Kabinet Rutte 3 – Nederland ook in de strijd tegen IS in Irak en verder – deel 11b nasleep onderzoek Hawija Irak

Commissie Sorgdrager

Een onafhankelijke commissie, onder leiding van (oud-minister) Winnie Sorgdrager, gaat onderzoek doen naar de luchtaanval op Hawija. De commissie moet onderzoeken hoe als gevolg van een Nederlands bombardement burgerslachtoffers konden vallen.

Het kabinet wil de getroffen gemeenschap op vrijwillige basis compenseren. Maar er komt geen vergoeding voor individuele slachtoffers of nabestaanden.

AD 03.10.2020

Bij een Nederlandse luchtaanval op een IS-bommenfabriek in de Iraakse stad kwamen in 2015 zeker 70 burgers om het leven. Daar zijn veel Kamerdebatten over geweest en minister Bijleveld kreeg kritiek over de manier waarop de Kamer over allerlei aspecten van de bombardementen is geinformeerd.

Debatten

Sinds het nieuws over het bombardement bekend werd heeft de Tweede Kamer meerdere keren over de kwestie gedebatteerd. Daarbij ging het over de vraag of er doelbewust informatie is achtergehouden na het Nederlandse bombardement.

Premier Rutte zei in een debat eind november dat er geen sprake is van een doofpot. Wel erkende hij dat er in een brief van toenmalig minister Hennis over de luchtaanval een fout stond. Er werd gesuggereerd dat er geen burgerdoden waren, terwijl er zo’n 70 slachtoffers bleken te zijn.

Persbureau Reuters schreef namelijk daags na het bombardement dat er volgens getuigen zo’n 70 doden waren gevallen. “In openbare bronnen werd al snel de beroemde 70 genoemd”

Ook een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse bombardement op Hawija in Irak had zo zijn bedenkingen bij die aanval, en hield er vooraf al rekening mee dat er burgers zouden omkomen. Hij kreeg de opdracht een aanvalsplan op te stellen waarbij de bommenfabriek vernietigd zou worden en het aantal burgerdoden op papier nul zou zijn. Op zijn advies is de procedure daarna aangepast.

Dat staat in een onderzoek dat het Amerikaanse ministerie van Defensie in 2015 naar de Nederlandse luchtaanval heeft gedaan. Het is één van de documenten (.pdf) die het Amerikaanse ministerie, met tussenkomst van een Amerikaanse rechter, heeft verstrekt aan de NOS en NRC.

Conclusie, nederlandse F16-piloten gooiden in 2015 meerdere bommen op een IS-bommenfabriek in Hawija, waarbij zeker 70 burgers om het leven kwamen en ruim 400 gebouwen werden beschadigd of verwoest.

Moties van wantrouwen

Kamerleden vonden derhalve dat de minister veel meer moeite had moeten doen om Amerikaanse documenten boven water te krijgen, waarin werd gewaarschuwd voor burgerdoden.

Bijleveld overleefde een paar keer ternauwernood een motie van wantrouwen. Een groot deel van de oppositie stemde ervoor. De Kamer vroeg in mei 2020 om een onderzoek door de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Maar dat instituut heeft dat verzoek van de hand gewezen, omdat dat juridisch niet mogelijk zou zijn.

Daarop heeft Bijleveld een andere manier gezocht voor een onderzoek: er komt dus een speciale commissie. Of die ook inzage krijgt in informatie van Amerikaanse diensten, is volgens Bijleveld niet duidelijk, “Dat moet nog bekeken worden en dat laten we aan de commissie”, zegt de minister.

Telegraaf 03.10.2020

Onderzoek burgerslachtoffers Hawija

Advocaat Liesbeth Zegveld, die enkele tientallen nabestaanden bijstaat, is blij verrast dat een onafhankelijke onderzoekscommissie het handelen van militairen gaan onderzoek. “Dit is wel bijzonder. Naast het onderzoek naar Srebrenica ken ik daar geen voorbeelden van.”

Tijdens de vergadering van de VN-Veiligheidsraad, het belangrijkste orgaan van de Verenigde Naties, besprak minister Blok het conflict in Syrië.

Ook onderzoek Syrië naar Nederlandse aansprakelijkstelling mensenrechtenschendingen

10 jaar na het begin van het conflict in Syrië heeft het regime laten weten met Nederland in gesprek te willen gaan over de Nederlandse aansprakelijkstelling voor grove mensenrechtenschendingen. Daarnaast heeft Canada aangekondigd ook Syrië aansprakelijk te stellen. Nu willen beide landen samen optrekken om gerechtigheid te krijgen voor slachtoffers van de Syrische burgeroorlog.

Minister Blok vindt het belangrijk dat een dergelijke stap wordt gezet. ‘Dit is een lichtpuntje in een donkere en lange tunnel. De Syriërs die al bijna 10 jaar in oorlog leven verdienen nog steeds gerechtigheid.’

Telegraaf 16.12.2020

Gebombardeerde Iraakse stad Hawija weer opgebouwd op kosten van Nederland

Namens Nederland gaan twee ontwikkelingsorganisaties anderhalf jaar lang herstelwerkzaamheden uitvoeren in Hawija, de Iraakse stad die door Nederlands F-16’s in 2015 werd gebombardeerd. Dat heeft minister Bijleveld van Defensie bekendgemaakt.

Vier miljoen euro is er gereserveerd voor het herstellen van het elektriciteitsnetwerk en andere essentiële infrastructuur, het ruimen van puin en voor een werkgelegenheidsproject. De wederopbouw zal gecoördineerd worden door de VN en de Internationale Organisatie voor Migratie.

Nadat Nederlandse F16’s vijf jaar geleden een bommenfabriek van IS in Hawija hadden gebombardeerd, ontplofte de fabriek en werd de omliggende wijk vernietigd. Daarbij kwamen zeker zeventig burgers om het leven en stortten 400 woningen deels of volledig in. Nog altijd ligt de wijk in puin.

Schadeclaim

Nadat ruim een jaar geleden bekend was geworden dat Nederland verantwoordelijk was voor de aanval, zegde de minister toe om te kijken naar een manier om de schade te vergoeden. Tot dan toe was dat niet mogelijk volgens de minister, omdat het kabinet daarmee zou onthullen dat Nederland verantwoordelijk was voor de aanval. Ze spreekt nu van “een vrijwillige compensatie voor de gevolgen van de Nederlandse wapeninzet”.

In opdracht van Defensie doet een onafhankelijk commissie onderzoek naar de toedracht van de aanval. Namens een groep nabestaanden heeft advocaat Liesbeth Zegveld een schadeclaim ingediend bij Defensie. Minister Bijleveld heeft deze schadeclaim voorlopig van de hand gewezen.

Nederland wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk

Over een vergoeding meldt Bijleveld dat ze de getroffen gemeenschap in Hawija tegemoet wil komen met projecten die zich richten op herstel van de directe en indirecte schade, Volgens Bijleveld blijkt uit een analyse dat de behoeften van de gemeenschap liggen op het gebied van elektriciteitsvoorziening, economie, werkgelegenheid, waterinfrastructuur en herstel van woningen.

Individuele vergoedingen wijst Bijleveld ‘in beginsel’ van de hand. “Bij de aanval was sprake van een ISIS-bommenfabriek, een duidelijk legitiem doel in termen van humanitair oorlogsrecht. Nederland is daarom wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen van de aanval, en daarmee niet verplicht tot het uitkeren van schadevergoedingen”.

Ze verwijst Iraakse burgers voor compensatie in eerste instantie naar de Iraakse autoriteiten. De minister houdt over tegemoetkomingen door Nederland aan individuen nog wel een kleine slag om de arm: om veiligheidsredenen en vanwege de coronacrisis is het volgens haar riskant om Nederlandse ambtenaren naar het gebied te sturen. “Als hierin verandering komt, is er sprake van een nieuw afwegingsmoment”, schrijft ze aan de Kamer.

Dat er wel collectieve maar geen individuele vergoedingen is komen vindt Zegveld onvoldoende. “Alles is beter dan niets. Maar het is laat. En de schade die mensen geleden hebben moet gewoon vergoed worden. Veel nabestaanden wonen daar ook niet meer, die hebben niets aan een watervoorziening in Hawija.” Ze zegt haar claim door te zetten voor alle nabestaanden die niet kunnen profiteren van een collectieve regeling.

Andere situatie dan Mosul

Begin vorige maand werd bekend dat Defensie een schadevergoeding van tonnen uitkeert aan een Iraakse man, die in 2015 een groot deel van zijn familie verloor bij een Nederlands bombardement op zijn huis in Mosul.

Bijleveld vindt dat die kwestie “wezenlijk verschilt” van de aanval op Hawija: “In Mosul was sprake van de zeer uitzonderlijke situatie dat achteraf bleek dat een niet-legitiem doel, namelijk een woonhuis, was aangevallen.”

Er loopt ook nog een schadeclaim van tientallen Irakezen die gedupeerd zijn door het Nederlandse bombardement op Hawija. Het bombardement op een autobommenfabriek van IS zette een reeks explosies in gang waardoor een hele wijk werd verwoest. Zeker zeventig burgers kwamen om.

En ook;

Een controlepost in Irak, bewaakt door een Iraakse agent AFP

Nederlandse staat aansprakelijk dood Irakees Azhar Jaloud

Nederland moet 40.000 euro betalen aan de nabestaanden van de Irakees Azhar Jaloud, die in 2004 bij een checkpoint vlak bij een Nederlandse basis in het zuiden van Irak werd doodgeschoten. De rechter is van mening dat de Nederlandse staat aansprakelijk  is voor het “onrechtmatig handelen” van Iraakse militairen.

In het holst van de nacht reed Jaloud als bijrijder met een vriend in een zwarte Mercedes. Mogelijk zagen ze het checkpoint niet. Ze reden door een wegversperring.

Vervolgens werd er geschoten. Volgens de rechtbank door zeker één lid van het Iraqi Civil Defense Corps (ICDC) en ook door een Nederlandse luitenant. De luitenant vuurde 28 kogels af op de Mercedes. Jaloud, een onschuldige 29-jarige man, werd geraakt. Het is niet duidelijk welke kogel hem fataal werd.

De Nederlandse luitenant verklaarde later dat hij dacht er vanuit de auto werd geschoten. Hij werd eind vorig jaar in een tussenvonnis vrijgesproken. Volgens de rechter had hij het vuur van de Iraakse soldaten kunnen aanzien voor schoten vanuit de auto en had hij daarom het recht te schieten. Maar voor de Iraakse militairen, die onder Nederlands gezag handelden en volgens de rechter als eerste schoten, geldt dat niet.

Slepende zaak

Met het vonnis van vandaag 07.10.2020 komt een voorlopig einde aan een slepende zaak. In eerste instantie weigerde het OM de luitenant strafrechtelijk te vervolgen en daarin kreeg het gelijk van het gerechtshof in Arnhem. In 2014 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens alleen dat het OM grote fouten had gemaakt.

Zo waren getuigenverklaringen achtergehouden, was de voorbereiding van het verhoor van de luitenant niet goed en waren er kogels uit het lichaam van Jaloud kwijtgeraakt. Na de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is de zaak naar de civiele rechter gebracht.

‘Heel erg tevreden’

Advocaat Liesbeth Zegveld staat vanaf het begin de vader van Jaloud bij. Hoewel ze nog altijd haar twijfels heeft bij vrijspraak van de luitenant, is ze “heel erg tevreden” met de uitspraak van vandaag.

Wat haar betreft staat er een punt achter de zaak. Of de nabestaanden van Jaloud dezelfde mening hebben, weet ze nog niet. “Ik heb het vonnis gemaild naar de vader en wacht nog op een reactie”, zegt ze. Ook kan de Nederlandse staat nog in hoger beroep.

“Het is in ieder geval een enorm lange weg geweest, die veel heeft blootgelegd en veranderd bij Defensie als het gaat om dit soort kwesties”, zegt Zegveld.

Lees: Veel weerstand in onderzoek naar het bloedige bombardement door Nederland in Hawija NRC 01.12.2021

lees: Hawija_(Kamerstuk_27925-714)_en_stand_van_zaken_vrijwillige_vergoedingen_wapeninzet_Hawija 02.10.2020

lees: 210420_hawija feitenonderzoek

Zie ook: Kabinet Rutte 3 – Nederland ook in de strijd tegen IS in Irak en verder – deel 11a – nasleep onderzoek Hawija Irak

Zie ook: Kabinet Rutte 3 – Nederland ook in de strijd tegen IS in Irak en verder – deel 8 Hawija Mosul

Tijdens de vergadering van de VN-Veiligheidsraad, het belangrijkste orgaan van de Verenigde Naties, besprak minister Blok het conflict in Syrië.

Nederland zet samen met Canada volgende stap voor gerechtigheid in Syrië

RO 12.03.2021 10 jaar na het begin van het conflict in Syrië heeft het regime laten weten met Nederland in gesprek te willen gaan over de Nederlandse aansprakelijkstelling voor grove mensenrechtenschendingen. Daarnaast heeft Canada aangekondigd ook Syrië aansprakelijk te stellen. Nu willen beide landen samen optrekken om gerechtigheid te krijgen voor slachtoffers van de Syrische burgeroorlog.

Minister Blok vindt het belangrijk dat een dergelijke stap wordt gezet. ‘Dit is een lichtpuntje in een donkere en lange tunnel. De Syriërs die al bijna 10 jaar in oorlog leven verdienen nog steeds gerechtigheid.’

Op 15 maart 2011 begonnen tijdens de Arabische lente vreedzame protesten in Syrië tegen het Assad-regime. Al snel werden deze protesten op brute wijze neergeslagen door de autoriteiten. 10 jaar later zijn grove mensenrechtenschendingen in Syrië nog altijd aan de orde van de dag. Het Assad-regime maakt zich op grote schaal schuldig aan onder meer marteling, moord en aanvallen met gifgas. Meer dan 11 miljoen Syriërs zijn op de vlucht geslagen en vaak alles kwijtgeraakt.

Gesprekken starten

Nederland verwelkomt de beslissing van de Canadese minister van Buitenlandse Zaken, Marc Garneau om Syrië ook aansprakelijk te stellen. Minister Blok van Buitenlandse Zaken: ‘Door onze krachten te bundelen, staan we sterker. Dit zijn hoopvolle en belangrijke stappen in onze weg naar rechtvaardigheid en het stoppen van straffeloosheid.’

Nu Syrië heeft aangekondigd in gesprek te willen gaan over de aansprakelijkstelling, kunnen de details over het hoe, waar en wanneer van de gesprekken worden uitgewerkt. Dit wil Nederland samen met Canada oppakken. De inzet van beide landen zal zijn om een einde te brengen aan de nog dagelijks plaatsvindende misdrijven, gerechtigheid te krijgen voor de Syrische slachtoffers van de meest ernstige mensenrechtenschendingen en de daders ter verantwoording te roepen. Mochten de gesprekken niet leiden tot gerechtigheid voor de slachtoffers, dan zullen Nederland en Canada niet aarzelen de stap naar een internationale rechter te zetten.

Strijd tegen straffeloosheid

Nederland heeft zich de afgelopen jaren onverminderd hard ingezet voor internationale gerechtigheid en het bestrijden van straffeloosheid. Zo is Nederland een drijvende kracht bij het verzamelen van bewijs voor mensenrechtenschendingen in Syrië. Dit gebeurt onder meer via de VN-bewijzenbank IIIM (International, Impartial and Independent Mechanism), een organisatie die Nederland actief steunt.

Minister Blok: ‘De getuigenverklaringen van de meest verschrikkelijke misdaden zijn inmiddels in ons collectieve geheugen gegrift. Zij geven ons de kans om een volgende stap te zetten op weg naar rechtvaardigheid en het Syrische regime aansprakelijk te stellen voor de misdaden die het heeft begaan.’

Toespraak VN-mensenrechtenraad

Minister Blok spreekt op maandag 15 maart 2021 de Mensenrechtenraad digitaal toe tijdens een speciale sessie over het conflict in Syrië.

Lees de diplomatieke verklaring van Canada en Nederland (Engels).

Zie ook; Internationale vrede en veiligheid Tweede Wereldoorlog

Kabinet trekt 4 miljoen euro uit voor herstel in Hawija na luchtaanval

NU 15.12.2020 Het ministerie van Defensie trekt ruim 4 miljoen euro uit voor herstelwerkzaamheden in Hawija, de Iraakse stad die in juni 2015 zware schade opliep door een aanval van Nederlandse gevechtsvliegtuigen op een bommenfabriek van terreurgroep Islamitische Staat (IS). Daarbij kwamen tientallen burgers om het leven.

Het geld wordt gebruikt om puin te ruimen, het lokale elektriciteitsnetwerk te herstellen en de essentiële infrastructuur op te knappen. In overleg met de gemeenschap wordt tevens gekeken hoe de werkgelegenheid bevorderd kan worden. De werkzaamheden zullen ongeveer anderhalf jaar in beslag nemen.

Twee organisaties gaan de projecten uitvoeren. Begin volgend jaar moeten die aan de slag gaan. “De exacte aanvangsdatum van de projecten is afhankelijk van de contractafspraken die nu moeten worden gemaakt. Zorgvuldigheid staat hierbij voorop”, schrijft minister Ank Bijleveld van Defensie aan de Tweede Kamer.

De vrijwillige compensatie kwam er op aandringen van de Kamer.

Nederlandse F-16’s voerden in juni 2015 een luchtaanval uit op een bommenfabriek van IS, waarbij ook een woonwijk werd geraakt. In de fabriek bleken veel meer explosieven te liggen dan vooraf werd aangenomen. Er vielen tientallen doden en ongeveer honderd gewonden.

Begin oktober stelde het kabinet een onafhankelijk onderzoek in naar de aanval in Hawija.

Lees meer over: Defensie  Politiek  Missie Irak  Buitenland

Gebombardeerde Iraakse stad Hawija weer opgebouwd op kosten van Nederland

NOS 15.12.2020 Namens Nederland gaan twee ontwikkelingsorganisaties anderhalf jaar lang herstelwerkzaamheden uitvoeren in Hawija, de Iraakse stad die door Nederlands F-16’s in 2015 werd gebombardeerd. Dat heeft minister Bijleveld van Defensie bekendgemaakt.

Vier miljoen euro is er gereserveerd voor het herstellen van het elektriciteitsnetwerk en andere essentiële infrastructuur, het ruimen van puin en voor een werkgelegenheidsproject. De wederopbouw zal gecoördineerd worden door de VN en de Internationale Organisatie voor Migratie.

Nadat Nederlandse F16’s vijf jaar geleden een bommenfabriek van IS in Hawija hadden gebombardeerd, ontplofte de fabriek en werd de omliggende wijk vernietigd. Daarbij kwamen zeker zeventig burgers om het leven en stortten 400 woningen deels of volledig in. Nog altijd ligt de wijk in puin.

Schadeclaim

Nadat ruim een jaar geleden bekend was geworden dat Nederland verantwoordelijk was voor de aanval, zegde de minister toe om te kijken naar een manier om de schade te vergoeden. Tot dan toe was dat niet mogelijk volgens de minister, omdat het kabinet daarmee zou onthullen dat Nederland verantwoordelijk was voor de aanval. Ze spreekt nu van “een vrijwillige compensatie voor de gevolgen van de Nederlandse wapeninzet”.

In opdracht van Defensie doet een onafhankelijk commissie onderzoek naar de toedracht van de aanval. Namens een groep nabestaanden heeft advocaat Liesbeth Zegveld een schadeclaim ingediend bij Defensie. Minister Bijleveld heeft deze schadeclaim voorlopig van de hand gewezen.

BEKIJK OOK;

• Defensie betaalt tonnen aan nabestaande vergissingsaanval Irak

• Minister Bijleveld: Nederland niet aansprakelijk voor schade bomaanval Irak

• Nederlandse luchtaanval in Irak veroorzaakte zeker zeventig burgerdoden

Ruim 4 miljoen euro voor puinruimen Hawija

Telegraaf 15.12.2020 De Nederlandse regering steunt twee ontwikkelingsorganisaties die puin gaan ruimen in het Iraakse Hawija. Minister Bijleveld (Defensie) maakt ruim 4 miljoen euro vrij voor het project, dat onderdeel uitmaakt van de vrijwillige Nederlandse compensatie voor de gemeenschap in Hawija na het Nederlandse bombardement op een bommenfabriek van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in 2015.

Dat schrijft Bijleveld dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.

De grootste behoeften van de lokale bevolking liggen op het gebied van elektriciteitsvoorziening, economische activiteiten, werkgelegenheid, waterinfrastructuur en woningherstel, aldus Bijleveld. Drie organisaties hebben concrete projectvoorstellen ingediend, en daar zijn er twee uit geselecteerd. Het gaat om projecten van de VN-organisatie voor migratie IOM en de UNDP, het ontwikkelingsprogramma van de VN. De projecten zullen een periode van 1,5 jaar in beslag nemen. Wanneer ze precies van start gaan, is nog niet bekend.

BEKIJK OOK:

Emotionele Irakees Razzo ’zeer tevreden’ met hoge schadevergoeding na vergisbom

Bij het bombardement van Nederlandse F-16’s vijf jaar geleden op de IS-bommenfabriek in Hawija vielen 70 burgerdoden. De wijk ligt nog altijd in puin. Toen bekend werd dat dat een gevolg was van de Nederlandse aanval, beloofde de minister een vorm van een vrijwillige schadevergoeding. Eerder dit jaar stelde het ministerie bovendien een onafhankelijke onderzoekscommissie in die onderzoek verricht naar de toedracht van de aanval.

Ank Bijleveld, Minister van Defensie. Ⓒ HOLLANDSE HOOGTE / PETER HILZ

BEKIJK MEER VAN; defensie gewapend conflict internationale betrekkingen Bijleveld Hawija

© Hollandse Hoogte / AFP Bij het bombardement van Nederlandse F-16’s vijf jaar geleden op de IS-bommenfabriek in Hawija vielen 70 burgerdoden. De wijk ligt nog altijd in puin.

Ruim 4 miljoen euro voor puinruimen Hawija

MSN 15.12.2020 De Nederlandse regering steunt twee ontwikkelingsorganisaties die puin gaan ruimen in het Iraakse Hawija. Minister Bijleveld (Defensie) maakt ruim 4 miljoen euro vrij voor het project, dat onderdeel uitmaakt van de vrijwillige Nederlandse compensatie voor de gemeenschap in Hawija na het Nederlandse bombardement op een bommenfabriek van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in 2015.

Dat schrijft Bijleveld dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.

De grootste behoeften van de lokale bevolking liggen op het gebied van elektriciteitsvoorziening, economische activiteiten, werkgelegenheid, waterinfrastructuur en woningherstel, aldus Bijleveld. Drie organisaties hebben concrete projectvoorstellen ingediend, en daar zijn er twee uit geselecteerd. Het gaat om projecten van de VN-organisatie voor migratie IOM en de UNDP, het ontwikkelingsprogramma van de VN. De projecten zullen een periode van 1,5 jaar in beslag nemen. Wanneer ze precies van start gaan, is nog niet bekend.

© Hollandse Hoogte / Peter Hilz Ank Bijleveld, Minister van Defensie.

Bij het bombardement van Nederlandse F-16’s vijf jaar geleden op de IS-bommenfabriek in Hawija vielen 70 burgerdoden. De wijk ligt nog altijd in puin. Toen bekend werd dat dat een gevolg was van de Nederlandse aanval, beloofde de minister een vorm van een vrijwillige schadevergoeding. Eerder dit jaar stelde het ministerie bovendien een onafhankelijke onderzoekscommissie in die onderzoek verricht naar de toedracht van de aanval.

Commissie-Sorgdrager start: vierde Hawija-onderzoek moet duidelijkheid bieden

NOS 26.11.2020 Een driekoppige commissie die onderzoek moet gaan doen naar de luchtaanval in Hawija in 2015, is vandaag officieel ingesteld en begint op 1 januari 2021. Dat laat minister Ank Bijleveld van Defensie in een brief aan de Kamer weten.

Eerder was al bekendgemaakt dat minister van Staat Winnie Sorgdrager die commissie zou gaan leiden. De andere leden zijn hoogleraar militair recht Terry Gill en de gepensioneerde luchtmachtcommandant Ralph Reefman, schrijft de minister. Een extern onderzoeksteam zal de commissie ondersteunen.

De belangrijkste taak van de commissie is uitzoeken hoe het kon dat er bij de luchtaanval op de bommenfabriek in Irak zeker 70 doden vielen, terwijl vooraf was gecalculeerd dat er geen burgerslachtoffers zouden vallen. Ook gaat de commissie kijken “welke lessen er voor de toekomst zijn te trekken”.

Eerder waren er al onderzoeken van Defensie, het OM en het Amerikaanse ministerie van Defensie.

Naïef

Uit vertrouwelijke Amerikaanse documenten is gebleken dat de Amerikaanse commandant die verantwoordelijk was voor het berekenen van de aanval vond dat het naïef was om te denken dat er geen doden zouden vallen. De berekeningen hadden namelijk alleen betrekking op de explosie van de Nederlandse precisiebommen. Wat er zou gebeuren als de bommen in de bommenfabriek zouden ontploffen, heeft hij niet berekend.

Defensie houdt vol dat die inschatting vooraf wel degelijk is gemaakt. Of dat klopt en of het om een serieuze berekening gaat, zal uit onderzoek van de commissie moeten blijken.

Red card holder

Een andere vraag is of de Nederlandse militair die groen licht gaf voor de operatie, de ‘red card holder‘, volledig op de hoogte was van het risico van de aanval. Had hij genoeg informatie om te beoordelen dat de aanval proportioneel was en dat er – zoals door de minister was toegezegd aan de Tweede Kamer – naar verwachting geen burgerdoden bij zouden vallen? Met andere woorden: kreeg Nederland voldoende informatie van de Amerikaanse coalitiegenoten om tot een zorgvuldig oordeel te komen?

Tot slot zal duidelijk moeten worden of er vooraf überhaupt voldoende informatie door de coalitie is verzameld om burgerdoden te voorkomen. Uit onderzoek naar een ander incident waar Nederland bij betrokken was, het vergisbombardement op twee woonhuizen in Mosul, bleek dat er veel te kort drones waren ingezet om het gebied te verkennen. Onzorgvuldig, zo oordeelden de Amerikanen achteraf.

Wanneer de onderzoekers klaar zullen zijn is niet bekend. “De commissie blijft bestaan zolang als nodig is om het onderzoek af te ronden”, aldus de minister.

BEKIJK OOK;

• Commissie onderzoekt luchtaanval Hawija, geen individuele compensatie

• Defensie betaalt tonnen aan nabestaande vergissingsaanval Irak

• Minister Bijleveld slaat zich ook door vierde debat over Hawija

Onderzoekscommissie wapeninzet Hawija ingesteld

RO 26.11.2020 De commissie die de Nederlandse wapeninzet op de ISIS-bommenfabriek in het Iraakse Hawija onderzoekt, is vandaag officieel ingesteld. Minister van Staat Winnie Sorgdrager leidt de onafhankelijke commissie. Die onderzoekt hoe het kon dat er bij de wapeninzet burgerslachtoffers zijn gevallen en welke lessen er voor de toekomst zijn te trekken.

Per 1 januari 2021 start de commissie met haar onderzoek. Voorzitter van de commissie is Winnie Sorgdrager. De voorzitter heeft op basis van specifieke expertise en internationale operationele ervaring de leden prof. Dr. Terry Gill (hoogleraar militair recht) en Ralph Reefman (commodore-vlieger b.d.) aangezocht. De commissie wordt ondersteund door een extern onderzoeksteam.

Minister Ank Bijleveld-Schouten geeft aan dat de commissie ook op volledige medewerking van Defensie kan rekenen: “Mevrouw Sorgdrager kan ervan op aan dat ik alles binnen mijn mogelijkheden zal doen om de commissie zo goed mogelijk te ondersteunen.”

Wanneer de commissie precies met haar eindrapport komt, is nu nog niet duidelijk. De commissie blijft bestaan zo lang als nodig is om het onderzoek af te ronden.

De commissie is ontstaan uit een aangenomen motie in de Tweede Kamer om de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) onderzoek te laten doen naar de wapeninzet. Omdat de OVV aangaf geen onderzoek te kunnen doen naar operaties van de krijgsmacht, besloot minister Bijleveld in de geest van de motie om een onafhankelijke onderzoekscommissie in te stellen.

Verantwoordelijk;

• Ministerie van Defensie

Minister Ank Bijleveld van Defensie. © ANP/Remko de Waal

Commissie-Sorgdrager begint ‘hopelijk’ voor eind dit jaar aan onderzoek Hawija

AD 08.10.2020 Het is nog niet bekend wanneer de commissie onder leiding van Winnie Sorgdrager begint aan het onderzoek naar de burgerslachtoffers die in 2015 vielen bij een Nederlandse F-16-aanval in het Iraakse Hawija. Sorgdrager is nog bezig met het samenstellen van de rest van de commissie, zei minister Ank Bijleveld van Defensie vandaag in de Tweede Kamer. Ze hoopt dat Sorgdrager voor het eind van het jaar met haar onderzoek kan starten.

Dit jaar moet al wel duidelijk worden hoe het kabinet de inwoners van Hawija gaat helpen. Vrijdag werd bekend dat Bijleveld de stad wil helpen door geld te steken in projecten die de elektriciteits- en watervoorziening verbeteren. Het is een vrijwillige vergoeding – de hoogte van het bedrag is onbekend – en individuele inwoners krijgen geen geld.

Lees ook;

• Kabinet stelt onderzoek in naar misgelopen bombardement Hawija

Lees meer

• Staat betaalt hoge schadevergoeding aan Irakees die gezin verloor door Nederlandse bom

Lees meer

Een deel van de Tweede Kamer vindt dat ook individuele schadevergoedingen mogelijk moeten worden, zoals Basim Razzo geld uitgekeerd kreeg. Hij verloor zijn hele gezin bij een Nederlandse aanval in Mosul. In Mosul bleek het verkeerde doel te zijn geraakt, namelijk een woonhuis.

Individuele schadevergoedingen

In Hawija werd wel een ‘legitiem doel’ aangevallen, stelt Bijleveld, een bommenfabriek. Nederland is daarom wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk. Daarom zijn individuele schadevergoedingen volgens haar niet aan de orde. ,,Ik wil niet nu een verwachting wekken die ik in de toekomst niet kan waarmaken.”

De PVV keerde zich tegen de vrijwillige vergoeding die het kabinet aan de stad wil geven. Volgens Kamerlid Sietse Fritsma valt niet uit te sluiten dat het geld ook bij IS-strijders terechtkomt. Ook wil Fritsma weten hoeveel geld Razzo van de Nederlandse staat heeft gekregen. Volgens Bijleveld is afgesproken dat bedrag geheim te houden, vanwege ‘de persoonlijke veiligheid van de heer Razzo’.

Datum, tijd en plaats

Bijleveld belooft in de toekomst sneller openheid van zaken te geven als door toedoen van Nederlands militair optreden burgerslachtoffers vallen. Maar dat gaat de linkse oppositie in de Tweede Kamer niet ver genoeg.

Zo tast de PvdA nog altijd in het duister over wanneer de Kamer wel en niet wordt geïnformeerd. GroenLinks wil dat ook schattingen van nevenschade en slachtoffers aan het parlement worden gemeld en de SP vindt dat de Kamer ‘binnen een week’ na een incident in de openbaarheid moet worden geïnformeerd over ‘datum, tijdstip en plaats’.

Kabinet stelt onderzoek in naar Nederlandse luchtaanval Hawija

Telegraaf  02.10.2020 Het ministerie van Defensie komt tegemoet aan de wensen van de Kamer en laat alsnog een onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar de Nederlandse luchtaanval in het Iraakse Hawija in 2015, waarbij burgerdoden vielen. Ook moet de lokale gemeenschap een vorm van compensatie krijgen, vindt minister Bijleveld (Defensie).

Ex-minister van Justitie Winnie Sorgdrager (D66) gaat het onderzoek naar de gebeurtenissen in Hawija leiden. Bijleveld kwam eerder onder vuur te liggen, omdat de Kamer in 2015 verkeerd was geïnformeerd over de Nederlandse aanval op terreurbeweging Islamitische Staat in juni van dat jaar. Bij de aanval vielen ook zo’n 70 burgerdoden.

Daarop drong D66 aan op een onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Omdat het om een gebeurtenis in het buitenland en in de context van oorlog gaat, kan de OVV het onderzoek echter niet uitvoeren. Vandaar dat er een onafhankelijke onderzoekscommissie komt, die Sorgdrager naar eigen inzicht mag samenstellen

Daarnaast gaat het ministerie kijken naar lokale projecten die het kan vergoeden ter compensatie voor de lokale bevolking in Hawija. Het ministerie heeft onderzocht of individuele vergoedingen uitkeren een optie is. Dat is het niet, omdat de aanval gericht was op een bommenfabriek van IS, en dus een legitiem doel had.

De Tweede Kamer reageert positief op het besluit van het kabinet om onderzoek te laten doen naar de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse plaats Hawija, waarbij vele tientallen doden vielen. Wel klinkt er teleurstelling over het feit dat individuele slachtoffers en nabestaanden geen compensatie krijgen.

BEKIJK MEER VAN; gewapend conflict defensie Bijleveld Hawija Kamer

Hawija na het bombardement NOS | LEX RUNDERKAMP

Commissie onderzoekt luchtaanval Hawija, geen individuele compensatie

NOS 02.10.2020 Een onafhankelijke commissie gaat onderzoek doen naar het bombardement op Hawija. De commissie wordt geleid door oud-minister Sorgdrager en moet onderzoeken hoe als gevolg van een Nederlands bombardement burgerslachtoffers konden vallen. Het kabinet wil de getroffen gemeenschap op vrijwillige basis compenseren. Maar er komt geen vergoeding voor individuele slachtoffers of nabestaanden.

Bij een Nederlandse luchtaanval op een IS-bommenfabriek in de Iraakse stad kwamen in 2015 zeker 70 burgers om het leven. Daar zijn veel Kamerdebatten over geweest en minister Bijleveld kreeg kritiek over de manier waarop de Kamer over allerlei aspecten van de bombardementen is geïnformeerd.

Moties van wantrouwen

Kamerleden vonden bijvoorbeeld dat de minister veel meer moeite had moeten doen om Amerikaanse documenten boven water te krijgen, waarin werd gewaarschuwd voor burgerdoden. Die informatie kwam naar buiten via NOS en NRC.

Bijleveld overleefde een paar keer ternauwernood een motie van wantrouwen. Een groot deel van de oppositie stemde ervoor. De Kamer vroeg in mei om een onderzoek door de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Maar dat instituut heeft dat verzoek van de hand gewezen, omdat dat juridisch niet mogelijk zou zijn.

Daarop heeft Bijleveld een andere manier gezocht voor een onderzoek: er komt dus een speciale commissie. Of die ook inzage krijgt in informatie van Amerikaanse diensten, is volgens Bijleveld niet duidelijk, “Dat moet nog bekeken worden en dat laten we aan de commissie”, zegt de minister.

Sorgdrager onderzoekt burgerslachtoffers Hawija

Advocaat Liesbeth Zegveld, die enkele tientallen nabestaanden bijstaat, is blij verrast dat een onafhankelijke onderzoekscommissie het handelen van militairen gaan onderzoek. “Dit is wel bijzonder. Naast het onderzoek naar Srebrenica ken ik daar geen voorbeelden van.”

Nederland wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk

Over een vergoeding meldt Bijleveld dat ze de getroffen gemeenschap in Hawija tegemoet wil komen met projecten die zich richten op herstel van de directe en indirecte schade, Volgens Bijleveld blijkt uit een analyse dat de behoeften van de gemeenschap liggen op het gebied van elektriciteitsvoorziening, economie, werkgelegenheid, waterinfrastructuur en herstel van woningen.

Individuele vergoedingen wijst Bijleveld ‘in beginsel’ van de hand. “Bij de aanval was sprake van een ISIS-bommenfabriek, een duidelijk legitiem doel in termen van humanitair oorlogsrecht. Nederland is daarom wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen van de aanval, en daarmee niet verplicht tot het uitkeren van schadevergoedingen”.

Ze verwijst Iraakse burgers voor compensatie in eerste instantie naar de Iraakse autoriteiten. De minister houdt over tegemoetkomingen door Nederland aan individuen nog wel een kleine slag om de arm: om veiligheidsredenen en vanwege de coronacrisis is het volgens haar riskant om Nederlandse ambtenaren naar het gebied te sturen. “Als hierin verandering komt, is er sprake van een nieuw afwegingsmoment”, schrijft ze aan de Kamer.

Dat er wel collectieve maar geen individuele vergoedingen is komen vindt Zegveld onvoldoende. “Alles is beter dan niets. Maar het is laat. En de schade die mensen geleden hebben moet gewoon vergoed worden. Veel nabestaanden wonen daar ook niet meer, die hebben niets aan een watervoorziening in Hawija.” Ze zegt haar claim door te zetten voor alle nabestaanden die niet kunnen profiteren van een collectieve regeling.

Andere situatie dan Mosul

Begin vorige maand werd bekend dat Defensie een schadevergoeding van tonnen uitkeert aan een Iraakse man, die in 2015 een groot deel van zijn familie verloor bij een Nederlands bombardement op zijn huis in Mosul.

Bijleveld vindt dat die kwestie “wezenlijk verschilt” van de aanval op Hawija: “In Mosul was sprake van de zeer uitzonderlijke situatie dat achteraf bleek dat een niet-legitiem doel, namelijk een woonhuis, was aangevallen.”

BEKIJK OOK;

• Defensie betaalt tonnen aan nabestaande vergissingsaanval Irak

• Onderzoeksraad: wij mogen geen onderzoek doen naar Hawija

• Amerikanen waarschuwden voor burgerdoden bij Nederlands bombardement Hawija

• Minister Bijleveld slaat zich ook door vierde debat over Hawija

Onafhankelijk onderzoek naar Nederlands bombardement met tientallen burgerdoden

RTL 02.10.2020 Er komt een onafhankelijk onderzoek naar de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse stad Hawija. Daarbij vielen vijf jaar geleden vele tientallen burgerdoden.

Er komt compensatie voor de gemeenschap, maar niet voor individuele slachtoffers of nabestaanden.

Lees ook:

Burgerdoden na Nederlandse aanval op Hawija wél opgenomen in rapporten VS

De onafhankelijke onderzoekscommissie staat onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager en zal zich richten op de vraag ‘hoe burgerslachtoffers hebben kunnen vallen en welke lessen hieruit te trekken zijn voor de toekomst’.

Sorgdrager mag de commissie zelf samenstellen, aldus minister Ank Bijleveld van Defensie.

Winnie Sorgdrager © ANP

RTL Nieuws; Bombardementen Irak

Defensie kondigt onafhankelijk onderzoek naar aanval op Hawija aan

NU 02.10.2020 Er komt een onafhankelijk onderzoek naar de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse stad Hawija, meldt defensieminister Ank Bijleveld vrijdag. Er komt daarnaast ook compensatie voor de gemeenschap, maar niet voor individuele slachtoffers of nabestaanden.

De onderzoekscommissie zal zich richten op de vraag “hoe bij deze wapeninzet burgerslachtoffers hebben kunnen vallen, evenals welke lessen hieruit te trekken zijn voor de toekomst”, zegt Bijleveld. Oud-minister Winnie Sorgdrager zal de commissie leiden en samenstellen.

De Tweede Kamer nam in mei een motie aan waarin de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) werd opgeroepen tot het instellen van een onafhankelijk onderzoek naar de aanval. Omdat de OVV dit onderzoek niet kan uitvoeren, kiest de minister voor een tijdelijke onderzoekscommissie.

De aanval op Hawija vond in juni 2015 plaats. Nederlandse F-16’s voerden een luchtaanval uit op een bommenfabriek van Islamitische Staat (IS), waarbij ook een woonwijk werd geraakt. In de fabriek bleken veel meer explosieven te liggen dan vooraf werd aangenomen. Er vielen tientallen doden en ongeveer honderd gewonden.

Oud-minister Winnie Sorgdrager wordt de voorzitter van de onafhankelijke onderzoekscommissie. (Foto: ANP)

‘Compensatie alleen op vrijwillige basis’

Bijleveld meldt dat er is gekeken naar de mogelijkheden om de getroffen gemeenschap op vrijwillige basis tegemoet te komen. Er zullen drie projectvoorstellen volgen die gericht zijn op het herstellen van schade die veroorzaakt is door de Nederlandse aanval, bijvoorbeeld op het gebied van elektriciteitsvoorziening en werkgelegenheid.

Een speciale werkgroep heeft ook gekeken naar eventuele individuele vergoedingen. Volgens de minister is Nederland wel verantwoordelijk voor de aanval, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen. “Bij de aanval in Hawija was er sprake van een IS-bommenfabriek, een duidelijk legitiem doel in termen van het humanitair oorlogsrecht.”

Het geven van vrijwillige compensatie zou gevolgen kunnen hebben voor wapeninzet bij toekomstige missies die volgens het oorlogsrecht correct zijn uitgevoerd. Ook zouden er praktische bezwaren zijn. Bijleveld zegt zich te realiseren dat deze boodschap “moeilijk” is voor de betrokkenen, maar Nederland wel zijn verantwoordelijkheid zal nemen door de gemeenschap op een andere manier te compenseren.

Lees meer over: Irak  Defensie  Politiek

Kabinet stelt onderzoek in naar misgelopen bombardement Hawija

AD 02.10.2020 Het kabinet stelt een onafhankelijk onderzoek in naar de misgelopen Nederlandse aanval op het Iraakse Hawija, waarbij in juni 2015 zo’n zeventig burgerdoden vielen. Ook gaat het de bevolking van de stad compenseren door geld te steken in het herstel van woningen, de elektriciteitsvoorziening, werkgelegenheid en watervoorziening.

Minister Ank Bijleveld van Defensie wil bijvoorbeeld een elektriciteitscentrale en een gemeenschapshuis realiseren. Die compensatie gebeurt op vrijwillige basis, benadrukt ze.

Hoeveel geld Nederland in Hawija steekt, wil de CDA-bewindsvrouw niet zeggen. Dat hangt volgens haar af van de voorstellen die drie organisaties nu kunnen voorstellen indienen bij het ministerie om de gemeenschap van de stad te ondersteunen. Zodra die voorstellen zijn ingediend en goedgekeurd, wil ze ‘zo snel mogelijk’ met de projecten beginnen.

Lees ook;

• Staat betaalt hoge schadevergoeding aan Irakees die gezin verloor door Nederlandse bom

Lees meer

• Bombardement op Hawija blijft Bijleveld achtervolgen

Lees meer

Individuele schadevergoedingen worden niet uitgekeerd, stelt Bijleveld, omdat in Hawija een Iraakse bommenfabriek werd aangevallen dat volgens het humanitair oorlogsrecht een ‘duidelijk legitiem doel’ is. ,,Het was in hardcore IS-gebied.” In de fabriek lagen echter veel meer explosieven, waardoor de ‘nevenschade’ veel groter was dan vooraf ingeschat.

Niet aansprakelijk

,,Nederland is wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen van de aanval”, schrijft Bijleveld aan de Tweede Kamer. Er is daarom ‘geen aanleiding’ tot het uitkeren van schadevergoedingen ‘op individueel niveau’. ,,Ik realiseer mij terdege dat dit een moeilijke boodschap is voor de betrokkenen”, aldus Bijleveld.

Daarom kiest ze voor het ‘ondersteunen van de getroffen gemeenschap’. ,,Ik ben blij dat we zo kunnen laten zien dat we ook richting de nabestaanden en slachtoffers onze verantwoordelijkheid zullen nemen.”

In Mosul, waar in juni 2015 door een Nederlands bombardement ook burgerslachtoffers vielen, werden recent wel schadevergoedingen gegeven. In dat geval, stelt Bijleveld, bleek dat er ‘een niet-legitiem doel’ was aangevallen. De bom viel op een woonhuis.

Onderzoekscommissie

Ook gaat – vijf jaar ná het bombardement – een onafhankelijke onderzoekscommissie onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager (D66) kijken hoe er door een Nederlandse F-16-aanval in juni 2015 in het Iraakse Hawija burgerslachtoffers konden vallen. Daaruit moeten lessen worden getrokken ‘voor de toekomst’.

De Tweede Kamer drong – op initiatief van regeringspartij D66 – op zo’n onderzoek aan, uitgevoerd door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Maar die zei het onderzoek niet uit te kunnen voeren, omdat het niet tot de taken behoort. Daarom stelt Bijleveld een commissie in omdat ze ‘wel begrijpt dat de Kamer in dit uitzonderlijke geval heeft gevraagd om een extra onafhankelijk onderzoek naar deze aanval’.

Sorgdrager zal ‘naar eigen inzicht de overige leden van deze onderzoekcommissie aanwijzen’. Volgens Bijleveld is minister van Staat Sorgdrager bij uitstek geschikt voor deze commissie omdat ‘zij zich veel op dit soort terrein heeft bewogen’. ,,Ze kan de juridische aspecten overzien en is ook procureur-generaal geweest aan het militaire hof.”

Kamer reageert positief
De Tweede Kamer reageert positief op het besluit van het kabinet om het onderzoek te laten doen. Wel klinkt er teleurstelling over het feit dat individuele slachtoffers en nabestaanden geen compensatie krijgen.

Salima Belhaj van D66 is tevreden dat er een onafhankelijke commissie wordt ingesteld. ,,De slachtoffers en nabestaanden verdienen het om te weten wat er precies is gebeurd naar aanloop en tijdens het bombardement. Transparantie over militaire missies is nodig, in verleden, heden en de toekomst.”

Ook Joël Voordewind van coalitiepartner ChristenUnie vindt het goed dat er nu eindelijk onderzoek komt. “Onderzoek moet nu ook uitwijzen welke lessen Nederland trekt voor de toekomst uit de verkeerde inschatting die is gemaakt.” Hij hoopt dat er “ruimhartig” gecompenseerd zal worden en dat als eerste huizen van direct getroffenen zullen worden hersteld.

,,Het is winst dat er een onafhankelijk onderzoek komt”, zegt Sadet Karabulut (SP). Maar het is wel belangrijk dat de commissie onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager overal toegang tot krijgt, ook vertrouwelijke informatie. Ze vindt het ,,teleurstellend” dat er geen compensatieregeling voor individuele slachtoffers komt.

Volgens John Kerstens van de PvdA is het ,,verstandig” dat het kabinet aan de wens van de Kamer voor onderzoek tegemoet komt. Hij vindt het logisch dat er wordt gekeken naar compensatie voor de gemeenschap, ,,maar dat mag niet per definitie ten koste gaan van compensatie van direct getroffenen. Ook daar zal zorgvuldig naar gekeken moeten worden.”

De Tweede Kamer bleef in mei minister Ank Bijleveld van Defensie verwijten dat informatie over de fatale Nederlandse aanval op het Iraakse Hawija niet, verkeerd of onvolledig naar het parlement werd gestuurd.

Winnie Sorgdrager gaat onderzoek naar wapeninzet Hawija leiden

RO 02.10.2020 Er komt een onafhankelijke onderzoekscommissie die bekijkt hoe er als gevolg van de Nederlandse wapeninzet in de nacht van 2 op 3 juni 2015 in Hawija, Irak, burgerslachtoffers konden vallen en welke lessen daar voor de toekomst zijn te trekken.

Mr. Winnie Sorgdrager wordt de voorzitter van deze onderzoekscommissie. Ook maakt minister Bijleveld-Schouten vandaag bekend dat het kabinet de getroffen gemeenschap in Hawija op vrijwillige basis gaat compenseren voor het leed en de materiële schade die is ontstaan als gevolg van de wapeninzet.

Het besluit tot instellen van de onderzoekscommissie volgt op een motie die op 14 mei 2020 in de Tweede Kamer is aangenomen. Daarin is gevraagd om de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) onderzoek te laten doen. De OVV gaf echter aan dit onderzoek niet uit kunnen voeren. Dit behoort niet tot het takenpakket van de OVV, waardoor de motie strikt genomen niet uitvoerbaar is.

Bijleveld: “Ik begrijp echter wel dat de Kamer in dit uitzonderlijke geval heeft gevraagd om een extra, onafhankelijk onderzoek naar deze aanval. Daarom heb ik besloten om recht te doen aan de geest van de motie, door een tijdelijke onafhankelijke onderzoekscommissie in te stellen.

Ik heb mr. Winnie Sorgdrager, minister van Staat, bereid gevonden om deze commissie voor te zitten. De voorzitter zal naar eigen inzicht de overige leden van deze onderzoekcommissie aanwijzen.”

Vrijwillige vergoeding Hawija

In de afgelopen maanden bracht een interdepartementale werkgroep onder leiding van Defensie de opties in kaart om de getroffen gemeenschap in Hawija op vrijwillige basis tegemoet te komen.

De vergoeding richt zich op de schade die ontstond als gevolg van de Nederlandse wapeninzet. Hiervoor is er een analyse gemaakt van de behoeften van de gemeenschap. Die liggen op het gebied van elektriciteitsvoorziening, economische activiteiten, werkgelegenheid, waterinfrastructuur en het herstel van woningen.

Drie organisaties zullen op basis van de genoemde behoeften een projectvoorstel doen om de gemeenschap in dit kader te ondersteunen. De projecten zullen zo veel mogelijk gericht zijn op herstel van de directe- en indirecte schade die als gevolg van de aanval is aangericht in Hawija.

Individuele vergoedingen

Ook is onderzocht of individueel vergoeden een optie is. Bij de aanval in Hawija was er sprake van een ISIS-bommenfabriek, een duidelijk legitiem doel in termen van het humanitair oorlogsrecht.

Nederland is daarom wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen van de aanval, en daarmee niet verplicht tot het uitkeren van schadevergoedingen. Iraakse burgers kunnen voor compensatie in eerste instantie terecht bij de Iraakse autoriteiten.

Daarom is Nederland ook altijd zeer terughoudend om in dit soort gevallen op vrijwillige basis op individueel niveau vergoedingen uit te keren. Daarmee zou ook een precedent worden gecreëerd voor toekomstige wapeninzet die correct en binnen de kaders van het humanitaire oorlogsrecht wordt uitgevoerd.

Daarnaast zijn er verschillende praktische bezwaren die individueel vergoeden zeer complex zouden maken.

Bijleveld: “Ik realiseer mij terdege dat dit een moeilijke boodschap is voor de betrokkenen. Wat ik in dit geval wel graag wil doen is het ondersteunen van de getroffen gemeenschap.

Dat besluit breng ik vandaag naar buiten. Ik ben blij dat we zo kunnen laten zien dat we ook richting de nabestaanden en slachtoffers onze verantwoordelijkheid zullen nemen.”

Verschil compensatie Mosul

Minister Bijleveld licht toe waarom de zaak Hawija wezenlijk verschilt met die van Mosul (nacht van 20 op 21 september 2015). Daar is recent wel op individueel niveau een vrijwillige vergoeding aangeboden. Bij deze wapeninzet is er sprake van de zeer uitzonderlijke situatie dat achteraf bleek dat er een niet-legitiem doel, namelijk een woonhuis, was aangevallen.

Zie ook;

• Internationale vrede en veiligheid