorlopige akkoord leidde tot veel discussie. De vakcentrale FNV en de voltallige milieubeweging zagen het niet zitten, en wilden niet langer meepraten. De afspraken waren volgens hen te vaag, de verdeling van lusten en lasten over burgers en bedrijven was scheef en er ontbrak een belangrijke maatregel: een CO2-heffing, die de uitstoot van CO2 duurder maakt, zodat bedrijven sneller zullen overgaan op duurzame alternatieven.
Een paar maanden later bleek uit een doorrekening van de planbureaus dat de maatregelen uit het akkoord inderdaad niet optelden tot het gewenste resultaat. Het betekende dat het kabinet moest gaan bekijken hoe de doelen wel bereikt kunnen worden. Nog dezelfde dag kwam het kabinet met aanpassingen: in ieder geval toch een CO2-heffing voor bedrijven, en minder energiebelasting voor burgers.
The devil is in the detail
De afgelopen weken is er opnieuw druk overlegd, zowel binnen de coalitie als met organisaties en bedrijven. Er lekten al verschillende maatregelen uit. Zo is duidelijk geworden dat de prijs voor aardgas definitief omhoog gaat, en die voor elektriciteit naar beneden, de aanschaf van een elektrische auto wordt gestimuleerd, hoewel minder fors dan eerder werd verwacht, en de landbouw zal snel moeten verduurzamen.
Toch is het nog de vraag of alle organisaties en bedrijven deze keer wel tevreden zijn. Waar sommige bedrijven zich zorgen maken over de betaalbaarheid van de maatregelen, blijft voor milieuorganisaties de subsidiëring van de ondergrondse opslag van CO2 een pijnpunt. Elke euro die daarnaar toe gaat kan niet worden uitgegeven aan in hun ogen echt duurzame energie, zoals zon en wind.
Ook de precieze uitwerking van de afspraak over een CO2-heffing is van belang, omdat de vraag blijft of die bedrijven snel genoeg zal dwingen anders te produceren. Daarnaast zijn er zorgen over mobiliteit, of de overgang naar elektrisch vervoer nog wel voldoende wordt gestimuleerd. Op alle fronten wordt dan ook met spanning uitgekeken naar de precieze invulling van de afspraken. Of, zoals een ingewijde het verwoordt: ‘The devil is in the detail’.
Morgenmiddag 28.06.2019 presenteert het kabinet het klimaatakkoord.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: dieselaccijns omhoog om maatregelen te betalen
- Klimaatakkoord: meer fietsenstallingen bij stations
- ‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
Klimaatakkoord: dieselaccijns omhoog om maatregelen te betalen
NOS 27.06.2019 Het kabinet wil de accijns op diesel in 2021 met een cent per liter verhogen. In 2023 komt daar nog een cent bovenop.
De accijnsverhoging voor benzine, die in het concept-klimaatakkoord van december stond, is nu van de baan, blijkt uit de tekst van het hoofdstuk Mobiliteit van het definitieve Klimaatakkoord. Het kabinet presenteert die plannen morgenmiddag.
De accijnsverhoging betekent een kostenpost voor zo’n 1,2 miljoen dieselrijders in Nederland.
Bestelbussen
Ook eigenaren van bestelbussen moeten eraan geloven. De motorrijtuigbelasting voor een bestelbus gaat vanaf 2021 omhoog, aanvankelijk met 24 euro per jaar en dat loopt in 2023 op tot jaarlijks 72 euro extra.
De verhogingen acht het kabinet nodig om de stimuleringsmaatregelen voor elektrische auto’s te betalen, zoals de vrijstelling voor de aanschafbelasting (bpm). Tot 2024 zijn elektrische auto’s daarvoor vrijgesteld. Daarna geldt een vast bedrag van 360 euro per auto.
Aanschafsubsidie
Hoeveel subsidie je krijgt als je kiest voor een nieuwe elektrische auto wordt komend jaar pas definitief vastgesteld. Haagse bronnen gaan ervan uit dat er een subsidie van 3000 euro komt, een halvering van het aanvankelijke voorstel van 6000 euro. Daarna wordt de aanschafsubsidie afgebouwd, omdat de verwachting is dat er steeds meer betaalbare elektrische modellen op de markt komen.
Bijtelling
Leaserijders van elektrische auto’s zijn straks meer kwijt aan bijtelling. Nu is die nog 4%, volgend jaar wordt die verdubbeld naar 8 procent, in 2022 stijgt het tarief naar 16 procent en uiteindelijk, in 2026, naar 22 procent. De bijtelling voor elektrische en brandstofauto’s is dan ongeveer gelijk.
Die bijtellingstarieven gaan overigens niet voor alle e-auto’s gelden. Alleen auto’s die minder dan 45.000 euro kosten krijgen die verlaagde bijtelling. In 2021 wordt dat bedrag verder verlaagd naar 40.000 euro. Op die manier wil het kabinet voorkomen dat veel subsidiegeld besteed wordt aan heel dure elektrische wagens.
Snorfiets niet meer op benzine
Ook snorfietsers zullen er aan moeten geloven. In 2025 mogen er geen nieuwe snorfietsen die op benzine rijden meer verkocht worden. Het streven is om vanaf 2030 ook de verkoop van bromfietsen op benzine te verbieden. Er komt geen landelijk verbod op bestaande brandstofbrommers en scooters, maar mogen gemeenten mogen zelf een strenger beleid invoeren en snorfietsen op benzine weren.
Parkeren goedkoper voor e-auto’s
Eigenaren van e-auto’s besparen in de toekomst ook op parkeerkosten. Vanaf 2021 mogen gemeenten een lager parkeertarief invoeren voor elektrische auto’s. Een wetsvoorstel om dat mogelijk te maken, moet nog dit jaar ingediend worden.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: meer fietsenstallingen bij stations
- Klimaatakkoord: lasten anders verdeeld, waarschijnlijk meer draagvlak
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
Klimaatakkoord: lasten anders verdeeld, waarschijnlijk meer draagvlak
NOS 25.06.2019 Een verschuiving van de klimaattaks van burgers naar bedrijven en het aanpassen van de energiebelasting: met die veranderingen aan de oorspronkelijke klimaatplannen poogt de coalitie de lasten eerlijker te verdelen.
Na maanden van onderhandelen zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het eens. Na de presentatie van het concept-akkoord eind vorig jaar bleken er al snel flinke tegenstellingen over onderdelen van de plannen te zijn.
Inmiddels zijn er compromissen gesloten en nieuwe plannen gemaakt. Vrijdag worden ze gepresenteerd, een aantal hoofdlijnen is al bekend.
Zo gaat de rekening voor gas omhoog, die voor elektriciteit omlaag en komt er voor huishoudens een korting op de energiebelasting. Ook komt er onderzoek naar rekeningrijden, wordt er fors geïnvesteerd in verduurzaming van de landbouw en worden elektrische auto’s minder gesubsidieerd dan aanvankelijk de bedoeling was.
Het totale pakket is nog niet bekend maar volgens bronnen zouden de klimaatdoelen -49 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990- met dit nieuwe pakket haalbaar zijn.
Gas duurder, elektra goedkoper
Gas wordt de komende jaren flink duurder. Per kubieke meter gas gaat de Nederlander 10 cent meer belasting betalen. Dat komt voor een gemiddeld huishouden neer op 150 euro hogere kosten per jaar. Deze extra kosten worden gecompenseerd doordat elektriciteit juist goedkoper wordt.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening volgens het kabinet omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden. Als huishoudens van het gas af gaan levert dit meer voordeel op dan nu het geval is.
Rekeningrijden
Op rekeningrijden rust geen taboe meer: er komt een onderzoek naar. Het kabinet laat een commissie drie opties bekijken. Daaronder een voorstel om rekeningrijden alleen voor elektrische auto’s in te voeren (die nu geen wegenbelasting en geen accijns betalen), maar ook een vorm van rekeningrijden voor alle auto’s. En een vorm waarbij ook nog een spitsheffing komt, voor alle auto’s.
Vooral de VVD was lang een tegenstander van rekeningrijden. Maar als de belasting via de pomp straks terugloopt, moet er iets gebeuren om de terugvallende inkomsten op te vangen. De partij hoopt nu op de variant waar alleen elektrische auto’s betalen per gereden kilometer en benzine- en dieselauto’s worden ontzien. Het is de bedoeling dat een volgend kabinet beslist over de variant van rekeningrijden die wordt ingevoerd.
Elektrische auto’s
Het kabinet wil elektrisch rijden stimuleren, maar het oorspronkelijke plan van 6000 euro subsidie in 2021 staat niet meer in de plannen.
Naar verwachting wordt dat ongeveer de helft. Er zal ieder jaar opnieuw naar de subsidies gekeken worden om over-subsidiëring te voorkomen.
Om mensen die niet elektrisch rijden nog niet op te hoge kosten te jagen gaat de geplande accijnsverhoging voor benzine niet door.
CO2 heffing
Vervuilende industrieën gaan de komende jaren steeds meer betalen voor de CO2-uitstoot van hun industrie. De taks begint in 2021 met 30 euro per teveel uitgestoten ton CO2 en zou oplopen tot 150 euro per te veel uitgestoten ton. Dit gaat verder dan de oorspronkelijke plannen en zo beoogt het kabinet de lasten eerlijker te verdelen.
Warmtefonds
Er komt een warmtefonds waar het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar voor uit trekt. Hieruit kunnen particulieren investeringen doen om verduurzamingen te realiseren zoals bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels.
Het kabinet denkt dat dit fonds ook particuliere geldschieters zal aanzetten voor vele miljarden aan investeringen.
Landbouw
Ook het inkrimpen van de landbouw, lange tijd vanwege economische belangen taboe, staat in de plannen. Naar verwachting bijna 1 miljard euro extra wordt tot 2030 uit getrokken voor vergroening van de land- en tuinbouwsector.
Een deel van het geld is bedoeld voor boeren in de veenweidegebieden die willen stoppen of hun bedrijf willen verplaatsen. Door de droogte vinden in deze gebieden verzakkingen plaats. Daarom moet snel worden ingegrepen. Als veen verdroogt, komen er broeikasgassen, vooral CO2, vrij.
Ook is het de bedoeling dat er 60 miljoen euro wordt gestoken in een stopregeling voor varkensboeren. Zij kunnen zich hiervoor vanaf augustus vrijwillig aanmelden. Boeren in gebieden met veel stankoverlast, zoals Noord-Brabant, komen het eerst in aanmerking.
De verwachting is dat door deze plannen de CO2-reductie in de agrarische sector bijna verdubbeld wordt van 3,5 naar 6 megaton.
Stichting Natuur en Milieu ziet “interessante dingen” in het akkoord, maar volgens Marjolein Demmers zal het nog heel erg aan de details en de uitwerking liggen om echt een goed oordeel te kunnen vellen.
De Partij voor de Dieren vindt de plannen niet ver genoeg gaan en vindt dat de coalitie te veel dingen vooruit schuift.
Forum voor Democratie-leider Baudet noemt de plannen “volstrekt irrationeel”. Volgens Baudet gaat het mensen veel geld kosten en worden er duizenden miljarden euro’s verspeeld.
De partijen die nodig zijn voor steun in de Eerste Kamer, waaronder Groenlinks en PvdA reageren positiever.
Volgens GroenLinks-leider Klaver komen de plannen “meer dan ooit” de kant van GroenLinks op. PvdA-leider Asscher is ook positief maar is ook benieuwd naar de verdere invulling van de plannen, en wie uiteindelijk van welke plannen welke rekening gaat betalen.
Politiek verslaggever Ron Fresen zegt: “Door de scherpe kantjes van de oorspronkelijke plannen af te halen hoopt de coalitie op voldoende draagvlak.
Morgen zijn de regeringspartijen nog bijeen om de laatste puntjes op de i te zetten, vrijdag is dus de presentatie. “Natuurlijk gaan partijen daarna hun eigen rekensommetjes maken.”
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
- ‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
- ‘Bijna 1 miljard euro extra voor vergroening land- en tuinbouw’
- Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9a2d7054-9755-11e9-91d6-02c309bc01c1.jpg)
Klimaatakkoord: energienota fors omlaag
Telegraaf 25.06.2019 Het belastingdeel van de energierekening moet volgend jaar voor een huishouden met een gemiddeld verbruik met honderd euro dalen. Na 2020 komt er een ’beperkte stijging’.
Dat maakt het kabinet vrijdag bekend. Het is de bedoeling dat de laagste inkomensgroepen het meest gaan profiteren van de aanpassingen. De meevaller kan per huishouden verschillen.
De coalitiepartijen zijn het dinsdag eens geworden over een definitief klimaatakkoord. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf. Woensdag komen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nog een keer bij elkaar om de puntjes op de i te zetten in de teksten. De presentatie staat gepland voor komende vrijdag.
Het kabinet wil in 2030 minstens 49 procent minder CO2 uitstoten ten opzichte van 1990. Heel Nederland krijgt te maken met maatregelen.
Verschillende plannen zijn uitgelekt. Zo komt er een stevige CO2-heffing voor de industrie en gaat het kabinet rekeningrijden voorbereiden. Er worden drie varianten uitgewerkt.
Klimaatkassa
De land- en tuinbouwsector krijgt in totaal bijna een miljard euro extra de komende tien jaar om te vergroenen. Verder sleutelt het kabinet aan de torenhoge energierekening. Bedrijven gaan meer betalen, huishoudens minder. Uit doorrekeningen van het Centraal Planbureau valt op te maken dat alle klimaatplannen bij elkaar alsnog uitdraaien op een lastenverzwaring.
Een deel van de plannen van het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels neemt het kabinet over. Onder andere de CO2-heffing en de ommezwaai met energiebelastingen zijn door de vier coalitiepartijen bedacht om de klimaatrekening op een andere manier te verdelen.
Klimaatakkoord: veel meer elektrische auto’s, geen verhoging benzineaccijns
MSN 25.06.2019 Het kabinet wil vooral particuliere gebruikers stimuleren om een elektrische auto te kopen. De aanschaf van een elektrische middenklasser wordt daarom komende jaren extra aantrekkelijk gemaakt.
Het aanschafvoordeel voor de e-auto gaat gelden tot een maximumbedrag van 40.000 euro. Het voordeel voor de zakelijke rijder wordt wel snel minder.
De bijtelling voor de zakelijke auto gaat volgend jaar al omhoog van 4 naar 8 procent. In de jaren daarna stijgt de zakelijke bijtelling in stapjes verder naar 12 en 16 procent. Vanaf 2026 geldt voor de zakelijke auto dan dezelfde bijtelling als voor andere auto’s.
Accijnsverhoging op benzine
In het klimaatakkoord dat vrijdag wordt gepresenteerd, staat ook dat de accijnsverhoging op benzine niet doorgaat. De coalitiepartijen willen namelijk niet dat de gewone automobilist opdraait voor de stimulering van de elektrische auto.
Elk jaar zal worden bekeken hoe hoog de autoverkoop in werkelijkheid is. Als blijkt dat er veel meer elektrische auto’s worden verkocht dan verwacht, wordt de stimulering versneld afgebouwd, zo is afgesproken. Te riante stimulering van groene auto’s kostte de schatkist afgelopen jaren miljarden die niet waren begroot.
Vliegtaks niet verdubbeld
Stimulering van de elektrische auto loopt tot 2025. Vanaf 2026 komt er als het aan het kabinet ligt een einde aan de maatregelen, als het rekeningrijden wordt ingevoerd. In welke vorm dat gebeurt, moet nog worden beslist.
In het concept-klimaatakkoord stond ook een plan om de vliegtaks te verdubbelen. Dat voorstel neemt het kabinet niet over.
Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil gas duurder en stroom goedkoper maken. De energiebelasting op gas gaat tot 2026 in totaal met 10 cent per m3 omhoog, terwijl die op elektriciteit juist met 5 cent per kWh wordt verlaagd. Het is een van de maatregelen uit het Klimaatakkoord dat naar verwachting vrijdag gepresenteerd wordt, zeggen bronnen tegen de NOS.
De verhoging van de gasprijs is minder dan eerder was voorgesteld aan de klimaattafels. Daar werd nog gekoerst op een verhoging van 20 cent. De verhoging komt niet in een keer: de prijs per kubieke meter gas wordt volgend jaar met 4 cent verhoogd, daarna gaat de prijs 1 cent per jaar omhoog. De elektriciteitsprijs zal in stappen worden verlaagd.
Voor een gemiddeld gezin zal de gasrekening over zeven jaar 150 euro duurder zijn, de elektriciteitskosten worden juist 150 euro lager. De totale energierekening voor een gemiddeld gezin wordt lager door een grotere vrijstelling van de energiebelasting en een verlaging van de Opslag Duurzame Energie.
Gemiddeld huishouden
Een gemiddeld huishouden verbruikt 1500 m3 aan gas. Het belastingtarief op gas is nu 35 cent per kubieke meter, dat wordt in 2026 45 cent. De gasprijs voor dit gezin wordt daarmee 150 euro hoger.
Een gemiddeld huishouden verbruikt 3000 kWh aan elektriciteit. Het belastingtarief op elektriciteit is nu 12 cent, dat wordt in 2026 7 cent. De elektriciteitsprijs wordt voor dit gezin daarmee 150 euro lager.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden.
Met deze maatregelen wil het kabinet stimuleren dat consumenten sneller van het gas afgaan, of een zuinigere CV-ketel nemen. Door de hogere gasprijs wordt het sneller rendabel te investeren in energiezuinige verwarming en isolatiemaatregelen.
Uit het Klimaatakkoord moet ook duidelijk worden hoe de CO2-heffing voor de industrie eruit gaat zien.
Bekijk ook;
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/454dc79a-9756-11e9-b492-0217670beecd.jpg)
Klimaatakkoord: toch onderzoek naar rekeningrijden
Telegraaf 25.06.2019 Er komt in de toekomst toch een vorm van rekeningrijden voor automobilisten. Dat staat volgens ingewijden in het definitieve klimaatakkoord dat vrijdag moet verschijnen.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben met elkaar afgesproken om drie varianten uit te werken. De invoering is aan een volgend kabinet en kan pas op z’n vroegst in 2026.
Het kabinet erkent al langer dat er in de toekomst een probleem ontstaat voor de schatkist als automobilisten massaal overschakelen naar stekkerbolides of waterstofwagens. Het ministerie van Financiën vangt nu nog jaarlijks vele miljarden aan accijnsinkomsten op benzine en diesel.
Het kabinet gaat drie varianten onderzoeken. Daarbij ligt ook een optie op tafel om minder inkomsten te accepteren en een variant waarbij alleen mensen met een stekkerauto moeten betalen per gereden kilometer. Mensen met een elektrische auto betalen nu geen wegenbelasting.
Verder ligt er nog een optie om alleen in bepaalde delen van het land en op bepaalde tijden automobilisten te laten betalen. Deze variant kan worden uitgebreid met een spitstaks.
In het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels hebben lobbyorganisaties ook al een pleidooi gehouden voor het verkennen van ‘betalen naar gebruik’. De onderhandelaars willen in 2024 een nieuw systeem draaiende hebben.
In het regeerakkoord staat dat er deze kabinetsperiode wel proeven mogen komen met alternatieve vormen van vervoer en betaling, maar dit mag niet leiden tot een systeem van rekeningrijden.
Vooral VVD en CDA hebben zich in het verleden verzet tegen rekeningrijden. D66 en CU zijn juist voor betalen naar gebruik.
‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil rekeningrijden vanaf 2026 invoeren. Dat bevestigen bronnen naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws. Daarmee gaan Nederlanders straks betalen per gereden kilometer. Er worden verschillende opties bekeken voor de invoering daarvan.
Een commissie gaat alle opties voor een nieuw kabinet op een rij zetten. Dit kabinet gaat het rekeningrijden niet invoeren, dat moet een volgend kabinet doen.
Er zou over drie varianten gesproken worden. In de eerste variant gaan alleen elektrische auto’s per gereden kilometer betalen. Gebruikers van elektrische auto’s betalen nu geen wegenbelasting en ook geen benzine- of dieselaccijns. Die inkomsten loopt het kabinet dus mis bij elektrisch rijden en dat kan met deze variant worden opgelost.
In de tweede variant moeten alle auto’s betalen, maar komt er geen heffing voor het rijden in de spits. In de laatste variant wordt ook het rijden in de spits extra belast.
Taboe doorbroken
“Met het maken van plannen voor rekeningrijden wordt een jarenlang taboe doorbroken”, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. “Dit kabinet gaat nog geen definitief besluit nemen, de drie varianten zullen een belangrijke inzet worden in de campagnes voor de volgende landelijke verkiezingen. In de volgende formatie moet echt een besluit worden genomen.”
“De term rekeningrijden is trouwens niet heel populair en politiek erg beladen”, zegt Van der Wulp. “Daarom zal deze maatregel door verschillende partijen de komende tijd vast anders genoemd gaan worden dan ‘rekeningrijden’. Toch is de kern hetzelfde: betalen voor gebruik van de auto, in plaats van een standaard wegenbelasting.”
Het plan is onderdeel van het Klimaatakkoord dat naar verwachting vrijdag wordt gepresenteerd. Eerder lekte al uit dat de gasprijs met 10 cent per kubieke meter wordt verhoogd in 2026.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
- Wereld onderweg naar ‘klimaatapartheid’: vooral armen slachtoffer
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b820aef0-9746-11e9-958f-0217670beecd.jpg)
Kabinet kiest voor ’stevige’ CO2-heffing
Telegraaf 25.06.2019 De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Dat staat vrijwel zeker in het definitieve klimaatakkoord dat eind deze week wordt gepresenteerd.
Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. Maar als dat gebeurt, krijgen ze wel meteen een „stevige heffing” voor de kiezen, aldus ingewijden. De opbrengst daarvan wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
Doorrekening CO2-heffing pakt gunstig uit voor kabinet
NOS 18.06.2019 Boetes voor bedrijven die niet genoeg verduurzamen, een hogere energiebelasting voor de industrie en subsidies voor bedrijven die CO2-besparende maatregelen nemen. Het is een greep uit de 600 klimaatmaatregelen die maatschappelijke organisaties eind december aan het kabinet presenteerden in een ontwerp-klimaatakkoord.
Een CO2-heffing voor de zware industrie was geen onderdeel van de plannen, tot grote woede van milieuorganisaties. Maar sinds een paar maanden ligt zo’n heffing toch op tafel, omdat bleek dat de 600 klimaatmaatregelen niet genoeg zijn om in 2030 ten minste 49 procent minder CO2 uit te stoten, zoals het kabinet wil.
Het kabinet kwam daarom met nieuwe plannen, maar GroenLinks en de PvdA hadden inmiddels ook al CO2-heffingsvoorstellen gepresenteerd. Vandaag maakte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bekend wat van al die plannen voor een CO2-heffing de effecten zouden zijn.
Het blijkt dat de voorstellen van GroenLinks en de PvdA de grootste milieuwinst opleveren, maar ook de meeste risico’s. De plannen van het kabinet zijn minder risicovol. De CO2-reductie is wel minder dan bij GroenLinks en de PvdA, maar op papier worden de doelstellingen wel gehaald.
Megatonnen
Het kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken dat in 2030 vergeleken met 1990 49 procent minder CO2 moet worden uitgestoten. Voor de industrie komt dat neer op 14,3 megaton minder broeikasgassen.
Ter vergelijking: Nederland als geheel produceert jaarlijks ongeveer 200 megaton aan broeikasgassen, afkomstig van de zware industrie, maar ook van bijvoorbeeld kantoren, de vervoerssector, land- en tuinbouw, winkels en ziekenhuizen.
Volgens het PBL is er een “substantieel risico” dat bedrijven bij de door GroenLinks en de PvdA voorgestelde CO2-heffing naar het buitenland verhuizen. Bij de plannen van het kabinet is dat risico “gering”, aldus het PBL.
Zo’n verplaatsing naar het buitenland wordt ook wel het ‘weglek-effect’ genoemd: er wordt in Nederland dan wel minder CO2 uitgestoten, maar dat wordt door extra CO2-uitstoot in het buitenland weer (deels) teniet gedaan. Ook leidt een verhuizing tot banenverlies in Nederland.
Heffingsvrije zone
Het PBL wijst er wel op dat de drie doorgerekende voorstellen moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Zo gaan GroenLinks en de PvdA uit van een “platte” CO2-heffing: bedrijven betalen een vast bedrag per ton uitgestoten broeikasgas. Het kabinet werkt met een soort “heffingsvrije” zone. Alleen als bedrijven meer CO2 uitstoten dan is toegestaan, moeten ze betalen.
In de voorstellen van GroenLinks en de PvdA betalen bedrijven dus meer. De opbrengsten van de heffing worden bij die partijen voor een deel teruggesluisd naar burgers, bijvoorbeeld via de energierekening. In de kabinetsvoorstellen vloeien de opbrengsten van de CO2-heffing terug naar de industrie, in de vorm van verduurzamingssubsidies.
Kritisch kijken
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen pakt de PBL-rapportage gunstig uit voor het kabinet, omdat uit de doorrekeningen blijkt dat het kabinet de klimaatdoelen kan halen. “De marges van GroenLinks en de PvdA zijn wel ruimer, maar de kans dat bedrijven naar het buitenland vertrekken is bij hen veel groter.”
Toch zal het kabinet ook kritisch naar de eigen rekensommen moeten kijken, zegt Fresen. “Zijn hun marges qua CO2-reductie bijvoorbeeld niet te klein? Op papier halen ze de doelstellingen, maar de praktijk is weerbarstig. En worden de lasten wel eerlijk verdeeld over de bedrijven? Dat zijn allemaal dingen waar het kabinet rekening mee moet houden als het later deze maand komt met een uitwerking van de klimaatplannen.”
Trigger om te vertrekken
Voormalig Siemens-topman Ab van der Touw herkent zich in ieder geval niet in de conclusies van het PBL. Hij deed in opdracht van premier Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat onderzoek naar de mogelijke effecten van een nationale CO2-heffing. “Het risico dat bedrijven door zo’n heffing naar het buitenland vertrekken, is absoluut niet ‘gering’, zoals het PBL schrijft”, zegt Van der Touw.
“We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen”, aldus Ab van der Touw, oud-topman Siemens.
De oud-Siemens-baas baseert zich op gesprekken met de top van de twaalf grootste bedrijven in de Nederlandse zware industrie, zoals Tata Steel, Shell en Chemelot.
“Van de meeste van die bedrijven zit het moederbedrijf in het buitenland en vormen de operaties in Nederland maar een klein deel van hun totale activiteit”, zegt hij. “Bovendien kunnen die bedrijven eventuele extra kosten niet makkelijk doorberekenen in hun prijzen, omdat ze concurrenten hebben op de wereldmarkt. Een extra heffing kan voor hen een belangrijke trigger zijn om te vertrekken.”
Volgens Van der Touw is het bedrijfsleven op zichzelf niet tegen een extra heffing, maar doet de industrie al genoeg om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Liever ziet hij dat bedrijven hun geld nu uitgeven aan nieuwe, groene procestechnieken. “We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen.”
Bekijk ook;
PBL-doorrekeningen van CO2-heffingsvoorstellen kabinet, GroenLinks en PvdA
- Onderzoek: zelfde CO2-taks voor gehele economie is goedkoopst
- CO2-heffing wordt nog een ingewikkelde puzzel
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/578f49e4-91d7-11e9-982e-0255c322e81b.jpg)
Klaver: CO2-belasting stap dichterbij
Telegraaf 18.06.2019 Een CO2-heffing voor vervuilende bedrijven is „een stap dichterbij” gekomen, nu het Centraal Planbureau (CPB) heeft vastgesteld dat zo’n maatregel kan helpen de CO2-uitstoot te verminderen, zonder de industrie de nek om te draaien. Dat concludeert GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij ziet mogelijkheden om tot een „breed gedragen CO2-belasting” te komen.
Hoe die heffing er precies uit komt te zien, moet de komende tijd duidelijk worden. Het CPB heeft verscheidene varianten doorgerekend, niet alleen van het kabinet maar ook van GroenLinks en de PvdA. Daaruit blijkt dat de plannen van die twee linkse oppositiepartijen veel grotere risico’s met zich meebrengen voor de economie en werkgelegenheid. Maar ze bieden wel meer zekerheid dat de CO2-doelen worden gehaald.
D66-leider Rob Jetten stelt vast dat „verschillende vormen van CO2-heffing” mogelijk zijn die stuk voor stuk de industrie echt dwingen tot verduurzaming. „Het is fijn dat ook de varianten van GroenLinks en de PvdA op tafel liggen”, zegt hij. „Maar ik wil wel voorkomen dat CO2-besparing in Nederland leidt tot meer uitstoot in een ander land.”
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff brengt in herinnering dat de oorspronkelijke klimaatplannen „ook niet goed” waren, omdat de CO2-doelen niet werden gehaald. „De plannen van de PvdA en GroenLinks laten zien dat je ook door kunt schieten. Dat CO2-heffing heel tricky is, voor je het weet ben je banen kwijt én geld.” Het is volgens Dijkhoff zaak de „gulden middenweg” te vinden.
PvdA-voorman Lodewijk Asscher zegt het definitieve voorstel van het kabinet af te wachten. Belangrijk is voor zijn partij dat de klimaatdoelen worden gehaald, de lasten eerlijk worden verdeeld en werkgelegenheid behouden blijft.
Bekijk meer van; GroenLinks jesse klaver co2 klimaat
Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 3
Debat
Uit documenten van Nieuwsuur blijkt dat de premier de doorrekeningen niet voor Prinsjesdag openbaar wilde, omdat hij een debat daarover “onwenselijk” vond. FvD-leider Baudet vraagt een spoeddebat aan, ook GroenLinks, de PvdA en de PVV vinden dat de premier snel tekst en uitleg moet geven.
lees: Besluit op Wob-verzoek PBL-publicaties Geredigeerd 28.05.2019
lees: Documenten Wob-verzoek PBL-publicaties
lees: Besluit op Wob-verzoek over PBL Klimaatakkoord 27.05.2019
Verschillende oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen daarom snel opheldering van premier Rutte over de druk die hij heeft uitgeoefend om de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdag te publiceren.
Op 28 september 2018 bleek dat de planbureaus geen doorrekeningen konden maken, omdat de klimaatplannen op dat moment nog te vaag waren. Pas in december 2018 presenteerde Ed Nijpels VVD een totaalpakket aan maatregelen, dat in maart dit jaar écht door de planbureaus is doorgerekend. Inmiddels zijn de klimaatplannen door het kabinet alweer fors bijgesteld.
GroenLinks, PVV, PvdA en Forum voor Democratie vinden dat de premier informatie heeft achtergehouden. “Dit is zo ongeveer het ergste wat je in een parlementaire democratie kun doen”, zegt de leider van Forum voor Democratie Baudet, die spreekt over een “doodzonde”.
Telegraaf 26.06.2019
AD 26.06.2019
Politieke fout
GroenLinks-leider Klaver zegt dat hij dit nog nooit bij de premier heeft gezien. “Dit is bizar. Het is niet aan hem om te bepalen wanneer de Tweede Kamer belangrijke informatie krijgt. Deze arrogantie is stuitend”, aldus Klaver. “Het is een grote inschattingsfout, een politieke fout.”
PVV-leider Wilders spreekt over “schandelijke sjoemelaars” die onwelgevallige “negatieve cijfers” bewust hebben uitgesteld. PvdA-leider Asscher vindt het niet alleen “ernstig” dat de premier informatie achterhoudt, maar ook dat hij de suggestie heeft gewekt dat die informatie er nog niet was.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wilden de doorrekeningen van het klimaatakkoord op 13 september 2018 naar buiten brengen en dat is een week voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Klimaatwet
De Klimaatwet komt er definitief nu de Eerste Kamer hier ook mee heeft ingestemd. Dat er een meerderheid voor was, is geen verrassing gezien de acht partijen die hun handtekening eronder hebben gezet.
Het is nu zeker dat de doelstellingen om de uitstoot van CO2 terug te dringen in een wet worden vastgelegd. Na de Tweede is ook de Eerste Kamer met een grote meerderheid akkoord gegaan met een initiatiefwet waarin dat wordt geregeld.
Het wetsvoorstel kwam oorspronkelijk van GroenLinks en PvdA, en later sloten D66, VVD, CDA, SP, ChristenUnie en 50 Plus zich erbij aan. Dat is een ruime meerderheid in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.
AD 28.06.2019
Een overzicht van de belangrijkste punten.
In de wet staat onder meer dat in 2050 de uitstoot van CO2 met 95 procent verminderd moet zijn en in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990.
De doelen en plannen
Voor 2030 moeten de broeikasgassen, vooral CO2, met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990. In 2050 moet de reductie verder oplopen tot 95 procent.
Tegelijkertijd willen de opstellers van de wet het aandeel duurzame energie opschroeven tot 100 procent in 2050. Ook moet er energie worden bespaard, maar daar staat geen concreet doel tegenover.
Om het klimaatbeleid niet afhankelijk van een enkel kabinet te maken, moet het kabinet iedere vijf jaar een klimaatplan maken. In dat plan staan de belangrijkste beslissingen die de overheid de komende jaren neemt op het gebied van klimaatbeleid en worden de laatste nationale en internationale klimaatontwikkelingen beschreven.
In het klimaatplan staat verder of Nederland nog op koers ligt wat betreft de CO2-doelen en met het aandeel van de opwekking van duurzame energie. Ook worden de maatschappelijke en financiële gevolgen van de klimaatplannen in kaart gebracht.
Het klimaatplan moet als houvast dienen voor de jaarlijkse klimaatnota van het kabinet.
De klimaatnota en de Klimaatdag
Ieder jaar wordt er door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een Klimaat- en Energieverkenning gepubliceerd waarin de laatste cijfers en andere actuele zaken omtrent het klimaat staan.
De publicatie verschijnt op iedere vierde donderdag in oktober. Die dag wordt voortaan Klimaatdag genoemd.
Het kabinet komt ieder jaar met een reactie op deze verkenning van het PBL in een klimaatnota, waarin staat hoe de doelen uit het klimaatplan moeten worden gehaald. Daarover wordt ieder jaar gedebatteerd met het parlement.
Dat deze methode veel lijkt op Prinsjesdag, altijd op de derde dinsdag in september gevolgd door een debat over de miljoenennota, is niet toevallig gekozen. Zo moet het kabinet ieder jaar met plannen komen die door het parlement kunnen worden gecontroleerd.
Oude samenstelling 1e Kamer
Over de stemming is veel te doen geweest. De Eerste Kamer heeft een verzoek van Forum voor Democratie naast zich neergelegd om te wachten tot na de installatie van de nieuwe senatoren. FvD is fel tegen de Klimaatwet.
Behalve de partijen die de wet indienden, stemden in de senaat ook OSF en ex-VVD’er Duthler voor. PVV, SGP en Partij voor de Dieren stemden tegen. De senaat besliste over de wet in de oude samenstelling. De Eerste Kamerleden die gisteren werden gekozen, worden pas over twee weken beëdigd.
Dat betekent dat Forum voor Democratie niet over de Klimaatwet heeft gestemd. Die partij, die met twaalf zetels in de Eerste Kamer komt, is fel tegen. Overigens zou de wet ook in de nieuwe samenstelling zijn aanvaard.
Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer ging reeds zichzelf feliciterend akkoord met de Klimaatwet, maar in de Eerste Kamer klonken twijfels. Op 21.05.2019 ging de senaat, dus zónder Forum voor Democratie, reeds in debat over de initiatiefwet.
Forum voor Democratie had namelijk in een brief aan de Eerste Kamer opgeroepen de Klimaatwet pas te behandelen als de nieuwe senaat was geïnstalleerd. In een brief, gericht aan huidig voorzitter Ankie-Broekers Knol, schrijft FvD-lijsttrekker Henk Otten dat Forum anders een kans wordt ‘ontnomen’ om aan het debat mee te doen.
Klimaatakkoord
De uitwerking van het klimaatakkoord laat mede hierdoor waarschijnlijk langer op zich wachten. Het kabinet zou nog in april 2019 met definitieve voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen de komende decennia fors te verlagen. Maar dat blijkt zo’n „enorme bak werk” dat die datum vrijwel zeker niet wordt gehaald, aldus minister-president Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
Twee randvoorwaarden
Minister Wiebes liet eerder al in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er nog geen besluiten zijn genomen. Minister Wiebes reageert in deze brief aan de Tweede Kamer op het bericht dat het kabinet bedrijven alleen belasting wil laten betalen over een deel van hun uitstoot.
In de brief benadrukt de minister de randvoorwaarden van het kabinet: de maatregel moet in 2030 zorgen voor 14,3 Mton CO2-reductie en bedrijven moeten door de maatregel niet naar het buitenland vertrekken. “Binnen deze twee randvoorwaarden liggen alle opties open”, schrijft de minister. “Het kabinet werkt aan een voorstel.”
Het kabinet maakte op 13 maart 2019 bekend toch bereid te zijn de door linkse partijen gewenste CO2-heffing in te voeren. Het moeten wel, zo benadrukte premier Rutte, “verstandige” heffingen zijn om te voorkomen dat door het vertrek van Nederlandse bedrijven banen verloren zouden gaan.
De klimaatplannen van het kabinet dreigen in duigen te vallen. De aangekondigde CO2-belasting voor bedrijven gaat niet ver genoeg voor GroenLinks en PvdA, terwijl het bedrijfsleven juist oproept af te zien van een nationale belasting.
Dat brengt premier Rutte en VVD-minister Wiebes van Klimaat in grote problemen. Het kabinet zit klem tussen de wensen van toekomstige gedoogpartners GroenLinks en PvdA – die straks nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer – en de wensen van het bedrijfsleven.
Voorjaarsnota
Het kabinet trekt dit jaar eenmalig 400 miljoen extra uit om de klimaatdoelen te halen. Daarna wordt er jaarlijks 110 miljoen euro extra vrijgemaakt.
Dat heeft de coalitie besloten in overleg over de Voorjaarsnota, melden bronnen aan de NOS. Het geld wordt gereserveerd voor de klimaatplannen, die volgende maand worden gepresenteerd.
lees: CPB Infographic Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
lees: CPB Notitie 13 maart 2019 Doorrekening ontwerp Klimaatakkoord 13.03.2019
dossier “Klimaatmaatregelen” AD
Klimaat NU
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 1
Zie ook: 2019 – Het jaar van de waarheid voor kabinet Rutte 3
Wat weten we al over het Klimaatakkoord?
Telegraaf 27.06.2019 Het kabinet hakt naar verwachting vrijdag de knoop door over het Klimaatakkoord, een groot pakket maatregelen om de komende decennia de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Veel in het oog springende wijzigingen en aanpassingen van de oorspronkelijke plannen, die eind vorig jaar waren gepresenteerd, lekten deze week al uit.
De belasting op gas gaat niet met 20 cent per kubieke meter omhoog, zoals eerst de bedoeling was, maar met 10 cent. De verhoging wordt bovendien geleidelijk doorgevoerd. Tegenover de hogere belasting op gas staat een lagere heffing op elektriciteit. Dat moet mensen stimuleren om bijvoorbeeld hun gasfornuis in te ruilen voor een elektrische kookplaat, of te investeren in betere isolatie en een zuinigere verwarming.
De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. De opbrengst wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
Het kabinet is verder van plan elektrisch rijden te blijven stimuleren, maar wel in aangepaste vorm. De huidige manier van subsidiëring ligt onder vuur omdat daar vooral mensen van profiteren die zich toch al een dure elektrische wagen kunnen veroorloven. Het doel blijft dat in 2030 alle nieuw verkochte auto’s elektrisch zijn.
De land- en tuinbouw kunnen rekenen op een extra investering van bijna een miljard euro in verduurzaming. Ook komt er meer geld om varkensboeren op vrijwillige basis de mogelijkheid te bieden in te krimpen of te stoppen. De maatregelen zorgen voor een aanzienlijke aanvullende besparing op de CO2-uitstoot.
In Heerhugowaard worden huizen voorzien van zonnepanelen ANP
Nederlands klimaatakkoord: ‘We staan aan de vooravond van een grote verbouwing’
NOS 27.06.2019 Drieënhalf jaar nadat bijna tweehonderd landen in Frankrijk het Parijse Klimaatakkoord sloten, krijgt Nederland morgen een eigen klimaatakkoord. Het doel is om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan, om tegemoet te komen aan de Parijse afspraken.
Het Nederlandse akkoord heeft grote gevolgen. Elke burger zal er tot achter de voordeur iets van gaan merken, zo wordt gezegd. De overschakeling op andere energiebronnen leidt tot veranderingen in vrijwel alle sectoren. “We staan aan de vooravond van een grote verbouwing”, aldus een eerste voorlopige versie van het akkoord.
Er moet een “transformatie” plaatsvinden. Miljoenen huizen en gebouwen die vaak nog maar matig geïsoleerd zijn en verwarmd worden door aardgas, moeten goed geïsoleerde panden worden, die worden verwarmd met duurzame energie en waarin schone elektriciteit wordt gebruikt of zelf opgewekt.
Wijk voor wijk
De onderhandelingen voor het Nederlandse akkoord begonnen anderhalf jaar geleden. In het eerste jaar bogen ruim honderd organisaties zich over vijf sectoren: elektriciteit, de gebouwde omgeving, de industrie, de landbouw en mobiliteit. Het leverde eind vorig jaar een voorlopig klimaatakkoord op.
Gemeenten spelen er een belangrijke rol in. Zij zullen wijk voor wijk moeten gaan aanpakken. Grote en middelgrote steden zullen veelal worden aangesloten op een warmtenet, als alternatief voor aardgas. Elders zal per wijk de oplossing kunnen verschillen, hoewel voorlopig ook veel woningen gewoon nog gas zullen blijven gebruiken.
De opwarming van de aarde wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan, moet de uitstoot liefst al halverwege deze eeuw nagenoeg worden gestopt. Op weg daarnaar toe, is de doelstelling van het Nederlandse akkoord om in 2030 bijna de helft (49 %) minder uit te stoten ten opzichte van 1990.
Maar dat voorlopige akkoord leidde tot veel discussie. De vakcentrale FNV en de voltallige milieubeweging zagen het niet zitten, en wilden niet langer meepraten. De afspraken waren volgens hen te vaag, de verdeling van lusten en lasten over burgers en bedrijven was scheef en er ontbrak een belangrijke maatregel: een CO2-heffing, die de uitstoot van CO2 duurder maakt, zodat bedrijven sneller zullen overgaan op duurzame alternatieven.
Een paar maanden later bleek uit een doorrekening van de planbureaus dat de maatregelen uit het akkoord inderdaad niet optelden tot het gewenste resultaat. Het betekende dat het kabinet moest gaan bekijken hoe de doelen wel bereikt kunnen worden. Nog dezelfde dag kwam het kabinet met aanpassingen: in ieder geval toch een CO2-heffing voor bedrijven, en minder energiebelasting voor burgers.
The devil is in the detail
De afgelopen weken is er opnieuw druk overlegd, zowel binnen de coalitie als met organisaties en bedrijven. Er lekten al verschillende maatregelen uit. Zo is duidelijk geworden dat de prijs voor aardgas definitief omhoog gaat, en die voor elektriciteit naar beneden, de aanschaf van een elektrische auto wordt gestimuleerd, hoewel minder fors dan eerder werd verwacht, en de landbouw zal snel moeten verduurzamen.
Toch is het nog de vraag of alle organisaties en bedrijven deze keer wel tevreden zijn. Waar sommige bedrijven zich zorgen maken over de betaalbaarheid van de maatregelen, blijft voor milieuorganisaties de subsidiëring van de ondergrondse opslag van CO2 een pijnpunt. Elke euro die daarnaar toe gaat kan niet worden uitgegeven aan in hun ogen echt duurzame energie, zoals zon en wind.
Ook de precieze uitwerking van de afspraak over een CO2-heffing is van belang, omdat de vraag blijft of die bedrijven snel genoeg zal dwingen anders te produceren. Daarnaast zijn er zorgen over mobiliteit, of de overgang naar elektrisch vervoer nog wel voldoende wordt gestimuleerd. Op alle fronten wordt dan ook met spanning uitgekeken naar de precieze invulling van de afspraken. Of, zoals een ingewijde het verwoordt: ‘The devil is in the detail’.
Morgenmiddag 28.06.2019 presenteert het kabinet het klimaatakkoord.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: dieselaccijns omhoog om maatregelen te betalen
- Klimaatakkoord: meer fietsenstallingen bij stations
- ‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
Klimaatakkoord: dieselaccijns omhoog om maatregelen te betalen
NOS 27.06.2019 Het kabinet wil de accijns op diesel in 2021 met een cent per liter verhogen. In 2023 komt daar nog een cent bovenop.
De accijnsverhoging voor benzine, die in het concept-klimaatakkoord van december stond, is nu van de baan, blijkt uit de tekst van het hoofdstuk Mobiliteit van het definitieve Klimaatakkoord. Het kabinet presenteert die plannen morgenmiddag.
De accijnsverhoging betekent een kostenpost voor zo’n 1,2 miljoen dieselrijders in Nederland.
Bestelbussen
Ook eigenaren van bestelbussen moeten eraan geloven. De motorrijtuigbelasting voor een bestelbus gaat vanaf 2021 omhoog, aanvankelijk met 24 euro per jaar en dat loopt in 2023 op tot jaarlijks 72 euro extra.
De verhogingen acht het kabinet nodig om de stimuleringsmaatregelen voor elektrische auto’s te betalen, zoals de vrijstelling voor de aanschafbelasting (bpm). Tot 2024 zijn elektrische auto’s daarvoor vrijgesteld. Daarna geldt een vast bedrag van 360 euro per auto.
Aanschafsubsidie
Hoeveel subsidie je krijgt als je kiest voor een nieuwe elektrische auto wordt komend jaar pas definitief vastgesteld. Haagse bronnen gaan ervan uit dat er een subsidie van 3000 euro komt, een halvering van het aanvankelijke voorstel van 6000 euro. Daarna wordt de aanschafsubsidie afgebouwd, omdat de verwachting is dat er steeds meer betaalbare elektrische modellen op de markt komen.
Bijtelling
Leaserijders van elektrische auto’s zijn straks meer kwijt aan bijtelling. Nu is die nog 4%, volgend jaar wordt die verdubbeld naar 8 procent, in 2022 stijgt het tarief naar 16 procent en uiteindelijk, in 2026, naar 22 procent. De bijtelling voor elektrische en brandstofauto’s is dan ongeveer gelijk.
Die bijtellingstarieven gaan overigens niet voor alle e-auto’s gelden. Alleen auto’s die minder dan 45.000 euro kosten krijgen die verlaagde bijtelling. In 2021 wordt dat bedrag verder verlaagd naar 40.000 euro. Op die manier wil het kabinet voorkomen dat veel subsidiegeld besteed wordt aan heel dure elektrische wagens.
Snorfiets niet meer op benzine
Ook snorfietsers zullen er aan moeten geloven. In 2025 mogen er geen nieuwe snorfietsen die op benzine rijden meer verkocht worden. Het streven is om vanaf 2030 ook de verkoop van bromfietsen op benzine te verbieden. Er komt geen landelijk verbod op bestaande brandstofbrommers en scooters, maar mogen gemeenten mogen zelf een strenger beleid invoeren en snorfietsen op benzine weren.
Parkeren goedkoper voor e-auto’s
Eigenaren van e-auto’s besparen in de toekomst ook op parkeerkosten. Vanaf 2021 mogen gemeenten een lager parkeertarief invoeren voor elektrische auto’s. Een wetsvoorstel om dat mogelijk te maken, moet nog dit jaar ingediend worden.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: meer fietsenstallingen bij stations
- Klimaatakkoord: lasten anders verdeeld, waarschijnlijk meer draagvlak
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
Klimaatakkoord: lasten anders verdeeld, waarschijnlijk meer draagvlak
NOS 25.06.2019 Een verschuiving van de klimaattaks van burgers naar bedrijven en het aanpassen van de energiebelasting: met die veranderingen aan de oorspronkelijke klimaatplannen poogt de coalitie de lasten eerlijker te verdelen.
Na maanden van onderhandelen zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het eens. Na de presentatie van het concept-akkoord eind vorig jaar bleken er al snel flinke tegenstellingen over onderdelen van de plannen te zijn.
Inmiddels zijn er compromissen gesloten en nieuwe plannen gemaakt. Vrijdag worden ze gepresenteerd, een aantal hoofdlijnen is al bekend.
Zo gaat de rekening voor gas omhoog, die voor elektriciteit omlaag en komt er voor huishoudens een korting op de energiebelasting. Ook komt er onderzoek naar rekeningrijden, wordt er fors geïnvesteerd in verduurzaming van de landbouw en worden elektrische auto’s minder gesubsidieerd dan aanvankelijk de bedoeling was.
Het totale pakket is nog niet bekend maar volgens bronnen zouden de klimaatdoelen -49 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990- met dit nieuwe pakket haalbaar zijn.
Gas duurder, elektra goedkoper
Gas wordt de komende jaren flink duurder. Per kubieke meter gas gaat de Nederlander 10 cent meer belasting betalen. Dat komt voor een gemiddeld huishouden neer op 150 euro hogere kosten per jaar. Deze extra kosten worden gecompenseerd doordat elektriciteit juist goedkoper wordt.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening volgens het kabinet omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden. Als huishoudens van het gas af gaan levert dit meer voordeel op dan nu het geval is.
Rekeningrijden
Op rekeningrijden rust geen taboe meer: er komt een onderzoek naar. Het kabinet laat een commissie drie opties bekijken. Daaronder een voorstel om rekeningrijden alleen voor elektrische auto’s in te voeren (die nu geen wegenbelasting en geen accijns betalen), maar ook een vorm van rekeningrijden voor alle auto’s. En een vorm waarbij ook nog een spitsheffing komt, voor alle auto’s.
Vooral de VVD was lang een tegenstander van rekeningrijden. Maar als de belasting via de pomp straks terugloopt, moet er iets gebeuren om de terugvallende inkomsten op te vangen. De partij hoopt nu op de variant waar alleen elektrische auto’s betalen per gereden kilometer en benzine- en dieselauto’s worden ontzien. Het is de bedoeling dat een volgend kabinet beslist over de variant van rekeningrijden die wordt ingevoerd.
Elektrische auto’s
Het kabinet wil elektrisch rijden stimuleren, maar het oorspronkelijke plan van 6000 euro subsidie in 2021 staat niet meer in de plannen.
Naar verwachting wordt dat ongeveer de helft. Er zal ieder jaar opnieuw naar de subsidies gekeken worden om over-subsidiëring te voorkomen.
Om mensen die niet elektrisch rijden nog niet op te hoge kosten te jagen gaat de geplande accijnsverhoging voor benzine niet door.
CO2 heffing
Vervuilende industrieën gaan de komende jaren steeds meer betalen voor de CO2-uitstoot van hun industrie. De taks begint in 2021 met 30 euro per teveel uitgestoten ton CO2 en zou oplopen tot 150 euro per te veel uitgestoten ton. Dit gaat verder dan de oorspronkelijke plannen en zo beoogt het kabinet de lasten eerlijker te verdelen.
Warmtefonds
Er komt een warmtefonds waar het kabinet 50 tot 80 miljoen per jaar voor uit trekt. Hieruit kunnen particulieren investeringen doen om verduurzamingen te realiseren zoals bijvoorbeeld isolatiemaatregelen, warmtepompen en hybridekachels.
Het kabinet denkt dat dit fonds ook particuliere geldschieters zal aanzetten voor vele miljarden aan investeringen.
Landbouw
Ook het inkrimpen van de landbouw, lange tijd vanwege economische belangen taboe, staat in de plannen. Naar verwachting bijna 1 miljard euro extra wordt tot 2030 uit getrokken voor vergroening van de land- en tuinbouwsector.
Een deel van het geld is bedoeld voor boeren in de veenweidegebieden die willen stoppen of hun bedrijf willen verplaatsen. Door de droogte vinden in deze gebieden verzakkingen plaats. Daarom moet snel worden ingegrepen. Als veen verdroogt, komen er broeikasgassen, vooral CO2, vrij.
Ook is het de bedoeling dat er 60 miljoen euro wordt gestoken in een stopregeling voor varkensboeren. Zij kunnen zich hiervoor vanaf augustus vrijwillig aanmelden. Boeren in gebieden met veel stankoverlast, zoals Noord-Brabant, komen het eerst in aanmerking.
De verwachting is dat door deze plannen de CO2-reductie in de agrarische sector bijna verdubbeld wordt van 3,5 naar 6 megaton.
Stichting Natuur en Milieu ziet “interessante dingen” in het akkoord, maar volgens Marjolein Demmers zal het nog heel erg aan de details en de uitwerking liggen om echt een goed oordeel te kunnen vellen.
De Partij voor de Dieren vindt de plannen niet ver genoeg gaan en vindt dat de coalitie te veel dingen vooruit schuift.
Forum voor Democratie-leider Baudet noemt de plannen “volstrekt irrationeel”. Volgens Baudet gaat het mensen veel geld kosten en worden er duizenden miljarden euro’s verspeeld.
De partijen die nodig zijn voor steun in de Eerste Kamer, waaronder Groenlinks en PvdA reageren positiever.
Volgens GroenLinks-leider Klaver komen de plannen “meer dan ooit” de kant van GroenLinks op. PvdA-leider Asscher is ook positief maar is ook benieuwd naar de verdere invulling van de plannen, en wie uiteindelijk van welke plannen welke rekening gaat betalen.
Politiek verslaggever Ron Fresen zegt: “Door de scherpe kantjes van de oorspronkelijke plannen af te halen hoopt de coalitie op voldoende draagvlak.
Morgen zijn de regeringspartijen nog bijeen om de laatste puntjes op de i te zetten, vrijdag is dus de presentatie. “Natuurlijk gaan partijen daarna hun eigen rekensommetjes maken.”
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
- ‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
- ‘Bijna 1 miljard euro extra voor vergroening land- en tuinbouw’
- Klimaatakkoord doorgerekend: doelen worden niet gehaald, meevaller totale kosten
Klimaatakkoord: energienota fors omlaag
Telegraaf 25.06.2019 Het belastingdeel van de energierekening moet volgend jaar voor een huishouden met een gemiddeld verbruik met honderd euro dalen. Na 2020 komt er een ’beperkte stijging’.
Dat maakt het kabinet vrijdag bekend. Het is de bedoeling dat de laagste inkomensgroepen het meest gaan profiteren van de aanpassingen. De meevaller kan per huishouden verschillen.
De coalitiepartijen zijn het dinsdag eens geworden over een definitief klimaatakkoord. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf. Woensdag komen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nog een keer bij elkaar om de puntjes op de i te zetten in de teksten. De presentatie staat gepland voor komende vrijdag.
Het kabinet wil in 2030 minstens 49 procent minder CO2 uitstoten ten opzichte van 1990. Heel Nederland krijgt te maken met maatregelen.
Verschillende plannen zijn uitgelekt. Zo komt er een stevige CO2-heffing voor de industrie en gaat het kabinet rekeningrijden voorbereiden. Er worden drie varianten uitgewerkt.
Klimaatkassa
De land- en tuinbouwsector krijgt in totaal bijna een miljard euro extra de komende tien jaar om te vergroenen. Verder sleutelt het kabinet aan de torenhoge energierekening. Bedrijven gaan meer betalen, huishoudens minder. Uit doorrekeningen van het Centraal Planbureau valt op te maken dat alle klimaatplannen bij elkaar alsnog uitdraaien op een lastenverzwaring.
Een deel van de plannen van het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels neemt het kabinet over. Onder andere de CO2-heffing en de ommezwaai met energiebelastingen zijn door de vier coalitiepartijen bedacht om de klimaatrekening op een andere manier te verdelen.
Klimaatakkoord: veel meer elektrische auto’s, geen verhoging benzineaccijns
MSN 25.06.2019 Het kabinet wil vooral particuliere gebruikers stimuleren om een elektrische auto te kopen. De aanschaf van een elektrische middenklasser wordt daarom komende jaren extra aantrekkelijk gemaakt.
Het aanschafvoordeel voor de e-auto gaat gelden tot een maximumbedrag van 40.000 euro. Het voordeel voor de zakelijke rijder wordt wel snel minder.
De bijtelling voor de zakelijke auto gaat volgend jaar al omhoog van 4 naar 8 procent. In de jaren daarna stijgt de zakelijke bijtelling in stapjes verder naar 12 en 16 procent. Vanaf 2026 geldt voor de zakelijke auto dan dezelfde bijtelling als voor andere auto’s.
Accijnsverhoging op benzine
In het klimaatakkoord dat vrijdag wordt gepresenteerd, staat ook dat de accijnsverhoging op benzine niet doorgaat. De coalitiepartijen willen namelijk niet dat de gewone automobilist opdraait voor de stimulering van de elektrische auto.
Elk jaar zal worden bekeken hoe hoog de autoverkoop in werkelijkheid is. Als blijkt dat er veel meer elektrische auto’s worden verkocht dan verwacht, wordt de stimulering versneld afgebouwd, zo is afgesproken. Te riante stimulering van groene auto’s kostte de schatkist afgelopen jaren miljarden die niet waren begroot.
Vliegtaks niet verdubbeld
Stimulering van de elektrische auto loopt tot 2025. Vanaf 2026 komt er als het aan het kabinet ligt een einde aan de maatregelen, als het rekeningrijden wordt ingevoerd. In welke vorm dat gebeurt, moet nog worden beslist.
In het concept-klimaatakkoord stond ook een plan om de vliegtaks te verdubbelen. Dat voorstel neemt het kabinet niet over.
Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil gas duurder en stroom goedkoper maken. De energiebelasting op gas gaat tot 2026 in totaal met 10 cent per m3 omhoog, terwijl die op elektriciteit juist met 5 cent per kWh wordt verlaagd. Het is een van de maatregelen uit het Klimaatakkoord dat naar verwachting vrijdag gepresenteerd wordt, zeggen bronnen tegen de NOS.
De verhoging van de gasprijs is minder dan eerder was voorgesteld aan de klimaattafels. Daar werd nog gekoerst op een verhoging van 20 cent. De verhoging komt niet in een keer: de prijs per kubieke meter gas wordt volgend jaar met 4 cent verhoogd, daarna gaat de prijs 1 cent per jaar omhoog. De elektriciteitsprijs zal in stappen worden verlaagd.
Voor een gemiddeld gezin zal de gasrekening over zeven jaar 150 euro duurder zijn, de elektriciteitskosten worden juist 150 euro lager. De totale energierekening voor een gemiddeld gezin wordt lager door een grotere vrijstelling van de energiebelasting en een verlaging van de Opslag Duurzame Energie.
Gemiddeld huishouden
Een gemiddeld huishouden verbruikt 1500 m3 aan gas. Het belastingtarief op gas is nu 35 cent per kubieke meter, dat wordt in 2026 45 cent. De gasprijs voor dit gezin wordt daarmee 150 euro hoger.
Een gemiddeld huishouden verbruikt 3000 kWh aan elektriciteit. Het belastingtarief op elektriciteit is nu 12 cent, dat wordt in 2026 7 cent. De elektriciteitsprijs wordt voor dit gezin daarmee 150 euro lager.
Daarnaast krijgen huishoudens een grotere vrijstelling voor energiebelasting, waardoor de rekening omlaag gaat. Ook zal het bedrijfsleven meer gaan bijdragen aan de Opslag Duurzame Energie (ODE), zodat de kosten voor consumenten lager worden.
Met deze maatregelen wil het kabinet stimuleren dat consumenten sneller van het gas afgaan, of een zuinigere CV-ketel nemen. Door de hogere gasprijs wordt het sneller rendabel te investeren in energiezuinige verwarming en isolatiemaatregelen.
Uit het Klimaatakkoord moet ook duidelijk worden hoe de CO2-heffing voor de industrie eruit gaat zien.
Bekijk ook;
Klimaatakkoord: toch onderzoek naar rekeningrijden
Telegraaf 25.06.2019 Er komt in de toekomst toch een vorm van rekeningrijden voor automobilisten. Dat staat volgens ingewijden in het definitieve klimaatakkoord dat vrijdag moet verschijnen.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben met elkaar afgesproken om drie varianten uit te werken. De invoering is aan een volgend kabinet en kan pas op z’n vroegst in 2026.
Het kabinet erkent al langer dat er in de toekomst een probleem ontstaat voor de schatkist als automobilisten massaal overschakelen naar stekkerbolides of waterstofwagens. Het ministerie van Financiën vangt nu nog jaarlijks vele miljarden aan accijnsinkomsten op benzine en diesel.
Het kabinet gaat drie varianten onderzoeken. Daarbij ligt ook een optie op tafel om minder inkomsten te accepteren en een variant waarbij alleen mensen met een stekkerauto moeten betalen per gereden kilometer. Mensen met een elektrische auto betalen nu geen wegenbelasting.
Verder ligt er nog een optie om alleen in bepaalde delen van het land en op bepaalde tijden automobilisten te laten betalen. Deze variant kan worden uitgebreid met een spitstaks.
In het conceptklimaatakkoord van Ed Nijpels hebben lobbyorganisaties ook al een pleidooi gehouden voor het verkennen van ‘betalen naar gebruik’. De onderhandelaars willen in 2024 een nieuw systeem draaiende hebben.
In het regeerakkoord staat dat er deze kabinetsperiode wel proeven mogen komen met alternatieve vormen van vervoer en betaling, maar dit mag niet leiden tot een systeem van rekeningrijden.
Vooral VVD en CDA hebben zich in het verleden verzet tegen rekeningrijden. D66 en CU zijn juist voor betalen naar gebruik.
‘Jarenlang taboe doorbroken’: kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026
NOS 25.06.2019 Het kabinet wil rekeningrijden vanaf 2026 invoeren. Dat bevestigen bronnen naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws. Daarmee gaan Nederlanders straks betalen per gereden kilometer. Er worden verschillende opties bekeken voor de invoering daarvan.
Een commissie gaat alle opties voor een nieuw kabinet op een rij zetten. Dit kabinet gaat het rekeningrijden niet invoeren, dat moet een volgend kabinet doen.
Er zou over drie varianten gesproken worden. In de eerste variant gaan alleen elektrische auto’s per gereden kilometer betalen. Gebruikers van elektrische auto’s betalen nu geen wegenbelasting en ook geen benzine- of dieselaccijns. Die inkomsten loopt het kabinet dus mis bij elektrisch rijden en dat kan met deze variant worden opgelost.
In de tweede variant moeten alle auto’s betalen, maar komt er geen heffing voor het rijden in de spits. In de laatste variant wordt ook het rijden in de spits extra belast.
Taboe doorbroken
“Met het maken van plannen voor rekeningrijden wordt een jarenlang taboe doorbroken”, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. “Dit kabinet gaat nog geen definitief besluit nemen, de drie varianten zullen een belangrijke inzet worden in de campagnes voor de volgende landelijke verkiezingen. In de volgende formatie moet echt een besluit worden genomen.”
“De term rekeningrijden is trouwens niet heel populair en politiek erg beladen”, zegt Van der Wulp. “Daarom zal deze maatregel door verschillende partijen de komende tijd vast anders genoemd gaan worden dan ‘rekeningrijden’. Toch is de kern hetzelfde: betalen voor gebruik van de auto, in plaats van een standaard wegenbelasting.”
Het plan is onderdeel van het Klimaatakkoord dat naar verwachting vrijdag wordt gepresenteerd. Eerder lekte al uit dat de gasprijs met 10 cent per kubieke meter wordt verhoogd in 2026.
Bekijk ook;
- Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag
- Wereld onderweg naar ‘klimaatapartheid’: vooral armen slachtoffer
Kabinet kiest voor ’stevige’ CO2-heffing
Telegraaf 25.06.2019 De Nederlandse industrie krijgt vanaf 2021 te maken met een CO2-belasting. Bedrijven betalen aanvankelijk 30 euro per te veel uitgestoten ton CO2, en dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton in 2030. Dat staat vrijwel zeker in het definitieve klimaatakkoord dat eind deze week wordt gepresenteerd.
Bedrijven hoeven de belasting pas te betalen als hun CO2-uitstoot boven een bepaald niveau komt. Maar als dat gebeurt, krijgen ze wel meteen een „stevige heffing” voor de kiezen, aldus ingewijden. De opbrengst daarvan wordt grotendeels gebruikt om verduurzaming van de industrie te subsidiëren.
Doorrekening CO2-heffing pakt gunstig uit voor kabinet
NOS 18.06.2019 Boetes voor bedrijven die niet genoeg verduurzamen, een hogere energiebelasting voor de industrie en subsidies voor bedrijven die CO2-besparende maatregelen nemen. Het is een greep uit de 600 klimaatmaatregelen die maatschappelijke organisaties eind december aan het kabinet presenteerden in een ontwerp-klimaatakkoord.
Een CO2-heffing voor de zware industrie was geen onderdeel van de plannen, tot grote woede van milieuorganisaties. Maar sinds een paar maanden ligt zo’n heffing toch op tafel, omdat bleek dat de 600 klimaatmaatregelen niet genoeg zijn om in 2030 ten minste 49 procent minder CO2 uit te stoten, zoals het kabinet wil.
Het kabinet kwam daarom met nieuwe plannen, maar GroenLinks en de PvdA hadden inmiddels ook al CO2-heffingsvoorstellen gepresenteerd. Vandaag maakte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bekend wat van al die plannen voor een CO2-heffing de effecten zouden zijn.
Het blijkt dat de voorstellen van GroenLinks en de PvdA de grootste milieuwinst opleveren, maar ook de meeste risico’s. De plannen van het kabinet zijn minder risicovol. De CO2-reductie is wel minder dan bij GroenLinks en de PvdA, maar op papier worden de doelstellingen wel gehaald.
Megatonnen
Het kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken dat in 2030 vergeleken met 1990 49 procent minder CO2 moet worden uitgestoten. Voor de industrie komt dat neer op 14,3 megaton minder broeikasgassen.
Ter vergelijking: Nederland als geheel produceert jaarlijks ongeveer 200 megaton aan broeikasgassen, afkomstig van de zware industrie, maar ook van bijvoorbeeld kantoren, de vervoerssector, land- en tuinbouw, winkels en ziekenhuizen.
Volgens het PBL is er een “substantieel risico” dat bedrijven bij de door GroenLinks en de PvdA voorgestelde CO2-heffing naar het buitenland verhuizen. Bij de plannen van het kabinet is dat risico “gering”, aldus het PBL.
Zo’n verplaatsing naar het buitenland wordt ook wel het ‘weglek-effect’ genoemd: er wordt in Nederland dan wel minder CO2 uitgestoten, maar dat wordt door extra CO2-uitstoot in het buitenland weer (deels) teniet gedaan. Ook leidt een verhuizing tot banenverlies in Nederland.
Heffingsvrije zone
Het PBL wijst er wel op dat de drie doorgerekende voorstellen moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Zo gaan GroenLinks en de PvdA uit van een “platte” CO2-heffing: bedrijven betalen een vast bedrag per ton uitgestoten broeikasgas. Het kabinet werkt met een soort “heffingsvrije” zone. Alleen als bedrijven meer CO2 uitstoten dan is toegestaan, moeten ze betalen.
In de voorstellen van GroenLinks en de PvdA betalen bedrijven dus meer. De opbrengsten van de heffing worden bij die partijen voor een deel teruggesluisd naar burgers, bijvoorbeeld via de energierekening. In de kabinetsvoorstellen vloeien de opbrengsten van de CO2-heffing terug naar de industrie, in de vorm van verduurzamingssubsidies.
Kritisch kijken
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen pakt de PBL-rapportage gunstig uit voor het kabinet, omdat uit de doorrekeningen blijkt dat het kabinet de klimaatdoelen kan halen. “De marges van GroenLinks en de PvdA zijn wel ruimer, maar de kans dat bedrijven naar het buitenland vertrekken is bij hen veel groter.”
Toch zal het kabinet ook kritisch naar de eigen rekensommen moeten kijken, zegt Fresen. “Zijn hun marges qua CO2-reductie bijvoorbeeld niet te klein? Op papier halen ze de doelstellingen, maar de praktijk is weerbarstig. En worden de lasten wel eerlijk verdeeld over de bedrijven? Dat zijn allemaal dingen waar het kabinet rekening mee moet houden als het later deze maand komt met een uitwerking van de klimaatplannen.”
Trigger om te vertrekken
Voormalig Siemens-topman Ab van der Touw herkent zich in ieder geval niet in de conclusies van het PBL. Hij deed in opdracht van premier Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat onderzoek naar de mogelijke effecten van een nationale CO2-heffing. “Het risico dat bedrijven door zo’n heffing naar het buitenland vertrekken, is absoluut niet ‘gering’, zoals het PBL schrijft”, zegt Van der Touw.
“We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen”, aldus Ab van der Touw, oud-topman Siemens.
De oud-Siemens-baas baseert zich op gesprekken met de top van de twaalf grootste bedrijven in de Nederlandse zware industrie, zoals Tata Steel, Shell en Chemelot.
“Van de meeste van die bedrijven zit het moederbedrijf in het buitenland en vormen de operaties in Nederland maar een klein deel van hun totale activiteit”, zegt hij. “Bovendien kunnen die bedrijven eventuele extra kosten niet makkelijk doorberekenen in hun prijzen, omdat ze concurrenten hebben op de wereldmarkt. Een extra heffing kan voor hen een belangrijke trigger zijn om te vertrekken.”
Volgens Van der Touw is het bedrijfsleven op zichzelf niet tegen een extra heffing, maar doet de industrie al genoeg om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Liever ziet hij dat bedrijven hun geld nu uitgeven aan nieuwe, groene procestechnieken. “We tekenen met plezier voor een dikke boete, maar wel pas als blijkt dat we de afspraken niet nakomen.”
Bekijk ook;
PBL-doorrekeningen van CO2-heffingsvoorstellen kabinet, GroenLinks en PvdA
- Onderzoek: zelfde CO2-taks voor gehele economie is goedkoopst
- CO2-heffing wordt nog een ingewikkelde puzzel
Klaver: CO2-belasting stap dichterbij
Telegraaf 18.06.2019 Een CO2-heffing voor vervuilende bedrijven is „een stap dichterbij” gekomen, nu het Centraal Planbureau (CPB) heeft vastgesteld dat zo’n maatregel kan helpen de CO2-uitstoot te verminderen, zonder de industrie de nek om te draaien. Dat concludeert GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij ziet mogelijkheden om tot een „breed gedragen CO2-belasting” te komen.
Hoe die heffing er precies uit komt te zien, moet de komende tijd duidelijk worden. Het CPB heeft verscheidene varianten doorgerekend, niet alleen van het kabinet maar ook van GroenLinks en de PvdA. Daaruit blijkt dat de plannen van die twee linkse oppositiepartijen veel grotere risico’s met zich meebrengen voor de economie en werkgelegenheid. Maar ze bieden wel meer zekerheid dat de CO2-doelen worden gehaald.
D66-leider Rob Jetten stelt vast dat „verschillende vormen van CO2-heffing” mogelijk zijn die stuk voor stuk de industrie echt dwingen tot verduurzaming. „Het is fijn dat ook de varianten van GroenLinks en de PvdA op tafel liggen”, zegt hij. „Maar ik wil wel voorkomen dat CO2-besparing in Nederland leidt tot meer uitstoot in een ander land.”
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff brengt in herinnering dat de oorspronkelijke klimaatplannen „ook niet goed” waren, omdat de CO2-doelen niet werden gehaald. „De plannen van de PvdA en GroenLinks laten zien dat je ook door kunt schieten. Dat CO2-heffing heel tricky is, voor je het weet ben je banen kwijt én geld.” Het is volgens Dijkhoff zaak de „gulden middenweg” te vinden.
PvdA-voorman Lodewijk Asscher zegt het definitieve voorstel van het kabinet af te wachten. Belangrijk is voor zijn partij dat de klimaatdoelen worden gehaald, de lasten eerlijk worden verdeeld en werkgelegenheid behouden blijft.
Bekijk meer van; GroenLinks jesse klaver co2 klimaat
Aangepaste klimaatplannen kabinet zorgen voor iets minder zware lasten burgers
NU 18.06.2019 De aanpassingen die het kabinet dit voorjaar aankondigde voor het klimaatakkoord zorgen voor minder zware lastenverzwaring voor huishoudens. Bedrijven gaan juist meer betalen, maar niet dusdanig dat ze uit Nederland vertrekken.
Dat staat in de donderdag gepubliceerde doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de klimaatplannen.
Het kabinet kondigde in maart aan de energierekening minder hard te laten stijgen dan aanvankelijk was voorgesteld ten koste van het bedrijfsleven. Ook werd een CO2-heffing voor bedrijven aangekondigd in plaats van een minder streng boetesysteem.
De wijzigingen volgden op de doorrekeningen van het CPB en het PBL van het ontwerpklimaatakkoord van het kabinet. Het doel om 49 procent minder CO2 uit te stoten in 2030 ten opzichte van 1990 zou er waarschijnlijk niet mee worden gehaald. Milieuorganisaties en de linkse oppositiepartijen GroenLinks en PvdA waarschuwden hier al eerder voor.
Lasten huishoudens iets minder zwaar, bedrijven betalen meer
Met de aanpassingen krijgen huishoudens te maken met 2,4 miljard euro aan lastenverzwaring in 2030, dat is 0,7 miljard euro minder dan met het oude voorstel. Bedrijven krijgen over ruim tien jaar te maken met 2,3 miljard euro hogere kosten vanwege de klimaatpannen, dat is juist 0,4 miljard euro meer.
De kans op de verhuizing van bedrijven naar het buitenland vanwege de hogere rekening en het bijbehorende weglekeffect van CO2, is volgens het CPB “gering”.
Volgens het planbureau wentelen bedrijven zo’n 80 procent van de kosten af op burgers via hogere tarieven of lagere lonen. Dat effect was er ook al in de vorige plannen en wordt nu nog iets meer versterkt.
CO2-doelen in plannen GroenLinks en PvdA gehaald
GroenLinks en PvdA lieten ook eigen varianten van een CO2-heffing doorrekenen.
In voorlopige berekeningen van het PBL werd in eerste instantie geconcludeerd dat het CO2-doel wel wordt gehaald, maar dat er ook een risico bestaat dat bedrijven Nederland verlaten en in het buitenland gaan produceren met een hogere CO2-uitstoot in de desbetreffende landen tot gevolg.
Nu zijn de plannen van de partijen grondiger doorgerekend, hoewel het PBL nog steeds waarschuwt voor veel onzekerheden. Het is namelijk niet te voorspellen hoe bedrijven reageren op toekomstig beleid.
In de nieuwste doorrekeningen concludeert het PBL dat de CO2-doelen met de plannen van GroenLinks en PvdA nog steeds recht overeind staan, maar de uitstoot in het buitenland toeneemt.
De plannen zijn bovendien schadelijker voor de economie en de werkgelegenheid dan in de variant van het kabinet.
Burgers duurder uit bij plannen GroenLinks en PvdA
Het CPB keek naar het kostenplaatje. Burgers krijgen in de plannen van GroenLinks en PvdA te maken met lagere klimaatkosten in 2030, de hoogste rekening gaat naar bedrijven onder het mom van ‘de vervuiler betaalt’.
Hoewel de opbrengsten worden teruggesluisd naar belastingvoordelen voor burgers, zijn mensen in deze plannen duurder uit. Bedrijven zullen de hogere kosten doorberekenen, verwacht het CPB. De koopkracht daalt onderaan de streep harder dan bij de kabinetsvoorstellen.
Dit zijn nog allemaal doorrekeningen van het ontwerpklimaatakkoord. Het definitieve akkoord waar politiek, bedrijven en belangenorganisaties aan werken, wordt naar verwachting volgende week gepubliceerd.
Lees meer over: Klimaatakkoord Klimaat Politiek
‘Ministerie rekende bewust met te lage stijging energiekosten’
NU 18.06.2019 Ambtenaren op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), hielden te lang vast aan een te lage inschatting van de energieprijzen voor huishoudens. Daardoor viel de energierekening veel hoger uit dan aanvankelijk door het ministerie werd gemeld.
Dat blijkt dinsdag uit onderzoek van NRC en De Telegraaf die op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) documenten over de stijgende energiekosten opvroegen bij de overheid.
EZK hield er vorig jaar bewust geen rekening mee dat stijgende gas- en elektriciteitsprijzen de energierekening voor 2019 flink zouden verhogen.
In februari van dit jaar raamde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat huishoudens dit jaar gemiddeld 330 euro meer kwijt zijn aan energiekosten, terwijl het kabinet rond december nog uitging van een stijging van 110 euro, gebaseerd op berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Vlak voordat het CBS de cijfers publiceerde, vroeg minister Eric Wiebes van EZK aan zijn ambtenaren of hij niet “hopeloos achter de feiten” aanliep met de berekeningen. “Is er een herijking?”, wilde de bewindsman weten.
Wiebes vroeg het PBL een nieuwe raming te maken, maar daar had het planbureau vanwege het werk voor het klimaatakkoord geen tijd voor.
Nog voordat het CBS uiteindelijk met de verwachte stijging van 330 euro kwam, waarschuwden prijsvergelijkingssites zoals Gaslicht.com al voor een hogere stijging dan de 108 euro waar het kabinet rekening mee hield. Het ministerie noemde de berekening “niet realistisch”, maar ondernam vervolgens geen actie om die kwalificatie te onderbouwen.
In de Tweede Kamer werden berichten in de media over de hogere energienota door staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) nog afgedaan als bangmakerij.
Zie ook:
Dit is waarom je energierekening zo flink stijgt dit jaar
EZK en Financiën oneens over stijging energienota
Uit de stukken die NRC en De Telegraaf hebben opgevraagd, blijkt dat de ambtenaren van de ministeries EZK en Financiën er onderling niet uitkwamen met welk bedrag de energierekening in 2019 zou gaan stijgen.
“Op medewerkersniveau komen we er niet uit. De discussie gaat over wat nu het goede bedrag is om te presenteren als stijging van de energierekening van volgend jaar”, schreef een ambtenaar in september 2018.
Bij Financiën berekenden ambtenaren op dat moment al dat de stijging van de energiekosten hoger zou uitvallen dan de 108 euro waarmee EZK rekende, maar Economische Zaken deed hier uiteindelijk niets mee.
Het kabinet en het PBL verklaren de fout uiteindelijk door het gebruik van achterhaalde cijfers uit 2017. Het PBL ging er toen nog van uit dat er minder gas en elektriciteit zouden worden afgenomen vanwege de vergroeningsmaatregelen en dat de marktprijzen voor gas en stroom minder hard zouden stijgen.
In 60 seconden: Zes tips om energie te besparen
Lees meer over: Klimaat Politiek energierekening
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b651dd86-9072-11e9-81f9-0217670beecd.jpg)
Waslijst klimaatmaatregelen eind juni verwacht
Telegraaf 16.06.2019 De waslijst aan klimaatmaatregelen die de CO2-uitstoot moet terugdringen wordt op 28 juni verwacht.
In regeringskringen valt te horen dat het kabinet nog iets meer tijd nodig heeft om het hele plaatje rond te krijgen.
Aanvankelijk was het de bedoeling eind april met de maatregelen te komen, daarna werd het juni 2019.
Toelichting door vicepremier
Pikant is dat op 28 juni niet premier Mark Rutte maar vicepremier Hugo de Jonge de ministerraad voorzit en een toelichting zal moeten geven op de maatregelen. De minister-president is dan namelijk in Japan voor overleg met de twintig grootste economieën van de wereld.
Betrokkenen verwachten een ’technisch’ pakket, dat in lijn zal zijn met de klimaatdoelen van Parijs, maar geen ideologische scherpslijperij zal bevatten. Het onderwerp ligt gevoelig in Den Haag, omdat de presentatie van het klimaatakkoord eind december uitliep op een fiasco. Dat hoopt het kabinet dit keer te voorkomen.
Bekijk meer van; den haag klimaatakkoord regeringen
‘Afzwakking elektrisch rijden dreigt in Klimaatakkoord’
NOS 17.06.2019 Leasebedrijven en Natuur & Milieu zijn bezorgd over de richting waarin de kabinetsplannen zich ontwikkelen die elektrisch rijden moeten stimuleren. De plannen zijn onderdeel van het Klimaatakkoord waar nu de laatste hand aan wordt gelegd.
De organisaties reageren op berichten dat de coalitie de plannen om elektrisch rijden te stimuleren fors wil afzwakken. Volgens de leasebedrijven zou elektrisch rijden zo onnodig duurder worden en volgens Natuur & Milieu is dat slecht voor het terugdringen van de CO2-uitstoot.
Minder subsidie, hoger tarief
Verschillende bronnen melden dat de coalitie de plannen voor elektrisch rijden die in het ontwerpakkoord stonden op veel punten wil aanpassen. Zo zouden alle verzwaringen van fossiel rijden door middel van hogere accijnzen en wegenbelasting van de baan zijn.
De subsidie van 6000 euro zou worden gehalveerd en de bijtelling op volledig elektrische auto’s zou op korte termijn van 4 procent naar 8 of 10 procent gaan. Het lage tarief zou bovendien maar gelden tot een cataloguswaarde van 40.000 euro, daarboven moeten leaserijders het normale tarief betalen. Die grens lag in het conceptakkoord op 50.000 euro.
Rem op groei elektrische auto’s
Leasemaatschappijen en bedrijven die hun wagenpark aan het verduurzamen zijn, vrezen dat met deze maatregelen een rem wordt gezet op de groei van het aantal elektrische auto’s. Veel bedrijven hebben vooruitlopend op de plannen duizenden elektrische auto’s in bestelling staan. Het rijden daarvan is nu fiscaal aantrekkelijk.
In het regeerakkoord staat dat vanaf 2030 alle nieuwe auto’s elektrisch moeten zijn. Om dat te halen is het van belang om in eerste instantie de zakelijke rijders over te laten stappen op elektrisch. Daarvoor is afgesproken dat tot 2024 de bijtelling voor stroomauto’s 4 procent blijft. Maar volgens bronnen staat er in de plannen die vandaag en morgen in coalitieoverleg besproken worden dat dat percentage sneller omhoog moet.
De maatregelen om elektrisch rijden te stimuleren is een van de vele plannen in het klimaatakkoord. Het akkoord moet leiden tot 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030.
‘Finish in zicht’
Partijen die onderhandelen over het klimaatakkoord willen er weinig over kwijt.
ChristenUnie leider Segers “begrijpt dat mensen onzeker zijn”. Daarom is het volgens hem van belang dat er snel duidelijkheid komt. Volgens D66-leider Jetten is “de finish in zicht”. Maar geen van de partijen kan zeggen wanneer dat precies is.
Jetten: “We hebben vanuit de coalitie steeds gezegd dat we na de zakelijke sector nu ook goed naar de particulieren moeten kijken. Het klimaatbeleid is een van de grootste operaties sinds de wederopbouw. Dus het moet wel helemaal goed zijn willen we het naar buiten brengen”.
“Het is pas af als het af is”, zei premier Rutte. “Het is een heel pakket met maatregelen. Huizen, landbouw, auto’s…. we kijken naar alles”.
VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zei het stimuleren van elektrisch rijden belangrijk te vinden maar waarschuwde ook voor ‘over-stimuleren’. “Het moet wel eerlijk blijven ten opzichte van mensen die het niet kunnen betalen.”
Minister Wiebes zei er nog steeds van uit te gaan dat er nog deze maand iets komt.
Bekijk ook;
Onderzoek: zelfde CO2-taks voor gehele economie is goedkoopst
Rutte noemt kritiek uitstel klimaatcijfers onterecht: ‘Zou het weer zo doen’
Rutte vindt ‘niks vreemds’ aan uitoefenen druk om uitstel klimaatcijfers
NU 06.06.2019 Premier Mark Rutte vindt dat hij niets fout heeft gedaan toen hij het onafhankelijk Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vroeg om de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. “Ik heb niets vreemds gedaan”, zei de premier woensdag in een Kamerdebat.
“Als ik fouten maak, geef ik die toe. In dit dossier heb ik geen fouten gemaakt”, zei de premier die een verbeten indruk maakte.
Druk van Rutte zorgde voor uitstel publicatie
Rutte debatteerde met de Kamer naar aanleiding van berichtgeving van Nieuwsuur.
Uit documenten in handen van het actualiteitenprogramma blijkt dat Rutte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Centraal Planbureau (CPB) gevraagd heeft om de geplande publicatie van de doorrekeningen op 13 september vorig jaar over Prinsjesdag en de daaropvolgende belangrijke Algemene Politieke Beschouwingen heen te tillen.
De premier wees in het debat op de afspraak dat de doorrekening gelijktijdig met een reactie van het kabinet zou verschijnen.
Afwijken van die lijn vond de premier “onwenselijk” omdat hij vreesde dat de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste debat van het politieke jaar, over de klimaatcijfers zouden gaan zonder dat het kabinet een reactie kon leveren op de rapporten.
Hoewel de opdrachtgever van de doorrekening, voorzitter van het Klimaatberaad Ed Nijpels, maar ook minister van Economische Zaken Eric Wiebes juist wel direct wilden publiceren, zorgde de bemoeienis van Rutte er toch voor dat de doorrekeningen pas na Prinsjesdag verschenen.
‘Onafhankelijkheid niet aangetast’
Rutte benadrukte woensdag dat het besluit uiteindelijk bij de planbureaus lag. Zij konden blijven vasthouden, maar kozen uiteindelijk toch voor uitstel vanwege “het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd”. Volgens de premier is met zijn optreden de onafhankelijkheid van de bureaus niet aangetast.
De oppositie vindt dat Rutte oneigenlijk gebruik heeft gemaakt van zijn positie als premier door een dergelijk verzoek bij de planbureaus neer te leggen.
Ook vinden de partijen dat het kabinet nooit invloed mogen uitoefenen op onafhankelijke bureaus.
‘Verdoezelen is erger dat de fout’
GroenLinks-leider Jesse Klaver zei dat het niet goed is voor het draagvlak van het klimaatbeleid als de indruk bestaat dat er informatie wordt achtergehouden of als het kabinet zich gaat bemoeien met publicatiedata van onafhankelijke rapporten. Hij wil dat het kabinet in het vervolg alle klimaatstukken naar de Kamer stuurt zodra ze af zijn.
PvdA’er Lodewijk Asscher hekelde de manier waarop Rutte met de kwestie omgaat. “Het verdoezelen is erger dan de fout”, aldus Asscher.
Lilian Marijnissen (SP) was verbaasd over het verweer van Rutte. Ze wees erop dat het kabinet bij de doorrekening van het ontwerpklimaatakkoord 13 maart dit jaar, vlak voor de verkiezingen, nog diezelfde dag een kabinetsreactie klaar had liggen. “Als er verkiezingen voor de deur staan kan het kabinet wel in een dag reageren”, aldus Marijnissen.
PVV-leider Geert Wilders: “De cijfers zijn weggemoffeld. We zijn gepiepeld.” Hij diende een motie van wantrouwen die alleen de steun kreeg van DENK en de PvdD.
Lees meer over: Politiek Mark Rutte
Rutte krijgt volle laag in debat over uitstel klimaatcijfers
AD 06.06.2019 Premier Rutte is vanavond onder vuur komen te liggen in een debat over de druk die hij vorig jaar uitoefende om de eerste analyses van het Klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. De oppositiepartijen vinden dat Rutte zich niet met de planning had mogen bemoeien.
Als we willen werken aan draagvlak voor klimaatbeleid mag de indruk niet bestaan dat er informatie is achtergehouden’’, zei Jesse Klaver van GroenLinks. PVV-leider Geert Wilders denkt dat de premier ‘de kosten van de klimaatterreur onder het tapijt probeerde te vegen’. ,,Wij zijn dat gemanipuleer van de VVD-zijde spuugzat’’, aldus Wilders, die een motie van wantrouwen aankondigde..
Lees ook;
Uit documenten die Nieuwsuur had opgevraagd, bleek vorige week dat Rutte op 3 september 2018 meldde het ‘onwenselijk’ te vinden dat de analyses van de planbureaus vóór de Algemene Politieke Beschouwingen openbaar zouden worden. Dat leidde tot boze e-mails van Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad. Uiteindelijk kreeg Rutte zijn zin en werd de publicatie twee weken uitgesteld, tot 28 september.
‘Geen fouten gemaakt’
Premier Rutte benadrukte tijdens het debat dat hij in zijn ogen niets verkeerds heeft gedaan toen hij druk uitoefende om de publicatie van cijfers uit te stellen tot na Prinsjesdag. Hij wees erop dat in augustus 2018 was afgesproken dat de cijfers samen met een reactie van het kabinet naar buiten zouden gaan, namelijk eind september. Toen Nijpels daarvan wilde afwijken, liet Rutte weten het daar niet mee eens te zijn.
,,Als ik fouten heb gemaakt, geef ik dat toe’’, zei de premier. ,,Maar ik meen oprecht dat ik hier geen fouten heb gemaakt.’’ De premier stelt dat hij geen opdracht heeft gegeven aan de planbureaus om de publicatie uit te stellen. ,,Ik heb geen aanwijzing gegeven. Ik heb mijn opvatting gegeven.’’
Aanval op VVD-Kamerlid
In het debat steunden de coalitiepartijen de premier. VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz werd daarover fel aangevallen door PvdA-leider Lodewijk Asscher. ,,Wat jij hier doet, vind ik echt een aanfluiting voor de taak die je hebt als volksvertegenwoordiger van de grootste partij”, sprak Asscher tegen Yesilgoz. ,,Je kunt niet zo’n grote mond opzetten tegen iedereen die hier hele normale vragen stelt.’’
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d3538484-87d5-11e9-b56c-02c309bc01c1.jpg)
Premier Mark Rutte tijdens een debat over het uitstellen van de klimaatakkoord-doorrekening. Ⓒ ANP
Oppositie pakt Rutte aan om planning klimaatcijfers
Telegraaf 05.06.2019 De oppositie in de Tweede Kamer neemt het premier Rutte zeer kwalijk dat hij zich bemoeide met de planning van de presentatie rond klimaatdoorrekeningen van onafhankelijke planbureaus. De PVV komt met een motie van wantrouwen.
Rutte drong er vorig jaar op aan om de eerste doorrekening van het klimaatakkoord van Ed Nijpels over Prinsjesdag heen te tillen, terwijl het rapport al klaar was. Dat is in de openbaarheid gekomen door het vrijgeven van interne notities en e-mails, na een wob-verzoek door Nieuwsuur. Een deel van de Kamer vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden. Rutte stelt dat er „niks geks is gebeurd.”
PVV-leider Wilders is woedend: „De Kamer heeft belangrijke informatie niet voor de Algemene Beschouwingen gekregen. Daar heeft de minister-president voor gezorgd. De heer Nijpels was de opdrachtgever en niemand anders.” GL-leider Klaver vreest voor schadelijke gevolgen voor het draagvlak voor klimaatbeleid. Hij wil dat informatie die nog moet komen voortaan direct wordt gedeeld met de Tweede Kamer.
Bekijk ook:
Baudet en Wilders azen op scalp Rutte
Tegengeluid
PvdA-leider Asscher suggereerde dat Rutte te lang minister-president is. Regeringspartijen CDA en D66 hielden het vooral bij feitelijke vragen. VVD-Kamerlid Yesilgoz verdedigde het kabinet: „Iedereen kende de planning al vanaf begin juli. Niemand stak zijn vinger op om er een punt van te maken.”
De liberaal kreeg forse kritiek van de oppositieleiders. „U bent de hielen aan ’t likken”, sneerde PVV-voorman Wilders. Ook GL-voorman Klaver zag rolverwarring: „Het is bijna gênant om te zien hoe een volksvertegenwoordiger hier het kabinet aan het verdedigen is.”
Theaterspel
Alleen de SGP leek weinig noodzaak te zien in een debat met de minister-president. Kamerlid Stoffer vroeg zich af wat uitstel van de presentatie eigenlijk voor effect heeft gehad voor Nederland. Daarmee liet de parlementariër op een nette manier blijken toeschouwer te zijn van Haags politiek theater.
Premier Rutte heeft aan het begin van het debat duidelijk laten weten hoe het volgens hem is gegaan. „Ik vind dit van A tot Z een volstrekt normale gang van zaken”, zei de minister-president. PVV-leider Wilders vroeg zich af of de presentatie vóór Prinsjesdag had plaatsgevonden zonder bemoeienis van Rutte. „Dat blijkt niet uit de stukken”, zegt de minister-president. „Het zou goed kunnen dat het door de e-mail (van zijn ministerie red.) is gekomen.”
Volgens Rutte stond het klimaatpaus Ed Nijpels vrij om alsnog te kiezen om de informatie voor Prinsjesdag naar buiten te brengen. Wat niet is opgehelderd: waarom is er gekozen om de presentatie alsnog eind september te houden?
Volg het debat live via de tweets van politiek verslaggever Alexander Bakker onderaan dit bericht.
Tweets by @alexanderbakker
Rutte noemt kritiek uitstel klimaatcijfers onterecht: ‘Zou het weer zo doen’
NOS 05.06.2019 Premier Rutte vindt de kritiek van oppositiepartijen dat hij druk uitoefende om de presentatie van berekeningen over het klimaatakkoord uit te stellen onterecht.
De oppositie stelt dat Rutte informatie heeft achtergehouden, maar de premier weerspreekt dat. “Ik werp verre van mij dat ik iets heb achtergehouden. Er zijn geen fouten gemaakt.” Volgens Rutte is het normaal om te overleggen met de planbureaus over de publicatiedatum van rapporten.
Tv-programma Nieuwsuur meldde vorige week dat Rutte had aangedrongen op uitstel van de publicatie van de doorrekeningen van de voorlopige klimaatplannen. Hij zou het “onwenselijk” hebben gevonden om de cijfers vijf dagen voor Prinsjesdag naar buiten te brengen.
In een debat met de Kamer spreekt Rutte met klem tegen dat hij iets heeft tegengehouden. “Ik zou het precies weer zo doen. Het was uiterst onwenselijk geweest om het anders te doen. Het had betekend dat we de stukken naar buiten hadden gebracht zonder een kabinetsreactie.”
Oppositie is kritisch
De oppositie begrijpt niets van die houding en spreekt harde woorden over de gang van zaken. PVV-leider Wilders zegt het “gemanipuleer en gemarchandeer” van het kabinet-Rutte “en de VVD” zat te zijn. “Een politiek relevant stuk is ons onthouden. We zijn voor de gek gehouden, wie denkt de minister-president dat hij is?” De PVV-leider kondigde een motie van wantrouwen aan.
Forum voor Democratie-leider Baudet: “Er is achter de schermen gesjoemeld. Onaanvaardbaar dat de cijfers er al waren, maar tijdens de beschouwingen werd gedaan alsof dat niet zo was.”
SP-leider Marijnissen spreekt over de “politieke trukendoos” van de premier”. “De waarheid staat niet voorop, maar zijn eigen belang.” Volgens Denk-leider Kuzu gingen “partijpolitieke belangen boven het informeren van het parlement”.
Bekijk hier de reacties van de oppositiepartijen en premier Rutte:
Oppositie boos, Rutte: ik deed niets fout
De planbureaus die de klimaatplannen doorrekenden waren voor Prinsjesdag klaar en wilden de cijfers wel gewoon presenteren. Maar uit stukken die Nieuwsuur via de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) opvroeg, is af te leiden dat Rutte dat geen goed idee vond. De cijfers werden uiteindelijk eind september openbaar.
De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB (Algemene Politieke Beschouwingen, red.) en dat is onwenselijk.
Uit de notulen van medewerkers van de premier, via Nieuwsuur
Wilders vindt dat de premier moet opstappen: “De heer Nijpels was de opdrachtgever voor de onderzoeken en wilde 13 september presenteren. Rutte heeft hem daarvan afgehouden. Al moet ik veertig keer een motie van wantrouwen indienen, dit gedrag verdient maar één straf: wegwezen.”
GroenLinks-leider Klaver zegt dat het hem niet om beschuldigingen gaat. Hij maakt zich vooral zorgen over het draagvlak voor het klimaatbeleid. PvdA-leider Asscher deelt die zorgen: “Het kabinet dat zegt zich zo’n zorgen te maken over het draagvlak, maakt zich op deze manier zelf schuldig aan het beschadigen van dat draagvlak.”
Asscher verwijt Rutte een gebrek aan leiderschap rond het thema klimaat. “Uitstel van een reactie op Urgenda. Uitstel van de CO2-belasting. Uitstel van het akkoord. Dat is niet hoe je een land meeneemt bij klimaatmaatregelen.”
“Van wie is de publieke informatie?”, wil Klaver van Rutte weten. Hij wil dat het kabinet een toezegging doet: alle doorrekeningen moeten zodra ze beschikbaar zijn ook naar de Kamer. Forum voor Democratie-leider Baudet wil dat alle gespreksverslagen van de klimaattafels vanaf nu naar de Kamer gaan.
Bekijk ook;
Rutte reageert fel op beschuldiging onder druk zetten planbureaus
Presentatie doorrekening klimaatakkoord uitgesteld onder druk van Rutte
Zes vragen over het debat met premier Rutte over de klimaatcijfers
Zes vragen over het debat met premier Rutte over de klimaatcijfers
NOS 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich vanavond verantwoorden in de Tweede Kamer omdat hij vorig jaar druk heeft uitgeoefend om de doorrekening van het voorlopige klimaatakkoord pas ná Prinsjesdag te publiceren.
In documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd via de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB), staat dat Rutte het “onwenselijk” vond als de doorrekening nog voor de Algemene Politieke Beschouwingen naar buiten zou komen, terwijl anderen die wel al wilde publiceren. Premier Rutte zei vorige week dat hij niks fout heeft gedaan.
Inmiddels is duidelijk dat de oppositie flinke kritiek heeft op Rutte. In het debat verwijten ze de premier informatie te hebben achtergehouden:
Bekijk ook;
Kritiek op Rutte om uitstel klimaatcijfers: ‘We zijn voor de gek gehouden’
‘Rutte krijgt het verwijt te veel de touwtjes in handen te willen houden’
Heeft de minister-president klimaatcijfers verdoezeld?
Nee, premier Rutte heeft niet cijfers kwijt willen maken. Maar hij wilde wel dat de doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdag gepubliceerd werden, omdat het kabinet nog geen reactie klaar had, terwijl de rekenmeesters al wel klaar waren met hun berekeningen. Rutte vond het “onwenselijk” om hierover vragen te krijgen bij de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste debat dat plaatsvindt na Prinsjesdag.
Lees hier meer over waarom Rutte het “onwenselijk” vond.
Wie gaat er eigenlijk over de publicatiedatum van een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving?
De planbureaus zijn onafhankelijk en gaan zelf over de publicatiedatum. Wel is het gebruikelijk dat ze overleggen met hun opdrachtgever. Vaak is dat een vakminister. In dit geval was het echter niet het kabinet, maar Ed Nijpels en zijn Klimaatberaad. Zij hadden dus overleg met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de datum van publicatie.
Waarom komt er een debat?
In de Kamer is er kritiek op het feit dat Rutte druk uitoefende om de klimaatcijfers over Prinsjesdag heen te tillen. Daaronder ligt een meer fundamentele vraag: Wie is de eigenaar van informatie? Is dat het kabinet? Het planbureau? De oppositiepartijen? De Nederlander?
In dit geval was het kabinet formeel niet aan zet. Rutte werd wel gevraagd naar zijn mening over de datum. Maar had hij de bezwaren van uitstel van publicatie serieuzer moeten nemen? Zo schrijven ambtenaren dat kritiek van partijen zou kunnen worden meegenomen en zou er geen indruk ontstaan “dat het kabinet de doorrekening onder de pet wil houden.”
Oppositiepartijen vragen zich af of de premier de onafhankelijkheid van de planbureaus en de informatiepositie van de kamer wel voldoende heeft meegewogen.
Lag er een eerdere afspraak om de publicatie ná Prinsjesdag te doen?
Tijdens de ministerraad van 24 augustus wordt besproken om de publicatie samen met de reactie van het kabinet eind september naar buiten te brengen. Rutte zegt zelfs dat dat hier “afgesproken” is, maar daar ging het Klimaatberaad over, niet het kabinet, zo benadrukt ook het PBL desgevraagd aan Nieuwsuur.
Als na deze ministerraad blijkt dat het kabinet het niet gaat redden om eind september met een inhoudelijke reactie te komen, willen het klimaatberaad, het PBL en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) niet langer wachten. De stukken zijn immers klaar, zo blijkt uit mailwisseling tussen de betrokkenen.
Het PBL mailt op 30 augustus het ministerie van EZK. “Bij deze een meer formele mededeling dat we op 13 september het rapport (…) gaan aanbieden. (…) Ik neem aan dat dit geen verrassing voor je is.” EZK schrijft in een interne notitie ook dat er anders “risico is dat het rapport uitlekt en daarmee de indruk ontstaat dat het kabinet de doorrekening onder de pet wil houden.”
Het ministerie van EZK, het klimaatberaad en het PBL zijn eruit en prikken zelfs een moment voor de persconferentie: 13 september van 10.30 uur tot 12.30 uur in het gebouw van het PBL. “…tenzij de MP dat echt niet wil”.
Kort daarna blijkt dat de MP, de minister-president, het echt niet wil, vanwege de Algemene Politieke Beschouwingen (APB). Zijn raadadviseur schrijft: “De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB en dat is onwenselijk.”
Is het normaal dat PBL een opdrachtgever drie weken tijd geeft om een reactie te formuleren?
Bij het PBL was deze afspraak niet in beton gegoten. Het Centraal Planbureau (CPB), dat ook hierbij betrokken was, heeft wel zo’n werkwijze. Het CPB, dat al langer in het brandpunt van politieke discussie staat, publiceert een advies standaard na maximaal drie weken, als de opdrachtgever dat zelf daarvoor nog niet gedaan heeft.
Beide planbureaus hechten eraan rapporten snel te kunnen publiceren. Overigens blijkt ook dat het kabinet bij het PBL niet standaard uitgaat van deze termijn van drie weken. Minister Wiebes vroeg in december bij de definitieve doorrekening, waar hij wel de opdrachtgever was, nog om twee weken respijt. Het PBL hanteert nu de drie-weken-termijn.
Raakt het land echt “onbestuurbaar” als er niet meer zou kunnen worden ingegrepen, zoals Rutte vorige week zei?
Rutte zegt dat hij ervoor moet zorgen dat afspraken worden nagekomen en dat planbureaus niet alles “meteen naar buiten gooien” zonder reactie van het kabinet. Die stelling verdient wel enige nuance. Feit is namelijk dat er vandaag de dag nog wat rapporten op een inhoudelijke reactie van het kabinet wachten.
Bovendien heeft het PBL uiteindelijk eerder gepubliceerd dan het kabinet een reactie gaf. Op 28 september overhandigde het PBL de doorrekeningen aan Nijpels en zijn Klimaatberaad. Een week later, op 5 oktober, kwam het kabinet met een reactie.
Zie hieronder de reactie van premier Rutte: “Er is niet vreemds gebeurd, er is niets toegedekt”.
Nijpels spaart Rutte in tijdrekrel over Klimaatakkoord
AD 05.06.2019 Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad, wil niets meer zeggen over de druk die premier Rutte vorig jaar heeft uitgeoefend om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord uit te stellen. ,,Het is niet mijn taak om onrust te stoken’’, zegt Nijpels.
Vanavond moet premier Rutte zich tijdens een debat in de Tweede Kamer verantwoorden over de ontdekking van Nieuwsuur dat Rutte vorig jaar druk uitoefende om de publicatie van een doorrekening van de klimaatplannen voorafgaand aan Prinsjesdag tegen te houden. Nijpels stuurde destijds woedende mails, zo onthulde Nieuwsuur.
Maar nu wil VVD-prominent Nijpels geen woorden meer vuil maken aan de tijdrekrel. ,,Mijn taak is om de vrede te bewaren tussen meer dan honderd partijen die aan tafel zitten’’, zegt Nijpels. ,,Het is niet mijn taak om onrust te stoken. Het is ook niet fatsoenlijk om nu commentaar te geven op een onderwerp waar vanavond een debat over is in de Tweede Kamer.’’
Lees ook;
Commentaar
Door Rutte nu niet te bekritiseren, spaart Nijpels de premier. ,,Ik ben niet ingehuurd als een soort sidekick om voortdurend commentaar te geven op alles wat zich afspeelt rond het Klimaatakkoord’’, aldus Nijpels. ,,Ik ben van de afdeling vrede.’’
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het Klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas ná de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Volgens Rutte is er ‘niks geks gebeurd’. Een deel van de oppositie vindt dat de premier informatie heeft achtergehouden.
Volgens Rutte is er ‘niks geks gebeurd’. © ANP
Rutte naar Kamer over uitstel klimaatcijfers
AD 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich woensdagavond in de Tweede Kamer verantwoorden voor het besluit om de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. Een deel van de oppositie vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden.
De premier drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Nieuwsuur berichtte hierover. Rutte zegt dat er ,,niks geks is gebeurd’’.
Lees ook;
Rutte wilde niet dat het een rol zou spelen bij het debat over de begroting, de Algemene Politieke Beschouwingen. Omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen over de rapporten van het PBL en CPB, vreesde hij tijdens dat debat ,,met meel in de mond’’ te moeten spreken over klimaatbeleid.
Verder was volgens hem in augustus in de ministerraad afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Het is volgens hem ook gewoon om met de bureaus te overleggen over de publicatiedatum.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a084e4be-87b0-11e9-804a-02c309bc01c1.jpg)
Geert Wilders belooft weer fel van leer te trekken tegen premier Rutte.
Baudet en Wilders azen op scalp Rutte
Telegraaf 05.06.2019 Premier Rutte moet vanavond tekst en uitleg geven in de Tweede Kamer over zijn bemoeienis met de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord. De minister-president was fel tegen de presentatie van deze cijfers voor Prinsjesdag. Uiteindelijk kwam de informatie eind september pas in de openbaarheid.
Oppositiepartijen zijn woest. Vijf vragen over het ’hete avondje’ van Rutte.
Waar draait het om?
De eerste doorrekeningen van het veelbesproken klimaatakkoord van Ed Nijpels is na bemoeienis van premier Rutte over Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen -het belangrijkste politieke debat van het jaar- heen getild. Dat blijkt uit interne stukken van verschillende ministeries die na een wob-verzoek van actualiteitenrubriek Nieuwsuur openbaar zijn geworden.
„De doorrekening wordt dan gespreksonderwerp op de Algemene Beschouwingen en dat is onwenselijk”, schrijft een raadsadviseur van de premier, na overleg met Rutte zelf, in een e-mail.
De doorrekeningen zijn afkomstig van twee onafhankelijke planbureaus en waren al voor Prinsjesdag klaar om gepresenteerd te worden. Ed Nijpels wil de presentatie niet naar eind september verplaatsen, zoals Rutte wil. Uiteindelijk is de presentatie op 28 september. Een van de planbureaus suggereert dat het beter uitkomt, maar uit de stukken valt niet op te maken of de druk van Rutte doorslaggevend is geweest.
Waarom is de oppositie boos?
Onder andere Forum voor Democratie en GroenLinks vinden dat de minister-president informatie heeft achtergehouden die wel beschikbaar was. FvD-leider Thierry Baudet dreigt met een motie van wantrouwen. De PVV stelt bij monde van Geert Wilders dat Nederland is ’bedrogen’.
De oppositie zal het niet nalaten om te herhalen dat het kabinet wel vaker worstelt met informatie. Zo stapte staatssecretaris Harbers (Asiel) op vanwege het achterhouden van criminaliteitscijfers van asielzoekers en lag minister Wiebes (Klimaat) onder vuur vanwege geblunder rond de hoogte van de energierekening.
Hoe reageert premier Rutte?
Op zijn wekelijkse persconferentie heeft de minister-president hard afstand genomen van het beeld dat hij iets zou hebben toegedekt. Hij stelt dat in de ministerraad al was afgesproken om de doorrekeningen eind september te presenteren in combinatie met een officiële reactie van het kabinet. De nieuwe planning zou ’het proces niet ten goede komen’ schrijft Rutte woensdag in een brief ter voorbereiding op het debat in de Tweede Kamer. Volgens hem is het nog altijd niet goed om bij Algemene Beschouwingen te worden bevraagd over plannen waar het kabinet nog een officiële reactie op moet geven.
Waren de cijfers spannend?
De doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPb) bleken eind september amper iets voor te stellen. De plannen van Ed Nijpels en zijn groene onderhandelaars waren veel te vaag voor een echte doorrekening. Het PBL kwam met een analyse en het CPb slechts met een notitie waar politiek Den Haag niet veel wijzer van werd.
Wat kunnen we verwachten van het debat?
De oppositie gaat premier Rutte het vuur aan de schenen leggen. Ondanks de persconferentie en een brief heeft de minister-president nog niet alles opgeklaard. Zo hechtte Rutte er veel waarde aan om de presentatie van de doorrekeningen samen te laten lopen met de officiële kabinetsreactie. Maar dat gebeurde uiteindelijk niet.
De planbureaus kwamen op 28 september naar buiten, minister Wiebes (Klimaat) volgde pas een week later met wat in deftig Haags de ’kabinetsappreciatie’ heet. PVV en Forum voor Democratie dreigen met een motie van wantrouwen.
Bekijk meer van; mark rutte Prinsjesdag
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f745e892-8761-11e9-983a-02d2fb1aa1d7.jpg)
Rutte in Kamer over uitstel klimaatcijfers
Telegraaf 05.06.2019 Premier Mark Rutte moet zich woensdagavond in de Tweede Kamer verantwoorden voor het besluit om de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord over Prinsjesdag heen te tillen. Een deel van de oppositie vindt dat Rutte informatie heeft achtergehouden.
De premier drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na de derde dinsdag in september naar buiten te brengen, hoewel ze al eerder klaar waren. Nieuwsuur berichtte hierover. Rutte zegt dat er „niks geks is gebeurd.”
Rutte wilde niet dat het een rol zou spelen bij het debat over de begroting, de Algemene Politieke Beschouwingen. Omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen over de rapporten van het PBL en CPB vreesde hij tijdens dat debat „met meel in de mond” te moeten spreken over klimaatbeleid.
Verder was volgens hem in augustus in de ministerraad afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Het is volgens hem ook gewoon om met de bureaus te overleggen over de publicatiedatum.
Bekijk meer van; premiers planbureau voor de leefomgeving (pbl) klimaatakkoord
Rutte reageert fel op beschuldiging onder druk zetten planbureaus
NOS 29.05.2019 Premier Rutte heeft op zijn wekelijkse persconferentie fel gereageerd op berichten dat hij vorig jaar het Planbureau voor de Leefomgeving (Pbl) en het Centraal Planbureau (CPB) onder druk heeft gezet om cijfers over het klimaatbeleid niet te publiceren voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
“Er is niets vreemd gebeurd, er is niets, nul toegedekt”, zei een getergde Rutte. Nieuwsuur meldde gisteren dat Rutte had aangedrongen op uitstel van de publicatie van de doorrekeningen van de voorlopige klimaatplannen, omdat hij het “onwenselijk” vond als de cijfers al op 13 september, vijf dagen voor Prinsjesdag, naar buiten zouden komen.
Getergde Rutte: niets toegedekt
Rutte betoogde op de persconferentie dat het kabinet met de planbureaus de afspraak had gemaakt dat de cijfers, samen met een kabinetsreactie, eind september gepubliceerd zouden worden. “Toen werd er iemand creatief en kwam het plan om eerder te publiceren. Toen heb ik gezegd: dat vind ik niet verstandig.”
Gebruikelijk
Volgens de premier is het gebruikelijk dat het kabinet een dag of twintig de tijd krijgt om een reactie te formuleren op dit soort cijfers van bureaus. Als de cijfers direct waren gepubliceerd, zou het bij de Algemene Politieke Beschouwingen over plannen en cijfers gaan waar hij als premier nog niet op kon reageren. Daarom wilde hij dat de cijfers pas na dat debat openbaar zouden worden.
Rutte ontkent dat hij de publicatie heeft tegengehouden. “Dat kan ik helemaal niet. Ik had een mening over het voorstel om eerder te publiceren. De afspraak was eind september. Dit land wordt onbestuurbaar als het kabinet niet tegen bureaus kan zeggen: laten we ons aan de afspraak houden.”
Volgende week houdt de Tweede Kamer een debat over de kwestie, op initiatief van de oppositie.
Bekijk ook;
Rutte noemt bemoeienis klimaatpublicatie ‘logisch’, oppositie wil opheldering
Presentatie doorrekening klimaatakkoord uitgesteld onder druk van Rutte
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/647f4470-8218-11e9-8198-02d2fb1aa1d7.jpg)
De Tweede Kamer wil snel een debat over de kwestie met de minister-president. Ⓒ ANP
Rutte over klimaatcijfers: ’Er is niets toegedekt’
Telegraaf 29.05.2019 Er zijn geen cijfers over het klimaatakkoord achtergehouden en er is niets toegedekt. Dat zei minister-president Rutte in reactie op felle kritiek over de druk die hij uitoefende om doorrekeningen van het klimaatakkoord door de planbureaus pas na Prinsjesdag te publiceren.
De duidelijk geïrriteerde premier bevestigde tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat hij niet wilde dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar.
De duidelijk geïrriteerde premier bevestigde tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat hij niet wilde dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar.
„Het zou een slecht plan zijn om bij Algemene Beschouwingen te zitten met allerlei plannen waar ik niets over kan zeggen”, zegt de minister-president. „Als de planbureaus met plannen komen, dan is het volstrekt gebruikelijk om daar de tijd voor te nemen om op te reageren.”
Volgens Rutte lag er een besluit van het kabinet om de cijfers eind september naar buiten te brengen in combinatie met een officiële reactie en dat een „creatief iemand” bedacht om het op 13 september te publiceren. „Wij hadden een afspraak gemaakt over een datum”, zegt de premier. „Dit is een normale manier van werken.”
De Tweede Kamer wil snel een debat over de kwestie met de minister-president.
Bekijk meer van; algemene beschouwingen klimaatakkoord mark rutte
Geïrriteerde Rutte: Niets toegedekt bij publicatie doorrekening klimaatakkoord
AD 29.05.2019 Het kabinet heeft niets ‘toegedekt’ rond de eerste doorrekening van het klimaatakkoord. Dat zei premier Mark Rutte vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Hij heeft vorig jaar druk uitgevoerd om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord óver Prinsjesdag te tillen, omdat het ‘zeer onwenselijk’ zou zijn dat de Algemene Politieke Beschouwingen in het teken van die gevoelige kwestie zouden komen te staan. ,,Het kabinet had daar dan helemaal niets over kunnen zeggen.’’
Dit land is niet bestuurbaar als je niet meer met elkaar afspraken kunt maken, aldus Premier Rutte.
Volgens Rutte is er ‘niets vreemds’ gebeurd rond de publicatie. ,,Dit is gewoon zoals het hoort. De afspraak is dat het kabinet drie weken de tijd krijgt de reageren op dergelijke publicaties.’’
Op aandringen van het kabinet zagen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) ervan af de doorrekeningen op 13 september naar buiten te brengen, wat eerder zou zijn dan aanvankelijk gepland, blijkt uit documenten die Nieuwsuur via een wob-verzoek heeft gekregen.
Lees ook;
Afspraak
Volgens de premier is met de planbureaus afgesproken om de doorrekening op 28 september – na prinsjesdag – te publiceren mét kabinetsreactie. ,,Vervolgens is er iemand creatief geweest, en is het plan ontstaan om de doorrekening eerder te publiceren. Prima om daar over na te denken, maar ik vond het een slecht plan. Dan zouden de Algemene Politieke Beschouwingen alleen maar hierom gegaan zijn, en had het kabinet daar niet op in kunnen gaan. Had je eens moeten kijken hoe geirriteerd de oppositie dan was geweest.’’
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat was het daarmee aanvankelijk niet eens, maar gaf toe. ,,Dit land is niet bestuurbaar als je niet meer met elkaar afspraken kunt maken’’, aldus Rutte, die zichtbaar geirriteerd was. Het kabinet kwam overigens pas op 5 oktober met een reactie op de doorrekeningen.
Ook Ed Nijpels, de voorzitter van het klimaatberaad zag uitstel niet zitten. ,,Over het proces van publicatie van de bevindingen van de planbureaus bestond tot op het allerhoogste niveau overeenstemming”, schreef hij op 5 september. Hij wees onder meer op het risico dat de rapporten zouden uitlekken. Rutte reageerde daar vanmiddag geërgerd op: ,,Ja prima, tot uw dienst.’’
Oplossing
Uiteindelijk loste de situatie zich vanzelf op. Nijpels vroeg het PBL om vertrouwelijke inzage in de volledige doorrekening, met als argument dat een samenvatting die eerder was gedeeld met alle betrokkenen, tot veel opmerkingen had geleid vanuit de klimaattafels en de departementen.
,,Wij zijn eventueel bereid deze gelegenheid te bieden, zodat de tafelvoorzitters zich beter kunnen voorbereiden’’, aldus PBL-directeur Hans Mommaas, maar publicatie op 13 september zou dan wel onmogelijk worden, ‘gezien de benodigde tijd om het hele rapport te lezen.’
Rutte: niks geks gebeurd rond klimaatrapport
MSN 29.05.2019 Minister-president Mark Rutte blijft erbij dat er “niks geks is gebeurd” rond de publicatie vorig jaar van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB). Alles is volgens afspraak gegaan en zoals het hoort bij dergelijke rapporten, aldus de premier.
De planbureaus waren in september vorig jaar klaar met hun analyses en gaven aan die voor Prinsjesdag te kunnen publiceren. Maar Rutte zelf drong erop aan dat pas na de Algemene Beschouwingen te doen, omdat het kabinet nog geen standpunt had ingenomen. Hij vreesde tijdens dat belangrijke debat “met meel in de mond” te moeten spreken over klimaatbeleid. “Had je dan eens moeten zien hoe geïrriteerd de oppositie zou zijn.”
Rutte benadrukte dat al in augustus in de ministerraad was afgesproken dat de publicatie eind september zou zijn. Daar hield hij aan vast, ook toen vanuit het klimaatberaad de vraag kwam of het eerder kon, onder meer om te voorkomen dat de cijfers zouden uitlekken. Het is bovendien de gebruikelijke gang van zaken dat het kabinet drie weken krijgt om zelf een standpunt te bepalen, herhaalde de premier.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/387b400c-8210-11e9-ad0c-02d1dbdc35d1.jpg)
Kamer wil Rutte snel aan tand voelen over klimaatrapport
Telegraaf 29.05.2019 De Tweede Kamer wil premier Mark Rutte zo snel mogelijk aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. „Het liefst al volgende week”, aldus Kathalijne Buitenweg van GroenLinks. Haar voorstel kreeg steun van de voltallige Kamer.
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na Prinsjesdag te publiceren, hoewel ze al eerder klaar waren.
Hij wilde niet dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Politieke Beschouwingen voordat het kabinet er zelf een standpunt over had ingenomen, blijkt uit documenten die op verzoek van Nieuwsuur zijn vrijgegeven.
Bekijk meer van; klimaat planbureau voor de leefomgeving (pbl) klimaatakkoord mark rutte
Kamer wil Rutte snel aan tand voelen over klimaatrapport
MSN 29.05.2019 De Tweede Kamer wil premier Mark Rutte zo snel mogelijk aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. „Het liefst al volgende week”, aldus Kathalijne Buitenweg van GroenLinks. Haar voorstel kreeg steun van de voltallige Kamer.
Rutte drong er vorig jaar op aan de analyses van het klimaatakkoord door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) pas na Prinsjesdag te publiceren, hoewel ze al eerder klaar waren.
Hij wilde niet dat het onderwerp een rol zou gaan spelen bij de Algemene Politieke Beschouwingen voordat het kabinet er zelf een standpunt over had ingenomen, blijkt uit documenten die op verzoek van Nieuwsuur zijn vrijgegeven.
Premier Rutte in zijn werkkamer ANP
Oppositie wil opheldering Rutte’s bemoeienis publicatie klimaatrapport
NOS 28.05.2019 Oppositiepartijen in de Tweede Kamer willen snel opheldering van premier Rutte over de druk die hij heeft uitgeoefend om de eerste doorrekeningen van het klimaatakkoord pas na Prinsjesdag te publiceren. Uit documenten van Nieuwsuur blijkt dat de premier de doorrekeningen niet voor Prinsjesdag openbaar wilde, omdat hij een debat daarover “onwenselijk” vond.
GroenLinks, PVV, PvdA en Forum voor Democratie vinden dat de premier informatie heeft achtergehouden. “Dit is zo ongeveer het ergste wat je in een parlementaire democratie kun doen”, zegt de leider van Forum voor Democratie Baudet, die spreekt over een “doodzonde”.
Politieke fout
GroenLinks-leider Klaver zegt dat hij dit nog nooit bij de premier heeft gezien. “Dit is bizar. Het is niet aan hem om te bepalen wanneer de Tweede Kamer belangrijke informatie krijgt. Deze arrogantie is stuitend”, aldus Klaver. “Het is een grote inschattingsfout, een politieke fout.”
PVV-leider Wilders spreekt over “schandelijke sjoemelaars” die onwelgevallige “negatieve cijfers” bewust hebben uitgesteld. PvdA-leider Asscher vindt het niet alleen “ernstig” dat de premier informatie achterhoudt, maar ook dat hij de suggestie heeft gewekt dat die informatie er nog niet was.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wilden de doorrekeningen van het klimaatakkoord op 13 september 2018 naar buiten brengen en dat is een week voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Onwenselijk
Uit de documenten die Nieuwsuur opvroeg blijkt nu dat premier Rutte dat niet zag zitten: “De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB (Algemene Politieke Beschouwingen, red.) en dat is onwenselijk” zo valt te lezen in de notulen van medewerkers van de premier. Nieuwsuur heeft de documenten gekregen door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
NOS-verslaggever Ron Fresen noemt het optreden van Rutte “vrij ongebruikelijk” en denkt dat hij heel wat heeft uit te leggen. Het gebeurt vaker dat politici de agenda proberen te beïnvloeden, want timing is in de politiek essentieel. “Maar het gebeurt zelden dat je een politicus, de premier in dit geval, er zo met bewijzen op kan betrappen.”
Goede nieuws
Fresen denkt dat de premier de bekendmaking van de cijfers wilde uitstellen, omdat hij vreesde dat dit het debat van Prinsjesdag zou beheersen. “Hij wilde dat het ging over het goede nieuws van het kabinet, zoals de lagere belastingen en de stijgende koopkracht voor bijna iedereen.”
De oppositiepartijen vragen morgen een debat aan, maar dan is het nog onduidelijk of er genoeg steun is om de premier snel naar de Kamer te roepen.
Bekijk ook;
Presentatie doorrekening klimaatakkoord uitgesteld onder druk van Rutte
Rutte onder vuur om klimaatdoorrekening
MSN 28.05.2019 De oppositie in de Tweede Kamer wil minister-president Mark Rutte snel aan de tand voelen over zijn bemoeienis met de publicatie van de eerste doorrekening van het klimaatakkoord, vorig jaar september. De premier drong aan op openbaarmaking na Prinsjesdag, omdat hij het onderwerp niet op zijn bordje wilde krijgen bij de Algemene Politieke Beschouwingen, blijkt uit documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd.
“Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige klimaatakkoord”, vindt fractieleider Jesse Klaver van GroenLinks. “Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.” Klaver wil snel een debat met de premier.
“Onacceptabel”, zegt FVD-leider Thierry Baudet. “Informatie tegenhouden om op Prinsjesdag een politieke rel in de Tweede Kamer te omzeilen kan écht niet in een parlementaire democratie.” Ook hij dringt aan op een snel debat en dreigt nu al met een motie van wantrouwen. “Schandelijke sjoemelaars. We worden keihard bedrogen door Rutte en zijn bende”, aldus PVV-voorman Geert Wilders.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8fbd0500-8169-11e9-a983-02c309bc01c1.jpg)
Rutte bemoeide zich met timing klimaatakkoord
Telegraaf 28.05.2019 De eerste doorrekening van het omstreden klimaatakkoord is na bemoeienis van premier Rutte uitgesteld en over Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen heen getild. Onacceptabel en bizar, reageren Haagse oppositiepartijen.
Uit openbaar gemaakte documenten blijkt dat het ministerie van Algemene Zaken het „zeer onwenselijk” vond om de doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau op 13 september te presenteren.
„De doorrekening wordt dan gespreksonderwerp op de Algemene Beschouwingen en dat is onwenselijk”, schrijft een raadsadviseur van de minister-president, na overleg met Rutte, in een e-mail begin september. De documenten zijn openbaar gemaakt na een WOB-verzoek van actualiteitenrubriek Nieuwsuur.
Mail medewerker Rutte:
De publicatie van de doorrekeningen van het Klimaatakkoord moet worden uitgesteld. Want anders wordt het “gespreksonderwerp op de Algemene Politieke Beschouwingen”, en dat vindt Rutte “ONWENSELIJK”.
We worden keihard bedrogen door Rutte en zijn bende! 6:12 PM – May 28, 2019
Botsing
’Klimaatpaus’ Ed Nijpels, zo blijkt een andere e-mail, was het er duidelijk niet mee eens. Maar na tussenkomst van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat besluiten de voorzitter van het Klimaatakkoord en de planbureaus om de presentatie te verplaatsen naar eind september.
Uiteindelijk stelde de doorrekening weinig voor. De groene plannen waren nog veel te vaag voor de rekenmeesters.
Huishoudens en bedrijven weten nog altijd niet waar ze aan toe zijn. Naar verwachting hakt het kabinet komende maand een knoop door over de definitieve klimaatplannen. De coalitiepartijen discussiëren onder andere nog over een accijnsverhoging aan de pomp.
Den Haag
„Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige klimaatakkoord”, vindt fractieleider Jesse Klaver van GroenLinks. „Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.” Klaver wil snel een debat met de premier.
„Onacceptabel”, zegt FVD-leider Thierry Baudet. „Informatie tegenhouden om op Prinsjesdag een politieke rel in de Tweede Kamer te omzeilen kan écht niet in een parlementaire democratie.” Ook hij dringt aan op een snel debat en dreigt nu al met een motie van wantrouwen. „Schandelijke sjoemelaars. We worden keihard bedrogen door Rutte en zijn bende”, aldus PVV-voorman Geert Wilders.
Bekijk meer van; klimaat klimaatakkoord planbureau voor de leefomgeving (pbl) algemene beschouwingen
‘Rutte oefende druk uit om doorrekening klimaatplannen uit te stellen’
NU 28.05.2019 Premier Mark Rutte heeft vorig jaar druk uitgeoefend om ervoor te zorgen dat de onafhankelijke doorrekeningen van het voorlopige klimaatakkoord over Prinsjesdag en de daaropvolgende belangrijke Algemene Politieke Beschouwingen (APB) heen getild zouden worden.
De bemoeienis van de premier zorgde ervoor dat de cijfers pas na de APB verschenen, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
Uit de documenten blijkt dat Rutte de geplande publicatie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Centraal Planbureau (CPB) op 13 september, een week voor Prinsjesdag, “onwenselijk” vond omdat de doorrekening de APB – die beschouwd worden als het belangrijkste politieke debat in de Tweede Kamer – zou overheersen.
Dit terwijl het ministerie van Economische Zaken juist wel zo snel mogelijk tot openbaarheid wilde overgaan uit vrees voor lekken en daaruit volgende verwijten dat het kabinet de doorrekening “onder de pet” heeft willen houden.
Ook Ed Nijpels, de voorzitter van het Klimaatberaad, wilde zo snel mogelijk tot publicatie overgaan, maar werd overruled door Rutte. Hoewel Nijpels de gang van zaken afkeurde, stuurde hij wel een uitstelbrief.
Daarin werd niet vermeld dat de premier publicatie voor Prinsjesdag “onwenselijk” vond, maar werd het uitstel toegeschreven aan “het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd”.
Partijen roepen Rutte ter verantwoording
GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het “bizar dat de minister-president informatie achterhoudt”. “Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn”, twittert Klaver, die zo snel mogelijk met de premier in debat wil over de kwestie.
Ook Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet roept de premier ter verantwoording. PVV-leider Geert Wilder en PvdA-voorman Lodewijk Asscher willen ook een debat met de premier.
Lees meer over: VVD Politiek Mark Rutte
Rutte wilde doorrekening Klimaatakkoord ná Prinsjesdag
AD 28.05.2019 Premier Mark Rutte heeft vorig jaar druk uitgeoefend om de presentatie van de eerste doorrekening van het Klimaatakkoord óver Prinsjesdag te tillen. Daardoor had hij geen last van kritische vragen tijdens het debat over de miljoenennota.
Uit documenten die Nieuwsuur heeft opgevraagd, blijkt dat de raadadviseur van Rutte op 3 september een e-mail stuurde waarin hij liet weten dat publicatie van de doorrekening van de klimaatplannen voorafgaand aan de Algemene Politieke Beschouwingen ‘onwenselijk’ was. Dat leidde tot boze e-mails van Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad.
De stukken laten zien dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) al op 13 september klaar zouden zijn geweest met hun eerste reactie op de klimaatplannen. Daarom wilden de planbureaus, net als Nijpels, die reactie op 13 september naar buiten brengen. Uiteindelijk gebeurde dat pas op 28 september: tien dagen na Prinsjesdag.
‘Vrij bizar’
Het is nog onduidelijk of de druk van Rutte de doorslag heeft gegeven. Er kan ook een andere reden zijn voor het uitstel. Nijpels liet zelf weten dat het uitstel nodig was vanwege ‘het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd’.
Op 28 september 2018 bleek dat de planbureaus geen doorrekeningen konden maken, omdat de klimaatplannen op dat moment nog te vaag waren. Pas in december 2018 presenteerde Ed Nijpels VVD een totaalpakket aan maatregelen, dat in maart dit jaar écht door de planbureaus is doorgerekend. Inmiddels zijn de klimaatplannen door het kabinet alweer fors bijgesteld.
Tweede Kamerleden reageren kritisch op de druk die Rutte heeft uitgeoefend. ,,Het is vrij bizar dat de minister-president informatie achterhoudt over de cijfers van het voorlopige Klimaatakkoord’’, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. ,,Het is niet aan Mark Rutte om te bepalen of deze cijfers belangrijk zijn. Dat is aan Nederland.’’
Geert Wilders van de PVV noemt Rutte een ‘schandelijke sjoemelaar’. De politici willen snel een debat over de kwestie.
Op vrijdag 28 september 2018 presenteerden het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) hun analyses van het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord aan de pers. Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad, nam de analyses in ontvangst. © Nederlandse Freelancers
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/471e1434-814a-11e9-b60b-0217670beecd.jpg)
Eerste Kamer akkoord met Klimaatwet
Telegraaf 28.05.2019 Nederland krijgt een Klimaatwet. Zoals verwacht stemde een meerderheid van de Eerste Kamer dinsdag in met de wet die voorlopig vooral symbolische waarde heeft.
De initiatiefwet van acht politieke partijen, waaronder VVD, CDA en GroenLinks, legt vast dat Nederland ‘streeft’ naar een CO2-reductie in 2030 van minimaal 49 procent ten opzichte van 1990.
Richting 2050 is de wet echt streng: in dat jaar moet ons land 95 procent minder uitstoten en de energieopwekking emissieloos zijn. Verder regelt de wet de introductie van een Nationale Klimaatdag op de vierde donderdag in oktober. Het kabinet moet dan opheldering geven over alle groene plannen.
Ouderenpartij 50Plus twijfelde nog over steun, maar stemde toch in. De dierenpartij stemde tegen omdat de wet niet ambitieus genoeg zou zijn. PVV en SGP hebben tegengestemd.
Kritisch
De Eerste Kamer was tijdens het vorige week gehouden debat kritischer dan de Tweede Kamer, daar werd de wet vooral omgeven door applaus en complimenten aan zichzelf. Met acht politieke partijen als initiatiefnemer was een meerderheid al lang en breed binnen.
De senatoren waren kritischer en hebben onder andere gevraagd naar het ontbreken van een financiële onderbouwing – waar de Raad van State ook al een punt van maakte – en de beperkte rol voor het parlement.
Over de stemming is veel te doen geweest. De Eerste Kamer heeft een verzoek van Forum voor Democratie naast zich neergelegd om te wachten tot na de installatie van de nieuwe senatoren. FvD is fel tegen de Klimaatwet.
Bekijk ook:
Eerste Kamer kijkt kritisch naar Klimaatwet
Bekijk ook:
’Doorrekening klimaatplannen biedt geen duidelijkheid’
Ook Eerste Kamer achter Klimaatwet
NOS 28.05.2019 Het is nu zeker dat de doelstellingen om de uitstoot van CO2 terug te dringen in een wet worden vastgelegd. Na de Tweede is ook de Eerste Kamer met een grote meerderheid akkoord gegaan met een initiatiefwet waarin dat wordt geregeld.
Het wetsvoorstel kwam oorspronkelijk van GroenLinks en PvdA, en later sloten D66, VVD, CDA, SP, ChristenUnie en 50 Plus zich erbij aan. Dat is een ruime meerderheid in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.
In de wet staat onder meer dat in 2050 de uitstoot van CO2 met 95 procent verminderd moet zijn en in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990.
Oude samenstelling
Behalve de partijen die de wet indienden, stemden in de senaat ook OSF en ex-VVD’er Duthler voor. PVV, SGP en Partij voor de Dieren stemden tegen. De senaat besliste over de wet in de oude samenstelling. De Eerste Kamerleden die gisteren werden gekozen, worden pas over twee weken beëdigd.
Dat betekent dat Forum voor Democratie niet over de Klimaatwet heeft gestemd. Die partij, die met twaalf zetels in de Eerste Kamer komt, is fel tegen. Overigens zou de wet ook in de nieuwe samenstelling zijn aanvaard.
Echte doelen
Bij de stemming van vandaag benadrukten voorstanders dat er echte doelen zijn afgesproken, al zeiden sommigen dat die niet stringent genoeg zijn. Anderen vroegen zich af wat nu de concrete waarde is van de wet; zij benadrukten dat er ook in de toekomst draagvlak moet zijn voor de maatregelen en dat het parlement daarbij betrokken moet blijven.
Van de tegenstanders keerde de PVV zich in de felste woorden tegen de wet. “Vreselijk, bizar en met enorme gevolgen, vooral financieel”, vindt de partij.
De SGP betwijfelt of wetten bedoeld zijn voor het formuleren van doelstellingen als in de initiatiefwet en maakt zich ook zorgen over de financiën. De Partij voor de Dieren vindt de wet juist niet ver genoeg gaan.
Bekijk ook;
Coalitie op 32 van 75 zetels in Eerste Kamer, Forum en VVD beide op 12
Tweede Kamer neemt Klimaatwet aan
Eerste Kamer stemt in met Klimaatwet: Dit zijn de belangrijkste punten
NU 28.05.2019 De Klimaatwet komt er definitief nu de Eerste Kamer hier ook mee heeft ingestemd. Dat er een meerderheid voor was, is geen verrassing gezien de acht partijen die hun handtekening eronder hebben gezet. Een overzicht van de belangrijkste punten.
De Klimaatwet is een initiatief uit de Tweede Kamer van GroenLinks en PvdA. Later sloten SP, 50PLUS en coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zich hier bij aan.
Het is een “kaderwet”, zei GroenLinks-leider Jesse Klaver. Daarmee bedoelt hij dat er geen specifieke maatregelen in staan (die komen uit het klimaatakkoord, dat is een ander traject), maar alleen de route voor het behalen van de klimaatdoelen.
Het kabinet heeft namens Nederland ‘Parijs’ ondertekend om de opwarming van de aarde te beperken en zo de risico’s van klimaatverandering zo klein mogelijk te houden.
Omdat de aarde voornamelijk door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt, wil het kabinet het Nederlandse aandeel flink te verlagen.
Overigens staan er geen juridische sancties in de wet voor het geval de doelen niet worden gehaald. Dat is volgens de initiatiefnemers ook niet nodig, want zonder de wet kun je de Staat ook voor de rechter dagen vanwege niet gehaalde klimaatdoelen, bewees duurzaamheidsorganisatie Urgenda al meerdere keren.
De doelen en plannen
Voor 2030 moeten de broeikasgassen, vooral CO2, met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990. In 2050 moet de reductie verder oplopen tot 95 procent.
Tegelijkertijd willen de opstellers van de wet het aandeel duurzame energie opschroeven tot 100 procent in 2050. Ook moet er energie worden bespaard, maar daar staat geen concreet doel tegenover.
Om het klimaatbeleid niet afhankelijk van een enkel kabinet te maken, moet het kabinet iedere vijf jaar een klimaatplan maken. In dat plan staan de belangrijkste beslissingen die de overheid de komende jaren neemt op het gebied van klimaatbeleid en worden de laatste nationale en internationale klimaatontwikkelingen beschreven.
In het klimaatplan staat verder of Nederland nog op koers ligt wat betreft de CO2-doelen en met het aandeel van de opwekking van duurzame energie. Ook worden de maatschappelijke en financiële gevolgen van de klimaatplannen in kaart gebracht.
Het klimaatplan moet als houvast dienen voor de jaarlijkse klimaatnota van het kabinet.
De klimaatnota en de Klimaatdag
Ieder jaar wordt er door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een Klimaat- en Energieverkenning gepubliceerd waarin de laatste cijfers en andere actuele zaken omtrent het klimaat staan.
De publicatie verschijnt op iedere vierde donderdag in oktober. Die dag wordt voortaan Klimaatdag genoemd.
Het kabinet komt ieder jaar met een reactie op deze verkenning van het PBL in een klimaatnota, waarin staat hoe de doelen uit het klimaatplan moeten worden gehaald. Daarover wordt ieder jaar gedebatteerd met het parlement.
Dat deze methode veel lijkt op Prinsjesdag, altijd op de derde dinsdag in september gevolgd door een debat over de miljoenennota, is niet toevallig gekozen. Zo moet het kabinet ieder jaar met plannen komen die door het parlement kunnen worden gecontroleerd.
Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik
Klimaatmars in Amsterdam van de Dam naar het Museumplein
In Amsterdam zijn op zondag 10.03.2019 duizenden mensen de straat op gegaan voor de Klimaatmars. Zij trotseerden vanmiddag de regen om in Amsterdam een mars te lopen om aandacht te vragen voor de opwarming van de aarde. Ze kwamen uit alle delen van het land.
Rond 13.00 uur begon het protest op de Dam. Een stoet mensen ging vervolgens via het Rokin en de Vijzelstraat naar het Museumplein. Daar bleven veel mensen ondanks de regen lange tijd staan.
De organisatie en de politie schatten het aantal deelnemers van de mars op zo’n 40.000. De organisatoren zeggen dat er met de mars “een duidelijk signaal” is afgegeven aan de regering.
De mars werd voorafgegaan door een programma op de Dam met sprekers, maar door de enorme drukte startte de tocht eerder.
Dossier; Klimaatspijbelaars AD
Klimaat NU
Klimaatverandering Trouw
Zie ook: Klimaatspanningen niet alleen in de Tweede kamer opgelopen
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? – deel 2
Zie ook: Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ???
Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik
Tienduizenden mensen lopen mee met Klimaatmars in Amsterdam
NU 10.03.2019 Tienduizenden mensen hebben zich ondanks de regen zondagmiddag verzameld op de Dam in Amsterdam om mee te doen aan de zogeheten Klimaatmars, georganiseerd door onder andere Greenpeace, Oxfam Novib en Milieudefensie. Met de Klimaatmars willen de protesteerders actiever klimaatbeleid afdwingen.
De betogers droegen tekstborden als: “Hoe ziet mijn wereld eruit als ik zo groot ben als jij?”, “Mag ik ook nog wat?” en “Red de aarde”.
De mars begon om 13.00 uur met optredens van Claudia de Breij en Typhoon. Ook hield klimaatwetenschapper Heleen de Coninck een toespraak en kwamen de initiatiefnemers van de zogenoemde klimaatspijbelaars aan het woord.
Zie ook: Wat willen de ‘klimaatspijbelaars’ bereiken?
Volgens Greenpeace namen zondag meer dan 40.000 mensen deel.
Vanwege de grote belangstelling besloot de organisatie in verband met de veiligheid – nog voordat het podiumprogramma was afgelopen – te beginnen met de mars. Die trok van de Dam naar het Museumplein. Het podiumprogramma ging ondertussen wel door.
Volgens een woordvoerder van Greenpeace was de mars probleemloos verlopen. “We wisten dat ontzettend veel mensen zich hadden aangemeld, maar dat er ondanks het slechte weer toch zoveel mensen zijn is ongelooflijk.”
Volgens de woordvoerder deden nog nooit zoveel mensen mee aan een klimaatmars in Nederland. Aan de actie van de ‘klimaatspijbelaars’ in februari deden ruim tienduizend jongeren mee en met een klimaatmars in 2018 liepen achtduizend mensen mee.
“Het zegt twee dingen”, aldus de woordvoerder. “Mensen maken zich serieus zorgen, anders ga je niet op je vrije zondag in de kou en regen staan, en mensen willen dat er nu echt iets gaat gebeuren. Meer dan ooit moet het klimaat bovenaan de politieke agenda staan.”
40.000 mensen lopen klimaatmars door regen in Amsterdam
‘Politieke besluiteloosheid om klimaatverandering aan te pakken’
Een van de demonstranten was Rosalie Smit uit Soest. Ze deed mee aan de mars omdat ze zich al sinds 1998 zorgen maakt om de “Nederlandse, Europese en internationale besluiteloosheid” om de verandering van het klimaat “echt aan te pakken”.
Volgens Smit moeten politieke leiders “radicale keuzes” gaan maken. “Natuurlijk willen bedrijven hun businessmodel niet omgooien. Als directeur van Shell zou ik ook een ander belang hebben. Maar de toekomst van de planeet en mijn kind staat op het spel.”
“Onze politieke leiders moeten de belangen van bedrijven niet meer op één zetten”, gaat Smit verder. “Ze moeten tegen Schiphol zeggen: ‘hartstikke leuk dat we jullie jarenlang gematst hebben door geen belasting te heffen over kerosine, maar de belangen van bedrijven komen nu even onderaan en de gezondheid komt stipt op 1’.”
Zie ook: Drukte tijdens de Klimaatmars in Amsterdam
‘Met elkaar het verschil maken’
De Amsterdamse Hanneke Schellekens liep mee met de Klimaatmars omdat “alle kleine beetjes helpen”. Volgens haar kunnen we “met elkaar” het verschil maken, “want voor je het weet is het te laat”.
Ze probeert in haar eigen leven de uitstoot van CO2 te beperken door zo min mogelijk vlees en vis te eten, geen voedsel weg te gooien en met het openbaar vervoer en de trein te reizen.
De regen hield haar uiteindelijk niet tegen om van de Dam naar het Museumplein te lopen, al twijfelde ze wel. “Dit is mijn eerste demonstratie waar ik aan meedoe en ik heb wel even overwogen om lekker thuis te blijven, maar ik heb het idee dat we niet langer moeten wachten en praten, maar dat we echt iets moeten doen.”
Heb jij foto’s, video’s of tekstaanvullingen bij dit bericht?
Lees meer over: Amsterdam Klimaat Binnenland Klimaatspijbelaars
‘Ik wil een wereld waar mijn kinderen goed in kunnen opgroeien’
NOS 10.03.2019 Tienduizenden mensen trotseerden vanmiddag de regen om in Amsterdam een mars te lopen om aandacht te vragen voor de opwarming van de aarde. Ze kwamen uit alle delen van het land. Wat drijft hen? We vroegen het deze vijf betogers.
Hans de Man komt op voor zijn kleinkinderen NOS / Heleen Ekker
Hans de Man uit Heiloo is grootvader van drie kleinzoons. “Mijn jongste is bijna één jaar, de middelste bijna drie, de oudste bijna zes. Ik ben van ‘Grootouders voor het klimaat’ en loop mee vanwege mijn kleinkinderen”, zegt hij.
Oorspronkelijk komt hij uit Zeeland, en ook dat speelt een rol bij de vraag waarom hij deelneemt aan de klimaatmars. “Ik ben Zeeuw en ik heb de watersnood meegemaakt. En zoals de zaken nu liggen, is dat het perspectief voor mijn kleinkinderen. Wij maken ons grote zorgen om het klimaat.”
Biologiedocent Denise Groeneweg (rechts) probeert zelf veel te doen voor het klimaat Heleen Ekker / NOS
Denise Groeneweg is docent en komt uit Utrecht. Ze hoopt dat het lukt om de politiek te overtuigen dat er meer moet gebeuren. “Het gaat helpen als we meer investeren in het openbaar vervoer, als dat goedkoper wordt gemaakt en we daarnaast minder gaan vliegen. Ik denk dat je veel kan overlaten aan de consument, maar het zou ongelooflijk helpen als de overheid het wat gemakkelijker zou maken voor mensen. Ik hoop dat de overheid dat serieus neemt.”
Zelf doet ze veel voor het klimaat, zegt ze. “Ik probeer niet meer te vliegen, ik eet vegetarisch, ik scheid mijn afval. Ik ben biologiedocent in Utrecht en probeer mijn leerlingen er ook veel over te vertellen.”
Amresh Jokhoe wil dat de lasten voor klimaatbeleid eerlijk worden verdeeld Heleen Ekker / NOS
Amresh Jokhoe werkt als vrijwilliger en komt ook uit Utrecht. Hij demonstreert samen met een groep anderen. “Ik ben hier om een goed en duidelijk statement te maken dat er echt een keerpunt moet komen in het beleid voor het klimaat.”
Hij vindt vooral dat de kosten van het klimaatbeleid eerlijk verdeeld moeten worden. “Zodat de geldstromen goed lopen, en dat we meer de aarde delen met elkaar. Daarom staan we hier, met iedereen.”
Eline van Diggelen is vanuit Leeuwarden naar Amsterdam gereisd met een bus die rijdt op biodiesel Heleen Ekker / NOS
Eline van Diggelen uit Leeuwarden vertelt dat ze met 150 mensen in drie volle bussen uit Friesland is gekomen. De bussen rijden op blauwe diesel, brandstof gemaakt van plantaardige afvalolie. “We zijn hier om de Friese duurzaamheidsstem te laten horen. In Friesland kun je op veertien plekken blauwe diesel tanken, dat is beter voor het klimaat. Het leidt tot veel minder uitstoot.”
Ze is ongerust over de toekomst van haar kinderen. “Waar ik me zorgen om maak, is heel persoonlijk. Wij hebben twee jonge kinderen. Ik wil een wereld waar ze goed in kunnen opgroeien. En dat wil ik ook voor alle andere jonge kinderen wereldwijd.”
Ze hoopt dat er een krachtig signaal uitgaat van de demonstratie. “Volgens mij is het belangrijk dat we de publieke opinie beïnvloeden, en ook het bedrijfsleven en de politiek. Maar we moeten ook bij onszelf te rade gaan hoe we individueel dingen kunnen doen. We hebben maar één planeet, geen tweede, en daar moeten we het mee doen, met elkaar.”
Vwo’ers Boaz, Anaïs en Joshua doen voor de tweede keer mee Heleen Ekker / NOS
Boaz Falentijn (15), Anaïs de Jong (14) en Joshua Paans (13) zitten alle drie in 3-vwo in Amsterdam. Anaïs vertelt dat ze ook al meedeed met de scholieren-spijbelactie. Ze wil nu laten zien dat het haar niet ging om het spijbelen zelf. “Als het mij er om ging om vrij te zijn van school, zou ik hier nu niet staan.” Ze vindt dat de regering meer moet doen aan het klimaatbeleid. “De trein moet goedkoper worden gemaakt, zodat het aantrekkelijker wordt gemaakt om met het openbaar vervoer te gaan.”
Ook Joshua en Boaz vinden dat de regering het klimaat niet serieus genoeg neemt. Joshua: “Het kabinet wuift het klimaat te veel weg. Ik vind het erg dat er niet genoeg gebeurt. Ik maak me er zorgen over dat de zeespiegel stijgt, dat het warmer wordt, op de langere termijn.” Zelf doen ze naar eigen zeggen al het nodige: “We proberen veel te recyclen en zo min mogelijk plastic te gebruiken.”
40.000 deelnemers
De Klimaatmars in Amsterdam trok vanmiddag naar schatting 40.000 mensen. Ze liepen van de Dam naar het Museumplein. Vanwege de drukte begon de mars eerder dan gepland.
Op de Dam spraken we eerder nog meer betogers over hun redenen om te demonstreren:
‘Als we niet oppassen, hebben we straks elke zomer 40 graden’
Bekijk ook;
Klimaatmars trekt ondanks regen zo’n 40.000 mensen
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a5c39716-4360-11e9-b4fb-e905d2336fa3.jpg)
Marianne Thieme haalt uit naar vervuilers
Telegraaf 10.03.2019 Zo’n 30.000 demonstranten hebben zondag op en rond de Dam in Amsterdam
Bekijk meer van; marianne thieme amsterdam demonstraties klimaat video’s partij voor de dieren (pvdd) klimaatmars nieuws
Klimaatmars trekt ondanks regen zo’n 40.000 mensen
NOS 10.03.2019 In Amsterdam zijn duizenden mensen de straat op gegaan voor de Klimaatmars. Rond 13.00 uur begon het protest op de Dam. Een stoet mensen ging vervolgens via het Rokin en de Vijzelstraat naar het Museumplein. Daar bleven veel mensen ondanks de regen lange tijd staan.
De organisatie en de politie schatten het aantal deelnemers van de mars op zo’n 40.000. De organisatoren zeggen dat er met de mars “een duidelijk signaal” is afgegeven aan de regering.
De mars werd voorafgegaan door een programma op de Dam met sprekers, maar door de enorme drukte startte de tocht eerder.
In de video leggen deelnemers uit waarom ze naar Amsterdam zijn gekomen:
‘Als het zo doorgaat, hebben we geen toekomst meer’
Veel deelnemers aan de mars hadden spandoeken of protestborden bij zich. “De dinosaurus dacht ook dat-ie tijd had”, had iemand op een stuk karton geschreven.
De Groninger Bodem Beweging betoogt ook en had opgeschreven: “Het ergste kwaad: een ministerie van Shell en Klimaat.”
1/4Betogers tijdens de klimaatmars NOS/Heleen Ekker
2/4Betogers tijdens de Klimaatmars NOS/Heleen Ekker
3/4Betogers op de Dam NOS/Heleen Ekker
4/4Betogers op de Dam NOS/Heleen Ekker
De Klimaatmars leidde tot veel drukte op station Amsterdam Centraal en in de treinen richting de hoofdstad, die volgens bezoekers erg kort waren. De NS geeft als verklaring dat het moeilijk is in te schatten hoeveel bezoekers er zouden komen en waar die zouden opstappen. “Er zijn ook veel meer mensen gekomen dan vooraf werd ingeschat”, zegt een woordvoerder van de NS.
Zo’n vijftig organisaties en politieke partijen sloten zich aan bij de mars. Ze zeggen klaar te zijn met vage beloften en halve maatregelen en willen concrete afspraken over het klimaat.
Bekijk ook;
-
Archief
- mei 2024 (2)
- april 2024 (7)
- maart 2024 (14)
- februari 2024 (16)
- januari 2024 (8)
- december 2023 (12)
- november 2023 (4)
- oktober 2023 (8)
- september 2023 (7)
- augustus 2023 (12)
- juli 2023 (16)
- juni 2023 (12)
-
Categorieën
- 1e kamer
- 2e kamer
- 2e kamerverkiezingen 17 maart 2021
- 2e kamerverkiezingen 2017
- 2e kamerverkiezingen 2021
- 2e kamerverkiezingen 22 november 2023
- 50 plus
- 50plus
- 8 December-strafproces
- 911
- Aalsmeer
- Aalsmeers Collectief
- aanbesteding
- aangifte
- aanslag
- aardbevingen
- aardgaswinning
- Abdul Nasser Qirdash
- Abdulkadir Geylani-moskee
- Abou Soumayyah
- Abu Muhsin al-Masri
- Adel Abdul Mahdi
- Adviescollege Stikstofproblematiek
- Advocaat Michael Ruperti
- afdrachtregeling
- affaire-Spies
- afganistan
- afschaffing slavernij
- afsplitspartijen
- Ahmad al-Hazimi
- Ahmaud Arbery
- Ahmed Aboutaleb
- AirFrance-KLM
- aivd
- AKP
- Al-Holkamp
- Al-Qa'ida
- Alami abu Hamza
- Aleksej Navalny
- aleppo
- Alexander Pechtold
- Alexandra van Huffelen
- Alfons Leerkes
- alt-rightbeweging
- Amendement
- amsterdam
- Amsterdam Museum
- Ancilla Tilia van de Leest
- Anders Breivik
- André Postema PvdA
- Andreas Bakir
- Andrei Ivanovitsj Burlaka
- Ank Bijleveld
- Anna Zeven
- Annabel Nanninga
- Anne Lok
- Anne-Wil Duthler
- Anne-Wil Duthler VVD
- Anneke van der Veer
- Annemarie Jorritsma
- Annemarie Jorritsma vvd
- anti-semitisme
- antisemitisme
- appeu,
- Arbitrageprocedure
- Armeense genocide
- Armenië
- Arnoud van Doorn
- As-Soennah moskee
- asielzoekers
- ataturk
- Australian Liberty Alliance
- Australië
- australie
- awp
- Aysel Erbudak
- Agaath Cleyndert
- Igor Girkin
- Baarle-Nassau
- Balk
- Balkenende-norm
- balkenendenorm
- Bananenschil bonus
- Bart de Liefde
- Bas Filippini
- Bashar al-Assad
- basiliek Notre-Dame
- BBB
- bedreiging
- beeldenstorm
- begroting
- begroting 2016
- begroting 2017
- begroting 2018
- begroting 2019
- begroting 2020
- belangenverstrengeling
- Belastingdienst
- Bellingcat
- Benjamin Smith
- Bert Kannegieter
- Bert van der Roest
- Besmaya
- bestuurscrisis
- Beugen
- bevingen
- bezuinigingen
- BIJ1
- bivakmutsen
- Björn Lugthart
- Bloemendaal
- BoerBurgerBeweging
- boerka
- boerkaverbod
- bombardement
- bonnetjes-affaire
- Bonus
- Boris Johnson
- borsele
- Boudewijn van Eijck
- bouwsector
- Bram Heijstek
- brexit
- Brexit-uitstel
- Brunssum
- BUK
- burgemeester
- Burgemeester Stefan Huisman VVD
- burgemeester Ahmed Aboutaleb
- burnpits
- business case Fraude
- BVNL
- BYD
- Camiel Eurlings
- Carin Gaemers
- cartoon
- cartoonwedstrijd
- cassatie
- cbs
- CDA
- CDJA
- Centcom
- Ceo Benjamin Smith
- Chan Santokhi
- Charlie Hebdo
- China
- chloorgas
- Chora-vallei
- Chris Aalberts
- Clemens Meerts
- Climate Adaptation Summit
- co2
- CO2-neutraal
- coalitie
- Code Oranje
- college van bestuur van de Limburgse vmbo-scholen
- Combined Air Operations Centre
- Commissie BOS
- commissie bosman
- Commissie Remkes
- commissie Sorgdrager
- commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen
- commissie-Donner
- commissie-Hordijk
- commissie-Noorman-Den Uyl
- Commissie-Oosting
- Commissie-Stiekem
- commissie-Van Dam
- Communistisch Platform
- corona
- coronavirus
- Corrie van Brenk
- corruptie
- coup
- cpb
- cpn
- crisis
- CU
- CU-SGP
- Cultuurpaleis
- CvK
- D66
- Daan Prevoo
- Damascus
- Daniël van der Stoep
- daniel van der stoep
- de afrekening
- De Feestpartij
- De Fryske Marren
- De gouden eeuw
- debat
- decembermoorden
- delfzijl
- demonstratie
- Denk
- Denk NL
- derde dinsdag
- derde dinsdag september
- Derek Chauvin
- desi bouterse
- DFP
- diaspora
- diasporabelasting
- Dick Schoof
- dijkgraaf
- dijkgraaf Michiel van Haersma Buma
- dijkgraaf van Delfland Michiel van Haersma Buma
- Dinkelland
- Dion Gaus
- Dion Graus
- Dion Graus PVV
- directeur Sjaak Wijma
- directeur van de integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Dirk Scheringa
- Dividentbelasting
- Diyanet
- Don Bijl
- Donald Trump
- Donetsk
- doodsbedreiging
- Douma
- Douwe Jan Elzinga
- DPK
- dreiging
- dualisme
- economie
- Edgar Mulder PVV
- eemshaven
- Eeuwit Klink
- EHRM
- El Alami Amaouch
- Ellen Verkoelen
- Elze Boshart
- Emil Smeding
- Emil Smeding PVV
- emile roemer sp
- ENCO
- Erbil
- Erdogan
- Eric Wiebes
- Eritrea
- etnisch profileren
- EU
- euro
- europa
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens
- europees parlement
- europese parlement
- Eva van Esch
- Evacueer Moria
- extreem rechts
- Extreem-rechts
- Fanida Kadra
- Farid Arzarkan
- Farid Azarkan
- Farshad Bashir
- Fawaz Jneid
- Felix Rottenberg
- Femke Halsema
- Femke Merel van Kooten
- Femke Merel Van Kooten-Arissen
- Ferdinand Grapperhaus
- Fethullah Gülen
- fitna
- Flitsenquête
- Follow the Money
- Fons Hertog VVD
- formatie
- Fort Zeelandia
- Forum voor Democratie
- fractievoorzitter Farid Azarkan
- frankrijk
- Frans Hoynck
- Frans Timmermans
- Frans Weekers
- fraude
- fraudesignaleringssysteem
- fred teeven vvd
- Fred van der Spek
- Freek Jansen
- FSB
- FSV
- fusie
- FvD
- Fyra
- GasTerra
- Gaswinning
- Gazprom
- gebiedsverbod
- gedragscode
- geert dales
- Geert Dales 50 plus
- geert wilders
- geert wilders pvv
- gekozen burgemeester
- geloofwaardig
- geloofwaardigheid
- gemeenteraad
- gemeenteraadsverkiezingen 2018
- gemeenteraadsverkiezingen 21.03.2018
- genocide
- George Floyd
- George Pell
- Ger Koopmans
- Gerald Schotman
- Gerard Blankestijn
- Gideon van Meijeren
- gifgasaanvallen
- Gillmore Hoefdraad
- Ginaf
- GO
- Gorinchem
- Greco
- Griekenland
- grijze wolf
- grijze wolven
- groenlinks
- Groep de Mos
- Groep Otten
- groepsbelediging
- grondwet
- Groningen
- ground zero
- Haarlemmermeer
- haatimam
- haatzaaien
- HagaZiekenhuis
- Halbe Zijlstra
- Han ten Broeke VVD
- handelsverdrag
- Hans Middendorp
- Hans van Hooft
- Hans Vijlbrief
- Harry Mens
- Harry van Bommel
- Hashem Abedi
- Hawija
- Hazimi’s
- Hendrik Jan Biemond
- Henk Bleker
- henk kamp
- henk krol
- Henk Krol
- Henk Otten
- Henry Keizer VVD
- Hero Brinkman
- hilbrand nawijn
- Hilde Palland
- Hoge Raad
- holocaust
- homo
- homohaat
- homohuwelijk
- hoofddoek
- hoogheemraadschap van Delfland
- Hugo Borst
- Huib van Vliet
- Huib van Vliet VVD
- huur
- Huurdersheffing
- huurverhoging
- huurwet
- Ibrahim Issaoui
- ICJ
- Idlib
- Igor Girkin
- IJssel- en Vechtstreek
- ijsselmeer
- Ik ga leven
- illegalen
- Imam El Alami Amaouch
- imam Ismail Abou Soumayyah
- ing
- inkomstenbelasting
- Instituut Mijnbouwschade Groningen
- integraalhelmen
- integriteit
- integriteitsaffaires
- Integriteitscommissie
- integriteitsonderzoek
- Integriteitstoets
- Integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Internationaal Strafhof
- Irak
- iran
- Irish Backstop
- Irvin Kanhai
- is
- IS-kinderen
- Isabelle Diks
- isis
- islam
- Ivo Opstelten
- JA21
- Jaap Uijlenbroek
- Jaap Uijlenbroek
- jaarrekening
- Jacques Monasch
- Jacques Tichelaar
- Jalalabad
- Jan Hoekema
- Jan Hoekema D66
- Jan Nagel
- Jan van Cranenbroek
- Jan van der Grinten
- jan van zanen
- Jan Zoetebier
- Jan Zoetelief
- Janaid L.
- Jannie Visscher
- Jaron Tichelaar
- Jean-Paul Gebben
- Jehovah’s getuigen
- Jeroen de Vries
- Jesse Klaver
- JFvD
- jihadsympathisanten
- JIT
- Jo Palmen
- joden
- jodenvervolging
- Johan Maurits van Nassau Siegen
- Johan Meijer
- Johan Remkes VVD
- Johan Vlemmix
- Joint Investigation Team
- Jolisa Brouwer
- Jong
- jongerenorganisatie JFVD
- joost eerdmans
- Joost Lagendijk
- Joram van Klaveren
- Jos de Graaf
- Jos Heijmans
- Jos Silvis
- Jos van Rey
- jos wienen cda
- journalist Roel Janssen
- jovd
- Justitieel Complex Schiphol
- Kajsa Ollongren
- Kamerlid Van der Lee
- Kamerlid Wybren van Haga VVD
- kandidatenlijst
- kapitalisme
- karen gerbrands
- kartelvorming
- Kees van der Staaij
- Keolis
- Keolis-ceo Frank Janssen
- kerncentrale
- kernenergie
- Kevin van Eikeren
- Kevin van Eikeren PvdA
- Khadija Arib
- Khadija Arib,
- kinderopvangtoeslag
- kinderopvangtoeslagaffaire
- kinderpardon
- Klaas Dijkhoff VVD
- klimaat
- Klimaatactivisten
- Klimaatakkoord
- klimaatakkoord Parijs
- klimaatdoelen
- klimaatmars
- klm
- koerden
- Koert Westerman
- koopkracht
- kort geding
- koude oorlog
- Krijgsraad van Suriname
- kruistochten
- Kunduz
- kvp
- Lale Gül
- Langetermijnbegroting.
- Léonie Sazias
- Leonid Chartsjenko
- Leonid Ghartsjenko
- Leonid Kharchenko
- LHK
- LHN
- Liane den Haan
- Liesbeth Zegveld
- Lijst Henk Krol
- lijsttrekker
- lijsttrekker Jaron Tichelaar
- limburg
- links
- links verbond
- lobby
- lobbycultuur
- Loek Hermans
- Loek Hermans VVD
- Loek Winter
- Loes Mulder
- loppersum
- Maaike van Tuyll van Serooskerken
- Maarten van Leeuwen
- maasvlakte
- Maasziekenhuis Pantein
- Madeleine van Toorenburg
- Malaysia Airlines
- Manon Leijten
- Marcelis Boereboom
- Marco Kroon
- Marco Out
- Marianne Thieme
- Marianne Thieme PvdD
- Mark Harbers
- Mark Harbers VVD
- Mark rutte
- marktwerking
- Marleen Barth
- marleen barth pvda
- marokkaan
- marokkanen
- Martin van Rijn
- Martin van Rooijen
- Matt Hancock
- maurice de hond
- Maurits von Martels CDA
- Meavita
- menno snel
- Menno Snel D66
- Mensenrechten
- Mesut Özil
- Metin Çelik
- mh17
- MH17-proces
- MH17-ramp
- MH17-tribunaal
- MHP
- Michael Heemels
- Michiel van Haersma Buma
- Mike Pompeo
- miljoenennota 2016
- miljoenennota 2017
- Miljoenennota 2018
- miljoenennota 2019
- miljoenennota 2020
- miljoenennota 2021
- minder
- minder Marokkanen-proces.
- Minister Ank Bijleveld
- Minister Bijleveld
- minister Buitenlandse zaken
- Minister Ferd Grapperhaus
- minister Van der Steur
- minister Wopke Hoekstra
- Minneapolis
- MINUSMA
- misbruik
- missie
- Mohamed Keskin
- Mohsen Fakhrizadeh
- monsterverbond
- moskee
- moslim
- moslimban
- Mosul
- Moszkowicz
- mr. Biemond
- Muslimban
- Mustafa Amhaouch
- Mustafa Kemal
- nabeschouwingen
- Nagorno-Karabach
- naheffing
- Nashville Statement
- Natalie Righton
- Nationale Holocaust Herdenking
- Natura 2000-gebieden
- navalny
- navo
- NAVO-missie Resolute Support
- NCTV
- Nederland
- nederlandse missie
- NEVENFUNCTIES
- neveninkomsten
- new york
- Nexit
- Nice
- NIDA
- Nieuwe Wegen
- nijmegen
- nikab
- No Deal Brexit
- noodwet
- Norbert Klein
- Nord Stream 2
- Notre-Dame-kerk
- novitsjok
- NS
- NSP
- nucleaire energie
- NZA
- OBP
- Oekraïne
- Olaf Kemerink
- Olaf Storms
- Oldenzaal
- Oleg Poelatov
- Onafhankelijk Liberaal
- Onafhankelijke Burgerpartij
- onderhandelingen
- onderzoek
- ongeloofwaardig
- ongeloofwaardigheid
- Onze Lieve Vrouw basiliek
- Oorlog in Afghanistan
- oostenrijk
- Oosterhout
- opcw
- openbaar vervoer
- Oprecht
- Orthodox protestantse kerk
- Ottomaanse Rijk
- ouderenbond Anbo
- ouderenzorg
- overheidsgebouwen
- Parijs
- parlementaire enquête
- parlementaire enquêtecommissie
- Parlementaire ondervraging
- Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag
- Partij van de eenheid
- Partij van de Toekomst
- partij voor de dieren
- Partij voor de Toekomst
- partijcultuur
- partijvoorzitter
- Paul Depla PvdA
- Paul Frentrop
- peiling
- peiling 11.12.2016
- peiling 14.02.2016
- penningmeester
- personeelstekort
- perzische golf
- Peter Plasman
- Peter Rehwinkel
- Peter Tielemans
- Peter van Dijk
- Peter van Dijk PVV
- Peter Zevenbergen
- petitie
- Piet de Jong
- Pieter Bogaardt
- Pieter Elbers
- Pieter Lakeman
- Pieter Omtzigt
- Pim Fortuyn
- pkk
- Poelatov
- Poetin
- POK
- polarisatie.
- politiek
- Politieke Integriteitsindex
- populisme
- PPR
- premier
- president Bashar al-Assad
- President Tayyip Recep Erdogan
- prinsjesdag
- Prinsjesdag 15.09.2020
- Prinsjesdag 2017
- privatisering
- PrivaZorg
- ProRail
- protest
- provinciale staten Brabant
- Provinciale staten Flevoland
- provinciale staten Gelderland
- Provinciale Staten Limburg
- Provinciale staten Overijsel
- Provinciale Staten Zeeland
- Provinciale voorzitters
- Provinciale voorzitters 50plus
- provincie drente
- PSP
- PvdA
- PvdA 75 jaar
- PvdD
- PvdE
- PvdT
- PVV
- Qassem Soleimani
- Raad van Europa
- raadslid
- Rachid Guernaoui
- racisme
- Ralph Hamers
- Raymond Knops
- rechts-extremisme
- rechtzaak
- Reda N.
- referendum
- regeerakkoord
- reiskosten
- Renkum
- repatriëren
- richard de mos
- rijswijk
- Rob Jetten
- Robert Baljeu
- Robert Gielisse
- Robert van Gemeren
- Robin de Rooij
- Roel Praagman
- Roelof van Laar
- Rolf Zincken
- Ron Meyer
- Ronald van Raak SP
- Ronnie Brunswijk
- rotterdam
- royality4care
- Rusland
- russische geheime dienst
- Rutte 2
- Rutte 3
- Rutte 4
- Ruud Koornstra
- ruud lubbers
- ruud lubbers cda
- Ruud van der Velden
- Sabine ten Doesschate
- Sahel
- salafisten
- samenwerking
- Samuel Jong
- Samuel Paty
- sarin
- Sébas Diekstra
- schaliegas
- scheefhuur
- scheefhuurder
- scheefhuurders
- scheefwonen
- schijnconstructie
- Schilderswijk
- Sebastiaan Wolswinkel
- Selçuk Öztürk
- Selcuk Ozturk
- Sergei Doebinski
- Sergei Maksimishin
- Sergej Doebinski
- Sergej Skripal
- Sergey Dubinsky
- Servie Hölzken
- sgp
- Sharon Gesthuisen
- Sharon Gesthuizen
- Shell
- side letter
- Sigrid Kaag
- sinterklaas
- slavernij
- Slotervaart ziekenhuis
- slotervaartziekenhuis
- slotpleidooi
- Sophie in ’t Veld
- Sophie in ’t Veld D66
- sp
- SP
- spionage
- Splinter
- splinterpartij
- Splinterpartijen
- spuiforum
- Spuiplein
- staatssecretaris
- Staatssecretaris Broekers-Knol VVD
- Staatssecretaris Eric Wiebes
- Staatssecretaris Hans Vijlbrief
- Staatssecretaris Menno Snel
- Staatssecretaris Menno Snel D66
- staatssecretaris Mona Keijzer
- Staatssecretaris Raymond Knops CDA
- staatssecretaris Van Huffelen
- Staatssecretaris Wilma Mansveld
- Staatstoezicht op de Mijnen
- Stand van de zorg
- Stef Blok
- Stef Blok VVD
- Stefan Huisman
- Stephen Barclay
- Stichting Reclaimed Voices
- Stichting Vormingsactiviteiten Oost-Europa
- Stichtse Vecht
- stikstof
- stikstofregels
- stikstofuitstoot
- strafvervolging
- Suhayb Salam
- Super Saturday
- suriname
- Sylvana Simons
- Syrië
- Syriëgangers
- syrie
- takfir
- taliban
- Tamara van Ark
- Tanya Hoogwerf
- Tayyip Recep Erdogan
- Teeven-deal
- Terneuzen
- terreur
- terreurdreiging
- terrorisme
- Theo Hiddema
- Theresa May
- Thierry Aartsen
- Thierry Aartsen VVD
- Thierry Baudet
- thom de graaf d66
- TICS
- toeslagen
- toeslagenaffaire
- toeslagenstelsel
- Toine Beukering
- Tom van der Lee
- TONL
- topambtenaar Boereboom
- Topinkomen
- topinkomens
- topman Pieter Elbers
- transitieperiode
- transvaalwijk
- Trots op NL
- Tunahan Kuzu
- turkije
- tweede kamer
- Tweede Kamerlid Zihni Özdil
- uber
- Uncategorized
- UNHCR
- uranium
- Urgenda
- Urgenda-vonnis
- uruzgan
- utrecht
- VDL
- veiligheid
- venlo
- Verantwoordingsdag 2018
- Verantwoordingsdag 2019
- verblijfskostenvergoeding
- verhuurdersheffing
- verkiezingen
- verkiezingen 2017
- verkiezingen 2021
- verkiezingsprogramma 2021-2025
- Verpleeghuis
- Versplintering
- vertrekovereenkomst
- vertrouwen
- Vertrouwen in de toekomst
- vervolging
- verzekeringsfraude
- verzelfstandiging
- verzetszaak
- Vincent Bosch PVV
- VK
- vluchtelingen
- VNL
- VOC
- VOE
- voedselterroristen
- Voerendaal
- Vogelaarswijken
- Vogelaarwijk
- VOLT
- voorjaarsnota
- voorjaarsnota 2020
- vpro
- vredesakkoord
- Vrij en Sociaal Nederland
- vrijheid van meningsuiting
- Vrijzinnige Partij nederland
- VSN
- VVD
- VVD-CDA-D66
- VVD-CDA-D66-ChristenUnie VVD-CDA-D66-ChristenUnie
- VVD-PvdA
- wachtgeld
- wachtlijst
- Wassila Hachchi
- Weert
- weigerambtenaar
- wereldbank
- werkgroep Van Oosten
- Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding
- wet normering topinkomens
- Wet Normering Topinkomens
- wethouder
- wethouder Geert Post SGP
- Wikipedia
- Wil Houben
- wilders 1
- Willem Aantjes
- Willem Engel
- William Moorlag
- Willie Dille PVV
- Wim Pijl
- Wim Pijl CU-SGP
- Wim van der Leegte VDL
- Wim van der P.
- Winnie Sorgdrager
- Winstuitkering
- witwasaffaire
- witwassen
- wnt
- wo2
- woningwet
- Wopke Hoekstra
- Wouter Bos
- WPP
- WPP,
- WTC
- Wybren van Haga
- Yanick Chevalier
- Yassin Elforkani
- Ybeltje Berckmoes
- YPG
- Zabul
- Zahir Rana
- zaltbommel
- zaman
- zandwinning
- zeeland
- zenuwgas
- zetelroof
- ziekenhuis
- ziekenhuizen
- Zihni Özdil
- zomerreces
- Zorg
- zorgfraude
- zorginstelling Careyn
- Zorginstelling Zuyderland
- zorginstellingen
- Zorginstituut: Nederland
- Zouhair Saddiki
- zwarte lijst
- zwarte Piet
- zweden
-
RSS
Entries RSS
Comments RSS
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.