De protesten zijn geïnspireerd op de gelijknamige protestbeweging Les Gillets Jaunes in Frankrijk. Ook de Franse protestbeweging voert actie voor meer koopkracht en tegen de hervormingen van de Franse regering.
Vorig jaar rond Oud en Nieuw waren de verwachtingen nog vrij hoog gespannen. Na maanden onderhandelen zat er eindelijk een nieuw kabinet, met daarin veel nieuwe gezichten. Het oogde fris en veelbelovend.
AD 21.01.2019
Kibbelcoalitie
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt dat de regeringspartijen meer bezig zijn om hun onderlinge verschillen uit te venten dan met het land. Deze ‘kibbelcoalitie’staat volgens hem voor de keuze: ,,Ga aan de slag of ga uit de weg”, zei Asscher tijdens het PvdA-congres in Den Bosch.
Volgens Asscher is er in de laatste veertig jaar geen kabinet geweest dat onder betere economische omstandigheden begon. Desondanks weet de regering weinig tot stand te brengen, aldus de PvdA-leider. ,, Het enige dat dit kabinet heeft gepresteerd, is een enorme belastingverlaging voor multinationals”, sneerde hij.
Geld in de pot
Het is de regering in 2018 niet gelukt het geld, dat beschikbaar was om Nederland mooier en beter te maken, op te krijgen. Er bleef bijna 4 miljard euro in de pot zitten. Onderschrijding heet dat in de taal van Den Haag. De oorzaak zit volgens NRC voor een groot deel bij de arbeidsmarkt: ook de overheid kan moeilijk mensen krijgen.
Een aantal grote posten waar geld over bleef:
Basisonderwijs (OCW) | 280 miljoen
Wegen (I&W) | 500 miljoen
Armoedebestrijding kinderen (SZW) | 30 miljoen
Verpleegzorg (VWS) | 577 miljoen
Krijgsmacht (Defensie) | 775 miljoen
Politie (Justitie & Veiligheid) | 154 miljoen
AD 29.12.2018
Omslag
Echter, Inmiddels lijkt de stemming omgeslagen. Het wantrouwen in het kabinet groeit. Mensen gaan in gele hesjes en met anti-Rutte-slogans de straat op. En op de sociale media regent het grieven over een regering die wel oog zou hebben voor multinationals, maar ondertussen de energierekening en de btw op de dagelijkse boodschappen verhoogt.
De organisatie is in handen van een groep scholieren van de Daltonschool in Den Haag. Daar doet Stijn Warmenhoven uit 6 VWO de woordvoering. De scholier zegt teleurgesteld te zijn in het onlangs gepresenteerde klimaatakkoord. “Het zijn helaas vooral de burgers die moeten veranderen. Natuurlijk moeten die veranderen, maar de grote bedrijven die juist veel uitstoten moeten ook veranderen. Voor hun is het klimaatakkoord niet streng genoeg.”
3000 deelnemers
De organisatoren hopen op zeker 3000 deelnemers voor de mars. Zeker is al dat er gestart gaat worden op het Malieveld.
Van de belofte dat burgers er in 2019 toch inKoopkrachtop vooruitgaan, geloven de klagers niks, want er komen ook nog allerlei maatregelen aan, zoals de uitvoering van het klimaatakkoord. En die zullen ook wel voor rekening van de gewone man en vrouw komen, denken deze kiezers.
Een vliegtaks, een hogere benzineprijs, hogere parkeertarieven voor benzineauto’s, een mogelijk verbod op de verkoop van benzine- en dieselauto’s in 2030, dure warmtepompen.
Dat bevestigen ingewijden die betrokken waren bij de onderhandelingen over het klimaatakkoord. In het omstreden pakket aan groene maatregelen wordt geopperd om het bezit van een auto af te straffen met een maandelijkse ’innovatietoeslag’ van twee euro.
Om automobilisten een beetje te ontzien kwam Dijkhoff in een coalitieberaad met partijtoppers en ministers – het zogeheten cockpitoverleg – met een alternatief om geld op te halen voor het uitdelen van megasubsidies voor stekkerauto’s. Hij opperde tot verbazing van de coalitiepartners om dan maar de vliegtaks te verhogen van 7 naar 15 euro.
Volgens bronnen stelde het ChristenUnie-smaldeel daarop voor om de belasting op vliegtickets dan maar direct te verdrievoudigen.
AD 24.01.2019
VVD altijd openlijk pro-luchtvaart
Het is opmerkelijk dat uitgerekend de VVD met een hogere belasting(ofwel Vliegtaks) voor de luchtvaart op de proppen komt. De liberalen hebben een warm hart voor de luchtvaartsector en hielden afgelopen jaar als enige een pleidooi voor snellere groei van Schiphol.
Echter, Premier Mark Rutte is optimistisch dat de coalitiepartijen tot een definitief klimaatakkoord komen. „We kunnen hier uitkomen”, zei hij in het tv-programma Buitenhof.
Kortom, het uiteindelijke Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!! Ferme teksten van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff, over het klimaatakkoord dat in december 2018 aan coalitie werd gepresenteerd. Toch is het vooral voor de bühne.
Klaas Dijkhoff heeft een duidelijk signaal voor zijn achterban. ,,Het is niet mijn akkoord.’’ Dat ‘even gewoon uitvoeren’, dat ‘gaat hij niet doen’. En coalitiepartner Rob Jetten (D66) die zo positief is over dat klimaatakkoord en ambitie van het kabinet verwacht ‘is nu aan het drammen, ja’
Wat een verschil met de Dijkhoff die de klimaatwet ondertekende. In een gelikt VVD-filmpje met milieuwoordvoerder Dilan Yeşilgöz was het nog ‘mooi’ dat die er kwam. Gaaf, noemde ze het zelfs. Dijkhoff: ,,Dat klinkt goed.’’
Op de keper beschouwd zegt Dijkhoff nu niets nieuws. Het werk van de klimaattafels is een pakket van liefst 600 voorgestelde maatregelen door (burger)organisaties om de uitstoot van broeikasgassen de komende jaren met bijna de helft gaat terugdringen.
Het hoofddoel: in 2030 49 procent minder broeikasgas de lucht in te laten gaan dan in 1990.
Stenen in de vijver
Want Dijkhoff vreest voor ‘de effecten op de portemonnee van gewone mensen’. Overigens iets waar CDA-leider Sybrand Buma zich al even veel zorgen over zegt te maken. Hij liet dus vanmorgen ook gretig weten dat het klimaatakkoord ‘niet heilig is’. En dat ‘het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft’.
Dat Buma en Dijkhoff stenen in de vijver gooien, is te verklaren. Juist de VVD, en ook het CDA, kregen de afgelopen weken delen van hun achterban over zich heen. Want de ‘klimaatgekte’ moest bij de VVD niet terugslaan op bedrijven, maar toch ook niet op de ‘hardwerkende Nederlander’. Die klimaathobby van D66 mag niet teveel pijn geven.
Nasleep
De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag 18.01.2019. Hij sprak van een ,,pittige week“.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. ,,Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
Jammer van spierballentaal
Dat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff afstand heeft genomen van het klimaatakkoord, heeft ervoor gezorgd dat het ‘knetterde’ tussen de coalitiepartijen. De irritatie tussen de regeringspartijen is bijna een week later nog niet weg.
Aanleiding was het gewraakte interview met Dijkhoff afgelopen zaterdag 12.01.2019, waarin hij zei dat hij niet was gebonden aan het klimaatakkoord.
Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren (D66) zegt vanochtend dat het een illusie is dat er nooit discussie is binnen een coalitie van vier partijen. “Die zullen ook af en toe heftig zijn. Laat het dan ook maar een keer knetteren. Ik vind het jammer dat het moet met allemaal spierballentaal, maar inmiddels gaan wij weer gewoon vergaderen.”
Dijkhoff zal zijn achterban dus vooral nog eens onder ogen moeten komen, als de coalitie tot klimaatmaatregelen is gekomen. En misschien moeten uitleggen dat ‘de drammers’ hem aan zijn eerdere afspraken hebben gehouden !!
Telegraaf 19.01.2018
Gatenkaas
In politiek Den Haag woedt een hevige strijd over de kostenverdeling van het klimaatbeleid. Deze week zei premier Rutte dat uit de doorrekening van het CPB moet blijken dat ’het bedrijfsleven fair meedoet’. Maar die lastenverdeling is helemaal niet te maken, stelt de Rabo-analyse. „Veel kosten van het klimaatakkoord zullen ook over drie maanden niet duidelijk zijn”, zeggen de economen over de CPB-exercitie.
Het klimaatakkoord is een financiële gatenkaas. Veel kosten zijn ongedekt of verborgen en onduidelijk is wie ervoor opdraait. Daardoor zal het Centraal Planbureau (CPB) niet kunnen berekenen hoeveel lasten de burgers op hun nek gaan krijgen.
Die conclusie is te trekken uit de grondige kostenanalyse die het economisch bureau van de Rabobank heeft gemaakt op verzoek van De Telegraaf. De Rabo-economen voorzien dat de doorrekening van het CPB ’complex en incompleet’ zal zijn. Die doorrekening wordt na de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) voorzien.
Analyse Klimaatakkoord 13.03.2019 klaar
De planbureaus komen voor de provinciale verkiezingen met een analyse over de effecten en kosten van het klimaatakkoord.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) zijn gevraagd om een doorrekening van de ruim 600 groene plannen te maken. De voltallige oppositie in de Tweede Kamer heeft vorige week geëist dat de informatie over de kosten vóór de verkiezingen naar buiten komt.
Het PBL en CPB laten weten dat ze op woensdag 13 maart 2019 met hun analyses komen. Dat is een week voor de verkiezingen. „De planbureaus achten het van belang om hun bevindingen zo spoedig mogelijk te kunnen laten meewegen in de voortgaande discussie over het klimaatakkoord”, zo laten de planbureaus in een verklaring weten.
De coalitiefracties reageren vrij laconiek op het nieuws dat Nederland de milieudoelen niet haalt. Niemand wil de druk over het klimaat nog verder opvoeren.
De klimaatdoelen voor 2020 raken uit zicht. Moet het kabinet beter zijn best doen om in de buurt te komen van de gemaakte afspraken? Of moeten de doelen van tafel en moet er een nieuw, realistisch scenario komen – Klimaatplan B – om minder ambitieuze klimaatdoelen te halen?
Telegraaf 24.01.2019
Het huidige kabinetsbeleid volstaat niet om de voor volgend jaar gestelde klimaatdoelen te halen.
Urgenda sleepte de Nederlandse staat voor de rechter, omdat die doelen met het huidige beleid niet gehaald zouden worden. De rechter gaf de duurzaamheidsorganisatie meermaals gelijk. Het Hof beoordeelde eind vorig jaar dat de staat maatregelen moest nemen.
In de door actiegroep Urgenda aangespannen rechtszaak kreeg de overheid tot twee keer toe opdracht de uitstoot van CO2 met minstens een kwart terug te dringen ten opzichte van 1990. Maar de teller blijft volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) steken op iets meer dan een vijfde, bevestigen Haagse bronnen.
CO2 uitstoot
Nederland heeft bij de klimaatakkoorden van Parijs afgesproken dat het de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met een kwart moet hebben verminderd ten opzichte van 1990. Daarvoor zijn ingrijpende maatregelen nodig, bijvoorbeeld het vervroegd sluiten van meerdere kolencentrales.
Het doel van het klimaatakkoord is helder: in 2030 moet Nederland dus minimaal 49 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Maar dan moet de politiek wel keuzes maken, zegt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
De doelstelling voor 2030 staat in het regeerakkoord van het kabinet. Rutte III wil ook binnen de EU het voortouw nemen.
Duurzaamheidsorganisatie Urgenda heeft zelf berekeningen gemaakt hoe het doel uit de zogenoemde Urgenda-rechtszaak gehaald kan worden. In deze, door de actiegroep tegen de staat aangespannen zaak, heeft de rechter beslist dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent moet zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Maar dat doel wordt bij lange na niet gehaald, blijkt uit berekeningen die vrijdag officieel bekend worden, maar sinds maandag al rondzingen in Den Haag. Volgens bronnen in Den Haag zal de daling van de uitstoot waarschijnlijk blijven steken rond de 20 procent.
Het kabinet moet de uitstoot van CO2 naar aanleiding van de zogenoemde Urgenda-zaak mogelijk met 9 megaton meer terugbrengen. De kans is hierdoor groot dat het kabinet op korte termijn nog eens extra ingrijpende maatregelen moet nemen om het klimaatprobleem aan te pakken, zo bevestigen Haagse bronnen tegen de NOS.
De rechter heeft in oktober 2018 in een door Urgenda aangespannen rechtszaak bepaald dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25 procent moet hebben teruggebracht ten opzichte van 1990. Dat percentage lijkt bij lange na niet gehaald te worden. De Nederlandse Staat heeft een zorgplicht en moet burgers beschermen, vindt de rechter.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PLB) keek afgelopen weken naar de gerechtelijke uitspraak en komt komende vrijdag met de definitieve doorrekening.
Deze maatregelen staan los van het klimaatakkoord, waar het kabinet nu mee bezig is. In dat akkoord wordt gezocht naar besparingen voor een langere termijn tot 2030. De berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving kan nog enigszins veranderen, pas vrijdag stellen ze het definitieve getal vast.
CO2 belasting
Jesse Klaver is ‘levensgevaarlijk bezig’ met zijn wetsvoorstel voor een nationale CO2-belasting. Dat heeft voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW vanmorgen gezegd bij het NPO Radio 1-programma 1op1. Volgens De Boer verspreidt de GroenLinks-voorman ‘fake news’ en is hij ‘straks verantwoordelijk voor 50.000 klimaatwerklozen’.
Het kabinet-Rutte III toont nauwelijks ambitie om de zorgkosten in de toekomst binnen de perken te houden. Die scherpe kritiek uit Ruben Wenselaar, topman van de grote zorgverzekeraar Menzis, morgen in een interview met deze krant.
De zorgkosten rijzen momenteel de pan uit. Maar we willen allemaal het beste van het beste en daar zit nu eenmaal een behoorlijk prijskaartje aan. Dat moeten we accepteren, stelt Wenselaar.
Asielbeleid
Was het eerst de beurt aan de VVD, nu zoeken CDA en D66 de randen van de coalitieafspraken op. Want amper bekomen van de wrevel over VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff en zijn uitspraken over het klimaat, gooien nu coalitiepartners CDA en D66 een steen in de vijver.
Zo werd het ook in het regeerakkoord vastgelegd. Naar de letter van die afspraak verandert er niets, maar naar de geest ervan wel degelijk. De facto zouden meer kinderen in aanmerking kunnen gaan komen voor asiel.
Vraag is wat de nieuwe verstandhouding op asiel doet met de sfeer binnen de coalitie, die de afgelopen week al ijzig is geworden. Zo waren coalitiepartners Sybrand Buma (CDA), Rob Jetten (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) niet te spreken over de ronkende teksten van VVD-leiders Mark Rutte en Dijkhoff. De premier wilde raddraaiers die met oud en nieuw hulpverleners aanvallen ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar slaan’. Zulke teksten van een premier ‘kunnen niet’, aldus Buma.
Drammer
Maar de hele coalitie verslikte zich een week geleden vooral door de spierballentaal van Dijkhoff, die in De Telegraaf zei het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. ,,Het is niet mijn akkoord,’’ aldus Dijkhoff. Ook dat was naar de letter juist: het parlement (en Dijkhoff) dus, hebben alleen nog maar klimaatvóórstellen gekregen. Een akkoord is er nog lang niet. Maar omdat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten ook nog als ‘klimaatdrammer’ typeerde en zei dat het klimaatakkoord een kabinetscrisis waard was, vielen er achter de schermen de hele week harde woorden.
Burgerinitiatief
Presentator Tim Hofman, die een burgerinitiatief voor een beter kinderpardon was begonnen, is verheugd met het standpunt van het CDA. Eerder – toen hij met 250.000 handtekeningen naar de Tweede Kamer ging – gaf hij al aan dat die partij de sleutel tot een verbeterd kinderpardon in handen had. Op Twitter reageert hij vandaag: ,,CDA is wakker. Goddomme, wat een goed nieuws. Ongelooflijk.”
Regeringspartijen CDA en D66 willen het kinderpardon verruimen. Daarmee lijkt er een Kamermeerderheid te zijn, maar of er de komende tijd daadwerkelijk iets verandert, is vooralsnog onduidelijk. Tot die tijd leidt alleen al de suggestie van een versoepeling van het kinderpardon tot nieuwe hoop bij een groep van honderden afgewezen asielkinderen en hun ouders.
“Deze groep grijpt iedere strohalm aan, of dat nu nieuwe verkiezingen, een verkiezingscampagne of een petitie is. Ook dit plan van CDA en D66 zal ongetwijfeld nieuwe hoop zijn voor ze”, zegt onderzoeker Jelmer Brouwer.
Brouwer deed voor VN-organisatie IOM onderzoek naar redenen waarom afgewezen gezinnen niet vertrekken uit Nederland. Daaruit bleek dat hoop op een verblijfsvergunning, naast de lange tijd die gezinnen met kinderen al in Nederland waren en de veiligheidssituatie in het land van herkomst, een belangrijke reden is om niet terug te keren.
De groep met veelal schrijnende gevallen bestaat uit 740 minderjarigen die al zeker vijf jaar in Nederland zijn en moeten vertrekken omdat ze zijn afgewezen voor het kinderpardon. Zij vertrekken amper, bleek onlangs uit cijfers die de NOS opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het lijkt er vooralsnog niet op dat een aanpassing van de huidige kinderpardonregeling er ook snel komt. CDA en D66 willen eerst het rapport van de commissie Van Zwol afwachten. Die doet onderzoek naar de redenen voor het langdurige verblijf van vreemdelingen en komt naar verwachting in juni met zijn conclusies. Ook staatssecretaris Harbers wil eerst de uitkomsten van het onderzoek afwachten.
Kinderpardon
Het zogenoemde kinderpardon was een regeling uit 2012, waardoor kinderen van asielzoekers die langer dan vijf jaar in Nederland woonden en eigenlijk het land uit moesten, toch konden blijven. Er kwam een jaar later een tijdelijke overgangsregeling, maar nog steeds kunnen kinderen ervoor in aanmerking komen. Wel moeten ze dan aan specifieke voorwaarden voldoen.
De supermarktprijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari 2019moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
AD 04.01.2019
Bovendien vragen velen zich af: wat heeft dit kabinet in het eerste jaar eigenlijk voor elkaar gekregen? Voor grote onderwerpen zoals de snelle stijging van de AOW-leeftijden de pensioenendie niet meestijgen, is geen oplossing gevonden.
Lonen
De eerste cijfers van de loostrookjes vallen toch echt wel wat tegen !!!!
Hoofdpijndossier
Het komende jaar is cruciaal voor het kabinet-Rutte III, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Het wordt het jaar van de waarheid. Want de grote ‘verbouwingen’ die het kabinet nog op zijn lijstje heeft staan, moeten dan hun beslag krijgen.” Het gaat dan vooral om verbouwingen die vorig jaar niet zijn gelukt en als hoofdpijndossiers op tafel zijn blijven liggen.
Welke onderwerpen zijn blijven liggen?
– Betere positie zzp’ers. Het kabinet slaagde er in 2018 niet in met een plan te komen om de lage tarieven en schijnzelfstandigheid van zelfstandigen aan te pakken. En om voor zzp’ers een betere arbeidsongeschiktheidsverzekering en een goede pensioenopbouw te regelen. Er werd een onderzoek ingesteld dat in 2019 uitkomst moet bieden.
– Besluit over de opening van Lelystad Airport om vakantievluchten van Schiphol over te nemen. De opening is al twee keer uitgesteld en nog steeds is het onzeker of het in 2020 wel gaat lukken. “Het wordt steeds ingewikkelder“, zei minister Van Nieuwenhuizen onlangs.
– Een nieuw pensioenstelsel. In november klapte het overleg tussen werkgevers, vakbonden en het kabinet over een pensioenstelsel voor de toekomst. De verwachting is dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelf met een nieuw voorstel komt. Is dit alles reden tot paniek
Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. Daardoor klapte In november pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Bovendien heeft Nederland het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
– Het ontwerp-klimaatakkoord, dat op 21 december is gepresenteerd. Na doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau zal het kabinet bekijken welke voorstellen voor CO2-reductie het overneemt. Belangrijke vraag daarbij is of de maatregelen niet te veel op de koopkracht van de burger drukken. En uiteindelijk het Nee van Dijkhoff levert weer nieuwe spanningen in de Coalitie !!!
En dan zijn er nog verkiezingen. “Die zullen meer dan ooit ook over het succes van dit kabinet gaan”, zegt Fresen. “Want als de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt, moeten ze bij andere partijen aankloppen. Terwijl het nu, met vier partijen, al enorm lastig is om het steeds eens te worden en iedereen zijn punten te gunnen.”
Volgens Fresen hoopt Rutte III dat het verlies zal meevallen en dat de steun van de SGP voldoende is om dingen voor elkaar te krijgen. “Dat hangt erg af van de vraag of de oppositiepartijen hun kiezers weten te motiveren te gaan stemmen.”
Coalitiepartij CDA doet het altijd redelijk goed bij Provinciale Staten-verkiezingen, zegt Fresen. En de ChristenUnie staat op winst in de Peilingwijzer. De VVD deed het bij de vorige Statenverkiezingen heel slecht en heeft dus niet veel te verliezen ten opzichte van 2015. Bijna alles hangt af van D66. Die partij hoopt met een goed klimaatakkoord de concurrentie aan te kunnen met bijvoorbeeld GroenLinks.”
Verkiezingen in 2019
– 20 maart 2019: Provinciale Staten
– 23 mei 2019: Europees Parlement
– 27 mei 2019: Eerste Kamer
Kortom, het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’.
“Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden.
Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier.
Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen.
Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen.
VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont.
Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’
Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent.
Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
Lelystad
Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen.
Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon.
Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen.
Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Maar dat hoort erbij als je met vier heel verschillende partijen bij elkaar zit, zegt de premier. Politiek verslaggever Arjan Noorlander denkt dat het chagrijn nog niet is verdwenen.
NOS 18.01.2019 “Wij maken er geen geheim van dat dit een pittige week was”, zegt premier Rutte op de vraag hoe de sfeer in de coalitie is. Verschillende kabinetsleden lieten vanmorgen weten dat er stevig is gesproken tussen de vier regeringspartijen na het interview van VVD-fractieleider Dijkhoff in De Telegraaf van vorig weekend.
Coalitieleider Rutte vindt dat dit erbij hoort. “Het zijn vier heel verschillende partijen. En dan kunnen zich altijd dingen voordoen, waardoor de gezonde spanning die er altijd is, oploopt. En dat was deze week het geval.” Hij spreekt van “een stevig interview” van Dijkhoff “dat nog even na-echoot”.
Of de kwestie nu is opgelost, weet de VVD-premier naar eigen zeggen niet. “Ik kan toch niet besluiten dat iedereen weer 100 procent van elkaar houdt?” Volgens hem is daar na een goed gesprek nu tijd voor nodig.
‘Flinke deuk’
Volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander is de lucht achter de schermen nog niet geklaard. “Het vertrouwen in Dijkhoff en de VVD heeft een flinke deuk opgelopen. De drie andere coalitiepartijen – CDA, D66 en ChristenUnie – vragen zich af of het de VVD nog wel menens is met het klimaat.”
Hij zegt dat het chagrijn nog niet weg is. Dijkhoff leek in zijn interview afstand te nemen van het ontwerp-klimaatakkoord waarover maanden is onderhandeld. Hij noemde D66-fractievoorzitter Jetten een drammer en stelde dat hij liever het kabinet laat vallen, dan dat hij gewone mensen voor de kosten laat opdraaien.
Die dingen nemen de coalitiegenoten hem nog steeds kwalijk. “Vooral ook omdat Dijkhoff zelf in het zogenoemde cockpit-overleg met alle klimaat-betrokkenen van de coalitie, actief een rol heeft gespeeld. Hij kwam volgens betrokkenen zelfs met het voorstel om de vliegtaks, die nu 7 euro wordt, te verdubbelen”, zegt Noorlander.
‘Het knettert weleens’
Voor aanvang van de wekelijkse ministerraad gaven de vicepremiers De Jonge (CDA) en Ollongren (D66) toe dat het er hard aan toeging in het coalitieoverleg van afgelopen maandag. Maar volgens hen is de kou inmiddels uit de lucht. “In ieder huwelijk knettert het weleens”, zegt De Jonge: “Maar we gaan nu weer aan de slag met de afspraken over het klimaat. We hebben als kabinet een opdracht en die is niet veranderd.”
Ollongren zei dat iedereen deze week heeft kunnen zien dat er af en toe discussie is. “Maar ik denk ook dat we dat weer netjes hebben afgerond. We zijn allemaal volwassen mensen.”
D66-staatssecretaris Van Veldhoven concludeerde: “U snapt allemaal dat het fijner is als je unaniem staat voor een klimaatakkoord dat je naar buiten brengt. En de heer Dijkhoff heeft daar in De Telegraaf een andere opmerking over gemaakt.”
De voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet een keuze maken en die voorleggen aan de Tweede Kamer. Dat is na de Provinciale Statenverkiezingen in maart.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander vroeg premier Rutte naar de spanningen in de coalitie in Het gesprek met de minister-president.
Telegraaf 18.01.2019 De coalitiepartijen hebben deze week verschillende malen moeten overleggen over de opmerkingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff over het klimaat. Dat zei minister-president Mark Rutte na de ministerraad vrijdag. Hij sprak van een „pittige week.”
Dijkhoff haalde in een groot interview in De Telegraaf uit naar het concept-Klimaatakkoord, noemde D66-leider Rob Jetten een „drammer” en sloot een kabinetscrisis over de zaak niet uit. Zijn woorden vielen slecht bij de leiders van coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie. Maandag in het coalitieoverleg werd de zaak uren besproken.
Volgens Rutte hoort het bij het politiek dat als de spanning oploopt dat er langer gesproken moet worden. Hij wilde niet zeggen of in de coalitie het vertrouwen beschadigd is. „Het heeft tijd nodig.” Hij voegde eraan toe dat de tijd wonden ook kan helen zonder dat er een litteken ontstaat.
AD 18.01.2019 ,,Het was een pittige week’’, zei minister-president Mark Rutte over de klimaatruzie in de coalitie. ,,Het knetterde en dat hoort bij dit vak.’’
Rutte leek op de coalitiepsycholoog toen hij zei: ,,Ik heb niet de zekerheid dat iedereen honderd procent van elkaar houdt. Dat kan ik niet beslissen voor anderen. Daar is ook tijd voor nodig.’’ Hij schetste dat tussen ,,elkaar mogen en van elkaar houden’’ verschillende tinten denkbaar zijn. Rutte gaf aan dat hij niet kon vertellen wat hij achter de schermen had gedaan om de ergernissen weg te werken. Behalve dat het een ‘mis is van concrete interventies en tijd’.
Kwaad bloed
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zette de afgelopen week kwaad bloed bij zijn regeringspartners CDA, D66 en ChristenUnie door te zeggen dat hij het klimaatakkoord niet zomaar ‘even te gaan uitvoeren’. Op zich is dat ook nooit de bedoeling geweest: in december zijn er door allerlei maatschappelijke organisaties alleen klimaatvóórstellen gedaan. Een akkoord is er nog lang niet.
Maar de vier regeringspartijen – ook Dijkhoff zelf – waren wel bij het opstellen van die voorstellen betrokken. Doordat Dijkhoff zijn collega Rob Jetten een ‘klimaatdrammer’ noemde en suggereerde dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard was, kregen de andere drie regeringspartijen de indruk dat de VVD zich niet meer aan de afspraken wilde houden.
Achter de schermen vielen er harde woorden deze week. ,,Het knetterde’’, aldus vicepremier Hugo de Jonge (CDA) vanochtend. De fractievoorzitters van de coalitiegenoten dwongen Rutte dinsdag tijdens het vragenuur te herhalen dat Dijkhoff zich nog steeds gebonden voelt aan de afspraken uit het regeerakkoord.
Rutte denkt nog steeds dat het allemaal goed komt. ,,Ik ben er van overtuigd dat we eruit komen. We onderschrijven allemaal de noodzaak om te komen tot een reductie van de CO2-uitstoot.’’
NU 18.01.2019 Alle oppositiepartijen willen nog voor de verkiezingen van de Provinciale Staten, die uiteindelijk de Eerste Kamer kiezen, de doorgerekende klimaatplannen van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in handen krijgen.
Dat laten de fractievoorzitters van GroenLinks, PVV, SP, PvdA, PvdD, 50PLUS, SGP, DENK en FvD (samen goed voor 74 zetels) in een gezamenlijke brief weten aan de directeuren van de planbureaus, Klimaatakkoord-voorzitter Ed Nijpels en minister Eric Wiebes van Klimaat.
“We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten”, schrijven de politici.
In december werd een concept-Klimaatakkoord gepresenteerd. Na de doorrekeningen van het CPB en PBL gaat het kabinet met een “finale versie” met de Tweede Kamer in debat. Er wordt in Den Haag van uitgegaan dat die doorrekeningen pas na de Statenverkiezingen van 20 maart binnen zullen zijn.
“Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet, maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen”, schrijven de oppositieleden aan het kabinet en de planbureaus.
Kiezer heeft bij stembus geen invloed op plannen
De partijen stellen dat de kiezer bij de stembus zo geen invloed heeft op de klimaatplannen. Vanuit “democratisch oogpunt” mogen de cijfers niet over de verkiezingen heen worden getild.
Dinsdag deed GroenLinks-leider Jesse Klaver een vergelijkbare oproep aan premier Mark Rutte. Maar de minister-president verwees Klaver naar verantwoordelijk minister Wiebes. De planbureaus opereren onafhankelijk onder de vleugels van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Ook vrijdag tijdens de wekelijkse persconferentie van de premier wilde Rutte niet direct ingaan op het verzoek de cijfers eerder te delen met de oppositie. “Er is geen klimaatakkoord, er is een concept-klimaatakkoord”, zei Rutte. Bovendien vindt hij dat de Provinciale Statenverkiezingen over de provincies gaan en niet het klimaat.
Er moeten veel klimaatmaatregelen worden ingevoerd om in 2030 aan de doelstelling van 49 procent minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 te voldoen. Daar is een breed maatschappelijk draagvlak voor nodig, zeggen de coalitie en het kabinet bij herhaling.
Dit draagvlak staat onder druk als kiezers niet kunnen stemmen zonder de gevolgen van de klimaatplannen te kennen, schrijft de oppositie. “Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie”, aldus de opstellers van de brief.
Wiebes zei geen bezwaar te hebben tegen het verzoek, maar benadrukte wel dat hij er niet over gaat.
Voorzitter Ed Nijpels presenteert de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord aan Minister Wiebes. Het kabinet wil de uitstoot van CO2 door Nederland beperken met 49 procent in 2030 ten opzichte van 1990 – ANP
Alle oppositiepartijen willen voorkomen dat discussie over de klimaatmaatregelen over de verkiezingen van 20 maart heen wordt getild.
NOS 18.01.2019 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat de doorrekening van het klimaatakkoord besproken wordt vóór de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. De fractievoorzitters van alle oppositiepartijen hebben daarover een brief gestuurd aan minister Wiebes, voorzitter Nijpels van het Klimaatberaad, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau.
De fractievoorzitters schrijven: “We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.” Ze willen de rapporten ook tegelijk met het kabinet krijgen, en niet pas twee weken later, wanneer het kabinet ze al heeft beoordeeld.
Minister Wiebes reageerde na de ministerraad laconiek op de brief: “Ik vind ‘m zo wel op mijn bureau. We zullen het in het kabinet bespreken.” Hij wees er wel op dat het gebruikelijk is dat het kabinet als opdrachtgever de rapporten eerst zelf mag lezen. Op de suggestie van de fractievoorzitters dat hij de klimaatdiscussie over de verkiezingen heen wil tillen reageerde hij met gefronste wenkbrauwen.
Bespreekbaar
Ook premier Rutte vindt het verzoek in principe bespreekbaar. “Ik snap dat de oppositiepartijen dit interessant vinden”, zei Rutte. “Maar het blijft een doorrekening van een concept van het klimaatakkoord. De hele politieke besluitvorming en de keuze voor de verschillende maatregelen moet daarna nog gaan plaatsvinden.”
Rutte bevestigde nog eens dat het kabinet niet over de tijdsplanning van de planbureaus gaat, die bepalen zij zelf. “Het is niet de verwachting dat die doorrekeningen al in februari klaar zijn, zodat we in maart met de besluitvorming kunnen beginnen”, zei Rutte. Het definitieve klimaatakkoord is er dus sowieso niet voor de verkiezingen, verwacht hij.
Irritatie
Het Planbureau voor de Leefomgeving zegt over het verzoek van de oppositie na te denken en later met een reactie te komen. Het bureau wil in ieder geval voorkomen dat er een datum wordt genoemd die daarna toch niet haalbaar blijkt te zijn. Zeker zo vlak voor de verkiezingen zou dat erg onhandig uitkomen.
Vorige maand werden na maandenlange onderhandelingen de partijen van het Klimaatberaad het eens over maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Wat de precieze kosten voor iedereen zijn, is een politiek gevoelig punt. Deze week ontstond in de coalitie irritatie over uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff over de uitvoering van het akkoord.
Telegraaf 18.01.2019 De voltallige oppositie in de Tweede Kamer eist voor de Provinciale Statenverkiezingen openheid over de kosten van het omstreden Klimaatakkoord.
Op dit moment zijn de planbureaus de ruim zeshonderd groene maatregelen aan het doorrekenen. Wanneer de resultaten naar buiten komen is onduidelijk.
Alle oppositiepartijen hebben in een gezamenlijke brief aan VVD-minister Wiebes (Klimaat) en de planbureau-directeuren geëist dat de doorrekeningen voor de verkiezingen in maart openbaar worden gemaakt.
„Wij maken ons zorgen dat de coalitie zal proberen om hun oordeel over de cijfers en de richting van het klimaatbeleid over de aanstaande verkiezingen heen te tillen”, schrijven de fractievoorzitters van alle negen oppositiepartijen. „Draagvlak voor politieke keuzes wordt ondermijnd als kiezers zich hierover niet hebben kunnen uitspreken. Dat schaadt het vertrouwen in de democratie.”
Wiebes: heb ik niks mee te maken
De partijleiders willen vanuit ’democratisch oogpunt’ inzicht in de klimaatcijfers. „We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten.”
Minister Wiebes (Klimaat) laat weten dat de planbureaus onafhankelijk zijn en over hun planning gaan. Hij wil de oproep wel bespreken met de instituten en het kabinet.
AD 18.01.2019 De volledige oppositie in de Tweede Kamer wil nog voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart duidelijkheid over de kosten van de klimaatplannen van het kabinet. Ze roepen het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving in een brief op na het doorrekenen de cijfers zowel naar de Kamer als het kabinet te sturen.
De negen fractievoorzitters die de brief ondertekend hebben, vrezen dat het kabinet de hele discussie rond het Klimaatakkoord over de stembusgang heen wil tillen. ‘We moeten een situatie voorkomen waarin partijen voor de verkiezingen onduidelijk kunnen zijn over hun plannen om vervolgens, een paar weken na de stembusgang, kiezers te verrassen met ingrijpende besluiten’, schrijven ze in de brief.
‘Daarom verzoeken wij u om de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord, zodra deze gereed is, niet enkel naar het kabinet maar op hetzelfde moment ook naar de Tweede Kamer te sturen, zodat er zo snel mogelijk, op basis van alle feiten en cijfers, een openbaar debat kan plaatsvinden over nut en noodzaak van de voorgestelde klimaatmaatregelen.’
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) zei na de ministerraad vanmiddag dat hij er niet over gaat. ,,De planbureaus bepalen zelf hun timing.’’ Hij benadrukt het niet erg te vinden als de cijfers voor de verkiezingen komen. ,,Ik ben er niet zenuwachtig over. Als blijkt dat we te weinig tonnen CO2 besparen, dan plussen we die bij. Als de koopkracht ons niet bevalt, repareren we die.’’
Geen taboes
Premier Mark Rutte zei eerder deze week dat er ‘geen taboes’ bestaan rond het verminderen van de CO2-uitstoot, ook niet richting het bedrijfsleven. Hij sloot, na vragen van GroenLinks-leider Jesse Klaver, een CO2-belasting niet langer uit, ook al ligt de heffing zeer gevoelig binnen de coalitie. Zelf vindt hij het ‘spannender’ om bedrijven te prikkelen met nieuwe technieken de uitstoot terug te dringen, waarbij forse boetes dreigen als ze dat onvoldoende doen.
De coalitie wacht nu de uitkomst af van de berekeningen over de mogelijke gevolgen van de plannen uit het concept-Klimaatakkoord. Wanneer uit de doorberekeningen blijkt dat het plan met de prikkels en boetes niet werkt, ‘staan we open voor alternatieven’, aldus Rutte, die meermaals benadrukte dat het om een concept-akkoord gaat.
NU 17.01.2019 D66, ChristenUnie en CDA zijn niet overtuigd van het nieuwe plan van het kabinet voor de luchthaven Lelystad Airport. Volgens de regeringspartijen zet het nieuwe plan de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
“Dit is niet genoeg”, zegt Jan Paternotte van regeringspartij D66 over het nieuwe plan. Ook Eppo Bruins van de coalitiepartner CU en Mustafa Amhaouch van CDA laten weten niet overtuigd te zijn.
Lelystad moet vakantievluchten van Schiphol overnemen. Een eerder voorstel hiertoe kreeg geen groen licht van de Europese Commissie, omdat de herverdeling niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Dat een luchtvaartmaatschappij voorheen niet op Schiphol vloog, mag voor Lelystad Airport geen reden zijn om dat bedrijf te weigeren.
Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) heeft nu een nieuw plan naar Brussel gestuurd. Daarin staat dat maatschappijen die verhuizen van Schiphol naar Lelystad voorrang krijgen bij de verdeling van de eerste 25.000 starts en landingen op Lelystad.
Paternotte: ‘Voor ons verandert er niets’
Bruins vraagt zich af hoe de minister met het nieuwe plan wil voldoen aan de wens van de Kamer. “Ik zie het muizengaatje nog niet.” Lelystad is alleen bedoeld om vakantievluchten van Schiphol over te nemen en mag niet zelfstandig groeien. Het nieuwe plan zet de deur open voor vliegmaatschappijen van buiten Schiphol.
D66 en ChristenUnie willen dat Lelystad alleen mag worden gebruikt voor vakantieverkeer afkomstig van Schiphol. “Voor ons verandert er niets”, aldus Paternotte. Zolang er geen antwoord uit Brussel is gekomen, wil hij dat er geen onomkeerbare stappen worden gezet en er geen besluit wordt genomen over de openstelling van Lelystad.
Het zal enkele maanden duren voordat Brussel reageert op het nieuwe voorstel.
Bedrijven mogen volgens plan naar alle bestemmingen vliegen
Volgens het nieuwe plan mogen maatschappijen vanaf Lelystad naar alle bestemmingen vliegen, mits het past “binnen de luchthaveninfrastructuur”. De bestemmingenlijst wordt geschrapt. In een eerder plan was het zo dat ze alleen mochten vliegen naar vakantiebestemmingen.
Ook staat er in het nieuwe plan dat de vrijgekomen ruimte op Schiphol alleen gebruikt mag worden voor vluchten met meer dan 10 procent overstappers.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld en is nu gepland voor 2020. In de omliggende provincies is veel weerstand tegen de uitbreiding. Er wordt gevreesd voor geluidsoverlast.
De vorige plannen werden afgekeurd door de Europese Commissie, omdat nieuwe aanbieders geen plaats zouden krijgen op de luchthaven.
NOS 17.01.2019 Minister Van Nieuwenhuizen heeft een nieuw plan gemaakt voor de verdeling van vluchten tussen Schiphol en Lelystad Airport. Ze hoopt daarmee de Europese Commissie te overtuigen, die tot nu toe opening van de luchthaven in Flevoland tegenhoudt.
Het kabinet wil dat Lelystad een overloopluchthaven van Schiphol wordt. Vakantievluchten moeten naar Lelystad, zodat er op Schiphol ruimte komt voor intercontinentale vluchten en vrachtvluchten.
Zelfstandige groei van Lelystad, door nieuwe aanbieders, was in de oorspronkelijke plannen niet de bedoeling. De Europese Commissie keurde die plannen af, omdat ze in strijd zouden zijn met concurrentieregels.
Prioriteit
Van Nieuwenhuizen schrijft aan de Tweede Kamer dat ze haar plannen daarom heeft aangepast. Er komt meer ruimte voor nieuwe aanbieders die willen vliegen vanaf Lelystad. Bij de verdeling van de eerste 25.000 slots wordt wel prioriteit gegeven aan vluchten die overgeheveld zijn vanaf Schiphol.
De ruimte die daardoor vrijkomt op Schiphol mag alleen gebruikt worden voor vluchten met veel overstappers, zogeheten transfervluchten. Er komt een lijst met toegestane bestemmingen. Op vluchten daarnaartoe is nu minimaal 10 procent van de passagiers een overstapper.
Ook voor Lelystad stond er in de oorspronkelijke plannen een lijst, met vooral vakantiebestemmingen. Die wordt nu geschrapt. “Dit houdt in dat maatschappijen vrij mogen kiezen waarheen ze vliegen, passend binnen de luchthaveninfrastructuur”, schrijft Van Nieuwenhuizen.
De opening van Lelystad is al twee keer uitgesteld. Van Nieuwenhuizen zei eerder dat ze gaat proberen de luchthaven per 2020 in bedrijf te hebben, maar dat het wel moeilijk zal worden.
NU 17.01.2019 Met een nieuw plan hoopt minister Cora van Nieuwehuizen (Infrastructuur en Waterstaat) luchtvaartmaatschappijen te verleiden de overstap te maken van Schiphol naar Lelystad Airport, de luchthaven die in 2020 open moet gaan voor commerciële vluchten.
De minister wil vakantieverkeer prikkelen om van Schiphol weg te gaan door die vluchten voorrang te verlenen bij de verdeling van de slots (vliegrechten) voor Lelystad Airport, staat in een brief die de minister donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Voor de ruimte die op Schiphol ontstaat komen alleen vluchten waarvan op dit moment minstens 10 procent van de passagiers overstapper (transferpassagier) is in aanmerking.
De minister wilde in eerste instantie vluchten die nu vliegrechten op Schiphol hebben naar Lelystad Airport verplaatsen. Op Schiphol zou door het verplicht naar Lelystad verplaatsen van die vluchten ruimte ontstaan voor nieuwe vluchten die van economisch belang voor Nederland zouden zijn. De luchthaven in Flevoland zou daarnaast niet autonoom mogen groeien.
De Europese Commissie stelde dat het op die manier verdelen van vluchten niet in overeenstemming is met de Europese richtlijnen. Lelystad Airport mag luchtvaartmaatschappijen niet weigeren omdat ze voorheen niet op Schiphol vlogen. Eerder hadden luchtvaartmaatschappijen al hun beklag gedaan over die regel.
Het besluit van de Europese Commissie dat het eerdere voorstel van de minister niet in lijn is met de Europese richtlijnen dwong minister Van Nieuwenhuizen ertoe met een nieuw plan te komen. Daarin staat dus dat maatschappijen die voor Lelystad Airport kiezen zelf mogen weten naar welke bestemmingen ze vliegen. De lijst met bestemmingen voor de luchthaven wordt geschrapt.
Minister onderzoekt belangstelling voor Lelystad Airport
De komende maanden laat de minister onderzoeken hoe groot de belangstelling bij luchtvaartmaatschappijen is om vluchten van Schiphol naar Lelystad Airport te verplaatsen.
De Europese Commissie moet het nieuwe plan dat maatschappijen moet verleiden voor Lelystad te kiezen nog beoordelen en bekijken of het voldoet aan de Europese regels. Die Europese regels schrijven onder meer voor dat de minister de ruimte op Lelystad Airport niet exclusief aan maatschappijen die al op Schiphol vliegen mag geven.
Lelystad Airport moet in 2020 open
In de brief die minister Van Nieuwenhuizen vrijdag heeft gestuurd staat geen datum over wanneer Lelystad Airport open kan gaan voor commerciële vluchten. Ze streeft ernaar om de luchthaven in 2020 in gebruik te nemen, maar vorige maand stelde ze dat het wel “steeds ingewikkelder” is geworden.
De opening van Lelystad Airport is al twee keer eerder uitgesteld. Bewoners van de provincies rondom Flevoland zijn fel tegen de komst van commerciële vluchten vanaf Lelystad Airport. Ze vrezen geluidsoverlast doordat de vliegtuigen tientallen kilometers lang lager moeten blijven vliegen, omdat ze anders het vliegverkeer dat Schiphol nadert in het luchtruim in de weg zitten.
Pas na een herindeling van het luchtruim, in 2023, kunnen de vliegtuigen vanaf Lelystad Airport direct naar grote hoogte stijgen.
NU 14.01.2019 De stevige uitlatingen van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff gaan uiteindelijk weinig effect hebben, is de conclusie die werd getrokken na overleg tussen de coalitiepartijen.
Volgens ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers is tijdens het overleg tussen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgesproken dat koers wordt gehouden en dat de partijen het wel degelijk eens zijn over de klimaatdoelen.
Premier Mark Rutte weigert verder in te gaan op de uitlatingen van fractievoorzitter Dijkhoff, die zaterdag uithaalde naar voorman Rob Jetten van D66. Hij suste vooraf al wel dat zijn coalitiepartners “toch niet van marsepein” zijn en wel een stootje kunnen hebben. Segers tilt ook niet zwaar aan “de toon” die Dijkhoff aansloeg, zei hij na afloop van het coalitieoverleg voor de microfoon van BNR Nieuwsradio.
Jetten en Segers hadden voor aanvang een “stevig gesprek” met de coalitiepartners aangekondigd. Beide fractievoorzitters belden in het weekend ook al met hun VVD-collega Dijkhoff, nadat die de verhoudingen in de broze regeringscoalitie onder druk had gezet.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het conceptklimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen en verbond het lot van de coalitie aan de kwestie. D66 en CU deden daarop prompt hetzelfde.
‘Zonder klimaatakkoord geen kabinet’
Segers benadrukte zaterdag dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een heel nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een “drammer” werd genoemd, wees op het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal”, aldus de D66-leider.
Jettens partijgenoot Kajsa Ollongren wilde over Dijkhoffs uithaal wel kwijt dat ze “niet van dat soort woorden houdt”. De vicepremier zelf zou ze niet gebruiken, maar Jetten had “er niet heel lang wakker van gelegen”.
CDA-leider Sybrand Buma was dit weekend de enige die niet direct dreigende taal uitsloeg in reactie op Dijkhoffs uitspraken. Inhoudelijk is hij het op een aantal punten wel eens met zijn VVD-collega. Hij loste afgelopen zomer al een soortgelijk schot voor de boeg.
Telegraaf 14.01.2019 Er is maandag ’een pittig maar goed’ gesprek gevoerd over het klimaatakkoord, waar coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verschillend over denken. Premier Rutte zegt na afloop van het urenlange overleg dat het normaal is dat er verschillende opvattingen bestaan over het klimaatakkoord. Hij vreest niet voor onoverbrugbare verschillen.
VVD-fractieleider Dijkhoff nam in De Telegraaf afstand van wat ’niet zijn akkoord is’ en dat kwam hem op forse kritiek te staan van D66 en ChristenUnie. Die partijen vinden dat Dijkhoff klimaatafspraken gewoon uit te voeren heeft. Ook noemde Dijkhoff D66-leider Jetten een ’drammer’.
Rutte zegt dat hij verwacht dat de coalitiepartijen er wel uitkomen met elkaar. „Het was een goede discussie, al was het soms best pittig.” Ook de premier zegt niet klakkeloos alle afspraken van de klimaattafels te omarmen. „Niemand wil al die voorstellen zomaar uitvoeren.”
Verschillende interpretaties van coalitiepartijen zijn volgens de premier niet erg. „Het is geen coalitie van één partij, iedere partij heeft zijn eigen opvatting. We staan allemaal voor de doelstelling en de randvoorwaarden.” De doelstelling is dat de CO2-uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Rutte wilde niet reageren op uitspraken van VVD-fractieleider Dijkhoff, zaterdag in De Telegraaf. „Ik ga niet elk interview hier interpreteren.” Het coalitieoverleg duurde deze maandag aanmerkelijk langer dan gewoonlijk.
Coalitiepartijen hadden een stevig gesprek over het klimaatbeleid maar zijn ervan overtuigd dat de in december gemaakte afspraken staan.
NOS 14.01.2019 De vier coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben vanmorgen een “stevig gesprek” over het klimaatbeleid gevoerd, en zijn er alle vier van overtuigd dat ze er uiteindelijk uitkomen. Dat zeiden de partijen vanmiddag na het overleg. Daarmee lijkt de kou over de uitvoering van het in december getekende klimaatakkoord voorlopig uit de lucht.
Of het akkoord inderdaad geen splijtzwam zal zijn, moet de komende maanden blijken, als de voorstellen van de klimaattafels verder worden doorgerekend en er dit voorjaar een definitief uitgewerkt akkoord ondertekend moet worden.
VVD fractievoorzitter Dijkhoff noemde D66-leider Jetten dit weekend een “drammer”. De VVD maakt zich zorgen over de portemonnee van mensen. Volgens Dijkhoff moeten de klimaatplannen wel betaalbaar blijven voor burgers. D66 en ChristenUnie maken zich zorgen over de toekomst van de planeet, volgens hen mag er niet getornd worden aan de afspraak dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent gedaald moet zijn.
Dat laatste gaat ook niet gebeuren, aldus premier Rutte vandaag, Maar hij voegt eraan toe dat het ook niet het doel is om alle voorstellen van de klimaattafels over te nemen. “We staan voor de doelstellingen en we staan voor de randvoorwaarden. Doel is dat die 49 procent reductie oplevert, maar wel op een manier dat we het ook kunnen meemaken.”
Spanning in coalitie over klimaat voorlopig gesust
Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan, aldus Rutte.
Premier Rutte wil niet ingaan op de woorden tussen Dijkhoff en Jetten
Volgens premier Rutte moet in ogenschouw worden genomen dat burgers niet te veel gaan betalen, en bedrijven niet oneerlijk bevoordeeld worden.
“Het was inderdaad een stevig gesprek, maar iedereen schaart zich achter de afspraken”, liet ook D66-leider Jetten na afloop weten.
Dijkhoff, die vanmorgen al erkende dat Jetten als een drammer bestempelen niet hoffelijk was, zegt nu verder te willen met “het werk dat voor ons ligt”.
Ook de ChristenUnie benadrukt dat de afspraken nog steeds staan. “We gaan gewoon verder. Er zijn politieke verschillen, maar we gaan hier uit komen”, aldus partijleider Segers. “Dat was zo in december en dat is het vandaag nog steeds”.
Campagne
Wordt het voor de coalitie dan niet heel lastig als er in verkiezingstijd dit soort uitspraken worden gedaan en stukken in kranten verschijnen? De VVD-fractievoorzitter die de D66 leider een drammer noemt, dat zal niet echt helpen?
Premier Rutte wil er niet op ingaan. “Ik ga niet voortdurend alles recenseren, daar begin ik niet aan.”
NU 14.01.2019 D66-voorman Rob Jetten en ChristenUnie-collega Gert-Jan Segers verwachten een “stevig gesprek” bij het overleg met hun coalitiepartners van VVD en CDA. De verhoudingen in de broze coalitie staan onder druk na uitlatingen van VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die weigert het klimaatakkoord uit te voeren.
Dijkhoff zei in De Telegraaf het concept-klimaatakkoord dat vorige maand werd gepresenteerd niet zomaar over te willen nemen. Hij verbond aan de kwestie het lot van de coalitie, waarop D66 en CU prompt hetzelfde deden.
Segers benadrukte dat het klimaatakkoord deel uitmaakt van het regeerakkoord. “Het is een hele nuchtere constatering. Als we geen klimaatakkoord hebben, hebben we geen kabinet.”
Ook D66-leider Rob Jetten, die door Dijkhoff dit weekend een ‘drammer’ werd genoemd, wijst naar het regeerakkoord. “Ik heb zelf de voorpagina van De Telegraaf vooral gezien als de aftrap van de VVD-campagne met stoere taal’’, aldus Jetten. “Ik heb er niet heel lang wakker van gelegen.”
Oppositie verwijt VVD ‘hypocrisie in tiende versnelling’
VVD-fractieleider Dijkhoff vindt dat “gewone mensen” op kosten worden gejaagd met het klimaatakkoord. “Dit is niet mijn akkoord”, zei hij in De Telegraaf. Hij noemde de kans dat zijn partij het akkoord gaat uitvoeren “nihil”.
De oppositie reageerde boos op de uitlatingen van Dijkhoff. GroenLinks-leider Klaver noemde het interview van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) benadrukte vrijdag dat het belangrijk is dat “iedereen meedoet” en daarom wordt ook het milieuvriendelijker maken van woningen in het plan betrokken.
VVD ondertekende zeer recent nog klimaatwet
Er moet overigens nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven.
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Coalitie moet dit jaar een constructief klimaatplan maken
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Na de uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff dat D66 niet moet drammen over het klimaat, gaan de coalitiepartijen vandaag opnieuw aan tafel voor overleg.
NOS 14.01.2019 De meningsverschillen in de coalitie over de uitwerking van het klimaatakkoord leiden nog steeds tot spanning, maar de partijen hebben er wel vertrouwen in dat “het uiteindelijk gaat lukken”. Dat valt op te maken uit de reacties van de fractievoorzitters van CDA, VVD, D66 en ChristenUnie voorafgaand aan het coalitieoverleg.
Tegelijkertijd beseffen de partijen “dat het niet gemakkelijk wordt”.
CDA-leider Buma hoorde premier Rutte gisteren in het televisieprogramma Buitenhof zeggen dat “de verschillen eigenlijk niet groot zijn”. Buma: “Als het inderdaad zo makkelijk is, dan hoor ik dat zo graag van de premier.”
Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten (D66) aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen. D66 en ChristenUnie lieten onmiddellijk weten dat ze de VVD aan de gemaakte afspraken in het klimaatakkoord zullen houden. Daarin staat onder meer dat de CO2 uitstoot met 49 procent moet afnemen.
Niet hoffelijk
“Het was niet meteen mijn meest hoffelijke moment om het woord drammer te gebruiken,” zei Dijkhoff vanmorgen. Hij is verder niet van plan “om het woord de rest van het jaar nog een keer te gebruiken”. Na het interview van Dijkhoff belde zowel Jetten als ChristenUnie-leider Segers met de VVD-fractievoorzitter.
“Ja, we hebben het er gewoon even over gehad”, zei Dijkhoff. Jetten:”Het lijkt mij verder niet nodig om elkaar te blijven aanvallen. Ik heb het interview maar opgevat als de aftrap van de VVD-verkiezingscampagne met wat stoere taal”. Maar Jetten herhaalde dat hij de VVD aan de gemaakte afspraken in het akkoord wil houden.
Grote opgave
ChristenUnie fractievoorzitter Segers leek vandaag nog het meest ontstemd. “Dit is wel de plek en het moment om elkaar in de ogen te kijken. We staan voor een grote opgave, niet voor onszelf maar voor onze kinderen en kleinkinderen”, zegt Segers. Hij wees nog een keer op de vier handtekeningen die onder het akkoord staan. “Ook die van Dijkhoff, dus dat moet gewoon gebeuren”.
Dat de burger daarbij niet een te hoge rekening gepresenteerd krijgt, staat voor VVD en CDA nu centraal.
“Volgens mij kunnen we er heel goed uitkomen en tot een echt akkoord komen dat wel de doelstellingen haalt, maar meer rekening houdt met de portemonnee van de gewone mensen”, zegt Dijkhoff.
Betaalbaarheid burgers
Volgens Buma is sfeer in de coalitie nooit het probleem, en de inhoud is niet even iets voor één ochtend. “Als je een coalitie bent heb je de verantwoordelijkheid om er uit te komen, maar we hebben ook de verantwoordelijkheid voor de betaalbaarheid van de burgers”, zegt Buma.
Premier Rutte hield het vanmorgen kort. Hoe keek hij terug op de uitspraken van zijn partijgenoot over drammers? “Ach, ik ga al die woorden niet herhalen.”
NOS 12.01.2019 D66-fractieleider Jetten gaat ervan uit dat de VVD zich houdt aan de afspraken over het klimaatakkoord. “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Jetten reageert op uitspraken van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff in De Telegraaf. Hij zei dat de kans nihil is dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd. Ook zei hij dat coalitiegenoot Jetten aan het drammen is over het klimaat en dat hij te weinig rekening houdt met de kosten voor gewone mensen.
ChristenUnie-leider Segers sluit zich bij Jetten aan: “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken.”
Pittige discussie
Dijkhoff verwacht dat de discussie in de coalitie over het klimaatakkoord pittig wordt, omdat de standpunten “behoorlijk uit elkaar liggen”. Er lijkt een verdeling te zijn tussen VVD en CDA aan de ene kant (die vooral vrezen voor hoge kosten van de burgers) en D66 en de ChristenUnie aan de andere kant (die vooral vrezen voor de toekomst van de kinderen).
CDA-voorman Buma vindt het “belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”.
Eerste stap
De honderden voorstellen uit het klimaatakkoord worden nu doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau. Daarna zal het kabinet besluiten welke het overneemt. Minister Wiebes noemde het akkoord op de dag van de presentatie “een eerste, belangrijke stap op weg naar 2030”. In dat jaar moet de uitstoot van broeikasgassen met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990.
Jetten en Segers hameren erop dat “ook Klaas Dijkhoff zich daaraan heeft te houden”. “We willen de wereld beter achterlaten voor de kinderen”, aldus Segers. Beide fractieleiders zeggen erbij dat zij ook willen letten op “een eerlijke verdeling van de lasten”.
Zenuwachtig
Behalve zijn coalitiegenoten van D66 en ChristenUnie schaart Dijkhoff in De Telegraaf ook GroenLinks-leider Klaver onder de “drammers” over het klimaat. Klaver denkt dat “ze bij de VVD zenuwachtig worden”. Er komen Provinciale Staten-verkiezingen aan, die direct gevolgen hebben voor de samenstelling van de Eerste Kamer. “En die staan voor ons in het teken van het klimaat.”
Klaver noemt de woorden van Dijkhoff “hypocrisie in de tiende versnelling”: “Het akkoord dat is gesloten door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD) en Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw bij betrokken was.”
VVD’er aan tafel
Ook andere linkse oppositiepartijen reageren honend. SP-fractievoorzitter Marijnissen zegt dat Dijkhoff neptranen huilt. Het klimaatakkoord is volgens haar een VVD-akkoord “VVD’ers aan tafel en een VVD’er had de leiding.” Ze vindt de zorg voor de kosten voor de burgers ook vreemd, want “door VVD-beleid is de energierekening torenhoog”.
Asscher van de PvdA vindt het een aanfluiting dat VVD’er Dijkhoff afstand neemt van een akkoord waaraan hij en zijn partij volop hebben meegewerkt. “Ga aan de slag of ga uit de weg.”
PVV-leider Wilders denkt dat niemand de VVD en Dijkhoff nog gelooft.
De VVD-fractieleider zegt dat standpunten in de coalitie over het klimaatakkoord behoorlijk ver uit elkaar liggen.
NOS 12.01.2019 VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zegt dat de kans dat het klimaatakkoord letterlijk wordt uitgevoerd nihil is. Volgens hem is het niet zo “dat de politiek bij het kruisje tekent”, zoals sommige partijen in de Tweede Kamer volgens hem lijken te willen.
In een interview in De Telegraaf is Dijkhoff kritisch over de opstelling van coalitiepartners D66 en ChristenUnie rond het akkoord. “D66 heeft al voordat het akkoord er was gezegd: het kabinet moet het gewoon uitvoeren. Nou dat ga ik niet doen.”
Het Kamerlid vindt dat de discussie over klimaatmaatregelen wordt gedomineerd door “drammers” die in zijn ogen “een lichtend voorbeeld” van Nederland willen maken: “Als Jesse Klaver van GroenLinks op tv praat over het klimaat dan daalt het draagvlak met één procent. Rob Jetten (D66) is dat nu ook aan het doen. Hij is nu aan het drammen, ja.”
Pittige onderhandelingen
Dijkhoff denkt dat de coalitieonderhandelingen over het akkoord nog pittig kunnen worden. “De coalitie kan hier zakelijk goed over praten onderling, maar ligt qua standpunten wel behoorlijk uit elkaar.” Hij wil koste wat het kost voorkomen dat de rekening op het bordje van gewone mensen belandt.
Uiteindelijk zou de samenwerking in het kabinet daar wat hem betreft zelfs op stuk kunnen lopen. Dijkhoff in de Telegraaf: “Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.”
Politiek verslaggever Lars Geerts zegt dat het voor het eerst is dat iemand zegt dat het klimaatakkoord hem een kabinetscrisis waard is. Hij wijst erop dat 2019 in Den Haag een spannend jaar wordt voor het kabinet. Er zijn onder meer Provinciale Statenverkiezingen, die invloed hebben op de samenstelling van de Eerste Kamer.
Het klimaat speelt in de campagne een belangrijke rol. “En je ziet dat de VVD worstelt met de achterban die wil dat er niet te ver wordt gegaan en dat D66 worstelt met zijn achterban die juist veel verder wil gaan. Dat kan het komende jaar tot een flinke clash leiden.”
Eerste stap
Het klimaatakkoord, dat 200 pagina’s dik is, bevat zo’n zeshonderd maatregelen, variërend van het duurzamer maken van woningen tot het stimuleren van auto’s die geen CO2 uitstoten en energiebesparing door de industrie.
Met het akkoord moet in 2030 de CO2-uitstoot in Nederland met 49 procent zijn gedaald ten opzichte van 1990. Het kwam tot stand na langdurige onderhandelingen, waarbij tientallen belanghebbende partijen betrokken waren.
Op de dag van de presentatie zei minister Wiebes al dat het akkoord nog maar een eerste stap is. Nadat het is doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau besluit het kabinet welke voorstellen het overneemt. Dat besluit wordt vervolgens voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Jetten reageert op Twitter op de woorden van Dijkhoff in De Telegraaf:
Rob Jetten
@RobJetten
De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar houd ik hem aan. Een man een man, een woord een woord. https://t.co/8UDyAboho8
NU 12.01.2019 De VVD zet een rem op de klimaatmaatregelen uit het klimaatakkoord. Fractieleider Klaas Dijkhoff wil niet dat ‘gewone mensen’ op kosten worden gejaagd. Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageren kritisch op de VVD-uitlatingen.
“Het is niet mijn akkoord”, zegt Dijkhoff in een zaterdag gepubliceerd interview met De Telegraaf over het in december gepresenteerde akkoord. Dijkhoff heeft het over een “polderpoging”.
Er moet nog worden uitgerekend of het beoogde doel van de helft minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met de plannen wordt gehaald en wat voor een impact het heeft op de portemonnee van burgers en bedrijven. Daarna heeft de politiek nog het laatste woord, maar Dijkhoff neemt al duidelijk stelling.
“Als we gruwelijke mazzel hadden gehad, was er een prachtig plan van de klimaattafels gekomen waardoor de effecten voor huishoudens draagbaar zouden zijn en netjes verdeeld. Nou dat is niet zo. Bedankt voor het advies en het harde werk, maar de kans dat ik het akkoord letterlijk ga uitvoeren, is nihil.”
D66-leider Rob Jetten had al laten weten dat wat hem betreft de gepresenteerde plannen ook worden uitgevoerd. “Ik ga dat niet doen”, reageert Dijkhoff nu. Hij noemt Jetten en GroenLinks-leider Jesse Klaver “drammers” als het om de klimaatdiscussie gaat.
Dijkhoff is zelfs bereid het voortbestaan van het kabinet op het spel te zetten. “Niemand in Nederland wordt er beter van als er een kabinet valt. Maar dat betekent niet dat je er alles aan doet om het te laten zitten.”
Jetten ziet profileringsdrang in campagnetijd
Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie reageerden later op de dag op het interview. Jetten ziet in de uitspraken van Dijkhoff “politieke profileringsdrang in campagnetijd” die hij “niet zo serieus” kan nemen. In maart zijn namelijk al de verkiezingen voor de Provinciale Staten die vervolgens de Eerste Kamer kiezen.
Jetten: “De aanpak van de klimaatcrisis gaat over de toekomst van onze kinderen. Daarom heb ik afspraken met de heer Dijkhoff. Halvering van de uitstoot in 2030 en een eerlijke verdeling van de lasten. Daar hou ik hem aan. Een man een man, een woord een woord.”
Ook ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers houdt Dijkhoff aan zijn beloften de CO2 te verminderen om zo de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in De Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken”, zegt Segers.
“We hebben afgesproken dat we schone, zelf opgewekte energie willen, dat we de wereld beter willen achterlaten voor onze kinderen, dat we mensen willen helpen bij het maken van de overstap naar duurzaamheid. Dat het klimaatakkoord dus ook rechtvaardig moet zijn. Dat zijn de afspraken, dat is waar het om draait, dat is wat we dus ook gewoon gaan doen. Ook Klaas Dijkhoff heeft zich daar aan te houden”, aldus de ChristenUnie-leider.
Het CDA heeft zich in het verleden juist wel kritisch over de klimaatmaatregelen uitgelaten en is dan ook niet kritisch op de uitlatingen van Dijkhoff. “Het is belangrijk dat de VVD nu ook ziet dat het klimaatakkoord niet heilig is en dat het kabinet zelf keuzes moet maken om ervoor te zorgen dat de rekening voor gewone burgers betaalbaar blijft”, zegt CDA-leider Sybrand Buma.
Buma hamert er, net als zijn VVD-collega, op dat het klimaatbeleid “haalbaar en betaalbaar” voor iedereen moet zijn.
GroenLinks-leider Klaver noemt de uitspraken van de VVD’er “hypocrisie in de tiende versnelling”. “Het akkoord dat gesloten is door Nijpels (VVD), Wiebes (VVD), Rutte (VVD) en waar hij zelf nauw betrokken bij was.”
Ook oppositiepartijen PVV, SP, PvdA en Partij voor de Dieren zetten vraagtekens bij de uitlatingen en vermoeden een verkiezingsstunt.
Partijen zijn het wel eens over Klimaatwet
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en oppositiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en 50PLUS werden het onlangs wel eens over de Klimaatwet. Daarin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent ten opzichte van 1990 moet zijn teruggedrongen en met 95 procent in 2050. Bovendien moet alle opgewekte elektriciteit in dat jaar duurzaam zijn.
Het kabinet moet een klimaatplan presenteren met daarin uitleg over hoe de doelen op hoofdlijnen de komende tien jaar gehaald moeten worden. Het eerste klimaatplan staat al voor dit jaar op de agenda.
In de Klimaatwet staan enkel de kaders beschreven. Het kabinet moet laten weten hoe die zullen worden ingevuld. Dat blijkt een lastige klus, gezien de onenigheid binnen de coalitie.
Elsevier 11.01.2019 Klimaat, pensioenen, er komt volgens premier Mark Rutte (VVD) een ‘enorme berg werk op het kabinet af,’ zei hij na de ministerraad op zijn eerste persconferentie van het jaar.
Verwijzend naar de verkiezingen voor Provinciale Staten, Waterschappen en Eerste Kamer, zei Rutte: ‘U weet dat ik daar persoonlijk campagne voor voer.’ Daarmee doelde hij op de brief die hij eind 2018 aan alle Nederlanders in het AD liet publiceren.
Rutte staat eigenlijk altijd in de campagnestand, maar tot de verkiezingen van Provinciale Staten op 20 maart helemaal. Soms met bijbehorende stevige taal. Soms met een pragmatisme waar de gemiddelde D66’er – van oorsprong de partij van de praktische politiek – jaloers op zal zijn.
Zo zei Rutte na de ministerraad dat hij de raddraaiers die ‘doorgesnoven en dronken’ bij de jaarwisseling hulpverleners belaagden ‘het liefst allemaal persoonlijk in elkaar zou willen slaan.’ Maar over het voorkomen van overlast en vuurwerkschade had de premier nog niets te melden. Daarover wordt in maart of april overlegd met ‘betrokkenen.’ Hij wees ook op de rol van burgers zelf en ouders die blijkbaar niet hun kinderen weten te corrigeren.
Ingrijpend wordt dit jaar volgens Rutte de Brexit. Hij waakte ervoor om zich ook maar enigszins te bemoeien met het proces in het Verenigd Koninkrijk. ‘Het is echt aan de Britten.’
Moraliteit van de Oranjes
Al even voorzichtig reageerde hij op vragen over de moraliteit van de Oranjes die belangrijk cultureel erfgoed in het buitenland te koop aanbieden. Rutte had er geen ‘persoonlijke opvatting’ over. De Oranjes voldoen aan ‘de wettelijke vereisten’ en het is, zei Rutte, een privékwestie.’ Musea met belangstelling zouden zelf contact moeten opnemen.
Dialoog met Iran blijven voeren
Pragmatisch gaat de premier ook om met Iran nadat deze week was gebleken dat het land vermoedelijk de hand heeft in de moord op twee Iraniërs in Nederland.
Hij wilde er geen diplomatieke gevolgen aan verbinden. ‘Ik vind dat je terughoudend moet zijn met het volledig stoppen van de relatie met zo’n land. We moeten druk uitoefenen en dialoog blijven voeren.’
Lees hetcommentaar van Gertjan van Schoonhoven over de Nashville-verklaring
Rillingen over de rug
De ‘rillingen’ waren Rutte over de rug gelopen toen hij de Nashville-verklaring had gelezen. ‘Ik ben zelf gelovig en ook gewoon inwoner van dit land. Dit is nieuws waarbij ik me niet thuisvoel. Samenwerken met de SGP, de partij waarvan leider Kees van der Staaij de Nashville-verklaring ondertekende, is voor Rutte geen probleem.
‘Ik werk met allerlei partijen samen waarmee ik het over heel veel dingen oneens ben. Ik vind het ook geen Haags probleem. Volgens mij is het meer een kwestie om er als samenleving iets van te vinden.’
Het is echt verschrikkelijk
Gevraagd of het niet raar is dat minister van Emancipatie Ingrid van Engelshoven (D66) zich erover uitliet, zei Rutte: ‘We mogen als politici toch wel een mening over hebben. En ik ben het helemaal eens met wat Ingrid van Engelshoven erover heeft gezegd. En wat ik net zeg, mij lopen ook de rillingen over de rug als ik die tekst lees. Het is echt verschrikkelijk.’
Telegraaf 03.01.2019 De eerste cijfers van de loonstrookjes vallen toch wat tegen. Verslaggever Martin Visser over de vele onzekere factoren die onze portemonnee de komende tijd zullen beïnvloeden.
AD 03.01.2019 Voor pensioenfondsen wacht een belangrijk jaar. Door de tegenvallende resultaten op de beurs en de lage rente zijn de dekkingsgraden afgelopen jaar flink gedaald. In november klapte het pensioenoverleg. Als dit jaar de beurs weer tegenvalt moet er volgend jaar waarschijnlijk gekort gaan worden op pensioenen. Moeten we ons zorgen maken? Zeven vragen aan hoogleraar economie Lans Bovenberg van Tilburg University over het pensioenstelsel in 2019.
De beurzen storten in, vorig jaar verloor de AEX tien procent. Moeten we ons zorgen gaan maken over onze pensioenen?
,,Het valt allemaal wel mee. Dit was te verwachten, 2018 was een slecht beursjaar. De rente is ook gezakt, dat doet de dekkingsgraden niet goed. Er zijn regels rondom de pensioenen. Een aantal fondsen kunnen in 2020 gaan korten als de beurs dit jaar weer tegenvalt.’’
Volgens de pensioenthermometer van onderzoeksbureau Aon daalde de gemiddelde dekkingsgraad van pensioenfondsen over heel 2018 van 108 procent naar 104 procent. De gemiddelde dekkingsgraad laat zien in hoeverre fondsen aan hun verplichtingen kunnen voldoen en is belangrijk bij beslissingen over eventuele kortingen.
Staat mijn pensioenfonds er slecht voor?
,,De metaalfondsen staan er op dit moment het slechtst voor. In het ergste geval zouden die fondsen in 2020 dan de pensioenen moeten korten met één procent. Ook de dekkingsgraden van pensioenfonds ABP (waar alle ambtenaren bij aangesloten zijn) en PFZW (pensioenfonds van de zorgsector) komen in het gevaar, maar die houden het nog wel een jaar vol zonder te korten.’’
Ik ga nog lang niet met pensioen, over korten op pensioenen maak ik me dus geen zorgen.
,,Het korten op pensioenen geldt niet alleen voor mensen die nu pensioen ontvangen. Ook werkenden die nu sparen worden gekort, dat is alleen een stuk minder erg. Want als je nog lang moet doorwerken komt er vast weer een moment dat de beurzen omhoog gaan. Eigenlijk zou je als jongere blij moeten zijn met een verlaging van pensioen, dan blijft er meer over in de pot voor als je zelf aan de beurt bent.’’
Wat gaat er nu gebeuren na het geklapte pensioenoverleg?
,,Iedereen wacht op de Provinciale Staten verkiezingen. De verwachting is dat er daarna wel weer gepraat gaat worden.’’
Nederland heeft het beste pensioenstelsel ter wereld, blijkt uit een groot internationaal onderzoek. In de Global Pension Index, een studie van pensioenadviesbureau Mercer waarbij de stelsels van 34 landen worden vergeleken, komt het Nederlands model als beste uit de bus.
En als dat overleg op niets uitloopt?
,,Dan moet er dus in sommige gevallen in 2020 gekort worden. Sinds de crisis zijn pensioenen overigens al niet meer meegestegen met de hogere prijzen. Dus eigenlijk worden pensioenen nu ook al een soort van gekort. Er kunnen drie dingen gebeuren mocht zo’n overleg weer klappen. De beurzen kunnen dit jaar natuurlijk herstellen, de politiek kan toch een nieuw pensioenakkoord afsluiten of het kabinet past de regels rondom de dekkingsgraden aan. Dat zou het korten nog kunnen tegenhouden.’’
Wat kan je nu zelf doen om het risico te verkleinen?
,,Langer doorwerken. Door de lagere rente en de slechte beurs is een pensioen nu heel duur. Elk jaar dat je langer doorwerkt levert zes procent pensioen op. Daarnaast kan je gaan sparen, zeker als je jonger bent. Of je neemt met minder pensioen genoegen. Het risico zal toch steeds meer bij de pensioenspaarders gaan liggen, dat komt door de vergrijzing.’’
Moet iemand die net begint met zijn of haar carrière zich nu zorgen maken?
,,Het komt goed als je zorgt dat je een baan hebt die je leuk vindt. Investeren in jezelf is het belangrijkste, zo zorg je voor het hoogste inkomen. Met een hoog inkomen is het makkelijker om te sparen. Bovendien wil je met een baan die je heel leuk vindt minder snel eerder met pensioen.’’
OmroepWest 02.01.2019De supermarktprijzen stijgen dit jaar met 3 procent. De btw op producten gaat van 6 naar 9 procent. Dat betekent dat de prijzen van producten in de supermarkten aangepast moeten worden. In supermarkten van keten Coop moeten wel tienduizend prijskaarten worden omgewisseld voor nieuwe. ‘Het is een hele hoop werk. Maar ik denk niet dat de klant er veel van gaat merken’, zegt supermarkteigenaar Joanne Galling.
De btw-verhoginhg is weliswaar beperkt, maar het maakt wel degelijk verschil. Op een boodschappenkar van 100 euro komt er 2,38 euro bij. Galling: ‘Je moet heel goed opletten dat de producten en de kaartjes bij elkaar horen, want anders krijgen klanten het probleem dat straks bij de kassa de prijs niet klopt.’
Naast de boodschappen uit de supermarkt kunnen consumenten ook een prijsstijging verwachten bij onder meer de aankoop van bloemen, boeken, water, een kapbeurt en een museumbezoek.
Ouderwets omwisselen
Een digitale oplossing voor het veranderen van de prijzen is er niet voor Galling. In de supermarkt worden alle prijswijzigen ouderwets met de hand doorgevoerd. ‘Er bestaan wel elektronische systemen, maar die hebben wij niet. Ik krijg gewoon van een bestand opgestuurd met een hele grote stapel aan kaartjes. Die moeten wij uitprinten, scheuren en dan moeten we ze op hun plaats hangen.’
‘In totaal heb we tienduizend prijzenwijzigen die we moeten doorvoeren en ga je dat natuurlijk nooit in een dag redden. Het personeel gaat volop aan de slag. Ik hoop het binnen een week op orde te hebben. Gelukkig draait het alleen om 3 procent, een klein bedrag op de meeste prijzen.’
Klant schrikt niet
De klanten zijn vooralsnog niet erg geschrokken. ‘Ik merk het niet zo als ik afreken. Bij sommige producten wel, maar ik let niet echt op wat het per cent kost. Kijk, als de prijs een euro omhoog was gegaan had ik het wel gemerkt. Dit is nog te overbruggen. Maar als je steeds meer moet betalen loopt het wel de spuigaten uit. Ik hoop het dat hierbij blijft’, aldus een nuchtere klant.
Hij snapt de prijsverhogingen wel, maar vraagt zich af of levensmiddelen duurder moeten worden. ‘Je zou bij luxeproducten verwachten dat de btw omhoog gaat. maar niet bij dit soort producten. Sommige mensen kunnen er niet voor kiezen om dit niet te kopen. Zij hebben levensmiddelen simpelweg nodig. Als de prijs dan omhoog gaat, wordt het voor sommige mensen wel moeilijker.’
Niet iedereen voert een verhoging door
Niet alle supermarkten rekenen de btw-verhoging op alle producten door. Supermarktketen Marqt is het bijvoorbeeld niet eens met de keuze om de gezonde producten in prijs te verhogen. ‘Door deze maatregel worden ongezonde, goedkope producten, die vaak sterk bewerkt zijn, nog aantrekkelijker ten opzichte van gezonde producten. Daar zijn we het niet mee eens, dus stimuleren we de gezonde keuze. We vinden het belangrijk om daarin te investeren’, zegt Joost Leeflang, directievoorzitter bij Marqt.
NOS 02.01.2018 Veel supermarkten openden vandaag voor het eerst na de jaarwisseling weer hun deuren. Klanten moesten hun hoofd er even bijhouden, want nog niet overal zijn de prijskaartjes vervangen.
De prijzen moeten worden aangepast vanwege een belastingverhoging. Vanaf 1 januari moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Dat betekent dat veel producten iets duurder zijn geworden.
Monsterklus
Op sommige plekken zal er verwarring zijn geweest over de prijs van een zakje chips of flesje cola. Bij Albert Heijn gelden bijvoorbeeld al de nieuwe prijzen, maar stonden er aan het begin van de dag de oude prijzen nog op de etiketten.
Klanten werden er overigens met borden bij de ingang wel op gewezen wanneer een winkel de etiketten met prijzen nog moest vervangen.
Het bedrijf hoopt dat de prijzen inmiddels allemaal zijn aangepast. “Wij streven ernaar vandaag alle schapkaartjes vervangen te hebben”, zegt een woordvoerder. Een “monsterklus” noemt ze de omprijsactie.
Mensen die voor januari online boodschappen hebben besteld die nog geleverd moeten worden, betalen bij het afrekenen waarschijnlijk iets meer dan ze dachten. Klanten werden daar al wel op gewezen tijdens het online bestellen.
Product gratis
Jumbo is – anders dan marktleider Albert Heijn – de laatste weken van het oude jaar al begonnen met het aanpassen van de prijzen. De komende weken moeten er nog veel prijskaartjes verwisseld worden.
“We hebben ongeveer 32.000 artikelen. En die moeten we in 620 winkels aanpassen qua prijs”, zegt Ton van Veen, financieel topman bij Jumbo. “Daar heb je gewoon wat tijd voor nodig.”
Het uitgangspunt bij Jumbo is dat het prijskaartje overeenkomt met wat er aan de kassa betaald wordt. “Wijkt de kassaprijs van een product af van de schapprijs? Dan krijgt de klant het product gratis mee”, zegt een persvoorlichter.
Alles al om
Aldi-supermarkten hebben net als Albert Heijn alle prijzen in één keer omgezet. “De kaartjes en de prijzen aan de kassa, alles is op 1 januari omgegaan”, zegt een woordvoerder.
Trouw 01.01.2019 Het kabinet presenteert voor 2019 mooie koopkrachtcijfers, maar zadelt de burger ook op met een btw-verhoging en stijgende energiekosten.
Ruim een jaar geleden deed premier Rutte een belofte aan de bevolking. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei hij dat het goed gaat met Nederland, maar dat ‘te veel mensen dat nog niet voelen in hun persoonlijk leven’. “Dat moet beter. Dit kabinet gaat er voor zorgen dat de gewone, normale Nederlander er echt op vooruit gaat.” Wie dat precies is, die ‘gewone, normale Nederlander’, liet de premier overigens in het midden.
Over die belofte: met enige trots presenteerde het kabinet vlak voor het kerstreces de nieuwe koopkrachtcijfers. En het moet gezegd, vrijwel alle Nederlanders krijgen het komende jaar meer te besteden. Een belangrijke oorzaak is het verlagen van de inkomstenbelasting. Het credo van dit derde kabinet-Rutte luidt niet voor niets: werken moet lonen. Arbeid wordt minder belast. Ook voor gezinnen zijn er prettige extraatjes, zoals een hogere kinderbijslag en meer kinderopvangtoeslag.
De koopkracht stijgt volgens dit kabinet met gemiddeld 1,6 procent; uiteindelijk moet 96 procent van alle huishoudens er in 2019 op vooruit gaan.
Er is ook minder goed nieuws, dat logischerwijs ook minder hard van de daken wordt geschreeuwd. Een hogere zorgpremie, een verhoging van het lage btw-tarief (van 6 naar 9 procent) en een (forse) stijging van de energierekening. Het kabinet hoopt dat de burgers vooral het zoet zullen onthouden, niet het zuur.
Belastingen
– Dit kabinet wil in 2021 een belastingstelsel invoeren bestaande uit nog maar twee schijven. Vooralsnog zijn het er vier. In 2019 veranderen de tarieven van alle schijven. In het nieuwe jaar wordt over de eerste 20.000 euro (eerste schijf) 36,65 procent belasting betaald. Dat is een lichte verhoging; het was 36,55 procent. Over de tweede schijf (tussen 20.000 en 34.000 euro) daalt het tarief van 40,85 naar 38,10 procent. Dat geldt ook voor de derde schijf (tussen 34.000 en 68.500 euro). Inkomen boven de 68.500 (vierde schijf) wordt voortaan voor 51,75 procent belast. Dat was 51,95.
– De algemene heffingskorting stijgt. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het belastingvoordeel. De maximale korting stijgt met 212 euro.
– De arbeidskorting, een ander voordeel voor werkenden, neemt ook toe. De maximale korting stijgt in 2019 met 150 euro. Hier profiteren mensen van met een inkomen tot 41.000 euro.
– Ook de ouderenkorting, een belastingvoordeel voor gepensioneerden, stijgt. De maximale korting groeit met 178, naar in totaal 1596 euro.
– Vrijwilligers kunnen jaarlijks tot 200 euro meer belastingvrij vergoed krijgen, tot een bedrag van 1700 per jaar.
Consumenten
– Het lage btw-tarief gaat omhoog, van 6 naar 9 procent. Dat betekent in de eerste plaats dat boodschappen duurder worden. Volgens het kabinet is het gevolg dat een volle kar boodschappen van 100 euro voortaan 102,83 kost. Dat lijkt te overzien. Maar de btw-verhoging geldt ook voor bloemen, boeken, een bezoek aan de kapper, museum of pretpark en het laten verbouwen van je huis.
– De energierekening stijgt aanzienlijk. Energiebedrijven verhogen hun tarieven voor gas en elektriciteit, het kabinet verhoogt de belasting op aardgas en verlaagt de belastingkorting op de energienota (met 51 euro). Bovendien stijgt de toeslag die iedereen betaalt voor duurzame energieprojecten. Het kabinet zegt dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik 130 euro meer kwijt zijn. Dat kan dus ook (veel) meer zijn.
– Roken wordt duurder; de accijnzen gaan verder omhoog. Voor een pakje met twintig sigaretten bent u 6 cent meer kwijt. De prijs van een pakje shag van 40 gram gaat met 11 cent omhoog.
– De kosten van een nieuw paspoort stijgen. Een gemeente mag maximaal 6,07 euro meer vragen. Een paspoort kost in 2019 maximaal 71,37 voor volwassenen en 53,97 euro voor kinderen. Een identiteitskaart kan 5,78 euro duurder worden. Maximaal 56,83 voor volwassenen en 29,95 voor kinderen.
– Een postzegel kost voortaan 87 cent. Dat was 83 cent.
– Door de stijgende huizenprijzen komen woningen met een maximaal aankoopbedrag van 290.000 euro in aanmerking voor Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vorig jaar lag de grens op 265.000 euro. Deelnemers aan het waarborgfonds hoeven ook nog maar 0,9 procent van de aankoopprijs te storten, in plaats van 1 procent nu.
– Chronisch zieken die thuis ondersteuning nodig hebben, via de Wmo, betalen daar vanaf dit jaar een lagere eigen bijdrage voor. Er komt een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Vooral voor mensen die nu een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning zelf betalen, is dat een grote verandering. Zo wil het kabinet de stapeling van zorgkosten voorkomen. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf eventueel een nog lager tarief dan 17,50 euro te vragen. Bijvoorbeeld bij mantelzorg of voor huishoudens met een minimuminkomen.
– Er komt een maximum aan de eigen bijdrage voor medicijnen. Deze eigen bijdrage wordt nu gevraagd als iemand duurdere merkmedicijnen wil hebben in plaats van de goedkopere variant die de apotheker meegeeft. De eigen bijdrage voor duurdere varianten medicijnen wordt 250 euro maximaal.
– De maximale zorgtoeslag voor alleenstaanden stijgt met 50 euro tot 1.189. De maximale zorgtoeslag voor partners groeit met 193 euro naar 2.314.
Gezin
– De maximale toeslag voor kinderdagopvang stijgt van 7,45 naar 8,02 euro per uur. Voor buitenschoolse opvang daalt de vergoeding van 6,95 naar 6,89 euro. Voor gastouders verandert het terug van 5,91 in 6,15 euro.
– De kosten van dagopvang stijgen waarschijnlijk. Dit jaar moet er één verzorger per drie baby’s zijn. Nu is de verhouding één op vier. De buitenschoolse opvang wordt vermoedelijk goedkoper, omdat één medewerker vanaf nu toezicht mag houden op twaalf kinderen in plaats van de huidige tien.
– Vanaf 1 april stijgt de kinderbijslag voor kinderen tot en met 5 jaar van 201,05 euro per kwartaal naar 216,55. Voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar stijgt het bedrag van 244,13 euro naar 263,88 en voor kinderen tot 18 jaar van 287,21 naar 309,46.
– Het betaald geboorteverlof voor partners stijgt van twee dagen naar één werkweek.
– Partners, kinderen en ouders van slachtoffers kunnen smartengeld claimen voor de schade die zij zelf ondervinden. Hun naaste moet dan wel zijn overleden of ernstig en blijvend letsel hebben. De hoogte van de vergoeding die de aansprakelijke persoon moet betalen ligt tussen 12.500 en 20.000 euro.
– Vreemdelingen met een betaalde baan krijgen een vrijstelling voor het deel van het inburgeringsexamen dat over de Nederlandse arbeidsmarkt gaat. Voorwaarde is wel dat een kandidaat in de afgelopen twaalf maanden minimaal zes maanden lang 48 uur per maand heeft gewerkt.
Ouderen
– Voor mensen die regelmatig van baan wisselen wordt het makkelijker om een klein pensioen mee te nemen naar een nieuw fonds. Uitvoerders moeten de inbreng van potjes met een uitbetaling van 2 tot 466 euro per jaar straks accepteren. Voorheen kregen mensen deze potjes in één keer uitbetaald als ze van baan wisselden.
– De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar naar 66 jaar en vier maanden.
Lees ook:
Aan de grens zijn ze niet bang voor de BTW-verhoging
Vooral ondernemers aan de grens zullen lijden onder de verhoging van het lage btw-tarief. Maar in het grensplaatsje Glanerbrug maakt niemand zich echt zorgen.
Een groene toekomst is er alleen voor de rijken: de eco-elite
Elsevier 31.12.2018 Het nieuwe jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III voor Rutte III in 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
1. Het klimaatakkoord ten uitvoer brengen
Hoewel voorzitter van de ‘klimaattafels’ Ed Nijpels en minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) op 21 december een ontwerp-klimaatakkoord presenteerden, overheerst de onzekerheid over dit hoofdpijndossier. Want wat de 600 voorgenomen maatregelen gaan kosten, moet nog door het Centraal Plan Bureau (CPB) worden getoetst. Ook berekent het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) of de plannen wel voldoende zijn om het klimaatdoel – in 2030 de helft minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 – daadwerkelijk te halen.
VVD en CDA zijn weliswaar blij met de gepresenteerde maatregelen, maar het kostenplaatje baart beide coalitiepartijen al tijden zorgen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma waarschuwde afgelopen zomer in een interview met Elsevier Weekblad al voor een ‘Fortuyn-revolte’ als burgers financieel te zwaar worden belast door de klimaatmaatregelen. De voorbije maanden herhaalde Buma die waarschuwing meerdere malen. Ook vreest hij voor ‘verkeerd beleid’ dat zorgt voor een uittocht van grote bedrijven uit Nederland, waarna die in het buitenland hun CO2-uitstoot niet zullen verminderen. VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff vindt dat Nederland ‘het moet fiksen, maar wel op een faire en eerlijke manier, zodat het betaalbaar blijft’. Minister Wiebes herhaalde in het Haagse café Nieuwspoort diverse keren dat ‘breed maatschappelijk draagvlak’ belangrijk is.
D66
✔@D66
Dit #klimaatakkoord gaat over de toekomst. Nederland laat eindelijk leiderschap zien!
We gaan huizen isoleren Elektrische auto’s worden betaalbaar Vervuilende industrie betaalt klimaatboete Iedereen kan meedoen
De linkerkant van de coalitie is op klimaatgebied ambitieuzer en legt vooral de nadruk op het belang van verregaande verduurzaming. ‘We zijn het aan de komende generaties verplicht om nu in beweging te komen. En dat doen we,’ aldus ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. Vergelijkbare taal sprak Rob Jetten. ‘Dit concept-klimaatakkoord bestaat uit ruim 600 afspraken voor de toekomst. Zo is de politiek op z’n best. Als het leiderschap toont. Niet stilzitten, maar in actie komen. Met één duidelijk doel: een schone toekomst voor deze en volgende generaties,’ schreef hij op Twitter. Ook bracht de D66-fractievoorzitter bovenstaande video uit waarin het akkoord werd gevierd als een overwinning van ’klimaataanpakkers’ op ‘klimaatontkenners’ als Donald Trump en Thierry Baudet. ‘Dit klimaatakkoord is voor jouw toekomst. We maken Nederland klimaatleider in de wereld.’
In de oppositie zijn de tegenstellingen nog veel groter. Jesse Klaver (GroenLinks) hekelde de plannen omdat die volgens hem niet ver genoeg gaan. ‘De lat voor een eerlijk en effectief klimaatbeleid ligt hoog en dit ontwerpakkoord haalt die lat niet.’ Hij is van mening dat grote bedrijven te veel inspraak hebben, en riep premier Rutte op hen weg te sturen bij de onderhandelingen. Lammert van Raan, Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, is ook voorstander van het wegsturen van multinationals als Shell.
Aan de andere kant van het politieke spectrum overheerst juist de kritiek dat de plannen ‘onhaalbaar’ en ‘onbetaalbaar’ zijn voor burgers, die niet zijn geraadpleegd bij het opstellen ervan. Zo spreekt PVV-leider Geert Wilders van ‘klimaatwaanzin van dit kabinet’, waarvan mensen wakker zouden liggen. ‘De burger mag bloeden van de VVD en het CDA.’ Thierry Baudet (Forum voor Democratie) verwijt die partijen ‘dictatoriale maatregelen’, en stelt dat er ‘een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer’ staat van het kabinet.
2. Verkiezingen Provinciale Staten en Europees Parlement
Met zowel een verdeelde coalitie als oppositie lijken de onderhandelingen over de uitwerking van het klimaatakkoord in de Tweede Kamer lang en moeizaam te gaan verlopen, zeker met de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) in aantocht. Naar verwachting zullen de partijen zich de komende tweeënhalve maand stevig gaan profileren, niet in de laatste plaats op het thema klimaat. Eén vraag staat centraal: wie gaat de energietransitie betalen?
Thierry Baudet
✔@thierrybaudet
De waanzin gaat door. Dictatoriale maatregelen door een volkomen losgeslagen VVD/CDA-kabinet met een soort heimelijke GroenLinkser aan het roer. Dit moet echt stoppen. Word NU lid van #FVD en help ons op 20 maart via de Eerste Kamer dit beleid te cancelen. http://Fvd.nl
De Telegraaf
✔@telegraaf
Wie niet meegaat, wordt keihard beboet. Dat blijkt uit de honderden voorstellen in het klimaatakkoord. https://www.telegraaf.nl/nieuws/2951008/klimaatkassa-vvd-en-cda-losgeslagen-van-achterban … 850
De nieuw verkozen leden van de Provinciale Staten en de kiescolleges – voor Nederlandse ingezetenen van Caribisch Nederland – kiezen op 27 mei de nieuwe leden van de Eerste Kamer. Mocht de coalitie daar zijn meerderheid kwijtraken, is de kans groot dat de concrete uitvoering van nieuw klimaatbeleid alleen maar moeilijker zal worden.
Een kleine week eerder, op 23 mei, gaat Nederland ook al naar de stembus voor de Europese verkiezingen, waarbij de leden van het Europees Parlement worden gekozen. De afgelopen 25 jaar was de animo voor deze vijfjaarlijkse verkiezingen laag: het opkomstpercentage lag telkens tussen de 30 en 40 procent. Desalniettemin zijn diverse Nederlandse politieke partijen al enkele maanden druk met de voorbereidingen, onder meer omdat naast een zetel in het parlement in Straatsburg ook de opvolging van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op het spel staat. Namens Nederland hebben Frans Timmermans (PvdA/Sociaal-democraten) en Bas Eickhout (GroenLinks/Groenen) zich kandidaat gesteld om de machtigste man van de Europese Unie te worden.
Met het oog op de verkiezingen in de eerste helft van het komend jaar, is de verwachting dat de meeste partijen zich vooral zullen richten op het verleiden van kiezers met stevige plannen en zogenoemde proefballonnetjes. Dat lijkt de kans dat het in oktober 2017 gesloten Regeerakkoord het komend jaar verder wordt uitgevoerd aanzienlijk te verkleinen, zeker met de alles overschaduwende splijtzwam, het klimaatakkoord, in het achterhoofd.
3. Schiphol overvol
Op het gebied van luchtvaart staat verantwoordelijk minister Cora van Nieuwenhuizen voor de loodzware taak om de opening van vliegveld Lelystad Airport in goede banen te leiden. Dat dat niet makkelijk verloopt, is duidelijk: de opening van de luchthaven is met minimaal een jaar uitgesteld tot 2020.
Begin december kreeg Van Nieuwenhuizen een nieuwe tegenslag te verwerken. De Europese Commissie ging niet akkoord met het de regeling die ervoor moet zorgen dat vluchten van Schiphol naar Lelystad worden verplaatst. Van Nieuwenhuizen is met de Europese Commissie in gesprek om de regeling aan te passen.
Alsof dat nog niet genoeg was, besloot een ruime Kamermeerderheid 20 december een motie aan te nemen die autonome groei op Lelystad Airport verbiedt. Diezelfde motie verbiedt overigens ook vrachtverkeer vanaf het nieuwe vakantievliegveld.
Lelystad moet een deel van de vakantievluchten van Schiphol overnemen. Tot 2023 zou het om maximaal 10.000 starts en landingen per jaar gaan, daarna maximaal 45.000. Op Lelystad mogen volgens de plannen alleen maatschappijen gaan vliegen die vluchten op Schiphol opgeven.
Vooral in Gelderland en Overijssel is er veel weerstand ontstaan tegen de lage aanvliegroutes. Een eerder onderzoek met meetgegevens over de geluidsoverlast bleek fouten te bevatten.
4. Brexit
Er hangt een ‘no deal’ – geen akkoord – in de lucht. Op 29 maart 2019 moet de Britse uittreding geregeld zijn. Op 15 januari komt het Lagerhuis bij elkaar om te stemmen over de deal die nu op tafel ligt. Stemt een meerderheid het plan weg, dan is er vrijwel geen tijd meer om de deal aan te passen en is een ‘harde Brexit’ een feit.
Bij een harde Brexit krijgen bedrijven die handeldrijven met het Verenigd Koninkrijk veel meer papierwerk voor hun kiezen. Voor sommige producten komen importtarieven van 17 procent. Grenscontroles komen terug en dat betekent lange wachttijden bij havens en vliegvelden.
De export naar het Verenigd Koninkrijk van de Land- en tuinbouw is nu nog 8 miljard, wat daarmee gaat gebeuren, is onzeker. Voor Nederlandse vissers is het onduidelijk of ze in Britse wateren mogen blijven vissen. Ook bestaan er vragen over het uitwisselen van informatie tussen politie en justitie. De levering van medicijnen kan onder druk komen te staan doordat Europese wet- en regelgeving vervalt. Ten slotte heeft de Brexit gevolgen voor militaire EU-missies waar het Verenigd Koninkrijk niet langer aan deel hoeft te nemen.
Om de Brexit het hoofd te bieden, worden duizenden nieuwe krachten gezocht, voor bij de douane, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), maar ook de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Aan Rutte de taak dit in goede banen te leiden en te zorgen dat Nederland zo min mogelijk schade aan de mogelijke chaos ondervindt.
5. Het Kinderpardon
Een andere kwestie die de coalitie het komend jaar dreigt te splijten, is het kinderpardon. Na de slepende zaak met de Armeense kinderen Lili en Howick, die in september te elfder ure toch mochten blijven omdat staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) zijn discretionaire bevoegdheid gebruikte, kwamen tal van oproepen voor een ruimer kinderpardon. Zo verzamelde televisiepresentator Tim Hofman met een petitie ruim 250.000 handtekeningen voor een ruimer kinderpardon, die hij aanbood in de Tweede Kamer. Daarmee wilde hij vooral de christelijke regeringspartij CDA overtuigen, die er net als de VVD niets in ziet om 400 uitgeprocedeerde ‘gewortelde’ kinderen en hun gezinnen alsnog toe te laten in Nederland.
De twee partijen staan lijnrecht tegenover de ChristenUnie, voorstander van een nieuw kinderpardon. Op het partijcongres in november stemde een ruime meerderheid nog vóór een motie voor een uitzetstop van ‘gewortelde’ asielkinderen. Die motie was ondertekend door 140 ChristenUnie-leden, onder wie de Armeense Hayarpi Tamrazyan, die al sinds eind oktober ‘kerkasiel’ krijgt, eerst in Katwijk, daarna in de Bethelkerk in Den Haag. Omdat de overheid geen kerkdienst mag onderbreken, wordt al ruim twee maanden een dienst gehouden in het buurt- en kerkhuis.
Fractieleider Gert-Jan Segers noemde de aangenomen motie op zijn partijcongres een ‘duidelijk signaal’, maar blijft naar eigen zeggen trouw aan het regeerakkoord. Kamerlid Joël Voordewind greep de motie aan om de discussie met de andere regeringspartijen VVD, CDA en D66 te heropenen. Aangezien ook laatstgenoemde partij volgens het eigen verkiezingsprogramma een ruimer kinderpardon wil, ligt onenigheid in de coalitie op de loer.
Alweer schreef een voormalig Tweede Kamerlid een boek waarin hij uit de school klapt. Ditmaal is het Roelof van Laar, backbencher van de PvdA. Teleurgesteld blikt hij terug op het leven in de coalitie die het tweede kabinet-Rutte vijf jaar lang overeind hield. Van Laar spaart zijn partijleider Diederik Samsom niet en ook dat is inmiddels een traditie.
Ook de PvdA heeft nu dus zijn eigen Ybeltje Berckmoes– de vrouw die een boekje opendeed over haar tijd bij de VVD-fractie. Oud-Kamerlid Ybeltje Berckmoes trekt namelijk fel van leer tegen haar oude partij, de VVD. Zij publiceerde haar boek‘Voorlichting loopt met u mee tot aan het ravijn’over haar tijd op het Binnenhof, waarin ze onthullingen doet over de kadaverdiscipline in de liberale fractie.
En ook oud-Kamerlid Sharon Gesthuizen deed onlangs nog een boekje open over een van de meest gesloten partijen van Nederland, de SP. In haar boek ‘Schoonheid, macht, liefde in het leven en de politiek’ maakt ze de kachel aan met Jan Marijnissen, die in de partij als een dictator regeerde.
Roelof van Laar
Roelof van Laar, voormalig PvdA-Kamerlid, schrijft in een boek dat maandag wordt gepubliceerd, dat Diederik Samsom boos was op Lodewijk Asscher, toen laatstgenoemde zich mengde in de strijd om PvdA-leiderschap, én won.
Dat schrijft voormalig PvdA-Kamerlid Roelof van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, dat maandag verschijnt. Samsom legde het in de strijd om het lijsttrekkersschap uiteindelijk af tegen Asscher, die nu de PvdA leidt.
Samsom, de verliezend partijleider, zei dat hij zich verraden voelde toen Van Laar vertelde dat hij Asscher zou steunen, blijkt uit het boek Eerlijk duurde niet zo lang.
Tussen u en Samsom is het nooit meer goed gekomen. U steunde Lodewijk Asscher bij de strijd om het lijsttrekkerschap.
,,Toen ik dat Diederik vertelde, hoorde ik dat hij wel een verkiezing wilde, maar niet tegen Lodewijk. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Hij noemde dat verraad. Ik was daar heel erg verrast over. Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd.”
Samsom sprak over verraad van Asscher
Het verbaasde Van Laar, zegt hij in een interview met het AD. ‘Ik dacht tot dat gesprek [met Samsom. red.] dat het allemaal in harmonie was afgestemd.’ Samsom zou op zich wel voor een verkiezingsstrijd zijn geweest, maar niet tegen Asscher. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Tussen Samsom en Van Laar boterde het al enige tijd niet meer. Het Kamerlid was door de toenmalige fractieleider in 2016 onder druk gezet om in te stemmen met de militaire campagne tegen Islamitische Staat in Syrië.
Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar zijn verzet niet zou opgeven. ‘Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten,’ aldus Van Laar, die daarop besloot Asscher te steunen.
Samsom zegt in een reactie in het AD dat ‘ieder Kamerlid het recht heeft op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.’ Hij verliet na zijn verlies in december vorig jaar de politiek. In mei werd bekend dat Samsom aan de slag zou gaan in de afval- en recyclingbranche.
Hij is als adviseur verbonden aan een van de grootste Nederlandse afvalverwerkers, HVC in Alkmaar. Asscher nam het PvdA-roer van hem over, maar kreeg een geweldige dreun te verwerken tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar. De PvdA hield maar negen zetels over en is nu kleiner dan de SP en GroenLinks.
Ook deze Kamerleden klapten uit de school na het verlaten van de fractie;
Het boek van Roelof van Laar PvdA past dus in wat inmiddels een bescheiden trend mag heten: Kamerlid klapt uit de school na verlaten fractie. Sharon Gesthuisen doet in Schoonheid macht liefde een boekje open over de partijcultuur bij de SP, Ybeltje Berckmoes beschrijft in Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn de rol van de afdeling voorlichting bij de VVD. Een constante: de partijleiding moet het ontgelden; bij Gesthuizen is dat Jan Marijnissen, bij Berckmoes komt Halbe Zijlstra er slecht vanaf.
‘Mislukt Kamerlid’ Ybeltje Berckmoes schrijft meedogenloos boek over VVD
Als Kamerlid heeft Ybeltje Berckmoes bijna zes jaar lang gezwegen. Maar nadat de wegen van Kamerfractie en Berckmoes – ongetwijfeld tot beider grote opluchting – zich hebben gescheiden, lucht ze haar hart.
Voormalig SP-Kamerlid Gesthuizen bekritiseert Marijnissen in boek: ‘Ik voelde me nooit veilig’
Onder leiding van Jan Marijnissen voelde Kamerlid Sharon Gesthuizen zich nooit veilig bij de SP, zo schrijft ze in een openhartig boek dat volgende week verschijnt. Een klein half jaar na haar vertrek uit de Kamer blikt Gesthuizen in Schoonheid macht liefde terug op ruim tien jaar Kamerlidmaatschap, van eind 2006 tot begin 2017. Het is vooral een verhaal van heel hard werken en weinig waardering. Meermaals beschrijft ze dat Marijnissens wil wet was.
In de regel wordt verondersteld dat het om een verlate erfenis van de Fortuyn-revolte van 2002 gaat. Dat is een misverstand. In werkelijkheid raakten de traditionele volkspartijen al tien jaar voor de opkomst van de Goddelijke Kale in paniek omdat ze het gevoel hadden het contact met de gewone man te zijn kwijtgeraakt.
AD 23.11.2017
Tot de PvdA drong de kloof met de burger vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1990 door. Peilingen wezen uit dat de achterban de coalitie tussen Wim Kok en Ruud Lubbers niet pruimde. De arbeidersklasse (zo noemde je die toen nog) dreigde niet te gaan stemmen, net als de jongeren.
Wat ook uitkwam: bij de verkiezingen verloor de PvdA in de grote steden in één klap een derde van haar aanhang. Het partijbestuur wilde weten wat de oorzaak van de ontevredenheid was en verspreidde op braderieën en marktpleinen twee miljoen exemplaren van het Oor (‘ons belangrijkste partijorgaan’), een briefkaart waarop mensen hun klachten kwijt konden en die kon worden geretourneerd aan de PvdA. Wat kwam er een agressie los!
Ouderen misten de strijdlust van vroeger, jongeren vonden de PvdA juist niet modern genoeg. Werknemers verweten de partij nog alleen oog te hebben voor de noden van de uitkeringsgerechtigden en andersom. Tweeverdieners uit Almere en Nieuwegein klaagden over de hoge autokosten. En natuurlijk waren er de bewoners van multiculturele wijken als Lombok die meldden dat ze hun straat niet meer herkenden.
INTROSPECTIE VAN DE DAG – Patiënt gered, arts overleden
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de vandaag verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
INTROSPECTIE VAN DE DAG – Patiënt gered, arts overleden
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de vandaag verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Elsevier 28.11.2017 Wie de laatste tijd in Leeuwarden is geweest, heeft kunnen zien wat een mooi opgeknapte stad het is. De PvdA heeft tijdens haar decennialange heerschappij blijkbaar goed voor Leeuwarden gezorgd.
Woensdag 22 november 2017 waren er herindelingsverkiezingen. De kiezers die de moeite namen om te stemmen – 40 procent – waren blijkbaar minder teleurgesteld in de lokale PvdA dan in de landelijke. Op 15 maart scoorde de PvdA bar slecht. Dit keer verloor de partij slechts één van de twaalf zetels en volgden GroenLinks en CDA op grote afstand op een gedeelde tweede plaats, met elk vijf zetels.
Lutz kon niet over het hoofd worden gezien
Dat de PvdA glorieerde, is waarschijnlijk voor een deel op het conto te schrijven van Lutz Jacobi. Zij had met haar partner eigenhandig 170 ‘Stem Lutz’-borden geplaatst, waardoor ze niet over het hoofd kon worden gezien. Simpel, maar effectief.
Lutz was Tweede Kamerlid en viel in Den Haag op doordat ze altijd wel een groep bezoekers achter zich aan had lopen. Een herkenbare volksvertegenwoordiger. Kom daar nog maar eens om in een parlement waar niet alleen de teksten, maar soms ook de leden voorgeprogrammeerd lijken.
Is de uitslag in het hoge Noorden een teken dat de PvdA aan het herstellen is? Dit waren lokale verkiezingen, zeggen de Friezen.
Carla Joosten
Is politiek redacteur en analyseert de lokale verkiezingen in de Friese hoofdstad, waar de PvdA de grootste partij bleef.
Het ‘Lutz-effect’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher rekende zich niet rijk en sprak over het ‘Lutz-effect’. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 zal blijken of de PvdA ook elders in het land beter scoort dan bij de desastreus verlopen landelijke verkiezingen. Dat hangt af van de vraag of de partij ook elders over lijsttrekkers als Jacobi beschikt. Maar dan nog, Haagse kopstukken bepalen meestal de strijd. Zij zien lokale verkiezingen als een tussentijdse landelijke peiling. Het zou een verademing zijn als ze dit keer thuisblijven.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
Elsevier 24.11.2017 in Leeuwarden is geweest, heeft kunnen zien wat een mooi opgeknapte stad het is. De PvdA heeft tijdens haar decennialange heerschappij blijkbaar goed voor Leeuwarden gezorgd.
De burgemeester, oud-Kamerlid Ferd Crone – ook een PvdA’er – sjouwt zich een ongeluk voor de stad.
De kiezers die de moeite namen om te stemmen bij de herindelingsverkiezingen – 40 procent – waren blijkbaar minder teleurgesteld in de lokale PvdA dan in de landelijke, want ook in Leeuwarden scoorde de landelijke PvdA afgelopen maart bar slecht.
Dit keer verloor de partij slechts één van de twaalf zetels en volgen GroenLinks en CDA op grote afstand op een gedeelde tweede plaats, met elk vijf zetels.
Dat de PvdA glorieerde is waarschijnlijk voor een deel op het conto te schrijven van Lutz Jacobi. Zij en haar partner hadden zelf 170 ‘Stem Lutz’-borden geplaatst waardoor ze niet over het hoofd kon worden gezien. Simpel maar effectief.
Altijd gevolgd door een groep
Lutz was Tweede Kamerlid en viel in Den Haag op door haar spontaniteit en ongecompliceerde optreden. Ze had altijd wel een groep bezoekers achter zich aan. Een herkenbare volksvertegenwoordiger. Een echt mens. Kom daar nog maar eens om in een parlement waar niet alleen de teksten maar soms ook de leden voorgeprogrammeerd lijken.
Is de uitslag in het hoge Noorden een teken dat de PvdA aan het herstellen is? Dit waren lokale verkiezingen, zeggen de Friezen.
Het ‘Lutz-effect’
Ook PvdA-leider Lodewijk Asscher rekende zich terecht niet rijk en sprak over het ‘Lutz-effect’. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart zal blijken of de PvdA ook elders in het land beter scoort dan bij de landelijke verkiezingen.
Dat hangt af van de vraag of de partij ook elders over lijsttrekkers als Jacobi beschikt. Maar dan nog. Die verkiezingen zijn overal in het land en niet slechts in enkele gemeenten.
Haagse kopstukken mogen thuisblijven
De ervaring leert dat landelijke politici de gemeenteraadsverkiezingen gebruiken als een tussentijdse landelijke peiling en van die campagne een landelijke strijd maken.
Wat zou het een verademing zijn als dit op 21 maart niet het geval is. Laat de Haagse kopstukken thuisblijven en laat duizend Jacobi’s in den lande bloeien.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
VK 23.11.2017 Een zeteltje verlies, maar veruit de grootste. Onder aanvoering van lijsttrekker Lutz Jacobi beleefde de Partij van de Arbeid woensdag in Leeuwarden een ogenschijnlijke wederopstanding. Met elf zetels als resultaat van de herindelingsverkiezing liet de partij GroenLinks en CDA (beide vijf zetels) ruim achter zich.
De kater van de voor de PvdA dramatisch verlopen Tweede Kamerverkiezingen van maart lijkt ineens weggespoeld. ‘De Troelstra-geest waait weer rond Leeuwarden’, jubelde Jacobi. ‘Waanzinnig’, reageerde partijleider Lodewijk Asscher, die de geboren Katlijkse (‘no Lutz, no glory’) meermaals in Friesland bijstond bij het uitdelen van rozen. ‘Dit geeft ontzettend veel energie.’
De voorman wist zeker: we waren getuige van het ‘Lutz-effect’. Zelf kon de boerendochter er ook niet helemaal omheen: ‘Ik denk het’, tekende de Leeuwarder Courant uit haar mond op.
Haar hoofd was in elk geval niet te missen op de borden langs de provinciale wegen rond Leeuwarden. Met elf Haagse dienstjaren (2006-2017) is de politica bovendien veel bekender dan andere lijsttrekkers in Leeuwarden.
Authentiek, benaderbaar, volks: Jacobi is veel wat de PvdA volgens teleurgestelde kiezers ontbeert
Authentiek, benaderbaar, volks: Jacobi is daarbij veel wat de PvdA volgens teleurgestelde kiezers ontbeert. Die gunfactor lijkt ideologische grenzen te overstijgen. Zelfs VVD-coryfee Hans Wiegel zei in een videoboodschap misschien wel op haar te stemmen – als hij in Leeuwarden had gewoond.
Toch: Leeuwarden is altijd donkerrood gekleurd geweest. De PvdA was sinds haar oprichting de grootste in de stad van verzekeringskantoren en de meelfabriek van Koopmans.
De numerieke overmacht in de gemeenteraad nam in de loop der jaren wel af. Maar daar waar andere traditionele rode bolwerken in 2014 overgenomen werden door D66 of GroenLinks, bleef de Friese hoofdstad bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen een sociaal-democratisch bastion.
Anders dan bijvoorbeeld Groningen, Nijmegen en Amsterdam heeft Leeuwarden geen universiteit en is het aantal bakfietsen te overzien. Het maakt de kosmopolitische concurrentie van D66 en GroenLinks minder groot. Daarbij komt dat de SP nooit echt voet aan de grond heeft gekregen. Na intern geruzie mocht de lokale afdeling er woensdag van de partijtop niet eens meedoen.
Het zijn factoren die het Lutz-effect en de mogelijke sociaal-democratische herrijzenis in perspectief plaatsen. Toch mag de PvdA hoop putten uit de uitslag in Leeuwarden. Tijdens de Kamerverkiezingen in maart legde de partij het er nog af tegen bijna alle concurrenten: VVD, D66, GroenLinks, SP, CDA en PVV. En ook bij de andere herindelingsverkiezingen woensdag in Friesland, Groningen en Gelderland deed de PvdA het boven verwachting goed.
NU 23.11.2017 De PvdA is de grote winnaar van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij kreeg, ondanks het verlies van een zetel, twee keer zoveel stemmen als de nummer twee GroenLinks. Het opkomstpercentage in Leeuwarden ligt op 40,5 procent.
Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA elf zetels, gevolgd door GroenLinks en het CDA met ieder vijf zetels, D66 en VVD volgen met vier zetels.
Het CDA is de grootste in de gemeente Súdwest-Fryslân. De partij kreeg tien zetels, gevolgd door de PvdA met zes zetels en de Fryske Nasjonale Partij (FNP) met vijf zetels. de opkomst was 45 procent.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus met acht zetels. De lokale partij SAM Waadhoeke en gemeentebelangen kregen ieder zes zetels. De FNP volgt met vijf zetels. De opkomst ligt op 44,1 procent.
Gelderland
In Gelderland waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar behaalde volgens de voorlopige uitslagen Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7), PvdA (3). de SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gelijknamige gemeente die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed lokale partij het erg goed, GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
Herindelingsverkiezingen
Woensdag mochten 309.121 stemgerechtigden een nieuwe gemeenteraad kiezen.
Veertien gemeenten gaan op in zes gemeenten. De herindeling gaat op 1 januari in. Inwoners van de fusiegemeenten hoeven volgend jaar maart niet opnieuw naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Dit geldt ook voor de gemeenten Edam-Volendam en het Brabantse Meierijstad, die respectievelijk in 2016 en 2017 heringedeeld zijn.
Herindelingsverkiezingen in Friesland, Groningen en Gelderland
Minder gemeenten
Door de herindeling neemt het aantal gemeenten in Nederland opnieuw af. Begin dit jaar telde Nederland 388 gemeenten. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek gaan er nu acht vanaf en telt het land op 1 januari 380 gemeenten.
In Friesland wordt de gemeente Littenseradiel opgesplitst. Franekeradeel, het Bildt en Menaldumadeel en de dorpen Baaium, Spannum, Winsum en Wjelsryp van de gemeente Littenseradiel gaan op in de nieuwe gemeente Waadhoeke.
Leeuwarderadeel en de dorpen Baard, Bears, Easterlittens, Hilaard, Húns, Jellum, Jorwert, Leons, Mantgum en Weidum van Littenseradiel, zullen worden toegevoegd aa Leeuwarden.
En de eveneens onder Littenseradiel vallende dorpen Boazum, Britswert, Easterein, Easterwierrum, Hidaard, Hinnaard, Iens, Itens, Kûbaard, Lytsewierrum, Reahûs, Rien, Waaksens, Wiuwert en Wommels worden toegevoegd aan de gemeente Súdwest-Fryslân.
Groningen
In Groningen ontstaan twee nieuwe gemeenten. Vlagtwedde en Bellingwedde zullen opgaan in de nieuwe gemeente Westerwolde. Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde en Slochteren gaan op in de nieuwe gemeente Midden-Groningen.
En in Gelderland gaan gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar samen verder als Zevenaar.
VK 23.11.2017 De PvdA is woensdag de grote winnaar geworden van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij, met als lijsttrekker oud-Kamerlid Lutz Jacobi, kreeg twee keer zoveel stemmen als de nummer twee, GroenLinks. Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA elf zetels, eentje minder dan nu.
Wat zijn de thema’s?
Het zijn lokale verkiezingen met lokale thema’s, schrijft correspondent Jurre van den Berg. Zoals meer sociale huurwoningen (Midden-Groningen) en Duitse les op school (Westerwolde). Al is het ene lokaal het andere niet. In Leeuwarden dreigen tekorten op de gemeentebegroting door rijkskortingen op de zorg. In Britsum en Stiens maakt men zich druk om behoud van kleine scholen en andere voorzieningen.
Niettemin noemde PvdA-leider Lodewijk Asscher, die zijn partij gedecimeerd zag bij de landelijke verkiezingen, de uitslag woensdagavond een ‘prachtig resultaat’. GroenLinks en het CDA volgen in Leeuwarden met ieder vijf zetels. D66 en VVD behaalden vier zetels. Het opkomstpercentage in de hoofdstad van Friesland lag op 40,5 procent.
In de gemeente Súdwest-Fryslân, waar 45 procent van de kiesgerechtigden stemde, werd het CDA de grootste. De partij kreeg tien zetels (eentje meer dan nu), gevolgd door de PvdA, die met zes zetels even groot blijft. De Fryske Nasjonale Partij (FNP) handhaafde haar vijf zetels.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus, met acht zetels. De lokale partijen SAM Waadhoeke en Gemeentebelangen kregen er ieder zes, de FNP vijf. Doordat het om een nieuwe gemeente gaat waarin drie oude gemeenten opgaan, kan een vergelijking met de vorige raadsverkiezing moeilijk worden gemaakt. De opkomst lag op 44,1 procent.
Gelderland en Groningen
In Gelderland, waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar, behaalde Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7 ) en PvdA (3). De SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst in Zevenaar lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gemeente Westerwolde die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed de lokale partij het erg goed. GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
AD 22.11.2017 De PvdA is de grote winnaar van de herindelingsverkiezingen in de gemeente Leeuwarden. De partij kreeg twee keer zoveel stemmen als de nummer twee GroenLinks.
Volgens de voorlopige uitslagen krijgt de PvdA in de Friese hoofdstad elf zetels, gevolgd door GroenLinks en het CDA met ieder vijf zetels, D66 en VVD volgen met vier zetels. Het opkomstpercentage in Leeuwarden ligt op 40,5 procent.
CDA
Het CDA is de grootste in de gemeente Súdwest-Fryslân. De partij kreeg tien zetels, gevolgd door de PvdA met zes zetels en de Fryske Nasjonale Partij (FNP) met vijf zetels. de opkomst was 45 procent.
Ook in de nieuwe Friese gemeente Waadhoeke komt het CDA als winnaar uit de bus met acht zetels. De lokale partij SAM Waadhoeke en gemeentebelangen kregen ieder zes zetels. De FNP volgt met vijf zetels. De opkomst ligt op 44,1 procent.
Groningen en Gelderland
In Gelderland waar de Rijnwaarden en Zevenaar samen verder zijn gegaan als gemeente Zevenaar behaalde volgens de voorlopige uitslagen Lokaal Belang tien zetels, gevolgd door het CDA (7), PvdA (3). de SP en VVD kregen ieder twee zetels. De opkomst lag op bijna 39 procent.
In Groningen werd de lokale partij Gemeentebelangen Westerwolde de grootste in de gelijknamige gemeente die een samenvoeging is van Bellingwedde en Vlagtwedde. De partij haalde zes zetels, de PvdA kreeg vijf zetels, de VVD en GroenLinks elk twee zetels en de Partij voor de Dieren een zetel. De opkomst lag op ruim 44 procent.
Ook in Midden-Groningen deed de lokale partij het erg goed, GemeenteBelangen Midden-Groningen haalde vijf zetels, net zo veel als de SP en de PvdA. De VVD, CDA en de ChristenUnie kregen elk vier zetels. GroenLinks kreeg drie zetels, D66 twee en Leefbaar Midden-Groningen een. Midden-Groningen is een samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde.
Vergeet de linkse fusie vooral en zeur ook niet te veel over gezelligheid, stelt Frans Verhagen. Het is tijd om de sociaal-democratie van de PvdA te redden.
Democratie moet de PvdA achter zich laten S&D 20.11.2017 PvdA Frans Verhagen – Er zijn PvdA’ers die geloven dat de kiezer hun partij te hard heeft gestraft. Dat die kiezer zich dat realiseert en de partij volgende keer weer gewoon meer dan twintig zetels zal geven. Het overkwam eerder het CDA en D66, waarom niet ook de PvdA? Het zijn niet de minsten die zo denken.
Ik wens ze sterkte met een lang verblijf in de wildernis en ik hoop dat de nieuwe voorzitter meer ambitie heeft. Nee, de PvdA moet zichzelf niet opheffen en evenmin moet ze samengaan met andere linkse partijen. Dat zou onrecht doen aan de lange traditie die de PvdA vertegenwoordigt, een traditie van sociaal-democratie die medeverantwoordelijk is voor de manier waarop Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog is ingericht.
Ook miskent een fusieverhaal hoe anders die partijen zijn. Wel is het tijd voor een dramatische verandering van de manier waarop de sociaal-democratie in Nederland de laatste jaren opereert. > Lees verder…
De PvdA is een kleurloze, ideologieloze partij geworden, onherkenbaar en niet-omarmbaar, een partij van oudere mensen die onder jonge kiezers niets losmaakt, een partij van kundige bestuurders die in de praktijk vooral pragmatisch zijn. In het spectrum van partijen van belangenbehartigers die nu de Nederlandse politiek domineren heeft de PvdA niets te zoeken en kan zij geen rol spelen.
Met een nieuw geformuleerd, helder programma moeten we daarom de oude ballast van de partij rigoureus dumpen. Weg met de naam, weg met de oude symbolen, weg met de ingesleten werkwijze.
Laten we de PvdA omdopen in de Sociaal Democratische Partij (SDP) en daarmee recht doen aan een door zowat iedereen binnen de PvdA gehanteerde praktijk: na het noemen van de naam gaat het over ‘wij, sociaal-democraten’ of over ‘de sociaal-democratie’.
Niet voor niets citeerde Lodewijk Asscher in zijn in memoriam van Eberhard van der Laan diens uitspraak dat er ‘met de sociaal-democratie niks mis [is], met de PvdA wel’. Scherp geformuleerd: de PvdA is een zwak merk, sociaal-democratie is een sterk product. Sociaal-democratie vertegenwoordigt iets wat de PvdA is kwijtgeraakt.
De PvdA is een zwak merk, sociaal-democratie is een sterk product
Het is tijd dat de sociaal-democratie de PvdA kwijtraakt. Met de naam kunnen we ook de vermoeide oude beeldretoriek opruimen zoals het zingen van de Internationale, rode dit, rode dat, de rozen en andere restanten uit een verzuild verleden, zodat jongere Nederlanders niet hoofdschuddend naar deze oude meuk hoeven te staren.
Het als een feniks laten herrijzen van de PvdA als de SDP zou een van de meest zichtbare en meest effectieve veranderingen zijn om te laten zien dat dertig jaar kwakkelen over ideologische veren nu radicaal wordt achter gelaten.
Vervolgens is het zaak een zero-based analysis te maken. Gewoon, de eenvoudige vraag stellen: hoe zou je de sociaal-democratie in Nederland inrichten als je blanco begint, als je een organisatie helemaal vanaf de bodem zou mogen oprichten? Ik claim geen grote voorspellende vaardigheid als ik verwacht dat een dergelijke organisatie in weinig opzichten op de PvdA zou lijken. Wat de sociaal-democratie nodig heeft is een verhaal. Dat is geen marketinginstrument of ondernemersnieuwpraat, maar een vereiste om mensen mee te kunnen nemen.
Je hoeft geen fan te zijn van Bernie Sanders om zijn verhaal te zien: we worden genaaid door de mensen die macht hebben. De onderdelen pasten daar feilloos in, zowel de kwaaie pieren (bankiers, gevestigde politici, lobbyisten, grootkapitalisten met buitengewone invloed) als de beleidsvoorstellen (ziektekostenverzekering voor iedereen, gratis onderwijs, hogere belastingen voor de rijken). Trump had ook een verhaal. Het punt is het verhaal, niet per se hoe het klinkt.
Ik hechtte altijd zeer aan Joop den Uyls riedel: spreiding van inkomen, kennis en macht. Maar ook hier moeten we zero base gaan: spreiding is niet meer het juiste woord, nezo min als solidariteit dat nog is. Het moet een verhaal zijn dat niet zeurt over inkomensongelijkheid, bankiers en andere favoriete huilpalen maar juist een beeld geeft van wat wel gewenst is.
Een verhaal dat vragen meeneemt over de verhouding tussen verzorgingsstaat en openheid van de samenleving; dat zich afvraagt hoe het kan dat hoogopgeleide, hoge-inkomenskiezers stemmen voor een verzorgingsstaat, maar dat minder kansrijke burgers zich daar juist van afkeren. Maar ook een verhaal dat onderkent wat er goed is aan onze samenleving.
PvdA’ers hebben de onbedwingbare neiging om te willen veranderen. Ze denken dat dat progressief is. Maar behoud van wat de sociaal-democratie bereikt heeft, is een minstens zo belangrijk ideaal in een wereld waarin dat resultaat onder druk staat. Dat verhaal vertelt de PvdA nooit. Een zekere mate van conservatisme over wat bereikt is zou de sociaal-democratie sieren.
Ik vond het jammer dat Paul Depla in zijn rapport-dat-officieel-geen-rapport was zich liet verleiden tot te concrete doelstellingen voor de sociaal-democratie. De vier onderwerpen die hij benoemde waren naar mijn gevoel maar een klein onderdeel van waar een samenleving op draait. Ik miste bijvoorbeeld onderwijs, de cruciale factor in ontplooiing van kansen.
Bestaanszekerheid vond ik een wat magere samenvatting van idealen. En voor de zoveelste keer verbaasde ik me over de kramp die de PvdA steeds vertoont als het over integratie gaat. In plaats van het emancipatiesucces van veel tweede- en derdegeneratie-Nederlanders te vieren en er trots op te zijn als een mooi resultaat van de sociaal-democratische verzorgingsstaat, werd integratie weer geproblematiseerd.
Opnieuw eindeloos gezeur over geloof terwijl het toch zo simpel is: geloof doe je privé, de samenleving richten we met z’n allen in. Je hoeft homoseksualiteit niet moreel aanvaardbaar te vinden om te accepteren dat in Nederland discriminatie niet is toegestaan. Je hoeft niet gelovig te zijn om te aanvaarden dat gelovigen recht hebben op hun eigen waarden en overtuigingen, maar dat de wet voor iedereen hetzelfde is. Wat is het probleem?
Opnieuw is er eindeloos gezeur over geloof terwijl het toch zo simpel is: geloof doe je privé, de samenleving richten we met z’n allen in
De opdracht van de sociaal-democratie is in potentie alle burgers te binden die een visie delen. De grootste uitdaging is de Nederlanders te bereiken aan de randen van de samenleving – soms letterlijk – met een verhaal dat hun een rol geeft. Een eerlijk verhaal, geen valse beloftes. Een verhaal dat onderkent dat sommige regio’s in Nederland weinig economische toekomst hebben en zich afvraagt hoe we daar als samenleving mee omgaan.
Daarom is bestaanszekerheid, het woord waar Depla op terugviel, zo eng als thema, zo smal. Een burger zoekt naar meer. Sociaal-democratie zou mensen een rol moeten geven, laten deelnemen. Niet alleen je bestaan moet verzekerd zijn maar ook je gevoel van eigenwaarde, het gevoel dat je meedoet.
Zijn we in staat om zowel PVV-stemmers in de randgebieden van Nederland aan te spreken als weldenkende intellectuelen, zonder patroniserend te worden? Kunnen we formuleren wat we gemeen hebben? Kunnen we een programma bieden, een denkwijze, een samenlevingsvoorstel dat bewijst dat we een gemeenschappelijk belang hebben?
Kan iedereen zich thuis voelen bij de sociaal-democratie als hij of zij de principes deelt? Als de sociaal-democraten deze vragen niet positief kunnen beantwoorden, dan kunnen ze er beter mee ophouden. Actieve burgers, sociaal bewogen mensen die het goed voor elkaar hebben kunnen prima door andere partijen bediend worden. Sociaal-democratie moet meer zijn.
Depla’s voorstel om van de Sociaal Democratische Partij, nu nog PvdA genaamd, een beweging te maken, lijkt me een vlucht vooruit. Of achteruit, nu ik erover nadenk. Er moet toch ergens een vorm van organisatie zijn? Iemand moet al die activiteiten toch aan elkaar knopen om er iets mee te doen? Anders verzandt het allemaal in goede bedoelingen en wegsijpelende energie. De Sociaal Democratische Partij moet een volkspartij zijn die de hele breedte van de Nederlandse samenleving vertegenwoordigt.
Ik heb niet de illusie dat mensen in de rij staan om lid te worden, al denk ik dat we een groot deel van onze bijna vijftigduizend leden kunnen behouden. Maar partijlidmaatschap is geen vanzelfsprekendheid meer, als het dat ooit al was. Dat is al heel lang niet meer zo en zal ook niet beter worden. Dat is niet erg. Volksvertegenwoordiging impliceert dat je delegeert.
De nieuwe voorzitter mag nadenken over een ideale organisatie. Ik kan niet claimen het model daarvoor in mijn hoofd te hebben, maar op basis van mijn ervaringen begin jaren negentig vergeleken met die van afgelopen jaar kan ik wel zeggen dat het voor leden al een stuk verbeterd is. De zuurgraad waarover Depla en anderen klagen is weleens veel erger geweest. En het is wel degelijk van enorm belang dat alle leden kunnen meestemmen en meedoen en niet alleen apparatsjiks.
Bij overleg over de crisis van 2008 gaf toenmalig president-elect Barack Obama zijn staf opdracht met creatieve en verreikende plannen te komen. ‘Je moet een goede crisis niet verloren laten gaan,’ zei Obama. Het valt te hopen dat de PvdA deze crisis aan zal grijpen om zichzelf te hervormen, niet voor dit jaar, niet voor de volgende verkiezingen maar voor de volgende decennia. Het is de enige manier waarop sociaal-democratie relevant kan blijven.
Elsevier 19.11.2017 Leeuwarden kiest woensdag een nieuwe gemeenteraad. Door bestuurlijke herindeling worden vervroegde verkiezingen gehouden. Voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart een belangrijk meetpunt. Lijsttrekker van lijst 1 is flamboyant oud-Kamerlid: Lutz Jacobi. ‘We gaan de PvdA hier weer gewoon de grootste partij maken.’
‘Zo! Elsevier Weekblad heeft de weg naar het noorden weten te vinden,’ constateert Lutz Jacobi triomfantelijk. Jacobi zat tussen 2006 en 2017 in de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Nu is ze lijsttrekker voor diezelfde sociaal-democraten bij de gemeenteraadsverkiezingen in Leeuwarden. ‘Ik heb natuurlijk wel veel contacten, dat is mooi meegenomen. En ik wil de sociaal-democratie er weer bovenop helpen.’
Jacobi haalde landelijk het nieuws toen ze zich kandideerde voor het lijsttrekkerschap van de PvdA, in 2012. Ook stemde ze als enige PvdA’er tegen de partijlijn in over de aankoop van de Joint Strike Fighter. Nu is ze terug in Friesland. ‘Na elf jaar in Den Haag ging ik me ook afvragen wat ik daar verder nog aan toe te voegen had. Ik had het wel naar mijn zin hoor, maar dichtbij huis werken heeft ook zijn voordelen.’
Vervroegde verkiezingen
De gemeente Leeuwarden wordt bestuurlijk opnieuw ingericht, waardoor de gemeente flink groter wordt. ‘Dat zal je natuurlijk worst zijn,’ zegt Jacobi, ‘maar hier gaat er wel iets veranderen. De politiek wordt minder stads.’
Voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn een aantal politiek leiders naar het noorden getrokken. CDA-leider Sybrand Buma ging zaterdag langs de deuren om campagne te voeren. ‘Lodewijk (Asscher, red.) was hier ook een paar keer. En ik heb Henk Krol (50Plus) ook gezien,’ zegt Jacobi, ‘en als het goed is komt Mark Rutte vanmiddag ook. Of het helpt… dat weet ik niet. Volgens mij is het vooral belangrijk dat je in de gemeente makkelijk benaderbaar bent, en kan worden aangesproken.’
‘In maart hebben we een enorme klap gehad,’ memoreert Jacobi de verkiezingsnederlaag bij de Tweede Kamer, waarbij de PvdA van 38 naar 9 zetels terugviel. Een historische nederlaag. ‘We gaan het nu wel iets beter doen dan in maart,’ verwacht ze.
‘Het is natuurlijk heel anders dan een landelijke verkiezing,’ zegt Jacobi. ‘Er zijn hier bijvoorbeeld geen peilingen, dat vind ik wel relaxt. Die Maurice de Hond heb ik hier ook nog niet gezien. En wat ook mooi is: een bekende lijsttrekker kan hier het verschil maken.’ Op dit moment heeft de PvdA twaalf zetels in Leeuwarden. De grootste partij. ‘Als je het landelijk bekijkt, zouden we omgerekend ongeveer kans maken op vier zetels. Maar ik ga er vanuit dat we weer gewoon de grootste worden. Ik ga voor winst.’
Steun uit onverwachte hoek
Opmerkelijk is dat ook VVD-coryfee Hans Wiegel campagne voert voor Jacobi. Via een filmpje liet hij weten op Jacobi te willen stemmen, als hij in Leeuwarden had gewoond. Maar dat is niet het geval. ‘Leuke knipoog van Wiegel, Friese humor,’ zegt Jacobi die aanvankelijk niet op de hoogte was van deze campagnestunt. ‘Ik was er wel verbaasd over, maar ik zal zo eens bij hem langs gaan om hem een tút te geven.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Backbencher blikt teleurgesteld terug op zijn dagen in de regeringscoalitie van VVD en PvdA
VK 17.11.2017 Alweer schreef een voormalig Tweede Kamerlid een boek waarin hij uit de school klapt. Ditmaal is het Roelof van Laar, backbencher van de PvdA. Teleurgesteld blikt hij terug op het leven in de coalitie die het tweede kabinet-Rutte vijf jaar lang overeind hield. Van Laar spaart zijn partijleider Diederik Samsom niet en ook dat is inmiddels een traditie.
Samsom heeft de tweestrijd met Lodewijk Asscher om het lijsttrekkerschap van de PvdA als verraad ervaren. Hij was het immers die Asscher naar Den Haag had gehaald. ‘Diederik wilde wel een verkiezing, maar niet tegen Lodewijk’, schrijft de 36-jarige Van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang (LM Publishers).
Hij beschrijft nog een ander pijnlijk moment: Samsom draaide hem als fractieleider de duimschroeven aan om steun te geven aan het bombarderen van IS in Syrië. Zou Van Laar tegenstemmen, dan kon het weleens heel moeilijk worden 150 miljoen euro uit te trekken voor hulp aan vluchtelingen. Van Laar verloor op slag zijn vertrouwen in Samsom. ‘Als je geld voor vluchtelingen zomaar inzet om steun voor een missie af te dwingen, ben je het zicht op voor wie we in de politiek zitten echt verloren.’
Uit de school klappen
Misschien is dat wel mijn grootste makke, dat ik er niet in slaag persoonlijke relaties op te bouwen met mensen die politiek ver van me af staan, aldus Roelof van Laar.
Het boek van Van Laar past in wat inmiddels een bescheiden trend mag heten: Kamerlid klapt uit de school na verlaten fractie. Sharon Gesthuisen doet in Schoonheid macht liefde een boekje open over de partijcultuur bij de SP, Ybeltje Berckmoes beschrijft in Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn de rol van de afdeling voorlichting bij de VVD. Een constante: de partijleiding moet het ontgelden; bij Gesthuizen is dat Jan Marijnissen, bij Berckmoes komt Halbe Zijlstra er slecht vanaf.
Over voorlichting of partijcultuur schrijft Van Laar amper. Des te explicieter is hij over personen. VVD’er Joost Taverne, net als hij woordvoerder ontwikkelingssamenwerking, krijgt er flink van langs. Die zegt zich weinig te kunnen voorstellen bij geweld tegen vrouwen: ‘Ik moest alleen aan Fifty Shades of Grey denken.’ Van Laar vindt zoiets schandalig: Joost speelt politieke spelletjes. Als een notitie over verkeerd besteed ontwikkelingsgeld naar de Volkskrant wordt gelekt, weet Van Laar wel wie dat gedaan heeft.
Fair Politics Award
Ik heb in de Kamer nooit naar Netflix gekeken, aldus Roelof van Laar.
Sociale vaardigheden lijken zijn zwakke stee. Op reisjes met de vaste Kamercommissie vindt hij niet echt aansluiting. ‘Misschien is dat wel mijn grootste makke, dat ik er niet in slaag persoonlijke relaties op te bouwen met mensen die politiek ver van me af staan.’
Dat had een mooi thema voor het boek kunnen opleveren. Zonder relaties met andersdenkenden bereik je immers weinig in de Nederlandse politiek. Van Laar heeft zelfs met medestanders moeite. ‘Ook van Jan Vos, mijn partijgenoot, krijg ik geen steun’, staat er dan. Of: ‘Marith (Volp, red.) en ik verschillen vaak van inzicht.’ Hij werkt dat niet verder uit.
Fred Teeven, toch niet de meest plooibare VVD’er, krijgt hij wel mee in regelgeving voor conflictmineralen. Het zijn dergelijke voorstellen, en ook de initiatiefnota tegen kinderarbeid, die hem begin 2017 de Fair Politics Award bezorgen. Het boek ontleent er zijn titel aan.
Voedselallergieën
Net als Berckmoes is Van Laar een backbencher die min of meer bij toeval in de Kamer belandt. Wanneer Samsom hem tot fractiediscipline komt dwingen, is dat meteen de eerste keer dat hij zijn kamer van binnen ziet. Wel heeft hij bestuurlijke ervaring: als raadslid in Leiden en als directeur en oprichter van Stichting Stop Kindermisbruik. Inhoudelijk heeft hij met Berckmoes niets gemeen, verzekert hij. Bovendien: ‘Ik heb in de Kamer nooit naar Netflix gekeken.’
Het boek is ook wat pijnlijk. Je steekt van alles op dat je nooit had willen weten: hoe Van Laar studenten met Likeur 43 wil verleiden op hem te stemmen. Dat hij slaap-apneu heeft waardoor zijn amandelen en huig verwijderd moesten worden. Dat hij na zijn scheiding op een flat in Oegstgeest belandt en allerlei voedselallergieën heeft. Anders dan Gesthuizen zoekt hij niet naar een verband tussen het persoonlijke en het politieke.
Er zijn oud-Kamerleden naar wier memoires je met recht en reden nieuwsgierig kunt zijn. Denk aan Van der Steur, Teeven, Samsom, Van Bommel. Van Laar heeft te weinig dienstjaren en materiaal om meer van de politieke binnenwereld zichtbaar te kunnen maken dan humeur en toevalligheden. Dertig pagina’s met foto’s zorgen dat de gewenste dikte alsnog wordt gehaald.
Ook deze Kamerleden klapten uit de school na het verlaten van de fractie;
‘Mislukt Kamerlid’ Ybeltje Berckmoes schrijft meedogenloos boek over VVD
Als Kamerlid heeft Ybeltje Berckmoes bijna zes jaar lang gezwegen. Maar nadat de wegen van Kamerfractie en Berckmoes – ongetwijfeld tot beider grote opluchting – zich hebben gescheiden, lucht ze haar hart.
Voormalig SP-Kamerlid Gesthuizen bekritiseert Marijnissen in boek: ‘Ik voelde me nooit veilig’
Onder leiding van Jan Marijnissen voelde Kamerlid Sharon Gesthuizen zich nooit veilig bij de SP, zo schrijft ze in een openhartig boek dat volgende week verschijnt. Een klein half jaar na haar vertrek uit de Kamer blikt Gesthuizen in Schoonheid macht liefde terug op ruim tien jaar Kamerlidmaatschap, van eind 2006 tot begin 2017. Het is vooral een verhaal van heel hard werken en weinig waardering. Meermaals beschrijft ze dat Marijnissens wil wet was.
Elsevier 17.11.2017 Ook de PvdA heeft nu zijn eigen Ybeltje Berckmoes – de vrouw die een boekje opendeed over haar tijd bij de VVD-fractie. Roelof van Laar, voormalig PvdA-Kamerlid, schrijft in een boek dat maandag wordt gepubliceerd, dat Diederik Samsom boos was op Lodewijk Asscher, toen laatstgenoemde zich mengde in de strijd om PvdA-leiderschap, én won.
Samsom, de verliezend partijleider, zei dat hij zich verraden voelde toen Van Laar vertelde dat hij Asscher zou steunen, blijkt uit het boek Eerlijk duurde niet zo lang.
Samsom sprak over verraad van Asscher
Het verbaasde Van Laar, zegt hij in een interview met het AD. ‘Ik dacht tot dat gesprek [met Samsom. red.] dat het allemaal in harmonie was afgestemd.’ Samsom zou op zich wel voor een verkiezingsstrijd zijn geweest, maar niet tegen Asscher. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Tussen Samsom en Van Laar boterde het al enige tijd niet meer. Het Kamerlid was door de toenmalige fractieleider in 2016 onder druk gezet om in te stemmen met de militaire campagne tegen Islamitische Staat in Syrië.
Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar zijn verzet niet zou opgeven. ‘Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten,’ aldus Van Laar, die daarop besloot Asscher te steunen.
Samsom zegt in een reactie in het AD dat ‘ieder Kamerlid het recht heeft op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.’ Hij verliet na zijn verlies in december vorig jaar de politiek. In mei werd bekend dat Samsom aan de slag zou gaan in de afval- en recyclingbranche.
Hij is als adviseur verbonden aan een van de grootste Nederlandse afvalverwerkers, HVC in Alkmaar. Asscher nam het PvdA-roer van hem over, maar kreeg een geweldige dreun te verwerken tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar. De PvdA hield maar negen zetels over en is nu kleiner dan de SP en GroenLinks.
AD 17.11.2017 Na het boek waarin het onbekende Kamerlid Ybeltje Berckmoes de vuile was van de VVD buitenhing, komt nu ook een PvdA’er met een boek. Oud-Kamerlid Roelof van Laar schrijft dat Diederik Samsom hem chanteerde om in te stemmen met de militaire missie boven Syrië.
Vraag oud-PvdA-Kamerlid Roelof van Laar (36) waar hij het meest trots op is en hij noemt zijn initiatiefwet die moet voorkomen dat er in ons land spullen worden verkocht die door kinderen zijn gemaakt. Hij wist die op het nippertje door de Tweede Kamer te loodsen. En toen was hij Kamerlid-af. Zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, waarin hij terugblikt op zijn vier jaar als Kamerlid, komt uit in de maand vóór zijn wet in de Eerste Kamer wordt behandeld. Zonder hem aan de teugels, PvdA-Kamerlid Attje Kuiken neemt die over.
,,Ik ben wel blij dat ik dingen heb kunnen bereiken. Ik heb die misschien weinig gevierd. Als je niet de credits vraagt, kun je meer bereiken. Ik ben te laat begonnen die successen wél te laten zien. Maar ik wil met dit boek niet mijn eigen gelijk halen.”
Er zijn parallellen te trekken met Ybeltje Berckmoes. U zegt dat u per ongeluk Kamerlid bent geworden, zij ook. Zij was onbekend, u zat ook niet in de voorste kamerbankjes.
,,Ik zie die overeenkomsten niet. Ik was zeker niet het meest onzichtbare Kamerlid van de PvdA. Ik heb veel initiatieven geschreven. Ybeltje beschrijft wat ze om zich heen zag gebeuren en keert zich tegen de fractiediscipline. Ik ben daar juist een groot voorstander van. Je moet kunnen vertrouwen op de steun van de fractie.”
Tegelijkertijd bent u boos op de manier waarop fractievoorzitter Diederik Samsom u dwong in te stemmen met de militaire missie tegen IS in Syrië.
,,Je moet ook kunnen afwijken op een principieel punt. De situatie in Syrië was anders dan in Irak, waar de regering zelf om buitenlands ingrijpen vroeg. Bovendien kwam het kabinet eerdere toezeggingen – over het niet bombarderen in stedelijk gebied bijvoorbeeld – in de Kamerbrief niet na.
Ik was niet de enige die niet wilde instemmen, maar de PvdA-top vond dat het niet kon, zo veel dissidenten. Diederik heeft toen gedreigd 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen niet beschikbaar te stellen als ik de missie niet zou steunen. Ik heb dat toen toch gedaan. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen – de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten.”
Tussen u en Samsom is het nooit meer goed gekomen. U steunde Lodewijk Asscher bij de strijd om het lijsttrekkerschap.
,,Toen ik dat Diederik vertelde, hoorde ik dat hij wel een verkiezing wilde, maar niet tegen Lodewijk. Die had hij immers naar Den Haag gehaald. Hij noemde dat verraad. Ik was daar heel erg verrast over. Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd.”
Omdat u Asscher steunde, vermoedde u een hoge notering op de kandidatenlijst. Het werd plek 45 – onverkiesbaar. Dat was een teleurstelling.
,,Ik verwachtte een hoge plek vanwege alles wat ik bereikt heb, maar dat anderen dat zouden associëren met mijn steun voor Lodewijk. Ik had een aantal initiatieven die het nieuws hadden gehaald en dacht dat ik nét op het juiste moment had gepiekt voor een mooie plek op de kandidatenlijst. De kandidatencommissie zei juist dat ik te weinig zichtbaar was. Voor jezelf is zichtbaarheid altijd anders. Ik heb thuis een mapje van wel anderhalve centimeter dik met alle krantenknipsels waar mijn naam in staat. Ik dacht echt dat ik het goed deed.
Het was heel rauw, ik had er verdriet van. Het was net voor kerst en ik wilde cadeautjes kopen voor mijn medewerkers toen ik ineens midden in de boekwinkel stond te huilen. Ik heb nog campagne gevoerd voor een hogere plek, met een filmpje waarin ook Nobelprijswinnaar Kailash Satyarthi het voor me opnam. Ik denk dat mensen toen pas voor het eerst doorhadden dat ik écht wat had gedaan.”
Bijna alles was coalitieafspraak. Binnen de PvdA bepaalden vier mensen alles
Een prijs voor eerlijke Kamerleden ging tot twee keer toe aan uw neus voorbij, terwijl u dacht dat u daar kans op zou maken. De derde keer won u, maar klaagde u dat er geen media-aandacht voor was. Wat zegt dat over u?
,,Dat ik veel dingen doe en dat het lastig is dat daar geen aandacht voor is. Ik klaag niet. Ik constateer dat de landelijke media niet geïnteresseerd zijn. Helaas. ”
De ruimte voor Kamerleden was beperkt als het om coalitieafspraken ging, schrijft u. Had u anders verwacht?
,,Bijna alles was op een gegeven moment coalitieafspraak. Op maandagochtend tijdens het coalitieoverleg en op donderdagavond als de bewindspersonen samenkwamen, werd alles afgesproken. Binnen de PvdA bepaalden vier mensen alles: partijvoorzitter Hans Spekman, fractievoorzitter Diederik Samsom, vicepremier Lodewijk Asscher en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Daarna was er nog een club met de tien meest prominente PvdA-Kamerleden. Nou, als die het al eens waren, kreeg je als woordvoerder soms zonder overleg een opdracht mee.”
U sluit af met de woorden dat u invloed heeft ingeruild voor geluk. U bent tijdens uw Kamerlidmaatschap gescheiden van uw vrouw toen zij zwanger was van jullie tweede kind. Dat is nogal een offer.
,,Dat offer is niet gebracht voor Den Haag; mijn huwelijk had het ook zonder Den Haag niet overleefd. Misschien ben ik te optimistisch, maar ik kijk naar wat er wél is gelukt. Elk miljoen waar wij over beslisten, maakt het verschil. En ik hou écht van de partij en hoop dat de kiezers ons weer weten te vinden. Ik ga ook weer solliciteren. Voor een plek op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer of voor de Eerste Kamer.”
AD 16.11.2017 Diederik Samsom voelde zich als PvdA-leider verraden door Lodewijk Asscher toen hij zich kandidaat stelde in de lijsttrekkersverkiezing van hun partij. Samsom wilde weliswaar zélf een lijsttrekkersstrijd, maar niet tegen uitgerekend de man die hij in 2012 van Amsterdam naar Den Haag had gehaald om vicepremier te worden in het kabinet-Rutte II.
AD 17.11.2017
Dat schrijft voormalig PvdA-Kamerlid Roelof van Laar in zijn boek Eerlijk duurde niet zo lang, dat maandag verschijnt. Samsom legde het in de strijd om het lijsttrekkersschap uiteindelijk af tegen Asscher, die nu de PvdA leidt.
Voorkant boek.
Volgens Van Laar zei Samsom dat hij zich verraden voelde toen het Kamerlid aan Samsom vertelde dat hij Asscher zou gaan steunen. Van Laar was verrast dat Samsom zich gepiepeld voelde door Asscher. ,,Ik dacht tot dat gesprek dat het allemaal in harmonie was afgestemd”, zegt Van Laar in een interview met deze krant.
Verbruid
Samsom had het bij Van Laar verbruid nadat hij begin 2016 door de toenmalig fractievoorzitter onder druk was gezet om in te stemmen met de militaire missie tegen IS in Syrië. Volgens Van Laar dreigde Samsom 150 miljoen euro aan hulpgeld voor vluchtelingen in te trekken als Van Laar dwars bleef liggen. ,,Ik heb toen toch vóór gestemd. Maar het was niet nodig om me met geweld door de pomp te krijgen, de missie zou sowieso doorgaan. Dat bleef me maanden dwarszitten”, stelt Van Laar, die daarop besloot steun te betuigen aan Asscher.
AD 17.11.2017
Herinneringen
Diederik Samsom wil niet reageren. ,,Ieder Kamerlid heeft recht op zijn of haar eigen herinneringen. Ik heb begrepen dat het een heel mooi boek is over Roelofs tijd als Kamerlid, ik ga het heus ooit een keer lezen.” Samsom benadrukt ‘met veel plezier’ buiten de politiek te werken. ,,Ik vind het nu vooral belangrijk dat iedereen elkaar heel houdt.”
Na 208 dagen praten was het eindelijk zo ver: De onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben maandag 9 oktober 2017 overeenstemming bereikt over een conceptregeerakkoord. Zij legde dit akkoord voor aan hun fracties.
VK 11.10.2017
Dinsdag 10 oktober 2017 lieten ze aan informateur Gerrit Zalm weten hoe hun fracties over het conceptregeerakkoord denken.
Op dinsdag 10 oktober 2017 om 13.30 uur gaven de fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in de Oude Zaal een toelichting op hun regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’.
Eindverslag
Informateur Gerrit Zalm overhandigde op dinsdag 10 oktober 2017 om 13.00 uur in de Oude Zaal zijn eindverslag met het regeerakkoord aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib.
De Kamerfracties van de onderhandelende partijen stemden eerder op de dag in met het definitieveregeerakkoord.
De Onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn het dinsdag 10 oktober 2017 eens geworden over een regeerakkoord. Zij bespraken met informateur Gerrit Zalm de opmerkingen van hun fracties over het conceptregeerakkoord. De fracties bespreken nu afzonderlijk het definitieve regeerakkoord.
11.10.2017
De onderhandelende partijen bereikten op maandag 9 oktober al overeenstemming over een conceptregeerakkoord. Dezelfde dag gaven de fracties van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op hoofdlijnen hun goedkeuring, maar kwamen zij nog wel met een aantal punten voor aanscherping van het conceptregeerakkoord.
Onzekerheid ???
Volgens PvdA-leider Lodewijk Asscher brengt het nieuwe kabinet meer onzekerheid voor Nederlanders. Uit de peiling van Maurice de hond blijkt deze onzekerheid.
De nieuwe regeringscoalitie staat inmiddels op acht zetels verlies in vergelijking met de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Dat blijkt uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond.
Peiling 15.10.2017
De VVD zakte deze week verder weg met twee zetels verlies en staat nu op 29 zetels. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 behaalde de partij nog 33 zetels. Het CDA wint een zetel ten opzichte van de peiling van vorige week, maar staat nog wel op 3 zetels verlies ten opzichte van de verkiezingen. D66 verliest in de peiling deze week één zetel en staat daarmee op -1 ten opzichte van 2017. Het aantal zetels van ChristenUnie blijft gelijk.
Forum voor Democratie blijft ook deze week stijgen (+1). De partij noteert nu tien zetels, acht meer dan bij de verkiezingen. De zetels komen voornamelijk van VVD, PVV en CDA.
Regeerakkoord
Afgelopen week werd na drie maanden onderhandelen het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU gepresenteerd. De vier coalitiepartijen hebben samen 76 van de 150 zetels in de Tweede Kamer. Rutte III leunt daarmee op de krapst mogelijke meerderheid.
Voor de daadkracht van het nieuwe kabinet vergt dat aantal dat Kamerleden áltijd met de fractie meestemmen. En niet met ‘gevaarlijke’ eigen initiatieven komen die een coalitiepartner kunnen grieven.
Rit uitzitten?
Van de Nederlanders denkt 32 procent dat het kabinet de rit uitzit. Kiezers van de regeringspartijen zijn hierover beduidend positiever dan de kiezers van de andere partijen. En 39 procent van de kiezers uit het panel van De Hond vindt dat de VVD het meest heeft binnengesleept tijdens de onderhandelingen over het nieuwe regeerakkoord. Daarna volgen het CDA (13%), D66 (11%) en CU (4%).
Rutte werd vorige week door de Tweede Kamer aangewezen als informateur. De premier verwacht binnen twee weken zijn derde kabinet klaar te hebben. De bewindslieden van Rutte III kunnen op 26 oktober bij de koning op het bordes staan,
,,Bijna alles is gelekt van het nieuwe kabinet, behalve het motto. Dat kan ik u alvast verklappen. Het gaat om conservatief christelijke en rechts liberale partijen. Zij zullen zich dinsdag presenteren onder de noemer: Ieder voor zich en God voor ons allen’’, sneerde Asscher tijdens het PvdA-congres in Nieuwegein.
AD 11.10.2017
Vanaf NU weten we dus eindelijk wat de plannen zijn van het komende kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Rutte noemt het akkoord ambitieus en evenwichtig.
AD 11.10.2017
Bij deze de belangrijkste onderdelen:
Justitie en Veiligheid:
– 267 miljoen extra voor wijkagenten en rechercheurs.
– Reservering van 95 miljoen voor aanpak cybersecurity.
– Terugkerende jihadgangers kunnen langer in voorarrest blijven.
– Er is 13 miljoen euro extra per jaar gereserveerd voor contraterrorisme.
– Er komen extra waarborgen in de Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (WIV). Van willekeurig en massaal verzamelen van gegevens van burger “kan, mag en zal geen sprake zijn”. De evaluatie van de wet zal vervroegd worden en worden uitgevoerd door een onafhankelijke commissie.
– Er komt een verbod op criminele motorbendes.
– Er komt een ‘pooierverbod’. Het kabinet wil mensenhandelaren harder aanpakken door uitbaters van illegale prostitutie strafrechtelijk te vervolgen.
– Aanbieders van kansspelen op internet moeten voortaan in Nederland zijn gevestigd.
– De begroting Justitie wordt losgekoppeld van inkomsten boetes en schikkingen.
– Bij maximaal tien gemeenten wordt een proef gestart met gereguleerde wietteelt. De experimenten worden onafhankelijk geëvalueerd. Het kabinet zal daarna kijken wat voor acties het neemt.
– Strafmaat haatzaaien wordt verhoogd van 1 naar 2 jaar.
– Gedetineerden komen niet meer standaard na twee derde van hun straf vrij.
– Verdachten zware misdrijven moeten verplicht naar de rechtszitting.
– Wraakporno wordt strafbaar.
Defensie:
– Er komt meer geld voor defensie. Volgend jaar komt er 910 miljoen euro beschikbaar. Dat bedrag loopt in 2021 op naar 1,5 miljard euro structureel. De investering is bij lange na niet voldoende om te voldoen aan de NAVO-norm die eist dat 2 procent van het bruto binnenlands product wordt uitgegeven aan defensie. Wil Nederland daaraan voldoen, dan moet er 8 miljard geïnvesteerd worden.
Zorg:
– Er komt volgend jaar 180 miljoen de knelpunten in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en het manifest ‘Waardig ouder worden’. Daarna is er jaarlijks 30 miljoen euro beschikbaar.
– De bezuiniging op de langdurige zorg (Wlz) van 188 miljoen euro wordt teruggedraaid.
– Er komt 2,1 miljard voor verpleeghuiszorg.
– Het kabinet zet in op een nieuw zorgakkoord met een uitgavenplafond van 1,9 miljard euro per jaar.
– Tabaksaccijns gaan omhoog.
– 460 miljoen moet worden bespaard op geneesmiddelen.
– De NIPT blijft beschikbaar, maar niet in het basispakket.
– De transparantie in prijzen in de zorg moet worden vergroot.
– De hoogte van het eigen risico wordt bevroren op 385 euro. De zorgpremie gaat daardoor omhoog.
Medisch-ethisch:
– Er komt een brede maatschappelijke discussie over de euthanasiewetgeving en er zal nader onderzoek worden gedaan. Daarna zal besloten worden wat er met de Euthanasiewet gebeurt. De partijen hebben afgesproken dat de Kamer zelfstandig besluit over initiatieven.
– Het kabinet zal een discussie stimuleren over de kweek van embryo’s. Onderzoek met embryo’s kan ziektes voorkomen, maar de huidige regels staan dat niet toe. Verruiming van de regels kan volgens de Gezondheidsraad alleen als er een brede ethische en maatschappelijk discussie plaatsvindt.
– Embryoselectie waarbij het geslacht kan worden gekozen, wordt onder strikte voorwaarden wel mogelijk om erfelijke ziektes, zoals erfelijke borstkanker, te voorkomen.
AD 11.10.2017
Woningmarkt:
– De hypotheekrenteaftrek wordt met 3 procentpunt per jaar afgebouwd tot maximaal 36,93 procent.
– De versnelde afbouw wordt gecompenseerd door de verlaging van de eigenwoningforfait, een fiscale bijtelling voor huiseigenaren.
– De verlaging van het eigenwoningforfait voor huizenbezitters die hun woning hebben afbetaald (ook wel aflosboete), wordt afgeschaft. Dat gebeurt in 20 jaar.
– Er komen meer betaalbare huurwoningen in de vrije sector.
– De huurtoeslag wordt afgebouwd en vereenvoudigd.
– Nieuwe woningen worden niet meer met gas verwarmd.
AD 11.10.2017
Arbeidsmarkt en Sociale Zekerheid:
– Het wordt voor werkgevers makkelijker om werknemers te ontslaan, de ontslagvergoeding gaat wel omhoog.
– Werknemers hebben vanaf de eerste werkdag recht op een ontslagvergoeding.
– Er mag in een periode van drie jaar in plaats van twee jaar tijdelijke contracten worden gegeven. Daartussen blijft een periode van zes maanden gehandhaafd.
– Payrolling wordt aan banden gelegd. Arbeidsvoorwaarden voor uitzendkrachten moeten gelijk worden gesteld aan die van de werknemers van de inlener.
– Loondoorbetaling bij ziekte wordt bij kleine bedrijven (tot 25 werknemers) verkort van twee naar één jaar.
– Er komen maatregelen om werken vanuit arbeidsongeschiktheid aantrekkelijker te maken.
– De modelcontracten uit de zzp-wet (Wet DBA) worden vervangen.
– Er komt een opdrachtgeversverklaring die zekerheid vooraf moet bieden voor vrijstelling van loonbelasting en premies.
– Er komt een minimum uurtarief voor zzp’ers van 15 tot 18 euro.
– De zelfstandigenaftrek wordt net als de hypotheekrenteaftrek afgebouwd.
– Wanneer zzp’ers weinig verdienen (125 procent van het wettelijk minimumloon) en lang werken bij een opdrachtgever (drie maanden), hebben zij recht op een vast contract
– De arbeidswet wordt aangepast zodat ‘gezagsverhouding’ duidelijker is geformuleerd.
– Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers wordt niet verplicht, wel makkelijker gemaakt.
– Plek voor 20.000 extra beschutte werkplekken.
– Er komt een inspanningsverplichting voor bijstandsgerechtigden.
– Er komen meer regelingen voor mensen met schulden en er wordt meer geld vrijgemaakt voor schuldhulp.
– Ouderschapsverlof wordt per 2019 uitgebreid van twee naar vijf dagen, per 1 juli 2020 krijgen ouders vijf weken tegen een betaling van 70 procent van het loon.
– 250 miljoen euro per jaar extra voor kinderopvangtoeslag.
– Verhoging kinderbijslag van 250 miljoen euro en verhoging van kindgebonden budget van 500 miljoen euro.
Pensioenstelsel:
– Het pensioenstelsel dat de Sociaal-Economische Raad (SER) onderzoekt, blijft leidend (gedeelde risico, persoonlijke opbouw).
– Er komt collectieve gezamenlijke buffer waaruit tegenvallers betaald moeten worden.
– De doorsneesystematiek, de methode waarbij jong en oud evenveel pensioenpremie betaalt, wordt afgeschaft.
– Meer keuzevrijheid voor pensioendeelnemers, ook voor zzp’ers.
– Er wordt onderzocht of deelnemers een deel van het pensioenvermogen kunnen opnemen.
– Na 2020 moet het nieuwe stelsel worden ingevoerd.
Belastingstelsel:
– Er komen twee belastingschijven van 36,93 procent en één van 49,5 procent.
– Het lage BTW-tarief gaat omhoog van 6 naar 9 procent.
– De algemene heffingskorting en de arbeidskorting worden verhoogd.
– Brievenbusfirma’s worden aangepakt door belastingvoordelen te schrappen.
– De uitstoot van CO2 in de elektriciteitssector wordt beprijsd met een minimumbedrag.
– Mogelijk komt er belasting op vliegverkeer (vliegtaks) per 2021.
– Vermogen dat niet wordt belast wordt verhoogd van 25.225 naar 30.000 euro.
– Vermogen wordt sneller belast tegen het werkelijk behaalde rendement.
– De Belastingdienst krijgt 500 miljoen euro om de reorganisatie te financieren.
Onderwijs:
– 270 miljoen extra voor de verbetering van de cao’s van de leraren in het basisonderwijs.
– 450 miljoen voor verlaging werkdruk in het basisonderwijs.
– 170 miljoen voor de aanpak van achterstanden bij kleuters.
– Het opzetten van scholen wordt makkelijker.
– Het collegegeld in het hoger onderwijs wordt gehalveerd in het eerste jaar, bij de lerarenopleidingen in de eerste twee jaar.
– Er komt een maatschappelijke diensttijd van zes maanden. Het is op vrijwillige basis tegen “een bescheiden vergoeding”. Voor de maatschappelijke diensttijd wordt 100 miljoen uitgetrokken. Na voltooiing van de diensttijd wordt een getuigschrift verstrekt die bij sollicitaties bij de overheid gelden als een pré.
– 5 miljoen komt er voor aanpak laaggeletterdheid.
– Er mag geëxperimenteerd worden met samenwerkingsvormen tussen basisscholen en middelbare scholen. Deze onderwijsvorm moet kinderen dienen meer gebaat zijn bij een wat geleidelijke overgang naar het voortgezet onderwijs.
– De rekentoets wordt afgeschaft en er komt een alternatief. Tot die tijd wordt de toets wel afgenomen.
Migratie:
– Het kabinet zal niet tornen aan vluchtelingenverdragen, maar het kabinet zal wel onafhankelijk onderzoek laten doen of en zo ja hoe het VN-Vluchtelingen uit 1951 bij de tijd moet worden gebracht.
– Vluchtelingen hebben recht op bescherming, maar hebben geen recht om te mogen kiezen welk land die bescherming moet bieden. Het kabinet vindt dat andere EU-landen zich ook aan de verdragen moeten houden en vluchtelingen moeten opnemen.
– Het kabinet geeft de voorkeur aan opvang in de regio. Via extra geld naar ontwikkelingssamenwerking wil het kabinet investeren in veilige havens die vluchtelingen en ontheemden bescherming, hulp en kansen biedt in de regio.
– Er gaat extra geld naar landen en regio’s waar grote aantallen vluchtelingen worden opgevangen, zoals Libanon en Jordanië. Ook wordt er extra geïnvesteerd in het wegnemen van de grondoorzaken van migratie, zoals klimaatverandering, terreur en armoede. Dit moet de rechtstaat in landen van herkomst versterken.
– Het kabinet zet zich in om migratiedeals, zoals de Turkijedeal, te sluiten met veilige derde landen. Die deals moeten voldoen aan de voorwaarden van het Vluchtelingenverdrag en bij voorkeur gesloten worden in EU-verband.
– Nederland is bereid om in plaats van 500 nu 750 vluchtelingen naar Nederland te hervestigen. Er zal hierbij speciale aandacht zijn voor kwetsbare minderheden en vluchtelingen met zicht op een succesvolle integratie.
AD 11.10.2017
Asiel:
– De duur van een verblijfsstatus voor asielzoekers gaat van vijf naar drie jaar. Als het in die tussentijd veilig genoeg is om terug te keren, moet de statushouder terug. Is dat niet het geval, dan wordt de termijn met twee jaar verlengd. Kan de vluchtelingen na vijf jaar nog steeds niet terugkeren, dan krijgt hij een vergunning voor onbepaalde tijd.
– Om uitgeprocedeerde migranten effectiever terug te sturen naar land van herkomst, moeten de EU-regels worden aangepast. Het kabinet gaat zich daar op Europees niveau voor inzetten.
– Het kabinet zet in op een betere bewaking van de Europese buitengrenzen. De bijdrage aan de grensbewaking wordt uitgebreid en landen aan de randen van de EU, als Italië en Griekenland, kunnen extra hulp verwachten.
– Migranten die de oversteek op zee naar Europa maken, maar op het water in de problemen komen, moeten naar het dichtstbijzijnde veilige land worden vervoerd. Drenkelingen die door Europese schepen worden opgepikt, moeten dus naar een land in Afrika of het Midden-Oosten als dat dichterbij is dan het Europese vasteland.
– Het kabinet zal alle drukmiddelen gebruiken om derde landen ertoe te bewegen om mee te werken aan gedwongen terugkeer van migranten. Dat kan bijvoorbeeld door ontwikkelingssamenwerking stop te zetten, visa’s te weigeren of landingsrechten in te trekken.
Ondernemen:
– Winstbelasting gaat omlaag van 20 en 25 procent naar 16 en 21 procent per 2021.
– De dividendbelasting wordt afgeschaft.
– Regeldruk en administratieve lasten voor ondernemers worden beperkt.
– De oprichting van een nationaal investeringsfonds voor bedrijven, InvestNL, gaat door en krijgt 2,5 miljard euro.
– De volledige beursgangen van a.s.r. en ABN Amro gaan gewoon door.
– Een beursgenoteerd bedrijf krijgt een bedenktijd van 250 dagen bij belangrijke, strategische wijzigingen.
– Bedrijven met eigen vermogen wordt bevorderd, belastingvoordelen voor vreemd vermogen wordt beperkt.
– Expatregeling wordt versoberd.
Bestuur en Koninkrijksrelaties:
– De benoeming van de burgemeester wordt uit de grondwet gehaald om de gekozen burgemeester mogelijk te maken
– 900 miljoen wordt uitgetrokken voor ‘regionale knelpunten’ (bijvoorbeeld rond kerncentrales)
– Openbare informatie wordt zoveel mogelijk via open data aangeboden
– Het raadgevend referendum wordt afgeschaft.
Emancipatie:
– Onnodige geslachtsregistratie wordt beperkt.
– Artikel 1 van de Grondwet wordt uitgebreid. Seksuele gerichtheid en een beperking zullen in het discriminatieverbod worden opgenomen.
Cultuur:
– Op school leren kinderen het Wilhelmus, inclusief de geschiedenis en context van het volkslied.
– Alle kinderen worden in de gelegenheid gesteld het Rijksmuseum en het parlement te bezoeken.
– 325 miljoen wordt uitgetrokken voor monumentenonderhoud.
– Jongeren krijgen op hun 18e een boekje over de geschiedenis van Nederland.
Sport:
– Er moet een ‘sportakkoord’ komen om de financiering en organisatie van de sport ‘toekomstbestendig’ te maken.
– Voor de positie van sportbonden wordt 10 miljoen uitgetrokken.
– De bijdrage voor de topsport wordt verdubbeld naar 20 miljoen.
– Er komt 5 miljoen extra voor sportevenementen.
Media:
– Er komt meer geld voor het bevorderen van onderzoeksjournalistiek, onbekend hoeveel.
Duurzaamheid:
– Het kabinet wil in Europa een emissiereductie afspreken van 55 procent in 2030.
– Een nationaal klimaatakkoord moet zorgen voor een reductie van 49 procent in 2030.
– Woningcorporaties krijgen een korting van 100 miljoen op de verhuurdersheffing om te zorgen voor woningisolatie.
– Uit de rijksmiddelen is zo’n 4 miljard beschikbaar voor de transitie naar schonere energie.
– De belastingen op energie worden groener.
– Kolencentrales gaan uiterlijk in 2030 dicht.
– Meer kavels voor windenergie op zee.
– Nieuwe woningen niet meer op gas.
Mobiliteit personenvervoer:
– In 2030 alle auto’s emissieloos.
– Eenmalig 100 miljoen voor fietsinfrastructuur.
– Meer sprinters op het spoor.
– Wegen voorbereiden op autonoom rijden.
Verkeersveiligheid:
– De verlichting bij snelwegen gaat op meer plekken aan.
– Boetes voor hardleerse verkeersovertreders gaan omhoog. Bij kleinere overtredingen gaan de boetes omlaag.
Vrachtvervoer:
– Voor vrachtverkeer wordt een kilometerheffing ingesteld.
Infrastructuur algemeen:
– In totaal wordt er 2 miljard extra beschikbaar gesteld voor infrastructuur, onder andere voor het aanpakken van knelpunten.
– Samen met de regio wordt gekeken of de bereikbaarheid van Schiphol kan worden verbeterd.
Gaswinning:
– De winning zal aan het einde van de kabinetsperiode naar verwachting 1,5 miljard kuub lager kunnen, naar 20 miljard kuub.
– Na 2021 kan de gaswinning verder omlaag.
Dierenwelzijn:
– Het kabinet verkent de mogelijkheden naar het beperken van vervoer van dieren.
– Om het aantal stalbranden te voorkomen moeten er voor 2019 afspraken worden gemaakt over het bestrijden van knaagdieren en het controleren van de elektra.
– Er komt een ‘witte’ lijst met hondenhandelaren die zich aan de regels houden.
Kabinet Rutte 3
Premier Mark Rutte verwacht over twee weken zijn derde kabinet klaar te hebben. De bewindslieden van Rutte III kunnen op 26 oktober bij de koning op het bordes staan, zei hij vanmiddag in de Tweede Kamer tijdens het debat over de kabinetsformatie. Het gaat wel om een ‘planning met een potlood’, benadrukt de VVD-leider.
Een week later, op 31 oktober en 1 november, wordt gedebatteerd over de regeringsverklaring. Tijdens dat debat wordt het regeerakkoord inhoudelijk besproken, hoewel de oppositie het debat met informateur Gerrit Zalm vandaag ook al aangreep om de plannen te fileren.
Rutte werd officieel als informateur aangewezen door de Kamer. Hij zal in die functie de komende weken bewindslieden zoeken voor alle plekken in het kabinet. Het is al bekend dat Rutte III met zestien ministers en acht staatssecretarissen groter wordt dan het huidige kabinet van VVD en PvdA.
16.10.2017
Minister/Staatssecretaris
Rutte bevestigde dat er zestien ministers komen en acht staatssecretarissen. De VVD zal hiervan zes ministers leveren, CDA en D66 ieder vier en de ChristenUnie twee. De verdeling van de staatssecretarissen is drie VVD’ers, twee CDA’ers, twee D66’ers en één van de ChristenUnie.
CDA, D66 en ChristenUnie mogen alledrie een kandidaat voordragen als nieuwe vice-premier. Dit maakte VVD-leider Mark Rutte, die in het nieuwe kabinet weer minister-president wordt, bekend.
De portefeuilleverdeling in het nieuwe kabinet is grotendeels rond. Rutte, die werd verkozen tot formateur, zei echter dat nog niet definitief duidelijk is welke partijen welke portefeuilles krijgen. Volgens hem kan er afhankelijk van de kandidaten waar VVD, CDA, D66 en ChristenUnie mee komen, nog wel wat verschuiven.
De partijleiders van de andere coalitiepartijen hoeft hij in ieder geval niet te bellen voor een ministerspost. Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) blijven in de TweedeKamer om het geluid van hun partij te bewaken.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
D66 
We gaan huizen isoleren
Elektrische auto’s worden betaalbaar
Vervuilende industrie betaalt klimaatboete
Iedereen kan meedoen
http://d66.nl/klimaatakkoord 223 
Thierry Baudet 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ed222520-1b40-11e9-9a9e-e3370f40d68f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2af685f6-1b34-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db2fe4d6-1804-11e9-bf27-d1f8d72fc4a4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e2a3978-0f47-11e9-af6a-3f2800ca55c0.jpg)
Carla Joosten
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b1b918fc-b248-11e7-b836-5b751d80eea2.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.