Kamerdebat 07.03.2023 brengt oplossing voor toeslagenouders niet dichterbij
Een urenlang Kamerdebat over de toeslagenaffaire werd vanavond zeer emotioneel, maar heeft voor ouders in problemen geenperspectief op snellere oplossingen opgeleverd.
Kamerleden van links tot rechts spraken – niet voor het eerst – hun ongenoegen uit over het “veel te lang” uitblijven van een oplossing, maar voelen zich tegelijkertijd machteloos. Nog steeds wachten veel ouders die in het toeslagenschandaal gedupeerd zijn op compensatie.
Partijen in de Kamer zijn woedend dat de hersteloperatie opnieuw is vastgelopen.Nieuwsuur meldde onlangs dat werknemers van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) verzanden in interne regels en procedures. Ook is het verloop van personeel groot en zou er sprake zijn van een angstcultuur waarbij ambtenaren interne problemen niet durven aan te kaarten. Niet de problemen van getroffen ouders maar interne regels zouden centraal staan.
“Hoe zorgen we ervoor dat mensen weer kunnen gaan leven? Er is maar één leven”, zei SP-Kamerlid Leijten. Ze begrijpt niet hoe dit zo “fucking lang” kan duren. “Drie jaar zitten gezinnen al gevangen”, aldus Leijten.
Regeringspartij CDA sprak van een “nachtmerrie” waarin het herstel is beland. Een emotioneel Kamerlid Van Dijk vindt dat staatssecretaris De Vries “meer leiderschap” moet tonen en de druk moet opvoeren om de problemen op te lossen. Haar maag draait zich om, zei ze, al erkende ze dat ze de “gouden bullet” ook niet heeft. De SGP ziet dat de oplossingen in een “juridisch moeras” zijn beland.
Ouders die op de tribune zaten zongen het lied Duurt te lang. Daarop werd het debat enige tijd geschorst.
Ouders toeslagenaffaire protesteren zingend tijdens debat: ‘Duurt te lang’
Onder meer de Kamerleden Omtzigt, Azarkan (Denk) en Leijten (SP) deden op meerdere momenten in het debat oproepen om premier Rutte naar het debat te halen. Voor dat verzoek was geen meerderheid in de Kamer.
Staatssecretaris De Vries erkende – ook niet voor het eerst – dat het allemaal “absoluut lang” duurt. Maar mensen en ambtenaren doen ook “hun stinkende best”, zei ze. De Vries gaf aan dat ze niet “alles anders gaat doen” of “overboord gooien”. Nu van “nul af aan opnieuw beginnen” zou alleen maar voor meer vertraging zorgen, aldus de staatssecretaris.
Eerder dit jaar zei premier Rutte dat hij niet de vrees deelt dat de compensatie voor slachtoffers van de toeslagenaffaire nog tot 2030 gaat duren, zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten denkt. Onder anderen Kamerlid Omtzigt wilde van De Vries weten of ze dat ook denkt, maar de staatssecretaris wilde daar niet op ingaan.
SP-Kamerlid Leijten noemde dat “uitermate vals”. Door geen deadline te geven, gooit De Vries mensen volgens Leijten “voor de bus”.
‘Ik kan geen ijzer met handen breken’
De Vries zei te begrijpen dat alles heel frustrerend is voor ouders. Ook zei ze dat ze echt oprecht bereid is te bekijken waar het sneller kan. Maar “ijzer met handen breken” kan ze naar eigen zeggen niet, ze wil geen dingen “toezeggen die niet waar te maken zijn”.
“Wie houdt een oplossing tegen dan?” vroeg PVV-Kamerlid De Graaf zich hardop af. Hij concludeerde dat “deze mensen voor het kabinet niet belangrijk genoeg zijn.” Hij zei van de staatssecretaris te geloven dat ze knokt, maar ze moet “echt nog harder knokken”.
Zwitsers hebben zondag 07.03.2021 in een referendumJA gezegd tegen een boerkaverbod. 51,2 procent van de Zwitsers heeft voor het verbod gestemd, bleek zondag aan het einde van de middag. De regering had geadviseerd tegen de maatregel te stemmen. De helft van de stemgerechtigden kwam opdagen voor het referendum.
Hoewel de term boerka officieel niet op de stembiljetten stond, is voor iedereen duidelijk dat dat is waar over werd gestemd. Volgens voorstanders is de boerka een teken van de radicale islam en extremisme.
Tegenstanders van het verbod noemen het verbod absurd, nutteloos en islamofoob. Zij wijzen erop dat er naar schatting wel 30 mensen in Zwitserland zijn die een boerka dragen.
Campagneposters met de teksten ‘Stop de radicale islam!’ en ‘Stop het extremisme!’, waarop een vrouw in een zwarte nikab te zien is, zijn in Zwitserse steden opgehangen door voorstanders van het verbod. Tegenstanders voeren de slogan ‘Nee tegen een absurde, nutteloze en islamofobe “anti-boerka”-wet’.
Het verbod zou betekenen dat niemand zijn gezicht volledig mag bedekken in de openbare ruimte. Er zijn wel uitzonderingen, zoals in gebedshuizen.
,,Naast het feit dat deze tekst nutteloos is, is hij ook racistisch en seksistisch’’, zei Ines El-Shikh, woordvoerster van de feministische moslimvrouwengroep Purple Headscarves. Ze zegt dat de voorgestelde wet de indruk wekt van een probleem, maar ze stelt dat ,,slechts 30 vrouwen in Zwitserland een boerka dragen’’.
De volledige gezichtssluier ,,is een extreme vorm van de islam’’, zei Ja-campagnewoordvoerder Jean-Luc Addor, van de populistische rechtse Zwitserse Volkspartij (SVP).
Uit een onderzoek van het Zwitserse Bureau voor de Statistiek uit 2019 bleek dat 5,5 procent van de bevolking moslim is. De meesten van hen hebben wortels in het voormalige Joegoslavië.
Het dragen van gezichtsbedekkende kleding bij gebedshuizen in Zwitserland blijft wel toegestaan.
In Nederland bestaat reeds een wet inzake een gedeeltelijk burqaverbod.
Het is een discussie die de afgelopen jaren in veel Europese landen speelt: moet er een verbod komen op het dragen van gezichtsbedekkende kleding? Nederland kwam in 2019 met een antwoord: een gedeeltelijk verbod. Het dragen van gezichtsbedekkende kleding in openbaar vervoer, scholen en ziekenhuizen mag niet meer.
Deze wet verbiedt gezichtsbedekking – burqa, niqab, bivakmuts en integraalhelm – in openbare ruimtes zoals scholen, ziekenhuizen, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen. Op overtreding komt een boete van 400 euro te staan. Op straat mag de kledij wel worden gedragen.
Het boerkaverbod zorgt voor veel consternatie in Nederland. Sinds donderdag 1 augustus 2019 is het verboden om op bepaalde plaatsen een boerka of andere gezichtsbedekkende kleding te dragen. De vraag is of de wet zal worden nageleefd. Op Facebook klonk de oproep het verbod als burger te handhaven.
Vier vragen en antwoorden over de nieuwe wet en de handhaving ervan.
Wat houdt het boerkaverbod in?
Het verbod op het dragen van een boerka is deel van de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding. Vanaf nu is het verboden om in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen je hele gezicht te bedekken. Ook het dragen van een bivakmuts, helm en masker is daarmee verboden.
In de volksmond heet de wet het boerkaverbod – naar de dragers van een boerka of nikab. Dat is de islamitische kleding die door vrouwen wordt gedragen om hun volledige gezicht en lichaam te bedekken. Bij een nikab blijven de ogen wel zichtbaar door een kleine spleet tussen de lagen kleding, bij de boerka zit er zelfs een gaasje voor de ogen en zijn die nauwelijks zichtbaar.
Wie gaat het handhaven?
Het boerkaverbod geldt alleen op specifieke plekken. In bijvoorbeeld de tram, bij de huisarts of op school moet de boerka af. Daar is het volgens de regering van groot belang om mensen te kunnen herkennen. Op straat en thuis mag de boerka nog wel worden gedragen.
Wie zich niet aan de wet houdt, kan erop worden aangesproken door de politie, of door de instantie waar de overtreding gebeurt. Bijvoorbeeld door de ambtenaren in het gemeentehuis.
Te betwijfelen valt of de wet strikt zal worden nageleefd. Zo gaf Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, vorig jaar aan dat ze het boerkaverbod niet bij de stad vindt passen en dat handhaving ervan geen prioriteit heeft in Amsterdam.
Ook andere instanties rekenen naleving van het verbod niet tot hun taken. Zo gaf de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra in het Algemeen Dagblad aan dat handhaving een taak is van de politie.
In de moslimgemeenschap wordt het verbod gehekeld. Zo riepen radicale moslims islamitische vrouwen op de wet te negeren.
Gaan burgers het zelf handhaven?
De aarzeling van instanties om het verbod te handhaven leidde op sociale media tot de oproep om dat als burger zelf te doen. In de Facebookgroep Eigen Land Eerst werd geschreven: ‘Allemaal op jacht!!’ en de hashtag ‘maakergebruikvan’ gebruikt.
Op de eigen website schrijft de politie dat burgers de wet mogen handhaven middels het zogenoemde ‘burgerarrest’.
Een burger mag een andere burger arresteren als de laatste op heterdaad wordt betrapt. Ook bij het boerkaverbod is dat toegestaan, schrijft de politie. Al waarschuwt de politie op de website burgers wel om voorzichtig te zijn. De wet is ingewikkeld:
‘Hoewel betrokkene op het eerste oog in overtreding kan zijn, dient er ook altijd door de overheidsinstantie of vervoerder gewezen te worden op het verbod en de keus te worden voorgelegd de kleding af te doen of zich te verwijderen.’
Voor het uitschrijven van een boete moet dus eerst zijn vastgesteld dat de drager van een boerka een waarschuwing heeft gehad. De boete is maximaal 415 euro.
Hoe is het boerkaverbod een wet geworden?
Al in 2005 werd in de Tweede Kamer voor het eerst een voorstel voor een boerkaverbod ingediend. Geert Wilders kwam met een motie. De PVV-leider moest dertien jaar wachten voor hij – grotendeels – zijn zin kreeg. Het kabinet-Rutte II van VVD en PvdA maakte zich sterk voor een beperkt verbod. Het wetsvoorstel werd in 2016 door de Tweede Kamer aangenomen. Vorig jaar ging ook de Eerste Kamer met een ruime meerderheid akkoord.
Op Twitter liet Geert Wilders weten het boerkaverbod uit te breiden naar een algeheel verbod op het dragen van hoofddoeken op straat.
Het Europees Hof deed de uitspraak naar aanleiding van twee rechtszaken over vrouwen die in Duitsland geen hoofddoekje mochten dragen van hun werkgever. De ene moslima werkte bij een kinderdagverblijf, de ander bij een drogisterij.
Naar aanleiding van de regels van hun werkgevers stapten de vrouwen naar de rechter in Duitsland. Echter mag een werkgever volgens het Europees Hof van Justitie in Luxemburg het zichtbaar dragen van religieuze of politieke symbolen wel degelijk verbieden. Althans, als dat gerechtvaardigd is. Bijvoorbeeld indien deze neutraliteit richting klanten wil uitstralen of sociale conflicten wil vermijden, aldus de hoogste rechterlijke instelling van de Europese Unie.
Telegraaf 24.09.2021Het verbod op het dragen van een pet, hoofddoek of keppeltje in Belgische rechtbanken gaat verdwijnen. De regel zou niet meer van deze tijd zijn.
De verplichting voor toehoorders om zittingen bij te wonen met ’ongedekte hoofden’ stamt uit de negentiende eeuw. Een hoge hoed of pet was voor heren in die tijd onderdeel van het dagelijkse tenue. Als teken van beleefdheid en eerbied voor de rechtbank moest het hoofddeksel worden afgezet.
Anno 2021 passen rechters de regel nauwelijks toe bij mensen met een joods keppeltje of een islamitische hoofddoek. Maar een paar keer heeft een magistraat wél geoordeeld dat ook deze religieuze uitingen niet zijn toegestaan in rechtszaal.
Dat is niet altijd zonder gevolgen gebleven. In 2007 werd België op de vingers getikt door Europees Hof voor de Rechten van de Mens, na een klacht van een man die bij een zaak in Antwerpen de zaal werd uitgezet vanwege het dragen van een keppeltje. Recenter, in 2018, werd België door rechters in Straatsburg veroordeeld vanwege een vergelijkbare hoofddoekrel.
Nieuwe wet
Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD), zo bevestigt zijn woordvoerder na berichten in Vlaamse media, stelt nu voor om het verbod te schrappen. De bewindsman vindt de regel niet meer van deze tijd vanwege de hedendaagse religieuze diversiteit. Een rechter kan iemand nog wel blijven verzoeken om een petje af te zetten of een persoon aanspreken op ongepaste kleding. Het parlement moet de wetswijziging nog goedkeuren.
MSN 15.07.2021 Het Hof deed de uitspraak naar aanleiding van twee rechtszaken over vrouwen die in Duitsland geen hoofddoekje mochten dragen van hun werkgever. De ene moslima werkte bij een kinderdagverblijf, de ander bij een drogisterij.
Naar aanleiding van de regels van hun werkgevers stapten de vrouwen naar de rechter in Duitsland. Echter mag een werkgever volgens het Europees Hof van Justitie in Luxemburg het zichtbaar dragen van religieuze of politieke symbolen wel degelijk verbieden. Althans, als dat gerechtvaardigd is. Bijvoorbeeld indien deze neutraliteit richting klanten wil uitstralen of sociale conflicten wil vermijden, aldus de hoogste rechterlijke instelling van de Europese Unie.
Kanttekeningen
Daarbij werden wel een aantal kanttekeningen geplaatst. Zo moet een verbod wel opwegen tegen de “oprechte behoefte” van iemand om toch zo’n symbool te dragen. Bovendien heeft elke lidstaat natuurlijk haar eigen regels omtrent vrijheid van religie. Na de uitspraak van Het Hof moeten de Duitse rechters de twee zaken van de moslima’s opnieuw bekijken.
Uitspraak in lijn met eerdere zaak
Het was overigens niet de eerste keer dat Het Hof uitspraak deed over de kwestie. In 2017 oordeelde de rechterlijke instelling in Luxemburg ook al eens dat werkgevers hun werknemers in sommige gevallen mogen verbieden politieke of religieuze symbolen te dragen. Zolang er maar niet gediscrimineerd wordt. Aanleiding in 2017 was een zaak waarbij een Belgisch beveiligingsbedrijf, net als het kinderdagverblijf en de drogisterij in Duitsland, een werknemer verbood om hoofddoek te dragen tijdens werktijd.
Panorama 15.07.2021 Het Hof deed de uitspraak naar aanleiding van twee rechtszaken over vrouwen die in Duitsland geen hoofddoekje mochten dragen van hun werkgever. De ene moslima werkte bij een kinderdagverblijf, de ander bij een drogisterij.
Naar aanleiding van de regels van hun werkgevers stapten de vrouwen naar de rechter in Duitsland. Echter mag een werkgever volgens het Europees Hof van Justitie in Luxemburg het zichtbaar dragen van religieuze of politieke symbolen wel degelijk verbieden. Althans, als dat gerechtvaardigd is. Bijvoorbeeld indien deze neutraliteit richting klanten wil uitstralen of sociale conflicten wil vermijden, aldus de hoogste rechterlijke instelling van de Europese Unie.
Kanttekeningen
Daarbij werden wel een aantal kanttekeningen geplaatst. Zo moet een verbod wel opwegen tegen de “oprechte behoefte” van iemand om toch zo’n symbool te dragen. Bovendien heeft elke lidstaat natuurlijk haar eigen regels omtrent vrijheid van religie. Na de uitspraak van Het Hof moeten de Duitse rechters de twee zaken van de moslima’s opnieuw bekijken.
Uitspraak in lijn met eerdere zaak
Het was overigens niet de eerste keer dat Het Hof uitspraak deed over de kwestie. In 2017 oordeelde de rechterlijke instelling in Luxemburg ook al eens dat werkgevers hun werknemers in sommige gevallen mogen verbieden politieke of religieuze symbolen te dragen. Zolang er maar niet gediscrimineerd wordt. Aanleiding in 2017 was een zaak waarbij een Belgisch beveiligingsbedrijf, net als het kinderdagverblijf en de drogisterij in Duitsland, een werknemer verbood om hoofddoek te dragen tijdens werktijd.
NOS 15.07.2021Het Europees Hof van Justitie in Luxemburg heeft nogmaals geoordeeld dat werkgevers het zichtbaar dragen van religieuze of politieke symbolen mogen verbieden. Zo’n verbod kan gerechtvaardigd zijn als een werkgever tegenover zijn klanten neutraliteit wenst uit te stralen of sociale conflicten wil vermijden, oordeelde het hof.
Zo’n verbod moet wel opwegen tegen de “oprechte behoefte” van de werknemer om zo’n symbool te dragen. De werkgever moet ook rekening houden met de nationale wetgeving wat betreft vrijheid van religie.
De zaak bij het Hof was de voortzetting van twee Duitse rechtszaken over moslima’s die van hun werkgevers geen hoofddoek mochten dragen. De een werkte op een oecumenisch kinderdagverblijf, de ander bij een drogisterijketen. Duitse rechters moeten nu opnieuw naar hun zaken kijken.
Eerdere uitspraak
De uitspraak sluit aan bij een uitspraak van het Hof uit 2017 in een zaak van een Belgische en een Franse vrouw. Ook die gingen over het dragen van hoofddoek op het werk.
Ook toen was het oordeel dat een werkgever het dragen van politieke of religieuze symbolen om bepaalde redenen mag verbieden, zolang er geen sprake is van discriminatie.
RTL 07.03.2021 Zwitserland krijgt een boerkaverbod. In een referendum heeft 51 procent voor zo’n verbod gestemd. Zwitserland gaat daarmee verder dan bijvoorbeeld Nederland, waar een gedeeltelijk verbod geldt. Want ook op de Zwitserse straten mag geen gezichtsbedekkende kleding meer gedragen worden.
Het is een discussie die de afgelopen jaren in veel Europese landen speelt: moet er een verbod komen op het dragen van gezichtsbedekkende kleding? Nederland kwam in 2019 met een antwoord: een gedeeltelijk verbod.
Geen boetes
Dat gedeeltelijke verbod betekende dat het dragen van zulke kleding verboden werd in openbare ruimtes, zoals in het onderwijs, de zorg en het openbaar vervoer. Op straat mag het nog wel. Afgelopen oktober werd bekend dat een jaar boerkaverbod nog geen enkele boete had opgeleverd.
Toch lijkt de discussie nog wel te leven. In veel stemwijzers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen is een stelling te vinden over het al dan niet afschaffen van het verbod. Daarbij gaat het trouwens dus niet letterlijk om een boerkaverbod, maar om gezichtsbedekkende kleding in het algemeen. Dus ook bivakmutsen bijvoorbeeld.
‘Stop extremisme!’
Dat geldt ook voor Zwitserland. Al lijkt het wetsvoorstel wel degelijk bedoeld tegen de islam. Het initiatief komt van de rechts-populistische Zwitserse Volkspartij (SVP). Op campagneposters van de partij staat een vrouw in een nikab afgebeeld met de tekst: ‘Stop extremisme!’
“Gezichtsbedekkende kleding is een symbool voor de extremistische, politieke islam die steeds zichtbaarder wordt in Europa. Dat hoort niet in Zwitserland thuis”, zegt SVP-politicus Walter Wobmann. “In Zwitserland hebben we de gewoonte dat je je gezicht laat zien. Dat is vrijheid.”
Probleem bestrijden
“Als er een probleem is, bestrijden we het graag voordat het uit de hand loopt”, zegt een andere SVP-politicus. “Gelukkig zijn er maar weinig vrouwen in Zwitserland die een boerka dragen.”
Uit onderzoek van de Universiteit van Luzern blijkt dat er maar zo’n 30 vrouwen in Zwitserland gezichtsbedekkende kleding dragen. Zo’n 5 procent van de Zwitserse bevolking is moslim, de meeste zijn afkomstig uit Turkije, Bosnië-Herzegovina en Kosovo.
In Nederland ging in 2019 een gedeeltelijk verbod in:
Het dragen van gezichtsbedekkende kleding in openbaar vervoer, scholen en ziekenhuizen mag niet meer. Maar de kans om een boete van 150 euro te moeten betalen, weerhoudt Karima niet: haar nikab blijft aan. ‘
Een islamitische raad in het Alpenland noemt het een ‘zwarte dag’ voor moslims. “Dit vergroot de ongelijkheid en bevestigt het buitensluiten van de moslimminderheid.”
Ook de regering en een meerderheid in het parlement waren tegen een verbod. De regering vond het niet haar taak om te beslissen wat vrouwen wel of niet mogen dragen. Daarom stelden ze voor dat mensen verplicht hun gezicht zouden moeten laten zien als dat nodig was voor identificatie, in plaats van een geheel verbod.
Directe democratie
Je vraagt je misschien af waarom er dan überhaupt over gestemd is, als een meerderheid van het parlement al tegen was. Dat komt door de directe democratie in Zwitserland. Zolang 100.000 van de in totaal 8,6 miljoen Zwitsers een handtekening zetten onder een potentieel onderwerp voor een referendum, dan vindt het referendum ook daadwerkelijk plaats. De uitslag daarvan is bindend.
De Zwitsers gaan daardoor wel heel vaak naar de stembus. Zulke referenda vinden al gauw 3 tot 4 keer per jaar plaats. In 2009 stemden de inwoners voor een verbod op het bouwen van minaretten bij moskeeën, ook een voorstel van de SVP. Ook lieten de Zwitsers via referenda meermaals weten tegen het lidmaatschap van de Europese Unie te zijn.
Zwitserland gaat verder
Het verbod op gezichtsbedekkende kleding gaat in Zwitserland dus iets verder dan in Nederland. Ook op straat worden boerka’s, nikabs en bivakmutsen verboden.
Daarmee sluit het land aan bij het volledige verbod in landen als België en Frankrijk. Maar er zijn ook landen waar er alleen regionale regels zijn. Dit is een overzicht van Europa:
Het dragen van gezichtsbedekkende kleding bij gebedshuizen in Zwitserland blijft wel toegestaan.
MSN 07.03.2021 Zwitserland krijgt een boerkaverbod. In een referendum heeft 51 procent voor zo’n verbod gestemd. Zwitserland gaat daarmee verder dan bijvoorbeeld Nederland, waar een gedeeltelijk verbod geldt. Want ook op de Zwitserse straten mag geen gezichtsbedekkende kleding meer gedragen worden.
Het is een discussie die de afgelopen jaren in veel Europese landen speelt: moet er een verbod komen op het dragen van gezichtsbedekkende kleding? Nederland kwam in 2019 met een antwoord: een gedeeltelijk verbod.
Geen boetes
Dat gedeeltelijke verbod betekende dat het dragen van zulke kleding verboden werd in openbare ruimtes, zoals in het onderwijs, de zorg en het openbaar vervoer. Op straat mag het nog wel. Afgelopen oktober werd bekend dat een jaar boerkaverbod nog geen enkele boete had opgeleverd.
Toch lijkt de discussie nog wel te leven. In veel stemwijzers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen is een stelling te vinden over het al dan niet afschaffen van het verbod. Daarbij gaat het trouwens dus niet letterlijk om een boerkaverbod, maar om gezichtsbedekkende kleding in het algemeen. Dus ook bivakmutsen bijvoorbeeld.
‘Stop extremisme!’
Dat geldt ook voor Zwitserland. Al lijkt het wetsvoorstel wel degelijk bedoeld tegen de islam. Het initiatief komt van de rechts-populistische Zwitserse Volkspartij (SVP). Op campagneposters van de partij staat een vrouw in een nikab afgebeeld met de tekst: ‘Stop extremisme!’
“Gezichtsbedekkende kleding is een symbool voor de extremistische, politieke islam die steeds zichtbaarder wordt in Europa. Dat hoort niet in Zwitserland thuis”, zegt SVP-politicus Walter Wobmann. “In Zwitserland hebben we de gewoonte dat je je gezicht laat zien. Dat is vrijheid.”
Probleem bestrijden
“Als er een probleem is, bestrijden we het graag voordat het uit de hand loopt”, zegt een andere SVP-politicus. “Gelukkig zijn er maar weinig vrouwen in Zwitserland die een boerka dragen.”
Uit onderzoek van de Universiteit van Luzern blijkt dat er maar zo’n 30 vrouwen in Zwitserland gezichtsbedekkende kleding dragen. Zo’n 5 procent van de Zwitserse bevolking is moslim, de meeste zijn afkomstig uit Turkije, Bosnië-Herzegovina en Kosovo.
Een islamitische raad in het Alpenland noemt het een ‘zwarte dag’ voor moslims. “Dit vergroot de ongelijkheid en bevestigt het buitensluiten van de moslimminderheid.”
Ook de regering en een meerderheid in het parlement waren tegen een verbod. De regering vond het niet haar taak om te beslissen wat vrouwen wel of niet mogen dragen. Daarom stelden ze voor dat mensen verplicht hun gezicht zouden moeten laten zien als dat nodig was voor identificatie, in plaats van een geheel verbod.
Directe democratie
Je vraagt je misschien af waarom er dan überhaupt over gestemd is, als een meerderheid van het parlement al tegen was. Dat komt door de directe democratie in Zwitserland. Zolang 100.000 van de in totaal 8,6 miljoen Zwitsers een handtekening zetten onder een potentieel onderwerp voor een referendum, dan vindt het referendum ook daadwerkelijk plaats. De uitslag daarvan is bindend.
De Zwitsers gaan daardoor wel heel vaak naar de stembus. Zulke referenda vinden al gauw 3 tot 4 keer per jaar plaats. In 2009 stemden de inwoners voor een verbod op het bouwen van minaretten bij moskeeën, ook een voorstel van de SVP. Ook lieten de Zwitsers via referenda meermaals weten tegen het lidmaatschap van de Europese Unie te zijn.
Zwitserland gaat verder
Het verbod op gezichtsbedekkende kleding gaat in Zwitserland dus iets verder dan in Nederland. Ook op straat worden boerka’s, nikabs en bivakmutsen verboden.
Daarmee sluit het land aan bij het volledige verbod in landen als België en Frankrijk. Maar er zijn ook landen waar er alleen regionale regels zijn. Dit is een overzicht van Europa:
NU 07.03.2021 Een kleine meerderheid in Zwitserland heeft zich zondag in een referendum achter een verbod op gezichtsbedekkende kleding geschaard. De term boerka kwam officieel niet op de stembiljetten voor, maar voor iedereen is het duidelijk dat het om dat soort gezichtsbedekking gaat.
51,2 procent van de Zwitsers heeft voor het verbod gestemd, bleek zondag aan het einde van de middag.
Er zijn naar schatting dertig mensen in Zwitserland die een boerka dragen. Het verbod betekent dat niemand het gezicht volledig mag bedekken in de openbare ruimte. Er zijn wel uitzonderingen, zoals in gebedshuizen.
Een grote meerderheid heeft zich daarnaast duidelijk gekeerd tegen een speciale ‘elektronische identiteit’. De regering wil een wettelijk kader scheppen om de Zwitsers een ‘e-ID’ te kunnen geven waarmee tal van administratieve of financiële zaken veel eenvoudiger via internet mogelijk zouden worden.
Volgens de Zwitserse regering loopt het land ver achter bij andere Europese landen op dit gebied. Maar in het referendum keerden de meesten zich tegen het wetsvoorstel, omdat ze vrezen dat de Zwitserse overheid particuliere internetbedrijven gaat inschakelen en dat dit gevaarlijk kan zijn voor zowel de burger als voor de staat.
NOS 07.03.2021 Zwitsers hebben vandaag in een referendum ‘ja’ gezegd tegen een boerkaverbod. 51 procent van de kiezers heeft zich voor het verbod uitgesproken. De regering had geadviseerd tegen de maatregel te stemmen. De helft van de stemgerechtigden kwam opdagen voor het referendum.
In onder meer Nederland, Frankrijk en Oostenrijk is al een boerkaverbod van kracht.
Het verbod moet nu in de grondwet worden opgenomen en geldt op straat, in de horeca en winkels. Er wordt een uitzondering gemaakt voor gebedshuizen.
Officieel ging het referendum over een verbod op het bedekken van het gezicht. Dat zou onder meer inhouden dat ook demonstranten hun gezicht niet mogen verbergen. Maar de bedenker en organisator van het initiatief heeft er nooit een geheim van gemaakt dat de maatregel gericht is tegen gesluierde vrouwen.
Referendum tegen minaretten
Walter Wobmann is parlementslid voor de radicaal-rechtse partij SVP. Eerder nam hij het initiatief voor het referendum om de bouw van minaretten te verbieden. Ook dat kreeg steun van een meerderheid van de kiezers.
Wobmann ziet de minaretten en het dragen van boerka’s en nikabs als symbool voor de “islamisering van Zwitserland”. Ongeveer 5 procent van de Zwitsers heeft een islamitische achtergrond. Volgens schattingen in de media dragen zo’n dertig personen een nikab of boerka. Tegenstanders van het verbod beschuldigen de SVP ervan een negatief sentiment tegen moslims te willen aanwakkeren.
In Nederland geldt sinds 1 augustus 2019 een verbod op het dragen van gezichtsbedekking in de openbare ruimte. Onder meer in het onderwijs, zorginstellingen, het openbaar vervoer en in overheidsgebouwen moet het gezicht zichtbaar zijn. Burgemeester Halsema van Amsterdam zei eerder dat het handhaven van het verbod geen prioriteit is.
MSN 07.03.2021 Zwitsers hebben zich vanochtend in een referendum kunnen uitspreken over verbod op gezichtsbedekkende kleding. Volgens eerste berichten stemde een kleine meerderheid voor het verbod.
Hoewel de term boerka officieel niet op de stembiljetten stond, is voor iedereen duidelijk dat dat is waar over werd gestemd. Volgens voorstanders is de boerka een teken van de radicale islam en extremisme.
Tegenstanders van het verbod noemen het verbod absurd, nutteloos en islamofoob. Zij wijzen erop dat er naar schatting 30 mensen in Zwitserland zijn die een boerka dragen.
Elektronische identiteit
De Zwitsers mochten gelijktijdig stemmen over een speciale ‘elektronische identiteit’, waarmee tal van administratieve of financiële zaken veel eenvoudiger zouden worden via internet. Volgens de regering loopt het land op dat vlak ver achter bij andere Europese landen.
Maar daar lijkt voorlopig geen verandering in te komen: een grote meerderheid heeft volgens de eerste berichten tegen een elektronische identiteit gestemd. Ze vrezen dat de overheid particuliere internetbedrijven gaat inschakelen en dat dit gevaren met zich meebrengt voor zowel burgers als de staat.
RTL 07.03.2021 Zwitsers hebben zich vanochtend in een referendum kunnen uitspreken over verbod op gezichtsbedekkende kleding. Volgens eerste berichten stemde een kleine meerderheid voor het verbod.
Hoewel de term boerka officieel niet op de stembiljetten stond, is voor iedereen duidelijk dat dat is waar over werd gestemd. Volgens voorstanders is de boerka een teken van de radicale islam en extremisme.
Tegenstanders van het verbod noemen het verbod absurd, nutteloos en islamofoob. Zij wijzen erop dat er naar schatting 30 mensen in Zwitserland zijn die een boerka dragen.
De Zwitsers mochten gelijktijdig stemmen over een speciale ‘elektronische identiteit’, waarmee tal van administratieve of financiële zaken veel eenvoudiger zouden worden via internet. Volgens de regering loopt het land op dat vlak ver achter bij andere Europese landen.
Maar daar lijkt voorlopig geen verandering in te komen: een grote meerderheid heeft volgens de eerste berichten tegen een elektronische identiteit gestemd. Ze vrezen dat de overheid particuliere internetbedrijven gaat inschakelen en dat dit gevaren met zich meebrengt voor zowel burgers als de staat.
AD 07.03.2021 Zwitserland stemt zondag over een verbod op gezichtsbedekkende kleding op openbare plaatsen. Dit ondanks het feit dat vrouwen in islamitische sluiers zelden in het Zwitserse straatbeeld te zien zijn.
Opiniepeilingen wijzen uit dat een kleine meerderheid voorstander is van de maatregel. Hoewel de stelling ‘Ja of nee tegen een verbod op volledige gezichtsbedekkingen’ geen melding maakt van de boerka of de nikab, bestaat er geen twijfel over waar het debat over gaat.
Campagneposters met de teksten ‘Stop de radicale islam!’ en ‘Stop het extremisme!’, waarop een vrouw in een zwarte nikab te zien is, zijn in Zwitserse steden opgehangen door voorstanders van het verbod. Tegenstanders voeren de slogan ‘Nee tegen een absurde, nutteloze en islamofobe “anti-boerka”-wet’.
Het verbod zou betekenen dat niemand zijn gezicht volledig mag bedekken in de openbare ruimte. Er zijn wel uitzonderingen, zoals in gebedshuizen.
,,Naast het feit dat deze tekst nutteloos is, is hij ook racistisch en seksistisch’’, zei Ines El-Shikh, woordvoerster van de feministische moslimvrouwengroep Purple Headscarves. Ze zegt dat de voorgestelde wet de indruk wekt van een probleem, maar ze stelt dat ,,slechts 30 vrouwen in Zwitserland een boerka dragen’’.
De volledige gezichtssluier ,,is een extreme vorm van de islam’’, zei Ja-campagnewoordvoerder Jean-Luc Addor, van de populistische rechtse Zwitserse Volkspartij (SVP).
Uit een onderzoek van het Zwitserse Bureau voor de Statistiek uit 2019 bleek dat 5,5 procent van de bevolking moslim is. De meesten van hen hebben wortels in het voormalige Joegoslavië.
Ombudsman zegt dat overheid hem jarenlang negeerde in Toeslagenaffaire
De Nationale OmbudsmanReinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
“Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland.
“Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.”
Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
‘Belastingdienst houdt zich al 15 jaar niet aan de wet bij terugvordering toeslagen’
Het toeslagenschandaal bij de Belastingdienst is veel groter dan tot nu toe gedacht, concludeert RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke stukken. De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend, blijkt uit duizenden documenten van de dienst Toeslagen die de nieuwszender in handen kreeg.
Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Deze praktijk bestond echter al veel langer. Al 15 jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven, bieden een ‘onthullend inkijkje’, klinkt het.
Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget. De handleidingen die de dienst Toeslagen bij de toepassing van relevante regels en wetten hanteert, zouden naar verluidt niet juridisch zijn getoetst.
Bij vermoedens van fraude komen mensen op een zogenoemde ‘uitsluitlijst’ te staan. ‘Afwijkend behandelen’ luidt een werkinstructie uit 2006. Toeslagen worden onder de noemer ‘nihilstelling’ stopgezet. Uit de documenten blijkt dat dit massaal gebeurt. Volgens de Belastingdienst was het beleid erop gericht bewuste of onbewuste fouten bij de aanvraag of wijziging van het grote aantal uitgekeerde toeslagen te voorkomen.
Wie eenmaal op de uitsluitlijst terechtkomt, komt daar niet meer van af. Er is sprake van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’, zo blijkt uit stukken uit 2007. Elk contact met de Belastingdienst resulteert in behandeling als fraudeur, schrijft RTL. Bovendien worden mensen met een ‘vinkje achter hun naam’ hiervan door de Belastingdienst niet op de hoogte gesteld, waardoor verweer niet mogelijk is.
Ministerie
Het ministerie van Financiën stelt in een reactie niet alle stukken te hebben kunnen achterhalen die door de nieuwszender zijn aangevoerd. Desondanks bevestigt ze dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen. “Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie aan de nieuwszender. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Grondbeginselen rechtsstaat
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag. dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
De Belastingdienst houdt bij het terugvorderen van toeslagen te weinig rekening met de financiele situatie van burgers, zegt de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR). Regelmatig belanden mensen daardoor onder het bestaansminimum. De organisatie schreef een brief aan demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën. Ook de Nationale ombudsman dringt aan op een oplossing.
Sinds 1 januari van dit jaar is de zogenaamde Wet vereenvoudiging beslagvrije voet van kracht. Volgens die wet moet er altijd een deel van het inkomen zijn waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo belanden mensen niet onder het bestaansminimum, is de redenering.
Wie een deel van zijn toeslagen moet terugbetalen, krijgt daar standaard een brief met een betalingsregeling over. Als de ontvanger dan niet zelf aan de bel trekt en mogelijk zijn schulden niet afbetaalt, kan de huur- of zorgtoeslag worden stopgezet.
Toch is het volgens de wet de bedoeling dat de Belastingdienst die beslagvrije voet op voorhand berekent. Dat dat niet altijd gebeurt, leidt er volgens de LOSR en de Nationale ombudsman toe dat veel mensen toch nog onder het bestaansminimum belanden.
“Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet”, zegt André Moerman, voorzitter van de LOSR.
De LOSR schreef Van Huffelen een brief met het verzoek om het terugvorderingsbeleid van de Belastingdienst op korte termijn aan te passen. De demissionair staatssecretaris laat aan NU.nl weten dat ze in gesprek gaat met de organisatie, maar benadrukt dat er door de toeslagenaffaire sinds maart vorig jaar geen dwanginvorderingen meer hebben plaatsgevonden. “Er was dus ook geen aanleiding om de beslagvrije voet toe te passen.”
‘Fiscus werkte al veel langer met zwarte lijsten, en bij meer toeslagen’
De werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire wordt al veel langer gevolgd dan tot dusver bekend was. Dat meldt RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten die de nieuwszender heeft ingezien.
Het gaat om documenten van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, zoals handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven. Daaruit blijkt volgens RTL dat de werkwijze waardoor mensen onterecht als potentieel fraudeur bestempeld konden worden en in grote financiële problemen kwamen, al in 2006 begon.
Tot nu toe was de veronderstelling dat de ontspoorde fraudejacht in 2013 van start ging als gevolg van de zogeheten Bulgarenfraude.
Massaal op de uitsluitlijst
Ook blijken er volgens RTL veel meer werkinstructies voor ambtenaren van de Belastingdienst te zijn geweest die in strijd waren met de wet- en regelgeving. Het gaat om aanwijzingen voor het stopzetten van niet alleen de kinderopvangtoeslag, maar ook van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget.
Mensen over wie twijfel bestond, kwamen op een ‘uitsluitlijst’ waarna ze geen toeslagen meer kregen. Hun werd niet verteld dat ze op deze lijst stonden, waardoor ze dat ook niet konden aanvechten. Ze zouden vervolgens automatisch nog jaren als fraudeur behandeld zijn. Dat gebeurde op grote schaal, concludeert RTL op basis van werkinstructies met de titel ‘Massaal’.
De Belastingdienst laat in een reactie weten dat er wel altijd een handmatige toets werd gedaan voordat iemand op de lijst kwam. En, zegt de dienst, de toeslag werd voor mensen die op de uitsluitlijst kwamen niet automatisch stopgezet. Ze konden extra gecontroleerd worden.
‘Verschillende versies documenten’
In een vijf pagina’s tellende reactie, die RTL heeft gepubliceerd, zegt het ministerie van Financiën dat het niet alle documenten heeft teruggevonden waarop de nieuwszender zich baseert. ‘De documenten waar RTL naar verwijst zijn goeddeels teruggevonden maar hierbij werd wel duidelijk dat van deze documenten meerdere versies bestonden, waarvan nu niet met zekerheid kan worden gezegd of beide (RTL/Toeslagen) van dezelfde versies zijn uitgegaan.’
Verder zegt het ministerie dat het niet zo is dat mensen die verdacht werden van fraude automatisch in het vervolg ook zo behandeld blijven worden door de Belastingdienst. Dat gebeurt alleen voor een “specifieke periode”, die handmatig door een behandelaar wordt ingesteld en handmatig weer verlengd moet worden. “Na een tijdsperiode voor afwijkende behandeling komt de toeslaggerechtigde weer in het normale behandelproces terecht.”
“Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen”, aldus Het ministerie van Financiën.
Daarnaast deelt het ministerie niet de conclusie dat de fraudejacht, zoals RTL het noemt, al vijftien jaar geleden begon. “Voor zover we kunnen nagaan, lag hier in de eerste jaren niet de nadruk op.”
Wel beaamt het ministerie dat de toeslagenregels vanaf het het begin af aan ‘zeer strikt geïnterpreteerd’ werden. “Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen.” Die problemen zijn “bekend, en dat is ook onderkend”, aldus het ministerie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
‘Bevestigt beeld’
Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat de vertrouwelijke documenten die RTL naar buiten heeft gebracht het beeld bevestigen dat de historie die zijn klanten hebben met de Belastingdienst teruggaat tot 2006. “Gedupeerden vertellen mij dat de ellende toen al begon. Dit gaat zeker een rol spelen bij mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog het Openbaar Ministerie te gelasten om medewerkers van de Belastingdienst te vervolgen.”
Groeneveld wil deze maand nog een klacht bij het hof indienen. “Het beeld dat medewerkers van de Belastingdienst onrechtmatig hebben gehandeld, wordt met deze documenten versterkt. En daarmee ook de nalatigheid van ministers om ertegen op te treden.”
Groeneveld zegt na het weekend vijftig nieuwe deelnemers aan de aangifte toe te voegen tegen zes (oud-)ministers die hij verantwoordelijk houdt voor het toeslagenschandaal. Het totaal aantal deelnemers aan deze aangifte komt daarmee op 130.
Rutte en andere kabinetsleden niet strafrechtelijk vervolgd vanwege toeslagenaffaire
De regering zal geen opdracht geven om premier Mark Rutte en andere politieke kopstukkenstrafrechtelijk te vervolgen voor hun rol in de toeslagenaffaire. Dat heeft demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zojuist geschreven aan de Tweede Kamer.
Behalve tegen Rutte deden 87 gedupeerde toeslagouders begin dit jaar aangifte tegen (oud-)bewindslieden Lodewijk Asscher, Eric Wiebes, Wopke Hoekstra, Tamara van Ark en Menno Snel. Zij zouden zich volgens advocaat Vasco Groeneveld schuldig hebben gemaakt aan ambtsmisdrijven.
De procureur-generaal van de Hoge Raad, Jos Silvis, heeft de aangiften onderzocht en is een oriënterend onderzoek gestart. Doel hiervan was uit te vinden of er aanknopingspunten zijn voor het starten van een opsporingsonderzoek.
Die aanknopingspunten zijn niet gevonden, zo laat Grapperhaus de Kamer weten. ,,Dat betekent dat er vanwege de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”, aldus de minister. Hij benadrukt dat de Tweede Kamer zelf nog wel opdracht tot vervolging kan geven.
Tachtig slachtoffers
Advocaat Vasco Groeneveld deed namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de bewindslieden. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen. Indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe dus nog wel besluiten.
Wettelijke tekortkomingen
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan ‘is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend’. Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. ‘De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.’ Hij geeft aan dat ‘in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan’.
Politieke verantwoording
De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging van de bewindslieden door de parlementaire ondervragingscommissie, schrijft de Hoge Raad. Die ondervraging mag wettelijk niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.
Kabinet gevallen
Vanwege de affaire trad staatssecretaris Snel van Financiën in december af en viel kabinet Rutte-III half januari. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie regeert demissionair door, maar zonder minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst. De fiscus beschuldigde duizenden ouders ten onrechte van fraude met toeslagen, waarop zij soms tienduizenden euro’s moesten terugbetalen en omvangrijke schulden opbouwden.
Ook trok Kamerlid Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Asscher was vicepremier en minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet.
Advies Hoge Raad: geen vervolging ministers voor toeslagenaffaire
Jos Silvis, procureur-generaal bij de Hoge Raad ziet geen aanknopingspunten voor strafrechtelijk vervolging tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire.
Silvis deed het oriënterende onderzoek naar aanleiding van de aangifte tegen zes (oud-)bewindslieden, onder wie demissionair premier Rutte en minister Hoekstra van Financiën, door twintig gedupeerden.
Volgens hun advocaat Vasco Groeneveld hebben de zes zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De aangifte werd begin vorige maand aangevuld.
Advocaat Vasco Groeneveld heeft namens 80 gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte gedaan tegen ministers van Ark, Hoekstra en Wiebes, premier Rutte, staatssecretaris Snel en oud-minister Asscher.
Beroepsmatige discriminatie
Zij hebben strafrechtelijk verwijtbaar gehandeld, vindt Groeneveld. De bewindslieden hadden moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet (het gelijkheidsbeginsel) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind geschonden.
De procureur-generaal stelt dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van ‘wettelijke tekortkomingen’. Advocaat Groeneveld noemt dat advies van vandaag ‘teleurstellend’.
Protocol
Bij aangifte tegen ministers of staatssecretaris schrijft het protocol voor dat procureur-generaal bij de Hoge Raad een onderzoek start en advies uitbrengt aan de minister van Justitie. Uiteindelijk heeft de Tweede Kamer het laatste woord of er strafrechtelijk onderzoek wordt gedaan.
Duizenden zelfstandigen de dupe van fout Belastingdienst met leenbijstand
Duizenden zelfstandigen hebben door een fout van de Belastingdienst duizenden euro’s aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moeten terugbetalen, terwijl ze er wel recht op hadden. Dat schrijft de Volkskrant.
Het gaat om zelfstandigen die zogeheten leenbijstand (Bbz) hadden aangevraagd. Met die regeling konden uitkeringsgerechtigden vanaf 2004 een eigen bedrijf starten met een renteloze lening van de overheid. De lening werd kwijtgescholden als met de eigen zaak niet meer dan de bijstandsnorm werd verdiend.
De Belastingdienst heeft de lening in het jaar dat die werd kwijtgescholden ten onrechte bij het toetsingsinkomen van ontvangers opgeteld, waardoor ze zogenaamd te veel ontvangen huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moesten terugbetalen.
Omtzigt wil opheldering
In 2017 paste de toenmalige staatssecretaris van Financiën, Eric Wiebes, de regeling op aandringen van de Nationale ombudsman en de Tweede Kamer aan, maar alleen voor burgers die in de periode 2014-2016 werden gedupeerd. Zij kregen compensatie, maar anderen niet. Mogelijk vielen meer dan tienduizend gedupeerden buiten de boot. Sommigen leenden bij derden geld om de vorderingen van de Belastingdienst te kunnen betalen, schrijft de krant.
De Belastingdienst zou ook nauwelijks moeite hebben gedaan om mensen die recht hadden op compensatie op te sporen. Het ministerie van Financiën zou in zijn administratie niet kunnen zien wie de gedupeerde ondernemers zijn. Van de 17 miljoen euro die ervoor was begroot, is 2,6 miljoen euro besteed.
De krant schrijft dat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die zich eerder vastbeet in de kinderopvangtoeslagaffaire, het kabinet om opheldering wil vragen. “De zaak toont veel parallellen met de toeslagenaffaire.”
Kamer noemt nieuwe toeslagenblunder Belastingdienst ‘ongelooflijk’
‘Pijnlijk en ongelofelijk’. De Tweede Kamer heeft geen goed woord over voor de nieuwste fout van de Belastingdienst. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de Belastingdienst arbeidsmigranten al sinds 2015 onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget geeft.
Dat komt omdat de Belastingdienst toeslagen toekent op basis van foute en onvolledige informatie. “Dit kost de Nederlandse staat en dus de belastingbetaler veel geld”, zegt Helma Lodders van de VVD.
Maar Lodders ziet ook opnieuw dat burgers buiten hun schuld om in de problemen komen en klem komen te zitten tussen de verschillende overheidsorganisaties. “Deze fouten lijken in eerste instantie in het voordeel van de mensen uit te pakken, maar als zij dit moeten terugbetalen, komen ze natuurlijk in grote problemen”, zegt Lodders.
Pak signalen op
Renske Leijten van de SP kan er met haar hoofd niet bij dat de Belastingdienst, die aan de ene kant keihard optrad tegen fraude zoals in de kinderopvangtoeslagenaffaire, nu automatisch te veel verstrekt. “Ongelofelijk”, noemt ze het. Helemaal als de arbeidsmigranten zelf aangeven dat ze te veel ontvangen en dat de Belastingdienst dan geen thuis geeft.
“Opnieuw zien we dat de Belastingdienst signalen niet oppakt als er iets fout gaat”, zegt Pieter Omtzigt van het CDA. “Niet van de migranten die waarschuwen en niet van de eigen medewerkers die waarschuwen. Zelfs niet naar aanleiding van interne rapporten.”
Als de Belastingdienst die signalen niet structureel serieus gaat nemen is het volgens Omtzigt wachten op het volgende schandaal.
‘Het is niet te verantwoorden dat mensen in de problemen komen, omdat de Belastingdienst haar zaken niet op orde heeft’, vindt Eppo Bruins van de ChristenUnie. ‘Het is al lange tijd bekend , maar nog steeds niet gerepareerd’.
De partijen verbazen zich er vooral ook over dat het probleem al zo lang speelt en noemen het zorgelijk dat het sinds 2016 nog altijd niet is opgelost. Ze willen daarover opheldering van de staatsecretaris van Financiën.
Het CDA en de ChristenUnie willen af van het huidige en complexe toeslagensysteem.
Belastingdienst ging volgens kabinet afgelopen jaren vaker over de schreef
De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren op momenten in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur gehandeld”. Dat staat zaterdag in een brief die het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De elf pagina’s tellende brief bevat een lijst met wetten en regels waar de fiscus zich niet aan heeft gehouden.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben.
De lijst is niet volledig, merken ze op !!!
Deze wetten en regels overtrad de Belastingdienst
In antwoord op kamervragen heeft het ministerie van Financiën een overzicht gestuurd van wetten waar de Belastingdienst zich de afgelopen zeven jaar niet aan heeft gehouden. De brief van 11 pagina’s bevat een greep uit gevallen die in strijd zijn met de wet of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, schrijven demissionair staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen. Het is geen compleet overzicht.
De brief vloeit voort uit een motie van CDA-Kamerlid Omtzigt.
De voorbeelden in de Kamerbrief gaan onder meer om het achterhouden van stukken of het te laat verstrekken van stukken aan burgers of rechters. Ook wordt beschreven hoe het ouders onnodig moeilijk wordt gemaakt om hun recht op een toeslag aan te tonen. Het ministerie van Financiën stelt dat de Belastingdienst in het algemeen handelt volgens wet- en regelgeving, maar dat dit “helaas niet altijd het geval is geweest”.
Opsomming
De zaken die in de brief worden genoemd zijn al eerder aan bod zijn gekomen, onder meer in debatten in de Tweede Kamer. Het overzicht van de overtredingen is nieuw. “Een ernstige en lange lijst”, zegt advocaat Eva González Perez. En: “Niet nieuw, wel schokkend.” Zij ondersteunt sinds 2014 gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire.
De brief bevat onder meer een “niet-limitatieve opsomming” van situaties waarin de Belastingdienst zich niet aan de wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gehouden heeft. “Dat betekent dat er nog meer is of nog aan zit te komen over wat de Belastingdienst heeft gedaan of doet in strijd met de wet”, zegt González Perez. “Er staat dus nog steeds geen streep onder.”
Ruim zes jaar ondervond de advocaat naar eigen zeggen geregeld dat de fiscus zich niet aan de regels hield. “Het recht werd niet gehanteerd. Deze lijst bevat alles waar ze de afgelopen jaren schriftelijk op zijn gewezen. Niks onthullends dus: het zijn de media en politici die hier al jaren mee bezig zijn. Het is een constante graafmachine in documenten en het naar buiten brengen daarvan.”
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, aldus Kamerlid Pieter Omtzigt.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschokt op de inhoud van de brief. Op Twitter noemt hij het “dwingend leesvoer om het gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”. Hij benadrukt in een toelichting dat dit opnieuw bevestigt dat de wet niet alleen te hard is uitgevoerd door de Belastingdienst, zoals soms de uitleg was, maar dat de wet zelfs niet is gevolgd.
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, zegt Omtzigt. “Een aantal mensen heeft dit de hele huurtoeslag gekost. Die zijn duizenden euro’s per jaar misgelopen doordat de interpretatie van de wet door de Belastingdienst niet was hoe die moest zijn volgens de hoogste rechter.”
Hij hekelt ook hoe lang het heeft geduurd voordat deze informatie de Kamer heeft bereikt. “We hadden deze brief weken geleden al verwacht, nog voor het verkiezingsreces. Nu is het een onhandig moment, want we kunnen het er nu niet over hebben met de regering.”
Uit de brief blijkt ook dat de informatie nog niet compleet is. Ook dat laakt Omtzigt nadrukkelijk. “Ik vraag al jaren om een overzicht en deze brief geeft nu geen uitputtende lijst.” Die lijst wil hij zo snel mogelijk. Ook wil hij dat zo snel mogelijk duidelijk wordt hoe lang het kabinet hier al van wist.
Beslagvrije voet
Vorige week concludeerde RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten dat de werkwijze van de Belastingdienst, die leidde tot de toeslagenaffaire, veel eerder begon dan tot nu toe bekend was.
In de Kamerbrief van vrijdagavond wordt ook gereageerd op het verhaal over de beslagvrije voet van de NOS. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst er bij het verrekenen van toeslagen niet standaard rekening mee houdt of mensen genoeg geld overhouden om van te leven, terwijl dat volgens een wet die op 1 januari van kracht werd wel zou moeten.
De Belastingdienst bevestigde de werkwijze en zei dat als mensen erom vragen er wel naar de persoonlijke situatie wordt gekeken. Volgens de dienst is dat volgens de nieuwe wet toegestaan.
Het ministerie van Financiën zegt onderzoek te doen naar de vraag hoe de handelwijze van de Belastingdienst moet worden geduid. Ze willen in gesprek met de Nationale Ombudsman en sociaal raadlieden.
Onderstaande voorbeelden betreffen overtredingen van wetten die zich hebben voorgedaan bij de Belastingdienst, zoals beschreven in de Kamerbrief;
Mondeling intrekken van bezwaren
Opzet/Grove Schuld en minnelijke schuldsanering (Invordering)
Ten onrechte niet-verminderde vervolgingskosten
Vergoeden invorderingsrente
Stuiten van verjarende schulden
AVG en Archiefwet
Strijdig handelen met de AVG bij de verwerking van persoonsgegevens.
Herstelorganisatie Toeslagen. Situaties die zich hierin hebben voorgedaan zijn onder meer:
– niet (tijdig) vaststellen van de definitieve beschikking kinderopvangtoeslag;
– niet of onvoldoende in acht nemen van de wettelijke termijn waarbinnen een beslissing op bezwaar moet komen;
– niet of onvoldoende motiveren van beslissingen inzake de toekenning of afwijzing van de kinderopvangtoeslag;
– onvoldoende duidelijk maken aan de ouder welke informatie van hem/haar wordt verwacht;
21-punten lijst
Vaktechnische waarborgen
Toeslagpartnerschap
Onterechte kwalificatie
Kindgebonden Budget
Telegraaf 17.03.2021
Gemeente Den Haag schiet gedupeerden toeslagenaffaire te hulp
De gemeente Den Haag schiet gedupeerde gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst te hulp. Het gaat om hulp bij hun schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress. In Den Haag gaat het om minimaal 1600 gedupeerden.
De slachtoffers kunnen de gemeente aankloppen voor hulp bij schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress.
Het vertrouwen in de overheid is door de jarenlange stress ernstig gedaald, schrijft de gemeente. ‘Duizenden gezinnen zijn jarenlang als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag. Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Wij zetten extra dienstverlening in’, aldus wethouder Bert van Alphen.
De impact van de situatie op de ouders en kinderen is groot, door de schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen, aldus de gemeente. Daardoor groeien de kinderen op met grote spanningen thuis en hebben zij emotionele schade. ‘Deze gezinnen verdienen onze steun. Wij vinden het belangrijk dat er weer rust komt binnen het gezin en willen daarbij helpen’, zegt de wethouder.
Gedupeerden krijgen deze week een brief van de gemeente. Zij kunnen ook zelf contact opnemen met de gemeente via deze site.
NOS 20.04.2021 De overheid gaat de private schulden overnemen van een groep ouders die gedupeerd is door de toeslagenaffaire. Het gaat om circa 900 ouders die in een schuldtraject zitten. Door de schuld bij bijvoorbeeld de huisbaas en het energiebedrijf over te nemen wil de overheid voorkomen dat schuldeisers de 30.000 euro compensatiegeld van de ouders kunnen opeisen.
Dat laat demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) weten in een brief aan de Tweede Kamer. “Ik vind het onacceptabel dat deze toeslagouders nog steeds tegen een bestaansminimum leven”, schrijft Van Huffelen over de ouders die in een schuldtraject zitten.
Deze week contact met ouders
Met de gedupeerde ouders wordt nog deze week contact opgenomen over de financiële compensatie, belooft de demissionair staatssecretaris in de brief. “Gedupeerden die uiterlijk 22 april bereikt kunnen worden, zullen op 30 april worden uitbetaald en in de week van 2 mei het geld op hun rekening hebben staan.” Eerder deed Van Huffelen de belofte dat alle gedupeerden voor 1 mei het compensatiebedrag zouden krijgen.
De 30.000 euro genoegdoening werd eind december toegezegd na een vernietigend rapport van de parlementaire ondervragingscommissie. Die concludeerde dat de ouders ongekend onrecht is aangedaan door de uit de hand gelopen fraudejacht van de Belastingdienst.
Toen al zei Van Huffelen dat ze hoopte te kunnen vermijden dat de compensatie van ouders die in een schuldtraject zitten direct naar de schuldeisers zou gaan. Om dat te voorkomen werden eerder al alle schulden bij overheidsinstanties kwijtgescholden.
Nog geen oplossing voor iedereen
Nu heeft Van Huffelen dus ook een oplossing gevonden voor de schulden bij private schuldeisers zoals energiebedrijven, huurbazen en zorgverzekeraars. Deze oplossing kost de overheid circa 56 miljoen euro.
Ondanks deze stap is er nog een groep waarbij schuldeisers de compensatie dreigen op te eisen: ouders in een faillissement. “Deze ouders en hun curator worden door ons persoonlijk op de hoogte gesteld dat, indien zij gedupeerd zijn, een eventuele oplossing later zal volgen”, schrijft Van Huffelen.
RTL 20.04.2021 Goed nieuws voor 900 toeslagenouders die in de schuldsanering zitten. Het kabinet neemt huur-, energie- en andere private schulden van deze groep gedupeerden over, zodat ook aan hen de beloofde compensatie kan worden overgemaakt.
Alle slachtoffers van de toeslagenaffaire krijgen ten minste 30.000 euro aan compensatie, beloofde het kabinet begin dit jaar. Mensen die in de schulden zitten, dreigden een deel van het geld meteen weer kwijt te zijn aan schuldeisers.
Om ervoor te zorgen dat ook deze groep snel kan worden gecompenseerd, neemt het kabinet de private schulden over van zo’n 900 gedupeerden die in de schuldsanering zitten. Daarna kunnen ze de 30.000 euro in de eerste week van mei op hun rekening verwachten.
Paar tientjes
Eerder besloot staatssecretaris Van Huffelen van Financiën al om alle overheidsschulden kwijt te schelden van gedupeerden van de toeslagenaffaire. De Tweede Kamer wilde dat ze nog een stap verder ging en ook schulden bij private partijen zou overnemen.
Schuldeisers die nog rekeningen open hebben staan, hebben de garantie gekregen dat de volledige schuld wordt overgenomen. Dat voorkomt dat zij een claim leggen op het compensatiebedrag. En het geeft gedupeerden die nog steeds moeten rondkomen van een paar tientjes per week snel extra lucht.
Trouw 20.04.2021 Nadat de Belastingdienst eerder al de publieke schulden van gedupeerden in de toeslagenaffaire had kwijtgescholden, neemt hij nu ook de private schulden van mensen in de schuldsanering over.
De Belastingdienst trekt nog eens 56 miljoen euro uit om gedupeerden in de toeslagenaffaire tegemoet te komen. Het gaat om een groep van zo’n 900 ouders die in een schuldsaneringstraject zitten. Zij liepen het risico dat compensatie door de Belastingdienst direct ten goede zou komen aan hun schuldeisers. Om dat te voorkomen neemt de fiscus de vorderingen op de ouders nu volledig over.
In januari besloot het kabinet dat alle gedupeerden in de toeslagenaffaire in elk geval 30.000 euro compensatie zouden krijgen. Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) heeft toegezegd dat alle gedupeerden die half februari bij de Belastingdienst bekend waren, voor 1 mei uitbetaald zouden zijn. Na lang getouwtrek tussen gemeenten, bewindvoerders en schuldeisers besloot het kabinet al alle publieke schulden van gedupeerden kwijt te schelden. Voor het grootste deel betrof dit overigens schulden aan de Belastingdienst zelf, die de fiscus eerder niet wilde kwijtschelden.
Streng regime
Voor de ouders die in een schuldhulpverleningstraject zitten, komen daar nu de private schulden bij. Van Huffelen erkent dat dit rechtsongelijkheid oplevert ten opzichte van mensen die niet in de schuldsanering zitten en die dus te maken blijven houden met externe schuldeisers. “Gedupeerden in schuldentrajecten hebben echter vaak al een lange periode in een streng regime geleefd, met als uitzicht een schone lei zonder schulden”, schrijft zij in een brief aan de Tweede Kamer. Dat maakt dat zij toch een uitzonderingspositie wil voor deze specifieke groep. Voor ouders die in faillissement zitten, is nog geen oplossing gevonden – die hoopt de staatssecretaris later nog te vinden.
Bewindvoerders spelen de komende tijd een belangrijke rol in het slagen van dit plan. Van Huffelen kan vooralsnog alleen een garantie geven dat zij daadwerkelijk de schulden gaat overnemen. De bewindvoerders moeten vervolgens de beëindiging van de schuldsanering alvast in gang zetten om ervoor te zorgen dat ouders op korte termijn ook daadwerkelijk kunnen beschikken over de 30.000 euro compensatie.
Of dat voor 1 mei nog gaat lukken, is zeer de vraag. De komende week wil de Belastingdienst contact opnemen met de betreffende ouders, maar alleen diegenen die uiterlijk donderdag zijn bereikt kunnen nog in april worden uitbetaald.
Regie bij de ouders
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) laat weten blij te zijn met de oplossing voor deze specifieke groep gedupeerden, maar de Belastingdienst zou voor de VNG verder moeten gaan. “Wat ons betreft is deze oplossing maatgevend voor hoe álle gedupeerden geholpen gaan worden”, zegt wethouder Peter Heijkoop van Dordrecht namens de VNG. “Met regie bij de ouders, en een schone lei door het overnemen van schulden en het volledig kunnen beschikken over de 30.000 euro.”
“Gedupeerden van de toeslagenaffaire mogen zélf niet belast worden met deze oplossing: de overheid moet de uitvoering voortvarend oppakken samen met de schuldeisers. Belangrijk aandachtspunt voor de hulp aan alle gedupeerden is de gegevensuitwisseling tussen belastingdienst, gemeenten en andere betrokken partijen: deze moet snel en vlekkeloos verlopen”, aldus Heijkoop.
Tweede Kamerlid Renske Leijten (SP) waarschuwt ook dat voor een andere groep gedupeerden nog altijd problemen dreigen. “Ik ben blij dat de gedupeerden in schuldhulptrajecten nu geholpen worden, dat was onvermijdelijk. Tegelijkertijd is er nog een grote groep gedupeerden met schulden die niet in een traject zitten. Hun schulden zijn gepauzeerd tot 1 mei, maar zij dreigen onmiddellijk daarna weer schuldeisers op de stoep te hebben.”
Lees ook:
Van Huffelen: toeslagencompensatie voor 1 mei 2021 is haalbaar
MSN 15.04.2021 De Raad van State is een “stevig zelfreflectieprogramma” gestart wegens de rol van de afdeling Bestuursrechtspraak in het toeslagenschandaal. De voorzitter van die afdeling, Bart Jan van Ettekoven, zegt dat dit onderzoek tot oktober zal duren. Daarnaast gaat de afdeling in gesprek met verschillende groepen, zoals advocaten en de slachtoffers van de affaire.
De Raad van State zal onder meer de gemaakte keuzes van de afgelopen jaren tegen het licht houden en de interne cultuur bespreken. De afdeling Bestuursrechtspraak hield de strenge interpretatie van de toeslagenregels jarenlang in stand.
“Dat trek ik me enorm aan”, aldus Van Ettekoven bij de presentatie van het jaarverslag van de Raad van State, die als hoogste Nederlandse bestuursrechter in principe het laatste woord heeft over de invulling van wetten waartegen bezwaar wordt aangetekend. De commissie-Van Dam concludeerde in december dat vrijwel alle instituties in de rechtsstaat hebben gefaald, zo ook de rechtspraak.
Door strenge wetgeving en snoeiharde uitvoering van de jacht op mensen die fraudeerden met de kinderopvangtoeslag, moesten duizenden mensen ten onrechte grote bedragen aan toeslagen terugbetalen. Zij kregen geen betaalregeling en kwamen hierdoor in grote financiële problemen, die de toeslagenouders vaak nog vele jaren achtervolgden.
In januari kondigde Van Ettekoven al aan kritisch naar uitspraken van de afdeling in het verleden te kijken. Het onderzoek dat nu loopt, gaat verder dan dat. De Raad van State veranderde pas in oktober 2019 van oordeel over de wetgeving. Van Ettekoven wil weten waarom dat toen pas is gebeurd. “Was er aanleiding dit eerder te wijzigen?”, vraagt hij zich af.
De bevindingen van het onderzoek moeten in november worden gepresenteerd. Van Ettekoven hoopt dat zijn afdeling daarmee ook goed is voorbereid op de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire, die ergens in de komende jaren plaatsvindt. Die zal breder zijn dan het onderzoek van de commissie-Van Dam.
NU 15.04.2021 De Raad van State is een “stevig zelfreflectieprogramma” gestart wegens de rol van de afdeling Bestuursrechtspraak in het toeslagenschandaal. De voorzitter van die afdeling, Bart Jan van Ettekoven, zegt dat dit onderzoek tot oktober zal duren. Daarnaast gaat de afdeling in gesprek met verschillende groepen, zoals advocaten en de slachtoffers van de affaire.
De Raad van State zal onder meer de gemaakte keuzes van de afgelopen jaren tegen het licht houden en de interne cultuur bespreken. De afdeling Bestuursrechtspraak hield de strenge interpretatie van de toeslagenregels jarenlang in stand.
“Dat trek ik me enorm aan”, aldus Van Ettekoven bij de presentatie van het jaarverslag van de Raad van State, die als hoogste Nederlandse bestuursrechter in principe het laatste woord heeft over de invulling van wetten waartegen bezwaar wordt aangetekend. De commissie-Van Dam concludeerde in december dat vrijwel alle instituties in de rechtsstaat hebben gefaald, zo ook de rechtspraak.
Door strenge wetgeving en snoeiharde uitvoering van de jacht op mensen die fraudeerden met de kinderopvangtoeslag, moesten duizenden mensen ten onrechte grote bedragen aan toeslagen terugbetalen. Zij kregen geen betaalregeling en kwamen hierdoor in grote financiële problemen, die de toeslagenouders vaak nog vele jaren achtervolgden.
In januari kondigde Van Ettekoven al aan kritisch naar uitspraken van de afdeling in het verleden te kijken. Het onderzoek dat nu loopt, gaat verder dan dat. De Raad van State veranderde pas in oktober 2019 van oordeel over de wetgeving. Van Ettekoven wil weten waarom dat toen pas is gebeurd. “Was er aanleiding dit eerder te wijzigen?”, vraagt hij zich af.
De bevindingen van het onderzoek moeten in november worden gepresenteerd. Van Ettekoven hoopt dat zijn afdeling daarmee ook goed is voorbereid op de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire, die ergens in de komende jaren plaatsvindt. Die zal breder zijn dan het onderzoek van de commissie-Van Dam.
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
MSN 15.04.2021 De Raad van State is een “stevig zelfreflectieprogramma” gestart wegens de rol van de afdeling bestuursrechtspraak in het toeslagenschandaal. De voorzitter van die afdeling, Bart Jan van Ettekoven, zegt dat dit onderzoek tot oktober zal duren. Er zullen “heel veel gesprekken intern worden gehouden over onze cultuur” en over de keuzes die de afgelopen jaren zijn gemaakt. Daarnaast gaat de afdeling in gesprek met verschillende groepen, zoals advocaten en de slachtoffers van het overheidsschandaal.
Slachtoffers van die toeslagenaffaire is “ongekend onrecht” aangedaan, oordeelde de Kamercommissie die dit onderzocht. Door strenge wetgeving en snoeiharde uitvoering van de jacht op fraudeurs met de kinderopvangtoeslag, moesten duizenden mensen ten onrechte grote bedragen aan toeslagen terugbetalen. Zij kregen geen betaalregeling en kwamen hierdoor in grote financiële problemen, die de toeslagenouders vaak nog vele jaren achtervolgden.
De commissie-Van Dam concludeerde dat vrijwel alle instituties in de rechtstaat hebben gefaald, zo ook de rechtspraak. De afdeling bestuursrechtspraak hield de strenge interpretatie van de toeslagenregels jarenlang in stand. “Dat trek ik me enorm aan”, aldus Van Ettekoven bij de presentatie van het jaarverslag van de Raad van State. De Raad van State heeft als hoogste Nederlandse bestuursrechter in principe het laatste woord over de invulling van wetten waartegen bezwaar wordt aangetekend.
Kritisch
In januari kondigde hij al aan kritisch naar uitspraken van de afdeling in het verleden te kijken. Het onderzoek dat nu loopt, gaat verder dan dat. De Raad van State veranderde pas in oktober 2019 van oordeel over de wetgeving. Van Ettekoven wil weten waarom dat toen pas is gebeurd. “Was er aanleiding dit eerder te wijzigen?” vraagt hij zich af.
De bevindingen van het onderzoek moeten in november worden gepresenteerd. Van Ettekoven hoopt dat zijn afdeling daarmee ook goed is voorbereid op de parlementaire enquête die ergens in de komende jaren wordt gehouden naar de toeslagenaffaire. Die enquête zal breder zijn dan het onderzoek van de commissie-Van Dam.
Zware externe begeleidingscommissie
Op de vraag waarom er niet is gekozen voor een onderzoek door een organisatie van buitenaf, zegt Van Ettekoven dat volgens hem veel werk intern kan worden verricht. Wel benadrukt hij dat er een “zware externe begeleidingscommissie” in het leven is geroepen en dat “een externe review periodiek plaatsvindt”. Daarnaast wil hij nagaan of de afdeling bestuursrechtspraak “voldoende tegenspraak van de buitenwereld” krijgt.
Ook heeft de Raad van State onder meer aan advocaten gevraagd naar zaken die vergelijkbaar zijn met het toeslagenschandaal. Onder meer vreemdelingenadvocaten slaan nu al alarm aan wegens onrecht dat volgens hen wordt aangedaan in de asielketen. Wel merkt Van Ettekoven daarbij op dat “wel erg veel mensen mensen menen dat hen ongekend onrecht is aangedaan”. Bij het meldpunt van de Raad van State wordt ook aan de bel getrokken over zaken waar de afdeling bestuursrecht helemaal niet over gaat.
AD 15.04.2021 De Belastingdienst is opnieuw in de fout gegaan met toeslagen. Tweehonderd Nederlanders kregen vorige week ten onrechte bericht dat ze toeslagen moeten terugbetalen. Zo klopte een Nederlands-Marokkaanse moeder uit Leiden huilend aan bij haar buurtcoach toen ze 10.000 euro terug moest storten. Dat meldt het Leidsch Dagblad.
De Belastingdienst geeft toe dat tweehonderd Nederlanders vorige week ten onrechte een bericht hebben gekregen dat ze hun toeslagen voor dit jaar kwijtraken en die tussen 2014 en 2020 zijn uitgekeerd, moeten terugbetalen. SP-Kamerlid Renske Leijten, die met Pieter Omtzigt de kindertoeslagenaffaire aan het licht bracht, reageert geschokt. ,,Niets geleerd van het toeslagenschandaal? Wat zijn excuses waard als werkwijze 0,0 is aangepast?”
Buurtcoach Ilonka van Rijn ving de huilende Nederlands-Marokkaanse vrouw op tijdens haar spreekuur, daags na Pasen. ,,Mevrouw is gescheiden en woont in een flat met haar dochter. Ze kan dat geld onmogelijk terugbetalen”, zegt Van Rijn die meteen op onderzoek uitging. De vrouw kreeg al die jaren huur- en zorgtoeslag en heeft een uitkering.
Verblijfstatus
De Belastingdienst stelt in een bericht op de site ‘dat in sommige gevallen gegevens van de Immigratie- en Naturalisatiedienst niet goed zijn verwerkt’. In de brief staat daarom dat het recht op toeslag vervalt, ‘omdat er geen verblijfstatus is’. ,,Hoe dit precies is gegaan, kan ik nu nog niet zeggen. Nadat het is ontdekt, zijn we ouders zoveel mogelijk gaan bellen om het recht te zetten en duidelijk te maken dat ze niets hoeven terug te betalen”, zegt een woordvoerder. ,,Het spijt ons zeer. Mensen die nog niets hebben gehoord, kunnen de brief als niet verzonden beschouwen. Er komt een nieuwe brief aan.”
Belastingdienst Toeslagen joeg afgelopen weken opnieuw zeker honderden mensen de stuipen op het lijf met het bericht dat er toeslagen moeten worden terugbetaald. Op basis van foute gegevens dus mensen kregen een “foutje, sorry bedankt”… 1/2
Opnieuw een automatisch gemaakte brief. Opnieuw door (verkeerd) gebruik te maken van gegevens van andere overheidsdiensten (IND). Niets geleerd van #toeslagenschandaal? Wat zijn excuses waard als werkwijze 0,0 is aangepast? 2/2 #kamervragen met @MahirAlkaya
Het kan zijn dat mensen de ‘foute’ brief nog ontvangen, want het gaat om brieven met een datum tussen 5 maart en 24 april. Hoe dat precies zit, met een datum in de toekomst, is nog onduidelijk.
NOS 15.04.2021 Door een fout van de Belastingdienst hebben zo’n 200 mensen de afgelopen tijd ten onrechte te horen gekregen dat ze duizenden euro’s aan toeslagen moesten terugbetalen. Een woordvoerder van de dienst bevestigt een bericht daarover van het Leidsch Dagblad en De Telegraaf.
Volgens de woordvoerder gaat het om mensen van wie de gegevens van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) niet goed zijn verwerkt. Daardoor kregen ze een automatisch aangemaakte brief van de fiscus, waarin stond dat ze hun toeslagen over dit jaar kwijtraakten en dat ze de bedragen die tussen 2014 en 2020 waren uitgekeerd moesten terugbetalen.
De kranten schrijven over een Nederlands-Marokkaanse vrouw uit Leiden die 10.000 euro moest terugbetalen, iets wat ze volgens haar buurtcoach onmogelijk kan. Ze leeft van een uitkering en krijgt al jaren zorg- en huurtoeslag. Door haar is de zaak nu aan het rollen gebracht.
Brief met excuses
De woordvoerder van de Belastingdienst zegt dat de fout vorige week is ontdekt. “We zijn het nu aan het rechtzetten. Iedereen wordt persoonlijk gebeld en krijgt later nog een brief van ons, met excuses. Ze hoeven helemaal niets terug te betalen.”
SP-Kamerlid Renske Leijten, die samen met andere Kamerleden het toeslagenschandaal aan het licht bracht, reageert verbolgen. Volgens haar blijkt hieruit dat de Belastingdienst niets geleerd heeft en nog steeds dezelfde werkwijze hanteert. “Wat zijn excuses dan waard?”
Leijten gaat samen met haar SP-collega Mahir Alkaya vragen stellen aan staatssecretaris Van Huffelen.
NU 15.04.2021 De Belastingdienst heeft tweehonderd Nederlanders vorige week onterecht laten weten dat zij hun toeslagen voor dit jaar kwijtraken en het geld dat tussen 2014 en 2020 is uitgekeerd moeten terugbetalen. Een woordvoerder van de fiscus heeft een bericht van De Telegraaf hierover bevestigd.
Het verhaal kwam naar buiten doordat een Nederlands-Marokkaanse moeder uit Leiden zich bij haar buurtcoach had gemeld, omdat zij 10.000 euro moest terugbetalen.
Volgens de Belastingdienst is de fout te wijten aan informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) die verkeerd verwerkt is. “Op basis van die informatie hebben wij deze brieven verstuurd”, stelt een zegsman. “We gaan de fout op korte termijn herstellen. De mensen krijgen bericht dat de informatie die ze gekregen hebben niet klopt.”
Het gaat om Nederlanders met een biculturele achtergrond. Om wat voor informatie van de IND het precies ging, kan de woordvoerder niet zeggen.
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
In de toeslagenaffaire werden tienduizenden ouders gedupeerd
De Belastingdienst lag in de afgelopen jaren onder vuur, omdat tienduizenden ouders – veelal met een biculturele achtergrond – als fraudeur werden aangemerkt. De zaak kwam pas aan het licht na grondig onderzoek van RTL Nieuws, Trouw en Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP).
Het kabinet-Rutte III viel over de affaire en beloofde beterschap. Ook zouden alle getroffen ouders op korte termijn een vergoeding krijgen. De compensatie wordt voor 1 mei uitgekeerd.
Rutte verklaart aftreden kabinet: ‘Het was de ultieme conclusie’
MSN 10.04.2021 De slachtoffers van de toeslagenaffaire moeten voor 1 mei bericht hebben gekregen van de Belastingdienst. Of ze krijgen 30.000 euro compensatie, of hun aanvraag wordt na een zogenoemde ‘lichte toets’ afgewezen. Volgens demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën ligt alles op schema. In een interview met NU.nl zegt advocaat Eva González Pérez, die de affaire aan het rollen bracht, grote twijfels te hebben over de gang van zaken.
Ouders komen in aanmerking voor 30.000 euro. Is dat een logisch bedrag?
“Het is een magisch getal. Ik heb geen idee waarop het is gebaseerd. Het was veel beter geweest als ze per geval hadden bekeken waar mensen recht op hebben. Dan kan je met een schade-expert netjes vaststellen hoe het zit. De Ombudsman legt precies uit hoe de overheid om moet gaan met schade. Hij geeft daar zestien spelregels voor, dát moet de leidraad zijn. Het gaat hier om individuele zaken, behandel ze dan ook zo.”
Ook als ouders achteraf op minder geld recht blijken te hebben, mogen ze het bedrag houden. Wat vindt u daarvan?
“Dat is raar toch, waarom gaat het zo? Je moet toch weten of iemand recht heeft op dat geld of niet. Mensen moeten hun recht niet worden afgepakt als ze het wel hebben, maar andersom moeten mensen die er geen recht op hebben er niet mee weg kunnen komen. Het gaat er toch om dat er recht wordt gedaan aan ieders individuele situatie?”
De 30.000 euro is bedoeld voor geleden financiële schade. Is dat voldoende?
“Het ergert me enorm dat nu met name wordt gekeken naar de directe materiële schade. Er wordt wel immateriële schade vergoed, maar hoe zit het met de jarenlange discriminatie? Komt daar een compensatie voor?”
“Of het feit dat mensen op een zwarte lijst hebben gestaan, waardoor ze werden bestempeld en behandeld als mogelijke fraudeur. Daarvoor wordt nu wel een aanvullende compensatieregeling toegezegd, maar we weten nog niet hoe of wat. Als je het correct en volledig doet, kom dan in één keer met een totaalpakket. Nu gaat het in delen en dat is verwarrend.”
Hoe zit het ondertussen met het vertrouwen in de rechtsstaat bij de slachtoffers?
“Hoe je dat vertrouwen gaat terugwinnen bij die ouders, is voor mij misschien wel het belangrijkste. De transparante overheid is wel heel ver weg. Geld kan je zo overboeken, maar dit is veel ingewikkelder.”
Naast de ouders van de toeslagenaffaire zijn meer dan 200.000 mensen opgenomen op de zwarte lijst, de Fraude Signaleringsvoorziening. Die mensen krijgen allemaal een standaardbrief. Het is volgens de Belastingdienst niet mogelijk om iedereen op korte termijn een persoonlijke toelichting te geven. Wat vindt u daarvan?
“Dat begrijp ik niet. Het lijkt wel of we in dit land helemaal niets meer kunnen. Zeg dan eerlijk: ik heb niet de juiste mensen in dienst.”
Op dit moment zijn in de toeslagenaffaire vierduizend ouders afgewezen na een zogenoemde ‘lichte toets’. Dat betekent dat hun aanvraag na data-analyse en mogelijk een ‘handmatige toets’ terzijde is gelegd. Er ontbreekt een nadere motivering in de brief die ze ontvangen. Wat vindt u daarvan?
“Een lichte toets? Deze brief aan de ouders heeft juridische gevolgen. Een burger dient een beslissing voorzien van een motivering te ontvangen en moet weten waar hij binnen een bepaalde termijn tegen die beslissing in bezwaar kan als hij het er niet mee eens is. Zo hoort het. Zoals het nu gaat is het onzorgvuldig, niet conform de wet.”
“Waarom ook nu weer een standaardbrief zonder dat gezegd wordt dat bezwaar mogelijk is? Dat irriteert me enorm. Ik denk niet dat deze beslissing zal standhouden bij de rechter. En ik vraag me dan ook echt af of iedereen bij de Belastingdienst het er mee eens is geweest dat de brief in deze vorm de deur uit is gegaan, zonder de juiste waarborgen en rechtsbescherming.”
De Belastingdienst voert nu ook de hersteloperatie uit. Is dat verstandig?
“Het was beter geweest als een andere organisatie het had gedaan. Dat even een stap opzij was gezet, en de zaken in alle rust konden worden afgehandeld conform de Algemene Wet Bestuursrecht. Het is nu allemaal met elkaar verweven. Dezelfde instantie die mensen jarenlang heeft gediscrimineerd, het leven moeilijk heeft gemaakt en op een zwarte lijst heeft gezet, kan nu ook weer zonder motivering besluiten dat je geen recht hebt op die 30.000 euro. Dat heeft iets ongemakkelijks.”
Jurist Janet van der Buntstelt in NRC Handelsbladdat er sprake is van systeemfalen.Bent u het daarmee eens?
“Dat heeft de fiscalist Dieter Brüll decennia geleden ook aangekaart. Het systeem klopte niet en klopt nog steeds niet. Bij de Belastingdienst denken ze in processen en eenheden in plaats van in mensen. En omdat ze zo fabrieksmatig denken, zijn ze niet in staat om een doos uit te pakken en eens per stuk te bekijken wat erin zit. Het blijkt dat de gedupeerden afwijken. Die moet je dan individueel behandelen. En de oplossingen zijn nu toch weer procesmatig door iedereen dezelfde brief te sturen.”
Informateur Herman Tjeenk Willink schreef in zijn verslag bij de vorige formatie in 2017: “Individuele burgers passen vaak niet in de standaardmodellen en hebben moeite gehoor te krijgen voor problemen die één loket overstijgen.” Profetische woorden?
“Dat is helemaal raak. Het kan niet anders of Tjeenk Willink was destijds al op de hoogte van de problemen bij de Belastingdienst, anders doe je deze observatie niet. En als het nou om tien of twintig gevallen gaat, maar het zijn 26.000 ouders. Dan is het geen foutje meer. Ik vraag mij af wat de Belastingdienst heeft geleerd van het rapport van de Ombudsman uit 2017 en alles wat daarna is gebeurd.”
NU 10.04.2021 De slachtoffers van de toeslagenaffaire moeten voor 1 mei bericht hebben gekregen van de Belastingdienst. Of ze krijgen 30.000 euro compensatie, of hun aanvraag wordt na een zogenoemde ‘lichte toets’ afgewezen. Volgens demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën ligt alles op schema. In een interview met NU.nl zegt advocaat Eva González Pérez, die de affaire aan het rollen bracht, grote twijfels te hebben over de gang van zaken.
Ouders komen in aanmerking voor 30.000 euro. Is dat een logisch bedrag?
“Het is een magisch getal. Ik heb geen idee waarop het is gebaseerd. Het was veel beter geweest als ze per geval hadden bekeken waar mensen recht op hebben. Dan kan je met een schade-expert netjes vaststellen hoe het zit. De Ombudsman legt precies uit hoe de overheid om moet gaan met schade. Hij geeft daar zestien spelregels voor, dát moet de leidraad zijn. Het gaat hier om individuele zaken, behandel ze dan ook zo.”
Ook als ouders achteraf op minder geld recht blijken te hebben, mogen ze het bedrag houden. Wat vindt u daarvan?
“Dat is raar toch, waarom gaat het zo? Je moet toch weten of iemand recht heeft op dat geld of niet. Mensen moeten hun recht niet worden afgepakt als ze het wel hebben, maar andersom moeten mensen die er geen recht op hebben er niet mee weg kunnen komen. Het gaat er toch om dat er recht wordt gedaan aan ieders individuele situatie?”
De 30.000 euro is bedoeld voor geleden financiële schade. Is dat voldoende?
“Het ergert me enorm dat nu met name wordt gekeken naar de directe materiële schade. Er wordt wel immateriële schade vergoed, maar hoe zit het met de jarenlange discriminatie? Komt daar een compensatie voor?”
“Of het feit dat mensen op een zwarte lijst hebben gestaan, waardoor ze werden bestempeld en behandeld als mogelijke fraudeur. Daarvoor wordt nu wel een aanvullende compensatieregeling toegezegd, maar we weten nog niet hoe of wat. Als je het correct en volledig doet, kom dan in één keer met een totaalpakket. Nu gaat het in delen en dat is verwarrend.”
“De transparante overheid is wel heel ver weg. Geld kan je zo overboeken, maar dit is veel ingewikkelder.”
Hoe zit het ondertussen met het vertrouwen in de rechtsstaat bij de slachtoffers?
“Hoe je dat vertrouwen gaat terugwinnen bij die ouders, is voor mij misschien wel het belangrijkste. De transparante overheid is wel heel ver weg. Geld kan je zo overboeken, maar dit is veel ingewikkelder.”
Naast de ouders van de toeslagenaffaire zijn meer dan 200.000 mensen opgenomen op de zwarte lijst, de Fraude Signaleringsvoorziening. Die mensen krijgen allemaal een standaardbrief. Het is volgens de Belastingdienst niet mogelijk om iedereen op korte termijn een persoonlijke toelichting te geven. Wat vindt u daarvan?
“Dat begrijp ik niet. Het lijkt wel of we in dit land helemaal niets meer kunnen. Zeg dan eerlijk: ik heb niet de juiste mensen in dienst.”
Op dit moment zijn in de toeslagenaffaire vierduizend ouders afgewezen na een zogenoemde ‘lichte toets’. Dat betekent dat hun aanvraag na data-analyse en mogelijk een ‘handmatige toets’ terzijde is gelegd. Er ontbreekt een nadere motivering in de brief die ze ontvangen. Wat vindt u daarvan?
“Een lichte toets? Deze brief aan de ouders heeft juridische gevolgen. Een burger dient een beslissing voorzien van een motivering te ontvangen en moet weten waar hij binnen een bepaalde termijn tegen die beslissing in bezwaar kan als hij het er niet mee eens is. Zo hoort het. Zoals het nu gaat is het onzorgvuldig, niet conform de wet.”
“Waarom ook nu weer een standaardbrief zonder dat gezegd wordt dat bezwaar mogelijk is? Dat irriteert me enorm. Ik denk niet dat deze beslissing zal standhouden bij de rechter. En ik vraag me dan ook echt af of iedereen bij de Belastingdienst het er mee eens is geweest dat de brief in deze vorm de deur uit is gegaan, zonder de juiste waarborgen en rechtsbescherming.”
Eva González Pérez tijdens een hoorzitting van de ondervragingscommissie. Foto: ANP
De Belastingdienst voert nu ook de hersteloperatie uit. Is dat verstandig?
“Het was beter geweest als een andere organisatie het had gedaan. Dat even een stap opzij was gezet, en de zaken in alle rust konden worden afgehandeld conform de Algemene Wet Bestuursrecht. Het is nu allemaal met elkaar verweven. Dezelfde instantie die mensen jarenlang heeft gediscrimineerd, het leven moeilijk heeft gemaakt en op een zwarte lijst heeft gezet, kan nu ook weer zonder motivering besluiten dat je geen recht hebt op die 30.000 euro. Dat heeft iets ongemakkelijks.”
“Bij de Belastingdienst denken ze in processen en eenheden in plaats van in mensen.”
Jurist Janet van der Bunt stelt in NRC Handelsblad dat er sprake is van systeemfalen. Bent u het daarmee eens?
“Dat heeft de fiscalist Dieter Brüll decennia geleden ook aangekaart. Het systeem klopte niet en klopt nog steeds niet. Bij de Belastingdienst denken ze in processen en eenheden in plaats van in mensen. En omdat ze zo fabrieksmatig denken, zijn ze niet in staat om een doos uit te pakken en eens per stuk te bekijken wat erin zit. Het blijkt dat de gedupeerden afwijken. Die moet je dan individueel behandelen. En de oplossingen zijn nu toch weer procesmatig door iedereen dezelfde brief te sturen.”
Informateur Herman Tjeenk Willink schreef in zijn verslag bij de vorige formatie in 2017: “Individuele burgers passen vaak niet in de standaardmodellen en hebben moeite gehoor te krijgen voor problemen die één loket overstijgen.” Profetische woorden?
“Dat is helemaal raak. Het kan niet anders of Tjeenk Willink was destijds al op de hoogte van de problemen bij de Belastingdienst, anders doe je deze observatie niet. En als het nou om tien of twintig gevallen gaat, maar het zijn 26.000 ouders. Dan is het geen foutje meer. Ik vraag mij af wat de Belastingdienst heeft geleerd van het rapport van de Ombudsman uit 2017 en alles wat daarna is gebeurd.”
NOS 08.04.2021 Staatssecretaris Van Huffelen heeft haar excuus aangeboden aan een oud-ambtenaar van de Belastingdienst. De ambtenaar, Pierre Niessen, waarschuwde jaren voor de misstanden van de dienst bij het terugvorderen van kinderopvangtoeslag. Die waarschuwingen werden in de wind geslagen en dat was niet goed, zegt de staatssecretaris in een Voortgangsrapportage over de toeslagenaffaire.
Niessen maakte voor en na zijn pensioen diverse meldingen van het overtreden van de wet- en regelgeving. Hij probeerde aan de kaak te stellen dat de Belastingdienst bij zo’n 40.000 mensen geld terugvroeg, hoewel ze nog recht hadden op uitstel van betaling omdat hun bezwaar nog niet was behandeld.
Gesprek
De werkgever is niet goed omgegaan met de meldingen, constateert Van Huffelen. “Dit is niet goed geweest, er had eerder diepgravender naar zijn meldingen moeten worden gekeken.” Ze heeft een persoonlijk gesprek gehad met Niessen. Er is ook een extern onderzoek naar gedaan.
De oud-ambtenaar wordt nu betrokken bij het project om de cultuur bij de Belastingdienst te verbeteren.
NU 08.04.2021 Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) heeft voormalig ambtenaar van de Belastingdienst Pierre Niessen haar excuses aangeboden. Hij vroeg jarenlang tevergeefs aandacht voor misstanden bij de afhandeling van bezwaarschriften in de toeslagenaffaire. De fiscus is niet goed met die meldingen omgegaan, erkent zij.
Van Huffelen sprak Niessen vorige maand. “Ik heb in het gesprek aangegeven dat ik hem zeer dankbaar ben dat hij zijn meldingen heeft gedaan en vooral dankbaar ben voor zijn vasthoudendheid om deze aan te kaarten voor en nadat hij gepensioneerd was”, schrijft zij aan de Tweede Kamer.
Vijf van de zes keer ‘volledig gelijk’
Extern onderzoek door adviesbureau KPMG heeft uitgewezen dat Niessen bij vijf van de zes meldingen over de misstanden “volledig gelijk” had. Het ging daarbij onder meer om het niet naleven van wet- en regelgeving bij de behandeling van bezwaren van ouders tegen bijvoorbeeld een verlaging of terugvordering van hun kinderopvangtoeslag.
Niessen wees er eveneens terecht op dat de Belastingdienst als werkgever niet goed is omgegaan met zijn meldingen. “Dit is niet goed geweest. Er had eerder diepgravender naar zijn meldingen moeten worden gekeken”, aldus Van Huffelen. “Ik heb daar mijn excuses voor gemaakt en dit zal ook formeel vastgelegd worden.”
Verder is met de oud-ambtenaar afgesproken dat zijn ervaringen gebruikt zullen worden bij het traject dat moet leiden tot een cultuurverandering bij de Belastingdienst en Toeslagen. Dergelijke meldingen moeten voortaan serieuzer worden genomen.
Nog altijd op koers voor compensatie vóór 1 mei
Van Huffelen meldt verder dat de uitbetaling van compensatie aan de nu bekende slachtoffers van de toeslagenaffaire voor 1 mei afgerond kan zijn. In totaal komen zo’n 25.000 ouders in aanmerking voor 30.000 euro.
Het kabinet heeft daarnaast beloofd alle schulden van deze ouders bij de overheid kwijt te schelden. Daarmee is de komende vier jaar in totaal nog eens 750 miljoen euro gemoeid. Met private schuldeisers wordt nog gesproken over kwijtschelding. Het doel is om de gedupeerden met een schone lei te laten beginnen.
Telegraaf 08.04.2021 In een poging gedupeerde toeslagenouders weer op gang te helpen, gaat de overheid de komende jaren zo’n 750 miljoen euro aan publieke schulden kwijtschelden. De gesprekken met andere schuldeisers lopen nog.
Dat meldt demissionair staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) aan de Tweede Kamer. Het kwijtschelden van de schulden volgde op de val van het kabinet vanwege het toeslagenschandaal, waarbij ouders onterecht als toeslagfraudeurs werden aangemerkt of onterecht te hoge bedragen terug moesten betalen.
Het wegstrepen was volgens Van Huffelen nodig zodat ouders met ’een schone lei’ konden beginnen. Veel van de schulden die ouders hadden, werden veroorzaakt door de soms tienduizenden euro’s die zij aan de Belastingdienst terug moesten betalen. Alle gedupeerde ouders krijgen sowieso al in elk geval 30.000 euro compensatie. Toen dreigde dat zij dat geld meteen weer konden inleveren bij allerlei overheidsinstanties waar ze nog een schuld open hadden, besloot Van Huffelen ook een streep door die schulden te zetten.
Eerste rekensommen
Het was nog onduidelijk hoeveel dat de overheid zou kosten, maar inmiddels is er een voorzichtige eerste rekensom gemaakt. Het kabinet schat dat het om zo’n 750 miljoen euro gaat in de periode 2021-2024. Ook dat bedrag is nog met onzekerheden omgeven, omdat nog altijd niet duidelijk is hoeveel gedupeerde ouders er precies zijn.
De ouders blijken vooral schulden te hebben bij de gemeenten, waterschappen en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), daar wordt bijna 500 miljoen weggestreept. De schuld van de kinderopvangtoeslag zelf is zo’n 80 miljoen euro.
Inmiddels hebben ruim 30.000 mensen zich als gedupeerde ouders gemeld bij de Belastingdienst. Ongeveer 10 procent van hen blijkt (voorlopig) niet in aanmerking te komen voor compensatie. Ruim 7000 ouders hebben inmiddels in elk geval de 30.000 euro gekregen. Van Huffelen gaat ervan uit dat ze de belofte gaat waarmaken om iedere gedupeerde die zich voor 15 februari heeft gemeld in elk geval voor 1 mei de 30.000 euro over te maken.
Klokkenluider
Ook is er excuses aangeboden aan oud-ambtenaar van de Belastingdienst Pierre Niessen, die jarenlang tevergeefs aandacht vroeg voor misstanden bij de afhandeling van bezwaarschriften in de toeslagenaffaire. De dienst is niet goed met die meldingen omgegaan, erkent Van Huffelen. Ze sprak Niessen vorige maand. „Ik heb hem in het gesprek aangegeven dat ik zeer dankbaar ben dat hij zijn meldingen heeft gedaan en vooral voor zijn vasthoudendheid om deze aan te kaarten voor en nadat hij gepensioneerd was.”
Extern onderzoek door adviesbureau KPMG heeft uitgewezen dat Niessen bij vijf van de zes meldingen van misstanden „volledig gelijk” had. Het ging daarbij onder meer om het niet naleven van wet- en regelgeving bij de behandeling van bezwaren van ouders tegen bijvoorbeeld verlaging of terugvordering van hun kinderopvangtoeslag.
Ombudsman zegt dat overheid hem jarenlang negeerde in Toeslagenaffaire
De Nationale OmbudsmanReinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
“Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland.
“Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.”
Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
‘Belastingdienst houdt zich al 15 jaar niet aan de wet bij terugvordering toeslagen’
Het toeslagenschandaal bij de Belastingdienst is veel groter dan tot nu toe gedacht, concludeert RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke stukken. De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend, blijkt uit duizenden documenten van de dienst Toeslagen die de nieuwszender in handen kreeg.
Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Deze praktijk bestond echter al veel langer. Al 15 jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven, bieden een ‘onthullend inkijkje’, klinkt het.
Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget. De handleidingen die de dienst Toeslagen bij de toepassing van relevante regels en wetten hanteert, zouden naar verluidt niet juridisch zijn getoetst.
Bij vermoedens van fraude komen mensen op een zogenoemde ‘uitsluitlijst’ te staan. ‘Afwijkend behandelen’ luidt een werkinstructie uit 2006. Toeslagen worden onder de noemer ‘nihilstelling’ stopgezet. Uit de documenten blijkt dat dit massaal gebeurt. Volgens de Belastingdienst was het beleid erop gericht bewuste of onbewuste fouten bij de aanvraag of wijziging van het grote aantal uitgekeerde toeslagen te voorkomen.
Wie eenmaal op de uitsluitlijst terechtkomt, komt daar niet meer van af. Er is sprake van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’, zo blijkt uit stukken uit 2007. Elk contact met de Belastingdienst resulteert in behandeling als fraudeur, schrijft RTL. Bovendien worden mensen met een ‘vinkje achter hun naam’ hiervan door de Belastingdienst niet op de hoogte gesteld, waardoor verweer niet mogelijk is.
Ministerie
Het ministerie van Financiën stelt in een reactie niet alle stukken te hebben kunnen achterhalen die door de nieuwszender zijn aangevoerd. Desondanks bevestigt ze dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen. “Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie aan de nieuwszender. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Grondbeginselen rechtsstaat
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag. dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
De Belastingdienst houdt bij het terugvorderen van toeslagen te weinig rekening met de financiele situatie van burgers, zegt de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR). Regelmatig belanden mensen daardoor onder het bestaansminimum. De organisatie schreef een brief aan demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën. Ook de Nationale ombudsman dringt aan op een oplossing.
Sinds 1 januari van dit jaar is de zogenaamde Wet vereenvoudiging beslagvrije voet van kracht. Volgens die wet moet er altijd een deel van het inkomen zijn waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo belanden mensen niet onder het bestaansminimum, is de redenering.
Wie een deel van zijn toeslagen moet terugbetalen, krijgt daar standaard een brief met een betalingsregeling over. Als de ontvanger dan niet zelf aan de bel trekt en mogelijk zijn schulden niet afbetaalt, kan de huur- of zorgtoeslag worden stopgezet.
Toch is het volgens de wet de bedoeling dat de Belastingdienst die beslagvrije voet op voorhand berekent. Dat dat niet altijd gebeurt, leidt er volgens de LOSR en de Nationale ombudsman toe dat veel mensen toch nog onder het bestaansminimum belanden.
“Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet”, zegt André Moerman, voorzitter van de LOSR.
De LOSR schreef Van Huffelen een brief met het verzoek om het terugvorderingsbeleid van de Belastingdienst op korte termijn aan te passen. De demissionair staatssecretaris laat aan NU.nl weten dat ze in gesprek gaat met de organisatie, maar benadrukt dat er door de toeslagenaffaire sinds maart vorig jaar geen dwanginvorderingen meer hebben plaatsgevonden. “Er was dus ook geen aanleiding om de beslagvrije voet toe te passen.”
‘Fiscus werkte al veel langer met zwarte lijsten, en bij meer toeslagen’
De werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire wordt al veel langer gevolgd dan tot dusver bekend was. Dat meldt RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten die de nieuwszender heeft ingezien.
Het gaat om documenten van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, zoals handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven. Daaruit blijkt volgens RTL dat de werkwijze waardoor mensen onterecht als potentieel fraudeur bestempeld konden worden en in grote financiële problemen kwamen, al in 2006 begon.
Tot nu toe was de veronderstelling dat de ontspoorde fraudejacht in 2013 van start ging als gevolg van de zogeheten Bulgarenfraude.
Massaal op de uitsluitlijst
Ook blijken er volgens RTL veel meer werkinstructies voor ambtenaren van de Belastingdienst te zijn geweest die in strijd waren met de wet- en regelgeving. Het gaat om aanwijzingen voor het stopzetten van niet alleen de kinderopvangtoeslag, maar ook van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget.
Mensen over wie twijfel bestond, kwamen op een ‘uitsluitlijst’ waarna ze geen toeslagen meer kregen. Hun werd niet verteld dat ze op deze lijst stonden, waardoor ze dat ook niet konden aanvechten. Ze zouden vervolgens automatisch nog jaren als fraudeur behandeld zijn. Dat gebeurde op grote schaal, concludeert RTL op basis van werkinstructies met de titel ‘Massaal’.
De Belastingdienst laat in een reactie weten dat er wel altijd een handmatige toets werd gedaan voordat iemand op de lijst kwam. En, zegt de dienst, de toeslag werd voor mensen die op de uitsluitlijst kwamen niet automatisch stopgezet. Ze konden extra gecontroleerd worden.
‘Verschillende versies documenten’
In een vijf pagina’s tellende reactie, die RTL heeft gepubliceerd, zegt het ministerie van Financiën dat het niet alle documenten heeft teruggevonden waarop de nieuwszender zich baseert. ‘De documenten waar RTL naar verwijst zijn goeddeels teruggevonden maar hierbij werd wel duidelijk dat van deze documenten meerdere versies bestonden, waarvan nu niet met zekerheid kan worden gezegd of beide (RTL/Toeslagen) van dezelfde versies zijn uitgegaan.’
Verder zegt het ministerie dat het niet zo is dat mensen die verdacht werden van fraude automatisch in het vervolg ook zo behandeld blijven worden door de Belastingdienst. Dat gebeurt alleen voor een “specifieke periode”, die handmatig door een behandelaar wordt ingesteld en handmatig weer verlengd moet worden. “Na een tijdsperiode voor afwijkende behandeling komt de toeslaggerechtigde weer in het normale behandelproces terecht.”
“Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen”, aldus Het ministerie van Financiën.
Daarnaast deelt het ministerie niet de conclusie dat de fraudejacht, zoals RTL het noemt, al vijftien jaar geleden begon. “Voor zover we kunnen nagaan, lag hier in de eerste jaren niet de nadruk op.”
Wel beaamt het ministerie dat de toeslagenregels vanaf het het begin af aan ‘zeer strikt geïnterpreteerd’ werden. “Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen.” Die problemen zijn “bekend, en dat is ook onderkend”, aldus het ministerie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
‘Bevestigt beeld’
Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat de vertrouwelijke documenten die RTL naar buiten heeft gebracht het beeld bevestigen dat de historie die zijn klanten hebben met de Belastingdienst teruggaat tot 2006. “Gedupeerden vertellen mij dat de ellende toen al begon. Dit gaat zeker een rol spelen bij mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog het Openbaar Ministerie te gelasten om medewerkers van de Belastingdienst te vervolgen.”
Groeneveld wil deze maand nog een klacht bij het hof indienen. “Het beeld dat medewerkers van de Belastingdienst onrechtmatig hebben gehandeld, wordt met deze documenten versterkt. En daarmee ook de nalatigheid van ministers om ertegen op te treden.”
Groeneveld zegt na het weekend vijftig nieuwe deelnemers aan de aangifte toe te voegen tegen zes (oud-)ministers die hij verantwoordelijk houdt voor het toeslagenschandaal. Het totaal aantal deelnemers aan deze aangifte komt daarmee op 130.
Rutte en andere kabinetsleden niet strafrechtelijk vervolgd vanwege toeslagenaffaire
De regering zal geen opdracht geven om premier Mark Rutte en andere politieke kopstukkenstrafrechtelijk te vervolgen voor hun rol in de toeslagenaffaire. Dat heeft demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zojuist geschreven aan de Tweede Kamer.
Behalve tegen Rutte deden 87 gedupeerde toeslagouders begin dit jaar aangifte tegen (oud-)bewindslieden Lodewijk Asscher, Eric Wiebes, Wopke Hoekstra, Tamara van Ark en Menno Snel. Zij zouden zich volgens advocaat Vasco Groeneveld schuldig hebben gemaakt aan ambtsmisdrijven.
De procureur-generaal van de Hoge Raad, Jos Silvis, heeft de aangiften onderzocht en is een oriënterend onderzoek gestart. Doel hiervan was uit te vinden of er aanknopingspunten zijn voor het starten van een opsporingsonderzoek.
Die aanknopingspunten zijn niet gevonden, zo laat Grapperhaus de Kamer weten. ,,Dat betekent dat er vanwege de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”, aldus de minister. Hij benadrukt dat de Tweede Kamer zelf nog wel opdracht tot vervolging kan geven.
Tachtig slachtoffers
Advocaat Vasco Groeneveld deed namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de bewindslieden. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen. Indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe dus nog wel besluiten.
Wettelijke tekortkomingen
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan ‘is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend’. Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. ‘De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.’ Hij geeft aan dat ‘in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan’.
Politieke verantwoording
De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging van de bewindslieden door de parlementaire ondervragingscommissie, schrijft de Hoge Raad. Die ondervraging mag wettelijk niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.
Kabinet gevallen
Vanwege de affaire trad staatssecretaris Snel van Financiën in december af en viel kabinet Rutte-III half januari. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie regeert demissionair door, maar zonder minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst. De fiscus beschuldigde duizenden ouders ten onrechte van fraude met toeslagen, waarop zij soms tienduizenden euro’s moesten terugbetalen en omvangrijke schulden opbouwden.
Ook trok Kamerlid Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Asscher was vicepremier en minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet.
Advies Hoge Raad: geen vervolging ministers voor toeslagenaffaire
Jos Silvis, procureur-generaal bij de Hoge Raad ziet geen aanknopingspunten voor strafrechtelijk vervolging tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire.
Silvis deed het oriënterende onderzoek naar aanleiding van de aangifte tegen zes (oud-)bewindslieden, onder wie demissionair premier Rutte en minister Hoekstra van Financiën, door twintig gedupeerden.
Volgens hun advocaat Vasco Groeneveld hebben de zes zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De aangifte werd begin vorige maand aangevuld.
Advocaat Vasco Groeneveld heeft namens 80 gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte gedaan tegen ministers van Ark, Hoekstra en Wiebes, premier Rutte, staatssecretaris Snel en oud-minister Asscher.
Beroepsmatige discriminatie
Zij hebben strafrechtelijk verwijtbaar gehandeld, vindt Groeneveld. De bewindslieden hadden moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet (het gelijkheidsbeginsel) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind geschonden.
De procureur-generaal stelt dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van ‘wettelijke tekortkomingen’. Advocaat Groeneveld noemt dat advies van vandaag ‘teleurstellend’.
Protocol
Bij aangifte tegen ministers of staatssecretaris schrijft het protocol voor dat procureur-generaal bij de Hoge Raad een onderzoek start en advies uitbrengt aan de minister van Justitie. Uiteindelijk heeft de Tweede Kamer het laatste woord of er strafrechtelijk onderzoek wordt gedaan.
Duizenden zelfstandigen de dupe van fout Belastingdienst met leenbijstand
Duizenden zelfstandigen hebben door een fout van de Belastingdienst duizenden euro’s aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moeten terugbetalen, terwijl ze er wel recht op hadden. Dat schrijft de Volkskrant.
Het gaat om zelfstandigen die zogeheten leenbijstand (Bbz) hadden aangevraagd. Met die regeling konden uitkeringsgerechtigden vanaf 2004 een eigen bedrijf starten met een renteloze lening van de overheid. De lening werd kwijtgescholden als met de eigen zaak niet meer dan de bijstandsnorm werd verdiend.
De Belastingdienst heeft de lening in het jaar dat die werd kwijtgescholden ten onrechte bij het toetsingsinkomen van ontvangers opgeteld, waardoor ze zogenaamd te veel ontvangen huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moesten terugbetalen.
Omtzigt wil opheldering
In 2017 paste de toenmalige staatssecretaris van Financiën, Eric Wiebes, de regeling op aandringen van de Nationale ombudsman en de Tweede Kamer aan, maar alleen voor burgers die in de periode 2014-2016 werden gedupeerd. Zij kregen compensatie, maar anderen niet. Mogelijk vielen meer dan tienduizend gedupeerden buiten de boot. Sommigen leenden bij derden geld om de vorderingen van de Belastingdienst te kunnen betalen, schrijft de krant.
De Belastingdienst zou ook nauwelijks moeite hebben gedaan om mensen die recht hadden op compensatie op te sporen. Het ministerie van Financiën zou in zijn administratie niet kunnen zien wie de gedupeerde ondernemers zijn. Van de 17 miljoen euro die ervoor was begroot, is 2,6 miljoen euro besteed.
De krant schrijft dat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die zich eerder vastbeet in de kinderopvangtoeslagaffaire, het kabinet om opheldering wil vragen. “De zaak toont veel parallellen met de toeslagenaffaire.”
Kamer noemt nieuwe toeslagenblunder Belastingdienst ‘ongelooflijk’
‘Pijnlijk en ongelofelijk’. De Tweede Kamer heeft geen goed woord over voor de nieuwste fout van de Belastingdienst. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de Belastingdienst arbeidsmigranten al sinds 2015 onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget geeft.
Dat komt omdat de Belastingdienst toeslagen toekent op basis van foute en onvolledige informatie. “Dit kost de Nederlandse staat en dus de belastingbetaler veel geld”, zegt Helma Lodders van de VVD.
Maar Lodders ziet ook opnieuw dat burgers buiten hun schuld om in de problemen komen en klem komen te zitten tussen de verschillende overheidsorganisaties. “Deze fouten lijken in eerste instantie in het voordeel van de mensen uit te pakken, maar als zij dit moeten terugbetalen, komen ze natuurlijk in grote problemen”, zegt Lodders.
Pak signalen op
Renske Leijten van de SP kan er met haar hoofd niet bij dat de Belastingdienst, die aan de ene kant keihard optrad tegen fraude zoals in de kinderopvangtoeslagenaffaire, nu automatisch te veel verstrekt. “Ongelofelijk”, noemt ze het. Helemaal als de arbeidsmigranten zelf aangeven dat ze te veel ontvangen en dat de Belastingdienst dan geen thuis geeft.
“Opnieuw zien we dat de Belastingdienst signalen niet oppakt als er iets fout gaat”, zegt Pieter Omtzigt van het CDA. “Niet van de migranten die waarschuwen en niet van de eigen medewerkers die waarschuwen. Zelfs niet naar aanleiding van interne rapporten.”
Als de Belastingdienst die signalen niet structureel serieus gaat nemen is het volgens Omtzigt wachten op het volgende schandaal.
‘Het is niet te verantwoorden dat mensen in de problemen komen, omdat de Belastingdienst haar zaken niet op orde heeft’, vindt Eppo Bruins van de ChristenUnie. ‘Het is al lange tijd bekend , maar nog steeds niet gerepareerd’.
De partijen verbazen zich er vooral ook over dat het probleem al zo lang speelt en noemen het zorgelijk dat het sinds 2016 nog altijd niet is opgelost. Ze willen daarover opheldering van de staatsecretaris van Financiën.
Het CDA en de ChristenUnie willen af van het huidige en complexe toeslagensysteem.
Belastingdienst ging volgens kabinet afgelopen jaren vaker over de schreef
De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren op momenten in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur gehandeld”. Dat staat zaterdag in een brief die het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De elf pagina’s tellende brief bevat een lijst met wetten en regels waar de fiscus zich niet aan heeft gehouden.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben.
De lijst is niet volledig, merken ze op !!!
Deze wetten en regels overtrad de Belastingdienst
In antwoord op kamervragen heeft het ministerie van Financiën een overzicht gestuurd van wetten waar de Belastingdienst zich de afgelopen zeven jaar niet aan heeft gehouden. De brief van 11 pagina’s bevat een greep uit gevallen die in strijd zijn met de wet of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, schrijven demissionair staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen. Het is geen compleet overzicht.
De brief vloeit voort uit een motie van CDA-Kamerlid Omtzigt.
De voorbeelden in de Kamerbrief gaan onder meer om het achterhouden van stukken of het te laat verstrekken van stukken aan burgers of rechters. Ook wordt beschreven hoe het ouders onnodig moeilijk wordt gemaakt om hun recht op een toeslag aan te tonen. Het ministerie van Financiën stelt dat de Belastingdienst in het algemeen handelt volgens wet- en regelgeving, maar dat dit “helaas niet altijd het geval is geweest”.
Opsomming
De zaken die in de brief worden genoemd zijn al eerder aan bod zijn gekomen, onder meer in debatten in de Tweede Kamer. Het overzicht van de overtredingen is nieuw. “Een ernstige en lange lijst”, zegt advocaat Eva González Perez. En: “Niet nieuw, wel schokkend.” Zij ondersteunt sinds 2014 gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire.
De brief bevat onder meer een “niet-limitatieve opsomming” van situaties waarin de Belastingdienst zich niet aan de wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gehouden heeft. “Dat betekent dat er nog meer is of nog aan zit te komen over wat de Belastingdienst heeft gedaan of doet in strijd met de wet”, zegt González Perez. “Er staat dus nog steeds geen streep onder.”
Ruim zes jaar ondervond de advocaat naar eigen zeggen geregeld dat de fiscus zich niet aan de regels hield. “Het recht werd niet gehanteerd. Deze lijst bevat alles waar ze de afgelopen jaren schriftelijk op zijn gewezen. Niks onthullends dus: het zijn de media en politici die hier al jaren mee bezig zijn. Het is een constante graafmachine in documenten en het naar buiten brengen daarvan.”
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, aldus Kamerlid Pieter Omtzigt.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschokt op de inhoud van de brief. Op Twitter noemt hij het “dwingend leesvoer om het gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”. Hij benadrukt in een toelichting dat dit opnieuw bevestigt dat de wet niet alleen te hard is uitgevoerd door de Belastingdienst, zoals soms de uitleg was, maar dat de wet zelfs niet is gevolgd.
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, zegt Omtzigt. “Een aantal mensen heeft dit de hele huurtoeslag gekost. Die zijn duizenden euro’s per jaar misgelopen doordat de interpretatie van de wet door de Belastingdienst niet was hoe die moest zijn volgens de hoogste rechter.”
Hij hekelt ook hoe lang het heeft geduurd voordat deze informatie de Kamer heeft bereikt. “We hadden deze brief weken geleden al verwacht, nog voor het verkiezingsreces. Nu is het een onhandig moment, want we kunnen het er nu niet over hebben met de regering.”
Uit de brief blijkt ook dat de informatie nog niet compleet is. Ook dat laakt Omtzigt nadrukkelijk. “Ik vraag al jaren om een overzicht en deze brief geeft nu geen uitputtende lijst.” Die lijst wil hij zo snel mogelijk. Ook wil hij dat zo snel mogelijk duidelijk wordt hoe lang het kabinet hier al van wist.
Beslagvrije voet
Vorige week concludeerde RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten dat de werkwijze van de Belastingdienst, die leidde tot de toeslagenaffaire, veel eerder begon dan tot nu toe bekend was.
In de Kamerbrief van vrijdagavond wordt ook gereageerd op het verhaal over de beslagvrije voet van de NOS. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst er bij het verrekenen van toeslagen niet standaard rekening mee houdt of mensen genoeg geld overhouden om van te leven, terwijl dat volgens een wet die op 1 januari van kracht werd wel zou moeten.
De Belastingdienst bevestigde de werkwijze en zei dat als mensen erom vragen er wel naar de persoonlijke situatie wordt gekeken. Volgens de dienst is dat volgens de nieuwe wet toegestaan.
Het ministerie van Financiën zegt onderzoek te doen naar de vraag hoe de handelwijze van de Belastingdienst moet worden geduid. Ze willen in gesprek met de Nationale Ombudsman en sociaal raadlieden.
Onderstaande voorbeelden betreffen overtredingen van wetten die zich hebben voorgedaan bij de Belastingdienst, zoals beschreven in de Kamerbrief;
Mondeling intrekken van bezwaren
Opzet/Grove Schuld en minnelijke schuldsanering (Invordering)
Ten onrechte niet-verminderde vervolgingskosten
Vergoeden invorderingsrente
Stuiten van verjarende schulden
AVG en Archiefwet
Strijdig handelen met de AVG bij de verwerking van persoonsgegevens.
Herstelorganisatie Toeslagen. Situaties die zich hierin hebben voorgedaan zijn onder meer:
– niet (tijdig) vaststellen van de definitieve beschikking kinderopvangtoeslag;
– niet of onvoldoende in acht nemen van de wettelijke termijn waarbinnen een beslissing op bezwaar moet komen;
– niet of onvoldoende motiveren van beslissingen inzake de toekenning of afwijzing van de kinderopvangtoeslag;
– onvoldoende duidelijk maken aan de ouder welke informatie van hem/haar wordt verwacht;
21-punten lijst
Vaktechnische waarborgen
Toeslagpartnerschap
Onterechte kwalificatie
Kindgebonden Budget
Telegraaf 17.03.2021
Gemeente Den Haag schiet gedupeerden toeslagenaffaire te hulp
De gemeente Den Haag schiet gedupeerde gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst te hulp. Het gaat om hulp bij hun schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress. In Den Haag gaat het om minimaal 1600 gedupeerden.
De slachtoffers kunnen de gemeente aankloppen voor hulp bij schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress.
Het vertrouwen in de overheid is door de jarenlange stress ernstig gedaald, schrijft de gemeente. ‘Duizenden gezinnen zijn jarenlang als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag. Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Wij zetten extra dienstverlening in’, aldus wethouder Bert van Alphen.
De impact van de situatie op de ouders en kinderen is groot, door de schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen, aldus de gemeente. Daardoor groeien de kinderen op met grote spanningen thuis en hebben zij emotionele schade. ‘Deze gezinnen verdienen onze steun. Wij vinden het belangrijk dat er weer rust komt binnen het gezin en willen daarbij helpen’, zegt de wethouder.
Gedupeerden krijgen deze week een brief van de gemeente. Zij kunnen ook zelf contact opnemen met de gemeente via deze site.
NU 08.04.2021 Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) heeft voormalig ambtenaar van de Belastingdienst Pierre Niessen haar excuses aangeboden. Hij vroeg jarenlang tevergeefs aandacht voor misstanden bij de afhandeling van bezwaarschriften in de toeslagenaffaire. De fiscus is niet goed met die meldingen omgegaan, erkent zij.
Van Huffelen sprak Niessen vorige maand. “Ik heb in het gesprek aangegeven dat ik hem zeer dankbaar ben dat hij zijn meldingen heeft gedaan en vooral dankbaar ben voor zijn vasthoudendheid om deze aan te kaarten voor en nadat hij gepensioneerd was”, schrijft zij aan de Tweede Kamer.
Vijf van de zes keer ‘volledig gelijk’
Extern onderzoek door adviesbureau KPMG heeft uitgewezen dat Niessen bij vijf van de zes meldingen over de misstanden “volledig gelijk” had. Het ging daarbij onder meer om het niet naleven van wet- en regelgeving bij de behandeling van bezwaren van ouders tegen bijvoorbeeld een verlaging of terugvordering van hun kinderopvangtoeslag.
Niessen wees er eveneens terecht op dat de Belastingdienst als werkgever niet goed is omgegaan met zijn meldingen. “Dit is niet goed geweest. Er had eerder diepgravender naar zijn meldingen moeten worden gekeken”, aldus Van Huffelen. “Ik heb daar mijn excuses voor gemaakt en dit zal ook formeel vastgelegd worden.”
Verder is met de oud-ambtenaar afgesproken dat zijn ervaringen gebruikt zullen worden bij het traject dat moet leiden tot een cultuurverandering bij de Belastingdienst en Toeslagen. Dergelijke meldingen moeten voortaan serieuzer worden genomen.
Nog altijd op koers voor compensatie vóór 1 mei
Van Huffelen meldt verder dat de uitbetaling van compensatie aan de nu bekende slachtoffers van de toeslagenaffaire voor 1 mei afgerond kan zijn. In totaal komen zo’n 25.000 ouders in aanmerking voor 30.000 euro.
Het kabinet heeft daarnaast beloofd alle schulden van deze ouders bij de overheid kwijt te schelden. Daarmee is de komende vier jaar in totaal nog eens 750 miljoen euro gemoeid. Met private schuldeisers wordt nog gesproken over kwijtschelding. Het doel is om de gedupeerden met een schone lei te laten beginnen.
Telegraaf 08.04.2021 In een poging gedupeerde toeslagenouders weer op gang te helpen, gaat de overheid de komende jaren zo’n 750 miljoen euro aan publieke schulden kwijtschelden. De gesprekken met andere schuldeisers lopen nog.
Dat meldt demissionair staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) aan de Tweede Kamer. Het kwijtschelden van de schulden volgde op de val van het kabinet vanwege het toeslagenschandaal, waarbij ouders onterecht als toeslagfraudeurs werden aangemerkt of onterecht te hoge bedragen terug moesten betalen.
Het wegstrepen was volgens Van Huffelen nodig zodat ouders met ’een schone lei’ konden beginnen. Veel van de schulden die ouders hadden, werden veroorzaakt door de soms tienduizenden euro’s die zij aan de Belastingdienst terug moesten betalen. Alle gedupeerde ouders krijgen sowieso al in elk geval 30.000 euro compensatie. Toen dreigde dat zij dat geld meteen weer konden inleveren bij allerlei overheidsinstanties waar ze nog een schuld open hadden, besloot Van Huffelen ook een streep door die schulden te zetten.
Eerste rekensommen
Het was nog onduidelijk hoeveel dat de overheid zou kosten, maar inmiddels is er een voorzichtige eerste rekensom gemaakt. Het kabinet schat dat het om zo’n 750 miljoen euro gaat in de periode 2021-2024. Ook dat bedrag is nog met onzekerheden omgeven, omdat nog altijd niet duidelijk is hoeveel gedupeerde ouders er precies zijn.
De ouders blijken vooral schulden te hebben bij de gemeenten, waterschappen en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), daar wordt bijna 500 miljoen weggestreept. De schuld van de kinderopvangtoeslag zelf is zo’n 80 miljoen euro.
Inmiddels hebben ruim 30.000 mensen zich als gedupeerde ouders gemeld bij de Belastingdienst. Ongeveer 10 procent van hen blijkt (voorlopig) niet in aanmerking te komen voor compensatie. Ruim 7000 ouders hebben inmiddels in elk geval de 30.000 euro gekregen. Van Huffelen gaat ervan uit dat ze de belofte gaat waarmaken om iedere gedupeerde die zich voor 15 februari heeft gemeld in elk geval voor 1 mei de 30.000 euro over te maken.
Klokkenluider
Ook is er excuses aangeboden aan oud-ambtenaar van de Belastingdienst Pierre Niessen, die jarenlang tevergeefs aandacht vroeg voor misstanden bij de afhandeling van bezwaarschriften in de toeslagenaffaire. De dienst is niet goed met die meldingen omgegaan, erkent Van Huffelen. Ze sprak Niessen vorige maand. „Ik heb hem in het gesprek aangegeven dat ik zeer dankbaar ben dat hij zijn meldingen heeft gedaan en vooral voor zijn vasthoudendheid om deze aan te kaarten voor en nadat hij gepensioneerd was.”
Extern onderzoek door adviesbureau KPMG heeft uitgewezen dat Niessen bij vijf van de zes meldingen van misstanden „volledig gelijk” had. Het ging daarbij onder meer om het niet naleven van wet- en regelgeving bij de behandeling van bezwaren van ouders tegen bijvoorbeeld verlaging of terugvordering van hun kinderopvangtoeslag.
NU 07.04.2021 Een groep van 139 gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire heeft woensdag bij het gerechtshof in Den Haag een klacht ingediend, om de Belastingdienst alsnog te laten vervolgen. In januari besloot het Openbaar Ministerie (OM) daarvan af te zien.
Volgens Vasco Groeneveld, advocaat van de groep, moet de dienst worden vervolgd voor knevelarij, misbruik van gezag, beroepsmatige discriminatie en lasterlijke aanklacht. Knevelarij houdt in dat een ambtenaar in strijd met de regels geld vordert, ontvangt of niet uitbetaalt omdat dat verschuldigd zou zijn “aan enige openbare kas”.
Na het besluit van het OM zijn meerdere gedupeerden zo’n klachtprocedure begonnen. Het hof kan na beoordeling van de klacht het OM bevelen alsnog tot vervolging over te gaan.
Na een aangifte van de staatssecretarissen van Financiën tegen de Belastingdienst vorig jaar mei, deed de Rijksrecherche een uitgebreid oriënterend feitenonderzoek. Het OM concludeerde op basis daarvan dat er geen reden is tot vervolging.
Daarnaast is de Belastingdienst, als onderdeel van de Staat, immuun voor strafrechtelijke vervolging, aldus justitie. Over verwijtbare handelingen die de staat zijn toe te rekenen, moet verantwoording worden afgelegd in het politieke domein en niet in het strafrecht, oordeelde het OM.
Telegraaf 25.03.2021 Circa 4800 gedupeerden in het toeslagenschandaal hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die hen eind december was beloofd. Daarmee ligt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) naar eigen zeggen op koers om alle ouders die zich gemeld hebben, uiterlijk 1 mei dat bedrag te hebben uitbetaald.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 ouders gemeld voor de compensatieregeling. Van de ruim de helft is de aanvraag al met een „lichte toets” beoordeeld. Daarbij is bijvoorbeeld bekeken of zij inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen. De overige dossiers worden de komende weken behandeld.
Tot nu toe is van 4000 aanvragers vastgesteld dat zij geen recht hebben op 30.000 euro. Bijvoorbeeld omdat zij nooit kinderopvangtoeslag hebben aangevraagd, of zelfs geen kinderen hebben. Ook kan het zijn dat zij toeslagen moesten terugbetalen om een reden die niets te maken heeft met vooringenomenheid of een te strenge toepassing van de regels. Al deze mensen krijgen voor 1 mei een brief. Een definitieve afwijzing is dat overigens nog niet, hun zaak wordt later nog volledig beoordeeld.
Een al lopende compensatieregeling bleek veel te ingewikkeld en tijdrovend. Daarom besloot het kabinet alle gedupeerden snel 30.000 euro te geven. Mensen die meer schade hebben geleden krijgen de rest alsnog vergoed. Wie meer krijgt dan de daadwerkelijke schade, hoeft de rest niet terug te betalen. Uiteindelijk trad wegens de affaire het voltallige kabinet af.
AD 25.03.2021 Circa 4800 gedupeerden in het toeslagenschandaal hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die hen eind december was beloofd. Daarmee ligt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) naar eigen zeggen op koers om alle ouders die zich gemeld hebben, uiterlijk 1 mei dat bedrag te hebben uitbetaald.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 ouders gemeld voor de compensatieregeling. Van de ruim de helft is de aanvraag al met een ‘lichte toets’ beoordeeld. Daarbij is bijvoorbeeld bekeken of zij inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen. De overige dossiers worden de komende weken behandeld.
Tot nu toe is van 4000 aanvragers vastgesteld dat zij geen recht hebben op 30.000 euro. Bijvoorbeeld omdat zij nooit kinderopvangtoeslag hebben aangevraagd, of zelfs geen kinderen hebben. Ook kan het zijn dat zij toeslagen moesten terugbetalen om een reden die niets te maken heeft met vooringenomenheid of een te strenge toepassing van de regels.
Beoordeeld
Al deze mensen krijgen na 1 mei een brief. Een definitieve afwijzing is dat overigens nog niet, hun zaak wordt later nog volledig beoordeeld.
De regeling werd ingesteld naar aanleiding van een vernietigend rapport van een parlementaire ondervragingscommissie over de toeslagenaffaire. Vele duizenden mensen werden als gevolg van vooringenomenheid bij de Belastingdienst of een te strenge uitleg van regels jarenlang ten onrechte gebrandmerkt en behandeld als fraudeurs. Politiek, uitvoeringsorganisaties en de rechterlijke macht deden volgens de commissie nagenoeg niets om dit ‘ongekende onrecht’ te voorkomen.
Een al lopende compensatieregeling bleek veel te ingewikkeld en tijdrovend. Daarom besloot het kabinet alle gedupeerden snel 30.000 euro te geven. Mensen die meer schade hebben geleden krijgen de rest alsnog vergoed. Wie meer krijgt dan de daadwerkelijke schade, hoeft de rest niet terug te betalen. Uiteindelijk trad wegens de affaire het voltallige kabinet af.
NOS 25.03.2021 Ongeveer 5000 gedupeerden uit de toeslagenaffaire hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die ze eind vorig jaar was beloofd. Demissionair staatssecretaris Van Huffelen schrijft aan de Tweede Kamer dat ze daarmee op koers ligt om alle ouders die zich hebben gemeld uiterlijk op 1 mei uitbetaald te hebben.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 gedupeerde ouders gemeld voor de regeling. Volgens Van Huffelen is de helft daarvan inmiddels beoordeeld via een zogeheten ‘lichte toets’. Daarbij is gekeken of ze inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen en of ze kinderen hebben. Dat heeft ertoe geleid dat in 8500 gevallen is vastgesteld dat er recht is op compensatie.
In zo’n 4000 gevallen is vastgesteld dat ze geen recht hebben op de 30.000 euro, bijvoorbeeld omdat niet gebleken is dat ze kinderen hebben. Soms gaat het om mensen die gecompenseerd willen worden omdat ze in de problemen zijn gekomen door andere vormen van toeslag, zoals huur- of zorgtoeslag.
Rest handmatig beoordelen
De overige ruim 12.000 dossiers worden de komende weken behandeld. Dan gaat het om ingewikkeldere zaken, waarbij handmatig moet worden vastgesteld of er recht is op het compensatiebedrag.
De toezegging dat alle gedupeerden 30.000 euro zouden krijgen, kwam na het vernietigende rapport van een parlementaire commissie over de toeslagenaffaire. Duizenden ouders werden ten onrechte als fraudeurs bestempeld door de fiscus en moesten hun toeslagen terugbetalen. “Ongekend onrecht”, vond de commissie. Het kabinet trad om die reden af.
Omdat de al lopende compensatieregelingen veel te ingewikkeld en tijdrovend bleken, besloot het kabinet in december dat alle gedupeerden snel 30.000 euro zouden krijgen. Mensen met meer schade krijgen die ook vergoed en mensen met minder schade hoeven niets terug te betalen.
AD 19.03.2021 Het stelsel van kinderopvang moet rigoureus op de schop. Financieel zit het ingewikkeld in elkaar. Kinderen van laagopgeleide ouders vallen vaak uit de boot, stellen zeven organisaties.
De toeslagenaffaire heeft pijnlijk duidelijk gemaakt voor welke ellende dit zorgt. Het kabinet heeft in reactie op de toeslagenproblematiek aangegeven dat ‘de stap naar een ander stelsel noodzakelijk is’. Wij zijn het hiermee eens.
Een stelselwijzing moet allereerst het belang van het kind voorop stellen
Een stelselwijziging moet volgens ons allereerst het belang van het kind voorop stellen, zodat alle kinderen bereikt worden. Daarnaast moeten we stoppen met het rondpompen van geld; de overheid betaalt rechtstreeks aan de kinderopvang. Dit beperkt terugvorderingen en maakt het systeem begrijpelijk voor ouders.
Het is nú tijd voor verandering. Kinderopvang, onderwijs, jeugdhulp, sociaal werk en gemeenten slaan de handen ineen en roepen het nieuwe kabinet op álle kinderen een kansrijke start te geven en tot een toekomstbestendig stelsel te komen.
In de Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen (SVK) verkent het kabinet scenario’s voor een stelselherziening. Wij hebben hier op gereageerd: het is een belangrijke stap vooruit dat dit rapport het toegangsrecht voor álle kinderen van 0 tot en met 12 jaar tot de kinderdagverblijven, BSO en gastouders adresseert.
We willen de kansenongelijkheid, die door de impact van de pandemie schrikbarend toeneemt, tegengaan. Het kabinet heeft voor het onderwijs een Nationaal Plan gepresenteerd, met aandacht voor voorschoolse educatie vanaf 2 jaar.
Kinderopvang is echter goed voor álle kinderen van 0 tot en met 12 jaar. Zij verdienen maximale ontwikkelkansen, of hun ouders werken of niet. Inclusieve voorzieningen, waarin we achterstanden voorkomen en waar kinderen samen leren, spelen en zich ontwikkelen, leveren een bijdrage aan het vergroten van gelijke kansen.
Ze gaan segregatie tegen en dragen bij aan burgerschapsvorming. Belemmeringen die samenwerking in de weg staan, zoals aparte vormen van toezicht en verschillende financiering, moeten worden weggenomen.
De mogelijkheid om kindcentra te vormen waarin we vanuit gelijkwaardigheid nauw samenwerken aan de ontwikkeling van kinderen, moet wettelijk worden verankerd door een nieuw kabinet. Een sterke basis is nodig voor kinderen. Zet nu haalbare stappen. Ieder jaar dat we er niet in slagen die basis op orde te hebben, is zonde.
Maak pedagogische voorzieningen voor alle kinderen toegankelijk en laat de arbeidseis vallen. Bied de komende kabinetsperiode twee dagen toegang tot het ontwikkelrecht voor alle kinderen en verlaag de administratieve en financiële drempels. Zet nu stappen voor een toekomstbestendig stelsel; het jonge kind van nu speelt straks een belangrijke rol. Onze kinderen verdienen het.
Rinda den Besten (PO-Raad), Eric van der Burg (Sociaal Werk Nederland), Leonard Geluk (Vereniging Nederlandse Gemeenten), Gjalt Jellesma (Belangenvereniging Ouders in de Kinderopvang), Gijs van Rozendaal (Kindcentra 2020), Hans Spigt (Jeugdzorg Nederland) en Loes Ypma (Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang).
Den HaagFM 17.03.2021 De gemeente gaat zo’n 1600 slachtoffers van de kinderopvangtoeslag helpen. De gezinnen kunnen de gemeente aankloppen voor hulp bij schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress.
Het vertrouwen in de overheid is door de jarenlange stress ernstig gedaald, schrijft de gemeente. ‘Duizenden gezinnen zijn jarenlang als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag. Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Wij zetten extra dienstverlening in’, aldus wethouder Bert van Alphen.
De impact van de situatie op de ouders en kinderen is groot, door de schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen, aldus de gemeente. Daardoor groeien de kinderen op met grote spanningen thuis en hebben zij emotionele schade. ‘Deze gezinnen verdienen onze steun. Wij vinden het belangrijk dat er weer rust komt binnen het gezin en willen daarbij helpen’, zegt de wethouder.
Gedupeerden krijgen deze week een brief van de gemeente. Zij kunnen ook zelf contact opnemen met de gemeente via deze site.
Kinderopvangtoeslagaffaire
In de kinderopvangtoeslagaffaire kwamen veel ouders in de problemen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld. Ouders moesten toeslagen terugbetalen en kregen een boete. De bedragen liepen op tot tienduizenden euro’s.
Tot voor kort kon de gemeente vanwege de privacyregels de ouders niet zelf benaderen. Toch heeft Den Haag afgelopen zomer al zo’n 70 meldingen van gedupeerden ontvangen. De gemeente onderzocht 35 van die gezinnen. Daaruit blijkt dat ruim 20 procent te maken heeft met zogeheten ‘multiproblematiek’, waarbij er naast financieel-juridische vraagstukken ook kwesties spelen op het gebied van gezin en welzijn van de kinderen, (sociale) huisvesting en geestelijke gezondheid. Een derde van de ‘zelfmelders’ heeft een schuldregeling of lening bij de gemeentelijke kredietbank. De meeste gedupeerden hebben volgens de gemeente één of meerdere vorderingen openstaan bij de gemeentelijke belastingen of de dienst SZW.
AD 16.03.2021 De gemeente Den Haag schiet gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst te hulp. Het gaat om hulp bij hun schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress. In Den Haag gaat het om minimaal 1600 gedupeerden.
,,Duizenden gezinnen zijn jarenlang onterecht als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag.
Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Als zij door de Belastingdienst als gedupeerde worden erkend, zetten wij daar extra dienstverlening en inzet op”, zegt wethouder Bert van Alphen.
Analyse
Het stadsbestuur heeft de slachtoffers afgelopen zomer al opgeroepen zich te melden. 70 gedupeerden gaven daar gehoor aan. Van de eerste 35 zelfmelders is een analyse gemaakt. In ruim 20 procent van de gevallen is er sprake van multiproblematiek. Dan spelen er niet alleen financieel-juridische problemen, maar ook problemen rond het gezin en welzijn van kinderen, huisvesting en geestelijke gezondheid.
Depressies
De impact van de situatie op deze ouders en hun kinderen is volgens de gemeente groot: schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen. ,,Kinderen uit deze gezinnen groeiden op met grote spanningen thuis en we zien bij hen emotionele schade. Deze gezinnen verdienen onze steun”, aldus Van Alphen. Ouders die kampen met schulden krijgen nu een adempauze waarin schuldeisers geen oude schulden bij ze kunnen innen.
Tot voor kort konden gemeenten de gedupeerden niet zelf te benaderen. Vanwege privacyregels mocht de Belastingdienst geen gegevens doorgeven aan gemeenten. Nu kan dat wel en krijgen gedupeerden een brief van de gemeente en worden ze stapsgewijs uitgenodigd.
RTL 14.03.2021 Minister van Financiën en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra kreeg het ‘schaamrood op de kaken’ van de lijst van wetsovertredingen door de Belastingdienst, die vrijdag naar de Tweede Kamer werd gestuurd. Dat zei hij in het televisieprogramma Buitenhof.
“Helaas past het in wat we anderhalf jaar geleden aan de weet zijn gekomen”, zei Hoekstra. Er wordt ‘met man en macht’ gewerkt aan het oplossen van de problemen die aan het licht kwamen door de affaire met de kinderopvangtoeslag. “Maar denk dat je ook zo eerlijk moet zijn, dat je niet kan beloven dat het helemaal tot het verleden behoort.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met SP’er Renske Leijten een sleutelrol speelde in het onthullen van de affaire, had om de lijst gevraagd. De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten.
Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen, en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan. Volgens Hoekstra is het ‘verschrikkelijk’ hoe de slachtoffers van de affaire ‘onder de wielen van de overheid terecht zijn gekomen’.
MSN 14.03.2021 Minister van Financiën en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra kreeg het ‘schaamrood op de kaken’ van de lijst van wetsovertredingen door de Belastingdienst. Dat zei hij in het tv-programma Buitenhof.
MSN 13.03.2021 Het kabinet heeft een lange lijst naar de Kamer gestuurd van wetten en regels waar de Belastingdienst zich de afgelopen jaren niet aan heeft gehouden. In de elf pagina’s tellende brief komen allerlei voorbeelden langs van overtredingen door de fiscus die volgens staatssecretarissen Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief “meer systematisch” voorkwamen.
De fiscus handelde in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn gedragsregels over hoe de overheid zich tegenover een burger dient te gedragen”, valt in de brief te lezen.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben. De lijst is niet volledig, merken ze op.
De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten. Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen, en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan.
Als een huishouden verandert, stuurt de afdeling Toeslagen een brief. Als deze niet getekend wordt teruggestuurd, wordt de uitbetaling van de toeslag automatisch stopgezet. In 2019 besliste een rechter al dat deze werkwijze “onrechtmatig” is, maar toch gaat dit nog altijd door. “In de systemen van Toeslagen is deze uitspraak nog niet verwerkt en wordt de werkwijze dus nog steeds gevolgd”, schrijven de staatssecretarissen.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met Renske Leijten van de SP de affaire met de kinderopvangtoeslag aan het licht bracht, had om de lijst gevraagd. “Dwingend leesvoer om gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”, zegt hij op Twitter. “Ik blijf wacht op de volledige lijst. Deze is nog heel incompleet.”
NOS 13.03.2021 In antwoord op Kamervragen heeft het ministerie van Financiën een overzicht gestuurd van wetten waar de Belastingdienst zich de afgelopen zeven jaar niet aan heeft gehouden. De brief van 11 pagina’s bevat een greep uit gevallen die in strijd zijn met de wet of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, schrijven demissionair staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen. Het is geen compleet overzicht.
De brief vloeit voort uit een motie van CDA-Kamerlid Omtzigt.
De voorbeelden in de Kamerbrief gaan onder meer om het achterhouden van stukken of het te laat verstrekken van stukken aan burgers of rechters. Ook wordt beschreven hoe het ouders onnodig moeilijk wordt gemaakt om hun recht op een toeslag aan te tonen. Het ministerie van Financiën stelt dat de Belastingdienst in het algemeen handelt volgens wet- en regelgeving, maar dat dit “helaas niet altijd het geval is geweest”.
Opsomming
De zaken die in de brief worden genoemd zijn al eerder aan bod zijn gekomen, onder meer in debatten in de Tweede Kamer. Het overzicht van de overtredingen is nieuw. “Een ernstige en lange lijst”, zegt advocaat Eva González Perez. En: “Niet nieuw, wel schokkend.” Zij ondersteunt sinds 2014 gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire.
De brief bevat onder meer een “niet-limitatieve opsomming” van situaties waarin de Belastingdienst zich niet aan de wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gehouden heeft. “Dat betekent dat er nog meer is of nog aan zit te komen over wat de Belastingdienst heeft gedaan of doet in strijd met de wet”, zegt González Perez. “Er staat dus nog steeds geen streep onder.”
Ruim zes jaar ondervond de advocaat naar eigen zeggen geregeld dat de fiscus zich niet aan de regels hield. “Het recht werd niet gehanteerd. Deze lijst bevat alles waar ze de afgelopen jaren schriftelijk op zijn gewezen. Niks onthullends dus: het zijn de media en politici die hier al jaren mee bezig zijn. Het is een constante graafmachine in documenten en het naar buiten brengen daarvan.”
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, aldus Kamerlid Pieter Omtzigt.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschokt op de inhoud van de brief. Op Twitter noemt hij het “dwingend leesvoer om het gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”. Hij benadrukt in een toelichting dat dit opnieuw bevestigt dat de wet niet alleen te hard is uitgevoerd door de Belastingdienst, zoals soms de uitleg was, maar dat de wet zelfs niet is gevolgd.
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, zegt Omtzigt. “Een aantal mensen heeft dit de hele huurtoeslag gekost. Die zijn duizenden euro’s per jaar misgelopen doordat de interpretatie van de wet door de Belastingdienst niet was hoe die moest zijn volgens de hoogste rechter.”
Hij hekelt ook hoe lang het heeft geduurd voordat deze informatie de Kamer heeft bereikt. “We hadden deze brief weken geleden al verwacht, nog voor het verkiezingsreces. Nu is het een onhandig moment, want we kunnen het er nu niet over hebben met de regering.”
Uit de brief blijkt ook dat de informatie nog niet compleet is. Ook dat laakt Omtzigt nadrukkelijk. “Ik vraag al jaren om een overzicht en deze brief geeft nu geen uitputtende lijst.” Die lijst wil hij zo snel mogelijk. Ook wil hij dat zo snel mogelijk duidelijk wordt hoe lang het kabinet hier al van wist.
Beslagvrije voet
Vorige week concludeerde RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten dat de werkwijze van de Belastingdienst, die leidde tot de toeslagenaffaire, veel eerder begon dan tot nu toe bekend was.
In de Kamerbrief van vrijdagavond wordt ook gereageerd op het verhaal over de beslagvrije voet van de NOS. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst er bij het verrekenen van toeslagen niet standaard rekening mee houdt of mensen genoeg geld overhouden om van te leven, terwijl dat volgens een wet die op 1 januari van kracht werd wel zou moeten.
De Belastingdienst bevestigde de werkwijze en zei dat als mensen erom vragen er wel naar de persoonlijke situatie wordt gekeken. Volgens de dienst is dat volgens de nieuwe wet toegestaan.
Het ministerie van Financiën zegt onderzoek te doen naar de vraag hoe de handelwijze van de Belastingdienst moet worden geduid. Ze willen in gesprek met de Nationale Ombudsman en sociaal raadlieden.
Onderstaande voorbeelden betreffen overtredingen van wetten die zich hebben voorgedaan bij de Belastingdienst, zoals beschreven in de Kamerbrief.
Mondeling intrekken van bezwaren
Opzet/Grove Schuld en minnelijke schuldsanering (Invordering)
Ten onrechte niet-verminderde vervolgingskosten
Vergoeden invorderingsrente
Stuiten van verjarende schulden
AVG en Archiefwet
Strijdig handelen met de AVG bij de verwerking van persoonsgegevens.
Herstelorganisatie Toeslagen. Situaties die zich hierin hebben voorgedaan zijn onder meer:
– niet (tijdig) vaststellen van de definitieve beschikking kinderopvangtoeslag;
– niet of onvoldoende in acht nemen van de wettelijke termijn waarbinnen een beslissing op bezwaar moet komen;
– niet of onvoldoende motiveren van beslissingen inzake de toekenning of afwijzing van de kinderopvangtoeslag;
– onvoldoende duidelijk maken aan de ouder welke informatie van hem/haar wordt verwacht;
NU 13.03.2021 De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren op momenten in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur gehandeld”. Dat staat zaterdag in een brief die het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De elf pagina’s tellende brief bevat een lijst met wetten en regels waar de fiscus zich niet aan heeft gehouden.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben. De lijst is niet volledig, merken ze op.
In de brief komen echter ook voorbeelden langs van overtredingen door de fiscus die volgens staatssecretarissen Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief (Financiën) “meer systematisch” voorkwamen en waarmee zoals gezegd afgeweken werd met de beginselen van behoorlijk bestuur. Deze beginselen vormen de gedragsregels over hoe de overheid zich tegenover een burger dient te gedragen.
De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten. Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan.
Als een huishouden verandert, stuurt de afdeling Toeslagen een brief. Als deze niet getekend wordt teruggestuurd, wordt de uitbetaling van de toeslag automatisch stopgezet. In 2019 besliste een rechter al dat deze werkwijze “onrechtmatig” is, maar toch gaat dit nog altijd door. “In de systemen van Toeslagen is deze uitspraak nog niet verwerkt en wordt de werkwijze dus nog steeds gevolgd”, schrijven de staatssecretarissen.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met Renske Leijten van de SP de kinderopvangtoeslagenaffaire aan het licht bracht, had om de lijst gevraagd. “Dwingend leesvoer om gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”, schrijft Omtzigt op Twitter. “Ik blijf wacht op de volledige lijst. Deze is nog heel incompleet.”
MSN 09.03.2021Het drama lijkt nog lang niet over bij de belastingdienst. Volgens de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR) houden ze bij terugvorderingen weinig rekening met de financiële problemen van burgers. LOSR zegt dat mensen daardoor meer dan eens onder het bestaansminimum terechtkomen.
Vanaf de start van dit jaar is er een nieuwe wet aangenomen die burgers met financiële problemen moet beschermen. Er is een bepaald deel van ieders inkomen waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo heeft iedereen die in de schulden terecht komt toch de mogelijkheid om het hoofd boven water te houden. Vroeger moesten mensen zelf bij schuldeisers aangeven dat ze die grens bereikt hadden. De zogenaamde ‘Wet vereenvoudiging beslagvrije voet’ legt die verantwoordelijkheid bij de schuldeisers. Zij moeten die beslagvrije voet op voorhand berekenen.
De Belastingdienst hield bij het berekenen van terugvorderingen van toeslagen echter weinig rekening met die wet. Mensen kregen gewoon een brief op de mat waarin stond dat ze moesten gaan betalen. Alleen als burgers van de nieuwe wet afwisten, konden ze de terugbetaling tegengaan door zelf aan de bel trekken bij de Belastingdienst. Deden ze dat niet? Dan kon huur- of zorgtoeslag stopgezet worden.
André Moerman, voorzitter van LOSR, is er niet over te spreken: “Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet.”
Moerman stuurde een brief naar demissionair staatssecretaris Van Huffelen, die volgens nu.nl aangaf met LOSR in gesprek te gaan.
Panorama 09.03.2021 Het drama lijkt nog lang niet over bij de belastingdienst. Volgens de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR) houden ze bij terugvorderingen weinig rekening met de financiële problemen van burgers. LOSR zegt dat mensen daardoor meer dan eens onder het bestaansminimum terechtkomen.
Vanaf de start van dit jaar is er een nieuwe wet aangenomen die burgers met financiële problemen moet beschermen. Er is een bepaald deel van ieders inkomen waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo heeft iedereen die in de schulden terecht komt toch de mogelijkheid om het hoofd boven water te houden. Vroeger moesten mensen zelf bij schuldeisers aangeven dat ze die grens bereikt hadden. De zogenaamde ‘Wet vereenvoudiging beslagvrije voet’ legt die verantwoordelijkheid bij de schuldeisers. Zij moeten die beslagvrije voet op voorhand berekenen.
De Belastingdienst hield bij het berekenen van terugvorderingen van toeslagen echter weinig rekening met die wet. Mensen kregen gewoon een brief op de mat waarin stond dat ze moesten gaan betalen. Alleen als burgers van de nieuwe wet afwisten, konden ze de terugbetaling tegengaan door zelf aan de bel trekken bij de Belastingdienst. Deden ze dat niet? Dan kon huur- of zorgtoeslag stopgezet worden.
André Moerman, voorzitter van LOSR, is er niet over te spreken: “Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet.”
Moerman stuurde een brief naar demissionair staatssecretaris Van Huffelen, die volgens nu.nl aangaf met LOSR in gesprek te gaan.
MSN 09.03.2021 De Belastingdienst past niet uit eigen beweging de beslagvrije voet toe bij de verrekening van toeslagen. Het kan daarom voorkomen dat burgers onder het bestaansminimum terechtkomen.
Daarvoor waarschuwt de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR). Zij roepen staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën op om dit zo snel mogelijk alsnog te regelen.
De invoering van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet zou moeten voorkomen dat burgers nog onder de beslagvrije voet – het bestaansminimum – terechtkomen.
Bestaansminimum
Schuldeisers mogen niet aan het deel van het inkomen van een schuldenaar komen dat diegene echt nodig heeft voor zijn of haar levensonderhoud. Dit is afhankelijk van de gezinssamenstelling, maar meestal even hoog als een bijstandsuitkering. Op de website van het Juridisch Loket kun je je beslagvrije voet berekenen.
Burgers die door een invordering onder het bestaansminimum terecht dreigen te komen, moesten tot voor kort zelf aan de bel trekken. Sinds januari 2021 zou hier verandering in moeten zijn gekomen, maar volgens de LOSR is dat nog niet op orde.
Geldstress
„Het aanleveren van de benodigde gegevens om de beslagvrije voet te berekenen was in praktijk voor veel mensen een probleem. Wetenschappelijk onderzoek over schaarste, geldstress en beperkt ’doenvermogen’ bevestigde dit beeld. Mensen willen wel, maar kúnnen niet”, zegt André Moerman voorzitter signaleringscommissie LOSR.
De instantie wil dat de fiscus de wet toepast en bij verrekening van toeslagen de beslagvrije voet proactief toepast. Een verzoek om een persoonlijke betalingsregeling moet volledig en met terugwerkende kracht worden toegepast. Ook moeten burgers en de medewerkers van de Belastingtelefoon beter worden voorgelicht over de beslagvrije voet.
Kamer vraagt opheldering
Zo ongeveer de voltallige Tweede Kamer vraagt in Kamervragen om opheldering over de kwestie. De Kamer wekt, onder aanvoering van CDA’er Pieter Omtzigt, de suggestie dat bij toeslagen en verrekening ’effectief een wassen neus is’. De Kamer wil ook dat de staatssecretaris op ’zeer, zeer korte termijn’ met de ombudsman en de sociale raadslieden in gesprek gaat over de problematiek.
Reactie ministerie
Het ministerie reageert dat mensen altijd een brief krijgen als ze een deel van de toeslagen moeten terugbetalen, en dat ze daarin worden opgeroepen contact op te nemen als betalen niet lukt. „Dan zoeken we naar een oplossing”, aldus een woordvoerder. Die zegt dat daarbij ook rekening wordt gehouden met hoeveel men kan betalen. Als iemand daarna nog niet betaalt, volgt een dwangverrekening. Daarvoor geldt wel automatisch de beslagvrije voet. Het ministerie wil in gesprek met LOSR over de brief.
NU 09.03.2021 De Belastingdienst houdt bij het terugvorderen van toeslagen te weinig rekening met de financiële situatie van burgers, zegt de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR). Regelmatig belanden mensen daardoor onder het bestaansminimum. De organisatie schreef een brief aan demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën. Ook de Nationale ombudsman dringt aan op een oplossing.
Sinds 1 januari van dit jaar is de zogenaamde Wet vereenvoudiging beslagvrije voet van kracht. Volgens die wet moet er altijd een deel van het inkomen zijn waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo belanden mensen niet onder het bestaansminimum, is de redenering.
Wie een deel van zijn toeslagen moet terugbetalen, krijgt daar standaard een brief met een betalingsregeling over. Als de ontvanger dan niet zelf aan de bel trekt en mogelijk zijn schulden niet afbetaalt, kan de huur- of zorgtoeslag worden stopgezet.
Toch is het volgens de wet de bedoeling dat de Belastingdienst die beslagvrije voet op voorhand berekent. Dat dat niet altijd gebeurt, leidt er volgens de LOSR en de Nationale ombudsman toe dat veel mensen toch nog onder het bestaansminimum belanden.
“Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet”, zegt André Moerman, voorzitter van de LOSR.
De LOSR schreef Van Huffelen een brief met het verzoek om het terugvorderingsbeleid van de Belastingdienst op korte termijn aan te passen. De demissionair staatssecretaris laat aan NU.nl weten dat ze in gesprek gaat met de organisatie, maar benadrukt dat er door de toeslagenaffaire sinds maart vorig jaar geen dwanginvorderingen meer hebben plaatsgevonden. “Er was dus ook geen aanleiding om de beslagvrije voet toe te passen.”
NU 07.03.2021 Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
Van Zutphen (60) is nu bijna zes jaar Nationale ombudsman en zal in april beginnen aan zijn tweede termijn van nog eens zes jaar. “Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In dat laatste rapport keek de Tweede Kamer ook uitdrukkelijk naar haar eigen functioneren. Van Zutphen: “De boodschap verbaast mij niet, zeker niet als ik naar al onze rapporten kijk die we de afgelopen jaren hebben gemaakt. Wat me wel aangenaam verrast is dat de Kamer tot zelfreflectie in staat blijkt te zijn.”
De commissie adviseerde de Tweede Kamer de Ombudsman te zien als ‘een belangrijke partner’ en dat de samenwerking ‘moet worden geïntensiveerd’. Van Zutphen: “Dat is natuurlijk een mooie opsteker, het voelt als waardering voor wat we de afgelopen jaren hebben gedaan.”
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Meldpunt geopend voor zzp’ers in de knel
Gemiddeld krijgt de ombudsman tussen de 25-30.000 klachten per jaar
10 procent daarvan gaat nu over coronagerelateerde kwesties
Veel zpp’ers die op het punt van omvallen staan bellen
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland. “Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.” Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
MSN 07.03.2021 Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
Van Zutphen (60) is nu bijna zes jaar Nationale ombudsman en zal in april beginnen aan zijn tweede termijn van nog eens zes jaar. “Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In dat laatste rapport keek de Tweede Kamer ook uitdrukkelijk naar haar eigen functioneren. Van Zutphen: “De boodschap verbaast mij niet, zeker niet als ik naar al onze rapporten kijk die we de afgelopen jaren hebben gemaakt. Wat me wel aangenaam verrast is dat de Kamer tot zelfreflectie in staat blijkt te zijn.”
De commissie adviseerde de Tweede Kamer de Ombudsman te zien als ‘een belangrijke partner’ en dat de samenwerking ‘moet worden geïntensiveerd’. Van Zutphen: “Dat is natuurlijk een mooie opsteker, het voelt als waardering voor wat we de afgelopen jaren hebben gedaan.”
‘Sla die klachtenprocedure maar over’
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland. “Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.” Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
AD 05.02.2021 De regering zal geen opdracht geven om premier Mark Rutte en andere politieke kopstukken strafrechtelijk te vervolgen voor hun rol in de toeslagenaffaire. Dat heeft demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zojuist geschreven aan de Tweede Kamer.
Behalve tegen Rutte deden 87 gedupeerde toeslagouders begin dit jaar aangifte tegen (oud-)bewindslieden Lodewijk Asscher, Eric Wiebes, Wopke Hoekstra, Tamara van Ark en Menno Snel. Zij zouden zich volgens advocaat Vasco Groeneveld schuldig hebben gemaakt aan ambtsmisdrijven.
De procureur-generaal van de Hoge Raad, Jos Silvis, heeft de aangiften onderzocht en is een oriënterend onderzoek gestart. Doel hiervan was uit te vinden of er aanknopingspunten zijn voor het starten van een opsporingsonderzoek.
Die aanknopingspunten zijn niet gevonden, zo laat Grapperhaus de Kamer weten. ,,Dat betekent dat er vanwege de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”, aldus de minister. Hij benadrukt dat de Tweede Kamer zelf nog wel opdracht tot vervolging kan geven.
Tachtig slachtoffers
Advocaat Vasco Groeneveld deed namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de bewindslieden. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen. Indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe dus nog wel besluiten.
Wettelijke tekortkomingen
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan ‘is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend’. Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. ‘De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.’ Hij geeft aan dat ‘in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan’.
Telegraaf 05.03.2021 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zal geen opdracht geven om de ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal bij de Hoge Raad.
Procureur-generaal Jos Silvis maakte eerder op vrijdag bekend dat hij na een oriënterend onderzoek geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek ziet. Naar aanleiding van dat advies schrijft Grapperhaus in een brief aan de Tweede Kamer dat er door „de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven.” Alleen de Tweede Kamer kan nu nog besluiten tot strafvervolging.
Advocaat Vasco Groeneveld deed in januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de betrokken (oud-)ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. In februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer.
MSN 05.03.2021 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zal geen opdracht geven om de ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal bij de Hoge Raad.
Procureur-generaal Jos Silvis maakte eerder op vrijdag bekend dat hij na een oriënterend onderzoek geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek ziet. Naar aanleiding van dat advies schrijft Grapperhaus in een brief aan de Tweede Kamer dat er door “de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”. Alleen de Tweede Kamer kan nu nog besluiten tot strafvervolging.
Advocaat Vasco Groeneveld deed in januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de betrokken (oud-)ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. In februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer.
RTL 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire.
Advocaat Vasco Groeneveld heeft namens 80 gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte gedaan tegen ministers van Ark, Hoekstra en Wiebes, premier Rutte, staatssecretaris Snel en oud-minister Asscher.
Beroepsmatige discriminatie
Zij hebben strafrechtelijk verwijtbaar gehandeld, vindt Groeneveld. De bewindslieden hadden moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet (het gelijkheidsbeginsel) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind geschonden.
De procureur-generaal stelt dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van ‘wettelijke tekortkomingen’. Advocaat Groeneveld noemt dat advies van vandaag ‘teleurstellend’.
Protocol
Bij aangifte tegen ministers of staatssecretaris schrijft het protocol voor dat procureur-generaal bij de Hoge Raad een onderzoek start en advies uitbrengt aan de minister van Justitie. Uiteindelijk heeft de Tweede Kamer het laatste woord of er strafrechtelijk onderzoek wordt gedaan.
NOS 05.03.2021 De procureur-generaal (PG) bij de Hoge Raad adviseert de regering om geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten doen naar ministers en staatssecretarissen die betrokken waren bij de kinderopvangtoeslagaffaire.
Volgens de PG, Jos Silvis, zijn er geen aanknopingspunten voor zo’n strafrechtelijk onderzoek, meldt de Hoge Raad. De regering neemt het advies over en geeft geen opdracht tot vervolging, schrijft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Als de Tweede Kamer wil dat er wél een opsporingsonderzoek wordt gedaan, kan de Kamer dat aan dezelfde procureur-generaal opdragen.
Silvis deed het oriënterende onderzoek naar aanleiding van de aangifte tegen zes (oud-)bewindslieden, onder wie demissionair premier Rutte en minister Hoekstra van Financiën, door twintig gedupeerden.
Volgens hun advocaat Vasco Groeneveld hebben de zes zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De aangifte werd begin vorige maand aangevuld.
Politieke verantwoording
De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging van de bewindslieden door de parlementaire ondervragingscommissie, schrijft de Hoge Raad. Die ondervraging mag wettelijk niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.
“De procureur-generaal geeft aan dat in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan. Voor een strafrechtelijk onderzoek zijn er volgens hem geen aanknopingspunten.”
Geen pauzeknop
Advocaat Groeneveld reageert teleurgesteld. Een belangrijk argument was dat het kabinet in juni 2019 al de volle omvang van deze zaak kende, zegt hij.
“Toen wist men al dat het ging om tienduizenden gedupeerden, en was de diepte waarmee de onrechtmatigheden hadden plaatsgevonden bekend. Toch heeft men toen niet op de pauzeknop gedrukt en de vorderingen bijna een half jaar door laten lopen. Dat is kwalijk, en daarover zie ik in dit advies niks terug.”
Kabinet gevallen
Vanwege de affaire trad staatssecretaris Snel van Financiën in december af en viel kabinet Rutte-III half januari. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie regeert demissionair door, maar zonder minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst. De fiscus beschuldigde duizenden ouders ten onrechte van fraude met toeslagen, waarop zij soms tienduizenden euro’s moesten terugbetalen en omvangrijke schulden opbouwden.
Ook trok Kamerlid Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Asscher was vicepremier en minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet.
De procureur-generaal geeft leiding aan het parket bij de Hoge Raad. Dat is een zelfstandig, onafhankelijk onderdeel van de rechterlijke organisatie en behoort niet tot het Openbaar Ministerie.
Bewindslieden en voormalig bewindslieden worden voor ambtsmisdrijven berecht door de Hoge Raad. De PG bij de Hoge Raad kan niet zelf tot strafvervolging overgaan.
Telegraaf 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag.
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Protocol
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan „is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend.” Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
’Problemen hangen niet samen met vervolgbare ambtsdelicten’
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. „De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.” Hij geeft aan dat „in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan.”
Luister ook naar verkiezingspodcast ’De Stembus’ van De Telegraaf, met deze aflevering: hoe nieuw zijn de nieuwe partijen nou eigenlijk echt, en heeft Wopke Hoekstra de muzieksmaak van Mark Rutte gekopieerd?
NU 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag.
Volgens de procureur-generaal draait het in de aangifte vooral om de problemen die voortvloeien uit de manier waarop de wetgever in 2005 te werk is gegaan bij het het opstellen van de wetgeving. Daardoor zijn dit zaken die volgens Silvis “niet samenhangen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen”.
Daarnaast is de aangifte met name gebaseerd op de sessies van de parlementaire commissie. Dergelijke ondervragingen mogen wettelijk niet als bewijs worden opgevoerd.
PC dient opdracht te krijgen van regering of Tweede Kamer
Bovendien geldt er voor aangifte tegen bewindspersonen een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De minister gaf vrijdag te kennen geen opdracht te zullen geven om de ministers en staatssecretarissen te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Aangifte tegen groot aantal bewindspersonen
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
MSN 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang. Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden.
Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag. Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
AD 05.03.3021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad.
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte. Hij vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Strafvervolging
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Bonnetje
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Slachtoffer
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
De ‘toeslagenaffaire’ kostte staatssecretaris van Financiën Menno Snel de kop, leidde tot het vertrek van Lodewijk Asscher als PvdA-lijsttrekker van de PvdA en tot het aftreden van het kabinet Rutte, medio januari. Eerder werd duidelijk dat het Openbaar Ministerie de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen.
MSN 05.03.2021 SP-kamerlid Renske Leijten en haar CDA-collega Pieter Omtzigt reageren vol ongeloof op werkinstructies en handleidingen van de afdeling Toeslagen. Het geeft volgens hen een triest inkijkje in de gebrekkige manier waarop met rechten van burgers werd omgegaan.
“Het toeslagenschandaal is veel groter, en heeft ook langer geduurd dan gedacht”, zegt Omtzigt. Uit de stukken blijkt dat de omstreden werkwijze al begint bij de invoering van het toeslagenstelsel. “Dat is ver maar dan ook heel ver voor de zogenaamde Bulgarenfraude.”
Strikte naleving van de regels en fraudejacht blijft niet beperkt tot kinderopvangtoeslag, maar strekt zich ook uit naar huur- en zorgtoeslag. “Ik denk dat de vraag is hoeveel gedupeerden er zitten bij huur- en zorgtoeslag”, reageert Leijten. De Tweede Kamer heeft daar al een aantal keer naar gevraagd, maar nog geen antwoord gekregen.
De stukken leggen volgens Leijten pijnlijk bloot hoe rechten van burgers werden geschonden door de werkwijze van de afdeling Toeslagen. “De instructies geven aan hoe iemand op papier moet worden beoordeeld om tot afwijzing te komen. Nergens staat: we nodigen mensen uit voor een gesprek.”
Ernstig
“Het lijkt wel alsof er niemand is geweest die heeft gezegd: mag het wel wat we doen?” vervolgt Leijten. “Als deze instructies gevolgd zijn, heeft de Belastingdienst moedwillig de rechtsbescherming van burgers en bedrijven uitgeschakeld”, zegt Omtzigt. “Dat betekent dat je je niet kunt verweren tegen de Belastingdienst als die je verdenkt van fraude. Dat is heel ernstig in een rechtsstaat.”
De SP en het CDA roepen het kabinet op om nu echt snel volledige openheid te geven over wat er allemaal mis is gegaan.
Telegraaf 05.03.2021 Nieuw opgedoken documenten in de toeslagenaffaire zorgen voor opschudding bij Kamerleden. Zij maken zich zorgen hoe breed het schandaal eigenlijk speelt bij andere toeslagen dan die voor de kinderopvang.
De Kamer reageert op berichten van RTL Nieuws, dat stelt dat de fraudejacht bij de Belastingdienst al ver voor de ’Bulgarenfraude’ in 2013 speelde. Al kort na het invoeren van het toeslagstelsel, zo’n 15 jaar geleden, werd er volgens RTL gesproken over het niet uitkeren van toeslagen bij twijfel en worden mensen op een ’uitsluitlijst’ geplaatst. Mensen die als fraudeur worden aangemerkt, zouden niet meer zomaar van dat stempel af komen.
’Zeer ernstig’
„Dit is zeer ernstig”, vindt CDA-Kamerlid Omtzigt. „Het wordt steeds duidelijker dat de belastingdienst zich heel lang niet aan heel veel wetten hield, zodat burgers en bedrijven zich niet konden verweren bij een fraudeverdenking.”
PvdA-Kamerlid Nijboer spreekt van een ’nieuw dieptepunt’, wijzend op een document waarin ambtenaren zichzelf tot ’de rechters’ bombarderen: „Het minste wat je verwacht: de beginselen van de rechtsstaat respecteren. Maar niets bleek minder waar.”
Niet alleen de kinderopvangtoeslag
De werkwijze gold niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, van waaruit het toeslagenschandaal ontstaat dat uiteindelijk tot de val van het kabinet-Rutte III leidt, maar ook bij huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) schreef eind vorig jaar al dat de fiscus bij andere toeslagen mogelijk ook over de schreef is gegaan.
’Hardvochtig behandelen van burgers’
Het baart de Kamer zorgen. „Het hardvochtig behandelen van burgers gebeurde niet alleen bij kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen”, ziet CU-Kamerlid Bruins. GL-Kamerlid Snels sluit zich daarbij aan: „Het ging niet alleen mis bij de kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen. En het begon al ten tijde van kabinetten van Balkenende.” SP-Kamerlid Leijten wil al langer weten hoeveel gedupeerden er zijn bij andere toeslagen.
’Wetten te streng nageleefd’
Een woordvoerder van Van Huffelen erkent in een reactie dat de Belastingdienst wetten al vanaf het begin van het toeslagenstelsel te streng heeft nageleefd. Het beeld dat er ook meteen streng op fraude gejaagd is, herkent hij niet. „In de eerste jaren na de invoering van het toeslagenstelsel lag de focus op het zo snel mogelijk uitbetalen van toeslagen en controle achteraf”, zegt de woordvoerder, die de te strenge fraude-aanpak pas vanaf 2010 ziet ontstaan.
RTL 05.03.2021 SP-kamerlid Renske Leijten en haar CDA-collega Pieter Omtzigt reageren vol ongeloof op werkinstructies en handleidingen van de afdeling Toeslagen. Het geeft volgens hen een triest inkijkje in de gebrekkige manier waarop met rechten van burgers werd omgegaan.
“Het toeslagenschandaal is veel groter, en heeft ook langer geduurd dan gedacht”, zegt Omtzigt. Uit de stukken blijkt dat de omstreden werkwijze al begint bij de invoering van het toeslagenstelsel. “Dat is ver maar dan ook heel ver voor de zogenaamde Bulgarenfraude.”
Strikte naleving van de regels en fraudejacht blijft niet beperkt tot kinderopvangtoeslag, maar strekt zich ook uit naar huur- en zorgtoeslag. “Ik denk dat de vraag is hoeveel gedupeerden er zitten bij huur- en zorgtoeslag”, reageert Leijten. De Tweede Kamer heeft daar al een aantal keer naar gevraagd, maar nog geen antwoord gekregen.
De stukken leggen volgens Leijten pijnlijk bloot hoe rechten van burgers werden geschonden door de werkwijze van de afdeling Toeslagen. “De instructies geven aan hoe iemand op papier moet worden beoordeeld om tot afwijzing te komen. Nergens staat: we nodigen mensen uit voor een gesprek.”
“Het lijkt wel alsof er niemand is geweest die heeft gezegd: mag het wel wat we doen?” vervolgt Leijten. “Als deze instructies gevolgd zijn, heeft de Belastingdienst moedwillig de rechtsbescherming van burgers en bedrijven uitgeschakeld”, zegt Omtzigt. “Dat betekent dat je je niet kunt verweren tegen de Belastingdienst als die je verdenkt van fraude. Dat is heel ernstig in een rechtsstaat.”
De SP en het CDA roepen het kabinet op om nu echt snel volledige openheid te geven over wat er allemaal mis is gegaan.
MSN 05.03.2021 Nieuw opgedoken documenten in de toeslagenaffaire zorgen voor opschudding bij Kamerleden. Zij maken zich zorgen hoe breed het schandaal eigenlijk speelt bij andere toeslagen dan die voor de kinderopvang.
De Kamer reageert op berichten van RTL Nieuws, dat stelt dat de fraudejacht bij de Belastingdienst al ver voor de ’Bulgarenfraude’ in 2013 speelde. Al kort na het invoeren van het toeslagstelsel, zo’n 15 jaar geleden, werd er volgens RTL gesproken over het niet uitkeren van toeslagen bij twijfel en worden mensen op een ’uitsluitlijst’ geplaatst. Mensen die als fraudeur worden aangemerkt, zouden niet meer zomaar van dat stempel af komen.
’Zeer ernstig’
„Dit is zeer ernstig”, vindt CDA-Kamerlid Omtzigt. „Het wordt steeds duidelijker dat de belastingdienst zich heel lang niet aan heel veel wetten hield, zodat burgers en bedrijven zich niet konden verweren bij een fraudeverdenking.”
PvdA-Kamerlid Nijboer spreekt van een ’nieuw dieptepunt’, wijzend op een document waarin ambtenaren zichzelf tot ’de rechters’ bombarderen: „Het minste wat je verwacht: de beginselen van de rechtsstaat respecteren. Maar niets bleek minder waar.”
Niet alleen de kinderopvangtoeslag
De werkwijze gold niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, van waaruit het toeslagenschandaal ontstaat dat uiteindelijk tot de val van het kabinet-Rutte III leidt, maar ook bij huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) schreef eind vorig jaar al dat de fiscus bij andere toeslagen mogelijk ook over de schreef is gegaan.
’Hardvochtig behandelen van burgers’
Het baart de Kamer zorgen. „Het hardvochtig behandelen van burgers gebeurde niet alleen bij kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen”, ziet CU-Kamerlid Bruins. GL-Kamerlid Snels sluit zich daarbij aan: „Het ging niet alleen mis bij de kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen. En het begon al ten tijde van kabinetten van Balkenende.” SP-Kamerlid Leijten wil al langer weten hoeveel gedupeerden er zijn bij andere toeslagen.
’Wetten te streng nageleefd’
Een woordvoerder van Van Huffelen erkent in een reactie dat de Belastingdienst wetten al vanaf het begin van het toeslagenstelsel te streng heeft nageleefd. Het beeld dat er ook meteen streng op fraude gejaagd is, herkent hij niet. „In de eerste jaren na de invoering van het toeslagenstelsel lag de focus op het zo snel mogelijk uitbetalen van toeslagen en controle achteraf”, zegt de woordvoerder, die de te strenge fraude-aanpak pas vanaf 2010 ziet ontstaan.
NOS 05.03.2021 De werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire wordt al veel langer gevolgd dan tot dusver bekend was. Dat meldt RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten die de nieuwszender heeft ingezien.
Het gaat om documenten van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, zoals handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven. Daaruit blijkt volgens RTL dat de werkwijze waardoor mensen onterecht als potentieel fraudeur bestempeld konden worden en in grote financiële problemen kwamen, al in 2006 begon.
Tot nu toe was de veronderstelling dat de ontspoorde fraudejacht in 2013 van start ging als gevolg van de zogeheten Bulgarenfraude.
Massaal op de uitsluitlijst
Ook blijken er volgens RTL veel meer werkinstructies voor ambtenaren van de Belastingdienst te zijn geweest die in strijd waren met de wet- en regelgeving. Het gaat om aanwijzingen voor het stopzetten van niet alleen de kinderopvangtoeslag, maar ook van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget.
Mensen over wie twijfel bestond, kwamen op een ‘uitsluitlijst’ waarna ze geen toeslagen meer kregen. Hun werd niet verteld dat ze op deze lijst stonden, waardoor ze dat ook niet konden aanvechten. Ze zouden vervolgens automatisch nog jaren als fraudeur behandeld zijn. Dat gebeurde op grote schaal, concludeert RTL op basis van werkinstructies met de titel ‘Massaal’.
De Belastingdienst laat in een reactie weten dat er wel altijd een handmatige toets werd gedaan voordat iemand op de lijst kwam. En, zegt de dienst, de toeslag werd voor mensen die op de uitsluitlijst kwamen niet automatisch stopgezet. Ze konden extra gecontroleerd worden.
‘Verschillende versies documenten’
In een vijf pagina’s tellende reactie, die RTL heeft gepubliceerd, zegt het ministerie van Financiën dat het niet alle documenten heeft teruggevonden waarop de nieuwszender zich baseert. ‘De documenten waar RTL naar verwijst zijn goeddeels teruggevonden maar hierbij werd wel duidelijk dat van deze documenten meerdere versies bestonden, waarvan nu niet met zekerheid kan worden gezegd of beide (RTL/Toeslagen) van dezelfde versies zijn uitgegaan.’
Verder zegt het ministerie dat het niet zo is dat mensen die verdacht werden van fraude automatisch in het vervolg ook zo behandeld blijven worden door de Belastingdienst. Dat gebeurt alleen voor een “specifieke periode”, die handmatig door een behandelaar wordt ingesteld en handmatig weer verlengd moet worden. “Na een tijdsperiode voor afwijkende behandeling komt de toeslaggerechtigde weer in het normale behandelproces terecht.”
“Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen”, aldus Het ministerie van Financiën.
Daarnaast deelt het ministerie niet de conclusie dat de fraudejacht, zoals RTL het noemt, al vijftien jaar geleden begon. “Voor zover we kunnen nagaan, lag hier in de eerste jaren niet de nadruk op.”
Wel beaamt het ministerie dat de toeslagenregels vanaf het het begin af aan ‘zeer strikt geïnterpreteerd’ werden. “Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen.” Die problemen zijn “bekend, en dat is ook onderkend”, aldus het ministerie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
‘Bevestigt beeld’
Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat de vertrouwelijke documenten die RTL naar buiten heeft gebracht het beeld bevestigen dat de historie die zijn klanten hebben met de Belastingdienst teruggaat tot 2006. “Gedupeerden vertellen mij dat de ellende toen al begon. Dit gaat zeker een rol spelen bij mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog het Openbaar Ministerie te gelasten om medewerkers van de Belastingdienst te vervolgen.”
Groeneveld wil deze maand nog een klacht bij het hof indienen. “Het beeld dat medewerkers van de Belastingdienst onrechtmatig hebben gehandeld, wordt met deze documenten versterkt. En daarmee ook de nalatigheid van ministers om ertegen op te treden.”
Groeneveld zegt na het weekend vijftig nieuwe deelnemers aan de aangifte toe te voegen tegen zes (oud-)ministers die hij verantwoordelijk houdt voor het toeslagenschandaal. Het totaal aantal deelnemers aan deze aangifte komt daarmee op 130.
NU 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst die bekendstaat als de toeslagenaffaire, begon veel eerder dan tot nu toe gedacht werd, meldt RTL Nieuws vrijdag op basis van vertrouwelijke documenten van de fiscus.
Door het schandaal rond de kinderopvangtoeslagen werden duizenden ouders gedupeerd, doordat de Belastingdienst hen ten onrechte als fraudeurs zag. Dit drama speelde sinds 2013. Uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien, zou echter blijken dat ambtenaren zich vijftien jaar geleden al niet aan de wet hielden bij het terugvorderen van toeslagen.
Het medium heeft ontdekt dat een werkinstructie van de fiscus uit 2006 al spreekt over het “afwijkend behandelen” van mensen bij een vermoeden van fraude. Deze mensen zouden op een zogenaamde “uitsluitlijst” zijn gekomen, waarop de toeslagen zouden zijn stilgezet.
Dat dit handelen destijds op grote schaal gebeurde, blijkt volgens RTL Nieuws uit werkinstructies met de titel “massaal”.
Daarnaast zouden mensen die eenmaal op een uitsluitlijst stonden, ook de jaren erna zijn behandeld als fraudeur. Ambtenaren zouden zelf hebben bepaald wie in de categorie “hoog risico” vielen en onderworpen moesten worden aan strengere controles.
De ambtenaren betitelden zichzelf daarom ook wel als “de rechters”, zou blijken uit een van de documenten.
‘Term rechters met kennis van nu een wat ongelukkige aanduiding’
De Belastingdienst laat in een reactie aan RTL Nieuws weten dat het “logisch” was dat handmatig werd getoetst of mensen mogelijk fraudeerden. Het beleid was er namelijk op gericht om fouten bij aanvragen of veranderingen van toeslagen te voorkomen.
De fiscus zegt uiteindelijk niet te zijn doorgegaan met deze manier van risicoselectie. Verder noemt de Belastingdienst de term ‘rechters’ “met de kennis van nu” een “wat ongelukkige aanduiding”.
Vorig jaar kwam een snoeihard rapport uit over de toeslagenaffaire. Dat leidde op 15 januari tot de val van het kabinet. Voor de gedupeerde ouders is een compensatieregeling in het leven geroepen.
AD 05.03.2021 Het toeslagenschandaal bij de Belastingdienst is veel groter dan tot nu toe gedacht, concludeert RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke stukken. De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend, blijkt uit duizenden documenten van de dienst Toeslagen die de nieuwszender in handen kreeg.
Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Deze praktijk bestond echter al veel langer. Al vijftien jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven, bieden een ‘onthullend inkijkje’, klinkt het.
Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget. De handleidingen die de dienst Toeslagen bij de toepassing van relevante regels en wetten hanteert, zouden naar verluidt niet juridisch zijn getoetst.
Bij vermoedens van fraude komen mensen op een zogenoemde ‘uitsluitlijst’ te staan. ‘Afwijkend behandelen’ luidt een werkinstructie uit 2006. Toeslagen worden onder de noemer ‘nihilstelling’ stopgezet. Uit de documenten blijkt dat dit massaal gebeurt. Volgens de Belastingdienst was het beleid erop gericht bewuste of onbewuste fouten bij de aanvraag of wijziging van het grote aantal uitgekeerde toeslagen te voorkomen.
Wie eenmaal op de uitsluitlijst terechtkomt, komt daar niet meer van af. Er is sprake van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’, zo blijkt uit stukken uit 2007. Elk contact met de Belastingdienst resulteert in behandeling als fraudeur, schrijft RTL. Bovendien worden mensen met een ‘vinkje achter hun naam’ hiervan door de Belastingdienst niet op de hoogte gesteld, waardoor verweer niet mogelijk is.
Ministerie
Het ministerie van Financiën stelt in een reactie niet alle stukken te hebben kunnen achterhalen die door de nieuwszender zijn aangevoerd. Desondanks bevestigt ze dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen. “Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie aan de nieuwszender. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Grondbeginselen rechtsstaat
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag. dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
MSN 05.03.2021 Al veel langer dan gedacht keert de Belastingdienst niet uit bij ‘vermoedens van fraude’. En dat geldt niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, maar ook voor de zorg- en huurtoeslag en het kindgebonden budget. Dat blijkt uit documenten die RTL Nieuws inzag.
Tot nu toe werd gedacht dat de affaire een gevolg is van de Bulgarenfraude uit 2013, maar het verrotte systeem is vlak na de oprichting ervan, vijftien jaar geleden, al ontstaan. Er is een werkinstructie uit 2006 over het ‘afwijkend behandelen’ van mensen bij vermoedens van fraude.
De Rechters
Zij komen op een ‘uitsluitlijst’ waarna toeslagen worden stopgezet. Dat gebeurt ‘massaal’ zoals een ander document heet. Verder is er een memo uit 2016 getiteld ‘De Rechters’. Een groep ambtenaren noemt zich zo, omdat zij het oordeel vellen over wie in ‘een hoog risicogroep’ terechtkomt.
Zij bepalen willekeurig en zonder juridische grondslag wie het stempel fraudeur krijgt. Diegene komt daar dan moeilijk meer van af. In een stuk uit 2007 wordt gesproken van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’.
Zwarte lijst
Ook houdt de Belastingdienst een zwarte lijst bij van gastouderbureaus die verdacht worden van fraude. Zowel de mensen op de uitsluitlijst als de bureaus op de zwarte lijst zijn daar niet van op de hoogte en kunnen zich dus ook niet verweren.
Topambtenaren verweren zich in de toeslagenaffaire door de wetten en regels de schuld te geven: die waren te streng, stellen zij. Maar uit deze documenten blijkt iets anders: ambtenaren schonden juist bewust de regels.
MSN 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst die bekendstaat als de toeslagenaffaire, begon veel eerder dan tot nu toe gedacht werd, meldt RTL Nieuws vrijdag op basis van vertrouwelijke documenten van de fiscus.
Door het schandaal rond de kinderopvangtoeslagen werden duizenden ouders gedupeerd, doordat de Belastingdienst hen ten onrechte als fraudeurs zag. Dit drama speelde sinds 2013. Uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien, zou echter blijken dat ambtenaren zich vijftien jaar geleden al niet aan de wet hielden bij het terugvorderen van toeslagen.
Het medium heeft ontdekt dat een werkinstructie van de fiscus uit 2006 al spreekt over het “afwijkend behandelen” van mensen bij een vermoeden van fraude. Deze mensen zouden op een zogenaamde “uitsluitlijst” zijn gekomen, waarop de toeslagen zouden zijn stilgezet.
Dat dit handelen destijds op grote schaal gebeurde, blijkt volgens RTL Nieuws uit werkinstructies met de titel “massaal”.
Daarnaast zouden mensen die eenmaal op een uitsluitlijst stonden, ook de jaren erna zijn behandeld als fraudeur. Ambtenaren zouden zelf hebben bepaald wie in de categorie “hoog risico” vielen en onderworpen moesten worden aan strengere controles.
De ambtenaren betitelden zichzelf daarom ook wel als “de rechters”, zou blijken uit een van de documenten.
‘Term rechters met kennis van nu een wat ongelukkige aanduiding’
De Belastingdienst laat in een reactie aan RTL Nieuws weten dat het “logisch” was dat handmatig werd getoetst of mensen mogelijk fraudeerden. Het beleid was er namelijk op gericht om fouten bij aanvragen of veranderingen van toeslagen te voorkomen.
De fiscus zegt uiteindelijk niet te zijn doorgegaan met deze manier van risicoselectie. Verder noemt de Belastingdienst de term ‘rechters’ “met de kennis van nu” een “wat ongelukkige aanduiding”.
Vorig jaar kwam een snoeihard rapport uit over de toeslagenaffaire. Dat leidde op 15 januari tot de val van het kabinet. Voor de gedupeerde ouders is een compensatieregeling in het leven geroepen.
MSN 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend. Dat blijkt uit duizenden vertrouwelijke documenten van de afdeling Toeslagen die RTL Nieuws in handen kreeg.
Handleidingen, werkinstructies, Excelbestanden en verzonden brieven geven een onthullend inkijkje in de werkwijze van de fiscus. Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Maar deze praktijk bestond al veel langer.
Al vijftien jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget.
Uitsluitlijst
Een werkinstructie uit 2006 spreekt al over ‘afwijkend behandelen’ van mensen bij vermoedens van fraude. Zij komen op een zogenaamde ‘uitsluitlijst’. Toeslagen worden dan stopgezet. ‘Nihilstelling’ heet dat in het jargon van de fiscus. Dit gebeurt op grote schaal, blijkt uit werkinstructies met de titel ‘Massaal’. Volgens de Belastingdienst ging daar wel altijd een handmatige toets aan vooraf.
Volgens de Belastingdienst is het logisch dat dit gebeurde, gezien het grote aantal toeslagen dat werd uitgekeerd, en was het beleid erop gericht onbewuste of bewuste fouten bij aanvragen of wijzigingen van toeslagen te voorkomen. Daarom werd ook in de beginjaren al ingezet op massaal toezicht en fraudebestrijding.
‘De Rechters’
De laatste jaren wordt de fraudejacht verder opgevoerd. Tussen de documenten zit een memo uit 2016 met de titel ‘De Rechters’. In het stuk wordt geschetst hoe ambtenaren die zichzelf ‘De Rechters’ hebben gedoopt, gaan bepalen wie in de categorie ‘hoog risico’ valt en aan strengere controle wordt onderworpen.
Ook hier ontbreekt gedegen juridische grondslag en lijkt sprake van willekeur. De Belastingdienst zegt dat uiteindelijk niet is doorgegaan met deze manier van risicoselectie en dat de benaming ‘De Rechters’ met de kennis van nu ‘een wat ongelukkige aanduiding’ is.
Afwijkende behandeling
Heb je eenmaal het stempel fraudeur, dan kom je daar niet meer van af. In stukken uit 2007 wordt al gesproken over ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’. Met andere woorden: als je er eenmaal uit bent gepikt, blijft ook voor de jaren daarna een vinkje achter je naam staan. Bij elk volgend contact met de Belastingdienst gaat een alarmbelletje af en word je weer als fraudeur behandeld.
Mensen die op een uitsluitlijst belanden, worden daar niet van op de hoogte gesteld. In een werkinstructie uit 2010 wordt als reden aangevoerd ‘dat de aanvragers zijn betrokken bij een fraudeonderzoek’. Omdat mensen niet weten dat ze als fraudeur te boek staan, kunnen ze zich ook niet verweren of hun onschuld bewijzen.
Ambtenaren worden geacht zich te houden aan het Handboek Toeslagen, waar alle relevante wetten en regels in staan over het al dan niet stopzetten van toeslagen. Daarnaast hanteert de afdeling Toeslagen ook werkinstructies en handleidingen, die vaak niet juridisch zijn getoetst. Eerder doken al tientallen van dit soort instructies op die in strijd waren met wet- en regelgeving. Nu blijkt dat het er veel meer zijn.
Zwarte lijsten
De Belastingdienst houdt ook zwarte lijsten bij van gastouderbureaus die worden verdacht van fraude, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Bureaus die op zo’n lijst belanden, wordt niet verteld dat ze extra onder de loep liggen.
Sommige bureaus overleven het jarenlange juridische gevecht dat volgt niet en gooien het bijltje erbij neer. Andere bureaus bestaan nog steeds en hebben jarenlang te maken gehad met dit soort beschuldigingen zonder dat ze het wisten.
Tijdens de parlementaire verhoren over de toeslagenaffaire zeggen topambtenaren dat de regels rond toeslagen te streng waren. Ze konden niet anders dan deze strikt handhaven. De interne documenten vertellen een ander verhaal. Juist het niet-naleven van de regels en het schenden van fundamentele rechten van burgers leidden tot de toeslagenaffaire.
Reactie ministerie
Het ministerie van Financiën zegt in een reactie niet alle door RTL Nieuws aangevoerde stukken te hebben kunnen achterhalen. Wel bevestigt het ministerie dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen.
“Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
Telegraaf 25.03.2021 Circa 4800 gedupeerden in het toeslagenschandaal hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die hen eind december was beloofd. Daarmee ligt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) naar eigen zeggen op koers om alle ouders die zich gemeld hebben, uiterlijk 1 mei dat bedrag te hebben uitbetaald.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 ouders gemeld voor de compensatieregeling. Van de ruim de helft is de aanvraag al met een „lichte toets” beoordeeld. Daarbij is bijvoorbeeld bekeken of zij inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen. De overige dossiers worden de komende weken behandeld.
Tot nu toe is van 4000 aanvragers vastgesteld dat zij geen recht hebben op 30.000 euro. Bijvoorbeeld omdat zij nooit kinderopvangtoeslag hebben aangevraagd, of zelfs geen kinderen hebben. Ook kan het zijn dat zij toeslagen moesten terugbetalen om een reden die niets te maken heeft met vooringenomenheid of een te strenge toepassing van de regels. Al deze mensen krijgen voor 1 mei een brief. Een definitieve afwijzing is dat overigens nog niet, hun zaak wordt later nog volledig beoordeeld.
Een al lopende compensatieregeling bleek veel te ingewikkeld en tijdrovend. Daarom besloot het kabinet alle gedupeerden snel 30.000 euro te geven. Mensen die meer schade hebben geleden krijgen de rest alsnog vergoed. Wie meer krijgt dan de daadwerkelijke schade, hoeft de rest niet terug te betalen. Uiteindelijk trad wegens de affaire het voltallige kabinet af.
AD 25.03.2021 Circa 4800 gedupeerden in het toeslagenschandaal hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die hen eind december was beloofd. Daarmee ligt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) naar eigen zeggen op koers om alle ouders die zich gemeld hebben, uiterlijk 1 mei dat bedrag te hebben uitbetaald.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 ouders gemeld voor de compensatieregeling. Van de ruim de helft is de aanvraag al met een ‘lichte toets’ beoordeeld. Daarbij is bijvoorbeeld bekeken of zij inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen. De overige dossiers worden de komende weken behandeld.
Tot nu toe is van 4000 aanvragers vastgesteld dat zij geen recht hebben op 30.000 euro. Bijvoorbeeld omdat zij nooit kinderopvangtoeslag hebben aangevraagd, of zelfs geen kinderen hebben. Ook kan het zijn dat zij toeslagen moesten terugbetalen om een reden die niets te maken heeft met vooringenomenheid of een te strenge toepassing van de regels.
Beoordeeld
Al deze mensen krijgen na 1 mei een brief. Een definitieve afwijzing is dat overigens nog niet, hun zaak wordt later nog volledig beoordeeld.
De regeling werd ingesteld naar aanleiding van een vernietigend rapport van een parlementaire ondervragingscommissie over de toeslagenaffaire. Vele duizenden mensen werden als gevolg van vooringenomenheid bij de Belastingdienst of een te strenge uitleg van regels jarenlang ten onrechte gebrandmerkt en behandeld als fraudeurs. Politiek, uitvoeringsorganisaties en de rechterlijke macht deden volgens de commissie nagenoeg niets om dit ‘ongekende onrecht’ te voorkomen.
Een al lopende compensatieregeling bleek veel te ingewikkeld en tijdrovend. Daarom besloot het kabinet alle gedupeerden snel 30.000 euro te geven. Mensen die meer schade hebben geleden krijgen de rest alsnog vergoed. Wie meer krijgt dan de daadwerkelijke schade, hoeft de rest niet terug te betalen. Uiteindelijk trad wegens de affaire het voltallige kabinet af.
NOS 25.03.2021 Ongeveer 5000 gedupeerden uit de toeslagenaffaire hebben de schadevergoeding van 30.000 euro ontvangen die ze eind vorig jaar was beloofd. Demissionair staatssecretaris Van Huffelen schrijft aan de Tweede Kamer dat ze daarmee op koers ligt om alle ouders die zich hebben gemeld uiterlijk op 1 mei uitbetaald te hebben.
In totaal hebben zich een kleine 25.000 gedupeerde ouders gemeld voor de regeling. Volgens Van Huffelen is de helft daarvan inmiddels beoordeeld via een zogeheten ‘lichte toets’. Daarbij is gekeken of ze inderdaad kinderopvangtoeslag hebben ontvangen en of ze kinderen hebben. Dat heeft ertoe geleid dat in 8500 gevallen is vastgesteld dat er recht is op compensatie.
In zo’n 4000 gevallen is vastgesteld dat ze geen recht hebben op de 30.000 euro, bijvoorbeeld omdat niet gebleken is dat ze kinderen hebben. Soms gaat het om mensen die gecompenseerd willen worden omdat ze in de problemen zijn gekomen door andere vormen van toeslag, zoals huur- of zorgtoeslag.
Rest handmatig beoordelen
De overige ruim 12.000 dossiers worden de komende weken behandeld. Dan gaat het om ingewikkeldere zaken, waarbij handmatig moet worden vastgesteld of er recht is op het compensatiebedrag.
De toezegging dat alle gedupeerden 30.000 euro zouden krijgen, kwam na het vernietigende rapport van een parlementaire commissie over de toeslagenaffaire. Duizenden ouders werden ten onrechte als fraudeurs bestempeld door de fiscus en moesten hun toeslagen terugbetalen. “Ongekend onrecht”, vond de commissie. Het kabinet trad om die reden af.
Omdat de al lopende compensatieregelingen veel te ingewikkeld en tijdrovend bleken, besloot het kabinet in december dat alle gedupeerden snel 30.000 euro zouden krijgen. Mensen met meer schade krijgen die ook vergoed en mensen met minder schade hoeven niets terug te betalen.
AD 19.03.2021 Het stelsel van kinderopvang moet rigoureus op de schop. Financieel zit het ingewikkeld in elkaar. Kinderen van laagopgeleide ouders vallen vaak uit de boot, stellen zeven organisaties.
De toeslagenaffaire heeft pijnlijk duidelijk gemaakt voor welke ellende dit zorgt. Het kabinet heeft in reactie op de toeslagenproblematiek aangegeven dat ‘de stap naar een ander stelsel noodzakelijk is’. Wij zijn het hiermee eens.
Een stelselwijzing moet allereerst het belang van het kind voorop stellen
Een stelselwijziging moet volgens ons allereerst het belang van het kind voorop stellen, zodat alle kinderen bereikt worden. Daarnaast moeten we stoppen met het rondpompen van geld; de overheid betaalt rechtstreeks aan de kinderopvang. Dit beperkt terugvorderingen en maakt het systeem begrijpelijk voor ouders.
Het is nú tijd voor verandering. Kinderopvang, onderwijs, jeugdhulp, sociaal werk en gemeenten slaan de handen ineen en roepen het nieuwe kabinet op álle kinderen een kansrijke start te geven en tot een toekomstbestendig stelsel te komen.
In de Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen (SVK) verkent het kabinet scenario’s voor een stelselherziening. Wij hebben hier op gereageerd: het is een belangrijke stap vooruit dat dit rapport het toegangsrecht voor álle kinderen van 0 tot en met 12 jaar tot de kinderdagverblijven, BSO en gastouders adresseert.
We willen de kansenongelijkheid, die door de impact van de pandemie schrikbarend toeneemt, tegengaan. Het kabinet heeft voor het onderwijs een Nationaal Plan gepresenteerd, met aandacht voor voorschoolse educatie vanaf 2 jaar.
Kinderopvang is echter goed voor álle kinderen van 0 tot en met 12 jaar. Zij verdienen maximale ontwikkelkansen, of hun ouders werken of niet. Inclusieve voorzieningen, waarin we achterstanden voorkomen en waar kinderen samen leren, spelen en zich ontwikkelen, leveren een bijdrage aan het vergroten van gelijke kansen.
Ze gaan segregatie tegen en dragen bij aan burgerschapsvorming. Belemmeringen die samenwerking in de weg staan, zoals aparte vormen van toezicht en verschillende financiering, moeten worden weggenomen.
De mogelijkheid om kindcentra te vormen waarin we vanuit gelijkwaardigheid nauw samenwerken aan de ontwikkeling van kinderen, moet wettelijk worden verankerd door een nieuw kabinet. Een sterke basis is nodig voor kinderen. Zet nu haalbare stappen. Ieder jaar dat we er niet in slagen die basis op orde te hebben, is zonde.
Maak pedagogische voorzieningen voor alle kinderen toegankelijk en laat de arbeidseis vallen. Bied de komende kabinetsperiode twee dagen toegang tot het ontwikkelrecht voor alle kinderen en verlaag de administratieve en financiële drempels. Zet nu stappen voor een toekomstbestendig stelsel; het jonge kind van nu speelt straks een belangrijke rol. Onze kinderen verdienen het.
Rinda den Besten (PO-Raad), Eric van der Burg (Sociaal Werk Nederland), Leonard Geluk (Vereniging Nederlandse Gemeenten), Gjalt Jellesma (Belangenvereniging Ouders in de Kinderopvang), Gijs van Rozendaal (Kindcentra 2020), Hans Spigt (Jeugdzorg Nederland) en Loes Ypma (Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang).
Den HaagFM 17.03.2021 De gemeente gaat zo’n 1600 slachtoffers van de kinderopvangtoeslag helpen. De gezinnen kunnen de gemeente aankloppen voor hulp bij schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress.
Het vertrouwen in de overheid is door de jarenlange stress ernstig gedaald, schrijft de gemeente. ‘Duizenden gezinnen zijn jarenlang als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag. Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Wij zetten extra dienstverlening in’, aldus wethouder Bert van Alphen.
De impact van de situatie op de ouders en kinderen is groot, door de schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen, aldus de gemeente. Daardoor groeien de kinderen op met grote spanningen thuis en hebben zij emotionele schade. ‘Deze gezinnen verdienen onze steun. Wij vinden het belangrijk dat er weer rust komt binnen het gezin en willen daarbij helpen’, zegt de wethouder.
Gedupeerden krijgen deze week een brief van de gemeente. Zij kunnen ook zelf contact opnemen met de gemeente via deze site.
Kinderopvangtoeslagaffaire
In de kinderopvangtoeslagaffaire kwamen veel ouders in de problemen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld. Ouders moesten toeslagen terugbetalen en kregen een boete. De bedragen liepen op tot tienduizenden euro’s.
Tot voor kort kon de gemeente vanwege de privacyregels de ouders niet zelf benaderen. Toch heeft Den Haag afgelopen zomer al zo’n 70 meldingen van gedupeerden ontvangen. De gemeente onderzocht 35 van die gezinnen. Daaruit blijkt dat ruim 20 procent te maken heeft met zogeheten ‘multiproblematiek’, waarbij er naast financieel-juridische vraagstukken ook kwesties spelen op het gebied van gezin en welzijn van de kinderen, (sociale) huisvesting en geestelijke gezondheid. Een derde van de ‘zelfmelders’ heeft een schuldregeling of lening bij de gemeentelijke kredietbank. De meeste gedupeerden hebben volgens de gemeente één of meerdere vorderingen openstaan bij de gemeentelijke belastingen of de dienst SZW.
AD 16.03.2021 De gemeente Den Haag schiet gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst te hulp. Het gaat om hulp bij hun schulden en andere problemen als gevolg van de jarenlange stress. In Den Haag gaat het om minimaal 1600 gedupeerden.
,,Duizenden gezinnen zijn jarenlang onterecht als fraudeurs aangemerkt. Er zijn grote fouten gemaakt door de Belastingdienst met het toekennen, stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag.
Medewerkers van de gemeente staan voor ze klaar om snel met ze in gesprek te gaan en naar hun verhaal te luisteren. Alle Hagenaars kunnen terecht bij de gemeente voor hulp bij schulden. Als zij door de Belastingdienst als gedupeerde worden erkend, zetten wij daar extra dienstverlening en inzet op”, zegt wethouder Bert van Alphen.
Analyse
Het stadsbestuur heeft de slachtoffers afgelopen zomer al opgeroepen zich te melden. 70 gedupeerden gaven daar gehoor aan. Van de eerste 35 zelfmelders is een analyse gemaakt. In ruim 20 procent van de gevallen is er sprake van multiproblematiek. Dan spelen er niet alleen financieel-juridische problemen, maar ook problemen rond het gezin en welzijn van kinderen, huisvesting en geestelijke gezondheid.
Depressies
De impact van de situatie op deze ouders en hun kinderen is volgens de gemeente groot: schulden, depressies, scheidingen en huisuitzettingen. ,,Kinderen uit deze gezinnen groeiden op met grote spanningen thuis en we zien bij hen emotionele schade. Deze gezinnen verdienen onze steun”, aldus Van Alphen. Ouders die kampen met schulden krijgen nu een adempauze waarin schuldeisers geen oude schulden bij ze kunnen innen.
Tot voor kort konden gemeenten de gedupeerden niet zelf te benaderen. Vanwege privacyregels mocht de Belastingdienst geen gegevens doorgeven aan gemeenten. Nu kan dat wel en krijgen gedupeerden een brief van de gemeente en worden ze stapsgewijs uitgenodigd.
RTL 14.03.2021 Minister van Financiën en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra kreeg het ‘schaamrood op de kaken’ van de lijst van wetsovertredingen door de Belastingdienst, die vrijdag naar de Tweede Kamer werd gestuurd. Dat zei hij in het televisieprogramma Buitenhof.
“Helaas past het in wat we anderhalf jaar geleden aan de weet zijn gekomen”, zei Hoekstra. Er wordt ‘met man en macht’ gewerkt aan het oplossen van de problemen die aan het licht kwamen door de affaire met de kinderopvangtoeslag. “Maar denk dat je ook zo eerlijk moet zijn, dat je niet kan beloven dat het helemaal tot het verleden behoort.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met SP’er Renske Leijten een sleutelrol speelde in het onthullen van de affaire, had om de lijst gevraagd. De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten.
Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen, en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan. Volgens Hoekstra is het ‘verschrikkelijk’ hoe de slachtoffers van de affaire ‘onder de wielen van de overheid terecht zijn gekomen’.
MSN 14.03.2021 Minister van Financiën en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra kreeg het ‘schaamrood op de kaken’ van de lijst van wetsovertredingen door de Belastingdienst. Dat zei hij in het tv-programma Buitenhof.
MSN 13.03.2021 Het kabinet heeft een lange lijst naar de Kamer gestuurd van wetten en regels waar de Belastingdienst zich de afgelopen jaren niet aan heeft gehouden. In de elf pagina’s tellende brief komen allerlei voorbeelden langs van overtredingen door de fiscus die volgens staatssecretarissen Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief “meer systematisch” voorkwamen.
De fiscus handelde in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn gedragsregels over hoe de overheid zich tegenover een burger dient te gedragen”, valt in de brief te lezen.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben. De lijst is niet volledig, merken ze op.
De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten. Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen, en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan.
Als een huishouden verandert, stuurt de afdeling Toeslagen een brief. Als deze niet getekend wordt teruggestuurd, wordt de uitbetaling van de toeslag automatisch stopgezet. In 2019 besliste een rechter al dat deze werkwijze “onrechtmatig” is, maar toch gaat dit nog altijd door. “In de systemen van Toeslagen is deze uitspraak nog niet verwerkt en wordt de werkwijze dus nog steeds gevolgd”, schrijven de staatssecretarissen.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met Renske Leijten van de SP de affaire met de kinderopvangtoeslag aan het licht bracht, had om de lijst gevraagd. “Dwingend leesvoer om gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”, zegt hij op Twitter. “Ik blijf wacht op de volledige lijst. Deze is nog heel incompleet.”
NOS 13.03.2021 In antwoord op Kamervragen heeft het ministerie van Financiën een overzicht gestuurd van wetten waar de Belastingdienst zich de afgelopen zeven jaar niet aan heeft gehouden. De brief van 11 pagina’s bevat een greep uit gevallen die in strijd zijn met de wet of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, schrijven demissionair staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen. Het is geen compleet overzicht.
De brief vloeit voort uit een motie van CDA-Kamerlid Omtzigt.
De voorbeelden in de Kamerbrief gaan onder meer om het achterhouden van stukken of het te laat verstrekken van stukken aan burgers of rechters. Ook wordt beschreven hoe het ouders onnodig moeilijk wordt gemaakt om hun recht op een toeslag aan te tonen. Het ministerie van Financiën stelt dat de Belastingdienst in het algemeen handelt volgens wet- en regelgeving, maar dat dit “helaas niet altijd het geval is geweest”.
Opsomming
De zaken die in de brief worden genoemd zijn al eerder aan bod zijn gekomen, onder meer in debatten in de Tweede Kamer. Het overzicht van de overtredingen is nieuw. “Een ernstige en lange lijst”, zegt advocaat Eva González Perez. En: “Niet nieuw, wel schokkend.” Zij ondersteunt sinds 2014 gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire.
De brief bevat onder meer een “niet-limitatieve opsomming” van situaties waarin de Belastingdienst zich niet aan de wet en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gehouden heeft. “Dat betekent dat er nog meer is of nog aan zit te komen over wat de Belastingdienst heeft gedaan of doet in strijd met de wet”, zegt González Perez. “Er staat dus nog steeds geen streep onder.”
Ruim zes jaar ondervond de advocaat naar eigen zeggen geregeld dat de fiscus zich niet aan de regels hield. “Het recht werd niet gehanteerd. Deze lijst bevat alles waar ze de afgelopen jaren schriftelijk op zijn gewezen. Niks onthullends dus: het zijn de media en politici die hier al jaren mee bezig zijn. Het is een constante graafmachine in documenten en het naar buiten brengen daarvan.”
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, aldus Kamerlid Pieter Omtzigt.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt reageert geschokt op de inhoud van de brief. Op Twitter noemt hij het “dwingend leesvoer om het gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”. Hij benadrukt in een toelichting dat dit opnieuw bevestigt dat de wet niet alleen te hard is uitgevoerd door de Belastingdienst, zoals soms de uitleg was, maar dat de wet zelfs niet is gevolgd.
“In een rechtsstaat dient de Belastingdienst zich aan de wet te houden. Dat vraagt de dienst ook van alle burgers. Ik wil nu heel goed weten hoeveel schade dit voor burgers en bedrijven heeft opgeleverd”, zegt Omtzigt. “Een aantal mensen heeft dit de hele huurtoeslag gekost. Die zijn duizenden euro’s per jaar misgelopen doordat de interpretatie van de wet door de Belastingdienst niet was hoe die moest zijn volgens de hoogste rechter.”
Hij hekelt ook hoe lang het heeft geduurd voordat deze informatie de Kamer heeft bereikt. “We hadden deze brief weken geleden al verwacht, nog voor het verkiezingsreces. Nu is het een onhandig moment, want we kunnen het er nu niet over hebben met de regering.”
Uit de brief blijkt ook dat de informatie nog niet compleet is. Ook dat laakt Omtzigt nadrukkelijk. “Ik vraag al jaren om een overzicht en deze brief geeft nu geen uitputtende lijst.” Die lijst wil hij zo snel mogelijk. Ook wil hij dat zo snel mogelijk duidelijk wordt hoe lang het kabinet hier al van wist.
Beslagvrije voet
Vorige week concludeerde RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten dat de werkwijze van de Belastingdienst, die leidde tot de toeslagenaffaire, veel eerder begon dan tot nu toe bekend was.
In de Kamerbrief van vrijdagavond wordt ook gereageerd op het verhaal over de beslagvrije voet van de NOS. Hieruit blijkt dat de Belastingdienst er bij het verrekenen van toeslagen niet standaard rekening mee houdt of mensen genoeg geld overhouden om van te leven, terwijl dat volgens een wet die op 1 januari van kracht werd wel zou moeten.
De Belastingdienst bevestigde de werkwijze en zei dat als mensen erom vragen er wel naar de persoonlijke situatie wordt gekeken. Volgens de dienst is dat volgens de nieuwe wet toegestaan.
Het ministerie van Financiën zegt onderzoek te doen naar de vraag hoe de handelwijze van de Belastingdienst moet worden geduid. Ze willen in gesprek met de Nationale Ombudsman en sociaal raadlieden.
Onderstaande voorbeelden betreffen overtredingen van wetten die zich hebben voorgedaan bij de Belastingdienst, zoals beschreven in de Kamerbrief.
Mondeling intrekken van bezwaren
Opzet/Grove Schuld en minnelijke schuldsanering (Invordering)
Ten onrechte niet-verminderde vervolgingskosten
Vergoeden invorderingsrente
Stuiten van verjarende schulden
AVG en Archiefwet
Strijdig handelen met de AVG bij de verwerking van persoonsgegevens.
Herstelorganisatie Toeslagen. Situaties die zich hierin hebben voorgedaan zijn onder meer:
– niet (tijdig) vaststellen van de definitieve beschikking kinderopvangtoeslag;
– niet of onvoldoende in acht nemen van de wettelijke termijn waarbinnen een beslissing op bezwaar moet komen;
– niet of onvoldoende motiveren van beslissingen inzake de toekenning of afwijzing van de kinderopvangtoeslag;
– onvoldoende duidelijk maken aan de ouder welke informatie van hem/haar wordt verwacht;
NU 13.03.2021 De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren op momenten in strijd “met verschillende wetten en beginselen van behoorlijk bestuur gehandeld”. Dat staat zaterdag in een brief die het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De elf pagina’s tellende brief bevat een lijst met wetten en regels waar de fiscus zich niet aan heeft gehouden.
De bewindslieden sommen een breed scala aan overtredingen op, maar schrijven ook dat de fiscus zich “in het algemeen” aan wetten en regels houdt en dat niet alle overtredingen even zware consequenties voor burgers hebben. De lijst is niet volledig, merken ze op.
In de brief komen echter ook voorbeelden langs van overtredingen door de fiscus die volgens staatssecretarissen Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief (Financiën) “meer systematisch” voorkwamen en waarmee zoals gezegd afgeweken werd met de beginselen van behoorlijk bestuur. Deze beginselen vormen de gedragsregels over hoe de overheid zich tegenover een burger dient te gedragen.
De Belastingdienst overschreed beslistermijnen, handelde in strijd met privacywetgeving en nam zonder of met slechte motivatie besluiten. Ook werden stukken achtergehouden voor burgers en rechters, werd het ouders onnodig moeilijk gemaakt om hun recht op toeslag aan te tonen en werd toeslag stopgezet of teruggevorderd zonder dat vooraf onderzoek was gedaan.
Als een huishouden verandert, stuurt de afdeling Toeslagen een brief. Als deze niet getekend wordt teruggestuurd, wordt de uitbetaling van de toeslag automatisch stopgezet. In 2019 besliste een rechter al dat deze werkwijze “onrechtmatig” is, maar toch gaat dit nog altijd door. “In de systemen van Toeslagen is deze uitspraak nog niet verwerkt en wordt de werkwijze dus nog steeds gevolgd”, schrijven de staatssecretarissen.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die samen met Renske Leijten van de SP de kinderopvangtoeslagenaffaire aan het licht bracht, had om de lijst gevraagd. “Dwingend leesvoer om gebrek aan rechtsstatelijkheid te begrijpen”, schrijft Omtzigt op Twitter. “Ik blijf wacht op de volledige lijst. Deze is nog heel incompleet.”
MSN 09.03.2021Het drama lijkt nog lang niet over bij de belastingdienst. Volgens de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR) houden ze bij terugvorderingen weinig rekening met de financiële problemen van burgers. LOSR zegt dat mensen daardoor meer dan eens onder het bestaansminimum terechtkomen.
Vanaf de start van dit jaar is er een nieuwe wet aangenomen die burgers met financiële problemen moet beschermen. Er is een bepaald deel van ieders inkomen waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo heeft iedereen die in de schulden terecht komt toch de mogelijkheid om het hoofd boven water te houden. Vroeger moesten mensen zelf bij schuldeisers aangeven dat ze die grens bereikt hadden. De zogenaamde ‘Wet vereenvoudiging beslagvrije voet’ legt die verantwoordelijkheid bij de schuldeisers. Zij moeten die beslagvrije voet op voorhand berekenen.
De Belastingdienst hield bij het berekenen van terugvorderingen van toeslagen echter weinig rekening met die wet. Mensen kregen gewoon een brief op de mat waarin stond dat ze moesten gaan betalen. Alleen als burgers van de nieuwe wet afwisten, konden ze de terugbetaling tegengaan door zelf aan de bel trekken bij de Belastingdienst. Deden ze dat niet? Dan kon huur- of zorgtoeslag stopgezet worden.
André Moerman, voorzitter van LOSR, is er niet over te spreken: “Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet.”
Moerman stuurde een brief naar demissionair staatssecretaris Van Huffelen, die volgens nu.nl aangaf met LOSR in gesprek te gaan.
Panorama 09.03.2021 Het drama lijkt nog lang niet over bij de belastingdienst. Volgens de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR) houden ze bij terugvorderingen weinig rekening met de financiële problemen van burgers. LOSR zegt dat mensen daardoor meer dan eens onder het bestaansminimum terechtkomen.
Vanaf de start van dit jaar is er een nieuwe wet aangenomen die burgers met financiële problemen moet beschermen. Er is een bepaald deel van ieders inkomen waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo heeft iedereen die in de schulden terecht komt toch de mogelijkheid om het hoofd boven water te houden. Vroeger moesten mensen zelf bij schuldeisers aangeven dat ze die grens bereikt hadden. De zogenaamde ‘Wet vereenvoudiging beslagvrije voet’ legt die verantwoordelijkheid bij de schuldeisers. Zij moeten die beslagvrije voet op voorhand berekenen.
De Belastingdienst hield bij het berekenen van terugvorderingen van toeslagen echter weinig rekening met die wet. Mensen kregen gewoon een brief op de mat waarin stond dat ze moesten gaan betalen. Alleen als burgers van de nieuwe wet afwisten, konden ze de terugbetaling tegengaan door zelf aan de bel trekken bij de Belastingdienst. Deden ze dat niet? Dan kon huur- of zorgtoeslag stopgezet worden.
André Moerman, voorzitter van LOSR, is er niet over te spreken: “Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet.”
Moerman stuurde een brief naar demissionair staatssecretaris Van Huffelen, die volgens nu.nl aangaf met LOSR in gesprek te gaan.
MSN 09.03.2021 De Belastingdienst past niet uit eigen beweging de beslagvrije voet toe bij de verrekening van toeslagen. Het kan daarom voorkomen dat burgers onder het bestaansminimum terechtkomen.
Daarvoor waarschuwt de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR). Zij roepen staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën op om dit zo snel mogelijk alsnog te regelen.
De invoering van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet zou moeten voorkomen dat burgers nog onder de beslagvrije voet – het bestaansminimum – terechtkomen.
Bestaansminimum
Schuldeisers mogen niet aan het deel van het inkomen van een schuldenaar komen dat diegene echt nodig heeft voor zijn of haar levensonderhoud. Dit is afhankelijk van de gezinssamenstelling, maar meestal even hoog als een bijstandsuitkering. Op de website van het Juridisch Loket kun je je beslagvrije voet berekenen.
Burgers die door een invordering onder het bestaansminimum terecht dreigen te komen, moesten tot voor kort zelf aan de bel trekken. Sinds januari 2021 zou hier verandering in moeten zijn gekomen, maar volgens de LOSR is dat nog niet op orde.
Geldstress
„Het aanleveren van de benodigde gegevens om de beslagvrije voet te berekenen was in praktijk voor veel mensen een probleem. Wetenschappelijk onderzoek over schaarste, geldstress en beperkt ’doenvermogen’ bevestigde dit beeld. Mensen willen wel, maar kúnnen niet”, zegt André Moerman voorzitter signaleringscommissie LOSR.
De instantie wil dat de fiscus de wet toepast en bij verrekening van toeslagen de beslagvrije voet proactief toepast. Een verzoek om een persoonlijke betalingsregeling moet volledig en met terugwerkende kracht worden toegepast. Ook moeten burgers en de medewerkers van de Belastingtelefoon beter worden voorgelicht over de beslagvrije voet.
Kamer vraagt opheldering
Zo ongeveer de voltallige Tweede Kamer vraagt in Kamervragen om opheldering over de kwestie. De Kamer wekt, onder aanvoering van CDA’er Pieter Omtzigt, de suggestie dat bij toeslagen en verrekening ’effectief een wassen neus is’. De Kamer wil ook dat de staatssecretaris op ’zeer, zeer korte termijn’ met de ombudsman en de sociale raadslieden in gesprek gaat over de problematiek.
Reactie ministerie
Het ministerie reageert dat mensen altijd een brief krijgen als ze een deel van de toeslagen moeten terugbetalen, en dat ze daarin worden opgeroepen contact op te nemen als betalen niet lukt. „Dan zoeken we naar een oplossing”, aldus een woordvoerder. Die zegt dat daarbij ook rekening wordt gehouden met hoeveel men kan betalen. Als iemand daarna nog niet betaalt, volgt een dwangverrekening. Daarvoor geldt wel automatisch de beslagvrije voet. Het ministerie wil in gesprek met LOSR over de brief.
NU 09.03.2021 De Belastingdienst houdt bij het terugvorderen van toeslagen te weinig rekening met de financiële situatie van burgers, zegt de Landelijke Organisatie van Sociaal Raadslieden (LOSR). Regelmatig belanden mensen daardoor onder het bestaansminimum. De organisatie schreef een brief aan demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën. Ook de Nationale ombudsman dringt aan op een oplossing.
Sinds 1 januari van dit jaar is de zogenaamde Wet vereenvoudiging beslagvrije voet van kracht. Volgens die wet moet er altijd een deel van het inkomen zijn waar geen enkele schuldeiser beslag op mag leggen. Zo belanden mensen niet onder het bestaansminimum, is de redenering.
Wie een deel van zijn toeslagen moet terugbetalen, krijgt daar standaard een brief met een betalingsregeling over. Als de ontvanger dan niet zelf aan de bel trekt en mogelijk zijn schulden niet afbetaalt, kan de huur- of zorgtoeslag worden stopgezet.
Toch is het volgens de wet de bedoeling dat de Belastingdienst die beslagvrije voet op voorhand berekent. Dat dat niet altijd gebeurt, leidt er volgens de LOSR en de Nationale ombudsman toe dat veel mensen toch nog onder het bestaansminimum belanden.
“Burgers worden zo nodeloos verder in het moeras van stress en schulden geduwd, met nieuwe schulden tot gevolg. De wet moest het bestaansminimum beter beschermen. Eindelijk zouden we verlost zijn van het zogenaamde ‘piepsysteem’, waarbij de burger zelf aan de bel moet trekken om beschermd te worden door de beslagvrije voet. Dat er nu berekend wordt zonder toepassing van de beslagvrije voet is immers in strijd met de wet”, zegt André Moerman, voorzitter van de LOSR.
De LOSR schreef Van Huffelen een brief met het verzoek om het terugvorderingsbeleid van de Belastingdienst op korte termijn aan te passen. De demissionair staatssecretaris laat aan NU.nl weten dat ze in gesprek gaat met de organisatie, maar benadrukt dat er door de toeslagenaffaire sinds maart vorig jaar geen dwanginvorderingen meer hebben plaatsgevonden. “Er was dus ook geen aanleiding om de beslagvrije voet toe te passen.”
NU 07.03.2021 Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
Van Zutphen (60) is nu bijna zes jaar Nationale ombudsman en zal in april beginnen aan zijn tweede termijn van nog eens zes jaar. “Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In dat laatste rapport keek de Tweede Kamer ook uitdrukkelijk naar haar eigen functioneren. Van Zutphen: “De boodschap verbaast mij niet, zeker niet als ik naar al onze rapporten kijk die we de afgelopen jaren hebben gemaakt. Wat me wel aangenaam verrast is dat de Kamer tot zelfreflectie in staat blijkt te zijn.”
De commissie adviseerde de Tweede Kamer de Ombudsman te zien als ‘een belangrijke partner’ en dat de samenwerking ‘moet worden geïntensiveerd’. Van Zutphen: “Dat is natuurlijk een mooie opsteker, het voelt als waardering voor wat we de afgelopen jaren hebben gedaan.”
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Meldpunt geopend voor zzp’ers in de knel
Gemiddeld krijgt de ombudsman tussen de 25-30.000 klachten per jaar
10 procent daarvan gaat nu over coronagerelateerde kwesties
Veel zpp’ers die op het punt van omvallen staan bellen
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland. “Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.” Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
MSN 07.03.2021 Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen speelde een sleutelrol bij de toeslagenaffaire. Al in 2017 waarschuwde hij dat er grote problemen waren, die drie jaar later leidden tot het aftreden van het kabinet Rutte III. “We hebben jarenlang geroepen dat er iets moest gebeuren, maar we werden niet gehoord.”
Van Zutphen (60) is nu bijna zes jaar Nationale ombudsman en zal in april beginnen aan zijn tweede termijn van nog eens zes jaar. “Vijf jaar geleden, toen ik aantrad, verzette ik mij tegen het fraudedenken. Ik heb toen gezegd dat als de overheid naar de burger kijkt als een fraudeur er geen goede oplossingen komen.”
Hij noemt het ‘zuur’ dat hijzelf, de Rekenkamer en de afdeling advies van de Raad van State waarschuwden dat er dingen fout liepen, maar ze niet gehoord werden. “Het heeft lang geduurd voordat het kwartje viel.”
In korte tijd zijn er twee parlementaire onderzoeken geweest, die naar de toeslagenaffaire en onlangs presenteerde de commissie die onderzoek deed naar problemen bij uitvoeringsorganisaties als het UWV en het Centraal Bureau Rijvaardigheid haar bevindingen.
In dat laatste rapport keek de Tweede Kamer ook uitdrukkelijk naar haar eigen functioneren. Van Zutphen: “De boodschap verbaast mij niet, zeker niet als ik naar al onze rapporten kijk die we de afgelopen jaren hebben gemaakt. Wat me wel aangenaam verrast is dat de Kamer tot zelfreflectie in staat blijkt te zijn.”
De commissie adviseerde de Tweede Kamer de Ombudsman te zien als ‘een belangrijke partner’ en dat de samenwerking ‘moet worden geïntensiveerd’. Van Zutphen: “Dat is natuurlijk een mooie opsteker, het voelt als waardering voor wat we de afgelopen jaren hebben gedaan.”
‘Sla die klachtenprocedure maar over’
In februari 2016 kreeg Van Zutphen de eerste melding over problemen met de kinderopvangtoeslagen toen de Eindhovense advocaat Eva González Pérez hem benaderde. Zij vertegenwoordigde een groep ouders van wie de kinderopvangtoeslag volgens haar volkomen onterecht was afgenomen.
Van Zutphen adviseerde González Pérez eerst een klacht in te dienen bij Toeslagen, zoals de regels voorschrijven. Er gingen maanden overheen, waarbij die ouders in grote nood zaten, voordat hij zelf in november van dat jaar een onderzoek kon starten.
“Ik ben me toen helemaal rot geschrokken.” Hij zou nu eerder in actie zijn gekomen. “Ik zal eerder zeggen: sla die klachtenprocedure maar over, we gaan zelf aan de slag. Daartoe ben ik ook aangemoedigd door het kabinet.”
Onderzoek belandde in een la
En er is nog iets dat Van Zutphen anders zou doen: toen hij in 2017 zijn onderzoek naar de misstanden bij de toeslagen had afgerond, stuurde hij dat per post naar toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. Achteraf bleek dat het in een la was beland. “Ik had bij hem langs moeten gaan. Zijn ambtenaren geven het wel aan hem, dacht ik, maar ik was te goed van vertrouwen.” Ook stuurde Van Zutphen het rapport niet naar de Tweede Kamer. “Daar had ik ook naartoe moeten gaan.”
Inmiddels zijn we twee jaar verder, hebben zowel de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire als de commissie die de problemen bij de uitvoeringsorganisaties onderzocht hun rapporten uitgebracht, is het kabinet afgetreden en zal in de loop van 2022 de parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire worden gehouden.
Sleutelfiguren zullen onder ede worden gehoord, waaronder ook demissionair premier Mark Rutte. Hij was tussen 2013 en 2016 voorzitter van de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude die besloot tot intensivering van de jacht op vermeende fraude. “Ik snap wel dat de Kamer daar nog naar wil kijken”, zegt Van Zutphen.
‘Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit’
Voor Van Zutphen is een ding duidelijk: het hele idee van de zelfredzame burger als maat der dingen is voorbij. “Zelfredzaamheid betekent eigenlijk: zoek het maar uit. Bij 80 procent van de bevolking werkt dat, maar bij 20 procent dus helemaal niet. En de overheid moet er ook voor die mensen zijn.”
Regels moeten volgens Van Zutphen eenvoudiger en mensen die in de problemen komen moeten weten waar ze naartoe kunnen. Twee jaar geleden pleitte Van Zutphen ervoor om per gemeente één loket te openen waar burgers met hun problemen naar toe kunnen. “Destijds werd ik een beetje voor gek versleten, maar nu staat het in verkiezingsprogramma’s. De overheid moet altijd de deur open hebben staan.”
Van Zutphen zal regering nauwgezet volgen
De rol van de Nationale ombudsman zal de komend regeringsperiode een iets andere zijn. Natuurlijk, burgers kunnen zich bij hem melden met klachten, maar hij zal ook nauwgezet volgen of de komende regering alle beloftes die nu zijn gedaan ook daadwerkelijk gaan uitvoeren.
“Al die plannen moeten geen papieren werkelijkheid blijven.” Hij heeft er alle vertrouwen in dat zaken ten goede kunnen keren. “De problemen zijn serieus, maar we zijn niet reddeloos. Maar wat me wel bezighoudt: We zijn zo’n rijk land, veel rijker dan wij is er niet. En toch gaat het altijd over geldgebrek. Geld zou het probleem niet moeten zijn. Het moet mogelijk zijn om mensen die niet veel hebben toch mee te laten doen.”
AD 05.02.2021 De regering zal geen opdracht geven om premier Mark Rutte en andere politieke kopstukken strafrechtelijk te vervolgen voor hun rol in de toeslagenaffaire. Dat heeft demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zojuist geschreven aan de Tweede Kamer.
Behalve tegen Rutte deden 87 gedupeerde toeslagouders begin dit jaar aangifte tegen (oud-)bewindslieden Lodewijk Asscher, Eric Wiebes, Wopke Hoekstra, Tamara van Ark en Menno Snel. Zij zouden zich volgens advocaat Vasco Groeneveld schuldig hebben gemaakt aan ambtsmisdrijven.
De procureur-generaal van de Hoge Raad, Jos Silvis, heeft de aangiften onderzocht en is een oriënterend onderzoek gestart. Doel hiervan was uit te vinden of er aanknopingspunten zijn voor het starten van een opsporingsonderzoek.
Die aanknopingspunten zijn niet gevonden, zo laat Grapperhaus de Kamer weten. ,,Dat betekent dat er vanwege de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”, aldus de minister. Hij benadrukt dat de Tweede Kamer zelf nog wel opdracht tot vervolging kan geven.
Tachtig slachtoffers
Advocaat Vasco Groeneveld deed namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de bewindslieden. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen. Indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe dus nog wel besluiten.
Wettelijke tekortkomingen
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan ‘is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend’. Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. ‘De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.’ Hij geeft aan dat ‘in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan’.
Telegraaf 05.03.2021 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zal geen opdracht geven om de ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal bij de Hoge Raad.
Procureur-generaal Jos Silvis maakte eerder op vrijdag bekend dat hij na een oriënterend onderzoek geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek ziet. Naar aanleiding van dat advies schrijft Grapperhaus in een brief aan de Tweede Kamer dat er door „de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven.” Alleen de Tweede Kamer kan nu nog besluiten tot strafvervolging.
Advocaat Vasco Groeneveld deed in januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de betrokken (oud-)ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. In februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer.
MSN 05.03.2021 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zal geen opdracht geven om de ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal bij de Hoge Raad.
Procureur-generaal Jos Silvis maakte eerder op vrijdag bekend dat hij na een oriënterend onderzoek geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek ziet. Naar aanleiding van dat advies schrijft Grapperhaus in een brief aan de Tweede Kamer dat er door “de regering geen opdracht tot vervolging zal worden gegeven”. Alleen de Tweede Kamer kan nu nog besluiten tot strafvervolging.
Advocaat Vasco Groeneveld deed in januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de betrokken (oud-)ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. In februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer.
RTL 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire.
Advocaat Vasco Groeneveld heeft namens 80 gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte gedaan tegen ministers van Ark, Hoekstra en Wiebes, premier Rutte, staatssecretaris Snel en oud-minister Asscher.
Beroepsmatige discriminatie
Zij hebben strafrechtelijk verwijtbaar gehandeld, vindt Groeneveld. De bewindslieden hadden moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet (het gelijkheidsbeginsel) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind geschonden.
De procureur-generaal stelt dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van ‘wettelijke tekortkomingen’. Advocaat Groeneveld noemt dat advies van vandaag ‘teleurstellend’.
Protocol
Bij aangifte tegen ministers of staatssecretaris schrijft het protocol voor dat procureur-generaal bij de Hoge Raad een onderzoek start en advies uitbrengt aan de minister van Justitie. Uiteindelijk heeft de Tweede Kamer het laatste woord of er strafrechtelijk onderzoek wordt gedaan.
NOS 05.03.2021 De procureur-generaal (PG) bij de Hoge Raad adviseert de regering om geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten doen naar ministers en staatssecretarissen die betrokken waren bij de kinderopvangtoeslagaffaire.
Volgens de PG, Jos Silvis, zijn er geen aanknopingspunten voor zo’n strafrechtelijk onderzoek, meldt de Hoge Raad. De regering neemt het advies over en geeft geen opdracht tot vervolging, schrijft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Als de Tweede Kamer wil dat er wél een opsporingsonderzoek wordt gedaan, kan de Kamer dat aan dezelfde procureur-generaal opdragen.
Silvis deed het oriënterende onderzoek naar aanleiding van de aangifte tegen zes (oud-)bewindslieden, onder wie demissionair premier Rutte en minister Hoekstra van Financiën, door twintig gedupeerden.
Volgens hun advocaat Vasco Groeneveld hebben de zes zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De aangifte werd begin vorige maand aangevuld.
Politieke verantwoording
De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging van de bewindslieden door de parlementaire ondervragingscommissie, schrijft de Hoge Raad. Die ondervraging mag wettelijk niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.
“De procureur-generaal geeft aan dat in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan. Voor een strafrechtelijk onderzoek zijn er volgens hem geen aanknopingspunten.”
Geen pauzeknop
Advocaat Groeneveld reageert teleurgesteld. Een belangrijk argument was dat het kabinet in juni 2019 al de volle omvang van deze zaak kende, zegt hij.
“Toen wist men al dat het ging om tienduizenden gedupeerden, en was de diepte waarmee de onrechtmatigheden hadden plaatsgevonden bekend. Toch heeft men toen niet op de pauzeknop gedrukt en de vorderingen bijna een half jaar door laten lopen. Dat is kwalijk, en daarover zie ik in dit advies niks terug.”
Kabinet gevallen
Vanwege de affaire trad staatssecretaris Snel van Financiën in december af en viel kabinet Rutte-III half januari. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie regeert demissionair door, maar zonder minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst. De fiscus beschuldigde duizenden ouders ten onrechte van fraude met toeslagen, waarop zij soms tienduizenden euro’s moesten terugbetalen en omvangrijke schulden opbouwden.
Ook trok Kamerlid Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Asscher was vicepremier en minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet.
De procureur-generaal geeft leiding aan het parket bij de Hoge Raad. Dat is een zelfstandig, onafhankelijk onderdeel van de rechterlijke organisatie en behoort niet tot het Openbaar Ministerie.
Bewindslieden en voormalig bewindslieden worden voor ambtsmisdrijven berecht door de Hoge Raad. De PG bij de Hoge Raad kan niet zelf tot strafvervolging overgaan.
Telegraaf 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag.
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte. Groeneveld vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Protocol
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Silvis schrijft in zijn onderzoeksverslag dat de problemen in de toeslagenaffaire het gevolg zijn van wettelijke tekortkomingen. Dat voor ouders in het toeslagensysteem grote problemen kunnen ontstaan „is bij het opstellen van de wetgeving niet onderkend.” Belangrijke juridische middelen voor rechtsbescherming zijn door de wetgever indertijd niet in de wet opgenomen, schrijft Silvis.
’Problemen hangen niet samen met vervolgbare ambtsdelicten’
De problemen hangen volgens de leider van het parket bij de Hoge Raad niet samen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen. „De aangifte is grotendeels gebaseerd op de ondervraging door een parlementaire commissie. Wettelijk mag die ondervraging niet als bewijs worden gebruikt in een strafvervolging.” Hij geeft aan dat „in een systeem van parlementaire democratie de politieke verantwoording voorop hoort te staan.”
Luister ook naar verkiezingspodcast ’De Stembus’ van De Telegraaf, met deze aflevering: hoe nieuw zijn de nieuwe partijen nou eigenlijk echt, en heeft Wopke Hoekstra de muzieksmaak van Mark Rutte gekopieerd?
NU 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag.
Volgens de procureur-generaal draait het in de aangifte vooral om de problemen die voortvloeien uit de manier waarop de wetgever in 2005 te werk is gegaan bij het het opstellen van de wetgeving. Daardoor zijn dit zaken die volgens Silvis “niet samenhangen met vervolgbare ambtsdelicten van bewindspersonen”.
Daarnaast is de aangifte met name gebaseerd op de sessies van de parlementaire commissie. Dergelijke ondervragingen mogen wettelijk niet als bewijs worden opgevoerd.
PC dient opdracht te krijgen van regering of Tweede Kamer
Bovendien geldt er voor aangifte tegen bewindspersonen een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De minister gaf vrijdag te kennen geen opdracht te zullen geven om de ministers en staatssecretarissen te vervolgen. Hij volgt daarmee het advies op van de procureur-generaal.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Aangifte tegen groot aantal bewindspersonen
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
MSN 05.03.2021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang. Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden.
Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad vrijdag. Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte.
AD 05.03.3021 De procureur-generaal bij de Hoge Raad, Jos Silvis, ziet geen aanknopingspunten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen ministers en staatssecretarissen in de toeslagenaffaire rond de kinderopvang.
Silvis adviseert geen strafrechtelijk opsporingsonderzoek te laten verrichten naar aanleiding van een aangifte tegen de bewindslieden. Dat is de uitkomst van een door hem uitgevoerd oriënterend onderzoek, meldt de Hoge Raad.
Advocaat Vasco Groeneveld deed op 12 januari namens een groep gedupeerden van de kinderopvangtoeslagzaak aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken. Op 3 februari deed de advocaat ook aangifte tegen premier Mark Rutte. Hij vertegenwoordigt tachtig slachtoffers.
Strafvervolging
Voor aangifte tegen bewindspersonen geldt een protocol. Dat schrijft voor dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad een oriënterend onderzoek begint, gericht op de vraag of er aanknopingspunten zijn voor een opsporingsonderzoek. Als deze oriënterende fase klaar is, informeert de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus.
De procureur-generaal kan niet naar eigen inzicht tot strafvervolging overgaan. Hij dient daarvoor opdracht te krijgen van de regering of de Tweede Kamer. Grapperhaus kan als vertegenwoordiger van de regering de procureur-generaal opdracht geven tot het verrichten van een opsporingsonderzoek. Vervolgens is het aan de regering om de vervolgingsbeslissing te nemen.
Ook indien de regering geen opdracht geeft tot strafvervolging, kan de Tweede Kamer daartoe nog wel besluiten.
Bonnetje
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Slachtoffer
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
De ‘toeslagenaffaire’ kostte staatssecretaris van Financiën Menno Snel de kop, leidde tot het vertrek van Lodewijk Asscher als PvdA-lijsttrekker van de PvdA en tot het aftreden van het kabinet Rutte, medio januari. Eerder werd duidelijk dat het Openbaar Ministerie de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen.
MSN 05.03.2021 SP-kamerlid Renske Leijten en haar CDA-collega Pieter Omtzigt reageren vol ongeloof op werkinstructies en handleidingen van de afdeling Toeslagen. Het geeft volgens hen een triest inkijkje in de gebrekkige manier waarop met rechten van burgers werd omgegaan.
“Het toeslagenschandaal is veel groter, en heeft ook langer geduurd dan gedacht”, zegt Omtzigt. Uit de stukken blijkt dat de omstreden werkwijze al begint bij de invoering van het toeslagenstelsel. “Dat is ver maar dan ook heel ver voor de zogenaamde Bulgarenfraude.”
Strikte naleving van de regels en fraudejacht blijft niet beperkt tot kinderopvangtoeslag, maar strekt zich ook uit naar huur- en zorgtoeslag. “Ik denk dat de vraag is hoeveel gedupeerden er zitten bij huur- en zorgtoeslag”, reageert Leijten. De Tweede Kamer heeft daar al een aantal keer naar gevraagd, maar nog geen antwoord gekregen.
De stukken leggen volgens Leijten pijnlijk bloot hoe rechten van burgers werden geschonden door de werkwijze van de afdeling Toeslagen. “De instructies geven aan hoe iemand op papier moet worden beoordeeld om tot afwijzing te komen. Nergens staat: we nodigen mensen uit voor een gesprek.”
Ernstig
“Het lijkt wel alsof er niemand is geweest die heeft gezegd: mag het wel wat we doen?” vervolgt Leijten. “Als deze instructies gevolgd zijn, heeft de Belastingdienst moedwillig de rechtsbescherming van burgers en bedrijven uitgeschakeld”, zegt Omtzigt. “Dat betekent dat je je niet kunt verweren tegen de Belastingdienst als die je verdenkt van fraude. Dat is heel ernstig in een rechtsstaat.”
De SP en het CDA roepen het kabinet op om nu echt snel volledige openheid te geven over wat er allemaal mis is gegaan.
Telegraaf 05.03.2021 Nieuw opgedoken documenten in de toeslagenaffaire zorgen voor opschudding bij Kamerleden. Zij maken zich zorgen hoe breed het schandaal eigenlijk speelt bij andere toeslagen dan die voor de kinderopvang.
De Kamer reageert op berichten van RTL Nieuws, dat stelt dat de fraudejacht bij de Belastingdienst al ver voor de ’Bulgarenfraude’ in 2013 speelde. Al kort na het invoeren van het toeslagstelsel, zo’n 15 jaar geleden, werd er volgens RTL gesproken over het niet uitkeren van toeslagen bij twijfel en worden mensen op een ’uitsluitlijst’ geplaatst. Mensen die als fraudeur worden aangemerkt, zouden niet meer zomaar van dat stempel af komen.
’Zeer ernstig’
„Dit is zeer ernstig”, vindt CDA-Kamerlid Omtzigt. „Het wordt steeds duidelijker dat de belastingdienst zich heel lang niet aan heel veel wetten hield, zodat burgers en bedrijven zich niet konden verweren bij een fraudeverdenking.”
PvdA-Kamerlid Nijboer spreekt van een ’nieuw dieptepunt’, wijzend op een document waarin ambtenaren zichzelf tot ’de rechters’ bombarderen: „Het minste wat je verwacht: de beginselen van de rechtsstaat respecteren. Maar niets bleek minder waar.”
Niet alleen de kinderopvangtoeslag
De werkwijze gold niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, van waaruit het toeslagenschandaal ontstaat dat uiteindelijk tot de val van het kabinet-Rutte III leidt, maar ook bij huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) schreef eind vorig jaar al dat de fiscus bij andere toeslagen mogelijk ook over de schreef is gegaan.
’Hardvochtig behandelen van burgers’
Het baart de Kamer zorgen. „Het hardvochtig behandelen van burgers gebeurde niet alleen bij kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen”, ziet CU-Kamerlid Bruins. GL-Kamerlid Snels sluit zich daarbij aan: „Het ging niet alleen mis bij de kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen. En het begon al ten tijde van kabinetten van Balkenende.” SP-Kamerlid Leijten wil al langer weten hoeveel gedupeerden er zijn bij andere toeslagen.
’Wetten te streng nageleefd’
Een woordvoerder van Van Huffelen erkent in een reactie dat de Belastingdienst wetten al vanaf het begin van het toeslagenstelsel te streng heeft nageleefd. Het beeld dat er ook meteen streng op fraude gejaagd is, herkent hij niet. „In de eerste jaren na de invoering van het toeslagenstelsel lag de focus op het zo snel mogelijk uitbetalen van toeslagen en controle achteraf”, zegt de woordvoerder, die de te strenge fraude-aanpak pas vanaf 2010 ziet ontstaan.
RTL 05.03.2021 SP-kamerlid Renske Leijten en haar CDA-collega Pieter Omtzigt reageren vol ongeloof op werkinstructies en handleidingen van de afdeling Toeslagen. Het geeft volgens hen een triest inkijkje in de gebrekkige manier waarop met rechten van burgers werd omgegaan.
“Het toeslagenschandaal is veel groter, en heeft ook langer geduurd dan gedacht”, zegt Omtzigt. Uit de stukken blijkt dat de omstreden werkwijze al begint bij de invoering van het toeslagenstelsel. “Dat is ver maar dan ook heel ver voor de zogenaamde Bulgarenfraude.”
Strikte naleving van de regels en fraudejacht blijft niet beperkt tot kinderopvangtoeslag, maar strekt zich ook uit naar huur- en zorgtoeslag. “Ik denk dat de vraag is hoeveel gedupeerden er zitten bij huur- en zorgtoeslag”, reageert Leijten. De Tweede Kamer heeft daar al een aantal keer naar gevraagd, maar nog geen antwoord gekregen.
De stukken leggen volgens Leijten pijnlijk bloot hoe rechten van burgers werden geschonden door de werkwijze van de afdeling Toeslagen. “De instructies geven aan hoe iemand op papier moet worden beoordeeld om tot afwijzing te komen. Nergens staat: we nodigen mensen uit voor een gesprek.”
“Het lijkt wel alsof er niemand is geweest die heeft gezegd: mag het wel wat we doen?” vervolgt Leijten. “Als deze instructies gevolgd zijn, heeft de Belastingdienst moedwillig de rechtsbescherming van burgers en bedrijven uitgeschakeld”, zegt Omtzigt. “Dat betekent dat je je niet kunt verweren tegen de Belastingdienst als die je verdenkt van fraude. Dat is heel ernstig in een rechtsstaat.”
De SP en het CDA roepen het kabinet op om nu echt snel volledige openheid te geven over wat er allemaal mis is gegaan.
MSN 05.03.2021 Nieuw opgedoken documenten in de toeslagenaffaire zorgen voor opschudding bij Kamerleden. Zij maken zich zorgen hoe breed het schandaal eigenlijk speelt bij andere toeslagen dan die voor de kinderopvang.
De Kamer reageert op berichten van RTL Nieuws, dat stelt dat de fraudejacht bij de Belastingdienst al ver voor de ’Bulgarenfraude’ in 2013 speelde. Al kort na het invoeren van het toeslagstelsel, zo’n 15 jaar geleden, werd er volgens RTL gesproken over het niet uitkeren van toeslagen bij twijfel en worden mensen op een ’uitsluitlijst’ geplaatst. Mensen die als fraudeur worden aangemerkt, zouden niet meer zomaar van dat stempel af komen.
’Zeer ernstig’
„Dit is zeer ernstig”, vindt CDA-Kamerlid Omtzigt. „Het wordt steeds duidelijker dat de belastingdienst zich heel lang niet aan heel veel wetten hield, zodat burgers en bedrijven zich niet konden verweren bij een fraudeverdenking.”
PvdA-Kamerlid Nijboer spreekt van een ’nieuw dieptepunt’, wijzend op een document waarin ambtenaren zichzelf tot ’de rechters’ bombarderen: „Het minste wat je verwacht: de beginselen van de rechtsstaat respecteren. Maar niets bleek minder waar.”
Niet alleen de kinderopvangtoeslag
De werkwijze gold niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, van waaruit het toeslagenschandaal ontstaat dat uiteindelijk tot de val van het kabinet-Rutte III leidt, maar ook bij huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) schreef eind vorig jaar al dat de fiscus bij andere toeslagen mogelijk ook over de schreef is gegaan.
’Hardvochtig behandelen van burgers’
Het baart de Kamer zorgen. „Het hardvochtig behandelen van burgers gebeurde niet alleen bij kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen”, ziet CU-Kamerlid Bruins. GL-Kamerlid Snels sluit zich daarbij aan: „Het ging niet alleen mis bij de kinderopvangtoeslag, maar ook bij andere toeslagen. En het begon al ten tijde van kabinetten van Balkenende.” SP-Kamerlid Leijten wil al langer weten hoeveel gedupeerden er zijn bij andere toeslagen.
’Wetten te streng nageleefd’
Een woordvoerder van Van Huffelen erkent in een reactie dat de Belastingdienst wetten al vanaf het begin van het toeslagenstelsel te streng heeft nageleefd. Het beeld dat er ook meteen streng op fraude gejaagd is, herkent hij niet. „In de eerste jaren na de invoering van het toeslagenstelsel lag de focus op het zo snel mogelijk uitbetalen van toeslagen en controle achteraf”, zegt de woordvoerder, die de te strenge fraude-aanpak pas vanaf 2010 ziet ontstaan.
NOS 05.03.2021 De werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire wordt al veel langer gevolgd dan tot dusver bekend was. Dat meldt RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke documenten die de nieuwszender heeft ingezien.
Het gaat om documenten van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, zoals handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven. Daaruit blijkt volgens RTL dat de werkwijze waardoor mensen onterecht als potentieel fraudeur bestempeld konden worden en in grote financiële problemen kwamen, al in 2006 begon.
Tot nu toe was de veronderstelling dat de ontspoorde fraudejacht in 2013 van start ging als gevolg van de zogeheten Bulgarenfraude.
Massaal op de uitsluitlijst
Ook blijken er volgens RTL veel meer werkinstructies voor ambtenaren van de Belastingdienst te zijn geweest die in strijd waren met de wet- en regelgeving. Het gaat om aanwijzingen voor het stopzetten van niet alleen de kinderopvangtoeslag, maar ook van de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget.
Mensen over wie twijfel bestond, kwamen op een ‘uitsluitlijst’ waarna ze geen toeslagen meer kregen. Hun werd niet verteld dat ze op deze lijst stonden, waardoor ze dat ook niet konden aanvechten. Ze zouden vervolgens automatisch nog jaren als fraudeur behandeld zijn. Dat gebeurde op grote schaal, concludeert RTL op basis van werkinstructies met de titel ‘Massaal’.
De Belastingdienst laat in een reactie weten dat er wel altijd een handmatige toets werd gedaan voordat iemand op de lijst kwam. En, zegt de dienst, de toeslag werd voor mensen die op de uitsluitlijst kwamen niet automatisch stopgezet. Ze konden extra gecontroleerd worden.
‘Verschillende versies documenten’
In een vijf pagina’s tellende reactie, die RTL heeft gepubliceerd, zegt het ministerie van Financiën dat het niet alle documenten heeft teruggevonden waarop de nieuwszender zich baseert. ‘De documenten waar RTL naar verwijst zijn goeddeels teruggevonden maar hierbij werd wel duidelijk dat van deze documenten meerdere versies bestonden, waarvan nu niet met zekerheid kan worden gezegd of beide (RTL/Toeslagen) van dezelfde versies zijn uitgegaan.’
Verder zegt het ministerie dat het niet zo is dat mensen die verdacht werden van fraude automatisch in het vervolg ook zo behandeld blijven worden door de Belastingdienst. Dat gebeurt alleen voor een “specifieke periode”, die handmatig door een behandelaar wordt ingesteld en handmatig weer verlengd moet worden. “Na een tijdsperiode voor afwijkende behandeling komt de toeslaggerechtigde weer in het normale behandelproces terecht.”
“Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen”, aldus Het ministerie van Financiën.
Daarnaast deelt het ministerie niet de conclusie dat de fraudejacht, zoals RTL het noemt, al vijftien jaar geleden begon. “Voor zover we kunnen nagaan, lag hier in de eerste jaren niet de nadruk op.”
Wel beaamt het ministerie dat de toeslagenregels vanaf het het begin af aan ‘zeer strikt geïnterpreteerd’ werden. “Kleine fouten zoals het ontbreken van een handtekening of datum op een contract, konden leiden tot hoge terugvorderingen of stopzetting van toeslagen.” Die problemen zijn “bekend, en dat is ook onderkend”, aldus het ministerie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
‘Bevestigt beeld’
Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat de vertrouwelijke documenten die RTL naar buiten heeft gebracht het beeld bevestigen dat de historie die zijn klanten hebben met de Belastingdienst teruggaat tot 2006. “Gedupeerden vertellen mij dat de ellende toen al begon. Dit gaat zeker een rol spelen bij mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog het Openbaar Ministerie te gelasten om medewerkers van de Belastingdienst te vervolgen.”
Groeneveld wil deze maand nog een klacht bij het hof indienen. “Het beeld dat medewerkers van de Belastingdienst onrechtmatig hebben gehandeld, wordt met deze documenten versterkt. En daarmee ook de nalatigheid van ministers om ertegen op te treden.”
Groeneveld zegt na het weekend vijftig nieuwe deelnemers aan de aangifte toe te voegen tegen zes (oud-)ministers die hij verantwoordelijk houdt voor het toeslagenschandaal. Het totaal aantal deelnemers aan deze aangifte komt daarmee op 130.
NU 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst die bekendstaat als de toeslagenaffaire, begon veel eerder dan tot nu toe gedacht werd, meldt RTL Nieuws vrijdag op basis van vertrouwelijke documenten van de fiscus.
Door het schandaal rond de kinderopvangtoeslagen werden duizenden ouders gedupeerd, doordat de Belastingdienst hen ten onrechte als fraudeurs zag. Dit drama speelde sinds 2013. Uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien, zou echter blijken dat ambtenaren zich vijftien jaar geleden al niet aan de wet hielden bij het terugvorderen van toeslagen.
Het medium heeft ontdekt dat een werkinstructie van de fiscus uit 2006 al spreekt over het “afwijkend behandelen” van mensen bij een vermoeden van fraude. Deze mensen zouden op een zogenaamde “uitsluitlijst” zijn gekomen, waarop de toeslagen zouden zijn stilgezet.
Dat dit handelen destijds op grote schaal gebeurde, blijkt volgens RTL Nieuws uit werkinstructies met de titel “massaal”.
Daarnaast zouden mensen die eenmaal op een uitsluitlijst stonden, ook de jaren erna zijn behandeld als fraudeur. Ambtenaren zouden zelf hebben bepaald wie in de categorie “hoog risico” vielen en onderworpen moesten worden aan strengere controles.
De ambtenaren betitelden zichzelf daarom ook wel als “de rechters”, zou blijken uit een van de documenten.
‘Term rechters met kennis van nu een wat ongelukkige aanduiding’
De Belastingdienst laat in een reactie aan RTL Nieuws weten dat het “logisch” was dat handmatig werd getoetst of mensen mogelijk fraudeerden. Het beleid was er namelijk op gericht om fouten bij aanvragen of veranderingen van toeslagen te voorkomen.
De fiscus zegt uiteindelijk niet te zijn doorgegaan met deze manier van risicoselectie. Verder noemt de Belastingdienst de term ‘rechters’ “met de kennis van nu” een “wat ongelukkige aanduiding”.
Vorig jaar kwam een snoeihard rapport uit over de toeslagenaffaire. Dat leidde op 15 januari tot de val van het kabinet. Voor de gedupeerde ouders is een compensatieregeling in het leven geroepen.
AD 05.03.2021 Het toeslagenschandaal bij de Belastingdienst is veel groter dan tot nu toe gedacht, concludeert RTL Nieuws op basis van vertrouwelijke stukken. De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend, blijkt uit duizenden documenten van de dienst Toeslagen die de nieuwszender in handen kreeg.
Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Deze praktijk bestond echter al veel langer. Al vijftien jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Handleidingen, werkinstructies, excelbestanden en verzonden brieven, bieden een ‘onthullend inkijkje’, klinkt het.
Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget. De handleidingen die de dienst Toeslagen bij de toepassing van relevante regels en wetten hanteert, zouden naar verluidt niet juridisch zijn getoetst.
Bij vermoedens van fraude komen mensen op een zogenoemde ‘uitsluitlijst’ te staan. ‘Afwijkend behandelen’ luidt een werkinstructie uit 2006. Toeslagen worden onder de noemer ‘nihilstelling’ stopgezet. Uit de documenten blijkt dat dit massaal gebeurt. Volgens de Belastingdienst was het beleid erop gericht bewuste of onbewuste fouten bij de aanvraag of wijziging van het grote aantal uitgekeerde toeslagen te voorkomen.
Wie eenmaal op de uitsluitlijst terechtkomt, komt daar niet meer van af. Er is sprake van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’, zo blijkt uit stukken uit 2007. Elk contact met de Belastingdienst resulteert in behandeling als fraudeur, schrijft RTL. Bovendien worden mensen met een ‘vinkje achter hun naam’ hiervan door de Belastingdienst niet op de hoogte gesteld, waardoor verweer niet mogelijk is.
Ministerie
Het ministerie van Financiën stelt in een reactie niet alle stukken te hebben kunnen achterhalen die door de nieuwszender zijn aangevoerd. Desondanks bevestigt ze dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen. “Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie aan de nieuwszender. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
De zogenoemde ‘toeslagenaffaire’ kwam aan het licht dankzij onderzoek van RTL Nieuws en Trouw. Daaruit bleek dat de Belastingdienst in 2014 voor circa 300 ouders – de tellingen lopen uiteen – de kinderopvangtoeslag volledig stopzette en terugvorderde. Dit na een onderzoek door een antifraudeteam. Dat was bij controle van het Eindhovense gastouderbureau Dadim op ‘onregelmatigheden’ gestuit.
Zo bleek dat ouders onvolledige of onjuiste informatie hadden aangeleverd toen zij de toeslag aanvroegen. Soms ging het om een verkeerd ingevuld getal of een ontbrekend bonnetje. Dat werd keihard bestraft. Doordat gezinnen opeens honderden euro’s per maand misliepen en daarnaast ook bedragen uit jaren ervoor moesten terugbetalen, kwamen zij in grote financiële problemen terecht.
Grondbeginselen rechtsstaat
De parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag constateerde in december vorig jaar in haar eindverslag. dat de ouders die slachtoffer werden van de harde aanpak ‘ongekend onrecht’ was aangedaan. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad, luidde het. De commissie-Donner wees met een beschuldigende vinger naar het politieke klimaat tijdens de vorige twee kabinetten, waarbij de nadruk meer en meer op fraudebestrijding kwam te liggen.
De oprichting van het Combiteam Aanpak Facilitators was hier een reactie op. De zogeheten ‘Bulgarenfraude’ in 2013 bracht toenmalig staatssecretaris Frans Weekers in grote problemen. Hij wist een motie van wantrouwen, ingediend door de oppositie, ternauwernood te overleven. Vanaf dat moment werd iedere misslag, overtreding of onjuiste aangifte van een toeslag als fraude aangeduid, aldus Donner.
MSN 05.03.2021 Al veel langer dan gedacht keert de Belastingdienst niet uit bij ‘vermoedens van fraude’. En dat geldt niet alleen voor de kinderopvangtoeslag, maar ook voor de zorg- en huurtoeslag en het kindgebonden budget. Dat blijkt uit documenten die RTL Nieuws inzag.
Tot nu toe werd gedacht dat de affaire een gevolg is van de Bulgarenfraude uit 2013, maar het verrotte systeem is vlak na de oprichting ervan, vijftien jaar geleden, al ontstaan. Er is een werkinstructie uit 2006 over het ‘afwijkend behandelen’ van mensen bij vermoedens van fraude.
De Rechters
Zij komen op een ‘uitsluitlijst’ waarna toeslagen worden stopgezet. Dat gebeurt ‘massaal’ zoals een ander document heet. Verder is er een memo uit 2016 getiteld ‘De Rechters’. Een groep ambtenaren noemt zich zo, omdat zij het oordeel vellen over wie in ‘een hoog risicogroep’ terechtkomt.
Zij bepalen willekeurig en zonder juridische grondslag wie het stempel fraudeur krijgt. Diegene komt daar dan moeilijk meer van af. In een stuk uit 2007 wordt gesproken van het ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’.
Zwarte lijst
Ook houdt de Belastingdienst een zwarte lijst bij van gastouderbureaus die verdacht worden van fraude. Zowel de mensen op de uitsluitlijst als de bureaus op de zwarte lijst zijn daar niet van op de hoogte en kunnen zich dus ook niet verweren.
Topambtenaren verweren zich in de toeslagenaffaire door de wetten en regels de schuld te geven: die waren te streng, stellen zij. Maar uit deze documenten blijkt iets anders: ambtenaren schonden juist bewust de regels.
MSN 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst die bekendstaat als de toeslagenaffaire, begon veel eerder dan tot nu toe gedacht werd, meldt RTL Nieuws vrijdag op basis van vertrouwelijke documenten van de fiscus.
Door het schandaal rond de kinderopvangtoeslagen werden duizenden ouders gedupeerd, doordat de Belastingdienst hen ten onrechte als fraudeurs zag. Dit drama speelde sinds 2013. Uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien, zou echter blijken dat ambtenaren zich vijftien jaar geleden al niet aan de wet hielden bij het terugvorderen van toeslagen.
Het medium heeft ontdekt dat een werkinstructie van de fiscus uit 2006 al spreekt over het “afwijkend behandelen” van mensen bij een vermoeden van fraude. Deze mensen zouden op een zogenaamde “uitsluitlijst” zijn gekomen, waarop de toeslagen zouden zijn stilgezet.
Dat dit handelen destijds op grote schaal gebeurde, blijkt volgens RTL Nieuws uit werkinstructies met de titel “massaal”.
Daarnaast zouden mensen die eenmaal op een uitsluitlijst stonden, ook de jaren erna zijn behandeld als fraudeur. Ambtenaren zouden zelf hebben bepaald wie in de categorie “hoog risico” vielen en onderworpen moesten worden aan strengere controles.
De ambtenaren betitelden zichzelf daarom ook wel als “de rechters”, zou blijken uit een van de documenten.
‘Term rechters met kennis van nu een wat ongelukkige aanduiding’
De Belastingdienst laat in een reactie aan RTL Nieuws weten dat het “logisch” was dat handmatig werd getoetst of mensen mogelijk fraudeerden. Het beleid was er namelijk op gericht om fouten bij aanvragen of veranderingen van toeslagen te voorkomen.
De fiscus zegt uiteindelijk niet te zijn doorgegaan met deze manier van risicoselectie. Verder noemt de Belastingdienst de term ‘rechters’ “met de kennis van nu” een “wat ongelukkige aanduiding”.
Vorig jaar kwam een snoeihard rapport uit over de toeslagenaffaire. Dat leidde op 15 januari tot de val van het kabinet. Voor de gedupeerde ouders is een compensatieregeling in het leven geroepen.
MSN 05.03.2021 De omstreden werkwijze van de Belastingdienst is veel eerder begonnen dan tot nu toe bekend. Dat blijkt uit duizenden vertrouwelijke documenten van de afdeling Toeslagen die RTL Nieuws in handen kreeg.
Handleidingen, werkinstructies, Excelbestanden en verzonden brieven geven een onthullend inkijkje in de werkwijze van de fiscus. Lang is ervan uitgegaan dat de strikte handhaving van de regels en de harde fraudejacht het gevolg waren van de Bulgarenfraude in 2013. Maar deze praktijk bestond al veel langer.
Al vijftien jaar houden ambtenaren zich niet aan de wet bij terugvordering van toeslagen, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Kort na de invoering van het toeslagenstelsel worden al instructies opgesteld om bij twijfel toeslagen niet zomaar uit te keren. Dat gebeurt niet alleen met kinderopvangtoeslag, maar ook met zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget.
Uitsluitlijst
Een werkinstructie uit 2006 spreekt al over ‘afwijkend behandelen’ van mensen bij vermoedens van fraude. Zij komen op een zogenaamde ‘uitsluitlijst’. Toeslagen worden dan stopgezet. ‘Nihilstelling’ heet dat in het jargon van de fiscus. Dit gebeurt op grote schaal, blijkt uit werkinstructies met de titel ‘Massaal’. Volgens de Belastingdienst ging daar wel altijd een handmatige toets aan vooraf.
Volgens de Belastingdienst is het logisch dat dit gebeurde, gezien het grote aantal toeslagen dat werd uitgekeerd, en was het beleid erop gericht onbewuste of bewuste fouten bij aanvragen of wijzigingen van toeslagen te voorkomen. Daarom werd ook in de beginjaren al ingezet op massaal toezicht en fraudebestrijding.
‘De Rechters’
De laatste jaren wordt de fraudejacht verder opgevoerd. Tussen de documenten zit een memo uit 2016 met de titel ‘De Rechters’. In het stuk wordt geschetst hoe ambtenaren die zichzelf ‘De Rechters’ hebben gedoopt, gaan bepalen wie in de categorie ‘hoog risico’ valt en aan strengere controle wordt onderworpen.
Ook hier ontbreekt gedegen juridische grondslag en lijkt sprake van willekeur. De Belastingdienst zegt dat uiteindelijk niet is doorgegaan met deze manier van risicoselectie en dat de benaming ‘De Rechters’ met de kennis van nu ‘een wat ongelukkige aanduiding’ is.
Afwijkende behandeling
Heb je eenmaal het stempel fraudeur, dan kom je daar niet meer van af. In stukken uit 2007 wordt al gesproken over ‘automatisch continueren van de afwijkende behandeling’. Met andere woorden: als je er eenmaal uit bent gepikt, blijft ook voor de jaren daarna een vinkje achter je naam staan. Bij elk volgend contact met de Belastingdienst gaat een alarmbelletje af en word je weer als fraudeur behandeld.
Mensen die op een uitsluitlijst belanden, worden daar niet van op de hoogte gesteld. In een werkinstructie uit 2010 wordt als reden aangevoerd ‘dat de aanvragers zijn betrokken bij een fraudeonderzoek’. Omdat mensen niet weten dat ze als fraudeur te boek staan, kunnen ze zich ook niet verweren of hun onschuld bewijzen.
Ambtenaren worden geacht zich te houden aan het Handboek Toeslagen, waar alle relevante wetten en regels in staan over het al dan niet stopzetten van toeslagen. Daarnaast hanteert de afdeling Toeslagen ook werkinstructies en handleidingen, die vaak niet juridisch zijn getoetst. Eerder doken al tientallen van dit soort instructies op die in strijd waren met wet- en regelgeving. Nu blijkt dat het er veel meer zijn.
Zwarte lijsten
De Belastingdienst houdt ook zwarte lijsten bij van gastouderbureaus die worden verdacht van fraude, blijkt uit de stukken die RTL Nieuws heeft ingezien. Bureaus die op zo’n lijst belanden, wordt niet verteld dat ze extra onder de loep liggen.
Sommige bureaus overleven het jarenlange juridische gevecht dat volgt niet en gooien het bijltje erbij neer. Andere bureaus bestaan nog steeds en hebben jarenlang te maken gehad met dit soort beschuldigingen zonder dat ze het wisten.
Tijdens de parlementaire verhoren over de toeslagenaffaire zeggen topambtenaren dat de regels rond toeslagen te streng waren. Ze konden niet anders dan deze strikt handhaven. De interne documenten vertellen een ander verhaal. Juist het niet-naleven van de regels en het schenden van fundamentele rechten van burgers leidden tot de toeslagenaffaire.
Reactie ministerie
Het ministerie van Financiën zegt in een reactie niet alle door RTL Nieuws aangevoerde stukken te hebben kunnen achterhalen. Wel bevestigt het ministerie dat strikte interpretatie van wet- en regelgeving door de Belastingdienst ook in de beginjaren zeer ingrijpende gevolgen heeft gehad voor mensen.
“Dat is bekend, en dat is ook onderkend”, staat in een schriftelijke reactie. “Juist om die reden heeft het kabinet besloten om ouders te compenseren over de gehele periode sinds de invoering van de kinderopvangtoeslag in 2005.”
Tweede Kamer stemt in met parlementaire enquête toeslagenaffaire
Nu ook het CDA om is, stemt een ruime meerderheid van de Tweede Kamer donderdag 11.02.2021 in met het SP-voorstel om een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire te houden. Daarmee zet het parlement zijn zwaarste middel in om de waarheid boven tafel te krijgen over burgers die vermorzeld worden door overheidsdiensten.
Telegraaf 12.02.2021
,,Het is een onvermijdelijke stap,’’ zegt Leijten. ,,De Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) heeft lang niet alles onderzocht. Er moet ook gekeken worden naar het onrechtmatig selecteren op nationaliteit en fraudeopsporing door andere overheidsdiensten. Maar ook naar de Tweede Kamer.’’ Voor de zomer van 2022 moeten alle openbare verhoren worden gehouden die het fundament vormen voor de parlementaire enquête.
Leijten wil ‘geen krappe meerderheid’ maar wenst dat deze parlementaire enquête ‘breed gedragen’ wordt. Nu het CDA aan boord is gekomen, is dat het geval. Voorstander zijn nu CDA, PvdA, GroenLinks, D66, SP, ChristenUnie, Denk, 50plus, Henk Krol en Femke Merel Van Kooten-Arissen. Onduidelijk is of de VVD nog zal voor stemmen.
Moeizaam
De moeizame totstandkoming van de ruime meerderheid voor deze enquête heeft volgens parlementariërs van diverse fracties te maken met de oplopende druk die komende kabinetsperiode op de Tweede Kamer komt. Er zullen dan vrijwel zeker nóg twee zware parlementaire enquêtes op stapel staan die het overheidsbeleid evalueren.. De ene gaat over de gaswinning in Groningen. De andere waartoe nog niet is besloten, zal naar men verwacht over het coronabeleid van dit kabinet gaan.
De Tweede Kamer gaat bij deze parlementaire enquête ook in de spiegel kijken. Het is immers de Tweede Kamer zelf die aandrong op fraudejacht naar burgers die later in de problemen kwamen. ,,Het gaat erom dat we de systemen blootleggen die van burgers die een foutje maken meteen fraudeurs maken,’’ zegt Leijten. ,,Dat gaat dus niet alleen over de belastingdienst, maar gaat ook over andere uitvoeringsorganisaties. En hoe persoonsgegevens zijn gedeeld met andere overheidsdiensten. Welke andere risicoselectie er naast de nationaliteit is gemaakt.’’
Het eerdere onderzoek van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag was er de oorzaak van dat het derde kabinet Rutte ten val kwam.
Adempauze voor toeslagouders met schulden
Ouders die in de problemen zijn gekomen door wat er mis is gegaan met de kinderopvangtoeslag en kampen met schulden krijgen een adempauze waarin schuldeisers geen oude schulden bij ze kunnen innen. Dat is het gevolg van een aangenomen amendement door de Tweede Kamer dat het ministerie van Financiën nu uitvoert.
De Tweede Kamer heeft op donderdag 11 februari 2021 een amendement aangenomen dat was ingediend door de leden Lodders en Van Weyenberg. Daarin staat dat er een afkoelingsperiode komt, een zogeheten tijdelijk moratorium. Dat wordt opgenomen in de wet.
Daardoor komt er rust en ruimte voor de afwikkeling van de schulden in het belang van zowel ouders die gedupeerde zijn als hun schuldeisers. Deze afkoelingsperiode gaat voor de bij de Belastingdienst/Toeslagen bekende ouders per 12 februari 2021 in.
Pauzeknop op schulden gedupeerde ouders van kracht
Ouders die gedupeerd zijn door de problemen met de kinderopvangtoeslag hoeven zich komend jaar ook geen zorgen te maken over beslagleggingen naar aanleiding van hun schulden. De Eerste Kamer heeft vandaag 01.03.2021 een amendement aangenomen dat regelt dat de invordering van schulden bij gedupeerde ouders tijdelijk wordt gepauzeerd. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) zal de adempauze van 1 jaar gebruiken om met alle betrokken partijen voortvarend tot een structurele oplossing te komen voor de schulden van gedupeerde ouders.
Met de pauzeknop op de invordering van schulden wordt voorkomen dat schuldeisers beslag kunnen leggen op de forfaitaire tegemoetkoming van 30.000 euro bij gedupeerde ouders, of elke andere compensatiebedrag dat zij ontvangen. Op deze manier wordt rust en ruimte gecreëerd om samen met schuldeisers een oplossing te vinden voor de schulden van deze ouders, zodat ouders zoveel mogelijk van de tegemoetkoming kunnen gebruiken voor een nieuwe start.
Gedupeerden van de toeslagenaffaire kunnen kosteloos worden geholpen door een gratis advocaat. Dat staat in een nieuwe regeling die vandaag bekend is gemaakt door de Raad voor de Rechtsbijstand en het ministerie van Financiën.
De regeling volgt op het nieuws van februari dat slachtoffers van de toeslagenaffaire jarenlang subsidie voor rechtsbijstand is geweigerd. Daardoor stonden ze alleen in hun strijd tegen de Belastingdienst. “Ze hadden geen schijn van kans”, zei Reinier Feiner, voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland, daar destijds over.
Slachtoffers extra ondersteunen
De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) is blij met het nieuws over de regeling, omdat veel gedupeerden en advocaten er lang op hebben gewacht. De orde hoopt dat zich genoeg advocaten zullen aanmelden voor de regeling, die slachtoffers van de ontspoorde fraudejacht van de Belastingdienst extra moet ondersteunen.
Wel is de orde bezorgd dat sommige zaken van gedupeerden ingewikkelder en langduriger kunnen uitpakken dan nu is voorzien. Daarom zijn ze van plan om tussentijds te evalueren met een aantal deelnemende advocaten ‘om goed zicht te hebben op hoe de regeling uitpakt voor de gedupeerden’.
Na de eerste honderd zaken wordt de hoogte van de vergoedingen voor de advocaten geëvalueerd en eventueel aangepast door de Raad voor de Rechtsbijstand. De raad heeft samen met de orde criteria opgesteld voor deelname van advocaten.
Kristie is één van de duizenden slachtoffers van de toeslagenaffaire. Gisteravond ondervroeg ze premier Rutte tijdens het RTL Lijsttrekkersdebat over zijn rol daarin, zoals in de video hieronder te zien is.
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Duizenden zelfstandigen de dupe van fout Belastingdienst met leenbijstand
Duizenden zelfstandigen hebben door een fout van de Belastingdienst duizenden euro’s aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moeten terugbetalen, terwijl ze er wel recht op hadden. Dat schrijft de Volkskrant.
Het gaat om zelfstandigen die zogeheten leenbijstand (Bbz) hadden aangevraagd. Met die regeling konden uitkeringsgerechtigden vanaf 2004 een eigen bedrijf starten met een renteloze lening van de overheid. De lening werd kwijtgescholden als met de eigen zaak niet meer dan de bijstandsnorm werd verdiend.
De Belastingdienst heeft de lening in het jaar dat die werd kwijtgescholden ten onrechte bij het toetsingsinkomen van ontvangers opgeteld, waardoor ze zogenaamd te veel ontvangen huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moesten terugbetalen.
Omtzigt wil opheldering
In 2017 paste de toenmalige staatssecretaris van Financiën, Eric Wiebes, de regeling op aandringen van de Nationale ombudsman en de Tweede Kamer aan, maar alleen voor burgers die in de periode 2014-2016 werden gedupeerd. Zij kregen compensatie, maar anderen niet. Mogelijk vielen meer dan tienduizend gedupeerden buiten de boot. Sommigen leenden bij derden geld om de vorderingen van de Belastingdienst te kunnen betalen, schrijft de krant.
De Belastingdienst zou ook nauwelijks moeite hebben gedaan om mensen die recht hadden op compensatie op te sporen. Het ministerie van Financiën zou in zijn administratie niet kunnen zien wie de gedupeerde ondernemers zijn. Van de 17 miljoen euro die ervoor was begroot, is 2,6 miljoen euro besteed.
De krant schrijft dat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die zich eerder vastbeet in de kinderopvangtoeslagaffaire, het kabinet om opheldering wil vragen. “De zaak toont veel parallellen met de toeslagenaffaire.”
Kamer noemt nieuwe toeslagenblunder Belastingdienst ‘ongelooflijk’
‘Pijnlijk en ongelofelijk’. De Tweede Kamer heeft geen goed woord over voor de nieuwste fout van de Belastingdienst. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de Belastingdienst arbeidsmigranten al sinds 2015 onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget geeft.
Dat komt omdat de Belastingdienst toeslagen toekent op basis van foute en onvolledige informatie. “Dit kost de Nederlandse staat en dus de belastingbetaler veel geld”, zegt Helma Lodders van de VVD.
Maar Lodders ziet ook opnieuw dat burgers buiten hun schuld om in de problemen komen en klem komen te zitten tussen de verschillende overheidsorganisaties. “Deze fouten lijken in eerste instantie in het voordeel van de mensen uit te pakken, maar als zij dit moeten terugbetalen, komen ze natuurlijk in grote problemen”, zegt Lodders.
Pak signalen op
Renske Leijten van de SP kan er met haar hoofd niet bij dat de Belastingdienst, die aan de ene kant keihard optrad tegen fraude zoals in de kinderopvangtoeslagenaffaire, nu automatisch te veel verstrekt. “Ongelofelijk”, noemt ze het. Helemaal als de arbeidsmigranten zelf aangeven dat ze te veel ontvangen en dat de Belastingdienst dan geen thuis geeft.
“Opnieuw zien we dat de Belastingdienst signalen niet oppakt als er iets fout gaat”, zegt Pieter Omtzigt van het CDA. “Niet van de migranten die waarschuwen en niet van de eigen medewerkers die waarschuwen. Zelfs niet naar aanleiding van interne rapporten.”
Als de Belastingdienst die signalen niet structureel serieus gaat nemen is het volgens Omtzigt wachten op het volgende schandaal.
‘Het is niet te verantwoorden dat mensen in de problemen komen, omdat de Belastingdienst haar zaken niet op orde heeft’, vindt Eppo Bruins van de ChristenUnie. ‘Het is al lange tijd bekend , maar nog steeds niet gerepareerd’.
De partijen verbazen zich er vooral ook over dat het probleem al zo lang speelt en noemen het zorgelijk dat het sinds 2016 nog altijd niet is opgelost. Ze willen daarover opheldering van de staatsecretaris van Financiën.
Het CDA en de ChristenUnie willen af van het huidige en complexe toeslagensysteem.
NOS 03.03.2021 De afwikkeling van de toeslagenaffaire zorgt voor een kleine groep gescheiden ouders voor problemen. De Belastingdienst wil dat ex-partners zelf afspreken hoe ze de compensatie van 30.000 euro verdelen. Daardoor blijven sommige ouders met lege handen, en soms ook schulden, achter.
Een van hen is Igor Pietersz, die een dochter heeft met zijn ex-vriendin. Vanaf 2015 begonnen de problemen met de Belastingdienst en moesten ze tienduizenden euro’s terugbetalen. “Onze aanvraag in de schuldsanering werd vervolgens afgewezen, omdat we als fraudeurs te boek stonden”, vertelt Pietersz.
Jarenlang losten Pietersz en zijn toenmalige vriendin daarom grote bedragen af. Hoewel ze niet getrouwd waren, was Pietersz wel toeslagpartner. Daarom werd hij in alle schulden meegenomen. “Op een gegeven moment werd er zelfs beslag gelegd op ons loon.”
Eind vorig jaar gingen Pietersz en zijn partner uit elkaar. Omdat zijn ex-vriendin ooit de kinderopvangtoeslag heeft aangevraagd, krijgt zij volgens de regels de 30.000 euro op haar rekening. Hij krijgt voorlopig niets. En het lukt niet om hier samen uit te komen.
“Haar advocaat heeft gezegd dat ik er geen recht op heb, omdat ik nooit ben aangeschreven door de Belastingdienst”, zegt Pietersz. “Zelf schreef ze me dat ze wachtte tot de regering een beslissing nam over de positie van ex-partners.”
Vertraging
Maar of die beslissing er snel komt, is de vraag. Er zijn door de Tweede Kamer meerdere moties aangenomen met de oproep hen mee te nemen in de compensatie. Maar begin februari liet staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) weten dat ze wel naar een oplossing zoekt, maar op de korte termijn niets voor deze ouders kan doen: de 30.000 euro wordt gestort op de rekening van de toeslagaanvrager en ouders moeten er zelf uitkomen.
Tot nu toe hebben volgens de Belastingdienst zo’n 180 ex-partners zich gemeld. Hun een seintje geven als de compensatie wordt gestort, is volgens Van Huffelen ook niet mogelijk, omdat dit zorgt voor een te grote vertraging in de hersteloperatie. Ex-partners weten dus niet of en wanneer hun ex-partner het geld heeft.
De toeslagenaffaire, hoe zat het ook alweer? NOS op 3 legt het uit:
Een ander probleem voor de ex-partners is dat zij niet af zijn van hun schuldeisers. ‘Normale’ gedupeerden in de toeslagenaffaire hoeven geen overheidsschulden meer terug te betalen en krijgen een afkoelingsperiode van één jaar, maar ex-partners kunnen hier geen gebruik van maken. Zij vallen alleen onder de afkoelingsperiode tot 1 mei, die voor iedereen geldt die zich als gedupeerde heeft aangemeld.
“Mijn schulden bij de Belastingdienst en het CAK zijn nu bevroren, maar daar staat ook niets over op papier”, zegt Roger Derikx, een andere gedupeerde die niet meer bij zijn ex-vrouw is. “Er gebeurt wel wat, maar het is qua erkenning nog wat vaag.”
Wachten op beschikking
Gedupeerden krijgen op een gegeven moment een beschikking van de Belastingdienst, waarin staat hoe groot het compensatiebedrag is waar ze recht op hebben. Zijn ze het daar niet mee eens, kunnen ze naar de Commissie Werkelijke Schade stappen, die er opnieuw naar kijkt. Ex-partners krijgen geen beschikking.
Wel heeft staatssecretaris Van Huffelen gezegd dat de partners toegang krijgen tot de commissie, zodat ze daar om compensatie kunnen vragen. Vermoedelijk duurt het nog lang voordat zij daar duidelijkheid krijgen, omdat zij moeten wachten tot hun ex-partner de beschikking heeft.
Geen aandacht
Voor Derikx en Pietersz brengt de hersteloperatie in de toeslagenaffaire dus nog niet op kort termijn verlichting. Het steekt hen dat er geen aandacht is voor hun specifieke situatie. “De Belastingdienst moet niet zeggen dat we het met onze partners moeten uitvechten”, vindt Pietersz. “Ze kunnen voor de uitbetaling onze persoonlijke situatie bekijken en per geval bekijken hoe ze uitbetalen.”
Daar is Derikx het mee eens. “Ik moet nu wachten welke status de Belastingdienst mij geeft. Ik heb nu het gevoel dat ik nog altijd bungel aan mijn ex-partner. Maar ik wil ook erkend worden als échte gedupeerde in de toeslagenaffaire.”
RO 02.03.2021 Ouders die gedupeerd zijn door de problemen met de kinderopvangtoeslag hoeven zich komend jaar geen zorgen te maken over beslagleggingen naar aanleiding van hun schulden. De Eerste Kamer heeft vandaag een amendement aangenomen dat regelt dat de invordering van schulden bij gedupeerde ouders tijdelijk wordt gepauzeerd. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) zal de adempauze van 1 jaar gebruiken om met alle betrokken partijen voortvarend tot een structurele oplossing te komen voor de schulden van gedupeerde ouders.
Met de pauzeknop op de invordering van schulden wordt voorkomen dat schuldeisers beslag kunnen leggen op de forfaitaire tegemoetkoming van 30.000 euro bij gedupeerde ouders, of elke andere compensatiebedrag dat zij ontvangen. Op deze manier wordt rust en ruimte gecreëerd om samen met schuldeisers een oplossing te vinden voor de schulden van deze ouders, zodat ouders zoveel mogelijk van de tegemoetkoming kunnen gebruiken voor een nieuwe start.
Voor alle ouders die zich vóór 12 februari 2021 hebben gemeld als gedupeerde geldt het moratorium per direct. Voor deze groep van ruim 23.000 ouders geldt vervolgens dat de periode van 1 jaar ingaat vanaf het moment dat de forfaitaire tegemoetkoming van 30.000 euro wordt uitgekeerd. Voor ouders die zich ná 12 februari hebben gemeld geldt dat de adempauze van 1 jaar van kracht wordt op het moment dat de 30.000 euro wordt uitgekeerd.
In dat jaar mogen schuldeisers geen verhaal halen bij de gedupeerde ouders en hun huidige toeslagpartner. Het gaat hierbij om schulden die voor de adempauze zijn ontstaan. Schuldeisers mogen ook de overeenkomst met de betrokken ouders niet aanpassen wanneer een schuld openstaat die voor de adempauze is ontstaan. Dit betekent dat bijvoorbeeld een huurcontract niet kan worden opgezegd vanwege een betalingsachterstand die een gedupeerde ouder heeft.
Om te voorkomen dat er beslag wordt uitgevoerd op de compensatie, laat de Belastingdienst/Toeslagen aan de gerechtsdeurwaarders weten wie tot de groep gedupeerde ouders behoort. Gerechtsdeurwaarders kunnen beslag leggen op het inkomen of op goederen. Door onder strikte voorwaarden gegevens van gedupeerde ouders te delen, kunnen we ervoor zorgen dat er geen beslag meer wordt gelegd. Gerechtsdeurwaarders mogen deze gegevens alleen gebruiken om beslagleggingen te voorkomen.
Ouders die aanmaningen krijgen, hoeven deze niet te betalen. Zij kunnen bij de schuldeisers aangeven dat zij gedupeerd zijn door de problemen met kinderopvangtoeslag. In de nabije toekomst kunnen schuldeisers dit navragen bij de Belastingdienst/Toeslagen.
Daarnaast kunnen ouders die schulden hebben en zich hier zorgen over maken zich melden bij hun gemeente. Die kan helpen bij het inventariseren van de schulden.
MSN 01.03.2021 Ouders die door de kinderopvangtoeslagenaffaire zijn gedupeerd, kunnen via de Raad voor de Rechtsbijstand kosteloze rechtsbijstand van een advocaat krijgen, zo maakt de Raad maandag bekend.
De subsidieregeling gaat per 1 maart in. Advocaten kunnen vanaf maandag bij de Raad aangeven dat ze binnen de regeling een gedupeerde ouder bij willen staan. Ook gedupeerde ouders kunnen zich bij de Raad melden, die hen vervolgens gaat koppelen aan een beschikbare advocaat.
Getroffen ouders die al worden bijgestaan door een advocaat, kunnen aangeven of ze willen dat deze rechtshulp onder de subsidieregeling valt.
De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het werk dat de advocaat heeft verricht. Om recht te hebben op de kosteloze rechtsbijstand hoeven de gedupeerde ouders niet aan inkomens- en vermogenseisen te voldoen, en ook hoeft er geen eigen bijdrage betaald te worden, aldus de Raad.
Deel slachtoffers zou jarenlang gesubsidieerde rechtsbijstand zijn geweigerd
Begin februari bleek dat een aantal gedupeerde ouders jarenlang geen gebruik zou hebben mogen maken van gesubsidieerde rechtsbijstand. Verzoeken van de gedupeerde ouders werden afgewezen door het juridisch loket, schreef RTL Nieuws.
Het juridisch loket zou er volgens het nieuwsmedium van uit zijn gegaan dat burgers het geschil met de Belastingdienst zelf op zouden kunnen lossen. Maar ouders die hier niet uitkwamen en geen geld hadden voor een advocaat, konden hierbij dus geen hulp krijgen.
Staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen maakte op 18 januari bekend dat alle schulden die de gedupeerde ouders bij overheidsinstanties hebben, worden kwijtgescholden. Hoewel de ouders hun schuld bij de overheidsinstanties niet meer hoeven af te lossen, is het nog onduidelijk wat met de schulden bij private schuldeisers gaat gebeuren.
Het kabinet-Rutte III trad op 15 januari af na een vernietigend rapport over de toeslagenaffaire. Duizenden ouders werden in de toeslagenaffaire onterecht aangemerkt als fraudeurs, met grote financiële en persoonlijke problemen als gevolg.
Telegraaf 01.03.2021 Gedupeerden van de toeslagenaffaire krijgen kosteloze rechtsbijstand van een advocaat. De Raad voor de Rechtsbijstand heeft maandag in samenwerking met het ministerie van Financiën een regeling gepubliceerd.
De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) is er blij mee, omdat veel gedupeerden en advocaten erop hebben gewacht. De orde hoopt dat zich genoeg advocaten zullen aanmelden voor de regeling, die slachtoffers van de ontspoorde fraudejacht van de Belastingdienst extra moet ondersteunen.
De NOvA is niettemin ook bezorgd dat sommige zaken van gedupeerden ingewikkelder en langduriger kunnen uitpakken dan nu is voorzien. De orde is van plan tussentijds te evalueren met een aantal deelnemende advocaten “om goed zicht te hebben op hoe de regeling uitpakt voor de gedupeerden”.
Na de eerste honderd zaken wordt de hoogte van de vergoedingen voor de advocaten geëvalueerd en eventueel aangepast door de Raad voor de Rechtsbijstand. De raad heeft samen met de orde criteria opgesteld voor deelname van advocaten.
NU 01.03.2021 Ouders die door de kinderopvangtoeslagenaffaire zijn gedupeerd, kunnen via de Raad voor de Rechtsbijstand kosteloze rechtsbijstand van een advocaat krijgen, zo maakt de Raad maandag bekend.
De subsidieregeling gaat per 1 maart in. Advocaten kunnen vanaf maandag bij de Raad aangeven dat ze binnen de regeling een gedupeerde ouder bij willen staan. Ook gedupeerde ouders kunnen zich bij de Raad melden, die hen vervolgens gaat koppelen aan een beschikbare advocaat.
Getroffen ouders die al worden bijgestaan door een advocaat, kunnen aangeven of ze willen dat deze rechtshulp onder de subsidieregeling valt.
De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het werk dat de advocaat heeft verricht. Om recht te hebben op de kosteloze rechtsbijstand hoeven de gedupeerde ouders niet aan inkomens- en vermogenseisen te voldoen, en ook hoeft er geen eigen bijdrage betaald te worden, aldus de Raad.
Deel slachtoffers zou jarenlang gesubsidieerde rechtsbijstand zijn geweigerd
Begin februari bleek dat een aantal gedupeerde ouders jarenlang geen gebruik zou hebben mogen maken van gesubsidieerde rechtsbijstand. Verzoeken van de gedupeerde ouders werden afgewezen door het juridisch loket, schreef RTL Nieuws.
Het juridisch loket zou er volgens het nieuwsmedium van uit zijn gegaan dat burgers het geschil met de Belastingdienst zelf op zouden kunnen lossen. Maar ouders die hier niet uitkwamen en geen geld hadden voor een advocaat, konden hierbij dus geen hulp krijgen.
Staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen maakte op 18 januari bekend dat alle schulden die de gedupeerde ouders bij overheidsinstanties hebben, worden kwijtgescholden. Hoewel de ouders hun schuld bij de overheidsinstanties niet meer hoeven af te lossen, is het nog onduidelijk wat met de schulden bij private schuldeisers gaat gebeuren.
Het kabinet-Rutte III trad op 15 januari af na een vernietigend rapport over de toeslagenaffaire. Duizenden ouders werden in de toeslagenaffaire onterecht aangemerkt als fraudeurs, met grote financiële en persoonlijke problemen als gevolg.
RTL 01.03.2021 Gedupeerden van de toeslagenaffaire kunnen kosteloos worden geholpen door een advocaat. Dat staat in een nieuwe regeling die vandaag bekend is gemaakt door de Raad voor de Rechtsbijstand en het ministerie van Financiën.
De regeling volgt op het nieuws van februari dat slachtoffers van de toeslagenaffaire jarenlang subsidie voor rechtsbijstand is geweigerd. Daardoor stonden ze alleen in hun strijd tegen de Belastingdienst. “Ze hadden geen schijn van kans”, zei Reinier Feiner, voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland, daar destijds over.
Slachtoffers extra ondersteunen
De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) is blij met het nieuws over de regeling, omdat veel gedupeerden en advocaten er lang op hebben gewacht. De orde hoopt dat zich genoeg advocaten zullen aanmelden voor de regeling, die slachtoffers van de ontspoorde fraudejacht van de Belastingdienst extra moet ondersteunen.
Wel is de orde bezorgd dat sommige zaken van gedupeerden ingewikkelder en langduriger kunnen uitpakken dan nu is voorzien. Daarom zijn ze van plan om tussentijds te evalueren met een aantal deelnemende advocaten ‘om goed zicht te hebben op hoe de regeling uitpakt voor de gedupeerden’.
Na de eerste honderd zaken wordt de hoogte van de vergoedingen voor de advocaten geëvalueerd en eventueel aangepast door de Raad voor de Rechtsbijstand. De raad heeft samen met de orde criteria opgesteld voor deelname van advocaten.
Kristie is één van de duizenden slachtoffers van de toeslagenaffaire. Gisteravond ondervroeg ze premier Rutte tijdens het RTL Lijsttrekkersdebat over zijn rol daarin, zoals in de video hieronder te zien is.
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
MSN 27.02.2021 ‘Pijnlijk en ongelofelijk’. De Tweede Kamer heeft geen goed woord over voor de nieuwste fout van de Belastingdienst. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de Belastingdienst arbeidsmigranten al sinds 2015 onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget geeft.
Dat komt omdat de Belastingdienst toeslagen toekent op basis van foute en onvolledige informatie. “Dit kost de Nederlandse staat en dus de belastingbetaler veel geld”, zegt Helma Lodders van de VVD.
Maar Lodders ziet ook opnieuw dat burgers buiten hun schuld om in de problemen komen en klem komen te zitten tussen de verschillende overheidsorganisaties. “Deze fouten lijken in eerste instantie in het voordeel van de mensen uit te pakken, maar als zij dit moeten terugbetalen, komen ze natuurlijk in grote problemen”, zegt Lodders.
Pak signalen op
Renske Leijten van de SP kan er met haar hoofd niet bij dat de Belastingdienst, die aan de ene kant keihard optrad tegen fraude zoals in de kinderopvangtoeslagenaffaire, nu automatisch te veel verstrekt. “Ongelofelijk”, noemt ze het. Helemaal als de arbeidsmigranten zelf aangeven dat ze te veel ontvangen en dat de Belastingdienst dan geen thuis geeft.
“Opnieuw zien we dat de Belastingdienst signalen niet oppakt als er iets fout gaat”, zegt Pieter Omtzigt van het CDA. “Niet van de migranten die waarschuwen en niet van de eigen medewerkers die waarschuwen. Zelfs niet naar aanleiding van interne rapporten.”
Als de Belastingdienst die signalen niet structureel serieus gaat nemen is het volgens Omtzigt wachten op het volgende schandaal.
‘Het is niet te verantwoorden dat mensen in de problemen komen, omdat de Belastingdienst haar zaken niet op orde heeft’, vindt Eppo Bruins van de ChristenUnie. ‘Het is al lange tijd bekend , maar nog steeds niet gerepareerd’.
De partijen verbazen zich er vooral ook over dat het probleem al zo lang speelt en noemen het zorgelijk dat het sinds 2016 nog altijd niet is opgelost. Ze willen daarover opheldering van de staatsecretaris van Financiën.
Het CDA en de ChristenUnie willen af van het huidige en complexe toeslagensysteem.
RTL 27.02.2021 ‘Pijnlijk en ongelofelijk’. De Tweede Kamer heeft geen goed woord over voor de nieuwste fout van de Belastingdienst. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat de Belastingdienst arbeidsmigranten al sinds 2015 onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget geeft.
Dat komt omdat de Belastingdienst toeslagen toekent op basis van foute en onvolledige informatie. “Dit kost de Nederlandse staat en dus de belastingbetaler veel geld”, zegt Helma Lodders van de VVD.
Maar Lodders ziet ook opnieuw dat burgers buiten hun schuld om in de problemen komen en klem komen te zitten tussen de verschillende overheidsorganisaties. “Deze fouten lijken in eerste instantie in het voordeel van de mensen uit te pakken, maar als zij dit moeten terugbetalen, komen ze natuurlijk in grote problemen”, zegt Lodders.
Pak signalen op
Renske Leijten van de SP kan er met haar hoofd niet bij dat de Belastingdienst, die aan de ene kant keihard optrad tegen fraude zoals in de kinderopvangtoeslagenaffaire, nu automatisch te veel verstrekt. “Ongelofelijk”, noemt ze het. Helemaal als de arbeidsmigranten zelf aangeven dat ze te veel ontvangen en dat de Belastingdienst dan geen thuis geeft.
“Opnieuw zien we dat de Belastingdienst signalen niet oppakt als er iets fout gaat”, zegt Pieter Omtzigt van het CDA. “Niet van de migranten die waarschuwen en niet van de eigen medewerkers die waarschuwen. Zelfs niet naar aanleiding van interne rapporten.”
Als de Belastingdienst die signalen niet structureel serieus gaat nemen is het volgens Omtzigt wachten op het volgende schandaal.
‘Het is niet te verantwoorden dat mensen in de problemen komen, omdat de Belastingdienst haar zaken niet op orde heeft’, vindt Eppo Bruins van de ChristenUnie. ‘Het is al lange tijd bekend , maar nog steeds niet gerepareerd’.
De partijen verbazen zich er vooral ook over dat het probleem al zo lang speelt en noemen het zorgelijk dat het sinds 2016 nog altijd niet is opgelost. Ze willen daarover opheldering van de staatsecretaris van Financiën.
Het CDA en de ChristenUnie willen af van het huidige en complexe toeslagensysteem.
RTL 27.02.2021 De Belastingdienst keert al jaren duizenden euro’s te veel uit aan arbeidsmigranten. Dat komt doordat de dienst de toeslagen toekent op basis van foute informatie in zijn eigen systemen. De Belastingdienst weet al zeker sinds 2016 van het probleem, maar heeft het nog steeds niet opgelost, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws.
Het probleem speelt rond het kindgebonden budget (KGB), dat wordt toegekend aan ouders met kinderen onder de 18 jaar. Vrijwel iedereen die in Nederland kinderbijslag ontvangt, krijgt die KGB-toeslag automatisch.
Alleenstaanden
De Belastingdienst blijkt arbeidsmigranten vaak onterecht te behandelen als alleenstaanden, en geeft ze daarom tot 3.240 euro meer kindgebonden budget. Maar arbeidsmigranten hebben vaak wel degelijk een partner in hun thuisland, en hebben dat ook aangegeven toen ze kinderbijslag aanvroegen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB).
In 2020 kregen 15.000 mensen met een gezin in het buitenland kindgebonden budget. 5000 daarvan zouden volgens de Belastingdienst alleenstaande ouder zijn en kregen dus maximaal 3240 euro extra per jaar.
“De Nederlandse overheid is net Sinterklaas, zo makkelijk geeft ze geld weg”, zegt Ewa Szalwinska. Ze heeft een administratiekantoor in Waddinxveen, AdviesPOL, dat vooral arbeidsmigranten helpt bij het invullen van belastingaangiftes en het aanvragen van toeslagen. Ze ergert zich eraan dat dit probleem al jarenlang voortduurt. “Dit komt heel regelmatig voor, ik heb bij mijn kantoor alleen al zeker over de honderd gevallen.”
‘Zal wel kloppen’
Szalwinska kan er met haar hoofd niet bij dat de ene overheidsdienst (SVB) alles weet over de gezinssituatie van arbeidsmigranten en dat de andere, de Belastingdienst, die informatie vervolgens niet gebruikt. “Ik kan mij voorstellen dat iemand die vanuit een ander land naar Nederland komt, kinderbijslag aanvraagt en vervolgens een extra bedrag aan toeslag krijgt uitbetaald, denkt: wat een leuk land. Het zal wel kloppen.”
Daarnaast wil ze voorkomen dat haar klanten in financiële problemen komen als achteraf blijkt dat ze veel te veel geld hebben ontvangen en dan duizenden euro’s moeten terugbetalen.
Nog eens acht andere administratiekantoren bevestigen tegenover RTL Nieuws dat getrouwde arbeidsmigranten een veel te hoog kindgebonden budget krijgen, terwijl ze wel de juiste gegevens over hun gezinssamenstelling hebben doorgegeven.
’50 procent aanvragen’
Dat is ook de ervaring van Daria Klamka van Neder-Tax en Danuta Schreuder van DS-Advies. Beide belastingadviesbureaus hebben voornamelijk Poolse klanten. Schreuder: “Bij 50 procent van alle aanvragen voor toeslagen gaat het mis. Dan geven we alle informatie door, zoals de huwelijksakte en het geboortebewijs van het kind, en geven we aan dat de vrouw in Polen woont en de man hier werkt. En toch verstrekt de Belastingdienst een veel te hoge toeslag.”
“Als je de Belastingdienst belt om te zeggen dat deze persoon geen recht heeft op dat geld, word je niet geloofd”, zegt Szalwinska. “We moeten elke keer bellen en bellen, en vaak lukt het dan nog niet.” Danuta Schreuder heeft dezelfde ervaring: “Alles rechtzetten kost ongeveer een half jaar tijd. Wij moeten dit schriftelijk aangeven en vervolgens brief na brief sturen.”
In een reactie laat de Belastingdienst weten inderdaad elk jaar 200 tot 250 verzoeken te krijgen om de extra hoge toeslag te laten stoppen.
We spraken Chris (zijn echte naam is bekend bij de redactie), die zes jaar lang te veel kindgebonden budget heeft ontvangen. Volgens de Belastingdienst was hij alleenstaand, maar de Sociale Verzekeringsbank, waar hij de kinderbijslag had aangevraagd, wist dat hij getrouwd was. Toen Chris van zijn adviseur hoorde van de fout, trok hij aan de bel.
“Mijn administratiekantoor had meermalen gebeld met de Belastingdienst, maar die deed er niets aan, want ik kreeg nog steeds hetzelfde bedrag.” In totaal heeft hij ongeveer 20.000 euro te veel gekregen, denkt hij. Inmiddels is de toeslag gestopt, maar dat gebeurde automatisch, omdat zijn kinderen inmiddels ouder dan 18 zijn.
De fout van de Belastingdienst kan jarenlang voortduren. De dienst komt pas zelf in actie als de partner van de arbeidsmigrant ook naar Nederland komt en zich hier bij een gemeente inschrijft. Dan gaat er een alarm af en moet het te veel ontvangen geld binnen twee jaar worden terugbetaald.
Terugbetalen
Dat zorgt voor problemen, zegt belastingadviseur Danuta Schreuder. “Want als je weinig inkomen hebt, twee kinderen, en moeder niet werkt, dan is het niet te doen om binnen twee jaar een paar duizend euro terug te betalen.” Volgens haar zijn er dan ook steeds meer arbeidsmigranten die helemaal geen toeslagen meer willen, omdat het meer ellende oplevert dan gemak.
Arbeidsmigranten planten bomen in de Betuwe (archieffoto).
De Belastingdienst en de SVB weten al sinds 2016 van het probleem. In 2018 en in het voorjaar van 2019 werd opnieuw alarm geslagen. Destijds bleek dat vooral vluchtelingen hierdoor in de problemen kwamen. Zodra hun partner en kinderen zich bij hen in Nederland vestigden, ontdekte de Belastingdienst dat ze toch getrouwd waren en eiste de dienst het te veel ontvangen geld terug. Hierdoor raakten veel mensen in de schulden.
Beloofde oplossing blijft uit
Dat het probleem niet alleen bij vluchtelingen speelt, maar ook op grote schaal bij arbeidsmigranten uit EU-landen, was tot nu toe niet aan de Tweede Kamer gemeld. RTL Nieuws heeft documentatie ingezien van mensen die al sinds 2015 kindgebonden budget krijgen en bij wie de fout nog niet hersteld is. Ook zagen we een beschikking van december vorig jaar, waarin werd aangekondigd dat iemand die er geen recht op heeft ook in 2021 kindgebonden budget zal krijgen.
In december 2018 en mei 2019 beloofden de Belastingdienst en de SVB ‘procesaanpassingen’ te gaan doen, zodat ‘de vaststelling van kindgebonden budget voor buitenlandgevallen structureel goed wordt ingericht’. In oktober van dat jaar schreef staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken dat het een complex probleem is en dat ze in het voorjaar van 2020 met een oplossing zou komen, maar die is er nog altijd niet.
In een reactie erkent de SVB dat ‘niet-alleenstaande arbeidsmigranten al sinds 2016 een te hoog kindgebonden budget krijgen’. De dienst wijst naar de Belastingdienst: die is verantwoordelijk voor het vaststellen van de hoogte van het kindgebonden budget. De SVB schrijft dat wel is gewerkt aan een betere uitwisseling van gegevens tussen beide diensten, maar erkent dat het nog steeds fout gaat.
De Belastingdienst erkent dat dit probleem al jarenlang bestaat. De oorzaak is dat het hele proces van het toekennen van deze regeling geautomatiseerd is. Doordat van arbeidsmigranten de gegevens vaak niet compleet zijn, gaat het mis.
Wat gaat er mis?
De blunder van de Belastingdienst heeft betrekking op mensen die uit het buitenland komen om hier te werken, maar van wie het gezin achterblijft in hun geboorteland. Zo’n arbeidsmigrant uit bijvoorbeeld Polen of Roemenië heeft recht op toeslagen, zoals kinderbijslag en kindgebonden budget. Daarbij maakt het niet uit dat zijn vrouw en kinderen in het buitenland wonen – hij betaalt hier namelijk gewoon belasting.
Bij de aanvraag van kinderbijslag gaat het goed. De arbeidsmigrant geeft aan dat hij in Nederland werkt en dat z’n vrouw en kind in het buitenland wonen. De SVB controleert dat en verstrekt dan kinderbijslag. Direct na die toekenning komt automatisch de dienst Toeslagen van de Belastingdienst in actie. Die keert het kindgebonden budget uit, een toeslag die boven op de kinderbijslag komt.
Daar gaat het mis. In plaats van dat de Belastingdienst afgaat op de gecontroleerde en juiste informatie over het buitenlandse gezin van de SVB, wordt gekeken naar de informatie die de dienst zelf in zijn systemen heeft staan. Er wordt gekeken of het gezin via een Nederlandse gemeente staat ingeschreven en of er een BSN-nummer is. Maar die informatie is bij arbeidsmigranten veelal niet correct of compleet. Dat komt omdat partner en kind in het buitenland wonen, niet bij een gemeente staan ingeschreven en geen BSN-nummer hebben.
Doordat hun partner en kind niet bij een Nederlandse gemeente staan ingeschreven, ziet de Belastingdienst de arbeidsmigrant onterecht als alleenstaand. Maar hoewel de arbeidsmigrant hier alleen in Nederland verblijft en z’n partner en kind in Oost-Europa wonen, wil dat niet zeggen dat hij fiscaal gezien alleenstaand is.
Deze fout heeft grote gevolgen voor de hoogte van de toeslag die arbeidsmigranten krijgen. Want alleenstaande (gescheiden) ouders krijgen een fors hogere toeslag dan ouders die getrouwd zijn of samenwonen. Een stel met één kind krijgt een toeslag van 1.200 euro, een alleenstaande ouder krijgt daar bovenop nog eens tot 3.240 euro uitgekeerd van de Belastingdienst. Werkt iemand meerdere jaren in Nederland, dan kan dat te veel ontvangen bedrag oplopen tot vele duizenden en soms tienduizenden euro’s.
Oproep
Ken jij andere voorbeelden waarbij het misgaat met het toekennen of frauderen met toeslagen? Laat het de onderzoeksredactie van RTL Nieuws dan weten en mail ons: onderzoek@rtl.nl. We gaan vertrouwelijk met je informatie om.
NU 20.02.2021 Duizenden Nederlanders hebben onterecht duizenden euro’s aan kindgebonden budget, huurtoeslag en zorgtoeslag moeten terugbetalen, waardoor velen van hen in de schulden raakten, schrijft de Volkskrant zaterdag. Volgens het dagblad zijn er fouten gemaakt bij de Belastingdienst, maar heeft de fiscus naar slechts een klein deel een schadevergoeding overgemaakt.
In totaal tien- tot vijftienduizend Nederlanders zijn gedupeerd, schrijft het dagblad op basis van schattingen van het ministerie van Financiën. Zij maakten gebruik van de zogeheten leenbijstand (Bbz), waardoor zij een renteloze lening ontvingen om een eigen bedrijf te kunnen starten.
Als de ondernemers niet meer dan de bijstandsnorm verdienden, werd de lening omgezet in een gift. De fiscus heeft het ‘kwijtgescholden bedrag’ echter in het jaar na ontvangst opgeteld bij het toetsingsinkomen van de ondernemers, waardoor hun inkomen op papier veel te hoog uitkwam. Daarop vorderde de Belastingdienst hun andere toeslagen terug.
Volgens de Volkskrant kwam het probleem in 2010 aan het licht en is de toenmalige minister van Financiën Eric Wiebes eind 2014 gevraagd om de regeling aan te passen. Dat gebeurde uiteindelijk in 2017, schrijft het dagblad, maar Wiebes zou geweigerd hebben om schadevergoedingen uit te keren.
‘Belastingdienst deed nauwelijks moeite om gedupeerden op te sporen’
Op aandringen van de Nationale ombudsman en moties van onder anderen CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt kreeg een kleine groep burgers alsnog een schadevergoeding. Het gaat om gedupeerden in de periode van 2014 tot en met 2016.
Volgens de Volkskrant deed de Belastingdienst nauwelijks moeite om personen die recht hadden op financiële compensatie op te sporen. Waar zo’n 3.000 tot 4.500 Nederlanders geld hadden moeten ontvangen, bleef het uiteindelijk bij 1.169. Van de gereserveerde 17 miljoen euro werd maar 2,6 miljoen euro uitgekeerd.
Daardoor vielen vermoedelijk meer dan tienduizend gedupeerden buiten de boot, aldus de Volkskrant. Uit gesprekken met hen blijkt dat ze nog altijd met schulden kampen of leningen moesten afsluiten om vorderingen van de fiscus te kunnen betalen.
Omtzigt wil Kamervragen gaan stellen over de kwestie. “De zaak toont veel parallellen met de toeslagenaffaire”, aldus het CDA-Kamerlid.
NOS 20.02.2021 Duizenden zelfstandigen hebben door een fout van de Belastingdienst duizenden euro’s aan huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moeten terugbetalen, terwijl ze er wel recht op hadden. Dat schrijft de Volkskrant.
Het gaat om zelfstandigen die zogeheten leenbijstand (Bbz) hadden aangevraagd. Met die regeling konden uitkeringsgerechtigden vanaf 2004 een eigen bedrijf starten met een renteloze lening van de overheid. De lening werd kwijtgescholden als met de eigen zaak niet meer dan de bijstandsnorm werd verdiend.
De Belastingdienst heeft de lening in het jaar dat die werd kwijtgescholden ten onrechte bij het toetsingsinkomen van ontvangers opgeteld, waardoor ze zogenaamd te veel ontvangen huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget moesten terugbetalen.
Omtzigt wil opheldering
In 2017 paste de toenmalige staatssecretaris van Financiën, Eric Wiebes, de regeling op aandringen van de Nationale ombudsman en de Tweede Kamer aan, maar alleen voor burgers die in de periode 2014-2016 werden gedupeerd. Zij kregen compensatie, maar anderen niet. Mogelijk vielen meer dan tienduizend gedupeerden buiten de boot. Sommigen leenden bij derden geld om de vorderingen van de Belastingdienst te kunnen betalen, schrijft de krant.
De Belastingdienst zou ook nauwelijks moeite hebben gedaan om mensen die recht hadden op compensatie op te sporen. Het ministerie van Financiën zou in zijn administratie niet kunnen zien wie de gedupeerde ondernemers zijn. Van de 17 miljoen euro die ervoor was begroot, is 2,6 miljoen euro besteed.
De krant schrijft dat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die zich eerder vastbeet in de kinderopvangtoeslagaffaire, het kabinet om opheldering wil vragen. “De zaak toont veel parallellen met de toeslagenaffaire.”
AD 20.02.2021 Door een fout van de Belastingdienst hebben duizenden Nederlanders onterecht toeslagen moeten terugbetalen. De zogeheten leenbijstand moest uitkeringsgerechtigden aan de WW of bijstand helpen ontsnappen, maar hielp hen juist onbedoeld in de financiële problemen.
Volgens schattingen van het ministerie van Financiën zijn mogelijk 10.000 tot 15.000 Nederlanders in de problemen gekomen door het gebruik van zogeheten leenbijstand (bbz), blijkt uit onderzoek van De Volkskrant. Veel gedupeerden raakten daardoor in de schulden. Slechts een klein deel van hen kreeg schadevergoeding.
Met de leenbijstand konden uitkeringsgerechtigden met een renteloze lening van de overheid een eigen bedrijf starten. Als achteraf uit de jaarcijfers bleek dat ze met hun onderneming niet meer dan de bijstandsnorm hadden verdiend, werd de lening kwijtgescholden.
Boekhoudkundige kronkel
Door een boekhoudkundige kronkel telde de Belastingdienst het kwijtgescholden bedrag op bij het toetsingsinkomen. Daardoor hadden zij in het jaar nadat ze de lening hadden ontvangen op papier plots een veel te hoog inkomen en moesten zij duizenden euro’s aan te veel ontvangen toeslagen terugbetalen.
Het probleem was al sinds 2010 bekend, blijkt uit jurisprudentie en Kamervragen. Het zou pas tot 2017 duren totdat het euvel werd opgelost.
Elsevier 14.02.2021 Het is mooi dat de Tweede Kamer in de Toeslagenaffaire ook naar zichzelf kijkt. Al zijn drie enquêtes tegelijkertijd een beetje te veel van het goede. Eric Vrijsen beschrijft het nut van het Haagse reinigingsritueel. ‘Misschien was het voor mijn tijd. Mogelijk was het ná mijn tijd. Maar zeker niet tijdens mijn tijd.’
Ongekend onrecht was een ‘verslag’ van een ‘parlementaire ondervragingscommissie’ en leidde tot de val van het kabinet-Rutte III. Nu wil de Tweede Kamer nog een ‘parlementaire enquêtecommissie’ aan het werk zetten voor een ‘rapport’ over dezelfde kwestie. Wat is daarvan de meerwaarde?
De kwestie betreft de doorgeschoten aanpak van fraude met kinderopvangtoeslagen, waardoor duizenden onschuldige gezinnen zijn gedupeerd. De ondervragingscommissie kwam tot de slotsom dat ‘de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’. Dat is enorm en dat rechtvaardigt blijkbaar een nog dieper gravend onderzoek.
Het Binnenhof is geen tribunaal
Het kabinet-Rutte III nam in januari de verantwoordelijkheid op zich en trad af. Je hoort nu dat zo’n enquête geen zin meer heeft, het parlement kan het kabinet immers niet nog een keer naar huis sturen. Maar dat is te veel geredeneerd vanuit het idee dat een enquête een tribunaal is dat naar schuldigen zoekt.
Alles lijkt misschien een lekkere afrekening met de boosdoeners, maar dat klopt niet. Een enquête is een zoektocht naar wat er misging en naar wat er kan worden verbeterd. Daar kun je moeilijk op tegen zijn.
Het doel is zeker niet om zondebokken te zoeken, al kan dat natuurlijk wel het politieke effect zijn. Stuit de enquêtecommissie straks op nieuwe onaanvaardbare feiten, dan kan de Tweede Kamer de dan zittende bewindslieden naar huis sturen. De leden van het volgende kabinet zijn dus gewaarschuwd. Het aftreden van Rutte III betekent niet dat zij geen enkel toeslagenrisico meer lopen.
Zwaarste middel
De parlementaire enquête heet ‘het zwaarste middel’ te zijn. Getuigen worden onder ede gehoord. Wat ze zeggen, mag bij de strafrechter niet tegen hen worden gebruikt. Daarom kunnen getuigen zich niet beroepen op een zwijgrecht.
Schriftelijke stukken kunnen worden opgeëist. Maar dat kon de ondervragingscommissie ook al. De bewindslieden en ambtenaren die eind vorig jaar werden verhoord, stonden toen reeds onder ede.
Het verschil is dat de parlementaire commissie ook Kamerleden en oud-Kamerleden zal ondervragen. Dat was uitdrukkelijk niet de opdracht van de ondervragingscommissie, maar dat is het straks wel. En dat is maar goed ook, want in veel opzichten heeft de Kamer in het ‘Toeslagenschandaal’ boter op het hoofd.
Omdat ook zittende Kamerleden kunnen worden gehoord, moet hiermee bij de samenstelling van de enquêtecommissie rekening worden gehouden. Dit betekent bijvoorbeeld dat Renske Leijten (SP), die zich al jaren met het toeslagendossier bezighoudt en toch in de ondervragingscommissie zat, niet thuishoort in een enquêtecommissie.
Ook Pieter Omtzigt (CDA) en Farid Azarkan (DENK) passen niet in de rol van enquêteur. Ze speelden weliswaar een heldenrol in het aankaarten van de kwestie, maar zijn al te nauw bij dit onderwerp betrokken om nog onafhankelijk onderzoek te kunnen doen.
Kamer maakte het ingewikkeld
Dat de Kamer zichzelf kritisch onderzoekt, is geboden. In de eerste plaats maakte het parlement de fiscale toeslagen en vooral de Kindertoeslagen, extra ingewikkeld. Telkens weer was er de wens om het ‘fijnmaziger’ te maken en groepen mensen te helpen. Geen wonder dat de Belastingdienst eronder bezweek.
RO 12.02.2021 Ouders die in de problemen zijn gekomen door wat er mis is gegaan met de kinderopvangtoeslag en kampen met schulden krijgen een adempauze waarin schuldeisers geen oude schulden bij ze kunnen innen. Dat is het gevolg van een aangenomen amendement door de Tweede Kamer dat het ministerie van Financiën nu uitvoert.
De Tweede Kamer heeft op donderdag 11 februari een amendement aangenomen dat was ingediend door de leden Lodders en Van Weyenberg. Daarin staat dat er een afkoelingsperiode komt, een zogeheten tijdelijk moratorium. Dat wordt opgenomen in de wet.
Daardoor komt er rust en ruimte voor de afwikkeling van de schulden in het belang van zowel ouders die gedupeerde zijn als hun schuldeisers. Deze afkoelingsperiode gaat voor de bij de Belastingdienst/Toeslagen bekende ouders per 12 februari 2021 in .
NOS 11.02.2021 De Tweede Kamer houdt een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire. Een Kamermeerderheid wil dat de openbare verhoren voor de zomer van volgend jaar worden gehouden.
Eerder was er al een ‘parlementaire ondervraging’ of mini-enquête, een soort tussenvorm tussen een ‘gewoon’ onderzoek en een enquête. Mensen kunnen dan wel onder ede worden gehoord, maar aan de ondervraging gaat meestal geen uitgebreid dossieronderzoek vooraf. Ook duurt de ondervraging korter dan een enquête.
Nog niet alles onderzocht
De Kamer vindt dat de ondervragingscommissie “lang niet alles heeft onderzocht”. Als voorbeelden worden genoemd het onrechtmatig selecteren op nationaliteit, het opsporen van fraude buiten de toeslagen, het delen van persoonsgegevens met andere overheden en de rol van de Kamer als medewetgever.
De parlementaire ondervragingscommissie kwam eind vorig jaar met een vernietigend rapport over de toeslagenaffaire. Volgens de commissie zijn veel ouders ten onrechte van fraude beschuldigd en zijn de grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden. Vorige maand bood het kabinet in de nasleep daarvan zijn ontslag aan.
Overgrote meerderheid steunt
Een paar weken geleden stelden oppositiepartijen SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren, 50Plus en de Kamerleden Van Kooten-Arissen en Krol voor om een diepgaander onderzoek te doen: een enquête. Onder meer de regeringspartijen D66 en ChristenUnie kondigden al aan dat plan te steunen, een aantal andere partijen aarzelde nog.
SP-leider Marijnissen heeft hoge verwachtingen van de enquête.
Marijnissen: onderste steen moet boven
Bij de stemming vanmiddag bleek uiteindelijk dat de overgrote meerderheid van de Kamer met een enquête instemt. Alleen PVV en Forum voor Democratie keerden zich tegen het voorstel.
Bij de enquête moeten ook de aanbevelingen worden betrokken van de Kamercommissie die de problemen heeft onderzocht van uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst. Dat rapport moet nog verschijnen.
AD 11.02.2021 Nu ook het CDA om is, stemt een ruime meerderheid van de Tweede Kamer vandaag in met het SP-voorstel om een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire te houden. Daarmee zet het parlement zijn zwaarste middel in om de waarheid boven tafel te krijgen over burgers die vermorzeld worden door overheidsdiensten.
,,Het is een onvermijdelijke stap,’’ zegt Leijten. ,,De Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) heeft lang niet alles onderzocht. Er moet ook gekeken worden naar het onrechtmatig selecteren op nationaliteit en fraudeopsporing door andere overheidsdiensten. Maar ook naar de Tweede Kamer.’’ Voor de zomer van 2022 moeten alle openbare verhoren worden gehouden die het fundament vormen voor de parlementaire enquête.
Leijten wil ‘geen krappe meerderheid’ maar wenst dat deze parlementaire enquête ‘breed gedragen’ wordt. Nu het CDA aan boord is gekomen, is dat het geval. Voorstander zijn nu CDA, PvdA, GroenLinks, D66, SP, ChristenUnie, Denk, 50plus, Henk Krol en Femke Merel Van Kooten-Arissen. Onduidelijk is of de VVD nog zal voor stemmen.
Moeizaam
De moeizame totstandkoming van de ruime meerderheid voor deze enquête heeft volgens parlementariërs van diverse fracties te maken met de oplopende druk die komende kabinetsperiode op de Tweede Kamer komt. Er zullen dan vrijwel zeker nóg twee zware parlementaire enquêtes op stapel staan die het overheidsbeleid evalueren.. De ene gaat over de gaswinning in Groningen. De andere waartoe nog niet is besloten, zal naar men verwacht over het coronabeleid van dit kabinet gaan.
De Tweede Kamer gaat bij deze parlementaire enquête ook in de spiegel kijken. Het is immers de Tweede Kamer zelf die aandrong op fraudejacht naar burgers die later in de problemen kwamen. ,,Het gaat erom dat we de systemen blootleggen die van burgers die een foutje maken meteen fraudeurs maken,’’ zegt Leijten. ,,Dat gaat dus niet alleen over de belastingdienst, maar gaat ook over andere uitvoeringsorganisaties. En hoe persoonsgegevens zijn gedeeld met andere overheidsdiensten. Welke andere risicoselectie er naast de nationaliteit is gemaakt.’’
Het eerdere onderzoek van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag was er de oorzaak van dat het derde kabinet Rutte ten val kwam.
Telegraaf 11.02.2021 De verhoren over de toeslagenaffaire krijgen een vervolg in een parlementaire enquête. De Tweede Kamer stemt donderdag in met het zwaarste onderzoeksmiddel dat het tot zijn beschikking heeft. Na een aanpassing in het tijdschema heeft ook het CDA zich achter het plan van de SP geschaard.
De parlementaire enquête neemt de toeslagenaffaire als uitgangspunt, maar zal ook kijken naar het functioneren van de overheidsdiensten en de handhaving en fraudejacht die bij de kinderopvangtoeslag zo ontspoorde. De verhoren moeten al voor de zomer van 2022 afgerond zijn, zo staat in het meest recente voorstel van de SP.
Of de VVD met het voorstel in zal stemmen, is nog niet duidelijk. Ⓒ PHIL NIJHUIS
Dat laatste was nodig om in elk geval het CDA over de streep te trekken om voor de enquête te stemmen. Bij die partij, maar ook bij het CU, was er twijfel over de belasting van de Tweede Kamer. Die organiseert al een enquête naar de aardgaswinning en afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen. Daarnaast acht de Kamer het onvermijdelijk dat er ook een enquête zal komen naar de aanpak van de coronacrisis.
Door de verhoren van de toeslagenenquête al voor de zomer van 2022 te organiseren, zou dat voorkomen dat er te veel druk op de Kamer komt te liggen. CDA steunt het SP-plan nu, eerder gaven D66, GL, PvdA, DENK, 50Plus en de eenpitters Krol en Van Kooten-Arissen ook al aan het te steunen. Ook VVD en CU, dat eerder nog twijfelde, stemden donderdagmiddag in.
Getuigen onder ede
De SP wil al heel lang een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire, maar kreeg de Kamer lange tijd niet achter zich. Uiteindelijk kwam er in eerste instantie een parlementaire ondervraging, een iets lichter instrument. Daarin werden naast topambtenaren ook vele prominente politici gehoord, zoals PvdA-leider Asscher, premier Rutte en minister Hoekstra (Financiën).
Het rapport ’Ongekend onrecht’ van de ondervragingscommissie, dat in december werd gepubliceerd, leidde al tot het aftreden van het kabinet. En zorgde uiteindelijk voor zoveel onrust bij de PvdA-achterban dat Asscher vertrok als lijsttrekker.
Maar de SP zegt dat die commissie „lang niet alles heeft onderzocht” en wil een uitgebreider onderzoek om lessen te trekken. De commissie-Van Dam heeft bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar het selecteren op nationaliteit en de omgang met persoonsgegevens door de Belastingdienst.De parlementaire enquête is het zwaarste instrument dat het parlement heeft. De enquêtecommissie bestaat uit Kamerleden en kan informatie opeisen van ministeries.
MSN 11.02.2021 Advocaten die opkomen voor slachtoffers van de toeslagenaffaire reageren verheugd op de Kamerbrede steun voor een parlementaire enquête. “Hiermee zal alles goed worden uitgezocht en zal verantwoording worden afgelegd”, zegt advocaat Eva González Pérez, die tientallen ouders bijstaat en als eerste aan de bel trok over de behandeling van ouders die toeslagen ontvingen.
“Wij zijn blij met dit bericht”, zegt advocaat Vasco Groeneveld, die eerder namens tientallen slachtoffers aangifte heeft gedaan tegen premier Mark Rutte en vijf andere (oud-)bewindslieden. “Op grond van wat er nu bekend is verwachten wij dat nader onderzoek de verdenking tegen premier Rutte en de overige (oud-)bewindspersonen zal versterken.”
“De toeslagaffaire is de grootste inbreuk door de overheid op de rechtsorde in de moderne Nederlandse geschiedenis. Logisch en terecht dat er een parlementaire enquête zal plaatsvinden. Mijn cliënten zijn bereid om de enquêtecommissie alle informatie te geven die maar nodig is”, zegt Groeneveld.
Terecht
Eerder werd duidelijk dat het Openbaar Ministerie de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen. Namens een van die ouders begon advocaat Sébas Diekstra zo’n procedure. Hij noemt het “niet minder dan terecht” dat er een parlementaire enquête komt.
“De slachtoffers maar ook de samenleving verdienen een grondig onderzoek”, aldus Diekstra. “Nog altijd is niet alles in deze bizarre kwestie goed onderzocht en daardoor is het ook niet goed mogelijk om echt te leren van dit immense onrecht dat velen is aangedaan door de eigen overheid.” Hij zegt de parlementaire enquête “met heel veel belangstelling” te zullen volgen.
Vorige maand trad het kabinet af vanwege de affaire, waarin duizenden ouders ten onrechte als fraudeur werden aangemerkt. González Pérez noemde dat meer een “symbolische daad”. “Bij een parlementaire enquête wordt hopelijk alles naar buiten gebracht en komt de waarheid boven. Dat is belangrijk voor de ouders. Zij willen weten hoe dingen tot stand zijn komen.”
NU 11.02.2021 De Tweede Kamer stemt donderdag toch over een parlementaire enquête over de toeslagenaffaire en het bredere functioneren van overheidsdiensten. Het voorstel is een beetje aangepast, waardoor ook het CDA kan instemmen. Daarmee steunt een ruime meerderheid het voorstel om het overheidsschandaal uitgebreider te onderzoeken.
Naast het CDA stemmen ook D66, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, DENK, 50PLUS, Forum voor Democratie en de eenpitters Henk Krol en Femke Merel van Kooten-Arissen in met het voorstel van de SP. Of de VVD mee zal stemmen, is nog niet duidelijk.
Het CDA wilde meer duidelijkheid over de timing van de enquête. De PvdA maakte zich overigens ook nog zorgen dat het onderzoek mogelijk de parlementaire enquête naar de aardgaswinning en de afhandeling van de bevingsschade in Groningen in de weg zit. In het nieuwe voorstel is opgenomen dat de toeslagenverhoren voor de zomer van 2022 gehouden moeten worden. De Kamer stemde dinsdag in met het inhoudelijke voorstel voor de Groningenenquête, dus dat onderzoek gaat al snel van start.
De parlementaire enquête is het zwaarste instrument dat het parlement heeft. De enquêtecommissie bestaat uit Kamerleden en kan informatie opeisen van ministeries. Ook kunnen ambtenaren, politici en andere betrokkenen onder ede worden gehoord. Dit gebeurde al tijdens de parlementaire ondervraging naar het toeslagenschandaal, maar voor zo’n enquête krijgt de commissie langer de tijd. Daardoor kan het onderwerp beter worden uitgezocht.
Het rapport van de ondervragingscommissie, dat in december werd gepubliceerd, leidde al tot het aftreden van het kabinet. Maar de SP zegt dat die commissie “lang niet alles heeft onderzocht” en wil een uitgebreider onderzoek om lessen te trekken. De commissie-Van Dam heeft bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar het selecteren op nationaliteit en de omgang met persoonsgegevens door de Belastingdienst.
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
MSN 11.02.2021 De Tweede Kamer stemt donderdag toch over een parlementaire enquête over de toeslagenaffaire en het bredere functioneren van overheidsdiensten. Het voorstel is een beetje aangepast, waardoor ook het CDA kan instemmen. Daarmee steunt een ruime meerderheid het voorstel om het overheidsschandaal uitgebreider te onderzoeken.
Naast het CDA stemmen ook D66, GroenLinks, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, DENK, 50PLUS, Forum voor Democratie en de eenpitters Henk Krol en Femke Merel Van Kooten-Arissen in met het voorstel van de SP. Of de VVD mee zal stemmen, is nog niet duidelijk.
Het CDA wil meer duidelijkheid over de timing van de enquête. De PvdA maakte zich zorgen dat het onderzoek mogelijk de parlementaire enquête naar de aardgaswinning en de afhandeling van de bevingsschade in Groningen in de weg zit. In het nieuwe voorstel is opgenomen dat de toeslagenverhoren voor de zomer van 2022 moeten worden gehouden. De Kamer stemde dinsdag in met het inhoudelijke voorstel voor de Groningen-enquête, dus dat onderzoek gaat al snel van start.
Getuigen onder ede
De parlementaire enquête is het zwaarste instrument dat het parlement heeft. De enquêtecommissie bestaat uit Kamerleden en kan informatie opeisen van ministeries. Ook kunnen ambtenaren, politici en andere betrokkenen onder ede worden gehoord. Dit gebeurde al tijdens de parlementaire ondervraging naar het toeslagenschandaal, maar voor zo’n enquête krijgt de commissie langer de tijd. Daardoor kan het onderwerp beter worden uitgezocht.
Het rapport van de ondervragingscommissie, dat in december werd gepubliceerd, leidde al tot het aftreden van het kabinet. Maar de SP zegt dat die commissie „lang niet alles heeft onderzocht” en wil een uitgebreider onderzoek om lessen te trekken. De commissie-Van Dam heeft bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar het selecteren op nationaliteit en de omgang met persoonsgegevens door de Belastingdienst.
MSN 10.02.2021 Volgend jaar komt er een parlementaire enquête over de toeslagenaffaire. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunt een voorstel van de SP. De openbare verhoren moeten voor de zomer van 2022 worden gehouden.
Een parlementaire ondervragingscommissie concludeerde eind vorig jaar al dat gedupeerden ongekend onrecht is aangedaan. Het kabinet stapte op. Toch zijn nog altijd veel vragen over de toeslagenaffaire onbeantwoord.
Zwaarste onderzoeksinstrument
Heeft de overheid etnisch geprofileerd? Hoe ging de fraudeopsporing buiten de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst? En ook de vraag wat de rol is geweest van de Tweede Kamer, is nog onbeantwoord.
Om precies te achterhalen hoe het zover kon komen en wat kan worden gedaan om herhaling te voorkomen, stelde de SP voor om het zwaarste onderzoeksinstrument van de Tweede Kamer in te zetten. Een parlementaire enquête moet meer licht werpen op de mechanismen die hebben geleid tot het toeslagendrama, dat duizenden onschuldige ouders diep in de ellende stortte.
Het CDA twijfelde aanvankelijk over steun voor een parlementaire enquête, maar stemt nu toch voor. Daarmee is een meerderheid verzekerd. D66, GroenLinks, de PvdA en enkele andere partijen hadden eerder al laten weten het SP-voorstel te steunen.
Een van de zorgen van het CDA was dat er te veel parlementaire enquêtes tegelijk zouden worden gehouden. Het staat al vast dat er een enquête komt over de gaswinning in Groningen. De openbare verhoren van die enquête staan gepland voor de zomer van volgend jaar.
In de motie over de toeslagenenquête is nu opgenomen dat de Kamer erop aan koerst om de verhoren vóór de zomer van 2022 af te ronden. Zo moet worden voorkomen dat ze elkaar doorkruisen.
Wel trots
De enquête zal niet alleen gaan over de toeslagenaffaire en de Belastingdienst. Het onderzoek richt zich op de dienstverlening, handhaving en fraudebestrijding bij overheidsdiensten in bredere zin.
Drijvende kracht achter de enquête, SP-Kamerlid Renske Leijten, is ‘wel trots’ dat het gelukt is. “Zo kunnen we ervoor zorgen dat dit nooit meer zo mis kan gaan. Want het opsporen van fraude is belangrijk, maar het mag niet ontsporen.”
Opnieuw duiken racistische opmerkingen op in WhatsApp-berichten van leden van Forum voor Democratie (FVD).
Elsevier Weekblad (EW) publiceerde dinsdag citaten uit gesprekken met partijleider Thierry Baudet en kandidaat-Kamerleden Gideon van Meijeren (plek 6), Samuel Jong (15), Andreas Bakir (17) en Yanick Chevalier (23).
EW laat weten dat het blad een groot aantal van de berichten afdrukt en daar ook een schermafbeelding aan toevoegt, “als bewijs voor de authenticiteit van het materiaal”.
Telegraaf 10.02.2021
IQ
Volgens het blad zei Baudet in de zomer van vorig jaar dat “blanken gemiddeld een IQ scoren van 110” en dat het gemiddelde IQ van Hispanics en Afro-Amerikanen respectievelijk 90 en 75 is.
Telegraaf 11.02.2021
Ook zou hij in een gesprek met Gideon van Meijeren en Yanick Chevalier, die beiden op de FvD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen staan, hebben gezegd: “Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?” EW meldt dat Van Meijeren daarop “Hell no“ antwoordde.
Eerder op dinsdag liet de FVD-voorman op Twitter in een video weten dat hij er “niet meer op ingaat”. “Deze gekkigheid, deze stupide heksenjacht. Dit zijn de technieken van een totalitair regime”, maar ontkent de uitspraken niet.
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Baudet zet de citaten weg als niet serieus te nemen privéopmerkingen die niets met de partijstandpunten te maken hebben. “Misschien is er in privécontext ooit een grapje gemaakt.”
Maar wie het artikel leest, krijgt niet de indruk dat het om grapjes gaat. Er is wel een duidelijke trend zichtbaar van FVD’ers die discriminerende opmerkingen maken en ermee wegkomen.
Kopstukken
Echter, dit keer gaat het niet, zoals eind vorig jaar, om appgroepen van de jeugdtak JFvD, maar om groepen waarin kopstukken, inclusief partijleider Thierry Baudet, actief zijn.
In de groepen gaat het volgens EW onder meer over het verschil in IQ tussen witte mensen, ‘African Americans’ en ‘Hispanics’. Baudet vraagt in de groep ook ‘Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?’, waarop nummer zes op de lijst, Gideon van Meijeren, antwoordt: ,,Hell no.”
‘Het zijn grappen’
FVD’er Freek Jansen, de rechterhand van Baudet en tevens voorzitter van de jongerentak van de partij, stelt dat de media het probleem groter maken dan het is. ,,Dit soort berichten vind je ook in buurtapps, sportapps, studentenapps. Het zijn grappen, provocerende opmerkingen. Gewoon een beetje borrelpraat”, zegt de jonge FVD’er in het NPO2-programma Danny’s wereld, dat vanavond om 21.05 wordt uitgezonden.
Het maken van racistische grappen over gekleurde mensen gebeurt overal, suggereert Jansen. ,,Ik denk dat wij onder een vergrootglas liggen. Het is selectief. Als er bij ons iets in zo’n appje gebeurt, dan is het meteen groot nieuws. Als het ergens anders gebeurt niet.
Dat hebben we eerder gehad met de jongeren van VVD of CDA. Die maken de hele dag dit soort grappen, gaan veel verder met dit soort dingen. Dat komt niet in het achtuurjournaal. Het is selectieve verontwaardiging.“
Kotsende smiley
Volgens Jansen zijn veel mensen in Nederland overgevoelig geworden. ,,Je mag nergens meer grappen over maken. Ik vind dat je alles mag mogen zeggen, totdat je oproept tot geweld.”
Het beledigen van mensen hoort daar ook bij, vindt Jansen. ,,Waarom zijn mensen daar zó ontzettend gevoelig voor? Kijk eens naar een normale cabaretshow. Iedereen wordt continu beledigd. Al helemaal als je op de eerste rij zit. Dat is toch gewoon humor?”
In de gelekte appjes haalt Jansen, die als leider van de JFVD ook niet zou hebben ingegrepen na racistische appjes in de appgroepen van de jongerenafdeling, ook uit naar CDA’er Pieter Omtzigt.
Jansen zou hebben gezegd dat Omtzigt zich zal uitspreken voor de Black Lives Matter-beweging en dat het CDA over een diversiteitscommissie beschikt. Baudet zou daarop hebben gereageerd met een kotsende smiley.
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met “screenshots”. De reactie van @thierrybaudet:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Het stoort Jansen dat de media zich hier überhaupt mee bezig houden. ,,Je zit in een privé appgroep met elkaar grappen en grollen te maken. Je zit de hele dag onder hele hoge druk te werken. Dan ontstaat er een soort sfeertje, met slap gelul. Dat is niet wat in ons partijprogramma staat. Dat is niet waar wij moties over indienen. Dit is gewoon kroegpraat. Er worden rollenspellen gespeeld. Voor de rest is er niet zo veel achter te zoeken.”
FVD-Kamerlid en tweede man op de kieslijst Wybren van Haga is het met Jansen eens dat iedereen ‘in vrijheid bepaalde grappen moet kunnen maken’. Hij kent echter ‘de context’ van de berichten niet. ,,Maar ik ben het ermee eens dat het politiek niet handig is”, zegt hij tegen ANP. FVD-leider Thierry Baudet noemde de aantijgingen eerder ‘opgeklopte ophef’.
,,,Er bestaat zoiets als een privéruimte. Het onderscheid niet accepteren tussen privé en publiek hoort bij een totalitair regime.” Baudet meent dat journalisten zich laten gebruiken door het ‘kartelspel’ om FVD in ‘een heel onaangenaam daglicht’ te stellen. ,,Nederlanders kijken hier dwars doorheen.”
Of de uitingen van Baudet en andere Forumleden strafbaar zijn, daar twijfelt hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans niet aan. ,,Dit is duidelijk strafbaar”, zegt hij tegen Trouw.
Kritiek van Tweede Kamerleden
Verscheidene Kamerleden uitten forse kritiek op Forum voor Democratie, naar aanleiding van racistische berichten in WhatsApp-groepen van FVD:
Kamerlid Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) deelt het artikel op Twitter en schrijft erbij: ,,If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck.”
GroenLinks-leider Jesse Klaver en D66-Kamerlid Rob Jetten wijzen erop dat de VVD en het CDA in Brabant samenwerken met FVD. ,,Racisme, homofobie, vrouwen- en Jodenhaat. Allemaal in de appwisselingen van Baudet en z’n kameraden”, aldus Jetten op Twitter. ,,VVD en CDA zitten ondertussen vrolijk met Forum voor Democratie in de coalitie in Brabant. Daarmee krijgen racisme en discriminatie legitimiteit.”
Klaver vraagt zich af: ,,Als dit nog geen reden is voor CDA en VVD om te stoppen met de samenwerking met FvD in Brabant, wat dan wel?” PvdA-leider Lilianne Ploumen vindt het ‘afschuwelijk dat mensen zo over medemensen praten. Racisme en antisemitisme horen niet thuis in ons Nederland’.
Premier Mark Rutte wil vanwege de apps niet met Forum voor Democratie in een nieuw kabinet gaan zitten. ,,Ik zag het al niet gebeuren, maar na deze verschrikkelijke appjes – die overigens passen in een beeld dat we al langer van hem zien – is het landelijk echt onmogelijk geworden om met hem in een kabinet te gaan zitten”, zei Rutte. Volgens hem zijn de appjes racistisch. ,,Deze appjes die gaan alle grenzen over. Het is zo walgelijk. Homofoob, racistisch, het is echt verschrikkelijk.”
FVD implodeerde notabene eind vorig jaar nog toen Het Parool in november 2020 onthulde dat er binnen de partij antisemitische uitingen rond gingen en er met sympathie over nazisme, homofobie en extreemrechts werd gesproken. Er ontstond een leegloop en de partij duikelde in alle peilingen naar beneden.
Meerdere bestuursleden en FVD-politici zijn opgestapt uit onvrede met de wijze waarop Baudet omging met die uitlatingen.
AD 19.02.2021
Vraagtekens bij ledental FvD
Het aantal leden van van politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten, is het afgelopen jaar licht gegroeid. Volgens het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen steeg het met 1,3 procent. Begin dit jaar waren ruim 321.000 mensen lid van een partij, oftewel 2,4 procent van het aantal kiesgerechtigden.
Van alle partijen is Forum voor Democratie de grootste: die partij had op 1 januari 2021 naar eigen zeggen 45.322 leden, 3,7 procent meer dan een jaar eerder. Maar het Documentatiecentrum (van de Rijksuniversiteit Groningen) zet daar vraagtekens bij. Het wijst erop dat Forum begin december vorig jaar zei 45.000 leden te hebben. Toen werd na allerlei interne conflicten een referendum gehouden over de positie van partijleider Baudet.
‘Niet onwaarschijnlijk dat bij Forum leden zijn afgehaakt’
Het Centrum noemt het “niet onwaarschijnlijk” dat een deel van de 9000 leden die tegen Baudet stemden na het referendum is afgehaakt. Dat zou dan voor de jaarwisseling moeten zijn goedgemaakt door een minstens even grote instroom. Volgens het Documentatiecentrum is Forum daar niet transparant over: “De partij heeft ondanks enkele verzoeken geen nadere toelichting gegeven.” In een reactie zegt Forum tegen de NOS dat de opgegeven aantallen wel degelijk kloppen.
FVD-leider Baudet gaf neveninkomsten van 75.000 euro niet op bij Kamer
Thierry Baudet verdiende vorig jaar bijna 75.000 euro aan de verkoop van zijn boeken, maar heeft dat niet opgegeven bij de Tweede Kamer. Dat blijkt uit onderzoek van NU.nl.
Kamerleden zijn verplicht nevenactiviteiten en inkomsten daaruit op te geven in een openbaar register, om zo belangenverstrengeling te voorkomen en transparantie te garanderen. Volgens het reglement van de Tweede Kamer moeten ze dat uiterlijk één week na aanvaarding daarvan melden. Dat heeft Baudet nagelaten.
De voorman van Forum voor Democratie (FVD) kreeg vorig jaar voor de verkoop van zijn boeken bijna 75.000 euro aan royalty’s overgemaakt op de rekening van een bv, waarvan hij de enige aandeelhouder is.
In een reactie laat een woordvoerder weten dat de bv van Baudet over 2020 nog geen jaarstukken heeft opgemaakt en dat er nog geen belastingaangifte is gedaan. Dat moet voor 1 juni dit jaar gebeuren. “Thierry Baudet heeft nog geen dividend of een winstuitkering genoten uit de bv. Er valt dan ook nog niets op te geven”, aldus de woordvoerder.
Kamerleden moeten ook te verwachten inkomsten melden in het register, maar op de vraag waarom dat niet is gedaan, reageert FVD niet.
‘Sommige constructies lijken mij ongewenst’
“Baudet had dit gewoon moeten melden. Dat Baudet een bv heeft opgetuigd, verandert daar niets aan”, zegt Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit van organisaties aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
“Schimmige constructies lijken mij ongewenst. Politici moeten transparant zijn. Ze mogen best geld verdienen, maar dan moet dat wel duidelijk zijn. En dan zal een deel van hun inkomen als Kamerlid worden ingehouden. Als je niks te verbergen hebt, waarom zou je dan moeilijk doen?”
Kaag en Segers verontwaardigd na vraagtekens Baudet bij nazi-processen
Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet vindt de vervolging van nazi-kopstukken na de Tweede Wereldoorlog door het Neurenberg-tribunaal niet legitiem. Dat zei Baudet bij een verkiezingsbijeenkomst maandag 22 februari in Gouda. De uitspraken van Baudet leiden tot boze reacties, maar volgens de FVD-lijsttrekker zijn de uitspraken uit hun verband getrokken.
Als onderdeel van de verkiezingscampagne organiseert Forum voor Democratie bijeenkomsten door heel Nederland. Maandag 22 februari voerde Baudet campagne in Gouda. Daar kreeg hij aan het eind van zijn toespraak diverse vragen. Een man in het publiek vroeg Baudet over de coronamaatregelen en hoe er met demonstranten was omgegaan.
Telegraaf 23.02.2021
De vragensteller was zondag aanwezig bij een coronademonstratie op het Museumplein in Amsterdam. De politie beëindigde dat protest na enkele uren. De man vroeg aan Baudet:
‘Om iets voor half vier vond Femke (Halsema, burgemeester van Amsterdam – red.) weer een excuses om ons van het plein af te vegen, kijk eens, en ik denk van ja, Femke die dient weer Rutte maar ik heb eigenlijk zo’n beetje het idee van ja, zijn er nou eens geen mensen die eigenlijk voor een soort tribunaal moeten verschijnen?’
Baudet zei daarop:
‘Ik ben geen voorstander van strafrecht met terugwerkende kracht. Ik beschouw het Neurenberg tribunaal ook als illegitiem. Je moet niet met terugwerkende kracht mensen berechten. Wat je gewoon moet doen is via democratische weg dit regime wegstemmen. Dat moeten we doen. Dan kunnen ze een uitkering aanvragen, want het wachtgeld schaffen we wel af.’
Bekijk hier de vraag en het antwoord van Baudet vanaf 1:00:45:
2.Hoe bedoelde Baudet het volgens zichzelf?
Op Twitter verwees Baudet naar zijn boek De aanval op de natiestaat dat hij in 2012 schreef. Volgens Baudet kun je mensen niet veroordelen met wetten die na de daad zijn aangenomen. Baudet schreef op Twitter: ‘De onbeschrijflijke genocidale misdaden van de Duitsers hadden onder regulier nationaal recht bestraft kunnen en moeten worden.’
Ik zie “ophef” over iets dat ik gewoon al in mijn proefschrift De Aanval op de Natiestaat (2012) schreef: je kunt mensen niet veroordelen met wetten die pas zijn aangenomen nadat de feiten hebben plaatsgevonden. Dat heet legaliteitsbeginsel en vormt de basis van de rechtsstaat.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) is het niet eens met de lezing van Baudet. Op Twitter schrijft het CIDI: ‘De Neurenberg Processen illegitiem noemen is automatisch een legitimering van het extremisme wat hier terecht stond.’ Tegen De Telegraaf zegt CIDI-medewerker Aron Vrieler dat Baudets suggestie onjuist is dat de nazi’s onder het Duitse strafecht hadden kunnen worden berecht.
Ook vanuit de politiek wordt gereageerd op Baudets uitlatingen. D66-lijsttrekker Sigrid Kaag vraagt zich op Twitter af hoe Baudet het gerechtshof illegitiem durft te noemen en waarom VVD en CDA in Noord-Brabant nog met de partij samenwerken:
Het Neurenberg Tribunaal staat voor gerechtigheid, het recht ten overstaan van de gruwelen van de Shoah. Hoe durft Baudet dit gerechtshof illegitiem te noemen? En VVD, CDA, hoe kun je nog met Baudet samenwerken in Brabant? #D66
ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers zegt dat Baudet ‘ze weer bruin bakt’, doelend op de nazi-kleur. Ook zegt hij aan dat dit soort uitlatingen verklaart waarom Segers niet met Baudet wil samenwerken.
Het Neurenberg Tribunaal is illegitiem zijn en vergevend christendom is tot geen kruistocht meer in staat. Baudet bakt ze weer bruin.. Twee jaar geleden kreeg ik vaak de vraag waarom ik zo moeilijk deed over een coalitie met FvD. De vraag heeft zichzelf inmiddels beantwoord.
CIDI
@CIDI_nieuws
CIDI is geschokt door de uitspraak van Thierry Baudet. De Neurenberg Processen illegitiem noemen is automatisch een legitimering van het extremisme wat hier terecht stond. http://telegraaf.nl/nieuws/849356282/woede-om-neurenberg-uitspraak-baudet… 9:40 a.m. · 23 feb. 2021421173
4.Hoe kijken juristen naar het tribunaal?
EW interviewde onlangs Philippe Sands, jurist en hoogleraar aan het University College London. Sands publiceerde onder meer het boek Oost-Weststraat over de Joodse familie van zijn moederskant. Van de zeventig familieleden overleefde alleen de grootvader van Sands de Holocaust.
‘De meeste mensen weten helemaal niet dat dat allemaal in 1945 begon, al is het idee van het zelfbeschikkingsrecht natuurlijk veel ouder.’
‘In dat jaar werd voor het eerst gezegd dat de staat niet meer naar eigen goeddunken kon doen en handelen. Je kunt je onderdanen niet meer zo behandelen als je wilt. Een revolutionair moment. En je kunt niet verwachten dat zo’n moment binnen 75 jaar alles verandert, daar zijn eeuwen voor nodig. We staan nog maar aan het begin.’
‘En daarom is Neurenberg belangrijk: uiteindelijk voeren alle wegen daarnaartoe. De internationale zaken tegen Pinochet, Joegoslavië, Congo, Cambodja, hadden zonder de processen van Neurenberg niet gekund. De wereld is een betere plaats geworden door wat er in Neurenberg is gebeurd.’
Tegen de NOS zegt Marieke de Hoon, universitair docent internationaal strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam dat ‘de grote meerderheid van de internationaal rechtsgeleerden zal zeggen dat misdaden tegen de menselijkheid, die in zekere zin door het Neurenberg-tribunaal voor het eerst vervolgd werden, toen al wel voldoende verankerd waren in het internationaal recht om daarvoor te vervolgen. Ook al zijn er andere punten af te dingen op dit eerste tribunaal dat toentertijd in haast werd opgezet en in korte tijd, hele complexe zaken berechtte.’
Parool 12.03.2021 Appjes die rondgingen in appgroepen van Forum voor Democratie, onder meer over het verband tussen ras en IQ, zijn ‘racistische drek’ en partijleider Thierry Baudet deed eraan mee.
Dat zegt het inmiddels vertrokken FVD-Kamerlid en partijkopstuk Theo Hiddema in een turbulente uitzending van Jinek. Baudet liep richting het einde van de uitzending vroegtijdig weg, na grappen van cabaretier Martijn Koning.
Hiddema verklaart tegen Jinek-verslaggever Jaïr Ferwerda dat Baudet deze appjes inderdaad heeft verstuurd. Dat was ook de reden dat de nummer 2 van de partij vertrok. De FVD-leider weigert tot dusver dit zelf te bevestigen of te ontkennen, sinds weekblad EW (voorheen Elsevier) begin februari over de appjes berichtte. Bij Jinek ging hij er ook niet op in of hij dit soort berichten verstuurde, maar ontkende hij racistisch te zijn.
Hiddema greep in op het appverkeer. Later vertrok hij bij de partij, toen antisemitische appjes binnen de jongerenorganisatie JFVD aan het licht kwamen. Dat gebeurde voordat Baudets apps in de publiciteit kwamen, maar Hiddema wist daar toen al van. “Daarom ben ik daar toen ook weggelopen.” Hij zegt dat er belangrijkere dingen zijn dan ‘die spielerei’.
‘Oude koeien’
Baudet zei bij Jinek dat Hiddema met het woord ‘drek’ mediaophef bedoelt en dat hij met het woord ‘spielerei’ onderschrijft dat het om grapjes ging. De woorden van Hiddema, die hij nog steeds als een vriend beschouwt, moeten volgens Baudet met een korrel zout worden genomen. Ook vindt hij dat hij niet verplicht is om te openbaren wat hij wel of niet in privésituaties zegt. Hij verweet Jinek ‘oude koeien uit de sloot te halen’.
Eerder zei Baudet zelf dat er grapjes over en weer worden verstuurd in dit soort appgroepen en dat media de context van de opmerkingen niet begrepen. Baudet vroeg onder meer aan iemand in de appgroep of hij wilde dat diens zus ‘met een neger zou thuiskomen’.
Weglopen
Cabaretier Martijn Koning sloot de uitzending af en grapte daarin onder andere over het vermeende antisemitisme bij FVD en Baudets uitspraken over ‘homeopathische verdunning’ van het Nederlandse volk. Daarop verliet Baudet vroegtijdig de uitzending. Het is niet de eerste keer dat Baudet wegloopt tijdens een mediaoptreden. Eerder deed hij dat tijdens een interview met Emma Wortelboer.
NU 12.03.2021 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet deed mee aan racisme in appgroepen van de partij, zegt het inmiddels vertrokken Kamerlid en partijkopstuk Theo Hiddema donderdagavond in Jinek.
Hiddema vertelde tegen Jinek-verslaggever Jaïr Ferwerda dat Baudet onder meer meedeed aan groepen waarin het verband tussen ras en IQ werd besproken. Voor de advocaat was dat een reden om te vertrekken bij de partij.
De FVD-leider weigert tot dusver dit zelf te bevestigen of te ontkennen, sinds weekblad EW (voorheen Elsevier) begin februari over de appjes berichtte. Bij Jinek ging hij er ook niet op in, maar ontkende hij racistisch te zijn.
Hiddema greep naar eigen zeggen in op het appverkeer. Later vertrok hij bij de partij, toen antisemitische appjes binnen de jongerenorganisatie JFVD aan het licht kwamen. Dat gebeurde voordat Baudets apps in de publiciteit kwamen, maar Hiddema wist daar toen al van. “Daarom ben ik daar toen ook weggelopen.” Hij zegt dat er belangrijkere dingen zijn dan “die spielerei”.
Baudet en Hiddema zijn nog steeds vrienden
Hiddema omschreef de appjes als “racistische drek”. Baudet zei bij Jinek dat Hiddema met het woord “drek” de mediaophef bedoelt en dat hij met het woord “spielerei” onderschrijft dat het om grapjes ging.
De woorden van Hiddema, die hij nog steeds als een vriend beschouwt, moeten volgens hem dan ook met een korrel zout worden genomen. Ook vindt hij dat hij niet verplicht is om te openbaren wat hij wel of niet in privésituaties zegt. Hij verweet Jinek “oude koeien uit de sloot te halen”.
Voor Baudet was de uitzending van Jinek sowieso turbulent te noemen. Hij vertrok vroegtijdig uit de studio tijdens een ‘roast’ van Martijn Koning. De cabaretier beweerde onder meer dat alle antisemieten op Baudet gingen stemmen, maar dat die zich in hun “bruine hemd” gezet zouden voelen als Baudets vriendin, die volgens Koning Joods is, een kind zou krijgen. Hierna liep de FVD-leider weg.
Koning: RTL heeft mijn stuk voor uitzending niet van tevoren gezien
Koning laat in een verklaring op Twitter weten dat RTL de tekst van zijn ‘roast’ niet van tevoren heeft gezien. “Ik heb vandaag een stukje gedaan bij Jinek wat nogal wat stof heeft doen opwaaien”, schrijft hij. “Dit soort stukjes maak ik zonder overleg met de redactie van Jinek. Ik stuur nooit stukjes op van tevoren ter inzage.”
Politiek verslaggever Floor Bremer van RTL nam na de uitzending van Jinek afstand van de ‘roast’ van Koning. “Ik sta niet achter de tekst en distantieer mij totaal van de inhoud”, schreef Bremer op Twitter.
Koning zegt niet te willen dat redacties van tevoren zijn stukken inzien, omdat hij de vrijheid wil behouden om te kunnen zeggen wat hij wil. “Ik waardeer het enorm dat ik die vrijheid krijg. Ik hoop dat de opwinding nu weer kan gaan over wat er gezegd is aan tafel.” Koning doelt daarbij op het gesprek met Baudet.
Hiddema reageerde ook kritisch op de uitzending en op zijn interview in het programma. Volgens hem werd een positieve uitspraak van hem over Baudet buiten de montage gehouden. “Onvermeld is kennelijk gebleven dat ik ook heb gezegd dat ik Baudet heb leren kennen als een onbekommerd mensenkind dat te vrolijk in het leven staat om mensen vanwege een kleurtje te kunnen bejegenen. Zoveel bekrompenheid is hem vreemd.”
MSN 03.03.2021 Een kandidaat-Tweede Kamerlid van Forum voor Democratie verspreidt op zijn website en Twitter-account complottheorieën. Ab Kuijer staat op plek 31 op de lijst van de partij van Thierry Baudet en beweert onder meer dat George Soros, Bill Gates en de baas van het World Economic Forum achter de uitbraak van het coronavirus zitten.
Hij insinueert dat premier en VVD-lijsttrekker Mark Rutte pedofiel is en deelt een adres van een website vol met antisemitische artikelen en afbeeldingen, meldt Nieuwsuur. Kuijer gelooft ook niet dat Donald Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft verloren.
Een woordvoerder van Forum laat Nieuwsuur weten dat Kuijer op persoonlijke titel twittert en dat de tweets niet de partijstandpunten weergeven. “Verder laten we deze berichten van dhr. Kuijer graag voor zijn rekening”, aldus de woordvoerder.
Kuijer (1962) woont volgens de website van Forum sinds 2006 permanent in Zuid-Frankrijk. Hij was of is “radio-, tv- en reclamemaker, eigenaar van een internationaal marketingbedrijf gespecialiseerd in vastgoed”.
Baudet heeft eerder afstand genomen van complottheorieën. Maar op NOS op 3 zei hij vorige week: “Over het algemeen zie je bij de publieke omroep mensen die het verhaal van de regering herhalen. En het verhaal van de regering is weer ingefluisterd door het World Economic Forum, en de Wereldgezondheidsorganisaties, en de Verenigde Naties, en Bill Gates. Die allemaal dat pandemie-angstverhaal uitdragen.”
NU 03.03.2021 Het gerechtshof in Amsterdam roept Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet, oud-bestuurslid Rob Rooken en Paul Frentrop, de huidige fractievoorzitter in de senaat, op voor een verhoor in een smaadzaak die is aangespannen door voormalig FVD-penningmeester Henk Otten.
Het hof nam deze beslissingen in een zaak die in september 2019 door Otten is aangespannen. Hij deed destijds aangifte van smaad en laster nadat Forum voor Democratie (FVD) een eigengemaakt rapport openbaar had gemaakt waarin stond dat Otten fraudeerde met subsidiegeld.
Omdat FVD het onderzoek naar het ministerie van Binnenlandse Zaken doorstuurde, beschuldigde Otten de partij ook van lasterlijke aanklacht. Dat is het geval wanneer iemand opzettelijk een valse klacht of aangifte bij de overheid indient om iemand te beschadigen.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken liet destijds weten geen aanleiding te zien voor subsidiefraude en ook de eigen accountant van Forum voor Democratie liet weten dat de jaarrekening was goedgekeurd en “het totaalbeeld correct” was.
In juli 2019 werd Otten op basis van het rapport uit de partij gezet. Bij het onderzoek werd geen wederhoor toegepast, en het werd ook niet geschreven door externe onderzoekers. Otten noemde het “een flutrapport alleen gemaakt om mij te beschadigen”.
Otten en Baudet werkten drie jaar lang nauw samen
De breuk in 2019 betekende het einde van de samenwerking tussen Otten en Baudet. Het tweetal werkte drie jaar lang nauw samen. De partij kwam in 2017 met twee zetels in de Tweede Kamer en werd in 2019 via de Provinciale Statenverkiezingen zelfs de grootste in de Eerste Kamer.
De relatie tussen Baudet en Otten bekoelde toen laatstgenoemde via de media liet weten dat hij zich niet meer kon vinden in “de boreale praatjes” van zijn partijgenoot. Sindsdien zit Otten samen met oud-FVD-voorlichter Jeroen de Vries voor Groep Otten in de senaat.
Het Openbaar Ministerie besloot aanvankelijk geen vervolging in te stellen in de smaadzaak die door Otten was aangespannen, waarna hij beklag indiende bij het gerechtshof in Amsterdam. Dat heeft nu besloten de drie beklaagden op te roepen.
“Ik ben tevreden met deze beslissing, ook al heeft het lang geduurd”, aldus Otten. “Het is een noodzakelijke stap om tot strafrechtelijke vervolging van Baudet, Frentrop en Rooken te komen. Baudet heeft mijn reputatie zwaar beschadigd door zijn uitlatingen. Ik ga ervan uit dat ik volledig eerherstel zal krijgen.”
Als er personen schuldig worden bevonden in de smaadzaak, kunnen er geldboetes en gevangenisstraffen van maximaal twee jaar worden opgelegd.
Elsevier 23.02.2021 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet vindt de vervolging van nazi-kopstukken na de Tweede Wereldoorlog door het Neurenberg-tribunaal niet legitiem. Dat zei Baudet bij een verkiezingsbijeenkomst maandag 22 februari in Gouda. De uitspraken van Baudet leiden tot boze reacties, maar volgens de FVD-lijsttrekker zijn de uitspraken uit hun verband getrokken.
Als onderdeel van de verkiezingscampagne organiseert Forum voor Democratie bijeenkomsten door heel Nederland. Maandag 22 februari voerde Baudet campagne in Gouda. Daar kreeg hij aan het eind van zijn toespraak diverse vragen. Een man in het publiek vroeg Baudet over de coronamaatregelen en hoe er met demonstranten was omgegaan.
De vragensteller was zondag aanwezig bij een coronademonstratie op het Museumplein in Amsterdam. De politie beëindigde dat protest na enkele uren. De man vroeg aan Baudet:
‘Om iets voor half vier vond Femke (Halsema, burgemeester van Amsterdam – red.) weer een excuses om ons van het plein af te vegen, kijk eens, en ik denk van ja, Femke die dient weer Rutte maar ik heb eigenlijk zo’n beetje het idee van ja, zijn er nou eens geen mensen die eigenlijk voor een soort tribunaal moeten verschijnen?’
Baudet zei daarop:
‘Ik ben geen voorstander van strafrecht met terugwerkende kracht. Ik beschouw het Neurenberg tribunaal ook als illegitiem. Je moet niet met terugwerkende kracht mensen berechten. Wat je gewoon moet doen is via democratische weg dit regime wegstemmen. Dat moeten we doen. Dan kunnen ze een uitkering aanvragen, want het wachtgeld schaffen we wel af.’
Bekijk hier de vraag en het antwoord van Baudet vanaf 1:00:45:
2.Hoe bedoelde Baudet het volgens zichzelf?
Op Twitter verwees Baudet naar zijn boek De aanval op de natiestaat dat hij in 2012 schreef. Volgens Baudet kun je mensen niet veroordelen met wetten die na de daad zijn aangenomen. Baudet schreef op Twitter: ‘De onbeschrijflijke genocidale misdaden van de Duitsers hadden onder regulier nationaal recht bestraft kunnen en moeten worden.’
Ik zie “ophef” over iets dat ik gewoon al in mijn proefschrift De Aanval op de Natiestaat (2012) schreef: je kunt mensen niet veroordelen met wetten die pas zijn aangenomen nadat de feiten hebben plaatsgevonden. Dat heet legaliteitsbeginsel en vormt de basis van de rechtsstaat.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) is het niet eens met de lezing van Baudet. Op Twitter schrijft het CIDI: ‘De Neurenberg Processen illegitiem noemen is automatisch een legitimering van het extremisme wat hier terecht stond.’ Tegen De Telegraaf zegt CIDI-medewerker Aron Vrieler dat Baudets suggestie onjuist is dat de nazi’s onder het Duitse strafecht hadden kunnen worden berecht.
Ook vanuit de politiek wordt gereageerd op Baudets uitlatingen. D66-lijsttrekker Sigrid Kaag vraagt zich op Twitter af hoe Baudet het gerechtshof illegitiem durft te noemen en waarom VVD en CDA in Noord-Brabant nog met de partij samenwerken:
Het Neurenberg Tribunaal staat voor gerechtigheid, het recht ten overstaan van de gruwelen van de Shoah. Hoe durft Baudet dit gerechtshof illegitiem te noemen? En VVD, CDA, hoe kun je nog met Baudet samenwerken in Brabant? #D66
ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers zegt dat Baudet ‘ze weer bruin bakt’, doelend op de nazi-kleur. Ook zegt hij aan dat dit soort uitlatingen verklaart waarom Segers niet met Baudet wil samenwerken.
Het Neurenberg Tribunaal is illegitiem zijn en vergevend christendom is tot geen kruistocht meer in staat. Baudet bakt ze weer bruin.. Twee jaar geleden kreeg ik vaak de vraag waarom ik zo moeilijk deed over een coalitie met FvD. De vraag heeft zichzelf inmiddels beantwoord.
CIDI
@CIDI_nieuws
CIDI is geschokt door de uitspraak van Thierry Baudet. De Neurenberg Processen illegitiem noemen is automatisch een legitimering van het extremisme wat hier terecht stond. http://telegraaf.nl/nieuws/849356282/woede-om-neurenberg-uitspraak-baudet… 9:40 a.m. · 23 feb. 2021421173
4.Hoe kijken juristen naar het tribunaal?
EW interviewde onlangs Philippe Sands, jurist en hoogleraar aan het University College London. Sands publiceerde onder meer het boek Oost-Weststraat over de Joodse familie van zijn moederskant. Van de zeventig familieleden overleefde alleen de grootvader van Sands de Holocaust.
‘De meeste mensen weten helemaal niet dat dat allemaal in 1945 begon, al is het idee van het zelfbeschikkingsrecht natuurlijk veel ouder.’
‘In dat jaar werd voor het eerst gezegd dat de staat niet meer naar eigen goeddunken kon doen en handelen. Je kunt je onderdanen niet meer zo behandelen als je wilt. Een revolutionair moment. En je kunt niet verwachten dat zo’n moment binnen 75 jaar alles verandert, daar zijn eeuwen voor nodig. We staan nog maar aan het begin.’
‘En daarom is Neurenberg belangrijk: uiteindelijk voeren alle wegen daarnaartoe. De internationale zaken tegen Pinochet, Joegoslavië, Congo, Cambodja, hadden zonder de processen van Neurenberg niet gekund. De wereld is een betere plaats geworden door wat er in Neurenberg is gebeurd.’
Tegen de NOS zegt Marieke de Hoon, universitair docent internationaal strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam dat ‘de grote meerderheid van de internationaal rechtsgeleerden zal zeggen dat misdaden tegen de menselijkheid, die in zekere zin door het Neurenberg-tribunaal voor het eerst vervolgd werden, toen al wel voldoende verankerd waren in het internationaal recht om daarvoor te vervolgen. Ook al zijn er andere punten af te dingen op dit eerste tribunaal dat toentertijd in haast werd opgezet en in korte tijd, hele complexe zaken berechtte.’
NOS 22.02.2021 Op sociale media is ophef ontstaan over een uitspraak van Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Gouda. Bij het beantwoorden van een vraag uit het publiek betwistte de politicus de legitimiteit van het historische proces tegen nazi-kopstukken, na de Tweede Wereldoorlog in Neurenberg.
De vraag die vanuit het publiek gesteld werd, was of politici voor “een soort tribunaal” berecht moeten worden voor de coronamaatregelen die ze hebben genomen.
Baudet antwoordde daarop dat hij geen voorstander is van strafrecht met terugwerkende kracht. “Ik beschouw het Neurenberg-tribunaal ook als illegitiem”, zei de Forum-leider. “Je moet niet met terugwerkende kracht mensen berechten. Wat je gewoon moet doen, is via democratische weg dit regime wegstemmen. Dat moeten we doen, dan kunnen ze een uitkering aanvragen want het wachtgeld schaffen we wel af.”
Op Twitter spreken velen van een verkeerd en gevoelig voorbeeld van de politicus. Het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël is geschokt dat Baudet de Neurenbergprocessen erbij haalde.
Baudet heeft vanavond op Twitter uitgebreid gereageerd op de ontstane ophef. Hij zegt dat hij alleen wilde aangeven dat je mensen niet moet veroordelen met wetten die na de feiten geschreven zijn, en dat hij het voorbeeld gaf om de juridische grondslag van het Neurenberg-tribunaal weer te geven.
“Dat heet legaliteitsbeginsel en vormt de basis van een rechtsstaat”, schrijft Baudet. En: “Moord is en was altijd illegaal. De onbeschrijflijke genocidale misdaden van de Duitsers hadden onder regulier nationaal recht bestraft kunnen en moeten worden.”
Dat er onder internationaal juristen kritisch gekeken wordt naar het Neurenberg-tribunaal is overigens niet controversieel, zegt Marieke de Hoon, universitair docent internationaal strafrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Maar dit gaat meer over of het opzetten van een supranationaal tribunaal door de overwinnaars een vorm van overwinnaarsrecht was, niet of de misdaden die tegen de Joden en anderen werden gepleegd niet van de ernstigste vorm waren waarvoor de nazi’s gestraft moesten worden.”
“De grote meerderheid van de internationaal rechtsgeleerden zullen zeggen dat misdaden tegen de menselijkheid, die in zekere zin door het Neurenberg-tribunaal voor het eerst vervolgd werden, toen al wel voldoende verankerd waren in het internationaal recht om daarvoor te vervolgen. Ook al zijn er andere punten af te dingen op dit eerste tribunaal dat toentertijd in haast werd opgezet en in korte tijd, hele complexe zaken berechtte.”
Volgens De Hoon wekt Baudet de suggestie alsof die misdrijven niet zijn gepleegd. “Maar”, benadrukte ze, “dat is niet wat hij zegt. Hij zegt dat destijds het internationaal strafrecht nog niet zo ver gevorderd was om supranationaal stafrecht te vervolgen, daar kun je inderdaad discussie over hebben, hoewel hij hierin een minderheidsstandpunt vertegenwoordigt. Dus wat hij zegt is juridisch-wetenschappelijk eigenlijk niet zo spannend als zodanig. Maar het wekt wel de vraag op waarom hij dit überhaupt zegt en welke suggestie hij precies probeert te wekken.”
AD 22.02.2021 Het Neurenberg-tribunaal, dat uitspraak deed tegen de nazi-leiders die daar terecht hadden gestaan, is onwettig. Dat zei FvD-voorman Thierry Baudet maandagmiddag tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Gouda.
Verder gaf Baudet aan ‘geen voorstander te zijn’ van strafrecht met terugwerkende kracht. Zijn uitspraak over het ‘illegitieme Neurenberg-tribunaal’ wordt op Twitter sterk veroordeeld.
Ook Gouwenaar Donald Pagrach, jood en voorzitter van het Gouds Metaheerhuis, keurt Baudets woorden af. ,,Tachtig van mijn familieleden zijn in de oorlog vermoord.” Maar, zegt hij: wat je aandacht geeft, groeit. ,,Daar is het hem om te doen. Ach jeetje. Het is Baudet maar. Die heeft een cellentekort in zijn hoofd en is in alles mislukt.”
Pagrach: ,,Maar als hij het Neurenberg-tribunaal illegitiem vindt, wat vindt hij dan van het Internationaal Strafhof in Den Haag? Is de hele rechtsstaat illegitiem? En als hij zegt: ‘Ik ben geen voorstander van strafrecht met terugwerkende kracht’, wil hij dan preventief straffen?”
Moord
Zelf zei Baudet dat hij bedoelde dat je mensen niet kunt veroordelen met wetten die pas zijn aangenomen nadat de feiten hebben plaatsgevonden. ,,Dat heet het legaliteitsbeginsel en is de kern van een rechtsstaat. Moord was en is onaanvaardbaar. De genocidale misdaden van de Duitsers hadden onder regulier nationaal recht berecht kunnen worden.”
De voorlichter van Baudet laat weten dat de FvD-voorman zijn opmerking maakte nadat iemand in het publiek had gevraagd of ‘kartelpolitici’ na de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen berecht moeten worden. ,,De vraagsteller was al eerder bij een evenement in Zoetermeer. Daar begon hij ook over Neurenberg. Nu stelde hij weer de vraag of er een ‘soort tribunaal’ moet komen. Het antwoord was nee. In deze context vindt Baudet dat illegitiem.”
NOS 18.02.2021 Het aantal leden van politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten, is het afgelopen jaar licht gegroeid. Volgens het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen steeg het met 1,3 procent. Begin dit jaar waren ruim 321.000 mensen lid van een partij, oftewel 2,4 procent van het aantal kiesgerechtigden.
Van alle partijen is Forum voor Democratie de grootste: die partij had op 1 januari naar eigen zeggen 45.322 leden, 3,7 procent meer dan een jaar eerder. Maar het Documentatiecentrum (van de Rijksuniversiteit Groningen) zet daar vraagtekens bij. Het wijst erop dat Forum begin december vorig jaar zei 45.000 leden te hebben. Toen werd na allerlei interne conflicten een referendum gehouden over de positie van partijleider Baudet.
‘Niet onwaarschijnlijk dat bij Forum leden zijn afgehaakt’
Het Centrum noemt het “niet onwaarschijnlijk” dat een deel van de 9000 leden die tegen Baudet stemden na het referendum is afgehaakt. Dat zou dan voor de jaarwisseling moeten zijn goedgemaakt door een minstens even grote instroom. Volgens het Documentatiecentrum is Forum daar niet transparant over: “De partij heeft ondanks enkele verzoeken geen nadere toelichting gegeven.” In een reactie zegt Forum tegen de NOS dat de opgegeven aantallen wel degelijk kloppen.
Volgens de gegevens van het Documentatiecentrum is de PvdA met bijna 41.000 leden in grootte de tweede partij, al daalde het aantal licht. Op de derde plaats staat het CDA met ruim 37.000 leden, een teruggang van 4,6 procent ten opzichte van een jaar eerder. Daarna komen achtereenvolgens GroenLinks, SP, SGP, D66, ChristenUnie en VVD.
De VVD, die in de Tweede Kamer verreweg de grootste partij is en ook in de Peilingwijzer een straatlengte voorsprong heeft, neemt wat het aantal leden betreft ondanks een toename van 4,7 procent dus pas de negende plaats in.
D66 grootste stijger
Van alle partijen is D66 de grootste stijger: het aantal leden van die partij nam met 8,7 procent toe. Andere stijgers zijn GroenLinks (7,4 procent), Partij voor de Dieren (4,5) en ChristenUnie (1,0). 50Plus heeft relatief het grootste aantal afhakers: 26,6 procent.
Zoals elk jaar komt de PVV niet in de lijst voor: van die partij kun je geen lid worden.
AD 18.02.2021 Forum voor Democratie is volgens een eigen telling de grootste partij van Nederland, met ruim 45.000 leden. Maar wetenschappers vragen zich ernstig af of dit wel klopt. ,,Gezien het gedoe rond de partij is een stijging van het aantal leden helemaal niet volgens verwachting.’’
Het aantal leden van Forum voor Democratie is het afgelopen jaar met 3,7 procent gegroeid tot 45.322. Althans, dat blijkt uit cijfers die de partij zélf heeft aangeleverd bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen. Maar datzelfde DNPP plaatst nu grote vraagtekens bij het waarheidsgehalte van deze cijfers.
,,Begin december hield Forum voor Democratie een ledenreferendum over het partijleiderschap van Thierry Baudet, waarbij 9000 mensen tegen Baudet stemden’’, zegt hoogleraar Gerrit Voerman van de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Het is waarschijnlijk dat een deel van die tegenstemmers het partijlidmaatschap heeft opgezegd, maar dat zien we niet terug in het ledental.’’
In- en uitstroom
Ik begrijp niet dat Forum voor Democratie dit niet inzichtelijk wil maken, aldus Gerrit Voerman, hoogleraar Rijksuniversiteit Groningen.
Ondanks herhaalde verzoeken van Voerman weigert Forum voor Democratie inzichtelijk te maken wat de precieze in- en uitstroom van leden was. ,,Wij hebben dit gevraagd aan de voorlichter en de penningmeester van de partij, maar wij kregen nul op het rekest’’, aldus Voerman. Andere politieke partijen hebben wél het ledenverloop op jaarbasis doorgegeven. ,,Ik begrijp niet dat Forum voor Democratie dit niet inzichtelijk wil maken. De partij is niet transparant.’’
Voerman wijst erop dat de ledentallen van 50Plus en Denk het afgelopen jaar zijn teruggelopen, zeer waarschijnlijk door de interne problemen en ruzies binnen die partijen. ,,Je zou verwachten dat je bij Forum voor Democratie iets vergelijkbaars ziet, zeker gezien het feit dat veel volksvertegenwoordigers de partij hebben verlaten. Gezien het gedoe rond de partij is een stijging van het aantal leden helemaal niet volgens verwachting.’’
Onze video’s bereiken miljoenen mensen op social media, op onze manifestaties komen elke dag honderden mensen af, onze crowdfundings gaan door het dak en elke dag sluiten zich legio mensen aan bij onze beweging. Maar “wetenschappers” twijfelen aan de ledengroei van #FVD?!
De twijfel over het Forum-ledental is niet nieuw. Vorig jaar bleek dat de partij niet kon bewijzen dat alle leden hun contributie hadden betaald. Een accountant weigerde het ledental goed te keuren. Partijleider Baudet zei toen dat voormalig penningmeester Henk Otten er met een deel van de administratie vandoor was gegaan. De ledentallen zijn belangrijk voor politieke partijen, omdat die cijfers deels bepalen hoeveel subsidie een partij ontvangt.
Een woordvoerder van Forum voor Democratie laat weten dat gegevens over de precieze in- en uitstroom van leden ‘campagnegevoelige informatie’ zijn. ,,Dat is strategische informatie voor andere partijen, dat houden wij liever voor onszelf.’’ Dat andere partijen de cijfers wél openbaar hebben gemaakt, maakt volgens de woordvoerder niet uit. ,,Wij zijn anders dan andere partijen.’’
D66 en GroenLinks
D66 en GroenLinks kregen er het afgelopen jaar de meeste leden bij. Bij D66 steeg het aantal leden met 8,7 procent tot ruim 27.000. GroenLinks groeide met 7,4 procent tot een kleine 32.700 leden. Bij de VVD was de stijging 4,7 procent en bij de Partij voor de Dieren 4,5 procent. Het CDA zag het ledental juist afnemen met 4,6 procent.
NU 13.02.2021 Thierry Baudet verdiende vorig jaar bijna 75.000 euro aan de verkoop van zijn boeken, maar heeft dat niet opgegeven bij de Tweede Kamer. Dat blijkt uit onderzoek van NU.nl.
Kamerleden zijn verplicht nevenactiviteiten en inkomsten daaruit op te geven in een openbaar register, om zo belangenverstrengeling te voorkomen en transparantie te garanderen. Volgens het reglement van de Tweede Kamer moeten ze dat uiterlijk één week na aanvaarding daarvan melden. Dat heeft Baudet nagelaten.
De voorman van Forum voor Democratie (FVD) kreeg vorig jaar voor de verkoop van zijn boeken bijna 75.000 euro aan royalty’s overgemaakt op de rekening van een bv, waarvan hij de enige aandeelhouder is.
In een reactie laat een woordvoerder weten dat de bv van Baudet over 2020 nog geen jaarstukken heeft opgemaakt en dat er nog geen belastingaangifte is gedaan. Dat moet voor 1 juni dit jaar gebeuren. “Thierry Baudet heeft nog geen dividend of een winstuitkering genoten uit de bv. Er valt dan ook nog niets op te geven”, aldus de woordvoerder.
Kamerleden moeten ook te verwachten inkomsten melden in het register, maar op de vraag waarom dat niet is gedaan, reageert FVD niet.
‘Sommige constructies lijken mij ongewenst’
“Baudet had dit gewoon moeten melden. Dat Baudet een bv heeft opgetuigd, verandert daar niets aan”, zegt Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit van organisaties aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
“Schimmige constructies lijken mij ongewenst. Politici moeten transparant zijn. Ze mogen best geld verdienen, maar dan moet dat wel duidelijk zijn. En dan zal een deel van hun inkomen als Kamerlid worden ingehouden. Als je niks te verbergen hebt, waarom zou je dan moeilijk doen?”
Andere Kamerleden, zoals Kamervoorzitter Khadija Arib, SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij en GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver, meldden wel in het register dat ze boeken hebben uitgegeven en dat ze daar inkomsten uit verwachten dan wel hebben ontvangen. Voormalig PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher laat weten dat de uitgever de opbrengst van zijn boek rechtstreeks aan de partij heeft overgemaakt.
Op het niet-melden van nevenactiviteiten staan geen sancties, maar vanaf april gaat dat veranderen. Een onafhankelijke commissie kan Kamerleden die niet voldoen aan hun meldingsplicht, in het uiterste geval schorsen.
In november vorig jaar constateerde het televisieprogramma Zembla al dat Baudet had verzuimd om te melden dat hij bestuurder van een eigen bv was en dat hij ook de inkomsten niet had opgegeven. Baudet noemde de meldingsplicht in het programma “onzin”.
De boeken van Baudet worden verkocht door Amsterdam Books, een uitgeverij van de partij. “Zo verdient Thierry Baudet meer aan zijn werk dan bij een andere uitgeverij én verdient Forum voor Democratie ook geld aan zijn werk in plaats van een andere uitgeverij”, aldus de woordvoerder van FVD.
Het boek De politiek van het gezond verstand kostte bijvoorbeeld 12 euro om te maken en distribueren. Gesigneerde exemplaren kosten 40 euro; een winst van bijna 28 euro per boek, waarvan de helft naar Baudet gaat. Bij een regulier boekencontract krijgt een auteur bij een reguliere uitgeverij tussen de 10 en 15 procent over de verkoopprijs minus de btw.
Baudet is degene die het geld betaalt én ontvangt
Bij FVD is een ingewikkelde constructie opgetuigd: het bestuur van de partij, waarvan Baudet de voorzitter is, is tevens bestuurder van FVD BV, waaronder ook de boekenuitgeverij valt. De bestuurder Baudet beslist dus over de omvang van de royalty’s die hem via zijn eigen bv als privépersoon worden uitgekeerd.
In de integriteits- en gedragscode van FVD staat dat de partij streeft naar “maximale transparantie over besluiten, beloningen, posities en verantwoordelijkheden”.
Volgens de partij is de integriteit gegarandeerd doordat de dagelijkse leiding van FVD BV in handen is van bestuurslid en ervaren uitgever Silvio de Groot, die de contracten opstelt, en doordat de boekhouding wordt gecontroleerd door een externe accountant.
De partij laat weten “verheugd” te zijn met Amsterdam Books als uitgever van het werk van Baudet, omdat hij “meer boeken heeft geschreven én verkocht dan alle fractievoorzitters van de kartelpartijen bij elkaar”.
AD 11.02.2021 Freek Jansen, kandidaat-Kamerlid en vertrouweling van partijvoorzitter Thierry Baudet, noemt de jongste aantijgingen van racisme aan het adres van Forum voor Democratie ‘selectieve verontwaardiging’.
De nummer zeven op de kieslijst stelt dat er in talloze WhatsApp-gesprekken dezelfde soort grappen worden gemaakt. ,,De jongeren van VVD en CDA gaan veel verder. Maar daar maak je geen item over”, zegt Jansen in gesprek met programmamaker Danny Ghosen.
EW (voorheen Elsevier) publiceerde dinsdag screenshots van en citaten uit FVD-WhatsApp-groepen. Dit keer gaat het niet, zoals eind vorig jaar, om appgroepen van de jeugdtak van de partij, maar om groepen waarin kopstukken, inclusief partijleider Thierry Baudet, actief zijn.
In de groepen gaat het volgens EW onder meer over het verschil in IQ tussen witte mensen, ‘African Americans’ en ‘Hispanics’. Baudet vraagt in de groep ook ‘Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?’, waarop nummer zes op de lijst, Gideon van Meijeren, antwoordt: ,,Hell no.”
‘Het zijn grappen’
FVD’er Freek Jansen, de rechterhand van Baudet en tevens voorzitter van de jongerentak van de partij, stelt dat de media het probleem groter maken dan het is. ,,Dit soort berichten vind je ook in buurtapps, sportapps, studentenapps. Het zijn grappen, provocerende opmerkingen. Gewoon een beetje borrelpraat”, zegt de jonge FVD’er in het NPO2-programma Danny’s wereld, dat vanavond om 21.05 wordt uitgezonden.
Het maken van racistische grappen over gekleurde mensen gebeurt overal, suggereert Jansen. ,,Ik denk dat wij onder een vergrootglas liggen. Het is selectief. Als er bij ons iets in zo’n appje gebeurt, dan is het meteen groot nieuws. Als het ergens anders gebeurt niet.
Dat hebben we eerder gehad met de jongeren van VVD of CDA. Die maken de hele dag dit soort grappen, gaan veel verder met dit soort dingen. Dat komt niet in het achtuurjournaal. Het is selectieve verontwaardiging.“
Kotsende smiley
Volgens Jansen zijn veel mensen in Nederland overgevoelig geworden. ,,Je mag nergens meer grappen over maken. Ik vind dat je alles mag mogen zeggen, totdat je oproept tot geweld.”
Het beledigen van mensen hoort daar ook bij, vindt Jansen. ,,Waarom zijn mensen daar zó ontzettend gevoelig voor? Kijk eens naar een normale cabaretshow. Iedereen wordt continu beledigd. Al helemaal als je op de eerste rij zit. Dat is toch gewoon humor?”
In de gelekte appjes haalt Jansen, die als leider van de JFVD ook niet zou hebben ingegrepen na racistische appjes in de appgroepen van de jongerenafdeling, ook uit naar CDA’er Pieter Omtzigt.
Jansen zou hebben gezegd dat Omtzigt zich zal uitspreken voor de Black Lives Matter-beweging en dat het CDA over een diversiteitscommissie beschikt. Baudet zou daarop hebben gereageerd met een kotsende smiley.
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met “screenshots”. De reactie van @thierrybaudet:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Het stoort Jansen dat de media zich hier überhaupt mee bezig houden. ,,Je zit in een privé appgroep met elkaar grappen en grollen te maken. Je zit de hele dag onder hele hoge druk te werken. Dan ontstaat er een soort sfeertje, met slap gelul. Dat is niet wat in ons partijprogramma staat. Dat is niet waar wij moties over indienen. Dit is gewoon kroegpraat. Er worden rollenspellen gespeeld. Voor de rest is er niet zo veel achter te zoeken.”
FVD-Kamerlid en tweede man op de kieslijst Wybren van Haga is het met Jansen eens dat iedereen ‘in vrijheid bepaalde grappen moet kunnen maken’. Hij kent echter ‘de context’ van de berichten niet. ,,Maar ik ben het ermee eens dat het politiek niet handig is”, zegt hij tegen ANP. FVD-leider Thierry Baudet noemde de aantijgingen eerder ‘opgeklopte ophef’.
,,,Er bestaat zoiets als een privéruimte. Het onderscheid niet accepteren tussen privé en publiek hoort bij een totalitair regime.” Baudet meent dat journalisten zich laten gebruiken door het ‘kartelspel’ om FVD in ‘een heel onaangenaam daglicht’ te stellen. ,,Nederlanders kijken hier dwars doorheen.”
Of de uitingen van Baudet en andere Forumleden strafbaar zijn, daar twijfelt hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans niet aan. ,,Dit is duidelijk strafbaar”, zegt hij tegen Trouw.
Kritiek van Tweede Kamerleden
Verscheidene Kamerleden uitten forse kritiek op Forum voor Democratie, naar aanleiding van racistische berichten in WhatsApp-groepen van FVD:
Kamerlid Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) deelt het artikel op Twitter en schrijft erbij: ,,If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck.”
GroenLinks-leider Jesse Klaver en D66-Kamerlid Rob Jetten wijzen erop dat de VVD en het CDA in Brabant samenwerken met FVD. ,,Racisme, homofobie, vrouwen- en Jodenhaat. Allemaal in de appwisselingen van Baudet en z’n kameraden”, aldus Jetten op Twitter. ,,VVD en CDA zitten ondertussen vrolijk met Forum voor Democratie in de coalitie in Brabant. Daarmee krijgen racisme en discriminatie legitimiteit.”
Klaver vraagt zich af: ,,Als dit nog geen reden is voor CDA en VVD om te stoppen met de samenwerking met FvD in Brabant, wat dan wel?” PvdA-leider Lilianne Ploumen vindt het ‘afschuwelijk dat mensen zo over medemensen praten. Racisme en antisemitisme horen niet thuis in ons Nederland’.
Premier Mark Rutte wil vanwege de apps niet met Forum voor Democratie in een nieuw kabinet gaan zitten. ,,Ik zag het al niet gebeuren, maar na deze verschrikkelijke appjes – die overigens passen in een beeld dat we al langer van hem zien – is het landelijk echt onmogelijk geworden om met hem in een kabinet te gaan zitten”, zei Rutte. Volgens hem zijn de appjes racistisch. ,,Deze appjes die gaan alle grenzen over. Het is zo walgelijk. Homofoob, racistisch, het is echt verschrikkelijk.”
AD 10.02.2021 Na de scheuring van zijn partij hoopte Thierry Baudet een frisse doorstart te maken. Met een opgeschoonde lijst kandidaten voor de verkiezingen. Nu liggen ook die trouwe discipelen onder vuur.
Thierry Baudet lachte als een boer met kiespijn en zei: ,,Dit is een heksenjacht!” En tegen journalisten: ,,Kijk naar jezelf, echt. Wat een nepophef”, aldus de Forum-leider dinsdagmiddag.
Toch moet Baudet vooral het gevoel hebben dat hij een déjà vu beleeft. Weer een affaire. Weer opgedoken appjes. Weer aantijgingen van racisme.
Uit gelekte Whatsappjes, die bij Elsevier Weekblad belandden, blijkt dat Baudet vorig jaar intelligentie toeschreef aan ras. In juli appte hij partijgenoten dat blanken gemiddeld een IQ scoren van 110, terwijl dat voor Hispanics 90 is en voor Afro-Amerikanen 75. De herkomst van die getallen is niet duidelijk.
Toen een partijgenoot in 2018 ras aan intelligentie koppelde, zei Baudet nog dat die bedoelde dat bepaalde mensen minder toegang hebben tot onderwijs. Maar volgens Elsevier appte Baudet in juli zelf: ‘Bovendien: african americans wonen al 150 jaar in Amerika. Scoren nog steeds 40 IQ punten lager.’ De vraag is of Baudet hiermee bedoelt dat ras wel degelijk een rol speelt, wat volgens de wetenschap een fabeltje is.
Grapje
Hij ontkent niet de berichtjes te hebben geschreven, maar wilde ze ook niet toelichten. ‘Hooguit’ zou er ‘ooit’ een ‘grapje’ zijn gemaakt.
Toch raakt het zijn amper opgekrabbelde partij hard. Amper bekomen van de totale scheuring na antisemitische berichten in de appgroepen van jongerentak JFVD, is er nu weer ophef. En nu wordt ook zijn opgeschoonde kandidatenlijst bekritiseerd. En dat amper vijf weken voor de verkiezingen.
Die lijst met Tweede Kamerkandidaten was al een verzameling van achterblijvers. Bij de eerste 20 zitten vier JFvD’ers, waaronder Freek Jansen (op 7), om wie de vorige affaire goeddeels ging. Onder zijn ogen zouden antisemitische berichten zijn gewisseld. Hij had bovendien een hand in de ‘boreale’ speech van Baudet en werd door zijn vorige werkgever beschuldigd van het relativeren van de Holocaust.
Ik heb wel een voorkeur of mag dat ook niet meer? Ik heb geen last van de negers in Afrika als ze maar daar blijven, aldus Andreas Bakir, Nummer 17 op de kandidatenlijst.
Ditmaal liggen ook twee andere kandidaten onder vuur. Zo zou Baudet in een app-discussie met Gideon van Meijeren (nummer 6) en Yanick Chevalier (nummers 23) hebben geschreven: ,,Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?” Het antwoord van Van Meijeren: ,,Hell no”
Oud-militair en jurist Van Meijeren, ook Statenlid in Zuid-Holland, is één van de jeugdige fractiemedewerkers die Baudet en Jansen trouw bleven na de vorige affaire en zo zijn weg vond op de kandidatenlijst.
Negers
De 32-jarige Van Meijeren is nu als beleidsmedewerker van de fractie één van de meest naaste vertrouwelingen van Baudet. Net als IT’er Andreas Bakir, de nummer 17 op de lijst. Deze 26-jarige Enschedeër van Assyrische komaf, een verdwenen rijk dat ooit lag in waar nu Irak ligt, weet naar eigen zeggen ‘hoe het is om in een diaspora te leven’. Hij wil ‘Nederland hiervoor behoeden’ door ‘migratiestromen aan banden te leggen’.
Ook Bakirs appjes liggen nu onder vergrootglas. Zo liet hij weten dat hij en FvD-medewerker Yanick Chevalier (23 op de lijst) wegliepen uit een filmvoorstelling in Den Haag, waar ze de gast waren van de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra. Daar werd de musicalfilm Hamilton vertoond.
Bakir in een app: ,,Yanick en ik zijn trouwens na ongeveer een halfuur de voorstelling gezien te hebben vertrokken. Hamilton werd gespeeld door een arabier, Washington door een Latino, de koning van Engeland werd geportretteerd alsof het iemand met het syndroom van down was. Voor de rest waren het letterlijk alleen maar negers, I kid you not.”
Ook appte Bakir: ,,Ik haat negers niet ze hoeven niet allemaal dood ofzo. Ik heb wel een voorkeur of mag dat ook niet meer? Ik heb geen last van de negers in Afrika als ze maar daar blijven.”
Of de anderen op de kandidatenlijst zich nu tegen Bakir en anderen zullen keren, is maar zeer de vraag.
Alle kandidaten dienden zich voor Baudets eerdere uitspraken aan. Dat de partijleider zei dat hij wil dat ‘Europa dominant blank blijft en cultureel zoals het is’ deerde hen niet. Evenmin dat Baudet vreesde dat Nederland ‘homeopathisch’ zou worden ‘verdund’ door migratie.
Trouw
Kamerlid Wybren van Haga (nummer 2), Fortuyn-chauffeur Hans Smolders (nummer 4), tolk Simone Kerseboom (5), bedrijfskundige Pepijn van Houwelingen (8), Statenlid Ralf Dekker (9) en zangeres Joyce Vastenhouw (10) schoven juist naar voren na de vorige affaire.
Bedrijfseconoom en penningmeester Olaf Ephraim (nummer 3) was nota bene aanwezig bij het veelbesproken diner in november waar Baudet zou hebben gesproken van ‘domme negers’. En zou hebben gezegd: ,,Bijna iedereen die ik ken is antisemiet.”
Ephraim bleef, net als Van Haga en Smolders. Jansen steeg zelfs op de lijst. Het is maar de vraag of de overgebleven FvD-aanhangers zich nu ook nog laten afschrikken.
Telegraaf 09.02.2021 Thierry Baudet ligt onder vuur nadat EW Magazine screenshots publiceerde van gesprekken uit WhatsApp-groepen van Forum voor Democratie. De partijleider zou zelf racistische berichten hebben verspreid. Als journalisten hem om een reactie vragen wil hij niet op de zaak ingaan.
MSN 09.02.2021 Verscheidene Kamerleden uiten dinsdag forse kritiek op Forum voor Democratie, naar aanleiding van een artikel in EW (voorheen Elsevier). Dat blad schrijft over racistische berichten in WhatsApp-groepen van FVD.
Kamerlid Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) deelt het artikel, waarin onder meer uitspraken van FVD-leider Thierry Baudet worden aangehaald, op Twitter en schrijft erbij: “If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck”.
GroenLinks-leider Jesse Klaver en D66-Kamerlid Rob Jetten wijzen erop dat de VVD en het CDA in Brabant samenwerken met FVD. “Racisme, homofobie, vrouwen- en Jodenhaat. Allemaal in de appwisselingen van Baudet en z’n kameraden”, aldus Jetten op Twitter. “VVD en CDA zitten ondertussen vrolijk met Forum voor Democratie in de coalitie in Brabant. Daarmee krijgen racisme en discriminatie legitimiteit.”
Afschuwelijk
Klaver vraagt zich af: “Als dit nog geen reden is voor CDA en VVD om te stoppen met de samenwerking met FvD in Brabant, wat dan wel?”
PvdA-leider Lilianne Ploumen vindt het “afschuwelijk dat mensen zo over medemensen praten. Racisme en antisemitisme horen niet thuis in ons Nederland.”
Screenshots
EW publiceerde dinsdag screenshots van en citaten uit FVD-WhatsApp-groepen. In de groepen, waarin kopstukken van de partij actief zijn, gaat het volgens EW onder meer over het verschil in IQ tussen witte mensen, “African Americans” en “Hispanics”. Baudet zegt daarover: “100 is het GEMIDDELDE. Dus blank 110, hispanic 90, african 75 oid.” Ook gebruiken de FVD’ers in de gesprekken meerdere racistische termen en wordt er gescholden met het woord ‘homo’.
EW trof naar eigen zeggen geen antisemitisme in de berichten aan. De jongerenafdeling van de FVD raakte al wel meerdere malen in opspraak vanwege onder meer antisemitische uitingen op sociale media.
Baudet zelf noemt het artikel van EW in een reactie “opgeklopte ophef” maar ontkent het bestaan van de appjes dinsdag niet.
AD 09.02.2021 Thierry Baudet en diverse kandidaten op de kieslijst van Forum voor Democratie (FVD) zouden zich in WhatsAppgroepen van hun partij racistisch hebben geuit. Dat schrijft weekblad Elsevier, dat zegt te beschikken over conversaties in twee appgroepen. Baudet zegt dat er ‘hooguit ooit een grapje is gemaakt’.
Baudet en enkele van zijn partijprominenten zouden zich racistisch en homofoob hebben uitgelaten. Zo zou Baudet op 29 juli van vorig jaar tegen zijn partijvrienden hebben gezegd dat blanken gemiddeld een IQ scoren van 110, terwijl dat voor Hispanics 90 is en voor Afro-Amerikanen 75.
Eerder al koppelde een FVD’er intelligentie aan afkomst van volkeren. Baudet zei later dat hij bedoelde dat bepaalde mensen minder toegang hebben tot onderwijs. Maar volgens Elsevier appte hij nu ook: ,,Bovendien: african americans wonen al 150 jaar in Amerika. Scoren nog steeds 40 IQ punten lager.” De vraag is of hij hiermee bedoelt dat ras wel degelijk een rol speelt.
In een discussie met Gideon van Meijeren en Yanick Chevalier, die nu de nummers 6 en 23 op de kandidatenlijst zijn, zou Baudet hebben geschreven: ‘Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?’ Het antwoord van Van Meijeren zou ‘Hell no’ zijn geweest. Baudet spreekt dat vervolgens niet tegen en corrigeert hen evenmin, maar stuurt een icoontje van een geschrokken kat.
Volgens Elsevier zouden medewerkers Andreas Bakir en Samuel Jong, ook kandidaten 17 en 15 voor de komende verkiezingen, in een groepsapp hebben aangedrongen op een verbod van Netflix, vanwege een serie waarin een seksuele relaties tussen blanke vrouwen en zwarte mannen zou worden gepropageerd.
Jongeren
Forum kwam vorig jaar in opspraak vanwege racistische berichten in appgroepen van de jongerentak JFVD. Daarop volgden onthullingen van partijgenoten dat Baudet zich tijdens een diner antisemitisch zou hebben uitgelaten. Ook zou Baudet hebben gezegd dat ‘corona de wereld in gebracht is door George Soros’, de in rechtse kringen omstreden filantroop. Die zou ‘onze vrijheid’ willen ‘afnemen om een nieuwe wereldheerschappij te starten’.
Baudet sprak daarna echter met klem tegen dat er in zijn partij ruimte zou zijn geweest voor racisme of homofobie. Dat Elsevier nu berichten publiceert die door Baudet zelf geschreven zijn, is in die zin een nieuwe wending. Het blad zegt screenshots te gaan publiceren waaruit blijkt dat de partijleider zelf uit de bocht is gevlogen.
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met “screenshots”. De reactie van @thierrybaudet:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Baudet zelf heeft gereageerd via een filmpje op Twitter. Volgens hem wil het ‘kartel’ dat ‘als de dood is voor onze opkomst’ hem beschadigen. Baudet suggereert dat de berichten afkomstig zijn van voormalig FvD’ers die bij de partij vertrokken uit onvrede over Baudet en de affaires. Hij spreekt van de ‘Judas-alliantie’ van JA21 waar veel afvalligen zijn neergestreken onder de vleugels van Annabel Nanninga en Joost Eerdmans.
Baudet zegt dat er ‘hooguit ooit een grapje is gemaakt’. ,,Je kunt niet op die manier mensen afrekenen.”
In de appjes haalt Freek Jansen, die als leider van de JFVD niet zou hebben ingegrepen na racistische appjes in de appgroepen van de jongerenafdeling, ook uit naar CDA’er Pieter Omtzigt. Jansen zou hebben gezegd dat Omtzigt zich zal uitspreken voor de Black Lives Matter-beweging en dat het CDA over een diversiteitscommissie beschikt. Baudet zou daarop hebben gereageerd met een kotsende smiley.
RTL 09.02.2021 Uit uitgelekte WhatsApp-berichten van vooraanstaande Forum voor Democratie-leden blijkt dat Thierry Baudet de intelligentie van witte mensen superieur vindt aan die van latino’s en afro-Amerikanen. Over het IQ schrijft Baudet: “Blank 110, Hispanic 90, Afro 75. Of iets dergelijks”, meldt EW, voorheen Elsevier, dat het interne FvD-berichtenverkeer inzag.
Het blad zag veel van het appverkeer in en schrijft dat uit het interne app-verkeer ‘kwalijke dampen’ opstijgen, en dat de berichten ‘de geur van racisme’ hebben.
Het blad schrijft onder meer over een discussie van eind juli – dus nog voor alle ophef over de homofobe en vrouwonvriendleijke appberichten van de jongerenafdeling – in de FvD-appgroep met de naam ‘fractiegroep’. In de groep wordt discussie gevoerd over een artikel over IQ-tests. Daarin staat dat die tests vaak valse uitslagen opleveren, omdat er geen rekening wordt gehouden met de sociale achtergrond van de personen die worden getest.
FvD’er Freek Jansen, de nummer zeven op de kieslijst, noemt het artikel ‘achterlijk’. Een FvD-medewerker zegt dat ‘een volk dat nooit hoeft te plannen op een winter’ zich anders ontwikkelt. Jansen vindt dat ‘als een taal geen woord heeft voor vierkant dat misschien ook iets zegt over het conceptueel denkvermogen (exponent van intelligentie) van de stam die haar bezigt’.
Berekening Baudet
Baudet doet er een schepje bovenop: “Bovendien: african americans wonen al 150 jaar in Amerika. Scoren nog steeds 40 IQ punten lager.” Dat gaat sommige deelnemers aan de discussie wat te ver. Uiteindelijk komt Baudet met een berekening: “100 is het GEMIDDELDE. Dus blank 110, hispanic 90, african 75 oid.”
Baudet wil vandaag niet reageren op vragen van RTL Nieuws over de appberichten. Hij laat op Twitter weten dat hij het artikel onzin vindt en dat hij ‘er niet eens meer op ingaat’. “Ik doe hier niet meer aan mee, deze gekkigheid, deze stupide heksenjacht.” Volgens hem maakt iedereen wel eens een grapje thuis of in een appgroepje.
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met “screenshots”. De reactie van @thierrybaudet:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Eerder uitlekken appberichten zorgde voor scheuring FvD
Het uitlekken van de antisemitische en homofobe appberichten van de jongerenafdeling van Forum voor Democratie leidde in november tot veel ophef binnen de partij. Baudet werd door partijprominenten van Forum verweten dat hij niet had ingegrepen bij de jongerenafdeling.
Het leidde aanvankelijk tot het terugtreden van Thierry Baudet als lijsttrekker bij de aankomende Kamerverkiezingen. Maar na een interne ledenverkiezing keerde Baudet weer terug. Dat zorgde voor een scheuring in de partij. Veel prominente partijleden keerden Baudet – en de partij – de rug toe. Baudet noemde die vervolgens coupplegers, zoals hieronder te zien is.
Baudet: ‘Coupplegers moeten maar eigen partij oprichten’
NOS 09.02.2021 Thierry Baudet en een aantal kandidaat-Kamerleden van Forum voor Democratie hebben vorig jaar in WhatsApp-groepen racistische en homofobe opvattingen verspreid, schrijft Elsevier Weekblad. Het tijdschrift citeert uitvoerig uit chats uit twee appgroepen van FvD.
Blijkens die citaten appte Baudet in juli vorig jaar aan partijvrienden dat blanken gemiddeld een IQ scoren van 110, terwijl dat voor latino’s 90 is en voor Afro-Amerikanen 75. Ook andere kandidaten van de kieslijst hebben appjes verstuurd waaruit “kwalijke dampen opstijgen”, schrijft Elsevier Weekblad.
Ook wordt een appje van Baudet aangehaald uit een discussie met de toenmalige stafleden Gideon van Meijeren en Yanick Chevalier, nu respectievelijk de nummer 6 en 23 op kandidatenlijst, waarin hij vraagt: “Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?” Waarop Van Meijeren antwoordt: “Hell no”.
In een andere chat gebruiken FvD’ers ‘homo’ als scheldwoord.
Baudet: ik ga er helemaal niets over zeggen
Vorig jaar kwam Forum voor Democratie in moeilijkheden omdat leden van de jongerenafdeling in appgroepen antisemitische en racistische uitingen deden. Ook Baudet zelf werd er door een aantal toenmalige Kamerkandidaten van beschuldigd dat hij bij een etentje antisemitische uitspraken had gedaan. Dat leidde tot een breuk in de partij.
In een video op Twitter wijst Baudet bovendien naar de FvD-afsplitsing van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga. Hij zegt dat “het kartel” er bondgenoten bij heeft. “En dat zijn de ja-knikkers van de judas-alliantie. De JA21-mensen, die weg zijn gegaan omdat zij zich niet konden vinden in onze programmastandpunten en die gebruiken altijd maar terugkerende riedel van fascist, racist, nazi enzovoorts om ons zwart te maken.”
Het Openbaar Ministerie wil desgevraagd geen uitspraken doen over de vraag of de door Elsevier Weekblad gepubliceerde uitlatingen strafbaar zijn. Dat hangt per geval af van de feiten en omstandigheden waaronder zulke uitspraken in het openbaar zijn gedaan, zegt een woordvoerder.
Een screenshot uit Elsevier Weekblad ELSEVIER WEEKBLAD
Telegraaf 09.02.2021 – In WhatsApp-groepen van Forum voor Democratie zouden tal van racistische berichten rondgaan, meldt EW (voorheen Elsevier), dat screenshots heeft gezien. Dit keer gaat het niet, zoals bij de eerdere ophef, om appgroepen van de jeugdtak van de partij, maar om groepen waarin kopstukken, inclusief partijleider Thierry Baudet, actief zouden zijn.
Baudet vindt de verontwaardiging erover ’opgeklopte ophef’, al ontkent hij niet dat hij de berichten heeft verstuurd. „Of het is waar, of het is niet waar, of het is vervalst. Ik weet dat niet eens, ik ga het niet eens checken.” Hoe dan ook is het gedoe in appgroepen voor de partij ’een gepasseerd station’.
In de groepen gaat het volgens EW onder meer over het verschil in IQ tussen witte mensen, „African Americans” en „Hispanics.” Baudet zou daarover hebben gezegd: ”100 is het GEMIDDELDE. Dus blank 110, hispanic 90, african 75 oid.” Statenlid Andreas Bakir, nummer 17 op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, zou vervolgens gerageerd hebben: „Ik haat negers niet ze hoeven niet allemaal dood ofzo. Ik heb wel een voorkeur of mag dat ook niet meer? Ik heb geen last van de negers in Afrika als ze maar daar blijven.”
De meeste appjes waaruit EW citeert zijn in de zomer van 2020 gestuurd. Eind vorig jaar viel FVD bijna uit elkaar wegens berichten over antisemitische berichten in appgroepen van de jongerentak JFVD. Veel toenmalige FVD-prominenten vonden dat Baudet daar veel te weinig tegen deed. Daarop volgde een leegloop, waarna voormalige vertrouwelingen van FVD zelf een partij oprichtten, JA21.
’Superieur’
Baudet zou in de groep ook gevraagd hebben: „Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?”, waarop nummer zes op de lijst, Gideon van Meijeren, antwoordt: „Hell no.” Van Meijeren oppert ook dat „de mens van nature racistisch” is. Volgens Bakir zijn vooral Turken en Marokkanen racistisch. „De negers lachen ons uit en zijn van mening dat de blanke man een mietje is en dat zij superieur zijn”, voegt hij daaraan toe.
In de WhatsApp-groepen wordt ook gescholden met het woord ’homo’, schrijft EW. Baudet redeneert volgens EW in een bericht dat de openstelling van het „normale, heteroseksuele huwelijk” aan stellen van het gelijke geslacht er uiteindelijk toe leidt „dat vrouwen hun eigen achternaam houden, kinderen mogen ’kiezen’ en mensen uiteindelijk überhaupt niet meer trouwen.”
Ontkenning
In een video op het YouTube-kanaal van FVD reageerde Baudet eerder op dinsdag al, nadat EW hem om een reactie had gevraagd. Hij spreekt in de video van „al dan niet vervalste screenshots.” De partijleider spreekt in de video ook zijn afschuw uit van „deze nieuwe inquisitie, dit totalitaire denken waarin je in iemands privéleven kan gaan graven … Ik ga er niet eens meer op in.”
Baudet spreekt van een heksenjacht, maar zegt wel dat er misschien „in privécontext ooit een grapje is gemaakt, ooit een opmerking.” „En ik zou willen zeggen: wie heeft dat niet. Iedereen maakt weleens een opmerking thuis. Je kunt niet op die manier mensen afrekenen.”
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met “screenshots”. De reactie van @thierrybaudet:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Kamerlid Wybren van Haga zegt het artikel ’nog niet helemaal’ te hebben gelezen. Hij weet al wel dat er weer ’spijkers op laag water worden gezocht’. „Dit soort uitingen zijn in hoge mate filosofisch en soms ook als grap bedoeld.” Aan wat nog grappig is, zit een grens. „In sommige berichten van de jongeren-appgroep was die grens gepasseerd.” Hier is volgens hem niet zo veel aan de hand. „Wat er in privé-appgroepen wordt gewisseld, ik zie het niet. Maar als het grensoverschrijdend is, zal ik daar op reageren.”
Dat heeft hij in dit geval niet gedaan. Er is volgens hem in de fractie niet eens over gesproken. „Ik vind het wel heel toevallig dat dit nou weer vlak voor de verkiezingen naar buiten komt. We zíjn niet met ras bezig.”
Andere partijen grijpen de kwestie intussen gretig aan. „If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck”, reageert VVD-Kamerlid Yesilgöz. Met andere woorden: wie zich racistisch uit, ís hoogstwaarschijnlijk ook een racist.
Fractieleider Jetten van D66 greep dit weer aan om niet alleen FvD, maar ook de VVD en het CDA te beschuldigen. „Racisme, homofobie, vrouwen- en jodenhaat. Allemaal in de appwisselingen van Baudet en z’n kameraden. VVD en CDA zitten ondertussen vrolijk met Forum voor Democratie in de coalitie in Brabant. Daarmee krijgen racisme en discriminatie legitimiteit.”
NU 09.02.2021 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet en andere kandidaten op de kieslijst van de partij hebben racistische uitspraken gedaan in WhatsApp-groepen, zo meldt Elsevier Weekblad (EW) dinsdag. Het weekblad heeft de hand weten te leggen op de conversaties.
Volgens het blad zei Baudet in de zomer van vorig jaar dat “blanken gemiddeld een IQ scoren van 110” en dat het gemiddelde IQ van Hispanics en Afro-Amerikanen respectievelijk 90 en 75 is.
Ook zou hij in een gesprek met Gideon van Meijeren en Yanick Chevalier, die beiden op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen staan, hebben gezegd: “Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?” EW meldt dat Van Meijeren daarop “Hell no” antwoordde.
Baudet noemt de openbaarmaking van de WhatsApp-gesprekken “opgeklopte ophef”. Of de geciteerde appjes echt zijn, wil hij niet zeggen. “Of het is waar, of het is niet waar, of het is vervalst. Ik weet dat niet eens, ik ga het niet eens checken.”
Eerder op dinsdag liet de FVD-voorman in een video weten dat hij er “niet meer op ingaat”. “Deze gekkigheid, deze stupide heksenjacht. Dit zijn de technieken van een totalitair regime.” Daarna zegt hij: “Misschien is er in privécontext ooit een grapje gemaakt. Ik zou willen zeggen: wie heeft dat niet?”
Eerder onrust binnen FVD door antisemitisme in chatgroepen
EW laat weten dat het blad een groot aantal van de berichten afdrukt en daar ook een schermafbeelding aan toevoegt, “als bewijs voor de authenticiteit van het materiaal”.
Eind vorig jaar ontstond onrust in de partij door een artikel in Het Parool, waarin antisemitische uitingen van de jongerenpartij van FVD in chatgroepen werden aangehaald. Meerdere bestuursleden en FVD-politici zijn opgestapt uit onvrede met de wijze waarop Baudet omging met die uitlatingen.
Elsevier 09.02.2021 Thierry Baudet en diverse kandidaten op de kieslijst van Forum voor Democratie (FVD) vertolken in WhatsApp-groepen van hun partij racistische opvattingen. Dat blijkt uit conversaties in twee app-groepen, waarop weekblad EW de hand wist te leggen.
Baudet sprak in het openbaar herhaaldelijk tegen dat in zijn partij racisme of homofobie voorkomen. Maar uit de interne WhatsApp-gesprekken die EW in handen heeft, blijkt het tegendeel.
Vorig jaar kwam FVD al in moeilijkheden door antisemitische uitingen in de jongerenafdeling van de partij. Volgens Baudet werd dat probleem opgelost door enkele leden te royeren.
Uit de gegevens waarover EW beschikt, blijkt dat Baudet en zijn naaste vertrouwelingen zich racistisch en homofoob hebben uitgelaten. Zo zei Baudet op 29 juli afgelopen jaar tegen zijn partijvrienden dat blanken gemiddeld een IQ scoren van 110, terwijl dat voor Hispanics 90 is en voor Afro-Amerikanen 75.
‘Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?’ ‘Hell no’
In een discussie met zijn toenmalige stafleden Gideon van Meijeren en Yanick Chevalier – thans de nummers 6 en 23 op de kandidatenlijst – zei Baudet: ‘Wil jij dat je zus met een neger thuiskomt?’ Van Meijeren antwoordde: ‘Hell no.’
Medewerkers Andreas Bakir en Samuel Jong – thans de kandidaten 17 en 15 op de kieslijst – drongen in de groepsapp aan op een verbod van Netflix omdat de serie The Couple reclame zou maken voor een seksuele relatie tussen blanke vrouwen en zwarte mannen.
Hiddema probeerde discussies te beëindigen: ‘Wil niet uit bocht vliegen’
Uit de WhatsApp-conversaties waarover EW beschikt, blijkt dat het inmiddels afgetreden Tweede Kamerlid Theo Hiddema en de bij FVD vertrokken senator Lennart van der Linden een einde probeerden te maken aan dergelijke discussies. ‘Ik wil niet uit de bocht vliegen,’ schreef Hiddema.
EW had inzage in een groot aantal berichten in de ‘fractie-app’ en de ‘media machine’-app van FVD. Het blad drukt deze week een groot aantal WhatsApp-berichten af, plus een schermafbeelding als bewijs voor de authenticiteit van het materiaal.
EW heeft Baudet telefonisch om een reactie gevraagd, maar de FVD-leider besloot dinsdagochtend te reageren via een video op Twitter:
#FVD stijgt in de peilingen. Dat betekent dat het kartel weer dezelfde oude trucjes tevoorschijn haalt. Vanochtend werd weer gedreigd met "screenshots". De reactie van @thierrybaudet: pic.twitter.com/r3k2T7MBc7
Elsevier 09.02.2021 Uit de appjes van Thierry Baudet en zijn FVD’ers stijgt de geur van racisme op: ‘Blank 110, Hispanic 90, Afro 75. Of iets dergelijks.’
Thierry Baudet ontkent elk rechts-extremisme in Forum voor Democratie (FVD). In VPRO’s Buitenhof zei hij laatst dat ‘er spijkers op laag water worden gezocht om een verhaal te construeren wat er gewoon niet is. Iedereen bij ons wijst nazisme, racisme, antisemitisme en homofobie van de hand.’ Zelf had hij ‘geen enkele antisemitische, nazistische of racistische opvatting’.
Uit het WhatsApp-verkeer tussen hem en zijn medestanders stijgen echter kwalijke dampen op. EW bezit grote delen van het interne FVD-berichtenverkeer. Baudet blijkt overtuigd van de superioriteit van blanken. Latino’s en Afro-Amerikanen zijn voor hem inferieur.
Ex-Kamerlid Theo Hiddema en enkele medewerkers hadden een matigende invloed. Anderen stookten elkaar op. Weggelopen Baudet-aanhangers zeggen gêne te voelen bij het teruglezen.
FVD hangt van WhatsApp-groepen aan elkaar. Dagelijks gaan vele tientallen berichten rond in wisselende groepen.
Onderstaande fragmenten zijn ontleend aan een ‘fractiegroep’ en de kleinere groep ‘Media Machine’.
Bakir scheldt Omtzigt uit voor ‘cuck’
Op 6 juli 2020 volgen Thierry Baudet en FVD-stafleden het online CDA-debat tussen Hugo de Jonge, Mona Keijzer en Pieter Omtzigt om het partijleiderschap.
FVD’er Freek Jansen (nu nummer zeven op de kieslijst) maakt zich vrolijk over de pro-FVD-reacties op sociale media. ICT-specialist Andreas Bakir (nummer zeventien op de lijst) scheldt Omtzigt uit voor ‘cuck’, een van de Amerikaanse extreem-rechtse alt-rightbeweging overgenomen term met vulgaire, sadomasochistische associaties. Jansen en Samuel Jong (vijftien op de lijst) reageren instemmend. Maar ‘cuck’ is volgens Baudet ‘teveel eer’ voor mede-Kamerlid Omtzigt.
Thierry Baudet [21:28, 06-07-2020]
Een cuck is iemand die weet hoe het zit maar buigt. Omtzigt is een TOTALE DWAAS, een sukkel die door de bomen het bos niet ziet, een feiten-neuker, een loser kortom, dus natúúrlijk steunt hij de EU. Het is een democraat!
In de FVD-groepsapp voorspelt Freek Jansen dat Omtzigt zich zal uitspreken voor de Black Lives Matter-beweging. Baudet reageert met een kotsende smiley op de mededeling dat het CDA over een diversiteitscommissie beschikt.
Baudet zaait nu verwarring met een kennelijk ironisch bedoelde opmerking. Hij wil een lezing organiseren ter ere van Theodor Herzl, een Joodse journalist uit de negentiende eeuw die geldt als ideologisch grondlegger van het zionisme.
Andreas Bakir zegt dat hij en FVD-medewerker Yanick Chevalier (23 op de lijst) zijn weggelopen uit een filmvoorstelling in Den Haag, waar ze gasten waren van de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra.
Andreas Bakir [21:37, 06-07-2020]
Yanick en ik zijn trouwens na ongeveer een halfuur de voorstelling gezien te hebben vertrokken. Hamilton werd gespeeld door een arabier, Washington door een Latino, de koning van Engeland werd geportretteerd alsof het iemand met het syndroom van down was. Voor de rest waren het letterlijk alleen maar negers, I kid you not.
Jansen en Bakir reageren instemmend. Anderen komen terug op Baudets plan voor een lezing. ‘Brokko,’ meldt Jong. Straattaal voor ‘ik kom niet meer bij van het lachen’. Een ander oppert een 4 juli-lezing om de Amerikaanse nationale feestdag en daarmee ‘de onafhankelijkheid van de witte overheersers’ luister bij te zetten. Daarop grijpt Kamerlid Hiddema in.
De harde en discriminerende fraudeaanpak die heeft geleid tot het toeslagenschandaal, baart de Tweede Kamer ook richting de toekomst zorgen.
Kamerleden vrezen dat er achter de affaire een ’nog groter schandaal’ tevoorschijn komt. Demissionair staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) sluit niet uit dat het kabinet nog meer mensen moet compenseren.
Kamerleden begrijpen er niets van dat na vele debatten over de toeslagenaffaire en de val van het kabinet nog steeds veel vragen onbeantwoord blijven. “Wie heeft nog het overzicht?”, vraagt Denk-kamerlid Farid Azarkan zich hardop af. “Zelfs na alle onderzoeken zijn we nog niet op de bodem beland”, concludeert GroenLinks-kamerlid Bart Snels.
„Het lijkt erop dat er nog flink wat kasten gesloten zijn”, zegt CDA-Kamerlid Omtzigt maandagmiddag als de Kamer debatteert over de fraudeopsporing van en het gebruik van de tweede nationaliteit door de Belastingdienst. Uit die kasten bij de fiscus vallen al tijden om de haverklap lijken, bijvoorbeeld in de vorm van het gebruik van allerlei zwarte lijsten. Of het rondslingeren van gegevens, waarop ook de tweede nationaliteit van mensen staat.
„Komt er achter de toeslagenaffaire een veel groter schandaal vandaan?”, vraagt D66-Kamerlid Van Weyenberg zich dan ook af. „Hebben we nou het beeld scherp of hoor ik over een maand weer dat er nog drie systemen open staan”, verwijst hij naar allerlei varianten op de zwarte lijsten waarvan het bestaan onlangs bekend werd.
FSV
De Belastingdienst bestempelde mensen ook bij de inkomstenbelasting te snel als fraudeur. Dat valt op te maken uit een oude werkinstructie waar staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) de Tweede Kamer recent over heeft geïnformeerd.
Vijlbrief meldde onlangs al in een brief dat niet alleen bij de dienst Toeslagen maar ook bij de inkomstenbelasting mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur kregen opgeplakt. Ze kwamen al bij het minste vermoeden van fraude in een speciaal systeem, maar wisten dat zelf niet. Bij een belasting-of toeslagenschuld van meer dan 10.000 euro kregen ze bovendien geen betalingsregeling of schuldhulpverlening meer.
De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ‘zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.
Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering “zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij “niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer geen betalingsregeling.
AD 04.02.2021
Tachtig slachtoffers doen aangifte tegen premier Rutte wegens toeslagenaffaire
Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben aangifte gedaan tegen premier Mark Rutte. Het gaat daarbij om drie ambtsmisdrijven, zegt hun advocaat Vasco Groeneveld woensdag. Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden al aangifte tegen vijf andere (oud-)bewindslieden.
De raadsman vond het toen te vroeg om ook de (inmiddels demissionaire) minister-president in de aangifte te betrekken. ,,Daarna is er nieuwe, belastende informatie bij gekomen”, zegt hij.
De commissie stelde vast dat ministers en staatssecretarissen meermaals signalen hebben gekregen dat er iets misging bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag. Maar dat hier zoveel mensen de dupe van werden drong niet tot hen door. ,,Dat de problemen veel breder speelden, was voor hen een blinde vlek”, staat in het rapport. Niet veel later viel het kabinet en besloot Eric Wiebes in zijn geheel af te treden.
D66’er Samira Rafaëla wil een Europees onderzoek naar de kindertoeslagenaffaire.
D66-Europarlementariër Samira Rafaëla wil dat de Europese Commissie een strafprocedure start tegen Nederland. Aanleiding is de toeslagenaffaire, waarvoor opvallend genoeg D66-staatssecretarissen medeverantwoordelijk voor waren. Volgens Rafaëla is het feit dat mensen met een tweede nationaliteit extra gecontroleerd werden door de Belastingdienst een uiting van ’institutioneel racisme’.
„Lidmaatschap van de EU komt niet enkel met voordelen, daar horen ook verplichtingen bij”, aldus Rafaëla, namens ARDI, de antiracismegroep in het Europees Parlement, en drie Nederlandse antiracisme-organisaties.
In de brief, gericht aan vicevoorzitter van de Europese Commissie Vera Jourová en eurocommissarissen Helena Dalli en Didier Reynders, vraagt Rafaëla om een onderzoek naar eventuele schending van EU-racismewetgeving, en of dit kan leiden tot een inbreukprocedure.
Dat laatste wordt ingezet wanneer een lidstaat zich niet aan de wetgeving van de EU houdt. Inbreukprocedures werden eerder gestart tegen onder meer Polen en Hongarije, vanwege het inperken van de onafhankelijke rechtspraak en de discriminatie van lhbti’ers.
Feitelijk richt haar aanklacht zich ook tegen haar eigen D66, dat onderdeel was van het kabinet-Rutte-III. Rafaëla’s partij leverde zelfs de staatssecretarissen, de eerder opgestapte Menno Snel en nu Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen, die verantwoordelijk zijn voor de Belastingdienst en toeslagen.
Lidmaatschap van de EU komt niet enkel met voordelen, daar horen ook verplichtingen bij. Met @SPEAK100@CntrleAltDlt@De_Goede_Zaak vraag ik om onderzoek naar schending EU-wetgeving op het gebied van racisme en of dit kan leiden tot een inbreukprocedure nav de #toeslagenaffaire.
„Ondanks het opstappen van de Nederlandse regering is er geen duidelijke vervolging geweest voor het institutionele racisme dat de afgelopen twee decennia een element vormde van het Nederlandse beleid”, schrijft Rafaëla, tevens co-voorzitter van ARDI. Volgens de D66-politica is het ’belangrijk om snel te handelen en een onderzoek te starten’ naar de kwestie.
Discriminerende behandeling
In Nederland is er ook het nodige onderzoek gedaan naar discriminatie door de Belastingdienst. De Autoriteit Persoonsgegevens concludeerde al dat de fiscus discriminerend heeft gehandeld, door het registreren van de tweede nationaliteit. Het Openbaar Ministerie besloot daarentegen geen strafrechtelijk onderzoek uit te voeren naar beroepsmatige discriminatie door de Belastingdienst.
De Tweede Kamer nam daarnaast onlangs een motie aan om de Nederlandse rechtsstaat te laten onderzoeken door de Venetië Commissie, een adviesorgaan van de Raad van Europa.
Telegraaf 10.02.2021
Belastingdienst voldoet pas in 2024 volledig aan privacywet
De Belastingdienst voldoet pas in 2024 volledig aan de privacywet. Staatssecretaris Hans Vijlbrief zei dat het nog jaren gaat duren voordat alle applicaties voldoen aan de eisen van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), en dat er nog veel werk te doen is.
Vijlbrief zei dat in een debat in de Tweede Kamer rondom de toeslagenaffaire. Hij reageerde daarmee op vragen van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Die wilde weten welke wetten de Belastingdienst overtrad tijdens de toeslagenaffaire. Vijlbrief meldde daarop dat de Belastingdienst ruim 900 applicaties gebruikt en dat het daarom ‘een bulk werk is’ om die allemaal volledig aan de privacy-eisen te laten voldoen.
De AVG werd in mei 2018 actief, maar toen al bleek dat de fiscus niet aan de privacywet voldeed. Dat was medio 2019 nog steeds niet het geval. Het grootste probleem zat toen al in de opslag van oude persoonsgegevens waarvan het lang duurde die te verwijderen.
Telegraaf 11.02.2021
Compensatie toeslagen zal ook bij fraudeurs komen
Het geld dat voor gedupeerde toeslagouders is bedoeld, zal ook deels terechtkomen bij mensen die een slaatje proberen te slaan uit de ellende van anderen. Demissionair staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) neemt dat risico op de koop toe, tot zorg van een deel van de Tweede Kamer.
Het kabinet besloot vlak voor de feestdagen dat iedere gedupeerde ouder in elk geval 30.000 euro krijgt en om dat zo snel mogelijk uit te keren. Die mededeling heeft ook tot een toeloop geleid van fraudeurs die het geld ook proberen binnen te harken. Het aantal gedupeerden dat zich heeft gemeld, is sinds de uitbreiding van de compensatie verdubbeld tot bijna 18.000.
Maar uit een eerste analyse van het ministerie van Financiën blijken daar veel gelukszoekers tussen te zitten. Ongeveer 20 procent is er al uitgevist, bijvoorbeeld omdat ze geen kinderen hebben of nooit kinderopvangtoeslag hebben gekregen. Maar het zal volgens Van Huffelen desalniettemin gebeuren dat er geld gaat naar mensen die er geen recht op hebben.
CDA-Kamerlid Omtzigt, die dit dossier mede aan het licht heeft gebracht, maakt zich zorgen om de ruime compensatie. „Die lijkt sympathiek”, zegt hij. Maar hij is ook bang dat er ’straks honderden, duizenden mensen zijn die onterecht dat geld krijgen’ en dat het aanleiding is voor nieuwe ophef.
NU 10.02.2021 Een deel van de slachtoffers van de toeslagenaffaire is jarenlang rechtsbijstand geweigerd, meldt RTL Nieuwswoensdag. Gedupeerden klopten bij het juridisch loket aan voor de hulp van een gesubsidieerde advocaat, maar hun verzoeken werden afgewezen.
De Vereniging Sociale Advocatuur Nederland heeft haar leden onlangs opgeroepen weigeringen van subsidie te melden. Uit de reacties blijkt dat ook gedupeerden van de toeslagenaffaire rechtsbijstand is geweigerd.
Volgens RTL Nieuws is het juridisch loket ervan uitgegaan dat burgers hun geschillen met de Belastingdienst zelf konden oplossen. Wie geen geld voor een advocaat had, kreeg dus geen hulp.
In de toeslagenaffaire werden ouders ten onrechte aangemerkt als fraudeurs. Duizenden van hen kwamen daardoor in grote financiële en persoonlijke problemen. Na meerdere keren te hebben overlegd over de reactie op het vernietigende rapport Ongekend onrecht van eind vorig jaar, maakte het kabinet half januari bekend collectief af te treden.
Vorige maand heeft demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) bekendgemaakt dat de schulden die gedupeerden nog bij overheidsinstanties hebben, worden kwijtgescholden. Het gaat onder meer om schulden bij de Belastingdienst, het UWV en de Sociale Verzekeringsbank.
Omtzigt haalt uit in toeslagendebat: ‘Er is iets fundamenteels mis’
RTL 10.02.2021 Tweede Kamerleden willen duidelijkheid van het kabinet over het jarenlang weigeren van subsidie voor rechtsbijstand voor gedupeerden van de toeslagenaffaire. Slachtoffers stonden daardoor alleen in hun strijd tegen de Belastingdienst. “Ze hadden geen schijn van kans”, zegt Reinier Feiner, voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland.
Slachtoffers in de toeslagenaffaire werden onterecht verdacht van fraude met kinderopvangtoeslag. Daardoor eiste de Belastingdienst, verantwoordelijk voor de uitkering van de toeslagen, geld terug van de ouders. Dat ging vaak om duizenden, soms zelfs om tienduizenden euro’s. De ouders kwamen in grote problemen.
Zelf afhandelen
Als ze aanklopten voor hulp bij het juridisch loket met gesubsidieerde advocaten werden hun verzoeken afgewezen. Die advocaten kregen geen vergoeding voor het helpen van mensen met juridische conflicten met de Belastingdienst. Een enkeling had het geluk dat een advocaat de zaak dan toch aanpakte.
Er werd van uitgegaan dat burgers hun geschillen met de Belastingdienst zelf konden afhandelen. Wie geen geld had voor een advocaat, had dus pech. Dubbel pech in het geval van de slachtoffers van de toeslagenaffaire: zij hadden juist hun laatste geld overgemaakt aan diezelfde Belastingdienst.
De Vereniging Sociale Advocatuur Nederland deed kortgeleden een oproep aan haar leden om het weigeren van subsidie voor rechtsbijstand te melden. De meldingen stroomden binnen, zegt voorzitter Reinier Feiner.
‘Zoek het zelf maar uit’
“Voor ons is heel stuitend dat in die toeslagenaffaire misschien wel tegen duizenden slachtoffers van de overheid is gezegd: procedures tegen de Belastingdienst, dat kunt u zelf wel.” Hij wijst erop dat sociale advocaten alleen gratis hulp mochten bieden of subsidie moesten terugbetalen.
ChristenUnie-Kamerlid Stieneke van der Graaf wijst er op dat slachtoffers juist in het begin van een zaak een advocaat nodig hebben. “Zaken tegen de Belastingdienst zijn per definitie ingewikkeld. De overheid zei eigenlijk: zoek het zelf maar uit.”
Van der Graaf is verontwaardigd en wil duidelijkheid van het kabinet waarom hiertoe is besloten. “Het is belangrijk dat de onderste steen bovenkomt. Hier is mensen heel erg onrecht aangedaan. Dat had misschien voorkomen kunnen worden.”
‘Machtsmisbruik en sabotage’
SP-Kamerlid Michiel van Nispen noemt het ‘een grof schandaal’. “Hoe diep is deze beerput? Het gaat om mensen die het slachtoffer zijn van een overheid die hen vermorzelde en die mensen zochten daar hulp bij van een advocaat. Wat doet dan die overheid die die mensen aan het duperen was? Die houdt gewoon die advocaten bij hen weg. Dat is een vorm van machtsmisbruik en sabotage van de rechtshulp die mensen op dat moment zo hard nodig hadden.”
Van Nispen: “Als mensen hun recht niet meer kunnen halen, dan blijft onrecht bestaan. En dat is hier gebeurd.”
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
NOS 10.02.2021 Het kabinet stapte er half januari om op, er werden excuses gemaakt om het grote onrecht, en er zou een grote compensatieoperatie op touw worden gezet om getroffen ouders te compenseren. Maar met die hersteloperatie loopt het niet goed, concludeert de Kamer in een fel debat met de demissionaire staatssecretaris Van Huffelen.
Minder dan 1000 van de 29.000 ouders die in de eerste ronde recht hebben op een tegemoetkoming hebben volgens CDA-Kamerlid Omtzigt daadwerkelijk iets ontvangen. “Ouders worden met de dag zieker en meer onzeker”, zei SP-Kamerlid Leijten. PVV-Kamerlid Mulder hekelt het dat “de totale omvang van de groep ouders nog altijd niet duidelijk is”. Volgens het kabinet hebben zich nu 20.000 ouders gemeld, maar kunnen het er veel meer worden.
SGP-Kamerlid Stoffer ziet ook leed bij de Belastingdienst zelf: hij krijgt signalen dat ambtenaren zich ernstig in de steek gelaten voelen door de top van de dienst.
SP-Kamerlid Leijten heeft er geen vertrouwen meer in dat de Belastingdienst het compensatietraject goed zal afronden: zij pleit ervoor dat de dienst uit het traject gaat. De overheid heeft schuld erkend, zo zegt Leijten, maar alle miljoenen die er uitgegeven zijn aan accountancy, rapporten en wat al niet meer, hebben ouders helemaal niet geholpen. Ook 50Plus vraagt zich af of de dienst het herstelproject wel aankan.
“We hebben als Kamer onder druk een wet aangenomen om compensatie te regelen maar staan nu naar een moeras te staren”, aldus Renske Leijten, SP-Kamerlid.
In de toeslagenaffaire werden duizenden ouders onterecht als fraudeurs bestempeld. Hun toeslagen werden stopgezet, ze moesten duizenden euro’s terugbetalen. Veel ouders kregen grote financiële en psychische problemen. De zaak kwam aan het licht door publicaties van Trouw en RTL Nieuws.
Ouders die zich voor 15 februari- volgende week maandag- zouden melden zouden voor 1 mei de eerste compensatie moeten ontvangen. Maar het is de vraag of dat gehaald wordt. “Het zijn beloftes waar ik simpelweg niets van geloof”, zei PvdA-Kamerlid Kuijken. “Er is nog geen begin van een tijdpad.” Eerder beloofde het kabinet zo snel mogelijk alle ouders die bekend zijn 30.000 euro uit te keren. De Kamer nam een wet aan om die hulp op gang te krijgen.
Volgens staatssecretaris Van Huffelen is dat tijdpad er wel, maar is het ook van “groot belang” dat ouders, samen met hun zaakbehandelaar, “tijd en ruimte” krijgen om alles goed op een rij te zetten. Het gaat volgens haar niet alleen om snelheid, maar ook om zorgvuldigheid. Die uitleg kwam haar op een boze uitval van SP-Kamerlid Leijten te staan. De Kamer heeft volgens Leijten onder druk een wet aangenomen, maar “staat nu naar een moeras te staren”. Volgens Leijten is er “meer geld naar interne checks gegaan dan naar ouders”. Ze vindt dat “echt niet kunnen”.
Van Huffelen erkende dat er al meermalen is aangegeven dat we “in de organisatie dingen beter kunnen doen” maar zei dat mensen ook hard werken en dat goed de tijd nemen ook van belang is. “We gaan ervan uit dat we een heel eind komen voor 1 mei”, aldus Van Huffelen.
Schuldeisers
Als ouders geld ontvangen is het volgens de Kamer ook nog maar de vraag of ze wel echt geholpen zijn: mogelijk staan er direct schuldeisers op de stoep. De politiek sprak af alle publieke schulden kwijt te schelden maar voor private schuldeisers geldt dat niet. VVD en D66 stellen daarom voor dat er een jaar een soort pauzeregeling komt waarbij private schuldeisers niet bij de gedupeerden aan mogen kloppen. Maar het is de vraag of dat juridisch kan. Van Huffelen zei dat ze samen met private partijen wil kijken naar wat er mogelijk is maar sprak van een “enorme uitdaging” omdat het om veel ouders gaat en ernstige problematiek.
Partijen in de Kamer noemen het verder ronduit ergerlijk dat de Belastingdienst geen overzicht lijkt te hebben van wie nu het zwaarst getroffen zijn. CDA-Kamerlid Omtzigt, die zich samen met SP-Kamerlid Leijten al jarenlang inzet om de ouders te helpen en stukken boven tafel te krijgen, maakt zich daar grote zorgen over.
“Een gezin met een schuld van 87 euro krijgt nu in principe dezelfde 30.000 euro als een gezin dat met 60.000 euro diep in de schulden zit.” Omtzigt vraagt zich af hoe om te gaan met deze verschillen en hoe geregeld kan worden dat de zwaarst getroffenen snel de juiste hulp krijgen. Ook noemt hij het onbegrijpelijk dat de beloofde lijst met een overzicht van onrechtmatigheden er nog steeds niet is. Daar is al meermalen door de Kamer om gevraagd, verzucht Omtzigt. “Het kan niet waar wezen dat die lijst er weer niet is. Waarvoor zit ik hier dan? Zo blijven we constant heen en weer rijden met een treintje.”
Telegraaf 10.02.2021 Het geld dat voor gedupeerde toeslagouders is bedoeld, zal ook deels terechtkomen bij mensen die een slaatje proberen te slaan uit de ellende van anderen. Demissionair staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) neemt dat risico op de koop toe, tot zorg van een deel van de Tweede Kamer.
Het kabinet besloot vlak voor de feestdagen dat iedere gedupeerde ouder in elk geval 30.000 euro krijgt en om dat zo snel mogelijk uit te keren. Die mededeling heeft ook tot een toeloop geleid van fraudeurs die het geld ook proberen binnen te harken. Het aantal gedupeerden dat zich heeft gemeld, is sinds de uitbreiding van de compensatie verdubbeld tot bijna 18.000.
Maar uit een eerste analyse van het ministerie van Financiën blijken daar veel gelukszoekers tussen te zitten. Ongeveer 20 procent is er al uitgevist, bijvoorbeeld omdat ze geen kinderen hebben of nooit kinderopvangtoeslag hebben gekregen. Maar het zal volgens Van Huffelen desalniettemin gebeuren dat er geld gaat naar mensen die er geen recht op hebben.
CDA-Kamerlid Omtzigt, die dit dossier mede aan het licht heeft gebracht, maakt zich zorgen om de ruime compensatie. „Die lijkt sympathiek”, zegt hij. Maar hij is ook bang dat er ’straks honderden, duizenden mensen zijn die onterecht dat geld krijgen’ en dat het aanleiding is voor nieuwe ophef.
’Onacceptabel’
Dat is precies de tendens die mede bijdroeg aan het ontstaan van de affaire, waarbij kabinet en Kamer na berichten over toeslagenfraude juist om een veel hardere aanpak van fraudeurs vroegen. Slaat de Kamer nu niet weer door de andere kant op, vraagt Omtzigt zich af: „De slinger gaat in deze Kamer van de ene kant naar nu de kant dat alles kan.”
Daarnaast vraagt het gros van de partijen zich af of de meest schrijnende gevallen, met de grootste ’schade’, langer op hun complete vergoeding moeten wachten omdat de herstelorganisatie zich eerst stort op het uitkeren van de 30.000 euro. „Ouders lopen vast in het moeras”, zegt SP-Kamerlid Leijten. „Ik vind het eigenlijk onacceptabel.”
De Kamer maakt zich ook zorgen of het kabinet wel de belofte waar kan maken dat alle ouders die zich gemeld hebben op 1 mei de 30.000 euro binnen hebben. „Mijn zorg is: halen we het nog?”, vraagt Van Weyenberg. PvdA-Kamerlid Kuiken is nog stelliger: „1 mei gaat toch nooit vliegen? Dan moeten we die conclusie toch ook op tafel leggen?”
Woede
Van Huffelen neemt het ook nog op voor de organisatie die de compensatie voor zijn rekening neemt en volgens een rapport ’onder hoogspanning’ staat door de hoge politieke en maatschappelijke druk op het dossier. „Ik denk niet dat het nog sneller kan”, zegt de staatssecretaris.
Ze wijst daarbij ook de Tweede Kamer terecht: „U maakt het als Kamer ook niet altijd even makkelijk voor de organisatie of mij.” Van Huffelen doelt op de constante vraag van de Kamer dat het herstel sneller moet, maar er anderzijds ook allerlei eisen aan worden gesteld. Dat zorgt voor woede bij Leijten: „Ik weet niet of ik moet lachen of huilen. Ik word er ontzettend boos van dat de staatssecretaris er een jij-bak van maakt.”
AD 09.02.2021 De Belastingdienst grijpt de heropenstelling van de kinderopvang aan om ouders op te roepen om regelmatig hun gegevens voor de kinderopvangtoeslag te controleren en eventuele veranderingen meteen door te geven. Met zijn oproep probeert de fiscus gehoor te geven aan het advies van de commissie-Van Dam, dat met het vernietigend toeslagenrapport kwam, om het systeem gemakkelijker en simpeler te maken, om zo meer ellende te voorkomen.
Meer of minder inkomen, een tweede kind dat naar de opvang gaat, opa en oma die even wat vaker oppassen. Dat soort veranderingen kunnen gevolgen hebben voor de hoogte van de kinderopvangtoeslag. Maar ouders blijken die gegevens vaak tussentijds niet te wijzigen. En dat kan vervelende gevolgen hebben, laat de Belastingdienst in zijn nieuwste campagne aan de ouders weten.
Zo hebben van de ongeveer 600.000 ouders die kinderopvangtoeslag ontvangen, 255.000 gezinnen na afloop van een jaar een nabetaling gekregen, 128.000 gezinnen kregen een terugvordering. ,,Als ouders veranderingen niet doorgeven, dan wordt pas bij de definitieve berekening na afloop van een jaar duidelijk dat de werkelijke situatie anders was. Ouders hebben dan te veel of te weinig toeslag gekregen, met het gevolg dat ze toeslag terug moeten betalen of terugkrijgen”, luidt de waarschuwing.
Thuiswerken
Om het mensen makkelijker te maken om hun gegevens meteen door te geven, heeft de Belastingdienst vorig jaar een speciale app Kinderopvangtoeslag gelanceerd. En om ouders van extra informatie te voorzien, heeft het nu een lijstje met tien voorbeelden opgesteld van situaties, waarin ouders hun gegevens moeten checken en waar nodig wijzigen.
Zo is een van de tips als een ouder minder opvanguren afneemt, bijvoorbeeld doordat hij of zij na de lockdown vaker thuis blijft werken. ,,Vergeet dan niet je maandelijkse opvanguren aan te passen. Heb je tijdelijk helemaal geen opvang nodig? Zet dan je opvanguren op 0 uur. Dan wordt je kinderopvangtoeslag tijdelijk stopgezet. Heb je weer opvang nodig, dan pas je de opvanguren gewoon weer aan.’’ Een andere tip luidt: ,,Je kiest er voor om oma en opa altijd te laten oppassen en geen kinderopvang meer af te nemen. Zet je kinderopvangtoeslag dan meteen stop.”
De oproep en de tips van de Belastingdienst volgen op het vernietigend toeslagenrapport van de commissie-Van Dam, waar het kabinet vorige maand op aftrad. De commissie constateerde dat dingen ernstig fout waren gegaan. De ouders die slachtoffer zijn geworden van de harde aanpak bij de kinderopvangtoeslag is ‘ongekend onrecht’ aangedaan, luidde de conclusie. De ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ en ouders hebben jarenlang ‘geen schijn van kans’ gehad.
De commissie kwam tevens met een advies om het belastingstelsel simpeler en makkelijker te maken om meer ellende te voorkomen. Met de huidige oproep aan ouders probeert de Belastingdienst een stap in die richting te zetten, aldus een woordvoerder. ,,We proberen op deze manier een extra inspanning te doen om het de goede kant uit te laten gaan.”
Dit zijn de tien voorbeelden van de Belastingdienst:
1) Je neemt minder opvanguren af, bijvoorbeeld doordat je na de lockdown vaker thuis blijft werken. Vergeet dan niet je maandelijkse opvanguren aan te passen. Heb je tijdelijk helemaal geen opvang nodig? Zet dan je opvanguren op 0 uur. Dan wordt je kinderopvangtoeslag tijdelijk stopgezet. Heb je weer opvang nodig, dan pas je de opvanguren gewoon weer aan.
2) Je kiest er voor om oma en opa altijd te laten oppassen en geen kinderopvang meer af te nemen. Zet je kinderopvangtoeslag dan meteen stop.
3) Je gaat meer of minder verdienen. Geef dan je nieuwe inkomen door. Verandert je inkomen binnenkort en wil je nu alvast weten welke gevolgen dit heeft voor je kinderopvangtoeslag? Maak dan een proefberekening.
4) Je start je eigen bedrijf. Ook dan verandert je situatie ingrijpend. Hoeveel je precies gaat verdienen, weet je als ondernemer vaak nog niet. Maak daarom een schatting en geef deze door. Check vervolgens elk kwartaal of je schatting nog klopt.
5) Je verliest je baan. Vanaf het moment dat je geen baan meer hebt, heb je nog 3 maanden recht op kinderopvangtoeslag. Daarna vervalt je recht op kinderopvangtoeslag. Geef het daarom meteen door als je geen baan meer hebt.
6) Je stopt met werken en gaat een studie volgen. Geef dan door dat je niet meer werkt en dat je een studie gaat volgen. Dan berekent Belastingdienst/Toeslagen op basis van jouw nieuwe situatie op hoeveel toeslag je recht hebt. Wil je nu alvast weten of jouw studie recht geeft op kinderopvangtoeslag? Bekijk het hier.
7) Jij en je partner gaan uit elkaar. Dat heeft ook gevolgen voor je kinderopvangtoeslag. Geef je nieuwe situatie door. En doe de ‘Scheiden checklist’ om te zien wat je nog meer moet regelen.
8) Je hebt nog een kind dat naar de opvang gaat. Geef dan eenvoudig aan dat er nog een kind naar de opvang gaat.
9) Je kind wordt vier en gaat naar de basisschool. Dan mag jouw zoon of dochter alleen nog maar naar de Buitenschoolse Opvang. Ook voor de Buitenschoolse Opvang kun je kinderopvangtoeslag krijgen. Om te bepalen op hoeveel toeslag je dan recht hebt, geef je aan dat je kind naar een nieuwe opvang gaat en vul je de gegevens uit het nieuwe opvangcontract in.
10) Het opvangtarief verandert. Het tarief kan elk jaar per 1 januari veranderen. Geef wijzigingen altijd door. Je vindt het tarief meestal in het contract van jouw opvangorganisatie.
Telegraaf 08.02.2021 Het ministerie van Financiën denkt deze maand nog maximaal 3000 gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire hun compensatie uit te betalen. Dat schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen in een brief aan de Tweede Kamer.
Alle gedupeerde ouders krijgen ten minste 30.000 euro, maakte het kabinet eind vorig jaar bekend. Tot dusver zijn er 18.000 gedupeerden in beeld, daarvan kregen er 470 vorige maand het geld overgemaakt. Van Huffelen denkt 17 februari 500 tot 1000 ouders uit te betalen, en op 25 februari 1500 tot 2000.
In maart en april volgen er nog vier betaalmomenten: 9 maart, 24 maart, 12 april en 22 april. Iedere gedupeerde die zich voor 15 februari meldt, moet in principe voor 1 mei het geld op de rekening hebben.
Van Huffelen kan niet direct meer betekenen voor ex-partners. De 30.000 euro wordt per huishouden betaald, maar dat kan problemen opleveren na bijvoorbeeld een scheiding. De staatssecretaris vindt dat ex-partners van tevoren moeten worden ingelicht dat zij ook recht hebben op een deel van het geld, maar het zou nu te veel werk zijn om uit te voeren. Daardoor zou het mogelijk niet lukken om voor 1 mei iedereen uit te betalen. Ze roept ouders op gezamenlijk tot een verdeling van het geld te komen.
De staatssecretaris gaat ervan uit dat ook mensen geld krijgen zonder dat ze daar recht op hebben. Volgens huidige steekproeven kan dat aantal oplopen tot 10 procent van de totale uitbetalingen. Dit risico accepteert Van Huffelen, omdat ze het belangrijker vindt zo veel mogelijk ouders snel te helpen dan onrechtmatige uitbetalingen volledig te voorkomen.
Er zijn inmiddels ook flink wat ongeldige aanvragen ingediend. Een vijfde van de aanvragen waren onterecht, bijvoorbeeld omdat de aanvrager niet eerder kinderopvangtoeslag ontving of zelfs helemaal geen kinderen heeft. Als niet direct duidelijk is of ouders recht hebben op 30.000 euro, wordt contact met ze gezocht en komt er verder onderzoek. Als dan toch blijkt dat de 30.000 euro terecht is, wordt deze zo snel mogelijk uitbetaald, schrijft Van Huffelen.
AD 06.02.2021 Een lange zit mag het treffen zaterdagmiddag tussen premier Mark Rutte en acht ouders die gedupeerd zijn door de toeslagaffaire gerust worden genoemd. De ouders praatten op het Catshuis van 13.00 tot ongeveer 18.00 uur met Rutte en ook minister Wopke Hoekstra en staatssecretaris Alexandra van Huffelen.
,,Heftig en emotioneel”, noemt Kristel de Waal de ontmoeting in Den Haag. De Waal, ouder van negen kinderen in het Achterhoekse Westendorp, is een van de gezichten van de toeslagaffaire. Eerder zei ze in december over Rutte en andere falende bewindsvoerders in deze kwestie: ‘Sorry is niet genoeg‘.
‘We willen mee kunnen praten’
Dat is niet veranderd. Wel is ze blij nu aan tafel te zitten bij Rutte, Hoekstra en Van Huffelen. ,,We willen mee kunnen praten”, zegt De Waal. ,,Om zo invloed te hebben op het proces van herstelbetalingen en compensatie. Want nog steeds gaan er dingen niet goed. Het was onverstandig naar buiten te brengen van het kabinet dat alle getroffen ouders 30.000 euro zouden krijgen. Zoiets is gevaarlijk.
,,Gedupeerden kregen direct juristen op hun dak die dat geld wel even binnen zullen halen en zo zelf een deel van de som opstrijken. En ook schuldeisers. Rutte gaf ook toe dat dat onhandig was.”
De acht ouders werden gesteund door een veertigtal lotgenoten, die buiten het Catshuis stonden te wachten. ,,Het gaat om alle 26.000 gedupeerden”, zegt De Waal. ,,Voor allemaal willen we een goede oplossing.”
Koffie, thee, broodjes
De ouders werden ontvangen met koffie, thee en broodjes. Dat het gesprek zo lang duurde kwam, volgens De Waal, omdat alle ouders individueel hun situatie vertelden. De Waal: ,,Dat was heftig. Zorgde ook bij iedereen voor herkenning. Herkenning aan een periode waaraan we niet herinnerd willen worden. Er waren wel wat pauzes nodig.”
Rutte had het initiatief genomen voor de bijeenkomst, waarbij geen zoete broodjes werden gebakken. De Waal: ,,Rutte had al eens eerder beloofd met ons contact te houden en het toen ook niet gedaan. Dat gaf hij ook toe en hij zei ‘sorry’. Maar het is wel gebeurd.”
De Waal zegt nu wel een goed gevoel te hebben. Volgens haar is toegezegd dat de acht ouders een vervolggesprek krijgen in de weken kort na de verkiezingen, eind maart. Bij dat gesprek zal het niet blijven, denkt de Westendorpse.
NOS 06.02.2021 Een groep van gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire heeft vandaag zo’n vijf uur in het Catshuis gesproken met premier Rutte, minister Hoekstra en staatssecretaris van Huffelen. Eind maart gaan ze opnieuw met elkaar om tafel zitten.
Enkele ouders waren in januari uitgenodigd om met enkele bewindspersonen te praten over hun actuele situatie. Ze willen onder meer graag een snellere afhandeling van hun financiële problemen.
Premier Rutte, staatssecretaris Van Huffelen en minister Hoekstra van Financiën kwamen rond 13.30 uur de wachtende ouders tegemoet bij het hek en gezamenlijk liepen ze naar binnen. Een groep van zo’n veertig betrokken demonstranten bleef buiten.
Fraudeur-af
De uitgenodigde ouders hopen snel van hun schuld verlost te zijn. “We willen dat onze zaak in één dag wordt afgehandeld. We willen dat we snel fraudeur-af zijn”, zei een van de ouders. “Er is ons veel beloofd, maar er gebeurt niets”, zegt een van de getroffenen.
Eind december beloofde Van Huffelen alle gedupeerden in ieder geval 30.000 euro compensatie te geven. Maar dat bedrag is vaak nog niet uitgekeerd. Van Huffelen wil voorzichtig zijn, om te voorkomen dat het gestorte bedrag meteen door schuldeisers wordt opgeëist.
Voorafgaand aan het Catshuis-gesprek zei Rutte dat het gesprek vooral bedoeld is om “te luisteren” en “uit te leggen”. Ook wil de premier leren van de verhalen van de slachtoffers. “We willen laten zien dat we verschrikkelijk vinden wat er is gebeurd.”
Fraudejacht
Half januari stapte het kabinet-Rutte III op vanwege de vernietigde conclusies over de toeslagenaffaire over de fraudejacht van de Belastingdienst. Duizenden mensen werden ten onrechte als fraudeur bestempeld en moesten de toeslag voor de kinderopvang terugbetalen, waardoor ze in grote financiële problemen kwamen.
MSN 06.02.2021 Premier Mark Rutte en staatssecretaris Alexandra van Huffelen praten zaterdagmiddag met enkele ouders die zijn getroffen in de toeslagenaffaire. Dat bevestigt een woordvoerder van Algemene Zaken na berichtgeving door RTL Nieuws.
De uitnodiging kwam half januari, nadat toeslagenouder Kristie Rongen namens andere gedupeerden een open brief had geschreven in Trouw. In die brief eisten de ouders een snelle compensatie voor het aangedane leed. In een opiniestuk van vrijdag in dezelfde krant schrijft Rongen dat het kabinet veel gemaakte beloftes niet nakomt. Ze hekelt de trage uitbetaling en bureaucratie, die ze “een marteling” noemt.
Rongen wil vooral actie, schrijft ze in Trouw: “We mogen zelfs naar het Catshuis. Ze zullen ons vast in de watten leggen, maar wij – en alle gedupeerden die wij vertegenwoordigen – willen échte daden.”
Volgens de woordvoerder vindt het kabinet het “belangrijk om in gesprek te gaan en te blijven met gedupeerde ouders”, en “samen te bespreken hoe we ervoor kunnen zorgen dat zij een nieuwe start maken in hun leven”. Het kabinet besloot eind december alle getroffen ouders 30.000 euro te betalen als compensatie. Ouders die recht hebben op meer, krijgen dat ook.
Er zijn inmiddels bijna 18.000 ouders in beeld die recht hebben op compensatie. Inmiddels hebben 470 ouders het geld op de rekening staan. In principe moeten alle ouders die zich voor 15 februari hebben gemeld het geld voor 1 mei hebben ontvangen. Over de verdere planning kan een woordvoerder van het ministerie van Financiën niets zeggen, omdat dit volgende week aan de orde komt in een Kamerdebat.
AD 06.02.2021 Gedupeerden van de kindertoeslagenaffaire zijn vandaag in Den Haag om te praten met onder meer premier Mark Rutte en staatssecretaris Alexandra van Huffelen.
Even voor 13.00 uur verzamelde een groep van zo’n dertig gedupeerde ouders zich voor de ingang van het Catshuis. Mark Rutte, Wobke Hoekstra en Alexandra van Huffelen spraken met de gekomen mensen, aldus calamiteiten Regio15 die ter plaatse was.
Gedupeerden gingen hierna met de politici mee naar het Catshuis om verder te praten over de stappen die genomen moeten worden. De uitnodiging kwam half januari, nadat toeslagenouder Kristie Rongen namens andere gedupeerden een open brief had geschreven in Trouw. In die brief eisten de ouders een snelle compensatie voor het aangedane leed.
Bij het #Catshuis in #DenHaag demonstreerden een aantal slachtoffers van de #toeslagenaffaire. Acht van hen zijn uitgenodigd om binnen met een aantal bewindslieden, waaronder de minister-president, in gesprek te gaan.
Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben aangifte gedaan tegen premier Mark Rutte. Het gaat daarbij om drie ambtsmisdrijven, zegt hun advocaat Vasco Groeneveld woensdag. Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden al aangifte tegen vijf andere (oud-)bewindslieden. De raadsman vond het toen te vroeg om ook de (inmiddels demissionaire) minister-president in de aangifte te betrekken.
MSN 06.02.2021 Gedupeerden van de Toeslagenaffaire zijn het zat: belofte na belofte wordt niet nagekomen. Vanmiddag praat een aantal getroffen ouders in het Catshuis met premier Rutte en staatssecretaris Van Huffelen van Financiën. De slachtoffers eisen oplossingen.
Na de val van het kabinet vorige maand nodigde demissionair premier Rutte een groep gedupeerden uit in het Catshuis. Een uitnodiging die Kristie Rongen graag aannam. “Ik hoop dat er eindelijk eens naar ons wordt geluisterd”, zegt ze.
Een jaar geleden sprak Rutte ook al met gedupeerden. “Het was heel indrukwekkend”, zei de premier toen na afloop. Aanwezigen vertelden dat hij zelfs een traantje had weggepinkt. Sommige verhalen waren zo heftig, dat volgens Rutte ‘geen normaal mens het droog zou houden’.
Traantje
Sindsdien is er volgens gedupeerden veel te weinig gebeurd. Compensatie verloopt bijvoorbeeld tergend traag. “Ze laten een traantje, maar daar moet het niet bij blijven”, zegt Nazmiye Karaduman. “Daar trappen we niet meer in.”
Het kabinet heeft beloofd dat alle gedupeerden die in beeld zijn vóór 1 mei een bedrag van 30.000 euro krijgen. Veel ouders hebben nog geen cent gezien. De moeizame afhandeling van de affaire leidt daardoor opnieuw tot verdriet en pijn bij de betrokkenen.
Harde toezeggingen, daar hopen ze op tijdens de bijeenkomst in het Catshuis. “We willen dat onze eisen worden ingewilligd”, zegt Rongen. Ze wil dat er nu echt tempo worden gemaakt met de afhandeling van de Toeslagenaffaire. En eisen dat de compensatie-operatie wordt weggehaald bij de Belastingdienst, die de problemen veroorzaakt heeft.
Toeslagenkinderen
Verder wil ze harde garanties voor de toekomst. “Dit mag nooit meer gebeuren.” Ook de kinderen van de toeslagenouders mogen niet worden vergeten. Zij gingen vaak jaren gebogen onder het leed van hun ouders.
Om hun eisen kracht bij te zetten, organiseren gedupeerde ouders voorafgaand aan de bijeenkomst in het Catshuis een kleine demonstratie.
RTL 06.02.2021 Gedupeerden van de Toeslagenaffaire zijn het zat: belofte na belofte wordt niet nagekomen. Vanmiddag praat een aantal getroffen ouders in het Catshuis met premier Rutte en staatssecretaris Van Huffelen van Financiën. De slachtoffers eisen oplossingen.
Na de val van het kabinet vorige maand nodigde demissionair premier Rutte een groep gedupeerden uit in het Catshuis. Een uitnodiging die Kristie Rongen graag aannam. “Ik hoop dat er eindelijk eens naar ons wordt geluisterd”, zegt ze.
Een jaar geleden sprak Rutte ook al met gedupeerden. “Het was heel indrukwekkend”, zei de premier toen na afloop. Aanwezigen vertelden dat hij zelfs een traantje had weggepinkt. Sommige verhalen waren zo heftig, dat volgens Rutte ‘geen normaal mens het droog zou houden’.
Traantje
Sindsdien is er volgens gedupeerden veel te weinig gebeurd. Compensatie verloopt bijvoorbeeld tergend traag. “Ze laten een traantje, maar daar moet het niet bij blijven”, zegt Nazmiye Karaduman. “Daar trappen we niet meer in.”
Het kabinet heeft beloofd dat alle gedupeerden die in beeld zijn vóór 1 mei een bedrag van 30.000 euro krijgen. Veel ouders hebben nog geen cent gezien. De moeizame afhandeling van de affaire leidt daardoor opnieuw tot verdriet en pijn bij de betrokkenen.
Harde toezeggingen, daar hopen ze op tijdens de bijeenkomst in het Catshuis. “We willen dat onze eisen worden ingewilligd”, zegt Rongen. Ze wil dat er nu echt tempo worden gemaakt met de afhandeling van de Toeslagenaffaire. En eisen dat de compensatie-operatie wordt weggehaald bij de Belastingdienst, die de problemen veroorzaakt heeft.
Toeslagenkinderen
Verder wil ze harde garanties voor de toekomst. “Dit mag nooit meer gebeuren.” Ook de kinderen van de toeslagenouders mogen niet worden vergeten. Zij gingen vaak jaren gebogen onder het leed van hun ouders.
Om hun eisen kracht bij te zetten, organiseren gedupeerde ouders voorafgaand aan de bijeenkomst in het Catshuis een kleine demonstratie.
Als je door de Toeslagenaffaire meer dan een ton schuld hebt, is de vergoeding van de overheid niet genoeg.
RTL 06.02.2021 De Belastingdienst gaat 400.000 oude belastingbesluiten doorzoeken en beoordelen. Dat gebeurt in eerste instantie handmatig, meldt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Belastingdienst) aan de Tweede Kamer.
Het gaat om verzoeken tot betalingsregelingen voor mensen die een belastingschuld hadden.
Inkomstenbelasting en toeslagenaffaire
Vijlbrief meldde de Tweede Kamer vorige week dat de Belastingdienst ook bij de inkomstenbelasting, net als in de toeslagenaffaire, mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur heeft opgeplakt. Zij belandden al bij het geringste vermoeden van fraude in een speciaal registratiesysteem, zonder het zelf te weten.
De gevolgen voor de slachtoffers waren enorm, vertelde Nazmiye afgelopen zomer aan RTL Nieuws:
Nazmiye werd onterecht bestempeld als fraudeur vanwege haar tweede, Turkse nationaliteit. Ze moest ruim 30.000 euro terugbetalen.
Van mensen met zo’n aantekening werd vervolgens automatisch aangenomen dat zij ‘niet te goeder trouw’ waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling. Vijlbrief noemt die gang van zaken onacceptabel.
Niet geautomatiseerd
Opvallend genoeg er is tot nu toe geen manier gevonden om een geautomatiseerde selectie te maken van de groep slachtoffers, meldt Vijlbrief. “Hoewel daar nog wel aan gewerkt wordt, willen wij daar niet op wachten.”
Daarom gaat de fiscus in eerste instantie handmatig op zoek. Een extern bureau gaat daarbij helpen.
NU 05.02.2021 De Belastingdienst gaat met hulp van een externe partij 400.000 oude belastingbesluiten doorzoeken en beoordelen. Dat gebeurt in eerste instantie handmatig, meldt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Belastingdienst) vrijdag aan de Tweede Kamer.
Het gaat om verzoeken tot betalingsregelingen voor mensen die een belastingschuld hadden.
Vijlbrief meldde de Tweede Kamer vorige week dat de Belastingdienst ook bij de inkomstenbelasting mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur heeft opgeplakt, net als in de toeslagenaffaire. Zij belandden al bij het geringste vermoeden van fraude in een speciaal registratiesysteem, zonder het zelf te weten.
Van mensen met zo’n aantekening werd “zonder inhoudelijke toetsing” aangenomen dat zij “niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer geen betalingsregeling. Vijlbrief noemt die gang van zaken “onacceptabel”.
Proces nog niet te automatiseren
De staatssecretaris wil erachter komen wie op deze manier is behandeld en om hoeveel mensen het gaat, te meer omdat de Kamer slachtoffers van deze werkwijze mogelijk wil compenseren. Er is volgens Vijlbrief nog geen manier gevonden om geautomatiseerd een selectie te maken van de burgers van wie hun verzoek “op een onacceptabele manier is afgewezen”. “Hoewel daar nog wel aan gewerkt wordt, willen wij daar niet op wachten”, aldus Vijlbrief.
Daarom gaat de fiscus in eerste instantie handmatig op zoek. Dit zal naar verwachting tot eind juni duren. Er wordt gezocht naar afgewezen verzoeken tot schuldsanering, en het gaat om een schuld van zeker 10.000 euro. Daarnaast wordt gekeken of mensen in het speciale registratiesysteem zijn gezet en of ze van ernstige nalatigheid of sjoemelen met de belasting- of toeslagenformulieren worden beschuldigd.
MSN 05.02.2021 De Belastingdienst gaat 400.000 oude belastingbesluiten doorzoeken en beoordelen. Dat gebeurt in eerste instantie handmatig, meldt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Belastingdienst) aan de Tweede Kamer.
Het gaat om verzoeken tot betalingsregelingen voor mensen die een belastingschuld hadden.
Inkomstenbelasting en toeslagenaffaire
Vijlbrief meldde de Tweede Kamer vorige week dat de Belastingdienst ook bij de inkomstenbelasting, net als in de toeslagenaffaire, mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur heeft opgeplakt. Zij belandden al bij het geringste vermoeden van fraude in een speciaal registratiesysteem, zonder het zelf te weten.
De gevolgen voor de slachtoffers waren enorm, vertelde Nazmiye afgelopen zomer aan RTL Nieuws:
Van mensen met zo’n aantekening werd vervolgens automatisch aangenomen dat zij ‘niet te goeder trouw’ waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling. Vijlbrief noemt die gang van zaken onacceptabel.
Niet geautomatiseerd
Opvallend genoeg er is tot nu toe geen manier gevonden om een geautomatiseerde selectie te maken van de groep slachtoffers, meldt Vijlbrief. “Hoewel daar nog wel aan gewerkt wordt, willen wij daar niet op wachten.”
Daarom gaat de fiscus in eerste instantie handmatig op zoek. Een extern bureau gaat daarbij helpen.
AD 05.02.2021 De Belastingdienst gaat, met behulp van een externe partij, 400.000 oude belastingbesluiten doorzoeken en beoordelen. Dat gebeurt in eerste instantie handmatig, meldt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Belastingdienst) aan de Tweede Kamer. Het gaat om verzoeken tot betalingsregelingen voor mensen die een belastingschuld hadden.
Vijlbrief meldde de Tweede Kamer vorige week dat de Belastingdienst ook bij de inkomstenbelasting, net als in de toeslagenaffaire, mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur heeft opgeplakt. Zij belandden al bij het geringste vermoeden van fraude in een speciaal registratiesysteem, zonder het zelf te weten.
Van mensen met zo’n aantekening werd ‘zonder inhoudelijke toetsing’ aangenomen dat zij ‘niet te goeder trouw’ waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling. Vijlbrief noemt die gang van zaken ‘onacceptabel’.
Compenseren
Vijlbrief wil erachter komen wie op deze manier is behandeld en om hoeveel mensen het gaat, te meer omdat de Kamer slachtoffers van deze werkwijze mogelijk wil compenseren. Maar ‘er is tot nu toe geen manier gevonden om een geautomatiseerde selectie te maken waardoor de groep burgers van wie hun verzoek op een onacceptabele manier is afgewezen met een druk op de knop zichtbaar wordt’, schrijft Vijlbrief. ,,Hoewel daar nog wel aan gewerkt wordt, willen wij daar niet op wachten.”
Daarom gaat de fiscus in eerste instantie handmatig op zoek. Dit zal naar verwachting tot eind juni duren. Er wordt gezocht naar afgewezen verzoeken tot schuldsanering, en het gaat om een schuld van zeker 10.000 euro. Daarnaast wordt gekeken of mensen in het speciale registratiesysteem zijn gezet, en of ze van ernstige nalatigheid of sjoemelen met de belasting- of toeslagenformulieren worden beschuldigd.
NU 03.02.2021 Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben aangifte gedaan tegen demissionair premier Mark Rutte. Het gaat daarbij om drie ambtsmisdrijven, zegt hun advocaat Vasco Groeneveld woensdag. Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden al aangifte tegen vijf (oud-)bewindslieden.
De raadsman vond het toen te vroeg om ook de minister-president in de aangifte te betrekken. “Daarna is er nieuwe, belastende informatie bij gekomen over, zoals voormalig minister van Sociale Zaken Asscher het noemde, ‘de onrechtmatige jacht door de Belastingdienst op duizenden gezinnen'”, aldus Groeneveld.
Volgens Groeneveld heeft Rutte tijdens het Kamerdebat over de affaire op 19 januari gezegd dat het kabinet vanaf mei/juni 2019 wist hoe groot en omvangrijk de problematiek was. “Dat betekent: vele duizenden gedupeerden. De premier erkende ook dat hij vanaf die tijd ‘direct betrokken’ was bij het dossier. Bij de parlementaire ondervragingscommissie bleef hij hier nog vaag over”, aldus de advocaat.
“Uit nieuw vrijgegeven stukken blijkt dat de premier sinds mei 2019 heeft meebeslist over de te nemen stappen. Toch is het illegale invorderen door de Belastingdienst doorgegaan tot november 2019 of langer. Ook was hij al in het najaar van 2018 op de hoogte van misstanden bij de afdeling Toeslagen. Hij werd toen voorbereid op lastige vragen van de pers.”
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
Gedupeerden: Rutte was op de hoogte van schenden wet
Volgens de aangevers heeft Rutte beschikkingen laten bestaan terwijl hij wist dat de wet werd geschonden. Daarnaast heeft hij opzettelijk of door grove schuld nagelaten wetten uit te voeren, menen ze.
“Rutte heeft niet ingegrepen toen mijn cliënten ambtelijk werden opgejaagd en beroofd”, zegt Groeneveld. “De schending van de rechtsorde door de overheid is ongekend in de moderne Nederlandse geschiedenis. Voor zulke ernstige gevallen heeft de wetgever ambtsmisdrijven in het Wetboek van Strafrecht opgenomen.”
Aangifte tegen Rutte is aanvulling op eerdere aangifte
Groeneveld deed op 12 januari aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken.
De aangifte tegen Rutte is een aanvulling op de eerder gedane aangifte. In de aanvulling zijn ook de verdenkingen tegen Hoekstra en Snel uitgebreid met zogeheten opzetdelicten, waarin niet alleen sprake is van schuld, maar ook van opzet.
In de toeslagenaffaire werden ouders ten onrechte aangemerkt als fraudeurs. Duizenden van hen kwamen daardoor in grote financiële en persoonlijke problemen. De kwestie leidde vorige maand tot het aftreden van het kabinet.
AD 03.02.2021 Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben aangifte gedaan tegen premier Mark Rutte. Het gaat daarbij om drie ambtsmisdrijven, zegt hun advocaat Vasco Groeneveld woensdag. Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden al aangifte tegen vijf andere (oud-)bewindslieden.
De raadsman vond het toen te vroeg om ook de (inmiddels demissionaire) minister-president in de aangifte te betrekken. ,,Daarna is er nieuwe, belastende informatie bij gekomen”, zegt hij.
Volgens Groeneveld heeft Rutte tijdens het Kamerdebat over de affaire op 19 januari gezegd dat het kabinet vanaf mei/juni 2019 wist hoe groot en omvangrijk de problematiek was. ,,Dat betekent: vele duizenden gedupeerden. De premier erkende ook dat hij vanaf die tijd ‘direct betrokken’ was bij het dossier. Bij de parlementaire ondervragingscommissie bleef hij hier nog vaag over.”
Groeneveld: ,,Uit nieuw vrijgegeven stukken blijkt dat de premier sinds mei 2019 heeft meebeslist over te nemen stappen. Toch is het illegale invorderen door de Belastingdienst doorgegaan tot november 2019 of langer. Ook was hij al in het najaar van 2018 op de hoogte van misstanden bij de afdeling Toeslagen. Hij werd toen voorbereid op lastige vragen van de pers.”
‘Opgejaagd en beroofd’
Volgens de aangevers heeft Rutte beschikkingen laten bestaan terwijl hij wist dat de wet werd geschonden. Daarnaast heeft hij opzettelijk of door grove schuld nagelaten wetten uit te voeren, menen de aangevers. ,,Rutte heeft niet ingegrepen toen mijn cliënten ambtelijk werden opgejaagd en beroofd”, aldus advocaat Groeneveld.
Groeneveld deed op 12 januari aangifte tegen (oud-)ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Naast de drie ministers heeft de raadsman Menno Snel, voormalig staatssecretaris van Financiën, en Lodewijk Asscher (voorheen minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in die aangifte betrokken. Volgens Groeneveld hadden zij moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie.
De commissie stelde vast dat ministers en staatssecretarissen meermaals signalen hebben gekregen dat er iets misging bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag. Maar dat hier zoveel mensen de dupe van werden drong niet tot hen door. ,,Dat de problemen veel breder speelden, was voor hen een blinde vlek”, staat in het rapport. Niet veel later viel het kabinet en besloot Eric Wiebes in zijn geheel af te treden.
Volgens Groeneveld blijkt uit het rapport dat de betrokken bewindslieden over zodanig verontrustende informatie beschikten dat zij hadden moeten ingrijpen.
RTL 03.02.2021 Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagzaak hebben aangifte gedaan tegen premier Mark Rutte. Dat zegt hun advocaat Vasco Groeneveld tegen RTL Nieuws.
Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden al aangifte tegen vijf andere (oud-)bewindslieden. De raadsman vond het toen te vroeg om ook demissionair premier in de aangifte te betrekken.
Nieuwe informatie
“Daarna is er nieuwe, belastende informatie bij gekomen”, zegt hij. “Daaruit blijkt dat de premier sinds mei 2019 heeft meebeslist over te nemen stappen. Toch is het illegale invorderen door de Belastingdienst doorgegaan tot november 2019 of langer. Ook was hij al in het najaar van 2018 op de hoogte van misstanden bij de afdeling Toeslagen.”
Volgens de aangevers heeft Rutte beschikkingen laten bestaan terwijl hij wist dat de wet werd geschonden. Daarnaast heeft hij opzettelijk of door grove schuld nagelaten wetten uit te voeren, menen de aangevers.
“Rutte heeft niet ingegrepen toen mijn cliënten ambtelijk werden opgejaagd en beroofd”, aldus advocaat Groeneveld.
Onlangs besloot het OM geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de Belastingdienst in de toeslagenaffaire. Volgens het OM is er ‘na een zorgvuldige beoordeling van de feiten en omstandigheden’ geen sprake van een strafrechtelijke verdenking.
Natasja ziet niks van 30.000 euro toeslagenaffaire: ‘Al een ton schuld’
Telegraaf 03.02.2021 Tachtig slachtoffers van de kinderopvangtoeslagzaak hebben aangifte gedaan tegen premier Mark Rutte. Het gaat daarbij om drie ambtsmisdrijven, zegt hun advocaat Vasco Groeneveld woensdag. Vorige maand deed Groeneveld namens een groep gedupeerden aangifte tegen vijf andere (oud-)bewindslieden.
De raadsman vond het toen te vroeg om ook de (inmiddels demissionaire) minister-president in de aangifte te betrekken. „Daarna is er nieuwe, belastende informatie bij gekomen over, zoals voormalig minister van Sociale Zaken Asscher het noemde, ’de onrechtmatige jacht door de Belastingdienst op duizenden gezinnen’.”
Volgens Groeneveld heeft Rutte tijdens het Kamerdebat over de affaire op 19 januari gezegd dat het kabinet vanaf mei/juni 2019 wist hoe groot en omvangrijk de problematiek was. „Dat betekent: vele duizenden gedupeerden. De premier erkende ook dat hij vanaf die tijd ’direct betrokken’ was bij het dossier. Bij de parlementaire ondervragingscommissie bleef hij hier nog vaag over.”
Groeneveld: „Uit nieuw vrijgegeven stukken blijkt dat de premier sinds mei 2019 heeft meebeslist over te nemen stappen. Toch is het illegale invorderen door de Belastingdienst doorgegaan tot november 2019 of langer. Ook was hij al in het najaar van 2018 op de hoogte van misstanden bij de afdeling Toeslagen. Hij werd toen voorbereid op lastige vragen van de pers.”
Volgens de aangevers heeft Rutte beschikkingen laten bestaan terwijl hij wist dat de wet werd geschonden. Daarnaast heeft hij opzettelijk of door grove schuld nagelaten wetten uit te voeren, menen de aangevers.
„Rutte heeft niet ingegrepen toen mijn cliënten ambtelijk werden opgejaagd en beroofd”, zegt Groeneveld. „De schending van de rechtsorde door de overheid is ongekend in de moderne Nederlandse geschiedenis. Voor zulke ernstige gevallen heeft de wetgever ambtsmisdrijven in het Wetboek van Strafrecht opgenomen.”
Groeneveld deed op 12 januari aangifte tegen de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Daarnaast werden voormalig staatssecretaris van Financiën Menno Snel en oud-minister Lodewijk Asscher in die aangifte betrokken.
De aangifte tegen Rutte is een aanvulling op de eerder gedane aangifte. In de aanvulling zijn de verdenkingen tegen Hoekstra en Snel uitgebreid met zogeheten opzetdelicten, waarin niet alleen sprake is van schuld, maar ook van opzet.
Telegraaf 02.02.2021 D66-Europarlementariër Samira Rafaela wil dat de Europese Commissie een strafprocedure start tegen Nederland. Aanleiding is de toeslagenaffaire, waarvoor opvallend genoeg D66-staatssecretarissen medeverantwoordelijk voor waren. Volgens Rafaëla is het feit dat mensen met een tweede nationaliteit extra gecontroleerd werden door de Belastingdienst een uiting van ’institutioneel racisme’.
„Lidmaatschap van de EU komt niet enkel met voordelen, daar horen ook verplichtingen bij”, aldus Rafaëla, namens ARDI, de antiracismegroep in het Europees Parlement, en drie Nederlandse antiracisme-organisaties.
In de brief, gericht aan vicevoorzitter van de Europese Commissie Vera Jourová en eurocommissarissen Helena Dalli en Didier Reynders, vraagt Rafaela om een onderzoek naar eventuele schending van EU-racismewetgeving, en of dit kan leiden tot een inbreukprocedure. Dat laatste wordt ingezet wanneer een lidstaat zich niet aan de wetgeving van de EU houdt. Inbreukprocedures werden eerder gestart tegen onder meer Polen en Hongarije, vanwege het inperken van de onafhankelijke rechtspraak en de discriminatie van lhbti’ers.
Feitelijk richt haar aanklacht zich ook tegen haar eigen D66, dat onderdeel was van het kabinet-Rutte-III. Rafaëla’s partij leverde zelfs de staatssecretarissen, de eerder opgestapte Menno Snel en nu Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen, die verantwoordelijk zijn voor de Belastingdienst en toeslagen.
„Ondanks het opstappen van de Nederlandse regering is er geen duidelijke vervolging geweest voor het institutionele racisme dat de afgelopen twee decennia een element vormde van het Nederlandse beleid”, schrijft Rafaela, tevens co-voorzitter van ARDI. Volgens de D66-politica is het ’belangrijk om snel te handelen en een onderzoek te starten’ naar de kwestie.
In Nederland is er ook het nodige onderzoek gedaan naar discriminatie door de Belastingdienst. De Autoriteit Persoonsgegevens concludeerde al dat de fiscus discriminerend heeft gehandeld, door het registreren van de tweede nationaliteit. Het Openbaar Ministerie besloot daarentegen geen strafrechtelijk onderzoek uit te voeren naar beroepsmatige discriminatie door de Belastingdienst.
De Tweede Kamer nam daarnaast onlangs een motie aan om de Nederlandse rechtsstaat te laten onderzoeken door de Venetië Commissie, een adviesorgaan van de Raad van Europa.
AD 02.02.2021 D66-Europarlementariër Samira Rafaela wil dat de Europese Commissie een strafprocedure begint tegen Nederland vanwege de toeslagenaffaire. Volgens haar is het ‘institutioneel racisme’ dat in die affaire naar boven kwam in strijd met Europese wetten en verdragen.
Drie Eurocommissarissen hebben een brief ontvangen die hen oproept om ‘te evalueren’ of er een strafprocedure moet worden aangespannen tegen Nederland vanwege ‘een potentiële schending van EU-wetgeving’. De afzender van het stuk aan de commissarissen voor Gelijkheid, Justitie en Waarden en Transparantie is Samira Rafaela, D66-Europarlementariër, die de brief stuurde namens Ardi, de antiracismegroep in het Europees Parlement en drie Nederlandse antidiscriminatieorganisaties. “Ik wil dat Nederland op de vingers wordt getikt en de consequenties ervaart.”
Aanleiding is de toeslagenaffaire, waarbij de Belastingdienst jarenlang duizenden ouders ten onrechte aanmerkte als fraudeur. Zij moesten ontvangen toeslagen terugbetalen, met grote financiële problemen tot gevolg. De parlementaire commissie die de affaire onderzocht, stelde in december dat de ouders ‘ongekend onrecht’ is aangedaan en dat de ‘grondbeginselen van de rechtsstaat’ werden geschonden.
Vaak controleerde de Belastingdienst extra bij mensen met een tweede nationaliteit, terwijl de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vorig jaar concludeerde dat nationaliteit geen rol mag spelen bij het beoordelen van een aanvraag voor kinderopvangtoeslag. Door die gegevens op te nemen handelde de Belastingdienst volgens de AP onrechtmatig en discriminerend.
Harde conclusies
Er lopen nog onderzoeken naar discriminatie bij de Belastingdienst. Op de uitkomsten daarvan wilde Rafaela niet wachten. “Het bewijs dat er nu ligt, ook de harde conclusies in het eindrapport van de parlementaire ondervragingscommissie, is duidelijk genoeg.” In dat eindrapport komen de woorden discriminatie of racisme echter niet voor. Toch spreekt Rafaela van ‘institutioneel racisme’. “Dat is niet alleen in strijd met artikel 1 van onze Grondwet, maar ook in strijd met EU-verdragen en -regels.”
Tegen lidstaten van de Europese Unie die de Europese regels niet naleven, kan de Europese Commissie een soort strafprocedure starten. Deze zogeheten inbreukprocedure is een fors middel om af te dwingen dat een land zich alsnog houdt aan Europese wetten. “Ik wil voor het maximale gaan,” aldus Rafaela.
Het is opvallend dat een Europarlementariër oproept tot zo’n zaak tegen het eigen land. Ook omdat Nederland al aan de Raad van Europa heeft gevraagd om onderzoek te doen naar wat er allemaal mis is gegaan bij hoe burgers hier door de overheid zijn behandeld.
Dat haar eigen partij D66 medeverantwoordelijk is, ziet Rafaela niet als een beletsel. Tijdens de kabinetsperiode van Rutte III, waarin partijleider Sigrid Kaag minister is, kon het schandaal voortduren en kwam de omvang ervan aan het licht. De partijtop is vooraf niet op de hoogte gesteld dat Rafaela haar brief zou sturen.
“Als politica en gezien mijn eigen ervaringen met discriminatie vind ik het onuitstaanbaar dat mijn eigen lidstaat zich hier schuldig aan maakt.” Ze heeft zich de toeslagenaffaire ‘erg aangetrokken’. “Dat geldt ook voor mijn partij. Juist omdat het om Nederland gaat, vond ik dat ik dit moest doen.” Voor de D66-politica gaf de doorslag dat niemand bij de Belastingdienst vervolgd zou worden. Met een eventuele inbreukprocedure wil ze ‘alles uit de kast halen’ om de pijn van ouders te erkennen en zulk ‘onrecht’ in de toekomst voorkomen.
Toekomstige generaties
De namen van antidiscriminatieorganisaties DeGoedeZaak, S.P.E.A.K. en Controle Alt Delete staan ook onder de brief, mede om onrecht Europees een gezicht te geven. “We zien dat bij de overheid het besef nog niet is ingedaald dat instanties die werken met risicoprofielen die nationaliteit of etniciteit bevatten, discrimineren,” zegt Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete.
Hajar Fallah van S.P.E.A.K. stelt dat dit ook een signaal moet zijn om ‘toekomstige generaties niet buiten te sluiten’. “Vooral met de komst van kunstmatige intelligentie is het noodzakelijk om etniciteit en afkomst uit de risicoprofielen te halen om dit aangrijpende onrecht te voorkomen.”
De Europese Commissie start vaker inbreukprocedures tegen landen om hen te dwingen EU-regels na te leven. Ook tegen Nederland begon het in 2019 zestien keer zo’n procedure, becijferde kenniscentrum Europa Decentraal. Meestal hebben die te maken met overtredingen van de regels voor interne markt, vervoer of milieuregels.
Het bekendste voorbeeld van zulke zaken zijn procedures die recent zijn aangespannen tegen Polen en Hongarije. In die landen wordt aan de onafhankelijkheid van de rechtspraak getornd, staat de persvrijheid onder druk en worden rechten van lhbtq’s ingeperkt. Rafaela: “Als die landen moeten stoppen met discriminatie, moet Nederland dat ook doen. Als er één lidstaat is die het goede voorbeeld moet geven, is dat Nederland. Laten we eerlijk zijn: het ís ook zo dat we onze zaakjes niet goed op orde hadden.”
D66 wil niet reageren
Een woordvoerder van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen, D66) laat weten dat het aan de Eurocommissarissen is om op de brief van Rafaela te reageren. “De staatssecretaris is altijd helder geweest over discriminatie: dat kan niet, mag niet en al helemaal niet bij de overheid.” Volgens de woordvoerder is het ‘goed’ dat het dossier ook ‘vanuit Europa wordt bekeken’. D66 wil niet reageren op de brief die de D66-Europarlementariër aan Eurocommissarissen heeft gestuurd.
MSN 02.02.2021 D66-Europarlementariër Samira Rafaëla wil dat de Europese Commissie een strafprocedure start tegen Nederland. Aanleiding is de toeslagenaffaire, waarvoor opvallend genoeg D66-staatssecretarissen medeverantwoordelijk voor waren. Volgens Rafaëla is het feit dat mensen met een tweede nationaliteit extra gecontroleerd werden door de Belastingdienst een uiting van ’institutioneel racisme’.
„Lidmaatschap van de EU komt niet enkel met voordelen, daar horen ook verplichtingen bij”, aldus Rafaëla, namens ARDI, de antiracismegroep in het Europees Parlement, en drie Nederlandse antiracisme-organisaties.
In de brief, gericht aan vicevoorzitter van de Europese Commissie Vera Jourová en eurocommissarissen Helena Dalli en Didier Reynders, vraagt Rafaëla om een onderzoek naar eventuele schending van EU-racismewetgeving, en of dit kan leiden tot een inbreukprocedure. Dat laatste wordt ingezet wanneer een lidstaat zich niet aan de wetgeving van de EU houdt. Inbreukprocedures werden eerder gestart tegen onder meer Polen en Hongarije, vanwege het inperken van de onafhankelijke rechtspraak en de discriminatie van lhbti’ers.
Feitelijk richt haar aanklacht zich ook tegen haar eigen D66, dat onderdeel was van het kabinet-Rutte-III. Rafaëla’s partij leverde zelfs de staatssecretarissen, de eerder opgestapte Menno Snel en nu Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen, die verantwoordelijk zijn voor de Belastingdienst en toeslagen.
Lidmaatschap van de EU komt niet enkel met voordelen, daar horen ook verplichtingen bij. Met @SPEAK100@CntrleAltDlt@De_Goede_Zaak vraag ik om onderzoek naar schending EU-wetgeving op het gebied van racisme en of dit kan leiden tot een inbreukprocedure nav de #toeslagenaffaire.
„Ondanks het opstappen van de Nederlandse regering is er geen duidelijke vervolging geweest voor het institutionele racisme dat de afgelopen twee decennia een element vormde van het Nederlandse beleid”, schrijft Rafaëla, tevens co-voorzitter van ARDI. Volgens de D66-politica is het ’belangrijk om snel te handelen en een onderzoek te starten’ naar de kwestie.
Discriminerende behandeling
In Nederland is er ook het nodige onderzoek gedaan naar discriminatie door de Belastingdienst. De Autoriteit Persoonsgegevens concludeerde al dat de fiscus discriminerend heeft gehandeld, door het registreren van de tweede nationaliteit. Het Openbaar Ministerie besloot daarentegen geen strafrechtelijk onderzoek uit te voeren naar beroepsmatige discriminatie door de Belastingdienst.
De Tweede Kamer nam daarnaast onlangs een motie aan om de Nederlandse rechtsstaat te laten onderzoeken door de Venetië Commissie, een adviesorgaan van de Raad van Europa.
AD 02.02.2021 De Belastingdienst voldoet pas in 2024 volledig aan de privacywet. Staatssecretaris Hans Vijlbrief zei dat het nog jaren gaat duren voordat alle applicaties voldoen aan de eisen van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), en dat er nog veel werk te doen is.
Vijlbrief zei dat in een debat in de Tweede Kamer rondom de toeslagenaffaire. Hij reageerde daarmee op vragen van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Die wilde weten welke wetten de Belastingdienst overtrad tijdens de toeslagenaffaire. Vijlbrief meldde daarop dat de Belastingdienst ruim 900 applicaties gebruikt en dat het daarom ‘een bulk werk is’ om die allemaal volledig aan de privacy-eisen te laten voldoen.
De AVG werd in mei 2018 actief, maar toen al bleek dat de fiscus niet aan de privacywet voldeed. Dat was medio 2019 nog steeds niet het geval. Het grootste probleem zat toen al in de opslag van oude persoonsgegevens waarvan het lang duurde die te verwijderen. De Belastingdienst zei honderden miljoenen documenten te hebben die nog moesten worden vernietigd en dat dat meer tijd zou kosten dan aanvankelijk werd gedacht. In 2019 presenteerde toenmalig staatssecretaris Menno Snel een actieplan voor wanneer de fiscus alsnog aan de AVG zou voldoen. Nu blijkt dat het nog tot 2024 gaat duren, veel langer dan aanvankelijk gepland.
Toen de toeslagenaffaire deze zomer aan het licht kwam, concludeerde de Autoriteit Persoonsgegevens al dat de Belastingdienst in zware overtreding van de privacywet was door de nationaliteit van kinderopvangtoeslagontvangers te registreren.
NU 02.02.2021 Het College voor de Rechten van de Mens (CRM) heeft tot nu toe 35 meldingen van discriminatie door de Belastingdienst ontvangen. Na het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam werd de hulp van het CRM ingeschakeld.
Ongeveer elf mensen hebben gevraagd om een oordeel in een zaak. Bij zo’n verzoek “behandelt het CRM de zaak in een openbare zitting en oordeelt of er sprake is geweest van discriminatie”, meldt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) aan de Tweede Kamer.
Naar aanleiding van het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam, riep het kabinet de hulp van het College in. De Belastingdienst ging veel te ver in de jacht op fraudeurs, waarbij mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit extra streng gecontroleerd werden. Bovendien kregen sommige gedupeerde ouders te maken met discriminerende opmerkingen van ambtenaren van de Belastingdienst.
“Het College zal in de loop van februari beginnen met de behandeling van de meldingen en verzoeken. Dit zal in eerste instantie gebeuren door ouders die een melding/verzoek hebben gedaan zonder veel toelichting, om nadere informatie te vragen”, schrijft Van Huffelen in een voortgangsrapportage over de kinderopvangtoeslag. Omdat het CRM de verzoeken en meldingen moet afhandelen, wordt de komende twee jaar 300.000 euro per jaar uitgetrokken om meer mensen in dienst te nemen.
De staatssecretaris probeert zoveel mogelijk gedupeerden ervan op de hoogte te brengen dat zij zich kunnen melden bij het CRM. In de informatiecampagne voor toeslagenouders zal discriminatie specifiek aan bod komen. Ook zoekt Van Huffelen naar een manier om dossiers van toeslaggerechtigden systematisch te “doorzoeken op mogelijke indicaties van discriminerend gebruik van nationaliteit”. Zo hoopt ze te kunnen zien in welke dossiers discriminatie een rol heeft gespeeld.
MSN 02.02.2021 Het College voor de Rechten van de Mens (CRM) heeft tot nu toe 35 meldingen van discriminatie door de Belastingdienst ontvangen. Na het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam werd de hulp van het CRM ingeschakeld.
Ongeveer elf mensen hebben gevraagd om een oordeel in een zaak. Bij zo’n verzoek “behandelt het CRM de zaak in een openbare zitting en oordeelt of er sprake is geweest van discriminatie”, meldt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) aan de Tweede Kamer.
Naar aanleiding van het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam, riep het kabinet de hulp van het College in. De Belastingdienst ging veel te ver in de jacht op fraudeurs, waarbij mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit extra streng gecontroleerd werden. Bovendien kregen sommige gedupeerde ouders te maken met discriminerende opmerkingen van ambtenaren van de Belastingdienst.
“Het College zal in de loop van februari beginnen met de behandeling van de meldingen en verzoeken. Dit zal in eerste instantie gebeuren door ouders die een melding/verzoek hebben gedaan zonder veel toelichting, om nadere informatie te vragen”, schrijft Van Huffelen in een voortgangsrapportage over de kinderopvangtoeslag. Omdat het CRM de verzoeken en meldingen moet afhandelen, wordt de komende twee jaar 300.000 euro per jaar uitgetrokken om meer mensen in dienst te nemen.
De staatssecretaris probeert zoveel mogelijk gedupeerden ervan op de hoogte te brengen dat zij zich kunnen melden bij het CRM. In de informatiecampagne voor toeslagenouders zal discriminatie specifiek aan bod komen. Ook zoekt Van Huffelen naar een manier om dossiers van toeslaggerechtigden systematisch te “doorzoeken op mogelijke indicaties van discriminerend gebruik van nationaliteit”. Zo hoopt ze te kunnen zien in welke dossiers discriminatie een rol heeft gespeeld.
MSN 02.02.2021 Het College voor de Rechten van de Mens (CRM) heeft tot nu toe 35 meldingen van discriminatie door de Belastingdienst ontvangen. Zo’n elf mensen hebben gevraagd om een oordeel in een zaak. Bij zo’n verzoek “behandelt het CRM de zaak in een openbare zitting en oordeelt of er sprake is geweest van discriminatie”, meldt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) aan de Tweede Kamer.
Naar aanleiding van het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam, riep het kabinet de hulp van het College in. Niet alleen ging de Belastingdienst veel te ver in de jacht op fraudeurs, hierbij werden mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit extra streng gecontroleerd. Bovendien kregen sommige gedupeerde ouders te maken met discriminerende opmerkingen van Belastingdienst-ambtenaren.
“Het College zal in de loop van februari beginnen met de behandeling van de meldingen en verzoeken. Dit zal in eerste instantie gebeuren door ouders die een melding/verzoek hebben gedaan zonder veel toelichting, om nadere informatie te vragen”, schrijft Van Huffelen in een voortgangsrapportage over de kinderopvangtoeslag. Omdat het CRM de verzoeken en meldingen moet afhandelen, wordt de komende twee jaar 300.000 euro per jaar uitgetrokken om meer mensen in dienst te nemen.
De demissionaire staatssecretaris probeert zoveel mogelijk gedupeerden ervan op de hoogte te brengen dat zij zich kunnen melden bij het CRM. In de informatiecampagne voor toeslagenouders zal discriminatie specifiek aan bod komen. Ook zoekt Van Huffelen naar een manier om dossiers van toeslaggerechtigden systematisch te “doorzoeken op mogelijke indicaties van discriminerend gebruik van nationaliteit”. Zo hoopt ze te kunnen zien in welke dossiers discriminatie een rol heeft gespeeld.
MSN 02.02.2021 Het kabinet moet zich van de Tweede Kamer veel meer inspannen voor mensen die op zwarte lijsten hebben gestaan bij de inkomstenbelasting. De Kamer wil weten hoe groot die groep is en wil dat een compensatieregeling wordt opgezet.
Demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) zei al dat hij zich een eventuele compensatie voor de slachtoffers “kan voorstellen”. De Kamer wil niet langer wachten en vraagt de bewindsman nu al “in kaart te brengen hoeveel mensen door vermelding op een zwarte lijst ten onrechte geschaad zijn, welke schade deze mensen ondervonden hebben”.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels deed dit voorstel, mede namens VVD, CDA, D66, SP, PvdA, 50PLUS en DENK. Daarmee heeft de motie brede steun in de Kamer.
Vorige week bleek dat de Belastingdienst mensen ook bij de inkomstenbelasting te makkelijk als fraudeur bestempelde. Zij konden bij de geringste vermoedens van fraude al terechtkomen in het fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort zwarte lijst fungeerde.
Vijlbrief noemde dit al “onacceptabel” en de Kamer maakte de vergelijking met de manier waarop de Belastingdienst zich gedroeg in de affaire met de kinderopvangtoeslag.
Telegraaf 01.02.2021 De harde en discriminerende fraudeaanpak die heeft geleid tot het toeslagenschandaal, baart de Tweede Kamer ook richting de toekomst zorgen. Kamerleden vrezen dat er achter de affaire een ’nog groter schandaal’ tevoorschijn komt. Demissionair staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) sluit niet uit dat het kabinet nog meer mensen moet compenseren.
„Het lijkt erop dat er nog flink wat kasten gesloten zijn”, zegt CDA-Kamerlid Omtzigt maandagmiddag als de Kamer debatteert over de fraudeopsporing van en het gebruik van de tweede nationaliteit door de Belastingdienst. Uit die kasten bij de fiscus vallen al tijden om de haverklap lijken, bijvoorbeeld in de vorm van het gebruik van allerlei zwarte lijsten. Of het rondslingeren van gegevens, waarop ook de tweede nationaliteit van mensen staat.
„Komt er achter de toeslagenaffaire een veel groter schandaal vandaan?”, vraagt D66-Kamerlid Van Weyenberg zich dan ook af. „Hebben we nou het beeld scherp of hoor ik over een maand weer dat er nog drie systemen open staan”, verwijst hij naar allerlei varianten op de zwarte lijsten waarvan het bestaan onlangs bekend werd.
Fraude Signalerings Voorziening (FSV)
De bekendste daarvan is de Fraude Signalerings Voorziening (FSV), waarin honderdduizenden burgers zijn opgenomen. Een vermelding op de lijst, die in strijd is met privacywetgeving, betekende een stempel als potentieel fraudeur. „Een uiterst pijnlijk dossier”, sombert SP-Kamerlid Leijten, die zich er woest over maakt dat het onduidelijk is hoeveel mensen op die lijst het predicaat ’opzet/grove schuld’ kregen, een zeer ingrijpend fraudeursstempel.
De FSV is lang niet de enige zwarte lijst, tot frustratie van Omtzigt die eerder van het kabinet te horen kreeg dat er niet meer lijsten zijn. „Het blijken er 211 te zijn”, zegt hij maandag gefrustreerd. De CDA’er, en met hem collega’s van onder meer VVD en PvdA, vreest dat er nog meer ellende tevoorschijn komt.
Omtzigt vindt het ook niet kunnen dat het kabinet er maanden over doet om mensen die op de FSV-lijst staan daarover te informeren. Vijlbrief zegt in het debat toe daar meer haast mee te maken. De staatssecretaris sluit daarnaast niet uit dat mensen die op de zwarte lijst staan, daarvoor gecompenseerd moeten worden: „Daar kan compensatie bij horen, maar we willen eerst goed uitzoeken wat er gebeurd is.” Het kabinet trekt de komende jaren al miljarden euro’s uit om toeslagenouders te compenseren en hun schulden kwijt te schelden.
Tweede nationaliteit registreren
Het debat over discriminatie door de fiscus ontaardt vooral in ophef over een plan van PVV-Kamerlid De Jong. Hij pleit ervoor om de tweede nationaliteit van mensen te registreren. Niet om standaard te gebruiken, stelt hij, maar pas om te gebruiken als er ’binnen een bepaalde groep’ veel fraude wordt gepleegd.
Het zorgt voor wrevel in de Kamer. „Wil meneer De Jong dat de Belastingdienst weer gaat discrimineren?”, vraagt Denk-Kamerlid Azarkan. Volgens D66-Kamerlid Van Weyenberg is de kern van het PVV-plan ’ongelijke behandeling, oneerlijke behandeling en discriminatie’. Ook PvdA’er Nijboer spreekt van discriminatie: „En daar staat de heer De Jong voor.” De PVV’er sist hem toe: „Dat is zo smerig.”
MSN 01.02.2021 De Tweede Kamer wil veel meer actie zien van het kabinet om de problemen met de ‘zwarte lijsten’ bij de inkomstenbelasting op te lossen. Het kabinet moet beginnen te onderzoeken hoeveel mensen door deze omstreden lijsten in de problemen kwamen, en kijken naar een compensatieregeling.
Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) gaf al aan dat hij zich een eventuele compensatie voor de slachtoffers “kon voorstellen”. De Kamer wil niet langer wachten en vraagt de bewindsman nu al “in kaart te brengen hoeveel mensen door vermelding op een zwarte lijst ten onrechte geschaad zijn, welke schade deze mensen ondervonden hebben”. Op basis daarvan moet het kabinet “een mogelijke compensatieregeling uitwerken voor onterecht geraakte slachtoffers”.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels deed dit voorstel, mede namens VVD, CDA, D66, SP, PvdA, 50PLUS en DENK. Daarmee heeft de motie brede steun in de Kamer.
Werkinstructie
Vorige week bracht Vijlbrief een werkinstructie naar buiten waaruit bleek dat de Belastingdienst ook bij de inkomsten te makkelijk mensen als fraudeur bestempelde. Mensen konden bij de geringste vermoedens van fraude al terechtkomen in het fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort zwarte lijst fungeerde: van mensen met zo’n fraudesignalering moest “zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij “niet te goeder trouw” waren, blijkt uit de instructie.
Vijlbrief noemde dit al “onacceptabel” en de Kamer maakte de vergelijking met de manier waarop de Belastingdienst zich gedroeg in de affaire met de kinderopvangtoeslag. De slachtoffers van die ontspoorde fraudejacht worden na de trage opstart van de compensatieregeling sinds vorige week gecompenseerd. Het kabinet beloofde zeker 30.000 euro over te maken aan gedupeerden.
Hoewel de werkinstructie vorige week pas naar buiten kwam, is al een jaar bekend dat de Belastingdienst met het gebruik van de zwarte lijsten de privacywet overtrad. De stekker is inmiddels uit de FSV getrokken, maar de Kamer wil meer weten over soortgelijke lijsten en de invloed van zo’n registratie op het leven van gedupeerden. Maar Vijlbrief moest de antwoorden op een aantal vragen schuldig blijven, tot frustratie van vrijwel alle partijen. Zij uitten hun “teleurstelling” en “ongemak” over de langzame gang van zaken, en vroegen het kabinet snel met meer duidelijkheid te komen.
RTL 01.02.2021 Een jaar geleden kwam het gebruik van illegale zwarte lijsten bij de Belastingdienst aan het licht. Toch is nog steeds niet duidelijk hoeveel mensen hier de dupe van zijn geworden. Tot woede van de Tweede Kamer.
“We weten dit al een jaar”, foetert CDA-kamerlid Pieter Omtzigt in een Kamerdebat over zwarte lijsten. Renske Leijten van de SP vraagt zich af waarom de informatie niet uit het computersysteem van de Belastingdienst kan worden getrokken.
Het gaat om ‘enorm veel’ mensen, zegt staatssecretaris Vijlbrief van Financiën. Hoeveel het er precies zijn, kan hij nog niet zeggen. In eerdere debatten vroeg de Kamer al om dit tot op de bodem toe uit te zoeken. Tot frustratie van veel Kamerleden is dat nog niet gebeurd. “Ik zit hier niet voor Jan Doedel”, sneert Helma Lodders van de VVD.
Compensatie
Vijlbrief snapt de irritatie van de Tweede Kamer. “Maar ik heb het antwoord niet.” Hij hoopt snel meer duidelijkheid te hebben, maar vraagt ook om geduld. Er moeten 300.000 tot 500.000 beschikkingen handmatig worden doorgenomen.
Ook mensen met een belastingschuld boven 10.000 euro kregen zonder inhoudelijke toetsing het stempel fraudeur. Onacceptabel, vindt Vijlbrief. Burgers die dit overkwam, konden geen betalingsregeling meer krijgen en raakten zo vaak diep in de financiële ellende. Gekeken wordt of zij compensatie moeten krijgen.
Kamerleden begrijpen er niets van dat na vele debatten over de toeslagenaffaire en de val van het kabinet nog steeds veel vragen onbeantwoord blijven. “Wie heeft nog het overzicht?”, vraagt Denk-kamerlid Farid Azarkan zich hardop af. “Zelfs na alle onderzoeken zijn we nog niet op de bodem beland”, concludeert GroenLinks-kamerlid Bart Snels.
Het geduld van de Tweede Kamer raakt op. “Een half jaar geleden zei ik: als er nog iets in een kast zit, gooi het er dan uit”, zegt Omtzigt. “Maar ik heb het idee dat er nog iets dicht is blijven zitten.”
Gedupeerde toeslagenaffaire niet geholpen met vergoeding
Derya moest door de toeslagenaffaire gedwongen haar huis verkopen. Daardoor heeft ze een restschuld van 100.000 euro. Aan de toegezegde schadevergoeding van 30.000 euro heeft zij niet genoeg. Omdat private schuldeisers daar direct beslag op leggen.
NOS 01.02.2021 Staatssecretaris Vijlbrief van Financiën sluit niet uit dat de overheid nog veel gedupeerden moet compenseren dan alleen die van de toeslagenaffaire. Dat zei hij maandagmiddag in de Tweede Kamer. Ook bij de inkomstenbelasting werden zwarte lijsten gehanteerd waardoor mensen veel te hard werden aangepakt, erkende hij. Vorige week schreef hij al dat iedereen die op zo’n zwarte lijst is gekomen de komende maanden geïnformeerd wordt.
Vijlbrief deed zijn uitspraken in een lang debat, waarin de Kamer opnieuw grote zorgen uitte over de handelwijze van de Belastingdienst.
Volgens de Kamer moet er veel meer inzicht komen in de werkwijze van de Belastingdienst. Hoe werken de algoritmes waardoor mensen in vakjes worden ingedeeld? Hoe ontstaan die zwarte lijsten? En waarom duurt het steeds zo lang voordat de Kamer over zaken wordt geïnformeerd?
De toeslagenaffaire
Het kabinet stapte drie weken geleden op vanwege de affaire, waarbij duizenden ouders onterecht als fraudeurs werden bestempeld.
Uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw bleek vorig jaar dat de Belastingdienst jarenlang met een geheim systeem werkte om fraude te registreren: de zogeheten Fraude Signaleringsvoorziening. Burgers die van fouten werden verdacht, werden geregistreerd, zonder dat ze op de hoogte werden gesteld. Een onderzoekscommissie oordeelde uiteindelijk snoeihard over het optreden van zowel de overheid als het rechtssysteem en sprak van “ongekend onrecht” dat ouders is aangedaan.
Vijlbrief meldde vorige week al in een brief dat niet alleen bij de dienst Toeslagen maar ook bij de inkomstenbelasting mensen jarenlang te makkelijk het stempel van fraudeur kregen opgeplakt. Ze kwamen al bij het minste vermoeden van fraude in een speciaal systeem, maar wisten dat zelf niet. Bij een belasting-of toeslagenschuld van meer dan 10.000 euro kregen ze bovendien geen betalingsregeling of schuldhulpverlening meer.
“Er is een jaar verloren gegaan, ik vind dat echt niet kunnen”, aldus Renske Leijten, SP-Tweede Kamerlid.
Kamerleden willen weten hoeveel mensen hiervan het slachtoffer werden, maar Vijlbrief kan dat vandaag niet zeggen. Er is begonnen met een inventarisatie maar er moeten tussen de 300.000 en 500.000 beschikkingen doorgenomen worden.
Tweede Kamerleden, onder wie Leijten (SP) en Omtzigt (CDA), drongen er vandaag opnieuw op aan dat ook echt eens duidelijk wordt hoe de lijsten tot stand kwamen.
“We weten niet hoe de risicoselectie mensen eruit pikte als fraudeur. Ik wil dat alle systemen geschoond worden op discriminatie op afkomst, inkomen en gezinsgrootte”, aldus Leijten.
Ook is niet duidelijk met welke andere overheidsorganisaties de zwarte lijsten allemaal zijn gedeeld. Dat moet snel duidelijk worden, benadrukte Denk-Kamerlid Azarkan.
Vijlbrief hoopt eind deze week meer te kunnen zeggen over de aantallen waar het om gaat. Volgens SP- Kamerlid Leijten duurt het allemaal erg lang. Al in maart 2020 gaf Vijlbrief volgens haar aan dat er mogelijk veel meer mensen aanspraak kunnen maken op compensatie. “Er is in een jaar weinig gebeurd. Er is een jaar verloren gegaan, ik vind dat echt niet kunnen.””
NU 28.01.2021 De Belastingdienst bestempelde mensen ook bij de inkomstenbelasting te snel als fraudeur. Dat valt op te maken uit een oude werkinstructie waar staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) de Tweede Kamer woensdag over heeft geïnformeerd.
De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ‘zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.
Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering “zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij “niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer geen betalingsregeling.
Vijlbrief noemt de gang van zaken “onacceptabel” en laat uitzoeken bij hoeveel mensen deze werkinstructie daadwerkelijk is toegepast. Hij schrijft dat de werkinstructie tot maart 2020 is gebruikt.
Etiket ‘opzet’ bij toeslagenschuld
Eind november dook al een memo op waarin ambtenaren van de Belastingdienst voorstelden om mensen met een toeslagenschuld van 3.000 euro of meer automatisch het etiket “opzet/grove schuld” op te plakken. Ook dat zou betekenen dat zij een betalingsregeling of schuldhulpverlening konden vergeten.
Van dat voorstel wordt nog onderzocht of en op welke schaal het in de praktijk is gebracht. De vorig jaar aangetreden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) liet destijds al weten dat zij inmiddels geleerd heeft dit soort signalen “zeer serieus” te nemen.
Vijlbrief laat weten dat iedereen met een FSV-registratie daar zo snel mogelijk over wordt geïnformeerd. De Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
0verheid moet private schulden toeslagouders overnemen
De Tweede Kamer wil dat de overheid de private schulden overneemt van de gedupeerden van de toeslagenaffaire, als de betrokken private partijen zelf niet bereid zijn die schulden kwijt te schelden. Een motie daarover van de PVV is aangenomen. Met private schulden wordt bedoeld alle openstaande bedragen die ouders hebben staan bij bedrijven of andere niet-overheidsorganisaties.
Eerder besloot het kabinet dat de gedupeerden hun schulden bij overheidsinstanties niet meer hoeven te betalen. Daarmee wordt voorkomen dat de ouders, die allemaal ten minste 30.000 euro krijgen van het kabinet, een groot deel van dat bedrag weer moeten inleveren bij schuldeisers.
Telegraaf 27.01.2021
Ook publieke instellingen als het CAK, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de gemeenten doen mee aan de kwijtschelding. Staatssecretaris Van Huffelen riep private schuldeisers, zoals banken, energiebedrijven en woningcorporaties, op hetzelfde te doen. Omdat ze daarover nog met hen in gesprek is, was zij in het debat over de toeslagenaffaire tegen de PVV-motie.
Vele tientallen miljoenen
Geschat wordt dat de gedupeerde ouders bij elkaar vele tientallen miljoenen euro’s aan schulden bij de overheid hebben openstaan. Om hoeveel geld het gaat bij schulden in de private sector is onbekend. De Tweede Kamer wil ook dat negatieve BKR-registraties over de schulden van de gedupeerden zo snel mogelijk worden verwijderd.
Een ander voor de gedupeerden belangrijk besluit van de Kamer is dat de schaderegeling ook gaat gelden voor de partners, ex-partners en de kinderen van de gedupeerden. Tot nog toe stonden de regelingen alleen open voor de personen die als aanvrager van de kinderopvangtoeslag staan geregistreerd.
AD 28.01.2021
Belastingdienst gaat iedereen informeren die op geheime zwarte lijst stond
Iedereen die op de geheime zwarte lijst van de Belastingdienst stond die vorig jaar aan het licht kwam, krijgt hierover komende maanden een brief. De Tweede Kamer had daarop aangedrongen. Burgers kwamen op deze zwarte lijst vanwege vermoedens of signalen van fraude.
Uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw bleek vorig jaar dat de Belastingdienst er jarenlang een geheim registratiesysteem op nahield, de zogenaamde Fraude Signaleringsvoorziening (FSV). In dit systeem werden gegevens bijgehouden van burgers die werden verdacht van fraude. Mensen op deze zwarte lijst hoorden daar niets over en konden zich ook niet verweren.
Wie in het systeem terechtkwam werd bestempeld én behandeld als mogelijke fraudeur. Nadat dit aan het licht was gekomen, werd de zwarte lijst uit de lucht gehaald. Om hoeveel mensen het gaat, is nog steeds niet duidelijk.
Onacceptabel
Er is nu ook een interne werkinstructie opgedoken die de keiharde handelwijze van de Belastingdienst bevestigt. Stond je geregistreerd in de Fraude Signaleringsvoorziening of had je een belastingschuld van boven de 10.000 euro, dan werd een verzoek tot schuldsanering altijd afgewezen.
“Dan werd er zonder verdere inhoudelijke toetsing van uitgegaan dat de burger niet te goeder trouw was”, schrijft staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) aan de Tweede Kamer. “Dat is onacceptabel.” Onderzocht wordt nog hoeveel mensen de dupe zijn geworden van deze aanpak.
Bij doorlichting van de dienst is aan het licht gekomen dat bij de Douane toch nog een systeem actief is waarin de tweede nationaliteit van burgers wordt bijgehouden. Deze informatie had in 2015 al moeten worden gewist, maar een kopie bleek nog steeds actief. Zo bleef de tweede nationaliteit van ruim een miljoen burgers geregistreerd. Of deze kopie ook is gebruikt, wordt nog onderzocht.
Beerput
SP-kamerlid Renske Leijten is geschokt over alle informatie die nu weer naar buiten komt. “De beerput gaat steeds verder open”, zegt ze. “Maar nog altijd tasten we in het duister over hoeveel mensen nu gedupeerd zijn door dit schandaal. We zijn er vrees ik nog lang niet.” Komende maandag is er weer een Kamerdebat over het onderwerp.
Ook komen er twee externe onderzoeken naar de rechtsbescherming van burgers en het functioneren van de rechtsstaat. Ook de Belastingdienst en verschillende overheidsinstanties worden doorgelicht op discriminerend beleid.
Zo’n ‘echte’ enquête kost meer tijd, en de commissie krijgt ook meer bevoegdheden. Wel zal de enquête niet alleen over de problemen bij de Belastingdienst gaan, maar ook over die bij andere uitvoeringsorganisaties zoals het UWV en het CBR. Het onderzoek moet gaan over zowel de dienstverlening, de handhaving als de fraudebestrijding bij die overheidsdiensten.
Over een voorstel van de SP om een parlementaire enquête te organiseren wordt later gestemd. De SP vindt zo’n onderzoek nodig omdat volgens de partij nog niet alle informatie naar boven is gekomen tijdens de parlementaire ondervraging van eind vorig jaar. Maar daar zijn nog niet alle partijen van overtuigd en dus past de SP dat voorstel nog aan.
Wel is de hele Kamer het erover eens dat er nog voor de kabinetsformatie een plan moet liggen voor de afschaffing van de kinderopvangtoeslag en de invoering van een vervangende regeling.
Kamer besluit nog niet over parlementaire enquête toeslagenaffaire
De Tweede Kamer neemt voorlopig nog geen besluit over een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire. Initiatiefnemer Renske Leijten (SP) brengt haar voorstel vandaag 26.01.2021 nog niet in stemming.
Zoals het er nu naar uitziet is er een nipte meerderheid voor het houden van een enquête naar de dienstverlening, de handhaving en de fraudebestrijding bij de Belastingdienst en andere overheidsdiensten. Van de huidige Tweede Kamer zijn 75 leden voor. VVD, CDA en SGP zien minder in het houden van een enquête, de PVV heeft nog geen duidelijkheid gegeven. Vanmiddag zou er over gestemd worden.
,,Maar ik wil geen krappe meerderheid’’, zegt Leijten. ,,Het is me een lief ding waard als deze enquête breed gedragen wordt.’’ De komende tijd wil ze gaan praten met de PVV en ander partijen om hen over de streep te trekken.
VVD, CDA en SGP hebben grote aarzelingen bij het middel parlementaire enquête. Het onderzoek moet ook gaan over hoe de Tweede kamer zelf in het verleden allerlei wetten heeft goedgekeurd en zelfs aangescherpt waardoor burgers later in de problemen kwamen.
De partijen vinden dat de Kamer niet zichzelf moet controleren, maar dat dat beter door een buitenstaander kan worden gedaan. Er komt hoe dan ook wel een onderzoek door de Raad van Europa naar de rechtsbescherming van burgers in Nederland.
Ook komt er al een enquête aan over de aardgasboringen in Groningen en hebben veel partijen nu al aangekondigd er een te willen over het coronabeleid. Het middel moet niet te vaak worden ingezet, vinden critici.
Ik wil geen krappe meerderheid, aldus Renske Leijten, SP.
Leijten vindt echter dat er wel degelijk ook een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire moet worden gehouden. Daarbij werden duizenden ouders gemangeld door de overheid. Of doordat de belastingdienst hen ten onrechte bestempelde als fraudeur.
Of omdat de wet zó streng was, dat ze door een klein fout bij het invullen van de formulieren al een enorm bedrag moesten terugbetalen. ,,Als je wilt dat dit in de toekomst niet nog een keer gebeurt, moet er een enquête komen’’, vindt Leijten.
Nieuw toeslagensysteem
“Er moet een heel nieuw toeslagensysteem komen, te beginnen met de kinderopvangtoeslag”, concludeerde premier Mark Rutte toen hij de val van zijn kabinet aankondigde vanwege de toeslagenaffaire.
Hierin zijn duizenden ouders ten onrechte als fraudeur aangemerkt, moesten ze soms tonnen aan toeslagen terugbetalen en belandden daardoor diep in de problemen.
Basisvoorziening
Veel gezinnen zijn aangewezen op de kinderopvangtoeslag. Bijna 900.000 kinderen genoten in 2019 een vorm van opvang, blijkt uit cijfers van het CBS. Ouders kunnen hiervoor een inkomensafhankelijke vergoeding krijgen van de Belastingdienst. In 2019 keerde de fiscus ruim 3,3 miljard euro uit aan kinderopvangtoeslag, blijkt uit de rijksbegroting.
Ter vergelijking: jaarlijks worden er 8,3 miljoen toeslagen uitgekeerd, goed voor 13 miljard euro. Op de afdeling toeslagen van de Belastingdienst werken ruim 1800 mensen (op een totaal van 30.000 werknemers), van wie er 550 fulltime bezig zijn met de afwikkeling van de toeslagenaffaire.
Rekenvoorbeeld
Een gezin bestaat uit twee kinderen en twee werkende ouders met een gezamenlijk inkomen van 60.000 euro. Beide kinderen gaan drie dagen naar de opvang. Dit kost 2500 euro per maand. Daarvan krijgt het gezin bijna 2100 euro aan toeslag.
Als het aan links ligt, stoppen we helemaal met het kinderopvangtoeslagensysteem. Zowel D66 als GroenLinks en de SP willen van kinderopvang een gratis voorziening maken, net zoals het basis- en voortgezet onderwijs. Ze pleiten voor vier gratis opvangdagen per week, schrijven ze in hun verkiezingsprogramma’s. Hetzelfde geldt voor de PvdA, al noemt die partij geen concreet aantal dagen.
Door de toegang tot de kinderopvang zo laagdrempelig mogelijk te maken, houden ouders meer tijd over om te werken wat zou zorgen voor een hogere arbeidsparticipatie en meer welvaart. Bovendien lopen kwetsbare kinderen minder snel een achterstand op leeftijdsgenootjes op, is de gedachte.
Geen meerderheid
Partijen aan de rechterzijde willen zover niet gaan, waardoor een Kamermeerderheid nog ver weg is. Volgens de VVD, nog altijd aan kop in de peilingen, volstaat een ‘extra kinderopvangtoeslag voor middeninkomens’, schrijven de liberalen in hun conceptprogramma. Daarmee lijkt de VVD voorlopig door te willen gaan met het toeslagenstelsel.
Kosten 5,5 miljard
Als ouders niet meer betalen voor kinderopvang kost het uiteraard nog steeds geld. De kosten voor vier dagen gratis opvang per week voor zowel werkenden als niet-werkenden worden geraamd op 5,5 miljard euro per jaar, berekende het Centraal Planbureau (CPB) vorig jaar op verzoek van de ministeries voor Onderwijs en Sociale Zaken. Een aparte studie naar gratis opvang voor alleen werkenden is niet gedaan.
Het is daarbij nog maar de vraag of ouders (en dan met name vrouwen) daadwerkelijk meer gaan werken, zoals voorstanders betogen. Ouders krijgen er weliswaar zeeën van tijd bij die ze kunnen gebruiken om te werken, maar door de kosteloze opvang verdwijnt ook de noodzaak om geld te verdienen, concludeert het CPB in dezelfde studie.
D66, GroenLinks, PvdA en SP willen hun plannen financieren uit de algemene middelen. Hierdoor gaan bedrijven en hoge inkomens meer belasting betalen. Hun verkiezingsprogramma’s moeten nog worden doorgerekend door het CPB. Die doorrekeningen worden op 1 maart 2021 verwacht, ruim twee weken voor de verkiezingen.
Toeslagaffaire kost de schatkist meer dan verwacht
De regering verwacht dat dit jaar de staatsschuld al oploopt tot boven de Europese norm van 60 procent. Dat schrijft minister van Financiën Wopke Hoekstra aan de Tweede Kamer.
Eind vorig jaar ging de regering er nog van uit dat de staatsschuld net onder die grens zou blijven, maar door de verruiming van het steunpakket afgelopen donderdag en in mindere mate door de maatregelen die werden aangekondigd na het spijkerharde rapport over de kinderopvangtoeslagaffaire, komt het daar naar verwachting dus al in 2021 boven.
Verbeteringen
Er gaat meer geld naar het volledig financieel vergoeden van de getroffen gezinnen dan waar de regering afgelopen november bij de Najaarsnota nog van uitging. En in de nasleep van dat schandaal kondigde het kabinet ook een verbetering van de informatievoorziening en van de dienstverlening aan om dit soort misstanden in de toekomst te voorkomen.
Dat kost niet alleen in 2021 geld. De komende 5 jaar wordt daar bijna 4,5 miljard euro extra voor uitgetrokken. Dat is onder meer bedoeld om de notities van ambtenaren binnen de Rijksoverheid vanaf de zomer ook openbaar te maken en om de informatievoorziening binnen de Belastingdienst op orde te brengen.
In de verhoren erkenden meerdere (oud-)ambtenaren van de Belastingdienst en (oud-)bewindslieden dat de informatievoorziening binnen de dienst een bende is. En dat dat er mede voor heeft gezorgd dat de problemen met de kinderopvangtoeslag pas zo laat voor de volle omvang duidelijk waren. Met alle gevolgen voor de gezinnen van dien.
Daarnaast gaat er extra geld naar de gemeenten en uitvoeringsinstanties om daar de dienstverlening te verbeteren. Zo moeten er meer loketten van bijvoorbeeld de Belastingdienst en het UWV komen waar mensen fysiek geholpen kunnen worden.
Op korte termijn geen consequenties
Overigens heeft het op korte termijn geen consequenties dat de staatsschuld oploopt tot boven de 60 procent. Door de coronacrisis mogen de Europese begrotingsregels tijdelijk worden losgelaten. Op de langere termijn moet die wel weer onder de grens komen.
NOS 28.01.2021 Vandaag krijgt de eerste groep van 470 gezinnen die gedupeerd zijn door de overheid in de kinderopvangtoeslagaffaire hun compensatie van 30.000 euro.
Het kabinet had eerder al aangekondigd dat voor het eind van de maand de eerste groep ouders de compensatie van minimaal 30.000 euro zou krijgen. Iedereen die zich voor 15 februari 2021 meldt, is beloofd voor 1 mei te zijn gecompenseerd.
Om te voorkomen dat die 30.000 euro gelijk wordt ingenomen door schuldeisers, heeft staatssecretaris Van Huffelen van Financiën eerder toegezegd dat alle overheidsschulden zullen worden kwijtgescholden. Ook publieke instellingen als het CAK, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de gemeenten doen mee aan de regeling.
Oproep genegeerd
Ze riep de private schuldeisers, zoals banken en woningcorporaties, op datzelfde te doen. Maar veel van hen negeren die oproep van de staatssecretaris. En dat betekent dat als zij compensatie van de overheid krijgen, de ouders alsnog niet veel van de toegezegde 30.000 euro zullen overhouden. Mede daardoor is lang niet iedereen blij met de nieuwe regeling.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën speelt dat probleem nauwelijks bij de groep die vandaag zijn geld krijgt. Het ministerie zegt de situatie van die ouders te kennen, doordat ze afgelopen jaar al in een compensatietraject via de oude regelingen zaten en toen bijvoorbeeld al afspraken met de schuldeisers zijn gemaakt. En doordat de regeling eind 2020 werd verruimd, krijgen zij nu een nastorting om het bedrag aan te vullen tot 30.000 euro.
Schulden overnemen
Voor de andere ouders die later worden gecompenseerd dreigt nog wel dat private schuldeisers een claim leggen op (een deel van) de 30.000 euro. Om dat te voorkomen, vinden achter de schermen gesprekken plaats. Tot nu toe heeft dat nog niet geleid tot een sluitende oplossing.
Ook de Tweede Kamer wil dat er een oplossing voor komt. Per motie heeft een meerderheid zelfs uitgesproken dat de overheid zo nodig die private schulden moet overnemen.
Het ministerie van Financiën denkt dat in potentie 26.000 gezinnen recht hebben op compensatie. Tot vandaag hebben zo’n 16.000 gezinnen zich gemeld.
Sommige gedupeerden van de toeslagenaffaire komen door de compensatie van 30.000 euro juist in de problemen. In podcast De Dag vandaag het verhaal van één van hen. Je kunt de podcast hier beluisteren.
Telegraaf 28.01.2021 De eerste 470 toeslagenouders hebben de in december beloofde compensatie donderdag op de rekening staan. Dat meldt het ministerie van Financiën. De compensatie van deze gedupeerden van het toeslagenschandaal is aangevuld tot 30.000 euro, zoals het kabinet meer dan een maand geleden had toegezegd.
Een woordvoerder van de belastingdienst vertelt dat het gaat om een aanvulling tot dat bedrag, omdat deze groep al duidelijk in beeld was bij de Belastingdienst. In veel gevallen hebben zij al een eerdere compensatie gekregen.
De Belastingdienst heeft in totaal zo’n 16.000 ouders in beeld. Iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld bij de Belastingdienst, moet in principe voor 1 mei de beloofde 30.000 euro krijgen. Gedupeerde ouders die recht hebben op een hogere compensatie, krijgen later extra geld.
Het kabinet kwam met de 30.000 euro na het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam. Uiteindelijk trad het kabinet terug wegens de harde conclusies in dat rapport.
AD 28.01.2021 De eerste 470 toeslagenouders hebben de in december beloofde compensatie vandaag op de rekening staan. Dat meldt het ministerie van Financiën. De compensatie van deze gedupeerden van het toeslagenschandaal is aangevuld tot 30.000 euro, zoals het kabinet meer dan een maand geleden had toegezegd.
Het gaat om een aanvulling tot dat bedrag, omdat deze groep al duidelijk in beeld was bij de Belastingdienst, zegt een woordvoerder na een bericht van RTL Nieuws. In veel gevallen hebben zij al een eerdere compensatie gekregen.
De Belastingdienst heeft in totaal zo’n 16.000 ouders in beeld. Iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld bij de Belastingdienst, moet in principe voor 1 mei de beloofde 30.000 euro krijgen. Gedupeerde ouders die recht hebben op een hogere compensatie, krijgen later extra geld.
Het kabinet kwam met de 30.000 euro na het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam. Het kabinet trad uiteindelijk terug wegens de harde conclusies in dat rapport.
RTL 28.01.2021 Zo’n vijfhonderd gedupeerden van de toeslagenaffaire ontvangen vandaag de beloofde compensatie. In december maakte het kabinet bekend dat alle ouders ten minste 30.000 euro krijgen. Iedereen die nu in beeld is krijgt het geld voor 1 mei overgemaakt.
Eerst zijn gedupeerden aan de beurt die eerder al compensatie hebben gehad. Het bedrag dat ze hebben gekregen wordt aangevuld tot 30.000 euro. Een eerste groep van 470 ouders krijgt het geld vandaag op de rekening gestort, zegt het ministerie van Financiën.
De Belastingdienst heeft tot nu toe zo’n 16.000 gedupeerden in beeld. Het streven is om iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld uiterlijk op 1 mei compensatie te geven. Voordat het geld wordt overgemaakt, wordt wel gecontroleerd of iemand echt gedupeerd is.
Ouders die een hoger bedrag aan toeslagen zijn misgelopen of hebben moeten terugbetalen, krijgen ook het bedrag boven de 30.000 euro vergoed.
Wie andere materiële of immateriële schade heeft overgehouden aan de toeslagenaffaire, kan bovendien aankloppen bij de Commissie Werkelijke Schade. Ook kijkt het kabinet wat er verder kan worden gedaan om gedupeerde ouders te helpen hun leven weer op de rit te krijgen.
NU 28.01.2021 De eerste 470 gedupeerden van de toeslagenaffaire krijgen donderdag de in december beloofde compensatie overgemaakt, zo meldt het ministerie van Financiën.
Vorige maand maakte het kabinet bekend dat gedupeerde ouders minstens 30.000 euro compensatie krijgen. Wat de ouders donderdag krijgen overgemaakt, gaat in meerdere gevallen om een aanvulling tot dat bedrag. Omdat deze groep al duidelijk in beeld was bij de Belastingdienst, hebben zij eerder al een compensatie gekregen, zegt een woordvoerder van het ministerie van Financiën.
De Belastingdienst heeft in totaal zo’n zestienduizend gedupeerde ouders in beeld. Iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld, moet in principe voor 1 mei de vergoeding krijgen. Gedupeerde ouders die recht hebben op een hogere compensatie, krijgen later extra geld.
Alle gedupeerden krijgen het bedrag ongeacht de schade die ze hebben geleden. Sommigen komen mogelijk in aanmerking voor een hogere vergoeding.
Na meerdere keren te hebben overlegd over de reactie op het vernietigend rapport Ongekend onrecht van eind vorig jaar, maakte het kabinet half januari bekend collectief af te treden. Het gaat de laatste twee maanden als demissionair kabinet verder richting de Tweede Kamerverkiezingen.
Vorige week heeft staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen bekendgemaakt dat de schulden die gedupeerden nog hebben bij overheidsinstanties, worden kwijtgescholden. Het gaat onder meer om schulden bij de Belastingdienst, het UWV en de Sociale Verzekeringsbank. Tevens riep de bewindsvrouw andere schuldeisers op om hetzelfde te doen.
MSN 28.01.2021 Zo’n vijfhonderd gedupeerden van de toeslagenaffaire ontvangen vandaag de beloofde compensatie. In december maakte het kabinet bekend dat alle ouders ten minste 30.000 euro krijgen. Iedereen die nu in beeld is krijgt het geld voor 1 mei overgemaakt.
Eerst zijn gedupeerden aan de beurt die eerder al compensatie hebben gehad. Het bedrag dat ze hebben gekregen wordt aangevuld tot 30.000 euro. Een eerste groep van 470 ouders krijgt het geld vandaag op de rekening gestort, zegt het ministerie van Financiën.
De Belastingdienst heeft tot nu toe zo’n 16.000 gedupeerden in beeld. Het streven is om iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld uiterlijk op 1 mei compensatie te geven. Voordat het geld wordt overgemaakt, wordt wel gecontroleerd of iemand echt gedupeerd is.
Werkelijke schade
Ouders die een hoger bedrag aan toeslagen zijn misgelopen of hebben moeten terugbetalen, krijgen ook het bedrag boven de 30.000 euro vergoed.
Wie andere materiële of immateriële schade heeft overgehouden aan de toeslagenaffaire, kan bovendien aankloppen bij de Commissie Werkelijke Schade. Ook kijkt het kabinet wat er verder kan worden gedaan om gedupeerde ouders te helpen hun leven weer op de rit te krijgen.
MSN 28.01.2021 De eerste 470 toeslagenouders hebben de in december beloofde compensatie donderdag op de rekening staan. Dat meldt het ministerie van Financiën. De compensatie van deze gedupeerden van het toeslagenschandaal is aangevuld tot 30.000 euro, zoals het kabinet meer dan een maand geleden had toegezegd.
Een woordvoerder van de belastingdienst vertelt dat het gaat om een aanvulling tot dat bedrag, omdat deze groep al duidelijk in beeld was bij de Belastingdienst. In veel gevallen hebben zij al een eerdere compensatie gekregen.
De Belastingdienst heeft in totaal zo’n 16.000 ouders in beeld. Iedereen die zich voor 15 februari heeft gemeld bij de Belastingdienst, moet in principe voor 1 mei de beloofde 30.000 euro krijgen. Gedupeerde ouders die recht hebben op een hogere compensatie, krijgen later extra geld.
Het kabinet kwam met de 30.000 euro na het vernietigende toeslagenrapport van de commissie-Van Dam. Uiteindelijk trad het kabinet terug wegens de harde conclusies in dat rapport.
NU 28.01.2021 De Belastingdienst bestempelde mensen ook bij de inkomstenbelasting te snel als fraudeur. Dat valt op te maken uit een oude werkinstructie waar staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) de Tweede Kamer woensdag over heeft geïnformeerd.
De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ‘zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.
Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering “zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij “niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer geen betalingsregeling.
Vijlbrief noemt de gang van zaken “onacceptabel” en laat uitzoeken bij hoeveel mensen deze werkinstructie daadwerkelijk is toegepast. Hij schrijft dat de werkinstructie tot maart 2020 is gebruikt.
Etiket ‘opzet’ bij toeslagenschuld
Eind november dook al een memo op waarin ambtenaren van de Belastingdienst voorstelden om mensen met een toeslagenschuld van 3.000 euro of meer automatisch het etiket “opzet/grove schuld” op te plakken. Ook dat zou betekenen dat zij een betalingsregeling of schuldhulpverlening konden vergeten.
Van dat voorstel wordt nog onderzocht of en op welke schaal het in de praktijk is gebracht. De vorig jaar aangetreden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) liet destijds al weten dat zij inmiddels geleerd heeft dit soort signalen “zeer serieus” te nemen.
Vijlbrief laat weten dat iedereen met een FSV-registratie daar zo snel mogelijk over wordt geïnformeerd. De Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
MSN 28.01.2021 De Belastingdienst plakte ook bij de inkomstenbelasting mensen te makkelijk het stempel van fraudeur op. Dat valt op te maken uit een oude werkinstructie waar staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) de Tweede Kamer over heeft geïnformeerd.
De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ’zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.
Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering „zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij „niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling.
Vijlbrief noemt de gang van zaken „onacceptabel” en laat uitzoeken bij hoeveel mensen deze werkinstructie daadwerkelijk is toegepast. Hij schrijft dat de werkinstructie tot maart 2020 is gebruikt.
Eind november dook al een memo op waarin ambtenaren van de Belastingdienst voorstelden om mensen met een toeslagenschuld van 3000 euro of meer, automatisch het etiket „opzet/grove schuld” op te plakken. Ook dat zou betekenen dat zij een betalingsregeling of schulphulpverlening konden vergeten.
Van dat voorstel wordt nog onderzocht of en zo ja op welke schaal het ook in de praktijk is gebracht. Maar de vorig jaar aangetreden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) liet destijds al weten dat zij inmiddels geleerd heeft dit soort signalen „zeer serieus” te nemen.
Vijlbrief laat weten dat iedereen met een FSV-registratie daar zo snel mogelijk over wordt geïnformeerd. De Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
Telegraaf 28.01.2021 De Belastingdienst plakte ook bij de inkomstenbelasting mensen te makkelijk het stempel van fraudeur op. Dat valt op te maken uit een oude werkinstructie waar staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) de Tweede Kamer over heeft geïnformeerd.
De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ’zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.
Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering „zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij „niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling.
Vijlbrief noemt de gang van zaken „onacceptabel” en laat uitzoeken bij hoeveel mensen deze werkinstructie daadwerkelijk is toegepast. Hij schrijft dat de werkinstructie tot maart 2020 is gebruikt.
Eind november dook al een memo op waarin ambtenaren van de Belastingdienst voorstelden om mensen met een toeslagenschuld van 3000 euro of meer, automatisch het etiket „opzet/grove schuld” op te plakken. Ook dat zou betekenen dat zij een betalingsregeling of schulphulpverlening konden vergeten.
Van dat voorstel wordt nog onderzocht of en zo ja op welke schaal het ook in de praktijk is gebracht. Maar de vorig jaar aangetreden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) liet destijds al weten dat zij inmiddels geleerd heeft dit soort signalen „zeer serieus” te nemen.
Vijlbrief laat weten dat iedereen met een FSV-registratie daar zo snel mogelijk over wordt geïnformeerd. De Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
NOS 27.01.2021 De Belastingdienst gaat iedereen die op een geheime ‘zwarte lijst’ stond de komende maanden informeren. Dat schrijft staatssecretaris Vijlbrief van Financiën aan de Tweede Kamer. Het kabinet had dat al beloofd nadat de Kamer er in het debat over de toeslagenaffaire op had aandrongen.
Het kabinet stapte twee weken geleden op vanwege die affaire, waarbij duizenden ouders onterecht als fraudeurs werden bestempeld.
Uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw bleek vorig jaar dat de Belastingdienst jarenlang met een geheim systeem werkte om fraude te registreren: de zogeheten Fraude Signaleringsvoorziening. Burgers die van fouten werden verdacht, werden geregistreerd, zonder dat ze op de hoogte werden gesteld.
Vijlbrief schrijft in zijn brief aan de Kamer dat ook bij de inkomstenbelasting mensen te makkelijk het stempel van fraudeur kregen opgeplakt. Volgens hem zijn er waarborgen opgesteld om dat in de toekomst te voorkomen.
‘Ongekend onrecht’
In de toeslagenaffaire probeerden honderden ouders jarenlang stukken op te vragen of hun dossiers in te zien nadat ze van fraude waren beschuldigd, omdat ze die stukken niet kregen konden ze zich nauwelijks verweren. Een advocate die ouders in de affaire bijstond sprak voor de parlementaire ondervragingscommissie van “Kafka-achtige toestanden”, verwijzend naar het boek van Kafka over een proces waarbij de hoofdpersoon geen aanwijzingen krijgt waar hij van beschuldigd wordt.
De onderzoekscommissie oordeelde uiteindelijk snoeihard over het optreden van zowel de overheid als het rechtssysteem en sprak van “ongekend onrecht” dat ouders is aangedaan.
Hoeveel mensen een brief tegemoet kunnen zien, kan de Belastingdienst niet zeggen. Dat is de dienst in kaart aan het brengen, en iedereen zal de komende maanden een brief ontvangen.
Uit de brief van Vijlbrief blijkt dat er bij de Douane nog steeds een systeem actief bleef dat de tweede nationaliteit van burgers registreert. Ruim een miljoen mensen zouden zo geregistreerd staan. Onduidelijk is nog of de gegevens ook gebruikt zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens constateerde vorig jaar dat bij de Belastingdienst ten onrechte op etniciteit werd geregistreerd.
NOS 27.01.2021 De regering verwacht dat dit jaar de staatsschuld al oploopt tot boven de Europese norm van 60 procent. Dat schrijft minister van Financiën Wopke Hoekstra aan de Tweede Kamer.
Eind vorig jaar ging de regering er nog van uit dat de staatsschuld net onder die grens zou blijven, maar door de verruiming van het steunpakket afgelopen donderdag en in mindere mate door de maatregelen die werden aangekondigd na het spijkerharde rapport over de kinderopvangtoeslagaffaire, komt het daar naar verwachting dus al in 2021 boven.
Inmiddels begroot de regering dat er vorig jaar en dit jaar ruim 60 miljard euro aan steun voor de economie wordt uitgegeven, aan bijvoorbeeld loonsubsidies of geld voor de vaste lasten. Daarnaast loopt de staatsschuld op doordat er minder winst wordt gemaakt door bedrijven en er dus minder belasting wordt betaald. Ook krijgen bedrijven in problemen uitstel van hun belastingen.
Verbeteringen
Verder gaat er meer geld naar het volledig financieel vergoeden van de getroffen gezinnen dan waar de regering afgelopen november bij de Najaarsnota nog van uitging. En in de nasleep van dat schandaal kondigde het kabinet ook een verbetering van de informatievoorziening en van de dienstverlening aan om dit soort misstanden in de toekomst te voorkomen.
Dat kost niet alleen in 2021 geld. De komende 5 jaar wordt daar bijna 4,5 miljard euro extra voor uitgetrokken. Dat is onder meer bedoeld om de notities van ambtenaren binnen de Rijksoverheid vanaf de zomer ook openbaar te maken en om de informatievoorziening binnen de Belastingdienst op orde te brengen.
In de verhoren erkenden meerdere (oud-)ambtenaren van de Belastingdienst en (oud-)bewindslieden dat de informatievoorziening binnen de dienst een bende is. En dat dat er mede voor heeft gezorgd dat de problemen met de kinderopvangtoeslag pas zo laat voor de volle omvang duidelijk waren. Met alle gevolgen voor de gezinnen van dien.
Daarnaast gaat er extra geld naar de gemeenten en uitvoeringsinstanties om daar de dienstverlening te verbeteren. Zo moeten er meer loketten van bijvoorbeeld de Belastingdienst en het UWV komen waar mensen fysiek geholpen kunnen worden.
Op korte termijn geen consequenties
Overigens heeft het op korte termijn geen consequenties dat de staatsschuld oploopt tot boven de 60 procent. Door de coronacrisis mogen de Europese begrotingsregels tijdelijk worden losgelaten. Op de langere termijn moet die wel weer onder de grens komen.
RTL 27.01.2021 Iedereen die op de geheime zwarte lijst van de Belastingdienst stond die vorig jaar aan het licht kwam, krijgt hierover komende maanden een brief. De Tweede Kamer had daarop aangedrongen. Burgers kwamen op deze zwarte lijst vanwege vermoedens of signalen van fraude.
Uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw bleek vorig jaar dat de Belastingdienst er jarenlang een geheim registratiesysteem op nahield, de zogenaamde Fraude Signaleringsvoorziening (FSV). In dit systeem werden gegevens bijgehouden van burgers die werden verdacht van fraude. Mensen op deze zwarte lijst hoorden daar niets over en konden zich ook niet verweren.
Wie in het systeem terechtkwam werd bestempeld én behandeld als mogelijke fraudeur. Nadat dit aan het licht was gekomen, werd de zwarte lijst uit de lucht gehaald. Om hoeveel mensen het gaat, is nog steeds niet duidelijk.
Onacceptabel
Er is nu ook een interne werkinstructie opgedoken die de keiharde handelwijze van de Belastingdienst bevestigt. Stond je geregistreerd in de Fraude Signaleringsvoorziening of had je een belastingschuld van boven de 10.000 euro, dan werd een verzoek tot schuldsanering altijd afgewezen.
“Dan werd er zonder verdere inhoudelijke toetsing van uitgegaan dat de burger niet te goeder trouw was”, schrijft staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) aan de Tweede Kamer. “Dat is onacceptabel.” Onderzocht wordt nog hoeveel mensen de dupe zijn geworden van deze aanpak.
Bij doorlichting van de dienst is aan het licht gekomen dat bij de Douane toch nog een systeem actief is waarin de tweede nationaliteit van burgers wordt bijgehouden. Deze informatie had in 2015 al moeten worden gewist, maar een kopie bleek nog steeds actief. Zo bleef de tweede nationaliteit van ruim een miljoen burgers geregistreerd. Of deze kopie ook is gebruikt, wordt nog onderzocht.
Beerput
SP-kamerlid Renske Leijten is geschokt over alle informatie die nu weer naar buiten komt. “De beerput gaat steeds verder open”, zegt ze. “Maar nog altijd tasten we in het duister over hoeveel mensen nu gedupeerd zijn door dit schandaal. We zijn er vrees ik nog lang niet.” Komende maandag is er weer een Kamerdebat over het onderwerp.
AD 26.01.2021 De Tweede Kamer neemt voorlopig nog geen besluit over een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire. Initiatiefnemer Renske Leijten (SP) brengt haar voorstel vandaag niet in stemming.
Zoals het er nu naar uitziet is er een nipte meerderheid voor het houden van een enquête naar de dienstverlening, de handhaving en de fraudebestrijding bij de Belastingdienst en andere overheidsdiensten. Van de huidige Tweede Kamer zijn 75 leden voor. VVD, CDA en SGP zien minder in het houden van een enquête, de PVV heeft nog geen duidelijkheid gegeven. Vanmiddag zou er over gestemd worden.
,,Maar ik wil geen krappe meerderheid’’, zegt Leijten. ,,Het is me een lief ding waard als deze enquête breed gedragen wordt.’’ De komende tijd wil ze gaan praten met de PVV en ander partijen om hen over de streep te trekken.
VVD, CDA en SGP hebben grote aarzelingen bij het middel parlementaire enquête. Het onderzoek moet ook gaan over hoe de Tweede kamer zelf in het verleden allerlei wetten heeft goedgekeurd en zelfs aangescherpt waardoor burgers later in de problemen kwamen.
De partijen vinden dat de Kamer niet zichzelf moet controleren, maar dat dat beter door een buitenstaander kan worden gedaan. Er komt hoe dan ook wel een onderzoek door de Raad van Europa naar de rechtsbescherming van burgers in Nederland.
Ook komt er al een enquête aan over de aardgasboringen in Groningen en hebben veel partijen nu al aangekondigd er een te willen over het coronabeleid. Het middel moet niet te vaak worden ingezet, vinden critici.
Ik wil geen krappe meerderheid, aldus Renske Leijten, SP.
Leijten vindt echter dat er wel degelijk ook een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire moet worden gehouden. Daarbij werden duizenden ouders gemangeld door de overheid. Of doordat de belastingdienst hen ten onrechte bestempelde als fraudeur.
Of omdat de wet zó streng was, dat ze door een klein fout bij het invullen van de formulieren al een enorm bedrag moesten terugbetalen. ,,Als je wilt dat dit in de toekomst niet nog een keer gebeurt, moet er een enquête komen’’, vindt Leijten.
AD 26.01.2021 VVD en CDA verzetten zich nog, maar een ‘echte’ parlementaire enquête vanwege de toeslagenaffaire lijkt er alsnog te komen. ,,Als je zegt dat dit nooit meer mag gebeuren, dan móet je onder de motorkap kijken.”
Politiek Den Haag is nog lang niet klaar met de toeslagenaffaire. Er lag al een keihard rapport door de parlementaire ondervragingscommissie. Het kabinet bood hiervoor zelfs zijn ontslag aan. En toch zal naar alle waarschijnlijkheid een meerderheid van de Tweede Kamer vandaag instemmen met een nieuwe, volwaardige parlementaire enquête naar het schandaal.
Zo’n ‘echte’ enquête kost meer tijd, en de commissie krijgt ook meer bevoegdheden. Wel zal de enquête niet alleen over de problemen bij de Belastingdienst gaan, maar ook over die bij andere uitvoeringsorganisaties zoals het UWV en het CBR. Het onderzoek moet gaan over zowel de dienstverlening, de handhaving als de fraudebestrijding bij die overheidsdiensten.
Leijten en Omtzigt oneens
De regeringsfracties zijn verdeeld. D66 en ChristenUnie steunen het initiatief van de SP. D66-Kamerlid Steven van Weyenberg spreekt van een ‘politieke vooruitkijkcommissie’. ,,Het kabinet heeft de ultieme consequentie al genomen door af te treden, nu gaat het erom welke lessen we trekken.”
Het CDA is niet te bewegen. Ik heb Omtzigt gebeld maar hij ziet procedurele mitsen en maren, aldus Renske Leijten, SP.
VVD en CDA zijn echter tegen. Vooral de dreigende tegenstem van het CDA is voor SP-Kamerlid Renske Leijten een domper. Samen met CDA-collega Pieter Omtzigt vormde zij het duo dat de toeslagenaffaire boven water wist te krijgen. Leijten: ,,Het CDA is niet te bewegen. Ik heb Omtzigt gebeld maar hij ziet procedurele mitsen en maren.”
Omtzigt heeft juist inhoudelijke bezwaren tegen het voorstel, zegt hij. Net als de VVD vindt zijn partij het geen goed idee om de Tweede Kamer zelf een onderzoek te laten doen naar haar eigen functioneren.
In plaats daarvan ziet hij liever dat de zogeheten Venetië Commissie, een adviesorgaan van de Raad van Europa, onderzoek doet naar de rechtsbescherming van burgers in Nederland en of het parlement en de rechterlijke macht wel voldoende afstand bewaren van de regering.
Dat voorstel krijgt mogelijk óók een meerderheid. Omtzigt: ,,Die commissie is geen misselijke. Zij heeft Polen en Hongarije ook door de wringer gehaald, je moet dat niet onderschatten.’’
Ook vindt Omtzigt de onderzoeksopdracht te breed. ,,Als je onderzoek doet naar de dienstverlening, handhaving en fraudebestrijding bij zo veel overheidsdiensten, dan weet je dat je weinig vindt. Je kunt beter je onderzoek op één onderdeel toespitsen wil je echt iets boven water krijgen.
En tot slot komt er al een parlementaire enquête naar de aardgaswinning in Groningen en weet iedereen dat er straks ook een komt naar de corona-aanpak. We belasten het apparaat te veel met nog meer enquêtes.’’
Je kunt beter je onderzoek op één onderdeel toespitsen wil je echt iets boven water krijgen, aldus Pieter Omtzigt, CDA.
Toch lijkt de enquête er te komen. Het voorstel krijgt in elk geval steun van regeringspartijen D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren, 50Plus, Denk, Forum voor Democratie en de individuele Kamerleden Henk Krol en Femke Merel van Kooten-Arissen. Dat zijn samen al 66 zetels.
Oppositiepartij PvdA (9 zetels) kan de enquête over de streep trekken, maar moet er vandaag nog over vergaderen. ,,Al sta ik er welwillend tegenover’’, zegt woordvoerder Henk Nijboer. ,,De overheid heeft gefaald. Alleen vind ik echt dat de enquête naar de aardbevingen in Groningen er niet onder mag lijden. Daar wachten we al te lang op.’’
De steun van grootste oppositiepartij PVV was gisteren nog onzeker. De SGP heeft grote aarzelingen. Daardoor bestaat de kans dat de enquête door een minimale meerderheid wordt doorgedrukt. Dat is hoogst ongebruikelijk voor zo’n zwaar middel.
Vorig jaar werd Leijten nog de pas afgesneden, toen de Kamer de voorkeur gaf aan een snelle parlementaire ondervraging in plaats van een tijdrovende enquête. Ze is opgetogen dat ze waarschijnlijk toch haar zin krijgt: ,,Als je zegt dat dit nooit meer mag gebeuren, dan móet je onder de motorkap kijken.
Op sommige vragen hebben we immers nog steeds geen antwoord. Hoe speelde nationaliteit van mensen bijvoorbeeld mee? En welke rechtsgrond is nu precies gebruikt?’’
NOS 26.01.2021 De Tweede Kamer wil dat de overheid de private schulden overneemt van de gedupeerden van de toeslagenaffaire, als de betrokken private partijen zelf niet bereid zijn die schulden kwijt te schelden. Een motie daarover van de PVV is aangenomen. Met private schulden wordt bedoeld alle openstaande bedragen die ouders hebben staan bij bedrijven of andere niet-overheidsorganisaties.
Eerder besloot het kabinet dat de gedupeerden hun schulden bij overheidsinstanties niet meer hoeven te betalen. Daarmee wordt voorkomen dat de ouders, die allemaal ten minste 30.000 euro krijgen van het kabinet, een groot deel van dat bedrag weer moeten inleveren bij schuldeisers.
Ook publieke instellingen als het CAK, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de gemeenten doen mee aan de kwijtschelding. Staatssecretaris Van Huffelen riep private schuldeisers, zoals banken, energiebedrijven en woningcorporaties, op hetzelfde te doen. Omdat ze daarover nog met hen in gesprek is, was zij in het debat over de toeslagenaffaire tegen de PVV-motie.
Vele tientallen miljoenen
Geschat wordt dat de gedupeerde ouders bij elkaar vele tientallen miljoenen euro’s aan schulden bij de overheid hebben openstaan. Om hoeveel geld het gaat bij schulden in de private sector is onbekend. De Tweede Kamer wil ook dat negatieve BKR-registraties over de schulden van de gedupeerden zo snel mogelijk worden verwijderd.
Een ander voor de gedupeerden belangrijk besluit van de Kamer is dat de schaderegeling ook gaat gelden voor de partners, ex-partners en de kinderen van de gedupeerden. Tot nog toe stonden de regelingen alleen open voor de personen die als aanvrager van de kinderopvangtoeslag staan geregistreerd.
Parlementaire enquête
Ook komen er twee externe onderzoeken naar de rechtsbescherming van burgers en het functioneren van de rechtsstaat. Ook de Belastingdienst en verschillende overheidsinstanties worden doorgelicht op discriminerend beleid.
Over een voorstel van de SP om een parlementaire enquête te organiseren wordt later gestemd. De SP vindt zo’n onderzoek nodig omdat volgens de partij nog niet alle informatie naar boven is gekomen tijdens de parlementaire ondervraging van eind vorig jaar. Maar daar zijn nog niet alle partijen van overtuigd en dus past de SP dat voorstel nog aan.
Wel is de hele Kamer het erover eens dat er nog voor de kabinetsformatie een plan moet liggen voor de afschaffing van de kinderopvangtoeslag en de invoering van een vervangende regeling.
MSN 26.01.2021 De overheid moet schulden die toeslagenouders hebben opgebouwd bij private partijen overnemen. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) heeft al aangekondigd dat ze schulden van de overheid kwijtscheldt, maar moet van de Kamer ook de overige schulden overnemen.
De hele oppositie stemde voor de motie, die door de steun van coalitiepartij CU aan een meerderheid werd geholpen, ondanks een negatief stemadvies van het kabinet. Veel ouders zitten nog in de problemen omdat ze door de toeslagenaffaire grote schulden hebben opgebouwd. Hun angst is dat de compensatie die ze krijgen, minstens 30.000 euro, daardoor in een keer door kan naar hun schuldeisers.
Van Huffelen besloot daarom al om de schulden die deze ouders hebben bij de overheid kwijt te schelden. Maar de Kamer neemt daar geen genoegen mee. Op instigatie van PVV-leider Wilders zet de Kamer Van Huffelen aan het werk om de overige schulden van de toeslagenouders over te nemen.
MSN 26.01.2021 De Tweede Kamer dwingt het kabinet de schulden die toeslagenouders bij private bedrijven en organisaties hebben desnoods over te nemen. Op die manier kunnen slachtoffers van het toeslagenschandaal de beloofde 30.000 euro aan compensatie behouden, zonder dat het geld verdwijnt in de zakken van private schuldeisers.
Het kabinet kondigde eerder al aan dat alle openstaande schulden die ouders nog bij de overheid hebben, worden kwijtgescholden. Het gaat dus ook om schulden bij organisaties buiten de Belastingdienst, zoals het UWV. Ook praat staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) met andere bedrijven en organisaties waarbij de gedupeerden nog een schuld hebben. PVV-leider Geert Wilders vroeg Van Huffelen in het debat of ze bereid was de schulden over te nemen als ze niet met alle schuldeisers tot een akkoord komt.
Van Huffelen zag hier in eerste instantie weinig in, maar de Kamer wil dat het kabinet deze optie toch openhoudt. Met een stem van coalitiepartij ChristenUnie haalde het voorstel van Wilders een meerderheid.
BKR
Ook moet het kabinet ervoor zorgen dat de negatieve aantekening verdwijnt die toeslagenouders eventueel hebben bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). De Kamer steunt een oproep aan het kabinet daartoe, onder leiding van D66-fractievoorzitter Rob Jetten en ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Het BKR registreert de leningen die mensen afsluiten, bijvoorbeeld voor het afbetalen van een duur product. Als ze niet op tijd betalen, krijgen ze een negatieve registratie.
Dat kan voor problemen zorgen bij het afsluiten van andere leningen, terwijl de slachtoffers van de toeslagenaffaire buiten hun schuld ‘ongekend onrecht’ is aangedaan. Doordat ze onterecht grote bedragen aan kinderopvangtoeslag moesten terugbetalen, kwamen ze in de geldproblemen. Daarom wil de Kamer dat de ouders van zo’n aantekening afkomen. Het kabinet wil ook dat ouders met een “schone lei” hun leven weer kunnen oppakken.
2e Kamer debat over toeslagenrapport ‘Ongekend onrecht’
Het demissionair kabinet stond dinsdag 19.01.2021 een zwaardebat te wachten. Het moest zich verantwoorden voor de fouten die zijn gemaakt in de kinderopvangtoeslagaffaire. De partijen gingen de ministers aan de tand voelen over het rapport ‘Ongekend onrecht‘, dat ertoe leidde dat het kabinet Rutte-III vrijdag 15.01.2021 opstapte.
In het snoeiharde rapport oordeelt een speciale Kamercommissie dat de volledige ambtelijke en politieke top verantwoordelijk is voor de jarenlang uit de bocht gevlogen fraudeaanpak van de Belastingdienst. De beginselen van de rechtsstaat waren geschonden, concludeert de commissie. Duizenden ouders stonden jarenlang ten onrechte bij de Belastingdienst aangemerkt als fraudeur, waardoor ze in grote problemen kwamen.
AD 26.01.2021
Terugblik debat
Mark Rutte krijgt forse kritiek in het debat over de toeslagenaffaire en de kabinetsval. Partijen richten hun pijlen op de premier die tien jaar aan het hoofd stond van kabinetten die volgens critici een cultuur van roekeloze fraudejacht en stelselmatige geheimhouding kweekten. Opstappen wil Rutte niet: ‘We moeten dit rechtzetten’.
,,Ik loop er niet voor weg, ik ben uiteraard ook verantwoordelijk”, zei Rutte vanavond in reactie op de scherpe kritiek uit de Tweede Kamer. ,,Dit had nooit mogen gebeuren. Kleine, administratieve fouten leidden tot grote invorderingen”.
“Dat is de kern van dit drama. En als je ziet welke vernietigende werking dit had voor de levens van mensen, dan raakt me dat enorm. Ook omdat niemand deze banen zijn gaan doen om mensen te vermorzelen, en niet te beschermen. Het is dus onze dure plicht om dit recht te zetten, geen twijfel daarover.”
En zelf opstappen, zoals PVV-leider Wilders herhaaldelijk suggereert, doet Rutte echter niet: ,,Het kabinet heeft de ultieme politieke consequentie genomen. Het kabinet is demissionair, we zijn afgetreden, opgestapt. Maar ik sta hier niet op het partijcongres, Wilders is ook geen lid van mijn partij. We staan hier niet als lijsttrekkers in een debat voor de campagne. Het is ook aan de kiezer.”
Rutte bood wel excuses aan CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt aan voor belabberde informatievoorziening aan het parlement. De CDA’er hamert erop dat er structurele verbeteringen nodig zijn om zulke tragedies voortaan te voorkomen: ,,Dat het tien jaar duurt voordat het naar boven komt, dat mag nooit meer gebeuren.”
Telegraaf 20.01.2021
‘Vingerafdrukken’
Oppositie- en coalitiefracties hekelden in de uren daarvoor vooral Ruttes aandeel bij het Toeslagendrama. De premier was dan misschien formeel niet verantwoordelijk; onder zijn leiding kon wel een giftig klimaat ontstaan waarin potentiële sjoemelaars werden opgejaagd, geheimhouding boven transparantie ging, etnisch profileren gedoogd werd en onschuldige burgers ‘vermorzeld’ konden worden door de overheid.
Zo schetsten oppositiepartijen als PVV, PvdA en GroenLinks, maar ook coalitiefracties CDA en D66. ,,Zijn vingerafdrukken zitten op elke gelakte pagina”, zei PvdA-Kamerlid – en lijsttrekker – Lilianne Ploumen. ,,Met een appel in de hand en een glimlach op zijn gezicht fietst de premier weg van zijn verantwoordelijkheid.”
D66-fractieleider Rob Jetten greep zelfs terug op een oude gerechtelijke uitspraak over Ruttes beleid als staatssecretaris van Sociale Zaken (2003), toen hij gemeenten vroeg om inwoners van Somalische afkomst extra te controleren op bijstandsfraude: ,,Dat zette aan tot rassendiscriminatie. Later klonk het bij de premier ook: ‘pleur op’ of ‘vecht je in’. Woorden doen ertoe. Onder het bewind van de kabinetten Rutte is de aanpak doorgeschoten.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt – die zich al vroeg vastbeet in de Toeslagen-kwestie – haalde in zijn betoog hard uit naar de ‘Haagse kliek’, systeemfalen bij overheidsinstanties en de gebrekkige informatievoorziening van het kabinet: ,,In het Torentje wordt niks genotuleerd.”
Vrijwel alle Kamerfracties willen nu vooral snelle hulp aan alle gedupeerden, duizenden ouders wachten nog op compensatie. Omtzigt: ,,Slechts twee procent is geholpen sinds vorig jaar! De Belastingdienst verschuilde zich achter de brede rug van de rechtsstaat. Mensen kwamen te boek te staan als fraudeur, en in 94 procent van de gevallen weten we niet meer waarom dat gebeurd is.”
AD 20.01.2021
Nieuwe ‘doctrine’
Het coalitie-Kamerlid hekelde ook nieuwe, volgens hem opnieuw onvolledige, antwoorden op Kamervragen: ,,Is dit de nieuwe Rutte-doctrine? Door onvolledige informatievoorziening gaat het mis.
En het stelsel van macht-tegenmacht functioneert niet. Dat gaat fundamenteel mis”, zei Omtzigt die van een ‘bananenmonarchie’ sprak omdat de Belastingdienst bij de rechter soms ook onvolledige dossiers aanleverde. ,,Onze kliek in Den Haag kijkt meer naar de partijvoorzitter dan naar de kiezer. Dat moeten we veranderen.”
De CDA’er wil een staatscommissie naar de rechtsstaat laten kijken: ,,Ik had me een paar jaar geleden niet kunnen voorstellen dat ik dit zou vragen.”
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff bood -net als het kabinet- zijn excuses aan voor het drama. Ook erkende de VVD’er dat zijn partij medeverantwoordelijk is voor de doorgeslagen jacht op potentiële sjoemelaars, dat overheidsdiensten te vaak uitgingen van kwade opzet, dat de menselijke maat geregeld ontbrak.
,,Ik denk dat er in mijn eigen partij te veel focus op fraudebestrijding was. Niet alles wat eruit ziet als fraude is het ook.” Hij sprak verder van een ‘clustercatastrofe’ waarbij het parlement zelf niet buiten schot mag blijven: ,,Zet de verwarming maar niet te hard vandaag, anders druipt de boter nog van ons hoofd.” Ook Rutte spreekt van ‘ons’ – waarmee hij kabinet en Kamer bedoelt.
Onder meer PVV-leider Geert Wilders verwijt premier Rutte dat hij aanblijft terwijl hij medeverantwoordelijk is: ,,Teeven, Zijlstra, Weekers, Wiebes: alle kleine goden moeten vertrekken, maar de grote baas blijft. Tienduizenden mensen zijn kapotgemaakt. Schaamteloos.” Rutte en zijn VVD vindt dat het ‘aan de kiezer’ is of de premier kan blijven.
Toeslagen
Op de agenda vandaag staan de herziening van het toeslagenstelsel en genoegdoening voor de getroffen ouders, maar het debat wordt -met nog twee maanden tot de stembusgang- beschouwd als een ‘eerste verkiezingsdebat’. De VVD van Rutte staat op eenzame hoogte ruimschoots op kop in de peilingen voor 17 maart 2021.
In een reactie op de vernietigende conclusies van de onderzoekscommissie besloot het het kabinet vorige maand dat gedupeerde ouders snel 30.000 euro compensatie moeten krijgen. Gisteren kondigde het kabinet daarbovenop aan dat alle lopende schulden die ouders bij overheidsinstanties als het UWV, DUO en de Sociale Verzekeringsbank worden kwijtgescholden.
In de Kamer klonk vooraf al de roep om meer actie: partijen eisen snellere uitbetaling aan getroffen ouders, diverse fracties – zoals GroenLinks en D66 – opperen ook om de kinderopvang helemaal gratis te maken. Dat kost al gauw vijf miljard euro per jaar. Zo verdwijnt ook automatisch het probleem van de toeslagen, is de gedachte. De VVD wil echter ‘geen staatcrèches’, zei Dijkhoff.
Gedupeerden blij maar sceptisch over schrappen schulden: ‘Eerst zien, dan geloven’
Alle schulden die gedupeerde ouders uit de toeslagenaffaire hebben bij de overheid, worden geschrapt. Dat leidt tot opluchting bij de slachtoffers, maar roept ook nieuwe vragen op. “Het is een opluchting, maar geen oplossing.”
“Ik ben er heel erg blij mee, laat ik dat vooropstellen”, zegt Natasja Dipai. Door de toeslagenaffaire heeft ze bij de overheid zo’n 80.000 euro schuld.
Die wordt nu kwijtgescholden, maar dat is niet de enige schuld die ze heeft: bij andere instanties staat ze 40.000 tot 50.000 euro in de min.
Telegraaf 19.01.2021
Blij met kwijtschelding, maar aangifte blijft staan !!!
Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat zijn cliënten die zijn getroffen door de toeslagaffaire blij zijn met het kwijtschelden van de overheidsschulden, maar hij zet de zaak die de gedupeerde ouders tegen (oud-)bewindspersonen heeft aangespannen door. Ook advocaat Sébas Diekstra zet zijn zaak tegen de Belastingdienst door.
Groeneveld zegt dat het nieuws dat maandag naar buiten werd gebracht door staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) door zijn cliënten met gejuich werd ontvangen. “Ik heb berichten van gejuich en blijdschap ontvangen”, aldus de advocaat. “Dit is een steun voor de toekomst, maar er moet nog worden afgerekend met het verleden.”
Groeneveld heeft een zaak aangespannen tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (tot voor kort Economische Zaken).
Gemeenten hebben zorgen over ‘herstelaanpak’ toeslagenaffaire
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) maakt zich zorgen over de ‘herstelaanpak’ van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) in de toeslagenaffaire. Zo wordt erop gewezen dat private partijen nog niet voldoende meewerken bij het kwijtschelden van de schulden van de gedupeerden.
De VNG heeft hierover een brief geschreven aan het kabinet en doet daarin “voorstellen voor het vervolg”.
Zo moet het kabinet volgens de VNG onder meer regelen dat de mensen die slachtoffer zijn van de affaire een “schuldenvrije nieuwe start” krijgen. Verder moeten mensen die hun – onterechte – schuld aan de Belastingdienst hebben afgelost, gecompenseerd worden voor de “grote nood” waarin zij jaren verkeerden.
Ook moet de 30.000 euro compensatie die aan slachtoffers is beloofd, daadwerkelijk aan gedupeerde ouders toekomen. Eerder werd duidelijk dat de overheid alle schulden van deze mensen kwijtscheldt.
Het kabinet heeft private bedrijven opgeroepen schulden kwijt te schelden, maar ziet daar weinig beweging in. Gedupeerden moeten “op korte termijn” duidelijkheid krijgen over wat er met hun schulden gebeurt, vindt VNG.
VNG: ‘Belastingdienst gooit problemen over de schutting’
Eerder deze week schreef Van Huffelen dat gemeenten een “aanpak op maat” aan gedupeerden kunnen aanbieden. “Daarmee gooit de Belastingdienst zijn problemen over de schutting en zet het gemeenten voor het blok”, aldus Peter Heijkoop, CDA-wethouder in Dordrecht, namens de VNG tegen RTL Nieuws. “Wij willen niets liever dan onze inwoners helpen, maar de Belastingdienst zal zelf de problemen moeten oplossen, die het veroorzaakt heeft.”
Experts: kwijtschelden overheidsschulden in toeslagenaffaire lost nog niet alles op
Gedupeerden van de toeslagenaffaire hoeven schulden die ze hebben bij overheidsinstanties niet meer te betalen. Met die regeling wordt voorkomen dat de ouders, die allemaal ten minste 30.000 euro krijgen van het kabinet, een groot deel van dat bedrag weer moeten inleveren bij schuldeisers. Maar volgens juristen is het nog onduidelijk hoeveel ouders er nu echt mee opschieten.
“Dit is ten eerste een belangrijke stap en positief nieuws”, zegt Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht. “Alleen vraag ik me wel af of de gedupeerden echt met een schone lei kunnen beginnen, zoals Van Huffelen zegt. Dat kan je onder de huidige omstandigheden niet garanderen, omdat een substantieel deel van de ouders private schulden heeft. Ik vraag me af of het niet leidt tot een verschuiving van geld van de overheid naar private schuldeisers.”
De NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverleners, zegt dat er honderden private schuldeisers zijn. “De grootste zijn incassobureaus die namens veel schuldeisers werken”, zegt voorzitter Marco Florijn. “Denk daarbij aan zorgverzekeraars, banken, maar ook kleine schuldeisers als de bakker. Ook zijn er privé-leningen afgesloten, bijvoorbeeld bij ouders.” Ook Florijn vindt dat die meegenomen moeten worden in het plan voor de gedupeerden. “Anders krijgt een gedupeerde 30.000 euro, maar is dat geld zo weer weg omdat er bankbeslag op wordt gelegd.”
Verleiden
Staatssecretaris Van Huffelen vraagt private schuldeisers zoals energiebedrijven, banken en woningcorporaties openstaande schulden kwijt te schelden. Hierover is ze nog in overleg met hen. Ze wil private partijen ertoe “verleiden” de schulden te schrappen en heeft “goede hoop” dat dat gaat lukken. De Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars willen hier nog geen reactie op geven, omdat ze eerst met de leden in gesprek moeten.
Goed nieuws voor de gedupeerden van de toeslagenaffaire. Er gaat een streep door alle overheidsschulden die deze gedupeerden bij de overheid hebben. Dat heeft staatssecretaris Van Huffelen zojuist bekendgemaakt.
Het gaat om alle overheidsschulden bij instanties als DUO en schulden bij het UWV. De overheid gaat ook in gesprek met postorderbedrijven en andere private schuldeisers.
“Ik vind dat ouders een volledig schone lei verdienen, zodat zij het bedrag aan compensatie kunnen gebruiken om écht een nieuwe start te maken”, aldus Van Huffelen.
Woede
Alle gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire krijgen ten minste 30.000 euro, maar een deel van dat geld dreigde de Belastingdienst als openstaande vorderingen weer terug te eisen.
Dat de Belastingdienst zelf vooraan stond als schuldeiser om een groot deel van de vergoeding van 30.000 euro voor slachtoffers van de toeslagenaffaire weer te innen, wekte veel woede. De Beroepsvereniging van bewindsvoerders noemde het ‘desastreus’ voor de ouders.
Gemeenten: ‘Belastingdienst moet afzien van vordering op gedupeerde ouders toeslagenaffaire’
De Belastingdienst moet afzien van alle vordering op gedupeerden van de kindertoeslagaffaire. Het is niet uit te leggen dat de fiscus nog steeds openstaande vorderingen incasseert. Dat zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vandaag.
,,Het kabinet geeft aan dat ze het grote onrecht dat ouders is aangedaan in de kindertoeslagaffaire zo veel mogelijk wil herstellen en soortgelijke fouten in de toekomst wil voorkomen”, aldus de VNG. ,,Het zijn goede intenties, maar we zien dat deze intenties voor de gedupeerde ouders weer teniet worden gedaan.”
Gratis Kinderopvang
De FNV wil dat de kinderopvang in Nederland een gratis basisvoorziening wordt voor iedereen. Dat zegt vicevoorzitter Tuur Elzinga van de vakbond.
„Gratis toegankelijke kinderopvang zou het beste antwoord op de kindertoeslagaffaire zijn. Alle werknemers profiteren hiervan. Geen heksenjacht naar vermeende fraudeurs meer, die zich van geen kwaad bewust zijn. Met verschrikkelijke, traumatische en heftige financiële gevolgen.”
Volgens Elzinga profiteren alle ouders hiervan. „Zij kunnen arbeid en zorg daarmee veel beter combineren. Het is een verstandige investering in onze gezamenlijke toekomst. Rust in de tent. In je huis, in je gezin, op je werk. Kosten voor kinderopvang hoeven zo niet langer een sta in de weg zijn.”
Wat zijn de gevolgen van gratis kinderopvang?
GroenLinks, D66 en vakbond FNV willen dat de kinderopvang in Nederland een gratis basisvoorziening wordt voor iedereen. D66 sloot zich vanochtend aan bij een pleidooi hiervoor van GroenLinks. Maar wat zouden de gevolgen zijn als dit plan wordt uitgevoerd?
Wat zijn de kosten?
Gratis opvang voor kinderen tot 12 jaar (vier dagen per week) gaat de staat naar schatting 5,4 miljard euro meer kosten dan de regelingen die nu van kracht zijn. Dat schreef staatssecretaris van Financiën Van Huffelen in een brief aan de Tweede Kamer vorig jaar, naar aanleiding van beleidsonderzoek.
Die kosten kunnen overigens aanzienlijk lager uitvallen als ouders een kleine eigen bijdrage betalen, of als de inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK) afgeschaft wordt. Dat is een fiscale aftrekpost die arbeidsparticipatie van ouders met jonge kinderen moet stimuleren. Als kinderopvang gratis of bijna gratis wordt, is die financiële stimulans niet langer nodig, is de gedachte.
Gaan ouders meer werken als kinderopvang gratis of bijna gratis is?
Uit een verkenningsstudie van het Centraal Planbureau blijkt dat gratis of veel goedkopere kinderopvang relatief beperkt effect heeft op de werkgelegenheid in Nederland. De IACK blijkt uit die studie een meer effectieve maatregel om de arbeidsparticipatie te bevorderen.
NU 22.01.2021 De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) maakt zich zorgen over de “herstelaanpak” van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) in de toeslagenaffaire. Zo wordt erop gewezen dat private partijen nog niet voldoende meewerken bij het kwijtschelden van de schulden van de gedupeerden.
De VNG heeft hierover een brief geschreven aan het kabinet en doet daarin “voorstellen voor het vervolg”.
Zo moet het kabinet volgens de VNG onder meer regelen dat de mensen die slachtoffer zijn van de affaire een “schuldenvrije nieuwe start” krijgen. Verder moeten mensen die hun – onterechte – schuld aan de Belastingdienst hebben afgelost, gecompenseerd worden voor de “grote nood” waarin zij jaren verkeerden.
Ook moet de 30.000 euro compensatie die aan slachtoffers is beloofd, daadwerkelijk aan gedupeerde ouders toekomen. Eerder werd duidelijk dat de overheid alle schulden van deze mensen kwijtscheldt.
Het kabinet heeft private bedrijven opgeroepen schulden kwijt te schelden, maar ziet daar weinig beweging in. Gedupeerden moeten “op korte termijn” duidelijkheid krijgen over wat er met hun schulden gebeurt, vindt VNG.
VNG: ‘Belastingdienst gooit problemen over de schutting’
Eerder deze week schreef Van Huffelen dat gemeenten een “aanpak op maat” aan gedupeerden kunnen aanbieden. “Daarmee gooit de Belastingdienst zijn problemen over de schutting en zet het gemeenten voor het blok”, aldus Peter Heijkoop, CDA-wethouder in Dordrecht, namens de VNG tegen RTL Nieuws. “Wij willen niets liever dan onze inwoners helpen, maar de Belastingdienst zal zelf de problemen moeten oplossen, die het veroorzaakt heeft.”
Daar heeft de VNG niet veel vertrouwen in. Heijkoop zegt tegen RTL Nieuws dat het beter is als minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) de regie op het dossier overneemt. “De Belastingdienst moet een stap opzij doen. We zien al anderhalf jaar dat die niet in staat is de problemen op een goede manier op te lossen.”
Vorige week vrijdag viel het kabinet door de toeslagenaffaire. Een commissie oordeelde eerder dat de volledige ambtelijke en politieke top verantwoordelijk is voor de uit de bocht gevlogen fraudeaanpak van de Belastingdienst.
Zo werden ouders met een tweede paspoort strenger gecontroleerd en hard aangepakt voor kleine zaken als het vergeten van een bonnetje. Duizenden ouders stonden vervolgens jarenlang ten onrechte bij de Belastingdienst aangemerkt als fraudeur, waardoor ze in grote problemen kwamen.
RTL 22.01.2021 De Belastingdienst moet snel met een oplossing komen voor álle schulden van gedupeerden in de toeslagenaffaire en desnoods zelf de rekening betalen. Dat zegt Peter Heijkoop, CDA-wethouder in Dordrecht, namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
Als de belastingdienst gedupeerde ouders met schuldproblemen vanaf volgende week geld gaat uitkeren, lost dat voor hen helemaal niets op. Dan staan private schuldeisers op de stoep, dreigen nieuwe loonbeslagen en hebben gedupeerden er helemaal niets aan.
“Het is echt heel ernstig”, zegt Heijkoop. “Zonder goed plan breng je de meest kwetsbare groep onder de slachtoffers opnieuw in de problemen. En zij hebben dan niets aan die compensatie. Zo mag je niet met deze mensen omgaan. En een plan is er nog steeds niet. We hebben hier al vaak voor gewaarschuwd.”
‘Belastingdienst moet verantwoordelijkheid nemen’
De VNG begint het vertrouwen te verliezen in de aanpak van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen). De VNG vreest dat duizenden gedupeerden alleen maar verder in de problemen worden gebracht, nu er nog steeds geen oplossing is met andere schuldeisers, zoals banken, woningcorporaties en commerciële partijen. “Het is een probleem dat door de Belastingdienst is ontstaan” , zegt Heijkoop. “De Belastingdienst mag dit niet over de schutting gooien, maar moet het eindelijk oplossen. De Belastingdienst moet de rekening oppakken en haar verantwoordelijkheid nemen.”
Het kabinet wil vanaf volgende week de toegezegde 30.000 euro aan schadevergoeding gaan uitkeren. Voor ouders zonder schulden is dat prima, zegt Heijkoop: “Hen moet je zo snel mogelijk compenseren. Dat heeft al veel te lang geduurd.” Maar voor mensen met schulden betekent dit dat er dezelfde dag door allerlei schuldeisers weer beslag wordt gelegd. Naar schatting heeft ongeveer een derde van de 22.000 slachtoffers problematische schulden.
Maandag kondigde het kabinet na grote politieke druk aan dat alle schulden gedupeerden bij overheidsinstanties, worden kwijtgescholden. Staatssecretaris Van Huffelen riep private schuldeisers op dit ook te doen. Deze week bleek dat dit niet zomaar zal gebeuren. Heijkoop kan zich daar wel iets bij voorstellen: “Ik hoor goede geluiden, van bijvoorbeeld woningcorporaties, dat zij bereid zijn om misschien een deel van de schulden kwijt te schelden. Daar zijn we als gemeenten natuurlijk blij mee. Maar waarom zou je als private partij de rekening krijgen van iets dat de Belastingdienst heeft veroorzaakt?”
Want door de problemen die door de Belastingdienst werden veroorzaakt, kwamen de gedupeerden dieper en dieper in de schulden, zonder dat ze er zelf iets aan konden doen. Natasja is een van die gedupeerden:
Belastingdienst moet ‘stap opzij’ doen
Heijkoop is kritisch over de manier waarop de Belastingdienst te werk gaat. Deze week schreef Van Huffelen in een Kamerbrief dat gemeenten een ‘aanpak op maat’ kunnen bieden als gedupeerden nog schulden hebben. “Daarmee gooit de Belastingdienst zijn problemen over de schutting en zet het gemeenten voor het blok. Wij willen niets liever dan onze inwoners helpen, maar de Belastingdienst zal zelf de problemen moeten oplossen, die ze veroorzaakt heeft moeten oplossen.”
Voor de VNG is de maat vol en daarom vraagt zij aan het minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken om de regie over te nemen. “De Belastingdienst moet een stap opzij doen. We zien al anderhalf jaar dat die niet in staat is de problemen op een goede manier op te lossen”, aldus Heijkoop.
Volgens SP-kamerlid Renske Leijten is het onontkoombaar dat de Belastingdienst niet alleen de eigen schuld bij gedupeerden kwijtscheldt, maar ook die van commerciële partijen overneemt. “Anders komt er nooit een oplossing en krijgen gedupeerden niet de beloofde schone lei.” Volgens haar laat de noodkreet van de VNG ook zien dat niet de Belastingdienst, maar een andere organisatie de schadevergoedingen moet regelen.
Later vandaag stuurt de VNG een brandbrief aan de Tweede Kamer en aan het kabinet.
MSN 22.01.2021 De Belastingdienst moet snel met een oplossing komen voor álle schulden van gedupeerden in de toeslagenaffaire en desnoods zelf de rekening betalen. Dat zegt Peter Heijkoop, CDA-wethouder in Dordrecht, namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
Als de belastingdienst gedupeerde ouders met schuldproblemen vanaf volgende week geld gaat uitkeren, lost dat voor hen helemaal niets op. Dan staan private schuldeisers op de stoep, dreigen nieuwe loonbeslagen en hebben gedupeerden er helemaal niets aan.
“Het is echt heel ernstig”, zegt Heijkoop. “Zonder goed plan breng je de meest kwetsbare groep onder de slachtoffers opnieuw in de problemen. En zij hebben dan niets aan die compensatie. Zo mag je niet met deze mensen omgaan. En een plan is er nog steeds niet. We hebben hier al vaak voor gewaarschuwd.”
‘Belastingdienst moet verantwoordelijkheid nemen’
De VNG begint het vertrouwen te verliezen in de aanpak van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen). De VNG vreest dat duizenden gedupeerden alleen maar verder in de problemen worden gebracht, nu er nog steeds geen oplossing is met andere schuldeisers, zoals banken, woningcorporaties en commerciële partijen. “Het is een probleem dat door de Belastingdienst is ontstaan” , zegt Heijkoop. “De Belastingdienst mag dit niet over de schutting gooien, maar moet het eindelijk oplossen. De Belastingdienst moet de rekening oppakken en haar verantwoordelijkheid nemen.”
Problematische schulden
Het kabinet wil vanaf volgende week de toegezegde 30.000 euro aan schadevergoeding gaan uitkeren. Voor ouders zonder schulden is dat prima, zegt Heijkoop: “Hen moet je zo snel mogelijk compenseren. Dat heeft al veel te lang geduurd.” Maar voor mensen met schulden betekent dit dat er dezelfde dag door allerlei schuldeisers weer beslag wordt gelegd. Naar schatting heeft ongeveer een derde van de 22.000 slachtoffers problematische schulden.
Maandag kondigde het kabinet na grote politieke druk aan dat alle schulden gedupeerden bij overheidsinstanties, worden kwijtgescholden. Staatssecretaris Van Huffelen riep private schuldeisers op dit ook te doen. Deze week bleek dat dit niet zomaar zal gebeuren. Heijkoop kan zich daar wel iets bij voorstellen: “Ik hoor goede geluiden, van bijvoorbeeld woningcorporaties, dat zij bereid zijn om misschien een deel van de schulden kwijt te schelden. Daar zijn we als gemeenten natuurlijk blij mee. Maar waarom zou je als private partij de rekening krijgen van iets dat de Belastingdienst heeft veroorzaakt?”
Want door de problemen die door de Belastingdienst werden veroorzaakt, kwamen de gedupeerden dieper en dieper in de schulden, zonder dat ze er zelf iets aan konden doen. Natasja is een van die gedupeerden:
Belastingdienst moet ‘stap opzij’ doen
Heijkoop is kritisch over de manier waarop de Belastingdienst te werk gaat. Deze week schreef Van Huffelen in een Kamerbrief dat gemeenten een ‘aanpak op maat’ kunnen bieden als gedupeerden nog schulden hebben. “Daarmee gooit de Belastingdienst zijn problemen over de schutting en zet het gemeenten voor het blok. Wij willen niets liever dan onze inwoners helpen, maar de Belastingdienst zal zelf de problemen moeten oplossen, die ze veroorzaakt heeft moeten oplossen.”
Voor de VNG is de maat vol en daarom vraagt zij aan het minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken om de regie over te nemen. “De Belastingdienst moet een stap opzij doen. We zien al anderhalf jaar dat die niet in staat is de problemen op een goede manier op te lossen”, aldus Heijkoop.
Schone lei
Volgens SP-kamerlid Renske Leijten is het onontkoombaar dat de Belastingdienst niet alleen de eigen schuld bij gedupeerden kwijtscheldt, maar ook die van commerciële partijen overneemt. “Anders komt er nooit een oplossing en krijgen gedupeerden niet de beloofde schone lei.” Volgens haar laat de noodkreet van de VNG ook zien dat niet de Belastingdienst, maar een andere organisatie de schadevergoedingen moet regelen.
Later vandaag stuurt de VNG een brandbrief aan de Tweede Kamer en aan het kabinet.
MSN 21.01.2021 Premier Mark Rutte heeft zich de woede van Kamerleden op de hals gehaald na zijn opmerking dat de Kamer het kabinet niet meer kan wegsturen. Dat maakt het demissionaire kabinet machtiger, grapte de premier in debat met de Tweede Kamer, het is immers al opgestapt vanwege de toeslagenaffaire.
Die “getuigt niet van een diep en oprecht besef van de schade aan de ouders en de rechtsstaat”, zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Onafhankelijk Kamerlid Femke Merel van Kooten-Arissen kan de “zogenaamd grappige” uitlating van de premier evenmin waarderen. “Het slechts symbolisch aftreden … als ‘ultieme politieke verantwoordelijkheid’ voor het onherstelbare leed van tienduizenden ouders & hun kinderen is volstrekt waardeloos”, schrijft zij op Twitter.
“Ik wil de minister-president waarschuwen: de individuele bewindslieden kunnen nog weggestuurd worden”, zei SGP-voorman Kees van der Staaij in het debat. De kans dat de Kamer een enkele bewindspersoon naar huis stuurt is des te groter, grapte de leider van de kleine christelijke partij. Ook Kamervoorzitter Khadija Arib sprak de premier aan. “Ik neem deze opmerking terug”, zei een lachende Rutte daarom snel.
AD 20.01.2021 Premier Mark Rutte vertrouwt erop dat hij de komende verkiezingen kan winnen ondanks zijn rol in de toeslagenaffaire. De politieke concurrentie blijft proberen om hem in de aanloop naar 17 maart maximaal te beschadigen.
,,We zijn hier niet als lijsttrekkers in een debat”, zei premier – en VVD-lijsttrekker- Mark Rutte. Terwijl hij natuurlijk zelf ook wel beter wist. De salvo’s die hij dinsdagavond tijdens het debat over de toeslagenaffaire om zijn oren kreeg, zijn juist precies wat hij kan verwachten als de verkiezingsdatum dichterbij kruipt. Als een gestage druppel die de steen uitholt proberen uitdagers het beeld vast te zetten dat deze inmiddels demissionaire premier niet langer de juiste persoon is om nog vier jaar een kabinet te leiden.
Onder zijn leiding kon de afgelopen tien jaar een hardvochtig klimaat ontstaan waarin onschuldige burgers werden opgejaagd, geheimhouding boven transparantie ging (Rutte-doctrine!) en etnisch profileren gedoogd werd, stelden partijen in koor – oppositie én coalitie. ,,Uw vingerafdrukken zitten overal”, zei D66-fractieleider Rob Jetten.
Het was PVV-leider Geert Wilders die er het hardst inging. ,,U heeft de democratie verkracht”, beet hij een onbewogen Rutte toe. Al meteen na de verklaring van de premier over het aftreden van zijn kabinet sprak Wilders zijn verbazing uit over het feit dat de VVD opnieuw met Rutte als nummer één de verkiezingen in gaat. ,,Er was er maar eentje verantwoordelijk. En die gaat gewoon door.”
Uw vingerafdrukken zitten overal, aldus Rob Jetten, D66.
Gevraagd naar diens eigen rol in de affaire gaf Wilders echter niet thuis. De PVV stemde net als vele andere partijen indertijd voor een strengere fraudeaanpak, maar op zelfreflectie zat Wilders niet te wachten. ,,U kunt de boom in”, voegde hij Gert-Jan Segers van de ChristenUnie toe.
Bananenmonarchie
Meer ontzag wekte het optreden van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Volgens hem is Nederland tijdens Ruttes kabinetten verworden tot een ‘bananenmonarchie’, waarbij de overheid zelfs documenten achterhoudt bij de rechter. ,,Het stelsel van macht en tegenmacht functioneert niet”, vindt Omtzigt.
Ook GroenLinks-voorman Jesse Klaver probeerde Rutte te dwingen tot meer zelfkritiek dan hij tot nu toe liet zien. ,,U bent geen toeschouwer, u bent een hoofdrolspeler!” Afgelopen vrijdag zei de premier in toelichting op de kabinetsval dat hij wel betrokken, maar ‘niet direct verantwoordelijk’ was voor de toeslagenaffaire.
Nu erkende hij dat hij zich ‘uiteraard verantwoordelijk voelt’ voor alles wat er onder zijn bewind gebeurt. Maar hij benadrukte opnieuw dat hij pas in de zomer van 2019 doorhad dat er zoveel mensen in knel konden komen door toedoen van de overheid.
,,Of ik een goede leider zou zijn, bepaalt de kiezer”, zei Rutte na de zoveelste aanval vanuit de Tweede Kamer. Tot dusver heeft de premier goede redenen om de verkiezingen met vertrouwen tegemoet te kunnen zien: zijn VVD gaat comfortabel voorop in de peilingen. Maar de concurrentie is vastbesloten om hem te beschadigen waar dat kan.
De uithaal van D66’er Jetten, die Rutte ervan betichtte in zijn periode als staatssecretaris te hebben ‘aangezet tot rassendiscriminatie’, toonde dat ook in de coalitie de handschoenen definitief uit zijn nu het kabinet demissionair verder gaat.
U bent geen toeschouwer, u bent een hoofdrolspeler!, aldus Jesse Klaver, GroenLinks.
Partijen kwamen gisteren met allerlei plannen – voor een parlementaire enquête naar de toeslagenkwestie, gratis kinderopvang, kwijtschelding van private schulden van gedupeerden en een spoedregeling – maar over die moties wordt later deze week door de Kamer gestemd.
Het debat gaf ook op andere manieren een kijkje in de verkiezingscampagne die Nederland te wachten staat. Dat de enige vraag aan nieuwbakken PvdA-leider Lilianne Ploumen van D66 kwam, was bijvoorbeeld niet toevallig. Het bevestigde het beeld dat de democraten de concurrentie vrezen, nu zij met Sigrid Kaag niet meer de enige kandidaat in huis hebben die als eerste vrouw ooit in het Torentje kan belanden – al is dat scenario voor beide partijen nog ver weg, gezien de peilingen.
Gratis
Partijen grepen het debat ook aan om plannen uit hun verkiezingsprogramma’s nog eens te pluggen. Zo zetten D66 en GroenLinks hun pleidooi voor ‘gratis’ kinderopvang nadrukkelijk in de etalage (zie kader). De toeslagenaffaire onderstreept volgens het duo de noodzaak van zo’n publieke voorziening. Ook de PvdA ziet gratis opvang wel zitten, maar VVD en CDA zetten daar vraagtekens bij, waardoor een meerderheid nog niet in zicht lijkt.
‘Gratis’ kinderopvang niet gratis
De titel is misleidend, want gratis kinderopvang bestaat net zomin als gratis onderwijs of gratis snelwegen. Voorstanders bedoelen dat de eigen bijdrage die ouders nu nog moeten betalen voortaan uit belastinggeld wordt betaald.
Het Centraal Planbureau berekende eerder dat ouders nu 2,4 miljard euro aan eigen bijdrage betalen. Maar wanneer alle kinderen tussen 0 en 12 jaar gratis naar de kinderopvang mogen, zal daar automatisch meer gebruik van worden gemaakt. Die extra kosten raamt het CPB op nog eens 3,7 miljard euro per jaar.
Opgeteld bedraagt de rekening van dit voorstel jaarlijks 6,1 miljard. Dat is evenveel als de totale begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Staatscrèches
VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff is beducht voor ‘staatscrèches’ en wil vasthouden aan het uitgangspunt dat er een bijdrage moet zijn aan het scheppen van werkgelegenheid. Het CDA klonk bij monde van Omtzigt nog minder enthousiast: hij waarschuwde voor ‘politieke hobby’s’: ,,Als we nou één ding van de toeslagenaffaire hebben geleerd is dat we beter iets langer kunnen nadenken”, sneerde hij.
GroenLinks-leider Jesse Klaver vindt dat de overheid helemaal moet stoppen met het gebruik van algoritmes om fraude in de sociale zekerheid op te sporen. Daarmee doelt hij op de praktijk dat mensen op basis van ogenschijnlijk willekeurige criteria door systemen worden ‘uitgespuugd’ en extra controle kunnen verwachten. Volgens Klaver zorgen dergelijke processen ervoor dat de overheid de menselijke maat uit het oog verliest.
Als we nou één ding van de toeslagenaffaire hebben geleerd is dat we beter iets langer kunnen nadenken, aldus Pieter Omtzigt, CDA-Kamerlid.
Lauwtjes
Ook wil hij af van de zogeheten kostendelersnorm, waarbij mensen een lagere uitkering krijgen omdat zij een huishouden delen met anderen. Dijkhoff reageerde lauwtjes op de linkse voorstellen: ,,Het is niet zo dat we in een keer alles delen en alles hetzelfde vinden”, zei hij tegen Klaver. Volgens hem blijft het nodig dat de overheid kritisch is op mensen die ‘creatief proberen meer te krijgen dan waar ze eigenlijk recht op hebben’.
Ondanks de verdeeldheid over precieze oplossingen en geharrewar over diverse details is de Tweede Kamer het over twee belangrijke zaken hartstochtelijk eens: zo’n schandaal als de toeslagenaffaire mag nooit meer gebeuren en de rol van het parlement zelf moet ook anders.
RTL 20.01.2021 Premier Mark Rutte voelt zich ‘uiteraard altijd direct verantwoordelijk’ voor alles wat er onder zijn bewind gebeurt, dus ook voor de toeslagenaffaire waar zijn derde kabinet vorige week over viel. “Daar zal ik nooit voor weglopen”, vertelde hij gisteravond in een debat dat tot na middernacht duurde.
Tijdens het debat over een vernietigend toeslagenrapport dat vorige maand verscheen, kreeg Rutte veel kritiek op zijn eigen rol.
Die bleef tot nu toe onderbelicht, vinden veel Tweede Kamerleden. De premier zei eerder dat hij zich wel verantwoordelijk voelt, maar niet direct betrokken was bij het schandaal.
Nadruk op fraudebestrijding
Rutte heeft, met het aftreden van zijn kabinet, dan wel verantwoordelijkheid genomen, het lijkt volgens verschillende partijen niet volledig tot Rutte door te dringen dat het toeslagenschandaal zich voornamelijk voltrok toen hij in het Torentje zat.
Rutte erkende gisteravond opnieuw dat onder zijn bewind veel nadruk werd gelegd op de bestrijding van fraude met publieke voorzieningen. Daardoor kan bij mensen die met de uitvoering zijn belast, ‘onbedoeld en niet gewenst’ het idee zijn ontstaan dat zij in de strijd tegen misbruik ‘iets meer mogen’, vertelde de premier.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Niet alleen Rutte, maar ook de rest van de Tweede Kamer zegt fouten te hebben gemaakt. Zo lieten politici zich naar eigen zeggen te veel meeslepen door de jacht op fraudeurs. Daardoor zijn wetten aangenomen die in de praktijk te hard uitpakten, gaven veel partijen toe.
Kritische blik
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers erkent via een motie ‘dat de Tweede Kamer medeverantwoordelijk is voor wetgeving die in de uitvoering zeer hardvochtig heeft uitgepakt en daarmee voor het leed dat in het rapport Ongekend Onrecht beschreven wordt’. Ook VVD, CDA, D66 en oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SGP zijn het hiermee eens.
‘De boom in met je zelfreflectie’
Alleen PVV-leider Geert Wilders wilde tijdens het debat niets weten van zelfreflectie. Meerdere partijen riepen hem daar wel toe op, ook omdat juist zijn partij vaak hamert op een keiharde aanpak van fraudeurs. Voor zelfreflectie moet je bij de psycholoog zijn, zei Wilders. “De boom in met je zelfreflectie!”
Het kabinet zei verder dat het snel tot een akkoord hoopt te komen met energiebedrijven, banken en andere schuldeisers van toeslagenouders. Met zo’n akkoord hoopt het kabinet te voorkomen dat de beloofde 30.000 euro die de gedupeerden aan compensatie krijgen, direct in de handen van bedrijven komt waar die ouders nog een openstaande schuld hebben.
Met een van de grote schuldeisers, de NS, is gisteren al een overeenkomst bereikt, vertelde staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën).
Volgende week
Volgende week wordt begonnen met het compenseren van de ouders. Daarbij zullen eerst de ouders die geen openstaande schulden hebben tegemoet worden gekomen, omdat het voor deze groep minder uitzoekwerk vergt. Zelf besloot het kabinet al alle overheidsschulden van toeslagenouders kwijt te schelden.
Van Huffelen riep grote bedrijven in het debat met de Tweede Kamer nogmaals op dat ook te doen.
Telegraaf 20.01.2021 Premier Mark Rutte heeft dinsdag, mede namens zijn inmiddels demissionaire kabinet, zijn excuses aangeboden aan CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Excuses waren volgens de minister-president „op zijn plaats” wegens de gebrekkige informatievoorziening in de toeslagenaffaire en in het algemeen.
In een debat over het vernietigende toeslagenrapport en de val van het kabinet die daarop volgde, zei Rutte sorry voor de ondermaatse informatiehuishouding van de verschillende ministeries.
Ook bood hij excuses aan voor het feit „dat het voor kon komen dat informatie die binnen departementen bekend was, niet de ambtelijke en politieke leiding heeft bereikt.” Daardoor kwam deze informatie ook niet bij de Kamer, die daardoor zijn controlefunctie niet goed kon uitoefenen.
Rutte spreekt wel tegen dat informatie uit politieke overwegingen niet is gedeeld met de Kamer. De commissie-Van Dam die de politieke verantwoordelijkheid voor de toeslagenaffaire onderzocht, concludeerde dat dit wel het geval was.
De Kamercommissie kreeg niet helemaal duidelijk wat er gebeurd is met een explosief memo over de fraudeaanpak bij de Belastingdienst. Een groep hooggeplaatste ambtenaren zou dat memo bespreken, ook met de toenmalige staatssecretaris van Financiën.
Maar het memo verdween uit het ’factsheet’ waar het eerst nog wel onderdeel van uitmaakte. Rutte belooft dat iemand van buitenaf, door middel van onder meer interviews met betrokken ambtenaren, gaat uitzoeken wat er in die week in de zomer van 2019 precies is gebeurd.
Omtzigt eiste op zijn beurt weer dat de Kamer moet goedkeuren wie dit onderzoek gaat doen. Zijn partijgenoot en voormalig minister Piet Hein Donner, die eerder onderzoek deed naar de toeslagenaffaire, zou volgens Omtzigt geen geschikte kandidaat zijn. Donner is volgens de prominente CDA’er niet kritisch genoeg en als voormalig vicepresident van de Raad van State te nauw betrokken bij het dossier.
Telegraaf 20.01.2021 Een voorzichtige hand in eigen boezem, maar vooral een priemende beschuldigende vinger naar demissionair premier Rutte: de Tweede Kamer gebruikt het debat over de toeslagenaffaire om de VVD-lijsttrekker richting de verkiezingen als hoofdschuldige aan te wijzen voor het schandaal dat het kabinet heeft laten vallen.
Er zijn excuses: onder meer van VVD, D66 en GL. Want ja, het gros van de partijen heeft in de afgelopen tien jaar ingestemd met allerlei wetten die een harde fraude-aanpak mogelijk maakten. Maar de eindverantwoordelijkheid, daarvoor wijzen de meeste partijen naar Rutte, de man die in die periode premier was van drie kabinetten.
Het is wat VVD-fractieleider Dijkhoff, die het debat mag openen, al voorspelt. „Zet de verwarming vandaag maar niet te hard, anders druipt de boter nog van ons hoofd”, zegt hij in zijn betoog. Het is de lijn die hij namens de liberalen neer probeert te zetten. Het toeslagenschandaal is niet alleen de schuld van Rutte en zijn kabinetten, het ligt ook aan de Kamer zelf, ambtenaren, de rechtspraak. In Dijkhoffs woorden: „Een clustercatastrofe van epische proporties.”
“U bent de enige constante”
Maar de rest van de Kamer wil het, zeker nu in campagnetijd met een in de peilingen nog altijd onaantastbare VVD, maar wat graag over de schuldvraag hebben. En de hoofdverdachte is wat hen betreft Rutte, die in zijn tien jaar als premier als eindverantwoordelijke wordt gezien. „U bent de enige constante”, wrijft PVV-leider Wilders hem aan.
’Rutte heeft de democratie verkracht’
Ook vanuit de coalitie, waar D66-fractieleider Jetten vooral wijst naar de eerste twee kabinetten-Rutte, zonder zijn partij, die volgens hem de basis hebben gelegd voor de doorgeslagen fraudejacht. Wilders gaat daar het verst in, en stelt zelfs dat Rutte de ’democratie heeft verkracht’.
Het zit de Kamer dwars dat Rutte vrijdag na het aftreden van het kabinet nog heeft gezegd dat hij ’geen directe verantwoordelijkheid’ had voor de toeslagenaffaire. „Hij was wel degelijk betrokken”, zegt GL-leider Klaver.
Kersvers PvdA-lijsttrekker Ploumen kan het aftreden van het kabinet daarom moeilijk serieus nemen. „Elk kind weet: sorry zeggen telt alleen maar als je het echt meent.” Rutte komt dinsdag terug op die woorden, en zegt ineens ’uiteraard altijd direct verantwoordelijk’ te zijn.
Over de inhoud en hoe het nu verder moet, gaat het ook. Dat het toeslagenstelsel op de schop moet, is iedereen het wel over eens, maar over hoe dat moet nog niet. VVD en PVV willen ervoor waken dat minder streng beleid de deur weer openzet voor fraudeurs. „Het blijft wel geld van anderen”, stipt Dijkhoff aan dat het door de belastingbetaler wordt opgebracht.
CU-fractieleider Segers ziet liever dat de overheid niet meer van wantrouwen, maar juist vertrouwen uitgaat. Maar Rutte blijft erbij dat fraude-aanpak zorgt voor het ’draagvlak onder het stelsel van sociale zekerheid’.
Hoe zit het met de beloofde 30.000 euro compensatie?
En SP-leider Marijnissen vindt het niet kunnen dat het nog helemaal niet duidelijk is dat de beloofde 30.000 euro compensatie nog niet is uitgewerkt. „Je zorgt er toch voor dat alles tot achter de komma is geregeld? Maar zelfs dat fatsoen heeft het kabinet niet. Het staat symbool voor de hele aanpak: de beeldvorming gaat voor alles.”
CDA-Kamerlid Omtzigt haalt op zijn beurt in een vergaand betoog de rechtstaat door de gehaktmolen. Hij noemt Nederland zelfs een ’bananenmonarchie’, als hij het heeft over hoe de overheid bij een rechtszaak tegen gedupeerde ouders stukken achterhield. Geen Kamerlid spreekt hem tegen.
Geert Wilders haalde hard uit naar demissionair premier Mark Rutte in het debat rondom de toeslagenaffaire.
NU 19.01.2021 Demissionair premier Mark Rutte is dinsdag na aandringen van de Tweede Kamer nader ingegaan op zijn rol in het kinderopvangtoeslagschandaal. De minister-president zag zich genoodzaakt het beeld recht te zetten dat hij geen betrokkenheid bij de affaire zou willen erkennen. “Ik ben uiteraard altijd direct verantwoordelijk. Ik loop daar niet voor weg.”
In het debat over het aftreden van het kabinet naar aanleiding van het vernietigende onderzoeksrapport naar het toeslagenschandaal vroegen partijen van de SP en PVV tot de PvdA, GroenLinks en D66 de minister-president naar hoe het zover heeft kunnen komen dat onder het tienjarig premierschap van Rutte dit drama zich heeft kunnen voltrekken.
De Kamer bekritiseerde de eigen rol stevig, maar sloeg aan op uitspraken die Rutte afgelopen vrijdag in de persconferentie deed waar hij zei dat hij geen directe “betrokkenheid heeft bij dit dossier”.
Kamer richt pijlen op Rutte: ‘U bent geen toeschouwer, u bent de hoofdrolspeler’
PVV-leider Geert Wilders vindt het onbestaanbaar dat Rutte zich niet terugtrekt als VVD-lijstrekker. “Rutte was overal aanwezig. Er zijn gezinnen verwoest en degene die tien jaar verantwoordelijk is gaat lachend door”, aldus Wilders.
Klaver hekelt de verdediging van Rutte dat hij verantwoordelijk, maar niet betrokken zegt te zijn. “Hij was wel degelijk betrokken”, aldus Klaver. “U bent geen toeschouwer, u bent de hoofdrolspeler.”
Ook Rob Jetten (D66) vindt de reflectie van de premier niet genoeg. De onrechtmatige fraudejacht richtte zich in het bijzonder op burgers met een dubbele nationaliteit en er was sprake van racistische en discriminatoire uitspraken bij de Belastingdienst. Volgens Jetten is deze jacht ontstaan in een politiek klimaat waar burgers die een beroep doen op steun van de overheid door de VVD zijn weggezet als profiteurs en Nederlanders met een migratieachtergrond verdacht zijn gemaakt.
Jetten bracht in herinnering dat Rutte niet alleen de voorzitter was van de ministeriële commissie fraudebestrijding die aan de wieg stond van de fraudejacht, maar ook dat hij als staatssecretaris in 2007 door de rechter veroordeeld is wegens het aanzetten tot rassendiscriminatie. En dat Rutte uitspraken deed over het “dumpen van Antilianen” en vrij recent nog de pleur-op-uitspraken. Jetten: “Erkent de premier dat zijn vingerafdrukken op het toeslagendossier zitten?”
Rutte erkent bestaan ‘institutioneel racisme in Nederland’
Rutte bestreed de suggestie dat zijn uitlatingen het directe gevolg zijn van het racisme en discriminatie bij de fiscus. Waar de premier eerder niet wilde spreken over het bestaan van institutioneel racisme in Nederland, kon hij in het Kamerdebat echter niet heen om de gedragingen van de fiscus in het toeslagenschandaal. “Er zal zeker institutioneel racisme in Nederland voorkomen”, moest Rutte toegeven.
Wel zei hij dat de harde toon en de aandacht die de fraudebestrijding kreeg in 2013-2014 ertoe heeft kunnen leiden dat ambtenaren in de uitvoering dachten dat zij verder konden gaan dan zij mochten gaan.
Rutte benadrukte dat met het opstappen van het hele kabinet de ultieme politieke verantwoordelijkheid is genomen en dat hij niet weg zegt te lopen voor zijn verantwoordelijkheid. De vragen van onder meer Wilders, Klaver en SP-leider Lilian Marijnissen of hij verder kan als VVD-lijsttrekker vindt hij een vraag voor zijn partijleden en de kiezer.
Analyse: ‘Aftreden kabinet-Rutte is meer dan alleen symbolisch’
NOS 19.01.2021 Premier Rutte zegt dat hij “uiteraard” verantwoordelijk is voor de toeslagenaffaire die ertoe geleid heeft dat zijn kabinet afgelopen vrijdag aftrad. Maar hij blijft erbij dat hij er pas in de zomer van 2019 direct bij betrokken raakte, toen volgens hem pas duidelijk werd hoe ernstig de hele zaak was.
“En dat geldt voor iedereen, dat is de hele tragiek van deze zaak”, zei Rutte in het debat over de toeslagenaffaire. Daarin was veel kritiek op zijn rol binnen de affaire. Die is volgens veel partijen tot nu toe onderbelicht geweest.
Verschillende partijen wezen erop dat Rutte vanaf 2013 voorzitter was van de ministeriële commissie fraudebestrijding. Hij zou juist aangestuurd hebben op de stevige fraudeaanpak, die uiteindelijk volledig uit de hand liep.
Rutte erkende dat die nadruk op fraudebestrijding er “onbedoeld” toe kan hebben geleid dat mensen in de uitvoering de indruk kregen dat ze meer mochten. Maar hij ziet geen direct verband tussen zijn beleid en het drama van de toeslagenaffaire.
Vingerafdrukken
Oppositie-, maar ook coalitiepartijen waren fel op de rol van Rutte. D66-fractievoorzitter Rob Jetten constateerde dat de premier “nog steeds niet wil erkennen dat zijn vingerafdrukken overal op zitten”.
“De premier duikt de hele tijd”, vond PVV-leider Geert Wilders. “U heeft tienduizenden levens verwoest, mensen zijn failliet gegaan door de schulden. En na de verkiezingen gaat u straks gewoon weer door in de politiek, met uw appeltje en uw fiets. Dat is toch niet uit te leggen?”
Wilders snapt niet dat Rutte aanblijft als VVD-lijsttrekker:
Maar volgens Rutte heeft het kabinet de ultieme politieke consequentie genomen door af te treden. Of hij door kan als lijsttrekker van de VVD is niet aan de Kamer, vond de premier.
Hij noemde de toeslagenaffaire, net als de trage afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen, een smet op zijn premierschap tot nu toe. “Maar er zijn in die tien jaar ook een heleboel dingen goed gegaan. Nederland staat er goed voor.”
Excuses voor Omtzigt
Rutte bood zijn persoonlijke excuses aan aan CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt voor de gebrekkige informatievoorziening aan de Kamer. Daarbij gaat het onder meer over een explosief intern memo van een medewerker van de Belastingdienst, met kritiek op de fraudejacht. Omtzigt vroeg verschillende keren om het stuk, maar het bleek ineens verdwenen. Rutte zegde toe daar een onafhankelijk onderzoek naar te laten doen.
Volgens de premier zaten er geen politieke motieven achter het slecht informeren van de Tweede Kamer. De parlementaire ondervragingscommissie kwam wel tot die conclusie.
Ook Omtzigt is ervan overtuigd dat politieke redenen wel degelijk een rol speelden. Toen duidelijk werd voor het kabinet dat er duizenden ouders ten onrechte als fraudeur waren aangemerkt, gingen de dwanginvorderingen bij die ouders gewoon door. “Waarom drukte niemand de noodknop in? Iedereen was bezig de staatssecretaris uit de wind te houden”, constateerde Omtzigt.
AD 19.01.2021 Mark Rutte krijgt forse kritiek in het debat over de toeslagenaffaire en de kabinetsval. Partijen richten hun pijlen op de premier die tien jaar aan het hoofd stond van kabinetten die volgens critici een cultuur van roekeloze fraudejacht en stelselmatige geheimhouding kweekten. Opstappen wil Rutte niet: ‘We moeten dit rechtzetten’.
,,Ik loop er niet voor weg, ik ben uiteraard ook verantwoordelijk”, zei Rutte vanavond in reactie op de scherpe kritiek uit de Tweede Kamer. ,,Dit had nooit mogen gebeuren. Kleine, administratieve fouten leidden tot grote invorderingen. Dat is de kern van dit drama. En als je ziet welke vernietigende werking dit had voor de levens van mensen, dan raakt me dat enorm. Ook omdat niemand deze banen zijn gaan doen om mensen te vermorzelen, en niet te beschermen. Het is dus onze dure plicht om dit recht te zetten, geen twijfel daarover.”
En zelf opstappen, zoals PVV-leider Wilders herhaaldelijk suggereert, doet Rutte echter niet: ,,Het kabinet heeft de ultieme politieke consequentie genomen. Het kabinet is demissionair, we zijn afgetreden, opgestapt. Maar ik sta hier niet op het partijcongres, Wilders is ook geen lid van mijn partij. We staan hier niet als lijsttrekkers in een debat voor de campagne. Het is ook aan de kiezer.”
Rutte bood wel excuses aan CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt aan voor belabberde informatievoorziening aan het parlement. De CDA’er hamert erop dat er structurele verbeteringen nodig zijn om zulke tragedies voortaan te voorkomen: ,,Dat het tien jaar duurt voordat het naar boven komt, dat mag nooit meer gebeuren.”
‘Vingerafdrukken’
Oppositie- en coalitiefracties hekelden in de uren daarvoor vooral Ruttes aandeel bij het Toeslagendrama. De premier was dan misschien formeel niet verantwoordelijk; onder zijn leiding kon wel een giftig klimaat ontstaan waarin potentiële sjoemelaars werden opgejaagd, geheimhouding boven transparantie ging, etnisch profileren gedoogd werd en onschuldige burgers ‘vermorzeld’ konden worden door de overheid, zo schetsten oppositiepartijen als PVV, PvdA en GroenLinks, maar ook coalitiefracties CDA en D66. ,,Zijn vingerafdrukken zitten op elke gelakte pagina”, zei PvdA-Kamerlid – en lijsttrekker – Lilianne Ploumen. ,,Met een appel in de hand en een glimlach op zijn gezicht fietst de premier weg van zijn verantwoordelijkheid.”
D66-fractieleider Rob Jetten greep zelfs terug op een oude gerechtelijke uitspraak over Ruttes beleid als staatssecretaris van Sociale Zaken (2003), toen hij gemeenten vroeg om inwoners van Somalische afkomst extra te controleren op bijstandsfraude: ,,Dat zette aan tot rassendiscriminatie. Later klonk het bij de premier ook: ‘pleur op’ of ‘vecht je in’. Woorden doen ertoe. Onder het bewind van de kabinetten Rutte is de aanpak doorgeschoten.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt – die zich al vroeg vastbeet in de Toeslagen-kwestie – haalde in zijn betoog hard uit naar de ‘Haagse kliek’, systeemfalen bij overheidsinstanties en de gebrekkige informatievoorziening van het kabinet: ,,In het Torentje wordt niks genotuleerd.” Vrijwel alle Kamerfracties willen nu vooral snelle hulp aan alle gedupeerden, duizenden ouders wachten nog op compensatie. Omtzigt: ,,Slechts twee procent is geholpen sinds vorig jaar! De Belastingdienst verschuilde zich achter de brede rug van de rechtsstaat. Mensen kwamen te boek te staan als fraudeur, en in 94 procent van de gevallen weten we niet meer waarom dat gebeurd is.”
Nieuwe ‘doctrine’
Het coalitie-Kamerlid hekelde ook nieuwe, volgens hem opnieuw onvolledige, antwoorden op Kamervragen: ,,Is dit de nieuwe Rutte-doctrine? Door onvolledige informatievoorziening gaat het mis. En het stelsel van macht-tegenmacht functioneert niet. Dat gaat fundamenteel mis”, zei Omtzigt die van een ‘bananenmonarchie’ sprak omdat de Belastingdienst bij de rechter soms ook onvolledige dossiers aanleverde. ,,Onze kliek in Den Haag kijkt meer naar de partijvoorzitter dan naar de kiezer. Dat moeten we veranderen.”
De CDA’er wil een staatscommissie naar de rechtsstaat laten kijken: ,,Ik had me een paar jaar geleden niet kunnen voorstellen dat ik dit zou vragen.”
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff bood -net als het kabinet- zijn excuses aan voor het drama. Ook erkende de VVD’er dat zijn partij medeverantwoordelijk is voor de doorgeslagen jacht op potentiële sjoemelaars, dat overheidsdiensten te vaak uitgingen van kwade opzet, dat de menselijke maat geregeld ontbrak. ,,Ik denk dat er in mijn eigen partij te veel focus op fraudebestrijding was. Niet alles wat eruit ziet als fraude is het ook.” Hij sprak verder van een ‘clustercatastrofe’ waarbij het parlement zelf niet buiten schot mag blijven: ,,Zet de verwarming maar niet te hard vandaag, anders druipt de boter nog van ons hoofd.” Ook Rutte spreekt van ‘ons’ – waarmee hij kabinet en Kamer bedoelt.
Onder meer PVV-leider Geert Wilders verwijt premier Rutte dat hij aanblijft terwijl hij medeverantwoordelijk is: ,,Teeven, Zijlstra, Weekers, Wiebes: alle kleine goden moeten vertrekken, maar de grote baas blijft. Tienduizenden mensen zijn kapotgemaakt. Schaamteloos.” Rutte en zijn VVD vindt dat het ‘aan de kiezer’ is of de premier kan blijven.
Toeslagen
Op de agenda vandaag staan de herziening van het toeslagenstelsel en genoegdoening voor de getroffen ouders, maar het debat wordt -met nog twee maanden tot de stembusgang- beschouwd als een ‘eerste verkiezingsdebat’. De VVD van Rutte staat op eenzame hoogte in de peilingen.
In een reactie op de vernietigende conclusies van de onderzoekscommissie besloot het het kabinet vorige maand dat gedupeerde ouders snel 30.000 euro compensatie moeten krijgen. Gisteren kondigde het kabinet daarbovenop aan dat alle lopende schulden die ouders bij overheidsinstanties als het UWV, DUO en de Sociale Verzekeringsbank worden kwijtgescholden.
In de Kamer klonk vooraf al de roep om meer actie: partijen eisen snellere uitbetaling aan getroffen ouders, diverse fracties – zoals GroenLinks en D66 – opperen ook om de kinderopvang helemaal gratis te maken. Dat kost al gauw vijf miljard euro per jaar. Zo verdwijnt ook automatisch het probleem van de toeslagen, is de gedachte. De VVD wil echter ‘geen staatcrèches’, zei Dijkhoff.
MSN 19.01.2021 Premier Mark Rutte heeft, mede namens zijn inmiddels demissionaire kabinet, zijn excuses aangeboden aan CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Excuses waren volgens de minister-president “op zijn plaats” wegens de gebrekkige informatievoorziening in de toeslagenaffaire en in het algemeen.
In een debat over het vernietigende toeslagenrapport en de val van het kabinet die daarop volgde, zei Rutte sorry voor de ondermaatse informatiehuishouding van de verschillende ministeries.
Ook bood hij excuses aan voor het feit “dat het voor kon komen dat informatie die binnen departementen bekend was, niet de ambtelijke en politieke leiding heeft bereikt”. Daardoor kwam deze informatie ook niet bij de Kamer, die daardoor zijn controlefunctie niet goed kon uitoefenen.
Rutte spreekt wel tegen dat informatie uit politieke overwegingen niet is gedeeld met de Kamer. De commissie-Van Dam die de politieke verantwoordelijkheid voor de toeslagenaffaire onderzocht, concludeerde dat dit wel het geval was.
Memo
De Kamercommissie kreeg niet helemaal duidelijk wat er gebeurd is met een explosief memo over de fraudeaanpak bij de Belastingdienst. Een groep hooggeplaatste ambtenaren zou dat memo bespreken, ook met de toenmalige staatssecretaris van Financiën.
Maar het memo verdween uit het ‘factsheet’ waar het eerst nog wel onderdeel van uitmaakte. Rutte belooft dat iemand van buitenaf, door middel van onder meer interviews met betrokken ambtenaren, gaat uitzoeken wat er in die week in de zomer van 2019 precies is gebeurd.
Omtzigt eiste op zijn beurt weer dat de Kamer moet goedkeuren wie dit onderzoek gaat doen. Zijn partijgenoot en voormalig minister Piet Hein Donner, die eerder onderzoek deed naar de toeslagenaffaire, zou volgens Omtzigt geen geschikte kandidaat zijn. Donner is volgens de prominente CDA’er niet kritisch genoeg en als voormalig vicepresident van de Raad van State te nauw betrokken bij het dossier.
RTL 19.01.2021 Premier Mark Rutte voelt zich ‘uiteraard altijd direct verantwoordelijk’ voor alles wat er onder zijn bewind gebeurt, dus ook voor de toeslagenaffaire waar zijn derde kabinet vorige week over viel. “Daar zal ik nooit voor weglopen”, zegt hij.
Tijdens het debat over een vernietigend toeslagenrapport dat vorige maand verscheen, kreeg Rutte veel kritiek op zijn eigen rol.
Die bleef tot nu toe onderbelicht, vinden veel Tweede Kamerleden. De premier zei eerder dat hij zich wel verantwoordelijk voelt, maar niet direct betrokken was bij het schandaal.
Nadruk op fraudebestrijding
Rutte heeft, met het aftreden van zijn kabinet, dan wel verantwoordelijkheid genomen, het lijkt volgens verschillende partijen niet volledig tot Rutte door te dringen dat het toeslagenschandaal zich voornamelijk voltrok toen hij in het Torentje zat.
Rutte erkende vanavond opnieuw dat onder zijn bewind veel nadruk werd gelegd op de bestrijding van fraude met publieke voorzieningen. Daardoor kan bij mensen die met de uitvoering zijn belast, ‘onbedoeld en niet gewenst’ het idee zijn ontstaan dat zij in de strijd tegen misbruik ‘iets meer mogen’, aldus de premier.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
AD 19.01.2021 Mark Rutte krijgt forse kritiek in het debat over de toeslagenaffaire en de kabinetsval. Veel partijen richten hun pijlen op de premier die tien jaar aan het hoofd stond van kabinetten die volgens critici een cultuur van roekeloze fraudejacht en stelselmatige geheimhouding kweekten.
,,Ik loop er niet voor weg”, zei Rutte vanavond in reactie op de scherpe kritiek uit de Kamer. ,,Als je zo bezig bent met fraudebestrijding kan het risico ontstaan, onbedoeld en ongewenst, dat het gevolgen heeft voor de uitvoering. Maar fraudebestrijding mag nooit ten kosten gaan van de dienstverlening.”
Oppositie- en coalitiefracties hekelden in de uren daarvoor vooral Ruttes aandeel bij het Toeslagendrama. De premier was dan misschien formeel niet verantwoordelijk; onder zijn leiding kon wel een giftig klimaat ontstaan waarin potentiële sjoemelaars werden opgejaagd, geheimhouding boven transparantie ging, etnisch profileren gedoogd werd en onschuldige burgers ‘vermorzeld’ konden worden door de overheid, zo schetsten oppositiepartijen als PVV, PvdA en GroenLinks, maar ook coalitiefracties CDA en D66. ,,Zijn vingerafdrukken zitten op elke gelakte pagina”, zei PvdA-Kamerlid – en lijsttrekker – Lilianne Ploumen. ,,Met een appel in de hand en een glimlach op zijn gezicht fietst de premier weg van zijn verantwoordelijkheid.”
D66-fractieleider Rob Jetten greep zelfs terug op een oude gerechtelijke uitspraak over Ruttes beleid als staatssecretaris van Sociale Zaken (2003), toen hij gemeenten vroeg om inwoners van Somalische afkomst extra te controleren op bijstandsfraude: ,,Dat zette aan tot rassendiscriminatie. Later klonk het bij de premier ook: ‘pleur op’ of ‘vecht je in’. Woorden doen ertoe. Onder het bewind van de kabinetten Rutte is de aanpak doorgeschoten.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt – die zich al vroeg vastbeet in de Toeslagen-kwestie – haalde in zijn betoog hard uit naar de ‘Haagse kliek’, systeemfalen bij overheidsinstanties en de gebrekkige informatievoorziening van het kabinet: ,,In het Torentje wordt niks genotuleerd.”
Vrijwel alle Kamerfracties willen nu vooral snelle hulp aan alle gedupeerden, duizenden ouders wachten nog op compensatie. Omtzigt: ,,Slechts twee procent is geholpen sinds vorig jaar! De Belastingdienst verschuilde zich achter de brede rug van de rechtsstaat. Mensen kwamen te boek te staan als fraudeur, en in 94 procent van de gevallen weten we niet meer waarom dat gebeurd is.”
Nieuwe doctrine
Het coalitie-Kamerlid hekelde ook nieuwe, volgens hem opnieuw onvolledige, antwoorden op Kamervragen: ,,Is dit de nieuwe Rutte-doctrine? Door onvolledige informatievoorziening gaat het mis. En het stelsel van macht-tegenmacht functioneert niet. Dat gaat fundamenteel mis”, zei Omtzigt die van een ‘bananenmonarchie’ sprak omdat de Belastingdienst bij de rechter soms ook onvolledige dossiers aanleverde. ,,Onze kliek in Den Haag kijkt meer naar de partijvoorzitter dan naar de kiezer. Dat moeten we veranderen.”
De CDA’er wil een staatscommissie naar de rechtsstaat laten kijken: ,,Ik had me een paar jaar geleden niet kunnen voorstellen dat ik dit zou vragen.”
Later vandaag gaat Rutte in op alle vragen en de kritiek. Tijdens zijn openingswoord aan het begin van het debat herhaalde de premier dat opstappen van zijn kabinet het juiste was om te doen: ,,Als het hele systeem faalt, kan alleen samen verantwoordelijkheid worden genomen.” Wel moeten ‘kabinet en Kamer’ samen daarop aanspreekbaar zijn, vindt de premier.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff viel zijn partijgenoot bij. Net als het kabinet bood hij zijn excuses aan. Ook erkende de VVD’er dat zijn partij medeverantwoordelijk is voor de doorgeslagen jacht op potentiële sjoemelaars, dat overheidsdiensten te vaak uitgingen van kwade opzet, dat de menselijke maat geregeld ontbrak.
,,Ik denk dat er in mijn eigen partij te veel focus op fraudebestrijding was. Niet alles wat eruit ziet als fraude is het ook.” Hij sprak verder van een ‘clustercatastrofe’ waarbij het parlement zelf niet buiten schot mag blijven: ,,Zet de verwarming maar niet te hard vandaag, anders druipt de boter nog van ons hoofd.”
Onder meer PVV-leider Geert Wilders verweet premier Rutte dat hij aanblijft terwijl hij medeverantwoordelijk is: ,,Teeven, Zijlstra, Weekers, Wiebes: alle kleine goden moeten vertrekken, maar de grote baas blijft. Het zou Rutte sieren af te zien van het lijsttrekkerschap. Tienduizenden mensen zijn kapotgemaakt. Schaamteloos.”
Toeslagen
Op de agenda vandaag staan de herziening van het toeslagenstelsel en genoegdoening voor de getroffen ouders, maar het debat wordt -met nog twee maanden tot de stembusgang- beschouwd als een ‘eerste verkiezingsdebat’. De VVD van Rutte staat op eenzame hoogte in de peilingen.
Aanleiding voor het debat zijn het spijkerharde rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) en de politieke conclusies die het kabinet daar vrijdag aan verbond door op te stappen. Rutte zei vorige week nogmaals sorry en beloofde opnieuw beterschap. ‘Vervuld van diepe schaamte’ kondigde de premier aan het complete toeslagenstelsel op de schop te nemen, ook worden overheidsstukken voortaan sneller openbaar, en moet er een fundamentele omslag bij overheidsdiensten komen, waardoor mensen nooit meer zo in de problemen kunnen komen.
Eerder was al toegezegd dat gedupeerde ouders snel 30.000 euro compensatie moeten krijgen en gisteren kondigde het kabinet aan dat alle lopende schulden die ouders bij overheidsinstanties als het UWV, DUO en de Sociale Verzekeringsbank worden kwijtgescholden.
In de Kamer klonk vooraf al de roep om meer actie: partijen eisen snellere uitbetaling aan getroffen ouders, diverse fracties – zoals GroenLinks en D66 – opperen ook om de kinderopvang helemaal gratis te maken. Dat kost al gauw vijf miljard euro per jaar. Zo verdwijnt ook automatisch het probleem van de toeslagen, is de gedachte. De VVD wil echter ‘geen staatcrèches’, zei Dijkhoff.
RTL 19.01.2021 Kamerleden van verschillende partijen willen dat premier Mark Rutte nadrukkelijker kijkt naar zijn eigen rol in de toeslagenaffaire. Rutte heeft, met het aftreden van zijn kabinet, dan wel verantwoordelijkheid genomen, het lijkt volgens de partijen niet volledig door te dringen dat het toeslagenschandaal zich voornamelijk voltrok toen hij in het torentje zat.
Het is typisch dat voormalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes (in dit kabinet minister) aftrad, terwijl ‘de grote VVD-baas’ Rutte bleef zitten, zegt Wilders. “Wat een schaamteloos egoïsme. Als de premier nog een beetje eergevoel over heeft, als hij nog iets van een ruggengraat over heeft, moet hij na de verkiezingen niet terugkomen.”
Het kabinet trad vrijdag terug, waarmee Rutte de ultieme politieke verantwoordelijkheid nam. Maar terwijl Rutte meer openheid beloofde, ‘komt hij vervolgens weer met een zin die alleen hij kan bedenken: ik was verantwoordelijk, maar niet betrokken’, zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Hij was wel degelijk betrokken. En het zou hem sieren als hij de fout van afgelopen vrijdag vandaag rechtzet. En niet wegduikt voor de verantwoordelijkheid, maar zegt: ik was er.”
Ook fractievoorzitter Rob Jetten vindt dat Rutte hierover niet duidelijk genoeg is geweest. Hij benadrukt de rol van de premier in het ontstaan van de harde fraudeaanpak. “Onder het bewind van de kabinetten Rutte-I en Rutte-II is die aanpak doorgeschoten.” Jetten rekent het de premier aan ‘dat de ellende en de problemen, waarvan hij wist dat ze bestonden, konden voortduren terwijl hij de scepter zwaaide’.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Vingerafdrukken
De D66’er verwijst ook naar de ‘pleurop’-uitspraak van de premier en naar de tijd dat Rutte nog staatssecretaris was, en aan gemeenten vroeg Somalische inwoners extra goed te controleren op misbruik met bijstandsuitkeringen.
Ook PvdA-leider Lilianne Ploumen haalt dat voorbeeld aan. Rutte kan volgens haar niet volhouden dat hij niet direct betrokken was bij het ontspoorde fraudebeleid. “Zijn vingerafdrukken zitten op elke witgelakte pagina.” Toch constateert zij dat Rutte “met een glimlach wegfietst van zijn verantwoordelijkheid”.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt hekelt vooral de gebrekkige informatievoorziening in de tijd dat Rutte premier is. “Het probleem bij het Torentje is dat er niet genotuleerd wordt”, zijn ministerie moet de telefoon niet meer opnemen als andere departementen goedkeuring willen vragen voor het openbaar maken van documenten, zegt Omtzigt.
“Kan hij reflecteren op zijn eigen rol en het ministerie van Algemene Zaken”, vraagt het bekende CDA-lid verder. “Wanneer is hij ergens voor verantwoordelijk en wanneer heeft hij besluiten genomen? Wat weet hij over discriminatie en etnisch profileren?”
Kabinet stuurt vuistdik toeslagendossier avond voor debat
Kamerleden zijn bij aanvang van het debat over de toeslagenaffaire nogal verbolgen over de enorme hoeveelheid informatie die ze plotseling hebben gekregen. Lilian Marijnissen (SP) toont een dik dossier en vraagt zich af waarom het zo laat moest.
NU 19.01.2021 CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft dinsdag in het debat over het aftreden van het kabinet naar aanleiding van het vernietigende onderzoeksrapport naar het toeslagenschandaal hard uitgehaald naar het kabinet en functioneren van de Nederlandse rechtsstaat. “Er is iets fundamenteel mis in ons land.”
Omtzigt, die geldt als een van de aanjagers die het schandaal bij de Belastingdienst aan het daglicht bracht, omschreef de problemen bij de rechterlijke macht, de politiek en de subsidieafhankelijkheid van belangenorganisaties als “groot en diep”.
Het ongekende onrecht dat ouders in de affaire is aangedaan, zoals de parlementaire onderzoekscommissie dat kwalificeerde, heeft volgens het Kamerlid kunnen plaatsvinden omdat de tegenmachten in de Nederlandse democratie niet functioneren.
Hij vindt dat in de Nederlandse politiek Kamerleden in problemen komen met het kabinet en de eigen partij als zij te kritische vragen stellen. “De kliek in Den Haag kijkt meer naar partijvoorzitter dan naar de kiezer. De kiezer komt alleen in beeld tijdens verkiezingscampagne.”
Omtzigt in debat: ‘Kliek in Den Haag kijkt niet naar kiezer’
Kamer richt pijlen op premier Rutte
De Tweede Kamer debatteert dinsdag over het aftreden van het kabinet en het snoeiharde onderzoeksrapport naar het kinderopvangtoeslagschandaal.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff bood namens zijn partij excuses aan voor wat hij omschreef als “een clustercatastrofe van epische proporties”.
PVV-leider Geert Wilders richtte zijn pijlen op premier Mark Rutte. Hij vindt het onbegrijpelijk dat VVD-leider doorgaat als lijsttrekker. Rutte zei zelf dat hij vindt dat hij geen directe verantwoordelijkheid draagt voor het schandaal, maar volgens Wilders zijn de vingerafdrukken van Rutte overal op het dossier terug te vinden.
“Rutte was overal aanwezig. Er zijn gezinnen verwoest en degene die tien jaar verantwoordelijk is gaat lachend door”, aldus Wilders. “Dit kabinet heeft de waarheid verdoezeld, stukken zijn achtergehouden, de rechtsstaat is geschoffeerd.”
Hoewel een deel van de Kamer het met Wilders eens is dat de premier meer verantwoordelijkheid draagt dan hij zelf wil doen geloven, vinden zij ook dat de PVV niet vrijuit gaat. DENK-fractievoorzitter Farid Azarkan: “Als er iemand is die exponent is van een cultuur waar mensen op basis afkomst wordt beoordeeld is het PVV. Door het creëren van een klimaat van racisme en discriminatie heeft de PVV bloed aan de handen.”
Ook Jesse Klaver (GroenLinks) en Lilian Marijnissen (SP) en Lilian Ploumen (PvdA) benadrukten de rol die Rutte heeft gespeeld. Klaver hekelt de verdediging van Rutte die eerder stelde verantwoordelijk, maar niet betrokken te zijn bij de toeslagen. “Hij was wel degelijk betrokken”, aldus Klaver. “Het zou hem sieren als hij niet wegduikt voor verantwoordelijkheid.”
Dat vindt ook Lilianne Ploumen (PvdA). Zij wijst erop dat Rutte in 2007 is veroordeeld wegens het aanzetten tot discriminatie. Hij zette in 2003 gemeenten ertoe aan om etnisch te profileren. Zij ziet het beleid van een discriminerende overheid terug in het toeslagenschandaal.
Marijnissen vindt dat het kabinet niet heeft laten zien echt iets te willen doen om herhaling te voorkomen. Een van de zaken waar zij vindt dat het kabinet nu al actie op kan ondernemen is het doorlichten van risicoselectiemodellen en algoritmes die discriminatie in de hand werken. Klaver wil dat de overheid per direct stopt met het gebruik hiervan.
‘Zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid’
Afgelopen vrijdag viel het kabinet over “een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid”, schreef het kabinet.
De Belastingdienst discrimineerde ouders met een tweede nationaliteit door hen strenger te controleren en onterecht te beboeten. Hoe hard en hoe wijdverspreid discriminatie en racisme binnen de overheid is, is nog niet duidelijk. Dat wordt nog onderzocht.
Het demissionaire kabinet kondigde na de val een aanzet aan om te voorkomen dat een dergelijk schandaal zich kan herhalen. Het toeslagensysteem moet op de schop, ouders moeten worden gecompenseerd en er is meer openheid beloofd in de richting van de Kamer en journalisten.
Het schandaal leidde vorige week tot het vertrek van Lodewijk Asscher als PvdA-lijsttrekker en Eric Wiebes (VVD) die volgens de onderzoekscommissie medeverantwoordelijkheid droegen in het vorige kabinet.
Premier Rutte zei door te willen. De VVD-leider, die volgens de commissie ook medeverantwoordelijk is omdat hij voorzitter was van de ministeriële commissie die de keiharde fraudejacht initieerde, deelt de conclusie van Asscher en Wiebes niet dat het onmogelijk is nog verder te kunnen in de politiek.
RTL 19.01.2021 CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt wil precies van het kabinet weten hoe snel de gedupeerden in de toeslagenaffaire geholpen worden. “Ik wil een tijdspad hebben”, zegt hij. “En nu een echt tijdspad en niet zo’n fake tijdspad.” Omtzigt heeft ook weinig vertrouwen in de huidige compensatieregeling. “Die verandert met de dag”, zegt hij.
Het kabinet beloofde al ruim een jaar geleden dat het werk ging maken van compensatie van de gedupeerden.
Niet wachten
“Slechts 2 procent is geholpen, en er is meer geld naar de Belastingdienst gegaan dan naar de ouders”, zegt Omtzigt. Wat hem betreft komen de getroffen ouders en hun kinderen ‘op de eerste plaats, en misschien ook op de tweede en de derde’.
Compensatie van het grote onrecht dat de slachtoffers is aangedaan ‘kan niet wachten’, vindt Omtzigt. Tienduizenden mensen werden onevenredig hard aangepakt en ten onrechte aangemerkt als fraudeur, met vaak rampzalige gevolgen voor hun persoonlijk leven. “En in 94 procent van de gevallen weten we niet meer waarom dat gebeurd is. Hoezo rechtsstaat?”, schampert de CDA’er.
Bananenmonarchie
Ook de informatievoorziening, waarover het kabinet vrijdag nog beterschap beloofde, schiet volgens Omtzigt nog steeds tekort. Aan de vooravond van het debat kwam ineens een heel pakket met informatie, maar ook vage antwoorden op een hele reeks vragen.
Er is volgens de CDA’er gewoon een ‘nieuwe Rutte-doctrine’. Die doctrine zou voorschrijven dat discussiestukken veelal niet openbaar worden gemaakt. “We hebben hem gehad, we nemen er afstand, en we hebben hem weer ingevoerd.”
Niet alleen de Kamer krijgt te weinig informatie, aldus Omtzigt. De Kamercommissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire concludeerde dat zelfs stukken werden achtergehouden in rechtszaken. “Dit is een bananenmonarchie”, foetert het Kamerlid.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
MSN 19.01.2021 Ook de VVD biedt haar excuses aan voor het leed dat ouders is aangedaan in de toeslagenaffaire. Het vernietigende toeslagenrapport waar de Kamer dinsdag over debatteert, wijst volgens VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff ook nadrukkelijk naar de rol van de Tweede Kamer. “Zet de verwarming maar niet te hoog, anders druipt de boter nog van ons hoofd”, zegt de liberaal.
Dat geldt dus ook voor de grootste partij in het parlement, de VVD van Dijkhoff zelf. Hij hoopt dat de Kamer naar zijn eigen rol kijkt, maar een “kritische beschouwing van onszelf” doet volgens Dijkhoff niets af aan het terechte commentaar op het inmiddels afgetreden kabinet. “Ik verdedig niemand, maar ik wil voorkomen dat we ons eigen aandeel vergeten.” Hij stelt voor ook om “externen” naar de rol van de Kamer in het schandaal te laten kijken.
Het komt Dijkhoff op flinke kritiek te staan van PVV-leider Geert Wilders. Die denkt dat de VVD’er wel degelijk zijn “politieke baas”, premier Mark Rutte, uit de wind wil houden. Die is al ruim tien jaar eindverantwoordelijk voor het kabinetsbeleid, maar “gaat straks lachend door alsof er niets gebeurd is”, zegt Wilders. “De VVD plaatst partijbelang boven landsbelang.”
Dijkhoff noemt dat een “eenzijdig beeld” en vindt het “jammer dat Wilders voorbijgaat aan de gedegen conclusies van het rapport”. Daarin wordt geconcludeerd dat in alle bestuurslagen grote fouten zijn gemaakt. “Op zoveel momenten had een andere keuze het verschil kunnen maken”. Of Rutte door kan als premier, “daar gaat de kiezer over”, aldus Dijkhoff.
Telegraaf 19.01.2021 Het debat over het toeslagenschandaal en de kabinetsval is voor coalitie en oppositie aanleiding om de VVD en demissionair premier Mark Rutte onder vuur te nemen. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt houdt zich daar afzijdig van en neemt de rechtstaat onder vuur. Hij ziet in dit dossier Nederland zelfs als ’bananenmonarchie’.
Het kabinet trad afgelopen vrijdag in zijn geheel af, na wekenlang overleg over de gevolgen die de toeslagenaffaire moest hebben.
Fractievoorzitters voeren het woord tijdens het debat. Behalve bij het CDA: daar wordt Kamerlid Omtzigt ingezet, die mede het toeslagenschandaal aan het licht bracht. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff trok direct bij aanvang van het debat in zijn bijdrage het boetekleed aan over de rol van de Kamer in de toeslagenaffaire. „Zet de verwarming hier maar niet te hoog, anders druipt de boter nog van ons hoofd.”
Aanval op VVD
Oppositiepartijen, maar ook D66-fractieleider Rob Jetten, bekritiseren de partij van Dijkhoff. Daarbij ligt vooral het late delen van informatie onder vuur. „Prima dat u kritiek levert op de Kamer, maar het waren parlementariërs (CDA’er Omtzigt en SP’er Renske Leijten, red.) die ergens achter probeerden te komen maar keer op keer op keer op een muur stuitten”, aldus SP-leider Lilian Marijnissen.
PVV-leider Geert Wilders gaat het hardst erin. „De premier zit vuistdiep in het toeslagendossier. Maar hij bagatelliseert alles.” Volgens de oppositieleider trad minister Eric Wiebes vorige week af om ’de positie van grote VVD-baas te beschermen’: „Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken, staat in de deur van het Torentje gegraveerd.”
Dijkhoff zelf laat de kritiek op zijn partij en premier van zich afglijden. De pijlen op Rutte richten vindt hij politiek spel. De vertrekkende fractieleider stelt voor om in de Kamer zorgvuldiger wetten te gaan behandelen, in plaats van tijd inruimen voor debatjes over actuele ophef: „Misschien moeten we hier één dag actualiteiten doen en drie dagen saaie dingen die heel belangrijk zijn.”
’Fundamenteel mis’
CDA’er Omtzigt houdt zich afzijdig van een aanval op de VVD en neemt in een vurig betoog het functioneren van de rechtstaat onder vuur. „De rechtstaat keek niet eens in de dossiers, wat een rechtstaat.” Dat er in rechtszaken met ouders stukken werden achtergehouden, noopt Omtzigt ertoe te stellen dat Nederland een ’bananenmonarchie’ is.
Hij ziet een probleem in de organisatie van macht en tegenmacht. „Er is zo’n innige band tussen kabinet en Kamer”, vindt hij. „Daar is iets fundamenteel mis in ons land. Onze kliek in Den Haag kijkt meer naar de partijvoorzitter dan de kiezer. En dat zullen we moeten veranderen.”
De ’checks and balances’ komen volgens hem niet van belangenorganisaties, omdat ’die allemaal uit de staatsruif eten’. Echt kritisch kunnen ze daarom volgens hem niet zijn: „Omdat dan de subsidie stopt.”
Onvermijdelijk
Het rapport ’Ongekend onrecht’ van de commissie die meerdere politieke kopstukken onder ede hoorde, sloeg dusdanig hard in, dat het aftreden als onvermijdelijk werd gezien. Rutte spreekt voorafgaand aan het debat dan ook van een rapport dat als ’een mokerslag’ aankwam.
Tegelijk met het aftreden maakte Rutte ook bekend de komende jaren vele miljarden euro’s uit te geven om de schade te herstellen. Dat gaat naar compensatie van ouders, maar ook naar verbetering van de dienstverlening door de overheid en het opkrikken van de informatievoorziening.
NOS 19.01.2021 De Partij voor de Dieren en GroenLinks constateren dat Rutte weinig zelfreflectie toont. Hij erkent wel dat hij fouten heeft gemaakt, maar hij heeft geen complete beschouwing hoe het wantrouwen in het toeslagensysteem is gegroeid. GroenLinks-leider Klaver vindt dat de premier doet alsof het allemaal toevallig is gebeurd. “U bent geen toeschouwer, u bent een hoofdrolspeler”, aldus Klaver. Rutte weerspreekt de kritiek en vindt dat hij wel degelijk reflectie toont en dat hij wel degelijk lessen uit de affaire trekt.
Regeringspartij D66 wil dat Rutte erkent dat hij zijn “vingerafdrukken” op het hele dossier zitten. Nee, zegt Rutte. Hij vindt dat Jetten partijpolitiek bedrijft. “D66 tegenover VVD is meer iets voor de campagne.”
MSN 19.01.2021 Demissionair premier Mark Rutte gaat dinsdag in debat met de Tweede Kamer over de toeslagenaffaire en de daaruit volgende val van zijn derde kabinet. Rutte moet zich verantwoorden voor zijn rol in het schandaal als premier in de afgelopen tien jaar.
Het kabinet trad afgelopen vrijdag in zijn geheel af, na wekenlang overleg over de gevolgen die de toeslagenaffaire moest hebben.
Fractievoorzitters voeren het woord tijdens het debat. Behalve bij het CDA: daar wordt Kamerlid Pieter Omtzigt ingezet. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff trok direct bij aanvang van het debat in zijn bijdrage het boetekleed aan over de rol van de Kamer in de toeslagenaffaire. „Zet de verwarming hier maar niet te hoog, anders druipt de boter nog van ons hoofd.”
Oppositiepartijen met Rob Jetten (D66) voorop, kritiseerden de partij van Dijkhoff vanwege de bonnetjesaffaire en de afkalving van de sociale advocatuur. Maar ook de beruchte ’Rutte-doctrine’, waarin informatie te laat of niet met de Kamer wordt gedeeld, moet het ontgelden. „Prima dat u kritiek levert op de Kamer, maar het waren parlementariërs (CDA’er Pieter Omtzigt en SP’er Renske Leijten) die ergens achter probeerden te komen maar keer op keer op keer op een muur stuitten,” aldus SP-leider Lilian Marijnissen.
Het rapport ’Ongekend onrecht’ van de commissie die meerdere politieke kopstukken onder ede hoorde, sloeg dusdanig hard in, dat het aftreden als onvermijdelijk werd gezien. Rutte spreekt voorafgaand aan het debat dan ook van een rapport dat als ’een mokerslag’ aankwam.
Tegelijk met het aftreden maakte Rutte ook bekend de komende jaren vele miljarden euro’s uit te geven om de schade te herstellen. Dat gaat naar compensatie van ouders, maar ook naar verbetering van de dienstverlening door de overheid en het opkrikken van de informatievoorziening.
Dat laatste is een groot kritiekpunt van de Tweede Kamer, die meer openheid van de regering verlangt. Rutte heeft nu toegezegd veel meer documenten openbaar te maken. Maar de Kamer zal hem daarover stevig aan de tand willen voelen, net als over zijn rol in het veroorzaken van de toeslagenaffaire, in de ruim tien jaar dat hij premier is.
RTL 19.01.2021 De Tweede Kamer debatteert vanaf 13.00 uur met premier Rutte over het aftreden van het kabinet naar aanleiding van de toeslagenaffaire. De Kamer wil van het kabinet weten wat het gaat doen om dit in de toekomst te voorkomen. Het debat begint met een verklaring van premier Rutte
RTL 19.01.2021 De Kamer is verontwaardigd over de berg aan informatie die het kabinet slechts enkele uren voor het debat over de toeslagenaffaire naar de Kamer heeft gestuurd. Kamerleden konden die onmogelijk lezen in die korte tijd. Zij schamperden over de door het kabinet beloofde ‘nieuwe informatievoorziening’ na de toeslagenaffaire.
Reden is een vuistdik pakket nieuwe informatie die de Kamer slechts enkele uren kreeg voor het debat vandaag over de toeslagenaffaire. Die informatie konden de Kamerleden onmogelijk lezen voorafgaand aan het debat, betoogden verschillende fractievoorzitters. “Dat gaat natuurlijk nooit lukken”, zei SP-leider Lilian Marijnissen.
Ook PVV-leider Geert Wilders zei de informatie niet te hebben kunnen lezen voorafgaand aan het debat.
Kamerleden zijn bij aanvang van het debat over de toeslagenaffaire nogal verbolgen over de enorme hoeveelheid informatie die ze plotseling hebben gekregen. Lilian Marijnissen (SP) toont een dik dossier en vraagt zich af waarom het zo laat moest.
NOS 19.01.2021 Dat er veel anders moet met de toeslagen in de kinderopvang, daar is vrijwel iedereen het wel over eens. Maar over de vraag hoe precies is nog veel discussie, blijkt ook vandaag in het Kamerdebat over de toeslagenaffaire.
Het kabinet trad vorige week af, als gevolg van de keiharde conclusies van de parlementaire ondervragingscommissie. Rutte legde vanmiddag als inmiddels demissionaire premier een korte verklaring af in de Tweede Kamer. Volgens hem kwam de conclusie van het rapport van de ondervragingscommissie aan als een mokerslag. “Als het hele systeem heeft gefaald, kan alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gedragen”, zei hij.
Rutte: conclusie rapport toeslagenaffaire was hard als een mokerslag
Het kabinet wil dat het toeslagensysteem op de schop gaat, maar zei vorige week dat dat waarschijnlijk nog jaren zal duren. Onder meer GroenLinks, PvdA, SP, Partij voor de Dieren en en ook regeringspartij D66 vinden dat de kinderopvang helemaal of grotendeels gratis moet worden. Ook VVD-fractievoorzitter Dijkhoff wil een ander systeem, maar gratis kinderopvang gaat hem te ver, zei hij in het debat. Hij is bang voor “staatscrèches”.
Vrijwel alle deelnemers aan het Kamerdebat noemden het opstappen van het kabinet de juiste beslissing. Sommigen erkenden dat ze ook zelf steken hebben laten vallen en te strenge wetten hebben gemaakt. Er was een brede oproep om de betrokkenen nu echt snel financiële compensatie te bieden.
VVD-lijsttrekker
Meteen in het begin van het debat kreeg Dijkhoff van PVV-leider Wilders vragen over de positie van Rutte als VVD-lijsttrekker. “Er was er één die vanaf 2010 tot 2020 overal bij aanwezig was en dat is de heer Rutte”, zei Wilders. De PVV-voorman begrijpt niet dat Rutte weer de VVD-lijst aanvoert.
Dijkhoff zei daarover dat het kabinet niet wegloopt voor zijn verantwoordelijkheid en dat het niet allemaal aan één man ligt. Hij voegde eraan toe dat het parlement niet over partijen gaat, maar dat de VVD-leden de lijst van hun partij vaststellen en dat de kiezer daarna de partijen beoordeelt. Dijkhoff erkende overigens dat er ook in zijn partij een te eenzijdige focus lag op fraudebestrijding.
‘Rechtsstaat geschoffeerd’
Wilders zei dat het kabinet het parlement keihard heeft voorgelogen, dat het stukken heeft achtergehouden en dat de willekeur heerst. “Dit kabinet heeft de democratie en de rechtsstaat geschoffeerd.”
Hij betitelde Rutte als de premier van een land dat bestuurd wordt door een zieke en corrupte overheid, die tienduizenden mensen schaamteloos vogelvrij heeft verklaard. Anderen zeiden dat Rutte zijn eigen rol in de affaire naar buiten veel te klein heeft gemaakt. Volgens GroenLinks-leider Klaver was Rutte veel meer bij het schandaal betrokken dan hij zelf wil toegeven.
Vingerafdrukken
SP-leider Marijnissen zei dat het kabinet alleen is gevallen omdat doorregeren schadelijker leek voor het beeld dan opstappen. En PvdA-fractievoorzitter Ploumen voegde eraan toe dat “de vingerafdrukken van Rutte op elke pagina zitten. Marijnissen stelde verder nog voor na de parlementaire ondervraging ook nog een “echte” parlementaire enquête te houden.
Denk-voorman Azarkan pleitte voor strafrechtelijke vervolging van mensen die betrokken waren bij het door de Belastingdienst selecteren op tweede nationaliteit of etnische afkomst. “Niemand mag de wet overtreden. We moeten aan Nederland laten zien dat discrimineren en daar meerjarig over liegen niet onbestraft kan blijven.”
‘Haagse kliek kijkt meer naar partijvoorzitter dan naar kiezer’
CDA-woordvoerder Omtzigt, een van de Kamerleden die afgelopen tijd veel werk hebben gemaakt van de toeslagenaffaire, zei dat er iets fundamenteel mis is met de “checks and balances”. “Wij hebben de staat zo ingericht dat onze kliek in Den Haag meer kijkt naar de partijvoorzitter dan naar de kiezer; dat zullen we moeten veranderen.”
Omtzigt hekelde verder de manier waarop het kabinet de Kamer informeert. Ook over de beantwoording van Kamervragen over de toeslagen, gisteren, zijn hij en anderen erg ontevreden. De woordvoerder van de regeringspartij pleitte ook voor een betere regeling voor klokkenluiders. “De eerste die in dit dossier werd ontslagen, was de klokkenluider. Kan deze man alsnog een lintje krijgen, in plaats van zijn ontslagbrief?”, vroeg Omtzigt.
Pieter Omtzigt over ‘Haagse kliek’: er is iets fundamenteels mis
NOS 19.01.2021 Het debat dat vanmiddag in de Tweede Kamer wordt gehouden over de toeslagenaffaire, zal waarschijnlijk ook een verkiezingsdebat worden. Premier Rutte, met zijn VVD ruimschoots op kop in de peilingen voor 17 maart, zal daarbij het doelwit zijn van de andere partijen.
Die vaardigen bijna allemaal hun fractievoorzitter af voor het debat, wat aangeeft waar de prioriteit ligt. Alleen het CDA laat de specialist op dit dossier, Pieter Omtzigt, het woord voeren.
Het debat begint om 13.00 uur met een verklaring van Rutte over het aftreden van zijn kabinet afgelopen vrijdag. Toen zei hij dat de rechtsstaat er niet in geslaagd is burgers te beschermen tegen de almachtige overheid. “Als het hele systeem heeft gefaald, kan alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gedragen.” Daarom trad het kabinet af.
Ongeloofwaardig
Vooral de oppositiepartijen zullen Rutte erop aanvallen dat hij, ondanks het onrecht dat burgers is aangedaan, toch gewoon weer premier wil worden. Ze vinden dat hij ongeloofwaardig is geworden. Hij was als premier misschien niet direct verantwoordelijk, maar wel eindverantwoordelijk, zo is hun redenering.
Zelf heeft Rutte nooit overwogen op te stappen als lijsttrekker, omdat hij naar eigen zeggen niet direct betrokken was bij het toeslagendossier. Oppositiepartijen zullen hem verwijten dat dat juist het probleem was. Hij heeft het te lang op zijn beloop gelaten, vinden zij.
Ook het slecht informeren van de Tweede Kamer zal de premier worden aangerekend. Door de zogenoemde Rutte-doctrine, die inhoudt dat discussies tussen ambtenaren intern moeten blijven, kwamen belangrijke stukken pas heel laat boven water. Het kabinet heeft daarin beterschap beloofd; alle relevante stukken zullen voortaan meteen naar de Kamer en journalisten worden gestuurd, zo is gezegd.
Kamer: vertrek kabinet enige goede stap
Natuurlijk zal het in het debat ook gaan over de inhoudelijke kant van de affaire. Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen en hoe voorkomen we dat het ooit nog een keer gebeurt? Veel aandacht zal ook uitgaan naar de gedupeerde ouders. Partijen vinden het onverteerbaar dat de compensatie van ten minste 30.000 euro, die voor de Kerst werd toegezegd, nog bij niemand binnen is. Dat kan nog wel tot mei duren.
Kwijtgescholden
Gisteren zette het kabinet wel een belangrijke stap in die compensatie. De schulden die de ouders hebben bij overheidsinstellingen en gemeenten worden kwijtgescholden. Daar zijn vele tientallen miljoenen euro’s mee gemoeid. Een fors bedrag voor een demissionair kabinet, maar vrijwel zeker zal de Tweede Kamer dat steunen. Wel zullen er nog veel vragen zijn over de uitvoering van de regeling.
Staatssecretaris Van Huffelen (D66), die vandaag ook bij het debat is, riep gisteren private partijen als banken en energiebedrijven op om ook de schulden te schrappen die de ouders daar hebben. Zo hoopt ze dat de ouders met een schone lei een nieuwe start kunnen maken.
D66 en GroenLinks komen in het debat met een voorstel om de kinderopvang gratis te maken, net als onderwijs. Op die manier kan de kinderopvangtoeslag helemaal worden afgeschaft.
NOS 19.01.2021 GroenLinks, D66 en vakbond FNV willen dat de kinderopvang in Nederland een gratis basisvoorziening wordt voor iedereen. D66 sloot zich vanochtend aan bij een pleidooi hiervoor van GroenLinks. Maar wat zouden de gevolgen zijn als dit plan wordt uitgevoerd?
Wat zijn de kosten?
Gratis opvang voor kinderen tot 12 jaar (vier dagen per week) gaat de staat naar schatting 5,4 miljard euro meer kosten dan de regelingen die nu van kracht zijn. Dat schreef staatssecretaris van Financiën Van Huffelen in een brief aan de Tweede Kamer vorig jaar, naar aanleiding van beleidsonderzoek.
Die kosten kunnen overigens aanzienlijk lager uitvallen als ouders een kleine eigen bijdrage betalen, of als de inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK) afgeschaft wordt. Dat is een fiscale aftrekpost die arbeidsparticipatie van ouders met jonge kinderen moet stimuleren. Als kinderopvang gratis of bijna gratis wordt, is die financiële stimulans niet langer nodig, is de gedachte.
Gaan ouders meer werken als kinderopvang gratis of bijna gratis is?
Uit een verkenningsstudie van het Centraal Planbureau blijkt dat gratis of veel goedkopere kinderopvang relatief beperkt effect heeft op de werkgelegenheid in Nederland. De IACK blijkt uit die studie een meer effectieve maatregel om de arbeidsparticipatie te bevorderen.
Daar staat tegenover dat het afschaffen van die korting werken voor ouders van jonge kinderen minder aantrekkelijk maakt. Uit dat rapport: “De IACK is gericht op alleenstaanden en tweeverdieners met jonge kinderen (vaak vrouwen), een groep die relatief sterk reageert op financiële prikkels. De IACK is per euro effectiever in het stimuleren van het arbeidsaanbod dan de kinderopvangtoeslag.” Hoe lager de bijdrage, hoe geringer het effect op de arbeidsparticipatie.
Als de opvang gratis wordt voor werkenden en niet-werkenden, dan heeft dat naar verwachting nog een ander gevolg. Als niet-werkenden ook gratis kinderopvang krijgen, dan levert dit geen financieel voordeel meer op, maar ze gaan er wel op vooruit doordat kinderopvang nu ook voor hen (gratis) toegankelijk is. Volgens het CPB stopt een klein deel daardoor zelf met werken.
“In principe investeer je een enorm bedrag om uiteindelijk de hogere inkomens te ontlasten”, aldus Emmeline Bijlsma, directeur brancheorganisatie Kinderopvang.
Zijn er nog effecten op de inkomensongelijkheid?
Ook op inkomensongelijkheid zijn de effecten heel klein, blijkt uit het onderzoek van het Centraal Planbureau. Allereerst is de groep in Nederland die gebruikmaakt van dagopvang relatief klein, afgezet tegen alle inkomens in Nederland. Daarnaast krijgen de lagere inkomens in Nederland veel kosten vergoed (tot 96% van de kosten, tegen een maximum uurprijs).
Het meest profijt hebben uiteindelijk de midden- en hoge inkomens, die in het huidige stelsel minder vergoed krijgen via de kinderopvangtoeslag dan lagere inkomens. Daardoor neemt de inkomensongelijkheid licht toe.
Heeft gratis kinderopvang effect op het geboortecijfer?
Volgens sociaal demograaf Jan Latten heeft veel door de overheid opgelegde wet- en regelgeving onbedoeld een negatief effect op het geboortecijfer. “Kijk bijvoorbeeld naar de flexibilisering van de arbeidsmarkt en toewijzingsregels voor sociale huurwoningen. Dat zorgt voor onzekerheid onder jonge mensen en als ze onzeker zijn beginnen ze minder aan kinderen.”
Daarom kan de invoering van (bijna) gratis kinderopvang een remmend effect hebben op het alsmaar dalende geboortecijfer, zegt Latten. “De invoering van gratis kinderopvang is door de beleidsmakers niet daar voor bedoeld, maar er wordt wel een financiële drempel weggenomen als het om kinderen krijgen gaat.” Latten verwacht niet een enorme correctie in het geboortecijfer.
Wat vindt de kinderopvangbranche?
Directeur van de brancheorganisatie Kinderopvang Emmeline Bijlsma is om meerdere redenen zeer kritisch over gratis kinderopvang. “Ik denk dat als je iets gratis aanbiedt, het daarom waarde verliest. Ouders gaan dan vrijblijvender om met de opvang. Dat zou betekenen dat ze hun kinderen later gaan brengen en algeheel minder betrokken zijn bij de opvang.”
Er is geen onderzoek gedaan naar de gevolgen van de kwaliteit van gratis of bijna gratis opvang. Bijlsma wijst naar Scandinavië, waar de opvang grotendeels door de overheid wordt vergoed. “Daar is de kwaliteit van kinderopvang niet hoger dan hier. De kinderopvang in Nederland behoort nu tot de top van Europa.”
Een ander bezwaar van Bijlsma is de uitvoerbaarheid van het plan. “We hebben nu al te maken met wachtlijsten en onderbezettingen en die nemen waarschijnlijk alleen maar toe. Dat betekent in de praktijk dat er nieuwe gebouwen moeten komen voor opvang en dat bestemmingsplannen moeten worden aangepast. Dat kan nooit binnen korte termijn.”
Bijlsma vindt de extra overheidskosten van 5,4 miljard euro daarom niet gerechtvaardigd. “In principe investeer je een enorm bedrag om uiteindelijk de hogere inkomens te ontlasten. Daarbij is gratis nooit echt gratis, want dat geld moet natuurlijk ergens vandaan komen.”
NOS 19.01.2021 Net als GroenLinks wil regeringspartij D66 dat kinderopvang gratis wordt. De twee partijen zullen daar vanmiddag een gezamenlijk voorstel voor doen in het Kamerdebat over de toeslagenaffaire en het aftreden van het kabinet.
Door kinderopvang gratis te maken, kan de kinderopvangtoeslag afgeschaft worden. Die toeslag stond centraal in de uit de hand gelopen fraudejacht van de Belastingdienst, waardoor duizenden ouders in de financiële problemen kwamen.
GroenLinks en D66 willen dat kinderopvang een gratis publieke voorziening wordt, net zoals onderwijs. Nu moeten ouders nog een eigen bijdrage betalen en kunnen ze dus een toeslag krijgen om de kosten te betalen.
Niet gebonden aan coalitieafspraken
Door zich aan te sluiten bij oppositiepartij GroenLinks, gaat D66 in tegen de afspraken binnen de coalitie. Maar omdat het kabinet demissionair is, zijn de partijen daar niet meer aan gebonden.
GroenLinks-leider Jesse Klaver hoopt daar de komende tijd vaker gebruik van te kunnen maken. Volgens hem is er nu, tot aan de verkiezingen, kans op een ‘sociale meerderheid’ in de Tweede Kamer.
“De toeslagenaffaire moet een keerpunt worden: vanaf hier gaan we de verzorgingsstaat weer opbouwen”, zegt Klaver. Na het gratis maken van de kinderopvang wil hij ook de bijstandswet aanpakken. Ook daar moeten de menselijkheid en het vertrouwen in de burger terugkomen, vindt Klaver.
Onlangs ontstond veel verontwaardiging over het bericht dat een vrouw in de bijstand 7000 euro moest terugbetalen, omdat haar moeder regelmatig boodschappen voor haar deed.
Den HaagFM 19.01.2021 ‘Eerst zien, dan geloven’, zegt Janet Ramesar. Ze is een van de gedupeerden van de toeslagenaffaire die maandagavond hoorde dat haar schulden zijn kwijtgescholden. Ondanks dat de felicitatie-appjes op haar telefoon binnenstromen, is de Haagse nog niet in een feeststemming. Ze is de afgelopen jaren te vaak van het kastje naar de muur gestuurd door de Belastingdienst. Dat schrijft mediapartner Omroep West.
Staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen maakte maandag bekend dat schulden bij overheidsinstanties zoals de Belastingdienst, UWV, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Sociale Verzekeringsbank worden kwijtgescholden. De staatssecretaris roept private schuldeisers op hetzelfde te doen. Ze is daarover nog met hen in gesprek.
Janet Ramesar denkt dat het allemaal niet zo makkelijk gaat. ‘Voor deurwaarders zijn het hun inkomsten. Die geven ze niet zomaar af. Ik had liever gehad dat er een plan lag dat al helemaal af was en dat het dan in de media kwam. Nu moeten we weer weken of maanden wachten. Mijn schulden worden nog altijd ingehouden bij mijn compensatie. Dat voelt als de toeslagenaffaire 2.0.’
In september weer studeren
Sowieso is de Haagse door de jarenlange strijd met de fiscus niet overtuigd van de goede bedoelingen. Door de toeslagenaffaire raakte Janet een paar jaar geleden haar baan kwijt en kreeg ze Veilig Thuis op haar dak. ‘Mijn zoon woont niet meer thuis. Ik ben eigenlijk alles kwijtgeraakt wat ik kwijt kon raken. Ik kan financieel helemaal niks. Ik kan niet normaal boodschappen doen. Je kan niet leven. Je leeft echt alleen maar op de automatische piloot.’
‘De meeste schulden heb ik vorige maand afgelost’, vertelt ze. ‘Ik ga er wel vanuit dat ik met terugwerkende kracht dat geld terugkrijg. Ik had nog een studieschuld en die wordt dan ook kwijtgescholden. Dat is wel mooi, want ik wil in september mijn studie weer oppakken.’
‘Niet juichen zolang het niet op papier staat’
Toch gelooft de 35-jarige Ramesar de regeling pas als de brieven van deurwaarders niet meer op de mat vallen. ‘Dit soort nieuws komt altijd vlak voordat er een debat plaatsvindt. Maar zolang er niets op papier staat, ga ik niet juichen
OmroepWest 18.01.2021 ‘Eerst zien, dan geloven’, zegt Janet Ramesar. Ze is een van de gedupeerden van de toeslagenaffaire die maandagavond hoorde dat haar schulden zijn kwijtgescholden. Ondanks dat de felicitatie-appjes op haar telefoon binnenstromen, is de Haagse nog niet in een feeststemming. Ze is de afgelopen jaren te vaak van het kastje naar de muur gestuurd door de Belastingdienst.
Staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen maakte maandag bekend dat schulden bij overheidsinstanties zoals de Belastingdienst, UWV, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Sociale Verzekeringsbank worden kwijtgescholden. De staatssecretaris roept private schuldeisers op hetzelfde te doen. Ze is daarover nog met hen in gesprek.
Janet Ramesar denkt dat het allemaal niet zo makkelijk gaat. ‘Voor deurwaarders zijn het hun inkomsten. Die geven ze niet zomaar af. Ik had liever gehad dat er een plan lag dat al helemaal af was en dat het dan in de media kwam. Nu moeten we weer weken of maanden wachten. Mijn schulden worden nog altijd ingehouden bij mijn compensatie. Dat voelt als de toeslagenaffaire 2.0.’
In september weer studeren
Sowieso is de Haagse door de jarenlange strijd met de fiscus niet overtuigd van de goede bedoelingen. Door de toeslagenaffaire raakte Janet een paar jaar geleden haar baan kwijt en kreeg ze Veilig Thuis op haar dak. ‘Mijn zoon woont niet meer thuis. Ik ben eigenlijk alles kwijtgeraakt wat ik kwijt kon raken. Ik kan financieel helemaal niks. Ik kan niet normaal boodschappen doen. Je kan niet leven. Je leeft echt alleen maar op de automatische piloot.’
‘De meeste schulden heb ik vorige maand afgelost’, vertelt ze. ‘Ik ga er wel vanuit dat ik met terugwerkende kracht dat geld terugkrijg. Ik had nog een studieschuld en die wordt dan ook kwijtgescholden. Dat is wel mooi, want ik wil in september mijn studie weer oppakken.’
‘Niet juichen zolang het niet op papier staat’
Toch gelooft de 35-jarige Ramesar de regeling pas als de brieven van deurwaarders niet meer op de mat vallen. ‘Dit soort nieuws komt altijd vlak voordat er een debat plaatsvindt. Maar zolang er niets op papier staat, ga ik niet juichen.’
In de kinderopvangtoeslagaffaire zijn veel ouders in de problemen gekomen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld, toeslagen moesten terugbetalen én werden beboet. Soms liepen de bedragen op tot tienduizenden euro’s. Het kabinet maakte vrijdag bekend af te treden om de affaire. Dinsdag is er een debat in de Tweede Kamer.
MSN 19.01.2021 Het demissionair kabinet staat dinsdag 19.01.2021 een zwaar debat te wachten. Dan moet het zich verantwoorden voor de fouten die zijn gemaakt in de kinderopvangtoeslagaffaire. De partijen zullen de ministers aan de tand voelen over het rapport ‘Ongekend onrecht’, dat ertoe leidde dat het kabinet Rutte-III vrijdag opstapte.
In het snoeiharde rapport oordeelt een speciale Kamercommissie dat de volledige ambtelijke en politieke top verantwoordelijk is voor de jarenlang uit de bocht gevlogen fraudeaanpak van de Belastingdienst. De beginselen van de rechtsstaat waren geschonden, concludeert de commissie. Duizenden ouders stonden jarenlang ten onrechte bij de Belastingdienst aangemerkt als fraudeur, waardoor ze in grote problemen kwamen.
Als het kabinet niet uit zichzelf was afgetreden, stond het een motie van wantrouwen te wachten van GroenLinks-leider Jesse Klaver. Vrijwel de hele oppositie gaf aan die motie te steunen.
De antwoorden op vragen van Kamerleden voorafgaand aan het debat lieten lang op zich wachten. De eerste druppelden maandagavond pas binnen, liet CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt op Twitter weten. “Dat wordt weer een nacht leeswerk vrees ik”.
Vrijdag hield het kabinet de eer aan zichzelf en diende premier Mark Rutte het ontslag van zijn derde kabinet in bij de koning.
RTL 18.01.2021 Alle schulden die gedupeerde ouders uit de toeslagenaffaire hebben bij de overheid, worden kwijtgescholden. Dat leidt tot opluchting bij de slachtoffers, maar roept ook nieuwe vragen op. “Het is een opluchting, maar geen oplossing.”
“Ik ben er heel erg blij mee, laat ik dat vooropstellen”, zegt Natasja Dipai. Door de toeslagenaffaire heeft ze bij de overheid zo’n 80.000 euro schuld.
Die wordt nu kwijtgescholden, maar dat is niet de enige schuld die ze heeft: bij andere instanties staat ze 40.000 tot 50.000 euro in de min.
“Toen ik geen toeslag meer kreeg, moest ik de kinderopvang uit eigen zak betalen. Maar dat konden we niet, en ik kon niet stoppen met werken”, vertelt ze. “Toen ging de auto, die ik nodig had voor mijn werk in de zorg, ook nog eens kapot, en besloten we een lening bij de bank af te sluiten.”
Die schuld blijft voorlopig staan, al heeft staatssecretaris Van Huffelen van Financiën private schuldeisers zoals energiebedrijven, banken en woningcorporaties gevraagd om die openstaande schulden kwijt te schelden.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Alles kwijt
Als ook Dipais schulden bij andere instanties worden kwijtgescholden, maakt dat haar lichamelijke en mentale schade niet goed, zegt ze. Door de toeslagenaffaire raakte ze haar baan kwijt, haar huis, haar auto, en is ze gescheiden. Door alle stress kreeg ze eind vorig jaar ook nog een beroerte. “Het is niet niks geweest. De aankondiging van de overheid is een opluchting, maar niet de oplossing.”
“Ik wil zo graag dat m’n drie dochters alles wat ik ze hierdoor niet heb kunnen geven, alsnog kunnen krijgen”, vervolgt ze. “Ik verlang naar een schone lei en een startbedrag waarmee ik m’n leven weer kan opbouwen.”
We spraken Natasja eerder al over de door het kabinet beloofde 30.000 euro compensatie, waar de slachtoffers tot op heden nog niks van hebben gezien.
Natasja staat financieel onder bewindvoering en zal daardoor überhaupt niets van de compensatie zien. “De kinderen merken er niks van en ik kan ze hun jeugd er niet mee teruggeven.”
‘Verbijsterd’
“Toen ik het las, was ik verbijsterd”, reageert slachtoffer Pearl Martins. “Ik kreeg het nieuws doorgestuurd in een appgroep waar ik met zo’n veertig medegedupeerden en politici Renske Leijten en Pieter Omtzigt in zit. Het sloeg daar in als een bom.”
Er was een hoop emotie, maar ‘natuurlijk’ ook scepsis, vertelt ze. “We hebben zo vreselijk veel meegemaakt en zijn het vertrouwen volledig kwijtgeraakt. Dat kwijtschelden moet wel gauw gebeuren en niet nog jaren doorslepen.”
Ook leidde de aankondiging van het kabinet tot een hoop nieuwe vragen. “Er zijn mensen die al hun schulden zelf hebben afgelost. Hoe gaat dat dan? We hopen dat die vragen dinsdag beantwoord worden in het debat in de Tweede Kamer.”
Schone lei
Martins heeft nog voor 27.000 euro schuld bij DUO en de Belastingdienst. Als die overheidsschuld definitief is kwijtgescholden, betekent het voor haar écht een schone lei. Onwerkelijk, noemt ze het.
“Ik zit hier vanaf 2008 in en zou na al die jaren eindelijk echt schuldenvrij zijn. Ik heb geen idee hoe dat is, om niet meer te leven in angst, niet meer op je centjes te hoeven letten, de kinderen te kunnen verwennen.”
“Ik moet het nog wel verwerken, maar ben echt blij”, zegt Martins geëmotioneerd. “Ik kan eindelijk weer lachen.”
Het kabinet-Rutte III stapte vorige week op vanwege de toeslagenaffaire.
Na een slepend proces heeft het kabinet de ultieme politieke verantwoordelijkheid genomen voor alle ellende die de slachtoffers in de toeslagenaffaire is aangedaan.
NU 18.01.2021 Advocaat Vasco Groeneveld zegt dat zijn cliënten die zijn getroffen door de toeslagaffaire blij zijn met het kwijtschelden van de overheidsschulden, maar hij zet de zaak die de gedupeerde ouders tegen (oud-)bewindspersonen heeft aangespannen door. Ook advocaat Sébas Diekstra zet zijn zaak tegen de Belastingdienst door.
Groeneveld zegt dat het nieuws dat maandag naar buiten werd gebracht door staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) door zijn cliënten met gejuich werd ontvangen. “Ik heb berichten van gejuich en blijdschap ontvangen”, aldus de advocaat. “Dit is een steun voor de toekomst, maar er moet nog worden afgerekend met het verleden.”
Groeneveld heeft een zaak aangespannen tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (tot voor kort Economische Zaken).
Ook Diekstra zegt dat zijn procedure om strafrechtelijk onderzoek af te dwingen naar mogelijke strafbare feiten gepleegd door de Belastingdienst, wordt doorgezet.
“Deze rigoureuze maatregel legt de incompetentie van dit kabinet om adequaat en tijdig tot een fatsoenlijke compensatie van de slachtoffers over te gaan, nogmaals bloot”, vindt Diekstra. Hij begon namens een van de gedupeerde ouders een procedure om alsnog vervolging van de Belastingdienst voor de affaire gedaan te krijgen, nadat het Openbaar Ministerie bekend had gemaakt dat het de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de kindertoeslagaffaire.
Staatssecretaris Van Huffelen riep andere schuldeisers als banken, woningcorporaties en energiebedrijven op de schulden ook kwijt te schelden. De overheid is nog in gesprek met de private schuldeisers over de eventuele invulling hiervan.
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
NOS 18.01.2021 Gedupeerden van de toeslagenaffaire hoeven schulden die ze hebben bij overheidsinstanties niet meer te betalen. Met die regeling wordt voorkomen dat de ouders, die allemaal ten minste 30.000 euro krijgen van het kabinet, een groot deel van dat bedrag weer moeten inleveren bij schuldeisers. Maar volgens juristen is het nog onduidelijk hoeveel ouders er nu echt mee opschieten.
“Dit is ten eerste een belangrijke stap en positief nieuws”, zegt Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht. “Alleen vraag ik me wel af of de gedupeerden echt met een schone lei kunnen beginnen, zoals Van Huffelen zegt. Dat kan je onder de huidige omstandigheden niet garanderen, omdat een substantieel deel van de ouders private schulden heeft. Ik vraag me af of het niet leidt tot een verschuiving van geld van de overheid naar private schuldeisers.”
De NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverleners, zegt dat er honderden private schuldeisers zijn. “De grootste zijn incassobureaus die namens veel schuldeisers werken”, zegt voorzitter Marco Florijn. “Denk daarbij aan zorgverzekeraars, banken, maar ook kleine schuldeisers als de bakker. Ook zijn er privé-leningen afgesloten, bijvoorbeeld bij ouders.” Ook Florijn vindt dat die meegenomen moeten worden in het plan voor de gedupeerden. “Anders krijgt een gedupeerde 30.000 euro, maar is dat geld zo weer weg omdat er bankbeslag op wordt gelegd.”
Verleiden
Staatssecretaris Van Huffelen vraagt private schuldeisers zoals energiebedrijven, banken en woningcorporaties openstaande schulden kwijt te schelden. Hierover is ze nog in overleg met hen. Ze wil private partijen ertoe “verleiden” de schulden te schrappen en heeft “goede hoop” dat dat gaat lukken. De Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars willen hier nog geen reactie op geven, omdat ze eerst met de leden in gesprek moeten.
Volgens Jungmann wordt het een lastige taak om alle schuldeisers mee te krijgen. “Ik denk dat sociale schuldeisers zoals zorgverzekeraars en woningcorporaties gevoelig zijn voor deze oproep, maar ik vraag me af of iedereen erin meegaat. Ze moeten dan afscheid nemen van een schuld, terwijl ze aan de vooravond van een recessie staan. Je kan je zelfs afvragen of zij indirect niet ook gedupeerd zijn, want door de Belastingdienst hebben mensen hun rekeningen niet kunnen betalen.”
Afbetaalde schulden
Een ander punt is wat er gebeurt met de overheidsschulden die al zijn afbetaald door gedupeerden. “Sommige mensen hebben met alle energie de schulden aan de Belastingdienst afgelost”, zegt advocaat en CU-politicus Don Ceder, die vijftig gedupeerden bijstaat. “Krijgen ze dat geld met terugwerkende kracht terug? Ook hier moet een compensatie voor komen.”
Afgelopen vrijdag trad het kabinet af vanwege de toeslagenaffaire. Toen zei premier Rutte dat het kabinet ook in demissionaire staat alles zal doen om de gedupeerde ouders te helpen. Ook de Tweede Kamer wil dat de ouders zo snel mogelijk volledige compensatie krijgen.
NOS 18.01.2021 Gedupeerden van de toeslagenaffaire hoeven schulden die ze hebben bij overheidsinstanties niet meer te betalen. Dat heeft demissionair staatssecretaris Van Huffelen van Financiën bekendgemaakt.
Met die regeling wordt voorkomen dat de ouders, die allemaal ten minste 30.000 euro krijgen van het kabinet, een groot deel van dat bedrag weer moeten inleveren bij schuldeisers. “Ik ben er heel erg blij mee dat we ouders een schone lei kunnen bieden”, zei Van Huffelen.
Afgelopen vrijdag viel het kabinet over de toeslagenaffaire. Toen zei premier Rutte dat het kabinet ook in demissionaire staat alles zal doen om de gedupeerde ouders te helpen. Ook de Tweede Kamer wil dat de ouders zo snel mogelijk volledige compensatie krijgen.
Ook de Belastingdienst en de dienst Toeslagen zien af van de vorderingen. Vorige week zei de Belastingdienst nog dat ze dat niet wilde doen. Dat leidde tot veel verontwaardiging, omdat de ouders juist het slachtoffer zijn van de uit de hand gelopen fraudejacht van de fiscus.
Omdat ze onterecht van fraude werden beschuldigd, zijn duizenden ouders in de financiële problemen gekomen. Ze moesten meestal alle kinderopvangtoeslag terugbetalen die ze hadden gekregen, vaak nog met boete. Daardoor ontstonden er ook weer schulden bij andere organisaties.
Private schuldeisers
Ook publieke instellingen als het CAK, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de gemeenten doen mee aan de regeling. Van Huffelen roept private schuldeisers, zoals banken, energiebedrijven en woningcorporaties op hetzelfde te doen. Ze is daarover nog met hen in gesprek.
Om hoeveel geld het precies gaat, is onbekend. Geschat wordt dat de ouders vele tientallen miljoenen euro’s aan schulden bij de overheid hebben openstaan. Volgens het ministerie worden ze allemaal kwijtgescholden, ongeacht wat het de schatkist kost.
NU 18.01.2021 Alle schulden die gedupeerde ouders uit de toeslagenaffaire hebben bij overheidsinstanties zoals de Belastingdienst en Toeslagen, worden kwijtgescholden. Dat heeft Alexandra van Huffelen, staatssecretaris van Financiën, maandag bekendgemaakt.
Ook schulden bij andere instanties zoals het UWV, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Sociale Verzekeringsbank, worden geschrapt.
De staatssecretaris roept private schuldeisers zoals energiebedrijven, banken en woningcorporaties op hetzelfde te doen. “Zodat ouders echt weer opnieuw kunnen beginnen en dat compensatiebedrag kunnen houden.”
Vorige maand maakte Van Huffelen bekend dat alle slachtoffers recht hebben op ten minste 30.000 euro. “Ik vind dat ouders een volledig schone lei verdienen, zodat zij het bedrag aan compensatie kunnen gebruiken om écht een nieuwe start te maken”, aldus de staatssecretaris. Ze benadrukt dat het bedrag van 30.000 euro het minimum is. “Ouders die recht hebben op meer, krijgen meer.”
Woningcorporaties ‘welwillend’ tegenover oproep
De overheid is nog in gesprek met de private partijen over het kwijtschelden van de schulden en kan daarom nog geen uitspraken doen over de invulling daarvan.
De banken nemen binnenkort een gezamenlijk standpunt in over het kwijtschelden van de schulden van de gedupeerde ouders, laat een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) weten. Volgens de belangenvereniging is het nieuws nog erg vers en hebben de banken het verzoek van Van Huffelen hierover pas net vernomen.
Woningcorporaties staan “welwillend” tegenover de oproep van de overheid om de schulden kwijt te schelden die gedupeerde ouders uit de toeslagenaffaire hebben. Ze willen wel eerst met elkaar in overleg, laat corporatiekoepel Aedes weten.
Gedupeerden moesten deel compensatie afdragen aan Belastingdienst
Vrijdag maakte de belangenvereniging voor bewindvoerders in de schuldsanering (BBW) in Trouw bekend dat gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire een deel van de compensatie die ze ontvingen, weer moesten afdragen aan de Belastingdienst. De belangenvereniging stapte uit het overleg met de Belastingdienst omdat ze het niet eens was met deze keuze.
“BBW heeft meermaals haar bezwaren kenbaar gemaakt en heeft de Belastingdienst, de overheid en andere commissieleden willen behoeden voor de huidige desastreuze plannen, maar krijgt geen enkel gehoor. BBW steunt de voorgestelde regeling niet”, aldus de belangenvereniging.
Het kabinet-Rutte III maakte vrijdag bekend af te treden na een vernietigend rapport over de toeslagenaffaire. Duizenden ouders kwamen door toedoen van de onrechtmatige fraudejacht in grote financiële en persoonlijke problemen.
Telegraaf 18.01.2021 Aan de vooravond van het Tweede Kamerdebat over de toeslagenaffaire schelden overheidsinstanties de schulden van getroffen ouders kwijt. Ook schulden bij andere instanties zoals het UWV, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Sociale Verzekeringsbank, worden geschrapt.
Dat maakt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) maandagavond bekend. Van Huffelen roept private schuldeisers, zoals banken, energieleveranciers en woningcorporaties, op hetzelfde te doen. Daar is ze nog met hen over in gesprek. Voor veel getroffen gezinnen gaat het om tienduizenden euro’s.
SP-Kamerlid Renske Leijten, een van de politieke drijvers achter de onthulling van de toeslagenaffaire, noemt de kwijtschelding ’een goede eerste stap’. „Maar de Belastingdienst moet wat ons betreft helemaal uit de compensatieregeling en er moet echte schadeloosstelling komen voor ouders”, vindt de SP’er.
Vorige maand maakte Van Huffelen bekend dat alle slachtoffers recht hebben op ten minste 30.000 euro. „Ik vind dat ouders een volledig schone lei verdienen, zodat zij het bedrag aan compensatie kunnen gebruiken om écht een nieuwe start te maken”, aldus Van Huffelen. Ze benadrukt nogmaals dat het bedrag van 30.000 euro het minimum is. „Ouders die recht hebben op meer, krijgen meer.”
De toeslagenaffaire was vrijdag na lang bakkeleien reden voor het kabinet om af te treden. Het gehele kabinet is nu demissionair. Daarbij trad minister Wiebes (Economische Zaken) per direct af. Zijn takenpakket wordt nu waargenomen door Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur). De VVD zoekt nog een definitieve opvolger voor Wiebes.
Dinsdagmiddag debatteert de Tweede Kamer over de toeslagenaffaire. Hoewel de ultieme politieke verantwoordelijkheid al is genomen, belooft het een pittig debat te worden. Inhoudelijk zal het kabinet met stevige antwoorden moeten komen op de vraag hoe de overheid haar eigen burgers zo door de mangel heeft kunnen halen.
AD 18.01.2021 Alle schulden die gedupeerde ouders uit de toeslagenaffaire hebben bij overheidsinstanties zoals de Belastingdienst en bij Toeslagen, worden kwijtgescholden. Dat heeft staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen vandaag bekendgemaakt.
Ook schulden bij andere instanties zoals het UWV, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Sociale Verzekeringsbank, worden geschrapt. Gemeenten worden daarnaast door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten opgeroepen een streep te zetten door schulden die gedupeerden bij hun lokale overheid hebben uitstaan.
Vorige maand maakte Van Huffelen bekend dat alle slachtoffers recht hebben op ten minste 30.000 euro. ,,Ik vind dat ouders een volledig schone lei verdienen, zodat zij het bedrag aan compensatie kunnen gebruiken om écht een nieuwe start te maken”, aldus Van Huffelen. ,,We willen dat ze het bedrag dat ze aan compensatie krijgen ook echt kunnen houden.”
We willen dat ze het bedrag dat ze aan compensatie krijgen ook echt kunnen houden, aldus Alexandre van Huffelen, staatssecretaris Financiën.
Overheid vaak grootste schuldeiser
De Tweede Kamer had het kabinet eerder opgeroepen om maatregelen te treffen zodat de compensatie niet meteen in de zakken van schuldeisers zou verdwijnen. Daarbij werd vooral gekeken naar de overheid zelf, die in veel gevallen de grootste schuldeiser is.
Eind vorige week stapte de beroepsvereniging van bewindsvoerders nog uit overleg met het kabinet. Reden was dat de Belastingdienst als schuldeiser vooraan zou staan als gedupeerden tussen nu en 1 mei hun 30.000 euro gestort zouden krijgen. Volgens de Beroepsvereniging Bewindvoerders Wsnp (BBW) zou die praktijk ‘desastreus’ uitpakken: in een doorsnee situatie zou ruim 13.000 euro van het compensatiebedrag dat de Belastingdienst uitkeert door diezelfde Belastingdienst worden ingehouden, bleek uit berekeningen van de BBW.
Hoewel er nu een oplossing is voor schulden die uitstaan bij de overheid, is het nog onduidelijk wat er gebeurt met schulden die uitstaan bij andere partijen. De staatssecretaris roept private schuldeisers het voorbeeld van de overheid na te volgen. Ze is daarover nog met hen in gesprek.
RTL 18.01.2021 Goed nieuws voor de gedupeerden van de toeslagenaffaire. Er gaat een streep door alle overheidsschulden die deze gedupeerden bij de overheid hebben. Dat heeft staatssecretaris Van Huffelen zojuist bekendgemaakt.
Het gaat om alle overheidsschulden bij instanties als DUO en schulden bij het UWV. De overheid gaat ook in gesprek met postorderbedrijven en andere private schuldeisers.
“Ik vind dat ouders een volledig schone lei verdienen, zodat zij het bedrag aan compensatie kunnen gebruiken om écht een nieuwe start te maken”, aldus Van Huffelen.
Woede
Alle gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire krijgen ten minste 30.000 euro, maar een deel van dat geld dreigde de Belastingdienst als openstaande vorderingen weer terug te eisen.
Dat de Belastingdienst zelf vooraan stond als schuldeiser om een groot deel van de vergoeding van 30.000 euro voor slachtoffers van de toeslagenaffaire weer te innen, wekte veel woede. De Beroepsvereniging van bewindsvoerders noemde het ‘desastreus’ voor de ouders.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Vanavond komt er dus goed nieuws voor de ouders. Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) maakte zojuist bekend dat er een streep gaat door de schulden die deze ouders bij de overheid hebben.
‘Krankzinnig’
Dat deed zij ook op aandringen van de Tweede Kamer. Zo’n beetje de hele Kamer vond de opstelling van de Belastingdienst niet uit te leggen. SP-Kamerlid Renske Leijten reageerde verbijsterd. “Dit is echt krankzinnig.”
AD 18.01.2021 De Belastingdienst moet afzien van alle vorderingen op gedupeerden van de kindertoeslagaffaire. Het is niet uit te leggen dat de fiscus nog steeds openstaande vorderingen incasseert. Dat zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vandaag.
,,Het kabinet geeft aan dat ze het grote onrecht dat ouders is aangedaan in de kindertoeslagaffaire zo veel mogelijk wil herstellen en soortgelijke fouten in de toekomst wil voorkomen”, aldus de VNG. ,,Het zijn goede intenties, maar we zien dat deze intenties voor de gedupeerde ouders weer teniet worden gedaan.”
Alle gedupeerde ouders krijgen ten minste 30.000 euro, maar een deel van dat geld dreigt de Belastingdienst als openstaande vorderingen weer terug te eisen. De vereniging vindt het een principieel punt dat de Belastingdienst afziet van deze vorderingen.
,,Daarnaast adviseren wij een bredere maatregel waarbij alle (semi-)overheidsvorderingen op gedupeerde ouders worden weggestreept, zodat het voor de ouders veel simpeler wordt om hun schulden te regelen. Het past wat ons betreft ook bij wat de gedupeerde ouders – door de overheid – is aangedaan.”
Na de stap vooruit van het kabinet, dat koos voor een generieke compensatie, soms aangevuld met schadevergoedingen, zet de Belastingdienst volgens de VNG nu ‘direct weer twee stappen terug’.
Vrijdag stapte het kabinet op, na wekenlang overleg over de conclusies in een snoeihard rapport over de toeslagenaffaire. Het demissionair kabinet kondigde aan kritisch te zullen kijken naar het ‘functioneren van de hele overheid, omdat burgers die bij UWV, CBR, Belastingdienst of andere uitvoeringsorganisaties terechtkomen, altijd goed geholpen moeten worden’.
Telegraaf 18.01.2021 De FNV wil dat de kinderopvang in Nederland een gratis basisvoorziening wordt voor iedereen. Dat zegt vicevoorzitter Tuur Elzinga van de vakbond.
„Gratis toegankelijke kinderopvang zou het beste antwoord op de kindertoeslagaffaire zijn. Alle werknemers profiteren hiervan. Geen heksenjacht naar vermeende fraudeurs meer, die zich van geen kwaad bewust zijn. Met verschrikkelijke, traumatische en heftige financiële gevolgen.”
Volgens Elzinga profiteren alle ouders hiervan. „Zij kunnen arbeid en zorg daarmee veel beter combineren. Het is een verstandige investering in onze gezamenlijke toekomst. Rust in de tent. In je huis, in je gezin, op je werk. Kosten voor kinderopvang hoeven zo niet langer een sta in de weg zijn.”
Algemene middelen
Elzinga wil dit uit de algemene middelen financieren. „Dat is een relatief bescheiden investering met grote maatschappelijke meerwaarde. Dit verdient zich deels terug door het afschaffen van de toeslag en deels door iets hogere belasting voor winsten en hogere inkomens. De economie profiteert van deze maatregel”, aldus de vakbondsman.
Peiling: val kabinet-Rutte III maakt electoraal weinig uit
Na het besluit van het kabinet-Rutte III om af te treden vanwege de toeslagenaffaire zijn de electorale verhoudingen nauwelijks veranderd. De vier partijen die in de regering zaten, komen echter wel steeds dichter bij een meerderheid van 76 zetels, meldt opiniepeiler Maurice de Hond zondag.
De VVD gaat er vergeleken met de vorige peiling een week eerder 2 zetels op vooruit en staat in de peiling nu op 35 zetels. D66 wint 1 zetel en komt daarmee op 14 zetels. Het CDA verliest er 1, en staat daarmee nu op 17 zetels. Hetzelfde geldt voor de ChristenUnie, die van 8 naar 7 zetels gaat.
De PvdA, die lijsttrekker Lodewijk Asscher deze week vanwege de toeslagenaffaire zag vertrekken, gaat er ook 1 zetel op achteruit en staat nu op 10 zetels. De PVV (25), GroenLinks (10), Partij voor de Dieren (7) en Forum voor Democratie (4) blijven op een gelijk aantal zetels staan. De SGP verliest er 1 en gaat van 4 naar 3, de SP wint er 1 en komt daarmee op 10.
Aboutaleb
De Hond legde de deelnemers aan zijn peiling verder de vraag voor of ze vinden dat Mark Rutte (VVD), Wopke Hoekstra (CDA) en Sigrid Kaag (D66) zich moeten terugtrekken als lijsttrekker van hun partij. Een minderheid van de kiezers is daar voor. En onder de eigen kiezers vindt maar een heel klein aantal dat.
Onder degenen die de PvdA daarnaast een kans geven op een stem, wat nog maar 15 procent van de kiezers is, is daarnaast gekeken wie ze als lijsttrekker van die partij willen. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft duidelijk de voorkeur: 66 procent zegt zeker of waarschijnlijk op de PvdA te stemmen met hem als lijsttrekker. Kamervoorzitter Khadija Arib staat op de tweede plek met 59 procent, gevolgd door vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans (53 procent) en PvdA-fractievoorzitter Lilianne Ploumen (47 procent).
Asscher
Het kabinet Rutte III stapte vrijdag eensgezind op. De coalitie neemt gezamenlijk de politieke verantwoordelijkheid voor het drama waarbij duizenden ouders gedupeerd zijn.
Telegraaf 18.01.2021
De kabinetsval was onvermijdelijk.
Oppositiepartijen eisten een aftreden, de druk werd groter toen PvdA-leider Lodewijk Asscher donderdag zijn vertrek bekendmaakte. Rutte zelf heeft niet overwogen om te vertrekken: ,,Ik voel me niet direct verantwoordelijk voor dit dossier, maar ik voel me wel betrokken. Ik wil de afwikkeling tot een succes maken”, zegt de premier die de politieke conclusie ‘niet symbolisch’ noemt.
Het hele toeslagensysteem moet op de schop, ambtenaren moeten zich bewuster worden van hun vooroordelen om discriminatie tegen te gaan en in wetten moet meer ruimte zijn om uitzonderingen te maken als burgers onevenredig hard getroffen worden door beleid. Dat stelt het kabinet in reactie op het vernietigende rapport over de kinderopvangtoeslagenaffaire.
Nadat het aftreden van het kabinet werd aangekondigd, werd de schriftelijke reactie van 26 pagina’s naar de Kamer gestuurd. Daarin staat wat er volgens het kabinet moet gebeuren om soortgelijke schandalen als de toeslagenaffaire in de toekomst te voorkomen.
Volgens demissionair premier Rutte is het in ieder geval nodig dat “signalen dat het misgaat veel sneller naar boven komen”, zo zei hij in de persconferentie waarin hij het kabinetsaftreden bekend maakte.
AD 18.01.2021
Tijdens die persconferentie zei Rutte ook dat het demissionair worden van het kabinet geen gevolgen voor de compensatie van getroffen ouders. “We hebben twee prioriteiten: dat is corona en de afwikkeling van deze ingewikkelde kwestie met de kinderopvangtoeslagenaffaire.”
Overheidsinformatie
Ministeries doen vaak veel te lang over verzoeken om documenten vrij te geven of geven de informatie helemaal niet. De juridische regels die daarvoor gelden worden op grote schaal overtreden, meldt RTL Nieuws op basis van eigen onderzoek.
Ook in het onderzoek naar de toeslagenaffaire werden Wob-verzoeken gebruikt, maar hierbij liepen onder anderen journalisten, gedupeerde ouders en de commissie-Van Dam, die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire, tegen slechte informatievoorziening aan.
De commissie concludeerde dat er “geen sprake” was van een “ruimhartige verstrekking van informatie”. Documenten werden te laat ingeleverd of bleken incompleet te zijn, of kwamen helemaal niet. Als er informatie werd verstrekt, waren vaak veel zaken zwart gelakt. Vaak gebeurde dat met het argument dat het om persoonlijke opvattingen van ambtenaren ging.
Gisteren15.01.2021 kondigde premier Rutte rond de val van zijn kabinet aan dat de overheid voortaan meer informatie zal delen.
Grondbeginselen van de rechtsstaat die geschonden werden en ouders die ongekend onrecht werd aangedaan. De conclusies van de parlementaire onderzoekscommissie logen er december vorig jaar niet om.
Vrijdag, 15.01.2021, vier weken later, treedt het kabinet af.“Het is verschrikkelijk misgegaan“, aldus premier Rutte. De politiek moet volgens Rutte nu gaan werken aan veranderingen van de systemen én de informatievoorziening om te zorgen dat “zoiets nooit meer kan gebeuren”. Een terugblik van hoe het wel gebeurde.
Het is de zomer van 2019 en CDA-Kamerlid Omtzigt is het helemaal zat. Al tijden bijt hij zich vast in wat hij ziet als een van de ernstigste misstanden binnen de overheid: ouders die toeslagen aanvragen en onterecht als fraudeurs zijn aangemerkt.
Onthullingen van Trouw en RTL Nieuws hebben de zaak aan het rollen gebracht. Ouders worden op vreemde gronden keihard aangepakt, komen in geldproblemen, verliezen hun baan of belanden in een echtscheiding. “Dit kan toch niet waar zijn?”, denkt Omtzigt. Maar wat hij ook doet of vraagt, hij komt geen stap verder. Dossiers worden niet openbaar, vragen niet beantwoord. Premier Rutte moet zich met de kwestie gaan bemoeien, vindt hij, om zo snel mogelijk een einde aan de ellende te maken.
Een jaar later. Staatssecretaris Snel is opgestapt en twee opvolgers (Van Huffelen en Vijlbrief) zijn aangesteld om orde op zaken te stellen. Maar de chaos is nog allerminst opgelost. De commissie-Donner heeft in maart geoordeeld dat er ruimhartig gecompenseerd moet worden. “Ouders hadden geen enkele kans om te ontsnappen”, oordeelt Donner. Maar na een reeks Kamerdebatten en toezeggingen is een oplossing nog steeds nauwelijks in zicht. Ook komen door Kamerleden gevraagde stukken maar niet boven tafel.
Het is juni 2020, de Kamer behandelt een compensatiewet. Na twee dagen debatteren blijkt ’s avonds laat dat opnieuw een memo is achtergehouden en niet naar de commissie-Donner is gegaan die de zaak onderzocht. Zowel Omtzigt als SP-Kamerlid Leijten, die zich eveneens al jaren inzet om de waarheid boven tafel te krijgen, ontploft. Leijten zegt dat haar “schoenen uitvallen”, Omtzigt zegt “witheet” te zijn. “Wat voor werk ben ik aan het doen? Moet ik detective worden?”, vraagt hij zich hardop af. Hoe kunnen Kamerleden hun werk doen als stukken worden achtergehouden of informatie wordt weggelakt? Ook de Kamervoorzitter beseft hoe pijnlijk het is.
Emoties lopen hoog op tijdens debat over compensatiewet toeslagenaffaire
Nog een paar maanden later: 17 december 2020. Ministers, ambtenaren, de Tweede Kamer en zelfs rechters krijgen ervan langs in het snoeiharde rapport van de Kamercommissie, die een paar weken lang verhoren afnam om in kaart te brengen wat er nu misging. Tijdens die verhoren zeggen ambtenaren en ministers “buikpijn” van dingen gehad te hebben, het vaak ook “hard” gevonden te hebben. Dat het ‘alles-of-nietsbeleid’ was dat voor de terugvorderingen had gezorgd. Ambtenaren van Financiën wezen naar Sociale Zaken en vice versa. Maar wie was uiteindelijk schuldig? De commissie oordeelt dat alle onderdelen van de staat bij zichzelf te rade moeten gaan. Ouders is “ongekend onrecht” aangedaan, en de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden.
Ouders durven er nauwelijks meer op te hopen dat ze gecompenseerd worden. Een paar dagen na het verschijnen van het rapport maakt staatssecretaris Van Huffelen bekend dat de gedupeerden allemaal in elk geval 30.000 euro krijgen.
Commissie: ongekend onrecht bij toeslagenaffaire
Na diverse Catshuisoverleggen komt het kabinet vandaag met de conclusie dat voor alles wat er gebeurd is maar één passend antwoord bestaat: collectief aftreden. Waren er eerder deze week nog intern verschillende opvattingen over hoe verder, zeker na de verklaring van PvdA-leider Asscher gisteren leek er geen andere uitkomst meer mogelijk. Nog steeds zijn lang niet alle ouders gecompenseerd, maar daar wil het demissionaire kabinet mee verder.
Andere wapenfeiten Rutte III
Het derde kabinet van Rutte zal ook de geschiedenisboeken ingaan als het kabinet dat het raadgevend referendum afschafte en het generaal pardon verruimde. Een kabinet dat een einde maakte aan de gaswinning in Groningen, excuses maakte voor hoe mensen decennialang de dupe werden van die gaswinningen, en een begin maakte met de schadevergoedingen. Een kabinet dat regeerde in de periode dat de aanval op het Iraakse Hawija aan het licht kwam, waarbij zeventig burgerdoden vielen en waar nog een onderzoek naar loopt.
Een kabinet ook dat een klimaatakkoord sloot met een groot aantal maatschappelijke organisaties, na jaren van moeizame onderhandelingen een pensioenakkoord bereikte met bonden en werkgevers, en dat zich door de stikstof- en PFAS-problematiek worstelde. De maximumsnelheid op snelwegen omlaag bracht en uitkoopregelingen voor boeren opstartte, maar nog niet met definitieve oplossingen was gekomen toen de coronacrisis ineens daar was.
Rutte III moest gaan crisisbesturen en deed met harde lockdownmaatregelen het land op slot. Het kabinet investeerde miljarden om bedrijven, zelfstandigen en KLM op de been te houden. Het moest alles op alles zetten om een zwart scenario in de ziekenhuizen te voorkomen.
En ondertussen kreeg het veel kritiek op een corona-app die niet van de grond kwam, testbeleid dat langzaam op gang kwam en een vaccinatiestrategie die in landen om ons heen voortvarender leek. Premier Rutte deed deze week nog een oproep aan partijen in de Kamer om een avondklok, als uiterste noodmaatregel tegen het coronavirus, niet te blokkeren.
Rutte en zijn ministers gaan tot de verkiezingen demissionair door ANP
Bovenal wordt Ruttes derde kabinet nu toch het kabinet dat verantwoordelijkheid neemt voor fouten -ook begaan onder eerdere kabinetten- tegen burgers die onterecht als fraudeurs in de hoek werden gezet en waardoor veel financiële en psychische problemen zijn veroorzaakt.
Waar Asscher gisteren wél helemaal opstapte, en Wiebes vandaag, heeft Rutte niet overwogen om op te stappen als lijsttrekker. Dat is in eerste instantie aan de partij, daar heeft hij vertrouwen in, en dan aan de kiezer, zegt Rutte.
Politiek verslaggever Wilma Borgman denkt dat de stap van vandaag de meest zekere manier was voor Rutte om als lijsttrekker van de VVD nog een keer voor het premierschap te gaan. “Hij is tot de conclusie gekomen dat nu een groot gebaar maken de enige optie is.
Hij kan dan in de verkiezingscampagne zeggen dat hij erkent dat er grote fouten zijn gemaakt en dat hij daar verantwoordelijkheid voor heeft genomen. Als het kabinet was blijven zitten, hadden ze het verwijt gekregen ‘plucheplakkers’ te zijn. Rutte gaat nu als demissionair premier naar de kiezers om opnieuw vertrouwen te vragen, Als hij weer de grootste wordt kan hij met een sterker mandaat opnieuw aan een aantal jaar leiderschap beginnen.”
AD 17.01.2021 Op kousenvoeten diende de val van het kabinet zich aan. Niemand wilde ruzie. Al was daar wel een draai van Rutte voor nodig.
Het middaguur is net aangebroken als premier Mark Rutte in de ministerraad het woord neemt. ,,Alles overziend zie ik ons demissionair verder gaan. Hoe denken jullie erover?’’ Daarmee komt een einde aan het derde kabinet dat Ruttes naam draagt.
Wat volgt is een volgens aanwezigen wezensvreemde paar uur. Er is verbazing over de draai van 180 graden die Rutte heeft gemaakt. Maar ook opluchting dat het zonder ruzie is geëindigd. De bewindslieden gaan lunchen. Er is salade met gerookte zalm, witte en bruine broodjes met eiersalade, kaas en ham. En sapjes. Rutte en de vicepremiers Hugo de Jonge (CDA), Kajsa Ollongren (D66) en Carola Schouten (ChristenUnie) buigen zich over een persverklaring.
Terwijl Rutte de pers te woord staat, bekijkt de rest zijn persconferentie op een televisie in de Gravenzaal. Als de premier live gaat, sissen ministers om stilte. Eric Wiebes is er dan nog bij. Collega’s slaan hem op de schouder.
Er hangt geen sfeer van ‘goh’ of ‘tjonge’. Iedereen had deze uitkomst vandaag verwacht en heeft er vrede mee. Al leek het er een paar weken geleden nog op dat het heel anders zou aflopen.
Gefaald
Alsof je onuitgesproken gaat scheiden en elkaar bij de notaris treft, aldus anonieme bron.
Na de publicatie van het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) op 17 december is er telefonisch overleg tussen de leden van het kabinet. De conclusies van het rapport zijn ernstig. De grondbeginselen van de rechtstaat zijn geschonden, de overheid heeft op alle fronten gefaald, van Tweede Kamer en kabinet tot rechterlijke macht en ambtenarenapparaat. Er wordt afgesproken om dinsdag in het Catshuis met de meest betrokken bewindspersonen bijeen te komen.
Die dinsdag vertelt staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Belastingen) haar collega’s over haar gesprekken met slachtoffers van de toeslagenaffaire. Iedereen is onder de indruk, zeker als het geval wordt besproken van een zelfmoord. De haperende compensatie moet eerst op orde worden gebracht.
Terwijl Van Huffelen later die avond buiten aan journalisten vertelt dat getroffen ouders allemaal vóór 1 mei minimaal 30.000 euro krijgen, blijft de rest achter. Het zijn de ministers Wopke Hoekstra (Financiën), Tamara van Ark (Medische Zorg), Wouter Koolmees (Sociale Zaken), Wiebes (Economische Zaken), staatssecretaris Bas van ’t Wout (Sociale Zaken) en de premier en de vicepremiers.
Olifant in de kamer
Dan wordt voor het eerst de olifant in de kamer benoemd: de politieke gevolgen. Rutte stelt dat het voor de VVD niet nodig is om af te treden: hoe erg het rapport ook is, nu in een coronacrisis gaan experimenteren met een demissionair kabinet is te riskant. Het is terra incognita en zo’n grote gezondheidscrisis is niet het moment om dat te gaan ontdekken. Elke partij heeft een hoekje vast van het tapijt dat onder het kabinet ligt, klinkt het dreigend.
De andere aanwezigen vinden het echter nog te vroeg om die conclusie te trekken. Sommigen voelen zich geïntimideerd. Dit rapport kan toch niet helemaal zonder gevolgen blijven? Een van hen redeneert: de VVD staat torenhoog in de peilingen, dat willen ze niet laten verdampen door een kabinetscrisis. Zo gaat iedereen de feestdagen in. Al is er weinig tijd om te ontspannen, want de coronacrisis en de brexit slokken alle tijd op.
Nadat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff op de radio publiekelijk herhaalt dat dit niet het moment is voor het kabinet om te vallen, voelen de andere drie partijen zich verder onder druk gezet. En er is vertwijfeling. Waar Rutte anders zijn best doet iedereen bij elkaar te houden, doet hij dat nu niet. ,,Alsof je onuitgesproken gaat scheiden en elkaar bij de notaris treft.’’
Op de zondag na Nieuwjaarsdag staat er weer een Catshuissessie gepland over de toeslagenaffaire. En op vrijdag 10 januari in de reguliere ministerraad wordt er verder over gesproken. Iedereen zegt dan nog geen conclusie te hebben getrokken. De inhoudelijke reactie op het POK-rapport is nog niet af, maar Rutte wil al wel van zijn collega’s weten of hun Kamerfracties ermee zullen instemmen.
Die vrijdag wordt er niet dieper op ingegaan, de maandag erna wel. Er is via Webex overleg tussen de premier, de vicepremiers en de fractievoorzitters. Rutte stelt de vraag of partijen weten wat al hun Kamerleden doen als er een motie van wantrouwen in stemming wordt gebracht. Komende vrijdag in de ministerraad wil hij graag antwoord. Via een knikje. Dat irriteert. Dit gaat toch niet om de aanleg van een snelweg?
De onderlinge irritatie loopt op. De videobelvergadering wordt gekenmerkt door verlegenheidsstiltes. Bij de VVD heerst angst dat anderen met het oog op de verkiezingen Rutte willen beschadigen en het op het Kamerdebat willen laten aankomen. Ook is er ergernis, omdat sommigen nog geen standpunt hebben bepaald.
Bij de andere drie heerst juist het gevoel dat de de VVD een spelletje speelt: Wie is de zwakste schakel? Wil hij echt dat ze hun fractie dwingen tot een ja-stem? In de toeslagenaffaire komen nog altijd nieuwe feiten naar boven, steekt Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zijn vinger op. En juist in deze affaire voelde de
Tweede Kamer zich voorgelogen door het kabinet.
Stekker eruit
Wel zegt Rutte dat, mocht een van de vier partijen er de stekker uit willen trekken, ze dan allemaal gaan. Het kabinet moet zonder ruzie en in zijn geheel desnoods demissionair verder. Aan het eind van de sessie wordt nog gevraagd of er later die week een extra overleg moet worden gehouden Nee, zegt Dijkhoff. Elke fractie moet nu zijn eigen afweging maken.
CDA, D66 en ChristenUnie hebben het gevoel dat er powerplay wordt gespeeld. Ze willen de vrijheid hebben om op ieder mogelijk standpunt uit te komen en trekken nog meer naar elkaar toe. Er komt een belcircuit op gang tussen de vicepremiers van CDA, D66 en ChristenUnie en tussen de fractievoorzitters van die partijen. Er wordt voorzichtig afgetast: hoe denken jullie erover? Iedereen vindt dat de toeslagenaffaire niet zonder gevolgen kan blijven, maar niemand laat nog het achterste van zijn tong zien.
Wat de anderen dan nog niet weten, is dat Rutte al aan het twijfelen is geslagen. Hij voelt aan dat ze nadenken over een val en hij wil voorkomen dat die wanordelijk verloopt. Zijn eerste kabinet eindigde met een woedeaanval waarbij hij de gordijnen in het Catshuis eraf trok. Nu het land in crisis zit, wil hij niet uitstralen dat het kabinet rollebollend over straat gaat. Bovendien is Rutte die zondag de 10de gebeld door GroenLinksleider Jesse Klaver. De partij wil dat het kabinet in zijn geheel opstapt, maar, zo belooft Klaver, in de corona-aanpak zal zijn partij het kabinet blijven steunen. Dat geeft hoop dat het kabinet kan vallen en het toch gewoon de coronacrisis kan bestrijden.
Omslag
De drie vicepremiers merken die omslag in denken bij Rutte pas op dinsdagavond 12 januari. Tijdens de coronapersconferentie zegt hij tegen journalisten erop te vertrouwen dat als het kabinet demissionair wordt, het wat corona betreft missionair verder kan. Blijkbaar houdt hij toch rekening met de val van het kabinet, merken de anderen op. In een ingelaste ministerraad later die avond wordt de kabinetsreactie woordje voor woordje doorgenomen. Over aftreden spreken ze niet meer.
Er wordt nog wat gesteggeld over het voortaan openbaar maken van informatie, iets waar de POK over geklaagd heeft. Ollongren en Rutte willen alle informatie die op ministeries rondgaat voortaan ook openbaar maken, maar volgens aanwezigen gaan CDA’ers op de rem staan: álles is wel weer het andere uiterste.
De dagen erna tasten de drie partijen elkaar af. Niemand wil liever als enige de stekker eruit trekken. Woensdag overleggen Hoekstra en D66-lijsttrekker Sigrid Kaag nogmaals: zijn we het eens? Donderdag wil CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma langs bij zijn collega Segers van de ChristenUnie, maar hij durft niet
langs alle journalisten te lopen die daar staan, omdat PvdA-leider Lodewijk Asscher net zijn vertrek heeft aangekondigd. Alles moet vooral in rust worden besproken en ordelijk afgehandeld. Uiteindelijk weten de drie van elkaar hoe ze erin staan. Ze spreken af dat niemand voor de ministerraad al openbaar maakt wat zijn of haar conclusie is.
En dan…
En dan is het vrijdag 15 januari. Voor de reguliere ministerraad is er nog gewoon een coronabijeenkomst. Ze beginnen met het afwerken van de agenda en nog een keer nemen ze de kabinetsreactie op het POK-rapport gedetailleerd door. En dan neemt Rutte het woord waarmee hij alle twijfel wegneemt over wat er gebeuren gaat: ,,Hoe denken jullie erover?’’
Voordat hij anderen die vraag laat beantwoorden, geeft hij eerst de beurt aan Wiebes. Die vertelt dat de toeslagenaffaire ‘in zijn lijf’ is gaan zitten en dat hij onmiddellijk aftreedt. Het komt bij iedereen als een verrassing, zelfs voor enkele VVD’ers want alleen Rutte en Van Ark zijn de avond daarvoor ingelicht. Anderen hadden wel gezien dat hij er al weken slecht uitzag, maar ze weten dat aan alle drukte rond de steunpakketten aan het bedrijfsleven.
Dan komen om de beurt Hoekstra, De Jonge, Kaag, Ollongren en Schouten aan het woord. Allemaal zeggen ze min of meer hetzelfde: er is zoveel misgegaan, hier moet een statement worden gemaakt. ,,Dan ga ik nu de koning bellen’’, zegt Rutte en hij staat op.
NOS 16.01.2021 Medewerkers van de Belastingdienst en andere uitvoerende overheidsorganisaties moeten trainingen krijgen over discriminatie. Dat stelt demissionair premier Rutte in een brief die hij gisteren na het vallen van het kabinet naar de Tweede Kamer stuurde. Het College voor de Rechten van de Mens moet hier een belangrijke rol in gaan spelen.
“Het gaat onder andere om trainingen over discriminatie en vooroordelen,” zegt Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. “Het doel is om mensen ervan bewust te maken dat iedereen onbewust vooroordelen heeft en het risico loopt onbewust te discrimineren. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de gevolgen van discriminatie.”
Van Dooijeweert ziet ook het instellen van een Nationaal Coördinator Discriminatie als een belangrijk wapen in de strijd tegen discriminatie.
Ook organisaties als het UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de Dienst Uitvoering Onderwijs worden genoemd als doelgroep. Deze organisaties moeten klachten over discriminatie doorverwijzen naar het College.
Uitbreiding meldpunten antidiscriminatie
De meldpunten antidiscriminatie moeten de melder ondersteunen in het klachtenproces. “Het gaat daarbij om juridische en emotionele ondersteuning bij het indienen van een klacht over discriminatie en bij een eventuele zitting bij het College”, stelt Rutte in de brief.
Zowel bij de meldpunten als bij het College moeten meer mensen worden aangenomen. “Een aanzienlijke uitbreiding van de werkzaamheden van meldpunten vereist aanpassing van de regelgeving”, schrijft premier Rutte.
‘Trainingen zijn niet genoeg’
Antiracisme-organisatie Controle Alt Delete denkt dat de trainingen belangrijk zijn, maar dat dat niet genoeg is. “Je moet oppassen dat je door een training niet de verantwoordelijkheid neerlegt bij de individuele ambtenaren. Zij voeren hun werk uit,” zegt Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete. “Het probleem zit in het hele systeem, in alle lagen van de overheid en moet dus ook breder worden aangepakt.”
Volgens Abdoelhafiezkhan is de oplossing verder om niet meer te werken met risicoprofielen waar etniciteit deel van uitmaakt. “De politiek is nu aan zet om dit aan te pakken.”
NOS 16.01.2021 “Het kan en mag niet nog een keer zo verschrikkelijk misgaan”, zei premier Rutte vrijdag over de toeslagenaffaire. En daarom moet er een heel nieuw toeslagensysteem komen, om te beginnen met de kinderopvangtoeslag.
Hoe dat nieuwe systeem precies wordt vormgegeven zal niet op korte termijn duidelijk zijn. Maar deskundigen en betrokkenen denken wel dat er snel stappen gezet kunnen worden om het systeem eerlijker te maken.
Eva González Pérez, advocate
Op korte termijn kijkt González Pérez, die de zaak mede aan het rollen bracht en tien getroffenen bijstaat, vooral naar de betrokken ambtenaren bij de Belastingdienst. “Als ik terugkijk naar de afgelopen jaren, zie ik natuurlijk dat ik steeds te maken heb gehad met dezelfde personen. Als dat soort mensen werkzaam blijft bij de Belastingdienst, sluit ik een herhaling van deze feiten niet uit.”
Ontslag op staande voet lijkt haar voor deze betrokkenen noodzakelijk, ook omdat het vertrouwen zo ernstig is beschadigd. Ze vindt dat de conclusies voor ambtenaren niet anders moeten zijn dan voor werknemers van bedrijven. “Als die het verprutsen, is ontslag op staande voet ook de gangbare weg.
Men kan wel zeggen: ‘het zijn functies, het gaat niet om de mensen’, maar die functie is wel degelijk geplakt op een mens. Je kunt de problemen niet oplossen met de mensen die ze hebben veroorzaakt.”
Een ander probleem waar volgens González Pérez snel naar gekeken moet worden, is de denkwijze van de Belastingdienst. “Mensen worden gezien als groepen, het is een fabrieksproces. De mens wordt niet gezien. Het is een groep, die is verkeerd, dus die pak je in en die zet je in een doos. En dat was het dan. Die gedachtegang moet eruit: voordat je in die doos terechtkomt, heb je je rechten en rechtsbescherming.”
Ze zegt dat de Belastingdienst in de affaire de wet alleen bekeek met het oog van ambtenaren. “Dat moet je niet doen. Die wetten zijn er niet alleen voor de Belastingdienst, die geven ook rechten en plichten aan de mensen. Als werd gezegd: ‘we willen niet dat de rechtszekerheid in het gedrang komt’, dan vond ik dat heel gek.
Want dan zeiden ze dus dat ze hun systeem niet wilden veranderen. Dan klopt de balans niet: rechtszekerheid is er juist voor de mensen. De wet was niet te moeilijk voor de burger, maar voor de Belastingdienst.”
González Pérez kijkt uit naar het debat over de toeslagenaffaire in de Tweede Kamer, volgende week. “Ik denk dat daar nog veel meer duidelijk zal worden.”
Peter Kavelaars, hoogleraar fiscale economie
Kavelaars kwam in de commissie-Van Dijkhuizen al met een voorstel over de hervorming van het toeslagenstelsel, waar toen niets mee gedaan werd. “Ik denk dat een nieuw toeslagensysteem op twee manieren kan worden aangepast.
Zo zou je de subsidie weg kunnen halen bij de ouders en onderbrengen bij de opvang. Als je de kosten verlaagt, dan is er veel minder reden om subsidie te verstrekken aan de ouders. Het aantal kinderopvanginstellingen is natuurlijk veel kleiner dan het aantal ouders, waardoor je veel minder personen hebt die bij het systeem betrokken zijn.”
Kavelaars pleit er ook voor dat er minder rekening gehouden wordt met strikt individuele omstandigheden. “Als er iets gewijzigd wordt in de persoonlijke situatie van een toeslaggerechtigde, dan is dat aanleiding om die toeslag meteen aan te passen. Dat klinkt heel sympathiek, dat je de toeslag afstemt op de precieze behoefte, maar dat maakt het heel erg ingewikkeld en bewerkelijk.
“Ik denk dat je naar een ‘ruwer’ systeem moet, dat iets minder rekening houdt met al die persoonlijke omstandigheden”, zegt Kavelaars. “Zo wordt dat bijvoorbeeld ook gedaan met een peildatum voor het belastbare vermogen in box 3, op 1 januari. Dan geldt de situatie van een persoon vanaf die datum voor het hele jaar.”
Aytac en Azan Aydin, getroffenen
Aytac Aydin denkt dat het al veel zou helpen als het eerste aanspreekpunt bij de Belastingdienst in de toekomst kennis van zaken zou hebben. “We kwamen uit bij callcenters, waar mensen zitten die niet genoeg ervaring hebben en waardoor niet voldoende nagedacht kan worden over een oplossing.”
“Callcentermedewerkers, externe callcenters, die kunnen je sowieso niet helpen”, merkte Aydin keer op keer als hij de Belastingdienst belde. “Je moet sowieso hopen dat je ooit aan de beurt komt. En wij zijn als fraudeur bestempeld, dus dan hoorden we dat we een andere afdeling moesten hebben en dat we teruggebeld zouden worden.”
Dat bleek dan iemand te zijn die fraudeurs te woord stond. “Je bent een fraudeur en zoveel schuld moet je aan ons betalen”, was dan de boodschap. Klachten over de behandeling kon hij wel kwijt, maar dat moest hij online doen. Het overheersende gevoel was dat er duizenden anderen ook schulden moesten afbetalen en dat een gang naar de rechter zinloos was. “Bij de Belastingdienst dachten ze dat ze onaantastbaar waren, dat was het grootste issue.”
De belangrijkste oplossing voor Aydin en zijn gezin is nu dat er snel een vergoeding komt, boven op de 30.000 euro compensatie die hij heeft ontvangen. “Ik wil de vergoeding zien. Het zal mijn verloren jeugdjaren niet teruggeven, maar ik kan dan wel de dingen doen die ik de afgelopen acht jaar niet heb kunnen doen. Ik ben de helft van mijn tanden kwijt omdat het het goedkoopste was om ze te laten trekken”, zegt Aydin.
Mieke van Vliet, bestuurder FNV
Het is volgens Van Vliet goed dat er nu erkenning is dat het anders moet, maar de vakbondsbestuurder maakt zich zorgen over de uitvoerbaarheid ervan. “De situatie is nog steeds zo dat werknemers van de Belastingdienst niet aan de bel durven te trekken. Dat ligt aan de grote kloof tussen mensen op de werkvloer en leidinggevenden, bij wie het vaak ontbreekt aan vakkennis. Er is wat dat betreft echt nog altijd een cultuuromslag noodzakelijk.”
Volgens Van Vliet, die in het verleden onderzoek heeft gedaan naar werkomstandigheden en de cultuur binnen de Belastingdienst, is het ook van belang dat er binnen de wetgeving ruimte komt voor medewerkers zaken individueel te bekijken. “Als er ergens een bonnetje of een handtekening ontbreekt, dan moet er nu hard worden opgetreden. Het is beter als een behandelaar de handvatten heeft om ieder afzonderlijk geval te kunnen toetsen.”
Ook de ict-systemen binnen de Belastingdienst, waar veel gebruik wordt gemaakt van algoritmes, ziet Van Vliet als lastig obstakel. “Dat zijn algoritmes die niet meer terug te herleiden zijn. Discriminatie ligt dan op de loer, waardoor het wachten is op een volgend schandaal.”
RTL 15.01.2021 Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege de Toeslagenaffaire. Maar welke gevolgen heeft dit en komt het eigenlijk niet heel erg slecht uit, tijdens de coronacrisis? Politiek commentator Frits Wester legt uit wat de gevolgen zijn.
Frits, wat verandert er door het opstappen van het kabinet?
“Het klinkt wat gek, maar eigenlijk weinig tot niks. Normaal gesproken schrijft het kabinet na een val nieuwe verkiezingen uit, maar die staan toch al voor de deur op 17 maart. En hoewel het kabinet demissionair wordt, moet het gewoon de dingen blijven doen die nodig zijn. De stap is vooral symbolisch om collectief verantwoordelijkheid te nemen voor de alles wat in de toeslagenaffaire vreselijk is misgegaan in vele gelededingen van de overheid.”
Is het aftreden van het kabinet verstandig tijdens een grote crisis zoals corona?
“Voor de aanpak van de coronacrisis maakt het weinig uit. Ook na 17 maart zou het kabinet demissionair zijn en is het virus niet verdwenen. Ook dan zou het kabinet gedurende de kabinetsformatie maatregelen moeten blijven nemen. Dat het nu een paar weken eerder demissionair wordt, maakt dus voor die aanpak weinig tot geen verschil.”
Wat is de invloed van de val van het kabinet op de verkiezingen?
“Ik denk dat het weinig uit zal maken. Er zijn mensen die het aanbieden van het ontslag onnodig vinden, anderen zullen het juist respecteren. En Rutte, Hoekstra, Kaag en Seegers blijven gewoon lijsttrekker. Anders dan bij oppositiepartij PvdA waar Lodewijk Asscher is opgestapt.”
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Welke partij of partijen gaan hiervoor de prijs betalen?
“Lastig te zeggen. Het gaat hier om een collectieve verantwoordelijkheid voor alles wat misgegaan is. Het raakt tal van partijen die de afgelopen jaren geregeerd hebben en ook de Kamer als geheel. Het was de Tweede Kamer die een kerstboom vol toeslagenregelingen wilde en tegelijk aandrong op strenge fraudebestrijding. Kortom, het raakt iedereen.”
PvdA’er Asscher was al opgestapt, verdwijnen leden van het kabinet zoals Rutte en Hoekstra, nu ook definitief van het politieke toneel?
“Dat heeft vooral te maken met de PvdA zelf en de kritiek op Asscher. Hoewel Asscher de laatste tijd sterk was in het politieke debat, zag je dat maar niet terug in de peilingen. Hij leek, zeker na de zijn rol in de toeslagenaffaire en de manier waarop de PvdA-kiezers en -leden daarnaar keken, niet in staat om zijn partij uit het slop te trekken.
Bovendien steunde een derde van de PvdA-leden een motie van wantrouwen tegen Asscher waar dit weekend over gestemd zou worden. De andere lijsttrekkers hebben daar vrijwel geen last van. VVD-leden vinden niet dat Rutte daarom moet opstappen en ook CDA’ers vinden het onnodig dat Hoekstra opstapt.”
MSN 15.01.2021 Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege de Toeslagenaffaire. Maar welke gevolgen heeft dit en komt het eigenlijk niet heel erg slecht uit, tijdens de coronacrisis? Politiek commentator Frits Wester legt uit wat de gevolgen zijn.
Frits, wat verandert er door het opstappen van het kabinet?
“Het klinkt wat gek, maar eigenlijk weinig tot niks. Normaal gesproken schrijft het kabinet na een val nieuwe verkiezingen uit, maar die staan toch al voor de deur op 17 maart. En hoewel het kabinet demissionair wordt, moet het gewoon de dingen blijven doen die nodig zijn. De stap is vooral symbolisch om collectief verantwoordelijkheid te nemen voor de alles wat in de toeslagenaffaire vreselijk is misgegaan in vele gelededingen van de overheid.”
Is het aftreden van het kabinet verstandig tijdens een grote crisis zoals corona?
“Voor de aanpak van de coronacrisis maakt het weinig uit. Ook na 17 maart zou het kabinet demissionair zijn en is het virus niet verdwenen. Ook dan zou het kabinet gedurende de kabinetsformatie maatregelen moeten blijven nemen. Dat het nu een paar weken eerder demissionair wordt, maakt dus voor die aanpak weinig tot geen verschil.”
Wat is de invloed van de val van het kabinet op de verkiezingen?
“Ik denk dat het weinig uit zal maken. Er zijn mensen die het aanbieden van het ontslag onnodig vinden, anderen zullen het juist respecteren. En Rutte, Hoekstra, Kaag en Seegers blijven gewoon lijsttrekker. Anders dan bij oppositiepartij PvdA waar Lodewijk Asscher is opgestapt.”
Welke partij of partijen gaan hiervoor de prijs betalen?
“Lastig te zeggen. Het gaat hier om een collectieve verantwoordelijkheid voor alles wat misgegaan is. Het raakt tal van partijen die de afgelopen jaren geregeerd hebben en ook de Kamer als geheel. Het was de Tweede Kamer die een kerstboom vol toeslagenregelingen wilde en tegelijk aandrong op strenge fraudebestrijding. Kortom, het raakt iedereen.”
PvdA’er Asscher was al opgestapt, verdwijnen leden van het kabinet zoals Rutte en Hoekstra, nu ook definitief van het politieke toneel?
“Dat heeft vooral te maken met de PvdA zelf en de kritiek op Asscher. Hoewel Asscher de laatste tijd sterk was in het politieke debat, zag je dat maar niet terug in de peilingen. Hij leek, zeker na de zijn rol in de toeslagenaffaire en de manier waarop de PvdA-kiezers en -leden daarnaar keken, niet in staat om zijn partij uit het slop te trekken.
Bovendien steunde een derde van de PvdA-leden een motie van wantrouwen tegen Asscher waar dit weekend over gestemd zou worden. De andere lijsttrekkers hebben daar vrijwel geen last van. VVD-leden vinden niet dat Rutte daarom moet opstappen en ook CDA’ers vinden het onnodig dat Hoekstra opstapt.”
MSN 15.01.2021 De Tweede Kamer debatteert woensdag over het harde rapport van de commissie-Van Dam over de toeslagenaffaire. Ook als het kabinet vrijdag besluit af te treden, gaat dat debat gewoon door. De reactie op het rapport, waar het kabinet hoe dan ook vrijdag mee komt, wordt besproken.
Die inhoudelijke reactie gaat naar verwachting om de spelregels voor de manier waarop de overheid met burgers omgaat. Daarnaast moet de informatievoorziening van het kabinet worden verbeterd en komen er nogmaals excuses. Het systeem dat het toeslagenstelsel moet vervangen zal ook besproken worden.
Maar het kabinet hakt vrijdag ook een knoop door over zijn eigen lot. Mocht het kabinet collectief aftreden, dan zal het demissionaire kabinet alsnog in debat gaan met de Tweede Kamer. Kamerleden zijn uiterst kritisch op de rol van het kabinet in de toeslagenaffaire, maar ook de eigen rol van het parlement zal aan bod komen.
Een van mijn verre voorgangers als minister-president, Pieter Cort van der Linden, schreef ooit over de taak van de overheid: ‘[De staat] dringt de overmoedigen terug, beschermt de zwakken, verdeelt de risico’s, en stelt zich in het haastig gedrang aan allen tot gids.’
Dat is een hoge norm en het is duidelijk dat de overheid in het kinderopvangtoeslagdossier niet aan die norm heeft voldaan.
De rechtsstaat moet burgers beschermen tegen een almachtige overheid en dat is hier op een verschrikkelijke manier mis gegaan.
Het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag is snoeihard, maar fair.
Op alle niveaus, door het hele politiek-bestuurlijk-juridische systeem heen, zijn fouten gemaakt die ertoe hebben geleid dat duizenden ouders groot onrecht is aangedaan.
Maar de politieke verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk bij het zittende kabinet en nergens anders.
De afgelopen weken en dagen hebben we binnen het kabinet een aantal keren uitvoerig over het rapport gesproken.
Met als belangrijkste doel het opstellen van een gedegen inhoudelijke reactie op het rapport.
Een reactie die erop gericht is dat zoiets nooit meer op deze manier kan gebeuren.
Die reactie hebben we vandaag met elkaar afgerond en zullen we conform afspraak vandaag aan de Tweede Kamer aanbieden.
Daar hebben de ouders recht op.
De kabinetsreactie gaat natuurlijk over financiële compensatie aan de getroffen ouders – dat is nu het eerste dat goed geregeld moet worden.
En daar gaan we hoe dan ook mee door.
Maar natuurlijk is voor de toekomst meer nodig.
Want het kan en mag niet nog een keer zo verschrikkelijk misgaan.
Daarom moet er een heel nieuw toeslagensysteem komen, te beginnen met de kinderopvangtoeslag.
Signalen dat het ergens niet goed gaat, moeten veel sneller naar boven komen en veel sneller tot actie leiden.
En ook moet de informatievoorziening fundamenteel op de schop.
Zo zullen bijvoorbeeld voortaan de stukken die ten grondslag liggen aan een kabinetsbesluit openbaar worden gemaakt en wordt na elke ministerraad een besluitenlijst met toelichting gepubliceerd.
Vandaag was ook de vraag naar de politieke verantwoordelijkheid aan de orde.
We zijn eensgezind: als het hele systeem heeft gefaald, kan alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gedragen.
En dat heeft tot de conclusie geleid dat ik zojuist de Koning het ontslag heb aangeboden van het hele kabinet. En ik zal aansluitend aan deze persconferentie naar het paleis gaan om de Koning verder toelichting te geven.
Daarmee is het kabinet demissionair geworden
Eric Wiebes heeft, als voormalig staatssecretaris van Financiën, de persoonlijke afweging gemaakt dat hij niet demissionair doorgaat en per direct terugtreedt als minister van Economische Zaken en Klimaat.
Hij zal dit besluit zo meteen zelf toelichten.
Het is zijn beslissing, die ik respecteer.
Met zijn creatieve geest heeft Eric Wiebes vaak bijgedragen aan het oplossen van ingewikkelde vraagstukken.
We gaan hem missen.
De vraag is nu: wat betekent het aftreden van het kabinet concreet?
De verkiezingen staan gepland voor medio maart.
En van ons mag ondertussen worden verwacht dat we doen wat in nodig is in het landsbelang.
Dat doen we uiteraard in nauw overleg met, en verantwoording afleggend aan het parlement.
Tegen Nederland wil ik zeggen: onze strijd tegen het coronavirus gaat door.
Ons werk staat de komende maanden onverminderd in het teken van corona en het opvangen van de economische en maatschappelijke gevolgen door middel van alle bestaande en aangekondigde steunpakketten.
En tegen de getroffen ouders in de affaire rond de kinderopvangtoeslag wil ik dit zeggen: we zullen blijven werken aan snelle compensatie en aan de verbeteringen die nodig zijn voor de toekomst.
Met dit besluit van vandaag wil het kabinet recht doen aan al die ouders aan wie ongekend onrecht is aangedaan.
RO 15.01.2021 Het rapport ‘Ongekend onrecht’ toont een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid. Door een samenspel van harde regelgeving, vooringenomen handelen en vooral door geen gehoor te geven aan noodsignalen hebben tienduizenden ouders en kinderen hun leven zien veranderen in een moeras van ellende. Het kabinet biedt hier excuses voor aan, aan alle gedupeerde ouders en hun kinderen: dit had nooit mogen gebeuren.
Het kabinet neemt daarom een fors pakket maatregelen om de gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslag en hun kinderen sneller te helpen. Én om te voorkomen dat dit nog eens gebeurt. Dat staat in de kabinetsreactie op het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK), die de ministerraad vandaag aan de Kamer heeft aangeboden.
Het kabinet schrijft in zijn reactie:
‘Het rapport van de POK maakt pijnlijk duidelijk dat er veranderingen nodig zijn. In het systeem van toeslagen, bij de Belastingdienst, bij Toeslagen en bij de betrokken ministeries. Het rapport noodzaakt dat we kritisch kijken naar het functioneren van de hele overheid. Want we willen niet dat het nog een keer zo misgaat.’
Een nieuwe start voor ouders en kinderen
Het kabinet wil allereerst de gedupeerde ouders en hun kinderen sneller helpen. Alle ouders die gedupeerd zijn door de harde ‘alles of niets’-uitleg van de wet of door de buitensporige fraudejacht krijgen 30.000 euro uitbetaald. We voeren overleg met schuldeisers om met hen afspraken te maken dat het bedrag ook ten goede komt aan ouders en niet direct volledig verdwijnt in aflossing van schulden.
Daarnaast verruimt het kabinet de compensatieregeling en neemt het in samenwerking met gemeenten contact op met alle gedupeerde ouders om te kijken hoe zij geholpen kunnen worden met problemen die zijn ontstaan op het gebied van zorg, wonen, werken en schulden. Het kabinet bekijkt ook hoe het gedupeerde kinderen kan helpen een goede toekomst op te bouwen. Alles is erop gericht om de ouders en hun kinderen een nieuwe start in hun leven te bieden.
Het bestaande stelsel van toeslagen is onhoudbaar. Het vraagt heel veel van mensen die een toeslag nodig hebben en leidt tot onzekerheid over terugvorderingen en nabetalingen. Het brengt mensen in problemen. Het kabinet wil daarom zo snel mogelijk beginnen met de uitwerking van een nieuwe regeling voor kinderopvang, waarbij de verantwoordelijkheid voor de financiering niet langer bij de ouders ligt en de complexiteit wordt verminderd.
Later zullen ook de andere toeslagen volgen. Het hervormen van het stelsel duurt jaren. Het is belangrijk om tijdens een langjarige stelselhervorming ook oog te houden voor een goede uitvoering van het bestaande toeslagenstelsel.
Echt luisteren
Het rapport van ‘Ongekend onrecht’ maakt duidelijk dat de overheid beter moet luisteren naar kritische geluiden van bijvoorbeeld ouders, advocaten, media en toezichthouders. Noodkreten van gedupeerde ouders werden bij de kinderopvangtoeslag te lange tijd niet opgepakt.
Het kabinet wil dat alle delen van de Rijksoverheid signalen over mogelijke problemen sneller oppakken, onder meer door nog meer gebruik te maken van burgerpanels en door de band tussen beleidsmakers en de uitvoering verder te versterken. Ook komt er meer aandacht voor de controle of wetten en regels goed werken in de uitvoering en worden die als dat niet zo is aangepast.
De overheid gaat daarnaast op zoek naar regels die in de praktijk hard uitpakken en mensen in de knel kunnen brengen. Regels zijn vaak te moeilijk, waardoor mensen onbedoeld de fout in gaan. Een foutje maakt iemand nog geen fraudeur.
Menselijke maat
Tegelijkertijd moet de dienstverlening bij alle onderdelen van de overheid beter. De Belastingdienst en Toeslagen breidt dit jaar het aantal plekken uit waar mensen langs kunnen komen met vragen en hulp. Het kabinet trekt extra geld uit zodat alle uitvoeringsorganisaties mensen beter kunnen helpen. Daarbij geldt het principe: Er is geen verkeerde deur. Mensen worden altijd op een begrijpelijke manier geholpen en niet ‘van het kastje naar de muur’ gestuurd.
Transparant
De POK is zeer kritisch over de informatievoorziening door de overheid. Ouders wisten vaak niet waarom hun toeslag werd stopgezet en de Tweede Kamer had grote moeite om de juiste informatie te krijgen.
Het kabinet wil hier radicaal verandering in brengen. De stukken die ten grondslag liggen aan een besluit van bewindslieden worden actief openbaar gemaakt. Het kabinet zal ook transparanter zijn bij het openbaar maken van stukken die zijn gemaakt voor intern beraad. In stukken voor intern beraad die naar de Tweede Kamer worden gestuurd, zullen persoonlijke beleidsopvattingen niet worden weggelakt.
De minister-president zal op korte termijn de besluitenlijst van de ministerraad publiceren, op de dag van de vergadering. Later wordt daar ook een geannoteerde besluitenlijst aan toegevoegd.
Als eerste stap publiceert het kabinet vandaag alle stukken die aan de ondervragingscommissie zijn geleverd vandaag op de website http://informatiepuntkinderopvangtoeslag.rijksoverheid.nl. De informatie die gaat over de problemen met de kinderopvangtoeslag is niet gelakt, op enkele vertrouwelijke stukken na.
NOS 15.01.2021 Het hele toeslagensysteem moet op de schop, ambtenaren moeten zich bewuster worden van hun vooroordelen om discriminatie tegen te gaan en in wetten moet meer ruimte zijn om uitzonderingen te maken als burgers onevenredig hard getroffen worden door beleid. Dat stelt het kabinet in reactie op het vernietigende rapport over de kinderopvangtoeslagenaffaire.
Nadat het aftreden van het kabinet werd aangekondigd, werd de schriftelijke reactie van 26 pagina’s naar de Kamer gestuurd. Daarin staat wat er volgens het kabinet moet gebeuren om soortgelijke schandalen als de toeslagenaffaire in de toekomst te voorkomen.
Volgens demissionair premier Rutte is het in ieder geval nodig dat “signalen dat het misgaat veel sneller naar boven komen”, zo zei hij in de persconferentie waarin hij het kabinetsaftreden bekend maakte. Tijdens die persconferentie zei Rutte ook dat het demissionair worden van het kabinet geen gevolgen voor de compensatie van getroffen ouders. “We hebben twee prioriteiten: dat is corona en de afwikkeling van deze ingewikkelde kwestie.”
‘Nieuw systeem duurt jaren’
Zo moet het volledige systeem van toeslagen op de schop, staat in de brief van het kabinet: “Het duurt waarschijnlijk nog jaren voordat het toeslagenstelsel volledig is vervangen door een ander stelsel”.
Hoe die verandering er precies uit komt te zien, moet verder worden uitgewerkt, schrijft het demissionaire kabinet. In de tussentijd moet in ieder geval “het aantal mensen dat afhankelijk is van toeslagen verminderen”, aldus de schriftelijke reactie.
Rutte: ‘Er moet een heel nieuw toeslagensysteem komen’
In het geval van de kinderopvang moet het systeem sterk vereenvoudigd worden, vindt het kabinet. Bepaalde voorwaarden, zoals het inkomen van de ouders of het aantal uren kinderopvang dat is gebruikt, moeten vervallen.
Discriminatie en racisme
In de brief wordt ook ingegaan op het feit dat de Belastingdienst ouders met meerdere nationaliteiten als groter frauderisico zag. Volgens onder meer Kamerleden en advocaten was er daarmee sprake van institutioneel racisme van de overheid. In de brief zegt het kabinet daarover: “Het kabinet realiseert zich ten volle dat dit vertrouwen diep beschadigd is bij ouders die te maken hebben gehad met discriminatoire bejegening. Helaas moeten we constateren dat dit bij de fraudeaanpak bij Toeslagen aan de orde was.”
Als concreet punt om dat in de toekomst te voorkomen schrijft het kabinet dat ze ambtenaren trainingen willen geven om “meer inzicht te bieden in vooroordelen die, vaak onbewust, een rol spelen bij de uitvoering van hun werk”.
Rutte kondigde aan dat ouders bij wie is vastgesteld dat ze door de Belastingdienst gediscrimineerd zijn, in aanmerking komen voor een extra schadevergoeding. Ook wil hij dat er een staatscommissie komt die onderzoek doet naar discriminatie en racisme door de overheid.
Schadevergoeding niet vertraagd
Voor de kerst maakte het kabinet bekend de gedupeerden 30.000 euro uit te betalen. Dat loopt volgens Rutte geen vertraging op: “Alle gedupeerde ouders die zich voor 15 februari melden, krijgen voor 1 mei uitbetaald. Als ze recht hebben op meer, zullen ze dat ook krijgen.” Welke termijn daarvoor staat, kon de premier niet zeggen.
Het kabinet zegt met schuldeisers van de gedupeerde ouders in overleg te zijn. Daarmee moet voorkomen worden dat het bedrag dat de overheid ter compensatie uitkeert gelijk in de zakken van de schuldeisers verdwijnt, staat in de brief. ”
Rutte liet niet alleen weten dat de ouders gecompenseerd moeten worden, maar ook dat het informeren van de Tweede Kamer beter moet. Critici verweten de premier in de toeslagenaffaire de ‘Rutte-doctrine’, waarmee hij zou pogen vooral zo min mogelijk informatie over hoe een besluit tot stand is gekomen naar de Kamer te sturen.
Daar komt verandering in, kondigde Rutte aan. Concreet betekent het dat er elke vrijdag na de ministerraad een lijst van besluiten gepubliceerd zal worden.
Ook zullen de documenten openbaar gemaakt worden met de overwegingen die ten grondslag liggen aan de besluiten: “Aan de informatievoorziening naar de Kamer en naar journalisten zal iets fundamenteels veranderen”.
Een probleem is volgens het kabinet onder meer geweest dat er niet geluisterd is naar critici: “Bij de problemen met de kinderopvangtoeslag heeft de overheid de werking van de regeling in de praktijk onvoldoende in kaart gebracht. We zijn onvoldoende in staat gebleken om te luisteren naar signalen van ouders en uit de praktijk van hulpverleners en de rechtspraak.”
Ook dit wil het kabinet veranderen:
Een nieuwe wet moet een jaar na invoering getoetst worden: pakt het beleid wel uit zoals bedoeld?
Mensen moeten via de telefoon en op locatie makkelijker geholpen worden door de Belastingdienst.
Niet meer van het kastje naar de muur gestuurd worden. Als iemand een instantie belt met een vraag die niet voor die instantie is, zal die persoon geholpen worden om de juiste instantie te bereiken. “Er is geen verkeerde deur”, schrijft het kabinet.
In wetten moet meer “bevoegdheden met beoordelingsruimte en hardheidsclausules” komen. Vertaald: als een wet voor iemand onevenredig hard uitpakt, moeten instanties de mogelijkheid krijgen uitzonderingen te maken en “in het voordeel van de burger te beslissen.”
Er komt een betalingsregeling als “goedwillende burgers een betalingsachterstand oplopen”. Ook zegt het kabinet: “Een (kleine) fout mag nooit leiden tot het stempel fraudeur.”
NU 15.01.2021 Na het vernietigende rapport Ongekend Onrecht over de toeslagenaffaire en de daaropvolgende val van het kabinet-Rutte III wil het demissionaire kabinet de eerste stappen zetten naar een herstel van het aangedane leed. Er moet onder meer een ander toeslagensysteem komen en een overheid die niet discrimineert. Een overzicht van maatregelen die moeten voorkomen dat burgers als vijand van de overheid worden gezien.
“Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid”, die het kabinet vervult “met een diep gevoel van schaamte”. Met die woorden opent het kabinet de reactie op het vernietigende rapport over de kinderopvangtoeslagenaffaire. In de brief somt het kabinet de inzet die het de komende tijd wil leveren om herhaling te voorkomen.
De plannen in het kort;
Contact met overheid moet toegankelijker worden
Meer openheid in besluitvorming en snellere signalering van fouten
Een nieuw toeslagensysteem opzetten
Discriminatie door de overheid tegenaan
Getroffen ouders compenseren
Compensatie voor gedupeerde ouders
Voor het inmiddels demissionaire kabinet heeft het compenseren van de ouders die getroffen werden door de toeslagenaffaire “de hoogste prioriteit”.
Eerder werd bekend dat de getroffen ouders alvast 30.000 euro krijgen om de ergste noden te verlichten. Dossiers van ouders die recht hebben op een hogere schadevergoeding daarbovenop worden nog behandeld.
Ook gaat het kabinet in gesprek met schuldeisers om ervoor te zorgen dat dat geld niet meteen aan hen moet worden betaald.
Rutte zei al dat degenen die zich voor 15 februari aanmelden voor terugbetaling, het geld voor 1 mei ontvangen.
Een ander systeem van toeslagen
Naast het compenseren van de ouders moet het toeslagensysteem waarbij eerst voorschotten worden uitgekeerd en achteraf worden gecontroleerd, volledig op de schop. “Doorgaan zoals in het verleden kan niet meer”, schrijft Rutte.
Het kabinet vindt dat de financiering van kinderopvang niet meer bij ouders moet liggen en de voorwaarden om in aanmerking te komen simpeler moeten. Dit voornemen is niet nieuw, want premier Rutte zei een jaar geleden al dat hij van het toeslagensysteem af wil en alternatieven zou voorbereiden. Hij schrijft vrijdag in de brief dat het kabinet “zo snel mogelijk” wil starten met de uitwerking van een nieuw systeem. Het kan echter nog jaren duren voordat het toeslagensysteem volledig is vervangen door een nieuw stelsel, staat in de brief.
Korte metten maken met discriminatie
Bij de ontspoorde fraudejacht van de Belastingdienst werden mensen met een dubbele nationaliteit strenger gecontroleerd door de fiscus en werden zij vaker onderworpen aan de onrechtmatige boetes en terugvorderingen.
Ook maakten ambtenaren zich schuldig aan discriminerend taalgebruik. “Het kabinet is zich er ten volle bewust van dat dit vertrouwen diep beschadigd is bij ouders die te maken hebben gehad met discriminatoire bejegening.”
Met het verwijderen van het gebruik van dubbele nationaliteiten in het opstellen van de zogenoemde risicoprofielen wil het kabinet herhaling voorkomen. “Het voorkomen van discriminatie en ongeoorloofd gebruik van gegevens zoals nationaliteit is niet alleen een kwestie van data verwijderen.”
In de brief wordt een situatie bij de overheid geschetst waar ambtenaren onvoldoende bewust zijn van discriminerend gedrag. Volgens het kabinet zijn trainingen nodig om ambtenaren bewust te maken dat de inzet van tweede nationaliteiten zonder concrete verdenkingen “discriminerende aspecten” met zich meedraagt.
Medewerkers bij de Belastingdienst en Toeslagen moeten getraind worden om verantwoord met persoonsgegevens om te gaan. Dialoogsessies zijn nodig om ambtenaren duidelijk te maken “wat rechtsstatelijk handelen in de dagelijkse werkpraktijk binnen alle lagen van de organisatie betekent”.
Gedupeerde ouders die door de Belastingdienst zijn gediscrimineerd krijgen een extra schadevergoeding en er komt een Staatscommissie Discriminatie en Racisme.
Rutte: ‘Discriminatie absoluut onacceptabel in een rechtsstaat’
Sneller signaleren van fouten
“Mensen mogen uiteindelijk niet de dupe worden van fouten van de overheid”, staat in de plannen van het kabinet. “We zijn onvoldoende in staat gebleken om te luisteren naar signalen van ouders, en uit de praktijk van hulpverleners en de rechtspraak. Ook de waarschuwing van de Nationale ombudsman die het toeslagenprobleem in 2017 meldde is onterecht genegeerd.”
Het kabinet hoopt dat er met een nauwere samenwerking tussen verschillende ministeries beter wordt opgetreden. Ook andere “uitvoeringsorganisaties” van de overheid moeten nauwer gaan samenwerken met beleidsmakers en ministers.
Transparantie in besluitvorming
Het kabinet is voornemens de Tweede Kamer beter te informeren. Het is Kamerleden die de misstanden bij de Belastingdienst wilden controleren bij tijd en wijle onmogelijk gemaakt hun werk goed te kunnen uitvoeren door het weglekken van informatie en achterhouden van dossiers. Deze praktijk is de ‘Rutte-doctrine’ gaan heten; een praktijk waarbij de premier informatie achterhield over hoe een besluit tot stand is gekomen.
Critici menen dat dit indruist tegen het grondwettelijk informatierecht van de Tweede Kamer.
Het kabinet wil dat nu duidelijker wordt hoe besluiten tot stand zijn gekomen. “Persoonlijke beleidsopvattingen” zijn voortaan geen grond meer om informatie niet te delen. Er zullen meer stukken openbaar worden gemaakt en het wordt voor de Kamer mogelijk om zich door ambtenaren in technische briefings te laten informeren.
Mark Rutte fietst weg bij Paleis Huis ten Bosch, waar hij de koning het ontslag van het kabinet heeft aangeboden.Foto: ANP
Contact met overheid moet makkelijker worden
Daarnaast moet het voor mensen makkelijker worden om bij overheidsinstanties iemand “van vlees en bloed” te kunnen spreken, in plaatst van klachten of problemen digitaal te melden.
Ook hier waarschuwde de Nationale ombudsman voor in 2017, toen uit een rapport bleek dat burgers in het digitale doolhof van de overheid vastliepen.
De overheid moet toegankelijker worden, schrijft premier Mark Rutte nu. Het kabinet wil met loketten komen waar mensen met vragen heen kunnen. “Als mensen daarin vastlopen of in de knel komen, moet er een medewerker zijn met kennis van zaken die hen te woord staat en verder helpt.”
NU 15.01.2021 Er komt een nieuw toeslagensysteem dat moet voorkomen dat iets als de toeslagenaffaire opnieuw kan voorkomen. Daarnaast worden besluiten die het kabinet neemt in de toekomst transparanter. Dat heeft demissionair premier Mark Rutte vrijdagmiddag bekendgemaakt, kort na de val van het kabinet.
“Het kan en mag niet nog een keer zo verschrikkelijk misgaan. Daarom moet er een heel nieuw toeslagensysteem komen”, zei Rutte.
Als eerste moet er volgens hem een nieuw systeem komen voor de kinderopvangtoeslag. “Signalen dat het niet goed gaat moeten veel sneller naar boven komen”, aldus Rutte.
Ouders die getroffen zijn door de toeslagenaffaire en zich voor 15 februari melden krijgen voor 1 mei een eerste compensatiebedrag van 30.000 euro.
Daarnaast worden stukken die ten grondslag liggen aan kabinetsbesluiten voortaan altijd gepubliceerd. Na afloop van elke ministerraad wordt een besluitenlijst gepubliceerd.
Rutte maakte ook bekend dat er een staatscommissie Discriminatie en Racisme komt die moet voorkomen dat er etnisch geprofileerd wordt bij bijvoorbeeld de controle of mensen terecht toeslag krijgen.
Belangrijkste punten uit Ruttes verklaring over aftreden kabinet
Ouders jaren onterecht als fraudeur aangemerkt
Het besluit tot meer openheid over het kabinetsbeleid maakt deel uit van het maatregelenpakket naar aanleiding van de toeslagenaffaire. In die zaak werd de Tweede Kamer vaak niet goed genoeg geïnformeerd.
De Belastingdienst merkte jarenlang duizenden ouders die kinderopvangtoeslag kregen onterecht als fraudeur aan.
Zodra ontvangers van toeslagen maar een kleine fout maakten, moesten ze alle verkregen toeslag terugbetalen.
Omdat de fiscus ervan uitging dat dit opzettelijk gebeurde, was een betalingsregeling niet mogelijk. Daarnaast werd soms beslag gelegd op auto’s of moesten slachtoffers hun woning gedwongen verkopen. Door het handelen van de Belastingdienst raakten mensen in de schulden en liepen huwelijken stuk.
Telegraaf 15.01.2021 Sneller en royaler de toeslagouders compenseren, het toeslagenstelsel nu eindelijk op de schop nemen en veel meer informatie naar de Tweede Kamer sturen. Met dat recept wil het opgestapte kabinet de schade die de toeslagenaffaire heeft veroorzaakt repareren en voorkomen dat zo’n groot drama nog een keer gebeurt.
De eerste stap die het kabinet al voor de kerst zette is het ruimer compenseren van de toeslagenouders. Alle gedupeerden krijgen sowieso 30.000 euro. Wie recht heeft op meer, krijgt meer. Wie eigenlijk te veel heeft gekregen, hoeft niks terug te betalen. Daarnaast wordt de samenwerking met gemeenten gezocht om ook de andere schade van ouders te verzachten, bijvoorbeeld als zij uit huis zijn gezet, hun baan kwijt zijn geraakt of grote schulden hebben opgebouwd.
Daarnaast moet het toeslagenstelsel, dat eigenlijk nooit naar behoren heeft gewerkt, op de schop. Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) presenteerde onlangs al een aantal opties om dat voor elkaar te krijgen, en de meeste politieke partijen hebben er ook plannen voor. Dat moet na de verkiezingen op de formatietafel zijn beslag krijgen.
Er gaat ook ’extra geld’, hoeveel staat nog niet in de eerste kabinetsreactie, naar de uitvoeringsorganisaties om ’mensen beter te kunnen helpen’. Bij de Belastingdienst komen er dit jaar meer plekken waar mensen langs kunnen komen met vragen en hulpverzoeken.
En op het grote kritiekpunt vanuit de Kamer, de slechte informatievoorziening, komt er ook verandering. Het kabinet zegt in het vervolg besluiten uit de ministerraad meteen te publiceren. En als er een besluit wordt genomen, gaan ook alle stukken daar aan bij hebben gedragen naar buiten, zonder dat er kwistig in is gelakt.
NU 15.01.2021 De toeslagenaffaire bleek een te grote smet op het blazoen van het kabinet-Rutte III, dat vrijdag het ontslag heeft aangeboden. Met het motto ‘Vertrouwen in de toekomst’ ging het kabinet aan de slag, maar nu moet het nét voor de finishlijn de stekker eruit trekken.
Na de verkiezingen in maart 2017 was al snel duidelijk dat de kern gevormd zou worden door VVD, CDA en D66, maar die beschikten niet over een meerderheid.
De langste formatie ooit in de Nederlandse geschiedenis volgde. Geprobeerd werd GroenLinks erbij te betrekken om een meerderheid te vormen. Toen dit stukliep, vooral vanwege verschillende standpunten over migratie, kwam de ChristenUnie in beeld.
Een krappe meerderheid ontstond uiteindelijk 225 dagen later en leidde uiteindelijk tot ambitieus te noemen plannen. En de deur voor de coalitie werd “op een ruime kier gezet”, zo meldde premier Mark Rutte.
Op het Malieveld werd ontevredenheid zichtbaar
Rutte III was het kabinet dat, tien jaar nadat er voor het eerst over gesproken werd, met een vernieuwing van het pensioenstelsel kwam. Ook werden meters gemaakt op het gebied van het tegengaan van klimaatverandering én maakte het kabinet een einde aan tientallen jaren van gaswinning in Groningen.
Maar ook was Rutte III het kabinet dat zichtbaar worstelde met andere grote onderwerpen zoals het stikstofdossier, de Moria-deal, het wel of toch niet afschaffen van de dividendbelasting en het kinderpardon.
Het Malieveld leek in de afgelopen jaren steeds ‘volgeboekt’. Zorgmedewerkers, leraren, ‘klimaatspijbelaars’ en natuurlijk de boeren voelden zich genoodzaakt hun onvrede te uiten op het grasveld in de hofstad.
Terwijl de hoofdpijndossiers door een welwillend kabinet werden opgepakt, verdwenen bekende gezichten in de politiek van het toneel. Voor sommigen, gold dat hun positie onhoudbaar was geworden. Dat was het geval bij staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (na gegoochel met cijfers over criminaliteit onder asielzoekers), buitenlandminister Halbe Zijlstra (die loog over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst met Russische president Vladimir Poetin) en staatssecretaris van Financiën Menno Snel (de eerste pion die omviel vanwege de toeslagenaffaire).
Coronacrisis kwam als onvoorzienbare, grootste opgave
De coronacrisis zal uiteindelijk het grootste dossier zijn waar Rutte III om herinnerd zal worden. De premier zag zich tweemaal genoodzaakt op strenge toon het land toe te spreken. Ongekend voor Nederland in vredestijd.
De crisis vergde veel van het kabinet, zo bleek ook uit het opstappen van minister van Medische Zorg Bruno Bruins. Hij vertrok op 19 maart nadat hij onwel raakte vanwege oververmoeidheid.
“Het bestrijden van deze coronacrisis vergt topsport van het hoogste niveau. En ik heb moeten constateren dat mijn lichaam dat wegens oververmoeidheid op dit moment niet meer aankan”, zei Bruins bij zijn vertrek. Het coronadossier kwam uiteindelijk terecht bij minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid).
Roep om vertrek klonk steeds luider
Terwijl het kabinet volop bezig was met het hoofd bieden aan de oplopende besmettingen en de zorgen om de Britse coronavariant, begon de roep om het indienen van ontslag de laatste tijd steeds luider te klinken.
Vrijdag is gebleken dat de toeslagenaffaire niet alleen voor individuen, maar uiteindelijk voor het hele kabinet een te grote blamage was om de eindstreep nog te halen.
NOS 15.01.2021 Grondbeginselen van de rechtsstaat die geschonden werden en ouders die ongekend onrecht werd aangedaan. De conclusies van de parlementaire onderzoekscommissie logen er december vorig jaar niet om.
Vandaag, vier weken later, treedt het kabinet af. “Het is verschrikkelijk misgegaan”, aldus premier Rutte . De politiek moet volgens Rutte nu gaan werken aan veranderingen van de systemen én de informatievoorziening om te zorgen dat “zoiets nooit meer kan gebeuren”. Een terugblik van hoe het wel gebeurde.
Het is de zomer van 2019 en CDA-Kamerlid Omtzigt is het helemaal zat. Al tijden bijt hij zich vast in wat hij ziet als een van de ernstigste misstanden binnen de overheid: ouders die toeslagen aanvragen en onterecht als fraudeurs zijn aangemerkt.
Onthullingen van Trouw en RTL Nieuws hebben de zaak aan het rollen gebracht. Ouders worden op vreemde gronden keihard aangepakt, komen in geldproblemen, verliezen hun baan of belanden in een echtscheiding. “Dit kan toch niet waar zijn?”, denkt Omtzigt. Maar wat hij ook doet of vraagt, hij komt geen stap verder. Dossiers worden niet openbaar, vragen niet beantwoord. Premier Rutte moet zich met de kwestie gaan bemoeien, vindt hij, om zo snel mogelijk een einde aan de ellende te maken.
Een jaar later. Staatssecretaris Snel is opgestapt en twee opvolgers (Van Huffelen en Vijlbrief) zijn aangesteld om orde op zaken te stellen. Maar de chaos is nog allerminst opgelost. De commissie-Donner heeft in maart geoordeeld dat er ruimhartig gecompenseerd moet worden. “Ouders hadden geen enkele kans om te ontsnappen”, oordeelt Donner. Maar na een reeks Kamerdebatten en toezeggingen is een oplossing nog steeds nauwelijks in zicht. Ook komen door Kamerleden gevraagde stukken maar niet boven tafel.
Het is juni 2020, de Kamer behandelt een compensatiewet. Na twee dagen debatteren blijkt ’s avonds laat dat opnieuw een memo is achtergehouden en niet naar de commissie-Donner is gegaan die de zaak onderzocht. Zowel Omtzigt als SP-Kamerlid Leijten, die zich eveneens al jaren inzet om de waarheid boven tafel te krijgen, ontploft. Leijten zegt dat haar “schoenen uitvallen”, Omtzigt zegt “witheet” te zijn.
“Wat voor werk ben ik aan het doen? Moet ik detective worden?”, vraagt hij zich hardop af. Hoe kunnen Kamerleden hun werk doen als stukken worden achtergehouden of informatie wordt weggelakt? Ook de Kamervoorzitter beseft hoe pijnlijk het is.
Nog een paar maanden later: 17 december 2020. Ministers, ambtenaren, de Tweede Kamer en zelfs rechters krijgen ervan langs in het snoeiharde rapport van de Kamercommissie, die een paar weken lang verhoren afnam om in kaart te brengen wat er nu misging.
Tijdens die verhoren zeggen ambtenaren en ministers “buikpijn” van dingen gehad te hebben, het vaak ook “hard” gevonden te hebben. Dat het ‘alles-of-nietsbeleid’ was dat voor de terugvorderingen had gezorgd. Ambtenaren van Financiën wezen naar Sociale Zaken en vice versa.
Maar wie was uiteindelijk schuldig? De commissie oordeelt dat alle onderdelen van de staat bij zichzelf te rade moeten gaan. Ouders is “ongekend onrecht” aangedaan, en de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden.
Ouders durven er nauwelijks meer op te hopen dat ze gecompenseerd worden. Een paar dagen na het verschijnen van het rapport maakt staatssecretaris Van Huffelen bekend dat de gedupeerden allemaal in elk geval 30.000 euro krijgen.
De Kamercommissie oordeelt snoeihard en spreekt van ongekend onrecht.
Na diverse Catshuisoverleggen komt het kabinet vandaag met de conclusie dat voor alles wat er gebeurd is maar één passend antwoord bestaat: collectief aftreden. Waren er eerder deze week nog intern verschillende opvattingen over hoe verder, zeker na de verklaring van PvdA-leider Asscher gisteren leek er geen andere uitkomst meer mogelijk. Nog steeds zijn lang niet alle ouders gecompenseerd, maar daar wil het demissionaire kabinet mee verder.
Andere wapenfeiten Rutte III
Het derde kabinet van Rutte zal ook de geschiedenisboeken ingaan als het kabinet dat het raadgevend referendum afschafte en het generaal pardon verruimde. Een kabinet dat een einde maakte aan de gaswinning in Groningen, excuses maakte voor hoe mensen decennialang de dupe werden van die gaswinningen, en een begin maakte met de schadevergoedingen. Een kabinet dat regeerde in de periode dat de aanval op het Iraakse Hawija aan het licht kwam, waarbij zeventig burgerdoden vielen en waar nog een onderzoek naar loopt.
Een kabinet ook dat een klimaatakkoord sloot met een groot aantal maatschappelijke organisaties, na jaren van moeizame onderhandelingen een pensioenakkoord bereikte met bonden en werkgevers, en dat zich door de stikstof- en PFAS-problematiek worstelde.
De maximumsnelheid op snelwegen omlaag bracht en uitkoopregelingen voor boeren opstartte, maar nog niet met definitieve oplossingen was gekomen toen de coronacrisis ineens daar was.
Rutte III moest gaan crisisbesturen en deed met harde lockdownmaatregelen het land op slot. Het kabinet investeerde miljarden om bedrijven, zelfstandigen en KLM op de been te houden. Het moest alles op alles zetten om een zwart scenario in de ziekenhuizen te voorkomen.
En ondertussen kreeg het veel kritiek op een corona-app die niet van de grond kwam, testbeleid dat langzaam op gang kwam en een vaccinatiestrategie die in landen om ons heen voortvarender leek. Premier Rutte deed deze week nog een oproep aan partijen in de Kamer om een avondklok, als uiterste noodmaatregel tegen het coronavirus, niet te blokkeren.
Rutte en zijn ministers gaan tot de verkiezingen demissionair door ANP
Bovenal wordt Ruttes derde kabinet nu toch het kabinet dat verantwoordelijkheid neemt voor fouten -ook begaan onder eerdere kabinetten- tegen burgers die onterecht als fraudeurs in de hoek werden gezet en waardoor veel financiële en psychische problemen zijn veroorzaakt.
Waar Asscher gisteren wél helemaal opstapte, en Wiebes vandaag, heeft Rutte niet overwogen om op te stappen als lijsttrekker. Dat is in eerste instantie aan de partij, daar heeft hij vertrouwen in, en dan aan de kiezer, zegt Rutte.
Politiek verslaggever Wilma Borgman denkt dat de stap van vandaag de meest zekere manier was voor Rutte om als lijsttrekker van de VVD nog een keer voor het premierschap te gaan. “Hij is tot de conclusie gekomen dat nu een groot gebaar maken de enige optie is. Hij kan dan in de verkiezingscampagne zeggen dat hij erkent dat er grote fouten zijn gemaakt en dat hij daar verantwoordelijkheid voor heeft genomen.
Als het kabinet was blijven zitten, hadden ze het verwijt gekregen ‘plucheplakkers’ te zijn. Rutte gaat nu als demissionair premier naar de kiezers om opnieuw vertrouwen te vragen, Als hij weer de grootste wordt kan hij met een sterker mandaat opnieuw aan een aantal jaar leiderschap beginnen.”
NU 15.01.2021 Het kabinet-Rutte III besloot na lang beraad om af te treden naar aanleiding van het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire. Daarmee kwam de beslissing om voor een keiharde aanpak van fraude te kiezen jaren later als een boemerang terug. NU.nl zet de belangrijkste feiten op een rijtje.
28 mei 2013: Antifraudeteam wordt gevormd
Het Managementteam Fraude wordt opgericht. Het team moet fraude met toeslagen, waaronder de kinderopvangtoeslag, zoveel mogelijk bestrijden. Het team wordt gevormd op aandringen van de Tweede Kamer, dat voorstander van een hardere aanpak is na bekendwording van de zogenoemde Bulgarenfraude: Bulgaren vestigden zich korte tijd in Nederland om uitkeringen op te strijken, om daarna snel weer uit Nederland te verdwijnen.
Een maand later is ook de Ministeriële Commissie Aanpak Fraude opgericht, onder leiding van premier Mark Rutte.
April 2014: Belastingdienst merkt 317 ouders aan als fraudeurs
De Belastingdienst merkt 317 ouders die gebruikmaakten van gastouderbureau Dadim in Eindhoven aan als fraudeurs. Dit ondanks een eerdere uitspraak van de rechtbank, waarin werd gesteld dat van misbruik geen sprake was bij het bureau. Ook in de tussentijd is geen bewijs voor fraude door deze ouders gevonden.
In de loop der jaren worden ook enkele tienduizenden anderen om diverse redenen onterecht als toeslagfraudeur bestempeld. Het kan gaan om zeer kleine vergissingen, zoals het niet aanleveren van een bonnetje. Als de burgers eenmaal als fraudeurs worden aangemerkt, worden hun toeslagen stopgezet en moeten ze tienduizenden euro’s aan reeds ontvangen toeslagen ineens terugbetalen. Voor een betalingsregeling komen ze niet in aanmerking, doordat ze als fraudeur te boek staan.
Velen kunnen zo’n bedrag niet ophoesten, waardoor ze in grote financiële problemen komen. Ook op persoonlijk vlak hebben de gedupeerden eronder te lijden; zo verliezen sommigen hun huis of hun baan en lopen huwelijken stuk.
9 augustus 2017: Nationale ombudsman is kritisch op fraudeaanpak
De Nationale ombudsman komt met een rapport waarin felle kritiek wordt geleverd op de harde aanpak van de Belastingdienst. Twee jaar later uit ook een adviescommissie onder leiding van oud-minister Piet Hein Donner in een rapport kritiek op de handelswijze in deze affaire.
4 september 2018: Media berichten over afwijzen bezwaren gedupeerde ouders
RTL Nieuws en dagblad Trouw berichten over de strenge aanpak van de Belastingdienst bij de bestrijding van toeslagenfraude. Hierdoor begint het balletje echt te rollen.
18 december 2019: Staatssecretaris Snel van Financiën stapt op
Staatssecretaris van Financiën Menno Snel (D66) stapt op. Hij overleefde een eerdere motie van wantrouwen, maar kreeg korte tijd later alsnog veel kritiek. Gedupeerde ouders ontvingen wel de dossiers die de Belastingdienst over hen had bijgehouden, maar daarin was een aanzienlijk deel van de informatie onleesbaar gemaakt. Dat leidde tot een nieuwe golf van kritiek, waardoor Snel opstapte. Hij wordt opgevolgd door partijgenoot Alexandra van Huffelen.
19 mei 2020: Hoekstra doet aangifte tegen Belastingdienst
Minister van Financiën Wopke Hoekstra doet aangifte tegen de Belastingdienst. Bij het Openbaar Ministerie waren eerder al vijf andere aangiftes tegen de dienst binnengekomen. Ook geeft de Belastingdienst toe gebruik te maken van etnisch profileren. Daardoor werden mensen met een dubbele nationaliteit strenger gecontroleerd dan anderen.
November 2020: Commissie ondervraagt betrokken politici en ambtenaren
Een parlementaire commissie ondervraagt diverse betrokkenen over hun rol in de toeslagenaffaire. Onder anderen Rutte, Hoekstra, Snel, Lodewijk Asscher (ex-minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Eric Wiebes (voormalig staatssecretaris van Financiën) en Tamara van Ark (oud-staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) verschijnen voor de commissie. Ook ambtenaren worden aan de tand gevoeld.
17 december 2020: Vernietigend rapport van commissie
De commissie komt met haar eindrapport Ongekend onrecht. Daarin wordt veel kritiek geuit, zowel op kabinetsleden en Tweede Kamerleden als op het ministerie van Financiën en de Belastingdienst. Ook de rechtspraak krijgt ervan langs.
De commissie vindt dat in de hele affaire de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden, dat er spijkerhard is opgetreden en dat ouders jarenlang geen schijn van kans hebben gehad. Ook de informatievoorziening vanuit de Belastingdienst richting de politiek, de commissie en de gedupeerden zou ondermaats zijn geweest.
“Daar kunnen we ons alleen maar voor schamen”, is de reactie van premier Rutte op het rapport. Kort na de verschijning ontstaat discussie of de betrokken politici al dan niet moeten opstappen.
22 december 2020: Schadevergoeding voor gedupeerden
Staatssecretaris Van Huffelen maakt bekend dat iedere gedupeerde een schadevergoeding van 30.000 euro krijgt, ongeacht de schade die ze hebben geleden. Sommigen komen mogelijk in aanmerking voor een hogere vergoeding.
7 januari 2021: OM besluit om betrokkenen niet te vervolgen
Het Openbaar Ministerie maakt bekend dat het niet overgaat tot strafrechtelijke vervolging vanwege de toeslagenaffaire. Vijf dagen later besluiten twintig gedupeerden om alsnog aangiftes in te dienen tegen diverse betrokken politici: Asscher, Hoekstra, Snel, Van Ark en Wiebes.
14 januari 2021: Asscher stapt op
Voormalig staatssecretaris van Financiën en huidig PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher maakt bekend dat hij niet de lijsttrekker zal zijn bij de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021. Hij vindt dat er te veel discussie rond hem is ontstaan vanwege zijn rol in het toeslagendrama. Hij stelt zich niet verkiesbaar voor de komende verkiezingen.
15 januari 2021: Kabinet dient ontslag in
Na meerdere keren te hebben overlegd over de reactie op het vernietigende rapport van eind vorig jaar, maakt het kabinet bekend collectief af te treden. Het gaat de laatste twee maanden als demissionair kabinet verder richting de Tweede Kamerverkiezingen.
NOS 15.01.2021 Het kabinet is gevallen. Wat betekent dat voor de aanpak van de coronacrisis en waarom treden er politici af, maar worden er geen ambtenaren ontslagen? Jullie stuurden ons jullie vragen over de val van het kabinet en politiek verslaggever Arjan Noorlander beantwoordde die vanmiddag in een Q&A. Hieronder kun je de belangrijkste vragen nog eens teruglezen en terugzien.
Wat heeft het voor zin om het kabinet twee maanden voor de verkiezingen nog te laten vallen? Is dat niet alleen symboolpolitiek?
Volgens Noorlander is dat deels waar. “Het is symboliek, maar symboliek is ook wel echt belangrijk in de politiek. Die symboliek betekent iets, namelijk dat het kabinet en de politiek zich realiseren dat wat hier fout is gegaan, zo slecht is dat ze daar echt voor moeten aftreden. En het is ook een belangrijke waarschuwing voor de toekomst voor mensen die met vergelijkbare zaken geconfronteerd worden.”
Kan Rutte nog wel verder als lijsttrekker van de VVD?
Anderen trekken wel consequenties: Lodewijk Asscher is niet meer beschikbaar als lijsttrekker van de PvdA en minister Wiebes van Economische Zaken is afgetreden omdat hij zich “zwaar medeverantwoordelijk” voelt voor de toeslagenaffaire.
“Rutte doet dat heel nadrukkelijk niet”, zegt Noorlander. “Hij zegt ‘ik neem als minister-president de verantwoordelijkheid, in die zin treed ik nu af, maar ik blijf gewoon lijsttrekker van de VVD. Ik vind het belangrijk om te laten zien dat ik mijn eigen fouten de komende jaren kan herstellen, dat ik daar de beste voor ben en ik laat het aan de kiezer over of die mij opnieuw een kans geeft om een kabinet in te gaan of misschien zelfs wel weer premier te worden.'”
Wat schieten de ouders er nu eigenlijk mee op dat het kabinet aftreedt?
“Het antwoord daarop is eigenlijk heel simpel”, zegt Noorlander, “die schieten daar helemaal niks mee op. Behalve dan dat ze misschien een beetje genoegdoening voelen.”
Wat volgens Noorlander voor hen wel van belang is, is de brief van het kabinet waarin staat hoe het kabinet in de toekomst wil voorkomen dat dit soort dingen gebeuren en hoe ze de ouders die in de problemen zijn geraakt beter willen gaan helpen. Ze gaan proberen de getroffen gezinnen versneld te helpen. “Dat is dus eigenlijk de winst van vandaag”, aldus Noorlander.
Heeft het aftreden van het kabinet invloed op de corona-aanpak?
Veel mensen zijn bezorgd dat de aanpak van de coronacrisis in gevaar komt en dat is volgens Noorlander ook heel logisch, want nu de coalitie verbroken is kunnen partijen veel meer hun eigen koers gaan varen.
Een van de voorbeelden die vaak wordt genoemd is volgens Noorlander het instellen van een avondklok. Het kabinet wil daar serieus naar kijken, maar bekend is dat D66 tegen is. “Die hebben dat tot nu toe niet geblokkeerd omdat ze in het kabinet zaten, maar zoiets kan natuurlijk nu veranderen. Dus in die zin wordt het een hele spannende tijd.”
Waarom worden ambtenaren en de Belastingdienst niet aangepakt?
“Officieel is het zo dat als er fouten worden gemaakt door ambtenaren, politici daar de verantwoordelijkheid voor nemen”, legt Noorlander uit. “Maar voor veel mensen is dat niet genoeg, die vinden dat ambtenaren zo ver over de schreef zijn gegaan dat ze daar strafrechtelijk voor vervolgd zouden moeten worden.”
Het Openbaar Ministerie heeft daar op verzoek van het kabinet ook naar gekeken, maar heeft geoordeeld dat ambtenaren niet vervolgd kunnen worden als ze het beleid uitvoeren dat de wetgever heeft bedacht.
Daarom hebben de gedupeerde ouders nu zelf ook een zaak aangespannen tegen de overheid, politici en ambtenaren “omdat ze toch nog een keer uitgezocht willen hebben of er toch echt niet strafbare handelingen zijn gepleegd. En dat kan, want als ambtenaren echt strafbaar zijn geweest, kunnen ze ook gewoon veroordeeld worden.”
AD 15.01.2021 Geen enkel slachtoffer van de toeslagenaffaire heeft tot op heden 30.000 euro op hun rekening gestort gekregen. Het ministerie van Financiën bevestigt de berichten van letselschadejurist Orlando Kadir en SP-Kamerlid Renske Leijten, die niemand zeggen te kennen die de compensatie al heeft ontvangen.
,,Het klopt dat er nog geen geld is overgemaakt”, stelt de woordvoerster van staatssecretaris Alexandra van Huffelen. Ze wijst zij erop dat het ministerie nooit heeft beloofd dat mensen nu al hun compensatie zouden krijgen. ,,We hebben gezegd dat het in januari gebeurt, maar het is nog maar half januari.”
Voor de kerst beloofde staatssecretaris Van Huffelen 30.000 euro aan alle gedupeerden. De eerste uitbetalingen zouden zo snel mogelijk plaatsvinden. Uiterlijk 1 mei zou het geld op de rekening staan.
Van Huffelen hecht eraan dat het proces ‘zorgvuldig’ verloopt, stelt de woordvoerster. Dat kost even tijd. ,,We willen bijvoorbeeld zeker weten dat we het goede rekeningnummer hebben, want je wilt wel dat het geld bij de juiste mensen terechtkomt.” Volgens haar hebben ambtenaren de gehele kerstvakantie doorgewerkt om de processen ‘goed te organiseren’: ,,Geloof me, wij willen dit geld zo snel mogelijk bij de mensen krijgen.”
Puinhoop
Jurist Orlando Kadir trok vanochtend aan de bel. ,,Nog geen één van mijn cliënten heeft de compensatie ontvangen, ook geen voorschot”, zegt de letselschadejurist, die zich naar eigen zeggen al negen jaar over het dossier van de toeslagenaffaire buigt. Ook Renske Leijten, Kamerlid van de SP, kent nog geen ouders die het geld al bijgeschreven hebben kregen op hun rekening.
Kadir zegt cliënten te hebben bij wie de enveloppen van de Belastingdienst alweer in de bus vallen. Daarin zou staan dat bekeken wordt of de 30.000 euro überhaupt kan worden uitgekeerd. ,,Er wordt beterschap beloofd, maar dat is niet het geval.” Daarbij is volgens hem het bedrag van 30.000 euro voor velen niet genoeg na jaren van schulden. ,,Mensen hebben tien jaar lang in de schulden gezeten die oplopen van 130.000 tot 180.000 euro. En voor hen is de ellende nog steeds niet over. Het is een grote puinhoop.”
Gouden bergen
BOinK, de belangenbehartiger van ouders in de kinderopvang, waarschuwt intussen voor de agressieve benadering van letselschadeadvocaten die een graantje mee hopen te pikken. Tegen Hart van Nederlandzei voorzitter Gjalt Jellesma dat gedupeerden worden benaderd door advocaten die gouden bergen beloven, maar hen later ook een gepeperde rekening sturen. BOinK drukt ouders daarom op het hart om voorzichtig te zijn en nog een beetje geduld te hebben.
NU 15.01.2021 In een eerste reactie hebben drie advocaten die elk een groep ouders hebben bijgestaan in de toeslagenaffaire vrijdag namens hun cliënten laten weten dat ze blij zijn dat het kabinet valt. “Maar dit gaat over politieke verantwoordelijkheid. Nu de strafrechtelijke aansprakelijkheid nog”, zegt een van de advocaten, Vasco Groeneveld.
Groeneveld deed afgelopen dinsdag namens twintig gedupeerden in de toeslagenaffaire aangifte tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Volgens Groeneveld hebben zij zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf. “De inbreuk op de rechtsorde is te groot om het hierbij te laten”, aldus Groeneveld.
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend dat het de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen. Namens een van die ouders begon advocaat Sébas Diekstra zo’n procedure.
Diekstra zegt dat het aftreden van de verantwoordelijke bewindspersonen – hoewel aan de late kant – “de enige juiste beslissing is na alle ellende waar de overheid vele duizenden burgers in heeft gestort”.
Maar, voegt hij toe: “Slachtoffers hebben laten weten veel moeite te hebben met het feit dat de hoofdrolspelers in deze bizarre kwestie straks hun politieke carrière weer vrolijk kunnen vervolgen. Voornamelijk omdat zij zo ernstig hebben gefaald in het beschermen van onschuldige burgers.”
Belangrijkste punten uit Ruttes verklaring over aftreden kabinet
‘Focus moet nu naar de slachtoffers gaan’
Advocaat Eva González Pérez, die tientallen ouders bijstaat en als eerst aan de bel trok over de behandeling van ouders die toeslagen ontvingen, noemt de val van het kabinet “een eerste stap in de goede richting”. “Het besef van de ernst is er, dat zie ik nu. Maar we zijn er nog niet”, zei ze tegen de NOS.
Jurist Orlando Kadir, die bijna zeshonderd slachtoffers van de toeslagenaffaire bijstaat, liet vrijdag op NPO Radio 1 weten dat de focus nu naar de slachtoffers moet gaan en het onherstelbare leed dat hen is aangedaan.
Eerder zei hij overigens al dat nog géén van zijn cliënten de voor de Kerst door staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen beloofde 30.000 euro compensatie heeft ontvangen.
Het kabinet treedt af vanwege het snoeiharde rapport over de toeslagenaffaire. Het besluit viel tijdens de wekelijkse ministerraad vrijdag. Daar werd gesproken over de politieke gevolgen van de affaire, waar vele duizenden mensen het slachtoffer van zijn geworden.
Duizenden ouders werden onterecht bestempeld als fraudeur
De Belastingdienst heeft jarenlang duizenden ouders die kinderopvangtoeslag kregen onterecht als fraudeur aangemerkt.
Dat was het gevolg van een wet die was bedoeld om fraude met toeslagen hard aan te pakken en die ook nog eens – zoals nu blijkt – veel te hardvochtig werd toegepast. Zodra ontvangers van toeslagen maar een kleine fout maakten, moesten ze alle verkregen toeslag terugbetalen: een alles-of-nietsbenadering.
Dat gebeurde bijvoorbeeld al als de eigen bijdrage van de kinderopvangtoeslag niet volledig was betaald. Of dat nu wel of niet opzettelijk gebeurde, maakte niet uit. Dat betekende in de praktijk dat ouders die 10 euro te weinig hadden betaald een rekening van 10.000 euro kregen.
Omdat de Belastingdienst ervan uitging dat dit opzettelijk gebeurde, was een betalingsregeling niet mogelijk. De fiscus maakte daarbij gebruik van vergaande invorderingsmogelijkheden, zoals beslaglegging op auto’s of gedwongen woningverkoop.
AD 15.01.2021 Advocaat Vasco Groeneveld laat weten dat zijn cliënten blij zijn met het aftreden van het kabinet. Toch zijn de gedupeerden er hiermee nog niet. ,,Dat gaat over politieke verantwoordelijkheid. Nu de strafrechtelijke aansprakelijkheid nog.”
Groeneveld heeft afgelopen dinsdag namens twintig gedupeerden in de kindertoeslagaffaire aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Volgens Groeneveld hebben zij zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf. ,,De inbreuk op de rechtsorde is te groot om het hierbij te laten”, aldus Groeneveld.
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend dat het de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen. Namens een van die ouders begon advocaat Sébas Diekstra zo’n procedure.
Hij laat in eerste reactie weten dat het aftreden van de verantwoordelijke bewindspersonen – hoewel aan de late kant – ‘de enige juiste beslissing is na alle ellende waar de overheid vele duizenden burgers in heeft gestort’. Maar, voegt hij toe: ,,Slachtoffers hebben laten weten veel moeite te hebben met het feit dat de hoofdrolspelers in deze bizarre kwestie straks hun politieke carrière weer vrolijk kunnen vervolgen. Voornamelijk omdat zij zo ernstig hebben gefaald in het beschermen van onschuldige burgers.”
Advocaat Eva González Pérez, die tientallen ouders bijstaat en als eerste aan de bel trok over de behandeling van ouders die toeslagen ontvingen, noemt de val van het kabinet ‘een eerste stap in de goede richting’. ,,Het besef van de ernst is er, dat zie ik nu. Maar we zijn er nog niet”, zei ze tegen de NOS.
Jurist Orlando Kadir, die bijna zeshonderd slachtoffers van de toeslagenaffaire bijstaat, liet op Radio 1 weten dat de focus nu naar de slachtoffers moet gaan en het onherstelbare leed dat hen is aangedaan. Eerder zei hij overigens al dat nog géén van zijn cliënten de voor de kerst door staatssecretaris Van Huffelen beloofde 30.000 euro compensatie heeft ontvangen.
NOS 15.01.2021 Het kabinet-Rutte III is gevallen vanwege de toeslagenaffaire, waarbij duizenden mensen onterecht als fraudeur werden bestempeld en vaak tienduizenden euro’s aan kinderopvang moesten terugbetalen. Wat vinden de slachtoffers van het opstappen van het kabinet?
“Ik zit te huilen achter het stuur, ik ben zo blij”, reageert slachtoffer Kristie Rongen. “Dit is zó terecht, het had niet anders gemoeten dan dit.” Rongen kreeg een schuld van 92.000 euro en belandde in de schuldhulpverlening. “Ik heb 12 jaar in de ellende gezeten, het ergste voor mij was dat mijn dochtertje daar heel erg aan onderdoor ging. Zij wilde niet meer leven.”
Kristie Rongen EIGEN FOTO
Toch vindt ze dat demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hoekstra van Financiën niet opnieuw verkiesbaar moeten zijn. “Dat zou onrechtvaardig zijn. Ze hebben te veel kapot gemaakt en moeten echt weg, net als Lodewijk Asscher.”
Etnisch profileren
Ook Nazmiye Yigit-Karaduman vindt het goed dat het kabinet is opgestapt, maar wil dat demissionair premier Rutte niet meer verkiesbaar is. “Het ontslag is een bekentenis, maar hij heeft niet letterlijk schuld bekend. Nu kan hij gewoon door.” Yigit-Karaduman moest in 2013 binnen twee jaar 32.000 euro terugbetalen. Ze moest stoppen met werken om op haar dochter te passen en belandde in een burn-out.
Nazmiye Yigit-Karaduman EIGEN FOTO
Hoewel Yigit-Karaduman in Nederland is geboren, kwam ze in haar dossier van de Belastingdienst soms tegen dat ze Turkse was. “Er zat ook een racistische tekening in mijn dossier met iemand met grote lippen in een bootje. Het is voor het eerst dat ik me een buitenlander voelde. Daarom heb ik ook mede aangifte gedaan. Het etnisch profileren moet echt stoppen.”
Demissionair premier Rutte kondigde aan dat ouders bij wie is vastgesteld dat ze gediscrimineerd zijn, een extra schadevergoeding krijgen. Ook wil hij dat er een staatscommissie komt die onderzoek doet naar discriminatie en racisme door de overheid. Voor Yigit-Karaduman zou zo’n schadevergoeding welkom zijn, maar niet genoeg. “Ik ga geen nee zeggen tegen extra geld, maar het leed is niet in bedragen te schrijven.”
Gedupeerde ouder Nazan: ‘Rutte heeft niet al die incassokosten, geen BKR-registratie’
Jurist en gedupeerde Orlando Kadir, die 600 gezinnen bijstaat, is opgelucht dat het kabinet vertrekt. Maar ook hij zet vraagtekens bij de komende verkiezingen. “Hoe kunnen Rutte en Hoekstra nog lijsttrekker zijn? Voor je achterban is dit niet in alle eenvoud uit te leggen. Het is wrang en het klopt niet. We moeten naar een integer en oprecht kabinet.”
Kadir denkt dat bij zo’n 95 procent van de gezinnen nog steeds problemen spelen als gevolg van het schandaal. “Ik heb gisteravond nog tot laat gewerkt om een uithuiszetting te voorkomen. Een ander gezin had jarenlang geen brood voor kinderen, of ziektekosten konden niet worden betaald. Dat speelt allemaal nog steeds.”
NOS
Gedupeerde Tamara Hardenbol en haar toenmalige man kregen in 2013 te horen dat ze 18.000 euro moesten terugbetalen. Binnen twee jaar moest ze 900 euro per maand terugbetalen, omdat er anders beslag op haar loon zou worden gelegd.
“Ik sta dubbel in het aftreden van het kabinet”, geeft zij als reactie. “Áls een kabinet zou moeten vallen dan is het wel hierover. Maar we zitten ook in een coronacrisis, dus de vraag is wat wijsheid is. Het geeft wel erkenning voor wat er is gebeurd, dus uiteindelijk is het goed dat het kabinet valt.”
NOS
Advocate Eva Gonzáles Pérez ziet ook bij haar 40 cliënten een gemengd beeld. “Sommigen zien het als een vorm van gerechtigheid, maar de meesten willen brede compensatie, financieel en ook moreel”, zegt zij. “Ik heb cliënten die verdrietig zijn, anderen zijn boos. Het hangt af van waar ze in de rouwcurve zitten.”
Zelf bekijkt ze het aftreden van het kabinet vooral juridisch. “Ik focus mij op de slachtoffers en zij hebben niks aan het aftreden van het kabinet: het gaat uiteindelijk om degene die feitelijk hebben gehandeld. De politieke verantwoordelijkheid is wat anders dan de feitelijke verantwoordelijkheid. Er zijn nog vijfhonderd vragen van de Tweede Kamer te beantwoorden.”
30.000 euro voor gedupeerden
In december vorig jaar maakte staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) bekend dat alle gedupeerde ouders binnen vier maanden 30.000 euro belastingvrij krijgen uitgekeerd, zodat ze snel wat van de compensatie zien.
Het demissionair kabinet wil eind deze maand de eerste betalingen doen. De meeste gedupeerden hebben dus nog niets gekregen. Sommige ouders zijn wel al individueel gecompenseerd, zoals Kristie Rongen. “Het is voor mij nog altijd onduidelijk of ik recht heb op die die 30.000 euro, of dat ik dat al gekregen heb. Maar het is hoe dan ook een schijntje voor al het leed dat ik heb gelegen.”
AD 15.01.2021 Het keiharde toeslagenrapport treft ook de omstreden ‘Rutte-doctrine’. Na jarenlang weigeren, is minister-president en naamgever Mark Rutte om en worden er in het vervolg meer overheidsdocumenten openbaar gemaakt.
Tot frustratie van Kamerleden en journalisten weigerde het kabinet jarenlang memo’s en andere stukken die ten grondslag lagen aan wetsvoorstellen en kabinetsplannen openbaar te maken. Ook in de toeslagenaffaire was de informatievoorziening regelmatig een steen des aanstoots, waarover Rutte meermaals in de clinch lag met Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP). Documenten werden geweigerd of grote delen bleken te zijn zwartgelakt. Ook kwam het voor dat stukken alleen vertrouwelijk ter inzage werden gelegd, waardoor Kamerleden niks met de inhoud konden in het debat.
Waar de parlementariërs zich steeds beriepen op hun grondwettelijke recht op inlichtingen, verwees Rutte altijd naar de bepaling in de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Daarin staat dat ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ niet gedeeld hoeven te worden.
Rutte werd ervan beticht de wetgeving strenger toe te passen dan zijn voorgangers deden. Daarnaast staat zijn ministerie van Algemene Zaken erom bekend dat ambtenaren veelal mondeling communiceren en zo min mogelijk op papier zetten.
Volgens Rutte is dat voor zo’n klein ministerie als het zijne logisch, maar de praktijk van ‘geen sporen achterlaten’, heeft school gemaakt bij andere ministeries, bleek tijdens de openbare verhoren door de parlementaire ondervragingscommissie. Tijdens zijn verhoor werd Rutte stevig ondervraagd over de ‘Rutte-doctrine’.
Vlucht naar voren
In reactie op het keiharde rapport kiest Rutte nu de vlucht naar voren. Het kabinet gaat elk stuk dat aan de basis ligt van beleid actief openbaar maken. De premier erkent dat de informatievoorziening ‘radicaal anders’ zal moeten en dat er ook bij hem zelf sprake is van een ommezwaai. ,,Mijn denken is opgeschoven”, aldus Rutte.
Wel zegt hij nog in gesprek met de Kamer te willen over de randvoorwaarden van verdere openbaarheid. ,,Als je veel meer openbaar maakt dan we deden, dan moeten we wel zorgen dat we mensen heel houden. Ik denk dat we deze radicale stap moeten zetten, maar het is een gezamenlijke zoektocht dat we geen ambtenaren beschadigen.”
AD 15.01.2021 Het demissionaire kabinet trekt vanwege de toeslagenaffaire nog even flink de portemonnee. Alleen al de compensatie voor slachtoffers kost dit jaar 900 miljoen euro extra. Door extra uitgaven aan royalere informatieverstrekking en betere dienstverlening bedraagt het totale prijskaartje voor dit jaar 1,3 miljard euro.
De uitbreiding van de bestaande compensatieregeling loopt flink in de papieren, blijkt uit de financiële bijlage bij de kabinetsreactie op het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag. Voor de zomer werden de kosten daarvan nog begroot op ruim 500 miljoen euro.
Vlak voor kerst werd besloten dat ruim 20.000 ouders een bedrag van 30.000 euro tegemoet kunnen zien. Daardoor schieten de kosten omhoog: voor 2021 is 563 miljoen euro extra gereserveerd, daar komt nog 200 miljoen bij om getroffen kinderen toekomstperspectief te geven. Ook de uitvoeringskosten vallen 113 miljoen euro hoger uit dan geraamd.
Opvallend is dat het kabinet ook in 2022 nog verwacht 350 miljoen euro kwijt te zijn aan de compensatie. Daaruit blijkt dat men ervan uitgaat dat niet alle gedupeerden nog dit jaar worden gecompenseerd.
Ook tast het kabinet in de buidel om de dienstverlening te verbeteren. Nog dit jaar wordt het budget daarvoor verhoogd met 266 miljoen euro. Daarvan is het grootste deel (150 miljoen) bestemd voor gemeenten. In latere jaren nemen de totale uitgaven toe tot een half miljard euro op jaarbasis.
Daarnaast blijkt de belofte om de informatievoorziening te verbeteren verre van gratis. Het kabinet belooft meer documenten actief openbaar te gaan maken. Dat heeft wel een prijs: voor dit jaar gaat het om 161 miljoen euro extra. Dat bedrag loopt in latere jaren op tot meer dan 300 miljoen euro.
De Tweede Kamer moet nog wel instemmen met de extra uitgaven. Als het parlement groen licht geeft zal het volgende kabinet op jaarbasis 800 miljoen euro minder te besteden hebben dan eerder werd gedacht.
Telegraaf 15.01.2021 Het aftreden van kabinet-Rutte III was een val in slowmotion. De landing moest ook zacht zijn, om middenin een gigantische crisis niet te veel brokken te maken. Alleen minister Eric Wiebes (Economische Zaken) valt definitief weg.
’Het kan en mag niet nog een keer zo verschrikkelijk misgaan”, zegt Mark Rutte vrijdagmiddag over de toeslagenaffaire. Hij biedt daarom het ontslag aan van zijn derde kabinet. Zelf gaat hij intussen door als lijsttrekker van zijn VVD. Net als de huidige kabinetsleden Wopke Hoekstra (CDA) en Sigrid Kaag (D66). „Het is aan de kiezer om bij de verkiezingen te bepalen hoeveel zetels de partijen krijgen”, vindt Rutte.
De inmiddels demissionaire premier heeft zijn best gedaan om het kabinet zo rustig en gecoördineerd mogelijk te laten vallen. Overleg na overleg werkt het kabinet de afgelopen weken toe naar de conclusie die sinds deze week als onvermijdelijk wordt gezien. Maar de kiem voor de val is al veel eerder gelegd.
Parlementaire enquête
Want al voor de zomer gaat er een siddering over het Binnenhof als de Tweede Kamer voor een plan stemt om een parlementaire ondervraging over de toeslagenaffaire te organiseren. Die komt er door een handigheidje van GL-Kamerlid Bart Snels, die doorheeft dat de door SP gewenste parlementaire enquête nooit groen licht gaat krijgen van de coalitie.
Snels sleutelt daarom maanden aan een voorstel voor een parlementaire ondervraging waar de SP ook mee kan leven. En de coalitie kan na al het leed dat de ouders is aangedaan onmogelijk een voorstel weigeren om de zaak uit te zoeken. De Kamer gaat akkoord en vooral GL maakt haast om de verhoren op poten te zetten. Een politieke thriller kondigt zich aan, met in de hoofdrol politieke kopstukken die een paar maanden voor de verkiezingen onder ede met de billen bloot moeten.
Lodewijk Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher moet bij zijn verhoor in november diep door het stof voor zijn bijdrage als minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet. En minister Eric Wiebes (Economische Zaken) verlaat de zaal met gebogen hoofd, nadat de Kamer de VVD’er de oren heeft gewassen over zijn vorige positie als staatssecretaris van Financiën.
Het verslag van de ondervragingen slaat vlak voor de kerst in als een bom. Commissievoorzitter Chris van Dam zegt tijdens de verhoren steevast dat er geen conclusies zullen worden getrokken. Maar in het verslag waaiert het oordeel breeduit en krijgen kabinet, Kamer, uitvoeringsdiensten en rechtspraak er allemaal van langs.
Eric Wiebes
In Den Haag valt meteen te horen dat dit wel eens het einde van het kabinet kan betekenen. Een andere optie die wordt genoemd, is het vertrek van Wiebes. Het wordt allebei. Het kabinet valt, gaat demissionair verder, maar dan zonder de VVD-minister. Wiebes wil nu ’oplossingen en geen Haagse perikelen’ en dus stapt hij op. „Dan kunnen we dat politieke hoofdstuk overslaan.” Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) neemt zijn post voorlopig over, de VVD gaat nog op zoek naar een vervanger voor de komende maanden.
De kabinetsval en het vertrek van Wiebes volgen na weken waarin op rustig tempo is gesproken over de gevolgen van de toeslagaffaire. In die periode pakt ook de PvdA geregeld de schijnwerpers met intern gekonkel over de eigen leider Asscher, die zichzelf deze week uiteindelijk offert en daarmee de druk op het kabinet verhoogt om zijn voorbeeld te volgen.
Compensatie
Het kabinet besluit in Catshuis-overleggen tot ruimere compensatie, in elk geval 30.000 euro voor iedere gedupeerde ouder. De VVD wil tijdens die gesprekken van opstappen niet weten. Andere partijen leggen de politieke vraag wel op tafel. Maar een antwoord wil niemand nog geven.
Dat het kabinet uiteindelijk opstapt, weet iedereen deze week al wel, al houden de coalitiepartijen de kaarten op de borst tot de allesbeslissende ministerraad van vrijdag. Overal klinkt het besef dat het beeld hoe dan ook niet best is. Als kabinet vertrekken middenin de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog maakt misschien geen krachtdadige indruk. Maar gewoon blijven zitten tot aan de verkiezingen zou uitstralen dat het kabinet de schuld aan de ellende van duizenden toeslagouders van zich af laat glijden. Dus masseert Rutte voortijdig de boodschap in dat het kabinet de coronacrisis gewetensvol zal blijven managen, demissionair of niet.
Hugo de Jonge
„We zullen op exact dezelfde manier ons werk blijven doen”, zegt coronaminister en vicepremier Hugo de Jonge vrijdagmiddag. Garanties dat het soepel zal verlopen, kan Rutte niet geven. De coalitiepartijen zullen in elk geval hun wekelijkse overleg op maandag in stand houden.
En De Jonge geeft aan dat er door de ministers ook is nagedacht over hoe ze Nederland duidelijk kunnen maken dat ze zich geen zorgen hoeven te maken: „Ik heb het uit proberen te leggen aan mijn dochter en dat valt niet mee. Je ziet een terugtredend kabinet en denkt: oh jee. En dat begrijp ik ook.”
AD 15.01.2021 Rutte III wist onderlinge problemen te bezweren en lang de gevaren van buiten te pareren. Toch is de toeslagenaffaire het kabinet alsnog fataal geworden. Er blijft nog heel wat huiswerk achter voor de opvolger.
Het was bijna laconiek, zoals we de premier kennen. ,,De rit uitzitten is nooit een doel”, zei Mark Rutte kort na het aantreden van zijn derde kabinet opgeruimd. ,,Als er een moment komt dat het niet meer gaat, moet je dat gewoon met elkaar vaststellen.”
Achteraf kun je zeggen: ware woorden. Maar ze staan wel in schril contrast met de verwoede pogingen die Rutte de afgelopen weken heeft gedaan om de gang naar de koning af te wenden. Hij was liever blijven zitten, en stelde na het keiharde rapport over de toeslagenaffaire alles in het werk om de regeringsploeg in het zadel te houden. Tevergeefs. De derde van Rutte blijft een onvoltooide.
Terwijl dit kabinet nog wel zo optimistisch aan de rit begon. Aan goede bedoelingen heeft het VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie nooit ontbroken. In nota bene de tweede zin van het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’ stond het nog plechtig opgeschreven: in Nederland ‘kan iedereen de ambitie najagen om over de hoogste lat te springen, in de zekerheid dat er een vangnet is als dat nodig is’.
Gaten in het net
In dat vangnet bleken echter grote gaten te zitten. En ook al duurde het een tijdje voordat de dreun van het toeslagenrapport doordrong, uiteindelijk slaat de genadeloze vaststelling dat de ‘grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden’ het kabinet alsnog knock-out.
Lang leek het erop dat dit kabinet tegen elke crisis bestand was. Daar was vooraf dan ook alles aan gedaan. Na een formatie van 225 dagen dachten VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op alle mogelijke struikelblokken te zijn voorbereid. Het was eind 2017 en na maanden van overleg leken ideologische verschillen geparkeerd, vetes begraven, conflicten gesmoord.
Drie jaar later sneuvelt Rutte III alsnog. Over een affaire die geboren werd in de kabinetten ervoor. En de timing van de val is pikant: amper twee maanden voor de volgende verkiezingen en middenin een ongekende crisis rond corona.
Destijds, bij de start, werden nog zulke grote woorden gesproken. ,,Deze coalitie is de laatste kans voor het politieke midden”, zei ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers niet zonder gevoel voor pathos.
Wij tegen zij
Het wezen van de naoorlogse coalitiepolitiek stond op het spel: het geven en nemen dreigde het af te leggen tegen de nieuwe, totale politiek van (relatieve) nieuwkomers als PVV en Forum voor Democratie. Met hun politiek van wij tegen zij, van winnaars tegen verliezers, willen zij het stelsel op zijn grondvesten laten schudden.
Daarom werden alle mogelijke splijtzwammen weggemasseerd tijdens de lange formatie. In het Indonesische restaurantje Garoeda. In het bedompte Johan de Witthuis. In een bloedhete kamer aan het Binnenhof: de vier partijen deden er alles aan om de weg vrij te maken voor 3,5 jaar regeren zonder conflict. Geen verrassingen alsjeblieft.
Een meloen om door te slikken, aldus Gert-Jan Segers, Christen-Unie.
Over onoverbrugbare meningsverschillen werd zorgvuldig heengestapt: vraagstukken rond embryonaal onderzoek werden geparkeerd. Net als euthanasie. Over vluchtelingen werd een akkoord gesloten. Alle partijen namen wat ‘pijn’.
,,Een meloen om door te slikken’’, illustreerde Segers bijvoorbeeld de toen nog voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting.
En ook na de bordesscène hield men elkaar stevig in de houdgreep. In WhatsApp- groepjes werd alles ‘dichtgesmeerd’ tussen coalitiegenoten. Alles om ongelukken te voorkomen. Het coalitieoverleg op maandag bleef, net als in Rutte II, het belangrijkste beslismoment van de week. Sommige ministers kregen het gevoel dat ze op vrijdag in de ministerraad de ‘stempelmachine’ waren voor besluiten die op maandag al waren gevallen.
Klimaatdrammer
Niet dat er nooit spanning was. Toen VVD’er Klaas Dijkhoff zijn D66-collega Rob Jetten een ‘klimaatdrammer’ noemde, klonk er voor het eerst openlijk bijtende kritiek.
Maar alles werd steeds bezworen met pragmatisme. Het mantra: we zullen er keer op keer samen uit moeten komen, want in het versplinterde politieke landschap gaan we elkaar ook in een volgend kabinet weer nodig hebben.
Premier Rutte noemde het stikstofprobleem in 2019 ‘de grootste crisis in mijn negen jaar als premier’. En toen moest corona nog komen
Bovendien was er – denk terug aan de tijd voor corona – genoeg geld als smeermiddel. Anders dan de eerste twee kabinetten onder Mark Rutte, klotste het geld tegen de plinten. Na jaren van crisis en bezuinigingen kon er aan ieders politieke ‘hobby’s’ geld worden uitgegeven.
Vluchtelingen en stikstof
Maar zoals altijd laat de werkelijkheid zich niet bezweren door 68 A4’tjes in een regeerakkoord, of alle goede bedoelingen, of afstemming. En dus kwam het gevaar voor deze coalitie telkens van buiten.
Na druk vanuit de CDA-achterban, die toenmalig partijleider Sybrand Buma bijna te machtig was, werd halsoverkop besloten om meer vluchtelingenkinderen een status te geven. Op het terrein van klimaat moest ineens meer worden gedaan dan was voorzien. Lastig nog was de stikstofaanpak, waar de hoogste rechter een streep door zette.
Het kabinet werd in allerijl gedwongen tot drastische maatregelen, waarop weer intense boerenprotesten volgden. Premier Rutte noemde het stikstofprobleem in 2019 zelfs ‘de grootste crisis in mijn negen jaar als premier’. En toen moest corona nog komen.
Toch wist het kabinet ook resultaten te bereiken die nog ver na dato tot de verbeelding zullen spreken. Bijna zestig jaar na de vondst van aardgas door boer Boon werd in 2018 besloten dat de Groningse gaskraan definitief dichtgaat. Eindelijk wakker geschrokken door de aardbevingsellende gaat Nederland afkicken van zijn lucratieve gasverslaving.
En passant werd er met alles en iedereen die ertoe doet afspraken gemaakt over het terugdringen van de CO2-uitstoot en de transitie naar een nieuwe, groene economie. En als klap op de vuurpijl sleepte dit kabinet, na ruim tien jaar oorlog in de polder tussen werkgevers en werknemers, eindelijk een zwaarbevochten pensioenakkoord binnen.
Open eindjes
Al staan veel van die overeenkomsten nog bol van de open eindjes. Het pensioenakkoord is verre van compleet, het klimaatakkoord moet nog worden uitgevoerd en waarschijnlijk aangescherpt. Het woningtekort is nog nijpend, de zorg gaat geherstructureerd worden. En de coronacrisis laat zien dat zzp’ers en flexwerkers zeer kwetsbaar zijn in de huidige arbeidsmarkt.
Daar komt bij dat de zorgvuldig opgebouwde buffers van de overheid door corona volledig zijn opgebruikt. Een volgend kabinet treedt aan met een groot begrotingstekort en een opgelopen staatsschuld. En het paradoxale is: de partijen die nu uit dit kabinet vertrekken laten die schrale erfenis waarschijnlijk aan zichzelf na.
Niemand hoeft ervan op te kijken dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie na 17 maart weer aanschuiven in een volgend kabinet, eventueel nog aangevuld met de PvdA en/of GroenLinks. Zeker nu drie van hen de PVV van Geert Wilders al zo goed als hebben uitgesloten. Maar of Rutte er dan ook nog bij is, is de vraag.
AD 15.01.2021 Tegen de stroom in groeide de toeslagenaffaire uit tot een nationale schandvlek die het kabinet nu de kop kost. Pas toen er echt niet meer weggekeken kon worden, draaide de politieke wind.
Het is zo’n moment waarvan je achteraf zegt: was er toen maar ingegrepen. Het is 13 november 2013. Staatssecretaris Frans Weekers heeft voor de zomer ternauwernood de Bulgarenfraude overleefd en zit nu in Vak K zijn Belastingplan te verdedigen. Tegenover hem meldt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt zich veelvuldig bij de interruptiemicrofoon. Want tussen de dikke stapel met fiscale plannen voor het komende jaar zit ook de Wet aanpak fraude toeslagen en fiscaliteit. En daar heeft dossiervreter Omtzigt nog wel een aantal vragen over.
,,Wij zitten met de fraudemaatregelen op het juiste pad”, begint Omtzigt welwillend, ,,maar de maatregelen lijken niet alleen fraudeurs aan te pakken, maar ook goedwillende mensen.” Het Kamerlid ziet de bui hangen: ,,Gezinnen zullen in de problemen komen en dan zullen wij het hierover hebben.”
Omtzigt doet vanuit de oppositie een poging om de wet op een aantal terreinen te verzachten, maar Weekers is onvermurwbaar. ,,Wellicht hebben wij overkill gepleegd in deze wetgeving”, erkent de VVD-bewindsman. ,,Ik ben altijd bereid om op een zeker moment de zaak bij te stellen. Dit heb ik nu echter nodig om de Dienst Toeslagen te kunnen laten doen wat de hele Kamer mij in het voorjaar heeft gevraagd.”
En wat er dan gebeurt, is tekenend voor die tijd. Alle amendementen van Omtzigt worden verworpen. Niettemin stemmen alle 150 Kamerleden, inclusief die van het CDA, voor de wet. De Belastingdienst gaat minder doen aan dienstverlening en meer aan fraudebestrijding.
Onvoldoende
Het is in die sfeer dat in de jaren daarna signalen over te harde aanpak van burgers voortdurend niet doorklinken of serieus worden genomen door mensen die dat horen te doen.
De wetgeving die werd aangenomen was ‘spijkerhard en had onvoldoende de mogelijkheid in zich om recht te doen aan individuele situaties’, constateert de parlementaire ondervragingscommissie jaren na dato, als inmiddels bekend is dat zeker ruim 20.000 gezinnen bij de aanvraag van kinderopvangtoeslag ‘ongekend onrecht is aangedaan’. Dat mogen kabinet en parlement zich aanrekenen, luidt de conclusie.
En ook de uitvoering door de Belastingdienst, vallend onder het ministerie van Financiën, krijgt een veeg uit de pan: ‘onder druk van een oververhitte politieke behoefte aan fraudebestrijding, waarin elke vergissing als fraude werd gezien, werden ouders in de raderen van de Belastingdienst ten onrechte gebrandmerkt als fraudeurs’.
Zeldzaam is de kritiek op de hoogste rechter, de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Die heeft volgens de commissie steken laten vallen door zonder dat het echt moest jarenlang uitspraken te doen in het nadeel van ouders die op grond van een klein foutje vele duizenden euro’s aan kinderopvangtoeslag moesten terugbetalen. Gevolgd door die ene, bijtende zin in het rapport die nog altijd naschalt: ‘ouders hebben jarenlang geen schijn van kans gehad’.
Wie de keiharde conclusies leest, zou bijna vergeten dat wat we nu kennen als een schandaal pas na eindeloos doorvragen, draadje voor draadje werd ontrafeld en blootgelegd door de inzet van enkelen. Het was in de eerste plaats advocate Eva González Pérez die het opnam voor de ouders die klant waren bij het Eindhovense gastouderbureau Dadim, de onderneming van haar echtgenoot.
Zij waren door het Combiteam Aanpak Facilitators – opgericht in 2013 – als groep rücksichtslos aangepakt. Hun kinderopvangtoeslag was – naar later bleek – onterecht stopgezet. Maar met welke bewijzen de juriste ook kwam, de Belastingdienst bleef bij het standpunt dat haar cliënten gefraudeerd hadden. ,,Dat vind ik het ernstigste”, zei ze tegenover de ondervragingscommissie. ,,Dat de ouders zich niet konden verdedigen.”
Uiteindelijk vond ze toch gehoor, bij het Kamerlid dat in 2013 nog had gewaarschuwd voor een te harde fraudeaanpak. En nadat diezelfde Pieter Omtzigt in 2017 voor het eerst vragen begon te stellen naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State, beet ook SP-Kamerlid Renske Leijten zich in het dossier vast, lang niet altijd tot genoegen van collega-Kamerleden. Vanuit de kant van de journalistiek doken Pieter Klein van RTL Nieuws en Jan Kleinnijenhuis van Trouw zich erop.
Pioniers
En zo daagde bij deze pioniers langzaam het besef dat veel meer ouders de dupe waren geworden. Wat zich eerst nog liet aanzien als een incident, kreeg de contouren van een structureler, dieper liggend probleem. Tegelijkertijd stuitte de honger naar almaar meer informatie op weerstand bij het kabinet, en het ministerie van Financiën in het bijzonder.
Pas vlak voor de verhoren onder ede, bijna een jaar nadat staatssecretaris Menno Snel was afgetreden, dook het beruchte memo-Palmen op. Daaruit bleek dat de belangrijkste juridisch adviseur binnen de dienst Toeslagen al in maart 2017 had gewaarschuwd dat de Belastingdienst ‘laakbaar’ handelde en dat de juridische procedures stopgezet moesten worden. ,,De beginselen van behoorlijk bestuur zijn heel erg geschonden”, zei Sandra Palmen tegen de ondervragingscommisse.
Toch ging de praktijk van stopzetting en volledige terugvordering van kinderopvangtoeslag nog twee jaar langer door. Haar memo belandde in de la.
Ook opvallend is dat staatssecretaris Alexandra van Huffelen een dag na het laatste verhoor een tot dan toe onbekende nota naar de Kamer stuurde waaruit bleek dat toeslagouders die meer dan 3000 euro terug moesten betalen, automatisch te boek kwamen te staan als fraudeur. En Haagse ingewijden stellen dat er binnenkort nog meer explosieve documenten zullen opduiken.
Het heeft lang geduurd voordat de toeslagenaffaire de nationale schandvlek werd die het kabinet nu te machtig is geworden. De politieke eensgezindheid over het aftreden als enig juiste antwoord op dit overheidsfalen laat echter ook een wrange smaak achter. Het was immers de Tweede Kamer zelf die in al even gezwollen woorden aanspoorde tot stevige fraudebestrijding, zonder daar de consequenties van te overzien. De politieke wind is nu gedraaid, maar of de les is geleerd zal moeten blijken.
AD 15.01.2021 Geen scheldpartijen, geen verwijten over en weer, geen anonieme zwartmakerij. Zo rustig als Rutte III aan zijn einde kwam, stapte een kabinet zelden op. Want er moest een ‘ultiem’ offer komen. Al is het niet los te zien van de naderende verkiezingsstrijd.
Nee, zei minister Wopke Hoekstra (Financiën), niemand in het kabinet die er nog over péinsde dat ze het einde van de dag zouden halen. Binnen drie uur vergaderen in de ministerraad was het gepiept.
Want echt ‘iedereen’ voelde aan hoe ‘onvermijdelijk’ de stap was, na het ‘buitengewoon zware en ernstige’ rapport over het optreden van de overheid, aldus Hoekstra. Hoe de rechten van duizenden gezinnen in de toeslagenaffaire waren geschonden kon ‘staatsrechtelijk’ alleen maar tot ‘de ultieme conclusie’ leiden.
Of zoals premier Mark Rutte het zei: ,,We waren eensgezind. De rechtsstaat moet burgers beschermen tegen een almachtige overheid. En dat is hier op een verschrikkelijke manier misgegaan.”
Hetzelfde wijsje, maar wél ruzie
En zo bliezen alle bewindslieden hetzelfde wijsje. Omdat de rechtsstaat geschonden is, met zoveel gedupeerden, durfde geen van de regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie door te gaan. Maar waar de vier partijen eensgezindheid proberen uit te stralen om zo te voorkomen dat het beeld ontstaat dat het midden in de coronacrisis een zootje is in Den Haag, was er achter de schermen wel degelijk ruzie de afgelopen weken.
De VVD vond de coronacrisis aanvankelijk te ernstig om af te treden, de andere drie partijen wilden dat toch. Rutte wilde vooraf de garantie van zijn partners dat hun Kamerfracties een motie van wantrouwen tegen het kabinet niet zouden steunen. De andere drie vonden dat niet kunnen. Zeker niet in een kwestie waarin juist de Kamer zich door het kabinet verkeerd voorgelicht voelde.
Wat naar buiten toe wordt beleden als staatsrechtelijke zuiverheid, kan ook niet helemaal los worden gezien van de aanstaande verkiezingen. Al maanden proberen andere partijen, ook zijn regeringspartners, Rutte als hoofdverantwoordelijke neer te zetten voor de toeslagenaffaire. Hij en zijn VVD staan immers mijlenver voor in de peilingen.
En Rutte op zijn beurt probeert al maanden zijn verantwoordelijkheid in de affaire kleiner te maken dan die was, om geen onnodige schade op te lopen. ,,Ik was niet direct betrokken’’, zei hij vandaag zelfs.
Verkiezingen
Verder moet de knieval ook weer niet té diep zijn. Want de demissionaire ministers van vandaag, zijn de lijsttrekkers van morgen. Rutte namens de VVD, Hoekstra als CDA’er en minister Sigrid Kaag voor D66. ,,Ik vind zelf dat ik wel door kan als lijsttrekker’’, haastte Hoekstra zich te zeggen. Kijk maar, hield hij voor, hoe hij juist aandrong op snellere compensatie van gedupeerde ouders, eind 2019.
En premier Mark Rutte durft zelfs, gestut door de hoge peilingen, direct zijn kaarten op tafel te leggen. Op de vraag of hij te vertrouwen is als de man voor de toekomst: ,,Het woord is straks bij de verkiezingen aan de mensen, aan de kiezers.” Het is een alles-of-niets-spel dat Rutte kennelijk aandurft.
Dat het middenin de coronacrisis moet gebeuren, had de premier nog ‘enkele dagen’ doen twijfelen of aftreden nu wel kan. Aftreden is slagkracht inleveren.
Over het heropenen van scholen, de avondklok, een steunpakket voor ondernemers: bij alles zal het kabinet straks deemoedig om steun moeten bedelen bij de Tweede Kamer. Maar Rutte blijft optimistisch als altijd: ,,Alle partijen zijn er van overtuigd dat het kabinet moet kunnen optreden bij het bestrijden van corona.”
En inderdaad: wie zich faliekant tegen coronabeleid keert, zou daar ook wel eens last van kunnen krijgen. Zie hoe Forum voor Democratie daalde in de peilingen, nog voor de partij door ruzie uiteenspatte.
Met nog twee maanden naar de verkiezingen hebben Rutte en zijn regeringspartners ‘een smet’ opgelopen, erkende hij. Om vervolgens te hopen dat hun mea culpa ook laat zien dat zij ‘de volledige verantwoordelijkheid durven te nemen’, aldus de demissionaire premier.
AD 15.01.2021 De politieke partijen in de Tweede Kamer zijn eensgezind van mening dat het aftreden van het kabinet onvermijdelijk was. De toeslagenaffaire was te ernstig om te kunnen aanblijven.
Eerder deze week werd al duidelijk dat vrijwel de hele oppositie klaarstond om een motie van wantrouwen te steunen, als het kabinet niet de eer aan zichzelf zou houden.
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt nu van ‘een moment van gerechtigheid’ voor al die getroffen ouders. ,,Dit is het enige juiste wat het kabinet kan doen. Ze hebben schuld bekend en dat moet het begin zijn van inhoudelijke veranderingen. Dat is veel meer dan een symbolisch moment. We kunnen niet door op de oude voet en moeten onze verzorgingsstaat opnieuw opbouwen.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers concludeert dat de overheid jarenlang geen schild is geweest voor burgers die dat schild heel hard nodig hadden. ,,Het besluit van het kabinet om af te treden, was daarom het enige juiste om te doen. De verantwoordelijkheid voor deze affaire ligt tegelijkertijd breder: ook het parlement, ambtenaren en de rechtspraak moeten reflecteren op de eigen rol. Dit kan en mag nooit meer gebeuren.”
En dan Pieter Omtzigt (CDA), een politicus die de affaire aan het licht bracht. Hij vindt dat we nu met elkaar de verantwoordelijkheid moeten nemen voor het herstel van vertrouwen in onze rechtsstaat. ,, Het zal een lang proces worden. Een proces waarbij we samen die geschonden rechtsstaat herstellen, met een dienstbare overheid, die burgers niet vermaalt en vermorzelt, maar kansen biedt en de noden van mensen centraal stelt.”
Aftreden is de enige juiste conclusie, meldt ook SP-leider Lilian Marijnissen. ,,De rechtsstaat is geschonden. Dit is niet het sluitstuk, maar het begin. De ouders moeten nu hun compensatie krijgen. En deze VVD-politiek moet stoppen. Het is tijd voor een eerlijke overheid.”
Geert Wilders (PVV) noemt het kabinetsbesluit eveneens terecht. ,,Er zijn levens van mensen verwoest, dus opstappen was goed en onvermijdelijk. Maar het is wel erg vrijblijvend als de hoofdrolspelers gewoon doorgaan als lijsttrekker, of daarna weer als minister.” Wilders wil dat de Kamer in de toekomst juist wordt geïnformeerd bij affaires. ,,Die informatievoorziening is zo belangrijk.” Ook moet volgens de PVV-leider worden voorkomen dat in de toekomst onschuldige burgers weer worden gecriminaliseerd.
50Plus-lijsttrekker Liane den Haan vindt dat het kabinet op deze manier de verantwoordelijkheid neemt voor de misstanden en de onrechtmatige fraudejacht op ouders, die hierdoor in grote financiële en persoonlijke problemen zijn gekomen. ,,Dat is een goede zaak, maar de demissionaire status van dit kabinet is geen vrijbrief: er mag absoluut geen vertraging optreden in de goede en snelle afhandeling van de regeling voor gedupeerden.”
Niet alleen symbolische daad
Farid Azarkan (Denk) wil zich, ook na de val van het kabinet, constructief opstellen bij de aanpak van de coronacrisis. ,,Ze moeten leiding kunnen geven ten aanzien van corona.” Azarkan vindt dat dit moment te lang op zich heeft laten wachten, wat extra leed voor ouders heeft betekend. ,,Het is meer dan terecht dat nu die verantwoordelijkheid wordt genomen.”
Gelukkig staat het kabinet volgens SGP’er Kees van der Staaij staatsrechtelijk gezien niets in de weg om de bestrijding van het coronavirus voort te zetten. ,,Een demissionair kabinet kan alles doen wat ‘in het belang van het land noodzakelijk is.’ Als íets daar onder valt, is het de coronabestrijding wel.”
Oud-Kamervoorzitter en VVD’er Frans Weisglas ziet ook een voordeel doordat het kabinet nu is gevallen. ,,Misschien is het zelfs makkelijker om noodzakelijke zware coronamaatregelen te nemen, omdat meningsverschil binnen coalitie niet meer tot kabinetscrisis kan leiden.”
Fractievoorzitter Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren noemt de toeslagenaffaire ‘een zeer ernstige, beschamende geschiedenis die nog lang niet is opgelost’ en ‘de pijnlijke uitkomst van tien jaar neoliberalisme als babbeltruc’.
Onafhankelijk Kamerlid Henk Krol stelt dat er nu echt iets moet veranderen. Krol pleit voor een onafhankelijk onderzoek naar het functioneren van de bestuursrechtspraak van de Raad van State. ,,De bestuursrechter stelde de Belastingdienst steeds in zijn gelijk, ten nadele van de slachtoffers.”
Het is volgens hem de vraag of de betrokken bewindspersonen de schade kunnen herstellen. Krol: ,,Ik zie niet in hoe de betrokkenen straks gewoon weer minister kunnen worden.”
NOS 15.01.2021 De oppositie in de Tweede Kamer vindt het terecht dat het kabinet opstapt. PVV-leider Wilders noemt het de enige goede en juiste conclusie. “Onschuldige mensen zijn gecriminaliseerd, hun levens verwoest en de Kamer is daarover onjuist en onvolledig geïnformeerd.”
Hij zegt daarbij dat het te vrijblijvend is als kabinetsleden als premier Rutte (VVD) en minister Hoekstra (CDA) lijsttrekker van hun partij blijven. “Ik denk dat veel mensen er niets van snappen als ze in de campagne en straks in een nieuw kabinet gewoon doorgaan. Dan lost het heel weinig op.”
Ook GroenLinks-leider Klaver vindt dat dit de enige gerechtvaardigde stap is. “Dit is echt een moment van gerechtigheid voor al die getroffen ouders. Hiermee bekent Rutte schuld. Dit betekent ook dat we niet door kunnen op de oude voet.” Hij vindt dat de verzorgingsstaat opnieuw moet worden opgebouwd en dat het vertrouwen in de overheid moet worden hersteld.
‘Tijd voor eerlijke overheid’
SP-leider Marijnissen zit op dezelfde lijn. “Aftreden is de enige juiste conclusie”, zegt zij. “De rechtsstaat is geschonden. Dit is niet het sluitstuk, maar het begin. De ouders moeten nu hun compensatie krijgen. En deze VVD-politiek moet stoppen. Het is tijd voor een eerlijke overheid.”
Voor fractieleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren is het vertrek van het kabinet “een stap naar werkelijke erkenning van het ongekende onrecht dat ouders en kinderen is aangedaan”. Zij zegt dat de ernstige en beschamende toeslagenaffaire nog lang niet is opgelost. Eerst moeten de getroffen gezinnen volledig worden gecompenseerd. Daarnaast moet de overheid wat haar betreft af van de cultuur waarin “de burger als vijand” wordt benaderd.
Denk-lijsttrekker Azarkan zegt dat het kabinet eigenlijk is gevallen over institutioneel racisme bij de Belastingdienst. Ouders werden onder meer op basis van hun achternaam aangemerkt als fraudeur, zegt hij. Dat leidde tot “een ongekende misdaad tegen Nederlandse burgers”, aldus Azarkan. Volgens hem heeft het kabinet steeds tegengewerkt dat de waarheid boven tafel kwam. “Het is meer dan terecht dat het kabinet nu zegt: ‘wij voelen ons schuldig en treden af’.”
‘Onrechtmatige fraudejacht’
Ook 50Plus-lijsttrekker Den Haan vindt het terecht dat het kabinet de verantwoordelijkheid neemt voor “de onrechtmatige fraudejacht op ouders die hierdoor in grote financiële en persoonlijke problemen zijn gekomen”. Ze hoopt wel dat het aftreden geen vrijbrief wordt “voor vertraging in de goede en snelle afhandeling van de regeling voor gedupeerden”.
Lijsttrekker Segers van coalitiepartij ChristenUnie noemt de stap van het kabinet “het enige juiste om te doen”. “De overheid is jarenlang geen schild geweest voor burgers die dat schild heel hard nodig hadden. Zij hadden vaak geen schijn van kans om hun recht te halen. In plaats daarvan werden ouders op grove wijze gedupeerd door die overheid.”
Hij zegt dat de verantwoordelijkheid niet alleen bij het kabinet ligt, maar ook bij de Tweede en Eerste Kamer, bij ambtenaren en bij de rechtspraak. Hij vindt dat die allemaal moeten reflecteren op hun eigen rol. “Dit kan en mag nooit meer gebeuren.”
CDA-Kamerlid Omtzigt, die samen met zijn SP-collega Leijten de toeslagenaffaire aan het rollen bracht, zegt dat deze juiste stap “slechts symbolisch” is als die niet gepaard gaat met het oplossen van de kernproblemen die de rechtsstaat hebben aangetast. Hij denkt dat er nog een lange weg te gaan is.
MSN 15.01.2021 De val van het kabinet kan rekenen op begrip vanuit de Tweede Kamer. Fractieleiders van partijen hopen dat bovendien dat het een keerpunt is zodat iets als de toeslagenaffaire nooit meer kan plaatsvinden.
PVV-leider Wilders noemt het ’terecht’ dat het kabinet aftreedt. „Onschuldige mensen zijn gecriminaliseerd, hun levens verwoest en de Kamer is daarover onjuist en onvolledig geïnformeerd. Maar ongeloofwaardig als de verantwoordelijken straks gewoon weer doorgaan als lijsttrekker.”
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vindt dat het kabinet ’onder deze omstandigheden’ de juiste conclusie heeft getrokken. „Maar het aftreden van het kabinet zal slechts symbolisch zijn als het niet gepaard gaat met het oplossen van de kernproblemen die onze rechtsstaat aangetast hebben,” aldus de CDA’er.
„Daarover zal een pittig inhoudelijk debat moeten plaatsvinden, te beginnen komende week. Maar het zal een lang proces worden. Een proces waarbij we samen die geschonden rechtsstaat herstellen, met een dienstbare overheid, die burgers niet vermaalt en vermorzelt, maar kansen biedt en de noden van mensen centraal stelt.”
SP-Kamerlid Renske Leijten, naast Omtzigt het politieke motorblok achter de onthulling van de toeslagenaffaire, vindt het opstappen van Rutte-III ’terecht en niet symbolisch’. „Het is intens verdrietig om te beseffen dat als er eerder serieus geluisterd en gesproken was met gedupeerde gezinnen, dan was enorm veel leed voorkomen. Dit mag nooit meer gebeuren.”
GL-voorman Klaver noemt aftreden ’het enige juiste besluit’. „Laat dit tegelijkertijd een nieuw begin zijn. Een keerpunt. Het moment waarop we onze verzorgingsstaat weer op gaan bouwen. En waarop de overheid haar eigen burgers weer vertrouwt.”
PvdA-fractievoorzitter Ploumen is kritisch, daags nadat Asscher zijn biezen pakte als de partijleider. „Vlak voor de eindstreep treedt het kabinet symbolisch af, maar de ouders staan nog altijd in de kou. Dit kabinet laat het ongekende onrecht al jaren voortduren: compensatie is niet uitgekeerd, de kern – het toeslagensysteem – is niet aangepakt.”
Vanuit 50Plus klinkt een vergelijkbare reactie. „Wat deze ouders hebben meegemaakt, is dramatisch. Zij moeten snel en ruimhartig gecompenseerd worden voor de geleden schade.”
Kamerlid Krol vindt dat kabinetsleden niet straks weer terug kunnen in de politiek. „Juist omdat dit kabinet de Tweede Kamer keer op keer niet van informatie voorzag, juist omdat de problemen zo lang ontkend werden en het inzicht zo langzaam indaalde, zie ik niet in hoe de betrokkenen straks gewoon weer minister kunnen worden.”
MSN 15.01.2021 Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn eensgezind van mening dat het aftreden van het kabinet onvermijdelijk was. De toeslagenaffaire was te ernstig om te kunnen aanblijven. Eerder deze week werd al duidelijk dat vrijwel de hele oppositie klaarstond om een motie van wantrouwen te steunen, als het kabinet niet de eer aan zichzelf zou houden.
PVV-leider Geert Wilders noemt het “terecht” dat het kabinet aftreedt. “Onschuldige mensen zijn gecriminaliseerd, hun levens verwoest en de Kamer is daarover onjuist en onvolledig geïnformeerd.” Maar hij vindt het ook “ongeloofwaardig als de verantwoordelijken straks gewoon weer doorgaan als lijsttrekker”.
“Aftreden is de enige juiste conclusie”, vindt SP-leider Lilian Marijnissen. “De rechtsstaat is geschonden. Dit is niet het sluitstuk, maar het begin.” De SP vindt het daarnaast hoog tijd dat de gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire nu echt compensatie gaan krijgen. “Het is tijd voor een eerlijke overheid.”
Ook GroenLinks-voorman Jesse Klaver vindt het aftreden van het kabinet het enig juiste besluit. “Laat dit tegelijkertijd een nieuw begin zijn”, twittert hij. “Een keerpunt. Het moment waarop we onze verzorgingsstaat weer op gaan bouwen. En waarop de overheid haar eigen burgers weer vertrouwt.” Klaver benadrukt dat de val van het kabinet geen gevolgen mag hebben voor het coronabeleid.
Volgens DENK-fractievoorzitter Farid Azarkan is het kabinet door “institutioneel racisme” ten val gekomen. “Met alleen aftreden wordt geen recht gedaan aan het enorme leed van de ouders. Daarom zal DENK volgende week bij het debat een motie indienen om alle betrokken (oud-)bewindspersonen strafrechtelijk te vervolgen.”
Onafhankelijk Kamerlid Henk Krol vindt dat het kabinet terecht opstapt, maar wil dat er meer gebeurt. “Het mag niet een symbolische daad blijven. Er moet echt iets veranderen.” Zo wil hij een onafhankelijk onderzoek naar het functioneren van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, die de Belastingdienst in beroepszaken keer op keer in het gelijk stelde.
“De val van het kabinet Rutte 3 is onvermijdelijk en een stap naar werkelijke erkenning van het ongekende onrecht dat ouders en kinderen is aangedaan”, vindt fractievoorzitter Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Zij noemt de toeslagenaffaire “een zeer ernstige, beschamende geschiedenis die nog lang niet is opgelost” en “de pijnlijke uitkomst van tien jaar neoliberalisme als babbeltruc”.
NOS 15.01.2021 “Ik loop hier al heel lang mee rond. Het verlaat mij niet meer. Ik heb lang nagedacht wat ik beter had kunnen doen. Ik heb niet kunnen ontdekken wat ik redelijkerwijs had kunnen weten of doen om dit te voorkomen. Dat maakt het alleen nog maar verdrietiger.” Die woorden sprak de vandaag opgestapte Wiebes in een korte verklaring, nadat Rutte even daarvoor de val van het kabinet had aangekondigd.
Bij zijn aantreden als minister in het huidige kabinet vond Eric Wiebes het jammer om de Belastingdienst de rug toe te keren. Hij was als staatssecretaris van Financiën drieënhalf jaar verantwoordelijk geweest voor de fiscus die ook de toeslagen uitkeerde, en dat had hij met plezier gedaan.
“Ik vind de Belastingdienst helemaal niet ellendig. Ik ben er eigenlijk dol op”, zei Wiebes in 2017 tegen de NOS op de vraag of hij blij was dat hij iets anders mocht gaan doen. Hij had toen net met formateur Rutte gesproken over zijn nieuwe baan als minister van Economische Zaken en Klimaat. “Ik vind dat een hele mooie uitdaging, maar ik ben ook altijd verdrietig over wat ik achterlaat.”
‘Zeer zwaar medeverantwoordelijk’
Terwijl de Belastingdienst toch geen gemakkelijke portefeuille was. Wiebes volgde in februari 2014 staatssecretaris Weekers op. De VVD-wethouder uit Amsterdam begon zijn nieuwe taken vol ambitie. Hij wilde een bezem over de zolder halen, zoals hij het zelf noemde. Maar het liep anders. Hij moest bijna elke week in de Tweede Kamer uitleg geven over weer een nieuw probleem, zoals de lange wachttijden bij de Belastingtelefoon en de riante vertrekregeling bij de Belastingdienst die tot een exodus van ervaren ambtenaren leidde.
Voor de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen biechtte Wiebes onlangs op dat hij niet in de gaten had dat er ondertussen “een sociale bom” aan het ontploffen was, die duizenden ouders trof. Er waren veel losse stukjes, maar niemand overzag de hele puzzel, zei hij. Hij voelde zich “zeer zwaar medeverantwoordelijk” over de uitvoering van een slechte wet die als een “brandende lont” in een sociaal kruitvat was. “Ja, hier is zo enorm iets misgegaan.”
Wiebes: ‘Ik voel me niet schuldig, maar zwaar medeverantwoordelijk’
Eric Wiebes (57) is geboren in Delft. Zijn vader was kernfysicus, zelf studeerde hij werktuigbouwkunde. Daarna werkte hij bij Shell en McKinsey. Hij deed ondertussen een masteropleiding bedrijfskunde. Tussen 2004 en 2009 had hij verschillende hoge functies op het ministerie van Economische Zaken, onder meer als plaatsvervangend secretaris-generaal.
Wiebes werd in 2010 verkeerswethouder in Amsterdam. Hij viel op door zijn intelligentie en eigengereidheid. “Hij laat zich niets gelegen liggen aan politieke stokpaardjes en taboes”, schreef de Amsterdamse krant Het Parool destijds. Dat werd toen nog als fris en origineel gezien. Later in zijn politieke carrière wekte het ook ergernis.
Toen Weekers in 2014 vanwege de chaos bij de Belastingdienst moest vertrekken, vloog VVD-leider Rutte Wiebes vanuit Amsterdam in om de vacature op te vullen. Wiebes miste weliswaar een duidelijk ‘financieel profiel’, maar stond inmiddels wel bekend als een crisismanager die bijvoorbeeld de problemen met de Noord/Zuidlijn goed had aangepakt.
Bij de Belastingdienst lukte het niet om orde op zaken te stellen. De royale vertrekregeling. waardoor ook de beste ambtenaren vertrokken, leidde tot grote ergernis in de Tweede Kamer. Zelfs de coalitiepartijen VVD en PvdA verzuchtten dat er niks was opgelost en dat er belastinggeld was verspild. Dat zich op de achtergrond ook nog een groot drama voltrok waardoor huwelijken sneuvelden en mensen hun huis uit werden gezet, was toen nog niet in beeld.
‘Aardbevinkje’
Wiebes werd in Rutte III minister van Economische Zaken en Klimaat en kreeg onder meer de aardbevingen in Groningen in zijn portefeuille. Hij ging voortvarend aan de slag en kondigde in maart 2018 aan de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk te stoppen. Dat besluit ging verder dan de coalitiepartijen bij de formatie hadden afgesproken en leverde hem sympathie op in het aardbevingsgebied.
Maar de waardering voor zijn inzet kelderde vervolgens ook weer, vooral door zijn sociale onhandigheid. Zo sprak hij na een voor Nederlandse begrippen forse aardbeving in het voorjaar van 2019 over “een bevinkje”. Dat werd hem tot in Den Haag zeer kwalijk genomen. Ook premier Rutte was not amused. Een verspreking moet kunnen, zei de VVD-leider. “Maar deze was echt wel heel ongelukkig.” Wiebes maakte excuses voor de pijnlijke uitglijder.
Tenslotte schreef Wiebes vorig jaar het woord van het jaar op zijn naam. Tijdens de eerste coronagolf, op 27 maart, zei de minister van Economische Zaken dat hij druk bezig was om met ondernemers plannen te maken voor de anderhalvemetereconomie, zodat hun zaak open kon. In de weken daarna raakte het ingeburgerd als anderhalvemetersamenleving.
MSN 15.01.2021 Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) keert niet terug in het demissionaire kabinet dat overblijft na het opstappen van Rutte III. De 57-jarige politicus is vrijdag per direct opgestapt. Zijn taken worden tot er een vervanger is overgenomen door Cora van Nieuwenhuizen, de minister van Infrastructuur en Waterstaat.
De toeslagenaffaire viel mede onder de verantwoordelijkheid van Wiebes, die in Rutte II diende als staatssecretaris van Financiën. Vrijdag werd bekend dat het kabinet-Rutte III opstapt vanwege het snoeiharde rapport over de toeslagenaffaire. Het besluit viel tijdens de wekelijkse ministerraad.
Daar werd gesproken over de politieke gevolgen van de affaire, waar vele duizenden mensen het slachtoffer van zijn geworden.
“Ik worstel hier al geruime tijd mee. Ik kan het moeilijk van me afzetten. Het is in me gaan zitten”, reageerde Wiebes in een opgelezen verklaring op zijn aftreden.
De VVD’er zegt dat zijn aftreden de getroffen ouders niet helpt. “Maar het voorkomt dat we bezig blijven met politiek gedoe”, legde hij uit. “Dat hoofdstuk kunnen we nu overslaan. Ik wil oplossingen en geen Haagse perikelen.”
‘Het verlaat me nooit meer’
Wiebes is blij dat er stevige maatregelen worden genomen. Hij stond ook stil bij de schuldvraag rondom zijn persoon. “Ik voel me buitengewoon zwaar medeverantwoordelijk, dat verlaat me niet meer, daar loop ik mee rond”, verklaarde hij.
“Ik heb alleen niet kunnen ontdekken wat ik had kunnen doen om het te voorkomen. Dat maakt me alleen maar verdrietiger.”
Volgens premier Mark Rutte was het een “persoonlijke afweging” van Wiebes. “En die respecteer ik. Van mij had hij niet weg gehoeven”, voegde Rutte toe. “We gaan hem missen. Het wordt een dure plicht voor mij om die vacature tot de verkiezingen goed in te vullen.”
Asscher besloot zich eerder al terug te trekken als lijsttrekker
Donderdag maakte Lodewijk Asscher na aanhoudende kritiek op zijn rol in de toeslagenaffaire bekend het lijsttrekkerschap van de PvdA op te geven. Voor Asscher, die in het vorige kabinet minister van Sociale Zaken was, betekent het een voorlopige exit uit de Haagse politiek.
Premier Rutte, die volgens de commissie medeverantwoordelijk voor de toeslagenaffaire is, gaat door als lijsttrekker van de VVD. Ook CDA-minister Wopke Hoekstra (Financiën) staat over twee maanden op het stembiljet.
NOS 15.01.2021 Premier Rutte heeft Koning Willem-Alexander het ontslag aangeboden van zijn kabinet. Daarmee is zijn derde kabinet twee maanden voor de Kamerverkiezingen gevallen.
Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zal nu demissionair doorregeren, met uitzondering van minister Wiebes van Economische Zaken. Die stapt met onmiddellijke ingang op vanwege zijn rol als staatssecretaris van Financiën in het vorige kabinet. Minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur neemt zijn portefeuille de komende tijd over. Rutte benadrukte dat het een persoonlijke beslissing van Wiebes is.
Het aftreden van het kabinet hangt samen met de toeslagenaffaire, waarbij duizenden mensen ten onrechte als fraudeur werden bestempeld en de toeslag voor de kinderopvang moesten terugbetalen.
Rutte: ‘Ontslag aangeboden aan Koning’
Een maand geleden publiceerde een parlementaire ondervragingscommissie daarover een spijkerhard rapport. De voornaamste conclusies waren dat ouders ongekend onrecht is aangedaan en dat grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden. Volgens de Kamercommissie hebben ministers, ambtenaren, de Tweede Kamer en rechters steken laten vallen.
In een toelichting op het besluit van vandaag zei premier Rutte dat de politieke verantwoordelijkheid voor het onrecht ligt bij het zittende kabinet, “en nergens anders”. Hij erkende dat het “op een verschrikkelijke manier is misgegaan”. Volgens hem is het rapport van de commissie snoeihard, maar fair.
Nieuw toeslagensysteem
Rutte zei dat het kabinet het erover eens is dat “als het hele politieke systeem heeft gefaald alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid kan worden gedragen”. Dat heeft tot de ontslagaanvraag van het hele kabinet geleid.
Op de vraag of Rutte er echt van overtuigd was dat het kabinet demissionair moest worden, antwoordde hij dat het kabinet eensgezind was. Volgens hem was er eerder vooral zorg dat aftreden de aanpak van de coronacrisis in de wielen zou rijden. Maar hij benadrukte dat ook de Kamer zich realiseert dat het kabinet moet kunnen optreden tegen corona “Dan is dit de enige juiste stap.”
De premier voegde eraan toe dat een zaak als de toeslagaffaire nooit meer mag gebeuren en dat financiële compensatie aan de ouders nu goed moet worden geregeld. Volgens hem zullen die ouders er niet de dupe van worden dat het kabinet nu demissionair wordt.
Samenwerking wat betreft corona gaat door
Zoals gebruikelijk heeft de koning de ontslagaanvraag officieel “in overweging” genomen. Hij heeft de ministers en staatssecretarissen gevraagd om te blijven doen “wat in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk is”.
Rutte zei dat de strijd van het demissionaire kabinet tegen het coronavirus doorgaat en dat het werk van de bewindslieden ook de komende maanden “onverminderd in het teken van corona” zal staan.
De premier vindt dat hijzelf door kan als lijstrekker van de VVD. “Het is aan de kiezer om uiteindelijk te beslissen hoeveel zetels welke partij krijgt.”
Aftreden onvermijdelijk
Minister en aankomend CDA-leider Hoekstra bevestigde dat er binnen het kabinet vandaag vrij snel overeenstemming was over de vraag of het kabinet moest opstappen. “Ik vind deze conclusie onvermijdelijk.”
Minister en D66-lijsttrekker Kaag sluit zich daarbij aan: “Als je kijkt naar de diepte en de gelaagdheid van het rapport was het voor mij onvermijdelijk om de juiste politieke consequenties te trekken. Dat betekent het aftreden van het kabinet.”
ChristenUnie-vicepremier Schouten zei dat haar al vrij snel duidelijk was hoe zwaar het leed van de gedupeerden was. Maar net als de anderen benadrukte zij dat er ook een inhoudelijke reactie moest komen. “Zodat dïe ouders er ook echt wat aan hebben.”
Wiebes: oplossingen, geen Haagse perikelen
In een korte toelichting op zijn vertrek noemde Wiebes wat met de getroffen ouders is gebeurd buitengewoon ernstig. In het rapport van de commissie kregen veel mensen kritiek, en Wiebes was een van degenen die het meest onder vuur kwamen te liggen.
Wiebes zei vandaag dat hij al geruime tijd met de affaire worstelt. “Meer dan ik in het begin doorhad en meer dan ik in het begin heb toegegeven. ik kan het eigenlijk moeilijk van me afzetten; het is in mij gaan zitten.” Wiebes voegde eraan toe dat hij zich niet schuldig voelt, maar wel “zwaar medeverantwoordelijk”. “Ik wil nu oplossingen en geen Haagse perikelen.”
MSN 15.01.2021 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) keert niet terug in het demissionaire kabinet na de val. Hij trekt zijn conclusies over zijn eigen rol in de toeslagenaffaire als staatssecretaris van Financiën in het vorige kabinet. „Ik heb het niet van mij af kunnen zetten, het is in mij gaan zitten.”
Wiebes zei zich niet schuldig te voelen, maar wel medeverantwoordelijk. Hij stapt direct op om ruimte te bieden aan de inhoud. „Ik wil oplossingen, geen Haagse perikelen. Dan kunnen we door.”
De afhakende minister wil ’depolitiseren’. „Terug naar de inhoud, met het belang van ouders en kinderen voorop.” Uit de woorden van Wiebes viel op te maken dat het besluit van PvdA’er Asscher om te stoppen als lijsttrekker een belangrijke rol heeft gespeeld. „Hij deed het toch samen met Asscher?”, wierp Wiebes zelf op als vraag.
Het ministerie van Economische Zaken meldt dat minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) zijn taken overneemt. Premier Rutte vertelde vrijdag dat er nog wel een nieuwe minister wordt aangesteld, omdat het anders te zwaar wordt voor Van Nieuwenhuizen.
Volgens premier Rutte heeft Wiebes ’een persoonlijke afweging’ gemaakt dat hij niet verder gaat in het demissionaire kabinet. „Het is zijn beslissing die ik respecteer.” Rutte zei de minister te gaan missen. „Met zijn creatieve geest heeft hij vaak bijgedragen aan het oplossen van ingewikkelde problemen.”
AD 15.01.2021 VVD-minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vertrekt per direct uit het kabinet. Hij gaat niet demissionair door, zoals de rest van de ministersploeg. Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën verantwoordelijk voor de Belastingdienst, die zwaar de fout in ging met de toeslagenaffaire.
— Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (@MinisterieEZK) January 15, 2021
,,Ik voel mij niet schuldig, ik voel mij heel zwaar medeverantwoordelijk’’, zegt Wiebes in een toelichting. ,,Ik wil nu oplossingen en geen Haagse perikelen. Daarom heb ik besloten zelf per direct uit het kabinet te stappen. Dan kunnen we dat politieke hoofdstuk overslaan en kan het kabinet op volle kracht naar de oplossingen.’’ Wiebes wilde na het voorlezen van een verklaring geen vragen beantwoorden van de pers. Op één vraag over de toeslagenaffaire antwoordde hij wel: ,,Ik heb niet kunnen ontdekken wat ik redelijkerwijs had kunnen weten of doen om dit te voorkomen. En dat maakt het alleen nog maar verdrietiger.’’
Partijgenoot Cora van Nieuwenhuizen neemt tijdelijk de leiding over op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Van Nieuwenhuizen is nu ook al minister van Infrastructuur en Waterstaat. Binnenkort schuift de VVD een vervanger voor Wiebes naar voren.
Volgens premier Rutte heeft Wiebes een ‘persoonlijke afweging gemaakt’ om op te stappen. ,,Het is zijn beslissing die ik respecteer’’, zegt Rutte. ,,Met zijn creatieve geest heeft Eric Wiebes vaak bijgedragen aan het oplossen van ingewikkelde vraagstukken. We gaan hem missen.’’ Rutte heeft zelf niet overwogen om uit de politiek te stappen, zo laat hij weten. ,,Ik heb geen directe verantwoordelijkheid voor dit dossier, dat is nou eenmaal zo.’’
Koning Willem-Alexander heeft Wiebes ‘met onmiddellijke ingang op de meest eervolle wijze ontslag verleend’, zo laat de Rijksvoorlichtingsdienst weten. De koning bedankt hem voor ‘vele en gewichtige diensten’.
Politieke doodzonde
Wiebes moest eind vorig jaar toegeven dat hij de Tweede Kamer verkeerd had geïnformeerd, een politieke doodzonde. ,,Ik had beter moeten opletten’’, zei hij tegen de ondervragingscommissie die de toeslagenaffaire onderzocht. Eind 2017 ontkende Wiebes dat ouders grote schade hadden geleden door het abrupt stopzetten en terugvorderen van kinderopvangtoeslag. ‘Daar is niets van gebleken’, schreef hij in antwoord op vragen van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Achteraf bezien was dat een ‘verbijsterend antwoord’, zei Wiebes tegen de commissie. ,,Ik had dit antwoord nooit mogen doorlaten.’’
MSN 15.01.2021Minister Eric Wiebes stapt op na het aftreden van het kabinet en gaat ook niet demissionair verder als bewindspersoon. Hij doet dat naar aanleiding van de toeslagenaffaire, waar hij toentertijd als staatssecretaris van Financiën ook verantwoordelijkheid voor droeg. “Ik worstel hier al geruime tijd mee, ik kan het moeilijk van mezelf afzetten. Het is in me gaan zitten”, zei Wiebes in een toelichting.
Na de persconferentie die premier Rutte gaf om de val van het kabinet toe te lichten, gaf Wiebes een verklaring. “Ik voel me niet schuldig, maar heel zwaar medeverantwoordelijk”, zei Wiebes daar. “Aftreden voorkomt dat we bezig blijven met politiek gedoe.”
Wiebes wees er op dat het kabinet nu snel aan de slag kon met de afhandeling van de compensatie van de getroffen gezinnen, ‘met het belang van de ouders en de kinderen voorop’. Dat zei hij ook tijdens een persconferentie:
De taken van Wiebes worden de komende periode overgenomen door de minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen.
Persoonlijk verantwoordelijk
Het kabinet maakte zojuist bekend in zijn geheel af te treden vanwege de toeslagenaffaire. In de kwestie, die zich al jaren voortsleept, werden duizenden ouders financieel zwaar gedupeerd omdat ze door de Belastingdienst onterecht werden beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag. Het kabinet treedt af om aan te geven dat de misstanden serieus worden genomen.
Wiebes voelt zich persoonlijk ook verantwoordelijk en besluit daarom helemaal terug te treden. De rest van het kabinet gaat door tot er na de verkiezingen een nieuw kabinet zit.
Gezamenlijk optrekken
Dat het kabinet vandaag zou vallen, stond vanmorgen al vast. Haagse ingewijden vertellen de politieke redactie van RTL Nieuws dat de coalitiepartijen CDA, D66 en Christen Unie de afgelopen dagen verschillende keren gezamenlijk hebben vergaderd over de kabinetscrisis. Daar hebben ze besloten vandaag gezamenlijk op te trekken in de ministerraad.
De drie coalitiepartners ergerden zich aan de weigering van de VVD het kabinet af te laten treden. En vooral aan de eis van premier Rutte dat de ministers van de coalitiepartijen ook moesten garanderen dat hun Tweede Kamerfracties unaniem achter het kabinet zouden staan. Anders, zo dreigde Rutte, schuif ik de verantwoordelijkheid voor de val in jullie schoenen. Dat schoot CDA, D66 en CU in het verkeerde keelgat.
Ook omdat de manier waarop het kabinet de Tweede Kamer in de toeslagenaffaire heeft behandeld, leidde tot zware kritiek in het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie. “De starre houding van Rutte heeft de coalitiepartijen in elkaars armen gedreven en daarmee de crisis onontkoombaar gemaakt”, zegt een betrokkene.
Aanpak coronacrisis
Door het aftreden wordt het kabinet demissionair. Dat heeft in de praktijk weinig gevolgen voor het beleid, omdat het kabinet vanaf 17 maart toch al demissionair zou zijn vanwege de verkiezingen.
Ook gedurende de daarop volgende kabinetsformatie zou het kabinet maatregelen moeten blijven nemen. Dat het nu een paar weken eerder demissionair wordt, maakt voor die aanpak weinig verschil.
Telegraaf 15.01.2021 Premier Mark Rutte heeft het ontslag van alle ministers en staatssecretarissen toegelicht aan de koning op paleis Huis ten Bosch. Inmiddels is hij daar weer vertrokken, bevestigt de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD). Met de aanbieding van het ontslag is het kabinet demissionair geworden.
Eerder vrijdag stond de premier de pers te woord. Aansluitend vertrok hij per fiets, onder luid gejoel van omstanders, vanaf het Binnenhof naar de koning. Die heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de minister-president, ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het koninkrijk noodzakelijk achten, meldt de RVD.
Volgens Rutte zal zijn demissionaire kabinet alles doen wat verwacht mag worden in het landsbelang. „Onze strijd tegen het coronavirus gaat door. Ons werk staat de komende maanden onverminderd in het teken van corona en het opvangen van de economische en maatschappelijke gevolgen met alle aangekondigde steunpakketten.”
MSN 15.01.2021 Premier Mark Rutte heeft het ontslag van alle ministers en staatssecretarissen toegelicht aan de koning op paleis Huis ten Bosch. Inmiddels is hij daar weer vertrokken, bevestigt de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD). Met de aanbieding van het ontslag is het kabinet demissionair geworden.
Eerder vrijdag stond de premier de pers te woord. Aansluitend vertrok hij per fiets, onder luid gejoel van omstanders, vanaf het Binnenhof naar de koning. Die heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de minister-president, ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het koninkrijk noodzakelijk achten, meldt de RVD.
Volgens Rutte zal zijn demissionaire kabinet alles doen wat verwacht mag worden in het landsbelang. „Onze strijd tegen het coronavirus gaat door. Ons werk staat de komende maanden onverminderd in het teken van corona en het opvangen van de economische en maatschappelijke gevolgen met alle aangekondigde steunpakketten.”
MSN 15.01.2021 Het is over en uit voor kabinet-Rutte III. Het toeslagenschandaal zorgt ervoor dat het kabinet in het zicht van de haven, twee maanden voor de verkiezingen, toch nog kopje onder gaat.
Premier Rutte zal het ontslag van zijn ministersploeg aanbieden bij de koning. De kabinetsval kondigde zich deze week al aan, nadat verschillende coalitiepartijen lieten doorschemeren dat de affaire waarin tienduizenden ouders door de eigen overheid werden vermorzeld, niet zonder politieke gevolgen kon blijven.
De knoop werd vrijdag in de ministerraad doorgehakt, nadat de coalitiepartijen donderdagavond in eigen kring hun oordeel hadden geveld. Het kabinet gaat nu demissionair verder, maar de partijen bezweren dat zij hun werk op het gebied van de coronacrisis gewoon blijven doen. Alle bewindspersonen zullen ook gewoon op hun post blijven zitten.
Premier Rutte zal rond 14.15 uur in een persconferentie de val van het kabinet toelichten.
Parlementair verslaggever Alexander Bakker is in Den Haag. Volg het nieuws uit Den Haag via zijn Tweets by alexanderbakker
AD 15.01.2021 Het kabinet stapt op vanwege de toeslagenaffaire en zal demissionair verder gaan. De coalitie neemt gezamenlijk de politieke verantwoordelijkheid voor het drama waarbij duizenden ouders gedupeerd zijn. De aanpak van de coronacrisis moet wel gewoon doorgaan, vinden de ministers.
,,De overheid heeft niet aan de eigen hoge normen voldaan”, zegt premier Mark Rutte in een toelichting op de kabinetsval. Dat systematisch falen kan niet zonder gevolgen blijven, is volgens Rutte de conclusie die ‘volledig eensgezind’ door de vier coalitiepartijen genomen is: ,,Mensen zijn tussen de wielen van de rechtsstaat terechtgekomen. Als het hele systeem heeft gefaald, kan alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gedragen. (…) Het vervult me met een groot gevoel van schaamte.”
Tegen de getroffen ouders zegt de premier: ,,We blijven werken aan compensatie en verbetering in de toekomst.” Het kabinet belooft beterschap met rigoureuze maatregelen: het complete toeslagensysteem zal op de schop gaan, ook wordt voortaan standaard veel meer ambtelijke informatie gedeeld met pers en publiek. ,,Dit kan en mag niet meer zo misgaan. Ik denk dat we deze radicale stap moeten zetten.”
De kabinetsval werd de afgelopen dagen onvermijdelijk. Oppositiepartijen eisten een aftreden, de druk werd groter toen PvdA-leider Lodewijk Asscher donderdag zijn vertrek bekendmaakte. Rutte zelf heeft niet overwogen om te vertrekken: ,,Ik voel me niet direct verantwoordelijk voor dit dossier, maar ik voel me wel betrokken. Ik wil de afwikkeling tot een succes maken”, zegt de premier die de politieke conclusie ‘niet symbolisch’ noemt.
Rutte biedt nu formeel zijn ontslag aan bij koning Willem-Alexander. Daarna zal de ministersploeg – met uitzondering van Eric Wiebes, die echt opstapt – demissionair verder gaan. Vooral de aanpak van de coronacrisis moet op volle kracht door kunnen, vinden alle betrokkenen in kabinet en Kamer.
Rutte is ervan overtuigd dat dat kan: ,,We kunnen effectief de coronacrisis leiden en tegelijkertijd aftreden om zo’n ernstig rapport. Van ons wordt verwacht dat we doen wat nodig is in het landsbelang.” Ook minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) vertrouwt daarop: ,,Veiligheid en volksgezondheid zijn onze kerntaken. Dat verandert niet.”
Onenigheid met Kamerfracties over een ingreep als de avondklok, zoals afgelopen woensdag weer merkbaar werd, kan ‘altijd voorkomen’: ,,Je zult altijd, missionair of demissionair, moeten werken aan meerderheden in de Kamer.” Oppositiepartijen geven in hun eerste reacties al aan dat ze ruimte blijven bieden aan het kabinet om crisismaatregelen te nemen.
Vicepremier Carola Schouten (ChristenUnie) denkt dat er met aftreden ‘recht gedaan’ is aan de vernietigende conclusies van het rapport. ,,Er zijn ongelooflijke misstanden blootgelegd, we wilden recht doen aan de ouders.” D66-minister Sigrid Kaag zegt: ,,De rechtsstaat is beschadigd, de politiek is verantwoordelijk. We moeten een daad stellen na jaren van wegkijken, negeren en ouders en kinderen in isolement laten.”
Aanloop
Het pad naar de demissionaire status was er één van wikken, wegen en ‘stap voor stap’. Voortdurend benadrukten betrokkenen dat eerst inhoudelijk de zaken op orde moesten komen en pas daarna de mogelijke politieke gevolgen op tafel kwamen. In diverse Catshuis-sessies spraken kabinetsleden over compensatieregelingen en beleid om nieuwe toeslagentragedies te voorkomen.
Ondertussen stelde de grootste regeringspartij VVD achter de schermen lange tijd dat het kabinet best kon aanblijven. Maar de liberalen vonden coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie tegenover zich, die in meer of mindere mate lieten doorschemeren dat het bikkelharde rapport over de toeslagenaffaire niet zonder politieke consequenties kan blijven.
Verkiezingen
Niemand kan ontkennen dat de naderende verkiezingen, over iets meer dan zestig dagen, daarbij een levensgrote rol spelen. Het CDA is erbij gebaat dat de kabinetsval op electorale concurrent Rutte afstraalt, nu hij ongenaakbaar is in de peilingen. Bovendien was CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt natuurlijk de alom geprezen waarheidsvinder in het toeslagendossier. Als het kabinet had kunnen blijven dankzij zijn steun, had hij geloofwaardigheid ingeleverd.
Ook D66 hield een oog op de aanstaande verkiezingscampagne: het zou prijsschieten zijn geweest voor bijvoorbeeld GroenLinks als de toeslagenaffaire zonder politiek offer zou zijn gebleven.
Corona
Toch is er ook een risico dat de val op alle vier de partijen zal afstralen. Die trekt immers de stekker uit een motor die op volle toeren moet blijven draaien in de coronapandemie. Dat kan weliswaar in de zogenoemde demissionaire staat waar het kabinet nu in komt, maar het kabinet zal voor maatregelen nog nadrukkelijker steun moeten zoeken in de Tweede Kamer.
GroenLinks-leider Jesse Klaver benadrukt zojuist wel dat de kabinetsval ‘geen gevolgen heeft voor de bestrijding van corona’. ,,Die blijft doorgaan en GroenLinks blijft daarin een bondgenoot van de regering.” PVV-leider Geert Wilders: ,,Het kabinet moet doorgaan met het bestrijden van de pandemie, dat moet op volle kracht gebeuren.”
Rutte stelde het besluit om te stoppen zo lang mogelijk uit. Vanmorgen moesten CDA, D66 en de ChristenUnie laten weten in de ministerraad of zij nog door wilden. Wie precies heeft aangedrongen op aftreden zal nog blijken. Maar de uitkomst staat vast: het derde kabinet van Mark Rutte is ten einde.
RTL 15.01.2021 Het gehele kabinet treedt af vanwege de toeslagenaffaire. In de kwestie, die zich al jaren voortsleept, werden duizenden ouders financieel zwaar gedupeerd omdat ze door de Belastingdienst onterecht werden beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag.
Het kabinet treedt af om aan te geven dat de misstanden serieus worden genomen. “Het is natuurlijk een hoogst symbolische stap, twee maanden voor de verkiezingen, maar hiermee laat het hele kabinet zien: wij zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire en nemen die verantwoordelijkheid ook”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
Gezamenlijk optrekken
Dat het kabinet vandaag zou vallen, stond vanmorgen al vast. Haagse ingewijden vertellen de politieke redactie van RTL Nieuws dat de coalitiepartijen CDA, D66 en Christen Unie de afgelopen dagen verschillende keren gezamenlijk hebben vergaderd over de kabinetscrisis. Daar hebben ze besloten vandaag gezamenlijk op te trekken in de ministerraad.
De drie coalitiepartners ergerden zich aan de wens van de VVD het kabinet niet te laten vallen. En vooral aan de eis van premier Rutte dat de ministers van de coalitiepartijen ook moesten garanderen dat hun Tweede Kamerfracties unaniem achter het kabinet zouden staan. Anders, zo dreigde Rutte, schuif ik de verantwoordelijkheid voor de val in jullie schoenen. Dat schoot CDA, D66 en CU in het verkeerde keelgat.
Ook omdat de manier waarop het kabinet de Tweede Kamer in de toeslagenaffaire heeft behandeld, leidde tot zware kritiek in het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie. “De starre houding van Rutte heeft de coalitiepartijen in elkaars armen gedreven en daarmee de crisis onontkoombaar gemaakt”, zegt een betrokkene.
Aanpak coronacrisis
Door het aftreden wordt het kabinet demissionair. Dat heeft in de praktijk weinig gevolgen voor het beleid, omdat het kabinet vanaf 17 maart toch al demissionair zou zijn vanwege de verkiezingen.
Ook gedurende de daarop volgende kabinetsformatie zou het kabinet maatregelen moeten blijven nemen. Dat het nu een paar weken eerder demissionair wordt, maakt voor die aanpak weinig verschil.
Het kabinet zag geen andere mogelijkheid dan af te treden na het snoeiharde rapport van de commissie-Van Dam, die het afgelopen jaar onderzoek deed naar de affaire. De commissie hoorde tijdens haar onderzoek verschillende bewindslieden en betrokken topambtenaren en schreef daarover het vernietigende rapport Ongekend Onrecht, dat vorige maand verscheen.
‘Kabinet laat zien: we zijn met z’n allen verantwoordelijk’
“Het is natuurlijk een hoogst symbolische stap, twee maanden voor de verkiezingen, maar hiermee laat het hele kabinet zien: wij zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire en nemen die verantwoordelijkheid ook”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
Na het vertrek gisteren van PvdA-leider Lodewijk Asscher, kon het kabinet ook nog weinig anders. “Los van de symbolische stap zijn nog genoeg ‘losse eindjes’. Documenten die nog niet openbaar zijn, vragen die nog onbeantwoord zijn. Daarnaast vlot de compensatie van slachtoffers nog altijd niet.”
Een andere optie was het aftreden van een of meerdere bewindspersonen, zegt Lambie. “De naam van Eric Wiebes viel vaak. Hij is nu minister van Economische Zaken, maar was tijdens de affaire de verantwoordelijk staatssecretaris van Financiën. Maar het aftreden van Wiebes zou een schaamlap zijn, zei een betrokkene.”
Dit voorkomt dat de toeslagenaffaire blijft achtervolgen in de aankomende campagne, denkt Lambie. “Premier Rutte als VVD-leider en minister Hoekstra als CDA-leider kunnen naar de kiezer en zeggen: wij hebben de verantwoordelijkheid genomen.
Al zullen oppositiepartijen als SP en PVV vinden dat de heren niet meer moeten deelnemen aan de verkiezingen, maar het kan gewoon. Het is nu aan de kiezer om te bepalen of de verantwoordelijken worden afgestraft of niet.”
De toeslagenaffaire blijft doorwerken in de campagne, verwacht Lambie. “Alle partijen pleiten voor een overheid die veel toegankelijker wordt voor de burger. Stond de Tweede Kamer op de achterste benen bij elk fraudegeval, nu is er veel meer oog voor de menselijke maat.
Partijen willen verbetering in de uitvoering van overheidsbeleid, want niet alleen bij de Belastingdienst, maar ook het UVW, het CBR en andere overheidsorganisaties zijn problemen met de uitvoering en komen burgers in de knel.”
De afgelopen dagen werd steeds duidelijker dat het aftreden van het hele kabinet als serieuze optie werd gezien door betrokken bewindspersonen. Toch zou premier Rutte eerder niet hebben gedacht aan aftreden.
Een andere mogelijkheid was bijvoorbeeld alleen het aftreden van toenmalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes. De huidige minister van Economische Zaken was destijds verantwoordelijk was voor de Belastingdienst. Het aftreden van alleen Wiebes zou voor de VVD echter niet acceptabel zijn.
Opstappen PvdA-leider Asscher
Aanblijven werd voor het kabinet steeds lastiger. Vooral nadat PvdA-leider Lodewijk Asscher gisteren zijn terugtreden als partijleider bekendmaakte, juist vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire.
Asscher was als minister van Sociale Zaken van 2012 tot 2017 verantwoordelijk voor de fraudejacht rond de toeslagen. Binnen zijn eigen partij ontstond daardoor de afgelopen weken steeds meer weerstand tegen het aanblijven van Asscher.
Partijleden, vaak anoniem, wilden dat er politieke consequenties werden getrokken door Asscher. Het was pijnlijk dat een derde van de leden op het aankomende PvdA-congres een motie van wantrouwen steunden tegen Asscher vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire.
Ook de toekomst in de Tweede Kamer werd steeds lastiger. Aan het begin van de week kondigde GroenLinks-leider Jesse Klaver een motie van wantrouwen aan tegen het kabinet, als ze niet zelf zouden aftreden.
Die motie kon op veel steun in de oppositie rekenen. Zoveel zelfs, dat het ‘overlopen’ van één coalitie-Kamerlid er al voor zou zorgen dat het kabinet zou vallen. Daar wilde het kabinet blijkbaar niet op gokken.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
MSN 15.01.2021 Het kabinet heeft besloten zijn ontslag aan te bieden aan de koning. Het zal in demissionaire vorm doorregeren tot er na de verkiezingen een nieuw kabinet is aangetreden. Een demissionair kabinet wordt geacht lopende zaken af te handelen, maar neemt geen nieuwe initiatieven.
Het kabinet bestaat uit ministers van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Het werd op 26 oktober 2017 beëdigd als opvolger van het kabinet-Rutte II.
Onderweg stapten al een aantal ministers en staatssecretarissen op.
Op 13 februari 2018 diende Halbe Zijlstra zijn ontslag in als minister van Buitenlandse Zaken wegens leugens rond een zogenaamd bezoek van Zijlstra aan de datsja van Vladimir Poetin in 2006.
Op 7 maart 2018 werd Stef Blok beëdigd als opvolger van Halbe Zijlstra.
Op 21 mei 2019 diende Mark Harbers zijn ontslag in als staatssecretaris Justitie en Veiligheid, vanwege achtergehouden cijfers van misdrijven door asielzoekers.
Op 11 juni 2019 werd Ankie Broekers-Knol beëdigd als opvolger van Mark Harbers.[16]
Op 18 december 2019 kondigde Menno Snel aan zijn ontslag in te dienen als staatssecretaris van Financiën. Als reden gaf de D66’er dat hij het vertrouwen had verloren van een aanzienlijk deel van de Tweede Kamer. Het ontslag werd nog dezelfde dag verleend.
Op 29 januari 2020 werden Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief staatssecretaris van Financiën. Van Huffelen voor Toeslagen en Douane en Vijlbrief voor Fiscale Zaken, Holland Casino en Staatsloterij en Muntwezen.
Op 19 maart 2020 nam Bruno Bruins, tijdens de crisis rond het nieuwe coronavirus, wegens oververmoeidheid ontslag als minister voor Medische Zorg en Sport. Een dag eerder was hij tijdens een debat onwel geworden in de Tweede Kamer. Zijn taken werden waargenomen door minister De Jonge van Volksgezondheid.
Op 23 maart 2020 werd Martin van Rijn geïnstalleerd als minister voor Medische Zorg, als opvolger van Bruno Bruins. Van Rijn is lid van de PvdA en trad niet namens zijn partij maar op persoonlijke titel toe tot het kabinet voor de duur van drie maanden.
Op 9 juli 2020 verving Tamara van Ark Martin van Rijn als minister voor Medische Zorg. Bas van ‘t Wout volgde Van Ark op als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
MSN 15.01.2021 Voorafgaand aan de ministerraad van vrijdag wilden de ministers nog niet vooruitlopen op een eventuele val van het kabinet vanwege de toeslagenaffaire. Vrijdag wordt door het kabinet na wekenlang overleg de knoop doorgehakt wat de politieke consequenties moeten zijn voor het duperen van duizenden ouders.
Volgens Sigrid Kaag, minister van Buitenlandse Handel, moet het kabinet “een breuk maken met wat heeft plaatsgevonden en op een geloofwaardige manier het vertrouwen in de overheid herstellen”.
Hoewel Kaag compensatie voor ouders “natuurlijk” belangrijk vindt, is dat volgens haar niet genoeg. Er moet een “moreel antwoord” komen. “De politiek moet bij zichzelf te rade gaan.”
Haar partij (D66) “is eruit” over wat er moet gebeuren, maar ze liet niet los wat dat standpunt is.
‘Mensen hebben geen schijn van kans gehad’
Ook de ChristenUnie heeft haar conclusie getrokken, zegt vicepremier Carola Schouten. “Mensen hebben geen schijn van kans gehad en konden op veel fronten hun recht niet halen, daar moeten we het vandaag over hebben en vaststellen wat dit politiek betekent.”
Volgens minister Tamara van Ark (Medische Zorg) zal het herstellen van het vertrouwen in de overheid tijd kosten. “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, dus het zal niet gelijk hersteld worden.”
De belofte van de overheid om voor mensen te zorgen is gebroken en die kan niet gebroken blijven, vindt ze.
Van Ark begrijpt dat mensen zich wellicht afvragen waarom een kabinet aftreedt tijdens de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. “Elke vraag ligt op tafel, maar we starten vandaag primair met deze kwestie: het herstellen van het ongekend onrecht dat de ouders is aangedaan.”
Duizenden ouders onterecht als fraudeur gezien
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) zei voor de ministerraad dat het kabinet “missionair tussen aanhalingstekens” blijft wat betreft de bestrijding van de coronacrisis, mocht het kabinet vrijdag vallen. “Mensen mogen verwachten dat we alles doen om de crisis te lijf te gaan.”
Het kabinet staat onder flinke druk vanwege de toeslagenaffaire. Daarbij werden duizenden ouders door de overheid onterecht als fraudeur gezien waardoor ze in financiële problemen kwamen. Ook veroorzaakte de toeslagenaffaire scheidingen en moesten mensen hun huis uit.
Bij de fraudeaanpak maakte de Belastingdienst zich schuldig aan etnisch profileren door ouders met een dubbele nationaliteit strenger te controleren.
MSN 15.01.2021 Alles is erop gericht dat de verkiezingen halverwege maart kunnen doorgaan, zegt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) vrijdag. De afgelopen week vroegen meerdere experts, waaronder IC-baas Diederik Gommers en jurist Wim Voermans, zich hardop af of de verkiezingen wel kunnen doorgaan nu het coronavirus en de Britse variant daarvan verder oplaaien.
“We moeten ervan uitgaan dat het doorgaat en we zorgen dat het veilig kan,” aldus de minister. Uiterlijk 12 februari komt ze met een update.
Vrijdag wordt bovendien gesproken over de toeslagenaffaire en de mogelijke politieke gevolgen daarvan. Mocht het kabinet besluiten af te treden, dan betekent dat volgens Ollongren niet dat de verkiezingen eerder worden gehouden. “Ik wil niet vooruitlopen op politieke consequenties, maar 17 maart staat.”
De Tweede Kamerverkiezingen worden dit jaar op 17 maart gehouden, maar op 15 en 16 maart gaat in alle gemeenten een beperkt aantal stemlokalen open om eerder stemmen mogelijk te maken. Zo wordt de drukte over meerdere dagen verspreid en kunnen de verkiezingen in het kader van corona zo veilig mogelijk worden gehouden, schreef Ollongren eerder in een brief aan de Tweede Kamer. Kiezers ouder dan 70 jaar kunnen hun stem ook per post uitbrengen.
MSN 15.01.2021 Tijdens de ministerraad beslist het kabinet over zijn eigen lot. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie hebben hun keuze gemaakt of het kabinet moet aftreden om de toeslagenaffaire. Vooral D66-leider Sigrid Kaag lijkt te zinspelen op een val van het kabinet. Wat haar betreft moet de politiek “bij zichzelf te rade gaan”. Alleen compensatie is niet genoeg, vindt de bewindsvrouw.
Er moet een “moreel antwoord” komen, zegt Kaag. Ze zegt dat de overheid en rechtstaat hebben gefaald en het onrecht zich “jarenlang, stilletjes onder toeziend oog van de politiek en rechtstaat” heeft voltrokken. Het kabinet moet “een breuk maken met wat heeft plaatsgevonden en op een geloofwaardige manier het vertrouwen in de overheid herstellen”.
MSN 15.01.2021 Minister Tamara van Ark (Medische Zorg) denkt dat het herstellen van het vertrouwen in de overheid na de toeslagenaffaire tijd zal kosten. “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, dus het zal niet gelijk hersteld worden.” Dat zegt ze voorafgaand aan de ministerraad, waarin vrijdag waarschijnlijk besloten wordt dat het kabinet aftreedt vanwege de toeslagenaffaire.
De belofte van de overheid voor mensen te zorgen is gebroken en die kan niet gebroken blijven, vindt ze. Daarom wordt vrijdag eerst gepraat over het “ongekend onrecht” dat de ouders in de toeslagenaffaire is aangedaan, voordat het kabinet mogelijk politieke gevolgen bespreekt. Zo wordt gesproken over compensatie voor de ouders, maar ook hoe de overheid moet omgaan met “de spelregels, hoe je mensen behandelt”.
Van Ark begrijpt dat mensen zich wellicht afvragen waarom een kabinet aftreedt tijdens de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. “Elke vraag ligt op tafel, maar we starten vandaag primair met deze kwestie: het herstellen van het ongekend onrecht dat de ouders is aangedaan.”
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) zei voor de ministerraad dat het kabinet “missionair tussen aanhalingstekens” blijft wat betreft de bestrijding van de coronacrisis, mocht het kabinet vrijdag vallen. “Mensen mogen verwachten dat we alles doen om de crisis te lijf te gaan.”
De coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie staat onder zware druk om af te treden vanwege de toeslagenaffaire, des te meer nadat PvdA-leider Lodewijk Asscher donderdag besloot zich terug te trekken als lijsttrekker van zijn partij. In het vorige kabinet was hij minister van Sociale Zaken en daarmee nauw betrokken bij de toeslagenaffaire.
AD 15.01.2021 Het voltallige kabinet is op dit moment op het Binnenhof bijeen om de politieke consequenties te trekken naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Bewindslieden van D66 en ChristenUnie lieten bij aankomst doorschemeren dat zij er wel uit zijn.
Inhoudelijk hielden de ministers en staatssecretarissen zich vanmorgen nog op de vlakte over de prangende vraag: moet het kabinet vallen na het vernietigende rapport van een onderzoekscommissie over de schandalige behandeling van ouders door de belastingdienst? Duidelijk is geworden dat de verantwoordelijke politici gebrekkig hebben gereageerd op signalen daarover.
Het kabinet moet ‘een breuk maken met wat heeft plaatsgevonden en op een geloofwaardige manier het vertrouwen in de overheid herstellen’, zei D66-leider Sigrid Kaag bij het binnenlopen. Ook de ChristenUnie heeft haar conclusie getrokken, aldus vicepremier Carola Schouten. ,,Mensen hebben geen schijn van kans gehad en konden op veel fronten hun recht niet halen.”
Mensen hebben geen schijn van kans gehad en konden op veel fronten hun recht niet halen, aldus Vicepremier Carola Schouten.
Geen chaos
Wat alle bewindslieden wel benadrukten vanmorgen: een eventuele val van het kabinet mag niet leiden tot chaos bij de bestrijding van de coronacrisis. Eerder deze week zei premier Rutte daarover al dat een demissionair kabinet ‘missionair’ moet kunnen handelen bij de aanpak van de pandemie.
Het kabinet moet een breuk maken met wat heeft plaatsgevonden en op een geloofwaardige manier het vertrouwen in de overheid herstellen, aldus Minister Kaag (Buitenlandse handel, D66).
Dus is het zaak dat het kabinet ‘netjes’ valt, klinkt het in de wandelgangen van de Tweede Kamer. Dat kan ook, want er is geen sprake van een crisis door grote meningsverschillen binnen de coalitie. Deze val wordt puur veroorzaakt doordat het kabinet-Rutte III formeel verantwoordelijk is voor alles misstanden rondom de toeslagen de afgelopen jaren.
Mocht het straks zo ver komen dan ligt het voor de hand dat het regeerakkoord daarmee, twee maanden vóór de landelijke verkiezingen, ook van de baan is. Daarmee krijgt het parlement een nog belangrijkere rol bij het goedkeuren van ingrijpende maatregelen die nog boven de markt hangen. Denk aan het eventueel instellen van een landelijke avondklok en het uitdelen van extra noodsteun.
Herstellen vertrouwen
Eén ding is op lange termijn zeker: het herstellen van het vertrouwen in de overheid na de toeslagenaffaire zal tijd kosten. ,,Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, dus het zal niet gelijk hersteld worden”, concludeerde minister Van Ark (Medische zorg) voorafgaand aan de ministerraad.
Het is nog onduidelijk hoe laat de belangrijke kabinetsbijeenkomst zal eindigen. Maar naar verwachting komt premier Rutte snel daarna met een verklaring over het lot van zijn derde kabinet. Daarin zal hij ook inhoudelijk ingaan op maatregelen die moeten voorkomen dat burgers ooit nog zo te grazen kunnen worden genomen door een overheidsinstantie.
MSN 15.01.2021 Het lijkt steeds zekerder te worden dat ons huidige kabinet vandaag aan zijn einde komt. Vanmiddag wordt er gesproken over de toeslagenaffaire en “er moet een wonder gebeuren als het kabinet niet valt”, zegt politiek commentator Frits Wester daarover tegen RTL Nieuws.
Druk op de ketel
De druk die de toeslagenaffaire veroorzaakt, lijkt dan eindelijk toch te veel te worden voor het kabinet. Al de hele week worden we platgegooid met berichten over een wankelend kabinet dat staat te schudden op zijn grondvesten. Vandaag gaan we zien of daar ook werkelijk iets van waar is. Volgens politiek commentator Frits Wester is het vrij zeker dat het kabinet gaat vallen, al helemaal na het opstappen van Asscher.
Het besluit van de PvdA-leider om gedag te zeggen tegen het lijsttrekkerschap kan wel eens einde verhaal betekenen voor het hele kabinet. Het vertrek van Asscher maakt het een stuk waarschijnlijker dat de PvdA mee zou werken aan een motie van wantrouwen tegen het kabinet. Ongeveer alle oppositiepartijen hebben al aangegeven dat ze de motie zouden steunen.
Symbolisch
Maar ook met een gevallen kabinet gaan we gewoon door in dezelfde richting. Ze nemen dan wel verantwoordelijkheid voor hun falen, maar ondertussen gaat het hele zaakje gewoon verder. Aan lopende zaken wordt door de ministers rustig doorgewerkt. Alleen ‘controversiële’ onderwerpen worden aan het volgende kabinet overgelaten. Wat die onderwerpen precies zijn, beslissen de Tweede en Eerste kamer samen.
MSN 15.01.2021 Ook de kinderen die de dupe zijn geworden in de toeslagenaffaire, moeten volgens staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën) worden geholpen. Dat zegt ze voor het begin van de ministerraad, die grotendeels in het teken staat van de toeslagenaffaire. Vermoedelijk besluit het kabinet af te treden om de kwestie.
Doordat hun ouders vaak ten onrechte als fraudeur werden bestempeld en daardoor in grote financiële problemen kwamen, zijn deze kinderen veel misgelopen. Van Huffelen wil dat zij een goede toekomst tegemoet gaan. “Die kinderen moeten straks weer verder kunnen.”
Ook voor de ouders moet meer gebeuren. “We hebben al aangekondigd de operatie te versnellen en de compensatie ruimer te maken,” zegt de staatssecretaris. Bovendien zegt ze van veel ouders te horen dat zij vooral “de erkenning dat ze geen fraudeur zijn” belangrijk vinden.
Eerder werd besloten alle gedupeerde ouders een voorschot van 30.000 euro te geven ter compensatie. Ouders die recht hebben op meer, komen hier later nog voor in aanmerking.
NOS 15.01.2021 Het kabinet praat vandaag over een reactie op het vernietigende rapport van de parlementaire ondervragingscommissie over de toeslagenaffaire. In Den Haag is de vrij algemene verwachting dat het kabinet daarna zijn aftreden bekendmaakt, al wilde gisteren niemand daar in het openbaar over speculeren.
Voor het begin van de ministerraad antwoordde VVD-premier Rutte op de vraag of het spannend wordt dat hij eerst een discussie in het kabinet wil hebben voor hij met allerlei bespiegelingen komt. Het kabinet buigt zich vandaag niet alleen over de “politieke vraag”, maar ook over een inhoudelijke reactie op het harde rapport van de commissie.
Missionair op corona
Vicepremier De Jonge (CDA) zei dat er een ernstig rapport ligt, dat vraagt om een reactie die daar recht aan doet. Maar ook hij benadrukte dat “we het daar nu over gaan hebben in de ministerraad”.
Net als Rutte eerder deze week zei De Jonge dat de aanpak van de coronacrisis sowieso doorgaat, los van de uitkomst van het kabinetsberaad van vandaag. “De aanpak van de crisis vraagt uiteraard om een kabinet dat voldoende slagvaardig is om de crisis te lijf te gaan. De facto moet het wel zo zijn dat je missionair bent op corona.”
Politiek recht doen
Ook andere bewindslieden benadrukten voor de ministerraad dat ze eerst in het kabinet willen overleggen. Vicepremier Schouten (ChristenUnie) sprak van een indringend rapport. “Naast genoegdoening moet ook politiek recht worden gedaan”, voegde ze eraan toe.
Minister en D66-leider Kaag vindt dat er een politiek antwoord moet komen op “het onrecht dat ouders en hun kinderen is aangedaan, en de levens die zijn verwoest. Dat is meer dan de compensatie alleen.” Zij voegde eraan toe dat er een breuk nodig is “met wat stilletjes jarenlang heeft kunnen plaatsvinden”. Kaag zei ook dat zij er wel uit is welke consequenties daarbij passen.
Is het verstandig om, midden in de coronacrisis, de stekker uit het kabinet te trekken? Die vraag lag op op tafel tijdens een extra ingelaste ministerraad. De ministers gingen opnieuw praten over een reactie op het vernietigende rapport dat vorige maand uitkwam over de toeslagenaffaire. Volgens Ingewijdenen werd het nachtwerk.
Het is de bedoeling dat het kabinet aanstaande vrijdag 15.01.2021, na de reguliere ministerraad, met een definitief standpunt komt. En dan staat er volgende week ook nog een Kamerdebat gepland over de kwestie.
Telegraaf 13.01.2021
Wiebes: ’Een nieuw toeslagensysteem’
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt dat het kabinet nu al stappen moet ondernemen richting een nieuw toeslagensysteem’„Tussen 2005 en 2020 hebben we niet gezien wat er gebeurde en dat is de Nederlandse samenleving onwaardig.”
Er wordt druk gespeculeerd over een eventuele val van het kabinet, maar daar wil de minister niks over zeggen. „Vrijdag komen we met meer informatie.”
Wel vindt de VVD-bewindsman dat er nu al stappen moeten worden ondernomen om tot een nieuw systeem te komen voor de toeslagen. De slachtoffers moeten volgens hem bovendien zo snel mogelijk worden gecompenseerd.
„We moeten allereerst iets voor die mensen doen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt.” Ook vindt de bewindsman dat de informatiepositie van de Kamer en van de burger beter moet. „Dat zoiets jarenlang heeft kunnen doorwoekeren in zulke diensten, is vreselijk.”
Gedupeerden toeslagenaffaire doen aangifte tegen bewindslieden
Advocaat Vasco Groeneveld heeft aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden vanwege hun rol in de kinderopvangtoeslagaffaire. Zij hebben zich volgens Groeneveld schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De advocaat zegt namens twintig gedupeerden te spreken.
De aangifte is gericht tegen de huidige ministers Van Ark (Medische Zorg), Hoekstra (Financiën) en Wiebes (Economische Zaken) en tegen de afgetreden staatssecretaris Snel (Financiën) en oud-minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (voormalige) bewindslieden gaat.
Telegraaf 13.01.2021
Geen fair play
Volgens Groeneveld waren de bewindslieden op de hoogte dat er onregelmatigheden waren of hadden ze dat kunnen weten. Doordat er vervolgens niet werd ingegrepen, valt hen grove schuld te verwijten, zegt hij op NPO Radio 1. “De rechtstaat heeft op z’n grondvesten gedaverd.”
In de kinderopvangtoeslagaffaire zijn veel ouders in de problemen gekomen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld, toeslagen moesten terugbetalen én werden beboet. Soms liepen de bedragen op tot tienduizenden euro’s.
Een aantal beginselen van “behoorlijk bestuur” zijn nagelaten, stelt Groeneveld. Zo zou er geen sprake vanfair play, wat inhoudt dat de overheid niet vooringenomen mag zijn, en zorgvuldigheid. Daardoor kon de Belastingdienst zich schuldig maken aan knevelarij, beroepsmatige discriminatie, het schenden van artikel 1 van de Grondwet (“iedere Nederlander is gelijk”) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind.
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de rol van de Belastingdienst en zijn ambtenaren in de toeslagenaffaire. Zes gedupeerde ouders willen het OM alsnog dwingen daartoe over te gaan. Ook bij die zaak is advocaat Groeneveld betrokken.
Het is moeilijk te zeggen of de procedure kans maakt, zegt Groeneveld, omdat er geen succesvolle precedenten bekend zijn. Voor de gedupeerde ouders is het belangrijk om duidelijk te stellen wat de norm is, aldus de advocaat. “Die norm is dusdanig geschonden, dat er met een strafrechtelijke bril naar gekeken moet worden.”
AD 13.01.2021
Gaat het voltallige kabinet aftreden ???
Als de voltallige oppositie het kabinet, tijdens het debat volgende week, wil wegsturen vanwege de toeslagenaffaire kunnen Rutte en zijn ministers in theorie ‘gered’ worden door het vertrek van Theo Hiddema. Zo zou Forum voor Democratie onbedoeld het kabinet in het zadel houden.
Dat zit zo. Er is geen twijfel over mogelijk dat tijdens een debat over de toeslagenkwestie een motie van wantrouwen wordt ingediend tegen het kabinet, GroenLinks heeft die al aangekondigd. Dan komt het aan op een hoofdelijke stemming. Tot het vertrek van Hiddema had de oppositie 75 zetels, net als de coalitie. Maar omdat Forum de zetel van Hiddema tot nu toe leeg laat, is de oppositie met 74 en dus in de minderheid.
Vertrouwen
De gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire hebben er geen vertrouwen in dat het huidige kabinet de problemen bij de Belastingdienst gaat oplossen. Daarom moet het kabinet opstappen. “Wij zeggen het vertrouwen in deze regering op en vragen de heren en dames naar huis te gaan en niet meer terug te komen”, schrijven de ouders in een open brief aan het kabinet.
Vorige maand oordeelde de parlementaire ondervragingscommissie dat veel gedupeerde ouders een “ongekend onrecht” is aangedaan. Bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslagen zijn grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden.
Het kabinet beraadt zich deze week op eventuele politieke consequenties van het snoeiharde rapport. Premier Rutte vindt opstappen geen logische optie, omdat het een hoog symbolische waarde zou hebben, meldde Nieuwsuur gisteren.
Peiling I&O Research 13.01.2021
De affaire met de kinderopvangtoeslag moet politieke consequenties hebben, maar het kabinet kan aanblijven. Slechts 8 procent van de kiezers vindt dat alle bewindspersonen hun ontslag moeten aanbieden, staat in een onderzoek van I&O Research.
70 procent van de ondervraagden vindt dat er wel een gebaar moet worden gemaakt. Een op drie vindt dat betrokken ambtenaren moeten worden ontslagen en nog eens een derde vindt dat bepaalde (oud-)bewindslieden moeten opstappen.
Een vertrek van het kabinet als geheel helpt niet, vindt een overgrote meerderheid. Een Partij voor de Dieren-stemmer verwoordt dat zo: “Beleid dat dit heeft kunnen veroorzaken aanpakken. Mensen volgen regels en daardoor worden de fouten gemaakt. Aftreden is mogelijk nuttig, maar niet in een coronacrisis.”
I&O Research heeft voor dit onderzoek tussen vrijdag 8 en maandag 11 januari 2.336 Nederlanders ondervraagd. Het grootste deel van de deelnemers (2217) is afkomstig uit het I&O Research Panel. De rest vulde de vragenlijst in via het panel van PanelClix.
Mensen zijn verdeeld of het kabinet moet opstappen vanwege de toeslagenaffaire, blijkt uit een peiling onder 30.000 mensen. Bijna de helft van de ondervraagden wil het kabinet zien vertrekken, een net iets kleinere groep vindt juist dat het aan kan blijven.
Eenvandaag bevroeg de leden van het opiniepanel van het televisieprogramma. De helft (46 procent) vindt dat het kabinet kan aanblijven ondanks de toeslagenaffaire. Een bijna even grote groep van 48 procent is voor aftreden. Opvallend: uit een peiling van I&O research bleek pas nog dat slechts acht procent van de kiezers vindt dat het hele kabinet op moet stappen. Een groot verschil, maar dat onderzoek liep van 9 tot 11 januari, terwijl Eenvandaag gisteren en vandaag peilde. De verwachting van een aanstaande val van het kabinet is de afgelopen dagen toegenomen, ook bij partijen zelf.
Aangetast vertrouwen
Kiezers van de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie willen in meerderheid dat Rutte III aanblijft. Hun vertrouwen in het kabinet is door de toeslagenaffaire wel iets aangetast, maar nog steeds groot genoeg om aan te blijven.
PvdA leider Lodewijk Asscher heeft zijn conclusies al getrokken en dat maakt het steeds waarschijnlijker dat de groep die voor aftreden is zijn zin krijgt. De meeste oppositiekiezers willen wel dat het kabinet nu zijn ontslag aanbiedt. Kiezers van de PVV, de SP, Forum voor Democratie en GroenLinks vinden in meerderheid dat het kabinet weg moet.
De meeste PvdA-kiezers hebben een andere mening. Ook na het terugtreden van lijsttrekker Lodewijk Asscher vinden de meesten van hen dat het kabinet kan aanblijven. Dat Lodewijk Asscher terugtreedt als lijsttrekker noemen de meeste PvdA-kiezers (65 procent) terecht. Een derde vindt het onterecht.
AD 12.01.2021
Kabinetsval met de dag waarschijnlijker
De kabinetsreactie op het keiharde toeslagenrapport zorgt voor een crisissfeer in Den Haag. Coalitiepartijen hinten steeds nadrukkelijker op een kabinetsval. Maar de aarzeling om tijdens een ongekende crisis de stekker uit het kabinet te trekken is groot.
De kans dat het kabinet opstapt lijkt in de aanloop naar de extra ministerraad van vanavond en vrijdagavond eerder toegenomen dan afgenomen. Om half negen kwam het kabinet bijeen op het ministerie van Algemene Zaken. De hele dag heerste er in Den Haag een zenuwachtige sfeer. Kamerleden die normaal graag een boekje opendoen, zwijgen nu.
De spindoctors en parlementariërs die toch wat zeggen, wijzen vooral naar de andere fracties: waarom die andere partij wel eens zou kunnen breken. Het leidt de aandacht af en maskeert de verlegenheid met de eigen positie.
Telegraaf 13.01.2021
Bloeddorst
De VVD van Mark Rutte vindt dat het kabinet kan blijven zitten. Maar de liberalen vinden CDA, D66 en ChristenUnie tegenover zich, die in meer of mindere mate hebben laten doorschemeren dat het bikkelharde rapport over de toeslagenaffaire niet zonder politieke consequenties kan blijven. De optie om alleen minister Eric Wiebes te offeren als voormalig politieke baas van de Belastingdienst wordt door bijna niemand als afdoende antwoord gezien. De politieke bloeddorst is groter.
,,Dat het hele kabinet opstapt is gewoon een optie”, stelt een regeringsbron. En daarbij spelen ook andere motieven mee dan alleen staatsrechtelijke. De verkiezingen komen eraan en verschillende fracties in zowel oppositie als coalitie ruiken de kansen van een kabinetsval. Die schaadt het aangezicht van de populaire minister-president Mark Rutte, die in de opiniepeilingen op eenzame hoogte staat.
Telegraaf 12.01.2021
Terugblik 12.01.2021
Het kabinet was dinsdagavond 12.01.2021 weer bijeen om te praten over het snoeiharde rapport over het toeslagenbeleid van de afgelopen kabinetten in de toeslagenaffaire. Het is waarschijnlijk dat het kabinet de ultieme vraag over de politieke consequenties pas vrijdag 15.01.2021 zal beantwoorden.
AD 14.01.2021
Telegraaf 14.01.2021
Het kabinet heeft echter nog geen ei gelegd over de politieke gevolgen van de toeslagenaffaire. Premier Rutte stelt dat daar dinsdagavond in de speciaal belegde ministerraad niet eens over is gesproken.
Kortom, het kabinet hakt vrijdag12.01.2011 de knoop door over de vraag of het kabinet aftreedt vanwege de toeslagenaffaire. Die vraag is dinsdagavond in de ingelaste ministerraad niet aan de orde geweest.
Dat zei premier Rutte na afloop van de extra ministerraad. “Wij willen op een breed front reageren op het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie. We zijn het vergaand eens. Mijn verwachting is dat we daar vrijdag uitkomen. Dan zal ook die politieke vraag aan de orde komen”, zei Rutte.
In het rapport Ongekend Onrecht van de commissie-Van Dam wordt gehakt gemaakt van het beleid van de afgelopen kabinetten, waarin duizenden ouders onterecht werden beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag. Zij moesten duizenden euro’s terugbetalen en kwamen daardoor in grote financiële problemen. Tot op de dag van vandaag.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Het kabinet sprak al eerder over het rapport. In december werd namelijk bekendgemaakt dat alle ouders 30.000 euro als tegemoetkoming zouden krijgen. Aanstaande vrijdag 15.01.2021 komt het kabinet wederom bijeen om verder te praten over een inhoudelijke reactie op dat inmiddels zeer gewraakte rapport.
RTL 14.01.2021 Premier Mark Rutte bleef vanavond zwijgen over de overlevingskans van zijn kabinet. Door de toeslagenaffaire staat de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie onder zware druk.
“Morgen praten wij opnieuw over de inhoudelijke reactie op het rapport over de toeslagen, en dan komt vermoed ik ook de politieke vraag aan de orde”, zei de premier. Hij wilde verder niet vooruitlopen op de uitkomst van de ministerraad.
Vertrek Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher stapte eerder op de dag op. Hij was in het vorige kabinet minister van Sociale Zaken en nauw betrokken bij de toeslagenaffaire. De premier wilde niet zeggen of het vertrek van Asscher de druk op het kabinet verhoogt om ook voortijdig op te stappen.
‘Verantwoordelijkheid nemen is belangrijk’
Duizenden ouders zijn onterecht door de Belastingdienst als fraudeurs aangemerkt. Een parlementaire commissie kwam met een keihard oordeel over de affaire. Het kabinet heeft al verscheidene malen over een inhoudelijke reactie op het rapport gesproken.
Aanpak discriminatie
Morgen komt die reactie naar buiten in een lange brief. Daar wordt meer openheid richting Kamer beloofd. Verder gaat het over de aanpak van discriminatie en veranderingen bij uitvoeringsinstanties.
Ook wordt ingegaan op de vraag hoe gedupeerden verder kunnen worden geholpen. De plannen van het kabinet gaan honderden miljoen euro’s kosten, melden ingewijden.
Het licht in het Torentje is uit. Bij regeringspartijen zijn de conclusies getrokken. Achter de schermen hoor je: morgen wordt officieel de conclusie verwacht dat Rutte-III ten einde is. #toeslagenaffaire
NOS 14.01.2021 De ministerraad hakt morgen definitief de knoop door over het aftreden van het voltallige kabinet-Rutte III. Er komt vanavond toch geen extra ministerraad en de partijleiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn na overleg met hun eigen partij naar huis gegaan.
Alles wijst erop dat het kabinet morgen aftreedt naar aanleiding van het vernietigende rapport over de fraudejacht van de Belastingdienst, de kinderopvangtoeslagaffaire. In dat rapport wordt harde kritiek geleverd op de manier waarop ambtenaren, rechters en bewindspersonen zijn omgegaan met ouders die ten onrechte beschuldigd werden van fraude.
Rapport diverse keren besproken
Sinds de publicatie van dit rapport eind december hangt de vraag over het aftreden van het kabinet in de lucht, maar de bewindslieden wilden het rapport eerst inhoudelijk bespreken. Dat is diverse keren gebeurd in het Catshuis. Volgens premier Rutte gingen die gesprekken alleen over de inhoud en niet over de politieke consequenties.
“De politieke vraag wordt morgen besproken”, zei Rutte vanavond laat bij zijn vertrek uit het Torentje. “Ik kan daar nu niets over zeggen in de media.”
‘Kabinet wil stille val zonder wapengekletter’
Politiek duider Ron Fresen zegt dat alle coalitiepartijen hun standpunt vanavond in hun eigen partij hebben bepaald. Maar naar buiten toe, zwijgen ze nadrukkelijk. “Ze willen niet met ruzie uit elkaar. De val van dit kabinet moet zonder problemen en zonder ruzie of wapengekletter gaan. Een soort stille val.”
Vicepremier Schouten van de ChristenUnie zei na afloop van het overleg met haar partij dat de “lijn” is vastgesteld. Verder wilde ze niet gaan. CU-leider Segers benadrukt dat de slachtoffers van de toeslagenaffaire “groot onrecht” is aangedaan. “Wij willen ons rekenschap geven.”
D66 zal ‘duidelijk’ zijn
D66-leider Kaag zei na afloop van haar partijoverleg: “We spreken daar in de ministerraad over en wij zijn daar duidelijk in.” De ministerraad is iedere vrijdag op het ministerie van Algemene Zaken. Het is onduidelijk hoe lang het beraad zal duren.
NU 14.01.2021 Premier Mark Rutte bleef donderdagavond zwijgen over de overlevingskans van zijn kabinet. Door de toeslagenaffaire staat de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie onder zware druk.
“Morgen praten wij opnieuw over de inhoudelijke reactie op het rapport over de toeslagen en dan komt vermoed ik ook de politieke vraag aan de orde”, zei de premier. Hij wilde niet vooruitlopen op de uitkomst van de ministerraad.
PvdA-leider Lodewijk Asscher stapte eerder op de dag op. Hij was in het vorige kabinet minister van Sociale Zaken en nauw betrokken bij de toeslagenaffaire. De premier wilde niet zeggen of het vertrek van Asscher de druk op het kabinet verhoogt om ook voortijdig op te stappen.
Duizenden ouders zijn onterecht door de Belastingdienst als fraudeurs aangemerkt. Een parlementaire commissie kwam met een keihard oordeel over de affaire. Het kabinet heeft al verscheidene malen over een inhoudelijke reactie op het rapport gesproken.
Vrijdag komt die reactie naar buiten in een lange brief. In de brief wordt meer openheid richting de Kamer beloofd. Verder gaat het over de aanpak van discriminatie en veranderingen bij uitvoeringsinstanties. Ook wordt ingegaan op de vraag hoe gedupeerden verder kunnen worden geholpen. De plannen van het kabinet gaan honderden miljoen euro’s kosten, melden ingewijden.
NOS 14.01.2021 Het aftreden van het kabinet-Rutte III lijkt met het uur dichterbij te komen. Bronnen rondom het kabinet zeggen tegen de NOS dat alles erop wijst dat het einde van de regering onafwendbaar is.
De vier coalitiepartijen hadden vanavond afzonderlijk hun wekelijkse politieke overleg en daar lag de vraag op tafel of het kabinet nog verder kan met het oog op het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire.
ChristenUnie en D66 lieten na afloop beide weten conclusies te hebben getrokken, en die morgen in de ministerraad te gaan bespreken. Dat het onderwerp bij de wekelijkse ministerraad op tafel ligt, was al aangekondigd.
Asscher vertrek
Nadat vanmorgen PvdA-leider Lodewijk Asscher had besloten dat hij niet meer door kan gaan vanwege de discussie over zijn rol in de kindertoeslagenzaak, nam de druk op het kabinet vandaag verder toe.
Een deel van de coalitie wilde eerder al dat het hele kabinet vertrekt, maar een ander deel vond in elk geval eerder deze week nog dat deze coronacrisis om een goed functionerende, missionaire regering vraagt.
Verkiezingsreces komt eraan
Dat tweede deel lijkt snel af te kalven. Politiek verslaggever Wilma Borgman wijst erop dat op 12 februari het verkiezingsreces begint en dat het kabinet daarom toch al geen plannen meer heeft om nieuw beleid door te voeren. Wat dat betreft maakt het weinig uit als het kabinet nu demissionair wordt.
Wat corona aangaat kan de regering gewoon blijven doorregeren, zei premier Rutte dinsdagavond zelf al: “Daarop blijf je missionair, misschien niet officieel, maar wel mentaal.” Niets weerhoudt een demissionair kabinet ervan om bijvoorbeeld vaccinaties te regelen of teststraten in te richten.
Het vertrek van Asscher heeft in meerdere opzichten extra pressie gegeven. Want volgende week is er een debat over de toeslagenaffaire. Dat zou een lastig debat worden voor de PvdA als Asscher oppositie had moeten voeren over een kwestie waar hijzelf als minister van Sociale Zaken een rol in had gespeeld.
Nu de PvdA-leider zijn rol heeft neergelegd is het een ander verhaal en zou de PvdA een motie van wantrouwen van GroenLinks-leider Klaver kunnen steunen. Daarmee zou de voltallige oppositie (74 zetels) voor kunnen stemmen en heeft het kabinet eigenlijk te weinig vertrouwen om nog door te kunnen regeren.
Opgeheven hoofd
Rutte laat het daar niet op aan komen, zegt Borgman. “Hij laat zich niet wegsturen en al helemaal niet door Jesse Klaver.” Zij weet zeker dat het kabinet dan liever deze week met opgeheven hoofd naar de koning gaat om zijn ontslag aan te bieden.
Dat zou Rutte dan ook meer vrijheid geven om straks als VVD-leider campagne te voeren. De vraag waarom hij geen politieke consequenties heeft getrokken uit het snoeiharde rapport van de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen blijft dan niet als een schaduw over hem hangen.
NU 14.01.2021 Politieke consequenties na het snoeiharde rapport over de toeslagenaffaire lijken niet te kunnen uitblijven. Daar is de schade bij de ouders als gevolg van het falen van de overheid te groot voor. De vraag is wélke consequenties. Vrijdag ligt deze vraag voor tijdens een ministerraad. Neemt het kabinet Rutte III de ultieme verantwoordelijkheid door af te treden?
Het kabinet is al weken in overleg over een reactie op het vernietigende rapport Ongekend onrecht van de ondervragingscommissie die uitzocht hoe het zo heeft kunnen misgaan.
Hierin werd genoemd dat premier Rutte en voormalige bewindspersonen in het vorige kabinet Lodewijk Asscher, Eric Wiebes en Frans Weekers de keiharde fraudeaanpak “mede geïnitieerd hebben”.
Voormalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) stapte eind 2019 al op in verband met de toeslagenaffaire. Donderdag liet Asscher weten dat hij een punt achter het lijsttrekkerschap van de PvdA zet. De “discussie” rondom zijn rol in de Kamer zou door de toeslagenaffaire momenteel “te groot” zijn. De vraag is nu: wie volgt?
Rutte verwacht dat er vrijdag tijdens de ministerraad een knoop wordt doorgehakt. Tot nu toe is een officiële reactie uitgebleven, maar waarom is niet duidelijk. De premier zegt dat dit te maken heeft met dat er tijd wordt genomen om met een zorgvuldige reactie te komen. Volgens actualiteitenprogramma Nieuwsuur ziet hij aftreden niet zitten.
Ouders werden jarenlang vermorzeld door toeslagensysteem
Het rapport Ongekend onrecht hakte er flink in. De Belastingdienst, de Tweede Kamer, het kabinet en de bestuursrechtspraak: allemaal hadden ze aandeel in het leed van de ouders. “Daar kunnen we ons alleen maar voor schamen”, zei premier Rutte na de publicatie van het rapport.
Ouders werden jarenlang vermorzeld door het toeslagensysteem van de Belastingdienst, met ongekende gevolgen. De problemen beperkten zich echter niet alleen tot grote schulden die ontstonden door het harde terugvorderbeleid. De kwestie had ook invloed op hun werk, ze kregen relatieproblemen of moesten zelfs hun huis verlaten.
In de afgelopen periode lieten publicaties van Trouw en RTL Nieuws en de vastberadenheid van Kamerleden Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (CDA) zien hoe hopeloos de situatie is.
De rapporten van de Nationale ombudsman (2017) en de commissie-Donner (2019 en 2020) maakten ook veel duidelijk. Maar in het eindverslag van de ondervragingscommissie kwam alle ellende samen.
Wat betekent een val van het kabinet voor de politiek?
Aftreden is de ultieme vorm van politieke verantwoordelijkheid nemen. Rutte werd er woensdag naar gevraagd, maar wilde er niet op vooruitlopen. “Daar kan ik u pas over berichten als we die discussie hebben gehad.”
We zitten vlak voor de verkiezingen, die niet vervroegd zullen worden. Als het kabinet aftreedt, is het tot aan de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart demissionair.
Er worden dan alleen nog lopende zaken afgehandeld, totdat er een nieuwe ploeg zit. Vanwege recessen staan er nog maar weinig officiële vergaderdagen op de agenda.
Er wordt sinds de afkondiging van de recentste coronamaatregelen al minder vergaderd door de Kamer, dus veel parlementaire impact zal zo’n val niet hebben.
Kamervoorzitter Khadija Arib (links) neemt het rapport Ongekend onrecht aan van commissievoorzitter Chris van Dam (tweede van links). Op de voorgrond is CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt te zien. Foto: ANP
Ook CDA en D66 lopen bij aftreden schade op
De ondervragingscommissie deed onderzoek naar de periode van 2013 tot en met november 2019. Van de meest bij de toeslagenaffaire betrokken bewindspersonen zit alleen Rutte nog op dezelfde positie.
Asscher (minister van Sociale Zaken tussen 2012 en 2017), Eric Wiebes (staatssecretaris van Financiën tussen 2014 en 2017, nu minister) en Frans Weekers (staatssecretaris van Financiën tussen 2010 en 2014) hebben inmiddels een andere functie of zitten niet meer in het kabinet.
Als het kabinet aftreedt, is Rutte niet de enige die gezichtsverlies lijdt. De politieke leiders van D66 (Sigrid Kaag) en het CDA (Wopke Hoekstra) zitten ook in de regering. Eind vorig jaar stapte bovendien al een D66-bewindsman (Menno Snel) op.
Maar de premier loopt als het gezicht en de naamgever van de afgelopen drie kabinetten de meeste schade op.
Vanuit de oppositie zal de PvdA, ondanks het vertrek van Asscher, hier mogelijk ook geen campagnethema van willen maken. De commissie concludeerde immers dat de leider van de partij medeverantwoordelijk is voor de harde fraudeaanpak.
SP-Kamerlid Renske Leijten tijdens een van de verhoren van de ondervragingscommissie, die onderzoek naar de toeslagenaffaire deed. Foto: ANP
Bal ligt bij Rutte
Bij een eventueel aftreden van Rutte gaan de gedachten misschien terug naar 2002. Toenmalig premier Wim Kok trad af vanwege het rapport over de val van Srebrenica in 1995, waarbij Nederlandse VN-militairen betrokken waren. Meer dan zevenduizend moslimjongens en -mannen werden vermoord.
Natuurlijk is zo’n tragedie met zo veel doden niet te vergelijken met wat er nu gebeurt, maar er is een politieke parallel: ook Kok zat in de laatste maanden van zijn kabinet.
Een belangrijk verschil is dat de PvdA-premier destijds bezig was aan zijn laatste kabinet; hij zou de politiek verlaten. Rutte heeft aangekondigd voor nog een termijn te gaan.
De bal ligt nu bij Rutte. De premier heeft – waarschijnlijk heel bewust – de ernst van de zaak duidelijk gemaakt door aan te kondigen midden in de kerstvakantie topoverleg te voeren over de politieke consequenties. Dat is doorgaans niet de opmaat voor alleen een schriftelijke kabinetsreactie.
Rutte over rapport toeslagenaffaire: ‘Kunnen ons er alleen voor schamen’
Politieke schade voor Rutte is al een feit
De politieke schade voor Rutte is al een feit. Ook als hij niet besluit op te stappen.
Tijdens zijn verhoor door de ondervragingscommissie maakte hij zijn rol kleiner dan die was. Zo ontstond het beeld van een premier die geen vuile handen wil maken.
Dan was er nog zijn rol als voorzitter van een speciale commissie die in 2013 in het leven werd geroepen om fraude hard aan te pakken. Dat spoorde mensen misschien aan om te fanatiek op fraudejacht te gaan, erkende Rutte zelf.
Tot slot dook de term ‘Rutte-doctrine’ op in sms-verkeer tussen zijn medewerkers. Daarmee wordt bedoeld dat informatieverkeer tussen ambtenaren zo min mogelijk naar buiten komt, anders kunnen zij volgens de premier hun werk niet goed doen.
De gebrekkige informatievoorziening richting de Kamer, de media en de ondervragingscommissie is juist een van de grote frustraties in het toeslagendossier.
Hoe dan ook dilemma voor Rutte
Met alles minder dan aftreden, kan de indruk ontstaan dat Rutte de toeslagenaffaire niet serieus neemt. Stapt hij op, dan gaat hij de campagne in als de premier die het tijdens zijn bewind liet gebeuren dat duizenden gezinnen de vernieling in werden geholpen.
Dé schuldige ga je niet vinden, zei een oud-belastingambtenaar al tegen de ondervragingscommissie. De verantwoordelijkheid lag op vele politieke bureaus.
Zo bezien is er nog een vergelijking te maken met zijn voorganger Kok, die bij zijn aftreden zei dat de internationale gemeenschap “anoniem” is en daarom geen verantwoordelijkheid kan nemen voor de slachtoffers. “Ik kan en doe dat wél”, zei hij.
NOS 14.01.2021 Het aftreden van het kabinet-Rutte III lijkt met het uur dichterbij te komen. Bronnen rondom het kabinet zeggen tegen de NOS dat alles erop wijst dat het einde van de regering onafwendbaar is. De vier coalitiepartijen hebben op dit moment afzonderlijk hun wekelijkse politieke overleg en daar ligt nadrukkelijk de vraag op tafel of het kabinet nog verder kan met het oog op het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire.
De kans bestaat dat vanavond na afloop van deze overleggen de ministerraad nog voor een extra vergadering bijeenkomt. Anders ligt het onderwerp morgen bij de wekelijkse ministerraad op tafel.
Nu PvdA-leider Lodewijk Asscher vanmorgen heeft besloten dat hij niet meer door kan gaan vanwege de discussie over zijn rol in de kindertoeslagenzaak, is de druk op het kabinet verder toegenomen. Een deel van de coalitie wilde eerder al dat het hele kabinet vertrekt, maar een ander deel vond in elk geval deze week nog dat deze coronacrisis om een goed functionerende, missionaire regering vraagt.
Verkiezingsreces komt eraan
Dat tweede deel lijkt snel af te kalven. Politiek verslaggever Wilma Borgman wijst erop dat op 12 februari het verkiezingsreces begint en dat het kabinet daarom toch al geen plannen meer heeft om nieuw beleid door te voeren. Wat dat betreft maakt het weinig uit als het kabinet nu demissionair wordt.
Wat corona aangaat kan de regering gewoon blijven doorregeren, zei premier Rutte dinsdagavond zelf al: “Daarop blijf je missionair, misschien niet officieel, maar wel mentaal.” Niets weerhoudt een demissionair kabinet ervan om bijvoorbeeld vaccinaties te regelen of teststraten in te richten.
Het vertrek van Asscher heeft in meerdere opzichten extra pressie gegeven. Want volgende week is er een debat over de toeslagenaffaire. Dat zou een lastig debat worden voor de PvdA als Asscher oppositie had moeten voeren over een kwestie waar hijzelf als minister van Sociale Zaken een rol in had gespeeld.
Nu de PvdA-leider zijn rol heeft neergelegd is het een ander verhaal en zou de PvdA een motie van wantrouwen van GroenLinks-leider Klaver kunnen steunen. Daarmee zou de voltallige oppositie (74 zetels) voor kunnen stemmen en heeft het kabinet eigenlijk te weinig vertrouwen om nog door te kunnen regeren.
Opgeheven hoofd
Rutte laat het daar niet op aan komen, zegt Borgman. “Hij laat zich niet wegsturen en al helemaal niet door Jesse Klaver.” Zij weet zeker dat het kabinet dan liever deze week met opgeheven hoofd naar de koning gaat om zijn ontslag aan te bieden.
Dat zou Rutte dan ook meer vrijheid geven om straks als VVD-leider campagne te voeren. De vraag waarom hij geen politieke consequenties heeft getrokken uit het snoeiharde rapport van de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen blijft dan niet als een schaduw over hem hangen.
NU 14.01.2021 PvdA’er Lodewijk Asscher heeft donderdag bekendgemaakt dat hij zich, vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire, niet opnieuw verkiesbaar zal stellen als lijsttrekker. Hoe zit het ook alweer met de toeslagenaffaire en wat kunnen we nog verwachten?
Waar draait de toeslagenaffaire om?
De Belastingdienst heeft in 2014 keihard ingegrepen bij waarschijnlijk duizenden ouders. Een antifraudeteam zette hun kinderopvangtoeslag stop en vorderde voor tienduizenden euro’s terug, terwijl er voor fraude helemaal geen bewijs was. Zo kwamen sommige ouders op de radar omdat ze bijvoorbeeld een bonnetje niet hadden bijgevoegd.
Dit zorgde niet alleen voor grote financiële problemen, maar ook emotionele malaise bij de gedupeerden. Zo leidde de geldproblematiek tot het uiteenvallen van huwelijken. Pas een aantal jaar geleden kwamen de misstanden in het nieuws via RTL Nieuws en Trouw.
Het is inmiddels gebleken dat de Belastingdienst ten onrechte vroeg naar of aanvragers van kinderopvangtoeslag een tweede paspoort hadden en deze mensen vervolgens strenger controleerde. Het bezitten van een dubbele nationaliteit is niet nodig bij fraudebestrijding, maar deze informatie is toch geregistreerd. Discriminerend, zo oordeelde de toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP) eerder.
Wat is er sindsdien gebeurd?
Staatssecretaris Menno Snel is opgestapt. Hij informeerde de Tweede Kamer meerdere keren te laat en verkeerd. Ook vroegen sommige gedupeerden hun dossiers op, maar kregen ze grotendeels zwartgelakte pagina’s geleverd. Hoewel Snel aanvoerde dat dat kwam omdat hier geschreven werd over persoonsgegevens en vertrouwelijke informatie, leidde het tot woede en wantrouwen.
Ook is afscheid genomen van Jaap Uijlenbroek, de hoogste ambtenaar van de Belastingdienst. De dienst gaat op de schop om eenzelfde situatie in de toekomst te voorkomen.
Een commissie oordeelde eind vorig jaar in het onderzoeksrapport Ongekend onrecht dat de ouders extreem hard zijn aangepakt Een schadevergoedingsregeling is opgezet voor de gedupeerden. De ruim negenduizend ouders krijgen 30.000 euro compensatie, het is mogelijk dat nog meer mensen hierop recht blijken te hebben.
En verdere politieke gevolgen? Valt het kabinet?
Snel en Asscher zijn opgestapt, de vraag is: wie volgt? Het kabinet is al weken in overleg over een reactie op het vernietigende rapport van de onderzoekscommissie.
Hierin werd genoemd dat premier Mark Rutte en voormalige bewindspersonen in het vorige kabinet Lodewijk Asscher, Eric Wiebes en Frans Weekers de keiharde fraudeaanpak “mede geïnitieerd hebben”.
Onder meer GroenLinks, SP en PVV vinden dat deze conclusie alleen maar kan leiden tot het opstappen van het kabinet.
Rutte verwacht dat er vrijdag tijdens de ministerraad een knoop wordt doorgehakt. Tot nu toe is een officiële reactie uitgebleven, maar waarom is niet duidelijk. De premier zegt dat dat te maken heeft met dat er tijd wordt genomen om met een zorgvuldige reactie te komen. Volgens Nieuwsuur ziet hij aftreden niet zitten.
Hoelang gaat het duren voordat de problemen zijn opgelost?
Met het in het leven roepen van de schadevergoedingsregeling zijn de problemen verre van opgelost.
Tot verbazing van de gedupeerden gaat het Openbaar Ministerie (OM) namelijk niet over tot strafrechtelijk onderzoek tegen de Belastingdienst en zijn ambtenaren. De advocaten van meerdere ouders zijn inmiddels een zogeheten artikel 12-procedure gestart. Hiermee kan een rechter het OM afdwingen om alsnog onderzoek te starten.
“De ’80-20-benadering’ die de Belastingdienst in deze zaak hanteerde is voor mij de haak”, zegt advocaat Vasco Groeneveld, die zes ouders bijstaat. “Daarbij werd geaccepteerd dat bij de jacht op fraude 20 procent van de aangepakte mensen onschuldig kon zijn. Daardoor was dus sprake van opzet.”
Daarnaast is namens twintig gedupeerden ook aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken).
Asscher legt uit waarom hij zich terugtrekt als lijsttrekker
AD 14.01.2021 Nu Lodewijk Asscher door zijn vertrek als PvdA-leider de hoogste politieke prijs betaalt, neemt ook de druk op premier Rutte toe. Een kabinetsval komt steeds dichterbij.
Zoals Asscher zijn knopen heeft geteld, zal ook premier Rutte dat doen. Het idee dat een oppositieleider zijn vertrek uit de politiek aankondigt als gevolg van de toeslagenaffaire en het kabinet tegelijkertijd blijft zitten, is moeilijk voorstelbaar.
Asscher had als voormalig minister van Sociale Zaken weliswaar een rol in de toeslagenaffaire, maar hij was niet de enige, en bovendien zat hij al sinds 2017 niet meer in het kabinet. Volgens de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag zijn ook tijdens Rutte III fouten gemaakt en ging de harde aanpak van ouders door. Pas in 2019 ging de knop om en werd de weg naar compensatie ingezet.
Daar komt bij dat latere kabinetten ook altijd verantwoordelijkheid dragen voor daden uit het verleden. In ons staatsbestel is het zo geregeld dat ministers en staatssecretarissen politiek aanspreekbaar zijn voor de wetgeving en het beleid van hun voorgangers. Het derde kabinet-Rutte is staatsrechtelijk dus ook verantwoordelijk voor het handelen van Asscher in Rutte II. Asscher zelf vindt bij nader inzien dat hij het veld moet ruimen en geeft daarmee tegelijkertijd een signaal aan het kabinet. Blijven zitten terwijl een Kamerlid wél zijn conclusies trekt, is lastig uitlegbaar.
Asscher betaalt hoogste prijs, Rutte niet
Daar komt bij dat de persoonlijke prijs die Asscher betaalt groter is dan voor Rutte, Wopke Hoekstra en andere kopstukken in het kabinet. Zij kunnen hun ontslag aanbieden bij de koning en daarna alsnog gewoon lijsttrekker worden, terwijl de Haagse carrière van Asscher nu voorbij is.
Regeringspartijen CDA, D66 en ChristenUnie hebben binnenskamers al laten doorschemeren dat het keiharde toeslagenrapport wat hen betreft niet zonder consequenties kan blijven. Voor premier Rutte is de gang naar de koning niet nodig, maar hij weet ook dat wanneer één partij de stekker uit de coalitie trekt, het kabinet klaar is.
Laatste zetje
Bovenal wil Rutte koste wat kost voorkomen dat zijn regeringsploeg tijdens het Kamerdebat van volgende week moet aftreden, doordat een motie van wantrouwen – die er zeker komt – met steun van één of meerdere leden van de coalitie wordt aangenomen. Die afgang wil hij zich besparen. En dus geeft Asscher hem nu misschien wel het laatste zetje naar de uitgang.
AD 13.01.2021 Als het kabinet aftreedt om de toeslagenaffaire, zal de aanpak van de coronacrisis daar niet onder lijden, bezweert premier Rutte. Maar het is de vraag of hij die belofte kan waarmaken.
Op 10 februari 1933 liet kabinet-Ruijs de Beerenbrouck III een bom gooien op De Zeven Provinciën. Op het Nederlandse oorlogsschip was muiterij ontstaan. Het kabinet was toen al demissionair – één dag weliswaar. Op 9 februari had het nieuwe verkiezingen uitgeschreven.
Parlementair historicus Bert van den Braak wil er maar mee zeggen dat ook demissionaire kabinetten toch heel daadkrachtig kunnen optreden, al kreeg Ruijs de Beerenbrouck nog op het nippertje steun van het parlement voor het neerslaan van de muiterij. ,,Ook het kabinet-Rutte III kan alles blijven doen wat nodig is, ook als het zou aftreden.”
Winkel
Ingewijden stellen dat het een kwestie van tijd is voor het voltallige kabinet opstapt vanwege de keiharde conclusies van een parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire, waarbij duizenden ouders die kinderopvangtoeslag kregen ten onrechte werden aangemerkt als fraudeur. Als het kabinet stopt, wordt het demissionair. Dat is een staatsrechtelijke term die zoveel betekent als ‘ontslagen’. Formeel heeft een kabinet dan ontslag aangeboden aan de koning en past het – zolang er geen nieuw kabinet is geïnstalleerd – ‘op de winkel’.
Dat dit gebeurt in de volgens premier Mark Rutte grootste naoorlogse crisis hoeft volgens diezelfde premier Mark Rutte geen bezwaar te zijn. Het kabinet zal ‘mentaal missionair’ zijn als het om de aanpak van de coronacrisis gaat, beloofde hij bij de persconferentie van dinsdagavond.
Maar hij zei er wel iets bij: hij zei te verwachten dat de oppositie het demissionaire kabinet zou steunen in de corona-aanpak. Dat hoeft geen probleem te zijn, want die steun is er nu ook. Maar de Tweede Kamer – die het laatste woord blijft hebben over alles wat er besloten wordt – is onderling wél enorm verdeeld over aanpak van de coronacrisis. Het is onduidelijk of er voldoende steun blijft voor impopulaire maatregelen, zeker met de verkiezingen voor de deur. Zo wilde regeringspartij D66 in december nog de horeca versneld openen.
Het parlement kan niet meer dreigen het kabinet weg te sturen, want dat is al weg, aldus Parlementair historicus Bert van den Braak.
Hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert noemt Ruttes opmerkingen dan ook ‘een beetje flauwekul’. Want ook als het ontslag is aangeboden houdt het kabinet alle bevoegdheden van een regulier kabinet. Ministers kunnen met regelingen komen, het kabinet kan ook gewoon wetsvoorstellen indienen en daarvoor een meerderheid proberen te krijgen. ,,Na 17 maart zou het kabinet na de verkiezingen sowieso al demissionair worden. En dan is de coronacrisis óók niet voorbij en moet het kabinet gewoon alle lopende zaken behandelen.”
Als demissionair kabinet kan de ministersploeg dus grotendeels doorgaan op de huidige weg, vooral als het gaat om coronamaatregelen. Ook omdat er geen ruzie of crisis ten grondslag lag aan de breuk, is een meerderheid in de Tweede Kamer niet per definitie weg. Verder kan het bij specifieke onderwerpen steun vragen bij de oppositie.
Verzwakt
Maar de Tweede Kamer is dan mogelijk wél verzwakt, stelt Van den Braak. ,,Het parlement kan niet meer dreigen het kabinet weg te sturen, want dat is al weg.” Hooguit kan de Kamer individuele bewindslieden wegsturen, zoals in 1994 toen ministers Hirsch Ballin en Van Thijn opstapten vanwege de IRT-affaire terwijl het kabinet-Kok vanwege de verkiezingen al demissionair was.
Een alternatief voor de demissionaire status zou een nieuw noodkabinet zijn, zoals het in twee dagen geformeerde kabinet-Balkenende III in 2006. Dat is zo kort voor de verkiezingen echter vreemd, vindt Bovend’Eert. ,,Het derde kabinet Balkenende moest een begroting maken en verkiezingen organiseren. Dat is nu niet aan de orde.”
Peiling
Bovend’Eert vindt het eventuele aftreden van het kabinet een symbolische maatregel, ook omdat de kans groot is dat kopstukken uit dit kabinet weer terugkeren in een volgend kabinet. ,,Mijn advies is: niet doen. Het is een loos gebaar.”
Uit een peiling van I&O Research bleek vandaag dat ook veel kiezers niet zitten te wachten op een kabinet dat opstapt vlak voor de verkiezingen. Ja, vindt 72 procent, er moeten consequenties getrokken worden uit de toeslagenaffaire. Maar slechts 8 procent van de kiezers wil dat het héle kabinet opstapt. Een kwart van de ondervraagden wil dat VVD’er Eric Wiebes en PvdA’er Lodewijk Asscher vertrekken. Die kans lijkt echter klein.
Mijn advies is: niet doen. Het is een loos gebaar, aldus Hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert.
Ook in het verleden keerden afgetreden bewindspersonen weer terug als minister in een volgend kabinet, weet Van den Braak, bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Universiteit van Maastricht. ,,Minister Piet Hein Donner van Justitie trad in 2006 af vanwege de Schipholbrand en keerde vijf maanden later weer terug. Weliswaar op een ander departement.” Donner werd toen minister van Sociale Zaken.
Als het kabinet besluit níet zelf op te stappen, loopt het een risico om bij het Kamerdebat over het toeslagenrapport van volgende week alsnog met een motie van wantrouwen of afkeuring te worden weggestuurd door de Tweede Kamer. ,,Dat alternatief is niet aantrekkelijk”, stelt Van den Braak. ,,Dan is het kabinet net zo goed demissionair alleen moet het dan beschadigd de crisis te lijf.’’
NOS 13.01.2021 Het kabinet spreekt vrijdag over politieke stappen na het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire. De vier coalitiepartijen houden er rekening mee dat het kabinet opstapt vanwege het grote leed dat de slachtoffers is aangedaan, maar ze zijn het er onderling nog niet over eens, omdat ook de coronacrisis speelt. De kabinetsleden praten er over in de wekelijkse ministerraad. Tot die tijd blijft het spannend.
Gisteravond was er een extra ministerraad over het snoeiharde rapport van de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. De vraag of het kabinet moet aftreden, is volgens premier Rutte toen niet aan de orde gekomen. Het ging alleen over de inhoudelijke kant van de zaak: moet er meer schadeloosstelling komen en hoe moet voorkomen worden dat zoiets nog een keer gebeurt? Daar komt vrijdag een officiële kabinetsreactie over.
Niet één minister opofferen
In de ministerraad zal het op die dag ook over mogelijke politieke consequenties gaan. Volgens ingewijden zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het er in elk geval over eens dat de toeslagenaffaire te groot is om hier één minister voor op te offeren. Er is wel gespeculeerd dat minister Wiebes zou moeten opstappen, omdat hij als staatssecretaris van Financiën een grote rol heeft gespeeld. Maar dat ziet dus niemand zitten.
De coalitiepartijen zitten wat dat betreft op één lijn: het is óf het hele kabinet gaat door, óf het het hele kabinet treedt af. Verder is de race nog niet gelopen. Aan de ene kant zijn er partijen – en individuele coalitieleden – die vinden dat in deze coronacrisis een goed functionerend, missionair kabinet nodig is. Aan de andere kant is het onrecht in de kinderopvangtoeslagaffaire zo groot dat het politieke gevolgen zou moeten hebben.
De VVD van premier Rutte wil door. Op de persconferentie over de coronamaatregelen zei hij dat als het kabinet aftreedt en demissionair wordt, dat in ieder geval niet geldt voor het coronabeleid. “Daarop blijf je missionair, misschien niet officieel, maar wel mentaal.” De andere drie coalitiepartijen zien het corona-argument ook, maar vragen zich af of het kabinet nog wel kan aanblijven. Als een van de coalitiepartijen een vertrek noodzakelijk vindt, dan gebeurt het, hebben ingewijden al laten weten.
NOS 13.01.2021 Het kabinet hakt aanstaande vrijdag de knoop door over de vraag of het aftreedt vanwege de toeslagenaffaire. Die vraag is vanavond in de ingelaste ministerraad niet aan de orde geweest.
Dat zei premier Rutte na afloop van de extra ministerraad. “Wij willen op een breed front reageren op het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie. We zijn het vergaand eens. Mijn verwachting is dat we daar vrijdag uitkomen. Dan zal ook de politieke vraag aan de orde komen”, zei Rutte.
Aftreden of niet? Kabinet bespreekt pas vrijdag de politieke gevolgen toeslagenaffaire !!!
Alle ministers en staatssecretarissen kwamen vanavond bijeen om opnieuw te praten over het rapport, waaruit bleek dat de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn overschreden door de uit de hand gelopen fraudejacht van de Belastingdienst.
Ingewijden meldden eerder dat Rutte voor het Kamerdebat van volgende week van de coalitiepartners wil weten of ze het kabinet nog steunen. Hijzelf vindt het ongewenst om af te treden nu het kabinet het zo druk heeft met de coronacrisis.
Uiterst onvoorspelbaar
“Inhoudelijk zijn ze het wel eens”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Maar nu de politieke vraag op tafel komt wordt het spannend. De uitkomst is uiterst onvoorspelbaar. Van Rutte hoeft aftreden niet, maar als een van de coalitiepartners het wel noodzakelijk vindt, gaat het gebeuren.”
Tijdens de persconferentie over de coronamaatregelen zei Rutte vanavond dat als het kabinet aftreedt en demissionair wordt, dat in ieder geval niet geldt voor het coronabeleid. “Daarop blijf je missionair, misschien niet officieel, maar wel mentaal.”
Gedupeerden van de toeslagenaffaire riepen vandaag in een videoboodschap op om af te treden. Volgens Rutte is die boodschap aangekomen en willen hij en staatssecretaris Van Huffelen van Financiën ook verder in gesprek met de gedupeerden over de nasleep van het rapport.
Telegraaf 13.01.2021 Het kabinet heeft nog geen ei gelegd over de politieke gevolgen van de toeslagenaffaire. Premier Rutte stelt dat daar dinsdagavond in een speciaal belegde ministerraad niet eens over is gesproken.
Volgens Rutte heeft het kabinet dinsdagavond een ’goede vergadering’ gehad, waarin het alleen over de inhoud van het rapport over de toeslagenaffaire is gegaan. Daar wil het kabinet vrijdag ’over een breed front’ op reageren. „Hoe voorkom je dit soort verschrikkelijke zaken? En hoe voorkom je dat er geen twijfel is dat de informatie die naar de Tweede Kamer en journalisten gaat ruimhartig is”, zijn de vragen die in die reactie beantwoord worden.
Vrijdag verwacht Rutte daar een knoop over te kunnen doorhakken. „We zijn het echt vergaand eens.” Maar de vraag over de politieke gevolgen blijft een hete aardappel. „Daar hebben we het niet over gehad”, zegt Rutte dinsdagavond. „Dat zal vrijdag ook spelen. Daarover kan ik pas berichten als we die discussie gehad hebben.”
RTL 13.01.2021 De extra ministerraad over de toeslagenaffaire is afgerond. Premier Mark Rutte spreekt van ‘een goede vergadering’ en zegt dat het kabinet het vergaand eens is. Zoals verwacht volgt vrijdag pas het antwoord op de vraag over politieke consequenties.
Het kabinet kwam gisteravond bijeen om te praten over het snoeiharde rapport over het beleid van de afgelopen kabinetten in de toeslagenaffaire. Volgens Rutte is gesproken over de kabinetsreactie op het ‘zeer ernstige rapport van de parlementaire onderzoekscommissie’.
Daarbij kwam een aantal onderwerpen aan bod. “Hoe voorkom je dit soort verschrikkelijke zaken? Hoe zorg je dat informatie naar journalisten en de Kamer gaat, dat er geen twijfel is dat dat zo ruimhartig mogelijk gebeurt”.
Rutte verwacht ‘gezien de discussie vanavond, dat we er vrijdag uitkomen. We zijn het vergaand eens’. Over de politieke gevolgen, met als ultieme consequentie het aftreden van het kabinet, ging het volgens de premier niet. “Dat zal vrijdag ook spelen, daar kan ik u pas over berichten als we die discussie hebben gehad.”
Gisteren riepen die gedupeerde ouders het kabinet op om af te treden.
Wat de uitkomst van het overleg over de politieke gevolgen ook zal zijn, Rutte denkt dat het geen gevolgen zal hebben voor de aanpak van de coronacrisis.
Tijdens de persconferentie, eerder op de avond, zei Rutte ook al dat het kabinet, zelfs als het zou moeten aftreden, op volle kracht besluiten blijft nemen. Volgens Rutte heeft het land dat ook nodig.
Zware coronabesluiten
Hij zegt dat het belangrijk is dat het kabinet bevoegd blijft om zware coronabesluiten te nemen. “Als het niet formeel is, dan tenminste mentaal. Op corona ben je altijd missionair. Dat is staatsrechtelijk misschien een formaliteit.”
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
NU 13.01.2021 Het kabinet heeft dinsdagavond na urenlang overleg nog geen beslissing genomen over eventuele politieke gevolgen naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Premier Mark Rutte verwacht dat het kabinet er vrijdag tijdens de ministerraad een knoop doorhakt over de politieke consequenties.
Het kabinet overlegt al weken over het vernietigende rapport Ongekend onrecht, over de misstanden bij de overheid rondom de kinderopvangtoeslag.
Rutte liet weten dat hij dan ook verwacht met een reactie te komen. Dat hier al weken overheen gaan, komt volgens Rutte doordat het kabinet de tijd wil nemen voor alle vraagstukken uit het rapport. Volgens de premier is het kabinet er wel al in grote lijnen uit wat de concrete voorstellen zullen zijn om te voorkomen dat een dergelijk schandaal opnieuw plaatsvindt.
Dinsdagavond tijdens de extra ingelaste ministerraad is echter niet gesproken over de politieke gevolgen van de toeslagenaffaire. Die vraag komt vrijdag wel aan de orde.
Ouders onterecht aangemerkt als fraudeur
Vorige maand kwam de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire tot de snoeiharde conclusie dat duizenden ouders ongekend onrecht is aangedaan. De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden, luidt het vernietigende oordeel.
Jarenlang heeft de Belastingdienst duizenden ouders onterecht als fraudeur aangemerkt waarna velen in zware financiële problemen kwamen, maar wat ook tot gevolg had dat relaties stukliepen en mensen hun huis werden uitgezet. Bij de fraudeaanpak maakte de fiscus zich schuldig aan etnisch profileren door ouders met een dubbele nationaliteit strenger te controleren.
Voor een deel van de gedupeerde ouders is het kraakhelder: dit kabinet moet opstappen, zo lieten zij dinsdag in een ingezonden stuk in Trouwweten. Zij hebben er geen vertrouwen in dat het kabinet-Rutte de ellende waar zij al jaren in verkeren gaat herstellen.
Verschillende partijen in de Kamer hebben het kabinet al opgeroepen het ontslag aan de koning aan te bieden. Onder meer PVV, SP en GroenLinks vinden dat het schandaal dusdanig ernstig is dat opstappen het enige juiste signaal is.
RTL 12.01.2021 Het kabinet is vanavond bijeen om te praten over het snoeiharde rapport over het beleid van de afgelopen kabinetten in de toeslagenaffaire. Het is waarschijnlijk dat het kabinet de ultieme vraag over de politieke consequenties pas vrijdag zal beantwoorden.
In het rapport Ongekend Onrecht van de commissie-Van Dam wordt gehakt gemaakt van het beleid van de afgelopen kabinetten, waarin duizenden ouders onterecht werden beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag. Zij moesten duizenden euro’s terugbetalen en kwamen daardoor in grote financiële problemen. Tot op de dag van vandaag.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Het kabinet sprak al eerder over het rapport. In december werd bekendgemaakt dat alle ouders 30.000 euro als tegemoetkoming zouden krijgen. Vandaag en vrijdag komt het kabinet bijeen om verder te praten over de inhoudelijke reactie op dat rapport.
Geen taboes
Minister Tamara van Ark zei vanavond bij binnenkomst ‘dat elke vraag op tafel ligt, maar we beginnen met de inhoud’. Minister Kaag zei dat eerst inhoudelijke stappen gezet moeten worden en ‘aan een oplossing moet worden gewerkt’.
“Ik heb geen taboes, maar opstappen is niet logisch”, zei minister Wiebes vanavond. Minister Hoekstra zei vanmiddag op RTL Z dat het kabinet ‘alle opties onder ogen moet zien, ook aftreden’.
Coronabesluiten nemen
Premier Rutte zei tijdens de persconferentie aan het begin van de avond dat het kabinet op volle kracht besluiten blijft nemen, ook als het zou aftreden om de toeslagenaffaire. Volgens Rutte heeft het land dat ook nodig.
Hij zegt dat het belangrijk is dat het kabinet bevoegd blijft om zware coronabesluiten te nemen. “Als het niet formeel is, dan tenminste mentaal. Op corona ben je altijd missionair. Dat is staatsrechtelijk misschien een formaliteit.”
AD 12.01.2021 De kabinetsreactie op het keiharde toeslagenrapport zorgt voor een crisissfeer in Den Haag. Coalitiepartijen hinten steeds nadrukkelijker op een kabinetsval. Maar de aarzeling om tijdens een ongekende crisis de stekker uit het kabinet te trekken is groot.
De kans dat het kabinet opstapt lijkt in de aanloop naar de extra ministerraad van vanavond eerder toegenomen dan afgenomen. Om half negen kwam het kabinet bijeen op het ministerie van Algemene Zaken. De hele dag heerste er in Den Haag een zenuwachtige sfeer. Kamerleden die normaal graag een boekje opendoen, zwijgen nu.
De spindoctors en parlementariërs die toch wat zeggen, wijzen vooral naar de andere fracties: waarom die andere partij wel eens zou kunnen breken. Het leidt de aandacht af en maskeert de verlegenheid met de eigen positie.
Bloeddorst
De VVD van Mark Rutte vindt dat het kabinet kan blijven zitten. Maar de liberalen vinden CDA, D66 en ChristenUnie tegenover zich, die in meer of mindere mate hebben laten doorschemeren dat het bikkelharde rapport over de toeslagenaffaire niet zonder politieke consequenties kan blijven. De optie om alleen minister Eric Wiebes te offeren als voormalig politieke baas van de Belastingdienst wordt door bijna niemand als afdoende antwoord gezien. De politieke bloeddorst is groter.
,,Dat het hele kabinet opstapt is gewoon een optie”, stelt een regeringsbron. En daarbij spelen ook andere motieven mee dan alleen staatsrechtelijke. De verkiezingen komen eraan en verschillende fracties in zowel oppositie als coalitie ruiken de kansen van een kabinetsval. Die schaadt het aangezicht van de populaire minister-president Mark Rutte, die in de opiniepeilingen op eenzame hoogte staat.
Maar tegelijkertijd is de angst voor een mislukking groot. Wie durft ruim zestig dagen voor de verkiezingen middenin een pandemie de stekker uit een kabinet te trekken waarvan de corona-aanpak op waardering kan rekenen? Partijen die de trekker over willen halen zijn er beducht voor dat het schot in hun gezicht ontploft.
Paniek
De ervaren Rutte ruikt deze angst als geen ander. Het is de reden waarom hij vrijdag in de ministerraad, een dag of vijf voor het debat, hom of kuit wil hebben. Rutte wil van zijn collega-lijsttrekkers Wopke Hoekstra (CDA) en Sigrid Kaag (D66) en van vicepremier Carola Schouten (ChristenUnie) weten of hun partijgenoten in de Tweede Kamer vinden of het kabinet door kan of niet. Want al bij één dissident in eigen gelederen kan het kabinet het wel schudden als er een motie van wantrouwen komt. En dat die komt, is zeker.
,,Pure paniek van Rutte,’’ zegt een sleutelspeler in de coalitie. ,,Het enige wat de VVD wil is Rutte in het zadel houden.’’ Maar wat als volgende week na het Kamerdebat 75 zetels voor de coalitie stemmen? ,,Dan wordt het wel heel dunnetjes om nog door te gaan.’’
NOS 12.01.2021 Is het verstandig om, midden in de coronacrisis, de stekker uit het kabinet te trekken? Die vraag ligt op dit moment op tafel tijdens een ingelaste ministerraad. De ministers praten opnieuw over een reactie op het vernietigende rapport dat vorige maand uitkwam over de toeslagenaffaire. Ingewijden verwachten dat het nachtwerk wordt.
Het is de bedoeling dat het kabinet aanstaande vrijdag, na de reguliere ministerraad, met een definitief standpunt komt. En dan staat er volgende week ook nog een Kamerdebat gepland over de kwestie.
Alle coalitiepartijen zijn het erover eens dat de conclusies van de parlementaire ondervragingscommissie spijkerhard zijn en dat de vraag gesteld moet worden of het kabinet nog wel door kan blijven regeren na de constatering dat de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn overtreden.
Ook de VVD, de partij van premier Rutte, vindt dat een terechte vraag. En het antwoord van de liberalen is ja, het kabinet moet verder. Vooral vanwege die andere crisis waar het land in zit: de coronapandemie. Een demissionair kabinet kan veel moeilijker de noodzakelijke maatregelen nemen om het virus in te dammen, zo is de redenering.
Kaarten voor de borst
Hoe de andere coalitiepartijen erover denken, is niet helemaal duidelijk. Naar verluidt wil premier Rutte eigenlijk alleen in debat met de Kamer als hij zich volmondige gesteund weet door CDA, D66 en ChristenUnie. Maar die houden hun kaarten voorlopig tegen de borst.
Ingewijden denken dat Rutte vooral duidelijkheid wil hebben van CDA-leider Wopke Hoekstra. In die partij zou het risico op dissidenten het grootst zijn. Daarbij wordt vooral gedacht aan Kamerlid Pieter Omtzigt, die de affaire mede aanslingerde, en Chris van Dam, de voorzitter van de parlementaire ondervragingscommissie.
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen is de uitkomst van de extra ministerraad van vanavond ongewis. “Over een inhoudelijke reactie, en steun voor de gedupeerden, zijn ze het wel eens. Maar op enig moment komt die politieke vraag op tafel te liggen.” Fresen denkt dat de coronacrisis bij het beantwoorden van die vraag een belangrijke rol speelt.
Motie van wantrouwen
Ondertussen slijpt de oppositie in de Tweede Kamer de messen. GroenLinks-leider Jesse Klaver kondigde zondag al een motie van wantrouwen aan als Rutte III niet de eer aan zichzelf houdt. Zoals het er nu naar uitziet, kan zo’n motie op brede steun rekenen.
De PvdA is er nog niet uit, maar overweegt Klaver te steunen, al was partijleider Lodewijk Asscher als minister van Sociale Zaken medeverantwoordelijk voor de keiharde aanpak door de fiscus van mensen die van fraude met de kinderopvangtoeslag werden verdacht.
Pijnlijk voor Rutte is dat zelfs de gezagsgetrouwe SGP vindt dat er politieke consequenties moeten komen na de affaire. Partijleider Kees van der Staaij kan zich goed voorstellen dat het kabinet hierom aftreedt.
Dat zou ertoe kunnen leiden dat de voltallige oppositie vindt dat het kabinet zijn biezen moet pakken en alleen de coalitiepartijen hun steun uitspreken. Kenners houden er rekening mee dat dat voor premier Rutte toch niet genoeg zal zijn om tot de verkiezingen van 17 maart aan te blijven.
Telegraaf 12.01.2021 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt dat het kabinet nu al stappen moet ondernemen richting een ander toeslagensysteem. „Tussen 2005 en 2020 hebben we niet gezien wat er gebeurde en dat is de Nederlandse samenleving onwaardig.”
Er wordt druk gespeculeerd over een eventuele val van het kabinet, maar daar wil de minister niks over zeggen. „Vrijdag komen we met meer informatie.”
Wel vindt de VVD-bewindsman dat er nu al stappen moeten worden ondernomen om tot een nieuw systeem te komen voor de toeslagen. De slachtoffers moeten volgens hem bovendien zo snel mogelijk worden gecompenseerd. „We moeten allereerst iets voor die mensen doen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt.” Ook vindt de bewindsman dat de informatiepositie van de Kamer en van de burger beter moet. „Dat zoiets jarenlang heeft kunnen doorwoekeren in zulke diensten, is vreselijk.”
Vanochtend maakten twintig gedupeerden van de toeslagenaffaire bekend aangifte te doen tegen vijf betrokken ministers en staatssecretarissen, onder wie Wiebes en PvdA-leider Lodewijk Asscher die voorheen de minister van Sociale Zaken was.
NOS 12.01.2021 Minister Wiebes denkt niet dat zijn aftreden of de val van het kabinet de slachtoffers van de affaire met de kinderopvangtoeslag helpt. “Ik ben minder van de Haagse symboliek”, zegt hij. “Ik ga af op het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie en dat zegt: ga nou met voorrang iets voor die mensen doen.”
Wiebes vindt de hele toeslagenaffaire “echt verschrikkelijk”. “Hier is iets heel erg mis gegaan. Tussen ongeveer 2005 en 2020 hebben we niet gezien wat hier gebeurde en dat is natuurlijk de Nederlandse samenleving onwaardig. Echt, ik ben daar heel verdrietig over.”
Nu iets doen
Vanavond heeft het kabinet een extra ministerraad over het rapport van de commissie. Over een voortijdig vertrek van het kabinet wil Wiebes niet speculeren. Hij heeft er wel over nagedacht of hijzelf als oud-staatssecretaris van Financiën zou moeten opstappen. “Ik denk altijd overal over na en ik zit er heel open in”, zegt hij. Maar hij vindt het belangrijker dat er nu iets wordt gedaan voor mensen die nog altijd grote problemen hebben.
Wiebes vindt dat er niet moet worden gewacht op een volgend kabinet voor er wordt nagedacht over een nieuw toeslagenstelsel. Daar moet wat hem betreft nu al mee begonnen worden. “We moeten zorgen dat dit niet nog een keer gebeurt.”
NU 12.01.2021 Valt het kabinet over de kinderopvangtoeslagaffaire of niet? Lang leek het erop dat het een kwestie van tijd zou zijn voor het kabinet-Rutte III over het schandaal zou vallen, maar ook een maand na het verschijnen van het vernietigende onderzoeksrapport naar de kwestie is er nog geen besluit gevallen. Dinsdagavond na de coronapersconferentie wordt in een extra ministerraad verder gepraat.
Het kabinet overlegt al weken over een reactie op Ongekend onrecht, het vernietigende rapport over de kinderopvangtoeslagaffaire. Waarom een kabinetsreactie zo lang op zich laat wachten, is niet duidelijk. Volgens premier Mark Rutte heeft het ermee te maken dat het tijd kost om tot een zorgvuldige reactie te komen.
Ook vindt hij zichzelf de aangewezen persoon om de gedupeerde ouders “zo snel mogelijk” te helpen. Volgens actualiteitenprogramma Nieuwsuur ziet de premier aftreden niet zitten, omdat dat dan eerder had gemoeten.
Of de coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie daar net zo over denken, is nog niet duidelijk. Fractievoorzitter Pieter Heerma van het CDA legde de bal dinsdag desgevraagd bij het kabinet, dat aan zet zou zijn. CU-Kamerlid Joël Voordewind zei eerder al dat de geloofwaardigheid van Rutte III ter discussie staat.
Commissie oordeelt keihard over falen rechtsstaat
Een parlementaire commissie kwam een maand geleden in het onderzoek tot de conclusie dat de rechtsstaat heeft gefaald in de bescherming van burgers tegen de onrechtmatige fraudejacht van de Belastingdienst. Bij de fraudeaanpak maakte de fiscus zich schuldig aan etnisch profileren door ouders met een dubbele nationaliteit strenger te controleren.
Volgens de commissie zijn premier Rutte en voormalige bewindspersonen in het vorige kabinet Lodewijk Asscher en Eric Wiebes medeverantwoordelijk voor de fraudejacht. Zelfs de rechterlijke macht had een rol in het onrecht dat tienduizenden onschuldige ouders is aangedaan door te lang aan de zijde van de Belastingdienst te blijven staan.
Verschillende partijen in de Kamer hebben het kabinet al opgeroepen het ontslag aan de koning aan te bieden. Onder meer PVV, SP en GroenLinks vinden het schandaal dusdanig ernstig dat de hele kabinetsploeg zou moeten opstappen.
Voor de PvdA ligt de zaak gecompliceerder, omdat Asscher – een van de hoofdrolspelers in het schandaal – nu de partijleider is. Hij maakte excuses voor zijn rol, maar vertrok niet.
De SGP heeft nadrukkelijk de vertrouwensvraag op tafel gelegd.
Gedupeerde ouders hebben geen vertrouwen in kabinet
Voor een deel van de gedupeerde ouders is het kraakhelder: dit kabinet moet opstappen, zo lieten zij in een ingezonden stuk in Trouwweten. Zij hebben er geen vertrouwen in dat de ploeg van Rutte de ellende waar zij al jaren in verkeren gaat herstellen.
Dinsdag werd ook bekend dat een deel van de ouders niet op de politiek zal wachten en aangifte heeft gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie Tamara van Ark (voorheen staatssecretaris van Sociale Zaken), minister Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (voorheen staatssecretaris van Financiën).
Volgens de advocaat van de ouders hebben deze bewindslieden zich schuldig gemaakt aan ambtsmisdrijven.
NOS 12.01.2021 Advocaat Vasco Groeneveld heeft aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden vanwege hun rol in de kinderopvangtoeslagaffaire. Zij hebben zich volgens Groeneveld schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De advocaat zegt namens twintig gedupeerden te spreken.
De aangifte is gericht tegen de huidige ministers Van Ark (Medische Zorg), Hoekstra (Financiën) en Wiebes (Economische Zaken) en tegen de afgetreden staatssecretaris Snel (Financiën) en oud-minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (voormalige) bewindslieden gaat.
Geen fair play
Volgens Groeneveld waren de bewindslieden op de hoogte dat er onregelmatigheden waren of hadden ze dat kunnen weten. Doordat er vervolgens niet werd ingegrepen, valt hen grove schuld te verwijten, zegt hij op NPO Radio 1. “De rechtstaat heeft op z’n grondvesten gedaverd.”
In de kinderopvangtoeslagaffaire zijn veel ouders in de problemen gekomen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld, toeslagen moesten terugbetalen én werden beboet. Soms liepen de bedragen op tot tienduizenden euro’s.
Een aantal beginselen van “behoorlijk bestuur” zijn nagelaten, stelt Groeneveld. Zo zou er geen sprake van fair play, wat inhoudt dat de overheid niet vooringenomen mag zijn, en zorgvuldigheid. Daardoor kon de Belastingdienst zich schuldig maken aan knevelarij, beroepsmatige discriminatie, het schenden van artikel 1 van de Grondwet (“iedere Nederlander is gelijk”) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind.
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de rol van de Belastingdienst en zijn ambtenaren in de toeslagenaffaire. Zes gedupeerde ouders willen het OM alsnog dwingen daartoe over te gaan. Ook bij die zaak is advocaat Groeneveld betrokken.
Het is moeilijk te zeggen of de procedure kans maakt, zegt Groeneveld, omdat er geen succesvolle precedenten bekend zijn. Voor de gedupeerde ouders is het belangrijk om duidelijk te stellen wat de norm is, aldus de advocaat. “Die norm is dusdanig geschonden, dat er met een strafrechtelijke bril naar gekeken moet worden.”
Geen aftreden
Vorige maand oordeelde de parlementaire ondervragingscommissie dat veel gedupeerde ouders een “ongekend onrecht” is aangedaan. Bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslagen zijn grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden.
Het kabinet beraadt zich deze week op eventuele politieke consequenties van het snoeiharde rapport. Premier Rutte vindt opstappen geen logische optie, omdat het een hoog symbolische waarde zou hebben, meldde Nieuwsuur gisteren.
NU 12.01.2021 Advocaat Vasco Groeneveld heeft dinsdag namens twintig gedupeerden in de kindertoeslagaffaire aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Volgens Groeneveld hebben zij zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf.
Naast de drie ministers heeft de raadsman Menno Snel, voormalig staatssecretaris van Financiën, en Lodewijk Asscher (voorheen minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in de aangifte betrokken.
De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (oud-)bewindslieden gaat.
De advocaat stelt dat de (oud-)bewindslieden strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld, door na te laten wettelijke bepalingen uit te voeren, terwijl dat tot hun taak behoorde. Het gaat daarbij om een aantal beginselen van “behoorlijk bestuur”, waaronder het fair play-beginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel.
Het vernietigende parlementaire rapport dat over de affaire is uitgebracht, vormt een belangrijke basis voor de aangifte. Volgens Groeneveld blijkt uit het rapport dat de betrokken (oud-)bewindslieden over “zodanig verontrustende informatie” beschikten dat zij hadden moeten ingrijpen.
“Zeker vanaf het verschijnen van het kritische rapport van de Nationale Ombudsman, onder de titel Geen powerplay maar fair play, in augustus 2017, stond het sein op rood”, zegt Groeneveld. Maar ook eerder waren er al belangrijke signalen, stelt hij, maar ging het onrechtmatig invorderen door de Belastingdienst tot in elk geval eind 2019 door.
OM doet geen strafrechtelijk onderzoek
Vorige week werd bekend dat het Openbaar Ministerie (OM) heeft besloten geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de Belastingdienst en zijn ambtenaren. Er werd toen gekeken naar zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie.
Diverse advocaten zijn namens gedupeerden daarom een artikel 12-procedure begonnen. Hiermee kan via een rechter alsnog vervolging worden afgedwongen.
Rutte over toeslagenaffaire: ‘Bal die richting ravijn rolde’
Telegraaf 12.01.2021 Twintig gedupeerden in de kindertoeslagaffaire hebben aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Volgens de advocaat van de gedupeerden hebben zij zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf.
Naast de drie ministers heeft de raadsman Menno Snel, voormalig staatssecretaris van Financiën, en Lodewijk Asscher (voorheen minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in de aangifte betrokken. De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (oud-)bewindslieden gaat.
De advocaat stelt dat de (oud-)bewindslieden strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld, door na te laten wettelijke bepalingen uit te voeren, terwijl dat tot hun taak behoorde. Het gaat daarbij om een aantal beginselen van „behoorlijk bestuur”, waaronder het fair play-beginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel.
NOS 12.01.2021 Advocaat Vasco Groeneveld heeft aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden vanwege hun rol in de kinderopvangtoeslagaffaire. Zij hebben zich volgens Groeneveld schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf en nalatigheid. De advocaat zegt namens twintig gedupeerden te spreken.
De aangifte is gericht tegen de huidige ministers Van Ark (Medische Zorg), Hoekstra (Financiën) en Wiebes (Economische Zaken) en tegen de afgetreden staatssecretaris Snel (Financiën) en oud-minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (voormalige) bewindslieden gaat.
Geen fair play
Volgens Groeneveld waren de bewindslieden op de hoogte dat er onregelmatigheden waren of hadden ze dat kunnen weten. Doordat er vervolgens niet werd ingegrepen, valt hen grove schuld te verwijten, zegt hij op NPO Radio 1. “De rechtstaat heeft op z’n grondvesten gedaverd.”
In de kinderopvangtoeslagaffaire zijn veel ouders in de problemen gekomen doordat zij door de Belastingdienst ten onrechte als fraudeur werden behandeld, toeslagen moesten terugbetalen én werden beboet. Soms liepen de bedragen op tot tienduizenden euro’s.
Een aantal beginselen van “behoorlijk bestuur” zijn nagelaten, stelt Groeneveld. Zo zou er geen sprake van fair play, wat inhoudt dat de overheid niet vooringenomen mag zijn, en zorgvuldigheid. Daardoor kon de Belastingdienst zich schuldig maken aan knevelarij, beroepsmatige discriminatie, het schenden van artikel 1 van de Grondwet (“iedere Nederlander is gelijk”) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind.
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de rol van de Belastingdienst en zijn ambtenaren in de toeslagenaffaire. Zes gedupeerde ouders willen het OM alsnog dwingen daartoe over te gaan. Ook bij die zaak is advocaat Groeneveld betrokken.
Het is moeilijk te zeggen of de procedure kans maakt, zegt Groeneveld, omdat er geen succesvolle precedenten bekend zijn. Voor de gedupeerde ouders is het belangrijk om duidelijk te stellen wat de norm is, aldus de advocaat. “Die norm is dusdanig geschonden, dat er met een strafrechtelijke bril naar gekeken moet worden.”
Geen aftreden
Vorige maand oordeelde de parlementaire ondervragingscommissie dat veel gedupeerde ouders een “ongekend onrecht” is aangedaan. Bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslagen zijn grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden.
Het kabinet beraadt zich deze week op eventuele politieke consequenties van het snoeiharde rapport. Premier Rutte vindt opstappen geen logische optie, omdat het een hoog symbolische waarde zou hebben, meldde Nieuwsuur gisteren.
AD 12.01.2021 Een advocaat heeft vandaag namens twintig gedupeerden in de kindertoeslagaffaire aangifte gedaan tegen vijf (oud-)bewindslieden, onder wie de ministers Tamara van Ark (Medische Zorg), Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Zij hebben zich schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf, stelt advocaat Vasco Groeneveld.
Naast de drie ministers heeft de raadsman Menno Snel, voormalig staatssecretaris van Financiën, en Lodewijk Asscher (voorheen minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in de aangifte betrokken. De aangifte is gedaan bij de procureur-generaal van de Hoge Raad, omdat het om (oud-)bewindslieden gaat.
De advocaat stelt dat de (oud-)bewindslieden strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld, door na te laten wettelijke bepalingen uit te voeren, terwijl dat tot hun taak behoorde. Het gaat daarbij om een aantal beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het fair play-beginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel.
De bewindslieden hadden volgens de raadsman moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet, het gelijkheidsbeginsel, en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind volgens hem geschonden.
Het vernietigende parlementaire rapport dat over de affaire is uitgebracht, vormt een belangrijke basis voor de aangifte. Volgens Groeneveld blijkt uit het rapport dat de betrokken (oud-)bewindslieden over zodanig verontrustende informatie beschikten dat zij hadden moeten ingrijpen.
,,Zeker vanaf het verschijnen van het kritische rapport van de Nationale Ombudsman, onder de titel Geen powerplay maar fair play, in augustus 2017, stond het sein op rood”, zegt Groeneveld. Maar ook eerder waren er al belangrijke signalen en toch ging het onrechtmatig invorderen door de Belastingdienst tot in elk geval eind 2019 door, stelt de advocaat.
,,De bittere gevolgen voor deze groep slachtoffers klinken maar al te bekend: armoede, depressie, relatiebreuk, dakloosheid en een diep wantrouwen naar de overheid”, zegt hij. Strafrechtelijke vervolging is geboden, vindt de raadsman, wegens de ernstige inbreuk op de rechtsorde en de rampzalige gevolgen voor de slachtoffers. ,,De norm moet bevestigd worden en het vertrouwen hersteld.”
Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend dat het de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen.
Den HaagFM 12.01.2021 De Haagse Janet Ramesar is een van de ouders die betrokken is bij de aangifte tegen vijf bewindslieden die betrokken zijn geweest bij de toeslagenaffaire. Er is aangifte gedaan tegen minister Wopke Hoekstra, minister Eric Wiebes, minister Tamara van Ark, voormalig minister Lodewijk Asscher en voormalig staatssecretaris Menno Snel. Ramesar wil dat de bewindspersonen worden gestraft voor hun rol bij de toeslagenaffaire: “Nu komen ze er mee weg. Als ik mijn werk niet goed doe zou ik ook ontslagen worden.”
De aangifte namens de gedupeerden werd gedaan door advocaat Vasco Groeneveld. De advocaat stelt dat de (oud-)bewindslieden strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld, door na te laten wettelijke bepalingen uit te voeren, terwijl dat tot hun taak behoorde.
De bewindslieden hadden volgens de raadsman moeten voorkomen dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan zogeheten knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Ook zijn artikel 1 van de Grondwet (het gelijkheidsbeginsel) en het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind geschonden.
Een speciale parlementaire commissie concludeerde eerder dat de gedupeerden ongekend onrecht is aangedaan door ze te beschuldigen van fraude. Dat rapport is nu de basis voor de aangifte, volgens Groeneveld blijkt uit het rapport dat de betrokken (oud-)bewindslieden over “zodanig verontrustende informatie” beschikten dat zij hadden moeten ingrijpen.
‘Bij mij ging alles mis’
“Het rapport zegt voldoende”, zegt Ramesar. “Daaruit is gebleken dat men er alles van af wist en niet heeft ingegrepen. Dit had jaren eerder opgelost kunnen worden.” De Haagse stelt dat erger voorkomen had kunnen worden als er eerder was ingegrepen, daarbij refereert ze aan een memo van maart 2017 waaruit bleek dat een eigen expert adviseerde om een groep gedupeerden te compenseren. “In mijn specifieke geval, als het in 2017 was opgepakt dan had mijn zoon nog thuis gewoond. Bij mij ging alles mis.”
Aftreden van kabinet
Bronnen rond het kabinet zeggen tegen de NOS dat er over aftreden van het kabinet wordt gesproken, al is Rutte daar geen voorstander van. “Rutte had eerst gezegd dat het te vroeg was om af te treden en nu zegt ie dat dat eerder had moeten gebeuren. Al doe je het nu… Doe het gewoon”, zegt Ramesar. “Het is symbolisch, maar je neemt dan wel verantwoordelijkheid.
Ik vind dat ze dat moeten doen.” De politici waar nu aangifte tegen is gedaan zouden geen rol meer moeten spelen in de politiek vindt Ramesar: “Liever niet. Je ziet dat ze levens kapot hebben gemaakt. Ik vind dat ze zich niet meer moeten bemoeien met het volk, ze hebben laten zien dat ze het niet konden doen.”
RTL 12.01.2021 De gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire hebben er geen vertrouwen in dat het huidige kabinet de problemen bij de Belastingdienst gaat oplossen. Daarom moet het kabinet opstappen. “Wij zeggen het vertrouwen in deze regering op en vragen de heren en dames naar huis te gaan en niet meer terug te komen”, schrijven de ouders in een open brief aan het kabinet.
Dossier Toeslagenaffaire
Het blootleggen van de misstanden bij de Belastingdienst in de Toeslagenaffaire, is terug te lezen in de artikelen en video’s die RTL Nieuws hierover heeft gepubliceerd. Bekijk het hele dossier.
Het kabinet spreekt vanavond opnieuw over de politieke consequenties van het snoeiharde rapport ‘Ongekend onrecht’. In dat rapport werd in december door de commissie-Van Dam gehakt gemaakt van het beleid van de afgelopen kabinetten rond de keiharde jacht op mensen die volgens De Belastingdienst fraude hadden gepleegd met kinderopvangtoeslag.
Die beschuldigingen bleken onterecht, maar duizenden ouders werden gedwongen om veel geld terug te betalen. Die kwamen daardoor in grote problemen.
Enkele van de duizenden gedupeerde ouders hebben vandaag ook een videoboodschap opgenomen waarin ze het kabinet oproepen om op te stappen.
De toeslagenaffaire kwam aan het licht door de inspanningen van RTL Nieuws-journalist Pieter Klein en Trouw-journalist Jan Kleinnijenhuis. Zij haalden de ene na de andere misstand omhoog ondanks tegenwerking vanuit ministeries en de Belastingdienst. Zij werden voor hun inspanningen uitgeroepen tot journalist van het jaar.
Het kabinet spreekt vanavond en vrijdag over de politieke consequenties van de affaire. Uit gesprekken van de politieke redactie van RTL Nieuws met verschillende bewindspersonen en andere betrokkenen blijkt dat de ultieme consequentie, een vertrek van het hele kabinet, zo wordt overwogen. “De optie ligt voor mij wel serieus op tafel. Ik ben niet sowieso voor collectief aftreden, maar we moeten het wel bespreken”, zegt een bewindspersoon.
Spelletjes spelen
Ook de gedupeerde ouders pleiten daar vandaag dus voor. “Wat er moet gebeuren is helder: de boel moet hersteld en opgeruimd. En wij hebben er geen vertrouwen in dat dit gaat gebeuren met dit kabinet. Daarin zitten mensen die dit hebben laten ontstaan, hebben laten voortbestaan en uiteindelijk hebben willen verdoezelen. Omdat politiek spel ondoorzichtig is en er spelletjes worden gespeeld, zeggen wij het wel zelf. Wij zeggen het vertrouwen in deze regering op en vragen de heren en dames naar huis te gaan en niet meer terug te komen.”
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.