We durven jullie effe niet in de ogen te kijken !!!!
Onderzoek zetelverlies
Vandaag presenteert de burgemeester van Breda, Paul Depla PvdA, zijn analyse over de historische verkiezingsnederlaag van de Partij van de Arbeid. Na het recordverlies van 15 maart 2017 onderwierp Depla zijn partij aan een grondig onderzoek.
AD 22.06.2017
AD 21.06.2017
AD 21.06.2017
In dagblad Trouw geeft Depla alvast inzage in zijn rapport. De partij moet zich volgens zijn onderzoek ‘volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen.’
AD 21.06.2017
Depla deed onderzoek naar het historische zetelverlies tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart 2017. De PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. De PvdA verloor 29 zetels en zit nu dus nog maar met negen leden in de Kamer.
De PvdA in anderhalve minuut NOS – Sinds hun start, kort na de Tweede Wereldoorlog, is de partij niet zo klein geweest.
Ook NU.nl deed afgelopen tijd onderzoek naar de achtergronden van het verlies van de PvdA. Onder andere de manier van regeren met de VVD, de ouderwetse partijstructuur en de lijsttrekkersverkiezing speelden een rol.
Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden openstaande rekeningen niet geïnd.
Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Mes in personeelsbestand
Na de verkiezingen is er een ware crisis uitgebroken bij de PvdA. Ook voorzitter Hans Spekman moest uiteindelijk het veld ruimen, en zal in oktober aftreden. Om te zorgen dat dit netjes gebeurt, had de afzwaaiend partijvoorzitter Spekman gevraagd langer te mogen blijven. “Ik wil geen bende achterlaten,” zei hij op een ledenraad in maart dit jaar. Na de zomer kiezen de PvdA-leden zijn opvolger.
Door de bezuinigingen zal hij niet de enige PvdA’er zijn die de deur wordt gewezen. Inmiddels zijn reeds tientallen medewerkers in de Tweede Kamer en op het partijbureau hun baan kwijt geraakt. Dat meldt RTL Nieuwsmaandag.
De uitslag van de 2e kamerverkiezingen 15.03.2017 betekent het (voorlopig) einde van het noorden als sociaal-democratisch bolwerk. De PvdA leidt ook in Friesland, Groningen en Drenthe verpletterende verliezen. Toch weet de SP in het hart van het aardbevingsgebied – Loppersum – maar mondjesmaat te profiteren.
Wel domineren in Oost-Groningen de socialisten samen met de PVV die daar in bijna elke gemeente haar beste resultaat ooit neerzette.
Stemmen tellen op het stembureau Foto: Rob Ramaker/Elsevier
Aardbevingen als belangrijk campagnethema
‘Het is toch niet te geloven dat je in de rij moet staan?’ Hardop verbaasden bewoners van Loppersum zich woensdagavond over de rij stemmers die zich vanuit de raadskamer naar buiten slingerde. De opkomst was ook hier met ruim 82 procent flink hoger dan in 2012. In dat jaar had in het naburige Huizinge een aardbeving plaats met een kracht van 3,6. De start, zo bleek achteraf, van het protest tegen de door de gaswinning veroorzaakte bevingen en schade.
De aardbevingen waren een belangrijk campagnethema, zeker in Loppersum. Burgemeester Albert Rodenboog (CDA) ziet de impact hiervan zeker in de uitslag. Tegen de landelijke trend in groeit de SP hier met 4 procentpunten. ‘De SP heeft zich hier altijd sterk geprofileerd op het aardbevingsdossier.’ Toch is de invloed beperkt. De meeste kiezersbewegingen passen beter in het landelijke beeld. GroenLinks won fors, net als het CDA dat hier de grootste is geworden.
Veel kiezers in Loppersum bevestigden dat de bevingen meewogen in hun keuze. ‘Zeker weten,’ zegt Sander Eisinga (30), die de VVD verruilde voor D66. Hij hoorde hoe premier Mark Rutte bij Pauw & Jinek de schadeafhandeling ‘netjes’ noemde. ‘Daar denken wij anders over,’ zegt hij. Hij voelt het in ‘kopzorgen, tijd en in de portemonnee’. Eisinga verkocht zijn huis met 20 tot 25 procent verlies en kreeg slechts een deel gecompenseerd. Na de uitzending stuurde hij een mail naar de VVD, maar kreeg geen reactie. ‘Dat is prima, maar dan ben je deze stem kwijt.’
‘De kraan moet dicht’
Net als Eisinga ondervinden veel mensen die in de rij staan voor het gemeentehuis persoonlijk gevolgen van de bevingen. Ze hebben schade, hun huis moet bevingsbestendig worden gemaakt en in één geval zelfs nieuw worden gebouwd. ‘Dat kost erg veel tijd,’ zegt Anita Weistra (51). Om de scheuren in haar huis te laten repareren, kreeg ze te maken met bureaucratie, keuringen en contra-expertises. ‘Dat zijn we wel erg zat.’
Kiezers die de bevingen laten meewegen, doen dat elk op hun eigen manier. Meer mensen sloten net als Eisinga de VVD uit. Anderen stemmen voor een partij met ‘aandacht voor alternatieve energie’; dat wil zeggen: GroenLinks. Sommigen zien in de onrust een directe aanleiding PVV of SP te stemmen. Joyce Alders (27) verhuisde een jaar geleden vanuit Groningen naar Loppersum. Afgelopen zaterdag voelde ze voor het eerst een aardbeving. Het heeft haar letterlijk geschokt, en ze stemt PVV. ‘Er moet echt iets veranderen.’ Greetje Groen (58) stemt dit maal SP. Ze voelt mee met de mensen die psychologisch lijden onder de bevingen. ‘De kraan moet dicht.’
De uitslag markeert het (voorlopig) einde van de provincie Groningen als rood bolwerk. De PvdA die hier traditioneel domineert, lijdt een onthutsend verlies.
In Loppersum hebben PVV en SP slechts licht geprofiteerd van de afstraffing van de PvdA. Maar in Oost-Groningen, een regio die kampt met bevolkingskrimp en hoge werkloosheid, beleven deze partijen een verdere opmars. In bijna alle gemeentes benaderden (SP) of verbeterden (PVV) ze hun beste score ooit. En in heel Oost-Groningen, behalve Stadskanaal, is één van beide de grootste.
Onvrede
Bij de PvdA zijn al vele gesprekken gevoerd met de leden en de achterban en zijn er onderzoeken gedaan zoals wat van Waarde is – en meer. Het ging al wat langer niet zo best met de partij !!!
De voormalige PvdA-aanvoerder Wouter Bos en andere pleitte al eens voor samenwerking tussen zijn PvdA en GroenLinks (eventueel met de SP) om in de formatie sterker te staan. Zo’n blok met zo’n 23 zetels had nu meer voor elkaar kunnen krijgen dan elk van de partijen afzonderlijk.
Het uitblijven van linksesamenwerking is kort te verklaren: de partij waarmee het goed gaat wil niet. En, voeg ik eraan toe, is geneigd tot zelfoverschatting, zoals de PvdA van Den Uyl met haar meerderheidsstrategie liet zien en GroenLinks van Klaver met het concept van ‘een beweging’ nu. zie:>hier
Kortom,“Heeft de PvdA nog bestaansrecht? Het is een harde vraag, maar je moet hem stellen.”
De beweging werd al weer een tijdje geleden in het leven geroepen om de koers van de partij aan de kaak te stellen, maar de initiatiefnemers vinden dat er ‘nog steeds niks is veranderd’.
Dat komt volgens Monasch omdat de PvdA niet meer de brede volkspartij voor de gewone man is.
Hij stelt dat de meesten hun lidmaatschap ‘zo kunnen inruilen voor Groen Links’. ,,We zijn te veel een bestuurderspartij geworden. Wij zijn een partij geworden voor de hoogopgeleide politiek correcte medemens. Dit zegt hij tegen de Leeuwarder Courant.
Overigens gaan al enige jaren dergelijke geluiden op !!
Het NWO-rapport Diploma Democracy (download) laat namelijk zien dat het kabinet en de Tweede Kamer vrijwel uitsluitend bestaat uit hooggeleerden en academisch afgestudeerden. Binnen de raadsfractie is zelfs de aanbeveling gedaan dat nieuwe kandidaten voor de raadsfractie ten minste hbo-niveau moeten hebben.
Crisis
Is er sprake van een crisis in de sociaal-democratie? Na de zeperd van de Partij van de Arbeid op 15 maart 2017 in Nederland, een gedecimeerde Parti Socialiste in Frankrijk en het verlies waarop de Britse Labourpartij op 8 juni lijkt af te stevenen, lijkt het einde van grote sociaal-democratische partijen nabij. Elsevier.nl deed een rondvraag naar de oorzaken.
Klara Boonstra (Directeur Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA):
‘Een crisis in de sociaal-democratie? Dat zijn grote woorden. Het hangt erg van de analyse af. Bekijk je het vanaf 1990, of in de laatste tien jaar? Dan krijg je al volkomen verschillende conclusies. Het woord crisis, daar geloof ik niet zo in.
‘Een oorzaak van de nederlaag bij de afgelopen verkiezingen is de opkomst van partijen die een deelbelang vertegenwoordigen. Er is nu een Partij voor dieren, een partij die opkomt voor etnische minderheden en een partij voor ouderen. Naarmate de samenleving heterogener wordt, worden deze partijen aantrekkelijker. Daarmee neemt de vraag naar een traditionele volkspartij af.
‘Een ander interessant fenomeen is dat partijen die niet dominant zijn in een coalitie daarvan schade ondervinden: D66 na Paars II, het CDA na Rutte I, en nu de PvdA in Rutte II. De afgelopen kabinetsperiode heeft de PvdA, in de ogen van de kiezer, te weinig de belangen van de verzorgingsstaat verdedigd. Sterker, het belang van de economie stond voorop ten koste van het belang van de werkenden.
Verandering arbeidsmarkt
‘De arbeidsmarkt is natuurlijk ingrijpend veranderd en die verandering zet door. Voornamelijk voor mensen die niet hoogopgeleid zijn, kan dat in de nabije toekomst problematisch worden. Het cynische is dat Lodewijk Asscher (minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, red.) wel een poging heeft gedaan om de arbeidsmarkt te hervormen, maar dat is naar de smaak van de kiezer te weinig gelukt.
Zijn voorgangers Henk Kamp (VVD, red.) en Piet Hein Donner (CDA, red.) hebben daar veel minder aandacht aan besteed. Die worden vervolgens niet bestraft, omdat ze buiten beeld blijven. Hetzelfde kan GroenLinks nu overkomen.
‘De kerk, de PvdA en vakbond FNV zijn de enige instituties in Nederland die het oogmerk hebben alle klassen te vertegenwoordigen. Dit geldt voor iedereen, laag- en hoogopgeleiden. Uiteindelijk is de PvdA er om te verbinden, en dat gaat het beste door werk. Of, om Ernst Hirsch Ballin te citeren: ‘Arbeid is de sleutel tot het plein van de samenleving.’
René Cuperus (onderzoeker van de Wiardi Beckman Stichting):
‘Er zijn mensen die zeggen dat de sociaal-democratie klaar is, zijn klus heeft gedaan, omdat de samenleving af is, en iedereen geëmancipeerd. Maar dat is een dubieuze voorstelling van zaken.
‘Volgens mij is er sprake van een bredere politieke systeemcrisis. Een crisis van vertrouwen en vertegenwoordiging. De sociaal-democratie is daarvan het zwaarste slachtoffer, maar dit raakt ook christen-democraten en andere gevestigde partijen. In de twintigste eeuw had het kapitalisme twee remmen, enerzijds de sociaal-democratie, anderzijds het christendom.
Secularisering en individualisering hebben dat veranderd. Solidariteit, wat vroeger de lijm van de sociaal-democratie was, werkt niet in een samenleving waarin niemand meer een vaste baan krijgt, of waar niemand meer “in control” lijkt over de grenzen.
Establishment geworden
‘Vroeger stonden de sociaal-democraten met één been in de gevestigde orde, en met één been erbuiten. De PvdA onder Joop den Uyl zou je toch nooit elite of establishment noemen? De afgelopen twintig jaar is dat veranderd: de PvdA is gaan samenvallen met het establishment. Door neoliberaal mee te bezuinigen op de verzorgingsstaat, door het steeds meer wegvallen van de links/rechts-tegenstelling in de politiek.
Iets soortgelijks zie je in Frankrijk en Groot-Brittannië. Ook de zogenoemde Derde Weg, waarvoor Frankrijk nu met Emmanuel Macron gaat kiezen, draagt bij aan het ontstaan van een ‘marktsamenleving’. Dit heeft de sociaal-democratie onherkenbaar gemaakt.
‘De lijnen die door de samenleving lopen zijn veranderd: de PvdA was altijd een overbruggingspartij: tussen hogere en lagere middengroepen, tussen het rode noorden en de grote steden, tussen man en vrouw, migrant en niet-migrant. De sociaal-democratie wist die voorheen te verenigen.
De PvdA van Willem Drees bestond uit drie stromingen: de SDAP, de christelijk geëngageerden en de vrijzinnigen. Die zijn respectievelijk terechtgekomen bij SP, GroenLinks en D66.
Geen monopolie
‘De klassieke middenpartijen hebben niet het monopolie op de democratie. De samenleving is in hoog tempo veranderd: dan is het ook niet gek dat nieuwe partijen en bewegingen zich roeren. De vraag is wel even wat het alternatief voor het klassieke partijenkartel is. Daar ben ik niet helemaal gerust op. Neem de nationaal-populistische opstand tegen het establishment.
Een belangrijk alarmsignaal, maar ook met risico’s voor de rechtsstaat en de multiculturele verhoudingen. Met daartegenover de technocratie in Europa. Of de platte identiteitspolitieke zwart-witkeuzen: honderd procent voor Europa of honderd procent nationalist. Zie de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen.
‘Zal Europa erin slagen ook in een mondialiserende wereld een werkende democratie en een verzorgingsstaat overeind te houden? Dat is de kernvraag. Mensen beginnen het vertrouwen in het antwoord daarop te verliezen, ook en vooral van sociaal-democraten.
Adriaan van Veldhuizen (promoveerde aan de Universiteit Leiden op de geschiedenis van de SDAP, de voorloper van de PvdA):
‘Afgelopen twintig jaar hinkt de sociaal-democratie op twee gedachten: enerzijds de Derde Weg van Tony Blair en Wim Kok, anderzijds zeer gepolitiseerd activisme, zoals Jeremy Corbyn nu in Engeland, of Benoît Hamon in Frankrijk. Deze twee stromingen botsen met elkaar.
Politiek zijn het twee uitersten die moeilijk in één programma zijn te verenigen. In een Europese denktank over de sociaal-democratie zag ik dat dit vraagstuk in bijna elk land terugkeert: allemaal weten ze dat dit het probleem is, maar toch ging niemand met de oplossing naar huis. Dat is één kant van het probleem.
‘De andere kant is het achterhaalde instituut van de politieke partij. Je ziet bij de verkiezingen in Frankrijk dat het voordeel van een politiek instituut is weggevallen; Macron kan vanuit het niets de grootste partij worden, maar ook Jean-Luc Mélenchon gooide in korte tijd hoge ogen.
Traditioneel was een stevig gevestigde partij erg in het voordeel, maar als je je achterban kunt bedienen met behulp van Twitter of Facebook, wordt dat voordeel kleiner. In Nederland zie je dat aan de opkomst van Thierry Baudet, die in zeer korte tijd twee zetels veroverde.
Links gedachtegoed
‘Wel merk je dat er nog steeds behoefte is aan links gedachtegoed. GroenLinks en Mélenchon scoorden prima. In Duitsland komt ook Martin Schulz nu met een overwegend links programma. Volgens mij moeten de sociaal-democraten leren van de negentiende eeuw: gewoon twee of drie thema’s uitkiezen waar men waarde aan hecht, en voor die thema’s op de bres staan.
In de negentiende eeuw waren dat bijvoorbeeld het algemeen kiesrecht en de achturige werkdag. Zo zou je nu kunnen kiezen voor een basisinkomen en een klimaatneutrale overheid. Plannen mogen best lastig zijn om te bereiken, maar dit biedt kiezers meer perspectief dan een procentje erbij aan het eind van de maand.’
Lees hier meer over de PvdA, de verkiezingen en de formatie
De conclusies van de officiële interne evaluatie van de PvdA sluiten aan bij het verhaal dat verslaggevers Frank Hendrickx en Ariejan Korteweg al maakten over de crisis in de PvdA én de vraag of de partij ondanks de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis toch zou kunnen gaan regeren. Paul Depla, die het onderzoek leidde, komt daarin ook aan het woord. Dat verhaal leest u hier.
‘Afgelopen zaterdag zei Asscher het voor de zevenentwintigste keer, ditmaal in onder andere Het Parool, een regiokrant uit Amsterdam: Hij. Doet. Het Niet. Waarom zou hij ook? Hij lijkt het prima naar zijn zin te hebben, als demissionair minister.’ Lees hier de column van Sheila Sitalsing.
Enkele tientallen burgemeesters en wethouders van de PvdA willen dat de partij gaat meeregeren. Burgemeester Jan Nieuwenburg van Hoorn: ‘In de oppositie gaan we een beetje lopen dolen. Eindelijk marcheert de economie. Dan moet je niet rechts er met de buit vandoor laten gaan.’
Trouw 21.06.2017 Het heeft inmiddels veel van een rituele dans en niet alleen voor de PvdA. Zodra er een (zware) verkiezingsnederlaag is geweest wordt een partijcommissie aan het werk gezet, die na lang nadenken tot de conclusie komt dat de partij te zeer een bestuurderspartij geworden is. Conclusie getrokken, en het rapport kan in een lade die verder niet meer opengaat.
De PvdA pakte het dit keer anders aan. De burgemeester van Breda, Paul Depla, werd gevraagd te reflecteren op de situatie waarin de partij zich bevindt en zijn bevindingen te rapporteren. Zijn werkstuk (‘Op de toekomst’) is verfrissend. Geen opsmuk, geen grote woorden, wel een interessante analyse van het huidige maatschappelijke en politieke klimaat en de consequenties voor de PvdA.
Depla trekt in ieder geval de juiste conclusie dat de PvdA niet als antwoord op de steeds verder fragmenterende samenleving in arren moede maar de eigen specifieke achterban op moet zoeken. De PvdA kan zijn eigen zuiltje zoeken, maar daar wint de partij niets mee, stelt hij.
De PvdA is een volkspartij. Terecht staat dat uitgangspunt centraal in de analyse; een zo groot mogelijke partij is niet het hoogste doel. De sociaal-democratische ideologie is leidend, niet de vraag hoe de partij weer zo snel mogelijk een centrale rol kan spelen in de politiek.
Depla gaat tegelijkertijd op dit punt de fout in. Hij constateert dat (regerings-)verantwoordelijkheid dragen niet altijd de meest effectieve weg is. Macht hebben en invloed uitoefenen zijn idealiter in balans, aldus Depla, maar tegelijkertijd is hij bijna jaloers op de PVV van Geert Wilders. Die partij heeft maximale invloed op de maatschappelijke discussie en daarmee op het beleid door langs de kant luid de stem te verheffen.
Traditie
De burgemeester van Breda lijkt daarmee te zeggen dat het beter is invloed te hebben zonder de last van verantwoordelijkheid te dragen. Als echter iets in de sociaal-democratische traditie staat dan is het het nemen van verantwoordelijkheid en de bereidheid situaties onder ogen te zien. De sterke bestuurstraditie van de partij, waar in het rapport aan wordt gerefereerd, begon met sociaal-democratische wethouders in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Zij droegen verantwoordelijkheid maar voerden beleid vanuit hun idealen.
Juist die houding is bij uitstek een sociaal-democratische. De specifieke conclusie van Depla lijkt al te zeer ingegeven door de onoverzichtelijke maatschappelijke verhoudingen van het moment en zou er op kunnen duiden dat ook hij nog geen concreet antwoord heeft op de vraag wat het typisch sociaal-democratische antwoord zou moeten zijn op de huidige gepolariseerde maatschappelijke verhoudingen.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
Netflix is een streamingdienst waarmee ieder voor zich zijn ideale tv-serie of film kan kijken, maar Depla gebruikt het hiervan afgeleide woord netflixisering als metafoor voor ‘het ontstaan van groepjes die in hun eigen informatiebubbel leven’, voor ‘het uiteenvallen van de samenleving’ en voor ‘een versplinterde verzuiling’.
Zo’n metafoor oogt hip en eigentijds, maar werkt hij ook? Kan de traditionele PvdA-achterban de vertaalslag maken van een metafoor waarmee ze niet vertrouwd is, naar wat daarmee wordt bedoeld? Ik betwijfel het.
Wel past zo’n metafoor in een taaltrend. We hebben al eerder gezien dat merknamen werden omgevormd tot metaforen. Zo hebben we weet van de ‘googlificatie’ van informatie en de ‘vertwittering’ van het politieke debat. En ‘facebookisering’, een metafoor die verwijst naar het ontstaan van groepjes mensen in hun eigen informatiebubbel, was een paar jaar geleden wat nu netflixisering heet.
Opvallend is dat deze metaforen zijn afgeleid van merknamen uit de wereld van informatie en entertainment. Blijkbaar spreken zulke nieuwe industrieën meer tot de verbeelding dan oude, want ‘unileverisering’ en ‘vershelling’ hebben we nog niet aangetroffen. Overigens raken van merknamen afgeleide metaforen slechts zelden echt ingeburgerd. Zal netflixisering wel beklijven? Of wijt de PvdA haar problemen binnenkort weer, wat minder catchy geformuleerd, aan de ‘versplintering van de maatschappij’? tdb@taalbank.nl
Trouw 20.06.2017 Geen statig spreekgestoelte van waarachter burgemeester Paul Depla van Breda zijn adviezen over het herstel van de partij over de zaal uitstrooide, maar pizza bij binnenkomst, een talkshow op het podium, afgewisseld met live muziek van een brassband en bier van de tap. De PvdA introduceerde dinsdagavond een sessie politieke rouwverwerking nieuwe stijl.
Een paar honderd PvdA-leden kwamen dinsdag bijeen in een concertzaal in Hilversum om te praten over hoe het verder moet met de partij na het historische verlies van 29 zetels bij de verkiezingen. Of eigenlijk: luisteren. Partijleider Lodewijk Asscher, Depla en andere genodigden werden op het podium bevraagd door de presentator van de avond. Leden konden alleen via WhatsApp vragen insturen.
Met Depla, die vier tot acht jaar rekent voor de wederopbouw van de PvdA, ziet Asscher dat het herstel van de partij wel even kan gaan duren. “Er zijn leden die bij een eerste blik op een zandkorrel denken: ‘Ik heb wel genoeg van deze tocht door de woestijn.’ Maar het komt niet vanzelf weer goed. We krijgen niet vanzelf weer dertig of veertig zetels.” Ook een ander kritiekpunt deelt Asscher met Depla: “Ik wil dat we weer trots op onszelf kunnen zijn”.
Anders dan na vorige verkiezingsnederlagen kiest de PvdA dit keer voor een veel minder officiële evaluatie van het verleden. Dit keer geen persconferentie in het Haagse perscentrum waar partijcoryfeeën na maanden intern gesoebat in vuistdikke rapporten hun kritiek uiteenzetten, maar een ‘talkshow met live muziek’ op een doordeweekse avond ver van het Binnenhof. Voor de concertzaal is geen banner of vlag van de PvdA te bekennen.
Ook het werk van Depla past in dat minder bestuurlijke beeld. Hij wil met zijn advies over hoe de PvdA weer uit het dal kan klimmen enkel ‘de hoekstukjes van de puzzel’ leggen.
Zijn hulptroepen en hijzelf mogen geen commissie heten, zijn advieswerk – een document van 33 kantjes – mag niet als rapport worden gezien. Alles om het beeld te vermijden van een wondenlikkende partij die met papieren werkelijkheden de strijd met de toekomst aan denkt te kunnen gaan. Dat terwijl er de afgelopen maanden heel wat materiaal is verzameld om een behoorlijk boekwerk mee te vullen.
Inspraakavonden
Zo zijn er vier inspraakavonden georganiseerd voor leden, die daar met een tablet op schoot hun commentaar op de campagne, de partij en de koers konden doorgeven. Dat leverde alleen tijdens de sessie in Rotterdam al een urenlang aanhoudende stroom aan opmerkingen en suggesties op.
Verder is er achter de schermen een grootscheepse enquête uitgevoerd. Honderd PvdA’ers dienden elk vijf mensen met kennis van zaken te bevragen over de oorzaken van de crisis in de sociaaldemocratische partij en hun aanbevelingen voor de toekomst. Dat konden mensen binnen de partij zijn, maar ook prominenten uit andere partijen werkten mee. Al die gegevens verdwenen eveneens in een online database om de rode draden te kunnen ontdekken.
Al die bergen aan data hebben Depla’s rapport niet gehaald, de PvdA-leden kregen de bevindingen gisteren evenmin over zich uitgestort.
In plaats daarvan kwamen voorbeelden van Asscher op het podium aan het woord. Van Roda JC-aanvoerder en rasoptimist Nathan Rutjes (“Wacht niet tot de storm voorbij is, maar dans in de regen”) tot de gelauwerde Amsterdamse vmbo-lerares Trudy Coenen. “Deze mensen brengen verandering in de praktijk”, zei Asscher bij wijze van peptalk tegen het publiek. “Ik vind dat inspirerend.”
Trouw 20.06.2017 Liesbeth Tijhaar is al 36 jaar lid van de Partij van de Arbeid. Ze was wethouder namens de partij, in Huizen. Maar de bestuursjaren zijn wat haar betreft nu even voorbij. Dat partijleider Lodewijk Asscher dit keer blijft volharden in zijn weigering om te regeren, vindt ze ‘alleen maar prima’.
Tijhaar kwam dinsdagavond nieuwsgierig af op ‘Club Rood’, de talkshow waarmee de PvdA zichzelf opnieuw probeert uit te vinden. “Ik maakte me wel zorgen”, zegt ze. “Ik hoorde op de radio dat Asscher ‘nee’ gezegd had tegen Rutte. In de auto hiernaartoe zei ik nog tegen mijn man: als ze nu maar hun poot stijfhouden.”
“Hij staat wel onder druk”, weet Tijhaar. “Ik las een oproep van burgemeesters: dat hij nu toch moest gaan onderhandelen. Maar nu ik hem hoorde zeggen ‘alleen als de pleuris uitbreekt’, ben ik wel wat gerustgesteld.”
De zaal van Club Rood is voller dan kennelijk verwacht werd: de stoelen zijn allemaal bezet, ook in de gangpaden staan mensen die luisteren. Huub van Schaijik uit Amsterdam staat in zo’n doorloop. Ooit was hij lid van de partij, maar hij zegde ook weer op. Waarom precies weet hij eigenlijk niet zo goed meer – dat het uit onvrede was, dat weet hij nog. Nu overweegt Van Schaijik sterk om zich opnieuw aan te melden.
Dat Asscher blijft weigeren om bij de coalitiebesprekingen aan te sluiten, is een belangrijke reden voor zijn hernieuwde geloof in de partij. “Het kan echt niet, anderen hebben gewonnen.”
Van Schaijik is gecharmeerd van het idee van een brede volkspartij. “Deze partij is toch het meest verbonden met iedereen, waar andere partijen meer een verzameling individuen lijken voor te staan”, zegt hij.
Naast hem staat Cisca van Rijn uit Almere – geen familie van de staatssecretaris, zegt ze. Van Rijn is raadslid in haar stad, die ‘behoorlijk rechts’ is. Ze weet dat je ook in zo’n omgeving dingen voor elkaar kan krijgen. Toch: “Ik vind het op dit moment wel heel erg goed, dat Asscher niet meedoet. We moeten de partij eerst opnieuw opbouwen”, zegt ze. Bovendien: “Er zijn nog genoeg andere mogelijkheden om een coalitie te vormen, er is geen reden voor de PvdA om rechts aan een meerderheid te helpen.”
Vijf jaar geleden vond Van Rijn dat trouwens ook al, toen Diederik Samsom op het congres het regeerakkoord met de VVD presenteerde. “Ik heb toen tegengestemd. Ik wil niet gelijkhebberig doen, maar zie waar het ons heeft gebracht.”
VK 20.06.2017 Terug naar de basis. Dat is de kern van het advies dat rapporteur Paul Depla zijn verwarde partij geeft. De PvdA moet van en voor het volk zijn, opgebouwd van onderaf. En dat met politici in wie de kiezer zich kan herkennen.
De toekomstvisie die Paul Depla, burgemeester van Breda en prominent PvdA’er, dinsdagavond presenteerde, is ook te lezen als een correctie op de koers van de ploeg die de afgelopen jaren samen met de VVD het land bestuurde. Bezuinigingen op de zorg, flexwerk, strafbaarstelling van illegaliteit – het lijkt allemaal haaks te staan op de koers die Depla voorstelt om zelfvertrouwen te herwinnen. Die van een partij die mensen bindt, dwars door bevolkingsgroepen heen.
‘Een brede progressieve volkspartij’, dat moet de PvdA weer worden
‘De PvdA is sterk bezig geweest met besturen’, vertelt Depla vlak voordat de presentatie begint. ‘Dat moest ook, Nederland moest uit de crisis komen. Maar we hebben intussen ons verhaal niet kunnen vertellen.’ Een brede progressieve volkspartij, dat moet de PvdA weer worden. Dwars op wat Depla de ‘netflixisering’ van de samenleving noemt: ‘Kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbel leven, met elk hun eigen politieke partij.’
Zaal de Vorstin in Hilversum is voor de gelegenheid omgedoopt in Cafe Rood. Er is inbreng uit allerlei richtingen geregeld. Voormalig hoofdpiet Erik van Muiswinkel, politicoloog Sarah de Lange, Volkskrantcolumnist Harriet Duurvoort, Kamerlid Gijs van Dijk, onderwijzers, vakbondsmensen – allemaal komen ze vertellen hoe ze de toekomst van de PvdA voor zich zien.
Ook Nathan Rutjes, cultheld van het veelgeplaagde Roda JC, schuift aan. Om uit te leggen hoe je positieve energie uit nederlagen haalt. Zijn advies: ‘Wacht niet tot de storm voorbij is; leer dansen in de regen.’ En wat hij ervaart als hij Asscher hoort praten: ‘Dat is alsof ik het heel koud had, en iemand gooit een warme deken over me heen.’
Maar hoofdact is Depla. Zijn opvattingen zijn tot in de enscenering terug te vinden. Geen zaalmicrofoons voor ellenlange interrupties, maar bier en pizzapunten na afloop en het Broken Brass Ensemble om de zaal op te warmen. ‘Het moet gezellig zijn om naar de PvdA te gaan’ – Depla zal het vaak herhalen.
Een toekomstgerichte analyse moest het worden. Vooral geen evaluatie van wat er zoal mis ging, zoals bij vorige nederlagen gebeurde. Geen terugblik dus op de ongelukkig verlopen tweestrijd tussen Lodewijk Asscher en Diederik Samsom, waardoor de campagne te laat op gang kwam. Geen nabeschouwing over de samenwerking met de VVD, of over de fletse aanwezigheid in de Tweede Kamer.
Telkens na een regeerperiode stelde de PvdA vast dat ‘ideologische veren’ waren afgeschud. Dan klonk de roep om terugkeer naar de bronnen van de sociaaldemocratie. Die roep is er ook bij Depla. De PvdA moet zich volgens hem de komende vier tot acht jaar richten op het beschermen van bestaanszekerheid. Hij deelt dat op in vier thema’s: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving.
Die nadruk op bestaanszekerheid is een constante in de partijgeschiedenis. Depla citeert Joop den Uyl die in ‘De weg naar vrijheid’ het socialisme een beweging noemt ‘die de ganse maatschappij (…) wil hervormen tot een gemeenschap van vrije mensen.’ Voor die vrije mensen is bestaanszekerheid een voorwaarde.
In het rapport ‘Bewogen beweging’, waarmee de PvdA zich in 1989 op de verkiezingen voorbereidde, werd ‘bestaanszekerheid’ als prioriteit genoemd. Ook Hans Spekman, tot oktober partijvoorzitter, noemt bestaanszekerheid vaak als kern van de sociaaldemocratie.
De PvdA moet ‘een organisatie van netwerken’ worden. Met minder nadruk op besluitvorming, en meer ideeënvorming
De PvdA moet ‘een organisatie van netwerken’ worden, vindt Depla. Met minder nadruk op besluitvorming, en meer ideeënvorming. Nieuwe maatschappelijke bewegingen moet worden omarmd en versterkt.
Welke bewegingen dat zijn, staat er niet bij. Depla wil ook minder nadruk op de ledendemocratie, die bij de PvdA gepaard kan gaan met interne verkiezingen die voor wrijving zorgen. ‘Het lidmaatschap krijgt waarde als men als lid dingen kan doen. En het gezellig is binnen de partij.’
Kritisch is hij over de stoet aan capabele bestuurders waar de partij graag mee pronkt. ‘Te lang heeft de partij op twee gedachten gehinkt. Aan de ene kant de sociaaldemocratische idealen. Aan de andere kant de PvdA als partij van sterke bestuurders.
De klassieke bestuurderspartij moet omgevormd naar een volksbeweging.’ Macht is geen doel op zich; het moet gaan om het uitoefenen van invloed op de maatschappelijke en politieke agenda. Geert Wilders noemt hij als voorbeeld van iemand die dat effectief doet.
De hamvraag: moet de PvdA de komende jaren in de oppositie zichzelf opnieuw uitvinden, als derde partij op de linkerflank?
Waarmee de hamvraag is aangesneden die de hele avond boven Cafe Rood hangt. Moet de PvdA de komende jaren zichzelf in de oppositie opnieuw uitvinden, als derde partij op de linkerflank? Of kan de partij loon naar werken krijgen door na Rutte II opnieuw aan te schuiven? Depla sluit dat laatste niet uit.
Fractieleider Asscher, dinsdagmiddag andermaal door informateur Herman Tjeenk Willink ontboden, gaf toen al aan dat overtuigend anders te zien. ‘Over regeringsdeelname kan ik in drie letters antwoorden: nee.’
Een ontspannen Asscher geeft in Cafe Rood nog eens zijn voorwaarden aan. ‘Als de pleuris uitbreekt en we nodig zijn, doen we mee. Maar een ruzie tussen Pechtold en Segers, dat kan het land wel aan. Willen ze dat uitpraten, dan gaan ze maar een weekeinde kamperen op Terschelling.’ Intussen heeft Asscher een andere prioriteit. Hij vindt het ‘heerlijk om van die nederlaag een kracht te maken’..’
VK 20.06.2017 De PvdA boekte de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis. Toch is de partij van Lodewijk Asscher nu de formatie stokt weer in beeld om te regeren. Is de PvdA daar klaar voor? ‘Er zijn enkele malloten in onze partij die dat roepen.’
Op de ochtend van 16 maart riep een suizebollende Lodewijk Asscher zijn suizebollende acht fractieleden bij elkaar voor overleg. Op de gangen van de ineens veel te grote PvdA-burelen in het Kamergebouw zaten en hingen intussen de medewerkers, zeventig mensen in totaal. Ook zij waren verbijsterd en wanhopig. Door de nederlaag moesten er zo’n vijftig van hen weg. Maar wie?
‘Ik ben naar Asscher toegestapt’, vertelt Ellen Grigoleit, fractiemedewerker sinds de nadagen van Joop den Uyl. ‘Ik heb ‘m gezegd: jij moet de medewerkers nu wat vertellen. Hij bedankte me en is bij iedereen langs geweest. Een mooi gebaar. Eigenlijk had hij dat moeten doen vóór de fractievergadering.’
Volgende week neemt de PvdA afscheid van die medewerkers, onzichtbare slachtoffers van de dramatische verkiezingsuitslag: een ongekende val van 38 naar 9 zetels. Dat betekent minder beleidsmedewerkers, minder perswoordvoerders, minder ondersteunend personeel. Zowel in de Kamer als op het partijbureau. De riante fractiezaal waar Diederik Samsom de afgelopen jaren bleef hopen op de genade van de kiezer is definitief ontruimd. De nieuwe fractie kreeg de bescheiden derde verdieping toegewezen.
De politieke pikorde is onverbiddelijk, ook voor een partij die na de oorlog zo lang haar stempel op de politiek drukte. Asscher zit in de plenaire zaal niet op de voorste rij, zoals de leiders van grotere fracties. ‘Ik kan hem nauwelijks nog zien’, sarde Geert Wilders vanaf het spreekgestoelte. ‘Daar zit-ie, negen zetels, ergens naar achteren verbannen.’
Meteen na De Klap voorspelde Asscher een ‘tocht door de woestijn’. De gedachte dat de partij nog in aanmerking kwam voor regeringsdeelname was een idee-fixe. Asscher: ‘Regeren? Get real!’ Minister Plasterk stelde voor met GroenLinks te fuseren. Jesse Klaver kon dan de nieuwe leider worden. ‘We moeten een toontje lager zingen.’
Dit duo wil Hans Spekman opvolgen als voorzitter van de PvdA
Nog voor de inschrijving is geopend, melden zich de eerste twee kandidaten voor het voorzitterschap van de PvdA. Voormalig Kamerlid Astrid Oosenbrug (48) en Gerard Oosterwijk (32), beleidsmedewerker van de fractie in Brussel, willen er een duobaan van maken. Lees hier het hele artikel.
Het is negentig dagen later en het is alsof de historische afstraffing nooit plaatsvond. Regeren? Waarom niet? De opties voor een meerderheidskabinet zijn bijna uitgeput nu GroenLinks naar de oppositiebankjes is verbannen. Alleen ChristenUnie of PvdA zijn nog in de race.
Er hangt een nieuwe emotie op het Binnenhof: PvdA-heimwee. Zelfs Alexander Pechtold, die een privé-oorlogje leek uit te vechten met de arrogante regentenpartij die hem als juniorwethouder in Leiden al dwarszat, zou zijn halve verkiezingsprogramma inleveren om Asscher aan tafel te krijgen. VVD en CDA verlangen na de ‘surrealistische ervaring’ met Jesse Klaver naar de kille onderhandelaar Asscher.
De negenkoppige fractie wil een goede indruk op het Binnenhof maken. PvdA-Kamerleden melden graag dat ze er met ‘opgeruimd gemoed’ tegenaan gaan, alsof is afgesproken dat het tobben is afgezworen. In de debatten over de formatie trekt Asscher fris van leer.
Een deel van de achterban vindt inmiddels dat de tocht door de woestijn lang genoeg heeft geduurd. De PvdA-kiezers zijn in meerderheid voor regeren, blijkt uit peilingen. Oud-minister Willem Vermeend, ex-campagnestrateeg Dig Istha, voormalig partijvoorzitter Michel van Hulten: allemaal vinden ze dat Asscher zijn bezwaren opzij moet zetten. Ook bij de bestuurlijke flank van de partij is dat gevoel aanwezig. ‘Er is maar één oplossing voor de PvdA: in een kabinet gaan zitten’, aldus Vermeend.
Is dat wel zo? Een rondgang in de coulissen roept de vraag op of de PvdA stabiel genoeg is om een kabinet te dragen. Organisatorisch verkeert de partij in niemandsland. Er klinkt veel kritiek op het tot oktober aanblijven van voorzitter Hans Spekman. Daardoor komt de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart te laat op gang, is de vrees. De PvdA tuimelt dan in dezelfde valkuil als bij de landelijke verkiezingen, toen de campagne pas echt begon nadat de lijsttrekkersstrijd tussen Samsom en Asscher was beslecht.
Eigen plan
We kunnen niet wachten tot oktober. Omdat we ons afvragen of de partijtop met de oplossingen komt die nodig zijn.
Den Haag en Amsterdam trekken zich niets van het partijproces aan, daar worden de lokale lijsttrekkers al gekozen. Ook de eerste kandidaten om Spekman op te volgen, Astrid Oosenbrug en Gerard Oosterwijk, negeren de partijkalender. Ze meldden zich voordat de profielschets naar buiten kwam. ‘We kunnen niet wachten tot oktober. Omdat we ons afvragen of de partijtop met de oplossingen komt die nodig zijn.’ Zo trekken PvdA’ers hun eigen plan.
Lodewijk Asscher houdt zich op de vlakte. De partijleider wil volgens zijn woordvoerder niet meewerken aan een artikel waarin hij moet ‘reageren op wat andere mensen zeggen’.
Onomstreden is zijn leiderschap niet, blijkt bijvoorbeeld op de zevende verdieping van het Haagse stadhuis. Daar zetelt Rabin Baldewsingh, laatste PvdA-wethouder in een van de vier grote steden. Baldewsingh is in alles een rode bestuurder. Robuuste man met luide stem, die zichzelf tijdens het gesprek vragen stelt en daar uitgebreid antwoord op geeft. ‘Follow the leader: dat bestaat de komende jaren niet meer bij de PvdA’, zegt hij. ‘De partijtop zal juist de basis moeten volgen.’
Baldewsingh is ‘een klassieke sociaaldemocraat’. Hij is voorstander van gesubsidieerd werk, wil dat de overheid de schulden overneemt van mensen in de schuldsanering en stelt voor dat gemeenten zelf goedkope woningen bouwen, omdat corporaties ‘de weg kwijt zijn’. De Rotterdamse burgemeester Aboulaleb noemt hij ‘knettergek’ omdat die het Vluchtelingenverdrag wil aanpassen. ‘Dan worden onze beginselen gewoon aan de kant gezet. Een populair orakel mag dat blijkbaar zeggen.’
Baldewsingh wil dat de PvdA zich bevrijdt van ‘de sociaal-liberale wurggreep’, zoals Corbyn deed met Labour. ‘Ik behoor tot de stoottroepen die de partij weer naar links willen krijgen. De partij moet weer activistisch worden. Het technocratische afschudden.’ Asscher kan de Nederlandse Corbyn worden, vindt de wethouder. ‘Ik zie hem veranderen en krachtiger worden. Maar hij mag grotere stappen nemen.’
De laatste PvdA-wethouder in de grote steden heeft zo zijn eigen zorgen. Baldewsingh is 54 jaar, loopt al heel lang mee in de PvdA en wordt gezien als ‘een machtspoliticus’. Zeker na de opkomst van Jesse Klaver is dat een probleem: de PvdA voelt zich oud en onzeker. Baldewsingh was erbij toen Sharon Dijksma het bij de laatste ledenraad bijna wanhopig uitriep: ‘Hoe worden we weer een beetje sexy?’
Linksom
We gaan met z’n allen door op de weg die Rabin inzet: linksom
In de strijd om het PvdA-lijsttrekkerschap in Den Haag doet de wethouder er alles aan om energiek en vitaal over te komen. In het debat ‘veegt’ de stuiterende Baldewsingh zijn jonge tegenstander, Martijn Balster, bijna van het podium. Tijdens een optreden bij Omroep West begint hij tot verbazing van de stamelende presentator opeens aan een zelfgeschreven rap. Hij wil een beweging met ‘de razende woede van een afgewezen minnaar’. ‘Ja, ja, ja. Onweerstaanbaar. Ja. Onweerstaanbaar’, rapt Baldewsingh. ‘Een vloed van tederheid.’
Sexy? De leden vinden van niet. Baldewsinghs jongere rivaal komt woensdag als winnaar uit de bus. Balster belooft wel de koers van de wethouder voort te zetten. ‘We gaan met z’n allen door op de weg die Rabin inzet: linksom.’
Maar lang niet iedereen gelooft dat de PvdA de kant op moet van Corbyns Labour. Zo’n 150 kilometer zuidelijker klinken heel andere geluiden. In Eindhoven, een van de weinige steden waar de PvdA nog de grootste is, gelooft wethouder Staf Depla in een tussenweg.
‘We hoeven niet te kiezen tussen markt óf overheid. Dat is meer iets voor andere partijen. Hier in het zuiden werken overheden, bedrijven en kennisinstellingen juist heel goed samen.’
Eerst moeten ze het over rechts proberen, met de ChristenUnie. Als dat niet lukt, zijn wij aan de beurt en moeten we ons interne en externe verhaal op orde hebben
Depla, voormalig Kamerlid, vindt het spijtig dat de term participatiesamenleving – een woord waar Baldewsingh van gruwelt – besmet raakte. ‘Net als marktwerking in de jaren tachtig werd het een dekmantel voor een bezuinigingsoperatie. Toch is het een ontwikkeling die in de samenleving plaatsvindt. Een gezonde maatschappij heeft ruimte voor burgerinitiatieven. Dat willen mensen ook.’
Anders dan Baldewsingh staat Depla achter Aboutaleb als die waarschuwt voor slinkende maatschappelijke spankracht voor vluchtelingenopvang. ‘We moeten het probleem onder ogen zien. We staan voor bestaanszekerheid: een fatsoenlijke arbeidsmarkt, toegankelijk onderwijs, betaalbare zorg en huisvesting. Minstens zo belangrijk is de immateriële bestaanszekerheid. Mensen willen zich thuis voelen in hun buurt, terwijl daar soms niet meer hun eigen taal wordt gesproken. Tegelijkertijd mogen Nederlanders met een allochtone achtergrond niet als tweederangsburgers worden behandeld.’
Kraken
De PvdA scoorde al vanaf 2013 laag in de peilingen. Dat staat dus los van het oordeel over de bewindspersonen
In september2017 moet er volgens Depla een verhaal van Asscher liggen waarmee de PvdA de gemeenteraadsverkiezingen in kan. Meeregeren sluit de Eindhovense wethouder niet uit. ‘Eerst moeten ze het over rechts proberen, met de ChristenUnie. Als dat niet lukt, zijn wij aan de beurt en moeten we ons interne en externe verhaal op orde hebben.’
Als het zover komt, zal de PvdA ongetwijfeld kraken. De leden spraken zich op de laatste ledenraad uit tegen kabinetsdeelname en mensen als Baldewsingh zullen niet van mening veranderen. ‘De PvdA gaat dan weer pleisters plakken in een rechtse coalitie’, zegt hij. ‘Er zijn malloten in onze partij die roepen dat we het moeten doen. Never nooit! De PvdA gaat niet besturen. Met negen zeteltjes! We zijn in de war. Het dak is van ons huis geblazen. Met de gemeenten als proeftuinen moeten we de partij weer opbouwen, de beweging op gang krijgen.’
Mocht de PvdA toch in de regering gaan? Baldewsingh: ‘Dan moet de beweging kijken of er een plek voor ons verhaal is binnen de PvdA.’
René Cuperus, wetenschappelijk medewerker bij de Wiardi Beckman Stichting, de denktank van de PvdA – en columnist van de Volkskrant -, ziet een partij die nog niet lijkt te beseffen wat er is gebeurd. Zoals het huis dat verbazend genoeg niet in elkaar stort nadat het een dreun heeft gekregen van Jerommeke, de sterke man uit de strip Suske en Wiske. ‘Huis snapt nog niet wat gebeurd is, heeft even tijd nodig’, legt Jerommeke uit. Een plaatje verder verandert het huis alsnog in een bouwval.
‘Iedereen die zegt dat we zulke goede ministers hadden en dat de nederlaag onterecht is, vergeet één ding’, zegt Cuperus. ‘De PvdA scoorde al vanaf 2013 laag in de peilingen. Dat staat dus los van het oordeel over de bewindspersonen. 50 procent van onze aanhang heeft de partij niet meer nodig om te emanciperen. De andere helft voelt zich verraden.
Rode burchten als Amsterdam, Zaanstad en Rotterdam zijn weg, het rode noorden is verloren. De kweekvijver van wethouders die kunnen doorstromen naar het Binnenhof droogt op. Maar negen zetels is blijkbaar nog te veel om de partij wakker te schudden uit haar posttraumatische stresssyndroom.’
Cuperus plaatst het verlies van de PvdA in een ruimer verband: het hele traditionele politieke centrum verkeert in een systeemcrisis. Daarom is hij sceptisch over de kansen van de PvdA zich ‘als een baron van Münchhausen aan de eigen haren uit het moeras te trekken.’
De buitenwacht ziet partijen als organisaties die net zo degelijk zijn als Shell of de ANWB. In werkelijkheid zijn het reuzen op lemen voeten, die tijd noch menskracht hebben om structureel na te denken over waar het met Nederland heen moet, zegt Cuperus. ‘De PvdA heeft die wankele situatie lang gemaskeerd door telkens een nieuwe leider de arena in te sturen. Maar veel is improvisatie. Kamerleden hebben technocratische kennis op deelterreinen. Als die tien minuten over de partijkoers moeten praten, worden ze al ongemakkelijk.’
De PvdA heeft die wankele situatie lang gemaskeerd door telkens een nieuwe leider de arena in te sturen. Maar veel is improvisatie.
De vraag of Nederland een fatsoenlijke middenklassesamenleving blijft, is voor hem belangrijker dan de toekomst van de PvdA. ‘De samenleving spat uit elkaar. De middenklasse kan zich geen woning in Amsterdam meer permitteren, nieuwe emigranten leven in 19de-eeuwse omstandigheden. En dan is er een rijke bovenklasse. Dat bij elkaar brengen is de opdracht van het politieke midden. In een partij die dat wil, zal het altijd schuren. ‘Omdat je verschillende stemmen in je gelederen hebt. Heel anders dan partijen voor louter geestverwanten zoals GL, D66 of Denk.’
In eerste instantie was de Wiardi Beckman Stichting gevraagd een analyse te maken van de verkiezingsnederlaag. Later ging de opdracht naar Paul Depla, burgemeester van Breda, die dinsdag een juist op de toekomst gericht rapport zal presenteren. Cuperus is er niet rouwig om. ‘Ik heb die gifbeker al meerdere malen leeggedronken.’
Hoe het verder moet? ‘Laat iedere PvdA’er zichzelf opnieuw uitvinden en zijn eigen rommel opruimen, door eigen stad of regio op orde te brengen. We moeten nederig en relevant zijn.’
‘Blom fan ús partij’
Op een stralende zondagmiddag verzamelen zich in het voormalige kerkje van Wergea, onder de rook van Leeuwarden, tientallen wethouders, raadsleden en andere PvdA’ers uit voorheen ‘het rode noorden’ om afscheid te nemen van Lutz Jacobi, die elf jaar Kamerlid was. PvdA’ers als Roelof Offringa, fractievoorzitter in Heerenveen, waar de partij met acht raadsleden dubbel zo groot is als de nummer twee.
Hoe zal dat straks zijn, vraagt Offringa zich bezorgd af. Veel Friezen hoor je hier pleiten voor een terugkeer naar de basis: een PvdA die voorkomt dat mensen 40 procent van hun inkomsten aan huisvesting moeten besteden en die de decentrale zorg op orde brengt.
Er wordt gezongen, een lied op de wijs van Het Dorp. ‘Hé Lutz, wu wolle dy wat sizze/ Do bist de blom fan ús partij.’ Twee landelijke partijgenoten, voormalig Kamerlid Agnes Wolbert en staatssecretaris Jetta Klijnsma, namen de moeite naar Wergea te komen. Waar Jacobi nog eens uitlegt hoe je de PvdA nieuw leven inblaast. ‘Alle lagen van de samenleving moeten elkaar met liefde vasthouden. Als je elkaar vaak treft, gaat het goed komen. En’ – grote grijns – ‘het moet gezellig zijn.’
Zij gaat doen waar Cuperus op aandringt: in de eigen stad ‘de rommel opruimen’. Ze stelt zich, met een kus, kandidaat voor de gemeenteraad van Leeuwarden. ‘Dikke tút voor allemaal.’
Dat is de PvdA waar ook het Binnenhof mee te maken krijgt. ‘Follow the leader’ bestaat niet meer, het ontzag voor de partijtop is verdampt, de lokale afdelingen zoeken hun eigen weg en ‘het interne en externe verhaal’ is niet op orde.
Het is ook de partij waar VVD, CDA en D66 een deel van hun hoop op hebben gevestigd om na deze lange, lange formatie toch nog een meerderheidskabinet te vormen.
Luide roep – De PvdA moet weer een beweging worden
De PvdA moet weer een beweging worden – die roep klinkt luid. Bewegingen doen het goed. Macron werd president van Frankrijk dank zij zijn beweging En Marche. Klaver ziet GroenLinks als een beweging, Denk doet hetzelfde, Trump had het over zijn movement. We zijn een instituut dat weer een beweging van onderop moet worden, zegt wethouder Baldewsingh. ‘De PvdA is altijd een beweging geweest’, vinden kandidaat-partijvoorzitters Astrid Oosenbrug en Gerard Oosterwijk.
En in een videoboodschap voor Lutz Jacobi noemt Asscher haar ‘een sieraad van onze beweging’. Voormalig wethouder Pieter Hilhorst schreef in zijn boek De belofte: ‘Door van de partij een beweging te maken, is ze voor haar succes ook veel minder afhankelijk van de lijsttrekker.’ Alleen partij-ideoloog Cuperus is sceptisch. ‘De PvdA is nu niet eens een partij, laat staan een beweging.’ Zijn analyse: partijen hebben baat bij sterke wortels in maatschappelijke bewegingen.
‘In de jaren zeventig was de PvdA van Den Uyl zo sterk omdat de sociale protestbewegingen politiek werden vertolkt. Zo surft Klaver met GroenLinks nu op de groene golf van zorgen om het klimaat. Partijen zonder stuwende maatschappelijke beweging zijn lege hulzen.’
VK 20.06.2017 De PvdA moet zich de komende vier tot acht jaar volledig richten op het beschermen van bestaanszekerheid op het gebied van werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. Dat zegt de Bredase burgemeester Paul Depla vandaag in Trouw. De klassieke bestuurderspartij moet daarbij worden omgevormd naar een brede volksbeweging.
Depla was door het bestuur van de PvdA gevraagd een advies te schrijven over hoe om te gaan met de grote verkiezingsnederlaag. Dat advies wordt vanavond in Hilversum gepresenteerd. De opdracht aan Depla was zich niet te concentreren op het grote zetelverlies, maar vooral te kijken naar hoe de partij weer een rol van betekenis kan krijgen.
‘Een brede progressieve volkspartij.’ Dat is voor Depla nog steeds het ideaal dat de PvdA moet nastreven. Het moet een partij zijn die de verbinding legt tussen verschillende bevolkingsgroepen. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt volgens Depla ‘dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.’
Invloed boven macht
Het beeld is ontstaan dat de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders, zegt Depla. Dat moet veranderen. Invloed moet volgens hem boven macht worden gesteld. ‘In een kabinet ben je juist heel beperkt, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord. We hadden te weinig invloed op de maatschappelijke en publieke agenda.’
Toch sluit Depla opnieuw regeren niet uit. Wel vindt hij dat eerst moet worden onderzocht of een kabinet over rechts echt niet mogelijk is.
De nadruk op bestaanszekerheid is een constante in de geschiedenis van de PvdA. In het rapport Bewogen beweging, waarmee de partij zich in 1989 op de verkiezingen voorbereidde, werd ‘bestaanszekerheid’ als eerste prioriteit genoemd. Het leidde tot Lubbers III, met Wim Kok als vicepremier. Ook Hans Spekman, tot oktober nog partijvoorzitter, noemt bestaanszekerheid vaak als kern van de sociaal-democratie.
Lees hier meer over de PvdA, de verkiezingen en de formatie
De conclusies van de officiële interne evaluatie van de PvdA sluiten aan bij het verhaal dat verslaggevers Frank Hendrickx en Ariejan Korteweg al maakten over de crisis in de PvdA én de vraag of de partij ondanks de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis toch zou kunnen gaan regeren. Paul Depla, die het onderzoek leidde, komt daarin ook aan het woord. Dat verhaal leest u hier.
‘Afgelopen zaterdag zei Asscher het voor de zevenentwintigste keer, ditmaal in onder andere Het Parool, een regiokrant uit Amsterdam: Hij. Doet. Het Niet. Waarom zou hij ook? Hij lijkt het prima naar zijn zin te hebben, als demissionair minister.’ Lees hier de column van Sheila Sitalsing.
Enkele tientallen burgemeesters en wethouders van de PvdA willen dat de partij gaat meeregeren. Burgemeester Jan Nieuwenburg van Hoorn: ‘In de oppositie gaan we een beetje lopen dolen. Eindelijk marcheert de economie. Dan moet je niet rechts er met de buit vandoor laten gaan.’
Trouw 20.06.2017 De partij moet niet capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen en laten zien dat ze nodig is, zegt verkenner Depla.
De PvdA moet de komende jaren veranderen van een klassieke bestuurderspartij in een brede volksbeweging die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. De partij moet zich ‘volledig focussen’ op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen. Dat is in hoofdlijnen het advies dat PvdA-prominent Paul Depla vanavond presenteert in Hilversum. Hij blikt er in deze krant alvast op vooruit.
De bijeenkomst vormt het sluitstuk van de werkzaamheden van Depla. De burgemeester van Breda was na de verkiezingen van maart door de partij gevraagd om te onderzoeken hoe de PvdA het verlies van 29 Kamerzetels te boven kan komen. Depla maakte een verkennende ronde langs de velden, won binnen en buiten de partij advies in bij honderden mensen om zo tot ‘toekomstgerichte aanbevelingen’ te komen. “Ik leg alleen de hoeksteentjes van de puzzel.”
Netflixisering
Depla ziet de ‘netflixisering’ van de maatschappij als een van de oorzaken van de ineenstorting van de partij. “De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding tussen de verschillende bevolkingsgroepen om zo maatschappelijke ontwikkelingen aan te pakken die voor al die groepen van belang zijn.”
In die nieuwe verzuiling moet de PvdA niet meegaan, stelt Depla. “Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan. Dan doe je geen recht aan waar de partij ooit voor is opgericht en wat nog steeds van betekenis is, namelijk dwars door de bevolkingsgroepen heen mensen binden. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.”
Om dat ideaal toekomstbestendig te maken, moet de partij zichzelf weer een duidelijk smoelwerk geven. De komende vier tot acht jaar zou ze zich daarom volledig op het thema bestaanszekerheid moeten concentreren, vindt Depla. Daaronder schaart hij vier hoofdthema’s: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. “Op die punten voelen mensen zich niet altijd zeker over hun bestaan en verwachten ze van de PvdA een agenda die verdergaat dan capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen.”
Besturen met buikpijn
Daarnaast zou de partij zichzelf moeten bevrijden van het beeld van een klassieke bestuurderspartij, meent Depla. “Er is het beeld dat het land in goede handen is bij ons en we het land uit de crisis hebben geholpen. Daarmee presenteren we ons als een soort ENA-partij, naar die Franse eliteopleiding die bestuurders klaarstoomt. Alsof de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders. Dat willen we niet. Dat vinden we te weinig.”
Uit de analyse van Depla komt een beeld naar voren van een partij die grote moeite heeft zichzelf een beetje leuk in de etalage te zetten. De top weet haar compromissen met moeite uit te leggen aan de achterban, leden staren zich blind op de weg in plaats van de horizon en ledenraden hebben de sfeer van een zitting bij de rechtbank.
“In wezen zijn we meer een oppositiepartij die bestuurt met buikpijn”, aldus Depla. Hij vergelijkt de sfeer in de partij met het kind dat voor een moeilijk proefwerk een zeven haalt. “Dan kun je als vader zeggen: ‘Nou, drie punten te weinig voor een tien’. Of je zegt: ‘Dat heb je goed gedaan’. Dat beeld dat we maar geen tienen haalden, leidde tot chagrijn en dat werd vervolgens het beeld naar buiten toe. Het kinderpardon is daar wel het grootste voorbeeld van. We hadden als partij ook kunnen zeggen: ‘Dat hebben we goed geregeld.'”
Het hielp daarbij niet dat de PvdA-kopstukken zich de afgelopen jaren afschermden, concludeert Depla. “Alles was erop gericht om uit de crisis te komen. Daar werd de top blind van. Ze zagen niet dat leden het gevoel hadden dat hun inspraak er niet meer toe deed. We zijn sowieso te weinig naast de mensen gaan staan. Neem de Q-koorts in Brabant. We leken meer op een verzekeringsbedrijf dan een partij die voor burgers opkomt.”
Trots
Dat de PvdA ook best trots op zichzelf mag zijn, kreeg Depla tijdens zijn rondgang alleen van buitenstaanders horen. “Binnen de partij gaat het niet over de mooie reis die we willen afleggen, maar over de moeren en bouten die nodig zijn om het schip voor die reis te laten varen. We verliezen onszelf in de details. In plaats daarvan zouden we best wat minder bescheiden kunnen zijn, én: we mogen het ook gezellig hebben met elkaar hebben.”
De ledenraad meteen na de verpletterende verkiezingsuitslag van maart was voor hem precies het toonbeeld van hoe het níet meer moet. Een Jaarbeurshal vol rijen stoelen en de ene na de andere ‘ome Harry van de PvdA’ die zijn gal spuwde in de microfoon. “Het leek wel een rechtszaal; mensen haken daardoor af. Als we die niet weten te veranderen, wordt de drempel voor nieuwkomers om actief te worden wel heel hoog.” Hoe Depla het had aangepakt? “We hadden na verloop van tijd gewoon de bierpomp open moeten zetten om samen het verdriet te verwerken.”
Geen agenda
Volgens Depla moet de PvdA het verkrijgen van invloed boven het vergaren van macht plaatsen. “Het misverstand is dat je alleen invloed hebt als je macht hebt. Terwijl je in een kabinet juist heel beperkt bent, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord. Kijk naar de afgelopen jaren. We hebben te weinig invloed uitgeoefend op de maatschappelijke en publieke agenda. Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen.”
Tijdens de verbouwing van de partij kan de PvdA in theorie best meeregeren, vindt de burgemeester. Mits zij zaken kan regelen die passen bij het scherpgestelde kompas. “Macht is niet heilig en zaligmakend, maar het is ook geen verboden woord. Maar gelet op de geloofwaardigheid van de politiek zou ik eerst verkennen of een kabinet over rechts echt niet mogelijk is. Als dat niet lukt, is het logisch dat je als PvdA ook gaat kijken, maar we moeten onze geloofwaardigheid niet weer op het spel zetten omdat andere partijen dat niet durven.”
De rol van Samsom
Een opvallend detail in Depla’s studie is de rol van partijleider Diederik Samsom. Of beter gezegd: zijn functie. Volgens Depla was het ‘gezien Diederiks rol in de kabinetsformatie en zijn karakter veel logischer geweest om hem vicepremier te laten worden’ in Rutte-II. Hij werd fractievoorzitter. Samsom had in aanloop naar de verkiezingen van 2012 gezegd in de Kamer te blijven als hij van de PvdA niet de grootste partij wist te maken. Depla: “Dat was een reactie op het falen van de samenwerking tussen Bos en Balkenende in een vorig kabinet.
Maar daarmee vecht je een vorige oorlog uit. Achteraf had je op basis van het karakter van Diederik een andere conclusie moeten trekken.” Iemand als Frans Timmermans, die in 2012 minister van buitenlandse zaken werd, was geschikter geweest als fractieleider, denkt Depla. “Hij had als buitenboordmotor beschouwend kunnen zijn.” Huidig partijleider Lodewijk Asscher was in dat scenario wethouder in Amsterdam gebleven.
NU 20.06.2017 De PvdA moet de komende jaren veranderen van een klassieke bestuurderspartij in een brede volksbeweging die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. Dat is de belangrijkste aanbeveling die coryfee Paul Depla dinsdag zal geven aan zijn partij.
In dagbladTrouw geeft hij dinsdag alvast inzage in zijn rapport.
Het prominente partijlid en burgemeester van Breda, deed in opdracht van de PvdA onderzoek naar hoe de partij het verlies van 29 zetels bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen te boven kan komen.
De partij moet zich volgens het onderzoek “volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen”.
Depla sprak voor het rapport met honderden mensen binnen en buiten de partij om te komen tot wat hij noemt “toekomstgerichte aanbevelingen”.
Netflixisering
Een van de belangrijkste oorzaken van de ineenstorting van de partij noemt Depla de ‘Netflixisering van de maatschappij’.
“De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling waarin de partij niet mee moet gaan. Als de PvdA een eigen zuiltje wordt kunnen we beter ophouden te bestaan”, stelt hij.
Het rapport zegt verder dat “de partij zal zichzelf snel weer een duidelijk smoelwerk zal moeten geven. De komende twee kabinetsperiodes zou de PvdA zich volledig op het thema bestaanszekerheid moeten richten. Kiezers verwachten van de PvdA dat we verder gaan dan capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen”.
Onderzoek
NU.nl deed afgelopen tijd ook onderzoek naar de achtergronden van het verlies van de PvdA. Onder andere de manier van regeren met de VVD, de ouderwetse partijstructuur en de lijsttrekkersverkiezing speelden een rol.
Op basis van de vele gesprekken komt bovendien een beeld naar voren van een inhoudelijk diep verdeelde partij, waarvan vele twijfelen aan het voortbestaan. Zo stellen drie onlangs vertrokken Kamerleden dat de partij zichzelf de vraag moet stellen of de sociaaldemocratie nog wel nodig is.
“De vraag bij de PvdA zou moeten zijn: Moet er nog wel een sociaaldemocratie zijn? En misschien is de conclusie wel: Misschien kan de sociaaldemocratie er beter niet zijn”, aldus een betrokken PvdA’er.
Telegraaf 20.06.2017 ’Populisten’ zijn in het gat gesprongen dat de sociaaldemocratie heeft laten ontstaan. Dat concludeert de Bredase PvdA-burgemeester Paul Depla na een ’verkenning’ van de problemen binnen zijn partij. Hij adviseert daarom onder meer een kritischere houding ten aanzien van de rol van de islam in Nederland.
Na zijn licht op te hebben gestoken zowel binnen als buiten de partij over het waarom van de enorme verkiezingsnederlaag in maart, concludeert Depla dat de PvdA niet voldoende heeft gestaan voor ’bestaanszekerheid’. „Door die onzekerheid te negeren (of erger nog, te bagatelliseren) worden de mensen die zich onzeker voelen onbewust en onbedoeld in de armen van de xenofoben en racisten gedreven.”
In zijn verkenning pleit hij er dan ook voor dat de PvdA ’pal’ gaat staan „voor de waarden van de economische en culturele emancipatie gericht op het versterken van de autonomie van de mensen.” Volgens hem betekent dit dat er ’afstand’ genomen moet worden „van politieke stromingen in de islam en religieus-conservatieve groepen onder migranten.”
Ook op het gebied van zorg ziet Depla dat het mis is gegaan. „Voordat je het weet, ben je de sloper van de verzorgingstehuizen in plaats van de opbouwer van aanspreekbare zorg in de wijken”, aldus de Bredase burgervader.
Hij vindt dat de PvdA nu een ’brede volksbeweging’ moet worden, in plaats van een ’bestuurderspartij’. De hoofdthema’s waarop gericht zou moeten worden, zijn ’werk en inkomen’, ’milieu’, ’zorg’ en ’wonen en samenleven’.
Telegraaf 20.06.2017 Terwijl er door de beoogde coalitiepartijen steeds wanhopiger naar de PvdA gekeken wordt voor steun voor een meerderheidskabinet, richt de partij het vizier op zichzelf. Vandaag wordt het nieuwste rapport gelanceerd, bedoeld om het tij te keren.
PvdA’ers staat weer een ouderwets potje navelstaren te wachten. Met bier, pizza en live muziek worden leden naar Hilversum gelokt om de ’toekomstverkenning’ te bespreken die de Bredase PvdA-burgemeester Paul Depla heeft opgesteld na gesprekken met mensen ’binnen en buiten de partij’.
Uitdagingen
Zo zullen de sociaaldemocraten volgens ingewijden kleur op de wangen moeten krijgen door zich meer een oppositiestijl aan te meten met een herkenbaar verhaal dat aansluit op de ’uitdagingen’ van deze tijd, zoals migratie en de arbeidsmarkt. Ook moet de PvdA weer een ’partij worden die aanspreekt’ door zich bijvoorbeeld te profileren op thema’s als de positie van basisschoolleraren en het eigen risico in de zorg. Daarbij moet er meer oor zijn voor de geluiden die vanuit de samenleving zelf komen om zo van de PvdA weer een brede volkspartij te maken.
Dat dit een proces is dat enkele jaren in beslag neemt, wordt voor lief genomen. Volgens de verkenning liggen de problemen immers dieper dan één dramatische verkiezingsuitslag. Hierin zit ’m ook de reden dat PvdA-leider Asscher in steeds hardere bewoordingen ’nee’ zegt tegen deelname aan een kabinet met VVD, CDA en D66.
Bij het CDA zegt men inmiddels overtuigd te zijn van Asschers ’nee’. Maar VVD en D66 zien nog altijd mogelijkheden. Vandaag komt het ’motorblok’ bijeen met Tjeenk Willink om zich te buigen over de volgende stap in het formatieproces.
Intussen wacht de andere gegadigde, de ChristenUnie, rustig af tot men zich weer tot haar wendt.
Elsevier 20.06.2017 Vandaag presenteert de burgemeester van Breda, Paul Depla, zijn analyse over de verkiezingsnederlaag van de Partij van de Arbeid. Na het recordverlies van 15 maart onderwierp Depla zijn partij aan een grondig onderzoek.
De Partij van de Arbeid leed bij de Tweede Kamerverkiezingen een verlies van 29 zetels – een niet eerder geëvenaard record in de naoorlogse parlementaire geschiedenis.
Depla werd gevraagd met een analyse te komen. Die levert hij vanavond op een partijbijeenkomst in Hilversum. In gesprek met dagblad Trouwblikt hij vooruit op zijn conclusie: ‘De Partij van de Arbeid is slachtoffer geworden van de “netflixisering” van de maatschappij.’
Depla ontwaart een nieuwe verzuiling: ‘De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding.’ Mogelijk doelt Depla op partijen die een deelbelang vertegenwoordigen, zoals DENK, 50Plus of Partij voor de Dieren. ‘Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan.’
‘De Partij van de Arbeid moet weer een brede volksbeweging worden,’ filosofeert Depla tegen Trouw. Hij benadrukt dat er voor de sociaal-democraten vier thema’s van belang zijn: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. Volgens de burgemeester van Breda moet de noodlijdende partij zich de komende vier tot acht jaar richten op eigen bestaanszekerheid.
Financiële problemen
Maandag werd bekend dat de PvdA naast een ideologisch probleem ook een financieel probleem heeft. De bijdrage van het Rijk gaat door het zetelverlies bij de verkiezingen fors omlaag, en door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden openstaande rekeningen niet geïnd.
De PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij. Sinds 2009 dragen verkozen volksvertegenwoordigers zo’n 5,5 procent van hun salaris af aan de partij. Hoewel deze afdrachtregeling een stuk minder lucratief is dan die van de SP, waar politici niet meer verdienen dan een modaal inkomen, draagt ieder Kamerlid toch zo’n 5.000 euro per jaar bij aan de partijkas.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Daarom zijn veel betalingen nog niet geïnd. Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
AD 20.06.2017 De Partij van de Arbeid moet de komende jaren van een klassieke bestuurderspartij veranderen in een brede volksbeweging, die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. Daarnaast moet de PvdA weer een duidelijk smoelwerk krijgen. Dat is de belangrijkste aanbeveling die de Bredase burgemeester Paul Depla, prominent lid van de partij, vanavond zal geven aan zijn partij tijdens een ledenavond in Hilversum.
Depla deed onderzoek naar het historische zetelverlies tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart van dit jaar. De PvdA verloor 29 zetels en zit nu nog maar met negen leden in de Kamer.
Focussen
Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen
In dagblad Trouw geeft Depla alvast inzage in zijn rapport. De partij moet zich volgens zijn onderzoek ‘volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen.’
Depla sprak voor het rapport met honderden mensen binnen en buiten de partij om zo tot ‘toekomstgerichte aanbevelingen’ te komen. ,,Ik leg alleen de hoeksteentjes van de puzzel.”
Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan
Een van de belangrijkste oorzaken van de ineenstorting van de partij is volgens de PvdA-prominent de ‘Netflixisering van de maatschappij’. ,,De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding tussen de verschillende bevolkingsgroepen om zo maatschappelijke ontwikkelingen aan te pakken die voor al die groepen van belang zijn.”
Het is volgens Depla van groot belang dat de PvdA niet meegaat in die verzuiling. ,,Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan. Dan doe je geen recht aan waar de partij ooit voor is opgericht en wat nog steeds van betekenis is, namelijk dwars door de bevolkingsgroepen heen mensen binden. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.”
Bestuurdersclub
In het rapport staat verder dat de partij zal zichzelf snel weer een ‘duidelijk smoelwerk’ zal moeten geven en af moet van het imago van een klassieke bestuurderspartij.
,,Er is het beeld dat het land in goede handen is bij ons en we het land uit de crisis hebben geholpen. Daarmee presenteren we ons als een soort ENA-partij, naar de Franse eliteopleiding die bestuurders klaarstoomt. Alsof de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders. Dat willen we niet. Dat vinden we te weinig.”
Volgens Depla moet zijn partij invloed boven het vergaren van macht plaatsen. ,,Het misverstand is dat je alleen invloed hebt als je macht hebt. Terwijl je in een kabinet juist heel beperkt bent, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord”, aldus Depla. ,,Kijk naar de afgelopen jaren. We hebben te weinig invloed uitgeoefend op de maatschappelijke en publieke agenda. Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen.”
Elsevier 19.06.2017 De financiële problemen van de Partij van de Arbeid stapelen zich op. De bijdrage van het rijk gaat fors omlaag door het zetelverlies bij de verkiezingen, en door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden betalingen niet geïnd.
Dat meldt RTL Nieuwsmaandag. De partij moet zelfs werknemers ontslaan om te bezuinigen. PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Daarom zijn veel betalingen nog niet geïnd. Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Mes in personeelsbestand
Na de verkiezingen is crisis uitgebroken bij de PvdA. Voorzitter Hans Spekman moest het veld ruimen, en zal in oktober aftreden. Door de bezuinigingen zal hij niet de enige PvdA’er zijn die de deur wordt gewezen. Tientallen medewerkers op het partijbureau en in de Kamer zouden hun baan kwijtraken.
Al voor de verkiezingen kwam aan het licht dat veel grote politieke partijen, waaronder naast de PvdA ook CDA en VVD, met geldproblemen zitten. Omdat het ledenaantal afneemt, loopt de partijkas langzaam leeg. Daarnaast wordt ook de subsidie minder omdat de partijen minder leden hebben, en omdat de subsidie aan politieke partijen is verlaagd als bezuinigingsmaatregel.
Bauke Schram Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Informateur Herman Tjeenk Willink praat op dinsdagmiddag 20 juni 2017 verder met fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) over de kabinetsformatie. Het gesprek is in het Tweede Kamergebouw, in de Stadhouderskamer. De informateur richt zich op een meerderheidskabinet waarvan in elk geval VVD, CDA en D66 deel uitmaken. Dat zei hij donderdagmiddag 15 juni tijdens een persconferentie in de Oude Zaal van de Tweede Kamer.
Informateur Tjeenk Willink zoekt verder naar mogelijkheden om een stabiel meerderheidskabinet te vormen “dat grote vraagstukken aanpakt”. Hij liet donderdag 16 juni weten dat hij na gesprekken met fractievoorzitters Rutte, Buma en Roemer (SP) heeft geconcludeerd dat het op ‘inhoudelijke gronden’ niet mogelijk is om een meerderheidskabinet te formeren met de PVV of de SP.
Op donderdagmiddag 16 juni had Tjeenk Willink een gesprek met fractievoorzitters Rutte, Buma en Pechtold. Eerder op de middag sprak hij afzonderlijk met D66-fractievoorzitter Pechtold over het vervolg van de formatie.
Informateur Herman Tjeenk Willink richt zich op een meerderheidskabinet waarvan in elk geval VVD, CDA en D66 deel uitmaken. Dat zei hij donderdagmiddag 15 juni 2017 in een persconferentie over de voortgang van de kabinetsformatie in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. Tjeenk Willink heeft na gesprekken met fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Emile Roemer (SP) geconcludeerd dat het op ‘inhoudelijke gronden’ niet mogelijk is om een meerderheidskabinet te formeren met de PVV of de SP.
Op woensdag 15 maart 2017 ging Nederland naar de stembus. Kiezers bepaalden zo welke 150 Nederlanders namens hen vier jaar lang volksvertegenwoordiger mogen zijn. 28 partijen deden mee aan de verkiezingen. De Tweede Kamerleden controleren de regering en maken en beoordelen wetsvoorstellen.
Net als tijdens de eerste formatiepoging, klapte de tweede ronde toen bleek dat de afstand tussen de partijen op het gebied van migratie te groot is. Al snel bleek dat GroenLinks geen handtekening wilde zetten onder het voorstel van informateur Tjeenk Willink, omdat het plan niet de bescherming zou bieden aan oorlogsvluchtelingen waar ze recht op hebben, aldus Klaver.
Volgens een peiling van RTL snapt ruim 55 procent van de GroenLinkskiezers niet waarom Klaver de handdoek in de ring gooit. Ook de Volkskrant publiceerde een aantal woedende brieven, van kiezers die zich door Klaver bedrogen voelen.
Na het mislukken van de formatiegesprekken reageert zelfs de ngo Vluchtelingenwerk Nederland verrast over het gewicht van het thema migratie. In een interview met De Telegraaf vraagt adjunct-directeur Jasper Kuipers zich af waarom migratie het grote struikelblok is: ‘In Zuid-Europa, waar echt problemen zijn, lukt het politiek wel.’
Telegraaf 14.06.2017
Internationale verdragen
Dat eindvoorstel gaat over de vraag of de Europese Unie (EU) deals mag sluiten met andere landen waarbij ze geld ontvangen in ruil voor het opvangen van migranten, naar het voorbeeld van de Turkijedeal die in 2015 werd gesloten.
Vluchtelingenwerk vindt het prijzenswaardig van Tjeenk Willink dat hij vastlegt dat de afspraken alleen mogen worden gemaakt wanneer alle partijen zich aan de internationale verdragen houden. ‘Dat biedt ook mogelijkheden om Turkije aan te spreken op het niet nakomen van de mensenrechten. Zo gaan daar veel kinderen niet naar school,’ aldus Kuipers, die daarmee verwijst naar een uitspraak van Klaver, die hij eerder op de dag gebruikte om zijn starre houding te rechtvaardigen.
Ferme kritiek op Klaver
Klavers koppigheid kon ook vanuit de Tweede Kamer op flinke kritiek rekenen. ‘Gesprekken liepen stuk op een punt waarover iedereen het eens is. De afspraken die de Europese Unie met Turkije heeft gemaakt zijn conform het internationaal recht, en bovendien effectief. Zelfs de meest linkse lidstaten van de Europese Unie zijn het hierover eens,’ zei premier Mark Rutte eerder op de dag.
Nu wenden de ogen zich weer langzaam tot de ChristenUnie. Die partij is weliswaar bereid te praten, maar dan moet er verandering in de houding van D66 komen. Gert-Jan Segers: ‘We kunnen niet eindeloos wachten op een nieuw kabinet.’ D66 wees een samenwerking met ChristenUnie eerder resoluut af, omdat de partijen op het gebied van medisch-ethische kwesties te zeer verschillen.
VVD en CDA hebben het natuurlijk ook aan zichzelf te wijten. Hadden ze de PVV vooraf níet uitgesloten, dan hadden ze Jesse Klaver (GroenLinks) onder druk kunnen zetten: ‘Blijf jij moeilijk doen over een rem op de massa-immigratie, dan wenden wij ons tot Wilders en dat wil jij zeker niet.’ Maar de leiders van de middenpartijen ontkenden pertinent die optie en doordat D66 feitelijk ook nog de ChristenUnie uitsluit, zit de formatie muurvast.
Pragmatisch zijn, is te moeilijk voor GroenLinks
GroenLinks wilde het onderste uit de kan. Volgens ‘verkenner’ Herman Tjeenk Willink was het verschil te overbruggen. Maar in plaats van pragmatisch te zijn, redeneerde Klaver teveel vanuit de eigen ideologische positie.
Volgens bronnen in de andere partijen boog hij voor de pro-immigratie-belangenorganisaties en actiegroepen, die in GroenLinks een flinke stem hebben. Klaver deed een beetje mee met de grote jongens over een nieuwe interpretatie van het Vluchtelingenverdrag maar eiste later toch weer dat grote aantallen vluchtelingen per vliegtuig naar Nederland werden overgebracht. Een onbegrijpelijke nederlagenstrategie.
De formatiegesprekken tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn mislukt, meldde informateur Herman Tjeenk Willink maandagavond. Langzaam maar zeker komt toch ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers weer in beeld. Hoe denkt hij over het onderwerp waarover de partijen het niet eens werden?
Hoe kijkt de ChristenUnie naar dit soort deals? Voor de verkiezingen zei ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers duidelijk het ‘eens’ te zijn met de stelling ‘een Libië-deal is onvermijdelijk’ die het Nederlands Dagblad hem voorlegde. ‘Er moet in Noord-Afrika onder strikte voorwaarden opvang komen. Libië is een volstrekte chaos. We kunnen het niet aan hen overlaten hoe mensen worden opgevangen. De VN-vluchtelingenorganisatie moet daarbij betrokken zijn. Als goede en veilige opvang geregeld kan worden, is zo’n deal een optie.’
AD 14.06.2017
Gaat D66 in zee met ChristenUnie?
Na de eerste formatiepoging tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks, schoof Segers kort aan tafel met D66-leider Alexander Pechtold. De gesprekken liepen op niets uit, onder meer omdat Pechtold een lijst met eisen zou hebben gehad, waaraan Segers moest voldoen om een plekje te verdienen aan de formatietafel.
Segers zegt dinsdag dat de situatie ‘onveranderd’ is. Volgens de CU-leider heeft Pechtold de deur dichtgedaan. ‘Pas als hij van gedachten verandert, komen wij in beeld.’
AD 14.06.2017
D66 geeft aan dat de partij niet in een kabinet wil met de ChristenUnie. De partij hoopt dat de SP of de PvdA een einde maakt aan de blokkades die ze hebben opgeworpen, om aan te sluiten bij de VVD, CDA en D66.
Pechtold sluit echter nog niet uit dat de partijen in zee gaan met gedoogsteun van de ChristenUnie. Progressief D66 staat vooral op het gebied van medisch-ethische lijnrecht tegenover de ChristenUnie.
Toch zegt de voorzitter van jongerenvereniging de Jonge Democraten wel wat te zien in samenwerking met de ChristenUnie, op voorwaarde dat de stappen niet worden teruggedraaid die D66 heeft gemaakt op het gebied van bijvoorbeeld wietregulering en andere ethische kwesties.
Informateur Edith Schippers ontvangt vrijdag 26.05.2017 in een nieuwe verkenningsronde wederom alle fractievoorzitters van grote partijen, in een ultieme poging de kabinetsformatie vlot te trekken.
Schippers spreekt tussen tien uur ’s ochtends en half vijf ’s middags vanwege haar verkennend onderzoek met achtereenvolgens Henk Krol, Geert Wilders, Jesse Klaver, Mark Rutte, Sybrand van Haersma Buma, Lodewijk Asscher, Gert-Jan Segers en Alexander Pechtold.
Met de leiders van de SP, de Partij voor de Dieren, DENK, SGP en Forum voor Democratie neemt Schippers telefonisch contact op.
Hoewel de formatie van een nieuw kabinet muurvast lijkt te zitten, gooit de informateur het bijltje er nog niet bij neer. In een brief aan Kamervoorzitter Khadija Arib schreef ze vanmiddag dat ze nog steeds op zoek is naar opties voor een meerderheidskabinet.
Hoe nu verder?
De grote vraag in Den Haag is hoe het verder moet !!! Juist nu is gebleken dat een kabinet van VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie ook niet tot de mogelijkheden behoort. Verkennende gesprekken tussen D66 en de ChristenUnie mislukten eerder deze week. Eerder viel GroenLinks al af als regeringspartner.
Het enige waar alle partijen het over eens lijken te zijn, is dat de bal nu weer bij Schippers ligt. De voltallige Tweede Kamer wil volgende week in debat over de formatie, mogelijk dinsdag al. Voorwaarde is wel dat er eerst een rapport van de informateur komt.
Uiteindelijk zag D66 gisteren toch geen heil in formele onderhandelingen. ,,Het zat er gewoon niet in,’’ aldus Segers, die zich geen buil valt aan die mislukking.
Strategie
En inderdaad: het onbehagen zal de andere partijen ook bekruipen. Een dezer dagen moet gedebatteerd worden over de impasse. Met de breuk die Pechtold geforceerd heeft met ChristenUnie, zal hij opnieuw op SP en PvdA een appèl doen. Goeddeels is dat strategie. Pechtold wil niet de enige linkse partij in een nieuw kabinet worden, bang als hij is dan felle oppositie te krijgen uit die hoek de komende vier jaar. Op hun beurt zijn SP en PvdA bang om (verder) uitgekleed te worden, als ze wél regeringsverantwoordelijkheid gaan dragen.
Formatie gestrand
De formatieonderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn gestrand. De vier partijen zijn er niet uitgekomen om samen een kabinet te vormen.
Dat heeft informateur Edith Schippers al eerder bekendgemaakt. “Er is ontzettend hard gewerkt, maar de inhoudelijke verschillen zijn te groot gebleken”, aldus Schippers in een persconferentie.
Volgens haar waren de standpunten over asiel en migratie onverenigbaar. “We hebben echt alles geprobeerd om die kloof kleiner te maken, maar uiteindelijk was dat kleine stukje niet te overbruggen.”
De gesprekken over de vorming van een coalitie gingen inmiddels weer verder. Dat heeft informateur Schippers bekendgemaakt. Ze riep de partijen op opnieuw na te denken over hun eigen positie en voorkeur.
De tweede poging een nieuwe regering te vormen blijkt een ingewikkelde puzzel. Alle partijen willen iets anders en niemand wil opschuiven naar de ander.
,,Ik moet constateren dat er in alle varianten altijd onvoldoende steun bestaat bij een of meerdere partijen binnen die combinatie”, aldus Schippers in een korte toelichting. ,,Daarom geef ik de partijen vandaag een moment van reflectie, waarin ze zich kunnen zich beraden op hun positie.”
De tweede poging een nieuwe regering te vormen blijkt een ingewikkelde puzzel. Alle partijen willen iets anders en niemand wil opschuiven naar de ander.
De PvdA van Lodewijk Asscher is niet beschikbaar voor een coalitie met VVD, CDA, D66 en SP. Dat heeft Asscher gezegd na een gesprek met informateur Edith Schippers. D66-leider Alexander Pechtold had een vijfpartijenvariant voorgesteld.
Asscher wil dat VVD, CDA en D66 en GroenLinks het nog een keer met elkaar proberen. Hij zei dat vorige week ook al, voordat Schippers de partijen opriep om nog een keer over hun standpunten na te denken. Asscher vindt dat de winnaars van de verkiezingen een serieuzere poging moeten doen.
Op de vraag of er varianten zijn waar de PvdA wel beschikbaar voor is, antwoordde Asscher dat dit tot nu toe niet zo is. ,,En ik zie het ook niet gebeuren, want ik vind dat de verkiezingsuitslag moet worden vertaald in een regering”, aldus Asscher.
AD 11.05.2017
Ook een centrumlinkse coalitie met het CDA zoals die is voorgesteld door Emile Roemer van de SP vindt Asscher niet realistisch. ,,Ik heb nog niet heel erg de indruk dat het CDA daarom staat te springen. Als ik nou een ander signaal krijg van meneer Buma, dan wil ik best over die variant ook nog eens een keer nadenken”, aldus Asscher die daarmee wel de deur op een kier houdt.
Debat 30.05.2017
Het debat start rond 15.30 uur. De Kamer stemt na afloop direct over het voorstel om Tjeenk Willink aan te wijzen als nieuwe informateur. Volg alle ontwikkelingen vanmiddag in ons liveblog.
Zwaargewicht Herman Tjeenk Willink is volgens Schippers de aangewezen persoon om de impasse te doorbreken in de volgende fase van de formatie. Hij zou direct ‘gericht combinaties van partijen’ moeten uitnodigen voor een gesprek. Daarbij moeten alle opties op tafel komen. ,,Het kan, zoals de meesten blijven nastreven, een meerderheidskabinet zijn, maar ook een minderheidskabinet in welke vorm dan ook”, schrijft Schippers.
De Kamer reageerde gistermiddag positief op het voorstel Tjeenk Willink aan te wijzen als nieuwe informateur. De VVD noemt het een ‘prima keuze’, en vindt daarin ook CDA, D66, PvdA, SP, ChristenUnie en SGP aan zijn zijde. Asscher zegt over zijn partijgenoot dat het ‘verstandig is iemand te vragen die zoveel gezag heeft en boven de partijen staat om te kijken of hij schot in de formatie kan brengen’. SP-voorman Emile Roemer hoopt dat de sociaaldemocratische minister van staat ‘de frisheid heeft om tot nieuwe inzichten te komen’.
Verslag
Schippers diende 29.05.2017 haar eindverslag in. Ze concludeert dat er vooralsnog onvoldoende steun is voor welke meerderheidscoalitie dan ook. Toch, stelt ze optimistisch, ziet ze nog ruimte voor beweging. ,,Het vraagt om een gerichte tussenstap waarin partijen nieuwe bereidheid kunnen vinden om zonder voorwaarden vooraf het onderlinge gesprek aan te gaan.”
Ook debatteert de Tweede Kamer dinsdag 30.05.2017 met Schippers over haar eindverslag en over het vervolg van de formatie. Tjeenk Willink kan wellicht dezelfde dag nog zijn gespreksuitnodigingen de deur uit doen.
Nog voor de zomer krijgen verpleeginstellingen die het het hardste nodig hebben in totaal 100 miljoen euro om de ergste problemen aan te pakken. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) afgelopen vrijdag aan de Tweede Kamer laten weten.
Dit bedrag had hij al eerder toegezegd voor 2017, maar er wordt nu grote spoed achter gezet om het daadwerkelijk uit te keren. Het gaat erom de zorgaanbieders die ernstige problemen hebben met de kwaliteit een steun in de rug te geven. Vaak zijn daar veel werknemers ziek en is er veel verloop onder het personeel.
Instellingen moeten zich zelf aanmelden voor het extra geld en aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals transparant zijn over de inspanningen en bestedingen.
In politiek Den Haag wordt gestreden om extra geld voor ouderenzorg. Eerder deze week kwam de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) met berekeningen hoeveel er nodig is om de kwaliteit op peil te krijgen. Dat bedrag loopt uiteen van 1,3 miljard tot 3,1 miljard euro. Het komende kabinet moet daar een besluit over nemen. De partijen die meedoen aan de formatietafel laten zich daar nu niet over uit.
Efficienter werken
Minder goede verpleeghuizen moeten eerst efficiënter gaan werken voordat de politiek extra in deze ouderenzorg investeert. Zij moeten bijvoorbeeld minder geld uitgeven aan management en gebouwen en meer geld aan zorg. Pas dan is het zinvol meer geld uit te trekken. Daarvoor moet de komende jaren 1,3 miljard euro per jaar extra beschikbaar zijn.
Dit concludeert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), in een onderzoek dat vrijdag openbaar werd. De NZa is het belangrijkste bestuurs- en toezichtorgaan van de rijksoverheid in de gezondheidszorg. Met deze boodschap bevestigt de NZa officieel een vaker opgeroepen beeld dat nog te veel geld bedoeld voor zorg naar managers en gebouwen gaat. Volgens de zorgautoriteit moeten de minder presterende verpleeghuizen een voorbeeld nemen aan de goede: die steken minder geld in overhead en zetten hun personeel efficiënter in.
Trouw 11.06.2017 Geestelijke verzorging in verpleeghuizen is pure noodzaak, vindt historica en mantelzorger Carin Gaemers. Samen met Hugo Borst stelde ze het manifest ‘Scherp op ouderenzorg’ op. Ze roept alle betrokkenen op hiervoor de barricades op te gaan.
Bij alle rumoer rond de ouderenzorg gaat het steeds over medewerkers die de dagelijkse zorg bieden. Het tekort aan geestelijke verzorgers blijft buiten beschouwing, terwijl op te veel plaatsen onderbezetting leidt tot ernstig verlies van kwaliteit.
In een verpleeghuis is geestelijke verzorging geen luxe, maar een noodzaak. Een goed toegeruste vakgroep geestelijke verzorging draagt op alle niveaus van zorgorganisaties bij aan kwaliteit. Helaas wordt van hun capaciteiten onvoldoende gebruikgemaakt. Niet alle zorgbestuurders, beleidsmakers en politici zijn zich bewust van de toegevoegde waarde. En dat terwijl geestelijke verzorging een integraal onderdeel is van de wettelijke zorgplicht.
Nog steeds zijn er zorgorganisaties die de al matige bezetting aan geestelijke verzorgers verder inkrimpen. Bij de formatie van een nieuw kabinet wordt veel gesproken over verzorgenden, budgetten en kwaliteitseisen, maar een warm pleidooi voor geestelijke verzorging heb ik niet gehoord.
Zachte waarden
Met de nadruk op strak sturen op het financiële resultaat zijn de ‘zachte waarden’ in het gedrang gekomen. Marktwerking heeft te veel bestuurders ertoe aangezet verpleeghuiszorg te beperken tot ‘bed, bad en brood’. Het beleid is gebaseerd op de aanname dat zorgvragers op basis van rationele afwegingen verstandige keuzes maken.
De werkelijkheid is anders. Aan verhuizing naar het verpleeghuis gaat meestal een periode vooraf van toenemende afhankelijkheid van zorg. Zekerheden zijn weggevallen en mantelzorgers zijn vaak overbelast geraakt. Eenmaal in het verpleeghuis moeten bewoners nog steeds lastige afwegingen maken, bij voorbeeld over wel of niet behandelen van hun ziekte, terwijl het vermogen tot zelfstandig denken en handelen afneemt.
Al is de zorg nog zo goed, in die omstandigheden kan de laatste levensfase ontwrichtend zijn. Er dringen zich existentiële vragen op, zoals hoe om te gaan met afhankelijkheid, pijn en afscheid, en wat nog de zin en mogelijkheden zijn.
Niet alleen de bewoner heeft baat bij geestelijke verzorging. Uit ervaring weet ik dat eigen zorgen en verdriet over de situatie de mantelzorgers soms danig in de weg kunnen zitten. Geestelijk verzorgers kunnen naasten helpen bij het maken van keuzes en vragen over zingeving.
Barricaden
Ze kunnen ook een zinvolle inbreng hebben voor zorgmedewerkers en behandelaars die worstelen met ethische vraagstukken: onderscheid tussen doodswens en eenzaamheid, inperking van vrijheid ten behoeve van veiligheid. Voor bestuurders en toezichthouders zijn ze waardevol omdat zij bij de meestal abstracte besluitvorming het zicht weten te houden op de menselijke maat. In die zin houden ze het geweten van de organisaties in de gaten.
Gelukkig zijn er zorgorganisaties die dit onderkennen en die beschikken over een volwaardige vakgroep. Maar dat ze niet allemaal voldoen aan dit onderdeel van de zorgplicht is onacceptabel. Hoog tijd dus om de barricaden op te gaan voor goede geestelijke verzorging binnen alle instellingen voor langdurige zorg. Zeker nu het beleid aan het veranderen is, er meer geld komt en de discussie over langdurige zorg volop in de aandacht staat.
Hier ligt een belangrijke taak voor de geestelijk verzorgers zelf. Overtuig politici, beleidsmakers en bestuurders van het belang van geestelijke verzorging. Zoek bondgenoten: zorgvragers, hun naasten, zorgmedewerkers, behandelaars en cliëntenraden. Waar de geestelijke zorg niet op orde is, kunnen ook zij aandringen op uitbreiding. Alle betrokkenen roep ik op meer geestelijke verzorging te eisen. En geestelijk verzorgers, schrik niet terug voor enig activisme.
Opkomen voor je vak is ook een manier om je cliënten bij te staan. Als ik nu een verpleeghuis zou moeten zoeken voor een dierbare, dan wist ik het wel. Liever een wat tochtig huis met een warm geestelijk klimaat dan een dat prachtig is ingericht, maar een kille bedoening. Warme truien, kacheltjes en dekens kan ik als mantelzorger zelf meebrengen, voor geestelijke warmte hebben we toch echt jullie nodig.
Den HaagFM 11.06.2017 Het extra toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op WoonZorgcentra Haaglanden (WZH) is beëindigd. De IGZ heeft dat besloten na onaangekondigde bezoeken aan diverse huizen van de zorginstelling.
De zorginstelling voldoet aan nagenoeg alle normen en de inspectie heeft er vertrouwen in dat WZH de opgemerkte aandachtspunten zelf ter hand neemt. In de zomer van 2016 kwam de organisatie op een lijst van slecht presterende verpleeghuizen. In oktober haalde de inspectie de instelling er weer af.
Landelijk kwam WZH in november 2014 in het nieuws door onvoldoende zorg aan dementerende ouderen onder wie de moeder van Martin van Rijn (kleine foto), de staatssecretaris van Volksgezondheid.…lees meer
OmroepWest 10.06.2017 Het extra toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op WoonZorgcentra Haaglanden (WZH) is beëindigd. De IGZ heeft dat besloten na onaangekondigde bezoeken aan diverse huizen van de zorginstelling.
WZH voldoet aan nagenoeg alle normen en de inspectie heeft er vertrouwen in dat WZH de opgemerkte aandachtpunten zelf ter hand neemt, maakte de zorginstelling zaterdag bekend. In de zomer van 2016 kwam de WZH op een lijst van slecht presterende verpleeghuizen. In oktober haalde de inspectie de instelling er weer af.
Landelijk kwam WZH in november 2014 in het nieuws door onvoldoende zorg aan dementerende ouderen onder wie de moeder van Martin van Rijn, de staatssecretaris van Volksgezondheid.
Telegraaf 10.06.2017 Het extra toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op WoonZorgcentra Haaglanden (WZH) is beëindigd. De IGZ heeft dat besloten na onaangekondigde bezoeken aan diverse huizen van de zorginstelling.
WZH voldoet aan nagenoeg alle normen en de inspectie heeft er vertrouwen in dat WZH de opgemerkte aandachtpunten zelf ter hand neemt, maakte de zorginstelling zaterdag bekend. In de zomer van 2016 kwam de WZH op een lijst van slecht presterende verpleeghuizen. In oktober haalde de inspectie de instelling er weer af.
Landelijk kwam WZH in november 2014 in het nieuws door onvoldoende zorg aan dementerende ouderen onder wie de moeder van Martin van Rijn, de staatssecretaris van Volksgezondheid.
Telegraaf 06.06.2017 De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) blijft ontevreden over het Rotterdamse verpleeghuis Pniël en heeft het verscherpt toezicht daarop verlengd. Er verblijven mensen met lichamelijke aandoeningen en met dementie.
In augustus vorig jaar stelde de IGZ de verpleeghuizen Pniël en De Koningshof van de Lelie-zorggroep onder verscherpt toezicht. Het was er niet veilig. De Koningshof is inmiddels gesloten. In Pniël zijn wel verbeteringen, maar nog niet genoeg. Zo moeten de dossiers duidelijker zijn over inspraak, wensen en behoeften van de cliënten en moeten medewerkers meer tijd krijgen om daar voldoende aandacht aan te kunnen geven.
Ook moeten ze meer tijd kunnen besteden aan bijvoorbeeld begeleiding. Meldingen van dingen die mis gaan in de zorg moeten goed worden geanalyseerd, benadrukt de IGZ.
AD 02.06.2017 Verdeel de beloofde zak geld van 2,1 miljard euro per jaar voor de zorg zo evenwichtig mogelijk, zodat alle ouderen daar baat bij hebben. Dat is de oproep van het zorgveld in een nieuwe brandbrief aan informateur Tjeenk Willink.
De zorgorganisaties reageren op de bekendmaking van staatssecretaris Van Rijn dat het extra geld ‘op termijn’ goed is voor 40.000 zorgmedewerkers. ,,Met de nieuwe normen voor kwaliteit en personeel is nu voor iedereen helder waar alle verpleeghuizen aan moeten gaan voldoen om goede verpleegzorg overal te realiseren”, aldus Van Rijn.
Volgens het collectief, bestaande uit vertegenwoordigers van werknemers, werkgevers, gemeenten, zorgverzekeraars, mantelzorgers en cliënten, moet de focus niet alleen op de verpleeghuizen liggen, maar op alle aspecten van de ouderenzorg. ‘De overheid heeft zwaar ingezet op het mogelijk maken van zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen, in het licht van de wensen van burgers.
De drempel om te verblijven in een verpleeghuis is daardoor verhoogd. De groep die naar een verpleeghuis verhuist, is afgenomen – de groep die thuis blijft is daarentegen aanzienlijk toegenomen’, staat in de brief. ‘Voor die groep komt het verpleeghuis pas in beeld als het niet anders kan.’
Om zo lang mogelijk zelfstandig thuiswonen mogelijk te maken is een gedeelte van het budget overgeheveld naar de gemeenten, stellen de organisaties. ‘Dit heeft gevolgen gehad voor de besteedbare ruimte die gemeenten hebben voor de huishoudelijke hulp, de dagbesteding en de mogelijkheid tot woningaanpassingen. Mensen moeten hierdoor een groter beroep doen op mantelzorg: de druk op hen is toegenomen.’
De zorgvertegenwoordigers opperen in de brief, die ze vanmorgen hebben verstuurd, een aantal aandachtspunten voor zowel korte als lange termijn. Zo wordt onder meer opgeroepen zorgverzekeraars te dwingen honderd procent van NZa-tarieven betalen in plaats van 93 tot 96 procent, te investeren in beeldvorming, opleiding en de arbeidsmarkt rond de ouderenzorg en nieuwe technologieën die het werk vergemakkelijken te stimuleren.
Extra geld
Het kabinet heeft eerder dit jaar 100 miljoen euro beschikbaar gesteld om kwaliteitsproblemen en basisveiligheid bij verpleeglocaties te verbeteren. Met de verhoging komt er nog eens structureel 100 miljoen bij, in 2012 oplopend naar een totaalbedrag van 2,1 miljard euro. Volgens het CPB kunnen er maximaal 10.000 extra banen per jaar voor gekwalificeerde medewerkers in de verpleeghuiszorg worden geregeld.
De brief is ondertekend door Actiz, ANBO, Mezzo, NU’91, De Unie, V&VN, ZuidZorg en de gemeente Amsterdam.
NU 31.05.2017 Het volgende kabinet moet ruim twee miljard euro extra uittrekken om de kwaliteitsstandaard in de verpleeghuiszorg te kunnen halen. Dat schrijft staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) woensdag aan de Tweede Kamer.
Met het extra geld kunnen 40.000 extra mensen aan de slag in de verpleeghuiszorg. Over vier jaar moet dit aantal gehaald worden. Van Rijn baseert zich daarbij op cijfers van het Centraal Planbureau (CPB).
Het extra personeel is nodig, omdat er door het Zorginstituut nieuwe kwaliteitseisen zijn vastgesteld. Zo moet meer personeel zorgen voor betere ondersteuning voor de ouderen.
Het bedrag ligt een stuk hoger dan aanvankelijk gedacht, doordat volgens Van Rijn in eerdere berekeningen nog geen rekening werd gehouden met de vergrijzing, de toename van de overhead en de aanzuigende werking.
Eerder liet het kabinet al weten nog dit jaar 100 miljoen extra te investeren. Van Rijn schrijft nu dat hier nog eens 100 miljoen bijkomt.
Telegraaf 31.05.2017 Miljarden euro’s extra zijn nodig voor de verpleeghuiszorg. Dat bevestigt staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) in een brief aan de Tweede Kamer. Op termijn gaat het om minstens 2,1 miljard euro. Van het geld kunnen ongeveer 40.000 medewerkers worden aangetrokken.
De Telegraaf meldde vorige week al dat de kosten voor verpleeghuizen vele malen duurder uitvielen dan menigeen in politiek Den Haag dacht. De Nederlandse Zorgautoriteit becijferde eerder al dat het om minimaal 1,3 miljard euro ging. Inmiddels – zo moet Van Rijn bekennen – ligt dat bedrag al op 2,1 miljard euro.
Deze stijging komt doordat in eerdere berekeningen te weinig rekening is gehouden met de vergrijzing. De verwachting is dat daardoor meer mensen verpleeghuiszorg nodig hebben. Het gaat gepaard met een structurele tegenvaller van 300 miljoen euro, laat Van Rijn weten.
Het extra geld moet tot meer handen aan het bed leiden en de kwaliteit van verpleeghuizen opkrikken.
Juist door die kwaliteitsstijging – waarschuwt Van Rijn – zullen de kosten met nòg eens 500 miljoen euro per jaar extra oplopen. Verwacht wordt namelijk dat meer mensen gebruik zullen willen maken van verpleeghuizen. Ook is men meer geld kwijt aan indirecte uitgaven aan personeel.
AD 24.05.2017 Aan de set nieuwe kwaliteitseisen voor de verpleeghuiszorg hangt een prijskaartje van minstens 2,1 miljard euro in 2021. Dat melden Haagse bronnen. Volgend jaar gaat het om enkele honderden miljoenen, heeft minister Dijsselbloem (Financiën) de onderhandelaars aan de formatietafel al half april meegedeeld.
Enkele weken daarvoor sprak de ministerraad zelf over de financiële gevolgen van betere verpleeghuiszorg. Toen wisten de betrokken bewindspersonen, Dijsselbloem en Martin van Rijn (Volksgezondheid) al, mede door inmenging van de landsadvocaat, dat het vaststellen van bijvoorbeeld een personeelsnorm de begroting direct zou raken.
,,Natuurlijk waren we op de hoogte van de verplichting die ontstond”, zegt een betrokkene hierover. ,,Er was helemaal geen sprake van een juridische blunder, zoals door sommigen wordt beweerd.” Staatssecretaris Van Rijn zei vanmorgen ook bij de inloop van de ministerraad dat een fikse kostenpost ‘geen verrassing kon zijn’.
Hoger
Het bedrag werd alleen wel hoger dan gepland. Een eerdere impactanalyse van de Nederlandse Zorgautoriteit gaf nog aan dat het nieuwe kabinet minstens 1,3 miljard euro moest uittrekken om de zorg in verpleeghuizen te verbeteren. Maar het Centraal Planbureau legde het kabinet ineens een veel somberder schatting op van 2,1 miljard.
Die stijging komt doordat het nog enkele jaren duurt voordat er genoeg gekwalificeerd personeel is gevonden om de beschikbare zak geld helemaal aan uit te geven. Maar ondertussen vergrijst Nederland steeds verder en zullen er dus steeds meer ouderen komen die intensieve en dure verpleeghuiszorg nodig hebben.
Verbaasd
De onderhandelaars, destijds de leiders van VVD, D66, CDA en GroenLinks, waren erg verbaasd over de uiteindelijk hoogte van het prijskaartje en het feit dat de bedragen de komende jaren verplicht moesten worden ingeboekt. ,,Daar word je dan zomaar mee geconfronteerd, een gekke situatie”, aldus een bron.
,,Iedereen, met de VVD voorop, riep de afgelopen tijd dat er tot 2 miljard meer naar verpleeghuiszorg moest, dus dan moeten de partijen ook boter bij de vis doen als er extra geld nodig is”, klinkt het rond het ministerie van Volksgezondheid. De huidige schatting (2,1 miljard) is het minimale om betere zorg te krijgen.
Tijdelijke zorg tussen ziekenhuisopname en thuiskomst
VK 23.05.2017 De tijdelijke zorg voor ouderen moet snel beter worden geregeld, anders lopen de ziekenhuizen vast. ‘Het is urgent dat er honderden herstelbedden bij komen’, zegt Wouter van der Horst van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Verzekeraars zijn daarvan nog niet overtuigd.
Steeds meer ouderen liggen langer in het ziekenhuis dan nodig, waardoor veel ziekenhuizen kampen met een beddentekort. Herstelbedden zijn daarvoor de oplossing: het is de verzamelnaam voor zorg voor ouderen die tijdelijk te zwak zijn om zelfstandig te wonen nadat ze in het ziekenhuis zijn behandeld, bijvoorbeeld doordat ze hun pols hebben gebroken.
Ziekenhuizen en zorgorganisaties zijn bezig deze relatief nieuwe vorm van zorg gezamenlijk te organiseren. Maar de vraag ernaar stijgt sneller dan het aanbod, nu sinds de zorghervorming van 2015 ouderen langer thuis wonen en verzorgingshuizen sluiten. Ook verschilt het aanbod sterk per regio.
Sommige van deze ouderen hebben bovendien andere problemen, zoals eenzaamheid, vergeetachtigheid of een alcoholverslaving, aldus Mariët Dirkzwager, accountmanager OLVG in Amsterdam.
In het ‘herstelhotel’ kunnen ouderen tijdelijk terecht
De 78-jarige Marthy Weernink wil zo veel mogelijk zelf doen. Maar met een arm uit de kom is dat lastig. Zij heeft geluk: er is tijdelijk plaats voor haar in een herstelbed. ‘Er zouden veel meer van dit soort huizen moeten zijn.’ (+)
‘Doordat mensen langer thuis wonen, ontstaat vaker een acute situatie, bijvoorbeeld na een val’, zegt accountmanager Mariët Dirkzwager van het ziekenhuis OLVG in Amsterdam. ‘Sommige van deze ouderen hebben bovendien andere problemen, zoals eenzaamheid, vergeetachtigheid of een alcoholverslaving. Dan vind je niet snel een passende vervolgplek na een opname. In het hele land is de zorg nu bezig dit vangnet te verbeteren.’
Zo beheert zorgorganisatie Omring sinds maart een afdeling met vijftien herstelbedden in het Westfriesgasthuis in Hoorn. Onder meer de ziekenhuizen Amphia (Breda) en Tergooi (Hilversum) hebben met regionale zorgorganisaties afspraken gemaakt over dit soort tijdelijke zorg. De Rotterdamse zorgorganisatie Laurens ziet haar afdeling voor tijdelijke zorg volstromen met ‘vaak zieke mensen die anders in een verzorgingshuis hadden gezeten, maar die bestaan niet meer’.
Ook klagen zorgorganisaties dat ze van de verzekeraars te weinig geld krijgen
Goedkope bedden
In 2015 maakten 26.600 ouderen gebruik van een herstelbed, in 2016 waren dat er 29.300 en het aantal stijgt snel. Driekwart van hen is ouder dan 75 jaar, 65 procent woont alleen. In bijvoorbeeld een vleugel van een ziekenhuis of een (voormalig) verzorgings- of verpleeghuis krijgen verzwakte ouderen maximaal achttien weken zorg, totdat ze weer naar huis kunnen. Een herstelbed kost 126 euro per dag, een ziekenhuisbed 700 euro.
In regio’s waar zo’n samenwerking niet van de grond komt, weten ziekenhuizen en huisartsen niet waarheen zij deze groep kwetsbare ouderen moeten verwijzen. Ook klagen zorgorganisaties dat ze van de verzekeraars te weinig geld krijgen, waardoor ze maar beperkt mensen kunnen opnemen.
Minister Edith Schippers van Volksgezondheid maakte 243 miljoen euro vrij voor deze zorg. De zorgverzekeraars zijn sinds dit jaar verantwoordelijk voor de inkoop. Schippers wil dat zij snel inzichtelijk maken hoeveel tijdelijke zorgbedden per regio beschikbaar zijn. De Patiëntenfederatie vindt dat Schippers zelf de touwtjes in handen moet nemen. ‘In veel regio’s wordt nog steeds geleurd met kwetsbare ouderen.’
Deze herstelzorg moet geen problemen gaan oplossen die eigenlijk elders liggen, aldus Zorgverzekeraar CZ.
Zorgverzekeraar CZ noemt de herstelbedden een mooie vorm van zorg, voor kort herstel. ‘Het is niet de bedoeling dat mensen te lang in zo’n bed liggen, bijvoorbeeld doordat sommige ouderen langer thuis wonen dan verantwoord is of doordat het ziekenhuis mensen te snel naar huis stuurt. Deze herstelzorg moet geen problemen gaan oplossen die eigenlijk elders liggen.’
Dat vindt ook verzekeraar Menzis. ‘De herstelbedden zijn relatief nieuw en iedereen is nog bezig zijn weg te vinden in de nieuwe regels voor langdurige zorg. We weten ook nog niet of het door het Rijk beschikbaar gestelde bedrag toereikend is voor deze tijdelijke zorg.’
NU 18.05.2017 De uitgaven aan de gezondheidszorg zijn vorig jaar voor het vierde jaar op rij minder hard gegroeid dan de Nederlandse economie. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
De zorgkosten kwamen uit op ruim 96 miljard euro, 1,8 procent meer vergeleken met het voorgaande jaar. Ter vergelijking: de economie groeide vorig jaar met meer dan 3 procent.
Aan ziekenhuizen is 27 miljard euro uitgegeven, 2,5 procent meer dan in 2015. De uitgaven aan geneesmiddelen via openbare apotheken, drogisten en supermarkten stegen met ruim 3 procent tot 5,6 miljard euro.
Aan langdurige zorg (ouderenzorg en gehandicaptenzorg) is in 2016 iets meer uitgegeven, na een daling in 2015.
De zorgkosten voor asielzoekerscentra bedroegen 1,1 miljard euro. Dat betekent een stijging van 200 miljoen euro, ofwel 29 procent, vergeleken met het voorgaande jaar.
Woensdag werd al bekend dat de uitgaven aan de gezondheidszorg vorig jaar minder gestegen zijn dan waar het kabinet op rekende. De meevaller voor de staatskas is daardoor 1,8 miljard euro.
Telegraaf 21.04.2017 Het gaat weer goed met de zorgverlening in Huis in de Duinen in Zandvoort. Dat concludeert de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Het verscherpte toezicht dat de inspectie een half jaar geleden oplegde aan het woonzorgcentrum, is daarom opgeheven.
In de instelling leven ouderen met dementie en mensen met een lichamelijke aandoening. Volgens de inspectie heeft het woonzorgcentrum hard gewerkt om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Het bestuur maakte een verbeterplan voor de hele organisatie en de resultaten daarvan zijn duidelijk te zien, vindt de IGZ. ,,Op alle getoetste onderwerpen voldoet Huis in de Duinen helemaal of grotendeels aan de normen.” Ook medewerkers worden beter ondersteund.
De inspectie ziet een ,,open en lerende houding” bij het zorgcentrum en vertrouwt erop dat het met de zorg helemaal goed komt.
Trouw 19.04.2017 De PvdA wil zich onderscheiden op het thema zorg. Samen met SP en PVV gaat de partij ‘de druk opvoeren’. Ook al zit er nog altijd een PvdA-staatssecretaris in het kabinet.
Alles is veranderd sinds de PvdA niet langer gebonden is aan het regeerakkoord. Het Groningse Kamerlid Henk Nijboer (34) vertolkt het nieuwe geluid van de PvdA over de zorg. “We gaan het ze nog lastig maken” waarschuwt hij een nieuw kabinet. “Alle partijen die beloftes deden over investeringen in de zorg, moeten dat wel gaan waarmaken”.
De eis van de PvdA: nog vóór de zomer extra miljoenen voor de verpleeghuizen, en afschaffing van het eigen risico in de zorgverzekering. Daartoe trekt de PvdA-fractie vanaf nu zo veel mogelijk op met partijen die zich al langer roeren over de zorg: de SP, de PVV en 50Plus. “Ook met de PVV. Want op het punt van de ouderenzorg vinden wij hetzelfde als zij”, zegt Nijboer.
Gisteren bleek meteen dat het nog niet zo eenvoudig is om de nieuwe wensen te realiseren. Een ruime Kamermeerderheid verwierp een motie van PvdA en SP om het eigen risico af te schaffen. De vier partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet stemden tegen.
“Wij vinden het geen kansloze acties. Zo voeren we de druk op, ook richting formatietafel”, zegt Nijboer. Hij viel vorige week in een Kamerdebat GroenLinks er hard op aan dat die partij geen uitspraken wil doen over het eigen risico of over meer geld voor de ouderenzorg. Nijboer: “Ik pak ze niet aan, ik geef ze juist een steuntje in de rug aan de formatietafel”. Hij daagde ook CDA, VVD en D66 uit zich aan om zich aan hun verkiezingsbeloftes over de ouderenzorg te houden.
In de Kamer valt de nieuwe koers van de PvdA nog niet goed. GroenLinks noemde het pleidooi van de PvdA voor afschaffing van het eigen risico ‘rijkelijk laat’, het CDA vroeg zich af ‘waar de PvdA de afgelopen jaren was’. 50Plus zag een fractie ‘die spijt heeft’.
Maar volgens de PvdA zelf is de nieuwe toon ‘logisch’. Al in het verkiezingsprogramma pleitte de partij voor afschaffing van het eigen risico en voor meer geld voor de verpleeghuizen. “PvdA-staatssecretaris Van Rijn zette zich in voor betere ouderenzorg. Wij trekken die lijn nu door”, redeneert Nijboer.
Hij zegt dat de PvdA gaandeweg tot de conclusie kwam dat het eigen risico niet werkt, omdat de compensatie via de zorgtoeslag ‘niet zo gevoeld wordt’. Het was regeringspartner VVD die tegenhield dat er extra geld voor de verpleeghuizen kwam, aldus de PvdA.
En PvdA-staatssecretaris Martin van Rijn? Hij wees beide moties van de PvdA-fractie af. Maar inhoudelijk steunt hij de nieuwe koers. “Nu ik demissionair ben, kan ik meer mijn liefde verklaren aan mijn partij”, sprak Van Rijn. “Ik beveel de partijen die nu formatiegesprekken voeren zeer aan om het verkiezingsprogramma van de PvdA nog eens te lezen.”
VK 18.04.2017 Het demissionaire kabinet Rutte II wil 200 miljoen euro extra uitgeven aan de verpleeghuiszorg. Het bedrag komt bovenop de 100 miljoen euro extra die in januari al werd gereserveerd.
Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën doet dat voorstel dinsdagavond aan de vier partijen die werken aan de kabinetsformatie – VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Formeel kan het demissionaire kabinet niet zomaar extra geld besteden aan verpleeghuiszorg. Maar dat kan wel met instemming van de vier partijen die samen een ruime meerderheid in de Tweede Kamer hebben.
Onlangs sneuvelden nog moties in de Tweede Kamer om extra geld uit te trekken voor de verpleeghuiszorg. De bedragen liepen uiteen van 300 miljoen die de SP voorstelde tot 2 miljard euro extra die de PVV vroeg. De moties kregen geen meerderheid omdat de vier formerende partijen die niet steunden. Zij willen in de formatie knopen doorhakken.
Politiek onomstreden
Verschillende voorstellen van 300 miljoen tot 2 miljard euro sneuvelden onlangs in de Tweede Kamer
Toch is extra geld voor verpleeghuizen politiek eigenlijk onomstreden. Eind 2016 nam de Kamer unaniem een motie aan om het debat over de verpleeghuiszorg te ‘depolitiseren’. Aanleiding was het manifest van Hugo Borst en Carin Gaemers waarin ook werd opgeroepen extra geld voor de verpleeghuizen uit te trekken. Globale berekeningen kwamen erop uit dat mogelijk 2 miljard euro extra nodig zou zijn. De VVD nam dat bedrag prompt op in het verkiezingsprogramma.
De Nederlandse Zorgautoriteit stelde onlangs dat dat bedrag echt het maximum is. Met de toezichthouder op de zorg, de IGZ, acht de NZA het ook mogelijk dat de verpleegzorg met 1,3 miljard euro extra op een behoorlijk peil kan worden gebracht. Slecht functionerende tehuizen krijgen in de visie van de NZA pas extra geld als zij hun organisatie verbeteren. Zij moeten zich spiegelen aan goed functionerende tehuizen.
NU 18.04.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA wil dit jaar nog eens 200 miljoen euro extra uittrekken om de meest urgente problemen in de verpleeghuizen aan te pakken. Bronnen bevestigen berichtgeving hierover van de NOS dinsdag.
Het geld is net als de 100 miljoen euro die begin dit jaar al werd toegezegd, bedoeld om de grootste problemen aan te pakken en specifiek voor meer handen aan het bed.
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) spreekt dinsdagavond nog met de vier partijen die onderhandelen over een nieuwe regering. Of de extra investering staat of valt met hun stem is onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat alle partijen in de Tweede Kamer aandringen op meer geld voor de verplegingszorg.
Het bedrag zal in de Voorjaarsnota worden ingeboekt. De overheid had vorig jaar een begrotingsoverschot van 2,9 miljard euro.
Telegraaf 18.04.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA wil dit jaar nog eens 200 miljoen euro extra uittrekken om de meest urgente problemen in de verpleeghuizen aan te pakken. Bronnen bevestigen berichtgeving hierover van de NOS dinsdag.
Het geld is net als de 100 miljoen euro die begin dit jaar al werd toegezegd, bedoeld om de grootste problemen aan te pakken en specifiek voor meer handen aan het bed.
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) spreekt dinsdagavond nog met de vier partijen die onderhandelen over een nieuwe regering. Of de extra investering staat of valt met hun stem is onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat alle partijen in de Tweede Kamer aandringen op meer geld voor de verplegingszorg.
Het bedrag zal in de Voorjaarsnota worden ingeboekt. De overheid had vorig jaar een begrotingsoverschot van 2,9 miljard euro.
AD 04.04.2017 Extra geld voor ouderenzorg moet niet alleen naar verpleeghuizen gaan, maar ingezet worden over de volle breedte van de ouderenzorg. Daarvoor pleitten diverse organisaties vanmorgen in een brief aan informateur Edith Schippers. De clubs roepen de onderhandelaars op het geld goed te besteden.
Er is een groot gebrek aan gekwalificeerd personeel en niet alle organisaties zijn goed georganiseerd
De oproep komt van seniorenorganisatie ANBO, (thuis)zorgorganisaties Espria, Fundis, HVP Zorg, Vilente en Zorgbalans, werknemersorganisaties Nu ’91 en De Unie, mantelzorgorganisatie Mezzo en de Leyden Academy on Vitality and Aging.
,,Slechts 8 procent van de kwetsbare ouderen woont in een zorginstelling. Het is dus van groot belang dat de middelen die beschikbaar zijn voor de langdurige zorg evenwichtig verdeeld worden”, luidt de verklaring van de partijen.
Volgens de organisaties is de beeldvorming hardnekkig dat het leven in een verpleeghuis dramatisch is. De zorg in verpleeghuizen is echter over het algemeen goed en de laatste jaren veel beter geworden, stellen ze.
Wel zijn ze van mening dat er verbeteringen nodig zijn voor verpleeghuizen. ,,Er is een groot gebrek aan gekwalificeerd personeel en niet alle organisaties zijn goed georganiseerd.”
Telegraaf 03.04.2017 De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft een rommeltje gesignaleerd bij een thuiszorgorganisatie in Nijmegen. „Dit leidt tot gezondheidsrisico’s voor cliënten”, aldus de inspectie. De organisatie, De Wit Thuiszorg B.V., heeft een zogenoemde aanwijzing gekregen, een zeer ernstige waarschuwing.
De Wit biedt 24-uurszorg aan patiënten thuis, maar dat laat al langer te wensen over, zegt IGZ: „Het lukt De Wit Thuiszorg niet om de kwaliteit van zorg op het vereiste niveau te brengen. Tijdens de meest recente toezichtbezoeken bleek dat er sprake was van een verslechtering. Hierdoor zijn de risico’s voor de cliëntveiligheid toegenomen. Deze risico’s ontstaan onder andere doordat medewerkers onvoldoende deskundig zijn. Veel van de medewerkers beheersen niet genoeg de Nederlandse taal. Communicatie tussen zorgverlener en cliënt kan hierdoor een risico vormen. Ook worden fouten niet gemeld.”
De inspectie wil nu boter bij de vis: binnen vier maanden moeten de problemen verholpen zijn, anders volgen nog strengere maatregelen. Er kan dan bijvoorbeeld een soort boete worden opgelegd.
AD 03.04.2017 De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft een rommeltje gesignaleerd bij een thuiszorgorganisatie in Nijmegen. ,,Dit leidt tot gezondheidsrisico’s voor cliënten”, aldus de inspectie. De organisatie, De Wit Thuiszorg B.V., heeft een zogenoemde aanwijzing gekregen, een zeer ernstige waarschuwing.
Deze risico’s ontstaan onder andere doordat medewerkers onvoldoende deskundig zijn, aldus IGZ.
De Wit biedt 24-uurszorg aan patiënten thuis, maar dat laat al langer te wensen over, zegt IGZ: ,,Het lukt De Wit Thuiszorg niet om de kwaliteit van zorg op het vereiste niveau te brengen. Tijdens de meest recente toezichtbezoeken bleek dat er sprake was van een verslechtering. Hierdoor zijn er risico’s voor de cliëntveiligheid toegenomen. Deze risico’s ontstaan onder andere doordat medewerkers onvoldoende deskundig zijn. Veel van de medewerkers beheersen niet genoeg de Nederlandse taal. Communicatie tussen zorgverlener en cliënt kan hierdoor een risico vormen. Ook worden fouten niet gemeld.”
De inspectie wil nu boter bij de vis: binnen vier maanden moeten de problemen verholpen zijn, anders volgen nog strengere maatregelen. Er kan dan bijvoorbeeld een soort boete worden opgelegd.
NU 31.03.2017 Nog voor de zomer krijgen verpleeginstellingen die het het hardste nodig hebben in totaal 100 miljoen euro om de ergste problemen aan te pakken. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) vrijdag aan de Tweede Kamer laten weten.
Dit bedrag had hij al eerder toegezegd voor 2017, maar er wordt nu grote spoed achter gezet om het daadwerkelijk uit te keren. Het gaat erom de zorgaanbieders die ernstige problemen hebben met de kwaliteit een steun in de rug te geven. Vaak zijn daar veel werknemers ziek en is er veel verloop onder het personeel.
Instellingen moeten zich zelf aanmelden voor het extra geld en aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals transparant zijn over de inspanningen en bestedingen.
In politiek Den Haag wordt gepleit voor extra geld voor ouderenzorg. Eerder deze week kwam de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) met berekeningen hoeveel er nodig is om de kwaliteit op peil te krijgen. Dat bedrag loopt uiteen van 1,3 miljard tot 3,1 miljard euro.
Het komende kabinet moet daar een besluit over nemen. De partijen die meedoen aan de formatietafel laten zich daar nu niet over uit.
Telegraaf 31.03.2017 Nog voor de zomer krijgen verpleeginstellingen die het het hardste nodig hebben in totaal 100 miljoen euro om de ergste problemen aan te pakken. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) vrijdag aan de Tweede Kamer laten weten.
Dit bedrag had hij al eerder toegezegd voor 2017, maar er wordt nu grote spoed achter gezet om het daadwerkelijk uit te keren. Het gaat erom de zorgaanbieders die ernstige problemen hebben met de kwaliteit een steun in de rug te geven. Vaak zijn daar veel werknemers ziek en is er veel verloop onder het personeel.
Zelf aanmelden
Instellingen moeten zich zelf aanmelden voor het extra geld en aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals transparant zijn over de inspanningen en bestedingen. In politiek Den Haag wordt gestreden om extra geld voor ouderenzorg.
Eerder deze week kwam de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) met berekeningen hoeveel er nodig is om de kwaliteit op peil te krijgen. Dat bedrag loopt uiteen van 1,3 miljard tot 3,1 miljard euro. Het komende kabinet moet daar een besluit over nemen. De partijen die meedoen aan de formatietafel laten zich daar nu niet over uit.
AD 31.03.2017 Nog voor de zomer krijgen verpleeginstellingen die het het hardste nodig hebben in totaal 100 miljoen euro om de ergste problemen aan te pakken. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) vrijdag aan de Tweede Kamer laten weten.
Dit bedrag had hij al eerder toegezegd voor 2017, maar er wordt nu grote spoed achter gezet om het daadwerkelijk uit te keren. Het gaat erom de zorgaanbieders die ernstige problemen hebben met de kwaliteit een steun in de rug te geven. Vaak zijn daar veel werknemers ziek en is er veel verloop onder het personeel.
Instellingen moeten zich zelf aanmelden voor het extra geld en aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals transparant zijn over de inspanningen en bestedingen.
In politiek Den Haag wordt gestreden om extra geld voor ouderenzorg. Eerder deze week kwam de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) met berekeningen hoeveel er nodig is om de kwaliteit op peil te krijgen. Dat bedrag loopt uiteen van 1,3 miljard tot 3,1 miljard euro. Het komende kabinet moet daar een besluit over nemen. De partijen die meedoen aan de formatietafel laten zich daar nu niet over uit.
Telegraaf 31.03.2017 Het op peil brengen van de verpleeghuiszorg gaat minstens één tot drie miljard euro extra kosten. Hoe efficiënter de zorginstellingen gaan werken, hoe minder overheidsgeld ervoor nodig is.
Dat blijkt uit een rapport dat vandaag door de ministerraad wordt besproken. De doorrekening is van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). In opdracht van demissionair staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) becijferde de toezichthouder wat er nodig is voor meer handen aan het bed en een betere kwaliteit van de verpleeghuiszorg.
De NZa maakte drie scenario’s, waaruit een nieuw kabinet straks kan kiezen. Ze variëren in prijs van 1,3 tot 3,1 miljard euro.
De toezichthouder geeft de voorkeur aan het goedkoopste plan. Dit plan gaat ervan uit dat tal van verpleeghuizen gaan reorganiseren. Ze moeten een voorbeeld nemen aan instellingen waar de boel al op orde is. Daar wordt efficiënter omgesprongen met geld en het inzetten van personeel.
VK 31.03.2017 Minder goede verpleeghuizen moeten eerst efficiënter gaan werken voordat de politiek extra in deze ouderenzorg investeert. Zij moeten bijvoorbeeld minder geld uitgeven aan management en gebouwen en meer geld aan zorg. Pas dan is het zinvol meer geld uit te trekken. Daarvoor moet de komende jaren 1,3 miljard euro per jaar extra beschikbaar zijn.
Dit concludeert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), in een onderzoek dat vrijdag openbaar wordt. De NZa is het belangrijkste bestuurs- en toezichtorgaan van de rijksoverheid in de gezondheidszorg. Met deze boodschap bevestigt de NZa officieel een vaker opgeroepen beeld dat nog te veel geld bedoeld voor zorg naar managers en gebouwen gaat. Volgens de zorgautoriteit moeten de minder presterende verpleeghuizen een voorbeeld nemen aan de goede: die steken minder geld in overhead en zetten hun personeel efficiënter in.
Zorgwekkend
Jolanda Buwalda, voorzitter raad van bestuur van Omring, een van de volgens de NZa goede verpleeghuisorganisaties: ‘Omring besteedt relatief veel geld aan directe zorg. We hebben bezuinigd op overhead, niet op uitvoerend personeel. Wij investeren veel in de opleidingen van ons personeel en maken relatief weinig gebruik van uitzendkrachten.
Familie en vrijwilligers betrekken we bij de zorg. Toch ervaren we, ondanks onze inzet onze bewoners de beste zorg te bieden, dagelijks de werkdruk. Wij vinden het noodzakelijk dat er extra geld naar ouderenzorg gaat, zeker nu de nieuwe bewoners bij ons komen met een steeds zwaardere vraag naar zorg.’
De verpleeghuiszorg staat in de schijnwerpers sinds de Inspectie voor de Gezondheidszorg op 4 juli vorig jaar een rapportage over 150 verpleeghuizen publiceerde. Eenderde kreeg ‘blijvend intensief toezicht’, bij elf was de situatie ronduit zorgwekkend. Eind oktober riep journalist Hugo Borst met Carin Gaemers in een manifest op tot depolitisering van het debat over ouderenzorg.
Minder geld naar managers, meer naar zorg, was hun boodschap. Borst schrijft in het AD wekelijks over zijn dementerende moeder. De Tweede Kamer omarmde het manifest unaniem. Uitwerking zou echter 2 miljard euro extra kosten. De VVD reserveerde hiervoor prompt dit bedrag in het verkiezingsprogramma.
Zo’n bedrag is dus helemaal niet nodig, meent NZa-topvrouw Marian Kaljouw (60). Om de verpleeghuiszorg te verbeteren, heeft het Zorginstituut Nederland eerder dit jaar normen opgesteld waaraan goede zorg zou moeten voldoen. Het ministerie van Volksgezondheid heeft aan de NZa gevraagd te berekenen hoeveel extra geld er naar de verpleeghuizen zou moeten gaan, om deze kwaliteit te behalen.
Verbetering
Dat geld komt er pas als er verbetering is
Gerekend met de huidige staat van de verpleeghuizen, zou er volgens de NZa 3,1 miljard euro extra nodig zijn. Maar dat geld ‘verdampt’ volgens Kaljouw ‘voor het aankomt’. Zij wil dat slecht presterende verzorgingshuizen in de leer gaan bij goed functionerende. Die krijgen nu in principe net zoveel geld maar leveren wel goede zorg.
Als de slechte huizen zich daaraan optrekken, is er ‘slechts’ 1,3 miljard euro extra per jaar nodig. ‘Dat geld komt er dan pas als er verbetering is. Dat proces kan in drie, maximaal vijf jaar zijn afgerond’, aldus Kaljouw.
Gemiddeld gaat in goede verpleeghuizen een groter deel van het geld naar de zorg, aldus Marian Kaljouw, voorzitter van bestuursraad NZa.
Het onderzoek spitst zich toe op de opgestelde kwaliteitseisen voor voldoende personeel. Dat moet genoeg zorg en aandacht geven aan de kwetsbare bewoners en er moet voldoende toezicht zijn. Er moet er altijd een verpleegkundige beschikbaar zijn.
Een groot deel van deze doelen zijn al te bereiken met hetzelfde budget als bestaand personeel efficiënter wordt ingezet en meer tijd kan doorbrengen met de bewoners op de woongroep. Ook het percentage van het budget dat aan de zorg wordt besteed, kan in veel verpleeghuizen omhoog, stelt de NZa. Nu gaat gemiddeld iets meer dan de helft van het geld naar de zorg.
Bijna 30 procent gaat naar overhead en leidinggevenden, en de rest naar verblijfskosten. ‘Er zijn grote verschillen tussen de organisaties in deze kosten’, zegt Kaljouw, voorzitter van de raad van bestuur van de NZa. ‘Gemiddeld gaat in goede verpleeghuizen een groter deel van het geld naar de zorg. Andere organisaties kunnen deze voorbeelden volgen.’
De brancheorganisatie van zorgondernemers Actiz wil eerst het rapport bestuderen voordat zij een reactie wil geven.
NU 31.03.2017 Minder goede verpleeghuizen moeten eerst efficiënter gaan werken, voordat de politiek extra in de zorg investeert. Dat is de conclusie van een onderzoek door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), dat later op vrijdag wordt gepubliceerd.
Het belangrijkste bestuurs- en toezichtorgaan van de rijksoverheid in de gezondheidszorg vindt dat er bij veel verpleeghuizen te veel geld naar managers en gebouwen gaat in plaats van naar de ouderenzorg zelf, meldt De Volkskrant.
Gemiddeld gaat bij verpleeghuizen iets meer dan de helft van het geld naar de zorg, terwijl bijna 30 procent wordt afgeschreven voor overhead en leidinggevenden. De rest van het budget is bestemd voor verblijfskosten.
“Er zijn grote verschillen tussen de organisaties in deze kosten”, zegt NZa-topvrouw Marian Kaljouw. “Gemiddeld gaat in goede tehuizen een groter deel van het geld naar de zorg. Andere organisaties kunnen deze voorbeelden volgen.’
De zorg voor ouderen staat in de schijnwerpers sinds vorig jaar een rapport van de Inspectie van Gezondheidszorg verscheen, waarin een derde van de 150 onderzochte verpleeghuizen “blijvend intensief toezicht” kreeg en de situatie in elf tehuizen als zorgwekkend werd omschreven.
Zorgnormen
Eeder dit jaar stenlde het Zorginstituut Nederland normen op waaraan goede ouderenzorg zou moeten voldoen. Op verzoek van het ministerie van Volksgezonheid onderzocht de NZa hoeveel extra geld er nodig is om ervoor te zorgen dat de verpleeghuizen aan die normen voldoen. Dat blijkt een bedrag van 3,1 miljard euro te zijn.
Het NZa denkt echter dat die extra 3,1 miljard euro “verdampt voor het aankomt” als de huidige staat van de verpleeghuizen niet eerst wordt aangepakt, zegt Kaljouw. Zij wil dat slecht presterende verpleeghuizen in de leer gaan bij goed presterende collega’s. Daarvoor is 1,3 miljard euro extra per jaar nodig.
Kaljouw: “Dat geld komt er dan pas als er verbetering is. Dat proces kan in drie, maximaal vijf jaar zijn afgerond.”
In het onderzoek van de NZa is vooral veel aandacht voor de opgestelde kwaliteitseisen voor voldoende personeel op de werkvloer. Als dat meer tijd kan doorbrengen met de bewoners, wordt dat door de zorgautoriteit als winst gerekend.
Telegraaf 30.03.2017 De bezem kan worden gehaald door de verpleeghuissector, melden bronnen aan De Telegraaf. Te veel instellingen gaan inefficiënt om met hun geld en personeel. Als dat verbetert, dan hoeft het Rijk miljarden euro’s minder te reserveren voor het op peil brengen van de verpleeghuiszorg.
Morgen buigt de ministerraad zich over de kwestie.
Dat er extra geld nodig is voor verpleeghuizen staat als een paal boven water. Tal van instellingen kampen met personeelstekorten. Bewoners krijgen daardoor niet altijd de zorg die ze verdienen.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is door demissionair staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) gevraagd om te berekenen welk bedrag ervoor vrij moet worden gemaakt. Ingewijden melden dat de toezichthouder daarvoor drie scenario’s heeft geschetst.
De drie scenario’s hebben elk hun eigen prijskaartje. Ze variëren van 1,3 tot 3,1 miljard euro. Een nieuw kabinet kan straks uit de scenario’s kiezen.
De NZa geeft de voorkeur aan het goedkoopste plan. Dit scenario gaat ervan uit dat personeel in tal van verpleeghuizen efficiënter kan worden ingezet. De zorgautoriteit constateert in het rapport dat dit kan. Ook kan er door bestuurders verstandiger worden omgesprongen met bijvoorbeeld vastgoedinvesteringen, wordt vastgesteld.
In het duurste plan van 3,1 miljard kan de bedrijfsvoering van verpleeghuizen blijven zoals het nu is. In de tussenvariant (2,1 miljard) wordt wel de personeelsinzet aangepakt, maar niet de overhead.
AD 30.03.2017 Het nieuwe kabinet moet minstens 1,3 miljard euro uittrekken om de zorg in verpleeghuizen te verbeteren. Dat blijkt uit een rapport van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) waarover de ministerraad morgen praat, bevestigen Haagse bronnen.
De toezichthouder heeft drie scenario’s geschetst voor betere verpleeghuiszorg met verschillende kostenplaatjes: 1,3 miljard, 2,1 miljard en 3,1 miljard euro. Dat geld is vooral bestemd voor extra verpleeghuispersoneel.
Volgens een direct betrokkene blijkt uit het rapport dat er ongelooflijk veel verschil zit tussen de bedrijfsvoering van zorginstellingen. Als je de huizen als voorbeeld neemt die het beste omgaan met hun geld en personeel dan is het scenario van 1,3 miljard euro haalbaar, luidt de redenering.
Bij het duurste alternatief (3,1 miljard) verandert er niks aan de huidige bedrijfsvoering. Het vertrekkende kabinet zal morgen praten over de scenario’s, maar vanwege de demissionaire status geen keuze maken. Zo’n besluit wordt overgelaten aan een nieuwe ploeg.
Manifest
Carin Gaemers, die samen met Hugo Borst een manifest heeft opgesteld voor betere ouderenzorg, stelt in een eerste reactie dat de overheid dan wel direct moet gaan interveniëren op de bedrijfsvoering. Dat zou in strijd zijn met het huidige beleid. Gaemers: ,,Ik heb het liefst dat de bestuurders met hun gezicht naar de werkvloer staan. Dat ze gaan kijken wat nodig is om goede zorg te verlenen. Dan komt er ook geld vrij.”
Overigens is het extra geld voor betere ouderenzorg nog niet geregeld. Bij de informatie praten VVD, D66, GroenLinks en CDA daarover. Partijen doen hun best om al bij de Voorjaarsnota met meer budget op de proppen te komen, naar verwachting in eerste instantie enkele honderden miljoenen.
PVV-Kamerlid Fleur Agema snapt best dat er behoorlijk gereorganiseerd moet worden, maar ze wil nu eerst een aanzienlijke investering zien in de ouderenzorg. ,,Er moet onmiddellijk een bak geld naar betere zorg, dan kunnen we later alsnog goed de overhead (it’ers en managers) aanpakken.”
NZa
De Nederlandse Zorgautoriteit benadrukt in een toelichting dat een aantal instellingen nu al ‘vrijwel voldoet aan de eisen’. ,,Opvallend is dat deze aanbieders in staat zijn om meer directe zorg aan bewoners te leveren dan andere verpleeghuizen onder gelijke omstandigheden.” Natuurlijk beseft ook de toezichthouder dat niet iedereen gelijk is gelijk en niet alle omstandigheden hetzelfde zijn. ,,Daarom moet maatwerk worden geleverd.”
,,Wij realiseren ons dat ons advies grote impact heeft op een sector waar de afgelopen jaren veel van gevraagd is”, zegt Marian Kaljouw, voorzitter van de Raad van Bestuur van de NZa. Ze roept de sector op om gezamenlijk de schouders te zetten onder betere zorg voor kwetsbare ouderen in verpleeghuizen.
NU 30.03.2017 Om ervoor te zorgen dat alle verpleeghuizen in Nederland voldoen aan de kwaliteitsnormen is er tenminste 1,3 miljard euro extra nodig. Dat concludeert de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Het rapport van de NZa, aangevraagd door demissionair staatssecretaris Martin van Rijn, wordt vrijdag in de ministerraad besproken. Als alle verpleeghuizen qua bedrijfsvoering het voorbeeld zouden volgen van de instellingen die het nu al goed doen, is 1,3 miljard euro voldoende om overal de kwaliteitsnormen te halen.
Het zogenoemde kwaliteitskader is opgesteld door het Zorginstituut en schrijft voor aan welke minimale voorwaarden alle verpleeghuizen moeten voldoen, onder meer op het gebied van veiligheid en de samenstelling van het bestuur en het personeel.
Hoeveel geld er nodig is als niet iedereen het voorbeeld van de best presterende verpleeghuizen zou volgen, zegt de NZa donderdag in zijn verklaring niet. Volgens een bron in Den Haag loopt de rekening op naar 3,1 miljard euro als er niets aan de bedrijfsvoering zou worden verbeterd. Het derde scenario dat de NZa schetst zit tussen deze twee uitersten in.
Dat er moet worden ingegrepen in de verpleeghuiszorg is iets waar eigenlijk alle partijen in Den Haag het over eens zijn. Drie van de vier partijen die momenteel over een regering praten – VVD, D66 en GroenLinks – wilden donderdag nog niet reageren op de conclusies van de NZa. De vierde gesprekspartner, het CDA, was niet direct bereikbaar voor commentaar.
NU 30.03.2017 De zorginstelling Stichting Laurens in Rotterdam staat, na acht maanden niet meer onder verscherpt toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).
De inspectiedienst meldde donderdag dat Laurens voortvarend met de gevraagde verbetermaatregelen aan de slag is gegaan. Wel blijft de inspectie de ontwikkelingen bij de zorginstelling intensief volgen en wordt in de gaten gehouden of Laurens de verbeteringen goed weet vast te houden.
Het verscherpt toezicht ging over de verpleeghuizen van en de thuiszorg door de stichting. De zorginstelling voldeed niet aan alle eisen voor goede en veilige zorg. Ook maakte de toezichthouder zich zorgen over de personeelsbezetting in relatie tot de taken van de medewerkers.
Toenmalig bestuursvoorzitter Ids Thepass van zorginstelling Laurens stapte vorig jaar op na kritiek op zijn functioneren. Laurens werd eerder gerekend tot elf verpleeghuizen die volgens de inspectie slecht presteren.
NU 29.03.2017 Een poging van onder meer PVV, SP en PvdA om de nieuwe meerderheid in de Tweede Kamer voor meer geld voor verpleeghuizen te verzilveren, is woensdag stukgelopen.
CDA, D66 en GroenLinks willen pas daarover beslissen tijdens hun onderhandelingen over een mogelijke coalitie. Ook zij beloofden tijdens de verkiezingscampagne meer geld voor ouderenzorg uit te trekken.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer drong er tevergeefs bij deze partijen op aan haast te maken. Hij wees erop dat de Tweede Kamer binnen een paar weken de knoop moet doorhakken. Anders kunnen verpleeghuizen niet tijdig extra personeel aantrekken en verbetert er komend jaar nog niets.
CDA, D66 en GroenLinks verzekerden dat zij staan voor hun verkiezingsbeloften, maar dat de bal ligt bij de onderhandelaars over een nieuwe regering. Er zou nog genoeg gelegenheid zijn om het demissionaire kabinet op te dragen extra geld uit te trekken.
Het nieuwe kabinet zal allereerst moeten zorgen dat meer mensen in hun portemonnee gaan voelen dat het economisch beter gaat. Dat stelt vakbond FNV in een reactie op de jongste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB).
Volgens het CPB stijgt de koopkracht de komende jaren nauwelijks, terwijl de economie verder groeit en het begrotingsoverschot oploopt. ,,Het geld is er, dus er staat een nieuw kabinet niets in de weg om te investeren in mensen en de kwaliteit van de samenleving’´, aldus FNV-voorzitter Han Busker.
Ook met het Nederlandse bedrijfsleven gaat het na jaren van crisis weer beter. ,,Nu zijn de gewone man en vrouw aan de beurt om te merken dat de economie aantrekt’´, vindt Busker. FNV pleit onder meer voor een betere aanpak van verdringing op de arbeidsmarkt en meer vaste banen in de publieke sector.
De overheid behaalde in 2016 een begrotingsoverschot van 2,9 miljard euro. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.
Het overschot betreft 0,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een jaar eerder was er nog een tekort van 2,1 procent. De zogenoemde schuldquote van de overheid daalt sinds 2015 en kwam eind 2016 uit op 62,3 procent van het bbp.
De overheid behaalde voor het laatst een overschot in 2008. Het jaar daarop volgde door het uitbreken van de financiële crisis een tekort van 5,4 procent. Van 33,5 miljard euro tekort in 2009 ging de overheid naar 2,9 miljard euro overschot in 2016, constateerde het statistiekbureau.
Volgens het CBS bedroegen de inkomsten van de Nederlandse overheid vorig jaar 307 miljard euro, een stijging van meer dan 14 miljard euro ten opzichte van 2015. Dat is te danken aan hogere opbrengsten uit belastingen en sociale premies. Lagere aardgasbaten hadden juist een negatief effect van 3 miljard euro op de inkomsten van de overheid.
De overheidsuitgaven gingen vorig jaar met bijna 3 miljard euro omlaag tot ruim 304 miljard euro. Het statistiekbureau merkte daarbij op dat de afdrachten aan de Europese Unie vorig jaar bijna 4 miljard euro lager waren. Daarvan is 3 miljard euro eenmalig. De rentelasten namen af met bijna 1 miljard euro. Wel stegen de uitgaven aan lonen en salarissen van ambtenaren, evenals de lasten voor sociale uitkeringen.
De staatsschuld stond eind vorig jaar op 434 miljard euro, een afname met 7 miljard euro ten opzichte van een jaar eerder. Met een schuld van iets meer dan 62 procent van het bbp voldoet Nederland bijna aan de Europese norm die stelt dat een EU-lidstaat geen hogere schuld mag hebben dan 60 procent van het bbp. De cijfers die het CBS vrijdag heeft gepresenteerd, zullen ook aan de Europese Commissie worden gerapporteerd.
De gepubliceerde cijfers – het planbureau komt elk jaar in maart met een prognose over de economische ontwikkelingen voor de komende jaren – kunnen een vliegende start geven aan de onderhandelingen over een mogelijke coalitie tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks, die volgende week moeten beginnen.
Onderhandelingen
De onderhandelingen over de formatie van een nieuw kabinet gaan volgende week onder een uniek gunstig economisch gesternte van start. Nog nooit in de politieke geschiedenis na de oorlog kon een formatie rekening houden met een begrotingsoverschot in de volledige reguliere kabinetsperiode.
Volgens het vanmorgen door het Centraal Planbureau (CPB) gepubliceerd Centraal Economisch Plan zal de begroting tot en met 2021 een overschot laten zien, mocht tenminste een nieuw kabinet niet alles aan nieuw beleid gaan uitgeven. In 2021 zou het overschot uit kunnen komen op 11 miljard euro, 1,3 procent van de omvang van de totale economie.
Vorig jaar sloegen de rode cijfers om in zwarte. Minister Dijsselbloem van Financiën hield in 2016 onder de streep 2,9 miljard euro over, terwijl hij de Kamer vorige maand nog meldde 200 miljoen euro over te houden. De economie groeide in 2016 met 2,2 procent, ondanks dat er minder gas werd opgepompt in Groningen. Die reductie scheelde 0,2 procent groei.
Tegenover de gunstige financiële cijfers staat echter wel de waarschuwing van het planbureau dat Nederland rekening moet houden met de mogelijkheid dat de groei van de economie blijvend op een veel lager niveau uit zal komen. 3 procent groei, zoals in het verleden, zal niet meer voorkomen. Hooguit breidt de economie tot 2021 met gemiddeld 1,7 procent uit.
Regeersakkoord nieuw kabinet
Donderdag kwamen de lijsttrekkers van VVD, CDA, D66 en GroenLinks bijeen voor een formatiegesprek, onder toeziend oog van verkenner Edith Schippers. Kunnen de vier – zeer verschillende – partijen tot een Regeerakkoord komen?
Ook VVD-coryfee Frank de Grave heeft zijn partij opgeroepen prioriteit te geven aan het klimaatbeleid. Daar ontstaan direct problemen: volgens doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) zorgen alleen al de kilometer- en spitsheffing van GroenLinks voor een lastenverzwaring van 4 miljard euro, terwijl de VVD de lasten voor automobilisten juist wil verlagen met 200 miljoen euro.
De totale lastenverzwaring door de klimaatplannen van GroenLinks komt uit op 16,4 miljard euro. In de plannen van D66 kost het klimaatbeleid de belastingbetaler zo’n 9,5 miljard euro; als het aan de VVD ligt, geeft Nederland er maar 500 miljoen euro aan uit. Het CDA heeft de kosten van zijn klimaatplannen niet laten doorrekenen.
(De)nivellering?
Daarnaast willen CDA en VVD een einde maken aan het langdurige ‘nivelleringsfeestje’, terwijl het partijprogramma van GroenLinks door Klaver zelf ‘een groot aanvalsplan om ongelijkheid aan te pakken’ wordt genoemd. De partijen verschillen veel in hun ideeën over wie het meest moet profiteren van de economische groei nu de crisis voorbij is.
Als het aan de VVD en het CDA ligt, profiteren vooral werkenden en huishoudens met een middeninkomen. GroenLinks richt zich meer op de lage inkomens. Zo gaan uitkeringsontvangers er bij GroenLinks net zoveel op vooruit in koopkracht als werkenden (beiden 1,3 procent). Bij de VVD gaan werkenden erop vooruit en uitkeringsgerechtigden erop achteruit.
De partij van Klaver zal ook moeten inleveren bij de zorg: D66, CDA en VVD hebben aangegeven er niet nog meer in te willen investeren. GroenLinks vindt een toename van de zorgkosten minder een probleem.
NU 11.05.2017 Nederland kan een meevaller van zo’n 80 miljoen euro uit Brussel verwachten. Dat is wat Den Haag minder aan de Europese Unie hoeft af te dragen, omdat daar vorig jaar meer geld binnenkwam dan verwacht.
De EU ontving in 2016 1,7 miljard euro meer dan begroot, vooral door hogere inkomsten aan boetes en door rente op late betalingen. Dat meldt minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën donderdag aan de Tweede Kamer.
Brussel gaf vorig jaar ook 4,9 miljard euro minder uit dan in de begroting stond. Zo was er veel geld gereserveerd voor steun aan achtergebleven gebieden, maar het kwam bij de uitvoering tot vertragingen. De verwachting is dat dat geld de komende jaren alsnog wordt uitgegeven.
Telegraaf 11.05.2017 Nederland kan een meevaller van zo’n 80 miljoen euro uit Brussel verwachten. Dat is wat Den Haag minder aan de Europese Unie hoeft af te dragen, omdat daar vorig jaar meer geld binnenkwam dan verwacht.
De EU ontving in 2016 1,7 miljard euro meer dan begroot, vooral door hogere inkomsten aan boetes en door rente op late betalingen. Dat meldde minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën donderdag aan de Tweede Kamer.
Brussel gaf vorig jaar ook 4,9 miljard euro minder uit dan in de begroting stond. Zo was er veel geld gereserveerd voor steun aan achtergebleven gebieden, maar het kwam bij de uitvoering tot vertragingen. De verwachting is dat dat geld de komende jaren alsnog wordt uitgegeven.
Telegraaf 04.04.2017 Peiling DFT – De extra inkomsten voor de Nederlandse schatkist dankzij de aantrekkende economie moeten door het nieuwe kabinet worden besteed aan het verder terugbrengen van de staatsschuld.
Althans dat meent ruim een derde van de respondenten aan een poll van DFT.nl
Het Nederlandse kabinet heeft vorig jaar €4,3 miljard aan extra inkomsten gekregen doordat het economische klimaat in ons land zich beter heeft ontwikkeld dan verwacht.
De keus om de meevallers te gebruiken voor het verlagen van de staatsschuld is voor 35% van de respondenten de beste optie.
Het omlaag brengen van de BTW krijgt van 27% de voorkeur. Iets meer dan een kwart meent dat een verlaging van de AOW-leeftijd het meest voor de hand ligt.
Het opschroeven van de ontwikkelingshulp of een verhoging van de defensie-uitgaven is voor 3% respectievelijk 9% favoriet.
NU 31.03.2017 D66-leider Alexander Pechtold vindt het advies dat de president van De Nederlandse Bank (DNB) Klaas Knot voor het volgende kabinet heeft, om ondanks de economische groei toch op de centen te letten, “verstandig”.
“In Nederland zijn we altijd heel zuinig en zorgvuldig als het om geld gaat”, zei hij vrijdag na afloop van het gesprek dat de onderhandelaars van de VVD, CDA, D66 en GroenLinks hadden met de DNB, het Centraal Planbureau en de Studiegroep Begrotingsruimte.
VVD-leider Mark Rutte wilde niet reageren op het advies van de DNB. “U kunt ongeveer bedenken hoe een VVD’er daarover denkt, maar mij past enige terughoudendheid”, aldus Rutte die daaraan toevoegde dat alles wat hij in dit stadium hierover zegt, geïnterpreteerd zal worden in de context van de formatie.
Ook CDA-voorman Sybrand Buma en Jesse Klaver (GroenLinks) wilden niet ingaan op de inhoud van de gesprekken.
Geen grote uitgaven
Knot zei donderdag dat het volgend kabinet de extra miljarden die er beschikbaar zijn niet zomaar moet uitgeven.
Verstandiger zou zijn om een buffer op te bouwen zodat er bij een volgende economische crisis niet drastisch bezuinigd hoeft te worden. Ruimte voor grote uitgaven ziet hij dan ook niet.
Wel moet er een serieus klimaatbeleid komen en er moet werk gemaakt worden van de afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Ook de verschillen tussen flex- en vast werk moeten de aandacht van een volgend kabinet krijgen.
De onderhandelaars spraken met de experts om inzicht te krijgen in de financieel-economische ruimte die zij hebben voor de komende vier jaar. Volgende week gaan de echte formatieonderhandelingen van start.
Telegraaf 31.03.2017 De president van De Nederlandsche Bank Klaas Knot heeft bij onderhandelaars VVD, CDA, D66 en GroenLinks gepleit voor een stabieler financieel beleid.
Sinds de economie aantrekt is er meer financiële ruimte, maar Knot wil dat de partijen, die misschien wel samen in een kabinet stappen, voorzichtig zijn met spenderen. Verstandiger vindt hij het dat er nu een flinke buffer wordt opgebouwd. Hij hekelt het „hollen-of-stilstaan-karakter van de Nederlandse economie”, zei hij na afloop van een anderhalf uur durend gesprek aan het Binnenhof. „Het ging vooral om de begrotingsruimte”, liet hij weten.
Ook topvrouw Laura van Geest van het Centraal Planbureau en Manon Leijten van de Studiegroep Begrotingsruimte waren uitgenodigd voor het gesprek onder leiding van informateur Edith Schippers.
’Gaan hier ons voordeel mee doen’
De fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en GroenLinks lieten na afloop weinig los over de adviezen van de financiële kopstukken. „We gaan hier ons voordeel mee doen”, zei Sybrand Buma (CDA).
Ook VVD-leider Mark Rutte hield het vaag. Wel maakte hij op het zonnige Binnenhof tijd om met dagjesmensen op de foto te gaan. „U kent de regels, hè? Een selfie is tien euro, tenzij u de rest van uw leven op de VVD stemt”, grijnsde hij tegen een dame in een roze jasje.
AD 31.03.2017 President van De Nederlandsche Bank Klaas Knot heeft de onderhandelaars over een nieuw kabinet nog eens op het hart gedrukt het beschikbare extra geld niet meteen geheel uit te geven.
De economie had de afgelopen jaren helaas een ,,hollen-en-stilstaankarakter”. ,,Het zou een goede zaak zijn daaraan geen extra impuls te geven”, zei Knot na afloop van een gesprek vrijdag met VVD, CDA, D66 en GroenLinks onder leiding van informateur Edith Schippers.
Of de onderhandelaars de boodschap van de centralebankpresident ter harte nemen zal moeten blijken, zei Knot. De vier beoogde regeringspartners hebben vooral gesproken over hoeveel geld zij verstandig kunnen uitgeven, zei hij. Een andere wens van de centralebankpresident, een hervorming van het belastingstelsel, kwam nog niet ter tafel.
Over de inhoud van het gesprek wilden de vier partijleiders na afloop weinig kwijt. Alexander Pechtold vond het een nuttige bijeenkomst en noemde het advies van Knot ,,verstandig”. ,,Het is heel belangrijk om je te laten bijpraten door mensen die goed zicht hebben op de overheidsfinanciën”, aldus de D66-voorman. ,,Goede gesprekken, hier gaan we ons voordeel mee doen”, zei Sybrand Buma (CDA) op weg naar buiten.
Premier en VVD-leider Mark Rutte gaf aan voorzichtig te willen zijn met commentaar op de gesprekken. ,,Een kabinetsformatie is ingewikkeld genoeg”, zei hij. ,,En alles wat ik zeg is in de context van de formatie.”
Telegraaf 30.03.2017 De financiële armslag van het komende kabinet is veel kleiner dan veel politici nu denken. Het is aan te raden een stevige buffer op de begroting aan te houden om bij een volgende crisis bezuinigingen te voorkomen.
Dat zegt president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) donderdag bij de presentatie van het jaarverslag.
”Het is zaak dat de overheid in gunstige economische tijden streeft naar een begrotingsoverschot”, aldus Knot. Hij mikt op een overschot op de begroting van 1% van het bruto binnenlands product (bbp).
Bezuiniging voorkomen
Volgens de laatste cijfers van het Centraal Planbureau kan een nieuwe kabinet in 2021 een begrotingsoverschot van 1,3% behalen. Daarmee blijft er voor de middellange termijn maximaal €2 miljard over aan extra geld.
“Er moet niet de indruk ontstaan dat geld tegen de plinten klotst”, licht Knot in een interview met De Financiële Telegraaf toe.
“De Nederlandse economie kent een hoge mate van hollen en stilstaan. Dat geldt helaas ook voor onze overheidsfinanciën. Als we willen voorkomen dat wij in een volgende recessie weer moeten bezuinigen, moeten we nu zorgen voor een begrotingsoverschot van zo’n 1%.”
Positief gestemd
Knot is zeer positief over de stand van de Nederlandse economie. “De economische groei trekt duidelijk aan. Ook in vergelijking met veel andere Europese landen deed Nederland het in 2016 goed.”
De DNB-president wijst onder meer op de snel dalende werkloosheid. “Het tempo waarmee de werkloosheid daalt blijft ons maar positief verrassen. Voor een fenomeen als ‘baanloze groei’ is geen aanwijzing.”
DNB bepleit voor een komende kabinetsperiode hervormingen op het gebied van de arbeidsmarkt, huizenmarkt en pensioenen.
VK 30.03.2017 Van DNB-directeur Klaas Knot hoeft het nieuwe kabinet niet te bezuinigen, maar blijft de hand wel op de knip. Dat zei Knot donderdag bij de presentatie van het jaarverslag van De Nederlandsche Bank. Als de nieuwe regeringspartijen deze boodschap ter harte nemen, betekent dat geen extra uitgaven in de komende kabinetsperiode.
De directeur van de centrale bank wil dat het kabinet streeft naar een structureel begrotingsoverschot van 1 procent. Het Centraal Planbureau liet vorige week vrijdag weten dat het begrotingsoverschot zonder aanvullend beleid naar die 1 procent kruipt. Knots pleidooi vloeit voort uit de grilligheid van de Nederlandse economie. Gaat het goed, dan gaat het heel goed. Gaat het slecht dan lopen de overheidstekorten hard op.
Een structureel overschot zorgt ervoor dat bij recessies forse bezuinigingen kunnen worden voorkomen, schrijft DNB in het jaarverslag: ‘een overschot van 1 procent van het bruto binnenlands product in economisch goede tijden is nodig om voldoende marge te hebben ten aanzien van de Europese 3%-norm voor het begrotingstekort.’ Die grilligheid is het gevolg van het huidige overheidsbeleid, dat in de ogen van Knot grondig moet worden herzien.
Sinds zijn aantreden als DNB-directeur in 2011 pleit Knot al voor een grondige renovatie van de economie. Huishoudens hebben hoge hypotheken en hoge pensioenvoorzieningen, maar nauwelijks vrij beschikbaar vermogen. Dat maakt dat huishoudens bij economisch ontij nauwelijks geld hebben om klappen op te vangen. Bovendien zijn zowel het pensioen als de hypotheek zeer vatbaar voor bewegingen op de financiële markten.
Minder hoge hypotheken
Knot pleit dan ook voor minder hoge hypotheken en minder hoge pensioenopbouw. Te bereiken door het verminderen van de fiscale voordelen van ons pensioenstelsel (dat volgens Knot over de houdbaarheidsdatum is). Huizenkopers mogen wat Knot betreft straks nog maar maximaal 90 procent van de waarde van de woning lenen (nu is dat nog 101 procent).
Niet alleen Den Haag krijgt advies van Knot, ook bij de Europese Centrale Bank in Frankfurt mag het roer om. ‘Door de oplopende inflatie is de rationale voor het ruime monetaire beleid weggevallen,’ zei Knot, die niet wilde aangeven met welk tempo de ECB het opkoopprogramma moet afbouwen.
De ECB koopt elke maand voor 60 tot 80 miljard euro obligaties op, om de rente in het eurogebied laag te houden. De lage rente moet inflatie, investeringen en economische groei aanwakkeren. Knot waarschuwde donderdag voor de bubbels die kunnen ontstaan als gevolg van de aanhoudend lage rente. Die bubbels vertalen zich in stijgende vastgoedprijzen en bedrijfsinvesteringen die bij een wat hogere rente niet rendabel zouden zijn.
Daarnaast werken de financiële markten niet meer disciplinerend, vindt Knot. Nogal wat Europese landen zien te weinig noodzaak om de overheidsbegroting op orde te brengen, omdat geld lenen door de lage rente nu nauwelijks geld kost.
Toen Klaas Knot in 2011 als president aantrad, had zelfs De Nederlandsche Bank enige averij opgelopen van de financiële crisis. Sindsdien pleit hij al voor een renovatie van de economie.
Telegraaf 25.03.2017 Het is hoog tijd dat de de koopkracht van de werkende Nederlander wordt hersteld. Die roep klinkt nu de schatkist de komende jaren wordt gespekt door miljarden euro’s aan begrotingsoverschotten.
Na jaren van tientallen miljarden aan lastenverzwaringen en bezuinigingen, heeft het nieuwe kabinet een rekening te vereffenen. Onder Rutte is in zes jaar tijd 47,4 miljard euro aan snij- en zaagwerk verricht. Maar nu staan de overheidsfinanciën er zo gunstig voor, dat het Centraal Planbureau dikke plussen op de begrotingen verwacht. Vooral de middengroepen waren de klos, zij moeten dus flink profiteren, vinden vakbonden en het bedrijfsleven.
VK 24.03.2017 Het Centraal Planbureau kwam vanochtend met gunstige cijfers over de Nederlandse economie. Die groeit aardig, alleen blijft de koopkracht wat achter. Wel knapt de schatkist op en daalt de werkloosheid. Goed nieuws voor de formatie? Vier vragen.
Wat betekenen de CPB-cijfers voor de formatie?
Dat de economie groeit en het overschot op de begroting van het volgende kabinet fors is, maakt de formatie er niet eenvoudiger op. Natuurlijk is er meer geld. In het laatste kabinetsjaar, 2021, staat de begroting niet zoals in september vorig jaar nog gedacht 7 miljard euro in de plus, maar bijna 11 miljard. Dat voorspelt de economisch adviseur en rekenmeester van het kabinet, het Centraal Planbureau. Maar dat bedrag is de premie op nietsdoen.
Althans, zo rekent het CPB: hoe ziet de economie eruit als het beleid niet verandert? En beleid veranderen is nou net waarover vanaf volgende week VVD, CDA, D66 en GroenLinks gaan onderhandelen. Als die formatie vier jaar duurt, ja dan is er een begrotingsoverschot in 2021 van 1,3 procent van het bruto binnenlands product, zeg maar de omvang van de Nederlandse economie. Dan bedraagt de staatsschuld nog maar 46,6 procent van het bbp. Dan is de werkloosheid 4,7 procent van de beroepsbevolking. En dan is de koopkracht gestegen met een magere 0,2 procent.
Veel extra geld om uit te geven, dat maakt een formatie toch een peulenschil?
Niet in politiek Den Haag. Denk nog even aan eind 2015 toen het kabinet, nu demissionair, 5 miljard te verdelen had. Zou zo maar worden weggegeven omdat de eigenlijke bestemming, het versoepelen van de overgang naar een simpeler belastingstelsel, wegviel. In de jaren daarvoor werden miljarden bezuinigd, maar dat ging eenvoudiger dan het uitgeven van 5 miljard extra. Elke politieke partij kan wel de ‘drank en vrouwen’ bedenken waarnaar dat geld met de hoogst mogelijke prioriteit heen moet. Dat zal gedurende de formatie niet anders zijn.
VVD en CDA willen meer geld naar veiligheid en defensie, D66 wil meer voor onderwijs, en GroenLinks véél meer voor duurzaamheid. Tegelijk is het volgens CPB-directeur Laura van Geest onverstandig voor de betaling van die wensen enthousiast in te teren op het door haar voorspelde begrotingsoverschot. Niet alleen is die enorme plus toch nog te klein om alle wensen mee te betalen. Het is ook riskant omdat bijvoorbeeld door inflatie – die volgens het CPB sterker gaat stijgen – of door rente – die volgens het CPB flink kán gaan stijgen – een begrotingsevenwicht zomaar kan omslaan naar een tekort.
Kijk dus uit dat je niet zo veel geld uitgeeft, dat je later weer moet bezuinigen, aldus CPB-directeur Laura van Geest.
‘Kijk dus uit dat je niet zo veel geld uitgeeft, dat je later weer moet bezuinigen’, waarschuwt Van Geest. Bovendien kan ze wel wat andere posten bedenken waar ook geld naartoe moet. Het belastingstelsel moet nog steeds flink worden vereenvoudigd en dat is niet gratis. Hetzelfde geldt voor het dichten van de kloof tussen werknemers met een vast contract en met een flexibele arbeidsovereenkomst.
De arbeidsmarkt, de woningmarkt en de pensioenen, allemaal zaken waarvoor Van Geest aandacht gaat vragen zodra ze wordt uitgenodigd om aan de formatietafel een presentatie te geven over van de stand van de economie.
Hoe komen die economische cijfers eigenlijk zo gunstig?
Door de lage rente is het kabinet ook minder kwijt aan de financiering van de staatsschuld en hypotheekrenteaftrek.
In tegenstelling tot eerdere jaren, toen de economie vooral dreef op de export, komt de groei nu uit alle hoeken en gaten. Weliswaar is de uitvoer nog steeds het belangrijkst, maar dat ook consumenten meer zijn gaan uitgeven helpt de economie aan een groei van 2,1 procent dit jaar, 1,8 procent volgend jaar en 1,7 procent de jaren daarna.
Dat pakt ook gunstig uit voor de schatkist, want er komt meer aan btw binnen. Door de lage rente is het kabinet ook minder kwijt aan de financiering van de staatsschuld en hypotheekrenteaftrek. Met enige vertraging heeft de economische groei ook geleid tot een dalende werkloosheid naar 4,7 procent. Dat is weer gunstig als het gaat om het aantal uit te betalen werkloosheidsuitkeringen. Van Geest noemt de 4,7 procent een evenwichtsniveau.
Het grootste deel van de daling komt volgens haar op het conto van het huidige kabinet. ‘De daling van de werkloosheid van de laatste twee jaar is één keer eerder voorgekomen, maar toen groeide de economie met liefst 4 procent.’
Wat tegenvalt is de koopkracht. Het CPB voorspelt dat de burger de economische groei niet in gelijke mate voelt in de portemonnee, want de koopkracht stijgt bij nietsdoen met maar een paar tienden van procent. Dat zullen de onderhandelende partijen vermoedelijk aangrijpen om hun eigen plannen erdoor te drukken aan de formatietafel.
Waardoor blijft de koopkracht achter?
De lonen stijgen nauwelijks harder dan de prijzen. ‘De lonen lagen al vast voordat de inflatie ging stijgen’, legde Van Geest vanmorgen uit.
De inflatie stijgt dit en volgend jaar wat meer dan verwacht: 1,6 procent dit jaar en 1,4 procent in 2018. Tegelijk stijgen de lonen nauwelijks meer dan de prijzen. ‘De lonen lagen al vast voordat de inflatie ging stijgen’, legde Van Geest vanmorgen uit. Het inkomen stijgt maar een heel klein beetje meer dan het geld minder waard wordt met als gevolg een bescheiden plus voor de koopkracht. Nederland volgt met de inflatie de eurozone, zei Van Geest, en die is het afgelopen half jaar spectaculair gestegen door hogere energietarieven en hogere prijzen voor grondstoffen zoals met name olie.
Ten opzichte van vorig jaar daalt de koopkracht spectaculair. Dat komt door de 5 miljard die Rutte II heeft teruggegeven aan de burgers. Want uiteindelijk wisten alle partijen het daar op de valreep toch over eens te worden doordat bijna elke partij die nodig was voor een meerderheid in de Eerste Kamer iets kreeg waarmee zij bij de eigen achterban voor de dag kon komen. Een voorbode van de huidige formatie.
Telegraaf 24.03.2017 Hoewel de robuuste economische groei in Nederland aantrekt, waarschuwt het Centraal Planbureau dat er ook niet heel veel meer in het vat zit.
Het CPB schrijft in het vanochtend gepubliceerde Centraal Economisch Plan dat de vette jaren van voor de financiële crisis niet meer terugkomen. “Groeicijfers van 3,4 of zelfs 5% behoren tot het verleden. Lagere groei is het voorland, niet alleen voor Nederland, maar ook voor veel andere westerse landen. Dit is onder andere het gevolg van vergrijzing en afnemende productiviteitsgroei. Potentiële groei is mogelijk, maar weerbarstig”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Vergrijzing
Dat is onder andere een gevolg van de vergrijzing. Daardoor krimpt de beroepsbevolking en op termijn de werkgelegenheid. Volgens het CPB zal de groei in de toekomst vooral moeten komen van een hogere arbeidsproductiviteit. Voor een stijging daarvan, zijn we vooral aangewezen op technologische vooruitgang.
Zonder een grote technologische doorbraak, blijft onze productiviteitsgroei steken op 1 tot 1,5% per jaar. “Niet niets, maar ook geen herleving van de tijden van weleer”, schrijft het CPB.
Recessies
Die lagere economische groei betekent dat we te maken krijgen met meer en langere recessies. Het duurt langer voordat we er na een economische dip weer bovenop zijn. Dat fenomeen is nu al te zien in de cijfers. In de jaren 80 duurde het slechts een jaar voordat de economie weer terug was op het oude niveau. Maar hoe lager de economische groei, hoe langer de herstelperiode.
Telegraaf 24.03.2017 Het nieuw te vormen kabinet heeft ruimschoots financiële spelingsruimte om alle plannen en ideeën te verwezenlijken. Volgens de nieuwste cijfers van het Centraal Planbureau zijn er de komende regeerperiode jaar na jaar fikse overschotten op de begroting.
Bij ongewijzigd beleid groeit de economie tot aan 2021 met gemiddeld 1,7 procent per jaar. Er wordt namelijk flink geëxporteerd en bedrijven gaan weer meer investeren. Ook consumeren huishoudens meer. Voor dit jaar wordt een groei van 2,1 procent verwacht.
De werkloosheid daalt ook een stuk sneller dan gedacht. Dit jaar al naar 4,9 procent en de rest van de periode naar 4,7 procent.
In 2021 overschot van 11 miljard
Die gunstige cijfers betekenen dat er tegen 2021 een overschot op de begroting te noteren is van 1,3 procent, dat komt neer op zo’n 11 miljard euro. Politieke partijen gingen bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s nog uit van 7 miljard euro.
Dit jaar is er ook al sprake van een overschot van 0,5 procent en volgend jaar van 0,8. De plussen zijn te danken aan de extra belastinginkomsten bij de overheid en de lagere uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen nu er meer mensen aan de bak komen. Wel dempen de teruglopende gasbaten de gunstige cijfers.
Door de overschotten ligt de staatsschuld in 2017 met 58,5 procent van het bruto binnenlands product voor het eerst sinds 2010 onder de Europese schuldnorm van 60 procent. In 2021 is die schuld zelfs gedaald naar 46,6 procent.
’Groei vlakt af’
Het Centraal Planbureau waarschuwt wel dat de Nederlandse economie de komende decennia op lagere economische groei kan rekenen dan voor de economische crisis. „Groeicijfers van 3, 4 en 5 procent horen tot het verleden”, stelt CPB-directeur Laura van Geest. Dat komt onder meer door de vergrijzing en afnemende productiviteitsgroei. „Potentiële groei stimuleren is mogelijk, maar weerbarstig”, waarschuwt ze.
De partijen VVD, CDA, D66 en GroenLinks die met elkaar aan de onderhandelingstafel gaan zitten, vinden allemaal dat er in meer of mindere mate voor lastenverlichting moet worden gekozen. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor de overschotten en de staatsschuld omdat daarmee minder belastinginkomsten kunnen binnenkomen.
Van Geest waarschuwt dan ook om „niet in de val te trappen” dat het nieuwe kabinet flink veel geld gaat uitgeven omdat er nu begrotingsruimte ontstaat. „Ik constateer dat het geld bij iedereen in de zakken brandt. Maar het zou mooi zijn als de overheidsfinanciën nu eindelijk op orde zijn, om die ook op de lange termijn gezond te houden.”
Telegraaf 24.03.2017 Het nieuwe kabinet zal allereerst moeten zorgen dat meer mensen in hun portemonnee gaan voelen dat het economisch beter gaat. Dat stelt vakbond FNV in een reactie op de jongste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB).
Volgens het CPB stijgt de koopkracht de komende jaren nauwelijks, terwijl de economie verder groeit en het begrotingsoverschot oploopt. ,,Het geld is er, dus er staat een nieuw kabinet niets in de weg om te investeren in mensen en de kwaliteit van de samenleving’´, aldus FNV-voorzitter Han Busker.
Ook met het Nederlandse bedrijfsleven gaat het na jaren van crisis weer beter. ,,Nu zijn de gewone man en vrouw aan de beurt om te merken dat de economie aantrekt’´, vindt Busker. FNV pleit onder meer voor een betere aanpak van verdringing op de arbeidsmarkt en meer vaste banen in de publieke sector.
Telegraaf 24.03.2017 Het reëel beschikbaar inkomen van huishoudens is vorig jaar met 1,4 procent gestegen. Vooral de lonen van werknemers hebben aan de inkomensstijging bijgedragen. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.
Zowel de hoogte van de lonen nam toe, als het aantal werkenden. De hypotheekschuld is, ondanks een afname in het vierde kwartaal, in het afgelopen jaar toegenomen. De toename van het beschikbaar inkomen was kleiner dan in 2015.
Een belangrijke bron van de inkomensstijging, zo merkt het statistiekbureau op was het loon van werknemers. Dit nam in 2016 met 8,1 miljard euro toe, een groei van 3,2 procent. De cao-lonen lagen 1,9 procent hoger dan een jaar eerder, de grootste toename sinds 2009.
Hogere hypotheekschuld
Aan het eind van 2016 hadden huishoudens wel een hogere hypotheekschuld dan een jaar eerder. Aan het eind van het vierde kwartaal was de hypotheekschuld 664,4 miljard euro. ,,Per saldo namen huishoudens voor 8,1 miljard euro meer hypotheken op dan ze aflosten. Deze toename van de schuld heeft in de eerste drie kwartalen plaatsgevonden, in het vierde kwartaal werd er per saldo afgelost”, aldus het CBS.
Tegenover de hogere schuld stonden ook hogere spaartegoeden en andere deposito’s.
Telegraaf 24.03.2017 De groei van de Nederlandse economie is in 2016 iets sterker uitgevallen dan eerder werd gedacht. Volgens een vrijdag gepubliceerde nieuwe raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bedroeg de groei 2,2 procent, terwijl bij een eerdere schatting 2,1 procent werd gemeld.
De sterkere vooruitgang is onder meer te danken aan een opwaartse bijstelling van de economische groei in het vierde kwartaal. Die is nu aangepast tot 2,5 procent op jaarbasis, van een eerder gemelde 2,3 procent. Op kwartaalbasis ging de Nederlandse economie in de laatste drie maanden van 2016 met 0,6 procent vooruit, 0,1 procentpunt hoger dan eerder werd aangenomen door het CBS.
De groei in het vierde kwartaal is volgens het statistiekbureau vooral te danken aan de export en de consumptie van huishoudens.
Meer banen
Het CBS liet verder weten dat het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in het afgelopen kwartaal met 62.000 is toegenomen ten opzichte van de voorgaande periode. Bij de eerste berekening werd nog een stijging met 53.000 banen gemeld.
Volgens het CBS blijven de economische fundamenten positief. Het conjunctuurbeeld is deze maand verder verbeterd. Het vertrouwen van consumenten ligt op het hoogste niveau in bijna tien jaar en het producentenvertrouwen is het hoogst in ongeveer negen jaar.
Telegraaf 24.03.2017 De groei van de Nederlandse economie is in 2016 iets sterker uitgevallen dan eerder werd gedacht. Volgens een vrijdag gepubliceerde nieuwe raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bedroeg de groei 2,2 procent, terwijl bij een eerdere schatting 2,1 procent werd gemeld.
De sterkere vooruitgang is onder meer te danken aan een opwaartse bijstelling van de economische groei in het vierde kwartaal. Die is nu aangepast tot 2,5 procent op jaarbasis, van een eerder gemelde 2,3 procent. Op kwartaalbasis ging de Nederlandse economie in de laatste drie maanden van 2016 met 0,6 procent vooruit, 0,1 procentpunt hoger dan eerder werd aangenomen door het CBS.
De groei in het vierde kwartaal is volgens het statistiekbureau vooral te danken aan de export en de consumptie van huishoudens.
Het CBS liet verder weten dat het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in het afgelopen kwartaal met 62.000 is toegenomen ten opzichte van de voorgaande periode. Bij de eerste berekening werd nog een stijging met 53.000 banen gemeld.
Volgens het CBS blijven de economische fundamenten positief. Het conjunctuurbeeld is deze maand verder verbeterd. Het vertrouwen van consumenten ligt op het hoogste niveau in bijna tien jaar en het producentenvertrouwen is het hoogst in ongeveer negen jaar.
Telegraaf 24.03.2017 De overheid behaalde in 2016 een begrotingsoverschot van 2,9 miljard euro. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.
Het overschot betreft 0,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een jaar eerder was er nog een tekort van 2,1 procent. De zogenoemde schuldquote van de overheid daalt sinds 2015 en kwam eind 2016 uit op 62,3 procent van het bbp.
De overheid behaalde voor het laatst een overschot in 2008. Het jaar daarop volgde door het uitbreken van de financiële crisis een tekort van 5,4 procent. Van 33,5 miljard euro tekort in 2009 ging de overheid naar 2,9 miljard euro overschot in 2016, constateerde het statistiekbureau.
Volgens het CBS bedroegen de inkomsten van de Nederlandse overheid vorig jaar 307 miljard euro, een stijging van meer dan 14 miljard euro ten opzichte van 2015. Dat is te danken aan hogere opbrengsten uit belastingen en sociale premies. Lagere aardgasbaten hadden juist een negatief effect van 3 miljard euro op de inkomsten van de overheid.
De overheidsuitgaven gingen vorig jaar met bijna 3 miljard euro omlaag tot ruim 304 miljard euro. Het statistiekbureau merkte daarbij op dat de afdrachten aan de Europese Unie vorig jaar bijna 4 miljard euro lager waren. Daarvan is 3 miljard euro eenmalig. De rentelasten namen af met bijna 1 miljard euro. Wel stegen de uitgaven aan lonen en salarissen van ambtenaren, evenals de lasten voor sociale uitkeringen.
De staatsschuld stond eind vorig jaar op 434 miljard euro, een afname met 7 miljard euro ten opzichte van een jaar eerder. Met een schuld van iets meer dan 62 procent van het bbp voldoet Nederland bijna aan de Europese norm die stelt dat een EU-lidstaat geen hogere schuld mag hebben dan 60 procent van het bbp. De cijfers die het CBS vrijdag heeft gepresenteerd, zullen ook aan de Europese Commissie worden gerapporteerd.
AD 24.03.2017 De economie draait als een lier en dat betekent dat de schatkist weer overloopt. Dit jaar komt er 3 miljard euro meer binnen dan er uitgaat, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2021 is het begrotingsoverschot zelfs 11 miljard euro, berekent het Centraal Plan Bureau (CPB).
Nederlandse politici hebben altijd de neiging om meevallers direct uit te geven
Het kabinet heeft de uitgaven goed in de hand. De werkloosheid loopt fors terug, en dat scheelt behoorlijk aan uitkeringen. De lage rente bespaart de overheid nu 1 miljard aan rentebetaling op de staatsschuld.
Ook aan de inkomstenkant is het feest. Er komt meer loon- en inkomstenbelasting binnen, omdat meer mensen werken en de lonen wat stijgen. Door de lage rente is ook de hypotheekrenteaftrek lager, wat meer belasting oplevert. Omdat we meer consumeren, komt er ook meer btw binnen.
De bedrijven maken meer winst en betalen daarom meer winstbelasting. De inkomsten van het aardgas waren wel lager, omdat er in Groningen minder gas wordt opgepompt. Dat scheelde ruim een miljard aan inkomsten.
Kater
Kunnen we nu weer met een gerust gemoed het geld gaan uitgeven? Het lijkt er immers op dat de bomen weer tot in de hemel groeien. En na jaren van bezuinigen zijn er genoeg doelen te bedenken, die wel wat extra geld kunnen gebruiken. Nee, niet doen, waarschuwt het CPB. Nederlandse politici hebben altijd de neiging om meevallers direct uit te geven.
Daarmee wordt de economie over de kop gejaagd. En als de groei vervolgens terugvalt, moet er meteen extra worden bezuinigd. Dat zet de economie nog meer onder druk. Zorg daarom voor buffers als het goed gaat, dan kun je wat meer uitgeven als het slecht gaat. Zo voorkom je dat het feestje van de groei te wild wordt en de kater na afloop te heftig.
Trouw 24.03.2017 De onderhandelingen over een nieuw kabinet gaan volgende week onder een uniek gunstig economisch gesternte van start. Nog nooit in de politieke geschiedenis na de oorlog kon een formatie rekening houden met een begrotingsoverschot in de volledige reguliere kabinetsperiode.
Volgens het vanmorgen door het Centraal Planbureau (CPB) gepubliceerd Centraal Economisch Plan zal de begroting tot en met 2021 een overschot laten zien, mocht tenminste een nieuw kabinet niet alles aan nieuw beleid gaan uitgeven. In 2021 zou het overschot uit kunnen komen op 11 miljard euro, 1,3 procent van de omvang van de totale economie.
Vorig jaar sloegen de rode cijfers om in zwarte. Minister Dijsselbloem van Financiën hield in 2016 onder de streep 2,9 miljard euro over, terwijl hij de Kamer vorige maand nog meldde 200 miljoen euro over te houden. De economie groeide in 2016 met 2,2 procent, ondanks dat er minder gas werd opgepompt in Groningen. Die reductie scheelde 0,2 procent groei.
Tegenover de gunstige financiële cijfers staat echter wel de waarschuwing van het planbureau dat Nederland rekening moet houden met de mogelijkheid dat de groei van de economie blijvend op een veel lager niveau uit zal komen. 3 procent groei, zoals in het verleden, zal niet meer voorkomen. Hooguit breidt de economie tot 2021 met gemiddeld 1,7 procent uit.
De gepubliceerde cijfers – het planbureau komt elk jaar in maart met een prognose over de economische ontwikkelingen voor de komende jaren – kunnen een vliegende start geven aan de onderhandelingen over een mogelijke coalitie tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks, die volgende week moeten beginnen.
Directeur Laura van Geest van het planbureau gaf echter een schot voor de boeg. Zij wees erop dat Nederlanders er ‘erg goed in zijn om in goede tijden te veel uit te geven’. “Het zou leuk zijn om eens niet in die val te trappen”, aldus Van Geest.
Wensen
Er komt de komende jaren door de mogelijke overschotten geld vrij voor een aantal al langer in vrijwel de gehele politiek levende wensen. Daarbij staat een hervorming van het belastingstelsel voorop. Het vorige kabinet berekende dat er rond vijf miljard euro nodig is om dat stelsel te hervormen zonder dat bepaalde groepen er te veel in koopkracht op achteruit gaan.
Geld kan dus niet meer het probleem zijn, al hebben de vier partijen die nu gaan onderhandelen geheel verschillende wensen voor een belastingstelsel. Gemeenschappelijke wens is wel de lasten op arbeid te verlagen. Maar bijvoorbeeld GroenLinks wil dat vooral doen door milieuheffingen drastisch te verhogen.
In principe is er ook geld om één of meerdere kolencentrales extra te sluiten, de grote wens van D66 en GroenLinks.
Het planbureau verwacht de komende jaren een aanzienlijke stijging van de energieprijzen. Die zijn er voornamelijk verantwoordelijk voor dat de koopkracht bij de economische groei achterblijft.
Ook de werkloosheid zal minder afnemen dat op grond van de gunstige economische vooruitzichten verwacht zou mogen worden.
Het planbureau is onzeker over de werkgelegenheid en voorspelt in 2021 rond 450.000 werkzoekenden, honderdduizend minder dan nu. Veel is afhankelijk van de vraag of, nu er meer werk komt, zich ook meer mensen op de arbeidsmarkt zullen melden.
Verkenner Edith Schippers (VVD) praat dinsdag verder met de partijleiders van VVD, CDA, D66 en GroenLinks over de vorming van een nieuwe regering. Een coalitie van dit viertal aan partijen werd door de meeste partijen aangeraden, waarbij VVD, CDA en D66 samen als motorblok gelden.
AD 21.03.2017
Schippers ontving maandag de gekozen lijsttrekkers van alle 13 politieke partijen om hun advies voor de kabinetsformatie aan te horen.
AD 21.03.2017
AD 21.03.2017
AD 21.03.2017
Motorblok
Een regeringscoalitie van dit viertal is door de meeste partijen aangeraden, waarbij VVD, CDA en D66 samen als motorblok of rompkabinet gelden.
Maar liefst 46 procent van de 639 sitebezoekers die de poll invulden is ervan overtuigd dat een uitbreiding van het zogenaamde ‘motorblok’ van VVD, CDA en D66 met de ChristenUnie de beste kans van slagen heeft. Een coalitie met GroenLinks maakt volgens 30 procent van de stemmers de meeste kans.
VVD-leider Mark Rutte wil graag in zee met CDA en D66, maar liet in het midden of GroenLinks of de ChristenUnie dit drietal aan een meerderheid zou moeten helpen. D66-voorman Alexander Pechtold koos wel ondubbelzinnig voor GroenLinks. CDA-leider Sybrand Buma sprak zich nog helemaal niet uit over de coalitie van zijn voorkeur, terwijl Jesse Klaver graag eerst nog zou onderzoeken of een christelijk-progressief kabinet mogelijk is.
AD 22.03.2017
Dat Schippers nu verder spreekt met de vier partijen wijst erop dat deze combinatie de eerste coalitie is die in aanmerking komt. De verkenner neemt voor de onderonsjes met de vier partijleiders ruim de tijd. Om 10.00 uur treedt als eerste haar partijgenoot Rutte aan, gevolgd door Buma, Pechtold en als laatste om 15.30 uur Klaver.
VVD, CDA, D66 en GroenLinks hebben in zowel de Eerste als de Tweede Kamer een meerderheid.
Dit zijn de voorkeuren van de partijen;
Wat willen de partijen precies? Een overzicht van de lijsttrekkers die met Schippers hebben gesproken.
Mark Rutte (VVD): een stabiele meerderheid
Mark Rutte hoopt op een coalitie die in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer een meerderheid heeft. Zo hoopt hij ook een stabiele regering te vormen. Als het aan de demissionair premier ligt, werkt de VVD samen met het CDA en D66.
PVV, de grootste partij na de VVD, moet buiten de deur worden gehouden van Rutte
Jesse Klaver, de grote winnaar van de verkiezingen, hoopt zonder de VVD te kunnen regeren. De wens van GroenLinks is een ‘christelijk progressieve’ coalitie. Dat zou betekenen dat bijvoorbeeld de ChristenUnie wordt betrokken. Naar verwachting is Klaver vooral enthousiast over de klimaatplannen van de partij van Gert-Jan Segers
AD 11.05.2017
Sybrand Buma (CDA): vruchtbare samenwerking met beide Kamers ….!!
Het nieuwe kabinet moet hoe dan ook een vruchtbare samenwerking hebben met de Eerste Kamer en de Tweede Kamer, zegt CDA-leider Sybrand Buma. De voorstellen van Klaver noemt hij ‘onlogisch’, en het lijkt erop dat het CDA vooral met de VVD wil regeren.
Buma pleit tevens voor een formateur van de VVD, ‘de partij die wellicht heeft verloren, maar toch de grootste partij is geworden’.
Het CDA schrijft in een brief aan Schippers dat het hoopt op een kabinet met een meerderheid.
Alexander Pechtold (D66): progressief midden
De formateur moet straks kijken naar de mogelijkheden voor een kabinet dat het progressieve midden vertegenwoordigt, vindt Alexander Pechtold. De D66-leider hoopt met GroenLinks, VVD en D66 te regeren, waarbij vooral Klaver en Rutte tot compromissen zullen worden gedwongen. ‘Ik weet niet hoe Klaver naar de VVD kijkt,’ geeft Pechtold toe. ‘Maar ik ga uit van wat ik wil.’
Alleen op die manier, met zowel GroenLinks als de VVD, wordt het progressieve midden volgens Pechtold ‘vanuit beide kanten’ ondersteund.
Geert Wilders (PVV): luisteren naar PVV-Kiezer
Ook Geert Wilders, de voorman van de PVV, schuift aan bij Schippers. Hij wordt door veel grote partijen uitgesloten, maar hoopt toch te zoeken naar regeringsmogelijkheden voor de PVV. In dat geval wil hij graag in zee met VVD, CDA, 50Plus, SGP en Forum voor Democratie.
De PVV-kiezer moet gehoord worden, stelt Wilders. ‘Het is onverkoopbaar en ondemocratisch als je bij voorbaat al 1,3 miljoen kiezers zou negeren.’
Formatie
In een honderden pagina’s tellend stuk sommen zij op waar een volgend kabinet op kan bezuinigen of extra geld aan kan uitgeven.
Het levert een uitgebreide menukaart (.pdf) op van maatregelen waaruit de partijen die onderhandelen over een regeerakkoord kunnen kiezen.
De PvdA (Wikipedia) is zwaar afgestraft voor haar regeringsdeelname. De sociaal-democraten lijden een historische nederlaag. Lijsttrekker Lodewijk Asscher ziet zijn partij dalen van 38 naar 9 zetels, bleek eerder al uit de exitpoll van Ipsos in opdracht van NOS en RTL.
Hoewel de eerdere nederlagen minder groot waren, is het toch zeker niet de eerste keer dat de PvdA een klap van de kiezers kreeg. Er zijn serieuze studies over gemaakt en brede kritieken aan gewijd.
Voor de eerste keer na de Tweede Wereldoorlog is er een partij in de Tweede Kamer die het belang van een buitenlandse despoot vertegenwoordigt.
NL Denk is voortgebracht door de PvdA. De sociaal-democratie is verpletterd door de eigen mensen. Zij heeft niet tot taak om in naam van de mensheid te opereren, maar moet een sociaal-economisch belang vertegenwoordigen. Ze zijn in het moeras van etniciteit terecht gekomen. Zie nu de vruchten: DENK.
De PvdA moet niet de partij van allochtonen zijn. Jeroen Dijsselbloem zei dat morgen de opbouw moet beginnen. Nee Jeroen, niet de opbouw maar de wederopbouw van de sociaal-democratie moet beginnen. Bevrijd je van grachtengordel en allochtonen in je organisatie, word weer de partij van de sociaal-democraten zonder etnische bepaaldheid.
Gedonder in de PvdA-tent met Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk
Binnen de PvdA zou een grote ruzie zijn over het integratiebeleid van minister Lodewijk Asscher (PvdA, Sociale Zaken), schrijft het AD. Volgens de minister is het volstrekt onduidelijk welke rol conservatief-religieuze organisaties als Milli Görüs, Diyanet en de Fethullah Gülenbeweging spelen bij de integratie van Turken in de Nederlandse maatschappij.
Asscher wil deze clubs vijf jaar lang in de gaten houden om hen te dwingen de integratie van Turken te bevorderen. Maar dat is tegen het zere been van zijn partijgenoten, de Tweede Kamerleden Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Op een Turkse internetsite beklagen de twee zich over de minister: hij zou aan ‘uitsluitingspolitiek’ doen.
Blunder ??
‘Is dit een strategische blunder van de PvdA? Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt. Het staat in ieder geval in schrille tegenspraak met Politiek van WaardeVan Waarde (rapport) dat de PvdA net heeft uitgebracht. Daarin staat dat de partij niet meer ‘top down’ maar ‘bottom up’ moet werken. Het eerste wat de partij doet is de twee mensen die al ‘bottom up’ werkten, eruit gooien. Volgens insiders zou de partijleiding de betreffende Kamerleden te weinig de ruimte geven. En uiteindelijk gaan ze nu door met hun eigen beweging.
De rumoer rondom de twee geroyeerde Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk leidde verrassend genoeg tot slechts één zetel verlies voor de partij. Volgens een peiling van Maurice de Hond stond de PvdA daarna op elf zetels, 27 minder dan ze nu daadwerkelijk in de Tweede Kamer hebben. Uiteindelijk kwamen ze met een eigen partij NL Denk die in de verkiezingen van 15 maart 2017 3 zetels heeft opgeleverd !!!
Gedonder met Jacques Monasch (ex-PvdA)
Jacques Monasch voelt zich bevrijd van de PvdA, en besloot uiteindelijk een eigen partij op te richten. Als mensen vinden dat het een PVV Light-partij wordt, is dat prima, vindt het Kamerlid.
In een interview met de Volkskrant legt hij uit hoe de breuk tussen het Kamerlid en de PvdA is ontstaan. ‘Ik wilde liever de strijd aangaan binnen de PvdA, maar alleen als mensen van buiten eenvoudig mee konden stemmen,’ zegt hij over het zogenaamde ‘flitslidmaatschap’.
Nieuwe Wegen
Op Facebook zet hij al kort uiteen wat hij met zijn partij wil gaan doen. ‘Nederland is klaar met het wegkijken van links bij integratie- en immigratieproblemen; Nederland wil vaste banen in plaats van de losse baantjes en flexcontracten die rechts bepleit; Nederland heeft genoeg van het buitensluiten van de burger, en is discrimineren van hardwerkende nieuwkomers meer dan zat’, zelfs na referenda, door de gevestigde politiek.”
Volgens de politicus is het “tijd voor een doorbraak in de Nederlandse politiek”. “Tijd voor een partij die economisch sociaal is, de menselijke maat centraal stelt en grenzen stelt aan immigratie, illegaliteit en de inbreuk op onze normen en waarden.”
Monasch voorstander van referenda
Monasch zegt grenzen te willen stellen aan immigratie, illegaliteit en ‘de inbreuk op onze normen en waarden’, waarmee hij zich positioneert aan de rechterkant van het politieke landschap. Op economisch vlak noemt hij zichzelf juist sociaal.
Ook verschilt de partij van Monasch van de concurrenten op links wat betreft referendabeleid. Het Kamerlid schrijft dat Nederlanders ‘genoeg hebben van het buitensluiten van de burger, zelfs na referenda, door de gevestigde politiek’. Hij was een van de enige PvdA-stemmen die premier Mark Rutte (VVD) wilde dwingen om snel actie te ondernemen na het Oekraïne-referendum eerder dit jaar.
Na ruzie binnen PvdA begint Monasch eigen partij
Het is geen grote verrassing dat Monasch een eigen partij sticht. Onlangs stapte hij uit de PvdA, nadat hij niet mee mocht doen aan de lijsttrekkerverkiezingen bij de sociaaldemocraten. De PvdA beloofde een open verkiezing te houden, maar vond toch reden om de kritische Monasch te weren.
Waar gaan we het over hebben heren !! PvdA-light, SP-light of PVV-light ???
Links heeft verloren. Doordat links arbeid verwart met uitkeringen, doordat links moslims verwart met de islam, doordat links Nederland met de wereld verwart, doordat links de Messiaanse grenzeloosheid verwart met een begrensde politieke ordening. Jesse Klaver mag feestvieren. Hij heeft gewonnen, maar links heeft verloren.
Gewoon opheffen die zielige hap !!!
PvdA opheffen dan maar ??
Partijprominent Rob Oudkerk heeft donderdagochtend voor de microfoon van Radio Noord gepleit voor opheffing van de PvdA. Hij noemt de nederlaag van de sociaal-democraten „historisch, maar totaal niet onverwacht.”
AD 23.03.2017
„De SDAP is vroeger ook opgeheven en daar kwam de PvdA uit voort. Misschien komt er een nieuwe sociaaldemocratische beweging, die mensen aan zich weet te binden.”
Oudkerk denkt dat de integratie het punt is waarop het mis is gelopen voor zijn partij. „Die problematiek hebben we niet alleen terzijde geschoven, maar de mensen die daar last van hebben, hebben we niet aan ons weten te binden.”
De PvdA moet zichzelf weer uitvinden, als partij van werkenden en niet als partij van allochtonen of subsidies. De positieve campagne van Mark Rutte heeft gewonnen. De kiezer heeft gesproken, punt.
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid won met 54,5 procent van de stemmen, zijn tegenstander Diederik Samsom ontving 45,5 procent van de stemmen. Samsom kondigde ook zijn vertrek aan na de nederlaag. Maandag stapt hij op als fractievoorzitter. ‘Het is nu aan een ander,’ zei hij in het Podium Mozaïek in Amsterdam.
Asscher gaf al aan die stap te betreuren. ‘Natuurlijk vind ik het jammer en natuurlijk had hij kunnen aanblijven.’ Bang voor een breuk is Spekman niet. Hij denkt juist dat de PvdA heeft laten zien dat de partij ‘een open, sociaaldemocratisch platform is’. ‘Ik denk ook dat we de nieuwe leden kunnen laten zien dat er een alternatief is voor de rechtse partijen.’
Ingrijpende reorganisatieproces PvdA
Mede door toedoen van PvdA’er Vos nam de afgelopen dagen de druk op voorzitter Hans Spekman toe om te vertrekken. De leden zouden daar zaterdag over beslissen. Vrijdagavond haalde voorzitter Hans Spekman de druk al van de bijeenkomst door aan te kondigen dat hij opstapt. Niet meteen, maar in oktober, zodat hij nog tijd heeft om de procedure voor de nieuwe voorzitter in gang te zetten. Ook kan hij dan het ingrijpende PvdA-reorganisatie proces gaan leiden – de partij verliest o.a. tientallen medewerkers nu ze zo klein is geworden.
Ook al duurt de formatie twee maanden, of twee jaar, dan nog moet de PvdA zich verre houden van een kabinet waar de VVD de boventoon voert, aldus een lid op de bijeenkomst waar mensen konden uithuilen over de val van 38 naar 9 zetels.
Politiek leider Lodewijk Asscher zei woensdagavond al na de verpletterende nederlaag van de PvdA dat haar bescheidenheid past, en een rol in de oppositie. In de campagne zette hij in op een linkse coalitie. Daar zou tweederde van de leden wel voor voelen, maar eenderde ook niet.
Reactie VVD
Vreemd genoeg maar tegelijkertijd o zo voorspelbaar had het VVD mannetje Halbe Zijlstra, ”Ondanks de grote ideologische verschillen”, daar zo zijn eigen visie over.
De PvdA is wat betreft Halbe Zijlstra van harte welkom in het nieuwe kabinet als ze dat zelf ook wil. ”Ondanks de grote ideologische verschillen is het voor ons nog altijd een optie. Maar laten we realistisch zijn: Asscher moet nu eerst even wat verbandtrommels bij de PvdA laten aanrukken.”
Dat zegt de VVD-fractievoorzitter zaterdag in een interview met het AD.
PvdA en GroenLinks en SP … Yes we Can !!!!
Samenwerking op Links !!!
Oud-PvdA’ers hebben in het verleden meermaals opgeroepen tot een samenwerking op links. GroenLinks-leiderJesse Klaver heeft tijdens de verkiezingen steevast aangegeven wel wat te zien in een samenwerking met de PvdA en de SP. Ook oud-burgemeester en voormalig PvdA-lijsttrekker Job Cohen heeft de linkse partijen al opgeroepen een blok te vormen. Hij hoopte dat dit nog voor de verkiezingen zou gebeuren.
AD 31.05.2017
Klaver als leider
Het plan van Plasterk gaat wel een stuk verder. De demissionair minister van Binnenlandse Zaken wil dat de Tweede Kamerfracties van GroenLinks en PvdA fuseren. Klaver, als lijsttrekker van de grote winnaar en de grootste linkse partij, zou het blok moeten leiden.
De samensmelting onvermijdelijk, schrijft Plasterk in een brief aan de Volkskrant. ‘Als er één moment is om dit proces in gang te zetten is het nu. In plaats van negatieve aandacht voor het verlies op links genereert het interesse, en respect, net op tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen.’
Ook moet de PvdA zich realiseren dat het tijd is een toontje lager te zingen, nu GroenLinks groter is dan de partij. Als het aan Plasterk ligt, sluit de SP zich overigens ook aan bij het ‘blok’, en zullen de partijen ook op gemeentelijk niveau fuseren.
Mogelijke fusie tussen GroenLinks, SP en PvdA ???
Dit weekend had crisisberaad plaats onder leden van de PvdA. De partij moet een forse nederlaag verwerken en als het aan minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk ligt, lopen de overgebleven Kamerleden over maar GroenLinks.
De opmerkingen van Plasterk komen na een weekend waarin PvdA-leden tegen mogelijke regeringsdeelname hebben gestemd. Het is tijd voor de PvdA om haar wonden te likken en eerst eigen zaken op orde te krijgen, luidt het oordeel..
Dat linkse blok is volgens Plasterk vergelijkbaar met de Britse Labour-partij en de Democraten in de Verenigde Staten. Per gemeente moeten de mogelijkheden voor de fusie worden bekeken, vindt Plasterk. ‘Het is organisatorisch een grote klus, vraagt psychologisch om het inleveren van oude vormen en gedachten, maar kan ook een enorme hoop positieve energie genereren.’
PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher zegt op Twitter echter weinig te voelen voor de voorgestelde fusie. ‘De PvdA zal de PvdA-kiezers vanuit eigen kracht vertegenwoordigen.’
NU 16.06.2017 De PvdA liep afgelopen maart tegen een historische nederlaag aan. Slechts negen zetels zijn er nog over voor de sociaaldemocratische partij die eens vast onderdeel was van de politieke macht in Nederland.
Waar is er toch misgegaan met de PvdA? Lag het aan het regeren met de VVD? Lag het aan de campagne? Of is de PvdA om andere redenen al langer bezig om langzaam in te storten.
Dinsdag presenteert de partij een eigen evaluatie van het verkiezingsechec, maar NU.nl sprak nu al met experts en diverse betrokkenen rond de partij. Van prominent tot minder prominent.
Het beeld komt naar voren van oprechte twijfel of de PvdA nog bestaansrecht heeft.
“De vraag bij de PvdA zou moeten zijn: Moet er nog wel een sociaaldemocratie zijn? En misschien is de conclusie wel: Misschien kan de sociaaldemocratie er beter niet zijn”, aldus een betrokken PvdA’er.
“Want alle thema’s waarom mensen voorheen PvdA stemden kun je nu ook prima vinden bij andere partijen. De progressieven bij GroenLinks en D66. De conservatieven bij de SP.”
“Heeft de PvdA nog bestaansrecht? Het is een harde vraag, maar je moet hem stellen.”
De vraag of de PvdA bestaansrecht heeft wordt door drie PvdA’ers die tot voor kort Kamerlid waren gedeeld. “Ik vraag me af of de partij nog te reanimeren is”, verzucht er een. En een ander: “Als je echt soulsearching wil doen moet je de vraag stellen: Is de PvdA wel nodig? Is de sociaaldemocratie wel nodig?”
En de ander: “Heeft de PvdA nog bestaansrecht? Het is een harde vraag, maar je moet hem stellen.”
Maar waar is het dan zo misgegaan? NU.nl komt op basis van de gesprekken tot een viertal conclusies.
De PvdA slaagt er niet om de achterban vast te houden.
De PvdA, ooit vooral opgericht voor de grote groep arbeiders in de lagere en midden klasse, verloor de laatste decennia hele brokken van de oorspronkelijke achterban.
Net als het CDA had de PvdA last van het einde van de verzuiling en de bijbehorende versplintering van het electoraat. Met name de jonge kiezers voelen zich nauwelijks aan partijen gebonden.
“De verkiezingen zijn geen volkstelling meer. Als je vroeger de stemmen van de KVP (waar het CDA uit is voortgekomen, red) bij elkaar optelde wist je hoeveel katholieken er waren”, aldus politicoloog Tom Louwerse.
Daar kwam voor de PvdA nog bij dat de traditionele achterban kleiner was geworden door de toegenomen welvaart. De arbeider was middenklasse geworden.
Nadat Wim Kok in de jaren negentig de ideologische veren had afgeschud maakte Bos van de PvdA een moderne middenpartij. Nog steeds stonden solidariteit en verheffing voorop, maar de vrije markt was geen vies ding meer en wie dat wilde kon niet meer zomaar rekenen op steun van de overheid.
Een stukje eigen verantwoordelijkheid, een kleinere overheid, internationalisering en het weerbaar maken van werknemers in een veranderende arbeidsmarkt waren de nieuwe kenmerken van de sociaaldemocratie.
“Het zou me niet verbazen als Denk twee zetels weg heeft gehaald bij de PvdA”, aldus Politicoloog Tom Louwerse.
Doordat de binding met de kiezer afnam kwamen er steeds meer partijen die geleidelijk aan brokjes achterban gingen wegkapen. Zo vonden de lager opgeleiden hun weg naar bijvoorbeeld de SP.
Ook was er volgens Louwerse een belangrijk deel dat zich uit algehele onvrede afkeerde tegen de politiek en niet meer ging stemmen.
“In de jaren negentig leek het bij politieke discussies haast of Nederland af was, maar sommige mensen dachten juist: ik ben helemaal niet zo tevreden over hoe het gaat”, aldus Louwerse.
“Pim Fortuyn wist die onvrede te kanaliseren zodat mensen weer een reden hadden om te gaan stemmen. Zeker in Rotterdam zag je dat daar een groot aantal voormalig PvdA-stemmers tussen zaten. Die mensen zitten nu onder andere bij de PVV.”
Inmiddels ondervindt de PvdA ook concurrentie van bijvoorbeeld 50Plus en Denk, die de mensen met een migrantenachtergrond weet te trekken.
“De PvdA had duidelijk steun onder migrantenkiezers”, stelt Louwerse, maar hij geeft ook een kanttekening. “Denk heeft nu drie zetels, terwijl de PvdA er 29 verloor. De rest is dus elders heengegaan, bijvoorbeeld naar GroenLinks. Toch zou het me niet verbazen als Denk twee zetels weg heeft gehaald bij de PvdA.”
De PvdA probeert alle verschillende groepen te verbinden, maar in het versplinterde landschap is dat lastig en zorgt het bovendien voor botsingen tussen de opvattingen van progressief links aan de ene kant en het conservatievere deel aan de andere kant.
“Die Van Dijk is gewoon een vriendje van Lodewijk. Het zijn een stel strategische onbenullen.”
“Ik dacht in de campagne heel vaak als ik Asscher of Spekman hoorde: Huh, dit vinden wij helemaal niet. We gingen ineens populistisch doen en SP-standpunten overnemen, zoals het afschaffen van het eigen risico. Ineens moesten we af van het eigen risico”, aldus een oud-Kamerlid.
“En wat me stoorde was de lijn op arbeid. We gingen helemaal inzetten op baanzekerheid, in plaats van werk-naar-werk.”
Het schrok sommige ‘progressieven’ binnen de partij af. “De PvdA heeft na de traditionele achterban nu ook de progressieve achterban van zich vervreemd”, aldus een actieve PvdA’er.
Binnen deze groep werd ook de komst van FNV-bestuurder Gijs van Dijk met gefronste wenkbrauwen gadegeslagen. Van Dijk kwam uit het niets op plek vijf van de kandidatenlijst.
“Ik dacht echt: Wat doet die man daar? Ik had het kunnen billijken als hij tienduizenden stemmen had binnengehaald vanuit de FNV. Maar hoeveel had hij er? Nog geen tweeduizend. Op een miljoen leden van de FNV”, aldus een PvdA’er die tot voor kort Kamerlid was.
“Die Van Dijk is gewoon een vriendje van Lodewijk. Het zijn een stel strategische onbenullen.”
De PvdA-achterban accepteert geen harde maatregelen, mede doordat de partij zelf verwachtingen schept
“De gaswinning in Groningen is niet goed gegaan en de bezuinigingen in de zorg gingen te snel”, wil het huidige Kamerlid Henk Nijboer tegenover NU.nl wel toegeven.
Maar voor de PvdA is het niet nieuw dat de partij electoraal last ondervindt van het nemen van zware maatregelen. Begin jaren negentig was het PvdA-leider en minister van Financiën Wim Kok die het durfde om in te grijpen in de arbeidsongeschiktheidswet WAO.
Het leverde de grootste demonstratie ooit op tegen het kabinetsbeleid. Een paar jaar later verloor de partij twaalf zetels bij de verkiezingen.
“Als je op ons stemt verwacht je dat we iets voor je doen. We maken ons kwetsbaarder voor teleurstelling”, aldus PvdA-Europarlementariër Paul Tang.
Ook toen er in het kabinet-Balkenende 4 onder PvdA-leiderschap van Wouter Bos harde maatregelen moesten worden genomen zakte de partij ver weg in de peilingen.
Het heeft deels te maken met de aard van de gemiddelde PvdA-kiezer. Die verwacht dat de partij altijd maatregelen neemt die hen niet raakt, zo erkennen eigenlijk alle gesproken PvdA’ers.
“Een pianostemmer die in de crisisjaren mensen had moeten ontslaan kwam eens naar me toe en zei: Jullie hadden meer moeten doen voor de gewone, hardwerkende man! Wat hadden we dan meer moeten doen?, vroeg ik. Wist ie niet”, aldus een PvdA’er.
“Hij was teleurgesteld, omdat er duidelijk dingen waren beloofd. In plaats daarvan werden er hele andere dingen gedaan zonder dat daar uitleg over kwam.”
Of zoals PvdA-Europarlementariër Paul Tang het onlangs in NRC verwoordde: “Een liberaal gelooft meer in zijn eigen kracht dan in die van z’n partij. Maar als je op ons stemt verwacht je dat we iets voor je doen. We maken ons kwetsbaarder voor teleurstelling.”
Concessies in de richting van rechtse partijen als het CDA en de VVD zijn voor veel leden a priori uit den boze.
“De sluiting van de sociale werkplaatsen is de metafoor van het drama. Je laat mensen die minder weerbaar zijn in de steek. PvdA-senatoren hebben liggen kotsen, omdat ze voor deze maatregel moesten stemmen.”
Zeker bij beleid dat kwetsbare mensen direct raakt, zoals het kinderpardon, strafbaarstelling illegaliteit, ouderenzorg, ligt dat bij de traditionele achterban altijd uiterst gevoelig.
Daarbij speelt ook mee dat juist de PvdA in de oppositie en tijdens campagnes altijd het hoogste woord heeft en daarmee verwachtingen schept.
Zo protesteerde Kok, voordat hij zelf ingreep, juist altijd hard tegen maatregelen in de WAO: “Handen af van de WAO”, viel op de verkiezingsposters te lezen.
Voordat het kabinet-Rutte 2 aantrad brieste Diederik Samsom op het Malieveld nog dat de PvdA ‘natuurlijk’ de bezuinigingen op de sociale werkplaatsen zou terugdraaien.
Na de verkiezingen werden de sociale werkplaatsen juist afgebroken. Dat er wel alternatieven werden geboden verlichtte de pijn voor de PvdA-kiezer onvoldoende.
Een PvdA’er: “De sluiting van de sociale werkplaatsen is de metafoor van het drama. Je laat mensen die minder weerbaar zijn in de steek. PvdA-senatoren hebben liggen kotsen, omdat ze voor deze maatregel moesten stemmen.”
En: “De participatiesamenleving gaf de doorslag voor de PvdA. Dat is een essentieel punt. Daarmee zeg je: Je bent er niet meer voor mensen. Je zegt niet meer: Wij regelen het voor je.”
Tom Louwerse: “Als je gaat regeren met een partij aan de andere kant van het spectrum dan betaal je de electorale prijs. Maar wat het nog erger maakt is dat de PvdA jarenlang het uitruilen met de VVD heeft zitten verdedigen, in plaats van het neerzetten van een eigen profiel.”
Maar, zegt Louwerse ook, deze kiezers zijn in het versplinterde landschap niet voor altijd weg. “Wat dat betreft was 2012 een piek omhoog, en 2017 een piek omlaag.”
Ouderwetse partijstructuur zit in de weg en maakt PvdA onaantrekkelijk voor jongeren
“De cultuur van de partij is ambtelijk, bureaucratisch en bestuurlijk. Creativiteit krijgt geen plaats en dat staat vernieuwing in de weg”, stelde oud-PvdA-Kamerlid Jan Vos onlangs in de Volkskrant.
De PvdA gaat er al tijden prat op dat de leden alles bepalen binnen de partij, maar toch zit de manier waarop de partijdemocratie nu is ingericht de sociaaldemocraten vaak behoorlijk in de weg.
Zo trekken de stoffige zaaltjes, ledenraden en congressen vaak dezelfde boze leden die vinden dat de partij voor een bepaalde groep niet genoeg doet.
“We moeten echt stoppen met die vreselijke partijcongressen”, aldus een prominente PvdA’er. “Daar komt altijd hetzelfde groepje op af. Zij zijn niet representatief voor de hele achterban. De partij heeft nu zo’n klap gehad dat een nieuwe voorzitter hier echt wat aan moet doen.”
En een ander: “De leden zijn linkser dan de kiezers en Spekman heeft hen de mogelijkheid gegeven spaken in de wielen te steken. Het is triest en oliedom dat je de partijstructuur zo inricht dat je de leider pootje haakt.”
En weer een ander: “Als ik die mensen rijendik voor de interruptiemicrofoon ziet denk ik: Wat heeft dit nou voor zin? Het gaat ze om de media-aandacht. En die is vaak nog negatief ook.”
“De cultuur van de partij is ambtelijk, bureaucratisch en bestuurlijk. Creativiteit krijgt geen plaats en dat staat vernieuwing in de weg” aldus Oud-PvdA-Kamerlid Jan Vos.
Ook de sessies van de commissie-Depla, die de verkiezingen evalueert, trekt vooral dezelfde groep witte mannen van middelbare leeftijd.
“Vraag een middle aged white guy, om sessies te organiseren over de toekomst & this is what you get”, verzuchtte kandidaat-Kamerlid Giselle Schellekens bij de foto op Twitter.
Het is typerend voor de PvdA. Afgelopen verkiezingen werden het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst opgesteld onder leiding van twee mannen van boven de zeventig: Wim Meijer en Max van den Berg.
De PvdA is momenteel al geen partij waar je bij wilt horen, maar de ouderwetse manier waarop een en ander georganiseerd wordt nodigt voor een jonge groep politiek geïnteresseerden ook niet uit om actief te worden voor de partij.
“Met Spekman aan het roer gaat de partij niet vernieuwen. Kijk naar hoe Klaver dat doet. Bij zijn meetups worden geen moties ingediend. Die vertelt gewoon waar hij naartoe wil en de zaal juicht”, stelt een PvdA’er, die er net als veel van de andere PvdA’ers op aandringt dat de nieuwe voorzitter iemand van deze tijd moet zijn.
Van de Facebook-generatie, en niet iemand die al twintig jaar hoog in de partij rondloopt.
Maar hoe de partijdemocratie kan worden gewijzigd is nog niet zo eenvoudig. Je wilt immers de leden niet al hun invloed afpakken.
Een van de gesproken PvdA’ers heeft wel een idee. “Zoek op een aantrekkelijkere manier het contact met je achterban. Zoals ze nu ook willen doen door een PvdA-avond te organiseren met inhoud, maar ook met cultuur en muziek. Cabaretier Erik van Muiswinkel komt langs.”
Dergelijke evenementen zouden moeten helpen om een breder deel van de achterban te prikkelen om zich aan te sluiten en actief te worden voor de partij.
Volgens een ander actief lid, dat op de kandidatenlijst stond bij de afgelopen verkiezingen, is er echter meer nodig.
“Een cabaretier uitnodigen is slechts een ander jasje. Je moet stoppen met interne PvdA-feestjes en alleen nog evenementen organiseren met maatschappelijke organisaties. Dan pas zorg je voor inhoud én een ander publiek.”
De verkiezingen kwamen te snel voor Asscher
Slechts twee maanden zaten er tussen de verkiezingscampagne voor het PvdA-lijsttrekkerschap en de landelijke verkiezingen.
Toen Asscher eenmaal de strijd had gewonnen was de tijd te kort om in de rol van partijleider te groeien en een eigen koers uit te zetten. In plaats daarvan hing er in de campagne nog altijd een grote zweem van verdeeldheid en onvrede rond de PvdA.
“Lodewijk heeft een hele beperkte scoop. Hij heeft nog geen tiende van het intellectuele vermogen van Diederik”
Bovendien legde de lijsttrekkersstrijd juist bloot waar de PvdA het had laten liggen, in plaats van dat het de start was van nieuw elan.
Asscher haalde hard uit naar zijn opponent (Diederik, je hebt zitten kwartetten met onze idealen) en was daarmee niet geloofwaardig, omdat hij zelf vanaf het begin betrokken was bij het kabinet-Rutte 2.
Sowieso is er bij PvdA’ers twijfel over Asscher als partijleider. “Lodewijk heeft een hele beperkte scoop. Hij heeft nog geen tiende van het intellectuele vermogen van Diederik (Samsom, red). Je moet een heleboel ingewikkelde dossiers aan elkaar kunnen knopen. Op ethiek doet hij het fantastisch, maar van economie begrijpt hij geen fluit”, aldus een PvdA’er.
“Lodewijk is een bestuurder, geen leider”, stelt een andere PvdA’er.
Als minister en vicepremier toonde hij zich een effectief politicus door deals te sluiten met partijen, opstandige Senatoren en sociale partners. Maar het partijleiderschap is een ander metier.
“Tijdens het verkiezingscongres in Utrecht keek iedereen uit naar de speech van Asscher. Maar op het moment dat ik kippenvel moest voelen, voelde ik het niet”, aldus een PvdA’er.
En een ander: “Als je de speeches van Asscher vergelijkt met die van Diederik (Samsom, red). Bij Diederik hoorde je het vuur in zijn betoog. Bij Jesse zie je dat ook. Mensen stemmen daarop omdat je dan het idee krijgt dat iemand zijn werk doet”, aldus een PvdA’er.
Een lichtpuntje voor de PvdA is dat Asscher snel lijkt te groeien in zijn rol als offensief partijleider. Bij de eerste debatten opende hij eerst stevig de aanval op Geert Wilders en wist hij later ook Jesse Klaver in het nauw te drijven.
Toekomst
De vertrekkend partijvoorzitter Hans Spekman zei toen hij zijn vertrek aankondigde dat de sociaaldemocratie altijd zal blijven bestaan.
Misschien heeft hij gelijk, maar de partij zal moeten accepteren dat de partij niet méér recht heeft op zetels dan veel andere partijen om de PvdA heen.
Daarbij zijn oplevingen mogelijk wanneer een aansprekende leider het verhaal geloofwaardig over het voetlicht kan brengen, zoals Samsom deed in 2012. De keerzijde is echter ook mogelijk, zoals we zagen bij de afgelopen verkiezingen, waarbij er juist heel veel zetels worden verloren.
De richtingenstrijd tussen progressief en conservatief links maakt het des te complexer om voor een brede groep kiezers herkenbaar te zijn. Een duidelijke keuze zou dan kunnen helpen, maar logischerwijs ook weer een groep afschrikken.
Bovendien zal de partij er nog een hele kluif aan krijgen om de jonge garde weer aan zich te binden. Die vinden momenteel meer inspiratie bij het GroenLinks van Jesse Klaver. Hij slaagde er afgelopen campagne wel in op een vernieuwde manier het contact te vinden met het electoraat.
Voor de PvdA breekt nu een periode van herbronnen en ‘soulsearching’ aan. Over vier jaar zal blijken wat dit heeft opgeleverd. Of de partij daarbij ook serieus het eigen bestaansrecht tegen het licht zal houden valt te betwijfelen, net als of dit gebeurt vanuit de oppositie of coalitie.
Want ook daar is de partij over verdeeld. Er zijn PvdA’ers die hun lidmaatschap zullen opzeggen als de PvdA na de afstraffing op 15 maart alsnog gaat regeren, een vermoedelijk net zo groot deel van de achterban vreest dat de PvdA in de marge van de oppositie ook weinig te winnen heeft.
Welke koers de partij ook kiest, er is komende jaren genoeg om over na te denken.
Trouw 10.06.2017 Oud-Tweede Kamerlid Astrid Oosenbrug wil samen met PvdA-medewerker Gerard Oosterwijk een gooi doen naar het partijvoorzitterschap van de PvdA, waar Hans Spekman onlangs afstand van deed.
De twee zijn de eersten die openlijk zeggen dat ze voorzitter Hans Spekman op willen volgen, en doen dat in de Volkskrant. Spekman blijft nog aan tot oktober.
Oosenbrug en Oosterwijk, die het voorzitterschap willen delen, zeggen dat ze de partij terug willen geven aan de leden. Volgens hen is de PvdA te veel een bubbel geworden waarbinnen alleen mensen met dezelfde afkomst en opleiding elkaar tegenkomen.
Oosenbrug wil meer mensen bij de partij die zich op eigen kracht een weg omhoog zoeken. Hoewel er nog geen profielschets is opgesteld voor de nieuwe PvdA-voorzitter, kan ze zich niet voorstellen dat ze niet aan het profiel voldoet, zegt ze in de krant.
Oosenbrug was Kamerlid sinds 2012 en woordvoerster namens de PvdA-fractie op het gebied van onder meer ICT en privacy. Ze kwam na de laatste verkiezingen in maart niet terug in de Kamer. In september vorig jaar zei Oosenbrug al dat ze terug wilde naar ‘de echte wereld’ zonder Haagse spelletjes, om “de partij weer groot te maken”.
Portret Oosenbrug
In heel veel opzichten is Oosenbrug (48) geen doorsnee Kamerlid. Naast een tatoeage zijn er de uiterlijkheden als het neusknopje, het ringetje in de wenkbrauw, roodgeverfd haar en de immer zwarte kleding. Maar ook los daarvan onderscheidt de geboren Rotterdamse met authentieke tongval en klaterende schaterlach zich met een rijk levensverhaal en een voorkeur voor de politieke luwte.
Ze is het zesde kind van een Haagse marinier en Rotterdamse fabriekarbeidster. Hij is zeventien en zit in de Van Ghentkazerne als ze elkaar leren kennen, zij is zestien en werkt bij de Jaminfabriek. Op hun achttiende worden ze voor het eerst ouders. Herinneringen aan een gelukkig gezinsleven heeft Oosenbrug niet. Haar moeder verdwijnt op haar vierde met een vriendin naar Griekenland, haar vader ziet de kinderen in het weeshuis belanden.
Keuze voor PvdA
Zodra eind jaren negentig de eerste computers in huis komen te staan, zet Oosenbrug – fan van Nintendo en Usenet – haar zinnen op een baan in de ict. Dáár ligt de toekomst en daarmee geld, bedenkt ze zich. De sociale dienst maant haar als pas gescheiden vrouw tot kalmte, maar ze wil voor haar gezin zorgen. Zélf.
Ze overtuigt de medewerkers ervan dat een vrouw heus in de ict kan werken en fietst fluitend door de opleiding. Ze vindt werk als helpdeskmedewerker bij een internetaanbieder – ‘als je een computer kon aanzetten, was je al de bom’ – en mag na een halfjaar doorstuderen voor systeembeheerder.
In dat nog prille internettijdperk staat in Rotterdam een man op die haar vertelt dat ze haar vriendin met wie ze opgroeide, moet zien als Marokkáánse vriendin met een in potentie gevaarlijk geloof. Die man heet Pim Fortuyn. Bezorgd over de maatschappelijke tweedeling die Fortuyn teweeg zou kunnen brengen, merkt ze dat ze niet gefrustreerd aan de zijlijn wil staan. Ze meldt zich bij de PvdA.
In 2012 valt het kabinet-Rutte-I en geeft Oosenbrug zich op als kandidaat, én tot haar verbazen wordt ze uiteindelijk benoemd tot Kamerlid. Daar kijkt ze met verbazing toe hoe collega’s voorstellen van anderen naar zich toetrekken, met tig titels de wereld denken te kennen of met wollig taalgebruik proberen te maskeren dat ze iets niet weten.
Passie voor ICT
Haar portefeuille geeft haar in die wondere wereld van het Binnenhof houvast. Ze kent de ict op haar duimpje, maar krijgt ook privacy toebedeeld – een onderwerp dat zo ongeveer elk wetsvoorstel raakt. Het is vooral technisch, inhoudelijk werk. Ze sleutelt in stilte aan de gehekelde cookiewet, spant zich in om te voorkomen dat de radiofrequenties worden geveild en daarmee banen op de tocht komen te staan en staat pal voor een vrij internet.
Vorig jaar, toen ze vier jaar bezig was, oogstte ze lof en bewondering bij zowel internetondernemers als privacybeschermers. Die waren het inhoudelijk niet altijd met Oosenbrug eens, maar ze is wel zo ongeveer het enige Kamerlid dat zich vol op de digitale wereld stort. Ze laat merken in te zien dat de politiek er juist nu, in die draaikolk van technologische ontwikkelingen, bovenop moet zitten voor de burger.
Partijgenoten erkennen haar voor haar kennis, maar ook om wie zij is. Ze noemen haar gepassioneerd, gevoelig, onverstoorbaar, een bijtertje. Iemand zonder opsmuk die standvastige politiek kan bedrijven vanuit haar eigen ervaringen. Woede, tranen en levensechte voorbeelden zijn nooit ver weg. Noem het authentiek, noem het volks. Of traditioneel PvdA.
Dit artikel is gebaseerd op het eerder verschenen portret over Astrid Oosenbrug.
VK 09.06.2017 Nog voor de inschrijving is geopend, melden zich de eerste twee kandidaten voor het voorzitterschap van de PvdA. Voormalig Kamerlid Astrid Oosenbrug (48) en Gerard Oosterwijk (32), beleidsmedewerker van de fractie in Brussel, willen er een duobaan van maken.
Ze denken elkaar goed aan te vullen. Oosenbrug was van 2012 tot 2017 het enige Kamerlid zonder middelbare school. Ze maakte naam als specialist cybercrime en privacy en werkt nu aan een cyberwerkplaats voor wat ze ‘digitale hangjeugd’ noemt. Oosterwijk studeerde in Leiden en Berkeley en is oprichter van Positief Links, een ontmoetingsplek die progressieve samenwerking wil bevorderen.
Oosenbrug wil de afdelingen langs om het enthousiasme aan te wakkeren: ‘Een intensieve band met de leden opbouwen, aanjagen, zelfvertrouwen herstellen. Het gevoel terughalen.’ Oosterwijk zal de reorganisatie ter hand nemen. Broodnodig na de teruggang van 38 naar 9 Kamerzetels.
‘Oprechtheid is in de Tweede Kamer geen handige kwaliteit’
In 2012 kwam ze voor de PvdA in de Tweede Kamer. Als een van de weinigen bracht ze in plaats van een hoge opleiding een hoop praktijkkennis mee, over ict. Bij de afgelopen verkiezingen stonde ze niet meer op de lijst. Ze stopte, gedesillusioneerd.
Op de door de partij geformuleerde profielschets wilden ze niet wachten. ‘Ik kan me niet voorstellen dat ik niet aan het profiel voldoe’, zegt Oosenbrug.
De partij teruggeven aan de leden, dat is wat ze willen. Ze stoorden zich aan hoe werd bedisseld dat Hans Spekman na de nederlaag van 15 maart nog een half jaar aan mocht blijven als voorzitter. Hij wilde zelf de personele afslanking doen. Oosenbrug; ‘Het gaat niet om de persoon, maar om de manier waarop zoiets bij de ledenraad georkestreerd wordt.’ Oosterwijk: ‘De leden werden er buiten gehouden. Zo’n reorganisatie kan door een interimbestuurder worden gedaan.’
Sociaaldemocratie gaat over diversiteit, vindt Oosenbrug: ‘Dat het niet steeds dezelfde groep is die bepaalt wat er gebeurt.’ Ze wil meer types zoals zijzelf bij de partij, mensen die zich op eigen kracht een weg omhoog zoeken. De PvdA is zijn eigen bubbel geworden, vinden ze. Waarbinnen je alleen mensen tegenkomt die op jou lijken, qua afkomst en opleiding.
Oosenbrug: ‘Het moet ook een partij voor zzp’ers zijn, de arbeidersklasse van nu. We willen een nieuwe visie op arbeid brengen. Niet alleen over angst voor robotisering spreken, maar ook over de kansen die dat biedt. Oosterwijk: ‘Je kunt in de fabriek geen protest meer organiseren door arbeiders bij elkaar roepen, maar digitaal kan het wel.’
Oosterwijk: ‘De 46.000 leden die we nog hebben, dat is de basis. Die kern is wel te homogeen, en er is vergrijzing. We gaan op zoek naar verjonging en diversiteit. Je bent ook lid om wat voor anderen te doen. We willen de PvdA-ombudsteams verder uitbouwen.’ Oosenbrug: ‘De sociaaldemocratie was altijd al een beweging. Mijn oma zei tegen me: ik ging de barricaden op, om voor jou de werkweek van veertig uur te bevechten. Die mentaliteit moet je weer naar buiten trekken.’
Sociaaldemocraten hebben niet alleen idealen, maar willen die ook verwezenlijken. We zijn niet tegen marktwerking, maar willen de markt aan banden leggen, aldus Gerard Oosterwijk.
Oosterwijk: ‘Na de nederlaag is gezegd dat we onze koers beter moeten uitleggen. Maar dat is niet waar het aan schort. Je moet de mensen beter meenemen, bereid zijn je besluiten aan te passen, je invloed te delen. Veel wordt vanuit de ratio gebracht. Het gaat ook om gevoel, om het delen van het grote verhaal. Natuurlijk wil je als PvdA besturen. Maar dat mag geen doel op zich worden.’
Ze zijn voorstanders van linkse samenwerking. Met een blok op links krijg je een andere dynamiek, zeggen ze: zowel in de coalitie als daarbuiten. Maar een fusie willen ze niet. Oosterwijk: ‘Sociaaldemocraten hebben niet alleen idealen, maar willen die ook verwezenlijken. We zijn niet tegen marktwerking, maar willen de markt aan banden leggen.’
Ze lanceren zich zondag in Bar Comics in Amersfoort als kandidaten. Daarmee negeren ze de afspraken binnen de partij, die volgende week de criteria bekend maakt waaraan een voorzitter moet voldoen. Oosterwijk: ‘Heb je vertrouwen in je leden, dan laat je zo’n verkiezing open. Dan kom je helemaal niet met een profielschets.’ Oosenbrug: ‘Met vertrouwen haal je het beste uit mensen. De neiging tot controle gaat tegen je werken.’
Begin oktober gaat de PvdA de opvolger van Hans Spekman kiezen. Oosenbrug: ‘Dat is laat. Half maart al zijn de gemeenteraadsverkiezingen. We moeten er alles aan doen lokaal terug te komen.’
NU 09.06.2017 De eerste kandidaten voor het voorzitterschap van de PvdA hebben zich gemeld. Oud-Kamerlid Astrid Oosenbrug en beleidsmedewerker Gerard Oosterwijk stellen zich samen kandidaat.
Zij hebben vrijdag een bericht daarover in de Volkskrant bevestigd. De aanmelding is opmerkelijk, want de inschrijving is nog niet geopend.
Oosenbrug (48) zat de afgelopen vijf jaar in de Tweede Kamer als specialist cybercrime en privacy. Zij is oprichter van Positief Links, een ‘politieke startup’ die progressieve samenwerking in de maatschappij wil bevorderen.
Het tweetal stelt “de partij terug te willen geven aan de leden”. PvdA-voorzitter Hans Spekman maakte na de historische verkiezingsnederlaag van zijn partij bekend in oktober op te stappen. Hij wil de komende maanden nog helpen om “de klap te verwerken”.
Van de 38 Kamerzetels die de PvdA voor de verkiezingen had, bleven er in maart nog maar negen over. De leden mogen zich begin oktober uitspreken over de nieuwe voorzitter.
Telegraaf 09.05.2017 Lodewijk Asscher is bereid de PvdA acht jaar te leiden. Dat heeft hij tegen BNR gezegd. Hij wil in die ,,overzichtelijke periode” werken aan herstel van de partij. Het moet dan weer een ,,echte herkenbare sociaaldemocratische partij” zijn.
De PvdA kwam bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer in maart uit op negen zetels. Vier jaar eerder haalde de partij nog 38 zetels. De partij regeerde de afgelopen vier jaar met de VVD. Asscher ziet de komende jaren een rol in de oppositie voor zijn partij weggelegd.
AD 08.05.2017 De PvdA probeert zichzelf opnieuw uit te vinden, maar de nog schaars aanwezige jongeren zijn ontevreden. De gesloten partijtop moet nu écht openstaan voor
We hebben nog stapels aanbevelingen in een la liggen, waar nooit iets mee is gebeurd, aldus Bart van Bruggen.
,,Op de avond van 15 maart heb ik gezegd: en nu wordt er een man van middelbare leeftijd aangesteld die een rapport schrijft met toekomstgerichte aanbevelingen. En ja hoor,’’ zegt het Nijmeegse raadslid Giselle Schellekens. Ze doelt op partijtijger Paul Depla, die volgende maand met aanbevelingen komt die de PvdA weer winst moeten brengen. ,,Het is wederom lullen in een zaaltje, dat landt dan in een rapport en wat gebeurt er dan?’’
,,We hebben nog stapels aanbevelingen in een la liggen, waar nooit iets mee is gebeurd,’’ vult oud-voorzitter van de Jonge Socialisten Bart van Bruggen aan. ,,De partijtop is zelden werkelijk geïnteresseerd en stond niet open voor kritiek. Dat is een van de belangrijkste dingen die is misgegaan.’’
Zorgen
Meer jongeren maken zich zorgen over de toekomst van hun partij. Van de weinige kiezers die in maart op de PvdA stemden, was slechts 13 procent jonger dan 35 jaar. Terwijl het voortbestaan van de partij uiteindelijk van deze kiezers afhangt.
Het is reden voor de nog aanwezige PvdA-jongeren om van zich te laten horen. Zo stelde een viertal een vernieuwingsagenda op onder de noemer ‘Kies voor de Toekomst’, met harde kritiek op de partijcultuur. De partijtop moet minder gesloten en controlerend opereren en de partijbijeenkomsten moeten gezelliger worden. Ook willen ze dat er meer 35-minners worden benoemd op politieke functies. Ruim 600 partijleden hebben inmiddels hun steun betuigd en partijleider Lodewijk Asscher en Depla hebben met de initiatiefnemers gesproken.
Gesloten
,,De partijtop was de afgelopen jaren behoorlijk gesloten, ook vanwege de coalitie met de VVD. Daardoor was het lastig om nieuwe ideeën naar boven te krijgen. Daar zullen ze nu beter mee om moeten gaan, zodat de PvdA aantrekkelijker wordt voor jongeren. Dat is de enige manier om weer groter te worden’’, zegt initiatiefnemer Wimar Bolhuis.
Ook Caesar Bast is met een klein groepje PvdA-jongeren aan het nadenken hoe de PvdA een ‘rooskleurige toekomst’ tegemoet gaat. ,,Ik waardeer de inzet van Depla, maar ik denk dat structurele verandering niet centraal geleid kan worden of binnen een paar maanden bedacht. Ik geloof veel meer in bewegingen vanuit groepjes partijleden. Zo is het altijd gegaan met vernieuwingsbewegingen.’’
Schellekens waarschuwt dat de PvdA naast oudere, blanke mannen meer verschillende soorten mensen bij elkaar moet zetten, van diverse komaf en opleidingsniveau. ,,Zonder diversiteit blijf je een blinde vlek houden. Dan graaf je als PvdA je eigen graf.’’
Ik roep jongeren vooral op om mee te denken, aldus Paul Depla.
Bestaansrecht
Het positieve van al deze kritiek is dat de twintigers en dertigers zich wel druk maken om hun partij. Ze geloven nog in het bestaansrecht van de sociaaldemocratie. Het enige wat de partijtop nu moet doen, is goed luisteren naar al die jonge stemmen.
Dat is precies wat Depla momenteel doet, zo zegt hij zelf. De Bredase burgemeester denkt dat de kritiek op hem op een misverstand berust. ,,Er is helemaal geen commissie-Depla, er komt geen dik rapport, we doen het nu heel anders dan vroeger.
Ik bekijk welke initiatieven en ideeën er leven in de partij en probeer daarin een rode draad te vinden. Ik roep jongeren vooral op om mee te denken. Denk niet dat ikzelf alle wijsheid in pacht heb.’’
Elsevier 03.05.2017 De sociaaldemocratie verkeert in crisis. Die crisis begon met Pim Fortuyn. Hij richtte zijn pijlen op de PvdA. De sociaaldemocraten waren vervreemd geraakt van hun natuurlijke achterban.
Maar het ergste was hun arrogantie. Terwijl de partij het politieke domein tijdens het paarse kabinet (1994-2002) depolitiseerde, eiste de PvdA toch de morele superioriteit. De PvdA verloor. Maar het echt historische verlies van de PvdA had dit jaar plaats. Een nederlaag die een prominente plaats zal krijgen in de geschiedenisboeken.
De historische nederlaag bracht geen debatten, maar een groot zwijgen teweeg. Alsof de partij de nederlaag niet wil onderzoeken. Dat is vreemd. In de verkiezingsdebatten is de PvdA zelden hard aangepakt. De PVV van Geert Wilders was bijna afwezig in de debatten. En de andere partijen waren vooral bezig met de VVD en premier Mark Rutte.
Wie of wat is dan de oorzaak van deze historische nederlaag? Ook rijst hier de vraag wie de winnaar is van de strijd tegen de PvdA.
De PvdA heeft verloren van zichzelf
Niemand heeft van de PvdA gewonnen. Er was immers geen strijd tegen de PvdA. De PvdA heeft verloren van zichzelf. Daarom willen en kunnen ze het niet onderzoeken. Dat is een unieke politieke situatie. Thijs Niemantsverdriet heeft in NRC Handelsblad een reconstructie gemaakt van de strijd in de PvdA.
De hoofdrolspelers in deze politieke zelfmoord zijn Jeroen Dijsselbloem, Diederik Samsom, Hans Spekman en Lodewijk Asscher. De heren noemde hun lotsverbondenheid ‘het Pact van Dokkum’. Dit is door Samsom bedacht. Het verwijst naar de kopgroep in Dokkum bij de Elfstedentocht van 1940. Ze spraken af dat ze samen over de finish zouden gaan.
Het werd een ‘auto-ongeluk in slow motion’. Toen Asscher besloot om broedermoord te plegen, stuurde Samsom hem dit bericht: ‘Weet jij hoe het afliep met het Pact van Dokkum? Eén schaatser kon zich toch niet bedwingen en sprintte vlak voor de finish weg uit de kopgroep.’
Wouter Bos en Maurice de Hond zeiden: laat Samsom het doen
Het begon, zoals altijd in de politiek met de slechte peilingen. En daarom dachten ze in de groep van Dokkum dat ze wellicht van leider moeten wisselen. Samsom kwam in de zomer van 2016 juist tot de conclusie dat een leiderschapsverkiezing onnodig en gevaarlijk was. Hij berichtte zijn besluit aan de drie anderen. Ook Wouter Bos meende dat een leiderswissel niet nodig was: Samsom nummer 1 en Asscher nummer 2. Er gebeurde nog iets bijzonders. In de antieke tijd gingen politici, voordat ze een gevaarlijk besluit namen, langs bij het orakel van de stad. Het orakel van onze stad heet Maurice de Hond.
Asscher bezocht een week voordat hij zijn definitieve beslissing nam De Hond in Amsterdam, aldus Niemantsverdriet. Het advies van het orakel luidde: ‘Doe het niet, je beschadigt jezelf alleen maar. Laat Samsom als lijsttrekker zijn beleid verdedigen. Als hij na de verkiezingen moet aftreden, en die kans is vrijwel 100 procent, dan kan jij met een schone lei beginnen.’ Wat een waarachtig en briljant advies!
En zelfs Mark Rutte waarschuwde de PvdA
Toen de strijd tussen Samsom en Asscher begon, vroeg Rutte aan de heren: ‘Realiseren jullie je wel dat zoiets leidt tot een pijnlijk afscheid van de zittende leider?’ Dit was de derde keer dat ze werden gewaarschuwd. Toch nam Asscher de beslissing om voor het leiderschap van de PvdA te gaan. Zie hier, de basis-ingrediënten voor een klassieke tragedie. Tegen alle waarschuwingen in regisseerden de hoofdrolspelers hun eigen ondergang. Daarna was alles onomkeerbaar.
Asscher opende zelfs de frontale aanval op zijn politiek leider: ‘Diederik, je hebt tijdens de formatie zitten kwartetten met onze waarden.’ Door deze uitspraak kwam Asscher over als een onbetrouwbare en oneerlijke politicus. Asscher was immers met volle overtuiging ingegaan op de uitnodiging van Samsom om als vicepremier namens de PvdA het kabinetsbeleid uit te voeren. En dat noemde hij nu ‘kwartetten met onze waarden’.
Dit was echt krankzinnig, uitermate oneerlijk, onwaar en onwerkelijk! De rampspoed was daarna onafwendbaar. De PvdA verloor van zichzelf in een interne strijd.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
Elsevier 02.05.2017 Is er sprake van een crisis in de sociaal-democratie? Na de zeperd van de Partij van de Arbeid op 15 maart, een gedecimeerde Parti Socialiste in Frankrijk en het verlies waarop de Britse Labourpartij op 8 juni lijkt af te stevenen, lijkt het einde van grote sociaal-democratische partijen nabij. Elsevier.nl doet een rondvraag naar de oorzaken.
Klara Boonstra (Directeur Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA):
‘Een crisis in de sociaal-democratie? Dat zijn grote woorden. Het hangt erg van de analyse af. Bekijk je het vanaf 1990, of in de laatste tien jaar? Dan krijg je al volkomen verschillende conclusies. Het woord crisis, daar geloof ik niet zo in.
‘Een oorzaak van de nederlaag bij de afgelopen verkiezingen is de opkomst van partijen die een deelbelang vertegenwoordigen. Er is nu een Partij voor dieren, een partij die opkomt voor etnische minderheden en een partij voor ouderen. Naarmate de samenleving heterogener wordt, worden deze partijen aantrekkelijker. Daarmee neemt de vraag naar een traditionele volkspartij af.
‘Een ander interessant fenomeen is dat partijen die niet dominant zijn in een coalitie daarvan schade ondervinden: D66 na Paars II, het CDA na Rutte I, en nu de PvdA in Rutte II. De afgelopen kabinetsperiode heeft de PvdA, in de ogen van de kiezer, te weinig de belangen van de verzorgingsstaat verdedigd. Sterker, het belang van de economie stond voorop ten koste van het belang van de werkenden.
Verandering arbeidsmarkt
‘De arbeidsmarkt is natuurlijk ingrijpend veranderd en die verandering zet door. Voornamelijk voor mensen die niet hoogopgeleid zijn, kan dat in de nabije toekomst problematisch worden. Het cynische is dat Lodewijk Asscher (minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, red.) wel een poging heeft gedaan om de arbeidsmarkt te hervormen, maar dat is naar de smaak van de kiezer te weinig gelukt. Zijn voorgangers Henk Kamp (VVD, red.) en Piet Hein Donner (CDA, red.) hebben daar veel minder aandacht aan besteed. Die worden vervolgens niet bestraft, omdat ze buiten beeld blijven. Hetzelfde kan GroenLinks nu overkomen.
‘De kerk, de PvdA en vakbond FNV zijn de enige instituties in Nederland die het oogmerk hebben alle klassen te vertegenwoordigen. Dit geldt voor iedereen, laag- en hoogopgeleiden. Uiteindelijk is de PvdA er om te verbinden, en dat gaat het beste door werk. Of, om Ernst Hirsch Ballin te citeren: ‘Arbeid is de sleutel tot het plein van de samenleving.’
René Cuperus (onderzoeker van de Wiardi Beckman Stichting):
‘Er zijn mensen die zeggen dat de sociaal-democratie klaar is, zijn klus heeft gedaan, omdat de samenleving af is, en iedereen geëmancipeerd. Maar dat is een dubieuze voorstelling van zaken.
‘Volgens mij is er sprake van een bredere politieke systeemcrisis. Een crisis van vertrouwen en vertegenwoordiging. De sociaal-democratie is daarvan het zwaarste slachtoffer, maar dit raakt ook christen-democraten en andere gevestigde partijen. In de twintigste eeuw had het kapitalisme twee remmen, enerzijds de sociaal-democratie, anderzijds het christendom. Secularisering en individualisering hebben dat veranderd. Solidariteit, wat vroeger de lijm van de sociaal-democratie was, werkt niet in een samenleving waarin niemand meer een vaste baan krijgt, of waar niemand meer “in control” lijkt over de grenzen.
Establishment geworden
‘Vroeger stonden de sociaal-democraten met één been in de gevestigde orde, en met één been erbuiten. De PvdA onder Joop den Uyl zou je toch nooit elite of establishment noemen? De afgelopen twintig jaar is dat veranderd: de PvdA is gaan samenvallen met het establishment. Door neoliberaal mee te bezuinigen op de verzorgingsstaat, door het steeds meer wegvallen van de links/rechts-tegenstelling in de politiek. Iets soortgelijks zie je in Frankrijk en Groot-Brittannië. Ook de zogenoemde Derde Weg, waarvoor Frankrijk nu met Emmanuel Macron gaat kiezen, draagt bij aan het ontstaan van een ‘marktsamenleving’. Dit heeft de sociaal-democratie onherkenbaar gemaakt.
‘De lijnen die door de samenleving lopen zijn veranderd: de PvdA was altijd een overbruggingspartij: tussen hogere en lagere middengroepen, tussen het rode noorden en de grote steden, tussen man en vrouw, migrant en niet-migrant. De sociaal-democratie wist die voorheen te verenigen. De PvdA van Willem Drees bestond uit drie stromingen: de SDAP, de christelijk geëngageerden en de vrijzinnigen. Die zijn respectievelijk terechtgekomen bij SP, GroenLinks en D66.
Geen monopolie
‘De klassieke middenpartijen hebben niet het monopolie op de democratie. De samenleving is in hoog tempo veranderd: dan is het ook niet gek dat nieuwe partijen en bewegingen zich roeren. De vraag is wel even wat het alternatief voor het klassieke partijenkartel is. Daar ben ik niet helemaal gerust op. Neem de nationaal-populistische opstand tegen het establishment. Een belangrijk alarmsignaal, maar ook met risico’s voor de rechtsstaat en de multiculturele verhoudingen. Met daartegenover de technocratie in Europa. Of de platte identiteitspolitieke zwart-witkeuzen: honderd procent voor Europa of honderd procent nationalist. Zie de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen.
‘Zal Europa erin slagen ook in een mondialiserende wereld een werkende democratie en een verzorgingsstaat overeind te houden? Dat is de kernvraag. Mensen beginnen het vertrouwen in het antwoord daarop te verliezen, ook en vooral van sociaal-democraten.
Adriaan van Veldhuizen (promoveerde aan de Universiteit Leiden op de geschiedenis van de SDAP, de voorloper van de PvdA):
‘Afgelopen twintig jaar hinkt de sociaal-democratie op twee gedachten: enerzijds de Derde Weg van Tony Blair en Wim Kok, anderzijds zeer gepolitiseerd activisme, zoals Jeremy Corbyn nu in Engeland, of Benoît Hamon in Frankrijk. Deze twee stromingen botsen met elkaar. Politiek zijn het twee uitersten die moeilijk in één programma zijn te verenigen. In een Europese denktank over de sociaal-democratie zag ik dat dit vraagstuk in bijna elk land terugkeert: allemaal weten ze dat dit het probleem is, maar toch ging niemand met de oplossing naar huis. Dat is één kant van het probleem.
‘De andere kant is het achterhaalde instituut van de politieke partij. Je ziet bij de verkiezingen in Frankrijk dat het voordeel van een politiek instituut is weggevallen; Macron kan vanuit het niets de grootste partij worden, maar ook Jean-Luc Mélenchon gooide in korte tijd hoge ogen. Traditioneel was een stevig gevestigde partij erg in het voordeel, maar als je je achterban kunt bedienen met behulp van Twitter of Facebook, wordt dat voordeel kleiner. In Nederland zie je dat aan de opkomst van Thierry Baudet, die in zeer korte tijd twee zetels veroverde.
Links gedachtegoed
‘Wel merk je dat er nog steeds behoefte is aan links gedachtegoed. GroenLinks en Mélenchon scoorden prima. In Duitsland komt ook Martin Schulz nu met een overwegend links programma. Volgens mij moeten de sociaal-democraten leren van de negentiende eeuw: gewoon twee of drie thema’s uitkiezen waar men waarde aan hecht, en voor die thema’s op de bres staan. In de negentiende eeuw waren dat bijvoorbeeld het algemeen kiesrecht en de achturige werkdag. Zo zou je nu kunnen kiezen voor een basisinkomen en een klimaatneutrale overheid. Plannen mogen best lastig zijn om te bereiken, maar dit biedt kiezers meer perspectief dan een procentje erbij aan het eind van de maand.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn eerste boek verschijnt in 2017 bij Uitgeverij Prometheus. Portefeuille Buitenland Politiek Fusies en overnames Onderwijs
De uitslag van de 2e kamerverkiezingen 15.03.2017 betekent het (voorlopig) einde van het noorden als sociaal-democratisch bolwerk. De PvdA leidt ook in Friesland, Groningen en Drenthe verpletterende verliezen. Toch weet de SP in het hart van het aardbevingsgebied – Loppersum – maar mondjesmaat te profiteren.
Wel domineren in Oost-Groningen de socialisten samen met de PVV die daar in bijna elke gemeente haar beste resultaat ooit neerzette.
Stemmen tellen op het stembureau Foto: Rob Ramaker/Elsevier
Aardbevingen als belangrijk campagnethema
‘Het is toch niet te geloven dat je in de rij moet staan?’ Hardop verbaasden bewoners van Loppersum zich woensdagavond over de rij stemmers die zich vanuit de raadskamer naar buiten slingerde. De opkomst was ook hier met ruim 82 procent flink hoger dan in 2012. In dat jaar had in het naburige Huizinge een aardbeving plaats met een kracht van 3,6. De start, zo bleek achteraf, van het protest tegen de door de gaswinning veroorzaakte bevingen en schade.
De aardbevingen waren een belangrijk campagnethema, zeker in Loppersum. Burgemeester Albert Rodenboog (CDA) ziet de impact hiervan zeker in de uitslag. Tegen de landelijke trend in groeit de SP hier met 4 procentpunten. ‘De SP heeft zich hier altijd sterk geprofileerd op het aardbevingsdossier.’ Toch is de invloed beperkt. De meeste kiezersbewegingen passen beter in het landelijke beeld. GroenLinks won fors, net als het CDA dat hier de grootste is geworden.
Veel kiezers in Loppersum bevestigden dat de bevingen meewogen in hun keuze. ‘Zeker weten,’ zegt Sander Eisinga (30), die de VVD verruilde voor D66. Hij hoorde hoe premier Mark Rutte bij Pauw & Jinek de schadeafhandeling ‘netjes’ noemde. ‘Daar denken wij anders over,’ zegt hij. Hij voelt het in ‘kopzorgen, tijd en in de portemonnee’. Eisinga verkocht zijn huis met 20 tot 25 procent verlies en kreeg slechts een deel gecompenseerd. Na de uitzending stuurde hij een mail naar de VVD, maar kreeg geen reactie. ‘Dat is prima, maar dan ben je deze stem kwijt.’
‘De kraan moet dicht’
Net als Eisinga ondervinden veel mensen die in de rij staan voor het gemeentehuis persoonlijk gevolgen van de bevingen. Ze hebben schade, hun huis moet bevingsbestendig worden gemaakt en in één geval zelfs nieuw worden gebouwd. ‘Dat kost erg veel tijd,’ zegt Anita Weistra (51). Om de scheuren in haar huis te laten repareren, kreeg ze te maken met bureaucratie, keuringen en contra-expertises. ‘Dat zijn we wel erg zat.’
Kiezers die de bevingen laten meewegen, doen dat elk op hun eigen manier. Meer mensen sloten net als Eisinga de VVD uit. Anderen stemmen voor een partij met ‘aandacht voor alternatieve energie’; dat wil zeggen: GroenLinks. Sommigen zien in de onrust een directe aanleiding PVV of SP te stemmen. Joyce Alders (27) verhuisde een jaar geleden vanuit Groningen naar Loppersum. Afgelopen zaterdag voelde ze voor het eerst een aardbeving. Het heeft haar letterlijk geschokt, en ze stemt PVV. ‘Er moet echt iets veranderen.’ Greetje Groen (58) stemt dit maal SP. Ze voelt mee met de mensen die psychologisch lijden onder de bevingen. ‘De kraan moet dicht.’
De uitslag markeert het (voorlopig) einde van de provincie Groningen als rood bolwerk. De PvdA die hier traditioneel domineert, lijdt een onthutsend verlies.
In Loppersum hebben PVV en SP slechts licht geprofiteerd van de afstraffing van de PvdA. Maar in Oost-Groningen, een regio die kampt met bevolkingskrimp en hoge werkloosheid, beleven deze partijen een verdere opmars. In bijna alle gemeentes benaderden (SP) of verbeterden (PVV) ze hun beste score ooit. En in heel Oost-Groningen, behalve Stadskanaal, is één van beide de grootste.
Telegraaf 18.06.2017 7900 mensen in het Groningse aardbevingsgebied hebben een aanbod gekregen van de NAM voor een tegemoetkoming van maximaal 1500 euro. Het accepteren van de voucher is niet zonder gevolgen, waarschuwt RTV Noord.
„Dan betekent dat u afziet van eventuele procedures en processtappen voor de geïnspecteerde schades die in uw rapporten staan”, staat in de brief die de afgelopen dagen is bezorgd. Mensen zouden binnen acht weken moeten reageren om van het aanbod gebruik te maken.
Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, zei afgelopen weken nog dat gedupeerden een jaar bedenktijd hebben om te besluiten of ze de voucher wel of niet accepteren.
Protest
Mark Rutte bezocht vrijdag de provincie om te praten over de omstreden gaswinning en de gevolgen ervan. Ongeveer dertig actievoerders versperden Rutte bij een vestiging van de Nationaal Coördinator Groningen de weg. Ze hadden spandoeken, sirenes en toeters bij zich. ,,Rutte komt er hier niet meer in”, riepen ze. Ook betichtten ze de premier van loze beloftes.
Geachte meneer @MinPres Beste Mark, dit kregen Groningers in de brievenbus tijdens uw bezoek. U voelt ’t nu, u weet ’t nu. Wat gaat u doen? 19:07 – 17 Jun 2017 · Bedum, Nederland
AD 18.06.2017 Nog eens 7900 mensen in het Groningse aardbevingsgebied hebben een aanbod gekregen van de NAM voor een tegemoetkoming van maximaal 1500 euro. Het accepteren van de voucher is niet zonder gevolgen, waarschuwt RTV Noord.
,,Dan betekent dat u afziet van eventuele procedures en processtappen voor de geïnspecteerde schades die in uw rapporten staan”, staat in de brief die de afgelopen dagen is bezorgd. Mensen zouden binnen acht weken moeten reageren om van het aanbod gebruik te maken.
Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, zei afgelopen weken nog dat gedupeerden een jaar bedenktijd hebben om te besluiten of ze de voucher wel of niet accepteren.
Trouw 16.06.2017 Mark Rutte reisde naar het Groninger aardbevingsgebied. Hoon was zijn deel. ‘Nu praat hij wéér alleen met de bobo’s.’
“Is die klootzak der nog nait?’’ Ook voor niet-Groningers is het duidelijk hoe Bram van Dam uit Stedum over demissionair premier Mark Rutte denkt. Ze lusten hem rauw. Van Dam parkeert zijn fiets en voegt zich bij een groepje bekenden. “Tuig van de richel is het.’’
De minister-president is in het aardbevingsgebied. Annemarie Heite, gedupeerde en bevingsboegbeeld, had hem uitgenodigd. Bij het versterkingspunt in Appingedam hebben woedende Groningers hem met veel kabaal ontvangen. Hier in Loppersum, waar hij twee tijdelijke scholen komt bekijken, is het rustiger. “Met bussenvol komen ze hierheen, en dan hebben ze allemaal een grote mond’’, moppert Van Dam. ‘’Maar in Den Haag zijn ze het weer vergeten.’’
Ook Klaas ten Hove is he-le-maal klaar met de politiek. “U presenteert zich als volksvertegenwoordiger, maar u bent een volksverlákker’’, beet de Groninger Diederik Samsom toe, toen die op bezoek was. “Vond-ie niet mooi. Maar het is wel zo.’’ De mannen sommen hun bevingsschade op. Menne Tillema’s huis in Stedum is dertigduizend euro in waarde gedaald. “En overal moet je zelf achteraan. De buurman heeft dezelfde schade, maar bij hem wordt het erkend. Bij ons is het zogenaamd geen bevingsschade. Doodmoe word je ervan.’’
De premier arriveert een uur later dan gepland – onderweg is hij nog bij een woning gaan kijken. Onder veel belangstelling van schoolkinderen en cameraploegen treden Rutte en zijn gevolg de OBS Prinses Beatrix binnen. Twee vrouwen blijven teleurgesteld achter op het schoolplein. “Nu praat hij wéér alleen maar met de bobo’s, krijgt hij weer een mooiweerverhaal. Wij wilden zo graag ons verhaal kwijt’’, verzucht Hanneke Haaksema. De jarinowoning van waaruit ze trouwde en waar de drie kinderen werden geboren, is gesloopt. Tot de nieuwe woning klaar is, zit ze al 2,5 jaar in een tijdelijk huis in Wirdum. De hele buurt is verscheurd, zegt ze, sommige kinderen gaan nu naar de ene school, vriendjes naar de andere. “De kinderen snappen het niet, en wij kunnen het niet uitleggen, want wij weten het zelf ook niet.’’
Na Loppersum volgt de laatste stop: het provinciehuis in Groningen, waar Freek de Jonge de petitie ‘Laat Groningen niet zakken’ overhandigt. Rutte belooft actie. Niet wachten op een missionair kabinet, snelheid is geboden, de problematiek is zeer ingrijpend, zegt hij.
Roadtrip
Ter afsluiting is er nog een besloten diner. Twee stoelen werden gereserveerd voor de Groninger Bodem Beweging. Eén daarvan, die van Dick Kleijer, bleef leeg. Uit protest. “Vijf jaar had hij de kans als missionair premier, maar hij schitterde door afwezigheid’’, licht Kleijer toe. “Hij kon wél veertig miljard ombuigen, maar geen lange-termijnplan voor ons gebied bedenken. En nu gaat hij op een roadtrip: kijk, ik ben in Groningen! En dan moeten wij opzitten en de rode loper uitrollen: ‘Oh Majesteit, wat goed dat u ons te woord staat?’’
Waarom dan niet beide stoelen leeg laten? Omdat, zegt Kleijer, ze het wél waarderen dat hij zijn afspraak nakomt en het gebied bezoekt. “Wij hebben leden die het vertrouwen in de overheid totaal kwijt zijn, en leden die in gesprek willen. Ik ben blij dat mijn collega gaat, ik zou het niet kunnen opbrengen zonder emotioneel te worden. Ik voel me moreel verplicht, maar elke vezel in mij verzet zich.’’
AD 16.06.2017 Enkele tientallen Groningers hebben vanmiddag in Appingedam geprotesteerd bij het bezoek van premier Mark Rutte aan Groningen. Rutte is in de provincie om te praten over de omstreden gaswinning en de gevolgen ervan.
De ongeveer dertig actievoerders versperden Rutte bij een steunpunt van het Centrum Veilig Wonen de weg. Ze hadden spandoeken, sirenes en toeters bij zich. ,,Rutte komt er hier niet meer in”, riepen ze. Ook betichtten ze de premier van loze beloftes.
Rutte verzekerde de gedupeerden dat hij een einde wil maken aan de ,,bestuurlijke spaghetti”. Daarmee doelt hij op de manier waarop het kabinet met de problemen in Groningen is omgesprongen. ,,Ik begrijp dat de Groningers hun vertrouwen helemaal hebben verloren”, aldus Rutte. ,,En dat zal ik vandaag ook niet kunnen herstellen.”
Half uur
De premier, die meer dan een half uur met de actievoerders sprak, had verder geen concrete toezeggingen. ,,Ik ben hier vooral om te praten met de gedupeerden”, zegt Rutte. ,,De plannen voor versterking van woningen en een betere schadeafwikkeling, met de NAM op afstand, zijn klaar. We moeten ons nu richten op uitvoeren, uitvoeren en uitvoeren. En de snelheid moet omhoog, want er zijn hier nog ontzettend veel problemen die we moeten oplossen. Ik wil vandaag kijken wat daar voor nodig is.”
Rutte bezocht vrijdag ook nog een tijdelijke basisschool in Loppersum, sprak met gedupeerde Jan Dales en nam in het Provinciehuis van Groningen de petitie ‘Laat Groningen niet zakken’ in ontvangst uit handen van cabaretier Freek de Jonge. ,,Er is veel aandacht voor geweest. Niemand kan ooit zeggen dat we niet hebben geweten dat de situatie hier zo slecht is”, aldus De Jonge.
De premier liet weten onder de indruk te zijn van alle verhalen. ,,Trots is omgeslagen in een nachtmerrie”, zegt Rutte. ,,Achter elke voordeur schuilt een ander verhaal en dat is heel erg indrukwekkend. Soms moeten honderden buurtbewoners tegelijk hun huis uit omdat die moet worden versterkt. Dat is heel ingrijpend.”
Trots is omgeslagen in een nachtmerrie
Macron
Rutte was eerder op dag nog in Frankrijk. Daar bracht hij een bezoek aan de nieuwe Franse president Emmanuel Macron. Ze spraken in het Élysée-paleis, de officiële residentie van het staatshoofd in Parijs, over onder meer de samenwerking tussen Frankrijk en Nederland, het sociaaleconomisch beleid en de Europese Unie.
Telegraaf 16.06.2017 Enkele tientallen Groningers hebben vrijdagmiddag in Appingedam geprotesteerd bij het bezoek van premier Mark Rutte aan Groningen. Rutte is in de provincie om te praten over de omstreden gaswinning en de gevolgen ervan.
De ongeveer dertig actievoerders versperden Rutte bij een vestiging van de Nationaal Coördinator Groningen de weg. Ze hadden spandoeken, sirenes en toeters bij zich. ,,Rutte komt er hier niet meer in”, riepen ze. Ook betichtten ze de premier van loze beloftes.
Rutte verzekerde de gedupeerden dat hij een einde wil maken aan de ,,bestuurlijke spaghetti”. Daarmee doelt hij op de manier waarop het kabinet met de problemen in Groningen is omgesprongen. ,,Ik begrijp dat de Groningers hun vertrouwen helemaal hebben verloren”, aldus Rutte. ,,En dat zal ik vandaag ook niet kunnen herstellen.”
Foto: ANP
De premier, die meer dan een half uur met de actievoerders sprak, had verder geen concrete toezeggingen. ,,Ik ben hier vooral om te praten met de gedupeerden”, zegt Rutte. ,,De plannen voor versterking van woningen en een betere schadeafwikkeling, met de NAM op afstand, zijn klaar. We moeten ons nu richten op uitvoeren, uitvoeren en uitvoeren. En de snelheid moet omhoog, want er zijn hier nog ontzettend veel problemen die we moeten oplossen. Ik wil vandaag kijken wat daar voor nodig is.”
Rutte bezocht vrijdag ook nog een tijdelijke basisschool in Loppersum, sprak met gedupeerde Jan Dales en nam in het Provinciehuis van Groningen de petitie ‘Laat Groningen niet zakken’ in ontvangst uit handen van cabaretier Freek de Jonge. ,,Er is veel aandacht voor geweest. Niemand kan ooit zeggen dat we niet hebben geweten dat de situatie hier zo slecht is”, aldus De Jonge.
De premier liet weten onder de indruk te zijn van alle verhalen. ,,Trots is omgeslagen in een nachtmerrie”, zegt Rutte. ,,Achter elke voordeur schuilt een ander verhaal en dat is heel erg indrukwekkend. Soms moeten honderden buurtbewoners tegelijk hun huis uit omdat die moet worden versterkt. Dat is heel ingrijpend.”
Elsevier 16.06.2017 Enkele tientallen Groningers zijn vanmiddag bij elkaar gekomen in Appingedam om te protesteren tegen het bezoek van premier Mark Rutte aan Groningen. Hij is in de provincie om te praten over de omstreden gaswinning.
Zo’n 30 demonstranten versperden Rutte de weg bij een steunpunt van het Centrum Veilig Wonen. Ze droegen spandoeken, toeters en sirenes bij zich.
Geen concrete toezeggingen
Ze riepen leuzen als: ‘Rutte komt er niet meer in’. Ook doet de premier volgens deze demonstranten alleen maar loze beloftes. De premier sprak de actievoerders toe en verzekerde hen dat hij een einde wil maken aan de ‘bestuurlijke spaghetti’. Daarmee verwijst hij naar de manier waarop het kabinet met de problemen in Groningen als gevolg van de gaswinning is omgegaan.
‘Ik begrijp dat de Groningers hun vertrouwen helemaal hebben verloren, en dat zal ik vandaag ook niet kunnen herstellen,’ zei Rutte. Hij kon de actievoerders verder ook geen concrete toezeggingen doen. Naast het centrum in Appingedam bezocht hij ook een tijdelijke basisschool in Loppersum, een gemeente die relatief vaak werd getroffen door de aardbevingen. Vervolgens neemt hij een petitie ‘Laat Groningen niet Zakken’ in ontvangst van cabaretier Freek de Jonge, waarna hij een besloten bijeenkomst heeft met bestuurders en gedupeerden.
Pauw en Jinek
Het was niet de eerste keer dat Rutte geconfronteerd werd met emotionele Groningers. In maart zat de premier bij de talkshow Pauw en Jinek, waar ook een aantal boze burgers uit die provincie waren uitgenodigd. Het werd een gênante vertoning, nadat Rutte de groep probeerde uit te leggen dat de gaswinning in Groningen al verminderd werd.
Al snel werd er gejoeld en geschreeuwd en werden allerlei leuzen naar de premier geroepen. ‘Nee, nee, nee,’ ‘bullshit’, ‘u bent premier-onwaardig’. Een aantal mensen hield vellen papier omhoog met de tekst ‘not my premier’. Rutte liet zich niet van de wijs brengen. Hij had wel moeite met het formuleren van zijn antwoord, omdat de boze Groningers hem veelal niet lieten uitspreken.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 09.06.2017 Demissionair premier Mark Rutte komt volgende week vrijdag naar Groningen om zich bij te laten praten over de gas- en aardbevingsproblematiek. Rutte gaat onder andere in gesprek met bestuurders, de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad.
Er wordt onder andere gesproken over het nieuwe schadeprotocol, de versterkingsoperatie en de rol van de staat. Ook neemt hij de petitie Laat Groningen niet zakken in ontvangst. De Groningse cabaretier Freek de Jonge verzamelde meer dan 200.000 steunbetuigingen.
Het bezoek wordt voor een groot deel geregisseerd door de Groningse Commissaris van de Koning René Paas. De minister-president zou zelf hebben aangegeven met gedupeerden in gesprek te willen.
Boze Groningers
De laatste keer dat Rutte in gesprek ging met Groningers over de gaswinning, was in maart bij de talkshow Pauw en Jinek. In het publiek zaten boze inwoners uit de provincie Groningen, die borden omhoog hielden met teksten als “not my premier”. Ook meldden ze dat “De heer Rutte ons 6,5 jaar lang heeft uitgezogen”.
De premier zei destijds de woede van de Groningers te begrijpen en noemde de gaswinning een “nachtmerrie”. Dit zorgde er echter niet voor dat de Groningers bedaarden.
Telegraaf 09.06.2017 Premier Mark Rutte brengt vrijdag 16 juni een werkbezoek aan Groningen om met bewoners, bestuurders en instanties te spreken over de gevolgen van de gaswinning. In Loppersum spreekt hij met gedupeerden van aardbevingen en bezoekt hij een tijdelijke school.
In Appingedam gaat Rutte naar een zogenoemd versterkingspunt van de Nationaal Cöordinator Groningen, waar bewoners terecht kunnen met bijvoorbeeld vragen over inspecties en eventuele versterking van woningen.
Ontvangst petitie
Verder neemt de premier in het Provinciehuis uit handen van initiatiefnemer en cabaretier Freek de Jonge de petitie ’Laat Groningen niet zakken’ in ontvangst. Rutte rondt zijn bezoek aan Groningen af met een besloten buffet waaraan gedupeerde bewoners, maatschappelijke organisaties en meerdere bestuurders, onder wie commissaris van de Koning René Paas, deelnemen.
Rutte bezocht twee jaar geleden ook al gedupeerden in Groningen.
NU 02.06.2017 Zesduizend Groningers claimen immateriële schade zoals angst en hoofdpijn te hebben als gevolg van de gaswinning in de provincie. Dit bevestigt Pieter Huitema, advocaat van de gedupeerden, vrijdag aan NU.nl.
De advocaat spande namens 127 Groningers de zaak aan tegen Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). De zaak, die diende in maart, draaide om geestelijk lijden van Groningers als gevolg van gaswinning. De NAM werd voor een aantal van deze zaken aansprakelijk gesteld.
De rechtbank achtte bewezen dat de aardbevingen het woongenot aantasten van bewoners in het Groningenveld, waar de frequentie van de bevingen hoger ligt. “De NAM bagatelliseert de situatie”, aldus de rechtbank. “De bevingen hebben invloed op het leven van veel inwoners.”
Huitema eist een schadevergoeding voor zijn cliënten, waarvan de hoogte nog bepaald moet worden. Deze zou volgens de advocaat ergens tussen de 3.000 tot 30.000 euro per persoon komen te liggen.
De NAM maakte eerder deze maand bekend in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak.
Hoger beroep
In diezelfde zaak was ook de Nederlandse Staat aangeklaagd. De Staat werd niet aansprakelijk gesteld, maar de rechtbank stelde wel dat het onrechtmatig heeft gehandeld in de periode van januari 2013 tot november 2015, omdat ondanks kennis van de aardbevingen is nagelaten de gaswinning terug te schroeven.
Tegen deze uitspraak gaat de Staat niet in hoger beroep. In een brief aan de voorzitter van de Tweede Kamer, verstuurd op 19 april, wordt gesteld dat een hoger beroep een schaduw zal werpen over het vertrouwensherstel van de Groningers in de overheid. De termijn voor het indienen van het beroep verliep donderdag.
“De uitspraak tegen de Staat zal voor altijd blijven staan”, zegt Huitema vrijdag tegen NU.nl. “Dit betekent dat Groningers nu meer mogelijkheden hebben om hun schade te verhalen op de Staat.”
Telegraaf 02.06.2017 Ongeveer 6000 Groningers hebben tot nu toe een claim tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ingediend voor immateriële schade. Dat meldt het Groningse De Haan Advocaten vrijdag, dat namens honderden Groningers een smartengeld-zaak tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij NAM had aangespannen.
De bewoners van het aardbevingsgebied willen smartengeld omdat ze zich zorgen maken over hun veiligheid of omdat ze psychische klachten hebben door de aardbevingen als gevolg van de gaswinning.
De rechtbank oordeelde op 1 maart dat de NAM smartengeld moet betalen. Het olie- en gasbedrijf ging in hoger beroep. De rechtbank liet echter weten dat de schadeclaims al wel kunnen worden ingediend. In totaal kunnen zo’n 170.000 Groningers nu aanspraak maken op een schadevergoeding. Daarvoor moeten ze wel met bijvoorbeeld een doktersverklaring kunnen aantonen dat ze psychische klachten hebben als gevolg van de bevingen en de onrust.
Het advocatenkantoor heeft berekend dat elke individuele bewoner een bedrag van 3000 tot 30.000 euro kan claimen. Daar komen ook nog eens kosten voor gederfd woongenot overheen, zoals een deel van de betaalde hypotheekrente of huur.
Het advocatenkantoor maakte vrijdag ook bekend dat de Nederlandse Staat niet tegen de uitspraak in de smartengeldzaak in hoger beroep is gegaan. De rechtbank oordeelde dat de Staat tussen januari 2013 en november 2015 onrechtmatig heeft gehandeld door de gaswinning niet te verlagen. Ze worden echter niet verantwoordelijk gehouden voor het betalen van smartengeld.
De Haan Advocaten verwacht de eerste claims nog voor het einde van dit jaar in te dienen.
AD 02.06.2017 Ongeveer 6000 Groningers hebben tot nu toe een claim tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ingediend voor immateriële schade. Dat meldt het Groningse De Haan Advocaten vandaag, dat namens honderden Groningers een smartengeldzaak tegen de NAM had aangespannen. De bewoners van het aardbevingsgebied willen smartengeld omdat ze zich zorgen maken over hun veiligheid of omdat ze psychische klachten hebben door de aardbevingen als gevolg van de gaswinning.
De rechtbank oordeelde op 1 maart dat de NAM smartengeld moet betalen. Het olie- en gasbedrijf ging in hoger beroep. De rechtbank liet echter weten dat de schadeclaims al wel kunnen worden ingediend. In totaal kunnen zo’n 170.000 Groningers nu aanspraak maken op een schadevergoeding. Daarvoor moeten ze wel met bijvoorbeeld een doktersverklaring kunnen aantonen dat ze psychische klachten hebben als gevolg van de bevingen en de onrust.
Het advocatenkantoor heeft berekend dat elke individuele bewoner een bedrag van 3000 tot 30.000 euro kan claimen. Daar komen ook nog eens kosten voor gederfd woongenot overheen, zoals een deel van de betaalde hypotheekrente of huur.
Smartengeld
Het advocatenkantoor maakte ook bekend dat de Nederlandse Staat niet tegen de uitspraak in de smartengeldzaak in hoger beroep is gegaan. De rechtbank oordeelde dat de Staat tussen januari 2013 en november 2015 onrechtmatig heeft gehandeld door de gaswinning niet te verlagen. Ze worden echter niet verantwoordelijk gehouden voor het betalen van smartengeld.
De Haan Advocaten verwacht de eerste claims nog voor het einde van dit jaar in te dienen.
Telegraaf 02.06.2017 De NAM heeft vorig jaar 526 miljoen euro winst geboekt op de gaswinning in Nederland. Het bedrijf maakte 496 miljoen daarvan over aan de beide aandeelhouders, Shell en ExxonMobil.
Het resultaat is na afdracht aan Nederlandse overheden, waar circa 3 miljard euro naartoe ging. Dat valt op te maken uit de jaarcijfers van het bedrijf. De omzet kwam uit op 3,5 miljard euro. Het is de eerste keer dat de NAM jaarcijfers publiceert, vanwege nieuwe Europese wetgeving. Het is niet duidelijk hoe de winst zich verhoudt tot die in eerdere jaren.
De NAM zette 495 miljoen euro opzij in een voorziening die vooral betrekking heeft op schadeherstel, versterking van gebouwen en compensatiemaatregelen wegens de aardbevingen in Groningen. Er is geen voorziening voor immateriële schade.
NU 01.06.2017 Alle 398 huizen van de wijk Opwierde-Zuid in het Groningse Appingedam moeten ingrijpend gerenoveerd of zelfs herbouwd worden om aardbevingsbestendig te worden.
Dat is de uitkomst van een onderzoek aan de huizen dat afgelopen jaar is gedaan in opdracht van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders.
Woensdag en donderdag zijn de bewoners ingelicht. Alders zei donderdag dat het gaat om ”ingrijpende maatregelen die de bewoners persoonlijk zullen raken. De komende tijd zullen we samen met de bewoners het traject vormgeven.”
In de wijk staan verschillende typen woningen van verschillende eigenaren en woningcorporaties. Woningcorporaties hebben al aangegeven dat zij graag samen met NCG in gesprek willen met de huurders en de eigenaren om samen een zorgvuldige afweging te maken tussen het versterken van de woningen of het slopen en herbouwen van de woningen.
Pas daarna is bekend wanneer de werkzaamheden voor deze woningen plaatsvinden.
Telegraaf 01.06.2017 Alle 398 huizen van de wijk Opwierde-Zuid in het Groningse Appingedam moeten ingrijpend gerenoveerd of zelfs herbouwd worden om aardbevingsbestendig te worden. Dat is de uitkomst van een onderzoek aan de huizen dat afgelopen jaar is gedaan in opdracht van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders.
Woensdag en donderdag zijn de bewoners ingelicht. Alders zei donderdag dat het gaat om „ingrijpende maatregelen die de bewoners persoonlijk zullen raken. De komende tijd zullen we samen met de bewoners het traject vormgeven.”
In de wijk staan verschillende typen woningen van verschillende eigenaren en woningcorporaties. Woningcorporaties hebben al aangegeven dat zij graag samen met NCG in gesprek willen met de huurders en de eigenaren om samen een zorgvuldige afweging te maken tussen het versterken van de woningen of het slopen en herbouwen van de woningen. Pas daarna is bekend wanneer de werkzaamheden voor deze woningen plaatsvinden.
Telegraaf 28.05.2017 Bij het Centrum Veilig Wonen zijn vijftien meldingen binnengekomen over de aardbeving zaterdagmiddag bij Slochteren. De beving had een kracht van 2,6.
Volgens Läslo Evers, seismoloog bij het KNMI, is dit de zwaarste beving in het gebied sinds 30 september 2015. Die beving had een kracht van 3,1. Daarna waren er wel bevingen boven de 2,0 maar nog niet zo zwaar als zaterdagmiddag. „Vanaf magnitude 2 voelen mensen de beving goed en kan schade ontstaan.”
De aardbevingen in Groningen ontstaan door gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen. Het Centrum Veilig Wonen inventariseert onder meer de meldingen.
AD 28.05.2017 Bij het Centrum Veilig Wonen (CVW) zijn tot vanavond 39 schademeldingen binnengekomen over de aardbeving die zaterdagmiddag plaatsvond bij het Groningse Slochteren.
De woordvoerder van het CVW ,,acht het zeer wel mogelijk dat de komende dagen het aantal meldingen nog verder stijgt”. De beving had een kracht van 2,6. Volgens het KNMI, was het de zwaarste beving in het gebied sinds 30 september 2015. Die beving had een kracht van 3,1. Daarna waren er wel bevingen boven de 2,0 maar nog niet zo zwaar als zaterdagmiddag. ,,Vanaf magnitude 2 voelen mensen de beving goed en kan schade ontstaan.”
De aardbevingen in Groningen ontstaan door gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen. Het Centrum Veilig Wonen inventariseert onder meer de meldingen.
NU 28.05.2017 Bij het Centrum Veilig Wonen (CVW) zijn tot zondagavond 39 schademeldingen binnengekomen over de aardbeving die zaterdagmiddag plaatsvond bij het Groningse Slochteren.
De woordvoerder van het CVW ”acht het zeer wel mogelijk dat de komende dagen het aantal meldingen nog verder stijgt”.
De beving had een kracht van 2,6. Volgens het KNMI was het de zwaarste beving in het gebied sinds 30 september 2015. Die beving had een kracht van 3,1. Daarna waren er wel bevingen boven de 2,0 maar nog niet zo zwaar als zaterdagmiddag. ”Vanaf magnitude 2 voelen mensen de beving goed en kan schade ontstaan.”
De aardbevingen in Groningen ontstaan door gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen. Het Centrum Veilig Wonen inventariseert onder meer de meldingen.
NU 27.05.2017 Inwoners van de provincie Groningen hebben zaterdagmiddag rond 15.30 uur een aardbeving gevoeld. Het epicentrum lag volgens het KNMI in Slochteren, de beving had daar een magnitude van 2,6, op een diepte van drie kilometer.
Volgens Läslo Evers, seismoloog bij het KNMI, is dit de zwaarste beving in het gebied sinds 30 september 2015.
Die beving had een kracht van 3,1. Daarna waren er wel bevingen boven de 2,0 maar nog niet zo zwaar als zaterdagmiddag. “Vanaf magnitude 2 voelen mensen de beving goed en kan schade ontstaan.”
De aardbevingen in Groningen ontstaan door gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen.
Telegraaf 27.05.2017 Oost-Groningen is zaterdag tegen het einde van de middag opgeschrikt door een aardbeving. De beving had een kracht van 2,6 op de schaal van Richter.
Het epicentrum lag volgens het KNMI in Slochteren maar ook in andere plaatsen werd de beving gevoeld onder meer in Sappemeer, Noordbroek, Zuidbroek en Schildwolde. Volgens het KNMI is dit de zwaarste beving sinds een aantal jaar.
NU 24.05.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is het niet eens met het besluit van minister Henk Kamp (Economische Zaken) om de gaswinning in Groningen te verlagen, en overweegt in beroep te gaan bij de Raad van State.
Dit schrijft de NAM woensdag op haar website. Kamp besloot vorige maand de gaswinning per 1 oktober met 10 procent te verlagen. Dit zou neerkomen op 21,6 miljard kuub per jaar.
De verlaging was op advies van de toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Deze stelde dat dit de enige manier was om de kans op het aantal en op zwaardere bevingen te verminderen.
“Er is een veiligheidsnorm voor seismisch risico vastgesteld, maar deze lijkt niet toegepast te worden in het nu genomen besluit”, aldus de NAM. Het bedrijf zegt in een zienswijze het besluit van Kamp buitenproportioneel te vinden. Op een later moment zal NAM bepalen of het in beroep gaat bij de Raad van State.
Door het winnen van gas in de Groningse provincie, zijn in de afgelopen jaren met regelmaat aardbevingen. Deze zorgen voor beschadigde huizen en leiden ook tot stress en slapeloze nachten, zeggen de Groningers.
Kamp besloot daarom in 2015 de gasproductie te verlagen naar 24 miljard kuub. In 2014 werd nog 42 miljard kuub uit de bodem gepompt.
Telegraaf 24.05.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is het niet eens met de argumenten waarmee minister Henk Kamp (Economische Zaken) de gaswinning verder wil verlagen. Het gasbedrijf heeft in een brief aan de bewindsman laten weten dat het voornemen van Kamp tot onduidelijkheden leidt.
Wat Kamp betreft gaat de gaswinning in oktober met 10 procent omlaag. De hoop is dat dit het risico op aardbevingen verkleint en de veiligheid van de bewoners ten goede komt. Maar volgens de NAM laat Kamp met zijn plan de bestaande veiligheidsnorm los. ,,Dit bevreemdt ons.” Het bedrijf vindt dat ,,niet langer duidelijk is op welke basis het de gaswinning uitvoert” en wil dus meer duidelijkheid.
De NAM kan eventueel in beroep gaan bij de Raad van State, maar daarover valt pas later een besluit.
Telegraaf 24.05.2017 Gaswinningsbedrijf NAM is het niet eens met het besluit van minister Kamp (Economische Zaken) om de gasproductie in Groningen vanaf 1 oktober met nog eens 10% terug te brengen tot 21,3 miljard kubieke meter per jaar.
In een zienswijze naar aanleiding van het besluit schrijft de Nam dan ook dat het overweegt naar de Raad van State te stappen om de beslissing aan te vechten. Aanleiding voor de minister was het voordoen van nieuwe aardbevingen rond de Groningse plaats Loppersum.
De minister nam het besluit op advies van het Staatstoezicht op de Mijnen, dat constateerde dat een eerder gestelde norm voor aardbevingen dicht genaderd was. De joint-venture van Shell en Exxon vindt echter dat de gaswinning pas teruggebracht mag worden als de norm wordt overschreden. Door dit nu al te doen, zou sprake zijn van ’rechtsonzekerheid’.
NU 17.05.2017 Het geld dat is uitgetrokken om de gevolgen van de gaswinning voor Groningen op te vangen, is bijna op. Van de 1,3 miljard euro is nog 50 miljoen over.
Dat blijkt uit het woensdag gepubliceerde verslag van de Algemene Rekenkamer.
Het gereserveerde geld moest de uitgaven van 2014 tot 2018 dekken. Maar eind vorig jaar, halverwege die periode, was 96 procent al uitgegeven. Vooral de afhandeling van door aardbevingen aangerichte schade viel veel duurder uit. Daaraan is al ruim een half miljard euro uitgegeven, terwijl het kabinet rekende op 250 miljoen.
Aan het versterken van huizen en gebouwen is juist minder besteed dan verwacht.
NAM
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die het gas in Groningen wint, is aansprakelijk voor de bevingsschade en moet extra de portemonnee trekken.
Maar uiteindelijk lijdt de schatkist eronder, omdat de NAM daardoor minder aan het Rijk zal afdragen. De schatkist strijkt ook al minder op omdat de gaskraan verder is dichtgedraaid.
Dichtdraaien
Op advies van de toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), heeft Kamp vorige maand besloten dat er minder gas mag worden gewonnen in Groningen. In 2016 mocht de NAM maximaal 24 miljard kuub gas winnen. In 2017 wordt dit nog eens met 10 procent verlaagd. Dit zou neerkomen op 21,6 miljard kuub per jaar.
Door het terugschroeven van de gaswinning komt er volgens minister Kamp in 2017 wel 345 tot 360 miljoen euro minder in de staatskas.
Woensdag heeft de Nationaal Coordinator Groningen (NCG) laten weten dat de pilot voor de opkoopregeling die in mei 2016 van start ging, een vervolg moet krijgen. Bij de regeling wordt 95 procent van de taxatiewaarde van een huis uitgekeerd aan de gedupeerden.
Huiseigenaren die in een ruime cirkel rond Loppersum wonen, konden zich afgelopen jaar aanmelden bij de NCG. Er kwamen 179 aanmeldingen waarvan er 117 aan de voorwaarden voldeden. 55 woningen zijn uiteindelijk geselecteerd voor de regeling.
Mogelijkheden
De NCG liet de TU Delft de regeling evalueren. Deze hield een enquête en interviewden de betrokken partijen en kwam hierna tot de conclusie dat de opkoopregeling een vervolg moet krijgen.
De NCG, Hans Alders, zegt dat hij zich hard gaat maken voor een nieuw opkoopinstrument. “Met NAM en het ministerie van Economische Zaken ga ik in gesprek over de mogelijkheden voor een vervolg van de proef.”
Telegraaf 09.05.2017 Meer Groningers hebben zich in het eerste kwartaal van dit jaar gemeld met schade aan hun woningen die zij wijten aan de gaswinning. Ten opzichte van een kwartaal eerder steeg het aantal meldingen met 28 procent, tot 2435, liet de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) dinsdag weten.
Van de gevallen die al zijn beoordeeld, was in 63 procent de conclusie dat de schade niét kwam door aardbevingen. Een kwartaal eerder was dat 67 procent. Mensen die het niet eens zijn met de bevindingen, kunnen een contra-expertise aanvragen. Wie gelijk krijgt, kan kiezen tussen herstel en uitbetaling. Een op de drie gedupeerden koos in de eerste drie maanden van 2017 voor herstel. In het laatste kwartaal van vorig jaar ging een kwart voor deze optie.
De cijfers komen van het Centrum voor Veilig Wonen. Dat handelt nu nog de schade af, maar staat volgens critici te dicht bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) die het gas uit de grond haalt. Deze zomer gaat het systeem op de schop. Vanaf 1 juli gaat een geheel onafhankelijke commissie de schademeldingen beoordelen.
Telegraaf 09.05.2017 Er moet een onafhankelijk onderzoek komen naar hoeveel aardgas minimaal moet worden gewonnen om aan de vraag in Nederland te voldoen. Die wens heeft een meerderheid in de Tweede Kamer dinsdag uitgesproken.
Bij het onderzoek moet wat de Kamer betreft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) worden betrokken. De regering besloot vorige maand op basis van een advies van het SodM de gaswinning verder terug te schroeven.
Hoeveel gas er nodig is voor de zogenoemde leveringszekerheid wordt momenteel nog vastgesteld door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en Gasunie Transport Services, de eigenaar en beheerder van het Nederlandse gasnet.
De NAM zit in politiek Den Haag en in het winningsgebied in Groningen al langer in het verdomhoekje, vanwege de aardbevingen als gevolg van de gaswinning. Eind maart werd bekend dat de NAM niet langer betrokken zal zijn bij de afhandeling van schadeclaims.
Een Kamermeerderheid schaarde zich ook achter een voorstel om de belangen van de gaswinning bij verschillende ministeries neer te leggen. De indieners van het voorstel willen dat in ieder geval de veiligheid niet langer wordt ondergebracht bij Economische Zaken, dat ook over de inkomsten uit de gaswinning gaat. Initiatiefnemer Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren noemt deze belangen „tegenstrijdig.”
NU 09.05.2017 Er moet een onafhankelijk onderzoek komen naar hoeveel aardgas minimaal moet worden gewonnen om aan de vraag in Nederland te voldoen. Die wens heeft een meerderheid in de Tweede Kamer dinsdag uitgesproken.
Bij het onderzoek moet wat de Kamer betreft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) worden betrokken. De regering besloot vorige maand op basis van een advies van het SodM de gaswinning verder terug te schroeven.
Hoeveel gas er nodig is voor de zogenoemde leveringszekerheid wordt momenteel nog vastgesteld door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en Gasunie Transport Services, de eigenaar en beheerder van het Nederlandse gasnet.
De NAM zit in politiek Den Haag en in het winningsgebied in Groningen al langer in het verdomhoekje, vanwege de aardbevingen als gevolg van de gaswinning. Eind maart werd bekend dat de NAM niet langer betrokken zal zijn bij de afhandeling van schadeclaims.
Een Kamermeerderheid schaarde zich ook achter een voorstel om de belangen van de gaswinning bij verschillende ministeries neer te leggen.
De indieners van het voorstel willen dat in ieder geval de veiligheid niet langer wordt ondergebracht bij Economische Zaken, dat ook over de inkomsten uit de gaswinning gaat. Initiatiefnemer Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren noemt deze belangen ”tegenstrijdig”.
Het terugschroeven van de gaswinning heeft gevolgen voor de schatkist. In 2017 kost het terugschroeven van de gaskraan het kabinet 80 miljoen euro. Vanaf volgend jaar scheelt het de schatkist 300 miljoen euro.
Ook heeft een meerderheid van de Kamer zich uitgesproken over het feit dat de persoonlijke omstandigheden van Groningers als uitgangspunt worden genomen. De motie werd twee weken geleden ingediend door het Groningse SP-Kamerlid Sandra Beckerman en Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren (PvdD).
NU 05.05.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gaat in hoger beroep tegen de beslissing van de rechtbank om het bedrijf aansprakelijk te stellen voor de immateriële schade van een aantal Groningse aardbevingsgedupeerden.
“Wij zijn het principieel niet eens met deze uitkomst en gaan daarom in hoger beroep”, is te lezen in een kort persbericht op de website van de NAM.
Volgens de verklaring betwist de NAM niet dat ze aansprakelijk zijn voor enkele gevallen, maar verdient de uitspraak “juridisch gezien verduidelijking”. Het bedrijf wil vragen als ‘waar moet een aanspraak tot vergoeding aan voldoen’ beantwoord hebben, en vraagt zich ook af wat de drempel voor een vergoeding is.
In de zaak, die door advocaat Pieter Huitema namens 127 gedupeerden van de Groningse aardbevingen was aangespannen, ging het om immateriële schade zoals hoofdpijn en angst. De rechtbank in Assen oordeelde woensdag 1 maart dat NAM aansprakelijk gesteld kan worden voor een aantal van deze zaken.
Woongenot
Pieter Huitema, advocaat van de gedupeerden, eist een schadevergoeding voor zijn cliënten. De hoogte hiervan moet nog via een vervolgprocedure bepaald worden. “Deze kan uiteenlopen van 3.000 tot 30.000 euro per persoon. Experts gaan hier nog naar kijken”, zei Huitema eerder tegen NU.nl.
NAM zegt vrijdag te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om bewoners tegemoet te komen, “zonder dat ze opnieuw naar de rechtbank hoeven”. Huitema laat namens zijn cliënten weten graag in gesprek te willen met de NAM. “Iedereen heeft baat bij een collectieve regeling.”
Inmiddels hebben drieduizend Groningers met vergelijkbare klachten zich gemeld bij de advocaat. “We zijn de individuen aan het clusteren. De zaak is omvangrijk, dus dit neemt veel tijd in beslag.”
Angst
De zaak is in februari 2014 namens 127 Groningers aangespannen. De gedupeerden stellen dat de aardbevingen hun woongenot hebben aangetast en dat sprake is van geestelijk lijden. Een aantal van die personen is vorige week door de rechtbank in het gelijk gesteld.
“Bij sommige van mijn cliënten is de angst zo groot dat ze slechter functioneren. Ook spreken ze van hinder, omdat ze constant aannemers over de vloer krijgen in verband met de schade aan hun huis. Al deze klachten zijn samengevat onder de noemer immateriële schade”, aldus Huitema.
Nederlandse staat
De Nederlandse staat was ook aangeklaagd door Huitema, maar de rechtbank vond onvoldoende grond om de staat aansprakelijk te stellen. “Ze bevinden zich niet in hetzelfde maatschappelijke verkeer”, verklaarde de rechtbank.
Wel werd gesteld dat de staat onrechtmatig heeft gehandeld in de periode van januari 2013 tot november 2015, omdat ondanks kennis van de aardbevingen is nagelaten de gaswinning terug te schroeven. Volgens de rechtbank onderbouwden de eisers niet dat zij geen schade hadden geleden wanneer de staat wel tot reductie was overgegaan.
Telegraaf 05.05.2017 De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter in Assen dat het bedrijf aansprakelijk is voor immateriële schade door aardbevingen. „Wij zijn het principieel niet eens met deze uitkomst en gaan daarom in hoger beroep”, aldus de NAM vrijdag in een korte persverklaring.
De rechtbank in Assen bepaalde op 1 maart dat de gaswinning door de NAM, verantwoordelijk voor de bevingen, het woongenot van de Groningers meer dan gewoon aantast. Volgens de rechtbank is sprake van „aantasting in de persoon.” De rechter vindt dat duidelijk is dat de aardbevingen „diep ingrijpen in levens” en veel inwoners de situatie als „zeer belastend” ervaren. De NAM maakt volgens het vonnis een onrechtmatige inbreuk op hun ongestoorde woongenot.
Vragen
De NAM zit naar eigen zeggen na de uitspraak nog met veel vragen. Het bedrijf gaat in beroep „niet omdat we onze aansprakelijkheid in alle gevallen betwisten, maar omdat we van mening zijn dat deze uitspraak juridisch gezien verduidelijking verdient.”
„Vragen zoals ’waar moet een aanspraak tot vergoeding aan voldoen?’, ’wat is de drempel daarvoor?’ zijn in onze ogen onvoldoende beantwoord”, aldus de NAM.
AD 05.05.2017 De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter in Assen dat het bedrijf aansprakelijk is voor immateriële schade door aardbevingen.
,,Wij zijn het principieel niet eens met deze uitkomst en gaan daarom in hoger beroep”, aldus de NAM vandaag in een korte persverklaring.
De rechtbank in Assen bepaalde op 1 maart dat de gaswinning door de NAM, verantwoordelijk voor de bevingen, het woongenot van de Groningers meer dan gewoon aantast. Volgens de rechtbank is sprake van ‘aantasting in de persoon’.
Zeer belastend
De rechter vindt dat duidelijk is dat de aardbevingen ‘diep ingrijpen in levens’ en veel inwoners de situatie als ‘zeer belastend’ ervaren. De NAM maakt volgens het vonnis een onrechtmatige inbreuk op hun ongestoorde woongenot.
De NAM zit naar eigen zeggen na de uitspraak nog met veel vragen. Het bedrijf gaat in beroep ,,niet omdat we onze aansprakelijkheid in alle gevallen betwisten, maar omdat we van mening zijn dat deze uitspraak juridisch gezien verduidelijking verdient.”
,,Vragen zoals ‘waar moet een aanspraak tot vergoeding aan voldoen?’, ‘wat is de drempel daarvoor?’ zijn in onze ogen onvoldoende beantwoord”, aldus de NAM.
Trouw 04.05.2017 Breien voor een betere wereld: het kan. En het gebeurt. Overal in het land zijn mensen driftig vierkante lapjes aan het breien voor een deken, die eind juni ergens bij het Binnenhof wordt uitgespreid, dichtbij de plek die nu het centrum is van de onderhandelingen over een nieuw kabinet.
‘We breien een einde aan het gas’ heet de actie die Milieudefensie organiseert, samen met de Groningse kunstenares Agnes Bakker. Met de grootste deken ooit willen ze aandacht vragen voor de aardbevingsellende van de Groningers. Daar kan, zo is hun overtuiging, alleen een einde aan komen als de gaskraan helemaal dicht gaat.
Milieudefensie heeft de 100 dagen na de verkiezingen uitgetrokken voor de actie, morgen zijn ze halverwege. Bij het hoofdkantoor in Amsterdam zijn nu bijna vijftig pakketten binnen. Dat klinkt bescheiden, maar woordvoerster van Milieudefensie Jorien de Lege ziet met eigen ogen dat in één zak soms vele vierkante meters aan lapjes zitten, keurig aan elkaar gemaakt. Van een verpleeghuis in Haren, bijvoorbeeld. “En er komt nog meer’, stond er op een begeleidend briefje.
De Lege heeft ook al mannen gesignaleerd met breipennen in de handen. Freek de Jonge, die door Groningen trok tegen het gas. Aldert Rodenboog, burgemeester van Loppersum, middenin het aardbevingsgebied. Maar de meeste breiers zijn vrouwen, van hen komen volgens haar ‘de echte kunstwerkjes’.
Ondertussen maken deze handwerkers voor een betere wereld deel uit van een veel bredere, internationale beweging. Craftivism heet die in het Engels, een samentrekking van kunst en activisme. En of er nou een groen-rechts kabinet komt of iets anders, de opdracht van de creatieve actievoerders voor het nieuwe kabinet blijft hetzelfde: brei een eind aan het gas!
Trouw 04.05.2017 Door het winnen van gas daalt de bodem van de Waddenzee zozeer dat het unieke karakter wordt bedreigd. Zelfs als er vandaag met de boringen zou worden gestopt, dan heeft de Waddenzee de komende tientallen jaren nog te lijden van de gevolgen.
De Waddenvereniging trekt deze conclusies uit de nieuwste rapportages van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, die niet alleen op het Groningse land gas wint, maar ook boort in de Waddenzee. Voor de Waddenvereniging is nu zonneklaar dat de gevolgen veel groter zijn dan gedacht.
Uitgerekend is wat de gevolgen zouden zijn als de gaskraan nog vandaag dicht zou gaan. Het verschil met wel doorgaan met boren is minimaal; ook als de Nam zou stoppen, dan nog blijft de bodem de komende tientallen jaren dalen, zij het ietsje minder dan als er wél gas wordt gewonnen.
Ook een andere belofte wordt niet waargemaakt, zegt Esme Gerbens, woordvoerder van de Waddenvereniging. Er mag geboord worden zolang de voorspellingen over de gevolgen nauwkeurig zijn. “Maar de marges zijn enorm”, zegt Gerbens op basis van deze studie.
Nieuw bewijs
De Waddenvereniging heeft zich altijd verzet tegen de boringen. In deze recente studie ziet ze nieuw bewijs dat het het beste is nu te kappen met de boringen of op zijn minst de productie aanzienlijk te verminderen. De verwachting dat de daling van de bodem zou worden gecompenseerd door toevoer van zand is niet uitgekomen, zegt Gerbens.
Daar komen de gevolgen van de klimaatverandering bij. Ook stijging van de zeespiegel vormt een bedreiging voor de Waddenzee, terwijl verwacht wordt dat ook de zoutwinning de bodem doet dalen.
In de Waddenzee vallen bij eb platen droog. Die trekken vogels aan, en zeehonden. Door de combinatie van bodemdaling en stijging van de zeespiegel komt dat unieke karakter van het gebied in gevaar. De Waddenvereniging vreest dat de Waddenzee uiteindelijk een gewone zee zal worden.
De Waddenzee heeft de beschermde status van Werelderfgoed. Economische activiteiten zijn niet verboden, maar wel aan strenge voorwaarden verbonden. Aan de toestemming voor de boringen is jarenlange politieke strijd vooraf gegaan, waarbij links tegen was en de VVD voor. Het CDA heeft een periode gehad van verzet, maar sprak zich uiteindelijk toch weer uit voor de boringen.
Er zou worden geboord ‘met de hand aan de kraan’: als de bodem te veel zou dalen, dan zou er worden gestopt. “De studie van de Nam laat nu zelf zien dat van dat hele verhaal niks is terechtgekomen”, zegt Gerbens van de Waddenvereniging.
Naar verwachting volgende week komt het Staatstoezicht op de mijnen met een advies over het Nam-rapport aan demissionair minister van economische zaken Henk Kamp (VVD).
De Nam wacht het advies van het staatstoezicht af. Volgens het bedrijf zijn er de afgelopen dertig jaar geen nadelige effecten voor de natuur geconstateerd.
Telegraaf 04.05.2017 Als de kraan van de gaswinning onder de Waddenzee nu zou worden dichtgedraaid, kan het nog tientallen jaren duren voordat de bodemdaling uit zichzelf stopt. Dat concludeert milieuorganisatie de Waddenvereniging op basis van onderzoek door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).
De organisatie wil dat de gaswinning geheel wordt stopgezet of in ieder geval aanzienlijk wordt verminderd. „Uit onderzoek van de NAM blijkt dat de langetermijneffecten voor de bodemdaling zeer onzeker zijn”, zegt Esme Gerbens van de Waddenvereniging.
Het betrouwbaar voorspellen daarvan is volgens de milieuclub essentieel omdat de bodem van het Werelderfgoed niet meer mag dalen dan door natuurlijke processen kan worden aangevuld. „Als de bodem te snel daalt, verdwijnen de karakteristieke wadplaten, of vallen ze minder lang droog. Dat zet het unieke karakter van dit natuurgebied op het spel”, zegt Gerbens.
NU 04.05.2017 In een rapport van Milieudefensie, opgesteld door onderzoeksbureau Profundo, wordt gesteld dat het budget van de NAM voor de schadevergoeding aan Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen te klein is. NAM laat donderdag weten dat deze veronderstelling onjuist is.
In samenwerking met GIC
In het rapport dat woensdag is gepubliceerd staat dat de NAM per jaar 217 miljoen euro reserveert, terwijl volgens Milieudefensie meer dan een miljard per jaar nodig is.
“Het is overduidelijk dat het gereserveerde bedrag veel te laag is om de gedupeerden te compenseren. Kennelijk denken de rekenmeesters bij de NAM dat ze wegkomen met een schijntje”, laat Jorien de Lege van Milieudefensie weten.
De NAM stelt donderdag dat de kosten waar zij voor aansprakelijk zijn worden vergoed en dat het rapport slechts gebaseerd is op inschattingen. “De suggestie dat wij onvoldoende financiële middelen zouden hebben voor de betaling van schadeafhandeling, schetst een onjuist beeld van de werkelijke situatie.”
NU 04.05.2017 Belangenorganisatie de Groninger Bodem Beweging (GBB) wil opnieuw in gesprek met Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders over het nieuwe schadeprotocol voor de gaswinning in Groningen, maar alleen als hun uitganspunten worden geaccepteerd.
In samenwerking met GIC
De GBB heeft in samenspraak met belangenorganisatie Groninger Gasberaad de uitgangspunten naar Alders gestuurd, bevestigt secretaris Dick Kleijer aan NU.nl.
In april had de belangenorganisatie de gesprekken met Alders gestaakt omdat de GBB vond dat er geen open overleg mogelijk was. Dit besluit kwam na een Kamerbrief van demissionair minister Henk Kamp van Economische Zaken.
In die brief legde de minister uit hoe het nieuwe schadeprotocol tot stand komt. Volgens de GBB was de brief eenzijdig opgesteld en leek verder overleg zinloos, omdat veel beslissingen volgens de belangenvereniging al waren gemaakt.
Uitgangspunten
Kleijer benadrukt dat dit nieuwe overleg een verkenning is. “Als deze uitgangspunten geaccepteerd worden, gaan we daadwerkelijk in overleg over het opstellen van het schadeprotocol.”
De uitgangspunten die de GBB en het Gasberaad hebben opgesteld, omvatten een rechtvaardige schadebepaling waarbij de burgerwet bepalend moet zijn. Ook moet de menselijke maat volgens de belangenverenigingen leidend zijn.
Als derde uitgangspunt willen de groepen dat de schadeafwikkeling onafhankelijk van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en Economische Zaken moet verlopen.
Gesprek
Of en wanneer het gesprek over de uitgangspunten met de NCG plaats zal vinden, is nog niet bekend. “De uitgangspunten zijn vandaag ter kennisgeving aangenomen”, aldus Kleijer.
Op de hoogte blijven van al het Groningse nieuws? Like de Facebookpagina van NUgroningen.
NU 03.05.2017 Het budget van de NAM voor de schadevergoeding aan Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen is te klein. Dat stelt Milieudefensie op basis van een rapport dat is opgesteld door onderzoeksbureau Profundo. De NAM reserveert per jaar 217 miljoen euro, terwijl volgens Milieudefensie meer dan een miljard per jaar nodig is.
In het onderzoek wordt uitgegaan van twee scenario’s: scenario A, waarbij de gaswinning afneemt en daarmee de kracht van de bevingen, en scenario B, waarbij de situatie niet anders is dan in de periode 2012-2016. In scenario A loopt de schade op tot zeker 313 miljoen. In het ergste scenario stijgt het schadebedrag tot ruim een miljard.
Milieudefensie is niet te spreken over het beleid van de NAM. “Het is overduidelijk dat het gereserveerde bedrag veel te laag is om de gedupeerden te compenseren. Kennelijk denken de rekenmeesters bij de NAM dat ze wegkomen met een schijntje”, stelt Jorien de Lege.
Zij wijst er namens Milieudefensie bovendien op dat de schade vermoedelijk nog groter zal zijn, omdat de berekening in het rapport is gebaseerd op eerder uitgekeerde schades. Er lopen echter nog veel procedures en niet alle schade is nog geclaimd.
Nieuw schadeprotocol
Op 31 maart stapte de NAM uit de schadeafhandeling na problemen rondom de gaswinning in Groningen. Dit werd sterk aanbevolen door een rapport van De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV), omdat “er geen ruimte is voor de bemoeienis van de NAM”. Hierdoor staat de aardoliemaatschappij op afstand van de schadeafhandeling.
Vanaf 1 juli komt er een nieuw schadeprotocol, waarbij een onafhankelijke commissie in het leven wordt geroepen om de schadeafhandeling voort te zetten. De verantwoordelijkheid van het opstellen van het protocol ligt bij de Nationaal Coördinator Groningen (NCG).
Eerder waren er geruchten dat de NAM tweewekelijks overleg had met de NCG over het opstellen van het nieuwe schadeprotocol. Dit werd later door NAM-directeur Gerald Schotman in een interview met de Volkskrant ontkend. Volgens Schotman zal de NAM de schade die Groningers volgens het nieuwe protocol lijden volledig vergoeden, er “geldt geen bovengrens”.
Telegraaf 03.05.2017 AMSTERDAM – Het budget van de NAM voor de schadevergoeding aan Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen is te klein. Dat stelt Milieudefensie op basis van een rapport dat is opgesteld door Profundo. De NAM reserveert per jaar 217 miljoen euro, terwijl volgens Milieudefensie meer dan een miljard per jaar nodig is.
In het onderzoek wordt uitgegaan van twee scenario’s: scenario A, waarbij de gaswinning afneemt en daarmee de kracht van de bevingen, en scenario B, waarbij de situatie niet anders is dan in de periode 2012-2016. In scenario A loopt de schade op tot zeker 313 miljoen. In het ergste scenario stijgt het schadebedrag tot ruim een miljard.
Milieudefensie is niet te spreken over het beleid van de NAM. ,,Het is overduidelijk dat het gereserveerde bedrag veel te laag is om de gedupeerden te compenseren. Kennelijk denken de rekenmeesters bij de NAM dat ze wegkomen met een schijntje”, stelt Jorien De Lege. Zij wijst er namens Milieudefensie bovendien op dat de schade vermoedelijk nog groter zal zijn, omdat de berekening in het rapport is gebaseerd op eerder uitgekeerde schades. Er lopen echter nog veel procedures en niet alle schade is nog geclaimd.
Telegraaf 03.05.2017 Het budget van de NAM voor de schadevergoeding aan Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen is te klein. Dat stelt Milieudefensie op basis van een rapport dat is opgesteld door Profundo. De NAM reserveert per jaar 217 miljoen euro, terwijl volgens Milieudefensie meer dan een miljard per jaar nodig is.
In het onderzoek wordt uitgegaan van twee scenario’s: scenario A, waarbij de gaswinning afneemt en daarmee de kracht van de bevingen, en scenario B, waarbij de situatie niet anders is dan in de periode 2012-2016. In scenario A loopt de schade op tot zeker 313 miljoen. In het ergste scenario stijgt het schadebedrag tot ruim een miljard.
Milieudefensie is niet te spreken over het beleid van de NAM. ,,Het is overduidelijk dat het gereserveerde bedrag veel te laag is om de gedupeerden te compenseren. Kennelijk denken de rekenmeesters bij de NAM dat ze wegkomen met een schijntje”, stelt Jorien De Lege. Zij wijst er namens Milieudefensie bovendien op dat de schade vermoedelijk nog groter zal zijn, omdat de berekening in het rapport is gebaseerd op eerder uitgekeerde schades. Er lopen echter nog veel procedures en niet alle schade is nog geclaimd.
De NAM zegt in een reactie niet te weten waarop Milieudefensie het bedrag van ruim een miljard euro baseert. ,,Het zijn maar scenario’s. De lijn van de NAM is onveranderd: als er schade is door gaswinning waarvoor de NAM aansprakelijk is, wordt de schade vergoed”, aldus een woordvoerder.
AD 03.05.2017 Het budget van de NAM voor de schadevergoeding aan Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen is te klein. Dat stelt Milieudefensie op basis van een rapport dat is opgesteld door Profundo. De NAM reserveert per jaar 217 miljoen euro, terwijl volgens Milieudefensie meer dan een miljard per jaar nodig is.
In het onderzoek wordt uitgegaan van twee scenario’s: scenario A, waarbij de gaswinning afneemt en daarmee de kracht van de bevingen, en scenario B, waarbij de situatie niet anders is dan in de periode 2012-2016. In scenario A loopt de schade op tot zeker 313 miljoen. In het ergste scenario stijgt het schadebedrag tot ruim een miljard.
Milieudefensie is niet te spreken over het beleid van de NAM. ,,Het is overduidelijk dat het gereserveerde bedrag veel te laag is om de gedupeerden te compenseren. Kennelijk denken de rekenmeesters bij de NAM dat ze wegkomen met een schijntje”, stelt Jorien De Lege.
Zij wijst er namens Milieudefensie bovendien op dat de schade vermoedelijk nog groter zal zijn, omdat de berekening in het rapport is gebaseerd op eerder uitgekeerde schades. Er lopen echter nog veel procedures en niet alle schade is nog geclaimd.
Strafrechtelijk onderzoek
Vorige maand maakte het Hof Arnhem-Leeuwarden bekend dat het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek moet doen naar de aardbevingsschade veroorzaakt door gaswinning van de NAM. Het hof stelde vast dat aanwijzingen bestaan dat de NAM zich schuldig heeft gemaakt aan ‘het beschadigen van woningen waardoor levensgevaar te duchten is’.
De NAM zegt in een reactie niet te weten waarop Milieudefensie het bedrag van ruim een miljard euro baseert. ,,Het zijn maar scenario’s. De lijn van de NAM is onveranderd: als er schade is door gaswinning waarvoor de NAM aansprakelijk is, wordt de schade vergoed”, aldus een woordvoerder.
AD 01.05.2017 De provincie Groningen moet tijdens het leegpompen van de gasvelden rekening houden met nog eens 1100 aardbevingen, waaronder een aantal zware. Dat zegt hoogleraar Jacques Hagoort in een interview in tijdschrift De Ingenieur. De zwaarste wordt volgens zijn berekeningen 4.4 op de schaal van Richter.
De provincie krijgt naar verwachting nog dertien zware bevingen met een kracht tussen de 3.0 en 4.0 te verwerken, zo stelt emeritus hoogleraar reservoirtechniek Jacques Hagoort van de Technische Universiteit Delft. De zwaarste aardbeving tot nu toe was die van 2012 bij Huizinge met een kracht van 3.6 op de schaal van Richter. Hagoort verwacht verder vierhonderd bevingen met een kracht van 1.5 of meer en honderden kleine bevingen.
Statistiek
Hagoort heeft onlangs een rapport geschreven waarin hij uitlegt hoe hij tot zijn bevindingen is gekomen. Hij baseert zich daarbij op statistiek. Er blijkt volgens Hagoort een bijna perfect verband te bestaan tussen het totale aantal aardbevingen en de totaal gewonnen hoeveelheid gas uit het Groningse veld.
Het leegraken van de gasvelden zal tot meer bevingen leiden. Volgens Hagoort komt dat omdat de druk in het gasveld door de winning inmiddels is gedaald van 350 tot 100 bar. Hierdoor klinkt de bodem in en komt er spanning op te staan. Die spanningen leiden tot bevingen door verschuivingen langs de breukvlakken.
Trouw 30.04.2017 Om het vertrouwen van de Groningers terug te winnen is een radicaal plan van aanpak nodig. Alex Kalverboer, emeritus hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen geeft een voorzet.
In Warffum bezocht ik de expositie ‘Art-Schok’, gewijd aan de aardbevingsellende. Ik ontmoette daar een stel, man en vrouw. Zeventien jaar geleden kochten ze een authentieke boerderij, hielden die zorgvuldig bij met de bedoeling daar ooit oud te worden.
Intussen krijgen ze nu al grijze haren. Hun boerderij is tot onbewoonbaarheid toe beschadigd. Ze hebben oeverloze discussies gevoerd met schade-experts, volstrekt ontoereikende voorstellen gekregen tot ‘vergoedingen’. Zij voelen zich platgeslagen. Ik voel dan woede opkomen.
Een prachtland wordt opgeofferd ter wille van ongehoord gewin. En intussen wordt er gesjoemeld over oorzaken, hoogte van schades, met eindeloze procedures, gemanipuleerd door organisaties als NAM en Shell en een ministerie als Economische Zaken, met coördinator Hans Alders.
Hier moet een fundamentele omslag komen, acuut, los van momenteel lopende, politiek getriggerde formatie-discussies. Inmiddels is de psychologische onrust en gevarendreiging dieper dan die in de bodem. Onderschat niet wat die op termijn met deze getarte mensen doet.
Integrale aanpak
Daarom pleit ik met klem voor het volgende. Stel ten spoedigste een doortastende commissie in, met een ruim mandaat, die onafhankelijk is van de mastodonten Shell en NAM en van een belanghebbend ministerie als Economische Zaken.
Zet aan het hoofd daarvan een ‘bouwpastoor’ met vergaande bevoegdheden. Een doortastend type, met overzicht, die kan coördineren en benul heeft van de sentimenten.
Geef deze commissie een eerste budget, zeg vijf miljard euro (zo’n 2 procent van de 260 miljard die inmiddels door uitbuiting is verkregen). Benut dit bedrag direct voor de afhandeling van al aangerichte schade. Stop met het gesteggel met inspecteurs of adviseurs.
Stel een royaal budget in voor een eigen kenniscentrum waar bewoners kunnen meebeslissen over onderzoeken, onderzoeksvragen en het laten installeren van tiltmeters, zoals geoloog Peter van der Gaag adviseert. Dit kenniscentrum moet inspelen op vragen van bewoners.
Kies onmiddellijk voor een integrale aanpak. Niet alleen de schade aan de oppervlakte en de directe omgeving moeten bij de afhandeling betrokken worden, maar ook de diepere tot diepste trillingsrisico’s in de brede omgeving. Ook die aan de fundamenten. We moeten nu niet volstaan met het bekende oppervlakkige lapwerk. Herstel of, indien nodig, herbouw met de grootste voortvarendheid.
Betrek ook de bredere omgeving erbij, want de schade reikt verder dan het zogeheten risicogebied. Ook in het Drentse Steenbergen en in bijvoorbeeld Kiel-Windeweer in Zuidoost-Groningen, is sprake van schade. Bewoners klagen dat zij buiten het risicogebied vallen en dat zij daarom met hun schadeclaim nergens terecht kunnen. En vergeet niet de psychologische en sociale schade.
Plan van actie
Ten slotte is er een integraal plan van actie nodig, waarin alle essentiële aspecten zo concreet mogelijk zijn opgenomen. Daar horen alle financiële en andere consequenties bij, zoals noodzakelijke tijdelijke voorzieningen, verhuizingen en eventuele loonderving. Maar allereerst is het nodig dat de overheid het vertrouwen terugwint van een gedesillusioneerde bevolking. Dat kan alleen door betrouwbare, onafhankelijke mensen op cruciale plekken aan te stellen, met procedures waarvan men voelt: die zijn in ons belang. Want daar zijn we nu mijlenver vanaf.
Wat betreft het verdere verloop van de gaswinning is het zaak deze ten snelste geheel terug te brengen. Met als oogmerk optimale veiligheid voor de bevolking.
Betrek wetenschappelijke onderzoekers erbij, onafhankelijk, zoals universiteiten, solide onderzoeksinstituten en ook kernen van meedenkende mensen uit de samenleving: de Groninger Bodem Beweging, het Gasberaad, OMEM (Onafhankelijk Meten Effecten Mijnbouw), scholen, zorginstellingen.
Het einddoel is om van Groningen weer dat prachtige land te maken dat het was. Waar je veilig kan leven. Waar je weer aan een toekomst kan denken. En teken de door Freek de Jonge geïnitieerde petitie ‘Laat Groningen niet zakken’. Het kan nu nog.
VK 26.04.2017 De overheid verdiende vorig jaar 2,4 miljard euro aan de winning van aardgas. Dat is de laagste opbrengst in ruim veertig jaar, volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2013 leverde aardgas nog een recordopbrengst op van 15,4 miljard euro. Sindsdien zijn de gasbaten met 85 procent gedaald.
Dat is niet verwonderlijk: in drie jaar tijd is de aardgaswinning in Nederland sterk teruggebracht. Waar in 2013 nog bijna 85 miljard kuub gas uit de bodem gehaald werd, daalde dit vorig jaar tot ongeveer 48,5 miljard kuub.
Vooral in Groningen wordt minder aardgas gewonnen vanwege het risico op aardbevingen. Werd drie jaar geleden 54 miljard kubieke meter aardgas gewonnen, inmiddels is de toegestane hoeveelheid gas die gewonnen mag worden verlaagd tot 24 miljard kuub per jaar.
In april besloot demissionair minster Henk Kamp (VVD, economische zaken) per oktober de gaskraan verder dicht te draaien tot 21,6 miljard kubieke meter per jaar. Ook in de Noordzee is de gaswinning sinds 2000 gehalveerd.
In de Noordzee is de gaswinning sinds 2000 gehalveerd
Daarnaast brengt aardgas minder op: sinds 2013 zijn de producentenprijzen tot de helft gedaald. De opbrengsten uit gaswinning maken daarmee slechts 0,8 procent uit van de totale overheidsinkomsten in 2016.
Sinds in de jaren vijftig begonnen werd met de winning van aardgas, is volgens het CBS meer dan drieënhalf duizend miljard kuub aan aardgas uit de bodem gehaald. Dat is 80 procent van de totale gasreserve in Nederland. De gaswinning heeft de schatkist ongeveer 280 miljard euro opgeleverd.
NAM aansprakelijk gesteld voor psychisch leed na beving: ‘Dit is een doorbraak’
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is aansprakelijk voor de immateriële schade die inwoners van het aardbevingsgebied in Groningen ervaren. Dat heeft de rechtbank in Assen woensdag bepaald. ‘Dit is een doorbraak’, zei advocaat Pieter Huitema namens de eisers. Hoe groot de financiële genoegdoening wordt, zal per geval moeten worden bepaald.
Er komt een strafrechtelijk onderzoek naar de Nam. Het bedrijf heeft mogelijk mensen in levensgevaar gebracht.
Trouw 20.04.2017 De uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van vandaag mag gerust baanbrekend worden genoemd: er moet strafrechtelijk onderzoek komen naar de Nederlandse Aardolie Maatschappij (Nam), met als hoofdvraag: heeft de instantie door gaswinning in Groningen bewoners in levensgevaar gebracht?
“De strafrechtelijke kogel is eindelijk door de kerk”, reageert advocaat Gerard Spong. Hij spande de zaak aan namens de Groninger Bodem Beweging en individuele gedupeerden. Het Openbaar Ministerie voelde niks voor vervolging van de Nam; de gaskwestie moet volgens justitie ‘in de politieke arena’ worden uitgevochten, juridische geschillen hierover zijn voer voor de bestuursrechter.
Spong en de getroffen Groningers namen hier geen genoegen mee. Een jaar geleden stapten ze naar het gerechtshof om het Openbaar Ministerie tot vervolging van de Nederlandse Aardolie Maatschappij te dwingen. “Het OM en de Nam hebben zich hevig, hevig verzet”, vertelt Spong.
Verrassende beslissing
Een aantal Groningers heeft het hof verteld over financiële zorgen, psychische problemen, gevoelens van onveiligheid, woede en machteloosheid als gevolg van de aardbevingen. Het resulteerde in de opmerkelijke en (ook voor Spong) verrassende beslissing van het hof.
Het gerechtshof verklaart dat er ‘aanwijzingen’ zijn dat de Nam zich schuldig heeft gemaakt aan overtreding van artikel 170 in het Wetboek van Strafrecht: ‘het beschadigen van woningen waardoor levensgevaar te duchten is’. Het hof merkt op dat al in 1993 duidelijk werd dat er een relatie is tussen het winnen van gas en het ontstaan van aardbevingen. ‘Talrijke onderzoeksrapporten hebben dit wetenschappelijk aangetoond’, aldus de rechters. Toch gingen de boringen door, met als ‘voorzienbare gevolg’ dat de onveiligheid toenam.
Het Openbaar Ministerie moet nu bepalen of het echt tot strafrechtelijke vervolging van de Nam komt. Dat kan nog vele maanden duren. Volgens Spong zal vervolging ook de mogelijkheid openen voor Groningers om geleden schade via het strafproces vergoed te krijgen. De Nam laat in een korte reactie weten ‘verrast te zijn door deze uitspraak’ en zegt volledige medewerking aan het onderzoek toe.
Erkenning
Beetje bij beetje neemt bij Groningers het gevoel toe dat er erkenning komt voor het leed dat hen is aangedaan. Secretaris Dick Kleijer van de Groninger Bodem Beweging zei vandaag tegen RTV Noord: “Het gaat ons er niet om dat er hoge straffen uit komen. Er moet recht worden gedaan. Dat het hof alleen al zegt dat er vervolgd moet worden, is mooi.”
Enkele weken geleden maakte de Nam bekend zich terug te trekken uit het proces van de schadeafhandeling. Gedupeerde Groningers vroegen daar al jaren om, met als argument dat de veroorzaker van de problemen zich niet heeft te bemoeien met het beoordelen ervan. De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft eerder vastgesteld dat het herstellen van de schade ‘traag en moeizaam’ gaat.
Minister Henk Kamp (VVD, economische zaken) zei vandaag in de Tweede Kamer dat er nog te veel ‘gestold wantrouwen’ is in Groningen. Hij benadrukte dat tijdens deze kabinetsperiode de gaswinning is gehalveerd en het aantal aardbevingen daalde. Kamp: “Er zijn 80.000 schademeldingen gedaan, dat is vreselijk om te zeggen. 85 procent van die meldingen is afgehandeld, dat helpt bij het herstellen van het vertrouwen.” Over die openstaande 15 procent wordt gesteggeld. Hoe het nu verder moet met de schadeafhandeling, is nog onduidelijk.
Telegraaf 20.04.2017 De gaswinning in Loppersum moet verder beperkt worden, dat vindt een meerderheid van de Tweede Kamer.
Het parlement debatteert voor het eerst in nieuwe samenstelling over de bevingen in Groningen. Daarbij is extra aandacht voor Loppersum, daar vinden de laatste maanden plotseling weer meer aardbevingen plaats.
Een motie van GroenLinks-Kamerlid Van Tongeren, die het kabinet oproept om de gaswinning in het dorp te beperken, krijgt brede steun in de Kamer. Minister Kamp heeft hier nog niet op gereageerd.
Kritiek op Kamp
Alle politici zijn tevreden met het verder dichtdraaien van de gaskraan, zoals eerder deze week is aangekondigd door minister Kamp (Economische Zaken).
Maar er is ook veel kritiek op de bewindsman. Veel partijen hekelen de slechte afhandeling van schades. CDA-Kamerlid Mulder roept Kamp op om meer openheid te geven over hoe het nu zit met de leveringszekerheid.
’Opeens wel mogelijk’
Eerder liet de minister weten dat de gaskraan niet verder kan worden dichtgedraaid, omdat er anders mogelijk niet genoeg is om alle huishoudens te verwarmen. Deze week was er opeens wel ruimte.
PvdA-Kamerlid Nijboer vond dat het de afgelopen jaren niet goed geregeld is. “Dat mag de hele Kamer zich aantrekken, maar zeker ook de PvdA. Wij zaten immers in de regering.”
’Veel stappen gezet’
Minister Kamp herhaalde dat het kabinet in zijn ogen veel stappen heeft gezet. Zo is de gaswinning gehalveerd en wordt de NAM uit het schadeproces gehaald. De bewindsman zei verder dat de winning in Loppersum niet beperkt kan worden, omdat er anders problemen kunnen komen met de levering in koude winters.
Telegraaf 20.04.2017 „Dit is echt historisch.” De eerste reacties vanuit Groningen op het opvallende nieuws van strafrechtelijk onderzoek naar aardbevingsschade zijn positief. Toch blijven Groningers voorzichtig, want na eerdere afwijzing was deze uitslag zeker geen vanzelfsprekendheid.
Sommige inwoners van het door aardschokken en verzakkingen door gaswinning getroffen Groningen zouden het liefst zien dat verantwoordelijken in de cel belanden. De meesten willen vooral dat hun beschadigde huis netjes wordt opgeknapt.
Ze beseffen bovendien dat Nederland voorlopig gas nodig heeft voor verwarming en koken, maar eisen wel dat hun belangen stevig meetellen. Ook moet het allemaal geen tientallen jaren langer meer duren, klinkt het steevast.
Fanatiek
Deze opmerkelijke zaak werd fanatiek aangejaagd door onder meer de prominente Groninger Bodem Beweging (GBB). De belangenvereniging deed met toppleiter Spong afgelopen jaar aangifte. Daarbij werden de stevige termen niet geschuwd. „Dit is echt historisch”, aldus donderdagmiddag een opgetogen GBB-secretaris Dick Kleijer. „Dit is serieus werk straks. Er staat tot vijftien jaar cel op de feiten waar het hier om gaat.”
GBB en andere klagende Groningers denken dat als gewone ondernemers en burgers zoveel schade veroorzaakten met hun werkzaamheden de boel allang was opgedoekt. De uitgesproken Kleijer en medestanders hebben het vertrouwen in NAM en de politiek goeddeels verloren. „Daar moeten we het niet van hebben. Wel van rechters – daar zit wel beweging.”
Bezorgd
Bezorgde Groningers zoals Ger Warink uit Loppersum wijzen erop dat het in eerste instantie nu om een onderzoek naar de mogelijkheden gaat. Wederom is het dus eerst even zien waar het op uitdraait. „Ik had dit echter niet gedacht”, aldus Warink, die zelf inmiddels al heel wat schade aan zijn woning had.
Juist de laatste tijd rommelt het weer onder zijn mooie dorp Loppersum. De gaskranen leken er dichtgedraaid door het kabinet, maar recent bleek dat er in een jaar bijna een miljard kubieke meter gas gewonnen was. „Dat is niet gering, als je dat even voor je ziet. De zorgen blijven dus.”
NAM ’verrast’
De NAM zegt in een eerste reactie „verrast” te zijn door de beslissing van het hof, gelet op eerdere uitspraken waarin werd besloten geen strafrechtelijk onderzoek te doen. Het bedrijf zal volledig meewerken aan het strafrechtelijk onderzoek, aldus een woordvoerder.
Telegraaf 20.04.2017 Het Openbaar Ministerie moet strafrechtelijk onderzoek doen naar de aardbevingsschade die is veroorzaakt door de gaswinning van de NAM. Dat heeft het Hof Arnhem-Leeuwarden donderdag bekendgemaakt. Het hof heeft vastgesteld dat aanwijzingen bestaan dat de NAM zich schuldig heeft gemaakt aan ,,het beschadigen van woningen waardoor levensgevaar te duchten is”.
Het OM liet eerder weten de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet te willen vervolgen, omdat dit onderwerp volgens het OM niet in het strafrecht thuishoort. Maar het hof beslist dat dat toch moet gebeuren. ,,Naar het oordeel van het hof is een onderzoek naar de bewijsbaarheid van dat feit ten onrechte achterwege gebleven. Een dergelijk onderzoek moet nu eerst worden verricht, waarna definitief kan worden beoordeeld of vervolging moet plaatsvinden.”
De officier van justitie moet bij de rechter-commissaris een nader onderzoek in laten stellen naar vernieling of beschadiging van gebouwen, voor zover daarvan levensgevaar voor mensen te duchten is. Het gaat om schade toegebracht door de NAM in de periode tussen 1 januari 1993 en 14 april 2015 in de provincie Groningen.
De zaak is aan het rollen gebracht door verschillende individuele klagers en de Groninger Bodem Beweging. Veel mensen in de provincie Groningen hebben schade aan hun huizen door aardbevingen, die veroorzaakt worden door de gaswinning daar.
De juristen die namens de Groninger Bodem Beweging om deze strafrechtelijke vervolging hadden verzocht, reageren verheugd op – wat zij noemen – ,,deze historische beslissing”. Volgens de advocaten opent het onderzoek voor Groningers die schade hebben geleden de mogelijkheid om via het strafproces hun schade geheel of gedeeltelijk vergoed te krijgen.
De NAM zegt in een eerste reactie ,,verrast” te zijn door de beslissing van het hof, gelet op eerdere uitspraken waarin werd besloten geen strafrechtelijk onderzoek te doen. Het bedrijf zal volledig meewerken aan het strafrechtelijk onderzoek, aldus een woordvoerder.
VK 20.04.2017 Er moet toch een strafrechtelijk onderzoek komen naar de rol van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor het beschadigen van huizen door de gaswinning in Groningen, waardoor levensgevaar valt te duchten.
Dat oordeelde het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden vandaag in een zogeheten artikel 12-procedure. Het Openbaar Ministerie wilde eerder niet overgaan tot vervolging, omdat de kwestie geen zaak zou zijn voor het strafrecht. Het hof denkt daar dus anders over. Er zijn genoeg aanwijzingen om vermeende strafbare feiten nader te onderzoeken, aldus de uitspraak.
De zaak is aangespannen door verschillende individuele klagers en de Groninger Bodem Beweging. ‘Fantastisch. Dit is wereldnieuws’, reageert voorzitter Derwin Schorren. ‘Voor ons is dit de erkenning dat wat de NAM in Groningen heeft gedaan enorm veel leed heeft veroorzaakt en tot levensgevaar heeft geleid.’
‘Wij willen dat mensen in Groningen schadevrij kunnen wonen. De gaswinning moet omlaag. De NAM moet met de billen bloot. Het vertrouwen in de NAM en de overheid is in Groningen op een dieptepunt beland, maar gelukkig laat de rechtsstaat ons niet in de steek. Hier is de trias politica aan het werk.’
Het hof vindt dat er nader onderzoek gedaan moet worden naar wat de NAM wanneer precies wist over de risico’s van de gaswinning in de periode 1993 (toen het verband tussen gaswinning en aardbevingen voor het eerst erkend werd) en 2015 (toen de Raad van State de gaswinning rond Loppersum uit veiligheidsoverwegingen stillegde). Daarna wordt beslist of de NAM daadwerkelijk vervolgd wordt.
Bestuurders van de NAM kunnen aansprakelijk worden gesteld en riskeren een gevangenisstraf tot 15 jaar, zegt advocaat Emile van Reydt, die met Gerard Spong de gedupeerden bijstaat. ‘Dit is een historische beslissing zonder precedent’, zegt hij. ‘Het hof is omgegaan.’
We zijn verrast, omdat het OM en het hof eerder hebben geoordeeld dat er geen reden is voor strafvervolging
Volgens Van Reydt is niet eerder in zo’n politiek gevoelige maatschappelijke kwestie met zoveel gedupeerden tot strafrechtelijke vervolging overgegaan. ‘De onderste steen moet boven komen. Als bijvoorbeeld uit directieverslagen blijkt dat risico’s op de koop toe zijn genomen, is dat strafrechtelijk explosief materiaal.’
De NAM heeft kennis genomen van de uitspraak, zegt woordvoerder Hein Dek. ‘We zijn verrast, omdat het OM en het hof eerder hebben geoordeeld dat er geen reden is voor strafvervolging. We zullen volledig meewerken aan het onderzoek.’
Eerder verweerde NAM zich door te stellen dat het bedrijf gas wint met een vergunning van de Nederlandse overheid, in het belang van de samenleving.
Meer lezen?
NAM aansprakelijk gesteld voor psychisch leed na beving: ‘Dit is een doorbraak’.
‘Hele gezinnen zijn kapotgemaakt. Nu moet NAM over de brug komen.’ Lees hier het hele artikel (+).
Groningers claimen immateriële bevingsschade: ‘Het gaat in je lijf zitten’
Na rechtszaken over scheuren en waardedaling van hun huizen, voeren 127 Groningers nu een juridische strijd voor erkenning van geestelijk leed.
AD 20.04.2017 Het Openbaar Ministerie moet strafrechtelijk onderzoek doen naar de aardbevingsschade veroorzaakt door de gaswinning van de NAM. Dat maakt het Hof Arnhem-Leeuwarden vandaag bekend. Het gasbedrijf is verrast door de uitspraak.
Het OM liet eerder weten de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet te willen vervolgen, omdat dit onderwerp niet in het strafrecht zou thuishoren. Maar het hof beslist dat dat toch moet gebeuren.
Het hof stelde vast dat aanwijzingen bestaan dat de NAM zich schuldig heeft gemaakt aan ‘het beschadigen van woningen waardoor levensgevaar te duchten is’.
De officier van justitie moet nu bij de rechter-commissaris een nader onderzoek vorderen naar vernieling of beschadiging van gebouwen, voor zover daarvan levensgevaar voor een ander te duchten is. Het gaat om schade toegebracht door de NAM in de periode tussen 1 januari 1993 en 14 april 2015 in de provincie Groningen.
Gaswinning
De zaak is aan het rollen gebracht door verschillende individuele klagers en de Groninger Bodem Beweging. Veel mensen in de provincie Groningen hebben onder meer schade aan hun huizen door aardbevingen, die veroorzaakt worden door de gaswinning daar.
De juristen die namens de Groninger Bodem Beweging om deze strafrechtelijke vervolging hadden verzocht, reageren verheugd op – wat zij noemen – ‘deze historische beslissing’.
Onderzoek
Het gasbedrijf laat in een eerste reactie weten ‘verrast’ te zijn. In eerdere uitspraken werd namelijk besloten juist géén strafrechtelijk onderzoek te doen. Volgens een woordvoerder werkt het bedrijf volledig mee aan het strafrechtelijk onderzoek.
Vorige maand oordeelde de rechtbank in Assen dat de NAM verantwoordelijk is voor de immateriële schade van inwoners. Duizenden bewoners kunnen nu bij het gasbedrijf aankloppen voor een schadevergoeding.
Leeshier het commentaar van chef Parlement Hans van Soest over de gaswinning in Groningen.
Door de aardbevingsproblematiek is de relatie tussen de NAM en de Groninger bevolking afgelopen jaren tot het nulpunt gedraaid. Inmiddels wonen ruim 100.000 mensen in een huis met bevingsschade, bleek afgelopen najaar uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Een kwart heeft zelfs meer dan eenmaal schade gehad. Veel bewoners voelen zich daardoor niet meer veilig in hun huis. Ook ondervindt een deel van de Groningers psychische klachten hierdoor.
Karig
De NAM – een joint venture tussen Shell en ExxonMobil – heeft de relatie tussen alle schades en de bevingen lange tijd ontkend. Ook blijkt de Nederlandse Aardolie Maatschappij al jarenlang uiterst karig met compenseren van de schade. Via het inhuren van allerlei dure adviseurs wordt getracht aan te tonen dat scheuren niet het gevolg van de bevingen zijn. Het bedrijf wordt daarom op afstand geplaatst, maakte het kabinet onlangs bekend.
Eerder oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid begin 2015 al dat veiligheid geen rol speelde bij de gaswinning. Het economisch gewin – sinds 1959 heeft het Groninger gasveld al zeker 300 miljard euro opgebracht – stond bij de NAM en de Staat voorop.
Inmiddels is de gaswinning onder druk van de toenemende protesten de laatste jaren gehalveerd. Maandag besloot minister Kamp (EZ) de winning nog eens met tien procent extra terug te brengen naar 21,6 miljard kuub gas jaar. Dat deed de bewindsman op advies van waakhond Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
NU 18.04.2017 Het kabinet gaat de gaswinning in Groningen per oktober van dit jaar 10 procent verminderen van 24 miljard kuub naar 21,6 miljard kuub. Minister Henk Kamp (Economische Zaken) schrijft dit dinsdag naar aanleiding van het winningsadvies van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
De toezichthouder schrijft dat “alleen verdere verlaging van de gasproductie van het Groningenveld gelijktijdig met het vermijden van fluctuaties in de winning de kans op het aantal en op zwaardere bevingen kan verminderen.” Om te beginnen moet de productie met 10 procent worden teruggeschroefd, aldus de SodM.
Stapjes
Dit moet in stapjes gebeuren omdat een drastische verlaging er juist voor kan zorgen dat er meer bevingen kunnen plaatsvinden. “Begin met 10 procent; een eerste stap naar 21,6 miljard kuub en bekijk hoe seismiciteit zich dan ontwikkelt”, aldus de toezichthouder.
Kamp wil niet tot oktober wachten om het winningsbesluit voor 2018 bekend te maken en schrijft in de brief het advies over te nemen. Onder andere omdat de bevingen in het gebied rond Loppersum zijn toegenomen, zet hij de voorbereidingen in gang ” om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen ingaande het eerstvolgend gasjaar – dat gaat lopen vanaf 1 oktober 2017 – met 10 procent te verlagen.”
Kosten
Dit jaar kost het terugschroeven van de gaskraan het kabinet 80 miljoen euro. Vanaf 2018 scheelt het de schatkist 300 miljoen euro.
De gaswinning in Groningen is in 2015 door minister Kamp, op advies van SodM, verlaagd naar 30 miljard kuub gas. In 2014 was dit nog meer dan 42 miljard. In 2016 stelde Kamp de cijfers nog verder bij: de NAM mag daardoor nog jaarlijks hooguit 24 miljard kuub uit de Groningse bodem halen.
Trouw 18.04.2017 De gaswinning in Groningen gaat verder naar beneden. Minister Henk Kamp (VVD, economische zaken) heeft dit besloten ‘gelet op de toename van het aantal aardbevingen in het gebied rond Loppersum’.
De winning uit het Groningenveld gaat vanaf oktober met 10 procent omlaag, naar maximaal 21,6 miljard kuub gas per jaar. Ter vergelijking: vier jaar geleden haalde de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) nog 53 miljard kuub uit de grond. Door deze nieuwe verlaging loopt de schatkist honderden miljoenen euro’s mis.
Kamp volgt met zijn besluit het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De toezichthouder liet vandaag weten dat de gaswinning langzaam moet worden afgebouwd: ‘Begin met 10 procent, een eerste stap naar 21,6 miljard kuub en bekijk hoe de seismiciteit zich dan ontwikkelt’.
Vlakke winning
Om de kans op aardbevingen zo klein mogelijk te houden, is volgens het SodM niet alleen van belang dat de gasproductie opnieuw naar beneden gaat. De winning moet ‘vlak’ zijn, dus met zo min mogelijk uitschieters naar boven of beneden. Met name het gebied rond Loppersum, met een ‘kritisch gespannen ondergrond’, loopt verhoogd risico. ‘Bij het eventueel opschalen van de productie uit de Loppersum-clusters in het geval van een koude winter zal rekening gehouden moeten worden met het mogelijk optreden van meer en zwaardere bevingen’.
De toezichthouder merkt ook op dat het, ondanks vele onderzoeken, onmogelijk is om aan te geven wat een veilig niveau van gaswinning is. De grenzen lijken bereikt ‘van wat wetenschappelijk haalbaar is’.
De Tweede Kamer debatteert donderdag over de gaswinning. Dan zal het ongetwijfeld ook gaan over de rol van Hans Alders. De gemeenteraden van het Groningse Ten Boer en Loppersum hebben weinig vertrouwen meer in het door hem geleide instituut Nationaal Coördinator Groningen (NCG), een samenwerkingsverband van 12 gemeenten in het aardbevingsgebied, de provincie en de rijksoverheid.
De raad van Loppersum liet zich maandag al zeer kritisch uit over de NCG, de raad van Ten Boer heeft aangekondigd morgen met een raadsbrede motie te komen voor een ‘nieuw onafhankelijk instituut met eigen wettelijke bevoegdheden’. Volgens de gemeenteraad heeft de NCG de afgelopen twee jaar vrijwel niks bereikt en onvoldoende middelen tot zijn beschikking. Provinciale Staten van Groningen buigen zich morgen over de kwestie.
Brief
Burgemeester André van de Nadort van Ten Boer probeerde de gemoederen tot bedaren te brengen met een opmerkelijke open brief aan de raad. Hij geeft de leden daarin gelijk als het om hun kritiek op de traagheid van de NCG gaat, maar onderstreept dat de NCG ‘goed werk’ doet. ‘Zij voert inmiddels regie over alle partijen die met schadeherstel en versterkingsprogramma’s te maken hebben. De eerste 1450 woningen zijn geïnspecteerd en 43 woningen zijn gesloopt en bij herbouwd.’
Volgens Van de Nadort kan dit nog sneller, maar voorwaarde is volgens hem wel dat de gemeenten blijven samenwerken. Met Loppersum wil hij daarom de komende weken tot een gemeenschappelijk standpunt van 12 gemeenten komen, dat Alders als persoon ontziet, maar waarin wel een effectievere organisatie vorm moet krijgen.
Kort gezegd komt de Groningse kritiek neer op een trage schadeafhandeling en versterking van de getroffen woningen, de niet-ruimhartige toekenning van schade en de rol van de NAM hierin. Alders zou ook onvoldoende bevoegdheden hebben. Idealiter zou de NCG de rekening voor het herstel bij de minister van economische zaken moeten kunnen leggen, die op zijn beurt die schade maar op de NAM moet verhalen, vinden de gemeenten.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) oordeelde vorige maand dat de problemen door de gaswinning in Groningen niet goed worden aangepakt. Cruciale beslissingen worden genomen zonder overleg met andere relevante betrokkenen. Volgens de OVV zou voortaan één organisatie integraal verantwoordelijk moeten worden voor de afhandeling van de problemen in Groningen.
‘Bewoners worden door een veelheid aan regelingen, geconfronteerd met een sterk bureaucratisch en juridisch ingericht proces. De tot dusverre getroffen maatregelen ‘doen geen recht aan de stapeling van problemen waarvoor de inwoners van Groningers zich gesteld zien’, schreef de Onderzoeksraad. Bij die afhandeling is geen ruimte voor bemoeienis van de Nederlandse Aardolie Maatschappij. Die trok zich daarop terug uit het proces.
Telegraaf 18.04.2017 De gaskraan gaat met 10 procent omlaag om de kans op aardbevingen in Groningen te verminderen. Dat heeft demissionair minister Kamp (Economische Zaken) besloten in reactie op een advies van het Staatstoezicht op de Mijnen.
“Gelet op de toename van het aantal aardbevingen in het gebied rond Loppersum en het naderen van de grenswaarde aldaar, zet ik de voorbereiding in gang om de gaswinning in Groningen in het volgende gasjaar, dat gaat lopen vanaf 1 oktober, met tien procent te verlagen”, schrijft de bewindsman aan de Tweede Kamer.
10 procent
Het Staatstoezicht adviseert dinsdag om “een eerste stap van 10 procent” te zetten. Het winningsplafond wordt daarmee teruggeschroefd van 24 miljard kuub naar 21,6 miljard kuub. Inspecteur-generaal Harry van der Meijden stelt wel dat de minister moet kijken of de leveringszekerheid in gevaar komt. Overigens hoeft de minister nu nog niet in te grijpen, Kamp heeft dat zelf besloten.
De toezichthouder komt verder met alarmerende informatie over Loppersum. Zo zou de ondergrond door drukafname ‘kritisch gespannen’ zijn. “Als je ertegen schopt gaat de grond bewegen. Als hier meer gas wordt gewonnen in een koude winter, dan kunnen er meer en zwaardere aardbevingen komen.”
Aanleiding voor het rapport van het Staatstoezicht is de plotselinge toename van aardbevingen rond Loppersum. Dit was tegen alle verwachtingen in. Eerder nam het aantal bevingen juist spectaculair af.
Tegenvaller voor schatkist
Het verder terugdraaien van de gaskraan betekent een flinke tegenvaller voor de schatkist. Waarschijnlijk loopt de staat honderden miljoenen aan inkomsten mis.
PvdA-Kamerlid Nijboer steunt de verlaging van de gaswinning, “Maar het roept wel vragen op. Voorheen kon er niet lager dan 24 miljard kuub gewonnen worden vanwege leveringszekerheid. En nu opeens wel. Leg dat maar eens uit.”
Elsevier 18.04.2017 De maximale gaswinning in Groningen wordt vanaf oktober verlaagd met 10 procent, maakt demissionair minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD) dinsdag bekend. Hij reageert daarmee op een advies van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
‘Gelet op de toename van het aantal aardbevingen in het gebied rond Loppersum en het naderen van de grenswaarde aldaar, zet ik de voorbereiding in gang om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen ingaande het eerstvolgende gasjaar met 10 procent te verlagen,’ schrijft Kamp aan de Tweede Kamer in reactie op het advies van het SodM.
Kamp verlaagde al eerder
Het ‘eerstvolgende gasjaar’ gaat lopen vanaf 1 oktober 2017. Kamp zei afgelopen jaar dat er jaarlijks 24 miljard kubieke meter mocht worden gewonnen. Bij zeer koude winters zou dat omhoog kunnen naar 27 miljard. Dit was al een flinke verlaging vergeleken met eerdere jaren. Volgens het SodM moet dat dus nog sneller naar beneden.
De toezichthouder adviseert dat ‘zo nodig’ in stappen te doen. ‘Begin met 10 procent; een eerste stap naar 21,6 miljard kuub en bekijk hoe de seismiciteit zich dan ontwikkelt. Bovendien moeten fluctuaties worden vermeden,’ aldus inspecteur-generaal Harry van der Meijden dinsdag in het advies.
Het gaat Kamp vooral om de ‘veiligheid van de inwoners van Groningen,’ schrijft hij dinsdag. Hij wil niet wachten met het zetten van stappen, maar wil gelijk beginnen met de voorbereidingen van de verlaging van 10 procent.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
RO 18.04.2017 Minister Kamp van Economische zaken heeft vandaag aangekondigd de gaswinning in Groningen verder te verlagen. Hij zet de voorbereidingen in gang om per eerstvolgende gasjaar, dat start op 1 oktober 2017, het productieplafond met 10 procent te verlagen. De bewindsman heeft hiertoe besloten na ontvangst van advies van de onafhankelijke toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) over de ontwikkeling van de seismiciteit in het Groningse gasveld.
Minister Kamp: “Voor het kabinet is de veiligheid van de inwoners van Groningen leidend bij het nemen van besluiten over de gaswinning. De aanpak van het kabinet is er de afgelopen jaren op gericht om de veiligheidsrisico’s en de schade voor de Groningers zoveel mogelijk te beperken. Daarom heb ik besloten per direct voorbereidingen te treffen die ertoe leiden dat in het eerstvolgende gasjaar, het productieplafond 10 procent lager komt te liggen. De verwachting is dat hiermee de seismiciteit zal afnemen en de veiligheid van de Groningers zal toenemen.”
Loppersum
In het Groningenveld als geheel is het aantal bevingen meer dan gehalveerd en ook de zwaarte ervan is significant gedaald. Rond Loppersum zien we echter de seismiciteit recent – vanuit de verbeterde situatie – weer toenemen. Als de seismiciteit rond Loppersum in de toekomst nog verder toeneemt, dan adviseert SodM om de gaswinning stapsgewijs terug te brengen, te beginnen met een reductiestap van 10 procent. De bewindsman geeft vandaag aan niet te wachten met het zetten van deze stappen, maar per direct te starten met de voorbereiding om het productieplafond met 10 procent te verlagen.
Advies SodM
Het kabinet besloot vorig jaar de gaswinning uit het Groningenveld voor de komende vijf jaar te maximeren op 24 miljard m3 per jaar. Er wordt gestreefd naar een zo vlak mogelijke winning met zo min mogelijk fluctuaties. Bij een jaarlijks ijkmoment kan blijken dat nieuw verworven kennis of verandering van feiten en omstandigheden, aanleiding geven om aanpassing van het instemmingsbesluit te overwegen.
In het instemmingsbesluit van het winningsplan zijn grenswaarden ten aanzien van de seismiciteit vastgesteld om tijdig te kunnen anticiperen op trends in het aardbevingsgebied. De seismiciteit in het Groningenveld wordt daartoe nauwlettend in de gaten gehouden. Het advies dat SodM heeft gepubliceerd vloeit daar uit voort. Minister Kamp wacht het ijkmoment niet af, en neemt op basis van het tussentijdse SodM-advies maatregelen.
Trouw 18.04.2017 De maximale gaswinning in Groningen wordt vanaf oktober verlaagd met 10 procent. Dat heeft minister Henk Kamp van Economische Zaken dinsdag aan de Tweede Kamer geschreven.
Het afgelopen jaar is het aantal bevingen rond Loppersum weer toegenomen. “Gelet op de toename van het aantal aardbevingen in het gebied rond Loppersum en het naderen van de grenswaarde aldaar, zet ik de voorbereiding in gang om het productieplafond voor de gaswinning in Groningen ingaande het eerstvolgende gasjaar – dat gaat lopen vanaf 1 oktober 2017 – met 10 procent te verlagen”, schrijft Kamp.
Hij reageerde daarmee op een kritisch rapport van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), dat eerder vandaag gepubliceerd was. Alleen een verdere verlaging van de productie, in combinatie met het vermijden van grote schommelingen, kan de kans verminderen op meer en zwaardere aardbevingen, zo adviseert SodM.
Harry van der Meijden, Inspecteur-generaal der Mijnen: “Bij overschrijding van één van de grenswaarden van het SodM-alarmeringsprotocol adviseer ik de huidige productie van 24 miljard kuub per jaar omlaag te brengen. Doe dat zo nodig in stappen. En begin met 10 procent; een eerste stap naar 21,6 miljard kuub en bekijk hoe de seismiciteit zich dan ontwikkelt.”
Kamp beloofde inderdaad om na de aanvankelijke verlaging met tien procent te bekijken hoe de productie verder teruggebracht kan worden.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) oordeelde vorige maand al dat de problemen door de gaswinning in Groningen niet goed worden aangepakt. Cruciale beslissingen worden genomen zonder overleg met andere relevante betrokkenen. Volgens de OVV zou voortaan één organisatie integraal verantwoordelijk moeten worden voor de afhandeling van de problemen in Groningen. “Bewoners worden door een veelheid aan regelingen, geconfronteerd met een sterk bureaucratisch en juridisch ingericht proces.
De tot dusverre getroffen maatregelen doen geen recht aan de stapeling van problemen waarvoor de inwoners van Groningers zich gesteld zien”, schreef de Onderzoeksraad. Bij die afhandeling is geen ruimte voor bemoeienis van de Nederlandse Aardolie Maatschappij. Die trok zich daarop terug uit het proces.
Kritiek
De Groninger Bodem Beweging is verbaasd over het besluit van Kamp. “Dat betekent dat hij al die tijd heeft zitten jokken dat het niet lager kon dan het plafond van 24 miljard kubieke meter per jaar dat hij vorig jaar had ingesteld”, zegt een woordvoerder tegen het ANP. Ook op het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen is de beweging kritisch. “Ze zijn rijkelijk laat met het advies. Wij stellen al langer dat de gaskraan verder dicht moet en het is conform ons beroep dat in mei dient bij de Raad van State”,
VK 18.04.2017 De gaswinning in Groningen gaat verder omlaag naar 21,6 miljard kubieke meter per jaar. Dit besloot demissionair minister Henk Kamp (VVD, Economische Zaken) dinsdag na een advies van het Staatstoezicht op de Mijnen.
Het kabinet stelde vorig jaar nog vast dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij de komende vijf jaar 24 miljard kuub gas per jaar uit de Groningse bodem mocht halen. Jaarlijks wordt op 1 oktober bekeken of de gaskraan verder dicht moet. Maar dat ijkmoment wil Kamp niet afwachten, schrijft hij aan de Tweede Kamer. De productiebeperking van 10 procent gaat per 1 oktober in.
Kamp reageert zo op een nieuw advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Dat onderzocht de toename van het aantal aardbevingen in het gebied rond Loppersum. De Raad van State legde in 2015 de gaswinning in dat meest kwetsbare gebied stil. Toch won NAM daar vorig jaar een miljard kuub gas, naar eigen zeggen op de productieputten in bedrijf te houden. Dat zou nodig zijn voor de leveringszekerheid.
Na eigen onderzoek concludeerde NAM dat er geen verband is tussen de winning en de toegenomen bodemactiviteit onder Loppersum. Het SodM denkt daar anders over. ‘Een relatief beperkte verandering in het systeem zoals een versnelling van de drukafname kan een aantal bevingen veroorzaken, waardoor de aardbevingsdichtheid sterk toeneemt.’
‘We weten niet’ wat veilig is
Een relatief beperkte verandering in het systeem zoals een versnelling van de drukafname kan een aantal bevingen veroorzaken, waardoor de aardbevingsdichtheid sterk toeneemt, aldus SodM.
De relatief grote toename van het aantal bevingen in vrij korte tijd is ‘een reden tot zorg’, schrijft de toezichthouder. De kritieke grenswaardes uit het zogeheten ‘alarmeringsprotocol’ zijn nog niet overschreden. Pas dan zou de gaswinning stapsgewijs moeten worden teruggeschroefd, adviseert het SodM feitelijk. Maar Kamp laat het daar niet op aankomen.
Voor de verkiezingen spraken verschillende politieke partijen zich al uit voor verdere verlaging van de gaswinning, waaronder GroenLinks. VVD, CDA en D66 beloofden daartoe over te willen gaan als uit nieuw onderzoek zou blijken dat vermindering om veiligheidsredenen nodig is.
Over een veilig niveau van gaswinning bestaat echter nog steeds onduidelijkheid, stelt het SodM. Ondanks talloze studies. ‘We weten het niet. Een wetenschappelijke doorbraak is nodig maar deze wordt op dit moment niet binnen afzienbare tijd voorzien.’
Hoewel NAM zich twee weken geleden terugtrok uit de schade-afhandeling, blijft het in Groningen rommelen. Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders beloofde de komende maanden een nieuw, onafhankelijk schadeproces uit te werken, in overleg met betrokkenen. Vorige week nam demissionair minister Kamp in een brief naar de Tweede Kamer echter plotseling een voorschot op een ‘versnelde en vereenvoudigde schadeafhandeling’.
De contra-expertise en de arbiter (in te roepen bij onenigheid over een afgewezen claim) worden geschrapt. En de Onafhankelijke Commissie die schade gaat beoordelen, wordt ingesteld door het ministerie van EZ – dat volgens de Groningers (en de Onderzoeksraad voor Veiligheid) toch al te veel petten op heeft.
De Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad reageerden furieus. Zij vinden bovendien dat de minister voor zijn beurt praat. ‘Een bloedig einde aan elk geloofwaardig overleg over een ander schadeprotocol met de NCG’, aldus de Bodembeweging, die zich terugtrekt uit het overleg. Het Gasberaad overweegt hetzelfde. De gemeenteraad van Ten Boer zei het vertrouwen op in de NCG.
Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders laat via een woordvoerder weten dat over het nog niets besloten is. ‘Het is noodzakelijk om gezamenlijk met bestuurlijke en maatschappelijke partners te komen tot een schadeprotocol dat op draagvlak kan rekenen.’
Meer over de bevingen in Groningen;
Interview NAM-directeur
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) trok zich onlangs terug uit de afhandeling van schade die het bedrijf met gaswinning in Groningen veroorzaakt. Bijna 80 duizend schademeldingen verder blikt NAM-directeur Gerald Schotman terug. Lees het interview met hem terug: ‘Dit overkwam ons. Wij waren absoluut niet toegerust.’ (+)
Commentaar
Het zal nog lang duren voordat het vertrouwen van de getroffen Groningers in de overheid is hersteld. Lees het Commentaar van de Volkskrant.
BB 12.04.2017 Gaswinningsbedrijf Vermilion is dinsdag gestopt met het winnen van gas uit een put bij Heerenveen. Het bedrijf nam die stap nadat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dreigde met een dwangsom van maximaal 10 miljoen euro.
Nog geen toestemming
Vermilion is teleurgesteld over die stap van de toezichthouder. Volgens het SodM heeft Vermilion de put in gebruik genomen voordat het ministerie van Economische Zaken daar toestemming voor had gegeven. Inmiddels heeft Vermilion Energy Netherlands, een werkmaatschappij van het beursgenoteerde Vermilion Energy Inc. met het hoofdkantoor in Canada, een gewijzigd winningsplan ingediend. De gaswinning uit twee andere putten uit hetzelfde gasveld Langezwaag bij Heerenveen gaat wel gewoon door. (ANP)
NU 11.04.2017 Gaswinningsbedrijf Vermilion is dinsdag gestopt met het winnen van gas uit een put bij Heerenveen. Het bedrijf nam die stap nadat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dreigde met een dwangsom van maximaal 10 miljoen euro.
Vermilion is teleurgesteld over die stap van de toezichthouder. Volgens het SodM heeft Vermilion de put in gebruik genomen voordat het ministerie van Economische Zaken daar toestemming voor had gegeven.
Inmiddels heeft Vermilion Energy Netherlands, een werkmaatschappij van het beursgenoteerde Vermilion Energy Inc. met het hoofdkantoor in Canada, een gewijzigd winningsplan ingediend.
De gaswinning uit twee andere putten uit hetzelfde gasveld Langezwaag bij Heerenveen gaat wel gewoon door.
Telegraaf 11.04.2017 Gaswinningsbedrijf Vermilion is dinsdag gestopt met het winnen van gas uit een put bij Heerenveen. Het bedrijf nam die stap nadat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dreigde met een dwangsom van maximaal 10 miljoen euro.
Vermilion is teleurgesteld over die stap van de toezichthouder. Volgens het SodM heeft Vermilion de put in gebruik genomen voordat het ministerie van Economische Zaken daar toestemming voor had gegeven. Inmiddels heeft Vermilion Energy Netherlands, een werkmaatschappij van het beursgenoteerde Vermilion Energy Inc. met het hoofdkantoor in Canada, een gewijzigd winningsplan ingediend.
De gaswinning uit twee andere putten uit hetzelfde gasveld Langezwaag bij Heerenveen gaat wel gewoon door.
AD 11.04.2017 Gaswinningsbedrijf Vermilion is vandaag gestopt met het winnen van gas uit een put bij Heerenveen. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dreigde eerder met een dwangsom van maximaal 10 miljoen euro als ze dit niet deden.
Vermilion is teleurgesteld over die stap van de toezichthouder. Vermilion heeft de put in gebruik genomen voordat het ministerie van Economische Zaken daar toestemming voor had gegeven, stelt het SodM. Inmiddels heeft Vermilion Energy Netherlands, een werkmaatschappij van het beursgenoteerde Vermilion Energy Inc. met het hoofdkantoor in Canada, een gewijzigd winningsplan ingediend.
De gaswinning uit twee andere putten uit hetzelfde gasveld Langezwaag bij Heerenveen gaat wel gewoon door.
VK 10.04.2017 Het was een uitknipwaardig interview, afgelopen zaterdag in de Volkskrant (+), met Gerald Schotman, directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, gesel van Groningen, boeman van het gas. Met verve vervulde hij de rol van de partij die het ook maar allemaal overkomen is, de partij die de zware verantwoordelijkheid draagt voor het verwarmen van het ganse land, de partij die ook maar zijn stinkende best doet en binnen de grenzen van redelijkheid het beste met de mensen voor heeft en roeit met de riemen die hij heeft en ook maar kop van jut is en in vreedzaamheid naar fatsoenlijke alternatieven zoekt et cetera.
Klachten over scheuren en verzakkingen zijn er al minimaal een decennium en vermoedelijk nog veel langer
Dat eerste zegt Schotman letterlijk: ‘Het overkwam ons ook. Er was geen plan.’ Waarbij ‘het’ slaat op de constatering van de interviewer dat de NAM de opgave wellicht onderschat heeft, aangezien we bijna 80 duizend schademeldingen en een hoop verdriet en boosheid verder zijn sinds de aardbeving bij Huizinge op 16 augustus 2012. Dat was lang niet de eerste, of de tweede, of de derde, want er waren er al honderden geweest. Maar het was wel een knoeperd die zelfs Amsterdammers even afleidde van het bewonderen van de eigen navel, en die als een scharnierpunt wordt gezien in de discussie over de schaamteloze exploitatie van Groningen en de Groningers.
Het gros van de betrokkenen bij het gasdrama was nog niet geboren toen in Nederland voor het eerst naar gas werd geboord, de premier en Gerald Schotman incluis. Alleen Henk Kamp was er al. Aardbevingen van enige omvang zijn er in Groningen al een kwart eeuw, de frequentie loopt al sinds de eeuwwisseling rap op, in de grafieken van de Onderzoeksraad voor Veiligheid wemelt het van de jaarlijks groeiende gekleurde staafjes – elk streepje is een aardschok. Klachten over scheuren in muren, verzakkingen van huizen en ander ongerief zijn er al minimaal een decennium en vermoedelijk nog veel langer.
In het gasdebat heeft de NAM jarenlang de rol van de handelaar in twijfel gespeeld
Maar het overkwam ons ook. Er was geen plan.
Handelaren in twijfel heb je overal waar omvangrijke belangen zijn te verdedigen. In oorlogen zijn ze op hun actiefst, al kon je ze decennialang ook tegenkomen in de tabaksindustrie, desinformatie verspreidend over de gezondheidsondermijnende effecten van het roken. Tegenwoordig zie je ze opduiken in klimaatdiscussies, ijverig alternatieve feiten aandragend en wetenschappelijk onderzoek betwistend, het zaad van de twijfel zaaiend in de harten van de mensen.
In het gasdebat heeft de NAM jarenlang de rol van de handelaar in twijfel gespeeld: uw schade komt door mollen, blikseminslag of door opkruipend vocht. Ook in de Volkskrant kwijt Schotman zich uitstekend van die rol: ‘Bijna alles in het gasdossier had sneller gemoeten. Maar het kon niet eerder. We wisten nog te weinig. De vraag of iets aardbevingsschade is, kunnen we nu met veel meer zekerheid beantwoorden.’
We wisten te weinig.
Er was geen plan.
Arm Groningen. Er was één plan: om gas uit de bodem te halen. Verder was er geen plan voor de regio, of voor de mensen. Nooit geweest. Nog steeds niet.
VK 08.04.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft geen enkele inspraak meer op het vaststellen van de schade door gaswinning in Groningen. Dat zegt NAM-directeur Gerald Schotman vandaag in een interview met de Volkskrant.
Schotman reageert op het bericht dat deze week rond zoemde, dat NAM tweewekelijks met Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders gaat praten over het nieuwe protocol voor schadeafhandeling. Dat leidde in Groningen tot veel ophef en boosheid. ‘Het is te gek voor woorden. Wij willen geen enkele bemoeienis van de NAM met het nieuwe schadeprotocol’, zei Dick Kleijer van de Groningen Bodem Beweging in Dagblad van het Noorden.
Als billijk en eerlijk vastgesteld wordt dat schade te maken heeft met gaswinning, dan betalen wij, aldus NAM-directeur Gerald Schotman.
Interview
NAM-directeur Gerald Schotman blikt voor het eerst terug. ‘Dit overkwam ons.’
Schotman spreekt het gerucht met klem tegen. ‘Wij praten niet mee over het schadeprotocol. Als billijk en eerlijk vastgesteld wordt dat schade te maken heeft met gaswinning, dan betalen wij. Daarover is geen enkele discussie. Mijn belangrijkste doel, het herstel van vertrouwen, is zonder onafhankelijkheid onbereikbaar.’
Vorige week maakte NAM bekend terug te treden uit de afhandeling van schade die het bedrijf met gaswinning in Groningen veroorzaakt. De kritiek was dat de slager zijn eigen vlees keurde. De regie wordt overgenomen door Nationaal Coördinator Groningen. Schotman zegt dat NAM voortaan betaalt en niet langer bepaalt. ‘Ik heb er vertrouwen in dat het proces van schade-afhandeling redelijk wordt. Dan is de rekening de rekening, daarvoor geldt geen bovengrens.’
Het overkwam ons. Er was geen plan, aldus NAM-directeur Gerald Schotman.
Schotman erkent dat NAM ‘absoluut niet toegerust’ was op het afhandelen van 80 duizend schademeldingen sinds de zware aardbeving bij Huizinge in 2012, terwijl het bedrijf daar wel wettelijk aansprakelijk voor is. ‘Het overkwam ons. Er was geen plan.’
Om Groningen tegemoet te komen en vertrouwen te herstellen, vindt Schotman dat de provincie een deel van de gasbaten moet krijgen. ‘Daarmee kunnen we Groningen een duw geven in de energietransitie, als energieprovincie van de toekomst.’
Ook NAM wil een rol spelen in de overgang naar een duurzame energievoorziening. ‘De energietransitie gaat niet alleen over windturbines en zonnepanelen. Het gaat ook over transport, opslag, verhandelen, conversie. Die kennis hebben wij. NAM is veel meer dan gaswinning in Groningen. Dat willen we bewijzen.’
BB 06.04.2017 Het nieuwe kabinet moet zo snel mogelijk het vertrouwen van inwoners van het Groningse aardgasgebied in de overheid herstellen. Te lang zijn de mensen aan hun lot overgelaten waardoor het vertrouwen grote scheuren vertoont, stellen de Nationale ombudsman en kinderombudsman in een donderdagochtend gepubliceerde oproep.
‘Bestuurlijke spaghetti‘
‘Burgers rekenen op een betrouwbare overheid. We staan aan het begin van nieuwe kansen met een nieuw aan te treden kabinet. We moeten leren van voorgaande jaren en daar lessen uit trekken. De bestuurlijke spaghetti moet van het bord. De overheid is er voor de burger. En niet andersom. Groningers verdienen van de overheid een volmondig ‘Ja, wij staan dichtbij u’ en een haarscherpe, concrete blik op de toekomst’, stelt ombudsman Reinier van Zutphen.
Verantwoordelijkheid nemen
De rijksoverheid moet onder meer verantwoordelijkheid tonen door bijvoorbeeld de schadevergoedingen en schadeherstel zelf ter hand te nemen. Vergoedingen en herstel moeten bovendien ruimhartig zijn. De veiligheid van de bewoners moet voorop worden gesteld door huizen snel te versterken en de gaswinning te verminderen, aldus Van Zutphen en kinderombudsman Margrite Kalverboer. (ANP)
NU 06.04.2017 De Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman roepen gezamenlijk het nieuwe kabinet op om de problemen van de Groningers door de aardgaswinning serieus te nemen.
Volgens Reinier van Zutphen en Margrite Kalverboer is het “fundament van vertrouwen” tussen de overheid en de burgers in de provincie Groningen op een onaanvaardbare manier geschaad.
Het is de eerste maal dat de twee ombudsmannen gezamenlijk een oproep doen aan de overheid, meldt een woordvoerder aan NU.nl.
“De overheid is er voor de burger en niet andersom. Groningers verdienen van de overheid volmondig te horen: ja, wij staan dichtbij”, stellen zij.
Wees betrouwbaar
Het tweetal heeft zes aanbevelingen op papier gesteld voor het nieuwe kabinet dat nu wordt geformeerd. De belangrijkste rode draad is dat de overheid moet luisteren naar de Groningers, iets wat de afgelopen jaren niet is gebeurd.
“Wees betrouwbaar in gedrag en woord. Erken oprecht en met compassie dat wat er in Groningen gebeurt en nog gaat gebeuren”, aldus de twee ombudsmannen in het Dagblad van het Noorden.
Veiligheid
Ook moet de overheid nog meer haar verantwoordelijkheid nemen waar het de negatieve gevolgen van de gaswinning betreft. “De veiligheid van de burgers moet altijd voorop staan.”
De Kinderombudsman kondigde vorige week een apart onderzoek aan naar de gevolgen die de aardbevingen door de gaswinning in Groningen voor kinderen in het gebied heeft. Er wonen 30.000 kinderen in de regio die regelmatig wordt getroffen door bevingen.
Mensenrechtencommissie
De Groninger Bodem Commissie (GBB) zegt in een gesprek met de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties dat er duidelijke criteria moeten komen om schending van de mensenrechten bij de gaswinning in Groningen te voorkomen.
Dit laat mensenrechtenadvocaat Jan van de Venis, die ook bij het gesprek is, weten. In het gesprek zijn een aantal aanbevelingen gedaan. De GBB wil dat de schade die wordt veroorzaakt door de gasboringen ‘verzacht wordt’ en dat de opbrengst van de gaswinning gelijk verdeeld wordt.
Om dit te bewerkstelligen, zou de overheid volgens de GBB de situatie regelmatig moeten evalueren.
Elsevier 06.04.2017 Krimp, economische achterstand en dan ook nog eens het slepende bevingsdossier: de situatie in Groningen is om moedeloos van te worden. Toch zoeken ondernemende burgers en bestuurders naar aanknopingspunten voor de toekomst. Waar zit de potentie?
Groningen staat niet alleen voor deze uitdaging. Tijdens de verkiezingscampagne beloofden bijna alle partijen dat de provincie meer gaat profiteren van de gaswinning. Het thema ligt dus op de formatietafel en het aankomende Regeerakkoord brengt mogelijk nieuw geld voor investeringen. Dit komt boven op de 97,5 miljoen euro die – los van alle schadevergoedingen – de komende vijf jaar al wordt gestoken in het bevingsgebied. Investeringen moeten zorgen voor een vitaler platteland, nieuwe banen en een positiever image.
En dus wordt er nagedacht over de sterke punten van de streek. Zo probeert Groningen al langer een cluster van onderzoek, onderwijs en bedrijvigheid rond (hernieuwbare) energie te vormen. De energiesector is dankzij de gaswinning al relatief groot, en zijn er hoogwaardige kennis- en onderwijsinstellingen aanwezig. Het is niet het enige aanknopingspunt. Zo heeft de stad Groningen veel jeugdige, hoogopgeleide bewoners, heeft de provincie een groot Duits achterland en vestigen steeds meer bedrijven zich in de Eemshaven.
De vraag is of de plannen voldoende zijn de Groningse problemen het hoofd te bieden. En of er voor alle bewoners een positief toekomstperspectief is. Lees het hier.
Rob Ramaker (1986) is sinds december 2016 redacteur Nederland.
Telegraaf 06.04.2017 Het nieuwe kabinet moet zo snel mogelijk het vertrouwen van inwoners van het Groningse aardgasgebied in de overheid herstellen. Te lang zijn de mensen aan hun lot overgelaten waardoor het vertrouwen grote scheuren vertoont, stellen de Nationale ombudsman en kinderombudsman in een donderdagochtend gepubliceerde oproep.
„Burgers rekenen op een betrouwbare overheid. We staan aan het begin van nieuwe kansen met een nieuw aan te treden kabinet. We moeten leren van voorgaande jaren en daar lessen uit trekken. De bestuurlijke spaghetti moet van het bord. De overheid is er voor de burger. En niet andersom. Groningers verdienen van de overheid een volmondig ’Ja, wij staan dichtbij u’ en een haarscherpe, concrete blik op de toekomst”, stelt ombudsman Reinier van Zutphen.
De rijksoverheid moet onder meer verantwoordelijkheid tonen door bijvoorbeeld de schadevergoedingen en schadeherstel zelf ter hand te nemen. Vergoedingen en herstel moeten bovendien ruimhartig zijn. De veiligheid van de bewoners moet voorop worden gesteld door huizen snel te versterken en de gaswinning te verminderen, aldus Van Zutphen en kinderombudsman Margrite Kalverboer.
AD 06.04.2017 De Groninger Bodem Beweging (GBB), de organisatie die opkomt voor de belangen van mensen die schade ondervinden van de aardbevingen, wil de gaswinning in hun provincie laten erkennen als schending van de mensenrechten. De Groningers spraken vandaag in Genève bij de VN-Mensenrechtencommissie.
Nederland heeft op het punt van de problemen door de gaswinning in Groningen internationale belangstelling gewekt. Daarom is de vice-voorzitter van de GBB, Derwin Schorren, uitgenodigd om met verschillende VN-ambassadeurs in Zwitserland te spreken.
Schorren heeft goede hoop dat de boodschap is overgekomen bij de VN. ,,We hebben verschillende ambassadeurs gesproken en ook in de wandelgangen gelobbyd. Iedereen die we spraken was verwonderd over wat er in Groningen gebeurt.” De VN-ambassadeurs geven 10 mei advies over een resolutie van de Mensenrechtenraad richting Nederland.
GBB uitgenodigd om donderdag 6 april in Genève te praten met VN ambassadeurs. Wingewest Groningen op de agenda voor de Rechten van de Mens. 9:19 PM – 2 Apr 2017
Volgens Schorren wordt de toekomst van Groningen door de Nederlandse overheid te grabbel gegooid. ,,Het gaat over veilig wonen en leven. Levens worden kapotgemaakt; hypotheken kunnen niet meer betaald worden en mensen zijn hartstikke bang. Mensen moeten hun huis uit. Dat zorgt voor enorm psychisch leed.”
‘Ramp in slow motion’
Eens in de vier jaar komt de VN voor Nederland met een nieuwe mensenrechtenresolutie voor ons land. De nieuwste wordt verwacht in mei.
Het is te gek voor woorden dat wij als Groningers naar Genève moeten afreizen om ons verhaal te doen, aldus Derwin Schorren.
De GBB wil dat de gasproblematiek wordt opgenomen in de resolutie en hoopt dat Nederland de komende vier jaar andere keuzes gaat maken: de gaskraan moet verder – en uiteindelijk helemaal – dicht. ,,Het is te gek voor woorden dat wij als Groningers naar Genève moeten afreizen om ons verhaal te doen, maar de Nederlandse overheid is gasverslaafd. En Shell en Exxon Mobile profiteren daarvan.”
Tot nu toe heeft Schorren vooral in de wandelgangen gepraat met VN-ambassadeurs. Gaat het nog lukken om de Mensenrechtenraad plenair toe te spreken? ,,Ja, daar zorg ik wel voor. Een echte Groninger pakt die tijd gewoon.”
Mensenrechten
Marysha Molthoff van het College voor de Rechten van de Mens denkt dat de GBB zeker een kans heeft om de gaswinning te laten erkennen als schending van de mensenrechten. ,,De VN neemt dit soort geluiden altijd serieus. De kans is aanwezig dat de de VN hierover vragen stelt aan Nederland en dat het uiteindelijk resulteert in een aanbeveling. Maar ook al wordt het niet geagendeerd, dan wil dat niet zeggen dat er geen sprake is van het schenden van mensenrechten.”
Wanneer er aanbevelingen worden gedaan moet Nederland daarop reageren. ,,De vragen zijn vrij algemeen geformuleerd, bijvoorbeeld: wat doet Nederland om de mensenrechten te waarborgen? Maar vrijblijvend is het zeker niet. Verschillende instanties, waaronder het College, controleren of dit daadwerkelijk ook gebeurt.”
Eerdere voorbeelden zijn het aannemen van het VN-verdrag voor mensen met een beperking en de oproep een actieplan tegen discriminatie te maken. De Tweede Kamer besloot vorig jaar dat alle gebouwen, winkels en het openbaar vervoer toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking.
NU 03.04.2017 De Groninger Bodem Beweging (GBB) gaat donderdag in gesprek met de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties.
De organisatie die opkomt voor de belangen van de mensen die schade hebben opgelopen door de aardbevingen is uitgenodigd om de situatie met een aantal VN-ambassadeurs te bespreken.
“Ze houden de mensenrechtensituatie in elk land in de gaten en hebben nu ook belangstelling getoond voor de de situatie in Groningen”, zegt Derwin Schorren van de GBB naar aanleiding van een bericht van RTV Noord.
“Het gaat er vooral om of we veilig kunnen wonen en leven. We denken dat een krachtig signaal van de VN-commissie kan helpen om de gasverslaafde Nederlandse overheid tot andere keuzes te dwingen en te dwingen om normaal te doen.”
De GBB vindt dat de gaskraan in Groningen verder dicht moet.
Megaclaim
Bewoners in het zogenoemde buitengebied, die volgens de huidige schaderegeling niet in aanmerking komen voor een vergoeding, bereiden een megaclaim voor tegen Nationaal Coördinator Hans Alders. Dat meldt het Dagblad van het Noordenmaandag.
Veel van de 1.600 gedupeerden in dit gebied zijn woedend dat zij, afgezien van een coupon van 1.500 euro, geen enkele vergoeding krijgen. Details over de megaclaim zijn nog niet bekend.
Telegraaf 03.04.2017 De Groninger Bodem Beweging (GBB) gaat donderdag in gesprek met de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties. De organisatie die opkomt voor de belangen van de mensen die schade hebben opgelopen door de aardbevingen is uitgenodigd om de situatie met een aantal VN-ambassadeurs te bespreken.
„Ze houden de mensenrechtensituatie in elk land in de gaten en hebben nu ook belangstelling getoond voor de de situatie in Groningen”, zegt Derwin Schorren van de GBB.
’Veilig wonen en leven’
„Het gaat er vooral om of we veilig kunnen wonen en leven. We denken dat een krachtig signaal van de VN-commissie kan helpen om de gasverslaafde Nederlandse overheid tot andere keuzes te dwingen en te dwingen om normaal te doen.”
De GBB vindt dat de gaskraan in Groningen verder dicht moet.
VK 31.03.2017 ‘Vandaag om 12 uur is het oude systeem gesloten. De NAM is uit het systeem.’ Sprak Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders vrijdagmiddag verlossende woorden voor Groningen?
Ja, het was ‘een historische dag’, zoals de maatschappelijke organisaties verenigd in het Groninger Gasberaad lieten optekenen. Het buitenspel zetten van schadeveroorzaker NAM in de afwikkeling van de schade is al jaren een van de belangrijkste eisen van Groningers.
Nationaal Coördinator Groningen neemt regie voor
schadeafhandeling en -beoordeling aardbevingen over. Proces wordt sneller en
efficiënter. 3:18 PM – 31 Mar 2017
Het is ook een pyrrusoverwinning. Die typering koos Annemarie Heite, de spreekbuis van Groningse onvrede die met haar gezin het bevingsleed belichaamde in de documentaire De Stille Beving. De aftocht van de Nederlandse Aardolie Maatschappij was een treuzelgang en het is maar de vraag of alles nu anders wordt.
Vijf jaar na de zwaarste beving tot nu toe (Huizinge, augustus 2012) staat de teller op bijna 80 duizend schademeldingen. De meeste claims zijn afgehandeld, maar in veel gevallen moest daar eindeloos voor worden gestreden.
Het gevoel heerste dat de veroorzaker bepaalde wat hij wel en niet zou vergoeden
De schadeafhandeling wordt sinds 2015 uitgevoerd door het Centrum Veilig Wonen (CVW). Dat werkt in opdracht van de NAM, volgens een NAM-protocol en een NAM-handboek voor inspecteurs. NAM is immers wettelijk aansprakelijk en betaalt. Dat hield het gevoel in stand dat de veroorzaker van schade bepaalde wat hij wel en niet zou vergoeden.
Het resultaat was georganiseerde argwaan in een schadecircus van experts, contra-experts en arbiters. Het steggelen over het herstellen van een scheur van 500 euro kostte soms het twintigvoudige.
Een heilloze weg, zo concludeerde Alders gisteren. De NAM trok zich uiteindelijk terug uit de schadeafhandeling na nu al het derde onderzoek, door ingenieursbureau Witteveen+Bos dit maal, naar 1.600 schademeldingen uit de rand van het aardbevingsgebied. Na een uitvoerige en peperdure studie werden de claims massaal afgewezen: geen bevingsschade.
Geconfronteerd met het diepgewortelde wantrouwen en de onzekerheid waarin mensen jarenlang verkeerden, wist Alders dat die boodschap onverkoopbaar was. Volkswoede zou zijn deel worden, terwijl hij met een ingrijpende versterkingsopgave voor duizenden huizen voor de boeg nog jaren verder moet in Groningen.
Alders gaat nu in plaats van de NAM het CVW aansturen. Schadebeoordeling komt in handen van een onafhankelijke commissie. Per 1 juli treedt een nieuw schadeprotocol in werking. Kleine schades worden dan zonder inspectie hersteld.
Voor achtduizend openstaande schademeldingen (ook afgewezen claims en die uit het buitengebied) komt een coulanceregeling: een voucher van 1500 euro te besteden bij een aannemer. Zo hoopt Alders de bevlekte lei die hij overgedragen krijgt schoon te vegen. Op het prijskaartje van nog meer gesteggel zit niemand te wachten.
Ook de NAM niet. Directeur Gerald Schotman liet eerder dit jaar al weten bereid te zijn terug te treden uit de schadeafhandeling, die het bedrijf al ruim een miljard kostte. Maar een ‘blanco cheque’ wilde hij niet tekenen.
Hoe de nieuwe deal tussen NAM en Staat er precies uit ziet, is onbekend. Minister Kamp van Economische Zaken hintte gisteren op een fonds. ‘Overeind blijft dat schade vergoed wordt en dat schade gedragen wordt door de NAM.’
Herstel van vertrouwen
De Groningse boosheid richtte zich de afgelopen periode in toenemende mate op Den Haag
Of dit ‘een fundamentele stap op weg naar herstel van vertrouwen’ is, zoals Alders zei, moet nog blijken. De Groningse boosheid richtte zich de afgelopen periode in toenemende mate op Den Haag. De gaswinning is weliswaar stapsgewijs teruggeschroefd, maar niet nadat er in 2013 nog een recordhoeveelheid gas uit de bodem was gepompt. De Raad van State moest de Staat een halt toeroepen.
Sinds het leeghalen van het Groningerveld in 1963 begon, is bijna 300 miljard euro aan aardgasbaten naar de schatkist gestroomd. Wel de lusten, niet lasten, leek het. Ergernis is er ook over de pettenverzameling op het ministerie van Economische Zaken. Hoe kan het departement dat de opbrengsten en de leveringszekerheid van het gas moet garanderen tegelijkertijd waken over de veiligheid van Groningers?
De NAM mag 24 miljard kuub gas per jaar uit de Groningse bodem halen
De Onderzoeksraad voor Veiligheid kraakte deze dubbelrol donderdag nog eens. Ook het ‘gasgebouw’, een ‘gesloten bolwerk’ van de Staat, de NAM, Shell, ExxonMobil, EBN en GasTerra, waarin de winning en verkoop van aardgas is georganiseerd, vertoont nog geen scheur.
De komende jaren mag de NAM 24 miljard kuub gas per jaar uit de Groningse bodem halen. Consensus over een veilig winningsniveau ontbreekt echter nog steeds, constateert de Onderzoeksraad. Terwijl veiligheid de kern van de zaak is. Daarvoor blijven Groningers aan de overheid overgeleverd.
Trouw 31.03.2017 Het bericht dat gasbedrijf Nam zich niet meer bemoeit met de afhandeling van schade die is veroorzaakt door gaswinning, werd niet door alle Groningers toegejuicht. Met name aan de kant van actievoerders lijkt het cynisme diep te zitten.
Nationaal coördinator Groningen Hans Alders snapt dit wantrouwen. Tijdens een persconferentie zei hij vanmiddag toch een brug te willen slaan naar een nieuwe situatie.
De taak van de schadeafhandeling komt per 1 juli in handen te liggen van Alders zelf, die in 2015 door het kabinet werd aangesteld om te bemiddelen tussen de Nam en gedupeerde bewoners. Hij stelt een onafhankelijke commissie samen die de nieuwe schades gaat beoordelen. Door de Nam uit de afhandeling van schade terug te trekken, komt hij tegemoet aan een al jaren bestaande eis van Groningers. Die vonden dat de betrokkenheid van de Nam neerkwam op een ‘slager die zijn eigen vlees keurde’.
Nieuw schadeprotocol
Nog niet bekend is hoe het nieuwe proces er precies gaat uitzien. Alders wil samen met overheden en de actiegroepen een nieuw schadeprotocol uitwerken dat door de onafhankelijke commissie zal worden toegepast op nieuwe schadegevallen. Duidelijk is wel dat kleine schades binnen het gebied waar een beving is geweest vanaf 1 juli direct worden hersteld, zonder dat daar eerst aanvullend onderzoek voor nodig is.
Voor alle schademeldingen die zijn gedaan voor vandaag en die nog niet zijn afgehandeld, komt een zogenoemde schone-leiconstructie. De wooneigenaren met geringe schade kunnen in aanmerking komen voor een bouwvoucher van 1500 euro die zij bij een aannemer kunnen inleveren. Eigenaren met grotere schades krijgen een aanbod.
Directeur Thijs Jurgens van de Nam verwacht dat het nieuwe proces van schadeafhandeling sneller en efficiënter zal verlopen. Hij zei blij te zijn er een streep onder te kunnen zetten. De Nam blijft wel de aansprakelijke partij. “Als de onafhankelijke commissie straks een schademelding heeft beoordeeld en de nationaal coördinator geeft daar een klap op, dan zullen wij gewoon betalen”, bevestigt hij.
Onafhankelijkheid
De Groningse actiegroepen twijfelen hevig aan de mate waarin deze commissie onafhankelijk wordt. Zo zei Pi van Weert van Schokkend Groningen dat er met de nieuwe situatie niets wezenlijks zou veranderen. Alders ziet zij expliciet als een verlengstuk van Economische Zaken. De afhandeling gaat daarom ‘van uitvoerder Nam naar opdrachtgever de staat’.
Annemarie Heite, bekend van haar rol in de documentaire ‘De stille beving’, noemde het besluit in een tweet een ‘regelrechte pyrrusoverwinning’. Ook zij blijft de nationaal coördinator zien als een marionet van het kabinet in Den Haag. “Het is nog steeds Economische Zaken dat hier straks bepaalt wat er gebeurt. Ik ben daar niet echt positief over.”
Leden van de Partij van het Noorden zijn net zo sceptisch over de nieuwe structuur. De landelijke overheid en politiek laten Groningen opnieuw zakken, zegt PvhN-Statenlid Be Zwiers.
Een contrast daarmee vormden de reacties uit Den Haag op het nieuws dat de Nam buiten de schadeafwikkeling komt te staan. “Langzaam maar zeer zeker winnen Groningers van gasgiganten”, zo reageerde het Groningse SP-Kamerlid Sandra Beckerman. VVD-Kamerlid André Bosman noemde het besluit een ‘positieve stap’ en ‘een beter signaal voor de mensen in Groningen’.
Telegraaf 31.03.2017 De slager keurt eindelijk zijn eigen vlees niet meer. Zo reageert René Paas, commissaris van de Koning in Groningen, op het besluit om de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet langer een rol te geven in de afhandeling van schadeclaims in Groningen. „De NAM betaalt nog wel, maar bepaalt niet meer”, aldus Paas. „Het systeem dat de NAM hanteerde bij de afhandeling van schades was versleten, failliet en verdacht.”
Wat de terugtrekking van de NAM doet met het vertrouwen van de Groningers is volgens Paas lastig te zeggen. „Groningers zijn jarenlang niet serieus genomen en daardoor diep gefrustreerd. Het is ze overkomen, niemand heeft hierom gevraagd. Dus of het vertrouwen hiermee te herstellen is, lijkt me de vraag. Eén ding staat wel vast: als de rol van de NAM bij het oude was gebleven, was het nooit goed gekomen met dat vertrouwen.”
Paas zegt zich voor te kunnen stellen dat er teleurgesteld gereageerd is op het feit dat alle 1600 schades uit het buitengebied zijn afgewezen. Uit onderzoek in opdracht van het Centrum Veilig Wonen blijkt dat de schades aan ruim 1600 huizen niet veroorzaakt kunnen zijn door aardbevingen. „Ik ga ervan uit dat er grondig onderzoek is gedaan, maar kan me voorstellen dat er veel mensen niet blij zijn met de uitkomst.”
NU 31.03.2017 De 1.600 schadeclaims die zijn ingediend door bewoners buiten het officiële aardbevingsgebied in Groningen, zijn allemaal afgewezen.
In samenwerking met GIC
Wel krijgen de schadeclaimers een bouwvoucher van 1.500 euro. Dit heeft Centrum Veilig Wonen (CVW) vrijdag bekend gemaakt.
Bij de 1.600 schadegevallen ging het onder anderen om inwoners uit Veendam, Oldambt, Zuidhorn en De Marne. Vorig jaar heeft advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos de schade aan de woningen onderzocht. De conclusie is dat het c-schade betreft, wat inhoudt dat het bureau oordeelt dat de schade niet door aardbevingen is veroorzaakt.
“CVW heeft het proces van het onderzoek begeleid. Een van de belangrijkste elementen is dat zorgvuldigheid voorop heeft gestaan”, zegt algemeen directeur Peter Kruyt.
Fysieke schade
Volgens het CVW zijn in totaal 34.000 schades bij de 1.600 adressen in kaart gebracht. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om scheuren in muren. Naast onderzoek naar de fysieke schade aan de woningen, is ook gekeken naar de ondergrond waarop de woningen zich bevinden. “Dit zorgt ervoor dat we een volledig en objectief beeld konden vormen”, laat het CVW weten.
De scheuren in de woningen zijn volgens het onderzoek voor een groot deel veroorzaakt doordat de bouwblokken waarmee gebouwd is, zijn gaan krimpen. “We hebben geen aanleiding gevonden dat de gaswinning voor schade heeft gezorgd aan deze woningen”, aldus het CVW.
Burgemeester
Pieter Smit, burgemeester van Oldambt, dat voor een deel in het bevingsgebied ligt, reageert verbijsterd. Smit zegt dat er nu meer gas wordt gewonnen onder het deel van zijn gemeente dat net wel in het bevingsgebied ligt. “Even verderop zou dan niets aan de hand zijn. Dat valt lastig te rijmen”, zegt hij.
Ook de Groninger Bodem Beweging (GBB) is teleurgesteld. “We kunnen ons eerlijk gezegd niet voorstellen dat de aardbevingen geen rol hebben gespeeld”, zegt secretaris Dick Kleijer. “Het onderzoek lijkt heel zorgvuldig, maar ik denk dat de methode geen aardbevingsschade kan herkennen.”
Aardbevingsgebied
Het CVW laat weten in 2016 in totaal 75.141 schaderapporten te hebben opgesteld voor gedupeerden binnen het officiële aardbevingsgebied. In 65.434 van deze gevallen is de bewoner hiermee akkoord gegaan.
Telegraaf 31.03.2017 Alle 1600 schademeldingen aan huizen net buiten het bevingsgebied in Groningen zijn afgewezen. Bij de woningen werden tijdens onderzoek in totaal 34.000 schades aangetroffen maar die zijn volgens het Centrum Veilig Wonen (CVW) niet het gevolg van gaswinning, aldus directeur Peter Kruyt van het Centrum Veilig Wonen (CVW). De schade zou komen van onder andere verzakkende funderingen en muren.
De woningeigenaren krijgen ter compensatie wel een bouwvoucher van 1500 euro die kan worden gebruikt om aannemers te betalen voor het herstel van schades. Ook eigenaren van woningen met schade in het aardbevingsgebied zelf krijgen zo’n voucher.
’Lastig te rijmen’
In Groningen is met verbijstering gereageerd. Volgens burgemeester Pieter Smit van Oldambt, dat voor een deel buiten het bevingsgebied ligt, zijn ook rondom het bevingsgebied al veel vaker schades wel erkend als bevingsschade. „Ik ben veel bij mensen met schade thuis geweest en de schades die nu worden afgewezen komen volgens mij overeen met schades die eerder wel als bevingsschade werden erkend.”Smit zegt verder dat er nu meer gas wordt gewonnen onder het deel van zijn gemeente dat net wel in het bevingsgebied ligt. „Even verderop zou dan niets aan de hand zijn. Dat valt lastig te rijmen”, zegt hij.
’Klap in het gezicht’
Volgens aardbevingsgedupeerde Annemarie Heite was de presentatie van het onderzoek „een klap in het gezicht van alle gedupeerden in het buitengebied.” De gaswinning leidt tot bodemdaling en daardoor verzakken de funderingen, stelt Heite. „Ze wimpelen dat nu af als schade door de manier van bouwen en andere factoren. Dat klopt niet, want het is gewoon veroorzaakt door de gaswinning en daarom moet het vergoed worden.”
Ook de Groninger Bodem Beweging (GBB) is teleurgesteld. „We kunnen ons eerlijk gezegd niet voorstellen dat de aardbevingen geen rol hebben gespeeld”, zegt secretaris Dick Kleijer. „Het onderzoek lijkt heel zorgvuldig, maar ik denk dat de methode geen aardbevingsschade kan herkennen”, zegt hij.
Telegraaf 31.03.2017 Partijen in Den Haag reageren vrijdag eensgezind positief op het besluit om de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet langer een rol te geven in de afhandeling van schadeclaims in Groningen. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) krijgt in de toekomst de volledige regie over claims naar aanleiding van aardbevingsschade.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) adviseerde in een donderdag verschenen rapport al de afhandeling van claims door één enkele organisatie te laten uitvoeren. „Heel goed”, zegt Carla Dik-Faber van de ChristenUnie over het daaropvolgende besluit van de NAM. „Was heldere aanbeveling Onderzoeksraad voor de Veiligheid en vurige wens van de Kamer.”
„Langzaam maar zeer zeker winnen Groningers van gasgiganten”, juicht Sandra Beckerman van de SP. „We zijn er nog lang niet, maar dit is een grote stap.” Ze waarschuwt wel een „slecht systeem niet te vervangen door een nieuw slecht systeem” en bepleit een onafhankelijk schadefonds.
Ook D66’er Stientje van Veldhoven is te spreken over het NAM-besluit. „De slager moet zijn eigen vlees niet keuren. Ik hoop dat de Groningers nu snel krijgen waar ze recht op hebben.” Haar collega-Kamerlid Jaco Geurts (CDA) „verwacht dat de NCG de afhandeling van schade voortvarend oppakt” nu de afhandeling „eindelijk onafhankelijk wordt.”
Henk Nijboer van de PvdA benadrukt dat de Groningers er al langer voor pleiten de NAM uit de schadeafhandeling te halen. „De NAM moet betalen, niet bepalen. Maar er moet nog veel meer gebeuren om het vertrouwen van de Groningers te herstellen. Dit is slechts de eerste stap.”
„De zorg van de VVD was steeds dat NAM wel uit het proces moest worden gehaald, maar niet van haar verantwoordelijkheid moest worden ontslagen”, aldus Kamerlid André Bosman (VVD), die spreekt van een „positieve stap” en een „beter signaal voor de mensen in Groningen.”
Telegraaf 31.03.2017 Minister Henk Kamp van Economische Zaken zou het goed vinden als de NAM, die in Groningen gas wint, ,,een stap terugzet en niet meer voor de mensen in beeld is voor de afhandeling van de schade” die door aardbevingen is aangericht. Kamp reageerde op het nieuws dat de NAM de afhandeling van aardbevingsschade voortaan overlaat aan de Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders.
Kamp wilde niet bevestigen dat Alders inderdaad verantwoordelijk wordt voor de schadeafhandeling en al helemaal niets zeggen over hoe dat in de praktijk zou werken. Maar het was voor hem duidelijk dat ,,tussen de NAM en degene die schade heeft iets moest gaan veranderen”, zei hij vrijdagochtend. ,,Het is heel slecht voor iemand die schade heeft om bij dat grote bedrijf terecht te moeten, een bedrijf dat er ook niet op ingericht is om dat goed af te handelen.”
,,Dus we zijn al een aantal maanden bezig dat te veranderen”, aldus Kamp. Hij wees erop dat de overheid de zeggenschap over de schadeafhandeling de afgelopen jaren al naar zich toe had getrokken. Eerst werd het zogeheten Centrum Veilig Wonen ermee belast, waar de NAM nog een flinke vinger in de pap hield. ,,Nu is het ook mogelijk om de NAM zich helemaal te laten terugtrekken.”
Met het terugtreden van de NAM gaat een langgekoesterde wens van gedupeerde Groningers in vervulling. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde donderdag al dat er bij de afhandeling geen ruimte zou moeten zijn voor bemoeienis van de NAM.
AD 31.03.2017 Alle 1600 schademeldingen aan huizen net buiten het bevingsgebied in Groningen zijn afgewezen. Bij de woningen werden tijdens onderzoek in totaal 34.000 schades aangetroffen, maar die zijn volgens het Centrum Veilig Wonen (CVW) niet het gevolg van gaswinning, aldus directeur Peter Kruyt van het Centrum Veilig Wonen (CVW). De schade zou komen van onder andere verzakkende funderingen en muren.
De woningeigenaren krijgen ter compensatie wel een bouwvoucher van 1500 euro die kan worden gebruikt om aannemers te betalen voor het herstel van schades. Ook eigenaren van woningen met schade in het aardbevingsgebied zelf krijgen zo’n voucher.
Verbijstering
Het is een klap in het gezicht van alle gedupeerden in het buitengebied, aldus Aardbevingsgedupeerde Annemarie Heite.
In Groningen is met verbijstering gereageerd. Volgens burgemeester Pieter Smit van Oldambt, dat voor een deel buiten het bevingsgebied ligt, zijn ook rondom het bevingsgebied al veel vaker schades wel erkend als bevingsschade. ,,Ik ben veel bij mensen met schade thuis geweest en de schades die nu worden afgewezen komen volgens mij overeen met schades die eerder wel als bevingsschade werden erkend.” Smit zegt verder dat er nu meer gas wordt gewonnen onder het deel van zijn gemeente dat net wel in het bevingsgebied ligt. ,,Even verderop zou dan niets aan de hand zijn. Dat valt lastig te rijmen”, zegt hij.
Volgens aardbevingsgedupeerde Annemarie Heite was de presentatie van het onderzoek ,,een klap in het gezicht van alle gedupeerden in het buitengebied”. De gaswinning leidt tot bodemdaling en daardoor verzakken de funderingen, stelt Heite. ,,Ze wimpelen dat nu af als schade door de manier van bouwen en andere factoren. Dat klopt niet, want het is gewoon veroorzaakt door de gaswinning en daarom moet het vergoed worden.”
Ook de Groninger Bodem Beweging (GBB) is teleurgesteld. ,,We kunnen ons eerlijk gezegd niet voorstellen dat de aardbevingen geen rol hebben gespeeld”, zegt secretaris Dick Kleijer. ,,Het onderzoek lijkt heel zorgvuldig, maar ik denk dat de methode geen aardbevingsschade kan herkennen”, zegt hij.
NAM
Vandaag werd ook bekend dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) per direct niet meer betrokken is bij de afhandeling van schade die is veroorzaakt is door aardbevingen in de regio. Dat was een lang gekoesterde wens van Groningse burgers en actiegroepen.
Telegraaf 31.03.2017 Schades aan Groningse huizen en gebouwen worden vanaf 1 juli beoordeeld door een onafhankelijke commissie. Die commissie wordt ingesteld door Nationaal Coördinator Hans Alders, zo maakt hij vrijdag bekend. De NAM heeft per vrijdag al geen bemoeienis meer met de afhandeling van schades.
Per 1 juli gaat er ook een nieuw schadeprotocol in werking. Kleine schades binnen het effectgebied van een beving worden vanaf dan direct hersteld, zonder dat daar eerst aanvullend onderzoek voor nodig is, aldus Alders. Hij benadrukt dat de NAM wel aan aansprakelijk blijft voor de schades als gevolg van gaswinning.
Handboek voor beoordeling schades
Alders gaat de komende tijd aan de slag met een handboek voor de beoordeling van schades. Schades die de komende tijd worden gemeld, worden afgehandeld volgens de regels van dat handboek, dat per 1 juli in gebruik wordt genomen.
Om met een schone lei te beginnen krijgen ongeveer 15.000 Groningers een voucher van 1500 euro aangeboden. Dat aanbod geldt voor huiseigenaren die schade hebben die niet erkend is als aardbevingsschade, maar ook voor eigenaren met een nog openstaand schadedossier. Het geld moet worden gebruikt om schades te repareren.
’We kunnen verder’
Directeur Thijs Jurgens van de NAM laat in een reactie weten dat hij verwacht dat het proces van schadeafhandeling onder regie van de Nationaal Coördinator sneller en efficiënter zal verlopen. „We waren al langer bereid om uit de schadeafhandeling te stappen. We zetten er nu een streep onder en kunnen dan ook verder.”
De NAM gaat nog praten met Hans Alders over hoe ze de betalingen gaan regelen als de aansprakelijke partij. „Maar als de onafhankelijke commissie straks een schademelding heeft beoordeeld en de Nationaal Coördinator geeft daar een klap op, dan zullen wij gewoon betalen”, bevestigt Jurgens.
1.600 schademeldingen net buiten bevingsgebied afgewezen
VK 31.03.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) trekt zich terug uit de afhandeling van schade veroorzaakt door de gaswinning in Groningen. Dit heeft Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders vrijdag bekendgemaakt. Dat de regie vanaf 1 juli bij Alders zelf komt te liggen, stemt veel Groningers allerminst gerust.
De pas op de plaats van de NAM valt samen met de aankondiging van schade-afhandelaar Centrum Veilig Wonen (CVW) dat alle 1.600 schademeldingen aan huizen net buiten het bevingsgebied in Groningen zijn afgewezen. Bij de woningen werden tijdens onderzoek in totaal 34 duizend schades aangetroffen, maar die zijn volgens CVW niet het gevolg van gaswinning. De woningeigenaren krijgen ter compensatie een voucher van 1.500 euro, die kan worden gebruikt om aannemers te betalen voor het herstel van schades.
Als exploitant van het Groninger gasveld is de NAM wettelijk aansprakelijk voor schade als gevolg van de gaswinning. De afhandeling van schade wordt sinds 2015 officieel niet meer uitgevoerd door de NAM, maar door het Centrum Veilig Wonen. Omdat dit in opdracht van de NAM gebeurt, bleef in Groningen het gevoel dat de veroorzaker van schade bepaalt wat wel en niet wordt vergoed. Een einde aan deze vorm van ‘de slager keurt zijn eigen vlees’, is al jaren een van de belangrijkste eisen van Groningers.
‘Dit lost niets op’
Donderdag concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat de aanhoudende rol van de NAM in de schade-afhandeling ervoor heeft gezorgd dat het vertrouwen van Groningers onverminderd laag is. De raad pleitte voor schadeafhandeling zonder de NAM. Voor veel Groningen gaat deze maatregel lang niet ver genoeg.
‘Dit verandert niets, dit lost niets op’, zegt Pi van Weert van actiegroep Schokkend Groningen, dat na het bekend worden van het nieuws een tweet plaatste van Hans Alders met een ingetekende hitlersnor. ‘De schadeafhandeling gaat van uitvoerder NAM naar opdrachtgever de Staat, want Hans Alders is natuurlijk een verlengstuk van Den Haag. Hij heeft als NCG vooralsnog niets gedaan met onze zorgen en voorstellen.’
Van Weert vreest dat de overdracht ook nog eens een enorme ‘vertragingsactie’ wordt. ‘Hoe lang moeten we nog wachten op een echte oplossing’, vraagt Van Weert. ‘We zijn 25 jaar na de eerste rapporten dat het hier vreselijk misgaat. Dit probleem is te groot voor Nederland. Ik denk dat we voor een oplossing naar Europa moeten.’
Annemarie Heite, aardbevingsslachtoffer dat landelijke bekendheid kreeg door haar rol in de documentaire De stille beving, spreekt van een ‘regelrechte pyrrusoverwinning’. ‘Het is van de regen in de drup’, zegt ze. ‘De NCG is een uitvoeringsinstantie van het ministerie van Economische Zaken (EZ), en van hun hebben we meer last dan van de NAM. Alders heeft niets bereikt, hij heeft zijn doel niet gehaald; het vertrouwen is niet hersteld. En dit gaat ook niet gebeuren, over twee jaar komt er weer een rapport dat het niet genoeg was.’
‘Beweging waarneembaar’
Cabaretier en actievoerder Freek de Jonge zegt dat ‘er ontegenzeggelijk beweging waarneembaar is op dit dossier’. De Jonge is de aanjager van de inmiddels ruim 160 duizend keer ondertekende petitie Laat Groningen niet zakken. ‘Een van de belangrijkste punten is ingewilligd.’
Het zal er volgens De Jonge minder geheimzinnig aan toe gaan door de afhandeling helemaal weg te halen bij de NAM, maar idealiter wordt het volgens hem gedaan door een onafhankelijke organisatie. ‘Het onderbrengen bij de NCG lijkt nog steeds een manier om onder de verantwoordelijkheid uit te kunnen komen’, zegt hij. ‘We moeten er bovenop blijven zitten, een gevoel van tevredenheid mag nog niet de kop opsteken.’
Nog een reden voor waakzaamheid is volgens De Jonge dat het nog niet gaat over veiligheid. ‘De gaswinning blijft onverminderd’, zegt hij. ‘Het wachten blijft op een heftige beving waarbij doden vallen.’
Eerder dit jaar zei NAM-directeur Gerald Schotman dat het bedrijf bereid is terug te treden uit de schadeafhandeling, mits er goede afspraken over financiële aansprakelijkheid kunnen worden gemaakt. Hoe dit nu wordt uitgewerkt, is nog onduidelijk.
Minister Henk Kamp van EZ wil niets zeggen over de uitwerking, maar vindt het wel goed dat de NAM ‘een stap terugzet en niet meer voor de mensen in beeld is voor de afhandeling van de schade’, die door aardbevingen is aangericht. In februari werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen om NAM buitenspel te zetten.
Meer over het gas in Groningen;
Onderzoeksraad concludeert: aanpak Groningse problemen ‘traag en moeizaam’
Veel aanbevelingen uit 2015 zijn nog altijd niet overgenomen. De aanpak van de problemen die worden veroorzaakt door de gaswinning in Groningen is te gefragmenteerd en bureaucratisch. Het wantrouwen bij burgers is daardoor onverminderd groot. Dat stelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in een donderdag verschenen rapport.
Hoogstens zou het servies een keertje rammelen
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid concludeert in 2015 in zijn rapport over de gaswinning in Groningen dat op de veiligheid nooit erg is gelet. Hoe het gevaar van aardschokken lang werd ontkend en, toen dat echt niet meer kon, gebagatelliseerd (+).
Deze Groningse burgers nemen heft in eigen handen
Tienduizenden Groningse huizen zouden aardbevingsbestendig gemaakt moeten worden. Maar voorlopig staat de teller op 150. Groningers zijn er niet gerust op (+).
Freek de Jonge: ‘In Groningen voltrekt zich het grootste naoorlogse schandaal’
De geboren Groninger Freek de Jonge is teruggekomen naar zijn provincie, omdat zich daar volgens hem ‘het grootste naoorlogse schandaal’ voltrekt.
Zo probeert Freek de Jonge zijn door gaswinning getroffen regio op te vrolijken
Juist die stalen Groningse wil lijkt broos geworden, door het schokken van de aarde en het gesteggel over schade. ‘De activisten van het eerste uur zijn moegestreden’, overpeinst De Jonge (72). ‘Ik ben gekomen om de geest er weer in te blazen.’
Deze docu zou de Groningendiscussie weleens zou kunnen veranderen
De documentaire De stille beving geeft een huiveringwekkend beeld van de situatie in Groningen. Na een twitteractie is de uitzending vervroegd van april naar begin maart – op tijd voor de verkiezingen.
RO 31.03.2017 NAM trekt zich terug uit het schadeproces in Groningen. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) gaat per direct de schadeafhandeling en -beoordeling aansturen. Een nieuw schadeproces zal voor versnelling van de afhandeling zorgen waarbij kleine schades zonder nader onderzoek direct worden hersteld en een onafhankelijke commissie over schades en schadebedragen oordeelt. Om dat nieuwe proces goed te laten starten, komt er een schone lei: bewoners met openstaande schades krijgen een aanbod voor schadevergoeding.
Dit zijn de uitkomsten van intensief overleg tussen het Rijk, de NCG, provinciale en lokale bestuurders en NAM dat afgelopen tijd heeft plaatsgevonden. NCG Alders presenteerde vandaag in Groningen de uitkomsten van dit overleg.
Minister Kamp van Economische Zaken: “Dit is goed nieuws voor de Groningers. Eerst was de schadeafhandeling een zaak tussen de schademelder en NAM. Daar is het Centrum Veilig Wonen (CVW) tussen geplaatst en vervolgens is de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) aangesteld. Als sluitstuk van dit proces gaat nu de NCG het CVW aansturen. Hiermee wordt recht gedaan aan de mensen in Groningen die veel te lijden hebben gehad en nog te lijden hebben van de door gaswinning veroorzaakte aardbevingsproblematiek.
De afhandeling van de schades gaat beter en sneller verlopen. Natuurlijk blijft NAM wel aansprakelijk, maar de Groningers hebben bij de afhandeling van hun schadeclaims niet meer te maken met NAM. Bovendien maakt NAM met de schone lei-operatie een einde aan veel lopende procedures zodat een frisse start gemaakt kan worden met het schade-afhandelingsproces. Ik ben blij met deze stap van NAM.”
Breed draagvlak
NAM heeft vandaag haar steun uitgesproken voor de nieuwe aanpak waarbij de NCG de regie gaat voeren over schadeafhandeling en -beoordeling. De vandaag aangekondigde maatregelen en veranderingen kunnen ook op brede steun in de regio rekenen. De exacte invulling van de schone lei, is nog onderwerp van gesprek tussen NAM en de bestuurlijke en maatschappelijke partners. In ieder geval staat vast dat bewoners met eenzijdig afgesloten en openstaande schademeldingen een eenmalig aanbod van NAM ontvangen om voor een bedrag van € 1.500,- schade te herstellen.
Dit aanbod zal naar verwachting ongeveer 85% van alle betrokkenen verlichting geven. Ook gaat de NCG de komende maanden met betrokken gemeenten, de Provincie, bewonersorganisaties en maatschappelijke partners een nieuw schadeproces uitwerken dat zal leiden tot een nieuw schadeprotocol, schadehandboek en kwaliteitseisen. Per 1 juli zal het nieuwe schadeproces in werking treden.
VK 31.03.2017 Bij Stand.nl, het inbelprogramma op NPO Radio 1 dat al gewone mensen aan het woord liet lang voordat eerbiedige interviews met Henk en Ingrid in de mode raakten, werd het gisterochtend nog als een stelling geponeerd waarover debat mogelijk is. Iets waar je voor of tegen kunt zijn: ‘De problemen van de Groningers zijn niet serieus genoeg aangepakt, ja of nee?’
Vroeger informeerde je dan of de paus katholiek was.
Zeker, er is geld gekomen om extra Alabastine in de scheuren te smeren
Voor de constatering dat de Groningers in het aardbevingsgebied al jaren schandelijk worden behandeld, in hun onverkoopbare huizen ver buiten de ring A10, hadden we niet nóg een rapport nodig van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Maar prettig is het wel dat OVV-voorzitter Tjibbe Joustra in de gisteren verschenen evaluatie Aardbevingsrisico’s in Groningen nogmaals helder uitlegt wat alle vrome ik-voel-uw-pijnpraatjes van het vertrekkende kabinet waard zijn: niet veel.
Zeker, er is geld gekomen om extra Alabastine in de scheuren te smeren en een coördinator die door geen hond wordt vertrouwd, alsmede de belofte dat er minder gas zal worden opgepompt – al kan er niet bij worden beloofd dat daarmee de aarde minder zal beven. Ze hebben er schamper de schouders over opgehaald, de 14 duizend Groningers die zich niet veilig voelen in hun huis, en de 4.000 mensen met psychische klachten, en de 76 duizend gedupeerden die schade hebben gerapporteerd, en de 30 gezinnen die met spoed uit hun huis moesten, en de 100 huishoudens wier huis moest worden afgebroken.
Het homerische gelach dat opsteeg, konden we tot diep in de Randstad horen
Het woord ‘vertrouwen’ staat drie keer in het nieuwe evaluatierapport. In de mondelinge toelichting noemde Joustra het veel vaker, want dat is de kern: naar vertrouwen is het lang zoeken in Groningen. Vertrouwen in een overheid die aan de kant van de mensen staat, heel simpel, een overheid die dingen doet die in het belang zijn van de mensen.
Het was inspecteur-generaal Harry van der Meijden van het Staatstoezicht op de Mijnen, de instantie die de risico’s van de gaswinning in het Noorden moet vaststellen, ook al opgevallen: ‘Burgers vragen zich af of overheden het wel goed met hen voorhebben’, constateerde hij afgelopen november in Het Financieele Dagblad. Het homerische gelach dat daarop uit het gaswingebied opsteeg, konden we tot diep in de Randstad horen.
Het is idioot dat de NAM nog steeds een rol speelt bij de afhandeling
Om het vertrouwen terug te winnen – als het al terug te winnen valt – moet veel meer gebeuren dan royale, materiële compensatie voor geleden schade en versterking van wankele huizen, stelt Joustra. Zo is het idioot dat de NAM – veroorzaker van de schade, eerste belanghebbende bij voortgaande gaswinning – nog steeds een rol speelt bij het afhandelen van de schade, of preciezer: bij het traineren van de afhandeling.
En zo is het nog raarder dat het dossier gaswinning in Den Haag de primaire verantwoordelijkheid is van het ministerie van Economische Zaken, een ministerie dat zoveel verschillende petten op heeft dat het er zelf ook geregeld van in de war raakt. Het belangrijkste, Joustra herhaalde het vijf keer, is dat de mensen in het wingebied een nieuw toekomstperspectief krijgen, een antwoord op de vraag waar het heen gaat, met hen, met de grond waarop ze wonen.
Dat vanuit Den Haag geen serieus antwoord op die vraag wordt geformuleerd, is de echte tragiek van de gasbel van Slochteren.
NU 31.03.2017 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) stapt uit de schadeafhandeling na de problemen rondom de gaswinning in Groningen.
Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen (NCG), bevestigt vrijdagmiddag het nieuws dat eerder op de dag al naar buiten kwam op basis van bronnen.
“Vandaag, vrijdag 31 maart, is om 12.00 uur het oude systeem van schadeafhandeling gesloten”, zegt Alders tijdens een persconferentie. “Iemand die om 1 minuut over 12.00 uur een schade meldt, komt in de nieuwe situatie terecht.”
Iedereen met een kleine schade, dit gaat volgens de NCG om 85 procent van alle gemelde schades, krijgt een bouwvoucher van 1.500 euro. Dit zou om ongeveer 1.500 Groningers in totaal gaan. “Dit geldt voor zowel de inwoners van het aardbevingsgebied in Groningen, als de mensen daarbuiten.”
Alders zal een onafhankelijke commissie in het leven roepen die de rol van schadeafhandeling op zich zal nemen. “Tussen nu en 1 juli nemen we de tijd om een nieuw protocol en een nieuw handboek te maken voor de schadeafhandeling door gaswinning in Groningen.”
NAM-directeur Gerald Schotman laat weten achter de stap van de NCG te staan. “Hierdoor wordt de efficiëntie en de snelheid verhoogd. Dit is in het belang van alle betrokkenen en geeft ruimte voor perspectief. NAM staat nu op afstand.”
Overleg
Vrijdag is ook bekendgemaakt dat de 1.600 claims van buiten de contourlijnen van het aardbevingsgebied, niet worden toegekend. Volgens Centrum Veilig Wonen toont onderzoek aan dat de schade aan de woningen niet door aardbevingen als gevolg van gaswinning is veroorzaakt.
Volgens het onderzoek lag het aan het bouwmateriaal van de woningen. Wel hebben deze schadeclaimers ook recht op het bouwvoucher.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken laat vrijdag weten blij te zijn met de stap van het verwijderen van de NAM uit het proces van de schadeafhandeling. “Hiermee wordt recht gedaan aan de mensen in Groningen die veel te lijden hebben gehad en nog te lijden hebben van de door gaswinning veroorzaakte aardbevingsproblematiek. De afhandeling van de schades gaat beter en sneller verlopen.”
VVD, D66 en ChristenUnie zijn ook tevreden over de terugtrekking van de NAM. Ook de SP spreekt van een “grote stap”, maar laat ook weten dat “we er nog lang niet zijn.”
Het Groninger Gasberaad noemt het vertrek van de NAM uit het proces van schadeafhandeling een historisch hoogtepunt. Volgens de belangenvereniging was het besluit ‘onvermijdelijk’.
In februari is een motie aangenomen waarin vrijwel alle fracties in de Tweede Kamer onder andere schreven dat de gaswinning in Groningen verder moet worden verlaagd en dat de NAM uit het proces van schadeafhandeling moet worden gehaald.
Vorig jaar stemde het kabinet in met de verlaging van de gasproductie in Groningen voor de komende vijf jaar van 27 naar 24 miljard kuub per jaar.
Elsevier 31.03.2017 De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) trekt zich terug uit de afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen. In plaats van de NAM wordt de afhandeling van schade nu waargenomen door Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen.
De NAM had inzicht in de procedure, omdat ze deelnam aan de uitvoeringsorganisatie Centrum Veilig Wonen. Dit meldde het Dagblad van het Noorden. Al langer werd gevonden dat de NAM zich niet moe
Prof. mr. dr. 
