Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
AD 10.02.2020
Waar draait het om?
Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt.
Telegraaf 12.02.2020
De vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land?
Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië,Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag 10.02.2020 beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Telegraaf 11.02.2020
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
AD 17.02.2020
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Telegraaf 11.02.2020
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
AD 01.04.2020
AD 01.04.2020
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholenkinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij dan ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Telegraaf 22.02.2020
Telegraaf 22.02.2020
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
AD 14.02.2020
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
Telegraaf 14.02.2020
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Telegraaf 19.02.2020
Wet
De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Verhoordagen
Maandag 10.02.2020, woensdag 12.02.2020 en donderdag 13.02.2020 waren de eerste verhoordagen.
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag 13.02.2020 duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Telegraaf 30.05.2020
Edgar Mulder PVV trekt zich terug uit de ondervragingscommissie
PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wilde erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Dreigementen
De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof. De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Vanaf maandag 17.02.2020 staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
AD 18.02.2020
Vandaag 17.02.2020 gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis.
Telegraaf 18.02.2020
Oud-burgemeester Krikke van Den Haag werd ook verhoord.
Woensdag 19.02.2020 staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Het is dus de vraag of het deze week vanaf 17.02.2020 beter gaat. Donderdag 20.02.2020 komt de moskeeketen Diyanet van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politiekeinvloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
De commissie, die uit negen Kamerleden bestaat, heeft de ondervraging grofweg opgesplitst in twee onderdelen. De commissie heeft tijdens een persconferentie op donderdag 6 februari 2020 bekend gemaakt wie zij heeft opgeroepen voor verhoor en wanneer. Dit is het verhoorschema. Updates kunt u regelmatig vinden op de commissiepagina van deze site.
De Laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Telegraaf 20.02.2020
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Telegraaf 20.02.2020
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
AD 20.02.2020
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
AD 21.02.2020
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Telegraaf 20.02.2020
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
NOS 29.05.2020 PVV-Kamerlid Edgar Mulder stapt uit de parlementaire ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor het rapport, dat volgende maand verschijnt.
De commissie heeft begin dit jaar negentien mensen ondervraagd. De commissie onder leiding van CDA’er Rog wil erachter komen of Nederlandse moskeeën beïnvloed worden door “onvrije landen” en of de overheid moet ingrijpen.
Het is de bedoeling dat de commissie eind volgende maand met haar eindrapport komt, maar volgens Mulder wordt het zo slecht dat hij geen andere optie ziet dan uit de commissie te stappen.
Teken van zwakte
“Terwijl heel Nederland tijdens de verhoren heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks aangestuurd worden uit islamitische landen weigert de commissie hierover een oordeel te geven”, zegt Mulder.
Volgens hem is het een teken van zwakte dat de commissie “geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren, maar uiteindelijk slechts komt met een rapport dat bestaat uit gespreksverslagen”.
“Wat bijvoorbeeld niet in het rapport komt, is dat in Utrecht bij kleine kinderen ieder weekend 14 uur lang de islam erin wordt geramd op basis van schoolmateriaal uit Saudi-Arabië en dat wij daar niet de conclusie aan verbinden dat dat in Nederland moet worden verboden”, zegt het PVV-Kamerlid. Volgens Mulder zijn binnen de commissie veel discussies gevoerd en kan zijn opstappen voor de overige leden geen verrassing zijn.
PVV’er Mulder: rapport van ondervragingscommissie te slecht
Reactie Rog
Voorzitter Rog zegt het in een reactie te betreuren dat de commissie het onderzoek niet gezamenlijk kan afronden. “De commissie heeft de opdracht van de Kamer gekregen onderzoek te doen naar beïnvloeding uit onvrije landen en de bevindingen van dit onderzoek aan te bieden. Aan deze opdracht heeft de voltallige commissie zich gecommitteerd.”
Rog benadrukt dat Mulder zich ruim een jaar lang heeft ingezet voor de commissie en zegt verder dat het politieke debat hierover wordt gevoerd na de overhandiging van het eindverslag aan de Kamer.
Telegraaf 29.05.2020 Uit grote onvrede over het resultaat stapt de PVV uit de ondervragingscommissie die ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen in kaart moet brengen.
Volgens PVV-Kamerlid Edgar Mulder dreigt het een flop te worden. „Het rapport dat eind juni gepresenteerd wordt is zo slecht dat ik er geen verantwoordelijkheid voor wil en kan dragen”, zegt hij. „Dit is geen makkelijke stap maar ik zie helaas geen andere optie.”
De verhoren kregen veel aandacht toen het verhoor van bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee uitliep op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
De PVV laat in een persverklaring weten dat heel Nederland heeft kunnen zien dat moskeeën rechtstreeks worden aangstuurd vanuit islamitische landen. „De commissie weigert hierover een oordeel te geven. Het is een teken van zwakte dat de commissie geen conclusies wil verbinden aan de schokkende openbare verhoren.”
Den HaagFM 06.04.2020 Het verslag van de parlementaire ondervragingscommissie naar ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen laat nog even op zich wachten. De commissie zou het eindverslageigenlijk eind april 2020aan de Kamer aanbieden.
Door de coronamaatregelen kunnen er geen vergaderingen plaatsvinden om zo het verslag af te ronden. Ook wacht de commissie nog op documenten van een aantal organisaties en stichtingen.
De Kamercommissie doet onderzoek naar ongewenste geldstromen vanuit het buitenland naar Nederlandse moskeeën. Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
De commissie wil het verslag uiterlijk voor het zomerreces aan de Kamer aanbieden.
NU 24.03.2020 Het gerechtshof in Den Haag heeft dinsdag bepaald dat de alFitrah-moskee en stichtingen daaromheen financiële documenten moeten verstrekken aan de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. Deze doet onderzoek naar de financiering van verschillende moskeeën in Nederland.
De beslissing in hoger beroep is gelijk aan die van de rechtbank in januari van dit jaar, met het verschil dat er alleen documenten verstrekt hoeven te worden over personen of gelden uit zogenoemde onvrije landen.
De parlementaire ondervragingscommissie doet onderzoek naar mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Het bestuur van de alFitrah-moskee in Utrecht weigerde financiële stukken vrij te geven en zei niet aan de vorderingen te kunnen voldoen, omdat zij veel documenten niet meer hebben nadat hun administratie in 2016 in beslag werd genomen.
3,5 jaar geleden viel de FIOD binnen in het pand van de moskee, omdat de belastingdienst vermoedde dat de organisatie geld witwaste en terrorisme financierde.
Het gerechtshof is van oordeel dat dit geen reden is om niet aan het onderzoek mee te werken. “Wanneer de stichtingen bepaalde documenten niet meer hebben, kunnen zij dat concreet aan de commissie laten weten en zo veel mogelijk informatie geven zonder documenten”, aldus het hof Den Haag.
NOS 24.03.2020 De AlFitrah-moskee in Utrecht moet meewerken aan het onderzoek van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse financiering. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald. Het hoger beroep was aangespannen door de moskee-stichting.
AlFitrah moet nu alsnog overzichten geven van bankrekeningen, donaties en mensen die kwamen preken of lesgeven uit landen als Koeweit en Saudi-Arabië. De stichting krijgt hier twee weken de tijd voor. Volgt de stichting de uitspraak niet op, dan bedraagt de dwangsom duizend euro per week, per gelieerde stichting, voor elk informatieonderdeel dat niet wordt gegeven.
De rechter geeft alFitrah op een punt gelijk. De onderzoeksvraag van de parlementaire commissie, “ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen” is te ruim. De stichtingen hoeven geen informatie te verstrekken over personen of financiële transacties die alleen afkomstig zijn uit vrije landen, zoals Nederland.
Poppenkast
Imam Salam van de alFitrah-moskee is tegen het Kameronderzoek maar verscheen wel bij zijn verhoor door de commissie. Dat liep uit op een ruzieachtige situatie die weinig informatie opleverde. Salam noemde het verhoor een schijnvertoning en een poppenkast.
AD 10.03.2020 De mini-enquête in Tweede Kamer over buitenlandse geldstromen naar Nederlandse moskeeën heeft aangetoond dat het tijd is imams hier op te leiden die passen bij onze rechtsstaat, stelt Yasemin Cegerek (PvdA), wethouder in Heerde.
Met de migratiegolf in de jaren 60 en 70 hebben zich in Nederland veel moslims gevestigd. Op kousenvoeten kwam de islam het land binnen. Mensen hielden gebedsdiensten in provisorische ruimten, in achterafzaaltjes of een verlaten kantoor.
Later werden dat imposante gebedshuizen. En in veel gevallen was daar niks mis mee. Maar soms ook wel. Want uiterst orthodoxe stromingen binnen de islam zagen kans om invloed te kopen.
Door dure gebedshuizen in Nederland te financieren met als doel radicale imams uit bijvoorbeeld de Golfstaten te laten prediken. De mini-enquête van de Tweede Kamer over de ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën laat zien hoe dat soms gaat.
Terecht waarschuwt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch voor een nieuwe generatie salafisten
Zo vestigde behalve de gematigde islam ook de radicale islam zich. Via internet, bijeenkomsten in huiskamers en in de omgeving van moskeeën worden jongeren geronseld.
Terecht waarschuwen de Arnhemse burgemeester Marcouch en de AIVD voor een nieuwe generatie salafisten die de regels van de Nederlandse rechtsstaat verwerpt. Er is nog een probleem: de lange arm van Ankara. Hoogleraar Erik-Jan Zürcher constateert dat via Diyanet de Turkse staat controle houdt op wat er gebeurt in Turkse moskeeën.
Hier gaat het niet om salafisme, maar om een buitenlandse mogendheid die migranten en hun nakomelingen – die Turkije ten onrechte nog beschouwt als onderdanen – politiek probeert te sturen en te beïnvloeden. Diyanet is in 1924 door Atatürk opgericht om islam te moderniseren. Nu lijkt er een omgekeerde beweging gaande.
De opkomst van de radicale islam en de lange arm van Ankara zijn twee verschillende problemen. Maar hebben dezelfde oplossing: imams uit het buitenland weren. De Franse president Macron kondigde onlangs aan dat hij deze imams niet meer in zijn land aan het werk wil zien.
Dat verdient navolging. Er moet ons alles aan gelegen zijn om hier voorgangers op te leiden die de leer van de islam nastreven die past bij een democratische rechtsstaat. Geen radicale variant.
Veel mensen denken dat moslims alleen maar radicaliseren, maar de tegengestelde ontwikkeling, liberalisering, is óók gaande en even belangrijk. Moslimfeminisme, ontkerkelijking, gemengde huwelijken, bekering en de positie van de LHBTI-gemeenschap; het speelt er ook allemaal. Als je hiermee te maken hebt, dan lijkt het me een eenzame worsteling. En juist die ontwikkeling moeten we steunen.
Dat kan door duidelijke en transparante regels voor de financiering van moskeeën. Door te komen met een verbod op salafistische organisaties, die regels van de democratische rechtsstaat verwerpen en waar wordt aangezet tot geweld en martelaarschap.
En door de Fransen te volgen: zelf imams opleiden en buitenlandse imams weren. Met die maatregelen steunen we gematigde krachten en bestrijden we radicalisering.
Yasemin Cegerek (PvdA) is wethouder in Heerde.
Vanaf Yahya Bouyafa’s mail- en Facebook-account werd steun betuigd aan terreurorganisatie Hamas.
Telegraaf 03.03.2020 De voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) treedt terug na berichtgeving in De Telegraaf. Zowel vanaf het e-mailadres van voorzitter Yahia Bouyafa als vanaf zijn Facebook-account bleken antisemitische berichten te zijn verstuurd met een steunbetuiging aan terreurgroep Hamas.
Joodse organisaties waren woedend en eisten opheldering van de voorzitter van de RMMN. De vicevoorzitter van die organisatie hield twee weken geleden in de Tweede Kamer juist een gloedvol betoog tégen extremisme bij moslims.
Die week dook ook een e-mailbericht op uit 2014, waarin voorzitter Bouyafa stelt dat Hitler een Jood was en Hamas een legitieme verzetsgroep die steeds sterker wordt. Ook schreef hij dat alle Joden zullen worden verdreven uit Israël. De RMMN stelde aanvankelijk dat de e-mail ’niet authentiek was’, maar toen dook een Facebook-bericht op uit 2015 waarin Bouyafa ook stelde dat Hitler een Jood was.
Antisemitische complottheorie
Joodse organisaties noemden dat een kwaadaardige, antisemitische complottheorie. „Die drukt de gedachte uit dat Joden de Holocaust zelf hebben veroorzaakt om de oprichting van Israël te bewerkstelligen”, stelde Aron Vrieler van het CIDI. „Puur antisemitisme, en bovendien een regelrechte aanval op onze herinnering aan de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.”
Vicevoorzitter Saïd Bouharrou is twee weken geleden een onderzoek begonnen naar de herkomst van de antisemitische berichten. Dat heeft voor zover bekend nog geen resultaten opgeleverd.
Alle vertrouwen in de uitkomst
Yahia Bouyafa reageerde twee weken lang niet op een verzoek tot toelichting. Maandag liet hij weten dat de berichten niet van hem zijn en dat hij ze verafschuwt. „Maar omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter zodat het onderzoek in alle rust en transparantie kan worden uitgevoerd. Ik heb alle vertrouwen in de uitkomst daarvan.”
“Omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter”
Vicevoorzitter Bouharrou zei dat hij gruwde van de teksten. „Bizar, dit staat mijlenver van alles wat wij doen. De Raad neemt hier afstand van en ik distantieer me van elke komma. De Joodse gemeenschap dragen wij een warm hart toe. Ik wil niets weten van dit soort flauwekul.”
Bouyafa gold jaren als invloedrijk bestuurder in islamitisch Nederland, maar hij treedt zelden in de schijnwerpers. Hij bestuurde allerlei landelijke moslimclubs, waaronder de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION). Die club geldt als zusterorganisatie van de fundamentalistische Moslim Broederschap. Bouyafa ontkende dat hij betrokken was bij de broederschap.
NU 21.02.2020 Worden Nederlandse moskeeën door buitenlandse financiers onder druk gezet om orthodoxe boodschappen te verspreiden en radicale predikers uit te nodigen? Op die vraag hoopte de parlementaire ondervragingscommissie de afgelopen twee weken antwoord op te krijgen. Is dat gelukt?
Waarom onderzoekt de Kamer mogelijke ongewenste beïnvloeding van moskeeën?
De commissie wil inzicht krijgen in de mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Aanleiding voor de ondervraging zijn berichten van NRC en Nieuwsuur waaruit bleek dat het ministerie van Buitenlandse Zaken over een lijst beschikt van moskeeën die geld hebben aangevraagd bij buitenlandse geldschieters. De lijst is geheim gehouden, terwijl de Kamer al jarenlang om inzicht vraagt.
Parlementaire ondervraging, wat is dat?
De parlementaire ondervraging is een iets lichtere versie van de parlementaire enquête. Het wordt ook wel de flits enquête genoemd. Dat betekent dat de voorbereiding minder intensief is, en het onderzoek van kortere duur. Wel zijn getuigen verplicht te verschijnen en worden zij onder ede verhoord.
Wat zijn we nu te weten gekomen?
De commissie sprak onder meer met AIVD-baas Dick Schoof, de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen en vertegenwoordigers van de Haagse as-Soennah-moskee en de Utrechtse stichting alFitrah.
Inlichtingenchef Schoof waarschuwde voor een nieuwe generatie salafisten, orthodoxe moslims, die hun visie op de islam in moskeeën en islamitische instellingen doordrukken. Vicevoorzitter van Raad van Marokkaanse Moskeeën Said Bouharrou beaamde dat. Volgens hem gaat het om ongeveer twintig moskeeën waar de strenge leer de overhand heeft gekregen. Volgens Bouharrou dringt een kleine groep moslims de orthodoxe interpretatie op bij andere moskeegangers.
Hajer Harzi, oud-penningmeester van de Geleense Al Houda-moskee vertelde de commissie hoe radicale moslims de moskee overnamen. Na het verhoor ontving zij naar eigen zeggen bedreigingen.
Er zijn duidelijk zorgen over de invloed van de salafistische leer op sommige moskeeën. Volgens Schoof mag de invloed van de orthodoxe stroming niet onderschat worden: ze spreken goed Nederlands, kennen hun weg op sociale media en willen een parallelle samenleving optuigen waar de salafistische leer naast de Nederlandse rechtstaat komt te staan. Hoe groot deze nieuwe generatie is, is volgens Schoof niet te zeggen.
Waarom is er zoveel te doen rond salafisme?
Is de commissie erachter gekomen of er sprake is van ongewenste beïnvloeding?
Ondanks alle aanwijzingen dat het salafisme voet aan de grond krijgt in Nederland, is niet bewezen dat Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije invloed zouden inkopen om moskeeën tot een orthodoxe koers te dwingen.
Aanwijzingen zijn er wel, maar die kunnen niet hard gemaakt worden. Moskeeën as-Soennah en alFitrah erkennen geld te hebben ontvangen uit de Golf, maar bestrijden met klem dat de geldschieters zich bemoeien met de koers van de moskee.
Wettelijk gezien is financiering vanuit het buitenland ook niet verboden en de politiek wil zelf ook niet aan een verbod. Een exclusief verbod op buitenlandse financiering van moskeeën kan niet, omdat dit in strijd is met de vrijheid van godsdienst.
Bovendien zou het verbod voor alle religieuze instellingen moeten gelden, en dat willen de christelijke partijen niet. In het regeerakkoord is afgesproken om geldstromen vanuit onvrije landen zoveel mogelijk te beperken. Drie jaar later onderzoekt het kabinet nog steeds of dat juridisch wel haalbaar is.
Tot nieuwe inzichten lijkt de commissie niet gekomen te zijn. De commissie heeft geen stukken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken opgevraagd.
Wel zijn er stukken opgevraagd bij de moskeeën, maar ook daar kwam geen hard bewijs uit naar voren. De stukken van alFitrah ontbraken, omdat de stichting die niet wil vrijgeven. De commissie heeft geprobeerd de documenten via de rechter te krijgen, maar het hoger beroep diende pas op vrijdag, een dag na het laatste verhoor.
De commissie komt naar verwachting eind april met een eindverslag.
NOS 21.02.2020 Het kabinet wil geldstromen uit “onvrije landen” naar moskeeën, religieuze en maatschappelijke organisaties verbieden. Ook wil het kabinet dat deze organisaties verplicht worden grote donaties van buiten de Europese Unie openbaar te maken.
In een brief aan de Tweede Kamer omschrijft het kabinet wat wordt bedoeld met onvrije landen: “Het betreft landen waar normen gelden die haaks staan op de kernwaarden van onze democratische rechtsstaat. Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen, en niet, of slechts in beperkte mate, voldoen aan de normen van rechtsstatelijkheid.”
Omdat de twee maatregelen juridisch erg ingewikkeld zijn, wordt eerst advies gevraagd aan de Raad van State. Het verbod op geldstromen mag niet in strijd zijn met “grondwettelijke en Europees-rechtelijke vrijheden”. Voor de verplichte transparantie van donaties is al een wetsvoorstel in de maak.
Parlementair onderzoek
Gisteren was de laatste verhoordag van het parlementaire onderzoek naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Het ging daarbij vooral over geldstromen van miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië naar Nederlandse salafistische en ultra-orthodoxe moskeeën.
Directeur van de AIVD Schoof zei in zijn verhoor dat financiering vanuit de Golfstaten op zichzelf geen probleem hoeft te zijn, maar wel als daarmee salafistische ‘aanjagers’ worden gesteund. De politieke stroming van het salafisme wil zich volgens de AIVD bemoeien met de politiek in Nederland.
Verschillende organisaties, zoals het Contactorgaan Moslims en Overheid en de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, hebben tegen de commissie gezegd een convenant te willen sluiten over openheid over donaties. Maar volgens die instanties willen nog niet genoeg organisaties meewerken.
Telegraaf 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Het feit dat Koolmees tweeënhalf jaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
MSN 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Grote moeite
Het feit dat Koolmees twee-en-een-halfjaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de inspectie Jeugdzorg op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
NOS 20.02.2020 De laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
Telegraaf 20.02.2020 Tegen beïnvloeding van Turkse Nederlanders vanuit Ankara is niet meer te doen. Volgens hoogleraar Erik-Jan Zürcher heeft de Turkse gemeenschap ook behoefte aan bemoeienis uit het moederland.
„Beïnvloeding vanuit Turkije in Europa is er zeker”, zei de hoogleraar Turkse talen en culturen op de laatste dag van de parlementaire verhoren over ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Donderdag stond de beïnvloeding vanuit Turkije centraal. Zürcher schetste een beeld van sterke wisselwerking tussen de Turkse regering en de gemeenschappen binnen Nederland en andere Europese landen.
De hoogleraar stipt aan dat de Turkse bemoeienis in Europa een behoefte vervult. „De Turken in Europa voelen de ’successen’ die Erdogan heeft geboekt ook echt als iets waardoor zij zelf steviger in hun schoenen staan.”
Erik-Jan Zurcher, hoogleraar Turkse talen en culturen aan de universiteit van Leiden, tijdens de de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie over moskeeën en islamitische organisaties. Ⓒ ANP
Aan die Turkse beïnvloeding valt volgens Zürcher weinig te doen. Volgens hem zijn de instrumenten die nodig zijn om in te grijpen er al. „Anders dan goed monitoren wat er gebeurt en bestaande wetgeving handhaven, is er niet veel meer wat je kan doen.”
Diyanet-moskeeën
De commissie wilde in het tweede verhoor van Murat Türkmen, secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland, weten of via de zogeheten Diyanet-moskeeën ook politieke invloed op Turkse Nederlanders wordt uitgeoefend. Die stipte in zijn openingsstatement al aan dat zijn organisatie alleen een religieus doel heeft.
Maar de commissie confronteerde hem met allerlei incidenten die op heel andere doelen wezen. Zo was er een imam die een jihadpreek gaf in Hoorn. Een gratis busreis naar Almelo om te protesteren tegen de onthulling van een monument voor de Armeense genocide, waarvoor geïnteresseerden zich bij Diyanet konden aanmelden. Of de voormalige ISN-voorzitter Yusuf Acar die een lijst van Gülenisten in Nederland doorspeelde aan Ankara.
Ottomaanse marsmuziek
Volgens Türkmen waren het ’incidenten’. Hij zei vaak dat hij niet veel van de zaken af wist, omdat het voor zijn benoeming in het ISN-bestuur gebeurd was. Dat er bij het protest in Almelo Ottomaanse marsmuziek werd gespeeld, dat had volgens Türkmen ’misschien niet mogen gebeuren’. Dat een Gülenist die op de doorgespeelde lijst stond aan de commissie had verklaard dat hij vreesde voor zijn familie in Turkije, vond Türkmen ’wel vervelend’.
De verhoren van Zürcher en Türkmen waren de laatste in een reeks van de afgelopen twee weken. De commissie, onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog gaat nu aan de slag met alle informatie. In de loop van april hoopt hij de bevindingen te kunnen presenteren. Maar het kan zijn dat de commissie besluit extra verhoren af te nemen.
Imam Suhayb Salam
Rog reageerde nog kort op de vraag of zijn commissie onderzoek doet naar meineed door imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee. Hij schoffeerde woensdag de Kamer tijdens een onheilspellend verhoor en weigerde, ook al stond hij onder ede, op sommige vragen antwoord te geven.
„We gaan de schriftelijke informatie naast de verklaringen onder ede leggen”, zei Rog over het mogelijke meineed. „Dat gaan we heel zorgvuldig wegen.”
NOS 20.02.2020 De 148 Turkse moskeeën van Islamitische Stichting Nederland (ISN) bedrijven geen politiek en geven geen politieke boodschappen door namens de regering-Erdogan, zegt secretaris Türkmen. Hij werd verhoord op de laatste verhoordag van de Tweede Kamer-commissie die onderzoek doet naar beïnvloeding van moskeeën.
Aan Türkmen had de commissie geen vragen over salafisme of geldstromen uit Qatar of Koeweit, maar over nationalistische invloed van de Turkse regering via de stichting ISN, ook bekend als Hollanda Diyanet Vakfi.
Alle imams zijn in Turkije opgeleid en worden betaald door de Turkse overheid. Ook moeten zij verantwoording afleggen aan de Turkse attaché in Rotterdam en komen zij regelmatig bij elkaar om over preken te praten. Maar politieke instructies krijgen zij niet, denkt Türkmen. “Het gaat bijvoorbeeld over orgaandonatie, roken en alcohol, trouwstoeten die zich moeten gedragen of andere maatschappelijke ontwikkelingen.”
Na de coup
Türkmen verzekerde de commissie dat de acties van oud-bestuurder Acar fout waren en niet meer voorkomen. Acar verzamelde vlak na de couppoging in Turkije namen van Nederlandse Gülen-aanhangers en gaf die door aan de Turkse regering.
“Dat is spionage”, zei Türkmen. “We leven hier in Nederland, dat had nooit mogen gebeuren.” Acar was zowel diplomaat als bestuurder van de moskee-organisatie. Dat kan nu niet meer, zei Türkmen tegen de Kamercommissie. Volgens hem is ISN een Nederlandse organisatie, die alleen maar gebruikmaakt van de diensten van het Turkse ministerie van godsdienstzaken.
De commissie van de Tweede Kamer zei regelmatig dat er al een uitgebreid vooronderzoek was geweest. Of de commissie ook de conclusie trekt dat er van nationalistische of politieke beïnvloeding geen sprake is moet in het eindrapport blijken.
AD 20.02.2020 De Turkse gemeenschap in Nederland staat dagelijks bloot aan propaganda waarin het Westen de vijand is. Die boodschap had de hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher vanmorgen in zijn verhoor in de mini-enquête naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
De boodschap is: je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is, Erik-Jan Zürcher , Universiteit Leiden.
,,De boodschap is: je leeft in een vijandig land. Je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is,’’ vatte Zürcher het samen. Zo’n 70 procent van de Turkse gemeenschap in Nederland is daar volgens hem vatbaar voor.
Volgens hem gaat de beïnvloeding niet via de Turkse moskeeën in Nederland, hoewel het overgrote deel is aangesloten bij de Turkse overheidsorganisatie Diyanet, dat imams en de vrijdagpreken aanlevert. Daarmee zijn in feite Turkse ambtenaren hier actief, beaamde Zürcher.
Diyanet valt rechtstreeks onder president Erdogan en voegt zich naar de wensen van de Turkse regering. Maar, stelde Zürcher, de organisatie verspreidt niet stelselmatig een anti-Europese of anti-Nederlandse boodschap. Diyanet focust op religieuze boodschappen en die zijn doorgaans gematigd van toon. ,,Radicalisering is geen issue bij Diyanet.’’
Propaganda
De antiwesterse propaganda verspreidt Turkije via sociale media en tv en kranten, die bijna allemaal het standpunt van de regering-Erdogan uitdragen. Sinds 2010 bestaat daarnaast het ‘Presidium voor Turken in het Buitenland en Verwante Gemeenschappen’, dat vooral via uitwisselingsprogramma’s en beurzen de band met de Turkse diaspora van 6,5 miljoen mensen te versterken.
Dat een groot deel van de Turkse Nederlanders open staat voor Ankara’s propaganda, komt omdat zij met Erdogan het gevoel hebben dat moslims niet welkom zijn in het Westen. ‘Dat maakt het probleem niet kleiner maar groter,’ schrijft Zürcher in een notitie ten behoeve van zijn verhoor.
Verbieden
Zürcher staat afwijzend tegen het verbieden van Diyanetin Nederland, waardoor de Turkse imams zouden moeten vertrekken. ,,Het probleem is: waar vervang je de mensen dan door?’’ Hij denkt dat er geen draagvlak is in de Turks-Nederlandse gemeenschap voor Nederlandse imams, nog los van het feit dat een Nederlandse imamopleiding nog steeds niet goed van de grond is gekomen.
Hij acht het effectiever wanneer Nederland in Europees verband de beïnvloeding van eigen onderdanen aan de kaak stelt.
‘Lange arm’
Het doorspelen van namen van Nederlandse sympathisanten van Fethullah Gülen, de grootste tegenstander van de Turkse president, aan Turkije had nooit mogen gebeuren. Dat zei Murat Türkmen, secretaris van de Turkse overheidsinstantie Diyanet, vanmiddag in een ander verhoor. Die organisatie, waar ook veel Nederlandse moskeeën aan zijn verbonden, wordt regelmatig ‘de lange arm van Turkije’ genoemd.
Het Turkse staatspersbureau Anadolu publiceerde in 2016 een lijst met Nederlandse organisaties die de omstreden prediker Gülen zouden steunen. De Turkse regering beschuldigt Gülen ervan achter de mislukte staatsgreep van 2016 te zitten. Sindsdien vervolgt president Erdogan de Gülenisten, aanhangers van de predikant. Türkmen benadrukt dat de schuldige oud-voorzitter deze lijst verspreidde op persoonlijke titel, niet uit naam van de stichting.
Diyanet wordt vaak verweten een verlengstuk van de regering in Ankara te zijn, die invloed uitoefent op Turkse Nederlanders. Türkmen werd hierover gehoord in een onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën.
Of een Turkse imam in Nederland wat hem betreft loyaal zou moet zijn aan Nederland of Turkije, wilde Türkmen niet zeggen. Wel zegt hij dat ‘het gewoon niet kan’ als de Turkse overheid aan een imam vraagt om namen door te geven.
De verhoren van de Tweede Kamer zijn vandaag afgesloten. De onderzoekscommissie verwacht eind april de resultaten aan de Kamervoorzitter aan te bieden.
Telegraaf 20.02.2020 De secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland (Hollanda Diyanet Vakfi), de koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën, wordt donderdag door de Tweede Kamer gehoord. Hiermee worden de twee weken durende verhoren over buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën afgesloten.
Eind 2016 kwam deze stichting in het nieuws omdat de voorzitter ervan werd beschuldigd informatie te hebben doorgespeeld aan Turkije. Hij zou namen van zogenoemde Gülenisten hebben doorgespeeld aan Ankara. De Turkse regering ziet aanhangers van de Turkse geleerde Fethullah Gülen als terroristen.
Ook hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher neemt op de laatste dag plaats bij de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer.
Eerder deze week werden een voormalige bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee uit Den Haag en de bestuursvoorzitter van de Utrechtse alFitrah-moskee al gehoord.
Eind april 2020 publiceert de onderzoekscommissie de uitkomst van het onderzoek.
RTL 20.02.2020 Heeft imam Suhayb Salam gisteren gelogen terwijl hij onder ede stond? De Kamercommissie die hem ondervroeg over ongewenste financiering van moskeeën, onderzoekt of er sprake is geweest van meineed. Als dat zo is, is dat een enorm pittig misdrijf, zegt hoogleraar Henny Sackers.
De verhoren voor de parlementaire onderzoekscommissie gebeuren allemaal onder ede: alle mensen die gehoord worden, moeten voorafgaand aan het verhoor verklaren dat ze de waarheid spreken.
Niet de waarheid
Over één zaak kan alvast vastgesteld worden dat imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee in ieder geval niet de waarheid sprak. Hij zei onder ede tegen de commissie dat hij de financiële stukken van de moskee, die de fiscale opsporingsdienst FIOD eerder in beslag had genomen, niet heeft teruggekregen.
Maar in een eerder stuk van de rechtbank (van 17 januari), zit een bijlage waarin de stichting aangeeft de stukken in januari 2017 terug te hebben gekregen.
Salam zei onder ede dat hij de stukken van de moskee niet heeft teruggekregen.
Voor het onderzoek naar meineed vergelijkt de Kamercommissie informatie uit het vooronderzoek met wat Salam heeft gezegd heeft op het verhoor.
Hoogleraar: ‘Pittig misdrijf’
Als daaruit blijkt dat de imam inderdaad meineed heeft gepleegd, is dat volgens hoogleraar sanctierecht Henny Sackers een ‘schoffering van de rechtsstaat’. Daarom zijn de sancties niet mals. “Als je meineed hebt gepleegd kun je een maximale gevangenisstraf van zes jaar krijgen en een geldboete van maximaal 20.000 euro. Afhankelijk van de ernst van de valse verklaringen.”
Heb je als getuige of deskundige gelogen tijdens een strafzaak en heeft dit gevolgen gehad voor de verdachte? Dan kan volgens de hoogleraar die celstraf zelfs oplopen tot negen jaar en een maximale geldboete van ongeveer 76.000 euro.
Sackers: “Het komt ook voor dat je in bepaalde situaties je beroep niet meer mag uitvoeren en je hebt bovendien een zwaar strafblad.”
NOS 19.02.2020 In de verhoorzaal in de Tweede Kamer is onenigheid ontstaan tussen de parlementaire onderzoekscommissie en bestuurder en imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht. Het verhoor is inmiddels afgerond. “Schijnvertoning. Poppenkast”, waren de laatste woorden van Salam.
De commissie wilde weten hoe Salam de financiën van de moskee en de koranscholen heeft geregeld. In een vragensessie hierover gaf de commissie aan dat een bepaald antwoord van Salam voldoende was. De commissie stelde een volgende vraag, maar Salam bleef doorpraten.
Salam stelde enkele malen dat hij gaat over hoe hij antwoord wil geven, en niet de commissie. Die heeft veel vragen en wil een bepaalde snelheid en volgorde van onderwerpen aanhouden. Commissievoorzitter Rog greep in: “Wij bepalen hier de orde. Als het zo gaat, moet ik dit verhoor afbreken en dat wil ik niet.”
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Regelmatig herhaalde zich de situatie dat de commissie een vraag stelde en Salam daar doorheen bleef praten. Hij zei: “U gaat hier niet de hogere over mij spelen.” Voorzitter Rog schakelde op een gegeven moment de microfoon van Salam uit. Die reageerde boos en zei dat de commissie hem de mond wilde snoeren. Uiteindelijk ging het verhoor toch verder.
Salam wilde geen antwoord geven op de vraag of er in zijn moskee islamitische huwelijken worden gesloten zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk. Salam antwoordde dat het aan een vader is om zijn dochter weg te geven. Commissievoorzitter Rog vindt dit geen antwoord op de vraag en beraadt zich op volgende stappen.
De commissie stelde hem ook vragen over het vieren van kinderverjaardagen, of Salam zegt dat gelovigen niet naar ‘ongelovige’ psychologen mogen, en andere vermeende uitspraken en theologische voorschriften. Daar gaf hij ook geen rechtstreeks antwoord op maar zegt dat de stichting zelf zorgt voor gelovigen die in nood zijn.
De bestuursvoorzitter van alFitrah heeft volgens zijn islamitische principes bezwaar tegen de commissie en het onderzoek. De Kamer spande eerder een rechtszaak aan tegen de stichting alFitrah omdat deze geen informatie wilde geven. Het hoger beroep dient op 21 februari.
Imam Suhayb Salam: wie wordt hier nu ongewenst beïnvloed
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
Telegraaf 19.02.2020 Het verhoor van de geestelijke en bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee is woensdagmiddag uitgelopen op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
Het begin van het verhoor had voorspellende waarde, toen commissievoorzitter Rog aankondigde dat Salam ‘ervoor had gekozen niet te gaan staan bij het afleggen van de eed.’
Het wekte de indruk dat de getuige weinig respect had voor zijn aanstaande ondervragers. Dat bleek inderdaad het geval. Het gesprek verliep in grimmige sfeer, omdat Salam de vragen van de gekozen volksvertegenwoordigers niet, onvolledig of onduidelijk beantwoordde.
De commissie doet onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland en mag onder ede getuigen horen om de waarheid boven tafel te krijgen. Maar dat ging lastig bij dit verhoor, omdat Salam antwoorden gaf die niet pasten bij de vragen die gesteld werden. Andere antwoorden wilde hij echter niet geven.
„Of ik geef antwoord, of we gaan naar de rechter”, dreigde Salam. Hij trof de commissie al eerder in de rechtszaal, want zijn moskee weigert interne documenten over mogelijke geldstromen te verstrekken aan de commissie. De rechter gaf de commissie gelijk.
Gesprek ontspoort
Voorzitter Rog probeerde de orde te herstellen, maar ook daarna ontspoorde het gesprek nog regelmatig na onduidelijke of wisselende antwoorden. Op de vraag of hij kinderen aanleert om geen Sinterklaas te vieren, zoals het Verweij Jonker instituut constateerde, kwam bijvoorbeeld het antwoord dat Noord-Nederland geen carnaval viert.
Waarom had hij al vijf jaar geen jaarverslag bij de Kamer van Koophandel ingeleverd? Jaarverslagen kunnen ook mondeling, zei de bestuursvoorzitter.
En hoe zit het met de financiële geldstromen in zijn moskee? „Dat weet de penningmeester.”
Wie bepaalt de inhoud van de Koranlessen die de moskee 14 uur per week aan kinderen geeft? „Dat bepaalt de islam”, zei Salam.
„Alle mensen zijn welkom bij ons” sprak hij vervolgens spottend tegen Kamerlid Stoffer van de streng-christelijke SGP. „Als u geïnteresseerd bent, bent u welkom.”
Op de publieke tribune zat een groepje mannelijke fans van de geestelijke, waarvan eentje net als Salam zelf in een gewaad en met een mutsje op. Zij konden zijn grappen en het gesar wel waarderen.
Des te groter waren hun vernietigende blikken richting een meisje elders op de tribune dat het waagde zachtjes te klappen toen voorzitter Rog de orde probeerde te herstellen. Ook viel op dat Kamerlid Kuzu (Denk), die ook in de commissie zit, af en toe glimlachend de confrontatie tussen zijn collega’s en de moskeebestuurder gadesloeg. Onderzoekster Pels had eerder woensdag verklaard dat bezoekers van de alFitrah moskee aangespoord zijn om op Denk te stemmen.
Nadat Salam ook nog had gezegd dat vicevoorzitter Bouharrou van de Marokkaanse moskeeën eerder deze week bij de commissie had gelogen en tien keer meineed had gepleegd, noemde hij het werk van de commissie ’een beetje schofterig’, ‘een schijnvertoning’ en diens leden zouden ‘meerdere leugens’ hebben verteld.
„Als moslims laten we ons niet demoniseren. Het is een hetze waar u ook aan bijdraagt.”
De commissie zegt zich te beraden over wat ze doet met het feit dat Salam op bepaalde vragen geen antwoorden wilde geven. Ook leek de commissie te suggereren dat ze over informatie beschikt, waaruit zou blijken Salam zelf niet de waarheid heeft verteld.
AD 19.02.2020 Bestuursvoorzitter en Imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee heeft mogelijk gelogen terwijl hij onder ede stond. De ondervragingscommissie beraadt zich na bestudering van zijn antwoorden op stappen tegen Salam, die vandaag hard botste met de commissie tijdens zijn verhoor.
De parlementaire ondervragingscommissie onderwierp Salam vandaag urenlang aan een verhoor en denkt dat hij tijdens antwoorden op verschillende vragen mogelijk niet de waarheid heeft gesproken. ,,We bestuderen zorgvuldig de antwoorden die de heer Salam onder ede heeft gegeven.” Dat laat de commissie weten in een statement.
Een woordvoerder van de Kamercommissie legt uit dat niet alleen uitvoerig gekeken wordt naar antwoorden die Salam vandaag gaf bij de ondervragingscommissie. Ook uitlatingen die hij eerder al bij de rechter onder ede deed liggen onder een vergrootglas. ,,We beoordelen alle antwoorden en beslissen daarna over mogelijke vervolgstappen.”
Invloed
Tijdens het verhoor door de commissie vandaag werd duidelijk dat de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen niet heeft kunnen vaststellen dat buitenlandse financiers invloed uitoefenen op de gang van zaken binnen alFitrah. Dat verklaarde hij persoonlijk voor de commissie, die namens de Tweede Kamer ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen onderzoekt.
Van Zanen vertelde de commissie dat al kort na zijn aantreden in 2014 hem verontrustende berichten bereikten over de moskee. Het contact tussen de gemeente en alFitrah staat op een laag pitje sinds het kritische onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Volgens Van Zanen houdt imam Suhayb Salam de boot af. Verder zei Van Zanen dat hij de stellige indruk heeft dat Salam ook buiten Utrecht actief is.
Tumultueus
Het verhoor van Salam ontaardde eerder vanmiddag in een tumultueuze sessie, waarin de beschuldigingen over de tafel vlogen.
Aan het einde leek commissievoorzitter en CDA-Kamerlid Michel Rog te zinspelen op meineed gepleegd door Salam, omdat deze verklaarde geen stukken te bezitten over financiën van zijn moskeeorganisatie. ,,U beschikt wel degelijk over de stukken. U ontkent nu dat u daarover beschikt”, zei Rog. Salam ontkende ook dat zijn stichting een bankrekening heeft, wat volgens Rog wel het geval is.
Meteen na afloop van het verhoor, met de microfoon nog aan, deed Salam het geheel af als ‘een poppenkast’. Eerder sprak hij van een schijnvertoning, waarbij hij niet de kans kreeg leugens te weerleggen.
Flitsenquête
We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn, aldus Suhayb Salam.
Salam was opgeroepen als getuige in de flitsenquête naar buitenlandse geldstromen richting islamitische instellingen. Later vandaag verschijnt de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen.
Salam betichtte D66-Kamerlid Rutger Schonis van ‘schofterig gedrag’ toen hij hem niet liet uitpraten. Rog dreigde het verhoor te schorsen toen Salam erop stond dat hij kon uitpraten: ,,Of u laat mij uitpraten of ik ga naar de rechter.” En: ,,We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn.”
Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet
De stemming werd al voor aanvang gezet, toen Salam weigerde te staan bij het afleggen van de eed. Vervolgens las hij een verklaring voor waarin hij stelde dat grondrechten van moslims ‘stelsel- en planmatig worden ondermijnd.’ Een aantal politici heeft ‘heropvoeding nodig’, zei hij. Later in het verhoor stelde hij dat de overheid ‘onderdrukkend’ bezig is. ,,Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet.”
Salam zei circa 1,5 miljoen euro uit Koeweit te hebben ontvangen, onder andere voor de aankoop van een pand in Utrecht. Volgens hem zijn ‘bemoeials’ van de AIVD de afgelopen jaren tot zes keer toe in Koeweit geweest met vragen over mogelijke donaties aan de Al Fitrahmoskee van Salam in Utrecht.
Alarmerend beeld
Eerder op de dag schetste onderzoeker Trees Pels van het Verweij-Jonker Instituut een alarmerend beeld van de organisatie van Salam, waar kinderen tijdens buitenschoolse lessen aangeleerd zou worden zich van de samenleving af te keren. Volgens Salam is dat ver verwijderd van de waarheid. Zijn organisatie doceert op jaarbasis honderden kinderen. ,,Er is zelfs een jaar geweest dat we de duizend haalden.”
Hij zei ‘100 procent’ transparant te zijn over de financiële gang van zaken bij Al Fitrah. Jaarverslagen worden volgens hem mondeling afgehandeld en niet schriftelijk vastgelegd. Hij beschuldigde een eerdere getuige, Saïd Bouharrou, van meineed. De vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse moskeeën verklaarde maandag dat mensen van Al-Fitrah hebben geprobeerd in Nijmegen voet aan de grond te krijgen.
Islamitisch huwelijk
Salam weigerde ja of nee te zeggen op de vraag of hij islamitische huwelijken heeft afgesloten. ,,We begeleiden de mensen in hoe zij volgens de islam behoren te leven. Als ze ons vragen: doen jullie aan huwelijken, dan is ons antwoord heel simpel: als deze meid een vader heeft, dan kan hij haar zelf huwen.”
Voorzitter Rog wees hem op zijn medewerkingsplicht. ,,U heeft de commissie meerdere keren geen antwoord gegeven op de vraag of het voorgekomen is dat u of anderen binnen Al Fitrah islamitische huwelijken hebben gesloten.” Hij ontkende dat zo’n huwelijk strafbaar is, hoewel commissielid Chris Stoffer hem artikel 449 uit het wetboek van Strafrecht voorhield.
Ook op de vraag of hij moslims doceert niet mee te doen aan Nederlandse feestdagen en hen aanraadt niet-gelovigen niet aan te kijken, kwam geen simpel ja of nee. Zijn omstandige antwoorden klonken wel als een bevestiging, al benadrukte hij dat het de kinderen vrij staat zelf te beslissen.
In de verhoren van de ondervragingscommissie van de Tweede Kamer staat vandaag de Utrechtse alFitrah-moskee centraal. We volgden de verhoren in dit liveblog, dat inmiddels is afgesloten.
MSN 19.02.2020 “Schijnvertoning. Poppenkast.” Deze woorden klonken in de verhoorzaal van de Tweede Kamer uit de mond van de omstreden Utrechtse imam Suhayb Salam. De imam stond voor een speciale commissie die onderzoek doet naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën.
Al voordat het verhoor begon, had imam Salam al ruzie met de parlementaire onderzoekscommissie. “Ik weiger te staan bij het afleggen bij de eed”, sprak de imam van de Utrechtse alFitrah-moskee. Die moskee ligt onder een vergrootglas, onder andere omdat de kinderen bang gemaakt zouden worden voor Nederlandse tradities.
1,5 miljoen uit Koeweit
Vooraf wilde Salam geen inzicht geven in de boekhouding van zijn ultra-orthodoxe moskee. Onder ede gaf de imam toe: zijn moskee kreeg 1,5 miljoen uit Koeweit. “Zonder voorwaarden.”
Over de rest van de financiën van zijn moskee kon hij weinig zeggen. “Ik heb geen inzicht in onze jaarverslagen. Ik ben niet echt een financieel expert. Dat heeft onze penningmeester”. Zijn verweer was dat de Fiod de stukken in beslag heeft genomen. Eerder deze week zei de oud-voorzitter van de As-Soennah moskee in Den Haag dat zij 2,5 miljoen kregen uit Koeweit. Ook zonder voorwaarden.
‘We laten ons door niemand domineren’
De commissie onder leiding van CDA’er Michel Rog had veel vragen aan de imam. Regelmatig kwam het tot een flinke clash. Zo vond de imam dat hij ging over hoe hij antwoord wilde geven, en niet de commissie. “Ik bepaal wanneer u geantwoord hebt en niet u”, zei Salam met ferme toon.
“Ik wil niet dat mijn antwoorden afgehakt worden. We zitten hier niet in een rechtbank.” Bij een van de clashes moest per ongeluk een glas water van de imam het ontgelden. Volgens de imam heeft de moskeestichting een breed scala aan activiteiten. “We hebben een hele brede inzet. Het programma wordt bepaald door de islam.”
Hij vond verder dat de overheid ‘onderdrukkend bezig is.’ “Moslims bepalen mede de normen en waarden. Of u dat nu bevalt of niet.”
Verjaardag vieren?
De ondervragingscommissie wilde ook weten of de imam de kinderen doceerde dat zij geen verjaardagen, kerst, of Sinterklaas mogen vieren. “Wat ik doceer, is dat wij moslims zijn en dat wij vrijheden hebben. En wij laten ons door niemand domineren”, antwoordde de imam.
Op de vraag of de vrouw een man de hand kan schudden zei hij: “Als de vrouw ervoor kiest de man geen hand te schudden dan is dat gewaarborgd in de wet. Dat is vrijheid van godsdienst.”
‘Vader huwt de vrouw’
De ondervragingscommissie wilde verder weten of de imam ook islamitische huwelijken buiten de Nederlandse wet om sluit. “Wij begeleiden mensen. Degene die de vrouw huwt, is haar vader.”
De commissie concludeerde: er kwam geen antwoord op de vraag. Dat gold voor meerdere vragen die aan de imam werden gesteld. Die eindigde het tumultueuze verhoor met de woorden: “Schijnvertoning. Poppenkast.”
Verhoren over ongewenste financiering moskeeën
Een speciale commissie van de Tweede Kamer doet onderzoek naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeorganisaties.
En of dat leidt tot radicale beïnvloeding.
Uit de verhoren wordt vooral duidelijk dat er achter moskeemuren dingen gebeuren die misschien onwenselijk zijn,maar daarmee zijn ze nog niet onwettig.
De commissie onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog ondervraagt daarvoor allerlei betrokkenen onder ede.
Vandaag was dat onder meer de Utrechtse imam Suhayb Salam.
Telegraaf 19.02.2020 De islamitische hogeschool IUASR in Rotterdam neemt vlak voor een door het kabinet gestelde deadline afstand van een deel van de omstreden uitspraken van haar eigen rector, Ahmet Akgündüz. De vraag is nu of minister Van Engelshoven (Onderwijs) hiermee genoegen neemt.
Rector Akgündüz ligt bij de D66-bewindsvrouw onder een vergrootglas sinds hij discriminerende en opruiende uitspraken heeft gedaan. Hij zei op de Turkse televisie dat tegenstanders van de Turkse president Erdogan volgens de Koran afgeslacht mogen worden. Ook sprak hij zijn walging uit over een ’Europese islam’ die ruimte biedt voor homo’s en vrouwelijke imams.
Van het kabinet kreeg de islamitische hogeschool de opdracht om via een advertentie in een landelijke krant afstand te nemen van de uitspraken. Dat lijkt de school woensdag te hebben gedaan in het Nederlands Dagblad, een krant met een relatief kleine oplage en een betaalmuur.
„De IUASR neemt afstand van voornoemde uitlatingen van Prof. Dr. A. Akgündüz voor zover die zijn opgevat als rechtvaardiging voor het oproepen tot geweld”, luidt de verklaring.
’Juristen kijken ernaar’
Het ministerie van Onderwijs laat weten dat juristen de advertentie momenteel bestuderen en wegen. Als het door minister Van Engelshoven te licht wordt bevonden dan dreigt de hogeschool haar accreditatie te verliezen. De studenten hebben dan geen recht meer op studiefinanciering en kunnen geen bachelor meer halen. „Er wordt nu gekeken of ze voldaan hebben aan het verzoek. En hoe dit juridisch zit”, aldus een woordvoerder van de D66-bewindsvrouw.
VVD-Kamerlid Dennis Wiersma zit op het vinkentouw. Hij vraagt zich af waarom de school zo lang wacht met het afstandnemen van de de uitspraken van Akgündüz. „En waarom sturen ze hem niet de laan uit?”
De procedure die nodig is om de school de duimschroeven aan te draaien en de accreditatie te omtnemen vindt hij sowieso te lang. Een Kamermeerderheid is dat met hem eens. Minister Van Engelshoven moet met een plan komen om dat te verkorten.
Trees Pels, emeritus hoogleraar en senior onderzoeken bij het Verweij-Jonker instituut, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.02.2020 De Tweede Kamer kreeg woensdagochtend een duister beeld over de invloed op kinderen van orthodoxe Koranlessen in de Utrechtse alFitrah moskee.
Onderzoekster Trees Pels van het Verwey-Jonker Instituut vertelde aan de parlementaire ondervragingscommissie dat er intimidatie plaatsheeft en fundamentalisme hoogtij viert. De lessen zouden ’riskant’ zijn en ’afstand tot de samenleving bevorderen’.
„De boodschap is zeer fundamentalistisch en dogmatisch”, vertelde Pels, die twee onderzoeken deed naar de pedagogische kwaliteiten van wat er aan Koranlessen wordt aangeboden in de moskee.
Kinderen krijgen al op jonge leeftijd les. Dit gebeurt buiten het zicht van de onderwijsinspectie, want die houdt op dit soort ’onderwijs’ geen toezicht.
Streng-islamitische norm
Volgens Pels gaat het om veertien uur per week. Daar leert men niet alleen maar de Koran te lezen, maar doet men aan religieuze en morele vorming naar streng-islamitische norm. Kinderen kunnen er al op zeer jonge leeftijd mee in aanraking komen.
„Kinderen krijgen te horen dat Allah hen zal straffen als ze zich niet aan de norm houden”, aldus Pels. Ze noemde als voorbeeld dat meisjes wordt aangeleerd om niet alleen uit te gaan of op schoolreisje mee te gaan. Daar moest dan een chaperonne mee. „Ze kregen op hun kop en werden geïntimideerd als dat wel was gebeurd.”
Sinterklaas
De moskeelessen ondermijnen wat men op Nederlandse scholen leert, verklaarde Pels. „Kinderen kunnen ontmoedigd raken om mee te doen met regulier basisonderwijs.” De onderzoekster noemde als voorbeeld deelname aan vieringen, zoals Sinterklaas. „Kinderen worden angstig gemaakt om mee te doen.”
Weliswaar zou gezegd worden dat kinderen een eigen keuze moeten maken, maar Pels signaleerde dat druk van de moskee en ouders zwaar kan wegen voor kinderen. Ze waarschuwde dat de Koranlessen het kritisch denkvermogen van kinderen ondermijnen.
De aantrekkingskracht van de moskee komt volgens haar bijvoorbeeld voort uit het feit dat moslims zich in de moskee veilig zouden voelen om zichzelf te zijn. Tot een paar jaar geleden werd stemmen bij verkiezingen ontmoedigd, hoorde de commissie. Tegenwoordig is men daar wat gematigder over, maar wel met een duidelijk stemadvies. „Denk”, zei Pels.
Later woensdag spreekt de commissie die onderzoek doet naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland, met alFitrah-bestuursvoorzitter en geestelijk leider Salam en de Utrechtse burgemeester Van Zanen.
Den HaagFM 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee. Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit. Het zou gaan om miljoenen euro’s.
Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
OmroepWest 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee.
Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
Bemiddelaar
Deze buitenlandse subsidies waren het onderwerp van de parlementaire ondervraging. Taheri vertelde een bemiddelaar in Koeweit te hebben die voor de Haagse moskee in het land op zoek ging naar fondsen en donaties.
Hierbij ging het om bedragen tot 2,5 miljoen euro. Bij vragen moest Taheri toegeven dat hij niet wist waar het geld precies vandaan kwam. Hij kon niet garanderen dat er geen sprake is geweest van inmenging door deze buitenlandse financiers.
De berichten waren voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah-moskee kreeg tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Daar ging een streep doorheen.
Pauline Krikke
Ook voormalig burgemeester Pauline Krikke moest verschijnen voor de commissie. Zij verklaarde dat gemeenten en andere overheden meer mogelijkheden moeten krijgen om de financiering van kerken en moskeeën te controleren. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een ‘giftige boodschap’ vanuit het buitenland geschonken zijn.
Verder wilde de voormalig burgemeester niet veel kwijt. Zo wilde ze geen antwoorden geven op vragen over hoe de informatie over de financiering van de as-Soennah moskee tot haar kwam. ‘Ik weet niet zeker of ik dit mag delen, dus daar wil ik niets over zeggen’, verklaarde ze.
Onder ede
De onderzoekscommissie startte vorige week met de openbare verhoren onder ede. De tweede week begon maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. Verschijnen voor de onderzoekscommissie is verplicht.
Abdelhamid Taheri, voormalig bestuursvoorzitter van de moskee As-Soennah, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 17.02.2020 De omstreden moskee As-Soennah in Den Haag kreeg in 2014 en 2015 in totaal bijna 2,5 miljoen euro uit Koeweit zonder dat er speciale voorwaarden zijn gesteld. Dat zegt Abdelhamid Taheri, tot september vorig jaar bestuursvoorzitter van het gebedshuis.
Het geld was aangevraagd voor speciale projecten, zoals het drukken van de koran, aldus Taheri tegen de Tweede Kamer. Een commissie van de Kamer onderzoekt of moskeeën worden beïnvloed door buitenlands geld. De vrees bestaat dat streng islamitische landen met hun geld hier de radicalisering van jongeren aanjagen.
„We zijn onafhankelijk”, benadrukte Taheri. Volgens hem zijn er geen eisen aan de donaties verbonden. „Daar maak ik me geen zorgen om. Absoluut niet. Op geen enkele manier.” Er zou dan ook geen link zijn met extremistische organisaties.
Volgens hem komen de schenkingen uit islamitische inzamelingen, en gaat het om aalmoezen. De aanvragen zouden zijn geregeld via een contactpersoon in Koeweit, een sjeik die ook in As-Soennah predikte.
Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke, die te maken had met As-Soennah, zei in haar verhoor dat er te weinig bevoegdheden voor gemeenten zijn. Ze vindt dat er een landelijk expertisecentrum moet komen. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een „giftige boodschap” vanuit het buitenland geschonken zijn. „Als dit geregeld is, is dat een hele forse stap.”
AD 17.02.2020 Vragen naar de achtergrond van de partijen die tonnen beschikbaar stelden aan de As-Soennah moskee? Dat deed het bestuur niet, totdat Nieuwsuur over dubieuze donors berichtte, stelde ex-voorzitter Taheri vandaag. Daar is de Tweede Kamer, die hem onder ede hoorde, nog niet klaar mee.
Taheri was tot een half jaar geleden de aanvoerder van de salafistische moskee aan de Haagse Fruitweg, die door leden van de Hofstadgroep bezocht werd in de jaren voordat een lid hiervan Theo van Gogh vermoordde. In de jaren daarna baarde imam Fawaz Jineid opzien met zijn preken vol boodschappen die recht ingingen tegen wat goed gebruik is in Nederland.
De imam werd in 2012 aan de kant gezet, waarna het leek of de moskee liberaler werd. Tot bleek dat in online religieuze lessen meisjesbesnijdenis werd gepromoot.
Opmerkelijk
Toen hierover ophef ontstond, haalde As-Soennah het filmpje offline. Vandaag tijdens de parlementaire mini-enquête naar buitenlandse beïnvloeding vertelde Taheri dat er intern iets was misgegaan, toevallig juist net deze ene keer waar ophef over ontstond. ,,Wij hebben een religieuze commissie die alle docenten van de juiste informatie en stencils voorziet. Maar die was net deze ene keer niet geweest.” Een opmerkelijk relaas, het filmpje stond toen namelijk al twee jaar online.
Dit naar de Nederlandse samenleving toe tolerantie prediken, maar binnen de eigen kring iets heel anders verkondigen werd vorige week door AIVD-baas Dick Schoof ‘façadepolitiek’ gedoopt. Taheri wierp verre van zich dat As-Soennah zich van zulke praktijken zou bedienen. ,,Dat kan je als imam niet maken, daar prikken jongeren doorheen.”
Dubieuze stichtingen
Dat kan zijn, maar na de woorden van Schoof prikt de onderzoekscommissie van de Kamer ook door dubbele boodschappen uit de moskee heen. En die kwamen er, juist toen het verhoor van Taheri richting de kern ging: financiering van dubieuze stichtingen uit golfstaten, die contact zouden hebben met terreurorganisaties.
In 2014 en 2015 werd door zo’n club uit Koeweit een bedrag van 2,5 miljoen overgemaakt naar As-Soennah. Niet ineens, maar in meerdere stortingen, maar in vier. Of Taheri dat niet gek vond? Waar hij eerst zei dat niet hij, maar de penningmeester verstand van financiën had, antwoordde hij nu dat ‘er soms wel eens nabetalingen komen, omdat een collecte langer voortduurt’. Maar, riposteerde Kamerlid Aukje de Vries: ‘Deze stortingen werden allen op dezelfde dag overgemaakt’. Toen bleef Taheri het antwoord schuldig.
De moskee was volgens Taheri aanvankelijk niet geïnteresseerd in de herkomst van dit grote bedrag, bestemd voor de aankoop van een gebouw aan de Radarstraat waar de As -Soennah Holding BV ‘maatschappelijke activiteiten’ zou gaan ontplooien. Pas na berichtgeving hierover in opnieuw Nieuwsuur, werd dit onderzocht.
De naam van de stichting? Taheri zou het niet weten, zegt hij als hem de naam wordt voorgehouden. ‘Ik ken alleen de Arabische naam’. Het geld bestaat uit aalmoezen, iedereen in de islamitische staten is gehouden 2 procent van zijn inkomsten aan deze ‘za’kaat’ te besteden. Speciale commissies selecteren als bestemming doelen in landen die qua islam nog ‘ontwikkelingslanden’ zijn, zoals Nederland.
Aalmoezen
Van dit geld maakte As-Soennah gebruik voor de aanschaf van het pand. Van de herkomst van het geld zei Taheri niets te weten, wel wist hij weer precies dat er een speciale vastgoedtruc werd uitgehaald bij de aanschaf van het pand aan de Radarstraat. Dat verdubbelde hierdoor op slag in waarde.
De verkoper verkocht het pand op papier voor één miljoen aan een tussenpersoon, die het pand dezelfde dag voor 1,9 miljoen aan As-Soennah doorverkocht. Hoe die winst (betaald met de ‘aalmoezen’ uit Koeweit) is verdeeld, wil de parlementaire onderzoekscommissie graag weten.
Stampij
Gek genoeg ontbraken alle notulen en bestuursverslagen van As-Soennah uit de jaren dat deze giften binnenkwamen, althans toen deze door de Kamer met een gerechtelijke vordering werden opgevraagd. Werd er in die jaren dan niets genotuleerd, was de vraag aan Taheri. ‘O zeker wel. Maar niet alles’.
Die stukken zijn ondanks een gerechtelijk bevel niet aan de Tweede Kamer gegeven. Taheri’s advocaat maakte hierover stampij, daarna werden de antwoorden weer vaag. Zo vaag, dat het niet uitgesloten is dat binnenkort ook de penningmeester van de moskee nog onder ede uitleg mag komen geven.
Na Taheri werd ex-burgemeester Krikke gehoord. Zij bleek niets te weten over de geldstromen en de gemeente was ook niet bij machte er iets aan te doen.
AD 17.02.2020 De Haagse As Soennah moskee staat vandaag centraal bij de parlementaire verhoren over de financiering van moskeeën door buitenlandse mogendheden. Behalve de oud-voorzitter zal ook ex-burgemeester Krikke onder ede worden ondervraagd.
Daarbij draait het met name om de bedragen die de moskee volgens inlichtingendienst AIVD ontving van de Revival of Islamic Heritage Society (RIHS). Dat is een liefdadigheidsinstelling uit Koeweit die door de Verenigde Staten in verband wordt gebracht met het financieren van terroristen.
RIHS gaf in Nederland geld voor het verspreiden van de islam en de bouw van moskeeën, maar zou daarnaast ook Jahbat Al Nusra hebben gefinancierd. Dat is een van de strijdende partijen in Syrië en Irak. De militie geldt als de lokale tak van Al Qaeda, het terreurnetwerk dat achter de aanslagen van 11 september 2001 in de VS zat.
De financiering van de As Soennah door RIHS is daarmee brisant want de circa 60 jongeren uit Den Haag die geronseld werden voor de jihad en ten strijde trokken in het Midden-Oosten, sloten zich na hun uitreis bijna allemaal aan bij Al Nusra.
Het parlementaire onderzoek dat nu loopt, een ‘light-versie’ van een parlementaire enquête, richt zich op de vraag of met de buitenlandse oliedollars ook invloed in de Nederlandse moskeeën is gekocht. Sinds een aantal jaren maakt het salafisme, een van de meest orthodoxe stromingen binnen de islam, een grote opmars door in Nederland. De aanhangers zijn zó fanatiek, dat ze liberalere moslims de les lezen dat zij niet gelovig genoeg zouden zijn. Hierdoor raakte deze groep in de verdrukking en kon het salafisme nog verder groeien.
De omstreden imam Fawaz Jneid riep vanaf het spreekgestoelte van het gebedshuis aan de Fruitweg openlijk op om ten strijde te trekken in Syrië. De moskee nam afscheid van hem, waarna Jneid zijn toevlucht zocht tot onder meer een boekwinkel. Hierop nam burgemeester Krikke een onorthodoxe maatregel: ze legde de imam een gebiedsverbod op voor zowel de Schilderswijk als Transvaal. Jneid vocht dit aan bij de rechter, maar die gaf Krikke gelijk.
De in oktober opgestapte burgemeester brak in haar benadering van de As Soennah pontificaal met het beleid van haar voorganger Jozias van Aartsen. Die zocht de samenwerking op met de moskee, onder meer om in de wijk de rust te bewaren tijdens oud en nieuw. Dat was zó succesvol, dat de gemeente ook na de dagenlange rellen vanwege de dood van Mitch Henriquez in 2015 haar toevlucht tot de moskee zocht, om de geest weer in de fles te krijgen.
Hierop verschenen vrijwilligers van de As Soennah getooid in gele hesjes in de straten. Op slag keerde de rust terug. Daar was iedereen blij mee, maar het riep tegelijk de vraag op wie nu echt de baas was in de Schilderswijk: het bevoegd gezag of de moskee. Na de onthullingen over de verdachte geldstromen van Nieuwsuur verbrak de gemeente de samenwerking met de buurtvaders.
Verslaggever Jan-Willem Navis is bij de zitting aanwezig en twittert live mee.
NOS 17.02.2020 Er moet een landelijk expertisecentrum komen dat de buitenlandse financiering onderzoekt van organisaties die “giftige boodschappen” verspreiden. Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke deed die oproep tegenover de Tweede Kamercommissie die zich buigt over de buitenlandse beïnvloeding van moskeeën.
Krikke doelt niet alleen op moskeeën, maar ook op christelijke en niet-religieuze organisaties. Die kunnen ook ongewenste boodschappen verspreiden, benadrukte ze. “Bijvoorbeeld het ontkennen van de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het ontkennen van homoseksualiteit of het belemmeren van de keuzevrijheid bij abortus.”
Het landelijke expertisecentrum moet signalen verzamelen en organisaties onderzoeken. Daarbij moeten er geen verschillen zijn tussen gemeenten, zoals nu wel het geval is. Ze deed de oproep twee jaar geleden ook al, na het nieuws dat de Haagse As-Soennah-moskee een omstreden Koeweitse investeerder had.
Besnijdenis
Krikke was uitgenodigd door de commissie omdat zij als burgemeester van Den Haag te maken had met deze As-Soennah-moskee. Ze heeft uiteindelijk de subsidiekraan van de stichting helemaal dichtgedraaid.
Ook heeft ze de bestuurders aangesproken op een video op de website waarin vrouwenbesnijdenis werd aangeprezen. “Vrouwenbesnijdenis is zo’n ernstige verminking van een vrouwenlichaam, daar kun je niet zo lichtvaardig over zijn”, zei Krikke.
Abdelhamid Taheri, tot voor kort bestuursvoorzitter van As-Soennah, vertelde de commissie dat hij de besnijdenisvideo er vervolgens “direct heeft afgehaald”. Daarop vroeg de commissie hoelang de video dan online heeft gestaan. “Ik denk een of twee jaar”, antwoordde Taheri.
“De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof”, aldus Abdelhamid Taheri, oud-bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee.
De commissie vroeg ook naar een filmpje waarin wordt gezegd dat vrouwen niet zonder begeleiding van een man op straat mogen. Volgens Taheri moet de commissie kijken naar de context. “Er is een onderscheid tussen de theologische uitleg en de maatschappelijke uitleg”, zei hij.
Mensen moeten het niet zo letterlijk nemen, was de boodschap van Taheri. “De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof.” Hij vindt dat mannen de keus moeten hebben vrouwen wel of geen hand te geven.
As-Soennah kreeg miljoenen uit Koeweit, maar veel kon Taheri daar niet over zeggen. Hij verwees regelmatig naar de penningmeester. Taheri ontkent dat de geldschieters invloed op de religieuze koers van de moskee hebben gekocht.
Mogelijk geld terugstorten
Krikke zei dat burgemeesters bij signalen van ultraorthodoxe invloeden geen enkele mogelijkheid hebben om de buitenlandse financiering te onderzoeken. Het expertisecentrum waarvoor zij pleit, zou die mogelijkheden wel moeten hebben. De verantwoordelijke minister kan daarna besluiten dat het geld moet worden teruggestort.
Eerder vandaag zei de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland dat de bevindingen van inlichtingendienst AIVD kloppen, dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims steeds meer invloed krijgt. Vicevoorzitter Saïd Bouharrou vindt ondersteuning van de overheid belangrijk, maar zei dat vooral moslims zelf weerbaarder moeten worden.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
OmroepWest 17.02.2020 Met grote tegenzin verschijnt de Haagse as-Soennah moskee maandag voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland en heeft voormalig moskeevoorzitter Abdelhamid Taheri opgeroepen voor een openbaar verhoor onder ede. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt maandag verhoord. De relatie tussen Den Haag en de as-Soennah moskee is al jaren stroef.
Een deel van de Nederlandse politiek heeft het op moslims gemunt. Dat is de stellige overtuiging van het bestuur van de as-Soennah moskee. De parlementaire mini-enquête naar ‘ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen’ zou daar een voorbeeld van zijn. De commissie wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland komen die leiden tot deze ongewenste beïnvloeding.
‘Deze parlementaire ondervraging onderzoekt enkel en alleen de financiële geldstromen van moskeeën. Het is de zoveelste poging om de islam en moslims in de verdachtenbank te duwen’, is de reactie van het moskeebestuur nadat Taheri door de onderzoekscommissie is opgeroepen voor verhoor. Maar iedereen die wordt opgeroepen, is verplicht om te komen en dus zal Taheri er ook aan moeten geloven.
Bekijk hier het verhoor terug van Adelhamid Taheri:
Het Haagse stadsbestuur worstelt al jaren met de moskee. Zo ligt voormalig burgemeester Wim Deetman geregeld in de clinch met de omstreden imam Fawaz Jined, de toenmalige voorganger van de as-Soennah. In 2004 wenst de imam Theo van Gogh een ongeneselijke ziekte toe. Een paar maanden later wordt Van Gogh vermoord. Ook kreeg Fawaz boetes voor het sluiten van sharia-huwelijken en zou hij voorstander zijn van vrouwenbesnijdenis. In 2012 wordt hij na een ruzie uit het moskeebestuur van de as-Soennah gezet.
Na het vertrek van imam Fawaz ontspant de relatie tussen de gemeente en de as-Soennah zich. Volgens burgemeester Jozias van Aartsen, de opvolger van Deetman, bestrijdt het nieuwe moskeebestuur in tegenstelling tot Fawaz, terrorisme wel. Van Aartsen zet vrijwilligers van de as-Soennah zelfs in als troef tegen de overlast tijdens de jaarwisseling. In de Schilderswijk en Transvaal gaan groepen moskeevrijwilligers de straat op om de rust in de wijken te houden.
Salafistische ordetroepen
Partijen als de VVD, het CDA en de PVV in de Haagse gemeenteraad en later ook een meerderheid van de Tweede Kamer veroordelen de inzet van deze vrijwilligers. De PVV spreekt van ‘salafistische ordetroepen’ die de gemeente tijdens de jaarwisseling de straat op stuurt. De partijen en een Kamermeerderheid willen dat de samenwerking verbroken wordt.
Maar dat weigert Van Aartsen keer op keer. Hij blijft vasthouden aan de vrijwilligers omdat ze geen preken houden of mensen bekeren, maar slechts de politie helpen. ‘Dat zouden meer mensen moeten doen’, zegt hij in januari 2016.
Gedachtepolitie
Bovendien verdedigt hij het salafisme. Uit AIVD-rapporten blijkt volgens hem dat salafisme een orthodoxe beleving van het geloof is en ‘nul komma nul te maken heeft met terrorisme’. Ook wil hij geen gedachtepolitie zijn. ‘In de Oudejaarsnacht zijn honderden mensen actief. Ik kan niet aan iedereen vragen wat hij of zij denkt. Dat valt onder de vrijheid van godsdienst en meningsuiting’, reageert hij. De as-Soennah-vrijwilligers blijven daarom met oud en nieuw de straat op gaan.
Pauline Krikke die in 2017 Van Aartsen opvolgt, volgt deze lijn in eerste instantie. Maar in mei 2018 worden de banden tussen de gemeente en de moskee alsnog definitief verbroken.
Dubieuze golfstaten
Aanleiding zijn berichten van NRC Handelsblad en het tv-programma Nieuwsuur waarin wordt gesteld dat onder meer de as-Soennah moskee geld kreeg van dubieuze golfstaten. In 2011 zou de moskee om geld gevraagd hebben in Saoedi-Arabië en in 2017 zou geld zijn ontvangen vanuit Koeweit. Voormalig bestuursvoorzitter Taheri heeft dit altijd ontkend.
Maar de berichten zijn voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah moskee krijgt tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Maar daar gaat voortaan een streep door. Ook stopt de jaarlijkse inzet van vrijwilligers van de as-Soennah moskee tijdens de jaarwisseling.
Parlementaire ondervraging
Bovendien leiden de berichten tot een parlementaire ondervraging die vorige week is gestart met de openbare verhoren. De tweede week begint maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, de vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland en daarna volgen voormalig voorzitter van de as-Soennah moskee Abdelhamid Taheri om 13.00 uur en Pauline Krikke om 15.30 uur.
NOS 17.02.2020 De Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland onderschrijft de bevindingen van inlichtingendienst AIVD dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims voor problemen zorgt in moskeeën. De andere gelovigen worden door hen onder druk gezet om mee te doen met de ‘strenge’ koers.
“Er wordt tegen hen gezegd ‘je bent geen goede moslim'”, zegt vicevoorzitter Saïd Bouharrou. Ook worden de mensen die niet willen meedoen beschuldigd van het zaaien van verdeeldheid onder moslims. Hij ondervond dit zelf na zijn medewerking aan een onderzoek van tv-programma Nieuwsuur.
Bouharrou werd vanmorgen verhoord door de parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar beïnvloeding door onvrije landen van moskeeën en andere islamitische organisaties.
Ongewenst
Hij zei dat de invloeden uit de golfstaten aangepakt moeten worden. De alFitrah-moskee probeert bijvoorbeeld bij andere moskeeën te infiltreren, vertelde Bouharou. “We moeten iets doen om die invloeden kleiner te maken.” Hij vindt het “per definitie” ongewenst als mensen uit het buitenland in Nederlandse moskeebesturen zitten.
Bouharrou is geschrokken van de bedreigingen aan het adres van Hajer Harzi, die voor de Tweede Kamercommissie beschreef hoe dreigend het eraan toeging in de Al Houda-moskee in Geleen. Hij vindt de getuigenis van Harzi dapper: “Zulke helden hebben we meer nodig in het land.”
Bouharrou legde een verklaring af, waarin hij afstand nam van de buitenlandse invloeden:
Marokkaanse moskeeën: een minderheid veroorzaakt problemen
Volgens Bouharrou zijn er vijftien tot twintig moskeeën die ultra-orthodox zijn en waar de problemen spelen. De stille meerderheid laat niet van zich horen, zei hij. Toch denkt hij dat de moslimgemeenschap door sterker op te treden, zelf het probleem kan oplossen.
“De oplossing zit erin dat zij het openbare debat aangaan.” Dat betekent ook op sociale media tegen orthodoxe of extremistische predikers ingaan. De rol van de overheid is beperkt denkt Bouharrou, omdat je al snel op het terrein van de vrijheid van godsdienst komt.
Maar bepaalde verplichtingen tot openbaarheid en transparantie, en het ondersteunen van de “weerbaarheid” van moslims kan helpen, verwacht hij.
Spanning
Vandaag is de vierde dag dat de Tweede Kamercommissie mensen onder ede verhoort. De spanning voor de commissie loopt op. Deze week komen vertegenwoordigers van moskeeën langs die liever niets prijsgeven, zoals de As-Soenah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht.
Achter de schermen heeft de commissie ook veel informatie over bankgegevens en netwerken opgevraagd. In april moet het eindrapport klaar zijn.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
Telegraaf 17.02.2020 Vrijwel alle naar schatting 500 moskeeën in Nederland krijgen geld uit het buitenland: uit Europa, Marokko of de Golfstaten. Dat is niet per definitie ongewenst, zei Saïd Bouharrou van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland in de Tweede Kamer.
Hij getuigde daar in het grote onderzoek van de Kamer naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën door uiterst orthodoxe landen. Het parlement vreest radicalisering van jongere moslims. Moskeeën als alFitrah in Utrecht en As-Soennah (Den Haag) kwamen al in opspraak.
Volgens Bouharrou kan het bij geldstromen om inzamelingen voor het goede doel gaan. Daar kan een stichting van profiteren die onvoldoende geld heeft om een moskee te bouwen.
Maar buitenlandse financiering is wel ongewenst als er voorwaarden aan een gift worden verbonden. Als bijvoorbeeld een organisatie uit de golfstaat Koeweit een bepaalde ultra-orthodoxe prediker eist, die “verwerpelijk” dingen zegt over vrouwen of joden. Of als een gulle gever invloed wil hebben op lesmateriaal voor islamonderwijs. “Niet altijd wordt goed gekeken naar wat er in staat. De bewustwording moet groter worden”, aldus Bouharrou.
Salafistische aanjagers
De bestuurder van de Marokkaanse moskeekoepel onderschreef de woorden van AIVD-baas Dick Schoof dat er een groeiende groep ’salafistische aanjagers’ is die andere gelovigen onder druk zet en met financiële en ideologische steun uit de Golstaten. Hij benadrukte dat het om een beperkte groep gaat, waarvan de moslimgemeenschap zelf ’het grootste slachtoffer’ is.
Bouharrou nam stellig afstand van de bedreigingen die de Geleense moskeebestuurder Hajer Harzi ten deel vielen na haar getuigenis voor de ondervragingscommissie van de Kamer. Hij prees haar stellingname. „Zulke helden hebben we meer nodig.” Bouarrou pleitte voor meer transparantie bij de financiering van moskeeën. En verbod op geldstromen uit het buitenland ziet hij niet zitten. „Een paardenmiddel.”
NOS 16.02.2020 Vanaf vandaag staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
Vandaag gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis. Oud-burgemeester Krikke van Den Haag wordt ook verhoord.
Woensdag staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Zorgen
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Dreigementen
Terug naar afgelopen week. De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof.
De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Bestuurders Laaouej en Harzi van gebedshuis Al Wasatia werden in Geleen hun moskee uitgewerkt door jongere, orthodoxe geloofsgenoten. Die lieten imams met terroristische contacten preken. Na hun verhoor door de Tweede Kamer werden zij bedreigd.
Harzi vertelde er over in Op1. De commissie vindt de bedreigingen onacceptabel !!
Dat het moeilijk wordt om achter de oorzaak van toenemend salafisme in Nederland te komen bleek donderdag. De Blauwe Moskee en de Al-Fourqaan moskee zijn betaald met miljoenen euro’s uit Qatar en Koeweit. Hebben die landen daardoor invloed, wil de commissie weten.
Nee, zei de tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom van de Blauwe Moskee in Amsterdam. De geldschieters stellen volgens hem geen eisen. Dat er extremistische sprekers in de moskee komen heeft te maken met “open staan” voor alle meningen, zei hij.
Van der Blom vindt het niet verdacht dat de betalingen soms via vier tussenpersonen in Nederland terecht kwamen. “Zo willen zij dat regelen.”
Nasr El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven en van de stichting Al Waqf was betrokken bij diverse omstreden salafistische projecten. Hoe dat zit wilde El Damanhoury niet kwijt. Hij had vooral kritiek op de Tweede Kamer-commissie.
Eerdere verhoordagen
Maandag, woensdag en donderdag waren de eerste twee verhoordagen.
Het is dus de vraag of het deze week beter gaat. Donderdag komt de moskeeketen van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politieke invloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
BB 16.02.2020 ‘Salafistische organisaties infiltreren moskeeën en nemen ze over. Het is vijf voor twaalf’, zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Donderdag was hij gastheer van een kennisbijeenkomst in zijn stad over het tegengaan van radicalisering en extremisme. Marcouch weet zelf hoe het is om te radicaliseren en waarschuwt voor verminderde aandacht. ‘Rust is schijn en verslapping levensgevaarlijk.’
‘Iedereen doordrongen van ernst’
‘De bijeenkomst was geslaagd’, aldus Marcouch. ‘Gelukkig zijn zowel minister Grapperhaus, de NCTV en burgemeesters als de andere deelnemers doordrongen van de ernst. Er is een duidelijke behoefte aan kennis en daarom krijgt dit een vervolg.’
Marcouch wijst erop dat radicalisering van jongeren een gevaar blijft dat voortdurend op de loer ligt, hoewel het dreigingsniveau is gedaald van 4 naar 3 en er minder uitreizigers zijn. ‘Salafistische organisaties zijn sluw en sterk gedreven voor hun gewelddadige machtsideologie onze jongeren te mobiliseren, met kinderen en al.
Investeren in vitale aanpak
In hun antidemocratische, antiwesterse ideologie, die streeft naar een superieure natie met aanhangers van het salafisme, de sharia en één leider (Khalif), wordt geweld niet geschuwd. ‘We hebben onze handen vol aan jonge mensen, soms hele jonge kinderen, die geïnfecteerd zijn met dit gedachtegoed en worden geronseld als IS-strijder in het Midden-Oosten of voor aanslagen bij ons.’
Marcouch waarschuwt dat zij straks terugkeren of vanuit de gevangenis in onze steden en dorpen komen. ‘Daar moeten we de samenleving voor beschermen, dus moeten wij als bestuurders blijven investeren in de vitaliteit van onze aanpak.
Dat betekent: het salafisme kennen, het gevaar beseffen, overal bovenop zitten, korte lijnen, een goede informatiepositie, opsporen en bestraffen en dit uiteraard voor zijn met heel veel aandacht voor opvoeding en vooruitzicht op een waardevolle plek in onze samenleving.’
Jonge kinderen weerbaar maken
Ook minister Grapperhaus liet tijdens de bijeenkomst weten het belangrijk te vinden dat de aandacht niet verslapt. Marcouch memoreert dat het kabinet Rutte-1 de aanpak van radicalisering in 2010 beëindigde en later alles halsoverkop weer moest worden opgetuigd toen de salafisten door Den Haag marcheerden. ‘Te laat. Honderden jongeren waren al uitgereisd. Veel gemeenten hadden geen idee van het fenomeen. Dat moet ons niet weer overkomen.’
Volgens Marcouch dient de preventieve aanpak onderdeel te zijn van het reguliere jeugdbeleid. ‘Wij dienen jonge kinderen weerbaar te maken tegen de dagelijkse salafistische indoctrinatie via de ouders. We moeten hen corrigeren en ervan doordringen dat zij niet van doen hebben met een edele religieuze islamrichting, maar met een vijandige gewelddadige machtsideologie.’
Lokroep jihadisme
In zijn toespraak van afgelopen donderdag zei Marcouch dat tijdig de helpende hand bieden hem zelf indertijd ‘als worstelende jongeman die zijn identiteit zocht’ ook terug op het juiste pad heeft gebracht. ‘Ik dreef af, radicaliseerde in mijn opvattingen. Wie mij kende, kon de eerste tekenen zien. Wij allen kunnen dit, mits wij ons verdiepen, het gevaar zien en aandacht hebben.
Ik raakte als jongeman zo begaan met verdrukte moslims in oorlogsgebieden, dat ik dacht: ‘ik moet niet alleen weten en voelen, maar ook doén: een daad stellen, actie ondernemen, reisplannen maken’. Ik kwam hieruit dankzij mijn omgeving. Mijn nieuwe studievrienden brachten mij ertoe een kritische geest te ontwikkelen die nadenkt over mijn geloof, mijn omgeving en mijzelf.’
Aan de telefoon noemt Marcouch dat ‘de lokroep van het jihadisme’. ‘Je krijgt dat binnen via predikanten, in mijn tijd nog via cassettebandjes: de dood boven het leven verheerlijken, hunkeren naar een snelle dood in de strijd, martelaarschap, de heilstaat, één leider, superioriteit, andersgelovigen en -denkenden afwijzen en als minderwaardig afschilderen.’
Neem als bestuurder stelling tegen salafisme
Het salafisme een ‘sterk gewelddadig machtsbeluste ideologie’, benadrukt Marcouch. ‘Deze politieke ideologie gebruikt de orthodoxe religie als masker. Mensen schieten te vaak in de ‘scheiding kerk-en-staat reflex’, maar je moet als bestuurder wel degelijk stelling nemen tegen het antidemocratische salafisme, want het ondermijnt de samenleving.’
De ideologie stelt dat joden en christenen jouw vijanden zijn en dat Nederland niet jouw samenleving is. ‘Dat is de islamitische staat. We hebben met ISIS gezien hoe dat is. Dit is geen theorie. Dit is geen boekenkastwijsheid. Jongens en meisjes worden geronseld en de dood ingelokt. Het is ernstig en gevaarlijk. Laat je geen rad voor ogen draaien door salafisten met sussende praatjes over geweldloze terugkeer naar een zuivere religie.’
‘Dat doen wij. Het is heel belangrijk om dogma’s en theologische concepten die salafisten misbruiken theologisch te weerleggen. Dat heeft mij toen als radicaliserende jongeling geholpen. Je hebt dan gereedschap, gaat vragen stellen. Je leert autonoom te denken en verantwoordelijkheid te nemen voor je daden. De islamitische gemeenschap is daarbij cruciaal.’
Redelijke imams opleiden
Maar de Arnhemse burgemeester ziet deze gemeenschap worstelen met de radicale salafistische organisaties. ‘Hun predikanten uit Saoedi-Arabië hebben gemakkelijk toegang tot Nederland, terwijl evenwichtige imams uit Marokko moeilijk een visum krijgen.
Er is een schrijnend tekort aan goede imams. Moskeeën zitten met gaten en salafistische imams springen daarin. Als gemeente werken wij goed samen door de gemeenschap te steunen en hen ervan te weerhouden om salafistische imams aan te stellen en activiteiten te ontplooien die radicalisering aanmoedigen.
De rijksoverheid moet deze gemeenschap ook bijstaan, zodat ze weerbaarder worden. Er is krapte op de arbeidsmarkt. Een goede gezaghebbende imamopleiding is er nog niet in Europa. Redelijke imams opleiden helpt tegen de opkomst van salafisten in moskeeën. Daar moeten we nu mee beginnen, want het is vijf voor twaalf.’
OmroepWest 14.02.2020 Het onderzoek van een Tweede Kamercommissie naar buitenlandse financiering van sommige moskeeën moet het salafisme niet in een hoek drijven. Dat vindt onder anderen Abdel Bouzzit van de Leidse Imam Malik Moskee. Hij vindt dat kwade invloeden van buiten bestreden moeten worden. Maar de manier waarop de Kamercommissie nu te werk gaat vindt hij een gemiste kans.
Samen met een aantal gematigde moslims neemt Bouzzit, ook bestuurder van de regionale moskeekoepel, het op voor hun meer orthodoxe geloofsgenoten. Bouzzit zegt het een kwalijke zaak te vinden dat het onderzoek zich vooral richt op de moslims en de islam.
‘Het onderzoek is wat mij betreft op een verkeerde manier gestart’, zegt Bouzzit. ‘Als er beïnvloeding van buitenaf is, dan is dat kwalijk. Maar het is even kwalijk als dat gebeurt bij andere geloofsstromingen of bij politieke organisaties. Daar zien we ook beïnvloeding.’
Definitie salafisme
Daarmee ontkent hij niet dat er binnen het orthodox salafisme, waar het in het onderzoek veel over gaat, anti-democratisch gedachtegoed leeft. ‘Daar gaat het wat mij betreft mis, maar dat gedachtegoed kun je ook vinden bij andere moslims.’
Bouzzit pleit er dan ook vooral voor te kijken naar het gedrag van mensen en organisaties. En hij vindt dat een term als ‘salafisme’ eerst goed gedefinieerd moet worden. ‘Dan weten we in ieder geval waar we het over hebben als we in gesprek gaan met elkaar.’
Geen buitenlandse invloed in Leidse en Haagse regio
Volgens Bouzzit is er in de Leidse regio en Den Haag geen reden voor bezorgdheid over buitenlandse financiering van moskeeën. ‘Ik heb heel veel contacten, maar ik merk op geen enkele manier dat hier invloed is gekocht door het buitenland.’
Dat komt volgens Bouzzit omdat de koepelorganisatie de laatste jaren stevig heeft ingezet op het professionaliseren en weerbaar maken moskeeën en hun imams. ‘In onze regio hebben we bestuursleden aan het roer die weten wat de gevaren zijn en die weten hoe je die buiten de deur houdt. Dat zien we helaas niet in heel Nederland, maar hier werken we er keihard aan.’
Maandag moet de Haagse As-Soennah moskee voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer komen, om te praten over financiering van moskeeën in Nederland. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt dan verhoord daarover.
NOS 14.02.2020 Een moskeebestuurslid dat in de Tweede Kamer is gehoord, wordt naar eigen zeggen hevig bedreigd. “Dit gun je niemand”, zei Hajer Harzi in talkshow Op1, waar duidelijk werd dat ze ook aangifte heeft gedaan.
Harzi getuigde voor de Kamercommissie over de groeiende invloed van extremistisch gedachtegoed in moskee Al Houda in Geleen. Vlak daarna kreeg haar dochter bedreigende video’s toegestuurd.
“Een kogel is zo besteld”, riepen de jongens in het filmpje, vertelde Harzi in de talkshow:
‘Ze stuurden naar mijn kind: een kogel is zo besteld’
In de toegestuurde video werd het bestuurslid naar eigen zeggen ook uitgemaakt voor ongelovige, jood en allerlei “vreselijke dingen. Mijn dochter is boos en zegt het niet meer aan te kunnen. Ik heb haar ervan moeten overtuigen dat het tegen mij is gericht en niet tegen haar.”
Ook op sociale media is Harzi uitgescholden vanwege haar getuigenis. Ze wordt onder meer uitgemaakt voor leugenaar. Ondanks alle kritiek en beledigingen blijft Harzi achter haar getuigenis staan.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Abdallah Laaouej, voorzitter van gebedshuis Al Wasatia, en penningmeester Hajer Harzi, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.02.2020 De bedreiging van getuigen uit Geleen die voor de ondervragingscommissie vertelden over dubieuze financiering van moskeeën is ’onacceptabel’. Dat zegt voorzitter Michel Rog van de commissie.
De bedreigingen waren vooral gericht tegen Hajer Harzi, die een dag eerder tegenover de commissie had verteld hoe een ’gewoon moskeetje’, Al Houda in Geleen, was overgenomen door salafisten. Die werkten de oude imam eruit omdat die niet streng genoeg in de leer was, trokken miljoenen aan uit de Golf en programmeerden predikers die de moskeegangers stimuleerden zich af te keren van de Nederlandse samenleving.
Harzi vertelde hoe ze erover vruchteloos aan de bel had getrokken bij de gemeente en hoe ze later haar vrees zag bevestigd toen twee moskeebestuurders werden gearresteerd voor witwassen, lidmaatschap van een criminele organisatie en ronselen voor de jihad.
En waarvoor integratiedeskundige en voormalig PvdA-Kamerlid Kelik Yücel als getuige na Harzi al had gewaarschuwd, gebeurde nog geen dag later: er kwamen doodsbedreigingen binnen die rechtstreeks verwezen naar de stichting achter de nieuwe, gematigde moskee die Harzi had opgericht. De bedreigingsvideo, waarin de boodschap werd verkondigd door gemaskerde mannen, zou zelfs zijn gericht aan haar dochtertje, zo berichtte De Limburger.
„Als dit klopt, wil ik namens de hele commissie aangeven dat we dit zorgelijk vinden”, reageerde Rog na een dag van verhoren. „En dat het niet acceptabel is dat iemand die onder ede getuigt voor de Tweede Kamer slachtoffer wordt van bedreigingen of intimidatie.”
Harzi toonde zich tijdens het verhoor strijdbaar, en lijkt ook nu niet van haar stuk gebracht. Donderdagavond doet ze haar relaas nog eens in tv-programma Op1.
Ook de voormalig directeur van de omstreden stichting Waqf, Nasr el Damanhoury, moest donderdag komen opdraven. Zijn stichting kwam negatief in het nieuws nadat hij voor een stichting gevestigd in Duitsland 1,7 miljoen euro uit Qatar had geregeld om een Rotterdams ROC-gebouw op te kopen.
Na ophef kwam de voorziene koranschool er niet, maar volgens de beleggingsadviseur was dat nooit de bedoeling. „Het was gewoon een investeringsobject”, zo zei El Damanhoury in een stekelig verhoor.
Onmacht
Het toonde de onmacht bij de opdracht waartoe de Tweede Kamer zich met de parlementaire ondervragingen heeft gesteld: uitzoeken wat er tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding kan worden gedaan. De voorlopige conclusie luidt: bar weinig.
Om te beginnen is buitenlandse financiering van religieuze instellingen niet verboden. Opsporingsdiensten kunnen dus ook niet handhaven, stelde Maarten Rijssenbeek van het Financieel Expertisecentrum (FEC), gehoord als deskundige.
Het samenwerkingsverband van de opsporingsdiensten en financiële toezichthouders doet een proef op dit onderwerp, ziet de miljoenen vanuit de Golfstaten op rekeningen van stichtingen of imams voorbij komen, een spoor dat geregeld doodloopt als bedragen contant worden opgenomen.
Maar informatie doorgeven aan gemeenten mag het FEC niet. „Bovendien hebben we problemen met het in kaart brengen van stichtingen, vooral als ze geen goede-doelenstatus hebben. Ze hebben amper administratieplicht. Toezicht en transparantie ontbreken.”
Is die openheid er wel, dan is er nog amper gereedschap om op te treden. Bekeerling en fondsenwerver Jacob van der Blom maakt er tijdens het verhoor geen geheim van dat hij voor de financiering voor de Blauwe Moskee in Amsterdam 2,6 miljoen euro uit Koeweit regelde en 3 ton uit Qatar.
Dat het geld vanaf het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken via nogal wat tussenstations bij Europe Trust Nederland dat de moskee aankocht, vindt Blom niet gek. Dat een jaar na de financiering vanuit Koeweit een topambtenaar van dat religie-ministerie voorzitter werd van die Europe Trust, vond hij evenmin opmerkelijk. De bank noch de gemeente stelde volgens Blom ooit een vraag over de financiering
NOS 13.02.2020 De parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer die ongewenste beïnvloeding van moskeeën en islamitische organisaties onderzoekt heeft een lastige derde dag achter de rug. De verhoren van vandaag over de geldstromen en wat de geldschieters ervoor terug willen, liepen stroef en leverden weinig nieuwe informatie op.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom bestrijdt dat er sprake is van religieuze bemoeienis door Qatar en Koeweit met Nederlandse moskeeën. “Je hoeft maar één keer te laten zien dat je met het geld hebt gedaan wat is beloofd en daarna ben je helemaal klaar”, zei hij.
Van der Blom haalde in Qatar en Koeweit miljoenen euro’s binnen voor de financiering van drie islamitische instellingen in Nederland: de Blauwe Moskee in Amsterdam, Stichting Sociaal Cultureel Centrum Nederland in Den Haag en de moskee De Middenweg in Rotterdam.
Als er in de Blauwe Moskee omstreden predikers worden uitgenodigd, zoals Umair Bantvawala en Haitham al-Haddad, dan is dat volgens Van der Blom uit vrije keus. “Bantvawala was uitgenodigd door de jongerenorganisatie. Die zijn daar vrij in, anders ben je ook weer zo betuttelend bezig.”
Foutje
Tijdens het verhoor maakte Kamerlid Van den Berge een foutje. In plaats van tesquia, wat aanbevelingsbrief betekent, zei hij taqqiya. Dat betekent in grote lijnen dat een moslim de waarheid mag verhullen als de islam in gevaar komt.
Van der Blom reageerde daar boos op. Na het verhoor zei hij dat de commissie wat hem betreft de scheiding tussen kerk en staat met voeten treedt. “Ik ben bang dat de schade die de commissie op deze manier aanricht een grotere impact zal hebben op radicalisering dan je met miljoenen uit het buitenland kunt doen.”
Een andere getuige van vandaag, de voormalig directeur van Stichting Waqf El Damanhoury, stak zijn ongenoegen ook niet onder stoelen of banken. Hij vindt het onterecht dat alleen islamitische organisaties worden onderzocht.
Damanhoury werd als Egyptenaar door de Saudische oprichters van Waqf naar Nederland gehaald. Hij haalde voor verschillende projecten geld op of adviseerde daar over. Ook over de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven. Dat mede-oprichter imam Bakri dubieuze contacten had met extremisten en terroristen wist hij niet. “Ik heb goede herinneringen aan de samenwerking.”
Getuigen bekritiseerd en bedreigd
Twee getuigen die gisteren aan het woord kwamen, voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen, hebben dreigementen ontvangen na hun verhoor door de Tweede Kamer.
Dagblad De Limburger meldt dat de dochter van Harzi een video kreeg waarin drie vermomde jongens zeggen: ‘Op een dag een molotovcocktail door die kankerkerk van jullie’.” Laaouej en Harzi richtten een eigen gebedshuis op nadat zij en de imam door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gepest.
Dagblad Trouw liet vanmorgen twee bestuurders van moslimorganisaties aan het woord die erg kritisch waren over een andere belangrijke getuige van gisteren. Die sprak over de invloed van jonge, orthodoxe moslims op de gang van zaken in moskeeën en hun contacten met buitenlandse geldschieters.
Volgens hen is vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) niet goed op de hoogte. “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
NOS 13.02.2020 Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem is bezorgd over de invloed van het salafisme. Dat zei hij op een congres over radicalisering in Arnhem. Het oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA ziet de invloed van de fundamentalistische stroming groeien in Nederland. Hij wil dat de islamitische gemeenschap weerbaar wordt gemaakt om salafisten buiten de deur te houden.
“Mijn oproep is vooral: laten we alert en waakzaam zijn”, lichtte Marcouch toe in het radioprogramma Nieuws en Co. “Radicalisering is gevaarlijk en hardnekkig. En het heeft langjarige investeringen nodig om te voorkomen dat onze samenleving wordt ontwricht en ondermijnd. En ook om te voorkomen dat salafistische organisaties nog meer kinderen en jongeren infecteren met dit gedachtegoed.”
Op de bijeenkomst in Arnhem zei Marcouch dat hij een verdubbeling ziet van het aantal salafistische moskeeën in Nederland. “Dat heeft er vooral mee te maken dat de islamitische gemeenschap kampt met schrijnende tekorten aan goede imams. En wat je ziet is dat salafistische organisaties vaak imams aandragen, waardoor ze via de imam de moskee in hun macht krijgen.”
“Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt”, aldus Burgemeester Marcouch van Arnhem over het salafisme.
Het is niet voor het eerst dat Marcouch zich hard uitspreekt tegen het salafisme. Na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC over salafistisch lesmateriaal op islamitische basisscholen sprak hij van “het voorportaal van de gewelddadige jihad”. Ook als Kamerlid, wat hij tot 2017 was, noemde Marcouch de geloofsstroming een “kweekvijver voor het jihadisme” en “een gewelddadige ideologie”.
De burgemeester staat niet alleen. AIVD-directeur Schoof getuigde begin deze week voor een Tweede Kamercommissie die onderzoek doet naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Hij waarschuwde daar voor de nieuwe generatie “salafistische aanjagers” die op een professionele manier en met steun uit Golfstaten druk uitoefent op moskeeën, scholen en gematigde gelovigen.
“Ze kunnen dus het preekgestoelte betreden en zo ook hun gedachtegoed in moskeeën krijgen”, waarschuwt Marcouch. “Het is heel belangrijk om naast de islamitische gemeenschap te gaan staan, om ze weerbaar te maken. We moeten ze mobiliseren om zich uit te spreken tegen dit salafisme en om te voorkomen dat de moskee wordt overgenomen.”
Scheiding kerk en staat
Daarom pleit de burgemeester voor een nieuwe aanpak. “We zeggen te vaak als overheden: er is hier een scheiding van kerk en staat, dus zoek het zelf maar uit. Maar het gaat hier niet zozeer erover dat je je bemoeit met de inhoud van religie. Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt als middel om een heilstaat en superioriteit vorm te geven.”
“We zien waar het toe leidt. We hebben op dit moment honderden jongeren in beeld die we gevaarlijk vinden. We hebben gezinnen in onze samenleving die een zoon of dochter verloren zijn aan dat gedachtegoed. Sommigen zijn gesneuveld, anderen proberen terug te keren en weer anderen zitten in de gevangenis en komen daarna ook weer onze samenleving in.”
Daarom wil Marcouch dat er meer kennis wordt uitgewisseld over het salafisme en dat er een scherpe definitie wordt opgesteld. “We weten veel meer sinds de moord op Theo van Gogh, maar we zijn er nog lang niet. Er is nog heel veel discussie over de definitie van het salafisme en intussen worden onze wijken geïnfecteerd met dit gedachtegoed.”
AD 13.02.2020 De invloed van salafisme groeit. Zelfs op kinderdagverblijven is deze fundamentalistische stroming binnen de islam al merkbaar. Dat zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch.
Marcouch maakt zich grote zorgen over de groeiende invloed van salafisme, dat zei hij donderdag tijdens een congres over radicalisering in Arnhem ,,Via moskeeën, scholen en zelfs al op kinderdagverblijven is sprake van een groeiende invloed op onze kinderen.’’
De Arnhemse burgervader wees er op dat het aantal salafistische moskeeën in Nederland de afgelopen vier jaar is verdubbeld. Marcouch: ,,Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media. Het gedachtegoed drukt de goedwillende moslims, moskeebesturen en imams weg.’’
Salafisme?
Het salafisme is een ultraorthodoxe-stroming binnen de islam uit Saoedi-Arabië. Salafisten streven naar een tijdperk zoals die bestond tijdens het leven van de profeet Mohammed. Waarin de wetten van de Koran letterlijk worden toegepast.
Marcouch staat bekend om zijn stevige kritiek op het salafisme en staat daarin zeker niet alleen. Zo liet Dick Schoof, directeur van de AIVD, afgelopen week weten signalen te krijgen dat op speciale weekendscholen en kinderdagverblijven kinderen worden geïndoctrineerd met salafistisch gedachtegoed.
Daar zouden ze onder meer te horen krijgen dat homoseksualiteit met de dood bestraft moet worden. Volgens Marcouch is het van levensbelang dat jongerenwerkers, gematigde imams en docenten tijdig de signalen opvangen en aan de bel trekken.
,,Radicalisering ontstaat snel, maar zeker niet in één nacht. Wie zich erin verdiept heeft, kan het zien aankomen. Wie op de hoogte is van de signalen, en met interesse en aandacht kijkt, ziet: andere vrienden, verandering in kleding en taalgebruik, inhuizige sessies in plaats van hangen op straat, en plotseling conservatieve opvattingen over mannen en vrouwen, over andersgelovigen en andersdenkenden.’’
Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media, aldus Ahmed Marcouch, Burgemeester van Arnhem.
Grapperhaus: ,,In Arnhem is door vroegtijdig ingrijpen erger voorkomen. Laat dat een les voor de rest van het land zijn: het feit dat al lang geen aanslag is gepleegd, betekent niet dat geen dreiging meer bestaat. Ondergronds blijft het altijd nog borrelen, de dreiging is niet verdwenen.’’
Volgens Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek van de Universiteit Utrecht, kan salafisme in het onderwijs het best worden bestreden door de dialoog aan te gaan.
,,Het is heel makkelijk om meteen alle luiken dicht te trekken. Maar juist door open te staan voor de ander, bereik je meer. Iemand die zegt dat homoseksualiteit strafbaar is, moet je wijzen op de de Nederlandse normen en waarden en grondwet. Dat kan zorgen voor conflict, maar dat is beter dan iedereen zomaar z’n gang te laten gaan.’’
AD 13.02.2020 De overheid mist slagkracht bij het toezicht op stichtingen die betrokken kunnen zijn bij terreurfinanciering, zo zei een financieel expert in de ‘flitsenquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Financieel expert Maarten Rijssenbeek stelt dat er ‘nu vaak weinig financiële informatie beschikbaar is ten aanzien van maatschappelijke en religieuze organisaties’. Het gaat vaak om stichtingen die niet verplicht zijn een jaarrekening met de inkomsten en uitgaven te openbaren.
Rijssenbeek werkte bij het Financieel Expertise Centrum (FEC), waarin justitie, politie en toezichthouders met elkaar samenwerken, onder meer op het gebied van terreurbestrijding.
Tegenover de parlementaire commissie – die onderzoek doet naar de gevolgen van buitenlandse geldstromen uit met name de Golfregio en Turkije naar islamitische instellingen – zei hij dat het FEC soms bevoegdheden mist om in actie te komen.
Zo gebeurt het dat een buitenlandse financiering als risicovol wordt gezien, en er niet of nauwelijks juridische middelen zijn om deze tegen te houden. ,,Je loopt al snel tegen grondwettelijke vrijheden aan’’, zoals de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting.
Het FEC signaleert dat soms grote bedragen vanuit het Midden-Oosten naar stichtingen in Nederland of predikers gaan. ,,Soms om vastgoed mee te kopen om er een moskee in te vestigen. Maar soms worden er grote bedragen opgenomen en raken we het spoor kwijt.’’
Rijssenbeek was de derde en laatste getuige die donderdag onder ede werd gehoord. Eerder op de dag verschenen Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee, en Nasr el Damanhoury, tot ruim een jaar geleden directeur van de orthodox-islamitische stichting Al Waqf uit Eindhoven. Beiden waren betrokken bij fondsenwerving in Golfstaten.
Grimmig
Hun verhoren verliepen in soms grimmige sfeer. El Damanhoury antwoordde vaak alleen met een afgemeten ‘ja’ of ‘nee’. Hij zei uitstekend te hebben samengewerkt met een andere bestuurder van Al Waqf en niets te weten van diens vermeende connectie met terreurgroepen.
Het gebouw moest per se naar niet-moslims, aldus Nasr el Damanhoury, ex-directeur Al Waqf.
Hij keek teleurgesteld terug op de mislukte vastgoedtransactie met geld uit Qatar in Rotterdam, waar hij in 2016 mee bezig was geweest. De gemeente stak daar destijds een stokje voor, uit angst dat er een fundamentalistisch islamitisch centrum zou komen. Die angst was ongegrond, aldus El Damanhoury, want er zou helemaal geen religieus centrum komen. ,,Dat hebben de media ervan gemaakt.’’
Hij was het slachtoffer geworden van de gemeente Rotterdam en de Nederlandse overheid, die Qatar onder druk zetten om af te zien van de transactie. Zo maakten ze ‘misbruik van mijn transparantie’, aldus El Damanhoury. ,,Het gebouw moest per se naar niet-moslims.’’
Hij kon zich niet meer herinneren of hij in 2016 een aanbevelingsbrief had geschreven waarmee een omstreden moskeebestuurder uit Geleen donaties uit de Golfregio wilde werven.
AD 13.02.2020 In een grimmig verhoor kreeg Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee en oprichter van de Rotterdamse moskee De Middenweg, vanochtend het vuur na aan de schenen gelegd in de flits-enquête naar beïnvloeding van islamitische instellingen door buitenlandse geldstromen.
De parlementaire commissie die het onderzoek uitvoert naar ongewenste beïnvloeding vanuit de Golfregio bevroeg Van der Blom uitvoerig over contacten met controversiële Arabische voormannen en eventuele banden met de Moslimbroederschap.
Kamerlid Niels van den Berge (GroenLinks) vroeg naar contacten met de Britse shariageleerde Haitam al-Haddad, die heeft verkondigd dat afvallige moslims de doodstraf verdienen en overspel met steniging moet bestraft. Al-Haddad is onder meer in de Blauwe Moskee uitgenodigd.
Op de vraag hoe dat te rijmen valt met Van der Bloms wens een ‘tolerante islam’ te verspreiden, zei hij dat hij ruimte wil bieden aan allerlei verschillende meningen. Zolang er geen antidemocratisch gedachtegoed wordt uitgedragen en geestelijken bereid zijn mediavragen te beantwoorden, is iedereen welkom, aldus Van der Blom.
Moslimbroederschap
Op de vraag of hij banden heeft met de Moslimbroederschap – een internationale organisatie die volgens een aantal kenners islamisering van de samenleving nastreeft – zei hij dat dat ‘afhangt van de definitie van Moslimbroederschap’. ,,Ik ken alleen de Moslimbroederschap als Egyptische partij. Daarbuiten heb ik geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn.’’
Afgelopen maandag stelde een andere getuige, terreurdeskundige Ronald Sandee, dat Van der Blom banden heeft met de broederschap. Van der Blom was nauw betrokken bij het werven van gelden in Qatar en Koeweit voor de bouw van de Blauwe Moskee en De Middenweg. Hij is tevens voorzitter van de stichting Ontdek Islam, die in 2013 100.000 korans weggaf. Van der Blom vertelde de commissie dat dat werd gefinancierd dankzij een gift van een stichting uit Egypte.
Hij ontkende ooit te maken te hebben gehad met ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Van der Blom was eerder adjunct-directeur van de Rotterdamse Essalammoskee, de grootste van Nederland, die is neergezet met miljoenen uit de Verenigde Arabische Emiraten.
Ik heb geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn, aldus Jacob van der Blom.
Trouw 12.02.2020 De eerste twee dagen van de verhoren over buitenlandse financiering van moskeeën in de Tweede Kamer zitten erop. In de islamitische gemeenschap klinkt kritiek.
“Ik heb mijn popcorn al bijna op”, grapt Halil Karaaslan, oud-voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Hij volgde woensdag de tweede verhoordag van de Tweede Kamercommissie die de buitenlandse financiering van moskeeën onderzoekt. Hij bedoelt ermee te zeggen: ik heb met kromme tenen gekeken.
Ook Abdelhamid Bouzzit, bestuurder van de regionale moskeekoepel Stichting Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), is uiterst kritisch. Zowel de insteek van de commissie als het optreden van woordvoerders namens de islamitische gemeenschap baren hen zorgen.
Transparantie
Maandag en woensdag ondervroeg de commissie een zestal hoge ambtenaren, moskeebestuurders, en ondernemers met terrorisme- en radicaliseringsbureau’s. Inhoudelijk leverde dat weinig nieuwe inzichten op. Er kwamen vooral mensen aan het woord die al eens rapporten hebben geschreven of eerder in de media zijn verschenen. “Zonde”, zegt Bouzzit. “Nu er een commissie is die de onderste steen boven moet halen, hoop je dat ze een goed beeld krijgen van wat de moslimgemeenschap allemaal doet om dat transparant te maken en kwade invloeden buiten te houden. En dan krijg je dit.”
Van enkele personen die zijn uitgenodigd trekken Karaaslan en Bouzzit de deskundigheid in twijfel. “Waar zijn de academici die al jaren onderzoek doen naar de islam in Nederland?”, vraagt Bouzzit zich af. Ze betwijfelen daarnaast de geschiktheid van degenen die namens de gemeenschap spreken. Steen des aanstoots was het optreden van CMO-voorzitter Driss El Boujoufi. Bouzzit: “Zijn verhaal rammelde aan alle kanten.”
Gebrekkig Nederlands
El Boujoufi vertelde over het convenant buitenlandse financiering, dat de overheid en moskeeorganisaties twee jaar geleden wilden opstellen. Hierin moesten bindende afspraken met moskeeën komen te staan. Volgens El Boujoufi stond het CMO daar pal achter, en lag een enkele andere moskeeorganisatie dwars.
Dat is echter onjuist: het CMO stapte zelf uit het overleg, samen met andere moskeeorganisaties, omdat ze vonden dat de afspraken voor alle religieuze gemeenschappen zouden moeten gelden, en niet alleen voor de islamitische gemeenschap. Eén moskeeorganisatie zag wel iets in het convenant. “Het is kwalijk en pijnlijk om te zien dat hij kennelijk niet goed op de hoogte is”, zegt Karaaslan.
“Maar ook helpt het een verkeerd beeld de wereld in, alsof er een meerderheid zou zijn geweest voor zo’n convenant. Dat klopt niet.”
Ook El Boujoufi’s gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal is een probleem, zeggen de twee. Bouzzit: “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
De onprofessionaliteit bij het CMO wijt Bouzzit vooral aan een gebrek aan contact met de achterban. “Daardoor is er niemand die hen terugfluit of terechtwijst.” Voor Karaaslan, die er korte tijd voorzitter was, speelde dit gegeven mee bij zijn besluit om zich binnen een jaar terug te trekken. “Het CMO functioneert gewoon niet. En vandaag was wel weer een bevestiging dat ze in ieder geval niet mijn stem vertegenwoordigen.”
Lees ook:
Afspraak over buitenlandse financiering moet gelden voor moskee én kerk, vinden moslims
Het klopt niet dat afspraken over financiering van gebedshuizen alleen gaan over moskeeën, vinden vier moslimorganisaties. Dus praten ze niet langer over een convenant dat buitenlandse financiering inzichtelijk moet maken.
Is de buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën per se ongewenst?
De overheid worstelt al jaren met buitenlandse financiering van islamitische organisaties in Nederland. Wat maakt het vraagstuk zo lastig?
NOS 12.02.2020 Gematigde moslims hebben in verschillende moskeeën in Nederland last van overheersing door orthodoxe geloofsgenoten en hun buitenlandse geldschieters. Dat blijkt uit verschillende verhoren door de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) vertelt dat een nieuwe generatie gelovigen en Nederlandse bekeerlingen de besturen van een aantal moskeeën heeft overgenomen en vergaande veranderingen doorvoert.
Zij hebben contacten gelegd in Saudi-Arabië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten om geld in te zamelen. Soms komen vertegenwoordigers van deze buitenlandse geldschieters in het moskeebestuur. El Boujoufi: “Die hebben helemaal niets met de Nederlandse samenleving, dus dan denk ik: waarom?”
Veel weerstand
El Boujoufi wilde een convenant sluiten met alle moskeeën om buitenlandse financiering te weren of openbaar te maken. Maar hij kwam veel weerstand tegen. Bedreigingen wil hij het niet noemen, hij spreekt van meningsverschillen.
De ouderen willen het houden zoals het is, legt El Boujoufi uit. Die zijn naar Nederland gekomen om te werken en begonnen bijvoorbeeld met eigen spaargeld in een oud schoolgebouw een moskee om te kunnen bidden. De jonge generatie die hier is geboren wil grotere, nieuwe moskeeën en heeft geen bezwaar tegen geld en invloed van salafistische geldschieters.
De vicevoorzitter van het CMO vindt dat er iets moet worden gedaan tegen de inmenging van buitenlandse geldschieters. Door de overheid, maar ook door de moslims zelf. “De oude generatie zegt: ‘Er is rook, we moeten de ramen openzetten, dan weten we waar de rook vandaan komt’,” zegt El Boujoufi. “De jonge generatie zegt: ‘Er is helemaal geen rook.'”
Jongens en meisjes leren op sommige islamscholen om zich tegen de samenleving te keren, zegt hij. “Ik maak me zorgen over de jeugd. Ik ben ook vader en grootvader. Ik wil niet dat er een negatief beeld van moslims ontstaat.”
Weggepest
Voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen hebben deze ervaring ook. Zij richtten het gebedshuis op nadat zij door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gewerkt.
Dit nieuwe bestuur van de Al Houda-moskee ging contacten aan met onduidelijke geldschieters. De imam werd weggepest en vervangen door buitenlandse imams uit onder meer Egypte. Toen er een terroristische imam met banden met al-Qaida kwam preken, trok Harzi aan de bel bij de burgemeester.
“Maar die deed helemaal niets”, zegt ze. Pas na een jaar vond er een gesprek plaats, maar omdat het moskeebestuur helemaal geen openheid gaf, wilde de burgemeester niet verder praten.
‘Blanke meesters’
Harzi werd geregeld bedreigd. “Ik heb me teruggetrokken omdat ik dacht: het wordt gevaarlijk.” Ook voor dit verhoor werd zij aangesproken door een gelovige. “Hij zei: ga je bij je blanke meesters getuigen?”
Laaouej: “Er is echt vijandigheid. Na vandaag krijgen we weer van alles over ons heen. Maar wij hebben de waarheid gesproken en wij zijn daar trots op. Dan zou je eigenlijk steun moeten krijgen.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen twee weken in beslag. In de eerste week worden onder anderen deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
AD 12.02.2020 Een poging van moskeeorganisaties om afspraken te maken over regels voor het aanvaarden van buitenlands geld, is afgeketst op onderlinge onenigheid. Dit vertelde een voorman van de belangrijkste koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën woensdag in de flits-enquête naar buitenlandse beïnvloeding.
In zijn verhoor in het parlementaire onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding uit onvrije landen sprak Driss el Boujoufi over een vergevorderde poging om een convenant te sluiten met de overheid over regels en voorwaarden aan buitenlandse financiering van islamitische instellingen.
El Boujoufi is vicevoorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), de koepelorganisatie waar het overgrote deel van de moskeeën in Nederland bij is aangesloten.
Vanwege de aanhoudende berichten over ongewenste inmenging uit het buitenland, nam het CMO met de Raad van Marokkaanse Moskeeën het initiatief voor een convenant over de condities rond het aanvaarden van buitenlands geld. Hierover is 2,5 jaar lang onderhandeld binnen het CMO, aldus El Boujoufi. Het ministerie van Sociale Zaken haalde een extern bureau erbij om het te begeleiden.
Dwars
Volgens El Boujoufi lagen vorig jaar echter ‘twee of drie’ islamitische bestuurders dwars, met steun van een hoogleraar. Ze menen dat een convenant impliceert dat ze iets te verbergen hebben, aldus El Boujoufi. Ook vinden ze het principieel onjuist dat buitenlandse financiering alleen voor moslims aan voorwaarden zou zijn verbonden. Eventuele beperkingen zouden volgens hen moeten gelden voor álle religies en daarvoor moet de regering dan maar een wet maken.
El Boujoufi wilde niet zeggen welke moskeebesturen het verzet leidden, maar zei wel dat de vorige voorzitter van het CMO tegenstander was. Begin 2019 trad Halil Karaaslan af als voorzitter, na nog geen jaar in functie te zijn geweest. El Boujoufi zei geen voorstander te zijn van een compleet verbod op buitenlandse financiering. ,,Wel van een verbod op financiering die de eenheid in de samenleving belemmert.’’
Volgens hem telt Nederland op een totaal van 500 moskeeën ‘niet meer dan’ 10 tot 12 salafistische gebedshuizen, die een fundamentalistische islam aanhangen. Tot frustratie van de onderzoekscommissie weigerde hij namen te noemen.
Salafistisch
Hij onderschreef wel de waarschuwingen die de topman van de AIVD, Dick Schoof, maandag uitte over een toenemende invloed van ‘salafistische aanjagers’. ,,Als we stil blijven, neemt het alleen maar toe,’’ aldus El Boujoufi.
Daarbij zei hij – naar het voorbeeld van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb – dat iedere belijdende moslim salafist is, hijzelf incluis. Het probleem zit hem met name bij de ‘politieke salafisten’, die het isolement opzoeken.
Hij vertelde drie jaar geleden zelf geld te hebben opgehaald in Marokko, voor een conferentie van het CMO in Nederland met andere religieuze stromingen. Daarbij had hij overlegd met de Nederlandse ambassadeur in Rabat en in Nederland met de ministeries van Sociale Zaken, Justitie en Buitenlandse Zaken. ,,Alleen op voorwaarde van transparantie wilden we het geld aanvaarden. En de andere kant stelde geen voorwaarden. Anders had ik het niet geaccepteerd.’’
Weerspreken
Bestuurders van moskeeorganisaties die betrokken waren bij de gesprekken over een convenant, weerspreken de lezing van Driss el Boujoufi. Halil Karaaslan, tot begin vorig jaar voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), stelt dat de koepelorganisatie helemaal geen voorstander was van het maken van afspraken rondom buitenlandse geldstromen. ,,Tijdens mijn voorzitterschap was de meerderheid van het CMO tegen een convenant. Dat gold ook voor drie andere moskeeorganisaties waarmee we hierover spraken.’’
Volgens Karaaslan was sprake van een generatiekloof. ,,Oudere moskeebestuurders zeiden: laten we nou maar doen wat de overheid wil. Ik vond het principieel onjuist om alleen voor moslims beperkingen af te kondigen. Er lag ook helemaal geen convenant. Het ging steeds om de vraag óf dat er moest komen.’’
Abdel Bouzzit, woordvoerder namens een aantal Haagse moskeeën, valt Karaaslan bij. ,,Alleen de Raad van Marokkaanse Moskeeën was voorstander van een convenant. Alle anderen waren tegen.
AD 12.02.2020 Turks-Nederlandse jongeren worden in hun denken en doen beïnvloed door een uit Turkije geëxporteerde ‘giftige mix’ van nationalisme en religie. Dit stelde integratiedeskundige en oud-PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vanmiddag tijdens de flitsenquête naar ongewenste beïnvloeding vanuit onvrije landen.
In een notitie die ze schreef met het oog op haar verhoor, waarschuwt Yücel dat Turks-Nederlandse jongeren kwetsbaar zijn voor ‘religieus fanatisme’. Dit ‘Turks salafisme’ heeft nauwe banden met het nationalisme van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, aldus Yücel. Ze wijst erop dat één op de tien jihadgangers uit Nederland Turkse roots heeft.
De Turkse invloed in Nederland neemt volgens haar toe. ,,Er is een te grote groep die zich helemaal identificeert met de Turkse identiteit.” Dat komt doordat de Turkse regering via bijvoorbeeld Diyanet (het ministerie van Religieuze Zaken) in Nederland moskeeën bezit, maar ook omdat Turkse Nederlanders zich niet welkom voelen in Nederland. Ze spreekt van discriminatie en uitsluiting. ,,Als Nederland doen we het niet goed.”
Gebrek aan maatregelen
Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u, aldus Leerlingen van Turks-Nederlandse afkomst tegen docenten, aldus Yücel.
Yücel klaagt over het gebrek aan maatregelen in Nederland nadat in 2014 Turkse Nederlanders een brief op hun deurmat vonden die hen maande op de AKP van Erdogan te stemmen. ,,Die mensen voelen zich in de kou staan.”
Ze werd ook bevraagd over de angst in de Nederlands-Turkse gemeenschap om kritisch te zijn op de Turkse regering en refereerde aan de vele bedreigingen die Turks-Nederlandse politici krijgen wanneer ze kritische vragen stellen over ‘de lange arm van Ankara’. Yücel is voorstander van een verbod op buitenlandse financiering uit onvrije landen.
Pikant is dat ze in haar notitie schrijft dat de huidige fractievoorzitter van Denk, Tunahun Kuzu, toen hij nog in de PvdA-fractie zat met Yücel – haar voortdurend probeerde te dwarsbomen. Kuzu is lid van de onderzoekscommissie die haar verhoorde, maar was zelf niet betrokken bij haar ondervraging. Daarin werd niet gerept van haar kritiek op Kuzu.
Invloed Koranscholen
Yücel uit zich negatief over de invloed van Koranscholen, die in het weekend leerlingen onderwijzen en hen ‘soms behoorlijk hardhandig’ inprenten dat vragen stellen zeer onbetamelijk is. Ze krijgen ‘ontspoorde opvattingen’ mee. Ter illustratie somt ze citaten van leerlingen op: ,,Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u.” En: ,,De doden van Charlie Hebdo zijn verdiend meester, zij hebben Mohammed besmeurd.”
Terreurdeskundige Ronald Sandee wordt door een speciale commissie van de Tweede Kamer verhoordover de beïnvloeding uit onvrije landen van Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties. Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
NRC 10.02.2020 Eerste dag parlementaire ondervraging Deskundigen waarschuwden maandag voor een speciale commissie voor buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën.
Onder twaalf fel schijnende lampen en tegenover vier scherp kijkende Kamerleden verklaarden maandag de eerste deskundigen in de parlementaire ondervraging over beïnvloeding uit onvrije landen op – voornamelijk – moskeeën en islamitische organisaties.
De baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Dick Schoof, terreurdeskundige Ronald Sandee en ambtenaar Mark Roscam Abbing waarschuwden alle drie dat de invloed van salafisten op Nederlandse moskeeën toeneemt. Zij krijgen steun uit met name de Golfstaten.
De commissie, bestaande uit Tweede Kamerleden, onderzoekt die buitenlandse beïnvloeding na publicaties van Nieuwsuur en NRC. Daaruit bleek dat zeker dertig Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in ‘onvrije landen’ als Saoedi-Arabië en Koeweit. De komende twee weken worden in totaal achttien deskundigen en getuigen, zoals moskeebestuurders, gehoord.
Volgens inlichtingenchef Schoof kunnen salafistische „aanjagers”, mensen binnen de islamitische gemeenschappen die verdere invloed van hun beweging promoten, een steeds dominantere positie verwerven dóór de buitenlandse steun die ze ontvangen.
Het gaat om een kleine groep die een „disproportionele rol” heeft in moskeeën. „Ze duwen concurrerend aanbod weg. Op sociale media beheersen ze de markt, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben door die buitenlandse steun.”
Die dominantere positie verwerven salafisten ook omdat ze steeds „professioneler” zouden opereren. „Het zijn mensen die de Nederlandse samenleving goed kennen, de taal spreken, de wetten kennen, weten hoe ze onlinemassamedia moeten gebruiken”, aldus Schoof.
Facadepolitiek
Jongeren die online zoeken naar informatie over de islam komen daardoor vaak terecht bij salafistische organisaties en aanjagers, zei Mark Roscam Abbing. Hij leidt een ambtelijke taskforce die gemeenten adviseert bij de aanpak van ‘problematisch anti-democratisch gedrag’ en ‘ongewenste beïnvloeding’. Die ‘aanjagers’ zoeken volgens de deskundigen vaak de randen van de wet op, zonder eroverheen te gaan. Schoof: „Ze kennen de bandbreedte van de Nederlandse rechtsstaat.”
Zo lijken die organisaties naar buiten toe vaak modern en vreedzaam, maar prediken ze binnenskamers antidemocratische en soms gewelddadige ideeën, aldus Schoof. Hij noemt dat „facadepolitiek”: „Men zegt het een, maar het doet het ander.
De publieke kant ziet er prima uit, op de statuten van zo’n stichting is niks aan te merken. Maar in de beslotenheid van de eigen kring wordt dan bijvoorbeeld gepredikt dat het oké is om homo’s te vermoorden. Of dat je bij een strafbaar feit geen aangifte bij de politie moet doen, maar het binnen de eigen islamitische kring moet oplossen.”
Die beïnvloeding met „antidemocratisch gedachtegoed” vindt volgens Schoof al plaats bij buitenschoolse schoollessen en de opvang van peuters en kleuters. „Ze krijgen daar gedachtegoed te horen dat intrinsiek strijdig is met waar de democratische rechtsstaat voor staat, bijvoorbeeld over homoseksuelen. Daarin zit vaak een impliciete afwijzing van die rechtsstaat”, aldus Schoof.
Een organisatie die zich sluipenderwijs met antidemocratische ideeën vestigt in Nederlandse moskeeën is bijvoorbeeld het Moslimbroederschap, waarschuwde terreurdeskundige Ronald Sandee, die jarenlang voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werkte.
Volgens hem staan onder meer de Blauwe Moskee in Amsterdam en Centrum de Middenweg in Rotterdam onder invloed van die organisatie, die een shariastaat wil vestigen en waarvan leden geheimzinnigheid beloven. Zo zou de bouw van die moskeeën deels gefinancierd zijn vanuit aan het Moslimbroederschap gelieerde stichtingen. Ook spreken er volgens Sandee regelmatig predikers uit die hoek.
Ondermijning rechtsstaat
Het risico van de toenemende invloed van salafisten, aldus Schoof: het ontstaan van een parallelle samenleving „die de Nederlandse rechtsstaat ondermijnt”. „Ze jagen antidemocratisch gedachtegoed aan, dat de democratische rechtsstaat ondermijnt en bedreigt.
Als zo’n parallelle structuur ontstaat, is het risico dat de democratische rechtsstaat op termijn conform die parallelle samenleving moet worden gestructureerd.” Daarmee komen burgerlijke en democratische vrijheden onder druk te staan, waarschuwde Schoof.
Maar de aanpak van buitenlandse beïnvloeding kan lastig zijn, temperde ambtenaar Roscam Abbing de verwachtingen. „Een verbod op financiering uit onvrije landen kan tot gevolg hebben dat geld vaker via Europese landen naar Nederland komt.”
En omdat ‘problematisch gedrag’ vaak niet strafbaar is – het prediken van antidemocratische ideeën is in een liberale rechtsstaat niet verboden – is informatie over geldstromen vaak moeilijk te delen binnen de overheid.
Roscam Abbing pleitte er daarom voor dat de overheid ook inzet op het versterken van „weerbaarheid” van kwetsbare groepen binnen Nederlandse moskeeën tegen radicalere stromingen. Ook zou het aanbod aan islamitische organisaties „pluriformer” moeten zijn, om bijvoorbeeld te voorkomen dat islamitische ouders hun kind enkel bij een salafistische organisatie geloofsonderwijs kunnen bieden. „Je moet voorkomen dat mensen alleen naar moskeeën kunnen waar zorgelijk gedrag plaatsvindt.”
Woensdag hoort de commissie deskundigen over de „gevolgen voor de gemeenschap” van ongewenste buitenlandse beïnvloeding.
AD 10.02.2020 De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Roscam Abbing werd maandag als derde en laatste gehoord, op de eerste dag van de openbare verhoren in de enquête naar buitenlandse financiering. Hij is voorzitter van een taskforce die zich bezighoudt met ongewenste buitenlandse financiering.
Verschillende ministeries werken samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten. Die taskforce speelde een voorname rol bij de omgang met het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Onderwijsminister Arie Slob wilde de bekostiging van de school staken, maar is door de rechter teruggefloten.
Podium
Achteraf gezien is er misschien te weinig aan de buitenwacht uitgelegd waarom overheidsoptreden in dit geval gerechtvaardigd was, aldus Roscam Abbing. In bedekte termen riep hij de politiek op zich minder te focussen op repressie en het onderdrukken van ongewenste geluiden, en meer op het weerbaar maken van de welwillende meerderheid van de moslimgemeenschap.
Eerder schreef Roscam Abbing dat nogal wat politieke partijen nadenken over een verbod op buitenlandse financiering en trachten te voorkomen dat ‘aanjagers’ van salafistische geluiden een podium krijgen.
Hij waarschuwde dat ‘bovenmatig repressief handelen’ averechts kan uitpakken en ongewenste buitenlandse beïnvloeding juist in de hand werkt. In zijn verhoor bepleitte Roscam Abbing ‘het versterken van de weerbaarheid’. ,,Mensen met rare ideeën houd je altijd. Als je mensen zover kan krijgen dat ze zich niet laten overtuigen, zouden we echt aan de winnende hand zijn.”
Hij bepleitte ook een speciale wet voor de taskforce, om het nemen van maatregelen een betere basis te geven. Dat zou er ook toe kunnen leiden financieel gevoelige informatie die nu niet met de taskforce mag worden gedeeld, daar wel op tafel belandt.
NOS 10.02.2020 De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“Op dit moment zien we een tweede generatie ontstaan”, zegt Schoof. “Ze schrijven en spreken goed Nederlands. Ze kennen het rechtssysteem. Op sociale media domineren ze de markt, om het zo te noemen. Ze streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden.”
Deze jonge Nederlandse salafisten krijgen financiële en andere steun uit Golfstaten. Zij proberen met professionele methoden invloed te krijgen in moskeeën, op scholen en zetten gematigde gelovigen onder druk, blijkt uit AIVD-onderzoek.
Kinderopvang
Ook in het onderwijs en de kinderopvang krijgen salafisten steeds meer voet aan de grond, zegt Schoof. “Heel jonge kinderen tussen 0 en 4 jaar krijgen daar al dat gedachtegoed te horen.”
De organisaties maken gebruik van façadepolitiek, zoals Schoof het noemt. Naar buiten gematigd en extremisme afkeuren, maar vervolgens in eigen kring prediken dat je homo’s mag vermoorden.
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Schoof wilde als AIVD-directeur niet zeggen hoe de wetgeving veranderd zou moeten worden. Wel denkt hij dat het dwingen van organisaties tot openheid over wat zij doen een stuk zou helpen. “Maar wetten verzinnen voor de geldstromen is heel ingewikkeld. Die lopen via tussenpersonen, dus je kunt alles verhullen wat je wilt.”
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Telegraaf 10.02.2020 De baas van de geheime dienst AIVD Dick Schoof ziet een nieuwe generatie ’salafistische aanjagers’ aan invloed winnen die op sociale media ’de markt overheersen’. Zij prenten al bij hele jonge kinderen de boodschap in dat de Nederlandse rechtstaat niet deugt.
Dat zei de AIVD-baas als eerste deskundige die werd gehoord door de parlementaire ondervragingscommissie over buitenlandse financiering van moskeeën. De Kamer wil weten waar dat tot radicalisering leidt. Het gaat daarbij niet alleen om moskeeën, maar ook om koranscholen.
Vaak lijkt vanaf de buitenkant alles in orde, zei Schoof, die in dit verband spreekt van facadepolitiek. „Ze kennen de grenzen van de Nederlandse rechtstaat goed, dus naar buiten toe zullen ze nooit over die grens heen gaan. In de beslotenheid van een preek wordt expliciet gezegd dat je homo’s mag vermoorden.”
De gevolgen van die invloed zijn zorgelijk, zegt Schoof. Gewone moslims worden onder druk gezet en beperkt in hun vrije geloofsbeleving. Bovendien kan er een ’parallelle samenleving’ ontstaan die de Nederlandse samenleving met al haar vrijheden ondermijnt.
De financiering vanuit de Golfregio loopt via stichtingen en tussenpersonen en is vaak lastig te achterhalen, zei de AIVD-directeur. Bovendien blijkt uit de praktijk dat het lastig is er iets tegen te doen, zeker strafrechtelijk. Het mislukte optreden van onderwijsminister Slob en de gemeente Amsterdam tegen het Cornelius Haga Lyceum onderstreept dat. Toch blijkt de waarschuwing van de AIVD over antidemocratische elementen in de school staan, zei Schoof.
Moslimbroeders
Terreurdeskundige Ronald Sandee sprak over de invloed van de Moslimbroederschap. Landen als Koewet, Qatar en Turkije kopen met miljoenen invloed bij moskeeën als de Blauwe Moskee in Amsterdam en de Essalam Moskee in Rotterdam. „Wie betaalt, bepaalt.” De financiering loopt vaak via trustfondsen als de Europe Trust Nederland (uit Qatar). Soms komt het volgens Sandee ook op ’pallets met bankbiljetten in privévliegtuigen’, waarna het via tussenpersonen met duffelbags naar moskeeën in Nederland en Duitsland wordt gebracht.
Of de bank over dergelijke hoeveelheden contanten geen vragen stelt, zo wilde de ondervragingscommissie weten. Sandee: „De bank wel, maar een notaris misschien niet.”
Waar Saudi-Arabië en de Emiraten zich minder zijn gaan inlaten met de Moslimbroeders, zijn Qatar en Turkije juist actiever geworden, zegt Sandee.
De Kamercommissie gaat de komende weken negentien personen ondervragen. Dick Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst is de eerste die wordt gehoord. Daarna volgen onder anderen terreurdeskundigen, integratiedeskundigen en moslimorganisaties. Volgende week staan de omstreden moskeeën As-Soennah (Den Haag) en alFitrah (Utrecht) in de schijnwerpers. De laatste verhoren zijn donderdag 20 februari.
Het onderzoek wordt gedaan door een zogenoemde parlementaire ondervragingscommissie. Het is een kortere variant van een parlementaire enquête. Maar ook bij deze mini-enquête staan ondervraagden onder ede en zijn ze verplicht mee te werken.
AD 10.02.2020 Met een nieuwe generatie ‘salafistische aanjagers’, gefinancierd vanuit de Golfregio, wint deze (zeer) orthodoxe stroming binnen de islam aan invloed. Dit zei AIVD-topman Dick Schoof maandag in het eerste openbare verhoor van de van de parlementaire ‘mini-enquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van vooral islamitische instellingen.
,,We zien een soort tweede generatie ontstaan die goed de Nederlandse wetgeving kent, goed Nederlands spreekt en gemakkelijk de weg vindt, waardoor hun invloed groeiende is,’’ zei Schoof, die om operationele redenen geen namen wilde noemen.
Door de financiële steun uit het buitenland duwen de salafisten concurrerend aanbod weg, aldus Schoof. ,,In markttermen gesproken overheersen ze bijna de markt op internet en social media, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben dankzij de financiering.’’
De groep is relatief klein, maar sterk georganiseerd en daardoor ‘disproportioneel aanwezig’. ,,We maken ons meer zorgen over salafistische aanjagers dan enige tijd geleden.’’
Façadepolitiek
Men zegt het één en doet het ander, aldus Dick Schoof, AIVD.
De problematische gevallen onder de aanjagers stimuleren ‘antidemocratisch gedachtegoed’, via gesprekken, onderwijs en bijvoorbeeld kinderopvang. Zo zijn er moskeeën waar kinderen tussen de 0 en 4 jaar ‘op hele eenvoudige manieren gedachtegoed te horen krijgen dat intrinsiek strijdig is met de rechtsstaat’.
In de openbaarheid is daar dan doorgaans niets van te merken. Schoof sprak over ‘façadepolitiek’. ,,Men zegt het één en doet het ander.’’ Als voorbeeld noemde hij een preek waarin expliciet wordt gezegd dat je homoseksuelen kan vermoorden. ,,Dat zal men aan de buitenkant nooit zeggen, sterker nog men zal er afstand van nemen.’’
Doel is het creëren van een ‘parallelle samenleving’. Op langere termijn is dat een dreiging die een halt moet worden toegeroepen, aldus Schoof.
Haga Lyceum
Schoof kreeg ook vragen over het Amsterdamse Cornelius Haga Lyceum, waarvoor de inlichtingendienst vorig jaar waarschuwde vanwege vermeende salafistische invloeden. Volgens de rechter zijn daar onvoldoende ernstige indicaties voor. Schoof houdt vol dat de AIVD terecht aan de bel trok. Maar vervolgens was het voor de gemeente Amsterdam en andere overheidsinstanties lastig om de juiste maatregelen te kunnen treffen, aldus de AIVD-chef.
Met de mini-enquête wil een meerderheid van de Tweede Kamer deze week en volgende week de gevolgen blootleggen van – met name Arabische – geldstromen naar moskeeën. Hiervoor worden in totaal 19 mensen gehoord.
Later maandag wordt nog terreurdeskundige Ronald Sandee gehoord, naast Mark Roscam Abbing, voorzitter van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering. In de Taskforce werken verschillende ministeries samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten.
AD 10.02.2020 De Rotterdamse moskee De Middenweg en de Amsterdamse Blauwe Moskee zijn in de greep van Moslimbroeders. Die boodschap had terreurdeskundige en onderzoeker Ronald Sandee maandag tijdens zijn verhoor in de mini-enquête van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Hoewel beiden dat zelf steevast ontkennen, noemde Sandee bestuursvoorzitter Jacob van der Blom en imam Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee als Moslimbroeders. Van der Blom is ook oprichter van De Middenweg.
Hard bewijs heeft Sandee niet, maar: ,,Als het loopt als een eend, kwaakt als een eend, dan kan het een eend zijn.’’ Van der Blom en Elforkani ‘volgen de ideologie’ van de Moslimbroeders.
De moskee in Nieuw-West, neergezet met geld uit Koeweit en Qatar, speelde een grote rol in het verhoor. Sandee, oud-medewerker van de militaire inlichtingendienst, vertelde ook uitvoerig over de internationale Moslimbroederschap. Volgens hem streeft die organisatie een ‘shariastaat’ na, waarin de islam leidend is.
Sluiers
Moslimbroeders zijn in het algemeen hoogopgeleid, welsprekend en ‘anti-integratief’, aldus Sandee. Ze stimuleren volgens hem vrouwen om sluiers te dragen en hameren op ‘islamofobe’ tendensen in de samenleving.
Sandee noemde de Blauwe Moskee als pregnant voorbeeld van beïnvloeding vanuit de Golfregio. Toen Koeweit rond 2006 instapte als financier, trad bij het bedrijf dat het vastgoed in eigendom heeft een hoge Koeweitse functionaris aan die volgens Sandee ook nu nog de koers van de moskee mede bepaalt.
Sandee zei ook verhalen te hebben gehoord over jonge bekeerlingen in de Blauwe Moskee die ‘behoorlijk intimiderend’ hun opvattingen opdringen. ,,Maar dat is alleen hear say.’’
Middenweg
In de Blauwe Moskee, maar ook bij De Middenweg (eveneens vanuit de Golfregio gefinancierd en met dezelfde eigenaar als de Blauwe Moskee) zie je volgens Sandee aan de sprekers en trainingen de invloed van de Moslimbroeders. In dat verband noemde hij ook de Essalammoskee in Rotterdam, de grootste van Nederland.
Ten aanzien van de geldstromen uit de Golf is Nederland ‘een beetje te naïef, misschien goedgelovig’. ,,Ik heb het gevoel dat landen als Turkije en Qatar een hele bewuste strategie volgen om moslimgemeenschappen in het buitenland te beïnvloeden. Maar we zitten vast aan die vrijheid van religie.’’
Hij bepleitte maatregelen om buitenlandse financiering aan banden te leggen. Hij noemde de islamwet uit Oostenrijk als voorbeeld, die een verbod op buitenlandse financiering bevat. Ook opperde hij een Europees verbod. ,,Dat zou een mogelijkheid zijn om in 1 klap van ongewenste beïnvloeding af te komen.’’
Vastgoed
De parlementaire commissie stelde de nodige vragen over Jacob van der Blom, ex-directeur bij de Essalammoskee die volgens Sandee op goede verkeert met Qatar Charity, een voorname donateur van islamitische instellingen in Europa. Van der Blom is al jaren bestuurder van Europe Trust Nederland, de eigenaar van de Middenweg en Blauwe Moskee. Volgens Sandee is dat de Nederlandse vastgoedtak van de Moslimbroeders, die dient als filiaal van het in Birmingham moederbedrijf gevestigde Europe Trust. ,,Ik heb het gevoel dat als Europe Trust in Birmingham het vastgoed opeist, dat ook gebeurt.’’
De laatste tijd signaleert Sandee een kruisbestuiving tussen Moslimbroeders en salafisten. ,,Een soort nedersalafisme of nederbroederschap.’’
Sandee werd ook bevraagd over een uitvoerig artikel dat hij vorig jaar schreef voor een Amerikaanse onderzoekssite, waarin hij de vloer aanveegde met het Amsterdamse deradicaliseringsbeleid, dat volgens hem aan de leiband loopt van dubieuze figuren. Signalen over radicaliserende mensen zijn onder het tapijt geveegd, aldus Sandee.
AD 10.02.2020 Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt. Maar of de commissie veel boven water zal krijgen, valt te bezien. Zes vragen over de kwestie.
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Hoe groot is het probleem?
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholen kinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13 salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Den HaagFM 07.02.2020 Oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
OmroepWest 06.02.2020 De Haagse oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari 2020. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
NOS 06.02.2020 Maandag begint de parlementaire commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën, islamitische scholen en andere organisaties gaat onderzoeken. “We willen weten hoe we deze beïnvloeding kunnen doorbreken”, zegt voorzitter Michel Rog (CDA).
In zes dagen tijd, tussen 10 en 20 februari, worden vertegenwoordigers van moskee-organisaties, onderzoekers en terreurdeskundigen gehoord. Het eerste verhoor is met directeur Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Moskeeën
In de tweede week worden de besturen van de As-Soennah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht verhoord. As-Soennah heeft vooraf informatie aangeleverd die de commissie had opgevraagd.
AlFitrah maakte daar bezwaar tegen en wil de commissie geen documenten sturen. De Tweede Kamer begon daar een rechtszaak over en kreeg gelijk. Op 21 februari 2020 dient het hoger beroep van de moskee-stichting.
“Maar”, zegt commissievoorzitter Rog, “dit ontslaat het bestuur van alFitrah niet van medewerking aan het verhoor.” Dat staat gepland voor woensdag 19 februari 2020.
Het bestuur van de Utrechtse alFitrah-moskee vindt dat de commissie buiten zijn bevoegdheden treedt met het opvragen van alle stukken. “De zaak ligt bij het gerechtshof en we willen dat eerst voorleggen aan een hogere rechter”, zegt de advocaat van het bestuur in het radioprogramma Nieuws en Co.
Miljoenen euro’s
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen.
Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië. Van dat geld worden onder meer ultraorthodoxe imams ingehuurd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bleek jarenlang in het geheim lijstjes bij te houden over deze geldstromen, gebaseerd op vrijwillig verstrekte informatie van de ambassades van Koeweit en Saudi-Arabië. De Tweede Kamer kreeg deze informatie niet, en besloot daarom tot dit parlementaire onderzoek.
Brandbrief
Vier islamitische organisaties maakten deze week bezwaar tegen de opzet van het onderzoek. In een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib stelden zij dat de onderzoekscommissie ook moet kijken naar buitenlandse geldstromen voor christelijke politieke partijen, kerken en synagoges.
“De brief is een laatste poging om te wijzen op wat er volgens ons fout is aan het onderzoek”, zei Abdelhamid Bouzzit, moskeebestuurder van het Islamitisch Centrum Imam Malik in Leiden.
Maar de onderzoekscommissie houdt zich aan het oorspronkelijke plan:
Onderzoek Tweede Kamer buitenlandse financiering moskeeën van start
Onder ede
De verhoren vinden onder ede plaats. De eed wordt afgenomen met de zin “Zo waarlijk helpe mij God Almachtig” en de belofte “Dat verklaar en beloof ik”. Moslims die de eed moeten afleggen mogen van de commissie zelf een zin bedenken, bijvoorbeeld: “Zo waarlijk helpe mij Allah Almachtig.”
De commissieleden zijn voorzitter Michel Rog (CDA), ondervoorzitter Ronald van Raak (SP), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Mark Harbers (VVD), Edgar Mulder (PVV), Rutger Schonis (D66), Niels van den Berge (GroenLinks), Chris Stoffer (SGP) en Tunahan Kuzu (Denk).
Telegraaf 06.02.2020 De Tweede Kamer begint volgende week gemankeerd aan de ondervragingen over ongewenste geldstromen naar moskeeën vanuit onvrije landen als Saoedi-Arabië, Koeweit en Qatar. Moskeeschool AlFitrah weigert namelijk nog altijd om gevorderde documenten aan de Kamer te overhandigen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is niet eens om medewerking gevraagd.
Vanaf volgende week worden onder meer bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht onder ede ondervraagd door de Tweede Kamer, evenals de Islamitische Stichting Nederland, de Nederlandse tak van het Turkse moskeenetwerk Diyanet. Doel van de verhoren is uiteindelijk om maatregelen te kunnen nemen om de ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland te kunnen stoppen.
De Kamer debatteert er al jaren vrijwel vruchteloos over. Wetgeving om geldstromen naar moskeeën uit ’onvrije landen’ aan banden te leggen, laat nog op zich wachten. De openbare verhoren, onder ede, moeten leiden tot ’effectieve maatregelen om deze invloed te doorbreken’.
Moskeeschool zet hakken in zand
AlFitrah weigerde de door de ondervragingscommissie gevorderde documenten te overhandigen. En hoewel de rechter de commissie in het gelijk stelde, komt de moskeeschool nog altijd niet over de brug. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari, een dag na het laatste verhoor van de ondervragingscommissie.
„Ook zonder de stukken heeft de commissie voldoende informatie om de verhoren te kunnen beginnen”, zegt commissievoorzitter Michel Rog (CDA). De ondervragingscommissie vorderde ook documenten van banken en van de ministeries van Financiën, Justitie en Veiligheid, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Waarom Buitenlandse Zaken niet om informatie is gevraagd, wilde Rog niet zeggen.
Openbare lijst geldstromen
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) heeft de roep van de Kamer om openbaarmaking van de lijsten met moskeeën die financiering krijgen uit Golfstaten altijd willen tegenhouden. Juist door diplomatieke vertrouwelijkheid, gaf een land als Saudi-Arabië informatie over de moskeeën, zo redeneerde de bewindsman.
Behalve moskeebestuurders en burgemeesters verhoort de Kamer ook AIVD-baas Dick Schoof en terreurdeskundige Ronald Sandee.
AD 06.02.2020 Bestuurders en ex-bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd door de Tweede Kamer. Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari.
Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Ook onder anderen ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt gehoord.
Een speciale commissie van de Tweede Kamer onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Verhoren
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
In 2016 deed de FIOD een inval bij de Al-Fitrah-moskee ANP
NOS 17.01.2020 De alFitrah-moskee uit Utrecht moet een onderzoekscommissie van de Tweede Kamer inzage geven in de financiën. Dat heeft de voorzieningenrechter in een kort geding besloten. De documenten moeten de parlementaire ondervragingscommissie helpen bij het onderzoek naar financiering van salafistische moskeeën.
De rechtbank beveelt alFitrah en aanverwante stichtingen om de administratie en financiële gegevens aan de commissie over te dragen. Als zij blijven weigeren, kan er een dwangsom volgen.
De alFitrah-moskee is een van de islamitische organisaties die door de commissie worden onderzocht. Het onderzoek werd ingesteld na de onthulling van Nieuwsuur en NRC dat verschillende islamitische organisaties miljoenen euro’s uit de Golfregio hebben ontvangen. Er bestaan vermoedens dat daarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt.
Verdwenen documenten
De stichting alFitrah en de Kamercommissie stonden tegenover elkaar voor de rechter omdat de stichting weigert opening van zaken te geven. Imam Suhayb Salam zei gisteren in de rechtszaal dat hij de stukken niet meer heeft, omdat die in beslag zijn genomen door de FIOD en het Openbaar Ministerie bij een inval in 2016. De advocaat van de Kamercommissie stelde daarop dat de moskee die stukken inmiddels terug heeft.
AlFitrah wordt nu gedwongen medewerking te verlenen in de zoektocht naar de ‘verdwenen’ documenten. De rechtbank vindt dat de stichting een betere onderbouwing van de verdwijning moet geven. Ook moet zowel de Kamercommissie als alFitrah nagaan of er bij de FIOD documenten voorhanden zijn.
Vrijheid van godsdienst
Het moskeebestuur stelde in de zitting dat het onderzoek in strijd is met de vrijheid van godsdienst, maar daar gaat de rechter niet in mee. Het verstrekken van gegevens brengt de belijdenis van een godsdienst niet in het geding, oordeelt de rechtbank.
Volgens CDA-Kamerlid Michel Rog, die de ondervragingscommissie voorzit, zijn de opgevraagde documenten noodzakelijk om het onderzoek voort te zetten. Zodra de gegevens beschikbaar zijn, hoopt de commissie verder te kunnen met de voorbereiding voor de openbare verhoren. Die moeten volgende maand plaatsvinden.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam.
NOS 16.01.2020 De islamitische Stichting alFitrah heeft wel degelijk de documenten in bezit die door de Tweede Kamer worden opgeëist. Dat zei advocaat Van Uden van de parlementaire ondervragingscommissie vanochtend bij een zitting bij de rechtbank in Den Haag.
De Tweede Kamer wil de stukken hebben voor het onderzoek van een Kamercommissie naar de financiering van salafistische moskeeën. Omdat de Utrechtse stichting weigert stukken over te dragen, is de commissie naar de rechter gestapt.
De Utrechtse imam Suhayb Salam zegt de stukken niet meer te hebben, omdat die 3,5 jaar geleden in beslag zijn genomen door de FIOD en het OM. Dat gebeurde bij een inval in zijn islamitisch centrum in de Utrechtse wijk Overvecht. Maar volgens de advocaat van de Kamercommissie heeft hij die stukken inmiddels weer terug. Bovendien wil de commissie ook de stukken van daarna.
De Kamer vermoedt onder meer dat de stichting geld uit het buitenland heeft gekregen, waarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en de integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt. Onder de stichting vallen een moskee en andere organisaties waarvan Salam de leiding heeft.
Verhoren
Op 10 februari beginnen in de Tweede Kamer de verhoren waarmee het parlement meer zicht probeert te krijgen op “ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland, zoals moskeeën, uit onvrije landen”.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam. Toch eist de commissie wel dat hij alle stukken aanlevert over een periode van 10 jaar.
Geen parlementaire enquête
Volgens de advocaat van Salam, Boumanjal. gaat de commissie zijn boekje te buiten. Hij wees er vandaag op dat de ondervragingscommissie niet de status heeft van een parlementaire enquête.
De commissie zou geen nieuw onderzoek mogen doen, maar enkel mogen putten uit al bestaande onderzoeken, zoals die van de FIOD en wetenschappelijke studies. Advocaat van Uden van de Tweede Kamercommissie wierp tegen dat de verzoeken om informatie te krijgen van alFitrah wel degelijk passen bij een parlementaire ondervraging.
Imam Salam zei tijdens de zitting dat er geen stukken van na de inval van 2016 meer zijn. Allereerst omdat er geen notulen meer worden gemaakt. En ook omdat alFitrah en stichtingen die daaraan zijn verbonden nauwelijks nog actief zijn. De advocaat zei wel dat er in het verleden geld is geaccepteerd uit Koeweit. Dat ging volgens hem om “liefdadigheidsgeld”.
Er kwam geen geld uit Turkije en Saudi-Arabië, benadrukte hij.
Onveilige landen
Tijdens de zitting was er veel discussie over een lijst met “onveilige landen” en “deels onveilige landen”. De Kamercommissie wil weten of er geldstromen uit die landen gaan naar islamitische organisaties.
Advocaat Boumanjal vindt het slordig dat er geen duidelijke definitie is van die deels onveilige landen. “Want welke landen vallen daaronder?”, zo vroeg hij zich hardop af. “Is Polen ook een onvrij land omdat rechters daar hun werk niet vrijelijk kunnen doen?”.
Niet duidelijk werd tijdens de zitting of andere islamitische organisaties gevraagde documenten wel hebben gegeven aan de Kamercommissie. In het belang van het onderzoek wilde de advocaat van de commissie niet laten weten wie er verder wordt onderzocht. De rechter doet vrijdag uitspraak.
AD 14.01.2020 De Haagse VVD roept de gemeente op om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de As-Soennah moskee van haar plek te krijgen. Het gebedshuis staat op grond die de gemeente in erfpacht heeft uitgegeven.
Als de gemeente het voor elkaar krijgt om de moskee die erfpacht te ontnemen, kan het gebedshuis de grond niet meer gebruiken en moet het verhuizen.
Aanleiding voor de oproep van de VVD is de kritiek van het moskeebestuur op het parlementaire onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting Nederlandse gebedshuizen. Met oliedollars uit bijvoorbeeld Qatar en Saoedi-Arabië wordt zo het salafisme verspreid, een orthodoxe stroming binnen de islam die wordt aangehangen door veel jihadisten. De As-Soennah werd hier vaak mee in verband gebracht, ze staat bekend als een van de meest omstreden moskeeën van het land.
Verhoren
In februari moeten de verhoren gaan plaatsvinden in de Tweede Kamer. Verschijnen is verplicht voor getuigen die worden opgeroepen. Zij staan ook onder ede. Een uitnodiging voor dit gesprek wekte felle toorn van het As-Soennah-bestuur, blijkt uit een vorige week verspreid persbericht. De islamitische kerkleiders onderzoeken of ze onder het verhoor kunnen uitkomen.
Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning, aldus De Graaf.
,,Deze organisatie laat nu voor de zoveelste keer zien lak te hebben aan onze rechtsstaat”, zegt VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf. ,,Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning.”
Voorbeelden die de VVD opsomt van die houding, zijn het promoten van meisjesbesnijdenis en gastsprekers die de oorlog in Syrië en Irak verheerlijkten. ,,En zo heeft As-Soennah een veel langer trackrecord opgebouwd”, vindt de voorman van de liberalen in de gemeenteraad. Hij noemt de driedelige documentaire De Lokroep, waarin As-Soennah veelvuldig voorkomt, ‘ontluisterend’.
Anbi-status
De moskee genoot tot 2018 een officiële anbi-status van de Belastingdienst. Daarmee kan belastingvrij geschonken worden door donateurs, de fiscus erkent hiermee organisaties van algemeen nut. Maar toen na een wetswijziging verplicht werd gesteld dat anbi’s op hun website moesten publiceren hoeveel inkomsten en uitgaven er jaarlijks zijn, bleef As-Soennah in gebreke. In 2018 is de belastingvrijstelling stopgezet.
Mogelijk kan via de gemeente wel openheid worden afgedwongen over de geldstromen, oppert de VVD in vragen aan het stadsbestuur. Dit omdat de gemeente eigenaar is van de grond, die verhuurt ze, via erfpacht, aan de stichting achter de moskee. Vorig jaar besloot de gemeenteraad dat Den Haag actieve grondpolitiek mag inzetten om ongewenste ontwikkelingen te stoppen.
Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen, aldus De Graaf.
,,Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen”, legt De Graaf uit, ,,daarom vragen we om uit te zoeken welke mogelijkheden er juridisch zijn.”
De grond onder de moskee afpakken door de erfpacht op te zeggen, is voor de overheid een kwestie van lange adem. Erfpacht kent ingewikkelde algemene voorwaarden. Bij het opzeggen van de pacht moet de gemeente altijd de gebouweigenaar uitkopen.
Het bedrijventerrein rond de Fruitweg waar de moskee staat, is volgens Haagse misdaadbestrijders een knooppunt van criminele activiteiten. Dat staat in het Ondermijningsbeeld dat vorige maand verscheen.
AD 09.01.2020 Het bestuur van de extreem orthodoxe as-Soennah moskee overweegt niet te verschijnen bij een parlementaire ondervraging over financiering vanuit oliestaten. Dit omdat ze het onderzoek naar deze dubieuze financieringen vanuit landen als Qatar en Saoedi-Arabië ‘een vuile campagne’ tegen de islamitische gemeenschap vinden.
Uit onderzoek van NRC en Nieuwsuur in 2018 blijkt dat de moskee gefinancierd wordt door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Toen bleek dat ook tientallen andere islamitische organisaties miljoenen subsidie ontvingen uit Saoedi-Arabië en Koeweit, besloot het kabinet over te gaan op een parlementaire ondervraging. Deze verhoren beginnen in februari.
In ruil voor de oliedollars zou in Nederland de salafistische leer gepredikt, die ook wordt aangehangen door de meeste van de honderden polderjihadi’s die voor IS en Al-Qaeda vechten. De as-Soennah moskee ontkende na het verschijnen van het onderzoek direct dat dit bij hen gebeurd was. Er zou wel geld zijn binnengekomen maar geen bemoeienis zijn geduld vanuit het Midden-Oosten.
De moskee twijfelt om gehoor te geven aan de oproep mee te werken aan de ondervraging. ‘De hele opzet is doordrenkt met vooringenomenheid en is een aanfluiting voor de Tweede Kamer. Geert Wilders heeft in het verleden honderdduizenden dollars van neoconservatieve organisaties in Amerika gekregen om zijn anti-moslimboodschap te zaaien.
Wat de politiek nu oogst is een samenleving waar moslimhaat eerder de norm is dan uitzondering.’ schrijft de religieuze instelling in een verklaring op Facebook. Verschijnen voor de parlementaire commissie is echter verplicht. Wie niet kom, riskeert te worden gegijzeld door justitie.
Den HaagFM 09.01.2020 Het bestuur van de as-Soennah moskee is opgeroepen voor verhoor onder ede door de parlementaire commissie die de financiering van moskeeën in Nederland onderzoekt. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee weet nog niet of het op komt dagen.
De parlementaire ondervraging werd ingesteld na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC dat tientallen islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in Saoedi-Arabië of Koeweit en miljoenen euro’s zouden hebben ontvangen uit deze landen. Nieuwsuur en NRC ontdekten dat de as-Soennah moskee gefinancierd werd door een Koeweitse organisatie wiens predikers de jihad goedpraten.
Het moskeebestuur liet toentertijd weten weleens geld te hebben gekregen vanuit het buitenland. “Maar er is op geen enkele wijze invloed uitgeoefend. Sterker nog, er is expliciet met de weldoeners afgesproken dat Stichting as-Soennah op geen enkele wijze bemoeienis duldt.” Het begin van de verhoren staat gepland voor februari.
OmroepWest 18.12.2019 ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan’, aldus een 32-jarige medewerker van de as-Soennah moskee in Den Haag. Hij heeft zich woensdag voor het eerst moeten verantwoorden voor de rechter. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem van opruiing en het aanzetten tot geweld. De verdachte zou in een video op de website van de moskee vrouwenbesnijdenis hebben aanbevolen.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar.
Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. In de bewuste video zou de verdachte (een oud-docent van de moskee) hebben gezegd dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’
De zaak komt aan het rollen als Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom naar aanleiding van de video als eerste aangifte doet tegen de moskee. Musa: ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden.
Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’ Velen volgden haar voorbeeld, want volgens de officier van justitie liggen er nu 138 aangiften tegen de verdachte.
‘Vervolging onder druk van de media’
De moskee heeft de bewuste video inmiddels verwijderd. Advocaat Yasar Özdemir staat de verdachte woensdag bij. Tijdens de zitting spreekt hij het vermoeden uit dat het Openbaar Ministerie onder meer onder druk van de media tot vervolging is overgegaan. De verdachte: ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan.’
Eerder zei de oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
De advocaat van verdachte krijgt het woord. Hij heeft het vermoeden dat het OM onder meer door druk in de media heeft besloten tot vervolging #vrouwenbesnijdenis
Daar is advocaat Carene van Vliet het niet mee eens. ‘De moskee heeft nooit expliciet afstand gedaan. Van ontkenning is geen sprake.’ Van Vliet staat de eerste aangeefster Musa bij. ‘Ons doel is dat mensen weten dat je dit niet mag zeggen. We willen voorkomen dat er ook maar een vader is die naar aanleiding van die video tegen zijn dochter zegt: dit moeten we doen. De gezondheid van de burgers is in het geding.’
De Haagse zaak is woensdag nog niet inhoudelijk behandeld. Tijdens de regiezitting konden de partijen hun onderzoekswensen aangeven. Zowel het OM als de verdediging, ‘voor ons is het helder’, had deze niet. Dat betekent dat het onderzoek nu is afgerond en de zaak binnenkort inhoudelijk wordt behandeld.
RTL 14.12.2019 Er zijn de afgelopen maanden tussen de 75 en 125 aangiften gedaan tegen de As-Soennah-moskee in Den Haag, meldt het Openbaar Ministerie. De moskee kwam onder vuur te liggen omdat die in 2015 een video op hun website deelde waarin vrouwenbesnijdenis werd aanbevolen.
De 32-jarige medewerker van de moskee die in de video te zien is, moet woensdag voor de rechter verschijnen. In de video uit 2015 zei de man: “Besnijdenis is verplicht voor de mannen en aanbevolen voor de vrouwen.” De video is inmiddels verwijderd. De prediker wordt vervolgd voor opruiing en het aanzetten van geweld tot vrouwen.
Genitale verminking
De aangifteactie is in gang gezet door vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom. Die deed de eerste aangifte en riep iedereen op om hetzelfde te doen. “We zijn heel blij dat is besloten de man te vervolgen”, zegt oprichter Shirin Musa. “Het liefste zou ik het hele moskeebestuur woensdag zien zitten bij de rechter. Dat is verantwoordelijk voor wat ze online zetten.”
Op vrouwenbesnijdenis staat in Nederland maximaal 12 jaar cel. Musa noemt de aanbevelingen van de prediker geen besnijdenis, maar genitale verminking. “De ingreep beperkt je hele functioneren in de samenleving. Ik merk aan de meisjes aan wie ik les geef hoeveel last ze ervan hebben”, zegt ze.
Niet op grond van geloof
“Het is heel belangrijk dat hiertegen wordt opgetreden. Het is een gevaar voor de Nederlandse samenleving. Dit is niet op grond van geloof, dit is gewoon het aanbevelen van verminking”, zegt Musa. Haar organisatie roept iedereen nog steeds op aangifte te doen.
OmroepWest 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee in Den Haag wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
Musa: ‘Want het is geen snee die je ervan krijgt. Nee je wordt echt verminkt. Je kan dan moeilijk plassen, moeilijk menstrueren, je kunt niet goed zitten. Seks gaat moeizaam. Het is echt een verminking voor het leven, zowel geestelijk als lichamelijk.’
As-Soennah moskee: ‘De docent deelde niet zijn eigen mening’
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’ De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Bedoeling moskee ‘klip en klaar’
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Sticker scare bear Femmes for Freedom
Özdemir ziet de zitting met vertrouwen tegemoet. Hij denkt namelijk dat de rechter tot een andere oordeel komt dan het Openbaar Ministerie. ‘Het is in deze zaak heel belangrijk de uitingen van mijn cliënt te zien in de context waarin ze zijn gedaan.’
Aangeefster Musa is woensdag ook aanwezig. ‘We hebben speciaal stickers van een scare bear laten maken die we gaan uitdelen. Ik hoop dat de man wordt veroordeeld. Zodat het duidelijk is dat je in naam van religie of de vrijheid van meningsuiting of wat dan ook, geweld tegen vrouwen niet mag prediken.’
Den HaagFM 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. “De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.” De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. “Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.” Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. “Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.”
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Het kabinet gaat het zelfstandig ondernemen van ProRail beëindigen. Vooral vanwege de overlast op het spoor en de onverwachte tekorten van vorig jaar, wordt de privatisering teruggedraaid.
De NOSmeldt op basis van Haagse bronnen dat het kabinet afgelopen vrijdag 14.10.2016 akkoord ging met het voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu, PvdA) dat ProRail wordt ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur.
De beslissing wordt vrijdag 21.10.2016 officieel bekendgemaakt.
In een brandbrief waarschuwde de spoorsector het kabinet twee weken geleden nog voor overhaaste beslissingen. “In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan.” De brief is ondertekend door acht organisaties waaronder de NS, Koninklijk Nederlands Vervoer, FNV Spoor en reizigersorganisatie Rover.
ProRail legt zich dus uiteindelijk neer bij de plannen van staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) om de spoorbeheerder onder de vleugels van de overheid te brengen.
Van ProRail wordt dan een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) gemaakt. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer, de aanleg, het onderhoud en de veiligheid van de Nederlandse spoorwegen.
De laatste jaren is de staat alleen aandeelhouder geweest, maar het Rijk is wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de 2,5 miljard euro die de BV jaarlijks ontvangt.
Het kabinet hoopt dus vooral op meer controle: vorig jaar werd het geconfronteerd met een dreigend tekort van bijna een half miljard euro.
Dat blijkt uit een brief van de Raad van Commissarissen (RvC) en Raad van Bestuur van ProRail aan de staatssecretaris. In de brief, die in handen is van De Telegraaf, schrijft de top de keuze van het kabinet te respecteren en mee te zullen werken aan de uitwerking en invulling van de plannen. Dit in tegenstelling tot de eerdere reactie van ProRail waar ook nogal wat bezwaar leek mbt de bemoeienisvan het ministerie.
Weglekken
Dijksma onderzoekt momenteel in welke concrete vorm dat het beste kan. ProRail was in juni nog zeer kritisch. De organisatie sprak angst uit voor afleiding van de operatie en voor het weglekken van energie en kennis.
Maar na een ’verhelderend’ gesprek tussen de staatssecretaris en RvC begin september is het voor het miljardenbedrijf duidelijk geworden dat ze voor een voldongen feit staat. „Nu door u een principiële keuze is gemaakt kunt u rekenen op medewerking van ProRail”, valt te lezen in de brief.
Het personeel is fel tegen directe invloed van het ministerie. Ze vrezen voor slechtere arbeidsomstandigheden en hun pensioenen. De bonden staan vierkant achter de spoormedewerkers.
Debacles
Dijksma wil ProRail terugbrengen onder de vleugels van het departement. Bij het bedrijf was het jarenlang een puinhoop. Keer op keer kwam er een spoor van financiële debacles aan het licht. De staatssecretaris en haar voorgangers werden tot hun grote frustratie steeds weer in de Kamer op het matje geroepen als het misgaat, terwijl ze feitelijk niet de touwtjes in handen hebben.
CDA-Kamerlid Van Helvert is kritisch over de gang van zaken: „Wij hebben gevraagd geen onomkeerbare stappen te zetten. Het onderzoek naar de beste organisatievorm voor ProRail is nog bezig en toch heeft ze al besloten dat het gaat gebeuren. Dit besluit neemt ze als reactie op de Fyra-enquête, terwijl ProRail niets te verwijten valt. NS wordt daarin wél alles verweten. Maar de NS krijgt nog een 734e kans.”
Andere partijen zijn juist enthousiast. D66 pleit in het verkiezingsprogramma dat ProRail dezelfde structuur moet krijgen als Rijkswaterstaat. Bronnen bij de PvdA stellen dat de sociaaldemocraten in hun programma op hetzelfde spoor zitten.
Fyra
De discussie over de positie van ProRail komt voort uit de kabinetsreactie op de parlementaire enquête naar de Fyra. Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) wil de spoorbeheerder dichter naar het ministerie trekken.
Nu is de organisatie een zelfstandig bedrijf, met een eigen raad van commissarissen, een eigen directie en met de staat als enige aandeelhouder.
Dijksma wil met de structuurwijziging meer zeggenschap krijgen over ProRail, maar het plan stuitte op veel verzet van onder meer de vakbonden en de ondernemingsraad van ProRail. Er werd met verbazing gereageerd dat het kabinet erkent dat de organisatie weinig te maken heeft met het Fyra-debacle, maar tegelijkertijd wel moet veranderen in een publieksorganisatie.
Eringa, zelf ooit directeur geweest van een ziekenhuis, vergelijkt het kabinet met een overijverige dokter. “Ze gaan met de patiënt in de weer, terwijl ik juist geloof dat het eigen immuunsysteem van ProRail het werk zelf kan doen.”
Hoorzitting ProRail
Acuut
Er valt nog wel winst te behalen in de operationele slagkracht. Zo is ProRail volgens Eringa goed in de geplande zorg, maar bij een acuut probleem op het spoor kan er sneller worden geschakeld. “Daar moet nog een cultuuromslag plaatsvinden. Wie heeft de leiding op het spoor? Als we de commandostructuur verbeteren, worden de problemen beter opgelost.”
NS-baas Roger van Boxtel, ook in de Kamer aanwezig bij het gesprek, vindt dat de discussie teveel over de spelregels gaat. Dat leidt af van de hoofdzaak.
Van Boxtel vindt de structuur een zaak voor de politiek, maar geeft wel advies mee. “Ga niet knippen in ProRail, houd het in samenhang. Ik hoop op een visie die voor jaren rust biedt. Daar moet je energie in stoppen.”
VK 21.11.2017 Als het aan het Openbaar Ministerie (OM) ligt komt het Timo Huges, oud-president-directeur van de NS, duur te staan dat hij de schuld van de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg vooral bij leidinggevenden van een dochterbedrijf heeft proberen te leggen. Huges hoorde dinsdag voor de rechtbank in Den Bosch een jaar gevangenisstraf tegen zich eisen voor zijn aandeel in die fraudezaak uit 2014.
Juist uit verklaringen van ex-directieleden van het dochterbedrijf maakt het OM op dat Huges meer bemoeienis had bij het vals spel dan hij wil doen geloven. ‘Hij heeft gefaald als leidinggevende en is weggedoken voor zijn verantwoordelijkheid’, zo beet de officier van justitie hem dinsdag toe.
Vijf van de zes verdachten in de fraudezaak hebben zich volgens het OM schuldig gemaakt aan omkoping, valsheid en geschrifte en schending van bedrijfsgeheimen. In de onderbouwing van die verwijten kwam Huges er het slechtst van af. Het ontbreekt hem aan ‘een moreel kompas’, vindt het OM.
Zo wordt hem verweten te hebben ‘gemanipuleerd’ met een intern fraudeonderzoek door advocatenbureau De Brauw om zo zijn eigen rol toe te dekken. Ook zouden er notulen van een directievergadering van een dochterbedrijf over de Limburgse aanbesteding zijn vervalst.
‘Schijnconstructie’
Dat daarmee het concurrentiebeding werd overtreden wist NS heel goed
Huges zou de leidinggevenden van NS-dochterbedrijven onder druk hebben gezet om hoe dan ook de bieding op het Limburgse vervoer voor de periode 2017-2031 te winnen. Met die aanbesteding was ruim twee miljard euro gemoeid. Belangrijker voor de NS was de vrees dat anders een concurrerend vervoersbedrijf treinen mocht gaan rijden op het hoofdrailnet.
Om dat voor te zijn greep de NS alle middelen aan in de strijd om het vervoersrecht. Inclusief strafbare handelingen, aldus het OM. Er werd een oud-directeur van concurrerend vervoersbedrijf Veolia aangetrokken – via een ‘schijnconstructie’, zegt het OM – die werd omgekocht en alles wist van het openbaar vervoer in Limburg om vervolgens vertrouwelijke informatie door te spelen aan de NS.
Dat daarmee het concurrentiebeding werd overtreden wist de NS heel goed, probeerde het OM in een urenlang betoog te bewijzen. Huges drong er bij ondergeschikten op aan dit probleem ‘verstandig op te lossen’, zo werd uit mailverkeer geciteerd.
Dat een staatsbedrijf zich met ‘immorele’ praktijken inliet wordt de NS zwaar aangerekend
Een ingreep van Huges zelf in de hiërarchische structuur van het staatsbedrijf maakt het ‘onwaarschijnlijk’ dat hij van niks wist, menen de aanklagers. In een op zijn initiatief nieuwgevormd uitvoerend comité bespraken leidinggevenden van het moederconcern en dochterbedrijven alle belangrijke zaken.
Ex-directieleden van dochterbedrijf Qbuzz hebben tegenover de FIOD verklaard Huges steeds op de hoogte te hebben gehouden over de aanbestedingskwestie in Limburg. De topman hamerde erop dat de buit moest worden binnengehaald. Aanvankelijk won NS-dochterbedrijf Abellio de bieding maar toen in 2015 de fraude aan het licht kwam en Huges de laan werd uitgestuurd, verwierf concurrent Arriva alsnog de concessie.
Het hele dossier is ‘doordrenkt’ van de vrees van de NS dat een concurrent op het hoofdrailnet dreigde te gaan rijden, keek het OM dinsdag op het strafrechtelijk onderzoek terug. Dat een staatsbedrijf zich met ‘immorele’ praktijken inliet wordt de NS zwaar aangerekend.
Tegen het bedrijf werd een boete van drie miljoen euro geëist. Toezichthouder ACM gaf de NS eerder een boete van 41 miljoen euro. De NS is daar tegen in beroep gegaan. Behalve Huges werden ook tegen de oud-directeur van Veolia en de voormalige topman van NS-dochter Abellio gevangenisstraffen geëist, respectievelijk acht en tien maanden. Voor andere verdachten dreigen taakstraffen en boetes.
De komende dagen zijn de advocaten van de verdachten aan het woord. De rechtbank doet op 21 december 2017uitspraak.
Lees hier het profiel over Timo Huges;
Timo Huges, de gebeten hond van NS en justitie
De mantra van de voormalige president-directeur van NS Timo Huges was: ‘De reiziger hoort op 1, 2 én 3 te staan.’ Hoe kortstondig hij ook aan het roer stond van de NS, bij de vakbonden en reizigersorganisaties zijn ook nu nog – ondanks het optreden van het Openbaar Ministerie – amper lelijke woorden op te vangen over Huges. (+)
Telegraaf 21.11.2017 De hoge strafeisen tegen oud-topmensen van NS Groep zijn keihard aangekomen. Tegen ex-baas Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden in een ’schokkende smeergeldaffaire’.
NOS 21.11.2017Tegen voormalig NS-topman Timo Huges is een jaar cel geëist in de rechtszaak over fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges, de NS en vijf andere betrokkenen staan daarvoor terecht.
Het Openbaar Ministerie acht Huges schuldig aan valsheid in geschrifte, het schenden van bedrijfsgeheimen en het leidinggeven aan corruptie. Volgens het OM had hij voldoende kennis om in te grijpen, maar heeft hij zeer ernstig gefaald. Huges had een defect moreel kompas, zegt de officier van justitie.
Oud-directeur concurent
Het OM eist 10 maanden cel tegen directeur Hoogesteger van NS-dochter Abellio. Tegen René de Beer, oud-directeur van Veolia, is 8 maanden geëist. Hij zou door Abellio zijn ingehuurd om bedrijfsgeheimen van zijn oude werkgever te gebruiken om de Limburgse aanbesteding binnen te halen. Dat lukte; Abellio haalde de gunning binnen.
Tegen de andere betrokkenen eist het OM taakstraffen. NS als bedrijf moet een boete van 3 miljoen euro betalen, vindt de officier van justitie. Volgens het OM deed het bedrijf aan bedrijfsspionage, valsheid in geschrifte en omkoping.
10 miljoen euro
Tijdens de rechtszaak ontkende Huges dat hij als NS-topman persoonlijk betrokken was bij de fraude. “Als president-directeur hoef je geen verstand van aanbestedingen te hebben. Daar heb je hele capabele directeuren voor”, zei hij. Volgens hem was het financiële belang beperkt. Het ging om een omzet van 10 miljoen euro, tegenover de totale NS-omzet van 5 miljard euro.
Nadat de fraude twee jaar geleden bekend was geworden, raakte Abellio de gunning kwijt. Arriva, de nummer twee in de aanbestedingsprocedure, mag hierdoor gedurende vijftien jaar het vervoer met stoptreinen en bussen in Limburg verzorgen. De Autoriteit Consument & Markt gaf de NS eerder een boete van bijna 41 miljoen euro.
AD 21.11.2017 Tegen oud-NS-topman Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden, omdat hij leiding zou hebben gegeven aan de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Tegen NS zelf werd 3 miljoen euro boete geëist. Ook oud-directeur René de Beer van Veolia hoorde een strafeis, omdat hij vertrouwelijke bedrijfsinformatie naar NS zou hebben gelekt: acht maanden cel.
Schijnconstructie
Volgens het Openbaar Ministerie (OM) nam NS Groep NV via een schijnconstructie de oud-directeur van Veolia in dienst, die informatie doorspeelde naar NS. Daardoor kon de NS de aanbesteding winnen. Toen de fraude uitkwam, ging de concessie voor de periode 2017-2031 naar Arriva. Volgens de officier van justitie maakten de betrokkenen zich schuldig aan valsheid in geschrifte, omkoping en het lekken van bedrijfsgeheimen.
De Beer werd, om het concurrentiebeding te omzeilen, in dienst genomen bij consultant PTRM. ,,Dat was alleen als afleiding om te verhullen dat hij in werkelijkheid al in dienst was bij Qbuzz”, stelde de aanklager. Die NS-dochter hield zich bezig met de voorbereiding van de aanbesteding. Volgens de aanklager hadden ,,alle directeuren, inclusief Huges, zich als één blok gecommitteerd aan de aanbesteding”. Iedereen wist van de schijnconstructie en de reden ervan, aldus de aanklager.
‘Onwaarachtig’
Huges zou een aan hem geadresseerde mail met concurrentiegevoelige informatie van vervoersbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar NS-dochter Qbuzz terwijl dat strikt verboden is. De bestuurder heeft tijdens het proces gezegd dat hij ten onrechte wordt beschuldigd. Hij zou niet hebben geweten van de zwendel en zich nauwelijks hebben bemoeid met de aanbesteding. ,,Onwaarachtig”, zei de officier daarover. ,,Hij gaf feitelijk leiding aan de strafbare feiten.” Huges moest als gevolg van de affaire aftreden.
Huges werd in 2015 door toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem op het matje geroepen. Kort na dat gesprek werd Huges ontslagen. De NS kreeg in juni van dit jaar een boete van bijna 41 miljoen euro opgelegd in verband met deze zaak.
Werkstraffen
Tegen twee directeuren van NS-dochterbedrijf Qbuzz werden werkstraffen en boetes tot 50.000 euro geëist. De bestuurder van NS-dochter Abellio hoorde tien maanden cel eisen. Uitspraak op 21 december.
Elsevier 21.11.2017 Tegen oud-NS-topman Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden. Hij zou leiding hebben gegeven aan de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Tegen oud-directeur René de Beer van Veolia eiste het Openbaar Ministerie (OM) acht maanden cel, omdat hij vertrouwelijke bedrijfsinformatie naar de NS zou hebben gelekt.
Tegen de NS zelf werd een boete van 3 miljoen euro geëist.
Volgens het OM nam NS Groep NV via een schijnconstructie de oud-directeur van vervoerder Veolia in dienst, die informatie doorspeelde naar de NS. Daardoor kon de NS de aanbesteding winnen. Toen de fraude aan het licht kwam, ging de aanbesteding voor de periode 2017-2031 naar Arriva. De deal heeft een waarde van 2 miljard euro.
Volgens de officier van justitie maakten de betrokkenen zich schuldig aan valsheid in geschrifte, omkoping en het lekken van bedrijfsgeheimen.
De Beer werd, om het concurrentiebeding te omzeilen, in dienst genomen bij consultant PTRM. ‘Dat was alleen als afleiding om te verhullen dat hij in werkelijkheid al in dienst was bij Qbuzz’, stelde de aanklager. NS-dochter Qbuzz hield zich bezig met de voorbereiding van de aanbesteding. Volgens de aanklager hadden ‘alle directeuren, inclusief Huges, zich als één blok gecommitteerd aan de aanbesteding’. Iedereen wist van de schijnconstructie en de reden ervan, aldus de aanklager.
Huges: ‘beschuldiging ten onrechte’
Huges heeft tijdens het proces gezegd dat hij ten onrechte wordt beschuldigd. Hij zou niet hebben geweten van de zwendel en zich nauwelijks hebben bemoeid met de aanbesteding. ‘Onwaarachtig’, noemde de officier van justitie die verklaring. Eerder kreeg het spoorbedrijf al een boete van 41 miljoen euro opgelegd van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
In juni 2015 stapte de topman op nadat bewijzen tegen hem zich steeds verder opstapelden. Zo zou hij een mail met vragen van vervoerbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar QBuzz.
Op het matje om uitleg te geven
Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) riep de top van de NS een paar dagen voor het vertrek van Huges op het matje om uitleg te geven. De bewindsman noemde de onregelmatigheden toen zeer ernstig.
De uitspraak in de zaak volgt op 21 december 2017.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had
VK 16.11.2017 Het is geen alledaags beeld in strafzaken voor de rechtbank: leidinggevenden van een staatsbedrijf die zich verweren tegen de aanklacht zich schuldig te hebben gemaakt aan onder meer omkoping en valsheid in geschrifte. Het gebeurde Timo Huges donderdag.
De voormalig president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen (NS) is een van de zeven verdachten in de strafzaak over de malversaties bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Op de eerste dag van het proces deed Huges er donderdag alles aan om rechter ervan te overtuigen dat hij in een verkeerd toneelstuk is beland.
Vals spel
Volgens het Openbaar Ministerie staat het vast dat de NS en dochterbedrijven QBuzz en Abellio vanaf 2013 vals spel hebben gespeeld bij het binnenhalen van de Limburgse ov-concessie voor de periode 2017-2031. De NS raakte die buit kwijt toen de malversaties aan het licht kwamen. Concurrent Arriva is nu verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg.
Huges zelf werd voor zijn rol in dat vals spel halverwege 2015 door de grootaandeelhouder (ministerie van Financiën) de laan uitgestuurd. Hij beklemtoonde voor de rechtbank dat hij als hoogste in rang vrijwel geen rol speelde in deze kwestie. Ruim twee miljard euro was er met de Limburgse concessie gemoeid, over een periode van vijftien jaar, maar volgens Huges was zijn bemoeienis verwaarloosbaar.
‘In feite ging het om een omzet van tien miljoen euro op twee stoplijntjes in Limburg’, zei hij. ‘Beperkt’ noemde Huges het financiële belang van de NS, een bedrijf met een jaarlijkse omzet van meer dan vijf miljard.
Daarbij: de strijd om het Limburgse openbaar vervoer was een aangelegenheid voor de dochterbedrijven en vereiste zeker geen actieve rol van de hoogste in rang. Op de vraag van de rechter of het hier geen ‘Chefsache’ betrof: ‘Welnee..’ De aanschaf van nieuwe intercity’s (kosten twee miljard) of het publiekelijk opkomen voor een mishandelde conductrice in Hoofddorp, dat zijn zaken waarmee een president-directeur van de NS zich bemoeit, zei Huges.
Hoezeer Huges zijn eigen rol ook bagatelliseerde, uit het dertien ordners dikke dossier waarmee het Openbaar Ministerie (OM) de strafzaak ingaat, rijst het beeld op dat NS en dochterbedrijven er heel veel aan gelegen was de buit in Limburg binnen te halen. In Limburg werden voor het eerst in Nederland treinverkeer en ander openbaar vervoer in één concessie aanbesteed.
Machtspositie
De NS, dat door het rijk het alleenrecht is vergund op het rijden op het hoofdrailnet, vreesde dat Limburg het begin kon worden van aantasting van die machtspositie. Als concurrenten als Veolia of Arriva treinen mochten laten rijden in Limburg zou dat tot een ‘boktoreffect’ kunnen leiden, zo staat in interne NS-stukken die door het OM in beslag zijn genomen. Er zou ook elders ‘geknabbeld’ kunnen worden aan de monopoliepositie van NS op grote delen van het spoornet, voorzag het staatsbedrijf.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had
De NS ging in de voorbereiding op het bieden op het Limburgse openbaar vervoer in zee met een oud-directeur van Veolia, de spin in het web in de hele kwestie. Veolia was tot dan verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg en de oud-directeur voorzag NS en dochterbedrijven Abellio en Qbuzz van allerhande nuttige data. De man, een van de zes verdachten in deze zaak, schond daarmee het concurrentiebeding en werd daartoe aangezet door NS die een ‘schijnconstructie’ voor zijn werk optuigde, zegt het OM.
Om die reden omvat de aanklacht van het OM niet alleen omkoping en valsheid in geschrifte, maar ook de schending van bedrijfsgeheimen. Zo complex is de zaak dat de rechtbank er acht procesdagen voor heeft uitgetrokken. Het OM neemt de zaak hoog op. Juist omdat er bij de toch al vaak ondoorzichtige aanbestedingsprocedures van een staatsbedrijf een smetteloos optreden mag worden verwacht.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had. Zijn rol was vooral de reputatie van de NS te beschermen. ‘Dus ben ik eens gaan eten met een Limburgse gedeputeerde die zich onaardig over ons had uitgelaten.’
Telegraaf 27.12.2016 De tariefsverlaging die de Autoriteit Consument en Markt aan ProRail heeft opgelegd, moet voor de NS reden zijn om de prijs van treinkaartjes te verlagen. Dat vindt althans reizigersorganisatie Voor beter OV.
Consumentenwaakhond ACM heeft vorige week uitspraak gedaan over een klacht die de kleine spoorvervoerders over ProRail hadden ingediend. De spoorbeheerder heeft de ’gebruiksvergoeding’ in 2015 met 18% verhoogd, volgens de klagers zonder goede reden.
Gelijk
De ACM heeft die klagers gelijk gegeven, en ProRail moet nu over zowel dit jaar als vorig jaar €4 miljoen terugbetalen. Niet alleen aan klagende partijen Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia, maar ook aan grootverbruiker NS.
Die moet dat doorberekenen aan de reiziger, vindt Voor beter OV. De belangenclub vindt het opvallend dat NS zelf géén bezwaar maakte tegen ProRails tariefsverhoging.
„Hiermee wordt duidelijk dat de vervoerconcessie van de NS niet deugt”, concludeert de reizigersorganisatie. „De NS kan alle door ProRail in rekening gebrachte heffingen plompverloren in de tarieven doorberekenen, en zal daarom – zo blijkt nu – geen vinger uitsteken om die kosten op een fatsoenlijk niveau te houden.”
Telegraaf 27.12.2016 De tariefsverlaging die de Autoriteit Consument en Markt aan ProRail heeft opgelegd, moet voor de NS reden zijn om de prijs van treinkaartjes te verlagen. Dat vindt althans reizigersorganisatie Voor beter OV.
Consumentenwaakhond ACM heeft vorige week uitspraak gedaan over een klacht die de kleine spoorvervoerders over ProRail hadden ingediend. De spoorbeheerder heeft de ’gebruiksvergoeding’ in 2015 met 18% verhoogd, volgens de klagers zonder goede reden.
Gelijk
De ACM heeft die klagers gelijk gegeven, en ProRail moet nu over zowel dit jaar als vorig jaar €4 miljoen terugbetalen. Niet alleen aan klagende partijen Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia, maar ook aan grootverbruiker NS.
Die moet dat doorberekenen aan de reiziger, vindt Voor beter OV. De belangenclub vindt het opvallend dat NS zelf géén bezwaar maakte tegen ProRails tariefsverhoging.
„Hiermee wordt duidelijk dat de vervoerconcessie van de NS niet deugt”, concludeert de reizigersorganisatie. „De NS kan alle door ProRail in rekening gebrachte heffingen plompverloren in de tarieven doorberekenen, en zal daarom – zo blijkt nu – geen vinger uitsteken om die kosten op een fatsoenlijk niveau te houden.”
Telegraaf 27.12.2016 ProRail heeft spoorvervoerders de afgelopen twee jaar te hoge tarieven gerekend voor het gebruik van het spoor. Daarom moet de spoorbeheerder over 2015 en 2016 €4 miljoen per jaar terugbetalen, heeft toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaald.
De ACM tikte ProRail eerder al op de vingers over de variabele kosten die de spoorbeheerder in rekening brengt aan vervoerders. Zij zagen de tarieven voor de gebruiksvergoeding in 2015 en 2016 met bijna een vijfde (circa €50 miljoen) stijgen. Arriva, Connexion, Syntus en Veolia dienden daarover een klacht in bij de ACM.
Die bepaalde eerder dat ProRail de berekening van de tarieven moest aanpassen en beter moest onderbouwen. Uit die onderbouwing bleek volgens ACM dat ProRail één factor ten onrechte meerekende bij de vaststelling van de gebruiksvergoeding.
NU 20.12.2016 De door het kabinet teruggedraaide privatisering van spoorbeheerder ProRail zal niet leiden tot duurdere treinkaartjes, zegt staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur).
De bewindsvrouw reageert dinsdag op een rapport van adviesbureau McKinsey, dat in handen is van De Telegraaf. Daaruit zou blijken dat er een flink prijskaartje aan de omvorming van ProRail hangt.
Treinkaartjes zouden tot 10 procent duurder kunnen worden, aldus het rapport. “Het kabinet wil ervoor zorgen dat de kosten niet op reizigers, verladers, vervoerders en investeringen op het spoor worden afgewenteld”, zegt Dijksma.
Het rapport zou maandag naar de staatssecretaris zijn gestuurd ter voorbereiding op het debat in de Tweede Kamer dinsdagavond.
ProRail is nu een besloten vennootschap, maar moet een zelfstandig bestuursorgaan worden onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
Akkoord
De ministerraad ging begin december akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder om te vormen. Het wetsvoorstel moet eind 2017 naar de Kamer. De totale kosten van de operatie worden geraamd op 20 tot 30 miljoen euro.
De verrekening van belastingvoordelen met de fiscus en het betalen van vennootschapsbelasting zouden daarbij punten van zorg zijn. Deze zouden een naheffing van honderden miljoenen extra kunnen opleveren. maar moeten volgens Dijksma nog worden nagerekend door de Belastingdienst.
Telegraaf 10.12.2016 Nu ProRail een publieke organisatie wordt, is de kans groot dat de NS in delen wordt verkocht, vreest Jacqueline Lohle, bestuurder bij FNV Spoor. Vrijdag maakte het kabinet bekend ProRail als publieke organisatie bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu onder te brengen.
FNV Spoor is fel tegenstander van dat kabinetsbesluit. „Hierdoor is nadere samensmelting van ProRail met de NS verder weg dan ooit. Ze komen verder van elkaar op afstand te staan. Het wordt nu makkelijker om de NS in delen op te knippen en te verkopen aan buitenlandse partijen”, aldus Lohle.
Ze zegt geen aanwijzingen te hebben dat de NS in de etalage staat, maar met de verkiezingen in aantocht is haar angst dat de NS een speelbal wordt van marktwerking. Lohle zou liever zien dat het kabinet ervoor had gekozen om „één ov Nederland” te maken. „Als de NS openbaar verkocht wordt, verkwanselt de overheid opnieuw een groot Nederlands bedrijf. We hebben dan niets meer te zeggen over ons eigen spoor”, zegt Lohle.
AD 10.12.2016 Nu ProRail een publieke organisatie wordt, is de kans groot dat de NS in delen wordt verkocht, vreest Jacqueline Lohle, bestuurder bij FNV Spoor. Gisteren maakte het kabinet bekend ProRail als publieke organisatie bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu onder te brengen.
FNV Spoor is fel tegenstander van dat kabinetsbesluit. ,,Hierdoor is nadere samensmelting van ProRail met de NS verder weg dan ooit. Ze komen verder van elkaar op afstand te staan. Het wordt nu makkelijker om de NS in delen op te knippen en te verkopen aan buitenlandse partijen”, aldus Lohle. Ze zegt geen aanwijzingen te hebben dat de NS in de etalage staat, maar met de verkiezingen in aantocht is haar angst dat de NS een speelbal wordt van marktwerking.
Lohle zou liever zien dat het kabinet ervoor had gekozen om ,,één ov Nederland” te maken. ,,Als de NS openbaar verkocht wordt, verkwanselt de overheid opnieuw een groot Nederlands bedrijf. We hebben dan niets meer te zeggen over ons eigen spoor”, zegt Lohle.
RO 09.12.2016 De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu definitief besloten om van private spoorbeheerder ProRail een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo) te maken.
ProRail is nu een bedrijf, terwijl het zo’n 2 miljard euro aan belastinggeld krijgt om te werken aan het spoor. Het kabinet kan met de verandering van ProRail van een bv naar een zbo beter sturen op de financiën en prestaties van de organisatie. Het publiek maken van ProRail geeft een bewindspersoon de mogelijkheid om ook echt direct verantwoording te kunnen afleggen.
Goedkeuren begroting
Het kabinet heeft met een zbo de mogelijkheid om onder meer de begroting en jaarrekening van ProRail goed te keuren, kwaliteitsonderzoeken te doen en beleidsregels vast te stellen. Verder valt een zbo onder de wet openbaarheid van bestuur. Hierdoor ontstaat een meer navolgbare en controleerbare manier van werken.
Behoud salaris en pensioen personeel
Medewerkers van ProRail behouden met deze zbo hun eigen cao en pensioen bij het Spoorwegpensioenfonds. De structuur verandert door het wegvallen van de Raad van Commissarissen.
Onafhankelijkheid
Met de ZBO is de vereiste onafhankelijkheid van ProRail het beste georganiseerd, zowel ten aanzien van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) als van een aantal taken van ProRail (capaciteitsverdeling, vaststelling van de gebruikersvergoeding, verkeersleiding en planning) en het toezicht daarop.
Gebruikersraad
Het kabinet wil partijen (onder andere vervoerders, verladers, reizigers) die een direct belang hebben bij ProRail de kans geven om mee te denken over bijvoorbeeld verbeteringen van de werkwijze en procedures, tariefvoorstellen en jaarplannen. Dit zou kunnen met een gebruikersraad. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu kan bij het toezicht op ProRail dan gebruik maken van zo’n gebruikersraad.
Geen financiële gevolgen voor reiziger
Voor het kabinet geldt de blijvende inzet om de organisatieverandering zonder financiële gevolgen voor reizigers, verladers, vervoerders en investeringen op het spoor te laten plaatsvinden. Eind 2017 verwacht het kabinet het wetsvoorstel voor de omvorming van ProRail BV naar een zbo gereed te hebben.
Telegraaf 09.12.2016 ProRail weet niets van het kabinetsbesluit, waarbij het bedrijf weer een publieke organisatie wordt. Het bedrijf zegt vrijdag in een reactie verrast te zijn door het besluit van staatssecretaris Sharon Dijksma de spoorbeheerder om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
ProRail gaat het besluit eerst goed bestuderen en is benieuwd op grond van welke nieuwe elementen het besluit is genomen. De organisatie wil weten wat de personele, organisatorische, juridische en financiële consequenties zijn van het kabinetsbesluit.
Een woordvoerder van Dijksma zegt dat ProRail wel degelijk op de hoogte is gebracht van het besluit en betrokken bij het traject naar deze besluitvorming.
NU 09.12.2016 ProRail wordt definitief weer een publieke organisatie. De ministerraad ging vrijdag akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder, die nu nog een besloten vennootschap is, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu moet zo meer greep krijgen op het bedrijf dat afgelopen jaren onder meer te maken had met kostenoverschrijdingen bij projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en Prorail niet optimaal. Tegen de structuurwijziging zijn veel bezwaren in de spoorsector.
Om procedures, werkwijzen, tarieven en jaarplannen te verbeteren overweegt het kabinet een gebruikersraad instellen. Daarin kunnen dan onder meer vervoerders, verladers en reizigers zitting nemen. Eind volgend jaar hoopt het kabinet de wet voor de structuurwijziging klaar te hebben.
ProRail zegt in een reactie niets van het kabinetsbesluit te weten en is naar eigen zeggen verrast. De spoorbeheerder gaat het besluit eerst goed bestuderen en is benieuwd op grond van welke nieuwe elementen het besluit is genomen. De organisatie wil weten wat de personele, organisatorische, juridische en financiële consequenties zijn van het kabinetsbesluit.
Een woordvoerder van Dijksma zegt dat ProRail wel degelijk op de hoogte is gebracht van het besluit en betrokken bij het traject naar deze besluitvorming.
AD 09.12.2016 ProRail wordt definitief weer een publieke organisatie. De ministerraad ging vrijdag akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder, die nu nog een besloten vennootschap is, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu moet zo meer greep krijgen op het bedrijf dat afgelopen jaren onder meer te maken had met kostenoverschrijdingen bij projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en ProRail niet optimaal. Tegen de structuurwijziging zijn veel bezwaren in de spoorsector.
Om procedures, werkwijzen, tarieven en jaarplannen te verbeteren overweegt het kabinet een gebruikersraad instellen. Daarin kunnen dan onder meer vervoerders, verladers en reizigers zitting nemen. Eind volgend jaar hoopt het kabinet de wet voor de structuurwijziging klaar te hebben.
Telegraaf 09.12.2016 De tijdelijke NS-baas Roger van Boxtel blijft aan tot augustus 2019. Dat is besloten door de raad van commissarissen en de staat als aandeelhouder. Hij werd vorig jaar aangesteld na de aanbestedingsfraude in het Limburgse ov en het Fyra-debacle.
De toenmalige NS-topman Timo Huges moest opstappen samen met diverse andere betrokken managers. Volgende week begint in Den Bosch de strafzaak tegen NS, Huges en een viertal verdachten.
Er loopt ook een civiele procedure van de benadeelde vervoerder Veolia (Transdev). Die claimt miljoenen schadevergoeding. Concurrent Arriva gaat de concessie vanaf volgende week rijden.
Onder leiding van Van Boxtel heeft NS de vernieuwde strategie 2016-2019 gepresenteerd en een proces in gang gezet om de besturing van de organisatie slagvaardiger te maken. Ook is NS gestart met het doorvoeren van de lessen naar aanleiding van de parlementaire enquête Fyra.
Ook loopt het programma NS in Control om de risicobeheersing en interne procedures binnen NS op een hoger niveau te brengen. Van Boxtel: ,,Het is mijn ambitie om van NS een sterk bedrijf te maken.”
De Raad van Bestuur van NS bestaat verder uit directeur Financiën Bert Groenewegen, directeur Risicobeheersing Susi Zijderveld, directeur Operatie Marjan Rintel en de directeur Commercie & Ontwikkeling, waargenomen door Maurice Unck.
Telegraaf 27.10.2016 In de Tweede Kamer bestaan geen bezwaren tegen het plan van het kabinet om de zelfstandigheid van ProRail te beperken. „We kunnen de keuze billijken”, zei VVD’er Betty de Boer. Alleen het CDA keert zich tegen de ingeslagen weg, bleek donderdag tijdens een debat in de Kamer.
Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) kondigde eerder deze maand aan de spoorbeheerder te willen omvormen tot een zogeheten zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Het komt daarmee onder de hoede van haar ministerie. Zij wil zo meer grip krijgen op ProRail.
In de spoorsector zijn veel bezwaren tegen het plan van Dijksma. Ook reizigersorganisaties reageerden negatief. Werkgeversorganisatie VNO-NCW waarschuwde donderdag nog in een brief aan de staatssecretaris dat haar plan negatieve gevolgen kan hebben voor investeringen in het spoor.
Een aantal partijen zoals de PVV, SP en GroenLinks steunen het beleid, maar zouden het liefst zien dat ProRail en NS worden samengebracht onder een moedermaatschappij, een holding. Dat is volgens Dijksma niet mogelijk.
Zij wil meer controle op ProRail omdat het staatsbedrijf onder meer de kosten overschreed bij een reeks projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en ProRail niet optimaal. In het verleden is ook in de Kamer erop aangedrongen dat het ministerie haar greep op ProRail zou versterken.
Het CDA vindt het nu allemaal te snel gaan. „De nut en noodzaak is voor mij nog niet duidelijk”, zei Marijn van Helvert. Hij vindt dat eerst nog andere varianten moeten worden onderzocht.
Dijksma komt in december met een verder uitgewerkt plan.
Telegraaf 26.10.2016 Een meerderheid van de Nederlanders vindt het een goed idee dat spoorbeheerder ProRail weer in publieke handen komt. Dat blijkt uit representatief onderzoek door bureau SAMR onder treinreizigers en niet-treinreizigers. Tegelijkertijd geeft het grootste deel van de ondervraagden aan dat het ze niet uit maakt wie er verantwoordelijk is; we vinden het vooral belangrijk dat het spoor goed geregeld is.
Het draagvlak is een positieve opsteker voor het ministerie van Infrastructuur, opdrachtgever van het onderzoek. Reizigersorganisaties en vakbonden maken de laatste weken een hoop kabaal over de aanstaande nationalisatie van ProRail. Ze willen dat het bedrijf, met de overheid als enig aandeelhouder, zelfstandig blijft.
Het kabinet heeft onlangs besloten dat de spoorbeheerder een zelfstandig bestuursorgaan moet worden. Hierdoor komt ProRail onder direct toezicht van het ministerie van Infrastructuur te staan en kan er sneller worden ingegrepen als er net als in het verleden grote financiële puinhopen ontstaan.
Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) wil zo min mogelijk negatieve gevolgen voor personeel en reizigers. Volgens de bewindsvrouw is er om die reden besloten om van ProRail geen agentschap te maken. Wegbeheerder Rijkswaterstaat is wel een afdeling van het ministerie.
Nederlanders zijn nog verdeeld over de vraag of de nationalisatie negatieve gevolgen heeft. Ongeveer een kwart denkt dat reizen met de trein duurder zal worden, maar ook een kwart van de mensen verwacht geen gevolgen voor de prijs. Ruim 30 procent van de treinreizigers vreest veel hinder te ondervinden van de aanstaande reorganisatie. Tegelijkertijd denkt eenzelfde aantal dat er door het nieuwe ProRail minder treinen uitvallen.
De Tweede Kamer praat morgen over de toekomst van ProRail. Een meerderheid steunt de nationalisatie.
NU 24.10.2016 Het kabinet sluit uit dat spoorbeheerder ProRail een agentschap kan worden. Dat schrijft staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) maandag in een brief aan de Tweede Kamer.
De staatssecretaris is niet voor deze optie, omdat dit “ingrijpende gevolgen” heeft voor de arbeidsvoorwaarden en het pensioen van personeel.
ProRail is nu nog een privaat bedrijf dat vrijwel volledig op belastinggeld draait. Hoewel er ieder jaar ongeveer 2 miljard euro publiek geld naar het bedrijf gaat, gaat ProRail in de huidige situatie als bv over de eigen bedrijfsvoering.
Sturen
Het plan om ProRail dan om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan wordt nu verder uitgewerkt. In dat geval blijven de huidige arbeidsvoorwaarden en het pensioen behouden.
Als ProRail inderdaad een zelfstandig bestuursorgaan wordt, dan kan het kabinet meer sturen op het gebied van prestaties, transparantie en financiën. “Daarbij ligt een duidelijke eindverantwoordelijkheid bij de bewindspersoon”, aldus het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
“Verder blijft de onafhankelijkheid van ProRail het beste geborgd, net als de mogelijkheid om zelf de dagelijkse operatie in handen te houden.”
Verantwoordelijkheid
Door van ProRail een publieke organisatie te maken, wordt het volgens Dijksma voor de verantwoordelijke bewindspersoon mogelijk om ook echt verantwoordelijkheid te nemen voor de besteding van het geld dat naar de spoorbeheerder gaat.
Er wordt nog een analyse uitgevoerd en met betrokken partijen gesproken. Eind dit jaar zal het kabinet dan een definitieve keuze maken over de organisatievorm.
VK 16.10.2016 Zelf maakte Sharon Dijksma, nog als lid van de Tweede Kamer, in 2005 al deel uit van de zoveelste parlementaire commissie die zich boog over de vraag of de splitsing van het (personen-) vervoer over het spoor en het beheer over dat spoor niet beter ongedaan gemaakt kon worden. Te veel rompslomp, concludeerde die commissie.
Nu is Sharon Dijksma de ‘baas’ over het beheer van het spoor – voor zo lang het nog duurt; een terugkeer van de PvdA in een volgend kabinet is niet zo evident – en wordt de wissel omgezet: het spoor en stations zijn van ons allen, jaarlijks pompen we 2,5 miljard euro in ProRail, dus waarom laten we al dat werk aan een ‘bedrijf’ over?
Een bedrijf onder curatele stellen en elke week op het matje roepen, daar worden de mensen in het algemeen niet beter van, aldus ProRail-directeur Eringa.
In het Utrechtse hoofdkantoor van dat bedrijf liet Dijksma begin vorige maand ten overstaan van het personeel er geen enkel misverstand over bestaan: sinds anderhalf jaar, onder leiding van de nieuwe directeur Pier Eringa, presteert ProRail veel beter dan voorheen. Niettemin: het ministerie van Infrastructuur en Milieu, enig aandeelhouder van ProRail, haalt de teugels aan en transformeert de BV ProRail tot een soort ambtelijke dienst.
‘Een bedrijf onder curatele stellen en elke week op het matje roepen, daar worden de mensen in het algemeen niet beter van’, zei ProRail-directeur Eringa eind augustus in een interview met deze krant (+). Onmiddellijk werd hij zelf op het matje geroepen aan de Haagse Plesmanweg. Het botert, kortom, niet tussen het ministerie en het ‘bedrijf’ dat in Nederland treinstations bouwt, spoor onderhoudt en vernieuwt en verantwoordelijke is voor een soepele treinenverloop.
Zo beroerd is het in Nederland niet met dat treinverkeer, zegt de geroutineerde (internationale) reiziger, maar het gemopper op NS (vervoerder) en ProRail (spoorbeheerder) zal uiteraard nooit verstommen. En dringt ook bij voortduring de Tweede Kamer binnen. Voor ieder wissewasje moeten we naar het Binnenhof komen, klagen verantwoordelijke bewindslieden, terwijl we amper zegging hebben over de dagelijkse bedrijfsvoering.
Andersom klaagt ProRail vaak dat ‘Den Haag’ zelf het werk aan het spoor onnodig gecompliceerd maakt. Als er een wisselstoring is moet tegenwoordig vanwege allerlei veiligheidsregelgeving van alles worden stilgelegd. ‘Vroeger stapte een machinist uit en schopte even tegen die wissel. Mag niet meer’, zei ProRail-directeur Eringa een jaar geleden. Reizigersorganisaties besloten spontaan een inzamelingsactie te houden voor een boeket voor Eringa.
Diens constatering dat het ‘onder curatele’ stellen alleen maar een contraproductieve effect heeft lijkt nu door het kabinet te worden genegeerd.
Onder leiding van hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen (voorstander van het terugbrengen van het spoorbeheer onder directe verantwoordelijk van de overheid) liet het kabinet in bredere zin onderzoeken wat het betekent als de band met staatsdeelnemingen strakker wordt aangehaald. Derksen nu: ‘Spoor is toch gewoon een nutsfunctie?’
Derksen plaatst de kanttekening dat het ombouwen van ProRail tot een zelfstandig bestuursorgaan – hij is er voorstander van – in zichzelf ook weer handenvol geld kost. Wat tot allerlei geschuif binnen de rijksbegroting (‘Zonder parlementaire controle’, schat hij in) leidt.
Kosten/baten
Nog vorige week drong een deel van de Tweede Kamer aan op een grondige analyse van de problemen bij ProRail, inclusief een kosten/baten analyse van een verandering van status van het bedrijf. Na het herfstreces informeert staatssecretaris Dijksma over het standpunt van het kabinet. Dat er in dit stadium op neer komt dat Dijksma het groene licht krijgt om van ProRail een zelfstandig bestuursorgaan te maken omdat het alternatief, een agentschap van het ministerie, nóg duurder uitvalt.
Volgens deskundigen in het belastingrecht gaat het opheffen van de BV ProRail sowieso veel belastinggeld kosten maar het ministerie van I en M zegt zich daar geen zorgen over te maken.
Trouw 16.10.2016 Het kabinet draait de verzelfstandiging van ProRail terug, meldt de NOS. Het staatsbedrijf wordt een zelfstandig bestuursorgaan onder het ministerie van infrastructuur, zodat het kabinet er meer grip op krijgt.
Het kabinet wil dat het onderhoud van het spoor verbetert zodat de overlast door storingen afneemt. Daarnaast moet er beter zicht komen op de financiën van ProRail, aangezien het kabinet de afgelopen jaren meermaals werd verrast door kostenoverschrijdingen.
Op dit moment heeft het Rijk alleen als aandeelhouder invloed op ProRail. Door er een zelfstandig bestuursorgaan onder het ministerie van infrastructuur van te maken, kan het kabinet besluiten terugdraaien en bestuurders benoemen en ontslaan. Andere voorbeelden van zelfstandige bestuursorganen zijn De Nederlandsche Bank, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en het kadaster.
Nog geen definitief besluit
Volgens de NOS heeft de ministerraad afgelopen vrijdag de knoop doorgehakt na een voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma. Een woordvoerder van het ministerie laat weten dat het kabinet nog geen definitief besluit heeft genomen. Dijksma wil de Tweede Kamer binnen anderhalve week informeren over de stand van zaken, voordat de Kamer zich over de toekomst van ProRail buigt.
De ondernemingsraad van ProRail laat in een reactie aan persbureau ANP weten dat het kabinet in hun ogen ‘zeer onzorgvuldig en zelfs onbehoorlijk handelt in een poging de nationalisering van ProRail door te drijven’.
Misstanden bij bouwprojecten
ProRail had in voorgaande jaren te kampen met enorme kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten. In een interview met Trouw erkende John Voppen, directeur operatie van ProRail, vorige maand dat de spoorbeheerder nogal eens de neiging heeft om meer te beloven dan verstandig is. Zoals mei dit jaar, toen er grote werkzaamheden waren aan het spoor tussen Utrecht en Houten.
“We wilden zo graag dat de treinen maandagochtend om 6.00 uur zouden rijden, dat we geen buffer inbouwden voor het afronden van de werkzaamheden. Onverstandig, want die deadline bleek niet haalbaar. Die zondagavond moesten we toen communiceren dat het niet was gelukt om het op tijd af te krijgen. En dat de treinen dus niet konden rijden.”
Toch vindt Voppen dat het beeld van de spoorbeheerder in de media te negatief is, zei hij in Trouw. “Dat heeft te maken met het verschil tussen statistiek en ervaring. Ik kan wel zeggen dat het aantal storingen relatief laag is, als jij er als reiziger toevallig net twee in een week meemaakt, heb je daar geen boodschap aan.”
VK 16.10.2016 Spoorbeheerder ProRail komt onder directe controle van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I en M). Het kabinet heeft besloten ProRail, officieel sinds 2004 een zelfstandige BV met I en M als enig aandeelhouder, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan.
Daarmee maakt het kabinet na 21 jaar een einde aan de ‘opdeling op het spoor’ na de invoering van de marktwerking. Onder Paars-2 van premier Wim Kok werd bepaald dat de NS voortaan verantwoordelijk werd voor het personenvervoer en ProRail voor de infrastructuur, beide met een grote mate van zelfstandigheid maar met de staat als aandeelhouder.
ProRail wordt nu een min of meer ambtelijke dienst, waarbij de Raad van Commissarissen (nu onder leiding van oud-minister Hans Alders) het veld moet ruimen en het ministerie van I en M meer greep krijgt op de bedrijfsvoering. Het kabinet Rutte-2 heeft als een van de speerpunten van beleid staatsdeelnemingen die ‘op afstand’ zijn geplaatst weer meer aan de leiband te leggen. Ook om de parlementaire controle op het functioneren van die ‘bedrijven’ te versterken.
Een ingreep vindt het ministerie van I en M nodig omdat er naar het oordeel van verantwoordelijk staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA, Spoor) nog te vaak iets mis gaat op het spoor. Al erkent het kabinet dat er sinds anderhalf jaar, onder leiding van de nieuwe directeur Pier Eringa, veel is verbeterd als het gaat om computer- en wisselstoringen.
ProRail zegt niet op de hoogte te zijn van het feit dat het kabinet, op voorspraak van Dijksma, het principebesluit heeft genomen dat het bedrijf een zelfstandig bestuursorgaan wordt. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, de Sociale Verzekeringsbank of het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers.
Onder vuur
Meer over ProRail;
Lees hier het interview met Pier Eringa, de directeur van ProRail die eind augustus door de Volkskrant werd geïnterviewd.
Lees hier het opiniestuk van Wim Derksen: ‘ProRail moet het kleine broertje van Rijkswaterstaat worden’. De hoogleraar bestuurskunde reageerde op het interview met Pier Eringa.
‘Wij zijn nog in gesprek met het ministerie’, zegt de woordvoerder. ‘Allerlei onderzoeken naar de gevolgen van een ingreep van het kabinet lopen nog.’ Vorige week heeft ProRail een rapportage van accountantsbureau Stibbe aan het ministerie overlegd. Daarin staat dat de ‘ordening’ die Dijksma voorstaat een langdurige, kostbare operatie wordt. Met verregaande gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden van de vierduizend personeelsleden van ProRail.
De ondernemingsraad van ProRail verwijt de staatssecretaris ‘onbehoorlijk’ bestuur. ‘Beloften worden verbroken, onderzoeken worden niet afgewacht, de belangen van reizigers en verladers genegeerd.’
Met dat laatste doelt de ondernemingsraad op het standpunt van de spoorsector (NS, andere vervoerders, goederenvervoerders, reizigersorganisaties en de havens van Rotterdam en Amsterdam) die nog vorige week in een ‘brandbrief’ aan het ministerie lieten weten geen heil te zien in een ingreep door het kabinet. Volgens al die ‘stakeholders’ van ProRail is de spoorbeheerder de laatste tijd juist op de goede weg.
Gevreesd wordt dat een opheffing van de zelfstandige BV die ProRail nu is grote financiële gevolgen heeft die vervoersbedrijven in de problemen gaan brengen. En uiteindelijk ook treinreizigers gaan treffen. Zo kan ProRail straks als zbo niet meer 21 procent BTW verrekenen met spoorvervoerders waardoor die zich mogelijk gedwongen zien de prijs voor vervoer over spoor te verhogen.
NU 16.10.2016 Het kabinet maakt een einde aan de zelfstandigheid van ProRail. De spoorbeheerder wordt volgens NOS een zelfstandig bestuursorgaan (zbo), waardoor de overheid meer te zeggen krijgt over het beleid.
De NOSmeldt op basis van Haagse bronnen dat ProRail wordt ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur.
Het kabinet zou het besluit vrijdag op aandringen van staatssecretaris Sharon Dijksma hebben genomen en van plan zijn de wijziging komende week aan te kondigen.
In april kondigde Dijksma al aan dat het kabinet de leiding van ProRail zou gaan overnemen. Eind 2015 bleek dat ruim 40 procent van de treinuitval werd veroorzaakt door problemen met rails, wissels en bovenleidingen. Het kabinet wil dat het onderhoud snel verbetert.
Overhaast
Ook wil het kabinet beter zicht krijgen op de financiën van Prorail. Het bedrijf had in voorgaande jaren te kampen met kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten.
ProRail spreekt tegenover de NOS van een onverstandig en overhaast besluit, omdat er nog onderzoek wordt gedaan naar de gevolgen van zo’n reorganisatie. Uit een onderzoek van ProRail zou blijken dat treinkaartjes duurder kunnen worden als gevolg van de reorganisatie.
‘Afstand groter’
Ook FNV Spoor vindt het een onverstandig besluit om ProRail onder te brengen bij het ministerie van Infrastructuur. “FNV Spoor is verbijsterd. Dit is een voorbarige en overhaaste stap. Met dit besluit maak je de afstand tussen NS en de spoorbeheerder alleen maar groter”, zegt Jacqueline Lohle, bestuurder FNV Spoor.
Lohle ziet nog een ander gevaar, namelijk dat de NS in de uitverkoop gaat: “Als je ons OV aan het buitenland wilt verkopen en de zeggenschap erover wilt verliezen, dan moet je het zo doen. Breng je ProRail onder bij het ministerie, dan zet je de NS klaar om verkocht te worden. Dat is niet in het belang van het OV in Nederland.”
Elsevier 16.10.2016 Het kabinet gaat het zelfstandig ondernemen van ProRail beëindigen. Vooral vanwege de overlast op het spoor en de onverwachte tekorten van vorig jaar, wordt de privatisering teruggedraaid.
Dat meldt NOS. Haagse bronnen beweren dat het kabinet vrijdag akkoord ging met het voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu, PvdA). De beslissing wordt vrijdag officieel bekendgemaakt.
Van ProRail wordt een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) gemaakt. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer, de aanleg, het onderhoud en de veiligheid van de Nederlandse spoorwegen. De laatste jaren is de staat alleen aandeelhouder geweest, maar het Rijk is wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de 2,5 miljard euro die de BV jaarlijks ontvangt.
Het kabinet hoopt dus vooral op meer controle: vorig jaar werd het geconfronteerd met een dreigend tekort van bijna een half miljard euro. ProRail reageert volgens NOS verbijsterd, en noemt het besluit ‘onverstandig en overhaast’. Het zou daarnaast desastreuze gevolgen kunnen hebben voor het personeel en ook voor de klanten: treinkaartjes in Nederland zouden duurder kunnen worden.
De bestuurders van ProRail en andere spoorbedrijven voelden de bui al hangen. ‘In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan,’ aldus de spoorsectorbedrijven, waaronder ook NS, in een brandbrief aan Dijksma die begin oktober werd verstuurd.
De bedrijven lijken vooral te vinden dat Dijksma niet genoeg inzicht heeft in de eventuele gevolgen van een publieke organisatievorm voor ProRail. ‘De vraag is hoe zonder dat inzicht een afweging kan worden gemaakt. Wij achten het zorgwekkend dat ook zonder dit inzicht het besluit al lijkt te zijn genomen.’
Dat Dijksma de touwtjes in handen neemt, heeft te maken met het feit dat ProRail volgens het ministerie de hakken in het zand zet als het om het delen van informatie gaat. Dijksma zou hebben aangegeven dat haar voorganger ook regelmatig botste met het bedrijft, dat zou weigeren informatie te delen.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Telegraaf 16.10.2016 Het ministerie van Infrastructuur neemt definitief de touwtjes bij spoorbeheerder ProRail in handen. De NOS meldt dat zondag op basis van bronnen in Den Haag. De voorlopers van ProRail waren in 1995 geprivatiseerd, maar nu zou het bedrijf een zelfstandig bestuursorgaan worden.
De ministerraad zou afgelopen vrijdag de knoop hebben doorgehakt, na een voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Spoor). Een woordvoerder van het ministerie laat desgevraagd weten dat het kabinet nog geen definitief besluit heeft genomen. Dijksma wil de Tweede Kamer binnen anderhalve week informeren over de stand van zaken, voordat de Kamer zich over de toekomst van ProRail buigt.
ProRail zegt zondag in een reactie „niet op de hoogte” te zijn van een besluit. De Ondernemingsraad van ProRail laat in een reactie weten dat het kabinet in hun ogen „zeer onzorgvuldig en zelfs onbehoorlijk handelt in een poging de nationalisering van ProRail door te drijven.”
ProRail had in voorgaande jaren te kampen met enorme kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten.
Een zelfstandig bestuursorgaan of zbo is, zoals de naam al aangeeft, zelfstandig en valt niet rechtstreeks onder een minister. Maar de minister houdt wel toezicht, gaat over benoeming en ontslag van bestuurders en kan besluiten terugdraaien. Bekende zbo’s zijn De Nederlandsche Bank (DNB), het kadaster, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ProRail is nu nog een staatsbedrijf, zoals Schiphol, de Gasunie en Holland Casino.
AD 16.10.2016 Het kabinet maakt een einde aan de privatisering van ProRail. Voortaan valt het bedrijf weer onder het ministerie van Infrastructuur, zo meldt de NOS. Belangrijkste reden is de wens om het onderhoud aan het spoor te verbeteren zodat de overlast afneemt. Dit wordt waarschijnlijk komende week bekend gemaakt.
Na ruim twintig jaar komt er een einde aan de privatisering van ProRail. De bedoeling is dat het een zelfstandig bestuursorgaaan wordt dat valt onder het minsterie van Infrastructuur.
Bij ProRail is men verbijsterd over de beslissing van het kabinet. De bedoeling is dat het onderhoud van het spoor verbetert, waardoor het aantal storingen teruggedrongen wordt. Ook een beter inzicht in de financiën van ProRail zou een belangrijke reden zijn geweest.
Overhaast
Volgens ProRail zou het onderzoek naar de gevolgen van een reorganisatie nog niet zijn afgerond. Zo zou het bijvoorbeeld tot gevolg kunnen hebben dat de treinkaartjes duurder worden.
Commercieel denken implanteer je niet zomaar in mensen die anders denken over openbaar vervoer. De slotconclusie van de parlementaire enquêtecommissie naar het Fyra-debacle staat wel zo’n beetje vast. De belangrijkste politici en bestuurders zijn de afgelopen weken voor de commissie verschenen. Deze week komt nog het toezicht op de bouw, de certificering en de toelating van de Fyra tot het Nederlandse spoor aan bod, de start van de commerciële dienstregeling en de samenwerking met de Belgische Spoorwegen. Het zal ongetwijfeld nog smeuïge details opleveren. Maar het verhaal is op hoofdlijnen wel duidelijk.
De chronologie van gebeurtenissen beslaat zo’n 25 jaar. Het politiek denken over marktsuperioriteit begon met Reaganomics. In 1991 werd de EU-richtlijn aangenomen over de scheiding van de administratie van infrastructuur en exploitatie bij spoorwegen. In dit decennium werden juridische veranderingen doorgevoerd bij de Nederlandse Spoorwegen, de zogenaamde verzelfstandiging van de NS, die erop neer kwamen dat het geïntegreerde staatsbedrijf van de spoorwegen werd gesplitst in twee staatsbedrijven, het latere ProRail voor de infrastructuur en de nieuwe NS voor het treinverkeer, waarbij concurrentie om het treinverkeer mogelijk werd gemaakt … meer !!!!
Verdere ophef NS
Eerder deze week ontstond er ophef over machtsmisbruik van de NS tijdens de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Topman Huges komt onder hogere druk te staan nu blijkt dat hij mogelijk direct betrokken is bij de zaak: Huges zou een aan hem geadresseerde mail met vragen van vervoersbedrijf Veolia doorgestuurd hebben naar NS-dochter Qbuzz – iets dat strikt verboden is.
Uit een gesprek van vrijdagmiddag moest blijken of bestuursvoorzitter Timo Huges en de voorzitter van de raad van commissarissen Carel van den Driest naar aanleiding van de moeilijkheden moeten opstappen.
Wat ging er aan vooraf?
De informatie over de Nederlandse Spoorwegen komt naar buiten nadat woensdag een vernietigend rapport van kartel-toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) werd gepubliceerd.
Daaruit blijkt dat NS de Spoorwegwet heeft overtreden door Veolia geen redelijk aanbod te doen over het gebruik van diensten op stations. NS deed het aanbod te laat, onvolledig, vrijblijvend of helemaal niet. Kortom, wat is er aan de hand?
Publiek belang
Het rapport van de kartelwaakhond laat volgens Dijsselbloem zien dat NS de procedures rondom de ‘aanbieding van generieke diensten en voorzieningen onvoldoende heeft geborgd binnen haar organisatie.’ Dat schrijft hij in een brief naar aanleiding van het ACM-rapport.
Vakbond FNV zegt dat topman Huges moest opstappen. ‘Iemand moet verantwoordelijkheid nemen voor dit geblunder’, zegt FNV-bestuurder Huub van den Dungen.’ De vakbond zegt er geen vertrouwen meer in te hebben dat Huges de reputatie van de NS nog kan redden. Hetgeen NS-topman Timo Huges dus ook doet wegens twijfel aan verklaringen !!!
Terugblik
Wie is Timo Huges?Een verstokt automobilist, zo leest u indit profiel.
Dijsselbloem haalt hard uit naar Huges, CNV en SP vinden dit het moment om over marktwerking in het ov te praten. Lees de reactiesop het vertrek van Huges.
Niet alleen Timo Huges heeft fout gehandeld bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia speelde ook een cruciale rol. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald.Reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
Telegraaf 12.11.2015 De van omkoping verdachte Abellio-topman Jeff Hoogesteger eist tonnen schadevergoeding van de NS. Ook wil Hoogesteger pas op 1 januari 2016 uit dienst treden, terwijl hij al op 5 juni 2015 is geschorst naar aanleiding van gesjoemel van NS-dochter Abellio in Limburg.
Dat blijkt uit een voorlopige beschikking van de Utrechtse rechtbank. NS wil niet reageren. „Dat doen we nooit op lopende arbeidszaken.”
Hoogesteger eist een bruto jaarsalaris (inclusief bonus en vakantiegeld) plus zeven maanden extra in dienst. In totaal zou dat om meer dan drie ton gaan. NS wil dat Hoogesteger zo snel mogelijk wordt ontslagen en dat dit zonder een vertrekregeling gebeurt. Merkwaardig is echter dat NS bij de rechter ook aangaf tevreden te zijn met ’een billijke vergoeding’ voor Hoogesteger van naar schatting twee ton.
NS en Hoogesteger zijn verwikkeld in een heftig arbeidsconflict. De NS vindt dat Hoogesteger verantwoordelijk is voor de fraude in Limburg, waarbij directeur René de Beer van concurrent Veolia werd omgekocht in ruil voor vertrouwelijke informatie. Ook loog hij volgens de NS tegen de onderzoekers van advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek.
Telegraaf 09.11.2015 Oppositiepartijen D66, SP en CDA willen opheldering van minister Dijsselbloem (Financiën) over de riante bonus die voormalig NS-topman Huges heeft gekregen.
De PvdA-bewindsman zei eerder tegen de Tweede Kamer dat hij pas op 17 juni hoorde dat de inmiddels ontslagen spoorman een riante bonus had gekregen. Uit een mail van 14 april van de NS aan zijn ministerie blijkt echter iets anders. Daaruit blijkt dat de NS toen al schreef Huges die variabele beloning al op zak had.
Dat Huges een bonus kreeg deed voor de zomer veel stof opwaaien. De spoorbons bleek namelijk betrokken te zijn bij de fraude met de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Na het horen van dat nieuws eiste Dijsselbloem dat de man ontslagen werd en dat hij geen enkele vergoeding mee naar huis zou krijgen. Beide pogingen mislukten. Het ontslag verliep desastreus. De NS liet Dijsselbloem weten dat Huges zelf ontslag had genomen, maar noch de NS, noch NS-aandeelhouder Dijsselbloem zette dat op papier. Achteraf bleek Huges helemaal geen ontslag te hebben genomen. Pas maanden later kon het contract worden ontbonden.
De bonus pakte eveneens lelijk uit. Dijsselbloem liet de Kamer half juni weten verrast te zijn dat Huges die bonus al lang en breed op zak had. Uit de nu opgedoken mail blijkt echter dat hij het al wist of had kunnen weten. D66, SP, en CDA hebben er Kamervragen over gesteld.
NU 06.10.2015 Er komt geen nieuwe aanbesteding voor het openbaar vervoer (ov) in Limburg. De provincie Limburg heeft de bezwaren van huidig vervoerder Veolia tegen gunning van de nieuwe vervoersconcessie van treinen en bussen aan Arriva verworpen.
In februari gunde Limburg het ov vanaf december 2016 tot en met 2031 aan NS-dochter Abellio. In juni trok Limburg die gunning weer in toen bleek dat NS en Abellio gesjoemeld hadden.
De nummer twee van de aanbesteding, Arriva, werd daarop als nieuwe vervoerder aangewezen. Maar daartegen maakte Veolia, dat een nieuwe aanbesteding wilde, bezwaar.
NRC 06.10.2015 De Provincie Limburg gaat de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg niet over doen. De huidige vervoerder Veolia had daar om gevraagd omdat tijdens de aanbesteding gesjoemeld was door de oorspronkelijke winnaar Abellio. De concessie werd uiteindelijk gegund aan het bedrijf dat op de tweede plaats kwam: Arriva.
Bij de aanbesteding had vervoersbedrijf Qbuzz geheime informatie gekregen van een voormalig medewerker van concurrent Veolia. Alle aandelen van Qbuzz zijn in handen van Abellio. Kort nadat het bedrijf de concessie ter waarde van 2 miljard euro had binnengehaald kreeg degene die de informatie had doorgespeeld een baan bij Qbuzz/Abellio.
BEZWAAR
Het gerommel was voor Veolia aanleiding om bezwaar in te dienen bij de Provincie, maar die volgt het besluit van haar eigen Adviescommissie bezwaarschriften. De reden dat Arriva de voorkeur kreeg zou geweest zijn dat Veolia het jaarbudget van 55,5 miljoen euro overschreed met 4 miljoen. Volgens Veolia was dat omdat de NS onredelijke tarieven hanteerde voor het gebruik van NS-faciliteiten. Naar oordeel van de commissie had Arriva echter met precies dezelfde tarieven te maken en slaagde het bedrijf er toch in binnen budget te blijven. Gedeputeerde Van der Broeck.
BEROEPSPROCEDURE
Met de gunning mag Arriva de komende vijftien jaar naast de intercity’s van de NS alle openbaar vervoer in Limburg exploiteren. Veolia kan wel nog binnen zes weken beroep aantekenen tegen het besluit bij de hoogste rechter op dit gebied, het College van Beroep voor het bedrijfsleven. — LEES VERDER
Telegraaf 26.09.2015 Staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur) lag al onder vuur, maar ze heeft het nu nog moeilijker gekregen. Kamerleden willen opheldering over de zoveelste onthulling over haar functioneren, ditmaal door Strukton-directievoorzitter Gerard Sanderink in deze krant.
Volgens Sanderink is de PvdA-bewindsvrouw overbelast en haar ambtenaren spelen volgens hem spelletjes. Voor Mansveld stond al een zwaar spoordebat op de agenda aanstaande dinsdag, maar dat debat zal alleen maar zwaarder worden, beloven parlementariërs van PVV, SP, CDA en D66.
„Dit geeft weer een wending aan het debat, ik zie het somber in voor Mansveld”, zegt PVV-Kamerlid Madlener die eerder al met een motie van wantrouwen dreigde. SP-Kamerlid Bashir vindt het „onacceptabel” dat zaken op het ministerie worden verdraaid. Hij wil dat Mansveld de eer aan zichzelf houdt. „Dan kunnen we de problemen inhoudelijk bespreken met de volgende staatssecretaris.”
Telegraaf 26.09.2015 Het ministerie van Infrastructuur is ’niet op orde’. Staatssecretaris Mansveld is ’overbelast’ en haar ambtenaren ’spelen spelletjes’. Dat zegt Gerard Sanderink, directievoorzitter bij Strukton, de grootste aannemer op het spoor.
De spoortopman doet een boekje open omdat hij het ’niet oprecht en niet juist’ vindt dat op dit moment vooral ProRail onder vuur ligt.
„Het is een misvatting te denken dat als ProRail onder de vleugels van ministerie van Infrastructuur en Milieu komt, het opeens goed komt. Veel ambtenaren zijn overspannen, het management is niet op orde en er zijn veel wisselingen. Ik vind het mijn plicht om dit te melden”, aldus de Strukton-topman. Dat er zo veel spanningen zijn op het ministerie en het verloop zo groot is, komt volgens Sanderink doordat de ambtenaren gedwongen worden om ’spelletjes te spelen’. „Ze zijn niet eerlijk en verdraaien zaken. Niets is zuiver. Ik kan me voorstellen dat je dan niet goed slaapt.” Het ministerie wil niet reageren op de uitspraken.
VK 26.09.2015 De druk op Wilma Mansveld groeit. De onervaren PvdA-staatssecretaris van Infrastructuur kreeg de grootste hoofdpijndossiers toebedeeld. Dinsdag gaat het over ProRail. En over haar positie.
AD 25.09.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld kan ‘natuurlijk’ aanblijven, ondanks de problemen op het spoordossier. Dat heeft haar baas, verkeersminister Melanie Schultz van Haegen, vanmiddag gezegd tegen deze krant. Volgens Schultz doet Mansveld haar werk prima en wordt de geplaagde bewindsvrouw op een verkeerde manier neergezet.
Ik ben het er niet mee eens dat ze de controle kwijt zou zijn. Ze is deskundig op haar vlak en weet veel van de dossiers af. Er gebeurt ook veel, aldus Melanie Schultz.
,,Mevrouw Mansveld zit goed in het spoordossier, ze heeft een goed verhaal,” aldus de minister. ,,Ik ben het er niet mee eens dat ze de controle kwijt zou zijn. Ze is deskundig op haar vlak en weet veel van de dossiers af. Er gebeurt ook veel.”
Volgende week dinsdag staat de positie van Mansveld ter discussie tijdens een Kamerdebat over de problemen met spoorbeheerder ProRail. De oppositie verwijt haar deze organisatie niet onder controle te hebben en de Kamer te laat te informeren over pijnlijke zaken.
Telegraaf 25.09.2015 De PVV dreigt met een motie van wantrouwen tegen staatssecretaris Wilma Mansveld als zij de problemen op het spoor niet aanpakt. Dinsdag houdt de Tweede Kamer een debat over onder meer kostenoverschrijdingen en de aanhoudende perikelen bij spoorwegbeheerder ProRail.
De PVV zegt de problemen op het spoor helemaal zat te zijn. De partij eist dat staatssecretaris Mansveld de regie van ProRail in eigen handen neemt.
“Het spoor is publieke infrastructuur en daarom moet ProRail, net zoals Rijkswaterstaat, weer onder het ministerie komen”, aldus PVV’er Barry Madlener vrijdag. Anders zullen de problemen op het spoor blijven aanhouden, vreest hij.
Madlener: “Mansveld moet nu doorpakken. Het heeft al veel te lang aangesleept. Als de staatssecretaris nalaat om op te treden, dan moet ze maar aftreden.”
Telegraaf 25.09.2015 Staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur) zegt zeer alarmerende stukken over ProRail nooit onder ogen te hebben gehad. „Ik heb ze niet. ProRail heb ik om opheldering gevraagd. Dus ik wacht af”, laat ze aan deze krant weten.
De rapporten, die door deze krant zijn ingezien, zijn gestuurd aan de raad van commissarissen van ProRail. Mansveld is daar politiek verantwoordelijk voor. Het zou opmerkelijk zijn als president-commissaris Hans Alders het explosieve materiaal niet met de PvdA-bewindsvrouw zou hebben gedeeld.
De stukken leggen op pijnlijke wijze bloot dat het al vijf jaar lang een boekhoudkundige puinhoop is bij de spoorbeheerder. Geld wordt verkeerd ingeboekt, grote spoorprojecten vallen duurder uit en een belangrijk deel van het financiële personeel blijkt onbekwaam. De interne controle is zelfs zo zwak dat fraude niet kan worden uitgesloten, zo valt er te lezen.
In de Tweede Kamer ligt Mansveld vanwege de ProRail-perikelen onder vuur. De SP zegt dat ze gevoelige informatie probeert te verdoezelen. Wat die partij betreft mag de PvdA-bewindsvrouw opstappen.
Ook PVV’er Madlener eist meer actie van Mansveld. Hij wil dat zij ProRail onderdeel maakt van haar ministerie, zoals nu al het geval is bij Rijkswaterstaat. Doet Mansveld dat niet, dan zal de PVV volgende week tijdens het grote ProRail-debat een motie van wantrouwen indienen, kondigt hij aan.
NU 19.09.2015 De SP vindt dat Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) beter zelf haar ontslag kan indienen als ze tot de conclusie komt dat ze de problemen bij spoorbeheerder Prorail niet kan aanpakken. Dat zei Tiny Kox, Eerste Kamerlid voor de SP, zaterdag in het radioprogrammaKamerbreed.
“Ze zou eens in de spiegel moeten kijken en zich afvragen; ben ik de juiste persoon”, zei Kox over Mansveld. “Het is heel goed als ze dan zou zeggen: ik treed af.” Een motie van wantrouwen, waar sommige partijen al mee schermden, hoeft er dan niet aan te pas te komen.
Prorail komt de komende jaren bijna een half miljard tekort voor projecten aan het spoor, bleek afgelopen week. De verbouwing van het station in Utrecht valt ook nog eens ruim 50 miljoen duurder uit.
Telegraaf 19.09.2015 Staatssecretaris van Infrastructuur Wilma Mansveld (PvdA) moet concluderen dat zij heeft gefaald met ProRail en de eer aan zichzelf houden. Daar hoeft wat SP-senator Tiny Kox niet eerst opnieuw een debat in de Tweede Kamer over te worden gevoerd.
,,Bewindslieden moeten terug naar de roots en als iets iets niet lukt zélf concluderen: ‘Het lukt niet, ik treed af.’ Ze moet in de spiegel kijken en afvragen of ze nog wel de juiste persoon op de juiste plaats is. Ik denk van niet”, zei Kox zaterdag in het radioprogramma Tros Kamerbreed. Eerste Kamerlid voor GroenLinks Tineke Strik wil dat Mansveld wél nog eerst verantwoording aflegt in de Tweede Kamer.
Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) kijkt uit naar een ,,heel lastig debat” met Mansveld. ,,Je stuurt de staatssecretaris niet weg om een akkevietje. Maar er moet een vervolgplan komen, door wie het dan ook wordt uitgevoerd.”
ProRail komt de komende jaren bijna een half miljard tekort voor projecten aan het spoor, bleek afgelopen week. De verbouwing van het station in Utrecht valt ook nog eens ruim 50 miljoen duurder uit.
AD 19.09.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) kan beter zelf haar ontslag indienen als ze tot de conclusie komt dat ze de problemen bij spoorbeheerder ProRail niet kan aanpakken. Dat zei Tiny Kox, Eerste Kamerlid voor de SP, zaterdag in het radioprogramma Kamerbreed.
,,Ze zou eens in de spiegel moeten kijken en zich afvragen; ben ik de juiste persoon,” zei Kox over Mansveld. ,,Het is heel goed als ze dan zou zeggen: ik treed af.” Een motie van wantrouwen, waar sommige partijen al mee schermden, hoeft er dan niet aan te pas te komen.
ProRail komt de komende jaren bijna een half miljard tekort voor projecten aan het spoor, bleek afgelopen week. De verbouwing van het station in Utrecht valt ook nog eens ruim 50 miljoen duurder uit.
VK 18.09.2015 Spoorbeheerder ProRail kan beter rechtstreeks ondergebracht worden bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daarvoor pleit voormalig president-commissaris bij ProRail Michiel Boersma vrijdag in Het Financieele Dagblad.
‘Misschien is een zelfstandig bestuursorgaan of een rechtspersoon met een wettelijke taak als Rijkswaterstaat dan beter’, zegt Boersma. ‘De staat kan dan als aandeelhouder in feite alles doen, want de minister is altijd verantwoordelijk.’
‘Huidige bestuursstructuur klopt niet’
Boersma was president-commissaris bij ProRail van 2010 tot 2014. Volgens hem klopt de huidige bestuursstructuur bij ProRail niet. ‘Als je activistisch wil zijn als aandeelhouder moet je je afvragen of dat te rijmen is met een onafhankelijk bestuur en onafhankelijke commissarissen, zoals bij ProRail. Belangrijke besluiten voor ProRail, bijvoorbeeld de aanleg van een spoortraject, worden namelijk altijd door de politiek genomen.’
Telegraaf 18.09.2015 Spoorbeheerder ProRail kan beter rechtstreeks ondergebracht worden bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daarvoor pleit voormalig president-commissaris bij ProRail Michiel Boersma vrijdag in Het Financieele Dagblad. “Misschien is een zelfstandig bestuursorgaan of een rechtspersoon met een wettelijke taak als Rijkswaterstaat dan beter”, zegt Boersma. “De staat kan dan als aandeelhouder in feite alles doen, want de minister is altijd verantwoordelijk.”
Boersma was president-commissaris bij ProRail van 2010 tot 2014. Volgens hem klopt de huidige bestuursstructuur bij ProRail niet. “Als je activistisch wil zijn als aandeelhouder moet je je afvragen of dat te rijmen is met een onafhankelijk bestuur en onafhankelijke commissarissen, zoals bij ProRail. Belangrijke besluiten voor ProRail, bijvoorbeeld de aanleg van een spoortraject, worden namelijk altijd door de politiek genomen.”
Bestuurders worden volgens Boersma daardoor buitenspel gezet. “Tegen de tijd dat de raad van commissarissen van het bedrijf zich erover moet uitspreken is het vliegwiel al lang in gang gezet. Daarmee wordt de rvc een papieren tijger”, stelt hij.
Staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur) ligt onder vuur vanwege problemen bij ProRail. Dinsdag bleek dat ProRail voor projecten voor de periode 2018-2028 zo’n 475 miljoen euro tekort komt.
Telegraaf 18.09.2015 De Tweede Kamer is het beu om steeds overvallen te worden door tegenvallers bij de spoorbedrijven. Staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur) moet de Tweede Kamer voor 29 september al haar stukken geven die gaan over de financiële perikelen bij NS en ProRail, zo willen VVD, CDA, SP, D66 en PVV.
Het regent de afgelopen tijd tegenvallers in de spoorwereld, vooral bij projecten van ProRail is het mis. Zo vallen twee spoorverbouwingen bij Utrecht Centraal tientallen miljoenen euro’s duurder uit, maar ook bij andere stations worden budgetten stelselmatig overschreden. Tijdens Prinsjesdag dook nieuwe financiële misère op bij ProRail. Mansveld moet een gat van 475 miljoen euro dichten, omdat er te weinig geld is voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor. Een nieuwe tegenvaller dient zich aan. Betonrot op de Betuwelijn en de hogesnelheidslijn.
Telegraaf 16.09.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu maakt zich geen zorgen over het dreigende miljoenentekort bij ProRail, dat dinsdag bekend werd. Er is volgens haar nog genoeg tijd om oplossingen te vinden, zegt ze tegen de NOS.
Het probleem dient zich op zijn vroegst pas over drie jaar aan. Volgens Mansveld is er een grote kans dat er geen tekort ontstaat. “We zijn er vroeg bij en kunnen er nu nog wat aan doen”, aldus Mansveld.
NU 16.09.2015 Prorail komt voor projecten voor de periode 2018-2028 circa 475 miljoen euro tekort. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek naar de financiën van Prorail voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor in die jaren. Dat schrijft staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) dinsdag aan de Kamer.
Prorail wil veel meer geld uitgeven dan in het Infrastructuurfonds beschikbaar is. Volgens Mansveld kijkt Prorail naar maatregelen om het tekort weg te werken.
De spoorbeheerder zal haar hier begin volgend jaar over rapporteren. Intussen zullen maatregelen genomen worden bij Prorail om de risico’s voor de toekomst te beheersen.
De onderzoekers stellen elf maatregelen voor om de kosten voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor te verlagen. Voor de langere termijn gaat het dan bijvoorbeeld om spoornetwerk minder complex te maken en toepassen van spoorvriendelijker materieel.
VK 16.09.2015 Een aantal spoorprojecten buiten de randstad dreigt te worden geschrapt als gevolg van het gapende gat in de begroting van ProRail.
De spoorbeheerder liet dinsdag weten op een tekort van 475 miljoen euro af te stevenen. Dat gat moet onder meer worden gedicht met geld uit een potje voor regionale spoorprojecten, schrijft De Telegraaf woensdag op basis van bronnen in de spoorwereld.
Het potje van 300 miljoen euro was juist bedoeld om tegemoet te komen aan de provincies, die klaagden dat er meer in het spoor in de Randstad wordt geïnvesteerd. SP en CDA in de Tweede Kamer willen opheldering van staatssecretaris voor Infrastructuur Wilma Mansveld (PvdA).
VK 15.09.2015 Spoorbeheerder ProRail komt voor projecten voor de periode 2018-2028 circa 475 miljoen euro tekort. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek naar de financiën van ProRail voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor in die jaren, schrijft staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) dinsdag aan de Kamer.
ProRail wil vanaf 2018 veel meer geld uitgeven dan in het Infrastructuurfonds beschikbaar is. Volgens Mansveld kijkt ProRail naar maatregelen om het tekort weg te werken. De spoorbeheerder zal haar hier begin volgend jaar over rapporteren. Intussen zullen maatregelen genomen worden bij ProRail om de risico’s voor de toekomst te beheersen. ‘Voor het oplossen van dit tekort zullen kostenbesparende maatregelen moeten worden genomen’, meldt ProRail.
NRC 15.09.2015 ProRail kampt met een tekort van zo’n 475 miljoen voor projecten tussen 2018 en 2028. Dat blijkt uit een onafhankelijk onderzoek naar de financiën van het bedrijf, meldt staatssecretaris van Infrastructuur Wilma Mansveld vandaag aan de Kamer.
Het is een nieuwe tegenslag voor de bewindsvrouw die al onder vuur ligt vanwege de problemen bij de spoorbeheerder, schrijft persbureau ANP. ProRail zou meer geld willen uitgeven dan er in het Infrastructuurfonds beschikbaar is. Mansveld spreekt niet van een ‘megastrop’, zoals de Telegraaf er eerder vanavond over berichtte, de spoorbeheerder zou volgens haar op dit moment manieren onderzoeken om het tekort op te lossen. Hierover wordt het ministerie pas volgend jaar ingelicht.
Het onderzoek naar de financiën van ProRail geeft elf punten aan voor kostenbesparende bezuinigingen bij het bedrijf. De spoorbeheerder zou onder andere het spoornetwerk minder complex kunnen maken of meer onderhoud overdag uit kunnen voeren. Dat laatste zou kunnen zorgen voor fikse vertragingen voor treinreizigers.
Telegraaf 15.09.2015 Het is financieel helemaal mis bij ProRail. De spoorbeheerder heeft de kosten voor beheer, onderhoud en vervanging van het spoor niet in de hand. Een onafhankelijk bureau spitte de financiën door en er blijkt een megatekort te zijn van 475 miljoen euro.
De tegenvaller is door het ministerie van Infrastructuur en Milieu verstopt in een bijlage van de Prinsjesdagstukken !!
Volgens het ministerie is er nu geen overheidsgeld voorhanden om het gat te dichten. Er zullen kostenbesparende maatregelen moeten worden doorgevoerd om de misère op te lossen. Voor de treinreizigers zullen die maatregelen zeer ingrijpend zijn, zo wordt geschetst. Dit omdat ProRail de afgelopen jaren al flink in eigen vlees heeft moeten snijden en er geen simpele ingrepen meer over zijn.
NRC 12.09.2015 Toezichthouders van staatsdeelnemingen zijn zeer ongelukkig met de steeds actievere rol van de rijksoverheid als aandeelhouder. (Oud-)commissarissen van NS, ProRail, Schiphol, Gasunie, TenneT en Havenbedrijf Rotterdam vinden dat hun functie wordt “uitgehold” door de toenemende bemoeienis van voornamelijk het ministerie van Financiën, zeggen ze tegen NRC Q.
Minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA) stelt zich nadrukkelijk op als ‘actief aandeelhouder’. Hij eist steeds meer inspraak bij benoemingen en beloningen van bestuurders en commissarissen maar ook bij investeringen en strategische beslissingen.
VK 11.09.2015 President-directeur Pier Eringa van Prorail betreurt de commotie die hij zelf heeft veroorzaakt met kritische uitspraken over het ministerie van Infrastructuur. Woensdag beweerde hij in een interview met het Financieele Dagblad dat het ministerie ProRail onder druk zet om informatie over kostenoverschrijdingen achter te houden. Donderdagavond ging hij overstag en nam de uitspraak terug.
Eringa kwam pas tot inkeer na een ongemakkelijk Kamerdebat met staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur. Onderwerp van debat waren de kostenoverschrijdingen en vertragingen bij spoorprojecten van ProRail. De topman was voor de gelegenheid pontificaal in het publiek gaan zitten. Ook onderdeel van de agenda was zijn uitspraak in het FD: ‘ProRail moet stoppen met meebuigen als het ministerie wil dat slecht nieuws wordt uitgesteld.’
Telegraaf 17.08.2015 NS zag de omzet in het eerste halfjaar flink stijgen. Het spoorbedrijf haalde, geholpen door buitenlandse activiteiten, een omzet van bijna 2,4 miljard euro, ofwel 16 procent meer dan in dezelfde periode in 2014.
De stijging schrijft het bedrijf vooral toe aan de Scotrail-concessie in Schotland die per 1 april dit jaar is ingegaan en door een hogere omzet bij Abellio Greater Anglia. NS zag het aantal reizigerskilometers op het binnenlandse net in het eerste halfjaar met ruim 2 procent stijgen in vergelijking met een jaar eerder.
De nettowinst kwam uit op 56 miljoen euro ten opzichte van 133 miljoen euro in de vergelijkbare periode in 2014. Vorig jaar kon NS nog enkele baten bijschrijven, als gevolg van de afwikkeling met treinproducent AnsaldoBreda rond het mislukte Fyra-project en de vrijval van voorzieningen.
De investeringen namen toe van 218 miljoen euro in het eerste halfjaar 2014 naar 307 miljoen euro dit jaar. Het spoorbedrijf stopte vooral extra geld in materieel, waaronder nieuwe Sprinters.
Het eerste halfjaar kwam 91,6 procent van de treinreizigers op tijd aan. Een jaar eerder was deze zogeheten ‘reizigerspunctualiteit’ nog 93,3 procent. Enkele grote externe ict- en stroomstoringen rond Utrecht en Amsterdam hadden veel gevolgen voor treinreizigers. Niet alleen operationeel was het een roerig halfjaar, intern onderzoek bracht ernstige onregelmatigheden bij de aanbesteding in Limburg aan het licht.
Topman Timo Huges moest daardoor gedwongen vertrekken bij het spoorbedrijf. Roger van Boxtel is per 1 augustus de nieuwe president-directeur. „NS maakt een turbulente periode door. Opbouw van vertrouwen bij reizigers, politiek en overheid staat de komende tijd centraal”, aldus Van Boxtel.
Telegraaf 12.08.2015 De positie van de gevallen NS-topman Timo Huges als commissaris van Havenbedrijf Rotterdam (HbR) staat ter discussie. „Wij zijn in overleg met de aandeelhouders de staat en de gemeente Rotterdam over het in te nemen standpunt ten aanzien van de toekomst van de heer Huges als commissaris”, zei een woordvoerder van het Havenbedrijf woensdag.
Huges stapte in juni op bij het spoorbedrijf wegens onregelmatigheden bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. De raad van commissarissen van NS, dat de staat als enige aandeelhouder heeft, had geen vertrouwen meer in hem.
HbR, de exploitant van de Rotterdamse haven, is voor 30 procent eigendom van de staat. De gemeente Rotterdam bezit de overige 70 procent.
Huges is sinds 2012 commissaris bij HbR. Hij is tevens voorzitter van de zogenoemde remuneratiecommissie van de RvC, die gaat over de beloningen van de raad van bestuur. Zijn huidige termijn loopt tot maart 2016.
HbR zegt tevreden te zijn over het functioneren van Huges als commissaris. Dat zijn positie ter discussie is komen te staan door de gebeurtenissen bij NS, doet daar niets aan af.
VK 10.08.2015 De vroegere ombudsman Alex Brenninkmeijer gaat een second opinion uitvoeren naar de rol van de NS bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg eerder dit jaar. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën heeft dat afgesproken met de raad van commissarissen van de NS, blijkt uit zijn brief aan de Tweede Kamer. Het huidige onderzoek wordt uitgevoerd door advocatenkantoor De Brauw.
NS-dochter Abellio Limburg heeft de aanbesteding op het Limburg openbaar vervoer oneerlijk verkregen: ze beschikte over informatie over de exacte vervoerscijfers per lijn die eigenlijk alleen in handen kon zijn van de huidige concessiehouder Veolia Limburg. Deze informatie is gelekt door de voormalig directielid van Veolia Limburg René de Beer. Abellio omzeilde De Beers concurrentiebeding – dat inhoudt dat De Beer het eerste jaar na zijn vertrek niet voor concurrenten van Veolia mag werken – door hem in te huren via een adviesbureau.
Ook NS-topman Timo Huges speelde een rol in de onregelmatigheden. Hij zou een aan hem geadresseerde mail met concurrentiegevoelige informatie van vervoersbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar NS-dochter Qbuzz – in handen van Abellio – terwijl dat strikt verboden is. Huges is begin juni opgestapt, vorige week werd bekend dat hij toch 175.000 euro mee krijgt.
Telegraaf 06.08.2015 Oppositiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie willen minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) aan de tand voelen over de regeling die is getroffen met voormalig NS-topman Timo Huges. Huges werd ontslagen om onrechtmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg, maar krijgt nu 175.000 euro mee.
De NS trof een schikking met Huges omdat het bedrijf door fouten in de ontslagprocedure juridisch niet sterk stond. Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) schrijft de Tweede Kamer dat hij daarom nu toch akkoord is gegaan met een regeling hoewel hij Huges eerder geen enkele vertrekvergoeding wilde meegeven. Dijsselbloem is namens de staat enig aandeelhouder van de NS. ,,Tot mijn spijt heb ik moeten concluderen dat het, gegeven het verloop van de ontslagprocedure, niet houdbaar is dat de heer Huges geen enkele vergoeding ontvangt’’, aldus Dijsselbloem.
VK 06.08.2015 Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem ‘betreurt ten zeerste’ dat hij als enig aandeelhouder van de NS heeft moeten schikken met de ontslagen directeur Timo Huges. De voormalig topman krijgt alsnog zes maandsalarissen, schrijft Dijsselbloem in een brief aan de Tweede Kamer.
Vlekkeloze reputatie
Huges treedt ruim anderhalf jaar geleden met een vlekkeloze reputatie in dienst bij de NS.’Aardige man, losjes in de omgang, probeert echt voeling te houden met wat er onder reizigers leeft.’ Lees hier het profiel (+).
De minister had eerder gezegd dat ‘geen sprake zou zijn van een vertrekvergoeding en ook geen andere vergoeding’. Hij schrijft dat hij die uitspraak ‘niet gestand kan doen’. De NS betaalt Huges alsnog, conform de opzegtermijn van zijn contract, zes maandsalarissen. Onderdeel van de schikking is ook dat Huges zijn bonus over 2014 terugbetaalt en afstand doet van zijn recht op een ontslagvergoeding. In totaal moet Dijsselbloem 175 duizend euro overmaken.
Trouw 06.08.2015 De ontslagen NS-topman Timo Huges krijgt toch nog geld van de NS. Het gaat om een bedrag van 175.000 euro bruto. Huges ziet nu af van een kort geding dat hij tegen de NS wilde aanspannen om alsnog salaris over de opzegtermijn en niet opgenomen vakantiedagen te krijgen, want hij is tevreden over deze uitkomst.
Huges werd in juni ontslagen toen bekend werd dat de NS zich schuldig hadden gemaakt aan vuil spel bij een aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. Eerder riep vakbondsorganisatie FNV nog op tot zijn vertrek. “Huges is een capabele man, maar niet in staat kritiek te pareren”, aldus de vakbond.
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, namens de staat de enige aandeelhouder van de NS, wilde Huges geen enkele vertrekvergoeding meegeven. Hij zei vorige maand dat de NS een bonus aan voormalig NS-topman Timo Huges voortijdig heeft uitbetaald. De minister had eind februari wel overeenstemming bereikt over een variabele bonus, maar het hele pakket moest nog uitgewerkt worden. Zijn ambtenaren kwamen er halverwege juni pas achter dat de bonus al in maart was uitbetaald.
NU 06.08.2015 De NS betaalt de ontslagen topman Timo Huges 175.000 euro bruto als gevolg van zijn gedwongen vertrek.
Dat schrijft minister Dijsselbloem van Financiën donderdag in een brief aan de Tweede Kamer. Huges werd in juni ontslagen wegens betrokkenheid bij onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Volgens de NS is Huges op een rechtmatige wijze ontslagen, maar zijn er “onvolkomenheden in het ontslagproces” die de juridische positie van de NS hebben verzwakt. Het bedrijf heeft daarom moeten schikken met de voormalig topman.
Huges eistte eerder nog 165.000 euro aan salaris over de opzegtermijn en niet opgenomen vakantiedagen en dreigde met een kort geding. Volgens de advocaat van Huges is de ontslagprocedure onrechtmatig verlopen.
Geen ontslagvergoeding
De NS stelde eerder dat Huges ontslag had genomen en daarom geen aanspraak kon maken op een ontslagvergoeding. Huges betwistte dat en stelde dat hij zijn bestuurstaken had neergelegd nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd.
Dijsselbloem
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, namens de staat de enige aandeelhouder van de NS, was eerder nog stellig en wilde Huges geen enkele vertrekvergoeding meegeven.
In de brief aan de de Tweede Kamer schrijft de minister dat hij die uitspraak “gegeven het verloop van het ontslag, niet gestand kan doen.”
Telegraaf 06.08.2015 De in ongenade gevallen directeur Timo Huges van de Nederlandse Spoorwegen heeft een schikking gesloten met zijn werkgever over zijn vertrek. Hij krijgt zes maandsalarissen mee, die overeenkomen met de opzegtermijn. Het komt volgens NS neer op een bedrag van circa 175.000 euro.
Huges krijgt geen verdere vertrekvergoeding mee en betaalt zijn bonus over 2014 terug. Minister Dijsselbloem (Financiën) is als aandeelhouder akkoord met de schikking die de NS met de voormalige topman heeft gesloten.
,,NS en de heer Timo Huges hebben in goed overleg overeenstemming bereikt over de afwikkeling van het dienstverband van de heer Huges”, laat NS in een verklaring weten. ,,Met de definitieve beëindiging van de arbeidsrelatie tussen NS en de heer Huges door middel van deze schikking wordt de discussie erover gesloten. Onvolkomenheden in het ontslagproces hebben tot die discussie aanleiding gegeven en de juridische positie van NS verzwakt.”
,,Het spreekt voor zich dat ik het ten zeerste betreur dat een schikking, als gevolg van de gang van zaken rondom het ontslag, nodig is”, meldt de PvdA-minister de Tweede Kamer. ,,Ik ben er echter van overtuigd geraakt dat deze schikking in de gegeven omstandigheden voor NS de beste oplossing is, waarmee het bedrijf zich weer kan richten op de toekomst.” De bewindsman meldt dat de kans groot was dat Huges met succes via de rechter een gouden handdruk van een jaarsalaris had kunnen afdwingen, bovenop de nu afgesproken 175.000 euro. Dit was het gevolg van de slordigheden in het ontslagproces.
NRC 06.08.2015 De NS en Timo Huges zijn het eens geworden over de afwikkeling van het ontslag van de voormalige topman van het spoorbedrijf. Huges krijgt in totaal 175.000 euro bruto mee. Hij ziet wel af van zijn bonus over 2014. Dat meldt de NS zojuist in een persbericht en wordt bevestigd door Huges’ advocaat en hetministerie van Financiën.
Huges wilde via de rechter 179.000 euro bedingen van zijn voormalige werkgever. Minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA) had eerder in de Tweede Kamer nog gezegd dat van een ontslagvergoeding voor de voormalige topman van het staatsbedrijf “wat hem betreft geen sprake kon zijn”. Hij schrijft vandaag aan de Kamer dat hij geen gestand heeft kunnen doen aan die belofte “gezien het verloop van het ontslag”.
GEEN BONUS
Huges kon verder aanspraak maken op een bonus van 75.250 euro vanwege de prestaties van de NS over 2014. Ook daar ziet Huges nu dus vanaf.
Die bonus lag zeer gevoelig, omdat later bleek dat de NS dat jaar betrokken was geraakt bij fraude rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. De NS is hiervoor door de rechter aansprakelijk gesteld, na klachten van concurrent Veolia. De fraudezaak was de reden achter het vertrek van Huges. LEES VERDER
Telegraaf 06.08.2015 Mongoolse en Kosovaarse asielzoekers die vrijwillig terugkeren, krijgen vanaf deze week geen vertrekpremie meer. De regeling wordt niet gebruikt zoals deze bedoeld is.
Dat stelt staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Klaas Dijkhoff (VVD). Het gaat om vluchtelingen die speciaal voor het geldbedrag naar Nederland komen omdat andere landen de terugkeerpremier voor deze groepen al hebben afgeschaft, schrijft de Volkskrant.
Directeur Martin Wyss van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) spreekt in de krant bewust van „gebruik” van regelingen en niet van misbruik. „Zolang de Europese landen hun regelgeving en geboden ondersteuning bij terugkeer niet afstemmen, kijken migranten waar de opties het best zijn. Het is aan ons oneigenlijk gebruik onmogelijk te maken.”
Telegraaf 05.08.2015 NS is in het diepste geheim bezig het eigen busbedrijf Qbuzz, dat in opspraak kwam vanwege corruptie in Limburg, te verkopen aan de Franse spoorwegen.
In ruil hiervoor wil NS aandelen krijgen in het door de Fransen gedomineerde hogesnelheidsbedrijf Thalys. Dat zeggen diverse bronnen tegen De Telegraaf.
De verkoop aan de Fransen is hoogst opmerkelijk. Deskundigen snappen niet waarom NS de miljoenen van Qbuzz niet stopt in het verbeteren van het Nederlandse spoor. „Ten eerste verkoopt NS een Nederlands bedrijf aan de Fransen, waardoor het de SNCF in Nederland in het zadel helpt. En ten tweede krijgt NS nooit iets te vertellen over Thalys. NS kan maar een klein aandeel verwerven. De SNCF heeft alle macht met een belang van 60 procent”, zegt een bron dicht bij de onderhandelingen.
Het van de hand doen van Qbuzz is het directe gevolg van fraude en machtsmisbruik die dit voorjaar bij de NS aan het licht kwamen. Qbuzz, dat bussen rijdt in Utrecht en in het noorden van het land, haalde het nieuws door omkoping van directeur René de Beer van concurrent Veolia.
NU 04.08.2015 De ontslagen NS-topman Timo Huges wil van zijn voormalige werkgever nog 165.000 euro aan salaris over de opzegtermijn en niet opgenomen vakantiedagen. Hij spant daarvoor een kort geding aan.
Dat heeft zijn advocaat Mark Keuss gezegd na berichtgeving in Het Financieele Dagblad.
Huges werd in juni ontslagen wegens betrokkenheid bij onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, namens de staat de enige aandeelhouder van de NS, wil Huges geen enkele vertrekvergoeding meegeven.
Maar volgens Keuss is de ontslagprocedure onrechtmatig verlopen. Het kort geding dient volgende week woensdag, op 12 augustus. De raadsman wil niet ingaan op de vraag of hij in de tussentijd nog met de NS onderhandelt.
Telegraaf 04.08.2015 De ontslagen NS-topman Timo Huges wil van zijn voormalige werkgever nog 165.000 euro aan salaris over de opzegtermijn en niet opgenomen vakantiedagen. Hij spant daarvoor een kort geding aan. Dat heeft zijn advocaat Mark Keuss gezegd na berichtgeving in Het Financieele Dagblad, waarin eerder over 180.000 euro werd gesproken.
Huges werd in juni ontslagen wegens betrokkenheid bij onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, namens de staat de enige aandeelhouder van de NS, wil Huges geen enkele vertrekvergoeding meegeven. Maar volgens Keuss is de ontslagprocedure onrechtmatig verlopen. Het kort geding dient volgende week woensdag, op 12 augustus. De raadsman wil niet ingaan op de vraag of hij in de tussentijd nog met de NS onderhandelt.
Trouw 23.07.2015 ProRail moet zijn tarieven voor het gebruik van het spoor voor lichte treinen verlagen. Dat heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloten na een klacht van de regionale vervoerders Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia die voor hun personenvervoer veel met deze lichte treinen rijden.
ProRail hanteerde tarieven die nadelig waren voor lichte treinen onder de 120 ton. De vervoerders, die verenigd zijn in de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), moesten vanaf 2015 voor deze treinen hetzelfde tarief betalen als voor zwaardere treinen van 160 ton. Dat vonden zij oneerlijk en ACM heeft ProRail nu opgedragen om voor 2016 die gewichtsklassen opnieuw in te delen en daarbij rekening te houden met de lichte treinen.
Tarieven
ProRail berekent aan vervoerders tarieven voor het gebruik van het spoor, die moeten voldoen aan de Spoorwegwet. Daarin staat dat de tarieven gebaseerd moeten zijn op de kosten die worden veroorzaakt door treingebruik, zoals slijtage van het spoor en de wissels. De spoorbeheerder gaat de komende weken met de vervoerders in gesprek over de tarieven. “Deze beslissing heeft ons meer duidelijkheid gegeven over hoe we de tarieven moeten indelen”, aldus een woordvoerder van ProRail.
Telegraaf 23.07.2015 ProRail moet zijn tarieven voor het gebruik van het spoor voor lichte treinen verlagen. Dat heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloten na een klacht van de regionale vervoerders Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia die voor hun personenvervoer veel met deze lichte treinen rijden. Dat meldt de toezichthouder donderdag.
ProRail hanteerde tarieven die nadelig waren voor lichte treinen onder de 120 ton. De vervoerders, die verenigd zijn in de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), moesten vanaf 2015 voor deze treinen hetzelfde tarief betalen als voor zwaardere treinen van 160 ton. Dat vonden zij oneerlijk en ACM heeft ProRail nu opgedragen om voor 2016 die gewichtsklassen opnieuw in te delen en daarbij rekening te houden met de lichte treinen.
ProRail berekent aan vervoerders tarieven voor het gebruik van het spoor, die moeten voldoen aan de Spoorwegwet. Daarin staat dat de tarieven gebaseerd moeten zijn op de kosten die worden veroorzaakt door treingebruik, zoals slijtage van het spoor en de wissels. De spoorbeheerder gaat de komende weken met de vervoerders in gesprek over de tarieven. “Deze beslissing heeft ons meer duidelijkheid gegeven over hoe we de tarieven moeten indelen”, aldus een woordvoerder van ProRail.
De FMN laat weten dat het besluit verder geen gevolgen heeft voor de treinreiziger. „Dit betekent dat de consument niet te maken krijgt met forse tariefsverhogingen door de verhoging van de gebruiksvergoeding.” Met dit besluit heeft de ACM „bijzondere positie van regionale lijnen erkend”, laat de federatie verder weten.
Telegraaf 20.07.2015 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën blijft erbij dat de NS een bonus aan voormalig NS-topman Timo Huges voortijdig heeft uitbetaald. Dat gebeurde al in maart maar hij kwam er pas in juni achter. De minister had eind februari wel overeenstemming bereikt over een variabele bonus maar het hele pakket moest nog uitgewerkt worden.
Dijsselbloem heeft dat maandag aan de Tweede Kamer laten weten in antwoord op een nieuwe reeks vragen van de oppositie. SP, D66 en CDA begrepen niet waarom de minister de uitbetaling prematuur noemde terwijl de raad van commissarissen en de Staat (als aandeelhouder) eind februari al akkoord waren. Maar volgens de minister moesten daarna nog afspraken worden vastgelegd over variabele en vaste beloningen.
Op 2 juni was het pakket klaar en dat was het moment geweest dat de NS kon uitbetalen, stelt hij.
NRC 10.07.2015 Timo Huges, de ex-topman van NS, gaat naar de rechter om 179.000 euro aan bruto salaris van NS te eisen. Huges vindt dat hij recht heeft op vijf maanden inkomen, omdat zijn ontslag pas sinds vandaag officieel is. Vandaag werd het ontslag van Huges bekrachtigd tijdens een buitengewone aandeelhoudersvergadering.
NS-bestuurders worden benoemd en ontslagen door de minister van Financiën als enig aandeelhouder van NS. Het ministerie van Financiën vindt dat Huges geen recht heeft op geld. Dat heeft minister Dijsselbloem ook herhaaldelijk in de Tweede Kamer gezegd.
VK 10.07.2015 De onlangs vertrokken topman van de Nederlandse Spoorwegen, Timo Huges, heeft een klacht ingediend tegen de advocaat van de NS, Martijn Snoep. Dat heeft advocatenkantoor Lexence, dat Huges vertegenwoordigt, vrijdag bevestigd na berichtgeving van NRCQ.
Zelfs de vakbond die aandrong op het opstappen van Timo Huges had er weinig behoefte aan hem een trap na te geven. Wie was Timo Huges?
Snoep nam onlangs in Het Financieele Dagblad een voorschot op de eindconclusie van een nog niet afgerond en gepubliceerd onderzoek. Hij zei dat Huges betrokken was bij onregelmatigheden bij NS-dochterbedrijf Qbuzz. Hij overtrad daarmee de gedragsregels voor advocaten en berokkent Huges schade, meent Lexence.
Telegraaf 09.07.2015 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu weet al maanden van misstanden bij ProRail met contracten voor het onderhoud van het spoor. Die conclusie trekt de oppositie in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Mansveld hield de gevoelige informatie echter onder de pet.
SP, D66, PVV en CDA nemen de zaak hoog op, vooral omdat het niet de eerste keer is dat de PvdA-bewindsvrouw laks is met het verstrekken van spoordocumenten.
Twee weken geleden overviel Mansveld de Tweede Kamer met een uiterst zorgwekkend rapport van onderzoeksbureau PwC. ProRail had deze club ingeschakeld omdat er binnen het bedrijf twijfel was gerezen of vier contracten met spooraannemers wel door de beugel konden. Eigenlijk was afgesproken dat deze contracten van korte duur zouden zijn, zo’n 3,5 jaar, en dat ze openbaar zouden worden aanbesteed. ProRail gunde ze echter voor tien jaar onderhands aan vier verschillende spooraannemers.
NU 07.07.2015 Het ministerie van Financiën en de raad van commissarissen van de NS hebben goedkeuring gegeven aan de bonus voor voormalig NS-topman Timo Huges die hij in maart dit jaar kreeg voor zijn prestaties vorig jaar. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem deed voorkomen dat het idee voor de bonus geheel bij Huges lag
Dat meldtNRC Q dinsdag op basis van twee vertrouwelijke stukken van de raad van commissarissen van de NS.
De NS wil het geld van de bonus terug, omdat Huges in juni moest opstappen wegens dubieuze handelingen rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
Dijsselbloem schreef in juni de variabele beloning daarom ”onacceptabel” te vinden. Huges handelde hier buiten de commissarissen om, zei Dijsselbloem tijdens een debat op 1 juli. De minister wilde in die periode juist de variabele beloningen bij NS verlagen.
Telegraaf 07.07.2015 Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) wil snel helderheid over de toestemming voor een bonus voor voormalig NS-topman Timo Huges. Er waren door het kabinet al nadere antwoorden over de kwestie beloofd, zegt hij, maar nu de NRC dinsdag bericht dat ook minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) akkoord zou zijn gegaan met de bonus, wil Omtzigt vaart achter die antwoorden en stuurt hij aanvullende Kamervragen.
Volgens eerdere berichten van Dijsselbloem had Huges zijn medewerkers zelf opdracht gegeven hem zijn bonus over 2014 uit te betalen. Maar de NRC zegt stukken te hebben waaruit blijkt dat de bonus van Huges was goedgekeurd door de raad van commissarissen van NS en daarna door het ministerie van Financiën.
Een woordvoerster van de bewindsman zei dinsdag dat het departement erbij blijft dat Huges opdracht had gegeven voordat er een akkoord over was.
Huges moest opstappen wegens dubieuze handelingen rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. Dijsselbloem schreef in juni de variabele beloning daarom „onacceptabel” te vinden. Huges handelde hier buiten de commissarissen om, zei Dijsselbloem tijdens een debat op 1 juli. De minister wilde in die periode juist de variabele beloningen bij NS verlagen.
Volgens Omtzigt zou het niet de eerste keer dat Dijsselbloem een verkeerde voorstelling van zaken geeft: „Dat gebeurde ook al bij de loonsverhogingen bij ABN Amro.”
NRC 07.07.2015 Timo Huges, de afgetreden topman van NS, heeft niet zonder overleg op eigen houtje besloten om zichzelf een bonus over 2014 uit te laten betalen. Die voorstelling van zaken, bij herhaling gedaan door minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) is onjuist. De bonus van Huges was goedgekeurd door de raad van commissarissen van NS en daarna besproken met het ministerie van Financiën. Dat staat in twee vertrouwelijke stukken van de raad van commissarissen van NS, die NRC heeft ingezien.
Een vergoeding voor Huges, in welke vorm dan ook, ligt politiek zeer gevoelig. Op 5 juni, de dag dat Huges moest opstappen de commissarissen als aandeelhouder Dijsselbloem het vertrouwen in hem opzegden, schreef Dijsselbloem aan de Kamer dat Huges geen vertrekvergoeding zou ontvangen. Op 19 juni schreef hij dat hij een bonus over 2014 “onacceptabel” vond en dat die zou worden teruggevorderd.
Op 23 juni schreef Dijsselbloem aan de Kamer dat het uitbetalen van de bonus aan Huges in maart prematuur was geweest. De topman had ten onrechte aan zijn medewerkers de instructie gegeven om de bonus uit te betalen. Bij een Kamerdebat over staatsdeelnemingen, vorige week woensdag, herhaalde Dijsselbloem deze beschuldiging. Kamerleden waren zichtbaar geschokt. Dijsselbloem:
“Ik was even geschrokken als u. De cultuur van een bedrijf begint bovenaan de trap. Het is pijnlijk dat we dit moeten wisselen, ik zou personen liever sparen.”
AD 07.07.2015 De inmiddels vertrokken NS-topman Tim Huges stond niet alleen in de beslissing zichzelf een bonus over het jaar 2014 toe te kennen. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem spiegelde dat zo voor, maar dat klopt niet, schrijft NRC Q dinsdag op basis van twee vertrouwelijke stukken van de raad van commissarissen van de NS.
De raad van commissarissen én het ministerie van Financiën hadden de bonus goedgekeurd. Aan de Tweede Kamer liet Dijsselbloem weten geschokt en verbaasd te zijn door de bonus.
Een woordvoerder van Dijsselbloem laat NRC Q weten dat de minister ‘het laat bij alles wat hierover tijdens het debat over staatsdeelnemingen op 1 juli heeft gezegd’.
Telegraaf 06.07.2015 Reizigersorganisatie Rover is „positief” over de benoeming van Roger van Boxtel tot tijdelijk president-directeur van de NS. „Hij heeft zowel ervaring in Den Haag als ervaring in het bedrijfsleven”, aldus Rover-voorzitter Arriën Kruyt. Hij kent de oud-minister goed want in een „grijs verleden” hebben ze goed samengewerkt. Toen werkte Van Boxtel voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Kruyt voor een organisatie die zich bezighield met racismebestrijding.
Trouw 06.07.2015 D66-coryfee Roger van Boxtel (61) moet de scherven bij de Nederlandse Spoorwegen (NS) gaan lijmen. Minister Jeroen Dijsselbloem heeft hem voor een jaar benoemd als president-directeur.
Nu is het zaak om die snippers op de juiste manier aan elkaar te plakken, aldus Ad Toet, brancheorganisatie Koninklijk Nederlands Vervoer.
Dijsselbloem, als minister van financiën enige aandeelhouder van de NS, denkt dat Van Boxtel de man is die orde op zaken kan stellen ‘bij een organisatie met een zeer belangrijke maatschappelijke rol die tegelijkertijd een commerciële opdracht te vervullen heeft’.
Tot voor kort was Van Boxtel voorzitter van de Raad van Bestuur bij Menzis. Daarnaast heeft hij diverse politieke functies vervuld als minister, Eerste -en Tweede Kamerlid.
VK 06.07.2015 Roger van Boxtel gaat een jaar lang de Nederlandse Spoorwegen leiden. Timo Huges, de vorige vaste topman, moest in juni het veld ruimen nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. Huges bleek betrokken bij vals spel rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges had dat eerder nog ontkend. De NS-top sluisde congevoelige informatie van concurrenten door naar dochterbedrijf Abelio, dat meedong naar de aanbesteding, bleek vorige maand uit een rapport van toezichthouder ACM. Ook de voorzitter van de raad van commissarissen, Carel van den Driest, legde na de affaire zijn functie neer.
VK 06.07.2015 Roger van Boxtel gaat een jaar lang de Nederlandse Spoorwegen leiden. De oud-minister en Menzis-topman is per 1 augustus de nieuwe president-directeur van het geplaagde spoor-bedrijf. Van Boxtel (61) volgt de in juni vertrokken Timo Huges op.
Dat heeft de NS maandag bekendgemaakt. Van Boxtel is benoemd door minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, op voordracht van de raad van commissarissen van de NS. Het spoorbedrijf zegt begin volgend jaar op zoek te gaan naar een vaste nieuwe topman. Na Huges’ vertrek fungeerde financieel topman Engelhardt Robbe tijdelijk als bestuursvoorzitter. Als Van Boxtel in augustus begint, bestaat de raad van bestuur weer uit twee personen.
Trouw 06.07.2015 Roger van Boxtel is per 1 augustus de nieuwe topman van de Nederlandse Spoorwegen. Minister Jeroen Dijsselbloem heeft Van Boxtel voor één jaar benoemd tot president-directeur van de spoorwegen. Dat meldt de NS vandaag.
Wanneer Van Boxtel aantreedt, bestaat de raad van bestuur van NS weer uit twee personen. Na het vertrek van topman Timo Huges was Engelhardt Robbe alleen achtergebleven. Begin volgend jaar gaat het bedrijf op zoek naar een vaste nieuwe topman.
Huges vertrok in juni bij NS, nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. De RvC deed dat omdat in het onderzoek naar de aanbesteding voor openbaar vervoer in Limburg onregelmatigheden waren opgedoken. Huges kreeg geen geld mee bij zijn vertrek.
NU 06.07.2015 Roger van Boxtel is benoemd tot tijdelijk president-directeur NS. Hij zal de functie per 1 augustus 2015 een jaar lang bekleden. Dat meldt de NS maandag.
Begin 2016 wordt er begonnen met het zoeken naar een definitieve opvolger van de recent vertrokken Timo Huges. hij stapte begin juni op na het gerommel bij de NS rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Wanneer Van Boxtel aantreedt, bestaat de raad van bestuur van NS weer uit twee personen. Na het vertrek van topman Timo Huges was Engelhardt Robbe alleen achtergebleven. Begin volgend jaar gaat het bedrijf op zoek naar een vaste nieuwe topman.
Van Boxtel was voor D66 minister en lid van de Tweede en Eerste Kamer. Tot voor kort was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar Menzis.
Volgens NS kent Van Boxtel de situatie waarin de spoowegen zitten goed: “een organisatie met een belangrijke maatschappelijke rol die tegelijk een commerciële opdracht heeft”.
Telegraaf 06.07.2015 Roger van Boxtel is per 1 augustus de nieuwe topman van de Nederlandse Spoorwegen. Minister Jeroen Dijsselbloem heeft Van Boxtel voor één jaar benoemd tot president-directeur van de spoorwegen. Dat maakte NS maandag bekend.
Van Boxtel was voor D66 minister en lid van de Tweede en Eerste Kamer. Tot voor kort was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar Menzis. Volgens NS kent Van Boxtel de situatie waarin de spoowegen zitten goed: ,,een organisatie met een belangrijke maatschappelijke rol die tegelijk een commerciële opdracht heeft”. Van Boxtel heeft volgens NS zelf gevraagd om een vast jaarsalaris en geen variabele beloning.
Wanneer Van Boxtel aantreedt, bestaat de raad van bestuur van NS weer uit twee personen. Na het vertrek van topman Timo Huges was Engelhardt Robbe alleen achtergebleven. Begin volgend jaar gaat het bedrijf op zoek naar een vaste nieuwe topman.
Huges vertrok in juni bij NS, nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. De RvC deed dat omdat in het onderzoek naar de aanbesteding voor openbaar vervoer in Limburg onregelmatigheden waren opgedoken. Huges kreeg geen geld mee bij zijn vertrek.
NRC 06.07.2015 Roger van Boxtel is vanaf augustus tijdelijk president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen. Minister Jeroen Dijsselbloem benoemde hem voor een jaar, meldt de NS.
Van Boxtel (61) was tot vorige maand lid en fractievoorzitter van D66 in de Eerste Kamer. Ook was hij tot voor kort voorzitter van de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar Menzis. Vanaf 2016 zal de raad van commissarissen op zoek gaan naar een definitieve invulling van de topfunctie.
Met Van Boxtel wil NS een begin maken aan het herstel van “rust en vertrouwen”. Begin juni vertrok Timo Huges als CEO van de NS. De raad van commissarissen had het vertrouwen in hem opgezegd, na de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Na het rommelige vertrek van Huges stapte ook Carel van den Driest op, voorzitter van de raad.
Huges bleek op de hoogte te zijn van “ernstige onregelmatigheden”, zoals de NS zelf de fraude noemde. De NS-topman wist dat vervoersbedrijf Qbuzz, dochter van Abellio, concurrentiegevoelige informatie ontving van Veolia-directeur René de Beer. Eerder ontkende Huges dat. Na de ontstane onrust gunde Limburg de aanbesteding aan Arriva. De fiscale opsporingsdienst FIOD onderzoekt nu de malversaties bij de aanbesteding.
Telegraaf 01.07.2015 Langzaam maar zeker wordt er meer bekend over de gang van zaken rond het ontslag van NS-topman Timo Huges. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën onthulde woensdag in een debat in de Tweede Kamer een aantal pijnlijke details.
Zo meldde hij dat Huges al op 5 juni in een mail aan de voorzitter van de raad van commissarissen Carel van den Driest betwistte dat hij zelf ontslag had genomen. Van den Driest had die dag juist aan Dijsselbloem gemeld dat Huges die ochtend was opgestapt, nadat de commissarissen het vertrouwen in hem hadden opgezegd. Zo werd het vervolgens door de NS zelf ook bekendgemaakt.
Van den Driest lichtte Dijsselbloem en zijn medecommissarissen pas op 19 juni in over het feit dat Huges beweerde dat hij geen ontslag had genomen. Dijsselbloem werd daar zeer onaangenaam door verrast. „Buitengewoon onzorgvuldig”, zei hij hierover. Hij vermoedt dat dit reden was voor Van den Driest om op te stappen als voorzitter van de raad van commissarissen. Het is niet duidelijk waarom Van den Driest twee weken heeft gewacht om de andere commissarissen en de minister in te lichten.
Dijsselbloem meldde de Kamer ook dat Huges in maart aan de afdeling HR van NS opdracht had gegeven hem een bonus uit te betalen, terwijl daar tussen de commissarissen en de staat als aandeelhouder nog een gesprek over gaande was. Huges handelde hier buiten de commissarissen om, zei Dijsselbloem. De minister wilde in die periode juist de variabele beloningen bij NS verlagen.
NRC 01.07.2015 Minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) legt de schuld voor de onduidelijkheid over het ontslag van NS-topman Timo Huges volledig bij Carel van den Driest, tot vorige week de president-commissaris van NS. De voorzitter van de raad van commissarissen heeft hem verkeerd geïnformeerd, zei Dijsselbloem vanmiddag tijdens een Kamerdebat over staatsdeelnemingen, en twee weken lang verzuimd om de onjuiste informatie te corrigeren.
Op 5 juni maakten NS en enig aandeelhouder Dijsselbloem bekend dat president-directeur Huges zijn ontslag had aangeboden wegens betrokkenheid bij onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Zowel de raad van commissarissen als de minister hadden het vertrouwen in hem opgezegd. Op dezelfde dag stuurde Huges al een mail naar Van den Driest waarin hij ontkende ontslag te hebben genomen. LEES VERDER
NRC 30.06.2015 Zeven medewerkers van NS zijn op non-actief gesteld of anderszins gestraft voor hun betrokkenheid bij onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat blijkt uit een brief van minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) aan de Tweede Kamer (pdf hier).
Tegen de medewerkers zijn “arbeidsrechtelijke maatregelen” getroffen op grond van het – nog niet definitieve – onderzoek van advocatenkantoor De Brauw naar de aanbesteding. NS-dochter Qbuzz maakte zich schuldig aan bedrijfsspionage door via een schijnconstructie een medewerker van concurrent Veolia in te huren.
Tot nu toe was bekend dat drie directeuren van NS-dochters Qbuzz en Abellio op non-actief zijn gesteld. Qbuzz-oprichter Leon Struijk verloor zijn contract als adviseur.
NU 30.06.2015 De NS gaat alle vertrouwelijke stukken van vervoersbedrijf Veolia in zijn bezit vernietigen. Die stukken had de NS illegaal gekregen tijdens de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Veolia eiste vernietiging daarvan en NS zegt dit nu toe, bevestigde een NS-woordvoerder dinsdag berichtgeving in de Limburgse kranten.
Wel wacht de NS nog met de vernietiging tot onderzoeken naar de handelwijze van de NS in deze kwestie zijn afgerond. ”Als we nu stukken vernietigen is dat nadelig voor het onderzoek”, aldus de woordvoerder.
Veolia is teleurgesteld. ”Wij willen zelf bekijken welke vertrouwelijke informatie de NS heeft verkregen en dan samen beslissen hoe die te vernietigen”, zei een woordvoerster van Veolia.
Telegraaf 30.06.2015 De NS gaat alle vertrouwelijke stukken van vervoersbedrijf Veolia in zijn bezit vernietigen. Die stukken had de NS illegaal gekregen tijdens de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Veolia eiste vernietiging daarvan en NS zegt dit nu toe, bevestigde een NS-woordvoerder dinsdag berichtgeving in de Limburgse kranten.
Wel wacht de NS nog met de vernietiging tot onderzoeken naar de handelwijze van de NS in deze kwestie zijn afgerond. „Als we nu stukken vernietigen is dat nadelig voor het onderzoek”, aldus de woordvoerder.
Veolia is teleurgesteld. „Wij willen zelf bekijken welke vertrouwelijke informatie de NS heeft verkregen en dan samen beslissen hoe die te vernietigen”, zei een woordvoerster van Veolia.
NRC 30.06.2015 Minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) heeft de Tweede Kamer onjuist geïnformeerd over het ontslag van NS-topman Timo Huges. Anders dan Dijsselbloem aan de Kamer heeft geschreven, heeft Huges niet zijn ontslag aangeboden. Ook NS zelf heeft dit ten onrechte gemeld in een persbericht.
Dat zegt Huges, via zijn advocaat. Het is voor het eerst sinds zijn vertrek op 5 juni dat Huges zich openlijk uitspreekt over de kwestie. Het was al duidelijk dat er onenigheid bestaat tussen Huges en Dijsselbloem, enig aandeelhouder van NS namens de staat, over Huges’ vermeende ontslag. Nu blijkt dat het verschil van inzicht nog groter is, en de ontslagprocedure nog moeizamer. Dijsselbloem wil tijdens twee buitengewone aandeelhoudersvergaderingen op 9 en 14 juli Huges alsnog formeel ontslaan.
VK 25.06.2015 Slechts enkele weken nadat de NS zijn directeur kwijtraakte vanwege gesjoemel bij aanbestedingen, blijkt nu ook ProRail zich niet aan de regels te houden. De spoorbeheerder heeft een verlenging van contracten geheim gehouden voor de regering en voor zijn eigen Raad van Commissarissen, blijkt uit een rapport van onderzoeksbureau PWC.
Dat heeft staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu donderdag aan de Tweede Kamer laten weten. De directie van ProRail besloot vorig jaar de looptijd van vier onderhandse onderhoudscontracten in het geheim te verlengen van drieënhalf naar tien jaar, van 2017 tot 2024. Daarmee hield ProRail zich niet aan de aanbestedingswetgeving, concludeert PWC.
Vlekkeloze bestuurder viel in eigen zwaard
Gerommel met aanbestedingen kostte eerder deze maand NS-directeur Timo Huges de kop. Leest u hier het profiel van de gevallen topman, geschreven door Marcel van Lieshout.
NU 25.06.2015 Prorail heeft een verlenging van contracten geheim gehouden voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu en haar eigen raad van commissarissen. Staatssecretaris Wilma Mansveld heeft dat donderdag aan de Kamer laten weten.
Vier spooronderhoudscontracten hadden een looptijd van 3,5 jaar. Maar de directie van Prorail besloot vorig jaar echter de onderhandse contracten een looptijd te geven van tien jaar. Dat blijkt uit een onderzoek van bureau PWC. Deze gang van zaken kan niet door de beugel, aldus Mansveld.
De contracten zouden lopen tot 2017, maar zijn door Prorail verlengd tot 2024. Volgens PWC voldoet Prorail door de verlenging gedurende langere tijd niet aan de aanbestedingswetgeving.
Trouw 25.06.2015 ProRail heeft een verlenging van contracten geheim gehouden voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu en haar eigen raad van commissarissen.
Staatssecretaris Wilma Mansveld heeft dat donderdag aan de Kamer laten weten. Vier onderhoudscontracten hadden een looptijd van 3,5 jaar, maar de directie van ProRail besloot de onderhandse contracten een looptijd te geven van tien jaar. Dat blijkt uit een onderzoek van bureau PWC. Deze gang van zaken kan niet door de beugel, vindt Mansveld.
De contracten zouden lopen tot 2017, maar zijn door ProRail verlengd tot 2024. Volgens PWC voldoet ProRail door de verlenging gedurende langere tijd niet aan de aanbestedingswetgeving. ‘ProRail heeft hier geen volledige en transparante informatie over verstrekt aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu en aan haar eigen Raad van Commissarissen’, schrijft Mansveld. ‘Daarom zijn maatregelen noodzakelijk.’
Telegraaf 25.06.2015 ProRail heeft een verlenging van contracten verdoezeld voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu en haar eigen raad van commissarissen. Staatssecretaris Wilma Mansveld heeft dat donderdag aan de Tweede Kamer laten weten.
Vier spooronderhoudscontracten hadden een looptijd van 3,5 jaar. Maar de directie van ProRail besloot vorig jaar echter de onderhandse contracten een looptijd te geven van tien jaar. Dat blijkt uit een onderzoek van bureau PWC. Deze gang van zaken kan niet door de beugel, aldus Mansveld.
De contracten zouden lopen tot 2017, maar zijn door ProRail verlengd tot 2024. Volgens PWC voldoet ProRail door de verlenging gedurende langere tijd niet aan de aanbestedingswetgeving.
Transparant
„ProRail heeft hier geen volledige en transparante informatie over verstrekt aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu en aan haar eigen Raad van Commissarissen”, schrijft Mansveld. „Daarom zijn maatregelen noodzakelijk”, voegt ze eraan toe.
De raad van commissarissen overlegt inmiddels met de aannemers om te kijken of de looptijd van de contracten kan worden verkort. Ten minste een aannemer heeft ProRail laten weten de voorkeur te geven aan een nieuwe aanbesteding.
De staatssecretaris eist verder dat ProRail haar ministerie „proactief en transparant” van informatie voorziet over cruciale onderwerpen. Verder wil ze dat voor 1 september duidelijk is hoe de verantwoordelijkheden binnen de top van ProRail zijn verdeeld. Ook gaat ze de werkcultuur binnen het bedrijf aan de orde stellen.
NRC 25.06.2015 ProRail heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de eigen raad van commissarissen gebrekkig geïnformeerd over de verlenging van vier onderhoudscontracten. De contracten hadden een looptijd van 3,5 jaar, maar de directie van ProRail heeft deze vorig jaar een looptijd van tien jaar gegeven. Dat heeft staatssecretaris Wilma Mansveld vandaag laten weten (pdf) aan de Tweede Kamer.
De contracten waren in eerste instantie al onderhands gegund en directie van de spoorinfrastructuurbeheerder heeft bij de verlening ervan interne waarschuwingen genegeerd, zo is naar voren gekomen uit een onderzoek van accountantskantoor PWC. Met de verlenging overtreedt ProRail de regels omtrent openbare aanbesteding.
De raad van commissarissen van ProRail gaat met de bevoordeelde aannemers bespreken of de looptijd van de contracten kan worden verkort. President-directeur Pier Eringa moet nieuwe aanbestedingen gaan toetsen aan de “lessen uit dit onderzoek”, schrijft ProRail in een verklaring. Hij moet ook procedures voorstellen die ervoor moeten zorgen dat de geconstateerde praktijken een kwestie zijn van “eens en nooit meer”.
De Kamer krijgt alleen de samenvatting van het PWC-onderzoek toegestuurd, omdat het rapport “bedrijfs- en privacygevoelige informatie” bevat. LEES VERDER
Telegraaf 25.06.2015 President-commissaris Carel van den Driest van NS, die gisteren na diverse blunders opstapte, had het helemaal gehad met het gedrag van minister Dijsselbloem (Financiën). Dat zeggen bronnen tegen De Telegraaf.
Van den Driest is vooral kwaad dat Dijsselbloem hem overtroefde in de bonuszaak. De raad van commissarissen (rvc) wilde dat Huges de reeds betaalde bonus van ruim 75.000 euro over 2014 mocht behouden, maar Dijsselbloem stond erop dat het bedrag werd teruggevorderd.
In zijn afscheidsbrief laat Van den Driest, die een jarenlange vriend is van topman Huges, zijn onvrede doorschemeren. Hij schrijft dat hij „de harde publieke afstraffing van de heer Huges zeer betreurt”. Ook schrijft hij dat hij en het ministerie het eens zijn dat de „rommelige wijze van het beoogde ontslag van de heer Huges tot een gecompliceerde juridische situatie heeft geleid”.
AD 24.06.2015 Carel van den Driest, voorzitter van de raad van commissarissen van NS is opgestapt. De voormalig topman zegt zich verantwoordelijk te voelen voor de gang van zaken rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Van den Driest zou oorspronkelijk voorzitter blijven tot en met 2016. Vicevoorzitter Truze Lodder neemt voorlopig de taken van Van den Driest waar.
In een brief aan minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verwijst Van den Driest naar een gesprek dat hij maandag had met Wouter Raab, een hoge ambtenaar bij het ministerie van Financiën. Ook Lodder was daarbij. ,,Wij hebben gezamenlijk geconcludeerd dat er veel is misgegaan in de communicatie tussen uw ministerie en NS, voorts dat de rommelige wijze van het beoogde ontslag van de heer Huges tot een gecompliceerde juridische situatie heeft geleid”, aldus Van den Driest.
VK 24.06.2015 Het aanbestedingdebacle bij de NS heeft een nieuw slachtoffer geëist. Na het ontslag van topman Timo Huges heeft ook de voorzitter van de raad van commissarissen, Carel van den Driest, zijn functie neergelegd.
De voorzitter, sinds 2012 commissaris, neemt de verantwoordelijkheid voor de ‘rommelige wijze van het beoogde ontslag van Huges’, die tot een ‘compliceerde juridische situatie’ heeft geleid.
Volgens de NS en minister Dijsselbloem (Financiën) diende president-directeur Huges op 5 juni mondeling zijn ontslag in bij de raad van commissarissen. Die rekende hem zijn rol in het schandaal rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg zwaar aan. Deze week bleek dat Huges deze lezing betwist. Hij zou die dag alleen zijn bestuurstaak hebben neergelegd. In dat geval zou Huges nog recht hebben op salaris en – bij een formeel ontslag – wellicht een vertrekregeling.
Trouw 24.06.2015 Carel van den Driest vertrekt bij de Nederlandse Spoorwegen. Hij zegt zich verantwoordelijk te voelen voor de gang van zaken rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Vicevoorzitter Truze Lodder neemt de taken van Van den Driest waar.
Eerder vertrok bestuursvoorzitter Timo Huges al bij de NS. De NS speelde gevoelige informatie van concurrenten Arriva en Veolia door aan de eigen dochter Abellio, dat ook aan de aanbesteding in Limburg meedeed en de aanbesteding ook won.
In een brief aan minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verwijst Van den Driest naar een gesprek dat hij maandag had met Wouter Raab, een hoge ambtenaar bij het ministerie van Financiën. Ook Lodder was daarbij.
“Wij hebben gezamenlijk geconcludeerd dat er veel is misgegaan in de communicatie tussen uw ministerie en NS, voorts dat de rommelige wijze van het beoogde ontslag van de heer Huges tot een gecompliceerde juridische situatie heeft geleid”, aldus Van den Driest. “De aldus ontstane situatie betreur ik zeer, zoals ik de harde publieke afstraffing van de heer Huges evenzeer betreur. Voor dit alles voel ik een grote mate van verantwoordelijkheid. Om die reden heb ik besloten om mijn functie ter beschikking te stellen. Het is bijzonder spijtig dat het zo gelopen is, we waren met de NS op de goede weg.”
NU 24.06.2015 De voorzitter van de raad van commissarissen van de NS, Carel van den Driest, stapt op. Van den Driest heeft het besluit woensdag genomen. Hij zegt zich verantwoordelijk te voelen voor de gang van zaken rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Vicevoorzitter Truze Lodder neemt de taken van Van den Driest waar.
Eerder vertrok bestuursvoorzitter Timo Huges al bij de NS. De NS speelde gevoelige informatie van concurrenten Arriva en Veolia door aan de eigen dochter Abellio, dat ook aan de aanbesteding in Limburg meedeed en de aanbesteding ook won.
Telegraaf 24.06.2015 Carel van den Driest vertrekt bij de Nederlandse Spoorwegen. De voorzitter van de raad van commissarissen heeft dat besluit woensdag genomen. Van den Driest zegt zich verantwoordelijk te voelen voor de gang van zaken rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Vicevoorzitter Truze Lodder neemt de taken van Van den Driest waar. Eerder vertrok bestuursvoorzitter Timo Huges al bij de NS. De NS speelde gevoelige informatie van concurrenten Arriva en Veolia door aan de eigen dochter Abellio, dat ook aan de aanbesteding in Limburg meedeed en de aanbesteding ook won.
In een brief aan minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verwijst Van den Driest naar een gesprek dat hij maandag had met Wouter Raab, een hoge ambtenaar bij het ministerie van Financiën. Ook Lodder was daarbij.
NRC 24.06.2015 Carel van den Driest (1947), voorzitter van de raad van commissarissen van NS, stapt op. Dat meldt NS op de website. Hij zegt zich verantwoordelijk te voelen voor de “rommelige wijze” van het ontslag van voormalig NS-topman Timo Huges en de fouten in de communicatie tussen het ministerie van Financiën en NS. Vicevoorzitter Truze Lodder neemt zijn taken waar.
In een gisteren verzonden brief (hier) aan minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën, PvdA) schrijft hij het volgende: “Wij hebben gezamenlijk geconcludeerd dat er veel is misgegaan in de communicatie tussen uw ministerie en NS, voorts dat de rommelige wijze van het beoogde ontslag van de heer [Timo] Huges tot een gecompliceerde juridische situatie heeft geleid.”
“De aldus ontstane situatie betreur ik zeer, zoals ik de harde publieke afstraffing van de heer Huges evenzeer betreur. Voor dit alles voel ik een grote verantwoordelijkheid. Om die reden heb ik besloten om mijn functie als Commissaris van de NS bij deze ter beschikking te stellen.”
HET ‘BEOOGDE ONTSLAG’ VAN HUGES
Voormalig NS-topman Timo Huges ontkent sinds een week dat hij op 5 juni zelf ontslag heeft genomen, en stelt dat hij alleen zijn bestuurstaak heeft neergelegd. Dat schreef minister Dijsselbloem in een gisteravond verstuurde brief aan de Tweede Kamer. Dijsselbloem is wel overtuigd van het ontslag en voorziet een juridische procedure over de vraag of het mondeling aangeboden ontslag rechtsgeldig is.
De aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg wordt een zaak van justitie, zo werd vanmorgen bekend. De fiscale opsporingsdienst FIOD is een onderzoek gestart naar malversaties bij de aanbesteding. Enkele verdachten zijn al verhoord. Limburgse media melden dat het zou gaan om een directeur van toezichthouder Trafficon, dat de Regiotaxi in 22 Limburgse gemeenten controleert.
In mei kwamen na intern NS-onderzoek malversaties aan het licht bij Abellio, het dochterbedrijf van de NS, dat zich schuldig bleek te hebben gemaakt aan bedrijfsspionage. Dit in een poging de aanbesteding van het Limburgse openbaar vervoer te winnen. Spil in die bedrijfsspionage was volgens het rapport Veolia-directeur De Beer, die via een schijnconstructie door Abellio bij Veolia werd weggehaald. Voorafgaand aan die geheime overstap lekte hij interne Veolia-informatie naar Abellio. Na de ontstane onrust gunde Limburg de aanbesteding aan Arriva. LEES VERDER
NU 24.06.2015 Er loopt een stafrechtelijk onderzoek naar vermoedelijke malversaties bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat meldt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie dinsdag. De NS speelde een omstreden rol in deze kwestie.
De NS had zijn zinnen gezet op het openbaar vervoer in de zuidelijke provincie en NS-dochterbedrijf Abellio won de aanbesteding ook. Maar het bedrijf bleek vuil spel te hebben gepleegd. Abellio kreeg vertrouwelijke informatie van een oud-directeur van concurrent Veolia.
Volgens het OM is het onderzoek nu in volle gang met het ondervragen van getuigen en verdachten. Om het verder niet te beïnvloeden, zegt het OM verder niets over het onderzoek.
Telegraaf 24.06.2015 Er loopt een stafrechtelijk onderzoek naar vermoedelijke malversaties bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat meldt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie dinsdag. De NS speelde een omstreden rol in deze kwestie.
De NS had zijn zinnen gezet op het openbaar vervoer in de zuidelijke provincie en NS-dochterbedrijf Abellio won de aanbesteding ook. Maar het bedrijf bleek vuil spel te hebben gepleegd. Abellio kreeg vertrouwelijke informatie van een oud-directeur van concurrent Veolia.
Volgens het OM is het onderzoek nu in volle gang met het ondervragen van getuigen en verdachten. Om het verder niet te beïnvloeden, zegt het OM verder niets over het onderzoek.
De NS zegde het vertrouwen in topman Timo Huges op. Hij zou onjuiste en onvolledige verklaringen afgelegd hebben rond de aanbesteding. Ook werd Jeff Hoogesteger, de topman van NS-dochter Abellio, uit zijn functie ontheven.
Veolia stelt de NS aansprakelijk voor de miljoenenschade die geleden is als gevolg van tegenwerking en spionage rond de aanbesteding van het openbaar vervoer. Veolia wil dat de aanbesteding in Limburg wordt overgedaan. De NS gaf dinsdag aan overleg met Veolia over de gang van zaken nu niet te zien zitten. De spoorwegen wachten een onderzoek naar de aanbesteding rond het ov in Limburg af.
NRC 24.06.2015 De aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg wordt een zaak van justitie. Het functioneel parket van het Openbaar Ministerie bevestigt dat de fiscale opsporingsdienst FIOD een onderzoek is gestart naar malversaties bij de aanbesteding. Al enkele verdachten zijn verhoord. Diverse Limburgse media melden dat het onder meer zou gaan om een directeur van toezichthouder Trafficon, dat de Regiotaxi in 22 Limburgse gemeente controleert.
Deze man, die verdacht wordt van valsheid in geschrifte, zou oud-directeur René de Beer van Veolia tijdelijk hebben aangenomen bij het bedrijf dat hij erop nahield om zo het concurrentiebeding dat De Beer had bij Veolia te omzeilen. De Beer lekte later bedrijfsgeheimen naar NS-dochter Abellio. Vorige maand deed Veolia aangifte tegen hem.
Na de ontstane onrust gunde Limburg de aanbesteding aan Arriva. Bij de NS vertroktopman Timo Huges omdat hij vragen van vervoersbedrijf Veolia zou hebben doorgespeeld aan NS-dochter en concurrent Qbuzz.
Telegraaf 24.06.2015 De raad van commissarissen van NS heeft een megablunder gemaakt, waardoor de kans groot is dat topman Timo Huges bij zijn vertrek alsnog tonnen meekrijgt. De raad verzuimde de ’ontslagen’ Huges een ontslagbrief te sturen, waardoor de topman nog steeds in dienst is. Omdat Huges nu niet op staande voet is ontslagen, en dat ook niet meer kan gebeuren, wordt de kans op een aanzienlijke vertrekregeling veel groter, denken diverse arbeidsjuristen.
In Huges’ contract staat dat hij een jaarsalaris van 430.000 euro ontvangt, als hij ’gewoon’ wordt ontslagen. Ook is de kans nu veel groter dat Huges zijn reeds uitbetaalde bonus van dik 75.000 euro behoudt.
Telegraaf 23.06.2015 De NS ziet overleg met Veolia over de gang van zaken rond het openbaar vervoer (ov) in Limburg nu niet zitten. De spoorwegen wachten een onderzoek naar de aanbesteding rond het ov in Limburg af, schrijft de NS dinsdag aan Veolia. Dat maakte een teleurgesteld Veolia bekend.
Veolia had de NS een ultimatum gesteld dat dinsdagmiddag afliep. De vervoerder zegt een miljoenenschade te hebben geleden door de fraude van NS-dochter Abellio bij de aanbesteding van het ov in Limburg. „We maken ons vooral zorgen dat zeer bedrijfsgevoelige informatie op de NS-burelen ligt”, zei een woordvoerster van Veolia dinsdag.
Limburg schrapte winnaar Abellio van de aanbesteding wegens fraude en gaf de concessie aan Arriva, de nummer 2. Maar Veolia vecht dat aan en stapt naar de voorzieningenrechter om dit besluit te schorsen.
„We willen op die manier voorkomen dat er onomkeerbare dingen gebeuren rond de concessie”, zei de woordvoerster van Veolia. „Anders zou een nieuwe aanbesteding immers geen zin meer hebben.”
Telegraaf 23.06.2015 Oud-NS-topman Timo Huges betwist dat hij op 5 juni per direct ontslag heeft genomen bij de NS, nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. Hij is van mening dat hij op die dag alleen zijn „bestuurstaak heeft neergelegd”. Dat schrijft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën, namens de staat de enige aandeelhouder van NS, dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
De kwestie is van belang voor de bonus die Huges in maart dit jaar kreeg voor zijn prestaties vorig jaar. De NS wil dat geld terug, omdat Huges moest vertrekken vanwege fraude rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. Opmerkelijk is dat de raad van commissarissen het mondeling door Huges ingediende ontslag „niet op schrift heeft gesteld”, aldus Dijsselbloem. Voor de raad en voor Dijsselbloem blijft echter overeind dat Huges op 5 juni ontslag heeft genomen.
Mocht Huges het daar mee oneens blijven, dan zal de rechter een oordeel moeten vellen over de kwestie, aldus de minister.
NU 23.06.2015 Oud-NS-topman Timo Huges betwist dat hij op 5 juni per direct ontslag heeft genomen bij de NS, nadat de raad van commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. Hij is van mening dat hij op die dag alleen zijn ”bestuurstaak heeft neergelegd”.
Dat schrijft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën, namens de staat de enige aandeelhouder van NS, dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
De kwestie is van belang voor de bonus die Huges in maart dit jaar kreeg voor zijn prestaties vorig jaar. De NS wil dat geld terug, omdat Huges moest vertrekken vanwege fraude rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
NRC 23.06.2015 Voormalig NS-topman Timo Huges ontkent dat hij op 5 juni zelf ontslag heeft genomen bij het vervoersbedrijf. Huges stelt dat hij alleen zijn taak als bestuurder heeft neergelegd, zo schrijft minister Jeroen Dijsselbloem(Financiën, PvdA) vanavond aan de Tweede Kamer. Dijsselbloem en de toezichthouders bij de NS zijn het daar niet mee eens.
De NS en Dijsselbloem maakten op 5 juni bekend dat Huges ontslag nam bij de vervoerder. Hij deed dat nadat de raad van commissarissen van de NS het vertrouwen in hem had opgezegd. Huges zou in het onderzoek naar de fraude bij dochterbedrijf Qbuzz onvolledige en onjuiste informatie hebben gegeven, zo meenden de toezichthouders. Voor het weekeinde schreef Dijsselbloem ook al een Kamerbrief over de bonus van de NS-top. Die zou volgens de minister “onacceptabel” zijn omdat Huges het vervoersbedrijf in diskrediet heeft gebracht. Dat geld wil Dijsselbloem nu terugvorderen, zo herhaalde hij vandaag nogmaals. LEES VERDER
Telegraaf 21.06.2015 Reizigersorganisaties zijn verbolgen over een eenmalige ‘geluidsboete’ van tien miljoen euro die de NS moet betalen om met treinen over de hogesnelheidslijn (hsl) te mogen rijden. Dat meldt Metro zondag. De NS mag in ruil voor de tien miljoen euro van staatssecretaris van Infrastructuur Wilma Mansveld nieuwe treinen voor de hsl kopen die aan de iets luidere Europese norm voldoen.
Reizigersvereniging Rover vraagt zich af of het bedrag wordt teruggesluisd naar het openbaar vervoer. „Dit geld wordt weggehaald bij de NS, die er iets voor het openbaar vervoer mee had kunnen doen”, aldus een woordvoerder van Rover. De Maatschappij Voor Beter OV wil weten waarom het geld niet wordt besteed aan extra geluidwerende maatregelen rond de hsl.
Telegraaf 20.06.2015 De raad van commissarissen van NS wilde een bonus van ruim 75.000 euro aan topman Timo Huges onder de pet houden.
De bonus werd uitgekeerd over de prestaties van NS in 2014. Bestuursleden van NS werd niet de waarheid verteld en ook de woordvoering werd voorgelogen. Dat zeggen diverse bronnen binnen en buiten de NS. De raad staat onder leiding van Carel van den Driest, een studievriend van Huges. Oud-GroenLinks-voorman Paul Rosenmöller is een prominent lid.
Afgelopen maandag kreeg De Telegraaf een tip dat Huges toch een bonus had gekregen, ondanks dat minister Dijsselbloem (Financiën) de Tweede Kamer had voorgehouden dat de NS-topman geen financieel extraatje mee zou krijgen. Huges werd onlangs gedwongen op te stappen. Hij heeft in een forensisch onderzoek naar omkoping bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg gelogen.
NRC 19.06.2015 De variabele beloning die NS-topman Timo Huges in 2014 heeft gekregen, is volgens minister Dijsselbloem van Financiën ‘onacceptabel’. Dat schrijft hij vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Volgens Dijsselbloem heeft de reputatie en de financiële positie van de NS door toedoen van Huges schade opgelopen. “Het spreekt voor zich dat de eerder toegekende beloning over 2014 op basis van deze nieuwe feiten die rond de aanbesteding van de concessie in Limburg naar voren zijn gekomen in een ander daglicht is komen te staan.”
Ook zei Dijsselbloem gesproken te hebben met de commissarissen van de NS. Die hebben er daarna mee ingestemd om de variabele beloning van Huges terug te vorderen.
Huges stapte begin deze maand op als president-directeur van de NS in verband met fraude rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. De NS is hiervoor aansprakelijk gesteld door concurrent Veolia, die daarin gelijk heeft gekregen. LEES VERDER
NU 19.06.2015 De NS wil geld terug van voormalig topman Timo Huges. Dat heeft een woordvoerder vrijdag laten weten. Het gaat om het bedrag dat Huges in maart van dit jaar kreeg als variabele beloning voor zijn prestaties in 2014. ”We vinden dat Huges nu geen aanspraak meer kan maken op deze beloning”, aldus de zegsman.
Huges moest begin deze maand weg bij de NS wegens onregelmatigheden bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. De Raad van Commissarissen (RvC) van de Nederlandse Spoorwegen zegde daarna het vertrouwen in hem op.
Trouw 19.06.2015 De NS wil geld terug van voormalig topman Timo Huges. Dat heeft een woordvoerder vrijdag laten weten. Het gaat om het bedrag dat Huges in maart van dit jaar kreeg als variabele beloning voor zijn prestaties in 2014. ,,We vinden dat Huges nu geen aanspraak meer kan maken op deze beloning”, aldus de zegsman. ,,Hij heeft de NS in diskrediet gebracht.”
Huges moest begin deze maand weg bij de NS wegens onregelmatigheden bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. De Raad van Commissarissen (RvC) van de Nederlandse Spoorwegen zegde daarna het vertrouwen in hem op.
NRC 19.06.2015 De NS wil geld terugvorderen van gevallen topman Timo Huges. Hij stapte begin deze maand op in verband met fraude rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Daarvoor stelt Veolia de NS aansprakelijk, zo blijkt vanochtend.
TWEE FRAUDEZAKEN
Huges vertrok omdat hij meer wist van misstanden dan hij deed voorkomen. Rond de aanbestedingsprocedure voor het ov in Limburg liepen twee fraudezaken. Vervoersbedrijf Qbuzz, een volledige dochter van NS-dochter Abellio, heeft zich schuldig gemaakt aan “ernstige bedrijfsspionage”: Q-buzz ontving bedrijfsgevoelig informatie over Veolia van een concessiedirecteur van Veolia, die via een schijnconstructie, een externe bv, voor Qbuzz werkte. Volgens de NS heeft Huges in zijn verklaringen gelogen over wat hij daarvan wist, en daarom moest hij opstappen.
Elsevier 19.06.2015 Moet de opgestapte NS-topman Timo Huges zijn bonus (gedeeltelijk) inleveren? Als het aan de NS ligt wel. De Nederlandse Spoorwegen eisen het geld terug van hun voormalige baas.
Maximaal 86.000 euro kan Huges ontvangen als variabele beloning voor zijn prestaties in 2014. Onder zijn leiding heeft de NS vorig jaar betere reisresultaten behaald, schrijft De Telegraaf. Zo was de punctualiteit beter en gaven reizigers het spoorbedrijf een hoger rapportcijfer dan in voorgaande jaren.
Diskrediet
De NS wil niet dat Huges het geld houdt dat hij in maart dit jaar kreeg. ‘We vinden dat Huges nu geen aanspraak meer kan maken op deze beloning,’ aldus een woordvoerder. ‘Hij heeft de NS in diskrediet gebracht.’ De vraag is of de voormalige NS-baas juridisch gezien aanspraak kan maken op de uitkering.
Eerder zei minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) in de Tweede Kamer dat Huges geen vertrekvergoeding krijgt ‘en ook geen andere vergoedingen wat mij betreft‘. De raad van commissarissen zou volgens de minister hebben gezegd die lijn te zullen volgen.
Rapport
Huges vertrok begin deze maand bij NS na gerommel rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Hij zou een mail met vragen van vervoersbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar NS-dochteronderneming Q-Buzz – iets dat tegen de aanbestedingsregels is. Veolia en Qbuzz waren concurrenten in de strijd om de gunning van het openbaar vervoer in Limburg.
Uit een vernietigend rapport van kartel-toezichthouder Autoriteit Consument en Markt bleek al dat NS de Spoorwegwet heeft overtreden door Veolia geen redelijk aanbod te doen over het gebruik van diensten op stations. NS deed het aanbod te laat, onvolledig, vrijblijvend of helemaal niet. Daarnaast zou de NS concurrentiegevoelige informatie van onder meer Veolia hebben doorgespeeld.
Ontslag
Toen bleek dat Huges betrokken was bij het machtsmisbruik zegde de raad van commissarissen het vertrouwen in hem op. De topman diende daarop zijn ontslag in. Dijsselbloem stelde dat Huges ‘slordig, onjuist en in strijd met de wet heeft gehandeld’.
De NS wil niet zeggen hoeveel geld wordt teruggevorderd. Huges kon een maximale beloning van 20 procent van zijn salaris krijgen.
Aansprakelijk
Wellicht hangt Huges nog een claim boven het hoofd: Veolia stelt de NS nu aansprakelijk voor de miljoenenschade die het bedrijf heeft geleden als gevolg van tegenwerking en spionage rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Ook (voormalige) directieleden worden mogelijk aansprakelijk gesteld.
Veolia vraagt de NS om een gesprek om de geleden schade in kaart te brengen en over afdoening daarvan te overleggen. NS krijgt tot dinsdag de tijd om te reageren. Anders stapt Veolia naar de rechter.
Telegraaf 19.06.2015 Ondanks zijn gedwongen voortijdige vertrek bij de Nederlandse Spoorwegen stapelen de problemen voor ex-topman Timo Huges zich op. Het spoorbedrijf wil nu de variabele beloning terug die hij kreeg over prestaties over 2014 en vervoerder Veolia stelt (oud-)directieleden van de NS aansprakelijk voor de miljoenenschade na de problemen rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
De inmiddels vijftigjarige Huges begon in oktober 2013 officieel bij het spoorbedrijf. Hij heeft een achtergrond in vervoer en logistiek. Hij kwam destijds over van bloemenveiling FloraHolland, waar hij directievoorzitter was.
Telegraaf 19.06.2015 De NS heeft gelogen over het verstrekken van een bonus aan ex-topman Timo Huges. Eerder meldde het spoorbedrijf na vragen van De Telegraaf dat het besluit over de bonus nog genomen moest worden. Dat blijkt gelogen, nu het spoorbedrijf heeft aangekondigd de bonus te willen terugvorderen.
Het gaat om het bedrag dat Huges in maart van dit jaar kreeg als variabele beloning voor zijn prestaties in 2014. ,,We vinden dat Huges nu geen aanspraak meer kan maken op deze beloning”, aldus de zegsman. ,,Hij heeft de NS in diskrediet gebracht.’
Telegraaf 19.06.2015 Vervoerder Veolia stelt NS, de betrokken bestuurders en medewerkers hoofdelijk aansprakelijk voor de schade die is geleden door de omkoping van Veolia-directeur Réne de Beer. Veolia eist van de NS dat het spoorbedrijf de omkoping uitvoerig in kaart brengt, ten einde de schade en de aansprakelijkheid zo goed mogelijk te kunnen vaststellen.
Veolia wil weten wie er van de omkoping wist, welke informatie is gedeeld, wanneer dat is gebeurd , op welke wijze en waar binnen of buiten NS deze informatie terecht is gekomen? Mocht NS niet willen meewerken dan stapt het bedrijf naar de rechter.
Dat schrijft topman Bart Schmeink van Veolia in een brief aan de NS-leiding en aan de top van de NS-dochters Abellio en Qbuzz. Een afschrift van de brief is gestuurd naar minister Dijsselbloem van Financiën.
Telegraaf 19.06.2015 Voormalig NS-baas Timo Huges krijgt na zijn gedwongen vertrek mogelijk toch nog een zak met geld mee. De raad van commissarissen overweegt hem een bonus uit te keren tot 86.000 euro.
Hierdoor is minister Dijsselbloem (Financiën) in verlegenheid gebracht. De PvdA-bewindsman had de Tweede Kamer namelijk voorgehouden dat de gevallen NS-topman wat hem betreft geen financiële extra’s zou krijgen. Juristen van de NS vrezen echter dat hij voor zijn beurt heeft gesproken.
Onder leiding van Huges heeft de NS vorig jaar betere reisresultaten behaald. De punctualiteit was beter en reizigers gaven het spoorbedrijf een hoger rapportcijfer dan in vorige jaren. Hiervoor kan de raad van commissarissen (rvc) van de NS een bonus uitkeren aan de topman. Dit bedrag is maximaal 20 procent van zijn jaarsalaris. Voor Huges zou dit neerkomen op een riante uitkering tot 86.000 euro.
Telegraaf 17.06.2015 Een toezichthouder die vervoerder Veolia controleert, heeft met NS-dochter Abellio samengespannen in het bedrijfsspionageschandaal rond Veolia.
Dat meldt De Limburger woensdag op basis van eigen onderzoek. De directeur van toezichthouder Trafficon, Chrit Wolfhagen, gebruikte zijn eigen bedrijf PTRM bij het opzetten van een schijnconstructie.
De Veolia-directeur die informatie toespeelde aan de NS kon daar tijdelijk in dienst treden om het concurrentiebeding dat hij had te omzeilen. Deskundigen zeggen in de krant dat de schijnconstructie strafbaar is, omdat er sprake is van valsheid in geschrifte en mogelijke belastingontduiking.
NU 16.06.2015 Syntus gaat het treinvervoer tussen Zwolle-Kampen en Zwolle-Enschede verzorgen. De vervoerder heeft de aanbesteding voor een periode van vijftien jaar gewonnen.
Behalve Syntus hadden ook de Nederlandse Spoorwegen (NS) en Arriva een offerte uitgebracht, liet de provincie Overijssel dinsdag weten. Met de exploitatie is ongeveer 17,5 miljoen euro per jaar gemoeid.
Syntus gaat op beide lijnen met nieuwe comfortabele treinen rijden. Beide trajecten moeten eerst nog worden aangepast omdat er elektrische treinen komen. Daarom gaan Syntus als nieuwe vervoerder pas in december 2017 op beide lijnen rijden. Op beide lijnen rijdt nu nog de NS met diesellocs.
Telegraaf 16.06.2015 Syntus gaat het treinvervoer tussen Zwolle-Kampen en Zwolle-Enschede verzorgen. De vervoerder heeft de aanbesteding voor een periode van vijftien jaar gewonnen. Behalve Syntus hadden ook de Nederlandse Spoorwegen (NS) en Arriva een offerte uitgebracht, liet de provincie Overijssel dinsdag weten. Met de exploitatie is ongeveer 17,5 miljoen euro per jaar gemoeid.
Syntus gaat op beide lijnen met nieuwe comfortabele treinen rijden. Beide trajecten moeten eerst nog worden aangepast omdat er elektrische treinen komen. Daarom gaan Syntus als nieuwe vervoerder pas in december 2017 op beide lijnen rijden. Op beide lijnen rijdt nu nog de NS met diesellocs.
NRC 16.06.2015 De provincie Overijssel gunt de spoorconcessie tussen Zwolle-Kampen en Zwolle-Enschede aan Syntus. NS en Arriva deden ook mee aan de Europese aanbesteding, die vijftien jaar geldig is.
Syntus zal met nieuwe treinen gaan rijden, die voorzien zijn van wifi en stopcontacten in alle coupés en gehandicaptentoiletten. Het treinverkeer moet sneller en toegankelijker worden en er moeten meer mensen op het traject kunnen reizen. De dienstregeling tussen Zwolle en Kampen wordt op zondagochtend uitgebreid naar twee in plaats van één keer per uur.
De totale exploitatiekosten bedragen ongeveer 17,5 miljoen per jaar. Syntus gaat naar verwachting in december 2017 aan de slag. De komende jaren wordt besteed aan de aankoop, bouw en testen van de treinen en worden beide spoortrajecten omgebouwd – treinen worden elektrisch.
Voormalig monopolist NS was er zo veel aan geleden regionale trajecten in handen te hebben, dat het bij de aanbesteding van ov in Limburg Veolia opzettelijk benadeelde en de Spoorwegwet overtrad. Door de fraude moest topman Timo Huges onlangs het veld ruimen. Ná het incident zei de NS de eigen rol in het regionale spoorvervoer te heroverwegen. LEES VERDER
Telegraaf 10.06.2015 Voormalig NS-topman Timo Huges verschijnt deze week niet als getuige bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra. In zijn plaats verhoort de commissie zijn tijdelijke plaatsvervanger Engelhardt Robbe, de financiële man binnen de NS-directie.
Dat heeft de enquêtecommissie woensdag laten weten. De commissie was wel van plan om Huges te verhoren, maar de topman stapte vorige week op wegens zijn betrokkenheid bij malversaties met aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
Robbe verscheen woensdag ook al voor de enquêtecommissie die onderzoekt waarom de Fyra een flop werd. De trein had op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid moeten gaan rijden, maar hield er kort na de start alweer mee op omdat er van alles mis was met de trein.
PvdA door Duco Hoogland op 9 juni 2015 – Foto Flickr / faceme – Reizigers moeten in de toekomst kunnen blijven reizen met een bedrijf dat op meer uit is dan alleen winst maken. Een bedrijf dat eerst en vooral kijkt naar het publieke belang: de reiziger. Het is daarom ook onverteerbaar dat de NS vals spel heeft gespeeld bij het winnen van de aanbesteding voor het openbaar vervoer in Limburg. Het was een onvermijdelijk en eendaadkrachtig besluit van de minister om meteen de directeur van NS te ontbieden, met als gevolg dat hij zijn ontslag heeft aangeboden. Een cultuurverandering is nu nodig. lees verder »
NU 09.06.2015 De Tweede Kamer wil dat het kabinet gaat kijken hoe de positie van NS binnen het openbaar vervoer moet worden herzien.
Dat blijkt dinsdag tijdens een debat naar aanleiding van diverse misstanden rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
NS-dochter Abellio pleegde bedrijfsspionage bij de aanbesteding in Limburg. Het bedrijf won de concessie, maar die is inmiddels door de provincie weer teruggenomen.
Diverse NS-kopstukken hebben vanwege hun betrokkenheid al het veld moeten ruimen, waaronder topman Timo Huges.
Andere partijen als SP, PVV en GroenLinks vinden dat de problemen zijn veroorzaakt door de marktwerking op het spoor. SP-Kamerlid Farshad Bashir hield VVD-Kamerlid Betty de Boer voor dat in Duitsland de Deutsche Bahn gewoon eigenaar is van de stationsvoorzieningen.
NRC 09.06.2015 Wat is de straf voor een topman van een staatsbedrijf die misstanden liet passeren en er soms zelfs persoonlijk aan meewerkte? Die loog en wiens onderneming de Spoorwegwet aan de laars lapte? Is opstappen zonder vertrekvergoeding dan voldoende? Of kan Timo Huges ook achter de tralies belanden?
De president-directeur van Nederlandse Spoorwegen (NS) kon vorige week vrijdag niet anders dan ontslag nemen nadat de raad van commissarissen en minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) het vertrouwen in hem opzegden. Nu het Openbaar Ministerie NS en enkele dochterbedrijven officieel als verdachte heeft aangemerkt in het onderzoek naar misstanden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg, dringt de vraag zich op wat er gebeurt met de man die eindverantwoordelijk was.
AD 09.06.2015 Het ministerie van Financiën heeft niet getreuzeld bij de aanpak van de problematiek rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Het duurde alleen lang voordat het ministerie een compleet beeld had van de kwestie, zei minister Jeroen Dijsselbloem dinsdag in de Tweede Kamer.
De NS-top had hem in zijn rol als enige aandeelhouder van NS wel veel eerder moeten informeren over de malversaties bij een aanbesteding. Uiteindelijk kregen hij en staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) pas op 4 juni het complete rapport van de ACM over de zaak in Limburg.
Vooral oppositiepartijen D66, PVV en het CDA oordeelden kritisch over het optreden van beide bewindslieden. Dijsselbloem stelde zich niet op als een activistische aandeelhouder, menen zij. En Mansveld nam een ‘passieve houding’ aan toen de problemen aan het licht kwamen, aldus Martijn van Helvert (CDA).
VK 09.06.2015 De oppositiepartijen in de Tweede Kamer verwijten minister Dijsselbloem (Financiën) en staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur en Milieu) veel te laat te hebben opgetreden tegen de misstanden bij de NS. De twee bewindslieden verwerpen die kritiek vandaag in een Kamerdebat over de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
Weliswaar won NS-dochterbedrijf Abellio die aanbesteding, maar het bedrijf bleek vuil spel te hebben gespeeld, compleet met bedrijfsspionage en valsheid in geschrifte. Volgens Dijsselbloem, enig aandeelhouder namens de Staat, heeft de top van de NS een ‘zwak ontwikkeld normbesef en beoordelingsvermogen’. Hij dwong NS-topman Timo Huges uiteindelijk vorige week op 5 juni tot opstappen nadat bleek dat Huges betrokken was bij de fraude rond de Limburgse aanbesteding.
Trouw 09.06.2015 Als aandeelhouder van de NS had had minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën eerder door de NS-top geinformeerd moeten worden over de malversaties bij een aanbesteding in Limburg. Dijsselbloem zei dat dinsdag zelf in een Kamerdebat over de fraude binnen NS.
Ook de raad van commissarissen van NS werd door de NS-top ‘veel te laat en onvolledig’ geïnformeerd. Dat Dijsselbloem zelf zo laat werd ingelicht heeft zijn vertrouwen in NS-topman Timo Huges aangetast, zei hij. Huges stapte afgelopen vrijdag op.
Dijsselbloem zei verder dat het ministerie van Economische Zaken en staatssecretaris Wilma Mansveld (Spoor) wel deels eerder (in maart) waren ingelicht door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Maar die informatie kregen ze vertrouwelijk van de ACM en mochten ze niet delen met het ministerie van Financiën.
NRC 09.06.2015 In de Tweede Kamer is vanmiddag forse kritiek geleverd op de houding van het kabinet inzake het machtsmisbruik door NS bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Een aantal partijen verweet minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) en staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur en Milieu, PvdA) niets tegen het “valse spel” van NS te hebben gedaan.
De Kamer debatteert vandaag over alles wat afgelopen week naar buiten kwam over het gedrag van NS bij de aanbesteding van het ov in Limburg. In een vorige week gepubliceerd rapport constateerde de ACM (Autoriteit Consument & Markt) dat de NS-top op de hoogte was van concurrentiegevoelige informatie van Arriva en Veolia. Vrijdag stapte NS-topman Timo Huges op nadat de Raad van Commissarissen het vertrouwen in hem had opgezegd. Huges zou in het onderzoek naar een andere fraudezaak rond Veolia en Qbuzz onjuiste onjuiste en onvolledige verklaringen hebben afgelegd.
DIJSSELBLOEM: NS KAMPT MET ZWAK ONTWIKKELD NORMBESEF
Minister Dijsselbloem en staatssecretaris Mansveld reageren later vanavond op de vragen vanuit de Kamer. Dijselbloem schreef vrijdag al aan de Kamer dat NS “een diep cultuurveranderproces” gaan, want het bedrijf heeft volgens hem te kampen met een “zwak ontwikkeld normbesef en beoordelingsvermogen”.
Telegraaf 09.06.2015 De PvdA wil dat er een onderzoek komt naar de ‘dubbele pet’ van de NS. Het staatsspoorbedrijf dingt mee naar regionale concessies, maar biedt tegelijk aan de meedingende concurrenten ondersteunende diensten aan.
De scheiding tussen de verschillende belangen van de NS heeft niet goed gewerkt, zei PvdA-Kamerlid Duco Hoogland dinsdag in een Kamerdebat over de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. „We moeten kijken hoe het beter kan.”
Hoogland noemde het een „daadkrachtig besluit” van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën om NS-topman Timo Huges naar huis te sturen. De PvdA’er wil wel meer helderheid over de rol van de raad van commissarissen van de NS bij het debacle in Limburg.
NS-dochter Abellio pleegde bedrijfsspionage bij de aanbesteding in Limburg. Het bedrijf won de concessie, maar die is inmiddels door de provincie weer teruggenomen.
Telegraaf 09.06.2015 D66 is bijzonder kritisch over het optreden van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën rond de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dijsselbloem had als enige aandeelhouder van NS veel eerder moeten ingrijpen, zei D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven dinsdag in een Kamerdebat over NS.
Volgens haar had Dijsselbloem in actie moeten komen toen de eerste berichten over fraude in maart naar buiten kwamen. „Waarom deed de minister niks op 6 maart en geloofde hij NS-topman Huges op zijn blauwe ogen? Was dat niet een beetje naïef?“
Telegraaf 09.06.2015 Spoorbeheerder Prorail heeft vorig jaar een interim financieel directeur een ton betaald voor drie maanden werk. Daar komt nog eens 10 procent aan ‘kantoorkosten’ bij.
Dat meldt RTL Z dinsdag op basis van het jaarverslag van Prorail over 2014. Eelco de Boer werd per 1 oktober 2014 de interim financieel directeur. Hij volgde een andere interimmer op, die volgens het jaarverslag 184.000 euro verdiende voor negen maanden werk in 2014. Ook in dit geval komen daar nog eens 10 procent aan kantoorkosten bovenop.
Telegraaf 08.06.2015 Vervoerder Arriva zet in Limburg sterk in op bus- en treinreizen over de Duitse en Belgische grens heen. Het bedrijf profiteert daarbij ook van het feit dat de Deutsche Bahn eigenaar is van de vervoeder. Dat bleek maandag tijdens een presentatie van de plannen van Arriva voor het openbaar vervoer (ov) in Limburg.
Behalve het busvervoer gaat Arriva vanaf december 2016 ook het regionale treinvervoer in Limburg regelen. Voorzitter Anne Hettinga van de Raad van Bestuur van Arriva Nederland zei dat er een directe verbinding komt met Aken via Heerlen naar Maastricht, en van Maastricht naar Luik. Verder komt er een snelle verbinding tussen Nijmegen en Maastricht.
NRC 08.06.2015 Vervoerder Arriva, eigendom van Deutsche Bahn, zet in Limburg sterk in op bus- en treinreizen over de Duitse en Belgische grens heen. De vervoerder presenteerde vanmiddag de plannen voor het ov in de provincie.
Naast het busvervoer gaat Arriva vanaf december 2016 ook het regionale treinvervoer in Limburg regelen. Voorzitter Anne Hettinga van de Raad van Bestuur van Arriva Nederland zei dat er een directe verbinding komt met Aken via Heerlen naar Maastricht, en van Maastricht naar Luik. Verder komt er een snelle verbinding tussen Nijmegen en Maastricht want Arriva heeft nu toegang gekregen tot het hoofdspoornet.
HUGES OPGESTAPT
Arriva kreeg de ov-concessie van de provincie afgelopen februari nadat bleek dat Abellio bevooroordeeld was bij de gunning. NS had concurrentiegevoelige informatie van Veolia over het gebruik van diensten en het tijdelijk gebruik van treinen doorgespeeld aan haar dochteronderneming Abellio. Veolia heeft overigens aangekondigd naar de rechter te stappen en een nieuwe aanbesteding te eisen. NS-topman Timo Huges moest vrijdag opstappen onder andere naar aanleiding van deze zaak.LEES VERDER
Telegraaf 08.06.2015 Ondanks dat het gesjoemel met een aanbesteding de hoogste baas van de Nederlandse Spoorwegen de kop kostte, mag het bedrijf vooralsnog meedoen aan de biedingstrijd voor regionaal treinvervoer in Overijssel.
Deze week hoopt de provincie de aanbesteding af te ronden van twee spoorlijnen, Kampen-Zwolle en Zwolle-Enschede. Op dat laatste traject moet naast een stoptrein ook een sneltrein gaan rijden. NS is in de race voor die concessie, net als Syntus en Arriva.
Nu NS-baas Timo Huges het veld heeft moeten ruimen omdat hij bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg vertrouwelijke informatie doorspeelde aan dochterbedrijven van het staatsbedrijf, zou NS voor straf niet meer mee mogen doen met andere aanbestedingen, zeggen meerdere partijen in de Tweede Kamer. Dat betekent dat de NS de verbindingen vanuit Zwolle op haar buik kan schrijven.
Of dit ook daadwerkelijk gebeurt, hangt af van het provinciebestuur. Dat is nog niet uitvergaderd over de misstanden van NS, maar tot die tijd dingt het bedrijf gewoon mee.
Trouw 07.06.2015 Het was geen gemakkelijke week voor wie nog wilde geloven in de onkreukbaarheid van het menselijk gemoed. Het aftreden van Sepp Blatter als voorzitter van de Fifa legde daarbij niet eens zoveel gewicht in de schaal. Dat deze man en zijn organisatie het met de regels niet zo nauw namen zal niemand hebben verbaasd. Verrassend was eerder dat hij het nog zo lang, tot aan een herverkiezing toe, had weten uit te houden.
Natuurlijk, de NS-top zal geen miljoenen in eigen zak gestoken hebben, zoals bij de Fifa schering en inslag lijkt te zijn geweest. De omvang van het bederf kan ongetwijfeld niet in de schaduw staan van dat in de voetbalwereld. Het ‘vals spel’ bleef beperkt tot een iets te creatieve interpretatie van de regels en een iets te ver oprekken van de grenzen. Een bestuurlijk incident, geen graai- en zakkenvullersgedrag. ‘Fraude’, zo noemen wij dat dan, maar natuurlijk geen ‘corruptie’.
Telegraaf 07.06.2015 NS-medewerkers hebben het moeilijk met het vertrek van NS-topman Timo Huges en de harde woorden over een ‘verziekte bedrijfscultuur’. Dat zegt voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van de NS Gerard Wold tegen Metro. Volgens hem heerst er een ‘enorme buikpijn’ in het bedrijf en komt de kwestie veel harder binnen dan ‘het gedoe met de Fyrachaos’.
De medewerkers weten niet hoe ze de situatie moeten uitleggen aan klanten. Zo krijgen conducteurs van lastige klanten verwijten naar hun hoofd geslingerd dat de NS zelf ook niet zo betrouwbaar is. „Lastposten in de trein gebruiken het nu als extra middel om de conducteur af te zeiken.”
VK 06.06.2015 De fouten van de NS zijn mede het gevolg van de schemerzone die de overheid voor de NS heeft gecreëerd.
Het vertrek van Timo Huges van treinbedrijf NS was onvermijdelijk na nieuwe onthullingen over zijn rol bij de frauduleuze aanbesteding in Limburg. Onder zijn leiding heeft de NS doelbewust gelekte informatie van concurrenten gebruikt om het beste bod te kunnen doen op het openbaar vervoer in Limburg. Huges heeft daarbij over zijn rol ‘onvolledige en onjuiste’ verklaringen afgegeven. Daarnaast heeft hij een sfeer geschapen waarbij NS-dochter Abellio alle middelen uit de kast trok om de aanbesteding te winnen.
NRC 06.06.2015 Dat was een flinke verrassing. Krap twee uur nadat RTL en ANP gistermiddag meldden dat Timo Huges zou opstappen als topman van NS, kwam NS met een verklaring. Huges stapt op, maar niet om de reden die alom werd verwacht. En hij is niet weggestuurd door zijn enige aandeelhouder, minister Dijsselbloem van Financiën, maar door zijn Raad van Commissarissen.
NRC 05.06.2015 NS moet door “een diep cultuurveranderproces” gaan, want het bedrijf heeft te kampen met een “zwak ontwikkeld normbesef en beoordelingsvermogen”. Tot die harde conclusie komt minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) naar aanleiding van het opstappen van NS-directeur Timo Huges.
Dijsselbloem reageert in de Kamerbrief uitgebreid op alles wat afgelopen week naar buiten kwam over het gedrag van NS bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. In een woensdag gepubliceerd rapport constateerde de ACM (Autoriteit Consument & Markt) dat de NS-top op de hoogte was van concurrentiegevoelige informatie van Arriva en Veolia. Vertrouwelijke mails over treinorders van Arriva werden door NS-dochters naar elkaar doorgestuurd. De Telegraaf meldde vandaag dat NS-directeuer Huges zelf een e-mail van concurrent Veolia doorstuurde naar NS-dochter Qbuzz.
VK 05.06.2015 Minister Dijsselbloem van Financiën heeft deze week hard ingegrepen bij NS. Hij eiste dat het spoorbedrijf, waarvan Financiën de enige aandeelhouder is, een procedure tegen een rapport van toezichthouder ACM introk. Daarna gelastte hij publicatie van het rapport, dat een vernietigend oordeel velt over de rol van NS bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Niet alleen Timo Huges heeft fout gehandeld bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia speelde ook een cruciale rol. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald. Reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
Particuliere ov-bedrijven gingen in 2008 met elkaar in zee om het monopolie van de NS te breken. De strijd om de concessies stinkt. Lees hier de reconstructie van Sander Heijne.
Het werd de opmaat tot het onmiddellijke vertrek vrijdag van NS-topman Timo Huges. Met zijn handelen ging Dijsselbloem lijnrecht in tegen de wens van de raad van commissarissen van NS, blijkt uit gesprekken met betrokkenen.
VK 05.06.2015 NS-topman Timo Huges heeft onjuiste en onvolledige verklaringen afgelegd in de kwestie rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat is voor de Raad van Commissarissen van de Nederlandse Spoorwegen (NS) aanleiding geweest het vertrouwen in hem op te zeggen. Huges krijgt geen vertrekvergoeding mee. Dat heeft de NS vrijdag verklaard.
De NS stelt dat er in het onderzoek naar de onregelmatigheden bij NS-dochter Qbuzz nieuwe feiten naar boven zijn gekomen. Nadat het vertrouwen was opgezegd, heeft Huges zijn ontslag aangeboden, aldus de verklaring. De financiële topman bij NS Engelhardt Robbe vervangt tijdelijk zowel Huges als Hoogesteger.
NU 05.06.2015 Topman Timo Huges vertrekt bij de NS. Dat laat het spoorbedrijf vrijdag weten. Aanleiding voor het vertrek is het gerommel bij de NS rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
De Raad van Commissarissen heeft het vertrouwen in Huges opgezegd na een overleg op vrijdagmiddag. Daarop heeft hij zijn conclusies getrokken en zijn ontslag aangeboden. Huges krijgt geen vertrekvergoeding mee.
De NS-topman zou de aanbestedingsregels hebben overtreden door gevoelige informatie van concurrenten Arriva en Veolia door te spelen aan de eigen dochter Abellio, dat ook aan de aanbesteding meedeed en de aanbesteding ook won.
Huges zou volgens De Telegraaf een aan hem geadresseerde mail met concurrentiegevoelige informatie van vervoersbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar NS-dochter Qbuzz, terwijl dat strikt verboden is. Qbuzz zou binnen Abellio het busvervoer doen.
Onjuiste informatie
In het persbericht van de NS staat dat Huges in het onderzoek naar de onregelmatigheden bij Qbuzz onjuiste informatie heeft verstrekt.
Huges is de tweede topman in twee jaar tijd die het veld ruimt bij de NS. Voorganger Bert Meerstadt vertrok in 2013 nadat hij in het nauw gedreven was door de problemen met de Fyra.
De inmiddels 50-jarige Huges begon in oktober 2013 officieel bij het spoorbedrijf. Hij heeft een achtergrond in vervoer en logistiek en kwam destijds over van bloemenveiling FloraHolland waar hij directievoorzitter was.
De raad van commissarissen van NS zei bij zijn komst “een uitstekende en ervaren opvolger” te hebben gevonden.
NRC 05.06.2015 Timo Huges stapt op als topman van de NS. Dat heeft het bedrijf vanmiddag bevestigd in een persbericht. Huges kwam deze week in opspraak omdat hij vragen van vervoersbedrijf Veolia zou hebben doorgespeeld aan NS-dochter en concurrent Qbuzz, wat strikt verboden is. Dat is echter opvallend genoeg niet de reden van zijn vertrek vandaag, volgens NS.
In het persbericht dat NS vanmiddag uitstuurde over de reden van het vertrek van Huges staat namelijk dat zijn vertrek samenhangt met een andere fraudezaak rond Veolia en Qbuzz, waarover NS zelf eind april al naar buiten trad. In het onderzoek naar deze zaak zou Huges onjuiste en onvolledige verklaringen hebben afgelegd. Dat is voor de Raad van Commissarissen (RvC) van NS aanleiding geweest het vertrouwen in hem op te zeggen. De RvC stelt dat er in dit onderzoek nieuwe feiten naar boven zijn gekomen. Nadat het vertrouwen was opgezegd, heeft Huges zijn ontslag aangeboden, aldus de verklaring. LEES VERDER›
NU 05.06.2015 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën gaat onderzoeken of er aangifte wordt gedaan tegen de inmiddels opgestapte NS-topman Timo Huges.
Dat maakte Dijsselbloem vrijdag bekend in een reactie op het vertrek van Huges, vanwege het gerommel bij de NS rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
De minister verklaarde dat het schenden van de integriteit door Huges een belangrijke reden was om het vertrouwen in hem op te zeggen. “De druppel die de emmer deed overlopen was dat Huges in het onderzoek naar de onregelmatigheden onjuiste informatie heeft verstrekt”, aldus Dijsselbloem.
De parlementaire enquêtecommissie Fyra gaat zich naar aanleiding van het nieuws over Huges beraden of hij nog verhoord moet worden binnen het onderzoek naar de Fyra.
Huges staat nog wel op de lijst met getuigen voor komende week, maar het is nog de vraag of hij ook echt moet komen. De commissie had van hem willen horen hoe het nu verder gaat met de treinverbinding tussen Amsterdam en Brussel.
VK 05.06.2015 NS-topman Timo Huges heeft ‘slordig, onjuist en in strijd met de wet gehandeld. En dat is buitengewoon ernstig.’ Dat zei minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vrijdag in een reactie op het vertrek van Huges.
De druppel was volgens de bewindsman ‘de onjuiste verklaring’ die de NS’er heeft gegeven over zijn eigen rol. Dijsselbloem sprak bovendien van concurrentievervalsing. ‘De rol van de NS vergt een hoge mate van integriteit, maar die was in de afgelopen jaren niet aanwezig.’ De inmiddels vertrokken NS-baas ‘had open kaart moeten spelen’. Dijsselbloem kon niet zeggen of er mogelijk juridische gevolgen komen.
NU 05.06.2015 Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem roept vrijdag de top van vervoersbedrijf NS op het matje over mogelijke onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat zei hij vrijdagochtend voorafgaand aan de ministerraad.
Vrijdag wist De Telegraaf te melden dat president-directeur Timo Huges betrokken is bij het machtsmisbruik in Limburg.
De krant schrijft dat Huges een aan hem geadresseerde mail met vragen van vervoersbedrijf Veolia doorgestuurd heeft naar NS-dochter Qbuzz, terwijl dat strikt verboden is.
Veolia en Qbuzz waren concurrenten van elkaar in de strijd om de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges had de vragen over de concessie volgens De Telegraaf nooit mogen doorspelen aan Qbuzz, omdat die daarmee een ongeoorloofd kijkje in de keuken van de concurrent kon nemen.
De raad van commissarissen van NS zei bij zijn komst ”een uitstekende en ervaren opvolger” te hebben gevonden. ”We zien ernaar uit om NS onder zijn leiding voor reizigers nog verder te verbeteren.”
VK 05.06.2015 President-directeur Timo Huges van NS is volgens betrokken bij het machtsmisbruik in Limburg, meldt De Telegraaf. De krant schrijft dat Huges een aan hem geadresseerde mail met vragen van vervoersbedrijf Veolia doorgestuurd heeft naar NS-dochter Qbuzz, terwijl dat strikt verboden is.
Veolia en Qbuzz waren concurrenten van elkaar in de strijd om de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges had de vragen over de concessie volgens De Telegraaf nooit mogen doorspelen aan Qbuzz, omdat die daarmee een ongeoorloofd kijkje in de keuken van de concurrent kon nemen. De NS-topman zou daarmee de aanbestedingsregels hebben overtreden.
NS-dochter speelt vuil spel bij aanbesteding
Abellio ontving vertrouwelijke informatie van de voormalige concessiedirecteur van concurrent Veolia Limburg enomzeilde zijn concurrentiebeding.
NU 05.06.2015 President-directeur Timo Huges van NS is volgens De Telegraaf betrokken bij het machtsmisbruik in Limburg.
De krant schrijft dat Huges een aan hem geadresseerde mail met vragen van vervoersbedrijf Veolia doorgestuurd heeft naar NS-dochter Qbuzz, terwijl dat strikt verboden is.
Veolia en Qbuzz waren concurrenten van elkaar in de strijd om de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges had de vragen over de concessie volgens De Telegraaf nooit mogen doorspelen aan Qbuzz, omdat die daarmee een ongeoorloofd kijkje in de keuken van de concurrent kon nemen.
De NS-topman zou daarmee de aanbestedingsregels hebben overtreden.
NU 04.06.2015 De positie van KLM op Schiphol is voldoende geborgd door afspraken die in 2010 zijn gemaakt tussen de Staat en fusiebedrijf Air France-KLM. Dat zegt staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) tijdens een debat in de Tweede Kamer.
In de Kamer ontstond grote bezorgdheid over de positie van KLM toen er twijfels waren gerezen over de hardheid van de garanties.
In 2003 fuseerden KLM en Air France en daarbij zijn tijdelijke afspraken gemaakt om de ontwikkeling van de beide bedrijven en de luchthavens Schiphol en Charles de Gaulle in balans te houden.
Deze afspraken werden verlengd in een zogeheten Memorandum of Understanding in 2010.
NRC 04.06.2015Timo Huges, president-directeur van NS, is in ernstige verlegenheid gebracht door twee zinnen. Hij kan er zelfs over struikelen: “ACM benadrukt dat dit bovendien geen gedraging betreft van een individuele NS-medewerker of anderszins een op zichzelf staand incident vormt. De bestuurlijke top van zowel Abellio Nederland (NS-dochter, red.) als NS bleek op de hoogte van de concurrentiegevoelige informatie van Arriva en Veolia, ondanks dat dit op de hoorzitting door de vertegenwoordigers van NS expliciet meerdere keren is ontkend.”
Die passage, verstopt op pagina 39 van een gisteren door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) vrijgegeven rapport, verandert veel. Niet langer zijn strafbare feiten gepleegd door medewerkers bij NS-dochterbedrijven, ver verwijderd van het Utrechtse hoofdkantoor. Maar nu blijkt dat de NS-top wist dat het bedrijf de Spoorwegwet overtrad. Als de concessie voor het Limburgse ov maar werd binnengesleept.
De affaire draait om Arriva, Veolia en NS-dochter Abellio. Zij streden om de Limburgse concessie: het recht om vijftien jaar lang ov in de provincie te verzorgen. Een interessante klus; de opbrengst uit provinciale subsidie en reizigersomzet is 2 miljard euro. De concessie ging naar Abellio/Qbuzz, maar er bleek fraude te zijn gepleegd. Een medewerker van Veolia, overgestapt naar Qbuzz, speelde geheime informatie over Veolia door naar zijn nieuwe werkgever. Dinsdag ging de concessie daarom alsnog naar de nummer 2, Arriva.
De zaak was aanleiding voor vakbond FNV Spoor om het vertrouwen in Huges op te zeggen. Gisteren kwam daar het het ACM-rapport-rapport overheen. Maandenlang had NS publicatie weten te voorkomen door bij de rechter een beroep te doen op schending van bedrijfsvertrouwelijke informatie. Die procedure trok NS deze week in, zodat de ACM eindelijk kon publiceren.
VK 03.06.2015 Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg heeft de top van de NS bewust concurrentiegevoelige informatie doorgesluisd naar dochteronderneming Abellio.
De leiding van de NS komt steeds meer onder vuur te liggen nu nieuwe details naar buiten komen over vals spel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Toezichthouder ACM publiceerde woensdag een vernietigend rapport. Daaruit blijkt dat de NS-top bewust heeft aangestuurd op overtreding van de wet door concurrentiegevoelige informatie van andere vervoersbedrijven door te sluizen naar de eigen, meedingende dochteronderneming Abellio.
‘Dit is zeer ernstig’, schrijft aandeelhouder en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer. Hij vindt dat de conclusies van de kartelwaakhond ACM ‘buitengewoon serieus’ moeten worden genomen.
VK 03.06.2015 De leiding van de NS komt steeds meer onder vuur te liggen nu nieuwe details naar buiten komen over vals spel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Toezichthouder ACM publiceerde woensdag een vernietigend rapport waaruit blijkt dat de NS-top bewust heeft aangestuurd op overtreding van de wet door concurrentiegevoelige informatie van andere vervoersbedrijven door te sluizen naar de eigen, meedingende dochteronderneming Abellio.
‘Dit is zeer ernstig’, schrijft aandeelhouder en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer. Hij vindt dat de conclusies van de kartelwaakhond ACM ‘buitengewoon serieus’ moeten worden genomen.
NRC 03.06.2015 NS heeft de Spoorwegwet overtreden door Veolia te benadelen voorafgaand aan de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat concludeert de Autoriteit Consument & Markt (ACM) na een klacht van Veolia.
ACM nam dit besluit al op 6 maart. De NS had bij de rechter gevraagd om de publicatie te verbieden, maar verzet zich nu niet langer hiertegen. De overtreding staat los van de fraude door NS-dochter Abellio, die zich bij dezelfde aanbesteding schuldig heeft gemaakt aan bedrijfsspionage.
NS SPEELDE INFORMATIE VAN VEOLIA DOOR
Bovendien speelde NS concurrentiegevoelige informatie van Veolia over het gebruik van diensten en het tijdelijk gebruik van treinen door aan haar dochteronderneming Abellio, die ook aan de aanbesteding meedeed. Met die informatie kon Abellio een oneerlijke voorsprong krijgen op de andere deelnemers aan de aanbesteding. De Limburgse ov-concessie, met een waarde van 2 miljard euro, werd in februari toegekend aan Abellio. Toen bleek dat die fraude had gepleegd, besloot de provincie gisteren om de concessie aan Arriva te gunnen, de enige andere overgebleven kandidaat bij de aanbesteding.
Bij de aankoop van nieuwe sprinters heeft een externe consultant zich laten omkopen door fabrikant Bombardier. Bij de verhoren voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra bleek NS-dochter HSA bewust informatie te hebben achtergehouden.
Naar aanleiding van het verlies van de aanbesteding in Limburg heeft FNV Spoorvanochtend het vertrouwen in topman Huges opgezegd. Reizigersorganisaties Rover en Maatschappij voor Beter OV hebben in een reactie daarop juist hun vertrouwen in Huges uitgesproken.
VK 03.06.2015 De FNV zegt het vertrouwen op in NS-topman Timo Huges, nu de provincie Limburg heeft besloten om het openbaar vervoer daar voor vijftien jaar aan NS-concurrent Arriva te gunnen. De vakbonden zijn traditioneel erg goed vertegenwoordigd bij de NS en zijn erg machtig bij het spoorbedrijf.
In februari had het provinciebestuur NS-dochter Abellio aangewezen als vergunninghouder. Maar Limburg kwam daarop terug toen bleek dat Abellio het spel niet eerlijk had gespeeld. Het bedrijf bleek zich schuldig te hebben gemaakt aan bedrijfsspionage bij concurrent Veolia. De provincie Limburg wil de schade op de NS verhalen.
Het dubbelspel van een Limburgse ov-topman
Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg speelde René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia een cruciale rol. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald. Reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
NRC 03.06.2015 De FNV zegt het vertrouwen op in NS-topman Timo Huges, nu de provincie Limburg heeft besloten om het openbaar vervoer daar voor vijftien jaar aan NS-concurrent Arriva te gunnen. De vakbonden zijn traditioneel erg goed vertegenwoordigd bij de NS en zijn erg machtig bij het spoorbedrijf.
In februari had het provinciebestuur NS-dochter Abellio aangewezen als vergunninghouder. Maar Limburg kwam daarop terug toen bleek dat Abellio het spel niet eerlijk had gespeeld.
NRC 03.06.2015 NS heeft de Spoorwegwet overtreden door Veolia te benadelen voorafgaand aan de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat concludeert de Autoriteit Consument & Markt (ACM) na een klacht van Veolia.
ACM nam dit besluit al op 6 maart. De NS had bij de rechter gevraagd om de publicatie te verbieden, maar verzet zich nu niet langer hiertegen. De overtreding staat los van de fraude door NS-dochter Abellio, die zich bij dezelfde aanbesteding schuldig heeft gemaakt aan bedrijfsspionage.
NS SPEELDE INFORMATIE VAN VEOLIA DOOR
Bovendien speelde NS concurrentiegevoelige informatie van Veolia over het gebruik van diensten en het tijdelijk gebruik van treinen door aan haar dochteronderneming Abellio, die ook aan de aanbesteding meedeed. Met die informatie kon Abellio een oneerlijke voorsprong krijgen op de andere deelnemers aan de aanbesteding. De Limburgse ov-concessie, met een waarde van 2 miljard euro, werd in februari toegekend aan Abellio.
AD 02.06.2015 Kamerleden willen dat de garanties die de Nederlandse overheid in 2003 bedong bij de fusie tussen KLM en Air France op papier worden gezet. Dat meldt de Volkskrant dinsdagavond. De krant meldde eerder dat de garanties om banen rond Schiphol veilig te stellen en Nederland bereikbaar te houden vanuit de lucht boterzacht waren.
VK 02.06.2015 Bij het personeel van de KLM is nieuwe reuring ontstaan over de nabije toekomst, nu blijkt dat de staatsgaranties rond de fusie van Air France en KLM al vanaf het begin in 2003 boterzacht zijn geweest. Daardoor kan de directie van Air France-KLM vluchten van de KLM vanaf Schiphol schrappen of overhevelen naar de Parijse luchthaven Charles de Gaulle, zo bleek deze week. Het CDA noemt het daarom ‘onvoorstelbaar’ dat staatssecretaris Mansveld nieuwe mondelinge afspraken die ze in maart maakte met topman van Air France-KLM, niet op papier wil zetten.
‘Het is onvoorstelbaar dat het kabinet een dergelijke lakse houding aanneemt. Het kabinet zit erbij en kijkt ernaar’, zegt het CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. ‘Hoe anders gaat dat in Frankrijk. Wie nu de urgentie van optreden nog niet door heeft. Ik heb geen ambitie om straks een parlementaire enquête voor te zitten over KLM-AirFrance en dat dan wordt gezegd: Als het kabinet had opgetreden hadden we nu nog gevlogen.’ Staatssecretaris Mansveld heeft morgen een overleg met de Kamer over KLM en Schiphol. Ook de VVD wil de toezeggingen die de PvdA-staatssecretaris kreeg zwart op wit zien. De SP vindt dat de baas van Air France-KLM, Alexandre de Juniac, zijn handtekening moet zetten onder de afspraak dat de verdere ontwikkeling van Parijs en Amsterdam ‘eerlijk’ plaats vindt.
Uit stukken die de Volkskrant heeft opgevraagd in het kader van de WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur), bleek deze week dat de garanties die de overheid bij de fusie in 2003 bedong om banen rond Schiphol veilig te stellen en Nederland bereikbaar te houden vanuit de lucht, vaag en voor meerdere uitleg vatbaar waren. In een ‘Memorandum of Understanding’ van mei 2010 werden de staatsgaranties verlengd. Maar twee concrete bepalingen, die voor gelijkwaardige groei voor de passagiers op 42 sleutelbestemmingen en voor vracht, kwamen te vervallen. Volgens het ministerie van Infrastructuur en Milieu waren die afspraken al in mei 2009 verlopen. De evenwichtige groei – de groei op de ene luchthaven mag niet ten koste van de ander gaan – was voldoende vastgelegd in de verlengde garanties, zegt I en M. Daarin staat onder meer dat Air France-KLM twee knooppunten heeft, die moeten groeien. Maar volgens deskundigen is dat alleen een intentieverklaring, zonder concrete doelen.
Volgens haar moeten KLM en Air France-KLM zelf bekijken of ze de afspraken op papier zetten en zo ja, hoe. Volgens FNV Bondgenoten-bestuurder Jan van den Brink is er door de berichten over de garanties opnieuw onrust onder het personeel van KLM. Volgens de bondsbestuurder blijkt nu dat iedereen in 2010 te makkelijk heeft gedacht over de garanties, FNV Bondgenoten niet uitgezonderd. De KLM wilde niet ingaan op de garanties, maar onderstreept de voordelen die de fusie heeft opgeleverd. Air France-KLM-baas De Juniac waarschuwde anderhalve week geleden in de Volkskrant, gevraagd naar de Nederlandse irritaties, dat de nood bij het bedrijf nog nooit zo hoog is geweest.
Wat ging er mis met Air-France-KLM?
Hoe verloor de staat de greep op KLM en Schiphol? Lees hierde analyse van Volkskrantjournalisten Wilco Dekker en Eric van den Outenaar.
Wat vind de hoogste baas van Air France-KLM zelf van alle ophef over de luchtvaartmaatschappij? Leeshier het interview met bestuursvoorzitter lexandre de Juniac.
VK 02.06.2015 De provincie Limburg gaat het openbaar vervoer gunnen aan Arriva. Deze vervoerder mag vanaf volgend jaar december vijftien jaar lang het busvervoer in Limburg en de vier regionale spoorlijnen verzorgen. Met de gunning is een bedrag van 2 miljard euro gemoeid.
In februari had het provinciebestuur NS-dochter Abellio aangewezen als vergunninghouder. Maar Limburg kwam daarop terug toen bleek dat Abellio het spel niet eerlijk had gespeeld. Het kreeg geheime informatie van de voormalig Veolia-Limburg-directeur.
Het dubbelspel van een Limburgse ov-topman
Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg speelde René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia een cruciale rol. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald. Reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
Met zijn drieën tegen de NS
Particuliere ov-bedrijven gingen in 2008 met elkaar in zee om het monopolie van de NS te breken. De strijd om de concessies stinkt. Lees hier dereconstructie van Sander Heijne.
NRC 02.06.2015 Limburg gunt het openbaar vervoer in de provincie aan Arriva. Vanaf volgend jaar december mag de vervoerder vijftien jaar lang het busvervoer in Limburg en de vier regionale spoorlijnen verzorgen, meldt de provincie. De gunning, waar een bedrag van in totaal 2 miljard euro mee gemoeid is, komt na “ernstige onregelmatigheden” bij de aanbesteding van het ov in Limburg aan NS-dochter Abellio.
Het provinciebestuur had Abellio in februari aangewezen als vergunninghouder. Arriva kwam als nummer twee uit de aanbesteding. De NS maakte eind april bekend dat dochterbedrijf Qbuzz had gerommeld bij het binnenhalen van de concessie. LEES VERDER
Afgelopen jaren werd er al behoorlijk gesteggeld over de schuldvraag en dat zal tijdens de openbare verhoren die op maandag 18 mei van start gaan niet anders zijn. Commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg parlementaire enquêtecommissie Fyra bevestigt daarmee een bericht van de NOS.
Het is de bedoeling dat er de komende weken 40 mensen in het openbaar worden verhoord. Achter de schermen sprak de commissie ter voorbereiding al met 80 mensen. Deze krant meldde woensdag dat huidig minister Dijsselbloem (Financiën) niet zal worden gehoord. Commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg parlementaire enquêtecommissie Fyra zei hier kennis van te hebben genomen, maar wilde verder geen toelichting geven over de reden. ’Om de handen vrij te houden’ wil de commissie slechts kort van tevoren melden wie er de komende week zal worden gehoord. Het kan dat verhoren dusdanige inzichten opleveren dat sommige mensen alsnog extra worden opgeroepen.
Commissievoorzitter Van Toorenburg (CDA) schat dat de snelle spoorverbinding richting België de belastingbetaler ruim 10,8 miljard euro heeft gekost. Tijdens de verhoren zullen Nederlanders onder ede worden gehoord over hoe het toch heeft kunnen gebeuren dat het miljardenproject anno 2015 niet oplevert wat ervan was verwacht. De Fyra-treinen zijn weer retour naar de Italiaanse fabrikant AnsaldoBreda gegaan en de Thalys rijdt wel maar is duur. „En de Beneluxtrein doet er langer over dan ooit tevoren”, constateert Van Toorenburg over de boemel die inmiddels Amsterdam weer met Brussel verbindt. Ze wil onder meer uitvinden hoe de relatie tussen de Staat en de NS was rond de Fyra, wie er toezicht hield op het miljardenproject en waarom er destijds is gekozen voor AnsaldoBreda.
Hoe kon dit alles gebeuren ?
Het Fyra-project heeft zeker 10,8 miljard euro gekost, aldus commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg (CDA). Het bedrag is uitgegeven aan een trein die uiteindelijk niet reed. De commissie zoekt antwoord op de vraag waarom de reiziger uiteindelijk niet heeft gekregen wat was voorgespiegeld. Het bedrag loopt nog steeds op, onder meer door verzakkingen aan het spoor.
Wie wil begrijpen hoe het zo kon misgaan met de Fyra, moet terug in de tijd. De NS van toen is niet de NS van nu. Vandaag begint de parlementaire enquête met het bevragen van hoofdrolspelers in de affaire.
Huisinga had een best groot probleem: het personeel zag het niet zitten. Er werd gestaakt en gemord.
We spreken Paars. Het kabinet-Kok II dat geld over had, stijgende beurskoersen en een economie waarvan we dachten dat die voor altijd zou groeien. En vooral moest alles en iedereen worden geprivatiseerd. De NS maakten zich op voor concurrentie op het spoor. Er werd in de directiekamer op het hoofdkantoor in Utrecht zelfs hardop over een beursgang gedroomd.
WAT VOORAF GING: TIJDELIJKE COMMISSIE TER VOORBEREIDING OP PARLEMENTAIRE ENQUÊTE
De problemen rond de Fyra en de publieke verontwaardiging hierover waren voor de vaste Kamercommissie voor Infrastructuur en Milieu (I&M) aanleiding om op 18 juni 2013 de Tweede Kamer voor te stellen een tijdelijke commissie in te stellen. Deze commissie had de opdracht om voorstellen te doen voor de opzet van een parlementaire enquête over de Fyra. Op 2 juli 2013 stemde de Tweede Kamer unaniem in met het voorstel van de commissie I&M. Op 4 juli 2013 is de tijdelijke onderzoekscommissie Fyra geïnstalleerd.
Het onderzoeksvoorstel van de tijdelijke commissie Fyra werd op 19 december 2013 door een meerderheid van de Kamer overgenomen.
Dhr. A. (Arriën) Kruyt, Voorzitter van reizigersvereniging Rover agenda
Dhr. R. (Ralph) Pans, Secretaris-generaal ministerie van Verkeer en Waterstaat van 1998 tot en met 2002 agenda
Dhr. M. (Maarten) Spaargaren, Directeur Bedrijfs- en productontwikkeling NS van 2001 tot en met 2008 agenda
Wim Korf, projectdirecteur HSL-Zuid bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat van 1995 tot 2001.
René van Marrewijk, destijds salesmanager van treinenbouwer Siemens(2000-20005),
Aad Veenman Oud-president-directeur van NS
Wim Meijer, voormalig president-commissaris van NS,
Richard de Leeuw, Fyra-projectleider,
Melanie Schultz, Minister Infrastructuur en Milieu,
De voormalige ministers van Verkeer en Waterstaat Karla Peijs (2003-2007) en Camiel Eurlings (2007-2010) worden ook door de commissie ondervraagd over hun rol in het debacle met de flitstrein, die op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid moest gaan rijden.
Tinus Jonkers werkte bij Lloyd’s Register Rail Europe,
Onno Roelofs kwaliteitscontroleur Lloyd’s Register Rail Europe
Richard de Leeuw projectleider namens NS,
Maurizio Manfellotto, directeur van de Fyra-fabrikant AnsaldoBreda,
NU 01.10.2015 De balkenendenorm zorgt ervoor dat de overheid faalt bij grote overheidsprojecten zoals de Fyra en ICT-projecten. Dat zegt oud-ombudsman en huidig lid van de Europese Rekenkamer Alex Brenninkmeijer donderdag.
De maximering van de salarissen in de publieke en semi-publieke sector zorgt ervoor dat de overheid niet de deskundigheid in huis heeft die nodig is om grote projecten in goede banen te leiden.
“De balkenendenorm is dom. Wij zijn niet bereid te betalen voor deskundigheid en kwaliteit”, aldus Brenninkmeijer.
Volgens hem lopen grote infrastructurele en ICT-projecten bij de overheid te vaak uit de hand. Dikwijls met als gevolg dat er miljoenen in de projecten wordt gestoken, waar op een later tijdstip de stekker uit wordt getrokken.
VK 01.10.2015 De speciale commissie van de Tweede Kamer die onderzoek deed naar het mislukken van de hogesnelheidstrein Fyra, presenteert op 28 oktober haar bevindingen.
De parlementaire enquêtecommissie boog zich over de vraag waarom de Fyra al na korte tijd uit het verkeer moest worden genomen. De trein was veel te laat klaar en moest er na ruim een maand mee ophouden wegens mankementen.
De Fyra was bedoeld voor het traject Amsterdam-Brussel. De eerste trein reed op 9 december 2012, de laatste midden januari 2013. De treinen waren gemaakt door het Italiaanse AnsaldoBreda.
De onderzoekscommissie van het parlement begon in 2013. De hoorzittingen waren eerder dit jaar. Hieruit bleek onder meer dat de Fyra minstens 11 miljard euro heeft gekost en ten onder ging aan technische en fysieke mankementen.
De onthutsende route naar het Fyra-debacle
Lees hier een reconstructie over het Fyra-debacle, inclusief de vragen die volgens Volkskrant-redacteur Sander Heijne beantwoord gezien had willen hebben bij de openbare verhoren.
Drie lessen uit de Fyra-enquete
.Na 41 verhoren met soms tegenstrijdige verklaringen zijn de hoofdoorzaken van het Fyra-drama uit te tekenen. De drie belangrijkste lessen volgens Volkskrant-redacteur Sander heijne lees je hier
NU 01.10.2015 De speciale commissie van de Tweede Kamer die onderzoek deed naar het mislukken van de hogesnelheidstrein Fyra, presenteert op 28 oktober haar bevindingen.
De parlementaire enquêtecommissie boog zich over de vraag waarom de Fyra al na korte tijd uit het verkeer moest worden genomen.
De trein was veel te laat klaar en moest er na ruim een maand mee ophouden wegens mankementen.
De Fyra was bedoeld voor het traject Amsterdam-Brussel. De eerste trein reed op 9 december 2012, de laatste midden januari 2013. De treinen waren gemaakt door het Italiaanse AnsaldoBreda.
De onderzoekscommissie van het parlement begon in 2013. De hoorzittingen waren eerder dit jaar.
Telegraaf 01.10.2015 De speciale commissie van de Tweede Kamer die onderzoek deed naar het mislukken van de hogesnelheidstrein Fyra, presenteert op 28 oktober haar bevindingen.
De parlementaire enquêtecommissie boog zich over de vraag waarom de Fyra al na korte tijd uit het verkeer moest worden genomen. De trein was veel te laat klaar en moest er na ruim een maand mee ophouden wegens mankementen.
De Fyra was bedoeld voor het traject Amsterdam-Brussel. De eerste trein reed op 9 december 2012, de laatste midden januari 2013. De treinen waren gemaakt door het Italiaanse AnsaldoBreda.
De onderzoekscommissie van het parlement begon in 2013. De hoorzittingen waren eerder dit jaar.
NU 01.10.2015 Meerdere tunnels en andere betonnen bouwwerken van de hogesnelheidslijn (HSL) tussen Schiphol en België worden bedreigd door betonrot.
Zij zullen zonder maatregelen de beoogde levensduur van honderd jaar niet halen. Bij de tunnel ten noorden van Rotterdam bijvoorbeeld komt dan een deel van de wapening over twintig tot veertig jaar bloot te liggen.
Dat staat in een onderzoek dat donderdag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
De betonrot dreigt bij delen die blootgesteld zijn aan het weer (vorst en dooi). Eerder was al geconstateerd dat het beton erg poreus is.
Telegraaf 01.10.2015 Meerdere tunnels en andere betonnen bouwwerken van de hogesnelheidslijn (HSL) tussen Schiphol en België zullen zonder maatregelen de beoogde levensduur van honderd jaar niet halen. Bij de tunnel ten noorden van Rotterdam bijvoorbeeld komt dan een deel van de wapening over twintig tot veertig jaar bloot te liggen.
Dat staat in een onderzoek dat donderdag naar de Tweede Kamer is gestuurd. De betonrot dreigt bij delen die blootgesteld zijn aan het weer (vorst en dooi). Eerder was al geconstateerd dat het beton erg poreus is. De onderzoekers stellen onder meer voor het beton van een laagje te voorzien (coating). Eventuele maatregelen zouden kunnen oplopen tot een kostenpost van 200 miljoen euro.
Het onderzoek werd gestart omdat er opvallend veel mos groeit op delen van de tunnel bij Rotterdam. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu bekijkt of de schade kan worden verhaald op de bouwbedrijven.
Telegraaf 21.06.2015 Reizigersorganisaties zijn verbolgen over een eenmalige ‘geluidsboete’ van tien miljoen euro die de NS moet betalen om met treinen over de hogesnelheidslijn (hsl) te mogen rijden. Dat meldt Metro zondag. De NS mag in ruil voor de tien miljoen euro van staatssecretaris van Infrastructuur Wilma Mansveld nieuwe treinen voor de hsl kopen die aan de iets luidere Europese norm voldoen.
Reizigersvereniging Rover vraagt zich af of het bedrag wordt teruggesluisd naar het openbaar vervoer. „Dit geld wordt weggehaald bij de NS, die er iets voor het openbaar vervoer mee had kunnen doen”, aldus een woordvoerder van Rover. De Maatschappij Voor Beter OV wil weten waarom het geld niet wordt besteed aan extra geluidwerende maatregelen rond de hsl.
Telegraaf 17.06.2015 De invoering van het Europese spoorbeveiligingssysteem (ERMTS) loopt vertraging op. Dat komt omdat staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) op verzoek van de Kamer de resultaten van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie naar het debacle rond de Fyra wil meenemen.
Dat zei Mansveld woensdag tijdens een debat in de Tweede Kamer over spoorveiligheid. Hoeveel vertraging ERMTS zal oplopen, kon ze niet zeggen. Dat hangt er vanaf wanneer de enquêtecommissie met haar eindrapport komt. Die komt naar verwachting in september of oktober 2015.
Het Europese beveiligingssysteem zou volgens planning vanaf volgend jaar gefaseerd moeten worden ingevoerd. Het systeem is al aangelegd op de Betuweroute, de HSL, tussen Amsterdam en Utrecht en op de Hanzelijn.
VK 15.06.2015 De Fyra toont aan wat gebeurt als de overheid liberaliseert maar intussen op twee gedachten blijft hinken.
Het waren Britse inspecteurs die in 2013 onomwonden vaststelden dat de splinternieuwe Italiaanse flitstrein van de NS helemaal geen flitstrein was: de remmen niet berekend op hoge snelheden, accu’s die spontaan konden ontbranden plus de verontrustende conclusie dat er weinig lijn zat in de assemblage bij producent AnsaldoBreda: geen twee Fyra-treinen bleken hetzelfde te zijn.
Dat was nog voordat de NS na een paar weken proefrijden dezelfde conclusies trok en de treinen terug stuurde naar Italië. Dat was tevens het startschot voor de lange zoektocht naar de schuldigen, een tocht die in de afgelopen weken z’n apotheose kreeg met de openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie. Wat de conclusies in het eindrapport straks ook zullen zijn, nu al is zeker dat de Fyra nog decennialang model zal staan voor alles wat mis kan gaan als politici, ambtenaren en beroepsmanagers zonder technische kennis zich begeven op een markt waar zij niet thuis zijn. Een modelvoorbeeld ook van hoe goedkoop duurkoop wordt.
Trouw 13.06.2015 Bijna twee jaar zijn ze al samen, de Kamerleden die onderzoeken hoe de flitstrein kon ontsporen. Na vier weken van verhoren trekken ze zich terug om conclusies te trekken. Hier alvast een voorzet.
Aan een NS op afstand kon het ministerie tenminste eisen stellen
Marktwerking is de moeder van al het kwaad’.
Voormalig commissaris bij de Nederlandse Spoorwegen (NS) en voormalig Philips-topman Jan Timmer vatte het tijdens zijn verhoor in de eerste week van de parlementaire enquête Fyra bondig samen.
Tineke Netelenbos, die als enige in het kabinet-Kok II de hogesnelheidslijn – hsl – onderhands aan de NS wilde gunnen, zei: “Had naar mij geluisterd, dan zouden die hogesnelheidstrein nu rijden.”
Topambtenaar bij het ministerie van financiën Wouter Raab in de laatste week: “Ik ben heel erg voor marktwerking, maar niet op het spoor.”
NRC 13.06.2015 De enquête is voorbij, de balans kan worden opgemaakt. Het overheersende beeld: politici, ambtenaren en NS lieten allemaal steken vallen. Terwijl ze het mis zagen gaan bleven ze denken: het komt wel goed. Iemand anders zal de problemen oplossen. Het kwam niet goed. Het Fyra-debacle in drie etappes en vier wijze lessen. MEER OP NRC Q
1. De getuigen
Van de 37 getuigen die de afgelopen vier weken werden verhoord, waren er dertien verbonden aan NS, twaalf aan de politiek en twaalf aan overige instanties en bedrijven. Bij de politieke getuigen ging het om zes bewindslieden, vier ambtenaren van ministeries en twee Kamerleden.
Opvallende getuige was Jan Timmer, oud-president-commissaris van NS, die welluidend afstand nam van de aanbesteding van de HSL (“een volstrekt idiote exercitie”) en de meest geciteerde uitspraak op zijn naam heeft staan: “Privatisering [van NS] is de moeder van alle kwaad”. Timmer speelde ook de hoofdrol in het bretelsincident. Oud-minister Netelenbos voelde zich geïntimideerd door Timmers bretels met doodskoppen. Het bleken smileys.
Wim Meijer, oud president-commissaris van NS, was, totdat interim-topman Robbe zich gisteren op de valreep aansloot, de enige NS’er die excuses aanbood aan de reizigers voor het falen van de Fyra. Het verhoor van Jenny Thunnissen, chef van de Inspectie Leefomgeving en Transport, was onthutsend door haar onwetendheid, ook over haar eigen organisatie. De twee buitenlanders, Marc Descheemaecker van de NMBS en Maurizio Manfellotto van AnsaldoBreda, waren zeer kritisch over NS.
De meest gemiste getuige: Jeroen Dijsselbloem, die als minister van Financiën en aandeelhouder in juni 2013 een beslissende stem had bij het besluit om definitief te stoppen met de Fyra. Mogelijk gaat de commissie hem alsnog verhoren.
2. De commissie
Madeleine van Toorenburg (CDA) was een correcte voorzitter die de getuigen af en toe streng opriep zakelijker te antwoorden op de commissievragen. De beste ondervrager was Vera Bergkamp (D66); helder, vriendelijk en vasthoudend. Goede tweede is Ton Elias (VVD), degene die zijn verbazing over bureaucratische rariteiten het minst kon verhullen. Henk van Gerven (SP) en Mei Li Vos (PvdA) raakten regelmatig verstrikt in hun uitvoerig opgezette vragen en herhaalden vaak eerdere vragen van collega’s.
Van NS-zijde klinkt de kritiek dat de commissie partijdig en vooringenomen zou zijn. De NS-getuigen zaten op voorhand in het defensief en werden kritischer ondervraagd dan de bewindslieden. Het verhoor van staatssecretaris Mansveld gisteren haalt die stelling onderuit. Wel hadden Van Toorenburg en Vos de neiging antwoorden gekleurd te recapituleren. De antwoorden leken soms richting hun eigen opvattingen te moeten worden geboetseerd.
Het eindrapport wordt na de zomer verwacht, zonder geplande datum. Het zal een flinke uitdaging worden een gemeenschappelijke visie te formuleren over het centrale thema, marktwerking in het openbaar vervoer. SP’er Van Gerven en VVD’er Elias staan hier waarschijnlijk lijnrecht tegenover elkaar.
Het was bekend dat de verziekte relatie tussen de NS-top en het ministerie van Verkeer en Waterstaat een hoofdrol heeft gespeeld in het drama, maar de mate en hardnekkigheid van het wantrouwen waren toch verrassend. Twee elementen uit die slechte relatie vielen op:
Jarenlang hebben opvolgende verkeersministers vergeefs geprobeerd om het complete ondernemingsplan van NS-dochter HSA, de exploitant van de Fyra, in handen te krijgen. NS-directeuren Aad Veenman en Bert Meerstadt verdedigden hun weigering met een beroep op het contract tussen NS en staat: bedrijfsvertrouwelijke informatie kon alleen worden ingezien via een derde partij.
Nieuw was ook dat binnen HSA memo’s circuleerden om de onderliggende cijfers van het ondernemingsplan niet alleen geheim te houden voor het ministerie, maar ook voor de Tweede Kamer. De angst was groot dat de rekentrucs die waren gehanteerd om het NS-bod mogelijk te maken zouden worden ontmaskerd.
Dat leidt naar ander nieuws, over dat onhaalbaar hoge bod van NS op de concessie – 178 miljoen euro, later teruggebracht tot 148 en uiteindelijk tot 101 miljoen. Timmer erkende dat een verhoging van het bod met 28 miljoen euro een “slag in de lucht” was. Andere getuigen vertelden dat het bod uitsluitend financieel gedreven was, zonder oog voor de reiziger: zo min mogelijk treinen, zo duur mogelijke kaartjes. Als de concessie maar werd binnengesleept, dan zou de prijs daarna wel naar beneden worden onderhandeld met Verkeer en Waterstaat. Dat viel tegen.
In een volgende fase, tijdens de productie van de trein, bleek het toezicht nog slechter geregeld dan al werd vermoed. Certificeringsbedrijf Lloyd’s kwam af en toe langs en keurde vooral de interne kwaliteitscontrole van AnsaldoBreda. De Inspectie Leefomgeving en Transport keek niet naar veiligheid of betrouwbaarheid, alleen naar “het voldoen aan de vergunningseisen”. Controleurs zetten ondanks twijfels hun handtekening en dachten dat iemand anders aan de bel zou trekken, of dat gesignaleerde problemen zouden worden opgelost.
In de slotfase bleek minister Dijsselbloem bepalend voor het moment dat NS naar buiten bracht dat ze definitief zou stoppen met de Fyra, en daarmee voor het onterechte beeld dat NS werd overvallen en onder druk gezet door het zelfde besluit van in België.
En dan de schade…
De Fyra-schade voor NS werd tot nu toe gesteld op 88 miljoen euro: de kosten van de treinen (213 miljoen) minus de terugbetaling door AnsaldoBreda dankzij de schikking van maart 2014 (125 miljoen). Nieuw is dat de extra 21 miljoen voor NS bij doorverkoop van treinen pas wordt uitgekeerd na verkoop van zes treinen. Nieuws is ook het totale schadebedrag dat de commissie heeft berekend: 772 miljoen euro. Financieel directeur Robbe ging zelf uit van 340 miljoen euro, maar ging vlot akkoord met het bedrag van de commissie.
De lessen
Wat valt er over grote projecten te leren uit de verhoren?
1. Kijk of een bod bij een aanbesteding realistisch is
Veel van de Fyra-ellende is veroorzaakt door het hoge bod waar NS de aanbesteding mee won. Het zorgde tien jaar lang voor financiële problemen bij exploitant HSA en voor ruzie tussen NS en het ministerie. Verkeer en Waterstaat vertrouwde ten onrechte op financieel realisme van NS.
2. Zorg voor een duidelijke taakverdeling en verantwoordelijkheid
Beperk het aantal partijen en zorg dat één partij altijd en voor alles aanspreekbaar is. De Fyra was één groot afschuiffeest: de formulering ‘dat was niet mijn pakkie an’ kwam in alle denkbare varianten voorbij. Ook bij ministers en president-directeuren van NS.
3. Regel het toezicht beter
De kwaliteitscontrole bij de Fyra was een farce. De Inspectie Leefomgeving en Transport vertrouwde op de papieren controle van certificeringsbedrijf Lloyd’s. Maar liefst twaalf instanties waren betrokken bij het toezicht op de bouw en het testen van de trein. Niemand bekeek de treinen goed.
4. Informeer de Tweede Kamer
Het parlement is bij grote infrastructurele projecten nauwelijks in staat om de regering te controleren, vertelde Kamerlid Arie Slob. Gebrek aan informatie en openheid over de cijfers plaatst de Kamer op achterstand.
Elsevier 12.06.2015 De openbare verhoren over het debacle rond de Fyra zijn voorbij. Een parlementaire enquêtecommissie die het fiasco met de Italiaanse hogesnelheidstrein onderzoekt heeft in vier weken tijd zo’n veertig mensen ondervraagd. Wat weten we nu over de falende flitstrein?
Managers, directeuren, ministers en ambtenaren kwamen de afgelopen weken naar Den Haag om te worden gehoord door de enquêtecommissie. De omstreden Fyra zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Brussel, maar was vijf jaar te laat klaar en moest na veertig dagen alweer van het spoor omdat de trein niet betrouwbaar was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Elsevier.nl zet negen feiten uit de verhoren op een rij;
1. Het prijskaartje
De mislukte flitstrein kostte de NS 800 miljoen euro. De prijs van het besluit om te stoppen met de Fyra bedroeg 340 miljoen. Doorgaan zou nog duurder zijn uitgevallen. Volgens financieel directeur Engelhardt Robbe was het uiteindelijk goedkoper om helemaal te stoppen met de Fyra.
2. De aanbesteding
In eerste instantie probeerde de overheid de opdracht voor de hogesnelheidslijn onderhands aan de NS te geven, maar dat mislukte. Onder het mom van ‘het moet van Europa’ koos het kabinet-Kok-II voor een openbare aanbesteding. Niet omdat de regels zo waren, maar omdat de staat geloofde in marktwerking en zo veel geld dacht te verdienen.
3. Een onmogelijk bod
178 miljoen per jaar biedt de NS voor het recht om over de hogesnelheidslijn te gaan rijden. Absurd hoog en onmogelijk om terug te verdienen, tenzij de NS de treinkaartjes heel duur zou maken. Waarom zo’n absurd bod? De NS wilde de concessie per se binnenslepen en was bang anders de macht op het spoor te verliezen.
4. Verziekte relatie
De overheid wist dat een rendabele exploitatie met dit bod onmogelijk was. Waarom deed de staat niets? De verhouding tussen de NS en de staat waren bar slecht, bleek tijdens de verhoren. Er heerste een groot wederzijds wantrouwen en de spoorwegen zouden cijfers hebben achtergehouden voor de overheid.
5. Voorkeur voor Italiaan
De NS stelde onmogelijke eisen voor veiligheid en snelheid aan de flitstrein. Daardoor vielen veel ervaren fabrikanten af in de race om de treinen te gaan bouwen. Bovendien was de planning voor de productie was krap. Ook werd de afgelopen weken duidelijk dat de NS al vanaf het begin af aan een voorkeur had voor hetItaliaanse AnsaldoBreda, die treinen ook leverde.
Maar liefst tweehonderd gebreken moesten nog aangepast worden, toen de Fyratreinen de fabriek in het Italiaanse Pistoia verlieten. Omdat de mankementen waren vastgelegd, konden de treinstellen toch geleverd worden. Eenmaal op het spoor werd de technische staat de Fyra fataal.
7. Geen tijd voor testen
Voor proefritten was nauwelijks tijd en de treinen werden nooit per stuk gecontroleerd. Inspectie? Dat was vooral papierwerk, onthulde voormalig NS-topman Bert Meerstadt. Signalen dat het tijdens de fabricage fout ging, werden genegeerd. De inspecteur-generaal van inspectie heeft geen idee wie de trein keurde: ‘Ik hoop de fabrikant’.
8. NS wist dat foute boel was
De NS wist dat het materiaal van de treinen niet betrouwbaar was. De waarschuwingen waren ‘pittig’, maar volgens Meerstadt was het toch haalbaar om met de Fyra te gaan rijden. De NS verwachtte dat de mankementen puur kinderziektes waren. Bovendien was er geen alternatief.
7. Hoge druk
Waarom toch het spoor op met een trein die letterlijk aan alle kanten rammelt? De tijdsdruk was hoog, zeggen de verhoorden. Exploitant HSA, een dochteronderneming van de NS, stond op het punt om failliet te gaan door het veel te hoge bod. Dat wist het ministerie uiteindelijk te voorkomen door een deal te sluiten: de overheid voorkwam een faillissement en het bod van de NS werd verlaagd.
8. ‘Prima trein’
Wat nou rammelende trein? Er waren maar enkele ‘banale probleempjes’, volgens de fabrikant. Hij vindt het onbegrijpelijk dat de NS met de Fyra is gestopt. Ga alsnog het spoor op met onze flitstreinen, adviseert de topman. De treinen zijn gewoon geschikt om te rijden. En het is volgens de Italiaan de goedkoopste optie voor treinvervoer over de hogesnelheidslijn.
9. Niemand verantwoordelijk?
Iedereen die onder ede werd verhoord, veegt zijn eigen straatje schoon: de inspectie, de ministers, de ambtenaren, de treinenbouwer en de managers. Niemand is verantwoordelijk voor het fiasco met de Fyra.
Alleen de NS bood tot twee keer toe excuses aan. Eerst stelde oud-commissaris Wim Meijer dat de NS ernstig is tekortgeschoten. Later zei topman Engelhardt Robbe, die deopgestapte Timo Huges vervangt: ‘We hebben de reiziger in de kou laten staan. We hebben onze beloften, onze ambities niet waar kunnen maken.’ Dezelfde NS probeerde eerder te voorkomen dat er een parlementaire enquête werd gehouden die de waarheid boven tafel zou moeten krijgen. Zagen ze de bui hangen?
NU 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) sloot vrijdag de rij in de verhoren rondom het debacle van de Fyra.
De Fyra-commissie onder leiding van Madeleine van Toorenburg heeft wekenlang alle betrokkenen rondom de aanbesteding van de Fyra verhoord. In totaal verschenen er veertig getuigen voor de enquêtecommissie.
Wie er nu schuld heeft, kan Van Toorenburg nog niet zeggen. De voorzitter gaat de komende weken werken aan haar eindrapport, dat uiteindelijk een antwoord moet geven op de vraag waarom niemand heeft kunnen voorkomen dat er op de hogesnelheidslijn een trein ging rijden die het maar vijf weken volhield.
Waarschuwingen
Mansveld sloot zogezegd de rij in de verhoren. Hierin zei ze onder meer dat de waarschuwingen rondom de Fyra haar onbekend waren. Vlak voordat de Fyra in december 2012 zou gaan rijden, bestonden er al grote onzekerheden over de betrouwbaarheid ervan.
Telegraaf 12.06.2015 De bouw van de Fyra kon niemand een halt toeroepen, maar eenmaal op het spoor was de trein niet vooruit te branden. Met het verhoor van veertig getuigen probeerden vijf Kamerleden erachter te komen waarom niemand heeft kunnen voorkomen dat er op de hogesnelheidslijn een trein ging rijden die het maar vijf weken volhield. De parlementaire enquêtecommissie Fyra viel van de ene verbazing in de andere: van een ontspoorde aanbesteding, een papieren keuring en een start van de Fyra terwijl er seinen op rood stonden.
“Privatisering is de moeder van alle kwaad”, zo wees NS-commissaris Jan Timmer naar de overheid, die eind jaren negentig per se meer concurrentie wilde op het spoor en treinvervoerders liet bieden op het aanlokkelijke vervoer over de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Dus waren de Nederlandse Spoorwegen wel gedwongen om met een torenhoog bod het HSL-vervoer voor de neus van concurrenten weg te kapen. Het gevolg: tot 2011 bleven de spoorwegen bij de overheid aankloppen voor hulp omdat ze de hoge jaarlijkse afdracht voor het vervoer op de hogesnelheidslijn niet op konden brengen.
Telegraaf 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) vindt het niet nodig dat zij haar excuses aanbiedt voor de rol van de Staat in het debacle met de snelle trein Fyra. Dat heeft ze gezegd tegen de NOS, nadat eerder op de dag waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe zich voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra had verontschuldigd voor het mislukken van de snelle trein.
„Ik vind dat naar mij gekeken moet worden, naar wat wij uiteindelijk geleverd hebben en ik denk dat ik daar de maximale inzet voor heb gedaan.” Volgens haar is het alternatief dat nu voor de Fyra wordt geboden, volwaardig. Mansveld laat weten de conclusies van de enquêtecommissie nu af te wachten.
AD 12.06.2015 Na het debacle met de snelle trein Fyra was doorgaan met de NS financieel het meest gunstig, maar dit heeft niet de doorslag gegeven. De NS moest echt zijn best doen om met een goed alternatief te komen voor treinvervoer tussen Amsterdam en Brussel. ,,Ik ben niet met de NS getrouwd, ik ben met de reiziger getrouwd”, zei staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Ze stelde dat het tot het laatste moment spannend was of de NS ook echt mocht blijven op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, waarop eigenlijk de geflopte Fyra zou gaan rijden. Maar de enquêtecommissie beschikt over stukken waaruit blijkt dat Mansvelds ministerie toch wel veel belang hechtte aan de goedkoopste optie van de NS. In een advies aan premier Mark Rutte staat dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu andere voorstellen aan de kant schoof omdat ze ,,financieel onzeker” waren.
Telegraaf 12.06.2015 Na het debacle met de snelle trein Fyra was doorgaan met de NS financieel het meest gunstig, maar dit heeft niet de doorslag gegeven. De NS moest echt zijn best doen om met een goed alternatief te komen voor treinvervoer tussen Amsterdam en Brussel. „Ik ben niet met de NS getrouwd, ik ben met de reiziger getrouwd”, zei staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Ze stelde dat het tot het laatste moment spannend was of de NS ook echt mocht blijven op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, waarop eigenlijk de geflopte Fyra zou gaan rijden. Maar de enquêtecommissie beschikt over stukken waaruit blijkt dat Mansvelds ministerie toch wel veel belang hechtte aan de goedkoopste optie van de NS. In een advies aan premier Mark Rutte staat dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu andere voorstellen aan de kant schoof omdat ze „financieel onzeker” waren.
NRC 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur, PvdA) heeft de Kamer eenzijdig geïnformeerd over de problemen met de Fyra. Waarschuwingen over de betrouwbaarheid van de trein bereikten haar niet en dat vond ze ook niet nodig, zo zei ze vandaag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
De betrouwbaarheid van de Fyra was volgens Mansveld een zaak voor de vervoerder (NS) en niet van de concessieverlener (de staat). Dat een hoge ambtenaar wel op de hoogte was van de waarschuwingen, ziet zij niet als een probleem. Terugkijkend vindt ze die waarschuwingen ‘toch vooral relevant voor de vervoerder’. Mansveld zei vooral bang te zijn dat partijen “in elkaars verantwoordelijkheid treden”. Toch wil ze bij een nieuw vervoersproduct voortaan wel breder worden geïnformeerd, zei ze vandaag. LEES VERDER
AD 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) vindt het niet nodig dat zij haar excuses aanbiedt voor de rol van de Staat in het debacle met de snelle trein Fyra.
Dat heeft ze gezegd tegen de NOS, nadat eerder op de dag waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe zich voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra had verontschuldigd voor het mislukken van de snelle trein. ‘Ik vind dat naar mij gekeken moet worden, naar wat wij uiteindelijk geleverd hebben en ik denk dat ik daar de maximale inzet voor heb gedaan.”
Volgens haar is het alternatief dat nu voor de Fyra wordt geboden, volwaardig. Mansveld laat weten de conclusies van de enquêtecommissie nu af te wachten.
Telegraaf 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) vindt het niet nodig dat zij haar excuses aanbiedt voor de rol van de Staat in het debacle met de snelle trein Fyra. Dat heeft ze gezegd tegen de NOS, nadat eerder op de dag waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe zich voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra had verontschuldigd voor het mislukken van de snelle trein.
„Ik vind dat naar mij gekeken moet worden, naar wat wij uiteindelijk geleverd hebben en ik denk dat ik daar de maximale inzet voor heb gedaan.” Volgens haar is het alternatief dat nu voor de Fyra wordt geboden, volwaardig. Mansveld laat weten de conclusies van de enquêtecommissie nu af te wachten.
NU 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) heeft een waarschuwing over problemen met de Fyra niet ontvangen en vindt dat ook niet nodig.
Vlak voordat de Fyra in december 2012 ging rijden op de hogesnelheidslijn bestond er grote onzekerheid over een betrouwbare dienstverlening, maar volgens Mansveld was dat in de eerste plaats een zaak voor de vervoerder.
Dat antwoordde de staatssecretaris vrijdag op vragen van de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Een hoge ambtenaar wist wel van de waarschuwing over de Fyra, maar de bewindsvrouw niet.
Telegraaf 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) heeft een waarschuwing over problemen met de snelle trein Fyra niet ontvangen en vindt dat ook niet nodig. Vlak voordat de Fyra in december 2012 ging rijden op de hogesnelheidslijn bestond er grote onzekerheid over een betrouwbare dienstverlening, maar volgens Mansveld was dat in de eerste plaats een zaak voor de vervoerder.
Dat antwoordde de staatssecretaris vrijdag op vragen van de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Een hoge ambtenaar wist wel van de waarschuwing over de Fyra, maar de bewindsvrouw niet. Toen een paar dagen na de start van de Fyra de nieuwe trein erg tegenviel, zei Mansveld tegen de Tweede Kamer dat niemand dit had verwacht.
NU 12.06.2015 De NS heeft zich vrijdag tegenover de reiziger verontschuldigd voor het debacle met de snelle trein Fyra. ”We willen daar onze oprechte excuses voor aanbieden”, zei waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
”We hebben de reiziger in de kou laten staan. We hebben onze beloften, onze ambities niet waar kunnen maken”, zei Robbe.
Hij vervangt Timo Huges, die vorige week opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. ”De teleurstelling is groot”, voegde Robbe eraan toe, ook binnen zijn eigen bedrijf.
Trouw 12.06.2015 De Nederlandse Spoorwegen (NS) krijgen een directeur die in de gaten houdt of iedereen binnen het bedrijf zich netjes gedraagt en zich aan wettelijke regels houdt. Op lager niveau was er al aandacht voor ethiek, maar nu wordt dit ook op directieniveau geregeld. Dat heeft waarnemend NS-directeur Engelhardt Robbe vandaag gezegd tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Robbe, de financiële topman van NS, vervangt voormalig NS-directeur Timo Huges, die vorige week vrijdag opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Er is een bureau ingehuurd dat onderzoek doet naar de gang van zaken.
Eerder tijdens het verhoor voor de enquêtecommissie bood Robbe de reizigers zijn excuses aan voor het debacle met de Fyra. “We willen daar onze oprechte excuses voor aanbieden”, aldus de waarnemend topman. Het is voor het eerst dat de
AD 12.06.2015 De NS heeft zich vrijdag tegenover de reiziger verontschuldigd voor het debacle met de snelle trein Fyra. ,,We willen daar onze oprechte excuses voor aanbieden”, zei waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
,,We hebben de reiziger in de kou laten staan. We hebben onze beloften, onze ambities niet waar kunnen maken”, zei Robbe. Hij vervangt Timo Huges, die vorige week opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. ,,De teleurstelling is groot”, voegde Robbe eraan toe, ook binnen zijn eigen bedrijf.
Lastig samenwerken
De baas van de Italiaanse Fyra-producent AnsaldoBreda verwijt de NS dat samenwerken onmogelijk was. Ook was de trein ,,perfect in orde” bij aflevering, en zou het onderhoud slecht zijn geweest, aldus AnsaldoBreda-baas Maurizio Manfellotto, die gisteren werd verhoord door de Fyra-commissie.
Telegraaf 12.06.2015 De NS heeft zich vrijdag tegenover de reiziger verontschuldigd voor het debacle met de snelle trein Fyra. „We willen daar onze oprechte excuses voor aanbieden”, zei waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
„We hebben de reiziger in de kou laten staan. We hebben onze beloften, onze ambities niet waar kunnen maken”, zei Robbe. Hij vervangt Timo Huges, die vorige week opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. „De teleurstelling is groot”, voegde Robbe eraan toe, ook binnen zijn eigen bedrijf.
De enquêtecommissie zoekt uit waarom de Fyra, die over de hogesnelheidslijn moest gaan rijden, veel te laat klaar was en er al snel weer mee op moest houden omdat er van alles mankeerde aan de trein.
Trouw 12.06.2015 De NS heeft zich vandaag tegenover de reiziger verontschuldigd voor het debacle met de snelle trein Fyra. ‘We willen daar onze oprechte excuses voor aanbieden’, zei waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
‘We hebben de reiziger in de kou laten staan. We hebben onze beloften, onze ambities niet waar kunnen maken’, zei Robbe. Hij vervangt Timo Huges, die vorige week opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. ‘De teleurstelling is groot’, voegde Robbe eraan toe, ook binnen zijn eigen bedrijf.
De enquêtecommissie zoekt uit waarom de Fyra, die over de hogesnelheidslijn moest gaan rijden, veel te laat klaar was en er al snel weer mee op moest houden omdat er van alles mankeerde aan de trein.
Telegraaf 12.06.2015 De Nederlandse Spoorwegen krijgen een directeur die in de gaten houdt of iedereen binnen het bedrijf zich netjes gedraagt en zich aan wettelijke regels houdt. Op lager niveau was er al aandacht voor ethiek, maar nu wordt dit ook op directieniveau geregeld.
Dat zei waarnemend NS-topman Engelhardt Robbe vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Hij vervangt Timo Huges, die vorige week opstapte omdat hij was betrokken bij onregelmatigheden rond aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Er is een bureau ingehuurd dat onderzoek doet naar de gang van zaken.
Robbe zette uiteen dat de NS zijn lesje heeft geleerd van het Fyra-drama. Binnen het bedrijf zijn maatregelen genomen om informatie beter met elkaar te delen. Er zijn zogeheten projectbarometers waarop betrokkenen kunnen aangeven hoe het staat met een project. De spoorwegen gaan vooraf ook beter kijken naar de leveranciers van treinen. Fyra-bouwer AnsaldoBreda leverde de trein veel te laat af, al ontkende de fabrikant daar schuld aan te hebben.
NRC 12.06.2015 NS heeft begin 2013 tot op directieniveau geprobeerd om een parlementaire enquête over de Fyra te voorkomen. Dat bleek vanochtend uit het verhoor van tijdelijk bestuursvoorzitter Engelhardt Robbe van NS. Commissielid Ton Elias citeerde tot verbazing van Robbe uit vertrouwelijke notulen van beraad daarover in aanwezigheid van Robbe zelf.
Elias vroeg zich daarover af: “Is het aanvaardbaar dat een bedrijf besluitvorming daarover probeert te voorkomen?”
Telegraaf 12.06.2015 Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu) sluit vrijdag de rij getuigen die de parlementaire enquêtecommissie Fyra verhoort over het debacle met de snelle trein die zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Mansveld was verantwoordelijk voor het spoor toen de Fyra in december 2012 na vijf jaar vertraging eindelijk ging rijden tussen Amsterdam en Brussel. Een paar weken later hield de trein er alweer mee op omdat er van alles aan mankeerde.
De eerste getuige is vrijdag Engelhardt Robbe. De financiële man van de NS-directie werd woensdag ook al verhoord, maar mag nog een keer optreden omdat hij tijdelijk ook topman is van de NS. Hij vervangt Timo Huges, die vorig week opstapte nadat hij betrokken bleek te zijn bij onregelmatigheden bij aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
NRC 11.06.2015 Arriva, dochteronderneming van Deutsche Bahn, gaat de concessie die aan NS is verleend voor gecombineerde exploitatie van de hogesnelheidslijn en die van het hoofdrailnet, juridisch aanvechten. Volgens Arriva is die concessie, verleend in 2011, in strijd met het aanbestedingsrecht en Europese regelgeving over staatssteun. Bestuursvoorzitter Anne Hettinga zei dat in zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Arriva dong in 2001 mee naar de concessie van de hogesnelheidstrein, maar werd afgewezen omdat haar bod van 100 miljoen per jaar door het ministerie van Verkeer en Waterstaat te laag werd bevonden. NS bood indertijd 178 miljoen euro. Maar dat bod van NS werd in de jaren daarna ‘afgepeld’, volgens Hettinga. Uiteindelijk kreeg NS in 2011 van toenmalig minister Schultz een concessie waarbij NS 101 miljoen euro moest betalen voor de hogesnelheidslijn en 80 miljoen voor het hoofdrailnet. LEES VERDER
NRC 11.06.2015 AnsaldoBreda treft geen enkele blaam. De Fyra was een prima trein, met slechts enkele “banale probleempjes” die door ‘finetuning’ eenvoudig hadden kunnen worden opgelost. Het stopzetten van de Fyra is een onbegrijpelijke beslissing van NS en de Nederlandse staat, waardoor Nederlandse reizigers nu geen hogesnelheidstrein hebben. LEES VERDER›
Een overzicht van alles wat tot nu toe is besproken tijdens de verhoren inons speciale Fyra-dossier.
Trouw 11.06.2015 De NS is stelselmatig voorgetrokken bij het treinvervoer op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Dat komt door de nauwe banden tussen de NS en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat beslist wie er over het spoor mag rijden. Andere partijen hebben geen gelijke kansen gehad.
Dat zei Anne Hettinga, bestuursvoorzitter van Arriva Nederland, tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Vervoerder Arriva bood samen met de Duitse spoorwegen Deutsche Bahn op het binnenhalen van het treinvervoer over de hogesnelheidslijn, maar de opdracht ging naar NS, dat met een torenhoog bedrag van 178 miljoen euro was gekomen.
Hettinga viel bijna van zijn stoel toen hij hoorde van dit bod. Het zou onherroepelijk leiden tot een faillissement van de vervoerder, omdat het geld niet terug te verdienen was. Zelfs de ondergrens van 100 miljoen die Verkeer en Waterstaat had gesteld bij de aanbesteding, noemde Hettinga niet realistisch.
Na onderhandelingen ging de NS uiteindelijk veel minder dan 178 miljoen betalen om over de HSL-Zuid te mogen rijden. Voor Hettinga was dat het begin van een aantal voorvallen waaruit bleek dat de NS en het ministerie te innig met elkaar verstrengeld waren. Toen HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn, in 2010 failliet dreigde te gaan, kwam Arriva met een eigen plan voor treinvervoer op de HSL. Maar dat verdween van de ene dag op de andere in de prullenmand, aldus Hettinga, terwijl de HSA werd gered.
Op de hogesnelheidslijn zou de flitstrein Fyra gaan rijden, maar die was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De enquêtecommissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Telegraaf 11.06.2015 De NS is stelselmatig voorgetrokken bij het treinvervoer op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Dat komt door de nauwe banden tussen de NS en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat beslist wie er over het spoor mag rijden. Andere partijen hebben geen gelijke kansen gehad.
Dat zei Anne Hettinga, bestuursvoorzitter van Arriva Nederland, tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Vervoerder Arriva bood samen met de Duitse spoorwegen Deutsche Bahn op het binnenhalen van het treinvervoer over de hogesnelheidslijn, maar de opdracht ging naar NS, dat met een torenhoog bedrag van 178 miljoen euro was gekomen.
Hettinga viel bijna van zijn stoel toen hij hoorde van dit bod. Het zou onherroepelijk leiden tot een faillissement van de vervoerder, omdat het geld niet terug te verdienen was. Zelfs de ondergrens van 100 miljoen die Verkeer en Waterstaat had gesteld bij de aanbesteding, noemde Hettinga niet realistisch.
NU 11.06.2015 De NS is stelselmatig voorgetrokken bij het treinvervoer op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Dat komt door de nauwe banden tussen de NS en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat beslist wie er over het spoor mag rijden.
Andere partijen hebben geen gelijke kansen gehad.
Dat zei Anne Hettinga, bestuursvoorzitter van Arriva Nederland, tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Vervoerder Arriva bood samen met de Duitse spoorwegen Deutsche Bahn op het binnenhalen van het treinvervoer over de hogesnelheidslijn, maar de opdracht ging naar NS, dat met een torenhoog bedrag van 178 miljoen euro was gekomen.
Na onderhandelingen ging de NS uiteindelijk veel minder dan 178 miljoen betalen om over de HSL-Zuid te mogen rijden. Voor Hettinga was dat het begin van een aantal voorvallen waaruit bleek dat de NS en het ministerie te nauwe banden met elkaar hadden.
Na het debacle met de Fyra kreeg de NS de gelegenheid alternatief vervoer te regelen, maar Arriva kwam toen ook met een eigen plan dat volgens Hettinga veel beter had uitgepakt voor de reiziger. “Tot mijn grote teleurstelling werd het achteloos terzijde gelegd. Het was het zoveelste bewijs van de veel te grote verstrengeling van ministerie en NS.”
VK 11.06.2015 Maurizio Manfellotto kan nog altijd niet begrijpen wat zich in de hoofden van de NS-directie heeft afgespeeld toen zij besloot zijn flitstreinen terug te sturen naar Italië. Zeker nu hij weet dat juristen van de NS de kans om het geld voor de treinen via de rechter terug te krijgen op 30 procent schatten. ‘Ik vind het ongelooflijk dat je als bedrijf zo’n risico neemt.’
Een mogelijke verklaring sluit de topman van Fyrabouwer AnsaldoBreda alvast uit als hij donderdag verschijnt voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Aan de technische staat van zijn treinen kan het niet hebben gelegen. Twaalf onafhankelijke instanties hadden enkele maanden eerder immers alle een positief oordeel over de Italiaanse flitstreinen geveld. De inspectie en de NS incluis. ‘Ik kan niet geloven dat ze allemaal hun handtekening zouden zetten als de treinen niet zouden voldoen.’
Fyra-dossier
De hoofdrolspelers van het Fyra-debacle leggen tussen 18 mei en 12 juni verantwoording af aan de parlementaire enquêtecommissie. De droom om een trein met hoge snelheid tussen Nederland en België te laten rijden, resulteerde in een Italiaanse trein die tijdens het testen al uit elkaar viel. Het kostte miljarden. In dit dossier alles over het Fyra-fiasco.
NU 11.06.2015 De Fyra-treinen waren perfect in orde, stelt de topman van de Italiaanse treinbouwer en V250-fabrikant AnsaldoBreda Maurizio Manfellotto donderdag tegenover de enquêtecommissie Fyra.
Volgens hem presteerden de treinen, toen ze in 2012 eindelijk in dienst werden genomen, steeds beter. De bestaande problemen waren een kwestie van finetuning. “De trein was perfect in orde”.
Na een paar weken vonden NS en het Belgische spoorbedrijf NMBS na het van de trein vallen van een afdekplaat echter dat de problemen zo groot waren dat er weer met de V250-treinen werd gestopt.
Manfellotto begreep hier niets van. Volgens hem waren de treinen door alle keuringsinstanties goedgekeurd. “Als er zoveel problemen waren, waarom werden ze dan door alle instanties goedgekeurd?”
Telegraaf 11.06.2015 Het aanbod van treinvervoer vanaf Amsterdam richting Brussel sluit straks beter aan bij de wensen van de reizigers dan de oorspronkelijke plannen met de hogesnelheidslijn in 2000. Dat zei Merel van Vroonhoven, tot vorig jaar directielid van de NS, donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
De commissie onderzoekt waarom de Fyra pas na lange vertraging ging rijden en al snel weer van het spoor moest omdat er van alles aan mankeerde. Als het alternatieve vervoer voor de Fyra beter uitpakt voor de reiziger, is er dan vijftien jaar gewerkt aan vervoer waar niemand op zit te wachten, vroeg commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg zich af. „Dat sloot niet meer aan op de wensen van deze tijd”, antwoordde Van Vroonhoven.
Telegraaf 11.06.2015 Het zou het meest voor de hand liggen dat de Fyra alsnog op de hogesnelheidslijn gaat rijden. „Het zou een rechtvaardige zaak zijn”, zei Maurizio Manfellotto, topman van Fyra-bouwer AnsaldoBreda, donderdag na afloop van zijn verhoor door de enquêtecommissie Fyra.
De commissie zoekt uit waarom de omstreden flitstrein veel te laat klaar was en door ernstige mankementen al snel weer van het spoor verdween. De Fyra-treinen gingen vervolgens terug naar de fabriek van AnsaldoBreda in Italië. De fabrikant wil de treinen weer verkopen, maar is die nog niet kwijtgeraakt.
Volgens Manfellotto zijn de treinen geschikt om te rijden. Het is volgens hem ook de goedkoopste optie voor treinvervoer over de hogesnelheidslijn.
Telegraaf 11.06.2015 De Fyra die een afdekrooster verloor, reed te hard en was niet goed ontdaan van ijs. Als de machinist zich had gehouden aan de regels voor rijden onder winterse omstandigheden, was er niks misgegaan met de trein. Het verlies van de plaat was directe aanleiding om de Fyra van het spoor te halen.
Volgens Maurizio Manfellotto, sinds 2011 topman van Fyra-bouwer AnsaldoBreda, kende het personeel op de trein de normen voor rijden door sneeuw en ijs niet eens. Hij zei dat donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Die onderzoekt waarom de flitstrein Fyra veel te laat ging rijden en al snel weer verdween van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid omdat er van alles aan mankeerde.
De commissie hield Manfellotto voor dat de Thalys in dezelfde periode, half januari 2013, wel met 300 kilometer per uur reed, maar volgens de topman was daar geen sprake van. Volgens hem verloor een trein van een andere producent ook een rooster. „Het is overduidelijk dat dit soort fenomenen zich kunnen voordoen in dit soort omstandigheden.”
Manfellotto noemde het een „enorm grote fout” dat de NS de Fyra stilzette. „Ze hadden heel goed door kunnen rijden. Dan had nu een uitstekende vloot op een perfecte manier rondgereden.” Volgens hem deden er zich slechts „banale probleempjes” voor en was de veiligheid niet in het geding.
Telegraaf 11.06.2015 De opdrachtgever voor de bouw van de omstreden flitstrein Fyra ontbrak het aan deskundigheid en ervaring om samen met fabrikant AnsaldoBreda een geheel nieuwe trein te bouwen. NS-dochter NSFSC, die de snelle treinen bestelde, was „absoluut incompetent en niet coöperatief”.
Dat zei Maurizio Manfellotto, sinds 2011 topman van Fyra-bouwer AnsaldoBreda, donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Die onderzoekt waarom de flitstrein Fyra veel te laat ging rijden en al snel weer verdween van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid omdat er van alles aan mankeerde.
Volgens Manfellotto hoefde de Fyra geen probleem te zijn. „De trein was perfect in orde.” Er zouden alleen nog technische zaken zijn die nog beter moesten worden afgestemd. Hij zegt dat er grote druk op de productie stond en dat er veel te weinig tijd was om de trein te testen. „Het is nog knap dat wij die trein zo snel hebben kunnen leveren.” Dat de Fyra al een paar weken na de start op de HSL-Zuid alweer van het spoor moest, schrijft de AnsaldoBreda-topman toe aan slecht onderhoud.
Telegraaf 11.06.2015 Het Italiaanse bedrijf AnsaldoBreda krijgt donderdag de kans om een weerwoord te geven op alle kritiek die de bouwer van de falende Fyra-treinen over zich heen heeft gekregen. President-directeur Maurizio Manfellotto mag zijn zegje doen als de parlementaire commissie Fyra hem verhoort.
De Fyra moest gaan rijden op de hogesnelheidslijn, maar moest er door allerlei ernstige gebreken begin 2013 alweer snel de brui aan geven. Tijdens de verhoren van de commissie wezen veel beschuldigende vingers naar de Italianen, die er in hun fabriek een rommeltje van zouden hebben gemaakt en steeds weer dezelfde fouten maakten. De treinen waren ook vijf jaar te laat klaar. Ze zaten nog vol met fouten toen ze uit de fabriek kwamen, stelden getuigen die voor de commissie verschenen.
Maar andere betrokken stelden dat AnsaldoBreda aan een onmogelijke opdracht was begonnen: de geheel nieuwe trein had nooit in de beschikbare tijd gebouwd kunnen worden.
Telegraaf 10.06.2015 Voormalig NS-topman Timo Huges verschijnt deze week niet als getuige bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra. In zijn plaats verhoort de commissie zijn tijdelijke plaatsvervanger Engelhardt Robbe, de financiële man binnen de NS-directie.
Dat heeft de enquêtecommissie woensdag laten weten. De commissie was wel van plan om Huges te verhoren, maar de topman stapte vorige week op wegens zijn betrokkenheid bij malversaties met aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
Robbe verscheen woensdag ook al voor de enquêtecommissie die onderzoekt waarom de Fyra een flop werd. De trein had op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid moeten gaan rijden, maar hield er kort na de start alweer mee op omdat er van alles mis was met de trein.
NRC 10.06.2015 NS zou in juridische procedures tegen Fyra-fabrikant AnsaldoBreda nauwelijks kansen hebben gehad, ondanks het slechte materieel dat de fabrikant sinds eind 2011 had geleverd. Dat zei directeur Financiën & Deelnemingen Wouter Raab van het ministerie van Financiën in zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Het terugdraaien van de concessie aan de NS voor exploitatie van de hogesnelheidslijn naar Brussel en Parijs kostte de staat bijna een miljard euro, maakte Schultz destijds al schoorvoetend bekend. NS moest 166 miljoen bijpassen, de ministeries van Financiën en Infrastructuur en Milieu hoestten de resterende miljard euro op, aldus Raab.
FYRA-VERHOREN
Tot en met vrijdag worden in totaal 40 getuigen onder ede gehoord door de enquêtecommissie, om zo te weten te komen hoe het hsl-project zo kon mislukken. Eerder vandaag was Engelhardt Robbe, sinds 2010 financieel directeur bij NS, op bezoek.
Het was de bedoeling dat Timo Huges, de vorige week opgestapte topman van NS, vrijdag zou langskomen. Dat gaat niet door. In plaats daarvan is Robbe, die tijdelijk waarneemt voor Huges als CEO, nogmaals opgeroepen. LEES VERDER
VK 10.06.2015 Vandaag bij de Fyra-verhoren: NS verwachtte de Fyra-rechtszaak te verliezen en Jeroen Dijsselbloem gebood de NS te wachten met het bekendmaken van het stoppen met de Fyra.
De NS en de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS wilden op 31 mei 2013 aanvankelijk gelijktijdig bekend maken te stoppen met de Fyra. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën gebood de NS echter te wachten het besluit wereldkundig te maken.
Reconstructie
Wat weten we al over het Fyra-debacle en op welke vragen moet de enquêtecommissie nog antwoord geven? Lees het in deze reconstructie.
Telegraaf 10.06.2015 De Nederlandse Spoorwegen hadden na het falen van de Fyra het vervoer op de hogesnelheidslijn kwijt kunnen raken omdat ze hun beloftes niet hadden waargemaakt. Maar dat had veel geld gekost en de reiziger was er niet beter van geworden. De NS kreeg nog een laatste kans om alternatief treinvervoer te regelen.
„We zaten er niet om de NS te beschermen”, zei Wouter Raab, hoge ambtenaar bij het ministerie van Financiën, woensdag tegen de parlementaire enquêtecommissie. Die onderzoekt waarom de flitstrein Fyra veel te laat ging rijden en al snel weer verdween van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid omdat er van alles aan mankeerde.
NU 10.06.2015 De Nederlandse Spoorwegen zijn voor zo’n 770 miljoen het schip in gegaan door het mislukte project met de hogesnelheidstrein Fyra.
Dat stelde de enquetecommissie Fyra woensdag tegenover directielid Engelhardt Robbe.
Hij was de laatste jaren financieel directeur en sinds het vertrek van topman Timo Huges, afgelopen vrijdag, algemeen directeur.
Robbe erkende dat dit bedrag kon kloppen, maar tekende er wel bij aan dat dan werd uitgegaan van de situatie vanaf het begin. Toen bleek dat Fyra-uitbater HSA, een dochter van NS, financieel in de problemen kwam is de “business case” aangepast.
Telegraaf 10.06.2015 De flop met de omstreden snelle trein Fyra heeft de NS sinds de ondertekening van het contract in 2001 bijna 800 miljoen euro gekost. Het besluit om in 2013 te stoppen met de Fyra kostte de NS 340 miljoen, maar doorgaan met de rammelende trein zou nog duurder zijn uitgevallen.
Dat stelde Engelhardt Robbe, financiële man binnen de NS-directie, woensdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De omstreden flitstrein Fyra zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De enquêtecommissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
De NS stond voor honderden miljoenen garant voor verliezen van dochterbedrijf HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn. Op de aanschaf van de Fyra-treinen, die teruggingen naar de Italiaanse fabrikant AnsaldoBreda, leed de NS een verlies van 88 miljoen. De spoorwegen meldden destijds in een persbericht dat ze ook nog maximaal 21 miljoen zouden krijgen als AnsaldoBreda erin zou slagen de geretourneerde Fyra-treinen weer door te verkopen. De enquêtecommissie wees Robbe erop dat de NS toen niet meldde dat dit pas gold vanaf de zevende trein die de Italianen alsnog zouden slijten.
NRC 10.06.2015 De schikking die de NS vorig jaar trof met treinfabrikant AnsaldoBreda over de afgedankte Fyra-treinen blijkt minder gunstig dan voorgesteld. NS krijgt pas geld terug vanaf het moment dat AnsaldoBreda de zevende trein verkoopt. Dat bleek vanochtend bij het verhoor van Engelhardt Robbe, sinds 2010 financieel directeur bij NS, voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
VORIG JAAR ZEI HUGES NOG…
“Als AnsaldoBreda erin slaagt om die treinstellen alsnog door te verkopen, krijgt de NS daar ook een deel van”, zei voormalig NS-topman Timo Huges vorig jaar in een interview met NRC Handelsblad. LEES VERDER
Telegraaf 10.06.2015 De Nederlandse Spoorwegen mochten geen extra geld steken in de noodlijdende dochter HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn. Het zou op juridische problemen stuiten als de NS „goed geld in kwaad geld“ had gestopt.
Dat zei Engelhardt Robbe, financiële man binnen de NS-directie, woensdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. In 2010 waarschuwde de NS de overheid voor een dreigend faillissement van HSA, dat jaarlijks veel geld aan de staat moest betalen om op de hogesnelheidslijn te mogen rijden. Zelf bijspringen, mocht dus niet, zei Robbe, maar de enquêtecommissie toonde zich niet overtuigd van juridische obstakels om geld in de NS te stoppen.
Telegraaf 09.06.2015 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën wil de integriteit bij de NS verbeteren en gaat daarom naar de structuur van het bedrijf kijken. Maar daarin zal niets op de korte termijn veranderen, zei hij dinsdag in een debat over de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Vooral Betty de Boer van de VVD vindt dat er diepgaand onderzoek moet komen of de stations van de NS kunnen worden afgesplitst. Maar een snelle wijziging ziet het kabinet niet zitten. Dan krijgen we over tien jaar hierover een parlementaire enquête, aldus de bewindsman. „Ik wil het goed doordenken.”
Telegraaf 09.06.2015 De NS-top had minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën in zijn rol als aandeelhouder van NS eerder moeten informeren over de malversaties bij een aanbesteding in Limburg. Dijsselbloem zei dat dinsdag zelf in een Kamerdebat over de fraude binnen NS.
Ook de raad van commissarissen van NS werd door de NS-top „veel te laat en onvolledig” geïnformeerd. Dat Dijsselbloem zelf zo laat werd ingelicht heeft zijn vertrouwen in NS-topman Timo Huges aangetast, zei hij. Huges stapte afgelopen vrijdag op.
Dijsselbloem zei verder dat het ministerie van Economische Zaken en staatssecretaris Wilma Mansveld (Spoor) wel deels eerder (in maart) waren ingelicht door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Maar die informatie kregen ze vertrouwelijk van de ACM en mochten ze niet delen met het ministerie van Financiën.
NRC 09.06.2015 Politici kunnen slecht op zichzelf reflecteren. Beter om de commissie te bemensen met rechters, journalisten en wetenschappers die getraind zijn in waarheidsvinding en lessen trekken, meent Mendel Giezen (gepromoveerd op besluitvorming infrastructuur).
Hoewel oud-NS-directeur Frits Marckmann zich op radiostation BNR wat ongenuanceerd uitliet over de parlementaire enquêtecommissie Fyra (,,vooringenomen, eenzijdig”), raakt hij wel de kern. Dit soort politieke commissies zijn namelijk niet gericht op structureel te leren, maar op zwartepieten en politieke rekeningen vereffenen.
Interessant voor de politiek, maar het leidt niet tot structurele verbeteringen. De parlementaire enquêtecommissie zou moeten doen waar politici helaas niet goed in zijn: kritiek leveren op zichzelf, de pers en de kiezers. De gebreken of onvermogens van deze drie partijen zullen helaas onderbelicht blijven in de enquête.
NRC 08.06.2015 Opeenvolgende kabinetten hebben vanaf 2002 geprobeerd om de Tweede Kamer zoveel mogelijk buiten de besluitvorming over de hogesnelheidslijn van Amsterdam naar Brussel te houden. Informatie werd mondjesmaat of helemaal niet verstrekt. Dat zei het Tweede Kamerlid Arie Slob in zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra vandaag.
Als individuele parlementariërs een eigen koers probeerden te varen en een meerderheid achter zich dreigden te krijgen, werd het debat ‘Chefsache’ en opgetild naar partijpolitiek en coalitieniveau getuigde Slob.
Slob was ook lid van de parlementaire onderzoekscommissie Infrastructurele Projecten die in 2004 onder meer onderzoek deed naar de aanleg van de hogesnelheidslijn van Amsterdam naar Parijs en daarna woordvoerder voor de ChristenUnie over openbaar vervoer en verkeer. LEES VERDER
NRC 08.06.2015 De NS-directie had tot aan de start van de commerciële dienstregeling van de Fyra tussen Amsterdam en Brussel, in december 2012, vertrouwen in de trein. In de loop van 2012 waren er veel signalen dat de V250-trein van fabrikant AnsaldoBreda uit Italië onbetrouwbaar was, maar voor de NS-directie waren die signalen onvoldoende overtuigend. “Geen van de twaalf instanties die bij het keuren en toelaten van de trein was betrokken hees de rode vlag.”
Dat zei Merel van Vroonhoven vanochtend tijdens haar verhoor door de parlementaire enquêtecommissie over de Fyra. Van Vroonhoven, nu bestuursvoorzitter van Autoriteit Financiële Markten, was lid van de NS-directie van augustus 2009 tot april 2014 en namens NS aandeelhouder van HSA, de NS-dochter die de Fyra exploiteerde en verantwoordelijk was voor het vervoer.
NU 08.06.2015 ChristenUnie-leider Arie Slob vindt dat de afgelopen kabinetten in het hele Fyra-proces de Kamer vaak ‘omfloerst’ en ‘via bezweringsformules’ heeft geïnformeerd over de voortgang.
Dat zei hij maandag tegen de enquêtecommissie Fyra. Slob was jarenlang woordvoerder infrastructuur en was lid van een onderzoekscommissie naar infrastructuurprojecten.
Volgens hem was al snel na de aanbestedingsprocedure, begin jaren 2000, duidelijk dat het bod van NS te hoog was geweest.
VK 08.06.2015 De NS-directie was bij de aanvang van de dienstregeling met de Fyra niet op de hoogte van de zorgen die leefden bij eigen medewerkers en spoorbeheerder ProRail. ‘Voor ons waren er geen signalen of rode vlaggen dat we niet zouden kunnen beginnen.’
Dit zegt voormalig NS-directielid Merel van Vroonhoven tijdens haar verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Uit het verhoor doemt het beeld op van een NS-directie die onvoldoende in staat is de regie te voeren over de talloze NS-dochters die de exploitatie van de hogesnelheidslijn samen tot een goed einde te brengen.
Reconstructie
Wat weten we al over het Fyra-debacle en op welke vragen moet de enquêtecommissie nog antwoord geven? Lees het in deze reconstructie.
Telegraaf 08.06.2015 De Tweede Kamer moet goed nadenken over de cultuur van liberalisering, die mede aan de basis stond van de latere fouten die NS heeft gemaakt in het Fyra-project.
ChristenUnie-Kamerlid Arie Slob zei dat maandag voor de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek doet naar het debacle rond de flitstrein Fyra. Slob was in 2004 al lid van een Kamercommissie die onderzoek deed naar megaprojecten in de infrastructuur.
Slob zei in zijn verhoor dat de NS in het Fyra-project veel fouten heeft gemaakt. „Maar ze zaten in een cultuur van liberaliseren en privatiseren, er was zelfs sprake van een beursgang. Dat heeft bij de NS krachten losgemaakt: ze moesten in een goede positie komen met het hoofdrailnet en met een internationale verbinding als de hogesnelheidslijn. Dat leidde tot een bieding die veel te hoog was. Hoe die onderliggende cultuur later zo ontspoord is, daar moeten we denk ik echt goed over nadenken”, aldus Slob.
NU 08.06.2015 De directie van de Nederlandse Spoorwegen bekeek in het voorjaar van 2010 al of het contract met de Italiaanse treinbouwer AnsaldoBreda voor de Fyra-treinen kon worden opgezegd.
Dat zegt Merel van Vroonhoven maandag voor de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek doet naar het debacle rond de de flitstrein Fyra. Van Vroonhoven was in die tijd als lid van de NS-directie verantwoordelijk voor het Fyra-project.
Volgens Van Vroonhoven was het ”heel moeilijk” geweest, maar het contract had uiteindelijk wel ontbonden kunnen worden. Een echt alternatief voor de Italiaanse Fyra-treinen was er evenwel niet, dus werd het contract toch niet ontbonden.
Volgens haar was het een “ondenkbaar scenario” dat de problemen zo groot waren dat de treinen niet meer ingezet konden worden.
Telegraaf 08.06.2015 In de jaren voor de flitstrein Fyra in december 2012 ging rijden, hees niemand de rode vlag over de vele problemen die er waren. Dat zei Merel van Vroonhoven maandag voor de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek doet naar het debacle rond de hogesnelheidstrein. Van Vroonhoven was van 2009 tot 2014 lid van de NS-directie en medeverantwoordelijk voor het Fyra-project.
Volgens Van Vroonhoven waren in Nederland en België twaalf instanties betrokken bij de Fyra en de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Brussel. Voortdurend was het oordeel van de experts dat het op veel fronten moeizaam ging, maar dat het verantwoord was om door te gaan.
VK 05.06.2015 Commercieel denken implanteer je niet zomaar in mensen die anders denken over openbaar vervoer.De slotconclusie van de parlementaire enquête naar het Fyra-debacle staat wel zo’n beetje vast. De belangrijkste politici en bestuurders zijn de afgelopen weken voor de commissie verschenen. Deze week komt nog het toezicht op de bouw, de certificering en de toelating van de Fyra tot het Nederlandse spoor aan bod, de start van de commerciële dienstregeling en de samenwerking met de Belgische Spoorwegen. Het zal ongetwijfeld nog smeuïge details opleveren. Maar het verhaal is op hoofdlijnen wel duidelijk.
De chronologie van gebeurtenissen beslaat zo’n 25 jaar. Het politiek denken over marktsuperioriteit begon met Reaganomics. In 1991 werd de EU-richtlijn aangenomen over de scheiding van de administratie van infrastructuur en exploitatie bij spoorwegen. In dit decennium werden juridische veranderingen doorgevoerd bij de Nederlandse Spoorwegen, de zogenaamde verzelfstandiging van de NS, die erop neer kwamen dat het geïntegreerde staatsbedrijf van de spoorwegen werd gesplitst in twee staatsbedrijven, het latere ProRail voor de infrastructuur en de nieuwe NS voor het treinverkeer, waarbij concurrentie om het treinverkeer mogelijk werd gemaakt.
VK 05.06.2015 Een dag voordat de voormalige baas van de Belgische spoorwegen NMBS, Marc Descheemaecker, op 31 mei 2013 bekend maakte dat de NMBS zou stoppen met de Fyra, had de Nederlandse NS dat besluit al genomen. Dat zei Descheemaecker vandaag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra , die het debacle van die hogesnelheidstrein onderzoekt.
Die bodemplaat, dat was het nekschot, aldus Marc Descheemaecker
De presentatie van Descheemaecker destijds schoot Nederlandse politici waaronder met name minister van Financiën Dijsselbloem volledig in het verkeerde keelgat. Nederland, dat nog probeerde uit te vogelen wat de consequenties zouden zijn van het stoppen met de Fyra, voelde zich door de Belg voor het blok gezet. Die liet met ‘een paar fotootjes’ zien hoe gevaarlijk de ‘de trein van de hel’ was. In een powerpoint toonde Descheemaecker een horrorshow op treinwielen met verbrande accu’s, loszittende delen, sneeuwhopen tussen de elektrische bedrading en roestplekken op de treinassen.
NU 05.06.2015 De parlementaire enquêtecommissie Fyra beraadt zich over het geplande verhoor van de opgestapte NS-topman Timo Huges. Dat heeft een woordvoerder van de enquêtecommissie vrijdag laten weten.
Hij staat nog wel op de lijst met getuigen voor komende week, maar het is nog de vraag of hij ook echt moet komen.
De commissie had van hem willen horen hoe het nu verder gaat met de treinverbinding tussen Amsterdam en Brussel.
De NS-topman stapte vrijdag op vanwege het gerommel bij de NS rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, gaat onderzoeken of er aangifte tegen Huges wordt gedaan.
De commissie zoekt uit waarom de flitstrein Fyra, die zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, een flop werd. De Fyra was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was.
NU 05.06.2015 De keuzes van de Nederlandse Staat bij de aanbesteding van de hogesnelheidslijn (HSL) zorgden voor een “lawine van problemen”.
Dat zegt de baas van de Belgische spoorvervoerder NMBS Marc Descheemaecker vrijdag tegen de enquêtecommissie Fyra.
De Nederlandse Staat wilde de hogesnelheidslijn los aanbesteden, waardoor de NS in een positie werd gebracht dat ze een hoog bod moesten doen om de aanbesteding te kunnen winnen.
Volgens Descheemaecker was het beter geweest als de spoorlijn gewoon aan de NS was gegund en onderdeel werd van het hoofdnet van de NS. De gekozen route heeft volgens hem “een lawine van probleemoplossing doen ontstaan bij NS”.
De NMBS-topman was de eerste die het zat was met de Fyra-treinen. Al na een paar weken wilde hij in 2013 na aanhoudende problemen af van de hogesnelheidstreinen van AnsaldoBreda. Hij zei destijds het Italiaanse bedrijf “kotsbeu” te zijn.
VK 05.06.2015 Arie van As, onderhoudbaas van de NS, maakte zich ergens in 2009 los van een officiële rondleiding door de fabriek van AnsaldoBreda waar op dat moment de Fyra werd gebouwd. Hij keek rond en had vijf minuten nodig voor zijn conclusie: ‘Uit deze fabriek kunnen geen veilige en kwalitatief goede treinen komen.’
Van As, bestuursvoorzitter van onderhoudsbedrijf NedTrain van 2006 tot en met 2010 en in 2013 projectleider van het technische onderzoek naar de Fyra, vertelde vandaag aan de parlementaire enquêtecommissie Fyra hoe hij keer op keer waarschuwde voor het mislukken van de bouw van Italiaanse treinen die over de Nederlandse hogesnelheidslijn zouden gaan rijden.
NRC 05.06.2015 De NS was al in 2006 op de hoogte van wanpraktijken in de fabrieken van AnsaldoBreda in Italië. Arie van As, projectmanager Fyra bij het onderhoudsbedrijf NedTrain, zei dat in zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Van As bezocht de fabrieken in 2006 en 2009. Beide keren trof hij een chaotische bedrijfsvoering aan. In 2009 was de situatie nog erger dan drie jaar daarvoor. In een gesprek met de projectmanager van AnsaldoBreda kreeg hij te horen dat in 2006 op grote schaal geprobeerd is om slechte technici te vervangen. Maar dat de instroom vanuit de industrie mislukt was omdat goede krachten inmiddels “uit frustratie waren vertrokken”.
NU 05.06.2015 Fabrikant AnsaldoBreda liet na om serieuze tekortkomingen aan de Fyra-treinen te verbeteren. Dat zei Cock Liefting van onderhoudsbedrijf NedTrain vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. ”We moesten het elke keer doen met toezeggingen, maar zagen geen resultaat”, aldus Liefting.
Hij ging bij NedTrain over de Fyra. Onderhoud van de eerste treinen die het Italiaanse AnsaldoBreda leverde was vaak dweilen met de kraan open, erkende hij.
”Persoonlijk voel ik me in de steek gelaten door AnsaldoBreda. Van het uitblijven van structurele verbeteringen werd ik een beetje moe.
NU 04.06.2015 De parlementaire enquêtecommissie Fyra stuurt aan op een eindrapport dat het al in het hoofd heeft. Uit de verhoren komt een eenzijdig beeld en er hangt een waan van zelfingenomenheid rond de commissie.
Dat zegt oud-directeur van NS Internationaal en Thalys Nederland Frits Marckmann donderdag tegen BNR.
Hij meent dat de oorzaken van de problemen in het verleden liggen. “De commissie kijkt vooral naar de gevolgschade van de onmogelijke en onnodige aanbesteding.”
Marckmann is een van de tachtig mensen die de afgelopen weken al achtergrondgesprekken voerde met de enquêtecommissie, maar hij werd niet in het openbaar verhoord. Inmiddels is de commissie bezig met openbare verhoren van onder meer voormalig bestuurders. Marckmann noemt de vraagstelling “georkestreerd”.
NRC 04.06.2015 Het advies van ProRail in juni 2012 aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) was dringend: geef geen vergunning af voor de Fyra, hooguit een tijdelijke. Want er was nog zó veel mis met de treinstellen dat er gevaarlijke situaties op het spoor konden ontstaan. De reactie van de ILT was illustratief voor de wording van het Fyra-drama. ILT gaf die vergunning wél af. ProRail kreeg meer dan een half jaar later, precies op de dag dat de Fyra van het spoor werd gehaald, antwoord. De spoorbeheerder werd niet ontvankelijk verklaard.
Bas Oosthoek, namens ProRail de opstartmanager voor de HSL-lijn en de opsteller van dat advies gaf het in zijn verhoor voor de parlementaire enquetecommissie Fyra als voorbeeld van langs elkaar heen werkende diensten die bij de hogesnelheidslijn betrokken waren. ProRail had maar liefst 13 afwijkingen in de geleverde treinen gevonden die ieder voor zich niet zo ernstig waren, maar bij elkaar opgeteld wel en in ieder geval belastend waren voor de machinist. “We voelden ons onbegrepen”, zei Oosthoek. “Ze vonden ons niet gerechtigd om dat bezwaar in te brengen.”
Ook HSA en NS wisten dat er met onbetrouwbaar materieel gereden zou worden. Dat er onvoldoende testritten waren gedraaid en dat er ernstige gebreken waren geconstateerd. En dat AnsaldoBreda niet in staat zou zijn om die gebreken tijdig te verhelpen. Dat bleek uit het verhoor van toenmalig directievoorzitter, Jan-Willem Siebers van High Speed Alliance, het dochterbedrijf van NS dat verantwoordelijk was voor exploitatie van de Fyra. Toch was datgeen reden om de officiële start van de Fyra uit te stellen.
Volgens Siebers was intern de inschatting dat het om kinderziektes ging. “Uit de testritten kwam naar voren dat het materieel zeer storingsgevoelig en onbetrouwbaar was”, hield het commissielid Bergkamp hem voor. “En heeft u toen niet gedacht: wat doe ik de passagiers en mijn mensen op de trein aan?” HSA gingen uit van een punctualiteit van 80 procent, was de verdediging van Siebers. “En op dat moment was uitstel niet meer mogelijk.” LEES VERDER
NRC 04.06.2015 De NS wist bij de start van de exploitatie van de Fyra-treinen dat het materieel onbetrouwbaar was en dat er geen realistische voorspelling over de vervoersprestatie te maken was. Want dat was de uitkomst van de ervaringen met proefritten die NS vlak daarvoor had uitgevoerd. Dat bleek vandaag uit het verhoor bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra van toenmalig directievoorzitter, Jan-Willem Siebers van High Speed Alliance, het dochterbedrijf van NS dat verantwoordelijk was voor exploitatie van de Fyra.
HSA had in de maanden ervoor testritten uitgevoerd waarin tal van mankementen aan het licht waren gekomen. Met name op het traject naar en over de Belgische grens kwamen mankementen aan het licht. Het was bij de start van die testritten al onduidelijk of AnsaldoBreda die mankementen tijdig zou kunnen verhelpen.
NU 04.06.2015 De NS wilde in 2012 de bestaande trein tussen Amsterdam en Brussel niet in stand houden als alternatief voor de Fyra.
HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn, wilde dat graag, maar moederbedrijf NS vreesde dat de dienstregeling dan te ingewikkeld zou worden.
Dat zei oud-HSA-directeur Jan-Willem Siebers donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
De flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
In december 2012 ging de Fyra tussen Amsterdam en Brussel rijden, maar op hetzelfde moment onderging de NS-dienstregeling een ingrijpende wijziging.
NU 03.06.2015 De overheidsdienst Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) keek niet mee tijdens de bouw van de Fyra-treinen en negeerde signalen dat het de foute kant op ging. Dat blijkt woensdag tijdens verhoren van de enquêtecommissie Fyra.
Uit documenten blijkt dat in 2012, kort voor de goedkeuring van de treinen, bekend was dat er problemen waren met de Fyra-treinen.
Zo zou er tussen betrokken medewerkers van de ILT zijn gecommuniceerd dat “een drama” te verwachten valt. Ook wordt destijds getwijfeld of de Fyra ooit zal worden toegelaten.
Eerlijke kans
Dat er eerder in Denemarken problemen waren met treinbouwer AnsaldoBreda was voor Van Herwaarden geen reden om alsnog de treinen zelf te inspecteren. “Iedereen krijgt een eerlijke kans”, stelde hij. Ook hier vertrouwde de ILT op Lloyd’s.
Eerder op de dag liet Lloyd’s tegenover de enquêtecommissie Fyra wetendat treinen niet stuk voor stuk gekeurd werden, maar dat het ‘type’ trein werd beoordeeld.
Ook al ontstonden er snel problemen met de Fyra-treinen, volgens Lloyd’s zijn de treinen destijds terecht goedgekeurd.
NRC 03.06.2015 De Fyra-treinstellen van AnsaldoBreda zijn nooit individueel geïnspecteerd. Tekenen dat er zaken misgingen bij de fabricage zijn genegeerd. De inspecties die wel plaatsvonden waren vooral papierwerk. Dat bleek vandaag uit de verhoren onder ede voor de Fyra-commissie van de Tweede Kamer.
De commissie sprak vandaag met Krijn van Herwaarden, een inspecteur van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), zijn baas inspecteur-generaal Jenny Thunnissen en Jerry Borger, certificeringsmanager bij Lloyd’s Register Nederland. “Het certificaat is wellicht niet terecht afgegeven en de vergunning ook niet”, vatte commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg de verhoren na afloop samen.
Thunnissen en Van Herwaarden hadden ook nauwelijks zicht op de vraag hoe LLoyd’s de fabrikant controleerde. Daar gaf Jerry Borger, certificeringsmanager bij Lloyd’ s, eerder vandaag al inzicht in.
De V250-treinstellen die AnsaldoBreda uiteindelijk met veel vertraging leverde, moesten al snel van het spoor worden gehaald vanwege ernstige gebreken: de treinstellen gingen kapot in ijzige omstandigheden. Hoe het zover heeft kunnen komen is een van de vragen die de parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer momenteel onderzoekt. In totaal worden er tot en met 12 juni veertig personen gehoord.
VK 03.06.2015 De Inspectie Leefomgeving en Transport had minister Melanie Schultz van Infrastructuur reeds toegezegd de Fyra-treinen te zullen toelaten op de hogesnelheidslijn voordat de betrokken inspecteur een besluit had genomen.
Dat blijkt uit het verhoor van inspecteur-generaal Jenny Thunnissen voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Volgens de enquêtecommissie kon de desbetreffende inspecteur hierdoor mogelijk niet meer objectief oordelen over Italiaanse treinen. Door de minister reeds goedkeuring toe te zeggen, zou de politieke druk op de inspecteur te groot zijn om de trein af te keuren.
Thunnissen bestrijdt de zienswijze van de commissie. ‘Ik denk dat de inspecteur betrokken was bij de brief aan de minister’, aldus de inspecteur-generaal. Zeker weten doet ze het niet. Om 14.45 uur start het verhoor van de inspecteur in kwestie.
Live bij de enquête
Volkskrant-journalist Sander Heijne doet live vanuit de zaal verslag van de verhoren. Lees zijn verslagen hier terug:
1 juni: Projectmanager Fyra Rick de Leeuw en kwaliteitsinspecteur Tinus Jonkers.
29 mei: Minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz, voormalig president-commissaris van de NS Wim Meijer, directeur Financieringen Wouter Raabvan het ministerie van Financiën
28 mei: Voormalig NS-topman Bert Meerstadt, voormalig ministers van Verkeer Camiel Eurlings en Karla Peijs
27 mei: Voormalig NS-directeur Aad Veenman, voormalig custom director van TGV-bouwer Alstom Meindert Eland, voormalig vertegenwoordiger van treinenbouwer Siemens Rene van Marrewijk
21 mei: Voormalig minister van Verkeer Tineke Netelenbos, voormalig minister van Financiën Gerrit Zalm, voormalig spoorwoordvoerder en Tweede Kamerlid Pieter Hofstra (VVD)
20 mei: Oud-voorzitter van de raad van commissarissen Jan Timmer, voormalig projectdirecteur HSL-Zuid Wim Korf, extern SpooradviseurKees van Krieken
18 mei: Rekenmeester Maarten Spaargaren, voorzitter Arriën Kruyt van Rover, voormalig topambtenaar van Verkeer en Waterstaat Ralph Pans
NU 03.06.2015 De snelle Fyratrein is terecht goedgekeurd. De omstreden snelle trein voldeed aan de wettelijke eisen voor veiligheid. De problemen deden zich pas voor toen de treinen gingen rijden.
Dat zei Jerry Borger, die bij keuringsinstantie Lloyd’s Register Nederland verantwoordelijk was voor de Fyra, woensdag tegen de parlementaire enquêtecommissie die het debacle met deze flitstrein onderzoekt.
De Fyra zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest al snel weer van het spoor omdat de trein door allerlei mankementen niet veilig bleek te zijn.
NRC 03.06.2015 De fabrikant van de Fyra-treinen kreeg “volledig terecht” in 2012 een vergunning om de treinstellen te maken die op het Nederlands hogesnelheidsnet moesten gaan rijden. Dat zei de certificeringsmanager, die de inspecties namens Lloyd’s Register Nederland uitvoerde bij het Italiaanse AnsaldoBreda, vandaag onder ede voor de Fyra-enquêtecommissie.
De certificeringsmanager en consultant bij Lloyd’s, Jerry Borger, kwam een paar keer per jaar bij de treinenfabrikant. En rare dingen trof hij naar eigen zeggen niet aan bij AnsaldoBreda. In ieder geval niet als het om veiligheid of naleving van wet- en regelgeving ging. Dat rapporteerde hij dan ook trouw aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de instantie die uiteindelijk de vergunningen moest afgeven voor exploitatie van de treinen op het Nederlandse spoornet.
Trouw 01.06.2015 De directeur van de Fyra-fabrikant AnsaldoBreda, Maurizio Manfellotto, wil dat ook Jeroen Dijsselbloem onder ede wordt verhoord door de parlementaire enquêtecommissie.
Namens Manfellotto dienden de advocaten Hans de Savornin Lohman en Stein van Thiel vorige week een verzoek in bij de commissie om de minister van financiën toe te voegen aan de lijst van 40 getuigen die deze weken openbaar en onder ede vragen beantwoorden over het Fyra-debacle. Zij hebben nog geen antwoord gekregen.
De PVDA-minister had maar 24 uur nodig om op 7 juni 2013 tot het besluit te komen dat het project moest stoppen. De Italianen moesten dat uit de media vernemen.
De advocaten willen van Dijsselbloem horen of de gebreken in de treinen de enige factor in de afweging waren, of dat bij zijn besluit met de flitstreinen te stoppen ook andere zaken een rol hebben gespeeld.
Telegraaf 01.06.2015 Toen de Fyra uit de fabriek kwam, mankeerde er nog van alles aan de trein. Toch nam NS-dochter NSFSC de snelle treinen toen over van de Italiaanse fabrikant AnsaldoBreda: de druk om met de treinen te gaan rijden was te groot.
Dat bleek maandag bij het begin van de derde week verhoren door de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Tinus Jonkers van kwaliteitscontroleur Lloyd’s Register Rail Europe hield namens NSFSC in de fabriek van AnsaldoBreda in de gaten of het goed ging met de productie. Dat was niet echt het geval. De Italianen waren heel traag met het oplossen van problemen en bleven dezelfde fouten maakten. Toen de treinen de fabriek uitgingen zaten er meer fouten in dan normaal is. Het ging om 200 tot 250 afwijkingen.
Telegraaf 01.06.2015 De planning van de bouw van de Fyra-treinen was niet realistisch. In de koopovereenkomst stond dat de trein in ruim drie jaar (39 maanden) klaar moest zijn. Maar voor een nieuwe trein, die nog helemaal ontworpen moet worden, is ruim vier tot vijf jaar nodig.
Dat zei Onno Roelofs van kwaliteitscontroleur Lloyd’s Register Rail Europe, maandag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Roelofs was projectleider Fyra bij Lloyd’s. Hij denkt dat de planning die in het contract stond werd ingeven door de gewenste afleverdatum. Hij meldde aan opdrachtgever NS Financial Services Company (NSFSC) dat de planning niet reëel was. NSFSC is de NS-dochter die de treinen kocht.
NU 01.06.2015 Ondanks de enorme problemen was het mogelijk geweest om de Fyra-treinen van AnsaldoBreda uiteindelijk te laten rijden.
Dat zegt Tinus Jonkers, die acht jaar lang kwaliteitsinspecteur was bij de bouw van de treinen, maandag tegenover de enquêtecommissie Fyra.
Volgens hem heeft tijdsdruk ervoor gezorgd dat de treinen te snel uit de Italiaanse fabriek naar Nederland werden gestuurd.
“Ze hadden meer tijd moeten krijgen”, aldus Jonkers. De levering van de treinen was al met jaren vertraagd toen in 2012 de treinen eindelijk in gebruik werden genomen.
Richard de Leeuw projectleider NS
Maandagmiddag verschijnt ook de in opspraak geraakte projectleider die namens NS toezag op het Fyra-project, Richard de Leeuw, voor de enquêtecommissie.
Tegen De Leeuw bestaan verdenkingen dat hij zou zijn omgekocht door Bombardier om vertrouwelijke informatie van NS te delen.
VK 01.06.2015 De Italiaanse Fyra-treinen van AnsaldoBreda waren bij levering nog niet gereed om de fabriek te verlaten. Wel was het mogelijk geweest om de gebreken aan de flitstreinen te verhelpen en ze alsnog in dienst te nemen op de hogesnelheidslijn.
De problemen met de Italiaanse Fyra-treinen waren bij aanvang van de dienstregeling bekend bij de NS. Alle problemen leken technisch oplosbaar, maar het gitzwarte beeld dat de topman van de Belgische spoorwegen op een persconferentie schetste over de treinen gooide roet in het eten. Hierdoor ontstond een situatie waarin het voor de NS publicitair bijna onmogelijk was langer vast te houden aan de Italiaanse treinen.
Trouw 01.06.2015 Fabrikant AnsaldoBreda maakte bij de productie van de Fyra-treinen steeds dezelfde fouten, werkinstructies werden regelmatig niet gevolgd en problemen werden lange tijd niet opgelost. Ook kwam het voor dat er zonder goedgekeurde tekening werd gebouwd. Op het moment dat de treinen de fabriek in Italië verlieten, zaten er nog te veel fouten in de trein.
Dat zei kwaliteitsinspecteur Tinus Jonkers maandag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Jonkers bevestigde de indruk van de commissie dat AnsaldoBreda een ‘showtje’ opvoerde als de opdrachtgever langskwam in de fabriek om te kijken hoe het stond met de productie van de treinen. Dan droegen de werknemers helmen en witte handschoenen en was het opeens veel drukker in de fabriekshal.
Jonkers werkte bij Lloyd’s Register Rail Europe en zag namens NS Financial Services Company (NSFSC) toe op de bouw van de Fyra in de fabriek van AnsaldoBreda. NSFSC is de NS-dochter die de treinen kocht.
Telegraaf 01.06.2015 AnsaldoBreda, de Italiaanse fabrikant van de Fyra, voerde een showtje op als de opdrachtgever langskwam in de fabriek om te kijken hoe het stond met de productie van de treinen. Dan droegen de werknemers helmen en witte handschoenen en was het opeens veel drukker in de fabriekshal.
Kwaliteitsinspecteur Tinus Jonkers bevestigde maandag deze indruk van de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Deze flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
Jonkers werkte bij Lloyd’s Register Rail Europe en zag namens NS Financial Services Company (NSFSC) toe op de bouw van de Fyra in de fabriek van AnsaldoBreda. NSFSC is de NS-dochter die de treinen kocht. Volgens Jonkers wilde de fabrikant de indruk wekken druk bezig te zijn. Maar in werkelijkheid liep de bouw grote vertraging
Telegraaf 01.06.2015 Fabrikant AnsaldoBreda maakte bij de productie van de Fyra-treinen steeds dezelfde fouten, werkinstructies werden regelmatig niet gevolgd en problemen werden lange tijd niet opgelost. Op het moment dat de treinen de fabriek in Italië verlieten, zaten er nog te veel fouten in de trein.
Dat zei kwaliteitsinspecteur Tinus Jonkers maandag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De flitstrein zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en moest na een paar weken alweer van het spoor omdat er veel mis mee was. De commissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
NRC 01.06.2015 De Fyra-treinen zijn te vroeg geleverd aan Nederland. Ze hadden de fabriek niet mogen verlaten, want er waren nog honderden afwijkingen per trein die wel waren geconstateerd maar nog niet waren hersteld. De Italiaanse fabrikant AnsaldoBreda wilde deze fouten in Nederland alsnog herstellen, voordat de treinen zouden gaan rijden. Inspecteurs waren hier tegen, maar de opdrachtgever, NS-dochter NSFSC, zette de levering door.
NU 01.06.2015 Bij NS-dochter HSA, de uitbater van de Fyra-treinen, was bij de aanschaf en bij de start van de Fyra bekend dat de V220 hogesnelheidstrein met vele mankementen kampte.
Dat zegt Fyra-projectleider namens een andere NS-dochter, NSFSC, Richard de Leeuw maandag tegenover de enquêtecommissie Fyra.
NSFSC was het bedrijf dat de treinen beheerde en ook toezag op de bouw.
Volgens De Leeuw waren de problemen bekend, maar was er mede vanuit de politiek een grote druk om toch met de treinen van start te gaan. De oplevering was eind 2012 immers al jaren vertraagd.
“Vanuit het oogpunt van de directie kan ik dat wel begrijpen”, aldus De Leeuw.
NRC 30.05.2015Heb je het nieuws niet helemaal of helemaal niet gevolgd? Deze zeven quotes vatten het verhaal van de week voor je samen. LEES VERDER
“Ik vond het uiterlijk van de trein een beetje gek, met die lange eendenbek.”
Voormalig NS-topman Bert Meerstadt schrok lichtelijk toen hij de Fyra-treinen van fabrikant AnsaldoBreda voor het eerst zag. Dat zei hij donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Volgens Meerstadt overwoog de NS in 2008 om de concessie voor het hsl-vervoer terug te geven, omdat het project zo veel vertraging opliep.
NU 29.05.2015 De in opspraak geraakte Fyra-projectleider Richard de Leeuw moet maandag voor de enquêtecommissie Fyra verschijnen. Dat is vrijdagmiddag bekendgemaakt.
De Leeuw zag namens NS en het Belgische spoorbedrijf NMBS toe op de bouw van de treinen in Italië, maar naar hem loopt momenteel een onderzoek bij het Openbaar Ministerie (OM) wegens omkoping, melddeRTL vrijdag.
Hij zou vertrouwelijke NS-stukken tegen betaling hebben geleverd aan treinbouwer Bombardier. Ook al loopt er een onderzoek tegen De Leeuw, hij is verplicht om voor de enquêtecommissie te verschijnen.
NU 29.05.2015 Minister Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu) vindt dat zowel de NS als de Staat eerder stappen hadden moeten zetten om de problemen met de HSL Zuid aan te pakken. Dat zegt zij vrijdag tegenover de enquêtecommissie Fyra. “Toen ik het dossier kreeg dacht ik: hoe kan het dat dit niet eerder is opgelost”, aldus Schultz.
“Vanaf 2002 waren er al signalen dat de business case niet gehaald zou worden, omdat de geraamde opbrengsten en uitgaven niet in overeenstemming waren. Dan moet je eerder om de tafel om dat op te lossen.”
Telegraaf 29.05.2015 De dienstregeling tussen Amsterdam en Brussel waar de NS mee kwam na het debacle met de Fyra was hooguit acceptabel, maar geen volwaardig alternatief. Dat hield de parlementaire enquêtecommissie Fyra vrijdag voor aan minister Melanie Schultz (Infrastructuur). De minister zei dat het kabinet in 2013 akkoord was gegaan met een volwaardig alternatief, maar commissievoorzitter Madeleine van Toorenburg noemde dat vrijdag een „verkoopwoord.”
De Fyra zou gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, maar was veel te laat klaar en gaf er na een paar weken alweer de brui aan toen er van alles mis bleek te zijn met de trein. De enquêtecommissie zoekt uit hoe het zover heeft kunnen komen.
De commissie stelde dat de reiziger lang onderweg is naar Brussel of voor de dure Thalys moet kiezen. Daarom kan niet van een goed alternatief voor de Fyra worden gesproken. Schultz stelde dat voor de term is gekozen om de NS te dwingen een zo goed mogelijk product te leveren. De enquêtecommissie vroeg zich af of Schultz niet gewoon vastzit aan de NS, maar de minister antwoordde dat ze altijd een keus heeft. Voor haar stond voorop dat er op het traject een trein zou rijden.
NU 29.05.2015 Oud-NS-commissaris Wim Meijer heeft zich vrijdag bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra verontschuldigd voor het debacle met de flitstrein. ”We zijn ernstig tekortgeschoten.” De raad van commissarissen voelde in 2012 van alle kanten druk om met de Fyra te beginnen, vanuit de Tweede Kamer, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de NS-directie en de media.
De enquêtecommissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
Teleurstelling
Dat de Fyra toch niet veilig bleek toen de trein eenmaal reed, noemde Meijer een enorme teleurstelling. Op de vraag wat er al die jaren is misgegaan, antwoordde hij: ”Veel.” Hij vindt dat beschamend. Het heeft ontbroken aan een regisseur, waardoor alle betrokken partijen vooral met hun eigen belang bezig konden zijn. Dat de NS heeft gelobbyd om een parlementaire enquête te voorkomen, vindt Meijer geen goede zaak
Donderdag stelde oud-minister Camiel Eurlings (Verkeer en Waterstaat) al teleurgesteld te zijn in de NS.
Later in de middag verschijnt de huidige minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz voor de enquêtecommissie.
VK 29.05.2015 De parlementaire enquêtecommissie Fyra hield vandaag haar zevende dag van de openbare verhoren over het debacle met de hogesnelheidslijn. Ondervraagd werden directeur Financieringen Wouter Raab van het ministerie van Financiën, voormalig president-commissaris van de NS Wim Meijer en minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz. Volkskrantredacteur Sander Heijne woonde de zitting bij.
nister Melanie Schultz van Haegen uit tijdens haar verhoor door de parlementaire enquêtecommissie Fyra impliciet stevige kritiek op haar voorgangers Roelf de Boer (2002-2003), Karla Peijs (2003-2007) en Camiel Eurlings (2007-2010). ‘Als er vanaf 2002 al signalen worden afgegeven door de NS dat de business case die is afgesproken voor de hogesnelheidslijn niet kan worden gehaald’, aldus Schultz, ‘dan moet je met elkaar aan tafel gaan om het probleem op te lossen.’
Telegraaf 29.05.2015 Oud-NS-commissaris Wim Meijer heeft zich vrijdag bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra verontschuldigd voor het debacle met de flitstrein. „We zijn ernstig tekortgeschoten.”
De raad van commissarissen voelde in 2012 van alle kanten druk om met de Fyra te beginnen, vanuit de Tweede Kamer, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de NS-directie en de media.
De enquêtecommissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein. Volgens Meijer, tot kort na het uitvallen van de snelle trein voorzitter van de raad van commissarissen, had iedereen voor de introductie van de flitstrein het idee dat de Fyra veilig was. Technische problemen zouden nog wel kunnen worden opgelost.
AD 29.05.2015 Oud-NS-commissaris Wim Meijer heeft zich vrijdag bij de parlementaire enquêtecommissie Fyra verontschuldigd voor het debacle met de flitstrein.
,,We zijn ernstig tekortgeschoten.” De raad van commissarissen voelde in 2012 van alle kanten druk om met de Fyra te beginnen, vanuit de Tweede Kamer, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de NS-directie en de media.
Veilig
De enquêtecommissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein. Volgens Meijer, tot kort na het uitvallen van de snelle trein voorzitter van het raad van commissarissen, was voor ingebruikname de conclusie dat de Fyra veilig was. Technische problemen zouden nog wel kunnen worden opgelost.
NRC 29.05.2015 Wim Meijer, voormalig president-commissaris van NS, heeft zijn verontschuldigingen uitgesproken voor het mislukken van de Fyra. Hij deed dat aan het slot van zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie over de hogesnelheidstrein. Eerder zei Meijer al: “Er is veel misgegaan, waarvoor je je moet schamen. Ik voel me verantwoordelijk”.
Meijer, voorzitter van de raad van commissarissen van 2002 tot en met 2013, is tot nu toe de eerste getuige die excuses aan de reiziger uitspreekt. Als les voor de toekomst noemde Meijer het aanstellen van een alles overkoepelende ‘regisseur’ die de verschillende belangen “aan elkaar kan knopen”. Nog een les: hou een alternatief achter de hand voor als je niet krijgt wat je had verwacht. LEES VERDER
AD 29.05.2015 De NS heeft bewijs gevonden voor omkoping van een consultant door treinenbouwer Bombardier rond de aanschaf van 118 treinen van de zogenoemde Sprinter Nieuwe Generatie. Dat meldt RTL Nieuws.
Eerder dit jaar bleek dat de NS een onderzoek was gestart naar mogelijke omkoping bij de aanschaf van de treinen. Het onderzoek van advocatenkantoor Houthoff Buruma zou nu uitwijzen dat consultant Richard de L., die namens de NS betrokken was bij de aanschaf van de treinen die in 2018 worden opgeleverd, in 2012 vertrouwelijke documenten uit de procedure heeft gelekt naar treinenbouwer Bombardier.
De L. kreeg daar 7000 euro voor. Bombardier trok zich later terug uit de aanbestedingsprocedure. In totaal was 500 miljoen euro gemoeid met de Sprinter-deal. De treintoestellen worden gebouwd door een Spaans bedrijf en moeten in 2018 worden geleverd.
De vrouw van Richard de L. zou volgens het onderzoek aan een vrouw van een NS-medewerker hebben verteld dat haar man informatie had verkocht aan derden. Zij vertelde het vervolgens aan haar man, en die stapte naar de directie.
Telegraaf 29.05.2015 Een externe consultant verkocht medio 2012 inderdaad vertrouwelijke informatie van de NS aan treinfabrikant Bombardier. Onderzoek bevestigde eerdere vermoedens, meldde de NS vrijdag.
De consultant kreeg hier 7000 euro voor. De vervoerder heeft geen aanwijzingen dat hij zich heeft schuldig gemaakt aan andere corrupte of niet-integere praktijken. Dit geldt ook voor de periode dat de consultant, als NS-medewerker en later als extern consultant, betrokken was bij de aankoop van de omstreden snelle Fyra-treinen van het Italiaanse bedrijf AnsaldoBreda.
Het leveren van de informatie gebeurde in 2012 ten tijde van de aanbesteding van sprintertreinen door de NS. Het spoorbedrijf zegt dat het ‘lekken’ niet van invloed is geweest op de aanbesteding. Bombardier deed niet mee. De opdracht, met een waarde van ruim 500 miljoen euro, ging uiteindelijk naar de Spaanse fabrikant CAF
Telegraaf 29.05.2015 Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft met Virgin gepraat over overname van het vervoer op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Maar dat bedrijf vroeg geld voor het verzorgen van het vervoer, dus kwam er niets van. Dat zei minister Melanie Schultz (Infrastructuur) vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
De commissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
Toen HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn, failliet dreigde te gaan, besloot Schultz naar een oplossing te zoeken. Uiteindelijk maakte de minister nieuwe afspraken met de NS, grootaandeelhouder van HSA. Naast Virgin hadden ook Arriva en Veolia belangstelling getoond, zei de commissie, maar Schultz was dat niet bekend.
Volgens de nieuwe afspraken ging HSA veel minder geld betalen om het HSL-vervoer te verzorgen. Dit kostte de overheid een miljard aan inkomsten. Dat noemde Schultz ernstig, maar het alternatief was dat HSA op de fles was gegaan en dat was nog erger.
NU 29.05.2015 Faillissement van HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, was voor het ministerie van Financiën als aandeelhouder van de NS een reële optie. HSA kampte met grote financiële problemen, maar Financiën zag dat in de eerste plaats als een zaak van de NS, grootaandeelhouder van HSA.
”We gingen niet oneindig geld in een bodemloze put storten”, zei Wouter Raab, topambtenaar bij Financiën, vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De commissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
Door faillissement van HSA zou het vervoer over de hogesnelheidslijn opnieuw aanbesteed moeten worden. Dit zou veel minder geld opgeleverd hebben dan de oorspronkelijke overeenkomst met HSA, onder meer doordat de economie er veel minder goed voor stond dan eind jaren negentig, toen het HSL-vervoer voor het eerst werd aanbesteed.
Telegraaf 29.05.2015 Faillissement van HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, was voor het ministerie van Financiën als aandeelhouder van de NS een reële optie. HSA kampte met grote financiële problemen, maar Financiën zag dat in de eerste plaats als een zaak van de NS, grootaandeelhouder van HSA.
„We gingen niet oneindig geld in een bodemloze put storten”, zei Wouter Raab, topambtenaar bij Financiën, vrijdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De commissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
Door faillissement van HSA zou het vervoer over de hogesnelheidslijn opnieuw aanbesteed moeten worden. Dit zou veel minder geld opgeleverd hebben dan de oorspronkelijke overeenkomst met HSA, onder meer doordat de economie er veel minder goed voor stond dan eind jaren negentig, toen het HSL-vervoer voor het eerst werd aanbesteed.
Telegraaf 29.05.2015 Minister Melanie Schultz (Infrastructuur) verschijnt vrijdag voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. Onder haar bewind werd HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn waarop de Fyra zou gaan rijden, van de ondergang gered. Ze maakte ook mee hoe de flitstrein na lang wachten al snel weer van het spoor verdween omdat er van alles mis was met de trein.
De enquêtecommissie wil te weten komen hoe dit allemaal heeft kunnen gebeuren. Donderdag verhoorde ze al de oud-ministers van Verkeer en Waterstaat Camiel Eurlings en Karla Peijs.
Verder ondervraagt de commissie vrijdag nog Wouter Raab, een hoge ambtenaar op het ministerie van Financiën, en Wim Meijer, tussen 2002 en 2013 voorzitter van de raad van commissarissen van de NS.
NRC 28.05.2015 De NS had het ministerie van Verkeer en Waterstaat in 2008 in een houdgreep. De beroerde financiële situatie van HSA, de dochteronderneming van NS die de exploitatie van de hogesnelheidstrein zou verzorgen, was vooral een probleem voor het ministerie, niet voor NS. Een faillissement zou vooral de Staat in financiële problemen brengen, aangezien de vervoersconcessie vervolgens gegund zou moeten worden aan een nieuwe dochteronderneming van NS.
Over het in 2002 overeengekomen bedrag van 176 miljoen euro dat HSA jaarlijks voor de exploitatie moest betalen, zou dan opnieuw onderhandeld moeten worden. Dat bleek vanmiddag tijdens het verhoor van toenmalig minister Camiel Eurlings van Verkeer en Waterstaat voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
NRC 28.05.2015 NS overwoog in 2008 om de concessie voor het hsl-vervoer terug te geven aan de staat. Dat zei de toenmalige topman van NS, Bert Meerstadt, vanmiddag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Meerstadt vond teruggave “zuiver” omdat NS er tot dan toe niet in was geslaagd om hogesnelheidstreinen te laten rijden over de spoorlijn. Een tweede reden was dat de hsl-exploitant HSA, een dochterbedrijf van NS, bijna failliet was. Zijn voorstel om de concessie terug te geven was bedoeld om “even afstand te kunnen nemen”, aldus Meerstadt. Na beraad met de commissarissen werd het voorstel afgewezen, want “NS was toch de logische exploitant”. LEES VERDER
Telegraaf 28.05.2015 Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings vond het „ onverkoopbaar” dat de NS voor honderden miljoenen een aankoop in Duitsland wilde doen, terwijl de spoorwegen weigerden meer geld te steken in de eigen dochter HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid. Hij eiste dat de NS net zoveel geld in de noodlijdende dochter zou steken als het bereid was uit te trekken voor de buitenlandse overname.
Dat zei Eurlings donderdag tijdens zijn verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De commissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
NU 28.05.2015 Oud-minister Camiel Eurlings is teleurgesteld in de manier waarop de NS heeft geopereerd in het debacle rond de hogesnelheidslijn HSL Zuid. Dat zei hij donderdag tegenover de enquetecommissie Fyra.
Volgens Eurlings komt uit de verhoren van de commissie naar voren dat het NS niet te doen was om het belang van de reiziger, maar om de eigen financiële positie.
Zo lobbyde de NS jarenlang voor een maximumprijs voor een treinkaartje, maar was de achterliggende agenda om de gebruikersvergoeding die NS aan de Staat moest betalen omlaag te krijgen.
De oud-minister noemde daarom een eerder verhoor met de directeur van NS-dochter HSA, uitbater van de HSL Zuid, Nol Döbken “heftig”. Döbken gaf hierbij aan dat het niet ging om de reiziger, maar om de omzet.
Telegraaf 28.05.2015 Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings vond het „echt slecht, onacceptabel en maatschappelijk onverantwoord” dat de NS geen volledige inzicht wilde geven in het bedrijfsplan voor het vervoer over de hogesnelheidslijn. NS-dochter HSA exploiteerde de hogesnelheidslijn, maar wilde de cijfers niet geven toen het bedrijf in 2008 meldde dat er financiële problemen waren.
Dat zei Eurlings donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De commissie zoekt uit waarom deze flitstrein Fyra, die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
AD 28.05.2015 Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings vond het ,,echt slecht, onacceptabel en maatschappelijk onverantwoord” dat de NS geen volledige inzicht wilde geven in het bedrijfsplan voor het vervoer over de hogesnelheidslijn. NS-dochter HSA exploiteerde de hogesnelheidslijn, maar wilde de cijfers niet geven toen het bedrijf in 2008 meldde dat er financiële problemen waren.
Dat zei Eurlings donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra. De commissie zoekt uit waarom deze flitstrein Fyra, die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
Eurlings veronderstelde dat de NS probeerde de jaarlijkse vergoeding voor het vervoer over de hogesnelheidslijn omlaag te krijgen, omdat het bedrijf veel te veel had geboden om deze opdracht te verwerven. De NS had dat ook al eerder geprobeerd bij zijn voorgangers.
VK 28.05.2015 Door cijfers over de eigen bedrijfsvoering tegen de borst te houden, heeft de NS de problemen met de hogesnelheidslijn onnodig lang laten voortbestaan. ‘Als de NS open was geweest, hadden we meer kunnen doen’, zei voormalig verkeersminister Camiel Eurlings donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
De commissie onderzoekt waarom de Fyra, de trein die op de hogesnelheidslijn zou gaan rijden, veel te laat klaar was en maar kort heeft gereden omdat er van alles mis was met de trein.
NS-dochter HSA exploiteert de hogesnelheidslijn, maar had al sinds de oprichting de grootste moeite het hoofd boven water te houden: de jaarlijkse afdracht aan de staat kon maar moeilijk terugverdiend worden. In 2003 kreeg Eurlings’ voorgangster Karla Peijs al de boodschap van HSA dat het bedrijf het niet zou redden. Maar ook Peijs ondervond al dat moederbedrijf NS geen cijfers wilde overleggen die de slechte situatie konden onderbouwen.
178 miljoen
NS deed voor HSL een ‘idioot’ bod van 178 miljoen euro, bleek tijdens parlementaire enquête. Wat opvalt: Het bedrag van 178 miljoen euro lekte in 2002 al uit, maar werd niet breed opgepikt.
Telegraaf 28.05.2015 Toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings heeft bij de Franse treinbouwer Alstom geïnformeerd of het bedrijf treinen kon leveren als AnsaldoBreda de beloofde Fyra’s niet op tijd klaar kon hebben. De treinen moesten gaan rijden op de hogesnelheidslijn HSL-Zuid.
Eurlings zei donderdag tegen de parlementaire enquêtecommissie Fyra dat hij „nogal baalde” van de vertraging van de oplevering van de Fyra. De commissie zoekt uit waarom deze flitstrein veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
Eurlings was voor overleg met Europese collega’s in Zuid-Frankrijk en maakte van de gelegenheid gebruik om bij Alstom langs te gaan. Maar daar kreeg hij te horen dat Alstom te druk was.
Alstom was bij de aanbesteding van de bouw van de treinen de laatste concurrent van winnaar AnsaldoBreda.
NU 28.05.2015 Het was mogelijk om in een veel eerder stadium te stoppen met de Italiaanse treinbouwer AnsaldoBreda voor de bouw van de treinen voor de HSL Zuid. Dat zegt oud-NS-directeur Bert Meerstadt donderdag tegenover de enquêtecommissie Fyra.
Volgens hem was in 2008, jaren voor de oplevering, al duidelijk dat het een warboel was. Er is toen overwogen om te stoppen met de bouw van de treinen door AnsaldoBreda en volgens Meerstadt was dit ook mogelijk. Uiteindelijk is besloten toch door te zetten. Ook toenmalig minister Camiel Eurlings (Verkeer en Waterstaat) wilde vertrouwen houden in AnsaldoBreda.
Hij concludeerde tegenover de commissie dat de analyse door de verschillende instanties die de trein vooraf hebben getest onvoldoende is geweest. Volgens hem werd maar één trein getest, maar bleek pas nadat de treinen uit dienst werden genomen dat de treinen niet helemaal hetzelfde zijn.
Meerstadt moest zich ook verdedigen over de financiële problemen van NS-dochter HSA, uitbater van de HSL Zuid. Al jaren was duidelijk dat HSA afstevende op faillissement, maar een redding door NS was volgens Meerstadt “niet aan de orde”.
Eerder op de dag stelde oud-minister Karla Peijs (Verkeer en Waterstaat) dat de problemen door NS zelf waren veroorzaakt door hun te hoge bod om de aanbesteding te kunnen winnen.
Volgens Eurlings was dit “de minst slechte optie”. Als het voor de treinreiziger beter was geweest had hij “HSA met alle liefde laten omvallen”.
Trouw 28.05.2015 “Een eendenbek, een rare trein.” Dat was wat ex-directeur van NS dacht toen hij in 2002 voor het eerst een plaatje zag van de Italiaanse trein die gebouwd ging worden. “Ik begreep wel waarom; die neus moest zo lang zijn vanwege de nieuwste botsspecificaties. Maar het was even wennen.”
Vandaag probeert de parlementaire enquêtecommissie Fyra te weten te komen waarom de flitstrein veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
Het blijft onduidelijk welke rol Meerstadt heeft gespeeld in de miskoop van Italiaanse treinen. En dat terwijl hij de enige NS-directeur is geweest die al die tijd overal bij heeft gezeten. Tussen 2001 en 2009 had hij, toen nog als kersvers lid van de NS-directie, onder meer de leiding over High Speed Alliance (HSA), de NS-dochter die moest gaan zorgen dat er treinen gingen rijden op de hogesnelheidslijn. In 2009 werd hij de hoogste baas bij NS tot hij in 2013 aftrad onder druk van het Fyra-debacle.
Telegraaf 28.05.2015 Achter de schermen is toegezegd dat de overheid HSA, de exploitant van de hogesnelheidslijn HSL-Zuid, niet zal laten omvallen als een faillissement dreigt.
Dat zou blijken uit stukken van de NS, de grootaandeelhouder van HSA, waarover de parlementaire enquêtecommissie Fyra beschikt.
De commissie wil te weten komen waarom de flitstrein Fyra, die op de hogesnelheidslijn moest gaan rijden, veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
Het zou volgens het NS-memo gaan om een mondelinge toezegging omdat dit gezien de regels voor staatssteun niet keihard op papier kon worden gezet. Een bankroet van HSA zou niet in het belang zijn van de Staat. Maar toenmalig verkeersminister Camiel Eurlings zei donderdag tegen de commissie zich niet te herkennen in een mondelinge toezegging van zijn kant.
NRC 27.05.2015 In ruil voor redding van de HSA, keerde NS in 2008 een superdividend van 1,4 miljard euro uit aan de staat. Dat blijkt uit het verhoor van voormalig NS-directeur Aad Veenman door de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Veenman trad in 2002 aan als president-directeur. Bijna alle bedrijfsonderdelen van de NS leden verlies, de verhouding met de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Financiën bleven verziekt en HSA, de dochteronderneming die de HSL-lijn zou gaan rijden, balanceerde al vanaf 2004 op het randje van faillissement, vooral omdat NS te hoog had geboden om de concessie binnen te halen.
NU 28.05.2015 Voor oud-minister Karla Peijs (Verkeer en Waterstaat) was al in 2004 duidelijk dat HSL-uitbater HSA, een dochter van NS, failliet zou gaan. Dat blijkt donderdag uit het verhoor met Peijs door de enquêtecommissie Fyra.
Adviesbureau McKinsey becijferde dat er een gapend gat zat tussen het plan van de NS en de werkelijke cijfers. In het meest positieve scenario zou er 200 miljoen euro verlies worden geleden.
Hoog bod
Bij HSA ontstonden problemen doordat de NS in 2001 een absurd hoog bod had gedaan om de aanbesteding van de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Brussel te kunnen winnen. Uiteindelijk werd de jaarlijkse vergoeding 148 miljoen euro per jaar.
Peijs verwijt het spoorbedrijf de cijfers te hebben opgeblazen. “Een kind kan zien dat de lijn dat nooit gaat opbrengen”, stelt de oud-minister. “Waarom ga je nou als staatsbedrijf de staat bedonderen?”
ERTMS
Een belangrijke oorzaak van de vertraging van de oplevering van de hogesnelheidslijn was de problematische ontwikkeling van het nieuwe Europese veiligheidssysteem ERTMS.
Peijs zei niet te weten van deze problemen, maar erkent wel dat haar ministerie daar verantwoordelijk voor was. Ze sprak van “autistische afdelingen” op haar ministerie die hier geen oog voor hadden. Toen de problemen op tafel kwamen sprak collegaminister Gerrit Zalm (Financiën) van “amateurisme” op het ministerie van Peijs.
Ze is het er overigens niet mee eens dat de NS de problemen met ERTMS aanhaalt om de vertraging van de bouw van de treinen te verklaren. “De trein wordt niet om het kastje gebouwd, het kastje gaat in de trein”, aldus Peijs.
Telegraaf 28.05.2015 De toenmalige NS-topman Bert Meerstadt wist voordat de Fyra ging rijden niet van adviezen waarin stond dat er nog allerlei problemen waren met de trein. In die adviezen stond dat er geen realistische voorspelling kan worden gegeven over de prestaties van de treinen. Dat kwam omdat er niet genoeg getest was en er zorgen waren over het materieel.
De parlementaire enquêtecommissie Fyra citeerde donderdag bij het verhoor van Meerstadt uit de adviezen. De commissie wil te weten komen waarom de flitstrein Fyra, die op de hogesnelheidslijn moest gaan rijden, veel te laat klaar was en door ernstige mankementen maar kort reed.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23bbfdae-a1aa-11ea-b003-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3803a68c-5d34-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f985a46-54d2-11ea-bea3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2904330c-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2958ffa4-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29acf0bc-53c4-11ea-8e8f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b07152e-5342-11ea-a1a4-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/465366a8-5354-11ea-9ccb-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2caa50c-531f-11ea-b321-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/353741ba-51a0-11ea-8424-02d2fb1aa1d7.jpg)
JW Navis @jwnavis
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3be07682-5180-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3950e5e-4e89-11ea-a593-02d1dbdc35d1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data55113250-fa500b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697586-44d681.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697542-a15afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf61a68c-4c19-11ea-b3c4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30b43e2c-4908-11ea-870c-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e0cd371a-ced4-11e7-ae76-89e46a2ed3f5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/207926a4-cef2-11e7-9fc5-31e2e5a2e602.jpg)
