Rusland zegt tactische kernwapens te gaan plaatsen in Belarus. President Poetin heeft dat bekendgemaakt in een interview dat op de staatstelevisie is uitgezonden. De president wijst erop dat het Kremlin de controle houdt over de kernwapens.
Hij zegt dat de plaatsing van de kernwapens niet in strijd is met internationale anti-kernwapenverdragen, omdat de Verenigde Staten ook kernwapens in Europa hebben gestationeerd. “Er gebeurt hier niets vreemds”, stelde Poetin. “De Verenigde Staten doen dit al tientallen jaren. Ze hebben al heel lang tactische kernwapens gestationeerd op het grondgebied van hun bondgenoten.”
Volgens Poetin vraagt de Belarussische president Loekasjenko al langer om de kernwapens, als afschrikmiddel tegen de NAVO.De bouw van een opslaglocatie is op 1 juli klaar, aldus Poetin. Het is niet duidelijk waar in Belarus de kernwapens geplaatst worden. In het land zijn volgens Poetin al tien vliegtuigen gestationeerd die kernwapens kunnen vervoeren. Ook zijn er Iskander-raketsystemen naar Belarus gestuurd die gebruikt kunnen worden om kernwapens mee af te vuren, aldus Poetin.
De Russische president sprak over kernwapens voor Belarus in een interview dat werd uitgezonden op de Belarussische tv
Wanneer de tactische kernwapens worden overgebracht naar Belarus is niet bekend. Tactische kernwapens bevatten een kleinere nucleaire lading dan ‘traditionele’ kernwapens. Ze kunnen worden gebruikt voor doelen op het slagveld en richten veel meer schade aan dan conventionele wapens. De Amerikaanse regering schat in dat Rusland zo’n 2000 tactische kernwapens heeft.
‘Geen aanwijzingen voor inzet’
In totaal heeft Rusland bijna 6000 kernkoppen. Dat zijn er meer dan de 5400 die de Verenigde Staten in bezit hebben. Amerikaanse kernwapens liggen ook opgeslagen in België, Duitsland, Griekenland, Italië, Nederland en Turkije.
In een eerste reactie laat het Amerikaanse ministerie van Defensie weten “geen aanwijzing” te hebben dat Rusland de kernwapens ook daadwerkelijk wil inzetten. Ook hoeft het Amerikaanse nucleaire beleid niet te worden aangepast. “We blijven ons inzetten voor de collectieve verdediging van het NAVO-bondgenootschap.”
Trouwe bondgenoot
De plaatsing van de kernwapens is mogelijk dankzij een grondwetswijziging die vorig jaar in Belarus werd doorgevoerd. In die nieuwe grondwet werd een passage geschrapt waarin staat dat Belarus streeft naar neutraliteit en een kernwapenvrije wereld.
“Dit hoort bij Poetins spel om te proberen de NAVO te intimideren”, zegt Hans Kristensen van de Federation of American Scientists tegen persbureau Reuters. “Het heeft geen militair nut om die wapens in Belarus te stationeren, aangezien Rusland al zo veel van deze wapens in eigen land heeft.” Nikolai Skol van het Vienna Center for Disarmament and Non-Proliferation noemt het wél een forse stap. “Rusland is er altijd trots op geweest dat het buiten zijn eigen grondgebied geen kernwapens had. Dat veranderen ze nu, en dat is een grote verandering.”
Overigens staan er vermoedelijk al Russische kernwapens in de Russische exclave Kaliningrad, die tussen NAVO-lidstaten Litouwen en Polen ligt. De Litouwse minister van Defensie Anusauskas zei vorig jaar dat daar kernwapens staan, maar Rusland heeft dat nooit bevestigd.
Sovjet-Unie
Het is voor het eerst sinds 1992 dat er in Belarus weer kernwapens komen te staan. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 werden er kernwapens gestationeerd in Rusland, Oekraïne, Belarus en Kazachstan. Een jaar later besloten de vier landen dat alleen Rusland nog de beschikking mocht hebben over kernwapens. In 1996 waren alle kernwapens overgebracht naar Russisch grondgebied.
Het autoritair bestuurde Belarus is een van de trouwste bondgenoten van Rusland. Het leger van het land traint regelmatig met het Russische leger. De oppositie in Belarus zei eind vorig jaar bang te zijn voor annexatie door de Russen.
De Belarussische oppositieleider Tichanovskaja zegt dat het akkoord tussen Poetin en Loekasjenko nog maar eens onderstreept dat het regime van Loekasjenko een bedreiging is voor de regionale veiligheid. “Europa zal pas veilig zijn als de Belarussische dictator is afgezet en voor een tribunaal is gebracht”, zegt ze op Twitter. Opmerkelijk: juist vandaag is het voor de oppositie Vrijheidsdag, waarbij herdacht wordt dat Belarus zichzelf in 1918 onafhankelijk verklaarde van Rusland. De regering erkent die dag niet.
Provocatie of blufpoker? Poetin richt zich met oorlogsretoriek tot het Westen
“Als het Westen Rusland op het slagveld wil verslaan, dan moet het Westen dat vooral proberen.” Deze provocerende en uitdagende woorden komen van de Russische president Vladimir Poetin, die vorig jaar belangrijke volksvertegenwoordigers in de Doema, het parlement, toesprak. De speech werd uitgezonden op de Russische staatstelevisie.
“We horen vaak dat het Westen ons wil bevechten tot de laatste Oekraïner. Dat is een tragedie voor het Oekraïense volk, maar het lijkt erop dat het die kant op gaat”, aldus een agressieve Poetin. Met het Westen doelt hij vooral op de Navo-lidstaten. De militaire alliantie van dertig lidstaten in Europa en de Verenigde Staten levert munitie en wapensystemen aan Oekraïne, maar neemt niet met troepen deel aan de strijd in Oekraïne, om een directe oorlog met Rusland te vermijden.
Russisch Nucleair Blufpoker
Kortom, Moskou gebruikt nucleaire dreigementen om de spanningen met de NAVO te managen zonder dat escalatie oncontroleerbaar uit de hand loopt. Dat betekent niet dat het risico van de baan is, want het is de vraag of het Westen deze signalen in voldoende mate opvangt en, belangrijker nog, begrijpt, schrijft gast auteur Majoor Frederik A.J.J. Wintermans in een essay.
De afgelopen maanden zijn de “onverantwoorde” Russische nucleaire dreigementen door velen – terecht – veroordeeld, maar morele verontwaardiging is onvoldoende basis voor het maken van effectief tegenbeleid: daarvoor is beter inzicht nodig in de betekenis van de signalen die het Kremlin afgeeft. Immers, als het Westen Russische signalen verkeert interpreteert, verhoogt dit het risico op oncontroleerbare escalatie tot het punt van een onbedoeld militair conflict.
Nu Poetin steeds verder in het nauw gedreven wordt, is het des te belangrijker om een vinger aan de pols te houden; een kat in het nauw maakt immers rare sprongen. Zeker in crisistijd is een volledig geïsoleerd Russisch politiek en militair leiderschap onwenselijk. Poetin ziet de spanningen met de NAVO als een ‘contest in risk taking.’ Het verlies van strategische diepte omdat de NAVO naar het oosten oprukt tergt Moskou en leidt ertoe dat Moskou het Westen nucleair intimideert in de hoop dat de NAVO terugdeinst.
De respons van de NAVO op de Russische agressie isoleert Moskou in toenemende mate op politiek en militair vlak. Hoewel het beleid om Moskou te isoleren en de Russische krijgsmacht te verzwakken effectief lijkt, is een onbedoeld gevolg dat signalen met nucleaire dreigingen lastiger te lezen zijn. Alleen door directe interactie met het Russische regime, of met mensen die zich rondom het regime begeven, kan de atmosfeer van het besluitvormingsproces in het Kremlin worden geproefd.
Poetins spel is geen blufpoker, maar Russische roulette
Kortom, door met kernwapens te dreigen probeert de Russische president Vladimir Poetin het Westen schrik aan te jagen. Met angst voor de bom en woede over stijgende energiefacturen vergeet Europa één belangrijke les beter niet: wie toegeeft aan chantage verliest altijd.
‘We begin bombing in five minutes.’ Dat grapje over de toenmalige Sovjet-Unie maakte de Amerikaanse president Ronald Reagan midden jaren 80 in volle Koude Oorlog tijdens de voorbereiding van een radiotoespraak. Het fragment werd opgenomen en gelekt naar de pers, wat de nodige consternatie veroorzaakte. Opschudding was er afgelopen week ook na de toespraak van de Russische president Vladimir Poetin, al was zijn uitspraak dat hij over heel wat wapens beschikt – lees: kernbommen – om te reageren als het Westen Rusland bedreigt helaas geen grap. ‘Ik bluf niet’, klonk het dreigend.
Grap van Ronald Reagan
‘We begin bombing in five minutes.’ Dat grapje over de toenmalige Sovjet-Unie maakte de Amerikaanse president Ronald Reagan midden jaren 80 in volle Koude Oorlog tijdens de voorbereiding van een radiotoespraak. Het fragment werd opgenomen en gelekt naar de pers, wat de nodige consternatie veroorzaakte. Opschudding was er afgelopen week ook na de toespraak van de Russische president Vladimir Poetin, al was zijn uitspraak dat hij over heel wat wapens beschikt – lees: kernbommen – om te reageren als het Westen Rusland bedreigt helaas geen grap. ‘Ik bluf niet’, klonk het dreigend.
Wie bij het pokeren goede kaarten heeft, hoeft niet te bluffen. Zulke kaarten heeft Poetin al een tijd niet meer. Wat in februari 2022 begon als een bliksemoffensief om een nieuw regime in de Oekraïense hoofdstad Kiev te installeren is verworden tot een pijnlijke afgang voor het ooit zo gevreesde Russische leger. Oekraïne heeft in het zuidoosten dan wel territorium verloren, waardoor Rusland een landbrug heeft kunnen leggen naar het eerder geannexeerde schiereiland Krim, met het recente tegenoffensief kon het volgens president Volodymyr Zelensky een gebied van 6.000 km² heroveren op de Russen.
Van op afstand lijkt de Russische beer nog altijd zeer te duchten. Met 850.000 getrainde soldaten is de strijdmacht op papier vier keer zo groot als de Oekraïense. Geen land beschikt over meer tanks en de luchtmacht is na de Amerikaanse de grootste ter wereld. De Russen hebben ook nog een kleine 6.000 kernkoppen, meer dan welk land ook.
Zielige beer
Toch hebben ze het moeilijk op het Oekraïense slagveld. Met weinig gemotiveerde troepen, een te centralistische commandostructuur en verouderd materiaal hebben ze zichzelf vastgereden. Ondertussen heeft het Westen Oekraïne zwaar bewapend met modern wapentuig en kan het land een beroep doen op inlichtingen en strategische ondersteuning van de Amerikanen, waardoor het zich aan een tegenoffensief heeft kunnen wagen.
Een verzwakte beer mag dan wel zielig lijken, hij kan nog altijd uiterst gemeen klauwen. Door te spelen met de gas- en oliekraan maakte Poetin duidelijk dat het Westen afhankelijk van hem is. Door de prijs te laten exploderen hoopte hij Europa te destabiliseren. Dat is mislukt: er dreigen één of meerdere moeilijke winters, maar Europa heeft de omslag gemaakt en behalve de Hongaren denkt niemand er nog aan weer op grote schaal Russische energie in te kopen.
Ook door extra troepen naar het front te sturen probeert Poetin druk te zetten. Al lijkt ook de gedeeltelijke mobilisatie weinig zoden aan de dijk te zetten. 300.000 extra troepen lijkt veel, maar een omvangrijk deel van hen heeft nauwelijks gevechtservaring en heeft er geen benul van hoe modern wapentuig, zware artillerie of tanks te bedienen, ervan uitgaande dat die al ter beschikking zijn. Sowieso zal het weken, zo niet maanden duren voor de versterkingen aan het front kunnen worden ingezet.
Toespraak Poetin over een gedeeltelijke mobilisatie.
Afbrokkelend draagvlak
Met zijn fiat voor een gedeeltelijke mobilisatie kwam Poetin tegemoet aan een eis van de hardliners in zijn regime, maar aan de beslissing zit een groot risico. De Russische bevolking, voor wie de oorlog bedwelmd door de propaganda tot nog toe een ver van-hun-bedshow was, dreigt te gaan morren. De controle van de veiligheidsdiensten is nog altijd verstikkend, maar de vele protesten woensdagavond en de pogingen van veel dienstplichtige mannen om per vliegtuig of per auto de grens over te geraken wijzen op een afbrokkelend draagvlak voor het regime.
Rusland erkent dat in Oekraïne 6.000 soldaten zijn gesneuveld, maar volgens de tegenpartij zijn het er acht keer meer. Vooralsnog gaat het vaak om wat Moskou als tweederangsburgers uit afgelegen provincies beschouwt. De kritiek zal onvermijdelijk toenemen als ook jongens die nu onder de wapens worden geroepen omkomen.
Daarnaast mag de Russische economie dan weerbarstiger zijn dan de meeste waarnemers hadden ingeschat, de westerse sancties doen wel steeds meer pijn. Duur gas en dure olie leiden tot mooie inkomsten, maar doordat Rusland is afgesneden van westerse investeringen en technologie zijn de fundamenten van ’s lands economie snel aan het verrotten. Zeker nu almaar duidelijker wordt dat Europa het kan redden zonder Russische olie of Russisch gas, tikt de tijd in het nadeel van Moskou.
Zo blijft alleen Poetins laatste blufkaart over: zijn kernwapenarsenaal. Het gaat dan niet zozeer over de allesvernietigende bom, maar over tactische kernwapens die op kleinere schaal kunnen worden gebruikt. Door die gericht in te zetten op Oekraïens grondgebied krijgt Kiev het signaal dat het maar beter kan inbinden, omdat anders het armageddon dreigt.
Het referendum en de bijbehorende dreiging tonen aan dat het Kremlin meer bezig is met het behouden van wat het heeft dan met opnieuw terreinwinst proberen te boeken.
Dat Poetin de nucleaire kaart moet spelen is eerder een bewijs van zijn zwakte dan van zijn sterkte. Het referendum en de nucleaire dreigementen tonen aan dat het Kremlin meer bezig is met het behouden van wat het heeft dan met opnieuw terreinwinst proberen te boeken. Onder alle bluf gaat een aanbod aan het Westen schuil: gun Rusland de veroverde gebieden en maak dat duidelijk aan de Oekraïense president Zelensky door hem geen wapens meer te leveren en hem zo naar onderhandelingen te pushen.
Minsk-akkoorden
Op die chantage kan het Westen onmogelijk ingaan. De referenda hebben geen enkele legitimiteit en de door Rusland veroverde gebieden blijven officieel Oekraïens grondgebied. Zelensky aanporren daar afstand van te doen geeft aan de Russen het signaal dat ze wegkomen met hun cynische machtsspel. Het momentum ligt nu bij Kiev: alle terreinwinst die het nu kan boeken versterkt de Oekraïense positie als het ooit tot onderhandelingen komt.
Niemand lijkt de fout te willen herhalen van de Minskakkoorden die Europa, Oekraïne en Rusland in 2014 en 2015 sloten na Poetins annexatie van de Krim en de door hem gesteunde afscheuring van Donetsk en Loegansk in Oost-Oekraïne. Het conflict werd toen bevroren en Moskou kreeg het gevoel dat het Westen geen rode lijnen durft te trekken. Als Poetin nu zijn zin krijgt, is het alleen wachten op de volgende zet waarmee het Kremlin probeert bijkomend Oekraïens – of zelfs Baltisch – grondgebied te bezetten.
Een kernoorlog kan niet gewonnen worden, aldus RONALD REAGAN VOORMALIG AMERIKAANS PRESIDENT
Beter dan te zwichten voor chantage kan de internationale gemeenschap Poetin duidelijk maken dat de inzet van kernwapens een absolute rood lijn vormt waarmee hij zijn eigen doodvonnis tekent. Zelfs landen als India en China, die nu blind blijven voor Poetins oorlogszucht, kunnen niet anders dan zich te kanten tegen het doorbreken van het nucleaire taboe, dat de volledige wereldorde dreigt te verstoren. Peking laat dan wel uitschijnen dat het met Rusland wil werken aan zo’n nieuwe wereldorde, bij totale chaos heeft het niets te winnen.
Met kernbommen speelt Poetin geen blufpoker maar Russische roulette. Reagan zei het ooit zo en de huidige president Joe Biden refereerde er vorig jaar tijdens de algemene vergadering van de Verenigde Naties naar: ‘Een kernoorlog kan niet gewonnen worden.’
VS klaagt Russische spion aan die Strafhof in Den Haag wilde infiltreren
De Russische geheim agent die vorig jaar de toegang tot Nederland werd geweigerd, wordt door de VS aangeklaagd voor Spionage en Fraude. De 37-jarige Sergej Vladimirovitsj Tsjerkasov studeerde enkele jaren in de VS onder zijn Braziliaanse schuilnaam Viktor Muller Ferreira.
De AIVD werd door een buitenlandse inlichtingendienst getipt dat Tsjerkasov onder zijn valse naam stage wilde lopen bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Volgens een woordvoerder had hij daarbij inzage kunnen krijgen in gevoelige internationale rechtszaken, zoals het onderzoek naar Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne.
Dit is een document, oorspronkelijk in het Portugees, waarin informatie staat over de valse Braziliaanse identiteit van de man. Volgens de AIVD is het document medio 2010 opgesteld.
Voor Tsjerkasov afgelopen april 2022 aan het werk kon gaan werd hij tot ongewenst vreemdeling verklaard en op het vliegtuig gezet naar Brazilië, het land waar hij woonde. Tsjerkasov had daar en in de VS jarenlang gewerkt aan een dekmantel als Poetin-kritische student Internationale Betrekkingen.
Volgens de AIVD verloochende hij zijn Russische identiteit om bij informatie te kunnen komen die buiten het bereik van Russen wordt gehouden.
Gespioneerd in de VS
In Brazilië werd Tsjerkasov opgepakt vanwege zijn jarenlange fraude met persoonsgegevens. De VS wil hem nu voor soortgelijke overtredingen vervolgen. Tijdens zijn studie aan de Johns Hopkins Universiteit verkreeg hij een rijbewijs onder zijn valse naam en opende een bankrekening.
De aanklager in Washington zegt ook dat Tsjerkasov in de VS informatie over Amerikanen doorgaf aan zijn contacten binnen de Russische inlichtingendiensten. Details daarover zijn niet bekendgemaakt. Tsjerkasov woonde naar eigen zeggen indertijd in een voorstad van Washington, in de buurt van het Pentagon.
“Dit soort tegenstanders probeert in het geheim onze nationale veiligheid te ondermijnen”, schrijft de aanklager in een persbericht. “Samen met de FBI zullen we korte metten maken met iedereen die de VS schade wil berokkenen, en hen voor de rechter brengen.”
Het is nog niet duidelijk of de VS Brazilië al heeft gevraagd om uitlevering. Kort na zijn arrestatie verzocht ook Rusland om zijn uitlevering, omdat Tsjerkasov daar vervolgd zou worden voor drugsvergrijpen.
Nieuwsuur onthulde vorig jaar de identiteit van 17 Russische spionnen in Nederland. Hoe dat ging en wat de Russen hier allemaal deden, zie je in de video:
Advies schadeafhandeling Groningen ‘nuttig’ en ‘het enige juiste om te doen’
Staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw en de Groninger Bodem Beweging zijn in een eerste reactie positief over de voorstellen die het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) heeft gedaan voor een andere, milde aanpak van de afhandeling van aardbevingsschade. Vijlbrief houdt nog wel een slag om de arm, vooral vanwege de kosten.
Hij noemt het “een laatste kans voor Den Haag om het nu wel goed te doen”, maar hij wil de voorstellen eerst nog goed bestuderen. Ook de geraamde kosten van 5 tot 10 miljard euro extra verdienen nog wel wat aandacht: “Bij dit soort bedragen denken we wel even na”, zegt hij tegen de NOS.
De voorstellen volgen op de harde conclusies van de parlementaire enquêtecommissie over de gaswinning en de schadeafhandeling in Groningen. Het IMG adviseert onder meer om ruimhartiger te vergoeden en om een vaste vergoeding in te stellen voor toekomstige aardbevingsschade. Nederland heeft volgens die commissie een “ereschuld” aan het aardbevingsgebied.
Het Instituut Mijnbouwschade besloot begin deze maand al om de zeven lopende hogerberoepszaken over aardbevingsschade in Groningen per direct in te trekken. Het ging om zaken waarin de rechtbank Groningers met schade een vergoeding had toegekend.
Belang van de Groningers centraal
Staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw is het met het IMG eens dat de schade snel en ruimhartig moet worden vergoed. Hij komt later met een uitgebreidere reactie op de concrete aanbevelingen. “Dat is gewoon wat er moet gebeuren; dat is ook wat de enquêtecommissie zegt.” Volgens de staatssecretaris is het belang van de Groningers het enige waar hij op toetst. Net als het IMG vindt de staatssecretaris dat ook Groningers en Drenten recht hebben op een schadevrij huis.
Hij vindt het IMG-rapport een nuttig advies en komt later met een uitgebreidere reactie op de concrete aanbevelingen: “Ik ben dag en nacht bezig met de schade, de versterking van de huizen, de mentale gezondheid, de sociale en de economische situatie in Groningen.”
Bodembeweging: ‘voorzichtig optimistisch’
De Groninger Bodem Beweging noemt de voorstellen het enige juiste om te doen. “Omdat de schadeafhandeling voor veel Groningers de laatste jaren verre van mild, makkelijk en menselijk is geweest, maar juist traag, hard, ingewikkeld en zeer juridisch.”
De Groningse organisatie is vooral blij dat het Instituut Mijnbouwschade het aansprakelijkheidsrecht van de NAM wil loslaten en de moreel gewenste uitkomsten leidend wil maken. De Groningers hoeven daardoor nauwelijks meer in discussie over de oorzaak van hun schade.
“Veel hangt af van de politieke keuzes, maar toch zijn we voorzichtig optimistisch”, zegt de GBB.
Topvrouw Shell vindt dat gasveld Groningen dit jaar al dicht moet
Het gasveld in Groningen moet dit jaar al helemaal dicht, vindt Shell Nederland. Sinds oktober vorig jaar staat het veld op de waakvlam, wat betekent dat er nog minimale hoeveelheden gas uit worden gehaald om de infrastructuur in stand te houden. Maar volgens topvrouw Marjan van Loon is dat niet nodig. “Het veld moet dicht, daar zijn wij heel duidelijk in”, zei ze in talkshow WNL op Zondag. “Het kan en het moet.”
De Gasunie, beheerder van gasleidingen en -opslagen, adviseerde eind januari het kabinet nog om het Groningenveld juist langer op de waakvlam te houden. Stopzetten van de winning is volgens de Gasunie risicovol vanwege de leveringszekerheid, die onder druk staat door de oorlog in Oekraïne. Het kabinet neemt in juni een besluit of het winnen van gas op 1 oktober dit jaar stopt of dat de winning nog een jaar op de waakvlam blijft.
“Het is misschien oncomfortabel in een energiecrisis dat je iets echt gaat uitzetten”, zei Van Loon. “Maar de waakvlam is nog best substantieel en dan hou je aardbevingen.” Ze stelt dat ook andere betrokken partijen het verantwoord vinden om de gaskraan in Groningen definitief dicht te draaien.
Verantwoordelijk voor gaswinning
Shell was als aandeelhouder van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) jarenlang verantwoordelijk voor de gaswinning in Groningen en voor de aardbevingen die daaruit voortkwamen. De oliereus zal met herstelbetalingen komen voor het aardbevingsgebied, maar spoort het kabinet aan om de operatie goed te regelen.
“De schade- en versterkingsopgave moet versnellen en daar komt meer bij kijken, weten we nu. Het is complex”, zei de topvrouw daarover. “Het kabinet moet kijken hoe dat anders kan en wij hebben gezegd: we zijn bereid om te kijken of we dat mogelijk kunnen maken.”
Bodem Beweging positief
De Groninger Bodem Beweging is blij dat er nu beweging in de zaak lijkt te komen. “Dat men zich vanuit de NAM zo duidelijk uitspreekt, vinden we positief”, zegt woordvoerder Merel Jonkheid van de belangenorganisatie. “We zeggen al heel lang dat het gasveld dicht moet, maar we zijn blij dat we nu ook vanuit de NAM zo’n beweging zien.”
Het argument van de Gasunie dat de leveringszekerheid niet in gevaar mag komen, vindt Jonkheid steeds minder opgaan. “Dat argument wordt wel zwakker, zeker nu in het rapport van de parlementaire enquêtecommissie de leveringszekerheid een rookgordijn is genoemd. We horen vanuit verschillende hoeken dat de gaswinning dit jaar naar nul moet. Het is afwachten, maar het lijkt de goede kant op te gaan.”
Kamer en staatssecretaris willen nieuwe stukken van Uber-klokkenluider
De Tweede Kamer wil op initiatief van Kamerlid Omtzigtnieuwe stukkenopvragen over een gesprek dat premier Rutte in 2016 samen met oud-Eurocommissaris Neelie Kroes voerde met Uber. Ook wil de Kamer gespreksverslagen en informatie verkrijgen over informele contacten tussen Uber en de Belastingdienst.
Directe aanleiding is het gesprek dat de Kamer afgelopen dinsdag 21.03.2023 voerde met de voormalige toplobbyist van Uber, Mark MacGann. Hij lekte als klokkenluider eerder al 124.000 documenten die inzicht geven in de agressieve manier waarop Uber een plek op de Europese markt veroverde.
“Amsterdam was de basis voor de malafide operaties van Uber over de hele wereld”, zei MacGann. “En de overheid kneep een oogje dicht.” De chauffeurs van Uber verdienden vaak niet eens het minimumloon terwijl het bedrijf winst maakte en in Nederland vrijwel geen belasting hoefde te betalen.
Belastingdienst was vriend en bondgenoot
MacGann zei dat Uber maar over 1 procent van de wereldwijde omzet belasting hoefde te betalen, en dan ook maar een tarief van 25 procent. “De Nederlandse Belastingdienst was onze vriend en bondgenoot”, zei hij. Verder vertelde hij dat de Belastingdienst informatie doorspeelde over de belastingstrategieën van andere Europese landen, zodat Uber was voorbereid.
Hij vertelde dat toen Uber internationaal met steeds meer strafrechtelijke onderzoeken en rechtszaken te maken kreeg, de directie nauwere contacten zocht met hoge politici. Zo ook met premier Rutte. Die sloeg eerst verzoeken af, maar ging in 2016 toch bij Uber langs in San Francisco.
Op dat moment liep er al een strafrechtelijk onderzoek van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Volgens Rutte wist hij destijds nog niet of het OM tot vervolging zou overgaan en is er in het gesprek met Uber slechts gissend over gesproken.
Beweringen weerlegd in onderzoek
Staatssecretaris Van Rij van Financiën zegt dat het gesprek met MacGann haaks staat op wat er uit het eigen onderzoek naar de Belastingdienst kwam. “Wij hebben niet echt nieuwe feiten gehoord, maar ook wij zijn geïnteresseerd in die documenten.”
Volgens Van Rij zijn veel beweringen al weerlegd in het onderzoek. Dat is lastig te controleren omdat de uitkomsten grotendeels vertrouwelijk zijn omdat het over een individuele belastingplichtige gaat. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Belastingdienst zelf, en is gecontroleerd door drie hoogleraren.
Dat vindt Van Rij achteraf ongelukkig. “We gaan voortaan eerst de onderzoeksopzet met de Kamer bespreken. Dan voorkom je een situatie waar we nu in zitten.” Van Rij gaat alle nieuwe Kamervragen schriftelijk beantwoorden. En hij wil dus de nieuwe documenten bestuderen. “Vervolgens moeten we vaststellen of er vervolgonderzoek nodig is”, zei hij.
Op verzoek van Omtzigt, PvdA, SP en Volt wordt nu eerst juridisch uitgezocht hoe de nieuwe documenten bij klokkenluider MacGann kunnen worden opgevraagd, zonder hem in de juridische problemen te brengen en zonder de Kamer de wet te laten overtreden.
Uitslag waterschapsverkiezingen definitief: BBB wint in dertien waterschappen
De BoerBurgerBeweging (BBB) is in 13 van de 21 waterschappen de grootste partij geworden na de waterschapsverkiezingen van vorige week woensdag 15.03.2023. Dat blijkt uit de definitieve uitslag die donderdag 23.03.2023 bekendgemaakt is. Water Natuurlijk is in vijf waterschappen de grootste.
BBB komt als nieuwkomer met 118 zetels de besturen binnen, waarmee de partij 23 procent van alle gekozen zetels wint. Bij de waterschapsverkiezingen waren 518 zetels te verdelen in 21 verschillende waterschapsbesturen.
Water Natuurlijk krijgt 91 zetels. Dat zijn zes zetels meer dan de 85 zetels die de partij vier jaar geleden had.
Ook de Partij voor de Dieren deed goede zaken bij de verkiezingen. De partij groeit van 17 naar 37 zetels in de waterschapsbesturen. De partij deed deze verkiezingen mee in meer waterschappen en zag het aandeel in de besturen groeien van 4 naar 7 procent.
BBB in dertien waterschappen het grootst, Water Natuurlijk volgt !!!
CDA, VVD en 50PLUS grote verliezers
Grote verliezers bij de waterschapsverkiezingen zijn CDA, VVD en 50PLUS. Het CDA zakt van 60 naar 35 zetels en de VVD van 70 naar 55 zetels. 50PLUS daalt van 32 naar 10 zetels.
Ook lokale partijen leveren in ten opzichte van 2019. Toen hadden ze een aandeel van 17 procent in de besturen, dat is nu gezakt naar 11 procent.
De definitieve opkomst is 53,1 procent, tegen 51,3 procent in 2019. In het Waterschap Drents Overijsselse Delta was de opkomst het hoogst, met 65 procent. In het Hoogheemraadschap van Delfland was die met 44,8 procent het laagst.
Op donderdag 30 maart 2023 worden alle verkozen waterschapbestuurders geïnstalleerd. Bij de vorige verkiezingen in 2019 waren in juni in alle waterschappen de bestuurssamenstellingen bekend.
Wetenschappers van het IPCC hebben met het recente syntheserapport een laatste waarschuwing over de klimaatcrisis afgegeven. Nu de stijgende uitstoot van broeikasgassen de wereld aan de rand van onherroepelijke schade brengt, kan die alleen door snelle en drastische maatregelen worden afgewend.
De Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) heeft maandag (20 maart) het laatste deel van zijn enorme zesde evaluatierapport gepubliceerd.
Nu of nooit
Het uitgebreide overzicht van de kennis over de klimaatcrisis heeft honderden wetenschappers acht jaar gekost en beslaat duizenden pagina’s, maar komt neer op één boodschap: handel nu, anders is het te laat. Dat schrijft The Guardian.
In nuchtere bewoordingen laat het IPCC de verwoestingen zien die al zijn aangericht in grote delen van de wereld. Extreem weer als gevolg van klimaatverandering heeft overal geleid tot meer doden door toenemende hittegolven, miljoenen levens en huizen die zijn verwoest door droogte en overstromingen, miljoenen mensen die honger lijden en “in toenemende mate onomkeerbare verliezen” in vitale ecosystemen.
Volgens het IPCC ligt de temperatuur nu ongeveer 1,1°C boven het pre-industriële niveau. Als de uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk zijn hoogtepunt bereikt en in de jaren daarna snel wordt verminderd, kunnen de ergste gevolgen van een stijging met 1,5C nog worden voorkomen.
Het VN-milieurapport van 2022 analyseerde de kloof tussen wat landen toegezegden aan CO2-reducties en de reducties die nodig zijn om de stijging van de mondiale temperatuur te beperken tot 1,5°C. Die vooruitgang is “jammerlijk ontoereikend”, aldus het rapport. Als de huidige toezeggingen voor maatregelen volledig worden nagekomen, zorgen ze voor een stijging van de opwarming van de aarde met ongeveer 2,5°C.
Een onderzoek van de Amerikaanse Stanford universiteit, waarbij met behulp van AI (artificiele intelligentie) alle bekende onderzoeken onderling werden vergeleken, kwam tot een zelfde conclusie.
Laatste rapport
Het syntheserapport van maandag is het laatste deel van het zesde evaluatieverslag (AR6) van het IPCC, dat in 1988 werd opgericht om het klimaat te onderzoeken en het internationale beleid inzake de crisis wetenschappelijk te onderbouwen.
De eerste drie delen van AR6, gepubliceerd tussen augustus 2021 en april 2022, behandelden de fysische wetenschap achter de klimaatcrisis, en waarschuwden dat onomkeerbare veranderingen nu bijna onvermijdelijk waren; deel twee behandelde de gevolgen, zoals het verlies van landbouw, de stijging van de zeespiegel en de verwoesting van de natuur; en het derde deel behandelde de middelen waarmee we broeikasgassen kunnen terugdringen, waaronder hernieuwbare energie, herstel van de natuur en technologieën die kooldioxide afvangen en opslaan.
Het syntheserapport bevat geen nieuwe wetenschap, maar bundelt de belangrijkste boodschappen van alle voorgaande werkzaamheden tot een leidraad voor regeringen. Het volgende IPCC-rapport wordt niet voor 2030 gepubliceerd, zodat dit rapport in feite de wetenschappelijke gouden standaard is voor advies aan regeringen in dit cruciale decennium.
Weer een IPCC-rapport, maar waar kijken klimaatwetenschappers eigenlijk naar?
Het staat onomstotelijk vast dat door toedoen van de mens de aarde sinds 1900 is opgewarmd. Door die klimaatverandering kampen regio’s overal ter wereld met extremer wordend weer. Gemeenschappen die achterblijven qua industrialisatie – en dus het minst hebben bijgedragen aan de opwarming van de aarde – worden door die extremen relatief het hardst getroffen.
Het zijn enkele belangrijke conclusies uit het ‘slotstuk’ van het IPCC. Vandaag publiceerde het VN-klimaatpanel voorlopig het laatste rapport. Meer dan ooit is er op wetenschappelijk gebied aandacht voor de ‘staat van het klimaat’. Naar welke pijlers kunnen we daarbij eigenlijk kijken?
Om de klimaatverandering te monitoren hanteert de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) een aantal indicatoren. Een van die pijlers is de hoeveelheid broeikasgas in de atmosfeer. Het niveau van de drie belangrijkste broeikasgassen in de atmosfeer bereikte in 2021 een recordhoogte, stelde de WMO al eerder.
In 2015 werd in Parijs het klimaatakkoord gesloten, met als doel de stijging van de wereldwijde temperatuur ruim onder de 2 graden te houden, en liefst te beperken tot 1,5 graad. Het verminderen van het belangrijkste broeikasgas, koolstofdioxide (CO2), moet daar in belangrijke mate aan bijdragen.
Sinds die tijd hebben (groene) maatregelen geleid tot het enigszins terugdringen van die uitstoot, concludeert het IPCC vandaag. Maar in nagenoeg alle klimaatscenario’s die het panel eerder uitwerkte blijft de wereld tot 2040 opwarmen, voornamelijk als gevolg van de hoeveelheid uitstoot van koolstofdioxide.
Vorig jaar waarschuwde het IPCC nog dat, zelfs met het rap terugschroeven van de uitstoot, er later deze eeuw ingezet zal moeten worden op het uit de lucht halen van CO2. Maar technologie die het mogelijk maakt om CO2 ‘af te vangen’ en op te slaan, is nog in ontwikkeling en lang niet vergevorderd genoeg.
Bomen gebruiken CO2 om te groeien. Door meer bossen aan te planten zou dus effectief koolstofdioxide kunnen worden vastgezet. Zo legt een grote, dikke boom gedurende zijn leven een ton CO2 vast, stelt Staatsbosbeheer. Maar hoewel er wel bomen worden aangeplant, blijkt uit recent onderzoek dat de afgelopen zestig jaar het aantal bossen drastisch is afgenomen. Bij die ontbossing komt opgeslagen CO2 weer vrij.
Wereldwijde temperatuur
Een andere pijler die de gesteldheid van het klimaat weergeeft is de gemiddelde wereldwijde temperatuur. Vergeleken met de periode voor de industrialisatie is de temperatuur met ruim 1 graad toegenomen. De jaren 2016 en 2020 zijn aangemerkt als warmste jaren sinds de wereldwijde metingen in 1880 begonnen.
Een stijging van 1 graad klinkt minimaal, maar de stijging ligt aan de basis van bijvoorbeeld extremere regenval en hittegolven. Pieken in de neerslag en de temperatuur worden door klimaatopwarming extremer, en komen bovendien vaker voor. Dat heeft in directe zin gevolgen voor de veiligheid van mensen, maar ook in indirecte zin, waarschuwt het IPCC. Als gevolg van extremere hitte zullen meer mensen sterven. Ook krijgen meer mensen te maken met ziektes die bijvoorbeeld via water worden verspreid.
De oceanen, die minder worden beïnvloed door natuurlijke schommelingen, laten eenzelfde beeld zien als de temperatuurmetingen van het aardoppervlak. Sinds 1958 is er een stijging te zien in de oceaantemperatuur. Na 1990 versnelde dit proces.
IJs rond de Noordpool
Om te bepalen hoe het met het klimaat is gesteld, kijken deskundigen ook naar andere factoren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het zeeijs rond de Noordpool. Dat ijs is sinds de metingen eind jaren 70 begonnen met ruim 10 procent per decennium afgenomen. Dat is geen goed nieuws voor dieren die in het gebied leven, zoals orka’s.
Het smelten van arctisch ijs is bovendien niet alleen een indicatie van klimaatverandering: het versterkt het ook nog eens. Dat heeft te maken met het zogenoemde albedo-effect. Wanneer het ijs rond de Noordpool afneemt, wordt het zonlicht minder weerkaatst. De warmte gaat in plaats daarvan direct de zee in. Dat warme water leidt op zijn beurt weer tot het nog sneller wegsmelten van zee-ijs.
“De tijdbom van het klimaat tikt”, reageerde VN-chef Guterres vanmiddag op het nieuwe rapport. Hij riep welvarende landen na de publicatie op al in 2040 geen CO2 meer uit te stoten – ongeveer een decennium eerder dan nu gepland. Opkomende economieën moeten dat doel dan rond 2050 behalen. Het gebruik van kolen moet tegen die tijd ook aan banden liggen. Guterres: “De mensheid begeeft zich op dun ijs. En dat ijs smelt snel.”
Die vragen werpen regionale CDA’ers op na de verkiezingsnederlaag, waarbij kiezers de partij massaal de rug toekeerden.
Ook binnen de Tweede Kamerfractie van de partij staat de vraag ‘hoe nu verder’ centraal. Dinsdag 21.03.2023 is er crisisberaad, en ook de top van de partij en de regionale voorzitters praten die dag verder, nadat vrijdag al digitaal crisisoverleg plaatsvond. In dat overleg was de woede en de teleurstelling groot, zeggen betrokkenen tegen de NOS.
De dreun van de verkiezingsnederlaag is keihard aangekomen. “Doorgaan of er niets gebeurd is, is geen optie meer”, aldus een betrokkene.
Al langer worstelden regionale politici met de koers van de partij vanwege vooral het stikstofbeleid en de omgang met de boeren. Het gevoel bij de regionale CDA’ers die de NOS sprak is dat het verlies bij de provinciale verkiezingen door de landelijke koers komt.
Politiek verslaggever Jorn Jonker:
Het belooft dinsdag spannend te worden. Sommigen willen in het crisisberaad betogen dat Wopke Hoekstra weg moet of dat het CDA direct uit het kabinet moet vertrekken. Betrokkenen die wij spreken verwachten dat het zover nu niet meteen komt omdat een meerderheid van de aanwezigen Hoekstra en het kabinet waarschijnlijk nog even de tijd willen geven.
In elk geval zullen CDA-prominenten meer actie eisen op stikstofgebied en aandringen op beter luisteren naar de boeren. Ook onder hen die Hoekstra de tijd gunnen om voorlopig te blijven, is wel het besef dat de situatie niet te lang kan duren en er richting Tweede Kamerverkiezingen iets moet gebeuren. Die verkiezingen kunnen snel komen, beseffen de meesten. Hoekstra zei eerder niet weg te willen en kan na dinsdag nog steeds partijleider zijn, maar dat betekent niet automatisch dat hij dat van zijn achterban dat nog lang mag blijven.
Vrijdag zeiden CDA-ministers dat het kabinet na de enorme winst van de BBB niet meer door kan op de ingeslagen weg op het stikstofbeleid. Het kabinet hamert tot nu toe op een halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en sluit gedwongen saneren van veehouderijen niet uit.
Op het ministerie van Landbouw is het denken over het toekomstig stikstofbeleid begonnen, maar premier Rutte wilde vrijdag nog niet zeggen wat dat in praktijk kan betekenen. “Mocht het CDA in de coalitie op dat vlak niets bereiken, dan moet je je serieus afvragen, wat we nog in dit kabinet doen”, zegt een CDA’er tegen de NOS.
Meerderen wijzen erop dat het vasthouden aan het jaar 2030 en het vasthouden aan gedwongen uitkoop breekpunten voor het CDA kunnen en moeten zijn. Ook spreken veel CDA’ers van een bestaanscrisis. En de regie vanuit het partijbestuur en de partijtop ontbreekt, valt te horen.
‘Verkeerd verkocht’
De afgelopen jaren verschenen verschillende stukken van het CDA over de koers, zoals onlangs het rapport “Voor heel Nederland”, dat pleit voor de aanpak van ongelijkheid en het terugkeren van voorzieningen op het platteland. “Met die inhoud is weinig mis”, zegt een CDA’er, “maar het is moeilijk besturen als de kiezer van een kabinet waar het CDA in zit heel ander beleid krijgt.”
“Na twee jaar in het kabinet heeft het CDA vooral ingeleverd en weinig binnengehaald”, vindt een ander. Weer een ander zegt dat aan de inhoud weinig mankeert. “Maar het is verkeerd verkocht door de partijtop, die verkeerde keuzes maakt in onze profilering.”
Asiel en migratie zijn ook belangrijk, maar omzien naar elkaar ook, en dat is iets waar Wopke weinig mee doet, aldus Peter Heijkoop, voorzitter CDA Zuid-Holland
In een brief van de Zuid-Hollandse provinciale afdeling aan de leden over de verkiezingsnederlaag schrijft voorzitter Peter Heijkoop het nu niet verstandig te vinden het gesprek te voeren over “welke poppetjes direct moeten opstappen”. Maar “zelfreflectie en vernieuwing” zijn wel hard nodig. “Ik wil nu niet over mensen praten, maar de komende tijd moeten mensen wel over hun toekomst nadenken”, licht hij dat toe.
Ook schrijft hij dat er geen behoefte is aan “managers voor de BV Nederland” maar nu “meer dan ooit” aan “moreel leiderschap”. In een toelichting op zijn brief zegt hij tegen de NOS dat er in de campagne op de verkeerde punten nadruk is gelegd. “Asiel en migratie zijn ook belangrijk, maar omzien naar elkaar ook, en dat is iets waar Wopke weinig mee doet”.
Heijkoop vindt dat het CDA daarin te veel achter de VVD aanhobbelt. “Als we de hele tijd migratie en veiligheid benadrukken, waarom zou je dan op ons stemmen als een soort van VVD light, in plaats van het origineel?”
Ook in Den-Haag is onvrede te horen. Tweede Kamerlid Amhaouch ziet teleurstelling in alle regio’s dat het kabinet “in de brede niet levert en keer op keer zaken niet oplost”. Hij vindt dat hij zelf als lid van de fractie ook “de hand in eigen boezem” moet steken. “Zijn wij hier te lief en naïef geweest richting het kabinet waar een VVD-premier alles bagatelliseert en een D66 dat radicaliseert? Dat is ons huiswerk deze week.”
Adri Duivesteijn: dwarse socialist die Rutte bijna ten val bracht
PvdA-politicus Adri Duivesteijn, die vrijdag 17.03.2023 op 72-jarige leeftijd na een langdurige ziekte overleed, was een sociaal-democraat van de oude stempel. Een machtspoliticus met idealen, die door roeien en ruiten ging om zijn doelen te bereiken.
Een dwarse eenling ook die zich niets aantrok van de partijdiscipline. Met die houding bracht hij als senator het tweede kabinet-Rutte tweemaal aan de rand van de afgrond.
Betaalbare woningen
De regeringspartijen VVD en PvdA waren in de Eerste Kamer afhankelijk van steun van de zogenoemde ‘constructieve oppositie’, waarmee ze de kleinst denkbare meerderheid hadden. Duivesteijn kreeg een sleutelpositie toen hij in 2013 tussentijds in de Eerste Kamer kwam. Hij voelde weinig voor de samenwerking met de VVD en had weinig respect voor PvdA-leider Diederik Samsom, die in zijn ogen de linkse idealen verkwanselde.
In december 2013 dreigde hij tegen het Woonakkoord te stemmen dat met ‘de constructieve oppositie’ was gesloten. De woningcorporaties kregen grote heffingen opgelegd, wat botste met zijn ideaal van betaalbare woningen voor de laagste inkomens. Hij werd onder grote druk gezet, waarna hij in de nacht van 18 december 2013toch voorstemde. Naar eigen zeggen had hij het kabinet in ‘de Nacht van Duivesteijn’ gespaard om politieke chaos te voorkomen.
Vrije artsenkeuze
Een jaar later verzette hij zich tegen de Zorgwet van VVD-minister Edith Schippers, omdat daarin de vrije artsenkeuze werd beperkt. Mensen met een goedkope zorgverzekering zouden niet hun eigen arts kunnen kiezen. “Dat is tweedeling in de zorg. Een sociaal-democraat kan daar alleen maar tegen in opstand komen”, vond hij. Opnieuw werd hij onder druk gezet, maar bij de stemming fluisterde hij: ‘tegen’, waardoor de Zorgwet was verworpen.
Prostaatkanker
In interviews vertelde hij dat hij ook werd gedreven door persoonlijke ervaring. Hij had sinds 2006 een agressieve vorm van prostaatkanker en had een andere arts gezocht nadat hem was gezegd dat hij was uitbehandeld. Medicijnen hielden hem sindsdien op de been.
Hij vond dat iedereen recht had op zo’n vrije artsenkeuze. Vanuit de PvdA werd dit echter anders gespind. Daar werd het verhaal verspreid dat de zieke Duivesteijn niets meer te verliezen had.
Rutte en Schippers toonden binnenskamers hun woede aan de PvdA, die zich volgens hen een onbetrouwbare partner had getoond. Toch werd, zoals zo vaak onder Rutte, ‘een geitenpaadje’ gevonden. De wet werd opnieuw ingediend met een enigszins gewijzigde tekst, waardoor iedereen, ongeacht de polis, een second opinion kon aanvragen. Duivesteijn had gezegevierd, maar het was ook zijn politieke zwanenzang. Na de verkiezingen van 2015 keerde hij niet terug in de Eerste Kamer.
Schilderswijk
Duivesteijn was altijd een vertegenwoordiger geweest van het wethouderssocialisme, in de traditie van Wibaut en Schaeffer. Als wethouder van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening in Den Haag (van 1980 tot 1989) en Almere (van 2006 tot 2013) had hij zich een daadkrachtig bestuurder getoond.
Hij was geboren in de Haagse Schilderswijk, waar hij ook opgroeide en zijn politieke carrière begon, bij de Jongeren Actiegroep Schilderswijk J.A.S. tegen de verloedering van de buurt.
En later, als wethouder, verzette hij zich met succes tegen de sloop van de Schilderswijk en andere verpauperde wijken en hun vervanging door middelmatige ‘bloemkoolwijken’ die ook in Zoetermeer of Purmerend hadden kunnen staan. Hij nam afstand van het ‘winstgestuurde produktiedenken’ en wilde de sociale en architectonische kwaliteit van de volkswijken verbeteren. In 1987 kreeg hij er de Berlageprijs voor en in 2014 werd hij ereburger van Den Haag, vanwege zijn “blijvende betekenis” voor de volkshuisvesting.
Bouwwethouder
In 1994 werd Duivesteijn lid van de Tweede Kamer, waar hij bekend werd als een linkse PvdA’er die zich inzette voor de laagste inkomens. In zijn ogen ging het met de PvdA van kwaad tot erger. Hij was er ongelukkig mee dat partijleider en premier Wim Kok “de ideologische veren afschudde”. In Wouter Bos, partijleider van 2002 tot 2010, herkende hij niet eens een sociaal-democraat.
Hij voelde zich in de partij en fractie niet meer thuis, maar hervond zijn elan toen hij in 2006 wethouder in Almere werd. Terwijl hij in Den Haag bleef wonen, schudde hij Almere op. Oude plannen verdwenen in de papierversnipperaar en er kwamen nieuwe voor in de plaats, voor de bouw van 60.000 woningen. Kenmerkend was dat bewoners naar eigen wens en zonder veel restricties hun eigen huis konden bouwen.
Almere moest volgens hem optimaal verbonden worden met Amsterdam. “Ik vind het essentieel dat Almere zich verankert in de Amsterdam Metropool”, zei hij. “Het moet vanzelfsprekend worden vanuit Almere naar het centrum van Amsterdam te reizen. En andersom. We moeten het punt zien te bereiken dat het heel normaal is boodschappen te doen aan het Rokin om vervolgens 20 minuten later de metro te verlaten in Almere. Dat is in Londen of Parijs ook het geval.”
Geïnspireerd door het idee van de ‘Green City’ haalde hij ook de Floriade naar Almere, wat uitliep op een financieel debacle. Duivesteijn was toen al lang weg.
De laatste jaren leefde hij “van behandeling naar behandeling”, vertelde hij eind 2021 in het AD. “Sommige mensen worden er depressief van. Dat zit gelukkig niet zo in mijn aard. Vaak heb je als bestuurder dat mensen zeggen waarom iets niet kan. Dan zeg ik: ‘Kun je misschien vijf minuten besteden aan de vraag waarom het wél zou kunnen?’ En dan lukt het dikwijls ook. Die instelling heb ik vastgehouden, tot op de dag van vandaag.”
BBB overal de grootste: hoe gaat het nu verder in de provincies?
De Provinciale Statenverkiezingen zijn in alle provincies uitgemond in een groot succes voor de BoerBurgerBeweging (BBB). In de ene provincie won de partij met afstand, in de andere provincie is het verschil miniem.
Nu is het aan elke provincie om een bestuur te vormen waarmee het provinciale beleid kan worden gemaakt en uitgevoerd. Wat zijn, van Limburg tot Groningen, de belangrijkste verschuivingen en welke coalities liggen voor de hand?
Groningen
Zoals in de meeste provincies is de BBB ook in Groningen overduidelijk als grootste uit de bus gekomen. De partij krijgt 12 zetels, gevolgd door GroenLinks en PvdA met ieder 5 zetels.
Vooral in de “ommelanden” is veel op BBB gestemd. In de stad Groningen is GroenLinks de grootste partij. “De inwoners van de gemeente Groningen drukken ongeveer met een derde op de totale uitslag”, zegt Martijn Folkers van RTV Noord. Dat leidt ertoe dat GroenLinks is geëindigd als tweede partij.
Bij het stemgedrag heeft ook het rapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen een rol gespeeld, zegt Folkers. “Bij de BBB zie je niet alleen proteststemmen wegens het stikstofbeleid, maar ook vanwege het gasdossier.”
Bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2015 kreeg de SP veel proteststemmen, in 2019 gingen ze vooral naar FvD, zegt Folkers. Het aandeel van de proteststemmen is volgens hem nu nog groter, “waarbij met name het CDA en de ChristenUnie fors inleveren”.
De BBB zal als grootste partij de onderhandelingen over een nieuwe coalitie openen. In Groningen kan de partij ‘over rechts’ met VVD, Groninger Belang, CU en CDA om een meerderheid te krijgen, schrijft RTV Noord.
In Friesland komt de BBB in één klap binnen met 14 zetels, gevolgd door PvdA (5), CDA (4) en FNP Fryslân (4 zetels).
Dat BBB in Friesland de grootste zou worden stond al vast, maar het hoge aantal zetels is toch verrassend. “Het is historisch”, zegt Eric Ennema van Omrop Fryslân. “Nooit eerder was een partij als PvdA of CDA (of een voorloper daarvan) niet de grootste in Fryslân.”
Veel Friezen zijn volgens hem klaar met de ‘Haagse politiek’ en daarom hebben ze gekozen voor de BBB. “Die kiezers zijn boeren, maar ook andere mensen die zich niet gehoord of gezien voelen.”
Voor een coalitie zou BBB kunnen samenwerken met PvdA en FNP Fryslân, zegt Ennema. “Maar andere combinaties zijn natuurlijk ook mogelijk.”
Ook in Flevoland is BBB de grootste partij (10 zetels), op afstand gevolgd door VVD, PVV, GroenLinks en PvdA.
“Het is vooral de tweede B die opvalt”, zegt Marco Penninkhof van Omroep Flevoland over de winst van BBB. Ook inwoners van de steden kozen hier voor de nieuwe partij. In Almere en Lelystad werd de BBB de grootste.
Penninkhof noemt het opvallend dat BBB niet heeft gewonnen in de gemeente Urk. “De Urkers houden vast aan de stem via de kerkelijke lijn en daarmee blijft de SGP met maar liefst 40 procent van de stemmen de allergrootste op Urk.”
Een coalitie vormen kan “alleen als er heel veel water bij de wijn wordt gedaan”, zegt Penninkhof. “BBB heeft minimaal vier andere partijen nodig om in Provinciale Staten een meerderheid te krijgen. En zelfs wanneer die meerderheid er op papier komt, kan er een onwerkbare situatie ontstaan.”
In de komende weken moet volgens Penninkhof duidelijk worden in hoeverre de BBB bereid is op te schuiven naar het midden.
In Drenthe is de overwinning van de BBB – zoals verwacht – enorm. De partij komt hier binnen met 17 zetels. Daarna volgen VVD en PvdA (vier zetels) en het CDA (3 zetels).
BBB is erin geslaagd om zich te profileren op de grootste verkiezingsthema’s in Drenthe: de wolf en stikstof, zegt Serge Vinkenvleugel van RTV Drenthe.
Er zijn volgens Vinkenvleugel drie groepen die in Drenthe op de BBB hebben gestemd: “Natuurlijk veel boeren en mensen die met de agrarische sector verbonden zijn, zoals loonwerkers en toeleveranciers. Dan mensen die op het platteland en in plattelandsdorpen wonen en sympathie hebben voor boeren en hun werk. En een derde groep zijn proteststemmers die een signaal af willen geven: wij zijn klaar met het kabinet in Den Haag.”
De partij kan een coalitie over rechts vormen met VVD en PVV, zegt Vinkenvleugel. “Of met het CDA in plaats van de PVV.” Maar een mogelijk breekpunt is volgens hem het stikstofbeleid, want BBB wil alleen in het provinciebestuur plaatsnemen als boeren niet verplicht worden onteigend.
Naast Drenthe is dit de provincie waar de BBB zijn grootste zege boekt. BBB krijgt hier 17 zetels, gevolgd door CDA, VVD en GroenLinks met allemaal 4 zetels.
“Wie de omgekeerde vlaggen en spandoeken langs de provinciale wegen zag, wist al dat er iets zou gebeuren”, zegt Arnoud de Vries van RTV Oost. “En toch is de verrassing enorm.”
Vergeleken met vier jaar geleden is het verschil groot, want voor het eerst is het CDA niet de grootste in Overijssel. “De neergang was al ingezet”, zegt De Vries. “Dit jaar volgt nog eens een halvering.” De VVD verliest twee zetels, GroenLinks raakt er één kwijt.
“Iedereen kijkt nu naar BBB”, zegt De Vries. De partij zal de koers voor de provincie moeten bepalen de komende vier jaar. “Hebben ze daar genoeg bestuurders voor? Zullen alle 17 Statenleden vier jaar lang blijven zitten, of volgt er ondanks anderhalf jaar gezamenlijke trainingen toch een Forum-scenario: opsplitsingen, stoppers, geruzie? Ook bij andere partijen kwamen die vragen gisteravond direct naar voren. Ingepakt in felicitaties, uiteraard.”
Nog voor de uitslag van Gelderland bekend werd, stond de BBB in de voorlopige uitslagen al ver bovenaan. In de provincie heeft de partij 23,8 procent van de stemmen gekregen.
De klappen vielen vooral bij FvD en CDA. De PvdA heeft een half procent meer stemmen gekregen dan in 2019. BBB staat nu op 15 zetels, de combinatie PvdA/GL komt waarschijnlijk uit op 9 en de VVD op 6.
“Een coalitie zonder BBB is eigenlijk niet mogelijk”, zegt Annemieke Schakelaar van Omroep Gelderland. “Dan heb je zeven partijen nodig om aan de meerderheid van 28 zetels in Gelderland te komen, dat is amper werkbaar. Dat betekent dat nieuwkomer BBB meteen mee gaat besturen.”
Als BBB kiest voor een samenwerking met GroenLinks zijn er maar drie partijen nodig voor een meerderheid, “maar die partijen liggen ideologisch ver van elkaar”. Een coalitie over rechts ligt daarom meer voor de hand, zegt Schakelaar. “Met VVD, CDA en misschien JA21 en de SGP.”
Nadat de gemeente Veenendaal als laatste de stemmen had geteld, bleek BBB de winnaar te zijn in Utrecht. Het was een nek-aan-nekrace met GroenLinks, maar BBB trekt aan het langste eind.
“In de provincie tekent zich een scheidslijn af”, meldt RTV Utrecht. “De stedeling is progressief en stemt GroenLinks, in de middelgrote en kleinere gemeenten is BBB de grote winnaar.”
Omdat de BBB nipt wint van GroenLinks, krijgt de eerste het initiatief bij de coalitievorming.
GroenLinks staat open voor een gesprek met BBB, zei lijsttrekker Huib van Essen. “Maar we moeten eerlijk zijn: er is natuurlijk een aantal onderwerpen waar BBB en GroenLinks echt anders over denken.”
Ook in Noord-Holland heeft de BBB gewonnen. Op plek twee eindigde de VVD. De PvdA en GroenLinks eindigden zeer dicht bij elkaar op de plaatsen drie en vier.
“Ik denk dat het niet eens een afrekening is van provinciaal beleid, maar van landelijk beleid”, zegt verslaggever Maarten Edelenbosch van NH Nieuws. “Op het gebied van stikstof, maar ook op andere onderwerpen.” Mensen die op BBB hebben gestemd, hopen volgens Edelenbosch op “een frisse wind”.
Een coalitie vormen wordt heel ingewikkeld, verwacht hij. “De huidige coalitie – met GroenLinks, VVD, D66 en PvdA – wil door, maar daar moet dan nog een partij bij. Ik zou niet weten welke partij dat moet worden.”
De verkiezingsuitslag in Zuid-Holland is “een lightversie” van die in de rest van het land, zegt Hans Otten van Omroep West. BBB is weliswaar de grootste met 8 zetels, maar de VVD komt uit op hetzelfde aantal. Ook hebben GroenLinks en PvdA samen meer zetels: 10.
Met name in het Groene Hart is er veel gestemd op BBB. Maar in gemeenten als Rotterdam en Leiden won GroenLinks. De uitslagen in de steden vormen een tegenwicht tegen de stemmen in de rest van de provincie, zegt Otten.
De huidige coalitie is zijn meerderheid kwijt. Welke nieuwe coalities mogelijk zijn, is volgens Otten nog moeilijk te zeggen. “Maar het lijkt erop dat BBB constructief wil samenwerken en niet alleen nee zegt.”
Ook in Zeeland stoot de BBB het CDA van de troon. De partij behaalt 9 zetels, de combinatie van PvdA en GroenLinks komt op de tweede plek met 6 zetels. CDA en SGP krijgen 5 zetels en de VVD 4.
De schade voor het CDA valt in Zeeland mee vergeleken met de andere provincies. De partij raakt hier ‘slechts’ twee zetels kwijt.
De opkomst was in vrijwel heel Zeeland groter dan vier jaar geleden. “Het lijkt het erop dat de BBB erin geslaagd is om nieuwe stemmers te lokken die normaal gesproken thuisblijven”, schrijft Omroep Zeeland.
Hoewel BBB de grootste partij is, is het volgens Omroep Zeeland goed mogelijk dat de huidige coalitie verdergaat in een iets andere samenstelling. “CDA, VVD, SGP en PvdA verandert dan in CDA, VVD, SGP en PvdA/GL. Die vier partijen houden de kleinst mogelijke meerderheid, namelijk 20 van de 39 zetels.”
BBB is ook de grote winnaar in Brabant, met 11 zetels, gevolgd door de VVD (9 zetels) en GroenLinks (4 zetels).
Verrassend in Brabant is vooral dat de VVD niet meer de grootste partij is, zegt politiek verslaggever Tessel Linders van Omroep Brabant. “We wisten dat BBB een grote entree zou maken, maar zo groot? Nee, dat had niemand verwacht.”
Een coalitie vormen wordt ingewikkeld, verwacht Linders. Een optie is BBB met VVD, CDA, JA21 en Lokaal Brabant. Maar het is volgens Linders ook goed mogelijk dat de BBB en de VVD botsen over het stikstofvraagstuk, waardoor BBB niet in de coalitie belandt.
“BBB kan bijna niet zonder VVD een coalitie vormen”, zegt zij. “Maar de VVD kan wél zonder BBB, bijvoorbeeld door samen te werken met linkse partijen. Dus als BBB en VVD er op stikstofgebied niet uitkomen, kan de VVD alsnog het initiatief naar zich toe trekken.”
Ook in de zuidelijkste provincie van het land is BBB met 10 zetels de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. De PVV verliest en komt uit op 6, het CDA verliest fors en krijgt er 5, evenveel als de VVD.
Vier jaar geleden was het CDA in Limburg nog de grootste partij. “Door deze uitslag staat vast dat het Limburgse platteland het vertrouwen in het CDA resoluut heeft opgezegd”, schrijft 1Limburg.
De partij is volgens het 1Limburg afgestraft op het stikstofbeleid, maar ook met de affaire-Vrehen “heeft het CDA zichzelf geen dienst bewezen”.
Een coalitie over rechts is de meest logische keuze, schrijft 1Limburg. Dit zou bijvoorbeeld kunnen met BBB, PVV, VVD en het CDA. “Want ook al heeft de Limburgse kiezer zich duidelijk uitgesproken, de kans is aanzienlijk dat het CDA na deze afstraffing opnieuw in het provinciebestuur terechtkomt.”
Polen arresteert zestal op verdenking spionage voor Rusland
Polen heeft zes buitenlanders aangehouden op verdenking van spionage voor Rusland. Dat meldt de BBC op basis van Poolse regeringsbronnen. De zender spreekt van een spionagenetwerk. Over hun identiteiten is nog niets bekendgemaakt.
Het zestal zou verborgen camera’s hebben geplaatst bij spoorwegknooppunten en langs belangrijke verkeersroutes die gebruikt worden voor de bevoorrading van het Oekraïense leger. De camera’s zouden onder meer zijn geplaatst bij een kleine luchthaven vanaf waar militair materieel en hulpgoederen worden verplaatst naar Oekraïne.
Het gaat om een vliegveld in de provincie Rzeszów, enkele tientallen kilometers van de Oekraïense grens. Amerikaanse en Europese militairen landen er regelmatig met goederen bestemd voor het buurland.
Volgens de Britse zender is de bevoorradingsplek zo cruciaal dat Washington hem beveiligt met defensiesystemen. De luchthaven werd recent door president Biden aangedaan toen hij een bezoek bracht aan Kyiv.
Afgelopen jaar werden in Polen meer arrestaties verricht vanwege mogelijke spionage. Vorige maand werd een Rus in Polen veroordeeld voor spionage die tussen 2015 en 2022 plaatsvond. Het land is een belangrijke bondgenoot van Oekraïne.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 