Het “Ouwe jongens krentenbrood-effect” raakt zijn kracht kwijt !!
Lobbyverbod
Er komt een lobbyverbod voor oud-ministers en staatssecretarissen. Gedurende twee jaar na hun vertrek blijven departementen voor hen gesloten als ze lobbyen op hun voormalige beleidsterrein. Het demissionaire kabinet heeft daartoe vrijdag besloten.
Demissionair PvdA-minister van Binnenlandse Zaken Plasterk wil met het verbod voorkomen dat bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’ voor de belangen van organisaties waar ze na hun aftreden gaan werken. Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer.
Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer. De toenmalige Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug pleitten vorig jaar voor het aanscherpen van het ‘draaideurbeleid’ van bewindspersonen.
Die moeten weliswaar niet te lang van de wachtgeldregeling profiteren, maar ‘een snelle overstap naar een sector waar ze eerder de scepter over zwaaiden is eveneens ongewenst’. Dat is volgens de voormalige PvdA-Kamerleden slecht voor het vertrouwen in de politiek.
Netwerk
Uit onderzoek van de Volkskrant is gebleken dat een kwart van de oud-politici lobbyist wordt. Voor bedrijven of lobbykantoren zijn politici interessante nieuwe werknemers. Zij beschikken veelal over een relevant Haags netwerk en snappen hoe de besluitvorming op het Binnenhof werkt.
Voormalig CDA-minister Camiel Eurlings ging direct na zijn ministersschap (Verkeer en Waterstaat) aan de slag als topman bij KLM.
Ook Jack de Vries, voormalig CDA-staatssecretaris van Defensie, verliet het ministerie om vervolgens als lobbyist aan de slag te gaan bij de fabrikant van het nieuwe gevechtsvliegtuig de Joint Strike Fighter (JSF). Maxime Verhagen, oud-CDA-minister van Economische Zaken, werd voorzitter van Bouwend Nederland.
Terugblik
VVD-Kamerlid Bart de Liefde vertrok tussentijds uit de Tweede Kamer om te gaan werken voor taxidienst Uber. Maar in tegenstelling tot D66’er Wassila Hachchi nam hij wél de tijd voor een fatsoenlijk afscheid.
Minstens een kwart van alle oud-politici gaat aan het werk binnen het lobbycircuit. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar het carrièreverloop van Kamerleden, ministers en staatssecretarissen. Voor dit onderzoek zijn de carrières onderzocht van tweehonderd oud-politici uit de kabinetten na Paars (2002).
Het was zo’n moment waarop het deksel van lobbyland leek te worden opgetild: het bericht dat europarlementariër Hans van Baalen (VVD) twee betaalde bijbanen in de autobranche had. Lid van de Raad van Commissarissen bij Mercedes Benz Nederland – à 8 duizend euro per jaar – en lid van de Raad van Advies van autolobbyist RAI – à 4 duizend euro.
Ruim de helft van de eurocommissarissen die in 2014 nog in Brussel werkten, zet zich nu in voor lobbybedrijven in Brussel. Eenderde van de volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement werkt tegenwoordig voor bedrijven die geregistreerd staan in lobby-registers.
De anticorruptie-denktank Transparancy International publiceerde dinsdag een onderzoek waaruit blijkt dat veel voormalige politici en beleidsvormers in Brussel al snel de overstap maken naar het private bedrijfsleven. Niets mis mee, zolang er geen sprake is van belangenverstrengeling, aldus de onderzoekers van Transparancy International.
Lobby
Uit verschillende verslagen komt naar voren dat de inzet van het Ministerie is ‘om het eerst eens te worden met VNO’, nog voordat het in de Kamer wordt besproken. Begin 2012 besprak de staatssecretaris verschillende varianten voor de Bosal-reparatie met fiscale woordvoerders van de gedoogcoalitie, waarbij variant 1 als de ‘VNO-variant’ werd bestempeld.
Een ander voorbeeld van de intensieve samenwerking tussen het ministerie en VNO-NCW wordt duidelijk in een door deze laatste opgestelde agenda ter voorbereiding van een overleg: ‘Met de staatssecretaris zou kunnen worden besproken dat met een dergelijke gecombineerde aanpak wij gezamenlijk met het ministerie het hoofd zou moeten kunnen bieden aan de politieke druk uit de Tweede Kamer.’
Uit de stukken, die ze via een zogeheten Wob-verzoek los wisten te krijgen van de overheid, zou blijken dat werkgeverskoepel VNO-NCW, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs en de American Chamber of Commerce in Nederland in de praktijk meebepalen welk belastingbeleid het kabinet voert.
,,De druk op Nederland, mede door grote bedrijven, om mee te doen aan de internationale belastingwedloop met onder meer tariefsverlagingen is duidelijk zeer groot,” zegt Esmé Berkhout, belastingexpert bij Oxam Novib.
VNO-NCW
Vooral met VNO-NCW zou het ministerie van Financiën intensief samenwerken. ,,VNO biedt graag haar diensten aan en vanuit het Ministerie wordt op actieve wijze voortdurend de meningen en soms zelfs instemming van VNO gevraagd,” aldus één van de onderzoekers.
SOMO en Oxfam zien hiermee opnieuw bevestigd dat Nederland een belastingparadijs is. De overheid gunt op basis van de verkeerde belangen belastingvoordelen aan grote internationale bedrijven, stellen ze.
De lobbyorganisaties van werkgevers komen, samen met individuele bedrijven, het vaakst over de vloer bij ministers. Dit blijkt uit onderzoek dat de Volkskrant deed naar de agenda-afspraken van alle bewindspersonen, vanaf het aantreden van Rutte II tot oktober 2015.
Bedrijven uit de voedingsmiddelensector staan bovenaan. Op de lijst bezoekers uit het bedrijfsleven staan ook diverse zorgenkinderen. NS (36) en ProRail (34) kwamen vaak naar Den Haag om de staatssecretaris van transport te bezoeken. Ook Air France-KLM (25) kwam geregeld. Shell (22 maal) was welkom op zeven verschillende ministeries.
In totaal werden 4.652 afspraken geteld. Staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken, 593 maal) en minister Jet Bussemaker (OCW, 558) kregen het vaakst bezoek. Na het bedrijfsleven zijn decentrale overheden – met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op kop – de frequentste bezoekers van bewindspersonen.
Wie het Lobbygedrag om en op het Binnenhof in kaart wil brengen, moet de agenda van ministers kennen. Maar bij de bewindslieden van Rutte II bestaat weinig animo om die publiek te maken – tot nu.
Wat deed Johan Remkes zo vaak in het Torentje? En welke belangengroep reist het vaakst af naar Den Haag? De agenda van ministers geopenbaard.
Hier kunt u de online Lobbyspecial van de Volkskrant bekijken.
Banencarrousel en vriendjespolitiek
Belangenverstrengeling speelt in veel gevallen wel op. Tussen overheden in de Europese Unie en bijvoorbeeld techgigant Google zijn er 115 ‘voorbeelden van de banencarrousel’: politici die gingen werken bij het bedrijf, of hooggeplaatste werknemers die de politiek in gingen. Meer dan de helft van de lobbyisten die voor Google werken, zette zich daarvoor in voor instellingen van de Europese Unie.
Vooral Europarlementariërs komen snel aan een baan als ze de politiek uit gaan of hun zetel verliezen. Voor leden van het Europees Parlement gelden helemaal geen regels voor de overstap naar het bedrijfsleven, terwijl werknemers en assistenten van parlementariërs tot twee jaar moeten ‘afkoelen’ voordat ze voor lobby-firma’s aan de slag mogen.
Belangenverstrengeling, draaideurpolitici en andere vormen van corruptie staan steeds meer in de aandacht en dat is maar goed ook. Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie wil de wachttijd voor Europees commissarissen die via een nieuwe baan hun netwerk bij de Commissie willen exploiteren optrekken van anderhalf naar twee jaar en voor voormalige voorzitters van de Commissie naar drie jaar.
Dat is een reactie op twijfelachtige overstappen van Neelie Kroes (naar Amerikaanse bedrijven) en van voormalig voorzitter José Manuel Barroso (naar de eveneens Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs).
Voor eurocommissarissen geldt een afkoeltermijn van anderhalf jaar. Voorzitter Jean-Claude Juncker heeft al aangegeven deze te willen verlengen. Juncker hamert vaak op de ethische verantwoordelijkheid van eurocommissarissen. Hij wil de hoogste normen hanteren en een einde maken aan vriendjespolitiek in Brussel.
Beroemde zaken: Kroes en Barroso
Voormalige leden van de Europese Commissie kwamen onder meer terecht bij Volkswagen en Bank of America. Bekend is de overstap van VVD’er en voormalig eurocommissaris Neelie Kroes van Brussel naar Silicon Valley: zij zit in de adviesraad van taxidienst Uber. José Manuel Barroso, de voorzitter van de vorige Europese Commissie, ging aan de slag bij Goldman Sachs. Hij zou tijdens zijn termijn als voorzitter zelfs al contact hebben gehad met de Amerikaanse bank.
Amerika
Trump mag dan een wat weinig vertrouwenwekkende bestrijder van de Amerikaanse lobbycratie lijken, het was wel een van de tickets waarop hij de presidentsverkiezingen won.
Van Hillary Clinton was bekend dat je toegang tot haar als minister van Buitenlandse Zaken kon krijgen als je maar grote bedragen in de Clinton Foundation stopte.
Het openbaar maken van agenda’s lost echt niets op
Twee niet al te prominente Tweede Kamerleden van de PvdA hebben de afgelopen jaren goed bedoelde, maar nogal naïeve pogingen gedaan om het belobbyen van ministers, Kamerleden en ambtenaren doorzichtiger te maken. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (ook PvdA) heeft nu toegezegd dat agenda’s van ministers en staatssecretarissen openbaar worden gemaakt.
Het is een lachertje, te denken dat het – selectief? – publiceren van agenda’s van bewindslieden iets oplost. Ministers als Melanie Schultz van Haegen (VVD) – die de politiek verlaat – vinden het nog altijd de gewoonste zaak dat er geen beperkingen zijn aan de overstap naar lobbyfuncties.
Ontmantel het ‘poldermodel’ en sluit geen ‘akkoorden’
Wat zou helpen, is het ontmantelen van het ‘poldermodel’ waarin particuliere deelbelangen ondemocratisch voorrang krijgen. Wat ook helpt, is nooit meer zulke ‘akkoorden’ sluiten als het Energie-akkoord, waarin allerlei firma’s afspreken giga-windparken te bouwen op kosten van de burgers.
zie ook; De politieke draaideur versus lobby – deel 1
zie ook: Overstap 2e kamerlid Bart de Liefde VVD op het randje
zie ook: Wonderboy Camiel Eurlings CDA is van zijn voetstuk gevallen – deel 2
zie ook: Wonderboy Camiel Eurlings CDA is van zijn voetstuk gevallen – deel 1
zie ook: Riant Wachtgeld voor Wouter Bos en Camiel Eurlings
zie ook: Camiel Eurlings CDA stapt op
zie ook: Jack ‘Naughty boy’ de Vries slaat CDA-campagne over
zie ook: Het gedonder met oud-commissaris Neelie Kroes VVD
zie ook: Ook Zelfverrijking Henry Keizer VVD ?
zie ook: Ook CvK Jacques Tichelaar PvdA begrijpt de integriteitsregels in Drente niet helemaal
zie ook: VVD is voor het vijfde jaar op rij koploper in integriteitsaffaires
zie ook: Gerommel in de Politiek versus Integriteit deel 2 – VVD nummer 1
zie ook: Gerommel in de Politiek versus Integriteit deel 1
zie ook: Wethouders ten val vanwege Integriteit
zie ook: Politici en het gerommel met wachtgeld – deel 2
zie ook: Politici en het gerommel met wachtgeld – deel 1
zie ook: De mysterieuze verdwijning van Tweede Kamerlid Wassila Hachchi D66 – deel 3
zie ook: Het mysterie rondom Wassila Hachchi D66 is ontsluierd.
zie ook:De mysterieuze verdwijning van Tweede Kamerlid Wassila Hachchi D66 – deel 2
zie ook: De mysterieuze verdwijning van Tweede Kamerlid Wassila Hachchi D66 – deel 1
zie ook: De affaire Meavita versus Loek Hermans VVD – Gerommel in de zorg deel 4
zie ook: De affaire Meavita versus Loek Hermans VVD – Gerommel in de zorg deel 3
zie ook: De affaire Meavita versus Loek Hermans VVD – Gerommel in de zorg deel 2
zie ook: De affaire Meavita versus Loek Hermans VVD – Gerommel in de zorg deel 1
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1850c8a-012c-11e8-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
Bewegingsvrijheid lobbyisten Kamer ingeperkt
Telegraaf 24.01.2018 De bewegingsvrijheid van lobbyisten in het gebouw van de Tweede Kamer wordt ingeperkt. Vanaf begin maart kunnen ze met hun toegangspas niet meer vrij in de wandelgangen en de werkkamers van Kamerleden komen.
Wel houden de lobbyisten toegang tot de Statenpassage, de centrale hal van het Tweede Kamergebouw, en de publieke tribunes. Voor toegang tot de beveiligde gebieden zullen zij een afspraak moeten maken. De lobbyisten hebben dat in een brief te horen gekregen.
Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib zegt dat het lobbyisten- en lobbypassenbeleid al een tijd onderwerp van gesprek is. Een evaluatie van het lobbypassenbeleid is een van de redenen om het beleid aan te passen. „Een andere reden heeft te maken met de veiligheid of beveiliging van het Tweede Kamergebouw”, aldus Arib.
Lobbyistenorganisatie Beroepsvereniging voor Public Affairs (BVPA) laat op de website weten vragen te hebben over het nieuwe beleid. „Het is een goede zaak dat in de brief gesproken wordt over een klantvriendelijke toegang voor lobbyisten tot de Tweede Kamer, maar daarmee is nog niet duidelijk gemaakt of de toegang wordt verruimd en of de aanvraag voor passen voor lobbyisten wordt vereenvoudigd”, aldus BVPA-voorzitter Jaap Jelle Feenstra.
„Voor de kwaliteit van de besluitvorming is een goed en eenvoudig te organiseren contact tussen de politieke besluitvormers en de belangen vanuit de samenleving van groot belang. Lobbyisten reiken deze belangen aan.”
Kamer beperkt bewegingsvrijheid lobbyisten
NOS 24.01.2018 Lobbyisten in de Tweede Kamer mogen niet meer onbeperkt in de wandelgangen komen. Nu hebben veel lobbyisten, net als bijvoorbeeld journalisten, een pas waarmee ze permanent toegang hebben tot het hele Kamergebouw.
Vanaf begin maart krijgen lobbyisten alleen nog een pas voor de ‘semi-openbare’ ruimte. In de praktijk betekent dat dat ze alleen nog welkom zijn in de Statenpassage en op de publieke tribunes van het gebouw. Ze kunnen nog wel op andere plaatsen komen, maar dan moeten ze daarvoor per keer een afspraak maken.
Veiligheid
Er wordt al langer een discussie gevoerd over lobbyisten en hun invloed. Vorig jaar vroeg de Kamer het dagelijks bestuur van de Kamer het passenbeleid voor deze groep te evalueren. Dat verzoek was voor het bestuur een van de redenen om het beleid aan te passen.
Ook de veiligheid speelt een rol. De woordvoerder van Kamervoorzitter Arib zegt dat de Kamer een gelijk speelveld wil creëren voor grote en kleine belangenorganisaties.
Bizar en onhandig
Robbert Baruch, een van de lobbyisten die door de inperking worden getroffen, spreekt van een bizarre maatregel. Volgens hem is het voor lobbyisten een onhandig besluit, dat bovendien uit de lucht komt vallen. “Je komt hier om Kamerleden te ontmoeten, soms omdat je een afspraak hebt, maar soms ook om ze toevallig tegen het lijf te lopen en dat wordt een stuk moeilijker.”
Baruch vindt het ook belangrijk dat Kamerleden lobbyisten tegenkomen. “Dit moet niet een reservaat worden voor politici.”
De macht van de Haagse lobbyclubs
Als een ijzeren ring omgeven ze het Binnenhof: de talloze belangenorganisaties die Nederland rijk is. Welke lobbyclubs hebben de beste toegang tot de politiek? En hoe groot is hun invloed?
VN 23.12.2017 Nederland kent talloze belangenorganisaties: van werkgeversvereniging VNO-NCW tot corporatiekoepel Aedes, van Bouwend Nederland tot het interprovinciaal Overleg, van de VSNU to Zorgverzekeraars Nederland, van boerenlobby LTO tot de vele onderwijsraden. Niet voor niets worden ze de ‘ijzeren ring’ rond het Binnenhof genoemd: de politiek en de ambtenarij hebben voortdurend met ze te maken.
Ook fysiek hebben de belangenorganisaties de politiek omsingeld. Vrijwel allemaal hebben ze hun hoofdkwartier of lobbykantoor in Den Haag. Zo kunnen de lobbyisten en bestuurders van de belangenclubs makkelijk binnenlopen bij Kamerleden, ministers en ambtenaren. De intensieve contacten tussen politici en belangenorganisaties zijn ongetwijfeld goed voor een soepel verloop van het landsbestuur, maar het overleg vindt grotendeels plaats in de achterkamers: alleen het eindresultaat is zichtbaar voor de burger. Bovendien duiken oud-politici regelmatig op als voorzitter van een van de vele belangenorganisaties. Daardoor wordt het beeld versterkt dat Nederland in de praktijk bestuurd wordt door een hecht netwerk van oud-politici die elkaar de bal toespelen, tot groeiende verontwaardiging van kiezers aan de linker- en rechterzijde van het politieke spectrum. Alle reden om een keer grondig uit te zoeken hoe de ijzeren ring van belangenorganisaties in elkaar zit.
Vorige maand presenteerden Vrij Nederland en Nieuwsuur de bevindingen van het grootschalige onderzoek dat politicoloog Joost Berkhout van de Universiteit van Amsterdam deed naar de Haagse ‘banencarrousel’, deze maand richten we ons op de lobbyclubs rond het Binnenhof. Welke belangenorganisaties hebben de beste toegang tot de politiek?
Wie staan er aan het roer? En hoe groot is hun invloed in de achterkamers van de macht? Om te identificeren welke tweehonderd van de duizenden belangenorganisaties in Nederland het belangrijkst worden gevonden door de Haagse politiek, onderzochten Berkhout en zijn team de agenda’s van alle ministers in de afgelopen kabinetsperiode: welke vertegenwoordigers van de belangenclubs komen het vaakst bij de ministers langs?
Daarnaast zetten de onderzoekers op een rij welke organisaties het vaakst werden uitgenodigd voor parlementaire hoorzittingen in dezelfde periode. En ze onderzochten de politieke kleur van de voorzitters van de tweehonderd meest toonaangevende belangenorganisaties: welke politieke partijen zijn het best in het lobbycircuit vertegenwoordigd?
SCHADUWMACHT
In een serie reportages onderzoeken Vrij Nederland en Nieuwsuur de werking van de democratie. Zie hier de vorige aflevering: de Haagse banencarrousel
Sterker door samen lobbyen
De lijst van tweehonderd belangrijkste lobbyclubs in Nederland wordt aangevoerd door een twintigtal organisaties die samen bijna meer toegang hebben tot de politiek dan alle 180 andere clubs op de lijst bij elkaar (zie figuur p. 46). ‘In Nederland zijn de belangenorganisaties veel centralistischer georganiseerd dan in andere westerse landen,’ zegt onderzoeker Berkhout. ‘VNO-NCW en MKB bijvoorbeeld vertegenwoordigen samen een enorm aantal ondernemingen en brancheorganisaties.
LTO Nederland behartigt de belangen van tienduizenden boeren, tuinders en agrarische verbanden. En de universiteiten lobbyen niet ieder voor zich, maar via de VSNU. Als je samen lobbyt, sta je veel sterker. Je ziet dat het werkt: zulke organisaties komen veel vaker langs bij ministers en in de Kamer dan kleinere belangenverenigingen of individuele bedrijven.’
Maar er kleven ook nadelen aan: ‘De macht is geconcentreerd bij een klein aantal organisaties. En welke belangen vertegenwoordigen ze? Van de tweehonderd clubs met de beste toegang tot de ministers en het parlement bestaat maar 20 procent uit lidmaatschapsorganisaties zoals ngo’s en patiëntenverenigingen die directe belangen van burgers vertegenwoordigen. Je kan je afvragen hoe goed dat is voor de democratie.’ Aanvoerder van de lijst is een afkorting die veel burgers weinig zal zeggen: de VNG.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten vertegenwoordigt de ruim 380 gemeenten, van Vaals tot Winsum. Voorzitter is Jan van Zanen, oud-partijvoorzitter van de VVD en sinds 2014 burgemeester van Utrecht. Hij is herstellende van gezondheidsklachten, maar Annemarie Jorritsma, oud-VVD-minister, huidig Eerste Kamerlid en Van Zanens voorganger bij de VNG, neemt graag de honneurs waar.
‘Ik zou heel teleurgesteld zijn als ze níét op één stonden,’ zegt Jorritsma. ‘Want de VNG moet voortdurend met het Rijk overleggen.’ Die gesprekken gaan over een breed scala aan onderwerpen, van wetgeving en bezuinigingen door het Rijk tot wensen die de gemeenten uitgevoerd willen zien. Maar volgens Jorritsma is de VNG geen lobbyorganisatie: ‘De gemeenten zijn er, net als het Rijk, voor het algemeen belang.’ Er wordt vanuit de VNG weliswaar flink gelobbyd, geeft ze toe, maar daar is volgens de VVD-politica niks mis mee: ‘Ik vind dat lobbyen zo veel mogelijk moet gebeuren. Ieder Kamerlid, iedere minister, iedere ambtenaar moet vooral horen welke belangen er allemaal spelen alvorens een goed besluit te nemen.’
Dat het een schimmig overlegcircuit zou zijn, spreekt Jorritsma tegen. In het VNG-bestuur zijn vrijwel alle politieke partijen vertegenwoordigd, alle brieven aan het kabinet zijn openbaar. ‘Het is een heel transparant proces.’ Maar buiten die officiële gesprekken van de VNG hebben veel burgemeesters ook hun eigen lijntjes met politiek Den Haag om de belangen van hun gemeenten te laten gelden.
Een goede tweede op de lijst is VNO-NCW, de grootste werkgeversorganisatie, waarbij zo’n 155 brancheorganisaties zijn aangesloten en ruim vijfhonderd ondernemingen, van de multinationals Shell, Unilever en DSM tot kleinere bedrijven buiten de Randstad. Voorzitter Hans de Boer (CDA) is een van de belangrijkste gesprekspartners van het kabinet. Waar de VNG zichzelf niet als lobbyorganisatie wil beschouwen, doet VNO-NCW dat nadrukkelijk wél.
De werkgeversorganisatie staat al jaren bekend als de soepelste lobbymachine in de Haagse politiek. Dat is in belangrijke mate het werk van stille kracht Niek Jan van Kesteren, algemeen directeur van VNO-NCW van 1999 tot 2016, nu Eerste Kamerlid voor het CDA. In de Ben Pauwlezing in 2012 deed Van Kesteren de fijne kneepjes van het Haagse lobbywerk uit de doeken. Hij legde uit dat je onder het devies ‘ieder het zijne’ altijd oog moet hebben voor de tegenpartij en diens belang ook tot gelding moet laten komen in het uiteindelijke resultaat van de onderhandelingen: je moet altijd met elkaar verder kunnen.
Bovendien moeten lobbyclubs als VNO-NCW met zoveel mogelijk partijen samenwerken: ‘Elkaar tegensprekende organisaties zijn een gemakkelijke prooi voor anderen en een ijzersterk excuus voor politici om hun eigen gang te gaan.’ Om die reden werden onder verantwoordelijkheid van Van Kesteren en voormalig VNO-voorzitter Bernard Wientjes de banden aangehaald met MKB Nederland (achtste op de lijst van tweehonderd), de lobbyclub van het midden- en kleinbedrijf, die enkele jaren geleden introk bij VNO-NCW in de Malietoren aan de Bezuidenhoutseweg. Met haar behoedzame strategie weet VNO-NCW al decennia een groot stempel te drukken op het kabinetsbeleid. Ook deze keer weer.
De ambitieuze milieuparagraaf in het nieuwe regeerakkoord kwam tot stand na een jarenlange lobby van de werkgevers en ngo’s als Greenpeace voor een duurzaam energiebeleid, zoals Vrij Nederland in november reconstrueerde. Maar de bijbehorende lastenverzwaringen voor het bedrijfsleven werden op aandrang van VNO-NCW, Shell en Unilever gecompenseerd met verlaging van de vennootschapsbelasting en afschaffing van de dividendbelasting. Tot onbegrip en woede van veel kiezers.
De derde plaats is voor de FNV. Volgens insiders is de invloed van het vakverbond de afgelopen jaren tanende geweest door reorganisaties en dalende ledentallen. En Han Busker (PvdA), voorzitter sinds begin 2017, moet zich nog bewijzen. Maar de FNV schuift nog steeds veelvuldig aan bij overleg. ‘De FNV is nu in rustiger vaarwater,’ zegt oud-FNV-voorzitter Ton Heerts, oud-Kamerlid voor de PvdA en huidig voorzitter van de MBO Raad. ‘Dat speelt zeker mee bij het versterken van de invloed. Maar de vanzelfsprekendheid van de macht van instituties, ook van de brancheorganisaties, is voorbij. Met schreeuwen alleen kom je niet ver. Als je voor de politiek geen inhoudelijke meerwaarde hebt, gaan de deuren dicht. Daarom moet je ervoor zorgen dat je op alle voor jou belangrijke beleidsterreinen blijft meepraten.’
Nog een invloedrijke speler is LTO Nederland, de land- en tuinbouworganisatie, op plaats zes. Onder voorzitterschap van Marc Calon, voorheen PvdA-gedeputeerde in Groningen en voorzitter van Aedes, de koepel van woningcorporaties, slaagde de boerenlobby erin bij de opstelling van het laatste regeerakkoord vrijwel haar hele inzet te verzilveren, van het herstel van een apart ministerie van Landbouw tot 200 miljoen voor een ‘warme’ sanering van de varkenshouderij. ‘Halverwege de formatie zeiden ze tegen me: het gaat niet lukken met dat ministerie.
Maar ik zeg altijd: je moet voetballen als een Duitser, je moet áltijd doorgaan.’ Volgens Calon heeft langskomen bij hoorzittingen in de Tweede Kamer of zomaar langsgaan bij de minister ‘geen zak’ te maken met effectief lobbyen. ‘Een goede lobby moet je eerst richten op de beleidsambtenaren. Ik zeg altijd: schaal acht tot tien, díé moet je overtuigen. Dan ga je naar de directeuren-generaal, dan pas naar de minister en de Kamerleden. Je moet ook heel goed weten: welk belang heeft een minister of Kamerlid? Als je daar tegenin gaat, wordt het niks. Je moet vooruitdenken en goed investeren in persoonlijke contacten.’
Daarom onderhoudt Calon niet alleen goede relaties met Kamerleden van de traditionele partijen, maar is hij laatst ook gaan praten met Thierry Baudet van Forum voor Democratie en met Léonie Sazias en Corrie van Brenk van 50Plus. ‘Straks hebben die partijen misschien acht zetels in de Kamer, en worden ze een factor van betekenis. En dan ken ik ze al. Als je effectief wilt lobbyen, moet je ervoor zorgen dat je met alle belangrijke spelers een vertrouwensband opbouwt. Dat is hoe het werkt.’
Voor critici van het Nederlandse bestuurlijke circuit zal het niet als verrassing komen: de belangenorganisaties worden gedomineerd door oudere blanke mannen. Van de tweehonderd voorzitters van de belangrijkste clubs zijn er maar 55 vrouw, en niet meer dan zes – te oordelen aan hun achternaam – van niet-westerse afkomst. Opmerkelijk is ook het grote aantal oud-politici onder de voorzitters van de top-200. Meer dan de helft van de kopstukken is verbonden aan een politieke partij (zie figuur hieronder). ‘Dat is een veel hoger percentage dan in bijvoorbeeld Amerika,’ zegt onderzoeker Joost Berkhout. ‘Uit vergelijkbaar onderzoek blijkt dat daar nog geen 5 procent van de voorzitters van belangenorganisaties aan een van de politieke partijen gelieerd is.’
De voorzitters van de belangenclubs die er door Nieuwsuur en Vrij Nederland naar worden gevraagd, ontkennen desgevraagd dat hun benoeming iets met hun politieke kleur te maken heeft gehad. Maxime Verhagen bijvoorbeeld, voormalig fractievoorzitter en minister voor het CDA en sinds 2013 voorzitter van Bouwend Nederland (nummer twintig op de lijst), wordt vaak genoemd als oud-politicus die door zijn partij op een bestuurlijke post zou zijn geparachuteerd. Maar volgens Verhagen zelf is zijn politieke kleur bij zijn benoeming nauwelijks ter sprake gekomen. ‘De rol van voorzitter van Bouwend Nederland wordt ook niet vergeven door de politiek. Ik heb een hele sollicitatieprocedure doorlopen voor een dagelijks bestuur vol kritische ondernemers.
Wat wél een rol heeft gespeeld, is mijn ervaring als minister van Economische Zaken en mijn netwerk. De bouw verkeerde op dat moment in een crisis, Bouwend Nederland had een ervaren bestuurder nodig die de organisatie ook in Den Haag een gezicht kon geven.’ Aanvankelijk werd er in de achterban gemord over Verhagens benoeming omdat hij weinig verstand zou hebben van ondernemen in de bouw. ‘Daarom heb ik heel veel tijd gestoken in het leren kennen van de leden en hun bedrijven. Onlangs ben ik herkozen als voorzitter. Dat zie ik als blijk van waardering voor mijn inzet.’
In de top-200 van de belangenclubs in Nederland is 19 procent van de voorzitters van PvdA-huize, 14 procent van de VVD en 12 procent van het CDA. ‘Een dominante rol dus voor de drie traditionele bestuurderspartijen,’ zegt Berkhout. ‘Dat is niet onlogisch. Belangenorganisaties willen graag een voorzitter met ervaring en goede contacten in Den Haag. Dan komen ze al snel bij oud-politici van een van die drie partijen uit: zij hebben nu eenmaal vaker geregeerd, hebben het grootste reservoir van ervaren bestuurders en zijn minder omstreden dan partijen op de linker-of rechterflank.’
Maar het benoemen van oud-politici heeft ook nadelen. ‘Het electorale landschap verandert: bij de laatste verkiezingen haalden VVD, CDA en PvdA samen nog maar 40 procent van de stemmen, terwijl bestuurders van die partijen nog wél het leeuwendeel van de voorzitterschappen bij de belangenorganisaties bezetten. Dat is niet goed voor het maatschappelijke draagvlak. Soms zijn zulke politieke kopstukken ook slecht thuis in de verhoudingen binnen de organisatie waar ze voorzitter van worden, en wegen de voordelen van zulke bestuurders, zoals hun netwerk in Den Haag, niet op tegen de nadelen.’
Doekle Terpstra, voormalig bestuursvoorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond CNV, hogeschool InHolland en de HBO-raad en huidig voorzitter van Uneto-VNI, de koepel van installateurs (een van de grootste brancheorganisaties van Nederland: 5.000 aangesloten ondernemingen met 150.000 werknemers), stelt dat zijn lidmaatschap van het CDA in zijn bestuurlijke carrière van geen enkele betekenis is geweest: ‘Spelers van hetzelfde elftal weten elkaar sneller te vinden, dat is waar.
Maar bij mijn benoemingen heb ik nooit het idee gehad dat mijn CDA-achtergrond relevant was. Mijn functies zijn een gevolg van mijn inzet en mijn resultaten op eerdere posities in het maatschappelijk middenveld. Ik heb wel ontdekt hoe belangrijk het is dat je makkelijk kunt bellen met politici en bestuurders die je goed kent. Ik zeg weleens: mijn telefoon bepaalt mijn jaarsalaris. Maar ik heb het zelf verdiend.’
Ook volgens Ton Heerts, oud-PvdA-parlementariër en vakbondsbestuurder, heeft zijn politieke affiliatie bij zijn benoeming tot voorzitter van de MBO Raad in 2016 nauwelijks een rol gespeeld. ‘Wat wél heeft geholpen, is mijn Haagse ervaring als Kamerlid, de contacten met werkgevers en werknemers die ik als FNV-voorzitter heb opgedaan, en dat ik heb laten zien scherp aan de wind te kunnen opereren. Er is ook helemaal niks mis mee dat je als bestuurder mede vanwege je netwerk wordt gekozen. Daar is niks geheimzinnigs aan.’
Marc Calon zegt dat hij bij zijn benoeming tot voorzitter van LTO Nederland, traditioneel een bolwerk van het CDA, eerder last dan profijt heeft gehad van zijn PvdA-achtergrond. ‘Het bestuur wilde me zeker niet omdat ik van de PvdA ben, maar omdat ik zelf een akkerbouwbedrijf heb, omdat ik als bestuurder een track record heb opgebouwd en omdat ik als voorzitter van Aedes heb laten zien dat ik de zaak kan opschudden. Pas na mijn benoeming ging het blad Boerderij opeens melden dat ik een rooie was, en ontstond er even discussie over. Maar dat was snel voorbij. Ik heb er sowieso nooit veel aan gehad dat ik van de PvdA ben.
Als gedeputeerde heb ik me verzet tegen de splitsing van de elektriciteitsbedrijven, waar Wouter Bos juist vóór was, en toen ik bij Aedes zat, was Jacques Monasch van de PvdA mijn grote tegenstander in de Kamer. Als bestuurder is je politieke kleur niet zo belangrijk als mensen misschien denken. Als je goed wil lobbyen, heb je veel meer aan goede persoonlijke contacten met bestuurders en politici van ándere partijen. Maxime, Doekle, Ton, Hans de Boer en ik kennen elkaar bijvoorbeeld al jaren. Dat helpt als je snel iets voor elkaar wil krijgen.’
Touwtrekken om functies
Maar dat de topbestuurders in koor verkondigen dat ze op eigen kracht hun bestuurlijke strepen hebben verdiend, wil nog niet zeggen dat politieke partijen zich niet met bestuurlijke benoemingen bemoeien. De tijd is weliswaar voorbij dat in Den Haag burgemeesterschappen en andere bestuurlijke posities door de gevestigde partijen onderling werden verdeeld, maar alle grotere partijen, behalve de SP en de PVV, hebben een of meer coördinatoren die zich met de benoemingen bezighouden. Nog altijd is het voor jongere partijen als GroenLinks en D66 lastig ertussen te komen. Frans van Drimmelen, lobbyist bij het Haagse kantoor Dröge en Van Drimmelen, is bij D66 voorzitter van de scoutingcommissie die politieke talenten rekruteert.
Waar mogelijk geeft hij vertrekkende D66-politici ook een duwtje in de rug om op een bestuurlijke positie terecht te komen. ‘Je wilt mensen die hun ziel en zaligheid in de politiek hebben gestopt niet met lege handen laten gaan,’ zegt Van Drimmelen. ‘Wat de bestuurlijke posten in het middenveld betreft, winnen we geleidelijk terrein. Alexander Rinnooy Kan en Wiebe Draijer waren voorzitter van de SER, Thom de Graaf is voorzitter van de Vereniging van Hogescholen. Maar het is wel lastig. De PvdA, het CDA en de VVD hebben een veel groter bestand van ervaren bestuurders dan wij.’
Maar ook de VVD is nog altijd flink aan het touwtrekken om meer bestuurlijke functies binnen te halen. Toen de partij van Mark Rutte in 2010 voor het eerst de grootste van het land werd, vatte bij de liberalen het idee post dat ze nog een flinke achterstand op de PvdA en het CDA moesten inlopen, want die twee partijen zijn vanouds veel sterker vertegenwoordigd in het maatschappelijk middenveld dan de VVD – een erfenis van de verzuiling. In 2014 bekende toenmalig staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker in Vrij Nederland dat hij tot zijn frustratie opvallend vaak tegenover linkse bestuurders van de onderwijsraden aan tafel zat. ‘Als je kijkt naar de politieke voorkeur van de sleutelfiguren in het onderwijsveld, is dat geen goede afspiegeling van de Nederlandse samenleving,’ zei Sander Dekker.
Een aanname die blijkt te kloppen: volgens het onderzoek van de UvA is vooral de PvdA niet alleen in de gezondheidszorg maar ook in de onderwijsbesturen sterk vertegenwoordigd. Zo is ook de dominantie van de PvdA in de belangenorganisaties over all te verklaren. Vandaar dat VVD-Kamerleden Willibrord van Beek en later Tamara van Ark hun best deden meer VVD’ers in het maatschappelijk middenveld benoemd te krijgen. Tegelijkertijd nam Sander Dekker zelf vanuit het kabinet die taak op zich.
Toen we hem daar eind oktober op zijn eerste werkdag als minister voor Rechtsbescherming in het nieuwe kabinet over spraken, deed Dekker laconiek over het benoemingenoffensief van de VVD: ‘Daar is niets geheimzinnigs aan. Tien jaar geleden dachten we als liberalen nog: komt wel goed met die benoemingen.
Tegenwoordig pakken we het iets gestructureerder aan.’ Maar volgens betrokkenen bij de vorige coalitie is de VVD de afgelopen jaren ‘op het agressieve af’ met de benoemingen bezig geweest. En met resultaat: steeds vaker verschenen er VVD’ers op bestuurlijke posities rondom de politiek. Zo werd oud-staatssecretaris Bruno Bruins (huidig minister voor Medische Zorg) in 2012 bestuursvoorzitter van het UWV, oud-staatssecretaris Paul de Krom in 2015 bestuursvoorzitter van TNO en oud-wethouder Arno Visser in 2013 lid en in 2015 president van de Algemene Rekenkamer.
Ook in het lokaal en provinciaal bestuur is de VVD tegenwoordig sterker vertegenwoordigd, met Jan van Zanen als voorzitter van de VNG en oud-minister Johan Remkes als voorzitter van het Interprovinciaal Overleg. Pieter Duisenberg werd kort na aanvang van zijn nieuwe termijn als Kamerlid benoemd tot voorzitter van de VSNU. En oud-bewindsman Henk Kamp vond al snel een nieuwe betrekking als voorzitter van ActiZ, de brancheorganisatie voor zorgondernemers. ‘Zo werkt het,’ zegt Frans van Drimmelen. ‘Leden van partijen die in de regering zitten, worden sneller benoemd in bestuursfuncties, zeker als de partij hen een handje helpt.’
Teveel op consensus gericht
Soms gaat het ook mis met de benoemingen van oud-politici. In 2011 werd Guusje ter Horst, veelgeprezen oud-minister voor de PvdA, binnengehaald als voorzitter van de HBO-raad, maar haar tegendraadse optreden leidde al snel tot een bestuurscrisis. Een jaar later was Ter Horst alweer vertrokken. En VVD’er Pieter Duisenberg maakte dit jaar een ongelukkige start als VSNU-voorzitter: bijna vijfduizend mensen uit de academie ondertekenden een petitie tegen zijn benoeming omdat hij eerder had gepleit voor een onderzoek naar de politieke voorkeur van wetenschappers.
Naar aanleiding van een serie veel grotere schandalen, zoals de ondergang van zorgconcern Meavita en onderwijsgroep Amarantis, signaleerde de Commissie Advies Behoorlijk Bestuur (voorzitter: oud-Groen-Links-fractievoorzitter Femke Halsema, een van de leden: Doekle Terpstra) al in 2013 een vaak onderschat probleem bij bestuurlijke benoemingen in de semi-publieke sector: politieke coöptatie, een kwestie die ook speelt bij belangenorganisaties in andere sectoren. ‘Te vaak vindt selectie van nieuwe bestuurders en toezichthouders plaats via ondoorzichtige invitatie,’ luidde het oordeel van de commissie. ‘Hier functioneert een “old boys network” waarin men elkaar banen “toespeelt” en de politieke affiliatie een grotere rol speelt dan competenties.’
Volgens Halsema (die inmiddels via een open sollicitatieprocedure tot voorzitter is benoemd van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, ook genoemd in de lijst van tweehonderd) is het rapport goed ontvangen in de sector, maar bleef het in de politiek oorverdovend stil over het onderliggende probleem: de aansturing van de benoemingen vanuit Den Haag en de politieke coöptatie. ‘Daar heeft de zittende macht niets aan gedaan.’
Renske Leijten, Kamerlid voor de SP, ziet een ander groot probleem rond de benoemingen van oud-politici op bestuursposten bij belangenorganisaties: oud-politici zijn vaak teveel op consensus gericht. ‘Zo wilden de onderwijsbestuurders in de PO-Raad en de vakbonden eindeloos verder blijven praten, ondanks grote onvrede onder leraren in het basisonderwijs over hun salaris en hun werkdruk.
Toen hebben de leraren zelf de beweging PO in actie opgezet. Binnen de kortste keren stonden er tienduizenden leraren te demonstreren in het Zuiderpark. En omdat de zorgorganisaties niet in beweging kwamen, zijn de huisartsen zelf met het actiecomité Het roer moet om begonnen. De schaduwmacht van oud-politici in belangenorganisaties is altijd op zoek naar het compromis om vooral geen ruzie te krijgen met de minister en andere organisaties, terwijl hun taak óók zou moeten zijn echte alternatieven voor het beleid aan te dragen. Gevolg is dat steeds minder mensen zich door zulke belangenclubs vertegenwoordigd voelen.’
Die cultuur is alleen te doorbreken, denkt Leijten, als de belangenorganisaties de moed hebben vaker bestuurders met verstand van zaken uit de eigen sector te kiezen, en niet uit het circuit van oud-politici van de gevestigde partijen. ‘Dan voelen de burgers zich ook beter vertegenwoordigd. En dat is goed voor de democratie.’
Dit onderzoek is in opdracht van Vrij Nederland en Nieuwsuur uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam onder leiding van politicoloog Joost Berkhout, met medewerking van Patrick Statsch, Kas Woudstra en Ellemijke Donner. Zij hebben onderzocht welke organisaties, exclusief kennisinstellingen, de afgelopen kabinetsperiode hebben deelgenomen aan de hoorzittingen van de Tweede Kamer en welke organisaties in dezelfde periode genoemd werden in de agenda’s van de ministers.
In totaal betrof het 3663 belangenorganisaties, bestuurlijke organisaties, adviesorganen en bedrijven. Op basis daarvan is vastgesteld in welke mate ze toegang hebben tot de politiek via de hoorzittingen en bezoeken aan de ministers. De 200 meest genoemde organisaties zijn gecategoriseerd in beleidsterreinen en in de beroepsgroepen die ze vertegenwoordigen volgens de internationale ISIC-classificatie. Vervolgens is vastgesteld wie de voorzitters zijn, alsmede hun politieke affiliatie.
De schijn van belangenverstrengeling hangt in 144 gevallen rond de verdeling van subsidies voor medisch onderzoek, schrijft minister De Jong aan de Kamer. Commissies beoordelen soms voorstellen van eigen leden.
Medische geldschieter volgens minister vaker in de fout: ‘Schijn van belangenverstrengeling’
VK 29.11.2017 Bij de toekenning van medische onderzoekssubsidies hebben commissies veel vaker voorstellen van eigen leden beoordeeld dan onderzoeksfinancier ZonMW tot nog toe had bekendgemaakt. Dat blijkt uit een brief van zorgminister Hugo de Jong aan de Tweede Kamer.
Volgens de minister is in 144 gevallen ‘de schijn van belangenverstrengeling niet uitgesloten’ maar is die belangenverstrengeling niet aangetoond. ZonMW in Den Haag verdeelt jaarlijks ongeveer 120miljoen euro over onderzoeksvoorstellen uit de medische sector. Dat gebeurt via commissies van deskundigen.
Kamervragen
Er worden steevast ook buitenlandse experts om hun oordeel gevraagd
Onafhankelijkheid van de beoordeling is in de onderzoekswereld soms lastig. Zeker in kleinere vakgebieden kennen de Nederlandse experts elkaar en elkaars groepen vrijwel zeker; om die reden worden steevast ook buitenlandse experts om hun oordeel gevraagd.
Eerder dit jaar bracht onderzoeksprogramma Argos op Radio 1 aan het licht dat in de beoordelingscommissies geregeld experts zitten van wie ook eigen voorstellen moeten worden beoordeeld. Formeel mogen zulke leden dan niet over hun eigen voorstel praten en oordelen; ze krijgen de stukken niet en moeten de zaal verlaten.
Dit leidde tot Kamervragen. Uit een feitenrelaas van ZonMW zelf, gemaakt in opdracht van minister Schippers, blijkt dat in de periode 2010-2015 in 144 gevallen wel commissieleden direct bij een voorstel betrokken waren. Dat is 3,5 procent van het totale toegekende subsidiebudget van 710miljoen euro, bijna 25 miljoen euro, afkomstig van het ministerie van Volksgezondheid.
Zorgminister Hugo de Jonge. © ANP
Van die voorstellen werd de helft gehonoreerd, uitzonderlijk veel vergeleken met het normale succespercentage van een kwart of (veel) lager. ZonMW-voorzitter Jeroen Geurts: ‘Dat klinkt ernstig, maar is toch echt een denkfout. De mensen in een commissie zijn veelal uitstekende onderzoekers, die echt betere voorstellen doen dan gemiddeld.’ Volgens ZonMW en de minister heeft geen enkele betrokkene werkelijk zijn of haar eigen voorstel beoordeeld.
In die periode werden bijna 9.700 aanvragen beoordeeld, aldus ZonMW. Behalve de 144 gevallen van directe betrokkenheid zijn er nog eens ruim duizend gevallen van indirecte betrokkenheid, waarbij commissieleden voorstellen van een hun bekende collega bekeken. Dat gaat in totaal om 130 miljoen euro aan toegekende subsidies.
Experts met een direct of indirect belang mogen niet meer in commissies worden opgenomen
Volgens minister De Jong is niet gezegd dat de betrokkenheid van commissieleden met een eigen belang de beoordelingen echt heeft beïnvloed. Daarvoor heeft ZonMW nog tal van andere ‘checks-and-balances’, schrijft hij in de Kamerbrief. Wel gaat De Jong ZonMW vragen de regels verder aan te scherpen. Experts met een direct of indirect belang mogen niet meer in commissies worden opgenomen, ook niet als zij zich nu en dan afzijdig houden.
De regel dat ze de vergadering verlaten als er sprake is van een belang, zal worden geschrapt uit de reglementen. Ook ZonMW stelt dat voor in het feitenrelaas. Daarnaast moeten de medewerkers van de subsidiegever beter worden getraind, vindt de minister.
Spanning
Het zal moeilijker worden om de beste mensen voor een commissie te krijgen
ZonMW-voorzitter Jeroen Geurts zegt in een reactie de striktere regels te onderschrijven. ‘Alleen al voor de public eye is het goed om elke schijn van oneerlijkheid te vermijden. Maar het verscherpt de spagaat wel. Het zal moeilijker worden om de beste mensen voor een commissie te krijgen. En dan wordt de vraag of dat de kwaliteit van de beoordeling ten goede komt.’
In het rapport wordt voorgesteld de aanpassingen in de regels samen te doen met wetenschapsfinancier NWO, die geld verdeelt voor alle niet-medisch onderzoek. Daar gaat jaarlijks 800 miljoen aan subsidies om, vooral van het ministerie van Onderwijs en Wetenschap. In principe hanteerde NWO tot nog toe dezelfde regels over belangenverstrengeling als zijn buurman ZonMW.
Ook NWO gaat de regels aanscherpen, aldus een woordvoerder. Uit eigen onderzoek blijkt dat ook daar een enkele keer een commissie oordeelde over een voorstel van een lid. Dat gebeurde onder meer bij natuurkundefinancier FOM.
In 2016 werden de regels bij ZonMW volgens de minister al aangepast en is al geen enkele direct betrokkene meer in een commissie opgetreden. Dat gebeurde na een klacht uit 2015 van een afgewezen onderzoeker, die zich beriep op de Algemene Wet Bestuursrecht. Eerder oordeelde de Raad van State in een klachtenprocedure over kunstsubsidies dat de uitzonderingsregels niet toelaatbaar waren. Radioprogramma Argos haalde begin oktober na eigen onderzoek al 38 gevallen van belangenverstrengeling bij ZonMW boven water. Minister Schippers besloot daarop tot een eigen onderzoek. naar de praktijken bij ZonMW.
Zo verdeel je geld voor wetenschappelijk onderzoek op een eerlijke manier;
De beoordeling van subsidie-aanvragen mag geen vriendendienst of voor-wat-hoort-wat zijn. Hoe valt dat te voorkomen? (+)
Volg en lees meer over: POLITIEK GEZONDHEIDSZORG NEDERLAND GEZONDHEID
Duisenberg (VVD) verlaat Kamer: de stap naar een lobbyclub blijkt opnieuw klein
VK 23.08.2017 De verwevenheid tussen lobbyclubs en politiek leidt opnieuw tot een omstreden overstap op het Binnenhof. Al vijf maanden na zijn herverkiezing tot VVD-Kamerlid vertrekt Pieter Duisenberg naar de Vereniging van Universiteiten (VSNU). Niet alleen vanwege de timing is de overstap opmerkelijk, maar ook omdat Duisenberg woordvoerder Hoger Onderwijs en Wetenschap was.
De overstap van politici naar belangenverenigingen op hun eigen beleidsterrein staat ter discussie. De indruk kan ontstaan dat iemand in de Kamer verborgen belangen had. Maar Duisenberg (50), nummer 15 op de VVD-lijst, is zich van geen kwaad bewust. Huidig VSNU-voorzitter Karl Dittrich gaat met pensioen. ‘Dit was een uitgelezen kans’, zegt Duisenberg. ‘Dat het moment ongelukkig is, kan ik alleen maar beamen. Maar het is mijn persoonlijke keuze. De fractie betreurt mijn vertrek.’
Dat de transfer bovendien op zijn eigen vakgebied plaatsvindt, noemt Duisenberg ook ‘een persoonlijke afweging’. Zijn carrièreswitch lijkt op die van partijgenoot Bart de Liefde, die overstapte naar taxibedrijf Über. In de Kamer was De Liefde onder meer woordvoerder Mededinging en liet hij blijken de Amerikaanse vervoerspionier een warm hart toe te dragen.
‘Draaideur’-overstappen
Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug hebben eerder gepleit voor regels als politici willen overstappen naar lobbyclubs
‘Ik heb kennis van de politiek, van onderwijs en wetenschap, en ben voor mijn Kamerlidmaatschap twintig jaar in het bedrijfsleven werkzaam geweest’, zegt Duisenberg. ‘Ik denk dus dat ik voor de VSNU effectief kan zijn.’ Dat in de Kamer groeiende weerstand bestaat tegen deze ‘draaideur’-overstappen, heeft geen rol gespeeld in zijn besluit, zegt hij. ‘Mijn partij denkt daar anders over.’
De toenmalige Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug (beiden PvdA) hebben de voorbije zittingsperiode gepleit voor regels als politici willen overstappen naar lobbyclubs. Zij stelden een ‘afkoelingsperiode’ voor van een jaar of twee, om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden.
Ik vind het jammer dat hij de Kamer zo vlak na de verkiezingen verlaat, aldus Kamervoorzitter Arib over vertrek Duisenberg.
Camiel Eurlings
CDA-politicus Camiel Eurlings werd kort na zijn ministerschap, directeur bij KLM. Waar hij later weer werd ontslagen. © AFP
Het schoolvoorbeeld van een betwiste overstap is CDA-politicus Camiel Eurlings. Eerst nog minister van Verkeer en Waterstaat, daarna directeur van de KLM – volgens velen slecht voor het aanzien van de politiek. Maar de VVD stelt zich op het standpunt dat persoonlijke integriteit doorslaggevend moet zijn.
‘Als je in een bepaald veld deskundigheid hebt opgebouwd en die goed kunt leveren in een volgende stap, waarom niet’, zei VVD-minister Melanie Schultz vorig jaar in de Kamer, toen het gerucht ging dat zij CEO van Schiphol zou worden. Ze ontkende, maar zei ook: ‘Ik vind niet dat je bij voorbaat een afkoelingstermijn moet realiseren.’
Duisenberg begint 1 oktober, maar heeft zijn afscheidsbrief aan Kamervoorzitter Khadija Arib al geschreven. Hij zal meteen in de eerste week na het zomerreces afscheid nemen van de Kamer. Arib zegt: ‘Ik vind het jammer dat hij de Kamer zo vlak na de verkiezingen verlaat. Daar ben ik in teleurgesteld en dat heb ik hem ook laten weten. Het is ook jammer voor de Kamer zelf, want hij was een goed en actief Kamerlid dat burgers bij de politiek probeerde te betrekken.’
Van regels is het nog niet gekomen en dat is ook ‘ingewikkeld’, zegt Arib. ‘Lea Bouwmeester was woordvoerder Gezondheidszorg en werkt inmiddels bij een patiëntenorganisatie. Want we willen ook dat Kamerleden maatschappelijk aan de slag gaan en niet afhankelijk zijn van wachtgeld.’
Volg en lees meer over: NEDERLAND VVD POLITIEK
lees; Zijlstra (VVD) reageert teleurgesteld op vertrek Duisenberg Elsevier 23.08.2017
lees; Pieter Duisenberg over zijn overstap: ‘Het was een groot dilemma’ Elsevier 23.08.2017
lees; VVD-Kamerlid Duisenberg nieuwe voorzitter Vereniging van Universiteiten AD 23.08.2017
lees; VVD-Kamerlid Duisenberg vertrekt vijf maanden na verkiezingen uit Kamer NU 23.08.2017
Camiel Eurlings stapte binnen een jaar na zijn aftreden als minister van verkeer over naar de KLM. © ANP
Oud-ministers mogen eerste twee jaar niet lobbyen
Trouw 12.05.2017 Oud-ministers en oud-staatssecretarissen mogen voortaan niet meer lobbyen op hun eigen terrein. Er komt geen hard verbod, maar hun ministerie zal ze de eerste twee jaar niet als gesprekspartner ontvangen, mochten ze overstappen naar het bedrijfsleven of een andere organisatie op hun ‘oude’ beleidsterrein.
Het kabinet heeft vandaag besloten tot een ‘lobbyverbod’. Voor het ministerie van defensie gold al een dergelijke afspraak. Op andere ministeries was nog niets geregeld.
Het lobbyverbod moet voorkomen dat oud-bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’, aldus het kabinet. De dertien huidige ministers en zeven staatssecretarissen hebben daarmee ook over zichzelf besloten. Zelfs al zouden ze willen overstappen naar een topbaan op hun eigen beleidsterrein, dan zijn de dichte deuren van hun oude ministerie een zware beperking. Voor grote bedrijven of lobbykantoren wordt het minder aantrekkelijk om oud-bewindslieden direct na hun vertrek te werven.
Het voorstel voor het verbod is afkomstig van PvdA-minister Ronald Plasterk van binnenlandse zaken. Het geldt ook voor ministers of staatssecretarissen die overstappen naar een non-profit organisatie in hun oude vakgebied. De enige uitzondering zijn handelsdelegaties naar het buitenland van het ministerie. Een oud-minister of staatssecretaris kan ‘vanwege zijn statuur of reputatie’ in het buitenland wel Nederland vertegenwoordigen.
Er was eerder ophef over de overstap van minister Camiel Eurlings (verkeer) naar de KLM, binnen een jaar na zijn aftreden. Staatssecretaris Jack de Vries (defensie) ging lobbyen voor de JSF en oud-minister Gerrit Zalm (financiën) kreeg een topfunctie bij ABN Amro.
‘Corruptiewaakhond’ Tranparency International Nederland vraagt al jaren om een lobbyverbod. Zij noemde een termijn van twee jaar, precies zoals nu is afgesproken. De organisatie ziet te vaak dat een oud-minister door de draaideur weer binnenkomt in een andere functie. Ook voor topambtenaren zijn regels nodig, aldus de organisatie.
Lobbyverbod voor ex-minister
Telegraaf 12.05.2017 Twee jaar lang mag een oud-bewindsman niet gaan lobbyen bij zijn oude departement. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten. Op deze manier moet voorkomen worden dat een minister of staatssecretaris zijn of haar kennis en positie „op onwenselijke wijze” benut.
Er geldt al een dergelijk lobbyverbod voor bewindslieden van het ministerie van Defensie. Een oud-bewindspersoon mag wel gewoon mee met handelsmissies naar het buitenland georganiseerd door zijn oude ministerie. Ook kan de hoogste ambtenaar op het departement een uitzondering maken.
Het komt geregeld voor dat een voormalig minister of staatssecretaris aan de slag gaat bij een bedrijf of organisatie die ook onder zijn portefeuille viel als bewindspersoon. Een bekend voorbeeld is oud-minister Camiel Eurlings (CDA) van Verkeer en Waterstaat (het huidige Infrastructuur en Milieu). Die begon in 2011 bij de KLM, een jaar na zijn vertrek als minister.
LEES MEER OVER; DEN HAAG LOBBY CAMIEL EURLINGS MINISTERIE VAN DEFENSIE
Lobbyverbod oud-bewindspersonen op eigen portefeuille
RO 12.05.2017 Ministeries zullen niet in gesprek gaan met een oud-bewindspersoon als die gaat lobbyen voor een bedrijf, semipublieke organisatie of lobbyorganisatie op het beleidsterrein van de voormalige minister of staatssecretaris. Het gaat om een periode van twee jaar na aftreden. Dit zogenaamde lobbyverbod, dat nu al geldt voor het ministerie van Defensie, moet voorkomen dat bewindspersonen hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten voor de belangen van een organisatie waar zij na hun aftreden gaan werken. De ministerraad heeft daartoe besloten op voorstel van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Handelsdelegaties naar het buitenland vormen een uitzondering op het lobbyverbod. Een oud-bewindspersoon die na het aftreden werkzaam is in het bedrijfsleven mag vanwege zijn statuur en reputatie in het buitenland wel leiding geven of deel uitmaken van een handelsdelegatie die georganiseerd is door een ministerie. Ook is het mogelijk dat de secretaris-generaal van een ministerie een uitzondering op het lobbyverbod maakt.
Lobbyverbod voor oud-bewindspersonen op voormalig ministerie
NU 12.05.2017 Oud-bewindspersonen mogen twee jaar na het verlaten van hun ministerie geen lobbywerkzaamheden meer uitvoeren op hun oude departement.
De ministerraad stemde vrijdag in met dit voorstel van demissionair-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken).
Het kabinet stelt dat het lobbyverbod, dat al geldt voor het ministerie van Defensie, “moet voorkomen dat bewindspersonen hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten voor de belangen van een organisatie waar zij na hun aftreden gaan werken.”
Netwerk
Uit onderzoek van de Volkskrant is gebleken dat een kwart van de oud-politici lobbyist wordt. Voor bedrijven of lobbykantoren zijn politici interessante nieuwe werknemers. Zij beschikken veelal over een relevant Haags netwerk en snappen hoe de besluitvorming op het Binnenhof werkt.
Voormalig CDA-minister Camiel Eurlings ging direct na zijn ministersschap (Verkeer en Waterstaat) aan de slag als topman bij KLM.
Ook Jack de Vries, voormalig CDA-staatssecretaris van Defensie, verliet het ministerie om vervolgens als lobbyist aan de slag te gaan bij de fabrikant van het nieuwe gevechtsvliegtuig de Joint Strike Fighter (JSF). Maxime Verhagen, oud-CDA-minister van Economische Zaken, werd voorzitter van Bouwend Nederland.
Effectief
Het is echter wel de vraag hoe effectief de afkoelperiode zal zijn. In het voorstel staat dat de secretaris-generaal van een ministerie uitzonderingen op het lobbyverbod kan maken. Ook mag een oud-bewindspersoon “vanwege zijn statuur en reputatie in het buitenland” leiding geven of deel uitmaken van handelsmissies.
Daarnaast geldt het verbod niet als een oud-bewindspersoon lobbywerkzaamheden uitvoert bij een ander ministerie. Ook doet het voorstel niets aan Tweede Kamerleden die lobbyist worden, laat staan aan Eerste Kamerleden die in sommige gevallen nu al optreden als belangenbehartigers van instellingen en organisaties.
Lees meer over: Lobbyen
Van het ministerie naar de bank? Dat mag dankzij lobbyverbod pas na twee jaar
Van het ministerie naar de bank? Dat mag dankzij lobbyverbod pas na twee jaar
PvdA-fractie vindt dat het ‘draaideurbeleid’ moet worden aangescherpt
VK 12.05.2017 Er komt een lobbyverbod voor oud-ministers en staatssecretarissen. Gedurende twee jaar na hun vertrek blijven departementen voor hen gesloten als ze lobbyen op hun voormalige beleidsterrein. Het demissionaire kabinet heeft daartoe vrijdag besloten.
Demissionair PvdA-minister van Binnenlandse Zaken Plasterk wil met het verbod voorkomen dat bewindspersonen ‘hun kennis en positie op onwenselijke wijze benutten’ voor de belangen van organisaties waar ze na hun aftreden gaan werken. Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer.
Plasterk deed zijn voorstel naar aanleiding van een initiatief van de PvdA-fractie in de vorige Tweede Kamer. De toenmalige Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug pleitten vorig jaar voor het aanscherpen van het ‘draaideurbeleid’ van bewindspersonen. Die moeten weliswaar niet te lang van de wachtgeldregeling profiteren, maar ‘een snelle overstap naar een sector waar ze eerder de scepter over zwaaiden is eveneens ongewenst’. Dat is volgens de voormalige PvdA-Kamerleden slecht voor het vertrouwen in de politiek.
Financiën-minister Wouter Bos (PvdA) deed in 2010 zeven maanden over zijn overstap naar accountant en advieskantoor KPMG. © ANP
De afgelopen jaren zijn tal van voormalige bewindslieden na hun politieke carrière binnen de door Plasterk geïntroduceerde termijn van twee jaar overgestapt naar bedrijven of lobbyorganisaties met belangen en activiteiten die aanschurken tegen de ministeries waar de oud-ministers en oud-staatssecretarissen vandaan kwamen.
Zo werd minister van Verkeer Eurlings (CDA) vijf maanden na zijn aftreden KLM-bestuurder in 2011. Financiën-minister Wouter Bos (PvdA) deed in 2010 zeven maanden over zijn overstap naar accountant en advieskantoor KPMG, oud-premier Balkenende (CDA) had evenveel tijd nodig om naar Bos’ concurrent Ernst & Young te gaan.
CDA-minister van Economische Zaken Maxime Verhagen werd in 2013 na negen maanden belangenbehartiger van de bouw. Defensie-staatssecretaris Jack de Vries (CDA) trad een jaar en 3 maanden na zijn opstappen toe tot het lobbybureau met de JSF als klant. Minister van Financiën Gerrit Zalm (VVD) schoot in 2007 na vijf maanden de twijfelachtige bank van Dirk Scheringa (DSB) te hulp.
Minister Ben Bot (CDA) van Buitenlandse Zaken trok in 2007 een week uit om de overstap te maken naar een lobbykantoor. © ANP
Minister Ben Bot (CDA) van Buitenlandse Zaken trok in 2007 een week uit om de overstap te maken naar een lobbykantoor. Volksgezondheidsminister Ab Klink (CDA) zat in 2011 binnen 8 maanden bij een consultant. Minister van Financiën Jan-Kees de Jager volgde Plasterks twee-jarenregel op 4 dagen na toen hij in 2014 de financiële man werd van telecombedrijf KPN.
Plasterk definieert het begrip ‘lobbyen’ niet, maar brengt het wel in verband met belangenbehartiging. Een oud-bewindspersoon die bestuurder wordt van een bedrijf heeft meer en diepere toegang tot ‘Den Haag’ dan een lobbyist. Omdat bedrijven en andere organisaties oud-bewindslieden juist daarom aannemen en de voormalige ministers en staatssecretarissen aan belangenbehartiging en beïnvloeding doen, scharen onderzoekers ze onder lobbyisten.
De huidige minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz (VVD), wordt regelmatig in verband gebracht met een bestuursfunctie bij Schiphol – een voor haar ministerie belangrijke organisatie. Schultz weigert om principiële redenen uit te sluiten dat ze tot de directie van Schiphol zal toetreden, omdat ze vindt dat ze zelf het beste haar integriteit kan bewaken. Het lobbyverbod maakt het ogenschijnlijk
Volg en lees meer over: POLITIEK NEDERLAND
mei 12, 2017
Posted by jandewandelaar |
integriteit, Jacques Tichelaar, lobby, lobbycultuur, Loek Hermans, Loek Hermans VVD, Meavita, ProRail, wachtgeld, Wassila Hachchi | Bart de Liefde VVD, camiel eurlings cda, draaideur, Jeroen Geurts, lobby, lobbycultuur, minister Jet Bussemaker, neelie Kroes vvd, Pieter Duisenberg, Pieter Duisenberg VVD, Staatssecretaris Jette Klijnsma, Wassila Hachchi D66, ZonMW |
3 reacties
Dat hebben we weer eens goed geritseld !!
Tichelaar stapt op als Commissaris van de Koning in Drenthe
Commissaris van de Koning in Drenthe Jacques Tichelaar (PvdA) is woensdag 01.03.2017 uiteindelijk toch maar afgetreden, nadat er ophef was ontstaan over een klus die door de provincie werd gegund aan zijn schoonzus.
Eerder die woensdag bood Tichelaar tijdens een spoeddebat in Provinciale Staten nog zijn excuses aan voor zijn rol rond de omstreden opdracht aan zijn schoonzus.
Renovatie-opdracht
De kwestie gaat over het monumentale huis Tetrode in Assen, dat een flinke opknapbeurt nodig had. In 2015 had een ontwerper de opdracht gekregen om het interieur van Huize Tetrode op te knappen. Na interventie van Tichelaar zou de opdracht naar zijn schoonzus zijn gegaan, blijkt uit onderzoek van Dagblad van het Noorden en de Volkskrant. Zij ontving uiteindelijk 3.100 euro voor het advies alleen.
Lees ook: Tichelaar onder vuur. Vier vragen en antwoorden >
Tichelaar, die door de Provinciale Staten op het matje werd geroepen, hoopte aanvankelijk dat hij daardoor zijn positie zou kunnen redden. ‘Ik had nooit de naam van het bedrijf van mijn schoonzus moeten noemen, ook al was het bedoeld als voorbeeld en suggestie. Het was onhandig en stom,’ zei Tichelaar – eens fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer. Tichelaar zou met zijn bemoeienis de provinciale integriteitsregels hebben geschonden.
Volgen
Ook de PvdA Statenfractie in Drenthe had onvoldoende vertrouwen om met Tichelaar door te gaan zegt de fractievoorzitter op @RTVDrenthe
De commissaris sprak na de eerste berichten in de media afgelopen zaterdag tegen dat hij iets had misdaan, maar dinsdag gaf hij in een brief aan Provinciale Staten toe dat hij het bedrijf van zijn schoonzus Karin Klinkenberg had aangedragen. De PvdA’er was sinds 2009 commissaris in Drenthe. Hij werd in 2013 al op de vingers getikt voor een andere zaak. Tichelaar had toen bemiddeld in een conflict tussen de gemeente Coevorden en een horecaondernemer, die zijn zwager was.
Hoe Jacques Tichelaar opnieuw de fout in ging
Commissaris van de koning Jacques Tichelaar is een geprezen voorvechter van de Drentse zaak. Een bestuurder die tot het randje gaat.
En, zo blijkt uit onderzoek van Dagblad van het Noorden en de Volkskrant: daaroverheen. ‘Huppetee!’
Het toverwoord is Integriteit
Het is niet de eerste keer dat CvK Jacques Tichelaar PvdA in opspraak raakt. Tichelaar kwam vier jaar geleden al eens in opspraak toen hij zich mengde in een kwestie waarbij zijn zwager betrokken was. Hij beloofde Provinciale Staten destijds nooit meer voor een familielid te bemiddelen.
In 2013 bemoeide hij zich ook al met een familiaire kwestie. Zijn zwager, uitbater van een hotel/restaurant, claimde toen dat de gemeente Coevorden afspraken niet nakwam en hem anderhalf miljoen euro verschuldigd was. Onder leiding van de commissaris werden gesprekken gevoerd, zelf was Tichelaar louter de facilitator, zegt hij zelf. Maar volgens meerdere bronnen zou hij Coevorden onder druk hebben gezet om zijn zwager – overigens de partner van Klinkenberg – tegemoet te komen.
Tichelaar erkende toen dat zijn inmenging hem kwetsbaar maakte, en deed Provinciale Staten de belofte dat hij niet meer zou bemiddelen in kwesties waarbij familieleden betrokken zijn.
‘De essentiële vraag is in hoeverre de integriteit van de CvK in het geding is. En ik weet dat Tichelaar integriteit hoog in het vaandel heeft’,
Provinciale Staten van Drenthe hielden woensdag een spoeddebat over de onthulling van het Dagblad van het Noorden en de Volkskrant dat de commissaris van de Koning Jacques Tichelaar (PvdA) zich bemoeide met een ontwerpopdracht aan zijn schoonzus. Alle fractievoorzitters waren het erover eens dat er ‘snel duidelijkheid’ moest komen over de affaire.
Provinciehuis van Drenthe in Assen
De onthulling vloeide voort uit gezamenlijk onderzoek van het Dagblad van het Noorden en de Volkskrant.
Uit dit onderzoek van Dagblad van het Noorden en de Volkskrant blijkt dat de opdracht eerst naar een ander zou gaan. Na een interventie ging de opdracht naar de schoonzus.
Het gaat om een opdracht voor een herinrichtingsadvies van Huize Tetrode, een rijksmonument in Assen dat eigendom is van de provincie. Tichelaar ontkent dat. ‘Pas later in het traject, bij het maken van de afspraken voor de eerste presentatie, werd ambtelijk duidelijk dat het om familie ging’, zegt Tichelaar.
Uit een e-mail blijkt iets anders. Op 5 november 2015 schrijft de huisvestingscoördinator van de provincie: ‘Onze CdK had intussen aan mijn collega gevraagd om wat te gaan doen en heeft interieuradviseur Karin Klinkenberg gevraagd te adviseren.’ De provinciale integriteitsregels schrijven voor dat de commissaris iedere schijn van vermenging van belangen moet vermijden.
Tichelaars schoonzus ontving tussen november 2015 en maart 2016 in totaal 3.105 euro voor advies over de herinrichting van de Landschapszaal van Tetrode. De interieurontwerpster die de opdracht eerst had gekregen, werd schadeloos gesteld met 3.500 euro. Ze kreeg van Tichelaar een vervangende opdracht en een brief met excuses.
Daar lul ik me wel uit !!!
Onder vuur
PvdA-politicus Jacques Tichelaar lag onder vuur. De commissaris van de koning zou bij een grote opdracht zijn schoonzus hebben voorgetrokken. Woensdag moet hij tekst en uitleg geven over de beschuldigingen aan zijn adres.
Elsevier.nl beantwoordt de belangrijkste vragen over de affaire.
Hallo daar, kunnen jullie wat documenten verstoppen ??
Wat is er precies gebeurd?
Tichelaar zou in 2015 een opdracht hebben gegeven aan zijn schoonzus, die eerst aan een andere ontwerper was gegeven. Het betrof het ontwerp voor het monumentale huis Tetrode in Assen, dat een flinke opknapbeurt nodig had.
In eerste instantie kreeg een ontwerper de opdracht om het interieur van Tetrode op te knappen. Na interventie van Tichelaar zou de opdracht toch naar zijn schoonzus zijn gegaan, blijkt uit onderzoek van Dagblad van het Noorden en deVolkskrant. De ontwerper die de opdracht eerst in handen had, ontving 3.500 euro voor de bewezen diensten en een excuusbrief van Tichelaar, maar de opdracht ging naar diens schoonzus. Die ontving uiteindelijk 3.100 euro voor het advies alleen.
Waarom is het relevant?
De PvdA-politicus kwam eerder in opspraak. In 2013 bemiddelde hij – toen al als commissaris van de koning – in een conflict tussen zijn zwager, een horecaondernemer, en de gemeente Coevorden. Tichelaar wordt vaker ingezet als bemiddelaar. Hij ontkende belangenverstrengeling, maar gaf achteraf toe dat het onverstandig was zich met het conflict te bemoeien.
Na de affaire beloofde hij nooit meer voor een familielid te bemiddelen. Bovendien wordt de commissaris gevraagd elke schijn van belangenverstrengeling te vermijden.
Volgen Gerlof Leistra @GerlofLeistra
Voor 3500 euro gooit de Drentse CdK Jacques Tichelaar zijn eigen reputatie onherstelbaar te grabbel en beschadigt aanzien van de politiek. 09:36 – 25 februari 2017
Wat zegt Tichelaar zelf?
Van bewuste belangenverstrengeling was geen sprake, aldus Tichelaar. Hij zei niet te hebben geweten dat het zijn schoonzus betrof, voordat de nieuwe opdracht al rond was. ‘Pas bij het maken van de afspraken voor de eerste presentatie, werd ambtelijk duidelijk dat het om familie ging,’ zei de PvdA’er in een reactie.
Maar ik had het toch al uitgelegd ??
In 2013 lag Tichelaar ook onder vuur. Lees hier over de zwager-kwestie
De PvdA-fractie geeft aan eerst met Tichelaar te willen overleggen. Roelie Goettsch, die fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Drenthe, zegt tegen de Volkskrant: ‘Ik word nooit blij van zulke dingen, maar ik wil eerst met de CdK praten. Ik heb van alles gelezen, maar ik heb de feiten nog niet gezien.’
Wat gaat er nu gebeuren?
Na een spoedberaad op zaterdag in de Provinciale Staten werd besloten dat woensdag beraad wordt gevoerd. Tichelaar moest op het matje komen en publiekelijk tekst en uitleg geven over de situatie.
Tichelaar had de fractieleiders al ingelicht over de aanstaande publicatie en zou de kwestie maandag (27 februari) behandelen. De fractieleiders kwamen uiteindelijk op zaterdagmiddag al bijeen, om de beschuldigingen te bespreken.
We regelen wel wat maatje !!
Jacques Tichelaar
– Tweede Kamerlid 2002-2009
– Secondant van Wouter Bos 2006-2007
– Fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer 2007-2008
– Commissaris van de koning(in) 2009-heden
Corruptie in Drenthe
Jacques Tichelaar is geen groentje in de politiek, zo was hij tussen 2002 en 2009 Kamerlid voor de PvdA en later zelfs fractievoorzitter. Sinds 2009 is hij Commissaris van de Koning in Drenthe waar hij destijds ‘een verziekte politieke cultuur’ aantrof. Er speelden ernstige zaken met als dieptepunt de corruptie bij de gehandicaptensportorganisatie Eurochamp. Verschillende Drentse politici gingen hiermee de mist in door bijvoorbeeld geheime informatie te lekken. ‘Een slangenkuil’, en ‘Sodom en Gomorra’, noemde Tichelaar het Drentse provinciehuis waar hij 8 jaar geleden aantrad.
Maar zelf raakte hij dus ook meerdere malen in opspraak. In het gewraakte artikel wordt ook zijn invloed beschreven bij de kwestie Van der Tuuk. een gedeputeerde en partijgenoot van Tichelaar. De populaire Van der Tuuk, Drentse Politicus van het Jaar 2014, werd om zeer onduidelijke redenen gewipt door zijn eigen partij. Nog steeds is niet bekend wat de ware reden is, maar volgens de journalisten heeft Tichelaar de doorslag gegeven.
Drentse Gedragscode Integriteit
De door Tichelaar ondertekende Drentse Gedragscode Integriteit schrijft voor: ‘Het handelen van de CdK wordt gekenmerkt door onafhankelijkheid, dat wil zeggen dat geen vermenging optreedt met oneigenlijke belangen en dat ook iedere schijn van een dergelijke vermenging wordt vermeden.’ Mocht hij woensdag toch door dit oog van de naald kruipen wachten hem nog meer uitdagingen.
Moeilijke dossiers
‘Er zijn meerdere moeilijke dossiers die op de rol staan’, vertelt Van der Tol. ‘Zaken waarbij de commissaris een grote of minder grote rol heeft gespeeld. Dan is hij dus nog niet klaar.’ Ze besluit: ‘Het is net als met een abces, het mes moet erin en laat het er maar uitstromen.’
Tichelaar draait uiteindelijk
De commissaris van de koning in Drenthe, Jacques Tichelaar, heeft mogelijk wel degelijk een familielid voorgedragen voor een ontwerpopdracht. Dat blijkt uit een brief die Tichelaar heeft gestuurd naar Provinciale Staten.
De zaak draait om de herinrichting van een pand in het centrum van Assen hebben opgefrist, Huize Tetrode. Er was een interieurontwerpster gevraagd een offerte te maken. Maar toen de vrouw een contract tekende, bleek Tichelaar al een andere ontwerpster hebben gevraagd te adviseren. Dat was Karin Klinkenberg, de schoonzus van de commissaris van de koning.
Dat schrijft Tichelaar in een brief (Tetrode by Trouw on Scribd) aan Provinciale Staten, die in handen is van de Volkskrant en Dagblad van het Noorden, de media die vrijdag het verhaal publiceerden.
Toen zaterdag reconstructies daarover naar buiten kwamen in de Volkskrant en Dagblad van het Noorden, zei Tichelaar juist beslist integer gehandeld te hebben. Hij meldde dat zijn ambtenaren niet wisten van de familierelatie. Die ambtenaren zouden zelf de beslissing nemen met wie ze een contract afsloten. Bij hem was pas later duidelijk, toen het werk al bijna af was, dat het bureau van een familielid was.
Maar Tichelaar had het bureau van Klinkenberg juist naar voren geschoven als een van de twee opties voor de herinrichting, die in 2015 naar eigen zeggen ‘ erg lang duurde’. “Hierop heeft de commissaris gevraagd met snelheid alsnog een ontwerp te realiseren en een aantal firma’s genoemd, te weten Klinkenberg-SO en Roodbergen Dolfsma”, staat in de brief.
Het was vervolgens aan de ambtenaar om een keuze te maken. Beide bedrijven werden uitgekozen. Klinkenberg verdiende uiteindelijk 3100 euro aan de opdracht, Roodbergen Dolfsma ruim twintigduizend euro.
Tichelaar schrijft verder dat de commissaris ‘geen moment sturend heeft willen optreden in de opdrachtverlening’ en dat het door de ambtenaren ook niet zo is ervaren. “Het college, en in het bijzonder de commissaris van de koning, betreurt de ontstane commotie zeer.”
Tichelaar kwam eerder in opspraak. In 2013 bemiddelde hij (toen al als commissaris van de Koning) in een conflict tussen zijn zwager – een horecaondernemer – en de gemeente Coevorden. Na de affaire erkende Tichelaar dat hij onverstandig had gehandeld en beloofde hij nooit meer voor een familielid te bemiddelen. Bovendien is de commissaris gevraagd elke schijn van belangenverstrengeling te vermijden.
Toen de herinrichting van het monumentale Huize Tetrode in 2015 niet op gang kwam, opperde de commissaris zelf zeker twee firma’s: Roodbergen en Dolfsma Light Design en Klinkenberg SO. Laatstgenoemde is de firma van Karin Klinkenberg, de schoonzus van Tichelaar.
GERELATEERDE ARTIKELEN;
Lees hier de reconstructie hoe Jacques Tichelaar opnieuw de fout in gaat (+).
Lees hier meer over de kwestie.
Meer voor jacques tichelaar drenthe
Jacques Tichelaar – Wikipedia
zie ook: Gerommel in de Politiek versus Integriteit deel 2 – VVD nummer 1
zie ook: Gerommel in de Politiek versus Integriteit deel 1
zie ook: Politici en het gerommel met wachtgeld – deel 2
zie ook: De politieke draaideur versus lobby
zie ook: Wethouders ten val vanwege Integriteit
DRENTHE NEEMT AFSCHEID VAN JACQUES TICHELAAR
BB 08.05.2017 De met een hoop rumoer afgetreden commissaris van de Koning in Drenthe Jacques Tichelaar neemt maandagmiddag in Fluitenberg officieel afscheid van de provincie, die hem daar een receptie aanbiedt. Tichelaar gaf dit voorjaar de pijp aan Maarten nadat zijn integriteit ter discussie was komen te staan en de PvdA’er onvoldoende vertrouwen in zijn persoon meer zag.
Commotie
Dat gebeurde na publicaties over onder meer het naar voren schuiven van zijn schoonzus voor een opdracht van de provincie. Het was dit voorjaar niet voor het eerst dat er commotie was om Tichelaar, die ook wel ‘oliemannetje’ wordt genoemd omdat hij zo knap kan bemiddelen. Vier jaar ervoor had er een enigszins vergelijkbaar akkefietje gespeeld, toen hij zich bemoeide met een zakelijk conflict tussen de gemeente Coevorden en een familielid.
Panda
Ook door zijn privéleven maakte hij de tongen los. Hij scheidde om Koosje. Dat hij het oog had laten vallen op deze dame, kwam volgens de overlevering aan het licht toen hij tijdens een dienstreis naar China een panda naar haar noemde.
Veenhuizen
Tichelaar was commissaris van de Koning in Drenthe sinds 2009. Hij maakte zich sterk voor verloskundige zorg, de rechtbanken, werkgelegenheid en het behoud van het gevangenisdorp Veenhuizen. Eerder was hij voorzitter van de onderwijsbond AOb. Voor de PvdA zat hij van 2002 tot 2009 in de Kamer. (ANP)
GERELATEERDE ARTIKELEN;
Tichelaar neemt afscheid
Telegraaf 08.05.2017 De met een hoop rumoer afgetreden commissaris van de Koning in Drenthe Jacques Tichelaar neemt maandagmiddag in Fluitenberg officieel afscheid van de provincie, die hem daar een receptie aanbiedt. Tichelaar gaf dit voorjaar de pijp aan Maarten nadat zijn integriteit ter discussie was komen te staan en de PvdA’er onvoldoende vertrouwen in zijn persoon meer zag.
Dat gebeurde na publicaties over onder meer het naar voren schuiven van zijn schoonzus voor een opdracht van de provincie. Het was dit voorjaar niet voor het eerst dat er commotie was om Tichelaar, die ook wel ’oliemannetje’ wordt genoemd omdat hij zo knap kan bemiddelen. Vier jaar ervoor had er een enigszins vergelijkbaar akkefietje gespeeld, toen hij zich bemoeide met een zakelijk conflict tussen de gemeente Coevorden en een familielid.
Ook door zijn privéleven maakte hij de tongen los. Hij scheidde om Koosje. Dat hij het oog had laten vallen op deze dame, kwam volgens de overlevering aan het licht toen hij tijdens een dienstreis naar China een panda naar haar noemde.
Tichelaar was commissaris van de Koning in Drenthe sinds 2009. Hij maakte zich sterk voor verloskundige zorg, de rechtbanken, werkgelegenheid en het behoud van het gevangenisdorp Veenhuizen.
Eerder was hij voorzitter van de onderwijsbond AOb. Voor de PvdA zat hij van 2002 tot 2009 in de Kamer.
Liegen is geen deel van een bestuurderscultuur, maar van de menselijke natuur
VK 07.03.2017 Telkens als een bestuurder wordt ontmaskerd als fraudeur, probeert men de situatie te duiden. Waarom doet zo’n man of vrouw dat nou? Hij of zij had toch al een heel goed salaris? Het geval ‘Jacques Tichelaar’ doet zeker de wenkbrauwen fronsen omdat het ook nog eens om een onnozel bedrag gaat. Juist dat onbegrijpelijke lokt de drang tot verklaren uit.
De pogingen tot duiding zijn vaak weinig verheffend en schieten overduidelijk tekort, zeker wanneer ze gericht zijn op de vraag: hoe voorkomen we dat een volgende bestuurder weer in de fout schiet. Neem de verklaring van Peter Middendorp (Vonk, 4 maart). Die komt hierop neer: ‘Tichelaar maakt deel uit van een (bestuurs)cultuur. Binnen die cultuur is liegen gewoon.
Daarom doet men het de hele tijd, ook al gaat het om kleine dingen.’ Deze verklaring is buitengewoon unfair. Om het geval-Tichelaar te verklaren worden alle bestuurders in de hoek gezet. Het zijn allemaal leugenaars. Wat geeft Middendorp het recht dat te beweren? In elk geval niet de feiten, want zo hoog staat Nederland niet op corruptie-indexen. En zeker niet de meerderheid van de Nederlandse politici, die meer dan hun werk doen, hoewel het bon ton is ze naar believen af te zeiken.
Ten tweede impliceert de verklaring dat ‘wij’, de rest van Nederland zeg maar, allemaal lieve, aardige en eerlijke mensen zijn, die nooit liegen en die zeker ‘het liegen niet gewend zijn’. Anders kan niet worden verklaard waarom nu juist ‘alle bestuurders’ frauderen en ‘wij’ dat niet doen. Als iedereen liegt maar alleen bestuurders frauderen, dan kan liegen niet als verklaring gelden.
Iedereen liegt
Helaas weten we maar al te goed dat liegen geen deel is van een bestuurderscultuur maar van de menselijke natuur. Iedereen liegt. Daarmee zeg ik niet dat liegen akkoord is. Ik zeg alleen: ‘liegen’ verklaart niks als iedereen liegt en slechts sommigen frauderen. Zo’n verklaring helpt ons geen steek verder als we willen voorkomen dat zoiets nog eens gebeurt.
De interessante vraag is: hoe kan het dat sommige bestuurders denken dat ze kunnen wegkomen met liegen, terwijl ‘wij’, gewone leugenaars, voorzichtiger zijn en alleen al daarom minder liegen. Die vraag brengt ons bij institututies en hun disciplinerende karakter. Bijna 100 jaar geleden plaatste Max Weber het probleem van de frauduleuze bestuurder hoog op de agenda.
Zijn antwoord hierop was bureaucratie: politici hebben een tegenmacht nodig en de bureaucratie kan die vormen, mits deze bestaat uit zelfstandig en langzaam werkende, eigenwijze experts die gehoorzamen; maar binnen grenzen. Uiteindelijk dienen de bureacratische experts de publieke zaak en niet de politici.
Om de ambtelijke experts te beschermen, zou het moeilijk moeten zijn hen te ontslaan. Anders zouden ze hun onafhankelijkheid verliezen. Webers bureaucratiemodel wordt steeds meer verlaten. Ambtenaren hebben geen status aparte meer. Het zijn steeds meer roulerende non-experts, die louter en alleen in dienst staan van de politiek. In die situatie is het wachten op de volgende Tichelaar.
Volg en lees meer over: POLITIEK OPINIE NEDERLAND
Peter Middendorp: ‘Bestuurders als Tichelaar liegen omdat het in hun cultuur zit’
VK 04.03.2017 Als corruptie pas vanaf 4.500 euro strafbaar zou zijn, zoals in Roemenië is voorgesteld, had Jacques Tichelaar zich niet hoeven te verantwoorden voor de inrichtingsklus van 3.500 euro die hij als commissaris van de koning in Drenthe aan zijn schoonzus gaf. Ook had hij dan de eer niet aan zichzelf hoeven te houden, wat er nog van over was.
Ik ken de heer Tichelaar niet, ik kan hier dus ook niets over zijn intelligentie zeggen. Maar als ik dat toch doe, zou ik zeggen dat je voor huiswerkbegeleiding niet bij Sjaak hoeft aan te kloppen, maar dat hij veel te slim is om zijn baan, naam en leven – de hele Jacques, in feite – voor een nepotistisch niemendalletje op het spel te zetten.
Volgens een Telegraaf-bericht van enkele jaren geleden adopteerde Tichelaar op dienstreis in China eens een pandabeertje voor de dierentuin van Emmen. Hij mocht zelf de naam kiezen, en hij noemde haar toen ‘Koosje’, naar zijn nieuwe, grote, geheime liefde, die geheim bleef tot zijn echtgenote uit de Drentse media moest vernemen naar wie hij het beertje had vernoemd. Niet naar haar, zullen we maar zeggen.
Kan een lege, hulpeloze huls vol verliefde vlindertjes, ook een kwade genius zijn?
Kan een man, een zestiger, die zich voor de ogen van zijn intussen ex-echtgenote, door een pandabeertje, op de Drentse kabelkrant laat ontmaskeren als een lege, hulpeloze huls vol verliefde vlindertjes, ook een kwade genius zijn?
En als het geen serieuze kwaadaardigheid is, waarom deed hij het dan wel? Waarom nemen bestuurders grote risico’s voor zichzelf zonder dat zij er zelf noemenswaardig beter van worden? Waarom liegen Opstelten, Rutte en Van der Steur over een bedrag van een oude Teeven-deal als ze er zo goed als probleemloos eerlijk over hadden kunnen zijn?
Het is de cultuur. Iedereen doet het.
Volgens Bas Haan, de Nieuwsuur-journalist die vrijwel in zijn eentje de leugens over de deal blootlegde, doen bestuurders zulke dingen omdat ze het gewend zijn. En eigenlijk vermoedde ik dat al een beetje. Ze doen het omdat ze het altijd doen. Het is de cultuur. Iedereen doet het.
En zo zie ik Tichelaar eerlijk gezegd ook wel op warme benen door de statige provinciepanden in Assen gaan, een onverbeterlijke verpersoonlijking van een cultuur. Niet denken, zijn. Wat voor in de kop zit (last in), komt er als eerste weer uit (first out).
Met deze cultuur wordt hard afgerekend – bestuurders die worden betrapt en voor de cultuur verantwoordelijk worden gesteld, komen, zoals we in Drenthe zouden zeggen, relatief wel een heel malle bok met hoorns tegen.
Ook tot aan zijn vestzakken in het onomstotelijke bewijsmateriaal probeerde Tichelaar vorige week het klusje voor zijn schoonzus nog weg te liegen in de media. Ik zag het gebeuren, op RTV Drenthe, en ik denk niet dat de keuze voor de leugen een heel rationele is geweest. De heer Tichelaar keek in de camera als een wielrenner die als enige van het hele doping-peloton als valsspeler uit de Tour de France was gehaald.
Koosje, de Chinese pandabeer, meldde De Telegraaf nog, om het drama compleet te maken, is nooit in de dierentuin van Emmen aangekomen.
Volg en lees meer over: VONK PETER MIDDENDORP OPINIE NEDERLAND
PvdA wilde Tichelaar vergeten
Telegraaf 02.03.2017 De PvdA-top lijkt het vertrek van Jacques Tichelaar als commissaris van de Koning in Drenthe weer zo snel mogelijk te willen vergeten.
Bij een partijonderonsje met de pers wilde staatssecretaris Sharon Dijksma geen vragen beantwoorden over de kwestie. Ze verwees door naar het partijbureau in Amsterdam en naar de uitspraken van lijsttrekker Lodewijk Asscher. Volgens Dijksma staat de kwestie helemaal los van de campagne.
Die reageerde op zijn beurt zuinigjes. Hij noemde het vertrek van de regent „een verstandig besluit”. Minister Dijsselbloem (Financiën) liet bij BNR doorschemeren dat er „belletjes” zijn geweest met Tichelaar. Volgens de bewindsman is er geen druk uitgeoefend op zijn partijgenoot om af te treden.
De affaire rond Tichelaar werd woensdagavond onhoudbaar. De PvdA-prominent bezorgde zijn schoonzus een klus van de provincie. Eerste ontkende hij dat nog voor de camera van RTV Drenthe, maar niet veel later gaf hij zijn foute vriendendienst ruiterlijk toe in een brief aan de Provinciale Staten.
De PvdA in Drenthe blikt in een verklaring niet terug op het gedrag van de opgestapte commissaris van de Koning. Fractievoorzitter Roelie Goettsch richt haar pijlen vooral op de pers, want de schijnwerpers van de landelijke media waren volgens haar „onbarmhartig” gericht op de kwestie. „Wij hadden dat graag anders gezien. Wij hadden graag gewild dat hordes journalisten zich hier melden vanwege de schoonheid van Drenthe, vanwege het elan van het bestuur. Met de commissaris als boegbeeld.”
LEES MEER OVER;
JAQUES TICHELAAR TICHELAAR PVDA DRENTHEJEROEN DIJSSELBLOEM AFTREDEN
GERELATEERDE ARTIKELEN;
zie verder ook: Hoe een klusje van 3.105 euro Jacques Tichelaar ten val bracht VK 02.03.2017
zie verder ook: Is Tichelaar de sjaak? Trouw 01.03.2017
zie verder ook: CDK JACQUES TICHELAAR STAPT OP BB 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar treedt per direct af als commissaris van de koning Trouw 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar treedt af als commissaris van de Koning in Drenthe NU 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar stapt op als commissaris Telegraaf 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar stapt op als Commissaris van de Koning in Drenthe Elsevier 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar vertrekt als commissaris van de koning na spoeddebat VK 01.03.2017
zie verder ook: Tichelaar wil aanblijven als Drentse commissaris van de Koning NU 01.03.2017
zie verder ook: Drenthe praat over Tichelaar Telegraaf 01.03.2017
zie verder ook: Meeste partijen Drenthe willen nog toelichting van Tichelaar AD 01.03.2017
zie verder ook: Overleeft Tichelaar het spoeddebat? (en nog zes vragen) VK 01.03.2017
zie verder ook: Hoogleraar integriteit over Tichelaar: ‘Nepotisme, dat is wat het is’ VK 28.02.2017
zie verder ook: Zoveelste uitglijder Tichelaar’ Telegraaf 28.02.2017
zie verder ook: ‘Tichelaar erkent voordragen schoonzus voor restauratie gebouw’ NU 28.02.2017
zie verder ook: CdK geeft schoonzus baantje Telegraaf 28.02.2017
zie verder ook: Tichelaar (PvdA) geeft toe: ‘Ik opperde schoonzus voor opdracht’ Elsevier 28.02.2017
zie verder ook: Commissaris droeg toch familielid aan voor interieuropdracht Trouw 28.02.2017
zie verder ook: ‘BESCHULDIGING TICHELAAR TREFT ALLE DRENTSE POLITICI’ BB 28.02.2017
zie verder ook: Tichelaar: ik opperde schoonzus restauratie provincie-gebouw VK 28.02.2017
zie verder ook: Tichelaar woensdag op het matje bij Drentse Provinciale Staten VK 27.02.2017
en zie verder ook: Spoeddebat Drenthe over verdenkingen tegen CdK Tichelaar Trouw 26.02.2017
zie ook: Tichelaar (PvdA) op het matje: vier vragen over de beschuldigingen Elsevier 26.02.2017
zie ook: Woensdag spoeddebat in Provinciale Staten over PvdA-politicus Tichelaar VK 25.02.2017
zie ook: Oppositie wil kwestie-Tichelaar PvdA ook in Proviciale Staten bespreken VK 25.02.2017
zie ook: Commissaris Tichelaar PvdA: Ontwerp door schoonzus niet in strijd met regels AD 25.02.2027
zie ook: Commissaris PvdA hielp schoonzus Telegraaf 25.02.2017
zie ook: Commissaris Jacques Tichelaar PvdA bevoordeelde schoonzus VK 25.02.2017
februari 26, 2017
Posted by jandewandelaar |
CvK, integriteit, Jacques Tichelaar, provincie drente | debat, drente, gedeputeerde staten Drente, integriteit, integriteitsbreuk, integriteitsonderzoek, Jacques Tichelaar, Landschapszaal van Tetrode, politiek, pvda |
6 reacties
Remy van Mannekes ✔@remyvanmannekes
Debat in de Digitale Hofstad 