De gemiddelde wachttijd in een ziekenhuis is wederom toegenomen. Patiënten moesten in 2019 gemiddeld 4,3 weken wachten op een behandeling in een ziekenhuis: een stijging van 8 procent ten opzichte van 2018. Dat meldt het blad Zorgvisie, dat samen met zorgdatabedrijf Mediquest het onderzoek uitvoerde.
In 68 van de 100 onderzochte ziekenhuislocaties stegen de wachttijden in 2019. De Treeknorm, de maximaal aanvaardbare wachttijd van vier weken die zorgaanbieders en zorgverzekeraars hebben afgesproken, haalt slechts 38 procent van de ziekenhuizen.
De gemiddelde wachttijd van de ziekenhuizen berekenden de onderzoekers uit de wachttijden van de verschillende specialismen in alle ziekenhuizen.
Het langst moeten de patiënten van het HMC- Antoniushove in Leidschendam en ETZ Elisabeth in Tilburg wachten voor hun eerste consult: 7,8 weken. Bij het Zuyderland in Heerlen wachten patiënten het kortst: de wachttijd in dat ziekenhuis bedraagt 2,6 weken.
Reactie HMC
Het Westeinde in Den Haag, ook van HMC, staat op plaats 4 in deze lijst, schrijft vakblad Zorgvisie. Hier is de gemiddelde wachttijd 7,3 weken. Dat was een jaar daarvoor nog 6,1 weken. Het overzicht is samengesteld door Mediquest, een bedrijf dat zorgdata in kaart brengt.
‘Schuld van kabinetsbeleid’
HMC stelt in een reactie dat het oplopen van de wachttijden een landelijk probleem is. Dat geldt in het bijzonder voor de wachttijden bij de maag-, darm- en leverziektes en oogheelkunde. ,,Voor andere poliklinieken geldt dat we in HMC hard werken aan het leveren van goede zorg en elke dag streven naar zo kort mogelijke wachttijden voor patiënten.
Telegraaf 19.06.2020
Hoofdlijnenakkoord
Maar de druk op de zorg is groot, zoals recent ook in de landelijke media werd belicht. We zijn als ziekenhuis gebonden aan een ‘plafond’ aan zorg dat we mogen bieden volgens het landelijke hoofdlijnenakkoord.”
In dat akkoord spraken de ziekenhuizen, zorgverzekeraars en het kabinet af dat de omzetgroei van de ziekenhuizen gemaximeerd is, op ongeveer 1 procent per jaar. Dit betekent dat ziekenhuizen nauwelijks kunnen groeien. Zorgverzekeraars hanteren ook vaak een budgetplafond, waarbij regelmatig wordt afgesproken dat te veel geleverde zorg niet wordt betaald.
Telegraaf 28.05.2020
Ook problemen bij PsyQ
De therapie van duizenden cliënten van ggz-behandelaar PsyQ wordt de komende weken beëindigd. Dit omdat de overkoepelende Parnassia Groep financieel in zwaar weer zit. Wie meer minuten praat dan waarvoor de zorgverzekeraar betaalt, moet zijn heil elders zoeken.
Dat staat in een brief aan het personeel van de landelijke keten voor psychische hulp.
Volgens woordvoerder Erny Grootveld van Parnassia Groep moeten de specialistische ggz-trajecten weg bij PsyQ. Die zouden moeten worden ondergebracht bij andere takken van het zorgbedrijf, zoals Indigo, waar goedkopere basis-ggz wordt gegeven. Anderen
Tekort
Ook staat in de brief dat op behandelingen vorig jaar 12 miljoen euro verlies is geleden. Tegen dit probleem loopt Parnassia Groep al langer aan, omdat zorgverzekeraars strenger worden. PsyQ heeft een belangrijk aandeel in de niet-vergoede sessies. In 2018 ging het om zo’n 4 miljoen euro, staat in de jaarrekening.
Het overwerk komt doordat hulpvragen steeds zwaarder worden, legt Grootveld uit. De psychologen zijn hier meer tijd aan kwijt, maar de zorgverzekeraars betalen die extra uren niet.
De leiding rekent de behandelaars in de brief voor dat de 12 miljoen euro verlies van vorig jaar gelijkstaat aan 100.000 uren contact met een cliënt die niet worden betaald.
De wachtlijsten worden ook langer. Maar volgens een van de bezorgde behandelaars is dat het gevolg van het eigen beleid. Onder druk van de zorgverzekeraars en hun gemaximeerde budgetten moeten hij en zijn collega’s elk jaar ‘met man en macht nieuwe cliënten binnenhalen, om zo ons geld te verdienen’.
,,Door het binnenhalen van veel meer cliënten maken wij dus zelf die lange wachtlijsten. Het kan soms wel twee jaar duren alvorens een behandeling begint. En omdat het zo lang duurt, moeten we de zorg nu weer inkorten.”
Wachttijden
Vijf jaar geleden bedroeg de gemiddelde wachttijd voor een behandeling in het ziekenhuis nog drie weken. Volgens directeur Jon Schaefer van Mediquest lopen de ziekenhuizen door toenemende vraag naar zorg tegen de grens aan van wat ziekenhuizen kunnen met het aantal werknemers, stelde hij in januari in Zorgvisie.
Winnaar Ziekenhuis Top 100 2019
Ziekenhuizen
Het Beatrixziekenhuis in Gorinchem en het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch zijn de winnaars van de Ziekenhuis Top 100, die morgen verschijnt op deze site. De eerste is het beste streekziekenhuis, de ander is de nummer één bij de topklinische ziekenhuizen.
AD 30.12.2019
AD 15.11.2019
Grote blijdschap bij medewerkers van beide winnende ziekenhuizen, en vooral ook trots. Want aan de top komen is één ding, er blijven is een stuk lastiger. Toch is dat precies wat de winnende ziekenhuizen deden. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis stond ook vorig jaar op de eerste plaats en ook het RIVAS Beatrixziekenhuis eindigt de laatste jaren steevast bovenin.
AD 08.11.2019
,,Deze eerste plaats is – wederom – de kroon op het dagelijks werk van onze zorgverleners’’, zegt Anja Blonk, directeur van het Beatrixziekenhuis, dat twee keer eerder winnaar was. Dat was in 2016 en 2017, toen de ranglijst nog geen onderscheid maakte tussen de zogenoemde topklinische en de algemene- of streekziekenhuizen. Die onderverdeling is nodig omdat ziekenhuizen zich steeds verder specialiseren; topklinische ziekenhuizen richten zich op complexe operaties en behandelingen, in het streekziekenhuis kun je terecht voor basiszorg.
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis wint voor de tweede keer op rij de Ziekenhuis Top 100. Maar het is een roerig jaar: personeel voert actie voor betere lonen en er loopt een rechtszaak rond de overleden baby Luna. ,,Verdrietige dingen horen bij een ziekenhuis”, zegt bestuursvoorzitter Piet-Hein Buiting.
Het personeelstekort bij het UMCG in Groningen is zo hardnekkig dat het ziekenhuis al een jaar lang vier operatiekamers dichthoudt. Ook zijn er minder bedden beschikbaar, schrijft RTV Noord.
Dat komt door een gebrek aan specialistisch personeel in de operatiekamers. Daarom sloot het ziekenhuis vorig jaar vier van de 29operatiekamers. Ook kwamen er minder bedden op de intensive care.
Eerder deze maand 08.10.2019 werd ook al duidelijk dat elf ziekenhuizen in Nederland er slecht voor staan. Dat blijkt uit de jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen, waarvoor BDO Accountants de Nederlandse ziekenhuizen op basis van hun financiële jaarverslagen van 2018 rangschikt. Het LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer scoort het slechtst; dat krijgt nu een twee en vorig jaar een drie. Het Ommelander Ziekenhuis in Groningen moet het doen met een schamele vier, terwijl dat vorig jaar nog een acht kreeg.
Volgens de accountants is het vooral zorgwekkend als ziekenhuizen het twee jaar achter elkaar slecht doen. Drie ziekenhuizen scoren nu een vijf en vorig jaar een vier. Dat geldt voor het HagaZiekenhuis in Den Haag, het Brabantse Maasziekenhuis Pantein en het Zaans Medisch Centrum.
Verder bungelen ook onderaan de lijst nog het Limburgse Zuyderland (nu een vijf vorig jaar een twee), Ziekenhuisgroep Twente (nu een vijf, vorig jaar een drie), het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen (beide jaren een vijf). Kijk op deze interactieve kaart om te zien hoe het ziekenhuis bij jou in de buurt scoort. De rode ziekenhuizen scoren onvoldoendes.
Onlangs maakte Treant Zorggroep in het noorden van het land bekend dat het zich genoodzaakt ziet om vijfhonderd personeelsleden te ontslaan. Drie ziekenhuizen van die groep zitten in de problemen, maar in deze lijst krijgen die ziekenhuizen nog wel een zes, juist omdat zij maatregelen hebben genomen om rode cijfers tegen te gaan. Zo’n 500 medewerkers zullen hun baan verliezen, gedwongen ontslagen worden niet uitgesloten. Wegens de problemen sluit de nachtelijke spoedhulp in Stadskanaal per direct.
BDO verwacht niet dat er op korte termijn ziekenhuizen kopje onder gaan. Na het bankroet van het Amsterdamse MC Slotervaart en de MC IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad op 25 oktober 2018 zijn bestuurders volgens de accountants voorzichtiger geworden. ,,Het ministerie, zorgverzekeraars en gemeenten zullen er alles aan doen om dat te voorkomen,’’ verwacht Van den Haak. Het faillissement van het Slotervaart-ziekenhuis bracht zeker één patiënt in levensgevaar.
Vorig jaar voorspelde BDO Accountants: dat ‘meer ziekenhuizen zullen omvallen’. Zeker veertien ziekenhuizen in ons land verkeerden toen in de gevarenzone, stelde het accountantskantoor toen.
Ook al deden ziekenhuizen het financieel iets beter dan vorig jaar, ‘het gevreesde zorginfarct’ is volgens accountants ‘niet afgewend’.
RO 19.06.2020 Er worden verdere stappen gezet om een ongecontroleerd faillissement in de zorg in de toekomst te voorkomen. Dat schrijft minister Van Rijn voor Medische zorg in een brief aan de Tweede Kamer.
Zo worden met zorgverzekeraars afspraken gemaakt over de beschikbaarheid van financiële middelen om de noodzakelijke zorg te leveren in het geval van een faillissement.
Daarnaast gaat de NZa de invulling van de zorgplicht scherper omschrijven. Samen met minister Dekker voor Rechtsbescherming gaat Van Rijn kijken of het maatschappelijk belang (continuïteit van de zorg) steviger verankerd kan worden in het faillissementsrecht.
Deze en andere maatregelen komen bovenop eerder genomen stappen en zijn een reactie op de lessen en rapporten naar aanleiding van de faillissementen van het MC Slotervaartziekenhuis en de MC IJsselmeerziekenhuizen in 2018. De maatregelen zijn op verschillende onderwerpen en organisaties gericht.
Zo wordt niet alleen een beroep gedaan op zorgverzekeraars en zorginstellingen in financiële problemen, maar ook op omliggende zorginstellingen, raden van toezicht, curatoren, VWS, de IGJ en de NZa.
Een belangrijke oproep van de commissie Van Manen, die diepgaand onderzoek heeft gedaan naar de faillissementen van de ziekenhuizen, is dat partijen bereid moeten zijn over hun eigen schaduw heen te stappen in het belang van de patiënt.
Minister Van Rijn: “De ongecontroleerde faillissementen hebben grote maatschappelijke onrust veroorzaakt. Bij de patiënten, het personeel, maar ook breder in de maatschappij. Daar zijn lessen uit getrokken voor alle betrokkenen.
We dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid om iedereen in Nederland te voorzien van goede, betaalbare en toegankelijke zorg. Die verantwoordelijkheid gaat verder dan wat de regels van individuele partijen vragen. We staan er samen voor aan de lat om altijd het belang van de patiënt voorop te stellen”.
Het afgelopen jaar is het Early Warning System verbeterd waardoor het ministerie van VWS eerder en actief wordt geïnformeerd als de continuïteit van de zorg in het geding komt.
Daardoor kan de minister eerder regie nemen en partijen aanspreken om gezamenlijk de kwaliteit en veiligheid van zorg voor patiënten te waarborgen. De rol en positie van het intern toezicht is wettelijk versterkt in de Wet toetreding zorgaanbieders.
Voor de acute zorg is een Algemene maatregel van bestuur opgesteld. Die is van toepassing als de zorg op de spoedeisende hulp, acute verloskunde, zorg in huisartsenposten of beoordelingslocaties in de acute GGZ in het geding komt of als er plannen zijn voor sluiting van een post.
Voordat een sluiting aan de orde kan zijn, moeten betrokkenen aan de slag met een continuïteitsplan en moeten inwoners en lokaal bestuur betrokken worden bij de besluitvorming.
RO 13.03.2020 Staatssecretaris Blokhuis (VWS) vindt het plan dat zorgverzekeraars en –aanbieders hebben opgesteld om mensen met een hoog complexe zorgvraag beter te helpen, een belangrijke stap in de goede richting.
Een stap die volgens de bewindspersoon hoognodig genomen moest worden. De betrokken partijen hebben een nieuwe werkwijze afgesproken voor een passende behandeling op maat voor deze groep patiënten, met steun van GGZ Nederland en Zorgverzekeraars Nederland.
Het gaat om mensen die het ondanks hulp van aanbieders en zorgbemiddeling van de zorgverzekeraar niet gelukt is om een passende plek te vinden. Bijvoorbeeld omdat ze meerdere aandoeningen hebben of verschillende typen zorg nodig hebben. Soms komen daar ook nog problemen bij op het gebied van wonen en werk. Het gaat naar schatting om 250 tot 300 mensen.
Blokhuis vroeg de zorgpartijen om een plan op te stellen naar aanleiding van de hartenkreet van Charlotte Bouwman, die samen met actie Lijm de Zorg opkomt voor deze groep mensen.
‘Luisteren naar patiënten’
Blokhuis: “Het is niet uit te leggen dat mensen met de zwaarste psychische en sociale problemen het langste moeten wachten op de zorg die ze nodig hebben. Daarom ben ik blij met het plan. Het zet een paar belangrijke wissels om. Ook zie ik betrokken partijen die gemotiveerd zijn om het te regelen.
Ik ga de uitvoering uiteraard kritisch volgen en luister naar vertegenwoordigers van de patiënten om te horen of de maatregelen daadwerkelijk het verschil maken. Ook met aanbieders en verzekeraars blijf ik in contact om de plannen aan te vullen en bij te sturen waar nodig. Daar betrek ik ook de gemeenten bij vanwege hun belangrijke taak bij hulpverlening in de wijk.”
Met prioriteit een behandeling op maat
De belangrijkste afspraak in het plan is dat patiënten met een hoog complexe zorgvraag met prioriteit een behandeling op maat krijgen. Per 1 april start daarom speciaal voor deze groep patiënten een landelijk netwerk van zorgaanbieders en zorgverzekeraars die zorgen voor een maatwerkoplossing. Grote ggz-aanbieders hebben de leiding in deze aanpak. Als er een passend aanbod is gevonden of nieuw is opgezet, zorgt de zorgverzekeraar voor de financiering.
Financiële lasten beter verdelen
Voor complexe problemen zijn de financiële risico’s voor zorgorganisaties soms groot. Het gaat bij deze patiënten vaak om langdurige trajecten en kostbare behandelingen. De staatssecretaris gaat met de verzekeraars en de Nederlandse Zorgautoriteit zorgen voor het inperken van die risico’s en het beter verdelen van de lasten. Zo kunnen verzekeraars en aanbieders er zeker van zijn dat de financiering niet in de weg staat om deze groep patiënten te behandelen.
Aanvullende maatregelen
De maatregelen komen bovenop de al lopende plannen om de ambities in de GGZ waar te maken die in het hoofdlijnenakkoord GGZ zijn afgesproken. Daarin zijn ook afspraken gemaakt over de toegankelijkheid en het verbeteren van de kwaliteit en de aanpak van de wachtlijsten.
De staatssecretaris heeft het plan van verzekeraars en aanbieders vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd.
NOS 13.03.2020 Staatssecretaris Blokhuis vindt de afspraken tussen instellingen in de geestelijke gezondheidszorg, ggz, en de zorgverzekeraars “een stap in de goede richting”.
Blokhuis droeg de ggz en de verzekeraars eind januari op met een plan te komen om patiënten met complexe psychische problemen te helpen en snel van de wachtlijst te halen. Veel ‘zware’ patiënten vallen nu buiten de boot, bijvoorbeeld omdat ze meerdere aandoeningen hebben, waarvoor de ggz-instellingen hun geen specifieke hulp kunnen bieden.
GGZ Nederland en de verzekeraars hebben nu afgesproken dat patiënten met zeer complexe problemen met prioriteit een behandeling op maat krijgen. Speciaal voor deze groep wordt volgende maand een begin gemaakt met een “landelijk sluitend netwerk” van zorgaanbieders en verzekeraars. De aanpak staat onder leiding van grote ggz-aanbieders. Als er een passend aanbod is gevonden of nieuw is opgezet, zorgt de zorgverzekeraar voor financiering.
Niet uit te leggen
Volgens Blokhuis is het plan een stap die “hoognodig moest worden genomen”. De staatssecretaris vindt het niet uit te leggen dat mensen met de zwaarste psychische en sociale problemen het langst moeten wachten op de zorg die ze nodig hebben. Hij gaat de uitvoering van de afspraken kritisch volgen: “Ik luister naar vertegenwoordigers van de patiënten om te horen of de maatregelen daadwerkelijk het verschil maken.” Hij wil ook met aanbieders en verzekeraars blijven praten om de aanpak eventueel bij te sturen.
Blokhuis erkent dat de financiële risico’s voor zorgorganisaties soms groot zijn. Hij wil dat de lasten beter worden verdeeld en de risico’s worden ingeperkt. Volgens de staatssecretaris bestaat de groep zeer complexe gevallen uit 250 tot 300 mensen.
Charlotte Bouwman teleurgesteld
Blokhuis kwam in januari met zijn oproep na gesprekken met mensen die al lang wachten op zorg. Onder hen is ook Charlotte Bouwman, de vrouw die een actie begon in de hal van het ministerie.
Bouwman reageert vandaag teleurgesteld op de afspraken. Zij heeft er geen vertrouwen in dat er echt genoeg aanbod komt. “Ik lees niet in het plan dat er voor deze groepen te weinig aanbod is en dat dat aanbod nu wordt gegarandeerd. Dat had ik gehoopt en ook verwacht. Mijn mond valt open dat we nu weer met tafels gaan werken en weer gaan overleggen.” Bouwman gaat door met haar actie, maar in verband met de coronacrisis waarschijnlijk niet meer in de hal van het ministerie.
AD 13.03.2020 Mensen met zeer complexe psychische problemen die nu soms tussen wal en schip vallen in de geestelijke gezondheidszorg, krijgen met prioriteit een passend behandelaanbod. Voor deze doelgroep is een plan gemaakt door de zorgverzekeraars en de ggz-aanbieders.
Dat meldt staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) vrijdag aan de Tweede Kamer. Hij ziet het plan als een “belangrijke stap in de goede richting”. Soms hebben deze personen zulke ingewikkelde psychische klachten of meerdere aandoeningen dat de zorginstellingen geen passende behandeling konden aanbieden. Volgens Blokhuis gaat het om naar schatting 250 tot 300 mensen die niet binnen de reguliere ggz-route kunnen worden geholpen. Voor hen komt “een sluitend netwerk” dat een behandeling op maat zal zoeken en regelen.
Aanleiding voor het plan was de noodkreet van Charlotte Bouwman, die al weken demonstreert in de hal van het ministerie van Volksgezondheid. Bouwman is al acht jaar suïcidaal en wacht al twee jaar op de juiste hulp. Blokhuis sprak haar meerdere malen en zegde toe de problemen aan te pakken. Hij liet een plan van aanpak maken. Blokhuis: ,,Het is niet uit te leggen dat mensen met de zwaarste psychische en sociale problemen het langste moeten wachten op de zorg die ze nodig hebben. Daarom ben ik blij met het plan.”
Charlotte Bouwman heeft eerder het plan kunnen inzien en liet toen weten ontevreden te zijn. ,,Het plan van zorgverzekeraars en GGZ Nederland om de problemen in de geestelijke gezondheidszorg aan te pakken lost nauwelijks wat op”, zei ze begin maart.
Op 1 april moet dit netwerk van aanbieders en verzekeraars beginnen. Ze zullen via zogenoemde regiotafels de zorg voor mensen met een hoogcomplexe zorgvraag regelen. De nieuwe aanpak komt bovenop de maatregelen die zijn bedacht om de kwaliteit van de ggz te verbeteren en de lange wachtlijsten aan te pakken.
NU 27.02.2020 De gemiddelde wachttijd in een ziekenhuis is wederom toegenomen. Patiënten moesten in 2019 gemiddeld 4,3 weken wachten op een behandeling in een ziekenhuis: een stijging van 8 procent ten opzichte van 2018. Dat meldt het blad Zorgvisie, dat samen met zorgdatabedrijf Mediquest het onderzoek uitvoerde.
In 68 van de 100 onderzochte ziekenhuislocaties stegen de wachttijden in 2019. De Treeknorm, de maximaal aanvaardbare wachttijd van vier weken die zorgaanbieders en zorgverzekeraars hebben afgesproken, haalt slechts 38 procent van de ziekenhuizen.
De gemiddelde wachttijd van de ziekenhuizen berekenden de onderzoekers uit de wachttijden van de verschillende specialismen in alle ziekenhuizen.
Het langst moeten de patiënten van het HMC Antoniushove in Leidschendam en ETZ Elisabeth in Tilburg wachten voor hun eerste consult: 7,8 weken. Bij het Zuyderland in Heerlen wachten patiënten het kortst: de wachttijd in dat ziekenhuis bedraagt 2,6 weken.
Vijf jaar geleden bedroeg de gemiddelde wachttijd voor een behandeling in het ziekenhuis nog drie weken. Volgens directeur Jon Schaefer van Mediquest lopen de ziekenhuizen door toenemende vraag naar zorg tegen de grens aan van wat ziekenhuizen kunnen met het aantal werknemers, stelde hij in januari in Zorgvisie.
Telegraaf 27.02.2020De gemiddelde wachttijd voor het eerste consult in het ziekenhuis is in 2019 met 8 procent gestegen naar 4,3 weken. Dat meldt het blad Zorgvisie, dat onderzoek deed samen met zorgdatabedrijf Mediquest. De stijging is vergeleken met 2018. Bij 68 ziekenhuislocaties stegen de wachttijden, bij 28 daalden ze en bij vier bleven ze gelijk.
De ziekenhuizen met de langste wachttijden bevonden zich vorig jaar in Leidschendam, Den Haag (beide vestigingen van Haaglanden Medisch Centrum) en Tilburg (twee vestigingen van Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis). Ook voor het Martini Ziekenhuis in Groningen moest de patiënt geduld hebben.
Patiënten moesten vorig jaar gemiddeld 7,8 weken wachten tot ze in HMC Antoniushove in Leidschendam terecht konden voor hun eerste consult. Die periode gold ook voor de poli van ETZ Elisabeth in Tilburg. Bij het Martini Ziekenhuis duurde het gemiddeld 7,5 weken. HMC Westeinde (Den Haag) en ETZ TweeSteden (Tilburg) staan op de vierde en vijfde plaats met 7,3 en 7,2 weken.
De ziekenhuizen met de kortste wachttijden, minder dan drie weken, waren vorig jaar het Zuyderland Medisch Centrum (Sittard-Geleen), het Spaarne Gasthuis (Haarlem) en het Zuyderland Medisch Centrum (Heerlen).
AD 27.02.2020 Goed nieuws voor patiënten van het Erasmus MC: De wachttijd bij het Rotterdamse ziekenhuis is het kortste van álle academische ziekenhuizen in Nederland. In de regio moeten patiënten van Franciscus Vlietland in Schiedam het langste wachten op een afspraak: gemiddeld 5,5 week.
De Schiedamse locatie van Franciscus Gasthuis en Vlietland staat hiermee op de 20ste plek van Nederland. De wachttijd voor een afspraak bij de polikliniek steeg van 4 weken in 2018 naar 5,5 weken in 2019. Dat is een stijging van anderhalve week in een jaar tijd.
Franciscus Vlietland scoort hiermee ruim boven het landelijke gemiddelde van 4,3 weken. Ziekenhuis Antoniushove in Leidschendam heeft de langste wachttijden van Nederland: gemiddeld 7,8 weken in 2019. Het overzicht is samengesteld door Mediquest, een bedrijf dat zorgdata in kaart brengt.
Slechter dan gemiddeld
Ook bij het Ikazia in Rotterdam (31ste met 4,9 weken), Van Weel Bethesda in Dirksland (39ste met 4,7 weken) en het IJsselland in Capelle aan den IJssel (46ste met 4,5 weken) moeten patiënten langer wachten dan gemiddeld. Het Maasstad en Franciscus Gasthuis scoren exact het landelijke gemiddelde op de lijst.
Bij de meeste ziekenhuizen in de Rotterdamse regio moesten de patiënten in 2019 langer wachten op een afspraak dan een jaar eerder
Mediqest haalde wachttijden van de ziekenhuiswebsites. Van alle specialismen werd het gemiddelde berekend. Mediquest wil zo het probleem van de toenemende wachtlijsten zichtbaar maken, die ontstaat door een combinatie van meer vragen en een personeelstekort. Uit eerder onderzoek bleek de wachttijd het langst bij het specialisme allergologie.
Norm gehaald
Ook bij de meeste ziekenhuizen in de Rotterdamse regio moeten patiënten langer wachten dan een jaar geleden. De landelijke norm schrijft voor dat 80 procent van de patiënten binnen 4 weken op de poli terechtkan, de maximale wachttijd volgens de streeknorm is 6 weken. In de Rotterdamse regio wordt deze laatste norm nooit overschreden.
In de Rotterdamse regio blijkt de wachttijd van het Spijkenisse MC het laagst met 3,2 weken. Bij het Erasmus MC is dit ook 3,2 weken. Beide staan hiermee in de top 10 van ziekenhuizen waar patiënten het snelste aan de beurt zijn.
AD 27.02.2020 Patiënten die een afspraak willen maken op een polikliniek van een van de HMC-ziekenhuizen, moeten daar steeds langer op wachten. Ziekenhuis Antoniushove in Leidschendam heeft zelfs de langste wachttijden van het land: gemiddeld 7,8 weken in 2019. Dat is een stijging van meer dan een week in een jaar tijd.
Het Westeinde in Den Haag, ook van HMC, staat op plaats 4 in deze lijst, schrijft vakblad Zorgvisie. Hier is de gemiddelde wachttijd 7,3 weken. Dat was een jaar daarvoor nog 6,1 weken. Het overzicht is samengesteld door Mediquest, een bedrijf dat zorgdata in kaart brengt.
Bronovo, het ziekenhuis dat over een paar jaar de deuren moet sluiten, had vorig jaar een gemiddelde wachttijd van 5,9 weken, en staat daarmee op plek 12 in de lijst.
De landelijke norm schrijft voor dat 80 procent van de patiënten binnen vier weken op de poli terecht kan, de maximale wachttijd volgens deze zogeheten Treeknorm is 6 weken.
‘Schuld van kabinetsbeleid’
HMC stelt in een reactie dat het oplopen van de wachttijden een landelijk probleem is. Dat geldt in het bijzonder voor de wachttijden bij de maag-, darm- en leverziektes en oogheelkunde. ,,Voor andere poliklinieken geldt dat we in HMC hard werken aan het leveren van goede zorg en elke dag streven naar zo kort mogelijke wachttijden voor patiënten. Maar de druk op de zorg is groot, zoals recent ook in de landelijke media werd belicht. We zijn als ziekenhuis gebonden aan een ‘plafond’ aan zorg dat we mogen bieden volgens het landelijke hoofdlijnenakkoord.”
In dat akkoord spraken de ziekenhuizen, zorgverzekeraars en het kabinet af dat de omzetgroei van de ziekenhuizen gemaximeerd is, op ongeveer 1 procent per jaar. Dit betekent dat ziekenhuizen nauwelijks kunnen groeien. Zorgverzekeraars hanteren ook vaak een budgetplafond, waarbij regelmatig wordt afgesproken dat te veel geleverde zorg niet wordt betaald.
Binnen de afspraken van het hoofdlijnenakkoord ‘zorgt HMC ervoor dat patiënten zo snel mogelijk terechtkunnen. Patiënten met spoedproblemen kunnen via de huisarts uiteraard altijd direct op één van onze drie locaties terecht.” Wie lang moet wachten, kan vragen of in een ander ziekenhuis de wachttijd korter is. Binnen HMC verschilt dit al per locatie.
De Patiëntenfederatie beveelt bovendien aan om bij de zorgverzekeraar te vragen om wachtlijstbemiddeling. ,,Verzekeraars kunnen naar de wachttijden bij alle ziekenhuizen in de buurt kijken”, legt een woordvoerder uit. Naar aanleiding van de oplopende wachttijden gaat de belangenbehartiger ook zelf onderzoeken hoe de patiënten omgaan met de vertraging. ,,We willen ons panel bijvoorbeeld voorleggen of mensen zelf op zoek gaan naar alternatieven.”
Het ene ziekenhuis gaat daar alleen wel beter mee om dan het andere
Mediquest laat weten dat in het hele land de wachttijden iets oplopen, door een combinatie van meer zorgvraag en een tekort aan personeel, zowel specialisten als verpleegkundigen. ,,Het ene ziekenhuis gaat daar alleen wel beter mee om dan het andere”, aldus een onderzoeker van het bedrijf.
Dat is te zien aan het Lange Land in Zoetermeer. Dat is een kleiner, algemeen ziekenhuis, maar je bent er wel veel sneller aan de beurt, gemiddeld al na 4,3 weken.
Ook de andere ziekenhuizen die nu nog samenwerken in de Reinier Haga Groep doen het iets beter, al staat ook het Reinier de Graaf uit Delft in de top tien van ziekenhuizen met de langste wachttijden, op plek 7 met 6,9 weken. In het Haga is dit 5,7 weken.
AD 27.02.2020 Patiënten van ziekenhuis ZGT in Hengelo moeten het langst wachten op een eerste consult bij de dokter. Van alle Twentse en Achterhoekse ziekenhuizen is de patiënt bij MST in Enschede het snelst aan de beurt.
Wachttijden in 2019:
ZGT in Hengelo: 4,6 weken
ZGT in Almelo: 4,1 weken
MST in Enschede: 4 weken
De gemiddelde wachttijd in Hengelo was in 2019 4.6 weken. Een jaar eerder was het nog 4.3 weken. Dit beeld van een oplopende wachtduur geldt ook voor de locatie Almelo van ZGT en voor het Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk.
MST verbetert zich
In Almelo zaten patiënten vorig jaar 4.1 weken ‘in de wacht’, in 2018 was dat nog 3.5 weken. Voor SKB liep de wachtduur op van 3.8 in 2018 naar exact 4 weken vorig jaar. MST is met een bekorting van de duur van 4.1 naar 4 weken het best presenterende ziekenhuis in de regio.
Kijkend naar het landelijke beeld bewegen de regionale ziekenhuizen zich allen in de middenmoot op de ranglijst die zorgdatabedrijf Mediquest in opdracht van website Zorgvisie maakte. Zorgvisie wil het probleem van de toenemende wachttijden zichtbaar te maken omdat patiënten het belangrijk vinden dat ze snel bij hun dokter terecht kunnen.
Wachtduur loopt op
Het algemene beeld geeft aan dat sprake is van oplopende wachttijden in Nederland. Dat is bij 68 ziekenhuislocaties het geval. Wie is aangewezen op de ziekenhuizen in Leidschendam, Den Haag en Tilburg is het slechtst af; 7.8 weken duurt het voor men er terecht kan. Terwijl er ook locaties zijn in Nederland waar de patiënt de dokter binnen 2.5 week al ziet.
De gemiddelde wachttijd wordt in hoge mate bepaald door de specialismen die een ziekenhuis in huis heeft. Mediquest rekende eerder uit dat de voor maag, darm en leveraandoeningen, allergologie, oogheelkunde en revalidatiegeneeskunde de langste wachttijden gelden.
“We laten ons niet chanteren door Erdogan”, “Een Deal is een Deal” !!!!
In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten.
Telegraaf 05.03.2029
De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is. „Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Telegraaf 29.02.2020
Geert Wilders constateert dat Erdogan ’de grenzen open zet’. „Syriërs kunnen ongehinderd van Turkije naar Europa. En zullen weer massaal komen”, waarschuwt de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
30.03.2020
Telegraaf 12.03.2020
AD 10.03.2020
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendealvan tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa.
Het Nederlandse kabinet kijkt de kat nog even uit de boom. Zo wordt bijvoorbeeld de ontmoeting van de NAVO-ambassadeursafgewacht die op verzoek van Turkije plaatsheeft.
Rutte over Turkije: ‘Je mag mensen nooit inzet maken van politieke strijd’
Het is ’Niet acceptabel’ dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. Dat zegt premier Mark Rutte. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt.”
Sindsdien hebben duizenden migranten de oversteek gewaagd. Een deel van hen is vast komen te zitten in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland, waar de grens dicht zit. En volgens Erdogan komen er nog ‘miljoenen’ migranten naar Europa “Er zitten ook kinderen in de ijzige kou in dat niemandsland”, zegt Rutte. “Je mag mensen op deze manier geen inzet maken van een politieke strijd.”
Eensgezind
Premier Rutte vindt dat president Erdogan zich moet houden aan de afspraak die hij in 2016 met de EU heeft gemaakt. “Wat ze nu doen is in strijd met die deal. Turkije moet de grens weer sluiten.”
Volgens Rutte lopen er gesprekken over meer financiële steun vanuit de EU voor Turkije. De EU heeft immers begrip voor de zware last die de miljoenen vluchtelingen betekenen voor de Turkse samenleving, maar onderhandelen horen ’natuurlijk niet met het mes op de keel’.
Rutte is al in overleg met de Griekse premier Mitsotakis en EU-voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie om een oplossing te vinden, zegt hij. “Het is heel belangrijk dat Europa hier eensgezind is en dat we de Turken laten weten dat dit een niet te accepteren schending is van de afspraken.”
De voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich dinsdag 03.03.2020 persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens. Von der Leyen en Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Michel, en de Griekse premier eerder al aankondigden.
Oorlogsmisdaden
Rusland en Turkije hebben zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd. Het Turkse leger zou mogelijk schuldig zijn aan plunderingen.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Telegraaf 06.03.2020
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
De plunderingen zouden zijn gepleegd tijdens de Turkse operatie in het noordoosten van Syrië. Leden van het Vrije Syrische Leger zouden onder direct bevel van Turkse officieren hebben gestaan. Als dit zo is, draagt Turkije verantwoordelijk voor de incidenten.
In een rapport over de periode juli 2019 tot februari 2020 wordt melding gemaakt van Russische luchtaanvallen op een markt en een opvangkamp, waarbij tientallen burgers omkwamen. Daarnaast hebben door Turkije gesteunde milities volgens de VN burgers gedood en plunderingen gepleegd bij aanvallen op Koerdische gebieden. Als die militieleden onder Turks bevel stonden, zijn Turkse bevelhebbers mogelijk aansprakelijk voor oorlogsmisdaden.
AD 29.02.2020
NAVO-verdrag
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
AD 12.03.2020
Telegraaf 09.03.2020
Reactie Griekenland
Griekenland verscherpt de grenscontroles bij de Turkse grens. Dat gebeurt omdat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. “Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid“, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot over de opname van vluchtelingen in Turkije, waardoor de instroom minder werd, maar eind 2019 nam het aantal mensen dat aankwam in Griekenland weer toe.
De conservatieve regering van Griekenland heeft daarom een hardere lijn in de aanpak van de vluchtelingencrisis dan de vorige, linksere regering. Ze heeft zelfs een plan om een ‘drijvend hek’ te bouwen, om vluchtelingen te weren. Naast Lesbos en Chios, zijn er gesloten opvangcentra gepland op de eilanden Samos, Kos en Leros.
Telegraaf 03.03.2020
Griekse protesten
Bij protesten op de Griekse eilanden Lesbos en Chios zijn woensdag 26.02.2020 tientallen gewonden gevallen, nadat bewoners en politie met elkaar in gevecht raakten. Duizenden mensen protesteren op de eilanden tegen de plannen om nieuwe gesloten asielzoekerskampen te bouwen. De bewoners willen de komst van nog meer migranten tegenhouden. Ze zijn bang dat de nieuwe kampen permanent zullen zijn.
AD 03.03.2020
De regering van Athene kondigde twee weken geleden aan dat het de bouw van beveiligde detentiecentra op vijf Egeïsche eilanden gaat versnellen om de bestaande kampen te vervangen. De bestaande kampen op de Griekse eilanden zijn overvol. Volgens de regering zorgen de kampen voor een veiligere situatie voor de migranten en lokale bewoners.
Telegraaf 03.03.2020
Griekenland gaat sinds 2015 gebukt onder een migrantencrisis. Het land heeft meer dan een miljoenvluchtelingen opgevangen vanuit het Midden-Oosten.
Nasleep Moria eiland Lesbos 11.09.2020
Grens Bulgarije
Ook Bulgarije heeft aangekondigd om de controles aan de grens met Turkije flink aan te scherpen. „Wij hebben informatie dat er een grote groep onderweg is naar de grenzen”, aldus de Bulgaarse premier Boyko Borissov. „We hebben de controles opgevoerd tot het maximale niveau.”
Bulgarije overweegt duizend militairen naar de grens met Turkije te sturen vanwege de verwachte migrantenstroom. Vrijdag kwamen al twee groepen van ongeveer dertig vluchtelingen aan bij die grens. Zij werden tegengehouden door de grenspolitie. De regering in Sofia heeft laten weten geen migranten toe te laten, ook met oog op het nieuwe coronavirus.
Grens Hongarije
Hongarije gaat de controles aan de zuidgrens van het land eveneens opvoeren. Dat besloot premier Viktor Orbán na een telefonisch onderhoud met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, meldt de persdienst van de Hongaarse regering.
Na het telefoontje riep Orbán, die bekendstaat om zijn anti-migratiehouding, het veiligheidskabinet bijeen. “Hongarije moet de bescherming van zijn grenzen versterken en speciale aandacht besteden aan ontwikkelingen op de Balkan-migratieroute”, besloten de aanwezige ministers.
Dwangmiddel van Erdogan
Turkije zegt Syrische vluchtelingen groen licht te geven om naar Griekenland en Bulgarije te gaan. Volgens Turkse staatsmedia zijn groepen migranten op weg naar de buitengrens van de Europese Unie. Daarmee lijkt president Erdogan, in ieder geval tijdelijk, een jarenlang dreigement waar te maken.
Turkije wil NAVO-steun in Noord-Syrië, of extra hulp van de EU om vluchtelingen op te vangen. Het land herbergt nu zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van deze groep. Deze afspraak met de EU loopt officieel dit jaar af.
‘De legerpolitie en iedereen zei dat de grenzen open zijn’
Aanleiding voor het openen van de grenzen is een voor de Turken dramatisch verlopen bombardement in Noord-Syrië. Ruim dertig Turkse militairen kwamen gisteren om het leven in de provincie Idlib. Dat is het hoogste aantal sinds de Turken meevechten in de Syrische burgeroorlog.
In Idlib strijden rebellengroepen met Turkse steun tegen het regeringsleger, dat weer luchtsteun krijgt van Rusland. Ankara zegt dat het fatale bombardement werd uitgevoerd door het Syrische leger. 29 NAVO-ambassadeurs komen met spoed bijeen, nadat NAVO-bondgenoot Turkije alarm sloeg over de situatie in de belegerde stad Idlib en de omliggende provincie.
AD 04.03.2020
“Turkije zegt: in Idlib bombarderen Rusland en Syrië ziekenhuizen, scholen en woonwijken. Wij zijn de enige die er iets tegen doen en de rest van de wereld, de NAVO, de EU en de VS, doet helemaal niets”, vat Lucas Waagmeester het Turkse standpunt samen.
Syrië en Rusland beschuldigen Turkije juist van het helpen van jihadistische terroristen. Gezien de machtsverhoudingen lijkt de kans klein dat de rebellen het zullen winnen, ondanks de Turkse steun. “Want de Russen hebben een gigantische overmacht in de lucht”, legt Waagmeester uit.
De kans lijkt klein dat de NAVO militaire hulp in Noord-Syrië gaat bieden. Dat zou immers kunnen leiden tot een directe confrontatie met het Russische leger. De hoop is vooral gevestigd op de lopende onderhandelingen tussen Erdogan en Poetin. Vandaag zeiden de twee leiders in een telefoongesprek dat ze “ernstig bezorgd zijn” over de situatie in Idlib.
Telegraaf 29.02.2020
“Het kan best zijn dat de Turken denken: de EU kan vast meer bieden als we de druk opvoeren”, aldus Bert van Slooten, correspondent Europese Unie
De kans dat Brussel snel met nieuwe toezeggingen komt rondom het vluchtelingenprobleem in Turkije is eveneens klein. De EU wil de zogeheten Turkije-deal dit jaar verlengen, maar volgens EU-correspondent Bert van Slooten verlopen de gesprekken stroef. “De verhoudingen zijn de laatste tijd niet zo goed.”
AD 03.03.2020
‘Chaos aan de Griekse grens alleen te bestrijden met een nieuwe Turkijedeal 2.0
4 jaar geleden ondertekenden de EU en Turkije de deal die een eind moest maken aan de eindeloze stroom vluchtelingenbootjes tussen Turkije en Griekenland. Maar de architect van die deal is ontevreden. ,,De crisis kan weer oplaaien. De situatie is niet stabiel geworden”, zegt Gerald Knaus.
In vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos braken indertijd gevechten uit tussen de kampbewoners en de politie. De vlam sloeg in de pan in het overvolle kamp tijdens een protest tegen de uitzichtloze situatie waarin de asielzoekers zich bevinden. Aan het eind van de dag moesten elf mensen worden behandeld ‘vanwege traangas en paniekaanvallen’, meldde Artsen zonder Grenzen. Zij, en talloze andere hulporganisaties, wanhopen al maanden over de erbarmelijke toestanden op de eilanden.
,,Ik sta nog steeds achter De Deal”, zei Knaus, later telefonisch vanuit zijn woonplaat Berlijn. ,,Er was op dat moment geen alternatief. Al die bootjes… Dat moest stoppen. Alleen is de uitvoering niet zo geweest als had gemoeten.”
De oorzaak: het falende Griekse asielsysteem. Of beter: het falende Europese asielsysteem. ,,We slagen er nauwelijks in om mensen die volgens de deal terug moeten naar Turkije ook echt terug te sturen. Mensen op de eilanden wachten maanden op beslissingen. Je zou zeggen dat we er in twee jaar tijd een functionerend systeem voor hadden moeten kunnen optuigen.
Maar er is een gebrek aan focus nu het grootste probleem, de ongecontroleerde stroom vluchtelingen die door Europa trok, is opgelost.” Maar ook nu komen er nog wekelijks meer mensen in bootjes aan op eilanden dan dat er worden teruggestuurd naar Turkije: zo kwamen er in januari 1600 mensen met bootjes aan op de eilanden, 47 gingen er gedwongen terug.
De chaos aan de grens tussen Turkije en Griekenland wordt namelijk veroorzaakt door ‘de angst de controle te verliezen’. De oplossing is een Turkijedeal 2.0 stelt, Gerald Knaus, de bedenker van de eerste versie van dat vluchtelingenakkoord.
Gerald Knaus, directeur van de Europese denktank ESI, werd bekend als de architect van de deal die Turkije en de EU in maart 2016 sloten om de toenmalige vluchtelingencrisis in te perken. Nu die deal bij de grensplaats Erdine lijkt op te lossen in wolken van traangas, pleit Knaus juist voor een nieuwe overeenkomst: een Turkijedeal 2.0. ,,Hoe sneller iedereen hier een stap terugdoet, hoe beter het voor iedereen is: voor de EU, voor Turkije én voor de vluchtelingen zelf.”
,,Wat we nu aan de Turks-Griekse grens zien? Twee overheden die angst hebben de controle te verliezen. Turkije ziet een stijgend aantal vluchtelingen uit Syrië naar hun grens komen. En Griekenland kampt nog met hun trauma uit 2015. Allebei de landen zijn nu aan het overreageren.
Turkije heeft daar wel een punt, stelt Knaus. ,,De Turken vinden Europa hypocriet: zij moeten Syrische vluchtelingen opvangen, maar Europa houdt zelf de grens wel dicht. Turkije vangt nu al meer Syriërs op dan de hele EU bij elkaar: zo’n 3,6 miljoen. Dat is echt een grote uitdaging voor ze. Het geld van de EU helpt ze daarbij, de opvang is er zelfs beter dan in sommige EU-landen.”
Waarmee de Oostenrijker doelt op Griekenland. Want hoewel daar sinds 2016 veel minder boten aankwamen op de eilanden, werd de chaos er niet minder op. De opvangkampen zijn er overvol, de omstandigheden slecht en de wachttijden voor alleen al zoiets als een afspraak met een asielbeambte soms al meer dan een jaar. De één op één-uitwisselingsregeling met Turkije bracht ook nauwelijks verlichting: dat ging tot maart vorig jaar maar om zo’n 20.000 Syriërs.
Terugblik;
Wat ?
Bijna een miljoen vluchtelingen verblijven in Syrië bij de Turkse grens. Gevlucht voor de strijd om het laatste rebellenbolwerk van het land: Idlib.
Rond die stad vecht het Syrische leger met Russische steun tegen de laatste opstandige rebellen die hulp krijgen van het Turkse leger.
Waar gaat de strijd om?
Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië dat nog niet door de Syrische president Bashar al-Assad is ingenomen. De stad speelde een hoofdrol tijdens het begin van de opstand tegen de president, en kwam in 2011 kortstondig in handen van opstandelingen tot het Syrische leger de stad een jaar later weer innam.
Kaart
Bekijk hier een actuele kaart met gevechten en bomaanslagen in Syrie
In 2015 werd Idlib ingenomen door rebellengroepering Jabhat Al-Nusra dat toen nog deel uitmaakte van Al-Qa’ida. Later splitste Al-Nusra zich af en fuseerde met andere jihadisten tot Hayat Tahrir al-Sham.
Vijf jaar later is de stad opnieuw het toneel van een veroveringspoging door Assad. Begin februari kreeg het regeringsleger voor het eerst sinds 2012 weer de controle over de belangrijke snelweg M5, die loopt van de hoofdstad Damascus naar Aleppo. Daardoor werd Idlib afgesneden van omliggend rebellengebied en verdween voor burgers een belangrijke vluchtroute.
AD 29.02.2020
Syrische rebellen meldden donderdag dat zij weer een dorp bij de snelweg hebben ingenomen, maar tegelijk ontkende Rusland dat. De herovering van de snelweg is een symbool van Assads wederopstanding. De Syrische president heeft een groot deel van Syrië weer onder controle.
Rusland steunt Assad militair bij zijn herovering van gebied op rebellen. Turkije viel vorig jaar Noordoost-Syrië binnen om te voorkomen dat de Koerden, die veelal in dat gebied wonen, een eigen staat stichten. Dat is voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ook het motief om de rebellen in Idlib te steunen.
De Turkse president heeft duizenden manschappen naar de regio gestuurd om het Syrisch-Russische offensief te stoppen. Tot nu toe zijn daarbij negentien Turkse soldaten omgekomen.
Hoe groot is de vluchtelingenstroom uit Idlib?
Als laatste stad in handen van de rebellen is Idlib gegroeid van een provinciestad naar een bolwerk met zo’n drie miljoen inwoners. Bijna een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs verblijven vlak bij de gesloten Turkse grens. Daar leven zij in erbarmelijke omstandigheden door het winterse weer. Volgens TheNew York Times vriezen er kinderen dood.
Eerder waarschuwden hulporganisaties voor een humanitaire ramp erger dan de hongersnood in Jemen en spraken van mogelijk ‘apocalyptische situaties’. Turkije, dat al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, zegt dat het geen nieuwe vluchtelingen aan kan.
Hoe reageert de Europese Unie?
Met een brandbrief riepen veertien EU-landen woensdag op tot een staakt-het-vuren. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, ondertekende de brief, die is gepubliceerd in dagblad Trouw.
Blok schreef: ‘Als gevolg van niet aflatende luchtaanvallen en het droppen van vatenbommen zijn in een paar weken tijd bijna een miljoen Syriërs weer op de vlucht geslagen. Hulpinstanties zijn overweldigd. Honderdduizenden mensen – veelal kinderen – zoeken wanhopig toevlucht in geïmproviseerde kampen en staan bloot aan vrieskou, honger en epidemieën.’
De brief lijkt weinig effect te hebben. Woensdag zei de Turkse president Erdogan dat hij zijn geduld verliest met het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. Volgens Erdogan wil Rusland de ernst van de humanitaire crisis in Idlib niet inzien. Hij waarschuwt dat hij na eind februari alles zal doen om de Turkse observatieposten in Noordoost Syrië weer in handen te krijgen.
RTL 24.08.2020 Een 27-jarige Syriëgangster is vorige week donderdag bij terugkeer op Schiphol aangehouden. De vrouw werd eerder deze maand door de Turkse politie aangehouden en vorige week het land uitgezet.
Dat meldt het Openbaar Ministerie. De vrouw reisde vermoedelijk in 2014 en 2016 vanuit Duitsland naar Syrië om deel te nemen aan de gewapende jihadistische strijd. Het landelijk parket had voor de vrouw een Europees aanhoudingsbevel uitgegeven. Daarop is ze eerder deze maand in Turkije aangehouden.
De vrouw is onder begeleiding van de Koninklijke Marechaussee naar Nederland gevlogen. Justitie verdenkt haar van deelneming aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. De rechter-commissaris heeft haar voor twee weken in bewaring gesteld.
Telegraaf 24.08.2020 Een 27-jarige Syriëgangster is vorige week toen ze terugkeerde naar Nederland op Schiphol aangehouden. De vrouw werd eerder deze maand door de Turkse politie aangehouden en vorige week het land uitgezet. Donderdag kwam ze aan op Schiphol.
Het Openbaar Ministerie laat weten dat de vrouw vermoedelijk in 2014 en 2016 vanuit Duitsland naar Syrië was gereisd om zich daar aan te sluiten bij de jihad. Ze wordt verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van een terroristisch misdrijf.
De rechter-commissaris heeft haar maandag voor twee weken in bewaring gesteld.
NOS 03.04.2020 Verschillende Europese landen nemen binnenkort de eerste minderjarige vluchtelingenkinderen zonder familie over uit kampen in Griekenland. Het zou in totaal om 1600 kinderen gaan. Dat melden hulporganisaties Vluchtelingenwerk Nederland, Defence for Children en Stichting Vluchteling.
Eerder werd al duidelijk dat Nederland niet van plan is om mee te doen.
Naast Luxemburg, zullen ook Duitsland, Frankrijk, Portugal, Ierland, Finland en Kroatië binnenkort een deel van de kinderen opvangen. Vluchtelingenwerk Nederland meldt dat Luxemburg nog voor Pasen de eerste kinderen overneemt.
Dertig gemeenten
Begin maart riepen de hulporganisaties Nederlandse gemeenten op om ten minste 500 kinderen op te vangen uit de overvolle Griekse kampen. Dertig Nederlandse gemeenten toonden zich bereid dit te doen, zeggen de organisaties. “Deze gemeenten geven daarmee het krachtige signaal af dat er wel degelijk voldoende draagvlak is om dit op te lossen.”
In oktober vroeg Griekenland al aan de Europese lidstaten om 2500 van dit soort alleenstaande vluchtelingen op te vangen die in de kampen en daarbuiten verblijven. De hulporganisaties zien graag dat Nederland ook een deel van de vluchtelingenkinderen opneemt, maar het kabinet is dat dus niet van plan.
NOS 07.03.2020 Spanningen tussen Brussel en Turkije. Reden? De zogenoemde Turkije-deal uit 2016. Mede dankzij die politieke deal tussen Turkije en de EU kwam er een einde aan de vluchtelingencrisis die toen de Europese Unie maanden in haar greep hield.
Maar de deal staat op losse schroeven. Zowel Turkije als de Europese Unie vindt dat de deal een update nodig heeft. President Erdogan organiseert daarom vandaag een telefonische (vanwege het coronavirus) minitop met bondskanselier Merkel en de Franse president Macron. Daaruit zal moeten blijken of Turkije en de EU samen tot een oplossing kunnen komen.
Eerst de Turkije-deal. Daarin is vastgelegd dat Turkije de migrantenstroom naar Europa zou stoppen door de migranten zelf op te nemen. In ruil daarvoor krijgt het land miljarden euro’s steun van de EU.
Wat houdt de Turkije-deal ook alweer in en waar liggen de knelpunten? In deze slider zetten we het voor je op een rij:
1/4 NOS
2/4 NOS
3/4 NOS
4/4 NOS
Eind vorige maand ging de Turkse president Erdogan lijnrecht tegen de deal in door de Turkse grens met Griekenland open te gooien. Dat was tegen het zere been van de Europese Unie. EU-president Michel en commissievoorzitter Von der Leyen riepen Erdogan vorige week op om de Turkije-deal na te blijven leven en dus onmiddellijk weer de grens te sluiten voor migranten.
Maar die oproep lijkt weinig uitgehaald te hebben, vertelt EU-correspondent Bert van Slooten. “Op de weg terug van de bespreking zou Erdogan opnieuw gezegd hebben dat hij niet van plan is om zich aan de Turkije-deal te houden.”
De afspraken schenden dient voor Erdogan namelijk een strategisch belang, legt Turkije-correspondent Melvyn Ingleby uit. “De Turken hebben het idee dat ze alleen op deze manier, door druk te zetten op de Griekse grens, de EU kunnen laten voelen hoe de druk op de Syrische grens voor Turkije aanvoelt.”
Harde eisen
De verwachting is dat Turkije vanmiddag harde eisen op tafel zal leggen, bijvoorbeeld over het aantal vluchtelingen dat de EU nu opvangt. “In Turkije zijn zo’n 3,6 miljoen Syriërs en in totaal meer dan 4 miljoen vluchtelingen. Erdogan vindt dat de druk op Turkije te groot is en gaat dus waarschijnlijk eisen dat de EU meer vluchtelingen moet opvangen”, zegt Ingleby.
Uiteraard zal ook het onderwerp ‘geld’ op de agenda staan. Een punt waar Turkije en de EU het niet over eens zijn. “In de huidige deal staat vastgelegd hoeveel geld er naar welk project gaat”, legt Van Slooten uit. “Maar Erdogan ziet liever dat het geld naar Ankara over wordt gemaakt zodat zij kunnen beslissen over de besteding ervan.”
“Turkije wil ook meer hulp en samenwerking met betrekking tot de strijd in Idlib”, vertelt Ingleby. “Daar staan een miljoen vluchtelingen aan de poort te rammelen om Turkije in te gaan. Er staat een grensmuur, maar als in Idlib de bommen vallen dan houdt die muur de vluchtelingenstroom niet tegen.”
De kans is groot dat Erdogan de EU op haar verantwoordelijkheden wijst. “Erdogan wil de EU-leiders vragen om duidelijk hun steun uit te spreken aan Turkije zodat Turkije sterker staat in zijn pogingen Rusland en het Syrische regime terug te dringen.”
NU 12.03.2020 De Europese Unie heeft aangekondigd vergoedingen van 2.000 euro aan te bieden aan vijfduizend migranten op Griekse eilanden als zij terugkeren naar het land van herkomst.
Het gaat bij deze regeling om migranten die voor 1 januari 2020 aan land kwamen op een Grieks eiland voor de Turkse kust. Het gaat voornamelijk om migranten op Samos, Lesbos en Chios.
EU-commissaris Ylva Johansson (Migratie) zei donderdag dat het besluit in samenspraak met de Griekse regering is genomen. Migranten die de vergoeding willen ontvangen, moeten zich binnen een maand melden.
Deze maand bereikten honderden migranten de Griekse eilanden dicht bij Turkije. Kampen op bijvoorbeeld het eiland Lesbos zitten al overvol. In totaal verblijven zo’n 42.000 migranten op de Griekse eilanden, terwijl in de kampen maar plaats is voor 6.000 mensen.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot een aantal weken geleden om de grens met Europa te openen. Sindsdien hebben duizenden vluchtelingen de grens met Europa proberen te bereiken. Op de eilanden Lesbos en Chios zijn tientallen gewonden gevallen bij gevechten tussen eilandbewoners en de Griekse politie.
De Griekse regering is van plan om nieuwe kampen te bouwen. Een aantal Grieken is daar boos over en probeert te voorkomen dat meer migranten het land binnenkomen.
NOS 12.03.2020 De Europese Unie stelt een vertrekpremie beschikbaar voor 5000 migranten die vóór 1 januari van dit jaar op een Grieks eiland voor de Turkse kust zijn gearriveerd. Migranten die naar hun land terugkeren kunnen 2000 euro tegemoetzien. Migranten die er gebruik van willen maken, moeten zich binnen een maand melden, zei EU-commissaris voor Migratie Ylva Johansson in Athene.
Deze maand waagden weer honderden migranten de oversteek van Turkije naar eilanden als Lesbos, Chios en Samos. Dat was nadat de Turkse regering bekend had gemaakt dat migranten die naar de EU wilden niet langer werden tegengehouden.
In de migrantenkampen op deze eilanden is een onhoudbare situatie ontstaan. Ze zijn berekend op 6000 asielzoekers, maar er verblijven er nu 42.500 onder erbarmelijke omstandigheden. Volgens de EU zitten daar 5500 minderjarigen bij, die zonder begeleiding van een familielid in Griekenland zijn terechtgekomen. Veruit de meesten zijn ouder dan 13 jaar.
EU-commissaris Ylva JohanssonEPA
Zeven EU-landen hebben zich bereid verklaard in totaal 1600 migranten die nu op de Griekse eilanden bivakkeren, toe te laten. Johansson noemde dat een “goede start”. Volgens haar gaat het specifiek om kinderen en andere kwetsbare groepen, maar dat lichtte ze niet verder toe. De landen die bereid zijn migranten op te nemen, zijn Duitsland, Frankrijk, Ierland, Finland, Portugal, Luxemburg en Kroatië.
Johansson wil in mei op een conferentie in Griekenland verdere besluiten nemen over hoe de kinderen en jeugdigen in Griekse opvangkampen geholpen kunnen worden. De Griekse minister voor Migratie Mitarakis eiste opnieuw een snelle en rechtvaardige verdeling van migranten over de EU.
NOS 12.03.2020 Rusland en Turkije hebben meer details afgesproken over het staakt-het-vuren in Idlib. Vorige week werden de twee landen het eens over een gevechtspauze in de Syrische provincie die grenst aan Turkije.
De onderhandelingen zijn nog altijd bezig, zei de Turkse minister van Defensie Akar tegen Turkse staatsmedia. Veel nieuwe details maakte hij dan ook niet bekend. De Turkse troepen blijven volgens hem in ieder geval op dezelfde plek zolang het staakt-het-vuren niet wordt geschonden. Terugtrekken is volgens Akar niet aan de orde.
Rusland en Turkije praten onder andere nog over gezamenlijke patrouilles in de veiligheidszone van 12 kilometer breed, die Idlib van oost naar west in tweeën deelt. De twee landen gaan die patrouilles samen doen, werd eerder al afgesproken.
Vluchtelingenstroom
De Russische president Poetin zei vorige week dat hij hoopt dat het staakt-het-vuren een einde maakt aan de humanitaire crisis in Idlib. De Syrische provincie is het laatste grote bolwerk van de rebellen die vechten tegen president Assad.
Het Syrische leger vecht er met steun van Moskou tegen de Syrische opstandelingen, die door Ankara worden gesteund. Vooral in het zuiden van Idlib was er afgelopen week nog geweld tussen opstandelingen en het Syrische regeringsleger. Dat komt doordat Turkije de rebellen daar niet in de hand heeft. Door het geweld is een grote vluchtelingenstroom ontstaan, vooral richting Turkije, waar al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen zitten.
Grenzen dicht
Maandag was er in Brussel overleg tussen voorzitter van de Europese Raad Michel en Erdogan over de crisis aan de Turks-Griekse grens, die is veroorzaakt doordat Erdogan de grenzen naar Europa openzette.
Ankara wil dat de versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers uit de Turkije-deal van 2016 er snel komt. Brussel benadrukte dat Erdogan de grens weer moet sluiten voor migranten.
AD 12.03.2020 Zeker achttien leden van een Iraakse paramilitaire groep zijn woensdagavond door luchtaanvallen in het oosten van Syrië om het leven gekomen. Dat heeft het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten naar buiten gebracht.
De strijders stierven nadat hun stellingen in de buurt van Boukamal, vlakbij de grens met Irak, werden aangevallen.
Voor de luchtaanvallen werden vijftien raketten afgevuurd op een militaire basis in Irak. Twee Amerikanen en een Brit lieten het leven, ongeveer twaalf manschappen van de door de Verenigde Staten geleide internationale coalitie raakten gewond.
AD 11.03.2020 Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Griekse ambassadeur in Ankara woensdag bijeengeroepen om te protesteren tegen ‘schendingen’ van de territoriale wateren en om Griekenland te waarschuwen voor zijn grenseenheden, verklaarde een Turkse diplomaat tegenover persbureau AFP.
Het ministerie verklaarde tegenover de Griekse ambassadeur Michael-Christos Diamessis dat “de schendingen van de Turkse territoriale wateren moeten stoppen en dat Griekenland zijn eenheden gestationeerd aan de landgrens waarschuwt”, zei de diplomaat die anoniem wenst te blijven. Deze bron bevestigde informatie van het persbureau Anadolu.
Turkije hoopt dat Turkse journalisten niet langer zullen worden gearresteerd op de eilanden Rhodos en Lesbos waar “zij de humanitaire situatie van asielzoekers verslaan”, voegde de bron toe zonder details te verstrekken.
Eerder vandaag zei de Griekse kustwacht dat een Turks patrouillevaartuig een van haar schepen had geraakt met slechts geringe schade als gevolg.
Gespannen
De situatie blijft gespannen tussen Griekenland en Turkije, dat op 28 februari waarschuwde dat het asielzoekers niet langer zou beletten de Europese Unie binnen te komen. De aankondiging bracht duizenden migranten ertoe om zich te verzamelen bij de Grieks-Turkse grens en de Egeïsche Zee over te steken. Volgens Erdogan staken in één dag tijd zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa over. Griekenland zei zondag dat al zeker 66 migranten zijn gearresteerd en zo’n 4.000 werden tegengehouden.
De Griekse oproerpolitie werd ingezet om met traangas en waterkanonnen meer dan 35.000 mensen aan de landgrens met Turkije vast te houden.
Olie op het vuur
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan gooide vandaag nog meer olie op het vuur door te zeggen dat ‘er geen verschil is tussen wat de nazi’s deden en de taferelen bij de Griekse grens’.
Griekenland heeft het gebruik van geweld ontkend en Turkije ervan beschuldigd wanhopige mensen ertoe te hebben aangezet gevaarlijke pogingen te ondernemen om de Europese Unie binnen te komen.
Erdogan sprak maandag in Brussel met EU-president Charles Michel en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Die laatste verklaarde voorafgaand aan het gesprek dat Turkije vluchtelingen en migranten moet weghalen bij de grens met Griekenland. ,,Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus Von der Leyen. Zij ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”, die uiteindelijk moet leiden tot een “routekaart” naar een betere relatie met Turkije. ,,We moeten er alles aan doen om de situatie te kalmeren.”
Telegraaf 11.02.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zegt dat Turkije de grenzen met de Europese Unie openhoudt, totdat de EU aan alle eisen voldoet. Sinds Turkije de grenzen heeft opengesteld, zijn duizenden mensen richting de grenzen met de EU getrokken.
„Tot de EU aan al onze eisen omtrent vrij verkeer van goederen en personen voldoet en betere financiële hulp aanbiedt, houden wij de grenzen open”, aldus Erdogan in een toespraak.
Hij zei dat hij de grenzen ook heeft opengesteld om de druk op Europa te vergroten om mee te helpen met de strijd in Syrië. Turkije is dat land binnengevallen en strijdt momenteel tegen rebellen en tegen het Syrische regeringsleger.
De Turkse president haalde in de toespraak uit naar de Grieken om hoe zij de vluchtelingen aan de grens behandelen. Griekenland heeft traangas afgeschoten op duizenden migranten die probeerden de grens over te steken. „Er is geen verschil tussen wat de nazi’s deden en hoe de Grieken aan de grens handelen.”
Migrantencrisis
Volgende week houdt Turkije een top met de leiders van Frankrijk, Duitsland en mogelijk Groot-Brittannië om verder te praten over de migrantencrisis. Een gesprek in Brussel tussen Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis leverde maandagavond weinig op. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
AD 11.03.2020 Minister Blok van Buitenlandse Zaken wil een no-flyzone boven de Syrische stad Idlib. Maar bondgenoot Rusland zal niet meewerken en het dient vooral dubieuze belangen van Turkije, stelt Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid voor de SP.
De opmars van het door Rusland gesteunde Syrische regime in rebellenbolwerk Idlib heeft de afgelopen maanden geleid tot een humanitaire catastrofe, met honderden doden en een miljoen vluchtelingen. Oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen zijn op grote schaal gepleegd. Het voor eens en altijd stoppen van dit geweld moet absolute topprioriteit zijn.
Minister Blok van Buitenlandse Zaken, doorgaans niet bekend om zijn ruige voorstellen, pleit voor een no-flyzone boven Idlib. Dat klinkt sympathiek. Iedereen wil dat het geweld stopt. Maar bij nadere beschouwing lijkt het plan vooral naïef. En, als het er al van komt, dient het vooral de belangen van Turkije en daaraan verbonden jihadistische milities.
Het is naïef omdat het afhankelijk is van toestemming van de bondgenoot van Syrië, Rusland, waarmee Blok over zijn voorstel in gesprek wil. Maar Moskou heeft in het verleden vliegverboden boven Syrië afgewezen.
Minister Blok kan zijn inspanningen beter richten op humanitaire hulp
De route via de Veiligheidsraad van de VN, waar Rusland vetomacht heeft, loopt daarom waarschijnlijk dood. In het verleden zijn no-flyzones steeds militair afgedwongen. Maar inzet van machtsmiddelen, waar geen volkenrechtelijk mandaat voor is, zit niet in het voorstel van Blok. Godzijdank, anders zou Nederland opnieuw verwikkeld kunnen raken in de oorlog in Syrië.
Het vliegverbod richt zich enkel op de Syrische luchtmacht. Hoewel er geen discussie over is dat het Assad-regime hoofdverantwoordelijke is voor het enorme leed in Syrië, betekent zo’n eenzijdige focus dat Turkije de handen vrij heeft. Dat is problematisch omdat Turkije zich openlijk mengt in de oorlog in Syrië, wat illegaal is. Ankara steunt (net als Nederland eerder) rebellengroepen die mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden plegen, waaronder jihadistische groepen tot en met aan al-Qaeda gelieerde groepen.
Turkije is ook niet te beroerd vluchtelingen in te zetten om steun van Europa af te dwingen. Chantage die tot een lelijke Europese reflex leidt aan de Griekse grens.
In rebellenbolwerk Idlib is het aan al-Qaeda verbonden Hayat Tahrir al-Sham dominant. Een no-flyzone, of we het leuk vinden of niet, betekent daarom ook vrij spel voor deze jihadistische organisaties.
In plaats van een onrealistisch vliegverbod kan Blok zijn inspanningen beter richten op een staakt-het-vuren, humanitaire hulp en hervatting van diplomatiek overleg, onder leiding van de VN. Meer druk op alle strijdende partijen is daarbij nodig, bovenal op het Assad- regime en Rusland.
Turkije, dat er niet voor terugdeinst kwetsbare mensen in te zetten als pionnen in een smerig geopolitiek schaakspel, moet juist worden veroordeeld en niet gesteund, wat de Navo nu doet. Stevige maatregelen tegen Ankara zijn gerechtvaardigd, zoals een wapenembargo en verwijdering uit het Noord-Atlantische bondgenootschap.
Sadet Karabulut is Tweede Kamerlid voor de SP en woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie.
RO 11.03.2020 Nederland gaat Griekenland verder ondersteunen bij het verbeteren van de migratieaanpak, mede in de context van de afspraken uit de EU-Turkije Verklaring. Dat is nodig, omdat de buitengrenzen van de Europese Unie en het Griekse asielsysteem onder druk staan. Dat meldde staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) woensdag aan de Tweede Kamer.
Recent zijn er twee vrachtwagens met 71 generatoren, 4300 kussens, 6 tenten en 1900 nooddekens aan Griekenland geleverd. Die hulpgoederen komen bovenop de 30.000 dekens die afgelopen herfst al door Nederland aan de Griekse eilanden zijn verstrekt.
Experts
Ook levert Nederland extra experts. Sinds de migratiecrisis van 2015-2016 zijn tientallen medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, de Koninklijke Marechaussee en de Dienst Terugkeer en Vertrek in Griekenland actief. Op verzoek van Frontex komen daar nu nog 4 extra experts bij, die aan de slag gaan met grenscontroles tussen Griekenland en Turkije.
Verder komen er twee Nederlandse ‘eilandcoördinatoren’, die vanaf 1 mei via de EU uitgezonden worden naar de Griekse eilanden. Zij brengen alle partijen lokaal bij elkaar en zorgen dat knelpunten in procedures en opvang worden besproken en opgelost. Ook zijn zij de schakel naar de Europese Commissie en de lidstaten. Via ontwikkelingssamenwerking wordt 200.000 euro bijgedragen aan projecten om vluchtelingen psychisch te ondersteunen.
Herplaatsing
Ten tijde van de migratiecrisis in 2015-2016, stond Nederland vooraan met het leveren van haar aandeel aan relocatie: er zijn circa 1750 asielzoekers herplaatst vanuit Griekenland naar Nederland. Alleen Duitsland en Frankrijk herplaatsten meer mensen. Nederland zet sindsdien in op een structurele oplossing voor de Griekse problemen. Het opnemen van migranten in Nederland, specifiek alleenstaande minderjarige vluchtelingen, brengt een dergelijke oplossing niet dichterbij.
Structurele verbetering nodig
Nederland helpt Griekenland waar mogelijk. Tegelijkertijd dringt Nederland er samen met de EU bij Athene op aan om te komen tot structurele verbeteringen. De omstandigheden in de opvangkampen zijn onvoldoende, de asielprocedures gaan te langzaam en er moet meer worden gedaan aan terugkeer. Om die inspanningen te ondersteunen is door de EU sinds maart 2016 2,4 miljard euro uitgetrokken
Telegraaf 11.03.2020 Nederland is niet bereid om extra migrantenkinderen van de Griekse eilanden op te nemen. Daar puilen vluchtelingenkampen uit, maar volgens staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie) is het geen ’structurele oplossing’ om kinderen naar Nederland te laten komen.
„We zijn bereid van alles te doen, maar we nemen niet ad hoc kinderen over.”
Linkse partijen in de Tweede Kamer dringen daar op aan. Volgens de staatssecretaris draagt Nederland al genoeg bij aan de situatie in Griekenland. „We leveren experts, juridische bijstand en dekens. Bovendien hebben we de afgelopen jaren al ons eerlijke deel geleverd door 1750 mensen over te nemen.” Broekers-Knol (Justitie) zegt dat het bovendien niet per definitie om vluchtelingen gaat. „Het zijn migranten.”
De VVD-bewindsvrouw erkent wel dat er een groot probleem is op de Griekse eilanden. „Het grijpt ook mij aan. Ik ben bezorgd over de situatie op de eilanden, ik heb daar ook aandacht voor gevraagd.”
Structurele oplossing
Toch wil het kabinet alleen kinderen overnemen als alle EU-lidstaten dat doen en als het onderdeel is van een structurele oplossing. „Want het kan niet zo zijn dat steeds dezelfde club zorgt voor een ad hoc oplossing.” Dat lijkt erg onwaarschijnlijk, al zijn een paar landen wél bereid een aandeel te leveren.
Het antwoord van de bewindsvrouw zorgde voor gemor bij sommige partijen. PvdA, SP, GroenLinks en ChristenUnie balen van het standpunt. „De situatie explodeert daar”, zegt CU-Kamerlid Voordewind.
„Eilandbewoners waren eerst nog sympathiek tegenover die groep, maar dat verandert ook.” GroenLinks-Kamerlid Van Ojik is bezorgd. „Het gaat om 40.000 mensen op de Griekse eilanden, inclusief veel alleenreizende kinderen. Iemand moet wat doen.”
Recent zijn er twee vrachtwagens met 71 generatoren, 4300 kussens, 6 tenten en 1900 nooddekens aan Griekenland geleverd. Die hulpgoederen komen bovenop de 30.000 dekens die afgelopen herfst al door Nederland aan de Griekse eilanden zijn verstrekt.
Experts
Ook levert Nederland extra experts. Sinds de migratiecrisis van 2015-2016 zijn tientallen medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, de Koninklijke Marechaussee en de Dienst Terugkeer en Vertrek in Griekenland actief. Op verzoek van Frontex komen daar nu nog 4 extra experts bij, die aan de slag gaan met grenscontroles tussen Griekenland en Turkije.
Verder komen er twee Nederlandse ‘eilandcoördinatoren’, die vanaf 1 mei via de EU uitgezonden worden naar de Griekse eilanden. Zij brengen alle partijen lokaal bij elkaar en zorgen dat knelpunten in procedures en opvang worden besproken en opgelost. Ook zijn zij de schakel naar de Europese Commissie en de lidstaten. Via ontwikkelingssamenwerking wordt 200.000 euro bijgedragen aan projecten om vluchtelingen psychisch te ondersteunen.
NU 11.03.2020 Steeds meer gemeenten steunen de oproep van hulporganisaties om vijfhonderd minderjarige vluchtelingen over te nemen van Griekenland. De teller staat inmiddels op zestien, meldt VluchtelingenWerk Nederland woensdag.
De hulporganisatie probeert samen met Stichting Vluchteling en Defence for Children zoveel mogelijk gemeenten achter zich te krijgen. Hiermee willen de organisaties het kabinet laten zien dat er draagvlak is voor de opvang van de jonge vluchtelingen.
Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) meldt woensdag dat Nederland Griekenland extra hulp gaat bieden en zich zal blijven inzetten voor een structurele oplossing. Er wordt ook gezegd dat het opnemen van alleenstaande minderjarige vluchtelingen “een dergelijke oplossing niet dichterbij brengt”.
Griekenland vroeg de EU-lidstaten in oktober 2.500 alleenstaande minderjarigen over te nemen, maar het bleef vervolgens lange tijd stil. Volgens Martijn van der Linden van VluchtelingenWerk Nederland is dat veranderd nu Turkije vluchtelingen de grens naar Europa laat oversteken.
Meerdere landen hebben recentelijk laten weten Griekenland te willen helpen. Het gaat om onder meer Duitsland. “Daar gaven gemeenten aan dat ze wilden dat Duitsland gehoor gaf aan de hulpvraag”, aldus de woordvoerder. “De regering heeft twee dagen geleden besloten ja te zeggen.”
Oproep gesteund door Amsterdam en Utrecht
De drie hulporganisaties hopen in Nederland op hetzelfde resultaat als in Duitsland en hebben daarom vrijdag alle Nederlandse gemeenten benaderd. Zestien gemeenten, waaronder Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Groningen en Nijmegen, zeggen de oproep te steunen. In tientallen andere gemeenteraden wordt het onderwerp nog besproken.
Gemeenten die de oproep steunen, krijgen in de praktijk niet direct een aantal kinderen op de stoep. Van der Linden benadrukt dat het kabinet uiteindelijk de knoop moet doorhakken. Daarnaast wordt de opvang van vluchtelingenkinderen landelijk geregeld. Ook zijn er nog geen concrete afspraken over welke landen de kinderen gaan opvangen en wat de verdeling wordt.
Zo leven vluchtelingen in een kamp op het Griekse Lesbos
Vijfduizend vluchtelingenkinderen alleen in Griekenland
Op Lesbos leven meer dan twintigduizend vluchtelingen, terwijl er op het eiland maar plek is voor drieduizend. In de Griekse vluchtelingenkampen zitten volgens de hulporganisaties meer dan vijfduizend minderjarigen die geen ouder of andere voogd bij zich hebben.
Doordat vluchtelingen vanuit Turkije weer massaal Europa proberen te bereiken, vrezen de hulporganisaties dat de leefomstandigheden van de kinderen verslechteren. “De modder stroomt al over je tenen”, vertelt Van der Linden over Lesbos. “En de ratten lopen overal doorheen.”
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen besloot vorige week al haar activiteiten op het eiland te staken, omdat de situatie niet veilig was voor hulpverleners. Na twee dagen werden de werkzaamheden weer hervat.
NU 10.03.2020 De EU komt de afspraken uit de Turkijedeal niet na, zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavusoglu dinsdag na overleg in Brussel over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens. Ankara wil graag dat de afspraken worden aangescherpt om het probleem op te kunnen lossen.
Volgens Ankara betaalt de EU te weinig mee aan de opvang van vluchtelingen. Çavusoglu zegt dat de EU slechts de helft van de beloofde 6 miljard euro, bedoeld voor de opvang, het voeden en de scholing van 3,6 miljoen vluchtelingen in Turkije, heeft overgemaakt. Het land wil steun voor de strijd die Turkije voert in de Syrische provincie Idlib.
Verder neemt Ankara het de EU kwalijk dat de afspraken over versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers niet worden nagekomen. Brussel beloofde Turkije de afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers. Ook zouden gesprekken over een EU-lidmaatschap worden hervat.
In de in 2016 gemaakte Turkijedeal zou Ankara – in ruil voor onder meer financiële steun – migranten tegenhouden. Vier jaar wist de EU hiermee tijd te kopen, maar tot een oplossing kwam het niet. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot eind februari de grenzen open te gooien.
Het hoofd van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zei maandag dat Erdogan eerst moet ophouden met het aanmoedigen van migranten om de oversteek naar Griekenland te maken. Pas daarna valt er volgens haar over hulp te praten. “De gebeurtenissen aan de Turks-Griekse grens duiden op een politiek drukmiddel vanuit Turkije”, aldus Von der Leyen.
Erdogan liet dinsdag weten daar niet aan te denken. “Ons voorstel is dat Griekenland de grenzen opent. De migranten blijven daar niet, maar steken over naar andere Europese landen.”
De Turkse president riep verder op tot een “rechtvaardige, humane verdeling” van de last.
Volgende week dinsdag organiseert Erdogan een kleine migratietop in Istanboel om met de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron verder te praten over de kwestie. Ook de Britse premier Boris Johnson is welkom. Het is onduidelijk of de genoemde leiders naar Istanboel afreizen.
NOS 10.03.2020 In een eerste reactie na het overleg in Brussel over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens heeft Ankara laten weten dat de afspraken uit de Turkije-deal (2016) moeten worden aangescherpt. Minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu zei vanochtend dat de EU de beloofde versoepeling van visumverplichtingen voor Turkse burgers moet nakomen en dat ook de afspraken over de douane-unie moeten worden aangepast.
Cavosoglu vergezelde president Erdogan gisteravond bij een bespreking in Brussel met EU-president Michel en Commissievoorzitter Von der Leyen. Die twee gaven Erdogan te verstaan dat Turkije de grens weer moet sluiten voor migranten. Turkije zette zo’n twee weken geleden de deur naar Europa open voor migranten, in weerwil van de afspraak dat de migranten tegengehouden zouden worden.
Ankara vindt dat de EU zijn afspraken niet nakomt en te weinig meebetaalt aan de opvang van de vluchtelingen. Het land wil bovendien steun voor de strijd die het Turkse leger voert in de Syrische provincie Idlib. Na afloop van het overleg bleef Erdogan weg bij de geplande gezamenlijke persconferentie en vertrok hij zwijgend naar huis.
Minitop in Istanbul
Vanmiddag werd bekend dat de president tijdens de terugreis tegen journalisten heeft gezegd dat hij een minitop organiseert met bondskanselier Merkel en de Frans president Macron. Ook de Britse premier Johnson is welkom, zei Erdogan. De top staat gepland voor komende dinsdag in Istanbul. Waarom Erdogan deze strategie kiest en of Merkel en Macron al hebben toegezegd te komen, is onbekend.
Cavusoglu sprak vanochtend over “een nieuwe fase” in de dialoog tussen Brussel en Ankara. “Verdere stappen zijn nodig om onze betrekkingen op een realistische wijze voort te zetten”, voegde hij er zonder verdere uitleg aan toe.
Turkije huisvest 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De EU sprak in 2016 af dat er in ruil voor het tegenhouden van migranten duizenden vluchtelingen uit Turkse opvangkampen naar Europa gehaald zouden worden. Brussel komt die toezegging niet na, onder meer vanwege de verdeeldheid onder de lidstaten over de opvang. Ook de beloofde intensivering van gesprekken over een EU-lidmaatschap voor Turkije is uitgebleven. De spanningen in de relatie met Brussel zijn daarentegen steeds verder opgelopen.
Griekenland houdt de grens dicht
Nadat Turkije zijn grens naar Griekenland had opengezet, verzamelden zich tienduizenden migranten voor de Griekse grenshekken, maar Athene weigert hen binnen te laten. Mensen bivakkeren er al dagenlang in de kou, de omstandigheden zijn uitgesproken slecht.
In het zuiden, langs de grens met Syrië, hebben zich aan de Syrische kant nog eens honderdduizenden vluchtelingen verzameld, die op drift zijn geraakt door het recente offensief van het Syrische regeringsleger en Russische bommenwerpers. Turkije laat hen niet binnen en heeft zich in de strijd gemengd in de hoop de vluchtelingenstroom te kunnen keren.
Telegraaf 10.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zal komende dinsdag een top organiseren in Istanbul met de leiders van Frankrijk, Duitsland en mogelijk Groot-Brittannië om verder te praten over de migrantencrisis. Turkije heeft recentelijk zijn grenzen opengezet om migranten een vrije doortocht naar Europa te bieden, maar Griekenland en Bulgarije houden ze tegen.
Sprekend tot verslaggevers in zijn vliegtuig, dat terugkeerde uit Brussel, zei Erdogan dat hij niet overweegt de grenzen met Europa te sluiten en dat Griekenland zijn eigen poorten moet openen.
Het gesprek in Brussel tussen Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis leverde maandagavond weinig op. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
De EU en Ankara spraken in maart 2016 af dat Turkije zijn grenzen beter bewaakt en er illegalen vandaan houdt. Turkije neemt volgens de afspraken ook in Griekenland afgewezen vluchtelingen terug als ze vanuit Turkije dat land zijn binnengekomen. Europa heeft toen extra financiële hulp toegezegd en onder meer zicht geboden op visumvrij reizen voor Turken die naar de EU willen.
NU 09.03.2020 De onenigheid tussen Turkije en de Europese Unie over de migrantenstroom moet de komende dagen worden opgelost. Dat zeggen de voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie maandagavond na een bezoek van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Erdogan was in Brussel omdat hij steun wil van de EU en de NAVO bij de strijd in Syrië en de opvang van vluchtelingen. Erdogan heeft al meermaals laten weten dat Turkije de grote hoeveelheid vluchtelingen uit Syrië niet aankan en dat hij hulp van de Europese Unie nodig heeft.
De komende dagen gaan de Europese Unie en Turkije de meningsverschillen over de migratiestroom die zijn vastgelegd in de Turkije-deal uitpraten.
Het hoofd van de Europese Commissie Ursula von der Leyden zei voor de ontmoeting dat Erdogan eerst moet ophouden om migranten aan te moedigen om de oversteek naar Griekenland te maken. Pas dan is er te praten over hulp van de Europese Unie. “De gebeurtenissen aan de Turks-Griekse grens duiden op een politiek drukmiddel vanuit Turkije. Pas als die druk weg is, kunnen we verder praten.”
Turkije herbergt momenteel zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen en door de huidige onrust in de Syrische regio Idlib zouden er nog eens honderdduizenden bij kunnen komen.
Ruim een week geleden opende Erdogan daarom de grens met Griekenland. Tienduizenden migranten verlieten daarop Turkije, maar kwamen Griekenland niet binnen en zitten sindsdien vast in een stukje niemandsland. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af.
NOS 09.03.2020 Turkije moet stoppen met het doorlaten van vluchtelingen. Dat is de boodschap die de Turkse premier Erdogan vandaag in Brussel te horen kreeg. Hij moet zich houden aan de afspraken die in 2016 zijn gemaakt bij de zogenoemde Turkije-deal.
Volgens de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen gaan de Europese Unie en Turkije nu inventariseren wat er goed is gegaan met de Turkije-deal, maar ook wat er niet goed is gegaan.
Goed startpunt
“We hebben de Turkse president eraan herinnerd dat hij ook verplichtingen heeft”, zei de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel na het gesprek over het standpunt van de EU. De evaluatie zal de komende dagen door ambtenaren worden besproken, daarna worden conclusies getrokken.
Commissievoorzitter Von der Leyen noemde het gesprek “een goed startpunt in het proces”. De Turkse president verliet Brussel meteen na het gesprek zonder persconferentie.
Eerder op de dag zei Erdogan dat de NAVO-bondgenoten solidair moeten zijn met zijn land. “Niemand heeft de luxe om afzijdig te blijven”, aldus de Turkse president.
Von der Leyen is het daar wel mee eens, maar ze wil dat Turkije geen oneigenlijke drukmiddelen gebruikt en de vluchtelingen en migranten bij de grens met Griekenland weghaalt.
Geweld is onacceptabel
“We kunnen alleen een oplossing vinden als de druk op de grens wordt verminderd”, zei Von der Leyen. “De grenzen moeten worden gerespecteerd.”
Op de vraag of de Europese Unie niet ook het geweld van Griekenland tegen de vluchtelingen moest veroordelen, zei Von der Leyen elke vorm van disproportioneel geweld onacceptabel te vinden.
AD 09.03.2020 Het gesprek tussen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en leiders van de Europese Unie over de crisis bij de Turks-Griekse grens heeft vanavond geen concrete resultaten opgeleverd. Beide partijen gaan de komende dagen en weken samen in kaart brengen wat er van de afspraken in de vluchtelingendeal uit 2016 is uitgevoerd en wat er nog moet gebeuren.
Erdogan verliet het gebouw van de Europese Raad na een gesprek van zo’n twee uur met Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-president Charles Michel. Het was een eerste stap om de dialoog op termijn te verbeteren, zei Michel. “De goede richting denk ik.”
Volgens Von der Leyen is het “goed dat de communicatielijnen open zijn. We hebben duidelijk meningsverschillen, maar het was een goed gesprek. We moeten ons nu richten op de weg vooruit.”
In de deal uit 2016 beloofde Turkije migranten en vluchtelingen tegen te houden. In ruil stelde de EU 6 miljard euro beschikbaar voor de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Erdogan zette de grens bij Griekenland tien dagen geleden open, tot ongenoegen van Europa. De Griekse grens blijft afgesloten. Aan de Turkse kant bivakkeren duizenden mensen.
Stoltenberg
Turkse president Recep Tayyip Erdogan vindt het belangrijk dat NAVO-bondgenoten zich solidair tonen met Ankara. Geen enkel Europees land heeft de luxe om onverschillig te zijn voor de gevechten en de humanitaire situatie in Syrië, zo verklaarde hij na een onderhoud met NAVO-topman Jens Stoltenberg in de Turkse ambassade in Brussel. Erdogan zei erop te vertrouwen dat het goed zal komen.
Volgens Stoltenberg zal de NAVO de “belangrijke bondgenoot” Turkije blijven steunen met onder meer defensieve raketsystemen. De militaire alliantie verkent wat nog meer kan worden gedaan om Turkije te beschermen, zei Stoltenberg, terwijl hij Syrië en Rusland verantwoordelijk hield voor “onnoemelijk menselijk leed”.
Raadsvoorzitter Michel
Hij sprak zijn zorgen uit over de “serieuze situatie” aan de Turks-Griekse grens. Het probleem van de duizenden mensen die daar verblijven vereist een gemeenschappelijke oplossing, aldus Stoltenberg. Hij verwelkomde dan ook dat Erdogan vanavond om de tafel zou zitten met Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-president Charles Michel.
Voorafgaand aan dat gesprek zei Michel dat “we verschillende opinies hebben over verschillende onderwerpen”. Hij wil in een “open dialoog” met Erdogan kijken of de problemen kunnen worden opgelost. Voor de EU is het belangrijk dat de deal met Turkije uit 2016 in stand blijft en de situatie in Syrië stabieler wordt, aldus Michel, die vorige week al uren met Erdogan sprak in Ankara.
Von der Leyen zei eerder op de dag dat Turkije vluchtelingen en migranten moet weghalen bij de grens met Griekenland. “Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus de Commissievoorzitter. Ze ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”.
AD 09.03.2020 Turkije moet vluchtelingen en migranten weghalen bij de grens met Griekenland. Dat zei Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen vandaag. Zij spreekt later op de dag in Brussel samen met EU-president Charles Michel de Turkse president Recep Tayyip Erdogan om te praten over de gespannen situatie bij de grens, waar de Griekse politie duizenden mensen tegenhoudt.
,,Een oplossing vinden vereist dat de druk op de grens wordt verminderd”, aldus Von der Leyen. Zij ziet het gesprek met Erdogan als de “herstart van een dialoog”, die uiteindelijk moet leiden tot een “routekaart” naar een betere relatie met Turkije. ,,We moeten er alles aan doen om de situatie te kalmeren.”
De afspraken tussen de EU en Turkije uit 2016 over vluchtelingen moet “breder” worden bekeken, zei ze. Volgens haar is Europa veel beter voorbereid op een migratiecrisis dan vijf jaar geleden, maar nog niet genoeg. De Europese Commissie komt daarom kort na Pasen met een voorstel voor een nieuw asiel- en migratiebeleid, kondigde de Duitse aan.
Asiel
Het individuele recht om asiel te vragen moet worden gerespecteerd, zei Von der Leyen over de Griekse aankondiging asielaanvragen een maand op te schorten. Zij is daarover in gesprek met de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis en reist donderdag naar Griekenland, ook om te praten over de noodzaak kinderen van de Griekse eilanden naar het vasteland te brengen.
Inmiddels hebben vijf EU-landen toegezegd onbegeleide minderjarigen die verblijven op de Griekse eilanden over te nemen, aldus Von der Leyen. Het gaat om Frankrijk, Portugal, Duitsland, Luxemburg en Finland. Zij is ervan overtuigd dat meer lidstaten zullen helpen de druk op de eilanden te verlagen.
De commissievoorzitter ging ook in op berichten over geweld door Griekse veiligheidstroepen tegen mensen die de grens willen oversteken. Daarnaar moet een onderzoek worden ingesteld, zei ze. ,,Buitensporig gebruik van geweld is onaanvaardbaar.”
NU 09.03.2020 Een coalitie van vijf EU-landen is bereid om kinderen uit vluchtelingenkampen aan de Griekse grens op te nemen, aldus voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von Der Leyen.
Zo’n 35.000 migranten en vluchtelingen hebben zich aan de Griekse grens verzameld, nadat Turkije ruim een week geleden aankondigde de “poorten naar Europa” te openen vanwege spanningen met de EU over de voorwaarden van de ‘Turkijedeal’ en het conflict in Syrië.
De EU overweegt nu tussen de duizend en vijftienhonderd alleen reizende kinderen uit de geïmproviseerde kampen te halen, waar de omstandigheden met de dag slechter worden.
Maandag zei Duitsland al het grootste deel van dit aantal op zich te willen nemen. EU-voorzitter Von der Leyen bevestigde later in een persconferentie dat vier andere landen hebben aangeboden hiermee te helpen. Het gaat om Frankrijk, Portugal, Luxemburg en Finland.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Erdogan is maandagavond in Brussel voor overleg
Kampbewoners aan de grens hebben te maken met voedseltekorten en een gebrek aan onderdak. Hulpverleners kunnen de kampen moeilijk bereiken. Daarbij treedt de Griekse grenswacht hard op tegen migranten en vluchtelingen bij de grens.
Maandagavond vliegt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan naar Brussel om de situatie te bespreken met Von Der Leyen en het hoofd van de Europese Raad Charles Michel. Turkije weigert nog langer vluchtelingen tegen te houden om naar Europa door te trekken.
Erdogan eist dat de EU ook een deel van de vluchtelingen opneemt, zoals afgesproken in de Turkijedeal uit 2015. Ook wil het land meer financiële steun. Momenteel huisvest Turkije zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen, maar zegt dit niet langer te kunnen dragen.
De Turkijedeal in het kort
Turkije vangt migranten en vluchtelingen op en voorkomt dat ze naar Europa trekken.
De EU beloofde 6 miljard euro voor opvang en maakt dit rechtstreeks over naar ngo’s.
Voor elke migrant die Turkije opneemt, neemt EU er een terug (met een maximum van 72.000).
Brussel beloofde afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers en hervatten gesprekken EU-lidmaatschap.
Telegraaf 08.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan roept Griekenland op de grenzen open te zetten voor vluchtelingen. Erdogan heeft ruim een week geleden de grens tussen zijn land en de Europese Unie (EU) opengesteld voor vluchtelingen. Griekenland houdt die vooralsnog tegen.
„Hé Griekenland. Ik doe een appel op jullie. Open de poorten en bevrijd je van deze last”, zei de Turkse president zondag tijdens een toespraak in Istanbul die op televisie te zien was. „Laat ze naar andere Europese landen gaan”, voegde hij toe.
Erdogan bevestigt tijdens de toespraak dat hij maandag naar Brussel gaat om met de EU te praten. De Duitse krant Die Welt meldde dat zaterdag al op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
NU 07.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan gaat maandag naar Brussel om over de vluchtelingen en andere migranten bij de Turks-Griekse grens te praten, zo meldt de Duitse krant Die Welt zaterdag. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, zou hem hebben uitgenodigd.
De EU heeft het overleg nog niet bevestigd. Volgens Die Welt, die zich baseert op politieke bronnen, staat de bewindslieden een druk programma te wachten. Op de agenda staan onder meer nieuwe vluchtelingenhulp voor Turkije, effectievere grenscontroles en financiële steun voor wederopbouw in Syrië.
Erdogan heeft al meermaals laten weten dat Turkije de grote hoeveelheid vluchtelingen uit Syrië niet aankan en dat hij hulp van de Europese Unie nodig heeft.
Turkije herbergt momenteel zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen en door de huidige onrust in de Syrische regio Idlib zouden er nog eens honderdduizenden bij kunnen komen.
Ruim een week geleden opende Erdogan daarom de grens met Griekenland. Tienduizenden migranten verlieten daarop Turkije, maar kwamen Griekenland niet binnen en zitten sindsdien vast in een stukje niemandsland. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af.
Migranten klimmen op hekken bij Turks-Griekse grens
Ook algemene Turks-Europese samenwerking op agenda
Naast de vluchtelingenkwestie wordt maandag ook de algemene samenwerking tussen de EU en Turkije besproken, zoals modernisering van de douane-unie tussen Ankara en Brussel en mogelijke visumversoepeling voor Turkse burgers die naar de Europese Unie reizen.
Omgekeerd hebben toeristen uit verschillende Europese landen sinds deze maand geen visum meer nodig om Turkije binnen te komen.
NOS 07.03.2020 De Turkse president Erdogan komt maandag naar Brussel. Volgens de Duitse krant die Welt heeft Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, hem uitgenodigd om over de migratiecrisis aan de Turks-Griekse grens en de spanningen tussen Turkije en de EU te praten.
Die Welt baseert zich op diplomatieke bronnen. De EU bevestigt het bezoek niet. Het kantoor van de Turkse president zegt alleen dat Erdogan maandag in Brussel is. Over het doel van het bezoek en de afspraken die hij heeft, is niets bekendgemaakt.
Griekse militairen in het grensgebied met Turkije in het noordoosten van GriekenlandReuters
De toch al moeizame relatie tussen Turkije en de EU kwam vorige week verder onder druk te staan door het besluit van Turkije om migranten die naar Europa willen niet meer tegen te houden. Erdogan wil Europa zo dwingen om meer migranten van Turkije over te nemen en om meer financiële steun te geven. Door de escalatie van de strijd in Idlib dreigen nog eens honderdduizenden Syriërs naar Turkije uit te wijken. Het land biedt al aan bijna vier miljoen vluchtelingen onderdak.
Duizenden migranten reisden de afgelopen dagen van Istanbul naar de grens met Griekenland in het noordwesten van Turkije. Griekenland laat ze niet toe. De migranten bivakkeren sindsdien onder zeer slechte omstandigheden in niemandsland.
Vanmorgen probeerden migranten opnieuw de grens met Griekenland over te steken. De Griekse politie hield ze met traangas, rookbommen en een waterkanon tegen. Turkse grenswachten lieten traangasgranaten op Griekse bodem neerkomen.
Deze migranten wisten donderdag voet aan land te zetten op LesbosAFP
De Europese ministers van Buitenlandse Zaken waren gisteren bijeen in Kroatië. Ze wijzen het gebruik van migranten voor politieke doeleinden “ten sterkste” af. “De situatie aan de buitengrens van de EU is onaanvaardbaar”, zeiden de EU-ministers en ze verklaarden zich solidair met Griekenland.
Het EU-agentschap voor grensbewaking Frontex stuurt nog eens 100 grensbewakers naar Griekenland, boven op de 509 Frontex-grensbewakers die er al zijn. Ook stelt de EU meer boten, vliegtuigen en apparatuur beschikbaar om migranten te onderscheppen die naar Griekse eilanden voor de Turkse kust proberen over te steken.
Turkije zegt dat het zelf deze migranten ook weer tegenhoudt, omdat de oversteek te gevaarlijk is. “Ze brengen zichzelf in levensgevaar”, zegt de Turkse kustwacht. De Turken verwijten de Griekse kustwacht migrantenbootjes terug te duwen naar Turkse wateren en zelfs tot zinken te brengen.
Detentiekampen
Griekenland zegt van plan te zijn om twee tijdelijke detentiekampen te bouwen voor de vluchtelingen die deze week vanuit Turkije zijn gekomen. Zij zullen worden teruggestuurd naar het land van herkomst.
De detentiekampen komen in de noordelijke regio Serres en vlak bij Athene. In totaal bieden zij plek voor duizend mensen.
Telegraaf 07.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan komt maandag op uitnodiging van EU-president Charles Michel naar Brussel. Dat meldt de Duitse krant Die Welt op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
Erdogan heeft ruim een week geleden de grens tussen zijn land en de EU opengesteld voor vluchtelingen. Griekenland houdt die vooralsnog tegen. Wel zei de Turkse president vrijdag de kustwacht te hebben opgedragen te verhinderen dat vluchtelingen of andere migranten met vaartuigen naar Griekse eilanden gaan. De risico’s voor illegale migranten om de Egeïsche Zee over te steken zouden te groot zijn. Zijn beleid blijft echter dat de tocht van vluchtelingen die over land richting de Europese Unie gaan niet wordt gehinderd.
Erdogan heeft vrijdag in een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel gezegd dat de bestaande overeenkomst van zijn land met de Europese Unie over de vluchtelingenproblematiek niet meer functioneert en moet worden herzien.
Telegraaf 07.03.2020 Griekenland is van plan twee nieuwe, tijdelijke opvangkampen te bouwen. Die dienen ter opvang van vluchtelingen die naar het land zijn gekomen sinds Turkije per 1 maart de grenzen heeft opengezet. Dat heeft de Griekse minister van Migratie zaterdag gezegd.
„We willen twee afgesloten centra bouwen in de noordelijke regio Serres en in een gebied vlak bij Athene met in totaal 1000 plekken”, zei minister Notis Mitarachi op televisiezender Skai TV. Ze dienen ter verlichting van de Griekse eilanden, waar de afgelopen week ongeveer 1700 vluchtelingen zijn aangekomen. „We moeten de lokale gemeenschappen steunen. We kunnen niet al die mensen op de eilanden laten”, aldus Mitarachi.
In het grensgebied tussen beide landen ontstonden chaotische toestanden door het Turkse besluit om geen migranten meer tegen te houden die naar Europa willen. De Griekse politie probeert de vluchtelingen tegen te houden en gebruikt daarbij onder meer traangas. Ook zaterdag is het weer tot botsingen gekomen tussen de ordediensten en migranten die de grens willen oversteken.
Bronnen rond de Griekse regering zeiden eerder deze week dat in enkele dagen tijd al zo’n 35.000 mensen zijn tegengehouden die illegaal de grens wilden oversteken.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan komt maandag op uitnodiging van EU-president Charles Michel naar Brussel. Dat meldde de Duitse krant Die Welt zaterdag op basis van bronnen in hoge diplomatieke kringen in de Belgische hoofdstad. Doel van het bezoek is een oplossing voor de migrantencrisis aan de Turks-Griekse grens en een fundamentele verandering van de relatie tussen de EU en Turkije, aldus de krant.
NU 06.03.2020 Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ruim een week geleden de ‘poorten naar Europa’ opende, zitten tienduizenden migranten vast in het stukje niemandsland op de Grieks-Turkse grens. Beide landen willen de migranten niet (opnieuw) toelaten en vuren over en weer traangas af. Hoe de Europese buitengrenzen vier jaar na de migratiecrisis weer in het middelpunt van de belangstelling staan.
“Ik begrijp dat Turkije voor een zeer grote uitdaging staat in Idlib, maar het is onaanvaardbaar dat hij – president Erdogan – zijn zorgen laat blijken over de rug van vluchtelingen in plaats van in een gesprek met ons, de EU”, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel maandag.
Erdogan stelt op zijn beurt dat Turkije de grote aantallen vluchtelingen niet meer aankan, de EU haar beloftes niet nakomt én eist onder meer extra geld van de EU. Brussel wil zich echter niet “laten chanteren” en heeft versterking naar de Griekse grenzen gestuurd. Als tegenreactie vertrokken er duizend zwaarbewapende Turkse agenten naar de regio. Door de uitspraken en acties over en weer staat de relatie tussen de EU en Turkije opnieuw onder druk.
In Brussel denken ze al voorzichtig terug aan de migratiecrisis van 2015. Iedereen kent de beelden: vluchtelingen die in overvolle bootjes de overtocht naar Griekenland wagen om vervolgens West-Europa te bereiken.”Wir schaffen das (het lukt ons wel)”, zei Merkel in de zomer van dat jaar.
Een paar maanden later sloot Brussel een deal met Turkije. In ruil voor financiële steun zou Ankara migranten tegenhouden. Vier jaar wist de EU hiermee tijd te kopen, maar tot een structurele oplossing kwam het niet. De opvangkampen op de Griekse eilanden zitten nog altijd overvol, wat tot steeds grotere onrust leidt.
Erdogan deed daar eind februari nog een schepje bovenop door lijnrecht tegen deze Turkijedeal in te gaan: de grenzen gingen open. Hij vindt dat Ankara de verantwoordelijkheid voor de 3,6 miljoen vluchtelingen die zich in Turkije bevinden – zo’n 4 procent van de eigen bevolking – niet alleen kan dragen.
Migranten verblijven bij de Grieks-Turkse grens. (Foto: Pro Shots)
De Turkijedeal in het kort;
Turkije vangt migranten en vluchtelingen op en voorkomt dat ze naar Europa trekken.
De EU beloofde 6 miljard euro voor opvang en maakt dit rechtstreeks over naar ngo’s.
Voor elke migrant die Turkije opneemt, neemt EU er een terug (met een maximum van 72.000).
Brussel beloofde afschaffing van EU-visumplicht voor Turkse burgers en hervatten gesprekken EU-lidmaatschap.
Erdogan doet beroep op Brussel voor geld, diplomatieke steun en NAVO-steun
Erdogans besluit om de deur naar Europa open te zetten viel niet geheel toevallig nadat in het Noord-Syrische Idlib Turkse militairen werden gedood in de strijd tegen het door Rusland gesteunde Syrische regeringsleger. Erdogans troepen moeten voorkomen dat nog meer Syriërs naar Turkije vluchten. Ankara heeft al vele malen gevraagd om steun van de NAVO in het gewapende conflict.
Ook vindt Erdogan de 6 miljard aan financiële steun voor opvang niet voldoende en wil hij dat Brussel het geld niet langer overmaakt naar hulporganisaties, maar rechtstreeks naar de bankrekening van de Turkse regering.
De consequentie? Een dag na het besluit van Erdogan stonden er tientallen bussen klaar om migranten naar de Griekse grens te brengen. Volgens de Griekse autoriteiten zijn inmiddels ruim 34.000 mensen tegengehouden.
De Griekse politie zet traangas in bij de grens met Turkije. (Foto: Reuters)
Brussel: ‘We laten ons niet chanteren’ (maar heeft Erdogan een punt?)
De EU schildert de actie en eisen van Erdogan af als de reinste chantage.
Maar heeft Erdogan ergens niet ook een punt? “Vluchtelingen naar de grens brengen is een cynische zet. Maar hiermee toont Turkije de wereld dat de EU ook z’n verplichtingen niet nakomt. Vluchtelingen worden op zee teruggestuurd, we zien het gebruik van traangas… Als Europa zo reageert, hoe kan het anderen dan de les lezen?”, zegt de Duitse sociaal wetenschapper en architect van de Turkije-deal Gerald Knaus tegen Nieuwsuur.
De afgelopen vier jaar heeft de EU netjes voldaan aan de financiële steun, maar van het zogenoemde één voor één-principe is weinig terecht gekomen. Turkije vangt enorm veel migranten op en heeft zich wel aan zijn kant van de deal gehouden.
“We moeten de vluchtelingen in Turkije steunen en we moeten Griekenland helpen het probleem op te lossen. Meer geld betalen aan Turkije voor de opvang van vluchtelingen is niet toegeven aan chantage, maar moreel en politiek het goede om te doen”, aldus Knaus.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Migranten die hoopvol naar Griekse grens zijn vertrokken komen bedrogen uit
Ondertussen houdt Griekenland de grenzen potdicht. Als een migrant al voet op Griekse bodem krijgt, treedt de grenswacht hard op. Er wordt traangas afgevuurd en migranten vertellen dat het leger en de politie ook het gebruik van geweren niet schuwen. Maandag nog verdronk een Syrisch jongetje nadat zijn bootje kapseisde, net voor Griekse kust.
Migranten die hoopvol naar de grens zijn vertrokken, komen bedrogen uit. Ze kunnen Griekenland niet in én ook Turkije houdt ze tegen als ze een poging doen om te keren.
Een delegatie van de EU bracht deze week een bezoek aan de Griekse eilanden. “Dit is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese grens. Ik betuig mijn medeleven aan de migranten die met valse beloften in deze uitzichtloze situatie zijn gelokt. We zijn hier vandaag om duidelijk te tonen dat Europa solidair is en Griekenland steunt”, zei voorzitter van de Europese Commissie (EC) Ursula von der Leyen.
De pogingen van Erdogan om diplomatieke steun van Brussel te krijgen lijken vooralsnog mislukt. Brussel toont zich vooral solidair met Griekenland en zegde woensdag 700 miljoen euro toe om de crisis op de eilanden op te lossen. Het machtsspel tussen Turkije en de EU, waarvan de migranten – zacht uitgedrukt – de dupe zijn, lijkt daarmee nog niet afgelopen.
Naar verwachting komt de EC in april met een voorstel voor een nieuw migratiebeleid. Werden wir das immer noch schaffen? (Zal het ons ooit nog lukken?).
Migranten arriveren na een boottocht vanuit Turkije op het Griekse eiland Lesbos. (Foto: Reuters)
AD 06.03.2020 Turkije heeft de afgelopen jaren 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opgenomen. De prijs is hoog: niet alleen voor de Turkse bevolking, maar ook voor de regering. President Erdogan probeert uit alle macht te redden wat er te redden valt.
Hij moet even heel erg nadenken. Het is ook best een moeilijke vraag, in deze omstandigheden.
Hm. Als hij ‘ja’ zegt, dan is de volgende vraag: waarom wil je dan weg? Als hij ‘nee’ zegt, en ze komen er achter dat hij ‘nee’ heeft gezegd, dan moet hij misschien wel terug naar Syrië.
Oorlog
,,Het gaat net hier”, zegt Mohamed (20) dan maar voorzichtig. En dan vertelt hij hoe hij zeven jaar geleden met zijn vader en moeder vanuit de Syrische stad Aleppo naar Turkije vluchtte. Ze kwamen terecht in Konya. In het begin waren ze blij. Er was geen oorlog meer, ze konden een huis huren en er was zelfs werk voor zijn vader en later ook voor Mohamed zelf.
Maar toch staat hij nu hier, opnieuw met zijn vader en moeder en tientallen anderen, in de berm van de Vatan Boulevard, middenin het uitgestrekte Istanboel. Iemand had van iemand anders gehoord dat er misschien morgen vanaf deze plek een bus naar de grens met Griekenland gaat. De Turken vinden het prima dat hij vertrekt, en Mohamed ook: ,,We willen een beter leven.”
Hoe anders was het in 2011 en de paar jaar erna. Toen de oorlog in Syrië in volle hevigheid woedde, spreidde president Recep Tayyip Erdogan zijn armen en zei: ,,Kom maar hier, jullie zijn onze gasten.” Was het zijn goede hart dat hier sprak? Misschien, maar het was zeker ook politieke berekening. ,,Noem het maar gerust cynisme”, zegt Ercüment Akdeniz, journalist voor de onafhankelijke linkse krant Evrensel. ,,Hij dacht dat het Syrische regime snel zou vallen.
Al die vluchtelingen zouden hem dan zeker steunen als hij een hem goedgezinde regering aan de macht zou helpen. En toen de oorlog maar bleef duren, wilde hij de Syriërs gebruiken als voorwendsel om zich te mengen in de strijd. Turkije zat niet alleen al heel lang te azen op stukken grond aan de grens, maar ook op een manier om de Koerden daar aan te pakken.”
Als we achterom kijken, zien we al snel waar het is misgegaan. Er kwamen veel meer mensen dan verwacht; de oorlog woedt nog steeds; de Turkse economie hapert; de populariteit van Erdogan daalt met de maand. En intussen zijn er bijna 4 miljoen mensen in de samenleving geïnjecteerd, zoals Özgür Aktütün het zegt. Zij werkt voor Göcmen Dayanisma Dernegi, een organisatie die migranten helpt hun weg te vinden in Turkije.
,,We hadden ons beter moeten voorbereiden”, zegt ze. ,,De druk op samenleving is te groot geworden.” Recente cijfers spreken boekdelen: 3,7 miljoen vluchtelingen uit Syrië, bijna de helft daarvan kinderen; een heel klein deel zit in kampen, de rest is verdeeld over de steden. ,,Het zijn met name de kleinere steden die de druk niet aankunnen.
Er is geen werk, geen geld, te weinig huisvesting… En daar zijn al die Syriërs die baantjes en huizen inpikken en allerlei voordeeltjes krijgen van de regering. Althans, dat denken de mensen. Het is niet zo. Maar het verklaart wel de stemming die hier nu heerst.”
De vluchtelingen krijgen de schuld van de hoge huren. Dat is natuurlijk niet eerlijk, aldus -Özgür Aktütün, hulpverlener.
Mohamed uit Konya bijvoorbeeld begon te werken als fietsenmaker voor een salaris van 35 lira per week (iets meer dan 5 euro). Nu hij iets meer ervaring heeft, verdient hij 180 lira (26 euro). Niet omdat dit het gangbare loon is, maar gewoon, omdat je een jonge vluchteling makkelijk kunt uitbuiten.
En liever een goedkope vluchteling dan een dure Turk. Huisbazen weten ook dat Syrische gezinnen staan te springen om huisvesting en schroeven de huren flink op. Dit tot woede van de lokale Turken, omdat dus ook voor hen de prijzen stijgen. ,,De vluchtelingen krijgen hiervan de schuld”, zegt Aktütün. ,,Maar dat is natuurlijk niet eerlijk.”
Hoe gastvrij de meeste Turken ook zijn geweest, in zo’n klimaat zijn conflicten, angst en onverdraagzaamheid onvermijdelijk. Mensen tolereren elkaars manier van spreken niet eens meer. Turken praten als een kabbelend riviertje, Arabisch klinkt soms als een storm op zee. Een akelig gevoel is dan al snel geboren: ,,Waarom schreeuwen die mensen altijd zo?”
Acties als #Syriërswegwezen en #IkwilgeenSyriërsinmijnland zijn geen uitzondering. Ook zijn Syrische winkels belaagd door boze burgers, nadat een gerucht de ronde deed over een aanranding door vluchtelingen. Tel daarbij op de hoge werkloosheid, onder jongeren zelfs bijna 30 procent, en je hebt een druk vanuit de bevolking waar zelfs een autocratische leider als Erdogan zich ongemakkelijk bij gaat voelen.
Toen er vorige week ook nog eens 33 Turkse soldaten sneuvelden in Idlib, waar de Turken vechten tegen troepen van het Syrische regime en Rusland, moest er iets gebeuren. Dus zei de president tegen alle vluchtelingen: ga maar naar Europa. Erdogan wil steun van de Navo en meer geld van de EU, maar die zegt dat de afgesproken 6 miljard uit de Turkije-deal al is overgemaakt. Nietes, zegt Erdogan. Welles, zegt de EU. Ik wil 20 miljard, eist Erdogan. Je krijgt 1 miljard, klinkt het uit Brussel.
Het spel wordt hard gespeeld. Op YouTube zijn nu beelden te zien van Turkse agenten die met een pistool in de hand vluchtelingen dwingen om naar de grens te gaan. De Grieken hebben niet alleen extra EU-geld gekregen voor het bewaken van hun grenzen, ‘de buitengrenzen van Europa’, maar zijn door Ursula von der Leyen (de baas van de Europese Commissie) gepromoveerd tot ‘schild’ tegen de vluchtelingen.
Dit is allemaal precies zoals Erdogan het wil, zegt journalist Akdeniz. ,,Zo kan hij de aandacht afleiden van het debacle in Syrië. Een nederlaag in Idlib betekent dat er weer een miljoen mensen staan te dringen om naar hier te komen. Velen daarvan hebben een radicale islamitische agenda. Wat dat betreft was het een goede zet van de president: iedereen kijkt nu naar wat er aan de grens met Griekenland gebeurt.”
Het maakt Mohamed allemaal niet uit. Hij staat op het punt zijn telefoon te verkopen om de taxi naar de grens te betalen. De chauffeur, die erg behulpzaam kijkt maar duidelijk uit is op een flinke winst, doet er nog een schepje bovenop: ,,Ik ken iemand die jullie honderd procent zeker de grens over kan brengen.” Mohamed kijkt ons vragend aan. We kunnen hem alleen maar vertellen dat er vandaag weer mensen zijn doodgeschoten. Door de Grieken, zeggen de Turken. Door de Turken, zeggen de Grieken.
Telegraaf 06.03.2020 De spanning in het grensgebied tussen Griekenland en Turkije blijft om te snijden. Griekse veiligheidstroepen gebruikten een waterkanon om mensen terug te drijven die zich hadden verzameld bij de grens. Daarna werd traangas afgevuurd op de Griekse grenswachten.
In het grensgebied ontstonden chaotische toestanden door het Turkse besluit om geen migranten meer tegen te houden die naar Europa willen. Bronnen rond de Griekse regering zeiden donderdag dat in enkele dagen tijd al zo’n 35.000 mensen zijn tegengehouden die illegaal de grens wilden oversteken.
De kwestie heeft de relatie tussen de landen op scherp gezet. Turkije heeft de Grieken onder meer beschuldigd van het doodschieten van migranten. Athene noemt dat nepnieuws en zegt dat de Turkse autoriteiten proberen om migranten te helpen die de grens willen oversteken. Beide kanten hebben traangas gebruikt.
De Turkse autoriteiten zeggen dat alleen traangas wordt afgevuurd als de Grieken dat ook doen. „Waarom zou Turkije traangas afvuren op de Griekse kant van de grens?”, zei minister Süleyman Soylu (Binnenlandse Zaken) eerder. „Griekenland beschiet ons, onze politiestations bij de grens, met traangas. Daar reageren wij op.”
MSN 06.03.2020 De Turkse president Erdogan heeft de kustwacht opgedragen te verhinderen dat vluchtelingen of andere migranten met vaartuigen naar Griekse eilanden varen. De overtocht van illegale migranten door de Egeïsche Zee is wegens de risico’s niet toegestaan, aldus de opdracht aan de kustwacht.
Het is volgens waarnemers geen wijziging in het beleid van Erdogan dat hij vluchtelingen toestaat naar de grens met Griekenland of Bulgarije te gaan om te proberen die over te steken. Maar de overtocht over de wateren tussen Turkije en Griekse eilanden is volgens Erdogan levensgevaarlijk en daarom ontoelaatbaar.
Zijn beleid blijft dat de tocht van vluchtelingen die over land richting de Europese Unie gaan niet wordt tegengehouden. Erdogan heeft vrijdag in een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel gezegd dat de bestaande overeenkomst van zijn land met de EU over de vluchtelingenproblematiek niet meer functioneert en herzien moet worden.
NOS 06.03.2020 De regering is niet van plan om minderjarige vluchtelingen uit Griekse kampen naar Nederland te halen. Dat heeft premier Rutte vandaag gezegd, in reactie op uitspraken van gemeenten die een aantal van deze kinderen willen opnemen.
Rutte zei vanmiddag dat Nederland zijn steentje bijdraagt aan initiatieven om de situatie in de kampen op de Griekse eilanden te verbeteren. Hij wijst erop dat de Europese Commissie bekijkt of er nog meer gedaan kan worden om de vluchtelingen in Griekenland te helpen. Daar blijft het bij, zegt Rutte, er worden geen mensen hierheen gehaald.
Noodkreet van hulporganisaties
Drie hulporganisaties vroegen gemeenten deze week om plek te bieden aan 500 kinderen die zonder familieleden in de Griekse kampen bivakkeren. Zeven gemeenten waaronder Leiden, Amsterdam, Zwolle en Utrecht gaven al te kennen dat ze vluchtelingenkinderen willen opvangen. De organisaties hoopten dat de gemeenten als breekijzer zouden dienen om de regering tot actie te dwingen.
De situatie in de kampen wordt elke dag nijpender nu Turkije migranten ook niet langer tegenhoudt. Een deel van hen reist per boot naar Lesbos, Chios en Samos.
NU 06.03.2020 Turkije heeft donderdag als vergelding 21 militairen van de Syrische regering omgebracht, meldt het Turkse ministerie van Defensie. Eerder op de dag kwamen twee Turkse militairen om het leven bij een Syrische aanval. Vrijdag, net na middernacht, werd een wapenstilstand van kracht.
Bij de vergeldingsactie zouden ook stukken artillerie en raketlanceerinrichtingen zijn vernietigd.
Donderdag opende de Syrische regering het vuur op Turkse militairen in de Syrische regio Idlib. Daarbij kwamen twee militairen om het leven en raakten drie andere militairen gewond.
De vergeldingsactie van Turkije vond plaats in aanloop naar een staakt-het-vuren. Vrijdag om 0.01 uur (lokale tijd) werd een wapenstilstand tussen de Russische president Vladimir Poetin en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan van kracht. Zij kwamen de wapenstilstand donderdag overeen in Moskou, waar de twee ambtsgenoten elkaar spraken over de situatie in het gebied.
Idlib is nog het enige grote gebied in Syrië dat in handen is van rebellen. Een deel van deze rebellen wordt gesteund door Turkije, terwijl Rusland het leger van de Syrische president Bashar Al Assad steunt.
Spanningen bij Turks-Griekse grens door vluchtelingenstroom
De afgelopen weken zijn tientallen Turkse militairen omgekomen. Ook is er een nieuwe vluchtelingenstroom op gang gekomen die richting de grens met Turkije trekt.
Op dit moment heeft Turkije al zo’n 3,6 miljoen vluchtelingen opgevangen. Het land eist vanwege de situatie in Idlib meer financiële hulp van de Europese Unie. Erdogan wil de EU daarom onder druk zetten door de vluchtelingen niet langer te verhinderen door te trekken naar de EU-landen.
Dit heeft tot extra spanning langs de grens tussen Turkije en Griekenland geleid, waar de Griekse grenswacht de vluchtelingen tegenhoudt. Daarbij wordt veel geweld gebruikt.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken veroordeelden vrijdag het Turkse besluit om de vluchtelingendeal met de EU uit 2016 te negeren. Dit, en elke vergelijkbare vorm van politieke druk, zal worden afgewezen, aldus de bewindslieden.
“De situatie aan de buitengrens van de EU is niet acceptabel”, luidde de verklaring van de ministers. “Migranten moeten niet worden aangemoedigd om te proberen illegaal over te steken over land of zee.”
Vluchtelingen vast in niemandsland
Een groeiende groep vluchtelingen zit nu vast in niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Donderdag stuurde Turkije vierduizend zwaarbewapende agenten naar de grens, om ervoor te zorgen dat de vluchtelingen niet meer terug naar Turkije gaan.
NOS 05.03.2020 De gemeente Leiden gaat verweesde vluchtelingenkinderen van de Griekse eilanden opvangen. Hoeveel kinderen de gemeente wil overnemen is nog niet besloten, maar gedacht wordt aan 25 jongeren.
Leiden komt daarmee tegemoet aan een oproep van de Stichting Vluchteling, Vluchtelingenwerk en Defence for Children. Die organisaties willen dat Nederland ongeveer 500 minderjarige asielzoekers die in de Griekse kampen zitten, overneemt. Door de gemeenten te mobiliseren, hopen de organisaties dat de regering zich uiteindelijk aansluit bij de landen die al kinderen uit Griekenland overnemen.
Volgens burgemeester Lenferink van Leiden kan zijn gemeente de opvang van deze kinderen best aan. “We zien dat dit nu hard nodig is. Het gaat om kinderen, waarvan de ouders zijn overleden of vermist zijn en deze kinderen zitten op Lesbos in hele slechte omstandigheden. Leiden is van oudsher een stad van vluchtelingen, ik heb er alle vertrouwen in dat wij deze kinderen op een goede manier kunnen opvangen.”
Ook in andere Nederlandse gemeenten wordt gesproken over de opvang van migrantenkinderen. Zo wil de gemeente Utrecht wel kinderen opnemen, als de regering hiertoe besluit. Utrecht roept staatssecretaris Broekers-Knol dan ook op “haar belofte om Griekenland te steunen” na te komen.
Een meerderheid van de gemeenteraad van Amsterdam wil ook dat die stad vluchtelingenkinderen op gaat vangen. De GroenLinks-fracties in Nijmegen en Groningen staat ook achter de oproep.
Overvolle kampen
In oktober vroeg Griekenland de EU om 2500 kinderen over te nemen uit de overvolle kampen. Nederland gaf destijds geen gehoor aan die oproep. Alleen Frankrijk en Portugal zeiden toen 50 kinderen op te willen vangen. Luxemburg zegde vandaag toe 5 kinderen op te nemen.
Met name op de eilanden Lesbos, Chios en Samos verblijven veel migranten, onder wie ook kinderen. De VN-kinderrechtenorganisatie Unicef denkt dat in totaal 5424 kinderen zonder begeleiding in Griekenland zijn. Daarvan zitten er 1582 in kampen of daarbuiten op de Griekse eilanden.
Sinds mei vorig jaar neemt het aantal alleen reizende minderjarige kinderen dat in Griekenland hulp zoekt toe. Vooral in december was er een duidelijke piek te zien. Het gaat vooral om jongens tussen de 14 en 18 jaar. Zo’n 9 procent van de kinderen is jonger dan 14 jaar. De meeste minderjarigen komen uit Afghanistan, waar al jaren een gewapende strijd gaande is.
Kinderen vooruit sturen
Volgens Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling sturen ouders hun kinderen vaak vooruit, omdat alleen zij nog kans op een asielvergunning hebben. De kinderen komen vervolgens terecht op de Griekse eilanden waar nauwelijks voorzieningen zijn. Vaak gaat het om illegale kampen buiten de opvangcentra.
Staatssecretaris Broekers-Knol was vandaag in Brussel om te praten over nieuwe steun aan Griekenland. Niet bekend is of zij daar ook afspraken heeft gemaakt over de kinderen.
Telegraaf 05.03.2020 Een meerderheid in de Amsterdamse gemeenteraad wil dat de hoofdstad meewerkt aan de opvang van vijfhonderd kinderen uit vluchtelingenkampen op het Griekse eiland Lesbos.
De fracties van collegepartijen GroenLinks, D66 en PvdA geven hiermee samen met DENK, BIJ1 en ChristenUnie gehoor aan een oproep hiertoe van vluchtelingenorganisaties.
De partijen zeggen in een gezamenlijke verklaring dat het „vijf over twaalf” is. Ze willen dat de grote groep alleenstaande kinderen weg worden gehaald. „Deze kinderen kunnen worden misbruikt, verhandeld of ze verdwijnen volledig uit zicht”, schrijven ze.
„Dus daar waar Europese leiders treuzelen en de humanitaire ramp als politiek spel gebruiken, dient Amsterdam op te staan. Een stap naar voren te zetten. Barmhartigheid en internationale solidariteit te tonen”, staat in de verklaring. „Wij willen dat Amsterdam verantwoordelijkheid neemt en samen met andere Nederlandse en Europese steden deze kwetsbare kinderen zo snel mogelijk een veilige opvang biedt.”
NOS 05.03.2020 Hulporganisaties roepen Nederlandse gemeenten op om ten minste 500 kinderen op te vangen uit de overvolle kampen in Griekenland. Belangenorganisaties luiden de noodklok, nu zo’n 13.000 migranten zich bij de Turks-Griekse grens hebben verzameld.
“Toon leiderschap en barmhartigheid”, schrijven Stichting Vluchteling, Vluchtelingenwerk Nederland en Defence for Children in de oproep. Kinderen die alleen op de vlucht zijn wordt in de Griekse kampen volgens de hulporganisaties de toegang ontzegd tot water, eten, onderwijs, medische zorg en een dak boven hun hoofd.
Ze hopen dat vier gemeenten “een kopgroep” vormen en honderden kinderen zonder ouders en familie onderdak bieden. Het voorstel is volgens de initiatiefnemers ingediend bij Amsterdam, Groningen, Utrecht en Nijmegen.
‘Pionnen op schaakbord’
Duizenden migranten proberen de Europese Unie te bereiken, nu Turkije de grenzen heeft opengezet. “Zij worden in de machtsstrijd tussen president Erdogan en de EU als pionnen op een schaakbord naar de grens doorgelaten”, zeggen de hulporganisaties.
Sommige mensen steken met rubberboten over van Turkije naar de eilanden Lesbos, Chios en Samos, die vlak voor de Turkse kust liggen. De leefomstandigheden in de overvolle opvangkampen op deze eilanden zijn abominabel, zeggen mensenrechtenorganisaties. Eilandbewoners zijn niet blij met de komst van de nieuwe groep migranten.
Grieken op Lesbos duwen boot met migranten terug water op
“De bewoners van de Griekse eilanden die overvolle kampen huisvesten, zijn zo lang en stelselmatig in de steek gelaten door Europa dat ook onder hen machteloze woede wortel schiet”, schrijven de hulporganisaties.
Drukmiddel van Erdogan
De Turkse premier Erdogan wil met het openzetten van de grens de Europese Unie dwingen meer geld te geven om vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in de provincie Idlib.
Erdogan overlegt vandaag in Moskou met de Russische president Poetin over het opgelopen geweld in het noordwesten van Syrië.
NOS 05.03.2020 Vijf overvolle kampen op de Griekse eilanden, onvrede over de vluchtelingendeal en een Turkse president die probeert de druk op de EU te vergroten door duizenden migranten naar de Griekse grens te sturen. De situatie in Griekenland nadert weer een kookpunt, amper vijf jaar na het felbevochten akkoord.
Dat president Erdogan de Turkse grenzen met Griekenland even heeft opengezet merkt het land direct. Begin deze week kwamen honderden migranten aan op de Griekse eilanden, en bij de grensovergang in het noordoosten zitten een paar duizend mensen vast in niemandsland.
Vooral in en rond het overvolle kamp Moria op Lesbos wordt de situatie nijpender. Eigenlijk was er plek voor enkele duizenden mensen, maar dat zijn er nu al zo’n 20.000, die soms ver buiten het kamp bivakkeren. De Griekse regering en EU hadden beloofd dat de migranten naar het vasteland zouden worden gebracht en over Europa verdeeld zouden worden, of na weigering teruggestuurd zouden worden naar Turkije. Maar dat gebeurt amper en de asielprocedures zijn uiterst traag.
De bevolking van het kleine plaatsje Moria is het zat en blokkeerde met hulp van boze inwoners uit andere dorpen de toegangswegen.
Dat het kamp bij Moria inmiddels veel groter is dan gepland, is goed te zien vanuit de lucht:
NOS, ANP
“Er zijn daar zo veel mensen dat de situatie rond het kamp onhoudbaar is geworden”, vertelt correspondent Conny Keessen die deze week Lesbos bezocht. “De bewoners van Moria zijn moe, ze willen rust en ze willen dat het weggaat.”
Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling verwachtte al dat het een keer mis zou gaan. “Overal waar je rond Moria rondloopt, hangen grote groepen mensen rond die in grote nood verkeren. Omdat er in de kampen zo veel ontbreekt, gaan mensen op zoek naar spullen eromheen. Ze hakken olijfbomen om zodat ze vuur kunnen stoken en ze halen was bij mensen van de lijn af omdat ze het koud hebben.”
‘In een hoek gedreven’
Correspondent Keessen, die de laatste dagen veel mensen sprak, benadrukt dat er lang niet overal een anti-migranten-stemming heerst. “Het is niet zo dat de hele bevolking van het eiland tegen vluchtelingen is, maar ze worden in een hoek gedreven; zowel de vluchtelingen als de lokale bevolking.”
Bevolking op Lesbos: ‘Een hek in zee gaat niet helpen’
Veel mensen zijn fel gekant tegen de bouw van nieuwe kampen, uit angst voor nóg meer mensen. Op het eiland Samos wordt nu zo’n nieuw centrum gebouwd, weet Keessen. “Het moeten gesloten kampen worden waar vluchtelingen overdag uit mogen, behalve mensen die een overtreding hebben begaan of die uitgeprocedeerd zijn.”
De plannen zijn in een vergevorderd stadium en er zijn al containerwoningen neergezet. “Het was eerst het idee om een soort registratie- en ontvangstcentrum te bouwen en het oude kamp te sluiten. Maar nu heeft de regering gezegd dat er op alle eilanden veel grotere gesloten kampen komen en dat pikken de bewoners niet. Bovendien hebben de bewoners er geen vertrouwen in dat de oude kampen zullen sluiten”, zegt Keessen.
Doet de EU voldoende?
De EU stuurt extra grenswachten naar Griekenland en twaalf kilometer hek en rivier de Evros moeten de rest doen. Maar is dat voldoende om migranten en vluchtelingen vanuit Turkije tegen te houden? Keessen: “De mensen trekken nu zuidelijker om de natuurlijke grens van de rivier over te steken. Dat worden er ook steeds meer, want daar heeft Erdogan bussen vol mensen uit Istanbul heen gestuurd.”
De opvangkampen op alle Griekse eilanden zijn sterk overbevolkt, blijkt uit cijfers van de Griekse regering:
NOS
Oplossingen voor deze crisis, zijn net als een nieuw akkoord niet eenvoudig. Tineke Ceelen vindt het te makkelijk om Erdogan als enige schuldige in deze crisis aan te wijzen. “We moeten ook erkennen dat hij miljoenen vluchtelingen uit Syrië opvangt en als we niet oppassen worden dat er nog veel meer. Als Erdogan die grens voor een groot deel dichthoudt, wie kan hem dan de maat nemen?”
Ceelen vindt dat de Europese Unie moet beginnen met het nakomen van de afspraken die in 2016 met Turkije zijn gemaakt. “We moeten beginnen om de meest kwetsbare mensen over te brengen naar het Europese vaste land, zorgen dat er doorstroming komt in de kampen.”
Erg hoopvol over de toekomst is Ceelen niet. “Hoe kan ik hoopvol zijn als je ziet dat de Griekse kustwacht schiet op bootjes waarop kinderen zitten? Het is een schande dat dit gebeurt in een jaar waarin wij 75 jaar vrijheid vieren. We zouden ons diep moeten schamen.”
NU 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn akkoord gegaan met een wapenstilstand in de Syrische provincie Idlib. Ook komt er een veilige zone in het gebied, melden de landen donderdag.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is in Moskou om met zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin over Idlib te praten. Ze hebben afgesproken dat om middernacht een staakt-het-vuren ingaat.
Ook gaan de landen vanaf 15 maart gezamenlijke patrouilles uitvoeren bij een nog in te richten veilige zone. Hoe groot de zone wordt, is nog niet bekend. Dat wordt in de komende zeven dagen bepaald.
Idlib is nog het enige grote gebied dat in handen is van rebellen. Een deel van deze rebellen wordt gesteund door Turkije, terwijl Rusland achter het leger van de Syrische president Bashar Al Assad staat.
De situatie in Idlib is eind vorig jaar geëscaleerd. In de afgelopen weken zijn de spanningen tussen Rusland en Turkije verder opgelopen. Door het opgelaaide geweld zijn tientallen Turkse militairen omgekomen.
Ook is de grootste vluchtelingenstroom sinds het begin van de burgeroorlog op gang gekomen. De vluchtelingen kunnen vanwege het geweld maar één kant op: richting de grens met Turkije. Erdogan houdt de grens gesloten, omdat Turkije al 3,6 miljoen Syriërs opvangt. Dat zijn er volgens de Turkse autoriteiten al veel te veel.
NOS 05.03.2020 Rusland en Turkije hebben een staakt-het-vuren afgesproken voor de Syrische provincie Idlib. De wapenstilstand moet om middernacht lokale tijd ingaan. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg met zijn Turkse collega Recep Tayyip Erdogan in Moskou.
De twee bereikten een akkoord na zes uur van overleg. Na afloop zei Poetin dat hij hoopt dat de overeenkomst een einde maakt aan de humanitaire crisis in de Syrische provincie.
Laatste bolwerk opstandelingen
Idlib is het laatste grote bolwerk van de rebellen. Het Syrische leger vecht er met steun van Moskou tegen de Syrische opstandelingen, die door Ankara worden gesteund. Daardoor dreigen de Russische en Turkse legers direct met elkaar in conflict te komen.
Door het geweld is een grote vluchtelingenstroom ontstaan, vooral richting Turkije. Poetin en Erdogan zijn het ook eens geworden over een veiligheidszone in Idlib, waar Rusland en Turkije samen gaan patrouilleren.
Telegraaf 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn een staakt-het-vuren overeengekomen voor de Syrische provincie Idlib. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg in Moskou met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
De wapenstilstand gaat rond middernacht in, zo werd donderdag duidelijk. De twee presidenten spraken elkaar zes uur.
In de provincie vecht het Syrische leger met steun van Rusland tegen Syrische rebellen die weer door Ankara worden gesteund. Turkije stuurt steeds meer militairen naar het gebied in het noordwesten van Syrië. De afgelopen weken zijn tientallen Turkse militairen in Idlib gesneuveld.
In Idlib hebben de rebellen hun laatste grote bolwerk. Het leger van de Syrische machthebber Bashar-al-Assad is enige tijd geleden tot grote woede van Turkije een offensief begonnen om ze daar weg te krijgen. Ankara wil in het gebied een veilige zone inrichten.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov maakte bekend dat Rusland en Turkije het ook over de zone eens zijn geworden. De landen gaan er gezamenlijke patrouilles uitvoeren. Over beide zaken hadden de landen eerder ook al afspraken gemaakt.
Twee Turkse militairen kwamen donderdag nog om het leven gekomen door een aanval van Syrische troepen, zegt het Turkse ministerie van Defensie. Het incident zou slechts enkele uren voor het staakt-het-vuren zijn gebeurd.
De gevechten brachten de afgelopen maanden een nieuwe vluchtelingenstroom op gang. Erdogan dreigde talloze migranten de grens over te sturen, Europa in.
AD 05.03.2020 Rusland en Turkije zijn het eens geworden over een staakt-het-vuren in de Syrische provincie Idlib. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin bekendgemaakt na overleg in Moskou met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
De twee presidenten spraken elkaar zes uur lang. De wapenstilstand gaat volgens Erdogan in om middernacht maar Turkije behoudt zich het recht voor om elke aanval van de Syrische regering te wreken. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov maakte bekend dat Rusland en Turkije het ook over de zone eens zijn geworden. De landen gaan er gezamenlijke patrouilles uitvoeren. Over beide zaken hadden de landen eerder ook al afspraken gemaakt.
Enkele uren voor het ingaan van het staakt-het-vuren kwamen twee Turkse militairen om het leven door een aanval van Syrische troepen in de noordwestelijke provincie, zei het Turkse ministerie van Defensie. Drie andere militairen raakten gewond. Volgens het ministerie namen Turkse troepen “onmiddellijk” wraak op doelen van het Syrische regime.
In de noordwestelijke provincie Idlib vecht het Syrische leger met steun van Rusland tegen Syrische rebellen die weer door Ankara worden gesteund. Turkije stuurt steeds meer militairen naar het gebied. De afgelopen weken sneuvelden er tientallen Turkse militairen.
In Idlib hebben de rebellen hun laatste grote bolwerk. Het leger van de Syrische machthebber Bashar-al-Assad is enige tijd geleden tot grote woede van Turkije een offensief begonnen om ze daar weg te krijgen. Ankara wil in het gebied een veilige zone inrichten.
Vluchtelingenstroom
Door het oplaaien van het geweld in Idlib is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen, vooral richting buurland Turkije. Dat gooide afgelopen weekend de grenzen open waardoor tienduizenden migranten naar Griekenland trokken maar strandden in het niemandsland tussen de grenzen van de twee landen. De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis riep de noodtoestand uit bij de grenzen.
NOS 05.03.2020 De Russische president Poetin heeft bij het begin van de ontmoeting met zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn medeleven betuigd voor de dood van Turkse militairen in Idlib. Hij zei dat de situatie in de Syrische provincie zo gespannen is dat directe onderhandelingen tussen beide leiders noodzakelijk zijn. Erdogan sprak de hoop uit dat de ontmoeting de spanningen in Idlib doet afnemen.
Rusland steunt het Syrische leger, dat de opstandelingen in het laatst overgebleven rebellengebied probeert te verslaan. Turkije steunt rebellengroepen en heeft er duizenden militairen naartoe gestuurd. De Turken willen zo voorkomen dat de honderdduizenden vluchtelingen in Idlib nog verder in het gedrang komen en alleen nog naar Turkije kunnen uitwijken.
Vorige week kwamen bij een luchtaanval 33 Turkse militairen om, mogelijk mede door Russisch vuur. Geen van beide partijen heeft er belang bij dat de situatie verder uit de hand loopt en de tot voor kort goede onderlinge relatie verder op de proef te stellen.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in boven op families’
Na het bombardement op de Turkse militairen van vorige week kondigde de Turkse regering aan dat de miljoenen migranten in Turkije niet langer tegengehouden worden als ze naar de EU willen. Turkije heeft zich daartoe in een verdrag met de EU uit 2016 wel verplicht.
Erdogan zei gisteren dat hij steun van de EU wil bij het vinden van een politieke oplossing voor Idlib. “De migranten blijven komen totdat Syrië een nieuwe grondwet heeft en er vrije verkiezingen kunnen worden gehouden”, zei hij. “Als Europa het probleem wil oplossen, moet het de politieke en humanitaire inzet van Turkije in Syrië steunen.”
Duizenden migranten bevinden zich al een week in het niemandsland aan de Turks-Griekse grens in het noordwesten van Turkije. Griekenland laat hen niet toe en Turkije heeft vandaag oproerpolitie naar de grens gestuurd om te voorkomen dat ze naar Turkije terugkeren.
MSN 05.03.2020 De Russische president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn in Moskou begonnen aan overleg over de strijd in de provincie Idlib in het noordwesten van Syrië. Beiden hebben gezegd te hopen op een bestand of een beperking van de steeds bloediger wordende vijandelijkheden.
Poetin sprak aan het begin van het gesprek zijn medeleven uit aan de nabestaanden van de tientallen Turkse militairen die in Idlib zijn gesneuveld. Erdogan zei er zeker van te zijn dat er een oplossing kan worden gevonden.
Rusland heeft in de Syrische burgeroorlog die in 2011 losbarstte, de zijde van president Bashar al-Assad gekozen. Diens regime is door Russisch militair ingrijpen op de been gehouden. Erdogan is anti-Assad. Hij steunt in Idlib het laatste bolwerk van jihadisten en rebellen en stuurt er steeds meer militairen naartoe. Zo hoopt hij een stroom vluchtelingen uit Idlib te voorkomen. Assad probeert met Russische steun Idlib te heroveren.
Ankara en Moskou hebben bijna 2 jaar terug al een soort bestand afgesproken voor deze regio, maar die is door de partijen niet nageleefd.
AD 05.03.2020 De Russische president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan zijn in Moskou begonnen aan overleg over de strijd in de provincie Idlib in het noordwesten van Syrië. Intussen stuurt Turkije politiemensen naar de grens met Griekenland om te voorkomen dat dat land Syrische migranten terugjaagt naar het Turkse grondgebied.
Poetin sprak aan het begin van het gesprek zijn medeleven uit aan de nabestaanden van de tientallen Turkse militairen die in Idlib zijn gesneuveld. Zowel Poetin als Erdogan hebben gezegd te hopen op een bestand of een beperking van de steeds bloediger wordende vijandelijkheden.
Rusland heeft in de Syrische burgeroorlog die in 2011 losbarstte de zijde van president Bashar al-Assad gekozen. Diens regime is door Russisch militair ingrijpen op de been gehouden. Erdogan is anti-Assad. Hij steunt in Idlib het laatste bolwerk van jihadisten en rebellen en stuurt er steeds meer militairen naartoe. Zo hoopt hij een stroom vluchtelingen uit Idlib te voorkomen. Assad probeert met Russische steun Idlib te heroveren.
Intussen trekken er steeds meer vluchtelingen en migranten naar de Turks-Griekse grens, in de hoop Europa in te kunnen gaan. Want nadat donderdag 33 van Turkse soldaten waren gesneuveld in Idlib, had president Erdogan er genoeg van. Hij zag al die honderdduizenden nieuwe vluchtelingen samendrommen voor de grens van zijn land. Nog meer? Hij vangt er al bijna vier miljoen op. Dus, zei hij, ik zet de deur naar Europa open. De zogenoemde Turkije-deal met de EU, die tegen betaling vluchtelingen in Turkije moest houden, is van de baan.
Vandaag stuurt hij duizend extra politiemensen naar de grens om te voorkomen dat Griekenland migranten terugjaagt naar het Turkse grondgebied. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken, Suleyman Soylu, zei tijdens een bezoek aan de grensstreek dat Griekenland de migranten ‘niet mag terugduwen’.
Traangas
De extra politieagenten moeten voorkomen dat de Grieken de migranten met onder meer traangas van de grenshekken terug Turkije in jaagt. Gisteren meldden de Griekse autoriteiten dat de Turkse politie er ook met traangas stond te schieten. Volgens Suleyman Soylu zijn er sinds woensdag 164 migranten gewond geraakt langs de vaak afgerasterde Griekse grens. De Turkse bewindsman zei dat de extra politiemensen naar de grensrivier de Evros worden gestuurd.
Griekenland heeft melding gemaakt van 35.000 pogingen langs de Turkse grens het EU-land binnen te dringen sinds afgelopen zaterdag. Meer dan 230 illegalen zijn in het grensgebied in Griekenland aangehouden, meldde de Griekse krant Kathimerini.
NOS 05.03.2020 De presidenten van Rusland en Turkije hadden altijd al een ingewikkelde relatie. Poetin en Erdogan zijn niet bepaald vrienden, maar hebben wel veel gezamenlijke belangen.
De oorlog in Syrië zet die relatie nu extra onder spanning. Helemaal doordat onlangs 33 Turkse militairen omkwamen in de Syrische provincie Idlib – mede door vuur van Russische troepen, die het Syrische regeringsleger steunen. De situatie in Idlib lijkt elk moment verder te kunnen escaleren.
En dus ontmoeten Erdogan en Poetin elkaar vandaag in Moskou om te praten. Wat staat er allemaal op het spel, en wat kunnen we verwachten van hun gesprek?
Tegenstrijdige belangen
De situatie in Idlib laat zien dat Poetin en Erdogan heel tegenstrijdige belangen hebben in Syrië. Het Syrische leger van Assad wil Idlib volledig in handen krijgen. Erdogan wil Assad juist weghouden uit het gebied, zodat er niet nog meer vluchtelingen naar Turkije komen. Hij steunt daarom de rebellen in Idlib, die tegen Assad vechten.
Ondertussen steunt Rusland Assad. Voornamelijk om een belangrijke speler te blijven in de regio en op het wereldtoneel. Maar Rusland wordt door beide partijen onder druk gezet. Wat nu?
Uitweg
Volgens correspondent Geert Groot Koerkamp is het voornaamste doel van vandaag alles op alles zetten om te voorkomen dat de situatie in Idlib verder uit de hand loopt. Daar heeft Rusland helemaal geen zin in, zegt hij. “Als er een gewapende aanval zou plaatsvinden vanuit Rusland, dan zou dat een conflict met een NAVO-land betekenen. Rusland wil niet alle NAVO-landen tegen zich hebben.”
“Ook Turkije wil absoluut geen escalatie”, zegt geopolitiek analist Isa Yusibov. “Turkije schoot in 2015 een Russisch gevechtsvliegtuig neer en kreeg toen enorme sancties opgelegd vanuit Rusland, onder meer op de export van groente en fruit en het toerisme. Dat was een enorme klap.” Volgens Yusibov is de economische afhankelijkheid zo groot, dat Turkije dat niet nogmaals wil riskeren.
“Daar komt bij”, vertelt Groot Koerkamp, “dat er op dit moment miljardenprojecten opgezet zijn tussen Rusland en Turkije. Zoals een gaspijpleiding van Rusland naar Turkije en een kerncentrale die Rusland gaat bouwen in Turkije.”
Volgens zowel Groot Koerkamp als Yusibov komt het erop neer dat beide presidenten de provincie Idlib het niet waard vinden om er hun bondgenootschap voor op het spel te zetten.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in bovenop families’
“De presidenten ontmoeten elkaar niet zonder een concreet resultaat, dus daar gaat wel iets uitkomen vandaag”, zegt Groot Koerkamp. De verwachting is dat Poetin en Erdogan nieuwe afspraken gaan maken.
“De oudere afspraken over de verdeling van de provincie – dus wie waar de macht heeft – stellen niets meer voor. Die scheidingslijn bestaat niet meer. De meest reële oplossing is daarom het maken nieuwe afspraken om van daaruit de status quo te handhaven”, aldus Groot Koerkamp. Dat resulteert dan in een bevriezing van de huidige situatie – een staakt-het-vuren.
Maar is dat houdbaar, een bevroren situatie waarin eigenlijk niets verandert? “Misschien niet op de lange termijn”, zegt Yusibov. “Maar Rusland heeft wel veel ervaring met bevroren conflicten en laat ze liever doorsudderen dan actie te ondernemen”.
“Wat de uitkomst vandaag ook wordt, voor de mensen in Idlib verandert er niets”, aldus Isa Yusibov, geopolitiek analist.
Als Rusland uiteindelijk toch een kant moet kiezen, dan zal Poetin volgens Yusibov eerder Assad laten vallen dan Erdogan. “Rusland heeft Assad niet per se nodig. Ja, Syrië is een belangrijke bondgenoot, en Rusland wil zijn militaire bases in Syrië graag behouden. Maar wie er aan de macht is in Idlib, maakt Poetin niet zoveel uit. Dan zal Poetin eerder Erdogan willen pleasen.”
Dat ziet Groot Koerkamp ook. “De Russen hebben een luchtmachtsbasis gekregen in Syrië. Ook wilden ze Islamitische Staat bestrijden, omdat veel IS-strijders uit Rusland en de Kaukasus kwamen. Verder wilden ze Russische wapens testen en gevechtservaring opdoen in Syrië. Dat hebben ze allemaal bereikt. Maar Poetin heeft er verder niet zoveel belang bij dat Assad Idlib helemaal onder controle krijgt.”
Maar zover is het nog niet. Eerst een bevriezing van de situatie dus. “Wat de uitkomst vandaag ook wordt, voor de mensen in Idlib verandert er niets”, verwacht Yusibov. “In Idlib zitten mensen die absoluut niet onder het regime van Assad willen vallen, dus uit zichzelf zullen ze niet naar andere plekken van Syrië gaan. Ook kunnen ze niet naar Turkije, want Erdogan houdt ze tegen. En Rusland is al helemaal niet bezig met het lot van de mensen in Idlib.”
NU 05.03.2020 De Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu heeft donderdag duizend zwaarbewapende agenten van een speciale politie-eenheid naar de Griekse grens gestuurd. Zij moeten ervoor zorgen dat migranten en vluchtelingen die daar vastzitten niet terugreizen naar Turks grondgebied.
Bij de grensovergang tussen het Griekse Kastanies en het Turkse Edirne hebben zich naar schatting duizenden mensen verzameld in niemandsland sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een week geleden de grenzen naar Europa opende voor migranten.
Griekenland zegt dat het sindsdien ruim 34.000 mensen heeft tegengehouden bij de grens. Het land weigert de migranten toe te laten omdat de opvangkampen op de Egeïsche landen al overvol zitten en treedt hard op. Migranten worden door het leger en politie tegengehouden met traangas en rubberkogels.
Volgens de Turkse minister zijn hierdoor al 164 mensen gewond geraakt. Ook heeft Ankara de Griekse troepen beschuldigd van het doden van een migrant, iets dat Athene op haar beurt ontkent. Minister Soylu zei woensdag dat Turkije een zaak tegen Griekenland aan het voorbereiden is bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Persbureau Reuters sprak deze week met migranten in een ziekenhuis in Edirne. “We gooiden stenen naar de autoriteiten omdat ze de grens niet openden. Daarna vuurden ze traangas op ons af. Omdat dit niet effectief was, gebruikten ze ook hun geweren”, vertelt een van hen.
Medische staf en een gewonde migrant in een ziekenhuis in het Turkse Edirne. (Foto: Reuters)
Brussel: ‘Situatie aan de EU-buitengrens is onacceptabel’
De verantwoordelijke EU-ministers kwamen woensdag bijeen in Brussel om te praten over de situatie aan de Griekse grens. In een verklaring hebben ze Turkije opgeroepen om te stoppen met het sturen van migranten.
Woensdag zegde de EU al 700 miljoen euro toe om de crisis bij de grens op te lossen. Het geld is bedoeld voor noodopvang en infrastructuur. “Deze grens is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese”, zei voorzitter van de Europese Commissie (EC) Ursula von der Leyen. Ook gaan verschillende EU-lidstaten een bijdrage leveren aan de versterking van Frontex, de Europese grensbewakingsoperatie.
EU beschuldigt Turkije van chantage
De EU beschuldigt Erdogan ervan dat hij doelbewust de grenzen heeft geopend in een poging om Brussel onder druk te zetten om meer geld te eisen voor de opvang van vluchtelingen. Turkije huisvest ongeveer 3,6 miljoen migranten, zo’n vier procent van de bevolking, waarvan het merendeel uit Syrië komt.
Ook zou Ankara druk op Brussel willen uitoefenen voor steun in de gewapende strijd in het Syrische Idlib. Turkije vecht daar tegen het door Rusland gesteunde regeringsleger van de Syrische president Bashar Al Assad. De troepen van Al Assad zijn bezig met een opmars in de provincie, waardoor een miljoen Syriërs gevlucht zijn naar de Turkse grens. Erdogan wil deze vluchtelingen en anderen huisvesten in een speciale veilige zone in Noord-Syrië.
Erdogan en zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin zijn donderdag bijeen om te praten over de situatie in Idlib.
Griekse kustwacht schiet in het water naast migrantenboot uit Turkije
Telegraaf 05.03.2020 De Turkse regering stuurt 1000 speciale agenten naar de grens met Griekenland die de vluchtelingen moeten verhinderen terug naar Turkije te gaan. De maatregel komt nadat Turkije de vluchtelingendeal met de EU de facto had opgezegd en duizenden vluchtelingen doorliet.
ANKARA
Sindsdien zitten duizenden vluchtelingen vast in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Athene houdt met steun van de EU de grens potdicht en verhindert met succes – door onder meer de inzet van traangas – dat de vluchtelingen de grens bestormen. Veel vluchtelingen – die al een aantal dagen in het niemandsland hebben overnacht – willen nu terug naar Turkije maar nu zijn het de Turken die aan hun kant de grens dichtgooien.
Turkije verwijt Griekenland dat het de vluchtelingen met geweld verhindert de grens over te steken. Volgens Ankara hebben de Grieken zelfs vluchtelingen doodgeschoten en verwond, iets wat door Athene heftig wordt ontkend.
Verwond
„Ze hebben 164 mensen verwond. Nu proberen 4900 mensen terug Turkije in te duwen”, aldus de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Suleyman Soylu. „We zetten nu 1000 speciale politie-agenten in om te verhinderen dat ze daar in slagen”.
Woensdag besprak Erdogan met vertegenwoordigers van de EU de situatie in het Syrische Idlib en de vluchtelingenstroom richting de Griekse grens. Erdogan eist dat de EU veel meer bijdraagt aan de opvang van Syrische vluchtelingen en het land ook steunt in de pogingen het Syrische conflict met militaire middelen te beslechten. Die eis wordt gesteund door de Amerikanen.
Syrische Witte Helmen bergen een lichaam na een aanval van de Syrische luchtmacht op de stad Maaret Misrin in de provincie Idlib. Volgens het Britse Observatory for Human Rights zijn vannacht bij Russische bombardementen op de stad 15 burgers omgekomen, inclusief een kind.
Telegraaf 05.03.2020 Europa moet een groot deel van de rekening voor onder meer de vluchtingen in de Syrische regio Idlib betalen. Dat zei de speciale Amerikaanse afgezant voor Syrië, James Jeffrey, donderdag in de Turkse hoofdstad Istanboel.
Jeffrey maakt deel uit van een hoge Amerikaanse delegatie die de afgelopen dagen het gebied rond de Turkse grens met Syrië heeft bezocht. Samen met de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Kelly Knight Craft, en de ambassadeur in Turkije, David Satterfield, bezochten ze onder meer een vluchtelingenkamp en een grensovergang met Syrië. De drie Amerikanen waren vol over de Turkse gastvrijheid voor de Syrische vluchtelingen en de Turkse humanitaire hulp voor de op de vlucht geslagen Syriërs in Idlib.
Vandaag bespreekt de Turkse president Erdogan de situatie in Idlib met zijn Russische collega Poetin in Moskou. Syrië is met hulp van Rusland begonnen met een laatste militair offensief, bedoeld om Idlib in te nemen. Daarbij worden meer dan een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs richting de Turkse grens gedreven die echter potdicht zit.
De Amerikaanse speciale gezant voor Syrië, James Jeffrey, bezoekt het Boynuyogun vluchtelingenkamp bij de Turkse stad Hatay. Ⓒ REUTERS
Rusland verwijt Turkije dat het al maanden weigert de islamitische strijdgroepen aan te pakken die in Idlib de lakens uitdelen en gebruiken dat als rechtvaardiging voor het offensief tegen Idlib. De Turken houden de grens echter gesloten omdat ze al meer dan drie miljoen gevluchte Syriërs hebben opgevangen en weigeren nog meer vluchtelingen op te nemen.
De druk op Europa op meer vluchtelingen op te nemen is sterk gegroeid vooral sinds Erdogan de vluchtelingendeal met Europa de facto verscheurde waarna duizenden migranten nu met geweld proberen de Griekse grens te passeren op weg naar Noord-Europa.
Offensief
De verwachting is dat Poetin en Erdogan vandaag opnieuw een deal zullen maken over Idlib die lijkt op de eerdere deal uit 2016. De Russen zullen mogelijk hun offensief staken. In ruil daarvoor zullen de Turken de weer verantwoordelijkheid nemen voor de gevluchte Syriërs in dat gebied.
Moskou heeft veel te verliezen als het niet tot een oplossing weet te komen met Istanboel. De Russen hebben een grote gaspijpleiding naar Turkije gelegd, mogen er een atoomcentrale bouwen en exporteren veel landbouwproducten naar Turkije. Daarnaast heeft Poetin de Turken al een beetje weten los te weken uit de NAVO met de leverantie van het S-400 luchtafweersysteem. Dit tot schrik van de Amerikanen die zich fel maar tot op heden met weinig succes verzetten tegen de Turkse aankoop van het S-400 systeem.
Sancties
Duitsland overweegt bij monde van de Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer, extra economische sancties in te stellen tegen Rusland als dat land blijft doorgaan met het bombarderen van burgerdoelen in Idlib. Duitsland is een grote handelspartner van Rusland. Een groot deel van de Russische export van gas gaat naar Duitsland.
Telegraaf 05.03.2020 De Turkse president Erdogan praat met zijn Russische ambtgenoot Poetin over een bestand in Idlib, in het noordwesten van Syrië. Erdogan is donderdag in Moskou voor het onderhoud, terwijl de strijd in de provincie Idlib tussen Turkse militairen en door Rusland gesteunde Syrische troepen verder uit de hand dreigt te lopen.
Het Turkse leger is op grote schaal in actie gekomen tegen de strijdkrachten van de Syrische president Assad en diens bondgenoten, inclusief Rusland. Ze dreigen de regio onder de voet te lopen. Ankara heeft in 2018 al afspraken met Moskou gemaakt over een deels “gedemilitariseerd” Idlib, een soort bufferzone waar niet meer gevochten zou worden. Maar die afspraken worden door de strijdende partijen niet goed nageleefd.
Idlib is een bolwerk van tegenstanders van Assad, voornamelijk jihadisten. Erdogan vreest dat die samen met honderdduizenden burgers naar Turkije vluchten als de troepen van Assad verder oprukken.
Enkele honderden migranten zijn maandag slaags geraakt met de Griekse politie toen ze wilden demonstreren tegen de leefomstandigheden in het beruchte kamp Moria.Beeld Joris Van Gennip
VK 04.03.2020 De EU-landen mogen niet langer dralen over een Europees asiel- en migratiebeleid. De huidige chaos en humanitaire misère aan de Grieks-Turkse grens maken volgens de Europese Commissie duidelijk dat de EU haar geloofwaardigheid verliest.
Enkele honderden migranten zijn maandag slaags geraakt met de Griekse politie toen ze wilden demonstreren tegen de leefomstandigheden in het beruchte kamp Moria.Beeld Joris Van Gennip
Europees Commissaris Schinas (Migratie) deed woensdag een emotionele oproep aan de EU-landen, die al vier jaar ruziën over een gezamenlijk migratiebeleid. ‘Er is geen betere kans om door te pakken dan nu. Het is misschien onze laatste kans. Europa kan niet twee keer falen.’
Duizenden migranten zitten vast tussen Griekenland en Turkije nadat Ankara afgelopen dagen ‘de grenzen naar Europa openzette’. De Turkse president Erdogan deed dat om de EU te dwingen hem te helpen in zijn strijd in Syrië. Griekenland houdt sindsdien zijn grens met Turkije dicht wat Athene op scherpe kritiek komt te staan van vluchtelingenorganisaties maar woensdag brede steun kreeg van de Europese ministers voor asiel en Binnenlandse Zaken.
De EU zegde Athene financiële hulp toe voor de opvang van migranten die er toch in slagen Griekenland te bereiken, voor medische teams en betere opvangcentra. Ook zijn de lidstaten bereid met materieel (schepen, vliegtuigen, helikopters) en personeel (douaniers, asielexperts) Griekenland te helpen de grenzen beter te bewaken. Al met al kan Athene op deze manier rekenen op 700 miljoen euro van de EU. Afgelopen jaren kreeg het al 2,3 miljard euro uit Brussel voor het registreren en huisvesten van migranten.
Een gezamenlijk migratie- en asielpact
Commissaris Johansson (Binnenlandse Zaken) erkende dat onduidelijk is of Griekenland die 2,3 miljard euro goed heeft besteed. ‘Het Griekse asielsysteem is nog steeds te traag, de voortgang is niet wat verwacht mocht worden. Maar dit is niet het moment om na te gaan of Griekenland zijn huiswerk goed heeft gedaan.’ De nieuwe Griekse regering heeft in elk geval beterschap beloofd.
Naast noodhulp is het volgens de Commissie hoog tijd voor een gezamenlijk migratie- en asielpact. Het plan van de vorige Commissie uit 2016 – mede gebaseerd op de verdeling van migranten over de lidstaten – heeft de EU-landen tot op het bot verdeeld.
Johansson en Schinas hebben afgelopen weken vrijwel alle hoofdsteden bezocht en zien een kans om de impasse te doorbreken. De twee Commissarissen willen in april hun voorstel op tafel leggen dat uitgaat van een betere bewaking van de Europese buitengrenzen en een strikt terugkeerbeleid voor migranten die geen verblijfsvergunning krijgen. Daarnaast komt er een ‘bindend solidariteitsmechanisme’ maar dat zal volgens betrokkenen geen verplichte spreiding van migranten zijn. De Commissie wil lidstaten de kans geven hun asielquota af te kopen met andere vormen van hulp.
De Europese ministers van asielzaken kibbelden woensdag lange tijd over een verklaring over het handelen van Erdogan. Griekenland en Cyprus eisten een ‘harde veroordeling’ maar dat werd door Duitse druk afgezwakt tot ‘verwerpt sterk’. Turkije huisvest miljoenen vluchtelingen, mede met 6 miljard euro van de EU.
NOS 04.03.2020 De Europese Unie zal met alle mogelijke middelen proberen om migranten buiten Griekenland te houden. Dat hebben de EU-ministers van Buitenlandse Zaken vanavond in Brussel besloten. “De EU roept Turkije op om te stoppen met het sturen van vluchtelingen naar de grens”, zo staat in een verklaring. “Deze situatie is onacceptabel.”
Volgens staatssecretaris Broekers-Knol, die ook aanwezig was, is het een sterk signaal van de 27 EU-landen aan Turkije, om de bestaande afspraken (de zogenoemde Turkije-deal) te respecteren. “Griekenland beschermt de buitengrenzen, dus dit is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.”
Nieuw migratiepact
In de verklaring staat verder dat het illegaal oversteken van de grens vanuit Turkije niet wordt getolereerd. Volgens Eurocommissaris Schinas is “de grens van Griekenland Europa’s grens. De grens van Bulgarije is Europa’s grens. En ook de grens van Cyprus is Europa’s grens.”
Broekers-Knol denkt dat Turkije zich de komende tijd aan de afspraken gaat houden en geen mensen meer naar de grens met Griekenland stuurt. Volgens haar is dit een eerste stap. De komende maanden moeten de ministers en de Europese Commissie het eens worden over een nieuw migratiepact. Daarover is het vanavond niet gegaan.
Volgende week komen de ministers opnieuw bij elkaar om de situatie te bespreken.
Telegraaf 04.03.2020 EU-landen moeten 160 extra asielexperts naar Griekenland sturen. Dat staat in een zespuntenplan dat de EU-commissarissen verantwoordelijk voor asiel en migratie, de Griekse vicevoorzitter Margaritis Schinas en de Zweedse Ylva Johansson, woensdag presenteerden.
Het asielsysteem in Griekenland is vrijwel vastgelopen, de doorlooptijden zijn er enorm lang. Het Europese asielagenschap EASO heeft een hulpverzoek naar de overige lidstaten verstuurd.
Het plan wordt later op de dag voorgelegd aan de EU-minister van Binnenlandse Zaken en Justitie. Namens Nederland is staatssecretaris Ankie Broekers-Knol daarbij.
De meeste andere punten uit het plan kwamen woensdag al naar buiten. Zo krijgt Athene 350 miljoen euro voor de opvang van asielzoekers en versterking van de grens. Nog eens 350 miljoen komt later beschikbaar. Het EU-grensagentschap Frontex stuurt honderd extra grenswachten bovenop de huidige 530 en stelt zes kustwachtschepen, een vliegtuig, twee helikopters en drie voertuigen met warmtebeeldcamera’s beschikbaar.
Lidstaten wordt ook gevraagd medische hulp, tenten en dekens te leveren. Verder gaat Frontex aan de slag met een nieuw programma voor snelle terugkeer van mensen die geen recht hebben op verblijf in Griekenland naar hun land van herkomst.
Aan de Turkse kant van de grens verblijven zo’n 20.000 mensen, aldus Schinas. Die heeft de Turkse regering volgens hem gestuurd „als instrument” om druk op Europa uit te oefenen. „In deze uitzonderlijke omstandigheden is het onze eerste prioriteit om orde bij onze buitengrens veilig te stellen”, zei hij. De commissaris riep de hele EU op achter Griekenland te staan. Hij is ervan overtuigd dat de ministers dat zullen doen.
Telegraaf 04.03.2020 De Europese landen moeten het Turkse beleid in Syrië steunen als ze hun problemen met migratie willen oplossen. Dit beklemtoonde de Turkse president Erdogan. De EU moet volgens hem zijn pogingen om politieke en humanitaire problemen op te lossen in Syrië steunen en niet alleen maar de grens dichtgooien.
„Alle Europese landen sluiten hun grenzen voor vluchtelingen vandaag de dag, ze proberen ze weg te duwen door de vluchtelingen te slaan, door hun boten tot zinken te brengen en zelfs door op ze te schieten” aldus Erdogan. Hij zei dit terwijl er aan de Turks-Griekse grens opnieuw schermutselingen zijn tussen groepen migranten en Griekse grenswachten.
Erdogan heeft Brussel gedreigd voor vluchtelingen „de poort naar Europa open te zetten.” Turkije heeft al 3,6 miljoen mensen uit Syrië onderdak geboden en vreest dat dit aantal zal stijgen. Wanneer het Syrische regime van president Assad met Russische steun ook het noordwesten van Syrië herovert, zou daar een nieuwe stroom vluchtelingen naar Turkije op gang kunnen komen. Erdogan probeert dat te verhinderen en heeft zijn strijdkrachten naar Noordwest-Syrië gestuurd om de troepen van Assad en diens Russische bondgenoten tegen te houden.
Telegraaf 04.03.2020 Turken schieten volgens Athene met traangas op Griekse grensbewakers tijdens schermutselingen met mensen die illegaal Griekenland proberen binnen te komen. De krant Kathimerini meldde beelden te hebben van de chaos aan de grens waarop te zien is dat ook aan Turkse kant traangas wordt afgevuurd. De Griekse grensbewaking zet traangas in om de illegalen op afstand te houden.
De Griekse regering beschuldigt het buurland Turkije ervan nepnieuws over migranten te verspreiden. Athene weerspreekt Turkse beschuldigingen dat er onder migranten doden en gewonden vallen door toedoen van de Griekse grensbewakers vallen.
Het geweld bij de bestorming van deze Europese buitengrens is onderwerp van gesprek tijdens Europese spoedberaad van ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie woensdag in Brussel.
AD 04.03.2020 Aan de rand van Europa, op de grens tussen Turkije en Griekenland, wachten tienduizenden mensen tot de deur op een kier gaat. Dat gaat waarschijnlijk niet gebeuren. Langzaam daagt het besef dat er met hen gesold wordt.
Mehdiye vraagt of ze het Turkse volkslied mag zingen. Natuurlijk mag ze dat. Ze is ook zo weer klaar, want ze kent maar een paar zinnen. Applaus is welkom, gebaart ze. Ze weet niet precies hoe oud ze is (een jaar of 5, denken wij), maar ze wil heel graag vertellen dat ze uit Afghanistan komt. En ze is, zo telt ze op haar vingers, al één, twee, drie, vier dagen hier in Doyran.
Haar familie zit een eindje verderop, tussen tientallen andere families, hier aan de oever van de Meric. Het water stroomt hard en ziet er koud uit. Aan de overkant ligt Europa. Het is maar een meter of 40 ver, maar deze mensen kunnen er alleen maar naar kijken. Sommigen zien heel in de verte Londen liggen, Duitsland, of zelfs New York. Maar wie heel goed kijkt, ziet alleen maar prikkeldraad, en af en toe een Griekse grenswacht die snel weer tussen de bomen schiet.
Iedereen die hier aan de grens is beland, zit er niet zomaar. Of het nu in Doyran is, Pazarkule of Edirne, dit is de plek waar de deur open zou gaan. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan had het zelf gezegd. Vorige week donderdag sneuvelden er 33 van zijn soldaten in Idlib, een Syrische provincie meer dan 1000 kilometer naar het oosten.
De Turken vechten daar samen met rebellen tegen de troepen van president Bashar al-Assad, die de Russen aan zijn zijde weet. En president Erdogan had er genoeg van. Waarom moest hij dit allemaal in zijn eentje doen? Waar was de Navo?
En hij zag al die honderdduizenden nieuwe vluchtelingen samendrommen voor de grens van zijn land. Nog meer? Hij vangt er al bijna vier miljoen op. Dus, zei hij, tegen al die mensen, en ook tegen de rest van de wereld, ik zet de deur naar Europa open. De zogenoemde Turkije-deal met de EU, die tegen betaling vluchtelingen in Turkije moest houden, is van de baan. ,,De EU komt haar afspraken niet na, dus waarom wij dan wel?”
En ze gingen. Ze namen de taxi, de bus, de trein, klommen achter op een brommertje. Ze kwamen uit Istanboel, maar ook uit Izmir, Konya, Maras of Nigde, en al die andere Turkse steden waar ze al maanden of zelfs jaren bivakkeerden. Velen betaalden grof geld, hun láátste geld, anderen zouden naar verluidt gratis door de Turken zijn vervoerd.
Met hoeveel ze inmiddels zijn, is niet helemaal duidelijk. Volgens de Turkse autoriteiten drommen er nu meer dan honderdduizend mensen aan de grens, de Grieken maken een fors lagere schatting. De Turken zeggen dat er nog miljoenen meer aankomen, met als gevolg dat Europa langzaamaan hetzelfde gevoel krijgt als in 2015. De meeste Europese landen (of eigenlijk alle Europese landen) zitten daar niet op te wachten.
Merdan Mohamed (43) heeft dat haarfijn in de gaten. ,,Ik verwacht niks van Europa”, zegt hij. ,,Maar ik hoop dat ze mij ook snappen.” Hij vluchtte met zijn gezin 2,5 jaar geleden uit het zuiden van Idlib naar Turkije, ergens in centraal-Anatolië, en verdiende daar de kost met allerlei dagelijkse klusjes.
Het was soms net genoeg om zijn gezin te onderhouden, maar soms ook niet. Toen hij vorige week president Erdogan hoorde, pakte hij alles en iedereen bij elkaar en vertrok naar die verre grens in het westen. ,,Ik wil dat mijn kinderen vrij zijn en naar school kunnen gaan. Ik wil dat hij (hij wijst naar zijn ene zoon) elektricien kan worden als hij wil, en hij (zijn andere zoon) een professor.”
Maar nu zit hij hier, al een paar dagen. Ze zijn met negentien mensen, zijn eigen gezin en die van twee neven. Ze hebben hun toevlucht gezocht tussen de bomen, in de hoop dat de wind er wat minder hard waait, maar dat is helaas niet het geval. Ze zitten op de grond, op meegebrachte dekens en hebben zeildoek gespannen om nog een beetje beschutting en privacy te hebben.
De kleintjes hebben net wat snoep gekregen van hulpverleners, een vrouw eet koude bonen in tomatensaus uit een blikje, en een jonge moeder heeft een pak luiers gekregen. Ze zijn helaas niet de goede maat, maar dat moet dan maar. ’s Nachts is het koud, zegt Merdan, dus ze proberen overdag te slapen.
Als het donker wordt, kruipen ze met z’n allen rond een vuurtje, net als alle andere gezinnen hier, en ze hopen dat de allerkleinsten dan toch indutten. Maar niet de afgelopen nacht. ,,Toen regende het. Ze hebben uren liggen huilen.”
Natuurlijk heeft Merdan overwogen om de oversteek te maken, de rivier is hier niet al te diep. En hij weet dat anderen het ook al geprobeerd hebben bij de reguliere grensovergangen. Maar bij iedereen is het kwartje inmiddels gevallen: de Grieken peinzen er niet over om ook maar één vluchteling binnen te laten. Sterker nog: je schrikt ervan als je hoort hoe ze zijn behandeld door de grenswachten aan de overkant. ,,We moesten alles inleveren”, zegt een vrouw uit Afghanistan die een illegale poging waagde. ,,Geld, papieren, zelfs onze schoenveters, en toen werden we Turkije weer ingeschopt.”
Er zijn meer van dit soort verhalen. Ze zijn niet te controleren, omdat er geen journalisten meer worden toegelaten in de buurt van de officiële grensposten. Maandag is er een tiental verslaggevers opgepakt, omdat ze zich ‘op verboden terrein’ hadden begeven. Wel is duidelijk dat er deze week een jongetje is verdronken in de Middellandse Zee. Hij was met zijn familie op weg naar een Grieks eiland, toen hun bootje kapseisde. Ook is er om vage redenen een Syrische man neergeschoten. Door de Grieken, zeggen de Turken. Door de Turken, zeggen de Grieken.
Ook zijn er verhalen van mensen die woedend zijn. Op de Turken, omdat ze lekker zijn gemaakt met een heel bittere pil. ,,Ze brachten ons tot de grens”, zegt een Syrische man verontwaardigd. ,,En toen zeiden ze: zoek het verder zelf maar uit.” Op de Grieken, omdat die met alle middelen de poort dichthouden. Op Europa, want ‘waarom zien ze daar niet dat we geen kant meer op kunnen?’
De mensen die zich dit laatste afvragen, klinken overigens meer wanhopig dan boos. Een grote Oeigoerse familie, ze zijn met twintig, bivakkeert ook al een paar dagen in Doyran. Zij komen uit Afghanistan, zoals de meesten hier. ,,Wij zijn al negen jaar in Turkije”, zegt een van de mannen, die zijn naam niet wil zeggen. ,,We kunnen niet terug naar Afghanistan, want daar ben ik gemarteld.” Hij laat zijn littekens zien. ,,We willen niet terug naar Samsun (een Turkse stad aan de Zwarte Zee), want daar zijn we al een paar keer belaagd door mensen die ons niet willen. En nu mogen we ook niet naar Europa. Ik weet het niet meer.”
En ja, het kan zelfs nog erger. Als je echt helemaal verloren bent, dan zit je op de stoep naast een bushalte, ergens in de buitenwijken van Edirne. Je vertelt je hele verhaal in een paar minuten, want als het over oorlog en bommen gaat, dan ben je het liefst heel snel klaar. Enes Haiz (38) komt uit Idlib, dat zegt genoeg.
Hij zit hier met drie families, onder wie vijf kleine kinderen en drie zwangere vrouwen. Ze zagen Islamitische Staat komen, de Amerikanen, het Syrische leger en de Russen. ,,Onze stad ziet eruit als de maan.” Zijn twee broers en zijn vader zijn dood, zegt hij, en zijn moeder verloor beide benen. Een jaar, twee maanden en 24 dagen geleden kwam hij naar Turkije. En nu zit hij hier, bij deze bushalte, in de volle wind, naast de ruïne van een badhuis. Als hij van ons hoort dat er bij de grenspost van Pazarkule niemand meer doorheen komt, zegt hij: ,,Ik ga er ook niet meer heen.”
Plots stopt er een brommertje met twee Turkse jongemannen. Of ze een lift willen naar Pazarkule. Kost maar 600 lira per persoon. En ja, gegarandeerd dat ze de grens over kunnen, de twee weten een geheim weggetje. Enes vertrouwt het niet. Hij overlegt met zijn neef. ,,Dit zijn jagers”, zegt die. ,,Niet doen. Ze zetten ons ergens af, pakken het geld en gaan er dan vandoor.” Enes schudt zijn hoofd naar de jongens. ,,Nee , we doen het niet.”
Maar wat dan? ,,Misschien komt er iets uit het overleg met de Europese Unie. Dat is al eerder gebeurd, toch? Dat ze dan toch weer wat mensen toelaten?”
Maar als ook dat niet gebeurt? ,,We wachten hier nog een paar dagen.”
Maar hier is niks. Wat doen jullie daarna? ,,Dan gaan we naar Istanboel.”
NOS 04.03.2020 Ze hebben gezichten die getekend zijn door de oorlog, maar zijn vriendelijk en ontspannen. In ruil voor ons paspoort geven ze een pasje dat kennelijk genoeg is om Idlib in te mogen. Tenminste, het stukje van de Syrische provincie dat door deze geharde rebellen wordt gecontroleerd.
Twee jongens van de Syrische hulporganisatie Violet wachten ons op bij de grenspost. Zij hebben beloofd ons een paar uur rond te leiden door “de grootste humanitaire ramp in negen jaar Syrische oorlog”, zoals de Verenigde Naties de situatie in Noord-Idlib nu noemt. Ze kennen de weg en de gevaren, zodat ze ons hopelijk op tijd kunnen waarschuwen.
‘De vliegtuigen vallen huizen aan, die storten in bovenop families’
Het gebied is vooral heel erg vol met mensen, blijkt tijdens de rit richting een van de vele opvangkampen. De wegen zijn kapot, overal is verkeer, op de stoepen zijn markten ingericht, werkplaatsen in de open lucht. Er is stank en herrie, en op ieder stukje open grond zijn tenten neergezet waarin nu mensen wonen.
Zodra we wat hoger op een heuvel zijn, zien we in alle richtingen het blauw en wit van tentzeilen op de heuvels. Waar de stadjes en dorpjes overgaan in kampen, is nauwelijks nog te zien.
En er komen iedere dag nieuwe gezinnen bij. “De vliegtuigen vallen huizen aan, en die huizen storten in op de families”, legt een oudere heer uit voor zijn tent in een kamp bij het stadje Kah. Het is een geraamte van aan elkaar gelaste buizen met op de kale vloer een paar tapijten over elkaar heen voor de warmte.
Een miljoen vluchtelingen wonen hier op een stukje land dat steeds kleiner wordt; het regeringsleger van president Assad is met hulp van Rusland bezig aan een opmars richting het noorden van Idlib. “Ze richten hun bommen op wijken waar burgers wonen”, zegt de oude man verontwaardigd. “Het regime en zijn bondgenoten vallen zelfs ziekenhuizen aan.”
Dat blijkt inderdaad de voornaamste bron van stress in een kliniek die we binnenlopen. Dokter Mohammed Abrash is er aan het werk, hij pendelt heen en weer tussen verschillende ziekenhuizen in Noord-Idlib. “Sinds het offensief van het regime begon hebben ze 67 ziekenhuizen vernietigd.” Onder artsen die aan het werk zijn is altijd de angst dat er een bombardement komt, zegt Abrash.
‘Met bommen vegen ze de dorpen leeg’
Hij leidt ons rond door verschillende ziekenzalen waar gewonden liggen, een jongen die herstelt van een operatie aan zijn buik; “een granaatscherf”, zegt de dokter droog. En bij een andere man tilt hij het deken op. “Hij is geraakt aan zijn been, we hebben er een pin in gezet.”
Abrash noemt de bombardementen op ziekenhuizen de voornaamste oorlogsstrategie van het regime. “Ze raken klinieken, markten, huizen, zodat mensen niet anders kunnen dan wegtrekken. Zo vegen ze de dorpen en steden leeg, en kan het regime die plekken innemen. Het is nu overduidelijk hun strategie in Idlib.”
Dokter Mohammed Abrash NOS
De laatste dagen komen er minder bommen uit de lucht. Het is de reden dat we nu relatief veilig even het gebied in kunnen.
Syrische troepen krijgen rake klappen van het Turkse leger. Sinds het weekend werden drie Syrische gevechtsvliegtuigen door Turkse F-16’s uit de lucht gehaald. Ook zijn de Turken met drones en artillerie een groot offensief begonnen tegen Syrische grondtroepen.
Turkije besloot daartoe nadat vorige week tientallen Turkse militairen die in het gebied gelegerd zijn omkwamen bij een bombardement. De Turken willen de Syrisch-Russische opmars stoppen, om te voorkomen dat die uiteindelijk de miljoen vluchtelingen in het noorden van Idlib de Turkse grens over jaagt. Want dat is de enige plek waar al die mensen nog heen kunnen, als het Syrische leger de hele provincie verovert.
“Ik zweer je, we hadden hier een feestje toen we hoorden dat Turkije in Syrië zou ingrijpen”, zegt een van de mannen in het kamp bij Kah. Onder de vluchtelingen heerst er sinds de Turkse actie de opluchting. “Als Turkije het niet doet, doet niemand het”, valt zijn vriend in de rede. De mensen hier voelen zich alleen gelaten, zegt hij. “We willen dat de rebellen worden bewapend en dat Europa en Amerika iets doen om ons te beschermen tegen de criminelen Assad en Poetin.”
Strijdgroepen
Nog voor we zijn uitgepraat en alles rustig in beeld kunnen brengen, meldt een van de jongens van Violet dat het niet veilig is om te blijven. Hoewel we hier zijn met toestemming van de rebellen, zegt dat niet veel. Verschillende strijdgroepen strijden ook onderling om de controle in Idlib, sommige zijn ook in het kamp actief.
De terugrit naar de grenspost is frustrerend. Langs de weg liggen honderden verhalen die verteld moeten worden, maar we komen er niet bij. Ieder moment kunnen de bombardementen weer heviger worden, toestemming krijgen om deze plek te bezoeken is een traag proces, en de onvoorspelbaarheid van de oorlog maakt het lastig om hier te werken.
Als we net onze pas hebben ingeleverd bij de grenspost van de rebellen en de Turkse kant van de grens weer over zijn, komt er een berichtje binnen van dokter Mohammed Abrash. Hij bedankt voor onze komst en eindigt met een wens: “Ik hoop dat mijn boodschap uw mensen zal bereiken.”
NOS 04.03.2020 Duitsland stuurt extra mensen naar Griekenland ter ondersteuning van Frontex, de Europese grensbewakingsorganisatie. Het stelt twintig politiemensen en een helikopter ter beschikking. Ook Nederland zal volgens staatssecretaris Broekers-Knol bijdragen aan de versterking van Frontex, gedacht wordt aan manschappen en een marineschip.
Zij is in Brussel voor een spoedvergadering met de ministers van de Europese Unie over de Griekse vluchtelingencrisis. “Wij praten voortdurend over de buitengrens van de Europese Unie en dat het belangrijk is om die te bewaken. Op het moment is Griekenland de buitengrens van de EU en die moet bewaakt worden.”
Griekenland had gevraagd om versterking van Frontex, nu het aantal vluchtelingen vanuit Turkije sterk is toegenomen. Volgens het land is er behoefte aan 160 extra asielexperts, honderd extra grenswachten en verder medische hulp, tenten, dekens en twee helikopters.
Vorige week besloot de Turkse regering om migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden. President Erdogan zei zaterdag dat 18.000 migranten het land hebben verlaten. Griekenland meldt dat het 24.000 vluchtelingen tegenhoudt aan de grens met Turkije.
Turkije stimuleert vertrek
Turkije moet volgens afspraak met de EU migranten terugnemen die Europa proberen te bereiken en andere migranten tegenhouden, in ruil voor financiële steun van de EU. Maar volgens Erdogan houdt de EU zich niet aan de gemaakte afspraken, daarom heeft het land de grens geopend en het nieuws verspreid dat mensen kunnen vertrekken.
Volgens de Griekse regering hebben Turken met traangas op Griekse grensbewakers geschoten tijdens schermutselingen met mensen die illegaal Griekenland proberen binnen te komen. Gisteren zegde de EU Griekenland al 700 miljoen euro toe om de problemen bij de grens het hoofd te bieden. 350 miljoen euro is direct beschikbaar voor noodopvang en infrastructuur.
AD 04.03.2020 Nederland gaat naar verwachting een ,,forse bijdrage” leveren aan de versterking van de Griekse grensbewaking. ,,Er wordt gesproken over een schip en manschappen en dergelijke”, zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) in Brussel voor aanvang van overleg met EU-collega’s. ,,Maar het is nog niet definitief, ik ben voorzichtig. Nederland doet alles wat mogelijk is.”
Om Griekenland bij te staan is behoefte aan 160 extra asielexperts, honderd extra grenswachten, zes kustwachtschepen, een vliegtuig, twee helikopters en voertuigen, medische hulp, tenten en dekens. ,,We hebben natuurlijk allang inzet op de Griekse eilanden”, zei de bewindsvrouw. ,,En we leveren al zes marechaussees en twee voertuigen aan de Bulgaarse grens.”
In een verklaring die de EU-ministers naar verwachting zullen aannemen staat dat de EU en haar lidstaten ,,alle noodzakelijke maatregelen” zullen nemen om te voorkomen dat mensen illegaal de grens oversteken. ,,Ik denk dat we alles moeten doen wat juridisch mogelijk is”, zei Broekers-Knol. ,,Griekenland is op dit moment de buitengrens van de Europese Unie waar mensen naartoe willen, en die moet bewaakt worden.”
Griekenland heeft aangekondigd nieuwe asielaanvragen een maand niet in behandeling te nemen. De staatssecretaris verwacht van de Europese Commissie te ,,vernemen of stopzetten van de asielprocedure een mogelijkheid is om eventuele problemen te beteugelen”.
NOS 04.03.2020 Bij vijandelijkheden tussen Turkse en Syrische troepen in Idlib zijn opnieuw doden gevallen. Turkije zegt dat het twee militairen verloor en dat zes van zijn militairen gewond zijn geraakt bij een aanval van het Syrische leger. Waar en wanneer die aanval was, is niet bekendgemaakt.
Volgens Syrische rebellen wordt er vooral hard gevochten bij de stad Saraqeb, die in handen van het regeringsleger is. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten zegt dat daar negen Syrische militairen zijn omgekomen door een Turkse drone-aanval.
Het leger van de Syrische president Assad krijgt steun van de Russische luchtmacht en Russische milities. De Turkse president Erdogan reist binnenkort naar Moskou om met president Poetin tot een akkoord over een staakt-het-vuren te komen. “We denken dat we overeenstemming kunnen bereiken over de oorzaak van de crisis, de gevolgen daarvan en maatregelen om hem de baas te worden”, zei de woordvoerder van Poetin.
Hij zei ook dat Turkije verantwoordelijk is voor het mislukken van een in 2018 gesloten bestand; Turkije zou er niet in geslaagd zijn om Syrische rebellen in Idlib te weerhouden van acties tegen Syrische en Russische doelen. Turkije zou ook andere afspraken niet zijn nagekomen.
Griekse agenten houden migranten tegen bij de grensplaats Kastanies EPA
Turkije maakte vorige week bekend dat het migranten die naar de EU willen niet langer tegenhoudt. De aanleiding was de dood van 33 Turkse militairen. Duizenden migranten uit onder andere Syrië, Afghanistan en Iran die in Turkije vastzaten, trokken naar de grens met Griekenland, dat de grens dichthoudt.
Volgens Griekenland zitten er nu 15.000 mensen vast in het niemandsland aan de grens in het noordoosten van het land. Vanmorgen probeerden ze Griekenland opnieuw binnen te komen. De Griekse politie hield ze tegen, onder meer door traangas in te zetten.
EU achter Griekenland
EU-president Michel bespreekt de situatie vandaag met de Turkse president Erdogan. Erdogan zei vooraf dat hij steun van de EU wil voor een politieke oplossing in Idlib.
“Alleen zo kan de migratiecrisis worden overwonnen”, zei hij. “De migranten blijven komen totdat Syrië een nieuwe grondwet heeft en vrije verkiezingen kunnen worden gehouden. Als Europa het probleem wil oplossen, moet ze de politieke en humanitaire inzet van Turkije in Syrië steunen.”
Michel en voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen bezochten gisteren het grensgebied met de Griekse premier Mitsotakis. Mitsotakis zei dat Erdogan tienduizenden vluchtelingen en migranten heeft aangemoedigd om Griekenland illegaal binnen te gaan. Von der Leyen zei vandaag volledig achter Griekenland te staan. “Zij die Griekenland binnen proberen te komen, zijn met valse beloften in deze hopeloze situatie gelokt.”
NOS 03.03.2020 Hij kwam als geroepen in 2016: de politieke deal met Turkije, die (mede) een eind maakte aan de vluchtelingencrisis, waaronder de Europese Unie toen al maanden gebukt ging.
Elke dag bereikten duizenden mensen in bootjes de Griekse kust, tot wanhoop van de autoriteiten en de bevolking daar. Turkije zou die mensen terugnemen, en andere migranten tegenhouden, in ruil voor financiële steun uit de EU.
Met zijn beslissing om de Turkse grens met Griekenland te openen, gaat president Erdogan nu lijnrecht in tegen de deal. “Europa heeft zich niet aan zijn belofte gehouden,” vindt hij, en dus kan ook hij de afspraken schenden. Heeft de Turkse president gelijk? En wat is er nog over van de ambitieuze Turkijedeal?
Financiële steun
Het onderdeel van de deal dat het vaakst wordt benoemd is het geld. “Dat deel heeft de EU best goed nageleefd”, zegt EU-correspondent Bert van Slooten. Turkije zou 6 miljard krijgen, specifiek bedoeld om de vluchtelingenopvang in het land te verbeteren. Dat geld, waarvan inmiddels ruim de helft is overgemaakt, wordt onder meer gebruikt om het onderwijs te bekostigen van kinderen in vluchtelingenkampen.
Het bedrag is een peulenschil, vergeleken met de echte kosten van de vluchtelingenopvang in Turkije, klaagt de Turkse regering. Die zegt er inmiddels meer dan 30 miljard aan te hebben uitgegeven. In Turkije verblijven op dit moment 3,6 miljoen Syriërs, naast honderdduizenden migranten uit andere landen.
Een voor één
Dan een tweede belangrijke afspraak uit de Turkijedeal: het één-voor-één principe. Voor elke migrant die Turkije zou opnemen, zou de EU een andere migrant hervestigen in een Europees land. “De Europese Commissie dacht destijds dat de EU-landen daar wel voor zouden openstaan”, zegt van Slooten.
Die inschatting bleek verkeerd. Na vier jaar heeft de EU zo’n 25 duizend Syriërs uit Turkije toegelaten: iets meer dan een half procent van het totale aantal Syriërs in Turkije, en veel minder dan de 70.000 waarvan in 2016 sprake was.
“De oorzaak daarvan ligt deels bij de EU-lidstaten”, zegt Van Slooten. “Vooral Oost-Europese landen weigerden mensen op te nemen.” Er was ook een praktisch probleem: de traagheid van het Griekse asielsysteem. Het aantal aanvragen is sinds 2016 sterk afgenomen, maar op de eilanden moeten migranten nog steeds 2 jaar wachten tot hun (verplichte) asielaanvraag is behandeld. Pas daarna kan Griekenland hen terugsturen naar Turkije.
Naast deze twee afspraken, over de opvang van vluchtelingen, deed de EU in de Turkijedeal ook andere toezeggingen. Zo zouden Turkse paspoorthouders vanaf 2016 makkelijker naar de EU kunnen reizen en zouden de gesprekken over Turkse toetreding tot de EU worden hervat. Erdogan neemt het de Europese Unie kwalijk dat ook van die beloftes nog niets is gekomen, terwijl Europese leiders Turkije daarvan de schuld geven.
Wat nu?
Rest de vraag: luidt de beslissing van Erdogan het einde in van de Turkijedeal? “Niet perse”, zegt EU-correspondent Bert van Slooten. “Die deal bestaat uit verschillende elementen, waarvan sommigen nog wel standhouden. Zo geeft de EU nog tot september geld, zodat kinderen in Turkse vluchtelingenkampen naar school kunnen gaan.”
Wel was al langer duidelijk dat Europese Commissievoorzitter Von der Leyen het met haar asielbeleid over een andere boeg wil gooien, zegt Van Slooten. Naar verwachting komt ze in april met een ander plan.
Korte termijn
Op korte termijn willen Europese leiders nu vooral vermijden dat al te veel migranten de EU binnenkomen, zegt Van Slooten. “En plat gezegd: dat soort problemen kun je eigenlijk alleen maar oplossen met geld”.
Von der Leyen zegde vandaag al 700 miljoen toe aan Griekenland, waarvan 350 miljoen euro meteen beschikbaar is. Aan Turkije vroeg haar collega Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, om de deal uit 2016 na te leven.
MSN 03.03.2020 Als Turkije Europa om meer geld vraagt om vluchtelingen op te vangen, zal Nederland daar niet bij voorbaat nee op zeggen. Dat zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol dinsdag in een ingelast debat over de nieuwe vluchtelingenstroom richting de Griekse grens.
Maar, voegde de bewindsvrouw er snel aan toe, Turkije moet zich dan ook wel aan zijn verplichtingen houden. “Het kan niet een éénzijdig traject zijn.”
De Kamer toonde zich bezorgd over de grote groepen mensen die sinds vorige week van Turkije naar Griekenland trekken. Turkije sprak vier jaar geleden met de Europese Unie af mensen niet langer de grens te laten passeren richting Europa, maar de Turkse president Erdogan kwam hier vorige week op terug.
Spoedberaad
Diverse Kamerleden zeiden dat Turkije in feite het akkoord heeft opgezegd. Sommigen namen het woord “chantage” in de mond, maar Broekers-Knol wilde hier niet in meegaan. “We kunnen heel hard roepen ‘chantage’, of dat ze zich niet aan de deal houden, maar dat lost het probleem niet op”, aldus de staatssecretaris.
In Brussel is woensdag 04.03.2020 spoedberaad over de situatie aan de Turks-Griekse grens.
Telegraaf 03.03.2020 De Turkijedeal ’staat zichtbaar onder druk’, maar noodscenario’s voor als migranten massaal naar Europa doorstoten zijn ’niet aan de orde’. Dat zegt staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie) in debat met de Tweede Kamer.
Volgens de VVD-bewindsvrouw staat het kabinet zelfs open voor een gesprek over aanvullende financiële middelen als dat nodig is. „Turkije moet zich wel aan de verplichtingen houden, het is geen een eenzijdige situatie.” Dat wil ze ook duidelijk maken. „Dan zeg ik ’luister vrienden, van dit soort praktijken zijn wij niet gediend. We betalen drie miljard euro maar dan moet je je wel normaal gedragen’. Ook Turkije heeft daar baat bij.”
De staatssecretaris ziet ook dat Turkije de druk opvoert. „Ze geven een signaal af dat niet goed is, maar we moeten zorgen dat we zo goed mogelijk met elkaar in gesprek zijn.” Boos worden heeft volgens haar geen zin. „We kunnen roepen chantage, maar dat lost het pobleem niet op.”
Griekenland helpen bij grenzen
Broekers-Knol wil niet alleen met Turkije in gesprek blijven, ze wil ook Griekenland helpen om de buitengrens van de EU te beschermen. Volgens haar staan er 13.000 migranten voor de landsgrenzen, maar is tot op heden niet bekend dat migranten massaal via Griekenland de EU binnendringen.
Maandag zei premier Rutte al dat het ’niet acceptabel’ is dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt”, zei de premier daarover. Dat leidt volgens hem tot ellende. „Het brengt mensen in een onmogelijke positie. Er zitten kinderen in de ijzige kou in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Met de Turkijedeal van vier jaar geleden sprak de EU met Ankara af dat Turkije Syriërs niet zou doorlaten naar Europa. De EU zou in ruil een deel van de migranten opnemen en Turkije financieel steunen. Maar Turkije kwam vorige week op de afspraken terug en zegt inmiddels 75.000 migranten de grens te hebben overgezet. Het land dat al 3,6 miljoen Syriërs opvangt, vindt dat het te weinig steun krijgt uit Europa.
NOS 03.03.2020 De Europese Unie helpt Griekenland om de problemen bij de Turks-Griekse grens het hoofd te bieden. Daar proberen duizenden migranten de grens over te steken nu Turkije de grensovergang heeft opengezet. De EU trekt 700 miljoen euro uit, heeft de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, bekendgemaakt. 350 miljoen euro is direct beschikbaar.
Het geld is bedoeld om de directe problemen aan te pakken, voor noodopvang van de nieuwe vluchtelingen en migranten en de benodigde infrastructuur. “De Griekse problemen zijn Europese problemen”, zei Von der Leyen. “Deze grens is niet alleen een Griekse grens, maar ook een Europese.”
Von der Leyen bracht een bezoek aan het grensgebied met EU-voorzitter Charles Michel, de voorzitter van het Europees Parlement, David Sassoli, en de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis.
Ze bedankte ook de Griekse douane en de kustwacht en betoonde haar medeleven aan de migranten die met valse beloften naar de grens zijn gelokt.
Turkije-deal
Michel heeft Turkije opgeroepen de Turkije-deal na te leven, de overeenkomst die in 2016 werd gesloten over het stoppen van de migrantenstroom naar Europa in ruil voor miljarden euro’s steun. Sinds het sluiten van de vluchtelingendeal krijgt Turkije per jaar 1,5 miljard euro uit Brussel voor opvang van de migranten. In Turkije zitten zo’n 3,5 miljoen vluchtelingen uit Syrië.
Turkije opent grenzen met Europa voor migranten
Het EU-grensagentschap Frontex stuurt op verzoek van Griekenland honderd extra grenswachten boven op de 530 die er nu al zijn. Ook worden een kustwachtschip, drie kustpatrouilleschepen en twee helikopters naar het gebied gestuurd.
Migranten zijn niet alleen naar de landgrens getrokken maar steken ook weer met rubberboten over van Turkije naar de Griekse eilanden Lesbos, Chios en Samos. Daar zijn volgens de Griekse autoriteiten ruim 500 mensen aangekomen. Boze eilandbewoners probeerden de afgelopen dagen boten te verhinderen aan te leggen. De opvangkampen op de eilanden zijn overvol. Gisteren werden op Lesbos hulpverleners belaagd, naar eigen zeggen door een groep rechtsextremisten.
Druk van Erdogan
De migrantenstroom lijkt zorgvuldig geregisseerd. Bussen, minibusjes en auto’s brengen migranten van Istanbul naar de grens. De meeste zijn Afghanen, maar er zijn ook mensen uit Iran, Irak, Bangladesh, Syrië, Pakistan en Marokko. Om hen af te schrikken houden het Griekse leger en de marine schietoefeningen in het grensgebied.
De Turkse premier Erdogan wil met het openzetten van de grens de Europese Unie dwingen meer geld te geven om vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in de provincie Idlib. Dat gebied is in handen van rebellen, die met steun van Turkse militairen in gevecht zijn met het regeringsleger van de Syrische president Assad. Die wordt gesteund door de Russen. In het gebied tussen Idlib en de Turkse grens zouden een miljoen vluchtelingen klem zitten.
Donderdag vliegt Erdogan naar Moskou voor een gesprek met president Poetin. Hij hoopt een staakt-het-vuren te bereiken.
AD 03.03.2020 De Europese Unie vergrendelt zijn buitengrens met Turkije voor de toestroom van vluchtelingen. Griekenland krijgt extra geld en meer manschappen voor de bewaking van de grens.
Het Europees Grens- en kustwachtagentschap stuurt extra versterkingen. Het gaat om zeven schepen, twee helikopters, een vliegtuig, voertuigen en 100 extra grenswachten. Griekenland ontvangt ook 700 miljoen euro aan financiële hulp, alsmede medische apparatuur. .
De Griekse zorgen zijn onze zorgen. Dit is niet alleen een Griekse grens, het is ook een Europese grens, aldus Ursula Von der Leyen, Voorzitter Europese Commissie.
Menens
De twee belangrijkste bestuurders van de EU, president Charles Michel en Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen, grepen een bezoek aan de Griekse oostgrens vandaag aan om te laten zien dat het de EU menens is. ,,De Griekse zorgen zijn onze zorgen’’, zei Von der Leyen nabij de grensovergang Kastanies. ,,Dit is niet alleen een Griekse grens, het is ook een Europese grens.”
In het bijzijn van hun gastheer, premier Kyriakos Mitsotakis, gaven Michel en Von der Leyen daarmee een duidelijk signaal af aan alle vluchtelingen die zich aan de Turkse kant hebben verzameld om Griekenland binnen te komen. Zij staan daar tegenover Griekse soldaten en agenten die hen de toegang beletten. Er braken daarbij opnieuw gevechten uit.
Ook voor president Recep Tayyip Erdogan, die afgelopen vrijdag besloot vluchtelingen in Turkije op weg naar Europa geen strobreed meer in de weg te leggen, hadden de EU-bestuurders een ferme boodschap. ,,De handhaving van de orde aan de Griekse buitengrens heeft onze grootste prioriteit’’, aldus Von der Leyen. ,,Griekenland is een Europees schild.’’
Dit is niet langer een vluchtelingenprobleem. Turkije misbruikt wanhopige mensen voor zijn eigen geopolitieke agenda, aldus Kyriakos Mitsotakis, Premier van Griekenland.
Premier Mitsotakis veroordeelde het Turkse besluit om de in 2016 met de EU gemaakte afspraken over de opvang van vluchtelingen in Turkije – in ruil voor vele miljarden – te schenden. President Erdogan zet zijn grens met Griekenland open omdat hij zich in de steek gelaten voelt door de EU. Hij zou te weinig steun krijgen voor zijn militaire inmenging in Idlib en de opvang van de vluchtelingenstroom uit deze Syrische provincie die grenst aan Turkije.
,,Dit is niet langer een vluchtelingenprobleem. Turkije misbruikt wanhopige mensen voor zijn eigen geopolitieke agenda’’, aldus Mitsotakis. Vanuit Wenen kreeg hij bijval van de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz. ,,Voor Erdogan zijn vluchtelingen pionnen op een schaakbord, wapens om druk uit te oefenen op de Europese Unie’’, aldus Kurz, die de eigen grensbewaking heeft opgeschaald.
NU 03.03.2020 Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen heeft dinsdag besloten al haar activiteiten op het Griekse eiland Lesbos te staken, omdat de situatie niet veilig is voor hulpverleners, vertelt een woordvoerder aan NU.nl.
Het gaat om alle werkzaamheden van de organisatie op het eiland. Artsen zonder Grenzen heeft onder andere een kliniek nabij het vluchtelingenkamp Moria. Hier wordt medische en psychosociale hulp geboden.
Wanneer de hulporganisatie de werkzaamheden hervat, is niet bekend. “Er wordt per dag bekeken of het weer veilig genoeg is voor onze medewerkers”, aldus een woordvoerder. Het personeel van Artsen zonder Grenzen kreeg nog niet te maken met ernstige geweldsincidenten, maar wel met intimidatie. In tegenstelling tot andere Nederlandse hulpverleners, zoals die van Stichting Bootvluchteling, zo meldt de organisatie.
Een aantal medewerkers van die organisatie werd op een geheime locatie ondergebracht, nadat ze waren belaagd door eilandbewoners. Momenteel is een deel van hen nog ondergedoken. “We evalueren de veiligheidssituatie op dit moment en bekijken of we in de loop van de week weer aan het werk kunnen”, aldus een woordvoerder.
‘Situatie op Lesbos alleen maar verslechterd’
Caroline Willemen van Artsen zonder Grenzen is vier weken geleden zelf voor het laatst op Lesbos geweest, maar staat in nauw contact met de hulpverleners die er momenteel zijn. Volgens haar is de situatie op Lesbos in de afgelopen dagen “alleen maar verslechterd”. Willemsen: “Op Lesbos wonen zo’n 80.000 mensen, die populatie kan de grote stroom aan vluchtelingen niet alleen aan.”
Volgens Willemen hebben vluchtelingen die aankomen geen toegang tot het vluchtelingenkamp Moria, omdat eilandbewoners de wegen hebben geblokkeerd. “Ook kunnen vluchtelingen het kamp niet uit. Zij hebben geen toegang tot voorzieningen.”
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan besloot twee weken geleden de grens met Europa te openen. Sindsdien hebben duizenden vluchtelingen geprobeerd Europa te bereiken. Veel Griekse eilanden hebben sinds de opening van de grenzen te maken met een flink toenemende stroom aan vluchtelingen.
Inwoners Lesbos blokkeren migranten en belagen journalist
EU helpt Griekenland met 700 miljoen euro
Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, heeft dinsdag bekendgemaakt dat de Europese Unie 700 miljoen euro uittrekt om Griekenland te helpen. Met het geld wil de EU de situatie aan de Grieks-Turkse grens veiliger maken.
Een aantal bewoners van het eiland is boos over het plan van de Griekse regering om nieuwe kampen voor asielzoekers te bouwen. Zo hebben eilandbewoners een boot met vluchtelingen weggeduwd, waardoor deze niet kon aanmeren.
De Griekse minister-president Kyriakos Mitsotakis zei dinsdag dat de vluchtelingencrisis in het grensgebied met Turkije een “asymmetrisch dreiging” is voor de grenzen van de Europese Unie. Mitsotakis zei te hopen dat de crisis als een waarschuwing geldt, zodat de Europese Unie haar verantwoordelijkheid neemt.
NOS 03.03.2020 Nederlandse hulpverleners van Stichting Bootvluchteling zijn ondergedoken nadat ze op Lesbos waren aangevallen. “Tijdens een evacuatie van collega’s in het kamp zijn we in een soort fuik gereden. We werden aangevallen met stalen buizen en onze auto’s werden belaagd” vertelt een hulpverlener in het NOS Radio 1 Journaal. De hulpverlener wil om veiligheidsredenen anoniem blijven.
“Het is op dit moment niet veilig als hulpverlener op Lesbos, Er is een groep rechtsextremisten die het heft in eigen handen heeft genomen. Ze zetten wegblokkades op en gebruiken veel gerichter dan voorheen geweld, zowel tegen vluchtelingen als tegen hulpverleners en journalisten. De situatie is heel onvoorspelbaar, zegt de hulpverlener. De politie zou de situatie niet aankunnen. “Op dit moment heeft zo’n groep redelijk vrij spel. De politie heeft niet genoeg mankracht om in te grijpen”.
Gemoederen verhit
De sfeer op Lesbos is gespannen door de vluchtelingencrisis. In en rond het opvangkamp Moria wonen zo’n 20.000 mensen, zeven keer meer dan waar het kamp op is berekend. En voor het zesde jaar op rij komen er bootvluchtelingen bij.
Afgelopen weekend probeerden bewoners te verhinderen dat migrantenboten aan land kwamen. Ook raakten de afgelopen weken tientallen mensen gewond bij verschillende confrontaties tussen bewoners en de politie.
Het probleem dreigt nog groter te worden nu Turkije heeft besloten om migranten die de oversteek willen maken niet langer tegen te houden. “Dat dreigement heeft de gemoederen verhit”, zegt EU-correspondent Sander van Hoorn vanaf Lesbos. “In wezen hoor je niet anders dan wat je de jaren ervoor hoorde: de migranten horen er niet te zijn, De Griekse regering en EU hadden beloofd dat ze naar het vasteland zouden worden gebracht en over Europa verdeeld zouden worden. Maar ze zitten er nog.”
Migranten komen aan op Lesbos epa
De hulpverlener heeft begrip voor de woede van de eilandbewoners. “Voor de lokale bevolking hier is het al heel lang heel zwaar en is de situatie al heel lang volstrekt onhoudbaar. Het is het zesde jaar op rij dat Europa niet handelt en geen verantwoordelijkheid neemt om hierin te hulp te schieten.”
Ze benadrukt dat de agressie komt van een kleine groep, die de hulpverleners ziet als verlengstuk van migranten die zij niet aan land willen hebben. “De eilandbewoners hebben juist enorme compassie en solidariteit getoond.”
Volgens Van Hoorn, die op Lesbos is, is het opvangkamp voor de tweede dag op rij goed bereikbaar en zijn directe spanningen en blokkades vandaag niet aan de orde. Maar, zegt hij: “Dit is een situatie waar niemand op zit te wachten, De toeristen blijven weg, dat is een grotere bron van inkomsten dan de vluchtelingenpopulatie.”
Dronebeeld van kamp Moriaepa
Vandaag reist een zware Europese delegatie naar de grens tussen Griekenland en Turkije, zodat de ambtenaren “uit de eerste hand” informatie krijgen over de situatie aan de grens. “Ze zullen hun solidariteit betuigen en rondkijken”, verwacht Van Hoorn.
“Ze zullen zeggen tegen Griekenland ‘je hebt het volste recht je grens te bewaken.’ Maar de Grieken willen dat de migranten herverdeeld worden over Europa”, zegt van Hoorn. “Dat gaan ze vandaag alleen niet horen.”
Laatste beetje hulp
De hulpverleners van Stichting Bootvluchteling hopen het werk op Lesbos snel weer te kunnen hervatten. “Geen van de organisaties hier kan nu het werk voortzetten. Dat is vreselijk om te beseffen. Kamp Moria is een plek waar alle mensenrechten worden geschonden. Nu valt ook het laatste beetje hulp daar weg. Er is geen medische zorg aanwezig, er is te weinig eten, alleenreizende minderjarigen worden niet begeleid. Daarmee wordt het nog onhoudbaarder.”
De omstandigheden in kamp Moria zijn erbarmelijk EPA
Telegraaf 03.03.2020 De Griekse politie heeft honderden migranten verdreven van een terrein in de haven van Mytilini, de hoofdstad van het Griekse eiland Lesbos. Verslaggevers ter plekke meldden dat de migranten zich in de haven hadden verzameld omdat er geruchten rondgingen dat ze met een boot naar de haven van Piraeus op het Griekse vasteland zouden worden gebracht.
Het is onduidelijk waar de verdreven migranten naartoe zijn gegaan. De meesten zouden uit Afghanistan en landen in Afrika komen.
Het officiële opvangcentrum Moria op Lesbos is overvol. Veel migranten die daar niet terechtkunnen, zitten in kampementen in de buurt daarvan. Volgens de Griekse autoriteiten zijn er op Lesbos ongeveer 20.000 migranten.
Op de eilanden Lesbos en Chios is het al dagenlang onrustig vanwege plannen om nieuwe, gesloten opvangkampen voor asielzoekers te bouwen. Meerdere hulporganisaties hebben besloten de hulp aan migranten op Lesbos voorlopig op te schorten omdat ze waren bedreigd en aangevallen door vermoedelijk woedende eilandbewoners. Zo werd een groep hulpverleners bij een opgezette wegblokkade staande gehouden en bedreigd door mensen met wapentuig, zoals kettingen. Volgens Griekse media waren er ook rechts-radicalen betrokken bij de agressie richting hulpverleners.
Brussel schaart zich achter Grieken
De Europese Unie schiet Griekenland intussen te hulp om de situatie bij de grens met Turkije onder controle te krijgen. Het EU-grensagentschap Frontex stuurt 100 extra grenswachten bovenop de huidige 530 en stelt zes extra schepen beschikbaar. Daarnaast krijgt Athene 700 miljoen euro, waarvan de helft direct.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei dat op een persconferentie bij de grens. Zij had daarvoor met de voorzitters van de Europese Raad en het Europees Parlement, Charles Michel en David Sassoli, over de grensrivier Evros gevlogen om de situatie te inspecteren. Ook de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis en Andrej Plenkovic, de premier van tijdelijk EU-voorzitter Kroatië, waren daarbij.
„We zijn gekomen met een duidelijke boodschap van steun en solidariteit”, aldus Von der Leyen. „Dit is ook een Europese grens. Ik dank Griekenland dat het het schild van Europa is.”
De Griekse premier zei dat de dreigementen van de Turkse president Erdogan om honderdduizenden mensen naar Europa te sturen niet succesvol waren en ook niet zullen zijn. „Griekenland laat zich niet chanteren.”
„We steunen de Griekse inspanningen volledig”, sprak Charles Michel. „Bescherming van de grenzen met respect voor internationaal recht, mensenrechten en waardigheid is essentieel.” Hij verwees naar ingelast overleg deze week van de EU-ministers van Binnen- en Buitenlandse Zaken. „We zullen de komende weken laten zien dat we onze grenzen kunnen beschermen.”
MSN 03.03.2020 Turkije wil 130.000 migranten vanuit Syrië naar Griekenland sturen. Dat stelt het ministerie van Defensie in Rusland, aldus het Russische persbureau Interfax.
Volgens Moskou is slechts een derde van dat aantal vluchtelingen Syriër. De resterende migranten komen volgens Moskou onder meer uit Afghanistan, Irak en Afrikaanse landen.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn volgens Ankara duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden.
NOS 03.03.2020 Turkije heeft voor de derde keer binnen een week een Syrische straaljager neergeschoten in Idlib. Zondag haalde Turkije ook al twee gevechtsvliegtuigen uit de lucht. Syrië zegt een Turkse drone te hebben neergeschoten.
Het gaat volgens Turkije om een L-39 gevechtsvliegtuig van het Tsjechische bedrijf Aero. Syrische staatsmedia hebben het neerhalen bevestigd.
De spanningen tussen Syrië en Turkije over de provincie Idlib lopen hoog op, vooral sinds donderdag, toen 33 Turkse militairen omkwamen bij een luchtaanval. Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië. Syrië probeert de provincie samen met zijn bondgenoot Rusland in handen te krijgen. Turkije wil dat voorkomen en heeft daarom duizenden militairen in de provincie van het buurland.
Vluchtelingenstroom
Donderdag praat de Turkse president Erdogan in Moskou met de Russische president Poetin over het conflict. Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Lavrov, is Turkije schuldig aan de escalatie.
Voor de militaire operaties zijn in Idlib bijna een miljoen mensen op de vlucht geslagen. Volgens de Verenigde Naties kan dit de grootste humanitaire crisis worden in de hele Syrische burgeroorlog.
Erdogan heeft vanwege het escalerende conflict en de dreigende komst van nog eens honderdduizenden Syrische vluchtelingen naar Turkije de grenzen opengezet met Griekenland en Bulgarije. Hij heeft dat ook gedaan om meer NAVO-steun af te dwingen en meer geld voor de opvang van vluchtelingen.
Duizenden vluchtelingen proberen nu Griekenland binnen te komen. De Europese Commissie kondigde vandaag aan Griekenland te hulp te schieten met 700 miljoen euro.
Telegraaf 03.03.2020 Turkije zegt weer een Syrisch gevechtsvliegtuig te hebben neergehaald boven Syrië. Het gaat volgens het Turkse ministerie van Defensie om een toestel van het type L-39.
Het zou de derde keer in drie dagen zijn dat Turkije een Syrisch gevechtsvliegtuig uit de lucht heeft geschoten. Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldt dat een Turkse F-16 dinsdag het Syrische toestel neerhaalde boven Idlib.
Het Syrische toestel zou na de aanval zijn neergestort in een gebied dat in handen is van het Syrische regeringsleger. Over het lot van de bemanning is nog niets bekend, zegt het observatorium.
Turkije steunt rebellen en heeft observatieposten in Idlib, waar het Syrische regeringsleger bezig is met een offensief. Ook het Turkse leger is betrokken geraakt bij de strijd. Bij een luchtaanval kwamen vorige week donderdag zeker 34 Turkse militairen om het leven.
Het observatorium zegt dat sinds vrijdag zeker 93 militairen van het regime zijn omgekomen bij Turkse aanvallen. Ook zouden strijders van de Libanese Hezbollah-beweging en andere pro-Iraanse strijders zijn gesneuveld. Iran en Rusland zijn belangrijke bondgenoten van het Syrische regime van Bashar al-Assad.
De Syrische burgeroorlog begon in 2011. Het conflict heeft aan honderdduizenden mensen het leven gekost en miljoenen Syriërs zijn op de vlucht geslagen. Er bevinden zich alleen in Turkije al zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen.
Het leger van Assad heeft inmiddels het grootste deel van Syrië weer in handen. Idlib wordt gezien als het laatste grote bolwerk van de jihadisten en groepjes rebellen die tegen het regime vechten.
MSN 03.03.2020 Turkije heeft dinsdag boven de provincie Idlib een gevechtsvliegtuig van de Syrische strijdkrachten neergeschoten. De regeringen van beide landen melden dat, schrijft Al Jazeera. Het is het derde vliegtuig dat de Turken sinds afgelopen zondag hebben neergehaald.
Over het lot van de bemanning van het neergeschoten toestel is officieel nog niets bekend. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechtern (SOHR), een in Londen gevestigde ngo, meldt echter op basis van „betrouwbare bronnen” dat rebellen in Idlib het lichaam van een piloot gevonden hebben. De neergehaalde straaljager is een L-39, een Tsjechisch model uit de jaren zeventig. Het vliegtuig zou volgens het SOHR zijn uitgeschakeld door een F-16 van de Turken.
Zondag schoot Turkije boven Idlib ook al twee Syrische straaljagers neer. De vier piloten zouden zich volgens de Syriërs in veiligheid hebben gebracht met hun schietstoel. Het SOHR schrijft dinsdag echter dat het lot van de bemanningsleden nog onbekend is.
De Syrische regering probeert Idlib met Russische steun te heroveren op rebellen, die worden bijgestaan door duizenden Turkse militairen. Sinds vorige week bijna dertig Turkse militairen omkwamen bij een bombardement, is de strijd in het gebied verhevigd. Daardoor is het risico op een directe confrontatie tussen Turkse en Russische militairen groter geworden, geven beide landen volgens persbureau Reuters toe. De Turkse president Erdogan bespreekt de crisis donderdag in Moskou met zijn Russische collega Poetin.
MSN 03.03.2020 Turkije zegt weer een Syrisch gevechtsvliegtuig te hebben neergehaald boven Syrië. Het gaat volgens het Turkse ministerie van Defensie om een toestel van het type L-39.
Het zou de derde keer in drie dagen zijn dat Turkije een Syrisch gevechtsvliegtuig uit de lucht schiet. Het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldt dat een Turks gevechtsvliegtuig dinsdag het Syrische toestel neerhaalde boven Idlib.
Turkije steunt rebellen en heeft observatieposten in Idlib, waar het Syrische regeringsleger bezig is met een offensief. Ook het Turkse leger is betrokken geraakt bij de strijd. Bij een luchtaanval kwamen vorige week zeker 34 Turkse militairen om het leven. Turkije heeft doelen bestookt van het Syrische regime, dat wordt gesteund door Rusland.
AD 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt Griekenland van het doden van twee vluchtelingen bij de grens met Turkije. Soldaten zouden de vluchtelingen die naar de Europese Unie wilden, hebben gedood. Een derde migrant zou zijn verwond.
De afgelopen dagen zijn meer dan 10.000 vluchtelingen vanuit Turkije naar de grenzen met de Europese Unie gegaan nadat Turkije had besloten ze niet meer tegen te houden.
1 miljard euro
Erdogan zei op een persconferentie maandag dat hij 1 miljard euro extra van de EU om vluchtelingen op te vangen heeft geweigerd. ,,Wie houden ze voor de gek? We willen dit geld niet.”
Woordvoerder Stelios Petsas van de Griekse regering zei maandag dat Griekse soldaten niet hebben geschoten op migranten. ,,Al het andere wat daarover wordt gezegd is niets meer dan het opzettelijk verspreiden van nepnieuws.”
NU 03.03.2020 Rusland en Turkije hebben zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd. Het Turkse leger zou mogelijk schuldig zijn aan plunderingen.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
De plunderingen zouden zijn gepleegd tijdens de Turkse operatie in het noordoosten van Syrië. Leden van het Vrije Syrische Leger zouden onder direct bevel van Turkse officieren hebben gestaan. Als dit zo is, draagt Turkije verantwoordelijk voor de incidenten.
Miljoenen Syriërs op de vlucht geslagen door negen jaar geweld
Door de vele gevechten in Syrië in de afgelopen negen jaar zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Turkije besloot onlangs voor de al ruim 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 03.03.2020 Rusland heeft zich schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties deze week. De Russische luchtmacht zou ten zuiden van Idlib burgerdoelen hebben gebombardeerd.
De VN baseert deze conclusie op onder meer getuigenverklaringen, videobeelden, en onderschepte communicatie.
Hieruit zou blijken dat Russische vliegtuigen betrokken waren bij minstens twee incidenten die niet op “specifiek militair doel” waren gericht. Hiermee zou Moskou zich schuldig hebben gemaakt aan “de oorlogsmisdaad van het uitvoeren van redeloze aanvallen op burgergebieden”.
Bij de twee beschreven incidenten werden een marktplein en een terrein voor vluchtelingen getroffen. Op het marktplein kwamen tientallen mensen om het leven, waaronder ook kinderen. Daarna werd het plein nog een tweede keer gebombardeerd, toen er inmiddels reddingswerkers aanwezig waren.
Bij de aanval op het terrein voor vluchtelingen kwamen twintig mensen, waaronder wederom ook kinderen, om het leven.
Miljoenen Syriërs op de vlucht geslagen door negen jaar geweld
Door de vele gevechten in Syrië in de afgelopen negen jaar zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Turkije besloot onlangs voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
Telegraaf 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft maandagavond tijdens een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Angela Merkel aangegeven dat de lasten van de vluchtelingencrisis eerlijker verdeeld moeten worden. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu op basis van de Turkse autoriteiten.
Volgens Erdogan moeten alle landen „hun internationale verplichtingen nakomen door verantwoordelijkheden eerlijk te verdelen”, schrijft Anadolu zonder te specificeren wat die verantwoordelijkheden zijn.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden.
AD 03.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft gisteravond tijdens een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Angela Merkel aangegeven dat de lasten van de vluchtelingencrisis eerlijker verdeeld moeten worden. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu op basis van de Turkse autoriteiten.
Volgens Erdogan moeten alle landen ‘hun internationale verplichtingen nakomen door verantwoordelijkheden eerlijk te verdelen’, schrijft Anadolu zonder te specificeren wat die verantwoordelijkheden zijn.
Erdogan ergert zich aan het gebrek aan steun vanuit Europa nu de Syrische burgeroorlog weer honderdduizenden vluchtelingen richting de Syrisch-Turkse grens drijft. Turkije vangt al 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op.
In 2016 werd afgesproken dat Turkije migranten die de oversteek naar de Griekse eilanden wilden maken, zo veel mogelijk zou tegenhouden. In ruil daarvoor zou de EU in vier jaar tijd 6 miljard euro aan Turkije betalen, bedoeld voor de opvang van vluchtelingen in Turkije zelf. Het moest een eind maken aan de eindeloze vloot rubberbootjes die van de Turkse kust naar de Griekse eilanden overstak.
De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Sindsdien zijn duizenden migranten vanuit Turkije naar de grens met Griekenland gegaan, waar ze door de Griekse veiligheidsdiensten worden tegengehouden. Dat levert chaotische situaties op. Daarbij zouden al enkele doden zijn gevallen.
MSN 02.03.2020 De EU-ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie houden woensdag in Brussel een spoedvergadering over de situatie aan de EU-grenzen met Turkije. Duizenden vluchtelingen en migranten proberen Griekenland en ook Bulgarije te bereiken sinds de Turkse autoriteiten vorige week meldden geen mensen meer te zullen tegenhouden die naar de EU willen.
Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens bij Griekenland, waar traangas is afgevuurd op de vluchtelingen en migranten. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens bij Griekenland, waar traangas is afgevuurd op de vluchtelingen en migranten. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Op de bijeenkomst zal volgens diplomaten worden besproken hoe Griekenland en Bulgarije kunnen worden gesteund bij de bewaking van hun grenzen met Turkije, die tegelijk buitengrenzen van de EU zijn.
De EU is intussen volgens EU-president Charles Michel achter de schermen druk bezig Ankara ervan te overtuigen zich aan de afspraken uit 2016 te houden. Beide partijen spraken toen af dat Turkije mensen tegenhoudt aan de grens in ruil voor financiële steun van Europa voor de opvang van Syrische vluchtelingen.
MSN 02.03.2020 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt Griekenland van het doden van twee vluchtelingen bij de grens met Turkije. Soldaten zouden de vluchtelingen die naar de Europese Unie wilden, hebben gedood. Een derde migrant zou zijn verwond.
De afgelopen dagen zijn meer dan 10.000 vluchtelingen vanuit Turkije naar de grenzen met de Europese Unie gegaan nadat Turkije had besloten ze niet meer tegen te houden. Erdogan zei op een persconferentie maandag dat hij 1 miljard euro extra van de EU om vluchtelingen op te vangen heeft geweigerd. “Wie houden ze voor de gek? We willen dit geld niet.”
NOS 02.03.2020 Dat Turkije migranten doorlaat richting Griekenland is niet acceptabel en in strijd met gemaakte afspraken, zegt premier Rutte. Vorige week besloot de Turkse regering Syrische migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden.
Sindsdien hebben duizenden migranten de oversteek gewaagd. Een deel van hen is vast komen te zitten in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland, waar de grens dicht zit. “Er zitten ook kinderen in de ijzige kou in dat niemandsland”, zet Rutte. “Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Rutte over Turkije: ‘Je mag mensen nooit inzet maken van politieke strijd’
Erdogan besloot de grens te openen voor migranten om de EU en de NAVO onder druk te zetten. Van de EU wil hij meer geld om de miljoenen vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in Idlib.
Eensgezind
Premier Rutte vindt dat president Erdogan zich moet houden aan de afspraak die hij in 2016 met de EU heeft gemaakt. “Wat ze nu doen is in strijd met die deal. Turkije moet de grens weer sluiten.”
Rutte is in overleg met de Griekse premier Mitsotakis en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie om een oplossing te vinden, zegt hij. “Het is heel belangrijk dat Europa hier eensgezind is en dat we de Turken laten weten dat dit een niet te accepteren schending is van de afspraken.”
De voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich morgen persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens. Von der Leyen en Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Michel, en de Griekse premier gisteren aankondigden.
NOS 02.03.2020 De Turkse president Erdogan vliegt donderdag naar Moskou om met president Poetin te praten over de oplopende spanningen in de Syrische provincie Idlib. Erdogan hoopt een staakt-het-vuren te bereiken.
Idlib is het laatste gebied in Syrië dat nog in handen is van rebellen die strijden tegen de Syrische president Assad. Zijn regeringsleger is met militaire steun van Rusland een offensief begonnen om de provincie te heroveren. Turkije steunt de rebellen en heeft de afgelopen weken duizenden militairen naar Idlib gestuurd om de opmars van het Syrische leger te stoppen.
Vluchtelingen klem
Bij bombardementen op Idlib zijn tientallen Turkse militairen om het leven gekomen. Vorige week sneuvelden er 33 bij een luchtaanval, het grootste aantal Turkse doden op één dag. Gisteren haalde Turkije twee Syrische gevechtsvliegtuigen neer. Ook werd een Syrisch militair vliegveld in de buurt van Aleppo vanuit de lucht bestookt.
Door de gevechten zitten honderdduizenden vluchtelingen klem tussen de oprukkende Syriërs en de Turkse grens. Turkije verwijt de EU niets te doen aan de crisis in Idlib en wil meer geld om de vluchtelingen op te vangen. Afgelopen donderdag begon Turkije daarom met het doorlaten van vluchtelingen richting de Griekse grens. Volgens de Verenigde Naties hebben zich daar de afgelopen dagen zeker 13.000 migranten verzameld.
Oorlogsmisdaden
Onderzoekers van de Verenigde Naties concluderen dat zowel Rusland als Turkije zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden in Syrië, meldt persbureau Reuters.
In een rapport over de periode juli 2019 tot februari 2020 wordt melding gemaakt van Russische luchtaanvallen op een markt en een opvangkamp, waarbij tientallen burgers omkwamen. Daarnaast hebben door Turkije gesteunde milities volgens de VN burgers gedood en plunderingen gepleegd bij aanvallen op Koerdische gebieden. Als die militieleden onder Turks bevel stonden, zijn Turkse bevelhebbers mogelijk aansprakelijk voor oorlogsmisdaden.
Telegraaf 02.03.2020 Het is ’niet acceptabel’ dat Turkije Syrische migranten doorlaat naar Griekenland. Dat zegt premier Mark Rutte. „Het is tegen de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt.”
Het is nu zaak dat de EU eengsgezind blijft en aan Ankara laat weten dat de Turkse houding onacceptabel is en dat de grens naar Griekenland weer dicht moet. „Het brengt mensen in een onmogelijke positie. Er zitten kinderen in de ijzige kou in het niemandsland tussen Turkije en Griekenland. Je mag mensen nooit op deze manier inzet maken van een politieke strijd.”
Turkijedeal
Met de Turkijedeal van vier jaar geleden sprak de EU met Ankara af dat Turkije Syriërs niet zou doorlaten naar Europa. De EU zou in ruil een deel van de migranten opnemen en Turkije financieel steunen. Maar Turkije kwam vorige week op de afspraken terug en zegt inmiddels 75.000 migranten de grens te hebben overgezet. Het land dat al 3,6 miljoen Syriërs opvangt vindt dat het te weinig steun krijgt uit Europa.
Volgens Rutte lopen er gesprekken over meer financiële steun vanuit de EU voor Turkije. De EU heeft immers begrip voor de zware last die de miljoenen vluchtelingen betekenen voor de Turkse samenleving, maar onderhandelen horen ’natuurlijk niet met het mes op de keel’. Rutte is voortdurend “druk aan het bellen met collega’s”, zoals als de Griekse premier en de voorzitter van de Europese Commissie.
Op de achtergrond speelt ook nog de Turkse rol bij de oorlog in Syrië, waarvoor Ankara solidariteit eist van de NAVO-partners.
Migranten
Zeker twee migranten zijn om het leven gekomen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Het gaat voor zover bekend om de eerste doden sinds Turkije vorige week duidelijk maakte geen vluchtelingen meer te zullen tegenhouden op die route.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Meer dan 10.000 asielzoekers zouden al hebben geprobeerd de landsgrens tussen Turkije en Griekenland over te steken. Dat leidde tot chaotische toestanden.
Nadat Turkije vorige week aankondigde mensen niet langer tegen te houden bij de grens, trokken duizenden naar de grens met Griekenland. Daar stuitten ze op Griekse politie en veiligheidstroepen, die onder meer traangas inzetten om hen aan de Turkse kant te houden.
Turkse bronnen zeggen dat een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep aan de grens. Er zou ook een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
’Jullie dragen deel van de last’
Erdogan zegt dat hem van meerdere kanten is gevraagd „de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde.
„Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de Turkse leider, wiens land al zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt. „Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Ook de voorzitters van de Europese Commissie en het Europees Parlement gaan zich dinsdag persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie bij de grens tussen Turkije en Griekenland. Ursula von der Leyen en David Sassoli sluiten aan bij het bezoek dat de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, en de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis zondag aankondigden.
Grenzen verdedigen
Mitsotakis ziet de komst van het drietal als “een belangrijke steunverklaring op een moment dat Griekenland de EU-grenzen succesvol verdedigt”.
Michel beschouwt het bezoek als “steun voor de Griekse inspanningen om de Europese grenzen te beschermen”. De EU is volgens hem volop bezig Ankara ervan te overtuigen zich aan de afspraken uit 2016 te houden. Beide partijen spraken toen af dat Turkije mensen tegenhoudt aan de grens in ruil voor financiële steun van Europa voor de opvang van Syrische vluchtelingen.
Volg de tweets van onze verslaggever Daniel van Dam. Hij is in de grensstreek tussen Turkije en Griekenland.
Trouw 02.03.2020 De Turkse president Erdogan voorspelt dat enorme aantallen migranten en vluchtelingen naar de grens met de EU zullen trekken. “Dat aantal zal spoedig in de miljoenen lopen”, zei de Turkse leider in een toespraak op televisie.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens, waar traangas is afgevuurd op migranten.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Ook verzamelden zich in het weekend zo’n 13.000 migranten bij de landsgrens tussen Turkije en Griekenland. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Erdogan heeft gezegd dat hem van meerdere kanten is gevraagd “de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde. “Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de president. “Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Het Rode Kruis bevestigt dat afgelopen weekend sprake was van “een sterke toename van het aantal migranten in de grensgebieden”, waar noodhulpteams van de Turkse Rode Halve Maan actief zijn. Topman Francesco Rocca van het Internationale Rode Kruis zegt dat wanhopige mensen niet gebruikt mogen worden als middel om druk uit te oefenen op overheden.
Inmiddels is ook melding gemaakt van nieuwe sterfgevallen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Zo zou een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
Turkse bronnen zeggen dat ook een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep bij de Griekse grens.
MSN 02.03.2020 De Turkse president Erdogan voorspelt dat enorme aantallen migranten en vluchtelingen naar de grens met de EU zullen trekken. “Dat aantal zal spoedig in de miljoenen lopen”, zei de Turkse leider in een toespraak op televisie.
Turkije vangt 3,6 miljoen vluchtelingen uit Syrië op. De Turkse autoriteiten maakten vorige week duidelijk geen migranten meer te zullen tegenhouden die richting Europa gaan. Dat leidde tot chaotische toestanden aan de grens, waar traangas is afgevuurd op migranten.
De Griekse autoriteiten zeggen dat sinds zondagochtend zo’n duizend migranten zijn aangekomen op de Griekse eilanden. Ook verzamelden zich in het weekend zo’n 13.000 migranten bij de landsgrens tussen Turkije en Griekenland. Het zou vooral gaan om Syriërs, Afghanen en Irakezen.
Poorten open
Erdogan heeft gezegd dat hem van meerdere kanten is gevraagd “de poorten te sluiten”, maar dat is volgens hem niet aan de orde. “Ik vertelde ze dat het gedaan is. Achter de rug. De poorten staan nu open”, zei de president. “Nu moeten jullie een deel van de last dragen.”
Het Rode Kruis bevestigt dat afgelopen weekend sprake was van “een sterke toename van het aantal migranten in de grensgebieden”, waar noodhulpteams van de Turkse Rode Halve Maan actief zijn. Topman Francesco Rocca van het Internationale Rode Kruis zegt dat wanhopige mensen niet gebruikt mogen worden als middel om druk uit te oefenen op overheden.
Nieuwe sterfgevallen
Inmiddels is ook melding gemaakt van nieuwe sterfgevallen bij pogingen vanuit Turkije Europa te bereiken. Zo zou een kind zijn overleden toen een boot kapseisde bij het Griekse eiland Lesbos. Dat vaartuig is volgens de Griekse kustwacht geëscorteerd door een Turks schip. Tientallen andere opvarenden konden wel worden gered.
Turkse bronnen zeggen dat ook een Syriër is omgekomen aan verwondingen die hij opliep bij de Griekse grens. Griekenland spreekt dat tegen.
NOS 01.03.2020 Turkije heeft boven de Syrische provincie Idlib twee Syrische gevechtsvliegtuigen neergehaald. Ook is een Syrisch militair vliegveld in de buurt van Aleppo gebombardeerd. Dat gebeurde nadat Syrië had gedreigd dat elk vreemd vliegtuig boven het noordwesten van het land zou worden neergeschoten.
Het Syrische staatspersbureau heeft bevestigd dat twee gevechtsvliegtuigen zijn neergehaald. De piloten zouden zichzelf in veiligheid hebben gebracht.
Volgens de Turkse minister van Defensie Akar heeft het Syrische leger in de afgelopen vier dagen 8 helikopters, 103 tanks, 72 stukken artillerie en een drone verloren. Ook zouden meer dan 2000 Syrische militairen zijn gedood. Het vanuit Groot-Brittannië opererende Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten komt op een aanzienlijk kleiner aantal. Het zegt dat in die periode aan Syrische kant 74 militairen en militieleden zijn omgekomen. Turkije zegt verder dat het in februari in Idlib 55 militairen heeft verloren.
Escalatie na bombardement
Het Turkse leger heeft zijn activiteiten in Syrië opgevoerd, na het bombardement donderdag op Turkse militairen in Idlib. Bij een aanval van Syrische of Russische vliegtuigen kwamen zeker 33 Turkse militairen om en raakten er tientallen gewond.
In Idlib bevinden zich duizenden Turkse militairen die de opmars van het Syrische leger moeten stoppen. Syrië probeert de provincie op rebellen te heroveren. Turkije wil dat voorkomen, omdat er dan nog meer Syrische ontheemden naar Turkije zullen vluchten.
Door de escalatie dreigt een confrontatie tussen Turkije en Rusland, dat de Syrische president Assad steunt. Ankara en Moskou proberen de spanningen over Idlib te verminderen, maar de onderhandelingen verlopen moeizaam. Mogelijk ontmoeten de presidenten Erdogan en Poetin elkaar donderdag in Moskou.
Telegraaf 01.03.2020 Turkije heeft twee straaljagers van het Syrische leger uit de lucht geschoten boven de Syrische regio Idlib. Dat meldde het Turkse ministerie van Defensie. Syrië ontkende dat aanvankelijk maar bevestigde het verlies van twee vliegtuigen later.
Volgens Turkije gaat het om twee straaljagers van het type Su-24. Of er slachtoffers zijn gevallen is onbekend. Volgens het Syrische leger werden de twee toestellen neergeschoten door Turkse straaljagers.
Een militair vliegveld in de Syrische provincie Aleppo is onbruikbaar geraakt door een aanval van de Turkse luchtmacht. Dat meldde het Turkse persbureau Anadolu.
Het Syrische regeringsleger probeert de provincie Idlib te veroveren. Dat is het laatst overgebleven gebied dat in handen is van door Turkije gesteunde rebellen. Het Turkse leger heeft de afgelopen weken meerdere Syrische regeringsdoelen in Idlib getroffen. In februari zijn in totaal 55 Turkse soldaten gedood bij aanvallen van de Syrische regering.
NU 01.03.2020 Bij vergeldingsacties van Turkije tegen het Syrische regeringsleger zijn volgens de Turkse minister van Defensie, Hulusi Akar, in twee dagen “meer dan honderd tanks van de vijand vernietigd”. Ook zouden 2.212 Syrische militairen van het regime van president Bashar Al Assad zijn ‘geneutraliseerd’, twee oorlogsvliegtuigen zijn neergehaald en zes luchtafweersystemen zijn vernietigd door de Turkse operatie Spring Shield.
Een Britse onderzoeksinstantie, de Syrian Observatory of Human Rights, weerspreekt de door Turkije genoemde getallen en houdt het op 74 doden aan de kant van Al Assad.
Bij luchtaanvallen van het Syrische regime zouden vrijdag 34 Turkse militairen om het leven zijn gekomen. Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan begin februari het bevel gaf om de Syrische rebellen in de regio Idlib te ondersteunen, stierven er al 55 Turken in het gebied. Erdogan had meermaals gewaarschuwd voor vergeldingsacties als er nog meer Turkse militairen gewond zouden raken.
Volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlüt Çavusoglu, doet Turkije er alles aan om een confrontatie met Rusland, dat Al Assad steunt, te voorkomen. Gesprekken tussen beide partijen voor een wapenstilstand zouden gaande zijn. “Echter moet wel de afslachting van het Syrische volk door Bashar Al Assad stoppen”, vertelt Akar aan persbureau Reuters.
Honderden vluchtelingen arriveren bij grens Europa
Door gevechten tussen beide partijen sloegen ruim één miljoen mensen op de vlucht. Turkije besloot voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 01.03.2020 Bij vergeldingsacties van Turkije tegen het Syrische regeringsleger zijn volgens de Turkse minister van Defensie, Hulusi Akar, in twee dagen “meer dan honderd tanks van de vijand vernietigd”. Ook zouden 2.212 Syrische militairen van het regime van president Bashar Al Assad zijn ‘geneutraliseerd’, twee oorlogsvliegtuigen zijn neergehaald en zes luchtafweersystemen zijn vernietigd door de Turkse operatie Spring Shield.
Een Britse onderzoeksinstantie, de Syrian Observatory of Human Rights, weerspreekt de door Turkije genoemde getallen en houdt het op 74 doden aan de kant van Al Assad.
Bij luchtaanvallen van het Syrische regime zouden vrijdag 34 Turkse militairen om het leven zijn gekomen. Sinds de Turkse president Recep Tayyip Erdogan begin februari het bevel gaf om de Syrische rebellen in de regio Idlib te ondersteunen, stierven er al 55 Turken in het gebied. Erdogan had meermaals gewaarschuwd voor vergeldingsacties als er nog meer Turkse militairen gewond zouden raken.
Volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlüt Çavusoglu, doet Turkije er alles aan om een confrontatie met Rusland, dat Al Assad steunt, te voorkomen. Gesprekken tussen beide partijen voor een wapenstilstand zouden gaande zijn. “Echter moet wel de afslachting van het Syrische volk door Bashar Al Assad stoppen”, vertelt Akar aan persbureau Reuters.
Honderden vluchtelingen arriveren bij grens Europa
Door gevechten tussen beide partijen sloegen ruim één miljoen mensen op de vlucht. Turkije besloot voor de al ruim 3.6 miljoen vluchtelingen uit Syrië de landsgrenzen richting Europa te openen.
Duizenden zouden zijn gestopt nabij de Griekse en Bulgaarse grens en zitten vast in niemandsland: Turkije wil de vluchtelingen immers niet terugnemen.
De Verenigde Naties hebben hun zorgen geuit over de status van de vluchtelingen.
MSN 01.03.2020 De Griekse grenspolitie heeft zondag voor de tweede dag op rij mensen gearresteerd die vanuit Turkije illegaal de grens wilden oversteken. De politie gebruikte traangas tegen een groep van 500 immigranten die met stenen gooiden bij pogingen de grens over te komen.
Hoeveel aanhoudingen precies zijn gedaan is onbekend. Zaterdag zijn ook al 66 mensen aangehouden.
Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie zouden zeker 13.000 migranten klaarstaan langs de Turks-Griekse grens in een poging om verder Europa in te komen. Turkije meldde eerder dat het tienduizenden immigranten had doorgelaten richting Europa en dat 18.000 mensen de grens daadwerkelijk zijn overgestoken, maar dat aantal wordt door alle andere partijen ontkend.
Telegraaf 01.03.2020 De Turkse regering heeft zondag laten weten dat ze al meer dan 75.000 migranten vanuit Syrië heeft doorgelaten naar de Europese Unie. De duizenden zouden vanuit Istanbul ruim 200 kilometer westelijker via de stad Edirne naar Griekenland of Bulgarije gaan.
Die twee landen hebben de grensbewaking verscherpt. Bij de Grieks-Turkse grenspost van Kastanies en Pazarkule hebben zich volgens de Griekse autoriteiten zeker 3000 migranten verzameld aan de Turkse kant.
Bulgarije merkt niets van de migrantenstroom waar in Ankara over gesproken wordt. Volgens de Bulgaarse minister van Defensie is aan de grens alles rustig en is zondag helemaal niemand illegaal de afgerasterde grens overgekomen.
Dat gebeurde in Griekenland wel. In de nacht van zaterdag op zondag zijn er volgens de Griekse onderminister van Defensie 9600 pogingen verijdeld om illegaal Griekenland vanuit Turkije binnen te komen.
Zaterdag zijn in het noordoosten van Griekenland zeventig mensen aangehouden die illegaal de grens waren overgestoken, waarschijnlijk door de rivier de Evros over te steken. Ondanks het slechte weer zijn 220 migranten er zondag in geslaagd met boten op het Griekse eiland Lesbos te landen. Op andere eilanden kwamen in totaal circa driehonderd migranten aan land.
De Europese grensbewaking Frontex heeft Griekenland extra hulp toegezegd, zowel in personeel als in technische hulpmiddelen volgens een Frontex-woordvoerster. Premier Rutte heeft zondag zijn Griekse collega Mitsotakis steun toegezegd. Mitsotakis belegt zondagavond een spoedzitting met de Griekse nationale veiligheidsraad. De Griekse defensieminister zei dat Turkije de migrantenstroom organiseert.
Telegraaf 29.02.2020 Zeker 13.000 migranten staan langs de Turks-Griekse grens in een poging om verder Europa in te komen. Dat heeft de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zaterdag verklaard.
De asielzoekers begonnen massaal naar de grens te gaan nadat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aankondigde dat hij vluchtelingen die naar Europa wilden niet langer zou tegenhouden. Dat zou hij eigenlijk wel moeten doen, volgens de deal die hij met de EU sloot en de miljarden die hij daarvoor opstrijkt. Erdogan wil echter de druk op Europa opvoeren vanwege de escalerende situatie in Syrië, waar ook Turkse militairen zijn omgekomen. Erdogan telde eerder al 18.000 migranten die de grens zijn overgestoken.
„Duizenden migranten, onder wie gezinnen met jonge kinderen zullen een koude nacht beleven langs de grens tussen Turkije en Griekenland”, meldde de IOM. Het agentschap van de VN geeft hulp aan de migranten langs de 212 kilometer lange grens.
NOS 29.02.2020 Bij de Turks-Griekse grens hebben zich volgens de VN-migratieorganisatie IOM zeker 13.000 migranten verzameld. “We maken ons zorgen over deze kwetsbare mensen die worden blootgesteld aan kou en wind”, zegt de IOM-topman in Turkije, Lado Gvilava.
Gisterochtend zei de Turkse president Erdogan al dat 18.000 migranten het land hadden verlaten, maar Griekenland en Bulgarije houden hun kant van de grens dicht. Beide landen noemden ook veel lagere aantallen migranten. Vanochtend sprak de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu op Twitter van meer dan 76.000 mensen.
“Het verschil tussen de cijfers die Turkije noemt en de aantallen die Griekenland en de VN bij de grens hebben geteld, toont eens te meer aan dat het de Turkse regering meer gaat om een pr-stunt dan om de realiteit”, zegt correspondent Lucas Waagmeester. “De Turken willen dat het beeld ontstaat dat er veel mensen de grens oversteken, het is een desinformatiecampagne om Europa schrik aan te jagen.”
Met taxi’s en bussen vanuit Istanbul
IOM-medewerkers hebben de bewegingen van migranten richting de grens gevolgd. “In de loop van de dag nam hun aantal toe doordat ze met auto’s, taxi’s en bussen uit Istanbul aankwamen”, zei Gvilava.
Bij de twee officiële grensovergangen bij Edirne en Ipsala en bij enkele officieuze overgangen telden ze in totaal meer dan 13.000 mensen. Bij de drukste grensovergang verzamelden zich volgens het IOM meer dan 3000 migranten. De organisatie meldt ook dat na zonsondergang nog altijd bussen uit Istanbul zijn vertrokken.
Volgens IOM-topman Gvilava zijn de meeste migranten mannen. “Maar we zien ook veel families met jonge kinderen. We leveren voedselpakketten en andere spullen, maar het wordt steeds kouder en het waait hard.”
Ook per boot zijn weer mensen van Turkije naar de Griekse eilanden Lesbos, Samos en Chios gegaan. De Turkse kustwacht controleert de grens niet meer. Het zou gaan om enkele honderden migranten.
Premier Rutte sprak op Twitter zijn zorg uit en zei dat hij zijn Griekse collega heeft laten weten dat hij hem steunt vanwege de situatie aan de grens. “Afspraken uit de EU-Turkije Verklaring dienen volledig te worden nageleefd.”
Lucas Waagmeester aan Turks-Griekse grens: ‘Weer helemaal sfeer van 2015’
Erdogan besloot donderdag om migranten die naar de EU willen niet tegen te houden om de EU en de NAVO onder druk te zetten. Van de EU wil hij meer geld om de miljoenen vluchtelingen uit Syrië op te vangen. Van de NAVO wil hij meer steun in het conflict met Syrië in Idlib. Donderdag kwamen bij een bombardement in dat gebied 33 Turkse militairen om.
Volgens de Verenigde Naties dreigen een miljoen mensen uit Syrië de grens met Turkije over te steken. Waagmeester: “Europa, de VS en de NAVO doen niets om een nieuwe humanitaire ramp te voorkomen en Turkije zit op de blaren, de druk op de grens is groot. Dat heeft het wel deels aan zichzelf te wijten, omdat de Turken het Westen tegen zich in het harnas hebben gejaagd de afgelopen jaren.”
Waagmeester: “Het wapen dat Erdogan in handen heeft, is de grens naar Europa openzetten. Dan komen al die vluchtelingen en migranten naar Europa.” Turkije vangt er zo’n vier miljoen op. “Maar de grens met Griekenland is dicht, het leger is aanwezig, er komt bijna niemand doorheen.”
“De cijfers zijn een leugen tegen Europa, maar ook tegen de migranten. Die krijgen valse hoop en stranden bij het hek. Dit gaat over de rug van duizenden migranten, onder wie veel kinderen.”
Telegraaf 29.02.2020 De Griekse grenspolitie heeft zaterdag zeker 66 mensen gearresteerd die vanuit Turkije illegaal de grens waren overgestoken. Volgens een regeringswoordvoerder maakten de mensen deel uit van een grote groep vluchtelingen die massaal de EU binnen probeerde te komen. Het ging om een georganiseerde poging de grens over te steken, aldus Athene.
„Meer dan 4000 illegale grensoverschrijdingen zijn afgewend”, stelde de zegsman op de staatstelevisie ERT na een crisisvergadering onder leiding van premier Kyriakos Mitsotakis. „We hebben standgehouden en hebben onze grenzen, die ook EU-grenzen zijn, beschermd.”
Athene heeft niet alleen extra mensen naar de grenzen met Turkije op het land gestuurd, ook patrouilleren er extra schepen bij de Griekse eilanden in het oosten van de Egeïsche Zee. Meer dan vijftig schepen van de kustwacht en de marine zijn er ingezet, aldus de regeringswoordvoerder.
NU 29.02.2020 Volgens de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn inmiddels achttienduizend vluchtelingen de Turkse grens met de rest van Europa overgestoken. Vrijdag maakte Erdogan bekend de grenzen niet langer gesloten te houden, waardoor Syrische vluchtelingen ongehinderd naar Europa kunnen komen.
Op beelden van persbureau Reuters is te zien dat honderden migranten de grens met Griekenland proberen over te steken. De Griekse politie probeert ze tegen te houden, waardoor een deel van de migranten in ‘niemandsland’ strandt. Ook wordt er traangas ingezet.
De Griekse overheid heeft na het Turkse besluit de grens voor een deel gesloten en extra politie ingezet. Het land zegt meer dan vierduizend vluchtelingen te hebben tegengehouden. Griekenland heeft een grens van ongeveer 300 kilometer met Turkije.
Ook Hongarije heeft de grensbewaking opgevoerd, zo maakte het zaterdag bekend. Volgens dat land heeft Erdogan de Hongaarse premier Viktor Orbán hoogstpersoonlijk opgebeld om hem te waarschuwen voor de vluchtelingenstroom.
Syrische vluchtelingen bestormen hekken bij grens met Europa
Turkije zet EU onder druk
Het Turkse besluit lijkt bedoeld om de EU onder druk te zetten om niet afzijdig te blijven in het conflict in de Syrische provincie Idlib. Donderdag werd daar een bombardement uitgevoerd, waarbij 33 doden vielen.
Turkse televisiestations zenden livebeelden uit van vluchtelingen die per boot de verschillende Griekse eilanden nabij het Turkse vasteland proberen te bereiken. Ook stonden vrijdag in Istanboel bussen klaar om vluchtelingen naar de grensplaats Edirne te rijden.
Erdogan verwacht dat zondag tussen de 25.000 en 30.000 mensen de Turkse grens zijn overgestoken.
NOS 29.02.2020 De Turkse president Erdogan zegt dat 18.000 migranten Turkije hebben verlaten, nadat zijn regering donderdagavond had besloten om migranten die naar de EU willen niet meer tegen te houden. Het is onduidelijk of dit aantal klopt.
Duidelijk is wel dat in het niemandsland tussen Turkije en Noord-Griekenland honderden migranten vastzitten. Griekenland en Bulgarije laten geen migranten toe.
De Griekse politie houdt het aantal migranten bij de grensovergang tussen Kastanies (Griekenland) en Edirne (Turkije) op 1200. Ze proberen door de hekken heen te breken en bekogelen de politie met stenen. De politie bestookt de migranten met traangas en schokgranaten.
‘EU onder druk zetten’
De Turkse regering wist dat de migranten in niemandsland zouden stranden, zei correspondent Lucas Waagmeester in het NOS Radio 1 Journaal. “Toch stuurde ze deze mensen die kant op. Het lijkt dus vooral een pr-stunt van Turkije om Europa onder druk te zetten.”
Het besluit om migranten te laten gaan, volgde op het bombardement donderdag op Turkse militairen in de Syrische provincie Idlib, waarbij 33 doden vielen. Turkije wil dat de NAVO Turkije steunt in het conflict in Idlib en dat de EU extra geld geeft om de 3,5 miljoen vluchtelingen uit Syrië op te vangen.
De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van bijna vier miljoen migranten. Behalve Syriërs zijn dat ook Afghanen, Iraniërs en Marokkanen. In ruil voor het geld houdt Turkije migranten tegen die naar de EU willen doorreizen.
Steeds meer migranten bivakkeren in het grensgebied, sommigen met heel jonge kinderen.
Griekse journalisten hebben migranten gesproken die in de nacht van donderdag op vrijdag de grensrivier de Evros zijn overgestoken, maar het lijkt niet om grote aantallen te gaan. De regering meldt dat 66 mensen de oversteek hebben gemaakt, 4000 mensen zouden zijn tegengehouden. “De 66 zitten vast, zij hebben niets met Idlib te maken”, zegt een regeringswoordvoerder.
Belangrijker is wat er in de Egeïsche Zee gebeurt. Veruit de meeste migranten in Turkije proberen Griekenland te bereiken door met bootjes naar eilanden als Lesbos en Chios over te steken. Daarom is de Griekse kustwacht in verhoogde staat van paraatheid gebracht en zijn er meer patrouilles in de Egeïsche Zee.
Het is onduidelijk of Turkije ook bootmigranten niet meer tegenhoudt. Gisteren wisten 143 migranten naar Griekse eilanden te varen. Dat is niet ongewoon voor deze tijd van het jaar.
Athene vreest het ergste
“Athene is ongerust, maar vooral ook boos en vooral op Turkije”, zei correspondent Conny Keessen in Griekenland. “Premier Mitsotakis heeft gezegd dat Griekenland geen migranten de grens over zal laten gaan. Hij zei: ‘We hebben geen verantwoordelijkheid voor de tragische gebeurtenissen in Syrië en we gaan niet het slachtoffer worden van de beslissingen van anderen.’ Daarmee bedoelt hij Turkije.”
Griekenland wil dat Turkije zich houdt aan de afspraken die in 2016 met de EU zijn gemaakt. Een van die afspraken is dat Turkije vluchtelingen en migranten op zee tegenhoudt. “Die afspraken moeten volgende maand worden verlengd, maar de onderhandelingen verlopen moeizaam”, zei Keessen. “Griekenland vreest het ergste als Turkije migranten op zee gaat doorlaten.”
Openlijke oorlog tussen Turkije en Syrië
De Turkse ambassadeur bij de Verenigde Naties zei vannacht dat bij het bombardement op Turkse militairen in Idlib niet 33, maar 34 militairen zijn omgekomen. Tientallen anderen raakten gewond. Wie verantwoordelijk is voor de aanval, is niet duidelijk. “We hebben niet kunnen vaststellen uit welk land het vliegtuig kwam. Radarbeelden laten zien dat er op dat moment een Syrisch-Russische formatie vloog.”
Door het bombardement dreigen de spanningen tussen Turkije en Syrië over de situatie in Idlib op een openlijke oorlog uit te lopen. Het Turkse leger heeft als vergelding Syrische posities onder vuur genomen. Daarbij zijn volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten gisteren en vandaag zeker 48 Syrische militairen of bondgenoten omgekomen. Syrische en Russische vliegtuigen hebben bombardementsvluchten uitgevoerd boven Saraqeb, een stad waar de laatste dagen hard gestreden wordt.
VN-secretaris-generaal Guterres riep vannacht op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Dertien van de vijftien landen van de VN-Veiligheidsraad steunden die oproep, alleen China en Rusland niet. De Russische ambassadeur bij de VN zei dat Idlib in handen is van “terroristen” die de burgerbevolking terroriseren. “Het Syrische leger heeft het volste recht om te reageren en het terrorisme uit te roeien.”
Telegraaf 29.02.2020 In een dag tijd zijn zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa overgestoken. Dat maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zaterdag bekend.
Een dag eerder hadden Turkse functionarissen aangegeven vluchtelingen die naar Europa willen niet langer tegen te zullen houden. De president bevestigde de koerswijziging en zei dat hij de grenzen naar Europa openlaat.
„Wat deden we gisteren? We hebben de deuren opengezet. We zullen ze niet sluiten…Waarom? Omdat de Europese Unie haar beloften moet nakomen”, verklaarde Erdogan zaterdagochtend. Hij vindt dat de EU Ankara te weinig helpt de lasten van de vluchtelingenstroom te dragen. De president zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa zijn binnengetrokken.
Versterking naar Griekse grenzen
Griekenland zei in 24 uur tijd 4000 mensen te hebben tegengehouden die het land binnen wilden komen. Athene stuurt versterkingen naar de grenzen op het land en gaat ook de zeegrenzen beter bewaken. „De regering zal doen wat nodig is om de grenzen te beschermen”, maakte een regeringswoordvoerder bekend.
Aan de grens met Turkije zette de Griekse politie zaterdagochtend traangas in om vluchtelingen ervan te weerhouden het land binnen te komen. Agenten werden met stenen bekogeld.
AD 29.02.2020 In één dag tijd zijn zeker 18.000 migranten de grens tussen Turkije en Europa overgestoken. Dat maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan vandaag bekend. Griekenland zegt dat al zeker 66 migranten zijn gearresteerd en zo’n 4.000 werden tegengehouden.
Turkse functionarissen gaven gisteren aan vluchtelingen die naar Europa willen niet langer te zullen tegenhouden. Dit als antwoord op de verslechterde situatie bij de Syrische stad Idlib. Het Syrische regime, gesteund door Rusland, voerde daar donderdag luchtaanvallen uit. Daarbij kwamen 33 Turkse militairen om het leven. Turkije zou zich bij een verslechtering van de situatie niet meer gebonden voelen aan de afspraken met de EU uit 2016.
President Erdogan bevestigde de koerswijziging vandaag en zegt dat hij de grenzen naar Europa openlaat. Hij zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa kunnen zijn binnengetrokken.
,,Wat deden we gisteren? We hebben de deuren opengezet. We zullen ze niet sluiten…Waarom? Omdat de Europese Unie haar beloften moet nakomen”, verklaarde Erdogan vanmorgen. Hij vindt dat de EU Ankara te weinig helpt de lasten van de vluchtelingenstroom te dragen. De president zei te verwachten dat tot en met zondag tussen de 25.000 en 30.000 vluchtelingen Europa zijn binnengetrokken.
Volgens een correspondent van de New York Times vervoert Turkije migranten gratis met bussen naar de grens met Griekenland. “Griekenland laat hen niet binnen. Duizenden zitten daardoor vast in niemandsland. Tot nu toe is het één grote mediastunt’’, schrijft Patrick Kingsley op Twitter.
Griekenland zegt de afgelopen 24 uur zo’n 4.000 migranten te hebben belet het land binnen te komen. De vluchtelingen bevinden zich in het niemandsland tussen de Turkse en Griekse grens. De Griekse autoriteiten zeggen vastbesloten te zijn om de landsgrenzen te beschermen. ,,De regering zal er alles aan doen’’, verklaarde regeringswoordvoerder Stelios Petsas. ,,Dit heeft niets met Idlib te maken”, zei hij.
De Griekse grenspolitie arresteerde volgens hem al zeker 66 mensen die vanuit Turkije illegaal de grens waren overgestoken. Volgens Petsas maakten ze deel uit van een grote groep vluchtelingen die massaal de EU binnen probeerde te komen. Het ging om een georganiseerde poging de grens over te steken, aldus de zegsman.
,,Meer dan 4000 illegale grensoverschrijdingen zijn afgewend”, stelde Petsas op de staatstelevisie ERT na een crisisvergadering onder leiding van premier Kyriakos Mitsotakis. ,,We hebben standgehouden en hebben onze grenzen, die ook EU-grenzen zijn, beschermd.”
Traangas
Athene heeft niet alleen extra mensen naar de grenzen met Turkije op het land gestuurd, ook patrouilleren er extra schepen bij de Griekse eilanden in het oosten van de Egeïsche Zee. Meer dan vijftig schepen van de kustwacht en de marine zijn er ingezet, aldus de regeringswoordvoerder.
De Griekse politie vuurde traangas af om de migranten terug te dringen die de grens probeerden over te steken vanuit Turkije. Sommigen gooiden stenen naar de politie, constateerden verslaggevers van persbureau AFP. De botsingen bij de Turkse grensovergang bij Pazarkule (Kastanies aan Griekse kant) braken uit nadat Turkije gisteren had aangekondigd dat het niet langer zou verhinderen dat migranten naar Europa trekken. Duizenden migranten brachten de nacht door aan de grens en verzamelden zich rond vuurkorven.
Bulgarije en Hongarije
Behalve Griekenland verscherpten ook Bulgarije de controles bij de grens met Turkije. Hongarije gaat de controles aan de zuidgrens van het land eveneens opvoeren. Dat besloot premier Viktor Orbán na een telefonisch onderhoud met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, meldt de persdienst van de Hongaarse regering.
Na het telefoontje riep Orbán, die bekendstaat om zijn anti-migratiehouding, het veiligheidskabinet bijeen. “Hongarije moet de bescherming van zijn grenzen versterken en speciale aandacht besteden aan ontwikkelingen op de Balkan-migratieroute”, besloten de aanwezige ministers.
Telegraaf 29.02.2020 De Turkse strijdkrachten hebben een fabriek voor chemische wapens in het noordwesten van Syrië vernietigd. De productiefaciliteit lag 13 kilometer ten zuiden van Aleppo en werkte voor het regime van president Bashir al-Assad, maakte een hooggeplaatste Turkse functionaris zaterdag bekend.
De actie in de nacht van vrijdag op zaterdag is een vergelding voor de dood van meer dan dertig Turkse militairen door een Russische luchtaanval. Naast de wapenfabriek werd een groot aantal andere doelen van het regime in Damascus vernietigd, aldus Ankara.
Turkse beschietingen en luchtaanvallen hebben volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten in 24 uur zeker 48 pro-Assad-strijders het leven gekost. De Syrische en Russische strijdkrachten gaan ondertussen door met hun aanvallen op de strategische stad Saraqeb in het oosten van de regio Idlib, aldus het observatorium.
AD 29.02.2020 Turkije zegt in het noordoosten van Syrië een ‘installatie voor chemische wapens’ te hebben vernietigd van het Syrische regime. Dit als vergelding voor de luchtaanvallen waarbij donderdag ruim 30 Turkse soldaten omkwamen. Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten spreekt de vernietiging tegen.
De vernietigde installatie bevond zich volgens Turkije 13 kilometer ten zuiden van Aleppo. Turkse strijdkrachten vernietigden ook andere doelen van het regime in Damascus, verklaarde een hoge Turkse vertegenwoordiger tegenover journalisten op voorwaarde van anonimiteit. de topambtenaar gaf geen verdere details.
Volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten verwoestte Ankara het militaire vliegveld van Kweires ten oosten van Aleppo. Daar zijn geen chemische wapens opgeslagen, verklaarde de ngo tegenover persbureau AFP.
Het regime van de Syrische president Assad is herhaaldelijk beschuldigd van het gebruik van chemische wapens sinds het begin van het conflict in 2011. Het ontkent dit en beweert zijn chemisch arsenaal te hebben verwijderd, wat veel waarnemers betwijfelen.
Turkse beschietingen en luchtaanvallen kostten de afgelopen 24 uur aan zeker 48 pro-Assad-strijders het leven. De Syrische en Russische strijdkrachten gaan ondertussen door met hun aanvallen op de strategische stad Saraqeb in het oosten van de regio Idlib, aldus het Observatorium.
Luchtaanvallen
Bij de luchtaanvallen van donderdag in de omgeving van Idlib kwamen minstens 33 Turkse militairen om. Turkije vroeg de NAVO om hulp. Dit op basis van een artikel in het NAVO-verdrag dat kan worden ingeroepen als een lidstaat vindt dat zijn veiligheid wordt bedreigd. De NAVO veroordeelde de agressie op de Turkse militairen.
De bondgenoten brachten hun condoleances over aan Turkije en spraken hun solidariteit met Ankara uit, verklaarde secretaris-generaal Jens Stoltenberg. ,,Deze gevaarlijke situatie moet direct worden gedeëscaleerd”, sprak hij.
Turkije verklaarde Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet langer tegen te houden als de situatie in Idlib verder verslechtert. Turkije zou zich in dat geval niet meer gebonden voelen aan de afspraken met de EU uit 2016.
Volgens de Turkse veiligheidsanalist Metin Gürcan werden de luchtaanvallen van donderdag uitgevoerd door Russische en Syrische straaljagers en waren ze onderdeel van “een gecoördineerde actie”. Gürcan baseert zich op lokale bronnen.
Het dodental is volgens hem ook hoger dan wat Ankara meldde. “Volgens onbevestigde informatie verkregen door Al-Monitor, ligt het werkelijke dodental ergens tussen de 50 en 55,” schreef hij.
Al-Monitor is een in 2012 gelanceerde nieuwssite door de Arabisch-Amerikaanse ondernemer Jamal Daniel. Al-Monitor biedt naar eigen zeggen ‘ongeëvenaarde berichtgeving en analyses’ door prominente journalisten en experts uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
AD 29.02.2020 President Erdogan heeft de deur naar Europa open gezet voor vluchtelingen. Maar is dit echt wat de Turken willen? Het lijkt erop dat ze wanhopig op zoek zijn naar steun voor hun strijd in Syrië.
De taal is hard, maar dat zijn we wel gewend van de Turkse president. ,,We houden de poort voor de vluchtelingen niet meer dicht”, zei hij in een speech in Istanbul. ,,De Europese Unie moet zich aan haar beloftes houden.”
Actie is er ook. Duizenden vluchtelingen staan aan de grens met Griekenland, waar ze worden opgewacht door patrouilles met traangas en schokgranaten. De Bulgaren, ook beducht voor een nieuwe vluchtelingenstroom, hebben 1.000 extra soldaten naar hun grens met Turkije gestuurd.
Volgens Ibrahim Kalin, een van Erdogans belangrijkste adviseurs, is het heel simpel: zijn land herbergt 3,5 miljoen vluchtelingen, niet alleen uit Syrië, maar ook uit Irak, Afghanistan, Pakistan en tal van Afrikaanse landen. ,,We doen ons best met de middelen die we hebben”, zei hij tegen de BBC. ,,Maar er zijn grenzen aan wat we kunnen doen.” En gepikeerd over de reacties uit Europa: ,,De EU doet net of dit het probleem van Turkije is.”.
Wat zijn precies de beloftes waar Erdogan het over heeft? Hij doelt waarschijnlijk op de financiële afwikkeling van de zogenaamde Turkije-deal uit maart 2016. De EU wist niet goed wat ze aan moest met de vele vluchtelingen die vanuit Syrië voornamelijk via Turkije haar kant op kwamen.
In de overeenkomst met Turkije werd onder meer afgesproken dat Turkije meer migranten opvangt en haar grenzen beter bewaakt. In ruil daarvoor kreeg het land extra geld van de EU en zijn er afspraken gemaakt over afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen.
Het gaat om een pakket van 6 miljard euro. Volgens de Europese Commissie is daarvan inmiddels 2,7 miljard uitbetaald en 4,3 miljard vastgelegd in concrete afspraken. Commissaris Oliver Várhelyi (Nabuurschap en Uitbreiding) zei onlangs dat dit bevestigt dat de EU haar beloftes nakomt.
En zijn collega Janez Lenarcic (Crisismanagement): ,,Het ondersteunen van vluchtelingen is een prioriteit voor de EU. Meer dan 1,7 miljoen kwetsbare vluchtelingen kunnen nu voorzien in hun basisbehoeften, zoals huur en medicijnen, en meer dan een half miljoen kinderen kunnen naar school.”
Het is waarschijnlijker dat Turkije uit is op een ander soort hulp, en dat het de zwakke plek van de EU gebruikt om dit voor elkaar te krijgen. Zijn land is verzeild geraakt in een gevaarlijk conflict met de Syrische president Bashar al-Assad en diens Russische bondgenoot Vladimir Poetin. In het noordwesten van Syrië, waar Turkije steun biedt aan rebellen, zijn al 55 Turkse soldaten omgekomen. Donderdag stierven er bij luchtaanvallen in Idlib 33 soldaten, het grootste Turkse verlies sinds het land zich in 2016 mengde in de oorlog.
Erdogan wil uit alle macht voorkomen dat zijn land de Syrische burgeroorlog wordt ingezogen en wil nu dat de EU, of beter nog de NAVO, hem komt helpen. Die staan daar echter niet om te springen.
Turkije is dan wel een prominent lid van de NAVO, met het op één na grootste leger (na de Amerikanen), maar dat wil niet zeggen dat het bondgenootschap trek heeft in dit schier uitzichtloze conflict. Al helemaal niet omdat het dan recht tegenover de Russen komt te staan. Gisteren, na crisisoverleg op aandringen van Turkije, besloot de NAVO geen hulp te bieden.
Daarbij komt dat Turkije dankzij het Syrisch-Russische offensief in Idlib alweer een nieuwe massa vluchtelingen klaar ziet staan. Nog eens een miljoen vluchtelingen erbij kan het land simpelweg niet aan.
Glimmende Mercedes-busjes
De Turkse president weet maar al te goed hoe hij Europa pijn kan doen. De afgelopen dagen haalde hij alles uit de kast om de angst voor een nieuwe vluchtelingenstroom nieuw leven in te blazen.
Het gaat dit keer echter niet om een ongecontroleerde toevloed van mensen in grote paniek, maar om een georkestreerde actie, zoals verschillende media melden.
Volgens de New York Times heeft de overheid tickets gekocht voor duizenden vluchtelingen, die vervolgens vanuit Istanbul in ‘glimmende Mercedes Benz-busjes’ naar de grens zijn vervoerd. Douaniers en grenswachten zouden opdracht hebben gekregen om ze door te laten.
Ook vanuit andere steden zouden duizenden vluchtelingen op weg zijn. Deze taferelen werden nauwgezet vastgelegd door Turkse staatsmedia. We zien mensen die te voet, door de bossen, op weg zijn naar de grens met Bulgarije, of in een gammel bootje de oversteek wagen naar een Grieks eiland.
Deze mensen worden niet gedwongen, maar zijn allang blij dat ze niet meer vastzitten in Turkije. Het zijn beelden die in Europa herinneringen oproepen aan de crisis van 2015.
‘Ondraaglijk lijden’
De reactie van de EU beperkt zich vooralsnog tot een oproep van Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken, om de strijd in Syrië te staken. Hij is bang dat het anders uitmondt in een ‘openlijke internationale militaire confrontatie’. ,,Het zorgt ook voor ondraaglijk menselijk lijden”, twitterde hij. ,,Levens van burgers komen in gevaar.”
NOS 28.02.2020 Turkije zegt Syrische vluchtelingen groen licht te geven om naar Griekenland en Bulgarije te gaan. Volgens Turkse staatsmedia zijn groepen migranten op weg naar de buitengrens van de Europese Unie. Daarmee lijkt president Erdogan, in ieder geval tijdelijk, een jarenlang dreigement waar te maken.
Turkije wil NAVO-steun in Noord-Syrië, of extra hulp van de EU om vluchtelingen op te vangen. Het land herbergt nu zo’n 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen. De regering in Ankara krijgt jaarlijks 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van deze groep. Deze afspraak met de EU loopt officieel dit jaar af.
“Dit is een signaal naar Europa: luister, wij hebben dit wapen nog altijd in handen”, zegt correspondent Lucas Waagmeester. “Erdogan heeft vaak gedreigd de grenzen naar de EU te openen, maar het is nieuw dat ze dit nu hardop zeggen en het vervolgens ook doen.”
Groepen vluchtelingen hebben vanuit Istanbul de bus gepakt naar het drielandenpunt van Turkije, Griekenland en Bulgarije. Daar proberen ze de grens over te steken, zonder dat Turkse grenswachters ingrijpen. “Maar dan stuiten ze nog altijd op de Bulgaarse en Griekse grenswachten, dus het is niet zo dat ze zomaar de EU binnen kunnen.”
‘De legerpolitie en iedereen zei dat de grenzen open zijn’
Aanleiding voor het openen van de grenzen is een voor de Turken dramatisch verlopen bombardement in Noord-Syrië. Ruim dertig Turkse militairen kwamen gisteren om het leven in de provincie Idlib. Dat is het hoogste aantal sinds de Turken meevechten in de Syrische burgeroorlog.
In Idlib strijden rebellengroepen met Turkse steun tegen het regeringsleger, dat weer luchtsteun krijgt van Rusland. Ankara zegt dat het fatale bombardement werd uitgevoerd door het Syrische leger. 29 NAVO-ambassadeurs komen met spoed bijeen, nadat NAVO-bondgenoot Turkije alarm sloeg over de situatie in de belegerde stad Idlib en de omliggende provincie.
Sinds november zijn hier bijna een miljoen mensen, vooral vrouwen en kinderen, op de vlucht geslagen en honderden burgers omgekomen. Tien- tot honderdduizenden vluchtelingen zitten in tentenkampen aan de grens tussen Turkije en Syrië.
Syrische vluchtelingen samengepakt bij Turkse grens
Ankara benadrukt dat het al deze ontheemden niet zelf aankan en dat het humanitair gezien noodzakelijk is in te grijpen.
“Turkije zegt: in Idlib bombarderen Rusland en Syrië ziekenhuizen, scholen en woonwijken. Wij zijn de enige die er iets tegen doen en de rest van de wereld, de NAVO, de EU en de VS, doet helemaal niets”, vat Lucas Waagmeester het Turkse standpunt samen.
Syrië en Rusland beschuldigen Turkije juist van het helpen van jihadistische terroristen. Gezien de machtsverhoudingen lijkt de kans klein dat de rebellen het zullen winnen, ondanks de Turkse steun. “Want de Russen hebben een gigantische overmacht in de lucht”, legt Waagmeester uit.
De kans lijkt klein dat de NAVO militaire hulp in Noord-Syrië gaat bieden. Dat zou immers kunnen leiden tot een directe confrontatie met het Russische leger. De hoop is vooral gevestigd op de lopende onderhandelingen tussen Erdogan en Poetin. Vandaag zeiden de twee leiders in een telefoongesprek dat ze “ernstig bezorgd zijn” over de situatie in Idlib.
“Het kan best zijn dat de Turken denken: de EU kan vast meer bieden als we de druk opvoeren”, aldus Bert van Slooten, correspondent Europese Unie
De kans dat Brussel snel met nieuwe toezeggingen komt rondom het vluchtelingenprobleem in Turkije is eveneens klein. De EU wil de zogeheten Turkije-deal dit jaar verlengen, maar volgens EU-correspondent Bert van Slooten verlopen de gesprekken stroef. “De verhoudingen zijn de laatste tijd niet zo goed.”
Het dreigement om de grenzen te openen past volgens hem in het diplomatieke schaakspel. “Turkije gebruikt dit voortdurend als drukmiddel. Het kan best zijn dat ze denken: de EU kan vast meer bieden en als we de druk opvoeren, dan komt Brussel wel over de brug.”
“Erdogan lost het lekker op”
Over een maand komt de Europese Commissie met een nieuw vluchtelingenplan. Voorlopig hebben EU-landen weinig zin om nieuwe ontheemden op te nemen. Maar D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat het hoog tijd wordt dat de EU op dit vlak minder afhankelijk wordt van Erdogan.
“De Turken hebben de afgelopen vier jaar miljoenen vluchtelingen opgevangen, ook namens de EU. En de EU heeft die tijd niet gebruikt voor langetermijnoplossingen, maar juist de ogen dichtgedaan en gedacht: Erdogan lost het lekker voor ons op.”
MSN 28.02.2020 In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten. De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is.
„Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Geert Wilders constateert dat Erdogan ’de grenzen open zet’. „Syriërs kunnen ongehinderd van Turkije naar Europa. En zullen weer massaal komen”, waarschuwt de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendeal van tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa.
Het Nederlandse kabinet kijkt de kat nog even uit de boom. Zo wordt bijvoorbeeld de ontmoeting van de NAVO-ambassadeurs afgewacht die op verzoek van Turkije plaatsheeft.
Telegraaf 28.02.2020 In Den Haag groeit de ongerustheid over het Turkse voornemen de grenzen open te gooien voor een grote stroom Syrische migranten. De VVD vraagt om noodscenario’s uit Europa, nu het er op lijkt dat de miljardendeal met Turkije om migranten tegen te houden niets waard is.
„Turkije moet de deal nakomen”, meent VVD-Kamerlid Bente Becker. Ze wijst erop dat Ankara miljarden euro’s aan steun ontving om mensen op te vangen. „We laten ons niet chanteren door Erdogan”, zegt ze over de Turkse president.
Geert Wilders noemt Erdogan ’totaal onbetrouwbaar’ en vindt premier Rutte daarom ’een sukkel omdat hij hem vertrouwde’. „Europa zal weer overspoeld worden met gelukszoekers. Dus grenzen dicht nu!”, aldus de PVV-voorman.
Aan de andere kant van het politieke spectrum pleit GroenLinks juist voor meer aandacht voor de Syriërs die naar onderdak zoeken in Europa. „Terwijl Turkije, dat in Syrië niets te zoeken heeft, nu nota bene de NAVO om hulp vraagt, bekommert niemand zich om de vluchtelingen”, vindt Kamerlid Bram van Ojik. „Wanneer laat de EU weer eens wat solidariteit zien?”
Volgens de Europese Commissie heeft Turkije nog niet officieel aangegeven dat de migrantendeal van tafel is. Het dagelijks bestuur van de EU wil ook zelf kunnen vaststellen of er al massaal Syriërs de grens oversteken vanuit Turkije naar Europa. Het Nederlandse kabinet sluit zich aan bij de lijn van de EU.
Telegraaf 28.02.2020 De Europese Unie verwacht van Turkije dat het de afspraken uit 2016 over het controleren van vluchtelingenstromen blijft nakomen. Uit Ankara is geen officieel bericht gekomen dat het beleid wordt gewijzigd of de deal wordt opgezegd. Een woordvoerder van de Europese Commissie zei dat nadat een Turkse functionaris had gezegd dat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen trekken niet meer zal tegenhouden.
„De deal staat nog, wat ons betreft”, aldus de commissiewoordvoerder. Het dagelijks EU-bestuur gaat kijken wat er waar is van berichten dat migranten richting Europa zouden trekken. „We gaan niet speculeren over een grote instroom van mensen.” Griekenland en Bulgarije hebben hun grenscontroles aangescherpt.
In het akkoord spraken Turkije en de EU af dat Ankara zijn grenzen controleert om migranten tegen te houden. Beide partijen spraken af dat alle migranten die aankomen in Griekenland mogen worden teruggestuurd. Voor elke teruggenomen migrant zou Europa een Syrische vluchteling naar de EU laten overkomen.
De EU blijft zich inzetten voor de opvang van vluchtelingen in Turkije. Voor de opvang van de ruim 3,5 miljoen Syriërs in Turkije heeft de EU de afgelopen jaren 6 miljard euro vrijgemaakt.
NU 28.02.2020 De Griekse overheid heeft de grenscontroles aangescherpt na het Turkse besluit om vluchtelingen ongehinderd naar Europa te laten gaan, zo melden overheidsbronnen vrijdag aan de Griekse krant Kathimerini.
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis heeft vrijdag telefonisch met de Duitse bondskanselier Angela Merkel over de kwestie. “Griekenland heeft het aantal grenspatrouilles op land en ter zee maximaal opgevoerd”, aldus een bron.
Het land heeft de grens met Turkije bij de plaats Kastanies inmiddels gesloten, zo meldt de Griekse zender ERT. Tevens is de Griekse politie ingezet om te assisteren bij de grens.
In de nacht van donderdag op vrijdag besloot Turkije vluchtelingen door te laten, waarop honderden mensen richting de grensposten met Griekenland en Bulgarije vertrokken. Onder hen zijn niet alleen Syriërs, maar ook Irakezen, Iraniërs en Afghanen.
Bulgarije heeft zo’n 1.000 troepen en materieel gereed om te helpen met de grensbewaking, zo meldt Reuters. Het land heeft een grens van ongeveer 300 kilometer met Turkije.
Vluchtelingen als drukmiddel
Het Turkse besluit lijkt bedoeld om de EU onder druk te zetten om niet afzijdig te blijven in het conflict in de Syrische provincie Idlib.
Turkse televisiestations zenden livebeelden uit van vluchtelingen die per boot de verschillende Griekse eilanden nabij het Turkse vasteland proberen te bereiken. Ook stonden vanmorgen in Istanboel bussen klaar om vluchtelingen naar de grensplaats Edirne te rijden.
De Syrische vluchtelingen in Idlib zelf zitten nog vast bij de grens met Turkije. Zij worden vooralsnog niet doorgelaten.
MSN 28.02.2020Griekenland verscherpt de controles bij de Turkse grens. Dat gebeurt omdat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. “Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid”, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Driehonderd migranten
Turkse media meldden dat momenteel ongeveer driehonderd migranten in noordwestelijke richting naar de Turks-Griekse grens lopen.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot.
Telegraaf 28.02.2020 Er dreigt een grote vluchtelingenstroom richting Europa te komen, vanuit Turkije. Correspondent Ralph Dekkers legt uit waarom het land nu opeens van de vluchtelingen af wil.
Telegraaf 28.02.2020 De Russische president Vladimir Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan hebben vrijdag telefonisch overlegd over de situatie in de Syrische regio Idlib. Donderdag kwamen 33 Turkse militairen om het leven bij een Russische luchtaanval.
De leiders hebben afgesproken dat er binnenkort een topontmoeting plaatsvindt over de situatie. Afgevaardigden van beide landen gaan vrijdagmiddag weer met elkaar in gesprek over het de-escaleren van de situatie.
De coördinatie tussen beide landen was niet goed, volgens Rusland had Turkije niet laten weten dat er Turkse militairen op de locatie waren, Turkije zegt dat dit wel was gemeld. Rusland zegt dat ze dachten alleen rebellen onder vuur te nemen. Als reactie op de bombardementen hebben de Turken Syrische doelen bestookt. Daarbij zijn zeker zestien Syrische soldaten gedood.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov zegt dat beide landen van plan zijn hun acties in Syrië te blijven coördineren.
Telegraaf 28.02.2020 Turkije heeft vrijdag internationaal een oproep gedaan om een vliegverbod in te stellen boven de Syrische regio Idlib. Dat verzoek volgt op een bombardement van Syrië of Rusland waarbij donderdag 33 Turkse militairen omkwamen.
„Om burgers in het gebied te beschermen moet de internationale gemeenschap een vliegverbod instellen”, aldus een woordvoerder van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Rusland heeft aangekondigd twee marineschepen met kruisraketten aan boord naar Syrië te sturen in reactie op de escalatie van het conflict donderdag.
Telegraaf 28.02.2020 Op verzoek van Turkije komen vrijdag de NAVO-ambassadeurs van de 29 lidstaten bijeen in het hoofdkwartier in Brussel. Ankara heeft daarom gevraagd na de aanval in Syrië waarbij meer dan dertig Turkse militairen omkwamen.
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
MSN 28.02.2020 Op verzoek van Turkije komen vrijdag de NAVO-ambassadeurs van de 29 lidstaten bijeen in het hoofdkwartier in Brussel. Ankara heeft daarom gevraagd na de aanval in Syrië waarbij meer dan dertig Turkse militairen omkwamen.
Turkije doet een beroep op artikel 4 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een lidstaat om overleg kan vragen als naar zijn mening de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van zijn land wordt bedreigd. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft daarop de Noord-Atlantische Raad van de militaire alliantie bijeengeroepen. Hij geeft na het beraad om 11.45 uur een persconferentie.
Stoltenberg sprak eerder al over de situatie in Idlib met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu. De NAVO-voorman riep het Syrische regime “en zijn bondgenoot Rusland” op hun offensief in Idlib te staken.
Artikel 4
Het is de zesde keer in de geschiedenis van het bondgenootschap dat artikel 4 wordt ingeroepen. Turkije deed dat twee keer in 2012, onder meer nadat een gevechtsvliegtuig door Syrische troepen was neergehaald. De NAVO besloot toen Patriot-afweerraketten naar Turkije te sturen. Ook in 2015 riep Ankara de NAVO bijeen, na een serie terroristische aanslagen in Turkije.
Artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op één lidstaat een aanval op alle is, is één keer geactiveerd. De VS riepen die clausule voor collectieve veiligheid in na de terreuraanslagen op onder meer het World Trade Center in New York in 2001.
Telegraaf 28.02.2020 De Turkse militairen die donderdag zijn omgekomen door een Russisch of Syrisch bombardement in de Syrische provincie Idlib hadden niet in het gebombardeerde gebied moeten zijn. Dat zegt het Russische ministerie van Defensie vrijdag volgens staatspersbureau RIA.
De Turkse regering had Rusland niet op de hoogte gesteld van de aanwezigheid van de militairen. Volgens het ministerie heeft het Russische leger geen aanvallen uitgevoerd op plekken waar Turkse militairen waren.
Turkije ontkent wat Rusland zegt. De minister van Defensie zegt dat Rusland wel degelijk op de hoogte was van de locatie van de Turkse soldaten. De Russische aanvallen gingen volgens de minister door, ondanks een waarschuwing nadat de eerste bom was ingeslagen. Rusland zegt juist het tegenovergestelde.
Bij de Russische aanval kwamen donderdag 33 Turkse militairen om het leven. In reactie daarop bestookte Turkije het Syrische leger met artilleriebeschietingen.
NOS 28.02.2020 Ambassadeurs van 29 NAVO-bondgenoten zijn op verzoek van Turkije bijeengeweest om te praten over de situatie in Syrië, heeft secretaris-generaal van de NAVO Stoltenberg laten weten. De ambassadeurs zijn van de Noord-Atlantische Raad, het politieke bestuursorgaan van de verdragsorganisatie.
De NAVO-bondgenoten kwamen bijeen onder artikel 4, waarmee een lidstaat andere bondgenoten bij elkaar kan roepen als de veiligheid van het land in het geding is. Turkije sloeg alarm nadat gisteren 33 Turkse militairen in de Syrische provincie Idlib om het leven waren gekomen.
“We roepen Rusland en het Syrische regime op de willekeurige luchtaanvallen te stoppen”, zei Stoltenberg na de bijeenkomst. “We roepen die landen op het internationaal recht te respecteren en volledig bij te dragen aan pogingen van de VN om een vreedzame oplossing voor het conflict in Syrië te vinden.”
Vluchtelingen niet tegengehouden
Een hoge Turkse functionaris zei gisteren tegen persbureau Reuters dat Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet langer zal tegenhouden.
Het Turkse staatspersbureau laat vandaag dronebeelden zien van enkele honderden mensen die worden doorgelaten. Vanuit Istanbul zouden mensen in bussen naar de grens met Griekenland worden gebracht. Griekenland heeft daarop de bewaking van de lands- en zeegrenzen met Turkije versterkt. Ook Bulgarije verscherpt de grenscontrole.
De beelden van migranten worden ook via sociale media verspreid. Correspondent Lucas Waagmeester: “Twitter in Turkije is op dit moment geblokkeerd, voor wie twijfelde voor welk publiek deze beelden bedoeld zijn.”
Turkije opent grenzen met Europa voor migranten
Turkije en de Europese Unie sloten in maart 2016 een vluchtelingendeal. Daarin werd afgesproken dat Turkije migranten opvangt en de grenzen beter bewaakt, en in ruil daarvoor financiële steun van de EU ontvangt. Voor de opvang van ruim 3,5 miljoen vluchtelingen betaalt de EU 1,5 miljard euro per jaar. Turkije heeft sindsdien meerdere malen gedreigd de grenzen te openen en migranten door te laten.
Het doorlaten van vluchtelingen is nog niet door officiële Turkse bronnen bevestigd en een woordvoerder van de VN-vluchtelingenorganisatie zegt geen informatie te hebben ontvangen over de verplaatsing van vluchtelingen naar de grens.
Communicatiedirecteur van president Erdogan, Fahrettin Altun, zei op Twitter wel dat Turkije al vier miljoen Syrische vluchtelingen heeft opgenomen en er niet nog eens een miljoen kan onderbrengen.
Turkije heeft wereldmachten verder opgeroepen een no-flyzone in te stellen in Syrië om de honderdduizenden ontheemden in het land te beschermen.
Russische oorlogsschepen
Rusland stuurt intussen twee oorlogsschepen richting de Syrische kust. Ankara zei dat luchtaanvallen van de Syrische regering de doden aan Turkse kant hebben veroorzaakt, maar volgens Rusland is Turkije zélf schuldig.
De Russische minister van Defensie Shoigu stelt dat Turkse troepen geraakt zijn door Syrisch artillerievuur dat bedoeld was voor rebellen in het gebied. Ankara heeft volgens hem Moskou niet op de hoogte gesteld van hun aanwezigheid daar. Turkije stelt dat de Syrische aanval doorging nadat een waarschuwing was gegeven.
Telegraaf 28.02.2020 Turkije houdt Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet meer tegen. Dat heeft de Turkse regering bekendgemaakt. Het land verwacht een grote nieuwe stroom aan vluchtelingen uit Syrië, vanwege de gevechten in de regio Idlib.
Ongeveer een miljoen mensen zijn al op de vlucht voor het geweld. De meeste mensen zijn richting de Turkse grens getrokken. In Turkije zijn al veel Syrische vluchtelingen aanwezig, waardoor Ankara zegt dat het de vluchtelingenstroom niet meer aankan. In totaal herbergt het land ruim vier miljoen op de vlucht geslagen Syriërs.
De Turken hebben de grens opengegooid na het verlies van 33 militairen bij de aanval in Noord-West Syrië.
De politie, kustwacht en grensbewaking hebben het bevel gekregen de grenzen niet langer gesloten te houden, meldt persbureau Reuters.
De maatregel zet druk op de vluchtelingendeal die Turkije en de EU in 2016 sloten, waarin Ankara toezegde vluchtelingen tegen te houden. Beide partijen spraken toen af dat alle migranten die aankomen in Griekenland mogen worden teruggestuurd. Voor elke teruggenomen migrant zou Europa een Syrische vluchteling naar de EU laten overkomen. Voor de opvang van de ruim 3,5 miljoen vluchtelingen in Turkije betaalt de EU in ruil 1,5 miljard euro per jaar.
Een van de geestelijke vaders van dat akkoord, de Oostenrijker Gerald Knaus van de denktank Europees Stabiliteit Initiatief, zei vrijdag dat een internationale conferentie over vluchtelingen uit Idlib en een vervolg op de EU-Turkijedeal „dringend nodig” is.
De Turkse president Erdogan heeft al vaker gedreigd „de poorten naar Europa” open te zetten, onder meer nadat de EU afgelopen najaar kritiek had op de Turkse inval in Syrië.
Griekse grens
Griekenland verscherpt de controles bij de Turkse grens nu Turkije Syrische vluchtelingen die naar Europa willen, niet meer tegenhoudt. Een bron bij de politie zei dat de grenspatrouilles op land en zee zijn verdubbeld en dat er een algemene oproep tot verhoogde paraatheid is gedaan. „Alles is onder controle, er is geen reden tot bezorgdheid”, zei deze bron.
Een regeringsbron zei dat Griekenland in contact staat met de Europese Unie en de NAVO na de recente escalatie in het Syrische Idlib.
Turkse media meldden dat momenteel ongeveer driehonderd migranten in noordwestelijke richting naar de Turks-Griekse grens lopen.
Griekenland was de belangrijkste toegangspoort voor honderdduizenden vluchtelingen die tijdens een massale uittocht in 2015 en 2016 uit Turkije stroomden. Daar kwam een eind aan toen de EU met Turkije een deal sloot.
Grens Bulgarije
Ook Bulgarije heeft aangekondigd om de controles aan de grens met Turkije flink aan te scherpen. „Wij hebben informatie dat er een grote groep onderweg is naar de grenzen”, aldus de Bulgaarse premier Boyko Borissov. „We hebben de controles opgevoerd tot het maximale niveau.”
Bulgarije overweegt duizend militairen naar de grens met Turkije te sturen vanwege de verwachte migrantenstroom. Vrijdag kwamen al twee groepen van ongeveer dertig vluchtelingen aan bij die grens. Zij werden tegengehouden door de grenspolitie. De regering in Sofia heeft laten weten geen migranten toe te laten, ook met oog op het nieuwe coronavirus.
NU 28.02.2020 Turkije heeft vrijdagochtend (Nederlandse tijd) het bevel gegeven om de grenzen niet langer gesloten te houden. Daardoor kunnen Syrische vluchtelingen ongehinderd naar Europa komen. Persbureau Reuters meldt op basis van Turkse media dat mogelijk al honderden vluchtelingen op weg zijn naar de grens van Turkije met Griekenland en Bulgarije.
Onder hen zouden ook Iraniërs en Irakezen zijn. Online zijn ook beelden verschenen, maar deze zijn niet geverifieerd.
Het bevel, dat aan de politie, kustwacht en grensbewakers is gegeven, volgt op een luchtaanval in Idlib. Daarbij zijn in de nacht van donderdag op vrijdag 33 Turkse soldaten om het leven gekomen.
Europa sloot in 2016 een deal met Turkije. Afgesproken werd dat het land de grenzen beter zou bewaken en de vluchtelingen zou opvangen die Europa zouden proberen te bereiken. Sindsdien heeft president Recep Tayyip Erdogan meerdere keren gedreigd de grenzen te openen.
De laatste keer dat hij dit deed, dateert van oktober vorig jaar, toen Europa kritiek had op het Turkse offensief tegen de Koerden in Syrië. Het is dus ook niet bekend of het dreigement dit keer wordt waargemaakt.
MSN 28.02.2020 Turkije houdt Syrische vluchtelingen die naar Europa willen niet meer tegen. Dat heeft de Turkse regering bekendgemaakt. Het land verwacht een grote nieuwe stroom aan vluchtelingen uit Syrië, vanwege de gevechten in de regio Idlib.
Ongeveer een miljoen mensen zijn al op de vlucht voor het geweld. De meeste mensen zijn richting de Turkse grens getrokken. In Turkije zijn al veel Syrische vluchtelingen aanwezig, waardoor Ankara zegt dat het de vluchtelingenstroom niet meer aankan.
Telegraaf 28.02.2020 Zeker 33 Turkse militairen zijn omgekomen door een luchtaanval in de Syrische provincie Idlib. Dat zegt de gouverneur van de zuidelijke Turkse provincie Hatay, die grenst aan Syrië.
De aanval zou volgens Ankara zijn uitgevoerd door het Syrische regeringsleger of Rusland, dat militaire steun geeft aan het Syrische regime van Bashar al-Assad. Turkije reageerde vrijdag met artilleriebombardementen op stellingen van het Syrische regeringsleger, meldden overheidsfunctionarissen aan staatspersbureau Anadolu.
Bronnen zeggen dat de Turkse president Erdogan en zijn staf crisisberaad hebben gehouden vanwege de aanval. NAVO-topman Jens Stoltenberg veroordeelde vrijdag de aanval en belde met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu over de situatie in Idlib.
Het in Groot-Brittannië gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat zich baseert op lokale bronnen, meldde eerder dat zeker 34 Turkse militairen zijn gedood in Idlib. Daar hebben opstandelingen die tegen Assad vechten na een burgeroorlog van negen jaar hun laatste bolwerk.
Enorme vluchtelingenstroom richting Turkije
Het leger van Assad rukt de laatste weken steeds verder op in Idlib. Dat offensief heeft geleid tot een enorme vluchtelingenstroom richting Turkije, dat al 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt. Zo’n 950.000 mensen zouden op de vlucht zijn voor het geweld.
De situatie escaleerde de afgelopen tijd steeds verder. Het Turkse leger bemant observatieposten in Idlib en is herhaaldelijk onder vuur genomen. Dat leidde tot vergeldingsacties tegen Syrische regeringstroepen.
President Erdogan maakte eerder op donderdag nog melding van drie gesneuvelde militairen. Hij heeft Syrië eerder gesommeerd troepen voor het eind van de maand terug te trekken en waarschuwde dat zijn land anders zal ingrijpen.
Rusland beschuldigt Turkije juist van het steun van „illegale gewapende groepen.”
NU 28.02.2020 Luchtaanvallen van het Syrische regeringsleger in de Syrische provincie Idlib hebben in de nacht van donderdag op vrijdag ten minste 33 Turkse militairen het leven gekost, meldt de gouverneur van de Turkse grensprovincie Hatay. Nog niet eerder kwamen op één dag zo veel Turkse soldaten om het leven in het gebied.
In het land woedt al negen jaar lang een burgeroorlog tussen rebellen en het Syrische regeringsleger van president Bashar Al Assad, dat met steun van Rusland en Iran momenteel probeert het laatste rebellenbolwerk te veroveren.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan stuurde sinds begin februari ruim vijfduizend militairen naar Idlib, om de Syrische rebellen te ondersteunen.
Turkije is al jarenlang bondgenoot van de rebellen in Syrië en heeft veel baat bij de aanwezigheid van de groepering in het land. Als de rebellen worden verdreven, is de oppositie uitgeschakeld en heeft de Syrische regering vrij spel. Turkije kan dan amper meer invloed uitoefenen op de koers in het buurland, terwijl het zelf 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen heeft opgevangen.
‘Syrisch regeringsleger moet zich dit weekend terugtrekken’
Bij gevechten zijn in totaal 54 Turkse militairen om het leven gekomen. Erdogan waarschuwde al meermaals dat “bij de volgende gewonde Turkse soldaat vergeldingsacties volgen”. Ook moet het Syrische regeringsleger zich dit weekend terugtrekken achter een bestandslijn die in samenwerking met Rusland en Iran in 2017 is gecreëerd. Gebeurt dat niet, dan treedt Turkije zelf op.
Na de luchtaanval trok het Turkse kabinet zich terug in een spoedzitting om zich te beraden op verdere acties. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, riep nadrukkelijk op tot de-escalatie in het gebied, terwijl de Verenigde Staten het geweld tegen Turkse soldaten veroordeelden.
Door het strijdgeweld zijn honderdduizenden Syriërs hun huis kwijtgeraakt. Zij zitten vast tussen het oprukkende Syrische leger en de rebellen, nabij de Turkse grens. Die is echter gesloten, omdat Erdogan niet meer Syrische vluchtelingen wil toelaten.
NOS 27.02.2020 Bij een bombardement van de Syrische luchtmacht in de provincie Idlib zijn 33 Turkse militairen omgekomen. Dat heeft de gouverneur van de Turkse grensprovincie Hatay gezegd. Volgens hem raakten 36 militairen gewond.
Niet bevestigde berichten spreken van een Russisch bombardement. Doden en gewonden zouden naar een ziekenhuis in de Turkse grensplaats Reyhanli zijn gebracht.
Het is het grootste aantal Turkse doden in Idlib op een dag. De situatie in Idlib was al uiterst gespannen. Dit weekend loopt het ultimatum af dat president Erdogan het Syrische leger heeft gesteld. Dat moet zich terugtrekken achter een bestandslijn die hij in 2017 met Rusland en Iran overeenkwam. Zo niet, dan zal Erdogan de door de Syriërs omsingelde Turkse observatiepunten in het gebied “hoe dan ook bevrijden”.
Turkije heeft de afgelopen weken duizenden militairen naar Idlib gestuurd om de opmars van het Syrische leger te stuiten. Door die opmars zitten honderdduizenden vluchtelingen klem tussen de oprukkende Syriërs en de Turkse grens. Turkije wil hen niet toelaten, omdat het al miljoenen Syrische vluchtelingen op zijn grondgebied heeft.
“Dit lijkt een ongekende escalatie in Idlib”, zegt correspondent Melvyn Ingleby. “Turkse media hebben het al over mogelijke wraakacties van het Turkse leger. Ze willen daarmee uitstralen dat er een hard antwoord komt op deze aanval.”
Een Turkse functionaris zei vanavond tegen persbureau Reuters dat Turkije Syrische vluchtelingen niet langer wil tegenhouden bij de grens. Officiële bevestiging daarvan is er niet. De berichten moeten volgens Ingleby gezien worden als een manier om de druk op Europa op te voeren.
“Als Turkije in Idlib in directe confrontatie komt met het Assad-regime, dan heeft Turkije steun nodig van de NAVO. Die steun is er nog niet concreet gekomen. Ankara wil een signaal afgeven: Turkije kan de situatie niet alleen aan en rekent op steun van Europa en de NAVO.”
Spoedzitting
Rusland en Iran zijn bondgenoten van de Syrische president Assad en vechten mee met het Syrische leger. Rusland beschuldigde Turkije vandaag van het negeren van afspraken over Syrië. Het Russische ministerie van Defensie verwijt Ankara daar “illegale gewapende groepen” te steunen met drones en artilleriebeschietingen.
Het Turkse kabinet is vanavond in spoedzitting bijeengekomen. Ook de Turkse oppositie heeft een spoedvergadering belegd.
Steun
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het Turkije steunt. “We staan naast onze NAVO-bondgenoot Turkije en blijven roepen om een onmiddellijk einde van dit walgelijke offensief van het regime van Assad, Rusland en de door Iran gesteunde strijdkrachten”, zei een woordvoerder.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres liet weten dat hij zich grote zorgen maakt over de escalatie. Hij herhaalde zijn oproep aan de partijen om tot een staakt-het-vuren te komen.
Oorlogsmisdaden
Eerder vandaag beschuldigde de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Maas Syrië en Rusland van oorlogsmisdaden. Volgens de Duitser doen de landen bij het offensief in Idlib veel te weinig om de burgerbevolking te sparen. “In plaats daarvan bombarderen ze burgerdoelen als ziekenhuizen en scholen”, zei Maas in de VN-Veiligheidsraad. “Maatregelen tegen terrorisme zijn geen vrijbrief voor het schenden van het humanitair recht.”
In Idlib zijn volgens VN-cijfers in de afgelopen maanden een miljoen mensen op de vlucht geslagen voor het geweld.
Elsevier 27.02.2020 Bijna een miljoen vluchtelingen verblijven in Syrië bij de Turkse grens. Gevlucht voor de strijd om het laatste rebellenbolwerk van het land: Idlib. Rond die stad vecht het Syrische leger met Russische steun tegen de laatste opstandige rebellen die hulp krijgen van het Turkse leger.
Waar gaat de strijd om?
Idlib is het laatste rebellenbolwerk in Syrië dat nog niet door de Syrische president Bashar al-Assad is ingenomen. De stad speelde een hoofdrol tijdens het begin van de opstand tegen de president, en kwam in 2011 kortstondig in handen van opstandelingen tot het Syrische leger de stad een jaar later weer innam.
Kaart
Bekijk hier een actuele kaart met gevechten en bomaanslagen in Syrie
In 2015 werd Idlib ingenomen door rebellengroepering Jabhat Al-Nusra dat toen nog deel uitmaakte van Al-Qa’ida. Later splitste Al-Nusra zich af en fuseerde met andere jihadisten tot Hayat Tahrir al-Sham.
Vijf jaar later is de stad opnieuw het toneel van een veroveringspoging door Assad. Begin februari kreeg het regeringsleger voor het eerst sinds 2012 weer de controle over de belangrijke snelweg M5, die loopt van de hoofdstad Damascus naar Aleppo. Daardoor werd Idlib afgesneden van omliggend rebellengebied en verdween voor burgers een belangrijke vluchtroute.
Syrische rebellen meldden donderdag dat zij weer een dorp bij de snelweg hebben ingenomen, maar tegelijk ontkende Rusland dat. De herovering van de snelweg is een symbool van Assads wederopstanding. De Syrische president heeft een groot deel van Syrië weer onder controle.
Rusland steunt Assad militair bij zijn herovering van gebied op rebellen. Turkije viel vorig jaar Noordoost-Syrië binnen om te voorkomen dat de Koerden, die veelal in dat gebied wonen, een eigen staat stichten. Dat is voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ook het motief om de rebellen in Idlib te steunen.
De Turkse president heeft duizenden manschappen naar de regio gestuurd om het Syrisch-Russische offensief te stoppen. Tot nu toe zijn daarbij negentien Turkse soldaten omgekomen.
Hoe groot is de vluchtelingenstroom uit Idlib?
Als laatste stad in handen van de rebellen is Idlib gegroeid van een provinciestad naar een bolwerk met zo’n drie miljoen inwoners. Bijna een miljoen op de vlucht geslagen Syriërs verblijven vlak bij de gesloten Turkse grens. Daar leven zij in erbarmelijke omstandigheden door het winterse weer. Volgens TheNew York Times vriezen er kinderen dood.
Eerder waarschuwden hulporganisaties voor een humanitaire ramp erger dan de hongersnood in Jemen en spraken van mogelijk ‘apocalyptische situaties’. Turkije, dat al 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opvangt, zegt dat het geen nieuwe vluchtelingen aan kan.
Hoe reageert de Europese Unie?
Met een brandbrief riepen veertien EU-landen woensdag op tot een staakt-het-vuren. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, ondertekende de brief, die is gepubliceerd in dagblad Trouw.
Blok schreef: ‘Als gevolg van niet aflatende luchtaanvallen en het droppen van vatenbommen zijn in een paar weken tijd bijna een miljoen Syriërs weer op de vlucht geslagen. Hulpinstanties zijn overweldigd. Honderdduizenden mensen – veelal kinderen – zoeken wanhopig toevlucht in geïmproviseerde kampen en staan bloot aan vrieskou, honger en epidemieën.’
De brief lijkt weinig effect te hebben. Woensdag zei de Turkse president Erdogan dat hij zijn geduld verliest met het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. Volgens Erdogan wil Rusland de ernst van de humanitaire crisis in Idlib niet inzien. Hij waarschuwt dat hij na eind februari alles zal doen om de Turkse observatieposten in Noordoost Syrië weer in handen te krijgen.
Met een karrenvracht aan misstanden bij de Belastingdienst die de afgelopen dagen naar buiten kwam, beleven de nieuwe staatssecretarissen van Financiën woensdag 04.03.2020 hun gezamenlijke vuurdoop in de Tweede Kamer. Kamerleden zijn blij dat de bak ellende naar buiten komt, en hopen dat er schoon schip gemaakt wordt.
Telegraaf 05.03.2020
Verjaarde schulden die toch werden ingevorderd, aanmaningskosten die onterecht werden geïnd, het verkeerd berekenen van de hoogte van de spaartaks: staatssecretaris Hans Vijlbrief, verantwoordelijk voor de belastingen, moest de afgelopen dagen veel ellende bij de Belastingdienst naar buiten brengen.
Het slechte nieuws komt in aanloop naar een debat dat de Tweede Kamer woensdag 04.03.2020 met Vijlbrief en zijn collega Alexandra van Huffelen voert. Het is de gezamenlijke vuurdoop in de Kamer van de twee D66-bewindspersonen. Zij volgden met z’n tweeën Menno Snel op, die vlak voor de kerst opstapte wegens de affaire rond de kinderopvangtoeslag.
AD 13.03.2020
Telegraaf 07.03.2020
Derde keer
Het is de derde keer in een week tijd dat Vijlbrief de Kamer verwittigt over fouten met belastingen. Zo bleek vorige week dat de fiscus belastingschulden heeft laten verjaren en dat die bedragen als gevolg daarvan niet meer ingevorderd kunnen worden. Gisteren nog meldde Vijlbrief dat de Belastingdienst tussen 2014 en 2018 ten onrechte 31 miljoen euro aan aanmaningskosten heeft geïnd.
Crisisorganisatie
Een speciale crisisorganisatie van de Belastingdienst gaat de toeslagenaffaire afhandelen. Dat schrijven de staatssecretarissen van Financiën aan de Tweede Kamer. Deze crisisorganisatie heeft als belangrijkste taak om te zorgen dat gedupeerde ouders compensatie krijgen.
AD 28.02.2020
De bedoeling is dat gedupeerde ouders zo goed mogelijk worden geïnformeerd, onder andere via speciaal voor hen georganiseerde bijeenkomsten. Ook komt er een loket waar ouders zich kunnen melden met vragen.
Telegraaf 28.02.2020
Verjaring
De Belastingdienst heeft in een nog onbekend aantal gevallen belastingschulden laten verjaren. De bedragen die de fiscus nog tegoed had, kunnen daardoor niet meer worden ingevorderd en zijn dus verloren voor de schatkist.
AD 28.02.2020
De Belastingdienst heeft jarenlang tienduizenden burgers op een ‘Zwarte lijst’ gezet met een registratiesysteem dat niet voldoet aan nieuwe privacywetgeving. Dat bevestigt het ministerie van Financiën na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw.
Die meldden vanmorgen dat de Belastingdienst bijna 20 jaar lang een geheim registratiesysteem gebruikte waarin burgers terechtkwamen bij wat de dienst noemt ‘vermoedens’ of ‘signalen’ van fraude. Mensen op deze zwarte lijst hoorden daar niets over en konden zich ook niet verweren. Wie in het systeem terechtkwam werd bestempeld én behandeld als mogelijke fraudeur.
Een belastingschuld verjaart normaal na vijf jaar, tenzij de Belastingdienst een schriftelijke aanmaning of mededeling stuurt waarin de fiscus laat weten vast te houden aan het recht op betaling. Hoewel dit de praktijk is, is de Belastingdienst er onlangs achtergekomen dat niet alle schuldenaren op tijd zijn aangeschreven.
,,Het is ons gebleken dat dit niet altijd is gebeurd, door onduidelijkheden in de verdeling van interne verantwoordelijkheden”, schrijven de pas aangetreden staatssecretarissen van Financiën Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen aan de Tweede Kamer. Tegelijkertijd gingen de invorderingsmaatregelen gewoon door, terwijl dat bij verjaring niet meer mag.
Het ministerie van Financiën onderzoekt momenteel wat de precieze achtergrond is geweest voor de fout. Ook moet dan duidelijk worden hoe vaak is verzuimd verjarende schulden te ‘stuiten’, ofwel niet te laten verjaren, en hoeveel geld daardoor verloren is gegaan voor de schatkist.
Langere wachttijd
De bereikbaarheid van de Belastingtelefoon was vorig jaar onvoldoende. In 2019 haalden nog ruim 600.000 telefoontjes wegens drukte niet eens de wachtrij, ruim een miljoen bellers hingen op terwijl ze in de wacht stonden.
Wie de komende tijd de Belastingtelefoon belt met vragen over zijn aangifte, kan te maken krijgen met langere wachttijden. De staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen schrijven dat aan de Tweede Kamer. De Belastingtelefoon heeft ongeveer net zo veel medewerkers beschikbaar als vorig jaar, maar ze zijn gemiddeld minder ervaren.
Vanaf 1 maart 2020 kan iedereen weer aangifte doen voor de inkomstenbelasting. Dat is voor de Belastingtelefoon een drukke periode. “Om het beoogde bereikbaarheidsniveau te realiseren, wordt de Belastingtelefoon maximaal opgeschaald”, schrijven de bewindspersonen, maar “door nieuwe instroom zijn de huidige medewerkers minder ervaren dan vorig jaar”. Er zijn het afgelopen jaar 1200 nieuwe medewerkers ingewerkt op een totaal van 2100.
Telegraaf 29.02.2020
Aangifte
Het Openbaar Ministerie (OM) in Den Haag onderzoekt momenteel vijf aangiftes vanwege mogelijk strafbaar handelen door de Belastingdienst in de toeslagenaffaire. Wie er aangifte hebben gedaan en waarom is niet bekendgemaakt.
De Belastingdienst heeft ongeveer twintig jaar lang met een geheime lijst gewerkt waarop mogelijke fraudeurs stonden. Dat was in strijd met de privacywetgeving, blijkt uit een intern onderzoek van de dienst. Volgens Trouw en RTL Nieuws waren de bewijzen voor fraude onbetrouwbaar en niet controleerbaar.
Herkomst
Nadat een ‘functionaris gegevensbescherming’ het interne onderzoek van de fiscus vorige week had gelezen, adviseerde deze medewerker het systeem uit de lucht te halen. Dat is donderdag gebeurd. Het ministerie zegt dat er onvoldoende onderscheid is gemaakt in de zwaarte tussen verschillende zaken.
Een woordvoerder van het OM zegt op dit moment geen verdere mededelingen te kunnen doen. ,,Er liggen hier vijf aangiftes die verband houden met de kinderopvangtoeslagen. Wij zijn die aan het bestuderen. Omdat het om een ingewikkelde kwestie gaat, zal dat geruime tijd in beslag nemen”, stelt de zegsman desgevraagd.
Commissie-Donner
Donderdag 12 maart 2020 komt de commissie-Donner met het eindrapport over de toeslagenaffaire. Daarna duurt het waarschijnlijk nog zeker een jaar voordat alle gedupeerden compensatie hebben.
Een groep van zo’n 300 gedupeerden in één fraudezaak rond een gastouderbureau in Eindhoven – de zogenaamde CAF11-zaak – kregen eind vorig jaar al compensatie.
De commissie-Donner houdt nog 170 soortgelijke fraudezaken tegen het licht om te zien of meer mensen onterecht hun toeslagen zijn kwijtgeraakt.
Vertraagd
Het eindrapport zou eigenlijk eerder al komen, maar is vertraagd. Dat komt doordat de commissie nu ook breder onderzoekt of ouders gedupeerd zijn die niet binnen de bekende fraudezaken vallen.
NU 12.03.2020 Het kabinet moet meer ouders compenseren die door toedoen van de Belastingdienst benadeeld zijn bij het onterecht stopzetten en terugvorderen van de kinderopvangtoeslag. Het gaat om in totaal 1.800 ouders die in aanmerking komen voor compensatie.
Dat blijkt uit het eindrapport van de commissie-Donner die onderzoek deed naar de kinderopvangtoeslagaffaire.
De dossiers van deze gedupeerde ouders moeten volgens de commissie nader onderzocht worden om te kijken of zij voor compensatie in aanmerking komen.
Niet alle ouders direct gecompenseerd
Donner kwam in november vorig jaar met een tussenrapport. De commissie presenteerde toen de uitkomsten van het onderzoek naar de zogenoemde CAf-11-zaak. Daaruit bleek dat de Belastingdienst ernstige fouten heeft gemaakt.
Voor de ongeveer driehonderd CAF-11-ouders werd direct een “ruimhartige compensatieregeling” voorgesteld, maar er zijn in totaal 170 CAF-zaken. Uit onderzoek van de commissie blijkt dat in 22 CAF-zaken op eenzelfde vooringenomen manier is gehandeld. Zij kunnen mogelijk rekenen op compensatie. In de andere CAF-zaken is dat niet op voorhand het geval.
Ouders die menen benadeeld te zijn, kunnen zich wel melden bij de Belastingdienst. Die moet beoordelen of er op “een vergelijkbare vooringenomen manier” is gehandeld.
Donner wijst erop dat de keiharde aanpak voor een grote groep ouders het gevolg is van de wens van de Tweede Kamer om fraude hard aan te pakken. Dat ouders hierdoor financieel hard getroffen zijn, is het gevolg van “de normale werking van de wet”. Om deze groep tegemoet te komen, moet volgens Donner een nieuwe wettelijke regeling worden opgezet. “Het verleden overdoen is geen optie. Wat de wetgever heeft bepaald kan niet achteraf door een uitvoeringsinstantie worden teruggedraaid.”
Geen uitsluitsel over etnisch profileren
De commissie gaf verder geen uitsluitsel over mogelijk etnische profilering door de Belastingdienst in de aanpak van de opvangtoeslagfraude. Er zijn aanwijzingen dat de fiscus de harde aanpak richtte op Nederlanders met een tweede nationaliteit.
Volgens Donner zou nationaliteit inderdaad een factor zijn geweest, maar de commissie zegt geen indicatie te hebben gehad van etnisch profileren. Donner verwijst daarvoor naar de onderzoeken van de Auditdienst Rijk (ADR) en de Autoriteit persoonsgegevens (AP) die hier wel onderzoek naar doen.
Farid Azarkan (DENK) zit nog met veel vragen met betrekking tot etnisch profileren. “Donner stelt vast dat er 22 vergelijkbare CAF-zaken zijn. Ik wil weten wie die gedupeerde ouders zijn en ik wil weten of zij op basis van een tweede nationaliteit zijn aangepakt.”
Stopzetten toeslagen werd omschreven als ‘afpakjesdag’
De affaire draait om het onrechtmatig handelen van de Belastingdienst. De fiscus zette de opvangtoeslag willens en wetens onterecht stop en ging over tot terugvordering. De praktijk werd door ambtenaren omschreven als “afpakjesdag”.
Gedupeerden werden ten onrechte aangemerkt als fraudeur en meerdere ouders kwamen in grote financiële problemen. Anderen verloren hun baan, hun huis en relaties liepen stuk.
De afhandeling van de affaire kostte staatssecretaris Menno Snel in december vorig jaar de kop. Het kabinet kondigde daarna een reorganisatie aan door de Belastingdienst op te knippen en twee nieuwe staatssecretarissen te benoemen.
Dat heeft niet kunnen voorkomen dat het schandalen blijft regenen. Vorige week werd bekend dat de Belastingdienst jarenlang werkte met geheime zwarte lijsten. Burgers kwamen op de lijst te staan bij “vermoedens” van fraude. Zij werden daar niet over ingelicht en konden zich er dus ook niet tegen verweren.
NOS 12.03.2020 Ongeveer 1800 ouders zijn op een “waarschijnlijk of mogelijk vergelijkbare manier” getroffen door de kinderopvangtoeslagaffaire als 300 ouders van wie eerder werd vastgesteld dat ze benadeeld waren. Die conclusie trekt een commissie onder leiding van oud-minister Donner in haar eindrapport.
Donner adviseert de Belastingdienst de betrokken zaken stuk voor stuk verder te onderzoeken en vast te stellen of de betrokken ouders daadwerkelijk vooringenomen zijn behandeld. Als dat zo is, komen ze wat Donner betreft in principe in aanmerking voor compensatie.
Deze gevallen hebben zich afgespeeld tussen 2014 en 2016. Ook andere ouders die aannemelijk kunnen maken dat ze onderdeel zijn geweest van “groepsgewijze aanpak”, moeten bij dat onderzoek worden betrokken.
Ondoenlijk vijftien jaar normale werking van de wet terug te draaien
Donner benadrukt dat er ook ouders zijn die in financiële moeilijkheden zijn gekomen door de “normale werking van de wet”. Volgens de commissie betreft dat het merendeel van de gevallen waarvoor in Kamerdebatten aandacht is gevraagd. Ze zijn niet de dupe geworden van verwijtbaar handelen van de Belastingdienst, vindt de commissie, maar van hoe dingen nu eenmaal in de wet zijn geregeld.
Volgens Donner is het ondoenlijk om voor deze groep “vijftien jaar toepassing van kinderopvangregelgeving terug te draaien en over te doen”.
Donner: verschillende oplossingen voor gedupeerden kindertoeslagaffaire
10.000 euro per jaar !!
Maar hij erkent dat de toepassing van de regels voor sommigen zo hard uitpakte dat ze door een geringe tekortkoming de hele toeslag moesten terugbetalen. In zulke gevallen zouden ouders kunnen vragen “disproportionele beslissingen” te herzien als daar meer dan 10.000 euro per jaar mee was gemoeid, maar er zou ook een ‘hardheidsclausule’ moeten gelden.
Mensen zouden zich daarvoor moeten kunnen melden bij “herstelloketten”, verspreid over het hele land. “Met de voorgestelde regeling kun je iedereen bereiken die het echt nodig heeft. Niet met een groots gebaar, maar met een gerichte, snelle inzet”, zegt Donner.
Een eventuele verdergaande hardheidsregeling voor andere, oudere, gevallen kan volgens de commissie alleen als de wet wordt veranderd.
Caf11-dossier
De toeslagaffaire draait erom dat veel mensen geen toeslag kregen voor kinderopvang of die moesten terugbetalen, terwijl daar soms geen reden voor was. Een groot aantal van de betrokkenen is daardoor in financiële problemen gekomen.
Eerder concludeerde Donner dat de Belastingdienst fout zat bij zo’n 300 ouders en dat de dienst bij die groep te snel tot het oordeel fraude was gekomen. Dat ging over het zogenoemde CAF 11-dossier van het fraudeteam van de Belastingdienst. De commissie adviseerde toen deze mensen hun toeslag alsnog te betalen en bovendien schadevergoeding te bieden.
Het kabinet nam die aanbevelingen over. Korte tijd daarna trad staatssecretaris Snel in de nasleep van de toeslagaffaire af. Een groot deel van de Kamer had geen vertrouwen meer in zijn aanpak. Hij is inmiddels opgevolgd door twee nieuwe staatssecretarissen: zijn D66-partijgenoten Vijlbrief en Van Huffelen. Van Huffelen heeft de toeslagen in haar portefeuille.
Telegraaf 12.03.2020De compensatie voor gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire moet uitgebreid worden. Volgens de commissie-Donner gaat het om in elk geval ongeveer 1800 ouders die mogelijk in aanmerking komen voor een vergoeding.
De schadevergoeding van de ouders zal hetzelfde zijn als de compensatie die een eerste groep van bijna 300 gedupeerde ouders eind vorig jaar ook kreeg. Dat ging om het onterecht teruggevorderde bedrag aan toeslagen, vergoedingen van materiële en immateriële schade en compensatie voor eventuele proceskosten.
De commissie-Donner adviseert om die vergoeding uit te keren aan ouders die ook in de zogenoemde CAF-zaken zaten. Dat waren fraudeonderzoeken, waarbij in sommige gevallen de Belastingdienst de gedupeerde ouders veel te hard aanpakte en onterecht als fraudeurs aanmerkte.
In totaal waren er zo’n 170 CAF-zaken. Eind vorig jaar besloot de commissie al dat een groep ouders uit een van die zaken recht had op een vergoeding. Na verder onderzoek is de commissie op nog 22 CAF-zaken die vergelijkbaar zijn. Van de 1800 ouders uit die zaken, moet verder onderzocht worden of zij recht hebben op compensatie. Dat geldt ook voor ouders die niet binnen de zaken vallen, maar wel op een soortgelijke manier aangepakt zijn.
„Het is politiek aantrekkelijk om met een groots gebaar niemand uit te sluiten”, legt commissievoorzitter en oud-minister Piet Hein Donner uit waarom in het advies niet iedereen zomaar wordt gecompenseerd. „Maar dan zal de wet herschreven moeten worden.”
Speciale regeling voor bijzondere gevallen
Donner wijst erop dat binnen de huidige wetten de compensatie maximaal met terugwerkende kracht tot 2015 kan gaan. Daarbij adviseert hij om alleen te corrigeren als het om meer dan 10.000 euro per jaar gaat, om te zorgen dat het onderzoek niet te lang duurt voor mensen die in grote financiële problemen zitten. „Bij lagere bedragen gaat het al snel om mensen met een inkomen van meer dan een ton”, zegt Donner.
Voor bijzondere gevallen zou de overheid een ’hardheidsregeling’ in leven kunnen roepen, adviseert Donner. Daarmee kunnen mensen financieel tegemoet worden gekomen die in een verder verleden dan 2015 hard zijn getroffen. Donner: „Dat valt te rechtvaardigen in gevallen van ouders die nog steeds zitten met de financiële gevolgen.”
Donner raadt ook aan om door het land ’herstelloketten’ in te richten, waar gedupeerde ouders die ook recht denken te hebben op compensatie. Dat steekt de gedupeerde ouder Joe ten Cate, die het advies van Donner ’moeilijk en onduidelijk’ noemt. „De Belastingdienst heeft wat fout gedaan, maar ik moet naar een loket om mijn geld terug te krijgen.”
SP-Kamerlid Renske Leijten spreekt van een ’teleurstellend’ advies. „Ouders worden een juridisch moeras in gestuurd. Een paar ouders krijgen een beetje, duizenden blijven in onzekerheid.”
AD 12.03.2020 Nog eens 1800 ouders moeten mogelijk gecompenseerd worden omdat zij door de Belastingdienst onterecht zijn aangemerkt als fraudeur. De commissie-Donner, die onderzoek deed naar de fouten bij de dienst Toeslagen, adviseert vandaag nog eens 22 dossiers te onderzoeken. De ‘gewraakte werkwijze’ in de eerder onderzochte zaak, is volgens Donner ‘niet uniek’.
Er moeten volgens Donner herstelloketten komen, waar iedereen terecht kan die het gevoel heeft verkeerd te zijn behandeld. Hun zaken moeten daar dan worden uitgezocht. De 22 zaken die volgens Donner in elk geval nader moeten worden bekeken, zijn vergelijkbaar met de eerdere CAF 11-zaak: toeslagen werden stopgezet zonder nader onderzoek te doen.
De commissie stelt voor om iedereen die disproportioneel veel geld heeft moeten terugbetalen, de kans te geven zijn of haar zaak opnieuw te laten bekijken. Nu kan zoiets volgens de regels alleen tot vijf jaar terug, maar de commissie wil dat er een ‘hardheidsregeling’ komt voor gedupeerden van voor die tijd. Sommigen hebben nog steeds hoge schulden door wat zij hebben moeten terugbetalen. Om hoeveel ouders het gaat, kan de commissie niet zeggen.
CAF 11
In dat eerdere onderzoek, dat dit najaar werd gepresenteerd, werd één dossier van de Belastingdienst onderzocht. In deze zogeheten CAF11-zaak werd gekeken naar vermoede fraude bij een gastouderbedrijf in Eindhoven. Alle 302 gezinnen die daar als klant waren ingeschreven, werden in 2014 ineens aangemerkt als fraudeur. Niet alleen liepen zij plots honderden euro’s per maand mis, ook moesten ze de ontvangen kinderopvangtoeslag uit 2012 en 2013 terugbetalen.
Het gevolg was dat mensen opeens met een torenhoge toeslagschuld van soms tienduizenden euro’s werden geconfronteerd. Bij de invordering werden dwangmiddelen als de gedwongen verkoop van huizen en de inbeslagname van huizen niet geschuwd. In de tussentijd werden bezwaarschriften soms pas na jaren beantwoord.
Snoeihard
Over die zaak oordeelde Donner destijds snoeihard. De Belastingdienst had de ouders geen enkele kans gegeven om onregelmatigheden te herstellen, regels werden door de fiscus met voeten getreden. De ouders moesten allemaal financieel gecompenseerd worden. De affaire kostte toenmalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) uiteindelijk zijn baan.
Maar de Eindhovense zaak stond niet op zichzelf. Er waren nog 169 van dergelijke CAF-zaken waarbij de Belastingdienst onderzoek deed naar fraude naar kinderopvangtoeslag. Destijds kondigde Donner al aan te vermoeden dat ook daar grote fouten waren gemaakt en dat het aantal gedupeerden dus niet tot de 302 gezinnen uit de CAF 11-zaak beperkt zou blijven.
In lang niet al die CAF-zaken heeft de Belastingdienst alle ouders over één kam geschoren, aldus Donner. Maar in 22 zaken zijn die aanwijzingen er wél. In totaal gaat het om 1800 ouders.
Te strenge wet
Donner stelde vandaag bij de presentatie dat los van deze zaken heel veel andere ouders in de problemen zijn gekomen met de kinderopvangtoeslag. En dat kwam niet door de manier waarop de Belastingdienst hun zaken behandelde, maar doordat de wet te streng is.
,,De wetgever heeft de toeslag een alles of niets karakter gegeven.” Wie één foutje maakte, moest alles terugbetalen Tot oktober 2019 werd zo bij meer dan 90 duizend personen een bedrag van 10 duizend euro of meer teruggevorderd. ,,Politiek en opinie hadden alleen oog voor fraudebestrijding en eisten strikte handhaving.”
Volgens Donner trokken ambtenaren van de Belastingdienst in 2013 al aan de bel: was de manier waarop toeslagen werden teruggevorderd niet te streng? Stonden die enorme teruggevorderde bedragen wel in verhouding tot soms kleine foutjes die waren gemaakt bij het aanvragen van de toeslagen? ,,En dat is ook besproken, bijvoorbeeld op het ministerie van Sociale Zaken. Maar dan stond er op hetzelfde moment weer een fraudegeval in de media. Deze hele zaak was erg gevoelig voor hypes.’’
Klimaat
De commissie-Donner concludeerde eerder al dat de gemaakte fouten konden worden gemaakt in een ‘politiek en bestuurlijk klimaat waarin fraudebestrijding voorop stond’. Het opsporingsteam, dat onder de afkorting CAF op pad werd gestuurd, werd opgetuigd in de tijd dat er in politiek Den Haag veel te doen was over de ‘Bulgarenfraude’ met toeslagen.
Volgens de commissie paste het CAF ‘naadloos in de tijdgeest’ waarin naast strengere regelgeving ook werd aangesloten bij de wens vanuit de politiek om fraudeplegers hard aan te pakken. Donner: ,,De gevolgen die ouders daarvan ondervonden waren misschien miet bedoeld, maar wel door de wetgever beoogd.’’
Los van het rapport-Donner heeft ook de Auditdienst Rijk het handelen van de Belastingdienst onderzocht. Volgens Follow the Money wordt in dat onderzoek geconcludeerd dat de fiscus extra kritisch keek naar aanvragen van kinderopvangtoeslag door mensen met een buitenlands paspoort. Dat zou in strijd zijn met het discriminatieverbod. De Belastingdienst heeft altijd ontkend dat dat is gebeurd.
MSN 12.03.2020 Het was de dag waar al die financieel uitgeklede ouders zo lang op hadden gewacht: het eindrapport van de commissie-Donner over de toeslagenaffaire. De commissie onder leiding van voormalig minister Piet Hein Donner (CDA), die eindelijk uitsluitsel zou geven over hoeveel ouders nu getroffen zijn door de strikte fraudeopsporing van de Belastingdienst. En in hoeverre de overheid hen moet compenseren.
Het gaat om veelal kwetsbare gezinnen bij wie om de minste of geringste reden ineens de kinderopvangtoeslag was stopgezet en die daarna vele duizenden euro’s per jaar moesten terugbetalen. De media stonden de afgelopen maanden vol met nare verhalen van ouders, vaak alleenstaande moeders bij wie beslag was gelegd, die hun baan waren kwijtgeraakt, of hun huis, of allebei. Die in grote financiële, psychische en soms ook fysieke problemen waren gekomen. Allemaal de schuld van de Belastingdienst.
De Tweede Kamer werd hoe langer hoe bozer. Staatssecretaris Snel (Financiën, D66) stapte in december op.
De commissie Donner had in een eerste rapport in november al vastgesteld dat de Belastingdienst onrechtmatig had gehandeld bij fraudeonderzoek naar zo’n driehonderd ouders die bij een gastouderbureau in Eindhoven waren aangesloten, de zogeheten CAF 11-zaak.
Donner verweet de Belastingdienst die deze ouders ten onrechte van fraude had beschuldigd en daarna keihard had aangepakt „een structureel vooringenomen houding”. Deze eerste oudergroep kreeg voor Kerst al een eerste deel van de ruimhartige compensatie die Donner had aanbevolen.
Steeds als Kamerleden, journalisten, gedupeerde ouders of hun advocaten aan de vorige staatssecretaris of zijn opvolger, Alexandra van Huffelen (D66), vroegen: hoe zit het met al die anderen gevallen waarbij kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst werd stopgezet of teruggevorderd, was het antwoord: het wachten is op Donner.
Ronduit teleurstellend
Dat antwoord zou deze donderdagochtend komen. Maar de persconferentie in perscentrum Nieuwspoort verloopt rommelig en is voor de aanwezige ouders ronduit teleurstellend. Even na 10 uur vult een klein zaaltje zich met journalisten, een twintigtal betrokken ouders en een paar Tweede Kamerleden. De helft van de stoelen, op de voorste rijen, is gereserveerd – voor wie is onduidelijk. Kamerlid Renske Leijten (SP) gaat lichtelijk geïrriteerd zitten. „Er is helemaal niet gerekend op ouders.”
Precies om half 11 komt de commissie-Donner binnen, in een volle zaal met dus nog veel lege stoelen. Daar schuiven op het laatste moment de twee voor de toeslagen verantwoordelijke staatssecretarissen aan; naast Van Huffelen ook Tamara van Ark (Sociale Zaken, VVD).
Van Donners uitleg worden de ouders in het zaaltje niet veel wijzer. Hij spreekt in zijn typisch Haagse, bestuurlijke vocabulair, heeft het over een „herzieningsbevoegdheid die verruimd moet worden”, „hardheidsclausules” die moeten gelden, en over „disproportionele kinderopvangbesluiten.”
Een eensluidend antwoord op de vraag van al die ouders die niet tot die eerste groep uit de CAF 11-zaak behoren, heeft Donner niet. Hij stelt dat er „22 toeslagengerelateerde CAF-zaken zijn” met ongeveer 1.800 ouders. En ze zijn „waarschijnlijk of mogelijk vergelijkbaar” met die eerste CAF-zaak.
Ook in deze gevallen heeft de Belastingdienst in de jaren 2014-2016 zonder deugdelijk onderzoek toeslagen stopgezet en teruggevorderd. Dus ook in die gevallen, beveelt Donner aan, zou de overheid de compensatieregeling moeten aanbieden.
4,3 miljard teruggevorderd
Maar voor al die andere gevallen waarbij het recht op kinderopvangtoeslag in het geding was, al vanaf 2009, en de Belastingdienst ouders klemzette, heeft Donner geen bevredigend antwoord. Ja, er zijn enkele duizenden gezinnen waar ouders „hard zijn geraakt”, zegt Donner. In zijn rapport staan exactere getallen: bij 1,2 miljoen mensen is in vijftien jaar tijd ongeveer 4,3 miljard euro teruggevorderd – op een totaal van 155 miljard aan uitkeringen. In de meeste gevallen ging dat om „beperkte bedragen”.
Bij ruim 90.000 mensen ging het om 10.000 euro of meer; ruim 2,1 miljard euro. Maar, concludeert Donner: dat was niet omdat de Belastingdienst zoals bij de CAF11-zaak erop uit was mensen hard aan te pakken. Deze grote groepen mensen is slachtoffer geweest van „de werking van de wet”. Het gaat volgens Donner in de meeste gevallen niet om „excessieve handhaving door Toeslagen, maar om situaties waarin burgers met de harde kant van de reguliere handhaving van de kinderopvangtoeslag zijn geconfronteerd”.
Daar valt niets meer aan te doen. „De geschiedenis overdoen kan niet.”
Herstelloket
Toch heeft de commissie voor al deze gevallen een mogelijke oplossing. Donner vindt dat iedereen die meent ten onrechte te zijn gekort op kinderopvangtoeslag, bij de Belastingdienst om een herziening moet kunnen vragen van hun stopgezette of teruggevorderde toeslagen. Voor een eventuele „financiële tegemoetkoming zullen ze zich zelf moeten melden bij „herstelloketten”.
De zaal met ouders zucht. Hier en daar schiet iemand in tranen. Dit betekent namelijk opnieuw een vermoedelijk lang traject ingaan, waarbij ze zelf moeten aantonen dat in het verre verleden iets is misgegaan. Donner erkent: „De bewijslast ligt inderdaad bij de ouders.”
Renske Leijten, een van de Kamerleden die vooropgaat in de strijd tegen het ‘toeslagenonrecht’, is woest. „De ouders hadden vandaag gehoopt op een definitieve oplossing. Nu komen ze opnieuw terecht in een juridisch moeras.”
Ze zal het kabinet onmiddellijk om opheldering vragen. Dat kan niet na de persconferentie van Donner, want staatssecretaris Van Huffelen heeft de zaal al om vijf over half elf verlaten, nadat Donner zijn rapport aan haar had overhandigd. „Dank voor uw werk”, zei ze, „we gaan het bestuderen.”
NOS 12.03.2020 De commissie onder leiding van oud-minister Donner kondigde het in november al aan. Duizenden ouders met kinderopvangtoeslag zijn onbehoorlijk behandeld door de Belastingdienst, en niet alleen de honderden ouders van het zogenoemde CAF 11-dossier. Vandaag presenteert de commissie het eindrapport daarover.
De persconferentie is vanaf 10.30 uur live te volgen op NPO Nieuws en via NOS.nl en onze app.
De commissie heeft de werkwijze van de Belastingdienst geanalyseerd. Waarom werden ouders zo streng behandeld en onterecht beschuldigd van fraude? Waarom greep niemand in toen deze ouders in grote financiële problemen kwamen, terwijl de toeslag juist was bedoeld als ondersteuning?
In het rapport staat om hoeveel ouders het gaat en welke regeling de overheid met hen moet treffen. Donner gaf in november al aan hoe hij er tegenaan kijkt. “De ellende kun je nooit goedmaken, dat is altijd het probleem met het vergoeden van schade”, zei hij. “Dus zul je echt moeten zorgen dat de vergoedingen ruimhartig zijn.”
Miljoenen euro’s
De ouders van het CAF 11-dossier, waar het eerste advies van Donner over ging, kregen hun kinderopvangtoeslag alsnog uitbetaald. Voor de immateriële schade kregen de ouders 500 euro voor elk half jaar dat zij last hebben gehad van de fout en nog niet zijn terugbetaald.
Of alle andere ouders die rekenen op een regeling die ook gaan krijgen moet vandaag blijken. In ieder geval gaat het om een schadevergoeding voor duizenden gedupeerde ouders. Dat gaat miljoenen euro’s kosten. Dat is een belangrijke reden waarom het kabinet vandaag nog niet inhoudelijk op het advies zal ingaan. Omdat het om zo’n groot bedrag gaat, moet de regeling eerst in de ministerraad worden besproken.
De nieuwe staatssecretaris Van Huffelen, die de toeslagenaffaire in haar portefeuille heeft, is de afgelopen weken al langsgegaan bij verschillende gedupeerde ouders om te horen wat zij hebben meegemaakt. Zij wordt verantwoordelijk voor het uitkeren van de schadevergoedingen.
Rol van de politiek
Het rapport zal ook gaan over hoe de situatie bij de Belastingdienst zo uit de hand kon lopen en wat de rol is geweest van de politiek. Van het bedenken van het toeslagensysteem tot de huilende, wanhopige ouders in de Tweede Kamer. In de afgelopen vijftien jaar waren verschillende ministers en staatssecretarissen van de kabinetten-Balkenende en -Rutte verantwoordelijk voor de kinderopvangtoeslag.
In 2014 zouden de toenmalige bewindslieden Asscher en Wiebes waarschuwingen over het te strenge beleid hebben genegeerd, zo berichtte het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow The Money. Maar ook in verschillende Kamerdebatten daarvoor en daarna is het wel degelijk over de problemen van ouders gegaan, maar werd het strenge beleid gehandhaafd.
Donner spreekt over “de erfenis van vijftien jaar kinderopvangtoeslag”. Dat is vooral een politieke erfenis, die het huidige kabinet nog dit jaar moet zien op te lossen. De Tweede Kamer moet vervolgens een besluit nemen over een parlementaire enquête over de kwestie.
Opvallend is dat de SP daar niet op wil wachten en vandaag een enquête stuurt naar alle ambtenaren van de Belastingdienst om de “kloof tussen tussen de werkvloer en de politieke leiding te verkleinen”.
Telegraaf 09.03.2020 Toenmalig minister Asscher (Sociale Zaken) en staatssecretaris Wiebes (Financiën) kregen al in 2014 signalen dat de fraudejacht bij de Belastingdienst veel te ver ging. Zij negeerden dat signaal van hun eigen ambtenaren.
Dat blijkt uit een reconstructie van de toeslagenaffaire van onderzoeksplatform Follow the Money. Het legt een element in de affaire bloot die tot nu toe onderbelicht is gebleven: de regel dat ouders die kinderopvangtoeslag ontvangen altijd een eigen bijdrage moeten betalen. Werd er iets verkeerd ingevuld omdat de opvanginstelling die bijdrage betaalde, dan moesten ouders niet alleen die eigen bijdrage, maar alle ontvangen toeslagen terugbetalen. De hardvochtige uitleg van de regel raakte tienduizenden gezinnen.
De ambtelijke top van Financiën trok er in 2014 over aan de bel bij Wiebes, inmiddels minister van Economische Zaken, en bij Asscher, tegenwoordig PvdA-leider. Zij negeerden echter de signalen. De afdeling Toeslagen van de Belastingdienst zou een oplossing voor het probleem hebben aangedragen, maar ook dat werd genegeerd.
„Jaren geleden had de toeslagenaffaire al gestopt kunnen en moeten worden”, concludeert SP-Kamerlid Leijten. CDA-Kamerlid Omtzigt noemt het een ’heldere en harde conclusie’.
NOS 09.03.2020 De ambtelijke top van Financiën heeft bewindslieden vanaf 2014 gewaarschuwd dat de fraudejacht door de Belastingdienst veel ouders in problemen bracht. Dat meldt het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow The Money op basis van vertrouwelijke stukken.
Het gaat om de toeslagen voor kinderopvang. Die werden bij tienduizenden gezinnen bijna volledig teruggevorderd als de verplichte eigen bijdrage niet werd betaald. FTM geeft het voorbeeld van een ouder die 25.000 euro aan kinderopvangtoeslag had gekregen en daarbij de verplichte eigen bijdrage van 2000 euro niet had overgemaakt. Beleid was dat de Belastingdienst dan de 25.000 euro terugvorderde.
Disproportioneel
Ambtenaren trokken volgens FTM in 2014 bij toenmalig staatssecretaris Wiebes (Financiën) aan de bel dat dit beleid tot financiële problemen kon leiden, terwijl er niet per se sprake hoefde te zijn van fraude. “De impact op huishoudens is zo groot dat het beleid als disproportioneel wordt ervaren”, schreef de Belastingdienst.
De oplossing was volgens ambtenaren eenvoudig: vorder alleen het bedrag van de eigen bijdrage terug (de 2000 euro uit het rekenvoorbeeld). De kwestie werd volgens FTM ook voorgelegd aan minister Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), die verantwoordelijk was voor de kinderopvang. Maar het beleid werd niet aangepast.
CDA-Kamerlid Omtzigt, die zich heeft vastgebeten in de toeslagenproblematiek, is daar kritisch over. “De politieke top werd intern meermaals gewaarschuwd, maar greep niet in”, laat hij weten. Zijn SP-collega Leijten spreekt van hardvochtig beleid. “En een minister van Sociale Zaken die geen sociaal hart blijkt te hebben. Jaren geleden had de toeslagenaffaire al gestopt kunnen en moeten worden.”
Commissie-Donner
Het ministerie van Financiën laat weten niet te kunnen zeggen of Wiebes en Asscher destijds op de hoogte waren, omdat er een WOB-verzoek loopt over dezelfde kwestie.
In een brief aan de Tweede Kamer van 4 februari erkent de huidige staatssecretaris Van Huffelen wel dat ambtenaren van Financiën en Sociale Zaken het beleid in 2014 hebben besproken. “Hier is daarna door de actualiteiten (..) geen gevolg aan gegeven waardoor dit signaal op de achtergrond is geraakt.”
De commissie-Donner, die onderzoek doet naar de toeslagenaffaire, komt deze week met een tweede rapport over de Belastingdienst.
MSN 08.03.2020 Toenmalig minister Lodewijk Asscher en staatssecretaris Eric Wiebes werden in 2014 door de top van de Belastingdienst op de hoogte gebracht van de uitwassen van de doorgeschoten fraudejacht bij de dienst. In plaats van in te grijpen, negeerden ze het probleem.
Dat meldt Follow The Money op basis van vertrouwelijke stukken. Het gaat opnieuw over toeslagen met kinderopvang, waar zich volgens de website een affaire aandient, nog veel groter dan de toeslagaffaire.
De Belastingdienst bracht namelijk tienduizenden gezinnen in zware financiële problemen door een keiharde regel: wie een fout maakt met kinderopvangtoeslag, moet niet alleen het te veel ontvangen bedrag terugbetalen, maar alles.
Maar de Belastingdienst wilde al in 2014 van die regel af, het ministerie niet.
Niet ingrijpen
Daarover trokken ambtenaren aan de bel bij Asscher en Wiebes, maar die besloten niet in te grijpen. In een gesprek dat de top van de Belastingdienst had met de top van het ministerie, werd volgens FTM duidelijk gesteld dat de regel niet zou worden aangepast. Minister Asscher verdedigde nadien nog meermalen het harde beleid.
Klokkenluider kan misstanden Belastingdienst niet langer aanzien
Lange tijd zag Pierre Niessen van binnenuit hoe het misging bij de Belastingdienst en hoe duizenden burgers slecht werden behandeld. Hij kaartte de misstanden aan, maar dat werd hem niet in dank afgenomen.
De fout van ouders waar het in dit geval om ging was het betalen van de eigen bijdrage. Kinderopvangtoeslag mag nooit honderd procent van de kosten dekken: ouders moéten een eigen bijdrage betalen.
Minieme bedragen
In sommige gevallen boden kinderdagverblijven aan om de eigen bijdrage voor de ouders te betalen. Op die manier probeerden zij klanten te winnen. Juist bij ouders met een laag inkomen gaat het om minieme bedragen.
Maar zelfs in die gevallen is de regel keihard: De ouders betalen dus geen eigen bijdrage en dus hebben ze geen recht op toeslag. Ouders kregen daardoor een terugvordering van het gehele bedrag, vaak tienduizenden euro’s, terwijl ze een fout hadden gemaakt voor een bedrag van enkele honderden euro’s of hooguit duizend euro.
Telegraaf 04.03.2020 De nieuwe staatssecretarissen van Financiën moeten nog een paar weken krijgen om alle lijken bij de Belastingdienst uit de kast te krijgen. Bij zaken die daarna nog boven tafel komen, zal de Kamer geen coulance meer tonen voor de bewindspersonen.
Dat stelt CDA-Kamerlid Omtzigt voor. Hij is zelfs bereid de staatssecretarissen te helpen nog ’een paar kasten open te maken’: „Wat mij betreft mogen ze er nog een paar weken doorheen, als een allerlaatste kans. En als er daarna nog iets komt, heeft de Tweede Kamer daar wel een probleem mee.”
Het idee van Omtzigt komt na een week waarin het ene na het andere probleem bij de Belastingdienst naar buiten kwam: verjaarde schulden die toch werden ingevorderd, onterecht geïnde aanmaningskosten en het bijhouden van een zwarte lijst die tegen de privacywetgeving inging.
„We hebben twee staatssecretarissen en het lijkt wel alsof we twee keer zo veel problemen hebben”, concludeert GL-Kamerlid Snels bij de gezamenlijke vuurdoop van de nieuwe bewindspersonen Vijlbrief (belastingen) en Van Huffelen (toeslagen en douane) in de Tweede Kamer. Zij begonnen vijf weken geleden als opvolger van hun voorganger Snel, die vlak voor de kerst opstapte vanwege de affaire rond de kinderopvangtoeslag.
’Je vraagt je af hoe groot die kast is’
Daarmee zijn de problemen van de Belastingdienst niet voorbij. „De staatssecretarissen zijn net begonnen, en er komen meteen een paar lijken uit de kast”, zegt Denk-Kamerlid Azarkan over de nieuwe reeks problemen. „Je vraagt je af hoe groot die kast is.”
Hij voelt wel wat voor het plan van Omtzigt. „Als er na een paar weken nog meer komt, beginnen we een parlementaire enquête. Dan gaan we als Kamer zelf wel graven.” Dat vindt Omtzigt nog wat te gortig: „Het gaat me nog iets te ver om over een parlementaire enquête te beginnen, voordat staatssecretaris Van Huffelen nog maar een woord in de Kamer heeft gezegd.”
Staatssecretaris Vijlbrief zegt ’graag’ een paar weken de tijd te krijgen. Maar hij waarschuwt de Kamer ook: „Er zullen fouten gemaakt blijven worden. En er zullen nog lijken uit de kasten vallen.”
Vijlbrief toont zich in de Kamer er ook boos over dat problemen bij de Belastingdienst soms pas door berichtgeving in de media naar boven komen. „Als wij iets aantreffen wat verkeerd is, zou u niet moeten wachten op driekwart jaar onderzoeksjournalistiek voor het naar buiten komt”, zegt de staatssecretaris tegen de Kamerleden. Vijlbrief heeft de top van de Belastingdienst verteld dat ze absoluut geen problemen voor hem mogen verzwijgen, omdat ze denken dat het beter is voor hem.
NU 04.03.2020 Hans Vijlbrief, een van de twee nieuwe staatssecretarissen bij de Belastingdienst, wil genoeg de tijd krijgen om precies uit te zoeken wat er fout is gegaan bij het opstellen van de zogenoemde zwarte lijst bij de fiscus. Er is vanwege de omvang en de impact van de problemen alleen weinig geduld in de Tweede Kamer.
“Geef me even de tijd om dit uit te zoeken”, zei Vijlbrief woensdag meerdere keren tijdens zijn eerste debat in de Tweede Kamer als politiek eindverantwoordelijke bij de Belastingdienst.
Dat was iets teveel gevraagd van enkele parlementariërs, want zij hadden veel vragen sinds Trouw en RTL Nieuws zaterdag onthulden dat de Belastingdienst er twintig jaar lang een geheim registratiesysteem op nahield.
Ongeveer 180.000 mensen werden zo buiten hun kennis om aangemerkt als potentiële fraudeurs. Er volgden al die jaren beschuldigingen van de fiscus waartegen zij zich niet konden verdedigen. Volgens privacyexperts maakt de lijst, die pas donderdag na de vragen van Trouw en RTL Nieuws uit de lucht werd gehaald, inbreuk op de privacywetgeving.
SP: ‘Kamer feitelijk verkeerd geïnformeerd’
Hoe kan het bijvoorbeeld dat er door de ambtelijke top niet direct aan de bel werd getrokken bij de staatssecretaris nadat de media herhaaldelijk vragen stelde over het explosieve nieuws? Of zoals SP-Kamerlid Renske Leijten het zei: “Is er niemand die zegt: er is een bom naar de pers gegaan, daar moeten we het nu over hebben?”
Ook in een vorige week donderdag gestuurde brief aan de Kamer kwam het bestaan van de zwarte lijst, binnen de Belastingdienst aangeduid als Fraude Signalering Voorziening (FSV), niet voor. Daarmee is de Kamer “feitelijk verkeerd geïnformeerd”, vindt Leijten. “U wist het, of u had het moeten weten”, aldus de SP’er richting Vijlbrief.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels vraagt zich af of de staatssecretaris de afgelopen weken nog wel “in control” is. “Ik zou als staatssecretaris woedend zijn worden.”
De verbazing dat de bewindspersonen niet direct door hun ambtenaren werden ingelicht, leefde ook bij de coalitiepartijen. “Als er zoiets gevoeligs gebeurt, dan loop je toch even bij de staatssecretaris naar binnen?”, vroeg CDA’er Pieter Omtzigt zich af. Hij geeft de Belastingdienst een paar weken om oude, bekende problemen te delen met de Kamer.
Samen met Leijten heeft Omtzigt jarenlang moeten leuren bij de inmiddels opgestapte staatssecretaris Menno Snel om informatie in de toeslagenaffaire. De CDA’er heeft dan ook niet de illusie dat dit probleem binnen een dag is opgelost.
“Er wordt met deze lijst al twintig jaar de wet overtreden. Hoe kunnen bewindslieden niet weten wat er in de ambtelijke top speelt?”, zei Steven van Weyenberg (D66).
‘Pas vier weken bezig en raak al gefrustreerd’
Vijlbrief zegt dat hij binnen zijn organisatie “een vrij stevig gesprek” heeft gehad. Niet alleen werd hij niet direct geïnformeerd nadat informatie over de zwarte lijst richting de pers ging, er werd ruim een jaar geleden binnen de fiscus al tevergeefs gewaarschuwd voor de risico’s ervan.
“Ik ben pas vier weken bezig en ik raak al gefrustreerd”, zei hij dan ook aan het begin van zijn betoog.
Vijlbrief zegde de Kamer een reconstructie toe, beloofde beterschap, maar waarschuwde tegelijk dat er nog meer fouten gemaakt gaan worden.
NOS 04.03.2020 Dat er elke week nieuwe onthullingen over fouten en misstanden zijn bij de Belastingdienst moet ophouden. Dat zei staatssecretaris Vijlbrief van Financiën in een debat tegen een zeer kritische Tweede Kamer. “Ik vind dat dit niet kan”, zei hij, terwijl hij met zijn hand op tafel sloeg. “Ik erger me mateloos.”
Vijlbrief is sinds eind januari als staatssecretaris verantwoordelijk voor de Belastingdienst. “U vroeg mij: hoe voel je je dan? Ik zal het woord niet gebruiken dat ik thuis zou zeggen, maar ik voel me soms naar”, zei hij.
Zaterdag onthulden RTL Nieuws en Trouw dat de Belastingdienst twintig jaar lang met een geheime zwarte lijst heeft gewerkt waarop mogelijke fraudeurs stonden. Het systeem is in strijd met de wet, maar werd pas vorige week uit de lucht gehaald. De Autoriteit Persoonsgegevens gaat onderzoek doen.
SP-Kamerlid Leijten wil weten hoe het kan dat de staatssecretarissen over zoiets belangrijks als een onwettige zwarte lijst niet door hun ambtenaren zijn geïnformeerd. Vijlbrief weet het zelf ook niet. Hij beloofde het te gaan uitzoeken.
Op het verkeerde been
Kamerleden zijn heel kritisch over deze gang van zaken, omdat volgens hen alles erop wijst dat ook de kersverse staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen, net als hun voorganger Menno Snel, door ambtenaren op het verkeerde been worden gezet of niet worden ingelicht. Denk-Kamerlid Azarkan: “Uw voorganger verzekerde ons: er bestaan geen zwarte lijsten. Hoe kan dit?”
CDA-Kamerlid Omtzigt vroeg wat de staatssecretarissen vinden van wat zij bij de Belastingdienst hebben aangetroffen. Vijlbrief: “Ik ben pas vier weken bezig en ik ben nu al gefrustreerd.” Toch wil hij samen met zijn collega van de Belastingdienst een “goed werkende organisatie” maken. Hij hoopt dat de Kamer hem daarvoor de tijd geeft.
Ongeduldig
Maar de meeste Kamerleden zijn erg ongeduldig. Omtzigt stelde een termijn van een paar weken voor om de “oude lijken” uit de kast te halen. PVV-Kamerlid Mulder zei dat er in de afgelopen tijd alweer zoveel fouten naar boven zijn gekomen, dat de Kamer niet eens de tijd heeft om alles te controleren.
Andere recente fouten van de Belastingdienst zijn een verkeerde berekening van het fictieve rendement op spaargeld en het onterecht niet teruggeven aan burgers en bedrijven van aanmaningskosten.
Duidelijk is dat de Tweede Kamerleden weinig coulant zullen zijn voor nieuwe fouten. Maar voorlopig nemen zij genoegen met de vele toezeggingen van Vijlbrief en geven zij hem de tijd voor de grootscheepse reorganisatie die de problemen moet oplossen.
AD 04.03.2020 Hans Vijlbrief is in de eerste vier weken dat hij staatssecretaris van Financiën is al ‘flink gefrustreerd’ geraakt door misstanden waarop hij is gestuit. ,,Het moet afgelopen zijn met de schandalen”, zei hij vanmiddag in zijn eerste debat over de door problemen geplaagde Belastingdienst.
Alleen al in de afgelopen week stuurde Vijlbrief de Kamer drie keer een brief over zaken die niet goed zijn gegaan. Ook erkende hij dat de Belastingdienst jarenlang heeft gewerkt met een zwarte lijst van tienduizenden personen die als potentiële fraudeurs werden aangemerkt. Die database was in strijd met de privacywetgeving en werd pas vorige week uitgezet, nadat journalisten van RTL Nieuws en Trouw de lijst op het spoor waren gekomen.
Vijlbrief zegt zelf pas op het allerlaatste moment te zijn ingelicht. Dat mag niet nog eens gebeuren, stelt hij. ,, Het kan niet zo zijn dat signalen de hele tijd van buitenaf komen, van goedwillende journalisten.” Hij zegt een ‘stevig gesprek met ambtenaren te hebben gehad’. Tegelijkertijd sluit hij niet uit dat er de komende tijd nog meer lijken uit de kast vallen.
Vijlbrief heeft zijn ambtenaren te verstaan gegeven dat er één ding níet mag: hem niet over problemen of fouten vertellen omdat men denkt dat de staatssecretaris daardoor in politieke problemen kan komen.
Onaangenaam verrast
Veel Kamerleden lieten eerder in het debat weten onaangenaam verrast te zijn door alle problemen die de laatste tijd zijn opgebiecht. Tegelijkertijd zijn zij blij dat Vijlbrief en zijn collega Alexandra van Huffelen (Toeslagen) de Kamer zo actief informeren. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt suggereert het duo zelfs nog een aantal weken extra de tijd te geven om op Financiën en bij de Belastingdienst op zoek te gaan naar meer onverkwikkelijke zaken. ,,Ik kan me niet voorstellen dat we het laatste gezien hebben.”
Tegelijkertijd heeft de Kamer vooral nog heel veel vragen over de database. Daarvan werd het bestaan tot vorige week steeds ontkend, terwijl inmiddels blijkt dat maar liefst 6000 medewerkers van de Belastingdienst toegang hadden tot de lijst.
Volgens Omtzigt mag de onthulling ‘niet zonder consequenties’ blijven, ook al omdat in de toeslagenaffaire duizenden mensen ten onrechte werden aangezien als fraudeurs en daardoor in grote financiële problemen kwamen. Omtzigt wil dat het kabinet alsnog zelf een onderzoek naar ambtsbedrijven instelt. Anders zal er volgens hem nooit recht gedaan worden. ,,Dan komen we er niet.”
Kapot schamen
Staatssecretaris Van Huffelen vindt dat de overheid zich ‘kapot moet schamen’ voor de toeslagenaffaire. Gedupeerde ouders moeten zo snel mogelijk recht worden gedaan, stelde zij. Daarnaast moet er bij de Belastingdienst – die momenteel opgesplitst wordt – een cultuurverandering komen: ,,Het is van belang dat dingen die fout zijn gegaan in het verleden zo snel mogelijk boven water komen.”
MSN 04.03.2020 Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen en Douane) vindt de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst “heel ernstig” en “iets waar je je als overheid kapot over moet schamen”. In haar eerste optreden in de Tweede Kamer beloofde zij er alles aan te doen om de problemen voor de getroffen ouders zo snel en zo goed mogelijk op te lossen.
De fiscus zette de afgelopen jaren van honderden, mogelijk zelfs duizenden mensen ten onrechte de kinderopvangtoeslag stop wegens vermoedens van fraude. Van Huffelen ziet het als haar belangrijkste opdracht om “zo snel mogelijk recht te doen aan wat met die ouders is gebeurd”. Daarnaast moet nagedacht worden over een alternatief voor het huidige toeslagenstelsel.
Telegraaf 04.03.2020 De Tweede Kamer zal staatssecretarissen Hans Vijlbrief (Belastingdienst) en Alexandra van Huffelen (Toeslagen) woensdag aan de tand voelen over langlopende kwesties en nieuwe problemen bij de fiscus.
Hoewel een grootschalige reorganisatie bij de Belastingdienst de problemen voor een deel moet oplossen, blijven nieuwe issues de kop opsteken. Vijlbrief en Van Huffelen zijn eind januari pas beëdigd, maar deze week moesten ze al diep door het stof omdat de Belastingdienst jarenlang de omstreden Fraude Signalering Voorziening (FSV) gebruikte waar van alles mee mis was.
Pas nadat RTL Nieuws en Trouw hierover vragen stelden is dat systeem uit de lucht gehaald. „Wij zijn van mening dat de beslissing om te stoppen met FSV veel eerder genomen had moeten worden. Daar zouden geen vragen van de media voor nodig moeten zijn”, schreven de bewindspersonen aan de Kamer.
Verder zullen Kamerleden vragen hebben over de hervorming bij de Belastingdienst. De afdelingen Douane en Toeslagen worden aparte afdelingen en worden losgekoppeld van de fiscus. Onder Toeslagen zal ook de speciale crisisorganisatie vallen die het toeslagenschandaal moet oplossen. Deze affaire, waarbij misschien wel duizenden ouders die kinderopvangtoeslag ontvingen onterecht als fraudeur zijn behandeld, kostte toenmalig staatssecretaris Menno Snel eind vorig jaar de kop.
MSN 04.03.2020 De Belastingdienst heeft een fout gemaakt bij de berekening van het fictieve rendement op spaargeld en beleggingen in box 3. De fout heeft zowel betrekking op de belastingaangifte over 2019 als over 2020. Door een fractioneel hoger fictief rendement lijkt het of je meer belasting moet betalen. De Belastingdienst gaat de fout zo snel mogelijk corrigeren, maar het kan zijn dat die nog even in het aangifteprogramma voor 2019 zit.
Een klein foutje dat toch flinke gevolgen kan hebben voor belastingbetalers én de Belastingdienst. Naar aanleiding van een opmerking van beleggingsstrateeg Ivo Daalder van vermogensbeheerder BlackRock heeft de Belastingdienst een fout ontdekt bij de berekening van het fictieve rendement in box 3 van de inkomstenbelasting.
De Belastingdienst erkende dinsdagmiddag via Twitter dat er een fout is gemaakt en dat die wordt gecorrigeerd.
We ontdekten een fout in de berekening van de percentages van het rendement van box 3 voor 2019 en 2020. Door een vraag van @ldaalder dank! We lossen het zsm op. Zie ook https://t.co/MZhAHBuUug
Box 3 voor spaargeld en beleggingen; fictief rendement
In Box 3 van de inkomstenbelasting voor spaargeld en beleggingen betaal je belasting op basis van een fictief rendement. Daarbij gaat de fiscus ervan uit dat je een hoger rendement haalt naarmate je meer vermogen hebt.
“Voor 2019 is het forfaitaire rendement op beleggen vastgesteld op 5,6 procent, waar het 5,59 procent had moeten zijn. In 2020 is het forfaitaire rendement op beleggen op 5,33 procent vastgesteld waar het 5,28 procent had moet zijn. Het forfaitaire rendement op sparen is in 2019 goed vastgesteld, maar in 2020 op 0,06 procent waar het 0,07 procent had moeten zijn.”
Het gaat hier om foutjes van 0,01 procentpunt tot 0,05 procentpunt voor het fictieve rendement op beleggingen. Maar die hebben toch wel consequenties.
Fout Belastingdienst: te hoog fictief rendement beleggen in 2019 en 2020
Het ministerie van Financiën stelt dat voor de circa 2 miljoen belastingplichtigen die vermogensbelasting betalen in box 3 de consequenties als volgt zijn.
Om te beginnen is er de fiscale vrijstelling voor vermogen van 30.360 euro in 2019 en 30.846 in 2020. Voor fiscale partners geldt een dubbele vrijstelling.
Voor belastingplichtigen die bovenop de vrijstelling nog zo’n 73.000 euro aan spaargeld en beleggingen hebben (in totaal dus een vermogen van circa 1 ton) maken de rekenfoutjes 1 of 2 euro verschil.
“Voor mensen met een belast vermogen tot bijna een miljoen euro gaat het gemiddeld om respectievelijk 4 en 18 euro verschil in 2019 en 2020. Voor grote vermogens boven de miljoen euro kan het bedrag oplopen tot een paar honderd euro verschil”, stelt het ministerie van Financiën.
Belastingaangifte 2019: fout zit ook in aangifteprogramma
Vervelend is vooral dat de rekenfout doorwerkt in het aangifteprogramma 2019 én in de voorlopige aanslagen voor 2020 die al zijn verstuurd. Hierdoor lijkt het alsof mensen meer belasting moeten betalen over hun vermogen in box 3 dan daadwerkelijk het geval is.
“De Belastingdienst zal de gevolgen van de fout in regelgeving zo snel mogelijk herstellen”, zo is de belofte.
Sinds 1 maart kun je aangifte doen voor de inkomstenbelasting over 2019. De Belastingdienst gaat nu het aangifteprogramma op korte termijn aanpassen. “Tot die tijd zullen mensen die aangifte doen in eerste instantie helaas nog de onjuiste rendementspercentages zien.”
Bij de definitieve aanslag 2019 worden sowieso de juiste percentages toegepast. Ook de definitieve aanslagen 2020 zullen op basis van de goede rendementspercentages worden opgelegd. “Mensen zien dan het juiste bedrag van hun belastingteruggave of verschuldigde betaling”, aldus de Belastingdienst.
RO 03.03.2020 Er is een fout ontdekt in de berekening van de percentages van het rendement van box 3 voor 2019 en 2020. Deze rekenfout, gemaakt op het ministerie van Financiën, werkt door in het aangifteprogramma 2019 en in de voorlopige aanslagen 2020 die al zijn verstuurd.
Hierdoor lijkt het alsof mensen meer belasting moeten betalen over hun vermogen in box 3 dan zij straks daadwerkelijk hoeven. De Belastingdienst zal de gevolgen van de fout in regelgeving zo snel mogelijk herstellen.
Als je op 1 januari 2020 niet meer dan €30.846 aan spaargeld of beleggingen hebt, hoef je geen belasting in box 3 te betalen (in 2019: €30.360). Voor stellen geldt dat tot €61.692 (in 2019: €60.720). Voor de circa 2 miljoen belastingplichtigen die wel box 3 betalen maar een belast vermogen hebben tot bijna €73.000 gaat het om een bedrag van 1 of 2 euro verschil.
Voor mensen met een belast vermogen tot bijna een miljoen euro gaat het gemiddeld om respectievelijk 4 en 18 euro verschil in 2019 en 2020. Voor grote vermogens boven de miljoen euro kan het bedrag oplopen tot een paar honderd euro verschil. In de definitieve aanslagen wordt dit hersteld.
Voor 2019 is het forfaitaire rendement op beleggen vastgesteld op 5,6% waar het 5,59% had moeten zijn. In 2020 is het forfaitaire rendement op beleggen op 5,33% vastgesteld waar het 5,28% had moet zijn. Het forfaitaire rendement op sparen is in 2019 goed vastgesteld, maar in 2020 op 0,06% waar het 0,07% had moeten zijn.
De Belastingdienst zal de aangifteprogramma’s voor de aangiftes die nu worden gedaan voor het jaar 2019 op korte termijn aanpassen. Tot die tijd zullen mensen die aangifte doen in eerste instantie helaas nog de onjuiste rendementspercentages zien.
Bij de definitieve aanslag 2019 zullen natuurlijk de juiste percentages worden toegepast. Ook de definitieve aanslagen 2020 zullen op basis van de goede rendementspercentages worden opgelegd. Mensen zien dan het juiste bedrag van hun belastingteruggave of verschuldigde betaling.
Voor een beperkt aantal belastingplichtigen die in 2019 en 2020 al een voorlopige teruggaaf ontvangen, kan de teruggaafgrens van € 15 van toepassing zijn, waaronder doorgaans door de Belastingdienst niet wordt uitbetaald.
Dit gaat waarschijnlijk om slechts een klein aantal gevallen, omdat inkomens, aftrekposten, vermogen etc. bij de definitieve aanslag vaak net iets anders blijken dan vooraf ingeschat. Op dit moment wordt onderzocht om hoeveel gevallen het ongeveer zou gaan en om welke bedragen.
Kamerbrief forfaitaire rendementen box 3
Staatssecretaris Vijlbrief stuurt de Tweede Kamer een brief waar in staat dat er een fout is ontdekt in de berekening van de percentages van het rendement van box 3 voor 2019 en 2020.
Hierdoor lijkt het alsof mensen meer belasting moeten betalen over hun vermogen in box 3 dan zij straks daadwerkelijk hoeven. De Belastingdienst zal de gevolgen van de fout in regelgeving zo snel mogelijk herstellen.
Telegraaf 03.03.2020 Met een karrenvracht aan misstanden bij de Belastingdienst die de afgelopen dagen naar buiten kwam, beleven de nieuwe staatssecretarissen van Financiën woensdag hun gezamenlijke vuurdoop in de Tweede Kamer. Kamerleden zijn blij dat de ellende naar buiten komt, en hopen dat er schoon schip gemaakt wordt.
Verjaarde schulden die toch werden ingevorderd, aanmaningskosten die onterecht werden geïnd, het verkeerd berekenen van de hoogte van de spaartaks: staatssecretaris Hans Vijlbrief, verantwoordelijk voor de belastingen, moest de afgelopen dagen veel ellende bij de Belastingdienst naar buiten brengen.
Het slechte nieuws komt in aanloop naar een debat dat de Tweede Kamer woensdag 04.03.2020 met Vijlbrief en zijn collega Alexandra van Huffelen voert. Het is de gezamenlijke vuurdoop in de Kamer van de twee D66-bewindspersonen. Zij volgden met z’n tweeën Menno Snel op, die vlak voor de kerst opstapte wegens de affaire rond de kinderopvangtoeslag.
De nieuwe staatssecretarissen beleefden hun eerste vijf weken op verschillende wijze. Van Huffelen, die toeslagen en douane onder haar hoede heeft, bleef buiten de schijnwerpers. Ze gebruikt haar tijd onder meer om in elk geval één keer per week het land in te trekken om met gedupeerde toeslagouders te praten.
Vijlbrief kwam al wel een paar keer in de publiciteit. Hij verscheen al een paar keer voor kleine debatten in de Kamer. Die voert hij overigens, tegen gebruik in, ook in de plenaire zaal zittend in plaats van staand, wegens rugklachten.
Dat er veel ellende over de fiscus naar buiten komt, vinden Kamerleden in een bepaald opzicht goed. „De staatssecretarissen tonen een duidelijke wil om problemen boven tafel te krijgen. Dat is goed en ook hard nodig”, zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. „Laat het maar naar boven komen”, vult CU-Kamerlid Eppo Bruins aan. „We moeten echt weten hoe het daar gaat.”
Toch zijn er in de Kamer ook zorgen. Bijvoorbeeld over de zwarte lijst die de Belastingdienst hanteerde, tegen privacywetgeving in. Daar werd pas mee gestopt, toen Trouw en RTL Nieuws daarover berichtten. „Het is slecht dat dit soort dingen niet veel eerder binnen de organisatie al op worden gepakt”, zegt D66-Kamerlid Steven van Weyenberg.
Hij hoopt daarom dat de opvolgers van Snel ook de cultuur van de Belastingdienst onder de loep noemen. „Het wordt heel ingewikkeld als dingen die misgaan, niet gerapporteerd worden. Als er iets misgaat: meld het en handel ernaar.”
Omtzigt hoopt dat Vijlbrief en Van Huffelen ook onderzoeken waar in de toeslagenaffaire ambtsmisdrijven zijn gepleegd. „Door goed te kijken wat er mis is gegaan, kunnen ze het vertrouwen terugwinnen van burgers en de medewerkers van de Belastingdienst.” CU’er Bruins hoopt dat de staatssecretarissen ’laten zien wat ze waard zijn’: „Dit is nu hun vuurdoop.”
MSN 03.03.2020 De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gaat onderzoek doen naar het gebruik van een zwarte lijst bij de Belastingdienst. De privacy-waakhond ziet ‘risico’s’ in het systeem waarmee de fiscus jarenlang signalen en vermoedens van fraude over burgers registreerde.
Dit laat een woordvoerder van de AP weten aan RTL Nieuws en Trouw. De AP spreekt van een ‘zorgwekkend beeld’ over het geheime datasysteem FSV, de Fraude Signalering Voorziening.
Zaterdag werd onthuld dat dit systeem bestond en dat afgelopen donderdag de stekker eruit werd getrokken.
Registratiesysteem
Volgens de AP gebruiken overheidsorganisaties als de Belastingdienst vaak gevoelige gegevens van en over burgers, en moet de overheid daar netjes mee om gaan.
“Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat de overheid op zorgvuldige wijze met hun persoonsgegevens omgaat. Daarom onderzoekt de AP het registratiesysteem en heeft de AP informatie opgevraagd bij de Belastingdienst. Dit moet meer duidelijkheid geven over de lijst, en wat eventuele vervolgacties zijn.”
De AP kan de Belastingdienst een boete opleggen als de privacy-wetgeving is geschonden. Gisteren meldden de staatssecretarissen Vijlbrief (Belastingdienst) en Van Huffelen (Toeslagen), dat de fiscus maandag de AP alsnog heeft geïnformeerd over het systeem.
De bewindslieden zeiden dat de stekker er al veel eerder uit had gemoeten, na een vernietigende interne analyse van meer dan een jaar geleden.
Daaruit bleek dat informatie eindeloos werd bewaard, dat sommige informatie niet werd gecontroleerd, en dat burgers zich niet konden verweren tegen de registratie, omdat zei van niets wisten. Aanleiding voor de registratie als mogelijke fraudeur kon een informatieverzoek zijn van een andere overheidsdienst of een ‘tip of klik’ van een andere burger.
Onderste steen
Uit het interne onderzoek bleek dat dit leidde tot een ‘waar rook is, is vuur’ aanpak, zonder dat er een objectieve reden was om burgers anders te behandelen bij controle en toezicht. De voormalige staatssecretaris Menno Snel, heeft meermalen ontkend dat de Belastingdienst zwarte lijsten gebruikte.
De Tweede Kamer wil nu de onderste steen boven, over wat de gevolgen voor burgers waren van het systeem, en of andere overheden FSV mogelijk ook hebben gebruikt.
AD 03.03.2020 Voor de derde keer in een week heeft staatssecretaris Hans Vijlbrief van Financiën de Kamer geïnformeerd over een fout met de belastingen. Ditmaal trekt hij aan de bel omdat bij de berekening van de voorlopige aanslagen over 2019 en 2020 verkeerde percentages zijn gebruikt.
Het gaat daarbij om percentages die worden gebruikt om te bepalen hoeveel belasting verschuldigd is over inkomsten uit vermogen. De Belastingdienst gaat daarbij uit van een fictief behaald (forfaitair) rendement over verschillende vermogenscategorieën.
In 2019 blijkt het zogeheten verondersteld rendement op beleggen te zijn vastgesteld op 5,6 procent terwijl het 5,59 procent had moeten zijn. In 2020 kregen belastingplichtigen te horen dat er werd gerekend met 5,33 procent rendement, terwijl het 5,28 procent had moeten zijn. Voor spaargeld hanteerde de fiscus over 2019 wél het juiste percentage, maar over 2020 niet: in de voorlopige aanslag werd gerekend met 0,06 procent terwijl dit 0,07 procent had moeten zijn.
Vijlbrief kondigt aan dat de correcte percentages alsnog via een ministeriële regeling in de wet zullen worden opgenomen. Op korte termijn wordt het aangifteprogramma van de Belastingdienst aangepast. Mensen die voor die tijd al aangifte hebben gedaan, kunnen een verrekening verwachten in hun definitieve aanslag.
Volgens Vijlbrief zijn de gevolgen van de onjuiste percentages ‘zeer beperkt’. Wie in 2019 tot 71.650 euro aan vermogen had, kan gemiddeld een correctie verwachten van 24 eurocent. In 2020 gaat het voor dezelfde groep om gemiddeld 72 cent.
Miljonairs krijgen meer terug: wie vorig jaar een miljoen of meer op de bank had staan, is gemiddeld ruim 62 euro minder belasting verschuldigd. Voor 2020 gaat het om zo’n 300 euro.
Derde keer
Het is de derde keer in een week tijd dat Vijlbrief de Kamer verwittigt over fouten met belastingen. Zo bleek vorige week dat de fiscus belastingschulden heeft laten verjaren en dat die bedragen als gevolg daarvan niet meer ingevorderd kunnen worden. Gisteren nog meldde Vijlbrief dat de Belastingdienst tussen 2014 en 2018 ten onrechte 31 miljoen euro aan aanmaningskosten heeft geïnd.
Daarnaast erkende Financiën eind vorige week dat de Belastingdienst jarenlang tienduizenden burgers op een speciale lijst heeft gezet met een registratiesysteem dat niet voldoet aan nieuwe privacywetgeving.
De woordvoerster van Vijlbrief dat de fout met de percentages in de voorlopige aanslagen niet de Belastingdienst valt aan te rekenen maar het ministerie. ,,In dit geval heeft de Belastingdienst juist supersnel geschakeld”, stelt zij.
Telegraaf 03.03.2020 Door een fout op het ministerie van Financiën hebben mensen die belasting moeten betalen over hun beleggingen een te hoge voorlopige aanslag gekregen. Dat komt doordat de fictieve rendementen waar belasting over moet worden betaald, verkeerd in de wet zijn opgenomen. De fout wordt bij de definitieve aanslag hersteld, belooft staatssecretaris Hans Vijlbrief.
Het fictieve rendement op beleggingen waarover belasting wordt geheven, is voor 2019 en 2020 respectievelijk 0,01 procentpunt en 0,05 procentpunt te hoog vastgesteld. Het zogenoemde forfaitaire rendement op spaargeld is voor volgend jaar juist 0,01 procentpunt te laag vastgesteld.
De fout werkt door in het aangifteprogramma van de Belastingdienst voor 2019 en in de voorlopige aanslagen voor 2020 die al zijn verstuurd. Het verschil voor belastingplichtigen loopt uiteen van een paar euro tot enkele honderden euro’s. De gevolgen zijn daarmee „zeer beperkt”, schrijft Vijlbrief aan de Tweede Kamer.
Voor een klein aantal belastingplichtigen die in 2019 en 2020 al een voorlopige teruggaaf ontvangen, kan het te verrekenen bedrag lager uitvallen dan 15 euro. Onder die grens betaalt de Belastingdienst doorgaans niet uit. Vijlbrief laat nog onderzoeken om hoeveel gevallen het gaat en om welke bedragen. „Mede op basis hiervan wordt bekeken of teruggave hiervan operationeel uitvoerbaar is op een proportionele wijze.”
MSN 02.03.2020 De Belastingdienst heeft zeker 31 miljoen euro aan aanmaningskosten ten onrechte niet terugbetaald. Dat melden staatssecretarissen Alexandra van Huffelen (Toeslagen) en Hans Vijlbrief (Belastingdienst) aan de Tweede Kamer. Het gaat om kosten die later lager bleken uit te pakken.
Na een eerste kosteloze betalingsherinnering krijgen bedrijven of burgers die schulden aan de fiscus niet betalen een aanmaning van tussen de 7 en 17 euro. Als de Belastingdienst nog langer moet wachten, volgt een dwangbevel met bevel tot betalen.
De kosten hiervoor lopen op van enkele tientjes tot 12.677 euro. Maar in sommige gevallen wordt de belastingaanslag verlaagd of geschrapt, bijvoorbeeld nadat een burger of ondernemer succesvol bezwaar heeft gemaakt. In dat geval moeten de kosten verlaagd of terugbetaald worden.
In zeker 410.000 gevallen gebeurde dat niet tussen 2014 en 2018. Zo’n 266.000 burgers en bedrijven werden daarvan de dupe. Het gaat volgens de Belastingdienst om minstens 31 miljoen euro. Waarschijnlijk ligt het bedrag nog hoger, aldus de staatssecretarissen, verder onderzoek moet uitwijzen om hoeveel geld het precies gaat.
MSN 02.03.2020 De Belastingdienst heeft veel te laat de stekker getrokken uit de geheime ‘zwarte lijst’ van mogelijke verdachte burgers. Dit zeggen de staatssecretarissen Vijlbrief (Belastingdienst) en Van Huffelen (Toeslagen) in een brief aan de Tweede Kamer.
Zij reageren daarmee op berichtgeving van RTL Nieuws en Trouw over die zwarte lijst, de zogeheten FSV, de ‘Fraude Signalerings Voorziening’. Zaterdag werd onthuld dat de Belastingdienst bijna twintig jaar lang gegevens registreerde over mogelijk verdachte burgers, zonder dat zij daarvan op de hoogte waren en zonder dat zij zich konden verweren.
Vernietigend rapport
Donderdag werd het systeem uit de lucht gehaald, terwijl er intern al een jaar een vernietigend rapport lag over het systeem. Een ambtelijke privacy-expert kreeg het stuk pas vorige week onder ogen. De staatssecretarissen melden: “Wij zijn van mening dat de beslissing om (tijdelijk) te stoppen met de FSV veel eerder genomen had moeten worden.
Er zouden geen vragen van de media nodig moeten zijn om dit besluit te nemen.” In het systeem stonden – na een opschoning vorig jaar – nog 180.000 mensen geregistreerd.
‘Waar rook is, is vuur’
In de brief wordt verder gemeld dat de toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), vandaag door de Belastingdienst alsnog is geïnformeerd over het systeem. Volgens experts had de Belastingdienst zelf al direct officieel melding moeten doen na het vernietigende rapport, omdat de fiscus daar wettelijk toe verplicht is.
Opvallend is dat een passage uit het rapport die eerder was weggelakt, nu alsnog wordt vrijgegeven. Het gaat om het deel uit het rapport waarin staat dat de registratie van ongecontroleerde signalen en vermoedens van fraude leiden tot een benadering van ‘waar rook is, is vuur’.
Geen objectief risico
Het rapport gaat nog een stap verder, en zegt dat de ongecontroleerde data vervolgens werden doorgezet in andere systemen én in data voor risicoprofielen bij de Belastingdienst en Toeslagen: “Het überhaupt voorkomen van een betrokkene in FSV wordt bijvoorbeeld gebruikt in afnemende systemen en verdere verwerking (zoals data-analyse, red.) zonder dat dit op basis van een objectief aangetoond (verhoogd) risico is gebaseerd.”
De staatssecretarissen zeggen de Kamer toe om woensdag met meer informatie te komen, om een ‘zo compleet mogelijk beeld’ te geven. De Kamer is zeer kritisch over het fraudesysteem en wil nu het naadje van de kous weten. Woensdag staat het eerste gezamenlijke Kamerdebat met Vijlbrief en Van Huffelen over de Belastingdienst gepland, na het vertrek van hun voorganger Menno Snel, als gevolg van de toeslagenaffaire.
NOS 02.03.2020 De Belastingdienst had veel eerder moeten stoppen met het gebruik van een geheime lijst, waarop mogelijke fraudeurs stonden. Dat schrijven de staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen van Financiën aan de Tweede Kamer.
Zaterdag bleek dat de fiscus meer dan twintig jaar met de lijst heeft gewerkt. Er stonden zo’n 180.000 namen op. De bewijzen voor de fraude waren onbetrouwbaar en de mensen die het betrof werden niet geïnformeerd. Daarmee was het systeem niet controleerbaar.
Vorige week werd het systeem, de Fraude Signalering Voorziening (FSV) ‘uit de lucht gehaald’. Dat gebeurde nadat RTL Nieuws en Trouw er vragen over stelden. “Wij zijn van mening dat de beslissing om te stoppen met FSV veel eerder genomen had moeten worden”, schrijven Vijlbrief en Van Huffelen nu aan de Kamer. “Daar zouden geen vragen van de media voor nodig moeten zijn.”
Privacyregels
Al in januari 2019 bleek dat het systeem niet voldeed aan de privacyregels. Het aantal medewerkers dat toegang had tot de applicatie werd daarop beperkt, maar de lijst bleef wel gebruikt worden. Mensen die erop stonden ondervonden vaak problemen, bijvoorbeeld bij het aanvragen van toeslagen.
Veel Kamerleden hebben inmiddels vragen gesteld over de fraude-lijst. Vijlbrief en Van Huffelen schrijven dat ze woensdag op die vragen zullen ingaan. Dan overlegt de Kamer met de staatssecretarissen over de Belastingdienst.
Telegraaf 02.03.2020 De Belastingdienst heeft van 2014 tot en met 2018 ten onterechte 31 miljoen euro aan aanmaningskosten geïnd, die eigenlijk verlaagd hadden moeten worden. Een oplossing is er nog niet, waardoor de fiscus ook nu nog fouten maakt.
Bij in totaal 410.000 belastingaanslagen van ruim 260.000 mensen of bedrijven is het fout gegaan, schrijft staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) in een brief aan de Tweede Kamer. De D66-bewindsman laat weten dat er nog geen oplossing is gevonden. De fiscus houdt wel strenger toezicht op het verlagen van de kosten, maar dat gaat desondanks nog steeds niet altijd goed.
Het gaat fout als de Belastingdienst handmatig de kosten voor aanmaningen en dwangbevelen moet verlagen, legt Vijlbrief uit. Wie een belastingschuld te laat betaalt, moet daarvoor kosten betalen, afhankelijk van hoe hoog de schuld is.
Maar het kan gebeuren dat de aanslag van de Belastingdienst later toch lager uit bleek te vallen. Dan moet de zogenoemde vervolgingskosten ook verlaagd worden. Maar dat gebeurt alleen automatisch als iemand nog helemaal niet betaald heeft. Bij burgers of bedrijven die de aanmaning al helemaal of voor een deel hebben betaald, moeten de kosten handmatig verlaagd worden.
Oplossing
Daar gaat het fout, meldt Vijlbrief. En dat wist de Belastingdienst al in 2016. Toen werd een voorstel gedaan om alle kosten automatisch te verlagen, omdat de fiscus zelf al aangaf dat de kosten soms alleen verlaagd werden als mensen of bedrijven daar zelf om vroegen.
Pijnlijk bij deze problematiek is dat de Belastingdienst de Nationale Ombudsman verkeerd inlichtte. Die kaartte de kwestie in 2018 aan bij de fiscus en vroeg om meer informatie. Maar de fiscus liet toen weten dat de informatie van de Ombudsman niet klopte. Vijlbriefs voorganger Menno Snel liet afgelopen december al aan de Tweede Kamer weten dat de Ombudsman verkeerde informatie had gekregen..
Het bedenken van een oplossing voor de problemen is volgens Vijlbrief moeilijk: „Dit vereist vervolgonderzoek met bijbehorende analyses die complex en tijdrovend zijn, omdat de informatie voor het verlagen van kosten uit verschillende systemen gehaald moet worden. Ook de berekeningen die vervolgens moeten plaatsvinden zijn zeer complex.”
NOS 29.02.2020 De Belastingdienst heeft ongeveer twintig jaar lang met een geheime lijst gewerkt waarop mogelijke fraudeurs stonden. Dat was in strijd met de privacywetgeving, blijkt uit een intern onderzoek van de dienst. Volgens Trouw en RTL Nieuws waren de bewijzen voor fraude onbetrouwbaar en niet controleerbaar.
Er stonden ongeveer 180.000 mensen op de lijst. Sommigen waren op die lijst gekomen doordat het Openbaar Ministerie in een strafrechtelijk onderzoek informatie over hen had opgevraagd. Er werd daarna niet bijgehouden of die bewuste mensen ook echt iets verkeerds hadden gedaan. In het systeem stond niet om wat voor melding het precies ging, alleen dat er sprake was van registratie.
Systeem niet meer actief
In het interne onderzoek van de Belastingdienst staat dat er “nauwelijks of geen onderscheid wordt gemaakt in de kwalificatie, gewicht en betekenis van een melding”. Daarom is de kans groot dat een deel van de betrokkenen onterecht of bovengemiddeld snel of vaak als risico wordt aangemerkt, schreven de onderzoekers.
In januari vorig jaar was al bekend dat de lijst niet deugde, maar pas na aanhoudende vragen van Trouw en RTL Nieuws is het systeem afgelopen donderdag door de Belastingdienst uit de lucht gehaald.
Het ministerie van Financiën bevestigt dat het systeem niet voldoet aan de nieuwe privacywetgeving. Dat bleek uit een analyse van begin 2019. Het aantal mensen dat toegang tot het systeem had, is daarna beperkt.
Herkomst
Nadat een ‘functionaris gegevensbescherming’ het interne onderzoek van de fiscus vorige week had gelezen, adviseerde deze medewerker het systeem uit de lucht te halen. Dat is donderdag gebeurd. Het ministerie zegt dat er onvoldoende onderscheid is gemaakt in de zwaarte tussen verschillende zaken.
Volgens een woordvoerder stond de nationaliteit niet vermeld in het systeem, maar werd herkomst soms wel ingevoerd. Daar kon niet op worden gezocht, maar de gegevens konden wel geëxporteerd worden, bijvoorbeeld naar Excel. Daarin kom vervolgens wél met de zoekfunctie worden gewerkt.
Onduidelijk is of dit in het verleden ook daadwerkelijk is gedaan. “Dat kunnen we niet meer via de systemen achterhalen”, zegt de woordvoerder.
De Autoriteit Persoonsgegevens is al betrokken bij het onderzoek naar de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst. Zolang dat onderzoek loopt, wil de toezichthouder niet ingaan op vragen over de fiscus.
Mensen in financiële problemen
De commissie-Donner, die onderzoek doet naar de toeslagenaffaire, concludeerde onlangs nog dat er bij de Belastingdienst sprake was van ‘institutionele vooringenomenheid’.
Er werd in die zaak uitgegaan van fraude bij de ouders, alleen vanwege het feit dat ze geselecteerd waren voor controle. Doordat deze mensen de ontvangen toeslagen moesten terugbetalen, kwam een aantal van hen in grote financiële problemen.
Telegraaf 29.02.2020 De Belastingdienst heeft jarenlang tienduizenden burgers op een speciale lijst gezet met een registratiesysteem dat niet voldoet aan nieuwe privacywetgeving.
Dat bevestigt het ministerie van Financiën na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw. Het gaat om de Fraude Signalering Voorziening (FSV) die in totaal zo’n 180.000 burgers heeft geregistreerd. Een recente privacytoets bewees dat veel te veel ambtenaren toegang tot de lijst hadden. Ook op de manier waarop de data werd verzameld hebben onderzoekers veel kritiek.
De Belastingdienst is begin vorig jaar al aan de slag gegaan met bevindingen uit het concept-rapport. Zo is onder meer het aantal ambtenaren dat toegang hadden tot de FSV verlaagd van 5000 naar 1000. Hiervoor is het systeem even uit de lucht geweest. Nadat de journalisten vragen hadden gesteld over het systeem en de uitkomsten van de privacytoets, is het concept-rapport voorgelegd aan een speciale privacy-ambtenaar. Vervolgens is besloten het systeem stop te zetten tot alle aanbevelingen uit het rapport zijn overgenomen.
Er is een hoop mis met de FSV, blijkt uit het rapport. Zo wordt er nauwelijks onderscheid gemaakt tussen het type signalen dat burgers mogelijk fraude hebben gepleegd. Een verzoek om meer informatie weegt net zo zwaar als een ’vage klikmelding’ of een concrete aanwijzing, zoals een valse factuur. Dit leidt mogelijk zelfs tot een ’zwarte lijst’-effect, aldus de onderzoekers.
Incompleet of onjuist beeld
Daarnaast is het systeem een vergaarbak van data geworden. „De datakwaliteit vormt een risico doordat registratie in FSV niet uniform geschiedt, het onderscheid tussen objectieve en subjectieve informatie onvoldoende inzichtelijk is en verouderde informatie blijvend wordt verwerkt”, schrijven de onderzoekers. „Dit heeft tot gevolg dat er een incompleet, onjuist en/of gedateerd beeld van betrokkenen ontstaat in de verwerking van gegevens, ook buiten FSV.”
AD 29.02.2020 De Belastingdienst heeft jarenlang tienduizenden burgers op een speciale lijst gezet met een registratiesysteem dat niet voldoet aan nieuwe privacywetgeving. Dat bevestigt het ministerie van Financiën na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw.
Die meldden vanmorgen dat de Belastingdienst bijna 20 jaar lang een geheim registratiesysteem gebruikte waarin burgers terechtkwamen bij wat de dienst noemt ‘vermoedens’ of ‘signalen’ van fraude. Mensen op deze zwarte lijst hoorden daar niets over en konden zich ook niet verweren. Wie in het systeem terechtkwam werd bestempeld én behandeld als mogelijke fraudeur.
De gegevens vormden ook de basis voor risicoselectie en profilering van groepen burgers door de Belastingdienst bij extra controle en toezicht. Ze kregen een ‘intensieve’ behandeling. “Ik heb me er zeer over verbaasd: zo krijg je dus A- en B-burgers”, zegt een oud-medewerker daarover.
Afgelopen donderdagavond werd het systeem volgens RTL Nieuws en Trouw uit de lucht gehaald. Dat is ruim een jaar nadat een eerste, vertrouwelijke rapportage vernietigend over het systeem had geoordeeld, meldt het ministerie van Financiën. De Belastingdienst wilde het systeem vorig jaar nog in de lucht houden, maar begon toen wel met het ‘schonen’ van de informatie.
Privacytoets
Het gaat volgens de fiscus om de Fraude Signalering Voorziening (FSV) die in totaal zo’n 180.000 burgers registreerde. Een recente privacytoets bewees dat veel te veel ambtenaren toegang tot de lijst hadden. Ook op de manier waarop de data werd verzameld hebben onderzoekers veel kritiek.
De Belastingdienst is begin vorig jaar al aan de slag gegaan met bevindingen uit het concept-rapport. Zo is onder meer het aantal ambtenaren dat toegang hadden tot de FSV verlaagd van 5000 naar 1000. Hiervoor is het systeem even uit de lucht geweest. Nadat de journalisten vragen hadden gesteld over het systeem en de uitkomsten van de privacytoets, is het concept-rapport voorgelegd aan een speciale privacy-ambtenaar. Vervolgens is besloten het systeem stop te zetten tot alle aanbevelingen uit het rapport zijn overgenomen.
Er is een hoop mis met de FSV, blijkt uit het rapport. Zo wordt er nauwelijks onderscheid gemaakt tussen het type signalen dat burgers mogelijk fraude hebben gepleegd. Een verzoek om meer informatie weegt net zo zwaar als een ‘vage klikmelding’ of een concrete aanwijzing, zoals een valse factuur. Dit leidt mogelijk zelfs tot een ‘zwarte lijst’-effect, aldus de onderzoekers.
Daarnaast is het systeem een vergaarbak van data geworden. “De datakwaliteit vormt een risico doordat registratie in FSV niet uniform geschiedt, het onderscheid tussen objectieve en subjectieve informatie onvoldoende inzichtelijk is en verouderde informatie blijvend wordt verwerkt”, schrijven de onderzoekers. “Dit heeft tot gevolg dat er een incompleet, onjuist en/of gedateerd beeld van betrokkenen ontstaat in de verwerking van gegevens, ook buiten FSV.”
Belastingschulden verjaard
Afgelopen week raakte bekend dat de Belastingdienst in een nog onbekend aantal gevallen belastingschulden heeft laten verjaren. De bedragen die de fiscus nog tegoed had, kunnen daardoor niet meer worden ingevorderd en zijn dus verloren voor de schatkist.
Het ministerie van Financiën onderzoekt momenteel wat de precieze achtergrond is geweest voor de fout. Ook moet dan duidelijk worden hoe vaak is verzuimd verjarende schulden te ‘stuiten’, ofwel niet te laten verjaren, en hoeveel geld daardoor verloren is gegaan voor de schatkist.
Crisisorganisatie moet toeslagenaffaire oplossen
De staatssecretarissen van Financiën Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief maakten bekend dat er sinds deze week een crisisorganisatie is opgetuigd die de toeslagenaffaire gaat afhandelen. De belangrijkste taak voor dit nieuwe team is dat gedupeerde ouders compensatie krijgen en dat de communicatie en dienstverlening wordt verbeterd.
Duizenden ouders zitten momenteel nog altijd in spanning vanwege de vraag in hoeverre zij in aanmerking komen voor compensatie. Op 12 maart volgt duidelijkheid, blijkt uit de kabinetsbrief: dan komt de Adviescommissie Uitvoering Toeslagen, beter bekend als de commissie-Donner, met haar langverwachte verslag. Het ‘herstelbeleid’ zal meteen daarna ‘voortvarend’ ter hand worden genomen.
Om lessen te trekken uit de toeslagenaffaire en toe te werken naar een ‘menselijker systeem’, streeft het kabinet naar een nieuw stelsel waarin de huidige toeslagen worden vervangen. Hoe dat systeem eruit zou kunnen zien, wordt eind maart bekend. Dan verschijnt een onderzoek over de toekomst van het toeslagenstelsel, inclusief de reactie van het kabinet daarop.
De D66’ers Vijlbrief en Van Huffelen volgden in januari Menno Snel op. Die trad in december af vanwege de affaire rond de kinderopvangtoeslag. Waarschijnlijk duizenden ouders werden daarbij onterecht als fraudeur aangemerkt door de Belastingdienst. Ze moesten in sommige gevallen tienduizenden euro’s terugbetalen zonder dat ze wisten of ze iets fout hadden gedaan. Het kabinet besloot daarna dat Snels post te zwaar was voor één persoon en twee mensen zijn plek moesten innemen.
AD 28.02.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) in Den Haag onderzoekt momenteel vijf aangiften vanwege mogelijk strafbaar handelen door de Belastingdienst in de toeslagenaffaire. Wie er aangifte hebben gedaan en waarom is niet bekendgemaakt.
Een woordvoerder van het OM zegt op dit moment geen verdere mededelingen te kunnen doen. ,,Er liggen hier vijf aangiftes die verband houden met de kinderopvangtoeslagen. Wij zijn die aan het bestuderen. Omdat het om een ingewikkelde kwestie gaat, zal dat geruime tijd in beslag nemen”, stelt de zegsman desgevraagd.
Door de zogeheten toeslagenaffaire zijn zeker honderden en mogelijk duizenden ouders in de financiële problemen gekomen door het handelen van de Belastingdienst. Zij werden veelal ten onrechte beschuldigd van fraude en moesten grote bedragen terugbetalen aan de fiscus.
Second opinion
Sommige advocaten beweerden eerder dat er strafbare feiten zijn gepleegd. Minister van Financiën Wopke Hoekstra zei in januari echter dat hij geen signalen heeft dat ambtenaren een ambtsmisdrijf hebben begaan. Niettemin kondigde hij toen aan voor de zekerheid een second opinion te willen laten uitvoeren. Ook riep hij mensen die denken dat er strafbare feiten zijn gepleegd zich te melden bij het OM en Financiën.
De second opinion zal binnen twee maanden moeten zijn afgerond, meldden de staatssecretarissen van Financiën Hans Vijlbrief (Belastingen) en Alexandra van Huffelen (Toeslagen) gisteren in een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer. Het D66-duo is partijgenoot Menno Snel opgevolgd, die eind vorig jaar vanwege de toeslagenaffaire opstapte.
In de brief kondigden zij ook aan dat er gesprekken ‘in een veilige setting’ komen tussen gedupeerde ouders en medewerkers van de Belastingdienst die zich hebben beziggehouden met de problemen met de kinderopvangtoeslag.
Doel van die gesprekken is te achterhalen hoe de uitvoering van het toeslagenbeleid zich zo tegen ouders heeft kunnen keren. Ook moet er antwoord worden gegeven op de vraag waarom bepaalde ouders onterecht als fraudeur werden aangemerkt en zal moeten worden vastgesteld of er documenten zijn verdwenen zoals door vele ouders wordt gesteld.
RTL 27.02.2020 Een speciale crisisorganisatie van de Belastingdienst gaat de toeslagenaffaire afhandelen. Dat schrijven de staatssecretarissen van Financiën aan de Tweede Kamer. Deze crisisorganisatie heeft als belangrijkste taak om te zorgen dat gedupeerde ouders compensatie krijgen.
De bedoeling is dat gedupeerde ouders zo goed mogelijk worden geïnformeerd, onder andere via speciaal voor hen georganiseerde bijeenkomsten. Ook komt er een loket waar ouders zich kunnen melden met vragen.
Commissie-Donner
Donderdag 12 maart komt de commissie-Donner met het eindrapport over de toeslagenaffaire. Daarna duurt het waarschijnlijk nog zeker een jaar voordat alle gedupeerden compensatie hebben.
Slachtoffers toeslagenaffaire haalden verhaal bij de Belastingdienst.
De afgelopen jaren zette de Belastingdienst van honderden, mogelijk zelfs duizenden mensen ten onrechte de kinderopvangtoeslag stop. Veel van die mensen kregen bovendien te maken met hoge terugvorderingen waardoor zij in grote financiële problemen kwamen.
Een groep van zo’n 300 gedupeerden in één fraudezaak rond een gastouderbureau in Eindhoven – de zogenaamde CAF11-zaak – kregen eind vorig jaar al compensatie.
De commissie-Donner houdt nog 170 soortgelijke fraudezaken tegen het licht om te zien of meer mensen onterecht hun toeslagen zijn kwijtgeraakt.
Vertraagd
Het eindrapport zou eigenlijk eerder al komen, maar is vertraagd. Dat komt doordat de commissie nu ook breder onderzoekt of ouders gedupeerd zijn die niet binnen de bekende fraudezaken vallen.
NU 27.02.2020 De Belastingdienst gaat een speciaal crisisteam oprichten dat zich bezighoudt met de toeslagenaffaire in de kinderopvang. Deze afdeling krijgt de opdracht om gedupeerde ouders zo goed mogelijk te informeren en waar nodig te compenseren.
Dat schrijft de nieuwe staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen donderdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Van Huffelen, sinds 28 januari aangetreden als staatssecretaris, richt zich binnen de Belastingdienst voornamelijk op de afhandeling van de toeslagenaffaire. Zij vervangt de in december opgestapte Menno Snel.
Het crisisteam moet beleid gaan maken over hoe ouders zo snel mogelijk financieel gecompenseerd kunnen worden. Ook wordt hulp geboden in de ondersteuning van bijvoorbeeld schuldsanering als mensen door de fiscus in financiële problemen komen.
Tot slot komt er een speciaal loket, zowel online, telefonisch als fysiek, waar gedupeerde ouders terechtkunnen met vragen.
Het crisisteam laat zich onder meer adviseren door de gedupeerde ouders.
Tweede rapport commissie-Donner verschijnt 12 maart 2020
Het afgelopen jaar werd langzaam maar zeker duidelijk dat de Belastingdienst ouders ten onrechte aanwees als fraudeur met de kinderopvangtoeslag. Toeslagen werden stopgezet en in sommige gevallen teruggevorderd.
Dat ging vaak om duizenden euro’s, waardoor veel mensen in de problemen kwamen. Een commissie onder leiding van oud-minister Piet Hein Donner concludeerde dat ongeveer driehonderd gedupeerde ouders gecompenseerd moeten worden.
In een nog te verschijnen tweede rapport kijkt de commissie of een nog veel grotere groep ouders ten onrechte als fraudeur werd bestempeld en zo financieel is benadeeld. Van Huffelen verwacht dat dit rapport op 12 maart 2020 verschijnt.
Telegraaf 27.02.2020 De Belastingdienst heeft schulden die al verjaard waren toch ingevorderd. Het is nog onduidelijk wat de omvang is van de onterecht gevorderde schulden.
Het was bij de fiscus intern niet duidelijk wie er verantwoordelijk was voor het voorkomen van de verjaring van schulden. Een belastingschuld die na vijf jaar nog niet betaald of ingevorderd is, verjaart. De fiscus kan die periode wel verlengen, het zogenoemde stuiten van de verjaring. Dat gebeurde dan niet altijd, maar omdat de fiscus dat ook niet wist, werden de verjaarde schulden vervolgens toch ingevorderd.
Dat blijkt uit een brief van staatssecretarissen Van Huffelen en Vijlbrief (Financiën). Het is nog niet duidelijk in hoeveel gevallen de Belastingdienst onterecht een verjaarde schuld alsnog heeft opgeëist. De fiscus doet daar nu zelf onderzoek naar, voor de zomer moet er meer duidelijkheid komen over de gevolgen en de omvang van de misstap van de Belastingdienst.
De staatssecretarissen melden ook dat door de ict-problemen bij de Belastingdienst twee wetswijzigingen die voor 1 januari 2021 stonden gepland, mogelijk nog niet doorgevoerd kunnen worden.
Het gaat om veranderingen bij de btw over elektronische handel, die van belang zijn voor online ondernemers die goederen aan klanten in het buitenland leveren. Daarnaast kan de betalingskorting voor de winstbelasting van bedrijven nog niet afgeschaft worden. Dat betekent dat bedrijven die een voorlopige aanslag aanvragen en die in één keer afrekenen bij de fiscus, daar in elk geval volgend jaar nog een voordeeltje voor terugkrijgen.
Crisisteam toeslagouders
De staatssecretarissen maken ook bekend dat een speciale crisisorganisatie zich bij de Belastingdienst gaat richten op het helpen van de gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire. Dat team is afgelopen maandag al begonnen.
Het crisisteam ’richt zich op het recht doen aan de getroffen ouders’, schrijven Van Huffelen en Vijlbrief. Zij gaan ouders informeren, gaan een ’mensgericht’ loket inrichten waar ouders hun vragen kunnen stellen en ervoor zorgen dat compensatie en vergoedingen zo snel mogelijk uitgekeerd worden.
Daarnaast gaan medewerkers van de fiscus die betrokken waren bij de affaire rond de kinderopvangtoeslag, die vlak voor de kerst tot het aftreden van staatssecretaris Snel leidde, in gesprek: met elkaar, maar ook met vertegenwoordigers van de gedupeerde ouders. Daaruit willen de staatssecretarissen helder krijgen wat er mis is gegaan en de ’juiste conclusies voor de toekomst’ kunnen trekken.
AD 27.02.2020 De Belastingdienst heeft in een nog onbekend aantal gevallen belastingschulden laten verjaren. De bedragen die de fiscus nog tegoed had, kunnen daardoor niet meer worden ingevorderd en zijn dus verloren voor de schatkist.
Een belastingschuld verjaart normaal na vijf jaar, tenzij de Belastingdienst een schriftelijke aanmaning of mededeling stuurt waarin de fiscus laat weten vast te houden aan het recht op betaling. Hoewel dit de praktijk is, is de Belastingdienst er onlangs achtergekomen dat niet alle schuldenaren op tijd zijn aangeschreven.
,,Het is ons gebleken dat dit niet altijd is gebeurd, door onduidelijkheden in de verdeling van interne verantwoordelijkheden”, schrijven de pas aangetreden staatssecretarissen van Financiën Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen aan de Tweede Kamer. Tegelijkertijd gingen de invorderingsmaatregelen gewoon door, terwijl dat bij verjaring niet meer mag.
Het ministerie van Financiën onderzoekt momenteel wat de precieze achtergrond is geweest voor de fout. Ook moet dan duidelijk worden hoe vaak is verzuimd verjarende schulden te ‘stuiten’, ofwel niet te laten verjaren, en hoeveel geld daardoor verloren is gegaan voor de schatkist.
Vanaf komende zondag kunnen Nederlanders hun belastingaangifte over 2019 invullen. Wie voor vragen terecht wil bij de Belastingtelefoon zal rekening moeten houden met langere wachttijden, waarschuwen Vijlbrief en Van Huffelen. Hoewel de capaciteit maximaal wordt opgeschaald en er evenveel mensen aan de telefoon zitten als vorig jaar, zijn de veelal nieuwe medewerkers minder ervaren dan in 2019.
Daarnaast doet zich het fenomeen voor dat bellers ‘meer weerstand’ bieden tijdens gesprekken, aldus de staatssecretarissen: ,,Daarom kunnen bij de start van de campagne door een langere gemiddelde gesprekstijd mogelijk minder bellers geholpen worden. Dat kan langere wachttijden met zich meebrengen. Ondanks de goede voorbereiding op de aangiftecampagne, is dit een dusdanig grote operatie dat verstoringen niet uit zijn te sluiten”, schrijven zij.
Crisisorganisatie moet toeslagenaffaire oplossen
De staatssecretarissen maken daarnaast bekend dat er sinds deze week een crisisorganisatie is opgetuigd die de toeslagenaffaire gaat afhandelen. De belangrijkste taak voor dit nieuwe team is dat gedupeerde ouders compensatie krijgen en dat de communicatie en dienstverlening wordt verbeterd.
Duizenden ouders zitten momenteel nog altijd in spanning vanwege de vraag in hoeverre zij in aanmerking komen voor compensatie. Op 12 maart volgt duidelijkheid, blijkt uit de kabinetsbrief: dan komt de Adviescommissie Uitvoering Toeslagen, beter bekend als de commissie-Donner, met haar langverwachte verslag. Het ‘herstelbeleid’ zal meteen daarna ‘voortvarend’ ter hand worden genomen.
Om lessen te trekken uit de toeslagenaffaire en toe te werken naar een ‘menselijker systeem’, streeft het kabinet naar een nieuw stelsel waarin de huidige toeslagen worden vervangen. Hoe dat systeem eruit zou kunnen zien, wordt eind maart bekend. Dan verschijnt een onderzoek over de toekomst van het toeslagenstelsel, inclusief de reactie van het kabinet daarop.
MSN 27.02.2020 De Belastingdienst heeft schulden die al verjaard waren toch ingevorderd. Het is nog onduidelijk wat de omvang is van de onterecht gevorderde schulden.
Het was bij de fiscus intern niet duidelijk wie er verantwoordelijk was voor het voorkomen van de verjaring van schulden. Een belastingschuld die na vijf jaar nog niet betaald of ingevorderd is, verjaart. De fiscus kan die periode wel verlengen, het zogenoemde stuiten van de verjaring. Dat gebeurde dan niet altijd, maar omdat de fiscus dat ook niet wist, werden de verjaarde schulden vervolgens toch ingevorderd.
Dat blijkt uit een brief van staatssecretarissen Van Huffelen en Vijlbrief (Financiën). Het is nog niet duidelijk in hoeveel gevallen de Belastingdienst onterecht een verjaarde schuld alsnog heeft opgeëist. De fiscus doet daar nu zelf onderzoek naar, voor de zomer moet er meer duidelijkheid komen over de gevolgen en de omvang van de misstap van de Belastingdienst.
De staatssecretarissen melden ook dat door de ict-problemen bij de Belastingdienst twee wetswijzigingen die voor 1 januari 2021 stonden gepland, mogelijk nog niet doorgevoerd kunnen worden.
Het gaat om veranderingen bij de btw over elektronische handel, die van belang zijn voor online ondernemers die goederen aan klanten in het buitenland leveren. Daarnaast kan de betalingskorting voor de winstbelasting van bedrijven nog niet afgeschaft worden. Dat betekent dat bedrijven die een voorlopige aanslag aanvragen en die in één keer afrekenen bij de fiscus, daar in elk geval volgend jaar nog een voordeeltje voor terugkrijgen.
Crisisteam toeslagouders
De staatssecretarissen maken ook bekend dat een speciale crisisorganisatie zich bij de Belastingdienst gaat richten op het helpen van de gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire. Dat team is afgelopen maandag al begonnen.
Het crisisteam ’richt zich op het recht doen aan de getroffen ouders’, schrijven Van Huffelen en Vijlbrief. Zij gaan ouders informeren, gaan een ’mensgericht’ loket inrichten waar ouders hun vragen kunnen stellen en ervoor zorgen dat compensatie en vergoedingen zo snel mogelijk uitgekeerd worden.
Daarnaast gaan medewerkers van de fiscus die betrokken waren bij de affaire rond de kinderopvangtoeslag, die vlak voor de kerst tot het aftreden van staatssecretaris Snel leidde, in gesprek: met elkaar, maar ook met vertegenwoordigers van de gedupeerde ouders. Daaruit willen de staatssecretarissen helder krijgen wat er mis is gegaan en de ’juiste conclusies voor de toekomst’ kunnen trekken.
NOS 27.02.2020 Wie de komende tijd de Belastingtelefoon belt met vragen over zijn aangifte, kan te maken krijgen met langere wachttijden. De staatssecretarissen Vijlbrief en Van Huffelen schrijven dat aan de Tweede Kamer. De Belastingtelefoon heeft ongeveer net zo veel medewerkers beschikbaar als vorig jaar, maar ze zijn gemiddeld minder ervaren.
Vanaf 1 maart 2020, aanstaande zondag, kan iedereen weer aangifte doen voor de inkomstenbelasting. Dat is voor de Belastingtelefoon een drukke periode. “Om het beoogde bereikbaarheidsniveau te realiseren, wordt de Belastingtelefoon maximaal opgeschaald”, schrijven de bewindspersonen, maar “door nieuwe instroom zijn de huidige medewerkers minder ervaren dan vorig jaar”. Er zijn het afgelopen jaar 1200 nieuwe medewerkers ingewerkt op een totaal van 2100.
Meer ‘weerstand’
Daarnaast duren de telefoontjes steeds langer door meer “weerstand” tijdens de gesprekken. Burgers voelen zich onjuist behandeld door de fiscus en laten dat weten aan de telefoon. Al met al kan dat, vooral in het begin van de aangifteperiode, langere wachttijden tot gevolg hebben, waarschuwen Vijlbrief en Van Huffelen.
Vorig jaar belden bijna 630.000 mensen tevergeefs met de Belastingtelefoon. Zij kwamen er niet doorheen, omdat de wachtrijen vol waren. Op het totaal van meer dan 12 miljoen telefoontjes is dat ongeveer vijf procent. Volgens de staatssecretarissen hebben veel van die mensen binnen een paar dagen toch nog contact gekregen met de Belastingdienst.
Geoliede machine
In hun brief aan de Kamer schetsen de nieuwe bewindspersonen ook de manier waarop ze de Belastingdienst willen hervormen na het debacle rond de kinderopvangtoeslag, dat leidde tot het aftreden van staatssecretaris Snel. Er is al besloten om de dienst op te delen in drie delen: Belastingen, Toeslagen en Douane.
De Belastingdienst moet van Vijlbrief en Van Huffelen “een geoliede machine met een menselijk gezicht” worden. “Betrouwbaar, benaderbaar, behulpzaam en geruisloos aanwezig in de levens van de belastingbetaler.” Er moet een cultuurverandering plaatsvinden, zodat medewerkers zich veilig voelen om kritiek te hebben. Daarom worden er twee raadspersonen voor het personeel aangesteld.
Crisisorganisatie voor toeslagen-ouders
De commissie-Donner, die kijkt naar de compensatie van de ouders die getroffen zijn door de toeslagenaffaire, komt waarschijnlijk op 12 maart 2020 met zijn eindrapport, zo staat in de brief. Bij de dienst Toeslagen is inmiddels een speciale crisisorganisatie aan de slag gegaan om de ouders te helpen om uit de financiële problemen te komen.
Daarvoor komt er een “mensgericht loket”, waar gedupeerden digitaal, telefonisch, maar ook fysiek terechtkunnen met hun vragen.
Maandag 24.02.2020 werd duidelijk dat vijf partijen in de Haagse gemeenteraad (Haagse Stadspartij, de Partij voor de Dieren, de SP, GroenLinks en de PvdA) willen weten of de gemeente subsidie geeft aan een organisatie die banden heeft met de rechts-nationalistische Turkse organisatie de ‘Grijze Wolven’. Het gaat om de Turks Islamitisch Culturele Stichting.
Eerder deze maand verscheen het rapport ‘De hand van de overheid voedt nog altijd de Grijze Wolven’, samengesteld door het linkse actieplatform Doorbraak. Dit rapport suggereert dat de Haagse stichting Türk Islam Kültür Vafki, ofwel de Turks Islamitisch Culturele Stichting, banden heeft met de Grijze Wolven en dat deze organisatie subsidie heeft ontvangen van de gemeente.
De Grijze Wolven zijn een Turkse nationalistische beweging die wordt geassocieerd met de extreemrechtse politieke partij MHP. Volgens een rapport van het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid uit 2017 is de organisatie in het verleden in verband gebracht met rechts-nationalistisch geweld tegen onder andere Koerden, Alevieten en linkse politieke tegenstanders.
Vlaggen van de Grijze Wolven
Voor de Haagse Stadspartij, de Partij voor de Dieren, de SP, GroenLinks en de PvdA genoeg reden om aan de bel te trekken. De politieke partijen (De Haagse Stadspartij, Partij voor de Dieren, SP, GroenLinks en PvdA) baseren zich op een recent rapport van de anti-fascistische onderzoeksgroep Doorbraak.
Taylan Devrim (een schuilnaam) van Doorbraak: ,,TICS is direct verbonden met Turkije. Ze doet zich in Den Haag voor als progressief, sociaal en liberaal. Wanneer je de Turkstalige publicaties leest die ze verspreiden, dan wordt er keiharde rechtse propaganda verkondigd.”
Naast het rapport baseren zij zich op foto’s op de Facebookpagina van de stichting waarop bijeenkomsten te zien zijn waar vlaggen van de Grijze Wolven aan de muur hangen en waar het handgebaar van de beweging wordt gemaakt.
Aan het college vragen de partijen of de banden tussen de stichting en de Grijze Wolven ooit zijn onderzocht. Ook vragen zij of het klopt of de stichting subsidie ontvangt en of dit wenselijk is als deze inderdaad aan de Turkse beweging is gelieerd. Volgens het rapport van Doorbraak heeft de stichting in totaal 17.150 euro ontvangen. Een deel daarvan moet nog verantwoord worden. De kans bestaat dat de gemeente dit alsnog terugvordert.
Zo wordt een terugkeer van het Ottomaanse Rijk, dat in z’n hoogtijdagen een gebied van China tot diep in Europa omvatte, verheerlijkt, meent Devrim. ,,Annexeren, dat is uiteindelijk het doel. Vijanden daarin zijn onder andere Alevieten en Koerden. In Turkije, maar ook hier in Nederland.”
Devrim pleit niet voor een verbod van TICS. ,,Maar het moet wel duidelijk zijn waar ze voor staan. Op dit moment maken Haagse politici en de politie gebruik van het centrum om met de Turkse gemeenschap te spreken. Ook ontvangt het centrum subsidiegeld voor wijkactiviteiten.”
Terrorist
“Er wordt gesproken over ‘Grijze Wolf’, dus dat betekent dat er een rechtspersoon zou bestaan waarmee wij als stichting verbonden zouden zijn, dat is niet juist”, zegt Islam Democraten-fractievoorzitter Tahsin Çetinkaya in het Den Haag FM-programma Rob’s Tussendoortje.
Tahsin reageert daarmee op vragen die door vijf partijen werden gesteld over een subsidie die de Turks Islamitisch Culturele Stichting heeft gekregen, Çetinkaya is voorzitter van deze stichting. “We hebben geen enkele Geen juridische band, met welke organisatie dan ook.”
Tahsin Çetinkaya is voorzitter van de Turks Islamistisch Culturele Stichting (TICS) in de Kempstraat. Hij vindt de beschuldigingen ‘onnozel’. ,,Als ik het goed begrijp word ik er nu van beticht een racist te zijn, een terrorist zelfs. Het omgekeerde is het geval: we helpen de gemeenschap waar we kunnen en openen ook de deuren voor onze zogenaamde vijanden.”
Als voorbeeld noemt hij een recente uitvaart van een Irakees-Koerdische man. ,,De familie kwam naar ons toe, ze hadden geen geld om die begrafenis te regelen. Dan omarmen we die mensen en helpen ze verder. Wij zijn er alleen maar op gericht om het goede te doen, in Transvaal en in heel Den Haag.”
De grijze wolf staat voor Turkije, zoals de oranje leeuw voor Nederland staat. Daar hoef je niets achter te zoeken, aldus Tahsin Çetinkaya.
Çetinkaya erkent dat TICS subsidie ontvangt van de gemeente. ,,Denk je dat we ook maar een cent zouden krijgen als we een risico vormen? We worden ervan beschuldigd geweld te gebruiken. Ik vraag aan die mensen: over welke incidenten hebben jullie het dan? Ons centrum is de afgelopen jaren de dupe geworden van agressieve acties van Koerdische Arbeiderspartij PKK. Niet omgekeerd.”
In het centrum zijn diverse symbolen van de Grijze Wolven goed zichtbaar. Daar is niets geks aan, vindt Çetinkaya. ,,De grijze wolf staat voor Turkije, zoals de oranje leeuw voor Nederland staat. Daar hoef je niets achter te zoeken. Hetzelfde geldt voor de vlag met de drie halve manen: dat is eenvoudigweg een voorloper van de huidige Turkse vlag.”
Vragen
“Partijen hebben recht om vragen te stellen”, aldus Tahsin. Ik heb er geen bezwaar tegen. Alleen waar ik me niet in kan vinden is de inleiding. In de inleiding wordt gesuggereerd dat wij Koerden en Alevieten zouden aanvallen. Dat moet eerst bewezen worden. Je moet dan ook bewijzen dat onze stichting deze mensen aangevallen zou hebben. De andere vragen over subsidie doet mij geen pijn.”
Wie zijn die “Grijze Wolven”?
De Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) of Partij van de Nationalistische Beweging is wat de naam aangeeft: nationalistisch, maar dan wel erg extreem. De partij werd in 1969 opgericht door de voormalige kolonel Alparslan Türkesh, die in 1960 nog betrokken was bij een staatsgreep tegen een democratische regering.
De ideologie van de MHP gaat echter terug op ideeën die in de 19e eeuw ontstonden over de verheerlijking van het “superieure” Turkse ras en natie die de islambeschaving op een hoger niveau getild zouden hebben. In die periode tierden overigens gelijkaardige -zij het dan christelijk geïnspireerde- nationalismen in Duitsland, Frankrijk, Engeland en Rusland en andere Europese landen. Zowel de Jong-Turkse junta (1908) als Mustafa Kemal “Atatürk”, in 1923 de oprichter van de Republiek Turkije, tankten ideologisch uit dat vaatje, net zoals de MHP later.
Het Turkse nationalisme dreef op frustratie over het verval van het eens zo machtige Ottomaanse rijk en kende veel gezichten, van het republikeinse “kemalisme” van Atatürk, tot enkel op Anatolië (Turkije nu) gerichte nationalisme, maar vooral in het “panturanisme”, het streven naar een groot “Turan”, het ideaal van de eenheid van alle Turkssprekende volkeren, van de Balkan in Europa over het Midden-Oosten en de Kaukasus tot Centraal-Azië, de bakermat van de Turkse volkeren. Voor sommigen mag daar Mongolië bij.
Dat bracht de ideologie in botsing met bestaande grenzen, met het Russische rijk en nadien de Sovjet-Unie, met China (dat Xinjiang of Oost-Turkestan controleert), maar ook met minderheden zoals Armeniërs, Koerden, Grieken, Joden en deels ook Arabieren en Perzen.
“Wij tegen hen”
Dat gewelddadige confrontatie niet gemeden werd, bleek tijdens de Armeense genocide van een eeuw geleden, de brutale verdrijving van de Griekse minderheid uit de jonge Turkse republiek en de mislukte strijd van Jong-Turkse leiders in de Kaukasus en Centraal-Azië in de jaren 20.
In een meer recent verleden hakten knokploegen van de MHP in de jaren 60 en 70 gewelddadig in op linkse groepen en vakbonden in Turkije of minderheden zoals de Koerden of de alevieten, een uit het sjiisme gegroeide religieuze beweging. Na de staatsgreep van 1980 werd de MHP net als andere partijen verboden en onderdrukt, om nadien terug te keren.
De MHP neemt dan wel deel aan verkiezingen, maar heeft een sterke arm in de paramilitaire vleugel van “Idealisten”, die ook “Grijze Wolven” genoemd worden. Sommige “wolven” vochten in de jaren 90 in de strijd van Azerbeidzjan tegen Armenië in Nagorno-Karabach of met Tsjetsjenen tegen de Russen en meer recent zouden “vrijwilligers” opgemerkt zijn bij de Turkse inval in de Syrisch-Koerdische enclave Afrin.
In eigen land zijn andersdenkende Turken -journalisten, politici of gewone burgers- die als “verraders” worden bestempeld, het slachtoffer, maar ook Chinese restaurants en toeristen. Dat laatste als reactie tegen de Chinese onderdrukking van de (Turkse) Oeigoeren in Xinjiang in Centraal-Azië. Toen per vergissing ook Zuid-Koreaanse toeristen belaagd werden, reageerde een leider van de “wolven” als volgt: “Chinezen of Koreanen, ze hebben allemaal spleetogen”.
De sterke arm van de “wolven” reikt ook tot onder de Turkse “diaspora” in Europa en tot in België toe. Volgens het magazine Der Spiegel zouden er in Duitsland -dat een grote Turkse minderheid heeft- zo’n 10.000 sympathisanten van de Grijze Wolven of de MHP zijn.
Meer dan ooit kan de MHP nu wegen op het beleid van Erdogan, nu die partij meer de islamitische kaart trekt en de president nationalistische gevoelens uitbuit. Dat kan gevolgen hebben voor wat overblijft van de democratie in Turkije -altijd al een wankel gegeven- en voor het beleid van Ankara tegenover Europa en in buurlanden zoals Syrië. Of zoals MHP-leider Devlet Bahçeli eind vorig jaar zei: “‘Als we niet in de NAVO blijven, is dat niet het einde van de wereld”.
Er is een belangrijk verschil tussen de Grijze Wolven, een rechtse groepering, en het Grijzen Wolven gebaar.
Iets wat te vaak wordt weggelaten in de media. Waardoor missconcepties ontstaan. Het gebaar is al meer dan duizend jaar oud en werd doorheen de geschiedenis gekaapt door verschillende bewegingen en politieke organisaties. Een extreme organisatie kaapte het gebaar tot diens symbool in de jaren 60’ en ’70 en pleegde ook geweld. Wat niet goed valt te praten natuurlijk. Maar daar hebben de Turken helemaal niets mee te maken.
Het Grijze Wolven gebaar – met het bekende handgebaar met pink en wijsvinger – werd duizend jaar geleden gebruikt door Turkstalige nomaden, die vanuit Centraal-Azië naar het westen trokken, als begroetingsmiddel of om een goede prestatie te vieren zoals een overwinning of een succesvolle jacht.
Turkse nomaden die in groepen trokken en elkaar tegenkwamen maakten het gebaar om erop te wijzen dat ze van het Turkse ras waren. Het gebaar is zelfs terug te traceren tot de zesde eeuw. Een aantal jaren geleden hebben archeologen in China een beeld – die het Grijze Wolven gebaar deed – opgegraven. Het beeld dateert uit de zesde eeuw na christus.
Volgens historici zou het gebaar overgewaaid zijn van de boeddhistische cultuur in de pre-islamitische periode. De Turken hebben zich pas in de 11de – 12de eeuw bekeerd tot de islam. Het Grijze Wolven gebaar dateert uit de periode toen de Turken nog niet in aanraking waren gekomen met de islam.
Betekenis van het gebaar in de 21ste eeuw
Voor diezelfde reden heeft het gebaar een belangrijke betekenis voor de Turken maar dan vooral de Turkse rechtse nationalisten maar ook de seculiere linkse Turken. In die context gebruiken Turkse nationalisten in Turkije het gebaar om aan te tonen dat hun roots en afstamming tot ver in het verleden reikt. Zowel Turkse nationalisten als seculiere Turken maken het gebaar.
Zelfs Kemal Kılıçdaroğlu, de voorzitter van de grootste seculiere linkse oppositiepartij in Turkije, deed het gebaar een aantal keren tijdens een van zijn politieke bijeenkomsten.
Vorige zomer organiseerde de oppositieleider een ‘mars voor gerechtigheid’ en tijdens deze mars deed hij het Grijze Wolven gebaar. Vaak wordt het gebaar in de media geassocieerd met de aanhangers van de MHP, de Partij van de Nationalistische Beweging, een rechts-nationalistische politieke partij of met ‘de Grijze Wolven’, een beweging die zich in de jaren ’60 en ’70 schuldig maakte aan criminele feiten.
Maar niets is dus minder waar. Tegenwoordig heeft het gebaar een symbolische betekenis in Turkije en wordt het door meeste Turken gebruikt ongeacht hun politieke voorkeur.
VN 28.02.2020 Het echte multiculturele drama, schrijft Zihni Özdil, is dat Nederland blijft geloven dat het goed is om Turkse ultra-nationalisten te subsidiëren. ‘We hebben al eerder gezien wat voor kruitvat er inmiddels is.’
Stel: Turkije heeft zich in de jaren na de Tweede Wereldoorlog economisch hard ontwikkeld. En stel: Nederland is arm en grotendeels agrarisch gebleven. De Turkse industrie bloeit en al snel ontstaat er een arbeidstekort. Ankara besluit vervolgens om ‘gastarbeiders’ uit Nederland te halen.
Grote groepen mensen uit gebieden als Staphorst, de Achterhoek, Zuid-Limburg, Zeeland en Friesland vertrekken naar Turkije om daar te werken. Na een paar jaar brengen ze hun vrouwen en kinderen over. De Turkse overheid constateert dat de Nederlanders geen ‘gasten’ meer zijn. Vanuit Ankara besluit men dan integratiebeleid te maken. En stel dat de Turkse overheid dan organisaties zoals de SGP, Opus Dei en de NSB gaat subsidiëren om in Turkije de ‘integratie’ van Nederlanders te bevorderen.
Deze ultraconservatieve en extreemrechtse clubs krijgen geld en faciliteiten om allerlei stichtingen, scholen, media en internaten op te richten in Turkije. Dit noemt men in Turkije ‘multicultureel’ en ‘integratie met behoud van de eigen cultuur’. Deze clubs slagen er vervolgens in om Nederlanders in Turkije vijftig jaar lang te hersenspoelen en in de houdgreep te houden. En linkse Turkse intellectuelen zijn de grootste pleitbezorgers van Nederlandse neonazi’s, zwarte-kousengereformeerden en schimmige katholieke sektes.
Dat klinkt ondenkbaar. Toch is dit exact wat er is gebeurd in Nederland toen de gastarbeiders hiernaartoe kwamen. Vooral Turkse Nederlanders hebben dit ‘integratiebeleid’ omarmd. Van de extreemrechtse Grijze Wolven tot het Turkse overheidsorgaan Diyanet en de fundamentalistische Milli Görüş en Gülen: deze clubs hebben van de Nederlandse overheid alle middelen gekregen om hun tentakels diep in de Turkse gemeenschap in Nederland te boren. Met als resultaat dat het wereldbeeld van veel Turkse Nederlanders vandaag de dag zwaar conservatief-religieus, patriarchaal, antisemitisch, homofoob en Turks-nationalistisch is.
Uit allerlei peilingen blijkt dat Turkse Nederlanders zich van alle etniciteiten het minst identificeren met Nederland, de grootste taalachterstand hebben, het minst buiten de ‘eigen’ etniciteit trouwen en het meest gescheiden van andere groepen leven.
Een hele generatie Nederlanders die nota bene hier is geboren en getogen wordt nog steeds met de paplepel ingegoten dat ze geen Nederlanders zijn.
Zo zit Nederland vol deels illegale Turkse moskee-internaten die worden gerund door fundamentalistische en extreemrechtse clubs uit Turkije. In 2012 was er enige ophef over dergelijke internaten in Rotterdam. De door de PvdA gedomineerde deelgemeente wist dat ze brandonveilig waren, maar kneep een oogje dicht. NRC Handelsblad maakte naar aanleiding daarvan een fotoreportage. En zoals altijd wanneer buitenstaanders op bezoek komen, zetten die internaten hun beste beentje voor. Op de foto’s zijn nette slaapzalen, computerruimtes en braaf studerende leerlingen te zien. De boodschap: ‘Kijk maar, er gebeuren geen rare dingen.’
Als je de Turkse taal niet machtig bent en de context niet kent, ben je makkelijk te beduvelen. Op een van die foto’s leest een jongen een boek. Op de kaft in het Turks de titel De brieven van onze martelaren. De auteur van dat boek is een Turkse ex-soldaat en extreemrechtse ideoloog die in zijn boeken onder meer schrijft over ‘de Europese en zionistische samenzwering tegen de Turkse natie’. Zo wordt een hele generatie Nederlanders die nota bene hier is geboren en getogen nog steeds met de paplepel ingegoten dat ze geen Nederlanders zijn.
DEKMANTELS
Vooral beleidsmakers en ambtenaren weten al heel lang wat voor vlees ze in de kuip hebben. Neem bijvoorbeeld de extreemrechtse Grijze Wolven. Op vragen van de SP over subsidie aan een van de vele dekmantels van de Grijze Wolven reageerde het Haagse college in 2003 zo: ‘De gemeente geeft subsidie aan de Turkse Culturele Stichting in Den Haag voor sociaal culturele activiteiten die integratie in de Haagse samenleving bevorderen (bijvoorbeeld taalles, computercursussen, sport). De opstelling van een organisatie over zaken die primair de binnenlandse aangelegenheden van het herkomstland betreffen speelt in beginsel geen rol bij de beoordeling van een subsidieverzoek.’
De op segregatie gerichte onverschilligheid stoelt op het Nederlandse beleid van ‘integratie met behoud van de eigen identiteit’.
Dit citaat is slechts een greep. Er zijn de afgelopen dertig jaar ontelbare beleidsstukken verschenen waarmee Nederlandse overheidssteun aan extreemrechtse Turkse nationalisten wordt goedgepraat.
Zelfs onthullingen hadden geen effect. In 1997 schreven journalisten Stella Braam en de inmiddels overleden Mehmet Ülger een boek over de aanwezigheid van de Grijze Wolven in Nederland. Hun journalistieke spitwerk onthulde tot in detail hoeveel en welke dekmantelorganisaties er actief zijn in Nederland. En hoe ze op allerlei manieren steun krijgen van de Nederlandse overheid.
‘Laat die Turken maar in hun eigen cultuur,’ zeiden ambtenaren aan wie Braam en Ülger vroegen waarom ze subsidie verstrekten aan Turkse extremisten.
Deze op segregatie gerichte onverschilligheid stoelt op het Nederlandse beleid van ‘integratie met behoud van de eigen identiteit’. In 1981 was dat in het Beleidsplan culturele minderheden in het onderwijs al het doel van de regering. Terwijl de rest van Nederland aan het onkerkelijken was, stelde de Minderhedennota van 1983 dat ‘religie een functie heeft in de ontwikkeling van de zelfwaarde van etnische minderheden’.
De beleidsstukken, academische discussies en politieke programma’s die volgden, waren doorspekt met termen als ‘tolerantie’ en ‘eigen cultuur’. Anno 2020 gaat die onverschillige overheidshulp onverminderd door. Met het geld van de Nederlandse belastingbetaler krijgen extreemrechtse Turkse nationalisten nog steeds subsidie en faciliteiten om hun ideologie te verspreiden. En dat allemaal nog steeds onder het mom van ‘integratie’ en ‘emancipatie’.
Het is een grote fout geweest van Nederland om het integratiebeleid zo in te vullen.
Neem bijvoorbeeld die Turks Islamitisch Culturele Stichting in Den Haag. Een notoire Grijze Wolven-club. Een snelle scan van openbare bronnen tot 2018 leert dat deze stichting minstens 30.000 euro subsidie heeft ontvangen. De voorzitter is de extreemrechtse Turkse nationalist Tahsin Çetinkaya, die ook fractievoorzitter is van de Islam Democraten in Den Haag. Ook is hij een belangrijke spilfiguur in de banden die de Grijze Wolven hebben met de politieke partij DENK. Zo stond Nur Icar, de fractievertegenwoordiger van Çetinkaya, ook op de provinciale kandidatenlijst van DENK in Zuid-Holland.
Den Haag is slechts een topje van de ijsberg. De Grijze Wolven zijn overal in Nederland georganiseerd en gesubsidieerd, met als dekmantel allerlei ‘culturele’ organisaties.
IN EEN HOUDGREEP
Hoe nu verder? Het is in elk geval niet vol te houden dat de integratie succesvol is als minderheden gesegregeerd van de rest van Nederland door extreemrechtse organisaties uit andere landen in een houdgreep worden gehouden. Het is een grote fout geweest van Nederland om het integratiebeleid zo in te vullen, en een grote schandvlek dat het werk van Stella Braam en Mehmet Ülger op geen enkele manier tot beleidswijzigingen leidde.
In 2020 vindt het echte multiculturele drama plaats in de Turks-Nederlandse gemeenschap. Als Nederlandse beleidsmakers en ambtenaren blijven geloven dat extreemrechtse Turkse nationalisten subsidiëren goed is zolang Turken in Nederland maar niet te veel overlast veroorzaken, zal dat drama uiteindelijk kunnen ontvlammen in een explosieve tragedie.
We hebben in 2017, met de rellen bij het Turkse consulaat en de demonstratie op de Erasmusbrug in Rotterdam, gezien wat voor kruitvat er inmiddels is: een ultranationalistische Turkse, ironisch genoeg in Nederland geboren en getogen generatie die goed georganiseerd is en zodra een leider in Turkije met zijn vingers knipt, klaarstaat om actie te ondernemen in Nederland.
Den HaagFM 26.02.2020 “Er wordt gesproken over ‘Grijze Wolf’, dus dat betekent dat een rechtspersoon zou bestaan waarmee wij als stichting verbonden zouden zijn, dat is niet juist”, zegt Islam Democraten-fractievoorzitter Tahsin Çetinkaya in het Den Haag FM-programma Rob’s Tussendoortje.
Tahsin reageert daarmee op vragen die door vijf partijen werden gesteld over een subsidie die de Turks Islamitisch Culturele Stichting heeft gekregen, Çetinkaya is voorzitter van deze stichting. “We hebben geen enkele juridische band, met welke organisatie dan ook.”
“Onze activiteit is bekend bij de gemeente, politie en overheid. Aanvragen voor subsidies worden netjes getoetst. Als het anders zou zijn, het OM is het stadhuis zelfs binnengestapt, waarom zouden ze dat bij ons niet doen?”, vervolgt Tahsin. “Partijen hebben recht om vragen te stellen.
Ik heb er geen bezwaar tegen. Alleen waar ik me niet in kan vinden is de inleiding. In de inleiding wordt gesuggereerd dat wij Koerden en Alevieten zouden aanvallen. Dat moet eerst bewezen worden. Je moet dan ook bewijzen dat onze stichting deze mensen aangevallen zou hebben. De andere vragen over subsidie doet mij geen pijn.”
Maandag werd duidelijk dat vijf partijen in de Haagse gemeenteraad (Haagse Stadspartij, de Partij voor de Dieren, de SP, GroenLinks en de PvdA) willen weten of de gemeente subsidie geeft aan een organisatie die banden heeft met de rechts-nationalistische Turkse organisatie de ‘Grijze Wolven’. Het gaat om de Turks Islamitisch Culturele Stichting.
OmroepWest 24.02.2020 Geeft de gemeente Den Haag subsidie aan een organisatie die banden heeft met de rechts-nationalistische Turkse organisatie de ‘Grijze Wolven’? Vijf partijen in de gemeenteraad hebben hierover vragen gesteld. Het gaat om de Turks Islamitisch Culturele Stichting (TICS). Voorzitter van deze stichting is Tahsin Çetinkaya, fractievoorzitter van de Islam Democraten in de Haagse raad.
Eerder deze maand verscheen het rapport ‘De hand van de overheid voedt nog altijd de Grijze Wolven’, samengesteld door het linkse actieplatform Doorbraak. Dit rapport suggereert dat de Haagse stichting Türk Islam Kültür Vafki, ofwel de Turks Islamitisch Culturele Stichting, banden heeft met de Grijze Wolven en dat deze organisatie subsidie heeft ontvangen van de gemeente.
De Grijze Wolven zijn een Turkse nationalistische beweging die wordt geassocieerd met de extreemrechtse politieke partij MHP. Volgens een rapport van het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid uit 2017 is de organisatie in het verleden in verband gebracht met rechts-nationalistisch geweld tegen onder andere Koerden, Alevieten en linkse politieke tegenstanders.
Vlaggen van de Grijze Wolven
Voor de Haagse Stadspartij, de Partij voor de Dieren, de SP, GroenLinks en de PvdA genoeg reden om aan de bel te trekken. Naast het rapport baseren zij zich op foto’s op de Facebookpagina van de stichting waarop bijeenkomsten te zien zijn waar vlaggen van de Grijze Wolven aan de muur hangen en waar het handgebaar van de beweging wordt gemaakt.
Aan het college vragen de partijen of de banden tussen de stichting en de Grijze Wolven ooit zijn onderzocht. Ook vragen zij of het klopt of de stichting subsidie ontvangt en of dit wenselijk is als deze inderdaad aan de Turkse beweging is gelieerd. Volgens het rapport van Doorbraak heeft de stichting in totaal 17.150 euro ontvangen. Een deel daarvan moet nog verantwoord worden. De kans bestaat dat de gemeente dit nog terugvordert.
Al langer signalen
Fractievoorzitter van de SP Lesley Arp ving al langer signalen op van de mogelijke banden tussen de stichting en de Grijze Wolven. Het rapport van Doorbraak zette een paar recente feiten op een rijtje. Dat bracht haar en haar collega’s ertoe om de vragen te stellen. ‘Op de Facebookpagina van de stichting staan recente posts met veel symboliek van de radicaal rechtse beweging. Waarom subsidiëren wij dit?’
Arp wil graag opheldering hebben over wat precies de relatie is tussen de stichting en de Grijze Wolven. Ook wil ze weten of de gemeente scherp genoeg is bij het verstrekken van subsidies. ‘Dus ook van andere organisaties die extremisme en intolerantie prediken.’
‘Geen extremistische betekenis’
Fractievoorzitter van de Islam Democraten in de Haagse raad Tahsin Çetinkaya is voorzitter van de Turks Islamitisch Culturele Stichting. Volgens hem proberen zowel Doorbraak als de vraagstellers zijn organisatie in een fout hoekje te drukken. Hij overweegt dan ook juridische maatregelen tegen beide. ‘Ze associëren ons met moordenaars.’
‘Er is geen club die “Grijze Wolven” heet’, aldus Çetinkaya. Het symbool van de wolf, zoals dat ook op de vlaggen staat, wordt volgens hem door Turken over de hele wereld gebruikt, net als het gebaar. ‘Het heeft geen extremistische betekenis.’
Koerden en Alevieten
Çetinkaya vertelt dat iedereen welkom is bij zijn stichting. ‘We zijn al dertig jaar maatschappelijk betrokken en hebben een goede verstandhouding met de buurt. Koerden, Alevieten, Ghanezen, Bulgaren, iedereen komt bij ons langs. Iedereen is welkom en ik ga met iedereen in gesprek.’
AD 24.02.2020 Den Haag moet geen cent subsidie meer geven aan de Turks Islamitisch Culturele Stichting (TICS) op de Kempstraat. De stichting verspreidt het extreem-rechtse gedachtegoed van de Turkse Grijze Wolven in de stad. Dat beweren vijf lokale partijen, die raadsvragen stellen.
De politieke partijen (De Haagse Stadspartij, Partij voor de Dieren, SP, GroenLinks en PvdA) baseren zich op een recent rapport van de anti-fascistische onderzoeksgroep Doorbraak. Taylan Devrim (een schuilnaam) van Doorbraak: ,,TICS is direct verbonden met Turkije. Ze doet zich in Den Haag voor als progressief, sociaal en liberaal. Wanneer je de Turkstalige publicaties leest die ze verspreiden, dan wordt er keiharde rechtse propaganda verkondigd.”
Zo wordt een terugkeer van het Ottomaanse Rijk, dat in z’n hoogtijdagen een gebied van China tot diep in Europa omvatte, verheerlijkt, meent Devrim. ,,Annexeren, dat is uiteindelijk het doel. Vijanden daarin zijn onder andere Alevieten en Koerden. In Turkije, maar ook hier in Nederland.”
Devrim pleit niet voor een verbod van TICS. ,,Maar het moet wel duidelijk zijn waar ze voor staan. Op dit moment maken Haagse politici en de politie gebruik van het centrum om met de Turkse gemeenschap te spreken. Ook ontvangt het centrum subsidiegeld voor wijkactiviteiten.”
Terrorist
Tahsin Çetinkaya is voorzitter van de Turks Islamistisch Culturele Stichting (TICS) in de Kempstraat. Hij vindt de beschuldigingen ‘onnozel’. ,,Als ik het goed begrijp word ik er nu van beticht een racist te zijn, een terrorist zelfs. Het omgekeerde is het geval: we helpen de gemeenschap waar we kunnen en openen ook de deuren voor onze zogenaamde vijanden.”
Als voorbeeld noemt hij een recente uitvaart van een Irakees-Koerdische man. ,,De familie kwam naar ons toe, ze hadden geen geld om die begrafenis te regelen. Dan omarmen we die mensen en helpen ze verder. Wij zijn er alleen maar op gericht om het goede te doen, in Transvaal en in heel Den Haag.”
De grijze wolf staat voor Turkije, zoals de oranje leeuw voor Nederland staat. Daar hoef je niets achter te zoeken, aldus Tahsin Çetinkaya.
Çetinkaya erkent dat TICS subsidie ontvangt van de gemeente. ,,Denk je dat we ook maar een cent zouden krijgen als we een risico vormen? We worden ervan beschuldigd geweld te gebruiken. Ik vraag aan die mensen: over welke incidenten hebben jullie het dan? Ons centrum is de afgelopen jaren de dupe geworden van agressieve acties van Koerdische Arbeiderspartij PKK. Niet omgekeerd.”
In het centrum zijn diverse symbolen van de Grijze Wolven goed zichtbaar. Daar is niets geks aan, vindt Çetinkaya. ,,De grijze wolf staat voor Turkije, zoals de oranje leeuw voor Nederland staat. Daar hoef je niets achter te zoeken. Hetzelfde geldt voor de vlag met de drie halve manen: dat is eenvoudigweg een voorloper van de huidige Turkse vlag.”
Intimidatie
Klinkklare onzin, stelt Devrim van Doorbaak. ,,Dat is zeggen dat je een Swastika gebruikt als een oud Oosters teken, dat niets te maken heeft met het hakenkruis van nazi-Duitsland. Die symbolen staan wel degelijk voor een ideologie, die binnen het centrum ook door middel van feesten, congressen, vrouwen- en kinderclubjes volop wordt verspreid.”
Fatima Faïd van de Haagse Stadspartij nam het initiatief tot de raadsvragen. ,,TICS doet zich voor als zelforganisatie in Transvaal, maar is in feite een politieke organisatie. Heel gek dat daar gemeenschapsgeld naartoe gaat. Ik ken de verhalen van intimidatie vanuit het centrum uit eerste hand. Dat speelde bijvoorbeeld in stembureaus tijdens de laatste Turkse verkiezingen.”
Polarisatie
Het is niet de eerste keer dat er raadsvragen worden gesteld over het centrum. Çetinkaya: ,,Het gebeurt eens in de zoveel jaren. Eerder beantwoordde het college dat subsidie niet in gevaar is, omdat de activiteiten passen in gemeentelijke beleid.”
Çetinkaya zegt dat de aandacht voor zijn centrum alleen maar leidt tot polarisatie. ,,We zijn juist op de goede weg met alle verschillende bevolkingsgroepen in de stad. Dit roept heel veel irritatie op.”’
De Tweede Kamer houdt toch binnenkort een debat over mogelijke bemoeienis van het ministerie van Justitie met de rechtszaak tegen PVV-leider Wilders. Aanvankelijk wilde de Kamer dat niet doen zolang de zaak nog onder de rechter is, maar na een nieuwe oproep van Wilders ging de Kamer akkoord.
Telegraaf 13.02.2020
Wilders is ervan overtuigd dat de vervolging door het Openbaar Ministerie vanwege zijn “minder Marokkanen”-uitspraken politiek gemotiveerd is. Vorige week stuurde minister Grapperhaus nieuwe documenten over de zaak naar de Kamer en Wilders vindt die schokkend:
Het document dat Wilders’ woede wekt betreft een brief van de officier van justitie die zijn zaak aanvankelijk oppakte aan diens hoofdofficier van justitie. Daarin schrijft deze aanklager over het moment dat publiek zal worden gemaakt dat Wilders wordt vervolgd.
“We hebben nu gezien dat volgens verschillende stukken mijn vervolging in de ministerraad is besproken en dat het Openbaar Ministerie wilde dat mijn vervolging nog voor de Provinciale Statenverkiezingen bekend werd.”
Geert Wilders zegt dat het Openbaar Ministerie ‘bijna crimineel’ heeft gehandeld in aanloop naar zijn minder-Marokkanenproces. De PVV-leider Twitterde dinsdagavond woedend, na lezing van één van de geheime documenten die zijn vrijgegeven in zijn strafzaak.
NOS 07.05.2020 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft goed genoeg gezocht naar documenten die gaan over de beslissing om PVV-leider Geert Wilders te vervolgen. Dat heeft de rechtbank in Utrecht vandaag bepaald in een procedure die was aangespannen door RTL Nieuws.
De omroep probeert met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) documenten boven water te krijgen die gaan over de vervolging van Wilders. De politicus staat in hoger beroep terecht voor zijn ‘minder-Marokkanen’-uitspraak in 2014.
RTL Nieuws wil weten of toenmalig minister Opstelten heeft aangedrongen op vervolging, zoals de verdediging van Wilders beweert. Het Openbaar Ministerie ontkent dit en zegt dat het zelfstandig heeft besloten om de PVV-voorman voor de rechter te brengen wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie.
Omdat RTL aanvankelijk maar één document kreeg van de minister, oordeelde de rechtbank in november dat Grapperhaus beter zijn best moest doen. Een nieuw zoekactie leverde vervolgens 475 documenten op, die inmiddels ook allemaal zijn gepubliceerd.
Appjes
Toch vermoedt RTL Nieuws dat de minister nog altijd gegevens over besprekingen in de ministerraad en de top van het Openbaar Ministerie achterhoudt. Maar volgens de rechtbank is er zorgvuldig en grondig genoeg gezocht en zijn ook stukken uit de ministerraad meegenomen, net als appjes en sms’jes van Opstelten.
De rechtbank zegt dat onvoldoende vaststaat dat in de ministerraad is gesproken over de vervolging van Wilders, en dat dus niet zeker is dat er daadwerkelijk documenten bestaan. Dat geldt ook voor notulen van de OM-top.
Wel is het volgens de rechtbank aan de journalisten te danken dat er een groot aantal relevante documenten over de zaak is gevonden. Het hoger beroep in de zaak tegen Wilders loopt nog altijd en gaat op 29 juni 2020 weer verder.
OmroepWest 23.03.2020 De rechtszaak in hoger beroep tegen PVV-leider Geert Wilders is uitgesteld. Dat laat het gerechtshof Den Haag weten. De inhoudelijke behandeling, die op maandag 6 april 2020 zou starten, gaat vanwege de coronacrisis niet door. Wilders staat terecht om zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak.
De politicus werd in 2016 door de rechtbank veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, maar hij kreeg geen straf opgelegd. Wanneer de zaak alsnog in hoger beroep wordt behandeld, is nog niet bekend.
Geert Wilders is ervan overtuigd dat hij geen eerlijk proces krijgt, omdat de politiek zich zou hebben bemoeid met de beslissing om hem te vervolgen.
NOS 12.02.2020 De Tweede Kamer houdt toch binnenkort een debat over mogelijke bemoeienis van het ministerie van Justitie met de strafzaak tegen PVV-leider Wilders. Aanvankelijk wilde de Kamer dat niet doen zolang de zaak nog onder de rechter is, maar na een nieuwe oproep van Wilders ging de Kamer akkoord.
Wilders is ervan overtuigd dat de vervolging door het Openbaar Ministerie vanwege zijn “minder Marokkanen”-uitspraken politiek gemotiveerd is. Vorige week stuurde minister Grapperhaus nieuwe documenten over de zaak naar de Kamer en Wilders vindt die schokkend: “We hebben nu gezien dat volgens verschillende stukken mijn vervolging in de ministerraad is besproken en dat het Openbaar Ministerie wilde dat mijn vervolging nog voor de Provinciale Statenverkiezingen bekend werd.”
Wilders stelde daarom voor nog voor 23 maart een Kamerdebat te houden. Dat is de volgende zittingsdag bij het hof.
Hoofdelijke stemming
De hele oppositie steunde het verzoek, inclusief ex-VVD’er Van Haga. De regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie zeiden daarop dat ze bij hun standpunt blijven en dat er pas een debat moet komen na de uitspraak door het hof. Wilders eiste daarop een hoofdelijke stemming: dat betekent dat de Kamerleden een voor een moeten stemmen en dan zou het erom spannen of er een meerderheid voor een debat zou zijn.
VVD-woordvoerder Van Wijngaarden ging toen alsnog akkoord met een debat voor 23 maart. “Als de heer Wilders zo graag dat debat wil…. Ik heb geen zin in een hoofdelijke stemming. Alleen geef ik de waarschuwing dat je een debat krijgt met de minister van Justitie die zich terughoudend moet opstellen nu de zaak nog onder de rechter is.” Daarmee was er toch een meerderheid voor een snel debat.
Telegraaf 12.02.2020 Nog voor de rechter uitspraak doet in de minder-Marokkanenzaak tegen PVV-leider Wilders, debatteert de Tweede Kamer met minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) over het onderwerp. Volgens Wilders geven nieuwe ’schokkende onthullingen’ hier aanleiding toe. Zo zou zijn vervolging in de ministerraad zijn besproken.
Het is uniek dat er in de Tweede Kamer wordt gedebatteerd over over een lopende strafzaak. Dat debat brengt CDA-bewindsman Grapperhaus in een moeilijke situatie, omdat ieder woord van hem op een goudschaaltje gewogen zal worden. Het strafproces gaat op 23 maart 2020 verder, maar het politieke oordeel van Grapperhaus over het proces zal ongetwijfeld worden meegewogen door het gerechtshof.
Wilders kreeg eerder wel steun voor een debat, maar een meerderheid van de Kamer wilde dat pas voeren nadat het hoger beroep tegen hem zou zijn afgerond. Maar de PVV-voorman wil dat niet afwachten. In eerste instantie wezen de coalitiepartijen zijn verzoek woensdag af, waardoor Wilders één stem tekort kwam.
Toen Wilders een hoofdelijke stemming aanvroeg, ging de VVD overstag. „Als hij het zo graag wil, kan ik ons een hoofdelijke stemming besparen”, zei VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden. „Dan krijgt hij het debat, dan krijgt hij steun.”
PVV-voorman Wilders vindt namelijk dat het ministerie van Justitie in 2014 druk zette op het Openbaar Ministerie (OM) om hem te vervolgen. Op die wijze zou toenmalig minister Opstelten uit politieke overwegingen hem het zwijgen hebben willen opleggen, stelt Wilders.
Die ’politieke bemoeienis’ met een strafzaak zou een schending zijn van de scheiding der machten. De Tweede Kamer gaat nu dus debatteren over een lopende strafzaak. Terwijl kritische Kamerleden daar eerder schande van spraken, omdat daarmee de strafzaak vanuit de politiek zou worden beïnvloed. Omgekeerde bemoeienis dus.
Voor Wilders is het debat een kleine overwinning. Het biedt hem namelijk de kans om het gerechtshof te overtuigen van zijn gelijk. De PVV’er ziet in vorige week vrijgegeven documenten, interne e-mails en nota’s bewijzen van beïnvloeding door het ministerie. Volgens hem weegt het zwaarst dat Opstelten openbaarmaking van documenten zou hebben tegengehouden.
Wilders vermoedt bovendien dat zijn veroordeling is besproken in de ministerraad, waarvan hij nu de notulen eist. Ook wijst hij op een brief van de officier van justitie die aanvankelijk betrokken was bij de zaak tegen Wilders aan zijn hoofdofficier van justitie.
De officier schrijft dat hij ’naar buiten wil’ met de ’beslissing’ om Wilders te vervolgen op ’17 of 18 december’. Hij schrijft dat deze data ’nog voor het kerstreces’ liggen en ’ook nog ruimschoots voor de Provinciale Statenverkiezingen en tussen het vragenuurtje op dinsdag en de ministerraad op vrijdag’. Een omschrijving die is toegespitst op de politieke agenda, het was niet eerder bekend dat daar vanuit het OM op deze manier rekening mee werd gehouden.
Volgens Wilders bewijs dat het om een politiek proces gaat. „Veel politieker wordt een proces niet. Dit is bijna crimineel.”
AD 12.02.2020 Nog voor er een uitspraak van het gerechtshof ligt in het minder-Marokkanenproces, zal de Tweede Kamer een debat voeren over de slepende rechtszaak tegen Geert Wilders.
De PVV-leider wist dat vanmiddag af te dwingen in de Tweede Kamer, waardoor minister Ferd Grapperhaus (Justitie) in een lastig parket terechtkomt. De minister zal nu om een politiek oordeel over de vervolging gevraagd worden, terwijl de rechtszaak pas verdergaat op 23 maart. Alles wat Grapperhaus zegt over de strafzaak kan weer een rol gaan spelen in dat proces.
Normaal gesproken zegt de Tweede Kamer zich ook niet te willen mengen in lopende strafzaken, maar de voltallige oppositie van 75 Kamerleden bleek voor Wilders een uitzondering te willen maken.
De PVV-leider meent namelijk dat het ministerie van Justitie in 2014 druk zette op het Openbaar Ministerie (OM) om hem te vervolgen. Op die wijze zou toenmalig minister Ivo Opstelten hem ‘monddood’ hebben willen maken, stelt Wilders. Die politieke bemoeienis met een strafzaak zou een schending inhouden van de trias politica. Omgekeerd gaat de Tweede Kamer nu dus inhoudelijk debatteren over een lopende strafzaak.
Volgens Wilders is het ‘noodzakelijk’ dat te doen voor er een arrest ligt in zijn strafzaak. Hij ziet in vorige week vrijgegeven documenten bewijzen van inmenging door het ministerie. Het gaat om informatie uit honderden interne e-mails en nota’s van het OM en documenten van het ministerie van Justitie. Wilders had die opgevraagd, om de bemoeienis van Opstelten en zijn ambtenaren aan te tonen.
Brief
Zo is in de dossiers een brief te vinden van de officier van justitie die de zaak tegen Wilders aanvankelijk oppakte aan diens hoofdofficier van justitie. Daarin schrijft deze aanklager over het moment dat publiek zal worden gemaakt dat Wilders wordt vervolgd.
Officier van Justitie Wouter Bos schrijft dat hij ‘naar buiten wil’ met de ‘beslissing’ om Wilders te vervolgen op ‘17 of 18 december’. Bos merkt daarbij op dat deze data ‘nog voor het kerstreces’ liggen en ‘ook nog ruimschoots voor de Provinciale Statenverkiezingen en tussen het vragenuurtje op dinsdag en de ministerraad op vrijdag’.
Dat het OM zo minutieus het bekendmaken van de vervolging afstemde op de politieke agenda van het Binnenhof, was niet eerder bekend. Het roept ook vragen op omdat het Openbaar Ministerie het hele proces door juist heeft volgehouden dat het helemaal los van het ministerie van Justitie en politiek Den Haag opereerde. Wilders daarover: ,,Veel politieker wordt een proces niet. Dit is bijna crimineel.’’
Veel politieker wordt een proces niet. Dit is bijna crimineel, aldus Geert Wilders, PVV.
Daarbij moet wel worden opgemerkt dat dit dus geen brief is waar het ministerie van Justitie bemoeienis mee had: het gaat om een nota van een OM’er naar diens baas. Het Openbaar Ministerie heeft bovendien van meet af aan gezegd dat de beslissing om Wilders te vervolgen viel op 10 september 2014. De brief van Bos dateert van later, namelijk 10 december 2014. Het besluit om de PVV-leider voor de rechter te slepen zou, volgens het OM dus, toen dus al ruimschoots zijn genomen.
Niettemin denkt Wilders dat er meer bewijs is voor politieke druk op het OM, omdat uit stukken blijkt dat zijn vervolging in de ministerraad werd besproken. En zo dus ook met premier Rutte.
Volgens ambtenaren ging het erom dat Opstelten de procedurele gang van zaken zou kunnen toelichten aan zijn collega’s, niet het inhoudelijke onderzoek. ,,Zodat hij iets zinnig kan zeggen.’’ De ’MP’, premier Rutte dus, ‘verwacht dat van hem’, staat in een e-mail.
Een ambtenaar van het ministerie van Algemene Zaken (AZ) merkte tegen een ambtenaar van justitie echter ook op dat ‘het niet onwaarschijnlijk is dat in de ministerraad van morgen de vraag aan de orde zal zijn of vervolging van Wilders kansrijk is’. ,,In het woord kansrijk ligt een wens,’’ zei Wilders daarover.
De huidige officieren van justitie kennen deze documenten ook, maar vinden dat ‘uit niets is gebleken’ dat er sprake was van politieke beïnvloeding vanuit het departement.
Een discussie hierover gaat zich op 23 maart 2020 voltrekken bij het gerechtshof, maar voor die tijd dus ook in de Tweede Kamer.
AD 12.02.2020 Geert Wilders zegt dat het Openbaar Ministerie ‘bijna crimineel’ heeft gehandeld in aanloop naar zijn minder-Marokkanenproces. De PVV-leider Twitterde dinsdagavond woedend, na lezing van één van de geheime documenten die zijn vrijgegeven in zijn strafzaak.
Die brief is deel van honderden interne e-mails en nota’s van het Openbaar Ministerie (OM) en documenten van het ministerie van Justitie die vorige week openbaar zijn gemaakt. Wilders had die opgevraagd, omdat hij denkt dat toenmalig minister Ivo Opstelten en zijn ambtenaren in 2014 druk zetten op het OM om de PVV’er te vervolgen voor zijn minder-Marokkanenuitspraken. Op die manier zouden zijn politieke tegenstanders hem via een rechtsgang hebben willen aanpakken, denkt Wilders.
Het document dat Wilders’ woede wekt betreft een brief van de officier van justitie die zijn zaak aanvankelijk oppakte aan diens hoofdofficier van justitie. Daarin schrijft deze aanklager over het moment dat publiek zal worden gemaakt dat Wilders wordt vervolgd.
Crimineel
Officier van Justitie Wouter Bos schrijft dat hij ‘naar buiten wil’ met de ‘beslissing’ om Wilders te vervolgen op ‘17 of 18 december’. Bos merkt daarbij op dat deze data ‘nog voor het kerstreces’ liggen en ‘ook nog ruimschoots voor de Provinciale Statenverkiezingen en tussen het vragenuurtje op dinsdag en de ministerraad op vrijdag’.
Ook schrijft Bos: ,,Daarnaast kan ook nog rekening worden gehouden met het arrest in de zaak Felter.’’ In die zaak had het OM een conclusie geschreven die namelijk ook ‘relevant’ zou zijn in de zaak van Wilders, merkt Bos op.
Wilders schrijft: ,,Veel politieker wordt een proces niet. Dit is bijna crimineel.’’
De PVV-leider staat volgende maand weer voor het Haagse gerechtshof om de stukken te bespreken, maar ziet dus bewijs voor de politieke lading in zijn proces. Dat het OM zo minutieus het bekendmaken van de vervolging afstemde op de politieke agenda van het Binnenhof, was niet eerder bekend.
Het roept ook vragen op omdat het Openbaar Ministerie het hele proces door juist heeft volgehouden dat het helemaal los van het ministerie van Justitie en politiek Den Haag opereerde. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat dit dus geen brief is waar het ministerie van Justitie bemoeienis mee had: het gaat om een nota van een OM’er naar diens baas.
Vraag is bovenal of dit de politieke bemoeienis toont met het besluit om Wilders überhaupt te vervolgen. Het Openbaar Ministerie heeft namelijk van meet af aan gezegd dat die beslissing viel op 10 september 2014. De brief van Bos dateert van later, namelijk 10 december 2014. Het besluit om de PVV-leider voor de rechter te slepen zou, volgens het OM dus, toen dus al ruimschoots zijn genomen.
Document bekend
De huidige officieren van justitie, de opvolgers van Bos, kennen dit document ook, maar hebben zich er nog niet expliciet over uitgelaten. Dat gebeurt op 23 maart, als de zaak verdergaat. Wel zei het OM vorige week over alle vrijgegeven documenten al dat ‘uit niets is gebleken’ dat er sprake was van politieke beïnvloeding vanuit het departement.
Wilders en zijn advocaten zullen dat met verve proberen te weerleggen, wanneer de zaak verdergaat. Het eindoordeel is aan het gerechtshof dat kan besluiten de zaak al eerder te beëindigen, of het kan er bij de uitspraak rekening mee houden.
Donderdagochtend 13.02.2020 bleek dat het Planbureau voor de Leefomgevingfouten heeft gemaakt bij het maken van de berekeningen over het vergroenen van huizen. Daardoor zijn huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt dan het kabinet tot nu toe had gemeld.
Volgens de koepelorganisatie van woningcorporaties, Aedes, zijn er fouten gemaakt bij de berekening van de kosten van het Klimaatakkoord. Aedes stelt dat de kosten veel hoger liggen, dan het Planbureau voor de Leefomgeving eerder heeft berekend.
Aedes schat dat de bedragen zo’n 40 tot 50 procent hoger kunnen uitvallen. Maar het Planbureau ontkent verkeerde berekeningen te hebben gemaakt en zegt dat er verschillende soorten kosten door elkaar zijn gehaald.
Klimaat 25.05.2020
Telegraaf 23.05.2020
Telegraaf 28.04.2020
AD 25.04.2020
Telegraaf 21.04.2020
AD 21.04.2020
AD 21.04.2020
Telegraaf 02.04.2020
Telegraaf 26.03.2020
AD 14.02.2020
Onderzoekers van het PBL zijn daarop opnieuw naar de cijfers gaan kijken. Daaruit bleek dat niet alle kostenposten voor de juiste bedragen waren meegenomen. Hierover heeft het planbureau intussen een verklaring op zijn website gezet.
Onderzoeker Nico Hogervorst zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat er inderdaad “een paar kleine kostenposten zijn vergeten.” Maar volgens hem is het effect op het totaal niet groot. “De berekeningen die we hebben gemaakt voor het Klimaatakkoord staan nog steeds overeind.”
Wiebes zegt dat hij zich niet gaat bemoeien met de berekeningen van het Planbureau, nu er fouten zijn gemaakt. De afspraak is volgens hem dat de berekeningen continue worden aangepast, zodat de cijfers zo goed mogelijk zijn.
Telegraaf 05.03.2020
AD 05.03.2020
“Soms gaan ze omlaag, soms gaan ze omhoog, maar altijd moet het Rijk ervoor zorgen dat het haalbaar en betaalbaar blijft”, zegt Wiebes.
De minister is niet van plan om maatregelen te nemen tegen het Planbureau voor de Leefomgeving. “Ik ben juist blij met een planbureau dat de ramingen bijstelt. Alle nieuwe inzichten worden hier verwerkt en dat doen we al tientallen jaren zo.”
AD 13.02.2020
‘Groene Khmer’
In de Tweede Kamer is meer ophef over de Forse rekenfouten. De PVV en Forum voor Democratie zien zich bevestigd in hun oordeel dat het kabinet de burger de kosten voor de klimaattransitie steeds veel te laag voorspiegelt.
“Helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie”‘, twittert FvD-voorman Baudet. PVV-leider Wilders spreekt van ’Leugens van de Groene Khmer’, “We zijn keihard voor de gek gehouden.”
CDA’er Ronnes wil weten of de het kabinet de plannen voor het verduurzamen van huizen nu gaat aanpassen. GroenLinkser Van der Lee vindt dat de regering meer geld opzij moet zetten “om onrendabele toppen te financieren, als investeringen in eigen huis niet terugkomen via lage energierekening”.
AD 14.02.2020
Verkeerd voorspeld
Het is niet voor het eerst dat het PBL onder vuur ligt vanwege haar rekensommen. Precies een jaar geleden kreeg het instituut het zwaar te verduren nadat het kabinet de stijging van de energierekening verkeerd had voorspeld.
Telegraaf 14.02.2020
Het kabinet gebruikte eind 2018 verouderde cijfers van het PBL om de stijging van de energienota te voorspellen. Begin vorig jaar bleek dat die voorspelling er compleet naast zat. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat moest diep door het stof toen bleek dat zijn ambtenaren zich op de verouderde PBL-cijfershadden verlaten.
Eerdere PBL-voorspellingen over het gebruik van elektrische auto’s in Nederland zaten er ook naast. Het bereik van batterijen in stekkerauto’s dat werd verwacht in 2050 was in 2018 al bereikt. Het PBL gebruikte een geheim rekenmodel om te voorspellen wat de invloed is van de klimaatplannen op elektrisch vervoer, tot woede van Tweede Kamerleden.
AD 16.02.2020
Verduurzamen woningen: hoe zit dan het met de kosten?
De kosten die Nederland de komende decennia maakt om woningen te verduurzamen, zullen volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) enkele procenten hoger uitkomen dan eerder geraamd.
Het PBL erkent dat diverse kleine kostenposten niet zijn meegenomen in de raming.
Zoals bijvoorbeeld kosten die woningcorporaties maken bij een renovatie. Zoals het plaatsen van steigers.
Ook gaat de raming ervan uit dat cv-ketels worden vervangen op het moment dat een ketel toch al vervangen zou moeten worden.
Ook de verhuiskosten vallen mogelijk hoger uit dan eerder berekend als een woning ingrijpender wordt gerenoveerd.
In het vervolg neemt het planbureau ook zulke kosten mee.
Telegraaf 14.02.2020
‘Aanbieders CO2-compensatie maken beloften zelden waar’
Bedrijven die stellen dat zij de uitstoot van CO2 compenseren, maken die belofte maar zelden waar. De klimaatschade die zij veroorzaken wordt amper gecorrigeerd. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw, dat met Nederlandse aanbieders, wetenschappers en keurmerken sprak.
In november 2019 uitte lector duurzaam transport Paul Peeters van de Breda University of Applied Sciences zijn twijfels in Nieuwsuur over projecten van het grootste CO2-compensatiekeurmerk Gold Standard. “Er zijn rapporten uitgekomen waaruit blijkt dat maar een heel klein percentage van al die projecten doet wat het zou moeten doen.”
Stikstofproblemen in de Bouw
De problemen in de Bouwsector ontstonden nadat de Raad van State vorig jaar het Nederlandse stikstofbeleid ongeldig had verklaard. De sector kreeg ook te maken met een strenge grens aan de hoeveelheid van de chemische stoffengroep PFAS, waardoor praktisch geen grond mocht worden vervoerd. De situatie leidde al tot heftige reacties vanuit de bouwsector. Bouwers protesteerden onder meer op het Haagse Malieveld.
Het oordeel van de Hoge Raad in het kort samengevat:
De Staat moet definitief eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 met 25 procent hebben verminderd.
Klimaatverandering wordt gezien als reëel gevaar waar burgers tegen beschermd moeten worden.
Uit berekeningen lijkt de overheid het gestelde doel niet te gaan halen.
De zaak werd in 2013 door burgerplatform Urgenda aangespannen.
Reactie VolkerWessels aanpak bouwsector
Om de PFAS- en stikstofproblematiek in de bouwsector op te lossen, zijn meer ingrijpende maatregelen nodig. Dat stelde bouwconcern VolkerWessels vandaag bij de publicatie van zijn jaarcijfers. Volgens het beursgenoteerde bedrijf is de noodoplossing die de overheid eind vorig jaar aankondigde niet voldoende om de vele bouwprojecten die stil liggen weer op gang te krijgen.
VolkerWessels stelt dat de kwestie in het afgelopen halfjaar duidelijk drukte op de marges. Het concern merkt verder dat er sprake is van aanhoudende vertraging bij de aanbesteding van grote infrastructurele projecten. Wat ook meespeelt is dat sommige klanten van VolkerWessels proberen in te spelen op de problemen door eigen projecten wat uit te stellen om een lagere prijs af te dwingen bij het bedrijf.
VolkerWessels heeft inmiddels een technologie ontwikkeld waarmee het praktisch zonder uitstoot van stikstof door bouwmaterieel woningen kan bouwen en andere bouwprojecten kan uitvoeren. Maar uiteindelijk is er toch een politieke oplossing nodig, benadrukt het bouwbedrijf.
NOS 29.05.2020 De maatregelen die genomen moeten worden om de doelstellingen van het klimaat- en energiebeleid te bereiken, kosten alles bij elkaar gemiddeld zo’n 3 miljard euro per jaar, in de komende tien jaar. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Al eerder berekende het PBL de kosten van het Klimaatakkoord. Nu heeft het voor het eerst ook de kosten van de daarvoor al geldende afspraken berekend, waaronder die van het Energieakkoord uit 2013.
Die ‘oude’ kosten worden door het PBL geschat op 52 miljard euro. Het planbureau verdeelt deze rekening over de periode 2000 tot en met 2050 – de deadline van het Internationale Klimaatakkoord van Parijs – en komt dan op een bedrag van gemiddeld ruim 1 miljard euro per jaar. Dat is 0,1 procent van het bruto binnenlands product. De kosten nemen toe tot zo’n 3 miljard per jaar rond volgend jaar en dalen daarna naar 1 miljard euro in 2030, verwacht het PBL.
De kosten van de maatregelen die direct voortvloeien uit het vorig jaar afgesloten Nederlandse Klimaatakkoord komen grotendeels boven op de kosten van het Energieakkoord uit 2013 en lopen volgens het PBL op tot 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Daarmee komen de kosten van alle maatregelen die genomen moeten worden om de doelstellingen van het klimaat- en energiebeleid te bereiken, gemiddeld uit op zo’n 3 miljard euro per jaar in de komende tien jaar. Dat is zo’n 0,4 procent van het bbp.
Kamerleden Baudet en Hiddema ANP
Het nieuwe onderzoek door het PBL is gedaan op verzoek van de Tweede Kamer. In debatten en briefings met onder meer de voorzitter van het Klimaatakkoord Ed Nijpels ontstond regelmatig discussie over de werkelijke kosten van het klimaatbeleid, juist omdat er geen cijfers bekend waren over het ‘oude’ klimaatbeleid.
Met name de fractievoorzitter van Forum voor Democratie, Thierry Baudet, trok de kosten van het klimaatbeleid in twijfel. Baudet schatte de totale kosten tot 2050 op maar liefst 1000 miljard euro. Die berekening klopt volgens het planbureau niet, maar de jaarlijkse kosten liggen dus gemiddeld wel een miljard euro hoger dan de directe kosten van het Klimaatakkoord.
Bij de presentatie van het rapport relativeerde onderzoeker Robert Koelemeijer van het PBL de miljarden die de energietransitie de komende jaren kost. Hij maakte een vergelijking met de totale bedragen die jaarlijks in de Nederlandse energiehandel omgaan. Die variëren van 15 tot 30 miljard euro per jaar.
Effecten coronacrisis
De afgelopen maanden zijn de olie-, gas- en elektriciteitsprijzen ingestort door een verminderde vraag naar energie als gevolg van de coronacrisis. Dat komt omdat er nauwelijks gevlogen en veel minder gereden werd. Ook het stroomverbruik van bijvoorbeeld de Nederlandse Spoorwegen daalde fors.
Toch denkt Koelemeijer niet dat de coronacrisis zelf grote invloed zal hebben op de kosten van het klimaatbeleid. Hij benadrukte dat de studie een periode van vijftig jaar in beeld brengt en de coronacrisis in deze periode maar een van de vele conjuncturele schommelingen in de energieprijzen voorstelt. In hoeverre de crisis voor structurele veranderingen zal zorgen in het vliegverkeer, het autogebruik en thuiswerken kan het PBL nog niet zeggen.
NU 20.05.2020 Veel Nederlandse natuurgebieden zullen ook in 2030 nog flink overbelast met stikstof zijn, schrijft Trouwwoensdag op basis van een doorrekening van de stikstofaanpak van het kabinet door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
In het huidige plan van het kabinet staat dat de uitstoot van stikstof in 2030 met 26 procent moet zijn gedaald. Uit de doorberekening van het RIVM blijkt echter dat de natuur door zo’n verlaging amper verbetert.
De Veluwe blijft volgens de doorrekening kampen met een stikstofoverschot en in natuurgebieden in Noord-Brabant en Overijssel zou in 2030 zelfs sprake zijn van een fors overschot. Volgens het RIVM komt dat doordat het kabinet niet kijkt naar hele natuurgebieden.
Het kabinet wil dat de helft van de zogenoemde stikstofgevoelige hectares over tien jaar onder de norm zit. Volgens Trouw gaat het hier om kleine stukjes natuur die bij elkaar opgeteld de helft vormen in plaats van hele natuurgebieden.
Volgens milieuorganisatie MOBilisation for the Environment (MOB) wil het kabinet alleen 50 procent minder uitstoot en wordt de verbetering van de natuur niet als doel gezien. Door nadruk op hectares en niet op kwetsbare soorten te leggen, geeft het kabinet volgens de organisatie “waardevolle sterk bedreigde natuur grotendeels op”, schrijft Trouw.
‘Vorig plan ineffectief en te vrijblijvend’
De Raad van State heeft de voorloper van de huidige aanpak, het zogenoemde Programma Aanpak Stikstof (PAS), vorig jaar in mei afgekeurd. Nederland hield zich aan die aanpak om te voldoen aan Europese richtlijnen, maar volgens de Raad was de aanpak te vrijblijvend en de effectiviteit onbewezen. Doordat er een streep door het programma werd gehaald, kwamen veel economische activiteiten stil te liggen. Zo lagen bouwprojecten stil en werd de opening van Lelystad Airport uitgesteld.
Sindsdien werkt het kabinet aan een nieuwe aanpak. Ook zijn er maatregelen genomen om de economische activiteiten te bevorderen. Zo ging de maximumsnelheid op snelwegen in maart omlaag en moesten boeren hun bedrijf aanpassen. Dit resulteerde in veel protest van de boeren.
NOS 20.05.2020 Het kabinetsbeleid om de stikstofcrisis te lijf te gaan, zal voor grote delen van de natuur weinig verschil maken. Dat schrijft Trouw op basis van een doorrekening van het RIVM.
Het kabinet wil dat de stikstofuitstoot in 2030 is gedaald met ruim een kwart, maar volgens de krant is bijvoorbeeld de Veluwe dan nog altijd overbelast door stikstof. Het probleem is naar verluidt de gefragmenteerde aanpak. Het kabinet wil dat op de helft van stikstofgevoelige delen natuur de norm niet wordt overschreden. Daarmee worden echter niet de volledige natuurgebieden genoeg beschermd tegen verzuring van de grond, wat een teveel aan stikstof teweegbrengt.
Trouw schetst dat het kabinet niet duidelijk is hoe het ‘de helft’ van de stikstofgevoelige natuur definieert. Er zou namelijk ook gekozen kunnen worden voor natuur die nu niet sterk overbelast is. De doelstelling is dan gemakkelijker haalbaar, maar dat betekent niet dat relatief zwaarbelaste natuurgebieden zoals de Veluwe daarmee uit de problemen zijn.
“De streefwaarde zegt niets over welke gebieden en welke hectares bereikt moeten worden”, laat een woordvoerder van het ministerie van LNV aan de krant weten.
Spoedwet
Een jaar geleden floot de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, het kabinet terug vanwege het stikstofprobleem. Nederland spande zich onvoldoende in om natuurgebieden te beschermen. Het leidde ertoe dat bouwprojecten stil kwamen te liggen en wegen niet konden worden aangelegd.
Het kabinet reageerde met een spoedwet die voor de Kerst door beide Kamers kwam. Onder meer werd de maximumsnelheid op snelwegen verlaagd en kwam er ander veevoer voor koeien. Ook wordt meer bos aangelegd.
NU 25.04.2020 De milieuorganisaties Mobilisation for the Environment (MOB) en Vereniging Leefmilieu stappen naar de rechter vanwege de plannen van het kabinet om de neerslag van stikstof te verminderen. Dat meldt MOB-voorzitter Johan Vollenbroek vrijdag in een persbericht.
Vollenbroek meent dat de kabinetsplannen ineffectief, ongeloofwaardig en onhoudbaar zijn. “90 procent van de ammoniak komt bij de intensieve veehouderij vandaan en die wordt hier nauwelijks of niet aangepakt. Dat is het grote probleem”, zei hij vrijdag bij Nieuwsuur.
Volgens Vollenbroek moet onder meer het aantal koeien, varkens, kippen en geiten in Nederland omlaag. “Daar komt de ammoniak vandaan, dus daar moet je de maatregelen op treffen, en dat gebeurt helemaal niet. Wij gaan opnieuw procederen en wij gaan dan eisen dat er een nieuw plan komt.”
Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit schreef vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet 5 miljard euro vrijmaakt voor maatregelen om de neerslag van stikstof te verminderen. Het gaat om maatregelen binnen de landbouw, luchtvaart, industrie, scheepvaart en het verkeer. Te veel stikstof is onder meer slecht voor de biodiversiteit en heeft een negatief effect op dieren.
Het bedrag wordt tot 2030 ingezet om maatregelen door te kunnen voeren. 3 miljard euro daarvan wordt volgens de plannen besteed aan het herstel en de versterking van de natuur en met de overige 2 miljard euro worden bedrijven geholpen bij het verminderen van de uitstoot.
Procedure tegen nieuwe vergunningen
Vollenbroek weet dat hij tegen het besluit van het kabinet zelf niet kan procederen. “We kunnen wel procederen tegen nieuwe vergunningen (voor onder meer veehouderijen, red.) die straks gaan komen. En dat zullen we ook zeker gaan doen.”
De voorzitter van de milieuorganisatie startte al eerder procedures tegen de staat. Zo wist hij het Programma Aanpak Stikstof (PAS) bij de hoogste rechter tegen te houden. Deze constructie om de stikstofuitstoot terug te dringen, bleek juridisch onhoudbaar.
Telegraaf 24.04.2020 Het kabinet wil de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) door moderne kolencentrales flink terugdringen door een uitstootplafond in te stellen. Daar zal een compensatie voor de eigenaar van de centrale tegenover staan. Daarnaast trekt klimaatminister Eric Wiebes tientallen miljoenen euro’s aan subsidie uit om woningen te verduurzamen, waar huiseigenaren, huurders en ondernemers gebruik van kunnen maken.
Het kabinet zet 150 miljoen euro opzij voor compensatie voor mensen die „bijvoorbeeld LED-lampen” kopen of hun woning op andere manieren verduurzamen. Woningcorporaties hoeven minder verhuurdersheffing te betalen als zij de huizen die ze verhuren verduurzamen. Die maatregel kost het kabinet ook zo’n 150 miljoen euro.
Dat zijn de belangrijkste maatregelen die het kabinet treft om aan klimaatdoelstellingen op de korte termijn te voldoen. De CO2-uitstoot moet dit jaar 25 procent lager liggen dan in 1990, zo hebben verschillende rechters, tot de Hoge Raad aan toe, bepaald in de veelbesproken Urgenda-zaak. Ze dragen ook bij aan de vermindering van de stikstofuitstoot, die nodig is om de verlening van bouwvergunningen weer op gang te brengen.
Door de coronacrisis werd het pakket pas later gepresenteerd, maar het kabinet wil nog gewoon aan het vonnis voldoen. De coronamaatregelen hebben „significante gevolgen” op de uitstoot in 2020, maar heeft weinig effect op de uitstoot op de lange termijn.
NOS 24.04.2020 De kans is groot dat het kabinet dit jaar erin slaagt om de klimaateisen te halen. Het kabinet is verplicht om voor het einde van 2020 de CO2-uitstoot met tenminste 25 procent te verminderen ten opzichte van 1990 en door de coronacrisis komt dit doel in zicht. Dit blijkt uit de brief van minister Wiebes van Economische Zaken aan de Tweede Kamer over de uitvoering van het zogenoemde Urgenda-vonnis.
De Hoge Raad bepaalde eind 2019 dat het kabinet verplicht is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De stichting Urgenda, die zich inzet voor het sneller verduurzamen van Nederland, heeft de CO2-reductie van 25 procent afgedwongen via een jarenlange juridische strijd.
Doelen halen door coronacrisis
Wiebes baseert zich op nieuwe berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). In het eerste scenario zijn de economische gevolgen van de coronacrisis beperkt en dat “zou alleen in 2020 kunnen leiden tot een reductiebeperking dat net (niet) overeenkomt met het Urgenda-vonnis”, schrijft Wiebes.
In het tweede scenario zijn de economische effecten van de coronacrisis groter en langduriger. “Dit scenario zou alleen in 2020 kunnen leiden tot een reductiebeperking dat (ruim) voldoet aan het Urgenda-vonnis.”
Subsidie voor burgers en bedrijven
Het kabinet neemt wel klimaatmaatregelen, zoals het instellen van een zogenoemd uitstootplafond voor kolencentrales. Dat is hun maximale CO2-uitstoot per jaar.
Verder krijgen burgers en bedrijven een compensatie voor de aankoop van ledlampen en het beter instellen van hun verwarmingsinstallaties. Hiervoor is 150 miljoen euro uitgetrokken. Mensen met een oude koel- of vrieskast krijgen bij inruil 35 euro. Woningbouwcorporaties die hun huurhuizen verduurzamen, krijgen een korting op de verhuurdersheffing, een soort afdracht aan de staatskas.
Economisch herstel
Eind maart zag het ernaar uit dat het kabinet vanwege de uitbraak van het coronavirus het nemen van klimaatmaatregelen zou uitstellen, maar het kabinet vindt het toch verstandig om nu al met beleid te komen. Het kabinet vreest anders dat het herstel van de economie na de crisis wordt belemmerd door strenge klimaatregels. “Alleen op deze manier is er straks echt ruimte voor economisch herstel”, schrijft Wiebes.
Het Planbureau voor de Leefomgeving vindt het moeilijk om in te schatten wat exact de invloed is van de coronacrisis op de uitstoot, zeker voor de komende jaren. Minister Wiebes gaat in het najaar bekijken of de huidige maatregelen afdoende zijn.
NOS 24.04.2020 Het kabinet trekt definitief de komende tien jaar 5 miljard euro uit voor de aanpak van de stikstofproblematiek. Betrokken organisaties reageren gemengd op het nieuws.
LTO Nederland, belangenvereniging voor de agrarische sector, is het niet eens met de verdeling van het geld. Het grootste deel van het vrijgekomen budget, 300 miljoen euro per jaar, gaat namelijk naar herstel en versterking van kwetsbare natuur in de Natura 2000-gebieden. Daarnaast gaat er 200 miljoen op jaarbasis naar maatregelen die bedrijven moeten helpen om de neerslag van stikstof in milieugebieden te verminderen.
LTO vindt dat het kabinet hiermee te weinig in de toekomst van de agrarische sector investeert. De organisatie wijst erop dat boeren die bijvoorbeeld de stikstofuitstoot proberen te verlagen door koeien anders te voeren en door mest te verdunnen, financieel niet genoeg geholpen worden.
Ook het bedrag dat is gereserveerd voor stalverduurzaming, zo’n 280 miljoen euro, is niet genoeg, vindt LTO. Volgens de organisatie gaat het geld vooral op aan natuurverbetering en het opkopen van bedrijven. Actiegroep Farmers Defence Force laat weten zich achter de reactie van LTO te scharen. Beide overwegen juridische stappen.
Vrees voor banenverlies
Het Landbouw Collectief, een organisatie van samenwerkende boerenorganisaties, zegt dat door de maatregelen bedrijven zich niet verder kunnen ontwikkelen. De organisatie vreest voor het verlies van banen in de sector en waarschuwt dat de maatregelen geen draagkracht hebben binnen de sectoren.
Daarnaast is het collectief bezorgd over de uitkoop van boeren. Het kabinet wil boeren in de buurt van Natura 2000-gebieden in ruil voor compensatie verleiden om te stoppen. Boeren die wel doorgaan, moeten verduurzamen.
Niet alleen brancheverenigingen zijn ontevreden, ook milieuorganisaties zijn kritisch. Veel organisaties vinden de voorgestelde stikstofreductie te laag. Het kabinet wil dat in 2030 de stikstofneerslag in de helft van de 161 Natura 2000-gebieden onder de kritische waarde ligt. Boven die waarde heeft de stikstof negatieve gevolgen voor de natuur.
Onder meer Milieudefensie, Greenpeace en de Vogelbescherming schrijven in een gezamenlijke reactie dat de maatregelen niet streng genoeg zijn en dat het gevolg is dat “de natuur achteruit blijft gaan”.
Natuur & Milieu, Natuurmonumenten en LandschappenNL zijn tevreden met de investeringen omdat het kabinet daarmee laat zien “natuurherstel serieus te nemen”. Maar met de aanpak zijn zij het oneens. De organisaties vinden het onacceptabel dat in de helft van de natuurgebieden voorlopig te veel stikstof uitgestoten blijft worden.
Door grote hoeveelheden stikstof is de biodiversiteit in Nederland de afgelopen jaren afgenomen. Kwetsbare planten en insectensoorten verdwenen bijvoorbeeld.
NOS 24.04.2020 Het kabinet heeft de knoop doorgehakt over een pakket aan maatregelen om de neerslag van stikstof te verminderen en de natuur te herstellen. Het gaat om een bedrag van 5 miljard euro tot 2030. Door het besluit kunnen er weer vergunningen voor onder meer de bouw worden afgegeven, schrijft Landbouw-minister Schouten in een brief aan de Tweede Kamer.
Schouten snapt dat de hoofden van veel Nederlanders op dit moment niet naar de stikstofproblemen staan. Maar ze wijst erop dat sectoren als de bouw, de industrie, het transport en de landbouw naast de coronacrisis ook nog kampen met de stikstofproblematiek.
Ze zegt dat het kabinet alvast vooruit kijkt naar de periode waarin het maatschappelijk leven en de economie weer op gang moeten worden gebracht. “Wat dan niet mag gebeuren, is dat het stikstofdossier onnodige belemmeringen met zich meebrengt en herstel in de weg zit.”
Ander veevoer
Dat er een bedrag van 5 miljard voor de stikstofproblemen op tafel zou komen, lekte eerder deze week al uit. Het grootste deel, 300 miljoen euro per jaar, gaat naar herstel en versterking van de natuur. Daarnaast wordt er zo’n 200 miljoen per jaar gestoken in “bronmaatregelen”, die bedrijven moeten helpen om de neerslag van stikstof in kwetsbare natuurgebieden te verminderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om schonere technologieën, ander veevoer en financiële regelingen voor boeren die willen stoppen.
Het kabinet wil dat de stikstofneerslag in 2030 in de helft van Natura 2000-gebieden onder de kritische waarde ligt. Boven die waarde heeft de neerslag van stikstof negatieve effecten op de gevoelige natuur. Er wordt steeds gecontroleerd of het de goede kant op gaat.
Volgens Schouten ontstaat er op deze manier weer ruimte voor onder meer de bouw van woningen en de aanleg van wegen. Veel projecten zijn stil komen te liggen na een uitspraak op 29 mei vorig jaar van de Raad van State. Die stelde dat er bij de uitgifte van vergunningen te weinig werd gekeken naar de schade aan de natuur.
Schouten: als we uit de crisis komen is stikstofbeleid van groot belang !!
Telegraaf 20.04.2020 Ondanks de coronacrisis komt het kabinet binnenkort met een miljardenplan om de uitstoot van stikstof tot 2030 fors te verminderen en de natuur te versterken. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf.
Op korte termijn wil het kabinet een fors bedrag steken in het versterken van natuurgebieden. Verder komt er meer geld voor regelingen om boeren uit te kopen die willen stoppen of hun bedrijf willen verduurzamen. Voor natuurherstel gaat het om ongeveer 300 miljoen euro per jaar en voor stikstofreductie ongeveer 200 miljoen per jaar. De hele aanpak voor de komende jaren telt op tot 5 miljard euro, bevestigen Haagse bronnen.
Ook andere sectoren, zoals de industrie, luchtvaart (elektrisch taxiën op Schiphol) en scheepvaart, worden meegenomen in het nieuwe stikstofpakket. Door de scheepvaart te vergroenen moet het straks weer mogelijk worden om bouwvergunningen af te geven aan de Hollandse kust. Dit dichtbevolkte gebied profiteerde nauwelijks van de eerder genomen maatregelen zoals de omstreden verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur.
’Stikstofcrisis’
Het kabinet gaat in de voorjaarsnota een flink bedrag uittrekken voor de stikstofaanpak, zo bevestigen Haagse bronnen. Deze week worden de puntjes op de i gezet. Dinsdag is er extra coalitieoverleg over wat Nederland afgelopen najaar nog de ’stikstofcrisis’ noemde.
De stikstofuitstoot is door de ‘intelligente lockdown’ lager dan normaal. De stikstofkwestie is voor vergunningen vooral een juridisch probleem, want de uitstootvermindering moet op papier mee kunnen tellen en het liefst blijvend. Achter de schermen wordt desondanks gekeken of de tijdelijke stikstofwinst door de coronacrisis kan worden gebruikt om tijdelijke uitstoot te vergunnen. Bijvoorbeeld bij de bouw van woningen.
Plantjes
Het stikstofpakket moet er uiteindelijk voor zorgen dat Europees beschermde plantjes weer op een niveau komen dat ze niet meer worden aangetast. Dat moet in de helft van de natuurgebieden een feit zijn in 2030. Het kabinet wil zogeheten ’Natura2000-gebieden’ verbinden en uitbreiden om dit mogelijk te maken, zo stellen ingewijden. Er is geen overeenstemming bereikt over het schrappen van kleine natuurgebieden waar dit doel al bij voorbaat onhaalbaar is Een aantal stikstofdoelen worden in een speciale wet vastgelegd.
De stikstofkwestie is al met al een dure groene aangelegenheid geworden. Het kabinet trok eerder al ruim 700 miljoen euro uit voor de aanpak. Jarenlang was er een juridisch systeem voor de omgang met stikstof bij vergunningen, maar door een uitspraak van de Raad van State is het kabinet gedwongen om het over een andere boeg te gooien. Het jarenlange proces was aangespannen door een milieuclub.
NRC 20.04.2020 De extra investering wordt verspreid over tien jaar. Een deel van het geld wordt in de natuur geïnvesteerd, een ander deel in maatregelen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen.
De regering zal de komende tien jaar nog eens 5 miljard euro investeren in maatregelen om de stikstofcrisis tegen te gaan. Dat bevestigen bronnen maandag na berichtgeving van RTL Nieuws.
Jaarlijks zal ongeveer 300 miljoen euro worden uitgetrokken om de kwaliteit van de natuur te verbeteren en ongeveer 200 miljoen euro voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen. Een deel van dat geld zou gereserveerd zijn om boerderijen op te kopen of te helpen verduurzamen.
Daarnaast wil het kabinet wettelijk vastleggen dat in 2030 in de helft van de stikstofgevoelige natuur de vervuiling weer onder de kritische grens is. Door te hoge stikstofuitstoot is de biodiversiteit in Nederland op veel plekken flink afgenomen.
NOS 20.04.2020 Het kabinet trekt 5 miljard euro extra uit om de problemen met stikstof in natuurgebieden aan te pakken. Ingewijden bevestigen een bericht daarover van RTL Nieuws. Van het bedrag is 3 miljard bedoeld om natuurgebieden te herstellen.
Het gaat om een pakket voor tien jaar. Dat betekent dat er per jaar zo’n 300 miljoen euro beschikbaar komt om natuur die aangetast is door stikstof te herstellen. Om de uitstoot van stikstof te beperken, zogeheten bronmaatregelen, is zo’n 200 miljoen per jaar beschikbaar.
Het kabinet wil meer boeren in de gelegenheid stellen om te stoppen met hun bedrijf, zodat de uitstoot vermindert. Er zijn al regelingen voor varkensboeren die ook veel stank veroorzaken en voor ‘piekbelasters’, heel grote veebedrijven in de buurt van natuurgebieden. Naar verluidt komt er nu ook een regeling voor rundveehouders die willen stoppen of hun stallen duurzamer willen maken.
Walstroom
Door de neerslag van stikstof is de biodiversiteit in natuurgebieden ernstig achteruitgegaan. Een uitspraak van de rechter vorig jaar dwong de overheid daar nu daadwerkelijk iets aan te doen. Door die uitspraak kwamen ook veel bouwprojecten stil te liggen.
In het pakket van 5 miljard zitten ook maatregelen om de uitstoot door de industrie en de scheepvaart te verminderen, zeggen bronnen. Zo is het de bedoeling dat schepen die aan de kade liggen altijd gebruik gaan maken van elektriciteit vanaf de wal, zogeheten walstroom. Omdat ze dan niet meer hun generatoren aan boord hoeven te laten draaien, komt er ook minder stikstof vrij.
RTL 20.04.2020 Het kabinet investeert de komende tien jaar nog 5 miljard euro om het stikstofprobleem in de natuurgebieden op te lossen. Dit bevestigen bronnen in Den Haag aan de politieke redactie van RTL Nieuws.
Het gaat om ongeveer 300 miljoen euro per jaar voor verbetering van de natuur en ongeveer 200 miljoen per jaar voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen.
Dat geld wordt onder meer gebruikt om de bedrijven op te kopen van boeren die willen stoppen, om boeren te helpen omschakelen naar de veel duurzamere kringlooplandbouw en om boeren die hun stallen duurzamer willen maken te steunen.
Aangetast
Als gevolg van de stikstofuitstoot is de natuur in Nederland ernstig aangetast. Gevolg is dat de biodiversiteit hard achteruit is gegaan. Veel planten, insecten en dieren zijn verdwenen. Het kabinet wil dat proces keren. In 2030 moet in de helft van de stikstofgevoelige natuur, de vervuiling weer onder de kritische grens zijn. Deze ambitie wil het kabinet volgens ingewijden wettelijk vastleggen.
Vorig jaar zette de Raad van State een streep door het programma ‘aanpak stikstof’ van het Rijk. Dat programma gaf ruimte voor bouwactiviteiten terwijl de stikstofuitstoot achteraf kon worden gecompenseerd. Vaak gebeurde dat dan niet. Gevolg van de uitspraak was dat vrijwel geen bouwvergunning meer konden worden afgegeven.
Eind vorig jaar kwam het kabinet met een spoedwet om de bouw voor dit jaar weer op gang te krijgen. Er werd bovendien voor ruim 700 miljoen euro geïnvesteerd om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te herstellen. Daar komt de komende tien jaar dus nog 5 miljard euro bij.
Behalve voor natuurherstel is dat ook nodig om de komende jaren woningen te kunnen bouwen en infrastructuur te kunnen aanleggen. Het kabinet wil dat dat gebeurt met minder stikstofuitstoot en bestemt daarom een deel van het geld om de bouw ‘schoner’ te maken. Ook komt er geld om het elektrisch taxiën van vliegtuigen te stimuleren.
Het is de bedoeling dat het kabinet vrijdag het stikstofbeleid vaststelt. Morgenmiddag komen de coalitiepartijen nog bijeen om de laatste details te bespreken.
AD 20.04.2020 De komende tien jaar trekt het kabinet vijf miljard euro extra uit om de stikstofcrisis aan te pakken. Drie miljard euro is voor natuurherstel, zo’n twee miljard euro gaat naar regelingen om onder meer boeren uit te kopen en boerenbedrijven te verduurzamen.
Dat bevestigen Haagse bronnen aan deze site. De nieuwe stikstofmaatregelen worden later deze week officieel bekendgemaakt. Ondanks het coronavirus wil het kabinet doorgaan met de aanpak van de stikstofcrisis. Dat is volgens ingewijden nodig om huizen- en wegenbouw door te laten gaan, ook als Nederland weer uit het dal klimt na de coronacrisis.
Tot 2030 wil het kabinet drie miljard euro besteden aan de versterking van natuurgebieden in Nederland. Dat geld wordt onder meer gebruikt om verzuurde stikstofgrond af te graven en grondwaterstanden te verhogen. De overheid heeft de laatste jaren veel te weinig werk gemaakt van natuurherstel, zo concludeerde de commissie-Remkes vorig jaar.
Nog eens twee miljard euro is bedoeld voor zogenoemde bronmaatregelen. Dat zijn maatregelen waarmee het kabinet de uitstoot van stikstof wil verlagen. Het grootste deel van het bedrag gaat naar opkoopregelingen voor boerenbedrijven. Ook kunnen boeren subsidie krijgen om hun bedrijf te verduurzamen. Verder gaat er geld naar extra maatregelen voor de industrie en de scheepvaart.
Raad van State
Het miljardenplan van het kabinet komt bovenop de 700 miljoen euro die eind vorig jaar werd gereserveerd voor de stikstofaanpak. Premier Rutte noemde het stikstofprobleem toen ‘een crisis van ongekende omvang’. Hij kondigde aan dat de maximumsnelheid op snelwegen overdag omlaag zou gaan naar 100 kilometer per uur. Die snelheidsverlaging is inmiddels ingevoerd.
Door een uitspraak van de Raad van State kwamen vorig jaar duizenden bouwprojecten in Nederland stil te liggen. De hoogste rechter zette een streep door het vergunningensysteem in Nederland, omdat te weinig rekening werd gehouden met stikstofvervuiling. De landbouw levert met 41 procent de grootste bijdrage aan de stikstofneerslag in de natuur.
Boerenacties
Vooral boeren kwamen daardoor in het verweer tegen de aangekondigde stikstofmaatregelen. Een oproep van regeringspartij D66 om de veestapel te halveren, zette veel kwaad bloed. Hoewel de maatregelen minder ingrijpend zijn dan groene partijen willen, zijn boerenorganisaties nog altijd boos over de huidige stikstofplannen van het kabinet. De radicale boerenclub Farmers Defence Force – die achter de grote boerenprotesten van vorig jaar zat – verklaarde het kabinet begin deze maand ‘de oorlog’.
Door de coronacrisis neemt de stikstofuitstoot in Nederland overigens tijdelijk af. Het kabinet wil die stikstofruimte gaan benutten om bepaalde bouwprojecten de komende tijd door te kunnen laten gaan.
MSN 20.04.2020 Het kabinet investeert de komende tien jaar nog 5 miljard euro om het stikstofprobleem in de natuurgebieden op te lossen. Dit bevestigen bronnen in Den Haag aan de politieke redactie van RTL Nieuws.
Het gaat om ongeveer 300 miljoen euro per jaar voor verbetering van de natuur en ongeveer 200 miljoen per jaar voor maatregelen die de stikstofuitstoot omlaag brengen.
Dat geld wordt onder meer gebruikt om de bedrijven op te kopen van boeren die willen stoppen, om boeren te helpen omschakelen naar de veel duurzamere kringlooplandbouw en om boeren die hun stallen duurzamer willen maken te steunen.
Aangetast
Als gevolg van de stikstofuitstoot is de natuur in Nederland ernstig aangetast. Gevolg is dat de biodiversiteit hard achteruit is gegaan. Veel planten, insecten en dieren zijn verdwenen. Het kabinet wil dat proces keren. In 2030 moet in de helft van de stikstofgevoelige natuur, de vervuiling weer onder de kritische grens zijn. Deze ambitie wil het kabinet volgens ingewijden wettelijk vastleggen.
Vorig jaar zette de Raad van State een streep door het programma ‘aanpak stikstof’ van het Rijk. Dat programma gaf ruimte voor bouwactiviteiten terwijl de stikstofuitstoot achteraf kon worden gecompenseerd. Vaak gebeurde dat dan niet. Gevolg van de uitspraak was dat vrijwel geen bouwvergunning meer konden worden afgegeven.
Natuurherstel
Eind vorig jaar kwam het kabinet met een spoedwet om de bouw voor dit jaar weer op gang te krijgen. Er werd bovendien voor ruim 700 miljoen euro geïnvesteerd om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te herstellen. Daar komt de komende tien jaar dus nog 5 miljard euro bij.
Behalve voor natuurherstel is dat ook nodig om de komende jaren woningen te kunnen bouwen en infrastructuur te kunnen aanleggen. Het kabinet wil dat dat gebeurt met minder stikstofuitstoot en bestemt daarom een deel van het geld om de bouw ‘schoner’ te maken. Ook komt er geld om het elektrisch taxiën van vliegtuigen te stimuleren.
Het is de bedoeling dat het kabinet vrijdag het stikstofbeleid vaststelt. Morgenmiddag komen de coalitiepartijen nog bijeen om de laatste details te bespreken.
NOS 02.04.2020 Het Mesdagzuivelfonds komt na weken alsnog tot dezelfde conclusie als het RIVM: 41 procent van de stikstofneerslag in gevoelige natuurgebieden is afkomstig van de landbouw.
Dat staat in een rapport dat het fonds deze week op zijn website heeft geplaatst en waar verder geen publiciteit aan gegeven is. “Het is prettig dat er nu geen discussie meer over is”, reageert RIVM-stikstofonderzoeker Addo van Pul.
Vorig jaar oktober protesteerden honderden boeren voor de deur van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in De Bilt. Ze trokken de berekeningen van het RIVM in twijfel en kondigden een eigen onderzoek aan. De uitkomst daarvan werd op 20 februari onder veel belangstelling gepresenteerd in Nieuwspoort. Volgens het fonds was de bijdrage van de landbouw aan de stikstofuitstoot maar 25 procent.
Dezelfde dag werden de berekeningen van de onderzoekers in twijfel getrokken. Ze hadden natuurgebieden meegeteld die niet gevoelig zijn voor stikstof, zoals de Doggersbank in de Noordzee op 200 kilometer van Den Helder. Door de verkeerde berekeningen kwamen de stikstofdepositie van het verkeer, de scheepvaart en de industrie hoger uit dan in werkelijkheid. En het leek dus alsof het aandeel van de landbouw lager was.
‘Landbouw hoe dan ook belangrijk aandeel’
Het Mesdagfonds kwam ook met een ander percentage. Als het naar stikstofdepositie in álle Natura 2000-gebieden keek, dus niet alleen de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, kwam het uit op 35 procent.
“Dat hadden wij ook berekend, maar daarmee zijn we nooit naar buiten getreden omdat we dat niet zinvol vonden”, zegt Van Pul van het RIVM. “Wij vinden die 41 procent een betere indicator. Maar hoe dan ook, de landbouw heeft een belangrijk aandeel.”
Het Mesdagfonds verklaart het verschil met de eerder genoemde 25 procent door een ‘bug’ in de data die ze van het RIVM geleverd had gekregen. Volgens het RIVM is dat niet juist. “We hadden er nog een tekstbestandje bij gegeven waarin we uitlegden hoe de berekeningen uit te voeren. Dat is niet gebruikt.”
‘Twijfels alsnog op zijn plaats’
In een toelichting op het rapport stelt Geesje Rotgers van het Mesdagfonds dat de cijfers van het RIVM-model niet alles zeggen. Volgens haar zijn twijfels bij de uitkomsten alsnog op zijn plaats. “Het is namelijk logisch dat je met dezelfde cijfers dezelfde uitkomst krijgt. Maar het gaat om de berekeningen die men niet deed.”
Het RIVM en het ministerie van Landbouw hebben volgens haar nagelaten om bepaalde berekeningen te maken. “Die hebben wij gemaakt”, zegt ze. Daaruit blijkt volgens haar dat de effecten van de maatregelen van het ministerie relatief klein zijn.
Een uitgebreider onderzoek door de Universiteit van Amsterdam biedt soelaas, stelt Rotgers. Dat is in januari van start gegaan en is vermoedelijk binnen drie jaar afgerond.
NU 02.04.2020 Het Mesdagzuivelfonds komt alsnog op hetzelfde stikstofcijfer als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid in Milieu (RIVM), blijkt uit een rapport dat het fonds deze week op de website heeft gepubliceerd. Dat melden meerdere media, waaronder NOS.
De belangenvereniging voor melkveehouderij trekt al lange tijd de berekeningen van het RIVM in twijfel. Het aandeel dat de landbouw aan de stikstofneerslag heeft, ligt volgens het Mesdagfonds veel lager dan het RIVM becijfert.
Nu heeft het Mesdagfonds afgelopen week een rapport op de website gepubliceerd waarin het de cijfers van het RIVM nogmaals heeft nagerekend. De belangenvereniging komt daar op een aandeel van 41 procent, net als het RIVM. De publicatie van het rapport gebeurde zonder verdere publiciteit.
Bij een eerdere narekening kwam het Mesdagfonds op een aandeel van 25 procent. Dat cijfer nam het fonds later terug, omdat het zei dat er een ‘bug’ in de software zat. Het RIVM reageerde dat er geen sprake was van een ‘bug’, maar dat er fouten gemaakt waren in de berekening van het fonds.
Mesdagfonds wil alle gebieden meerekenen
Het betreft het percentage neerslag op alle stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. De neerslag in deze gebieden is belangrijk omdat de biodiversiteit bij sommige plekken geen hinder ondervindt van stikstofneerslag. Een voorbeeld is de Doggersbank, een zandbank in de Noordzee, waar stikstof van wateroppervlakten afspoelt.
Voorzitter van het Mesdagfonds Jan Cees Vogelaar zegt echter dat het RIVM niet alleen naar de stikstofgevoelige gebieden moet kijken, maar alle beschermde natuurgebieden in Nederland, schrijft NRC. Het landbouwaandeel zou dan komen op 35 procent, zegt Vogelaar.
Wat zijn Natura 2000-gebieden?
Natura 2000-gebieden zijn beschermde natuurgebieden in Nederland en andere Europese landen. Voor deze gebieden zijn op Europees niveau grenzen gesteld aan de stikstofneerslag, omdat de biodiversiteit hier onder lijdt. Nederland kwam in een stikstofcrisis, omdat het jarenlang te veel neerslag heeft toegestaan in de gebieden.
Stikstofcrisis leidde tot kritiek op RIVM
Vorig jaar brak in Nederland de stikstofcrisis uit omdat het land jarenlang te veel stikstof heeft laten neerdalen op de beschermde Natura 2000-gebieden, ondanks afspraken die Nederland op Europees niveau is aangegaan. Na een oordeel van de Raad van State en het Europese Hof, werd duidelijk dat Nederland de stikstofuitstoot drastisch moest terugschroeven.
Boeren zijn sindsdien massaal de straat op gegaan om te protesteren tegen maatregelen die de stikstofneerslag weer moeten inperken. Bij deze campagne richtte een deel van de woede zich op het RIVM, dat het stikstofaandeel van de boeren verkeerd berekend zou hebben.
NOS 02.04.2020 De elektriciteitsproductie van drie overgebleven kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte wordt nog dit jaar fors verlaagd om de CO2-uitstoot te verminderen. Het kabinet gaat daarover in onderhandeling met de eigenaren Riverstone en RWE. Sluiting van één van die centrales ligt ook nog op tafel. Afhankelijk van de kosten zal het kabinet dus kiezen voor een combinatie van sluiting en afschalen.
Het afschalen en sluiten van kolencentrales is de belangrijkste maatregel waartoe het kabinet vrijdag heeft besloten om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Het kabinet vond het vrijdag niet opportuun om de aanvullende klimaat-plannen bekend te maken.
Voor het kabinet staat het bestrijden van de corona-crisis voorlopig voorop. “We zijn nu even met andere dingen bezig”, zei minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat daar vrijdag na de ministerraad over. Bronnen verwachten dat het kabinet het hele pakket komende maand naar buiten zal brengen.
Het kabinet moet volgens het vonnis de uitstoot van CO2 dit jaar met 25 procent terugbrengen. Uit berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat het Kabinet niet verder dan 19 tot 21 procent komt. De uitstoot moet met nog eens 9 megaton teruggebracht worden om aan de uitspraak te voldoen.
IJskasten en ledlampen
Het kabinet nog heeft nog meer plannen om de CO2-uitstoot te verminderen. Zo komt er een stimuleringsregeling voor de glastuinbouw om over te stappen op ledverlichting en wil het kabinet meer investeren in het recyclen van plastic. Ook komt er een premie voor consumenten die hun oude ijskast of vrieskist willen inleveren. Het gaat om apparaten die ouder zijn dan tien jaar. Volgens Urgenda zijn er daar in Nederland zo’n drie miljoen van.
Vorig jaar besloot het kabinet al tot sluiting van de Hemwegcentrale in Amsterdam. Met de sluiting van nog drie kolencentrales zou het kabinet in een keer aan het vonnis voldoen. De Amercentrale in Geertruidenberg komt voorlopig niet voor sluiting in aanmerking omdat daar een uitgebreid warmtenet op aangesloten is.
Het kabinet kiest ook niet voor sluiting van alle andere drie centrales. In plaats daarvan moeten de twee centrales op de Maasvlakte en de ene centrale in de Eemshaven hun productie fors verlagen, volgens een kabinetsbron tot mogelijk zelfs een kwart van de capaciteit. Die stroomproductie zou dan overgenomen moeten worden door veel CO2-vriendelijker gascentrales.
Het is niet zeker dat alle kolencentrales open blijven. “Naast afschalen ligt sluiting van één kolencentrale ook op tafel”, vertellen bronnen aan de NOS. De komende maanden zal het kabinet met de eigenaren van de centrales onderhandelen over een schadevergoeding voor het verminderen van de stroomproductie of sluiting van een centrale.
Het hangt dus af van de uitkomst van die onderhandelingen wat de goedkoopste optie is: bij alle centrales de productie omlaag brengen, of mogelijk toch een of meer kolencentrales sluiten zodat de overgebleven centrales de productie minder omlaag hoeven te schroeven.
Vooral vanuit VVD- en CDA-hoek wordt erop gewezen dat door de coronacrisis het pakket mogelijk nog wat afgezwakt kan worden. De economie loopt fors terug en dat leidt tot een vermindering van de uitstoot van CO2. D66 en CU en ook het ministerie stellen dat het effect van de crisis op de CO2- uitstoot niet significant is, omdat de industrie en de elektriciteitscentrales nog volop produceren.
Minister Wiebes zei vrijdag dat het Kabinet wel aan het vonnis wil voldoen: “Het vonnis van Urgenda is niet van tafel, maar er zijn nu andere prioriteiten.”
NU 02.04.2020 Het kabinet wil de energieproductie van drie overgebleven kolencentrales, twee op de Maasvlakte en een in de Eemshaven, dit jaar flink terugschroeven. Dat kan eventueel gepaard gaan met sluiting. Zo moet het CO2-doel uit het Urgenda-vonnis alsnog worden gehaald: voor het einde van dit jaar minimaal 25 procent minder uitstoot van broeikasgassen vergeleken met 1990.
De inzet van het kabinet is dat de capaciteit van twee centrales wordt teruggeschroefd tot 25 procent van de totale capaciteit, in combinatie met de sluiting van de derde centrale.
Welke kolencentrale uiteindelijk dicht gaat, is nog niet bekend, bevestigen bronnen donderdag aan NU.nl na berichtgeving van de NOS.
De kolencentrales zijn relatief nieuw, ze werden in 2015 en in 2016 opgeleverd. Het gedeeltelijk sluiten van de centrales is onderdeel van een totaalpakket om de CO-uitstoot terug te brengen.
Verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) heeft groen licht gekregen om de eigenaren uit te kopen en een sociaal plan voor de werknemers op te stellen.
Deze overeenkomst wordt naar verwachting de komende weken door Wiebes bekendgemaakt. Aanvankelijk zouden de plannen voor 1 april naar buiten komen, dat was de wens van de Tweede Kamer. Door de coronacrisis heeft Wiebes alleen “iets meer tijd” nodig, maar wel met het doel om het doel van het Urgenda-vonnis te halen.
Eind vorig jaar stemde het parlement in dat deze drie kolencentrales in 2030 definitief de deuren moeten sluiten.
Begroting kan door coronacrisis de prullenbak in
Op dit moment lopen de onderhandelingen voor de Voorjaarsnota, daarin wordt de lopende overheidsbegroting bijgesteld. Dan wordt ook het financiële plaatje van de sluiting duidelijk.
Minister Wopke Hoekstra van Financiën zei onlangs al dat de oorspronkelijke begroting de prullenbak in kan vanwege de coronacrisis. Hoekstra moet tot maximaal 65 miljard euro extra lenen voor de komende drie maanden vanwege de economische schade. Daarbij komen nog de extra kosten voor de klimaatplannen en het stikstofdossier.
In december bevestigde de Hoge Raad de uitspraak van het gerechtshof dat de Nederlandse overheid zich moet houden aan de klimaatafspraken.
NOS 02.04.2020 Het drastisch verlagen van de productie van kolencentrales, noemt Marjan Minnesma van stichting Urgenda voor duurzaamheid een “uitstekend idee”. Ze reageert op het nieuws dat het kabinet nu toch klimaatmaatregelen neemt om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Eigenaren van de kolencentrales stellen zich afwachtend op. Een woordvoerder van Uniper zegt dat het bedrijf open staat voor een gesprek.
Vandaag werd duidelijk dat het kabinet gaat onderhandelen met de kolenbedrijven die centrales hebben op de Maasvlakte en in de Eemshaven. Mogelijk moeten ze hun productie met driekwart terugbrengen. Om dat doel te halen ligt ook de algehele sluiting van een van de centrales op tafel.
Minnesma signaleert dat het kabinet serieus werk maakt van het vonnis, dat in december door de Hoge Raad werd bekrachtigd. Urgenda ontwikkelde samen met andere organisaties een plan met tientallen kleinere maatregelen die ook optellen tot de 25 procent reductie, die Nederland volgens de rechter eind dit jaar gehaald moet hebben.
Goedkoopste maatregelen
“Ik ben de afgelopen maand veel op het ministerie geweest”, zegt ze. “Omdat wij een 54-puntenplan hadden gemaakt, met maatregelen om genoeg CO2 te besparen. De overheid wilde graag de goedkoopste maatregelen nemen, dat is het sluiten van kolencentrales. Daar ben ik niet bij betrokken geweest. Maar als ze daar minder kolen in gaan stoken of gaan sluiten, dan vinden wij dat een uitstekend idee.”
Toch hoopt ze dat het kabinet ook nog een aantal van de andere maatregelen neemt. Daar merken burgers positieve effecten van, in de vorm van werkgelegenheid en een lagere energierekening. “Het pakket dat wij voorstelden zou veel draagvlak creëren. Om te laten zien dat het niet alleen maar duur is, maar ook wat kan opleveren.”
Uitnodiging
Het kabinet kiest er dus niet voor om nu direct alle kolencentrales te sluiten. Er zijn er nog vier van in Nederland, nadat eind vorig jaar de Hemwegcentrale in Amsterdam z’n deuren sloot. Eentje, de Amercentrale in Geertruidenbeek, kan niet dicht, omdat daar een warmtenet op aangesloten is. Het probleem bij de overige drie is dat ze nog relatief nieuw zijn en sluiting als kapitaalvernietiging wordt gezien.
Een woordvoerder van één van de centrales op de Maasvlakte, zegt in een reactie niet verrast te zijn door het nieuws. “Er is een zoektocht gaande naar CO2-reductie. Dan is het logisch dat de kolencentrales in beeld komen”, zegt Michel Groeneveld van Uniper. Ik neem aan dat we binnenkort een uitnodiging krijgen om te komen praten.”
Uniper staat open voor een gesprek. “Als we worden uitgenodigd, dan gaan we praten. Maar zo’n gesprek zal zeker niet in één dag afgerond zijn. Er werken bij deze centrale ruim 125 mensen. Bovendien hebben we allerlei verplichtingen en contracten lopen, waar we niet zomaar van af kunnen.”
Dalende uitstoot door corona
Het kabinet wilde aanvankelijk vorige week de klimaatmaatregelen bekend maken, maar zag daar van af in verband met de coronacrisis. Nu in Nederland veel bedrijven zijn stilgevallen en er veel minder verkeer is, daalt ook de uitstoot. Maar volgens Minnesma zal dat nooit voldoende zijn om aan de uitspraak van de rechter te kunnen voldoen.
“Het Urgenda-vonnis gaat over structurele maatregelen. Dus als die uitstoot nu even minder is, betekent dat niet dat je minder hoeft te doen. Anders krijg je volgend jaar alsnog de kous op de kop. Er kan nu beter in één keer een structureel pakket worden neergelegd waarmee je doet wat de rechter heeft bevolen. In plaats van over een half jaar weer bij de rechter te staan, want dat lijkt ons niet zo’n goed idee.”
Ze denkt dat deze tijd het soms juist gemakkelijker kan maken om bepaalde maatregelen te treffen. “Ik zou de coronacrisis juist gebruiken om maatregelen te nemen die èn energie besparen èn werk opleveren voor mensen die nu niet zoveel te doen hebben. Als je nu bijvoorbeeld in scholen energiebesparingsmaatregelen neemt, heb je het voordeel dat daar nu niemand is. Je kunt er dus prima 1,5 meter afstand bewaren, en van alles doen.”
NOS 02.04.2020 Grote afvalverwerkers in Nederland registreren lang niet alle CO2 die ze uitstoten. Al het organische afval dat ze verbranden, zoals etensresten, planten, gft-afval, hout en papier, geldt als ‘neutraal’, terwijl er bij de verbranding wel broeikasgassen vrijkomen. Al met al zou er jaarlijks 3 megaton broeikasgassen buiten de boeken blijven, dat is de uitstoot van een middelgrote kolencentrale of 375.000 huishoudens. De cijfers komen uit een onderzoek van bureau CE Delft in opdracht van Trouw.
Zo zou het Afval Energie Bedrijf (AEB) in Amsterdam, dat veel slib verwerkt, op papier 0,58 megaton broeikasgas uitstoten, maar is dat volgens CE Delft in werkelijkheid 1,5 megaton. Andere afvalverwerkers zouden 50 à 60 procent van hun uitstoot niet registeren.
Klimaatdoelen halen
De Nederlandse en Europese regels zijn erop gericht de hoeveelheid uitstoot die afkomstig is uit fossiele bronnen terug te dringen.
Een woordvoerder van brancheorganisatie Vereniging Afvalbedrijven wijst erop dat de afvalverwerkers wel degelijk alle emissies registeren, ook van het biogene deel van het afval. Op basis van het verdrag van Kyoto uit 1997 moet de uitstoot die wordt veroorzaakt door de verwerking van afval uit fossiele bronnen worden teruggedrongen.
NU 01.04.2020 Het Landbouw Collectief, waarin een groot aantal boerenorganisaties zich heeft verenigd, heeft de stikstofgesprekken met landbouwminister Carola Schouten afgebroken. Zij stellen dat de minister “op de ingeslagen weg doorgaat” zonder de oplossingen die de boeren aandragen serieus te overwegen.
“Verder overleg heeft geen zin, we komen nooit tot een akkoord”, aldus het collectief woensdag in een verklaring.
De boeren erkennen dat er wel vooruitgang is geboekt, maar zijn boos dat de minister een Spoedwet Aanpak Stikstof heeft doorgevoerd en de regeling om boerenbedrijven uit te kopen snel heeft gerealiseerd.
“De gesprekken verliepen steeds stroever en op dit moment is nog geen van de maatregelen klaar om op verantwoorde wijze ingevoerd te worden in de praktijk”, aldus de boeren. “Alle initiatieven worden juridisch lamgeslagen, voor ons als Landbouw Collectief onbegrijpelijk en onverantwoord, juist in deze tijd van coronacrisis.”
‘Minister moet haar houding fundamenteel wijzigen’
Ook verwijt het Collectief de minister de teruggedrongen uitstoot van ammoniak (NH3) in de stikstofdiscussie niet mee te tellen: “Dit doet geen recht aan de inspanningen die de veehouderij al in Nederland levert.”
De boeren kunnen niet zeggen wat zij nu concreet gaan doen. Zij stellen alleen maar verder te willen praten met Schouten als de minister zich een “fundamenteel andere opstelling” aanmeet.
Eerder brak kabinet gesprekken af na dreigementen
Het is niet de eerste keer dat de gesprekken worden afgebroken. Begin februari brak het kabinet de gesprekken af nadat Farmers Defence Force dreigementen had geuit aan het adres van de minister.
Bij meerdere grote protestacties blokkeerden duizenden boeren de afgelopen maanden snelwegen en het Malieveld in Den Haag. Dat is nu door de coronacrisis niet mogelijk. Het Collectief hoopt dat de politiek van zich laat horen en de minister oproept om tot een akkoord te komen met de landbouwsector.
Het kabinet gaf eerder deze week aan de Tweede Kamer binnenkort over de stikstofaanpak te informeren.
NOS 01.04.2020 Het Landbouw Collectief heeft het overleg met het kabinet over de stikstofmaatregelen opgeschort na een overleg met minister Schouten vanmorgen. Volgens de boeren is dat overleg “zwaar teleurstellend” verlopen.
Het collectief, waarin veel land- en tuinbouworganisaties vertegenwoordigd zijn, stelt dat de minister de stikstofaanpak wil doordrukken en dat “alle goede ideeën vanuit de sector juridisch lam worden geslagen”.
Volgens de boeren hebben ze tijdens de coronacrisis wel wat anders aan hun hoofd dan stikstof. De minister wil volgens hen haar plannen doorzetten, zelfs nu door de coronacrisis “de stikstofconcentratie in de lucht sterk is gedaald” en “de voedselvoorziening crucialer is dan ooit”.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw CollectiefANP
Het Landbouw Collectief haalt met name uit naar minister Schouten en benadrukt dat premier Rutte vanmorgen “om begrijpelijke redenen” niet bij het overleg kon zijn. “In niets lijkt het erop dat de minister tot reële oplossingen wil komen”.
Schouten zegt in een reactie dat ze het betreurt dat het collectief de gesprekken met het kabinet voorlopig staakt. Het kabinet blijft volgens haar doorwerken aan een gedegen stikstofaanpak en zal de Tweede Kamer hierover binnenkort informeren.
Het kabinet sluit volgens haar niet de ogen voor de financiële problemen die de landbouwsector door de coronacrisis heeft. Ook de landbouw zal zoveel mogelijk worden ondersteund. Verder zegt ze dat het kabinet bij de stikstofaanpak wel degelijk zoveel mogelijk aansluit bij ideeën die de sector zelf heeft voorgesteld.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw Collectief gooit de deur niet helemaal dicht. Hij blijft openstaan voor overleg met de minister. “Maar dat vraagt van haar wel een fundamenteel andere opstelling dan we nu al een half jaar ervaren”, zegt hij.
Telegraaf 01.04.2020 De manier waarop Eurocommissaris Timmermans richting 2050 de tussentijdse klimaatdoelen wil kunnen ophogen, kan niet door de beugel. De juridische dienst van het Europees Parlement oordeelt dat de methode in strijd is met het Europees Verdrag.
Timmermans kwam begin vorige maand met zijn langverwachte klimaatwet. Die leidde bij lidstaten en Europarlementariërs tot verdeelde reacties. Vooral de manier waarop vanaf 2030 eenzijdig klimaatdoelen kunnen worden opgehoogd door de Europese Commissie – als klimaatneutraliteit in 2050 uit zicht dreigt te geraken – trok veel vuur. CDA-Europarlementariër Esther de Lange sprak zelfs van ’een machtsgreep’.
De juridische dienst van het Europees Parlement concludeert in het vertrouwelijke stuk dat lidstaten en Europees Parlement in feite buitenspel worden gezet bij het nemen van ’essentiële’ besluiten.
’Potentieel conflicterende belangen’
De vraag hoe het klimaattraject vanaf 2030 richting 2050 moet worden ingevuld is in hoge mate een politieke vraag, volgens de juridische onderbouwing. Gaat de afbouw van broeikasgassen met gelijke stappen of mogen landen op het eind (als er technologisch wellicht veel meer mogelijk is) een flinke inhaalslag maken?
De parlementsjuristen oordelen dat er „verschillende en potentieel conflicterende belangen op gebied van economie, milieu en op sociaal gebied” tegen elkaar in zullen werken. Dit zijn essentiële zaken waar de lidstaten en het Europees Parlement in moeten worden meegenomen. „Dit betekent dat dit traject niet aan de Commissie gedelegeerd mag worden”, aldus het oordeel.
’Terug naar de tekentafel’
CDA-Europarlementariër Esther de Lange is blij dat er nu „een kraakheldere juridische analyse” ligt. „We kunnen niet het klimaat redden door de democratie uit te hollen”, aldus De Lange. „Op dit onderdeel overspeelt commissaris Timmermans zijn hand en moet de Commissie wat ons betreft terug naar de tekentafel.”
Maar een woordvoerder van Timmermans stelt dat het werk van het Europees Parlement in tegenspraak is met een eigen juridische analyse van de Commissie. „Als de wijze van vaststelling van het traject tussen 2030 en 2050 het springende punt is, maar de kern van de Klimaatwet – de klimaatdoelstellingen tussen 2030 en 2050 – niet wordt betwist, dan zijn we op de goede weg”, aldus de zegsman.
Parlement en lidstaten buigen zich binnenkort over Timmermans’ plannen. Wanneer is nog onduidelijk omdat door de coronacrisis veel reguliere overleggen in Brussel zijn stil komen te vallen.
NOS 01.04.2020 De klimaatplannen van de Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans zijn in strijd met het verdrag van de Europese Unie. Dat zegt de juridische dienst van het Europees Parlement in een nog vertrouwelijk advies.
De juristen komen met dat advies op verzoek van de milieucommissie van het parlement. In de plannen die Timmermans begin maart presenteerde staat dat de Europese Commissie mag ingrijpen als EU-landen niet op tijd klimaatdoelen halen.
Het is de bedoeling dat de hele EU in 2050 klimaatneutraal is. Om dat doel te bereiken, moeten alle landen al in 2030 een eind op streek zijn. Aan het eind van de zomer komt Timmermans met nieuwe streefcijfers voor dat jaar.
Vanaf 2030 moet de Europese Commissie de mogelijkheid krijgen om elke vijf jaar te kijken of de EU-landen wel genoeg maatregelen hebben genomen, zodat desnoods vanuit Brussel kan worden bijgestuurd.
Buitenspel
Daar zit hem het bezwaar van de juridische dienst. Bij de zogenoemde gedelegeerde handeling staan lidstaten en het Europees Parlement niet buitenspel, maar de lat voor beïnvloeding wordt veel hoger gelegd: een voorstel kan alleen worden verworpen óf aangenomen. Inhoudelijk aanpassing afdwingen, via amendering, kan dan niet.
De juridische dienst concludeert dat dit een brug te ver is. De Europese Commissie mag niet zomaar ingrijpen. Dat kan alleen als er zwaarwegende redenen voor zijn, anders staan de Europese Raad (de regeringsleiders) en het Europees Parlement in de praktijk wel buitenspel, hoewel ze formeel wel de mogelijkheid hebben om maatregelen naderhand terug te draaien.
Volgens de juridische dienst zijn de belangen zo groot dat het parlement vooraf geraadpleegd moet worden in een normale procedure. De dienst baseert zich ook op uitspraken van het Europees Hof, dat ook al concludeerde dat alleen van de regels mag worden afgeweken als er een heel groot belang op het spel staat.
Niet handig
Na de presentatie van de plannen was er al veel kritiek. Vooral Europarlementariër Esther de Lange van het CDA maakte zich boos. Ze omschreef de plannen als een machtsgreep van de Europese Commissie. “De macht wordt in feite overgedragen aan ambtenaren en juristen. We kunnen het klimaat niet redden door de democratie uit te hollen.”
En ook bij de VVD zijn ze niet tevreden. Jan Huitema vindt het niet handig van Timmermans. “Je moet juist zorgen dat je de steun hebt van burgers en bedrijven. Je moet ze verleiden en niet dwingen.”
Volgens Frans Timmermans is het goed nieuws dat de kern van de klimaatwet niet wordt betwist. “We zijn op de goede weg.” Hij laat verder weten dat de juridische dienst van de Europese Commissie tot een ander oordeel komt, die zeggen dat er niks mis is met zijn voorstel. Timmermans is dan ook niet van plan om het voorstel te wijzigen en wacht het debat in het parlement af.
Het parlement gaat binnenkort verder praten over de klimaatplannen van Timmermans. Wanneer is nog niet precies te zeggen; vanwege het coronavirus komen de parlementariërs onregelmatig bij elkaar.
NOS 31.03.2020 Vier grote producenten van onder meer frisdranken zijn in zes landen verantwoordelijk voor een half miljoen ton plastic afval per jaar. Dat zijn per dag 83 voetbalvelden vol. Het plastic wordt gedumpt of verbrand. Dat blijkt uit onderzoek van Tearfund, een Britse christelijke organisatie voor armoedebestrijding. Het gaat om Coca-Cola, Nestlé, Pepsi Cola en Unilever. De landen waar het onderzoek is uitgevoerd zijn China, India, de Filipijnen, Brazilië, Mexico en Nigeria.
De organisatie heeft berekend hoeveel broeikasgassen worden uitgestoten bij het verbranden van plastic flessen, zakjes en bakjes van deze vier fabrikanten in deze zes landen, waar dat meestal in de open lucht wordt gedaan. Ook kan er vaak niet op een verantwoorde manier met afval worden omgegaan, omdat de inzameling niet of niet goed is geregeld. De uitstoot bedraagt volgens het onderzoek 4,6 miljoen ton CO2, wat gelijkstaat aan de uitstoot van 2 miljoen auto’s. De gegevens komen van de Wereldbank.
Moreel niet te verdedigen
Volgens Tearfund veroorzaakt de vervuiling door plastic afval een enorme ecologische voetafdruk, vormt het een crisis op zich en draagt het bij aan de klimaatcrisis. De vier bedrijven zouden in hun klimaatdoelstellingen ook nauwelijks of geen melding maken van de uitstoot die ontstaat na het weggooien van het verpakkingsmateriaal. “Ze blijven miljarden producten verkopen in een verpakking voor eenmalig gebruik in ontwikkelingslanden”, stelt de organisatie, “ondanks dat ze weten dat daar niet verantwoord met afval wordt omgegaan, wat leidt tot milieuvervuiling en gezondheidsproblemen. Dat is moreel niet te verdedigen.”
Tearfund doet een oproep aan producenten om over te stappen op herbruikbare, hervulbare materialen om schade voor milieu en gezondheid te beperken. Het aantal plastic verpakkingen moet in 2025 per land tot de helft worden teruggebracht. Ook moet werk worden gemaakt van een optimale inzameling en recycling van het plastic zodat er in 2022 voor elk verkocht flesje een wordt ingezameld.
De Plastic Soup Foundation onderschrijft in een reactie op het rapport de aanbevelingen van Tearfund, waarbij wordt benadrukt dat de maatregelen die tot nu toe zijn genomen nog lang niet afdoende zijn.
Nieuwe verpakkingen
Unilever laat in een reactie weten dat het bedrijf zijn verantwoordelijkheid neemt voor het plastic dat het gebruikt. Het concern wil in vijf jaar tijd de helft minder nieuw plastic gebruiken en het gebruik van plastic, zowel nieuw als gerecycled, met 100.000 ton terugbrengen. Daarbij wordt gewerkt aan nieuwe manieren van verpakken, onder meer in navulbare en herbruikbare verpakkingen. Ook werkt Unilever eraan om in 2025 meer plastic in te zamelen dan te verkopen. Daarbij werkt het samen met regeringen, niet-gouvernementele organisaties en lokale gemeenschappen.
Coca-Cola zegt zich bewust te zijn van de verantwoordelijkheid om oplossingen te bieden waarmee plastic afval tot het verleden behoort. De onderneming streeft ernaar dat elke plastic fles tegen 2030 tenminste 50 procent gerecycled plastic bevat. In West-Europa moet uiterlijk in 2025 de verpakking volledig van gerecycled of hernieuwbaar materiaal zijn gemaakt.
NOS 27.03.2020 Het kabinet komt vanwege de coronacrisis voorlopig niet met nieuwe maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Dit ondanks de eis van de Tweede Kamer om voor 1 april met nieuwe plannen te komen.
“Veel mensen, ook wij, hebben nu andere dingen te doen”, zei minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat na afloop van de ministerraad. “Het vonnis van Urgenda is niet van tafel, maar er zijn nu andere prioriteiten.”
“Het kabinet heeft sinds 2015 geen plan van aanpak voor dit vonnis.”, aldus Greenpeace.
In het Urgenda-vonnis staat dat Nederland voor het einde van dit jaar tot een afname van 25 procent CO2-uitstoot moet komen ten opzichte van 1990. Het Planbureau voor de Leefomgeving berekende dat de uitstoot in Nederland tot nu toe 20 tot 21 procent lager is.
Om wel aan het vonnis te voldoen, zou Nederland nog dit jaar tot een extra vermindering van 11 tot 12 megaton CO2-uitstoot moeten komen. Een van de mogelijkheden was om extra kolencentrales te sluiten. Eind vorig jaar ging al de Hemwegcentrale in Amsterdam dicht.
Greenpace zegt dat het begrijpt dat het kabinet het druk heeft, maar dat er wel snel keuzes moeten worden gemaakt. “Het kabinet heeft sinds 2015 geen plan van aanpak voor dit vonnis. Ze kunnen het niet nog veel langer voor zich uitschuiven, dat hebben ze immers al te vaak gedaan.”
NOS 11.03.2020 De inzet van biomassa leidt tot 70 à 90 procent minder uitstoot van broeikasgassen dan aardgas, als die uit het buitenland wordt geïmporteerd. Het opnieuw aanplanten van gewassen moet dan wel goed op orde zijn. Het verstoken van biomassa zonder aanvullende maatregelen is daarentegen wel slechter voor de luchtkwaliteit dan aardgas. Dat blijkt uit een onderzoek (.pdf) door Royal HaskoningDHV, in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.
Er is veel discussie over biomassa. De klimaatwinst wordt betwist en er zijn zorgen over luchtverontreiniging. Tegelijk zal de rol van biomassa de komende jaren steeds groter worden. Er komen tientallen grote biomassacentrales bij en honderden kleinere installaties. Het RIVM waarschuwde eerder voor de gevolgen en actiegroepen hebben aangekondigd volgende maand te gaan demonstreren in Den Haag.
Daarom vroeg de NVDE aan Royal Haskoning om een vergelijkend onderzoek te doen tussen biomassa en gas. “We wilden zo objectief mogelijk weten wat de voor- en nadelen van gas en biomassa zijn”, zegt directeur Olof van de Gaag van de NVDE. “Nu duidelijk is dat geïmporteerd gas nog vervuilender is dan ons eigen aardgas, vinden wij dat Nederland door moet gaan met de inzet van biomassa.”
Wat is biomassa precies?
Biomassa is biologisch materiaal, zoals hout, voedselresten en mest. Het kan een alternatief bieden voor fossiele brandstoffen; bijvoorbeeld voor het verwarmen van huizen, als brandstof voor transport en in plaats van olie en gas voor de industrie.
Biomassa wordt als een belangrijke optie gezien daar waar nog geen andere duurzame alternatieven beschikbaar zijn, zoals voor de zware industrie en de lucht- en scheepvaart.
Als de winning van aardgas in Groningen over twee jaar stopt, zal Nederland nog wel gas kunnen winnen uit honderden kleinere gasvelden. Maar die zullen naar verwachting in 2030 nog maar 10 miljard kuub gas leveren, terwijl er 30 miljard kuub nodig is. Daarom zal import uit het buitenland nodig zijn, denken experts.
De onderzoekers keken naar drie opties: gas via een pijpleiding uit Rusland of Noorwegen importeren, dan wel per schip LNG (vloeibaar gas) halen uit Qatar. Royal Haskoning vergeleek vervolgens de verwarming van huizen met een cv-ketel op gas, met huizen die hun warmte krijgen via een warmtenet. De verwachting is dat in de toekomst vooral in grote steden warmtenetten worden aangelegd, die voor een deel biomassa als bron zullen krijgen.
Daarnaast werd gekeken naar de inzet van biomassa in de industrie. Voor het onderzoek werden verschillende vormen van biomassa beoordeeld, zoals snoeihout uit Nederlandse bossen of plantsoenen en houtpellets (geperste stukjes houtig materiaal) afkomstig uit bos in de Verenigde Staten of de Baltische Staten. In die landen gaat het overigens ook geregeld om hele bomen uit productiebossen. Het onderzoek betrof de hele ‘keten’, dus inclusief vervoer naar Nederland.
Luchtkwaliteit
Per saldo blijkt dat de inzet van biomassa veel minder uitstoot van broeikasgassen geeft dan aardgas. Maar tegelijk zijn er wel hogere emissies van luchtverontreinigende stoffen als fijnstof, zwaveloxiden en stikstofoxiden. Wat betreft de stikstofoxiden staat in het rapport: “Bij nieuwe biomassa-installaties is die in het beste geval vergelijkbaar met die van aardgasgestookte ketels, in het slechtste geval bijna een factor vier hoger”.
De onderzoekers doen de aanbeveling om deze stoffen zoveel mogelijk te verminderen. Het is mogelijk om bij biomassaketels uitgebreide zogenoemde rookgasreiniging toe te passen, maar dit leidt wel tot hogere kosten, zeggen ze.
Ontbossing
In het onderzoek is niet gekeken of de duurzaamheid van biomassa daadwerkelijk gegarandeerd is. Er is aangenomen dat de regels worden nageleefd, die moeten voorkomen dat biomassa tot bijvoorbeeld ontbossing leidt. Een verdergaand onderzoek hiernaar door het Planbureau voor de Leefomgeving, verschijnt volgende maand.
Bij de discussie over biomassa wordt vaak aangevoerd dat het bij het kappen van bossen voor energieopwekking tientallen jaren duurt, voordat de CO2 door nieuwe bomen is opgenomen. Ook bestaat er wantrouwen over dat opnieuw aanplanten van bomen of gewassen. Energiebedrijven zeggen dat dat wantrouwen onterecht is. Volgens het onderzoek van Royal HaskoningDHV worden bomen primair gekapt voor het maken van planken en balken (zaaghout). De dunnere delen zijn geschikt voor biomassa en ook dat levert veel geld op.
Een van de problemen bij de import van aardgas gaat over lekkages van het krachtige broeikasgas methaan. Vooral bij gas uit Rusland is de onzekerheid daarover groot. Er wordt vermoed dat de methaanuitstoot mogelijk groter is dan wordt gerapporteerd.
Olof van de Gaag pleit ervoor dat bij de import van aardgas dezelfde duurzaamheidscriteria gaan gelden als voor biomassa. “Bij de inzet van biomassa moeten allerlei criteria worden nageleefd, terwijl dit bij geïmporteerd gas niet hoeft. Dat is een rare situatie”, aldus Van de Gaag.
NOS 11.03.2020 Plastic is al in de ban, maar we moeten nog minder weggooien en minder afval verbranden. Dat is de strekking van de plannen die de Europese Commissie vandaag heeft gepresenteerd.
“Laptops, mobiele telefoons en tablets moeten gemaakt kunnen worden als ze kapot zijn”, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans. Hij streeft naar een kringloopeconomie, ook wel een circulaire economie genoemd.
Binnenkort komen er standaardeisen voor de kabeltjes van de telefoons en andere elektrische apparaten. “We hebben ooit één maat voor de stopcontacten in de Europese Unie afgesproken, dat gaan we ook doen voor computers en laptops.”
200 kilo verpakkingsmateriaal
Volgens de Europese Commissie wordt er te veel verspild. “We gooien voedsel weg. Per burger gebruiken we per jaar 200 kilo verpakkingsmateriaal, dat is echt veel te veel.” Vuilnisbelten moeten worden aangepakt en huizen moeten op een andere manier worden gebouwd. “Bouwen met materiaal dat opnieuw gebruikt kan worden. Geen beton meer, maar hout of stenen.”
Ook kleding moet vaker worden hergebruikt. We gooien volgens de Europese Commissie te veel oude kleren weg. Ook verdwijnen nieuwe producten die online worden besteld en vervolgens worden teruggestuurd vaak in de container. “Katoen is heel energie-intensief, dus moeten we proberen minder te produceren door kleren niet zomaar weg te gooien.”
Klimaatneutraal in 2050
Alle maatregelen moeten volgens Timmermans bijdragen aan het EU-plan om in 2050 klimaatneutraal te zijn. “We moeten datacentra aanpakken, die gebruiken te veel energie en hebben vervolgens energie nodig om de hitte die de computers produceren weer af te koelen. Dat is zonde en zorgt voor veel CO2 extra.”
In de plannen, die nog door de Europese ministers en het Europees Parlement moeten worden goedgekeurd, staat verder dat microplastics in de ban moeten. De kleine plastic korrels zitten in shampoo, autobanden en textiel en zijn al teruggevonden in drinkwater. Omdat de microplastic nauwelijks afbreekbaar zijn vormen ze een gevaar voor het milieu. “Je krijgt ze er niet meer uit, dus moeten we het aan de bron aanpakken”, aldus Timmermans.
NU 05.03.2020 De stikstofberekeningen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn van voldoende wetenschappelijke kwaliteit om de stikstofneerslag op de Natura 2000-gebieden te meten en te berekenen, concludeert het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof in een donderdag verschenen rapport.
De meet- en rekenmodellen die worden gebruikt, zijn volgens het adviescollege van “voldoende tot goede kwaliteit”. Ook vergeleken met buitenlandse meet- en rekenmethoden voldoet de Nederlandse aanpak.
“De werkwijze en modellen voor het berekenen van stikstof zijn doelgeschikt”, zegt Leen Hordijk, de voorzitter van het adviescollege. Hij wil met dit rapport vooral een einde maken aan de wilde verhalen over niet kloppende berekeningen. “Wij zijn de mythe-doders”, zegt Hordijk.
Er is wel verbetering mogelijk. Hordijk: “Wel vinden we dat er verbeteringen nodig zijn om de wetenschappelijke kwaliteit van de meet- en rekenmethodiek voor emissies, verspreiding en depositie van stikstofverbindingen ook in de toekomst te garanderen en de onzekerheden te verkleinen.”
Dat kan door meer en regelmatiger te meten, ook vanuit de ruimte met satellietgegevens, in plaats van alleen vanaf de grond zoals nu wordt gedaan. Concrete verbetervoorstellen worden in een tweede advies gegeven dat medio juni moet verschijnen.
Ook de methode waarmee het RIVM de verspreiding en uitstoot van stikstof berekent, het zogenoemde OPS-model, is volgens de commissie geschikt. En dan met name op lokaal niveau, aldus het adviescollege. Er zijn wel verschillen in de resultaten en daarom adviseert de commissie om daar onderzoek naar te laten doen.
VVD, CDA en SGP hebben twijfels over meetmethode RIVM
De stikstofberekeningen van het RIVM dienen als basis voor het beleid van het kabinet.
Sinds de Raad van State het stikstofbeleid van het kabinet heeft afgekeurd, moeten er maatregelen worden genomen om de uitstoot en neerslag te verlagen om de natuur beter te beschermen.
Omdat er vanuit de landbouwsector en de politiek (VVD, CDA en SGP) twijfels waren over de meetmethode, heeft minister Carola Schouten (Landbouw) daar op verzoek van deze partijen onderzoek naar laten doen.
Volgens het RIVM is de landbouwsector verantwoordelijk voor 46 procent van de stikstofneerslag in Nederland. Daarmee is de sector verantwoordelijk voor een veel groter aandeel dan bijvoorbeeld het wegverkeer (6,1 procent) of de industrie (1 procent).
Deze percentages zijn voldoende wetenschappelijk onderbouwd, oordeelt de commissie. Wel wordt de buitenlandse bijdrage, ongeveer een derde van de stikstofneerslag, onderschat. Hordijk zegt dat de bijdragen “enkele procentpunten” kunnen afwijken.
Het Mesdagfonds, een belangenorganisatie voor melkveehouders, heeft de RIVM-berekeningen altijd gewantrouwd en kwam daarom met een eigen onderzoek. Daaruit bleek volgens het Mesdagfonds dat de landbouwsector voor een veel kleiner deel van de stikstofneerslag verantwoordelijk is. De organisatie moest deze conclusie later weer intrekken vanwege een onjuiste berekening. Ook het RIVM zei dat het Mesdagfonds fouten heeft gemaakt en het onderzoek niet klopt.
MSN 10.03.2020 De aanpak van de stikstofcrisis komt in een beslissend stadium. Begin volgende week is er een extra coalitieoverleg waar wordt gesproken over pakketten maatregelen, die nodig zijn om stikstofuitstoot terug te dringen. Op korte termijn moeten knopen worden doorgehakt, om de weg vrij te maken voor woningbouw en aanleg van infrastructuur in de komende jaren en natuurlijk ook voor herstel van aangetaste natuurgebieden.
Haagse bronnen melden dat er voor het eerst sprake is van optimisme bij het ministerie van Landbouw, dat de aanpak van de stikstofproblematiek coördineert. Minister Carola Schouten worstelt al geruime tijd met het hoofdpijndossier, dat heeft gezorgd voor grote verdeeldheid binnen de coalitie. Slapeloze nachten moet ze ervan hebben gehad.
Streep
Sinds de Raad van State in mei vorig jaar een streep haalde door het Programma Aanpak Stikstof is er sprake van een diepe crisis. Natuurgebieden hadden te veel te lijden van de uitstoot van stikstof. Beloften om die uitstoot te compenseren, werden niet nagekomen.
De verstrekking van bouwvergunningen kwam door de beslissing van de hoogste rechter vrijwel helemaal stil te liggen. Dat terwijl er sprake is van grote woningnood en het kabinet predikt dat bouwen, bouwen en nog eens bouwen de oplossing is voor dat probleem.
Maar nu is er dus voor het eerst weer optimisme. Samen met haar ambtenaren heeft minister Schouten de diverse pakketten maatregelen tegen het licht gehouden. De conclusie na een benen-op- tafel-bijeenkomst was, dat het mogelijk moet zijn om in de komende jaren de stikstofuitstoot binnen aanvaardbare normen te krijgen zodat er weer gebouwd kan worden.
Gevaarlijk voor mens én natuur: alles wat je moet weten over stikstof
Halvering veestapel
Voorwaarde is wel dat de regeringspartijen het eens worden over een pakket stikstofbeperkende maatregelen. De afgelopen maanden buitelden de stikstofwoordvoerders van die partijen nog over elkaar heen. Nadat D66-Kamerlid Tjeerd de Groot zich met zijn pleidooi voor halvering van de veestapel de woede van de boeren op de hals haalde, is zelfs sprake van een ruzieachtige sfeer. Aan de ene kant staan D66 en ChristenUnie, die voorstander zijn van een veel kleinschaliger (kringloop)landbouw. Aan de andere kant willen VVD en CDA de boeren maar beperkt laten bloeden voor de stikstofcrisis.
Het extra coalitieoverleg volgende week kan de partijen weer op een lijn brengen. Bij het ministerie van Landbouw hopen ze dat de samenstelling van de pakketten maatregelen daarbij helpt. Met de wensen van alle coalitiepartijen is rekening gehouden.
Grootste veroorzaker
Want de landbouw mag dan volgens het RIVM de grootste veroorzaker zijn van stikstof, geen boer wordt verplicht te stoppen met zijn bedrijf. Het pakket maatregelen biedt boeren die vrijwillig willen stoppen wel een uitweg. Zij kunnen zich straks laten uitkopen, met als gevolg dat de veestapel slinkt.
Andere boeren, met verouderde bedrijven, kunnen met subsidie hun stallen duurzamer laten maken. Voor boeren die willen omschakelen naar een kleinschaliger kringlooplandbouw komt er steun. Natuurherstel en aankoop van gebieden voor nieuwe natuurontwikkeling maken ook deel uit van het pakket.
Voor alle regeringspartijen zit er wel iets in Tot nu toe is er 500 miljoen euro voor gereserveerd. Maar vast staat dat er nog honderden miljoenen extra nodig zullen zijn. Een deel van dat geld moet al in de volgende begroting worden gereserveerd. Alle ogen zijn nu dus gericht op de coalitiepartijen. Als die het eens worden over de aanpak, komt het einde van de stikstofcrisis een stap dichterbij.
NOS 05.03.2020 Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat is enthousiast over de klimaatplannen van Eurocommissaris Frans Timmermans. Dat zei hij op een bijeenkomst in Brussel, waar ministers werden bijgepraat over de plannen van de commissaris voor Klimaatzaken.
“Hij doet een aantal dingen die wij natuurlijk ook al aan het doen zijn. Hij maakt een klimaatwet, dat doen wij ook. Hij heeft een ambitieus doel, dat hebben wij ook”, aldus Wiebes.
In de voorgestelde klimaatwet staat dat de Europese Commissie de macht krijgt om het klimaatbeleid van landen aan te scherpen. De commissie mag landen die niet voldoende hun best doen om de afgesproken doelen te halen een tik op de vingers geven. Ook wil Timmermans de mogelijkheid hebben om tussentijds in te grijpen. Hij is bang dat anders het doel om in 2050 een klimaatneutraal Europa te hebben niet gehaald wordt.
Kritiek
Vanuit het Europees Parlement en de Tweede Kamer was er gisteren veel kritiek op de klimaatplannen. Met name de rechtse partijen vinden dat Timmermans veel te veel macht naar zich toetrekt.
Minister Wiebes vindt het juist goed dat lidstaten gewaarschuwd worden als ze zich niet aan de afspraken houden. “Wij zijn er natuurlijk bij gebaat dat andere landen ook ambitieus worden. Want als we het in ons eentje doen, betekent het voor het klimaat niet zo heel veel.”
Kritiek kwam er ook op het idee dat de Europese Commissie tussentijdse doelen grotendeels zelfstandig kan aanpassen als het einddoel (nul CO2-uitstoot in 2050) niet dreigt te worden gehaald. “Dat lijkt mij persoonlijk niet helemaal in lijn met de democratische beginselen die we hebben afgesproken,” beaamt Wiebes. “Maar het is niet zo dat de commissie echt eigen doelen gaat stellen. Dat is niet aan de orde.”
NOS 04.03.2020 Dat er vorig jaar meer groene stroom werd opgewekt en vooral door zonnepanelen, is volgens milieuorganisatie Urgenda een ‘stap in de goede richting’ om minder broeikasgassen uit te stoten. “Naast besparen is zonne-energie het enige dat snel zoden aan de dijk zet”, zegt directeur Marjan Minnesma.
De Hoge Raad oordeelde dat de uitstoot voor het einde van dit jaar met tenminste 25 procent moet zijn verminderd ten opzichte van 1990. Daarom moet het kabinet van alles doen om dat doel te halen.
“Groene stroom is maar een deel, maar alles wat erbij komt, is mooi meegenomen”, zegt Minnesma. Urgenda kwam vorige maand met een ’54-puntenplan’ waarmee 17 megaton CO2 bespaard zou kunnen worden. 100 kilometer per uur gaan rijden scheelt volgens de milieuorganisatie bijvoorbeeld 1,2 megaton, 100.000 huizen energieneutraal maken 0,2 megaton.
Wind op zee
Het aandeel groene stroom in de totale energieopwekking zal de komende jaren hoogstwaarschijnlijk toenemen, omdat er nog een paar windparken op zee bij komen. De komende drie jaar groeit het totale vermogen aan windenergie op zee van 1 naar ruim 4,5 gigawatt, verwacht de overheid.
Fossiele stroom
Wat het verbruik van groene energie betreft, bungelt Nederland onderaan de lijst van EU-landen, bleek eerder. Op papier neemt een groot deel van de consumenten groene stroom af: 70 procent. Maar in veel gevallen is dit fossiele stroom die wordt ‘vergroend’ met groenestroomcertificaten uit andere landen.
AD 04.03.2020 Het kabinet haalt 2 miljard euro aan subsidies voor hernieuwbare energie naar voren om aan de klimaatdoelen te voldoen die de staat kreeg opgelegd in de Urgenda-zaak. Dat meldt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.
De subsidieronde voor energie uit duurzame bronnen, zoals zon en wind, gaat later deze maand open en zal niet 2 miljard maar 4 miljard euro bevatten. Het totale beschikbare budget wordt niet verhoogd. Deze subsidiepot is bedoeld voor grotere projecten, niet voor consumenten die bijvoorbeeld enkele zonnepanelen op hun dak leggen.
Na een jarenlange juridische strijd oordeelde de Hoge Raad eind vorig jaar dat het kabinet echt moet voldoen aan de eis om in 2020 de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) met 25 procent te verlagen ten opzichte van 1990. De Tweede Kamer vroeg, op initiatief van oppositiepartij GroenLinks, om in de eerste drie maanden van het jaar al met maatregelen te komen. GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee is blij met de actie van het kabinet. ,,Dit smaakt naar meer.”
Zonne-energie
De minister hoopt met het verschuiven van het geld op korte termijn veel CO2-uitstoot te besparen. Vooral zonne-energieprojecten werpen op korte termijn vruchten af. Er is veel animo voor de subsidieregeling, merkte hij bij de subsidierondes die vorig najaar zijn gehouden. Een aantal van de projecten die vorig jaar het niet haalden, kan nu alsnog aanspraak maken op subsidie.
Gemeenten, de milieubeweging (waaronder ook Urgenda zelf) en brancheorganisaties hebben al gevraagd om een uitbreiding van de regeling. Zij vroegen om 2,5 miljard euro extra. Brancheorganisatie Holland Solar is ‘zeer tevreden’ over het besluit. ,,Met het extra geld kan een flinke slag worden gemaakt om de doelen spoedig na 2020 toch te realiseren”, aldus de organisatie.
Ook de Jonge Klimaatbeweging is blij met het naar voren halen van de investering. Het besluit biedt jongeren een perspectief op een duurzame toekomst en geeft dit kabinet toch een groen tintje, vindt de club, die tientallen jongerenorganisaties vertegenwoordigt.
RTL 04.03.2020 Europa wil in 2050 klimaatneutraal zijn, maar dat gaat niet vanzelf. Frans Timmermans heeft daarom namens de Europese Commissie een klimaatwet gepresenteerd. Wat staat er in en liggen we op koers om het klimaatdoel te halen?
Regeringsleiders hebben vorig jaar ingestemd met de Green Deal en nu is de deal uitgewerkt in een wet (pdf). Het doel om als EU over 30 jaar CO2-neutraal te zijn, moet zo juridisch verankerd worden.
De opvallendste punten zijn:
De doelstelling geldt niet per land, maar voor de EU als geheel.
CO2-neutraal betekent niet ‘nul uitstoot’. Maar als er in 2050 uitstoot is, moet het gecompenseerd zijn.
In de wet is gedacht aan landen die laks omgaan met hun klimaatplannen. De EU krijgt na 2030 de mogelijkheid tussentijdse doelen elke vijf jaar aan te scherpen als landen te ver achterop raken.
Het tussentijdse doel voor 2030 (40 procent reductie) wordt voorlopig niet opgeschroefd. 12 Westerse landen en milieuclubs hadden daar om gevraagd.
Om de doelen te halen, wil Brussel onder meer een klimaatinvesteringsfonds oprichten. Vanuit dat fonds moet een breed scala aan groene maatregelen gefinancierd worden. Milieuorganisaties vinden de plannen tot nu toe weinig ambitieus. Het gaat ze allemaal niet snel genoeg en ze zijn bang dat de doelen niet gehaald zullen worden.
Klimaatdoel niet in zicht
In onderstaande kaart zie je hoeveel Europa aan CO2 uitstoot. De blauwe lijn is de daadwerkelijke uitstoot. De stippellijn is de verwachte uitstoot. Als we zo doorgaan halen we eerder gemaakte afspraken voor 2030 niet. Het doel is om dan 40% minder uit te stoten dan in 1990.
Wat opvalt is dat 12 landen, waaronder Nederland, het doel voor 2030 niet ver genoeg vinden gaan. Ze hebben Timmermans een brief gestuurd. Deze landen willen geen 40 procent vermindering in 2030, maar een CO2-reductie van 50 procent of 55 procent in 2030.
Het gaat vooral om West-Europese landen. De Europese Commissie zit zelf ook te denken om het percentage van 40 procent op te schroeven, maar in de nieuwe wet willen ze daar nog niet aan.
Lidstaten en het Europees Parlement moeten nog akkoord gaan met de wet. Maar het is wel duidelijk dat er landen zijn die er moeite mee hebben. Polen, Tsjechië en andere landen met veel verouderde industrie zullen geld willen zien van Brussel.
“Reken maar op veel discussie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Groene politici en activisten klagen dat het niet snel genoeg gaat, terwijl critici vrezen voor een te vergaande stap van de Europese Commissie.
Vrijdag wordt opnieuw een klimaatstaking gehouden. In Brussel gaan jongeren van Youth form Climate de straat op. Ook Greta Thunberg zal daarbij aanwezig zijn.
AD 04.03.2020 De nieuwe Kimaatwet die vandaag is gepresenteerd in Brussel moet Europa over dertig jaar klimaatneutraal maken. Twaalf landen waaronder Nederland en een aantal milieuorganisaties willen dat hij zo snel mogelijk een tussendoel voor 2030 van 55 procent CO2-reductie vaststelt.
De nieuwe Europese Klimaatwet moet ervoor zorgen dat de EU-lidstaten ‘gefocust en gedisciplineerd op het juiste pad blijven’ om in 2050 zoals afgesproken de uitstoot van schadelijke broeikasgassen netto tot nul te reduceren. De landen zijn verantwoordelijk voor het nakomen van die belofte, aldus vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie bij de presentatie van de eerste Europese klimaatwet.
De vandaag in Brussel gepresenteerde Klimaatwet was nog niet koud of Timmermans kon alweer in de verdediging. Het zogenoemde ‘kroonjuweel’ van de Europese ‘Green deal’ waaraan de rest van de wereld een voorbeeld zou moeten nemen werd nog bepaald niet van harte omarmd. Vooral het ontbreken van stevige maatregelen om de CO2-uitstoot voor 2030 terug te dringen tot het niveau van 1990, oogstte onbegrip.
Volgens Greenpeace wordt door de EU zelfs kostbare tijd verspilt. Het Wereld Natuur Fonds zocht vergeefs drastische maatregelen. EU-parlementariër Esther de Lange (CDA) vond het voorstel van de commissie om indien nodig tussentijds het klimaatbeleid te kunnen bijsturen via zogenoemde ‘gedelegeerde handelingen’ (waarbij de doorgaans langdurige besluitvorming door de EU-ministers en het parlement wordt omzeild) daarentegen weer te ver gaan.
Dat was een ‘machtsgreep’ van de commissie. ,,Door dit voorstel wordt het klimaatbeleid weggehaald bij de politiek en overgedragen aan ambtenaren en juristen. Het Urgenda-besluit in Nederland heeft laten zien dat de beste klimaatbedoelingen ook tot grote maatschappelijke spanningen kunnen leiden. Van deze lessen moeten we leren”, aldus De Lange.
EU-parlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) steunt wel de wet die vastlegt dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn. ,,Maar eigenlijk hoort de discussie volledig te draaien om 2030, 2030 en nog eens 2030. We hebben CO2-doelen nodig die nu extra klimaatactie afdwingen, niet in de verre toekomst.”
De 17-jarige Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, die in Brussel zowel de Europese Commissie als de milieucommissie van het Europees Parlement toesprak, gaat zelfs verder. ,,Maatregelen zijn niet alleen nodig voor 2030 of 2050 maar voor 2020, voor nu”, zei ze tegen de parlementariërs.
Eerder deze week riepen minister Eric Wiebes (Klimaat) en elf Europese collega’s de commissie al op sneller met een ambitieuzere doelstelling voor 2030 te komen. Ze zijn bang dat de EU niet tijdig met een gezamenlijk standpunt kan komen voor de VN-klimaattop in Glasgow in november.
Verbetering
De commissie hoopt straks EU-landen die zich onvoldoende inspannen om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken een gele kaart te presenteren. De lidstaat moet dan binnen een jaar verbetering tonen. Anders… tja, dat valt dan te bezien. Sancties worden in zo’n geval zeker nog niet aangekondigd maar de Commissie dreigt wel ‘de nodige maatregelen te treffen, in overeenstemming met de verdragen’.
Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie is het niet de bedoeling om straffen uit te delen. ,,Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
Timmermans erkende dat de plannen ‘enorme inspanningen zullen vergen’ en de impact dus eerst grondig in kaart moet worden gebracht. In september wordt eerst de bestaande uitstootdoelstelling nog eens tegen het licht gehouden.
De Europese Commissie liet eerder wel al verstaan dat de huidige doelstelling – een reductie met 40 procent ten opzichte van 1990 – naar 50 tot 55 procent getild zou moeten worden. Pas volgend jaar juni moet duidelijk worden wat dat zou betekenen voor de individuele doelstellingen van elke lidstaat.
,,Aanpassingen zijn een essentieel element van onze strategie”, aldus Timmermans. Bosbranden, mislukte oogsten en overstromingen laten dat volgens hem zien. ,,Iemand moet dan vaststellen of we nog op koers liggen.”
Klimaatverandering is een ‘enorm en existentieel probleem’. In de strijd daartegen vroeg Timmermans ‘partners wereldwijd ons op deze reis te vergezellen. Ik zit graag in een wedstrijd waarin iedereen wint’. Al met al werd het toch een wat verzuurd feestje waarvoor het Zweedse klimaaticoon Greta Thunberg als speciale gast in de Brusselse vergaderzaal was uitgenodigd.
Het idee was dat de Europese Commissie geschiedenis ging schrijven met een Klimaatwet die de EU wereldwijd op de kaart zou zetten als hét voorbeeld in de strijd om de planeet van de ergste gevolgen van opwarming te redden. Dat blijkt nog steeds mogelijk, maar het begin was stroef.
De Green Deal wordt vergezeld van investeringsplannen en een fonds om landen die buitenproportionele inspanningen moeten doen voor de overgang naar een klimaatneutrale economie te steunen.
NU 04.03.2020 De in december gepresenteerde Europese Green Deal is woensdag in een Europese klimaatwet gegoten, waarmee het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn juridisch is vastgelegd. Het Europees Parlement (EP) en de lidstaten moeten nog instemmen met de wet.
In het wetsvoorstel van Eurocommissaris Frans Timmermans staat onder meer dat de Europese Commissie (EC) bevoegdheden krijgt om tussentijds emissiedoelen aan te passen en lidstaten ter verantwoording te roepen als zij zich onvoldoende inspannen.
De goedkeuring van EP en de lidstaten zal niet zonder slag of stoot gaan. Het wetsvoorstel heeft woensdag al op veel kritiek vanuit het parlement kunnen rekenen. De parlementariërs zijn bang dat ze buitenspel komen te staan, omdat de commissie meer macht krijgt. Volgende week staat in Straatsburg een debat over de wet op de agenda. Het parlement kan de wet dan ook verwerpen.
Om ervoor te zorgen dat de EU in 2050 klimaatneutraal is, wil de commissie dit doel en de weg daarnaartoe wettelijk vastleggen. Zo bevat de Klimaatwet een mechanisme om de vooruitgang bij te houden, wat om de vijf jaar wordt geëvalueerd. De commissie kan dan elke vijf jaar de emissiedoelen op eigen initiatief aanscherpen.
Daarnaast krijgt de commissie bevoegdheid om aanbevelingen te doen aan lidstaten als hun inspanningen niet in overeenstemming zijn met de plannen van Timmermans. De lidstaten zullen verplicht zijn om rekening te houden met deze aanbevelingen, maar of er ook sancties kunnen volgen is niet vastgelegd in de klimaatwet.
De lidstaten – met uitzondering van Polen – werden het in december vorig jaar eens over de ambitie om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te zijn. Dit betekent dat de volledige uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd, waardoor de uitstoot niet bijdraagt aan klimaatverandering. Omdat alle lidstaten unaniem akkoord moeten gaan met deze doelstelling zal dit komende zomer opnieuw op de agenda staan.
Om dit doel te halen heeft Timmermans in december voorgesteld om in 2030 de uitstoot ten opzichte van 1990 met 50 tot 55 procent terug te dringen. Ook hierover wordt nog fel gedebatteerd. De huidige doelstelling voor 2030 staat op 40 procent. Later dit jaar zal de Eurocommissaris met een definitief reductiedoel komen.
NOS 04.03.2020 De Europese Commissie krijgt de macht om het klimaatbeleid van landen aan te scherpen. De commissie mag landen die niet voldoende hun best doen om de afgesproken doelen te halen een tik op de vingers geven. Dat staat in de klimaatwet, die later vandaag door Eurocommissaris Frans Timmermans wordt gepresenteerd.
Timmermans wil de mogelijkheid hebben om tussentijds in te grijpen. Hij is bang dat anders het doel om in 2050 een klimaatneutraal Europa te hebben niet gehaald wordt, zo blijkt uit de tekst.
Bijna alle Europese regeringsleiders spraken in december af dat de EU in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 50 tot 55 procent moet verlagen en in 2050 klimaatneutraal moet zijn, maar voor het definitieve besluit is het nodig dat alle EU-lidstaten instemmen. Polen lag toen nog dwars, omdat het land zich afvraagt of de doelen voor hen wel haalbaar zijn. Komende zomer valt het definitieve besluit.
Dwang
De plannen van Timmermans leiden tot fel verzet in het Europees Parlement. Bij het CDA, dat ook de uitgelekte versie van de nieuwe klimaatwet heeft gelezen, noemen ze het overdracht van macht. Europarlementariër Esther de Lange omschrijft het als “een machtstransfer”.
Volgens de tekst uit het wetsvoorstel is de maatregel nodig om bij te sturen als het de verkeerde kant op gaat. Jan Huitema van de VVD vindt dat niet slim. “Hiermee jaag je mensen tegen je in het harnas. Je moet zorgen dat je steun hebt van burgers en bedrijven. Verleiden en niet dwingen.”
Door meer macht naar de Europese Commissie over te hevelen wordt niet alleen de rol van de regeringsleiders kleiner, ze verliezen in feite hun vetorecht. Dat geldt ook voor het Europees Parlement. Bas Eickhout van GroenLinks baalt enorm van de discussie. Hij heeft het ook gelezen in de wetteksten. “Dit is natuurlijk een valse start van de hele ‘Green Deal’. Ik wil het hebben over meer ambitie in de klimaatmaatregelen, maar in plaats daarvan gaat de discussie nu over de procedure.”
Hoe nu verder
De klimaatwet moet nog worden goedgekeurd door zowel de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van de EU-lidstaten zitten, als het Europees Parlement. Dat zal, zo zeggen alle politici die de NOS sprak, niet zonder slag of stoot gebeuren. Als dit plan doorgaat, dan mag het Europees Parlement alleen nog ja of nee zeggen als de Europese Commissie de bevoegdheid om in te grijpen gaat gebruiken. “Dat werkt niet. Met dwang ga je er echt niet komen”, zegt Huitema van VVD.
Een woordvoerder van de Europese Commissie laat weten dat het niet de bedoeling is om straffen uit te delen. “Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
De verwachting is dat volgende week in Straatsburg een fel debat over het wetsvoorstel zal worden gevoerd, waarbij zelfs de mogelijkheid aanwezig is dat de klimaatwet wordt verworpen.
AD 04.03.2020 Met het Zweedse klimaaticoon Greta Thunberg als speciale gast in de vergaderzaal wil de Europese Commissie vandaag geschiedenis schrijven met een nieuwe klimaatwet. Het gaat erom de EU wereldwijd op de kaart te zetten als voorbeeld in de strijd om de planeet van de ergste gevolgen van opwarming te redden.
De gelekte en nu al omstreden klimaatwet wordt vanmiddag door Eurocommissaris Frans Timmermans gepresenteerd. Een belangrijk moment in Brussel. Niet alleen omdat het het eerste wetgevende initiatief is van de nieuwe Commissie maar ook omdat dit in de wandelgangen het ‘kroonjuweel’ wordt genoemd van de Europese ‘Green Deal’ waaraan de rest van de wereld een voorbeeld zou moeten nemen.
De plannen zijn ambitieus, vraag is of ze uitvoerbaar zijn. ‘De EU-wijde uitstoot en verwijdering van broeikasgassen moet uiterlijk tegen 2050 in evenwicht zijn’, zo staat in een gelekte versie van de klimaatwet. Concreet moeten de EU-landen binnen drie decennia netto geen broeikasgassen meer uitstoten.
Gele kaart
De commissie hoopt straks EU-landen die zich onvoldoende inspannen om Europa in 2050 klimaatneutraal te maken ter verantwoording te kunnen roepen. Als wordt vastgesteld dat een lidstaat tekortschiet om de tussentijdse doelen te halen dreigt een gele kaart. De lidstaat moet dan binnen een jaar verbetering tonen. Anders… ja, dat is nog niet helemaal duidelijk. Sancties worden in zo’n geval zeker nog niet aangekondigd maar de Commissie dreigt wel ‘de nodige maatregelen te treffen, in overeenstemming met de verdragen’.
Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie is het zelfs niet de bedoeling om straffen uit te delen. ,,Het gaat om de klimaatneutraliteit, dat is de stip aan de horizon in 2050. We vullen alleen de weg daarnaartoe in, zoals is gevraagd door de regeringsleiders.”
Hoe dat moet gebeuren, laat de Commissie in het vage, zeggen critici. In september wordt de bestaande uitstootdoelstelling nog eens tegen het licht gehouden. De Commissie liet eerder wel al verstaan dat de huidige doelstelling -een reductie met 40 procent ten opzichte van 1990- naar 50 tot 55 procent getild zou moeten worden. Pas volgend jaar juni moet duidelijk worden wat dat zou betekenen voor de individuele doelstellingen van elke lidstaat.
Dwang
De plannen die Timmermans presenteert, worden dus niet met gejuich ontvangen. ‘De klimaatwet moet meer zijn dan een symbolische oefening’, laat de teleurgestelde fractie van de sociaal¬democraten al in een schriftelijke reactie weten. ‘Het is evident dat een doelstelling voor een vermindering van de uitstoot met minstens 55 procent tegen 2030 en een tussentijds doel voor 2040 bepaald moeten worden als de EU 2050 wil halen’.
Bij het CDA, dat ook de uitgelekte versie van de nieuwe klimaatwet heeft gelezen, spreekt een woordvoerster van ‘een machtstransfer’. De VVD vreest dat de klimaatambities te drammerig zijn. De klimaatwet moet nog worden goedgekeurd door zowel de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van de EU-lidstaten zitten, als het Europees Parlement. De verwachting is dat volgende week in Straatsburg een fel debat over het wetsvoorstel zal worden gevoerd, waarbij zelfs de mogelijkheid aanwezig is dat de klimaatwet wordt verworpen.
NOS 01.03.2020 Piepend en krakend gaat het kabinet-Rutte III het laatste jaar in. De politieke wil om de rit uit te zitten is er, want de regeringspartijen zien geen alternatief in samenwerking met andere partijen. Tegelijk is er weinig optimisme dat er nog grote besluiten worden genomen.
Er ligt een deken van stikstof over het kabinet en de verhoudingen tussen partijen worden steeds brozer.
Over ruim twaalf maanden staan er verkiezingen op de rol en die werpen hun schaduw vooruit. De vier regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, zijn steeds meer met zichzelf bezig en steeds minder met het belang van ‘hun’ kabinet. Dat kabinet heeft tot de stikstofcrisis zich aandiende een aantal grote besluiten genomen: een plan voor het klimaat, een pensioenakkoord en een deal over een kinderpardon.
Nog wat in de lucht
Maar sinds afgelopen zomer is het stikstof, stikstof en nog eens stikstof, beklagen sommige ministers zich. Het is maar zeer de vraag of het kabinet in het laatste jaar nog aan andere nieuwe ambities gaat toekomen. Terwijl er genoeg grote onderwerpen op de plank liggen. Er is woningnood, migratie blijft de gemoederen verhitten en naast stikstof hangt er nog wat in de lucht: CO2. De uitstoot daarvan moet van de rechter flink worden teruggebracht.
De coalitie wil zich inmiddels aan zo min mogelijk zware onderwerpen branden. Want waarom zou je aan de vooravond van de verkiezingscampagne nog compromissen sluiten, die daarna ín de campagne tegen je kunnen worden gebruikt?
Wopke-Wiebes
Sommigen in de coalitie denken dat het nog gaat lukken om een miljardenfonds voor grote investeringen op te richten. Het geld voor het fonds zou, tegen de lage rente die er nu is, geleend worden en wordt onder meer geïnvesteerd in infrastructuur, onderzoek en technologie. Het plan lekte kort voor Prinsjesdag uit, maar het fonds is er (nog) niet.
Informeel heet het het Wopke-Wiebesfonds, omdat CDA-minister Wopke Hoekstra én VVD-minister Eric Wiebes claimen geestelijk vader van het idee te zijn.
Partijen gunnen elkaar dus steeds minder en als je nog wat voor elkaar wil krijgen, moet het vóór de zomer. Want daarna staat álles in het teken van de campagne. Wat in ieder geval nog moet worden behandeld, is de Voorjaarsnota over de uitgaven op ministeries: waar gaat welk geld naartoe? Dat gaat niet zonder slag of stoot, want veel extra geld is er niet meer. Maar partijen willen nog wel successen binnenhalen waar ze in de campagne goede sier mee kunnen maken.
Zo zal CDA-minister Ferd Grapperhaus een grote claim neerleggen voor de bestrijding van drugscriminelen, wil minister Arie Slob van de ChristenUnie extra geld voor leraren, en moeten de twee ministers op Volksgezondheid (CDA’er Hugo de Jonge en VVD’er Bruno Bruins) onderling uitvechten wie opdraait voor de tekorten bij de verpleeghuizen.
Allemaal kwesties die mogelijk tot wrijving gaan leiden en er is al irritatie. VVD en CDA ruzieden onlangs over de marinierskazerne. En nog steeds raken sommige betrokkenen over de kook als het gaat over de halvering van de veestapel die middenin de stikstofcrisis werd voorgesteld door D66.
Zand in de machine
Bij de VVD leeft het idee dat er nog geoogst moet worden op het thema migratie. Twee weken geleden was er een Kamerdebat, maar tot ongenoegen van de VVD werd dat helemaal gekaapt door een D66-plan over arbeidsmigranten. En ook op het thema luchtvaart zijn er strubbelingen tussen deze partijen. De liberalen wilde koste wat kost dat Schiphol wordt uitgebreid en vliegveld Lelystad opengaat. D66 grijpt, volgens de VVD, juist alles aan om zand in de machine te strooien.
In deze vier-partijen-coalitie is nu over bijna alles wrijving, al is dat wel vooral op het niveau van ‘gewone’ Kamerleden. Hoe hoger in de boom, hoe beter de verhoudingen: de sfeer tussen de fractievoorzitters is nog steeds goed. De bazen van dit kabinet willen ook met het oog op de verkiezingen graag laten zien dat zij als ‘middenpartijen’ een alternatief zijn voor de polarisatie op de flanken.
Maar het is ook duidelijk dat het incasseringsvermogen niet groot meer is. Het zijn de onverwachte gebeurtenissen die een kabinet nog altijd kunnen opbreken. Stikstof was er zo één, het coronavirus kan een enorme impact krijgen en wat als Turkije Syrische vluchtelingen echt niet meer tegenhoudt?
Langstzittend
Een andere factor die tot instabiliteit kan leiden is de leiderschapsvraag bij sommige partijen. Profilerende kandidaat-leiders zijn immers niet het makkelijkst om mee samen te werken. In het CDA probeert de top een verbeten strijd tussen de twee kroonprinsen Wobke Hoekstra en Hugo de Jonge te voorkomen (en wat als Mona Keijzer zich ook nog meldt?). Bij D66 ligt de vraag voor of Rob Jetten de arena in moet met Sigrid Kaag.
Bij de ChristenUnie blijft het rustig op dit vlak, en ook bij de VVD lijkt het daar sterk op. Premier Rutte moet het nog beslissen, maar iedereen in de partij weet al wat het wordt. Ook daarom zal de VVD blijven investeren in dit kabinet: ze gunnen Mark Rutte het record van langstzittende premier ooit.
AD 14.02.2020 Na de rekenblunder van het PBL doemt de vraag op: hoe duur wordt het nu écht om je huis ‘klimaatproof’ te krijgen? Niemand die het weet. Maar dat de operatie duurder wordt dan gedacht, staat wel vast.
Nico Hoogervorst is ‘senior wetenschappelijk onderzoeker’ bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Deze week erkende hij in deze krant dat de klimaatkosten voor het vergroenen van Nederlandse huizen te laag zijn ingeschat.
Bij de doorrekening van het Klimaatakkoord, vorig jaar, zijn Hoogervorst en zijn collega’s ‘enkele kostenposten’ vergeten. In een persbericht dat het PBL verstuurde – na de publicatie in deze krant – staat dat de nationale kosten ‘slechts enkele procenten’ toenemen als de rekenfout wordt rechtgezet.
Bij de doorrekening van vorig jaar raamde het PBL dat het vergroenen van huizen tot 2030 enkele honderden miljoenen euro’s per jaar zou kosten. In april volgde een analyse waarin het PBL de kosten per type woning schatte. Daar ging het mis: het PBL vergat extra kosten voor aannemers, verhuisvergoedingen voor huurders en hogere rentepercentages voor klimaatleningen.
Hoeveel duurder het wordt, kan onderzoeker Hoogervorst niet zeggen. ,,Het gaat om grote bedragen’’, zei hij wel. Dat lijkt in tegenspraak te zijn met ‘slechts enkele procenten’. Maar wanneer het over honderden miljoenen euro’s gaat, tikt elke procent aan. Wat het verschil precies is, kan het PBL nog altijd niet zeggen.
Hoe duur wordt het om mijn huur- of koophuis van het gas af te halen, zoals het kabinet graag wil?
In de PBL-analyse van april vorig jaar staat dat het 22.000 euro kost om een gemiddeld huurhuis all-electric te maken. Een woning ‘hybride’ maken (deels gas en deels elektrisch) kost 12.000 euro. En een huurhuis op het warmtenet aansluiten zou zo’n 19.000 euro kosten. Voor een koophuis zouden de bedragen enkele duizenden euro’s hoger zijn. En, meldde het PBL in april al, dit zijn kosten zónder btw. Het planbureau berekent altijd ‘nationale kosten’: belastingen en subsidies worden daarbij niet meegeteld.
De PBL-berekeningen waren tegen het zere been van woningcorporatiekoepel Aedes en het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Volgens hen zijn de klimaatkosten véél hoger. Uit onderzoek in opdracht van Aedes zou blijken dat het zo’n 50.000 euro kost om een huurhuis all-electric te maken: dat is twee keer zoveel als het PBL had berekend. Hybride kost volgens Aedes 10.000 meer en een huurhuis op warmtenet aansluiten zou 12.000 euro duurder zijn.
Na overleg met Aedes en EIB erkende het PBL dat er kostenposten over het hoofd zijn gezien. Ook zijn sommige posten te laag ingeschat. Maar de enorme verschillen die Aedes noemt, kloppen volgens het PBL niet.
Wanneer weten we wél wat het gaat kosten?
Het PBL komt later dit jaar met nieuwe berekeningen. ,,Wij kunnen niet exact zeggen wat het iedere burger gaat kosten’’, zegt minister Knops van Binnenlandse Zaken nu al. Hij geeft volgende week tekst en uitleg over de kwestie in de Tweede Kamer.
Knops: ,,De kosten verschillen per persoon: woon je in een oud of nieuw huis, doet jouw wijk mee aan de proef met aardgasvrije wijken, ben je huurder of koper?’’ Volgens Knops moeten de PBL-cijfers ‘opnieuw worden doorgerekend’ en valt pas daarna te zeggen of de klimaatkosten daadwerkelijk hoger zullen uitvallen.
AD 14.02.2020 De nieuwste rekenblunder van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) leidt tot woede in Den Haag. Regeringsfracties VVD en CDA vrezen dat het klimaatbeleid zo niet meer te verkopen valt aan de burger. Ook de grote steden zijn niet blij met de ‘ondermijning’ van hun vergroeningsplannen.
De PBL-rekenmeesters moeten snel intern orde op zaken stellen na de zoveelste misrekening over klimaatkosten, zo eist de Tweede Kamer. Eerder werden al meerdere blunders gemaakt bij de presentatie van cijfers over elektrisch rijden, de CO2-uitstoot en de energierekening. Nu komt daar een foute som bij over de kosten voor eigenaren van duurzamere woningen.
Gisteren kwam naar buiten dat huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt zijn dan voorzien om huizen te vergroenen. Het PBL claimt echter alleen de nationale kosten te hebben berekend, die na herberekening ‘slechts enkele procenten hoger’ uitkomen. De cijfers zeggen echter niets over de kosten (zoals btw) waar burgers direct mee te maken krijgen.
List en bedrog
Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?, aldus Klimaatminister Wiebes.
PVV en Forum voor Democratie spreken van ‘list en bedrog’ door de rekenmeesters en het kabinet. Maar ook gematigder fracties fronsen hun wenkbrauwen over de opschudding die wederom ontstaat rond een PBL-stuk. En bij bestuurders van grote steden heerst naar verluidt ook frustratie over deze zoveelste ‘ondermijning’ van de klimaatplannen die zij moeten uitvoeren.
VVD-Tweede Kamerlid Mark Harbers zegt erover: ,,Rekenmeesters zoals het PBL moeten een veilig anker zijn als we beleid maken. Nu is weer gebleken dat deze organisatie nog wat te leren heeft. Wellicht moet het planbureau niet alles zelf willen doen, maar berekeningen waar ze geen verstand van hebben, overlaten aan bijvoorbeeld het Centraal Planbureau.’’
Ruim een jaar geleden was al aan de orde dat die berekening wellicht niet klopte, zo stelt CDA-Kamerlid Eric Ronnes vast: ,,Nu komt de aap uit de mouw. De cijfers blijken onjuist. Moeten we nu terug naar de tekentafel, zijn alle aannames voor het klimaatakkoord wel juist? Want haalbaarheid en betaalbaarheid zijn belangrijk, mensen komen anders in de problemen.’’
Klimaatminister Wiebes probeert het oproer ondertussen te sussen. ,,Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?’’
Draagvlak
De blunders van het Planbureau voor de Leefomgeving schaden desalniettemin het draagvlak voor de afspraken in het klimaatakkoord. Burgers en lagere overheden, die een hoofdrol spelen bij de uitvoering, verliezen zo vertrouwen in het vergroeningsbeleid.
Wij proberen burgers enthousiast te krijgen voor kabinetsplannen in hun stad en dan gebeurt dit, aldus Ambtenaren en wethouders van de grote steden in onderling contact.
Ambtenaren en wethouders van de grote steden reageerden gistermorgen ontstemd toen ze deze krant lazen. Volgens ingewijden werd in onderling contact over het nieuws de laatste misrekening van het PBL – over de kosten van vergroening van huizen voor eigenaren – ervaren als ‘ondermijning’ van het draagvlak .
,,Wij proberen de burgers enthousiast te krijgen voor de uitwerking van kabinetsplannen in hun stad en dan gebeurt er dit. Straks krijgen we niemand meer op het groene spoor’’, klinkt het.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is eveneens verontrust. Een woordvoerder zegt: ,,De rekening mag niet bij inwoners van onze gemeenten komen te liggen. Zo’n publicatie over het PBL doet het vertrouwen nooit goed, de cijfers moeten gewoon kloppen.’’
Geloofwaardigheid
Je komt als planbureau in riskant vaarwater terecht als je politiek beleid moet onderbouwen. Dat alles fake news is, dreig je dan te bevestigen, aldus Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen (Universiteit van Tilburg) .
Ook in politiek Den Haag wordt gevloekt over de kersverse kwestie. Een bron in de top van de coalitie zegt: ,,De echte schade van dit verhaal is de geloofwaardigheid aan het overheidsinstituut PBL.’’ Want er is een inmiddels een indrukwekkende reeks van missers opgebouwd.
Eerst waren daar meermaals de veel te lage PBL-inschattingen van het aantal elektrische auto’s dat burgers zouden aanschaffen. Ook was er – mede door het gebruik van oude cijfers – een verkeerde berekening van de energierekening. En het PBL moest al na zes weken een veel te optimistische som corrigeren over het halen van de CO2-doelen voor 2020. En nu dus de kwestie met de verduurzaming van woningen.
Het PBL schermt er na de publicatie in deze krant in een verklaring mee de reële definitieve kosten helemaal niet te kunnen inschatten op dit moment. ,,Wat de feitelijke kosten uiteindelijk worden, zal afhangen van bijvoorbeeld subsidieregelingen en toekomstige efficiencyverbeteringen in de bouwsector’’, meldt de organisatie. Ook wordt alleen gekeken naar de nationale kosten van de geplande verduurzaming van woningen, niet hoezeer de afzonderlijke burger de groene maatregelen in zijn portemonnee zal voelen. Met dit excuus nemen wetenschappers en politici geen genoegen.
Hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen (Universiteit van Tilburg) zegt: ,,Je komt als planbureau in riskant vaarwater terecht als je politiek beleid moet onderbouwen. Dat alles fake news is, dreig je dan te bevestigen. Hier gaan populistische partijen meteen mee aan de haal. Maar als je je wetenschappelijke waarheid in de politiek arena neerlegt, wordt dat nu eenmaal onderdeel van het politieke spel.’’
Misrekening
Zo lieten Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) zich gisteren luidkeels horen over de misrekening van het PBL. Wilders: ,,Leugens van de Groene Khmer! Het is allemaal nog veel duurder. We zijn keihard voor de gek gehouden en de al schaarse huizen worden zo nog duurder en meer onbetaalbaar.’’ Baudet: ,,En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie’.’’
Wij moeten alles dubbel checken, de fundering moet kloppen, aldus Eric Ronnes, Kamerlid CDA.
Maar ook de coalitiepartijen zijn niet blij met de vijfde blunder op rij. ,,In een tijd van weinig vertrouwen helpt het niet dat het PBL zo slecht schat’’, zegt CDA’er Eric Ronnes. ,,We moeten alles dubbel checken, de fundering moet kloppen. De overheid kan niet zomaar financieel bijspringen. Wat is dan de consequentie voor verduurzaming, moeten er andere keuzes worden gemaakt? Dat wil ik nu weten van het kabinet.’’
Mark Harbers (VVD) wijst wel op de ‘hijgerigheid’ die er volgens hem ontstaat als er iets moet worden herberekend. ,,Dat zal bij klimaatbeleid de komende tientallen jaren echt nog vaker voorkomen. Het is aan het kabinet na deze boodschap van het PBL om nu met een oplossing te komen zodat de maatregelen ‘woonlasten-neutraal’ blijven, zoals ze hebben beloofd.’’
Klimaatminister Wiebes bevestigt dat de vergroening van Nederland een langjarig proces is. ,,In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.’’ Het kabinet zal steeds tegen allerlei problemen en nieuwe feiten aanlopen, bezweert hij. ,,Het gaat heus niet op de automatische piloot.’’
Vergroenen
Toch willen meerdere politieke partijen nu dat het kabinet – eerst via een brief en snel daarna in de Tweede Kamer – zelf vertelt hoeveel huiseigenaren nou écht kwijt zijn voor het vergroenen van hun huizen. Dat kan volgende week al als minister Knops (Binnenlandse Zaken) toevallig een debat heeft met parlementariërs over dit onderwerp.
Daarbij wil SP’er Sandra Beckerman niet alleen de schuld neerleggen bij het planbureau, laat ze weten. Beckerman zegt: ,,Wat is er in het PBL gestopt door het kabinet en wat krijg je er dan uit? Ze vergelijken daar appels met peren, terwijl wij willen weten wat dit betekent voor individuele eigenaren en bewoners. Wij steunen het huidige klimaatbeleid alleen als het rechtvaardig is, en we willen inzicht in verdeling van lusten en lasten. Heldere antwoorden van het kabinet zijn nu allereerst nodig, en daarna voeren we graag de politieke discussie.’’
Ze vergelijken daar appels met peren, terwijl wij willen weten wat dit betekent voor individuele eigenaren en bewoners, aldus Sandra Beckerman, Kamerlid SP,
AD 14.02.2020 Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er niet zo veel aan de hand. De kosten voor het isoleren en van het gas afhalen van woningen vallen weliswaar duurder uit dan vorig jaar voorspeld, maar het gaat ‘slechts om enkele procenten’. En volgens Klimaatminister Wiebes worden ramingen nu eenmaal ‘altijd aangepast’.
Die sussende woorden staan in schril contrast tot wat Ed Nijpels, de voorzitter van het klimaatberaad, vorig jaar zei. Bij de presentatie van alle plannen om Nederland de komende decennia te vergroenen, zei hij dat we eens moesten eens ophouden de cijfers van het PBL in twijfel te trekken. We moesten ze als ‘feiten gebruiken’. Maar dat is nou precies waar het mis gaat. Kabinet en Tweede Kamer baseren hun beleid op aannames van de planbureaus. Maar hun voorspellingen zitten er nogal eens naast. De toekomst is immers niet te voorspellen.
Dat geldt ook voor het gerenommeerde Centraal Planbureau dat elk jaar de economische groei en de koopkracht voorspelt. Het was toenmalig CPB-directeur Van Geest die terecht zei dat de politiek zich niet moest blindstaren op die koopkrachtcijfers. Maar dat is wel wat er altijd gebeurt. Elk jaar weer worden dure beslissingen genomen zodat de koopkrachtplaatjes er op papier voor iedereen beter uitzien, terwijl die gemiddelden helemaal niks zeggen over de werkelijkheid.
Bij de voorspellingen van het PBL gaat het eender. Dat planbureau is relatief nieuw en werkt met modellen die amper te controleren zijn. Desalniettemin worden er op basis van PBL-berekeningen grote beslissingen genomen. En dat leidt nog wel eens tot brokken. Zo viel een subsidieregel voor elektrische auto’s veel duurder uit doordat het PBL een verkeerde voorspelling had gedaan.
Het PBL geeft nu toe dat de kosten voor het vergroenen van onze huizen hoger uitvallen dan vorig jaar werd voorgespiegeld. Maar ondertussen is de hele transitie al wel door de Tweede Kamer in gang gezet. De kosten zouden voor iedereen behapbaar zijn, werd gezegd. Logisch dat veel burgers nu denken: hallo, welke verrassingen staan ons nog meer te wachten? Om het eerlijke verhaal aan de burger te kunnen vertellen, moet niet alleen het PBL de boel op orde krijgen. Politici moeten voorzichtiger zijn met het presenteren van voorspellingen als beloftes.
Elsevier 13.02.2020 en pijnlijke rekenfout van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen gaat 40 tot 50 procent meer kosten dan de eerder geschatte honderden miljoenen euro’s. Volgens minister Eric Wiebes (VVD) blijven de plannen betaalbaar.
Waarmee heeft het Planbureau zich misrekend?
In het Klimaatakkoord is afgesproken om anderhalf miljoen huizen in Nederland te verduurzamen. Die huizen krijgen een betere isolering en gaan van het gas af. Het PBL maakte vorig jaar een schatting van de kosten: ‘honderden miljoenen’ euro’s.
De vereniging van woningcorporaties Aedes beklaagde zich direct na de bekendmaking van die cijfers al over de rekensom. Volgens Aedes kosten de ingrepen miljarden euro’s, zo’n 40 tot 50 procent meer dan de eerdere schatting. Na de klacht ging de vereniging in gesprek met de rekenmeesters van het PBL. Die erkennen nu, na vragen van het Algemeen Dagblad, dat zij niet alle kostenposten hebben meegenomen in de berekening.
Wat heeft het PBL over het hoofd gezien?
In het NOS Radio 1 Journaal zei PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst dat er ‘een paar kleine kostenposten zijn vergeten’. Zo is niet meegerekend dat de ondernemers die huizen verbouwen ook winst willen maken en extra kosten berekenen om zich tegen ondernemersrisico’s in te dekken.
Ook heeft het Planbureau niet gerekend op de hogere kosten van architecten, constructeurs en installatieadviseurs die door de extra vraag ontstaan. Hoogervorst belooft Aedes dat die kosten bij de volgende doorrekeningen van het Klimaatakkoord worden meegenomen. Volgens de onderzoeker blijft de doorrekening van het PBL nog steeds betrouwbaar en gaat het slechts om kleine verschillen.
Uit de doorrekening van het Klimaatakkoord bleek dat de verduurzaming van huizen een relatief kostbare maatregel is, terwijl nog onzeker is wat het aan baten oplevert.
Ging het Planbureau al eerder in de fout?
De rekenfout van het Planbureau is de nieuwste in een reeks. Vorig jaar waren politici woedend nadat het PBL oude cijfers had gebruikt om de stijging van de energierekening te berekenen. Door die foute berekening ging minister van Economische Zaken Eric Wiebes ervan uit dat de energierekening in 2019 maximaal 108 euro hoger zou zijn dan in 2018. Uiteindelijk bleek de rekening voor een gezinshuishouden gemiddeld met 334 euro te stijgen.
Wiebes sprak eerder van ‘bangmakerij’ toen energievergelijkingssites waarschuwden voor de hogere energierekening. Na de blunder moest Wiebes in de Tweede Kamer door het stof.
Het Planbureau onderschatte eerder het bereik van elektrische auto’s. Een stekkerauto haalde al in 2018 het aantal kilometers dat het PBL voorzag voor 2050.
Hoe reageren politici op de nieuwe rekenfout?
Politieke partijen reageren verontwaardigd op de onzorgvuldigheid van het Planbureau voor de Leefomgeving. PVV-leider Geert Wilders noemt het de ‘leugens van de Groene Khmer’, een zinspeling op het Cambodjaanse dictatoriale regime in de tweede helft van de vorige eeuw. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet ziet zijn gelijk bevestigd dat de kosten van het Klimaatakkoord hoger uitvallen. Volgens hem gaat het om 1.000 miljard euro.
Thierry Baudet (@thierrybaudet)
En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde “transitie”:
Volgens minister Wiebes is de rekenfout te overzien en past het Planbureau de ramingen voortdurend aan. ‘Sommige zaken blijken goedkoper dan gedacht, andere dingen duurder. Steeds weer pas je je ramingen aan, maar het uitgangspunt blijft dat het voor iedereen betaalbaar blijft.’
RTL 13.02.2020 Door foute berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving pakt het verduurzamen van woningen duurder uit dan verwacht. De kosten zullen enkele procenten hoger uitkomen dan geraamd. Laten we ons hierdoor tegenhouden? Het klimaatpanel van RTL Nieuws reageert. “Ik niet, maar andere mensen gaan nu minder snel verduurzamen.”
het klimaatpanel zitten pioniers en sceptici. Sommige panelleden hebben hun dak vol met zonnepanelen, anderen vinden klimaatverandering maar een hype. Maar één ding hebben ze gemeen: het klimaat houdt de leden van het klimaatpanel allemaal bezig. Drie mensen reageren op de ophef die is ontstaan over de berekeningen.
“Ik snap wel dat mensen boos worden als ze lezen over berichten waarin staat dat berekeningen, waarop je zou moeten kunnen vertrouwen, in twijfel worden getroffen. Ik laat me niet leiden door cijfers. Ik handel omdat ik dingen belangrijk vind. We zijn allemaal verantwoordelijk voor de aarde. Het begint bij jezelf.”
“We hebben een nieuw huis laten bouwen in Almere, met zonnepanelen. Ons huis is heel goed geïsoleerd. Ook hebben we vier verschillende bakken om afval te scheiden. En geen gas, maar stadsverwarming.”
“De investeringen zijn goed voor de waarde van je huis en portemonnee. Onze energierekening is per maand van 150 euro naar 75 euro gegaan. Maar we doen het vooral omdat we het belangrijk vinden om voor de aarde te zorgen. Ik voel me verantwoordelijk. Ook als verduurzamen duurder wordt, zou ik me niet laten tegenhouden. Het gaat niet alleen om het geld, maar om de toekomst van de aarde.”
“Ik ben totaal niet verbaasd dat er fouten worden gemaakt bij berekeningen. Zo gaat het toch altijd?”
“Heel eerlijk, ik vind het klimaatprobleem enorm opgeblazen. Het is hype geworden waar ik nogal moe van word. Ik woon in Almere in een huis uit 1990 of zo. Ik wil wel verduurzamen. Zonnepanelen en isolatie, daar denk ik over na. Ik heb ook stadsverwarming.
Die verduurzaming doe ik voor mijn portemonnee en niet vanwege het klimaat. Natuurlijk, de plasticsoep in zee kan minder, maar of wij daar iets aan kunnen doen? Ons land moet altijd maar voorop lopen, maar die koeien in België en Duitsland stoten net zoveel gassen uit hoor.”
“Ik heb zelf al heel veel gedaan aan mijn huis in Veere. Zonnepanelen, een elektrische boiler en nu ben ik bezig met een waterstofketel. Ik laat me niet tegenhouden door berichten over berekeningen van planbureaus. Ik ben namelijk al ver op weg als het gaat om verduurzamen.”
“Waar ik wel bang voor ben, is dat mensen die nog aan het begin staan zich hierdoor laten tegenhouden. Dat zou ik jammer vinden. Daarom is het slecht nieuws dat de kosten hoger uit lijken te komen. Mensen gaan nu toch sneller denken: zie je wel dat ik veel duurder uit ben!”
“Ik investeer in mijn huis omdat het mijn portemonnee een pleziertje doet. Maar ook omdat ik me zorgen maak over ons klimaat. Daar mag je je ogen niet voor sluiten. Ik ben dan al wel 62 jaar, ik wil dat ook mijn kinderen en kleinkinderen een toekomst krijgen.”
Verduurzamen woningen: hoe zit het met de kosten?
De kosten die Nederland de komende decennia maakt om woningen te verduurzamen, zullen volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) enkele procenten hoger uitkomen dan eerder geraamd.
Het PBL erkent dat diverse kleine kostenposten niet zijn meegenomen in de raming.
Zoals bijvoorbeeld kosten die woningcorporaties maken bij een renovatie. Zoals het plaatsen van steigers.
Ook gaat de raming ervan uit dat cv-ketels worden vervangen op het moment dat een ketel toch al vervangen zou moeten worden.
Ook de verhuiskosten vallen mogelijk hoger uit dan eerder berekend als een woning ingrijpender wordt gerenoveerd.
In het vervolg neemt het planbureau ook zulke kosten mee.
MSN 13.02.2020 Minister Eric Wiebes (Klimaat) is juist gerustgesteld dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) cijfers bijstelt als dat nodig blijkt. “Dit is precies wat we van ze verwachten”, zegt de bewindsman.
Het AD meldde donderdag dat het PBL de kosten van het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen tot 2030 te laag heeft ingeschat. Bedragen waar aannemers rekening mee houden voor winst en risico zouden niet zijn meegerekend.
Dat laatste ontkent het PBL. “In de analyse voor het Klimaatakkoord hebben wij gekeken naar de extra kosten voor de samenleving als geheel”, schrijft Hans Mommaas, de directeur van het planbureau, in een reactie. “Actuele gegevens en inzichten” zorgen voor een bijgestelde kostenberekening, aldus Mommaas. Die komt bovendien slechts enkele procenten hoger uit.
Aanpassing beleid
“Elke keer als er door experts of uit de praktijk blijkt dat een cijfer moet worden bijgesteld, dan doen ze dat,” zegt Wiebes. “Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?” Volgens de minister worden de cijfers steeds bijgesteld als nieuwe informatie beschikbaar is.
De bewindsman beaamt dat nieuwe cijfers ook een aanpassing van het beleid kunnen betekenen. “In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.” Het kabinet zal steeds tegen “allerlei problemen en nieuwe feiten” aanlopen. “Het gaat heus niet op de automatische piloot.”
NOS 13.02.2020 Minister Wiebes vindt het niet zo erg dat de berekeningen van de kosten van het Klimaatakkoord anders liggen dan eerder werd gedacht. Volgens hem worden er zo vaak cijfers veranderd als de inzichten anders worden.
“Voortdurend worden er ramingen aangepast”, zegt Wiebes. “Sommige zaken blijken goedkoper te zijn dan gedacht, andere dingen blijken duurder te zijn. Steeds weer pas je je ramingen aan, maar het uitgangspunt blijft dat het voor iedereen betaalbaar blijft.”
Vanochtend bleek dat het Planbureau voor de Leefomgeving fouten heeft gemaakt bij het maken van de berekeningen over het vergroenen van huizen. Daardoor zijn huiseigenaren en woningcorporaties meer geld kwijt dan het kabinet tot nu toe had gemeld.
Geen maatregelen
Wiebes zegt dat hij zich niet gaat bemoeien met de berekeningen van het planbureau, nu er fouten zijn gemaakt. De afspraak is volgens hem dat de berekeningen continue worden aangepast, zodat de cijfers zo goed mogelijk zijn.
“Soms gaan ze omlaag, soms gaan ze omhoog, maar altijd moet het Rijk ervoor zorgen dat het haalbaar en betaalbaar blijft”, zegt Wiebes.
De minister is niet van plan om maatregelen te nemen tegen het Planbureau voor de Leefomgeving. “Ik ben juist blij met een planbureau dat de ramingen bijstelt. Alle nieuwe inzichten worden hier verwerkt en dat doen we al tientallen jaren zo.”
‘Groene Khmer’
In de Tweede Kamer is meer ophef over de rekenfouten. De PVV en Forum voor Democratie zien zich bevestigd in hun oordeel dat het kabinet de burger de kosten voor de klimaattransitie steeds veel te laag voorspiegelt.
“Helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ‘transitie”‘, twittert FvD-voorman Baudet. PVV-leider Wilders spreekt van “leugens van de Groene Khmer”. “We zijn keihard voor de gek gehouden.”
CDA’er Ronnes wil weten of de het kabinet de plannen voor het verduurzamen van huizen nu gaat aanpassen. GroenLinkser Van der Lee vindt dat de regering meer geld opzij moet zetten “om onrendabele toppen te financieren, als investeringen in eigen huis niet terugkomen via lage energierekening”.
Telegraaf 13.02.2020 Minister Eric Wiebes (Klimaat) is juist gerustgesteld dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) cijfers bijstelt als dat nodig blijkt. „Dit is precies wat we van ze verwachten”, zegt de bewindsman.
Het AD meldde donderdag dat het PBL de kosten van het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen tot 2030 te laag heeft ingeschat. Bedragen waar aannemers rekening mee houden voor winst en risico zouden niet zijn meegerekend.
Dat laatste ontkent het PBL. „In de analyse voor het Klimaatakkoord hebben wij gekeken naar de extra kosten voor de samenleving als geheel”, schrijft Hans Mommaas, de directeur van het planbureau, in een reactie. „Actuele gegevens en inzichten” zorgen voor een bijgestelde kostenberekening, aldus Mommaas. Die komt bovendien slechts enkele procenten hoger uit.
„Elke keer als er door experts of uit de praktijk blijkt dat een cijfer moet worden bijgesteld, dan doen ze dat”, zegt Wiebes. „Het gaat altijd om ramingen. Heb je ooit een raming meegemaakt die je niet hoeft bij te stellen?” Volgens de minister worden de cijfers steeds bijgesteld als nieuwe informatie beschikbaar is.
De bewindsman beaamt dat nieuwe cijfers ook een aanpassing van het beleid kunnen betekenen. „In het klimaatakkoord hebben we uitgezet hoe we dat de komende tien jaar willen doen. Ik verwacht dat we aan één stuk door gedwongen zullen zijn om daar verbeteringen in aan te brengen, dingen aan te passen.” Het kabinet zal steeds tegen „allerlei problemen en nieuwe feiten” aanlopen. „Het gaat heus niet op de automatische piloot.”
NOS 13.02.2020 Bedrijven die zeggen dat ze de uitstoot van CO2 compenseren, maken die belofte maar zelden waar. Dat meldt Trouw na gesprekken met tientallen aanbieders in Nederland, keurmerken en wetenschappers.
Veel vliegmaatschappijen, reisbureaus en energiebedrijven bieden klanten aan om tegen een kleine meerprijs het klimaat te compenseren, maar dat is volgens de krant lang niet voldoende. De veroorzaakte klimaatschade zou door de bedrijven nauwelijks teniet worden gedaan. Veel compensatieprojecten zijn gericht op de uitstoot van CO2, maar de schade aan het klimaat is breder dan CO2 alleen.
KLM erkent in Trouw dat het moeilijk is om de totale klimaatschade door vliegverkeer te compenseren, omdat nog onduidelijk is wat de gevolgen daarvan zijn. “Omdat er nog geen wetenschappelijke consensus is over het precieze klimaateffect van vliegen, beperken wij ons alleen tot CO2”, zegt een woordvoerder.
Tekortschieten
Trouw schrijft verder dat de projecten waarin de aanbieders investeren vaak tekortschieten. Zo zou de aangeboden compensatie vaak te selectief en te karig zijn. Ook werken de bedrijven vaak met CO2-rekenmachines die de werkelijkheid te versimpeld weergeven.
In de wetenschap wordt al langer getwijfeld aan de invloed van compensatiesystemen. Zo bleek vier jaar geleden uit onderzoek in opdracht van de Europese Commissie dat bij 85 procent van de projecten de uitstoot niet werd verlaagd.
Wat kan je zelf doen om duurzamer te vliegen?
In november uitte lector duurzaam transport Paul Peeters van de Breda University of Applied Sciences zijn twijfels in Nieuwsuur over projecten van het grootste CO2-compensatiekeurmerk Gold Standard. “Er zijn rapporten uitgekomen waaruit blijkt dat maar een heel klein percentage van al die projecten doet wat het zou moeten doen.”
Trouw noemt de onafhankelijkheid van zulke keurmerken discutabel. De projecten schatten volgens de krant zelf in hoeveel CO2 er gecompenseerd wordt en vervolgens stempelt het keurmerk ze af.
Een woordvoerder van Gold Standard spreekt dit in de krant tegen en zegt dat een onafhankelijke, externe partij bepaalt hoeveel CO2-compensatie wordt toegekend. Volgens Trouw is dat geen onafhankelijk bedrijf, maar een bedrijf dat nauw verbonden is aan Gold Standard.
Telegraaf 13.02.2020 Om de PFAS- en stikstofproblematiek in de bouwsector op te lossen, zijn meer ingrijpende maatregelen nodig.
Dat stelde bouwconcern VolkerWessels donderdag bij de publicatie van zijn jaarcijfers. Volgens het beursgenoteerde bedrijf is de oplossing die de overheid eind vorig jaar aankondigde niet voldoende om de vele bouwprojecten die stil liggen weer op gang te krijgen.
De problemen in de sector ontstonden nadat de Raad van State vorig jaar het Nederlandse stikstofbeleid ongeldig had verklaard. De sector kreeg ook te maken met een strenge grens aan de hoeveelheid van de chemische stoffengroep PFAS, waardoor praktisch geen grond mocht worden vervoerd. De situatie leidde al tot heftige reacties vanuit de sector. Bouwers protesteerden onder meer op het Haagse Malieveld.
“’Margebelofte niet waargemaakt’”
Dit vindt DFT-verslaggever Yteke de Jong:
„Ook in 2019 lukt het VolkerWessels niet om de margebelofte naar de aandeelhouders waar te maken. Het bedrijf deed in 2017 de belofte van 4,5% en de aannemer leverde vorig jaar 4,1%, onder meer als gevolg van het debacle met de zeesluis in IJmuiden.
Veel maakt het niet meer uit, omdat grootaandeelhouder de familie Wessels het tweede bouwconcern van Nederland van de beurs af gaat halen. Zo loopt het kortstondige beursavontuur met een sisser af. Misschien een geluk bij een ongeluk, gezien het nieuwe, nog grotere probleem van de stikstofcrisis. Die nu druk op marge en order boek zet.” @ytekedejong op Twitter
VolkerWessels stelt dat de kwestie in het afgelopen halfjaar duidelijk drukte op de marges. De vraag naar bouwwerk stond immers onder druk. Het concern merkt dat er sprake is van aanhoudende vertraging bij de aanbesteding van grote infrastructurele projecten.
Wat ook meespeelt is dat sommige klanten van VolkerWessels proberen in te spelen op de problemen door eigen projecten wat uit te stellen om een lagere prijs af te dwingen bij het bedrijf.
Hoger bedrijfsresultaat
Ondanks deze tegenwind wist VolkerWessels zijn omzet vorig jaar wel op te krikken, met ruim 12 procent tot 6,6 miljard euro. Het bedrijfsresultaat steeg zoals verwacht met meer dan 7 procent tot 269 miljoen euro. Onder meer met de activiteiten en Duitsland en het Verenigd Koninkrijk ging het goed.
Het orderboek bleef daarnaast hoog op 8,9 miljard euro en de nettowinst dikte met bijna 6 procent aan tot 145 miljoen euro. Voor 2020 voorziet VolkerWessels financiële prestaties die in lijn zijn met die in het afgelopen jaar.
Telegraaf 13.02.2020 Politici reageren woedend op een kapitale rekenfout in klimaatberekeningen voor huizenbezitters en huurders door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Al maandenlang geven het Economisch Instituut voor de Bouw en de koepel van woningcorporaties Aedes aan dat het PBL tal van kosten voor het vergroenen van huizen niet heeft meegerekend. Het PBL heeft vandaag tegenover het AD toegegeven dat er inderdaad fouten zijn gemaakt en dat de kosten hoger uitvallen.
De groene rekenaars krabbelen in een nieuwe verklaring weer een beetje terug: „Het PBL gaat uit van nationale kosten en van extra kosten voor warmtetransitie, Aedes van alle eindgebruikerskosten, bijvoorbeeld ook BTW en renovatiekosten die corporaties toch zouden moeten maken. Kwestie van appels en peren.”
Het is niet de eerste keer dat het PBL onder vuur ligt. Eerder was er kritiek op ramingen voor elektrische auto’s en de energierekening.
“We zijn keihard voor de gek gehouden”
PVV-leider Geert Wilders is woedend en eist een debat. „Leugens van de Groene Khmer! Het is allemaal nog veel duurder”, reageert de voorman van de grootste oppositiepartij. „We zijn keihard voor de gek gehouden en de al schaarse huizen worden zo nog duurder en onbetaalbaarder.”
Thierry Baudet van Forum voor Democratie reageert via Twitter: „En helaas krijgen we wéér gelijk over de astronomische kosten van de absurde ’transitie’.” Regeringspartij CDA wantrouwt de cijfers al langer. Kamerlid Erik Ronnes: „Volgens ons waren de kosten te laag ingeschat. Inmiddels heeft overleg tussen Aedes en de rekenmeesters van het PBL er toe geleid dat nu gerekend wordt met kosten die 40 tot 50 procent hoger liggen dan in de doorrekening van het klimaatakkoord. Maar wat betekent dit voor de totale opgave?”
GroenLinks, juist voorstander van meer groene plannen, wil dat het kabinet extra geld opzij zet om mensen te helpen. Kamerlid Tom van der Lee vindt dat de overheid moet bijspringen voor het deel dat mensen met een eigen huis niet kunnen terugverdienen via een lagere energierekening. SP-Kamerlid Sandra Beckerman stelt dat het kabinet morrelt aan de belofte dat huishoudens niet duurder uit zijn met klimaatbeleid. „Stop falend klimaatbeleid”, foetert de socialist.
AD 13.02.2020 Minister Knops (Binnenlandse Zaken) moet namens het kabinet volgende week in de Tweede Kamer komen vertellen hoeveel huiseigenaren en woningcorporaties nou echt kwijt zijn voor het vergroenen van hun huizen.
Vandaag meldde deze nieuwssite dat huiseigenaren en woningcorporaties fors meer geld kwijt zijn om huizen te verduurzamen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft toegegeven dat de kosten te laag zijn ingeschat.
In een nadere verklaring zegt de organisatie echter dat bij herberekening de nationale kosten ‘slechts enkele procenten hoger’ zullen uitkomen. Dan gaat het dus niet om de zogeheten eindgebruikerskosten (zoals btw), waar burgers en corporaties mee te maken krijgen.
Meerdere partijen willen nu van het kabinet, lees: de verantwoordelijke minister, weten hoe de kosten voor eigenaren en corporaties dan daadwerkelijk zullen uitpakken. ,,Wat de feitelijke kosten uiteindelijk worden, zal afhangen van bijvoorbeeld subsidieregelingen en toekomstige efficiencyverbeteringen in de bouwsector’’, meldt het PBL daarover alleen.
Keihard voorgelogen
We worden gewoon keihard voorgelogen. Verduurzaming is nóg duurder dan eerder werd voorgespiegeld, aldus Alexander Kops, Kamerlid PVV.
,,We worden gewoon keihard voorgelogen’’, briest PVV’er Alexander Kops. ,,Verduurzaming is dus nóg duurder dan eerder werd voorgespiegeld; precies zoals de PVV altijd heeft gezegd. Het is bovendien niet voor de eerste keer dat we met foute cijfers voor de gek worden gehouden. Het is een patroon van liegen en bedriegen. Dat zagen we ook bij de energierekening.’’
Ook regeringspartij CDA is niet blij met deze ‘misrekening’, aldus Kamerlid Erik Ronnes. ,,Een jaar geleden kregen wij hier al signalen over, in eerdere gesprekken met de sector. Daarna hebben we schriftelijke vragen aan het kabinet gesteld. Nu komt de aap echt uit de mouw, de cijfers blijken inderdaad onjuist. Wij willen weten: moeten we terug naar de tekentafel, zijn de aannames wel juist? Want de haalbaarheid en betaalbaarheid zijn belangrijk, mensen komen anders in de problemen.’’
De SP wil het het klimaatbeleid alleen steunen als het rechtvaardig is. ,,Dus willen we inzicht in de verdeling van lusten en lasten van het kabinet’’, vertelt Kamerlid Sandra Beckerman. ,,In het klimaatakkoord is een aantal beloftes gedaan en in principe zou de uitwerking woonlasten-neutraal zijn. Het kabinet heeft nu vragen te beantwoorden.’’
De PvdA wilde apart debatteren met klimaatminister Wiebes over de rekenfouten van het PBL, maar daar was geen Kamermeerderheid voor te vinden.
‘Verwarrend’
Vereniging Eigen Huis vindt de discussie over de doorrekening van het PBL over de kosten van het klimaatakkoord ‘verwarrend’ omdat het lijkt alsof het over alle woningeigenaren gaat maar in feite alleen over de woningcorporaties gaat die het voortouw hierin moeten nemen. ,,Veel van de plannen uit het klimaatakkoord moeten nog worden uitgewerkt.
Het PBL komt pas aan het eind van dit jaar met een doorrekening voor huiseigenaren. Ook dat zal een benadering zijn van de werkelijke kosten”, reageert zegsman Hans André de La Porte van Eigen Huis.
Het kabinet heeft nu vragen te beantwoorden, aldus Sandra Beckerman, Kamerlid SP.
Volgens hem maken veel woningeigenaren zich zorgen over de bedragen die met de verduurzaming van hun huis en ‘van gas los’ zijn gemoeid. ,,De huidige discussie roept veel vragen op en draagt niet bij aan het broze draagvlak van het klimaatakkoord.”
AD 13.02.2020 Huiseigenaren en woningcorporaties zijn fors meer geld kwijt om huizen te vergroenen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft toe dat de kosten te laag zijn ingeschat. ,,Het gaat om grote bedragen.’’
Het PBL rekende vorig jaar uit wat de nationale kosten zijn van de maatregelen in het Klimaatakkoord. Een van die maatregelen is dat tot 2030 zo’n anderhalf miljoen huizen beter worden geïsoleerd en van het gas af gaan. De woningcorporaties moeten daarin het voortouw nemen en zijn daar honderden miljoenen euro’s aan kwijt.
De koepel van woningcorporaties, Aedes, klaagde vorig jaar dat het Planbureau voor de Leefomgeving de kosten voor vergroening van woningen te laag heeft ingeschat. Daarop zijn de rekenaars van het PBL in overleg gegaan met Aedes. Navraag door deze krant leert dat het PBL recent heeft erkend dat het niet alle kostenposten heeft meegenomen in de doorrekening.
Aannemer
Zo heeft het PBL geen rekening gehouden met de extra kosten die aannemers bij een verbouwing in rekening brengen voor winst en risico. ,,Een aannemer wil winst maken en brengt daarvoor vaak een vast percentage in rekening’’, zegt PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst. ,,Dat hebben we niet meegenomen, terwijl het wél relevant is.’’
Ook heeft het PBL niet meegerekend dat de kosten voor architecten, constructeurs en installatieadviseurs stijgen als geplande renovaties worden uitgebreid met klimaatmaatregelen. ,,Bij een toekomstige doorrekening zullen we daar wel rekening mee houden’’, stelt Hoogervorst. Verder is het rentepercentage op geldleningen aan corporaties voor verduurzaming te laag ingeschat door het PBL.
Bouwkosten
We hadden vorig jaar nog niet voorzien dat de bouwkosten zo hard zouden stijgen, aldus Nico Hoogervorst, onderzoeker Planbureau voor de Leefomgeving.
Volgens Aedes zijn de vergroeningskosten zo’n 40 tot 50 procent hoger dan in de doorrekening van het PBL van vorig jaar. ,,Dat klopt niet, het verschil is veel kleiner’’, zegt Hoogervorst, die nog geen exacte percentages kan noemen. ,,Het gaat wel om grote bedragen’’, erkent de onderzoeker.
Dat de vergroening van huizen in Nederland duurder gaat uitpakken dan gedacht, komt ook door de gestegen bouwkosten. ,,We hadden vorig jaar nog niet voorzien dat de bouwkosten zo hard zouden stijgen’’, zegt Hoogervorst. ,,Bij volgende ramingen zullen die cijfers geactualiseerd zijn.’’
Verkeerd voorspeld
Het is niet voor het eerst dat het PBL onder vuur ligt vanwege haar rekensommen. Precies een jaar geleden kreeg het instituut het zwaar te verduren nadat het kabinet de stijging van de energierekening verkeerd had voorspeld.
Het kabinet gebruikte eind 2018 verouderde cijfers van het PBL om de stijging van de energienota te voorspellen. Begin vorig jaar bleek dat die voorspelling er compleet naast zat. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat moest diep door het stof toen bleek dat zijn ambtenaren zich op de verouderde PBL-cijfers hadden verlaten.
Eerdere PBL-voorspellingen over het gebruik van elektrische auto’s in Nederland zaten er ook naast. Het bereik van batterijen in stekkerauto’s dat werd verwacht in 2050 was in 2018 al bereikt. Het PBL gebruikte een geheim rekenmodel om te voorspellen wat de invloed is van de klimaatplannen op elektrisch vervoer, tot woede van Tweede Kamerleden.
Volgende keer beter
Volgens PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst blijkt nu dat bij het berekenen van de kosten van het klimaatplan voor vergroening van huizen het ‘achteraf niet helemaal goed is gegaan’. ,,Hier leren we van, zodat we het de volgende keer beter doen’’, zegt hij.
Meerdere partijen klaagden vorig jaar dat de doorrekening van het klimaatplan niet in de haak was. Het PBL is de belangrijkste adviseur van het kabinet op gebied van milieu, natuur en ruimte. Het Economisch Instituut voor de Bouw merkte op dat het zeer moeilijk was om de PBL-berekeningen te controleren.
Feiten
Opvallend is dat de voorzitter van het Klimaatberaad – VVD-coryfee Ed Nijpels – opriep om de doorrekeningen van de planbureaus als feiten te gebruiken. ,,Vanuit dit huis moeten de juiste verhalen worden verteld over de kosten van het klimaatbeleid’’, zei Nijpels vorig jaar in de Tweede Kamer.
Corporatiekoepel Aedes laat weten tevreden te zijn met de erkenning van het PBL dat de doorrekening van het klimaatplan niet klopt. ,,Wij zijn blij met deze meer realistische aannames’’, laat een woordvoerder van Aedes weten.
Telegraaf 13.02.2020 Huiseigenaren en woningcorporaties zijn veel meer geld kwijt om huizen te vergroenen dan het kabinet tot nu toe heeft voorgespiegeld.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft in het AD toe dat de kosten te laag zijn ingeschat. Zo is er geen rekening mee gehouden dat aannemers winst moeten maken. Ook de kosten voor architecten, constructeurs en installatie-adviseurs zijn niet altijd helemaal meegerekend.
In het Klimaatakkoord staat dat tot 2030 anderhalf miljoen huizen beter moeten worden geïsoleerd en van het gas af gaan.
De woningbouwverenigingen schatten dat ’vergroening’ veertig tot vijftig procent duurder is dan tot nu werd voorgerekend.
NOS 13.02.2020 Volgens de koepelorganisatie van woningcorporaties, Aedes, zijn er fouten gemaakt bij de berekening van de kosten van het Klimaatakkoord. Aedes stelt dat de kosten veel hoger liggen, dan het Planbureau voor de Leefomgeving eerder heeft berekend.
Aedes schat dat de bedragen zo’n 40 tot 50 procent hoger kunnen uitvallen. Maar het Planbureau ontkent verkeerde berekeningen te hebben gemaakt en zegt dat er verschillende soorten kosten door elkaar zijn gehaald.
Onderzoeker Nico Hogervorst zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat er inderdaad “een paar kleine kostenposten zijn vergeten.” Maar volgens hem is het effect op het totaal niet groot. “De berekeningen die we hebben gemaakt voor het Klimaatakkoord staan nog steeds overeind.”
Kosten voor huiseigenaren
Voorbeelden van afgesproken maatregelen zijn het isoleren van zo’n anderhalf miljoen huizen en huishoudens van het gas af laten gaan. Woningcorporaties worden geacht daarin het voortouw te nemen. Koepelorganisatie Aedes klaagde vorig jaar al dat de kosten van de vergroening van woningen te rooskleurig waren ingeschat.
Onderzoekers van het PBL zijn daarop opnieuw naar de cijfers gaan kijken. Daaruit bleek dat niet alle kostenposten voor de juiste bedragen waren meegenomen. Hierover heeft het planbureau intussen een verklaring op zijn website gezet.
Directeur Hans Mommaas van het Planbureau benadrukt dat het gaat om de nationale kosten die het PBL heeft berekend. Dat is het bedrag dat de Nederlandse samenleving als geheel kwijt is aan de verduurzaming. “Dat is dus niet wat de huiseigenaren gaan betalen. Die kosten worden door elkaar gehaald.” Wat het Klimaatakkoord voor woningeigenaren en huurders gaat betekenen, is het Planbureau nog aan het berekenen.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
AD 10.02.2020
Waar draait het om?
Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt.
Telegraaf 12.02.2020
De vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land?
Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië,Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag 10.02.2020 beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Telegraaf 11.02.2020
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
AD 17.02.2020
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Telegraaf 11.02.2020
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
AD 01.04.2020
AD 01.04.2020
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholenkinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij dan ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Telegraaf 22.02.2020
Telegraaf 22.02.2020
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
AD 14.02.2020
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
Telegraaf 14.02.2020
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Telegraaf 19.02.2020
Wet
De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Verhoordagen
Maandag 10.02.2020, woensdag 12.02.2020 en donderdag 13.02.2020 waren de eerste verhoordagen.
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag 13.02.2020 duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Telegraaf 30.05.2020
Edgar Mulder PVV trekt zich terug uit de ondervragingscommissie
PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wilde erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Dreigementen
De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof. De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Vanaf maandag 17.02.2020 staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
AD 18.02.2020
Vandaag 17.02.2020 gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis.
Telegraaf 18.02.2020
Oud-burgemeester Krikke van Den Haag werd ook verhoord.
Woensdag 19.02.2020 staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Het is dus de vraag of het deze week vanaf 17.02.2020 beter gaat. Donderdag 20.02.2020 komt de moskeeketen Diyanet van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politiekeinvloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
De commissie, die uit negen Kamerleden bestaat, heeft de ondervraging grofweg opgesplitst in twee onderdelen. De commissie heeft tijdens een persconferentie op donderdag 6 februari 2020 bekend gemaakt wie zij heeft opgeroepen voor verhoor en wanneer. Dit is het verhoorschema. Updates kunt u regelmatig vinden op de commissiepagina van deze site.
De Laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Telegraaf 20.02.2020
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Telegraaf 20.02.2020
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
AD 20.02.2020
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
AD 21.02.2020
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Telegraaf 20.02.2020
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
NOS 29.05.2020 PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wil erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Het is de bedoeling dat de commissie eind volgende maand met haar eindrapport komt, maar volgens Mulder wordt het zo slecht dat hij geen andere optie ziet dan uit de commissie te stappen.
Teken van zwakte
“Terwijl heel Nederland tijdens de verhoren heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks aangestuurd worden uit islamitische landen weigert de commissie hierover een oordeel te geven”, zegt Mulder.
Volgens hem is het een teken van zwakte dat de commissie “geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren, maar uiteindelijk slechts komt met een rapport dat bestaat uit gespreksverslagen”.
“Wat bijvoorbeeld niet in het rapport komt, is dat in Utrecht bij kleine kinderen ieder weekend 14 uur lang de islam erin wordt geramd op basis van schoolmateriaal uit Saudi-Arabië en dat wij daar niet de conclusie aan verbinden dat dat in Nederland moet worden verboden”, zegt het PVV-Kamerlid. Volgens Mulder zijn binnen de commissie veel discussies gevoerd en kan zijn opstappen voor de overige leden geen verrassing zijn.
PVV’er Mulder: rapport van ondervragingscommissie te slecht
Reactie Rog
Voorzitter Rog zegt het in een reactie te betreuren dat de commissie het onderzoek niet gezamenlijk kan afronden. “De commissie heeft de opdracht van de Kamer gekregen onderzoek te doen naar beïnvloeding uit onvrije landen en de bevindingen van dit onderzoek aan te bieden. Aan deze opdracht heeft de voltallige commissie zich gecommitteerd.”
Rog benadrukt dat Mulder zich ruim een jaar lang heeft ingezet voor de commissie en zegt verder dat het politieke debat hierover wordt gevoerd na de overhandiging van het eindverslag aan de Kamer.
Telegraaf 29.05.2020 Uit grote onvrede over het resultaat stapt de PVV uit de ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen in kaart moet brengen.
Volgens PVV-Kamerlid Edgar Mulder dreigt het een flop te worden. „Het rapport dat eind juni gepresenteerd wordt is zo slecht dat ik er geen verantwoordelijkheid voor wil en kan dragen”, zegt hij. „Dit is geen makkelijke stap maar ik zie helaas geen andere optie.”
De verhoren kregen veel aandacht toen het verhoor van bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee uitliep op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
De PVV laat in een persverklaring weten dat heel Nederland heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks worden aangstuurd vanuit islamitische landen. „De commissie weigert hierover een oordeel te geven. Het is een teken van zwakte dat de commissie geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren.”
Den HaagFM 06.04.2020 Het verslag van de parlementaire ondervragingscommissie naar ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen laat nog even op zich wachten. De commissie zou het eindverslageigenlijk eind april 2020aan de Kamer aanbieden.
Door de coronamaatregelen kunnen er geen vergaderingen plaatsvinden om zo het verslag af te ronden. Ook wacht de commissie nog op documenten van een aantal organisaties en stichtingen.
De Kamercommissie doet onderzoek naar ongewenste geldstromen vanuit het buitenland naar Nederlandse moskeeën. Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
De commissie wil het verslag uiterlijk voor het zomerreces aan de Kamer aanbieden.
NU 24.03.2020 Het gerechtshof in Den Haag heeft dinsdag bepaald dat de alFitrah-moskee en stichtingen daaromheen financiële documenten moeten verstrekken aan de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. Deze doet onderzoek naar de financiering van verschillende moskeeën in Nederland.
De beslissing in hoger beroep is gelijk aan die van de rechtbank in januari van dit jaar, met het verschil dat er alleen documenten verstrekt hoeven te worden over personen of gelden uit zogenoemde onvrije landen.
De parlementaire ondervragingscommissie doet onderzoek naar mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Het bestuur van de alFitrah-moskee in Utrecht weigerde financiële stukken vrij te geven en zei niet aan de vorderingen te kunnen voldoen, omdat zij veel documenten niet meer hebben nadat hun administratie in 2016 in beslag werd genomen.
3,5 jaar geleden viel de FIOD binnen in het pand van de moskee, omdat de belastingdienst vermoedde dat de organisatie geld witwaste en terrorisme financierde.
Het gerechtshof is van oordeel dat dit geen reden is om niet aan het onderzoek mee te werken. “Wanneer de stichtingen bepaalde documenten niet meer hebben, kunnen zij dat concreet aan de commissie laten weten en zo veel mogelijk informatie geven zonder documenten”, aldus het hof Den Haag.
NOS 24.03.2020 De AlFitrah-moskee in Utrecht moet meewerken aan het onderzoek van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse financiering. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald. Het hoger beroep was aangespannen door de moskee-stichting.
AlFitrah moet nu alsnog overzichten geven van bankrekeningen, donaties en mensen die kwamen preken of lesgeven uit landen als Koeweit en Saudi-Arabië. De stichting krijgt hier twee weken de tijd voor. Volgt de stichting de uitspraak niet op, dan bedraagt de dwangsom duizend euro per week, per gelieerde stichting, voor elk informatieonderdeel dat niet wordt gegeven.
De rechter geeft alFitrah op een punt gelijk. De onderzoeksvraag van de parlementaire commissie, “ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen” is te ruim. De stichtingen hoeven geen informatie te verstrekken over personen of financiële transacties die alleen afkomstig zijn uit vrije landen, zoals Nederland.
Poppenkast
Imam Salam van de alFitrah-moskee is tegen het Kameronderzoek maar verscheen wel bij zijn verhoor door de commissie. Dat liep uit op een ruzieachtige situatie die weinig informatie opleverde. Salam noemde het verhoor een schijnvertoning en een poppenkast.
AD 10.03.2020 De mini-enquête in Tweede Kamer over buitenlandse geldstromen naar Nederlandse moskeeën heeft aangetoond dat het tijd is imams hier op te leiden die passen bij onze rechtsstaat, stelt Yasemin Cegerek (PvdA), wethouder in Heerde.
Met de migratiegolf in de jaren 60 en 70 hebben zich in Nederland veel moslims gevestigd. Op kousenvoeten kwam de islam het land binnen. Mensen hielden gebedsdiensten in provisorische ruimten, in achterafzaaltjes of een verlaten kantoor.
Later werden dat imposante gebedshuizen. En in veel gevallen was daar niks mis mee. Maar soms ook wel. Want uiterst orthodoxe stromingen binnen de islam zagen kans om invloed te kopen.
Door dure gebedshuizen in Nederland te financieren met als doel radicale imams uit bijvoorbeeld de Golfstaten te laten prediken. De mini-enquête van de Tweede Kamer over de ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën laat zien hoe dat soms gaat.
Terecht waarschuwt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch voor een nieuwe generatie salafisten
Zo vestigde behalve de gematigde islam ook de radicale islam zich. Via internet, bijeenkomsten in huiskamers en in de omgeving van moskeeën worden jongeren geronseld.
Terecht waarschuwen de Arnhemse burgemeester Marcouch en de AIVD voor een nieuwe generatie salafisten die de regels van de Nederlandse rechtsstaat verwerpt. Er is nog een probleem: de lange arm van Ankara. Hoogleraar Erik-Jan Zürcher constateert dat via Diyanet de Turkse staat controle houdt op wat er gebeurt in Turkse moskeeën.
Hier gaat het niet om salafisme, maar om een buitenlandse mogendheid die migranten en hun nakomelingen – die Turkije ten onrechte nog beschouwt als onderdanen – politiek probeert te sturen en te beïnvloeden. Diyanet is in 1924 door Atatürk opgericht om islam te moderniseren. Nu lijkt er een omgekeerde beweging gaande.
De opkomst van de radicale islam en de lange arm van Ankara zijn twee verschillende problemen. Maar hebben dezelfde oplossing: imams uit het buitenland weren. De Franse president Macron kondigde onlangs aan dat hij deze imams niet meer in zijn land aan het werk wil zien.
Dat verdient navolging. Er moet ons alles aan gelegen zijn om hier voorgangers op te leiden die de leer van de islam nastreven die past bij een democratische rechtsstaat. Geen radicale variant.
Veel mensen denken dat moslims alleen maar radicaliseren, maar de tegengestelde ontwikkeling, liberalisering, is óók gaande en even belangrijk. Moslimfeminisme, ontkerkelijking, gemengde huwelijken, bekering en de positie van de LHBTI-gemeenschap; het speelt er ook allemaal. Als je hiermee te maken hebt, dan lijkt het me een eenzame worsteling. En juist die ontwikkeling moeten we steunen.
Dat kan door duidelijke en transparante regels voor de financiering van moskeeën. Door te komen met een verbod op salafistische organisaties, die regels van de democratische rechtsstaat verwerpen en waar wordt aangezet tot geweld en martelaarschap.
En door de Fransen te volgen: zelf imams opleiden en buitenlandse imams weren. Met die maatregelen steunen we gematigde krachten en bestrijden we radicalisering.
Yasemin Cegerek (PvdA) is wethouder in Heerde.
Vanaf Yahya Bouyafa’s mail- en Facebook-account werd steun betuigd aan terreurorganisatie Hamas.
Telegraaf 03.03.2020 De voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) treedt terug na berichtgeving in De Telegraaf. Zowel vanaf het e-mailadres van voorzitter Yahia Bouyafa als vanaf zijn Facebook-account bleken antisemitische berichten te zijn verstuurd met een steunbetuiging aan terreurgroep Hamas.
Joodse organisaties waren woedend en eisten opheldering van de voorzitter van de RMMN. De vicevoorzitter van die organisatie hield twee weken geleden in de Tweede Kamer juist een gloedvol betoog tégen extremisme bij moslims.
Die week dook ook een e-mailbericht op uit 2014, waarin voorzitter Bouyafa stelt dat Hitler een Jood was en Hamas een legitieme verzetsgroep die steeds sterker wordt. Ook schreef hij dat alle Joden zullen worden verdreven uit Israël. De RMMN stelde aanvankelijk dat de e-mail ’niet authentiek was’, maar toen dook een Facebook-bericht op uit 2015 waarin Bouyafa ook stelde dat Hitler een Jood was.
Antisemitische complottheorie
Joodse organisaties noemden dat een kwaadaardige, antisemitische complottheorie. „Die drukt de gedachte uit dat Joden de Holocaust zelf hebben veroorzaakt om de oprichting van Israël te bewerkstelligen”, stelde Aron Vrieler van het CIDI. „Puur antisemitisme, en bovendien een regelrechte aanval op onze herinnering aan de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.”
Vicevoorzitter Saïd Bouharrou is twee weken geleden een onderzoek begonnen naar de herkomst van de antisemitische berichten. Dat heeft voor zover bekend nog geen resultaten opgeleverd.
Alle vertrouwen in de uitkomst
Yahia Bouyafa reageerde twee weken lang niet op een verzoek tot toelichting. Maandag liet hij weten dat de berichten niet van hem zijn en dat hij ze verafschuwt. „Maar omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter zodat het onderzoek in alle rust en transparantie kan worden uitgevoerd. Ik heb alle vertrouwen in de uitkomst daarvan.”
“Omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter”
Vicevoorzitter Bouharrou zei dat hij gruwde van de teksten. „Bizar, dit staat mijlenver van alles wat wij doen. De Raad neemt hier afstand van en ik distantieer me van elke komma. De Joodse gemeenschap dragen wij een warm hart toe. Ik wil niets weten van dit soort flauwekul.”
Bouyafa gold jaren als invloedrijk bestuurder in islamitisch Nederland, maar hij treedt zelden in de schijnwerpers. Hij bestuurde allerlei landelijke moslimclubs, waaronder de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION). Die club geldt als zusterorganisatie van de fundamentalistische Moslim Broederschap. Bouyafa ontkende dat hij betrokken was bij de broederschap.
NU 21.02.2020 Worden Nederlandse moskeeën door buitenlandse financiers onder druk gezet om orthodoxe boodschappen te verspreiden en radicale predikers uit te nodigen? Op die vraag hoopte de parlementaire ondervragingscommissie de afgelopen twee weken antwoord op te krijgen. Is dat gelukt?
Waarom onderzoekt de Kamer mogelijke ongewenste beïnvloeding van moskeeën?
De commissie wil inzicht krijgen in de mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Aanleiding voor de ondervraging zijn berichten van NRC en Nieuwsuur waaruit bleek dat het ministerie van Buitenlandse Zaken over een lijst beschikt van moskeeën die geld hebben aangevraagd bij buitenlandse geldschieters. De lijst is geheim gehouden, terwijl de Kamer al jarenlang om inzicht vraagt.
Parlementaire ondervraging, wat is dat?
De parlementaire ondervraging is een iets lichtere versie van de parlementaire enquête. Het wordt ook wel de flits enquête genoemd. Dat betekent dat de voorbereiding minder intensief is, en het onderzoek van kortere duur. Wel zijn getuigen verplicht te verschijnen en worden zij onder ede verhoord.
Wat zijn we nu te weten gekomen?
De commissie sprak onder meer met AIVD-baas Dick Schoof, de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen en vertegenwoordigers van de Haagse as-Soennah-moskee en de Utrechtse stichting alFitrah.
Inlichtingenchef Schoof waarschuwde voor een nieuwe generatie salafisten, orthodoxe moslims, die hun visie op de islam in moskeeën en islamitische instellingen doordrukken. Vicevoorzitter van Raad van Marokkaanse Moskeeën Said Bouharrou beaamde dat. Volgens hem gaat het om ongeveer twintig moskeeën waar de strenge leer de overhand heeft gekregen. Volgens Bouharrou dringt een kleine groep moslims de orthodoxe interpretatie op bij andere moskeegangers.
Hajer Harzi, oud-penningmeester van de Geleense Al Houda-moskee vertelde de commissie hoe radicale moslims de moskee overnamen. Na het verhoor ontving zij naar eigen zeggen bedreigingen.
Er zijn duidelijk zorgen over de invloed van de salafistische leer op sommige moskeeën. Volgens Schoof mag de invloed van de orthodoxe stroming niet onderschat worden: ze spreken goed Nederlands, kennen hun weg op sociale media en willen een parallelle samenleving optuigen waar de salafistische leer naast de Nederlandse rechtstaat komt te staan. Hoe groot deze nieuwe generatie is, is volgens Schoof niet te zeggen.
Waarom is er zoveel te doen rond salafisme?
Is de commissie erachter gekomen of er sprake is van ongewenste beïnvloeding?
Ondanks alle aanwijzingen dat het salafisme voet aan de grond krijgt in Nederland, is niet bewezen dat Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije invloed zouden inkopen om moskeeën tot een orthodoxe koers te dwingen.
Aanwijzingen zijn er wel, maar die kunnen niet hard gemaakt worden. Moskeeën as-Soennah en alFitrah erkennen geld te hebben ontvangen uit de Golf, maar bestrijden met klem dat de geldschieters zich bemoeien met de koers van de moskee.
Wettelijk gezien is financiering vanuit het buitenland ook niet verboden en de politiek wil zelf ook niet aan een verbod. Een exclusief verbod op buitenlandse financiering van moskeeën kan niet, omdat dit in strijd is met de vrijheid van godsdienst.
Bovendien zou het verbod voor alle religieuze instellingen moeten gelden, en dat willen de christelijke partijen niet. In het regeerakkoord is afgesproken om geldstromen vanuit onvrije landen zoveel mogelijk te beperken. Drie jaar later onderzoekt het kabinet nog steeds of dat juridisch wel haalbaar is.
Tot nieuwe inzichten lijkt de commissie niet gekomen te zijn. De commissie heeft geen stukken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken opgevraagd.
Wel zijn er stukken opgevraagd bij de moskeeën, maar ook daar kwam geen hard bewijs uit naar voren. De stukken van alFitrah ontbraken, omdat de stichting die niet wil vrijgeven. De commissie heeft geprobeerd de documenten via de rechter te krijgen, maar het hoger beroep diende pas op vrijdag, een dag na het laatste verhoor.
De commissie komt naar verwachting eind april met een eindverslag.
NOS 21.02.2020 Het kabinet wil geldstromen uit “onvrije landen” naar moskeeën, religieuze en maatschappelijke organisaties verbieden. Ook wil het kabinet dat deze organisaties verplicht worden grote donaties van buiten de Europese Unie openbaar te maken.
In een brief aan de Tweede Kamer omschrijft het kabinet wat wordt bedoeld met onvrije landen: “Het betreft landen waar normen gelden die haaks staan op de kernwaarden van onze democratische rechtsstaat. Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen, en niet, of slechts in beperkte mate, voldoen aan de normen van rechtsstatelijkheid.”
Omdat de twee maatregelen juridisch erg ingewikkeld zijn, wordt eerst advies gevraagd aan de Raad van State. Het verbod op geldstromen mag niet in strijd zijn met “grondwettelijke en Europees-rechtelijke vrijheden”. Voor de verplichte transparantie van donaties is al een wetsvoorstel in de maak.
Parlementair onderzoek
Gisteren was de laatste verhoordag van het parlementaire onderzoek naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Het ging daarbij vooral over geldstromen van miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië naar Nederlandse salafistische en ultra-orthodoxe moskeeën.
Directeur van de AIVD Schoof zei in zijn verhoor dat financiering vanuit de Golfstaten op zichzelf geen probleem hoeft te zijn, maar wel als daarmee salafistische ‘aanjagers’ worden gesteund. De politieke stroming van het salafisme wil zich volgens de AIVD bemoeien met de politiek in Nederland.
Verschillende organisaties, zoals het Contactorgaan Moslims en Overheid en de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, hebben tegen de commissie gezegd een convenant te willen sluiten over openheid over donaties. Maar volgens die instanties willen nog niet genoeg organisaties meewerken.
Telegraaf 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Het feit dat Koolmees tweeënhalf jaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
MSN 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Grote moeite
Het feit dat Koolmees twee-en-een-halfjaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de inspectie Jeugdzorg op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
NOS 20.02.2020 De laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
Telegraaf 20.02.2020 Tegen beïnvloeding van Turkse Nederlanders vanuit Ankara is niet meer te doen. Volgens hoogleraar Erik-Jan Zürcher heeft de Turkse gemeenschap ook behoefte aan bemoeienis uit het moederland.
„Beïnvloeding vanuit Turkije in Europa is er zeker”, zei de hoogleraar Turkse talen en culturen op de laatste dag van de parlementaire verhoren over ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Donderdag stond de beïnvloeding vanuit Turkije centraal. Zürcher schetste een beeld van sterke wisselwerking tussen de Turkse regering en de gemeenschappen binnen Nederland en andere Europese landen.
De hoogleraar stipt aan dat de Turkse bemoeienis in Europa een behoefte vervult. „De Turken in Europa voelen de ’successen’ die Erdogan heeft geboekt ook echt als iets waardoor zij zelf steviger in hun schoenen staan.”
Erik-Jan Zurcher, hoogleraar Turkse talen en culturen aan de universiteit van Leiden, tijdens de de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie over moskeeën en islamitische organisaties. Ⓒ ANP
Aan die Turkse beïnvloeding valt volgens Zürcher weinig te doen. Volgens hem zijn de instrumenten die nodig zijn om in te grijpen er al. „Anders dan goed monitoren wat er gebeurt en bestaande wetgeving handhaven, is er niet veel meer wat je kan doen.”
Diyanet-moskeeën
De commissie wilde in het tweede verhoor van Murat Türkmen, secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland, weten of via de zogeheten Diyanet-moskeeën ook politieke invloed op Turkse Nederlanders wordt uitgeoefend. Die stipte in zijn openingsstatement al aan dat zijn organisatie alleen een religieus doel heeft.
Maar de commissie confronteerde hem met allerlei incidenten die op heel andere doelen wezen. Zo was er een imam die een jihadpreek gaf in Hoorn. Een gratis busreis naar Almelo om te protesteren tegen de onthulling van een monument voor de Armeense genocide, waarvoor geïnteresseerden zich bij Diyanet konden aanmelden. Of de voormalige ISN-voorzitter Yusuf Acar die een lijst van Gülenisten in Nederland doorspeelde aan Ankara.
Ottomaanse marsmuziek
Volgens Türkmen waren het ’incidenten’. Hij zei vaak dat hij niet veel van de zaken af wist, omdat het voor zijn benoeming in het ISN-bestuur gebeurd was. Dat er bij het protest in Almelo Ottomaanse marsmuziek werd gespeeld, dat had volgens Türkmen ’misschien niet mogen gebeuren’. Dat een Gülenist die op de doorgespeelde lijst stond aan de commissie had verklaard dat hij vreesde voor zijn familie in Turkije, vond Türkmen ’wel vervelend’.
De verhoren van Zürcher en Türkmen waren de laatste in een reeks van de afgelopen twee weken. De commissie, onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog gaat nu aan de slag met alle informatie. In de loop van april hoopt hij de bevindingen te kunnen presenteren. Maar het kan zijn dat de commissie besluit extra verhoren af te nemen.
Imam Suhayb Salam
Rog reageerde nog kort op de vraag of zijn commissie onderzoek doet naar meineed door imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee. Hij schoffeerde woensdag de Kamer tijdens een onheilspellend verhoor en weigerde, ook al stond hij onder ede, op sommige vragen antwoord te geven.
„We gaan de schriftelijke informatie naast de verklaringen onder ede leggen”, zei Rog over het mogelijke meineed. „Dat gaan we heel zorgvuldig wegen.”
NOS 20.02.2020 De 148 Turkse moskeeën van Islamitische Stichting Nederland (ISN) bedrijven geen politiek en geven geen politieke boodschappen door namens de regering-Erdogan, zegt secretaris Türkmen. Hij werd verhoord op de laatste verhoordag van de Tweede Kamer-commissie die onderzoek doet naar beïnvloeding van moskeeën.
Aan Türkmen had de commissie geen vragen over salafisme of geldstromen uit Qatar of Koeweit, maar over nationalistische invloed van de Turkse regering via de stichting ISN, ook bekend als Hollanda Diyanet Vakfi.
Alle imams zijn in Turkije opgeleid en worden betaald door de Turkse overheid. Ook moeten zij verantwoording afleggen aan de Turkse attaché in Rotterdam en komen zij regelmatig bij elkaar om over preken te praten. Maar politieke instructies krijgen zij niet, denkt Türkmen. “Het gaat bijvoorbeeld over orgaandonatie, roken en alcohol, trouwstoeten die zich moeten gedragen of andere maatschappelijke ontwikkelingen.”
Na de coup
Türkmen verzekerde de commissie dat de acties van oud-bestuurder Acar fout waren en niet meer voorkomen. Acar verzamelde vlak na de couppoging in Turkije namen van Nederlandse Gülen-aanhangers en gaf die door aan de Turkse regering.
“Dat is spionage”, zei Türkmen. “We leven hier in Nederland, dat had nooit mogen gebeuren.” Acar was zowel diplomaat als bestuurder van de moskee-organisatie. Dat kan nu niet meer, zei Türkmen tegen de Kamercommissie. Volgens hem is ISN een Nederlandse organisatie, die alleen maar gebruikmaakt van de diensten van het Turkse ministerie van godsdienstzaken.
De commissie van de Tweede Kamer zei regelmatig dat er al een uitgebreid vooronderzoek was geweest. Of de commissie ook de conclusie trekt dat er van nationalistische of politieke beïnvloeding geen sprake is moet in het eindrapport blijken.
AD 20.02.2020 De Turkse gemeenschap in Nederland staat dagelijks bloot aan propaganda waarin het Westen de vijand is. Die boodschap had de hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher vanmorgen in zijn verhoor in de mini-enquête naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
De boodschap is: je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is, Erik-Jan Zürcher , Universiteit Leiden.
,,De boodschap is: je leeft in een vijandig land. Je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is,’’ vatte Zürcher het samen. Zo’n 70 procent van de Turkse gemeenschap in Nederland is daar volgens hem vatbaar voor.
Volgens hem gaat de beïnvloeding niet via de Turkse moskeeën in Nederland, hoewel het overgrote deel is aangesloten bij de Turkse overheidsorganisatie Diyanet, dat imams en de vrijdagpreken aanlevert. Daarmee zijn in feite Turkse ambtenaren hier actief, beaamde Zürcher.
Diyanet valt rechtstreeks onder president Erdogan en voegt zich naar de wensen van de Turkse regering. Maar, stelde Zürcher, de organisatie verspreidt niet stelselmatig een anti-Europese of anti-Nederlandse boodschap. Diyanet focust op religieuze boodschappen en die zijn doorgaans gematigd van toon. ,,Radicalisering is geen issue bij Diyanet.’’
Propaganda
De antiwesterse propaganda verspreidt Turkije via sociale media en tv en kranten, die bijna allemaal het standpunt van de regering-Erdogan uitdragen. Sinds 2010 bestaat daarnaast het ‘Presidium voor Turken in het Buitenland en Verwante Gemeenschappen’, dat vooral via uitwisselingsprogramma’s en beurzen de band met de Turkse diaspora van 6,5 miljoen mensen te versterken.
Dat een groot deel van de Turkse Nederlanders open staat voor Ankara’s propaganda, komt omdat zij met Erdogan het gevoel hebben dat moslims niet welkom zijn in het Westen. ‘Dat maakt het probleem niet kleiner maar groter,’ schrijft Zürcher in een notitie ten behoeve van zijn verhoor.
Verbieden
Zürcher staat afwijzend tegen het verbieden van Diyanetin Nederland, waardoor de Turkse imams zouden moeten vertrekken. ,,Het probleem is: waar vervang je de mensen dan door?’’ Hij denkt dat er geen draagvlak is in de Turks-Nederlandse gemeenschap voor Nederlandse imams, nog los van het feit dat een Nederlandse imamopleiding nog steeds niet goed van de grond is gekomen.
Hij acht het effectiever wanneer Nederland in Europees verband de beïnvloeding van eigen onderdanen aan de kaak stelt.
‘Lange arm’
Het doorspelen van namen van Nederlandse sympathisanten van Fethullah Gülen, de grootste tegenstander van de Turkse president, aan Turkije had nooit mogen gebeuren. Dat zei Murat Türkmen, secretaris van de Turkse overheidsinstantie Diyanet, vanmiddag in een ander verhoor. Die organisatie, waar ook veel Nederlandse moskeeën aan zijn verbonden, wordt regelmatig ‘de lange arm van Turkije’ genoemd.
Het Turkse staatspersbureau Anadolu publiceerde in 2016 een lijst met Nederlandse organisaties die de omstreden prediker Gülen zouden steunen. De Turkse regering beschuldigt Gülen ervan achter de mislukte staatsgreep van 2016 te zitten. Sindsdien vervolgt president Erdogan de Gülenisten, aanhangers van de predikant. Türkmen benadrukt dat de schuldige oud-voorzitter deze lijst verspreidde op persoonlijke titel, niet uit naam van de stichting.
Diyanet wordt vaak verweten een verlengstuk van de regering in Ankara te zijn, die invloed uitoefent op Turkse Nederlanders. Türkmen werd hierover gehoord in een onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën.
Of een Turkse imam in Nederland wat hem betreft loyaal zou moet zijn aan Nederland of Turkije, wilde Türkmen niet zeggen. Wel zegt hij dat ‘het gewoon niet kan’ als de Turkse overheid aan een imam vraagt om namen door te geven.
De verhoren van de Tweede Kamer zijn vandaag afgesloten. De onderzoekscommissie verwacht eind april de resultaten aan de Kamervoorzitter aan te bieden.
Telegraaf 20.02.2020 De secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland (Hollanda Diyanet Vakfi), de koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën, wordt donderdag door de Tweede Kamer gehoord. Hiermee worden de twee weken durende verhoren over buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën afgesloten.
Eind 2016 kwam deze stichting in het nieuws omdat de voorzitter ervan werd beschuldigd informatie te hebben doorgespeeld aan Turkije. Hij zou namen van zogenoemde Gülenisten hebben doorgespeeld aan Ankara. De Turkse regering ziet aanhangers van de Turkse geleerde Fethullah Gülen als terroristen.
Ook hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher neemt op de laatste dag plaats bij de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer.
Eerder deze week werden een voormalige bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee uit Den Haag en de bestuursvoorzitter van de Utrechtse alFitrah-moskee al gehoord.
Eind april 2020 publiceert de onderzoekscommissie de uitkomst van het onderzoek.
RTL 20.02.2020 Heeft imam Suhayb Salam gisteren gelogen terwijl hij onder ede stond? De Kamercommissie die hem ondervroeg over ongewenste financiering van moskeeën, onderzoekt of er sprake is geweest van meineed. Als dat zo is, is dat een enorm pittig misdrijf, zegt hoogleraar Henny Sackers.
De verhoren voor de parlementaire onderzoekscommissie gebeuren allemaal onder ede: alle mensen die gehoord worden, moeten voorafgaand aan het verhoor verklaren dat ze de waarheid spreken.
Niet de waarheid
Over één zaak kan alvast vastgesteld worden dat imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee in ieder geval niet de waarheid sprak. Hij zei onder ede tegen de commissie dat hij de financiële stukken van de moskee, die de fiscale opsporingsdienst FIOD eerder in beslag had genomen, niet heeft teruggekregen.
Maar in een eerder stuk van de rechtbank (van 17 januari), zit een bijlage waarin de stichting aangeeft de stukken in januari 2017 terug te hebben gekregen.
Salam zei onder ede dat hij de stukken van de moskee niet heeft teruggekregen.
Voor het onderzoek naar meineed vergelijkt de Kamercommissie informatie uit het vooronderzoek met wat Salam heeft gezegd heeft op het verhoor.
Hoogleraar: ‘Pittig misdrijf’
Als daaruit blijkt dat de imam inderdaad meineed heeft gepleegd, is dat volgens hoogleraar sanctierecht Henny Sackers een ‘schoffering van de rechtsstaat’. Daarom zijn de sancties niet mals. “Als je meineed hebt gepleegd kun je een maximale gevangenisstraf van zes jaar krijgen en een geldboete van maximaal 20.000 euro. Afhankelijk van de ernst van de valse verklaringen.”
Heb je als getuige of deskundige gelogen tijdens een strafzaak en heeft dit gevolgen gehad voor de verdachte? Dan kan volgens de hoogleraar die celstraf zelfs oplopen tot negen jaar en een maximale geldboete van ongeveer 76.000 euro.
Sackers: “Het komt ook voor dat je in bepaalde situaties je beroep niet meer mag uitvoeren en je hebt bovendien een zwaar strafblad.”
NOS 19.02.2020 In de verhoorzaal in de Tweede Kamer is onenigheid ontstaan tussen de parlementaire onderzoekscommissie en bestuurder en imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht. Het verhoor is inmiddels afgerond. “Schijnvertoning. Poppenkast”, waren de laatste woorden van Salam.
De commissie wilde weten hoe Salam de financiën van de moskee en de koranscholen heeft geregeld. In een vragensessie hierover gaf de commissie aan dat een bepaald antwoord van Salam voldoende was. De commissie stelde een volgende vraag, maar Salam bleef doorpraten.
Salam stelde enkele malen dat hij gaat over hoe hij antwoord wil geven, en niet de commissie. Die heeft veel vragen en wil een bepaalde snelheid en volgorde van onderwerpen aanhouden. Commissievoorzitter Rog greep in: “Wij bepalen hier de orde. Als het zo gaat, moet ik dit verhoor afbreken en dat wil ik niet.”
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Regelmatig herhaalde zich de situatie dat de commissie een vraag stelde en Salam daar doorheen bleef praten. Hij zei: “U gaat hier niet de hogere over mij spelen.” Voorzitter Rog schakelde op een gegeven moment de microfoon van Salam uit. Die reageerde boos en zei dat de commissie hem de mond wilde snoeren. Uiteindelijk ging het verhoor toch verder.
Salam wilde geen antwoord geven op de vraag of er in zijn moskee islamitische huwelijken worden gesloten zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk. Salam antwoordde dat het aan een vader is om zijn dochter weg te geven. Commissievoorzitter Rog vindt dit geen antwoord op de vraag en beraadt zich op volgende stappen.
De commissie stelde hem ook vragen over het vieren van kinderverjaardagen, of Salam zegt dat gelovigen niet naar ‘ongelovige’ psychologen mogen, en andere vermeende uitspraken en theologische voorschriften. Daar gaf hij ook geen rechtstreeks antwoord op maar zegt dat de stichting zelf zorgt voor gelovigen die in nood zijn.
De bestuursvoorzitter van alFitrah heeft volgens zijn islamitische principes bezwaar tegen de commissie en het onderzoek. De Kamer spande eerder een rechtszaak aan tegen de stichting alFitrah omdat deze geen informatie wilde geven. Het hoger beroep dient op 21 februari.
Imam Suhayb Salam: wie wordt hier nu ongewenst beïnvloed
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
Telegraaf 19.02.2020 Het verhoor van de geestelijke en bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee is woensdagmiddag uitgelopen op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
Het begin van het verhoor had voorspellende waarde, toen commissievoorzitter Rog aankondigde dat Salam ‘ervoor had gekozen niet te gaan staan bij het afleggen van de eed.’
Het wekte de indruk dat de getuige weinig respect had voor zijn aanstaande ondervragers. Dat bleek inderdaad het geval. Het gesprek verliep in grimmige sfeer, omdat Salam de vragen van de gekozen volksvertegenwoordigers niet, onvolledig of onduidelijk beantwoordde.
De commissie doet onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland en mag onder ede getuigen horen om de waarheid boven tafel te krijgen. Maar dat ging lastig bij dit verhoor, omdat Salam antwoorden gaf die niet pasten bij de vragen die gesteld werden. Andere antwoorden wilde hij echter niet geven.
„Of ik geef antwoord, of we gaan naar de rechter”, dreigde Salam. Hij trof de commissie al eerder in de rechtszaal, want zijn moskee weigert interne documenten over mogelijke geldstromen te verstrekken aan de commissie. De rechter gaf de commissie gelijk.
Gesprek ontspoort
Voorzitter Rog probeerde de orde te herstellen, maar ook daarna ontspoorde het gesprek nog regelmatig na onduidelijke of wisselende antwoorden. Op de vraag of hij kinderen aanleert om geen Sinterklaas te vieren, zoals het Verweij Jonker instituut constateerde, kwam bijvoorbeeld het antwoord dat Noord-Nederland geen carnaval viert.
Waarom had hij al vijf jaar geen jaarverslag bij de Kamer van Koophandel ingeleverd? Jaarverslagen kunnen ook mondeling, zei de bestuursvoorzitter.
En hoe zit het met de financiële geldstromen in zijn moskee? „Dat weet de penningmeester.”
Wie bepaalt de inhoud van de Koranlessen die de moskee 14 uur per week aan kinderen geeft? „Dat bepaalt de islam”, zei Salam.
„Alle mensen zijn welkom bij ons” sprak hij vervolgens spottend tegen Kamerlid Stoffer van de streng-christelijke SGP. „Als u geïnteresseerd bent, bent u welkom.”
Op de publieke tribune zat een groepje mannelijke fans van de geestelijke, waarvan eentje net als Salam zelf in een gewaad en met een mutsje op. Zij konden zijn grappen en het gesar wel waarderen.
Des te groter waren hun vernietigende blikken richting een meisje elders op de tribune dat het waagde zachtjes te klappen toen voorzitter Rog de orde probeerde te herstellen. Ook viel op dat Kamerlid Kuzu (Denk), die ook in de commissie zit, af en toe glimlachend de confrontatie tussen zijn collega’s en de moskeebestuurder gadesloeg. Onderzoekster Pels had eerder woensdag verklaard dat bezoekers van de alFitrah moskee aangespoord zijn om op Denk te stemmen.
Nadat Salam ook nog had gezegd dat vicevoorzitter Bouharrou van de Marokkaanse moskeeën eerder deze week bij de commissie had gelogen en tien keer meineed had gepleegd, noemde hij het werk van de commissie ’een beetje schofterig’, ‘een schijnvertoning’ en diens leden zouden ‘meerdere leugens’ hebben verteld.
„Als moslims laten we ons niet demoniseren. Het is een hetze waar u ook aan bijdraagt.”
De commissie zegt zich te beraden over wat ze doet met het feit dat Salam op bepaalde vragen geen antwoorden wilde geven. Ook leek de commissie te suggereren dat ze over informatie beschikt, waaruit zou blijken Salam zelf niet de waarheid heeft verteld.
AD 19.02.2020 Bestuursvoorzitter en Imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee heeft mogelijk gelogen terwijl hij onder ede stond. De ondervragingscommissie beraadt zich na bestudering van zijn antwoorden op stappen tegen Salam, die vandaag hard botste met de commissie tijdens zijn verhoor.
De parlementaire ondervragingscommissie onderwierp Salam vandaag urenlang aan een verhoor en denkt dat hij tijdens antwoorden op verschillende vragen mogelijk niet de waarheid heeft gesproken. ,,We bestuderen zorgvuldig de antwoorden die de heer Salam onder ede heeft gegeven.” Dat laat de commissie weten in een statement.
Een woordvoerder van de Kamercommissie legt uit dat niet alleen uitvoerig gekeken wordt naar antwoorden die Salam vandaag gaf bij de ondervragingscommissie. Ook uitlatingen die hij eerder al bij de rechter onder ede deed liggen onder een vergrootglas. ,,We beoordelen alle antwoorden en beslissen daarna over mogelijke vervolgstappen.”
Invloed
Tijdens het verhoor door de commissie vandaag werd duidelijk dat de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen niet heeft kunnen vaststellen dat buitenlandse financiers invloed uitoefenen op de gang van zaken binnen alFitrah. Dat verklaarde hij persoonlijk voor de commissie, die namens de Tweede Kamer ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen onderzoekt.
Van Zanen vertelde de commissie dat al kort na zijn aantreden in 2014 hem verontrustende berichten bereikten over de moskee. Het contact tussen de gemeente en alFitrah staat op een laag pitje sinds het kritische onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Volgens Van Zanen houdt imam Suhayb Salam de boot af. Verder zei Van Zanen dat hij de stellige indruk heeft dat Salam ook buiten Utrecht actief is.
Tumultueus
Het verhoor van Salam ontaardde eerder vanmiddag in een tumultueuze sessie, waarin de beschuldigingen over de tafel vlogen.
Aan het einde leek commissievoorzitter en CDA-Kamerlid Michel Rog te zinspelen op meineed gepleegd door Salam, omdat deze verklaarde geen stukken te bezitten over financiën van zijn moskeeorganisatie. ,,U beschikt wel degelijk over de stukken. U ontkent nu dat u daarover beschikt”, zei Rog. Salam ontkende ook dat zijn stichting een bankrekening heeft, wat volgens Rog wel het geval is.
Meteen na afloop van het verhoor, met de microfoon nog aan, deed Salam het geheel af als ‘een poppenkast’. Eerder sprak hij van een schijnvertoning, waarbij hij niet de kans kreeg leugens te weerleggen.
Flitsenquête
We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn, aldus Suhayb Salam.
Salam was opgeroepen als getuige in de flitsenquête naar buitenlandse geldstromen richting islamitische instellingen. Later vandaag verschijnt de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen.
Salam betichtte D66-Kamerlid Rutger Schonis van ‘schofterig gedrag’ toen hij hem niet liet uitpraten. Rog dreigde het verhoor te schorsen toen Salam erop stond dat hij kon uitpraten: ,,Of u laat mij uitpraten of ik ga naar de rechter.” En: ,,We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn.”
Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet
De stemming werd al voor aanvang gezet, toen Salam weigerde te staan bij het afleggen van de eed. Vervolgens las hij een verklaring voor waarin hij stelde dat grondrechten van moslims ‘stelsel- en planmatig worden ondermijnd.’ Een aantal politici heeft ‘heropvoeding nodig’, zei hij. Later in het verhoor stelde hij dat de overheid ‘onderdrukkend’ bezig is. ,,Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet.”
Salam zei circa 1,5 miljoen euro uit Koeweit te hebben ontvangen, onder andere voor de aankoop van een pand in Utrecht. Volgens hem zijn ‘bemoeials’ van de AIVD de afgelopen jaren tot zes keer toe in Koeweit geweest met vragen over mogelijke donaties aan de Al Fitrahmoskee van Salam in Utrecht.
Alarmerend beeld
Eerder op de dag schetste onderzoeker Trees Pels van het Verweij-Jonker Instituut een alarmerend beeld van de organisatie van Salam, waar kinderen tijdens buitenschoolse lessen aangeleerd zou worden zich van de samenleving af te keren. Volgens Salam is dat ver verwijderd van de waarheid. Zijn organisatie doceert op jaarbasis honderden kinderen. ,,Er is zelfs een jaar geweest dat we de duizend haalden.”
Hij zei ‘100 procent’ transparant te zijn over de financiële gang van zaken bij Al Fitrah. Jaarverslagen worden volgens hem mondeling afgehandeld en niet schriftelijk vastgelegd. Hij beschuldigde een eerdere getuige, Saïd Bouharrou, van meineed. De vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse moskeeën verklaarde maandag dat mensen van Al-Fitrah hebben geprobeerd in Nijmegen voet aan de grond te krijgen.
Islamitisch huwelijk
Salam weigerde ja of nee te zeggen op de vraag of hij islamitische huwelijken heeft afgesloten. ,,We begeleiden de mensen in hoe zij volgens de islam behoren te leven. Als ze ons vragen: doen jullie aan huwelijken, dan is ons antwoord heel simpel: als deze meid een vader heeft, dan kan hij haar zelf huwen.”
Voorzitter Rog wees hem op zijn medewerkingsplicht. ,,U heeft de commissie meerdere keren geen antwoord gegeven op de vraag of het voorgekomen is dat u of anderen binnen Al Fitrah islamitische huwelijken hebben gesloten.” Hij ontkende dat zo’n huwelijk strafbaar is, hoewel commissielid Chris Stoffer hem artikel 449 uit het wetboek van Strafrecht voorhield.
Ook op de vraag of hij moslims doceert niet mee te doen aan Nederlandse feestdagen en hen aanraadt niet-gelovigen niet aan te kijken, kwam geen simpel ja of nee. Zijn omstandige antwoorden klonken wel als een bevestiging, al benadrukte hij dat het de kinderen vrij staat zelf te beslissen.
In de verhoren van de ondervragingscommissie van de Tweede Kamer staat vandaag de Utrechtse alFitrah-moskee centraal. We volgden de verhoren in dit liveblog, dat inmiddels is afgesloten.
MSN 19.02.2020 “Schijnvertoning. Poppenkast.” Deze woorden klonken in de verhoorzaal van de Tweede Kamer uit de mond van de omstreden Utrechtse imam Suhayb Salam. De imam stond voor een speciale commissie die onderzoek doet naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën.
Al voordat het verhoor begon, had imam Salam al ruzie met de parlementaire onderzoekscommissie. “Ik weiger te staan bij het afleggen bij de eed”, sprak de imam van de Utrechtse alFitrah-moskee. Die moskee ligt onder een vergrootglas, onder andere omdat de kinderen bang gemaakt zouden worden voor Nederlandse tradities.
1,5 miljoen uit Koeweit
Vooraf wilde Salam geen inzicht geven in de boekhouding van zijn ultra-orthodoxe moskee. Onder ede gaf de imam toe: zijn moskee kreeg 1,5 miljoen uit Koeweit. “Zonder voorwaarden.”
Over de rest van de financiën van zijn moskee kon hij weinig zeggen. “Ik heb geen inzicht in onze jaarverslagen. Ik ben niet echt een financieel expert. Dat heeft onze penningmeester”. Zijn verweer was dat de Fiod de stukken in beslag heeft genomen. Eerder deze week zei de oud-voorzitter van de As-Soennah moskee in Den Haag dat zij 2,5 miljoen kregen uit Koeweit. Ook zonder voorwaarden.
‘We laten ons door niemand domineren’
De commissie onder leiding van CDA’er Michel Rog had veel vragen aan de imam. Regelmatig kwam het tot een flinke clash. Zo vond de imam dat hij ging over hoe hij antwoord wilde geven, en niet de commissie. “Ik bepaal wanneer u geantwoord hebt en niet u”, zei Salam met ferme toon.
“Ik wil niet dat mijn antwoorden afgehakt worden. We zitten hier niet in een rechtbank.” Bij een van de clashes moest per ongeluk een glas water van de imam het ontgelden. Volgens de imam heeft de moskeestichting een breed scala aan activiteiten. “We hebben een hele brede inzet. Het programma wordt bepaald door de islam.”
Hij vond verder dat de overheid ‘onderdrukkend bezig is.’ “Moslims bepalen mede de normen en waarden. Of u dat nu bevalt of niet.”
Verjaardag vieren?
De ondervragingscommissie wilde ook weten of de imam de kinderen doceerde dat zij geen verjaardagen, kerst, of Sinterklaas mogen vieren. “Wat ik doceer, is dat wij moslims zijn en dat wij vrijheden hebben. En wij laten ons door niemand domineren”, antwoordde de imam.
Op de vraag of de vrouw een man de hand kan schudden zei hij: “Als de vrouw ervoor kiest de man geen hand te schudden dan is dat gewaarborgd in de wet. Dat is vrijheid van godsdienst.”
‘Vader huwt de vrouw’
De ondervragingscommissie wilde verder weten of de imam ook islamitische huwelijken buiten de Nederlandse wet om sluit. “Wij begeleiden mensen. Degene die de vrouw huwt, is haar vader.”
De commissie concludeerde: er kwam geen antwoord op de vraag. Dat gold voor meerdere vragen die aan de imam werden gesteld. Die eindigde het tumultueuze verhoor met de woorden: “Schijnvertoning. Poppenkast.”
Verhoren over ongewenste financiering moskeeën
Een speciale commissie van de Tweede Kamer doet onderzoek naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeorganisaties.
En of dat leidt tot radicale beïnvloeding.
Uit de verhoren wordt vooral duidelijk dat er achter moskeemuren dingen gebeuren die misschien onwenselijk zijn,maar daarmee zijn ze nog niet onwettig.
De commissie onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog ondervraagt daarvoor allerlei betrokkenen onder ede.
Vandaag was dat onder meer de Utrechtse imam Suhayb Salam.
Telegraaf 19.02.2020 De islamitische hogeschool IUASR in Rotterdam neemt vlak voor een door het kabinet gestelde deadline afstand van een deel van de omstreden uitspraken van haar eigen rector, Ahmet Akgündüz. De vraag is nu of minister Van Engelshoven (Onderwijs) hiermee genoegen neemt.
Rector Akgündüz ligt bij de D66-bewindsvrouw onder een vergrootglas sinds hij discriminerende en opruiende uitspraken heeft gedaan. Hij zei op de Turkse televisie dat tegenstanders van de Turkse president Erdogan volgens de Koran afgeslacht mogen worden. Ook sprak hij zijn walging uit over een ’Europese islam’ die ruimte biedt voor homo’s en vrouwelijke imams.
Van het kabinet kreeg de islamitische hogeschool de opdracht om via een advertentie in een landelijke krant afstand te nemen van de uitspraken. Dat lijkt de school woensdag te hebben gedaan in het Nederlands Dagblad, een krant met een relatief kleine oplage en een betaalmuur.
„De IUASR neemt afstand van voornoemde uitlatingen van Prof. Dr. A. Akgündüz voor zover die zijn opgevat als rechtvaardiging voor het oproepen tot geweld”, luidt de verklaring.
’Juristen kijken ernaar’
Het ministerie van Onderwijs laat weten dat juristen de advertentie momenteel bestuderen en wegen. Als het door minister Van Engelshoven te licht wordt bevonden dan dreigt de hogeschool haar accreditatie te verliezen. De studenten hebben dan geen recht meer op studiefinanciering en kunnen geen bachelor meer halen. „Er wordt nu gekeken of ze voldaan hebben aan het verzoek. En hoe dit juridisch zit”, aldus een woordvoerder van de D66-bewindsvrouw.
VVD-Kamerlid Dennis Wiersma zit op het vinkentouw. Hij vraagt zich af waarom de school zo lang wacht met het afstandnemen van de de uitspraken van Akgündüz. „En waarom sturen ze hem niet de laan uit?”
De procedure die nodig is om de school de duimschroeven aan te draaien en de accreditatie te omtnemen vindt hij sowieso te lang. Een Kamermeerderheid is dat met hem eens. Minister Van Engelshoven moet met een plan komen om dat te verkorten.
Trees Pels, emeritus hoogleraar en senior onderzoeken bij het Verweij-Jonker instituut, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.02.2020 De Tweede Kamer kreeg woensdagochtend een duister beeld over de invloed op kinderen van orthodoxe Koranlessen in de Utrechtse alFitrah moskee.
Onderzoekster Trees Pels van het Verwey-Jonker Instituut vertelde aan de parlementaire ondervragingscommissie dat er intimidatie plaatsheeft en fundamentalisme hoogtij viert. De lessen zouden ’riskant’ zijn en ’afstand tot de samenleving bevorderen’.
„De boodschap is zeer fundamentalistisch en dogmatisch”, vertelde Pels, die twee onderzoeken deed naar de pedagogische kwaliteiten van wat er aan Koranlessen wordt aangeboden in de moskee.
Kinderen krijgen al op jonge leeftijd les. Dit gebeurt buiten het zicht van de onderwijsinspectie, want die houdt op dit soort ’onderwijs’ geen toezicht.
Streng-islamitische norm
Volgens Pels gaat het om veertien uur per week. Daar leert men niet alleen maar de Koran te lezen, maar doet men aan religieuze en morele vorming naar streng-islamitische norm. Kinderen kunnen er al op zeer jonge leeftijd mee in aanraking komen.
„Kinderen krijgen te horen dat Allah hen zal straffen als ze zich niet aan de norm houden”, aldus Pels. Ze noemde als voorbeeld dat meisjes wordt aangeleerd om niet alleen uit te gaan of op schoolreisje mee te gaan. Daar moest dan een chaperonne mee. „Ze kregen op hun kop en werden geïntimideerd als dat wel was gebeurd.”
Sinterklaas
De moskeelessen ondermijnen wat men op Nederlandse scholen leert, verklaarde Pels. „Kinderen kunnen ontmoedigd raken om mee te doen met regulier basisonderwijs.” De onderzoekster noemde als voorbeeld deelname aan vieringen, zoals Sinterklaas. „Kinderen worden angstig gemaakt om mee te doen.”
Weliswaar zou gezegd worden dat kinderen een eigen keuze moeten maken, maar Pels signaleerde dat druk van de moskee en ouders zwaar kan wegen voor kinderen. Ze waarschuwde dat de Koranlessen het kritisch denkvermogen van kinderen ondermijnen.
De aantrekkingskracht van de moskee komt volgens haar bijvoorbeeld voort uit het feit dat moslims zich in de moskee veilig zouden voelen om zichzelf te zijn. Tot een paar jaar geleden werd stemmen bij verkiezingen ontmoedigd, hoorde de commissie. Tegenwoordig is men daar wat gematigder over, maar wel met een duidelijk stemadvies. „Denk”, zei Pels.
Later woensdag spreekt de commissie die onderzoek doet naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland, met alFitrah-bestuursvoorzitter en geestelijk leider Salam en de Utrechtse burgemeester Van Zanen.
Den HaagFM 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee. Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit. Het zou gaan om miljoenen euro’s.
Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
OmroepWest 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee.
Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
Bemiddelaar
Deze buitenlandse subsidies waren het onderwerp van de parlementaire ondervraging. Taheri vertelde een bemiddelaar in Koeweit te hebben die voor de Haagse moskee in het land op zoek ging naar fondsen en donaties.
Hierbij ging het om bedragen tot 2,5 miljoen euro. Bij vragen moest Taheri toegeven dat hij niet wist waar het geld precies vandaan kwam. Hij kon niet garanderen dat er geen sprake is geweest van inmenging door deze buitenlandse financiers.
De berichten waren voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah-moskee kreeg tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Daar ging een streep doorheen.
Pauline Krikke
Ook voormalig burgemeester Pauline Krikke moest verschijnen voor de commissie. Zij verklaarde dat gemeenten en andere overheden meer mogelijkheden moeten krijgen om de financiering van kerken en moskeeën te controleren. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een ‘giftige boodschap’ vanuit het buitenland geschonken zijn.
Verder wilde de voormalig burgemeester niet veel kwijt. Zo wilde ze geen antwoorden geven op vragen over hoe de informatie over de financiering van de as-Soennah moskee tot haar kwam. ‘Ik weet niet zeker of ik dit mag delen, dus daar wil ik niets over zeggen’, verklaarde ze.
Onder ede
De onderzoekscommissie startte vorige week met de openbare verhoren onder ede. De tweede week begon maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. Verschijnen voor de onderzoekscommissie is verplicht.
Abdelhamid Taheri, voormalig bestuursvoorzitter van de moskee As-Soennah, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 17.02.2020 De omstreden moskee As-Soennah in Den Haag kreeg in 2014 en 2015 in totaal bijna 2,5 miljoen euro uit Koeweit zonder dat er speciale voorwaarden zijn gesteld. Dat zegt Abdelhamid Taheri, tot september vorig jaar bestuursvoorzitter van het gebedshuis.
Het geld was aangevraagd voor speciale projecten, zoals het drukken van de koran, aldus Taheri tegen de Tweede Kamer. Een commissie van de Kamer onderzoekt of moskeeën worden beïnvloed door buitenlands geld. De vrees bestaat dat streng islamitische landen met hun geld hier de radicalisering van jongeren aanjagen.
„We zijn onafhankelijk”, benadrukte Taheri. Volgens hem zijn er geen eisen aan de donaties verbonden. „Daar maak ik me geen zorgen om. Absoluut niet. Op geen enkele manier.” Er zou dan ook geen link zijn met extremistische organisaties.
Volgens hem komen de schenkingen uit islamitische inzamelingen, en gaat het om aalmoezen. De aanvragen zouden zijn geregeld via een contactpersoon in Koeweit, een sjeik die ook in As-Soennah predikte.
Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke, die te maken had met As-Soennah, zei in haar verhoor dat er te weinig bevoegdheden voor gemeenten zijn. Ze vindt dat er een landelijk expertisecentrum moet komen. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een „giftige boodschap” vanuit het buitenland geschonken zijn. „Als dit geregeld is, is dat een hele forse stap.”
AD 17.02.2020 Vragen naar de achtergrond van de partijen die tonnen beschikbaar stelden aan de As-Soennah moskee? Dat deed het bestuur niet, totdat Nieuwsuur over dubieuze donors berichtte, stelde ex-voorzitter Taheri vandaag. Daar is de Tweede Kamer, die hem onder ede hoorde, nog niet klaar mee.
Taheri was tot een half jaar geleden de aanvoerder van de salafistische moskee aan de Haagse Fruitweg, die door leden van de Hofstadgroep bezocht werd in de jaren voordat een lid hiervan Theo van Gogh vermoordde. In de jaren daarna baarde imam Fawaz Jineid opzien met zijn preken vol boodschappen die recht ingingen tegen wat goed gebruik is in Nederland.
De imam werd in 2012 aan de kant gezet, waarna het leek of de moskee liberaler werd. Tot bleek dat in online religieuze lessen meisjesbesnijdenis werd gepromoot.
Opmerkelijk
Toen hierover ophef ontstond, haalde As-Soennah het filmpje offline. Vandaag tijdens de parlementaire mini-enquête naar buitenlandse beïnvloeding vertelde Taheri dat er intern iets was misgegaan, toevallig juist net deze ene keer waar ophef over ontstond. ,,Wij hebben een religieuze commissie die alle docenten van de juiste informatie en stencils voorziet. Maar die was net deze ene keer niet geweest.” Een opmerkelijk relaas, het filmpje stond toen namelijk al twee jaar online.
Dit naar de Nederlandse samenleving toe tolerantie prediken, maar binnen de eigen kring iets heel anders verkondigen werd vorige week door AIVD-baas Dick Schoof ‘façadepolitiek’ gedoopt. Taheri wierp verre van zich dat As-Soennah zich van zulke praktijken zou bedienen. ,,Dat kan je als imam niet maken, daar prikken jongeren doorheen.”
Dubieuze stichtingen
Dat kan zijn, maar na de woorden van Schoof prikt de onderzoekscommissie van de Kamer ook door dubbele boodschappen uit de moskee heen. En die kwamen er, juist toen het verhoor van Taheri richting de kern ging: financiering van dubieuze stichtingen uit golfstaten, die contact zouden hebben met terreurorganisaties.
In 2014 en 2015 werd door zo’n club uit Koeweit een bedrag van 2,5 miljoen overgemaakt naar As-Soennah. Niet ineens, maar in meerdere stortingen, maar in vier. Of Taheri dat niet gek vond? Waar hij eerst zei dat niet hij, maar de penningmeester verstand van financiën had, antwoordde hij nu dat ‘er soms wel eens nabetalingen komen, omdat een collecte langer voortduurt’. Maar, riposteerde Kamerlid Aukje de Vries: ‘Deze stortingen werden allen op dezelfde dag overgemaakt’. Toen bleef Taheri het antwoord schuldig.
De moskee was volgens Taheri aanvankelijk niet geïnteresseerd in de herkomst van dit grote bedrag, bestemd voor de aankoop van een gebouw aan de Radarstraat waar de As -Soennah Holding BV ‘maatschappelijke activiteiten’ zou gaan ontplooien. Pas na berichtgeving hierover in opnieuw Nieuwsuur, werd dit onderzocht.
De naam van de stichting? Taheri zou het niet weten, zegt hij als hem de naam wordt voorgehouden. ‘Ik ken alleen de Arabische naam’. Het geld bestaat uit aalmoezen, iedereen in de islamitische staten is gehouden 2 procent van zijn inkomsten aan deze ‘za’kaat’ te besteden. Speciale commissies selecteren als bestemming doelen in landen die qua islam nog ‘ontwikkelingslanden’ zijn, zoals Nederland.
Aalmoezen
Van dit geld maakte As-Soennah gebruik voor de aanschaf van het pand. Van de herkomst van het geld zei Taheri niets te weten, wel wist hij weer precies dat er een speciale vastgoedtruc werd uitgehaald bij de aanschaf van het pand aan de Radarstraat. Dat verdubbelde hierdoor op slag in waarde.
De verkoper verkocht het pand op papier voor één miljoen aan een tussenpersoon, die het pand dezelfde dag voor 1,9 miljoen aan As-Soennah doorverkocht. Hoe die winst (betaald met de ‘aalmoezen’ uit Koeweit) is verdeeld, wil de parlementaire onderzoekscommissie graag weten.
Stampij
Gek genoeg ontbraken alle notulen en bestuursverslagen van As-Soennah uit de jaren dat deze giften binnenkwamen, althans toen deze door de Kamer met een gerechtelijke vordering werden opgevraagd. Werd er in die jaren dan niets genotuleerd, was de vraag aan Taheri. ‘O zeker wel. Maar niet alles’.
Die stukken zijn ondanks een gerechtelijk bevel niet aan de Tweede Kamer gegeven. Taheri’s advocaat maakte hierover stampij, daarna werden de antwoorden weer vaag. Zo vaag, dat het niet uitgesloten is dat binnenkort ook de penningmeester van de moskee nog onder ede uitleg mag komen geven.
Na Taheri werd ex-burgemeester Krikke gehoord. Zij bleek niets te weten over de geldstromen en de gemeente was ook niet bij machte er iets aan te doen.
AD 17.02.2020 De Haagse As Soennah moskee staat vandaag centraal bij de parlementaire verhoren over de financiering van moskeeën door buitenlandse mogendheden. Behalve de oud-voorzitter zal ook ex-burgemeester Krikke onder ede worden ondervraagd.
Daarbij draait het met name om de bedragen die de moskee volgens inlichtingendienst AIVD ontving van de Revival of Islamic Heritage Society (RIHS). Dat is een liefdadigheidsinstelling uit Koeweit die door de Verenigde Staten in verband wordt gebracht met het financieren van terroristen.
RIHS gaf in Nederland geld voor het verspreiden van de islam en de bouw van moskeeën, maar zou daarnaast ook Jahbat Al Nusra hebben gefinancierd. Dat is een van de strijdende partijen in Syrië en Irak. De militie geldt als de lokale tak van Al Qaeda, het terreurnetwerk dat achter de aanslagen van 11 september 2001 in de VS zat.
De financiering van de As Soennah door RIHS is daarmee brisant want de circa 60 jongeren uit Den Haag die geronseld werden voor de jihad en ten strijde trokken in het Midden-Oosten, sloten zich na hun uitreis bijna allemaal aan bij Al Nusra.
Het parlementaire onderzoek dat nu loopt, een ‘light-versie’ van een parlementaire enquête, richt zich op de vraag of met de buitenlandse oliedollars ook invloed in de Nederlandse moskeeën is gekocht. Sinds een aantal jaren maakt het salafisme, een van de meest orthodoxe stromingen binnen de islam, een grote opmars door in Nederland. De aanhangers zijn zó fanatiek, dat ze liberalere moslims de les lezen dat zij niet gelovig genoeg zouden zijn. Hierdoor raakte deze groep in de verdrukking en kon het salafisme nog verder groeien.
De omstreden imam Fawaz Jneid riep vanaf het spreekgestoelte van het gebedshuis aan de Fruitweg openlijk op om ten strijde te trekken in Syrië. De moskee nam afscheid van hem, waarna Jneid zijn toevlucht zocht tot onder meer een boekwinkel. Hierop nam burgemeester Krikke een onorthodoxe maatregel: ze legde de imam een gebiedsverbod op voor zowel de Schilderswijk als Transvaal. Jneid vocht dit aan bij de rechter, maar die gaf Krikke gelijk.
De in oktober opgestapte burgemeester brak in haar benadering van de As Soennah pontificaal met het beleid van haar voorganger Jozias van Aartsen. Die zocht de samenwerking op met de moskee, onder meer om in de wijk de rust te bewaren tijdens oud en nieuw. Dat was zó succesvol, dat de gemeente ook na de dagenlange rellen vanwege de dood van Mitch Henriquez in 2015 haar toevlucht tot de moskee zocht, om de geest weer in de fles te krijgen.
Hierop verschenen vrijwilligers van de As Soennah getooid in gele hesjes in de straten. Op slag keerde de rust terug. Daar was iedereen blij mee, maar het riep tegelijk de vraag op wie nu echt de baas was in de Schilderswijk: het bevoegd gezag of de moskee. Na de onthullingen over de verdachte geldstromen van Nieuwsuur verbrak de gemeente de samenwerking met de buurtvaders.
Verslaggever Jan-Willem Navis is bij de zitting aanwezig en twittert live mee.
NOS 17.02.2020 Er moet een landelijk expertisecentrum komen dat de buitenlandse financiering onderzoekt van organisaties die “giftige boodschappen” verspreiden. Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke deed die oproep tegenover de Tweede Kamercommissie die zich buigt over de buitenlandse beïnvloeding van moskeeën.
Krikke doelt niet alleen op moskeeën, maar ook op christelijke en niet-religieuze organisaties. Die kunnen ook ongewenste boodschappen verspreiden, benadrukte ze. “Bijvoorbeeld het ontkennen van de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het ontkennen van homoseksualiteit of het belemmeren van de keuzevrijheid bij abortus.”
Het landelijke expertisecentrum moet signalen verzamelen en organisaties onderzoeken. Daarbij moeten er geen verschillen zijn tussen gemeenten, zoals nu wel het geval is. Ze deed de oproep twee jaar geleden ook al, na het nieuws dat de Haagse As-Soennah-moskee een omstreden Koeweitse investeerder had.
Besnijdenis
Krikke was uitgenodigd door de commissie omdat zij als burgemeester van Den Haag te maken had met deze As-Soennah-moskee. Ze heeft uiteindelijk de subsidiekraan van de stichting helemaal dichtgedraaid.
Ook heeft ze de bestuurders aangesproken op een video op de website waarin vrouwenbesnijdenis werd aangeprezen. “Vrouwenbesnijdenis is zo’n ernstige verminking van een vrouwenlichaam, daar kun je niet zo lichtvaardig over zijn”, zei Krikke.
Abdelhamid Taheri, tot voor kort bestuursvoorzitter van As-Soennah, vertelde de commissie dat hij de besnijdenisvideo er vervolgens “direct heeft afgehaald”. Daarop vroeg de commissie hoelang de video dan online heeft gestaan. “Ik denk een of twee jaar”, antwoordde Taheri.
“De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof”, aldus Abdelhamid Taheri, oud-bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee.
De commissie vroeg ook naar een filmpje waarin wordt gezegd dat vrouwen niet zonder begeleiding van een man op straat mogen. Volgens Taheri moet de commissie kijken naar de context. “Er is een onderscheid tussen de theologische uitleg en de maatschappelijke uitleg”, zei hij.
Mensen moeten het niet zo letterlijk nemen, was de boodschap van Taheri. “De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof.” Hij vindt dat mannen de keus moeten hebben vrouwen wel of geen hand te geven.
As-Soennah kreeg miljoenen uit Koeweit, maar veel kon Taheri daar niet over zeggen. Hij verwees regelmatig naar de penningmeester. Taheri ontkent dat de geldschieters invloed op de religieuze koers van de moskee hebben gekocht.
Mogelijk geld terugstorten
Krikke zei dat burgemeesters bij signalen van ultraorthodoxe invloeden geen enkele mogelijkheid hebben om de buitenlandse financiering te onderzoeken. Het expertisecentrum waarvoor zij pleit, zou die mogelijkheden wel moeten hebben. De verantwoordelijke minister kan daarna besluiten dat het geld moet worden teruggestort.
Eerder vandaag zei de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland dat de bevindingen van inlichtingendienst AIVD kloppen, dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims steeds meer invloed krijgt. Vicevoorzitter Saïd Bouharrou vindt ondersteuning van de overheid belangrijk, maar zei dat vooral moslims zelf weerbaarder moeten worden.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
OmroepWest 17.02.2020 Met grote tegenzin verschijnt de Haagse as-Soennah moskee maandag voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland en heeft voormalig moskeevoorzitter Abdelhamid Taheri opgeroepen voor een openbaar verhoor onder ede. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt maandag verhoord. De relatie tussen Den Haag en de as-Soennah moskee is al jaren stroef.
Een deel van de Nederlandse politiek heeft het op moslims gemunt. Dat is de stellige overtuiging van het bestuur van de as-Soennah moskee. De parlementaire mini-enquête naar ‘ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen’ zou daar een voorbeeld van zijn. De commissie wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland komen die leiden tot deze ongewenste beïnvloeding.
‘Deze parlementaire ondervraging onderzoekt enkel en alleen de financiële geldstromen van moskeeën. Het is de zoveelste poging om de islam en moslims in de verdachtenbank te duwen’, is de reactie van het moskeebestuur nadat Taheri door de onderzoekscommissie is opgeroepen voor verhoor. Maar iedereen die wordt opgeroepen, is verplicht om te komen en dus zal Taheri er ook aan moeten geloven.
Bekijk hier het verhoor terug van Adelhamid Taheri:
Het Haagse stadsbestuur worstelt al jaren met de moskee. Zo ligt voormalig burgemeester Wim Deetman geregeld in de clinch met de omstreden imam Fawaz Jined, de toenmalige voorganger van de as-Soennah. In 2004 wenst de imam Theo van Gogh een ongeneselijke ziekte toe. Een paar maanden later wordt Van Gogh vermoord. Ook kreeg Fawaz boetes voor het sluiten van sharia-huwelijken en zou hij voorstander zijn van vrouwenbesnijdenis. In 2012 wordt hij na een ruzie uit het moskeebestuur van de as-Soennah gezet.
Na het vertrek van imam Fawaz ontspant de relatie tussen de gemeente en de as-Soennah zich. Volgens burgemeester Jozias van Aartsen, de opvolger van Deetman, bestrijdt het nieuwe moskeebestuur in tegenstelling tot Fawaz, terrorisme wel. Van Aartsen zet vrijwilligers van de as-Soennah zelfs in als troef tegen de overlast tijdens de jaarwisseling. In de Schilderswijk en Transvaal gaan groepen moskeevrijwilligers de straat op om de rust in de wijken te houden.
Salafistische ordetroepen
Partijen als de VVD, het CDA en de PVV in de Haagse gemeenteraad en later ook een meerderheid van de Tweede Kamer veroordelen de inzet van deze vrijwilligers. De PVV spreekt van ‘salafistische ordetroepen’ die de gemeente tijdens de jaarwisseling de straat op stuurt. De partijen en een Kamermeerderheid willen dat de samenwerking verbroken wordt.
Maar dat weigert Van Aartsen keer op keer. Hij blijft vasthouden aan de vrijwilligers omdat ze geen preken houden of mensen bekeren, maar slechts de politie helpen. ‘Dat zouden meer mensen moeten doen’, zegt hij in januari 2016.
Gedachtepolitie
Bovendien verdedigt hij het salafisme. Uit AIVD-rapporten blijkt volgens hem dat salafisme een orthodoxe beleving van het geloof is en ‘nul komma nul te maken heeft met terrorisme’. Ook wil hij geen gedachtepolitie zijn. ‘In de Oudejaarsnacht zijn honderden mensen actief. Ik kan niet aan iedereen vragen wat hij of zij denkt. Dat valt onder de vrijheid van godsdienst en meningsuiting’, reageert hij. De as-Soennah-vrijwilligers blijven daarom met oud en nieuw de straat op gaan.
Pauline Krikke die in 2017 Van Aartsen opvolgt, volgt deze lijn in eerste instantie. Maar in mei 2018 worden de banden tussen de gemeente en de moskee alsnog definitief verbroken.
Dubieuze golfstaten
Aanleiding zijn berichten van NRC Handelsblad en het tv-programma Nieuwsuur waarin wordt gesteld dat onder meer de as-Soennah moskee geld kreeg van dubieuze golfstaten. In 2011 zou de moskee om geld gevraagd hebben in Saoedi-Arabië en in 2017 zou geld zijn ontvangen vanuit Koeweit. Voormalig bestuursvoorzitter Taheri heeft dit altijd ontkend.
Maar de berichten zijn voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah moskee krijgt tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Maar daar gaat voortaan een streep door. Ook stopt de jaarlijkse inzet van vrijwilligers van de as-Soennah moskee tijdens de jaarwisseling.
Parlementaire ondervraging
Bovendien leiden de berichten tot een parlementaire ondervraging die vorige week is gestart met de openbare verhoren. De tweede week begint maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, de vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland en daarna volgen voormalig voorzitter van de as-Soennah moskee Abdelhamid Taheri om 13.00 uur en Pauline Krikke om 15.30 uur.
NOS 17.02.2020 De Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland onderschrijft de bevindingen van inlichtingendienst AIVD dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims voor problemen zorgt in moskeeën. De andere gelovigen worden door hen onder druk gezet om mee te doen met de ‘strenge’ koers.
“Er wordt tegen hen gezegd ‘je bent geen goede moslim'”, zegt vicevoorzitter Saïd Bouharrou. Ook worden de mensen die niet willen meedoen beschuldigd van het zaaien van verdeeldheid onder moslims. Hij ondervond dit zelf na zijn medewerking aan een onderzoek van tv-programma Nieuwsuur.
Bouharrou werd vanmorgen verhoord door de parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar beïnvloeding door onvrije landen van moskeeën en andere islamitische organisaties.
Ongewenst
Hij zei dat de invloeden uit de golfstaten aangepakt moeten worden. De alFitrah-moskee probeert bijvoorbeeld bij andere moskeeën te infiltreren, vertelde Bouharou. “We moeten iets doen om die invloeden kleiner te maken.” Hij vindt het “per definitie” ongewenst als mensen uit het buitenland in Nederlandse moskeebesturen zitten.
Bouharrou is geschrokken van de bedreigingen aan het adres van Hajer Harzi, die voor de Tweede Kamercommissie beschreef hoe dreigend het eraan toeging in de Al Houda-moskee in Geleen. Hij vindt de getuigenis van Harzi dapper: “Zulke helden hebben we meer nodig in het land.”
Bouharrou legde een verklaring af, waarin hij afstand nam van de buitenlandse invloeden:
Marokkaanse moskeeën: een minderheid veroorzaakt problemen
Volgens Bouharrou zijn er vijftien tot twintig moskeeën die ultra-orthodox zijn en waar de problemen spelen. De stille meerderheid laat niet van zich horen, zei hij. Toch denkt hij dat de moslimgemeenschap door sterker op te treden, zelf het probleem kan oplossen.
“De oplossing zit erin dat zij het openbare debat aangaan.” Dat betekent ook op sociale media tegen orthodoxe of extremistische predikers ingaan. De rol van de overheid is beperkt denkt Bouharrou, omdat je al snel op het terrein van de vrijheid van godsdienst komt.
Maar bepaalde verplichtingen tot openbaarheid en transparantie, en het ondersteunen van de “weerbaarheid” van moslims kan helpen, verwacht hij.
Spanning
Vandaag is de vierde dag dat de Tweede Kamercommissie mensen onder ede verhoort. De spanning voor de commissie loopt op. Deze week komen vertegenwoordigers van moskeeën langs die liever niets prijsgeven, zoals de As-Soenah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht.
Achter de schermen heeft de commissie ook veel informatie over bankgegevens en netwerken opgevraagd. In april moet het eindrapport klaar zijn.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
Telegraaf 17.02.2020 Vrijwel alle naar schatting 500 moskeeën in Nederland krijgen geld uit het buitenland: uit Europa, Marokko of de Golfstaten. Dat is niet per definitie ongewenst, zei Saïd Bouharrou van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland in de Tweede Kamer.
Hij getuigde daar in het grote onderzoek van de Kamer naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën door uiterst orthodoxe landen. Het parlement vreest radicalisering van jongere moslims. Moskeeën als alFitrah in Utrecht en As-Soennah (Den Haag) kwamen al in opspraak.
Volgens Bouharrou kan het bij geldstromen om inzamelingen voor het goede doel gaan. Daar kan een stichting van profiteren die onvoldoende geld heeft om een moskee te bouwen.
Maar buitenlandse financiering is wel ongewenst als er voorwaarden aan een gift worden verbonden. Als bijvoorbeeld een organisatie uit de golfstaat Koeweit een bepaalde ultra-orthodoxe prediker eist, die “verwerpelijk” dingen zegt over vrouwen of joden. Of als een gulle gever invloed wil hebben op lesmateriaal voor islamonderwijs. “Niet altijd wordt goed gekeken naar wat er in staat. De bewustwording moet groter worden”, aldus Bouharrou.
Salafistische aanjagers
De bestuurder van de Marokkaanse moskeekoepel onderschreef de woorden van AIVD-baas Dick Schoof dat er een groeiende groep ’salafistische aanjagers’ is die andere gelovigen onder druk zet en met financiële en ideologische steun uit de Golstaten. Hij benadrukte dat het om een beperkte groep gaat, waarvan de moslimgemeenschap zelf ’het grootste slachtoffer’ is.
Bouharrou nam stellig afstand van de bedreigingen die de Geleense moskeebestuurder Hajer Harzi ten deel vielen na haar getuigenis voor de ondervragingscommissie van de Kamer. Hij prees haar stellingname. „Zulke helden hebben we meer nodig.” Bouarrou pleitte voor meer transparantie bij de financiering van moskeeën. En verbod op geldstromen uit het buitenland ziet hij niet zitten. „Een paardenmiddel.”
NOS 16.02.2020 Vanaf vandaag staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
Vandaag gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis. Oud-burgemeester Krikke van Den Haag wordt ook verhoord.
Woensdag staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Zorgen
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Dreigementen
Terug naar afgelopen week. De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof.
De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Bestuurders Laaouej en Harzi van gebedshuis Al Wasatia werden in Geleen hun moskee uitgewerkt door jongere, orthodoxe geloofsgenoten. Die lieten imams met terroristische contacten preken. Na hun verhoor door de Tweede Kamer werden zij bedreigd.
Harzi vertelde er over in Op1. De commissie vindt de bedreigingen onacceptabel !!
Dat het moeilijk wordt om achter de oorzaak van toenemend salafisme in Nederland te komen bleek donderdag. De Blauwe Moskee en de Al-Fourqaan moskee zijn betaald met miljoenen euro’s uit Qatar en Koeweit. Hebben die landen daardoor invloed, wil de commissie weten.
Nee, zei de tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom van de Blauwe Moskee in Amsterdam. De geldschieters stellen volgens hem geen eisen. Dat er extremistische sprekers in de moskee komen heeft te maken met “open staan” voor alle meningen, zei hij.
Van der Blom vindt het niet verdacht dat de betalingen soms via vier tussenpersonen in Nederland terecht kwamen. “Zo willen zij dat regelen.”
Nasr El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven en van de stichting Al Waqf was betrokken bij diverse omstreden salafistische projecten. Hoe dat zit wilde El Damanhoury niet kwijt. Hij had vooral kritiek op de Tweede Kamer-commissie.
Eerdere verhoordagen
Maandag, woensdag en donderdag waren de eerste twee verhoordagen.
Het is dus de vraag of het deze week beter gaat. Donderdag komt de moskeeketen van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politieke invloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
BB 16.02.2020 ‘Salafistische organisaties infiltreren moskeeën en nemen ze over. Het is vijf voor twaalf’, zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Donderdag was hij gastheer van een kennisbijeenkomst in zijn stad over het tegengaan van radicalisering en extremisme. Marcouch weet zelf hoe het is om te radicaliseren en waarschuwt voor verminderde aandacht. ‘Rust is schijn en verslapping levensgevaarlijk.’
‘Iedereen doordrongen van ernst’
‘De bijeenkomst was geslaagd’, aldus Marcouch. ‘Gelukkig zijn zowel minister Grapperhaus, de NCTV en burgemeesters als de andere deelnemers doordrongen van de ernst. Er is een duidelijke behoefte aan kennis en daarom krijgt dit een vervolg.’
Marcouch wijst erop dat radicalisering van jongeren een gevaar blijft dat voortdurend op de loer ligt, hoewel het dreigingsniveau is gedaald van 4 naar 3 en er minder uitreizigers zijn. ‘Salafistische organisaties zijn sluw en sterk gedreven voor hun gewelddadige machtsideologie onze jongeren te mobiliseren, met kinderen en al.
Investeren in vitale aanpak
In hun antidemocratische, antiwesterse ideologie, die streeft naar een superieure natie met aanhangers van het salafisme, de sharia en één leider (Khalif), wordt geweld niet geschuwd. ‘We hebben onze handen vol aan jonge mensen, soms hele jonge kinderen, die geïnfecteerd zijn met dit gedachtegoed en worden geronseld als IS-strijder in het Midden-Oosten of voor aanslagen bij ons.’
Marcouch waarschuwt dat zij straks terugkeren of vanuit de gevangenis in onze steden en dorpen komen. ‘Daar moeten we de samenleving voor beschermen, dus moeten wij als bestuurders blijven investeren in de vitaliteit van onze aanpak.
Dat betekent: het salafisme kennen, het gevaar beseffen, overal bovenop zitten, korte lijnen, een goede informatiepositie, opsporen en bestraffen en dit uiteraard voor zijn met heel veel aandacht voor opvoeding en vooruitzicht op een waardevolle plek in onze samenleving.’
Jonge kinderen weerbaar maken
Ook minister Grapperhaus liet tijdens de bijeenkomst weten het belangrijk te vinden dat de aandacht niet verslapt. Marcouch memoreert dat het kabinet Rutte-1 de aanpak van radicalisering in 2010 beëindigde en later alles halsoverkop weer moest worden opgetuigd toen de salafisten door Den Haag marcheerden. ‘Te laat. Honderden jongeren waren al uitgereisd. Veel gemeenten hadden geen idee van het fenomeen. Dat moet ons niet weer overkomen.’
Volgens Marcouch dient de preventieve aanpak onderdeel te zijn van het reguliere jeugdbeleid. ‘Wij dienen jonge kinderen weerbaar te maken tegen de dagelijkse salafistische indoctrinatie via de ouders. We moeten hen corrigeren en ervan doordringen dat zij niet van doen hebben met een edele religieuze islamrichting, maar met een vijandige gewelddadige machtsideologie.’
Lokroep jihadisme
In zijn toespraak van afgelopen donderdag zei Marcouch dat tijdig de helpende hand bieden hem zelf indertijd ‘als worstelende jongeman die zijn identiteit zocht’ ook terug op het juiste pad heeft gebracht. ‘Ik dreef af, radicaliseerde in mijn opvattingen. Wie mij kende, kon de eerste tekenen zien. Wij allen kunnen dit, mits wij ons verdiepen, het gevaar zien en aandacht hebben.
Ik raakte als jongeman zo begaan met verdrukte moslims in oorlogsgebieden, dat ik dacht: ‘ik moet niet alleen weten en voelen, maar ook doén: een daad stellen, actie ondernemen, reisplannen maken’. Ik kwam hieruit dankzij mijn omgeving. Mijn nieuwe studievrienden brachten mij ertoe een kritische geest te ontwikkelen die nadenkt over mijn geloof, mijn omgeving en mijzelf.’
Aan de telefoon noemt Marcouch dat ‘de lokroep van het jihadisme’. ‘Je krijgt dat binnen via predikanten, in mijn tijd nog via cassettebandjes: de dood boven het leven verheerlijken, hunkeren naar een snelle dood in de strijd, martelaarschap, de heilstaat, één leider, superioriteit, andersgelovigen en -denkenden afwijzen en als minderwaardig afschilderen.’
Neem als bestuurder stelling tegen salafisme
Het salafisme een ‘sterk gewelddadig machtsbeluste ideologie’, benadrukt Marcouch. ‘Deze politieke ideologie gebruikt de orthodoxe religie als masker. Mensen schieten te vaak in de ‘scheiding kerk-en-staat reflex’, maar je moet als bestuurder wel degelijk stelling nemen tegen het antidemocratische salafisme, want het ondermijnt de samenleving.’
De ideologie stelt dat joden en christenen jouw vijanden zijn en dat Nederland niet jouw samenleving is. ‘Dat is de islamitische staat. We hebben met ISIS gezien hoe dat is. Dit is geen theorie. Dit is geen boekenkastwijsheid. Jongens en meisjes worden geronseld en de dood ingelokt. Het is ernstig en gevaarlijk. Laat je geen rad voor ogen draaien door salafisten met sussende praatjes over geweldloze terugkeer naar een zuivere religie.’
‘Dat doen wij. Het is heel belangrijk om dogma’s en theologische concepten die salafisten misbruiken theologisch te weerleggen. Dat heeft mij toen als radicaliserende jongeling geholpen. Je hebt dan gereedschap, gaat vragen stellen. Je leert autonoom te denken en verantwoordelijkheid te nemen voor je daden. De islamitische gemeenschap is daarbij cruciaal.’
Redelijke imams opleiden
Maar de Arnhemse burgemeester ziet deze gemeenschap worstelen met de radicale salafistische organisaties. ‘Hun predikanten uit Saoedi-Arabië hebben gemakkelijk toegang tot Nederland, terwijl evenwichtige imams uit Marokko moeilijk een visum krijgen.
Er is een schrijnend tekort aan goede imams. Moskeeën zitten met gaten en salafistische imams springen daarin. Als gemeente werken wij goed samen door de gemeenschap te steunen en hen ervan te weerhouden om salafistische imams aan te stellen en activiteiten te ontplooien die radicalisering aanmoedigen.
De rijksoverheid moet deze gemeenschap ook bijstaan, zodat ze weerbaarder worden. Er is krapte op de arbeidsmarkt. Een goede gezaghebbende imamopleiding is er nog niet in Europa. Redelijke imams opleiden helpt tegen de opkomst van salafisten in moskeeën. Daar moeten we nu mee beginnen, want het is vijf voor twaalf.’
OmroepWest 14.02.2020 Het onderzoek van een Tweede Kamercommissie naar buitenlandse financiering van sommige moskeeën moet het salafisme niet in een hoek drijven. Dat vindt onder anderen Abdel Bouzzit van de Leidse Imam Malik Moskee. Hij vindt dat kwade invloeden van buiten bestreden moeten worden. Maar de manier waarop de Kamercommissie nu te werk gaat vindt hij een gemiste kans.
Samen met een aantal gematigde moslims neemt Bouzzit, ook bestuurder van de regionale moskeekoepel, het op voor hun meer orthodoxe geloofsgenoten. Bouzzit zegt het een kwalijke zaak te vinden dat het onderzoek zich vooral richt op de moslims en de islam.
‘Het onderzoek is wat mij betreft op een verkeerde manier gestart’, zegt Bouzzit. ‘Als er beïnvloeding van buitenaf is, dan is dat kwalijk. Maar het is even kwalijk als dat gebeurt bij andere geloofsstromingen of bij politieke organisaties. Daar zien we ook beïnvloeding.’
Definitie salafisme
Daarmee ontkent hij niet dat er binnen het orthodox salafisme, waar het in het onderzoek veel over gaat, anti-democratisch gedachtegoed leeft. ‘Daar gaat het wat mij betreft mis, maar dat gedachtegoed kun je ook vinden bij andere moslims.’
Bouzzit pleit er dan ook vooral voor te kijken naar het gedrag van mensen en organisaties. En hij vindt dat een term als ‘salafisme’ eerst goed gedefinieerd moet worden. ‘Dan weten we in ieder geval waar we het over hebben als we in gesprek gaan met elkaar.’
Geen buitenlandse invloed in Leidse en Haagse regio
Volgens Bouzzit is er in de Leidse regio en Den Haag geen reden voor bezorgdheid over buitenlandse financiering van moskeeën. ‘Ik heb heel veel contacten, maar ik merk op geen enkele manier dat hier invloed is gekocht door het buitenland.’
Dat komt volgens Bouzzit omdat de koepelorganisatie de laatste jaren stevig heeft ingezet op het professionaliseren en weerbaar maken moskeeën en hun imams. ‘In onze regio hebben we bestuursleden aan het roer die weten wat de gevaren zijn en die weten hoe je die buiten de deur houdt. Dat zien we helaas niet in heel Nederland, maar hier werken we er keihard aan.’
Maandag moet de Haagse As-Soennah moskee voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer komen, om te praten over financiering van moskeeën in Nederland. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt dan verhoord daarover.
NOS 14.02.2020 Een moskeebestuurslid dat in de Tweede Kamer is gehoord, wordt naar eigen zeggen hevig bedreigd. “Dit gun je niemand”, zei Hajer Harzi in talkshow Op1, waar duidelijk werd dat ze ook aangifte heeft gedaan.
Harzi getuigde voor de Kamercommissie over de groeiende invloed van extremistisch gedachtegoed in moskee Al Houda in Geleen. Vlak daarna kreeg haar dochter bedreigende video’s toegestuurd.
“Een kogel is zo besteld”, riepen de jongens in het filmpje, vertelde Harzi in de talkshow:
‘Ze stuurden naar mijn kind: een kogel is zo besteld’
In de toegestuurde video werd het bestuurslid naar eigen zeggen ook uitgemaakt voor ongelovige, jood en allerlei “vreselijke dingen. Mijn dochter is boos en zegt het niet meer aan te kunnen. Ik heb haar ervan moeten overtuigen dat het tegen mij is gericht en niet tegen haar.”
Ook op sociale media is Harzi uitgescholden vanwege haar getuigenis. Ze wordt onder meer uitgemaakt voor leugenaar. Ondanks alle kritiek en beledigingen blijft Harzi achter haar getuigenis staan.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Abdallah Laaouej, voorzitter van gebedshuis Al Wasatia, en penningmeester Hajer Harzi, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.02.2020 De bedreiging van getuigen uit Geleen die voor de ondervragingscommissie vertelden over dubieuze financiering van moskeeën is ’onacceptabel’. Dat zegt voorzitter Michel Rog van de commissie.
De bedreigingen waren vooral gericht tegen Hajer Harzi, die een dag eerder tegenover de commissie had verteld hoe een ’gewoon moskeetje’, Al Houda in Geleen, was overgenomen door salafisten. Die werkten de oude imam eruit omdat die niet streng genoeg in de leer was, trokken miljoenen aan uit de Golf en programmeerden predikers die de moskeegangers stimuleerden zich af te keren van de Nederlandse samenleving.
Harzi vertelde hoe ze erover vruchteloos aan de bel had getrokken bij de gemeente en hoe ze later haar vrees zag bevestigd toen twee moskeebestuurders werden gearresteerd voor witwassen, lidmaatschap van een criminele organisatie en ronselen voor de jihad.
En waarvoor integratiedeskundige en voormalig PvdA-Kamerlid Kelik Yücel als getuige na Harzi al had gewaarschuwd, gebeurde nog geen dag later: er kwamen doodsbedreigingen binnen die rechtstreeks verwezen naar de stichting achter de nieuwe, gematigde moskee die Harzi had opgericht. De bedreigingsvideo, waarin de boodschap werd verkondigd door gemaskerde mannen, zou zelfs zijn gericht aan haar dochtertje, zo berichtte De Limburger.
„Als dit klopt, wil ik namens de hele commissie aangeven dat we dit zorgelijk vinden”, reageerde Rog na een dag van verhoren. „En dat het niet acceptabel is dat iemand die onder ede getuigt voor de Tweede Kamer slachtoffer wordt van bedreigingen of intimidatie.”
Harzi toonde zich tijdens het verhoor strijdbaar, en lijkt ook nu niet van haar stuk gebracht. Donderdagavond doet ze haar relaas nog eens in tv-programma Op1.
Ook de voormalig directeur van de omstreden stichting Waqf, Nasr el Damanhoury, moest donderdag komen opdraven. Zijn stichting kwam negatief in het nieuws nadat hij voor een stichting gevestigd in Duitsland 1,7 miljoen euro uit Qatar had geregeld om een Rotterdams ROC-gebouw op te kopen.
Na ophef kwam de voorziene koranschool er niet, maar volgens de beleggingsadviseur was dat nooit de bedoeling. „Het was gewoon een investeringsobject”, zo zei El Damanhoury in een stekelig verhoor.
Onmacht
Het toonde de onmacht bij de opdracht waartoe de Tweede Kamer zich met de parlementaire ondervragingen heeft gesteld: uitzoeken wat er tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding kan worden gedaan. De voorlopige conclusie luidt: bar weinig.
Om te beginnen is buitenlandse financiering van religieuze instellingen niet verboden. Opsporingsdiensten kunnen dus ook niet handhaven, stelde Maarten Rijssenbeek van het Financieel Expertisecentrum (FEC), gehoord als deskundige.
Het samenwerkingsverband van de opsporingsdiensten en financiële toezichthouders doet een proef op dit onderwerp, ziet de miljoenen vanuit de Golfstaten op rekeningen van stichtingen of imams voorbij komen, een spoor dat geregeld doodloopt als bedragen contant worden opgenomen.
Maar informatie doorgeven aan gemeenten mag het FEC niet. „Bovendien hebben we problemen met het in kaart brengen van stichtingen, vooral als ze geen goede-doelenstatus hebben. Ze hebben amper administratieplicht. Toezicht en transparantie ontbreken.”
Is die openheid er wel, dan is er nog amper gereedschap om op te treden. Bekeerling en fondsenwerver Jacob van der Blom maakt er tijdens het verhoor geen geheim van dat hij voor de financiering voor de Blauwe Moskee in Amsterdam 2,6 miljoen euro uit Koeweit regelde en 3 ton uit Qatar.
Dat het geld vanaf het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken via nogal wat tussenstations bij Europe Trust Nederland dat de moskee aankocht, vindt Blom niet gek. Dat een jaar na de financiering vanuit Koeweit een topambtenaar van dat religie-ministerie voorzitter werd van die Europe Trust, vond hij evenmin opmerkelijk. De bank noch de gemeente stelde volgens Blom ooit een vraag over de financiering
NOS 13.02.2020 De parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer die ongewenste beïnvloeding van moskeeën en islamitische organisaties onderzoekt heeft een lastige derde dag achter de rug. De verhoren van vandaag over de geldstromen en wat de geldschieters ervoor terug willen, liepen stroef en leverden weinig nieuwe informatie op.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom bestrijdt dat er sprake is van religieuze bemoeienis door Qatar en Koeweit met Nederlandse moskeeën. “Je hoeft maar één keer te laten zien dat je met het geld hebt gedaan wat is beloofd en daarna ben je helemaal klaar”, zei hij.
Van der Blom haalde in Qatar en Koeweit miljoenen euro’s binnen voor de financiering van drie islamitische instellingen in Nederland: de Blauwe Moskee in Amsterdam, Stichting Sociaal Cultureel Centrum Nederland in Den Haag en de moskee De Middenweg in Rotterdam.
Als er in de Blauwe Moskee omstreden predikers worden uitgenodigd, zoals Umair Bantvawala en Haitham al-Haddad, dan is dat volgens Van der Blom uit vrije keus. “Bantvawala was uitgenodigd door de jongerenorganisatie. Die zijn daar vrij in, anders ben je ook weer zo betuttelend bezig.”
Foutje
Tijdens het verhoor maakte Kamerlid Van den Berge een foutje. In plaats van tesquia, wat aanbevelingsbrief betekent, zei hij taqqiya. Dat betekent in grote lijnen dat een moslim de waarheid mag verhullen als de islam in gevaar komt.
Van der Blom reageerde daar boos op. Na het verhoor zei hij dat de commissie wat hem betreft de scheiding tussen kerk en staat met voeten treedt. “Ik ben bang dat de schade die de commissie op deze manier aanricht een grotere impact zal hebben op radicalisering dan je met miljoenen uit het buitenland kunt doen.”
Een andere getuige van vandaag, de voormalig directeur van Stichting Waqf El Damanhoury, stak zijn ongenoegen ook niet onder stoelen of banken. Hij vindt het onterecht dat alleen islamitische organisaties worden onderzocht.
Damanhoury werd als Egyptenaar door de Saudische oprichters van Waqf naar Nederland gehaald. Hij haalde voor verschillende projecten geld op of adviseerde daar over. Ook over de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven. Dat mede-oprichter imam Bakri dubieuze contacten had met extremisten en terroristen wist hij niet. “Ik heb goede herinneringen aan de samenwerking.”
Getuigen bekritiseerd en bedreigd
Twee getuigen die gisteren aan het woord kwamen, voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen, hebben dreigementen ontvangen na hun verhoor door de Tweede Kamer.
Dagblad De Limburger meldt dat de dochter van Harzi een video kreeg waarin drie vermomde jongens zeggen: ‘Op een dag een molotovcocktail door die kankerkerk van jullie’.” Laaouej en Harzi richtten een eigen gebedshuis op nadat zij en de imam door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gepest.
Dagblad Trouw liet vanmorgen twee bestuurders van moslimorganisaties aan het woord die erg kritisch waren over een andere belangrijke getuige van gisteren. Die sprak over de invloed van jonge, orthodoxe moslims op de gang van zaken in moskeeën en hun contacten met buitenlandse geldschieters.
Volgens hen is vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) niet goed op de hoogte. “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
NOS 13.02.2020 Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem is bezorgd over de invloed van het salafisme. Dat zei hij op een congres over radicalisering in Arnhem. Het oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA ziet de invloed van de fundamentalistische stroming groeien in Nederland. Hij wil dat de islamitische gemeenschap weerbaar wordt gemaakt om salafisten buiten de deur te houden.
“Mijn oproep is vooral: laten we alert en waakzaam zijn”, lichtte Marcouch toe in het radioprogramma Nieuws en Co. “Radicalisering is gevaarlijk en hardnekkig. En het heeft langjarige investeringen nodig om te voorkomen dat onze samenleving wordt ontwricht en ondermijnd. En ook om te voorkomen dat salafistische organisaties nog meer kinderen en jongeren infecteren met dit gedachtegoed.”
Op de bijeenkomst in Arnhem zei Marcouch dat hij een verdubbeling ziet van het aantal salafistische moskeeën in Nederland. “Dat heeft er vooral mee te maken dat de islamitische gemeenschap kampt met schrijnende tekorten aan goede imams. En wat je ziet is dat salafistische organisaties vaak imams aandragen, waardoor ze via de imam de moskee in hun macht krijgen.”
“Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt”, aldus Burgemeester Marcouch van Arnhem over het salafisme.
Het is niet voor het eerst dat Marcouch zich hard uitspreekt tegen het salafisme. Na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC over salafistisch lesmateriaal op islamitische basisscholen sprak hij van “het voorportaal van de gewelddadige jihad”. Ook als Kamerlid, wat hij tot 2017 was, noemde Marcouch de geloofsstroming een “kweekvijver voor het jihadisme” en “een gewelddadige ideologie”.
De burgemeester staat niet alleen. AIVD-directeur Schoof getuigde begin deze week voor een Tweede Kamercommissie die onderzoek doet naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Hij waarschuwde daar voor de nieuwe generatie “salafistische aanjagers” die op een professionele manier en met steun uit Golfstaten druk uitoefent op moskeeën, scholen en gematigde gelovigen.
“Ze kunnen dus het preekgestoelte betreden en zo ook hun gedachtegoed in moskeeën krijgen”, waarschuwt Marcouch. “Het is heel belangrijk om naast de islamitische gemeenschap te gaan staan, om ze weerbaar te maken. We moeten ze mobiliseren om zich uit te spreken tegen dit salafisme en om te voorkomen dat de moskee wordt overgenomen.”
Scheiding kerk en staat
Daarom pleit de burgemeester voor een nieuwe aanpak. “We zeggen te vaak als overheden: er is hier een scheiding van kerk en staat, dus zoek het zelf maar uit. Maar het gaat hier niet zozeer erover dat je je bemoeit met de inhoud van religie. Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt als middel om een heilstaat en superioriteit vorm te geven.”
“We zien waar het toe leidt. We hebben op dit moment honderden jongeren in beeld die we gevaarlijk vinden. We hebben gezinnen in onze samenleving die een zoon of dochter verloren zijn aan dat gedachtegoed. Sommigen zijn gesneuveld, anderen proberen terug te keren en weer anderen zitten in de gevangenis en komen daarna ook weer onze samenleving in.”
Daarom wil Marcouch dat er meer kennis wordt uitgewisseld over het salafisme en dat er een scherpe definitie wordt opgesteld. “We weten veel meer sinds de moord op Theo van Gogh, maar we zijn er nog lang niet. Er is nog heel veel discussie over de definitie van het salafisme en intussen worden onze wijken geïnfecteerd met dit gedachtegoed.”
AD 13.02.2020 De invloed van salafisme groeit. Zelfs op kinderdagverblijven is deze fundamentalistische stroming binnen de islam al merkbaar. Dat zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch.
Marcouch maakt zich grote zorgen over de groeiende invloed van salafisme, dat zei hij donderdag tijdens een congres over radicalisering in Arnhem ,,Via moskeeën, scholen en zelfs al op kinderdagverblijven is sprake van een groeiende invloed op onze kinderen.’’
De Arnhemse burgervader wees er op dat het aantal salafistische moskeeën in Nederland de afgelopen vier jaar is verdubbeld. Marcouch: ,,Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media. Het gedachtegoed drukt de goedwillende moslims, moskeebesturen en imams weg.’’
Salafisme?
Het salafisme is een ultraorthodoxe-stroming binnen de islam uit Saoedi-Arabië. Salafisten streven naar een tijdperk zoals die bestond tijdens het leven van de profeet Mohammed. Waarin de wetten van de Koran letterlijk worden toegepast.
Marcouch staat bekend om zijn stevige kritiek op het salafisme en staat daarin zeker niet alleen. Zo liet Dick Schoof, directeur van de AIVD, afgelopen week weten signalen te krijgen dat op speciale weekendscholen en kinderdagverblijven kinderen worden geïndoctrineerd met salafistisch gedachtegoed.
Daar zouden ze onder meer te horen krijgen dat homoseksualiteit met de dood bestraft moet worden. Volgens Marcouch is het van levensbelang dat jongerenwerkers, gematigde imams en docenten tijdig de signalen opvangen en aan de bel trekken.
,,Radicalisering ontstaat snel, maar zeker niet in één nacht. Wie zich erin verdiept heeft, kan het zien aankomen. Wie op de hoogte is van de signalen, en met interesse en aandacht kijkt, ziet: andere vrienden, verandering in kleding en taalgebruik, inhuizige sessies in plaats van hangen op straat, en plotseling conservatieve opvattingen over mannen en vrouwen, over andersgelovigen en andersdenkenden.’’
Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media, aldus Ahmed Marcouch, Burgemeester van Arnhem.
Grapperhaus: ,,In Arnhem is door vroegtijdig ingrijpen erger voorkomen. Laat dat een les voor de rest van het land zijn: het feit dat al lang geen aanslag is gepleegd, betekent niet dat geen dreiging meer bestaat. Ondergronds blijft het altijd nog borrelen, de dreiging is niet verdwenen.’’
Volgens Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek van de Universiteit Utrecht, kan salafisme in het onderwijs het best worden bestreden door de dialoog aan te gaan.
,,Het is heel makkelijk om meteen alle luiken dicht te trekken. Maar juist door open te staan voor de ander, bereik je meer. Iemand die zegt dat homoseksualiteit strafbaar is, moet je wijzen op de de Nederlandse normen en waarden en grondwet. Dat kan zorgen voor conflict, maar dat is beter dan iedereen zomaar z’n gang te laten gaan.’’
AD 13.02.2020 De overheid mist slagkracht bij het toezicht op stichtingen die betrokken kunnen zijn bij terreurfinanciering, zo zei een financieel expert in de ‘flitsenquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Financieel expert Maarten Rijssenbeek stelt dat er ‘nu vaak weinig financiële informatie beschikbaar is ten aanzien van maatschappelijke en religieuze organisaties’. Het gaat vaak om stichtingen die niet verplicht zijn een jaarrekening met de inkomsten en uitgaven te openbaren.
Rijssenbeek werkte bij het Financieel Expertise Centrum (FEC), waarin justitie, politie en toezichthouders met elkaar samenwerken, onder meer op het gebied van terreurbestrijding.
Tegenover de parlementaire commissie – die onderzoek doet naar de gevolgen van buitenlandse geldstromen uit met name de Golfregio en Turkije naar islamitische instellingen – zei hij dat het FEC soms bevoegdheden mist om in actie te komen.
Zo gebeurt het dat een buitenlandse financiering als risicovol wordt gezien, en er niet of nauwelijks juridische middelen zijn om deze tegen te houden. ,,Je loopt al snel tegen grondwettelijke vrijheden aan’’, zoals de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting.
Het FEC signaleert dat soms grote bedragen vanuit het Midden-Oosten naar stichtingen in Nederland of predikers gaan. ,,Soms om vastgoed mee te kopen om er een moskee in te vestigen. Maar soms worden er grote bedragen opgenomen en raken we het spoor kwijt.’’
Rijssenbeek was de derde en laatste getuige die donderdag onder ede werd gehoord. Eerder op de dag verschenen Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee, en Nasr el Damanhoury, tot ruim een jaar geleden directeur van de orthodox-islamitische stichting Al Waqf uit Eindhoven. Beiden waren betrokken bij fondsenwerving in Golfstaten.
Grimmig
Hun verhoren verliepen in soms grimmige sfeer. El Damanhoury antwoordde vaak alleen met een afgemeten ‘ja’ of ‘nee’. Hij zei uitstekend te hebben samengewerkt met een andere bestuurder van Al Waqf en niets te weten van diens vermeende connectie met terreurgroepen.
Het gebouw moest per se naar niet-moslims, aldus Nasr el Damanhoury, ex-directeur Al Waqf.
Hij keek teleurgesteld terug op de mislukte vastgoedtransactie met geld uit Qatar in Rotterdam, waar hij in 2016 mee bezig was geweest. De gemeente stak daar destijds een stokje voor, uit angst dat er een fundamentalistisch islamitisch centrum zou komen. Die angst was ongegrond, aldus El Damanhoury, want er zou helemaal geen religieus centrum komen. ,,Dat hebben de media ervan gemaakt.’’
Hij was het slachtoffer geworden van de gemeente Rotterdam en de Nederlandse overheid, die Qatar onder druk zetten om af te zien van de transactie. Zo maakten ze ‘misbruik van mijn transparantie’, aldus El Damanhoury. ,,Het gebouw moest per se naar niet-moslims.’’
Hij kon zich niet meer herinneren of hij in 2016 een aanbevelingsbrief had geschreven waarmee een omstreden moskeebestuurder uit Geleen donaties uit de Golfregio wilde werven.
AD 13.02.2020 In een grimmig verhoor kreeg Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee en oprichter van de Rotterdamse moskee De Middenweg, vanochtend het vuur na aan de schenen gelegd in de flits-enquête naar beïnvloeding van islamitische instellingen door buitenlandse geldstromen.
De parlementaire commissie die het onderzoek uitvoert naar ongewenste beïnvloeding vanuit de Golfregio bevroeg Van der Blom uitvoerig over contacten met controversiële Arabische voormannen en eventuele banden met de Moslimbroederschap.
Kamerlid Niels van den Berge (GroenLinks) vroeg naar contacten met de Britse shariageleerde Haitam al-Haddad, die heeft verkondigd dat afvallige moslims de doodstraf verdienen en overspel met steniging moet bestraft. Al-Haddad is onder meer in de Blauwe Moskee uitgenodigd.
Op de vraag hoe dat te rijmen valt met Van der Bloms wens een ‘tolerante islam’ te verspreiden, zei hij dat hij ruimte wil bieden aan allerlei verschillende meningen. Zolang er geen antidemocratisch gedachtegoed wordt uitgedragen en geestelijken bereid zijn mediavragen te beantwoorden, is iedereen welkom, aldus Van der Blom.
Moslimbroederschap
Op de vraag of hij banden heeft met de Moslimbroederschap – een internationale organisatie die volgens een aantal kenners islamisering van de samenleving nastreeft – zei hij dat dat ‘afhangt van de definitie van Moslimbroederschap’. ,,Ik ken alleen de Moslimbroederschap als Egyptische partij. Daarbuiten heb ik geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn.’’
Afgelopen maandag stelde een andere getuige, terreurdeskundige Ronald Sandee, dat Van der Blom banden heeft met de broederschap. Van der Blom was nauw betrokken bij het werven van gelden in Qatar en Koeweit voor de bouw van de Blauwe Moskee en De Middenweg. Hij is tevens voorzitter van de stichting Ontdek Islam, die in 2013 100.000 korans weggaf. Van der Blom vertelde de commissie dat dat werd gefinancierd dankzij een gift van een stichting uit Egypte.
Hij ontkende ooit te maken te hebben gehad met ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Van der Blom was eerder adjunct-directeur van de Rotterdamse Essalammoskee, de grootste van Nederland, die is neergezet met miljoenen uit de Verenigde Arabische Emiraten.
Ik heb geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn, aldus Jacob van der Blom.
Trouw 12.02.2020 De eerste twee dagen van de verhoren over buitenlandse financiering van moskeeën in de Tweede Kamer zitten erop. In de islamitische gemeenschap klinkt kritiek.
“Ik heb mijn popcorn al bijna op”, grapt Halil Karaaslan, oud-voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Hij volgde woensdag de tweede verhoordag van de Tweede Kamercommissie die de buitenlandse financiering van moskeeën onderzoekt. Hij bedoelt ermee te zeggen: ik heb met kromme tenen gekeken.
Ook Abdelhamid Bouzzit, bestuurder van de regionale moskeekoepel Stichting Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), is uiterst kritisch. Zowel de insteek van de commissie als het optreden van woordvoerders namens de islamitische gemeenschap baren hen zorgen.
Transparantie
Maandag en woensdag ondervroeg de commissie een zestal hoge ambtenaren, moskeebestuurders, en ondernemers met terrorisme- en radicaliseringsbureau’s. Inhoudelijk leverde dat weinig nieuwe inzichten op. Er kwamen vooral mensen aan het woord die al eens rapporten hebben geschreven of eerder in de media zijn verschenen. “Zonde”, zegt Bouzzit. “Nu er een commissie is die de onderste steen boven moet halen, hoop je dat ze een goed beeld krijgen van wat de moslimgemeenschap allemaal doet om dat transparant te maken en kwade invloeden buiten te houden. En dan krijg je dit.”
Van enkele personen die zijn uitgenodigd trekken Karaaslan en Bouzzit de deskundigheid in twijfel. “Waar zijn de academici die al jaren onderzoek doen naar de islam in Nederland?”, vraagt Bouzzit zich af. Ze betwijfelen daarnaast de geschiktheid van degenen die namens de gemeenschap spreken. Steen des aanstoots was het optreden van CMO-voorzitter Driss El Boujoufi. Bouzzit: “Zijn verhaal rammelde aan alle kanten.”
Gebrekkig Nederlands
El Boujoufi vertelde over het convenant buitenlandse financiering, dat de overheid en moskeeorganisaties twee jaar geleden wilden opstellen. Hierin moesten bindende afspraken met moskeeën komen te staan. Volgens El Boujoufi stond het CMO daar pal achter, en lag een enkele andere moskeeorganisatie dwars.
Dat is echter onjuist: het CMO stapte zelf uit het overleg, samen met andere moskeeorganisaties, omdat ze vonden dat de afspraken voor alle religieuze gemeenschappen zouden moeten gelden, en niet alleen voor de islamitische gemeenschap. Eén moskeeorganisatie zag wel iets in het convenant. “Het is kwalijk en pijnlijk om te zien dat hij kennelijk niet goed op de hoogte is”, zegt Karaaslan.
“Maar ook helpt het een verkeerd beeld de wereld in, alsof er een meerderheid zou zijn geweest voor zo’n convenant. Dat klopt niet.”
Ook El Boujoufi’s gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal is een probleem, zeggen de twee. Bouzzit: “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
De onprofessionaliteit bij het CMO wijt Bouzzit vooral aan een gebrek aan contact met de achterban. “Daardoor is er niemand die hen terugfluit of terechtwijst.” Voor Karaaslan, die er korte tijd voorzitter was, speelde dit gegeven mee bij zijn besluit om zich binnen een jaar terug te trekken. “Het CMO functioneert gewoon niet. En vandaag was wel weer een bevestiging dat ze in ieder geval niet mijn stem vertegenwoordigen.”
Lees ook:
Afspraak over buitenlandse financiering moet gelden voor moskee én kerk, vinden moslims
Het klopt niet dat afspraken over financiering van gebedshuizen alleen gaan over moskeeën, vinden vier moslimorganisaties. Dus praten ze niet langer over een convenant dat buitenlandse financiering inzichtelijk moet maken.
Is de buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën per se ongewenst?
De overheid worstelt al jaren met buitenlandse financiering van islamitische organisaties in Nederland. Wat maakt het vraagstuk zo lastig?
NOS 12.02.2020 Gematigde moslims hebben in verschillende moskeeën in Nederland last van overheersing door orthodoxe geloofsgenoten en hun buitenlandse geldschieters. Dat blijkt uit verschillende verhoren door de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) vertelt dat een nieuwe generatie gelovigen en Nederlandse bekeerlingen de besturen van een aantal moskeeën heeft overgenomen en vergaande veranderingen doorvoert.
Zij hebben contacten gelegd in Saudi-Arabië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten om geld in te zamelen. Soms komen vertegenwoordigers van deze buitenlandse geldschieters in het moskeebestuur. El Boujoufi: “Die hebben helemaal niets met de Nederlandse samenleving, dus dan denk ik: waarom?”
Veel weerstand
El Boujoufi wilde een convenant sluiten met alle moskeeën om buitenlandse financiering te weren of openbaar te maken. Maar hij kwam veel weerstand tegen. Bedreigingen wil hij het niet noemen, hij spreekt van meningsverschillen.
De ouderen willen het houden zoals het is, legt El Boujoufi uit. Die zijn naar Nederland gekomen om te werken en begonnen bijvoorbeeld met eigen spaargeld in een oud schoolgebouw een moskee om te kunnen bidden. De jonge generatie die hier is geboren wil grotere, nieuwe moskeeën en heeft geen bezwaar tegen geld en invloed van salafistische geldschieters.
De vicevoorzitter van het CMO vindt dat er iets moet worden gedaan tegen de inmenging van buitenlandse geldschieters. Door de overheid, maar ook door de moslims zelf. “De oude generatie zegt: ‘Er is rook, we moeten de ramen openzetten, dan weten we waar de rook vandaan komt’,” zegt El Boujoufi. “De jonge generatie zegt: ‘Er is helemaal geen rook.'”
Jongens en meisjes leren op sommige islamscholen om zich tegen de samenleving te keren, zegt hij. “Ik maak me zorgen over de jeugd. Ik ben ook vader en grootvader. Ik wil niet dat er een negatief beeld van moslims ontstaat.”
Weggepest
Voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen hebben deze ervaring ook. Zij richtten het gebedshuis op nadat zij door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gewerkt.
Dit nieuwe bestuur van de Al Houda-moskee ging contacten aan met onduidelijke geldschieters. De imam werd weggepest en vervangen door buitenlandse imams uit onder meer Egypte. Toen er een terroristische imam met banden met al-Qaida kwam preken, trok Harzi aan de bel bij de burgemeester.
“Maar die deed helemaal niets”, zegt ze. Pas na een jaar vond er een gesprek plaats, maar omdat het moskeebestuur helemaal geen openheid gaf, wilde de burgemeester niet verder praten.
‘Blanke meesters’
Harzi werd geregeld bedreigd. “Ik heb me teruggetrokken omdat ik dacht: het wordt gevaarlijk.” Ook voor dit verhoor werd zij aangesproken door een gelovige. “Hij zei: ga je bij je blanke meesters getuigen?”
Laaouej: “Er is echt vijandigheid. Na vandaag krijgen we weer van alles over ons heen. Maar wij hebben de waarheid gesproken en wij zijn daar trots op. Dan zou je eigenlijk steun moeten krijgen.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen twee weken in beslag. In de eerste week worden onder anderen deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
AD 12.02.2020 Een poging van moskeeorganisaties om afspraken te maken over regels voor het aanvaarden van buitenlands geld, is afgeketst op onderlinge onenigheid. Dit vertelde een voorman van de belangrijkste koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën woensdag in de flits-enquête naar buitenlandse beïnvloeding.
In zijn verhoor in het parlementaire onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding uit onvrije landen sprak Driss el Boujoufi over een vergevorderde poging om een convenant te sluiten met de overheid over regels en voorwaarden aan buitenlandse financiering van islamitische instellingen.
El Boujoufi is vicevoorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), de koepelorganisatie waar het overgrote deel van de moskeeën in Nederland bij is aangesloten.
Vanwege de aanhoudende berichten over ongewenste inmenging uit het buitenland, nam het CMO met de Raad van Marokkaanse Moskeeën het initiatief voor een convenant over de condities rond het aanvaarden van buitenlands geld. Hierover is 2,5 jaar lang onderhandeld binnen het CMO, aldus El Boujoufi. Het ministerie van Sociale Zaken haalde een extern bureau erbij om het te begeleiden.
Dwars
Volgens El Boujoufi lagen vorig jaar echter ‘twee of drie’ islamitische bestuurders dwars, met steun van een hoogleraar. Ze menen dat een convenant impliceert dat ze iets te verbergen hebben, aldus El Boujoufi. Ook vinden ze het principieel onjuist dat buitenlandse financiering alleen voor moslims aan voorwaarden zou zijn verbonden. Eventuele beperkingen zouden volgens hen moeten gelden voor álle religies en daarvoor moet de regering dan maar een wet maken.
El Boujoufi wilde niet zeggen welke moskeebesturen het verzet leidden, maar zei wel dat de vorige voorzitter van het CMO tegenstander was. Begin 2019 trad Halil Karaaslan af als voorzitter, na nog geen jaar in functie te zijn geweest. El Boujoufi zei geen voorstander te zijn van een compleet verbod op buitenlandse financiering. ,,Wel van een verbod op financiering die de eenheid in de samenleving belemmert.’’
Volgens hem telt Nederland op een totaal van 500 moskeeën ‘niet meer dan’ 10 tot 12 salafistische gebedshuizen, die een fundamentalistische islam aanhangen. Tot frustratie van de onderzoekscommissie weigerde hij namen te noemen.
Salafistisch
Hij onderschreef wel de waarschuwingen die de topman van de AIVD, Dick Schoof, maandag uitte over een toenemende invloed van ‘salafistische aanjagers’. ,,Als we stil blijven, neemt het alleen maar toe,’’ aldus El Boujoufi.
Daarbij zei hij – naar het voorbeeld van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb – dat iedere belijdende moslim salafist is, hijzelf incluis. Het probleem zit hem met name bij de ‘politieke salafisten’, die het isolement opzoeken.
Hij vertelde drie jaar geleden zelf geld te hebben opgehaald in Marokko, voor een conferentie van het CMO in Nederland met andere religieuze stromingen. Daarbij had hij overlegd met de Nederlandse ambassadeur in Rabat en in Nederland met de ministeries van Sociale Zaken, Justitie en Buitenlandse Zaken. ,,Alleen op voorwaarde van transparantie wilden we het geld aanvaarden. En de andere kant stelde geen voorwaarden. Anders had ik het niet geaccepteerd.’’
Weerspreken
Bestuurders van moskeeorganisaties die betrokken waren bij de gesprekken over een convenant, weerspreken de lezing van Driss el Boujoufi. Halil Karaaslan, tot begin vorig jaar voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), stelt dat de koepelorganisatie helemaal geen voorstander was van het maken van afspraken rondom buitenlandse geldstromen. ,,Tijdens mijn voorzitterschap was de meerderheid van het CMO tegen een convenant. Dat gold ook voor drie andere moskeeorganisaties waarmee we hierover spraken.’’
Volgens Karaaslan was sprake van een generatiekloof. ,,Oudere moskeebestuurders zeiden: laten we nou maar doen wat de overheid wil. Ik vond het principieel onjuist om alleen voor moslims beperkingen af te kondigen. Er lag ook helemaal geen convenant. Het ging steeds om de vraag óf dat er moest komen.’’
Abdel Bouzzit, woordvoerder namens een aantal Haagse moskeeën, valt Karaaslan bij. ,,Alleen de Raad van Marokkaanse Moskeeën was voorstander van een convenant. Alle anderen waren tegen.
AD 12.02.2020 Turks-Nederlandse jongeren worden in hun denken en doen beïnvloed door een uit Turkije geëxporteerde ‘giftige mix’ van nationalisme en religie. Dit stelde integratiedeskundige en oud-PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vanmiddag tijdens de flitsenquête naar ongewenste beïnvloeding vanuit onvrije landen.
In een notitie die ze schreef met het oog op haar verhoor, waarschuwt Yücel dat Turks-Nederlandse jongeren kwetsbaar zijn voor ‘religieus fanatisme’. Dit ‘Turks salafisme’ heeft nauwe banden met het nationalisme van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, aldus Yücel. Ze wijst erop dat één op de tien jihadgangers uit Nederland Turkse roots heeft.
De Turkse invloed in Nederland neemt volgens haar toe. ,,Er is een te grote groep die zich helemaal identificeert met de Turkse identiteit.” Dat komt doordat de Turkse regering via bijvoorbeeld Diyanet (het ministerie van Religieuze Zaken) in Nederland moskeeën bezit, maar ook omdat Turkse Nederlanders zich niet welkom voelen in Nederland. Ze spreekt van discriminatie en uitsluiting. ,,Als Nederland doen we het niet goed.”
Gebrek aan maatregelen
Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u, aldus Leerlingen van Turks-Nederlandse afkomst tegen docenten, aldus Yücel.
Yücel klaagt over het gebrek aan maatregelen in Nederland nadat in 2014 Turkse Nederlanders een brief op hun deurmat vonden die hen maande op de AKP van Erdogan te stemmen. ,,Die mensen voelen zich in de kou staan.”
Ze werd ook bevraagd over de angst in de Nederlands-Turkse gemeenschap om kritisch te zijn op de Turkse regering en refereerde aan de vele bedreigingen die Turks-Nederlandse politici krijgen wanneer ze kritische vragen stellen over ‘de lange arm van Ankara’. Yücel is voorstander van een verbod op buitenlandse financiering uit onvrije landen.
Pikant is dat ze in haar notitie schrijft dat de huidige fractievoorzitter van Denk, Tunahun Kuzu, toen hij nog in de PvdA-fractie zat met Yücel – haar voortdurend probeerde te dwarsbomen. Kuzu is lid van de onderzoekscommissie die haar verhoorde, maar was zelf niet betrokken bij haar ondervraging. Daarin werd niet gerept van haar kritiek op Kuzu.
Invloed Koranscholen
Yücel uit zich negatief over de invloed van Koranscholen, die in het weekend leerlingen onderwijzen en hen ‘soms behoorlijk hardhandig’ inprenten dat vragen stellen zeer onbetamelijk is. Ze krijgen ‘ontspoorde opvattingen’ mee. Ter illustratie somt ze citaten van leerlingen op: ,,Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u.” En: ,,De doden van Charlie Hebdo zijn verdiend meester, zij hebben Mohammed besmeurd.”
Terreurdeskundige Ronald Sandee wordt door een speciale commissie van de Tweede Kamer verhoordover de beïnvloeding uit onvrije landen van Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties. Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
NRC 10.02.2020 Eerste dag parlementaire ondervraging Deskundigen waarschuwden maandag voor een speciale commissie voor buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën.
Onder twaalf fel schijnende lampen en tegenover vier scherp kijkende Kamerleden verklaarden maandag de eerste deskundigen in de parlementaire ondervraging over beïnvloeding uit onvrije landen op – voornamelijk – moskeeën en islamitische organisaties.
De baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Dick Schoof, terreurdeskundige Ronald Sandee en ambtenaar Mark Roscam Abbing waarschuwden alle drie dat de invloed van salafisten op Nederlandse moskeeën toeneemt. Zij krijgen steun uit met name de Golfstaten.
De commissie, bestaande uit Tweede Kamerleden, onderzoekt die buitenlandse beïnvloeding na publicaties van Nieuwsuur en NRC. Daaruit bleek dat zeker dertig Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in ‘onvrije landen’ als Saoedi-Arabië en Koeweit. De komende twee weken worden in totaal achttien deskundigen en getuigen, zoals moskeebestuurders, gehoord.
Volgens inlichtingenchef Schoof kunnen salafistische „aanjagers”, mensen binnen de islamitische gemeenschappen die verdere invloed van hun beweging promoten, een steeds dominantere positie verwerven dóór de buitenlandse steun die ze ontvangen.
Het gaat om een kleine groep die een „disproportionele rol” heeft in moskeeën. „Ze duwen concurrerend aanbod weg. Op sociale media beheersen ze de markt, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben door die buitenlandse steun.”
Die dominantere positie verwerven salafisten ook omdat ze steeds „professioneler” zouden opereren. „Het zijn mensen die de Nederlandse samenleving goed kennen, de taal spreken, de wetten kennen, weten hoe ze onlinemassamedia moeten gebruiken”, aldus Schoof.
Facadepolitiek
Jongeren die online zoeken naar informatie over de islam komen daardoor vaak terecht bij salafistische organisaties en aanjagers, zei Mark Roscam Abbing. Hij leidt een ambtelijke taskforce die gemeenten adviseert bij de aanpak van ‘problematisch anti-democratisch gedrag’ en ‘ongewenste beïnvloeding’. Die ‘aanjagers’ zoeken volgens de deskundigen vaak de randen van de wet op, zonder eroverheen te gaan. Schoof: „Ze kennen de bandbreedte van de Nederlandse rechtsstaat.”
Zo lijken die organisaties naar buiten toe vaak modern en vreedzaam, maar prediken ze binnenskamers antidemocratische en soms gewelddadige ideeën, aldus Schoof. Hij noemt dat „facadepolitiek”: „Men zegt het een, maar het doet het ander.
De publieke kant ziet er prima uit, op de statuten van zo’n stichting is niks aan te merken. Maar in de beslotenheid van de eigen kring wordt dan bijvoorbeeld gepredikt dat het oké is om homo’s te vermoorden. Of dat je bij een strafbaar feit geen aangifte bij de politie moet doen, maar het binnen de eigen islamitische kring moet oplossen.”
Die beïnvloeding met „antidemocratisch gedachtegoed” vindt volgens Schoof al plaats bij buitenschoolse schoollessen en de opvang van peuters en kleuters. „Ze krijgen daar gedachtegoed te horen dat intrinsiek strijdig is met waar de democratische rechtsstaat voor staat, bijvoorbeeld over homoseksuelen. Daarin zit vaak een impliciete afwijzing van die rechtsstaat”, aldus Schoof.
Een organisatie die zich sluipenderwijs met antidemocratische ideeën vestigt in Nederlandse moskeeën is bijvoorbeeld het Moslimbroederschap, waarschuwde terreurdeskundige Ronald Sandee, die jarenlang voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werkte.
Volgens hem staan onder meer de Blauwe Moskee in Amsterdam en Centrum de Middenweg in Rotterdam onder invloed van die organisatie, die een shariastaat wil vestigen en waarvan leden geheimzinnigheid beloven. Zo zou de bouw van die moskeeën deels gefinancierd zijn vanuit aan het Moslimbroederschap gelieerde stichtingen. Ook spreken er volgens Sandee regelmatig predikers uit die hoek.
Ondermijning rechtsstaat
Het risico van de toenemende invloed van salafisten, aldus Schoof: het ontstaan van een parallelle samenleving „die de Nederlandse rechtsstaat ondermijnt”. „Ze jagen antidemocratisch gedachtegoed aan, dat de democratische rechtsstaat ondermijnt en bedreigt.
Als zo’n parallelle structuur ontstaat, is het risico dat de democratische rechtsstaat op termijn conform die parallelle samenleving moet worden gestructureerd.” Daarmee komen burgerlijke en democratische vrijheden onder druk te staan, waarschuwde Schoof.
Maar de aanpak van buitenlandse beïnvloeding kan lastig zijn, temperde ambtenaar Roscam Abbing de verwachtingen. „Een verbod op financiering uit onvrije landen kan tot gevolg hebben dat geld vaker via Europese landen naar Nederland komt.”
En omdat ‘problematisch gedrag’ vaak niet strafbaar is – het prediken van antidemocratische ideeën is in een liberale rechtsstaat niet verboden – is informatie over geldstromen vaak moeilijk te delen binnen de overheid.
Roscam Abbing pleitte er daarom voor dat de overheid ook inzet op het versterken van „weerbaarheid” van kwetsbare groepen binnen Nederlandse moskeeën tegen radicalere stromingen. Ook zou het aanbod aan islamitische organisaties „pluriformer” moeten zijn, om bijvoorbeeld te voorkomen dat islamitische ouders hun kind enkel bij een salafistische organisatie geloofsonderwijs kunnen bieden. „Je moet voorkomen dat mensen alleen naar moskeeën kunnen waar zorgelijk gedrag plaatsvindt.”
Woensdag hoort de commissie deskundigen over de „gevolgen voor de gemeenschap” van ongewenste buitenlandse beïnvloeding.
AD 10.02.2020 De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Roscam Abbing werd maandag als derde en laatste gehoord, op de eerste dag van de openbare verhoren in de enquête naar buitenlandse financiering. Hij is voorzitter van een taskforce die zich bezighoudt met ongewenste buitenlandse financiering.
Verschillende ministeries werken samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten. Die taskforce speelde een voorname rol bij de omgang met het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Onderwijsminister Arie Slob wilde de bekostiging van de school staken, maar is door de rechter teruggefloten.
Podium
Achteraf gezien is er misschien te weinig aan de buitenwacht uitgelegd waarom overheidsoptreden in dit geval gerechtvaardigd was, aldus Roscam Abbing. In bedekte termen riep hij de politiek op zich minder te focussen op repressie en het onderdrukken van ongewenste geluiden, en meer op het weerbaar maken van de welwillende meerderheid van de moslimgemeenschap.
Eerder schreef Roscam Abbing dat nogal wat politieke partijen nadenken over een verbod op buitenlandse financiering en trachten te voorkomen dat ‘aanjagers’ van salafistische geluiden een podium krijgen.
Hij waarschuwde dat ‘bovenmatig repressief handelen’ averechts kan uitpakken en ongewenste buitenlandse beïnvloeding juist in de hand werkt. In zijn verhoor bepleitte Roscam Abbing ‘het versterken van de weerbaarheid’. ,,Mensen met rare ideeën houd je altijd. Als je mensen zover kan krijgen dat ze zich niet laten overtuigen, zouden we echt aan de winnende hand zijn.”
Hij bepleitte ook een speciale wet voor de taskforce, om het nemen van maatregelen een betere basis te geven. Dat zou er ook toe kunnen leiden financieel gevoelige informatie die nu niet met de taskforce mag worden gedeeld, daar wel op tafel belandt.
NOS 10.02.2020 De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“Op dit moment zien we een tweede generatie ontstaan”, zegt Schoof. “Ze schrijven en spreken goed Nederlands. Ze kennen het rechtssysteem. Op sociale media domineren ze de markt, om het zo te noemen. Ze streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden.”
Deze jonge Nederlandse salafisten krijgen financiële en andere steun uit Golfstaten. Zij proberen met professionele methoden invloed te krijgen in moskeeën, op scholen en zetten gematigde gelovigen onder druk, blijkt uit AIVD-onderzoek.
Kinderopvang
Ook in het onderwijs en de kinderopvang krijgen salafisten steeds meer voet aan de grond, zegt Schoof. “Heel jonge kinderen tussen 0 en 4 jaar krijgen daar al dat gedachtegoed te horen.”
De organisaties maken gebruik van façadepolitiek, zoals Schoof het noemt. Naar buiten gematigd en extremisme afkeuren, maar vervolgens in eigen kring prediken dat je homo’s mag vermoorden.
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Schoof wilde als AIVD-directeur niet zeggen hoe de wetgeving veranderd zou moeten worden. Wel denkt hij dat het dwingen van organisaties tot openheid over wat zij doen een stuk zou helpen. “Maar wetten verzinnen voor de geldstromen is heel ingewikkeld. Die lopen via tussenpersonen, dus je kunt alles verhullen wat je wilt.”
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Telegraaf 10.02.2020 De baas van de geheime dienst AIVD Dick Schoof ziet een nieuwe generatie ’salafistische aanjagers’ aan invloed winnen die op sociale media ’de markt overheersen’. Zij prenten al bij hele jonge kinderen de boodschap in dat de Nederlandse rechtstaat niet deugt.
Dat zei de AIVD-baas als eerste deskundige die werd gehoord door de parlementaire ondervragingscommissie over buitenlandse financiering van moskeeën. De Kamer wil weten waar dat tot radicalisering leidt. Het gaat daarbij niet alleen om moskeeën, maar ook om koranscholen.
Vaak lijkt vanaf de buitenkant alles in orde, zei Schoof, die in dit verband spreekt van facadepolitiek. „Ze kennen de grenzen van de Nederlandse rechtstaat goed, dus naar buiten toe zullen ze nooit over die grens heen gaan. In de beslotenheid van een preek wordt expliciet gezegd dat je homo’s mag vermoorden.”
De gevolgen van die invloed zijn zorgelijk, zegt Schoof. Gewone moslims worden onder druk gezet en beperkt in hun vrije geloofsbeleving. Bovendien kan er een ’parallelle samenleving’ ontstaan die de Nederlandse samenleving met al haar vrijheden ondermijnt.
De financiering vanuit de Golfregio loopt via stichtingen en tussenpersonen en is vaak lastig te achterhalen, zei de AIVD-directeur. Bovendien blijkt uit de praktijk dat het lastig is er iets tegen te doen, zeker strafrechtelijk. Het mislukte optreden van onderwijsminister Slob en de gemeente Amsterdam tegen het Cornelius Haga Lyceum onderstreept dat. Toch blijkt de waarschuwing van de AIVD over antidemocratische elementen in de school staan, zei Schoof.
Moslimbroeders
Terreurdeskundige Ronald Sandee sprak over de invloed van de Moslimbroederschap. Landen als Koewet, Qatar en Turkije kopen met miljoenen invloed bij moskeeën als de Blauwe Moskee in Amsterdam en de Essalam Moskee in Rotterdam. „Wie betaalt, bepaalt.” De financiering loopt vaak via trustfondsen als de Europe Trust Nederland (uit Qatar). Soms komt het volgens Sandee ook op ’pallets met bankbiljetten in privévliegtuigen’, waarna het via tussenpersonen met duffelbags naar moskeeën in Nederland en Duitsland wordt gebracht.
Of de bank over dergelijke hoeveelheden contanten geen vragen stelt, zo wilde de ondervragingscommissie weten. Sandee: „De bank wel, maar een notaris misschien niet.”
Waar Saudi-Arabië en de Emiraten zich minder zijn gaan inlaten met de Moslimbroeders, zijn Qatar en Turkije juist actiever geworden, zegt Sandee.
De Kamercommissie gaat de komende weken negentien personen ondervragen. Dick Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst is de eerste die wordt gehoord. Daarna volgen onder anderen terreurdeskundigen, integratiedeskundigen en moslimorganisaties. Volgende week staan de omstreden moskeeën As-Soennah (Den Haag) en alFitrah (Utrecht) in de schijnwerpers. De laatste verhoren zijn donderdag 20 februari.
Het onderzoek wordt gedaan door een zogenoemde parlementaire ondervragingscommissie. Het is een kortere variant van een parlementaire enquête. Maar ook bij deze mini-enquête staan ondervraagden onder ede en zijn ze verplicht mee te werken.
AD 10.02.2020 Met een nieuwe generatie ‘salafistische aanjagers’, gefinancierd vanuit de Golfregio, wint deze (zeer) orthodoxe stroming binnen de islam aan invloed. Dit zei AIVD-topman Dick Schoof maandag in het eerste openbare verhoor van de van de parlementaire ‘mini-enquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van vooral islamitische instellingen.
,,We zien een soort tweede generatie ontstaan die goed de Nederlandse wetgeving kent, goed Nederlands spreekt en gemakkelijk de weg vindt, waardoor hun invloed groeiende is,’’ zei Schoof, die om operationele redenen geen namen wilde noemen.
Door de financiële steun uit het buitenland duwen de salafisten concurrerend aanbod weg, aldus Schoof. ,,In markttermen gesproken overheersen ze bijna de markt op internet en social media, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben dankzij de financiering.’’
De groep is relatief klein, maar sterk georganiseerd en daardoor ‘disproportioneel aanwezig’. ,,We maken ons meer zorgen over salafistische aanjagers dan enige tijd geleden.’’
Façadepolitiek
Men zegt het één en doet het ander, aldus Dick Schoof, AIVD.
De problematische gevallen onder de aanjagers stimuleren ‘antidemocratisch gedachtegoed’, via gesprekken, onderwijs en bijvoorbeeld kinderopvang. Zo zijn er moskeeën waar kinderen tussen de 0 en 4 jaar ‘op hele eenvoudige manieren gedachtegoed te horen krijgen dat intrinsiek strijdig is met de rechtsstaat’.
In de openbaarheid is daar dan doorgaans niets van te merken. Schoof sprak over ‘façadepolitiek’. ,,Men zegt het één en doet het ander.’’ Als voorbeeld noemde hij een preek waarin expliciet wordt gezegd dat je homoseksuelen kan vermoorden. ,,Dat zal men aan de buitenkant nooit zeggen, sterker nog men zal er afstand van nemen.’’
Doel is het creëren van een ‘parallelle samenleving’. Op langere termijn is dat een dreiging die een halt moet worden toegeroepen, aldus Schoof.
Haga Lyceum
Schoof kreeg ook vragen over het Amsterdamse Cornelius Haga Lyceum, waarvoor de inlichtingendienst vorig jaar waarschuwde vanwege vermeende salafistische invloeden. Volgens de rechter zijn daar onvoldoende ernstige indicaties voor. Schoof houdt vol dat de AIVD terecht aan de bel trok. Maar vervolgens was het voor de gemeente Amsterdam en andere overheidsinstanties lastig om de juiste maatregelen te kunnen treffen, aldus de AIVD-chef.
Met de mini-enquête wil een meerderheid van de Tweede Kamer deze week en volgende week de gevolgen blootleggen van – met name Arabische – geldstromen naar moskeeën. Hiervoor worden in totaal 19 mensen gehoord.
Later maandag wordt nog terreurdeskundige Ronald Sandee gehoord, naast Mark Roscam Abbing, voorzitter van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering. In de Taskforce werken verschillende ministeries samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten.
AD 10.02.2020 De Rotterdamse moskee De Middenweg en de Amsterdamse Blauwe Moskee zijn in de greep van Moslimbroeders. Die boodschap had terreurdeskundige en onderzoeker Ronald Sandee maandag tijdens zijn verhoor in de mini-enquête van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Hoewel beiden dat zelf steevast ontkennen, noemde Sandee bestuursvoorzitter Jacob van der Blom en imam Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee als Moslimbroeders. Van der Blom is ook oprichter van De Middenweg.
Hard bewijs heeft Sandee niet, maar: ,,Als het loopt als een eend, kwaakt als een eend, dan kan het een eend zijn.’’ Van der Blom en Elforkani ‘volgen de ideologie’ van de Moslimbroeders.
De moskee in Nieuw-West, neergezet met geld uit Koeweit en Qatar, speelde een grote rol in het verhoor. Sandee, oud-medewerker van de militaire inlichtingendienst, vertelde ook uitvoerig over de internationale Moslimbroederschap. Volgens hem streeft die organisatie een ‘shariastaat’ na, waarin de islam leidend is.
Sluiers
Moslimbroeders zijn in het algemeen hoogopgeleid, welsprekend en ‘anti-integratief’, aldus Sandee. Ze stimuleren volgens hem vrouwen om sluiers te dragen en hameren op ‘islamofobe’ tendensen in de samenleving.
Sandee noemde de Blauwe Moskee als pregnant voorbeeld van beïnvloeding vanuit de Golfregio. Toen Koeweit rond 2006 instapte als financier, trad bij het bedrijf dat het vastgoed in eigendom heeft een hoge Koeweitse functionaris aan die volgens Sandee ook nu nog de koers van de moskee mede bepaalt.
Sandee zei ook verhalen te hebben gehoord over jonge bekeerlingen in de Blauwe Moskee die ‘behoorlijk intimiderend’ hun opvattingen opdringen. ,,Maar dat is alleen hear say.’’
Middenweg
In de Blauwe Moskee, maar ook bij De Middenweg (eveneens vanuit de Golfregio gefinancierd en met dezelfde eigenaar als de Blauwe Moskee) zie je volgens Sandee aan de sprekers en trainingen de invloed van de Moslimbroeders. In dat verband noemde hij ook de Essalammoskee in Rotterdam, de grootste van Nederland.
Ten aanzien van de geldstromen uit de Golf is Nederland ‘een beetje te naïef, misschien goedgelovig’. ,,Ik heb het gevoel dat landen als Turkije en Qatar een hele bewuste strategie volgen om moslimgemeenschappen in het buitenland te beïnvloeden. Maar we zitten vast aan die vrijheid van religie.’’
Hij bepleitte maatregelen om buitenlandse financiering aan banden te leggen. Hij noemde de islamwet uit Oostenrijk als voorbeeld, die een verbod op buitenlandse financiering bevat. Ook opperde hij een Europees verbod. ,,Dat zou een mogelijkheid zijn om in 1 klap van ongewenste beïnvloeding af te komen.’’
Vastgoed
De parlementaire commissie stelde de nodige vragen over Jacob van der Blom, ex-directeur bij de Essalammoskee die volgens Sandee op goede verkeert met Qatar Charity, een voorname donateur van islamitische instellingen in Europa. Van der Blom is al jaren bestuurder van Europe Trust Nederland, de eigenaar van de Middenweg en Blauwe Moskee. Volgens Sandee is dat de Nederlandse vastgoedtak van de Moslimbroeders, die dient als filiaal van het in Birmingham moederbedrijf gevestigde Europe Trust. ,,Ik heb het gevoel dat als Europe Trust in Birmingham het vastgoed opeist, dat ook gebeurt.’’
De laatste tijd signaleert Sandee een kruisbestuiving tussen Moslimbroeders en salafisten. ,,Een soort nedersalafisme of nederbroederschap.’’
Sandee werd ook bevraagd over een uitvoerig artikel dat hij vorig jaar schreef voor een Amerikaanse onderzoekssite, waarin hij de vloer aanveegde met het Amsterdamse deradicaliseringsbeleid, dat volgens hem aan de leiband loopt van dubieuze figuren. Signalen over radicaliserende mensen zijn onder het tapijt geveegd, aldus Sandee.
AD 10.02.2020 Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt. Maar of de commissie veel boven water zal krijgen, valt te bezien. Zes vragen over de kwestie.
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Hoe groot is het probleem?
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholen kinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13 salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Den HaagFM 07.02.2020 Oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
OmroepWest 06.02.2020 De Haagse oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari 2020. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
NOS 06.02.2020 Maandag begint de parlementaire commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën, islamitische scholen en andere organisaties gaat onderzoeken. “We willen weten hoe we deze beïnvloeding kunnen doorbreken”, zegt voorzitter Michel Rog (CDA).
In zes dagen tijd, tussen 10 en 20 februari, worden vertegenwoordigers van moskee-organisaties, onderzoekers en terreurdeskundigen gehoord. Het eerste verhoor is met directeur Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Moskeeën
In de tweede week worden de besturen van de As-Soennah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht verhoord. As-Soennah heeft vooraf informatie aangeleverd die de commissie had opgevraagd.
AlFitrah maakte daar bezwaar tegen en wil de commissie geen documenten sturen. De Tweede Kamer begon daar een rechtszaak over en kreeg gelijk. Op 21 februari 2020 dient het hoger beroep van de moskee-stichting.
“Maar”, zegt commissievoorzitter Rog, “dit ontslaat het bestuur van alFitrah niet van medewerking aan het verhoor.” Dat staat gepland voor woensdag 19 februari 2020.
Het bestuur van de Utrechtse alFitrah-moskee vindt dat de commissie buiten zijn bevoegdheden treedt met het opvragen van alle stukken. “De zaak ligt bij het gerechtshof en we willen dat eerst voorleggen aan een hogere rechter”, zegt de advocaat van het bestuur in het radioprogramma Nieuws en Co.
Miljoenen euro’s
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen.
Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië. Van dat geld worden onder meer ultraorthodoxe imams ingehuurd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bleek jarenlang in het geheim lijstjes bij te houden over deze geldstromen, gebaseerd op vrijwillig verstrekte informatie van de ambassades van Koeweit en Saudi-Arabië. De Tweede Kamer kreeg deze informatie niet, en besloot daarom tot dit parlementaire onderzoek.
Brandbrief
Vier islamitische organisaties maakten deze week bezwaar tegen de opzet van het onderzoek. In een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib stelden zij dat de onderzoekscommissie ook moet kijken naar buitenlandse geldstromen voor christelijke politieke partijen, kerken en synagoges.
“De brief is een laatste poging om te wijzen op wat er volgens ons fout is aan het onderzoek”, zei Abdelhamid Bouzzit, moskeebestuurder van het Islamitisch Centrum Imam Malik in Leiden.
Maar de onderzoekscommissie houdt zich aan het oorspronkelijke plan:
Onderzoek Tweede Kamer buitenlandse financiering moskeeën van start
Onder ede
De verhoren vinden onder ede plaats. De eed wordt afgenomen met de zin “Zo waarlijk helpe mij God Almachtig” en de belofte “Dat verklaar en beloof ik”. Moslims die de eed moeten afleggen mogen van de commissie zelf een zin bedenken, bijvoorbeeld: “Zo waarlijk helpe mij Allah Almachtig.”
De commissieleden zijn voorzitter Michel Rog (CDA), ondervoorzitter Ronald van Raak (SP), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Mark Harbers (VVD), Edgar Mulder (PVV), Rutger Schonis (D66), Niels van den Berge (GroenLinks), Chris Stoffer (SGP) en Tunahan Kuzu (Denk).
Telegraaf 06.02.2020 De Tweede Kamer begint volgende week gemankeerd aan de ondervragingen over ongewenste geldstromen naar moskeeën vanuit onvrije landen als Saoedi-Arabië, Koeweit en Qatar. Moskeeschool AlFitrah weigert namelijk nog altijd om gevorderde documenten aan de Kamer te overhandigen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is niet eens om medewerking gevraagd.
Vanaf volgende week worden onder meer bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht onder ede ondervraagd door de Tweede Kamer, evenals de Islamitische Stichting Nederland, de Nederlandse tak van het Turkse moskeenetwerk Diyanet. Doel van de verhoren is uiteindelijk om maatregelen te kunnen nemen om de ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland te kunnen stoppen.
De Kamer debatteert er al jaren vrijwel vruchteloos over. Wetgeving om geldstromen naar moskeeën uit ’onvrije landen’ aan banden te leggen, laat nog op zich wachten. De openbare verhoren, onder ede, moeten leiden tot ’effectieve maatregelen om deze invloed te doorbreken’.
Moskeeschool zet hakken in zand
AlFitrah weigerde de door de ondervragingscommissie gevorderde documenten te overhandigen. En hoewel de rechter de commissie in het gelijk stelde, komt de moskeeschool nog altijd niet over de brug. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari, een dag na het laatste verhoor van de ondervragingscommissie.
„Ook zonder de stukken heeft de commissie voldoende informatie om de verhoren te kunnen beginnen”, zegt commissievoorzitter Michel Rog (CDA). De ondervragingscommissie vorderde ook documenten van banken en van de ministeries van Financiën, Justitie en Veiligheid, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Waarom Buitenlandse Zaken niet om informatie is gevraagd, wilde Rog niet zeggen.
Openbare lijst geldstromen
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) heeft de roep van de Kamer om openbaarmaking van de lijsten met moskeeën die financiering krijgen uit Golfstaten altijd willen tegenhouden. Juist door diplomatieke vertrouwelijkheid, gaf een land als Saudi-Arabië informatie over de moskeeën, zo redeneerde de bewindsman.
Behalve moskeebestuurders en burgemeesters verhoort de Kamer ook AIVD-baas Dick Schoof en terreurdeskundige Ronald Sandee.
AD 06.02.2020 Bestuurders en ex-bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd door de Tweede Kamer. Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari.
Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Ook onder anderen ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt gehoord.
Een speciale commissie van de Tweede Kamer onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Verhoren
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
In 2016 deed de FIOD een inval bij de Al-Fitrah-moskee ANP
NOS 17.01.2020 De alFitrah-moskee uit Utrecht moet een onderzoekscommissie van de Tweede Kamer inzage geven in de financiën. Dat heeft de voorzieningenrechter in een kort geding besloten. De documenten moeten de parlementaire ondervragingscommissie helpen bij het onderzoek naar financiering van salafistische moskeeën.
De rechtbank beveelt alFitrah en aanverwante stichtingen om de administratie en financiële gegevens aan de commissie over te dragen. Als zij blijven weigeren, kan er een dwangsom volgen.
De alFitrah-moskee is een van de islamitische organisaties die door de commissie worden onderzocht. Het onderzoek werd ingesteld na de onthulling van Nieuwsuur en NRC dat verschillende islamitische organisaties miljoenen euro’s uit de Golfregio hebben ontvangen. Er bestaan vermoedens dat daarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt.
Verdwenen documenten
De stichting alFitrah en de Kamercommissie stonden tegenover elkaar voor de rechter omdat de stichting weigert opening van zaken te geven. Imam Suhayb Salam zei gisteren in de rechtszaal dat hij de stukken niet meer heeft, omdat die in beslag zijn genomen door de FIOD en het Openbaar Ministerie bij een inval in 2016. De advocaat van de Kamercommissie stelde daarop dat de moskee die stukken inmiddels terug heeft.
AlFitrah wordt nu gedwongen medewerking te verlenen in de zoektocht naar de ‘verdwenen’ documenten. De rechtbank vindt dat de stichting een betere onderbouwing van de verdwijning moet geven. Ook moet zowel de Kamercommissie als alFitrah nagaan of er bij de FIOD documenten voorhanden zijn.
Vrijheid van godsdienst
Het moskeebestuur stelde in de zitting dat het onderzoek in strijd is met de vrijheid van godsdienst, maar daar gaat de rechter niet in mee. Het verstrekken van gegevens brengt de belijdenis van een godsdienst niet in het geding, oordeelt de rechtbank.
Volgens CDA-Kamerlid Michel Rog, die de ondervragingscommissie voorzit, zijn de opgevraagde documenten noodzakelijk om het onderzoek voort te zetten. Zodra de gegevens beschikbaar zijn, hoopt de commissie verder te kunnen met de voorbereiding voor de openbare verhoren. Die moeten volgende maand plaatsvinden.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam.
NOS 16.01.2020 De islamitische Stichting alFitrah heeft wel degelijk de documenten in bezit die door de Tweede Kamer worden opgeëist. Dat zei advocaat Van Uden van de parlementaire ondervragingscommissie vanochtend bij een zitting bij de rechtbank in Den Haag.
De Tweede Kamer wil de stukken hebben voor het onderzoek van een Kamercommissie naar de financiering van salafistische moskeeën. Omdat de Utrechtse stichting weigert stukken over te dragen, is de commissie naar de rechter gestapt.
De Utrechtse imam Suhayb Salam zegt de stukken niet meer te hebben, omdat die 3,5 jaar geleden in beslag zijn genomen door de FIOD en het OM. Dat gebeurde bij een inval in zijn islamitisch centrum in de Utrechtse wijk Overvecht. Maar volgens de advocaat van de Kamercommissie heeft hij die stukken inmiddels weer terug. Bovendien wil de commissie ook de stukken van daarna.
De Kamer vermoedt onder meer dat de stichting geld uit het buitenland heeft gekregen, waarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en de integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt. Onder de stichting vallen een moskee en andere organisaties waarvan Salam de leiding heeft.
Verhoren
Op 10 februari beginnen in de Tweede Kamer de verhoren waarmee het parlement meer zicht probeert te krijgen op “ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland, zoals moskeeën, uit onvrije landen”.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam. Toch eist de commissie wel dat hij alle stukken aanlevert over een periode van 10 jaar.
Geen parlementaire enquête
Volgens de advocaat van Salam, Boumanjal. gaat de commissie zijn boekje te buiten. Hij wees er vandaag op dat de ondervragingscommissie niet de status heeft van een parlementaire enquête.
De commissie zou geen nieuw onderzoek mogen doen, maar enkel mogen putten uit al bestaande onderzoeken, zoals die van de FIOD en wetenschappelijke studies. Advocaat van Uden van de Tweede Kamercommissie wierp tegen dat de verzoeken om informatie te krijgen van alFitrah wel degelijk passen bij een parlementaire ondervraging.
Imam Salam zei tijdens de zitting dat er geen stukken van na de inval van 2016 meer zijn. Allereerst omdat er geen notulen meer worden gemaakt. En ook omdat alFitrah en stichtingen die daaraan zijn verbonden nauwelijks nog actief zijn. De advocaat zei wel dat er in het verleden geld is geaccepteerd uit Koeweit. Dat ging volgens hem om “liefdadigheidsgeld”.
Er kwam geen geld uit Turkije en Saudi-Arabië, benadrukte hij.
Onveilige landen
Tijdens de zitting was er veel discussie over een lijst met “onveilige landen” en “deels onveilige landen”. De Kamercommissie wil weten of er geldstromen uit die landen gaan naar islamitische organisaties.
Advocaat Boumanjal vindt het slordig dat er geen duidelijke definitie is van die deels onveilige landen. “Want welke landen vallen daaronder?”, zo vroeg hij zich hardop af. “Is Polen ook een onvrij land omdat rechters daar hun werk niet vrijelijk kunnen doen?”.
Niet duidelijk werd tijdens de zitting of andere islamitische organisaties gevraagde documenten wel hebben gegeven aan de Kamercommissie. In het belang van het onderzoek wilde de advocaat van de commissie niet laten weten wie er verder wordt onderzocht. De rechter doet vrijdag uitspraak.
AD 14.01.2020 De Haagse VVD roept de gemeente op om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de As-Soennah moskee van haar plek te krijgen. Het gebedshuis staat op grond die de gemeente in erfpacht heeft uitgegeven.
Als de gemeente het voor elkaar krijgt om de moskee die erfpacht te ontnemen, kan het gebedshuis de grond niet meer gebruiken en moet het verhuizen.
Aanleiding voor de oproep van de VVD is de kritiek van het moskeebestuur op het parlementaire onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting Nederlandse gebedshuizen. Met oliedollars uit bijvoorbeeld Qatar en Saoedi-Arabië wordt zo het salafisme verspreid, een orthodoxe stroming binnen de islam die wordt aangehangen door veel jihadisten. De As-Soennah werd hier vaak mee in verband gebracht, ze staat bekend als een van de meest omstreden moskeeën van het land.
Verhoren
In februari moeten de verhoren gaan plaatsvinden in de Tweede Kamer. Verschijnen is verplicht voor getuigen die worden opgeroepen. Zij staan ook onder ede. Een uitnodiging voor dit gesprek wekte felle toorn van het As-Soennah-bestuur, blijkt uit een vorige week verspreid persbericht. De islamitische kerkleiders onderzoeken of ze onder het verhoor kunnen uitkomen.
Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning, aldus De Graaf.
,,Deze organisatie laat nu voor de zoveelste keer zien lak te hebben aan onze rechtsstaat”, zegt VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf. ,,Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning.”
Voorbeelden die de VVD opsomt van die houding, zijn het promoten van meisjesbesnijdenis en gastsprekers die de oorlog in Syrië en Irak verheerlijkten. ,,En zo heeft As-Soennah een veel langer trackrecord opgebouwd”, vindt de voorman van de liberalen in de gemeenteraad. Hij noemt de driedelige documentaire De Lokroep, waarin As-Soennah veelvuldig voorkomt, ‘ontluisterend’.
Anbi-status
De moskee genoot tot 2018 een officiële anbi-status van de Belastingdienst. Daarmee kan belastingvrij geschonken worden door donateurs, de fiscus erkent hiermee organisaties van algemeen nut. Maar toen na een wetswijziging verplicht werd gesteld dat anbi’s op hun website moesten publiceren hoeveel inkomsten en uitgaven er jaarlijks zijn, bleef As-Soennah in gebreke. In 2018 is de belastingvrijstelling stopgezet.
Mogelijk kan via de gemeente wel openheid worden afgedwongen over de geldstromen, oppert de VVD in vragen aan het stadsbestuur. Dit omdat de gemeente eigenaar is van de grond, die verhuurt ze, via erfpacht, aan de stichting achter de moskee. Vorig jaar besloot de gemeenteraad dat Den Haag actieve grondpolitiek mag inzetten om ongewenste ontwikkelingen te stoppen.
Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen, aldus De Graaf.
,,Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen”, legt De Graaf uit, ,,daarom vragen we om uit te zoeken welke mogelijkheden er juridisch zijn.”
De grond onder de moskee afpakken door de erfpacht op te zeggen, is voor de overheid een kwestie van lange adem. Erfpacht kent ingewikkelde algemene voorwaarden. Bij het opzeggen van de pacht moet de gemeente altijd de gebouweigenaar uitkopen.
Het bedrijventerrein rond de Fruitweg waar de moskee staat, is volgens Haagse misdaadbestrijders een knooppunt van criminele activiteiten. Dat staat in het Ondermijningsbeeld dat vorige maand verscheen.
AD 09.01.2020 Het bestuur van de extreem orthodoxe as-Soennah moskee overweegt niet te verschijnen bij een parlementaire ondervraging over financiering vanuit oliestaten. Dit omdat ze het onderzoek naar deze dubieuze financieringen vanuit landen als Qatar en Saoedi-Arabië ‘een vuile campagne’ tegen de islamitische gemeenschap vinden.
Uit onderzoek van NRC en Nieuwsuur in 2018 blijkt dat de moskee gefinancierd wordt door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Toen bleek dat ook tientallen andere islamitische organisaties miljoenen subsidie ontvingen uit Saoedi-Arabië en Koeweit, besloot het kabinet over te gaan op een parlementaire ondervraging. Deze verhoren beginnen in februari.
In ruil voor de oliedollars zou in Nederland de salafistische leer gepredikt, die ook wordt aangehangen door de meeste van de honderden polderjihadi’s die voor IS en Al-Qaeda vechten. De as-Soennah moskee ontkende na het verschijnen van het onderzoek direct dat dit bij hen gebeurd was. Er zou wel geld zijn binnengekomen maar geen bemoeienis zijn geduld vanuit het Midden-Oosten.
De moskee twijfelt om gehoor te geven aan de oproep mee te werken aan de ondervraging. ‘De hele opzet is doordrenkt met vooringenomenheid en is een aanfluiting voor de Tweede Kamer. Geert Wilders heeft in het verleden honderdduizenden dollars van neoconservatieve organisaties in Amerika gekregen om zijn anti-moslimboodschap te zaaien.
Wat de politiek nu oogst is een samenleving waar moslimhaat eerder de norm is dan uitzondering.’ schrijft de religieuze instelling in een verklaring op Facebook. Verschijnen voor de parlementaire commissie is echter verplicht. Wie niet kom, riskeert te worden gegijzeld door justitie.
Den HaagFM 09.01.2020 Het bestuur van de as-Soennah moskee is opgeroepen voor verhoor onder ede door de parlementaire commissie die de financiering van moskeeën in Nederland onderzoekt. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee weet nog niet of het op komt dagen.
De parlementaire ondervraging werd ingesteld na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC dat tientallen islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in Saoedi-Arabië of Koeweit en miljoenen euro’s zouden hebben ontvangen uit deze landen. Nieuwsuur en NRC ontdekten dat de as-Soennah moskee gefinancierd werd door een Koeweitse organisatie wiens predikers de jihad goedpraten.
Het moskeebestuur liet toentertijd weten weleens geld te hebben gekregen vanuit het buitenland. “Maar er is op geen enkele wijze invloed uitgeoefend. Sterker nog, er is expliciet met de weldoeners afgesproken dat Stichting as-Soennah op geen enkele wijze bemoeienis duldt.” Het begin van de verhoren staat gepland voor februari.
OmroepWest 18.12.2019 ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan’, aldus een 32-jarige medewerker van de as-Soennah moskee in Den Haag. Hij heeft zich woensdag voor het eerst moeten verantwoorden voor de rechter. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem van opruiing en het aanzetten tot geweld. De verdachte zou in een video op de website van de moskee vrouwenbesnijdenis hebben aanbevolen.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar.
Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. In de bewuste video zou de verdachte (een oud-docent van de moskee) hebben gezegd dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’
De zaak komt aan het rollen als Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom naar aanleiding van de video als eerste aangifte doet tegen de moskee. Musa: ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden.
Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’ Velen volgden haar voorbeeld, want volgens de officier van justitie liggen er nu 138 aangiften tegen de verdachte.
‘Vervolging onder druk van de media’
De moskee heeft de bewuste video inmiddels verwijderd. Advocaat Yasar Özdemir staat de verdachte woensdag bij. Tijdens de zitting spreekt hij het vermoeden uit dat het Openbaar Ministerie onder meer onder druk van de media tot vervolging is overgegaan. De verdachte: ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan.’
Eerder zei de oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
De advocaat van verdachte krijgt het woord. Hij heeft het vermoeden dat het OM onder meer door druk in de media heeft besloten tot vervolging #vrouwenbesnijdenis
Daar is advocaat Carene van Vliet het niet mee eens. ‘De moskee heeft nooit expliciet afstand gedaan. Van ontkenning is geen sprake.’ Van Vliet staat de eerste aangeefster Musa bij. ‘Ons doel is dat mensen weten dat je dit niet mag zeggen. We willen voorkomen dat er ook maar een vader is die naar aanleiding van die video tegen zijn dochter zegt: dit moeten we doen. De gezondheid van de burgers is in het geding.’
De Haagse zaak is woensdag nog niet inhoudelijk behandeld. Tijdens de regiezitting konden de partijen hun onderzoekswensen aangeven. Zowel het OM als de verdediging, ‘voor ons is het helder’, had deze niet. Dat betekent dat het onderzoek nu is afgerond en de zaak binnenkort inhoudelijk wordt behandeld.
RTL 14.12.2019 Er zijn de afgelopen maanden tussen de 75 en 125 aangiften gedaan tegen de As-Soennah-moskee in Den Haag, meldt het Openbaar Ministerie. De moskee kwam onder vuur te liggen omdat die in 2015 een video op hun website deelde waarin vrouwenbesnijdenis werd aanbevolen.
De 32-jarige medewerker van de moskee die in de video te zien is, moet woensdag voor de rechter verschijnen. In de video uit 2015 zei de man: “Besnijdenis is verplicht voor de mannen en aanbevolen voor de vrouwen.” De video is inmiddels verwijderd. De prediker wordt vervolgd voor opruiing en het aanzetten van geweld tot vrouwen.
Genitale verminking
De aangifteactie is in gang gezet door vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom. Die deed de eerste aangifte en riep iedereen op om hetzelfde te doen. “We zijn heel blij dat is besloten de man te vervolgen”, zegt oprichter Shirin Musa. “Het liefste zou ik het hele moskeebestuur woensdag zien zitten bij de rechter. Dat is verantwoordelijk voor wat ze online zetten.”
Op vrouwenbesnijdenis staat in Nederland maximaal 12 jaar cel. Musa noemt de aanbevelingen van de prediker geen besnijdenis, maar genitale verminking. “De ingreep beperkt je hele functioneren in de samenleving. Ik merk aan de meisjes aan wie ik les geef hoeveel last ze ervan hebben”, zegt ze.
Niet op grond van geloof
“Het is heel belangrijk dat hiertegen wordt opgetreden. Het is een gevaar voor de Nederlandse samenleving. Dit is niet op grond van geloof, dit is gewoon het aanbevelen van verminking”, zegt Musa. Haar organisatie roept iedereen nog steeds op aangifte te doen.
OmroepWest 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee in Den Haag wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
Musa: ‘Want het is geen snee die je ervan krijgt. Nee je wordt echt verminkt. Je kan dan moeilijk plassen, moeilijk menstrueren, je kunt niet goed zitten. Seks gaat moeizaam. Het is echt een verminking voor het leven, zowel geestelijk als lichamelijk.’
As-Soennah moskee: ‘De docent deelde niet zijn eigen mening’
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’ De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Bedoeling moskee ‘klip en klaar’
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Sticker scare bear Femmes for Freedom
Özdemir ziet de zitting met vertrouwen tegemoet. Hij denkt namelijk dat de rechter tot een andere oordeel komt dan het Openbaar Ministerie. ‘Het is in deze zaak heel belangrijk de uitingen van mijn cliënt te zien in de context waarin ze zijn gedaan.’
Aangeefster Musa is woensdag ook aanwezig. ‘We hebben speciaal stickers van een scare bear laten maken die we gaan uitdelen. Ik hoop dat de man wordt veroordeeld. Zodat het duidelijk is dat je in naam van religie of de vrijheid van meningsuiting of wat dan ook, geweld tegen vrouwen niet mag prediken.’
Den HaagFM 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. “De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.” De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. “Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.” Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. “Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.”
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Inmiddels heeft ook in Nederland het Politieke Coronavirus toegeslagen !!!
Terwijl Geertje nog op zijn ziekbed ligt te wachten op het reddende medicijn, werd Baudetje het volgende slachtoffer.
Aanleiding is een bericht dat Forum-leider Thierry Baudet vrijdagavond 31.01.2020op sociale media deelde: ‘Twee dierbare vriendinnen waren ernstig lastig gevallen door vier Marokkanen in de trein’, aldus Baudet.
Maar al snel doken op sociale media berichten op dat het verhaal anders in elkaar zou steken. Ook de NS bevestigde dat: het zogenoemde ‘lastigvallen’ zou zijn gebeurd omdat het om conducteurs in burger ging die bezig waren met een kaartjescontrole.
Zo ontstond de ophef
Thierry Baudet twittert vrijdagavond 31.01.2020 rond 22.30 uur dat ‘zijn twee dierbare vriendinnen ernstig worden lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein’.
Al snel melden getuigen dat het verhaal anders in elkaar steekt: ‘Zij hebben de vrouwen niet lastiggevallen, de twee vrouwen wilden met moeite meewerken aan de controle. Ze wilden hun vervoersbewijs niet laten zien.”
De lezing van getuigen wordt op Instagram bevestigd door Kevin Karssies, buitengewoon opsporingsambtenaar bij de NS en naar eigen zeggen een van de mensen die de vrouwen aanspraken. “Ik kan dit beamen.”
Kamerleden van onder andere D66 en VVD halen hard uit uit naar Baudet.
CU-voorman Segers vindt oprechte excuses op zijn plaats.
Telegraaf 28.02.2020
AD 24.02.2020
Racisme
Nederland is intussen nog lang niet uitgepraat over de tweet van Baudet, waarin hij vorige week sprak over een incident waarbij vriendinnen van hem ‘ernstig lastig zijn gevallen door Marokkanen in een trein’. Het bleek te gaan om NS-controleurs in burger die hun werk deden.
In de Tweede Kamer wordt van links tot rechts van ‘onverholen racisme’ gesproken. ,,Fake news van Baudet! Dit maakt zichtbaar hoeveel racisme er is in de maatschappij’’, aldus Denk-Kamerlid Selçuk Öztürk. Toch steunden partijen zijn vraag om een debat hierover te voeren niet. ,,Ik heb geen debat nodig om racisme te herkennen’’, zei Jan Paternotte (D66).
In Amersfoort heeft een lokaal politicus als eerste aangekondigd aangifte te gaan doen tegen Baudet. Het gaat om GroenLinks-raadslid Youssef el Messaoudi, die zegt zich gediscrimineerd en beledigd te voelen. ,,Het raakt mij persoonlijk dat deze man een hele bevolkingsgroep wegzet als kwaadaardig. Dat is haatzaaiend en pure discriminatie. Ik voel me verplicht hiertegen in verzet te komen. En dus staat mijn afspraak bij de politie in Amersfoort om aangifte te doen.”
De Landelijke Eenheid van de politie overwoog ook aangifte te doen, maar ziet daar nu vanaf, liet de politie vandaag in een tweet weten. ‘Na intern overleg en na afstemming met de betrokken collega hebben wij besloten geen aangifte te doen. Voor ons is de zaak afgedaan.’
Het Nepdebat aldus Integratieminister Wouter Koolmees (D66)
Het debat over integratie zit te veel vast in ‘versleten polarisatie’ waarin ‘incidenten bewust worden uitvergroot of zelfs gefabriceerd’. Dit leidt tot een ‘nepdebat’ dat integratie niet dichterbij brengt en wat door ‘80 procent van de bevolking als een toneelstukje wordt ervaren’.
Met die woorden nam Integratieminister Wouter Koolmees (D66) woensdagmiddag 05.02.2020 afstand van de omstreden ‘treintweet’ van Forum-leider Thierry Baudet. Hij is daarmee het eerste kabinetslid dat op de veelbesproken kwestie reageert. Baudet twitterde dit weekend dat twee vriendinnen van hem waren lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein. Dat bleek achteraf niet te kloppen, zo erkent Baudet inmiddels zelf ook.
Hoe nu verder ????
FvD de Grootste
Van alle Nederlandse politieke partijen had Forum voor Democratie (FVD) in 2019 de meeste leden. Op 1 januari 2020 had FVD in totaal 42.794 leden. Daarmee streefde de partij van Thierry Baudet de PvdA (41.078) en het CDA (39.187) voorbij, blijkt maandag uit cijfers van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen.
AD 25.02.2020
Telegraaf 01.02.2020
Aantal leden per politieke partij
Forum voor Democratie: 42.794 (+39,5% tov 2019)
PvdA: 41.078 (-3,2%)
CDA: 39.187 (-9,1%)
SP: 31.977 (-11,9%)
GroenLinks: 30.438 (+5,6%)
SGP: 29.655 (-1,4%)
ChristenUnie: 25.234 (+0,3%)
D66: 24.955 (-5,7%)
VVD: 23.907 (-6,5%)
PvdD: 18.344 (+7,6%)
50PLUS: 5.104 (-10,5)
DENK: 3.705 (+0,7%)
Totaal: 316.378 (+0,4%)
Het DNPP spreekt van een “unieke ontwikkeling” voor een partij die pas sinds de verkiezingen van 2017 in de Tweede Kamer is vertegenwoordigd.
Hoe ontstond Forum voor Democratie? Hoe kwamen Thierry Baudet en Theo Hiddema in de Tweede Kamer? NPO Focus maakte dit portret van Forum voor Democatie.
Kortom, wordt het Meer of wordt het Minder Thierry Baudet ?? Dan gaan wij dat regelen !!!!
Thierry Baudet zaait twijfel over de uitleg van de NS na het treinincident waarbij twee vriendinnen van hem betrokken waren.
Bij het televisieprogramma Jinekwerd donderdagavond een filmpje getoond waarin politiek verslaggever Jaïr Ferwerda de Forum voor Democratie-voorman door het halve gebouw van de Tweede Kamer achtervolgt met vragen over het treinincident van vorige week.
‘Baudet komt steeds meer in de extreme hoek terecht’
Tijdens de formatie in 2017 trokken VVD en CDA een streep door regeringsdeelname met de PVV. De ‘minder-Marokkanen’–uitspraak, de inperking van de vrijheid van religie voor moslims en het herhaaldelijk ondermijnen van de rechterlijke macht waren voor de twee partijen de belangrijkste redenen om niet met de PVV in zee te gaan.
De tweet kan verstrekkende gevolgen hebben. “Dit is vrij spectaculair wat hier gebeurt”, zegt Joost van Spanje, als politicoloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. “Het lijkt erop dat Forum zijn eigen glazen aan het ingooien is.”
Van Spanje ziet dat Baudet zich steeds meer richting de extreemrechtse hoek manoeuvreert en het daarmee voor zichzelf moeilijk maakt om een serieuze coalitiepartner te worden.
In de landelijke politiek zorgt die beweging voor deining.
“Na de ‘treintweet’ zie je dat hij nadrukkelijker in verband wordt gebracht met racisme. Kijk maar naar het hoofdredactionele commentaar van Trouw waar gesproken wordt van ‘een racistische’ ondertoon in de tweet. De Volkskrant spreekt van een ‘onversneden racistische agenda’ van Baudet. Tel dat op bij zijn eerdere uitspraken over homeopathische verdunning en de ‘boreale’ verkiezingsspeech, en je komt steeds meer in de extreme hoek terecht.”
Van Spanje wijst op wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat als een partij eenmaal in verband wordt gebracht met extreemrechts, grote groepen kiezers zich afkeren. “Er zullen altijd kiezers zijn die stemmen op de PVV en FVD, maar andere rechtse kiezers willen vooral een partij die aan de knoppen kan zitten en in Nederland betekent dat dat je moet samenwerken met andere partijen.”
CDA-fractieleider Pieter Heerma wil geen blokkade opwerpen tegen een samenwerking met Forum voor Democratie in het provinciebestuur in Brabant. Dat zei hij in het tv-programma WNL op Zondag.
AD 06.03.2020
Forum voor Democratie gaat meebesturen in Noord-Brabant, samen met VVD, CDA en Lokaal Brabant. De vier coalitiepartners hebben donderdagavond na twee dagen van intensief overleg een lijst van acht ‘principes van samenwerking’ opgesteld. Deze algemene uitgangspunten krijgen een plek in het hoofdlijnenakkoord, dat in de eerste helft van april wordt verwacht.
Telegraaf 18.02.2020
CDA-kiezers hebben er geen bezwaar tegen als hun partij in Noord-Brabant een coalitie zou aangaan met Forum voor Democratie. Dat blijkt uit een peiling door EenVandaag onder ruim 1.200 CDA’ers.
Momenteel onderhandelen de provinciale afdelingen van CDA, VVD en FVD over het vormen van een provinciaal bestuur. Binnen het CDA leverde dat veel kritiek op, mede door de Marokkanentweet van Forum-leider Thierry Baudet.
Telegraaf 06.03.2020
CDA-kiezers staan echter coulanter tegenover een alliantie. Slechts een kwart van de ondervraagden vindt dat het Brabantse CDA niet moet gaan besturen met FVD.
Binnen het CDA was immers veel kritiek over het feit dat Baudet een kaartjescontrole bij twee vriendinnen in de trein had opgeblazen tot een incident waarbij ‘Marokkanen’ hen zouden hebben ‘lastiggevallen’ in de trein.
In de provincie Noord-Brabant proberen CDA en VVD met Forum voor Democratie een nieuw bestuur te vormen. Binnen het CDA ontstond daar afgelopen week veel discussie over. Samenwerking met FvD of de PVV ligt in die partij gevoelig, na de omstreden gedoogconstructie in het eerste kabinet-Rutte (2010-2012) met de PVV. Die leidde in 2012 tot een verkiezingsnederlaag voor het CDA en een rol in de oppositie.
08.02.2020
Partijen gooien ’principes overboord’
Tegelijkertijd ziet hij ook dat VVD en CDA in Noord-Brabant in zee lijken te gaan met de partij van Baudet. “Dit wordt een heel interessant moment”, aldus Van Spanje.
Argusogen
VVD, CDA en Forum voor Democratie gaan praten over het vormen van een nieuw college van Gedeputeerde Staten in Noord-Brabant. Alfred Arbouw (VVD), die de gesprekken leidt, zei vanmiddag 11.02.2020 dat de drie partijen “voldoende basis zien”, om de onderhandelingen aan te gaan.
Samenwerking met de partij van Thierry Baudet ligt gevoelig, met name bij het CDA. Daar ligt de herinnering aan de mislukte samenwerking met de PVV in het eerste kabinet-Rutte nog vers in het geheugen. De partijtop volgt de ontwikkelingen dan ook met argusogen.
De VVD laat in een verklaring weten gesprekken te willen voeren met de FvD over de nieuwe Brabantse coalitie (VVD, CDA en FvD). De drie partijen hebben samen niet genoeg zetels voor een meerderheid, weet Omroep Brabant. Mogelijk worden er later nog meer partijen bij de gesprekken betrokken.
08.02.2020
Dat de VVD in Noord-Brabant het CDA en FVD heeft uitgenodigd voor formatiegesprekken om tot een nieuw provinciaal bestuur te komen, krijgt de steun van premier Mark Rutte . “Gesprekken met Forum lijken me prima”, aldus Rutte.
D66-voorman Jetten vindt echter dat VVD en CDA hun ’principes overboord’ gooien. Hij wijst daarbij op de treintweet die FvD-leider Baudet deze week stuurde, waarin hij onterecht suggereerde dat ’dierbare vriendinnen’ werden lastig gevallen door Marokkanen. Achteraf bleek het om een kaartcontrole te gaan.
08.02.2020
Ook GL-leider Klaver laat van zich horen. „VVD en CDA willen extreemrechts het zadel in helpen. En dat na de racistische uitingen van de FvD-voorman deze week. Onbegrijpelijk en onverantwoord.”
Ook D66-fractievoorzitter Rob Jetten haalt uit naar VVD en CDA omdat die twee partijen in Brabant verkennende formatiegesprekken aangaan met Forum voor Democratie. Daarmee lijkt de zuidelijke provincie af te koersen op een rechtse coalitie.
Op het Binnenhof klonk tot nu alleen hoon over het feit dat Baudet een kaartjescontrole bij twee vriendinnen in de trein had opgeblazen tot een incident waarbij ‘Marokkanen’ hen zouden hebben ‘lastiggevallen’ in de trein. Maar volgens CDA-vicepremier Hugo de Jonge is dat een kwestie die ‘in Den Haag speelt’. ,,Niet in Brabant.’’
‘Baudet na zijn ‘boreale-toespraak’ al schmutzig’
Voor de VVD is de tweet echter geen kantelpunt. “Het is niet zo dat ik een heel hoge pet van Baudet op had en dat hij nu van zijn voetstuk is gevallen”, zegt VVD’er Dijkhoff als hem wordt gevraagd of de partij in zijn perceptie is veranderd.
“Die tweet is dom. Het zegt iets over zijn karakter. Maar het zijn geen dingen die we niet al van hem wisten”, aldus Dijkhoff. De VVD’er vond de partij van Baudet na zijn ’Boreale-toespraak‘ al “schmutzig”. “Daar past dit in.”
Waar ging de Ophef om?
Thiery Baudet twitterde via de Marokkanen-tweetop 31 januari 2020 het volgende:
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD — Thierry Baudet (@thierrybaudet) January 31, 2020″
De reacties
Veel mensen namen aanstoot aan zijn opmerking en de NS meldde dat het ook feitelijk onjuist was, aangezien het om conducteurs in burger zou gaan en zij zich volgens de regels zouden hebben gedragen.
Kamerleden en de NS hoopten op een officiële excuses van Baudet, deze kwamen echter niet. Wel zei hij dat hij ‘te snel en te stevig’ had gereageerd.
NU 27.02.2020 Forum voor Democratie (FVD) heeft omroep VPRO, die het televisieprogramma Buitenhof uitzendt, officieel gedagvaard. De rechtszaak dient op woensdag 11 maart in de rechtbank van Lelystad om 10.00 uur, laat de rechtbank Midden-Nederland donderdag weten. Aanvankelijk stond vrijdag 6 maart op de agenda, maar de VPRO vroeg om een andere dag.
FVD-leider Thierry Baudet maakte zondag bekend een kort geding tegen het actualiteitenprogramma Buitenhof aan te spannen vanwege enkele uitspraken van presentatrice Natalie Righton over Baudet in de uitzending.
Righton sprak in de uitzending met oud-FVD’er Henk Otten en verwees naar Baudets omstreden uitspraken in een Kamerdebat van vorige week. Baudet had het volgens Righton over “een vooropgezet plan” van de EU “om het witte Europese ras te vervangen door Afrikaanse migranten”.
Baudet noemde dat via Twitter “schandelijke leugens” die hij “absoluut niet gezegd” heeft. Hem werden woorden in de mond gelegd, vond de FVD-leider.
Buitenhof liet in een reactie weten dat de woordkeuze van Righton “een juiste parafrasering” van zowel de uitspraken van Baudet als van enkele Kamerleden en vicepremier Hugo de Jonge was.
Schandelijke leugens bij #buitenhof. Ik heb de dingen die presentatrice @Natalie_Kabul mij in de mond legt ABSOLUUT NIET GEZEGD. Zie hieronder transcript Kamerdebat. #FVD is tegen elke vorm van racisme. We eisen ONMIDDELIJKE rectificatie binnen een uur. Anders kort geding.
Avatar
Auteur
thierrybaudet
Baudet gelooft in complot van EU om landen stuk te maken
In het bewuste debat sprak Baudet over “het opzetten van veerdiensten om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zullen zijn”.
Volgens Baudet is er sprake van een complot van voorstanders van de EU, met als doel Europese landen stuk te maken door steeds meer macht aan Brussel toe te kennen. “Van Napoleon tot Hitler tot wat je nu hebt in de EU: altijd maar die poging om die Europese landen onder centraal gezag te brengen”, aldus Baudet in het debat.
Al deze uitlatingen kwamen Baudet in de Tweede Kamer op flinke kritiek van CDA, D66 en PvdA te staan. PvdA-leider Lodewijk Asscher wees Baudet erop dat hij een “extreemrechtse of radicaal-rechtse theorie aan het verspreiden, aan het witwassen” was in de vergaderzaal van de Tweede Kamer.
Baudet weet volgens Asscher zelf ook dat zijn uitspraken niet kloppen. “Het zou hem passen als hij het niet in een soort feitelijkheid zou omkleden, maar als hij aangeeft: dit is een complottheorie waar ik, Thierry Baudet, in geloof en waar ik jullie bang voor wil maken”, aldus de PvdA-leider.
FVD niet voor het eerst in opspraak vanwege complottheorie
FVD kwam eerder in opspraak vanwege het verkondigen van dit soort theorieën. In 2018 bleek uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, dat Baudet en ook de PVV de extreemrechtse omvolkingstheorie verspreiden.
Zo sprak Baudet eerder al over “de homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld”.
Baudet laat weten dat FVD tegen elke vorm van racisme is.
Telegraaf 27.02.2020 Het kort geding dat Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet heeft aangespannen tegen de VPRO, dient op 11 maart voor de rechtbank in Lelystad. De zaak zou eerst volgende week voorkomen, maar is verplaatst.
Baudet eist rectificatie voor uitspraken die over hem zijn gedaan in het tv-programma Buitenhof. Presentatrice Natalie Righton, die haar debuut bij het programma maakte, vertelde dat Baudet zou hebben gezegd „dat hij denkt dat de Europese Unie een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten.”
Forum vindt dat het onacceptabel is dat Buitenhof „verzonnen citaten” toeschrijft aan Baudet en die woorden vervolgens goedpraat door ze een ’parafrase’ te noemen. De partij noemt het lasterlijk en volstrekt onjuist.
AD 27.02.2020 Het kort geding dat Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet heeft aangespannen tegen de VPRO, dient volgende week vrijdag voor de rechtbank in Lelystad.
Baudet eist rectificatie voor uitspraken die over hem zijn gedaan in het tv-programma Buitenhof. Presentatrice Natalie Righton, die haar debuut bij het programma maakte, vertelde dat Baudet zou hebben gezegd ‘dat hij denkt dat de Europese Unie een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten‘.
Forum vindt dat het onacceptabel is dat Buitenhof ‘verzonnen citaten‘ toeschrijft aan Baudet en die woorden vervolgens goedpraat door ze een ‘parafrase’ te noemen. De partij noemt het lasterlijk en volstrekt onjuist.
MSN 27.02.2020 Het kort geding dat Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet heeft aangespannen tegen de VPRO, dient volgende week vrijdag voor de rechtbank in Lelystad.
Baudet eist rectificatie voor uitspraken die over hem zijn gedaan in het tv-programma Buitenhof. Presentatrice Natalie Righton, die haar debuut bij het programma maakte, vertelde dat Baudet zou hebben gezegd “dat hij denkt dat de Europese Unie een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten”.
Forum vindt dat het onacceptabel is dat Buitenhof “verzonnen citaten” toeschrijft aan Baudet en die woorden vervolgens goedpraat door ze een ‘parafrase’ te noemen. De partij noemt het lasterlijk en volstrekt onjuist.
NOS 24.02.2020 Forum voor Democratie zet de juridische procedure tegen het tv-programma Buitenhof door. Een woordvoerder van de partij laat weten dat er een dagvaarding is gestuurd naar de VPRO, de omroep die verantwoordelijk was voor de uitzending van afgelopen zondag.
Daarin zei presentatrice Nathalie Righton dat Forum-leider Thierry Baudet vorige week in de Tweede Kamer opzien baarde “door te zeggen dat de EU een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten”. Een onjuist citaat, reageerde Baudet, die direct rectificatie eiste.
Uit het stenografisch verslag van het debat blijkt dat de politicus zei dat de EU veerdiensten opzet “om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa, om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zullen zijn”.
Parafrasering
Buitenhof kwam daarop gisteravond met een verklaring, waarin werd gesteld dat de uitspraken van Righton een juiste parafrasering zijn van de uitspraken van de Forum-leider en dat rectificatie daarom niet aan de orde is.
Forum vindt het onacceptabel dat Buitenhof “verzonnen citaten toeschrijft aan Thierry Baudet en die woorden vervolgens goedpraat door ze een ‘parafrase’ te noemen. Dat is lasterlijk en volstrekt onjuist”, meldt de woordvoerder.
Vandaag is er overlegd met advocaten en dat heeft geresulteerd in een dagvaarding. Het is nog niet bekend wanneer een eventuele rechtszaak zal plaatsvinden.
AD 24.02.2020 Thierry Baudet zegt naar de rechter te gaan omdat het tv-programma Buitenhof hem zondag als een racist zou hebben weggezet in de uitzending. De leider van Forum voor Democratie heeft volgens critici de schijn tegen, mede door zijn flirts met extreemrechtse theorieën.
Een woedende Baudet spreekt van ‘aperte onwaarheden’, van ‘schandelijke leugens’ die moeten worden rechtgezet. Het tv-programma Buitenhof parafraseerde de politicus zondag in de uitzending. Baudet zou de Tweede Kamer hebben geschokt ‘door te zeggen dat de EU een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten’.
In het debat in de Tweede Kamer zei de FvD-leider vorige week letterlijk dat de EU ‘een soort immigratiemachine is gebleken’. Die zou ,,veerdiensten opzetten om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken, zodat er geen nationale staten meer zullen zijn.’’
Ras
Baudets onvrede zit ogenschijnlijk in de woorden ‘ras’ en ‘vervangen’ waarvan Buitenhof repte, tegenover het ‘verzwakken’ van de ‘nationale identiteit’, waarvan Baudet letterlijk sprak. ‘Ras’ en ‘nationale identiteit’ zijn iets anders, zoals ook ‘vervangen’ en ‘verzwakken’ niet hetzelfde zijn, zal Baudet zeggen. Hij zegt daarom een kort geding te starten. Opmerkelijk wel, want Baudet verweet de rechtspraak eerder zich te veel met de politiek te bemoeien.
Het is niet vreemd dat Baudet juist nu als door een wesp gestoken reageert. In de Duitse stad Hanau schoot een Duitser woensdag nog negen immigranten dood, gedreven door de complottheorie dat de Duitse autochtone burger vervangen zou worden door migranten.
Omvolking
Die zogenoemde theorie van ‘omvolking’ blijkt een rode draad bij terreur. Extreemrechtse terroristen als Anders Breivik, maar ook de schutter die in maart in Nieuw-Zeeland 51 moslims doodde, of de dader die in El Paso 20 mensen doodschoot, voornamelijk Hispanics, hingen deze school aan.
Stuk voor stuk lieten ze manifesten na, waarin ze schreven dat geweld het enige redmiddel is tegen de nieuwkomers.
De gedachten komen voort uit het zogenoemde Kalergi-plan. Dat ‘plan’ was vooral een theorie van de EU-minnende Oostenrijkse politicus Richard Coudenhove-Kalergi (1894-1972) die schreef dat de Europeaan ooit vermengd zou worden met Afrikanen en Arabieren en tot een ‘Euraziatisch-negroïde’ type. Hoewel Kalergi dat niet als schrikbeeld bedoelde, werd die theorie in extreemrechtse kringen omgekat tot een ‘complot’ van de ‘elite’ van de EU. De vermenging van rassen zou bewust gestuurd worden.
Een complot is een plan. Het doel is het verzwakken van de Europese, traditionele identiteiten, aldus Thierry Baudet, Forum voor Democratie.
Nota bene een adviseur van Baudet binnen Forum, Robert de Haze Winkelman, zei in 2017 dat die theorie destijds ‘wel erg dichtbij’ kwam. Hij nam die woorden terug, maar ook vorige week sprak Baudet van een ‘complot’ van de EU.
Rob Jetten (D66), Lodewijk Asscher (PvdA) en Pieter Omtzigt (CDA) vroegen hem bewijs voor dat ‘complot’ en die stelling aan te dragen. Maar Baudet persisteerde: ,,Kijk, er is een enorm complot rondom de term ‘complot’ opgetuigd. Maar men is dit gewoon van plan. Een complot is een plan. Het doel is het verzwakken van de Europese, traditionele identiteiten.”
De term omvolking gebruikte Baudet daarbij overigens niet. Dat deed hij nog nooit.
Verdunning
De verwijten aan Baudet steunen op zijn eerdere uitspraken over hoe Nederland ‘homeopathisch’ zou worden ‘verdund’ door migratie. Maar dat ging niet over hoe er gemengde gezinnen ontstaan, ‘dat wordt verkeerd begrepen’, stelde Baudet daarna. ,,Dat ging om allerlei culturen die hierheen komen die niet integreren, waardoor we onze waarden dreigen te verliezen.’’
Baudet geeft echter geregeld brandstof aan de verdenking dat het hem om vermenging van het Europese ras of kleur gaat. Zo lunchte hij in 2017 met de Amerikaanse white supremacist Jared Taylor, die een magazine uitgeeft waarin voor raszuiverheid wordt gepleit.
En toen Baudet in zijn overwinningsspeech het woord ‘boreaal’ gebruikte, werd dat gezien als het heimelijk aanspreken van extreemrechtse volgelingen. Die zouden in het woord boreaal niet ‘noordelijk’ horen, als een geografische aanduiding, maar ‘blank’. Zeker omdat de extreemrechtse Franse politicus Jean-Marie Le Pen, ooit veroordeeld voor racisme, de term ook vaak hanteerde.
Volgens Baudet interpreteren ‘journalisten en politici’ hem echter ‘bewust verkeerd’. Baudet haast zich altijd, ook nu weer, te zeggen dat zijn Forum voor Democratie voor ‘gelijke kansen voor iedereen is’. ,,Ongeacht afkomst of kleur. Dat maakt bij ons helemaal niets uit.’’ Een onderscheid in ras zal hij niet maken.
Toch speelde hij met de grens tussen die twee termen toen een partijgenoot een verband legde tussen ras en intelligentie. Baudet noemde dat een discussie die maar ‘onder wetenschappers gevoerd moest worden’, maar weigerde er afstand van te nemen.
NU 24.02.2020 Actualiteitenprogramma Buitenhof is niet van plan om een uitspraak van presentatrice Natalie Righton van afgelopen zondag te rectificeren. Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet dreigde met een kort geding, omdat hij vindt dat het programma zijn uitspraken over de Europese migratiepolitiek verkeerd heeft weergegeven.
Buitenhof stelt in een reactie dat de presentatrice de uitlatingen op een juiste wijze heeft geparafraseerd. “De woordkeuze bij die vraagstelling is een juiste parafrasering van de uitspraken van Thierry Baudet.”
In gesprek met Henk Otten, medeoprichter en voormalig lid van het FVD, verwees Righton naar Baudets uitspraken van vorige week in de Tweede Kamer. Daar sprak hij van “een vooropgezet plan” van de EU “om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse migranten”.
Volgens Baudet heeft hij die uitspraken niet gedaan en zijn hem woorden in de mond gelegd.
Witwassen van extreemrechtse omvolkingstheorie
In het debat in de Tweede Kamer zei Baudet dat de EU veerdiensten opzet “om immigranten uit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken, zodat er geen nationale staten meer zullen zijn”.
Dit kwam hem op kritiek te staan van onder meer CDA, D66 en PvdA. Lodewijk Asscher (PvdA) zei daarop dat Baudet in de Tweede Kamer een extreemrechtse complottheorie verspreidde. “Is de heer Baudet zich ervan bewust is dat hij een extreemrechtse of radicaal-rechtse theorie aan het verspreiden en aan het witwassen is in deze vergaderzaal?”
Dat FVD deze theorie verspreidt, is niet nieuw. In 2018 bleek uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, al dat Baudet en ook de PVV de extreemrechtse omvolkingstheorie verspreiden. Baudet sprak eerder al over “de homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld”.
Baudet zei zondag “tegen elke vorm van racisme” te zijn. Nu Buitenhof rectificatie weigert, zegt de partij een kort geding aan te spannen.
NOS 24.02.2020 Tv-programma Buitenhof ziet geen reden om een uitspraak van presentator Natalie Righton te rectificeren. Righton had Forum voor Democratie-leider Baudet vanmiddag in een vraag geparafraseerd. Volgens Baudet zijn hem daarbij woorden in de mond gelegd en hij eiste een rectificatie.
Buitenhof kwam afgelopen avond met een reactie daarop. Volgens het programma was Rightons woordkeuze een juiste parafrasering “van zowel de uitspraken van Thierry Baudet (die in het publieke debat ook in het licht werden geplaatst van eerdere uitspraken van hem over dit onderwerp) als de wijze waarop deze uitspraken werden opgevat door enkele Tweede Kamerleden en Minister De Jonge”.
Righton zei in de uitzending dat Baudet deze week in de Tweede Kamer opzien baarde “door te zeggen dat de EU een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten”.
Presentator Buitenhof: ‘Baudet stelt dat EU een plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen’
Baudet spreekt van “schandelijke leugens” en “aperte onwaarheden” die rechtgezet moeten worden. Hij benadrukt dat zijn partij tegen elke vorm van racisme is en “dat we nooit onderscheid maken op welke grond dan ook: huidskleur, religie, afkomst, dat doet er allemaal niet toe. Het gaat erom dat we dit Nederland beschermen en behouden, en dat we die immigratiestroom stoppen want het gaat gewoon niet met deze aantallen.”
De Forum-leider zei deze week in de Tweede Kamer dat de EU “een soort immigratiemachine is gebleken”. De Europese Unie zou veerdiensten opzetten “om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zullen zijn”.
NOS 23.02.2020 Forum voor Democratie stapt naar de rechter om rectificatie van Buitenhof te eisen. De partij zegt zich hiertoe genoodzaakt te zien omdat het tv-programma “ondanks herhaalde rectificatieverzoeken ieder commentaar weigert”.
De partij is gevallen over een uitspraak van de nieuwe presentator Natalie Righton. Die zei vandaag in het programma dat FvD-leider Thierry Baudet deze week in de Tweede Kamer opzien baarde met de uitspraak dat “de EU een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen door Afrikaanse immigranten”.
Ondertussen laat Buitenhof in een verklaring weten dat het de uitlatingen van Righton niet gaat rectificeren. Volgens Buitenhof was de woordkeuze een juiste parafrasering van zowel de uitspraken van Baudet als de wijze waarop deze uitspraken werden opgevat door enkele Tweede Kamerleden en Minister Hugo de Jonge.
‘Baudet stelt dat EU een plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen’
Baudet zegt dat hem woorden in de mond zijn gelegd die hij nooit heeft uitgesproken. Hij spreekt van “schandelijke leugens” en “aperte onwaarheden”, die rechtgezet moeten worden. Hij zei tijdens het debat dat de EU doelbewust immigranten naar Europa haalt “om de Europese traditionele identiteiten te verzwakken.”
Baudet botst met Asscher en Omtzigt over Europa en immigratie
Baudet noemt het verbijsterend “dat de NPO zo veel jaren na Fortuyn niet wil spreken over de reële immigratieproblemen. (…) Keer op keer worden we fascist en nazi genoemd. Het is zo laag. Voor mijn veiligheid heeft dat consequenties. Omdat elke keer mensen zoals wij vals worden beschuldigd”.
In de Tweede Kamer reageerde hij vorige week ook fel op aanvallen van onder anderen D66-fractieleider Jetten, die zei dat Baudet staat voor een dominant blank Europa.
Baudet noemde dat een “bizarre kenschetsing” van zijn standpunt en benadrukte dat zijn partij “staat voor de gelijke rechten van iedereen en de gelijke kansen voor iedereen”.
Baudet laat via een woordvoerder weten niet beschikbaar te zijn voor een verdere reactie. “Het transcript van de Tweede Kamer is glashelder en hij heeft daar niets aan toe te voegen.”
MSN 23.02.2020 Het tv-programma Buitenhof gaat uitlatingen van presentatrice Natalie Righton over voorman Thierry Baudet van Forum voor Democratie niet rectificeren. Dat heeft de VPRO die samen met enkele andere omroepen Buitenhof maakt, laten weten.
Volgens Baudet zijn in het programma “schandelijke leugens” verspreid over wat hij tijdens een debat in de Tweede Kamer heeft gezegd. De dingen die de presentatrice “mij in de mond legt”, heb ik “absoluut niet gezegd”, twitterde Baudet over de uitzending zondag. FVD spant daarom een kort geding aan tegen Buitenhof.
Buitenhof wijst er in een verklaring op dat Righton voormalig FVD-kopstuk Henk Otten een reactie wilde vragen over de ontstane ophef bij enkele Tweede Kamerleden naar aanleiding van enkele uitspraken van Baudet.
Volgens Buitenhof was de woordkeuze bij die vraagstelling een juiste parafrasering van zowel de uitspraken van Baudet (die in het publieke debat ook in het licht werden geplaatst van eerdere uitspraken van hem over dit onderwerp) als de wijze waarop deze uitspraken werden opgevat door enkele Tweede Kamerleden en Minister Hugo de Jonge.
Telegraaf 23.02.2020 Forum voor Democratie kondigt juridische stappen aan tegen televisieprogramma Buitenhof. Partijleider Thierry Baudet dreigde zondag al met een kort geding, maar gaf het programma eerst nog een uur de tijd om te reageren. Rond 21.30 uur bracht VPRO naar buiten dat Buitenhof niet overgaat tot rectificatie van de uitspraken van presentatrice Natalie Righton.
„In het programma Buitenhof zijn Thierry Baudet zondag woorden in de mond gelegd, die hij nooit heeft uitgesproken”, zegt een woordvoerder van de partij. „Ondanks herhaalde rectificatieverzoeken van Forum voor Democratie aan Buitenhof, weigert de redactie van het programma tot nu toe ieder commentaar. Daarom ziet FvD zich genoodzaakt om juridische stappen te ondernemen.”
Baudet haalde zondag woest uit naar de nieuwe presentatrice Natalie Righton. De politicus beschuldigde haar van ’schandelijke leugens’.
De presentatrice stelde in een vraag aan voormalig partijgenoot Henk Otten dat Baudet deze week tijdens een debat heeft gezegd ’dat de EU een voorop gezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen voor Afrikaanse immigranten’.
Tijdens dat debat kreeg Baudet het flink aan de stok met onder andere PvdA-leider Asscher. De sociaaldemocraat stelde dat de voorman van FvD zich schuldig maakte aan het verspreiden van een ’extreemrechtse omvolkingstheorie’.
Verklaring Buitenhof
Volgens Buitenhof was de woordkeuze bij die vraagstelling een juiste parafrasering van zowel de uitspraken van Baudet als van de wijze waarop deze uitspraken werden opgevat door enkele Tweede Kamerleden en minister Hugo de Jonge. „De Europese Unie is een staat in wording. Al dat geld gaat naar de wording van die staat.
Dus naar het regelen van buitenlandse politiek. Naar het opzetten van veerdiensten om immigranten uit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zullen zijn”, is een van de uitspraken die Buitenhof toeschrijft aan de FVD-leider. Als bron daarvoor noemt het tv-programma transcripties van het Kamerdebat.
MSN 23.02.2020 Forum voor Democratie stapt naar de rechter omdat het tv-programma Buitenhof uitlatingen over Forum-leider Thierry Baudet niet rectificeert. De partij ziet zich genoodzaakt juridische stappen te ondernemen, laat een woordvoerder weten.
De redactie van het programma weigert tot nu toe ieder commentaar, ondanks herhaaldelijke verzoeken om rectificatie, aldus de zegsman. “Wij kunnen en willen deze aperte onwaarheden niet onweersproken laten en gaan ervan uit dat Buitenhof deze fouten recht zal zetten.”
Volgens Baudet zijn in het programma “schandelijke leugens” verspreid over wat hij tijdens een debat in de Tweede Kamer heeft gezegd. De dingen die de presentatrice “mij in de mond legt”, heb ik “absoluut niet gezegd”, twitterde Baudet over de uitzending zondag.
Volgens Buitenhof-presentatrice Natalie Righton, die haar debuut bij het programma maakte, baarde Baudet vorige week in de Kamer nogal opzien. Hij zou hebben gezegd “dat hij denkt dat de Europese Unie een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen voor Afrikaanse immigranten”.
AD 23.02.2020 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet stapt naar de rechter om een rectificatie te eisen van het tv-programma Buitenhof. Volgens hem zijn in het programma ‘schandelijke leugens’ verspreid over wat hij tijdens een debat in de Tweede Kamer heeft gezegd. Buitenhof rectificeert niet.
De dingen die de presentatrice ‘mij in de mond legt’, heb ik ‘absoluut niet gezegd’, twittert Baudet over de uitzending eerder vandaag. Hij voegt daarbij een letterlijk verslag van zijn woorden in de Kamer. Forum is tegen elke vorm van racisme, aldus de Forum-voorman.
Volgens de kersverse Buitenhof-presentatrice Natalie Righton baarde Baudet vorige week in de Kamer nogal opzien. Hij zou hebben gezegd ‘dat hij denkt dat de Europese Unie een vooropgezet plan heeft om het blanke Europese ras te vervangen voor Afrikaanse immigranten’.
Stappen
De partij ziet zich nu genoodzaakt juridische stappen te ondernemen, laat een woordvoerder weten. De redactie van het programma weigert tot nu toe ieder commentaar, ondanks herhaaldelijke verzoeken om rectificatie, aldus de zegsman. ,,Wij kunnen en willen deze aperte onwaarheden niet onweersproken laten en gaan ervan uit dat Buitenhof deze fouten recht zal zetten.”
Opvallend is dat Baudet een deel van zijn bijdrage aan het debat naar voren haalt, maar een ander deel niet. Zo zei Baudet in de Tweede Kamer onder meer: ,,De Europese Unie is een staat in wording. Al dat geld gaat naar de wording van die Staat. Dus naar het regelen van buitenlandse politiek. Naar het opzetten van veerdiensten om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zijn.’’
Buitenhof laat in een reactie weten niet te zullen rectificeren. ‘De woordkeuze bij de vraagstelling is een juiste parafrasering van zowel de uitspraken van Thierry Baudet (die in het publieke debat ook in het licht werden geplaatst van eerdere uitspraken van hem over dit onderwerp) als de wijze waarop deze uitspraken werden opgevat door enkele Tweede Kamerleden en Minister de Jonge’.
AD 19.02.2020 Thierry Baudet noemde CDA-Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt ooit de gedroomde premier, maar het tweetal botste gisteravond hard in een debat over Europa.
In opmaat naar de vorige Tweede Kamerverkiezingen was Pieter Omtzigt nog de man die Forum voor Democratie bij verkiezingswinst premier wilde maken. Want met Omtzigt als leider van een zakenkabinet met Forum en CDA ‘kunnen we een aantal noodzakelijke veranderingen realiseren’, liet Baudet optekenen. Die liefde lijkt te zijn bekoeld. Het tweetal stond in een debat over Europa lijnrecht tegenover elkaar
Baudet haalde zich de woede van Kamerleden op de hals door te zeggen dat de EU een ‘openlijk’ plan of ‘complot’ hanteert om de ‘bevolkingen van Europa tot één amalgaam te maken’, ofwel tot een samengesmolten bevolking. Dat doet denken aan de als extreemrechts betitelde omvolkingstheorie, waarvan vaker wordt gezegd dat Baudet die aan zou hangen, na een tweet hierover.
Baudet zei gisteren dat Europa via migratie ‘vanuit Afrika’ zo ‘de nationale identiteit’ van lidstaten zou willen ‘verzwakken’. ,,Zodat er geen nationale staten meer zullen zijn.”
Pieter Omtzigt wilde daar niet van weten en vroeg naar bewijzen, bijvoorbeeld aan de hand van documenten van de Europese Unie. ,,De heer Baudet spreekt over een Europese samenzwering. Een samenzwering of complot is volgens Van Dale een geheim plan. Ik heb niet één voorbeeld gehad. Dat zegt mij voldoende. Het is onzin.”
De Forum-leider noemde de Duitse politicus Wolfgang Schäuble die in een Duitse krant zei dat immigratie goed voor ons is: ‘Als wij ons niet vermengen als Europeanen, vallen we ten prooi aan inteelt.’ Baudet: ,,Dat heeft hij letterlijk gezegd. Dat is een citaat.”
Maar Omtzigt vond daarin niet het bewijs dat de EU aanstuurt op het ‘verzwakken’ van ‘nationale identiteiten’. Omtzigt: ,,Want de heer Schäuble is géén leidend figuur in de Europese Commissie, de Europese Raad of waar dan ook.”
Verzwakken
Baudet hield voet bij stuk: ,,Ik ben ervan overtuigd dat het idee om de natiestaten te verzwakken door massale migratie, door open grenzen (…) een vast onderdeel is van de Europese ideologie. De Europese ideologie, van de EU dus.’’
Die stelling kwam de Forum-leider ook op kritiek te staan van PvdA-leider Lodewijk Asscher die vond dat Baudet een ‘extreemrechtse theorie’ aan het verspreiden en aan het ‘witwassen’ was. D66’er Rob Jetten sprak van een ‘hele enge ideologie’. ,,Omdat de heer Baudet staat voor een dominant blank Europa.”
Die beschuldigingen vond Baudet absurd. ,,Wij staan voor de gelijke rechten van iedereen, ongeacht afkomst, kleur, religie of wat dan ook.”
De clash met CDA’er Omtzigt is toch meer brisant. Zijn partij onderhandelt momenteel in Noord-Brabant met Forum voor Democratie om tot een provinciebestuur te komen. Dat zagen veel CDA-prominenten niet zitten, bleek de afgelopen weken. Zij tekenden protest aan, juist vanwege de relletjes die Baudet ontketende, bijvoorbeeld over zijn ‘Marokkanen-tweet’ over een vermeend incident met vriendinnen in de trein. Ook in Zuid-Holland zouden besprekingen voor een provinciebestuur spaak zijn gelopen door het ‘fout rechtse’ getwitter van Baudet, zeiden ingewijden nadien.
MSN 17.02.2020 ‘Die hele Twitterfabriek, daar moet hij mee ophouden.” Theo Hiddema (FVD) was klaar met alle controverse rond de tweets van zijn fractievoorzitter Thierry Baudet, na de ophef over diens tweet over de „dierbare vriendinnen” die door „Marokkanen” werden „lastiggevallen”. Het bleken later conducteurs in burger.
Maar Baudet is niet gestopt met Twitter. Afgelopen week verschenen een tiental tweets, die stuk voor stuk honderden keren werden gedeeld. Zo retweette hij een tweet van Forum voor Democratie: „Elke dag gaan er acht boerenbedrijven kapot.” De tweet bleek onjuist en werd na 14.00 uur weer verwijderd.
Twitter is een belangrijk instrument voor Baudet. Hij voerde er eind vorig jaar stevig campagne mee om leden te werven. De filmpjes die hij plaatste werden tienduizenden keren bekeken. Met succes: sinds 1 januari is FVD de politieke partij met de meeste leden.
NRC verzamelde afgelopen jaar alle tweets van Baudet en ook de reacties op zijn tweets en op die van andere fractievoorzitters. Het gaat in totaal om bijna een miljoen tweets. Daaruit blijkt hoe groot FVD op Twitter is – alleen Geert Wilders krijgt meer reacties en wordt meer geretweet. Maar Baudets partij werd pas drieënhalf jaar geleden opgericht en hij heeft ervaren politici als Lodewijk Asscher (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) in populariteit ingehaald.
Immigratie is één van de favoriete onderwerpen van Baudet en zijn volgers. De tweets over de grenzen die „wagenwijd open” staan, de „ongeremde immigratie” en het „falende beleid” dat „meer criminaliteit” veroorzaakt, worden vaker gedeeld dan de tweets over de EU en het klimaat- of het stikstofbeleid van het kabinet – de andere favoriete onderwerpen van Baudet op Twitter. Het meest geretweet werd een filmpje, gemaakt door de Duitse rechts-nationalistische beweging 120db. Daarin vertellen vrouwen dat ze door het huidige immigratiebeleid „binnenkort tegenover een meerderheid van jonge mannen uit een vrouwvijandige samenleving” staan. Hij deelt het met de tekst: „Oef. Kippenvel. En zo waar. Stem #FVD om het immigratiebeleid fundamenteel te veranderen.” Achter het filmpje werden foto’s van Mark Rutte, Rob Jetten en Jesse Klaver en de tekst „Ich habe es gewusst” gemonteerd, overigens niet door Baudet of FVD – wat vorig jaar al een storm van kritiek opleverde.
Feit en speculatie
Baudet begeeft zich vaker op de rand van feit en speculatie. Hij hekelt sinds september de „eufemismen” die media gebruiken in berichtgeving over misdrijven. „Jongeren”, of „pubers”, zet hij regelmatig als enige opmerking boven berichten van mishandelingen of verkrachtingen. Op herhaalde vragen van NRC om uit te leggen wat hij precies bedoelt met deze tweets, antwoordt hij niet. Een deel van zijn achterban denkt wel te weten waar de politicus op doelt: onder zulke tweets verschijnen steevast tientallen reacties waarbij de link met migratie en etniciteit wordt gelegd. „Oftewel, allochtoons schorem”, reageert iemand. De herkomst van daders wordt verzwegen door de media, klinkt in reacties door. Signalementen bevatten zo vaak de woorden ‘licht getinte’ dat ze wel uit één land moeten komen. „Licht-getintiïers. [sic] Noem het gewoon!!” spoort een Twitteraar Baudet aan. „Hangjongeren is een NPO-woord voor kut-Marokkanen”, twittert een ander.
De tweets van Baudet krijgen ook repliek, voornamelijk als een tweet door de media wordt opgepakt, zoals het bericht over de lastiggevallen vriendinnen in de trein. Dan vallen er vaker woorden als „racist”. Anderen volgen Baudets tweets om ze tegen te spreken. Bijvoorbeeld Martijn Tonies, oud-raadslid van de SP in Oss. Hij hoort, met FVD-aanhangers, tot de personen die het vaakst op Baudet reageren. „Ik doe dat al een paar jaar, eerst bij PVV-politici”, legt hij uit. „Dan ging het vaak om tweets die aantoonbaar onjuist waren, bijvoorbeeld foto’s die zogenaamd van vluchtelingen waren, maar die in werkelijkheid jaren eerder genomen waren, of op een andere plek.” Baudet is moeilijker op overduidelijke fouten te betrappen, omdat hij subtieler formuleert, aldus Tonies. Hij is inmiddels geblokkeerd door Baudet en kan zijn tweets niet meer zien.
Soms vliegt Baudet uit de bocht, zegt Tonies. Niet alleen bij de ‘treintweet’, maar ook al eerder: in december berichtte het AD over een verkrachtingszaak in Den Bosch, waarvoor acht verdachten werden opgepakt, van wie er vijf neven van elkaar zouden zijn. Stijn Hesselink, Statenlid voor Forum voor Democratie in Overijssel, tweette: „Dan weet je wel in welke richting je het moet zoeken. Het waren vast Scandinaviërs.” Baudet deelde die tweet met zijn eigen commentaar: „Klinkt als jongens! Tieners! Jongeren!” Als later blijkt dat de verdachten van Nederlandse komaf zijn, zet Hesselink zijn tweet recht: „Vaak weet je in dat soort gevallen in welke richting je het moet zoeken, maar in dit geval lag het tot mijn verbazing toch anders.” Baudet besteedt nooit meer aandacht aan het voorval – zijn tweet staat nog altijd online.
Klimaat en stikstof waren het afgelopen jaar de onderwerpen waar Baudet verreweg het meest over twitterde. Hij blijft hameren op de kosten van het klimaatbeleid, die volgens hem kunnen oplopen tot 1.000 miljard. Dat herhaalt hij ook nadat zowel NRC als de Volkskrant die stelling in een factcheck hebben weerlegd. „Het #klimaatakkoord is de langste zelfmoordbrief uit de geschiedenis. Vandaag debatteerde de Kamer over het voorstel om 1.000 miljard uit te geven voor 0,00007 graden minder opwarming. Waanzin”, twitterde hij afgelopen zomer.
Stikstofdossier
Rond het hoogtepunt van de boerenprotesten twittert Baudet vrijwel uitsluitend over het stikstofdossier. Hij retweet vooral Rutger van den Noort. De ondernemer is in het stikstofdossier gedoken en noemt zichzelf „een expert tussen aanhalingstekens”. „Ik heb me wel in dit onderwerp ingevreten. Samen met een clubje mensen die wat ik ‘gewoon gezond verstand’ noem hebben.”
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft meerdere rapporten over de stikstofmetingen openbaar gemaakt. Die heeft Van den Noort gezien voor hij in oktober werd uitgenodigd door het RIVM voor een gesprek over de metingen. Hij concludeerde dat het RIVM „te goeder trouw” werkt, maar dat de stikstofmodellen grote tekortkomingen hebben en volgens hem ongeschikt zijn om beleid op te maken. Baudet retweette 92 van die berichten en nodigde Van den Noort bovendien uit in een hoorzitting in de Tweede Kamer. Hij zat daar onder meer naast Addo van Pul en Kees van Luijk van het RIVM.
Zijn bereik is gegroeid door de retweets van Baudet, stelt Van den Noort. „Daardoor krijg ik ook een hoop stront van de andere kant over me heen”, zegt hij. „Maar je hoeft niet langs allerlei deugjournalisten om je punt te maken.”
NOS 11.02.2020 VVD, CDA en Forum voor Democratie gaan praten over het vormen van een nieuw college van Gedeputeerde Staten in Noord-Brabant. Alfred Arbouw (VVD), die de gesprekken leidt, zei vanmiddag dat de drie partijen “voldoende basis zien”, om de onderhandelingen aan te gaan.
Samenwerking met de partij van Thierry Baudet ligt gevoelig, met name bij het CDA. Daar ligt de herinnering aan de mislukte samenwerking met de PVV in het eerste kabinet-Rutte nog vers in het geheugen. De partijtop volgt de ontwikkelingen dan ook met argusogen.
Boeren
Het is niet zo gek dat veel Brabantse CDA’ers samenwerking met Forum wel zien zitten. Ze hopen zo het vertrouwen van de boeren in hun achterban terug te winnen. Die zijn woedend over de strenge stikstofmaatregelen die het college van Gedeputeerde Staten (met het CDA en GroenLinks) de afgelopen jaren invoerde. Forum is, net als veel boeren, niet overtuigd van de stikstofcrisis.
Maar op het partijkantoor in Den Haag houden ze hun adem in. Regelmatig komen daar herinneringen terug aan 2010, toen het CDA welhaast ten onder ging aan de discussie over samenwerking met de PVV in de gedoogconstructie van het eerste kabinet-Rutte.
Politiek verslaggever Ron Fresen: “Dat is echt dé open zenuw van het CDA. De verdeeldheid van toen kan in alle hevigheid terugkomen.”
Sommigen in de partij roepen op om er niet aan te beginnen. Zij zien in Forum een partij met extreem- rechtse, zelfs racistische ideeën. Ook de grote dwarsliggers uit 2010, de oud-fractieleden Ferrier en Koppejan, laten van zich horen:
Kathleen Ferrier @KGFerrier
Onbegrijpelijk: CDA houdt ook voor Baudet de deur op een kier. https://t.co/PMNFISDRQH via @trouw. Sterke analyse @HansGoslinga.
Ad Koppejan @adkoppejan
Niet weer! Heeft @CDABrabant dan niets geleerd? Beseft @cdavandaag niet dat zij iedere geloofwaardigheid verliest als partij van de verbinding, respect, omzien naar elkaar, waarden en normen, als ze zich verbindt met @fvdemocratie Zeker na ‘Marokkanen’ incident afgelopen week. https://t.co/MtHDhBsFNH
De bezwaarde CDA’ers verwijzen naar de uitspraken van Baudet over de homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking door migratie en zijn recente tweet over ‘Marokkanen’ die vriendinnen van hem lastig zouden hebben gevallen. Door Forum nu te laten toetreden tot het college van Gedeputeerde Staten in Brabant, maak je de partij salonfähig, is hun redenering.
De huidige kopstukken van de partij, fractievoorzitter Heerma en de ‘kroonprinsen’ ministers De Jonge en Hoekstra, nemen geen standpunt in. Ze vinden weliswaar dat Baudet ruiterlijker excuses moet aanbieden voor zijn ‘treintweet’, maar samenwerking met Forum in Brabant is volgens hen vooral een aangelegenheid van het Brabantse CDA.
Grote partij
Dat ze zich zo op de vlakte houden is volgens Ron Fresen niet vreemd. “Zo kan je de boot nog afhouden. Maar als het in Brabant lukt met Forum, zal dat zeker veranderen. Dan zal de discussie ook gaan over wat er volgend jaar landelijk kan gebeuren, als Forum bij de verkiezingen een grote partij wordt waar je niet makkelijk omheen kan.”
Forum nu al uitsluiten kan ook averechts werken voor het CDA. Er is ook een substantieel deel van de achterban dat helemaal niet zo afwijzend staat tegenover een coalitie met de partij van Baudet. Zoals in Brabant, waar ze vooral politiek zaken willen doen.
Op dat sentiment speelde Thierry Baudet vandaag al in. In de wandelgangen van de Tweede Kamer benadrukte hij dat zijn partij “een serieuze bestuurspartij is, die graag wil laten zien dat ze die verantwoordelijkheid kan dragen”. Die ook bereid is compromissen te sluiten: “Ik ga nu geen enkele rode lijn formuleren.”
NU 07.02.2020 Nadat Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet erkende in de fout te zijn gegaan met de omstreden ‘Marokkanen’-tweet, wil hij gewoon doorgaan met “ons werk”. Maar wat betekent het zoveelste incident waar Baudet met racisme in verband wordt gebracht voor de toekomst van de partij?
Voor VVD-leider Mark Rutte is de tweet nu in ieder geval geen reden om Baudet op voorhand uit te sluiten.
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhof is wat scherper. “Het is er niet beter op geworden”, zegt hij op de vraag of samenwerken met Forum voor Democratie (FVD) in de toekomst een optie is.
Pieter Heerma (CDA): “In algemene zin geldt dat het überhaupt lastig samenwerken is met politici die ondoordachte, domme uitspraken doen die onnodig polariserend zijn.”
De tweet kan verstrekkende gevolgen hebben. “Dit is vrij spectaculair wat hier gebeurt”, zegt Joost van Spanje, als politicoloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. “Het lijkt erop dat Forum zijn eigen glazen aan het ingooien is.”
Nog geen vier jaar geleden was FVD een net opgerichte kleine partij die zich knap heeft ingevochten in de Tweede Kamer, met de winst tijdens de laatste Senaatsverkiezing als hoogtepunt. “Ik krijg nu sterk de indruk dat Baudet er alles aan doet om zich te isoleren.”
De politicoloog wijst op de belangrijkste reden van het electorale succes van Baudet: “De aantrekkingskracht van FVD was dat zich naast de PVV een nieuwe, rechtse anti-immigratie partij meldde; een partij die in tegenstelling tot de partij van Geert Wilders mogelijk wel aan de politieke knoppen kon zitten.”
‘Baudet komt steeds meer in de extreme hoek terecht’
Tijdens de formatie in 2017 trokken VVD en CDA een streep door regeringsdeelname met de PVV. De ‘minder-Marokkanen’-uitspraak, de inperking van de vrijheid van religie voor moslims en het herhaaldelijk ondermijnen van de rechterlijke macht waren voor de twee partijen de belangrijkste redenen om niet met de PVV in zee te gaan.
Van Spanje ziet dat Baudet zich steeds meer richting de extreemrechtse hoek manoeuvreert en het daarmee voor zichzelf moeilijk maakt om een serieuze coalitiepartner te worden.
“Na de ‘treintweet’ zie je dat hij nadrukkelijker in verband wordt gebracht met racisme. Kijk maar naar het hoofdredactionele commentaar van Trouw waar gesproken wordt van ‘een racistische’ ondertoon in de tweet. De Volkskrant spreekt van een ‘onversneden racistische agenda’ van Baudet. Tel dat op bij zijn eerdere uitspraken over homeopathische verdunning en de ‘boreale’ verkiezingsspeech, en je komt steeds meer in de extreme hoek terecht.”
Van Spanje wijst op wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat als een partij eenmaal in verband wordt gebracht met extreemrechts, grote groepen kiezers zich afkeren. “Er zullen altijd kiezers zijn die stemmen op de PVV en FVD, maar andere rechtse kiezers willen vooral een partij die aan de knoppen kan zitten en in Nederland betekent dat dat je moet samenwerken met andere partijen.”
Tegelijkertijd ziet hij ook dat VVD en CDA in Noord-Brabant in zee lijken te gaan met de partij van Baudet. “Dit wordt een heel interessant moment”, aldus Van Spanje.
Baudet zal zich ook realiseren dat eventueel meebesturen vooral van VVD en CDA zal afhangen. GroenLinks-voorman Jesse Klaver toonde zich vrijdag al verontwaardigd over de provinciale samenwerking: “VVD en CDA willen extreemrechts in het zadel helpen. En dat na de racistische uitingen van de FVD-voorman deze week.” Ook Rob Jetten (D66) sluit FVD uit: “De tweet is racistisch. Dit was geen foutje van Baudet.”
Hij wijst op de formatiebrief die de VVD en CDA schreven waarin zij de redenen aanhalen om niet met de PVV in zee te gaan: “Dat ging om discriminatie, inperking van grondwettelijke vrijheden en ondermijning van de rechterlijke macht. Dat is precies waar Baudet ook voor staat. Wat is er dan veranderd voor de VVD en CDA?”
Rutte over tweet Baudet: ‘Hij zat er echt helemaal naast’
‘Baudet na zijn ‘boreale-toespraak’ al schmutzig’
Voor de VVD is de tweet echter geen kantelpunt. “Het is niet zo dat ik een heel hoge pet van Baudet op had en dat hij nu van zijn voetstuk is gevallen”, zegt VVD’er Dijkhoff als hem wordt gevraagd of de partij in zijn perceptie is veranderd.
“Die tweet is dom. Het zegt iets over zijn karakter. Maar het zijn geen dingen die we niet al van hem wisten”, aldus Dijkhoff. De VVD’er vond de partij van Baudet na zijn ‘Boreale-toespraak’ al “schmutzig”. “Daar past dit in.”
CDA’er Heerma wil niet vooruitlopen op de vraag of FVD een toekomstige coalitiepartner kan worden. “Dat is nu totaal niet aan de orde.” Over de provinciale samenwerking wil hij zich niet uitlaten. Ook de twee mogelijke partijleiders van het CDA Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra willen zich niet uitspreken.
Of de Tweede Kamerfractie van de partijen zitten te wachten op een coalitie met FVD is nog maar de vraag. VVD-Kamerlid Zohair el Yassini noemde de tweet van Baudet “walgelijk” en betichtte de FVD’er van “laf wegduiken”.
Volgens Van Spanje is het feit dat Rutte de deur voor Baudet nadrukkelijk openhoudt het belangrijkste signaal. “Dat betekent geen cordon sanitair voor FVD. Wat er op provinciaal niveau gebeurt, is minder belangrijk dan het nationale podium.” Van Spanje ziet dat Rutte ervoor heeft gekozen om Baudet niet, zoals hij dat bij Wilders heeft gedaan en doet, te isoleren. “Daardoor blijft FVD voor rechts een aantrekkelijke optie.”
NU 07.02.2020 De omstreden ‘Marokkanen’-tweet van Thierry Baudet is voor VVD-leider Mark Rutte geen reden om Forum voor Democratie (FVD) uit te sluiten. “Wij sluiten geen partijen uit, behalve de PVV”, zei Rutte vrijdag na afloop van de ministerraad.
Volgens Rutte zat Baudet ernaast met zijn tweet waarin hij sprak over “vier Marokkanen” die twee vrouwen zouden hebben lastiggevallen, terwijl het in werkelijkheid ging om een NS-kaartcontrole.
“Als je een fout maakt, moet je dat toegeven en rechtzetten”, aldus Rutte, die vindt dat Baudet dat onvoldoende heeft gedaan.
Dat de VVD in Noord-Brabant het CDA en FVD heeft uitgenodigd voor formatiegesprekken om tot een nieuw provinciaal bestuur te komen, krijgt de steun van de premier. “Gesprekken met Forum lijken me prima”, aldus Rutte.
‘Samenwerken geeft verkeerd signaal’
D66 en GroenLinks reageren verbijsterd op de mogelijke samenwerking tussen VVD, CDA en FVD. Rob Jetten (D66): “Nog geen week na de racistische ‘Marokkanen’-tweet geven VVD en CDA nu het signaal af dat racistische uitspraken getolereerd worden.”
Volgens Jesse Klaver (GroenLinks) helpen VVD en CDA “extreemrechts” in het zadel. Ook hij noemt Baudet “racistisch”.
Lodewijk Asscher: “Baudet zet mensen tegen elkaar op en valt stelselmatig wetenschappers, cultuur en rechters aan. Voor de PvdA geldt: geen samenwerking met FVD.”
Jetten wijst op de formatiebrief die de VVD en CDA in 2017 opstelden, waarin de partijen redenen aanhalen om niet met de PVV in zee te gaan. “Dat ging om discriminatie, inperking van grondwettelijke vrijheden en ondermijning van de rechterlijke macht. Dat is precies waar Baudet ook voor staat. Wat is er dan veranderd voor de VVD en het CDA?”
Premier Rutte wilde niet ingaan op de overeenkomsten tussen de standpunten van FVD en die van PVV, die eerder leidden tot het uitsluiten van de partij van Geert Wilders.
Rutte over tweet Baudet: ‘Hij zat er echt helemaal naast’
Onduidelijkheid over treinincident
Baudet kwam deze week in opspraak nadat hij op sociale media deelde dat twee vriendinnen van hem in de trein zouden zijn lastiggevallen door “vier Marokkanen”. In werkelijkheid ging het om een kaartcontrole van de NS. Omdat de vriendinnen van Baudet niet meewerkten, voegde een agent in burger zich bij de drie controleurs.
Baudet bood niet zijn excuses aan, maar zei wel dat hij “te snel en te stevig” had gereageerd. Of de politicus moedwillig onjuiste informatie deelde, is niet duidelijk. Baudet wil geen antwoord geven op de vraag of hij wist dat de vrouwen met een kaartcontrole te maken hadden.
MSN 07.02.2020 De omstreden ‘Marokkanen’-tweet van Thierry Baudet is voor VVD-leider Mark Rutte geen reden om Forum voor Democratie (FVD) uit te sluiten. “Wij sluiten geen partijen uit, behalve de PVV”, zei Rutte vrijdag na afloop van de ministerraad.
Volgens Rutte zat Baudet ernaast met zijn tweet waarin hij sprak over “vier Marokkanen” die twee vrouwen zouden hebben lastiggevallen, terwijl het in werkelijkheid ging om een NS-kaartcontrole.
“Als je een fout maakt, moet je dat toegeven en rechtzetten”, aldus Rutte, die vindt dat Baudet dat onvoldoende heeft gedaan.
Dat de VVD in Noord-Brabant het CDA en FVD heeft uitgenodigd voor formatiegesprekken om tot een nieuw provinciaal bestuur te komen, krijgt de steun van de premier. “Gesprekken met Forum lijken me prima”, aldus Rutte.
‘Samenwerken geeft verkeerd signaal’
D66, GroenLinks en PvdA reageren verbijsterd op de mogelijke samenwerking tussen VVD, CDA en FVD. Rob Jetten (D66): “Nog geen week na de racistische ‘Marokkanen’-tweet geven VVD en CDA nu het signaal af dat racistische uitspraken getolereerd worden.”
Volgens Jesse Klaver (GroenLinks) helpen VVD en CDA “extreemrechts” in het zadel. Ook hij noemt Baudet “racistisch”.
Lodewijk Asscher: “Baudet zet mensen tegen elkaar op en valt stelselmatig wetenschappers, cultuur en rechters aan. Voor de PvdA geldt: geen samenwerking met FVD.”
Jetten wijst op de formatiebrief die de VVD en CDA in 2017 opstelden, waarin de partijen redenen aanhalen om niet met de PVV in zee te gaan. “Dat ging om discriminatie, inperking van grondwettelijke vrijheden en ondermijning van de rechterlijke macht. Dat is precies waar Baudet ook voor staat. Wat is er dan veranderd voor de VVD en het CDA?”
Premier Rutte wilde niet ingaan op de overeenkomsten tussen de standpunten van FVD en die van PVV, die eerder leidden tot het uitsluiten van de partij van Geert Wilders.
Onduidelijkheid over treinincident
Baudet kwam deze week in opspraak nadat hij op sociale media deelde dat twee vriendinnen van hem in de trein zouden zijn lastiggevallen door “vier Marokkanen”. In werkelijkheid ging het om een kaartcontrole van de NS. Omdat de vriendinnen van Baudet niet meewerkten, voegde een agent in burger zich bij de drie controleurs.
Baudet bood niet zijn excuses aan, maar zei wel dat hij “te snel en te stevig” had gereageerd. Of de politicus moedwillig onjuiste informatie deelde, is niet duidelijk. Baudet wil geen antwoord geven op de vraag of hij wist dat de vrouwen met een kaartcontrole te maken hadden.
MSN 07.02.2020 Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie, weigert excuses aan te bieden aan de NS-medewerkers die hij ervan had beschuldigd twee ‘dierbare’ vriendinnen ‘ernstig’ te hebben lastiggevallen. De medewerkers noemde hij ‘vier Marokkanen in een trein’.
Het voorval in de trein bleek een kaartjescontrole door conducteurs in burger, maar dat werd in de tweet van Baudet niet benoemd.
Hoewel de controleurs zich konden legitimeren, wilden de vrouwen niet geloven dat het om NS-medewerkers ging. Daarop werd een agent ingeschakeld die ook in de trein aanwezig was.
Later schreef Baudet in een statement dat hij zich aanvankelijk ‘te snel, en te stevig’ had geuit. Jaïr Ferwerda, verslaggever bij Jinek, wilde van Baudet weten of hij ook bereid was om excuses te maken over iets dat niet gebeurd was.
‘Het is wél gebeurd’
“Nou het is wél gebeurd”, reageerde Baudet. “Alleen het gaat om de vraag: wat was dan precies de migratieachtergrond van de mensen? Dat is dan een discussie.”
De politicus zei dat hij van Roger van Boxtel, president-Directeur van NS, had begrepen dat het ‘anders in elkaar zat’. “Goed, dat is dan zo.” Excuses maken, dat wilde hij echter niet. “Ik zou niet weten aan wie. Maar ik heb gezegd: ik heb een fout gemaakt en daar wil ik het graag bij laten.”
De journalist van Jinek achtervolgde Baudet tot ver in het gebouw van de Tweede Kamer. Hij verweet Baudet dat hij een politiek statement had gemaakt en daarbij een voorbeeld had gebruikt dat niet bleek te kloppen. “Nou, niet, niet…”. reageerde de FvD-leider. “Het ligt misschien wat genuanceerder. Wat precies de migratieachtergrond was van deze specifieke mensen, deze groep, dat wordt dan betwist, dat is dan niet helemaal duidelijk.”
Eerder deze week liet de NS weten: “Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening. We hebben kennis genomen van zijn excuses. NS laat de zaak nu achter zich.”
AD 05.02.2020 Het debat over integratie zit te veel vast in ‘versleten polarisatie’ waarin ‘incidenten bewust worden uitvergroot of zelfs gefabriceerd’. Dit leidt tot een ‘nepdebat’ dat integratie niet dichterbij brengt en wat door ‘80 procent van de bevolking als een toneelstukje wordt ervaren’.
Met die woorden nam Integratieminister Wouter Koolmees (D66) vanmiddag afstand van de omstreden ‘treintweet’ van Forum-leider Thierry Baudet. Hij is daarmee het eerste kabinetslid dat op de veelbesproken kwestie reageert. Baudet twitterde dit weekend dat twee vriendinnen van hem waren lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein. Dat bleek achteraf niet te kloppen, zo erkent Baudet inmiddels zelf ook.
Koolmees liet in het midden of hij vindt dat de tweet van Baudet racistisch is. Zaken benoemen zonder daar gevolgen aan te verbinden leidt volgens hem tot niets. ,,Iedereen doet zijn zegje, en we zijn niets verder tot elkaar gekomen’’, aldus Koolmees.
Winst
De D66-bewindsman stond in het debat over inburgering en integratie uitgebreid stil bij het feit dat het twintig jaar is geleden dat Paul Scheffer zijn geruchtmakende essay ‘Het multiculturele drama’ publiceerde. Dit essay wordt vaak gezien als startsein van het debat over integratie. Koolmees zegt dat het debat ‘winst’ heeft opgeleverd, omdat problemen die tot die tijd amper benoemd werden, succesvol zijn aangepakt.
Volgens Koolmees gaat er ‘ontzettend veel goed’: ,,In plaats van drama zijn achterstanden ingelopen”, stelt hij, met name in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. De beheersing van het Nederlands is toegenomen, en steeds meer kinderen van Marokkaanse en Turkse afkomst gaan van school met een startkwalificatie en bereiken vaker een hoog niveau. Ook krijgen zij betere banen dan twintig jaar geleden.
Tegelijkertijd is er volgens Koolmees nog veel te doen: discriminatie op de arbeidsmarkt blijft volgens hem een groot probleem. Ook zijn mensen met een migratieachtergrond kwetsbaarder voor werkloosheid als het economisch slechter gaat.
Dubbel gevoel
Over het integratiedebat zelf is Koolmees twintig jaar na Scheffers essay veel minder te spreken. De ‘toon’ is volgens hem vaak ‘negatief en de nuance ontbreekt’, terwijl die ‘keihard’ nodig is. Hem bekruipt een ‘dubbel gevoel’: ,,Het debat is zó gepolariseerd. De flanken domineren en bieden tegen elkaar op, terwijl je van een debat toch verwacht dat het meebeweegt. Dat is te weinig gebeurd. We zitten nog te veel gevangen in de kloof uit het verleden.”
Bij integratie gaat het in essentie om de vraag wanneer iemand bij de samenleving hoort, meent Koolmees. ,,En dan gaat het er niet om of je burgemeester bent of welke feestdagen je viert.” De volgende fase in het debat zou volgens hem daarom het ‘overbruggen van tegenstellingen’ moeten zijn.
Dat lukt op dit moment nog onvoldoende, meent hij. ,,Het politieke debat zit te veel vast in versleten polarisatie. Er wordt te veel vanuit hokjes en groepen gedacht. Ik denk dat we verder zijn.”
NU 05.02.2020 FVD-leider Thierry Baudet wil niet zeggen of hij vóór het versturen van zijn omstreden ‘Marokkanen’-tweet al wist dat zijn vriendinnen niet waren lastiggevallen door wat door hem ‘vier Marokkanen’ werden genoemd, maar te maken hadden met een kaartcontrole van de NS.
Baudet erkende maandag in een statement op Facebook dat hij zich te snel en te stevig had geuit. Hij schrijft ook dat de vriendinnen van hem onaangenaam werden bejegend door drie controleurs, maar dat het voor de twee vrouwen niet duidelijk was dat het om NS-personeel ging.
De NS en de politie bevestigden eerder dat het om een kaartcontrole ging waarbij drie NS-controleurs in burger en een politieagent in burger betrokken waren. Het staat vast dat de tweet van Baudet feitelijk onjuist was.
Of Baudet de feiten bewust heeft verdraaid toen hij sprak over “Marokkanen” in plaats van een kaartcontrole, blijft ook na het herhaaldelijk stellen van vragen door de media onduidelijk.
Baudet erkent fout maar maakt geen excuses
De FVD-leider stond woensdag na dagen van radiostilte de pers te woord, maar wilde geen vragen beantwoorden. Hij erkende in de fout te zijn gegaan, maar maakte geen excuses. Baudet blijft bij het standpunt dat er problemen zijn met “straatintimidatie”.
Het verwijt dat zijn tweet “racistisch” zou zijn, noemt Baudet “absurd”.
D66-fractievoorzitter Rob Jetten wilde maandag nog niet spreken van racisme, maar zei wel dat de tweet “duidelijk bedoeld was om kwaad te spreken over Marokkanen in Nederland en niet zozeer om op te komen voor mensen die worden lastiggevallen in de trein. Hij maakt heel nadrukkelijk een koppeling met de etniciteit en dat doet hij moedwillig.”
NOS 05.02.2020 Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie, heeft voor het eerst tegenover journalisten gereageerd op de commotie die is ontstaan na zijn zogenoemde trein-tweet van afgelopen vrijdag.
In het gebouw van de Tweede Kamer herhaalde hij voor toegestroomde cameraploegen en verslaggevers dat hij zijn tweet, over twee vriendinnen die in de trein ernstig zouden zijn lastiggevallen door Marokkanen, te snel heeft verstuurd. Het bleek te gaan om controleurs in burger en de vrouwen wilden aanvankelijk niet hun kaartje laten zien.
Racistisch
Op de vraag of hij wist dat het conducteurs waren toen hij de tweet verstuurde, gaf Baudet herhaaldelijk geen antwoord. “Ik heb rechtgezet wat ik recht wilde zetten”, was alles wat hij daarover kwijt wilde. Ook op de vraag of hij excuses gaat aanbieden, ging hij niet in.
“Ik heb een fout gemaakt, ik ben te snel geweest. Maar het punt blijft staan dat veel vrouwen zich onveilig voelen door straatintimidatie.” Het verwijt dat zijn tweet racistisch was, noemde Baudet “absurd”.
Koolmees
Later in de middag reageerde minister Koolmees, die Integratie in zijn portefeuille heeft, voor het eerst namens het kabinet op de kwestie.
Tijdens een debat over het integratiebeleid zei hij dat we in Nederland te veel in de analyse van twintig jaar geleden blijven hangen, terwijl we verder zijn. “Tegenstellingen worden uitvergroot of gefabriceerd, denk ook aan wat afgelopen weekend is gebeurd”, zei Koolmees.
Thierry Baudet (FvD) staat de pers te woord in de Tweede Kamer naar aanleiding van zijn tweet over twee vriendinnen die in de trein ernstig zouden zijn lastiggevallen door vier Marokkanen. Ⓒ ANP
Telegraaf 05.02.2020 Thierry Baudet vindt het ’absurd’ om in zijn ’foute’ tweet over een vermeend incident in de trein racisme te lezen. De voorman van Forum voor Democratie maakt geen excuses.
Baudet maakte afgelopen weekend verontwaardiging los met een tweet waarin hij klaagde over ’Marokkanen’ die twee vriendinnen van hem zouden hebben lastiggevallen in de trein. Het bleek naderhand om NS-medewerkers te gaan die kaartjes controleerden. Maandag kwam de FVD-voorman van zijn tweet terug en noemde die „te snel en te stevig”.
Daarmee moet de kous nu maar eens af zijn, vindt hij. „We hebben nu wel genoeg stilgestaan bij de fout die ik heb gemaakt. Ik heb rechtgezet wat ik recht wilde zetten en wat rechtgezet moest worden.” Hij gaat „weer aan het werk om de immigratie en integratieproblemen aan te pakken”.
MSN 05.02.2020 Thierry Baudet vindt het “absurd” om in zijn “foute” tweet over een vermeend incident in de trein racisme te lezen. De voorman van Forum voor Democratie maakt geen excuses.
Baudet maakte afgelopen weekend verontwaardiging los met een tweet waarin hij klaagde over “Marokkanen” die twee vriendinnen van hem zouden hebben lastiggevallen in de trein. Het bleek naderhand om NS-medewerkers te gaan die kaartjes controleerden. Maandag kwam de FVD-voorman van zijn tweet terug en noemde die “te snel en te stevig”.
Daarmee moet de kous nu maar eens af zijn, vindt hij. “We hebben nu wel genoeg stilgestaan bij de fout die ik heb gemaakt. Ik heb rechtgezet wat ik recht wilde zetten en wat rechtgezet moest worden.” Hij gaat “weer aan het werk om de immigratie en integratieproblemen aan te pakken”.
AD 05.02.2020 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet zegt dat hij ‘een fout heeft gemaakt’ toen hij dit weekeinde zei dat twee vriendinnen van hem waren lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein. Dat bleek achteraf niet te kloppen.
De afgelopen dagen weigerde Baudet vragen te beantwoorden over de ontstane ophef, maar vanmiddag stond hij alsnog kort een aantal journalisten te woord. ,,Ik heb een twitterbericht verstuurd dat ik niet had moeten versturen.’’
Afgelopen weekeinde kwam de politicus onder vuur te liggen nadat hij in een tweet schreef dat ‘twee dierbare vriendinnen’ waren lastiggevallen in de trein door Marokkanen. Daarna riep hij zijn volgers op op zijn partij te stemmen om dit ‘op te lossen’. Al snel bleek het incident heel anders in elkaar te zitten. Volgens de Nederlandse Spoorwegen weigerden de vrouwen hun plaatsbewijs te tonen toen drie conducteurs en een agent in burger de kaartjes aan het controleren waren.
Maandag gaf Baudet al toe ‘te snel en te stevig’ gereageerd te hebben. Excuses maakte hij echter niet. In een verklaring schreef hij dat zijn vriendinnen zich geïntimideerd voelden omdat de conducteurs ‘wapentuig’ zouden hebben laten zien. Iets wat de NS overigens ook ontkende.
,,Vrijdagavond is mij een naar incident ter ore gekomen van twee vriendinnen die een nare situatie hebben meegemaakt. ik heb daar te snel en te stevig op gereageerd’’, herhaalde hij vanmiddag. ,,Dat neemt niet weg dat er een groot probleem is met integratie en onveiligheid van vrouwen in Nederland.
Gisteren werd nog bekend dat 81 procent van de jonge vrouwen in Amsterdam last heeft van straatintimidatie. Dat moet niet worden vergeten in de context van de fout die ik heb gemaakt. Ik had die tweet niet moeten versturen. Ik ben te snel geweest met het in de wereld sturen van dit bericht.’’
Hiddema
Fractiegenoot Theo Hiddema zei maandag al dat hij Baudet vaker heeft gezegd wat minder te twitteren. ,,Ik heb een hekel aan Twitter. Je ziet het vaak: na een zoveelste geweld-incident in het weekend reageren politici daarop zonder te weten wat er precies is gebeurd.’’
Ook zei Hiddema: ,,Als je een vriend bent van Baudet en je dringt door tot het groepje ‘dierbaren’, dan gaat hij voor je door het vuur. Het kan zijn dat hij daardoor op een dwaalspoor is gezet toen hij hoorde dat er iets gebeurd was in die trein.’’
De Landelijke Eenheid van de politie zei maandag te willen onderzoeken of Baudet zich met zijn uitspraken strafbaar had gemaakt. De dienst vond dat hun collega in de trein ten onrechte zwart was gemaakt. Later zei de politie echter af te zien van het doen van aangifte.
AD 04.02.2020 Terwijl de Tweede Kamer schande sprak van de omstreden tweet van Thierry Baudet, was de FvD-voorman zelf vanmiddag in Rome. Daar sprak hij over de natiestaat en het gevaar van massa-immigratie.
Baudet was uitgenodigd om te spreken tijdens een congres over ‘National Conservatism’ in de Italiaanse hoofdstad. In het statige Grand Hotel Plaza spraken conservatieven uit de hele wereld over God, eer en vaderland. Onder de sprekers de Hongaarse premier Orban, de Israëlische filosoof Yoram Hazony en Baudet.
De voorman van Forum voor Democratie sprak in de conferentiezaal mee in een forumdiscussie over het ‘Imperiale Europa’. In vlot Engels maakte hij zich tijdens zijn optreden sterk voor de natiestaat en wees hij op het gevaar van de Europese Unie.
,,Het is een vormloos gedrocht zonder visie en richting dat de afwijzing van een thuis en een identiteit betekent’’, aldus Baudet. ,,Een nationale identiteit die lijdt onder massa-immigratie, de globalistische mythe van klimaatverandering en een gemeenschappelijke munt.’’
Lelijkheid is onderdeel van het Europese project, dus ik denk dat de verdediging van schoonheid onderdeel moet zijn van onze boodschap, aldus Thierry Baudet.
Lelijkheid
Volgens Baudet wordt dat gebrek aan visie en richting weerspiegeld in de gebouwen van de Europese Unie. ,,Lelijkheid is onderdeel van het Europese project, dus ik denk dat de verdediging van schoonheid onderdeel moet zijn van onze conservatieve boodschap.’’ Hij wees daarbij op de schoonheid van het klassieke hotel waar de conferentie werd gehouden. Ook zei hij erg blij te zijn met het National Conservatism-congres. ,,Dit is de manier om ons te wapenen tegen de linkse pers die ons uit elkaar wil drijven.’’
Over zijn omstreden tweet, die de afgelopen dagen veel besproken werd in Nederland, sprak Baudet tijdens het panel niet. Met de pers wilde hij rond de conferentie niet spreken, meldde een woordvoerder terwijl het aanwezige publiek luid applaudisseerde: ,,Hij heeft het te druk.” De Forum-voorman verdween na het panel uit de zaal.
Nederland is intussen nog lang niet uitgepraat over de tweet van Baudet, waarin hij vorige week sprak over een incident waarbij vriendinnen van hem ‘ernstig lastig zijn gevallen door Marokkanen in een trein’. Het bleek te gaan om NS-controleurs in burger die hun werk deden.
In de Tweede Kamer wordt van links tot rechts van ‘onverholen racisme’ gesproken. ,,Fake news van Baudet! Dit maakt zichtbaar hoeveel racisme er is in de maatschappij’’, aldus Denk-Kamerlid Selçuk Öztürk. Toch steunden partijen zijn vraag om een debat hierover te voeren niet. ,,Ik heb geen debat nodig om racisme te herkennen’’, zei Jan Paternotte (D66).
In Amersfoort heeft een lokaal politicus als eerste aangekondigd aangifte te gaan doen tegen Baudet. Het gaat om GroenLinks-raadslid Youssef el Messaoudi, die zegt zich gediscrimineerd en beledigd te voelen. ,,Het raakt mij persoonlijk dat deze man een hele bevolkingsgroep wegzet als kwaadaardig. Dat is haatzaaiend en pure discriminatie. Ik voel me verplicht hiertegen in verzet te komen. En dus staat mijn afspraak bij de politie in Amersfoort om aangifte te doen.”
De Landelijke Eenheid van de politie overwoog ook aangifte te doen, maar ziet daar nu vanaf, liet de politie vandaag in een tweet weten. ‘Na intern overleg en na afstemming met de betrokken collega hebben wij besloten geen aangifte te doen. Voor ons is de zaak afgedaan.’
AD 03.02.2020 Nasrdin Dchar heeft op Facebook op emotionele wijze gereageerd op de rel die is ontstaan na de ‘Marokkanenrel’-tweet van Thierry Baudet. De Mocro Maffia-acteur schreef een open brief die hij afsluit met: ‘Wij gaan niet weg. Wij blijven hier.’
Baudet twitterde vrijdagavond dat twee vriendinnen van hem zouden zijn lastiggevallen door ‘vier Marokkanen in de trein’, gevolgd door een toevoeging op wanhopige toon: Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land!’ De tweet werd massaal opgepakt en ook op zijn Facebook-pagina reageerden veel mensen op een bericht over dit incident.
Zowel de NS als diverse ooggetuigen verklaarden dat Baudets tweet niet klopt. De vrouwen zouden in de trein door controleurs in burgerkleding zijn gevraagd naar hun vervoersbewijzen. Omdat ze niet geloofden dat het echt om controleurs ging, zou het even hebben geduurd voor ze hun vervoersbewijs wilden tonen.
Dchar is helemaal klaar met de fractievoorzitter van Forum voor Democratie. ‘Je liet Nederland weer zien wat voor een kwaadaardige politicus je bent. Bravo!’, schrijft hij. En: ‘Je noemt het overgrote deel van de Nederlanders kinderlijk naïef. Gelukkig val ik daar niet onder, omdat ik zeker weet dat jij mij nooit als Nederlander zal zien. Maar wat een kwetsende woorden om te tweeten over je landgenoten.’
Hij sluit af met: ‘En beste Baudet, nu we het toch over Marokkanen hebben. Deze Marokkaan gaat vanaf 9 februari weer het theater in (…). Waarbij elke avond met honderden mensen 50 jaar Marokkaanse migratie wordt gevierd. Want zo lang zijn wij er al. Dus, beste Baudet, je kan Nederland van van alles willen redden, maar wij gaan niet weg. Wij blijven hier.’
De open brief van de acteur krijgt veel bijval. Baudet heeft zelf nog niet inhoudelijk gereageerd op zijn oorspronkelijke lezing over het incident.
NU 03.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet schrijft maandag op Facebook dat hij zich “te snel en te stevig” heeft uitgelaten over wat hij omschreef als Marokkanen die twee vriendinnen van hem lastigvielen in de trein. Het bleek te gaan om een kaartcontrole van de NS.
Uit het bericht op Facebook ontstaat de indruk dat Baudet wist dat het om een kaartcontrole ging. De FVD-leider was ook maandag niet bereikbaar voor een nadere toelichting.
Volgens Baudet zouden de vrouwen “hoogst onaangenaam zijn bejegend”. Zij hadden hem “ernstig overstuur” verteld over de controle.
“Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig”, aldus Baudet. Hij voegt toe dat hij de controle “te haastig in een bredere politieke context” heeft getrokken, namelijk in de context van immigratie en integratie.
Hoe de kaartcontrole daarmee samenhangt, wordt niet duidelijk.
Baudet postte afgelopen weekend op sociale media dat twee vriendinnen van hem door vier Marokkanen zouden zijn lastiggevallen. In werkelijkheid ging het om NS-personeel in burger dat een kaartcontrole uitvoerde. Bij de controle was ook een politieagent betrokken.
Volgens Baudet zou er “wapengerei” zijn getoond, maar de NS laat weten dat controleurs niet bevoegd zijn om wapens te dragen. De agent in burger, die zich later bij de controleurs voegde, is wel bevoegd.
Politie overweegt aangifte tegen Baudet
De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. Dat schrijft de NS ook op de website. De controles worden volgens een woordvoerder ook altijd eerst omgeroepen. Dat is bij de controles van de vriendinnen van Baudet ook gebeurd.
De Nationale Politie kondigde eerder op maandag aan te onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit.
Een woordvoerder van de politie zegt dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet. “Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Er wordt overwogen aangifte te doen tegen de volksvertegenwoordiger.
De politiewoordvoerder noemt de gewraakte tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”.
NOS 03.02.2020 Thierry Baudet vindt achteraf dat hij te snel een bericht op sociale media heeft geplaatst over het incident in de trein waarbij twee vriendinnen van hem betrokken waren.
Op Instagram en Twitter schreef de leider van Forum voor Democratie vrijdag dat de twee ernstig waren lastiggevallen door Marokkanen. Het bleken controleurs van de NS. Dat bericht was te snel en te stevig, laat Baudet nu weten op Facebook.
“Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren”, schrijft hij. “Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik de NS inmiddels ook laten weten.”
‘Controleurs waren intimiderend’
Na de tweet van vrijdag ontstond ophef op sociale media, omdat de NS de versie van Baudet al gauw tegensprak. De ‘Marokkanen’ bleken controleurs in burger en de vrouwen hadden aanvankelijk geweigerd hun kaartje te laten zien.
Op Facebook schrijft Baudet nu dat het voor de vrouwen niet duidelijk was dat het om controleurs ging. Bovendien was hun gedrag intimiderend, meldt hij. “Ook nadat zij geldige vervoersbewijzen toonden bleef de groep mannen de rest van de reis op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen hangen.” Volgens Baudet hebben de jonge vrouwen hem “ernstig overstuur” over de kwestie verteld en heeft hem dat geraakt.
NS: we staan pal achter medewerkers
De NS heeft inmiddels weer gereageerd op de verklaring van Baudet. “Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening. NS laat de zaak nu achter zich.”
Baudet schrijft in zijn verklaring dat de vrouwen hem vertelden dat er door de controleurs “openlijk en meermalen wapengerei werd getoond”. Maar ook dat klopt niet volgens de spoorwegen:
NS online @NS_online
@Jaimyvdlaan Onze controleurs hebben geen wapengerei. Daartoe zijn ze niet bevoegd. Ze zijn namelijk bijzonder opsporingsambtenaar. Er is later wel een agent in burger bij gehaald. Agenten zijn wel bevoegd een wapen te dragen. Helaas kunnen we er verder inhoudelijk geen uitspraken over 1/2
Met zijn verklaring doorbreekt de Forum-leider zijn stilzwijgen over de zaak. Ondanks aanhoudende verzoeken was hij het afgelopen weekend niet bereikbaar voor commentaar.
Verschillende collega-Kamerleden, onder wie fractievoorzitters, vinden dat hij excuses moet aanbieden:
Kamerleden boos op Baudet
Vandaag werd ook bekend dat de politie overweegt om aangifte te doen tegen Baudet. Onderzocht wordt of er sprake is van een strafbaar feit.
Telegraaf 03.02.2020 Thierry Baudet heeft in een verklaring afstand genomen van zijn trein-tweet over vermeende intimidatie van vriendinnen van hem door ’Marokkanen’. De leider van Forum voor Democratie erkent dat hij zich ’te snel en te stevig’ heeft uitgelaten over de kwestie.
„Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik inmiddels de NS ook laten weten.”
De verklaring kwam nadat Baudet zich bijna twee dagen lang onbereikbaar hield in de ophef die hij met zijn tweet had veroorzaakt. Op Twitter stelde hij dat twee dierbare vriendinnen in de trein waren geïntimideerd door Marokkanen. Vervolgens noemde hij Nederland naïef en riep hij op op zijn partij te stemmen.
Toen de NS meldde dat het om een kaartcontrole was gegaan, waaraan de vrouwen in kwestie niet hadden willen meewerken, zwol de ophef over Baudets conclusies aan.
„Twee jonge vrouwen die goede bekenden van mij zijn, vertelden me dat zij in de trein hoogst onaangenaam zijn bejegend door een groep mannen”, begint Baudet zijn relaas nu op Facebook. „Dit waren controleurs, maar dat was voor de vrouwen onduidelijk. Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ’legitimatie’ toonden.”
„Die legitimatie bevreemdde de vrouwen, omdat zij in vorm en stijl (lettertype) afwijkende geplastificeerde papiertjes te zien kregen. Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen en een onaangenaam gevoel”, aldus Baudet.
Hoe de FvD-leider tot de conclusie is gekomen dat het Marokkanen betrof, en waarom hij niet benoemde dat de mannen aangaven controleurs en agenten te zijn, blijft onduidelijk; hij is immers nog altijd onbereikbaar.
Wel laat hij weten dat de vrouwen zich ’zeer onveilig hebben gevoeld’. „Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt. Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig.”
NS: geen intimidatie
De NS heeft de verklaring van Baudet inmiddels gelezen en ontkent dat er sprake is geweest van intimiderend gedrag. „Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening.”
De tweet en het Instagram-bericht van Baudet leidden tot veel ophef. De NS corrigeerde het Tweede Kamerlid op sociale media en de fractievoorzitters van de coalitie eisten tegenover De Telegraaf een excuus.
„Als je ernaast zit, zit je ernaast. Dat kan. Maar als iets niet gebeurd is en je hebt het verkeerd gehoord, aangedikt, of bij elkaar verzonnen, dan lijkt het me wel dat je naar de mensen die gewoon hun werk doen, laat weten dat je ernaast zat en je excuses aanbiedt”, aldus VVD-voorman Klaas Dijkhoff.
De politie gaf al aan ’te onderzoeken’ of er strafbare feiten zijn begaan. Mogelijk kan de politie daarna zelf aangifte doen. „De mensen die de controle uitvoerden, sloegen steil achterover van verbazing toen ze die tekst van Baudet lazen”, reageert een woordvoerder van de Landelijke Eenheid van de politie. Het gezelschap – meerdere NS-controleurs en één agent in burger – had overigens gezien dat de vrouwen nog een foto van hem namen, vertelt de woordvoerder.
AD 03.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet erkent dat hij zich dit weekeinde ‘te snel en te stevig’ op Twitter heeft uitgelaten over Marokkanen die twee vriendinnen van hem zouden hebben lastiggevallen in de trein.
Al snel bleek dat verhaal niet te kloppen. Volgens de NS ging het om drie conducteurs en een agent in burger die de vervoersbewijzen controleerden. De vrouwen in kwestie weigerden aanvankelijk mee te werken aan de controle
Volgens Baudet waren zijn vriendinnen ‘ernstig overstuur’en heeft hem dat ‘geraakt’. In een verklaring op Facebook schrijft hij dat hij vervolgens te snel conclusies heeft getrokken: ,,Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft.’’
Baudet kreeg veel kritiek omdat hij zich zo lang in stilzwijgen hulde nadat bleek dat het verhaal dat hij vertelde niet klopte. In zijn verklaring trekt hij echter niet helemaal het boetekleed aan. Volgens hem was het voor zijn vriendinnen onduidelijk dat de mannen in kwestie conducteurs waren.
Ook rept hij er in zijn verklaring niet meer over dat hij ten onrechte Marokkanen beschuldigde van het lastig vallen van zijn vriendinnen. Wel dat Nederlanders de gevolgen ervaren van massa-immigratie en dat hij het gebeuren ‘te haastig in die context wilde plaatsen’.
Intimiderend
Volgens Baudet was de wijze waarop zijn vriendinnen werden aangesproken ‘voor de vrouwen zeer intimiderend’. ,,Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ‘legitimatie’ toonden.‘’
Ook zou de getoonde legitimatie van de conducteurs er verdacht hebben uitgezien. ,,Omdat zij in vorm en stijl (lettertype) afwijkende geplastificeerde papiertjes te zien kregen. Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen en een onaangenaam gevoel. Toen de vrouwen dat kenbaar maakten, werd gedreigd hen ‘mee te nemen’.
Van de-escalatie van de zijde van het personeel, was volgens hen geen sprake. Ook nadat zij geldige vervoersbewijzen toonden bleef de groep mannen de rest van de reis op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen hangen.’’
De NS heeft direct gereageerd op de verklaring van Baudet. Volgens de vervoerder hebben controleurs geen wapengerei. Daartoe zijn ze niet bevoegd.
Lastiggevallen
Dit weekeinde twitterde Baudet dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig lastig waren gevallen door vier Marokkanen in de trein’. Vervolgens fulmineerde hij dat aangifte doen ‘natuurlijk volstrekt zinloos’ was. Om daar aan toe te voegen: ,,Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land!’’
De Nederlandse Spoorwegen kwamen al snel met een reactie. Volgens het spoorbedrijf ging het om drie controleurs en een agent in burger die plaatsbewijzen controleerden. Voordat zij de coupé inkwamen, werd omgeroepen dat mensen door hen zouden worden gecontroleerd. De vrouwen in kwestie weigerden volgens de NS aanvankelijk hun kaartjes te laten zien.
Aangifte
De Landelijke Eenheid van de politie laat weten dat er onderzocht wordt of er sprake is van strafbare feiten en of er mogelijkheid is om aangifte te doen tegen de politicus. Over de inhoud van het onderzoek kan de politie nog niets zeggen. ,,Experts kijken naar alle juridische aspecten van het voorval, en dan beslissen we of er reden is om aangifte te doen’’, aldus politiewoordvoerder Ed Kraszewski.
Wat hij wel kwijt kan, is dat de politie het een rare actie vindt van de voorman van Forum voor Democratie. ,,Twee NS-medewerkers vragen om het vervoersbewijs van twee reizigers. Een collega van ons wordt erbij gehaald omdat ze die niet willen laten zien. Uiteindelijk komen de kaartjes tevoorschijn en lijkt er niks aan de hand. Een paar minuten later lees je dit soort berichten op sociale media.’’
RTL 03.02.2020 FvD-leider Thierry Baudet zegt dat hij zijn Marokkanen-tweet ‘te snel en te stevig’ heeft geformuleerd, maar blijft van mening dat het NS-personeel zich intimiderend heeft gedragen.
Baudet wordt veelvuldig bekritiseerd om een tweet die hij vrijdag stuurde. Daarin schreef hij dat twee dierbare vriendinnen ernstig waren lastiggevallen door vier Marokkanen in een trein. Later bleek dat het om een kaartcontrole door NS-medewerkers in burger ging.
Zeer intimiderend
“De wijze waarop de vrouwen werden aangesproken was zeer intimiderend”, schrijft Baudet in een nieuwe verklaring op Facebook. “Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ‘legitimatie’ toonden. Van de-escalatie van de zijde van het personeel, was volgens hen geen sprake.”
“Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt. Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft”, zegt Baudet, die zegt inmiddels contact te hebben gehad met de NS.
Reactie NS
“Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening. We hebben kennis genomen van zijn excuses. NS laat de zaak nu achter zich.”
Partijgenoot Theo Hiddema zegt tegen RTL Nieuws dat hij wil uitzoeken wat er nu precies is gebeurd, voordat hij een reactie geeft. Hiddema: “Ik ben niet van het duiken, maar wil in dit soort situaties precies weten wat er gebeurd is.”
De fractievoorzitters van de coalitiepartijen eisten vanmiddag de excuses van FVD-voorman Baudet. “Als de feiten niet kloppen, wees dan een vent en zet het even recht”, zegt Klaas Dijkhoff (VVD). “Biedt je excuses aan de mensen om wie het gaat.”
Ook Rob Jetten van D66 vraagt om een verontschuldiging: “Het zou de heer Baudet sieren om te erkennen dat zijn tweet onterecht was, en dat hij daarmee onnodig groepen tegenover elkaar heeft gezet.”
Polarisatie
Gert-Jan Segers (ChristenUnie) wijst op de toon van het gewraakte bericht. “Zijn tweet polariseert, het zet mensen tegen elkaar op. Dat is olie op het vuur in plaats van olie op de golven.”
MSN 03.02.2020 FVD-leider Thierry Baudet heeft vrijdag “te snel en te stevig” een bericht op Twitter geplaatst over de vermeende intimidatie van twee vriendinnen in een trein. De vrouwen waren volgens Baudet “ernstig lastiggevallen door vier Marokkanen”, maar later bleek dat het om een kaartcontrole door NS-medewerkers in burger ging.
Baudet zegt nu in een verklaring dat hij “de kwestie te haastig in een bredere politieke context” heeft getrokken.
“De context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik de NS inmiddels ook laten weten.”
Veel commotie
Baudet blijft erbij dat de vrouwen zich geïntimideerd en lastiggevallen voelden. De legitimatie van de controleurs “bevreemdde de vrouwen”, omdat die er afwijkend zou hebben uitgezien.
“Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen. Toen ze dat kenbaar maakten, werd gedreigd ‘hen mee te nemen’. Van de-escalatie van de zijde van het personeel was volgens hen geen sprake.” Het NS-personeel zou na de controle “op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen” hebben gehangen. “De vrouwen in kwestie hebben zich zowel het restant van de treinreis, als na het uitstappen zeer onveilig gevoeld. Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt.”
De tweet leidde tot veel commotie, vooral toen ooggetuigen en de NS het verhaal van Baudet onderuit haalden.
NU 03.02.2020 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet is ook maandag niet bereikbaar voor een reactie op zijn omstreden tweet over Marokkanen. Ondertussen onderzoekt politie of er aangifte gedaan tegen FVD’er kan worden. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer veroordeelden zijn uitlatingen scherp en enkelen vragen Baudet om excuses.
De politie gaat onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. De woordvoerder van de Landelijke Eenheid zegt in een toelichting dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet. “Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Waarvan precies aangifte kan worden gedaan, wordt nog onderzocht.
Baudet schreef vrijdagavond dat twee vriendinnen in de trein “ernstig lastiggevallen” zijn door vier Marokkanen. Later bleek het om NS-personeel in burger en een agent te gaan. De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. De controles worden ook altijd aangekondigd in de trein, benadrukt een woordvoerder.
De politiewoordvoerder noemt de tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”. De politie neemt het hem ook kwalijk dat hij zijn eventuele vergissing niet rechtzet.
Baudet liet zich in het weekend van zijn tweet niet meer over de kwestie uit en ook maandag bleef het na herhaaldelijke verzoeken om contact stil rondom de FVD-leider.
D66’er Jetten beticht Baudet van stemmingmakerij
De coalitieleiders van VVD, CDA, D66 en CU hebben geen goed woord over voor de actie van de FVD-voorman. Als Baudet de tweet niet rechtzet, laat hij volgens Rob Jetten (D66) “zijn ware aard zien”. “Hij maakt mensen zwart, ook al is dat onterecht”, zei Jetten maandag na het coalitieoverleg.
“De tweet was duidelijk bedoeld om kwaad te spreken over Marokkanen in Nederland en niet zozeer om op te komen voor mensen die worden lastiggevallen in de trein. Hij maakt heel nadrukkelijk een koppeling met de etniciteit en dat doet hij moedwillig.”
Jetten heeft het over “stemmingmakerij”. Als Baudet een oprechte fout heeft gemaakt, is het volgens de D66’er wel zo netjes om dat te erkennen en excuses te maken.
Excuses aanbieden zou ‘hem sieren’
Ook Klaas Dijkhoff (VVD) vindt excuses op zijn plaats. “Het zou hem sieren”, zei de fractieleider. “Als iets niet gebeurd is, maar je hebt het wel verkeerd gehoord of gewoon verzonnen, dan lijkt het me dat je de mensen van de NS – die gewoon hun werk doen – laat weten dat je ernaast zit en je excuses aanbiedt.”
Of Baudet bewust de feiten heeft verdraaid, is volgens Dijkhoff moeilijk te zeggen. “Het is op zijn minst onzorgvuldig.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt de tweet “polariserend”. “Je zet mensen tegen elkaar op”, aldus Segers die excuses ook op zijn plaats vindt.
CDA-fractieleider Pieter Heerma was kort in zijn commentaar: “Je moet eerst nadenken voordat je iets twittert.”
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Baudet vanwege conferentie in Rome afwezig in Tweede Kamer
Normaal gesproken is Baudet dinsdagmiddag in de Tweede Kamer aanwezig, maar spreekt die dag waarschijnlijk op een conferentie over nationaalconservatisme in Rome.
Op die bijeenkomst, georganiseerd door conservatieve Amerikaanse en Europese denktanks, spreken enkele rechtse leiders zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán en de Italiaan Matteo Salvini, leider van het rechts-populistische partij Lega. Beiden zijn tegenstanders van immigratie.
NOS 03.02.2020 De Landelijke Eenheid van de politie doet mogelijk aangifte tegen Forum voor Democratie-leider Baudet. De politicus twitterde vrijdag dat “dierbare vriendinnen” in de trein waren lastiggevallen door vier Marokkanen.
De NS weersprak dat gisteren. Het ging namelijk om NS-medewerkers in burger die de vrouwen controleerden op hun vervoersbewijzen. Nadat de controleurs zich hadden gelegitimeerd en er ook nog een agent in burger bij was gehaald die zich ook legitimeerde, lieten de vrouwen zich overtuigen en hun vervoersbewijzen controleren. Zij reden overigens niet zwart.
“Wij zijn aan het kijken of er een strafbaar feit is gepleegd”, zegt een woordvoerder van de politie over Baudets tweet. “Als daar sprake van is, dan zullen wij aangifte doen.” Volgens de politie zijn er verder geen mensen die aangifte hebben gedaan tegen de FvD-leider.
Dat het zinloos is om aangifte te doen van dit soort incidenten in de trein, zoals Baudet in zijn tweet stelde, noemt de woordvoerder een onverstandige uitspraak. “Informatie van de burger is heel belangrijk. Als er meerdere aangiftes volgen, weten wij beter of er iets speelt.”
Baudet zelf heeft nog niet gereageerd op de commotie over zijn ‘Marokkanen-tweet’, maar partijen in de Tweede Kamer zijn verontwaardigd. VVD-Kamerlid El Yassini vindt het “bij elkaar fantaseren van beschuldigingen” walgelijk, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
“Als er Marokkaans bloed door je aderen stroomt, ben je bij Baudet op voorhand een verdachte, ondanks je Nederlandse hart”, zegt El Yassini. Hij vindt het kwalijk dat de NS-medewerkers “die ons veilig proberen te houden” worden aangevallen.
De fractie van Denk wil een debat over de kwestie en over de gevolgen voor de samenleving als politici “leugens en haatzaaiende tweets” gaan verspreiden. Andere partijen zoals GroenLinks, willen dat Baudet zijn excuses aanbiedt. “Dit is wat extreemrechts doet”, zegt partijleider Klaver. “Racistische drek de wereld in slingeren zodat iedereen ermee bezig is.”
De regeringspartijen CDA, VVD en D66 vinden dat Baudet wat heeft uit te leggen:
Kamerleden boos op Baudet
Baudet wijdde behalve een tweet ook een Instagram-post aan het voorval in de trein. Daarbij plaatste hij ook een foto.
Hij heeft de posts op zijn sociale media niet verwijderd en heeft nog niet op alle kritiek gereageerd. Een medewerker van zijn partijkantoor zegt dat hij op weg is naar Rome, of daar al is, voor de ‘National Conservatism Conference’. Volgens het programma spreekt Baudet daar morgenmiddag om 13.30 uur.
NU 03.02.2020 De politie onderzoekt of er aangifte gedaan kan worden naar aanleiding van de omstreden tweet van Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet over Marokkanen. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer veroordeelden zijn uitlatingen scherp en enkelen vragen om excuses.
De politie gaat onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. De woordvoerder van de Landelijke Eenheid zegt in een toelichting dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet.
“Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Waarvan precies aangifte kan worden gedaan, wordt nog onderzocht.
Baudet schreef vrijdagavond dat twee vriendinnen in de trein “ernstig lastiggevallen” zijn door vier Marokkanen. Later bleek het om NS-personeel in burger en een agent te gaan. De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. De controles worden ook altijd aangekondigd in de trein, benadrukte een woordvoerder.
De politiewoordvoerder noemt de tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”. De politie neemt het hem ook kwalijk dat hij zijn eventuele vergissing niet rechtzet.
Baudet liet zich in het weekend van zijn tweet niet meer over de kwestie uit. Maandag bleef het na herhaaldelijke verzoeken om contact lang stil rondom de FVD-leider. Uiteindelijk reageerde hij aan het einde van de middag via zijn Facebook-pagina waarop hij schreef dat hij zich “te snel en te stevig” had geuit.
D66’er Jetten beticht Baudet van stemmingmakerij
De coalitieleiders van VVD, CDA, D66 en CU hebben geen goed woord over voor de actie van de FVD-voorman. Als Baudet de tweet niet rechtzet, laat hij volgens Rob Jetten (D66) “zijn ware aard zien”. “Hij maakt mensen zwart, ook al is dat onterecht”, zei Jetten maandag na het coalitieoverleg.
“De tweet was duidelijk bedoeld om kwaad te spreken over Marokkanen in Nederland en niet zozeer om op te komen voor mensen die worden lastiggevallen in de trein. Hij maakt heel nadrukkelijk een koppeling met de etniciteit en dat doet hij moedwillig.”
Jetten heeft het over “stemmingmakerij”. Als Baudet een oprechte fout heeft gemaakt, is het volgens de D66’er wel zo netjes om dat te erkennen en excuses te maken.
Excuses aanbieden zou ‘hem sieren’
Ook Klaas Dijkhoff (VVD) vindt excuses op zijn plaats. “Het zou hem sieren”, zei de fractieleider. “Als iets niet gebeurd is, maar je hebt het wel verkeerd gehoord of gewoon verzonnen, dan lijkt het me dat je de mensen van de NS – die gewoon hun werk doen – laat weten dat je ernaast zit en je excuses aanbiedt.”
Of Baudet bewust de feiten heeft verdraaid, is volgens Dijkhoff moeilijk te zeggen. “Het is op zijn minst onzorgvuldig.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt de tweet “polariserend”. “Je zet mensen tegen elkaar op”, aldus Segers die excuses ook op zijn plaats vindt.
CDA-fractieleider Pieter Heerma was kort in zijn commentaar: “Je moet eerst nadenken voordat je iets twittert.”
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Avatar
Auteur
thierrybaudet
Moment van plaatsen
21:22 – 31 januari 2020
Baudet vanwege conferentie in Rome afwezig in Tweede Kamer
Normaal gesproken is Baudet dinsdagmiddag in de Tweede Kamer aanwezig, maar spreekt die dag waarschijnlijk op een conferentie over nationaalconservatisme in Rome.
Op die bijeenkomst, georganiseerd door conservatieve Amerikaanse en Europese denktanks, spreken enkele rechtse leiders zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán en de Italiaan Matteo Salvini, leider van het rechts-populistische partij Lega. Beiden zijn tegenstanders van immigratie.
Aanvankelijk had dit bericht de kop: ‘Baudet onbereikbaar na ‘Marokkanen’-tweet, politie onderzoekt aangifte’. Dat is na de reactie van Baudet aangepast naar ‘Politie onderzoekt aangifte na ‘Marokkanen’-tweet Baudet, scherp oordeel coalitie’
AD 03.02.2020 De politie noemt de tweet van Thierry Baudet van afgelopen vrijdag een ‘rare actie’. De politicus twitterde dat ‘vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door Marokkanen in een trein’, dat bleken in werkelijkheid NS-controleurs in burger. De fractievoorzitters van de coalitiepartijen hebben de FvD-voorman opgeroepen zijn excuses aan te bieden.
De Landelijke Eenheid van de politie laat weten dat er onderzocht wordt of er sprake is van strafbare feiten en of er mogelijkheid is om aangifte te doen tegen de politicus. Over de inhoud van het onderzoek kan de politie nog niets zeggen. ,,Experts kijken naar alle juridische aspecten van het voorval, en dan beslissen we of er reden is om aangifte te doen’’, aldus politiewoordvoerder Ed Kraszewski.
Wat hij wel kwijt kan, is dat de politie het een rare actie vindt van de voorman van Forum voor Democratie. ,,Twee NS-medewerkers vragen om het vervoersbewijs van twee reizigers. Een collega van ons wordt erbij gehaald omdat ze die niet willen laten zien. Uiteindelijk komen de kaartjes tevoorschijn en lijkt er niks aan de hand. Een paar minuten later lees je dit soort berichten op sociale media.’’
Volgens de NS en ooggetuigen was er sprake van een gewone kaartcontrole door controleurs in burger. De vrouwen zouden in eerste instantie niet hebben geloofd dat het NS-medewerkers waren die om hun vervoersbewijs vroegen. Op sociale media brak een golf van verontwaardiging los.
Ook de fractievoorzitters van de coalitiepartijen zijn niet te spreken over de actie van Baudet. Ze hebben de FvD-voorman vanmiddag opgeroepen zijn excuses aan te bieden. Partij Denk vroeg een debat aan in de Tweede Kamer. Volgens Denk zijn afgelopen weekend ‘duizenden Marokkaans-Nederlandse dierbare vrienden’ ernstig lastiggevallen door ‘nepnieuws’ van Baudet. Denk wil ook opheldering van het kabinet. Denk vreest gevolgen voor de samenleving als politici ‘leugens en haatzaaiende tweets’ verspreiden.
Baudet noch een van zijn medewerkers is vandaag bereikbaar voor commentaar. Waarschijnlijk is hij morgen ook niet in de Tweede Kamer omdat hij is gevraagd te spreken op een conferentie in Rome over de macht van de Europese Unie.
Telegraaf 03.02.2020 De fractievoorzitters van de coalitiepartijen hebben FvD-voorman Thierry Baudet opgeroepen zijn excuses aan te bieden. Baudet zwijgt nog altijd over de ophef die zijn tweet van afgelopen vrijdag veroorzaakte. Ook de politie eist uitleg – en overweegt zelfs een aangifte.
In de tweet schreef Baudet dat ’twee dierbare vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door vier Marokkanen in de trein’. Maar de NS liet weten dat het ging om medewerkers in burger die een gewone kaartcontrole deden. Er was ook een agent bij. De vrouwen zouden niet hebben geloofd dat ze echt bij NS en de politie werkten.
De leiders van coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU zeggen dat Baudet zijn excuses aan zou moeten bieden. „Het zou hem sieren”, zegt VVD-voorman Klaas Dijkhoff. „Als je ernaast zit, zit je ernaast. Dat kan. Maar als iets niet gebeurd is en je hebt het verkeerd gehoord, aangedikt, of bij elkaar verzonnen, dan lijkt het me wel dat je naar de mensen die gewoon hun werk doen, laat weten dat je ernaast zat en je excuses aanbiedt.”
Volgens D66-leider Rob Jetten is het de ’hoogste tijd’ dat Baudet met een spijtbetuiging komt. Doet hij dat niet, dan laat dat volgens Jetten ’de ware aard van Baudet’ zien: „Mensen zwartmaken, ook al is het onterecht. Hij heeft onnodig groepen tegen elkaar opgezet.” De D66-leider wil de tweet van Baudet niet racistisch noemen, maar sluit niet uit dat hij het moedwillig heeft gedaan.
Rutte houdt zich koest
Ook de leiders van de christelijke coalitiepartijen doen een beroep op Baudet. „Dit lijkt me een duidelijk geval dat je ook in de politiek na moet denken voor je iets doet”, zegt CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma. CU-leider Gert-Jan Segers laat op zijn beurt weten dat het goed zou zijn als Baudet zijn excuses aanbiedt.
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land! 4,38410:22 PM – Jan 31, 2020
Premier Rutte wil niet reageren op de ophef: „Dan word ik zo’n commentator.” Baudet zelf was nog steeds niet bereikbaar voor commentaar.
Politie: agent zag de foto gemaakt worden
Bij het gezelschap NS-controleurs was ook een agent aanwezig. Ook die was in burger. Er werd vooraf in de trein opgeroepen dat de controles zouden plaatsvinden. Bij de twee dames ’ging het stroef’, vertelt woordvoerder Thomas Aling van de Landelijke Eenheid waar de agent onder valt.
„De vrouwen zeiden: we geloven het niet. Toen kwam de agent erbij. Ze legitimeerden zichzelf. Ze hebben zelfs aangeboden om mee te gaan naar het bureau in Amsterdam, zodat ze konden checken dat het écht agenten waren. Daarna was het klaar. Toen ze wegliepen, werd nog wel een foto gemaakt. Dat mag natuurlijk. Onze agent ging nog wel even terug, en vroeg: ’Wat is er aan de hand, het was klaar toch?’. Vervolgens duikt die foto op.”
Politie wil mogelijk zélf aangifte doen
De politie stoort zich niet zozeer op de foto van agenten in burger. „Maar die tekst erbij… De mensen die de controle uitvoerden, sloegen stijl achterover van verbazing. ’Dit slaat helemaal nergens op’, zeiden ze.”
De politie onderzoekt of er met die tweet strafbare feiten zijn gepleegd, en bekijkt daarna of de organisatie eventueel aangifte wil doen. Ook wil de politie dat Baudet niet langer zwijgt. „Als je vrij snel erbij bent om zo’n bericht te plaatsen, wat feitelijk totaal onjuist is, dan moet je ook uitleg geven. We eisen geen excuus, maar vertel in ieder geval hoe het wél zit, meng je in de discussie. Hij moet verduidelijking geven. Dat hij dat niet doet, is eigenaardig.”
MSN 03.02.2020 De politie gaat onderzoeken of er aangifte gedaan kan worden tegen Forum-Leider Thierry Baudet vanwege zijn ‘Marokkanen-tweet’ van afgelopen vrijdag. “We gaan kijken of er sprake is van een strafbaar feit en onderzoeken of we aangifte kunnen doen”, laat een woordvoerder van de Landelijke Eenheid weten aan RTL Nieuws.
FvdD-leider Baudet schreef vrijdag in een tweet dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig werden lastiggevallen door vier Marokkanen in een trein’.
Maar al snel doken op sociale media berichten op dat het verhaal anders in elkaar zou steken. Ook de NS kwam met die lezing: van ‘lastigvallen’ was geen sprake. Het ging om conducteurs in burger die bezig waren met een kaartjescontrole.
De vrouwen wilden volgens de NS-woordvoerder niet geloven dat het om NS-medewerkers ging, ondanks dat ze zich gewoon konden legitimeren. Daarom werd er een agent in burger bijgeroepen, die ook in de trein aanwezig was.
Omdat er ook een agent bij het incident betrokken was, overweegt de politie om aangifte te doen. Een woordvoerder van de Landelijke Eenheid, waar de agent onder valt, zegt tegen RTL Nieuws: “We vinden het heel kwalijk wat er gebeurd is en nog kwalijker dat er nog geen reactie is gekomen.”
Er wordt onderzocht of de agent zelf aangifte gaat doen, of dat de aangifte gedaan wordt via de werkgever: de politie.
Baudet: geen commentaar
Baudet is sinds zondagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Ook zijn partij is sindsdien onbereikbaar.
De NS en politie hebben ook nog niets van de politcus gehoord. “Eerst vrijdag van de hoogste toren blazen, terwijl het echt anders in elkaar zit. Enorm kwalijk. Zeker als volksvertegenwoordiger”, vervolgt de woordvoerder van de Landelijke Politie.
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Ook Kamerleden halen hard uit naar Baudet. “Beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk”, zegt VVD-Kamerlid Zohair el Yassini in een tweet. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers reageert kort maar krachtig: ‘Sorry seems to be the hardest word’. Ook GroenLinks-leider Klaver eist excuses.
DENK heeft al aangegeven een debat te willen over de kwestie.
MSN 03.02.2020 Kamerleden halen hard uit naar Forum-leider Thierry Baudet vanwege zijn ‘Marokkanen-tweet’. “Beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk”, zegt VVD-Kamerlid Zohair el Yassini in een tweet.
Aanleiding is een bericht dat Forum-leider Thierry Baudet vrijdagavond op sociale media deelde: ‘Twee dierbare vriendinnen waren ernstig lastig gevallen door vier Marokkanen in de trein’, aldus Baudet.
Maar al snel doken op sociale media berichten op dat het verhaal anders in elkaar zou steken. Ook de NS bevestigde dat: het zogenoemde ‘lastigvallen’ zou zijn gebeurd omdat het om conducteurs in burger ging die bezig waren met een kaartjescontrole.
Boze Kamerleden
VVD-Kamerlid Zohair el Yassini: “Als er Marokkaans bloed door je aderen stroomt, ben je bij Thierry Baudet op voorhand een verdachte ondanks je Nederlandse hart.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers reageert kort maar krachtig: ‘Sorry seems to be the hardest word’. D66-Kamerlid Jan Paternotte schrijft op Twitter: ‘Bah!’
Baudet is sinds zondagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Ook zijn partij is sindsdien onbereikbaar.
De NS reageerde gisterenmiddag. Een NS-woordvoerder liet weten dat een collega zichzelf herkende op de foto die Baudet bij het bericht had gezet. Hij liet weten dat het inderdaad ging om een kaartjescontrole die in burger werd uitgevoerd. Dat gebeurt meerdere malen per week.
De vrouwen wilden volgens de NS-woordvoerder niet geloven dat het om NS-medewerkers ging. Ze konden zich gewoon legitimeren, maar de twee vrouwen weigerden nog steeds te geloven dat het een echte controle was. Daarom werd er een agent bijgeroepen, die al in de trein aanwezig was.
‘Nog geen excuses’
“Ook wij hebben nog niets van Baudet gehoord. Geen sorry of excuses”, laten zowel de woordvoerders van NS en politie in een reactie aan RTL Nieuws weten.
‘Laf’
VVD-Kamerlid Yassini noemt de reactie van Baudet ‘laf’: “Als er iets fout is: benoem het. Maar beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk en dan ook weigeren je woorden terug te nemen.”
D66-Kamerlid Paternotte: “Je zult maar een Nederlander met een Marokkaanse opa zijn. Je werk doen. Vervoersbewijzen controleren. Beleefd blijven als twee vrouwen die niet willen laten zien. En dan van Baudet horen dat je helemaal geen Nederlander bent en vrouwen lastigvalt.”
Zo ontstond de ophef
Baudet twittert vrijdagavond rond 22.30 uur dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig worden lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein’.
Al snel melden getuigen dat het verhaal anders in elkaar steekt: ‘Zij hebben de vrouwen niet lastiggevallen, de twee vrouwen wilden met moeite meewerken aan de controle. Ze wilden hun vervoersbewijs niet laten zien.”
De lezing van getuigen wordt op Instagram bevestigd door Kevin Karssies, buitengewoon opsporingsambtenaar bij de NS en naar eigen zeggen een van de mensen die de vrouwen aanspraken. “Ik kan dit beamen.”
Daarna bevestigt ook de NS dit verhaal.
Op sociale media is het incident trending.
Kamerleden van onder andere D66 en VVD halen hard uit naar Baudet.
MSN 03.02.2020 Peter R. de Vries heeft op Twitter flink uitgehaald naar Thierry Baudet. Hij noemt hem een lafaard die aan gevaarlijke stemmingmakerij doet.
Baudet
Thierry Baudet ligt onder vuur nadat hij een foto deelde van twee meisjes die zouden zijn lastiggevallen in een trein. Het zou gaan om Marokkanen, terwijl het eigenlijk gewoon NS-medewerkers in burger waren.
NS
De twee medewerkers wilde de meisjes controleren op hun kaartjes, maar zij dachten dat het jongens waren die hen lastigvielen en dat ze de boel belazerden. Uiteindelijk kon er door tussenkomst van politie duidelijkheid worden geschaft aan de meisjes. Deze hadden beiden gewoon een geldig vervoersbewijs.
Het ging echter mis toen Thierry Baudet beelden deelde van het incident. “Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders. Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul. Red dit land.”
De Vries
Medereizigers zagen echter dat de tweet van Baudet niet klopte en meldden dit. Daarop heeft de NS bevestigd dat het inderdaad ging om controleurs. Peter R. de Vries haalde dan ook flink uit naar de berichtgeving van Baudet. “Kijk, dit zegt alles over Baudet en Forum… gevaarlijk stemmingmakerij, grenzend aan racisme, maar excuses ho maar…! Hij zit er helemaal naast: het ging gewoon om NS-controleurs. En nu horen we niks van de lafaard, bah!!!”
“Kijk, dit zegt alles over Baudet en Forum… gevaarlijke stemmingmakerij, grenzend aan racisme, maar excuses ho maar…! Hij zit er helemaal naast: Het ging gewoon om NS-controleurs. En nu horen we niks van de lafaard, bah!!!”
NU 02.02.2020 Een foto die Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vrijdag op Instagram postte, toont een NS-controleur in burger. Dat bevestigt de NS aan NU.nl na berichtgeving van NOS. Baudet schreef bij de foto dat het ging om “vier Marokkanen” die twee vriendinnen in de Sprinter-trein “ernstig” lastigvielen.
Naar aanleiding van het ‘incident’ deed Baudet een oproep aan Nederlanders om los te breken uit “politiek correct gelul”.
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD”, was de begeleidende tekst bij de Instagramfoto van Baudet. In een tweet schrijft hij ongeveer hetzelfde.
Niet lang na de posts van Baudet doken er op sociale media twee getuigen op, een medepassagier en een NS-medewerker, die zeiden dat het ging om NS-controleurs in burger. Dit verhaal lijkt nu bevestigd te worden door NS-woordvoerder Geert Koolen, die laat weten dat een NS-controleur zich herkent in de foto van Baudet.
Forum voor Democratie was zondagavond telefonisch niet bereikbaar voor commentaar.
NS bevestigt dat foto controleur toont
Volgens Koolen voerde de controleur samen met twee andere collega’s en een politieagent vrijdagavond rond 20.45 uur een routinecontrole in burger uit op de sprinter van Weesp naar Amsterdam.
Tijdens die controle troffen de vier mannen twee vrouwen aan die niet wilden geloven dat zij medewerkers van de NS waren, laat de woordvoerder weten. Nadat de controleurs en de politieagent zich hadden gelegitimeerd, lieten de vrouwen hun vervoersbewijzen zien. “Er ontstond een soort welles-nietesverhaal”, voegt hij toe.
In de vrijdagavond rond 22.30 uur geplaatste posts van Baudet staat niet om welke trein het gaat. “Alleen naar aanleiding van de foto kan ik zeggen dat het dezelfde trein is”, zegt Koolen.
De twee vrouwen reden overigens niet zwart, laat Koolen weten.
Controles in burger komen vaker voor
Koolen benadrukt dat controles in burger routine zijn. Dat schrijft de NS ook op de website. De controles worden volgens Koolen ook altijd eerst omgeroepen. Dat is in dit geval volgens hem ook gebeurd. “Op sociale media wordt er gezegd dat wij geen controles in burger uitvoeren. Dat is niet waar”, zegt Koolen.
Op Instagram reageerde een van de drie NS-controleurs die erbij was tegen Baudet: “Ik vind het bijzonder dat jij dit gebruikt om ‘het Marokkaanse volk’ zwart te maken. Ik en mijn collega zijn geboren en getogen in Nederland. Mijn moeder is geboren in Friesland en mijn vader in Drenthe.”
Er is wat onduidelijkheid over controles in burger die NS samen met de politie doet. Meer weten? https://t.co/5frd5fPWGu Heel Nederland werkt bij NS en al onze 22.000 medewerkers zijn ons net als alle reizigers even lief. Behandel ze met respect 💙💛
NOS 02.02.2020 Twee “dierbare vriendinnen”, twitterde Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vrijdagavond, waren “ernstig lastig gevallen door vier Marokkanen in de trein”.
Thierry Baudet @thierrybaudet
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Hij plaatste hetzelfde bericht ook op Instagram, met een foto erbij uit een trein, waarop een man te zien is.
Maar al snel doken via sociale media reacties op dat dit verhaal niet zou kloppen, en dat er iets heel anders aan de hand zou zijn geweest. Namelijk dat de vrouwen werden gecontroleerd op hun vervoersbewijzen door NS-medewerkers. Ook mensen die zeiden erbij te zijn geweest, deelden die lezing.
Vanmiddag heeft de NS dat bevestigd. De controle werd gedaan door NS-medewerkers in burgerkleding, waarmee de NS poogt zwartrijden tegen te gaan.
‘Moet deze controle zijn geweest’
Een van de mannen op de Instagramfoto van Baudet is een NS-medewerker, zegt een woordvoerder van het spoorwegbedrijf. “Het moet deze controle zijn geweest.” Tegenover Joop.nl zegt Kevin Karssies, een van de buitengewoon opsporingsambtenaren die bij de controle aanwezig waren, de andere lezing te kunnen beamen.
Het voorval speelde zich af in de sprinter van Weesp naar Amsterdam, op vrijdagavond rond 20.45 uur. In die trein troffen de controleurs twee vrouwen aan die niet wilden geloven dat zij NS-medewerkers waren, zegt de woordvoerder.
Nadat de controleurs zich hadden gelegitimeerd en er ook nog een agent in burger bij was geweest, die zich ook legitimeerde, lieten de vrouwen zich overtuigen en hun vervoersbewijzen controleren. Zij reden overigens niet zwart.
Geen vermeldenswaardig incident
Voor de NS-medewerkers was de kous daarmee af. Het gebeurt vaker dat hun wordt gevraagd zich te legitimeren. Volgens de woordvoerder was het “geen vermeldenswaardig incident” en hebben de eigen medewerkers zich correct gedragen.
Hij wijst er overigens op dat de NS geregeld controles in burger laat uitvoeren, omdat zwartrijders erg alert zijn op geüniformeerd personeel en zo vaak de dans weten te ontspringen. Als conducteurs in burger vervoersbewijzen komen controleren, wordt dat in de trein omgeroepen.
De NS twitterde vandaag nog wel een uitleg over controles in burger:
NS online @NS_online
Er is wat onduidelijkheid over controles in burger die NS samen met de politie doet. Meer weten? https://t.co/5frd5fPWGu Heel Nederland werkt bij NS en al onze 22.000 medewerkers zijn ons net als alle reizigers even lief. Behandel ze met respect 💙💛
De NOS heeft Baudet en zijn woordvoerder vanmiddag herhaaldelijk om commentaar gevraagd, maar zij reageren vooralsnog niet.
MSN 02.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet zwijgt voorlopig over de ophef die is ontstaan nadat hij op Twitter liet weten dat ’twee dierbare vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door vier Marokkanen in de trein’.
Baudet deed naar aanleiding van zijn verhaal een oproep op sociale media om ’eindelijk te stemmen voor verandering’. „Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD.”
De bewering van Baudet dat zijn ’vriendinnen’ zijn lastiggevallen leidt tot veel ophef. Er wordt op sociale media ernstig getwijfeld aan of het verhaal van de Forum-fractieleider wel klopt. Er hebben zich inmiddels twee getuigen gemeld die met een heel ander verhaal komen. Zij beweren bij het ’incident’ te zijn geweest.
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!”
Volgens de getuigen, een andere passagier en een NS-medewerker, wilden de ’dierbare vriendinnen’ van Baudet hun vervoersbewijs niet laten zien toen NS-controleurs daarom vroegen. De controleurs waren in burger en zouden gewoon beleefd om het vervoersbewijs van de twee vrouwen hebben gevraagd.
Bovendien waren ze controleurs volgens een van de getuigen helemaal niet van Marokkaanse origine. Baudet liet bij zijn bericht ook nog weten geen vertrouwen te hebben in de rol die de politie kan spelen na een dergelijk voorval. „Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos.” Tot op heden was de Forum-voorman onbereikbaar voor commentaar.
AD 02.02.2020 Thierry Baudet heeft zich op sociale media de woede op zijn hals gehaald door een ‘opruiend’ bericht op sociale media. De leider van Forum voor Democratie beweerde op Twitter en Instagram dat twee ‘dierbare vriendinnen’ van hem in de trein waren lastiggevallen door Marokkanen. De NS weerspreekt dat verhaal. In werkelijkheid verzetten de vrouwen zich tegen een kaartcontrole.
‘Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul. Red dit land! #FVD’, luidt de tweet van Baudet.
Hoewel uit de tekst niet is op te maken waar en wanneer het incident precies plaatsvond, plaatste de politicus op Instagram een foto bij dezelfde tekst. Een woordvoerder van de NS vertelt dat een collega zichzelf herkende op de foto en een andere lezing van de gebeurtenis heeft.
,,Er werd die avond een controle in burger uitgevoerd door twee collega’s en een politieagent’’, vertelt de woordvoerder. ,,De dames in kwestie geloofden niet dat het om een echte controle ging, ook niet toen de medewerkers zich legitimeerden. Pas toen de agent zich legitimeerde, geloofden ze het.’’ De vrouwen lieten vervolgens hun kaartje zien, waarna de mannen hun werk konden voortzetten.
Het incident vond plaats op vrijdagavond tussen 20.00 uur en 21.00 uur in de sprinter tussen Amsterdam en Weesp. ,,Dit hebben we kunnen achterhalen op basis van de foto”, aldus de woordvoerder. Hij vertelt dat de NS regelmatig veiligheidsmedewerkers inzet om controles uit te voeren in burger.
,,Dat doen we omdat zwartrijders gefocust zijn op conducteurs. Ze zien waar de conducteur instapt en stappen vervolgens zelf aan de andere kant van de trein in. Na het sluiten van de deuren wordt omgeroepen dat er een controle in burger zal worden uitgevoerd.”
Afkomst
Baudet geeft in zijn bericht geen details over het incident, maar dat de vrouwen ‘ernstig zijn lastiggevallen’ lijkt dus niet te kloppen. Los van het feit dat de mannen gewoon hun werk deden, zouden ze ook niet (allemaal) van Marokkaanse afkomst zijn geweest.
In een reactie op Baudets instagrampost zegt een vrouw erbij te zijn geweest en geeft daarbij eenzelfde beschrijving van het incident als de NS-woordvoerder. Zij vertelt dat de agent ‘inderdaad een buitenlands uiterlijk’ had, maar benadrukt dat het vooral de vrouwen waren die lastig deden. ‘Zij hebben deze vrouwen niet lastiggevallen, de twee vrouwen wilden met moeite meewerken aan een controle.’
De NS-woordvoerder doet geen uitspraken over de afkomst van de mannen. ,,Al onze collega’s zijn ons even lief en deze mannen deden gewoon hun werk.”
Thierry Baudet was zondagavond niet bereikbaar voor commentaar.
De beschuldiging van Baudet doet denken aan een soortgelijk verhaal dat afgelopen najaar de gemoederen bezighield. Op 25 september stak een man drie mensen neer op een terras in Groningen, waarna PVV-senator Marjolein Faber tweette dat de dader een Noord-Afrikaans uiterlijk had. Ze verweet de media dit te verzwijgen. Twee van de slachtoffers spraken dit echter al snel tegen en ook bronnen binnen de politie meldden dat het om een blanke Nederlandse man van 67 ging.
Hoewel de politie en het OM normaal nooit uitspraken doen over de afkomst van daders tenzij er een terroristisch motief is, corrigeerde het OM Faber uiteindelijk toch naar aanleiding van de ophef. ‘Het onjuiste beeld van de PVV-senator is adequaat gecorrigeerd door getuigen in de (sociale) media’, luidde de reactie van justitie.
Faber nam haar tweet niet terug, maar noemde hem wel ‘onhandig’.
De VVD is al acht jaar op rij de politieke partij met de meesteaffaires, schrijft de Volkskrant in de jaarlijkse Politieke Integriteitsindex. Al zo lang als de index bestaat, voeren de liberalen de lijst aan.
Volgens de index gingen lokale en landelijke politici vorig jaar 42 keer over de schreef. De VVD was daar tien keer bij betrokken, politici uit de categorie ‘lokaal/overig’ 9 keer en D66 en de PVV beide vijf keer.
Kamerlid Wybren van Haga was de meest in het oog springende VVD’er. Hij lag onder een vergrootglas omdat hij met zijn vastgoedbedrijf in eerdere jaren regels zou hebben overtreden. Vorig jaar werd Van Haga uit de fractie gezet.
De VVD beschuldigde hem ervan dat hij zich tegen afspraken in met zijn zakelijke activiteiten had bemoeid, wat het Kamerlid zelf ontkende. Van Haga werd vorig jaar ook betrapt op rijden onder invloed. Nadat hij uit de fractie was gezet, ging hij als eenmansfractie verder.
De VVD wijt de oververtegenwoordiging in de lijst aan het feit dat de partij de grootste is, schrijft de Volkskrant. Volgens de krant klopt die redenering maar deels, omdat het CDA – lang de grootste en lokaal nog steeds fors vertegenwoordigd – relatief weinig in opspraak is geraakt.
Meeste misstappen in privésfeer
Politici begingen de meeste misstappen in de privésfeer. Dat gebeurde dertien keer. Het gaat daarbij niet alleen over bijvoorbeeld openbare dronkenschap en vechtpartijen, maar ook over fraude in een nevenfunctie.
Andere categorieën waren ‘misbruik van informatie’ (8 keer), fraude (6), ‘onverenigbare functies en bindingen’ (5), corruptie (4), ‘verspilling en wanprestatie’ (3), ‘ongewenste omgangsvormen en bejegening in functie’ (2) en ‘dubieuze giften en beloften’ (1 keer).
In het oog sprongen affaires rond de Haagse wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Groep-De Mos / Hart voor Den Haag, die worden beschuldigd van corruptie, en Eerste Kamerlid Henk Otten, die uit Forum voor Democratie werd gezet omdat hij zichzelf zou hebben verrijkt. Alle drie spreken de beschuldigingen tegen.
De integriteitsindex bestaat nu acht jaar en stond voor het eerst in Vrij Nederland. Hij wordt gemaakt door een emeritus hoogleraar bestuurskunde, hoogleraar bedrijfsethiek en een journalist.
De index telt ‘morele overtredingen’ die in de media zijn verschenen. Ook als discussie over bijvoorbeeld wachtgeld of vriendjespolitiek leidt tot het aftreden van een politicus, wordt de kwestie meegeteld.
Meer lezen over politieke integriteit
Na een week van kritiek besloot VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff begin december plotseling om alsnog af te zien van toekomstig wachtgeld – goed voor nog eens circa 40 duizend euro.
De integriteitsadviseur van de Tweede Kamer onderzoekt of Kamerlid Isabelle Diks terecht aanspraak heeft gemaakt op een toeslag van ruim 24.000 euro netto per jaar. Diks kreeg dat omdat ze Leeuwarden als woonadres opgaf, maar bronnen melden aan HP/DeTijd dat ze in werkelijkheid al die tijd met haar man en hond in Den Haag woonde.
NU 05.02.2021 Het CDA voert met tien integriteitsaffaires de Politieke Integriteitsindex van 2020 aan. Voor de eerste keer sinds 2013, toen de schandalen van politici voor het eerst objectief werden bijgehouden, staat de grootste partij VVD niet bovenaan de lijst.
De meest spraakmakende misstap van het CDA was de bruiloft van justitieminister Ferd Grapperhaus. Hij hield te weinig afstand en overtrad hiermee de coronaregels.
Opvallend is dat de christendemocraten vooral in Limburg in de problemen kwamen. Zo kwam via NRC naar buiten dat Raymond Knops bevoordeeld zou zijn bij de aankoop van grond en mocht hij een grotere boerderij bouwen dan was toegestaan van de gemeente Horst. Knops was destijds CDA-Kamerlid.
De VVD kwam dit jaar slechts met drie integriteitsschendingen in het nieuws, volgens de index. Het veel kleinere Forum voor Democratie telde er al vier.
De Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit houden al jaren de integriteitsproblemen van partijen bij. De index werd dit jaar gepubliceerd in de Volkskrant.
MSN 05.02.2021 Het CDA voert met tien integriteitsaffaires de Politieke Integriteitsindex van 2020 aan. Voor de eerste keer sinds 2013, toen de schandalen van politici voor het eerst objectief werden bijgehouden, staat de grootste partij VVD niet bovenaan de lijst. Opvallend is dat de christendemocraten vooral in Limburg in de problemen kwamen.
De VVD kwam dit jaar slechts met drie integriteitsschendingen in het nieuws, volgens de index. Het veel kleinere Forum voor Democratie telde er al vier. De Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit houden al jaren de integriteitsproblemen van partijen bij. De index werd dit jaar gepubliceerd in de Volkskrant.
NU 08.02.2020 De VVD was in 2019 wederom de partij met de meeste integriteitsschandalen. De partij van premier Mark Rutte voert de Politieke Integriteitsindex, een overzicht van alle politieke schandalen van het afgelopen jaar, voor het achtste jaar op rij aan.
Met in totaal tien schandalen voeren de liberalen weer de lijst aan, meldt de Volkskrant op basis van onderzoek in samenwerking met de Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit. Maar liefst drie van deze kwesties staan op naam van de inmiddels uit de Kamer verdwenen oud-parlementariër Wybren van Haga.
Van Haga gaf zijn neveninkomsten niet op, werd aangehouden toen hij dronken achter het stuur zat en bleek nog actief een rol te spelen in zijn vastgoedbedrijf, hoewel hij had beloofd hiermee te stoppen. Ook VVD-senator Anne-Wil Duthler moest haar functie opgeven, omdat ze zich schuldig had gemaakt aan belangenverstrengeling.
Andere grote landelijke partijen werden achtervolgd door aanzienlijk minder grote affaires. D66 en PVV telden er allebei vijf, de SGP, CDA en Forum voor Democratie zetten drie integriteitsrellen op hun naam en GroenLinks kwam tweemaal in opspraak. Zo moest de Amsterdamse GroenLinks-wethouder Jorrit Nuijens aftreden nadat beelden waarop hij zich misdroeg tegen de politie viral gingen.
Grootste schandaal was de inval in het Haagse stadhuis
De ernstige affaire van het afgelopen jaar was volgens de onderzoekers de inval van de rijksrecherche in het Haagse gemeentehuis. Wethouder Richard de Mos en zijn collega Rachid Guernaoui, allebei van de Groep De Mos/Hart voor Den Haag, worden beticht van fraude met vergunningen. Beiden ontkenden de aantijgingen, maar waren wel gedwongen af te treden. Het onderzoek loopt nog.
De Politieke Integriteitsindex wordt sinds 2013 elk jaar opgesteld door Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit, en Muel Kaptein, hoogleraar integriteit aan de Erasmus Universiteit.
MSN 08.02.2020 De VVD was in 2019 wederom partij met de meeste integriteitsschandalen. Voor het achtste jaar op rij voert de partij van premier Mark Rutte de Politieke Integritetitsindex aan, een overzicht van alle politieke schandalen van het afgelopen jaar.
Dat meldt de Volkskrant zaterdag. Met in totaal tien schandalen voeren de liberalen weer de lijst aan, stelt de Volkskrant op basis van onderzoek in samenwerking met de Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit. Maar liefst drie van deze kwesties staan op naam van de inmiddels uit de Kamer verdwenen oud-parlementariër Wybren van Haga.
Van Haga gaf zijn neveninkomsten niet op, werd aangehouden toen hij dronken achter het stuur zat en bleek nog actief een rol te spelen in zijn vastgoedbedrijf, hoewel hij had beloofd hiermee te stoppen. Ook VVD-senator Anne-Wil Duthler moest haar functie opgeven omdat ze zich schuldig had gemaakt aan belangenverstrengeling.
Andere grote landelijke partijen werden achtervolgd door aanzienlijk minder grote affaires. D66 en PVV telden er allebei vijf, de SGP, CDA en Forum voor Democratie zetten drie integriteitsrellen op hun naam en GroenLinks kwam twee maal in opspraak. Het ging onder meer over GroenLinks-wethouder Jorrit Nuijens, die moest aftreden nadat beelden waarop hij zich misdroeg tegen de politie ‘viral’ gingen.
Grootste schandaal was de inval in het Haagse stadhuis
De ernstige affaire van het afgelopen jaar volgens de onderzoekers de inval van de Rijksrecherche in het Haagse gemeentehuis. Wethouder Richard de Mos en zijn collega Rachid Guernaoui, allebei van de Groep De Mos/Hart voor Den Haag, worden beticht van fraude met vergunningen. Beiden ontkenden de aantijgingen maar waren wel gedwongen af te treden. Het onderzoek loopt nog.
De Politieke Integriteits-Index wordt sinds 2013 elk jaar opgesteld door Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit en Muel Kaptein, hoogleraar integriteit aan de Erasmus Universiteit.
VVD’er Wybren van Haga werd zijn fractie uitgezet na een aantal integriteitsschendingen ANP
NOS 08.02.2020 De VVD is al acht jaar op rij de politieke partij met de meeste affaires, schrijft de Volkskrant in de jaarlijkse Politieke Integriteitsindex. Al zo lang als de index bestaat, voeren de liberalen de lijst aan.
Volgens de index gingen lokale en landelijke politici vorig jaar 42 keer over de schreef. De VVD was daar tien keer bij betrokken, politici uit de categorie ‘lokaal/overig’ 9 keer en D66 en de PVV beide vijf keer.
Kamerlid Wybren van Haga was de meest in het oog springende VVD’er. Hij lag onder een vergrootglas omdat hij met zijn vastgoedbedrijf in eerdere jaren regels zou hebben overtreden. Vorig jaar werd Van Haga uit de fractie gezet. De VVD beschuldigde hem ervan dat hij zich tegen afspraken in met zijn zakelijke activiteiten had bemoeid, wat het Kamerlid zelf ontkende. Van Haga werd vorig jaar ook betrapt op rijden onder invloed. Nadat hij uit de fractie was gezet, ging hij als eenmansfractie verder.
De VVD wijt de oververtegenwoordiging in de lijst aan het feit dat de partij de grootste is, schrijft de Volkskrant. Volgens de krant klopt die redenering maar deels, omdat het CDA – lang de grootste en lokaal nog steeds fors vertegenwoordigd – relatief weinig in opspraak is geraakt.
Meeste misstappen in privésfeer
Politici begingen de meeste misstappen in de privésfeer. Dat gebeurde dertien keer. Het gaat daarbij niet alleen over bijvoorbeeld openbare dronkenschap en vechtpartijen, maar ook over fraude in een nevenfunctie.
Andere categorieën waren ‘misbruik van informatie’ (8 keer), fraude (6), ‘onverenigbare functies en bindingen’ (5), corruptie (4), ‘verspilling en wanprestatie’ (3), ‘ongewenste omgangsvormen en bejegening in functie’ (2) en ‘dubieuze giften en beloften’ (1 keer).
In het oog sprongen affaires rond de Haagse wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Groep-De Mos / Hart voor Den Haag, die worden beschuldigd van corruptie, en Eerste Kamerlid Henk Otten, die uit Forum voor Democratie werd gezet omdat hij zichzelf zou hebben verrijkt. Alle drie spreken de beschuldigingen tegen.
De integriteitsindex bestaat nu acht jaar en stond voor het eerst in Vrij Nederland. Hij wordt gemaakt door een emeritus hoogleraar bestuurskunde, hoogleraar bedrijfsethiek en een journalist.
De index telt ‘morele overtredingen’ die in de media zijn verschenen. Ook als discussie over bijvoorbeeld wachtgeld of vriendjespolitiek leidt tot het aftreden van een politicus, wordt de kwestie meegeteld.
Woensdag 05.02.2020 wordt het zich voortslepende hoger beroep na twee keer uitstel hervat, maar Wilders en zijn verdediging zullen opnieuw om uitstel vragen. Het hof gelooft kennelijk zelf ook niet meer in een voortvarende afhandeling, en reserveerde al extra zittingsdagen in maart en april.
Tot twee keer toe hield het hof na dringende verzoeken van Wilders en zijn advocaten de zaak aan, omdat de minister meer tijd nodig had voor zijn speurtocht in bureauladen en computers.
Maandag 03.02.2020 aan het eind van de middag stuurde Grapperhaus eindelijk het resultaat naar de Kamer. Een indrukwekkende stapel papier waarvan Wilders een foto twitterde, met de verontwaardigde tekst: „Anderhalve dag voor de zitting bij het hof begraaft Grapperhaus ons onder stukken.”
Minister Grapperhaus heeft alle relevante mails, brieven en andere documenten over de ‘minder-Marokkanen’-uitspraak van PVV-leider Wilders openbaar gemaakt. Het gaat om 475 “items”. Een conclusie over of er sprake was van politieke beïnvloeding door zijn voorganger Opstelten geeft hij niet.
Ambtenaren van het ministerie van Justitie vreesden al dat Geert Wilders hen en hun minister zou verwijten dat zij een ‘politiek proces’ tegen de PVV-leider voerden. Die vrees lijkt bewaarheid: vandaag moest minister Ferd Grapperhaus (Justitie) duizenden pagina’s aan interne briefwisselingen en e-mails van binnen het departement vrijgeven waarin Wilders’ naam wordt genoemd.
Wilders claimt namelijk dat voormalig minister Ivo Opstelten druk zette op het Openbaar Ministerie om de PVV’er te vervolgen voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken. Zo zou Opstelten hem politiek hebben willen uitschakelen. Hoewel Opstelten dat, net als het OM, ontkent, moest Grapperhaus toch op zoek naar documenten van ambtelijke bemoeienis.
Uit de vrijgegeven stukken blijkt vooral dat ambtenaren vreesden voor ‘deze verdachtmaking’. ,,Ik denk dat het toch beter is om niet te reageren’’, schreef een ambtenaar aan een collega. ,,Juist als we nu actief reageren, trekt hij ons erin en kan hij ons verwijten maken.’’
Telegraaf 07.02.2020
Volgende zitting is in maart
De advocaten van Wilders hebben de nieuwe documenten nog niet kunnen doornemen en krijgen van het hof in ieder geval de tijd tot de volgende zitting op 23 maart 2020. Ook in april staan vier zittingsdagen gepland.
Het is nog niet duidelijk wanneer uitspraak wordt gedaan in deze slepende zaak.
Op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 vroeg Wilders aan zijn aanhangers in een café in Den Haag of zij meer of minder Marokkanen wilden, waarna het publiek “minder, minder” scandeerde. De kwestie leidde tot een rechtszaak, waarin de rechtbank de PVV-leider in 2016 veroordeelde wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Een straf werd niet opgelegd.
Zowel Wilders als het OM ging tegen het vonnis in beroep. Dat hoger beroep loopt al enige tijd. Wilders heeft het proces geboycot in afwachting van het documentenonderzoek van Grapperhaus. Komende woensdag gaat het proces verder.
NU 05.02.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) kwam woensdag in de rechtszaal hard in aanvaring met Geert Wilders. De PVV-leider zei dat de advocaten-generaal zich moesten schamen. Advocaat-generaal Gerard Sta sprak op zijn beurt van een “onverholen aanval”.
Woensdag stelde het OM dat op basis van nieuwe openbaar gemaakte documenten geconcludeerd kan worden dat er geen sprake is geweest van politieke beïnvloeding bij de beslissing om Wilders te vervolgen.
Het OM had dit standpunt al en herhaalde dit nadat minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus maandag de resultaten van een onderzoek binnen het departement had gepresenteerd.
Wilders vroeg het hof of hij op de uiteenzetting van het OM mocht reageren. De politicus zei dat de “schaamteloosheid van de advocaten-generaal in deze zaak geen grenzen kent”. “Ze claimen anderhalve dag na het openbaar maken van de stukken dat er niks aan de hand was”, vervolgde Wilders.
“Ik heb zelden twee advocaten-generaal gezien die het vertrouwen van de normale burger in het Openbaar Ministerie zo beschadigen”, voegde Wilders daaraan toe. “Verblind door haat tegen mij en de PVV. Schaam u.”
Wilders is ervan overtuigd dat er wel sprake van politieke beïnvloeding is geweest. Volgens hem blijkt dit uit al eerder overlegde documenten en de nieuwe stukken.
OM reageert vol ongeloof op woorden Wilders
Advocaat-Generaal Sta reageerde met “boosheid en ongelofelijke verbazing” op de woorden van Wilders: “Dit zijn woorden die ik niet vaak hoor in de rechtszaal en ze zijn volstrekt onjuist.”
“Ik kan me best voorstellen dat er onvrede en verbazing is bij de heer Wilders en daar kan over gesproken worden”, aldus Sta, die weet dat de politicus het niet eens is met de conclusie van het OM.
“Maar het gaat echt te ver – buiten alle perken – dat wij schaamteloos hebben gehandeld, dan wel het vertrouwen in de rechtsstaat naar beneden halen”, benadrukte de advocaat-generaal kwaad.
“Wij hebben naar eer en geweten verslag gedaan en het past werkelijk niet om te stellen dat wij leugens verkondigen. Ik vind dat die woorden niet kunnen, die kunnen gewoon niet. Of hij moet het kunnen aantonen.”
Volgende zitting is in maart
De advocaten van Wilders hebben de nieuwe documenten nog niet kunnen doornemen en krijgen van het hof in ieder geval de tijd tot de volgende zitting op 23 maart. Ook in april staan vier zittingsdagen gepland.
Het is nog niet duidelijk wanneer uitspraak wordt gedaan in deze slepende zaak.
NOS 05.02.2020 De emoties zijn hoog opgelopen bij de voortzetting van het hoger beroep tegen Geert Wilders om zijn ‘minder-Marokkanen’-uitspraak. De PVV-leider verweet het Openbaar Ministerie “verblind te zijn door haat” tegen hem en zijn partij. Hij noemde zijn vervolging een “dieptepunt van de rechtsstaat”, waarin het OM “schaamteloos” heeft gehandeld. “Veel corrupter wordt het niet.”
Een hevig geëmotioneerde advocaat-generaal zei dat hij nog nooit met die woorden was aangesproken door een verdachte. Hij noemde de beschuldigingen “volstrekt onjuist”.
De advocaat-generaal zei dat zijn reactie op Wilders’ uitspraken “is ingegeven door boosheid en ongelooflijke verbazing”.
Emoties lopen hoog op tijdens hoger beroep Geert Wilders
Over de inhoud van het proces “kan gesproken worden”, zei de advocaat-generaal. “Wij zullen het nooit eens worden, maar die woorden kunnen niet. Het gaat te ver te zeggen dat wij leugens verkondigen. Wij handelen naar eer en geweten.”
OM: geen bewijs politieke beïnvloeding
De aanleiding voor het conflict was de vraag of de regering het Openbaar Ministerie heeft beïnvloed in de vervolging van Wilders, wat gezien het idee van de scheiding der machten gevoelig ligt. In opdracht van het hof heeft het OM alle communicatie tussen de minister en het OM doorgespit. Het Openbaar Ministerie zei vandaag geen bewijs te hebben gevonden van politieke beïnvloeding bij het besluit om Wilders te vervolgen voor zijn ‘minder-Marokkanen’-uitspraak in 2014.
Dat zei het OM al eerder, maar de relevante mails, brieven en andere documenten waren nog niet openbaar gemaakt. Dat heeft minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid maandag gedaan. Het gaat om 475 ‘items’.
Wilders staat voor de rechter vanwege zijn uitspraken bij de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Aan zijn toehoorders in Den Haag vroeg hij of zij “in deze stad en in Nederland meer of minder Marokkanen willen”. “Minder!”, scandeerden zij. Daarop zei Wilders: “Dan gaan we dat regelen.”
Veroordeeld zonder straf
In 2016 werd de politicus door de rechtbank Den Haag veroordeeld voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie, maar kreeg hij geen straf. Zowel het OM als Wilders ging daartegen in beroep. Het OM vindt dat Wilders alsnog een geldboete van 5000 euro hoort te krijgen, Wilders vraagt om vrijspraak.
Wilders heeft altijd volgehouden dat het proces tegen hem politiek gemotiveerd is. Bewijs voor die beïnvloeding ziet de verdediging in de bemoeienis van toenmalig minister Opstelten bij de persberichten over de vervolging. Het OM ziet daarin geen inhoudelijke beïnvloeding, Wilders wel.
In de nu vrijgekomen stukken zegt Wilders meer bewijs te zien voor beïnvloeding van de politiek. Zo is zijn zaak besproken in de ministerraad. Zijn advocaat Geert-Jan Knoops heeft verzocht de notulen hiervan bij het procesdossier te voegen.
Ook zijn er volgens Wilders ontlastende stukken bewust achtergehouden door toenmalig minister Van der Steur. Rond de behandeling van de rechtszaak liep er gelijktijdig een verzoek tot openheid volgens de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Van der Steur heeft volgens Wilders bewust gewacht met het openbaar maken van stukken tot na de eerste uitspraak in 2016.
Het OM is nog niet ingegaan op deze beweringen. Het Hof heeft besloten dat de rechtszaak op 23 maart wordt voortgezet.
AD 05.02.2020 Het gerechtshof geeft Geert Wilders in zijn minder-Marokkanenproces de tijd om documenten te lezen waaruit volgens de PVV-leider zou blijken dat zijn proces politiek zou zijn aangestuurd. De zaak gaat op 23 maart pas weer verder.
Deze week gaf minister Ferd Grapperhaus (Justitie) duizenden pagina’s vrij aan interne briefwisselingen en e-mails van binnen het departement en het Openbaar Ministerie. Het gaat om 475 documenten waarin Wilders’ naam wordt genoemd.
Volgens het Openbaar Ministerie is ‘uit niets gebleken’ dat er sprake was van politieke beïnvloeding vanuit het departement. Wilders wil dat uiteraard controleren en krijgt daarvoor de tijd. Hij heeft namelijk al wel aanwijzingen van bemoeienis ontdekt, zegt hij. En haalde hard uit naar het OM dat dit anders ziet. ,,De schaamteloosheid van het OM kent geen grenzen. Verblind door haat. U moet zich schamen. Mijn zaak is in de ministerraad besproken. Hoe politiek wil je het hebben?” Wilders sprak van ‘maffiapraktijken’ en zei: ,,Veel corrupter wordt het niet.”
Het Openbaar Ministerie reageerde daarop met evenveel boosheid. ,,Wij hebben naar eer en geweten de documenten beoordeeld. Dan past het echt niet om woorden als schamen te gebruiken. Ik vind die woorden gewoon niet kunnen. Dat kan gewoon niet.”
Wilders hoorde die reactie hoofdschuddend aan. Zijn advocaat Geert-Jan Knoops wilde meer tijd om de stukken te bestuderen, maar het hof wil toch op 23 maart verdergaan.
De rechtbank in Utrecht had het vrijgeven van de documenten opgedragen omdat Wilders claimt dat voormalig minister Ivo Opstelten druk zette op het Openbaar Ministerie om de PVV’er te vervolgen voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken. Zo zou Opstelten hem politiek hebben willen uitschakelen. Hoewel Opstelten dat, net als het OM, ontkent moest Grapperhaus toch op zoek naar documenten van ambtelijke bemoeienis.
Uit de vrijgegeven stukken blijkt vooral dat ambtenaren vreesden voor ‘deze verdachtmaking’. ,,Ik denk dat het toch beter is om niet te reageren’’, schreef een ambtenaar aan een collega. ,,Juist als we nu actief reageren, trekt hij ons erin en kan hij ons verwijten maken.’’
De documenten tonen zeer intensief contact tussen het Openbaar Ministerie en het departement van Opstelten over hoe en wanneer bekend zou worden gemaakt dat Wilders zou worden verhoord en vervolgd. Het gaat veelal over persberichten, waarbij ambtenaren voorstellen doen die ook lijken te worden overgenomen, hoewel het OM zegt te beslissen over de inhoud en toon. Niettemin zijn aanbevelingen vanuit het departement later gehonoreerd, blijkt wel. ,,Conform ons voorstel’’, schrijft een ambtenaar.
Als het gaat om het daadwerkelijke besluit om Wilders te vervolgen staat steeds te lezen dat het OM dat zelf ‘zal nemen’. Uiteindelijk wordt Opstelten ook ‘op de hoogte gesteld’ van ‘het feit’ dat het OM heeft besloten. Een ambtenaar schrijft daarop dat hij die nota heeft gelezen en zegt: ,,Kan me er wel in vinden.’’
Opstelten besprak de zaak weliswaar in de Ministerraad, maar kreeg vooral algemene informatie mee om daar zijn collega’s te informeren over de stand van zaken. ,,Zodat hij iets zinnig kan zeggen.’’ De ’MP’, premier Rutte dus, ‘verwacht dat van hem’, staat in een e-mail.
Opmerkelijk is wel dat een ambtenaar nog schrijft dat volgens hem ‘vervolging geen schijn van kans’ maakt.
Saillant is overigens wel dat uit eveneens vrijgekomen documenten blijkt dat minister van Justitie Hirsch Ballin zich in 2008 wel actief bemoeide met de vraag of Wilders vervolgd moest worden. Dat blijkt uit documenten waar De Volkskrant om vroeg. Die draaien om het eerste proces Wilders, dat uitmondde in vrijspraak. Het OM wilde toen niet vervolgen, maar Hirsch Ballin vroeg tot drie keer toe een onafhankelijk expert naar dat besluit te kijken. Het OM hield vol: het vervolgde niet. Toch moest het dat later alsnog doen, toen het gerechtshof dat afdwong, maar het OM vroeg vrijspraak en kreeg dat.
MSN 05.02.2020 PVV-leider Geert Wilders krijgt van het gerechtshof tot 23 maart de tijd om de vele interne stukken van het ministerie van Justitie en Veiligheid te bestuderen die minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) afgelopen maandag vrijgaf. De meer dan 1.000 pagina’s met ongeveer 475 items bevatten volgens Wilders diverse aanwijzingen dat er sprake is van een „politiek proces” tegen hem. De toenmalige minister van Justitie, Ivo Opstelten, zou in 2014 druk hebben uitgeoefend op het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen voor zijn ‘minder Marokkanen’ -uitspraak. Het OM ontkent dit categorisch.
Beide partijen stonden woensdagochtend in de beveiligde rechtbank op Schiphol opnieuw tegenover elkaar in de al lang slepende hoger beroepszaak. Wilders is in 2016 in eerste aanleg veroordeeld wegens groepsbelediging en discriminatie, zonder strafoplegging.
‘Hoeveel politieker wil je het hebben’?
De politicus begon woensdagmorgen zijn betoog met een tirade tegen het OM. „De schaamteloosheid van het Openbaar Ministerie kent geen grenzen” zei hij. „Zelden heb ik advocaten-generaal gezien die de rechtsstaat zo beschadigen. Die zo lak hebben aan een eerlijk proces. Verblind door hun haat tegen mij en de PVV zorgen mensen als die twee advocaten-generaal ervoor dat het vertrouwen van de gewone mannen en vrouwen in Nederland in het Openbaar Ministerie en de rechtspraak tot een dieptepunt is gedaald.”
Wilders zei veel aanwijzingen te zien voor een ‘politiek proces’. Zo hebben, blijkens gepubliceerde mails, de ambtenaren van Justitie het OM geholpen met het weerleggen van de verweren van de verdediging van Wilders. Justitie-ambtenaren brachten Wilders’ uitspraak’ „Dan gaan we dat regelen” nog eens onder de aandacht van het OM. Justitie-ambtenaren wilden het requisitoir van het OM van te voren zien om dat van commentaar te kunnen voorzien.
Verder wees Wilders op overleg tussen hoge ambtenaren van Algemene Zaken en Justitie. Daaruit bleek dat zijn zaak „zelfs in de ministerraad besproken is. Hoeveel politieker wil je het hebben?” Tijdens de ministerraad van 21 maart 2014 zou aan Opstelten zijn gevraagd „of de vervolging van Wilders kansrijk is.”
Wilders eiste woensdagmorgen 05.02.2020 openbaring van de – geheime – notulen van de betreffende ministerraad. Ook overweegt hij Opstelten en premier Rutte als getuige te dagvaarden.
‘Alle perken te buiten’
Het Openbaar Ministerie reageerde fel op Wilders’ tirade. Een van de twee advocaten-generaal riposteerde: „Ik heb zelden of nooit op deze manier een verdachte over officieren van justitie, over het Openbaar Ministerie horen spreken. (..) Het gaat buiten alle perken om hier te zeggen dat wij schaamteloos hebben geopereerd en verblind zijn door haat. (..) Wij hebben naar eer en geweten alle documenten beoordeeld en onze zoekslagen verricht. (..) U kunt vertrouwen op ons proces-verbaal, op onze bevindingen, op onze werkwijze.”
De advocaat-generaal zei verder dat er met het OM „te spreken is” over de vraag hoe er in de ministerraad is gesproken over de zaak-Wilders. Hetzelfde geldt over de vraag in hoeverre Opstelten „zich al dan niet en detail met de rechtszaak heeft bemoeid.” De advocaat-generaal drong echter wel aan op snelle afronding van het proces. „De rechtstaat maakt het nodig dat er eens een einde aan deze rechtszaak komt.”
De aanwijzingen die Wilders zag van politieke beïnvloeding, wees de advocaat-generaal van de hand. Ze behoren volgens hem tot het gebruikelijke interne overleg bij Justitie. Afstemming met het OM is nodig omdat de minister politiek verantwoordelijk is voor het OM. De ambtelijke uitlatingen bewijzen niet dat Opstelten druk op het OM heeft uitgeoefend om te vervolgen, aldus de advocaat-generaal.
De zaak wordt op 23 maart 2020 hervat bij het hof in Den Haag.
MSN 05.02.2020 De advocaat-generaal van het Openbaar Ministerie heeft woensdag woest gereageerd op beschuldigingen van Geert Wilders. Wilders zei tijdens het hoger beroep in het ‘minder Marokkanen-proces’ dat de advocaat-generaals in het proces “verblind zijn door haat tegen hem en de PVV”.
Advocaat-generaal Gerard Sta reageerde dat de uitspraken van Wilders “echt niet kunnen”. “Die woorden kunnen gewoon niet, het is volstrekt onjuist. Dit gaat alle perken te buiten.” Volgens hem moet de politicus met bewijs komen, als hij beweert dat er stukken achtergehouden worden. “Ik vind dat Wilders zijn woorden moet terugnemen. Maar omdat ik weet dat hij dat toch niet zal doen, ga ik er niet om vragen.”
Wilders haalde woensdag in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol fel uit naar het Openbaar Ministerie. Hij zei onder meer dat hij vindt dat de advocaten-generaal zich “moeten doodschamen” en hij noemt de strafzaak tegen hem een “politieke poppenkast”.
NU 05.02.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) blijft na het inzien van nieuwe documenten bij het standpunt dat er geen sprake is geweest van politieke beïnvloeding in de rechtszaak tegen PVV-leider Geert Wilders.
“Concluderend had het OM dus het recht om de heer Wilders te vervolgen”, aldus de advocaat-generaal woensdag bij hervatting van het hoger beroep van de zaak.
Maandag presenteerde minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus de resultaten van een intern onderzoek binnen het departement en naar de communicatie tussen het ministerie en het OM. De tijdsperiode waarbinnen is gezocht, is maart 2014 tot 9 december 2016. Het onderzoek werd uitgevoerd door Deloitte.
Wilders deed in maart 2014 zijn uitspraken over “minder Marokkanen”, waarvoor hij nu terechtstaat. Volgens de PVV-leider heeft de toenmalige minister van Justitie Ivo Opstelten of diens departement druk uitgeoefend op het OM hem te vervolgen.
Om dat te bewijzen wilde Wilders alle interne communicatie over zijn zaak inzien, waarop het hof het OM opdroeg deze grotendeels openbaar te maken. Zowel binnen het OM als binnen het ministerie is er naar documenten gezocht.
Grapperhaus maakte maandag bekend dat het onderzoek binnen het ministerie 475 documenten heeft opgeleverd, waaronder e-mails en agendapunten.
In hoger beroep 5.000 euro boete geëist
Het OM heeft altijd betoogd dat het de beslissing om Wilders te vervolgen zelfstandig heeft genomen. De nieuwe documenten laten wat Justitie betreft zien dat er van politieke beïnvloeding geen sprake is geweest.
In eerste aanleg werd Wilders door de rechtbank veroordeeld voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie. Er werd geen straf opgelegd. Het OM heeft in hoger beroep weer een boete van 5.000 euro geëist.
Telegraaf 05.02.2020 In de extra beveiligde rechtszaal op Schiphol hervat het gerechtshof Den Haag woensdag het proces tegen PVV-leider Geert Wilders, die in hoger beroep terechtstaat wegens zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak.
Maandag stuurde minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) een flink pak documenten naar de Tweede Kamer over de strafvervolging van Wilders.
Het gaat om alle communicatie tussen het departement en het Openbaar Ministerie tussen maart 2014 en december 2016 over de gewraakte uitspraken van Geert Wilders. Wilders is ervan overtuigd dat toenmalig justitieminister Ivo Opstelten een stevige vinger in de pap heeft gehad om hem strafrechtelijk aan te pakken. De strafzaak is „een politiek proces”, zo heeft hij tijdens de bijna zes jaar slepende zaak keer op keer herhaald. Het OM zegt dat het zelfstandig de beslissing heeft genomen de PVV-voorman te vervolgen.
’Politiek proces’
Wilders hekelt de timing van de publicatie van de stukken van Grapperhaus. „Anderhalve dag voor de zitting bij het hof begraaft Grapperhaus ons onder stukken”, klaagde hij eerder deze week op Twitter. „Stop dit politieke proces.”
In hoger beroep heeft het OM net als in eerste aanleg een geldboete van 5000 euro geëist. De rechtbank veroordeelde Wilders in 2016, maar legde geen straf op. Zowel het OM als de politicus ging in beroep.
Telegraaf 04.02.2020 Woensdag wordt het zich voortslepende hoger beroep na twee keer uitstel hervat, maar Wilders en zijn verdediging zullen opnieuw om uitstel vragen. Het hof gelooft kennelijk zelf ook niet meer in een voortvarende afhandeling, en reserveerde al extra zittingsdagen in maart en april.
Het is inmiddels bijna op de kop af zes jaar na de Minder Marokkanenuitspraken van Wilders, en driekwart jaar nadat het Openbaar Ministerie in hoger beroep weer een boete van 5000 euro eiste voor groepsbelediging, en aanzetten tot haat en discriminatie.
Invloed Ivo Opstelten op Openbaar Ministerie
Maar daarover gaat het al vele maanden niet meer. De discussie heeft zich verplaatst naar de vraag of toenmalig minister Ivo Opstelten invloed heeft uitgeoefend op het Openbaar Ministerie om de PVV-leider te vervolgen. In de loop van het proces doken er een anonieme ex-ambtenaar, meerdere mails van ambtenaren van het ministerie en andere aanwijzingen op die daarop leken te wijzen.
Een onaanvaardbare schending van de trias politica, en een onmiskenbare poging om een politieke tegenstander monddood te maken, vonden Wilders en zijn verdediging. Zij vroegen – en kregen – meer tijd om te wachten op de resultaten van de zoektocht die minister Grapperhaus van de rechtbank Midden-Nederland moest starten naar bewijzen voor die vermeende beïnvloeding door zijn voorganger. Ook al hield het Openbaar Ministerie consequent vol dat de beslissing om te vervolgen zelfstandig was genomen.
Tot twee keer toe hield het hof na dringende verzoeken van Wilders en zijn advocaten de zaak aan, omdat de minister meer tijd nodig had voor zijn speurtocht in bureauladen en computers.
Maandag aan het eind van de middag stuurde Grapperhaus het resultaat naar de Kamer. Een indrukwekkende stapel papier waarvan Wilders een foto twitterde, met de verontwaardigde tekst: „Anderhalve dag voor de zitting bij het hof begraaft Grapperhaus ons onder stukken.”
Advocaat Knoops kon nog niks lezen
Advocaat Geert-Jan Knoops was dinsdag de hele dag aan het werk in het Internationaal Strafhof in Den Haag waar hij de van oorlogsmisdaden beschuldigde Patrice- Edouard Ngaïssona bijstaat. Hij heeft nog geen letter kunnen lezen van de stukken die Grapperhaus aan de Kamer stuurde, zegt hij. „Ik heb formeel ook niets ontvangen van het OM of het hof. Ik weet alleen wat erover in de media heeft gestaan en kan vandaag dus niet reageren.”
Wilders heeft zelf wel vluchtig door de stukken kunnen bladeren en concludeert dat zijn proces vanuit de politiek is beïnvloed. „Ik lees dat toenmalig minister Van der Steur heeft voorkomen dat stukken openbaar zijn geworden en dat er tot in de ministerraad over is gesproken hoe kansrijk mijn vervolging zou zijn. Daar spreekt een wens uit. Het is een schande.”
Ook ziet de PVV-leider in de stukken meer bewijs dat hoge ambtenaren hebben aangestuurd op zijn vervolging.
Dilemma voor hof
Het plaatst het hof voor een dilemma. Wilders en zijn advocaten mogen alleen nog reageren op de resultaten van de zoektocht, maar hebben niet of nauwelijks de gelegenheid gekregen om die te bestuderen.
Wat Wilders sterkt in zijn overtuiging dat hij politiek monddood moest worden gemaakt, zijn documenten waaruit blijkt dat toenmalig minister Hirsch Ballin zich in 2008 actief bemoeide met de beslissing van het OM om Wilders niet te vervolgen na zijn uitlatingen over de islam.
De minister schakelde drie onafhankelijke deskundigen in om het OM over te halen Wilders toch te vervolgen. Uiteindelijk besloot niet het OM, maar het gerechtshof dat dat wel moest gebeuren. In dat eerste proces tegen Wilders vroeg en kreeg het OM vrijspraak.
Voor Wilders is het duidelijk. „Dit stinkt aan alle kanten. Ik ben pas opgelucht als deze nachtmerrie na tien jaar eindelijk voorbij is.”
RO 03.02.2020 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft vandaag de Tweede Kamer geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek naar alle communicatie in de periode maart 2014 en december 2016 binnen zijn departement en tussen zijn departement en het Openbaar Ministerie (OM) over de ‘minder, minder’-uitspraken van de heer Wilders.
Minister Grapperhaus wil maximale transparantie. Tevens heeft de minister de Tweede Kamer nader geïnformeerd over vier genomen besluiten ten aanzien van verzoeken op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
Het technisch onderzoek in het e-mailverkeer is uitgevoerd door een onafhankelijke derde te weten Deloitte. De toetsing van de beoordeling van de stukken is extern uitgevoerd door drie directeuren (Wetgeving en) Juridische Zaken van andere departementen.
De resultaten van het onderzoek moeten bezien worden binnen het staatsrechtelijk en wettelijk kader dat bepalend is voor de verhouding tussen de minister en het OM. De minister is politiek verantwoordelijk voor het OM en moet over beslissingen van het OM verantwoording kunnen afleggen aan het parlement.
Aangezien de zaak-Wilders nog onder de rechter is, dient de minister zich uiterst terughoudend op te stellen. Het is van groot belang dat de rechterlijke macht zijn werk ongehinderd kan doen. Volgens de minister is het evenwel van het grootste belang dat over de gang van zaken politieke verantwoording wordt afgelegd. Dan kan zodra de zaak niet meer onder de rechter is.
Wob-besluiten
Minister Grapperhaus heeft vandaag tevens de Tweede Kamer geïnformeerd over vier genomen Wob-besluiten. Dit is vast beleid bij Wob-besluiten over onderwerpen die in de belangstelling staan van de Tweede Kamer. Twee Wob-besluiten zijn genomen naar aanleiding van de tussenuitspraak van 7 november 2019 van rechtbank Midden-Nederland (‘minder, minder’-uitspraken).
De twee andere Wob-besluiten zien op de vervolging van de heer Wilders voor de film Fitna en enkele andere uitlatingen (tijdvak 8 augustus 2007 tot 23 juni 2011). Voor de controlerende taak van de Tweede Kamer is volgens minister Grapperhaus aangewezen dat hier uitgebreider kennis kan worden genomen van het verloop van het dossier (artikel 68 van de Grondwet).
NOS 03.02.2020 Minister Grapperhaus heeft alle relevante mails, brieven en andere documenten over de ‘minder-Marokkanen’-uitspraak van PVV-leider Wilders openbaar gemaakt. Het gaat om 475 “items”. Een conclusie over of er sprake was van politieke beïnvloeding door zijn voorganger Opstelten geeft hij niet.
Grapperhaus gaat niet inhoudelijk op het onderzoek in “omdat het een zaak betreft die onder de rechter is”, schrijft hij in de begeleidende Kamerbrief. Na afloop van de rechtszaak zal de minister wel met een oordeel komen, omdat hij politieke verantwoordelijkheid draagt.
Het gaat om documenten uit de periode maart 2014 tot 9 december 2016 waarin het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Openbaar Ministerie over de uitlatingen van Wilders communiceren.
Extern bureau
Het documentenonderzoek is uitgevoerd door extern bureau Deloitte. Die hebben alle stukken met bepaalde trefwoorden opgespoord. Ambtenaren van Grapperhaus hebben de documenten beoordeeld op hun belang. En dat is weer gecontroleerd door juridische directeuren van andere ministeries.
Ook het OM heeft documenten opnieuw onderzocht, maar zegt geen nieuwe feiten te hebben gevonden.
Het proces-Wilders
Op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 vroeg Wilders aan zijn aanhangers in een café in Den Haag of zij meer of minder Marokkanen wilden, waarna het publiek “minder, minder” scandeerde. De kwestie leidde tot een rechtszaak, waarin de rechtbank de PVV-leider in 2016 veroordeelde wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Een straf werd niet opgelegd.
Zowel Wilders als het OM ging tegen het vonnis in beroep. Dat hoger beroep loopt al enige tijd. Wilders heeft het proces geboycot in afwachting van het documentenonderzoek van Grapperhaus. Komende woensdag gaat het proces verder.
AD 03.02.2020 Ambtenaren van het ministerie van Justitie vreesden al dat Geert Wilders hen en hun minister zou verwijten dat zij een ‘politiek proces’ tegen de PVV-leider voerden. Die vrees lijkt bewaarheid: vandaag moest minister Ferd Grapperhaus (Justitie) duizenden pagina’s aan interne briefwisselingen en e-mails van binnen het departement vrijgeven waarin Wilders’ naam wordt genoemd.
Wilders claimt namelijk dat voormalig minister Ivo Opstelten druk zette op het Openbaar Ministerie om de PVV’er te vervolgen voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken. Zo zou Opstelten hem politiek hebben willen uitschakelen. Hoewel Opstelten dat, net als het OM, ontkent, moest Grapperhaus toch op zoek naar documenten van ambtelijke bemoeienis.
Uit de vrijgegeven stukken blijkt vooral dat ambtenaren vreesden voor ‘deze verdachtmaking’. ,,Ik denk dat het toch beter is om niet te reageren’’, schreef een ambtenaar aan een collega. ,,Juist als we nu actief reageren, trekt hij ons erin en kan hij ons verwijten maken.’’
Juist als we nu actief reageren, trekt hij ons erin en kan hij ons verwijten maken, aldus Ambtenaar van het ministerie van Justitie aan een collega.
Intensief contact
De documenten tonen intensief contact tussen het Openbaar Ministerie en het departement van Opstelten over hoe en wanneer bekend zou worden gemaakt dat Wilders zou worden verhoord en vervolgd. Het gaat veelal over persberichten, waarbij ambtenaren voorstellen doen die ook lijken te worden overgenomen, hoewel het OM zegt te beslissen over de inhoud en toon. Niettemin zijn aanbevelingen vanuit het departement later gehonoreerd, blijkt wel. ,,Conform ons voorstel’’, schrijft een ambtenaar.
Als het gaat om het daadwerkelijke besluit om Wilders te vervolgen staat steeds te lezen dat het OM dat zelf ‘zal nemen’. Uiteindelijk wordt Opstelten ook ‘op de hoogte gesteld’ van ‘het feit’ dat het OM heeft besloten. Een ambtenaar schrijft daarop dat hij die nota heeft gelezen en zegt: ,,Kan me er wel in vinden.’’
Rutte
Opstelten besprak de zaak weliswaar in de Ministerraad, maar kreeg vooral algemene informatie mee om daar zijn collega’s te informeren over de stand van zaken. ,,Zodat hij iets zinnig kan zeggen.’’ De ’MP’, premier Rutte dus, ‘verwacht dat van hem’, staat in een e-mail.
Opmerkelijk is wel dat een ambtenaar nog schrijft dat volgens ‘vervolging geen schijn van kans’ maakt.
Saillant is verder dat uit eveneens vrijgekomen documenten blijkt dat minister van Justitie Hirsch Ballin zich in 2008 wel actief bemoeide met de vraag of Wilders vervolgd moest worden. Dat blijkt uit documenten waar De Volkskrant om vroeg. Die draaien om het eerste proces Wilders, dat uitmondde in vrijspraak. Het OM wilde toen niet vervolgen, maar Hirsch Ballin vroeg tot drie keer toe een onafhankelijk expert naar dat besluit te kijken. Het OM hield vol: het vervolgde niet. Toch moest het dat later alsnog doen, toen het gerechtshof dat afdwong, maar het OM vroeg vrijspraak en kreeg dat.
De documenten die draaien om de huidige zaak tegen Wilders zullen woensdag ter sprake komen in de rechtszaal, als de zaak verdergaat.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c8116d4e-5966-11ea-a155-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6594b92e-e62d-11ea-9404-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/585c4d5c-637f-11ea-b88a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/58a0b938-61ef-11ea-935b-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3b2b6c3c-63a6-11ea-9015-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/369d0286-62c8-11ea-81cf-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0b1ffcca-6157-11ea-9f31-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/28282efe-605e-11ea-9f31-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6285e4ce-6068-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8448717e-5f84-11ea-9dce-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8a022e2e-5ef4-11ea-9a7b-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23a37940-5f16-11ea-a6f4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d562632-5ed8-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/921e7a1c-5ecd-11ea-a0b2-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9242a78e-5ecd-11ea-a0b2-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5ac132e6-5eb2-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a345a78a-5e31-11ea-b030-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b695da2e-5e15-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/098d7c24-5e10-11ea-ae6d-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/77f586f8-5d83-11ea-8350-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e92a9aec-5d6b-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c7902500-5d39-11ea-b7b8-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea1c2a9a-5d18-11ea-9c25-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/204a99ac-5c8e-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/522e7980-5bd4-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/62c117ee-5bc0-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eeec65c2-5b41-11ea-b53c-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1602d2ae-5ae3-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2a08cb1c-5adb-11ea-ad4e-02d2fb1aa1d7.jpg)
Patrick Kingsley @PatrickKingsley
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0c0d340a-5ad5-11ea-b767-02d1dbdc35d1.jpg)
Marc Guillet @MarcGuillet1
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cc06cf54-5a2c-11ea-b0c1-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/293f3c7e-5a23-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a98c1334-5a2d-11ea-abf8-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6f2343b0-5a1a-11ea-8b78-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/43e7f4ae-59ff-11ea-abf8-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9fbcda28-5a0a-11ea-a21a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a59f7052-5a0c-11ea-800a-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/44c28e8c-5a29-11ea-a10d-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d53d929a-59f7-11ea-8fae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/de393f1c-645a-11ea-b31b-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c089610e-6207-11ea-9dce-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/261e8312-5e13-11ea-ae7f-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4b3a92bc-5de1-11ea-ae7f-02d2fb1aa1d7.jpg)
— Heleen Haverkort (@heleenhaverkort) :quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4b3a92bc-5de1-11ea-ae7f-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/70b1ae76-5d88-11ea-86a4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/61da836a-5d78-11ea-a419-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6533b52a-5cb7-11ea-9c25-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/51822190-5acf-11ea-86a4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e0c0322c-5979-11ea-b3c4-0218eaf05005.jpg)
Pieter Omtzigt @PieterOmtzigt
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eb5ce1f0-4db5-11ea-bfe0-02c309bc01c1.jpg)
Geert Wilders @geertwilderspvv
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9c3d4486-8634-11ea-b955-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/88231ac6-8327-11ea-bc10-02d2fb1aa1d7.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2020/04/gn4-33012516-57505819img-gn4-33012516-57505819-1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6a808efa-7449-11ea-a0ed-0218eaf05005.jpg)
Thierry Baudet (@thierrybaudet)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b8e311b0-4e67-11ea-8842-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5461b12e-4e8a-11ea-a582-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1dcc889c-4e4d-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a115cf7c-4e36-11ea-9db5-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23bbfdae-a1aa-11ea-b003-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3803a68c-5d34-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f985a46-54d2-11ea-bea3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2904330c-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2958ffa4-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29acf0bc-53c4-11ea-8e8f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b07152e-5342-11ea-a1a4-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/465366a8-5354-11ea-9ccb-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2caa50c-531f-11ea-b321-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/353741ba-51a0-11ea-8424-02d2fb1aa1d7.jpg)
JW Navis @jwnavis
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3be07682-5180-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3950e5e-4e89-11ea-a593-02d1dbdc35d1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data55113250-fa500b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697586-44d681.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697542-a15afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf61a68c-4c19-11ea-b3c4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30b43e2c-4908-11ea-870c-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/57846758-596a-11ea-aaa9-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aa00792c-5681-11ea-93a3-0217670beecd.jpg)
ForumvoorDemocratie @fvdemocratie
Kathleen Ferrier @KGFerrier
Ad Koppejan @adkoppejan
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da86cea8-4825-11ea-af4a-02d1dbdc35d1.jpg)
NS online @NS_online
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6709c2a-46ac-11ea-b9bb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ba0ad960-468d-11ea-8c98-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d442308a-47dc-11ea-a31a-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f0eb6126-4759-11ea-8c1c-0217670beecd.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.