Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 met een rechtse coalitie; PVV, VVD, BBB en NSC ??? – SvZ 05.05.2024 – de bel luidt voor de laatste formatieronde !!
De spanning stijgt in de finaleweek van formatie
In de ‘finaleweek‘ van de formatie moeten de échte knopen worden doorgehakt. De onderhandelende partijen hebben hun wensenlijstjes ingeleverd en het Centraal Planbureau (CPB) heeft die plannen doorberekend. Als alles meezit, wordt er volgende week woensdag 08.05.2024 een klap op gegeven.
Voor de finaleweek, zoals de twee informateurs dat vorige week noemden, heerst volgens een van de onderhandelaars geen faalangst. “Wel een gezonde wedstrijdspanning.”
De afgelopen week is gebruikt om het financiële plaatje inzichtelijk te krijgen. Er is informeel nog wel contact geweest tussen de partijleiders van de formerende vier, maar er waren geen officiële bijeenkomsten met de informateurs.
Volgens betrokkenen zijn alle kaarten nu op tafel gelegd. Welke partij wil wat? Daar heeft het CPB deze week prijskaartjes aan gehangen en met die informatie gaan de onderhandelaars maandag 06.05.2024 aan de slag.
“We zijn nog niet op het punt dat er concessies worden gedaan of dat partijen hun ondergrens hebben aangegeven”, zegt een betrokkene. Wel zijn er al teksten waar de partijen het “grotendeels” over eens zijn. “Maar niet alles kan”, aldus een ingewijde.
Er moet nog veel gebeuren en deadline nadert
In een korte periode moeten dus nog veel belangrijke besluiten worden genomen. Toch leeft de hoop dat er woensdag al een akkoord op hoofdlijnen ligt. Een van de onderhandelaars heeft voor aankomende donderdag 09.05.2024, Hemelvaartsdag, al privéplannen gemaakt.
Een week later is de deadline die de informateurs hebben meegekregen: woensdag 15 mei 2024. Van die datum wordt niet afgeweken, is steeds benadrukt.
Meestal wordt het onderhandelingsakkoord voorgelegd aan de fracties. Soms volgen daarop nog enkele kleine aanpassingen. Of dat nu ook gebeurt, is nog onduidelijk.
De formatie is bijna een half jaar onderweg. Al die tijd zijn er geen andere partijen dan PVV, VVD, NSC en BBB in beeld geweest. Er moest eerst nog heel wat water door de Rijn stromen voordat de onderhandelaars zich realiseerden dat er op dit moment geen beter alternatief is. Om dat punt te bereiken is de formatie in februari eerst tijdelijk onderbroken.
NSC-leider Pieter Omtzigt noemde de “rechtsstatelijke afstand” tussen zijn fractie en die van de PVV “te groot”. Een meerderheids- of minderheidskabinet met de PVV van Geert Wilders was daarom voor NSC niet bespreekbaar.
Weg naar finaleweek vol met hobbels en kuilen
Daar zijn inmiddels oplossingen voor gevonden. Er werd een “gemeenschappelijke basislijn” opgesteld waarin de vier partijen beloven de grondrechten en de Grondwet te respecteren.
Ook komt er een zogenoemd “programkabinet“, waarbij de afstand tussen de Tweede Kamer en het kabinet groter zou moeten zijn. Dat betekent ook dat alle partijleiders, dus ook verkiezingswinnaar Wilders, in de Kamer blijven. Het is nog niet bekend wie de nieuwe premier wordt.
Dat alles hielp om Omtzigt aan tafel te houden. Maar de weg richting de finaleweek was er een met hobbels en kuilen. Deze formatie kenmerkt zich door openlijke dreigementen en sneren via X en talkshowtafels. “Een verstandshuwelijk op zijn best”, noemde Omtzigt de onderlinge relaties eerder.
‘Respecteer verdragen totdat het niet houdbaar is’
De broze verhoudingen zijn een gevolg van de inhoudelijke verschillen. Niet alleen als het gaat over het waarborgen van de rechtsstaat. Ook asiel is een lastig thema. Wilders liep op een gegeven moment weg van de onderhandelingstafel omdat de gesprekken hierover hem niet bevielen.
Fors minder asielzoekers is voor de PVV de grootste verkiezingsbelofte en de belangrijkste inzet bij de onderhandelingen. Er liggen wat dat betreft verregaande plannen op tafel, meldde de NOS vorige week.
Als de asielproblemen als crisis worden bestempeld, dan zouden de partijen meer ruimte hebben om maatregelen tegen de instroom te nemen. Maar dat schuurt met huidige wetten en internationale verdragen. En de vraag is of zo’n crisis juridisch standhoudt.
“Een verdrag moet je respecteren, totdat je zegt dat de situatie niet meer houdbaar is. Daar moet je het over gaan hebben”, zegt een betrokkene. Onder uitzonderlijke omstandigheden kun je van de regels afwijken. “Dat is uiteindelijk aan de rechter”, is de gedachte bij sommige partijen aan de formatietafel.
Voor Omtzigt staat het belang van de rechtsstaat altijd voorop, benadrukte de NSC-leider regelmatig. In de formatie heeft het op dit punt vaak geschuurd tussen NSC en met name de PVV. De VVD lijkt hier iets pragmatischer in te staan. “De VVD is niet het probleem”, zei Wilders twee weken terug toen hij zijn onvrede over asiel uitsprak.
De finaleweek zal uitwijzen in hoeverre er comfort is tussen de formerende vier. Het is in ieder geval zeker dat zij deze zondag reeds 166 dagen met elkaar in gesprek zijn. Sinds de Tweede Wereldoorlog duurden slechts drie formaties langer.
nog meer:
Zie ook: Verkiezingen 2e kamer op woensdag 22 november 2023
Meer: Kamerverkiezingen 2023 – Search (bing.com)
Meer: Verkiezingen 2023 (trouw.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | NOS
Meer: Tweede Kamerverkiezing | Verkiezingen | Kiesraad.nl
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 – NU.nl
Meer: Verkiezingen 2023 – EW (ewmagazine.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | AD.nl
Meer: Op weg naar de verkiezingen | NOS
Zie ook: Op weg naar de minderheidscoalitie van PVV, VVD en BBB ??? – SvZ formatieronde vanaf 07.02.2024 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 – Verkenning formatie – SvZ vanaf 04.12.2023
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Nieuwe Start verkenning formatie 28.11.2023 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Start verkenning nieuwe Formatie 2023 – valse start !!
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 5
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 4
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 3
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 2
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 1
Zie ook: De val van Kabinet-Rutte IV vanwege de Asielcrisis 07.07.2023
nog veel meer:
Lees: Nog geen witte rook in Den Haag: onderhandelingen dinsdag verder | RTL Nieuws | RTL.nl 13.05.2024
Lees: Nog geen witte rook bij formatie: ‘Laatste loodjes wegen het zwaarst’ | Formatie 2023 | NU.nl 13.05.2024
Lees: Formatie kruipt naar climax: financiën heet hangijzer | Binnenland | Telegraaf.nl 13.05.2024
Lees: Financiën blijft lastigste punt, zeggen informateurs (msn.com) 13.05.2024
Lees: Ligt er woensdag een formatieakkoord? | RTL.nl 13.05.2024
Lees: Vier partijen willen morgenavond akkoord sluiten, financiën kán nog roet in het eten gooien | Politiek | AD.nl 13.05.2024
Lees: Week van de waarheid in Den Haag: ‘Grote twijfels over slagen van formatie’ (welingelichtekringen.nl) 13.05.2024
Lees: Formatie nadert climax: partijen steggelen nog over de financiën | Politiek | AD.nl 13.05.2024
Lees: Wilders: ‘Het moet nu gebeuren’ | Video | Telegraaf.nl 13.05.2024
Lees: Wilders over laatste formatiedagen: het moet nu wel gebeuren (msn.com) 13.05.2024
Lees: Emoties en zorgen in eindfase formatie, maar steeds meer seinen op groen | Binnenland | Telegraaf.nl 13.05.2024
Lees: Absolute eindfase formatie voor rechts kabinet breekt aan | Formatie 2023 | NU.nl 13.05.2024
Lees: Uren voor formatiedeadline tikken weg: ‘Het moet nu wel gebeuren’ (msn.com) 13.05.2024
Lees: Uren voor formatiedeadline tikken weg: ‘Het moet nu wel gebeuren’ | RTL Nieuws | RTL.nl 13.05.2024
Lees: Partijen praten weer verder • Deadline van woensdag nadert (nos.nl) 13.05.2024
Lees: PVV-leider Wilders: ‘De finish nadert’ | RTL.nl 13.05.2024
Lees: Timmermans: ‘ik hoef geen premier te worden’ (msn.com) 13.05.2024
Lees: Timmermans: ‘ik hoef geen premier te worden’ (welingelichtekringen.nl) 13.05.2024
Lees: Informateurs zijn ‘iets optimistischer’ geworden (msn.com) 11.05.2024
Lees: Partijen PVV, NSC, VVD en BBB praten door over formatie (businessinsider.nl) 11.05.2024
Lees: Formatie stevent af op finale, Wilders wil komende dagen een deal over zijn premierskandidaat | Politiek | AD.nl 11.05.2024
Lees: Geert Wilders heeft premierskandidaat benaderd | RTL Nieuws | RTL.nl 11.05.2024
Lees: Geert Wilders heeft potentiële premier benaderd | Binnenland | Telegraaf.nl 11.05.2024
Lees: Wilders heeft premierskandidaat op het oog (msn.com) 11.05.2024
Lees: Wilders heeft premierskandidaat op het oog (welingelichtekringen.nl)
Lees: Timmermans wil bij klappen formatie niet alleen het voortouw (msn.com) 11.05.2024
Lees: Timmermans wil bij klappen formatie niet alleen het voortouw (welingelichtekringen.nl) 11.05.2024
Lees: Onderhandelingen formatie gaan ook zaterdag verder | Formatie 2023 | NU.nl 11.05.2024
Lees: Zo kan het gaan als Geert Wilders gaat regeren | Trouw 10.05.2024
Lees: Deze premierskandidaat zit naast de telefoon te wachten op een belletje van Wilders | Politiek | AD.nl 10.05.2024
Lees: Wie schuift Wilders naar voren als premier? Deze namen gaan rond in Den Haag | Politiek | AD.nl 10.05.2024
Lees: Wie wordt de nieuwe premier van Nederland? | RTL.nl 10.05.2024
Lees: Informateurs: tot 15 mei nodig voor formatiegesprekken (msn.com) 10.05.2024
Lees: Niet zeker dat naam formateur in eindverslag informateurs komt (msn.com) 10.05.2024
Lees: Is het einde van de formatie in zicht? | RTL.nl 10.05.2024
Lees: Formatie gaat door in het weekend: ‘Of het nu songfestival is of niet’ | Politiek | AD.nl 10.05.2024
Lees: Formatie gaat dit weekend mogelijk verder: ‘We zijn er nog niet, maar maken vorderingen’ | RTL Nieuws | RTL.nl 10.05.2024
Lees: De tijd tikt weg voor de formerende partijen: nog vijf dagen te gaan | de Volkskrant 10.05.2024
Lees: Omtzigt eerlijk: ‘Nog veel onzekerheid in formatie’ | Video | Telegraaf.nl 10.05.2024
Lees: Omtzigt waarschuwt: ’Onzekerheidsmarges zijn groot bij formatie’ | Binnenland | Telegraaf.nl 10.05.2024
Lees: Formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB stemmen vaak hetzelfde (msn.com) 10.05.2024
Lees: ‘Formatie van een tijdbom’ nadert einde, fijnproevers zien ‘signaal uit het paleis’ – EW (ewmagazine.nl) 09.05.2024
Lees: Minister Dijkgraaf duidelijk: ‘Ik ga niet in zo’n extreemrechts kabinet zitten’ | Video | Telegraaf.nl 09.05.2024
Lees: Timmermans: formerende partijen nemen loopje met rechtsstaat (welingelichtekringen.nl) 09.05.2024
Lees: Timmermans: formerende partijen nemen loopje met rechtsstaat (msn.com) 09.05.2024
Lees: Onderhandelaars formatie hebben nog een paar dagen nodig (msn.com) 08.05.2024
Lees: Omtzigt ziet nog ‘forse verschillen van mening’ in formatie (msn.com) 08.05.2024
Lees: Formatiegesprekken gaan komende dagen door, Omtzigt ziet ‘forse verschillen’ | Politiek | NU.nl 08.05.2024
Lees: Pieter Omtzigt: ‘Er zijn nog forse verschillen van mening’ | Video | Telegraaf.nl 08.05.2024
Lees: Formatie nadert finale: sombere Omtzigt ziet nog ‘forse verschillen’, anderen klinken hoopvoller | Politiek | AD.nl 08.05.2024
Lees: Groot contrast bij formatie: Wilders en Van der Plas jolig, Omtzigt somber | NU.nl 08.05.2024
Lees: Kans op succes formatie slinkt: Omtzigt ‘forse verschillen van mening’ (msn.com) 08.05.2024
Lees: Kans op succes formatie slinkt: Omtzigt ‘forse verschillen van mening’ (welingelichtekringen.nl) 08.05.2024
Lees: Wilders hoopt er nog deze week uit te komen aan formatietafel (msn.com) 08.05.2024
Lees: Wilders hoopt er nog deze week uit te komen aan de formatietafel | RTL Nieuws | RTL.nl 08.05.2024
Lees: Wilders hoopt er nog deze week uit te komen aan de formatietafel (msn.com) 08.05.2024
Lees: Nog altijd geen witte rook in formatie: ’Meer tijd nodig’ | Binnenland | Telegraaf.nl 08.05.2024
Lees: Van der Plas hoopt woensdag tot formatieakkoord te komen (msn.com)
Lees: BBB-leider Van der Plas: ’D-Day voor formatie’ | Binnenland | Telegraaf.nl 08.05.2024
Lees: Van der Plas positiever over formatie dan informateurs: ‘Hoop dat we vandaag tot akkoord komen’ | Politiek | AD.nl 08.05.2024
Lees: Naam nieuwe premier mogelijk pas na formatie-deadline 15 mei bekend | Binnenland | Telegraaf.nl 07.05.2024
Lees: Nog altijd geen akkoord over nieuw kabinet (welingelichtekringen.nl) 07.05.2024
Lees: Vertrouwen in succes formatie daalt bij kiezers alle betrokken partijen | RTL.nl 07.05.2024
Lees: Frits Wester: ‘Kiezer verliest vertrouwen in formatie’ | RTL.nl 07.05.2024
Lees: Vakbond: formerende partijen moeten arbeidsmigratie reguleren (msn.com) 07.05.2024
Lees: VVD-fractie verdeeld over regeren met de PVV (welingelichtekringen.nl) 07.05.2024
Lees: Informateurs garanderen nog geen goede afloop: ‘Tijd begint te dringen’ | Formatie 2023 | NU.nl 07.05.2024
Lees: Informateurs klinken somber en durven geen goede afloop formatie te beloven: ‘Weten niet of het gaat lukken’ | Politiek | AD.nl 07.05.2024
Lees: Partijleiders en informateurs nog steeds onzeker over akkoord (msn.com) 07.05.2024
Lees: Partijleiders en informateurs nog steeds onzeker over akkoord (welingelichtekringen.nl) 07.05.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB moeten knopen gaan doorhakken (msn.com) 06.05.2024
Lees: Het lijkt erop dat er voor de vier partijen maar één ding op zit als ze er deze week niet uitkomen | Deze verhalen mag je niet missen | AD.nl 06.05.2024
Lees: Formerende partijen kijken naar Belgische maatregel: geen mannen in asielopvang (nos.nl) 06.05.2024
Lees: Ondanks voortgang in formatie waarschuwen informateurs voor blokkades | Formatie 2023 | NU.nl 06.05.2024
Lees: Partijleiders en informateurs nog steeds onzeker over akkoord (welingelichtekringen.nl) 06.05.2024
Lees: Partijleiders en informateurs nog steeds onzeker over akkoord (msn.com) 06.05.2024
Lees: VVD-leider Yesilgöz ziet ’finaleweek’ formatie zonnig in: ’Zo snel mogelijk een kabinet’ | Binnenland | Telegraaf.nl 06.05.2024
Lees: Week van waarheid voor PVV, VVD, NSC en BBB: op alle grote dossiers moet nog knoop worden doorgehakt | Binnenland | Telegraaf.nl 06.05.2024
Lees: Wilders hoopt dat tijdsdruk formatie helpt in ‘week van de waarheid’ | Formatie 2023 | NU.nl 06.05.2024
Lees: Wilders verwacht ‘spannende en belangrijke’ formatieweek (msn.com) 06.05.2024
Lees: Wilders verwacht ‘spannende en belangrijke’ formatieweek (welingelichtekringen.nl) 06.05.2024
Lees: Wilders mysterieus over premiersvraag | Video | Telegraaf.nl 06.05.2024
Lees: Bekijk het moment dat conceptakkoord formatie wordt gefotografeerd | NU.nl 06.05.2024
Lees: Optimistische formatiedag opgeschud door lek, Wilders biedt excuses aan: ‘Onhandig’ | Politiek | AD.nl 06.05.2024
Lees: Wilders baalt van lek PVV’er in formatie: ’Domme fout’ | Binnenland | Telegraaf.nl 06.05.2024
Lees: Wilders: tonen conceptversie ‘verschrikkelijk en heel onhandig’ • Dag 1 ‘finale formatieweek’ klaar (nos.nl) 06.05.2024
Lees: Omtzigt ‘herkende’ formatiestuk op foto, zegt niets over status (msn.com) 06.05.2024
Lees: Omtzigt geeft toe: ‘Ik herkende het document’ | Video | Telegraaf.nl 06.05.2024
Lees: PVV’er toont flard van hoofdlijnenakkoord met teksten over asiel en lastenverlichting | Politiek | AD.nl 06.05.2024
Lees: PVV’er gefotografeerd met conceptakkoord, met ‘strengste asielpakket ooit’ (nos.nl) 06.05.2024
Lees: PVV-Kamerlid Markuszower gefotografeerd met leesbaar formatiestuk (msn.com) 06.05.2024
Lees: liveblog – Kamerlid PVV gefotografeerd met leesbaar formatiestuk | Trouw 06.05.2024
Lees: PVV-Kamerlid gefotografeerd met mogelijk concept-regeerakkoord: ‘Strengste asielpakket ooit’ (msn.com) 06.05.2024
Lees: Conceptakkoord formatie gefotografeerd: minder lasten en strenge asielplannen | Formatie 2023 | NU.nl 06.05.2024
Lees: Concept-regeerakkoord gefotografeerd, met ‘strengste asielpakket ooit’ (welingelichtekringen.nl) 06.05.2024
Lees: PVV-Kamerlid gefotografeerd met mogelijk concept-regeerakkoord (businessinsider.nl) 06.05.2024
Lees: Formatie gaat cruciale fase in: vier partijen moeten nu knopen doorhakken | Politiek | NU.nl
Lees: Start finale formatieweek, wat zijn de vier partijen bereid weg te geven? (nos.nl) 06.05.2024
Lees: ‘Gezonde wedstrijdspanning’ in finaleweek van formatie | Politiek | NU.nl 05.05.2024
Lees: Het ‘best bewaarde geheim’ van Geert Wilders: wie wordt de nieuwe premier? – Omroep West 05.05.2024
Lees: Het ‘best bewaarde geheim’ van Geert Wilders: wie wordt de nieuwe premier? (nos.nl) 05.05.2024
Lees: Formatie gaat spannende laatste week in | Trouw 05.05.2024
Lees: Formatie gaat kritieke fase in, partijen moeten knopen nu doorhakken (msn.com) 05.05.2024
Lees: Formatie gaat kritieke fase in, partijen moeten knopen doorhakken (msn.com) 05.05.2024
Lees: Formatie gaat kritieke fase in, partijen moeten knopen nu doorhakken (welingelichtekringen.nl) 05.05.2024
Op weg naar het ‘Programkabinet’ met een rechtse coalitie; PVV, VVD, BBB en NSC !! – SvZ vanaf 14.03.2024
Informateur brengt verslag uit bij Kamervoorzitter
Kamervoorzitter Martin Bosma heeft op donderdag 14 maart 2024 het eindverslag van informateur Kim Putters ontvangen. Putters doet in zijn verslag een voorstel tot een ‘programkabinet’ dat steunt op een hoofdlijnenakkoord.
Volgens informateur Kim Putters kunnen PVV, VVD, NSC en BBB beginnen met onderhandelen. Er moet een ‘programkabinet’ komen, met een dun regeerakkoord op hoofdlijnen: ‘En 50 procent ministers van buiten. Maar wat betekent dit precies? Lees hier het antwoord op veelgestelde vragen.
De formateur en de voorzitters van de vier fracties (PVV, VVD, NSC en BBB) streven naar een goede, evenwichtige mix van bewindspersonen van binnen en van buiten de politiek die in zijn geheel recht doet aan de verkiezingsuitslag, waarbij de politiek leiders van de vier fracties leden van de Tweede Kamer blijven. De Kamer debatteert op woensdag 20 maart 2024 over dit verslag.
Putters werd op 14 februari 2024 op basis van een motie van Kamerlid Geert Wilders (PVV) aangewezen als nieuwe informateur. Hij voerde de afgelopen weken gesprekken met fractievoorzitters en experts over de mogelijkheden voor vruchtbare politieke samenwerking in de vorm van een extraparlementairkabinet, gedoogkabinet, minderheidskabinet of zakenkabinet, al deze regeervarianten zijn mogelijk !!
Die samenwerking moet, zo stelt de motie, kunnen rekenen op voldoende steun in de volksvertegenwoordiging en recht doen aan de verkiezingsuitslag, inclusief de grote verschuivingen die daarbij hebben plaatsgevonden.
Vervolg
De vier rechtse partijen, die alle vier zeggen dat ze snakken naar een rechtse regering, ‘die de problemen van de mensen gaat oplossen’, hebben zich al ruziënd een vecht gevochten naar de volgende ronde.
Ze hebben het onder leiding van achtereenvolgend eerste Gom van Drien, toen Ronald Plasterk en tenslotte Kim Putters een soort van overeenstemming bereikt over de vorm van dat gedroomde kabinet. Nu gaan ze eindelijk onderzoeken of ze het eens kunnen worden over de inhoud.
Een ding is wel duidelijk: noch Wilders, noch een van de andere onderhandelaars wordt premier. Die moet dus worden gevonden. Hij zal iemand zijn die daar wordt neergezet door Wilders’ PVV, die als grootste partij immers de premier mag leveren.
En Wilders zal de premier dan ook gebruiken als zijn verlengde arm in het kabinet. Hij zal de premier per defenitie in de zak hebben. Wie nieuwsgierig is hoe het is om in de zak te zitten van Wilders moet maar eens kijken hoe Gert Leers, minister van asiel in het kabinet-Rutte-1 door Geert Wilders werd gepiepeld. „Dat hij z’n radicale standpunten nu in de ijskast zet?
Ik geloof er niets van. Hij móét z’n achterban bedienen. Hij is een wolf in schaapskleren.Een deal maken met Wilders Tel je vingers na, je voelt je altijd bekocht’ Wilders sloot intern compromissen om vervolgens loeihard die compromissen aan te vallen.
Dat zal nu nog erger zijn. Voorlopig staat de PVV ver voor in de peilingen en hebben VVD, NSC en BBB weinig te winnen bij nieuwe verkiezingen. Wilders heeft dat kabinet en de premier in de houdgreep, zoals hij Gerd Leers in de houdgreep had.
Toen was Wilders nog de juniorpartner van VVD en CDA. De gedoogpartner. Nu is de PVV royaal de grootste. En dagelijks blijkt dat Wilders vol zelfvertrouwen is.
Die premier – Fleur Agema? Mona Keizer? Plasterk? – heeft dus niet veel in te brengen. Hij is de schaamlap van Wilders. En wie dat wil zijn is dus zeer ongeschikt om het land te leiden.
De Tweede Kamer debatteert op woensdag 20 maart 2024 over het verslag van de informateur. Aansluitend op het debat vinden er stemmingen plaats. De Kamer stemt dan over ingediende moties en bepaalt daarmee hoe de kabinetsformatie verder vorm krijgt.
Lees meer, kijk terug en volg het debat live
Lees: Volg de formatie in dit liveblog | Trouw
Lees het verslag van informateur Kim Putters. Kijk de aanbieding van het verslag terug.
- Lees meer over de verkiezingen 2023 en de kabinetsformatie.
- Volg het plenaire debat op woensdag 20 maart vanaf 10.15 uur via de livestream of de app Debat Direct.
meer:
Lees: Informateur brengt verslag uit bij Kamervoorzitter | Tweede Kamer der Staten-Generaal 14.03.2024
Lees het verslag van verkenner Ronald Plasterk en de bijlagen
Meer: Kamer wijst Plasterk aan als informateur | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Verkenner brengt verslag uit aan Tweede Kamer | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Ronald Plasterk aan de slag als verkenner | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Lees: Volg het formatiedebat in dit liveblog | Trouw
Meer: Kabinetsformatie 2024 (volkskrant.nl)
Meer: Kabinetsformatie 2023 (volkskrant.nl)
Meer: Kabinetsformatie | RTL Nieuws
Meer: Kabinetsformatie | NOS
meer: Volg alles over de kabinetsformatie hier VK
Meer: Formatie 2023 – NU.nl
Lees: Wat is een extraparlementair kabinet? (ad.nl) 13.12.2023
Meer: Volg de formatie op de voet – EW (ewmagazine.nl)
• Volg het laatste nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons liveblog
• Premier Wilders of tóch nog Timmermans? Dit zijn de 5 scenario’s
• Bekijk hier alle uitslagen
• Vind alles over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons dossier
Meer: Kamerverkiezingen 2023 – Search (bing.com)
Meer: Verkiezingen 2023 (trouw.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | NOS
Meer: Tweede Kamerverkiezing | Verkiezingen | Kiesraad.nl
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 – NU.nl
Meer: Verkiezingen 2023 – EW (ewmagazine.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | AD.nl
Meer: Op weg naar de verkiezingen | NOS
nog meer:
Zie ook: Op weg naar de minderheidscoalitie van PVV, VVD en BBB ??? – SvZ formatieronde vanaf 07.02.2024 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 – Verkenning formatie – SvZ vanaf 04.12.2023
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Nieuwe Start verkenning formatie 28.11.2023 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Start verkenning nieuwe Formatie 2023 – valse start !!!
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 5
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 4
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 3
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 2
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 1
Zie ook: De val van Kabinet-Rutte IV vanwege de Asielcrisis 07.07.2023
nog veel meer:
Lees: VVD en BBB niet bezorgd over beknotting persvrijheid (msn.com) 04.05.2024
Lees: Op1 laat stoel leeg voor Wilders totdat hij komt: ‘Politici moeten uitleg geven’ | Politiek | NU.nl 04.05.2024
Lees: Kockelmann daagt Wilders uit: ‘Dan blijft stoel leeg’ | Video | Telegraaf.nl 04.05.2024
Lees: Omtzigt met NSC-top bijeen in aanloop naar finale formatieweek | Binnenland | Telegraaf.nl 03.05.2024
Lees: Formerende partijen aan de slag met doorrekening CPB van plannen (msn.com) 03.05.2024
Lees: De eerste premierskandidaat meldt zich en mag van zijn vrouw | Politiek | AD.nl 03.05.2024
Lees: Maakt politiek een conservatieve ommezwaai? ‘D66 had blijkbaar vijf maanden nodig zich dat te realiseren’ | Politiek | AD.nl 03.05.2024
Lees: Nieuw kabinet kan meer met belastingen, ‘computers fiscus kunnen het straks aan’ (nos.nl) 02.05.2024
Lees: Populariteit Geert Wilders voorbode van komende verkiezingen België? (msn.com) 02.05.2024
Lees: De Nexit is exit in het PVV-programma voor Europese verkiezingen: dit wil de partij van Wilders met Europa (msn.com) 02.05.2024
Lees: De Nexit is exit in PVV-programma voor Europese verkiezingen (businessinsider.nl) 02.05.2024
Lees: Klaver hint in lezing op rol GroenLinks-PvdA in formatie: ‘Want zo komen we nergens’ | Politiek | AD.nl 01.05.2024
Lees: Geert Wilders en de rommelige formatie laten Nederland niet koud (msn.com) 30.04.2024
Lees: Op het podium van het nieuws is Wilders liefst toneelspeler en regisseur | Trouw 30.04.2024
Lees: Volt-leider Dassen: VVD en NSC laten zich voor PVV-kar spannen (nos.nl) 28.04.2024
Lees: Volt-leider Dassen tegen Yesilgöz en Omtzigt: ‘Toon leiderschap, stop met onderhandelen met PVV’ | Politiek | AD.nl 28.04.2024
Lees: Live politiek: Dassen op Volt-congres: VVD en NSC, ga niet met Wilders in zee | Trouw 28.04.2024
Lees: Dassen (Volt) aan VVD en NSC: ga niet met Wilders in zee (msn.com) 28.04.2024
Lees: De opmars van ‘Geertje’: hoe links het vertrouwen verspeelde in Amsterdam-Noord | Trouw 28.04.2024
Lees: Formatie nadert climax: knopen-doorhak-dag nabij | Politiek | AD.nl 27.04.2024
Lees: Wilders zit kabinetsformatie niet dwars op rechts congres in Hongarije (msn.com) 27.04.2024
Lees: Formatiegesprekken liggen stil, nu voorbereiden op ‘finale week’ (nos.nl) 26.04.2024
Lees: ‘Wéér reces: stuitend gebrek aan urgentie formatie’ | Telegraaf.nl 26.04.2024
Lees: Wilders zit kabinetsformatie niet dwars op rechts congres in Hongarije | RTL Nieuws | RTL.nl 26.04.2024
Lees: Op ultrarechts congres komt Wilders met traditioneel PVV-repertoire, maar: ‘Ik ga nu de formatie niet killen’ | Politiek | AD.nl 26.04.2024
Lees: Wilders wil op rechts congres kabinetsformatie niet dwars zitten (msn.com) 26.04.2024
Lees: Wilders in Hongarije: ‘Ik ga de onderhandelingen hier niet in gevaar brengen’ (nos.nl) 26.04.2024
Lees: Wilders laat formatie met rust bij speech in Hongarije | Binnenland | Telegraaf.nl 26.04.2024
Lees: Hier speecht Wilders op omstreden congres | Video | Telegraaf.nl 26.04.2024
Lees: Yeşilgöz wacht af of Wilders erge dingen gaat zeggen op congres in Boedapest (welingelichtekringen.nl) 26.04.2024
Lees: Yeşilgöz wacht af wat Wilders gaat zeggen op congres in Boedapest (msn.com) 26.04.2024
Lees: Yeşilgöz wacht af of Wilders erge gaat zeggen op congres in Boedapest (msn.com) 26.04.2024
Lees: Andere onderhandelaars kijken mee als Wilders op podium stapt bij Orbán: wat betekent dit voor de formatie? | Politiek | AD.nl 26.04.2024
Lees: Wilders is eregast op Orbáns ultraconservatieve CPAC-conferentie | Buitenland | NU.nl 26.04.2024
Lees: Geen wonder dat Wilders steeds wegloopt van de formatie | Trouw 25.04.2024
Lees: Onder leiding van Wilders zoekt de formatie de grens op over asiel | Trouw 25.04.2024
Lees: De formatie bevindt zich op een hellend vlak in de asielkwestie | Trouw 25.04.2024
Lees: Formerende partijen zinnen op flink snoeien in eigen risico zorg | Binnenland | Telegraaf.nl 25.04.2024
Lees: Ook Eva Vlaardingerbroek spreekt op omstreden congres waar Wilders eregast is | Politiek | AD.nl 25.04.2024
Lees: Orbán wijst Wilders de weg, rechts-conservatief congres Boedapest begonnen (nos.nl) 25.04.2024
Lees: Wilders hoofdgast op ‘rechts-radicaal’ congres Hongarije, Den Haag kijkt gespannen toe | RTL Nieuws | RTL.nl 25.04.2024
Lees: Lees: De niet-bestaande nareizigers van Yesilgöz, een leugen over de hoofden van vluchtelingen heen | Trouw 25.04.2024
Lees: Jongeren VVD zeggen geschokt te zijn van het feitenvrije populisme van VVD-leider Yesilgoz (welingelichtekringen.nl) 25.04.2024
Lees: Formatie wordt komende dagen op laag pitje gezet | Binnenland | Telegraaf.nl 24.04.2024
Lees: Informateurs zien ‘cruciale’ laatste week komen (msn.com) 24.04.2024
Lees: Informateurs Dijkgraaf en Van Zwol zien ‘hele belangrijke’ laatste week komen | RTL Nieuws | RTL.nl 24.04.2024
Lees: CPB: volgende week meer duidelijkheid voor formerende partijen (msn.com) 24.04.2024
Lees: In de formatie komt nu de Week van de Waarheid (msn.com) 24.04.2024
Lees: In de formatie komt nu de Week van de Waarheid (welingelichtekringen.nl) 24.04.2024
Lees: Formatie even op pauze, ‘cruciale’ laatste week komt eraan | Formatie 2023 | NU.nl 24.04.2024
Lees: Formatie op ‘pauze’, maar van kritiek wil Omtzigt niet weten: ‘Formeren hoeft niet per se met lange sessies’ | Politiek | AD.nl 24.04.2024
Lees: Mestcrisis is nieuwe splijtzwam in de formatie: ‘Is de BBB er nou voor de boeren of niet?’ | Politiek | AD.nl 24.04.2024
Lees: Wilders: Geen kabinet als er geen stevig pakket komt op gebied van asiel | RTL.nl 24.04.2024
Lees: Omtzigt grapt over lange formatie | Video | Telegraaf.nl 24.04.2024
Lees: Omtzigt over asiel: we houden ons aan internationale afspraken (welingelichtekringen.nl) 24.04.2024
Lees: Een extraparlementair kabinet over links, dat kan ook | Trouw 23.04.2024
Lees: Informateurs: 15 mei duidelijk of er een rechts kabinet komt (welingelichtekringen.nl) 23.04.2024
Lees: Informateurs: 15 mei duidelijk of er een rechts kabinet komt (msn.com) 23.04.2024
Lees: Informateurs: medio mei duidelijk of er een rechts kabinet komt (msn.com) 23.04.2024
Lees: Partijen ergeren zich aan werkwijze NSC: wie goed bestuur preekt, zal zelf ook goed moeten besturen | Deze verhalen mag je niet missen | AD.nl 23.04.2024
Lees: Formerende partijen omarmen niet zomaar alle adviezen over fraudebeleid | Politiek | NU.nl 23.04.2024
Lees: Formatiekwartet broedt op pakket om asielinstroom te beperken, ook ‘noodregeling’ ligt op tafel | Politiek | AD.nl 23.04.2024
Lees: Asielcrisis uitroepen kan niet zomaar, herhaalt Van der Burg (msn.com) 23.04.2024
Lees: Formatie: asielcrisis uitroepen kan niet zomaar, herhaalt Van der Burg (welingelichtekringen.nl) 23.04.2024
Lees: Plan op formatietafel: ‘Asielcrisis’ uitroepen om strengere maatregelen (nos.nl) 23.04.2024
Lees: Wilders geïrriteerd over lekken migratieplan van formatietafel (msn.com) 23.04.2024
Lees: Wilders geïrriteerd over lekken migratieplan van formatietafel | RTL Nieuws | RTL.nl 23.04.2024
Lees: Wilders geïrriteerd over lekken migratieplan van formatietafel (welingelichtekringen.nl) 23.04.2024
Lees: Nooit gebruikt, nu toch op tafel: zo wil het formatiekwartet de opvangcrisis te lijf | Politiek | AD.nl 23.04.2024
Lees: Timmermans neemt woorden niet terug: ‘Wilders slecht nieuws voor Nederland’ | RTL.nl 23.04.2024
Lees: Timmermans slaat terug naar Wilders: ‘Wát een flauwekul!’ | Video | Telegraaf.nl 23.04.2024
Lees: Nieuwe peiling toont enorme PVV-aanhang en implosie NSC (welingelichtekringen.nl) 22.04.2024
Lees: Nieuwe peiling toont enorme PVV-aanhang en implosie NSC (msn.com) 22.04.2024
Lees: Formerende partijen zien deadline naderen, wordt volgens Wilders ‘kort dag’ | Formatie 2023 | NU.nl 22.04.2024
Lees: Na moeilijke weken krijgt formatie meer vaart: CPB gaat plannen doorrekenen | Binnenland | AD.nl 22.04.2024
Lees: Informateurs vragen CPB om doorrekening, moet formatie helpen met ’eindspurt’ | Binnenland | Telegraaf.nl 22.04.2024
Lees: Plan op formatietafel: ‘Asielcrisis’ uitroepen (nos.nl) 22.04.2024
Lees: Plan op formatietafel: ‘Asielcrisis’ uitroepen – Omroep West 22.04.2024
Lees: Rutte geïrriteerd door formerende Yeşilgöz en andere VVD-ministers (welingelichtekringen.nl) 22.04.2024
Lees: Geknetter in ministerraad: Rutte geïrriteerd door Yeşilgöz en andere VVD-ministers | RTL Nieuws | RTL.nl 22.04.2024
Lees: Aangifte Wilders is kansloos, zeggen experts: ‘Voor de bühne’ | RTL Nieuws | RTL.nl 22.04.2024
Lees: Aangifte Wilders is kansloos, zeggen experts: ‘Voor de bühne’ (msn.com) 22.04.2024
Lees: Wilders meende het zowaar dit keer: hij heeft aangifte gedaan tegen Timmermans (welingelichtekringen.nl) 22.04.2024
Lees: Aangifte Wilders tegen Timmermans bevat paginalange onderbouwing: ‘Dit is opruiing’ | Politiek | AD.nl 22.04.2024
Lees: Wilders doet aangifte tegen Timmermans: ‘Uitlatingen kunnen invloed hebben’ (msn.com) 22.04.2024
Lees: Wilders doet aangifte tegen Timmermans: ‘Uitlatingen kunnen invloed hebben’ | RTL Nieuws | RTL.nl 22.04.2024
Lees: Wilders houdt voet bij stuk: ‘Jurist kijkt naar opruiende opmerking Timmermans’ | RTL.nl 22.04.2024
Lees: Wilders onderzoekt met jurist of aangifte tegen Timmermans zinvol is: ’Spelen op de man? Dat pik ik niet meer’ | Binnenland | Telegraaf.nl 22.04.2024
Lees: Wilders doet aangifte tegen Timmermans wegens opruiing (msn.com) 22.04.2024
Lees: Wilders doet aangifte tegen Timmermans wegens opruiing | Trouw 22.04.2024
Lees: Jack van Gelder haalt uit naar Frans Timmermans: ‘Hij speelt toneel!’ | Video | Telegraaf.nl 22.04.2024
Lees: Van der Plas vindt uitspraak Timmermans over Wilders niet kunnen (msn.com) 22.04.2024
Lees: Van der Plas haalt uit: ‘Timmermans moet zich bezighouden met eigen partij’ | Video | Telegraaf.nl 22.04.2024
Lees: Volg de formatie in dit liveblog | Trouw
Lees: Nieuw kabinet moet doorgaan met ontwikkelingshulp, zegt minister Van Weyenberg | Trouw 21.04.2024
Lees: Helft PVV’ers vindt dat Wilders te veel concessies heeft gedaan | RTL Nieuws | RTL.nl 21.04.2024
Lees: Paul Wilders denkt dat zijn broer Geert zo raar doet omdat hun moeder gisteren gestorven is (welingelichtekringen.nl) 21.04.2024
Lees: Paul Wilders denkt dat zijn broer Geert zo raar omdat hun moeder gisteren gestorven is (msn.com) 21.04.2024
Lees: Claudia de Breij slikt woorden over Geert Wilders in | RTL Boulevard | RTL.nl 21.04.2024
Lees: Moeder Geert Wilders in bijzijn van kinderen overleden: ‘Ik mis haar nu al’ | Politiek | NU.nl 21.04.2024
Lees: Moeder Geert Wilders in bijzijn van kinderen overleden | RTL Nieuws | RTL.nl 21.04.2024
Lees: Moeder van Geert Wilders overleden: ‘Ik mis haar nu al heel erg’ | Politiek | AD.nl 21.04.2024
Lees: Moeder Geert Wilders overleden: ‘Ik mis haar nu al heel erg’ | RTL Boulevard | RTL.nl 21.04.2024
Lees: Moeder Geert Wilders overleden: ’Troost in de wetenschap dat ze niet meer lijdt’ | Binnenland | Telegraaf.nl 21.04.2024
Lees: Timmermans ontkent oproep tot geweld tegen Wilders (welingelichtekringen.nl) 21.04.2024
Lees: Timmermans verwerpt beschuldiging Wilders dat hij in speech oproept tot geweld | Politiek | NU.nl 21.04.2024
Lees: Timmermans ontkent oproep tot geweld tegen Wilders (msn.com) 21.04.2024
Lees: Wilders roept zijn aanhangers op de jacht te openen op Frans Timmermans (welingelichtekringen.nl) 21.04.2024
Iees: Geert Wilders beschuldigt Frans Timmermans van ‘ophitserij’ en wil aangifte – leider GroenLinks-PvdA ontkent (msn.com) 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen, Timmermans verwerpt beschuldiging (nos.nl) 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen na speech op partijcongres, Timmermans ontkent oproepen tot geweld | de Volkskrant 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen tegen Timmermans | Trouw 21.04.2024
Lees: Om deze uitspraak wil Wilders aangifte doen | Video | Telegraaf.nl 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen tegen Timmermans vanwege ‘bedreiging’ (businessinsider.nl) 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen tegen Timmermans vanwege ‘bedreiging’ | RTL Nieuws | RTL.nl 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen tegen Timmermans (welingelichtekringen.nl) 21.04.2024
Lees: Wilders wil aangifte doen tegen Timmermans | Binnenland | Telegraaf.nl 21.04.2024
Lees: Timmermans haalt uit naar Wilders, waarschuwt VVD en NSC (welingelichtekringen.nl) 21.04.2024
Lees: Timmermans waarschuwt VVD en NSC voor Wilders, nauwere samenwerking PvdA en GroenLinks (msn.com) 20.04.2024
Lees: Timmermans waarschuwt VVD en NSC voor Wilders, nauwere samenwerking PvdA en GroenLinks | RTL Nieuws | RTL.nl 20.04.2024
Lees: Timmermans haalt uit naar Wilders, waarschuwt VVD en NSC (welingelichtekringen.nl) 20.04.2024
Lees: Timmermans haalt opnieuw uit naar Wilders: ’Zelfverklaard bewonderaar van Poetin’ | Binnenland | Telegraaf.nl 20.04.2024
Lees: Wilders brengt politiek terug tot realityshow | Trouw 19.04.2024
Lees: In Pudding aan Zee zakt de formatie weg in een rechts moeras | Trouw 19.04.2024
Lees: Kamer wil verbod private investeerders in de zorg, formerende partijen tegenover elkaar | Politiek | AD.nl 19.04.2024
Lees: Kamer wil eind aan private investeerders in de zorg, formerende partijen tegenover elkaar | de Volkskrant 19.04.2024
Lees: Reacties op kabinetsformatie: ‘Ik ben niet links of rechts, ik ben ervoor dat politici ons land gaan leiden’ | | AD.nl 19.04.2024
Lees: Na onrustige week zijn informateurs positief over chemie tussen partijleiders | Politiek | NU.nl 19.04.2024
Lees: Informateurs voorzichtig positief over chemie tussen partijleiders (msn.com) 19.04.2024
Lees: Jetten wacht formatieoverleg af, ziet wel kans GL-PvdA en VVD (msn.com) 19.04.2024
Lees: Timmermans: ‘Die vier kunnen Nederland niet eindeloos aan ’t lijntje houden’ (welingelichtekringen.nl) 19.04.2024
Lees: Timmermans: GL-PvdA wil onderhandelen als deze formatie mislukt – Omroep West 18.04.2024
Lees: Timmermans stelt formatiedeadline aan rechtse onderhandelaars: vóór 1 juni moeten ze eruit zijn | Politiek | AD.nl 18.04.2024
Lees: Andere partijen niet blij met tweet Wilders, maar het zal hem ‘worst zijn’ (nos.nl) 18.04.2024
Lees: Wilders bijt van zich af: ‘Zal me worst zijn’ | Video | Telegraaf.nl 18.04.2024
Lees: Yesilgöz gepikeerd over ‘ongepaste tweet’ van Wilders: ‘Vermoeiend om iedere dag op ophef te moeten reageren’ | Politiek | AD.nl 18.04.2024
Lees: Yeşilgöz geërgerd over tweet Wilders: ‘dit moet echt ophouden’ (welingelichtekringen.nl) 18.04.2024
Lees: Yeşilgöz ergert zich over tweet, Wilders: ‘Dat zal me worst zijn’ | RTL Nieuws | RTL.nl 18.04.2024
Lees: Staatssecretaris reageert op tweet Wilders waarin hij ‘eng mannetje’ wordt genoemd | RTL.nl 18.04.2024
Lees: ‘Weglopen uit de fomatie? Ach, het hoort erbij’ | Politiek | AD.nl 17.04.2024
Lees: Wilders ziet ‘nog geen begin van overeenstemming’ over asiel (msn.com) 17.04.2024
Lees: Informateurs wachten nog even met doorpraten over migratie (welingelichtekringen.nl) 17.04.2024
Lees: Informateurs wachten nog even met doorpraten over migratie (msn.com) 17.04.2024
Lees: Informateurs wachten nog even met doorpraten over migratie (msn.com) 17.04.2024
Lees: Van der Burg is blij dat er geen kabinet-Wilders I komt (welingelichtekringen.nl) 17.04.2024
Lees: Na vijf maanden is het nu weer migratie waarop de formatie dreigt te klappen | Politiek | AD.nl 16.04.2024
Lees: Wilders nog steeds ontevreden: formatieplan asiel niet florissant (welingelichtekringen.nl) 16.04.2024
Lees: Wilders nog steeds ontevreden: formatieplan asiel niet florissant (msn.com) 16.04.2024
Lees: Wilders nog steeds ontevreden over formatie: ‘Ziet er op asiel niet goed uit’ | Algemeen | NU.nl 16.04.2024
Lees: Wilders: ‘Hier ben ik nog steeds ontevreden over’ | Video | Telegraaf.nl 16.04.2024
Lees: Wilders ontevreden na hervatting asieloverleg: ‘Ziet er niet florissant uit, maar ik sta er nog’ | Politiek | AD.nl 16.04.2024
Lees: Wilders nog steeds ontevreden: formatieplan asiel niet florissant (msn.com) 16.04.2024
Lees: Wilders was boos en nog steeds ontevreden: ‘formatieplan asiel niet florissant’ | RTL.nl 16.04.2024
Lees: Onderhandelingen formatie weer verder, ‘asieldiscussie op scherp’ (nos.nl) 16.04.2024
Lees: Van der Plas reageert: ‘Misschien loop ik vandaag wel weg!’ | Video | Telegraaf.nl 16.04.2024
Lees: Timmermans haalt uit naar formatie: ‘Zielig’ | Video | Telegraaf.nl 16.04.2024
Lees: Formatiegesprek gaat dinsdag gewoon door: Yeşilgöz vindt wegloopactie van Wilders ‘onhandig’ (msn.com) 16.04.2024
Lees: Yeşilgöz verbaasd over weglopen Wilders: ‘Leek van te voren bedacht’ | RTL.nl 16.04.2024
Lees: Yeşilgöz kritisch op wegloopactie Wilders: ‘Onhandig’ (businessinsider.nl) 16.04.2024
Lees: Van der Plas snapt Wilders, maar: ’Ik ben niet van het weglopen’ | Binnenland | Telegraaf.nl 16.04.2024
Lees: Yesilgöz: ‘Toen liep Geert Wilders opeens weg’ | Video | Telegraaf.nl 16.04.2024
Lees: Frits Wester na weglopen Wilders: ‘Hoort bij het spel’ | RTL.nl 16.04.2024
Lees: Formatiekwartet bekijkt of maximumsnelheid terug naar 130 kilometer per uur kan | Politiek | AD.nl 16.04.2024
Lees: Formatiepartijen onderzoeken terugkeer 130 kilometer per uur (welingelichtekringen.nl) 16.04.2024
Lees: Miljardenplannen voor asiel, Groningen, gemeenten en toeslagenaffaire worden eerst op formatietafel bekeken | Politiek | AD.nl 15.04.2024
Lees: Rutte IV poogt crisis de kop in te drukken, Wilders loopt boos weg | Trouw 15.04.2024
Lees: Yeşilgöz: we gingen juist richting overeenstemming op asiel (msn.com) 15.04.2024
Lees: PVV eerder weg bij formatiegesprekken om asielbeleid en financiën (nos.nl) 15.04.2024
Lees: Wilders eerder weg bij formatiegesprek over asiel: ‘Klaar met concessies doen’ | Formatie 2023 | NU.nl 15.04.2024
Lees: Wilders wil niet meer, weggelopen bij de formatie (welingelichtekringen.nl) 15.04.2024
Lees: Wilders wil niet meer, weggelopen bij de formatie (msn.com) 15.04.2024
Lees: Wilders boos over miljoenen voor asiel, maar hij heeft zelf de sleutel in handen | Politiek | AD.nl 15.04.2024
Lees: Wilders vraagt om schorsing: ‘Waren stevige gesprekken’ | Video | Telegraaf.nl 15.04.2024
Lees: PVV eerder weg bij formatiegesprekken om asielbeleid en financiën – Omroep West 15.04.2024
Lees: Wilders loopt voortijdig weg van formatietafel na ‘stevig’ asielgesprek | Politiek | AD.nl 15.04.2024
Lees: Voorjaarsnota vandaag al gepresenteerd voor kabinetsformatie | RTL Nieuws 15.04.2024
Iees: Wilders vroeg schorsing in ‘stevig’ asielgesprek aan formatietafel (msn.com) 15.04.2024
Lees: PVV-leider Wilders loopt voortijdig weg van formatietafel om ’te licht’ asielpakket | Binnenland | Telegraaf.nl 15.04.2024
Lees: Volg de formatie in dit liveblog | Trouw 15.04.2024
Lees: Wilders is niet te spreken over extra uitgaven voor asiel (msn.com) 15.04.2024
Lees: Wilders twittert vlijtig door, hij is niet te spreken over extra uitgaven voor asiel (welingelichtekringen.nl) 15.04.2024
Lees: Kabinet dekt extra uitgaven in voorjaarsnota uit meevallers (welingelichtekringen.nl) 15.04.2024
Lees: Kabinet komt op verzoek informateurs vroeg met voorjaarsnota (msn.com) 15.04.2024
Lees: Kabinet trekt miljarden uit, ‘belangrijke dossiers kunnen niet wachten’ (nos.nl) 15.04.2024
Lees: Voorjaarsnota: miljarden extra voor Groningen, toeslaggedupeerden en asielopvang (nos.nl) 15.04.2024
Lees: Miljarden extra uitgaven in beleidsarme voorjaarsnota: ‘Konden niet wachten’ | Politiek | NU.nl 15.04.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB laten formatie niet meer klappen: ‘Er is geen alternatief’ | Formatie 2023 | NU.nl 13.04.2024
Lees: Wilders en Omtzigt zullen figuren à la Hugo de Jonge straks hard nodig hebben in hun kabinet | Haagse Zaken | AD.nl 13.04.2024
Lees: Opinie wethouders: Kabinet, trek gemeenten uit het financieel ravijn | | AD.nl 13.04.2024
Lees: Formatiefrustratie: de tweets van Wilders en de methode van NSC | Politiek | AD.nl 12.04.2024
Lees: Hoe Wilders de formatie gijzelt per X (welingelichtekringen.nl) 12.04.2024
Lees: Problemen wachten niet op formerende partijen | Commentaar | AD.nl 12.04.2024
Lees: De boodschap is duidelijk: aan de andere lijsttrekkers ligt het niet als de boel straks ontploft | Binnenland | AD.nl 12.04.2024
Lees: Extra miljarden voor Oekraïne, sfeer in formatie gespannen (nos.nl) 12.04.2024
Lees: Ergernis bij PVV en BBB over miljardensteun aan Oekraïne | Binnenland | Telegraaf.nl 12.04.2024
Lees: Informateurs: miljardensteun Oekraïne kan gesprekken bemoeilijken (welingelichtekringen.nl) 12.04.2024
Lees: NSC-leider Omtzigt voelt ‘dubbele druk’ van zijn kiezers (msn.com) 11.04.2024
Lees: Wilders vindt formatie te lang duren: er is meer nodig (msn.com) 11.04.2024
Lees: Wilders over formatie: ‘Ik had allang klaar willen zijn, het duurt maanden’ | RTL Nieuws 11.04.2024
Lees: Formerende partijen mijlenver uiteen over toekomst publieke omroep (nos.nl) 11.04.2024
Lees: PVV noemt NPO ‘nutteloos ding’, NSC reageert geschrokken | NU.nl 11.04.2024
Lees: NPO volgens PVV ‘nutteloos ding’, NSC wil juist ‘knokken’ tegen bezuinigingen | Politiek | NU.nl 11.04.2024
Lees: NSC wil aan formatietafel ‘knokken’ tegen bezuinigingen NPO (msn.com) 11.04.2024
Lees: PVV botst hard met NSC over publieke omroep: ‘NPO is een nutteloos ding!’ | Politiek | AD.nl 11.04.2024
Lees: Botsing formerende partijen PVV en NSC bij debat publieke omroep: ‘NPO is nutteloos ding’ | RTL Nieuws 11.04.2024
Lees: Botsing formerende partijen PVV en NSC bij debat publieke omroep: ‘NPO is nutteloos ding’ (msn.com) 11.04.2024
Lees: Formatie schiet niet op, partijen nog nergens over eens: ‘Half mei halen wordt een klus’ | Politiek | AD.nl 11.04.2024
Lees: Hoe het oude kabinet en de coalitie in wording elkaar dwars zitten (nos.nl) 10.04.2024
Lees: Kabinetsformatie verloopt moeizaam: partijleiders moeten opbiechten waar zij water bij de wijn willen doen | de Volkskrant 10.04.2024
Lees: Financiën maken deze formatie lastiger, zeggen informateurs (msn.com) 10.04.2024
Lees: Informateurs: kabinetsformatie lastiger door financiën (msn.com) 10.04.2024
Lees: Informateurs: kabinetsformatie lastiger door financiën | RTL Nieuws 10.04.2024
Lees: Formatie schiet niet op, partijen nog nergens over eens: ‘Half mei halen wordt een klus’ | Politiek | AD.nl 10.04.2024
Lees: Formatie in het slop? Omtzigt ontkent (min of meer) (welingelichtekringen.nl) 10.04.2024
Lees: Formatie verloopt niet heel soepel: ‘Verstandshuwelijk op zijn best’ | Formatie 2023 | NU.nl 10.04.2024
Lees: Wilders ‘redelijk positief’, Omtzigt noemt kabinet verstandshuwelijk ‘op z’n best’ | RTL Nieuws 10.04.2024
Lees: Of formatie positief verloopt? Wilders vindt het een ‘ingewikkelde vraag’ (nos.nl) 10.04.2024
Lees: Wilders: partijen praten door, nog geen grote besluiten genomen (msn.com) 10.04.2024
Lees: Haagse bronnen: op de rem getrapt in formatie | Binnenland | Telegraaf.nl 10.04.2024
Lees: Of formatie positief verloopt? Wilders vindt het een ‘ingewikkelde vraag’ – Omroep West 10.04.2024
Lees: Kabinetsformatie: vier partijen voor eerst deze week weer om tafel (msn.com) 10.04.2024
Lees: Kabinetsformatie: vier partijen voor eerst deze week weer om tafel | RTL Nieuws 10.04.2024
Lees: Informateurs: al ‘best veel werk’ verzet in aparte gesprekken (msn.com) 10.04.2024
Lees: Zorgbaas kraakt zorgplannen PVV af: ‘Niet helemaal realistisch’ | RTL Nieuws 10.04.2024
Lees: Uitgelekt mestpakket verhoogt druk op formerende vier | Binnenland | Telegraaf.nl 10.04.2024
Lees: Formerende partijen zwaar verdeeld over mestproblemen (nos.nl) 10.04.2024
Lees: Formerende partijen oneens over oplossen mestcrisis: BBB staat er alleen voor | Politiek | NU.nl 10.04.2024
Lees: Formerende partijen zeggen geen nee tegen mestplannen Adema (msn.com) 09.04.2024
Lees: Ook dinsdag aparte gesprekken • ‘Mijn tweets zijn mijn tweets’ (nos.nl) 08.04.2024
Lees: Vertrouwen in snel akkoord op hoofdlijnen: ’Periode van geven en nemen’ | Binnenland | Telegraaf.nl 08.04.2024
Lees: Informateurs vol vertrouwen: we fietsen rustig door naar de top (msn.com) 08.04.2024
Lees: Informateurs vol vertrouwen: we fietsen rustig door naar de top (welingelichtekringen.nl) 08.04.2024
Lees: Studenten creëren politieke AI-tool: Voer formerende partijen in en hoppa, regeerakkoord is klaar (welingelichtekringen.nl) 08.04.2024
Lees: Met AI binnen één week een regeerakkoord: ‘Komt een heel eind’ (msn.com) 08.04.2024
Lees: Met AI binnen één week een regeerakkoord: ‘Komt een heel eind’ | RTL Nieuws 08.04.2024
Lees: Formerende partijen moeten van hun kiezers inzetten op deze thema’s (msn.com) 08.04.2024
Lees: Formerende partijen moeten van hun kiezers inzetten op deze thema’s | RTL Nieuws 08.04.2024
Lees: Wilders wijzigt koers om te weinig steun voor een vertrek uit EU (welingelichtekringen.nl) 08.04.2024
Lees: Wilders wijzigt koers om te weinig steun voor een vertrek uit EU (msn.com) 08.04.2024
Lees: Omtzigt over formatie: ‘De puzzel is nog niet gelegd, maar wij gaan door’ | Politiek | AD.nl 06.04.2024
Lees: Omtzigt sust op partijcongres zorgen over samenwerking met PVV (msn.com) 06.04.2024
Lees: Omtzigt sust op partijcongres zorgen over samenwerking met PVV (msn.com) 06.04.2024
Lees: Omtzigt sust op partijcongres zorgen over samenwerking met PVV (welingelichtekringen.nl) 06.04.2024
Lees: NSC houdt volgens Omtzigt koers in formatie, oproep D66-leider Jetten ten spijt (nos.nl) 06.04.2024
Lees: Klaver haalt uit: ‘Politiek van Wilders gevaarlijk’ | Video | Telegraaf.nl 06.04.2024
Lees: Jetten haalt uit: ‘Wilders is een bedreiging voor de Nederlandse identiteit’ | Video | Telegraaf.nl 06.04.2024
Lees: D66-leider Jetten roept NSC op uit formatie te stappen | Politiek | AD.nl 06.04.2024
Lees: D66 is volgens Jetten klaar om oppositie te voeren (msn.com) 06.04.2024
Lees: Jetten belooft ‘keiharde oppositie’ tegen ‘extreemrechts’ kabinet | RTL Nieuws 06.04.2024
Lees: Jetten haalt uit naar Omtzigt: NSC kiest voor ’extreemrechts’ door formatie met Wilders | Binnenland | Telegraaf.nl 06.04.2024
Lees: Wilders hekelt stijgende asielinstroom, wil ‘nul concessies’ (msn.com) 06.04.2024
Lees: Formatiekwartet gebruikt informateur als boodschappenjongen: ‘Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt’ | Politiek | AD.nl 05.04.2024
Lees: Formerende partijen willen verlenging vergunning NPO tegenhouden: ‘Tijd voor stevige hervormingen’ (welingelichtekringen.nl) 05.04.2024
Lees: Formerende partijen willen verlenging vergunning NPO tegenhouden: ‘Tijd voor stevige hervormingen’ (msn.com) 05.04.2024
Lees: Keuzes nodig ten aanzien van inrichting publieke omroep | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 05.04.2024
Lees: Gräper: verlenging NPO-vergunning geeft formatiepartijen ruimte (msn.com) 05.04.2024
Lees: Vergunning NPO staat op losse schroeven, beslissing ligt nu bij Tweede Kamer | Media | NU.nl 05.04.2024
Lees: Demissionair kabinet neemt geen besluit meer over toekomst publieke omroep (nos.nl) 05.04.2024
Lees: Formerende partijen tegen verlengen vergunning NPO met twee jaar: willen stevige hervorming | Binnenland | Telegraaf.nl 05.04.2024
Lees: ‘Hier doet de NPO al twintig jaar niks aan’ | Video | Telegraaf.nl 05.04.2024
Lees: Europese ommezwaai voor PVV: geen Nexit meer, bovendien steun voor Oekraïne | Politiek | AD.nl 05.04.2024
Lees: PVV presenteert Europese kandidatenlijst, pleit niet meer voor nexit (nos.nl) 05.04.2024
Lees: PVV heeft het in Europees verkiezingsprogramma niet meer over Nexit | Politiek | NU.nl 05.04.2024
Lees: PVV wil geen Nexit meer, maar EU van binnenuit veranderen (msn.com) 05.04.2024
Lees: Nexit geen prioriteit meer voor PVV: nadruk op hervorming van EU | Binnenland | Telegraaf.nl 05.04.2024
Lees: PVV wil geen Nexit meer, maar EU van binnenuit veranderen (welingelichtekringen.nl) 05.04.2024
Lees: Wilders laat Nexit los in PVV-programma Europese verkiezingen | RTL Nieuws 05.04.2024
Lees: Informateurs zijn ‘verder de verdieping’ ingegaan (msn.com) 04.04.2024
Lees: Formerende partijen geven aan hoe ze hun plannen willen financieren liveblog | Trouw 03.04.2024
Lees: Formerende vier hebben huiswerk ingeleverd: ’Lastige puzzel’ | Binnenland | Telegraaf.nl 03.04.2024
Lees: Formatiepartijen geven aan hoe ze hun plannen willen financieren (msn.com) 03.04.2024
Lees: Informateurs geven formerende partijen huiswerk over financiën mee | Formatie 2023 | NU.nl 03.04.2024
Lees: Informateurs geven partijen huiswerk mee • ‘Ingewikkelde puzzel’ (nos.nl) 02.04.2024
Lees: Informateurs geven formerende partijen huiswerk over financiën mee | Formatie 2023 | NU.nl 02.04.2024
Lees: Onderhandelaars krijgen huiswerk mee van informateurs (welingelichtekringen.nl) 02.04.2024
Lees: Formerende vier krijgen ’huiswerk’ mee van informateurs | Binnenland | Telegraaf.nl 02.04.2024
Lees: Wilders en andere onderhandelaars krijgen huiswerk mee van informateurs | RTL Nieuws 02.04.2024
Lees: Onderhandelende partijen moeten financiële wensen op orde brengen liveblog | Trouw 02.04.2024
Lees: Onderhandelende partijen moeten financiële wensen op orde brengen (msn.com) 02.04.2024
Lees: Hervorming van het belastingstelsel: De 13 belangrijkste adviezen voor aan de formatietafel (welingelichtekringen.nl) 02.04.2024
Lees: Van der Plas heeft in Rome de Paus en een non om zegen voor de formatie gevraagd (msn.com) 02.04.2024
Lees: Van der Plas heeft in Rome de Paus en een non om zegen voor de formatie gevraagd (welingelichtekringen.nl) 02.04.2024
Lees: Van der Plas onthult: ‘Had ontmoeting met deze wereldster!’ | Video | Telegraaf.nl 02.04.2024
Lees: Van der Plas vraagt paus om gezegende formatie: ‘Kan niet misgaan!’ | RTL Nieuws 02.04.2024
Lees: Onderhandelaars gaan ‘gezegende’ formatieweek in (msn.com) 02.04.2024
Lees: Wil Wilders werkelijk op het podium staan tussen deze lui? | Trouw 01.04.2024
Lees: Leuk, zo’n debat over regeren met de PVV, tot het over jou gaat | Trouw 29.03.2024
Lees: De nieuwe premier krijgt het zwaar | RTL Nieuws 29.03.2024
Lees: Informateurs kijken terug op week met gesprekken in goede sfeer (msn.com) 28.03.2024
Lees: Partijen praten zonder Yeşilgöz en Omtzigt over infrastructuur (msn.com) 28.03.2024
Lees: Informateurs dringen soms aan: ‘laten we nu keihard onderhandelen’ | Trouw 28.03.2024
Lees: Volg het formatiedebat in dit liveblog | Trouw 27.03.2024
Lees: Informateurs dringen soms aan: laten we nu keihard onderhandelen (msn.com) 27.03.2024
Lees: Weinig financiële ruimte voor PVV, VVD, NSC en BBB: ‘Alle seinen staan op rood’ | Formatie 2023 | NU.nl 27.03.2024
Lees: Partijen praten zonder Yeşilgöz en Omtzigt over infrastructuur (msn.com) 27.03.2024
Lees: Partijen praten zonder Yeşilgöz en Omtzigt over infrastructuur (welingelichtekringen.nl) 27.03.2024
Lees: Nieuw kabinet kan makkelijker snijden in NPO: concessie slechts twee jaar verlengd | Binnenland | Telegraaf.nl 27.03.2024
Lees: Informateurs hebben volgende week beter zicht op ‘totale puzzel’ (msn.com) 26.03.2024
Lees: Informateurs hebben volgende week beter zicht op ‘totale puzzel’ (welingelichtekringen.nl) 26.03.2024
Lees: Informateurs hebben volgende week beter zicht op ‘totale puzzel’ (msn.com) 26.03.2024
Lees: Informateurs: partijen hebben oog voor uitvoerbaarheid plannen (msn.com) 26.03.2024
Lees: Informateurs vinden onderhandelingen in media niet handig (msn.com) 25.03.2024
Lees: Informateurs: onderhandelen via (sociale) media niet handig (nos.nl) 25.03.2024
Lees: Wilders geeft formatiepartner VVD ondanks Putters’ advies weer een sneer op X | Formatie 2023 | NU.nl 25.03.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB praten aan formatietafel over wonen (msn.com) 25.03.2024
Lees: Wat gaan PVV, NSC, VVD en BBB doen met kernenergie? (businessinsider.nl) 25.03.2024
Lees: Live politiek: Formerende partijen vandaag om de tafel over volkshuisvesting en veiligheid | de Volkskrant 24.03.2024
Lees: De ijskast van de PVV zit nu wel vol genoeg, zegt Wilders | Trouw 24.03.2024
Lees: Ouwehand: geen enkele toekomst voor ‘kabinet-karbonade I’ (msn.com) 24.03.2024
Lees: Wilders geeft formatiepartner VVD ondanks Putters’ advies weer een sneer op X | Formatie 2023 | NU.nl 24.03.2024
Lees: Formatie: Wilders wil er nog niet aan, maar Yesilgöz vindt het ‘een feit’ dat flinke bezuinigingen nodig zijn | Politiek | AD.nl 24.03.2024
Lees: Yesilgöz zet zich schrap voor ‘harde onderhandelingen’ over volkshuisvesting, veiligheid en bezuinigingen. En wie wordt er premier? (msn.com) 24.03.2024
Lees: VVD-leider Dilan Yesilgöz: ‘De VVD gaat hard onderhandelen’ | Video | Telegraaf.nl 24.03.2024
Lees: Yesilgöz: ’Harde onderhandelingen’ bij formatie nieuw kabinet | Binnenland | Telegraaf.nl 24.03.2024
Lees: PVV en VVD ruziën al voor onderhandelingen over bezuinigingen (msn.com) 24.03.2024
Lees: ‘Niemand heeft recht op het premierschap’: Oud-senator Joris Backer (D66) uit zorgen over formatie – Den Haag FM 23.03.2024
Lees: Bontenbal over PVV: vrijheid bij hen niet in goede handen (msn.com) 23.03.2024
Lees: CDA-leider Bontenbal: vrijheid niet in goede handen bij populisten (nos.nl) 23.03.2024
Lees: CDA-leider Bontenbal waarschuwt: vrijheid ’niet in goede handen’ met PVV | Binnenland | Telegraaf.nl 23.03.2024
Lees: CDA wil voorkomen dat oud-bestuurders in rechts kabinet stappen: ‘Dan maar lidmaatschap inleveren’ | Politiek | AD.nl 23.03.2024
Lees: ‘PVV zal het ongetwijfeld hard spelen’ | Video | Telegraaf.nl 23.03.2024
Lees: Wat hebben we aan een programkabinet, en wat voor iemand gaat dat leiden? Antwoord op de zes belangrijkste vragen | Lezersvragen | AD.nl 22.03.2024
Lees: Waarom Wilders niet gaat toegeven als het op geld aankomt | Politiek | AD.nl 22.03.2024
Lees: Informateurs verwachten toch geen heel erg dun regeerakkoord: ‘Tien pagina’s zal het niet worden’ | RTL Nieuws 22.03.2024
Lees: Afspraak tussen formerende partijen: veto over ministers | RTL Nieuws 22.03.2024
Lees: Formerende partijen beginnen onderhandelingen met volkshuisvesting en veiligheid | Binnenland | Telegraaf.nl 22.03.2024
Lees: Kabinet laat financiële plannen niet afhangen van formatie (msn.com) 22.03.2024
Lees: Frits Wester over formatie: ‘De vraag is hoeveel er bezuinigd moet worden’ | RTL Nieuws 22.03.2024
Lees: Inhoudelijke onderhandelingen over kabinet nu echt begonnen (msn.com) 21.03.2024
Lees: Informateurs: nieuwe formatieronde wordt transparanter | RTL Nieuws 21.03.2024
Lees: Informateurs wacht ‘geen eenvoudige klus’, denken ze zelf: ‘Het is complex, maar daar zijn we voor’ | Politiek | AD.nl 21.03.2024
Lees: Nieuwe informateurs willen snel dun akkoord: ’Als je het wil, moet je het ook doen’ | Binnenland | Telegraaf.nl 21.03.2024
Lees: Formatie spitst zich weer toe op financiën: ‘Puzzel is echt nog niet gelegd’ (nos.nl) 21.03.2024
Lees: Informateurs beginnen bij financiën: ‘flink deel van de klus’ (msn.com) 21.03.2024
Lees: Nieuwe informateurs verwachten over acht weken ‘zicht’ op nieuwe premier | Formatie 2023 | NU.nl 21.03.2024
Lees: Informateurs: premiersvraag komt aan de orde, maar nu nog niet (msn.com) 21.03.2024
Lees: Informateurs: premiersvraag komt deze ronde op tafel – Omroep West 21.03.2024
Lees: Formerende partijen zijn sceptisch over nieuw klimaatdoel voor 2040 | Klimaat | NU.nl 21.03.2024
Lees: Vertrouwen tussen formerende partijen groeit, zegt Omtzigt (msn.com) 21.03.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB beginnen aan onderhandelingen over inhoud (welingelichtekringen.nl) 21.03.2024
Lees: Wie zijn de nieuwe informateurs Van Zwol en Dijkgraaf? (businessinsider.nl) 21.03.2024
Lees: Excuses van AD voor onjuist artikel oud-minister Hoogervorst (nos.nl) 21.03.2024
Lees: Oud-minister Hans Hoogervorst (VVD) ontkent ambitie om premier te worden: “Bizarre vertoning” (welingelichtekringen.nl) 21.03.2024
Lees: Hoogervorst geen premierskandidaat: AD trekt nieuwsbericht in (nos.nl) 21.03.2024
Lees: Volt-leider Dassen over formatie: ‘Dáár moeten we ons zorgen over maken’ | Video | Telegraaf.nl 21.03.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB sluiten voor nu de rijen, formatie naar cruciale fase | Politiek | NU.nl 20.03.2024
Lees: Live formatiedebat | Lees alle bevindingen van de partijleiders terug – NU.nl 20.03.2024
Lees: Er kan snel een nieuw kabinet zijn, zegt Wilders. Maar deze struikelblokken zijn er nog | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: Wilders wil nieuwe informateurs acht weken geven, sneller mag ook (msn.com) 20.03.2024
Lees: Formatie gaat volgende fase in, maar zonder liefde tussen partijen: ‘Ik ga keihard onderhandelen’ | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: Nieuwe informateurs Dijkgraaf en Van Zwol krijgen maximaal acht weken (nos.nl) 20.03.2024
Lees: TERUGLEZEN | Formatiedebat: informateurs moeten binnen acht weken met hoofdlijnenakkoord komen | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: Informateurs officieel van start • Wilders: nieuwe informateurs krijgen acht weken de tijd (nos.nl) 20.03.2024
Lees: Informateurs krijgen acht weken voor onderzoek naar rechts ‘programkabinet’ | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Informateurs krijgen acht weken voor onderzoek naar rechts ‘programkabinet’ (msn.com) 20.03.2024
Lees: Omtzigt: hoofdlijnenakkoord is niet één kantje (msn.com) 20.03.2024
Lees: Nieuwe informateurs wacht zware taak in korte tijd, PVV gaat ‘keihard’ onderhandelen (nos.nl) 20.03.2024
lees: Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol wacht een monsterklus om rechts kabinet mogelijk te maken | Binnenland | Telegraaf.nl 20.03.2024
lees: Het thema rechtsstaat wordt clash tussen PVV en NSC: Omtzigt is tegen alle voorstellen van Wilders | Politiek | AD.nl 20.03.2024
lees: Koning belt met Tweede Kamervoorzitter over eindverslag formateur (msn.com) 20.03.2024
Lees: Kleine rechtse partijen steunen poging tot rechts kabinet (msn.com) 20.03.2024
Lees: Yesilgöz: De bal rolt naar Timmermans als deze poging mislukt (msn.com) 20.03.2024
Lees: Wilders wil Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol als nieuwe informateurs | Politiek | NU.nl 20.03.2024
Lees: Wilders strikt na twee PvdA’ers nu een SGP’er en een CDA’er als informateur, en dat is niet toevallig | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: Wilders stelt 2 nieuwe informateurs voor: Dijkgraaf en Van Zwol (businessinsider.nl) 20.03.2024
Lees: Deze informateurs moeten rechts programkabinet mogelijk maken | Binnenland | Telegraaf.nl 20.03.2024
Lees: PVV-leider Wilders wil Dijkgraaf en Van Zwol als informateurs (msn.com) 20.03.2024
Lees: Wilders draagt Dijkgraaf en Van Zwol voor als nieuwe informateurs | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Een SGP’er en een CDA’er gaan de onderhandelingen over een rechts kabinet leiden | Trouw 20.03.2024
Lees: Politiek is een kwestie van kleine stappen blijven zetten, vindt nieuwe informateur Elbert Dijkgraaf | de Volkskrant 20.03.2024
Lees: Richard van Zwol mag zich weer over een moeilijke puzzel buigen: de formatie | de Volkskrant 20.03.2024
Lees: CDA-leider Bontenbal ‘niet blij’ met voordracht partijgenoot als informateur | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Bontenbal wil geen CDA’ers in kabinet, dreigt niet met royement (msn.com) 20.03.2024
Lees: Jetten: D66’ers gewaarschuwd niet in rechts kabinet te stappen (welingelichtekringen.nl) 20.03.2024
Lees: Van der Plas vindt opstelling GroenLinks-PvdA ‘schandalig’ (msn.com) 20.03.2024
Lees: Live politiek: CDA levert geen bewindspersonen aan ‘kabinet-Wilders I’, zegt Bontenbal | de Volkskrant 20.03.2024
Lees: ‘Programkabinet is term om wantrouwen tussen partijen te camoufleren’ | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Oud-minister Hoogervorst wil forensisch onderzoek naar telefoontje premierschap (nos.nl) 20.03.2024
Lees: Hoogervorst geen premierskandidaat: AD trekt nieuwsbericht in (nos.nl) 20.03.2024
Lees: Rectificatie berichtgeving oud-minister Hans Hoogervorst | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: VVD-prominent Hans Hoogervorst wil wel premier van Nederland worden: ‘Die mogelijkheid is er’ | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: NSC bereid om ministers te leveren aan ‘programkabinet’ (msn.com) 20.03.2024
Lees: Kleine rechtse partijen steunen poging tot rechts kabinet (welingelichtekringen.nl) 20.03.2024
Lees: Kleine rechtse partijen steunen poging tot rechts kabinet (msn.com) 20.03.2024
Lees: Partijen: nieuwe formatieronde gaat om gewoon meerderheidskabinet (msn.com) 20.03.2024
Lees: Kleine partijen zien niets in een ‘programkabinet’ (msn.com) 20.03.2024
Lees: VVD-leider Yeşilgöz: verschillen tussen formerende partijen zijn flink (msn.com) 20.03.2024
Lees: VVD-leider Yeşilgöz: verschillen tussen formerende partijen zijn flink | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Forse aanvaring tussen Wilders en Timmermans: ‘Rustig joh’ | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: PVV-fractie geschoffeerd door Timmermans: ‘Gru-Wilders met 36 minions’ | Video | Telegraaf.nl 20.03.2024
Lees: Wilders schiet in de lach na onbedoeld komische vraag | Video | Telegraaf.nl 20.03.2024
Lees: Geert Wilders over afstand doen premierschap: ‘Het grootste politieke offer’ | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Formatiedebat: hoe diep zit Wilders’ pijn over verliezen premierschap, kijk live mee | RTL Nieuws 20.03.2024
Lees: Wilders: ik zal nog een keer premier worden (msn.com) 20.03.2024
Lees: Wilders beslist: ‘Ik ga nog wel premier worden’ | Video | Telegraaf.nl 20.03.2024
Lees: NSC worstelt met samenwerking PVV: ‘Iedereen heeft dus een pistool op z’n kop, er is geen alternatief’ | Politiek | AD.nl 20.03.2024
Lees: Kamer debatteert over ‘programkabinet’ voor volgende formatiefase | Politiek | NU.nl 20.03.2024
Lees: PVV draait: partij laat standpunt dierenwelzijn los om formatie | RTL Nieuws 19.03.2024
Lees: PVV laat Dion Graus vallen met Wet Dieren (msn.com) 19.03.2024
Lees: PVV draait: vooralsnog geen strenge regels voor dierenwelzijn in veehouderij | Politiek | NU.nl 19.03.2024
Lees: Kamer stemt nu tegen plannen voor natuurlijk gedrag veedieren, PVV draait (nos.nl) 19.03.2024
Lees: Draai PVV: Kamer tegen plan voor natuurlijk gedrag veedieren | Binnenland | Telegraaf.nl 19.03.2024
Lees: Weer draait PVV: Kamer tegen plan voor natuurlijk gedrag veedieren (welingelichtekringen.nl) 19.03.2024
Lees: Kamer stemt nu tegen plannen voor natuurlijk gedrag veedieren, PVV draait – Omroep West 19.03.2024
Lees: Dat nieuwe kabinet kan er wat BBB betreft niet snél genoeg komen | Trouw 19.03.2024
Lees: Omtzigt legt media uit waarom hij hen minder vaak te woord wil staan | RTL Nieuws 19.03.2024
Lees: Omtzigt is bijzonder tevreden over werk van Putters (msn.com) 19.03.2024
Lees: Jongerenclubs van politieke partijen willen meepraten over formatie | Formatie 2023 | NU.nl 18.03.2024
Lees: Omtzigt wil media minder te woord staan in vervolg informatie (msn.com) 18.03.2024
Lees: Formatie, wat nu? De inhoud, de poppetjes en voor zomer op bordes | RTL Nieuws 18.03.2024
Lees: Deze kandidaten zien Nederlanders het liefst als premier | RTL Nieuws 17.03.2024
Lees: De kiezer die verandering wil, wordt het wel erg moeilijk gemaakt | Haagse Zaken | AD.nl 16.03.2024
Lees: PVV, VVD, NSC en BBB gaan door, maar onderling vertrouwen blijft broos | Formatie 2023 | NU.nl 16.03.2024
Lees: Toch samenwerken met partij die je eerst uitsloot? Noem het gewoon extraparlementair | Haagse Zaken | AD.nl 16.03.2024
Lees: CU-leider Bikker aan ’programkabinet’: kies geen boekhoudersbenadering | Binnenland | Telegraaf.nl 16.03.2024
Lees PVV bij minder debatten dan andere grote fracties in Tweede Kamer | RTL Nieuws 16.03.2024
Lees: Van der Plas: BBB zal in formatie ook moeten geven (nos.nl) 16.03.2024
Lees: Van der Plas hoopt dat er voor de zomer een kabinet is (welingelichtekringen.nl) 16.03.2024
Lees: Van der Plas hoopt dat er voor de zomer een kabinet is (msn.com) 16.03.2024
Lees: Partijen werken aan ‘programkabinet’, zo ziet dat eruit | RTL Nieuws 15.03.2024
Lees: Jullie formatievragen beantwoord: ‘Kan een programkabinet vallen?’ | Q&A’s | NU.nl 15.03.2024
Lees: Programkabinet? Laten we dit beestje gewoon bij de naam noemen | Commentaar | AD.nl 15.03.2024
Lees: Klaas Dijkhoff: wie mag van Wilders premier worden. Daar gaat het nu om (welingelichtekringen.nl) 15.03.2024
Lees: Deze kandidaten zien Nederlanders het liefst als premier | RTL Nieuws 15.03.2024
Lees: Wilders niet, maar wie gaat dan wel het Torentje in? Deze namen gaan rond | Kabinetsformatie | AD.nl 15.03.2024
Lees: Wie wil de marionet van Wilders in het Torentje worden? | Politiek | AD.nl 15.03.2024
Lees: Wilders doet of hij verloren heeft, maar heeft eigenlijk gewonnen: zijn PVV is geen paria meer | Politiek | AD.nl 15.03.2024
Lees: ‘Toverformule’ van formateur Putters is vooral bedoeld om Omtzigt bij kabinetsformatie te houden | Politiek | AD.nl 14.03.2024
Lees: Putters adviseert kabinet met akkoord op hoofdlijnen | Trouw 14.03.2024
Lees; Putters streept af: alleen ‘programkabinet’ met PVV, VVD, NSC en BBB mogelijk | Politiek | NU.nl 14.03.2024
Lees: Putters: ‘Kabinet PVV, BBB, VVD en NSC is mogelijk’ | NU.nl 14.03.2024
Lees: Putters: maak werk van ’programkabinet’ en beknopt regeerakkoord | Binnenland | Telegraaf.nl 14.03.2024
Lees: Informateur Kim Putters adviseert ‘programkabinet’ met ministers van binnen en buiten de politiek (msn.com) 14.03.2024
Lees: Informateur Kim Putters adviseert ‘programkabinet’ met ministers van binnen en buiten de politiek (msn.com) 14.03.2024
Lees: Putters adviseert kabinet met ‘programakkoord’ op hoofdlijnen (msn.com) 14.03.2024
Lees: Putters adviseert ‘programkabinet’, met beknopt akkoord op hoofdlijnen (nos.nl) 14.03.2024
Lees: Informateur Putters oppert rechts kabinet met dun akkoord op hoofdlijnen: ‘En 50 procent ministers van buiten politiek’ | Politiek | AD.nl 14.03.2024
Lees: Lossere band tussen Kamer en kabinet: zo werkt een programkabinet | NU.nl 14.03.2024
Lees: Live politiek: Putters adviseert kabinet met ‘program-akkoord’ op hoofdlijnen | de Volkskrant 14.03.2024
Lees: Informateur Putters oppert programkabinet: ’50 procent ministers van buiten politiek’ | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Putters: ‘Enige mogelijkheid op vruchtbare samenwerking is programkabinet’ | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Kijk live mee: extra uitzending over rapport informateur Putters | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Live politiek: Timmermans ziet een gewoon meerderheidskabinet | Trouw 14.03.2024
Lees: Niet-formerende partijen zien programkabinet als ‘gewoon’ meerderheidskabinet | Formatie 2023 | NU.nl 14.03.2024
Lees: ‘Toverformule’ van formateur Putters is vooral bedoeld om Omtzigt bij kabinetsformatie te houden | Politiek | AD.nl 14.03.2024
Lees: Dat ‘programkabinet’ klinkt als een gewone eend en is dus vermoedelijk een eend (welingelichtekringen.nl) 14.03.2024
Lees: Vol chagrijn moeten rechtse partijen een ‘programkabinet’ proberen te vormen | de Volkskrant 14.03.2024
Lees: Putters: socialemediagebruik moet tot minimum beperkt in formatie (msn.com) 14.03.2024
Lees: Internationale media zien geste Wilders ook als grote stap naar radicaal-rechtse macht | de Volkskrant 14.03.2024
Lees: Partijleiders ruziën alweer over uitkomst informatieronde (welingelichtekringen.nl) 14.03.2024
Lees: ‘Den Haag houdt geen rekening met de kiezer’ | Video | Telegraaf.nl 14.03.2024
Lees: Geen premier Wilders, maar wie komt er dan wel in het Torentje? | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Omtzigt spreekt niet van blokkade tegen premierschap Wilders (msn.com) 14.03.2024
Lees: Wilders: ’Staatsrechtelijk onjuist en ondemocratisch dat ik geen premier word’ | Binnenland | Telegraaf.nl 14.03.2024
Lees: Wilders over opgeven premierschap: ‘Onrechtvaardig en pijnlijk’ | NU.nl 14.03.2024
Lees: Wilders vindt blokkade op zijn premierschap ondemocratisch, maar slikt het wel | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Wilders: ‘Zo hoort het niet in een democratie’ | Video | Telegraaf.nl 14.03.2024
Lees: Wilders vindt mislopen Torentje niet eerlijk: ‘Ik had premier moeten worden’ | Politiek | AD.nl 14.03.2024
Lees: Wilders vindt het ‘staatsrechtelijk onjuist en ondemocratisch’ dat hij geen premier mag worden (welingelichtekringen.nl) 14.03.2024
Lees: Vooral Omtzigt hield premierschap Wilders tegen, PVV-leider is gefrustreerd | Formatie 2023 | NU.nl 14.03.2024
Lees: Wilders noemt het ondemocratisch dat hij geen premier wordt: ‘Alleen BBB zei ja’ | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Yesilgöz loopt weg: ‘Dat is voor in het debat’ | Video | Telegraaf.nl 14.03.2024
Lees: Yeşilgöz: met elkaar afgesproken in de Kamer te blijven (msn.com) 14.03.2024
Lees: Dilan Yeşilgöz: met elkaar afgesproken in de Kamer te blijven | RTL Nieuws 14.03.2024
Lees: Yeşilgöz: met elkaar afgesproken in de Kamer te blijven (welingelichtekringen.nl) 14.03.2024
Lees: Beslissend moment: Wilders wordt geen premier | Trouw 13.03.2024
Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 met een rechtse coalitie; PVV, VVD, BBB en NSC ??? – SvZ vanaf 05.02.2024 – einde van de formatieronde ??
.jpg)
De bel voor de laatste ronde – Formerende partijen praten verder !!
De vier partijen die spreken over de vorming van een Nieuw kabinet (PVV, BBB, NSC, en VVD) hebben vandaag 05.02.2024 op het ministerie van Justitie en Veiligheid gesproken over de onderlinge chemie en de oplopende spanningen.
Bronnen bevestigen dat na een bericht van De Telegraaf. Informateur Plasterk was er niet bij. De locatie werd geheim gehouden om partijen buiten het zicht van camera’s te kunnen laten praten.
Het gesprek volgde na twee weken van oplopende spanningen en een moeizaam weekend met onenigheid en kritiek over en weer. Mogelijk zitten de partijen morgen 06.02.2024 weer bijeen zonder Plasterk.
Wilders schreef vanavond op X dat de inzet van de onderhandelende partijen moet zijn om er samen uit te komen. VVD-Leider Yesilgöz en Van der Plas (BBB) sluiten zich daarbij aan.
Oplopende spanning
Na een eerste periode van gesprekken die in rustige sfeer leken te verlopen, liep de spanning afgelopen twee weken op. Dat begon met teksten op X van PVV-leider Wilders die, nadat de Eerste Kamer inclusief de VVD met de spreidingswet had ingestemd, zinspeelde op nieuwe verkiezingen. Op het congres van haar partij sneerde VVD-leider Yesilgöz richting de PVV-leider dat je met “boze berichten op X verkiezingen kunt winnen”. Daarop schreef Wilders op X over “zure Yesilgöz”.
BBB-leider Van der Plas sneerde vorige week richting NSC-leider Omtzigt dat de “gratis bier” motie (een voorstel om het minimumloon te verhogen zonder bijpassende dekking) waarover ze bij de Algemene Beschouwingen onder vuur lag, eigenlijk van hem kwam.
Dit weekend uitte Omtzigt weer kritiek op Van der Plas, Hij vond dat ze de “verkapte dreigementen” van Farmers Defence Force-leider Mark van den Oever aan het adres van demissionair minister Adema (Landbouw) had moeten veroordelen.
Naast deze oplopende irritaties hebben de formerende partijen van begin af aan geen eenvoudige uitgangspositie: in de achterbannen van VVD en NSC zijn twijfels over de samenwerking met de PVV. Zo schreef Omtzigt meteen bij de start een brief waarin hij zijn zorgen uitte over sommige opvattingen van de partij van Wilders die volgens hem in strijd zijn met de rechtstaat. Afgelopen vrijdag meldde de NOS dat er bij NSC nog altijd grote twijfels bestaan over de samenwerking.
Ook bij de PVV klonk vorige week weinig optimisme. PVV-leider Wilders zei een aantal keer dat het spannend was. Op vragen of partijen het nog lang volhouden zei hij: “Laten we eerst maar eens de komende week zien te halen”.
‘Minder geld uitgeven komende jaren’
Over de financiën zitten de partijen ook niet op één lijn. Ze denken verschillend over het huishoudboekje van de overheid. Zo willen VVD en NSC wel bezuinigen om dat op orde te houden, maar hebben PVV en BBB daar meer moeite mee.
Onder meer president Knot van De Nederlandsche Bank en CPB-directeur Hasekamp hielden de formerende partijen in speciale gesprekken al voor dat het geld de komende jaren niet zo overvloedig kan worden uitgegeven als de afgelopen jaren.
Informateur Plasterk wil half februari met zijn verslag over de afgelopen weken komen en bepalen of partijen verder kunnen formeren. Feitelijk heeft hij daar dus nog deze week voor. Bronnen meldden dat partijen mogelijk ook morgen zonder Plasterk doorspreken. De uitkomst van deze gesprekken zal allesbepalend zijn voor hoe het verder gaat.
meer:
Meer: Kamer wijst Plasterk aan als informateur | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Verkenner brengt verslag uit aan Tweede Kamer | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Ronald Plasterk aan de slag als verkenner | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Kabinetsformatie | NOS
meer: Volg alles over de kabinetsformatie hier. VK
Meer: Formatie 2023 – NU.nl
Lees: Wat is een extraparlementair kabinet? (ad.nl) 13.12.2023
Meer: Volg de formatie op de voet – EW (ewmagazine.nl)
• Volg het laatste nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons liveblog
• Premier Wilders of tóch nog Timmermans? Dit zijn de 5 scenario’s
• Bekijk hier alle uitslagen
• Vind alles over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons dossier
Meer: Kamerverkiezingen 2023 – Search (bing.com)
Meer: Verkiezingen 2023 (trouw.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | NOS
Meer: Tweede Kamerverkiezing | Verkiezingen | Kiesraad.nl
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 – NU.nl
Meer: Verkiezingen 2023 – EW (ewmagazine.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | AD.nl
Meer: Op weg naar de verkiezingen | NOS
veel meer:
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 – Verkenning formatie – SvZ vanaf 04.12.2023
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Nieuwe Start verkenning formatie 28.11.2023 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Start verkenning formatie 27.11.2023 – Valse start !!
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 5
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 4
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 3
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 2
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 1
Zie ook: De val van Kabinet-Rutte IV vanwege de Asielcrisis 07.07.2023
nog veel meer:
Lees: Wouter de Winther: ‘Dit heeft veel weg van amateurtoneel’ | Video | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Vanaf dag 1 was duidelijk: Omtzigt zag weinig in een rechts meerderheidskabinet | Binnenland | AD.nl 06.02.2024
Lees: Linkse partijen willen snel debat over hoe nu verder met formatie (msn.com) 06.02.2024
Lees: Linkse partijen willen snel debat over hoe nu verder met formatie | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Linkse partijen willen snel debat met Plasterk over formatie (msn.com) 06.02.2024
Lees: Extra uitzending over einde formatieronde, kijk live in onze app of op RTL 4 | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Plasterk reageert: ‘Hier ben ik verbaasd over’ | Video | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Plasterk is verrast: ‘Ik vind het warrig verhaal’ | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Jetten: geldtekort overheid geen reden om geen regering te vormen (msn.com) 06.02.2024
Lees: Fractie NSC zwijgt in alle talen over wat er aan de hand is | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: NSC stopt formatieronde vanwege financiën, maar ook twijfels over PVV spelen mee (nos.nl) 06.02.2024
Lees: NSC wil niet verder praten met PVV, VVD en BBB, deze fase van kabinetsformatie mislukt | Politiek | NU.nl 06.02.2024
Lees: Formatie geklapt: NSC van Pieter Omtzigt stapt eruit, Wilders ‘begrijpt er niets van’ | Instagram | AD.nl 06.02.2024
Lees: Verbazing en onbegrip bij gesprekspartners formatie over besluit Omtzigt (nos.nl) 06.02.2024
Lees: Live formatie | Wilders begrijpt ‘helemaal niets’ van afhaken Omtzigt | Formatie 2023 | NU.nl 06.02.2024
Wilders snapt niets van vertrek Omtzigt van onderhandelingstafel (msn.com)
Lees: Wilders snapt niets van vertrek Omtzigt van onderhandelingstafel (msn.com) 06.02.2024
Lees: Wilders verbaasd over besluit Omtzigt: ’Ik begrijp er helemaal niets van’ | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Twee maanden van praten, zorgden eerder voor meer dan minder wantrouwen bij Pieter Omtzigt | Binnenland | AD.nl 06.02.2024
Lees: Formatie gaat verder in cruciale week, alleen Omtzigt houdt zich stil | Formatie 2023 | NU.nl 06.02.2024
Lees: Omtzigt had eerder financiële info van Plasterk willen hebben (msn.com) 06.02.2024
Lees: NSC staakt gesprekken formatie voor nu en legt bal bij Plasterk | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: NSC: deze formatieronde is klaar, nu wachten op eindverslag Plasterk | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: NSC trekt zich terug uit formatie: ziet geen meerderheidskabinet (businessinsider.nl) 06.02.2024
Lees: Coalitieoverleg met PVV, VVD en BBB voorlopig klaar voor NSC (msn.com) 06.02.2024
Lees: Voor NSC is deze formatieronde ten einde, houdt mogelijkheden open (nos.nl) 06.02.2024
Lees: Voor NSC is deze formatieronde ten einde, houdt mogelijkheden open – Omroep West 06.02.2024
Lees: Yesilgöz fel: ‘Dit kan echt niet!’ | Video | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Formatie gaat ‘gewoon verder’, veel onduidelijk in laatste week (msn.com) 06.02.2024
Lees: Formatie hervat op ministerie, Omtzigt: ’We gaan gewoon verder’ | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Koortsachtig overleg formatie, veel onduidelijk in laatste week | RTL Nieuws 06.02.2024
Lees: Van der Plas reageert op kritiek Omtzigt: ‘Heb dit al 100 keer gezegd’ | Video | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Frits Wester: cruciale week formatie, alles komt nu aan op Omtzigt | RTL Nieuws 06.02.2024
.jpg)
Lees: Bezuiniging gaat door, eigen bijdrage jeugdhulp stap dichterbij | Binnenland | Telegraaf.nl 06.02.2024
Lees: Tweede Kamer blijft achter bezuiniging op Jeugdzorg staan | Politiek | AD.nl 06.02.2024
Lees: Week 8 van besprekingen PVV, VVD, NSC en BBB • Partijen praten zonder Plasterk op geheime plek (nos.nl) 05.02.2024
Lees: Formerende partijen praten verder op ministerie (nos.nl) 05.02.2024
Lees: Vooruitgang in zoektocht naar nieuw kabinet na heimelijk topberaad | Binnenland | Telegraaf.nl 05.02.2024
Lees: Formerende partijen praten verder op geheime locatie (msn.com) 05.02.2024
Lees: Formerende partijen bijeen op geheime locatie, zonder formateur Plasterk (volkskrant.nl) 05.02.2024
Lees: Timmermans is bezorgd, toch blijft hij voorlopig bij de oppositie als de formatie klapt (trouw.nl) 05.02.2024
Lees: Week van de waarheid: formatie op geheime locatie verder (msn.com) 05.02.2024
Lees: Week van de waarheid: formatie op geheime locatie verder | RTL Nieuws 05.02.2024
Lees: Vooruitgang in zoektocht naar nieuw kabinet na heimelijk topberaad | Binnenland | Telegraaf.nl 05.02.2024
Lees: Formerende partijen praten zonder informateur Plasterk verder op andere locatie | Formatie 2023 | NU.nl 05.02.2024
Lees: Formerende partijen op geheime locatie bijeen (nos.nl) 05.02.2024
Lees: Formerende partijen praten op geheime locatie verder over onderlinge chemie | Binnenland | Telegraaf.nl 05.02.2024
Lees: Gekrakeel in het openbaar, geroddel achter de schermen: de verkiezingscampagne is nooit geëindigd | Politiek | AD.nl 05.02.2024
Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 – met een rechtse coalitie; PVV, VVD, BBB en NSC ??? – SvZ vanaf 18.01.2024
Asielkwestie overschaduwt onderhandelingen, maar Plasterk blijft monter: ‘We staan niet stil’
De leiders van PVV, VVD, NSC en BBB praten volgende week verder over de vorming van een coalitie en de asielkwestie. PVV-leider Wilders noemt het ‘een groot probleem’ dat VVD’ers in de Eerste Kamer hun partijleder Dilan Yesilgöz negeren en vóór de spreidingswet stemmen. De onderhandelingen gaan wel verder, al is het onderlinge vertrouwen broos en oogt het tempo traag.
Hoofdrolspelers wilden donderdag 18.01.2024 na afloop van een dag onderhandelen in de Tweede Kamer niks kwijt. Volgende week pakken partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB de draad weer op. ,,Ik ga niks zeggen, maar het gaat allemaal in goede sfeer”, zei VVD-leider Dilan Yesilgöz. Omtzigt (NSC) en Van der Plas (BBB) liepen weg zonder commentaar te geven,
Wilders vertrok zelfs buiten het zicht van de media bij de formatiezaal. Informateur Ronald Plasterk wil niet zeggen of ‘het probleem’ van de spreidingswet al opgelost is. ,,Er zit voortgang in, het is niet zo dat er steeds tegen hetzelfde probleem aangelopen wordt.”
Het feit dát ze nog aanschuiven bij Plasterk betekent dat de onderhandelingen dus nog niet mislukt zijn, al verloopt de formatie traag en bij vlagen moeizaam. Het zal van de inhoudelijke uitweg uit deze asielkwestie afhangen of PVV, VVD, NSC en BBB werkelijk verder kunnen praten over de vorming van een rechtse regering.
Na een periode van kabbelende gesprekken – er werd de afgelopen tijd slechts drie dagen per week onderhandeld – stond de formatie plotseling onder hoogspanning. De VVD verraste de andere partijen dinsdag met groen licht in de Eerste Kamer voor de door hen gehekelde wet om asielzoekers verplicht over het land te verspreiden. De wet is aangenomen en gaat volgende maand in, terwijl de nu onderhandelende partijen juist fel tegen die ‘dwangwet’ zijn.
Vooral partijleiders van PVV en BBB reageren gepikeerd op de VVD-koers in de Eerste Kamer. ,,We hebben een groot probleem”, zei Geert Wilders woensdag. Ook BBB-leider Caroline van der Plas was ‘onaangenaam verrast’.
Dit probleem leek na twee dagen praten niet opgelost, al zwegen betrokkenen donderdag na afloop over de voortgang. Opvallend was wel: na weken radiostilte toonden onderhandelaars hun onvrede nu voor de camera’s.
De VVD-blokkade in de Senaat is om meerdere redenen slecht nieuws voor de vier formerende partijen !!!
Andere partijen betwijfelen na deze VVD-verrassing of partijleider Yesilgöz wel genoeg gezag heeft binnen haar partij, nu haar eigen senatoren de nieuwe partijlijn negeren.
Wellicht nog zwaarwegender: een eventuele rechtse regering kan vaker op een Eerste Kamer stuiten die anders stemt dan de Tweede Kamer. De Eerste Kamer werd vorig jaar getrapt gekozen via de Provinciale Statenverkiezingen, de rechtse meerderheid is daar minder groot, en – zo blijkt – niet vanzelfsprekend.
Dat is lastig: als een nieuw kabinet met steun van fracties in de Tweede Kamer allerlei wetten invoert, kan het dus niet automatisch rekenen op groen licht van de Eerste Kamer. Dat kan het op papier nooit, de Senaat maakt een eigen afweging. Maar vaak gaan senatoren mee met partijgenoten in de Tweede Kamer. Maar dus niet bij een cruciaal thema als asiel.
En het onderlinge vertrouwen tussen de partijleiders was al broos. De vier partijen lijken tot elkaar veroordeeld, maar bij NSC leven principiële bezwaren tegen samenwerking met de PVV. En ook twee maanden na de verkiezingen zijn ze er bij de partij van Omtzigt nog niet uit of ze het aandurven, een coalitie(variant) vormen met Wilders. De VVD opteert ook liever voor een rol buiten de regering, als gedoger van een rechts kabinet.
Links wil informatie
Linkse partijen in de Tweede Kamer eisen ondertussen extra uitleg van informateur Ronald Plasterk over zijn agenda. GL-PvdA, PvdD en Volt willen precies weten of de onderhandelende partijen al overeenstemming hebben bereikt over ‘de basislijn voor het waarborgen van de rechtsstaat’ en nu ook al over allerlei inhoudelijke dossiers praten.
Maar Plasterk blijft erbij: pas begin februari rapporteert hij aan de Tweede Kamer, zoals aanvankelijk afgesproken. De informateur wil niks zeggen over onderling wantrouwen en het gebrek aan inhoudelijke voortgang. De radiostilte die hij vroeg aan onderhandelaars moet hij zelf ook nakomen, vindt Plasterk.
En dat er maar drie dagen per week onderhandeld werd, is niet vreemd, vindt hij: ,,Sommigen hebben twee of drie banen, leiden een fractie, zijn ook minister. Er wordt doorgewerkt, maandag onderhandelen we verder, komende week zijn het vier dagen aan onderhandelingen. We staan niet stil.” En onenigheid zal er altijd blijven tussen partijen, zegt Plasterk: het gaat om een coalitievorming, de partijen ‘hoeven niet te fuseren’.
Meer: Kamer wijst Plasterk aan als informateur | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Verkenner brengt verslag uit aan Tweede Kamer | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Ronald Plasterk aan de slag als verkenner | Tweede Kamer der Staten-Generaal
Meer: Kabinetsformatie | NOS
Meer: Formatie 2023 – NU.nl
Lees: Wat is een extraparlementair kabinet? (ad.nl) 13.12.2023
Meer: Volg de formatie op de voet – EW (ewmagazine.nl)
• Volg het laatste nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons liveblog
• Premier Wilders of tóch nog Timmermans? Dit zijn de 5 scenario’s
• Bekijk hier alle uitslagen
• Vind alles over de Tweede Kamerverkiezingen 2023 in ons dossier
Meer: Kamerverkiezingen 2023 – Search (bing.com)
Meer: Verkiezingen 2023 (trouw.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | NOS
Meer: Tweede Kamerverkiezing | Verkiezingen | Kiesraad.nl
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 – NU.nl
Meer: Verkiezingen 2023 – EW (ewmagazine.nl)
Meer: Tweede Kamerverkiezingen 2023 | AD.nl
meer: Volg alles over de kabinetsformatie hier. VK
Meer: Op weg naar de verkiezingen | NOS
nog meer:
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet Wilders 1 – Verkenning formatie – SvZ vanaf 04.12.2023
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Nieuwe Start verkenning formatie 28.11.2023 !!
Zie ook: Op weg naar het nieuwe kabinet – Start verkenning formatie 27.11.2023 – Valse start !!
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 5
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 4
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 3
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 2
Zie ook: Op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 22 november 2023 !!! – deel 1
Zie ook: De val van Kabinet-Rutte IV vanwege de Asielcrisis 07.07.2023
nog veel meer:
Lees: Minister van Defensie Estland: ‘Helpt Wilders Oekraïne, of is hij klaar voor oorlog tegen Rusland?’ | Buitenland | AD.nl 28.01.2024
Lees: Klaas Knot (DNB) adviseert formerende partijen om €17 miljard te bezuinigen | Financieel | Telegraaf.nl 28.01.2024
Lees: Klaas Knot pleit voor stop op glastuinbouw en vleesverwerkende industrie: ‘Baten wegen niet op tegen kosten’ – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 28.01.2024
Lees: Over een gedoogrol gaat het plots niet meer bij de VVD | Trouw 28.01.2024
.jpg)
Lees: VVD-leider positief over formatie: ‘Goede kans op vruchtbare samenwerking’ (nos.nl) 27.01.2024
Lees: VVD-leider positief over formatie: ‘Goede kans op vruchtbare samenwerking’ – Omroep West 27.01.2024
Lees: Yeşilgöz: goede kans op stabiele samenwerking met PVV, NSC en BBB (msn.com) 27.01.2024
Lees: Yeşilgöz: goede kans op stabiele samenwerking met PVV, NSC en BBB – maar VVD-leden nog steeds verdeeld over samenwerking met PVV (businessinsider.nl) 27.01.2024
Lees: Yeşilgöz: goede kans op stabiele samenwerking met PVV, NSC en BBB – maar VVD-leden nog steeds verdeeld over samenwerking met PVV (msn.com) 27.01.2024
Lees: Yesilgöz door het stof op congres: ‘Ik heb meer mensen boos gemaakt dan verwacht’ | Binnenland | AD.nl 27.01.2024
Lees: Yesilgoz probeert de VVD-leden uit te leggen waarom er sinds haar aantreden zoveel misgaat – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 27.01.2024
Lees: VVD-leider Yesilgöz erkent eigen fouten: ‘Verkeerde mensen boos gemaakt’ | Politiek | NU.nl 27.01.2024
Lees: Yesilgöz maakte kritiek onklaar, maar één splijtzwam gaat nog een keer terugkomen | Politiek | AD.nl 27.01.2024
Lees: Over een gedoogrol gaat het plots niet meer bij de VVD | Trouw 27.01.2024
Lees: Heel veel werk en maar één Geert Wilders: is de PVV wel in staat om te regeren? (volkskrant.nl) 27.01.2024
Lees: Daverend applaus voor zelfkritische Yesilgöz, maar VVD-twijfels over PVV zijn niet weg (volkskrant.nl) 27.01.2024
Lees: VVD had over gedogen beter kunnen communiceren, vindt Wetzels (msn.com) 27.01.2024
Lees: VVD-partijvoorzitter Wetzels: we hebben voor hetere vuren gestaan – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 27.01.2024
Lees: VVD-partijvoorzitter Wetzels: we hebben voor hetere vuren gestaan (msn.com) 27.01.2024
Lees: ‘Dit is niet des VVD’s’ | Video | Telegraaf.nl 27.01.2024
Lees: Slechts minderheid VVD-kiezers vindt Yesilgöz geschikt als partijleider | Politiek | AD.nl 27.01.2024
Lees: Rutte niet bezorgd om VVD, erkent dat peilingen ‘tegenvallen’ (msn.com) 27.01.2024
Lees; Dilan Yeşilgöz: VVD is in een storm beland (msn.com) 27.01.2024
Lees: VVD-prominenten over Yeşilgöz: ‘Er zijn altijd wel hobbels maar het komt goed’ | RTL Nieuws 27.01.2024
Lees: Yesilgöz ging diep door het stof en kan weer verder, maar duwde vraag die VVD kan verdelen voor zich uit | Politiek | AD.nl 27.01.2024
Lees: Grappende Yesilgöz strijdbaar: ‘Deze belofte al waargemaakt’ | Video | Telegraaf.nl 27.01.2024
Lees: Yeşilgöz na kritiek: dingen hadden beter gekund, maar ik geef niet op | RTL Nieuws 27.01.2024
Lees: VVD’ers roeren zich: ‘Oppassen dat we niet naast CDA in grafkelder belanden’ (msn.com) 27.01.2024
Lees: VVD’ers roeren zich: ‘Oppassen dat we niet naast CDA in grafkelder belanden’ | RTL Nieuws 27.01.2024
Lees: Dilan Yesilgöz schuldbewust op partijcongres: ’VVD is in een storm beland’ | Binnenland | Telegraaf.nl 27.01.2024
Lees: Yeşilgöz moet verdeelde VVD overtuigen van haar koers – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 27.01.2024
Lees; VVD worstelt met zichzelf: Yesilgöz wacht partijcongres in Noordwijk | Politiek | NU.nl 27.01.2024
Lees: VVD houdt congres: wel Europa, geen formatie op de agenda (nos.nl) 27.01.2024
Lees: ‘BBB moet dit wel serieus nemen’ | Video | Telegraaf.nl 27.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: De formatie: klachten over gebrek aan ervaring, roddels over BBB’ers die niet kunnen rekenen | Politiek | AD.nl 26.01.2024
Lees: De formatie is zo gesloten als een oester en dat leidt tot irritatie bij andere partijen (trouw.nl) 26.04.2024
Lees: De kentekenplaat-coalitie van Wilders wordt al onder druk gezet | Politiek | AD.nl 26.01.2024
Lees: Ook voor postcovid-plannen dreigt de ijskast van formatie: extra geld komt er voorlopig niet | Politiek | AD.nl 26.01.2024
Lees: Het blijft interessant wat de formerende partijen met cultuur willen | Özcan Akyol | AD.nl 26.01.2024
Lees: ‘Twijfelachtig of dit de PVV gaat lukken’ | Video | Telegraaf.nl26.01.2024
Lees: Wilders kan niet verbaasd zijn over koekje van eigen deeg | Politiek | AD.nl 26.01.2024
Lees: VVD heeft voer voor discussie, maar liever niet tijdens de formatie (nos.nl) 26.01.2024
Lees: Hoeveel geblunder, paniek en verdeeldheid kan Yesilgöz nog aan als VVD-leider? | Politiek | AD.nl 26.01.2024
Lees: Minister Helder: afschaffen eigen risico zorg is onverstandig (msn.com) 26.01.2024
Lees: Minister Helder: afschaffen eigen risico zorg is onverstandig | RTL Nieuws 26.01.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Plasterk: formatiepartijen krijgen huiswerk en schrijven teksten (msn.com) 25.01.2024
Lees: Plasterk herhaalt dat hij niet met tussenrapportage komt (msn.com) 25.01.2024
Lees: Uitvoerders aan formerende partijen: wetten moeten eenvoudiger (msn.com) 25.01.2024
Lees: Rechtse oppositiepartijen in Eerste Kamer bezorgen kabinet-Wilders meerderheid | Politiek | AD.nl 25.01.2024
Lees: Zorgen rond formatietafel over gebrekkige financiële kennis BBB | Binnenland | Telegraaf.nl 25.01.2024
.jpg)
Lees: Stevige formatiegesprekken zijn volgens Plasterk ‘een goed teken’ (msn.com) 24.01.2024
Lees: Geen topfunctie VVD-Europarlementariër door formatie met PVV | Binnenland | Telegraaf.nl 24.01.2024
Lees: Azmani (VVD) geen fractievoorzitter EU-liberalen vanwege gesprekken met PVV (nos.nl) 24.01.2024
Lees: Azmani (VVD) trekt zich vanwege PVV terug als kandidaat-leider van de liberalen in Europa | Politiek | AD.nl 24.01.2024
Lees: ASML hekelt migratieplannen NSC en PVV: ‘Krijgen we hier geen mensen, dan wel elders’ | RTL Nieuws 24.01.2024
Lees: ASML dreigt Nederland te verlaten als asielplannen NSC en PVV doorgaan – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 24.01.2024
Lees: ASML dreigt Nederland te verlaten als asielplannen NSC en PVV doorgaan (msn.com) 24.01.2024
Lees: PVV botst met deel Kamer over snel afschaffen van eigen risico | Politiek | NU.nl 24.01.2024
Lees: Na jaren in de aanval moet PVV’er Fleur Agema nu in de verdediging: wanneer schaft ze het eigen risico af? | Politiek | AD.nl 24.01.2024
Lees: PVV onder vuur na afhouden van snelle afschaffing eigen risico (nos.nl) 24.01.2024
Lees: PVV onder vuur over eigen risico in debat over zorgbegroting | Binnenland | Telegraaf.nl 24.01.2024
Lees: PVV pleegt kiezersbedrog door afschaffing eigen risico tegen te houden – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 24.01.2024
Lees: Verontwaardiging in Kamer: PVV vraagt opeens geduld met afschaffen eigen risico | RTL Nieuws 24.01.2024
Lees: Verontwaardiging in Kamer: PVV vraagt opeens geduld met afschaffen eigen risico (msn.com) 24.01.2024
Lees: PVV wil afschaffen eigen risico bij formatie regelen (businessinsider.nl) 24.01.2024
Lees: PVV wil afschaffen eigen risico in zorg in formatie regelen (msn.com) 24.01.2024
Lees: Gaat het stikstofbeleid op de schop? Er is ruimte voor speling | Binnenland | AD.nl 23.01.2024
Lees: NVJ vraagt informateur sterke vrije journalistiek te garanderen (msn.com) 23.01.2024
Lees: NSC zet pensioenplan voorlopig in ijskast wegens gebrek aan steun | Binnenland | Telegraaf.nl 23.01.2024
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Formerende partijen spreken morgen verder, nog geen zicht op resultaat (nos.nl) 22.01.2024
Lees: Formatiegesprekken gaan door, maar radiostilte blijft in stand (msn.com) 22.01.2024
Lees: Formatiegesprekken gaan door, maar radiostilte blijft in stand – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 22.01.2024
Lees: Ronald Plasterk praat koning bij over status formatie (msn.com) 22.01.2024
Lees: Formatieoverleg hervat, Plasterk praatte koning bij over situatie (msn.com) 22.01.2024
Lees: Formatie rechtse coalitie verder: irritatie over spreidingswet en traagheid | RTL Nieuws 22.01.2024
Lees: Formatie rechtse coalitie verder: irritatie over spreidingswet en traagheid (msn.com) 22.01.2024
Lees: Formerende partijen afgelopen weekend opnieuw in overleg | Binnenland | Telegraaf.nl 22.01.2024
.jpg)
Lees: Formatiegesprekken maandagmiddag hervat (msn.com) 21.01.2024
Lees: Jetten wil snel duidelijkheid over formatie en hekelt rol VVD (volkskrant.nl) 21.01.2024
Lees: Oud-VVD-minister en D66-leider Jetten clashen: ‘Chique gesprek dit!’ | Video | Telegraaf.nl 21.01.2024
Lees: Bij Omtzigt zijn onderhandelingen met Wilders in goede handen, vinden NSC-leden (trouw.nl) 21.01.2024
.jpg)
.jpg)
Lees: Jetten en oud-minister Kamp ruziën over liberale fractie EP (msn.com)
Lees: Zorgen binnen liberale EU-fractie om formatiegesprekken tussen VVD en PVV (nos.nl) 20.01.2024
Lees: Nieuwe asielwet splijt VVD en werpt schaduw over formatie | Formatie 2023 | NU.nl 20.01.2024
Lees: Dassen: ‘onverdedigbaar’ dat partijen met PVV onderhandelen (msn.com) 20.01.2024
Lees: Mona Keijzer reageert op mogelijk premierschap in nieuw kabinet | Video | Telegraaf.nl 20.01.2024
Lees: Ruttes voortijdige vertrek zou Yesilgöz helpen | Haagse Zaken | AD.nl 20.01.2024
Lees: ‘Deeltijdformatie’ is stiekem al verder dan gedacht: Kamerleden bezig met teksten voor eventueel akkoord | Politiek | AD.nl 19.01.2024
Lees: Het rechtse kabinet komt maar niet van de grond, maar op nieuwe verkiezingen zit ook niemand te wachten (volkskrant.nl) 19.01.2024
Lees: Plasterk denkt niet dat onderhandelende partijen het zat zijn (msn.com) 18.01.2024
Lees: Plasterk na pittige formatieweek: ‘We boeken vooruitgang’ | Video | Telegraaf.nl 18.01.2024
Lees: Onderhandelaars formatie houden kaken op elkaar (msn.com) 18.01.2024
Lees: Asielkwestie overschaduwt onderhandelingen, maar Plasterk blijft monter: ‘We staan niet stil’ | Politiek | AD.nl 18.01.2024
Lees: Plasterk blijft optimistisch na roerige formatieweek | Binnenland | Telegraaf.nl 18.01.2024
Lees: Links eist opnieuw uitleg van Plasterk over proces formatie (msn.com) 18.01.2024
Lees: Ombudsman: politici spraken in campagne weinig over inhoud (msn.com) 18.01.2024
Lees: Snel een nieuwe wet, weigergemeenten gedogen, VVD-senatoren onder druk zetten: wat wil Wilders? | Politiek | AD.nl 18.01.2024
Lees: Is Dilan Yesilgöz nog wel de baas in de VVD? – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 18.01.2024
Lees: Is Dilan Yesilgöz nog wel de baas in de VVD? (msn.com) 18.01.2024
Lees: Waarom Wilders als mogelijke premier een schok in Europa teweegbrengt (msn.com) 18.01.2024
.jpg)
Lees: Pensioenfondsen zien niets in voorstel NSC over referendum (businessinsider.nl) 18.01.2024
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Verkennende gesprekken over de Formatie
Op donderdag 18.03.2021, de dag na de verkiezingen, kwamen de 17 gekozen lijsttrekkers bijeen in de Tweede Kamer. Met Kamervoorzitter Khadija Arib zijn ze overeengekomen dat Kajsa Ollongren en Annemarie Jorritsma de verkenners worden die een nieuwe coalitie moeten onderzoeken.
Verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren denken maandag 22.03.2021 te kunnen beginnen met de verkennende gesprekken voor een nieuw kabinet. Dat zei Kajsa Ollongren donderdag na een eerste gesprek dat zij en Jorritsma hadden met Kamervoorzitter Khadija Arib.
Telegraaf 19.03.2021
AD 19.03.2021
Jorritsma en Ollongren gaan aan de slag als verkenners
Annemarie Jorritsma (VVD) en de in Oegstgeest opgegroeide Kajsa Ollongren (D66) zijn door de lijsttrekkers aangewezen als verkenner. Dat maakte voorzitter Khadija Arib van de Tweede Kamer bekend na overleg met de lijsttrekkers. De verkenners moeten uitzoeken welke coalitie de meeste kans maakt.
En wie wordt de nieuwe Premier ????
Jorritsma is voorzitter van de VVD-fractie in de Eerste Kamer. Ollongren is demissionair minister van Binnenlandse Zaken. Ze moeten uiterlijk op 30 maart 2021 hun verslag inleveren bij de Tweede Kamer, zei Arib. De dag erna worden de leden van de nieuw gevormde Tweede Kamer geïnstalleerd. En komen ze voor het eerst samen om te debatteren over het verslag. De Kamer wijst dan een of meerdere informateurs aan.
Telegraaf 19.03.2021
Overleg 1e kamer
De verkenners Jorritsma en Ollongren hadden vrijdagmiddag 19.03.2021 hun eerste officiële gesprek in de kabinetsformatie gevoerd. Ze ontvingen Eerste Kamervoorzitter Bruijn.
Die heeft bij de verkenners gewezen op het belang van een coalitie met ook een meerderheid in de Eerste Kamer. “Met het oog op de voortgang en stabiliteit”, zei Bruijn na afloop van het gesprek. Maar in het verleden zijn er ook geregeld periodes geweest dat de regeringscoalitie geen meerderheid in de senaat had, en dat heeft niet tot grote problemen geleid, zei hij. Zijn advies komt vrijwel overeen met dat van zijn voorganger Broekers in 2017.
Verder is Bruijn te spreken over de “voortvarendheid” waarmee Jorritsma en Ollongren te werk willen gaan. De twee werden gisteren door de Tweede Kamer aangewezen als verkenner. Ze moeten uitzoeken welke coalitie de meeste kans maakt.
Maandag 22.03.2021 fractievoorzitters 2e kamer
Bij de verkiezingen van woensdag waren VVD, D66, Forum voor Democratie, Volt en JA21 de grootste winnaars.
De meeste fractievoorzitters vinden dat VVD en D66 het voortouw moeten nemen in de formatie. Maandag 22.03.2021 beginnen Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) met hun gesprekken met fractievoorzitters. Ze moeten uiterlijk 30 maart 2021 een verslag klaar hebben.
In de formatie gaat het er meestal vooral om of een kabinet kan rekenen op steun van een meerderheid van de Tweede Kamer. Maar er wordt ook gekeken naar de positie in de Eerste Kamer. Het huidige, inmiddels demissionaire, kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, had bij de start in 2017 een kleine meerderheid in de senaat, maar verloor die na de Provinciale Statenverkiezingen van 2019.
Geplande gesprekken op maandag en dinsdag
Partij voor de Dieren
Lees: Jorritsma en Ollongren trappen af met gesprek Eerste Kamervoorzitter Bruijn NOS 19.03.2021
Lees: Na het weekend staan er zeventien gesprekken op de agenda NU 19.03.2021
Lees: Arib: ‘Verkenners krijgen opdracht om alle fractievoorzitters te spreken’ NU 19.03.2021
Lees: Verkenners praten maandag en dinsdag met fracties MSN 19.03.2021
Lees: Verkenners willen vaart maken, maar puzzel is complex NOS 19.03.2021
Lees: Koolmees, Kaag of toch Hoekstra: wie wordt de nieuwe minister van Financiën? MSN 18.03.2021
Lees: Koolmees, Kaag of toch Hoekstra: wie wordt de nieuwe minister van Financiën? RTL 18.03.2021
Lees: Ollongren: maandag begin verkennende gesprekken over formatie MSN 18.03.2021
Lees: Verkiezingen: Maandag begin verkennende gesprekken over formatie OmroepWest 18.03.2021
Lees: Jorritsma en Ollongren beginnen maandag verkennende formatiegesprekken NU 18.03.2021
Lees: Verkenners Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) starten maandag met gesprekken: ‘Uitslag is complex’ AD 18.03.2021
Lees: Met Jorritsma en Ollongren politieke zwaargewichten als verkenner AD 18.03.2021
Lees: Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) aangesteld als verkenners: ‘Voor de zomer nieuw kabinet’ NOS 18.03.2021
Lees: Formatie is een puzzel met veel mitsen en maren AD 18.03.2021
Lees: Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) aan de slag als verkenners in kabinetsformatie RTL 18.03.2021
Lees: Ollongren en Jorritsma verkenners van nieuwe coalitie met VVD en D66 NU 18.03.2021
Lees: Verkenner moet snel aan de slag, maar formatie wordt lastig NOS 18.03.2021
Lees: Na de verkiezingen moet turboformatie volgen: ‘Je wil hier niet in oktober nog mee bezig zijn’ AD 18.03.2021
Lees: Baudet zegt dat partijen ‘niet meer om FVD heen kunnen’ en wil meeregeren NU 18.03.2021
Lees: Baudet wil initiatief nemen in formatie Telegraaf 18.03.2021
Lees: Baudet verwacht dat hij ‘met open armen wordt ontvangen’ bij formatie NOS 18.03.2021
Lees: Rutte kan zijn borst natmaken voor nieuwe krachtproef AD 18.03.2021
Lees: Winnaars VVD en D66 aan zet bij formatie NOS 18.03.2021
Lees: Rutte ‘supertrots’ op winst VVD: ‘Agenda die voor ons ligt is enorm’ NU 18.03.2021
Lees: Verkiezingsblog: winst D66 1 zetel minder in nieuwe prognose ANP • Verkenners willen vaart NOS 18.03.2021
Lees: Rutte: Praten met D66 over formatie, liefst ook samenwerken met CDA AD 17.03.2021
Lees: Verkiezingsblog: winst D66 1 zetel minder in nieuwe prognose ANP • Verkenners willen vaart NOS 18.03.2021
Lees: Rutte kan zijn borst natmaken voor nieuwe krachtproef AD 17.03.2021
Lees: Arib aan onderhandelaars: ‘Belangrijk dat nieuwe Tweede Kamer meer ruimte krijgt’ AD 17.03.2021
Forum voor Democratie van Harte Welkom in de provincie Brabant ??!!
Worden het CDA en FvD echte Brabantse vriendjes ???
De provincie Noord-Brabant heeft opnieuw een meerderheidscoalitie. VVD, Forum voor Democratie (FVD), CDA en Lokaal Brabant slaan de handen ineen en presenteren op 7 mei 2020 hun coalitieakkoord: Samen, Slagvaardig en Slim: Ons Brabant.
De Brabantse CDA-fractie zet de koers richting een nieuwe coalitie met VVD, Forum voor Democratie en Lokaal Brabant gewoon door. Dat laten de CDA-statenleden in een persbericht weten.
CDA FvD ????
De Noord-Brabantse afdeling van het CDA bereikte onlangs overeenstemming over een provinciaal coalitieakkoord met onder andere de VVD en FvD. CDA-voorzitter Rutger Ploum zegt daar veel vragen over te hebben gehad, en nog steeds te krijgen. ‘Met u voel ik de dilemma’s’, schrijft hij. Tegelijkertijd vindt hij het een ‘Brabantse keuze, waaraan een complexe voorgeschiedenis van een bestuurscrisis over provinciale thema’s vooraf is gegaan’.
CDA-partijvoorzitter Rutger Ploum denkt niet dat zijn partij na de komende Tweede Kamerverkiezingen in een kabinet zal stappen met Forum voor Democratie. In een open brief aan de leden van het CDA schrijft hij: “Meerdere uitspraken van de politiek leider van FvD zijn in mijn ogen niet verenigbaar met de principes die wij als CDA hoog houden.”
Het is voor het eerst dat de partijvoorzitter zich uitlaat over samenwerking met Forum. Sinds vorige week zit het CDA samen met FvD in het provinciebestuur van Noord-Brabant. Dat leidde tot veel kritiek en zorgen bij delen van de achterban. Velen vragen zich af of het een voorbode is voor een coalitie met Baudet in Den Haag.
Eerder nog zei CDA-fractieleider Pieter Heerma dat hij geen blokkade wil opwerpen voor een samenwerking met Forum voor Democratie in het provinciebestuur in Brabant.
AD 01.05.2020
In februari werd duidelijk dat het CDA in Noord-Brabant een college van Gedeputeerde Staten wil vormen met Forum voor Democratie, Lokaal Brabant en VVD. Partijen werden het in maart eens over “principes van samenwerking”.
Uit een ledenenquête bleek echter dat de achterban sterk verdeeld is over de coalitie. Een krappe meerderheid van 56 procent gaf aan een coalitie met Forum voor Democratie in beginsel te zien zitten. Meer dan een kwart van de CDA-respondenten gaf een samenwerking met Forum zelfs het cijfer 1 op de schaal van 1 tot 10. Daar stonden echter bijna net zo veel tienen tegenover.
De achterban CDA wil alleen onder zeer strenge voorwaarden samenwerken. Ook de achterban van het CDA was dus erg kritisch over de samenwerking met de FVD, omdat de partij nare herinneringen heeft aan de samenwerking met de rechtse PVV. Het CDA heeft echter een peiling gehouden onder de eigen leden en schrijft dat meer dan de helft een samenwerking met de FVD “acceptabel” vindt. Het is niet duidelijk hoeveel leden tegenstemden.
De partijen werken nu met een formateur aan een akkoord op hoofdlijnen. Ze verwachten dat ergens in mei te kunnen presenteren, aldus de provincie.
AD 01.05.2020
‘Fascistisch en racistisch’
Het CDA in Brabant zakt door een ‘morele ondergrens’ als het komt tot een coalitie met Forum voor Democratie (FvD). Dat vindt Tilburger Dave Ensberg, gewezen bestuurslid van CDA Brabant.
In een toelichting zegt Ensberg te hopen dat meer Brabantse CDA-leden zich zullen uitspreken tegen de mogelijke coalitie met VVD en FVD. ,,Forum voor Democratie is Thierry Baudet. En die doet uitspraken die rabiaat zijn, seksistisch, fascistisch en racistisch !”.
Kortom, ze heulen met het extremisme !!!
Waar de partijen geen melding van maken, is wat er gebeurt als bijvoorbeeld landelijk partijleider Thierry Baudet (FvD) standpunten inneemt die haaks staan op deze Brabantse uitgangspunten. Dat is immers de vrees die bij een deel van de CDA-achterban leeft. ,,Ook daar gaan we wel iets over opnemen in het coalitieakkoord”, aldus formateur Alfred Arbouw. ,,Maar het staat hier nog niet op papier, en ik ga er ook nog niets over zeggen.”
Voor het eerst
In het provinciebestuur van Noord-Brabant was een nieuwe coalitie nodig, omdat het CDA uit de coalitie met VVD, D66, PvdA en GroenLinks stapte na een verschil van mening over de stikstofaanpak in de provincie.
Het is de eerste keer dat Forum voor Democratie – de grote winnaar van de Statenverkiezingen van een jaar geleden – gaat meebesturen in een meerderheidscollege.
In Limburg doet FvD wel mee in een extra-parlementair college – een soort zakenkabinet – met zeven bestuurders van zes partijen. De gedeputeerden die in Noord-Brabant gaan besturen zijn, anders dan in Limburg, wel gebonden aan hun partijen.
In alle andere provincies kwam het ondanks de winst van FvD niet tot samenwerking. In Noord-Brabant aanvankelijk ook niet, maar nadat het CDA in december uit onvrede over het stikstofbeleid uit het college stapte werd er opnieuw toenadering gezocht.
Terugblik FvD
‘Baudet komt steeds meer in de extreme hoek terecht’
Tijdens de formatie in 2017 trokken VVD en CDA een streep door regeringsdeelname met de PVV. De ‘minder-Marokkanen’–uitspraak, de inperking van de vrijheid van religie voor moslims en het herhaaldelijk ondermijnen van de rechterlijke macht waren voor de twee partijen de belangrijkste redenen om niet met de PVV in zee te gaan.
De gehekelde Treintweet van Baudet kan verstrekkende gevolgen hebben. “Dit is vrij spectaculair wat hier gebeurt”, zegt Joost van Spanje, als politicoloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. “Het lijkt erop dat Forum zijn eigen glazen aan het ingooien is.”
Van Spanje ziet dat Baudet zich steeds meer richting de extreemrechtse hoek manoeuvreert en het daarmee voor zichzelf moeilijk maakt om een serieuze coalitiepartner te worden.
Telegraaf 05.05.2020
In de landelijke politiek zorgt die beweging voor deining.
“Na de ‘treintweet’ zie je dat hij nadrukkelijker in verband wordt gebracht met racisme. Kijk maar naar het hoofdredactionele commentaar van Trouw waar gesproken wordt van ‘een racistische’ ondertoon in de tweet. De Volkskrant spreekt van een ‘onversneden racistische agenda’ van Baudet. Tel dat op bij zijn eerdere uitspraken over homeopathische verdunning en de ‘boreale’ verkiezingsspeech, en je komt steeds meer in de extreme hoek terecht.”
Van Spanje wijst op wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat als een partij eenmaal in verband wordt gebracht met extreemrechts, grote groepen kiezers zich afkeren. “Er zullen altijd kiezers zijn die stemmen op de PVV en FVD, maar andere rechtse kiezers willen vooral een partij die aan de knoppen kan zitten en in Nederland betekent dat dat je moet samenwerken met andere partijen.”
CDA-fractieleider Pieter Heerma wil geen blokkade opwerpen tegen een samenwerking met Forum voor Democratie in het provinciebestuur in Brabant. Dat zei hij in het tv-programma WNL op Zondag.
AD 06.03.2020
Forum voor Democratie gaat meebesturen in Noord-Brabant, samen met VVD, CDA en Lokaal Brabant. De vier coalitiepartners hebben donderdagavond na twee dagen van intensief overleg een lijst van acht ‘principes van samenwerking’ opgesteld. Deze algemene uitgangspunten krijgen een plek in het hoofdlijnenakkoord, dat in de eerste helft van april wordt verwacht.
Telegraaf 18.02.2020
CDA-kiezers hebben er geen bezwaar tegen als hun partij in Noord-Brabant een coalitie zou aangaan met Forum voor Democratie. Dat blijkt uit een peiling door EenVandaag onder ruim 1.200 CDA’ers.
Momenteel onderhandelen de provinciale afdelingen van CDA, VVD en FVD over het vormen van een provinciaal bestuur. Binnen het CDA leverde dat veel kritiek op, mede door de Marokkanentweet van Forum-leider Thierry Baudet.
Telegraaf 06.03.2020
CDA-kiezers staan echter coulanter tegenover een alliantie. Slechts een kwart van de ondervraagden vindt dat het Brabantse CDA niet moet gaan besturen met FVD.
Binnen het CDA was immers veel kritiek over het feit dat Baudet een kaartjescontrole bij twee vriendinnen in de trein had opgeblazen tot een incident waarbij ‘Marokkanen’ hen zouden hebben ‘lastiggevallen’ in de trein.
In de provincie Noord-Brabant proberen CDA en VVD met Forum voor Democratie een nieuw bestuur te vormen. Binnen het CDA ontstond daar afgelopen week veel discussie over. Samenwerking met FvD of de PVV ligt in die partij gevoelig, na de omstreden gedoogconstructie in het eerste kabinet-Rutte (2010-2012) met de PVV. Die leidde in 2012 tot een verkiezingsnederlaag voor het CDA en een rol in de oppositie.
Telegraaf 08.02.2020
Partijen gooien ’principes overboord’
Tegelijkertijd ziet hij ook dat VVD en CDA in Noord-Brabant in zee lijken te gaan met de partij van Baudet. “Dit wordt een heel interessant moment”, aldus Van Spanje.
Argusogen
VVD, CDA en Forum voor Democratie gaan praten over het vormen van een nieuw college van Gedeputeerde Staten in Noord-Brabant. Alfred Arbouw (VVD), die de gesprekken leidt, zei vanmiddag 11.02.2020 dat de drie partijen “voldoende basis zien”, om de onderhandelingen aan te gaan.
Samenwerking met de partij van Thierry Baudet ligt gevoelig, met name bij het CDA. Daar ligt de herinnering aan de mislukte samenwerking met de PVV in het eerste kabinet-Rutte nog vers in het geheugen. De partijtop volgt de ontwikkelingen dan ook met argusogen.
De VVD laat in een verklaring weten gesprekken te willen voeren met de FvD over de nieuwe Brabantse coalitie (VVD, CDA en FvD). De drie partijen hebben samen niet genoeg zetels voor een meerderheid, weet Omroep Brabant. Mogelijk worden er later nog meer partijen bij de gesprekken betrokken.
Dat de VVD in Noord-Brabant het CDA en FVD heeft uitgenodigd voor formatiegesprekken om tot een nieuw provinciaal bestuur te komen, krijgt de steun van premier Mark Rutte . “Gesprekken met Forum lijken me prima”, aldus Rutte.
D66-voorman Jetten vindt echter dat VVD en CDA hun ’principes overboord’ gooien. Hij wijst daarbij op de treintweet die FvD-leider Baudet deze week stuurde, waarin hij onterecht suggereerde dat ’dierbare vriendinnen’ werden lastig gevallen door Marokkanen. Achteraf bleek het om een kaartcontrole te gaan.
AD 08.02.2020
Ook GL-leider Klaver laat van zich horen. „VVD en CDA willen extreemrechts het zadel in helpen. En dat na de racistische uitingen van de FvD-voorman deze week. Onbegrijpelijk en onverantwoord.”
Ook D66-fractievoorzitter Rob Jetten haalt uit naar VVD en CDA omdat die twee partijen in Brabant verkennende formatiegesprekken aangaan met Forum voor Democratie. Daarmee lijkt de zuidelijke provincie af te koersen op een rechtse coalitie.
Telegraaf 08.02.2020
Zijn tweet was ‘ranzig’, maar een krappe week later is Forum voor Democratie welkom bij VVD en CDA om te onderhandelen over een provinciebestuur in Brabant.
Op het Binnenhof klonk tot nu alleen hoon over het feit dat Baudet een kaartjescontrole bij twee vriendinnen in de trein had opgeblazen tot een incident waarbij ‘Marokkanen’ hen zouden hebben ‘lastiggevallen’ in de trein. Maar volgens CDA-vicepremier Hugo de Jonge is dat een kwestie die ‘in Den Haag speelt’. ,,Niet in Brabant.’’
‘Baudet na zijn ‘boreale-toespraak’ al schmutzig’
Voor de VVD is de tweet echter geen kantelpunt. “Het is niet zo dat ik een heel hoge pet van Baudet op had en dat hij nu van zijn voetstuk is gevallen”, zegt VVD’er Dijkhoff als hem wordt gevraagd of de partij in zijn perceptie is veranderd.
“Die tweet is dom. Het zegt iets over zijn karakter. Maar het zijn geen dingen die we niet al van hem wisten”, aldus Dijkhoff. De VVD’er vond de partij van Baudet na zijn ’Boreale-toespraak‘ al “schmutzig”. “Daar past dit in.”
Waar ging de Ophef om?
Thiery Baudet twitterde via de Marokkanen-tweet op 31 januari 2020 het volgende:
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD — Thierry Baudet (@thierrybaudet) January 31, 2020″
De reacties
Veel mensen namen aanstoot aan zijn opmerking en de NS meldde dat het ook feitelijk onjuist was, aangezien het om conducteurs in burger zou gaan en zij zich volgens de regels zouden hebben gedragen.
Kamerleden en de NS hoopten op een officiële excuses van Baudet, deze kwamen echter niet. Wel zei hij dat hij ‘te snel en te stevig’ had gereageerd.
Lees hier meer over dit onderwerp:
Zie ook: CDA en het nieuwe “Zij aan Zij” versus Boeren, Burgers en Buitenlui !!!
Zie ook: Wordt het Meer of wordt het Minder Thierry Baudet FvD ??
Nog meer:
Wiegel ziet Brabant als proef voor Baudet MSN 10.05.2020
Tweede Kamerlid Ronnes namens CDA in provinciebestuur Brabant NOS 06.05.2020
CDA-Kamerlid Ronnes wordt gedeputeerde in Brabant Telegraaf 06.05.2020
Nieuwe coalitie Brabant bekend, plannen voor provincie volgen 7 mei NU 30.04.2020
CDA Brabant wil gaan samenwerken met Forum voor Democratie AD 30.04.2020
CDA Brabant wil onder voorwaarden samenwerken met FvD NOS 30.04.2020
Groen licht CDA Brabant voor coalitie met FvD, maar ‘onder strenge voorwaarden’ NOS 30.04.2020
Baudet zwijgt na ophef over lastiggevallen vriendinnen
Kamerleden halen uit naar Baudet
NS: ‘Lastigvallende Marokkanen zijn conducteurs’
Baudet: verwijt van racisme is absurd
VVD BRABANT REIKT HAND NAAR FORUM
Ondanks ‘ranzige’ tweet is Forum in Brabant welkom aan onderhandeltafel
VVD en CDA praten met FvD over Brabantse coalitie
VVD en CDA formeren met Forum voor Democratie in Noord-Brabant
GroenLinks noemt Forum extreemrechts
Baudet zaait twijfel over verklaring NS na treinincident
Rutte vindt tweet van Baudet geen reden om FVD uit te sluiten
Rutte over tweet Baudet: ‘Hij zat er echt helemaal naast’
‘Tweet Baudet is nieuws omdat het politieke gevolgen kan hebben’
RTL 02.05.2020 Op zich is er niks mis mee als het CDA in Brabant wil samenwerken met Forum voor Democratie. Het gaat om twee democratisch gekozen partijen; als die zich kunnen vinden in een provinciaal regeerakkoord dat niet in strijd is met de landelijke partijlijn, dan zou zo’n samenwerking moeten kunnen. In Limburg werken CDA en FvD ook samen, hoewel formeel niet namens partijen maar op persoonlijke titel. Er is daar geen gedoe over.
Maar het gaat om veel meer dan een simpele samenwerking in de regio.
Het CDA schiet niet voor niets voortdurend in een kramp als het Brabantse onderonsje ter sprake komt. Het partijbestuur zwijgt in alle talen; volgens een lid van het hoofdbestuur mag het onderwerp van partijvoorzitter Rutger Ploum zelfs niet geagendeerd worden tijdens vergaderingen.
Het is de kop-in-het-zand-tactiek: als je er niet over praat, dan bestaat het niet! Het lijkt op het gedrag van mensen die brieven van de Belastingdienst ongeopend laten uit angst voor de hoogte van de aanslag. Het helpt niet; de aanslag zal toch betaald moeten worden.
Maar het CDA had blijkbaar genoeg aan een handjevol stemmen om de beoogde samenwerking koste wat kost door te drukken.
Er is natuurlijk een hoop aan te merken op de manier waarop de samenwerking in Brabant tot stand is gekomen. De ledenraadpleging van de achterban was nogal dubieus en sturend op instemming. De meerderheid die ja zei, was niet erg groot (56 procent) en maar weinig CDA’ers deden mee aan de peiling (16 procent).
Bij het ter ziele gegane referendum gold nog een opkomstdrempel van 30 procent, voordat de uitslag überhaupt gevolgen kon krijgen. Maar het CDA had blijkbaar genoeg aan een handjevol stemmen om de beoogde samenwerking koste wat kost door te drukken.
Er zijn veel omstandigheden die vragen oproepen bij de voorgenomen samenwerking. Het CDA had het vorige college van Gedeputeerde Staten in Den Bosch opgeblazen onder druk van het boerenprotest.
De christendemocraten, aanvankelijk voorstander van het strenge stikstofbeleid, kozen eieren voor hun geld toen de boeren massaal dreigden het CDA in de steek te laten en hun heil wilden zoeken bij Forum voor Democratie. De partij werd gegijzeld door de agrarische achterban en handelde ernaar; opportunistischer kan het niet.
Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge wijzen naar het zuiden: ze moeten het in Brabant zelf maar uitzoeken.
Brabantse partijcoryfeeën als oud-ministers Ernst Hirsch Ballin en Hanja Maij-Weggen schreeuwden moord en brand. Het hielp niet. Den Haag deed niets, bij een gebrek aan een politiek leider; fractievoorzitter Pieter Heerma hoor je niet en kandidaat-lijsttrekkers Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge wijzen naar het zuiden: ze moeten het in Brabant zelf maar uitzoeken.
Maar de echte reden voor het Haagse stilzwijgen is de angst voor een herhaling van het debacle dat ontstond door de samenwerking met de PVV in 2010. De CDA-leiding wilde toen per se instemmen met gedoogsteun van de PVV om het eerste kabinet Rutte (VVD, CDA) van de grond te krijgen.
Het verdeelde de partij tot op het bot, maar politiek leider Maxime Verhagen, tot tranen geroerd, en interim-partijvoorzitter Henk Bleker moesten en zouden het kabinet in. Nog geen twee jaar later eindigde het avontuur met een donderslag bij heldere hemel. De kiezers waren woedend, lieten het CDA massaal in de steek: de partij duikelde van 21 naar 13 zetels. Dat nooit meer, is sindsdien het adagium.
Even niet willen weten dat nog niet zo lang geleden Forumleider Thierry Baudet het CDA wegzette als een partij die Nederland wil vernietigen.
Maar met zwijgen voorkom je geen ramp. Op enig moment komt er weer een partijcongres waarop leden welkom zijn, ongetwijfeld nog voor de verkiezingen van maart volgend jaar. Dan zal in ieder geval een deel van de achterban, en echt heel wat meer dan een handjevol, opheldering willen over de laffe houding van partijbestuur en politieke leiding, die nu de andere kant opkijken. Even niet willen weten dat nog niet zo lang geleden Forumleider Thierry Baudet het CDA wegzette als een partij die Nederland wil vernietigen.
Nee, met zo’n partij kun je niet samenwerken, riepen ze in Den Haag in koor. Maar voor Brabant geldt dat niet !!
Wie legt het uit?
Meer: Mijn RTL Nieuws Jos Heymans Thierry Baudet Wopke Hoekstra Hugo de Jonge CDA Forum voor Democratie Tweede Kamer Den Haag
Is het CDA de vorige ruk naar rechts soms vergeten?
AD 30.04.2020 Het was 2 oktober 2010. In de Rijnhal in Arnhem kwamen duizenden CDA’ers bijeen om te stemmen over regeringsdeelname aan het kabinet-Rutte 1, een kabinet waar de PVV gedoogsteun aan zou geven. Het congres werd een waar visueel spektakel: een stemming die niemand begreep en veel huilende CDA-prominenten.
Lees ook;
Alle analyses van hoe het toen zo mis heeft kunnen gaan, zijn waarschijnlijk al door de papierversnipperaar gedrukt
Na een lange dag stemde twee derde van de aanwezigen vóór regeringsdeelname. Terwijl toch heel wat CDA-prominenten mordicus tegen waren: Dries van Agt, Ernst Hirsch Ballin, Ab Klink, Ad Koppejan, Kathleen Ferrier.
Hoe dat kabinet verliep kunnen we ons allemaal ook nog herinneren: ‘gedoogsteun’ betekende dat de PVV eigenlijk het hele kabinet in de tang had. Na twee jaar viel het kabinet, omdat VVD, CDA en PVV het niet eens werden over de bezuinigingen. Bij de volgende verkiezingen behaalde het CDA slechts dertien zetels. De ruk naar rechts had hen weinig goed gedaan.
Tien jaar na dato is het CDA weer opgekrabbeld; in Den Haag telt men weer mee, en met Wopke Hoekstra of Hugo de Jonge droomt men zelfs van een nieuwe CDA-premier. En nu het pluche lonkt, lijkt alle ellende van 2010 vergeten. Alle analyses van hoe het toen zo mis heeft kunnen gaan, zijn waarschijnlijk al door de papierversnipperaar gedrukt.
Want de bezorgde CDA’ers op de linkerflank, die tijdens dat congres in 2010 al zeiden dat regeren met de PVV een grote fout zou zijn, zeggen dat nu weer over de coalitie die het CDA in de Provinciale Staten van Brabant gaat vormen met onder andere Forum voor Democratie; een partij met een gedachtegoed waar veel CDA’ers van gruwelen. Ernst Hirsch Ballin moest wéér in de pen klimmen om zijn partijgenoten te waarschuwen.
Altijd wanneer politieke partijen een omstreden keuze maken, doen ze dat onder het mom van ‘verantwoordelijkheid nemen’. Iemand moet het land leiden! Dan doen wij het wel! Zo duwt het CDA zichzelf altijd op het pluche. Hoeveel bezorgde brieven Ernst Hirsch Ballin ook schrijft. Maar hoeveel bewijs heeft een CDA’er op de linkerflank nodig om zich te realiseren dat zijn gedachtegoed al helemaal niet meer bij de partij past?
Krijgt Thom de Graaf D66 eindelijk zijn gelijk met de direct gekozen Burgemeester ???
AD 17.01.2018
De direct gekozen Burgemeester
Het nieuwe kabinet maakte de weg vrij voor de direct gekozen burgemeester. De vier formerende partijen (VVD, CDA, D66 en CU) schaarde zich in 2017 achter de grondwetswijziging die dat mogelijk maakt. Daardoor is de vereiste tweederde meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer verzekerd, omdat ook voldoende oppositiepartijen voorstander zijn.
Onder Rutte II is al een eerste stap gezet naar de gekozen burgemeester. Het initiatiefwetsvoorstel van D66 ‘tot deconstitutionalisering van de aanstelling van de burgemeester’ is in 2015 bij gewone meerderheid door beide Kamers gekomen. Maar een grondwetswijziging vereist twee stemronden, met tussentijds verkiezingen. Nu die op 15 maart hebben plaatsgevonden en het nieuwe kabinet aantreedt, moeten beide Kamers zich in de ‘tweede lezing’ opnieuw achter het voorstel scharen, dan met tweederde meerderheid.
Vanaf 1966 gaat het behalve om democratisering van het bestuur ook om het beëindigen van de achterkamertjespolitiek. De bestuurskundige Wim Derksen wees er in deze krant op dat de huidige gang van zaken extreem ondoorzichtig is. Dat komt omdat de selectieprocedure is uitbesteed aan vertrouwenscommissies uit de gemeenteraden.
Nu staat in de Grondwet:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’ De initiatiefwet verandert deze Kroonbenoeming in: ‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze. Krachtens de wet kunnen nadere regels worden gesteld over de daarbij te volgen procedures.’
De Grondwet zal worden:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze’
Hoe die nieuwe wetstekst eruit komt te zien, laat het regeerakkoord in het midden. De nieuwe coalitie wil volgens ingewijden bredere steun dan van alleen de eigen achterban (76 respectievelijk 38 zetels in Tweede en Eerste Kamer) bij de uitwerking, mede omdat de verhoudingen in de senaat in 2019 alweer veranderen.
D66 grijpt zijn kans
De gekozen burgemeester was een van de wenken van de Volkskrant voor het nieuwe kabinet. Pechtold heeft zijn kans gegrepen. Al sinds de oprichting van de D66 werd er over de invoering van de gekozen burgemeester gesproken. In een commentaar en een opiniestuk werd de fractieleider de afgelopen tijd dan ook opgeroepen om deze kans om het voor elkaar te krijgen niet te laten lopen.
Een eerder wetsvoorstel voor invoering van de gekozen burgemeester sneuvelde in maart 2005 in de Eerste Kamer omdat de tegenstemmen van de PvdA ervoor zorgden dat het voorstel niet de benodigde tweederde meerderheid haalde. Want ook de SP, GroenLinks, ChristenUnie en SGP waren tegen het voorstel van D66-minister Thom de Graaf voor bestuurlijke vernieuwing. De Graaf trad vervolgens af en werd opgevolgd door de huidige D66-leider Alexander Pechtold.
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Het overgrote deel van de burgemeesters in Nederland is nog altijd lid van CDA, VVD of PvdA. Vorig jaar was 83 procent van de burgemeesters lid van een van deze drie traditionele politieke partijen, blijkt uit cijfers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
De meeste burgemeesters zijn van VVD-huize (30%), gevolgd door de PvdA (27%) en het CDA (27%). Traditioneel waren dit ook de drie grootste partijen. De PvdA hoort daar sinds de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar niet meer bij.
Het aantal vrouwelijke burgemeesters is de afgelopen jaren licht toegenomen: van 19 procent in 2002 tot 23 procent in 2016. Ze zijn het vaakst lid van een lokale partij (33%), gevolgd door een lidmaatschap van GroenLinks (29%) en van het CDA (25%).
Van de burgemeesters van lokale partijen is 33 procent vrouw, het hoogste percentage. De gemiddelde leeftijd van burgemeesters is 57,8 jaar. Ook hier zit een stijgende lijn in: in 2002 was het 55,5 jaar.
Staatscommissie Parlementair Stelsel
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
2. Indirect gekozen – Geheimhouding kan opgeheven
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
Gegevens_burgemeesters_2017 – VNG
Burgemeester Wikipedia
Thom de Graaf D66 Wikipedia
Meer voor direct gekozen burgemeester
Hoofdlijnennotitie direct gekozen burgemeester – Parlement & Politiek
zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast – deel 4
zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast – deel 3
zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de ijskast ??? – deel 2
Zie ook: De direct gekozen burgemeester weer uit de kast ? – deel 1
Zie ook: Opnieuw aandacht voor de direct door het volk gekozen Burgemeester
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6e5d5bb8-e32a-11e8-a580-872c628ededa.jpg)
Zorgen om gekozen burgemeester
Telegraaf 08.11.2018 In de coalitie zijn zorgen over afspraken rond de gekozen burgemeester. De Eerste Kamer zou komende week definitief obstakels weg moeten nemen voor de invoering ervan, maar CDA-senatoren kunnen roet in het eten gooien.
D66 dacht in het regeerakkoord met de andere coalitiepartijen zeker te hebben gesteld dat de benoemingswijze van de burgemeester uit de grondwet zou worden gehaald. Zo’n plan moet twee keer door de Tweede en de Eerste Kamer worden aangenomen. De tweede keer is zelfs een tweederde meerderheid nodig.
De Eerste Kamer is dinsdag aan die tweede lezing toe. Binnen D66 valt te horen dat men door CDA-leider Buma en VVD’er Jorritsma, fractievoorzitter in de Eerste Kamer, verzekerd is dat de beloofde stemmen geleverd zullen worden.
Zeer sceptisch
Het CDA spreekt echter tegen dat er al een garantie is gegeven. De christendemocraten waren al kritisch en sommige senatoren zouden zich bovendien gesterkt voelen door het partijcongres dat eerder ook zeer sceptisch was over een stap richting een gekozen burgemeester. Partijleider Buma is onlangs bij de Eerste Kamerfractie geweest om over het probleem te praten.
Een van de namen die genoemd wordt als mogelijke dwarsligger is senator Ton Rombouts. „We zijn nog druk in overleg met de fractie”, zegt hij over het standpunt. Rombouts wil niet hardop zeggen wat hij nu vindt, maar verwijst wel naar eerdere keren dat hij sceptisch was over de gekozen burgemeester.
Gesplitst stemmen
Andere CDA-senatoren stellen ook dat hun standpunt nog niet bepaald is en geen van de bevraagden wil nu al zeggen de coalitie-afspraak te gaan steunen. „We zijn nog niet zo ver dat we weten wat we gaan stemmen”, zegt Eerste Kamerlid Joop Atsma. In de partij valt eveneens te horen dat er wordt gepraat over de mogelijkheid van gesplitst stemmen, waarbij een deel van de fractie voor en een deel tegen stemt. „Alles is mogelijk in het leven”, zegt senator Ben Knapen daarover.
De kans lijkt klein dat senatoren van de VVD dwarsliggen. „We hebben vorige keer unaniem ingestemd met uit de grondwet halen van de benoemingswijze, dat zegt wel wat”, vertelt VVD-senator Huijbregts.
Stranden van de grondwetswijziging
Het eventueel stranden van de grondwetswijziging zal de verhoudingen in de coalitie onder druk zetten. D66 gaf aan het begin van de kabinetsperiode groen licht voor de afschaffing van het raadgevend referendum, een kroonjuweel van de partij. Een stap op weg naar de gekozen burgemeester zou daar tegenover moeten staan. De partij houdt er rekening mee dat de CDA-senatoren vooral voor de bühne terughoudend zijn en uiteindelijk wel zullen instemmen.
Bekijk meer van; senatoren burgemeesters eerste kamer (senaat)
Zeker 60 procent van de Nederlanders is voor de invoering van een gekozen burgemeester. Van deze mensen wil 44 procent liever zelf naar de stembus gaan, dan de keuze over te laten aan de gemeenteraad. Het grootste draagvlak voor een gekozen burgemeester is te vinden onder de mensen met een politieke voorkeur voor PVV, 50PLUS en de SP. Beeld ANP XTRA
VK 06.11.2018 Een groep burgemeesters dringt er bij de Eerste Kamer op aan de benoeming van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. De burgemeesters zijn bang dat ze hun verbindende rol ‘als burgervader of burgermoeder voor alle inwoners, bedrijven en instellingen’ zullen verliezen.
Die zogeheten deconstitutionalisering is een eerste stap om een direct of indirect gekozen burgemeester mogelijk te maken.
De 31 ondertekenaars van de brandbrief zijn lid van verschillende politieke partijen. Ahmed Marcouch (Arnhem), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) en Paul Depla (Breda) zijn prominente PvdA’ers. Liesbeth Spies (Alphen aan den Rijn), Jos Wienen (Haarlem) en Hubert Bruls (Nijmegen) zijn lid van het CDA. Wouter Kolff (Dordrecht), Jack Mikkers (Den Bosch) en Charlie Aptroot (Zoetermeer) behoren tot de VVD. Onno van Veldhuizen (Enschede) is van D66, Sebastiaan van ’t Erve (Lochem) van GroenLinks, Bort Koelewijn (Kampen) van de ChristenUnie.
De Eerste Kamer ontving een tweede brief met dezelfde strekking. Die is van de hand van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Daarmee maakt vrijwel het volledige lokaal bestuur van Nederland een voorbehoud bij de gekozen burgemeester.
Volgende week dinsdag buigt de Eerste Kamer zich in tweede lezing over het wetsvoorstel om de benoeming van de burgemeester uit de Grondwet te halen. Dat is de laatste hindernis op weg naar een andere wijze van burgemeesters aanstellen. De Tweede Kamer stemde in januari dit jaar bijna unaniem vóór deze initiatiefwet – alleen de SGP stemde tegen. Voor een Grondwetswijziging is een tweederde meerderheid nodig.
‘Een bij wet te bepalen wijze’
Veel partijen gaven aan het voorstel juist te steunen omdat dat in het midden laat hoe de burgemeester in de toekomst zal worden gekozen. De letterlijke tekst luidt: ‘De Commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze.’ In het regeerakkoord van Rutte III is een zin met vergelijkbare strekking opgenomen.
Zo maakt de wetswijziging een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester mogelijk, maar ook een getrapte verkiezing, waarbij de gemeenteraad de burgemeester kiest. Of een stemming in twee ronden, waarbij tussentijds coalities kunnen worden gevormd.
Wordt de burgemeester gekozen, dan krijgt het ambt een meer politieke lading, en moet de taakverdeling tussen burgemeester en wethouders worden herbezien. De kritiek van de burgemeesters is dat het wetsvoorstel daar geen invulling aan geeft. Ze willen eerst een ‘grondige inhoudelijke discussie over ons ambt’ en zijn bang dat ‘de terecht in de Grondwet verankerde ordening van het lokaal bestuur wordt overgeleverd aan de politieke waan van de dag.’
Huidige gang van zaken
De gang van zaken is nu dat een uit gemeenteraadsleden bestaande vertrouwenscommissie sollicitatiegesprekken voert met door de Commissaris van de Koning geselecteerde kandidaten. Haar voordracht gaat als advies naar de Minister van Binnenlandse Zaken, die daar in de praktijk altijd mee instemt.
De namen van kandidaten worden niet bekendgemaakt, volgens Wouter Kolff, burgemeester van Dordrecht en een van de briefschrijvers, om te voorkomen dat kandidaten worden ontmoedigd of schade oplopen. Hij vreest dat het voor een gekozen burgemeester moeilijker zal zijn boven de partijen te staan. ‘Belangrijk is dat er eerst grondig wordt nagedacht over lokale democratie als geheel. Vreemd dat zo’n visie er nog niet ligt.’
Amsterdam, Den Haag en Utrecht
Er zijn ook prominente burgemeesters die de brief niet tekenden. Femke Halsema (Amsterdam, GroenLinks), Pauline Krikke (Den Haag, VVD) en Jan van Zanen (Utrecht, VVD) deden niet mee. Van Zanen ondertekende wel de tweede brief, maar dan als voorzitter van de VNG.
In Den Haag wordt al lang over de gekozen burgemeester gesproken. In 2005 sneuvelde bij tweede lezing een voorstel in de Eerste Kamer; D66-minister Thom de Graaf trad daarna af. Veruit de meeste burgemeesters in Nederland zijn lid van VVD, CDA, PvdA en D66. Partijlozen of lokale politici worden zelden benoemd.
Meer over; VVD Eerste Kamer politiek Den Haag overheid Jan van Zanen CDA GroenLinks
Haal benoeming burgemeester niet uit Grondwet
BB 06.11.2018 Burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten dringen er bij de Eerste Kamer op aan de huidige aanstellingswijze van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. Het wetsvoorstel hiertoe wordt volgende week dinsdag in de senaat behandeld.
Risicovol
Zonder een visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur is het risicovol om de benoemingswijze uit de Grondwet te schrappen, schrijven de koepels van deze gremia in een gezamenlijke brief aan de senaat. Het gaat om het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Wethoudersvereniging.
In aanvulling daarop hebben 31 burgemeesters een brief gestuurd waarin zij benadrukken dat de verankering van de aanstellingswijze van burgemeesters in de Grondwet hen helpt in hun functioneren, ‘hoe gecompliceerd en soms onveilig ons ambt door de jaren heen ook is geworden’.
Probleemanalyse
Uit zo’n visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur moet duidelijk worden welke plaats de burgemeester in het gemeentebestuur inneemt en welke aanstellingswijze daar bij past. ‘Tot heden is er nog geen probleemanalyse over of beschouwing op het gemeentelijk bestel in de volle breedte gekomen’, schrijven de koepels van burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten.
Als de Kroonbenoeming uit de Grondwet wordt gehaald, ligt de weg open voor bijvoorbeeld een direct of indirect gekozen burgemeester. De aanstellingswijze van de burgemeester wordt dan als ‘geïsoleerd vraagstuk’ behandeld waarvoor slechts een enkelvoudige meerderheid nodig is.
Onafhankelijke positie
De 31 burgemeesters schrijven in hun brief te hechten aan hun ‘onafhankelijke positie, boven de partijen en tussen onze inwoners’. Ook vinden de burgemeesters – van onder meer Rotterdam, Eindhoven, Arnhem, Haarlem, Breda en Maastricht – het belangrijk om samen met politie, Openbaar Ministerie en andere instanties aan de handhaving van veiligheid en openbare orde te werken. ‘Of we nu bedreigd worden of niet.
En in een steeds meer gepolariseerd politiek krachtenveld hechten wij aan de verbindende en integriteitbevorderende rol die wij kunnen vervullen jegens onze gemeenteraden en colleges. Een rol waarbij wij bijdragen aan een situatie waarin gekozen politici hun werk goed kunnen doen.’
Samenhang
Ook de 31 burgmeesters stellen dat voor deconstitutionalisering eerst een ‘grondige, inhoudelijke’ discussie moet worden gevoerd over het burgemeestersambt ‘bezien in samenhang met de rol die de gemeenteraad en de wethouders vervullen in het lokale politieke bestel’.
Gezamenlijk pleidooi
Het is niet voor het eerst dat burgemeesters bij de Eerste Kamer aandringen om de aanstellingswijze van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. Het is wel voor het eerst dat wethouders, raadsleden en gemeenten zich achter dat (gezamenlijke) pleidooi scharen.
‘Schrap benoeming burgemeester niet uit grondwet’
OmroepWest 06.11.2018 Een groep van 31 burgemeesters heeft in een brief de Eerste Kamer opgeroepen om het benoemen van burgemeesters niet uit de grondwet te halen. Het wetsvoorstel, dat al is aangenomen door de Tweede Kamer, is een volgende stap in de richting van een gekozen burgemeester.
Onder de ondertekenaars bevinden zich Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn, Marja van Bijsterveldt van Delft, Agnes van Ardenne van de gemeente Westland, Charlie Aptroot van Zoetermeer en Gert-Jan Kats van Zuidplas. Pauline Krikke van Den Haag en Henri Lenferink van Leiden hebben de brief niet ondertekend.
In de brief schrijven de burgervaders en -moeders dat hun onafhankelijkheid te danken is aan de manier waarop ze benoemd zijn. Een gekozen burgemeester zal het ambt een politieke lading geven waardoor het voor hen moeilijker wordt om boven de partijen te staan. In een steeds meer gepolariseerd landschap zijn de burgemeesters bang om hun verbindende rol te verliezen.
Eerst een grondige discussie
De burgemeesters vinden dat het aanpassen van de grondwet – en daarmee de manier waarop ze gekozen worden – pas kan plaatsvinden na een grondige discussie over het ambt. Hierbij zou ook moeten worden gekeken naar de rol van de gemeenteraad en wethouders in de lokale politiek. Zonder deze discussie vrezen zij dat het lokale bestuur wordt overgeleverd aan de waan van de dag.
Meer over dit onderwerp: GEKOZEN BURGEMEESTER GRONDWET EERSTE KAMER
HAAL KROONBENOEMING NIET UIT GRONDWET
BB 13.04.2018 Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) wil niet dat de huidige aanstellingswijze van burgemeesters uit de Grondwet wordt gehaald. De NGB roept de Eerste Kamer dan ook op om niet in stemmen met het wetsvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de Koning en van de burgemeester. Ook bij de Kring van commissarissen van de Koning gaan de handen niet op elkaar.
Geen tekort
‘Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters vraagt zich af voor welk probleem het voorstel een oplossing is. In de huidige positie en aanstellingswijze van de burgemeester is noch sprake van een democratisch tekort, noch van een legitimiteitstekort’, stelt het NGB in een position paper aan de Eerste Kamer. ‘Juist vanwege de onafhankelijke, boven de partijen staande positie vervult de burgemeester belangrijke functies in de lokale samenleving en in het lokaal bestuur. Er is grote waardering voor en vertrouwen in deze niet gepolitiseerde functie.’
Visie ontbreekt
Deze week hield de Eerste Kamer een expertmeeting over het initiatiefwetsvoorstel Jetten. Als de Eerste Kamer instemt met de wet, wordt de weg vrij gemaakt voor een andere aanstellingswijze van burgemeesters. Daarbij wordt onder meer gedacht aan een rechtstreeks door de gemeenteraad of door de bevolking gekozen burgemeester.
Als er al naar de benoemingswijze gekeken wordt, dan moet dat in het bredere perspectief van het gehele lokaal bestuur gebeuren, benadrukt het NGB. ‘Ondanks eerdere verzoeken vanuit de Eerste en Tweede Kamer en toezeggingen van de minister van Binnenlandse Zaken ontbreekt een gedegen analyse en consistente visie op het lokaal bestuur.’ Het huidige benoemingsproces is evenwichtig en democratisch.
Geen heil
Ook de Kring van commissarissen van de Koning ziet op dit moment niets in een andere aanstellingswijze voor burgemeesters. ‘Eerst moet worden bepaald hoe het lokaal openbaar bestuur in Nederland er uit moet zien, daarna kan worden beoordeeld welke positie van de burgemeester daarbij past. Daaruit vloeit de keuze voor de aanstellingswijze dan vanzelfsprekend voort.
Veel te vaak wordt alleen gesproken over de positie en benoemingswijze van de burgemeester. Maar verander je de aanstellingswijze van de burgemeester, dan verander je ook het bestel’, aldus de Kring in zijn position paper. ‘Ook beschouwen de commissarissen de onafhankelijke positie van de burgemeester boven de partijen als een groot goed dat behouden zou moeten blijven.’
Onafhankelijke positie
Tegen de deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de koning (cdk) heeft de kring eveneens zijn bedenkingen. ‘Voor het functioneren van zowel de burgemeester als de commissaris is het hebben van een onafhankelijke positie nog steeds van groot belang. Om voor alle partijen acceptabel te kunnen zijn en een dienende rol te kunnen spelen, maar ook om de rug recht te houden in woelige tijden of op te kunnen treden in crisissituaties.
In 1848 werd de Grondwet als garantie beschouwd voor een onafhankelijke positie. Wij zien niet in dat dit staatsrechtelijk nu anders zou moeten worden gezien.’
Het is nog niet bekend wanneer de Eerste Kamer over het wetsvoorstel debatteert. Hij is nu bezig met de schriftelijke voorbereiding. Vermoedelijk zal voor de zomer wel een besluit vallen.
GERELATEERDE ARTIKELEN;
- 23-01-2018 Kamer schrapt benoemde burgemeester uit grondwet
- 18-01-2018 Weg naar gekozen burgemeester definitief in geslagen
- 03-10-2017 Burgemeesters zien niets in gekozen burgemeesterschap
- 04-05-2017 Voorstel gekozen burgemeester weer in Kamer
- 26-11-2016 Helft Nederlanders wil burgemeester kiezen
- 28-04-2015 Senaat akkoord: benoeming kan uit Grondwet
- 21-04-2015 Eerste Kamer dubt over benoeming burgemeester
- 20-04-2015 ‘Er is niets mis met de burgemeester van nu’
Hoogste tijd voor een direct gekozen partijburgemeester. Wat houdt de liberalen nog tegen?
Stekel
VK 12.04.2018 De invoering van de gekozen burgemeester stuit al jaren op obstructie van onder meer de VVD. Het bevalt nog altijd uitstekend – ongekozen bestuurders met een partijpet op.
Totdat ze hun eigen gang gaan. Want diezelfde VVD beklaagt zich nu over oud-partijleider Jozias van Aartsen, tussentijds burgemeester in Amsterdam, die in de strijd tegen de krakers weigert de harde VVD-lijn te volgen. ‘Hij staat zo ver boven de partijen dat hij inmiddels volledig lijkt losgezongen van de VVD’, mopperde het VVD-Kamerlid Arno Rutte deze week.
Juist. De hoogste tijd voor een echte, direct gekozen partijburgemeester, zou je zeggen. Wat houdt de liberalen nog tegen? Het zal toch niet het vermoeden zijn dat Amsterdam dan überhaupt nooit meer een VVD-burgemeester krijgt?
Volg en lees meer over: POLITIEK POLITIEKE PARTIJEN OPINIE NEDERLAND STEKEL VVD
ZOEKTOCHT BURGEMEESTER BLIJKT EENHEIDSWORST
BB 01.03.2018 In profielschetsen voor een nieuwe burgemeester benutten gemeenteraden te weinig de mogelijkheden voor lokaal maatwerk. De lokale omstandigheden worden niet tot nauwelijks in specifieke eisen vertaald. Gemeenteraden die een nieuwe burgemeester zoeken, willen vooral integere netwerkers en verbinders, die daadkrachtig, inlevend en communicatief zijn. Gemeentegrootte maakt geen verschil in de eisen die aan een burgemeesterskandidaat worden gesteld.
Dezelfde eisen
Dat blijkt uit een analyse van 231 profielschetsen voor nieuwe burgemeesters die van 2008 tot en met 2015 zijn opgesteld. In die periode gebruikten gemeenten de handreiking benoemingsproces
burgemeesters van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit 2007. In 2016 is deze vervangen door een herziene handreiking. Raden worden gestimuleerd om de handreiking te gebruiken. ‘Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters’, concluderen Niels Karsten van de Universiteit van Tilburg en Hans Oostendorp en Frank van Kooten van Necker van Naem in hun artikel Gezocht: integere en daadkrachtige verbinder (m/v) in het recent verschenen Bestuurswetenschappen.
Integriteit
Een profielschets bestaat uit een aantal onderdelen, waaronder de zogeheten basiscondities. In de handreiking van BZK 2007 worden zes basiscondities onderscheiden: integriteit, stressbestendigheid, onafhankelijkheid, signaalgevoeligheid, identificatie en bindend vermogen. Gemiddeld bevat een profielschets 3,7 basiscondities, zo blijkt uit de analyse, waarbij integriteit de belangrijkste is.
Deze basisconditie komt in 79 procent van de schetsen voor. ‘Daarmee wordt het onmiskenbare belang van integriteit als centrale waarde in het burgemeestersambt’, aldus de auteurs. Ook bindend vermogen scoort met 65 procent relatief hoog.
Verbinder
Het burgemeestersambt kent – volgens de handreiking van BZK 2007 – vier bestuursstijlen: verbinder, netwerker, aanjager en procesregisseur. Het is de bedoeling dat gemeenteraden een van die vier bestuursstijlen in de profielschets opnemen; het moet een hoog onderscheidend gehalte hebben. In de praktijk worden gemiddeld 1,6 bestuursstijlen genoemd als beoogde stijl van de nieuwe burgemeester.
De netwerker en verbinder zijn in gemeenteland het meest gezocht. Er bestaan rondom bestuursstijlen, evenals bij de basiscondities, geen significante verschillen tussen grote of kleine gemeenten, zo concluderen Karsten, Oostendorp en Van Kooten. ‘Kleinere gemeenten vragen dus niet om een andere bestuursstijl dan grotere gemeenten, of andersom.’
Daadkracht
Het derde onderdeel van het competentieprofiel voor burgemeesters gaat over de bestuursvaardigheden. In de handreiking van BZK staan er twintig genoemd – zoals bestuurlijke gevoeligheid en daadkracht – en beschreven. In meer dan 90 procent van de profielschetsen zijn een of meer bestuursvaardigheden opgenomen, waarbij de letterlijke formulering vanuit de handreiking zijn gebruikt. Daadkracht komt met 46 procent het meest voor in profielschetsen.
Omgevingsbewustzijn
Ook hier geldt, een enkele uitzondering daargelaten, dat gemeenten van verschillende grootte door de bank genomen niet om andere kwaliteiten van burgemeesterskandidaten vragen. Gemeenten van 20.001-50.000 inwoners significant vaker om communicatieve burgemeesters. ‘Verder wordt omgevingsbewustzijn in die gemeenten significant vaker gevraagd, terwijl die vaardigheid in 100.000+-gemeenten minder belangrijk wordt geacht’, aldus de onderzoekers.
Durf te kiezen
Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters, concluderen de onderzoekers. ‘Waar we op basis van de ruimte die de profielschets biedt voor lokaal maatwerk pluriformiteit zouden verwachten, zien we dus grote uniformiteit tussen profielschetsen.’ Er is volgens de drie voldoende ruimte om het ‘onderscheidend vermogen van profielschetsen te vergroten.’
Gemeenteraden doen er goed aan hun ‘prioriteiten scherper te benoemen’. Raden moeten daarnaast meer durven te kiezen om daarmee de ruimte voor lokaal maatwerk beter te benutten.
VOLDOENDE STEUN PETITIE BURGEMEESTERSVERKIEZING
BB 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Zeggenschap van burgers
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend. ‘We gaan nog even door met inzamelen, omdat sommige handtekeningen misschien ongeldig worden verklaard’, zegt woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer. Afgelopen zaterdag gaf hij als motivatie voor de petitie: ‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden.’
Juridisch haalbaar
Het plan is juridisch haalbaar, aldus Dubbelboer. ‘Juristen hebben naar ons plan gekeken. Het kan binnen de huidige wettelijke mogelijkheden. Als er maar politieke wil is.’ Hij wil binnen twee weken met de ingezamelde handtekeningen naar het college van B&W, dat de zaak op zijn beurt – na overleg met de referendumcommissie – kan voorleggen aan de gemeenteraad. Als het aan Dubbelboer ligt, kan dan eind mei de burgerraadpleging worden gehouden. Eberhard van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester. Hij blijft waarschijnlijk aan tot de zomer. (ANP)
GERELATEERDE ARTIKELEN;
- 03-02-2018 Campagne voor gekozen burgemeester Amsterdam
- 03-11-2017 Van Aartsen waarnemend burgemeester van Amsterdam
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e1cc142-0bee-11e8-b574-9734ae92ddf3.jpg)
Genoeg handtekeningen petitie om burgemeestersverkiezing
Telegraaf 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend.
„De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden”, zei woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer zaterdag.
Van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester.
BEKIJK OOK:
Kamer schrapt obstakel gekozen burgemeester
Ongekozen bestuurders snappen niets van democratie
Elsevier 06.02.2018 De deftige burgemeester. Een echte heer in zwart pak met ambtsketen, of misschien zelfs nog wel in groot tenue, zoals dat in de negentiende eeuw ging, met een sabel aan zijn riem! Iemand, kortom, die het gezag belichaamt, de rust uitstraalt en de orde handhaaft.
Lang vervlogen tijden? Nou… Stiekem voelen veel burgemeesters en andere bestuurders zich nog precies als deze burgervader. Deftig, verstandig en vooral nooit te beroerd om die dekselse democratie een draai om de oren te geven.
De democratie krijgt standje van provincieopzichter
Lees ook de mening van hoofdredacteur Arendo Joustra: Gekozen B&W, waarom niet experimenteren?
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart begint het bij allerlei bestuurders weer te kriebelen. Ze moeten hun goede raad kwijt, hun zorgen over de gemeentepolitiek. Aan wie het maar horen wil beklagen ze zich over die verraderlijke democratie, met haar versnippering en schadelijke gevolgen voor de bestuurbaarheid van ons prachtige land.
De Overijsselse Commissaris van de Koning Boele Staal bijvoorbeeld, kon zijn ergernis niet inhouden. Gevraagd door Nieuwsuur naar de bestuurbaarheid, sprak hij plechtig: ‘Daar maak ik me zéér zorgen over.’ Vooral de vele fracties in bijvoorbeeld de gemeenteraad van Almelo, daar kon de D66-provincieopzichter niet over uit: ‘Het draagt ook niets bij aan democratie. Je kunt wel met 16 miljoen in de Tweede Kamer gaan zitten, maar dat verhoogt de bestuurbaarheid van het land nog niet. Het lijkt heel democratisch, maar dat is het natuurlijk niet. Het verlamt.’
Staal is niet de eerste bestuurder die zonder onderbouwing grote uitspraken doet over de democratie, waarbij hij ‘bestuurbaarheid’ en ‘democratie’ als volstrekte synoniemen lijkt te beschouwen. En Staal heeft zich blijkbaar nooit verdiept in de vele eeuwen dat Nederlandse volksvertegenwoordigingen nog niet overzichtelijk waren opgeknipt in fracties van (midden)partijen.
Ongekozen burgemeester moet slim zijn
Gisteren citeerde Trouw een heel legertje burgemeesters, zoals burgemeester Gerard Beukema (PvdA) van Delfzijl, Charlie Aptroot (VVD) van Zoetermeer en Pauline Krikke (VVD) van Den Haag, die allen mee huilden met de wolven in het bos. Wat opvalt, is dat deze burgemeesters níet gekozen zijn – daaraan kunnen ze zelf ook niet zoveel doen – maar dat ze wel bij een politieke partij horen. En juist dít zijn de partijen die steen en been klagen over de ‘versnippering’.
Niet zo gek! Die versnippering is meestal ontstaan doordat veel partijen deelnemen aan de verkiezingen. Dit zijn veelal ongrijpbare, lokale clubs met veel aanhang en retorisch bombast. Die doen het veel beter dan de traditionele bestuurderspartijen waar al die burgemeesters in groot zijn geworden. Want ook al is bijna een derde van alle raadszetels in Nederland ‘lokaal’, deze lokale partijen leveren maar een beschamende 3 procent van alle burgemeesters. Meer dan acht van de tien burgemeesters is CDA-, VVD- of PvdA-lid.
Lokale partijen kunnen prima besturen
Terwijl lokale partijen allang bewezen hebben prima te kunnen besturen, zo schreef NRC gisteren terecht, kunnen bestuurders het niet aanzien. Ze katten op lokale partijen, of op landelijke partijen die minder op besturen en meer op politieke thema’s zijn gericht. ‘Populisten’ noemen ze dat, die de stabiliteit van het bestuur in gevaar brengen.
De maatregelen die de traditionele partijen bepleiten, zijn ronduit schadelijk voor de democratie: een kiesdrempel, kandidaatsselectie aan regels onderwerpen, ‘zetelroof’ verbieden. Het is dom en kwaadaardig hoe ongekozen bestuurders zich te weer stellen tegen grondwettelijk verankerde rechten en democratische vrijheden. Bovendien werkt hun paternalistische bemoeienis averechts. Daar komen zij 21 maart vanzelf wel achter.
Samen met Wim Voermans schreef Geerten Waling het boek Gemeente in de genen. Tradities en toekomst van de lokale democratie in Nederland (Prometheus) dat op 20 februari verschijnt.
Geerten Waling is historicus en schrijver van o.a. de boeken Zetelroof (2017) en 1848 – Clubkoorts en revolutie (2016).
Veel steun voor Amsterdamse petitie om eigen burgemeester te kiezen, maar mag dat wel?
VK 04.02.2018 Amsterdammers moeten zelf kunnen bepalen wie de opvolger van burgemeester Eberhard van der Laan wordt. Een petitie om dat voor elkaar te krijgen, staat sinds zaterdag online en vindt veel steun. Maar volgens juristen is het plan niet mogelijk binnen Amsterdamse regelgeving.
Met de petitie wordt de gemeenteraad gevraagd om een referendum te organiseren waarmee inwoners van Amsterdam kunnen stemmen op kandidaten. ‘We willen in Amsterdam niet weer een burgemeester die via achterkamertjes wordt benoemd’, zegt een van de initiatiefnemers Niesco Dubbelboer, voormalig PvdA-Kamerlid en mede-oprichter van stichting Meer Democratie.
De petitie wordt gesteund door prominente Amsterdamse politici zoals voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham en oud-wethouder Frits Huffnagel (VVD). Als 1.200 Amsterdammers de petitie ondertekenen, moet de gemeenteraad het plan bespreken. Op zondagmiddag stond de teller al op meer dan 800 handtekeningen.
Traditie of stemming
Niesco Dubbelboer (Meer Democratie) wil een volksraadpleging afdwingen
Daarmee is opnieuw de discussie over de gekozen burgemeester opgelaaid. De Tweede Kamer schrapte onlangs de benoemde burgemeester uit de Grondwet, toch kan het nog jaren duren voor burgers hun eigen burgemeester kunnen kiezen. De Commissaris van de Koning in Noord-Holland, Johan Remkes, wil nog voor de zomervakantie via de traditionele procedure een opvolger benoemen van de in de herfst overleden Eberhard van der Laan. Als het aan de stichting Meer Democratie ligt, kiezen Amsterdammers die opvolger zelf.
Volgens Dubbelboer kan de gemeente Amsterdam haar inwoners, binnen de bestaande wetgeving, hun eigen burgemeester laten kiezen. De gemeenteraad moet in de profielschets als selectiecriterium opnemen dat kandidaten zichzelf publiekelijk bekend maken. Vervolgens moet de gemeenteraad een referendum uitschrijven waarin alle kiesgerechtigde Amsterdammers kunnen stemmen op de kandidaten. Als de gemeenteraad het plan voor een gekozen burgemeester afkeurt, wil de oud-politicus een volksraadpleging over het plan afdwingen. Daarvoor zijn 27 duizend handtekeningen nodig.
Juridische twijfels
Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon…
Dubbelboer wijst bezwaren van de hand
Juristen hebben grote twijfels bij het plan. Leonard Besselink, hoogleraar constitutioneel recht aan de Universiteit van Amsterdam en Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatrechts aan de Radboud Universiteit, wijzen op de Amsterdamse regelgeving over het volksinitiatief (zoals deze petitie) en het referendum. Daarin staat expliciet dat de bevolking geen uitspraak mag doen over individuele kwesties, zoals ontslagen, schorsingen of een benoeming.
Volgens Dubbelboer gaat zijn petitie niet over individuele benoemingen maar over de procedure van de burgemeestersbenoeming. ‘Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon.’ Het voormalig-Kamerlid en fervent voorvechter van het referendum, denkt dat zijn initiatief kansrijk is. ‘Het ziet er goed uit. GroenLinks, D66 en SP zijn al voor dit plan.’
Non-keuze
Een primeur is een referendum voor een burgemeester niet. Tussen 2001 en 2008 werden er in meerdere gemeentes adviserende volksraadplegingen voor burgemeesters gehouden. Zo konden inwoners van Utrecht in 2007 kiezen uit twee PvdA-kandidaten: Ralph Pans en Aleid Wolfsen. Omdat veel burgers dat een non-keuze vonden was de opkomst bijzonder laag: 9 procent en werd het referendum ongeldig verklaard. Een jaar later werd de wet die referenda mogelijk maakte afgeschaft.
Volg en lees meer over: NOORD-HOLLAND POLITIEK BURGEMEESTERSREFERENDUM NEDERLAND AMSTERDAM
CAMPAGNE VOOR GEKOZEN BURGEMEESTER AMSTERDAM
BB 03.02.2018 De beweging Meer Democratie is in Amsterdam een campagne begonnen om een nieuwe burgemeester te kiezen als opvolger van de vorig jaar overleden Eberhard van der Laan. De beweging heeft hiervoor een comité opgericht en wil dat de gemeenteraad een verkiezing organiseert.
1200 handtekeningen
Als het initiatief door minimaal 1200 Amsterdammers wordt getekend, moet de gemeenteraad het plan behandelen, aldus het comité van het volksinitiatief Wij willen onze burgemeester kiezen! Het comité bestaat onder anderen uit Frits Huffnagel (oud-VVD-wethouder Amsterdam), Boris van der Ham (oud-Kamerlid voor D66) en Sadet Karabulut (Tweede Kamerlid van de SP).
Hoogste functie
‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden’, aldus Niesco Dubbelboer, woordvoerder Meer Democratie en oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA. Op Kiesdeburgemeester.nl kan iedere Amsterdammer van 18 jaar of ouder het volksinitiatief tekenen. Sinds begin december is Jozias van Aartsen waarnemend burgemeester van de hoofdstad. (ANP)
GERELATEERDE ARTIKELEN;
- 18-01-2018 Weg naar gekozen burgemeester definitief in geslagen
- 16-01-2018 CdK Utrecht: direct gekozen burgemeester onverstandig
- 20-11-2017 Korpschef vreest positie gekozen burgemeester
KAMER SCHRAPT BENOEMDE BURGEMEESTER UIT GRONDWET
BB 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Tweederde meerderheid
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederde meerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Kiezen of benoemen
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Gemeenteraad
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest. Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. (ANP)
GERELATEERDE ARTIKELEN;
- 16-01-2018 CdK Utrecht: direct gekozen burgemeester onverstandig
- 03-10-2017 Burgemeesters zien niets in gekozen burgemeesterschap
- 27-01-2017 Gezocht: beminnelijke autocraat
- 16-12-2016 ‘Linkse’ burgemeester niet meer in trek
- 09-03-2016 Schneiders: burgemeesters moeten geen partijlid zijn
Tweede Kamer schrapt aanstelling burgemeester uit Grondwet
NU 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft besloten dat het benoemen van de burgemeester en de commissaris van de Koning door de regering uit de Grondwet kan.
Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Twijfels
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort.
Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Vorige poging
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
Lees meer over: D66
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fc5c9776-0054-11e8-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
Kamer schrapt obstakel gekozen burgemeester
Telegraaf 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
Kamer schrapt obstakel gekozen burgemeester uit Grondwet
AD 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft vanmiddag besloten uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Dat was een belangrijk obstakel voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen.
Blij met overweldigende steun in Tweede Kamer voor schrappen Kroonbenoeming burgemeester en CdK uit Grondwet. Ik ga met veel plezier dit voorstel van @D66 verdedigen in de Eerste Kamer https://twitter.com/sneller/status/955814965818150912 … 3:53 PM – Jan 23, 2018
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Ook coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie steunden Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Desalniettemin vinden ze dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort, hoewel ze benadrukken dat dat niet per se betekent dat burgemeesters straks rechtstreeks door het volk gekozen zullen worden.
Gemeenteraad
Het is niet de eerste keer dat D66 probeert de Grondwet te wijzigen over dit punt. De vorige poging, in 2005, liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
WEG NAAR GEKOZEN BURGEMEESTER DEFINITIEF IN GESLAGEN
BB 18.01.2018 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. De Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Burgemeestersverkiezing
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
Gemeenteraad
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester dan moet worden aangewezen. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig. (ANP)
GERELATEERDE ARTIKELEN;
- 16-01-2018 CdK Utrecht: direct gekozen burgemeester onverstandig
- 03-10-2017 Burgemeesters zien niets in gekozen burgemeesterschap
Burgemeester uit Grondwet, maar nog ‘te vroeg’ voor verandering
NOS 18.01.2018 Het blijft voorlopig onduidelijk op welke manier burgemeesters in de toekomst worden gekozen. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vindt dat de burgemeestersbenoeming eerst uit de Grondwet moet verdwijnen.
“Het past niet om nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, zei Ollongren in de Tweede Kamer op vragen van Kamerleden over een nieuw systeem.
Nog een keer
Nu staat in de Grondwet dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon, maar bijna alle partijen willen hiervan af. De Eerste en Tweede Kamer stemden enkele jaren geleden al voor een aanpassing, maar voor een grondwetswijziging moeten de Staten-Generaal nog een keer instemmen en dan met tweederde meerderheid.
De tweede ronde was vanavond in de Tweede Kamer en die tweederde meerderheid is er. Dinsdag is de officiële stemming.
Alleen de SGP is nadrukkelijk tegen, ook omdat niet duidelijk is wat er in de toekomst gaat gebeuren. “Welke richting slaan we in?”, vraagt het SGP-Kamerlid Bisschop zich af. “Wordt de burgemeester straks door het volk gekozen? Door de raad? Door een kiescollege? Of verandert er niets?”
“Het past niet op nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, aldus Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken over de toekomst van de burgemeestersbenoeming.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kunnen sollicitanten een brief sturen naar de commissaris van de koning. Die maakt een selectie.
– De gemeenteraad stelt een vertrouwenscommissie in, die met de geselecteerde kandidaten sollicitatiegesprekken voert.
– Deze vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent.
Minister Ollogren van D66 vindt dat vanwege de zorgvuldigheid pas na instemming van de Eerste Kamer besproken moet worden hoe de burgemeester gekozen gaat worden. Ze wil er uitvoerig met de Tweede Kamer en allerlei betrokkenen over praten.
Haar partij pleit al sinds haar oprichting in 1966 voor een door de bevolking gekozen burgemeester, maar de huidige coalitiepartijen VVD, CDA en de ChristenUnie zijn hierover veel minder enthousiast.
De VVD en het CDA zijn tevreden met de huidige praktijk, waarin de gemeenteraad de belangrijkste stem heeft. De Kroon, zoals het in de wet staat, volgt altijd de voordracht van de raad. In de toekomst zou de raad volgens hen het best de burgemeester kunnen kiezen. Dat is ook al jarenlang het standpunt van de PvdA.
De VVD en het CDA vinden het goed dat de burgemeester onafhankelijk is en boven de partijen staat. “Nu gaat het heel zorgvuldig,” zegt VVD-Kamerlid Koopmans. “Voor ons is het erg belangrijk dat hij een strikt onafhankelijke positie heeft en een centrale functie heeft in de democratie.”
Ook de oppositiepartijen GroenLinks en SP hebben een voorkeur voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester en de PVV en Forum voor Democratie sluiten weer aan bij D66 met een door de bevolking gekozen burgemeester.
Het is nog onbekend wanneer de Eerste Kamer over de grondwetswijziging stemt.
BEKIJK OOK;
Komt er binnenkort een gekozen burgemeester?
De gekozen burgemeester? Huidige burgemeesters zien er niets in
Senaat: haal burgemeestersbenoeming uit Grondwet
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/afceb9e2-fbc8-11e7-b435-b9e2e67ea4b5.jpg)
Nieuwe stap naar gekozen burgemeester in zicht
Telegraaf 17.01.2017 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. Een groot deel van de Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester moet worden aangewezen als die benoemingswijze makkelijker veranderd kan worden. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig.
Dat de Tweede Kamer het voorstel bijna unaniem steunt, wil nog niet zeggen dat die tweederdemeerderheid ook in de Eerste Kamer gehaald wordt. Zeker op dit onderwerp hebben de senatoren al vaker laten zien dat ze anders durven te stemmen dan hun partijgenoten in de Tweede Kamer.
Komt er binnenkort een gekozen burgemeester?
NOS 17.01.2018 De Tweede Kamer praat vanavond opnieuw over burgemeestersbenoemingen. Op tafel ligt een voorstel van D66 om de huidige procedure te veranderen. De gekozen burgemeester stond al vaker op de agenda van de Kamer. Vijf vragen over het debat van vanavond.
Waar gaat het debat over?
Het gaat over een verandering van de Grondwet. Daarin staat nu nog dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon (oftewel het kabinet en de koning). Maar sommige partijen willen af van de schijn dat de benoemingen in achterkamertjes worden geregeld. In 2015 stemde de Eerste Kamer in met het schrappen van het grondwetsartikel. Twee jaar eerder, in 2013, ging de Tweede Kamer al akkoord. Maar daarmee was het nog niet geregeld.
Voor een grondwetswijziging is het nodig dat de Tweede en Eerste Kamer nóg een keer akkoord gaan, dit keer met tweederde meerderheid. De tweede ronde in de Tweede Kamer begint vanavond. Het kan nog even duren voordat het voorstel voor de tweede keer in de Eerste Kamer wordt behandeld.
Het schrappen van de benoeming van de burgemeester door de regering is een idee van D66. Die partij hoopte op deze manier de weg vrij te maken voor de invoering van een gekozen burgemeester in Nederland. Maar zo ver is het nog niet. Het gaat nu alleen over het afschaffen van een artikel uit de Grondwet, niet over hoe de benoeming in de toekomst geregeld wordt.
Eerste stemronde (2015): ook Eerste Kamer stemt vóór
Maakt het wetsvoorstel in deze tweede ronde een kans?
Zeker. Het kabinet van VVD, CDA, ChristenUnie en D66 spreekt zich in het regeerakkoord uit voor de grondwetswijziging. Daarmee is er in elk geval een Kamermeerderheid. Voor een grondwetswijziging is in deze tweede ronde een tweederde meerderheid nodig. Ook die lijkt er te zijn.
Het regeerakkoord wijdt één zin aan de benoeming van burgemeesters. “De behandeling van het initiatiefvoorstel tot grondwetsherziening in tweede lezing inzake de deconstitutionalisering van de benoeming van de burgemeester en de Commissaris van de Koning wordt voortgezet.” Met andere woorden: het kabinet blijft zich ervoor inzetten om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen.
Is al eerder geprobeerd om de gekozen burgemeester erdoor te krijgen?
In 2005 sneuvelde een eerder plan om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen op het allerlaatste moment, bij de laatste stemming erover in de Eerste Kamer. Ook toen was een tweederde meerderheid nodig, maar de PvdA stemde onverwacht tegen. Dat was in de zogenoemde Nacht van Van Thijn, genoemd naar de toenmalige PvdA-senator Ed van Thijn. D66-minister en vice-premier Thom de Graaf, groot pleitbezorger van de gekozen burgemeester, trad hierna af.
Tussen 2002 en 2008 konden gemeenten experimenteren met raadgevende burgemeestersreferenda. Bij een opkomst van 30 procent moest de gemeenteraad rekening houden met de uitslag. Er kwamen referenda in Delfzijl, Best, Vlaardingen, Boxmeer, Leiden, Zoetermeer, Utrecht en Eindhoven. Maar de ervaringen vielen tegen. De opkomst was laag en er was te weinig keuze in kandidaten.
In artikel 131 van de Grondwet staat: “De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.” Ook in de Gemeentewet wordt de benoeming van burgemeesters besproken. In artikel 61 lees je dat de burgemeester ‘bij koninklijk besluit’ wordt benoemd ‘op voordracht van Onze Minister’ en ‘voor de tijd van zes jaar’.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
Er zijn veel verschillende partijen betrokken bij de benoeming van een burgemeester.
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kun je solliciteren.
– Dat doe je door een sollicitatiebrief te sturen naar de commissaris van de koning, de vertegenwoordiger van de regering in de provincie. Deze commissaris maakt een selectie van geschikte kandidaten.
– In de tussentijd heeft de gemeenteraad van de gemeente in kwestie een vertrouwenscommissie ingesteld. Daarin zitten raadsleden en soms ook wethouders, als adviseurs. De commissaris van de koning stuurt zijn kandidatenselectie naar die vertrouwenscommissie. Daarna voeren de leden van de commissie de sollicitatiegesprekken.
– De vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent. Over dit onderdeel van de benoeming gaat vanavond het debat.
Tot nu toe zijn trouwens veruit de meeste burgemeesters lid van VVD, CDA, D66 en PvdA, allemaal partijen die regelmatig deel hebben uitgemaakt van een kabinet. Als ‘de Kroon’ uit de Grondwet wordt gehaald, ontstaat er ruimte om de benoeming anders in te vullen.
Mogen we dan straks zelf onze burgemeester kiezen?
Dat is nog maar de vraag. Het debat in de Tweede Kamer gaat alleen over het schrappen van de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet. Als ook de Eerste Kamer daarmee instemt, kan het makkelijker worden om de rol van de koning en de ministers bij de benoeming van burgemeesters te verkleinen. Maar hoe die benoeming dán moet worden geregeld, is de vraag. Daar moeten na de grondwetswijziging weer nieuwe debatten over worden gevoerd. Er zijn grofweg twee scenario’s denkbaar:
- De gemeenteraad kiest de burgemeester. In dit geval verandert de situatie in de praktijk nauwelijks. De gemeenteraad (in de vorm van een vertrouwenscommissie) blijft de sollicitatiegesprekken zelf voeren en kiest de meest geschikte kandidaat, net als nu.
- De inwoners van de gemeente kiezen hun burgemeester. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een burgemeestersreferendum. Maar hiertegen bestaat ook weerstand. Eind vorig jaar bleek nog uit een enquête van Nieuwsuurdat maar 1 op de 10 burgemeesters een gekozen burgemeesterschap ziet zitten. Zij zeggen bang te zijn dat bijvoorbeeld Prins Carnaval de sleutel van de stad in handen krijgt.
Het debat in de Tweede Kamer begint vanavond 17.01.2018 om 19.00 uur en is live te volgen op NPO Politiek.
BEKIJK OOK;
De gekozen burgemeester? Huidige burgemeesters zijn massaal tegen
Senaat: haal burgemeestersbenoeming uit Grondwet
CDK UTRECHT: DIRECT GEKOZEN BURGEMEESTER ONVERSTANDIG
BB 16.01.2018 Van de commissaris der koning in Utrecht hoeft het niet zo, de rechtstreeks gekozen burgemeester. Volgens Willibrord van Beek wordt dan de boven de partijen staande burgervader vervangen door een politicus. ‘Het is maar de vraag of Nederland daar beter mee af is.’
Van Beek sprak zijn reserves uit tijdens de herbenoeming van Koos Janssen als burgemeester van Zeist. Deze week wordt het wetsvoorstel dat het pad moet effenen voor de direct gekozen burgemeester besproken in de Tweede Kamer: het uit de Grondwet halen van de aanstellingswijze van de burgemeester.
Crimefighter
‘Mijns inziens is het geen verstandige zet’, aldus Van Beek. ‘Een mening die ik deel met anderen. Ik denk in dit verband aan de eerste burger van Breda, Paul Depla. Aanvankelijk een voorstander van de direct gekozen burgemeester. Maar sinds hij te maken heeft met ondermijnende criminaliteit en de bijbehorende nieuwe taken als crimefighter, begint hij te schuiven, bekent hij. Wat blijkt: als onpartijdig bestuurder krijg je veel makkelijker de nodige maatregelen van de grond dan als politiek voorman.’
Eigen verkiezingsprogramma
Er zijn volgens commissaris Van Beek (VVD) grofweg twee stromingen in ons land. De eerste ziet de burgemeester als een populaire bestuurder die we graag zelf willen kiezen. De tweede ziet de burgemeester als een boven de partijen staande, gewaardeerde bestuurder die er voor iedereen is. Een bestuurder waar we zuinig op moeten zijn. ‘Die twee beelden zijn strijdig met elkaar.
Ze verdragen elkaar niet. Want op het moment dat inwoners hun burgemeester rechtstreeks gaan kiezen, wordt deze een politicus. Waarom zouden we een publieke functie, die goed vervuld wordt, vervangen door een politicus met een eigen verkiezingsprogramma en een eigen mandaat? Juist politici staan helemaal niet hoog aangeschreven’, aldus Van Beek.
Onafhankelijk
Als democraat in hart en nieren zegt hij ‘uiteraard’ vóór verkiezingen te zijn. Hij wijst erop dat Nederland in feite nu al een gekozen burgemeester heeft. Alleen, het is geen openbare procedure naar Amerikaans model. ‘In Nederland hanteren wij een goed georganiseerd sollicitatiemodel dat eindigt met een Kroonbenoeming. En juist die Kroonbenoeming voegt iets heel speciaals toe, want die stelt de burgemeester in staat echt boven de partijen te functioneren. Dus onafhankelijk.’
Achteraan beginnen
Tegelijk, zo benadrukt hij, heeft de gemeenteraad de meest verstrekkende zeggenschap die maar mogelijk is. Niet de commissaris van de koning kiest de burgemeester, maar de gemeenteraad. ‘Als je al iets verandert, moet je dit op de juiste manier doen. Stel eerst vast wat het probleem is, en vergewis je ervan dat de voorgestelde oplossing beter is dan de huidige situatie’, aldus Van Beek.
‘Naar mijn oordeel is de indirect gekozen burgemeester met Kroonbenoeming sowieso niet het probleem. Eerst moeten we nadenken over het bestuurlijke stelsel dat we in Nederland willen hebben. Daarna volgt de discussie over de plaats van de burgemeester hierbinnen. En dan volgt daaruit bijna automatisch de wijze van aanstelling van de burgemeester. Tot nu toe gaan de gesprekken vooral over het laatste. Maar dat is achteraan beginnen.’
GERELATEERDE ARTIKELEN;
We gaan straks onze burgemeester kiezen. Maar hoe?
VK 16.01.2018 Dertien jaar na de eerste mislukte poging verdwijnt de benoemde burgemeester dan toch uit de Grondwet. Dat maakt de weg vrij voor burgemeestersverkiezingen. Maar over de vraag hoe dat precies moet, bestaat onder de gevestigde partijen nog grote verdeeldheid.
De landelijke middenpartijen VVD, CDA en PvdA leveren nog altijd meer dan tweederde van alle burgemeesters, decennialange politieke turbulentie en de opkomst van lokale partijen ten spijt. Toch werken deze partijen nu mee aan iets dat hun traditionele machtsbasis flink kan ondermijnen: de komst van de gekozen burgemeester.
Vanavond debatteert de Tweede Kamer over de wijziging van de Grondwet die daarvoor nodig is. Die is op initiatief van D66 al in de vorige regeerperiode, onder een kabinet van VVD en PvdA, in gang gezet. Zowel Tweede als Eerste Kamer heeft er in 2013 en 2015 mee ingestemd dat de aanstelling van de burgemeester – en de commissaris van de koning – niet langer met een Kroonbenoeming gebeurt, zoals nu nog in artikel 131 staat.
Verandering
Oude tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’
Nieuwe tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze.’
Maar voor een grondwetswijziging zijn in beide Kamers twee stemronden nodig, met tussenliggende verkiezingen. Nu deze vorig jaar maart hebben plaatsgevonden, gaat de tweede ronde in. Daarbij geldt de bijzonderheid dat een tweederde meerderheid nodig is. In de huidige politieke verhoudingen tekent deze zich in beide Kamers af. In de vorige ronde (‘lezing’) stemden alleen SGP en ChristenUnie tegen. De CU heeft zich nu in het regeerakkoord gecommitteerd aan deze verandering.
Na dit deconstitutionaliseren (uit de Grondwet halen) ligt de weg open om bij gewone wet vast te leggen hoe iemand burgemeester of commissaris van de koning kan worden. Daarvoor bestaan verschillende varianten. Vanaf dat punt lopen ook de meningen van de partijen uiteen, wat betekent dat de eerste daadwerkelijke burgemeestersverkiezing nog wel even op zich zal laten wachten.
Toch is de Grondwetswijziging van belang, met name voor D66. De partij heeft er een geschiedenis mee. In 2005 was de grondwetswijziging zelfs al voor tweede lezing in de Eerste Kamer, toen het mis ging met het kroonjuweel. De partij had de verandering van de Grondwet gekoppeld aan een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester door de plaatselijke bevolking. Dat stuitte toenmalig PvdA-senator en oud-burgemeester Ed van Thijn tegen de borst. Het D66-initiatief sneefde in de ‘Nacht van Van Thijn’ en toenmalig D66-minister Thom de Graaf van Bestuurlijke Vernieuwing trad af. Zijn opvolger: huidig partijleider Alexander Pechtold.
Kiezers geven al zeker 25 jaar aan meer greep te willen op de lokale democratie
Voor D66 speelt ook mee dat de partij op een ander punt van democratische vernieuwing heeft moeten inleveren. In deze periode komt er geen bindend referendum en het raadgevend referendum wordt afgeschaft. Het laatste raadgevend referendum dat er nog wel komt, ligt gevoelig bij D66. Het gaat over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waar D66 tegen was. Maar nu, in het nieuwe kabinet van VVD, CDA, D66 en CU, steunt zij de wet. Bovendien is een D66-minister, Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), er nu verantwoordelijk voor.
Zo hebben meer regeringspartijen pijn, want het CDA op zijn beurt staat zeker niet te juichen bij een eventueel rechtstreeks gekozen burgemeester. Wat de partijen bindt, is de wetenschap dat het electoraat al zeker 25 jaar in onderzoeken aangeeft meer greep te willen hebben op de lokale democratie. De opkomst van lokale partijen is er het bewijs van. De wens de burgemeester te kunnen kiezen, zit diep – het bleek ook weer in december uit het tweejaarlijkse SCP-rapport De staat van Nederland. Nu de landelijke partijen gestaag krimpen, kunnen zij in feite niet meer om de gekozen burgemeester heen.
Nederland
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
2. Indirect gekozen – Geheimhouding kan opgeheven
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
PvdA in de steigers – fase 4 rouwverwerkingsproces
De neergang van de PvdA
Patiënt gered, arts overleden
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de recent verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Betrokkenen over de nederlaag en Rutte II
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
‘Achteraf gezien had ik keihard op tafel moeten slaan’
In oktober zwaaide Hans Spekman af als voorzitter van de PvdA. Hoe heeft zijn partij het vertrouwen van zo veel kiezers kunnen verspelen? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Neergang PvdA
De ontwikkeling van de Partij van de Arbeid is tekenend voor de politieke ontwikkeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit een historisch perspectief blijkt dat de neergang van de Partij van de Arbeid al begon rondom 1966.
De eerste tien jaar na de Tweede Wereldoorlog was het land sterk gericht op herstel. Het land was inwaarts gericht en er was vooralsnog weinig aanleiding tot globalisering van het bedrijfsleven. Door de geleide loonpolitiek hadden veel Nederlandse gezinnen in de jaren veertig en vijftig weinig geld te besteden.
De nadruk lag op zuinig doen met het gezinsloon. In de jaren zestig veranderde dit beeld. Door het loslaten van loonmatiging stegen de inkomens fors en ging men meer consumeren.
Tussen 1955 en 1965 stegen de consumptieve uitgaven van de Nederlandse huishoudens met 42 procent. Een minder groot deel van de uitgaven werd besteed aan de eerste levensbehoeften, zoals voedsel en huisvesting en steeds meer aan kleding, comfort en inrichting van het huis. In de jaren vijftig ging 43 procent van de Nederlanders niet op vakantie, daarna werd vakantie naar het buitenland vrij algemeen.
Verzorgingsstaat
De economie groeide zo hard dat capaciteitstekort optrad. Begin jaren zestig werden de eerste laaggeschoolde en goedkope ‘gastarbeiders’ uitgenodigd om de economie verder uit te bouwen. Aanvankelijk kwamen ze uit Europese landen als Italie, Portugal, Griekenland en Spanje.
Later uit niet-Europese landen als Marokko en Turkije. Nederland werd steeds meer ‘outward looking’: minder nationalistisch, meer kosmopolitisch, meer globalisering.
Deze trend kreeg logischerwijze ook een politieke vertaling. Indicatief hiervoor is hoe het de PvdA is vergaan. De tweede helft van de jaren zestig was in politiek opzicht een roerige tijd. Nieuwe politieke partijen werden opgericht, in de gevestigde partijen heerste onrust.
D66, opgericht en geleid door Hans van Mierlo, kwam voor het eerst in de Kamer met zeven zetels. Progressieve KVP-ers en ARP-ers richtten een eigen partij op: de Politieke Partij Radikalen (PPR).
Door de verzorgingsstaat konden sociale problemen en dreigende armoede worden opgevangen. Iedereen in Nederland kreeg recht op financiële bijstand in geval van nood. In de jaren zestig van de vorige eeuw raakte de verzorgingsstaat goeddeels gereed. De gedachte was dat het werk vrijwel af was. Het imago van de arbeidersklasse als zielige underdog was verdwenen.
De arbeiders hadden zich verheven, vooral ook in de dienstensector. Er ontstond een bloeiende middenklasse van ondernemers. En met hen had ook het partijkader van de Partij van de Arbeid zich verheven, gestudeerd en mogelijk zelfs een leerstoel aan de universiteit verworven. De PvdA ontwikkelde zich tot een elite, een regentenklasse, maar wilde dit zelf niet weten.
Eén voorbeeld is algemeen bekend: PvdA-coryfee Arie van der Zwan, wiens vader visboer was. Arie was opgeklommen tot hoogleraar commerciële economie en bedrijfsstatistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De PvdA ontwikkelde een zeker dedain in het partijkader en afkeer van de patatetende en sportkleding dragende voormalige arbeidersklasse, ook wel ‘klootjesvolk’ genoemd.
De lotsverbetering van het proletariaat was voltooid.
Die verbetering vond mede plaats dankzij de economische groei. Het Kapitalisme en de Globalisering floreerde vooral in de tweede helft jaren tachtig en jaren negentig. De socialisten gingen op zoek naar een andere achtergestelde doelgroep danwel onderdrukte klasse. PvdA-leden vonden nieuwe onderdrukten in ontwikkelingslanden, landen die volgens hen onderontwikkeld waren gebleven door het kolonialisme. De marxistische filosofie gaf de nodige theoretische onderbouwing aan dergelijk gedachtegoed.
Nieuw Links
De CPN was binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste waarde. Zoals PvdA-prominent en oud-communist dr. Paul Scheffer. Onder de naam Nieuw Links smeedde een groepje PvdA’ers binnen de partij een vernieuwingsbeweging die van 1966 tot 1971 opgeld deed. Initiatiefnemers waren de journalist Han Lammers en de econoom Hans van den Doel. In september 1966 werd het manifest 10 over Rood (meer en meer en nog veel meer) gepubliceerd. De tekst werd geschreven door Hans van den Doel, Arie van der Hek, Reinier Krooshof, Han Lammers, André van der Louw, Tom Pauka, Rob de Rooi en Arie van der Zwan.
Een belangrijk programmapunt was de ‘onvoorwaardelijke erkenning van de DDR’. Toen dat ideaal in duigen viel kwam de onvoorwaardelijke steun aan Europese integratie daarvoor in de plaats. De nationale grenzen konden volgens Nieuw Links worden opgeheven, Europese grenzen zouden daarvoor in de plaats komen.
Een ander programmapunt was: ‘De PvdA neemt niet deel aan een regering, tenzij vaststaat dat de ontwikkelingshulp twee procent van het nationale inkomen bedraagt.’ Er moest geld naar de arme mensen daar, vooral ook omdat wij medeschuldig zijn aan hun achterstelling vanwege ons koloniale verleden. De hongerende kindertjes in Biafra verschenen dan ook veelvuldig op de beeldbuis.
Globalisering
Globalisering werd stevig omarmd. De PvdA kwam steeds verder af te staan van de eigen achterban en keerde zich hier in feite tegen, ook wel ‘het verraad van de arbeidersklasse’ genoemd. In feite werd in 1966 met Nieuw Links de kiem gelegd voor de afstraffing die de partij in 2017 zou ondergaan.
Nieuw Links sloeg aan: de optiek van de PvdA verschoof van ‘benauwde en kortzichtige’ binnenlandse belangen naar belangen van onze medemens in het buitenland: “Wij hebben het immers hier zo goed en zij zo slecht”, was het motto. Voortaan was de rode kleur van de PvdA gekoppeld aan de ontwikkelingsproblematiek, de onvoorwaardelijke steun aan de armen aldaar en steun voor de Europese integratie.
Ontwikkelingslanden
Opvallend is dat veel prominente (ex)-PvdA’ers zich tegen de nieuwe ideologie keerden. Willem Drees, premier van vier kabinetten, was de eerste. Hij zag tot zijn afgrijzen dat de PvdA een volgens hem volslagen verkeerde richting insloeg. Hij brak met de partij en stierf miskend.
Er volgde een lange rij politici die eveneens miskend werden, zoals de verguisde en ‘door de kogel die van links kwam’ vermoordde Pim Fortuyn en Jan Nagel. PvdA-icoon Joop den Uyl was een uitgesproken nationalist en kon in feite niets met Nieuw Links. Hij werd gedoogd op basis van zijn statuur.
De nieuwe lijn van links was gericht op ontwikkelingslanden en Europa. De signatuur was kosmopolitisch, weg van nationalisme (hetgeen soms zelfs op één lijn werd gesteld met fascisme). Deze internationale oriëntatie viel samen met de (neo)liberale lijn van rechts om ruim baan te verlenen aan multinationals.
Bedrijven als bijvoorbeeld Shell, Unilever, Philips, Akzo, Ahold, DSM, Heineken en diverse grootbanken profiteerden volop hiervan. Het in dit opzicht samenvallen van liberalen en socialisten leidde tot het faciliteren van internationale bedrijfsleven door fiscalisten (belastingontwijking via taxhavens), accountants, advocaten, consultants, wetenschap en de ondersteunende bureaucratie in den brede.
Rechts met de veren van links
Wat ooit elite was en rechts, ging zich met de veren van links tooien. Dit ging, en gaat, met de nodige arrogantie gepaard. De term ‘onderbuikgevoelens’ is een geliefkoosde uitdrukking, dit afgewisseld met ‘racist’ of zelfs ‘fascist’ voor de wat steviger gevallen. De vroeger gangbare politieke termen ‘rechts’ en ‘links’ hadden hun inhoud verloren, in feite waren de termen van plaats gewisseld.
Degenen die achterbleven waren de laagopgeleiden en middenklassers, wier inkomens relatief steeds verder achterbleven. De stagnatie van lagere inkomensgroepen deed zich voor terwijl de reële inkomens van de top 1 procent hoogste inkomens in de wereld met 60 procent zijn gestegen sinds het midden van de jaren ’70.
In die tijd kwam ook de kreet ‘links lullen, rechts vullen’ in zwang, naar aanleiding van de lange rij mensen die zich ‘links’ noemden maar zichzelf ‘rechts’ wisten te verrijken. Voor de extremere inkomens had oud-premier Wim Kok het over “exhibitionistische zelfverrijking”, terwijl deze oud vakbondsman, PvdAer en socialistisch spreker later zelf maar al te graag lid werd van Raad van Commissarisen bij multinationals.
Meedoen in onzekerheid
De kabinetten Kok I (1994-1998) en Kok II (1998-2002), beiden gevormd door PvdA, VVD en D66 werden ‘paars’ genoemd, een bijzonderheid omdat voor het eerst sinds 1918 geen confessionele partijen zitting in een kabinet hadden. De omhelzing van de sociaal democraten met de liberalen was als die van een wurgslang. Dit met welgemeende deelneming van de liberalen.
De globalisering van bedrijven heeft veel meer geholpen hun winsten te verbeteren dan het de lonen deed toenemen. Geen wonder dat Nederlanders niet meer geloven dat de ‘gewone man’ een eerlijk aandeel in de welvaart krijgt.
Dat de reële lonen voor de werkende en middenklasse gedurende vele decennia stagneren wordt ondermeer bevestigd in de inaugurele rede getiteld Meedoen in onzekerheid (juni 2016) van het hoofd van de onderzoekssector Arbeid en Participatie van het Sociaal Cultureel Planbureau, prof. dr. J.C. Vrooman.
De publieke ontevredenheid hing, en hangt, vooral samen met het stagneren van lonen. Een schrale troost voor de PvdA is dat een vergelijkbaar patroon zich voordoet in andere westerse landen, uiteraard ieder met een eigen accent. Zo beschouwde de Franse econoom Thomas Piketty het thema economische ongelijkheid vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Hij kreeg internationale bekendheid na de publicatie van Le Capital au XXIe siècle in 2013 .
Populistische revolte
Zolang de levensstandaard verbetert, zoals tot aan 2008, kunnen werknemers leven met een toename van de inkomensongelijkheid. Dit impliceert dat als de stagnatie van de lonen voortduurt de populistische revolte zal aanhouden. De problematiek betreft met name een verdelingsvraagstuk. Trump is gekozen om dat probleem op te lossen: “The forgotten people will be forgotten no longer“.
Interessant in dit verband is de stellingname van ex-communist Paul Scheffer. Hij verwijt Nederlanders in zijn boek De vrijheid van de grens (2016) dat ze ‘nationalistisch, behoudzuchtig, hoogmoedig, populistisch en geborneerd’ zijn. Hij adviseert zijn medeburgers een “waarachtig kosmopolitische levenshouding aan te nemen” en dat we “enthousiast dienen te zijn over open grenzen”.
Gelet op het mondiaal opkomend populisme lijken steeds minder burgers te voelen voor kosmopolitisme. Ze bewegen zich juist in tegenovergestelde richting. Daar waar de nationale staat wordt uitgehold neemt vertrouwen in solidariteit af en neemt de hunkering naar lokale verbondenheid toe. De overheid wil een participatiemaatschappij, maar wordt door de ontwikkelingen ingehaald. De overheid mag blij zijn als zij mág participeren in burgerinitiatieven en burgercoöperaties.
Nationalisme
Steden en lokale politieke partijen worden belangrijker binnen het politieke spectrum. Het is de trend dat mensen nauwer betrokken willen zijn bij wat er gebeurt in hun leefomgeving. De macht, de inspraak en het denken gaat terug naar de basis, als reactie op het afstandelijker geraken van het bestuur. Nederland is een koploper qua internationale oriëntatie, terwijl de burger betrokken en geïnspireerd is, nu meer zijn eigen wereld creërend om heer en meester te zijn over het dagelijkse leven, na een periode van sterke globalisering: kosmopolitisch qua wereldoriëntatie en een sterkere nadruk op nationale en locale belangen bestaan thans naast elkaar.
De stellingname van Scheffer is indicatief hoe ver de PvdA verwijderd is van wat er in de maatschappij leeft. Maar niet alleen dat, men zit contrair aan de richting waarin deze beweegt en de partij schijnt het zich niet te realiseren. Geen wonder dat PvdA’er Rob Oudkerk adviseert de PvdA dan maar op te heffen.
Toekomst van Nederland en Europa
Hoe gaan we de toekomst tegemoet voor Nederland en Europa? Er lijkt helaas weinig reden voor overmatige vrolijkheid. Aan de economie zal het niet liggen. We werken hard en het consumentenvertrouwen is goed.
Met het vertrouwen in de sociaal-culturele ontwikkeling is het veel minder goed gesteld. Globalisering is dé drijvende kracht achter economie en maatschappelijke ontwikkelingen.
Merkwaardigerwijs blijft het onbenoemd tijdens iedere verkiezingscampagne. We hebben gezien dat de ontwikkeling van globalisering een sterke invloed heeft gehad op het financieel-economische profiel van landen. Dat heeft z’n politieke vertaling gekregen, maar veel minder zichtbaar.
We gaan een periode van deglobalisering tegemoet en de verwachting is dat dit wederom diepe sporen zal nalaten. Dat betekent dat we weer richting nationalisme gaan. CDA’er Sybrant Buma wenst het volkslied staande te laten zingen in klaslokalen. Premier en opperzwabberaar Mark Rutte roept op ‘normaal te doen’ en allen die dat niet doen kunnen ‘oppleuren’.
Te voorzien is dat niet alleen muren gebouwd zullen worden tussen de VS en Mexico en muren om huizen in de gegoede buurten in de grote steden van Zuid-Amerika, maar ook in Europa. Dat schrikbeeld moet helaas niet uitgesloten worden. Met alle varianten, erger en minder erg, van dien.
Een start werd reeds gemaakte middels de populaire Gated Communities in de verschillende steden. Het tegenovergestelde dus van een Woonwagenkamp of de inmiddels welbekende ASO containers en de ASO-wijken.
Terugblik
Makkers, ten laatste male?
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
- de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
- de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
- de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
- zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
- behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
- weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
- de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
- beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
- Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
- Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
- De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
- Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
- Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
- Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
- Wim Meijer, ‘Herstel van het vooruitgangsoptimisme’, over Waar is Arbeid gebleven? van Leen Hoffman.
- Jan Pronk, ‘Drie realiteiten’, over Over de grens. De vluchtelingencrisis als reality test (redactie Monika Sie, Annelies Pilon & René Cuperus).
- Wim Meijer, ‘Herstel van het vooruitgangsoptimisme’, over Waar is Arbeid gebleven? van Leen Hoffman.
- Gjalt Huppes, ‘Strategische kanttekeningen bij een nieuw regeerakkoord’, over Rood-groene politiek voor de 21e eeuw (redactie Heleen de Coninck, Menno Hurenkamp, Lieke Melsen en Hans Opschoor).
Terug naar de middenklasse
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
VIJF JAAR VAN WAARDE Wiarda 01.02.2018
TUSSEN VREES EN HOOP Wiarda 01.02.2018
Meer voor De neergang van de PvdA
| Vorige | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | Volgende |
zie dan ook: PvdA in de steigers – fase 3 rouwverwerkingsproces
zie ook: PvdA in de steigers – fase 2 rouwverwerkingsproces
zie ook: PvdA in de steigers – fase 1 rouwverwerkingsproces
Rapport: Op-de-toekomst-Paul-Depla
zie ook: Fusie PvdA, GroenLinks, SP ??
zie ook: Populisme versus de opkomst van onvrede en onrust
zie ook: Tot ziens wethouder Rabin Baldewsingh PvdA !!!
zie ook: PvdA – aftrap Haagse gemeenteraadsverkiezingen 21.03.2018
zie ook: PvdA 70 jaar partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – en meer
zie ook: PvdA over de Rooie vanwege het Schaliegas – deel 4
zie ook: PvdA versus Code Rood
zie ook: De PVDA is te onzichtbaar geworden
zie verder ook: PvdA partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – deel 5
zie ook: PvdA partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – deel 4
zie ook: PvdA partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – deel 3
zie ook: PvdA partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – deel 2
zie ook: PvdA partijvernieuwing – Over wat van Waarde is – deel1
zie ook: Wethouder Rabin Baldewsingh PvdA luidt de noodklok
zie ook: Het Rode Bolwerk in Amsterdam is gebarsten – deel 2
zie ook: Het einde van de PvdA ??
zie ook: Is de ‘Elitaire’ samenstelling van de 2e kamer een afspiegeling van de samenleving ??
zie ook: PvdA, Partij van de Academici in 2010?
2017: het jaar van de neergang van de PvdA
Elsevier 31.12.2017 Voor de PvdA gaat het jaar 2017 de boeken in als annus horribilis. Op een verrassende verkiezingsoverwinning in Leeuwarden na, viel er weinig te vieren. Zelfs na de Kerstdagen blijft de partij intern verscheurd, en hangt de toekomst van het negende Kamerlid William Moorlag aan een zijden draadje. Maar het belangrijkste was natuurlijk de nederlaag op 15 maart. Daarover schreef NOS-verslaggever Wilco Boom een boek met interviews.
Op 15 maart leed de PvdA het grootste zetelverlies in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Ideale gelegenheid om prominente sociaal-democraten aan een grondig zelfonderzoek te onderwerpen. Gewezen ministers, backbenchers en partij-ideologen blikken terug op de zeperd, die binnen de gelederen van de sociaal-democraten kennelijk ‘Zwarte Woensdag’ wordt genoemd.
Waaraan die nederlaag te wijten is? Met die vraag gaat Boom langs een groot aantal prominenten, die stuk voor stuk een rol speelden bij de PvdA in de afgelopen jaren. Verklaringen voor het verlies zijn er te over, blijkt uit de rondgang: De Derde Weg, de opkomst van het populisme, verregaande bezuinigingen passeren de revue. Opvallend veel vingers wijzen in de richting van Wouter Bos, als architect van Rutte-II. Volgens Adri Duivesteijn, voormalig Eerste Kamerlid, een ‘strategische fout’ bij de formatie. Samsom had juist iemand moeten meenemen die linkser was, ‘als contragewicht’.
Weinig lof voor verkiezingen Spekman
Ook gewezen partijvoorzitter Hans Spekman oogst weinig lof met zijn ongemakkelijke lijsttrekkersverkiezingen. Oud-partijvoorzitter Ruud Koole, ooit architect van de leiderschapsverkiezingen van de PvdA zegt tegen Boom: ‘Het verwijt dat ik Samsom en Spekman maak, is dat zij de ledenraadpleging te veel hebben gezien als instrument om de partij weer een gezicht te geven bij de kiezers en om de positie van Samsom te versterken, in plaats van invloed aan de leden te geven.’ Dat Spekman niet direct na de desastreuze nederlaag is opgestapt vindt Koole ‘heel onverstandig’.
Het boek geeft een heldere inzage in de interne politieke strijd binnen de PvdA. Met een veelheid aan analyses wordt nog eens teruggeblikt op de afgelopen kabinetsperiode. Dat levert boeiende en openhartige interviews op. Toch blijft door de grote hoeveelheid Haagse politici de internationale trend een beetje onderbelicht, terwijl die nu juist interessant is voor een langere prognose. Daar staat dan wel weer een mooi interview met René Cuperus tegenover met het memorabele citaat: ‘Heb jij weleens een bankier zien demonstreren op het Malieveld?’
Door vast te houden aan dezelfde vraagstructuur, worden de interviews in een wat beknellend korsetje geperst. En Felix Rottenberg ontbrak, terwijl juist hij de afgelopen jaren een van de vaste criticasters was!
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
GERELATEERDE ARTIKELEN;
Leden PvdA eisen aftreden eigen Kamerlid Moorlag
Nadert einde voor PvdA-Kamerlid Moorlag?
Moorlag niet van plan zomaar op te stappen
Makkers, ten laatste male?
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
- de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
- de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
- de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
- zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
- behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
- weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
- de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
- beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
- Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
- Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
- De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
- Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
- Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
- Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
- Wim Meijer, ‘Herstel van het vooruitgangsoptimisme’, over Waar is Arbeid gebleven? van Leen Hoffman.
- Jan Pronk, ‘Drie realiteiten’, over Over de grens. De vluchtelingencrisis als reality test (redactie Monika Sie, Annelies Pilon & René Cuperus).
- Wim Meijer, ‘Herstel van het vooruitgangsoptimisme’, over Waar is Arbeid gebleven? van Leen Hoffman.
- Gjalt Huppes, ‘Strategische kanttekeningen bij een nieuw regeerakkoord’, over Rood-groene politiek voor de 21e eeuw (redactie Heleen de Coninck, Menno Hurenkamp, Lieke Melsen en Hans Opschoor).
Terug naar de middenklasse
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
Juist de bestuurder Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA weer bestuurderspartij-af moet worden
VK 20.12.2017 ‘Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij (…) weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?’ Het is niet een oprisping van een nieuwe beweging in de PvdA, geen Nieuw Nieuw Links die deze vraag opwerpt. Het is Herman Tjeenk Willink, zowat de meest bestuurlijke van alle PvdA-zwaargewichten.
Op de site van de Wiardi Beckman Stichting haalt Tjeenk Willink ongebruikelijk fel uit naar de partij waarvan hij al meer dan 40 jaar vooraanstaand lid is. Hij was voorzitter van de Eerste Kamer, vice-voorzitter van de Raad van State, oftewel ‘onderkoning van Nederland’, hij was regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdiensten, en hij trad driemaal op als informateur bij kabinetsformaties, de laatste keer in de aanloop naar het huidige kabinet Rutte III. Hij was een vertrouweling van Beatrix toen zij koningin was, maar hij bleef altijd zijn partij trouw.
Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven?
Dat, schrijft hij nu, is helemaal niet meer vanzelfsprekend. En dat komt doordat de visie van de PvdA op de maatschappij en op de rol van de overheid daarin ‘volstrekt onhelder’ is geworden. In zijn betoog onder de titel ‘Makkers, ten laatsten male?’, een citaat uit het in de PvdA al bijna vergeten socialistenlied
De Internationale, vraagt hij zich af wat aan te vangen met een PvdA die ‘het verschaffen van werk overlaat aan de markt’. Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven? En waarom is de visie van de PvdA op Europa zo bleek, net nu die zo hard nodig is?
Tjeenk verwijt zijn partij al sinds de jaren tachtig te zijn gedepolitiseerd. De partij ‘gebruikte neoliberale ideeën om socialistische doelen te bereiken’, een omschrijving van de zogenaamde Derde Weg die hij ontleent aan Tony Blairs adviseur Anthony Giddens.
De partij heeft de afgelopen 30 jaar, waarvan 20 jaar in de regering, bezuinigd en overheidsdiensten gerationaliseerd, bedrijfsmatig werken bevorderd en dus ook het aantal managers en adviseurs. De overheid moest vooral ‘klantgericht’ worden, en ‘maatwerk’ leveren. Hetgeen resulteerde in een vloed van regels ‘waarvan juist de burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden’.
Tjeenk Willink vindt dat overheidsdiensten de deskundigen niet meer moeten inhuren maar in dienst nemen. ‘Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal.’ En als rechtgeaard jurist pleit hij voor een versterking van de rechterlijke macht, volgens hem essentieel om te voorkomen dat ‘het recht van de sterkste’ zal prevaleren. Daarom, schrijft hij, moet er een Constitutioneel Hof komen, zoals in bijna alle Europese landen.
Volg en lees meer over: POLITIEK POLITIEKE PARTIJEN NEDERLAND PVDA
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Betrokkenen over de nederlaag en Rutte II
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
‘Achteraf gezien had ik keihard op tafel moeten slaan’
In oktober zwaaide Hans Spekman af als voorzitter van de PvdA. Hoe heeft zijn partij het vertrouwen van zo veel kiezers kunnen verspelen? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Volg en lees meer over: BOEKEN POLITIEK PVDA NEDERLAND
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Betrokkenen over de nederlaag en Rutte II
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
‘Achteraf gezien had ik keihard op tafel moeten slaan’
In oktober zwaaide Hans Spekman af als voorzitter van de PvdA. Hoe heeft zijn partij het vertrouwen van zo veel kiezers kunnen verspelen? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 8 – Kabinet-Rutte III aan de slag
We hebben Vertrouwen in de Toekomst !!!
En NU aan de slag
Na een formatie van 225 dagen kunnen de bewindslieden van het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie eindelijk Aan de Slag !!!
2017 heeft vooral in het teken van de Tweede Kamer verkiezingen gestaan waarna de langste formatie periode volgde. Beide zaken hebben grote implicaties gehad, wat goed is terug te zien in de bijbehorende data.
Onderstaande tabel laat zien dat er afgelopen jaar vooral veel gebruik is gemaakt van Twitter en er minder officiële documenten zijn gepubliceerd ten opzichte van 2016.
Het effect van de lange formatie is terug te zien in het aantal officiële documenten dat gepubliceerd is.
NRC 03.01.2018
Het nieuwe kabinet heeft op het bordes gestaan van, in dit geval, Paleis Noordeinde. Ze kunnen eindelijk, na 31 weken, terug naar de dagelijkse politieke routine. Ruim een half jaar was het voor Kamerleden en hun medewerkers duimen draaien. Vanaf dinsdag 31 oktober 2017 kan de Kamer volledig aan de bak.
Over omvang, namen en geschiedenis van Regeerakkoorden Elsevier 10.10.2017
Op woensdag 1 en donderdag 2 november 2017 is in de Tweede Kamer het debat over de regeringsverklaring van het kabinet-Rutte III. Na een maandenlange formatie is het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie donderdag 26 oktober 2017 beëdigd door koning Willem-Alexander.
- Lees het Regeerakkoord 2017-2021
- Lees het eindverslag informateur Zalm
- Lees de doorberekening van het CPB: Analyse effecten -Regeerakkoord 2017-2021
Het aantreden van het nieuwe kabinet zorgt ook verschuivingen in de Tweede Kamer. Op dinsdag 31 oktober 2017 worden twaalf nieuwe Kamerleden beëdigd: zes VVD’ers, drie D66’ers, twee CDA’ers en één nieuw Kamerlid voor de ChristenUnie.
De twaalf nieuwe Kamerleden;
- Antoinette Laan-Geselschap (VVD)
- Judith Tielen (VVD)
- Hayke Veldman (VVD)
- Rudmer Heerema (VVD)
- Wybren van Haga (VVD)
- Leendert de Lange (VVD)
- Evert Jan Slootweg (CDA)
- Lenny Geluk-Poortvliet (CDA)
- Monica den Boer (D66)
- Matthijs Sienot (D66)
- Joost Sneller (D66)
- Stieneke van der Graaf (ChristenUnie)
Eindverslag en portefeuilleverdeling
Formateur Mark Rutte heeft woensdag 25 oktober 2017 zijn eindverslag aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overhandigd. Dit gebeurde in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer.
Woensdagmiddag troffen de kandidaat-ministers van het nieuwe kabinet elkaar voor het eerst op het ministerie van de minister-president, het ministerie van Algemene Zaken. In dit ‘constituerende beraad’ werden de portefeuillesPortefeuilles van de ministers en de staatssecretarissen vastgesteld. Op vrijdag 27 oktober 2017 is de eerste ministerraad in nieuwe samenstelling.
Stand van zaken 24.10.2017
Premier Mark Rutte heeft alle 23 kandidaat-bewindslieden voor zijn nieuwe kabinet gesproken. Hij voerde dinsdagavond als formateur van Rutte III zijn laatste gesprek. Hij wilde onder meer weten of de beoogde bewindslieden aan de vereisten voldoen.
De ministers van Rutte III komen woensdagmiddag 25.10.2017 samen om onder leiding van de formateur alle taken precies vast te leggen, het zogenoemd constituerend beraad. Donderdag 26.10.2017 iets na 11.00 uur worden de leden van het kabinet beëdigd door de koning. Daarna kan het kabinet-Rutte III aan de slag, ruim zeven maanden na de verkiezingen.
Stand van zaken 25.10.2017
Eindverslag
Formateur Mark Rutte heeft woensdag 25 oktober 2017 zijn eindverslag aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overhandigd. Dit gebeurde in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer. Woensdagmiddag troffen de kandidaat-ministers van het nieuwe kabinet elkaar voor het eerst op het ministerie van de minister-president, het ministerie van Algemene Zaken.
In dit ‘constituerend beraad’ werden de portefeuilles van de ministers en de staatssecretarissen vastgesteld. Donderdag 26 oktober 2017 is de eerste werkdag van het nieuwe kabinet. Dan is ook de traditionele bordesfoto, op paleis Noordeinde. Op vrijdag 27 oktober 2017 is de eerste ministerraad.
Documenten;
Portefeuilleverdeling kabinet-Rutte III
Constituerend beraad
De ministers van het nieuwe kabinet zijn voor het eerst bij elkaar geweest. Dat gebeurde in het zogeheten constituerend beraad, een soort oprichtingsvergadering. Het was nog geen officiële ministerraad, want de bewindslieden worden morgen pas beëdigd.
In het beraad zijn afspraken gemaakt over de precieze taakverdeling tussen de ministers en staatssecretarissen. Dat luistert dit jaar extra nauw, omdat er verschillende departementen zijn met twee ministers.
Afgesproken is bijvoorbeeld dat de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ollongren, ook het onderdeel wonen in haar portefeuille krijgt.
Adeldom
Maar Ollongren zal zich niet bemoeien met de Wet op de adeldom. Omdat ze zelf van adel is, draagt ze die wet over aan staatssecretaris Knops op haar ministerie.
Minister Bruins voor Medische Zorg gaat zich onder meer bezighouden met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zegt hij. Hoe dat precies wordt verdeeld met de nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is niet helemaal duidelijk.
De verantwoordelijkheid voor maatschappelijke stages gaat van het ministerie van Onderwijs naar het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en heet daar ‘maatschappelijke diensttijd’.
De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, die over asielzaken gaat, krijgt net als in het verleden in het buitenland de titel minister voor Migratie.
Catshuis
De aanstaande ministers en staatssecretarissen zien elkaar vanavond allemaal op het Catshuis bij een etentje. Er zijn zestien ministers en acht staatssecretarissen. Naast premier Rutte levert de VVD zes ministers en drie staatssecretarissen, het CDA en D66 allebei vier ministers en twee staatssecretarissen en de ChristenUnie twee en een.
Vier ministeries krijgen twee ministers. De minister ‘van’ is de echte baas van het ministerie, de minister ‘voor’ valt daar onder.
De bewindslieden worden morgen beëdigd door de koning; kort daarna gaan ze naar hun nieuwe departement voor de portefeuille-overdracht door de vertrekkende ministers.
In het kabinet-Rutte III hebben vier ministeries twee ministers:
Justitie en Veiligheid
minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid
minister Dekker voor Rechtsbescherming
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
minister Bruins voor Medische Zorg
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
minister Slob voor Basis- en Voortgezet onderwijs
Buitenlandse Zaken
minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken
minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Stand van zaken 26.10.2017
Beediging
Ruim zeven maanden na de verkiezingen stond er vandaag dan eindelijk een nieuw kabinet op het bordes bij de koning.
Willem-Alexander beëdigde vandaag in de Grote Balzaal van Paleis Noordeinde het derde kabinet-Rutte. Daarna volgde de traditionele bordesscène.
1e dag Rutte 3
Het derde kabinet-Rutte is voor het eerst bij elkaar. De ministers, die vanochtend door de koning werden beëdigd, hebben een korte vergadering. Anders dan gebruikelijk mag bij het begin van de bijeenkomst in de Trêveszaal gefilmd worden.
Gisteren was er ook al een ontmoeting van de nieuwe bewindslieden: dat was de ‘constituerende vergadering’, een soort oprichtingsbijeenkomst. Toen waren de bewindslieden dus nog niet benoemd.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ef34754-bb35-11e7-b7eb-d365bcf6fa89.jpg)
Stand van zaken 27.10.2017
Regeerakkoord versus CPB en NIBUD
Het budgetvoorlichtingsinstituut berekende voor bijna honderd veel voorkomende huishoudens wat die te besteden hebben als het regeerakkoord wordt doorgevoerd.
Werkenden
De komende vier jaar stijgt de koopkracht van alle werkenden, van een kleine 4% tot ruime 6%, hierin is inflatie meegenomen. Nibud houdt rekening met een loonstijging die hoger is dan de prijsstijging. Daarnaast profiteren werkenden van de hogere arbeidskorting en lagere belastingtarieven.
Het Centraal Planbureau stelt vandaag overigens dat woningbezitters er meer op vooruit gaan dan huurders. Dit omdat woningeigenaren vaker werken en daarom meer profiteren van de lastenverlichting die Rutte III wil doorvoeren. -> Bekijk hier wat huishoudens te besteden hebben
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7cc807e0-bc8c-11e7-a75b-8dffd17a5a4f.jpg)
Stand van zaken 29.10.2017
Man versus vrouw
Eindelijk is de bordesfoto van Rutte III er. En dat betekent: gesprekken bij de koffieautomaat over de kleding van onze politici. Maar ook voer om opnieuw te discussiëren over de man-vrouwverhouding op topposities.
Tien mannelijke ministers en zes vrouwelijke ministers. Procentueel gezien is er niet zoveel veranderd in vergelijking met het voorgaande kabinet, want in beide kabinetten ligt het percentage vrouwelijke ministers rond de 38 procent. In Frankrijk en Canada besloten president Macron en premier Trudeau hun ministerposten fiftyfifty te verdelen onder mannen en vrouwen. “Omdat het 2015 is”, stelde Trudeau destijds.
Zeer ontevreden
Rutte gaf eerder aan dat hij graag meer vrouwen in het kabinet had willen hebben, maar dat uiteindelijk geldt: we gaan voor de beste mensen. “Het is wat het is”, zei hij. Partijprominent Neelie Kroes is zeer ontevreden over het feit dat de VVD slechts één vrouwelijke minister leverde. “Het is gewoon geen prioriteiten stellen”, is de mening van Kroes.
‘We hebben ze niet kunnen vinden’
In Metro schreef Iris van Lunenberg dat we ons moeten focussen op de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Het percentage vrouwen in de huidige gemeenteraden is 28 procent. Van de wethouders is slechts 21 procent vrouw, blijkt uit gegevens van ProDemos. Als daar een fiftyfifty-verdeling komt, kan de volgende premier niet zeggen: “We hebben ze niet kunnen vinden.”
Columnist Nausicaa Marbe zegt dat de uitspraken van Rutte gevolgen hebben voor de beeldvorming over vrouwen. Rutte zei na de aanstelling van het kabinet dat hij meer vrouwen had willen hebben, maar uiteindelijk voor de beste mensen ging. “Hiermee zegt hij expliciet dat de beste mensen geen vrouwen zijn”, aldus Marbe.
Stand van zaken 01.11.2017
Debat Regeerakkoord versus Strategie Rutte-3
In het midden de coalitie met 76 zetels, links en rechts daarvan de overige 74 zetels. In het debat over de regeringsverklaring vandaag gaan de oppositiepartijen op zoek naar de zwakke plekken van Rutte III. Wat wordt hun strategie?
Ken uw kabinet
Met het nieuwe kabinet treden nieuwe politici aan en krijgen bekende gezichten andere rollen. Hoe goed kent u het kabinet-Rutte III?
Rutte III-filter
Na een historisch lange formatie is het kabinet Rutte III er eindelijk. Wij gidsen je door het regeerakkoord. Hoe wordt het geld verdeeld? Wat hebben de partijen binnengesleept? En op welke punten gaat de coalitie het moeilijk krijgen?
Dezelfde premier, een nieuwe werkelijkheid
Het wordt een opgave om dit kabinet overeind te houden. Het monsterverbond van vier partijen, de minieme meerderheid in beide Kamers: bij elke stemming kan het misgaan.
Eindigt elk debat straks in 76 tegen 74?
In het eerste Kamerdebat eerder deze maand tekenden zich de consequenties af van een coalitie die stoelt op de kleinst mogelijke meerderheid. De komende jaren zal het steeds gaan om de vraag: eindigt elk debat in 76 tegen 74, of zijn er andere smaken mogelijk?
Samenwerking vanuit de oppositie
Inmiddels staan de SP, GroenLinks en de PvdA reeds in de startblokken om het kabinet Rutte-3 flink onder druk te zetten.
Analyse Platform 31
Op 30 oktober 2017, op de Dag van de Stad, kwamen 1.500 mensen bij elkaar die dagelijks werken aan toekomstbestendige en sterke steden. Diezelfde ambitie klinkt ook door in het regeerakkoord 2018 van het kabinet-Rutte III: zij presenteert een ambitieuze agenda voor Nederland.
In navolging van dit geslaagde evenement maakten wij een duiding van het regeerakkoord, waarbij we traditiegetrouw gebruik maken van ons (partner)netwerk in stad én regio. Deze Analyse van het regeerakkoord kunt u beschouwen als een extra toegift op de samenvatting van de rijksbegroting 2018, die wij in september publiceerden.
Het indrukwekkende aantal beleidsmaatregelen en beleidsintenties is u vast ook opgevallen. Het is echter de samenhang die regio’s, steden, wijken, buurten en dorpen verder brengt. Bij het aanbrengen van deze samenhang denkt Platform31 graag met u mee. Wij kijken uit naar nauwe samenwerking met u bij het oppakken van deze uitdaging op verschillende plaatsen in Nederland.
Tja, we zijn niet allemaal Hoogopgeleid toch ??
Leesbaar Regeerakkoord
D66 heeft het nieuwe regeerakkoord laten hertalen, zodat de plannen van het kabinet-Rutte III ook begrijpelijk zijn voor de 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Stichting Lezen & Schrijven opperde een eenvoudigere versie te maken, omdat het regeerakkoord vol staat met onbegrijpelijke ambtelijke taal en lange zinnen.
D66 wil dat iedereen mee kan doen. Daarom hebben we het regeerakkoord hertaald naar een begrijpelijke versie.
Zo kan iedereen zien wat de plannen van dit kabinet voor hem of haar betekenen, aldus Alexander Pechtold, D66.
Het ‘nieuwe’ regeerakkoord, bestaande uit slechts vier pagina’s, werd vanmorgen door D66-leider Alexander Pechtold overhandigd aan twee taalambassadeurs, die voorheen laaggeletterd waren. Een van hen droeg als dank een zelfgeschreven gedicht voor aan de politicus.
Alternatief
Stichting Lezen & Schrijven kwam begin vorige maand al met een eerste opzet voor een hertaling. Dat leverde al een duidelijk verschil op, zoals bij bijvoorbeeld deze sectie over het pensioenstelsel:
Regeerakkoord:
‘Ook in ons pensioenstelsel is een nieuwe balans nodig. We willen van abstracte aanspraken die leiden tot teleurstellingen, naar de opbouw van individueel pensioenvermogen. Elementen van collectieve risicodeling blijven daarbij verstandig en noodzakelijk. Samen met sociale partners willen wij zo’n nieuw stelsel gestalte geven.’
Vertaling:
‘Wij willen de pensioenen anders regelen. Nu zijn er vage beloftes. Zo raak je teleurgesteld. Wij willen dat iedereen voor zichzelf pensioen opbouwt. Maar we moeten als groep de risico’s delen. Hiervoor gaan we samenwerken met bedrijven en werknemers.’
Lees hier het volledige hertaalde regeerakkoord van D66.
Debat 15.11.1017 Een realistisch buitenlandbeleid
15 november 2017, begroting – Minister Zijlstra pleit tijdens de voortzetting van de begrotingsbehandeling van Buitenlandse Zaken voor een realistisch buitenlandbeleid: zie ook kleine stapjes als een overwinning.
Debat over afschaffen dividendbelasting
De Tweede Kamer debatteerde woensdag 15 november 2017 over het besluit van het nieuwe kabinet om de dividendbelasting af te schaffen. Premier Rutte kwam voor dit debat naar de Tweede Kamer.
TERUGKIJKEN EN VERSLAG;
- Lees het korte webverslag ‘Dividendbelasting roept discussie op’
- Kijk het debat terug via Debat Gemist
- Het overzichtvan de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagenvan Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk het debat terug via Debat Gemist
Debat 16.11.2017 – Lessen trekken uit MPA-affaire
16 november 2017, debat – Hoe heeft de overheid gehandeld in het hormoonschandaal uit 2002 en wat kunnen we daarvan leren? De Kamer debatteert met de ministers Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Bruins (Medische Zorg).
In 2002 zijn varkens via vervuild veevoer besmet geraakt met medroxyprogesteronacetaat (MPA). Dit hormoon zat in farmaceutisch afvalwater dat illegaal in diervoer en in sommige levensmiddelen werd verwerkt. De overheid gaf indertijd te weinig openheid van zaken en nam onvoldoende maatregelen om de voedselveiligheid te borgen, zo stelt De Correspondent.
Begroting en beleid Binnenlandse Zaken toegelicht
16 november 2017, begroting – Minister Ollongren en staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties lichten de begroting 2018 en hun beleidsplannen voor de komende kabinetsperiode toe.
Rapporteurs: ‘Wees voorbereid op Brexit zonder afspraken’
Nederland moet zich erop voorbereiden dat er na een Brexit helemaal geen akkoord met het Verenigd Koninkrijk (VK) komt. Dit is het zogenaamde chaosscenario. Dat zou betekenen dat de Britten uit de Europese Unie (EU) stappen zonder overgangsperiode en zonder afspraken over de nieuwe relatie tussen de EU en het VK.
Dat schrijven Anne Mulder (VVD), Pieter Omtzigt (CDA) en Kees Verhoeven (D66) donderdag 16 november 2017 in hun rapport. Ze vragen verder om meer aandacht voor de rechten en positie van Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk. Daarover bestaat nu nog veel onduidelijkheid. Ook vinden ze dat er meer transparantie over de onderhandelingen moet zijn, zodat parlementariërs het proces goed kunnen volgen en controleren.
Debat 20.11.2017
Onderdeel Sport en Bewegen van de begroting VWS 2018 en aanverwante zaken
3e Herziene convocatie wetgevingsoverleg – Onderdeel Sport en Bewegen van de begroting VWS 2018
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2018
begroting VWS 2018 en aanverwante zaken – 20 november 2017
Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden
We zullen eens lekker tijd gaan rekken !!!
Debat 22/23.11.2017 – Wet Hillen
Op tijd en volgens verwachting heeft de Tweede Kamer vandaag voor afschaffing Wet Hillen gestemd – het belastingvoordeel voor woningbezitters die hun hypotheek (bijna) hebben afgelost. Maar met hun mislukte filibuster om uitstel van de afschaffing voor elkaar te krijgen, hebben 50Plus en PVV wel bereikt dat het aantal tegenstemmers flink is gegroeid. 87 Kamerleden stemden voor en 37 tegen.
Om de maatregel in 2019 te laten ingaan en de voorbereidingen op tijd te laten beginnen, moest de Kamer er volgens staatssecretaris Snel uiterlijk deze week over stemmen. 50Plus en PVV probeerden met extra lange spreektijden het debat te rekken, maar dat is uiteindelijk dus zonder gevolg gebleven.
Toen het zeer geleidelijke einde (2019-2049) van de Wet Hillen in het regeerakkoord stond, protesteerden alleen die twee partijen. De rest van de oppositie vond afschaffing wel best; SP en PvdA hebben het in hun verkiezingsprogramma’s staan.
Inmiddels zijn die zo boos over de snelheid waarmee het kabinet de afschaffing ‘met stoom en kokend water er doorheen probeert te jassen’, dat ze zich achter Martin – lichttherapiebril – van Rooijen van 50Plus hebben geschaard. Alleen GroenLinks stemde mee met de coalitie. Nu mag Van Rooijen hopen dat de Eerste Kamer ‘Hillen’ handhaaft. Het debat daar volgt binnen enkele weken.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fa6201ea-f5cd-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
De historisch lange kabinetsformatie heeft de belastingbetaler 692.179 euro gekost.
Dat blijkt uit de afrekening afrekening die onlangs door het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer is goedgekeurd. Details over waar het geld aan besteed is, wil het parlement niet bekendmaken. Een zegsvrouw stelt dat het geld is opgegaan aan personeelskosten en materiële kosten, die betrekking hebben op de periode 15 maart tot en met 15 oktober.
De afrekening valt een stuk hoger uit dan die van de kabinetsformatie van 2012. Die duurde 52 dagen en kostte ruim twee ton. De formatie van 2017 was de langste sinds de oorlog met 225 dagen.
02.02.2018 – Video afspelen
Wat vinden de ministers zelf van hun eerste 100 dagen?
Op donderdag 26 oktober 2017 stonden ze opgetogen op het bordes: de nieuwe bewindslieden van het kabinet-Rutte III. Vandaag regeert het kabinet precies 100 dagen, maar wat hebben de bewindspersonen in die tijd gedaan?
Een ding is duidelijk: van veel nieuwe wetgeving is het nog niet gekomen. Rutte III heeft één grote verandering doorgevoerd: het afschaffen van de wet-Hillen. Die maatregel moet stapsgewijs een eind maken aan het belastingvoordeel voor huiseigenaren die hun hypotheek volledig hebben afgelost.
Marathondebat
De afschaffing van de wet-Hillen ging zeker niet zonder slag of stoot. In een uiterste poging om de afschaffing tegen te houden, voerden de PVV en 50Plus in een marathondebat uren het woord, het zogeheten filibusteren. Het hielp niet, want uiteindelijk stemde een meerderheid van de Tweede en daarna de Eerste Kamer in met de afschaffing. Daarmee zal het belastingvoordeel voor mensen met een afbetaald huis verdwijnen, het eerste grote wapenfeit van het nieuwe kabinet (hoewel 50Plus er nog een referendum over wil organiseren).
Politiek verslaggever Ron Fresen vindt het opvallend dat de bewindspersonen hun plannen niet bepaald in de etalage zetten. “Ze lijken daar totaal niet mee bezig. Het kabinet werkt vooral achter de schermen aan al die maatregelen uit het regeerakkoord.” Behalve natuurlijk minister Wiebes van Economische Zaken, die zichtbaar met het dossier-gaswinning Groningen aan de slag is gegaan.
Huiswerk van het vorige kabinet
Het is niet geheel onlogisch dat we nog niet zoveel hebben gehoord van dit kabinet. Eerst moesten de nieuwe bewindspersonen nog het ‘huiswerk’ van het vorige kabinet afmaken, benadrukt Fresen. “Ze moesten eind vorig jaar meteen de begrotingen van hun voorgangers afhandelen en dan is er op die ministeries niet veel tijd om nieuwe plannen te maken”. Die begrotingsbehandelingen ging de meeste ministers en staatssecretarissen trouwens redelijk gemakkelijk af, constateert Fresen.
Verder zijn veel maatregelen uit het regeerakkoord ‘werk in uitvoering’. Dit kabinet wil bijvoorbeeld af van het referendum, maar dat plan heeft in het parlement nog een lange weg te gaan.
Bovendien zijn niet alle maatregelen uit het regeerakkoord nu al te vertalen in nieuwe wetten. Het kabinet moet nog een behoorlijk aantal akkoorden sluiten over een aantal complexe onderwerpen. Denk aan het klimaat- en energieakkoord en het nationaal preventieakkoord, dat vooral roken en overgewicht moet tegengaan.
Iets voor elkaar krijgen? Dat doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te maken
Minister uit het kabinet-Rutte III
“Het lijkt erop dat dit kabinet vooral op zoek is naar draagvlak”, zegt Fresen. “Dat is ook logisch, ze hebben tenslotte maar één zetel meerderheid in de Tweede Kamer. Daarom zijn die akkoorden ook zo belangrijk. Een bewindspersoon vertelde mij: iets voor elkaar krijgen doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te gaan maken.”
Draagvlak creëren gaat overigens niet altijd even snel. Het kabinet wil bijvoorbeeld grote hervormingen doorvoeren op de arbeidsmarkt. Zo wil het dat er een minimumtarief komt voor zzp’ers en dat het pensioenstelsel op de schop gaat. Daarvoor heeft het de steun nodig van werkgevers- en werknemersorganisaties (de ‘polder’), maar die gesprekken verlopen moeizaam.
Hoe zagen eerdere ‘honderd dagen’ eruit?
Als je terugkijkt naar de Nederlandse kabinetten van de afgelopen vijftien jaar, vallen er twee op. Het kabinet Balkenende IV (2007-2010) gebruikte zijn eerste honderd dagen om het land in te gaan en met burgers te praten. Na die honderd dagen presenteerde het een ‘beleidsprogramma’. Er kwam veel kritiek op de ‘honderd-dagentour’ van Balkenende: de oppositie verweet het kabinet dat het zelf geen plannen en ideeën had.
Bij het kabinet daarna, Rutte I (2010-2012), regende het de eerste honderd dagen juist persberichten en plannen. Dat kabinet viel wel al na anderhalf jaar.
In de huidige coalitie is het onderlinge vertrouwen sinds het aantreden gegroeid, zeggen bronnen bij de vier partijen. Was er aanvankelijk nog enige onzekerheid over ieders inzet, inmiddels geloven ze alle vier van elkaar dat ze met deze coalitie de eindstreep willen halen.
‘Honderd-dagen-debat’
De oppositie roept het kabinet juist ter verantwoording. Volgende week vraagt de PvdA een ‘honderd dagen-debat’ aan met premier Rutte. Als voorbereiding stelt PvdA-leider Asscher honderd vragen aan de premier over zijn plannen voor onder andere betaalbare woningen, de toegang tot onderwijs en de dividendbelasting.
Eerste honderd dagen Rutte III: Juiste chemie in een kabinet zonder gedoe
De eerste honderd dagen van het kabinet Rutte III zijn opvallend rustig verstreken. En dat was nu net de bedoeling toen deze regeringsploeg zonder grote ego’s op het bordes werd gezet.
Terwijl hij het Binnenhof wandelend verlaat, reageert minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes verrast op de vraag hoe Rutte III die belangrijke eerste periode is doorgekomen: ,,Ik heb niet eens tijd om terug te kijken. Er liggen zoveel dingen op mijn bord, ik ren en vlieg heen en weer.”
De VVD-minister staat als een van de weinigen in Rutte III volop in de schijnwerpers, met dank aan het Groningse gasdossier. ,,Er gaat een hele provincie op en neer”, sprak Wiebes na de zware beving in Zeerijp. Het kabinet maakte er een erekwestie van om een langverwacht schadeprotocol in elkaar te spijkeren en beloofde de gaswinning fors te verlagen.
Voor een kabinet met zoveel nieuwkomers – Wiebes is een van de weinigen die kan bogen op regeringservaring – zijn de begindagen van de nieuwe ploeg opvallend rustig verlopen. Er is nog geen bungelende minister of staatssecretaris en de achterbannen van de regeringspartijen zijn opvallend kalm.
Tegelijkertijd moet worden gezegd dat veel wetgeving nog op zich laat wachten. ,,Ons voornemen is om dit jaar alle grote hervormingen en ambities in de steigers te hebben staan”, zegt naamgever Mark Rutte. De echte test komt nog.
Rutte 3 doet het rustig aan. En dat mag eigenlijk geen verbazing wekken. De eerste 100 dagen van een nieuwe kabinetsperiode kunnen een regeringsploeg maken of breken. Ze zijn cruciaal voor de uitstraling. Ze zijn ook vaak een reactie op de start van het vorige kabinet. Ruttes tweede kabinet, met de PvdA, ontplofte in 2012 bijna bij de start toen zijn eigen achterban de inkomensafhankelijke zorgpremie niet slikte. Dat is niet wat je een droomstart noemt.
Dergelijk rumoer bleef uit bij Ruttes zwaarbevochten allereerste minderheidskabinet met het CDA, gedoogd door de PVV. Toen dat in 2010 eenmaal op het bordes stond, spoot het uit de startblokken, door onmiddellijk ‘linkse hobby’s’ te lijf te gaan, onder meer door te snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De toon in de Kamer – rechts tegen links – was daarmee wel gezet. Tegelijkertijd markeerde de daadkracht van de begindagen overduidelijk een reactie op het vechtkabinet Balkenende IV, dat eerst 100 dagen op zijn handen ging zitten met een tour door Nederland. Dat moest anders, vond Rutte.
Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?, aldus Eric Wiebes – Minister van Economische Zaken en Klimaat (VVD).
Nu is het adagium van het huidige kabinet: geen intern gedoe! Van Rutte III is het vooral een verdienste dat het er is. Na de onmogelijke verkiezingsuitslag van 15 maart 2017, gevolgd door de langste kabinetsformatie allertijden, gaf niemand er een cent voor dat het zou lukken. Hoewel de samenstelling met D66 en ChristenUnie niet voor de hand lag, hebben ze elkaar goed leren kennen.
Wiebes: ,,We helpen elkaar allemaal. Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?” Er staat nu een ploeg die getalsmatig in zowel Tweede als Eerste Kamer de kleinst mogelijke meerderheid heeft. Dat was de VVD een lief ding waard.
Kamers
Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is, aldus Wopke Hoekstra, minister van Financiën.
Na zeven jaar eindeloos onderhandelen vanuit minderheidsposities wilde de VVD-top een meerderheidskabinet in beide kamers. Dat is er nu. In de politieke praktijk is de basis zelfs iets steviger. Coalitiepartijen tellen er sowieso de driekoppige SGP bij op, wat in de Tweede Kamer leidt tot 79 zetels en 40 zetels in de Eerste Kamer door de tweemansfractie daar. Mits het natuurlijk niet gaat om voor de SGP gevoelige onderwerpen.
Mocht bij de SGP geen steun zijn te vinden, dan wordt die gezocht bij de andere partijen. Het is opvallend dat de bewindslieden uit het derde kabinet veelvuldig door de wandelgangen struinen om met zoveel mogelijk fracties de lijnen open te houden.
Zo liggen er meer bedreigingen op de loer voor de zelfbewuste liberaal/christelijke coalitie. Dat de economie draait als een tierelier en het geld tegen de plinten klotst, heeft ook een andere kant. ,,Ik zeg bij voortduring ‘nee’ tegen de collega’s”, bekent Wopke Hoekstra, de nieuwe minister van Financiën. ,,Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is.
Het is mijn rol ervoor te waken dat er een idee ontstaat dat de bomen tot in de hemel groeien. Ik leg uit wat de logica is. Dat we hebben gekozen voor extra uitgaven, maar ook om op langere termijn een degelijke begroting te houden.”
De lastige gesprekken van Hoekstra met zijn collega’s gaan niet ten koste van de sfeer. ,,De sfeer die in de Trêveszaal heerst, waar we vergaderen, is enorm positief, van doen en aan de slag gaan!” Maar wat is het nu voor soort kabinet? Rutte: ,,Er zit een goed team in de Trêveszaal, we zijn gewoon aan het werk.”
En ook andere collega’s benadrukken het niet-bijzondere karakter: ,,Het is een kabinet dat gewoon dingen doet met de voeten op de grond”, zegt Defensieminister Ank Bijleveld. Onderwijsminister Arie Slob van de ChristenUnie roemt eveneens de ‘goede chemie en mix van bewindslieden’.
Voor de teambuilding zijn alle acht staatssecretarissen elke vrijdag welkom bij de lunch van de ministerraad. ,,Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject”, zegt Stientje van Veldhoven, D66-staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject, aldus Stientje van Veldhoven, staatssecretearis van Infrastructuur en Waterstaat.
Rutte zei kort na de bordesscène dat de partijleiders van de coalitie bewust hebben gekozen voor bewindspersonen ‘met een ego dat tegen een stootje kan’. Relatief veel bewindspersonen hebben ervaring in het lokale bestuur, waar bonte coalities meer gemeengoed zijn dan aan het Binnenhof. Ideologische scherpslijperij in de Trêveszaal lijkt te ontbreken. ,,Er zitten veel mensen in die de neiging hebben om heel praktisch naar zaken te kijken”, zegt Ingrid van Engelshoven, D66-minister van Onderwijs, die tot en met vorig jaar nog in het gemeentebestuur van Den Haag zat.
Van Engelshoven noemt het de ‘wethoudersblik’. CDA-vicepremier De Jonge, overgekomen van het Rotterdamse stadhuis, ziet dat ook zo: ,,We zijn met opgerolde mouwen heel goed uit de startblokken gekomen. Het is gewoon een hands on-kabinet.”
En daar is eigenlijk niks mis mee, vindt Eric Wiebes: ,,Qua partijen zijn we heel verschillend. Binnen de Nederlandse traditie vind ik dat eerlijk gezegd wel weer normaal. Ja! Maar normaal is ook leuk!”
Stand van zaken 20.02.2018
Goedemorgen !!!
Minister Ollongren wil geen referendum-referendum. Juridisch staat ze sterk, stelt de Raad van State voor de tweede keer. Ook in Dagkoersen: alleen al over de suggestie dat Rutte een visie zou hebben, wil de oppositie opheldering.
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. © anp
UITSPRAAK VAN DE DAG
Geen referendum-referendum
De Raad van State draait overuren om Kamer en kabinet van adviezen te voorzien over het schrappen van het referendum. Op verzoek van minister Ollongren gaf de hoge juridisch adviseur in recordtijd een klap op haar intrekkingswet. Want de minister had gevraagd om een spoedadvies. Maar de oppositie vond het niet doorwrocht genoeg, zo bleek vorige week in het debat. Dus mocht de Raad van State in vijf dagen nog een advies uitbrengen.
Vanmiddag kreeg de Kamer uitslag: Ollongrens wet zit technisch goed in elkaar, stelt de Raad nogmaals. De minister mag in haar intrekkingswetsvoorstel bepalen dat over die wet geen referendum kan worden gehouden. Want, zo staat in de Grondwet, de ‘latere wetgever’ kan eerdere wetgeving wijzigen of afschaffen, inclusief bepalingen (zoals uitzonderingsgronden) in die eerdere wet.
Samengevat: er komt geen referendum-referendum. Dat is een politieke beslissing, zegt de Raad van State er nog bij. Zodra de Tweede en Eerste Kamer met Ollongrens intrekkingswet instemmen en de koning er zijn handtekening onder zet, is de Wet raadgevend referendum verleden tijd. De oppositie krijgt vanavond om 19.30 uur in het vervolg van het debat van donderdag een laatste kans daar een stokje voor te steken. Donderdag stemt de Kamer. De stemverhouding: de coalitie en de SGP steunen Ollongren.
Premier Rutte in Brussel. © ANP
Dit is Rutte zoals we hem kennen:
Als pro-Europese premier zeggen dat grote zaken als klimaat, terrorisme en grensbewaking door de EU aangepakt moeten worden.
Als VVD-leider in campagnetijd roepen dat er geen geld naar Europa gaat.
Geschatte houdbaarheidsdatum: 21 maart 2018 10:27 AM – Feb 20, 2018
Voorinzage in de speech Lodewijk Asscher
Een onverwacht succesje voor PvdA-leider Lodewijk Asscher. Maandag vernam hij dat premier Rutte volgende week in Berlijn een ‘grote toespraak’ wil gaan houden over de toekomst van Europa. Kiest Nederland eindelijk duidelijk positie op het speelveld waar de Franse president Macron en commissievoorzitter Jean Claude Juncker in het najaar het initiatief namen? Destijds reageerde Rutte vooral defensief: ‘Hoed u voor de grootse vergezichten. Niet hele olifanten beloven en dan met een klein muisje komen aanwandelen.’
Maar wat wil hij zelf? Als hij het aan de Duitsers gaat vertellen, heeft de Tweede Kamer het recht om het eerst te weten, stelde Asscher vanmiddag in de Kamer. Met resultaat: zowat alle fracties steunden zijn verzoek om een visiebrief, die er woensdag voor 18:00 uur moet liggen, opdat er donderdag nog over gedebatteerd kan worden, aan de vooravond van een informele Europese top.
Daarmee introduceert de Kamer wel een politiek novum, dat op veel ministeries met gemengde gevoelens zal zijn ontvangen: moet elke ministeriële speech voortaan eerst aan het parlement worden voorgelegd? Gaat de speech wel door als de Kamer vooraf bezwaren blijkt te hebben? Dagkoersen is benieuwd met welke woorden de minister-president zich er woensdag vanaf gaat maken om te voorkomen dat er een ongemakkelijk precedent wordt geschapen.
Intussen blijkt de Europese politiek ook de coalitie te verdelen. D66-Kamerlid Kees Verhoeven beticht Rutte van campagneretoriek. Ruttes belofte over minder geld naar Europa heeft een beperkte houdbaarheidsdatum, twittert Verhoeven: ’21 maart 2018′, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen.
VVD-Kamerlid Han ten Broeke. © ANP
NIET BESCHIKBAAR VOOR BZ
Ten Broeke licht situatie toe
VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke wordt ook deze ronde geen minister van Buitenlandse Zaken. Ten Broekes naam is al vaker genoemd voor die functie, tijdens de formatie vorig jaar, maar ook de afgelopen week sinds de post vrijkwam na het aftreden van partijgenoot Halbe Zijlstra.
De VVD’er heeft aan premier Rutte laten weten dat hij niet beschikbaar is voor het ministerschap, vertelt hij aan verslaggever Natalie Righton.
De reden: twee weken geleden werd hij onwel, waardoor hij naar het ziekenhuis moest. Wat er precies aan de hand is, weet hij nog niet. Verder onderzoek moet dat uitwijzen.
De komende weken zal hij daardoor soms afwezig zijn in de Kamer. GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik neemt voorlopig Ten Broekes taken waar als voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie. De VVD’er zet zijn werk voor de Buitenlandse Zakencommissie op een laag pitje. Een bezoek aan de VN-Veiligheidsraad in New York volgende week heeft hij afgezegd.
Het afscheid van oud-premier Lubbers in Rotterdam. © EPA
Oud-Premier Lubbers in familiekring begraven
Ruud Lubbers kreeg vanmiddag een laatste saluut van de vier nog levende (oud-)premiers: Van Agt, Kok, Balkenende en Rutte. Zij waren aanwezig bij de herdenkingsdienst in de Laurentius- en Elisabethkathedraal in Rotterdam. Daarna werd Lubbers in familiekring begraven. ‘Hij leidde ons land uit de diepe crisis van de jaren ’80 en gaf NL in dat proces ook vertrouwen in de toekomst en zelfbewustzijn terug’, schreef premier Rutte op Twitter. De vlaggen op overheidsgebouwen hingen halfstok.
Lees het Volkskrant-postuum: ‘Geen ideologisch bevlogen politicus, geen showman, maar wel 21 jaar een hoofdrol in de Nederlandse politiek.’ Ruud Lubbers overleed vorige week woensdag, hij was 78 jaar.
Stand van zaken 02.06.2018
Buma verdedigt einde dividendtax
CDA-leider Sybrand Buma heeft op het congres van zijn partij de afschaffing van de dividendbelasting verdedigd.
Die maatregel, die zo’n 1,6 miljard euro kost, betaalt het internationale bedrijfsleven zelf, stelt Buma. ‘Ik zou het vandaag weer doen’.
De intrekking van de heffing op de winstuitkering aan aandeelhouders is een van meest omstreden plannen van het nieuwe kabinet.
De achterban van het CDA bekreunt zich over de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting. Partijleden spreken van een ‘weeffout in het regeerakkoord’ en eisen op het CDA-congres in Den Bosch compensatie in de vorm van lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf.
Kritische CDA’ers onder aanvoering van gewezen financieel woordvoerder Eddy van Hijum liepen vandaag op het eigen congres te hoop tegen de maatregel. Zij zien die als een cadeautje voor multinationals, en willen dat dan in ieder geval ook het mkb wordt ontzien.
Lees ook;
Premier Mark Rutte wacht zwaar debat over ‘memogate’
Minister Wiebes beschikte wél over memo’s dividendbelasting
Buma ,,begrijpt de vragen daarover heel goed”, ook omdat geen enkele regeringspartij het plan in het verkiezingsprogramma had staan. Maar ,,het is geen gratis geld”, stelt Buma. Door onder meer brievenbusfirma’s aan te pakken en expats minder royaal te behandelen, denkt hij de maatregel terug te verdienen.
Dividend
Dividendbelasting is een belasting op winst die bedrijven uitkeren aan de aandeelhouders. Die uitkering heet dividend. Beleggers betalen 15 procent belasting over die uitkering.
De oppositie hekelde de maatregel omdat het schrappen van de dividendbelasting niet in de verkiezingsprogramma’s van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie stond, maar wel in het regeerakkoord landde. De vrees bestaat dat de coalitie tot het besluit kwam onder druk van multinationals en dat de beslissing verder niet onderbouwd is.
Bedrijven als Shell en Unilever zouden overwegen om hun hoofdkantoor uit Nederland terug te trekken. Afschaffing van de dividendbelasting, wat gunstig is voor aandeelhouders, zou dat kunnen voorkomen. Na het schrappen van de belasting werd in maart bekend dat Unilever Rotterdam kiest als locatie voor zijn hoofdkantoor.
De kritiek van de oppositie verscherpte door de zogenoemde ‘memo-gate’. Premier Rutte en de partijleiders van de coalitiepartijen hielden – ondanks herhaaldelijke verzoeken – vol dat ze geen herinnering hebben aan documenten die tijdens de formatie besproken zouden zijn aangaande het afschaffen van de dividendbelasting. Tijdens de kabinetsformatie bleken echter wel degelijk documenten over het onderwerp te zijn opgesteld.
Stand van zaken 09.06.2018
Bijstand niet omlaag
In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”. Bijstand gaat niet omlaag zolang wij in kabinet zitten zei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
Terugblik
AD 02.06.2018
AD 26.03.2018
lees: analyse-regeerakkoord-rutte-III effecten op-klimaat en energie PBL
zie hier: Analyse regeerakkoord kabinet-Rutte III
Zie ook: Kabinetsformatie 2017
Zie ook: kamerbrief met toelichting op koopkrachteffecten regeerakkoord
Lees: eindverslag formateur Rutte III 25-10-2017
Lees: portefeuilleverdeling kabinet Rutte III
Bekijk de volledige lijst met alle 24 beoogde ministers en staatssecretarissen en hun portefeuilles.
Lees hier alles over de verdeling van de ministersposten Elsevier 19.10.2017
Regeerakkoord niet de liefdesbaby smoorverliefd stel
Teruglezen – Het regeerakkoord ligt er. Lees hier wat er in staat en hoe er op werd gereageerd VK 10.10.2017
lees: Dit was de dag dat het regeerakkoord werd gepresenteerd NOS 10.10.2017
lees: Dit is wat je moet weten over het regeerakkoord NOS 10.10.2017
lees: Overzicht: De belangrijkste punten uit het regeerakkoord NU 10.10.2017
lees: Hoe wordt het geld verdeeld? Wat hebben de partijen binnengesleept? En op welke punten gaat de coalitie het moeilijk krijgen? VK 10.10.2017
lees: Dit zijn de maatregelen van het kabinet-Rutte III VK 09.10.2017
lees: Wat staat er in het regeerakkoord? Je ziet, hoort en leest alles bij de NOS NOS 09.10.2017
Lees meer over de kabinetsformatie van 2017 2de Kamer
Alle artikelen uit het dossier “Regeerakkoord Rutte III” AD
dossier Rutte 3 Elsevier
Dossier formatie Elsevier
BLOG: Alles over de formatie Telegraaf
Ministers Elsevier
Bekijk ook de rechtenvrije foto’s van de kabinetsformatie TK
Zie: verslag verkenner schippers 27.04.2017
Zie: Brief aan Voorzitter en TK van informateur Schippers 11.05.2017
Zie: Verslag 29.05.2017
Zie: Verslag 12.06.2017
Zie: brief_tweede_kamer_van 12.06.2017
Zie: eindverslag_informateur_tjeenk_willink_27_juni_2017
Zie: Brief informateur Zalm aan voorzitter tk 28.08.2017
Zie: eindverslag informateur Zalm 10.10.2017
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 7 – Aftrap Kabinet Rutte 3
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 6 – Regeerakkoord
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 5
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 4
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 3
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 2
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte-3 – deel 1
zie ook: Uitslag 2e kamerverkiezing 15.03.2017 – VVD de grote winnaar
Terugblik:
In ’t Veld, Van Aardenne, Ter Veld en Peper ANP, HOLLANDSE HOOGTE, NATIONAAL ARCHIEF
Aftredende ministers: hoe het in Den Haag soms om de poppetjes gaat
NOS 02.04.2018 Negen ministers en tien staatssecretarissen komen voorbij in Verloren vertrouwen, het boek over aftredende bewindslieden waarop historica Anne Bos afgelopen week promoveerde. De bonnetjesaffaire van Bram Peper. Het geëmotioneerde vertrek van Elske ter Veld. De dubbele deconfiture van de al demissionaire Ed van Thijn en Ernst Hirsch Ballin door de IRT-affaire. De drie dagen van Charl Schwietert (lange tijd een record). Toch gaat opvallend genoeg de meeste aandacht uit naar een minister die juist bleef zitten, Gijs van Aardenne.
“Dat was echt een kantelpunt in de parlementaire geschiedenis”, legt Bos telefonisch uit. “Men realiseerde zich later dat aanblijven eigenlijk een fout was geweest. Ze hadden hem moeten laten gaan.”
Van Aardenne kwam onder vuur te liggen door zijn omgang met de staatssteun voor de RSV-scheepswerf. Ondanks een ‘blanco cheque’ van de overheid was de megaonderneming failliet gegaan. Bij een parlementaire enquête naar de ondergang van de RSV in 1984 kwam naar boven dat de minister de Kamer verkeerd had ingelicht, naar eigen zeggen om de concurrentiepositie van de werf niet te schaden.
Veel veranderende politieke opvattingen kwamen samen in het geval-Van Aardenne: een nieuwe notie over ministeriële verantwoordelijkheid ontwikkelde zich en de Kamer ontdekte de kracht van de parlementaire enquête om die definitie te toetsen.
Had tot dan toe vaak een commissie van wijze mannen zich gebogen over affaires (Lockheed, Aantjes, Greet Hofmans), nu nam de Tweede Kamer zelf het voortouw, voor het eerst sinds de parlementaire enquête naar het regeringsbeleid in de Tweede Wereldoorlog.
“Aanvankelijk vond men dat ministeriële verantwoordelijkheid zich beperkte tot wat de minister wist of deed”, zeg Bos. “Gaandeweg ging het ook gelden voor wat zijn ambtenaren deden en waar de minister geen kennis van had. Sindsdien geldt: heeft hij het geweten, dan is hij daarop aan te spreken. Heeft hij er niet van geweten, dan heeft hij onvoldoende controle op zijn ministerie en moet hij er ook op worden aangesproken.”
De parlementaire enquête bleek een uitstekende manier om dergelijke vragen te beantwoorden. “Enquêtes werden eerst vooral gebruikt om de overheid te adviseren over wat beter kan: waar moet men spoorwegen aanleggen of hoe moest men arbeidsomstandigheden verbeteren? Maar nu ging men ook de uitvoering van het beleid controleren. De Tweede Kamer realiseerde zich ineens: we zijn geen lam, maar leeuw.”
Aangeschoten wild
Het beleid van Van Aardenne werd ‘onaanvaardbaar’ genoemd in de conclusie van de enquêtecommissie. Harde woorden in het Haagse vocabulaire. Toch hoefde hij het veld niet te ruimen, omdat de VVD achter haar vice-premier bleef staan en het CDA geen kabinetscrisis wilde forceren. Maar het oordeel zou Van Aardenne blijven achtervolgen. Sindsdien werd hij getypeerd als ‘aangeschoten wild’, de eerste keer dat die kwalificatie werd gebruikt in de politiek.
De zaak-Van Aardenne zou nog lang nagalmen op het Binnenhof. Bij de volgende crisis werd staatssecretaris van Volkshuisvesting Brokx er snel uitgewerkt om te voorkomen dat er opnieuw een nieuwe vleugellamme bewindsman zou blijven zitten. “Zowel de VVD als het CDA vond dat ze het anders had moeten doen, maar nu sloeg de slinger door naar de andere kant. Er werd druk op Brokx gezet om af te treden nog voordat er een enquêtecommissie was gevormd. Hij noemde zichzelf het eerste slachtoffer van het Van Aardenne-trauma.”
Het boek toont zo aan dat het ene aftreden vaak doorwerkt in het andere. “Er zijn eigenlijk heel weinig regels voor. We hebben geen voorschriften die zeggen: als er dit aan de hand is, moet iemand gaan. Ook de minister-president is nauwelijks bevoegd om veranderingen in zijn ministersploeg aan te brengen. Heel anders dan bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk, waar de premier halverwege de rit vaak een groot deel van zijn team herschikt.”
Of iemand sneuvelt is hier daarom afhankelijk van veel factoren: hoe werd er gereageerd op een eerdere crisis, hoe breed is iemands steun binnen het kabinet, hoe belangrijk is een persoon voor de partij, hoe staat een partij ervoor in de peilingen, hoe graag bespaart men een coalitiepartner een blamage?
Het klinkt een beetje primitief, maar een zoenoffer of zondebok werkt, aldus Anne Bos, Verloren vertrouwen.
Het proces tekende zich bijvoorbeeld goed af bij het vertrek van Elske ter Veld. Haar solide PvdA-achtergrond kon niet voorkomen dat impopulaire bezuinigingen op de sociale voorzieningen haar positie aantastten. “Ik heb te makkelijk gedacht: als Elske met haar linkse verleden harde bezuinigingsmaatregelen voor haar rekening neemt, zal iedereen begrijpen dat die echt nodig zijn”, analyseerde Ter Veld haar val achteraf. Toch verloor zij het vertrouwen van haar eigen fractie, terwijl Jacques Wallage daarna het beleid schier ongewijzigd kon voortzetten.
Soms gaat het in Den Haag immers niet om de inhoud, maar om de poppetjes. Een politicus wordt soms geslachtofferd. “Een zondebok, een zoenoffer”, noemt Bos het. “Het klinkt een beetje primitief, maar het werkt. Het geeft lucht, de coalitie kan daarna verder. Het kan de druk weghalen, of de ruimte geven om nieuwe mensen het te laten proberen.”
Premier Rutte neemt afscheid van Halbe Zijlstra ANP
Ook defensieminister Jeanine Hennis vertrok; hier staat ze de pers te woord na haar aftreden ANP
En ook Ard van der Steur vertrok vroegtijdig als minister van Justitie ANP
Blijft de vraag of zo’n politiek ritueel dan niet te veel aan een politicus persoonlijk blijft kleven. “Je moet onderscheid maken tussen verantwoordelijkheid en schuld. Dat wordt vaak verward. Neem het mortierongeluk in Mali waar minister Hennis om aftrad. Daar zijn fouten gemaakt, dus de minister werd er als ambtsdrager op aangesproken. Maar ze heeft niet zelf met die granaten geprutst. Ik sluit niet uit dat ze ooit nog in een bestuurlijke functie terugkeert, al is het voor de publieke opinie nu nog te vroeg. Er moet een soort boetedoening gedaan worden.”
De casus van Hennis is niet meegenomen in het boek; Bos eindigt haar overzicht in 2002, het jaar dat de komst van de LPF tot roerige tijden op het Binnenhof leidde. “Dat is een mooie markering, omdat de populistische partijen daarna opkomen en er een instabiele periode aanbreekt waarin partijen niet meer kunnen rekenen op een vast aantal zetels, zoals voorheen. Bovendien kon ik niet over materiaal beschikken, omdat bijvoorbeeld de notulen van de ministerraad nog niet openbaar zijn. Maar misschien komt zo’n onderzoek er ooit nog wel.”
BEKIJK OOK;
‘In Den Haag wordt een privékwestie meteen politiek’
We willen het met je hebben over de uitkering voor politici
‘Als je dit soort dingen doet, moet je daar de last van dragen’
Verder
Segers: Bijstand gaat niet omlaag zolang wij in kabinet zitten
AD 09.06.2018 In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”, zei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
Op het partijcongres zei Segers dat het soms belangrijk is ‘je positie ten opzichte van je coalitievrienden te markeren’. Eerder had staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken al aan de Kamer laten weten dat het verlagen van sociaal minimum ‘voor dit kabinet geen onderwerp van gesprek’ is.
Segers benadrukte dat regeren meer is ‘dan het produceren van een stortvloed aan actieprogramma’s, plannen en wetten’. Hij herinnerde het kabinet aan ‘de dure belofte’ die het heeft gedaan in het regeerakkoord: het herstellen van vertrouwen in de politiek. ,,De overheid moet betrouwbaar zijn”, benadrukte Segers. ,,En ik herinner ons, het kabinet, de coalitie, Mark Rutte eraan.”
Formatie
Hij greep terug naar de formatie, toen directeur Kim Putters van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) twee keer bij de onderhandelende partijen langs kwam. Putters schetste toen een beeld van mensen die het gevoel hebben dat de overheid eerder een vijand dan een bondgenoot is, hield Segers het congres voor. ,,Het heeft geleid tot een belangrijke zin op de eerste bladzij van het regeerakkoord: ‘Wij willen dit land beter maken, nadrukkelijk ook voor de mensen die nu het gevoel hebben dat de overheid er niet meer voor hen is.’”
Volgens Segers is dat de visie van het kabinet. ,,Mark Rutte zegt altijd dat als je visie wilt, je naar de oogarts moet gaan. Maar ik heb goed nieuws: voor visie kun je ook terug naar de eerste pagina van het regeerakkoord.”
‘Kim Putters-toets’
Segers roept bewindslieden op bij plannen en wetten de ‘Kim Putters-toets’ toe te passen. ,,Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen? En draagt dit bij aan een betrouwbare overheid?”
Zijn fractie zelf doet dat al. Zoals toen de ChristenUnie stelling nam tegen de snelle opening van vliegveld Lelystad, zo zei Segers, en als het gaat om Groningen. ,,Er was deze week een publieke tribune vol Groningers die het gevoel hadden dat de overheid er al jaren niet meer voor hen is. Hoe pijnlijk ook, ik snap het wel.” Het inlossen van de ‘ereschuld’ richting Groningen noemde Segers wederom ‘een dure plicht’. Eerder deed hij dat al in een interview met deze krant.
Vicepremier Carola Schouten wilde in haar speech ‘een lans breken’ voor minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ,,Hij zit bij mij op de gang en is dag en nacht bezig met dit dossier. Geef hem ook een kans. We zullen laten zien dat Groningen echt op ons vizier staat”, beloofde zij.
Werknemers met beperking
Op het congres werd verder een motie aangenomen die oproept dat werknemers met een beperking er niet financieel achteruit gaan in de nieuwe plannen voor loondispensatie van het kabinet. In het regeerakkoord is afgesproken dat de manier waarop werk wordt gesubsidieerd op de schop moet. Dat plan worden nu uitgewerkt door Sociale Zaken-staatssecretaris Van Ark. ,,Loondispensatie zal niet van tafel gaan”, stelde ChristenUnie-partijvoorzitter Piet Adema. ,,Maar we kunnen ons wel sterk voor maken dat de scherpere kantjes worden afgevlakt.”
Hanneke Keultjes@hannekekeultjes
De motie die oproept dat arbeidsgehandicapten er in de kabinetsplannen voor loondispensatie niet financieel op achteruit mogen gaan, wordt aangenomen met 345 stemmen vóór, 2 stemmen tegen en 5 onthoudingen. Noord-Koreaanse toestanden, zo wordt gegrapt. 12:33 PM – Jun 9, 2018
See Hanneke Keultjes’s other Tweets
De ChristenUnie besprak tijdens het congres ook de beginselverklaring, die in het najaar wordt vastgesteld. De partij heeft nu alleen een ‘grondslag’ van één alinea en een kernprogramma. Ook wil de partij vastleggen dat volksvertegenwoordigers in principe maximaal drie termijnen van vier jaar voor de ChristenUnie in gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede of Eerste Kamer mogen zitten. Afwijken van die richtlijn is mogelijk als daar zwaarwegende redenen voor zijn. Van de huidige vijf ChristenUnie-Kamerleden zit Joël Voordewind in de gevarenzone. Hij zit al 11 jaar in de Tweede Kamer.
ChristenUnie wil extra aandacht voor bestrijding ‘sociale kloof’
NOS 09.06.2018 De ChristenUnie vraagt andere partijen in het kabinet nadrukkelijk werk te maken van het verkleinen van de sociale tegenstellingen in Nederland.
“Het kabinet moet waken voor dadendrang zonder samenhang”, zei de leider van de partij, Gert-Jan Segers, op het partijcongres. Regeren is meer dan het produceren van een “stortvloed” aan actieprogramma’s, plannen en wetten.
De ChristenUnie zal ook niet instemmen met het plan van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff om de bijstand te verlagen. “Laat ik op dat punt helder zijn. In een coalitie met de ChristenUnie gaat dat niet gebeuren.”
Vijand
Segers maakt zich zorgen over de groeiende groep mensen die “van baantje naar baantje gaan, die steeds harder moeten werken, maar niet perse rijker worden, die ongezonder leven en dus ook korter leven”. Het gaat om een groep Nederlanders die de overheid als vijand zien. “Dat ze hoog en laag springen, kunnen zeggen wat ze willen, maar dat er toch niet geluisterd wordt.
Doe ik het goede?
De directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau Kim Putters noemt dit “de nieuwe sociale kwestie”en Segers wil dat VVD-, CDA- en D66-bewindslieden bij het maken van hun wetsvoorstellen een “Putters-toets” toepassen. “Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen?”, zijn volgens Segers de vragen die alle ministers en staatssecretarissen van Rutte III zich moeten stellen.
Ook voor de Groningers moet maximale hulp komen, maakt Segers duidelijk. “We hebben een ereschuld richting Groningen en we hebben de dure plicht om die in te lossen.”
Loondispensatie
De leden van de ChristenUnie hebben de fractie opgeroepen om te zorgen dat arbeidsgehandicapten kunnen blijven rekenen op een stabiel inkomen en goed pensioen. VVD-staatssecretaris Van Ark wil werkgevers stimuleren om meer mensen met een handicap aan te nemen door het principe van loondispensatie, waarbij werknemers een bijstandsuitkering krijgen, minder dat het huidige minimumloon.
Er is veel verzet tegen, nu ook van de CU-achterban. Van Ark is bezig met aanpassingen en de ChristenUnie-fractie moet nu zorgen dat dit zo gunstig mogelijk uit zal pakken voor deze groep mensen.
BEKIJK OOK
VVD’er Dijkhoff: bijstand en Nederlanderschap moet je verdienen
AD 21.04.2018
20.04.2018
Kabinet: Stukken dividendbelasting wél besproken, maar niet door partijleiders AD 20.04.2018
‘Verhaal Rutte moeilijk te geloven’ Telegraaf 20.04.2018
Rutte herhaalt: ik kende memo over dividendbelasting niet NOS 20.04.2018
Rutte: ’Ik heb daar geen herinneringen aan’ Telegraaf 20.04.2018
Rutte wil omstreden memo’s over afschaffen dividendbelasting niet vrijgeven VK 20.04.2018
Rutte maakt memo’s dividendbelasting niet openbaar NU 20.04.2018
Ministerie: wel stukken over dividendbelasting, maar niet openbaar NOS 20.04.2018
Kabinet: stukken dividendtaks wel besproken Telegraaf 20.04.2018
Toch memo’s omstreden dividendmaatregel na eerdere ontkenning coalitie NU 20.04.2018
‘Toch wél stukken over omstreden afschaffing dividendbelasting’ AD 20.04.2018
29.03.2018
Grapperhaus: in mei besluit over mogelijk rotjesverbod NOS 29.03.2018
Toch geen verbod op rotjes met Oud en Nieuw NOS 28.03.2018
Kabinet stelt besluit over nieuwe maatregelen tegen vuurwerk uit NU 28.03.2018
27.03.2018
‘Kabinet overweegt nog dit jaar verbod op rotjes in te voeren’ NU 27.03.2018
23.03.2018
Onverwacht ‘nee’ bij referendum zet eensgezindheid binnen coalitie voor het eerst echt onder druk VK 23.03.2018
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cb5960de-217c-11e8-ba1b-fdae7f0d90a9.jpg)
06.03.2018
CDA’ER BELOOFT EXTRA GELD VOOR VEILIGHEID Telegraaf 06.03.2018
23.02.2018 – Minister Wiebes, rechts, na afloop van de wekelijkse ministerraad, eerder dit jaar
Wiebes legt uit hoe Rutte III het ‘groenste kabinet ooit’ denkt te worden VK 23.02.2018
22.02.2018 – Kajsa Ollongren tijdens het debat over de intrekking van de Wet raadgevend referendum.
Oppositie gromt, maar coalitie stemt voor afschaffen raadgevend referendum VK 22.02.2018
Oppositie gromt, toch stemt coalitie het referendum weg VK 22.02.2018
Coalitie schrapt wet raadgevend referendum Elsevier 22.02.2018
Tweede Kamer stemt in met intrekken raadgevend referendum NU 22.02.2018
Meerderheid in Tweede Kamer voor afschaffen raadgevend referendum NOS 22.02.2018
Tweede Kamer schaft raadgevend referendum af AD 22.02.2018
Tweede Kamer stemt voor afschaffen referendum Telegraaf 22.02.2018
21.02.2018 – Vaders dansen met hun babys en peuters tijdens de opening van de Negenmaandenbeurs.
Kabinet: zes werkweken kraamverlof voor partners in 2020, in 2019 één week VK 21.02.2018
Het spant erom bij stemming afschaffen referendumwet: slechts één dissident en de referendummogelijkheid lonkt VK 21.02.2018
20.02.2018
Weg is vrij voor Ollongren om referendum ten grave te dragen VK 20.02.2018
Voltallige oppositie hekelt goedkeuring coalitie voor afschaffen referendum NU 20.02.2018
Regeringspartijen houden vol: geen referendum over afschaffen referendum NOS 20.02.2018
Ollongren: ‘Voorstel over referendumwet had eerst naar de Kamer gemoeten’ NU 20.01.2018
Referendumdebat: Ollongren opnieuw oog in oog met oppositie Elsevier 20.02.2018
Coalitie houdt vol: doek valt voor referendum AD 20.01.2018
Raad van State verandert niet van advies over intrekken referendum NU 20.02.2018
20.02.2018 – Minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid
Grapperhaus: Geen duizenden extra rechercheurs AD 20.02.2018
Kabinet schrapt experimentenwet gemeenten NU 20.02.2018
Minister wacht opnieuw pittig debat over afschaffen referendum AD 20.02.2018
19.02.2018
Kabinet trekt 117 miljoen euro extra uit voor opruimen kernafval Petten VK 19.02.2018
Kabinet wil belastingafspraken met multinationals aanscherpen VK 19.02.2018
Unieke zaak: minister Grapperhaus (Justitie) verdedigt zich tegen klacht over handelen als advocaat VK 19.02.2018
16.02.2018
Kabinet moet snel beslissen over landelijk vuurwerkverbod, schrijven vier burgemeesters in brief aan minister VK 16.02.2018
Minister Grapperhaus neemt in voorjaar besluit over vuurwerkverbod NU 16.02.2018
Minister: Dit voorjaar besluit over vuurwerkverbod AD 16.02.2018
Minister Kaag stuurt aan op meldpunt voor wangedrag hulpverleners AD 16.02.2018
Rutte raakt zijn scherpte kwijt AD 16.02.2018
Oppositie staat lijnrecht tegenover minister Ollongren bij debat over het afschaffen van het referendum VK 15.02.2018
13.02.2018
Ontknoping: donorwet goedgekeurd door Eerste Kamer Elsevier 13.02.2018
Eerste Kamer stemt in met donorwet: in 2020 is elke Nederlander orgaandonor, tenzij bezwaar wordt aangetekend VK 13.02.2018
12.02.2018
Hoe trouw is de coalitie na de leugen van Zijlstra? Deze en nog drie – pijnlijke – vragen bepalen zijn lot VK 12.02.2018
09.02.2018
Scholen ontvangen 237 miljoen euro extra om werkdruk aan te pakken, leraren krijgen stem in besteding VK 09.02.2018
Kabinet en basisonderwijs eens over aanpakken werkdruk NU 09.02.2018
Kabinet stelt handhaving zzp-wet opnieuw uit. NU 09.10.2018
04.02.2018
Eerste honderd dagen Rutte III: Juiste chemie in een kabinet zonder gedoe AD 04.02.2018
02.02.2018
100 dagen Rutte III: weinig wetten, wel veel ‘werk in uitvoering’ NOS 02.02.2018
Minister Koolmees wil beter inzicht in hoogte pensioenen NU 02.02.2018
31.01.2018
Minister Hoekstra onderzoekt wenselijkheid Nederlands verbod op bitcoin NU 31.01.2018
Minister bekijkt verbod op speculeren bitcoin AD 31.01.2017
Minister roept hulp in van Kamer over verdeling onderwijsachterstandengeld AD 31.01.2018
50Plus wil debat over koopkracht Telegraaf 31.01.2018
30.01.2018
Senaat wil meer duidelijkheid over donorwet, stemming uitgesteld NU 30.01.2018
Stemming Eerste Kamer over donorwet week uitgesteld NOS 30.01.2018
Staatsseceretaris Knops: Nog geen akkoord met Wereldbank over wederopbouw Sint Maarten VK 30.01.2018
25.01.2018
Minister Koolmees blijft worstelen met zzp-dossier NU 25.01.2018
25.01.2018
Kabinet gaat met zzp’ers en werkgevers op zoek naar oplossingen NOS 24.01.2018
22.01.2018
Minister Schouten belooft zich in te spannen voor pulsvissers NU 22.01.2018
Minister Schouten wil Fransen overtuigen van voordelen pulsvisserij NOS 22.01.2018
Kamer: treuzel niet met aanpak wildgroei Engels in hoger onderwijs NOS 22.01.2018
Kabinet stelt 12 miljoen euro beschikbaar voor zorgstartups NU 22.01.2018
21.01.2018
Staatssecretaris Van Veldhoven wil lijst afnemers Chemours NU 21.01.2018
Minister: Pleegkind moet tot 21 jaar bij pleeggezin kunnen wonen NU 21.01.2018
Minister wil pleegkind tot 21e bij pleeggezin AD 21.01.2018
‘Pleegkinderen tot 21ste bij pleeggezin laten wonen’ NOS 21.01.2018
Staatssecretaris Van Ark wil strenger toezicht op taaleis bijstand NU 21.01.2018
20.01.2018 – Premier Mark Rutte tijdens de aankomst van de bewindslieden voorafgaand aan de beëdiging van de ministers van het kabinet Rutte III.
Rutte III regeert nu 86 dagen, maar waarom horen we zo weinig van het kabinet? VK 20.01.2018
19.01.2018 – Minister Ank Bijleveld van Defensie (CDA) en commissievoorzitter Jeroen van der Veer geven een reactie op het rapport over veiligheid bij Defensie.
Ook voor Ank Bijleveld is er weinig ruimte voor nieuwe missers bij Defensie VK 19.01.2018
16.01.2018
Kabinet doet ‘alles’ om einde pulsvisserij te voorkomen NOS 16.01.2018
Minister Schouten geschokt door totaalverbod pulsvisserij Telegraaf 16.01.2018
14.01.2018
Rutte: dat het zo lang duurt in Groningen komt door kabinetsformatie NOS 14.01.2018
Na de ministerraad: wat vindt Rutte van strenger Duits immigratiebeleid? Elsevier 13.01.2018
Zo wil kabinet het criminelen lastiger maken celstraf te ontlopen Elsevier 11.01.2018
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ab8ebd9c-ed35-11e7-a0b4-7bbeb76d911b.jpg)
30.12.2017 Minister Wopke Hoekstra (Financiën)
Hoekstra: misschien extra lastenverlichting Telegraaf 30.12.2017
28.12.2017
Nieuwe ministers: het begint steeds meer te wennen NOS 28.12.2017
XXL Formatievlog #30: luchtig politiek jaaroverzicht NOS 24.12.2017
23.12.2017
Schippers: Rutte heeft niet hard genoeg gezocht naar vrouwen Elsevier 23.12.2017
Edith Schippers: VVD is tekortgeschoten, Rutte zocht niet goed genoeg naar vrouwen voor ministersposten VK 23.12.2017
Schippers: Rutte zocht niet goed naar vrouwen Telegraaf 23.12.2017
AD 22.12.2017
AD 22.12.2017
XXL Formatievlog #30: luchtig politiek jaaroverzicht NOS 22.12.2017
Edith Schippers: VVD is tekortgeschoten, Rutte zocht niet goed genoeg naar vrouwen voor ministersposten VK 22.12.2017
21.12.2017
Vrolijke slimmerik Koolmees moet polder overtuigen Elsevier 21.12.2017
Kabinet houdt vast aan korting op uitkering arbeidsbeperktenNU 21.12.2017
Minister Koolmees overlegt eind januari over nieuwe zzp-wet NU 21.12.2017
20.12.2017 – Een stembureau in Rotterdam tijdens het eerste raadgevend referendum
Kabinet krijgt groen licht voor intrekking referendum over referendumwet VK 20.12.2017
Raad van State: Geen referendum over intrekken referendumwet Elsevier 20.12.2017
Raad van State positief over intrekking raadgevend referendum NOS 20.12.2017
Raad van State: Kabinet kan referendumwet intrekken zonder referendum NU 20.12.2017
‘Kabinet kan zonder referendum referendumwet intrekken’ AD 20.12.2017
Kabinet maakt haast met intrekken referendum Telegraaf 20.12.2017
Kabinet: Wij willen dat experiment met legale coffeeshops slaagt AD 20.12.2017
VVD wil extra lastenverlichting, minister terughoudend Telegraaf 20.12.2017
19.12.2017
Document duikt op: orde op zaken bij kerncentrales kost kabinet honderden miljoenen VK 19.12.2017
Kabinet maakt meer geld vrij voor Q-koortspatiënten NU 19.12.2017
Eerste Kamer verzet zich tegen bezuinigingen op onderwijs NU 19.12.2017
Senaat keert zich tegen onderwijsbezuiniging Telegraaf 19.12.2017
Eerste Kamer keert zich voor het eerst tegen afspraken uit regeerakkoord AD 19.12.2017
Senaat stemt in met afschaffen wet-Hillen Telegraaf 19.12.2017
Belastingvoordeel hypotheekaflossers verdwijnt Telegraaf 19.12.2017
Ook Eerste Kamer achter verdwijnen belastingvoordeel afgelost huis NOS 19.12.2017
Kabinet wil 30 miljoen uittrekken voor omscholing oudere werklozen NU 19.12.2017
Voltooid Leven: D66 is stuitend arrogant Elsevier 19.12.2017
Coalitiepartners blussen brandje over ‘voltooid leven’ AD 18.12.2017
‘Voltooid leven’ speelt weer op in coalitie NOS 18.12.2017
‘Voltooid leven’-discussie laait opnieuw op in coalitie AD 18.12.2017
D66 en ChristenUnie botsen over ‘voltooid leven’ VK 18.12.2017
Segers: haast voltooid leven ’onverstandig’ Telegraaf 18.12.2017
Minister bekijkt plan mestsector tegen fraude Telegraaf 18.12.2017
Minister Schouten bekijkt plan mestsector tegen fraude AD 18.12.2017
Kabinet wil verkoop lachgas aan banden leggen NU 18.12.2017
Kabinet wil verkoop gevaarlijk lachgas aan banden leggen AD 18.12.2017
Ook CDA-fractie Senaat overtuigd van aflosboete Telegraaf 18.12.2017
AD 15.12.2017
Koolmees ziet geen mogelijkheid voor omvangrijk sociaal akkoord NU 15.12.2017
Geen nieuw sociaal akkoord arbeidsmarkt AD 15.12.2017
Kabinet stelt adviescommissie in voor wietteeltexperiment NOS 15.12.2017
Kabinet: 12 miljoen extra voor herstel Irak Telegraaf 15.12.2017
Kabinet: Extra voorzichtig met sleepwet AD 15.12.2017
Waarborgen ’aftapwet’ sneller ingevoerd Telegraaf 15.12.2017
Minister: aftapwet gaat niet over lukraak informatie verzamelen NOS 15.12.2017
Kabinet wil wet DBA voor zzp’ers in 2020 vervangen NOS 15.12.2017
Rekentoets vwo’er telt definitief niet mee Telegraaf 15.12.2017
Rekentoets telt niet meer mee voor vwo-diploma NOS 15.12.2017
Rekentoets vwo’er telt definitief niet mee AD 15.12.2017
14.12.2017
Oproep aan het kabinet: kort de lonen van arbeidsbeperkten niet VK 14.12.2017
Werk moet lonen voor arbeidsbeperkten Telegraaf 14.12.2017
Van Ark koerst op minimumloon voor arbeidsbeperkten NOS 14.12.2017
Kamer akkoord met snorfiets op de rijbaan AD 14.12.2017
Kamer praat over afschaffen dividendbelasting, EC waarschuwt al jaren: ‘Doe het niet’ NOS 14.12.2017
Oppositie vraagt Shell en Unilever tevergeefs naar invloed dividendmaatregel NU 14.12.2017
Unilever en Shell: Dividendtax belangrijke factor Telegraaf 14.12.2017
Najaar 2018 start maatschappelijke diensttijd Telegraaf 14.12.2017
Minister in gesprek over trapliftverspilling Telegraaf 14.12.2017
Achterstand herkeuringen arbeidsongeschikten loopt op NOS 13.12.2017
Van Engelshoven: meer vrijheid voor mbo-opleidingen NOS 13.12.2017
Slechte wifi via provider? Kabinet wil klant router laten kiezen NOS 13.12.2017
Kamer wil van ouderwetse cv-ketel af Telegraaf 13.12.2017
Minister Wiebes wil laatste kolencentrales sluiten door verbod NU 13.12.2017
Wiebes: kolencentrales moeten dicht via wettelijk verbod NOS 13.12.2017
12.12.2017
MINISTER KOOLMEES: INBURGERING MOET ECHT OP DE SCHOP BB 12.12.2017
Minister Koolmees vindt dat ‘inburgering op de schop moet worden genomen’ NU 12.12.2017
Twijfels bij CDA over aflosboete Telegraaf 12.12.2017
Arie Slob: doelwit van de leraren Elsevier 12.12.2017
Slob: eerst plannen, dan pas geld voor minder werkdruk op basisscholen NOS 12.12.2017
Stakende leraren slaan een beetje door Elsevier 12.12.2017
Leerkrachten leggen vandaag opnieuw massaal het werk neer AD 12.12.2017
11.12.2017
Minister Bruins sluit akkoord met fabrikant over medicijn spierziekte SMA NU 11.12.2017
08.12.2017
Wiebes wil in 2018 met nationaal klimaatakkoord komen NU 08.12.2017
Wiebes: kosten klimaatdoel Parijs hoog Telegraaf 08.12.2017
Tussen nu en een jaar moet er een klimaatakkoord liggen NOS 08.12.2017
Kabinet pakt fileleed aan Telegraaf 08.12.2017
Honderden miljoenen om groei verkeer op te vangen verdeeld NOS 08.12.2017
07.12.2017
Carola Schouten: nauwgezet en streng als het moet Elsevier 07.12.2017
D66 en CU: leg sluiting kolencentrales vast Telegraaf 07.12.2017
06.12.2017
Rutte heeft zijn cadeau al binnen: een vlekkeloze nieuwe start VK 06.12.2017
Coalitie trekt niet nog meer geld uit voor leraren NU 06.12.2017
Coalitie: niet nog meer geld naar leraren NOS 06.12.2017
D66 wil minder lesuren op middelbare school en mbo voor beter onderwijs NOS 06.12.2017
CDA en D66: Slob moet werk maken van afschaffing rekentoets AD 06.12.2017
AD 05.12.2017
Torenhoge verwachtingen van minister met boerenverstand AD 05.12.2017
Leerkrachten gaan opnieuw staken: ‘Als er geen oplossing komt, gaan we tot Prinsjesdag door met acties’ VK 05.12.2017
Coalitie zet deur op kleine kier voor extra onderwijsgeld NU 05.12.2017
Boodschap kabinet aan onderwijs blijft vooralsnog: sorry, geen geld VK 05.12.2017
AD 05.12.2017
‘Kabinet praat met gespleten tong over belastingontwijking’ NOS 05.12.2017
50Plus wil referendum over afschaffing wet Hillen NU 05.12.2017
50PLUS wil referendum over ‘aflosboete’ Telegraaf 05.12.2017
50Plus wil referendum over belastingvoordeel afgelost huis NOS 05.12.2017
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8abe3448-d92c-11e7-ba2e-076df7cbc396.jpg)
04.12.2017
Kabinet wil spoedadvies RvS over referendum Telegraaf 04.12.2017
D66 in senaat heeft nog vragen over afschaffen dividendbelasting NOS 04.12.2017
Wiebes wil energieakkoord in 2018 klaar hebben NOS 04.12.2017
Knops: 550 miljoen wederopbouw St-Maarten misschien niet genoeg NOS 04.12.2017
01.12.2017
Sander Dekker: veiligheidsman die hopelijk doorpakt Elsevier 01.12.2017
Grapperhaus is kleurrijk, maar nu bewust even niet AD 01.12.2017
Kamer wil snel debat over ‘indringend’ vuurwerkrapport AD 01.12.2017
30.11.2017
Nieuwe ministers hebben slecht nieuws voor de Kamer VK 30.11.2017
Minister Ollongren dwarsboomt referendum over intrekken referendumwet VK 30.11.2017
‘Kabinet blokkeert referendum over afschaffing referendum’ NU 30.11.2017
Straat afgezet voor aangifte Wilders tegen premier Rutte NOS 30.11.2017
Wilders doet aangifte tegen premier Rutte, ‘met steun van tienduizenden’ AD 30.11.2017
Wilders doet aangifte tegen premier Rutte wegens discriminatie NU 30.11.2017
Wilders beschuldigt Rutte als premier van discriminatie, niet als Mark NOS 30.11.2017
29.11.2017
Grapperhaus: zwaargewicht met temperament Elsevier 29.11.2017
Van Nieuwenhuizen: ‘partijtijger’ die onder de radar bleef Elsevier 29.11.2017
Nederland gaat 1.750 extra vluchtelingen opvangen NU 29.11.2017
Migratiedeals zorgen voor politiek verzet in de Kamer – Kamerlid Azmani boekt succes VK 29.11.2017
Kabinet maakt twee miljoen euro extra vrij voor Saba NU 29.11.2017
Kamer wil opheldering over tekort Ollongren NOS 29.11.2017
Minister Slob biedt leraren alleen meer inspraak tijdens rumoerige bijeenkomst NU 29.11.2017
Slob kan boze leraren niet tegemoetkomen AD 29.11.2017
28.11.2017
Klein formatiefoutje: Ollongren komt 200 miljoen tekort NOS 28.11.2017
Staatssecretaris: NS, of andere partij, kan prestatie HSL verbeteren NOS 28.11.2017
27.11.2017
Kabinet wil meer ‘burgerschap’ op scholen NOS 27.11.2017
27.11.2017
Raymond Knops: geliefd, maar onderschat hem niet Elsevier 27.11.2017
Minister Slob: NPO moet flink bezuinigen AD 27.11.2017
Slob: publieke omroep zal moeten bezuinigen NOS 27.11.2017
NPO moet broekriem aanhalen Telegraaf 27.11.2017
‘Publieke omroep moet opnieuw bedenken waarop bezuinigd kan worden’ NU 27.11.2017
NPO moet van minister Slob weer bezuinigen, budget gaat 60 miljoen omlaag VK 27.11.2017
AD 25.11.2017
PVV-leider Wilders on tour tegen Rutte AD 25.11.2017
Het gaat van ‘au’ bij de ChristenUnie, maar Segers telt op het partijcongres vooral zijn zegeningen VK 25.11.2017
ChristenUnie-congres stemt omstreden kinderpardonmotie weg AD 25.11.2017
Coalitie weigert knip te trekken voor publieke omroep AD 25.11.2017
AD 24.11.2017
Diplomate Kaag benadert iedereen met fluwelen handschoenen AD 24.11.2017
Meer geld voor peuterklasjes volgend jaar AD 24.11.2017
Sigrid Kaag: denkt zij wel aan belang Nederland? Elsevier 23.11.2017
Minister Kaag wil grotere bijdrage China en Saudi-Arabië in vluchtelingencrisis NU 23.11.2017
Minister Kaag: Arabische landen moeten meer bijdragen aan noodhulp en vluchtelingenopvang VK 23.11.2017
Ondernemers: Stop bezuiniging op aanpak criminaliteit AD 23.11.2017
Bijleveld na kritiek: mijn lezing klopt Telegraaf 23.11.2017
De drones en radars waar defensie ‘herstel-miljoenen’ aan besteedt NOS 23.11.2017
‘Door miljoenen voor defensie valt Nederland niet meer uit de toon’ NOS 23.11.2017
NTR-baas doet oproep aan kijkers: spreek je uit tegen bezuinigingen NOS 23.11.2017
Raad voor Cultuur: ‘Meer geld naar dance en Nederlandse lied’ VK 23.11.2017
Raad voor Cultuur wil meer subsidie voor populaire muziek NOS 23.11.2017
AD 23.11.2017
Mislukte filibuster mocht niet baten: Tweede Kamer stemt voor einde aan Wet Hillen VK 23.11.2017
Kamer stemt tegen voorstel bindend referendum NU 23.11.2017
Kamer stemt ondanks verzet oppositie in met afschaffen Wet Hillen NU 23.11.2017
Ruime Kamermeerderheid achter verdwijnen belastingvoordeel afgelost huis NOS 23.11.2017
Wet-Hillen weg ondanks fel verzet oppositie AD 23.11.2017
Afschaffen belastingvoordeel afgelost huis is ‘verdedigbaar’ en ‘verstandig’ NOS 23.11.2017
Senaat nu laatste strohalm voor omstreden wet-Hillen AD 23.11.2017
22.11.2017
Wat is eigenlijk het budget van Sigrid Kaag? VK 22.11.2017
‘Snel meer duidelijkheid over peperduur medicijn tegen SMA’ AD 22.11.2017
Kamer: bekijken of apotheker medicijnen kan maken NOS 22.11.2017
Ank Bijleveld: kordate minister zonder soundbites Elsevier 22.11.2017
Marathondebat Kamer was een grote poppenkast Elsevier 22.11.2017
Sheila Sitalsing: ‘Nooit geweten dat Henk en Ingrid massaal afgeloste huizen bezitten’ VK 22.11.2017
Filibuster mislukt: Kamer maakt al na 6,5 uur eind aan stunt van 50Plus en PVV VK 22.11.2017
Niet nog een marathondebat over wet-Hillen NOS 22.11.2017
Vervolg ‘marathondebat’ wordt stuk korter AD 22.11.2017
Kamer maakt einde aan filibuster na ‘spelletje’ van PVV’er Mulder AD 22.11.2017
Kamer stopt marathondebat na ‘theater’ van PVV’er Elsevier 22.11.2017
Afschaffen wet-Hillen: Het tijdrekken door de Kamerleden is logisch AD 22.11.2017
21.11.2017
De kunst van het filibusteren AD 21.11.2017
Filibuster-Kamerleden zien stunt aan het eind van de nacht stranden NOS 21.11.2017
‘Filibuster’ 50Plus en PVV mislukt, geen vertraging Wet Hillen NU 21.11.2017
50Plus begonnen aan 15 uur spreektijd ‘aflosboete’ Telegraaf 21.11.2017
Filibusterdebat over afschaffen wet-Hillen of ‘aflosboete’ begonnen NOS 21.11.2017
LIVE: Marathondebat over wet-Hillen loopt nu al vertraging op AD 21.11.2017
Aangekondigde ‘filibuster’ over Wet Hillen uur later begonnen NU 21.11.2017
Praten, praten, praten om stemming over afschaffing wet-Hillen te frustreren AD 21.11.2017
Geen blokkade monsterspreektijd 50Plus en PVV bij debat Wet Hillen NU 21.11.2017
50Plus en PVV hopen door 35 uur te spreken de wet-Hillen te redden VK 21.11.2017
Wilders wil 20 uur spreektijd in debat aflosboete, dit is zijn plan Elsevier 21.11.2017
50Plus en PVV hopen door 35 uur te spreken de wet-Hillen te redden VK 21.11.2017
20.11.2017
Raad voor Cultuur opent ogen voor kunst uit de regio en adviseert de nieuwe minister hetzelfde te doen VK 20.11.2017
Geen blokkade monsterspreektijd 50Plus en PVV bij debat Wet Hillen NU 20.11.2017
‘Aanpak kindermishandeling topprioriteit voor Rutte III’ AD 20.11.2017
AD 18.11.2017
Ollongren aangedaan door Wilders Telegraaf 18.11.2017
Pechtold tijdens partijcongres ‘best trots’ op regeerakkoord VK 18.11.2017
Kabinet krijgt het ‘niet makkelijk’ met D66-fractie, waarschuwt Pechtold NOS 18.11.2017
AD 17.11.2017
CPB gaat gevolgen afschaffen dividendbelasting niet verder uitwerken NOS 17.11.2017
‘Alsof Zijlstra het al jaren doet’ NOS 17.11.2017
Ollongren blij met discussie over Russische inmenging en nepnieuws NOS 17.11.2017
Uit de ministerraad: het debuut van Hugo de Jonge Elsevier 17.11.2017
Ook Hugo de Jonge wil niet somberen VK 17.11.2017
50Plus en PVV willen met urenlang debat ‘aflosboete’ tegenhouden NOS 17.11.2017
Oppositie saboteert afschaffen wet-Hillen: 35 uur spreektijd aangevraagd AD 17.11.2017
17.11.2017
Staatssecretaris Snel vindt belastingvoordeel huiseigenaren ‘rare bonus’ NU 17.11.2017
50Plus: ‘Rutte III pleegt “overval” met aflosboete Elsevier 17.11.2017
Defensie doet grote aankopen en gaat eenheden uitbreiden RO 17.11.2017
Kabinet geeft 400 miljoen extra uit aan Defensie NU 17.11.2017
Coalitie maakt vaart met extra geld Defensie AD 17.11.2017
Kabinet verlaagt eigen bijdragen voor langdurige zorg RO 17.11.2017
Kabinet zet extra in op noodhulp en opvang in de regio AD 17.11.2017
Over referenda: ‘Democratie is meer dan stembiljet’ Elsevier 17.11.2017
16.11.2017 – Minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra op het Binnenhof.
Ollongren knikt en geeft geen krimp, Zijlstra blijkt toch vrij buigzaam VK 16.11.2017
Schrappen ‘aflossubsidie’ dringt kabinet in verdediging – maar wat is het precies? VK 16.11.2017
Regeerakkoord in begrijpelijke taal: zo snapt iedereen wat de plannen zijn AD 16.11.2017
Waarom klaagt iedereen over ons supergeweldige zorgstelsel? VK 16.11.2017
Commissie: minister Grapperhaus heeft teveel macht over de politie VK 16.11.2017
Ollongren: referendum over intrekken referendumwet onzeker NOS 16.11.2017
Kabinet neemt nog geen besluit over referendum over referendumwet NU 16.11.2017
16.11.2017
Ollongren: Nog geen besluit rond referendum over referendumwet AD 16.11.2017
Kajsa Ollongren: de vrouw die de premier influisterde en nu zelf beslist Elsevier 16.11.2017
Schrappen ‘aflossubsidie’ dringt kabinet in verdediging – maar wat is het precies? VK 16.11.2017
Wiegel: ‘aflosboete’ is onbehoorlijk politiek handelen NOS 16.11.2017
Hans Wiegel tegen eigen partij: schaf Wet Hillen niet af Elsvier 16.11.2017
Huiseigenaren opgelet: coalitie drukt afschaffing wet-Hillen door AD 16.11.2017
DNB ziet vooral voordelen in schrappen belastingvoordeel huiseigenaren NU 16.11.2017
Nederlandse jongeren manen klimaatminister tot meer actie NOS 16.11.2017
Deze vier vragen moet minister Zijlstra vanavond bij zijn debuut in de Kamer beantwoorden VK 15.11.2017
AD 16.11.2017
Brexit bracht afschaffing dividendbelasting op tafel, coalitie niet van plan dat terug te draaien VK 15.11.2017
Rutte excuseert zich bij Belgische premier voor ‘lompe’ opmerking NOS 15.11.2017
Rutte principieel tegen publiceren alle documenten over dividendmaatregel NU 15.11.2017
‘Gelukkig elke week debat over dividendbelasting’ NOS 15.11.2017
Oppositie protesteert, maar Rutte is onvermurwbaar over dividendbelasting Elsevier 15.11.2017
Coalitie onder vuur om schrappen dividendbelasting Telegraaf 15.11.2017
LIVE: ‘Rutte doet een ‘Ivo-Opsteltentje’ over stukken dividendbelasting’ AD 15.11.2017
Oppositie hoeft niet te rekenen op aanpassing dividendmaatregel NU 15.11.2017
15.11.2017
‘Wij staan voor afschaffing en gaan er niks aan veranderen’ AD 15.11.2017
Woede bij oppositie over ‘achterhouden’ interne memo’s AD 15.11.2017
Oppositie wil alle onderliggende documenten achter dividendmaatregel NU 15.11.2017
Premier Rutte: Ik had niet zo hoeven spreken over België AD 15.11.2017
‘Rutte laat Nederlander in de kou staan en helpt multinational-vriendjes’ AD 15.11.2017
Kwestie van kiezen: ‘sterftaks’ en dividendbelasting net zo duur AD 15.11.2017
Het dividenddebat wordt een krachtmeting: oppositie staat handenwrijvend klaar VK 15.11.2017
Kamer: Kijk of financiering scholen anders kan AD 15.11.2017
15.11.2017 – Leraren voeren al maanden actie voor een beter salaris en minder werkdruk.
‘Scholen en bonden zijn zelf verantwoordelijk voor laag salaris leraar’ AD 15.11.2017
Clash PVV en D66 om uitspraak dat “Ollongren achter tralies moet” NOS 15.11.2017
PVV’er Bosma dringt aan op celstraf minister Ollongren; doet geen aangifte NU 15.11.2017
PVV: Sluit minister Ollongren 30 jaar op AD 15.11.2017
Minister Dekker heeft geen bezwaar tegen inzet ‘wietdrones’ NU 15.11.2017
14.11.2017
Wankelen Omtzigt eerste stresstest voor coalitie AD 14.11.2017
Wiebes stemt in met proefboren naar gas in Noordzee NU 14.11.2017
Kleinzielig cultuurdebat in de Tweede Kamer Elsevier 14.11.2017
Advies: zo moeten kunstenaars en andere mensen met creatieve beroepen meer gaan verdienen VK 14.11.2017
Trollen, Russische nepberichten, beïnvloeding: de impact van nepnieuws NOS 14.11.2017
Ollongren: Nederland in vizier Russische inlichtingendiensten NOS 14.11.2017
Geen twijfel over België AD 14.11.2017
Kamer twijfelt helemaal niet over België AD 14.11.2017
WEER HONDERDEN MILJOENEN EXTRA VOOR GEMEENTEN BB 14.11.2017
AD 13.11.2017
Fonds Podiumkunsten schrikt van VVD-plan: ‘Popmuziek kan niet leven van commercie’ NOS 13.11.2017
De nieuwe aanwijzingen van omvangrijke mestfraude maakten minister Carola Schouten ‘echt boos’ VK 13.11.2017
Minister Schouten eist stappen van mestbedrijven tegen misstanden NU 13.11.2017
Minister Schouten eist stappen van mestbedrijven tegen misstanden NU 13.11.2017
De nieuwe aanwijzingen van omvangrijke mestfraude maakten minister Carola Schouten ‘echt boos’ VK 13.11.2017
‘Politie wordt effectiever als minister macht inlevert’ NU 13.11.2017
Minister Ollongren: meer regie Rijk bij aanjagen woningbouw RO 13.11.2017
Ollongren: woningbouw in steden aanjagen NOS 13.11.2017
Cultuurminister: Ogen niet sluiten bij discussie Zwarte Piet AD 13.11.2017
Staatssecretaris Visser zwicht en stelt ‘tijdelijk’ extern meldpunt in voor misbruik bij defensie VK 13.11.2017
12.11.2017
Minister Koolmees: AOW-leeftijd niet omlaag AD 12.11.2017
Kwestie dividendbelasting kost kabinet krediet AD 12.11.2017
Kwestie dividendbelasting kost kabinet krediet Telegraaf 12.11.2017
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/28c65d7c-c71d-11e7-a0b1-7d5cc9b42982.jpg)
11.11.2017
Deze uitspraak van Rutte maakt Belgen woest Telegraaf 11.11.2017
Belastinguitspraak Rutte valt verkeerd in België: ‘onaanvaardbaar’ AD 11.11.2017
Nederlandse premier Rutte wil “niet eindigen zoals België” NWS 11.11.2017
Iedereen een portefeuille: Rutte-III is een nodeloos ingewikkeld kabinet VN 11.11.2017
AD 10.11.2017
Klaver schrijft brandbrief aan Europese Commissie om afschaffing dividendbelasting te blokkeren VK 10.11.2017
Dividendbelasting spil in concurrentiestrijd Elsevier 10.11.2017
Rutte gaat na ministerraad in op dividendbelasting Elsevier 10.11.2017
Oppositie: Rutte gechanteerd door grote bedrijven AD 09.11.2017
Rutte geeft geen krimp over dividendbelasting VK 10.11.2017
Rutte ‘overtuigd’ van noodzaak afschaffing dividendbelasting AD 10.11.2017
‘Afschaffing dividendbelasting noodzakelijk voor Brexit’ Elsevier 09.11.2017
‘Eerste nederlaag Rutte III’: afschaffen belastingvoordeel huiseigenaren uitgesteld VK 10.11.2017
Nederland stelt ruim half miljard beschikbaar voor wederopbouw Sint Maarten VK 10.11.2017
Kabinet verdubbelt hulpgeld Sint-Maarten Elsevier 10.11.2017
550 miljoen in fonds wederopbouw Sint-Maarten NOS 10.11.2017
Kabinet trekt onder voorwaarden 550 miljoen uit voor Sint Maarten NU 10.11.2017
Kabinet trekt 550 miljoen euro uit voor Sint-Maarten AD 10.11.2017
Financiële steun wederopbouw Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius RO 10.11.2017
Zekerheid voor theatergroepen over hun subsidie NOS 10.11.2017
€ 10 miljoen extra voor cultuur RO 10.11.2017
NAVO-top tevreden met ambities Ank Bijleveld Elsevier 10.11.2017
Kabinet verscherpt regels financiële dienstverleners AD 10.11.2017
Kabinet legt trustsector strengere regels op RO 10.11.2017
AD 09.11.2017
Wopke Hoekstra: geen bierdrinkende corpsbal, wel een family man AD 09.11.2017
Wopke Hoekstra debuteert met flair: wie is hij? Elsevier 09.11.2017
Wopke Hoekstra staat meteen midden in de storm VK 09.11.2017
AD 09.11.2017
Knops dreigt Sint Maarten met dichtdraaien geldkraan Elsevier 09.11.2017
Knops: verkiezingen Sint-Maarten hoeven niet uitgesteld NOS 09.11.2017
‘Schrappen dividend-taks hard nodig in strijd met Britten en Amerikanen’ NOS 09.11.2017
Rutte erkent gesprek met VNO-NCW en Shell over afschaffen dividendbelasting NU 09.11.2017
Rutte geeft gesprekken over dividendbelasting toe, maar zonder namen NOS 09.11.2017
Rutte moet Kamer opnieuw uitleg komen geven over dividendbelasting NOS 09.11.2017
PVV: Kabinet moet ‘lobby’ dividendbelasting toelichten AD 09.11.2017
Drie redenen voor afschaffen dividendbelasting AD 09.11.2017
‘Rutte houd vol en schrap dividendbelasting!’ Elsevier 09.11.2017
08.11.2017
Peilingwijzer: regeringspartijen en Wilders in de min, Forum stijgt NOS 08.11.2017
‘Grote bedrijven zetten onderhandelaars kabinet onder druk’ NOS 08.11.2017
Wiebes en Klaver hadden goed gesprek over klimaat NOS 08.11.2017
Waarom het nieuwe kabinet best wil meewerken aan de invoering van Klavers Klimaatwet VK 08.11.2017
08.11.2017
Kabinet onderzoekt alle 4.000 belastingafspraken met multinationals VK 08.11.2017
Amerikanen ‘happy’ met Nederlandse minister van Defensie Bijleveld NOS 08.11.2017
Irritaties en snerende opmerkingen in de Kamer Telegraaf 08.11.2017
Oppositie wil Rutte horen over bedrijvenlobby tegen dividendtaks AD 08.11.2017
Woedende oppositie wil tekst en uitleg over dividendbelasting NOS 08.11.2017
Oppositie blijft verontwaardigd over afschaffen dividendbelasting NU 08.11.2017
Ambulancemedewerkers gaan volgende week toch niet actievoeren NOS 08.11.2017
Onderwijsorganisaties willen 5 december duidelijkheid van minister Slob NU 08.11.2017
AD 07.11.2017
Basisonderwijs boos over ‘verborgen’ bezuiniging NOS 07.11.2017
Basisonderwijs woest over bezuiniging van 61 miljoen euro: ‘Kabinet geeft trap na’ AD 07.11.2017
Politieke plankenkoorts tijdens eerste vragenuurtje AD 07.11.2017
Grapperhaus noemt incident met plofmunitie ‘zeldzaam’ AD 17.11.2017
AD 07.11.2017
Slob denkt dat basisschool geen last krijgt van miljoenenkorting NOS 07.11.2017
AD 07.11.2017
‘Afschaffen dividendbelasting maakt Nederland aantrekkelijker’ AD 07.11.2017
06.11.2017
Nare verrassing: heffing op spaargeld stijgt vanaf 2019 Elsevier 06.11.2017
05.11.2017
Klimaatdoelen Parijs zijn ver weg, situatie ‘alarmerend’ NOS 05.11.2017
AD 04.11.2017
Nergens was iets van urgentie te merken in de regeringsverklaring VK 04.11.2017
‘Lasten ná Rutte III met 7 miljard omhoog’ Elsevier 04.11.2017
Ouderenkorting rijkere senioren verdwijnt Elsevier 04.11.2017
AD 04.11.2017
Buma: ‘CDA is niet langer een machtspartij’ Elsevier 04.11.2017
CDA-leider Buma: het is het CDA niet om de macht te doen NOS 04.11.2017
Hoe Buma zijn stempel drukte Trouw 04.11.2017
Buma: CDA gaat het in dit kabinet anders doen AD 04.11.2017
Het CDA zal onder Buma niet langer regeren om het regeren VK 04.11.2017
AD 04.11.2017
VVD neemt Baudet bloedserieus Trouw 04.11.2017
Lodewijk Asscher: Rutte verliest zijn gezag AD 04.11.2017
Arie Slob: Leraren zaten al op de voorste rij toen er geld werd uitgedeeld AD 04.11.2017
De linkse oppositie wil een hoorzitting over het afschaffen van de dividendbelasting VK 04.11.2017
Heeft minister Grapperhaus een foutje gemaakt? AD 04.11.2017
AD 03.11.2017
Baudet na eerste debat: ‘Als dit het niveau is, laat dan maar’ VK 03.11.2017
Woorden Grapperhaus vragen om daden Blerick Elsevier 03.11.2017
Rutte hoopt dat PvdA (en andere middenpartijen) het goed gaan doen NOS 03.11.2017
Asscher: Er komt een hoorzitting over de afschaffing van de dividendbelasting AD 03.11.2017
Hoorzitting links over dividendbelasting Telegraaf 03.11.2017
Linkse partijen gaan hoorzitting houden over afschaffing dividendbelasting NU 03.11.2017
AD 03.11.2017
Leraren zetten minister voor blok; meer geld of nieuwe staking AD 03.11.2017
Ultimatum voor minister Slob: meer geld voor basisonderwijs, anders opnieuw staking VK 03.11.2017
Leraren gaan weer staken Telegraaf 03.11.2017
Leraren basisonderwijs dreigen met nieuwe staking NU 03.11.2017
Actiegroep leraren stelt kabinet ultimatum: geld of stakingen NOS 03.11.2017
AD 03.11.2017
‘Kabinet moet bedacht blijven op mogelijke financiële tegenvallers’ NU 03.11.2017
‘Kabinet neemt financiële risico’s’ AD 03.11.2017
Kabinet gaat door met streng begrotingsbeleid AD 03.11.2017
Wijkverplegers willen meer en komen in actie AD 03.11.2017
#meerzorgminderpapier op actiedag wijkverpleging NOS 03.11.2017
Actie om personeelstekorten in wijkverpleging NOS 03.11.2017
HOGERE EIGEN BIJDRAGE REMT GEBRUIK THUISZORG BB 03.11.2017
Methode-Rutte wordt wat sleets AD 03.11.2017
Klaas Dijkhoff is de grote winnaar AD 03.11.2017
Dit is er echt gebeurd tijdens het debat over de regeringsverklaring NU 03.11.2017
Rutte III kan eindelijk aan het werk, ‘over en weer zoekend’ NOS 03.11.2017
Kabinet-Rutte III zonder problemen aan de slag NOS 03.11.2017
Rutte belooft wijkverpleegkundigen komende jaren te sparen VK 03.11.1017
De dividendbelasting is afgeschaft, maar niemand in Den Haag weet waarom VK 03.11.2017
AD 02.11.2017
Uitgereikte hand en meligheid: zo verliep het debat over de Regeringsverklaring Elsevier 02.11.2017
Nog nooit had Rutte het zo makkelijk bij een debat over het regeerakkoord VK 02.11.2017
Hoe bracht Rutte het ervan af? VK 02.11.2017
KABINET AAN ZET BB 02.11.2017
Kamervoorzitter kapt Baudet af Telegraaf 02.11.2017
Klaver en Rutte vliegen elkaar in de haren over migratie Elsevier 02.11.2017
Rutte zal aftapwet ‘extreem gemotiveerd’ verdedigen AD 02.11.2017
Of er nou wel/niet wordt bezuinigd op de wijkverpleging, problemen blijven NOS 02.11.2017
Teruglezen – Rutte belooft: bezuiniging niet ten koste van wijkverpleging VK 02.11.2017
Voltallige oppositie wil af van bezuiniging wijkverpleging NU 02.11.2017
Hele oppositie op bres voor wijkverpleging Telegraaf 02.11.2017
Kabinet akkoord met extra geld wijkverpleging NOS 02.11.2017
Kabinet wil niet bezuinigen op de wijkverpleging AD 02.11.2017
Toenadering coalitie en oppositie over wijkverpleging NOS 02.11.2017
AD 02.11.2017
Huisartsen: grens psychische hulp is bereikt Telegraaf 02.11.2017
Huisartsen: ggz-patiënten moeten steeds langer wachten op zorg NOS 02.11.2017
Excuus Rutte over abortuspil: Ik heb hier zitten prutsen AD 02.11.2017
Premier weigert contacten met bedrijven te openbaren AD 02.11.2017
D66 dwingt kabinet tot aanpak ongelijkheid mannen en vrouwen AD 02.11.2017
Nederland keldert op ranglijst gelijkheid tussen man en vrouw NOS 02.11.2017
LIVE: Rutte vindt besluit Brexit onverstandig en desastreus AD 02.11.2017
AD 02.11.2017
Rutte: Ik mag niemand weigeren om dubbel paspoort AD 02.11.2017
Rutte vreest uittocht van bedrijven AD 02.11.2017
Getergde Rutte verdedigt ministers Grapperhaus en Ollongren NU 02.11.2017
Debat Regeringsverklaring: Rutte fel tegen Baudet en Wilders Elsevier 02.11.2017
Belasting op spaargeld gaat omlaag AD 02.11.2017
Liveblog: Kamer trekt conclusies aan einde debat regeringsverklaring NU 02.11.2017
Oppositie wil gevulde uitgestrekte hand, wat doet Rutte vandaag? NOS 02.11.2017
Rutte houdt vast aan afschaffen dividendbelasting NOS 02.11.2017
‘Kabinet draait afschaffen dividendbelasting niet terug’ NOS 02.11.2017
01.11.2017
Oppositie test uitgestoken hand van Rutte III NU 01.11.2017
‘Wie het kleine niet eert, is snel uitgeregeerd’ NOS 01.11.2017
Teruglezen – Kamer verkent nieuwe machtsverhoudingen in marathondebat VK 01.11.2017
LIVE: Oppositie wil af van btw-verhoging en afschaffen dividendtaks AD 01.11.2017
Het klimaatbeleid van Rutte III is nu al gedoemd te mislukken VK 01.11.2017
Motie oppositie: Niet snijden in wijkverpleging AD 01.11.2017
INVOERING WIV UITGESTELD TOT 1 MEI BB 01.11.2017
Opinie: Weinigen beseffen hoe rampzalig het leenstelsel uiteindelijk uit zal pakken voor de schatkist VK 01.11.2017
Asscher, Wilders en anderen willen geld voor wijkverpleegkundigen NOS 01.11.2017
Leraren willen doorgaan met actievoeren AD 01.11.2017
Pechtold wil steun oppositie in strijd tegen ‘wegwerppolitiek’ NOS 01.11.2017
Pechtold flink doorgezaagd over medisch-ethische kwesties AD 01.11.2017
Kabinet veegt echtscheiding zonder rechter van tafel AD 01.11.2017
Rutte III haalt streep door abortuspil bij huisarts NOS 01.11.2017
Kabinet wijzigt plannen: abortuspil toch niet door de huisarts verstrekt VK 01.11.2017
Geen abortuspil via de huisarts AD 01.11.2017
Buma wanhopig over spreektijd Telegraaf 01.11.2017
Liveblog: Asscher dient al op eerste dag motie over wijkverpleging in NU 01.11.2017
Live – Segers stelt zich kwetsbaar op, ook pijnpunten in akkoord VK 01.11.2017
Segers zet Roemer op zijn nummer over wijkverpleging AD 01.11.2017
Buma ruziet met GroenLinks en SP over hogere btw Elsevier 01.11.2017
Buma verdedigt afschaffing dividendbelasting AD 01.11.2017
Klaver: kabinet voedt rechts-populisme NOS 01.11.2017
LIVE: Dijkhoff roept oppositie op tot samenwerking AD 01.11.2017
Dijkhoff wil samenwerken AD 01.11.2017
Kuzu en Pechtold treiteren elkaar tijdens debat Telegraaf 01.11.2017
Buma onder vuur vanwege verlagen belasting multinationals NU 01.11.2017
Lessen voor het komende referendum en ‘niet afschaffen zonder alternatief’ NOS 01.11.2017
Raadgevend referendum over ‘aftapwet’ komt er NOS 01.11.2017
Kiesraad staat referendum over ‘sleepwet’ toe: ‘Aan alle voorwaarden is voldaan’ VK 01.11.2017
Referendum komt er: invoering sleepwet uitgesteld Elsevier 01.11.2017
Referendum over ‘aftapwet’ gaat definitief door NU 01.11.2017
Kamer fel in debat met Wilders over dubbele nationaliteit AD 01.11.2017
Buma clasht met Wilders over dubbele nationaliteit NU 01.11.2017
Kabinet houdt vast aan zondagsrust NOS 01.11.2017
Kabinet houdt vast aan wet voor zondagsrust NU 01.11.2017
Nieuw kabinet houdt vast aan Zondagswet AD 01.11.2017
Keiharde kritiek Rosenmöller: onderwijsbeleid faalt AD 01.11.2017
Wilders: Kabinet zit op ‘planeet Rutte’ AD 01.11.2017
Regeringsverklaring: kortste van Mark Rutte ooit Elsevier 01.11.2017
Teruglezen: Ruttes derde regeringsverklaring AD 01.11.2017
Rutte in regeringsverklaring: een sterk land nog beter maken voor iedereen NOS 01.11.2017
Rutte: Kabinet is een heel normaal Nederlands kabinet AD 01.11.2017
Debat over de regeringsverklaring eerste vuurproef voor Rutte III NOS 01.11.2017
Kabinet-Rutte III krijgt vandaag zijn vuurdoop. Wat wordt de strategie van de oppositie? VK 01.11.2017
31.10.2017
Debat regeringsverklaring Rutte III: Hier moet je op letten NU 31.10.2017
Eerste debat nieuwe kabinet Telegraaf 31.10.2017
Visie altijd ondergeschoven kindje in Regeringsverklaring Elsevier 31.10.2017
Invoering van aftapwet uitgesteld tot 1 mei NU 31.10.2017
De ‘aftapwet’ wordt uitgesteld NOS 31.10.2017
AD 01.11.2017
PO-raad: schoolbesturen blijven ontevreden Telegraaf 31.10.2017
Schoolbesturen willen strijden totdat ze 1,4 miljard euro extra krijgen AD 31.10.2017
AD 01.11.2017
CPB: zorgpremie de komende jaren in totaal 300 euro omhoog NOS 31.10.2017
Zorgpremie kan volgens berekening CPB oplopen naar 1.600 euro in 2021 NU 31.10.2017
Bevriezing eigen risico zorgt voor fiks hogere zorgpremie AD 31.10.2017
31.10.2017
Maar minister Koolmees, wat heeft u dan te bieden? AD 31.10.2017
Buma verdedigt omstreden uitspraak over referendum Telegraaf 31.10.2017
Ook D66 wil hoe dan ook door met aftapwet NU 31.10.2017
Pechtold: uitspraken Buma over referendum onverstandig NOS 31.10.2017
Pechtold: Uitlatingen Buma over referendum ‘niet zo verstandig’ AD 31.10.2017
Pechtold getergd na opmerking Buma over referendum Elsevier 31.10.2017
Twaalf nieuwe Tweede Kamerleden beëdigd NU 31.10.2017
Beëdiging twaalf nieuwe Kamerleden AD 31.10.2017
30.10.2017
Valse start voor staatssecretaris Telegraaf 30.10.2017
Het kabinet duikt onder z’n eigen klimaatlat door VK 30.10.2017
Helft van Nederlandse klimaatdoelen binnen bereik door kabinetsbeleid NU 30.10.2017
Onderzoek: kabinet haalt hooguit de helft van zijn klimaatdoel VK 30.10.2017
Onderzoek: nog veel nieuw beleid nodig om klimaatdoel te halen NOS 30.10.2017
‘Rutte-3 haalt klimaatdoelen bij lange na niet’ AD 30.10.2017
Planbureau Leefomgeving: ‘Groenste regeerakkoord ooit’ schiet nog tekort Trouw 30.10.2017
Nederland doet het heel goed bij het verminderen van de uitstoot van CO2 – klopt dit wel? VK 30.10.2017
‘Compenseer btw-pijn in de regio met fikse investering’ AD 30.10.2017
Ook ChristenUnie negeert referendum Elsevier 30.10.2017
29.10.2017
Weer meer mannelijke dan vrouwelijke ministers: maar is dat erg? Telegraaf 29.10.2017
28.10.2017
Eerste barstje in coalitie vanwege CDA-pleidooi om referendum te negeren: ‘Dit is onverstandig’ VK 28.10.2017
SP wil debat over ’negeren’ sleepwetreferendum Telegraaf 28.10.2017
GroenLinks wil uitleg over sleepwetreferendum Telegraaf 28.10.2017
Oppositie verbaasd over ‘sleepwet’-uitspraken Buma NOS 28.10.2017
Initiatiefnemers referendum aftapwet hekelen ‘onprofessionele’ Buma NOS 28.10.2017
Thom de Graaf (D66): ‘Volgens mij is er niemand tegen de sleepwet’ Elsevier 28.10.2017
28.10.2017 – Het nieuwe kabinet met fractieleiders Sybrand Buma, Alexander Pechtold, Gert-Jan Segers en Mark Rutte.
Felle kritiek op kabinet vanwege negeren referendum: ‘Schandalig en de democratie onwaardig’ VK 28.10.2017
Felle kritiek op nieuwe regering vanwege negeren referendum AD 28.10.2017
Buma: Kabinet zal ‘nee’ bij referendum over ‘de sleepwet’ negeren VK 28.10.2017
Buma verwacht dat kabinet referendumuitslag over aftapwet negeert NOS 28.10.2017
Buma: ‘Referendum sleepwet is zinloos’ Elsevier 28.10.2017
‘Kabinet zal uitslag referendum over aftapwet negeren’ NU 28.10.2017
Wilders gaat motie van wantrouwen indienen tegen Ollongren AD 28.10.2017
AD 27.10.2017
Rutte verandert zijn manier van leidinggeven niet in nieuw kabinet NU 27.10.2017
De stemming van Vullings en Van Weezel: ‘De gelukkigste man van het kabinet’ NOS 27.10.2017
Ministers spreken alleen eerste dag zonder script VK 27.10.2017
Kersverse ministersploeg wacht stevig debat over ‘gebalanceerd verhaal’ AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
Dit is het schaduwkabinet van Mark Rutte AD 27.10.2017
Nieuwe minister Bruno Bruins: ‘Ik blijf naar ADO gaan’ OmroepWest 27.10.2017
Daar stonden ze op het bordes, met diezelfde blik van ‘kom maar op’ AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
Nieuwe bewindsman houdt vast aan eisen hulpgeld Sint-Maarten NOS 27.10.2017
Politiebond: beloofde 267 miljoen van Rutte III is niet zeker NOS 27.10.2017
Grootste plus voor middengroepen RO 27.10.2017
AD 27.10.2017
De nieuwe ministers ‘gaan goed op het geld passen’ NOS 27.10.2017
‘Poeh. Nu begint het dus pas’ AD 27.10.2017
Nieuwe regering als popgroep: de bordesscène van tel tot tel AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
‘Aflosboete’ huizenbezitters niet voor 2019 van kracht AD 27.10.2017
50Plus: ‘Rutte III pleegt “overval” met aflosboete’ Elsevier 27.10.2017
AD 26.10.2017
Eerste dag kabinet Rutte III in video: ceremonie, foto’s en champagne NOS 26.10.2017
Nieuwe bordesfoto bij Paleis Noordeinde trekt aandacht Den HaagFM 26.10.2017
Foto´s Nu is het officieel: hier staat kabinet-Rutte III VK 26.10.2017
Rutte erkent: te weinig VVD-vrouwen op ministersposten NOS 26.10.2017
Rutte: Raadgevend referendum halfbakken AD 26.10.2017
Kabinet zet vaart achter taks op afgelost huis AD 26.10.2017
Ank Bijleveld (CDA): ‘Wij gaan dingen doen. Doen is het nieuwe denken’ VK 26.10.2017
Rutte III in Trêveszaal en zo vertrekt Schippers (foto’s) Elsevier 26.10.2017
Hoe onbelangrijker een minister, hoe verder weg van Rutte VK 26.10.2017
Rutte III moet hard werken om niet te eindigen als Balkenende IV VK 26.10.2017
26.10.2017
Overzicht: Welke kabinetten regeerden afgelopen decennia ons land? NU 26.10.2017
Dit zijn de 24 mannen en vrouwen van Rutte III NOS 26.10.2017
Wie zijn de bewindslieden van het kabinet-Rutte III? NU 26.10.2017
Bijzonder cadeau voor nieuwe ministers Telegraaf 26.10.2017
Beëdiging kabinet: staat koning ook een ‘toneelstukje’ te wachten? AD 26.10.2017
26.10.2017
Kabinet-Rutte III kan aan de slag NOS 26.10.2017
Het kabinet Rutte III is op vele fronten bijzonder Elsevier 26.10.2017
Nieuwe regering beëdigd: wat kunnen we verwachten? Elsevier 26.10.2017
Kabinet-Rutte III beëdigd RO 26.10.2017
Kabinet-Rutte III officieel beëdigd op Paleis Noordeinde NU 26.10.2017
Koning beëdigt nieuwe ministers en staatssecretarissen op Paleis Noordeinde Den HaagFM 26.10.2017
Den Haag in de rij voor bordesscène nieuw kabinet-Rutte III OmroepWest 26.10.2017
Kabinet-Rutte III door koning beëdigd AD 26.10.2017
Wat is de rol van de koning tijdens de kabinetsbeëdiging? AD 26.10.2017
Lodewijk Asscher, kijk naar Edith Schippers, zo kan het ook! Elsevier 26.10.2017
Minister Bijleveld kiest tóch voor kanariegeel, met ‘vogelspin’ AD 26.10.2017
26.10.2017
Lodewijk Asscher, kijk naar Edith Schippers, zo kan het ook! Elsevier 26.10.2017
Asscher dist VVD Telegraaf 26.10.2017
Asscher neemt op hilarische wijze afscheid als minister AD 26.10.2017
Tjonge, wat een stomme schoenen Hugo de Jonge ! Elsevier 26.10.2017
Ophef over de witte schoenen van minister De Jonge op het bordes NOS 26.10.2017
‘De Jonge wil de enige zijn met aparte schoenen’ Telegraaf 26.10.2017
Rotterdams schoenenmerk blij verrast met gratis reclame op bordes AD 26.10.2017
Dionne Stax duikt in persoonlijke verhalen kersvers kabinet AD 26.10.2017
26.10.2017
Rutte III op het bordes en aan de slag, de dag in vogelvlucht NOS 26.10.2017
De trappetjes staan al klaar voor de ‘elftalfoto’ van het nieuwe kabinet NOS 26.10.2017
Gepaste kleding, humeur en positie: de (ongeschreven) regels van de bordesfoto VK 26.10.2017
In netwerk Rutte is vooral teef Pietje (7) geliefd Elsevier 26.10.2017
ChristenUnie was niet voor niks de grote winnaar van de coalitiebesprekingen VK 26.10.2017
Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 7 – Aftrap Kabinet Rutte 3
Op naar Kabinet Rutte 3
Maar wie komen erin ?? Wie staan er over twee weken op het bordes van paleis Noordeinde? Dat weten de leiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie grofweg.
Ze zijn het eens over de verdeling van de posten, dat wil zeggen: welke partij welk ministerie krijgt, al kan daar nog altijd mee worden geschoven.
AD 17.10.2017
Maar de poppetjes – zestien ministers en acht staatssecretarissen – zijn nog onbekend.
Formateur Mark Rutte (VVD) neemt veertien dagen de tijd om zijn ploeg samen te stellen en dat is heel verstandig.
AD 18.10.2017
Vice-premier
En wie wordt de nieuwe vice-premier ?? CDA, D66 en ChristenUnie mogen alledrie een kandidaat voordragen als nieuwe vice-premier. Premier Mark Rutte verwacht over twee weken zijn derde kabinet klaar te hebben.
De bewindslieden van Rutte III kunnen op 26 oktober 2017 bij de koning op het bordes staan, zei hij vanmiddag in de Tweede Kamer tijdens het debat over de kabinetsformatie. Het gaat wel om een ‘planning met een potlood’, benadrukt de VVD-leider.
Een week later, op 31 oktober 2017 en 1 november 2017, wordt gedebatteerd over de regeringsverklaring. Tijdens dat debat wordt het regeerakkoord inhoudelijk besproken, hoewel de oppositie het debat met informateur Gerrit Zalm al eerder aangreep om de plannen te fileren.
Rutte werd officieel als informateur aangewezen door de Kamer. Hij zal in die functie de komende weken bewindslieden zoeken voor alle plekken in het kabinet. Het is al bekend dat Rutte III met zestien ministers en acht staatssecretarissen groter wordt dan het huidige kabinet van VVD en PvdA.
16.10.2017
Minister/Staatssecretaris
Rutte bevestigde dat er zestien ministers komen en acht staatssecretarissen. De VVD zal hiervan zes ministers leveren, CDA en D66 ieder vier en de ChristenUnie twee. De verdeling van de staatssecretarissen is drie VVD’ers, twee CDA’ers, twee D66’ers en één van de ChristenUnie.
CDA, D66 en ChristenUnie mogen alledrie een kandidaat voordragen als nieuwe vice-premier. Dit maakte VVD-leider Mark Rutte, die in het nieuwe kabinet weer minister-president wordt, bekend.
De portefeuilleverdeling in het nieuwe kabinet is grotendeels rond. Rutte, die werd verkozen tot formateur, zei echter dat nog niet definitief duidelijk is welke partijen welke portefeuilles krijgen. Volgens hem kan er afhankelijk van de kandidaten waar VVD, CDA, D66 en ChristenUnie mee komen, nog wel wat verschuiven.
De partijleiders van de andere coalitiepartijen hoeft hij in ieder geval niet te bellen voor een ministerspost. Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) blijven in de Tweede Kamer om het geluid van hun partij te bewaken.
Ook is duidelijk dat Hennis geen minister wordt in Rutte-3. Er gaan al geluiden over vertrouwde namen zoals Zijlstra en Wiebes als minister. En CDA’er Wopke Hoekstra wordt minister van Financiën.
Belangrijkste ministerie
Alom wordt geconstateerd dat het ministerie van Financiën het belangrijkste ministerie is en dus toekomt aan CDA of D66, die beide 19 zetels hebben. Wopke Hoekstra zou de kandidaat van het CDA zijn en Wouter Koolmees die van D66. Het CDA is echter percentueel wat groter en zou dat ministerie weleens kunnen claimen.
Gek genoeg zat er maanden een vrouw aan onderhandelingstafel wier kennis en kunde op het gebied van financiën onbetwist is: Carola Schouten. De secondant van ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zou een perfecte kandidaat zijn voor Financiën. Toch wordt alleen Pechtolds secondant al maanden genoemd.
Maar Schouten wordt genoemd voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, wat eerst het gedroomde ministerie was van Halbe Zijlstra (VVD). Na de val van Jeanine Hennis op Defensie en daardoor de verbleking van haar ster, aast Zijlstra opeens op Buitenlandse Zaken. Staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Justitie) neemt de komende tijd voorlopig de functie van minister van Defensie over van de dinsdag afgetreden Jeanine Hennis.
Alles is blijkbaar mogelijk voor de VVD-fractieleider, die zelf trouwens zal worden opgevolgd door Klaas Dijkhoff.
Stand van zaken 17.10.2017
De CDA’er Hugo de Jonge is de kandidaat-minister van Ouderenzorg op het ministerie van VWS. Hij wordt tevens een van de drie vice-premiers in het nieuwe kabinet-Rutte III. Dat bevestigen bronnen aan de NOS. De Jonge is nu wethouder Onderwijs, Jeugd en Zorg in Rotterdam. Commissaris van de Koning in Overijssel Ank Bijleveld (CDA) wordt de nieuwe minister van Defensie.
Ook viel de naam Andries Heidema, burgemeester van Deventer, als minister van Landbouw namens de ChristenUnie. Heidema studeerde aan de landbouwuniversiteit Wageningen en werkte onder meer als projectmanager bij het toenmalige ministerie van VROM.
Eerder werden al genoemd VVD’er Halbe Zijlstra als minister van Buitenlandse Zaken, VVD’er Eric Wiebes als minister van Klimaat en Economische Zaken en de CDA’er Wopke Hoekstra als minister van Financiën.
Telegraaf 18.10.2017
Stand van zaken 18.10.2017
Hieronder een inventarisatie van de vermoedens en zekerheden rond kandidaten. Het lijstje zal vast nog veranderen en sommige posten zijn nog niet ingevuld. Bovendien kunnen gevraagde kandidaten weigeren of er kunnen oneffenheden worden gevonden door de fiscus, justitie of de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst.
Premier: Mark Rutte (VVD)
Financiën: Wopke Hoekstra (CDA) – Nu nog Eerste Kamerlid en vicevoorzitter van de CDA-fractie.
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties plus vice-premier: Kajsa Ollongren (D66) – Sinds juni 2014 wethouder en locoburgemeester in Amsterdam.
VWS (ouderenzorg) plus vice-premier: Hugo de Jonge (CDA) – Sinds 2010 wethouder in de gemeente Rotterdam.
VWS (volksgezondheid): Andries Heidema (ChristenUnie) – Sinds 4 juli 2007 burgemeester van de gemeente Deventer. Of Jan Anthonie Bruijn (VVD) – Eerste Kamerlid
Onderwijs: Ingrid van Engelshoven (D66) – Sinds 2017 lid van de Tweede Kamer. Hiervoor wethouder en loco-burgemeester (sinds 2014) van Den Haag. En Bruno Bruins (VVD) – Staatssecretaris op dat departement in het derde kabinet-Balkenende (2006-2007), nu de baas van uitkeringsinstantie UWV.
Justitie: Ferdinand Grapperhaus (CDA) – Topadvocaat en voorzitter en sinds 1 oktober voorzitter van de Raad van Toezicht van het Stedelijk Museum. Daarnaast kroonlid van de Sociaal-Economische Raad (SER).
Veiligheid: Sander Dekker (VVD) – Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Economische Zaken en Klimaat: Eric Wiebes (VVD) – Staatssecretaris van Financiën.
Landbouw plus vice-premier: Carola Schouten (ChristenUnie) – Sinds 18 mei 2011 is lid van de Tweede Kamer.
Sociale Zaken en Werkgelegenheid: Wouter Koolmees (D66) – Sinds 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer.
Defensie: Ank Bijleveld (CDA) – Sinds 1 januari 2011 commissaris van de Koning in de provincie Overijssel.
Buitenlandse Zaken: Halbe Zijlstra (VVD) – Van 1 november 2012 tot 16 maart 2017 fractievoorzitter in de Tweede Kamer voor de VVD.
Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel: Tom de Bruijn (D66) – Wethouder in Den Haag.
Infrastructuur: Cora van Nieuwenhuizen (VVD) – Lid van het Europees Parlement.
Immigratie en Integratie: nog niet bekend.
18.10.2017
Steeds meer namen lekken uit van het nieuwe kabinet van premier Mark Rutte. Staatssecretaris Sander Dekker, thans demissionair staatssecretaris van Onderwijs voor de VVD, zal minister worden op het ministerie van Veiligheid en Justitie, schrijft De Telegraaf woensdag.
Het huidige ministerie van Veiligheid en Justitie kent een minister en een staatssecretaris, maar krijgt nu twee ministers: voor Justitie en voor Veiligheid. En het NRC meldt dat europarlementariër Cora van Nieuwenhuizen minister van Infrastructuur wordt.
Volgens onbevestigde berichten zou Justitie op het nieuwe departement naar CDA’er Ferdinand Grapperhaus (advocaat en hoogleraar arbeidsrecht) gaan. En volgens de Volkskrant gaat Bruno Bruins, bestuursvoorzitter van uitkeringsinstantie UWV, naar Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
Per se een eigen ministerie
Volgens de krant wilde de ChristenUnie, die als vierde partij aanschoof bij de drie partijen VVD, CDA en D66, per se een eigen ministerie met een eigen begroting. Het aantal ministeries zou worden uitgebreid van elf naar twaalf. Carola Schouten is Kamerlid sinds 2011 en was als mede-onderhandelaar naast Gert-Jan Segers nauw betrokken bij de formatie.
Landbouw is voor haar geen onbekend terrein: ze groeide op een boerderij op, die zij samen met haar moeder en zussen runde na het vroegtijdig overlijden van haar vader. ‘Op de boerderij is mijn liefde voor ondernemen ontstaan. Ik hield mij bezig met de financiën: investeringen, de inkoop van grondstoffen,’ zei ze eerder op de website van werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Telegraaf 19.10.2017
Gisteren werd al bekend dat Schouten een van de vicepremiers zal zijn. Dat betekent dat ze premier Mark Rutte (VVD) mogelijk vervangt als hij in het buitenland zit. Namens het CDA zou de Rotterdamse wethouder Hugo de Jonge vicepremier worden. Hij zou tevens een van de ministers worden op Volksgezondheid, meldde het AD gisteren. Zijn partijgenoot Ank Bijleveld – iemand met veel bestuurlijke ervaring – gaat naar verluidt naar Defensie.
AD 19.10.2017
Stand van zaken 19.10.2017
Staatsecretaris
Ook vallen steeds meer namen over mogelijke staatssecretarissen;
Binnenlandse Zaken Raymond Knops (CDA) – Sinds 2005 (met twee korte onderbrekingen) lid van de Tweede Kamer. der Staten-Generaal. Daarvoor gemeenteraadslid en wethouder in de Limburgse gemeente Horst aan de Maas.
Immigratie Mark Harbers (VVD) – Sinds 1 december 2009 lid van de Tweede Kamer. Eerder wethouder van economie, haven en milieu van de gemeente Rotterdam.
Sociale Zaken Tamara van Ark (VVD) – Sinds 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer. Daar woordvoerder emancipatiebeleid, algemene wet gelijke behandeling, mantelzorg, vrijwilligersbeleid en arbeid en zorg.
Defensie Barbara Visser (VVD) – Lid van de Tweede Kamer namens de VVD sinds 20 september 2012. Daarvoor wethouder in de gemeente Zaanstad.
Economische Zaken Mona Keijzer (CDA) – Sinds 20 september 2012 lid van de Tweede Kamer.
Genoemd door RTL Nieuws maar nog onduidelijk voor welke post:
Joël Voordewind (CU) – Trad in 2006 toe tot de Tweede Kamer. Daarvoor duo-Statenlid van de Provinciale Staten in Noord-Holland. Lees ook de column van Carla Joosten over Joel Voordewind.
Ed Anker (CU) – Van 2007 tot 2010 Tweede Kamerlid en van 2012 tot 2014 wethouder in Almere. Sinds 26 mei 2014 wethouder in Zwolle.
Kees Verhoeven (D66) – Sinds 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer. Voormalig directeur van MKB-Amsterdam en regiodirecteur Noord-Holland bij MKB Nederland.
Vera Bergkamp (D66) – Sinds 20 september 2012 is zij lid van de Tweede Kamer. Daarvoor voorzitter van de homobelangenorganisatie COC.
Ministers op de trappen van paleis Noordeinde
Wonen krijgt geen minister meer. Daarmee blijven nog twee posten over. Landbouw krijgt zeker een minister. Wellicht dat Immigratie en Integratie, het thema dat de burger zeer bezighoudt, de zestiende ministerspost wordt. Formateur Mark Rutte (VVD) hoopt 26 oktober met zijn ministers op het bordes te staan: dat wil zeggen op de trappen aan de achterzijde van paleis Noordeinde.
Hieronder een inventarisatie van de vermoedens en zekerheden rond kandidaten. Het lijstje zal vast nog veranderen en sommige posten zijn nog niet ingevuld. Bovendien kunnen gevraagde kandidaten weigeren of er kunnen oneffenheden worden gevonden door de fiscus, justitie of de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Premier: Mark Rutte (VVD)
Partijleider en fractievoorzitter, minister-president sinds 2010.
Financiën: Wopke Hoekstra (CDA)
Nu nog Eerste Kamerlid en vicevoorzitter van de CDA-fractie.
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties plus vice-premier:Kajsa Ollongren (D66) – Sinds juni 2014 wethouder en locoburgemeester in Amsterdam.
VWS (ouderenzorg) plus vice-premier: Hugo de Jonge (CDA)
Sinds 2010 wethouder in de gemeente Rotterdam.
VWS (volksgezondheid): Bruno Bruins (VVD)
Staatssecretaris op dat departement in het derde kabinet-Balkenende (2006-2007), nu de baas van uitkeringsinstantie UWV.
Onderwijs: Ingrid van Engelshoven (D66)
Sinds 2017 lid van de Tweede Kamer. Hiervoor wethouder en loco-burgemeester (sinds 2014) van Den Haag.
En Arie Slob (CU), sinds 2016 directeur van het Historisch Centrum Overijssel. Daarvoor vanaf 2001 fractievoorzitter van de ChristenUnie.
Justitie: Ferdinand Grapperhaus (CDA)
Advocaat bij Allen & Overy in Amsterdam. Sinds 1 oktober voorzitter van de Raad van Toezicht van het Stedelijk Museum. Voormalig Kroonlid van de Sociaal-Economische Raad (SER).
Veiligheid: Sander Dekker (VVD)
Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Economische Zaken en Klimaat: Eric Wiebes (VVD)
Staatssecretaris van Financiën.
Landbouw plus vice-premier: Carola Schouten(ChristenUnie)
Sinds 18 mei 2011 lid van de Tweede Kamer, was onderhandelaar bij formatie
Sociale Zaken en Werkgelegenheid: Wouter Koolmees(D66)
Sinds 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer, onderhandelaar tijdens formatie
Defensie: Ank Bijleveld (CDA)
Sinds 1 januari 2011 commissaris van de Koning in de provincie Overijssel.
Buitenlandse Zaken: Halbe Zijlstra (VVD)
Van 1 november 2012 tot 16 maart 2017 VVD-fractievoorzitter Tweede Kamer, onderhandelaar tijdens de formatie.
Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel: Tom de Bruijn (D66) Wethouder in Den Haag. Tussen 2003 en 2011 de Nederlandse permanente vertegenwoordiger bij de EU.
Infrastructuur: Cora van Nieuwenhuizen (VVD)
Lid van het Europees Parlement.
Vrijdag 20 oktober 2017 hakken de partijleiders de knopen door, daarna houdt Rutte nog even sollicitatiegesprekken en intussen kunnen de fiscus, justitie en de AIVD de kandidaten screenen.
Stand van zaken 20.10.2017
Laatste check
Vanaf zaterdag 21.10.2017 trekt een stoet kandidaat-bewindslieden aan formateur Mark Rutte voorbij. Het is de laatste formele controle voor de beëdiging. Zitten er nog mogelijke vuiltjes aan een kandidaat die het kabinet kunnen belasten? Dan is dit het moment om nog in te grijpen, al gebeurt het in de praktijk eigenlijk nooit.
Donderdag 26 oktober 2017 wordt het nieuwe kabinet-Rutte III gepresenteerd. De regering gaat zestien ministers en acht staatssecretarissen tellen, verdeeld over twaalf ministeries.
De VVD levert als grootste partij zes ministers, het CDA en D66 elk vier en de ChristenUnie twee. Voor de staatssecretarissen zijn de aantallen respectievelijke drie, twee, twee en één.
Een overzicht:
Algemene Zaken
Mark Rutte (VVD, minister-president)
Financiën
Wopke Hoekstra (CDA, minister)
Menno Snel (D66, staatssecretaris)
Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Wouter Koolmees (D66, minister)
Tamara van Ark (VVD, staatssecretaris)
20.10.2017
Economische Zaken en Klimaat
Eric Wiebes (VVD, minister)
Mona Keijzer (CDA, staatssecretaris)
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Carola Schouten (ChristenUnie, vicepremier en minister)
Veiligheid en Justitie
Ferdinand Grapperhaus (CDA, minister van Justitie)
Mark Harbers (VVD, staatssecretaris voor Immigratie)
Sander Dekker (VVD, minister voor Rechtsbescherming)
Defensie
Ank Bijleveld (CDA, minister)
Barbara Visser (VVD, staatssecretaris)
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Ingrid van Engelshoven (D66, minister)
Arie Slob (ChristenUnie, minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media)
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Hugo de Jonge (CDA, vicepremier en minister voor Ouderenzorg)
Bruno Bruins (VVD, minister voor Medische Zorg)
Paul Blokhuis (ChristenUnie, staatssecretaris)
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Kajsa Ollongren (D66, vicepremier en minister)
Raymond Knops (CDA, staatssecretaris)
Buitenlandse Zaken
Halbe Zijlstra (VVD, minister)
Infrastructuur en Waterstaat
Cora van Nieuwenhuizen (VVD, minister)
Stientje van Veldhoven (D66, staatssecretaris)
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Sigrid Kaag (D66, minister)
Stand van zaken 21.10.2017
Nu alle ministers en staatssecretarissen bekend zijn, moesten ze langs bij de oude en nieuwe premier Mark Rutte. Hij ontving als formateur de beoogde bewindslieden, om hen te vragen of ze nog iets ‘op hun kerfstok’ hebben. De drie aanstaande vicepremiers waren de eersten.
Maandag 23 en dinsdag 24 oktober 2017 gaan de andere ministers en staatssecretarissen naar de formateur. Ze zijn al gescreend door onder meer de Belastingdienst en de AIVD, de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Ook hebben de aankomend bewindslieden hun nevenactiviteiten moeten opgeven. Het is de bedoeling dat Rutte III donderdag 26.10.2017 bij de Koning op het bordes staat. Dan komt er een einde aan de langste formatie ooit.
Verrassende inkijkjes Exit Rutte 2
Wilma Borgman en Max van Weezel voerden de afgelopen maanden gesprekken met alle ministers van het kabinet-Rutte II. Die leverden soms verrassende inkijkjes op in de manier waarop het kabinet het vijf jaar heeft volgehouden.
Op de YouTube-pagina van Met het Oog op Morgen kun je de exitgesprekken terugkijken en -luisteren. Hieronder staan de links naar alle bijbehorende artikelen.
– Mark Rutte (minister-president en minister van Algemene Zaken)
– Ronald Plasterk (minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)
– Bert Koenders (minister van Buitenlandse Zaken)
– Lilianne Ploumen (minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking)
– Jeanine Hennis (voormalig minister van Defensie, trad op 3 oktober af)
– Klaas Dijkhoff (minister van Defensie, daarvoor staatssecretaris van Veiligheid en Justitie)
– Henk Kamp (minister van Economische Zaken)
– Melanie Schultz van Haegen (minister van Infrastructuur en Milieu)
– Sharon Dijksma (staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu)
– Jet Bussemaker (minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)
– Sander Dekker (staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)
– Lodewijk Asscher (minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid)
– Stef Blok (minister van Veiligheid en Justitie, daarvoor minister voor Wonen en Rijksdienst)
– Edith Schippers (minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)
– Martin van Rijn (staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)
Stand van zaken 24.10.2017
Premier Mark Rutte heeft alle 23 kandidaat-bewindslieden voor zijn nieuwe kabinet gesproken. Hij voerde dinsdagavond als formateur van Rutte III zijn laatste gesprek. Hij wilde onder meer weten of de beoogde bewindslieden aan de vereisten voldoen.
De ministers van Rutte III komen woensdagmiddag 25.10.2017 samen om onder leiding van de formateur alle taken precies vast te leggen, het zogenoemd constituerend beraad. Donderdag 26.10.2017 iets na 11.00 uur worden de leden van het kabinet beëdigd door de koning. Daarna kan het kabinet-Rutte III aan de slag, ruim zeven maanden na de verkiezingen.
Stand van zaken 25.10.2017
Eindverslag
Formateur Mark Rutte heeft woensdag 25 oktober 2017 zijn eindverslag aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overhandigd. Dit gebeurde in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer. Woensdagmiddag troffen de kandidaat-ministers van het nieuwe kabinet elkaar voor het eerst op het ministerie van de minister-president, het ministerie van Algemene Zaken.
In dit ‘constituerend beraad’ werden de portefeuilles van de ministers en de staatssecretarissen vastgesteld. Donderdag 26 oktober 2017 is de eerste werkdag van het nieuwe kabinet. Dan is ook de traditionele bordesfoto, op paleis Noordeinde. Op vrijdag 27 oktober 2017 is de eerste ministerraad.
Documenten;
Portefeuilleverdeling kabinet-Rutte III
Constituerend beraad
De ministers van het nieuwe kabinet zijn voor het eerst bij elkaar geweest. Dat gebeurde in het zogeheten constituerend beraad, een soort oprichtingsvergadering. Het was nog geen officiële ministerraad, want de bewindslieden worden morgen pas beëdigd.
In het beraad zijn afspraken gemaakt over de precieze taakverdeling tussen de ministers en staatssecretarissen. Dat luistert dit jaar extra nauw, omdat er verschillende departementen zijn met twee ministers.
Afgesproken is bijvoorbeeld dat de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ollongren, ook het onderdeel wonen in haar portefeuille krijgt.
Adeldom
Maar Ollongren zal zich niet bemoeien met de Wet op de adeldom. Omdat ze zelf van adel is, draagt ze die wet over aan staatssecretaris Knops op haar ministerie.
Minister Bruins voor Medische Zorg gaat zich onder meer bezighouden met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zegt hij. Hoe dat precies wordt verdeeld met de nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is niet helemaal duidelijk.
De verantwoordelijkheid voor maatschappelijke stages gaat van het ministerie van Onderwijs naar het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en heet daar ‘maatschappelijke diensttijd’.
De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, die over asielzaken gaat, krijgt net als in het verleden in het buitenland de titel minister voor Migratie.
Catshuis
De aanstaande ministers en staatssecretarissen zien elkaar vanavond allemaal op het Catshuis bij een etentje. Er zijn zestien ministers en acht staatssecretarissen. Naast premier Rutte levert de VVD zes ministers en drie staatssecretarissen, het CDA en D66 allebei vier ministers en twee staatssecretarissen en de ChristenUnie twee en een.
Vier ministeries krijgen twee ministers. De minister ‘van’ is de echte baas van het ministerie, de minister ‘voor’ valt daar onder.
De bewindslieden worden morgen beëdigd door de koning; kort daarna gaan ze naar hun nieuwe departement voor de portefeuille-overdracht door de vertrekkende ministers.
In het kabinet-Rutte III hebben vier ministeries twee ministers:
Justitie en Veiligheid
minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid
minister Dekker voor Rechtsbescherming
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
minister Bruins voor Medische Zorg
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
minister Slob voor Basis- en Voortgezet onderwijs
Buitenlandse Zaken
minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken
minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Stand van zaken 26.10.2017
Beediging
Ruim zeven maanden na de verkiezingen stond er vandaag dan eindelijk een nieuw kabinet op het bordes bij de koning.
Willem-Alexander beëdigde vandaag in de Grote Balzaal van Paleis Noordeinde het derde kabinet-Rutte. Daarna volgde de traditionele bordesscène.
1e dag Rutte 3
Het derde kabinet-Rutte is voor het eerst bij elkaar. De ministers, die vanochtend door de koning werden beëdigd, hebben een korte vergadering. Anders dan gebruikelijk mag bij het begin van de bijeenkomst in de Trêveszaal gefilmd worden.
Gisteren was er ook al een ontmoeting van de nieuwe bewindslieden: dat was de ‘constituerende vergadering’, een soort oprichtingsbijeenkomst. Toen waren de bewindslieden dus nog niet benoemd.
Zie ook; Kabinetsformatie 2017
Lees: eindverslag formateur Rutte III 25-10-2017
Lees: portefeuilleverdeling kabinet Rutte III
Bekijk de volledige lijst met alle 24 beoogde ministers en staatssecretarissen en hun portefeuilles.
Lees hier alles over de verdeling van de ministersposten Elsevier 19.10.2017
Regeerakkoord niet de liefdesbaby smoorverliefd stel
Teruglezen – Het regeerakkoord ligt er. Lees hier wat er in staat en hoe er op werd gereageerd VK 10.10.2017
lees: Dit was de dag dat het regeerakkoord werd gepresenteerd NOS 10.10.2017
lees: Dit is wat je moet weten over het regeerakkoord NOS 10.10.2017
lees: Overzicht: De belangrijkste punten uit het regeerakkoord NU 10.10.2017
lees: Hoe wordt het geld verdeeld? Wat hebben de partijen binnengesleept? En op welke punten gaat de coalitie het moeilijk krijgen? VK 10.10.2017
lees: Dit zijn de maatregelen van het kabinet-Rutte III VK 09.10.2017
lees: Wat staat er in het regeerakkoord? Je ziet, hoort en leest alles bij de NOS NOS 09.10.2017
Lees meer over de kabinetsformatie van 2017 2de Kamer
Dossier Rutte 3 Elsevier
Alle artikelen uit het dossier “Regeerakkoord Rutte III” AD
Dossier formatie Elsevier
BLOG: Alles over de formatie Telegraaf
Bekijk ook de rechtenvrije foto’s van de kabinetsformatie TK
Zie: verslag verkenner schippers 27.04.2017
Zie: Brief aan Voorzitter en TK van informateur Schippers 11.05.2017
Zie: Verslag 29.05.2017
Zie: Verslag 12.06.2017
Zie: brief_tweede_kamer_van 12.06.2017
Zie: eindverslag_informateur_tjeenk_willink_27_juni_2017
Zie: Brief informateur Zalm aan voorzitter tk 28.08.2017
Zie: eindverslag informateur Zalm 10.10.2017
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 6 – Regeerakkoord
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 5
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 4
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 3
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte 3 – deel 2
zie ook: Op weg naar kabinet Rutte-3 – deel 1
zie ook: Uitslag 2e kamerverkiezing 15.03.2017 – VVD de grote winnaar
Terugblik:
AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
AD 27.10.2017
26.10.2017
Eerste dag kabinet Rutte III in video: ceremonie, foto’s en champagne NOS 26.10.2017
Nieuwe bordesfoto bij Paleis Noordeinde trekt aandacht Den HaagFM 26.10.2017
Foto´s Nu is het officieel: hier staat kabinet-Rutte III VK 26.10.2017
Ank Bijleveld (CDA): ‘Wij gaan dingen doen. Doen is het nieuwe denken’ VK 26.10.2017
Rutte III in Trêveszaal en zo vertrekt Schippers (foto’s) Elsevier 26.10.2017
Hoe onbelangrijker een minister, hoe verder weg van Rutte VK 26.10.2017
Rutte III moet hard werken om niet te eindigen als Balkenende IV VK 26.10.2017
26.10.2017
Overzicht: Welke kabinetten regeerden afgelopen decennia ons land? NU 26.10.2017
Dit zijn de 24 mannen en vrouwen van Rutte III NOS 26.10.2017
Wie zijn de bewindslieden van het kabinet-Rutte III? NU 26.10.2017
Bijzonder cadeau voor nieuwe ministers Telegraaf 26.10.2017
Beëdiging kabinet: staat koning ook een ‘toneelstukje’ te wachten? AD 26.10.2017
26.10.2017
Kabinet-Rutte III kan aan de slag NOS 26.10.2017
Het kabinet Rutte III is op vele fronten bijzonder Elsevier 26.10.2017
Nieuwe regering beëdigd: wat kunnen we verwachten? Elsevier 26.10.2017
Kabinet-Rutte III beëdigd RO 26.10.2017
Kabinet-Rutte III officieel beëdigd op Paleis Noordeinde NU 26.10.2017
Koning beëdigt nieuwe ministers en staatssecretarissen op Paleis Noordeinde Den HaagFM 26.10.2017
Den Haag in de rij voor bordesscène nieuw kabinet-Rutte III OmroepWest 26.10.2017
Kabinet-Rutte III door koning beëdigd AD 26.10.2017
Wat is de rol van de koning tijdens de kabinetsbeëdiging? AD 26.10.2017
Lodewijk Asscher, kijk naar Edith Schippers, zo kan het ook! Elsevier 26.10.2017
Minister Bijleveld kiest tóch voor kanariegeel, met ‘vogelspin’ AD 26.10.2017
26.10.2017
Lodewijk Asscher, kijk naar Edith Schippers, zo kan het ook! Elsevier 26.10.2017
Asscher dist VVD Telegraaf 26.10.2017
Asscher neemt op hilarische wijze afscheid als minister AD 26.10.2017
Tjonge, wat een stomme schoenen Hugo de Jonge ! Elsevier 26.10.2017
Ophef over de witte schoenen van minister De Jonge op het bordes NOS 26.10.2017
‘De Jonge wil de enige zijn met aparte schoenen’ Telegraaf 26.10.2017
Rotterdams schoenenmerk blij verrast met gratis reclame op bordes AD 26.10.2017
Dionne Stax duikt in persoonlijke verhalen kersvers kabinet AD 26.10.2017
26.10.2017
Rutte III op het bordes en aan de slag, de dag in vogelvlucht NOS 26.10.2017
De trappetjes staan al klaar voor de ‘elftalfoto’ van het nieuwe kabinet NOS 26.10.2017
Gepaste kleding, humeur en positie: de (ongeschreven) regels van de bordesfoto VK 26.10.2017
In netwerk Rutte is vooral teef Pietje (7) geliefd Elsevier 26.10.2017
ChristenUnie was niet voor niks de grote winnaar van de coalitiebesprekingen VK 26.10.2017
25.10.2017
Haags publiek heeft zicht op beëdiging kabinet Rutte III OmroepWest 25.10.2017
Etentje en kennismaking ministers kabinet-Rutte III NOS 25.10.2017
Eerste Kamer wil uitleg over dubbele ministers in Rutte III NU 25.10.2017
Eerste Kamer wil opheldering van Rutte over duo-ministers NOS 25.10.2017
Eerste Kamer wil weten wie de baas wordt op ministeries Elsevier 25.10.2017
25.10.2017
De ‘ministers voor’ moeten vandaag alert zijn VK 25.10.2017
‘Welke gek begint aan deze klus?’ NOS 25.10.2017
Eindelijk staat het kabinet-Rutte III op het bordes Telegraaf 25.10.2017
25.10.2017
Profiel: Hugo de Jonge (CDA), minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport NU 25.10.2017
De Jonge, Grapperhaus en Van Engelshoven worden de baas op hun ministerie VK 25.10.2017
Profiel: Ank Bijleveld (CDA), minister van Defensie NU 25.10.2017
Profiel: Stientje van Veldhoven (D66), staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat NU 25.10.2017
Profiel: Ingrid van Engelshoven (D66), minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen NU 25.10.2017
Profiel: Cora van Nieuwenhuizen (VVD), minister van Infrastructuur en Waterstaat NU 25.10.2017
25.10.2017
Profiel: Sander Dekker (VVD), minister voor Rechtsbescherming NU 25.10.2017
Profiel: Mark Harbers (VVD), staatssecretaris van Immigratie NU 25.10.2017
Profiel: Carola Schouten (ChristenUnie), minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit NU 25.10.2017
Profiel: Eric Wiebes (VVD), minister van Economische Zaken en Klimaat NU 25.10.2017
Profiel: Mona Keijzer (CDA), staatsecretaris van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit NU 25.10.2017
25.10.2017
Poging Wilders mislukt om benoeming Grapperhaus tegen te houden NOS 25.10.2017
Geen steun voor PVV-wens om aanstelling Grapperhaus te voorkomen AD 25.10.2017
Grapperhaus reageert op aanval Wilders Telegraaf 25.10.2017
Grapperhaus heeft geen boodschap aan weerstand Wilders Elsevier 25.10.2017
Grapperhaus: Spijtig, maar ik ga gewoon beëdigd worden AD 25.10.2017
PVV wil ministerschap Grapperhaus op laatste moment voorkomen AD 25.10.2017
Profiel: Ferdinand Grapperhaus (CDA), minister van Justitie NU 25.10.2017
25.10.2017
Dit is Menno Snel, de enige bewindspersoon van Rutte III zonder politieke ervaring VK 25.10.2017
Profiel: Menno Snel (D66), staatssecretaris van Financiën NU 25.10.2017
Profiel: Tamara van Ark (VVD), staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid NU 25.10.2017
Profiel: Wopke Hoekstra (CDA), minister van Financiën NU 25.10.2017
Profiel: Arie Slob (ChristenUnie), minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media NU 25.10.2017
Profiel: Wouter Koolmees (D66), minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid NU 25.10.2017
24.10.2017
Wat valt op aan de mensen in Rutte-III? VK 24.10.2017
De grote nieuwe bewindsliedenquiz AD 24.10.2017
Bert Wagendorp: Rutte III gaat wat amusementswaarde betreft heel hoog scoren VK 24.10.2017
Rutte reageert na kennismakingsgesprekken Telegraaf 24.10.2017
Rutte: we gaan goed op de centjes passen NOS 24.10.2017
24.10.2017
Formateur Rutte heeft alle kandidaat-bewindslieden gesproken NOS 24.10.2017
Rutte rondt gesprekken met kandidaat-bewindslieden af NU 24.10.2017
Rutte klaar met kandidaat-bewindslieden Telegraaf 24.10.2017
24.10.2017
Knops: Limburgse militair naar Binnenlandse Zaken NOS 24.10.2017
Paul Blokhuis (CU) bindt strijd aan met roken en overgewicht NOS 24.10.2017
Mona Keijzer (CDA): van de zorg naar Economische Zaken NOS 24.10.2017
Stientje van Veldhoven (D66) wordt een milieubewuste staatssecretaris NOS 24.10.2017
Barbara Visser (VVD) moet problemen op Defensie gaan oplossen NOS 24.10.2017
D66’er Menno Snel na jaren internationale ervaring terug op Financiën NOS 24.10.2017
UWV-voorzitter Bruno Bruins wordt minister voor Medische Zorg NOS 24.10.2017
‘Ik weet wat oorlog betekent’ Telegraaf 24.10.2017
Uitgesproken Grapperhaus valt nu al uit de toon AD 24.10.2017
Nieuwe minister Slob wil snel met leraren in gesprek NOS 24.10.2017
Arie Slob: Voel me herintreder die terug is aan het front AD 24.10.2017
Arie Slob (CU) maakt rentree in politiek Den Haag NOS 24.10.2017
Mark Harbers (VVD), wethouder Rotterdam in roerige periode NOS 24.10.2017
Ik wil geen doemdenker zijn, maar het kabinet maakt een slechte start AD 24.10.2017
AD 23.10.2017
‘Goede ministers, maar geen heiligen’ in Kabinet Rutte III NU 23.10.2017
‘Naamswijziging ministeries kost miljoenen’ AD 23.10.2017
Oud-ministers als topmensen: is dat nou zo erg? AD 23.10.2017
Grapperhaus over eerdere kritiek op Rutte: Ik heb nu andere rol AD 23.10.2017
Grapperhaus heeft geen spijt van eerdere uitspraken NOS 23.10.2017
AD 23.10.2017
Sander Dekker (VVD) van het onderwijs naar het recht NOS 23.10.2017
Cijferaar Wouter Koolmees (D66) minister van Sociale Zaken NOS 23.10.2017
Diplomate Sigrid Kaag wordt nu zelf de baas NOS 23.10.2017
VVD’er Eric Wiebes moet economische groei gaan combineren met Parijsdoelen NOS 23.10.2017
AD 23.10.2017
Minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) heeft alle bestuurslagen gehad NOS 23.10.2017
Defensieminister Ank Bijleveld (CDA) kent Den Haag op haar duimpje NOS 23.10.2017
Wopke Hoekstra (CDA), bezige bij en nu minister van Financiën NOS 23.10.2017
Mark Rutte ontvangt nieuwe ‘Haagse’ minister Van Engelshoven OmroepWest 23.10.2017
Kersverse ‘Haagse’ minister Ingrid van Engelshoven op de koffie bij Mark Rutte Den HaagFM 23.10.2017
Minister Ingrid van Engelshoven (D66) ‘reanimeerde’ de partij NOS 23.10.2017
Zijlstra: u zult de komende jaren een andere kant van mij zien NOS 23.10.2017
Ferdinand Grapperhaus (CDA), nieuwkomer in Den Haag NOS 23.10.2017
Grapperhaus (CDA) en Zijlstra (VVD) zullen zich als minister anders uiten NU 23.10.2017
Nieuwe minister Halbe Zijlstra (VVD) spreekt graag duidelijke taal NOS 23.10.2017
AD 23.10.2017
Rutte ontvangt één voor één zijn uitvoerders NOS 23.10.2017
Rutte ontvangt beoogde ministersploeg: ‘Moet ik nog iets weten?’ AD 23.10.2017
Nieuwe kandidaat-bewindslieden komen op gesprek bij Rutte NU 23.10.2017
Daar staan ze dan, een flink apenorkestje AD 23.01.2017
Fijn, al die lokalo’s in het kabinet AD 23.10.2017
Staatssecretaris Tamara van Ark hield de VVD-fractie bij elkaar NOS 23.10.2017
Elsevier 22.10.2017
Staatssecretarissen in Rutte III zijn niet te benijden, ze hebben 40 procent meer kans om te vallen dan ministers VK 22.10.2017
Teleurgestelde Neelie Kroes: ‘Maar één VVD-vrouw minister’ Elsevier 22.10.2017
Het politieke midden is geen plaats delict Trouw 22.10.2017
Alle ministersposten zijn bezet: dit wordt het kabinet-Rutte III VK 22.10.2017
21.10.2017
Rutte ontvangt vicepremiers (en dus is de langste formatie ooit nu echt bíjna klaar) VK 21.10.2017
Rutte ontvangt de drie vicepremiers in spe (foto’s) Elsevier 21.10.2017
Rutte ontvangt beoogde vicepremiers op Binnenhof NU 21.10.2017
Moeilijk besluit en opvallende schoenen: vicepremiers bij Rutte NOS 21.10.2017
Vicepremier Carola Schouten (CU) heeft haar wortels in het boerenbedrijf NOS 21.10.2017
Hugo de Jonge (CDA), van wethouder tot vicepremier NOS 21.10.2017
Vicepremier Kajsa Ollongren (D66), een vertrouweling van Rutte NOS 21.10.2017
21.10.2017
Nieuwe kabinet: meer mannen dan vrouwen en geen kleur NOS 21.10.2017
Alle ministersposten zijn bezet: dit wordt het kabinet-Rutte III VK 21.10.2017
Nederland krijgt een eigentijds kabinet (alleen een beetje wit) AD 21.10.2017
Wie staan er straks naast Koning op het bordes? Elsevier 21.10.2017
Het beeld dat Rutte III oproept? Een wethouderskabinet Elsevier 21.10.2017
20.10.2017
Rutte doet laatste check Telegraaf 20.10.2017
Hoe lopen de gesprekken tussen Rutte en de nieuwe ministers en staatssecretarissen? NOS 20.10.2017
Alle namen kabinet-Rutte III bekend NU 20.10.2017
Alle ministersposten zijn bezet: dit wordt het kabinet-Rutte III VK 20.10.2017
Alle namen bekend van het kabinet-Rutte III NOS 20.10.2017
Dit zijn de 16 ministers van Rutte III Telegraaf 20.10.2017
Dit zijn de 8 staatssecretarissen van Rutte III Telegraaf 20.10.2017
Dit zijn alle nieuwe staatssecretarissen Elsevier 20.10.2017
Dit weten we over de nieuwe staatssecretarissen Elsevier 20.10.2017
Wie staan er straks naast Koning op het bordes? Elsevier 20.10.2017
20.10.2017
Minister weet van toeten noch blazen? Des te beter AD 20.10.2017
Koenders tegen opvolger: blijf ook mensenrechten agenderen NOS 20.10.2017
Laatste D66-bewindspersonen bekend NU 20.10.2017
Menno Snel voor D66 naar Financiën Telegraaf 20.10.2017
D66 vrouwenkampioen van Rutte III AD 20.10.2017
Kabinetsploeg Rutte III rond, op D66’ers na AD 20.10.2017
Drie Haagse oud-wethouders in het kabinet OmroepWest 20.10.2017
Sigrid Kaag wordt tweede minister van Buitenlandse Zaken, Ingrid van Engelshoven gaat naar Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Den HaagFM 20.10.2017
Het kan gaan knetteren bij Buitenlandse Zaken: beoogde ministers Kaag en Zijlstra zijn tegenpolen VK 20.10.2017
Minister weet van toeten noch blazen? Des te beter AD 20.10.2017
Rutte had graag meer vrouwen in kabinet Telegraaf 20.10.2017
AD 19.10.2017
Dit weten we over de nieuwe staatssecretarissen Elsevier 19.10.2017
Lees hier alles over de verdeling van de ministersposten Elsevier 19.10.2017
Overzicht: Deze namen lekten uit voor het kabinet-Rutte III NU 19.10.2017
Wie komen er in het kabinet-Rutte III? NOS 19.10.2017
Alle bewindslieden van VVD bekend Telegraaf 19.10.2017
Onderwijs en Veiligheid en Justitie krijgen duoministers VK 19.10.2017
Halbe Zijlstra: Hulk of hulpje? AD 19.10.2017
Halbe is weleens in het buitenland geweest, maar dat is het dan ook wel zo’n beetje VK 19.10.2017
Wouter Koolmees en Cora van Nieuwenhuizen voegen zich bij de mensen rond Rutte VK 19.10.2017
Oud-wethouder Bruno Bruins wordt minister van Volksgezondheid Den HaagFM 19.10.2017
VVD’er Barbara Visser wordt nieuwe staatssecretaris Defensie NU 19.10.2017
Paul Blokhuis wordt nieuwe staatssecretaris van Volksgezondheid AD 19.10.2017
Steeds meer vrouwen in nieuw kabinet AD 19.10.2017
Steeds meer vrouwen in nieuw kabinet Elsevier 19.10.2017
Val Defensie-minister Hennis betekende redding van Rutte III AD 19.10.2017
AD 18.10.2017
Staatscommissie oppert snellere en transparantere formatie NU 18.10.2017
Staatscommissie: formatie is een black box NOS 18.10.2017
Het bordes is bijna vol. Dit zijn de mensen rond Rutte VK 18.10.2017
DEZE WETHOUDERS WORDEN MINISTER BB 18.10.2017
Lokale bobo’s op lijstjes voor Rutte III: Bruins, Van Engelshoven, De Bruijn AD 18.10.2017
Rutte III krijgt vorm; zes nieuwe namen zingen rond over het Binnenhof. Wie zijn ze? VK 18.10.2017
Het nieuwe kabinet wordt hoe dan ook een frisse ploeg Trouw 18.10.2017
Deze ministers worden volgende week beëdigd AD 18.10.2017
Steeds meer bewindspersonen bekend van kabinet-Rutte III NU 18.10.2017
Kabinet krijgt vorm: verrassende namen op bordes Elsevier 18.10.2017
Rutte III krijgt nu snel vorm: Dekker naar Veiligheid, UWV-baas Bruins op Onderwijs VK 18.10.2017
Boeren blij met Carola Telegraaf 18.10.2017
‘Schouten op Landbouw, Dekker naar Veiligheid’ Elsevier 18.10.2017
WETHOUDER IN BEELD VOOR VICE-PREMIERSCHAP BB 17.10.2017
Het geheime wapen van het CDA: Wopke Hoekstra VN 18.10.2017
‘Haagse wethouder De Bruijn ministerskandidaat voor Ontwikkelingssamenwerking’ OmroepWest 17.10.2017
AD 17.10.2017
Puzzel van Rutte-3 past nog niet AD 17.10.2017
Zij worden genoemd voor een ministerspost in kabinet-Rutte III – goede keuzen? VK 17.10.2017
Carola Schouten vicepremier in Rutte-3 AD 17.10.2017
Carola Schouten genoemd als vicepremier Elsevier 17.10.2017
Ollongren vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken AD 17.10.2017
’Ollongren niet beschikbaar als waarnemend burgemeester A’dam’ Telegraaf 17.10.2017
‘Haagse wethouder De Bruijn ministerskandidaat voor Ontwikkelingssamenwerking’ OmroepWest 17.10.2017
Rutte-III: flinke dosis Rotterdam AD 17.10.2017
Rotterdamse wethouder gevraagd als vicepremier AD 17.10.2017
CDA’ers Hugo de Jonge en Ank Bijleveld worden ministers van Zorg en Defensie VK 17.10.2017
En wie werden er nog meer genoemd als kandidaat-ministers in kabinet-Rutte III? NOS 17.10.2017
CDA wil Ank Bijleveld als nieuwe minister van Defensie AD 17.10.2017
Halbe Zijlstra ongeschikt? Wat een onzin Elsevier 17.10.2017
Hallo! Halbe Zijlstra minister van Buitenlandse Zaken? Elsevier 17.10.2017
Halbe als minister, ik moet er niet aan denken AD 17.10.2017
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b1b918fc-b248-11e7-b836-5b751d80eea2.jpg)
16.10.2017- VVD-fractievoorzitter en Tweede Kamerlid Halbe Zijlstra en (links) en partijgenoot en staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes
Zijlstra krijgt BuZa, Wiebes EZ Telegraaf 16.10.2017
Vertrouwde namen in nieuw kabinet: Zijlstra naar Buitenlandse Zaken, Wiebes doet het klimaat VK 16.10.2017
Zijlstra en Wiebes stomen op naar belangrijke ministeries Elsevier 16.10.2017
Den Haag gonst van de namen AD 16.10.2017
Hennis geen minister in kabinet Rutte III NU 14.10.2017
Hennis niet in nieuw kabinet, keert terug in Kamer NOS 14.10.2017
Kamp trekt deur ‘Den Haag’ na kwart eeuw achter zich dicht NOS 14.10.2017
De ideale minister van Rutte III moet degelijk zijn. Wie lijkt het meest op Stef Blok VK 13.10.2017
23 plekken in het nieuwe kabinet, wie staan er op de lijstjes? NOS 12.10.2017
‘Dijkhoff wil fractievoorzitter VVD worden’ NU 12.10.2017
‘Dijkhoff wil fractievoorzitter VVD worden’ Elsevier 12.10.2017
VVD-minister Dijkhoff wil fractievoorzitter worden NOS 12.10.2017
Rutte: hoogstwaarschijnlijk op 26 oktober op bordes NOS 12.10.2017
Premier Rutte schoorvoetend akkoord met uitbreiding kabinet NOS 12.10.2017
En verder;
20.10.2017
Miljoenen niet genoeg, leraren bereid tot actie NOS 20.10.2017
Rutte III: portemonnee ouderen overhoop Elsevier 20.10.2017
19.10.2017
Ook betaler alimentatie dupe van lagere aftrek Elsevier 19.10.2017
Rutte III: portemonnee ouderen overhoop Elsevier 19.10.2017
De fiscale plannen van Rutte III op een rij Elsevier 19.10.2017
18.10.2017
Doet Rutte III meer voor de rijken of de armen? Lees deze analyse VK 18.10.2017
Nieuw kabinet maakt werken onder minimumloon mogelijk Trouw 18.10.2017
Onzekerheid bij aanvraag hypotheek blijft Elsevier 18.10.2017
VNG VOORSPELT HOGERE WMO-UITGAVEN GEMEENTEN BB 18.10.2017
VNG: FINANCIËLE KRAPTE GEMEENTEN DOOR REGEERAKKOORD BB 18.10.2017
AD 17.10.2017
Rutte spekt schatkist Trump Elsevier 17.10.2017
CDA-jeugd: Buma terug naar onderhandelingstafel Elsevier 17.10.2017
CDA-jongeren willen basisbeurs alsnog in regeerakkoord AD 17.10.2017
CDA-jongeren willen basisbeurs alsnog terug NOS 17.10.2017
AD 16.10.2017
Hele onderwijs trapt op de rem: acties verspreiden zich als een olievlek AD 16.10.2017
5,4 miljoen werkenden krijgen lager belastingtarief NOS 16.10.2017
Gevolgen regeerakkoord Decentrale Overheden FNV 16.10.2017
-
Archief
- mei 2024 (3)
- april 2024 (7)
- maart 2024 (14)
- februari 2024 (16)
- januari 2024 (8)
- december 2023 (12)
- november 2023 (4)
- oktober 2023 (8)
- september 2023 (7)
- augustus 2023 (12)
- juli 2023 (16)
- juni 2023 (12)
-
Categorieën
- 1e kamer
- 2e kamer
- 2e kamerverkiezingen 17 maart 2021
- 2e kamerverkiezingen 2017
- 2e kamerverkiezingen 2021
- 2e kamerverkiezingen 22 november 2023
- 50 plus
- 50plus
- 8 December-strafproces
- 911
- Aalsmeer
- Aalsmeers Collectief
- aanbesteding
- aangifte
- aanslag
- aardbevingen
- aardgaswinning
- Abdul Nasser Qirdash
- Abdulkadir Geylani-moskee
- Abou Soumayyah
- Abu Muhsin al-Masri
- Adel Abdul Mahdi
- Adviescollege Stikstofproblematiek
- Advocaat Michael Ruperti
- afdrachtregeling
- affaire-Spies
- afganistan
- afschaffing slavernij
- afsplitspartijen
- Ahmad al-Hazimi
- Ahmaud Arbery
- Ahmed Aboutaleb
- AirFrance-KLM
- aivd
- AKP
- Al-Holkamp
- Al-Qa'ida
- Alami abu Hamza
- Aleksej Navalny
- aleppo
- Alexander Pechtold
- Alexandra van Huffelen
- Alfons Leerkes
- alt-rightbeweging
- Amendement
- amsterdam
- Amsterdam Museum
- Ancilla Tilia van de Leest
- Anders Breivik
- André Postema PvdA
- Andreas Bakir
- Andrei Ivanovitsj Burlaka
- Ank Bijleveld
- Anna Zeven
- Annabel Nanninga
- Anne Lok
- Anne-Wil Duthler
- Anne-Wil Duthler VVD
- Anneke van der Veer
- Annemarie Jorritsma
- Annemarie Jorritsma vvd
- anti-semitisme
- antisemitisme
- appeu,
- Arbitrageprocedure
- Armeense genocide
- Armenië
- Arnoud van Doorn
- As-Soennah moskee
- asielzoekers
- ataturk
- Australian Liberty Alliance
- Australië
- australie
- awp
- Aysel Erbudak
- Agaath Cleyndert
- Igor Girkin
- Baarle-Nassau
- Balk
- Balkenende-norm
- balkenendenorm
- Bananenschil bonus
- Bart de Liefde
- Bas Filippini
- Bashar al-Assad
- basiliek Notre-Dame
- BBB
- bedreiging
- beeldenstorm
- begroting
- begroting 2016
- begroting 2017
- begroting 2018
- begroting 2019
- begroting 2020
- belangenverstrengeling
- Belastingdienst
- Bellingcat
- Benjamin Smith
- Bert Kannegieter
- Bert van der Roest
- Besmaya
- bestuurscrisis
- Beugen
- bevingen
- bezuinigingen
- BIJ1
- bivakmutsen
- Björn Lugthart
- Bloemendaal
- BoerBurgerBeweging
- boerka
- boerkaverbod
- bombardement
- bonnetjes-affaire
- Bonus
- Boris Johnson
- borsele
- Boudewijn van Eijck
- bouwsector
- Bram Heijstek
- brexit
- Brexit-uitstel
- Brunssum
- BUK
- burgemeester
- Burgemeester Stefan Huisman VVD
- burgemeester Ahmed Aboutaleb
- burnpits
- business case Fraude
- BVNL
- BYD
- Camiel Eurlings
- Carin Gaemers
- cartoon
- cartoonwedstrijd
- cassatie
- cbs
- CDA
- CDJA
- Centcom
- Ceo Benjamin Smith
- Chan Santokhi
- Charlie Hebdo
- China
- chloorgas
- Chora-vallei
- Chris Aalberts
- Clemens Meerts
- Climate Adaptation Summit
- co2
- CO2-neutraal
- coalitie
- Code Oranje
- college van bestuur van de Limburgse vmbo-scholen
- Combined Air Operations Centre
- Commissie BOS
- commissie bosman
- Commissie Remkes
- commissie Sorgdrager
- commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen
- commissie-Donner
- commissie-Hordijk
- commissie-Noorman-Den Uyl
- Commissie-Oosting
- Commissie-Stiekem
- commissie-Van Dam
- Communistisch Platform
- corona
- coronavirus
- Corrie van Brenk
- corruptie
- coup
- cpb
- cpn
- crisis
- CU
- CU-SGP
- Cultuurpaleis
- CvK
- D66
- Daan Prevoo
- Damascus
- Daniël van der Stoep
- daniel van der stoep
- de afrekening
- De Feestpartij
- De Fryske Marren
- De gouden eeuw
- debat
- decembermoorden
- delfzijl
- demonstratie
- Denk
- Denk NL
- derde dinsdag
- derde dinsdag september
- Derek Chauvin
- desi bouterse
- DFP
- diaspora
- diasporabelasting
- Dick Schoof
- dijkgraaf
- dijkgraaf Michiel van Haersma Buma
- dijkgraaf van Delfland Michiel van Haersma Buma
- Dinkelland
- Dion Gaus
- Dion Graus
- Dion Graus PVV
- directeur Sjaak Wijma
- directeur van de integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Dirk Scheringa
- Dividentbelasting
- Diyanet
- Don Bijl
- Donald Trump
- Donetsk
- doodsbedreiging
- Douma
- Douwe Jan Elzinga
- DPK
- dreiging
- dualisme
- economie
- Edgar Mulder PVV
- eemshaven
- Eeuwit Klink
- EHRM
- El Alami Amaouch
- Ellen Verkoelen
- Elze Boshart
- Emil Smeding
- Emil Smeding PVV
- emile roemer sp
- ENCO
- Erbil
- Erdogan
- Eric Wiebes
- Eritrea
- etnisch profileren
- EU
- euro
- europa
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens
- europees parlement
- europese parlement
- Eva van Esch
- Evacueer Moria
- extreem rechts
- Extreem-rechts
- Fanida Kadra
- Farid Arzarkan
- Farid Azarkan
- Farshad Bashir
- Fawaz Jneid
- Felix Rottenberg
- Femke Halsema
- Femke Merel van Kooten
- Femke Merel Van Kooten-Arissen
- Ferdinand Grapperhaus
- Fethullah Gülen
- fitna
- Flitsenquête
- Follow the Money
- Fons Hertog VVD
- formatie
- Fort Zeelandia
- Forum voor Democratie
- fractievoorzitter Farid Azarkan
- frankrijk
- Frans Hoynck
- Frans Timmermans
- Frans Weekers
- fraude
- fraudesignaleringssysteem
- fred teeven vvd
- Fred van der Spek
- Freek Jansen
- FSB
- FSV
- fusie
- FvD
- Fyra
- GasTerra
- Gaswinning
- Gazprom
- gebiedsverbod
- gedragscode
- geert dales
- Geert Dales 50 plus
- geert wilders
- geert wilders pvv
- gekozen burgemeester
- geloofwaardig
- geloofwaardigheid
- gemeenteraad
- gemeenteraadsverkiezingen 2018
- gemeenteraadsverkiezingen 21.03.2018
- genocide
- George Floyd
- George Pell
- Ger Koopmans
- Gerald Schotman
- Gerard Blankestijn
- Gideon van Meijeren
- gifgasaanvallen
- Gillmore Hoefdraad
- Ginaf
- GO
- Gorinchem
- Greco
- Griekenland
- grijze wolf
- grijze wolven
- groenlinks
- Groep de Mos
- Groep Otten
- groepsbelediging
- grondwet
- Groningen
- ground zero
- Haarlemmermeer
- haatimam
- haatzaaien
- HagaZiekenhuis
- Halbe Zijlstra
- Han ten Broeke VVD
- handelsverdrag
- Hans Middendorp
- Hans van Hooft
- Hans Vijlbrief
- Harry Mens
- Harry van Bommel
- Hashem Abedi
- Hawija
- Hazimi’s
- Hendrik Jan Biemond
- Henk Bleker
- henk kamp
- henk krol
- Henk Krol
- Henk Otten
- Henry Keizer VVD
- Hero Brinkman
- hilbrand nawijn
- Hilde Palland
- Hoge Raad
- holocaust
- homo
- homohaat
- homohuwelijk
- hoofddoek
- hoogheemraadschap van Delfland
- Hugo Borst
- Huib van Vliet
- Huib van Vliet VVD
- huur
- Huurdersheffing
- huurverhoging
- huurwet
- Ibrahim Issaoui
- ICJ
- Idlib
- Igor Girkin
- IJssel- en Vechtstreek
- ijsselmeer
- Ik ga leven
- illegalen
- Imam El Alami Amaouch
- imam Ismail Abou Soumayyah
- ing
- inkomstenbelasting
- Instituut Mijnbouwschade Groningen
- integraalhelmen
- integriteit
- integriteitsaffaires
- Integriteitscommissie
- integriteitsonderzoek
- Integriteitstoets
- Integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Internationaal Strafhof
- Irak
- iran
- Irish Backstop
- Irvin Kanhai
- is
- IS-kinderen
- Isabelle Diks
- isis
- islam
- Ivo Opstelten
- JA21
- Jaap Uijlenbroek
- Jaap Uijlenbroek
- jaarrekening
- Jacques Monasch
- Jacques Tichelaar
- Jalalabad
- Jan Hoekema
- Jan Hoekema D66
- Jan Nagel
- Jan van Cranenbroek
- Jan van der Grinten
- jan van zanen
- Jan Zoetebier
- Jan Zoetelief
- Janaid L.
- Jannie Visscher
- Jaron Tichelaar
- Jean-Paul Gebben
- Jehovah’s getuigen
- Jeroen de Vries
- Jesse Klaver
- JFvD
- jihadsympathisanten
- JIT
- Jo Palmen
- joden
- jodenvervolging
- Johan Maurits van Nassau Siegen
- Johan Meijer
- Johan Remkes VVD
- Johan Vlemmix
- Joint Investigation Team
- Jolisa Brouwer
- Jong
- jongerenorganisatie JFVD
- joost eerdmans
- Joost Lagendijk
- Joram van Klaveren
- Jos de Graaf
- Jos Heijmans
- Jos Silvis
- Jos van Rey
- jos wienen cda
- journalist Roel Janssen
- jovd
- Justitieel Complex Schiphol
- Kajsa Ollongren
- Kamerlid Van der Lee
- Kamerlid Wybren van Haga VVD
- kandidatenlijst
- kapitalisme
- karen gerbrands
- kartelvorming
- Kees van der Staaij
- Keolis
- Keolis-ceo Frank Janssen
- kerncentrale
- kernenergie
- Kevin van Eikeren
- Kevin van Eikeren PvdA
- Khadija Arib
- Khadija Arib,
- kinderopvangtoeslag
- kinderopvangtoeslagaffaire
- kinderpardon
- Klaas Dijkhoff VVD
- klimaat
- Klimaatactivisten
- Klimaatakkoord
- klimaatakkoord Parijs
- klimaatdoelen
- klimaatmars
- klm
- koerden
- Koert Westerman
- koopkracht
- kort geding
- koude oorlog
- Krijgsraad van Suriname
- kruistochten
- Kunduz
- kvp
- Lale Gül
- Langetermijnbegroting.
- Léonie Sazias
- Leonid Chartsjenko
- Leonid Ghartsjenko
- Leonid Kharchenko
- LHK
- LHN
- Liane den Haan
- Liesbeth Zegveld
- Lijst Henk Krol
- lijsttrekker
- lijsttrekker Jaron Tichelaar
- limburg
- links
- links verbond
- lobby
- lobbycultuur
- Loek Hermans
- Loek Hermans VVD
- Loek Winter
- Loes Mulder
- loppersum
- Maaike van Tuyll van Serooskerken
- Maarten van Leeuwen
- maasvlakte
- Maasziekenhuis Pantein
- Madeleine van Toorenburg
- Malaysia Airlines
- Manon Leijten
- Marcelis Boereboom
- Marco Kroon
- Marco Out
- Marianne Thieme
- Marianne Thieme PvdD
- Mark Harbers
- Mark Harbers VVD
- Mark rutte
- marktwerking
- Marleen Barth
- marleen barth pvda
- marokkaan
- marokkanen
- Martin van Rijn
- Martin van Rooijen
- Matt Hancock
- maurice de hond
- Maurits von Martels CDA
- Meavita
- menno snel
- Menno Snel D66
- Mensenrechten
- Mesut Özil
- Metin Çelik
- mh17
- MH17-proces
- MH17-ramp
- MH17-tribunaal
- MHP
- Michael Heemels
- Michiel van Haersma Buma
- Mike Pompeo
- miljoenennota 2016
- miljoenennota 2017
- Miljoenennota 2018
- miljoenennota 2019
- miljoenennota 2020
- miljoenennota 2021
- minder
- minder Marokkanen-proces.
- Minister Ank Bijleveld
- Minister Bijleveld
- minister Buitenlandse zaken
- Minister Ferd Grapperhaus
- minister Van der Steur
- minister Wopke Hoekstra
- Minneapolis
- MINUSMA
- misbruik
- missie
- Mohamed Keskin
- Mohsen Fakhrizadeh
- monsterverbond
- moskee
- moslim
- moslimban
- Mosul
- Moszkowicz
- mr. Biemond
- Muslimban
- Mustafa Amhaouch
- Mustafa Kemal
- nabeschouwingen
- Nagorno-Karabach
- naheffing
- Nashville Statement
- Natalie Righton
- Nationale Holocaust Herdenking
- Natura 2000-gebieden
- navalny
- navo
- NAVO-missie Resolute Support
- NCTV
- Nederland
- nederlandse missie
- NEVENFUNCTIES
- neveninkomsten
- new york
- Nexit
- Nice
- NIDA
- Nieuwe Wegen
- nijmegen
- nikab
- No Deal Brexit
- noodwet
- Norbert Klein
- Nord Stream 2
- Notre-Dame-kerk
- novitsjok
- NS
- NSP
- nucleaire energie
- NZA
- OBP
- Oekraïne
- Olaf Kemerink
- Olaf Storms
- Oldenzaal
- Oleg Poelatov
- Onafhankelijk Liberaal
- Onafhankelijke Burgerpartij
- onderhandelingen
- onderzoek
- ongeloofwaardig
- ongeloofwaardigheid
- Onze Lieve Vrouw basiliek
- Oorlog in Afghanistan
- oostenrijk
- Oosterhout
- opcw
- openbaar vervoer
- Oprecht
- Orthodox protestantse kerk
- Ottomaanse Rijk
- ouderenbond Anbo
- ouderenzorg
- overheidsgebouwen
- Parijs
- parlementaire enquête
- parlementaire enquêtecommissie
- Parlementaire ondervraging
- Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag
- Partij van de eenheid
- Partij van de Toekomst
- partij voor de dieren
- Partij voor de Toekomst
- partijcultuur
- partijvoorzitter
- Paul Depla PvdA
- Paul Frentrop
- peiling
- peiling 11.12.2016
- peiling 14.02.2016
- penningmeester
- personeelstekort
- perzische golf
- Peter Plasman
- Peter Rehwinkel
- Peter Tielemans
- Peter van Dijk
- Peter van Dijk PVV
- Peter Zevenbergen
- petitie
- Piet de Jong
- Pieter Bogaardt
- Pieter Elbers
- Pieter Lakeman
- Pieter Omtzigt
- Pim Fortuyn
- pkk
- Poelatov
- Poetin
- POK
- polarisatie.
- politiek
- Politieke Integriteitsindex
- populisme
- PPR
- premier
- president Bashar al-Assad
- President Tayyip Recep Erdogan
- prinsjesdag
- Prinsjesdag 15.09.2020
- Prinsjesdag 2017
- privatisering
- PrivaZorg
- ProRail
- protest
- provinciale staten Brabant
- Provinciale staten Flevoland
- provinciale staten Gelderland
- Provinciale Staten Limburg
- Provinciale staten Overijsel
- Provinciale Staten Zeeland
- Provinciale voorzitters
- Provinciale voorzitters 50plus
- provincie drente
- PSP
- PvdA
- PvdA 75 jaar
- PvdD
- PvdE
- PvdT
- PVV
- Qassem Soleimani
- Raad van Europa
- raadslid
- Rachid Guernaoui
- racisme
- Ralph Hamers
- Raymond Knops
- rechts-extremisme
- rechtzaak
- Reda N.
- referendum
- regeerakkoord
- reiskosten
- Renkum
- repatriëren
- richard de mos
- rijswijk
- Rob Jetten
- Robert Baljeu
- Robert Gielisse
- Robert van Gemeren
- Robin de Rooij
- Roel Praagman
- Roelof van Laar
- Rolf Zincken
- Ron Meyer
- Ronald van Raak SP
- Ronnie Brunswijk
- rotterdam
- royality4care
- Rusland
- russische geheime dienst
- Rutte 2
- Rutte 3
- Rutte 4
- Ruud Koornstra
- ruud lubbers
- ruud lubbers cda
- Ruud van der Velden
- Sabine ten Doesschate
- Sahel
- salafisten
- samenwerking
- Samuel Jong
- Samuel Paty
- sarin
- Sébas Diekstra
- schaliegas
- scheefhuur
- scheefhuurder
- scheefhuurders
- scheefwonen
- schijnconstructie
- Schilderswijk
- Sebastiaan Wolswinkel
- Selçuk Öztürk
- Selcuk Ozturk
- Sergei Doebinski
- Sergei Maksimishin
- Sergej Doebinski
- Sergej Skripal
- Sergey Dubinsky
- Servie Hölzken
- sgp
- Sharon Gesthuisen
- Sharon Gesthuizen
- Shell
- side letter
- Sigrid Kaag
- sinterklaas
- slavernij
- Slotervaart ziekenhuis
- slotervaartziekenhuis
- slotpleidooi
- Sophie in ’t Veld
- Sophie in ’t Veld D66
- sp
- SP
- spionage
- Splinter
- splinterpartij
- Splinterpartijen
- spuiforum
- Spuiplein
- staatssecretaris
- Staatssecretaris Broekers-Knol VVD
- Staatssecretaris Eric Wiebes
- Staatssecretaris Hans Vijlbrief
- Staatssecretaris Menno Snel
- Staatssecretaris Menno Snel D66
- staatssecretaris Mona Keijzer
- Staatssecretaris Raymond Knops CDA
- staatssecretaris Van Huffelen
- Staatssecretaris Wilma Mansveld
- Staatstoezicht op de Mijnen
- Stand van de zorg
- Stef Blok
- Stef Blok VVD
- Stefan Huisman
- Stephen Barclay
- Stichting Reclaimed Voices
- Stichting Vormingsactiviteiten Oost-Europa
- Stichtse Vecht
- stikstof
- stikstofregels
- stikstofuitstoot
- strafvervolging
- Suhayb Salam
- Super Saturday
- suriname
- Sylvana Simons
- Syrië
- Syriëgangers
- syrie
- takfir
- taliban
- Tamara van Ark
- Tanya Hoogwerf
- Tayyip Recep Erdogan
- Teeven-deal
- Terneuzen
- terreur
- terreurdreiging
- terrorisme
- Theo Hiddema
- Theresa May
- Thierry Aartsen
- Thierry Aartsen VVD
- Thierry Baudet
- thom de graaf d66
- TICS
- toeslagen
- toeslagenaffaire
- toeslagenstelsel
- Toine Beukering
- Tom van der Lee
- TONL
- topambtenaar Boereboom
- Topinkomen
- topinkomens
- topman Pieter Elbers
- transitieperiode
- transvaalwijk
- Trots op NL
- Tunahan Kuzu
- turkije
- tweede kamer
- Tweede Kamerlid Zihni Özdil
- uber
- Uncategorized
- UNHCR
- uranium
- Urgenda
- Urgenda-vonnis
- uruzgan
- utrecht
- VDL
- veiligheid
- venlo
- Verantwoordingsdag 2018
- Verantwoordingsdag 2019
- verblijfskostenvergoeding
- verhuurdersheffing
- verkiezingen
- verkiezingen 2017
- verkiezingen 2021
- verkiezingsprogramma 2021-2025
- Verpleeghuis
- Versplintering
- vertrekovereenkomst
- vertrouwen
- Vertrouwen in de toekomst
- vervolging
- verzekeringsfraude
- verzelfstandiging
- verzetszaak
- Vincent Bosch PVV
- VK
- vluchtelingen
- VNL
- VOC
- VOE
- voedselterroristen
- Voerendaal
- Vogelaarswijken
- Vogelaarwijk
- VOLT
- voorjaarsnota
- voorjaarsnota 2020
- vpro
- vredesakkoord
- Vrij en Sociaal Nederland
- vrijheid van meningsuiting
- Vrijzinnige Partij nederland
- VSN
- VVD
- VVD-CDA-D66
- VVD-CDA-D66-ChristenUnie VVD-CDA-D66-ChristenUnie
- VVD-PvdA
- wachtgeld
- wachtlijst
- Wassila Hachchi
- Weert
- weigerambtenaar
- wereldbank
- werkgroep Van Oosten
- Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding
- wet normering topinkomens
- Wet Normering Topinkomens
- wethouder
- wethouder Geert Post SGP
- Wikipedia
- Wil Houben
- wilders 1
- Willem Aantjes
- Willem Engel
- William Moorlag
- Willie Dille PVV
- Wim Pijl
- Wim Pijl CU-SGP
- Wim van der Leegte VDL
- Wim van der P.
- Winnie Sorgdrager
- Winstuitkering
- witwasaffaire
- witwassen
- wnt
- wo2
- woningwet
- Wopke Hoekstra
- Wouter Bos
- WPP
- WPP,
- WTC
- Wybren van Haga
- Yanick Chevalier
- Yassin Elforkani
- Ybeltje Berckmoes
- YPG
- Zabul
- Zahir Rana
- zaltbommel
- zaman
- zandwinning
- zeeland
- zenuwgas
- zetelroof
- ziekenhuis
- ziekenhuizen
- Zihni Özdil
- zomerreces
- Zorg
- zorgfraude
- zorginstelling Careyn
- Zorginstelling Zuyderland
- zorginstellingen
- Zorginstituut: Nederland
- Zouhair Saddiki
- zwarte lijst
- zwarte Piet
- zweden
-
RSS
Entries RSS
Comments RSS
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.