Op 17 mei 2018 zou het proces Wilders in hoger beroep worden hervat, maar daar lijkt nu een stokje voor te worden gestoken. Advocaat Geert-Jan Knoops wil eerst wachten of D66-leider Alexander Pechtold wordt vervolgd voor zijn discriminerende uitspraak over Russen. De raadsman van Wilders heeft uitstel aangevraagd. Dat meldt deTelegraaf.
Na een onthulling over Halbe Zijlstra, die opbiechtte dat hij een ontmoeting met president Vladimir Poetin had verzonnen, zei Pechtold tegen de NOS: ‘Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf recht zet’. Dit zei Pechtold om de leugen van de inmiddels gewezen minister van Buitenlandse Zaken te relativeren.
Pechtold kreeg een stroom van kritiek over zich heen, hoewel hij de uitspraak later nuanceerde, door te stellen dat hij het alleen over Russische politicihad gehad. Tientallen mensen hebben aangifte gedaan tegen de D66-leider. Die klachten worden nu onderzocht door het Openbaar Ministerie; het is nog niet zeker of Pechtold wordt vervolgd.
Groepsbelediging
Advocaat Knoops vindt dat als het Openbaar Ministerie besluit Pechtold niet te vervolgen, de vraag rijst waar het OM anders heeft geoordeeld over de uitspraak van Wilders.
Het verzoek voor uitstel is begin maart ingediend. Het beroep in de strafzaak tegen Wilders zou beginnen op 17 mei 2018. De rechtbank in Den Haag veroordeelde Wilders in december 2016 voor de uitspraak.
De PVV-leider had zich volgens de rechter schuldig gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot haat. Zowel Wilders zelf als het Openbaar Ministerie gingen in hoger beroep. Het OM wil dat de PVV-leider een hogere straf krijgt.
‘Minder Marokkanen’
Op die beslissing wil Knoops nu wachten. Knoops vindt namelijk dat Wilders veroordeeld is op het doen van een soortgelijke uitspraak. Wilders vroeg, in 2014, bij een bijeenkomst na de gemeenteraadsverkiezingen of zijn toehoorders ‘meer of minder Marokkanen’ wilden. Voor honderden mensen was dit aanleiding om aangifte te doen voor aanzetten tot discriminatie en haat. Wilders nuanceerde zijn uitspraak eveneens, door te zeggen dat hij ‘criminele Marokkanen’ had bedoeld.
Dat mocht niet baten: in 2016 werd Wilders veroordeeld voor aanzetten tot discriminatie op grond van ras. Wilders is in hoger beroep, en krijgt nu met de uitspraken van Pechtold een belangrijke troef in de schoot geworpen.
De uitspraak van Pechtold is volgens Knoops te vergelijken met die van Wilders, en als Pechtold niet wordt vervolgd, kan Knoops aanvoeren dat er geen sprake is van een gelijke behandeling.
‘Als Marokkanen speciale status verdienen, dan Russen ook’
Paul Cliteur was getuige bij het proces Wilders in eerste aanleg, hij schreef een boek over het aanzetten tot discriminatie. ‘Als je als rechtbank beweert dat Marokkanen een speciale status krijgen, dan verdienen de Russen dat ook.’
Het waren heftige weken. De lokale verkiezingsstrijd leek op een echte landelijke politieke strijd. De politieke taal is verhard. D66 begon de campagne met antiracisme. Daarmee was de toon gezet.
De partij van Thierry Baudet moest het ontgelden. Forum voor Democratie (FvD) werd als een racistische partij neergezet. Aanleiding waren de uitspraken van nummer 2 van FvD op de Amsterdamse kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen.
D66-minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren kwalificeerde Baudet als een grotere bedreiging voor de democratie dan Geert Wilders. Zo begon de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Dit is de lijn die in de komende maanden en jaren de politieke debatten zal domineren: u bent een racist, nee, ik ben geen racist.
WeeYernaz Ramautarsing, de nummer twee van de Amsterdamse FvD, sneuvelde nadat de Volkskrant met nieuwe onthullingen was gekomen over zijn vermeende discriminerendeuitspraken. Dat was kennelijk nog niet genoeg voor D66-leider Alexander Pechtold. In een interview met WNL op Zondag zei Pechtold: ‘Bij Geert Wilders waren we te laat, bij Thierry Baudet moeten we op tijd zijn. (…) Wilders pakt altijd de islam aan. Hij spreekt van islamisering. Maar geloof is nog iets waarvoor je kunt kiezen. Je geaardheid of je ras, daarvoor kun je niet kiezen.’
Terugblik van de eerste regiedag en drie vragen over het hoger beroep
Het proces tegen Wilders begint op 17 mei 2018. De politicus wordt vervolgd, omdat hij op 19 maart 2014 zijn aanhangers liet roepen dat ze ”minder” Marokkanen wilden.
Op 9 december 2016 werd de politicus veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Tijdens een verkiezingsbijeenkomst in een Haags café vroeg Wilders zijn aanhang of zij meer of minder Marokkanen wilden in de stad en in Nederland.
Het publiek scandeerde ‘minder, minder’, waarna Wilders zei dat hij dat zou regelen. De rechtbank veroordeelde Wilders voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, maar hij werd vrijgesproken van het aanzetten tot haat. De rechtbank legde geen straf op omdat hij met deze veroordeling voldoende gestraft zou zijn. Er was een boete van 5.000 euro geëist. Wilders ging tegen het vonnis in beroep.
24.10.2017 is de voorbereiding van het hoger beroep van het ‘Minder Marokkanen’–proces tegen PVV-leider Geert Wilders begonnen. Tijdens een zogenoemde regiezitting in de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol is de verdediging van Wilders op dinsdag 24.10.2017 en donderdag 26.10.2017 de onderzoekswensen toegelicht. Drie vragen over het hoger beroep.
‘Ik heb mijn twijfels over u’, sprak PVV-leider Geert Wilders tegen de voorzitter van het gerechtshof in het hoger beroep van het ‘Minder Marokkanen’-proces. Een verslag van de eerste zittingsdag.
Telegraaf 15.05.2018 Het hoger beroep in de zaak tegen PVV-leider Geert Wilders start donderdag, maar de hoofdpersoon maakt zich niet druk. De politicus belooft alvast dat hij zich ’geen bal’ zal aantrekken van welk vonnis dan ook.
Wilders zegt dat er een ’juridische jihad’ tegen hem wordt gevoerd en hij vindt het ’een gotspe’ dat hij überhaupt voor de rechter moet verschijnen. „Als je mensen in hun nek steekt, kom je weg met het stempel ’verwarde man’, maar als je een legitieme vraag stelt aan je publiek kom je voor de rechter.”
De politicus werd eerder veroordeeld nadat hij zijn publiek liet roepen dat ze minder Marokkanen willen, waarop Wilders zei hij dat hij dat zou regelen. Hij kreeg ondanks dat de rechter hem schuldig bevond aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie, geen straf opgelegd. Wilders en het OM gingen in beroep tegen de uitspraak.
’Immuniteit’
De PVV’er zegt echter nu al dat hij geen andere toon zal aanslaan na een nieuwe veroordeling. „Ik zal me van welke uitkomst dan ook geen bal aantrekken.” Hooguit zal hij de plek veranderen waarvandaan hij zijn boodschap verspreidt. „In het allerslechtste geval kan ik alleen dingen zeggen in de microfoon van de Tweede Kamer, waar ik immuniteit geniet.”
Zenuwachtig is Wilders niet. „Ik heb het eigenlijk allemaal al eens meegemaakt.” Wel kost de hele gang van zaken weer ’voorbereidingstijd, geld en energie’. Wilders zegt dat zijn ’goede advocaat’ Geert-Jan Knoops het woord zal voeren, hij zelf niet. „Ik ga geïnteresseerd luisteren.” De PVV’er blijft strijdlustig. „Niemand snoert mij de mond, ook de raadsheren van het hof niet.”
Telegraaf 09.05.2018 Het gerechtshof in Den Haag begint volgende week donderdag met het proces tegen Geert Wilders. De PVV-leider staat in hoger beroep terecht om zijn ’minder-Marokkanen’ uitspraken. Voor het proces zijn elf zittingsdagen uitgetrokken.
De politicus liet in maart 2014 zijn aanhangers op tv liet roepen dat ze „minder Marokkanen” wilden. Eind 2016 werd Wilders veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar hij kreeg geen straf opgelegd. Zowel Wilders als het OM ging in hoger beroep.
De behandeling van de zaak vindt plaats in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol.
AD 03.05.2018 De tegenstanders van Wilders in het proces over de uitspraak ‘minder, minder, minder Marokkanen’ krijgen tóch hun advocatenkosten vergoed. Dat heeft de Raad van State gisteren besloten. Het terugkrijgen van die kosten is de afgelopen jaren een heel gedoe geweest; de Raad voor de Rechtsbijstand wees het verzoek lange tijd af.
De Raad voor de Rechtsbijstand vond de veelbesproken rechtszaak tegen de PVV-leider eenvoudig genoeg om het zonder advocaten af te kunnen. De Raad van State is het daar niet mee eens: alleen al het feit dat het OM –dat Wilders vervolgde- de Nederlands-Marokkaanse tegenstanders adviseerde een advocaat in de arm te nemen, had genoeg reden moeten zijn om de kosten te vergoeden.
Göran Sluiter, advocaat van een aantal tegenstanders, is ‘heel blij’ dat er eindelijk duidelijkheid over het geld is. Maar hij baalt dat het zo lang heeft geduurd. ,,De rigide opstelling van de Raad voor de Rechtsbijstand heeft mijn cliënten uiteindelijk wel ontmoedigd.” Van de acht cliënten die hij vertegenwoordigde, zijn er inmiddels drie over.
Over de reden waarom de Raad zich ‘rigide’ opstelde, tast de raadsman in het duister. ,,Het kan puur financieel zijn: ook de Raad moet bezuinigen. Maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het op een gegeven moment ook een prestigekwestie werd.”
Schadevergoeding
Om te voorkomen dat zijn cliënten uit vrees voor hoge juridische kosten afhaakten, heeft Sluiter overigens wel al vroeg besloten de kosten ‘desnoods’ zelf te dragen. ,,Wij vinden deze zaak als mensenrechtenadvocaten zó belangrijk dat we dat gebaar heel bewust hebben gemaakt. Met zijn uitspraak heeft Wilders de positie van minderheden aangetast: minderheden voelden zich niet veilig meer. Daarnaast is er ook een zogenaamde ‘gedragsrechtelijke verplichting’; je mag als advocaat je cliënt sowieso niet zomaar in steek laten.”
Sluiter heeft inmiddels zo’n 150 uur à raison van 100 euro per uur in de zaak zitten; hij zal bij de Raad voor de Rechtsbijstand dus zo’n 15.000 euro declareren. Daar komen dan nog de kosten bij van de twee andere advocaten die weer andere cliënten hebben. Hoeveel die precies in rekening zullen brengen, is nog niet bekend.
Sluiter is ook verheugd dat de betaling eindelijk geregeld is omdat de komende maand het hoger beroep in de zaak ‘minder, minder, minder’ start. Daar zullen de Nederlandse Marokkanen die zich gedupeerd voelen opnieuw hun punt maken: door Wilders’ uitspraak maart 2014 hebben ze ‘immateriële schade’ opgelopen. Bij de eerste zaak vroegen ze om 500 euro schadevergoeding maar die werd door de rechtbank niet toegekend.
Zoals bekend veroordeelde de rechtbank Wilders wel, maar zonder strafoplegging: de politicus kreeg geen geldboete of voorwaardelijke straf. Zowel OM als Wilders’ advocaat Knoops kondigde aan tegen het vonnis in beroep te gaan.
Telegraaf 04.04.2018 De uitlating over Russen van D66-leider Alexander Pechtold eerder dit jaar is niet strafbaar. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) heeft hij zich niet schuldig gemaakt aan groepsbelediging.
Na een verklaring van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Zijlstra in februari van dit jaar zou Pechtold hebben gezegd ’Ik waardeer zijn openhartigheid’ en ’Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.’ Zijlstra had toegegeven dat hij, anders dan hij daarvoor had gezegd, niet aanwezig was geweest bij een bijeenkomst waar president Poetin van Rusland bepaalde uitspraken zou hebben gedaan in de geopolitieke sfeer.
Zeven personen hebben tegen Pechtold aangifte gedaan vanwege zijn uitspraak.
Het OM heeft beoordeeld of er sprake is van groepsbelediging van Russen, strafbaar gesteld in artikel 137c Wetboek van Strafrecht. Volgens het OM is de uitlating in strafrechtelijke zin op zichzelf bezien niet beledigend. Als de uitspraak wel beledigend zou zijn, dan neemt naar het oordeel van het OM de context van het maatschappelijk debat het beledigende karakter weg en is de uitlating van Pechtold niet ’onnodig grievend’ is.
PVV-leider Geert Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops opperden afgelopen weekeinde nog dat de strafzaak over Wilders’ uitlatingen over ’minder Marokkanen’ uitgesteld moest worden, in verband met de aangiftes tegen Pechtold. Volgens hen vertonen de aangiftes „sterke parallellen.” Wilders moet zich vanaf half mei in hoger beroep verantwoorden voor de uitspraken die hij over Marokkanen heeft gedaan.
De politicus liet in maart 2014 zijn aanhangers op tv liet roepen dat ze „minder Marokkanen” wilden. Eind 2016 werd de politicus veroordeeld voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen. Hij kreeg geen straf opgelegd. Zowel Wilders als het OM ging in hoger beroep.
NU 04.04.2018 De uitspraken van D66-leider Alexander Pechtold over Russen zijn niet strafbaar. Dat meldt het Openbaar Ministerie (OM). Er is volgens het OM geen sprake van groepsbelediging.
Zeven mensen hadden aangifte tegen Pechtold gedaan na zijn uitspraak ”Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet”. Hij zei dat naar aanleiding van de verklaring van ex-minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra, die erkende dat hij had gelogen.
Volgens het OM is de uitspraak van Pechtold strafrechtelijk gezien niet beledigend. Daarnaast moet de uitspraak volgens justitie ook in de ”context van het maatschappelijk debat” gezien worden. Ook is de tekst volgens het OM ‘”niet onnodig grievend”.
Pechtold laat weten kennis te hebben genomen van het besluit van het OM. Hij had eerder al gezegd dat zijn uitspraak over Russische politici ging.
Wilders
PVV-leider Geert Wilders vindt dat de uitspraak van Pechtold overeenkomsten vertoont met zijn “minder Marokkanen”-uitspraak. In maart 2014 vroeg Wilders aan zijn gevolg tijdens een verkiezingsavond of zij “meer of minder Marokkanen” in Nederland wilden. De rechtbank in Den Haag veroordeelde Wilders in december 2016 voor die uitspraak. Hij kreeg geen straf opgelegd. Het hoger beroep in die zaak begint op 17 mei.
Wilders liet afgelopen zaterdag via zijn advocaat, Geert Jan Knoops, weten een verzoek tot uitstel te hebben ingediend bij de rechtbank. Hij wilde eerst afwachten wat het OM besloot over de uitspraak van Pechtold.
Linkse vriendjes
De PVV-leider reageerde woensdag binnen een uur op Twitter. Wilders vindt dat het Openbaar Ministerie niet onafhankelijk en objectief is. Hij vindt dat zijn uitspraken van dezelfde strekking zijn als eerdere uitspraken van andere politici die niet werden vervolgd, zoals Pechtold.
“Samsom niet vervolgd. Spekman niet vervolgd. Pechtold niet vervolgd. Ik wél vervolgd”, stelde hij. “Gelijke gevallen ongelijk behandeld: OM beschermt linkse vriendjes. Als er nog iets van een rechtsstaat bestaat, dan ook mijn zaak nu meteen van tafel! Hof moet OM niet-ontvankelijk verklaren.”
Rechtstaat ondermijnen
Eerder deed WIlders al soortgelijke uitspraken tijdens zijn proces. Toen riep hij dat “niemand in Nederland de rechters meer vertrouwt”. Dit kwam hem op veel kritiek te staan van collegaparlementariërs, premier Mark Rutte en toenmalig minister Edith Schippers. Zij stelden dat de PVV-voorman met zijn uitlatingen het vertrouwen in de democratische rechtsstaat ondermijnde.
Ook in 2010, toen Wilders werd vervolgd wegens groepsbelediging, liet de politicus zich in soortgelijke bewoordingen over de Nederlandse rechtspraak uit. In die zaak werd de PVV-leider overigens vrijgesproken.
NOS 04.04.2018 D66-leider Alexander Pechtold wordt niet vervolgd vanwege een uitspraak over Russen. Hij heeft zich niet schuldig gemaakt aan groepsbelediging, concludeert het Openbaar Ministerie.
Pechtold zei in februari tegen de NOS, naar aanleiding van de leugen van toenmalig minister Zijlstra over zijn ontmoeting met president Poetin: “Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.” Zeven mensen deden aangifte tegen Pechtold omdat die discriminerend zou zijn voor Russen.
Volgens het OM is de uitlating in strafrechtelijke zin niet beledigend. Als de uitspraak wel beledigend zou zijn, dan neemt naar het oordeel van het OM de context van het maatschappelijk debat het beledigende karakter weg. Ook vindt het OM dat de uitlating van Pechtold niet ‘onnodig grievend’ is.
De mensen die aangifte hebben gedaan, kunnen nog in beroep tegen het besluit van het OM. Pechtold zegt dat hij kennis heeft genomen van het besluit en wil verder geen commentaar leveren.
Wilders bepleitte uitstel eigen zaak
PVV-leider Geert Wilders is het er niet mee eens. Hij voelt zich door het OM ongelijk behandeld, omdat hij wel wordt vervolgd om zijn uitspraken. “Als er nog iets van een rechtsstaat bestaat dan ook mijn zaak nu meteen van tafel!”
Zaterdag werd bekend dat Wilders en zijn advocaat Knoops het besluit van het OM van groot belang vinden voor het hoger beroep in de ‘minder Marokkanen’-zaak tegen Wilders.
Knoops zei in De Telegraaf dat de aangiften tegen Pechtold gebaseerd zijn op hetzelfde wetsartikel dat Wilders zou hebben overtreden: het verbod op aanzetten tot discriminatie op grond van onder meer ras. Als Pechtold niet wordt vervolgd, is er sprake is van schending van het recht van Wilders op een eerlijk proces, zei Knoops.
Wilders daagde bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 aanhangers uit om te roepen dat ze minder Marokkanen wilden. In 2016 leidde dat tot een veroordeling voor groepsbelediging zonder strafoplegging. Het hoger beroep in deze zaak dient op 17 mei bij het gerechtshof in Den Haag.
AD 04.04.2018 ,,Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.” Deze uitspraak over Russen van D66-leider Alexander Pechtold eerder dit jaar, is niet strafbaar. Zeven mensen hadden aangifte tegen hem gedaan.
Samsom niet vervolgd. Spekman niet vervolgd. Pechtold niet vervolgd. Ik wél vervolgd. Gelijke gevallen ongelijk behandeld: OM beschermt linkse vriendjes.
Als er nog iets van een rechtsstaat bestaat dan ook mijn zaak nu meteen van tafel! Hof moet OM niet-ontvankelijk verklaren. 11:33 AM – Apr 4, 2018
Na een verklaring van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra, in februari van dit jaar, zei Pechtold: ,,Ik waardeer zijn openhartigheid. Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.”
Zijlstra had toegegeven dat hij, anders dan hij daarvoor had beweerd, niet aanwezig was geweest bij een bijeenkomst waar president Poetin van Rusland gezegd zou hebben dat hij streeft naar een Groot Rusland. Door zijn leugen moest Zijlstra opstappen.
Groepsbelediging
Zeven personen deden aangifte na Pechtolds opmerking. Maar het Openbaar Ministerie concludeert nu dat er geen sprake is van groepsbelediging van Russen. Volgens het OM is de uitlating ‘in strafrechtelijke zin’ op zichzelf bezien niet beledigend. Als de uitspraak wél beledigend zou zijn, dan valt dat weer weg omdat de opmerking werd geplaatst in de context van van een maatschappelijk debat.
Pechtold laat weten kennis te hebben genomen van het besluit van het OM. Hij had eerder al gezegd dat zijn uitspraak over Russische politici ging.
NOS 04.04.2018 D66-leider Alexander Pechtold wordt niet vervolgd vanwege een uitspraak over Russen. Hij heeft zich niet schuldig gemaakt aan groepsbelediging, concludeert het Openbaar Ministerie.
Pechtold zei in februari tegen de NOS, naar aanleiding van de leugen van toenmalig minister Zijlstra over zijn ontmoeting met president Poetin: “Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.” Zeven mensen deden aangifte tegen Pechtold omdat die discriminerend zou zijn voor Russen.
Volgens het OM is de uitlating in strafrechtelijke zin niet beledigend. Als de uitspraak wel beledigend zou zijn, dan neemt naar het oordeel van het OM de context van het maatschappelijk debat het beledigende karakter weg. Ook vindt het OM dat de uitlating van Pechtold niet ‘onnodig grievend’ is.
De mensen die aangifte hebben gedaan, kunnen nog in beroep tegen het besluit van het OM. Pechtold zegt dat hij kennis heeft genomen van het besluit en wil verder geen commentaar leveren.
Wilders
Zaterdag werd bekend dat PVV-leider Geert Wilders en zijn advocaat Knoops het besluit van het OM van groot belang vinden voor het hoger beroep in de ‘minder Marokkanen’-zaak tegen Wilders.
Knoops zei in De Telegraaf dat de aangiften tegen Pechtold gebaseerd zijn op hetzelfde wetsartikel dat Wilders zou hebben overtreden: het verbod op aanzetten tot discriminatie op grond van onder meer ras. Als Pechtold niet wordt vervolgd, is er sprake is van schending van het recht van Wilders op een eerlijk proces, zei Knoops.
Wilders daagde bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 aanhangers uit om te roepen dat ze minder Marokkanen wilden. In 2016 leidde dat tot een veroordeling voor groepsbelediging zonder strafoplegging. Het hoger beroep in deze zaak dient op 17 mei bij het gerechtshof in Den Haag.
Telegraaf 03.04.2018 Dat Geert Wilders zijn rechtszaak wil vertragen is volgens D66-leider Pechtold een ‘stuntje’. De PVV-leider vindt dat Pechtold ook vervolgd zou moeten worden voor zijn uitspraken over Russen.
VK 31.03.2018 PVV-leider Geert Wilders heeft uitstel gevraagd van het hoger beroep over de ‘minder Marokkanen’-uitspraak. Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops willen afwachten wat het Openbaar Ministerie doet met de aangiften wegens discriminatie die zijn gedaan tegen D66-leider Alexander Pechtold.
Toen ex-minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra in opspraak raakte door zijn leugen over een ontmoeting met de Russische president Poetin, reageerde Pechtold met de opmerking: ‘Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.’ Naar aanleiding daarvan zijn aangiften gedaan tegen Pechtold door mensen die zich gediscrimineerd achten.
De aangiften stoelen op hetzelfde wetsartikel waarop de zaak tegen Wilders is gebaseerd. In De Telegraaf noemt strafrechtgeleerde Theo de Roos de uitspraken van Wilders en Pechtold vergelijkbaar: ‘Vervang het woord Russen door Marokkanen, en vraag je dan af wat voor commotie je krijgt.’
Wilders en Knoops willen nu eerst zien wat het Openbaar Ministerie doet met de aangiften tegen Pechtold. Het hoger beroep van Wilders tegen zijn eerdere veroordeling staat bij het gerechtshof in Den Haag op de rol voor 17 mei. Het Openbaar Ministerie in Amsterdam beslist binnenkort over een eventuele vervolging van Pechtold.
Op 9 december 2016 werd Wilders door de rechtbank in Den Haag veroordeeld voor zijn uitspraken in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Tijdens een verkiezingsbijeenkomst in een Haags café vroeg Wilders zijn aanhang of zij meer of minder Marokkanen wilden in de stad en in Nederland.
Het publiek scandeerde ‘minder, minder’, waarna Wilders zei dat hij dat zou regelen. De rechtbank veroordeelde Wilders voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, maar hij werd vrijgesproken van het aanzetten tot haat. De rechtbank legde geen straf op omdat hij met deze veroordeling voldoende gestraft zou zijn. Er was een boete van 5.000 euro geëist. Wilders ging tegen het vonnis in beroep.
NU 31.03.2018 PVV-leider Geert Wilders wil dat het hoger beroep in de strafzaak over zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak wordt uitgesteld. Hij wil eerst weten wat het Openbaar Ministerie doet met de aangiften die tegen D66-leider Alexander Pechtold zijn gedaan wegens discriminatie.
Dat heeft zijn advocaat Geert Jan Knoops bevestigd naar aanleiding van een bericht in De Telegraaf.
Pechtold stelde naar aanleiding van de affaire rond voormalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra dat hij “de eerste Rus nog moet tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet”. Drie mensen deden aangifte van discriminatie over deze uitspraak. Veel Russen voelden zich beledigd door deze uitspraak.
Wilders vindt dat deze uitspraak overeenkomsten vertoont met zijn “minder Marokkanen”-uitspraak. In maart 2014 vroeg Wilders aan zijn gevolg tijdens een verkiezingsavond of zij “meer of minder Marokkanen” in Nederland wilden.
Advocaat Knoops vindt dat als het Openbaar Ministerie besluit Pechtold niet te vervolgen, de vraag rijst waar het OM anders heeft geoordeeld over de uitspraak van Wilders.
Het verzoek voor uitstel is begin maart ingediend. Het beroep in de strafzaak tegen Wilders zou beginnen op 17 mei. De rechtbank in Den Haag veroordeelde Wilders in december 2016 voor de uitspraak.
De PVV-leider had zich volgens de rechter schuldig gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot haat. Zowel Wilders zelf als het Openbaar Ministerie gingen in hoger beroep. Het OM wil dat de PVV-leider een hogere straf krijgt.
Telegraaf 31.03.2018 Een terloopse opmerking van D66-leider Alexander Pechtold over Russen, heeft mogelijk grote gevolgen voor het proces tegen Geert Wilders.
Volgens Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops is de opmerking van Pechtold „ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet” volledig vergelijkbaar met de ’minder Marokkanen-uitspraak’ waarvoor Wilders nu in hoger beroep terechtstaat. Als Pechtold niet wordt vervolgd, is er sprake van schending van het gelijkheidsbeginsel en Wilders’ recht op een eerlijk proces, vindt de raadsman.
Hij heeft het Haagse gerechtshof gevraagd om uitstel van het hoger beroep dat vanaf 17 mei inhoudelijk wordt behandeld. Wilders en zijn advocaat willen dat het hof wacht op de beslissing van het Openbaar Ministerie in Amsterdam over de vervolging van Pechtold.
Ook rechtsgeleerde Theo de Roos noemt de uitlatingen van Wilders en Pechtold vergelijkbaar. ,,Vervang het woord Russen door Marokkanen, en vraag je dan af wat voor commotie je krijgt.”
NOS 31.03.2018 Geert Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops hebben uitstel gevraagd in het hoger beroep in de ‘minder-Marokkanen’-zaak die tegen de PVV-leider loopt. Wilders en Knoops willen afwachten wat het Openbaar Ministerie doet met de aangiften die zijn gedaan tegen D66-leider Alexander Pechtold wegens discriminatie. Dat meldt De Telegraaf.
Pechtold gaf vorige maand een reactie op Zijlstra die toegaf dat hij heeft gelogen over een ontmoeting met de Russische president Poetin. Tegen de NOS zei Pechtold : “Ik waardeer zijn openhartigheid. Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.”
Aangiften
Veertig mensen maakten melding van discriminatie bij de politie, schrijft de krant. Drie mensen deden aangifte. Volgens een van hen scheert Pechtold alle Russen over een kam en voelen veel Russen zich gestigmatiseerd en gediscrimineerd.
Advocaat Knoops zegt dat de aangiften tegen Pechtold gebaseerd zijn op hetzelfde wetsartikel dat Wilders zou hebben overtreden: het verbod op aanzetten tot discriminatie op grond van onder meer ras. Knoops vindt dat als Pechtold niet wordt vervolgd, er sprake is van schending van het gelijkheidsbeginsel en Wilders’ recht op een eerlijk proces.
Inhoudelijk verweren
Wilders en Knoops hebben het verzoek tot uitstel op 1 maart gestuurd aan het gerechtshof Den Haag, dat de strafzaak vanaf 17 mei inhoudelijk behandelt. Als het uitstel wordt toegestaan kan Knoops de beslissing in de zaak-Pechtold mogelijk meenemen tijdens de inhoudelijke behandeling van het hoger beroep bij het gerechtshof.
Het OM in Amsterdam zegt tegen de Telegraaf dat er nog geen beslissing is genomen over vervolging van Pechtold, maar dat die wel op korte termijn te verwachten is.
AD 31.03.2018 PVV-leider Geert Wilders heeft, via zijn advocaat Geert-Jan Knoops, uitstel gevraagd in het hoger beroep dat tegen hem loop in ‘minder-minder’-zaak. Wilders wil eerst zien hoe het OM omgaat met de drie aangiften wegens discriminatie tegen D66-voorman Alexander Pechtold.
,,Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zelf zijn fouten rechtzet’’, zei Pechtold tegen de NOS in reactie op CDA’er Halbe Zijlstra, die bekende gelogen te hebben over zijn ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin.
Bij de politie werd, na Pechtolds woorden, veertig keer melding gemaakt van discriminatie. Drie mensen deden aangifte, schrijft De Telegraaf. Pechtold zou, volgens een van de aangiften, Russen discrimineren en stigmatiseren met zijn uitspraken.
Eerlijk proces
De aangiften tegen Pechtold zijn, zo zegt Wilders raadsman, gebaseerd op hetzelfde wetsartikel dat de PVV-leider volgens Justitie heeft overtreden. Te weten, het aanzetten tot discriminatie op basis van onder meer ras. Als het OM pechtold niet vervolgd, zou dat Wilders recht op een eerlijk proces schenden, meent Knoops.
Knoops: ,,De aangiften rond Pechtold en de zaak rond Wilders vertonen sterke parallellen. We willen daarom afwachten wat het OM hiermee gaat doen. Ik ga ervan uit dat ik het verzoek tijdens de inhoudelijke behandeling op 17 mei zal kunnen toelichten en dat het gerechtshof er dan een beslissing over neemt.”
Uitlatingen vergelijkbaar
De uitlatingen van Wilders en Pechtold zijn vergelijkbaar vindt ook rechtsgeleerde Theo de Roos. ,,Vervang het woord Russen door Marokkanen, en vraag je dan af wat voor commotie je krijgt”, zegt hij tegen de krant. Het OM heeft nog niet besloten of het overgaat tot vervolging van Pechtold.
De zaak tegen Wilders wordt vanaf 17 mei inhoudelijk behandeld door het hof in Den Haag. Knoops heeft op 1 maart het verzoek tot uitstel ingestuurd. Mocht het gerechtshof het verzoek honoreren, dan kan een uitspraak in de zaak tegen Pechtold worden meegenomen in het beroep van Wilders.
Elsevier 31.03.2018 Op 17 mei zou het proces Wilders in hoger beroep worden hervat, maar daar lijkt nu een stokje voor te worden gestoken. Advocaat Geert-Jan Knoops wil eerst wachten of D66-leider Alexander Pechtold wordt vervolgd voor zijn discriminerende uitspraak over Russen. De raadsman van Wilders heeft uitstel aangevraagd.
Dat meldt De Telegraaf. Pechtold zei na een onthulling over Halbe Zijlstra, die opbiechtte dat hij een ontmoeting met president Vladimir Poetin had verzonnen: ‘Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf recht zet’. Dit zei Pechtold om de leugen van de inmiddels gewezen minister van Buitenlandse Zaken te relativeren.
Pechtold kreeg een stroom van kritiek over zich heen, hoewel hij de uitspraak later nuanceerde, door te stellen dat hij het alleen over Russische politici had gehad. Tientallen mensen hebben aangifte gedaan tegen de D66-leider. Die klachten worden nu onderzocht door het Openbaar Ministerie; het is nog niet zeker of Pechtold wordt vervolgd.
‘Minder Marokkanen’
Op die beslissing wil Knoops nu wachten. Knoops vindt namelijk dat Wilders veroordeeld is op het doen van een soortgelijke uitspraak. Wilders vroeg, in 2014, bij een bijeenkomst na de gemeenteraadsverkiezingen of zijn toehoorders ‘meer of minder Marokkanen’ wilden. Voor honderden mensen was dit aanleiding om aangifte te doen voor aanzetten tot discriminatie en haat. Wilders nuanceerde zijn uitspraak eveneens, door te zeggen dat hij ‘criminele Marokkanen’ had bedoeld.
Dat mocht niet baten: in 2016 werd Wilders veroordeeld voor aanzetten tot discriminatie op grond van ras. Wilders is in hoger beroep, en krijgt nu met de uitspraken van Pechtold een belangrijke troef in de schoot geworpen.
De uitspraak van Pechtold is volgens Knoops te vergelijken met die van Wilders, en als Pechtold niet wordt vervolgd, kan Knoops aanvoeren dat er geen sprake is van een gelijke behandeling.
‘Als Marokkanen speciale status verdienen, dan Russen ook’
Paul Cliteur was getuige bij het proces Wilders in eerste aanleg, hij schreef een boek over het aanzetten tot discriminatie. ‘Als je als rechtbank beweert dat Marokkanen een speciale status krijgen, dan verdienen de Russen dat ook.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Het bestuurscollege van de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) kwam woensdag 04.04.2018in speciale zitting bijeen om te praten over de aanslag op de voormalige Russische spion Sergej Skripal. Rusland heeft om het overleg gevraagd.
Telegraaf 30.08.2019
Tijdens dit overleg van de OPCW (Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens) in Den Haag is een Russisch voorstel om een gezamenlijk nieuw onderzoek te beginnen naar de gifgasaanval op een Russische oud-spion in Engeland met overmacht weggestemd. Rusland kreeg steun van Iran en China bij het verzoek om samen met de Britten de gifgaszaak aan te pakken.
Uiteindelijk stemden 16 landen tegen het voorstel en zes voor. Zeventien landen onthielden zich van stemming.
Informatiestrijd ademt sfeer Koude Oorlog
Rusland en Groot-Brittannië voeren een informatieoorlog rond het zenuwgas waarmee oud-spion Skripal is vergiftigd. Na internationaal overleg over de kwestie vliegen woensdag in Den Haag de verwijten over en weer.
Skripal en zijn dochter Joelia werden 4 maart 2018 bewusteloos aangetroffen op een bankje in de Engelse stad Salisbury. Al snel bleek dat er zenuwgas was gebruikt en dat het om een aanslag ging.
Experts van de OPCW hebben sporen van het gas onderzocht. Het is niet duidelijk of tijdens de besloten bijeenkomst in Den Haag resultaten ter tafel komen.
De Russische ambassade in Den Haag houdt na de speciale zitting een persconferentie om de visie van Moskou op de zaak Skripal te belichten. Het land heeft steeds ontkend betrokken te zijn geweest bij de aanslag, hoewel het gebruikte zenuwgas is ontwikkeld door de Sovjet-Unie.
AD 06.04.2018
Onderzoek vergiftiging Sergej Skripal
Skripal en zijn dochter werden begin deze maand in de Britse stad Salisbury vergiftigd, volgen de Britten met een zenuwgas. Voor zover bekend liggen de twee slachtoffers nog altijd in kritieke toestand in het ziekenhuis. De politieman die als eerste bij hen was en ook ziek werd, maakt het inmiddels beter.
Door de gifaanval raakte Skripal in zijn woonplaats Salisbury buiten westen. Ook zijn dochter, die bij hem was, werd ernstig ziek. Inmiddels werd bekend dat zij aan de beterende hand is, haar vaders toestand is nog kritiek. Ook raakte een agent gewond die hen hielp; hij werd eerder al ontslagen uit het ziekenhuis.
Nieuwe slachtoffers
Rowley werd net als zijn vriendin Dawn Sturgess (44) door domme pech blootgesteld aan hetzelfde zenuwgas waarmee in zijn woonplaats een aanslag was gepleegd op de Russische ex-spion Sergej Skripal en diens dochter Joelia.
De Britse vrouw werd onlangs in het ziekenhuis opgenomen nadat ze in aanraking was gekomen met het zenuwgas novitsjok is vanavond overleden.
De 44-jarige Dawn Sturgess overleed volgens persbureau AP vanavond in een ziekenhuis in Salisbury, de stad waar de Russische ex-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia eerder dit jaar nog met hetzelfde gas werden vergiftigd. De vrouw laat drie kinderen achter.
Mogelijk kwamen ze in aanraking met een voorwerp dat werd gebruikt bij de aanval op de Skripals. Volgens de Britse overheid zat Rusland achter die aanval, maar dat heeft Moskou altijd ontkend. Novitsjok is tijdens de Koude Oorlog ontwikkeld in de voormalige Sovjet-Unie.
Onderzoek
Het onderzoek naar de vergiftiging van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter gaat volgens de Britse politie waarschijnlijk nog maanden duren. In een verklaring schrijft de politie dat het een van de meest ingewikkelde zaken is die de Britse antiterreureenheid ooit heeft behandeld.
Een van de ergste verraders die Rusland heeft gekend, zo omschreef de Russische geheime dienst FSB Sergej Skripal toen hij in 2006 terechtstond wegens het doorgeven van geheimen aan de Britse MI6. Hij werkte toen voor de Russische militaire inlichtingdienst. Dit is de man die de Russen woest maakte. (+)
Telegraaf 15.02.2019
Het lijkt een scène uit een spionagefilm: een voormalige Russische dubbelspion die het slachtoffer is van een liquidatiepoging van zijn vroegere baas. Volgens de Britse regering werd er zenuwgas gebruikt tegen Sergei Skripal en zijn dochter. Vijf vragen over het gebruik van zenuwgas, en waarom alles erop wijst dat een staat achter de mislukte liquidatiepoging zat.
1 – Hoe weten de Britten zo zeker dat zenuwgas is gebruikt?
Met bloed-en slijmmonsters kon snel worden vastgesteld dat de aanvallers van Skripal zenuwgas hebben gebruikt. Volgens diverse berichten vertoonde de oud-spion direct duidelijke symptomen van vergiftiging door zenuwgas, zoals schuim op de mond. Ook overgeven, slijmvorming en epileptische aanvallen kunnen wijzen op het gebruik van zenuwgas.
Het tast het zenuwstelsel razendsnel aan en remt de ademhaling, en is daarmee een van de dodelijkste chemische wapens. Hoe het bij Skripal en zijn dochter precies is toegediend, wordt nog onderzocht.
2 – Welk zenuwgas hebben de aanvallers gebruikt?
Dat is nog onduidelijk. Volgens de Britten is een ‘erg zeldzaam’ strijdgas gebruikt. In de laatste decennia gebruikten aanvallers het vaakst VX en sarin. VX, waarvan een kleine hoeveelheid al voldoende is om iemand om te brengen, werd vorig jaar ingezet in Maleisië om de halfbroer van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un te vermoorden.
Sarin werd gebruikt door het Iraakse leger in de oorlog tegen Iran en de Koerden in het dorp Halabja. Het Syrische leger zette sarin in 2013 in bij de gifgasaanval op Ghouta. Ook een Japanse sekte gebruikte dit zenuwgas in 1995 in de metro van Tokio.
3 – Is het gebruik van zenuwgas verboden?
Ja. Op grond van het internationale verdrag tegen chemische wapens (CWC), dat in 1997 van kracht werd, mogen landen het niet inzetten. Ook Rusland, dat nu wordt genoemd als de meest waarschijnlijke dader, heeft dit verdrag ondertekend. Dit wil echter niet zeggen dat landen niet meer beschikken over chemische wapens.
De VS hebben deze wapens afgezworen, maar ze zijn nog altijd bezig met de vernietiging van hun arsenaal. Rusland claimde vorig jaar dat hun hele voorraad, ooit zo’n 40 duizend ton, was vernietigd. Moskou beschikt echter nog over de onderzoekscentra en de deskundigen om allerlei soorten chemische wapens te maken.
4 – Kan ook een individu of een terreurgroep achter de aanval in Salisbury zitten?
Dat is erg onwaarschijnlijk. De grondstoffen voor chemische wapens zijn weliswaar niet moeilijk te krijgen, maar het maken van chemische wapens zoals sarin en VX is ingewikkeld en bovenal gevaarlijk. In de afgelopen jaren doken er regelmatig berichten op dat Al Qaida in het bezit wilde komen van chemische wapens om een grote aanslag te plegen.
Maar het is de terreurgroep, die toch over behoorlijk wat middelen beschikte, nooit gelukt. Bovendien is er het motief: waarom zou een individu of een terreurgroep een oud-spion willen vermoorden met zo’n ‘ingewikkeld’ wapen?
AD 14.09.2018
5 – Alles wijst dus richting Rusland?
Moskou heeft het motief, de middelen en de kennis om Skripal op deze wijze uit de weg te ruimen. Bovendien hebben de Russen de schijn tegen als het gaat om de inzet van giftige wapens. In 2006 werd Alexander Litvinenko, een tegenstander van Poetin, in Londen gedood met polonium. Vier jaar daarvoor, in 2002, zou de FSB de Tsjetsjeense militaire leider Ibn al-Khattab hebben gedood door een brief te besmeuren met een sarinvariant.
De theorie is nu dat Rusland met opzet Skripal met zenuwgas heeft willen vermoorden om een duidelijk signaal af te geven. Namelijk dat de Russische staat verraders van het vaderand altijd zal weten te vinden. Ook moet de aanval toekomstige dubbelspionnen afschrikken.
250 rechercheurs
Nog altijd is onduidelijk waar Skripal en zijn dochter precies zijn vergiftigd. Op verschillende openbare en particuliere plekken in Salisbury en omgeving wordt daarom onderzoek gedaan om bewijsmateriaal te verzamelen. Daar zijn 250 rechercheurs fulltime bij betrokken, ondersteund door militairen en deskundigen. Ook onderzoekers van de OPCW, de waakhond tegen chemische wapens, zijn naar Groot-Brittannië gekomen om mee te helpen.
Naast onderzoek op straat in Salisbury en omgeving bekijkt de politie 4000 uur aan beelden van bewakingscamera’s en worden honderden getuigen gehoord.
Volgens de Britse regering zitten de Russische autoriteiten achter de aanval, die uitgevoerd zou zijn met het Russische zenuwgas novitsjok. Maar het Kremlin ontkent en eist harde bewijzen of anders excuses. Het incident heeft geleid tot ernstige spanningen tussen Rusland en Groot-Brittannië.
Er zijn landen die meer bewijs willen
Westerse landen scharen zich massaal achter de Britse premier Theresa May tegen Rusland na de zenuwgasaanval op de Russische ex-spion Sergej Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury. Europese landen, Amerika en de NAVO sturen Russische diplomaten weg. Het is allemaal zeer welkom voor May, maar dinsdag hamert zij op een ‘lange termijn-oplossing’ voor de dreiging die Rusland zou vormen.
Na een aantal landen uit de Europese Unie (EU), volgden dinsdag Amerika en de NAVO in hun aankondigingen over het wegsturen van Russische diplomaten.
België, thuisbasis van het hoofdkwartier van zowel de NAVO als de EU, geeft aan nog te onderzoeken welke Russische diplomaten weg te willen sturen. De NAVO meldde dinsdag al dat het personeel van de Russische missie wordt teruggebracht van 30 naar 20 man.
Ook het Luxemburgse ministerie van Buitenlandse Zaken wil verder bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de gifgasaanval op Skripal afwachten. ‘Onze regering wacht de conclusies van de OPCW (Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens, red.) af,’ aldus een woordvoerder. De OPCW verricht nader onderzoek naar het incident in Salisbury.
‘Er zijn slechts een paar Russische diplomaten in Luxemburg, en wij hebben geen bewijs dat zij direct betrokken zijn bij spionage,’ aldus de woordvoerder. Volgens de Luxemburgse regering komt de dialoog met Moskou in gevaar als er diplomaten worden uitgezet – er zitten twee Luxemburgse diplomaten in Moskou, die volgens de verwachting van de regering dan ook worden uitgezet. ‘Dan is onze ambassade in Moskou de facto gesloten en wordt dialoog met Rusland zeer moeilijk.’
Malta heeft gelijksoortige redenen om geen actie te ondernemen. ‘We doen het zelf niet omdat onze diplomatieke missie in Moskou heel klein is,’ zegt de regering in de hoofdstad Valletta. ‘Elke reactie van Moskou zou een directe beëindiging van onze diplomatieke band betekenen.’ De Maltese regering benadrukt wel dat de steun aan de Britten hierom niet minder is.
Landen die niemand wegsturen
Portugal geeft aan niemand op individuele basis te willen wegsturen, en zegt de voorkeur te geven aan actie op EU-niveau. Het land steunde wel de Europese veroordeling van de aanval op Skripal, en geeft daarmee impliciet Rusland de schuld van het incident in Salisbury.
Maar er zijn ook landen die historisch gezien een sterke band hebben met Moskou, en geen Russische diplomaten weg willen sturen. Oostenrijk bijvoorbeeld. De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz en zijn minister van Buitenlandse Zaken Karin Kneissl lieten in een gezamenlijke verklaring weten geen ‘nationale maatregelen’ te nemen. ‘We willen het communicatiekanaal naar Rusland openhouden. Oostenrijk is een neutraal land en we zien onszelf als bruggenbouwer tussen Oost en West,’ aldus de verklaring.
Ook Bulgarije, dat in Rusland een grote handelspartner vindt, ziet er geen heil in om Russische diplomaten weg te sturen. Het land is momenteel EU-voorzitter, en noemt dat als reden om ‘neutraal’ te willen blijven in de kwestie.
Griekenland liet eerder al weten geen diplomaten uit te willen zetten, en geen sancties te willen uitvaardigen tegen een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad. Ook vraagt het land om meer bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de aanval in Groot-Brittannië. Cyprus sluit zich aan bij Griekenland.
Ook Slovenië ziet nog geen reden tot acties tegen Rusland: het Sloveense ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde afgelopen maandag dat het ‘nog te vroeg’ is om actie te ondernemen, aangezien de exacte toedracht van het incident in Salisbury nog in nevelen is gehuld.
Opvallend is wel dat Hongarije zich voegde bij EU-landen die Russische diplomaten wegsturen. Het land besloot maandag om een Russische diplomaat uit te zetten naar aanleiding van de aanval op Skripal.
Rusland heeft nog geen details gegeven over een eventuele tegenreactie. President Poetin was dinsdag in de Siberische stad Kemerovo om nabestaanden van de slachtoffers van de grootschalige brand in een winkelcentrum te condoleren. Ondanks de diplomatieke spanningen bracht de Britse premier May dinsdag per brief overigens daar wel haar condoleances voor over op de Russische regering.
Rusland slaat terug
Rusland zet hetzelfde aantal diplomaten het land uit als de Verenigde Staten, EU-lidstaten en andere landen hebben gedaan met Russen. Dat zegt minister van Buitenlandse Zaken Lavrov.
Hij kondigde ook aan dat het Amerikaanse consulaat in Sint-Petersburg wordt gesloten. De Amerikanen hebben twee dagen de tijd om hun spullen te pakken en de deuren te sluiten.
Rusland reageert zo op het uitzetten van Russische diplomaten vanwege de zenuwgasaanval op ex-dubbelspion Skripal en zijn dochter in Engeland. Bij elkaar kregen meer dan 150 Russische diplomaten de boodschap dat ze het land uit moesten.
Uitzetting Nederlandse ambassademedewerkers
Rusland zet twee Nederlandse ambassademedewerkers uit. Dat heeft de Nederlandse ambassadeur te horen gekregen op het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. De twee medewerkers, een van de politieke afdeling en een van de defensieafdeling, moeten binnen twee weken vertrekken. Minister Blok van Buitenlandse Zaken zegt niet verrast te zijn door de stap.
De Russen zetten ook veel diplomaten uit andere westerse landen uit. Zo moeten vier Polen, twee Italianen, een Fin en een Zweed Rusland verlaten. Eerder zetten die landen precies hetzelfde aantal Russische diplomaten uit. Rusland had al aangekondigd dat het hetzelfde aantal diplomaten uitzet als de VS, EU-lidstaten en andere landen, die meer dan 150 Russische diplomaten wegsturen. Nederland stuurde twee Russen weg.
De uitzettingen zijn een reactie op het uitzetten van Russische diplomaten door verschillende westerse landen in het conflict over de vergiftiging van de Russische ex-dubbelspion Skripal.
‘Het is een mededeling die je natuurlijk niet graag ontvangt’
“Deze stap komt zeker niet als een verrassing“, zegt minister Blok naar aanleiding van het Russische besluit. “Ik leef erg mee met de diplomaten en hun families die nu opeens afscheid moeten nemen van vrienden en collega’s.”
30.03.2018
Een Russische woordvoerder zei vanochtend dat president Poetin nog steeds nauwe banden wil onderhouden met andere landen, ondanks het besluit om westerse diplomaten uit te zetten.
De uitzetting van Russische diplomatie is een reactie op de gifaanval op Skripal en zijn dochter in Engeland. De Britten zeggen bewijs te hebben dat Moskou achter die aanval zit. Rusland ontkent de beschuldigingen.
Minister Stef Blok op bezoek in Rusland
Acht weken na de val van zijn voorganger Halbe Zijlstra zal minister Stef Blok volgende week vrijdag alsnog naar Moskou reizen om als minister van Buitenlandse Zaken kennis te maken met zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov.
Volgens het ministerie ‘wil Blok de kanalen met Rusland open houden. Ook in moeilijke tijden’. De minister gaat het gesprek met Rusland aan, juist nu de relatie tussen Rusland en Europa onder druk staat. ‘Mijn prioriteit ligt bij een veilig en stabiel Nederland en Europa.
AD 28.08.2018
Er zijn heel wat plooien glad te strijken tussen Den Haag en Moskou – zoals de wederzijdse irritaties over het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17, de vergiftiging van een voormalige Russische spion in Groot-Brittannië en de rol van Rusland in Syrië.
Maar achter de schermen spelen voor Blok nog veel gevoeligere kwesties een rol. Zullen de Russen het Nederland bijvoorbeeld vergeven dat premier Rutte al ‘wekenlang’ op de hoogte was van de leugen van de vorige minister van Buitenlandse Zaken over een ontmoeting met president Poetin die nooit heeft plaatsgevonden? De informatie bleef binnenskamers tot de Volkskrant erover publiceerde en Zijlstra moest aftreden.
NU 27.11.2019 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft woensdag het zenuwgas novichok op de lijst met verboden stoffen geplaatst na een gezamenlijk voorstel van de lidstaten Nederland, Canada en de Verenigde Staten.
Nagenoeg alle staten zijn lid van de OPCW. Het is voor het eerst sinds de oprichting in 1997 dat de lijst van verboden stoffen is bijgewerkt. Een ander gif werd op voorstel van Rusland aan de lijst toegevoegd.
In juni vorig jaar werden de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury met het gas vergiftigd. Zij overleefden de aanval, een vrouw die per toeval in aanraking kwam met de stof niet.
Volgens het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zit Rusland achter de aanval met het gifgas op de oud-spion. Moskou heeft alle betrokkenheid bij de moordaanslag op Sergei Skripal en zijn dochter altijd in alle toonaarden ontkend.
The Netherlands, Canada and the US have worked tirelessly to achieve today’s result: the @OPCW now bans deadly chemicals Novichoks. I fully support this strong response to the #Salisbury chemical attack!
NOS 27.11.2019 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zet het zenuwgif novitsjok op haar lijst met verboden stoffen. Het is voor het eerst dat de lijst wordt bijgewerkt. In Groot-Brittannië werden vorig jaar vier mensen met deze stof vergiftigd.
OPCW-lidstaten Nederland, Canada en de VS stelden gezamenlijk voor het gif aan de lijst toe te voegen. Een Russisch voorstel voor een toevoeging van een ander gif werd aangenomen door de 193 lidstaten.
Novitsjok werd in maart vorig jaar gebruikt om de Russische oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia te vergiftigen in de Britse plaats Salisbury. De twee overleefden de aanval. Volgens de EU zit Rusland erachter, Moskou ontkent dat.
Een paar maanden later kwam een Brits stel, dat in Salisbury was geweest, in aanraking met dezelfde stof. De vrouw overleed.
Novitsjok, letterlijk ‘nieuwkomer’ in het Russisch, is een zeer gevaarlijk type zenuwgif dat in de jaren 70 en 80 in de voormalige Sovjet-Unie als chemisch wapen werd ontwikkeld.
Het product kan het lichaam binnendringen door inademing, inname, en contact met de huid. Het doet spieren in het lichaam in ‘overdrive’ gaan, wat uiteindelijk in de dood kan resulteren door het uitvallen van het hart en de longfuncties.
NOS 30.08.2019 Een man die vastzit voor de moord op een Georgiër in een Berlijns park had mogelijk banden met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Volgens onderzoek van Der Spiegel, The Insider en onderzoekscollectief Bellingcat reisde hij vermoedelijk onder een valse identiteit naar Duitsland.
Het slachtoffer, de Georgiër Zelimchan Changosjvili(40), vroeg in 2016 politiek asiel aan in Duitsland, nadat hij in Rusland en Oekraïne was bedreigd en meerdere aanslagen had overleefd. Changosjvili heeft Tsjetsjeense wortels en vocht in de Tweede Tsjetsjeense Oorlog (1999-2009) aan de kant van de opstandelingen tegen Rusland. Hij werd vorige week in Berlijn doodgeschoten.
Volgens Der Spiegel noemt de verdachte van de moord zich in zijn visumaanvraag Vadim Solokov en zegt hij dat hij geboren is in Irkoetsk, in Siberië. Hij heeft opgegeven dat hij nu in Sint-Petersburg woont. Uit het onderzoek blijkt echter dat zo’n persoon niet voorkomt in het Russische paspoortregister, en dus mogelijk niet bestaat.
Paspoortnummer
Solokov zou via Parijs naar Duitsland zijn gereisd. Der Spiegel meldt dat hij nooit is gezien in het Parijse hotel dat hij in zijn visumaanvraag had opgegeven als verblijfplaats.
Het paspoortnummer van de verdachte is volgens het onderzoek van de verschillende media te herleiden naar een afdeling binnen het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken die eerder reisdocumenten opstelde voor de GROe.
Die militaire inlichtingendienst wordt vaker in verband gebracht met operaties in Europa. Zo zou de GROe onder meer verantwoordelijk zijn voor de mislukte aanslag in Engeland op de oud-dubbelspion Sergej Skripal. Ook zou de dienst betrokken zijn bij een cyberoperatie bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), in Den Haag vorig jaar.
MSN 26.07.2019 Rusland heeft boos gereageerd op de boete van 200.000 pond (circa 223.000 euro) die zender RT heeft gekregen in Groot-Brittannië. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt over “censuur” en zegt dat Britse media in Rusland rekening moeten houden met “consequenties”.
De Britse mediawaakhond Ofcom legde de boete op aan het moederbedrijf van RT, het Russische TV-Novosti. De toezichthouder zegt dat RT regels over onpartijdige berichtgeving heeft overtreden, onder meer in programma’s waarin aandacht werd besteed aan de burgeroorlog in Syrië en de affaire Sergej Skripal.
Moskou omschrijft het besluit van de mediawaakhond als onderdeel van een “anti-Russische” campagne in Groot-Brittannië. “We zien opnieuw hoe de Britse autoriteiten proberen de activiteiten van Russische media in hun land aan banden te leggen”, meldt het departement in een verklaring.
Ofcom had in december al gemeld dat RT in overtreding was. De Russische toezichthouder opende kort daarop een onderzoek naar de Britse omroep BBC.
NU 29.06.2019 Een hooggeplaatste Russische officier van de militaire inlichtingendienst stond aan het hoofd van de aanslag met zenuwgif op de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal in het Britse Salisbury, blijkt uit onderzoek door de BBC en onderzoekscollectief Bellingcat.
Bellingcat wist de hand te leggen op belgegevens van de officier en deelde die met de BBC. Het gaat om een man die in februari al door de burgerjournalisten werd geïdentificeerd als Denis Sergeev, die onder een valse naam, Sergei Fedotov, naar Londen reisde voor de aanslag op Skripal en zijn dochter Joelia.
Uit het onderzoek blijkt dat Sergeev de rang van generaal-majoor heeft in de Russische militaire inlichtingendienst GROe. De twee andere Russen die worden verdacht van betrokkenheid bij de mislukte moordaanslag hebben beiden de rang van kolonel in dezelfde organisatie.
Sergeev zou de man zijn geweest die de vliegtickets boekte voor zichzelf en de twee andere verdachten. Hij zou op vrijdag 2 maart 2018 op de Londense luchthaven Heathrow zijn geland en het Verenigd Koninkrijk op zondag 4 maart weer hebben verlaten, nadat het zenuwgif novichok door de twee anderen was achtergelaten op de knop van de voordeur van het huis van Skripal in Salisbury.
Met de telefoongegevens van Sergeev kunnen zijn bewegingen in Londen gedeeltelijk worden nagegaan, zegt Bellingcat. De inlichtingenofficier had genoeg tijd voor een ontmoeting met zijn twee ondergeschikten. Sergeev verbleef op een ander adres dan zij.
De Britse premier Theresa May had vrijdag een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin, voorafgaand aan de G20-top in Osaka, Japan. Volgens Downing Street zei de Britse premier tegen Poetin dat Rusland zijn “onverantwoordelijke en destabiliserende activiteiten moet staken”. Ze omschreef de moordaanslag in Salisbury verder als een “werkelijk deerniswekkend misdrijf” en zei dat de Russische verdachten moeten worden berecht.
Moskou heeft alle betrokkenheid bij de moordaanslag op de Skripals altijd in alle toonaarden ontkend.
Vader en dochter Skripal overleefden de aanslag met novichok. De Britse Dawn Sturgess, die bij toeval in aanraking kwam met de stof, overleed.
NOS 29.06.2019 Onderzoekscollectief Bellingcat heeft in samenwerking met BBC Newsnight achterhaald wat waarschijnlijk de taak was van de derde verdachte in de Skripal-zaak. Deze Dennis Sergejev wordt gezien als de operationeel commandant van de moordoperatie. Hij zou het sein hebben gegeven om de voormalige Russische dubbelspion Skripal vorig jaar maart in zijn woonplaats Salisbury te vergiftigen. Bellingcat trekt die conclusie uit telefoongegevens die het in handen heeft.
In februari maakte Bellingcat al de naam van Sergejev bekend. Het collectief had ontdekt dat hij onder een valse naam naar Londen was gereisd en dat hij contacten had met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Ze konden toen nog niet achterhalen wat zijn rol in de Skripal-zaak was.
Skripal en zijn dochter Joelia, die werden vergiftigd met het zenuwgas novitsjok, overleefden de aanval. Rusland houdt vol dat het niets met de vergiftiging te maken heeft.
Nu, na maanden onderzoek, in samenwerking met het onderzoeksprogramma BBC Newsnight, is een reconstructie gemaakt. Uit de achterhaalde telefoongegevens blijkt dat Sergejev, toen hij onder een valse naam in Engeland was, in contact stond met inlichtingenofficieren in Moskou. Newsnight constateert op basis van bronnen dat Sergejev waarschijnlijk de operationele commandant was van de moordaanslag. Hij heeft de rang van generaal-majoor in de militaire inlichtingendienst, zegt Newsnight.
Paddington
Op 2 maart kwam hij aan in Londen. Hij verbleef in de buurt van Paddington in het westen van Londen, de andere twee verdachten Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov zaten elders in de Britse hoofdstad.
Sergejev gebruikte naast WhatsApp ook de berichtprogramma’s Viber en Telegram en maakte geen gebruik van wifi, vermoedelijk om geen sporen achter te laten. Het gebruik van de versleutelde berichtprogramma’s kan er volgens Bellingcat op wijzen dat hij contact had met de andere twee verdachten.
Sergejev was op 3 maart in het centrum van Londen. Volgens Bellingcat hebben de drie dertig tot veertig minuten de gelegenheid gehad om elkaar daar te spreken. Daarna vertrokken de uitvoerders van de aanslag met de trein naar Salisbury voor een laatste verkenning.
Op 4 maart, de dag van de aanslag, vloog Sergejev terug naar Moskou.
Het is nog altijd niet duidelijk op welk moment de uitvoerders het zenuwgas in handen kregen.
Skripal en zijn dochter overleefden de aanslag. Een man die de houder vond waarin het zenuwgas zat, werd ziek. Zijn vrouw kwam door contact met het zenuwgas om het leven.
AD 07.04.2019 Charlie Rowley, de Engelsman die samen met zijn vriendin vorig jaar in het ziekenhuis belandde na te zijn vergiftigd in het Britse Salisbury, heeft “niet echt antwoorden gekregen” tijdens een ontmoeting met de Russische ambassadeur in Londen.
Rowley werd net als zijn vriendin Dawn Sturgess (44) door domme pech blootgesteld aan hetzelfde zenuwgas waarmee in zijn woonplaats een aanslag was gepleegd op de Russische ex-spion Sergej Skripal en diens dochter Joelia. Hij bezocht de Russische ambassadeur voor een toelichting op wat er was gebeurd. Het bijzondere gesprek was geregeld door de Britse zondagskrant Sunday Mirror die er vandaag over bericht.
De Russische ambassadeur Alexander Jakokenko bezwoer Rowley dat de Russen niet verantwoordelijk waren geweest voor wat hem en zijn vriendin was overkomen. Volgens de Britse autoriteiten waren beiden in contact gekomen met resten gifgas die waren gebruikt bij de aanslag op de Skripals die maar op het nippertje overleefden.
Volgens de ambassadeur klopte dat verhaal niet. Net als Sturgess (44) werd Rowley opgenomen in het ziekenhuis. Hij overleefde, zijn vriendin niet. “Ik wilde hem vragen waarom zijn land mijn vriendin had vermoord”, zegt Rowley in de Sunday Mirror. Hij kreeg naar eigen zeggen geen antwoorden.
Medeleven
De Russische ambassadeur toonde medeleven maar hij ontkende tegelijkertijd elke betrokkenheid van Moskou, aldus Rowley. Het gesprek duurde negentig minuten. Volgens de Sunday Mirror zou de Russische ambassadeur als bewijs van onschuld hebben opgemerkt dat het Russische zenuwgas Novitsjok, als het echt zou zijn gebruikt, veel meer slachtoffer zou hebben gemaakt. ‘Omdat het zo sterk is’.
Rowley was niet onder de indruk van wat de diplomaat allemaal te vertellen had. Hij kwalificeerde de ontkenningen van de ambassadeur zelfs als belachelijk.
In September vorig jaar maakten de Britse autoriteiten bekend dat er voldoende bewijs was om twee Russische nep-toeristen, die reisden onder de namen known as Alexander Petrov and Ruslan Bosjirov – in staat van beschuldiging te stellen wegens ernstige moordverdenking. Beiden zouden in werkelijkheid tot de Russische militaire geheime dienst GROe behoren.
De Russische president heeft elke betrokkenheid van Rusland altijd ontkend.
NU 01.03.2019 De Engelse stad Salisbury is na een grote schoonmaakoperatie officieel veilig verklaard en vrij van het gif novichok. De schoonmaak was nodig, omdat de Russische dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter Yulia bijna een jaar geleden zijn vergiftigd.
Zij werden op 4 maart vorig jaar bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury. Zij bleken te zijn vergiftigd met novichok, een zeer giftige stof die stamt uit de tijd van de Sovjet-Unie.
Na de ontdekking kwam een grote schoonmaakoperatie op gang. Op twaalf plekken in de stad, onder andere in het woonhuis van de spion, werden schoonmaakoperaties uitgevoerd. Tussen zeshonderd en achthonderd militairen waren bij de operaties betrokken, melden Britse media.
Skripal en zijn dochter overleefden de aanval, die vervolgens een diplomatieke rel veroorzaakte. Het Verenigd Koninkrijk houdt twee Russen verantwoordelijk voor de vergiftiging en inmiddels is sprake van een derde verdachte.
In het nabijgelegen Amesbury overleed later een vrouw die in aanraking was gekomen met een flesje met novichok. Hoe het gif daar terechtkwam, is niet duidelijk.
In Salisbury werden vorig jaar maart de Russische dubbelspion Skripal en zijn dochter bewusteloos gevonden. Ze waren vergiftigd met novitsjok.
NOS 01.03.2019 De Engelse plaats Salisbury is officieel vrij van novitsjok verklaard, bijna een jaar nadat de Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia met de stof werden vergiftigd. Honderden militairen hebben het afgelopen jaar gewerkt aan het schoonmaken van de stad.
Skripal en zijn dochter werden op 4 maart vorig jaar bewusteloos gevonden op een bankje in een park in Salisbury. Naar later bleek waren ze vergiftigd met novitsjok, een giftige stof uit de tijd van Sovjet-Unie. Zij overleefden de aanval, maar in het nabijgelegen Amesbury stierf een 44-jarige vrouw toen ze met resten van het zenuwgif in aanraking was gekomen.
Na de vondst van de Skripals zijn zo’n 600 tot 800 speciaal getrainde militairen ingezet om de hele stad schoon te maken. Ze besteedden samen zo’n 13.000 uur aan de actie. Het is volgens een luitenant-generaal van het leger “de langstdurende operatie ooit” in zijn soort op Britse bodem.
Duizenden sporen
De militairen hebben op twaalf plekken gewerkt, onder meer bij het bankje waar de twee bewusteloos werden gevonden, een restaurant waar de Skripals vooraf hadden gegeten en in het huis van agent, die in aanraking was gekomen met de stof.
Het novitsjok-incident leidde tot spanningen tussen Groot-Brittannië en Rusland. De Britten zeggen bijna zeker te weten dat Rusland verantwoordelijk is voor het vergiftigen van de Skripals. Rusland heeft dat altijd ontkend.
Telegraaf 01.03.2019 Het huis waar de voormalige Russische spion Sergei Skripal en zijn dochter Joelia vergiftigd werden met zenuwgas wordt weer een gewoon huis. Na 13.000 uur grondig poetsen is de Engelse stad Salisbury en ook het huis officieel veilig verklaard en vrij van het gif novitsjok. Het huis is terugegeven aan de gemeente Wiltshire.
De overheid zorgt er samen met de provincie voor dat het pand volledig wordt gerenoveerd, zodat het huis weer bewoond kan worden.
Ⓒ Reuters
Het huis zal in elk geval niet worden verhuurd via Airbnb bij wijze van toeristenattractie. De bedoeling is dat er gewoon nieuwe bewoners in komen, meldt Sky News.
Het huis van de Skripals is de laatste van de twaalf locaties rond Wiltshire die zijn teruggegeven sinds de vergiftiging van de Russische ex-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter. Het betekent het einde van een omvangrijke operatie om het spoor van het giftige zenuwgas novitsjok op te ruimen.
De Skripals werden op 4 maart vorig jaar bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury. Zij bleken vergiftigd met novitsjok, een uiterst giftig goedje dat stamt uit de tijd van de Sovjet-unie.
Na de ontdekking kwam een grote schoonmaakoperatie op gang. Op twaalf plekken in de stad, onder andere in het woonhuis van de spion, werden schoonmaakoperaties uitgevoerd waarbij tussen zeshonderd en achthonderd militairen betrokken waren, aldus Britse media vrijdag.
Skripal en zijn dochter overleefden de aanval, die vervolgens een diplomatieke rel veroorzaakte. Groot-Brittannië houdt twee Russen verantwoordelijk voor de vergiftiging en inmiddels is sprake van een derde verdachte.
In het nabijgelegen Amesbury overleed later een vrouw die in aanraking was gekomen met een flesje met novitsjok. Hoe het gif daar terechtkwam, is niet duidelijk.
AD 22.02.2019 De Citroen C3 die vier Russen vorig jaar hebben gebruikt tijdens hun spionagepoging in Den Haag, is vanaf vandaag te zien in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.
De auto speelt een hoofdrol in een tentoonstelling over de Koude Oorlog, waarmee het museum wil laten zien dat de dreiging van de Russen nog altijd aanwezig is.
De vier Russen hadden de auto vorig jaar oktober geparkeerd bij het Marriot-hotel in Den Haag. Het voertuig lag vol met apparatuur waarmee ze volgens de MIVD informatie probeerden te stelen uit het computernetwerk van de OPCW, de organisatie die toeziet op de naleving van het verbod op chemische wapens.
Minister van Defensie Ank Bijleveld en directeur van de Militaire geheime dienst MIVD Onno Eichelheim openden de tentoonstelling. Volgens hen zijn we niet in een tweede Koude Oorlog terecht gekomen. Maar Rusland is wel bezig met een wapenwedloop en heeft het daarin een voorsprong genomen, zei Eichelsheim.
Anders dan nog maar tien jaar geleden heeft Rusland regionaal inmiddels een militair overwicht. En met nieuwe luchtafweer en raketten kan Rusland bijvoorbeeld gebieden, ook in Europa en tegenover NAVO, afgrendelen.
Een voorbeeld van zo’n raket is de veelbesproken 9M729 SCREWDRIVER. Een wapen met een groot bereik dat ook als kernbom kan worden ingezet.
NOS 17.02.2019 Aan de kathedraal in de Engelse stad Salisbury heeft vandaag enige tijd een Russische vlag gehangen. Onbekenden bevestigden afgelopen nacht een grote vlag met de Russische driekleur aan stellingen die voor de kathedraal staan in verband met restauratiewerkzaamheden. De vlag werd vanochtend door werklieden gezien en verwijderd.
Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om een provocatieve actie: in de Engelse stad werden bijna een jaar geleden de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia vergiftigd met zenuwgas. Volgens de Britten waren ze vergiftigd door twee leden van de Russische geheime dienst GROe, Alexandr Petrov en Roeslan Bosjirov.
Later maakte Bellingcat bekend dat het in werkelijkheid ging om militair arts Aleksandr Jevgenjevitsj Misjkin en kolonel Anatoli Tsjepiga. Zij werden in Groot-Brittannië bij verstek aangeklaagd voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van het zenuwgas novitsjok. Rusland heeft altijd betrokkenheid bij het incident ontkend. De Britse premier May zei dat Rusland “bijna zeker” achter de aanvallen zit.
Skripal en zijn dochter overleefden de aanval. Een 44-jarige vrouw uit Amesbury die met de resten van het zenuwgas in aanraking was gekomen, kwam in het ziekenhuis om het leven. Haar man overleefde wel. Het echtpaar zou het flesje met gif in het park in Salisbury hebben aangezien voor een parfumflesje. In hetzelfde park werden Skripal en zijn dochter vergiftigd.
De Britse parlementariër John Glen noemde de actie bij de kathedraal van Salisbury een “domme stunt”. Hij zij blij te zijn dat de vlag “die de spot dreef met de serieuze gebeurtenissen in Salisbury vorig jaar” snel is verwijderd.
Er is nog niemand gearresteerd in verband met de actie. De politie zoekt onder meer aan de hand van videobeelden naar de daders.
NU 14.02.2019 De derde man die verdacht wordt van betrokkenheid bij de moordpoging op de voormalige Russische dubbelspion Sergei Skripal in Engeland is volgens Bellingcat een hoge officier van de Russische militaire inlichtingendienst (GRU).
“Bellingcat kan nu de ware identiteit en achtergrond onthullen van de GRU-agent die onder de schuilnaam Sergey Vyachaeslavovich Fedotov internationaal opereerde”, schrijft het onderzoeksplatform.
“In werkelijkheid heet hij Denis Vyacheslavovich Sergeev, een functionaris van de GRU met een hoge rang die is afgestudeerd aan de Russische militair-diplomatieke academie.”
Bellingcat ontmaskerde vorig jaar al de twee Russen die door Groot-Brittannië zijn beschuldigd van vergiftiging van Skripal en diens dochter met het zenuwgas novichok. Zij zijn inmiddels door de Britse justitie aangeklaagd voor poging tot moord.
Sergeev was ten tijde van de aanslag ook in Salisbury. Volgens Bellingcat is niet duidelijk wat zijn rol precies is geweest bij de vergiftiging. Beide slachtoffers overleefden de aanslag ternauwernood. Een Britse vrouw die later in aanraking kwam met novichock overleed wel.
De Russische president Vladimir Poetin ontkende eerder dat de twee aangeklaagde verdachten bij de Russische inlichtingendienst werkzaam zijn. De twee eerdere verdachten vertelden op de Russische televisie dat zij als toeristen naar Londen zijn gevlogen en een bezoek hebben gebracht aan Salisbury om de kathedraal te bezichtigen.
In 2015 zou de hoge officier Sergeev al betrokken zijn geweest bij de poging een Bulgaarse zakenman om te brengen. De regering van Bulgarije heeft een uitgebreid onderzoek ingesteld.
NOS 14.02.2019 Het onderzoekscollectief Bellingcat zegt dat het de ware identiteit kent van de derde verdachte van de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter. Het zou om een hoge Russische officier van de militaire inlichtingendienst GROe gaan.
Vorige week onthulde Bellingcat dat de man van 45 het alias Sergej Fedotov gebruikte. Vandaag maakte het burgernetwerk, na een onderzoek van vier maanden in samenwerking met de Finse krant Helsingin Sanomat, de naam bekend van de man: Denis Sergejev.
Deze Sergejev reisde op 2 maart vorig jaar, de dag van de vergiftiging, in de ochtend van Moskou naar Londen. De andere verdachten, kolonel Anatoli Tsjepiga en Alexander Misjkin, kwamen later die dag aan in de Britse hoofdstad.
Zenuwgas novitsjok
Het is Bellingcat niet gelukt om te achterhalen wat de rol is geweest van Sergejev. Ook is geen bewijs gevonden dat de man tijdens zijn verblijf in Engeland in Salisbury is geweest, de stad waar Skripal en zijn dochter Joelia werden vergiftigd met het zenuwgas novitsjok.
Sergejev had een terugvlucht geboekt naar Moskou op 4 maart, maar die liet hij op het laatste moment lopen. In plaats daarvan reisde hij naar Rome, waar hij alsnog het vliegtuig naar Moskou nam.
Op diezelfde dag raakten Skripal en zijn dochter onwel en werden opgenomen in het ziekenhuis met vergiftigingsverschijnselen. Ze overleefden allebei de aanslag ternauwernood.
Bulgaarse wapenhandelaar
Bellingcat berichtte vorige week dat Sergejev als Sergej Fedotov in 2015 een aantal keren naar Bulgarije reisde. Het journalistieke burgernetwerk linkt die bezoeken aan de vergiftiging van een Bulgaarse wapenhandelaar. Justitie in Bulgarije is bezig met een onderzoek naar een mogelijk verband.
Groot-Brittannië wees vorig jaar al met de beschuldigende vinger naar Rusland, dat achter de vergiftiging zou zitten. Rusland heeft enige betrokkenheid altijd ontkend. De twee hoofdverdachten verklaarden op televisie dat ze wel in Salisbury waren geweest, maar dat ze speciaal voor de kathedraal kwamen.
Informatie verwijderd
Het collectief noemt het in dit verband opvallend dat de Russische autoriteiten de afgelopen twee maanden alle openbare informatie over de drie verdachten heeft verwijderd. Deze ingrepen kunnen volgens Bellingcat alleen gedaan zijn met directe betrokkenheid van de Russische staat.
Bellingcat zegt dat het volgende week met nieuwe onthullingen komt en dan ook vertelt hoe ze bij Sergejev terecht zijn gekomen.
NU 11.02.2019 Bulgarije onderzoekt of er verband is tussen de moordpoging op de voormalige Russische dubbelspion Sergei Skripalin 2018 in Engeland en de vergiftiging van een wapenhandelaar in Sofia drie jaar eerder. In beide gevallen is mogelijk gebruik gemaakt van het dodelijke zenuwgas novitsjok.
Hoofdaanklager Sotir Tsatsarovzei maandag dat Sergei Fedotov in 2015 drie keer in Bulgarijeis geweest. Hij was er onder meer in april toen geprobeerd is zakenman Emilian Gebrev, die militaire uitrusting leverde aan Oekraïne, om het leven te brengen. In diens urine zijn destijds pesticiden gevonden maar geen sporen van verboden chemische wapens.
De Russische nieuwssite Fontanka bestempelde Fedotov, een officier van de Russische inlichtingendienst GROe, in oktober als de derde verdachte in de zaak-Skripal.
Het onderzoekscollectief Bellingcat onthulde vrijdag dat hij vorig jaar maart inderdaad in Salisbury was, enkele dagen voordat Skripal en zijn dochter Joelia daar ernstig ziek werden door toediening van novitsjok.
Tsatsarov vertelde dat in de zaak-Gebrev “belangrijke” gegevens zijn verzameld over de trips van Fedotov naar Bulgarije en wat hij daar deed. Die worden vergeleken met het Engelse onderzoek.
Telegraaf 08.02.2019 Onderzoekscollectief Bellingcat zegt dat er een derde verdachtebetrokken is geweest bij de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Engelse Salisbury. Het zou gaan om een 45-jarige officier van de Russische militaire veiligheidsdienst GROe, die opereert onder de schuilnaam Sergej Fedotov.
Hij kwam eerder in beeld bij een vergiftigingszaak in 2015 in Bulgarije, meldt Bellingcat. Die zaak vertoont volgens de onderzoekers „griezelige overeenkomsten” met de zaak-Skripal. Toen ging het om de bijna-fatale vergiftiging van de Bulgaarse zakenman Emilian Gebrev, die defensiematerieel leverde aan Oekraïne.
Volgens Bellingcat was ’Fedotov’ in maart vorig jaar in Salisbury, een paar dagen voordat Skripal en zijn dochter ernstig ziek werden door besmetting met het zenuwgas novitsjok.
Het onderzoekscollectief bracht eerder al de namen naar buiten van twee verdachten: Aleksandr Misjkin, een militaire arts van de GROe (schuilnaam ’Alexander Petrov’) en GROe-kolonel Anatoli Tsjepiga (’Roeslan Bosjirov’).
AD 08.02.2019 Onderzoekscollectief Bellingcat zegt dat er een derde persoon betrokken is geweest bij de vergiftiging van de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Engelse Salisbury.
Het zou gaan om een 45-jarige officier van de Russische militaire veiligheidsdienst GROe, die opereert onder de schuilnaam Sergej Fedotov.
Hij kwam eerder in beeld bij een vergiftigingszaak in 2015 in Bulgarije, meldt Bellingcat. Die zaak vertoont volgens de onderzoekers ‘griezelige overeenkomsten’ met de zaak-Skripal. Toen ging het om de bijna-fatale vergiftiging van de Bulgaarse zakenman Emilian Gebrev, die defensiematerieel leverde aan Oekraïne.
Ernstig ziek
Volgens Bellingcat was ‘Fedotov’ in maart vorig jaar in Salisbury, een paar dagen voordat Skripal en zijn dochter ernstig ziek werden door besmetting met het zenuwgas novitsjok.
Het onderzoekscollectief bracht eerder al de namen naar buiten van twee verdachten: Aleksandr Misjkin, een militaire arts van de GROe (schuilnaam ‘Alexander Petrov’) en GROe-kolonel Anatoli Tsjepiga (‘Roeslan Bosjirov’). Zij verklaarden onschuldig te zijn. Volgens het duo bezochten ze weliswaar in maart Salisbury, maar deden ze dat louter als toerist.
Volgens de Britse autoriteiten zijn zij spionnen van de GROe en gelden zij als hoofdverdachten in de zaak rondom de vergiftiging van Skripal. Tsjepiga zou in 2014 een hoge Russische onderscheiding hebben gekregen: Held van de Russische Federatie. Die ontving de man volgens Bellingcat vermoedelijk uit handen van Vladimir Poetin.
Ex-spion en dochter overleefden gifgasaanval ternauwernood
Ex-spion Sergei Skripal (66) en zijn dochter Joelia (33) werden op 4 maart 2018 bewusteloos gevonden op een bankje in de Zuid-Engelse stad Salisbury. Ze overleefden de moordpoging ternauwernood en verbleven langdurig in het ziekenhuis.
Skripal werd na ruim twee maanden ontslagen uit het ziekenhuis. Zijn dochter Joelia lag na de aanslag 20 dagen in coma, maar herstelde sneller dan haar vader. Zij kwam in april uit het ziekenhuis. In een interview lichtte Joelia daarna toe: ,,Ik werd wakker met het nieuws dat we beiden waren vergiftigd. We mogen van geluk spreken dat we nog leven. Ons herstel verliep langzaam en buitengewoon pijnlijk.”
De beschuldigende vinger wees al snel naar Rusland, aangezien het ging om in Rusland gefabriceerd zenuwgas novitsjok. Rusland ontkende, maar een grote diplomatieke rel volgde.
NU 21.01.2019 De Europese Unie stelt sancties in tegen de twee Russische mannen die verantwoordelijk worden gehouden voor de aanval met zenuwgas op de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter in het Engelse Salisbury.
Ook de Europese tegoeden van twee andere Russen en vijf Syriërs worden bevroren. Ze zijn ook niet welkom meer in de EU.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken hebben hier maandag mee ingestemd. De EU introduceerde in oktober een sanctiesysteem voor het straffen van personen of organisaties die betrokken zijn bij aanvallen met chemische wapens, ongeacht hun nationaliteit. Dat systeem wordt nu voor het eerst gebruikt.
De twee Russen zijn geïdentificeerd als leden van de Russische militaire inlichtingendienst GRU. Zij claimden op de Russische televisie Salisbury als toeristen te hebben bezocht om de kathedraal te bewonderen. Skripal en zijn dochter overleefden de moordaanslag, die plaatsvond op 4 maart 2018.
Ook de tegoeden van een Syrische organisatie die chemische wapens produceert worden bevroren. Het gaat om het Scientific Studies and Research Centre (SSRC).
Kremlin: ‘Betrokkenheid Russen niet bewezen’
Het Kremlin stelde in een reactie dat nog geen bewijs te hebben gezien voor de betrokkenheid van het duo bij de aanval. Maar volgens EU-buitenlandchef Federica Mogherini is er een “zeer sterke juridische basis” voor de strafmaatregelen.
De twee andere Russen op de lijst zijn de chef van GRU en zijn adjunct. De vijf Syriërs op de sanctielijst zijn betrokken bij de activiteiten van het SSRC.
De verdachten van de aanval met zenuwgas op de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Engelse Salisbury. Ⓒ Metropolitan police
Telegraaf 21.01.2019 De Europese Unie stelt sancties in tegen de twee Russische mannen die verantwoordelijk worden gehouden voor de aanval met zenuwgas op de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Engelse Salisbury. Ook van twee andere Russen, een Syrische organisatie en vijf Syriërs worden de Europese tegoeden bevroren. Ze zijn ook niet welkom meer in de EU.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken hebben hier maandag mee ingestemd. De EU introduceerde in oktober een sanctiesysteem om personen of organisaties die betrokken zijn bij aanvallen met chemische wapens te straffen, ongeacht hun nationaliteit. Dat wordt nu voor het eerst gebruikt.
De twee Russen zijn geïdentificeerd als leden van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Zij claimden op de Russische tv Salisbury als toeristen te hebben bezocht om de kathedraal te bewonderen. Skripal en zijn dochter overleefden de moordaanslag, die plaatshad op 4 maart 2018.
Het Kremlin zei in een reactie dat het nog geen bewijs heeft gezien voor de betrokkenheid van het duo bij de aanval. Maar volgens EU-buitenlandchef Federica Mogherini is er een „zeer sterke juridische basis” voor de strafmaatregelen.
De twee andere Russen op de lijst zijn de chef van de GROe en zijn adjunct. De Syrische organisatie betreft het Scientific Studies and Research Centre (SSRC), dat betrokken zou zijn bij de ontwikkeling en productie van chemische wapens. De vijf Syriërs op de sanctielijst hebben directe bemoeienis met de activiteiten van SSRC.
De Britse minister Jeremy Hunt sprak van „een heel belangrijke dag om het gebruik van chemische wapens internationaal een taboe te maken.” Zijn ambtgenoot Stef Blok vindt het „heel belangrijk dat de Europese Unie verenigd staat als internationaal recht geschonden wordt.” Er geldt een absoluut verbod op chemische wapens, memoreerde de minister. „Het is natuurlijk heel belangrijk dat we dat niet alleen zeggen, maar daar ook consequenties aan verbinden door sancties op te leggen.”
NU 14.01.2019 De organisatie voor het verbod op chemische wapens (OPCW) gaat novichok toevoegen aan de lijst met verboden gifstoffen. De leden van de internationale organisatie in Den Haag hebben hier maandag een voorstel voor aangenomen.
Novichok is het zenuwgas uit de tijd van de Sovjet-Unie dat vorig jaar in het Engelse Salisbury tegen de Russische ex-dubbelspion Sergei Skripal werd gebruikt. Zijn dochter raakte hierbij ook gewond. In het nabijgelegen Amesbury vielen later dat jaar nog twee slachtoffers. Een van hen overleed.
De 41 leden van het besluitvormingsorgaan van de OPCW hebben een gezamenlijk voorstel van de Verenigde Staten, Nederland en Canada goedgekeurd, aldus de lidstaten maandag.
De leden spraken af ”om twee families van zeer giftige chemicaliën toe te voegen (inclusief de stof die in Salisbury werd gebruikt)”, aldus de ambassadeur van Canada bij de OPCW, Sabine Nolke, op Twitter. Rusland distantieerde zich van het besluit, maar hield het ook niet tegen, schreef ze.
De leden hebben negentig dagen om zich eventueel te bedenken. Daarna is het niet meer mogelijk om bezwaar in te dienen.
Het besluit van maandag was de eerste wijziging in de lijst van verboden gifstoffen van de organisatie sinds de oprichting in 1997. Op de lijst staan onder meer gifstoffen als VX, sarin en mosterdgas.
NU 08.10.2018 Het journalistiek onderzoeksnetwerk Bellingcat zegt de identiteit te hebben achterhaald van ‘Alexander Yevgenyevich Petrov’, een van de twee verdachten in de zaak-Skripal. Het zou gaan om Alexander Yevgenyevich Mishkin, militair arts van de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
Bellingcat onthulde eerder al de naam van de andere verdachte: kolonel van de GROe Anatoliy Chepiga. Hij deed zich eerder voor als ‘Ruslan Boshirov’.
Voor de identificatie van Mishkin maakte Bellingcat gebruik van verschillende open bronnen, verklaringen van mensen dicht bij de verdachte en persoonlijke documenten, waaronder een gescande kopie van zijn paspoort.
Volgens Bellingcat is Mishkin 39 jaar en geboren in het dorp Lojga in het district Archangelsk in het noorden van Rusland.
Tot september was zijn geregistreerd huisadres in Moskou hetzelfde als het hoofdkwartier van GROe, aldus Bellingcat.
Mishkin is tijdens zijn studie medicijnen gerecruteerd door de GROe. Nadat hij in 2010 naar Moskou was verhuisd, kreeg hij zijn tweede identiteit met bijbehorende papieren. In die documenten wordt Mishkin Petrov genoemd.
Onbekend welke rang Mishkin heeft
Tussen 2011 en 2018 zou Mishkin vaak zijn afgereisd naar Oekraïne en Transsylvanië. Het is onbekend welke militaire rang hij nu heeft.
Bellingcat publiceert dinsdag het volledige rapport en daarin staat ook hoe het de identiteit van Mishkin heeft weten te onthullen.
De Russische oud-spion Sergei Skripal en zijn dochter, die in Engeland wonen, werden begin maart ernstig ziek. Ze bleken te zijn getroffen door een zenuwgas, novichok genaamd.
Ze overleefden de aanslag. Groot-Brittannië denkt dat de vergiftiging is uitgevoerd door de twee Russen.
De Russische president Vladimir Poetin ontkende eerder dat de twee verdachten bij de Russische inlichtingendienst werkzaam zijn.
De twee verdachten vertelden op de Russische televisie dat zij als toeristen naar Londen zijn gevlogen en een bezoek hebben gebracht aan Salisbury om de kathedraal te bezichtigen.
NOS 08.10.2018 Het onderzoekscollectief Bellingcat en het Russische onderzoeksplatform The Insider hebben naar eigen zeggen de ware identiteit onthuld van de tweede verdachte in de Skripal-zaak, Aleksandr Petrov. Het zou gaan om de 39-jarige Aleksandr Jevgenjevitsj Misjkin, een militair arts van de Russische geheime dienst GROe.
De identiteit van de andere verdachte in de vergiftigingszaak was al eerder onthuld.
De onderzoekers maakten gebruik van verklaringen dicht bij de verdachte en persoonlijke documenten van Misjkin, zoals een gescande kopie van zijn paspoort. Morgen maakt het onderzoekscollectief de volledige onderzoeksmethode openbaar, evenals de getuigenverklaringen.
De Britse recherche wil niet reageren op de onthullingen omdat het onderzoek in de zaak nog in volle gang is.
Ruslan Bosjirov
Eerder maakten Bellingcat en The Insider al bekend dat de verdachte die bekendstaat als Ruslan Bosjirov in werkelijkheid kolonel Anatoli Tsjepiga is, een hoge officier van de GROe.
Vorige maand verklaarde de Britse premier May dat de Russische geheime dienst verdacht wordt van het vergiftigen van de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia op Brits grondgebied. Het Britse Openbaar Ministerie heeft Petrov en Bosjirov aangeklaagd voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van het zenuwgas novitsjok.
Skripal en zijn dochter hebben de aanval overleefd.
NU 03.10.2018 De Russische president Vladimir Poetin heeft hard uitgehaald naar Sergei Skripal, die dit jaar een moordaanslag met zenuwgas overleefde in Engeland. Op een conferentie in Moskou noemde hij de voormalige dubbelspion een “verrader”.
Poetin vindt dat Skripal door sommigen wordt neergezet als “een soort mensenrechtenactivist”. Hij maakte direct duidelijk daar zelf heel anders over te denken. “Hij is gewoon simpelweg een klootzak.”
Skripal werd in 2006 in Rusland door een militair tribunaal tot dertien jaar cel veroordeeld wegens spionage voor het Verenigd Koninkrijk. Hij werd vier jaar later samen met drie anderen in een spionnenruil uitgewisseld tegen tien Russische agenten die in de Verenigde Staten vastzaten.
De 66-jarige Russische oud-spion Skripal werd op zondagmiddag 4 maart samen met zijn 33-jarige dochter Yulia bewusteloos aangetroffen op een bankje bij een winkelcentrum in de Britse stad Salisbury.
Het Kremlin heeft steeds ontkend achter de moordaanslag met novichok te zitten. Toch maakte Poetin, die voor inlichtingendienst KGB heeft gewerkt, geen geheim van zijn afkeer van de oud-spion. “Hij heeft zijn moederland verraden, niets meer en niets minder”, aldus de Russische president.
NOS 03.10.2018 in Buitenland President Poetin heeft zich grof uitgelaten over Sergej Skripal, de oud-dubbelspion die in maart maar amper een vergiftigingspoging overleefde. Op een bijeenkomst in Moskou noemde Poetin hem een verrader en een klootzak.
Skripal en zijn dochter werden in Salisbury in Engeland vergiftigd met het militaire zenuwgas novitsjok. Ze moesten naar het ziekenhuis. Skripal overleefde de aanslag maar net.
De Britse regering zei al snel dat de Russische regering achter de vergiftiging zat, maar het Kremlin sprak dat tegen. Vorige maand wezen de Britten naar twee Russen die de aanslag zouden hebben uitgevoerd.
Verrader
Op een forum over energie in Moskou kreeg Poetin vragen over de internationale sancties die naar aanleiding van de vergiftiging werden ingesteld. Volgens Poetin wordt Skripal door sommigen afgeschilderd als een mensenrechtenactivist. “Maar hij is gewoon een spion, een verrader van het moederland”, aldus de president. “Hij is gewoon een klootzak.”
Telegraaf 01.10.2018 Het Kremlin wil niet langer reageren op „discussies in de media” over de identiteit van twee verdachten in de zaak Skripal, de oud-spion die een moordpoging overleefde in Salisbury. De verdachten verklaarden zelf zakenlieden te zijn die niets te maken hebben met de zaak, maar werken volgens onderzoeksnetwerk Bellingcat eigenlijk voor de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
Het Kremlin laat nu weten niet meer met journalisten te willen praten over geruchten rond de identiteit van een van de mannen, die de naam Roeslan Bosjirov gebruikten. „De BBC kan niets bevestigen. De BBC kan alleen met aannames komen”, zei een regeringswoordvoerder volgens persbureau TASS. „Aangezien de hele discussie is gevoerd op het niveau van de media, willen wij daar als Kremlin niet meer aan deelnemen.”
De aanval op Skripal met zenuwgas heeft de relatie tussen Moskou en Londen flink onder druk gezet. De Britse autoriteiten denken dat Moskou achter het incident zit en hebben foto’s gepubliceerd van twee verdachten in de zaak. Dat duo verscheen later op de Russische televisie. De mannen vertelden als toeristen een bezoek te hebben gebracht aan Salisbury, waar Skripal is vergiftigd.
AD 30.09.2018 Het verhaal dat de twee Russen die een aanslag met gifgas zouden hebben gepleegd in Engeland ‘toeristen’ waren rammelt steeds harder.
Nadat eerder het journalistiek onderzoekscollectief Bellingcat een onderscheiden Russische kolonel van de geheime dienst aanwees als neptoerist, heeft de BBC nu een vrouw opgespoord die hem en zijn familie kent.
Het is een nieuw puzzelstukje in de lopende speurtocht naar de ware identiteit van twee mysterieuze Russen die hoofdverdachten blijven in de gifaanslag op de Russische ex-spion Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury.
De Russische mannen ontkennen alles en eisten excuses van de Britten omdat ze onschuldige zakenmannen zouden zijn en slechts voor hun passie en bewondering voor de oud-gotische kwaliteiten van de kathedraal van Salisbury naar Engeland zouden zijn gekomen. Dat verhaal gelooft bijna niemand. Op het Russische tv-station RT bevestigden de twee de verklaringen daarover van Vladimir Poetin en verklaarden ze dat ze heus Alexander Petrov en Ruslan Boshirov heetten.
Held
Volgens Bellingcat klopt daar niets van en heet Boshirov in werkelijkheid Anatoliy Chepiga. Hij zou wel degelijk officier zijn bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe en is drager van de hoogste Russische militaire onderscheiding (‘Held van de Russische Federatie’) die normaliter door president Poetin hoogstpersoonlijk wordt opgespeld.
Russische regeringswoordvoerders ontkennen ongeveer elk verhaal van Bellingcat maar nu heeft de BBC een vrouw opgespoord die de ontmaskerde Chepiga ook kent. Ze woont diep in Rusland langs de grens met China. Ze bevestigt dat hij de man is die Engeland binnenkwam onder de valse naam Boshirov. ,,Ik weet waar zijn ouders woonden. Hij was een militair, een officier die in oorlogsgebieden heeft gevochten.”
De vrouw, die anoniem wil blijven omdat ze represailles vreest, twijfelt geen moment als ze de foto van ‘Boshirov’ ziet. Dat er iets niet klopt is wel duidelijk. Mensen uit de directe entourage van de opgespoorde Chepiga weigeren met de BBC te praten. Een telefoonnummer dat was gelinkt aan van zijn ouders werd nadat het een keer was gebeld onmiddellijk afgesloten.
De Russische president Vladimir Poetin heeft altijd weersproken dat de twee verdachten medewerkers van de inlichtingendienst zijn.
AD 28.09.2018 De Engelse veiligheidsdiensten hebben een derde Russische officier geïdentificeerd die betrokken zou zijn geweest bij de gifaanval op een Russische oud-spion en zijn dochter in maart van dit jaar. De officier zou betrokken zijn geweest bij de voorbereidingen van de aanval.
Dat meldt The Telegraph. Volgens de Britse krant verkende de Rus Salisbury en omgeving voordat daar in maart van dit jaar een gifaanval werd gepleegd op Sergej Skripal en zijn dochter Joelia. Zij overleefden de moordpoging ternauwernood. Dawn Sturgess, een vrouw die later ook in aanraking kwam met het zenuwgas, overleed wel. De autoriteiten die haar dood onderzoeken zouden de derde Rus in het vizier hebben gekregen.
De man zou net als de twee al eerder geïdentificeerde vermeende aanslagplegers lid zijn van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Dat tweetal identificeerde zich later op de Russische televisie als Roeslan Timoerovitsj Bosjirov en Alexander Petrov. Zij verklaarden onschuldig te zijn. Volgens het duo bezochten ze in maart Salisbury weliswaar maar deden ze dat louter als toerist.
Schuilnamen
Volgens de Britse autoriteiten zijn dit echter schuilnamen van de twee spionnen van de GROe en gelden zij als hoofdverdachten in de zaak rondom de vergiftiging van Skripal.
Het journalistieke netwerk Bellingcat identificeerde Bosjirov later als Anatoli Tsjepiga, kolonol bij de GROe. Tsjepiga zou in 2014 een hoge Russische onderscheiding hebben gekregen: Held van de Russische Federatie. Die ontving de man volgens Bellingcat vermoedelijk uit handen van Vladimir Poetin.
NU 26.09.2018 Een van de twee mannen die worden verdacht van het vergiftigen van de Russische oud-spion Sergei Skripal is volgens het journalistiek onderzoekscollectief Bellingcat een onderscheiden Russische kolonel van de geheime dienst.
Eerder deze maand publiceerden Britse aanklagers de identiteit van twee Russen die worden verdacht van de aanslag op Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury in maart. De namen Alexander Petrov en Ruslan Boshirov werden genoemd, maar dit zouden schuilnamen zijn.
Volgens Bellingcat is Anatoliy Chepiga de echte naam van Boshirov. Hij is een officier van de Russische militaire inlichtingendienst GRU met de hoogste Russische onderscheiding. Chepiga ontving de onderscheiding ‘Held van de Russische Federatie’ in 2014. Doorgaans wordt deze onderscheiding door de Russische president uitgereikt.
Meerdere ingewijden hebben de identiteit volgens het onderzoeksplatform bevestigd.
Bellingcat heeft informatie uit het paspoortbestand van Chepiga verkregen. Een foto van hem uit 2003 lijkt op een jongere versie van de man die de identiteit Boshirov gebruikte. Eerder deze maand vond Bellingcat al aanwijzingen voor banden tussen de verdachten en de Russische geheime dienst.
Chepiga zou zijn schuilnaam tussen 2003 en 2010 hebben gekregen. Hij was onder meer militair actief in Tsjetsjenië.
Britse vrouw overleed na blootstelling zenuwgas
Oud-spion Skripal en zijn dochter overleefden de aanval met het zenuwgas novichock. Maar een Britse vrouw overleed in juli nadat ze was blootgesteld aan hetzelfde gas.
Het Verenigd Koninkrijk denkt dat het tweetal de aanslag uitvoerde met toestemming van de Russische regering. Rusland ontkent betrokkenheid bij de aanslag op het leven van de oud-spion en zijn dochter.
De Russische president Vladimir Poetin weersprak eerder deze maand dat de twee verdachten medewerkers van de inlichtingendienst zijn.
De twee verdachten stelden in een televisie-interview dat ze onterecht worden beschuldigd van het uitvoeren van de aanslag. De mannen vierden naar eigen zeggen op een ongelukkig moment vakantie in Zuid-Engeland. Ze ontkenden voor de militaire inlichtingendienst GRU te werken.
Volgens de Britse regering bevatte dit interview “leugens en overduidelijke verzinsels”.
AD 26.09.2018 Het journalistiek onderzoeksnetwerk Bellingcat zegt de identiteit te hebben achterhaald van één van de verdachten in de zaak-Skripal. Het gaat volgens de onderzoekers om een kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
De door Bellingcat geïdentificeerde verdachte verscheen eerder op de Russische televisie onder de naam Roeslan Timoerovitsj Bosjirov. Daar beweerden de man en een medeverdachte dat ze Groot-Brittannië bezochten als toeristen. Ze zouden niets te maken met de moordpoging op oud-spion Sergej Skripal.AdChoices
Volgens het onderzoeksnetwerk waren de twee mannen wel degelijke undercoveragenten van de GROe. De geïdentificeerde kolonel zou eigenlijk Anatoli Tsjepiga zijn. Meerdere ingewijden hebben dat inmiddels bevestigd, zegt Bellingcat.
Tsjepiga zou in 2014 een hoge Russische onderscheiding hebben gekregen: Held van de Russische Federatie. Die ontving de man volgens Bellingcat vermoedelijk uit handen van Vladimir Poetin.
NOS 26.09.2018 De mannen die ervan worden verdachte dat ze achter de zenuwgasaanval zitten op de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia in Groot-Brittannië zijn twee hoge Russische officieren. Dat melden het internationale onderzoekscollectief Bellingcat en het Russische onderzoeksplatform The Insider, die eerder onderzoek deden naar de ramp met vlucht MH17.
De onderzoekers hebben de ware identiteit van een van de twee mannen achterhaald die door de Britse justitie als verdachten zijn aangemerkt. De man die bekendstaat als Ruslan Bosjirov is volgens de onderzoekers in werkelijkheid kolonel Anatoli Tsjepiga, een hoge officier van de militaire inlichtingendienst GROe.
Van de andere verdachte, Aleksander Petrov, is de ware identiteit niet achterhaald, maar de onderzoekers hebben wel bevestigd gekregen dat het een hoge Russische officier is.
Op de Russische televisie beweerden de twee eerder deze maand nog gewone burgers te zijn, die op vakantie waren in Groot-Brittannië. President Poetin onderschreef dat.
“We waren in de buurt, maar zijn onschuldig”, zeiden de mannen:
President Poetin benoemde Tsjepiga in 2014 persoonlijk tot Held van de Russische Federatie, de hoogste staatsonderscheiding. Aangezien de president de enige is die de onderscheiding uitreikt en aangezien hij dat elk jaar slechts enkele keren doet, moet hij bekend zijn geweest met zijn rol bij de zenuwgasaanval, stelt Bellingcat.
De naam van Tsjepiga prijkt op een monument van een militaire opleiding in Rusland Bellingcat
Waarvoor Tsjepiga zijn onderscheiding heeft ontvangen, is niet duidelijk. De meeste lintjes worden in het openbaar uitgereikt, maar omdat bij Tsjepiga gaat om een staatsgeheim is het niet openbaar gemaakt. Op een overheidswebsite is te vinden dat hij gelauwerd is om een vredesmissie. Volgens de onderzoekers voerde Rusland in 2014 alleen in Oost-Oekraïne geheime militaire operaties uit. Ze concluderen dat Tsjepiga daar actief was.
Het onderzoek van Bellingcat en The Insider zet de woorden van de Britse premier May kracht bij. Ze zei begin deze maand in het Britse parlement dat twee leden van de GROe achter de vergiftiging zitten. Petrov en Bosjirov worden door het Openbaar Ministerie in Groot-Brittannië bij verstek aangeklaagd voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van het zenuwgas novitsjok.
NU 18.09.2018 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ambassadeurs van Nederland en Zwitserland op het matje geroepen vanwege beschuldigingen van Russische spionage door de landen.
Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag heeft bevestigd dat ambassadeur Renée Jones-Bos is ontboden op het Russische ministerie.
Het Russische ministerie beschuldigt Nederland en Zwitserland ervan “een campagne te voeren waarin de spionnenkoorts wordt opgevoerd”, schrijft het staatspersbureau TASS. Rusland waarschuwt Nederland dat dit de relatie tussen beide landen verder onder druk kan zetten.
Deze week berichtte NRC dat Nederland in het voorjaar twee Russische spionnen heeft opgepakt in Den Haag. Het duo was op weg naar het Spiez-laboratorium in Zwitserland, dat onderzoek doet naar gifgasaanvallen in Syrië en zich over de moordaanslag op de Russische dubbelspion Sergei Skripal buigt.
Spionnen gelinkt aan hackerscollectief Fancy Bear
Zwitserland wil de twee Russen bovendien vervolgen voor cyberaanvallen op het antidopingbureau WADA in 2016. Het bureau meldde destijds dat kwaadwillenden toegang hadden gekregen tot een database met gegevens van atleten.
De twee spionnen worden gelinkt aan het hackerscollectief Fancy Bear, dat nauwe banden met de Russische inlichtingendienst GRU zou hebben.
NOS 18.09.2018 De Nederlandse ambassadeur in Rusland is op het matje geroepen vanwege het artikel van vorige week in NRC Handelsblad en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger. Daarin stond dat twee Russische spionnen eerder dit jaar in Den Haag zijn ontmaskerd.
Op de website van de Russische ministerie van Buitenlandse Zaken wordt gemeld dat de ambassadeur is ontboden vanwege “de voortdurende campagne om de spionnenmanie op te jutten”. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat de ambassadeur is ontboden, maar wil daar inhoudelijk verder niet op ingaan.
“De ambassadeur heeft herhaald wat de ministers Ollongren, Bijleveld en Blok vrijdag ook zeiden bij de inloop van de ministerraad: het kabinet doet nooit mededelingen over vraagstukken waar verwezen wordt naar vermeende operaties van de inlichtingendiensten”, zegt een woordvoerder.
Zwitserse ambassadeur
Naast de Nederlandse ambassadeur moest ook de Zwitserse ambassadeur zich melden bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken vanwege de spionnenpublicatie, die Moskou vorige week al als “simpelweg absurd” bestempelde.
De Russische spionnen zouden op weg zijn geweest naar Zwitserland om daar een gifgaslaboratorium te hacken dat onder meer onderzoek doet naar de moordpoging op de dubbelspion Sergej Skripal.
AD 18.09.2018 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de ambassadeurs van Nederland en Zwitserland op het matje geroepen. Dat hangt samen met beschuldigingen over Russische spionage, berichten Russische media.
Campagne
Een woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag bevestigde dinsdagavond dat ambassadeur Renée Jones-Bos is ontboden op het Russische ministerie.
Dit gebeurde vanwege ‘een aanhoudende campagne waarin de spionnenkoorts wordt opgestookt’, citeert persbureau TASS uit een verklaring van het Russische ministerie.
TASS verwijst naar een recent bericht in NRC over de aanhouding van twee vermeende Russische spionnen in Den Haag. Dergelijke berichtgeving over spionage kan de relatie tussen Nederland en Rusland verder onder druk zetten, waarschuwt het departement.
Geen mededelingen
Het ministerie in Den Haag wilde daar desgevraagd niet verder op ingaan. ,,De ambassadeur heeft herhaald wat de ministers Ollongren, Bijleveld en Blok afgelopen vrijdag ook zeiden bij de inloop van de ministerraad: het kabinet doet nooit mededelingen over vraagstukken waar verwezen wordt naar vermeende operaties van de inlichtingendiensten”, zei de woordvoerster.
De Zwitserse ambassadeur moet in Moskou ook langskomen om tekst en uitleg te geven over ‘ongefundeerde beschuldigingen’ over de activiteiten van Russische inlichtingendiensten in zijn land.
Cyberaanval
Justitie in Zwitserland maakte eerder bekend twee Russen te willen vervolgen voor het uitvoeren van een ‘cyberaanval’ op het wereldantidopingbureau WADA in Lausanne. Het Openbaar Ministerie in Bern meldde maandag dat de twee mannen die worden verdacht van de cyberaanval op het WADA dezelfden zijn die enkele maanden geleden een diefstal in een laboratorium in Spiez zouden willen plegen.
Vorige week meldde NRC dat de Russen werden opgepakt voordat ze konden inbreken in het computernetwerk van het laboratorium. Zij zouden in Den Haag zijn ontmaskerd, terwijl ze op weg zouden zijn geweest naar Spiez. Het laboratorium daar doet onder meer onderzoek naar de moordpoging op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Engelse Salisbury.
AD 16.09.2018 De twee Russen die worden verdacht van de moordpoging op de voormalige dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter, hebben volgens Rusland niets te maken met Vladimir Poetin of het Kremlin.
Een woordvoerder van het Kremlin zei dat tegen persbureau Interfax. De uitspraak spreekt het vermoeden van Groot-Brittannië tegen.
Lees ook
Kremlin komt Londen tegemoet in Skripal-zaak
Lees meer
Aanwijzingen dat verdachten Skripal-zaak wel geheim agenten zijn
Lees meer
Skripal en zijn dochter werden begin maart ernstig ziek. Ze bleken te zijn getroffen met een zenuwgas, novitsjok genaamd. Ze overleefden uiteindelijk. Groot-Brittannië denkt dat de vergiftiging is uitgevoerd door twee Russische mannen. Zij gebruiken de namen Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov, maar het is niet bekend of dat hun echte namen zijn.
De twee mannen zelf lieten zich vorige week interviewen door de Russische staatstelevisie. Ze zeiden dat ze niets te maken hadden met de moordpoging. Naar eigen zeggen waren ze op vakantie in Groot-Brittannië en wilden ze graag de kathedraal van Skripals woonplaats Salisbury zien.
NU 14.09.2018 Het journalistiek onderzoeksnetwerk Bellingcat heeft in samenwerking met The Insider Russia aanwijzingen gevonden dat de verdachten in de Skripal-zaak wel degelijk banden hebben met de Russische geheime dienst.
De banden werden vastgesteld aan de hand van hun paspoort- en vluchtgegevens. De originele reisdocumenten zijn afgegeven op naam van de twee mannen in 2009.
Voor dat jaar hebben de twee nooit ergens geregistreerd gestaan. Dat is reden te veronderstellen dat een inlichtingendienst hen toen pas een geboortedatum heeft gegeven. Opvallend is ook dat in het paspoortdossier van een van hen verscheidene keren de aantekening ”uiterst geheim” is te vinden.
Het duo zei in een interview met de staatszender RT niets te maken te hebben met de moordpoging op voormalig dubbelspion Sergei Skripal. Ze waren als toerist in Salisbury om de stad te bekijken. Die reis stond al lang vast, vertelden ze op tv.
In werkelijkheid blijken ze pas op 1 maart hun vlucht te hebben geboekt naar Engeland in de nacht voor vertrek en online te hebben ingecheckt. Op 4 maart, de dag dat Skripal werd vergiftigd met het zenuwgas novichock, was de retourvlucht naar Moskou gepland.
Telegraaf 14.09.2018 Het journalistiek onderzoeksnetwerk Bellingcat heeft in samenwerking met The Insider Russia aanwijzingen gevonden dat de verdachten in de Skripal-zaak wel degelijk banden hebben met de Russische geheime dienst.
Dat werd vastgesteld aan de hand van hun paspoort- en vluchtgegevens. De originele reisdocumenten zijn afgegeven op naam van Alexander Jevgenjevitsj Petrov en Roeslan Timoerovitsj Bosjirov in 2009. Voor dat jaar hebben de twee nooit ergens geregistreerd gestaan.
Dat is reden te veronderstellen dat een inlichtingendienst hen toen pas een geboortedatum heeft gegeven. Opvallend is ook dat in het paspoortdossier van een van hen verscheidene keren de aantekening „uiterst geheim” is te vinden.
Het duo zei in een interview met de staatszender RT dat ze niets te maken heeft met de moordpoging op voormalig dubbelspion Sergej Skripal. Ze waren als toerist in Salisbury om deze fraaie stad te bekijken. Die trip stond al lang vast, vertelden ze op tv.
In werkelijkheid blijken ze pas op 1 maart hun vlucht te hebben geboekt naar Engeland in de nacht voor vertrek en online te hebben ingecheckt. Op 4 maart, de dag dat Skripal werd vergiftigd met novitsjok, was de retourvlucht naar Moskou gepland.
AD 14.09.2018 Het Kremlin zou een Brits verzoek voor het mogen verhoren van de twee verdachten van de gifmoordpoging in Salisbury serieus in overweging nemen. Tot dusver heeft Londen zich echter niet gemeld.
De twee verdachten verklaarden in een gisteren vrijgegeven interview met het Russische tv-station Russia Today (RT) dat ze onschuldig zijn. Volgens het duo bezochten ze in maart Salisbury weliswaar maar deden ze dat louter als toerist. De mannen identificeerden zichzelf als Ruslan Boshirov en Alexander Petrov.
Volgens de Britse autoriteiten zijn dit de schuilnamen van de twee spionnen van de militaire inlichtingendienst GROe die gelden als hoofdverdachten in de zaak rondom de vergiftiging van Skripal.
Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov reageerde vandaag op de vraag of Moskou zou meewerken als de Britse politie het duo aan de tand wil voelen. ,,Als zo’n verzoek wordt gedaan, zullen we daar van onze kant zonder twijfel goed naar kijken binnen de mogelijkheden van de Russische wet.” Peskov onderstreepte nog eens dat Rusland niets te maken heeft met de Skripal-zaak.
Sergej Skripal en zijn dochter werden in april vergiftigd met het gifgas novitsjok in de plaats Salisbury. Ze overleefden de moordpoging ternauwernood.
Telegraaf 14.09.2018 Het Kremlin zou een Brits verzoek om de twee mannen die worden verdacht van de gifmoordpoging in Salisbury te mogen verhoren, serieus in overweging nemen. Tot dusver heeft Londen zich echter niet gemeld.
Het tweetal presenteerde zich donderdag op de Russische tv als toeristen die het prachtige Salisbury in maart kwamen bekijken. De Britse regering verdenkt hen er echter van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia te hebben willen doden met het dodelijke zenuwgif novitsjok.
Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov reageerde vrijdag op de vraag of Moskou zou meewerken als de Britse politie het duo aan de tand wil voelen. „Als zo’n verzoek wordt gedaan, zullen we daar van onze kant zonder twijfel goed naar kijken binnen de mogelijkheden van de Russische wet.” Peskov onderstreepte nog eens dat Rusland niets te maken heeft met de Skripal-zaak.
Den HaagFM 14.09.2018 De berichten dat Nederland twee Russische spionnen heeft opgepakt, zijn volgens Rusland “simpelweg absurd”. Op haar officiële Facebookpagina noemt de Russische ambassade in Zwitserland de meldingen “nog een poging om Ruslandhaat aan te wakkeren”.
De twee Russen zouden in Den Haag zijn ontmaskerd, terwijl ze op weg zouden zijn geweest naar Zwitserland. Daar wilden ze naar verluidt een laboratorium hacken dat onder meer onderzoek doet naar de moordpoging op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Engelse Salisbury. Die was volgens de Britten het werk van Rusland. Ook doet het lab onderzoek naar gifgasaanvallen van het Syrische bewind, een bondgenoot van Moskou.
NRC meldde de ontmaskering van het Russische duo. De twee zouden apparatuur bij zich hebben gehad om in te breken op het computernetwerk van het laboratorium.”. …lees meer
Den HaagFM 14.09.2018 In Den Haag zijn dit voorjaar twee Russische spionnen aangehouden die op weg waren naar Zwitserland. Het reisdoel was het Spiez laboratorium, dat zowel de gifgasaanvallen in Syrie als de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal onderzocht. Dat meldt NRC donderdagavond.
De aanhouding was het resultaat van een samenwerking van verschillende inlichtingendiensten in Europa, waaronder de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD, foto). Dat blijkt uit onderzoek van NRC en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger. Het duo had, volgens bronnen rond het onderzoek, apparatuur bij zich om in te breken op het computernetwerk van het laboratorium. De twee zouden werken voor de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
Aan de ontmaskering van de spionnen in Den Haag is geen ruchtbaarheid gegeven. Wel meldde premier Mark Rutte (VVD) op 26 maart van dit jaar dat het kabinet, als reactie op de aanslag in Salisbury, besloten had “twee Russische inlichtingenmedewerkers die op de Russische ambassade werken” uit te zetten. Het is onduidelijk of dit de twee ontmaskerde spionnen zijn. De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD wil geen commentaar geven.
Gifgasaanvallen
Volgens justitie in Bern worden de twee verdacht van spionage-activiteiten in Zwitserland. Het Spiez laboratorium bij Bern was namens de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag betrokken bij het onderzoek naar de gifgasaanvallen van de door Rusland gesteunde regering Assad in Syrie en de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Britse Salisbury. In april zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov “uit vertrouwelijke bron” het rapport van Spiez in het Skripal-onderzoek te hebben gekregen.…lees meer
OmroepWest 13.09.2018 In Den Haag zijn dit voorjaar twee Russische spionnen aangehouden die op weg waren naar Zwitserland. Het reisdoel was het Spiez laboratorium, dat zowel de gifgasaanvallen in Syrie als de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal onderzocht. Dat meldt NRC donderdagavond.
De aanhouding was het resultaat van een samenwerking van verschillende inlichtingendiensten in Europa, waaronder de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Dat blijkt uit onderzoek van NRC en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger.
Het duo had, volgens bronnen rond het onderzoek, apparatuur bij zich om in te breken op het computernetwerk van het laboratorium. De twee zouden werken voor de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
‘Laboratorium onderzocht gifgasaanvallen’
Aan de ontmaskering van de spionnen in Den Haag is geen ruchtbaarheid gegeven. Wel meldde premier Mark Rutte (VVD) op 26 maart van dit jaar dat het kabinet, als reactie op de aanslag in Salisbury, besloten had ‘twee Russische inlichtingenmedewerkers die op de Russische ambassade werken’ uit te zetten. Het is onduidelijk of dit de twee ontmaskerde spionnen zijn. De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD wil geen commentaar geven.
Volgens justitie in Bern worden de twee verdacht van spionage-activiteiten in Zwitserland. Het Spiez laboratorium bij Bern was namens de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag betrokken bij het onderzoek naar de gifgasaanvallen van de door Rusland gesteunde regering Assad in Syrie en de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Britse Salisbury. In april zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov ‘uit vertrouwelijke bron’ het rapport van Spiez in het Skripal-onderzoek te hebben gekregen.
NU 13.09.2018 Nederland heeft afgelopen voorjaar twee Russische spionnen opgepakt. De twee waren op weg naar Zwitserland om een laboratorium dat voor Rusland belastend onderzoek doet te hacken, schrijft NRC na eigen onderzoek.
De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), die samen met bevriende buitenlandse diensten het tweetal zou hebben ontmaskerd, aangehouden en uitgezet, wil de zaak niet bevestigen.
De twee Russen hadden het voorzien op het Spiez-laboratorium, meldt NRC. Het lab doet onderzoek naar de gifgasaanvallen van het Syrische regime, een bondgenoot van Rusland, en heeft zich ook over de moordaanslag op de Russische dubbelspion Sergei Skripal in het Engelse Salisbury gebogen. Die was volgens de Britten het werk van Rusland.
Het tweetal had apparatuur om op het computernetwerk van het laboratorium in te breken bij zich, achterhaalde NRC.
De krant voert de Zwitserse inlichtingendienst NDB op, die bevestigt dat in Den Haag Russische spionnen ontdekt en uitgezet zijn. De dienst zou daarbij hebben samengewerkt met de Nederlandse en Britse diensten. “Illegale acties tegen een gevoelige Zwitserse infrastructuur” zouden zo verijdeld zijn.
NOS 13.09.2018 Westerse inlichtingendiensten hebben dit voorjaar voorkomen dat twee Russische spionnen een Zwitsers laboratorium hebben gehackt. Dat schrijven NRC Handelsblad en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger.
In het laboratorium in Spiez werd onderzoek gedaan naar gifgasaanvallen in Syrië die aan Ruslands bondgenoot Assad werden toegeschreven en naar de aanslag met gifgas in maart op de voormalige Russische dubbelspion Skripal in het Britse Salisbury.
De Russische spionnen zouden zijn tegengehouden in Den Haag, toen ze op weg waren naar Zwitserland. Dat was het resultaat van samenwerking tussen verschillende inlichtingendiensten, waaronder de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Die laatste dienst geeft vanavond geen commentaar op het nieuws.
Speciale apparatuur
Bronnen vertelden de kranten dat de twee Russen voor de militaire inlichtingendienst GROe werken en apparatuur bij zich hadden om in te breken op het computernetwerk van het laboratorium in Spiez. Dat is gespecialiseerd in onderzoek naar nucleaire, biologische en chemische wapens. Het Zwitserse Openbaar Ministerie zou al in maart 2017 een strafrechtelijk onderzoek tegen hen zijn begonnen, vanwege spionage.
Premier Rutte maakte in maart bekend dat twee Russische inlichtingenmedewerkers die op de Russische ambassade in Den Haag werken, waren uitgezet. Dat zou een reactie zijn geweest op de gifgasaanval op Skripal. Volgens NRC is het onduidelijk of het om de twee ontmaskerde hackers gaat. Ook andere EU-lidstaten zetten vanwege de zaak-Skripal Russische diplomaten uit.
Telegraaf 13.09.2018 Dit voorjaar zijn twee Russische spionnen aangehouden in Den Haag. Ze waren op weg naar het Spiez laboratorium in Zwitserland, dat de gifgasaanval op Sergej Skripal en zijn dochter onderzocht, net als de gifgasaanvallen in Syrië.
Dat meldt NRC. Bij de aanhouding werkten verschillende inlichtingendiensten samen, waaronder de Nederlandse MIVD. Volgens bronnen hadden de Russische spionnen apparatuur bij zich om de computersystemen van het laboratorium te hacken. Ze zouden werken voor de inlichtingendienst GROe.
Destijds werd niets over het voorval gemeld. Wel vertelde premier Rutte op 26 maart dat er twee ’Russische inlichtingenmedewerkers die op de Russische ambassade werken’ het land zijn uitgezet. Of het om dezelfde twee gaat, is niet duidelijk.
Het gaat overigens niet om de verdachten die recentelijk een interview met RT gaven. Zij zouden de personen zijn die de Britten op veiligheidscamera’s hebben vastgelegd in Salisbury rond de aanslag op Skripal.
De Zwitserse inlichtingendiensten bevestigen de aanhouding van de twee spionnen in Den Haag en hinten erop dat het om dezelfde personen gaat die in april werden uitgezet. Naar de twee wordt al meer dan een jaar strafrechtelijk onderzoek gedaan door het OM in Bern.
AD 13.09.2018 In Den Haag zijn dit voorjaar twee Russische spionnen aangehouden die op weg waren naar Zwitserland. Het reisdoel was het Spiez laboratorium. Dit onderzocht zowel de gifgasaanvallen van het Assad-regime in Syrië als de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Britse Salisbury. Dat meldt NRC.
De aanhouding was het resultaat van een samenwerking van verschillende inlichtingendiensten in Europa, waaronder de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Dat blijkt uit onderzoek van NRC en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger.
Het duo had, volgens bronnen rond het onderzoek, apparatuur bij zich om in te breken op het computernetwerk van het Spiez-laboratorium. De twee zouden werken voor de Russische militaire inlichtingendienst GROe.
Dit lab onderzocht de aanslag op de Russische dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter Yulia in het Britse Salisbury en de gifgasaanvallen van het Assad-regime in Syrië.
Het gaat volgens NRC niet om de twee Russen Aleksandr Petrov en Roeslan Bosjirov die verdacht worden van de aanslag in Salisbury. Ook zij werken volgens de Britten voor de GROe.
Geen ruchtbaarheid
Aan de ontmaskering van de spionnen in Den Haag is tot nu toe geen ruchtbaarheid gegeven. Wel meldde premier Mark Rutte op 26 maart dat het kabinet, als reactie op de aanslag in Salisbury, besloten had „twee Russische inlichtingenmedewerkers die op de Russische ambassade werken” uit te zetten. Het is de vraag of dit de twee in Den Haag ontmaskerde spionnen zijn. De MIVD weigert commentaar op de bevindingen in NRC.
De Zwitserse inlichtingendienst NDB bevestigt in die krant wél dat de „zaak van de in Den Haag ontdekte en daarna uitgezette Russische spionnen bekend is”. „De NDB heeft actief samengewerkt met de Nederlandse en Britse partners. NDB heeft aldus bijgedragen aan het voorkomen van illegale acties tegen een gevoelige Zwitserse infrastructuur.”
Spionage
Tegen de twee in Den Haag aangehouden spionnen loopt al sinds maart 2017 een strafrechtelijk onderzoek in Zwitserland, meldt het Openbaar Ministerie in Bern. Ze worden verdacht van spionage-activiteiten in Zwitserland. „De twee personen zijn geïdentificeerd”, aldus het Zwitserse OM, dat bevestigt dat het om de spionnen gaat die in Nederland zijn ontmaskerd.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov verklaarde op 14 april ‘uit vertrouwelijke bron’ het analyserapport van laboratorium Spiez in het Skripal-onderzoek gekregen te hebben. Dit is opmerkelijk want volgens de protocollen van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) worden laboratoriumrapporten helemaal niet gedeeld met de aangesloten lidstaten.
Fitnessproducten
Voor de vergiftiging van Skripal en zijn dochter Yulia houdt het Groot-Brittanië twee andere inlichtingenmedewerkers verantwoordelijk: Aleksandr Petrov en Roeslan Bosjirov. Het Russische medium Fontanka onthulde vorige week dat dit duo in 2016, 2017 en ook dit jaar nog veel reisde russen Amsterdam, Moskou, Genève, Milaan en Parijs. Op de Russische televisie omschreven de twee zichzelf als ‘handelaren in fitnessproducten’.
Telegraaf 13.09.2018 De Britse regering vindt een vraaggesprek dat in Rusland is uitgezonden met twee verdachten van de moordaanslag op de Russische ex-agent Sergej Skripal in Salisbury ’een belediging van de intelligentie van het publiek’.
„De leugens en overduidelijke verzinsels in het vraaggesprek met een door de Russische staat gesponsorde tv-omroep” zijn volgens een woordvoerder van de Britse premier Theresa May ’ook een affront jegens de slachtoffers’.
De twee Russen zeiden Roeslan Bosjirov en Aleksander Petrov te heten; precies de mannen die het VK zoekt. Ze lieten zich interviewen door de omroep RT en verklaarden ten onrechte te worden beschuldigd van de moordaanslag in Salisbury.
Kathedraal
De mannen vierden naar eigen zeggen in maart op een ongelukkig moment vakantie in Zuid-Engeland. Ze wilden de beroemde kathedraal zien en dreunden allerlei feitjes over de klok op. Sinds de beschuldiging staat hun ’leven op z’n kop’, aldus de mannen.
Op internet wordt overwegend spottend gereageerd op het interview, waarbij beide heren zich – zo merkt ook de interviewster meteen op – zichtbaar ongemakkelijk voelen. Volgens sommigen lijken de vragen en antwoorden allebei in scène te zijn gezet; sommige ’voorzetjes’ zouden wel erg goed worden ingekopt.
RT: oordeel zelf
Terwijl online de hilariteit hoogtij viert, laat ook activist Graham W Phillips, die veelal voor pro-Russische media optrad en door critici aan de FSB wordt gelinkt, zich laatdunkend uit.
De interviewster en hoofdredacteur van RT zegt op de eigen site dat ’iedereen zelf moet beslissen de mannen te geloven, of niet’. Wat zij denkt, wil ze niet zeggen.
De Britse autoriteiten zeggen dat de hoofdverdachten in de zaak-Skripal werkten voor de GROe. Ze gebruikten de namen Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov. Rusland zegt de verdachten niet te willen uitleveren.
NOS 13.09.2018 In Londen is vol ongeloof gereageerd op het tv-optreden van de twee verdachten in de zaak-Skripal. De Britse regering neemt de ontkenning van de twee mannen op Russische televisie niet serieus. “Een belediging van de intelligentie van het publiek”, wordt het genoemd.
De Britten wezen Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov vorige week aan als de twee mannen die de Russische ex-spion Sergej Skripal in Salisbury vergiftigd hebben met het zenuwgif novitsjok.
Vandaag werden twee mannen die zeggen Bosjirov en Petrov te zijn geïnterviewd door het Kremlin-gezinde Russia Today. In het gesprek verklaarden ze onschuldig te zijn. De twee hebben niets te maken met de moordaanslag en waren toevallig in de buurt; ze vierden daar naar eigen zeggen vakantie.
‘Vrienden zeiden al heel lang dat we Salisbury moesten bezoeken’
In Groot-Brittannië wordt dat niet geloofd. Als de twee écht naar Salisbury gingen voor de “prachtige kathedraal die beroemd is vanwege de 123 meter hoge torenspits en vanwege de oude klok” is het vreemd dat ze vanaf het treinstation niet meteen die kant opliepen.
Uit beelden van beveiligingscamera’s blijkt dat de twee eerst precies de tegenovergestelde richting op gingen. Ze liepen naar een villawijk waar Skripal woonde en geen enkele toeristische attractie te vinden is.
Een woordvoerder van premier Theresa May zegt dat “de leugens en overduidelijke verzinsels in het vraaggesprek met een door de Russische staat gesponsorde tv-omroep ook een belediging zijn van de slachtoffers”.
Duidelijke leugen
“Het verhaal van de twee wordt hier gezien als een duidelijke leugen”, zegt correspondent in Londen Suse van Kleef. “Hier wordt gezegd dat Rusland met dit verhaal wil laten zien dat het de beschuldigingen aan hun adres niet serieus neemt; het is een soort pesterij van het Kremlin.”
Dat beeld wordt bevestigd door Luke Harding, gerespecteerd Ruslandkenner van The Guardian. Op Twitter zegt hij dat de leugen die Rusland met het verhaal vertelt expres slecht is. “Het is een teken van minachting door ’s werelds belangrijkste trolstaat.”
In Rusland wordt het verhaal anders uitgelegd. Daar zijn Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov écht twee vrome jongens die op het verkeerde moment op de verkeerde plek waren, zegt Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp. “De beste verdediging is de aanval, en als je blijft ontkennen en zwijgen is er ruimte voor interpretatie. Dat zou ook vreemd zijn.”
Hij denkt dat het interview breed uitgemeten zal worden in de verschillende tv-programma’s. “Dit is ideale propaganda, want voor vele Russen is de televisie de belangrijkste informatiebron. Daar wordt een beeld geschetst dat het Westen erop uit is om Rusland zwart te maken. Dat is een wereldbeeld dat jaar in jaar uit van de televisieschermen wordt geschreeuwd, en steeds maar weer wordt bevestigd en herbevestigd.”
In feite hebben de Russen geen poot om op te staan, zegt Groot Koerkamp. “Maar met dit verhaal wordt de angel voor de tv-kijker wel uit het verhaal gehaald. Als je niet beter weet, denk je na het zien van het interview dat dit gewone mannen zijn.”
NOS 13.09.2018 De twee mannen die door de Britse justitie zijn aangemerkt als vergiftigers van oud-spion Skripal hebben de aantijgingen in een interview met de Russische zender Russia Today stellig ontkend. Ze zeggen geen geheim agenten te zijn, maar claimen in de fitness-industrie te werken.
De Britten wezen Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov vorige week aan als daders. Ze zouden het gif in een parfumflesje hebben gestopt en op de voordeur van Skripal in Salisbury hebben gesmeerd. Die raakte samen met zijn dochter zwaargewond. Later stierf een vrouw die het flesje had gevonden en ermee in aanraking kwam.
Twee mannen die zichzelf als Petrov en Bosjirov identificeren, zeggen nu tegen de Russische zender dat ze inderdaad in Salisbury waren op 3 en 4 maart, maar dat ze niets met het gif te maken hebben. Ze bevestigen dat ze de mannen op de beveiligingsbeelden zijn.
‘Vrienden zeiden al heel lang dat we Salisbury moesten bezoeken’
Hun reis naar Groot-Brittannië was volgens hen onderdeel van een vakantie, maar ze zouden ook in Europa zijn geweest voor marktonderzoek naar fitness-supplementen. “We onderzoeken de markt, kijken of we iets nieuws kunnen vinden, aminozuren, vitamines en micro-elementen. We kijken hoe we de producten van hier naar een nieuwe markt kunnen krijgen”, zeiden de twee in het interview.
In het interview, dat door de hoofdredactrice van het Kremlin-gezinde Russia Today werd afgenomen, verklaren ze hoe ze in de stad van Skripal terechtkwamen, na een teleurstellend bezoek aan Stonehenge dat in het water viel vanwege de sneeuw.
We zijn niet meer dan een uur in Salisbury geweest, vooral vanwege een wachttijd tussen de treinen, Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov.
“Natuurlijk, we gingen naar Stonehenge, maar we konden het niet doen omdat er overal sneeuwresten lagen. Het lag door de hele stad. We raakten nat en namen de eerste trein terug.” De twee zouden terug naar Londen hebben gewild, maar moesten overstappen in Salisbury. “Onze vrienden zeiden ons al lang dat we deze mooie stad eens moesten gaan bekijken.”
“We zijn niet meer dan een uur in Salisbury geweest, vooral vanwege een wachttijd tussen de treinen. Misschien zijn we wel in de buurt geweest van Skripals huis, maar we weten niet waar het is.”
4 maart 2018
De twee zeggen dat ze op 4 maart opnieuw naar Salisbury zijn gegaan, omdat de sneeuw in Londen was gesmolten en het warm weer werd. “We gingen specifiek terug om de resten van de middeleeuwse stad Old Sarum en de kathedraal te bekijken en we besloten het af te maken op 4 maart.” Wat af te maken?, vroeg de interviewer. “Het bezoek aan de kathedraal.”
Op 4 maart werden Skripal en zijn dochter met spoed opgenomen in het ziekenhuis vanwege vergiftiging met het zenuwgas novitsjok.
Gisteren zei Poetin al dat de twee verdachten van de vergiftiging geen leden van het Russische leger zijn, maar burgers. Rusland levert geen onderdanen uit, dus de twee zijn in Groot-Brittannië bij verstek aangeklaagd.
Een Britse parlementariër uit Salisbury zegt dat hij blij is dat de twee verdachten de “attracties van wereldklasse die Salisbury heeft te bieden op waarde weten te schatten”. Op een serieuzere toon zei hij verder dat de verklaringen van Petrov en Bosjirov niet kloppen en informatie van veiligheidsdiensten tegenspreken.
AD 13.09.2018 De twee Russen die door Groot-Brittannië worden verdacht van de moordaanslag op oud-spion Skripal hebben alle aantijgingen ontkend tijdens een interview op de Russische televisie. De mannen vierden naar eigen zeggen op een ongelukkig moment vakantie in Zuid-Engeland en hebben niets met de vergiftiging te maken.
Het gaat om Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov. De Britse autoriteiten zeggen dat dit de schuilnamen zijn van de twee spionnen van de militaire inlichtingendienst GROe die hoofdverdachten zijn in de zaak rondom de vergiftiging van Skripal.
Op de Russische televisie zijn een Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov naar voren gekomen die sterk lijken op de beelden die zijn vrijgegeven door de Britse overheid. De mannen ontkennen in het interview stellig iets te maken te hebben met de aanslag op de oud-spion.
Een van de mannen vertelt dat vrienden hadden geadviseerd het ‘prachtige’ Salisbury en de bekende kathedraal te bezoeken. Ze bleven daar minder dan een uur, vanwege het slechte weer. Als ze in die periode in de buurt van het huis van Skripal waren, was dat volgens hen puur toeval. ,,We weten niet waar dat is”, zei een van de mannen. De Russen benadrukten gewone zakenlieden te zijn, die de dupe zijn geworden van een ‘ongelofelijk toeval’.
Sergej Skripal en zijn dochter werden in april vergiftigd met het gifgas novitsjok in de plaats Salisbury. Ze overleefden de moordpoging ternauwernood.
NU 13.09.2018 Twee Russen die zich voor de Russische televisie lieten interviewen, zeggen ten onrechte te worden beschuldigd van de moordaanslag op Sergei Skripal in het Engelse Salisbury.
De mannen vierden naar eigen zeggen op een ongelukkig moment vakantie in Zuid-Engeland. Ze ontkenden voor de militaire inlichtingendienst GRU te werken.
De Britse autoriteiten zeggen dat de hoofdverdachten in de zaak-Skripal voor de GRU werkten. Ze gebruikten de namen Alexander Petrov en Ruslan Bashirov. Die mannen zouden zich later hebben gemeld bij nieuwszender RT, het vroegere Russia Today. Het duo dat daar een interview gaf, vertoonde gelijkenissen met de mannen die door Groot-Brittannië worden gezocht.
Een van de mannen vertelde dat vrienden hadden geadviseerd het “prachtige” Salisbury en de bekende kathedraal te bezoeken. Ze bleven daar aanvankelijk minder dan een uur, vanwege het slechte weer. Als ze in die periode in de buurt van het huis van Skripal waren, was dat volgens hen puur toeval. “We weten niet waar dat is”, zei een van de mannen.
De Russen benadrukten gewone zakenlieden te zijn, die de dupe zijn geworden van een “ongelooflijk toeval”. De Russische president Vladimir Poetin zei woensdag al dat de twee mannen geen medewerkers van de GRU zijn.
De Britse regering heeft als gebeten gereageerd op het mediaoptreden van het Russische duo. Het interview bevat “leugens en overduidelijke verzinsels”, is “een belediging voor de intelligentie van het publiek” en “enorm aanstootgevend”, aldus 10 Downing Street.
Telegraaf 13.09.2018 Twee Russen die zich lieten interviewen voor de Russische televisie, zeggen ten onrechte te worden beschuldigd van de moordaanslag op Sergej Skripal in Salisbury. De mannen vierden naar eigen zeggen op een ongelukkig moment vakantie in Zuid-Engeland. Ze ontkenden voor de militaire inlichtingendienst GROe te werken.
De Britse autoriteiten zeggen dat de hoofdverdachten in de zaak-Skripal werkten voor de GROe. Ze gebruikten de namen Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov. Die mannen zouden zich later hebben gemeld bij nieuwszender RT, het vroegere Russia Today. Het duo dat daar een interview gaf, vertoonde gelijkenissen met de mannen die door Groot-Brittannië worden gezocht.
Een van de mannen vertelde dat vrienden hadden geadviseerd het „prachtige” Salisbury en de bekende kathedraal te bezoeken. Ze bleven daar aanvankelijk minder dan een uur, vanwege het slechte weer. Als ze in die periode in de buurt van het huis van Skripal waren, was dat volgens hen puur toeval. „We weten niet waar dat is”, zei één van de mannen.
De Russen benadrukten gewone zakenlieden te zijn, die de dupe zijn geworden van een „ongelofelijk toeval.”
Telegraaf 13.09.2018 De Russische nieuwszender RT zegt twee mannen te hebben geïnterviewd die dezelfde namen hebben als de hoofdverdachten van de aanslag op Sergej Skripal in Zuid-Engeland. Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov hebben zich gemeld bij hoofdredacteur Margarita Simonyan. Het interview zou op korte termijn worden uitgezonden.
Simonyan zegt dat haar redactie op zoek was naar het duo, maar uitkwam bij de foute personen. „Uiteindelijk hebben de echte Petrov en Bosjirov (voor zover we dat kunnen nagaan) me gebeld”, stelt de hoofdredacteur. Zij zouden sprekend lijken op de mannen die op foto’s staan die zijn vrijgegeven door de Britse autoriteiten.
Schuilnamen
De Britse autoriteiten zeggen dat de hoofdverdachten in de zaak-Skripal de namen Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov gebruikten. Het ging vermoedelijk om schuilnamen. Het duo maakt volgens de Britse regering onderdeel uit van de militaire inlichtingendienst GROe en zou hebben geprobeerd oud-spion Skripal en zijn dochter te doden met zenuwgas.
De Russische president Poetin zei eerder al dat Rusland het duo had geïdentificeerd. Het ging volgens hem om gewone burgers.
Telegraaf 12.09.2018 Rusland heeft de twee mannen geïdentificeerd die door de Britse autoriteiten worden verdacht van de aanslag op Sergej Skripal in Zuid-Engeland. Het gaat volgens president Poetin om heel gewone burgers. Hij sprak de hoop uit dat zij snel hun eigen verhaal aan de wereld zullen vertellen.
Een van de twee verdachten heeft woensdag tegenover Russische media aangekondigd waarschijnlijk komende week een verklaring af te leggen. Hij werkt naar eigen zeggen voor een farmaceutische bedrijf in Tomsk, berichtte televisiezender Rossiya-24.
De Britse autoriteiten noemen de twee Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov, maar meldden dat dit waarschijnlijk om schuilnamen gaat. Volgens de Britse regering zijn de twee Russen onderdeel van de militaire inlichtingendienst GROe. Zij zouden begin maart hebben geprobeerd in Salisbury de voormalige Russische dubbelspion Skripal en zijn dochter te vermoorden.
Zij werden in maart het slachtoffer van een aanslag met een merkwaardig zenuwgas dat ooit in de Sovjet-Unie als chemisch wapen werd ontwikkeld, novitsjok. De twee werden 4 maart bewusteloos aangetroffen in een winkelcentrum in Skripals woonplaats Salisbury. Beiden overleefden uiteindelijk deze gifaanval.
Skripal werkte bij de Russische inlichtingendienst en spioneerde voor de Britten. Hij werd in 2004 in Rusland gearresteerd en kreeg dertien jaar cel wegens hoogverraad. In 2010 werd hij in een spionnenruil vrijgelaten en vestigde hij zich in Engeland. Volgens de Russische regering slaat de beschuldiging dat het Kremlin achter de aanslag zou zitten, nergens op. Rusland heeft geen enkel belang bij deze bizarre aanslag die drie maanden voor het WK in Rusland werd gepleegd.
NOS 12.09.2018 De twee mannen die volgens Groot-Brittannië achter de zenuwgasaanval zitten op oud-spion Skripal en zijn dochter, zijn twee burgers “zonder crimineel verleden”. Dat zegt president Poetin, die het tweetal oproept over zichzelf te vertellen in de media.
De Britse premier May zei vorige week dat Skripal en zijn dochter Joelia zijn vergiftigd door twee leden van de Russische geheime dienst GROe. Het Britse OM klaagde Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov aan voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van het zenuwgas novitsjok. Hoewel Rusland niet meewerkt aan uitlevering, zei May alles op alles te zetten om ervoor te zorgen dat ze zich voor de rechter in Groot-Brittannië moeten verantwoorden.
Petrov zal mogelijk volgende week reageren, zo liet hij aan de Russische staatstelevisie weten. Hij wilde nog niet inhoudelijk ingaan op de zaak, maar zei wel dat hij werkte voor een farmaceutisch bedrijf in de stad Tomsk in het westen van Siberië.
May: Kremlin gaf goedkeuring
Volgens May was de aanval op de Skripals op 4 maart vrijwel zeker goedgekeurd door een hoge functionaris in het Kremlin. Skripal lag ruim twee maanden in het ziekenhuis. Joelia werd al eerder uit het ziekenhuis ontslagen.
Overigens bestond het vermoeden al dat Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov niet de echte namen zijn van de verdachten. Volgens Poetin is de ware identiteit van de twee bekend bij de Russische autoriteiten.
Japan en Noord-Korea
Poetin deed zijn uitspraken op een economisch congres in Vladivostok, waarbij onder anderen ook de Japanse premier Abe en de Chinese president Xi Jinping aanwezig zijn. Poetin stelde Abe voor nog voor het einde voor het jaar een onvoorwaardelijk vredesverdrag te tekenen.
Rusland en Japan hebben sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog nooit officieel een vredesverdrag ondertekend, vanwege een langlopend conflict over het claimen van enkele eilanden in de Grote Oceaan.
Ook sprak hij zich uit over Noord-Korea. Dat land neemt volgens Poetin stappen richting denuclearisatie, terwijl de Verenigde Staten volledige ontwapening blijft eisen. Poetin noemde de houding van de VS contraproductief.
NU 12.09.2018 Vladimir Poetin zegt woensdag dat Rusland de “echte identiteit” van de twee verdachten van de vergiftiging van oud-spion Sergei Skripal te weten gekomen is. Het zou volgens de Russische president niet om medewerkers van de militaire inlichtingendienst gaan, wat het Verenigd Koninkrijk wel denkt.
“We weten wie ze zijn en ik hoop dat ze snel zelf hun verhaal doen”, aldus Poetin. Volgens de Russische president gaat het om burgers.
De Britse premier Theresa May maakte eerder deze maand bekend de schuld van de aanslag in de Engelse plaats Salisbury bij de militaire inlichtingendienst van Rusland te leggen.
Twee mannen worden aangeklaagd voor de vergiftiging, zij zouden volgens het Verenigd Koninkijk als officieren bij de Russische militaire inlichtingendienst (GRU) werken.
Het gaat om de Russen Alexander Petrov en Ruslan Boshirov. Ze zouden in maart van dit jaar de 66-jarige Skripal en diens 33-jarige dochter Yulia hebben willen vermoorden met het zenuwgas novichok.
Rusland heeft betrokkenheid aanslag altijd ontkend
Het Verenigd Koninkrijk denkt dat het tweetal de aanslag uitvoerde met toestemming van de Russische regering. Rusland heeft alle betrokkenheid bij de aanslag op het leven van de oud-spion en zijn dochter altijd ontkend.
Na de identificatie van de twee Russische verdachten door het Verenigd Koninkrijk zei een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken dat de namen van Petrov en Boshirov hem “niets zeggen”.
Zowel de VS, Duitsland, Canada als Frankrijk heeft laten weten de beschuldiging van May te steunen. De Verenigde Staten kwamen eerder al met sancties voor Rusland in de zaak-Skripal.
Britse vrouw overleed na aanraking novichok
Het Britse stel Charlie Rowley en Dawn Sturgess kwam eind juni in aanraking met hetzelfde zenuwgas dat bij de aanslag op de Skripals gebruikt was. De 44-jarige Sturgess is hierbij om het leven gekomen. Rowley overleefde het incident.
De politie denkt dat de Britten het gif mogelijk in een parfumfles gevonden hebben. Sturgess zou het direct op haar huid hebben gespoten. Het parfumflesje kan ook gebruikt zijn bij de aanslag op de Skripals, is de gedachte van de politie.
AD 12.09.2018 Rusland heeft de twee mannen opgespoord die door de Britse autoriteiten worden verdacht van de aanslag op Sergej Skripal en zijn dochter. Het gaat volgens president Vladimir Poetin om gewone burgers. Hij sprak de hoop uit dat zij hun eigen verhaal aan de wereld zullen vertellen. Een van hen heeft zich vandaag gemeld.
,,We weten wie deze mensen zijn en hebben ze gevonden”, aldus Poetin vanochtend tijdens een bijeenkomst in Rusland. ,,Er is niets bijzonders of crimineels aan, dat kan ik u verzekeren. Ik zou hen willen zeggen dat ze naar de media moeten stappen. Ik hoop dat ze zich melden en over zichzelf vertellen.”
Een van de twee verdachten heeft vandaag tegenover Russische media aangekondigd waarschijnlijk komende week een verklaring af te leggen. Hij werkt naar eigen zeggen voor een farmaceutische bedrijf in Tomsk, berichtte televisiezender Rossiya-24.
Poetins lezing staat haaks op die van de Britse regering. De autoriteiten noemen de twee Alexander Petrov en Roeslan Bosjirov, maar meldden dat dit waarschijnlijk schuilnamen zijn. Volgens de Groot Brittannië zijn de twee Russen onderdeel van de militaire inlichtingendienst GROe. Ze zouden hebben geprobeerd de Russische oud-spion en zijn dochter in Engeland te vermoorden met het zenuwgas novitsjok.
Ik hoop dat ze zich melden en over zichzelf vertellen, aldus Vladimir Poetin.
Bedreiging
Volgens May is duidelijk dat de Britse regering kort na de aanslag terecht Rusland de schuld gaf. De operatie is niet alleen goedgekeurd door de leiding van de GROe, maar ook door hogere functionarissen binnen de Russische staat, aldus May. Ze noemde de acties van de GROe een ,,bedreiging voor al onze bondgenoten en al onze burgers”.
Ex-spion Sergei Skripal (66) en zijn dochter Joelia (33) werden op 4 maart bewusteloos gevonden op een bankje in de Zuid-Engelse stad Salisbury. De beschuldigende vinger wees al snel naar Rusland, aangezien het ging om een in Rusland gefabriceerd zenuwgas. Rusland ontkende, maar een grote diplomatieke rel volgde. Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin wees vervolgens ook diplomaten uit.
Skripal werkte bij de Russische inlichtingendienst en spioneerde voor de Britten. Hij werd in 2004 in Rusland gearresteerd en kreeg dertien jaar cel wegens hoogverraad. In 2010 werd hij in een spionnenruil vrijgelaten en vestigde hij zich in Engeland. Volgens de Russische regering slaat de beschuldiging dat het Kremlin achter de aanslag zou zitten, nergens op. Rusland heeft geen enkel belang bij deze bizarre aanslag die drie maanden voor het WK in Rusland werd gepleegd.
AD 12.09.2018 Rusland heeft de twee mannen opgespoord die door de Britse autoriteiten worden verdacht van de aanslag op Sergej Skripal en zijn dochter. Het gaat volgens president Vladimir Poetin om gewone burgers. Hij sprak de hoop uit dat zij hun eigen verhaal aan de wereld zullen vertellen.
,,We weten wie deze mensen zijn en hebben ze gevonden”, aldus Poetin vanochtend tijdens een bijeenkomst in Rusland. ,,Er is niets bijzonders of crimineels aan, dat kan ik u verzekeren. Ik zou hen willen zeggen dat ze naar een medium moeten stappen. Ik hoop dat ze zich melden en over zichzelf vertellen.”
De lezing van Poetin staat haaks op die van de Britse regering. Die denkt dat Alexander Petrov en Ruslan Bochirov onderdeel uitmaakten van de GROe, de Russische militaire inlichtingendienst. Ze zouden hebben geprobeerd de Russische oud-spion en zijn dochter in Engeland te vermoorden met het zenuwgas novitsjok.
Ik hoop dat ze zich melden en over zichzelf vertellen, aldus Vladimir Poetin.Bedreiging
Volgens May is duidelijk dat de Britse regering kort na de aanslag terecht Rusland de schuld gaf. De operatie is niet alleen goedgekeurd door de leiding van de GROe, maar ook door hogere functionarissen binnen de Russische staat, aldus May. Ze noemde de acties van de GROe een ,,bedreiging voor al onze bondgenoten en al onze burgers”.
Ex-spion Sergei Skripal (66) en zijn dochter Joelia (33) werden op 4 maart bewusteloos gevonden op een bankje in de Zuid-Engelse stad Salisbury. De beschuldigende vinger wees al snel naar Rusland, aangezien het ging om een in Rusland gefabriceerd zenuwgas. Rusland ontkende, maar een grote diplomatieke rel volgde. Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin wees vervolgens ook diplomaten uit.
AD 09.09.2018 Groot-Brittannië zal alles doen om de twee verdachten van de gifgasaanslag op voormalig spion Sergej Skripal en zijn dochter te berechten, maar de kans dat dat lukt is klein. Dat zei de Britse minister van Binnenlandse Zaken dit weekend.
,,Als ze ooit een stap buiten Rusland zetten zullen Groot-Brittannië en de bondgenoten ze oppakken en ze voor de rechter brengen”, aldus de minister in een interview op de BBC.
Maar dát de twee Russische mannen die door de Britten worden verdacht van de gifgasaanval op de Russische ex-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia ooit ter verantwoording kunnen worden geroepen, is onwaarschijnlijk. Volgens Sajid Javid ‘is de realiteit dat we ze waarschijnlijk nooit in Groot-Brittannië zullen zien’.
De minister twijfelt er niet aan dat de beide verdachten hebben gehandeld op bevel van ‘het hoogste niveau’ in Moskou. Hij noemde de naam van Vladimir Poetin niet, maar zei wel ‘we weten allemaal wat er aan het hoofd staat van de Russische regering’.
De mannen die de aanslag pleegden zijn eerder door premier May aangeduid als agenten van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Ze kwamen op 2 maart in Londen aan met een rechtstreekse vlucht uit Moskou en gebruikten zeer waarschijnlijk valse paspoorten met de namen Alexander Petrov and Ruslan Boshirov. Twee dagen laten sproeiden ze het giftige gas novitsjok op de voordeur van Skripal in het Zuid-Engelse stadje Salisbury.
Walgelijk
Skripal (66) en zijn dochter (33) overleefden de aanslag en lagen weken in het ziekenhuis. Minister Javid noemde de aanval ‘walgelijk en verachtelijk’.
Het was volgens hem zonneklaar dat de verdachten naar Groot-Brittannië waren gestuurd alleen met het doel Skripal te doden. Premier May gaf daarvoor een reeks aan bewijzen die overigens niet serieus wordt genomen door Rusland.
Het is onmogelijk om Rusland om uitlevering van de verdachten te vragen, omdat er tussen beiden landen geen uitleveringsverdrag bestaat. Inmiddels is er wel een Europees arrestatiebevel tegen de twee die buiten Rusland meteen kunnen worden gearresteerd. Volgens het Britse Openbaar Ministerie is de kans op een veroordeling ‘realistisch’.
NU 06.09.2018 De Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland en Canada steunen de beschuldiging van het Verenigd Koninkrijk dat Rusland achter de aanslag op de oud-spion Sergei Skripal zou zitten. Dit is donderdag in een gezamenlijke verklaring naar buiten gebracht.
Zaak-Skripal in het kort
Twee Russen aangeklaagd door VK voor poging tot moord op Sergei en Yulia Skripal, op 4 maart in Salisbury.
Premier Theresa May denkt dat moordopdracht van Russische regering kwam.
VS, Frankrijk, Duitsland en Canada steunen de beschuldiging.
Europees arrestatiebevel uitgevaardigd voor tweetal dat bij militaire inlichtingendienst van Rusland (GRU) zou werken.
De landen laten weten overtuigd te zijn van de uitkomst van het Britse onderzoek.
Premier Theresa May maakte eerder deze week bekend de schuld van de aanslag in de Engelse plaats Salisbury bij de militaire inlichtingendienst van Rusland te leggen. De twee verdachten die zijn aangewezen, zouden hier werken.
Het gaat om de Russen Alexander Petrov en Ruslan Boshirov. Ze zouden in maart van dit jaar de 66-jarige Skripal en diens 33-jarige dochter Yulia hebben willen vermoorden.
De verdachten zijn volgens het VK werkzaam als officier bij de Russische militaire inlichtingendienst (GRU). Volgens May was de vergiftiging van de Russische oud-spion en zijn dochter met het zenuwgas novichok “een zorgvuldig uitgevoerde operatie met toestemming van bovenaf”.
De Amerikaanse regering legde eerder al sancties op aan Rusland vanwege de verdenking van betrokkenheid bij de aanslag op het leven van de Srkipals. Zo werd eind vorige maand bijvoorbeeld de export van bepaalde elektronica naar het land beperkt.
Rusland heeft altijd ontkend betrokken te zijn geweest bij de aanslag. De affaire tussen de verschillende landen begon al kort na de aanslag met een politiek steekspel: zo werden Russische diplomaten uitgezet door onder meer de VS, het VK en Duitsland, maar ook door bijvoorbeeld Polen en Italië. Hierop zette Rusland een gelijk aantal diplomaten uit het land.
Britse vrouw overleed na aanraking met bij aanslag gebruikt zenuwgas
Een Brits stel kwam eind juni ook in aanraking met hetzelfde zenuwgas dat was gebruikt bij de aanslag op de Skripals. De 44-jarige Dawn Sturgess is hierbij overleden. Charlie Rowley, haar partner, overleefde het incident.
De politie denkt dat de Britten het gif mogelijk hebben gevonden in een parfumfles. Sturgess zou het direct op haar huid hebben gespoten.
Dat flesje kan ook gebruikt zijn bij de aanslag op de Skripals, stelde de politie eerder.
Telegraaf 06.09.2018 Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS hebben in een gezamenlijke verklaring gezegd dat de aanslag in maart in Engeland op de Russische ex-agent Skripal „vrijwel zeker is gebeurd met toestemming van een hoog niveau.” Dit heeft de Britse premier Theresa May laten weten, meldden Britse media.
Londen krijgt zo steun van vier belangrijke westerse bondgenoten. Ze gaan er samen van uit dat de hoofdverdachten van de aanslag leden waren van de Russische geheime dienst GROe.
De vijf beraden zich over wat er tegen Rusland ondernomen zou moeten worden. Londen heeft van het begin af aan het Kremlin van betrokkenheid beschuldigd. Deze week zijn er twee verdachten op beelden getoond die Russische agenten van de GrOe zouden zijn en de aanslag begin maart in Salisbury pleegden. De slachtoffers, Sergej Skripal en zijn dochter Joelia, overleefden het uiteindelijk.
Volgens Moskou heeft Londen tot dusver samenwerking in het onderzoek geweigerd en slaat de beschuldiging nergens op. Rusland heeft er naar eigen zeggen geen enkel belang bij een ex-agent die al acht jaar in Engeland woont, met een gifgas om te brengen.
Telegraaf 06.09.2018 De Russische regering heeft niets te maken met de aanslag op een ex-agent, Sergej Skripal. De Britse bewering dat het Kremlin dit heeft laten uitvoeren, is schandalige lasterpraat, zei Kremlin-woordvoerder Peskov donderdag.
Rusland heeft van meet af aan gesteld dat het geen enkel belang heeft bij het vergiftigen van de voormalige Russische dubbelspion die al acht jaar in Zuid-Engeland woonde. De regering van de Britse premier Theresa May heeft het Kremlin van betrokkenheid beschuldigd.
Eerder deze week bestempelde May het Kremlin als opdrachtgever. Dat was toen onderzoekers de foto’s van twee hoofdverdachten presteerden. Dat zijn volgens de Britse politie twee agenten van de Russische militaire inlichtingendienst. Rusland is bereid te helpen zoeken naar de twee als Londen daar een formeel verzoek toe doet.
AD 16.09.2018 De verdachten van de moordaanslag op Sergei en zijn dochter Joelia Skripal zijn in beeld. Mede dankzij de afdeling ‘supergezichtsherkenning’ van Scotland Yard.
‘Dit is waar wij Britten goed in zijn’, bracht iemand op Facebook fijntjes in herinnering bij degenen die de hand hebben gehad in de mislukte moordaanslag met gifgas op Sergej Skripal en zijn dochter Joelia is Salisbury. De overgelopen Russische ex-spion werd in maart vergiftigd met novitsjok, een specifiek Russisch zenuwgas.
NOS 06.09.2018 De Britse premier May wijst de Russische geheime dienst GROe aan als de uitvoerder van de moordaanslag met het zenuwgas novitsjok. Ook zijn gisteren een Estse legerofficier en zijn vader opgepakt op verdenking van spionage voor deze militaire inlichtingendienst.
Van de MH17-vliegramp tot het beïnvloeden van de Amerikaanse presidentsverkiezingen: de GROe is gelinkt aan talloze zaken.
Ditmaal zijn geheim agenten Ruslan Bosjirov en Alexander Petrov aangeklaagd. De Britse justitie houdt dit GROe-duo verantwoordelijk voor het vergiftigen van oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia. De Russen hebben het zenuwgas op de voordeur van Skripals woning in Salisbury gesmeerd, stelt het OM.
Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov REUTERS
Zulke beschuldigingen passen binnen het schimmige imago van de meest geheimzinnige Russische inlichtingendienst. De Glavnoje Razvedyvatelnoje Oepravlenije (GROe) is in 1918 opgericht onder Lenin. Hij wilde een onafhankelijke inlichtingendienst, omdat hij de bestaande geheime diensten niet vertrouwde.
Ook nu nog legt de GROe direct verantwoording af aan president Poetin en de minister van Defensie. De dienst handelt onafhankelijk van de andere inlichtingendiensten, de FSB en de SVR.
Ter illustratie: tussen de kantoren van de GROe en SVR in New York zitten twee stalen deuren, hoewel ze op dezelfde verdieping zitten, schrijft de Britse krant The Guardian. De GROe heeft geen toegang tot de SVR en vice versa.
De missie en werkwijze van de hoofdinlichtingendienst, waar GROe voor staat, zijn voor het overgrote deel niet bekend. Wel duidelijk is dat de GROe zich vooral richt op het buitenland.
Infiltratie Manhattanproject
In de jaren 40 smokkelde een van hun spionnen gevoelige informatie over het Amerikaanse atoomwapenproject naar de Sovjet-Unie. George Koval deed dat nadat hij het zogeheten Manhattanproject had geïnfiltreerd als wetenschapper. Door Kovals werk kon het land sneller zelf kernwapens maken, zei Poetin in 2007 toen hij de spion postuum een onderscheiding gaf.
De afgelopen jaren is de militaire inlichtingendienst in ieder geval actief geweest in Syrië en Oekraïne. De GROe overziet de inzet van Russische huurlingen in het Syrische conflict, meldde een Russisch nieuwsbureau dit jaar. Een GROe-officier is deels verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17, concludeerde het online-onderzoekcollectief Bellingcat in mei.
Volgens Bellingcat is dit de GROe-officier Oleg IvannikovNOS
Oleg Ivannikov is ook in beeld bij het internationale onderzoeksteam JIT. De militaire adviseur was volgens Bellingcat direct betrokken bij het transport van de Buk-installatie, waarmee het vliegtuig werd neergeschoten. Ivannikov was officier bij de GROe en gaf leiding aan de militaire operaties van pro-Russische milities in Oekraïne, stelt Bellingcat.
Op de sanctielijst
De GROe wordt ook verantwoordelijk gehouden voor de hack van Democratische Partij in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen. Twaalf officieren zijn volgens speciaal aanklager Robert Mueller hoofdverdachten. Met de gestolen bestanden zijn de presidentsverkiezingen van 2016 beïnvloed, hebben meerdere Amerikaanse inlichtingendiensten vastgesteld.
Igor Korobov is de hoogste leidinggevende van de GROe en staat op de sanctielijst van de VS wegens de hackaanval. Een andere hoge chef is Valery Gerasimov, hij staat op de EU-sanctielijst vanwege zijn mogelijke rol in de Russische annexatie van de Krim.
De kans dat de in dit artikel beschreven GROe-leden in Rusland worden vervolgd, lijkt erg klein. Het Kremlin heeft vandaag al gezegd dat er geen strafrechtelijk onderzoek komt naar de twee verdachten van novitsjok-aanval in Engeland. De beschuldigingen tegen het GROe-duo zijn onacceptabel, zegt een Kremlin-woordvoerder.
AD 05.09.2018 De Britse justitie verdenkt twee Russen ervan dat ze hebben geprobeerd om de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia te vermoorden. Het zou gaan om twee officieren van de Russische militaire geheime dienst GROe, liet de Britse premier Theresa May weten in een speciale verklaring in het Britse parlement.
Sergej Skripal en zijn dochter werden vergiftigd met het gifgas novitsjok in de plaats Salisbury. Ze overleefden de moordpoging ternauwernood.
Justitie zegt voldoende bewijs te hebben tegen de twee Russen, van wie de namen vandaag werden bekendgemaakt: Alexander Petrov en Ruslan Bochirov. De twee bevinden zich in Rusland en zijn door de Britten in staat van beschuldiging gesteld voor poging tot moord op de vader en dochter.
Bedreiging
Volgens May is duidelijk dat de Britse regering kort na de aanslag terecht Rusland de schuld gaf. De operatie is niet alleen goedgekeurd door de leiding van de GROe, maar ook door hogere functionarissen binnen de Russische staat, aldus May. Ze noemde de acties van de GROe een ,,bedreiging voor al onze bondgenoten en al onze burgers”.
Rusland reageerde direct via regeringswoordvoerder Maria Zakharova. Het gaat volgens haar om ‘manipulatie van de opinie’. ,,We roepen de Britten opnieuw op te stoppen met het verspreiden van dit soort waninformatie en openbare beschuldigingen. De foto’s en de namen die zijn verspreid zeggen ons niets.”
Ex-spion Sergei Skripal (66) en zijn dochter Joelia (33) werden op 4 maart bewusteloos gevonden op een bankje in de Zuid-Engelse stad Salisbury. De beschuldigende vinger wees al snel naar Rusland, aangezien het ging om een in Rusland gefabriceerd zenuwgas. Rusland ontkende, maar een grote diplomatieke rel volgde. Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin wees vervolgens ook diplomaten uit.
Skripal leverde tientallen Russische geheim agenten uit aan de Britse inlichtingendiensten voor hij in 2004 in Moskou werd gearresteerd. Daar werd hij twee jaar later veroordeeld tot 13 jaar gevangenisstraf. Maar in 2010 verleende Engeland hem asiel in ruil voor de uitlevering van Russische spionnen.
Beide Skripals werden na de gifaanval onder zware verdoving gehouden, om alle aangesloten apparatuur te kunnen tolereren en om schade aan hun hersenen te voorkomen. Zowel vader als dochter werden beademd via een gat in de luchtpijp. Na weken van behandeling en met hulp van experts van een nabijgelegen onderzoekscentrum zijn de Skripals enkele maanden later uit het ziekenhuis ontslagen, om verder te werken aan hun herstel.
Telegraaf 05.09.2018 De Britse justitie verdenkt twee Russen er van dat ze hebben geprobeerd om de voormalige dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia te vermoorden. De twee werden vergiftigd met het gifgas novitsjok in de plaats Salisbury. Ze overleefden het ternauwernood.
Justitie zegt voldoende bewijs te hebben tegen de twee Russen van wie de namen woensdag werden bekendgemaakt: Alexander Petrov en Ruslan Borisjov. De twee bevinden zich in Rusland en zijn door de Britten in staat van beschuldiging gesteld voor poging tot moord op de vader en dochter.
Volgens de chef van de Britse antiterreurpolitie kwamen de Russen waarschijnlijk onder valse namen op 2 maart naar Groot-Brittannië en reisden zij op 4 maart terug naar Rusland. De Skripals werden op zondag 4 maart bewusteloos aangetroffen bij een winkelcentrum in Salisbury.
Volgens de antiterreurpolitie zijn in de hotelkamer van de Russen sporen ontdekt van het middel novitsjok, een chemische verbinding die dateert uit het Sovjet-tijdperk. De twee zijn rond de veertig jaar oud en hadden authentieke Russische paspoorten bij zich.
De verdachten van de moordpoging op de Skripals.
Ⓒ METROPOLITAN POLICE
Londen heeft Rusland al eerder beschuldigd van betrokkenheid bij de moordaanslag. Moskou heeft dat steeds ontkend. Er is een Europees arrestatiebevel voor de twee Russen uitgegaan. Groot-Brittannië gaat niet om uitlevering vragen omdat de Russische wet uitlevering van onderdanen niet toestaat.
’Zegt ons niets’
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde dat de twee namen ,,ons niets zeggen”. Zaken als deze aanslag vragen volgens het departement om nauwe samenwerking en zorgvuldige analyses. De woordvoerster riep Londen op om samen te werken bij het onderzoek naar de aanslag. De Russische vertegenwoordiger bij de internationale Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zei dat Rusland niets met de aanslag in Salisbury te maken had.
NU 05.09.2018 De Britse politie heeft twee Russen aangeklaagd voor de poging tot moord op Sergei en Yulia Skripal met het zenuwgas novichok. Premier Theresa May legt de schuld van de aanslag in de Engelse plaats Salisbury bij de militaire inlichtingendienst van Rusland, waar het tweetal voor zou werken.
Vergiftigingszaak Skripal in het kort
Britse politie klaagt twee Russen aan voor poging tot moord op Sergei en Yulia Skripal, op 4 maart in Salisbury.
Premier Theresa May is ervan overtuigd dat Russische regering achter aanslag op de Skripals zit.
Europees arrestatiebevel uitgevaardigd voor tweetal dat bij militaire inlichtingendienst van Rusland (GRU) zou werken.
Moskou begrijpt niets van openbaar maken namen verdachten en blijft betrokkenheid bij aanslag ontkennen.
Premier May opent aanval op Rusland en oppert nieuwe sancties.
May: ‘Aanslag op Skripal was een boodschap van Rusland aan Russen die elders leven en zich tegen de staat hebben gekeerd’.
VS houdt Rusland ook verantwoordelijk voor aanslag Skripal.
Britse aanklagers stellen dat ze voldoende bewijs hebben dat twee Russen, Alexander Petrov en Ruslan Boshirov, de 66-jarige Skripal en diens 33-jarige dochter wilden vermoorden.
De twee Russen zijn werkzaam als officier bij de Russische militaire inlichtingendienst (GRU), liet May weten op een persconferentie. De Britse regering acht het hoogst onwaarschijnlijk dat het tweetal de aanslag op de Skripals uitvoerde zonder toestemming vanuit de Russische regering.
“We hadden het dus bij het juiste eind toen we eerder al tot de conclusie kwamen dat Rusland achter de zenuwgasaanval zit”, aldus May. “Dit was een zorgvuldig uitgevoerde operatie en met toestemming van bovenaf. We zullen er alles aan doen om de twee Russen hier te laten berechten.”
“We willen dat Rusland zich als een verantwoordelijk lid van de internationale gemeenschap gedraagt. Dat betekent dat het zich dient te verantwoorden voor de roekeloze en schandalige acties van de GRU, die deel uitmaakt van de Russische staat”, vervolgde de Britse premier die dinsdag al met de Amerikaanse president Donald Trump over mogelijke acties tegen de Russische inlichtingendienst sprak.
May is ervan overtuigd dat de aanslag op Skripal een boodschap was van Rusland aan Russen die buiten de staat leven en zich tegen het regime van Moskou hebben gekeerd.
‘Russen kwamen onder valse namen naar VK’
De aanslag op de Skripals vond op 4 maart van dit jaar plaats in Salisbury. Zij werden blootgesteld aan het zeer giftige novichok, maar overleefden de moordpoging.
Volgens de Britse politie kwamen de Russen waarschijnlijk onder valse namen op 2 maart naar het Verenigd Koninkrijk en reisden zij op 4 maart terug naar Rusland. De Skripals werden op 4 maart bewusteloos aangetroffen bij een winkelcentrum in Salisbury.
Volgens de politie zijn in de hotelkamer van de Russen sporen ontdekt van het middel novichok, een chemisch zenuwgas. De twee zijn rond de veertig jaar oud en hadden authentieke Russische paspoorten bij zich.
Europees arrestatiebevel voor Russen
De twee hoofdverdachten bevinden zich in Rusland en zijn door de Britten in staat van beschuldiging gesteld voor poging tot moord op de voormalige dubbelspion en zijn dochter.
“We zullen Rusland niet vragen om uitlevering van de twee verdachten. De Russische wet staat het immers niet toe om mensen met de Russische nationaliteit uit te leveren aan andere landen”, zegt het hoofd van de Britse justitie Sue Hemming.
Er is een Europees arrestatiebevel voor het Russische tweetal uitgevaardigd. De politie heeft daarbij twee foto’s van de verdachten gepubliceerd.
Rusland blijft betrokkenheid bij aanslag ontkennen
Rusland heeft altijd ontkend betrokken te zijn bij de aanslag op Skripal en diens dochter. “Dat het Verenigd Koninkrijk nu de namen en foto’s van twee Russische verdachten heeft gepubliceerd doet ons niets”, reageert het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. De twee namen van de verdachten “zeggen ons niets”, zei de woordvoerder.
“Wel is het zo dat nauwe samenwerking en zorgvuldige analyse in onderzoekszaken als deze essentieel zijn. We vragen dan ook nogmaals aan Londen om samen met Rusland te werken aan deze gevoelige zaak”, aldus de woordvoerder van het Russische ministerie.
Ook de Russische afgevaardigde voor de internationale organisatie voor het verbod op chemische wapens (OPCW) stelt nogmaals dat het land niet betrokken is bij de aanslag op de Skripals.
Het Kremlin is verbaasd dat Londen opeens twee namen openbaar maakt. “We hebben de namen gezien en gehoord, maar we weten niets van hen.”
May denkt daar heel anders over. “Wij hebben helemaal geen ruzie met het Russische volk. Ons probleem ligt bij de Russische regering”, aldus de Britse premier op de persconferentie. “Rusland is een grote bedreiging voor onze nationale veiligheid. De Russische staat moet uitleggen wat er precies is gebeurd in Salisbury.”
De Verenigde Staten lieten weten achter het Verenigd Koninkrijk te staan. “We houden Rusland verantwoordelijk voor zijn daad van agressie op Brits grondgebied”, zei de Amerikaanse ambassadeur Woody Johnson.
Brit overleed na aanraking met bij aanslag gebruikt gas
Eind juni kwam ook een Brits koppel in aanraking met hetzelfde zenuwgas dat was gebruikt bij de aanslag op in Salisbury. Een van de slachtoffers, de 44-jarige Dawn Sturgess, overleed. Haar partner Charlie Rowley overleefde het incident.
De politie vond een flesje met novichok in de woning van het stel in de plaats Amesbury, dat vlak bij Salisbury ligt. Mogelijk hebben de twee Britten het gif gevonden in een parfumfles en heeft de overleden vrouw het direct op haar huid gespoten.
Dat flesje kan ook gebruikt zijn bij de aanslag op de Skripals, stelde de politie eerder.
Gebruik Russisch zenuwgas leidt tot diplomatieke rel
Het gebruik van novichok op Brits grondgebied leidde tot een diplomatieke rel tussen Rusland en het Westen. Het Verenigd Koninkrijk houdt Moskou verantwoordelijk voor de aanval.
Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin, dat alle betrokkenheid bij de aanval ontkende, wees vervolgens ook diplomaten uit.
De Britse premier May wil dat er nu ook nieuwe sancties tegen het Russische regime komen. “Vandaag hebben we de gruwelijke rol van Rusland bij de aanslag op ons grondgebied onthuld. Samen met onze bondgenoten zullen we alles uit de kast halen om weerstand te bieden aan de Russische dreiging.”
NOS 05.09.2018 Oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia zijn vergiftigd door twee leden van de Russische geheime dienst GROe. Dat heeft de Britse premier May in het parlement gezegd. De Britten hebben de Russische zaakgelastigde in Londen op het matje geroepen, meldt het Russische persbureau RIA.
Het Openbaar Ministerie in Groot-Brittannië klaagt de twee geheim agenten, Alexander Petrov en Ruslan Bosjirov aan voor samenzwering, poging tot moord en het gebruik van het zenuwgas novitsjok.
De twee vlogen volgens de Britse politie twee dagen voor de vergiftiging van Moskou naar Londen en hadden een Russisch paspoort bij zich. De politie vond sporen van het zenuwgas in hun hotelkamer, zegt May.
Omdat Rusland geen onderdanen uitlevert, probeert de Britse justitie niet om de verdachten naar Engeland te krijgen. Ze worden bij verstek aangeklaagd.
Nieuwe sancties
Volgens May is de aanval op Skripal vrijwel zeker goedgekeurd door een Russische hoge functionaris in het Kremlin. Volgens haar probeert Rusland de veiligheid in Groot-Brittannië te ondermijnen. Ze zegt dat ze nieuwe sancties tegen het regime gaat voorbereiden.
Over de verdachten is May duidelijk: als ze Rusland op een gegeven moment uit reizen, zal Groot-Brittannië alles doen om ze op te pakken. “We zetten alles op alles om ervoor te zorgen dat ze zich voor de rechter moeten verantwoorden in Groot-Brittannië.”
Namaakparfum
Skripal en zijn dochter werden op 4 maart vergiftigd bij Skripals huis in Salisbury met een vloeibare vorm van het zenuwgas. Het gif zat in een parfumflesje en was door daders op de voordeur gespoten, zegt het OM nu.
Drie maanden later kwam het parfumflesje, een vervalsing van het merk Nina Ricci, bij een andere man terecht, Charlie Rowley. Die belandde in het ziekenhuis toen hij in aanraking kwam met de inhoud ervan, zijn vriendin kwam zelfs te overlijden. De Britse politie zegt nog niet te weten waar het parfumflesje in de tussentijd heeft gelegen.
Ex-spion Skripal lag ruim twee maanden in kritieke toestand in het ziekenhuis. De verdenking van de Britten ging al snel naar Rusland.
Ontkenning
De Russische overheid zegt bij monde van de afgevaardigde bij de OPCW, de organisatie die toeziet op het verbod op chemische wapens, dat het land niets te maken heeft met de vergiftiging. De namen Petrov en Bosjirov zeggen het ministerie van Buitenlandse Zaken niets, stelt Moskou.
NU 04.09.2018 Het zenuwgas waardoor begin juli een vrouw in de Engelse stad Amesbury om het leven kwam, is chemisch identiek aan de novichok die werd gebruikt voor de moordpoging op de voormalige Russische dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter Julia.
Dat blijkt uit het onderzoek dat de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft gedaan op verzoek van de Britse autoriteiten. Het rapport is dinsdag gepresenteerd.
Vader en dochter Skripal werden in maart bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury. Zij overleefden de aanval met de dodelijke stof, ontwikkeld in de voormalige Sovjet-Unie. De zaak leidde tot een ernstige diplomatieke crisis.
Begin juli kwam een Brits stel in het naburige Amesbury per ongeluk in contact met novichok. De man vond naar eigen zeggen een fles met vloeistof dat hij aanzag voor een parfumflacon. Zijn vriendin, moeder van drie kinderen, deed de fles open en stierf.
Telegraaf 04.09.2018 Het zenuwgif waardoor onlangs een vrouw in de Engelse stad Amesbury om het leven kwam, is chemisch identiek aan de novitsjok die werd gebruikt voor de moordpoging op de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en diens dochter Julia. Dat blijkt uit het onderzoek dat de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft gedaan op verzoek van de Britse autoriteiten. Het rapport is dinsdag gepresenteerd.
Vader en dochter Skripal werden in maart bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury. Zij overleefden uiteindelijk de aanval met de dodelijke stof, ontwikkeld in de voormalige Sovjet-Unie. De zaak leidde tot een ernstige diplomatieke crisis.
Begin juli kwam een Brits stel in het naburige Amesbury per ongeluk met novitsjok in contact. De man vond naar eigen zeggen een flesje met vloeistof dat hij voor een parfumflacon hield. Zijn vriendin, moeder van drie kinderen, deed het open en stierf een pijnlijke dood.
NU 24.08.2018 De Amerikaanse sancties tegen Rusland vanwege de gifaanval op de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter gaan maandag in, maakt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdag bekend.
Sommige strafmaatregelen overlappen met sancties die de Verenigde Staten eerder hadden opgelegd aan Rusland. Een van de overlappende sancties is een verbod op de handel in wapens met Rusland.
Nieuw is dat de export van bepaalde elektronica naar Rusland wordt beperkt, zoals de export van apparatuur en onderdelen voor de luchtvaartindustrie. Deze producten mogen niet meer worden verkocht aan Rusland.
Rusland ontkent nog altijd elke betrokkenheid bij de aanslag. Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zullen de aangekondigde sancties de bilaterale spanningen alleen maar vergroten.
De sancties werden op 8 augustus aangekondigd door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, volgens het ministerie is vastgesteld dat Moskou achter de moordaanslag zat.
Elsevier 10.08.2018 Nadat Amerika donderdag plotseling sancties aankondigde tegen Rusland vanwege de vergiftiging in maart van dubbelspion Sergej Skripal, is de waarde van de Russische roebel gekelderd. De Russische premier Dimitri Medvedev ziet in de strafmaatregelen van Washington een ‘duidelijke verklaring van een handelsoorlog’.
Daarmee staat de relatie tussen beide landen flink op scherp.
De Russische nationale munt daalde zo’n 6 procent in waarde nadat Washington woensdag nieuwe sancties had aangekondigd, meldt Reuters. Volgens het persbureau vrezen Russische banken dat het land in een ‘spiraal van oneindige sancties’ belandt.
De aankondiging van Amerika om de Russen nieuwe sancties op te leggen, kwam woensdag als een verrassing. Eind maart wezen de Verenigde Staten zestig Russische diplomaten de deur na de vergiftiging van de Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter, waarvoor Moskou ontkent verantwoordelijk te zijn, en betaalde Rusland Amerika met gelijke munt terug. Maar daarna verbeterden de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen, met als hoogtepunt de veelbesproken ontmoeting tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin in Helsinki.
Trump kreeg in eigen land veel kritiek op ontmoeting met Poetin
Omdat Trump daarop veel kritiek kreeg in eigen land, denken veel politiek commentatoren in Amerika dat hij met de nieuwe sancties zijn critici wil bewijzen dat hij wel degelijk streng is tegen Rusland. Dat zou de president, ook gezien het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller naar de vermeende samenspanning tussen Trumps campagneteam en het Kremlin, goed uitkomen, denken zij. De Amerikaanse president noemt dat onderzoek steevast een ‘heksenjacht’.
Woensdag ondertekende de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo een verklaring waarin het Witte Huis stelt dat Rusland ‘het internationaal recht heeft geschonden door Skripal en zijn dochter te vergiftigen’. De sancties gaan op 22 augustus in.
Het Amerikaanse Congres moest het Witte Huis eraan herinneren dat de deadline voor deze beslissing al een maand was verlopen. Door de laatste sancties mogen Amerikaanse bedrijven geen producten meer exporteren die de ‘nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen’. Dat kunnen gasturbines zijn, elektronica of apparatuur voor de luchtvaart.
The theater of absurd continues. No proofs, no clues, no logic, no presumption of innocense, just highly-liklies. Only one rule: blame everything on Russia, no matter how absurd and fake it is. Let us welcome the United Sanctions of America! #SkripalHoaxhttp://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-45122723 …
Russische VN-vertegenwoordiger: ‘Verenigde Sancties van Amerika’
Dmitri Polyanskiy, de Russische vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties, sprak donderdag van een ‘theater van het absurde’: ‘Geen bewijs, geen aanwijzingen, geen logica, geen aanname van onschuld, alleen maar waarschijnlijkheden,’ twitterde hij. ‘Er is maar één regel: geef Rusland overal de schuld van, hoe absurd en nep het ook is. We verwelkomen de Verenigde Sancties van Amerika!’ Hij sloot zijn tirade af met de hashtag #SkripalHoax.
De Russische premier Dmitri Medvedev liet vrijdag weten dat hij de sancties ziet als ‘een duidelijke verklaring van een handelsoorlog’. Hoewel hij niet in detail wilde treden over een Russische reactie, suggereerde Medvedev dat Moskou zal terugslaan: ‘We moeten absoluut reageren met economische, politieke of – indien noodzakelijk – andere maatregelen. Onze Amerikaanse vrienden moeten dat goed beseffen.’
Russia warns that if the US followed through with threats to impose further harsh economic sanctions it would be seen by Moscow as a “declaration of economic war” http://u.afp.com/ohzM
Turkije en Iran fors getroffen door Amerikaanse sancties
Ook landen als Turkije en Iran krijgen forse Amerikaanse sancties te verwerken. Zo daalde de Turkse lira maar liefst 13,5 procent in waarde. De Verenigde Staten legden sancties op aan twee Turkse ministers, omdat zij een belangrijke rol speelden bij het vastzetten van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson. Door de waardedaling van de lira wordt het leven in Turkije steeds duurder, maar president Recep Tayyip Erdogan stelde zijn burgers gerust: ‘Zij hebben de dollar, maar wij hebben Allah.’
Draconische sancties van Amerika tegen Iran – die dinsdagochtend van kracht werden – hebben ook dat land grote gevolgen. De laatste maanden gaan in grote steden burgers massaal de straat op en roepen om het vertrek van ‘de dictator’, doelend op ayatollah Ali Khamenei. Ook president Hassan Rohani ligt onder vuur. Behalve tegen economische problemen door de waardedaling van de nationale munt, de rial, demonstreren de Iraniërs ook tegen de censuur en (vrouwen)onderdrukking in de islamitische republiek.
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
NU 08.08.2018 Rusland heeft boos gereageerd op de ”draconische” sancties die de Verenigde Staten hebben aangekondigd. De Russische ambassade in de VS noemt de beschuldiging dat Moskou verantwoordelijk is voor een aanval met het zenuwgas novichok ”vergezocht”.
Washington heeft nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland aangekondigd vanwege een moordpoging op de voormalige dubbelspion Sergei Skripal en diens dochter in Engeland.
Rusland heeft steeds ontkend daar iets mee te maken te hebben. De ambassade zegt dat Moskou juist voorstander is van een ”open en transparant onderzoek” naar het incident in Salisbury.
Washington denkt wel degelijk over genoeg bewijs te beschikken dat Rusland achter de aanval zat. De Russische ambassade zegt woensdag op het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken geïnformeerd te zijn over de nieuwe strafmaatregelen, die later van kracht worden.
”We zijn eraan gewend geraakt dat we geen feiten of bewijs te zien krijgen”, sneerde de ambassade in een verklaring.
NU 07.08.2018 De Amerikaanse regering heeft woensdag bekendgemaakt dat er nieuwe sancties worden opgelegd aan Rusland voor de gifaanval op de Russische oud-dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter in het Verenigd Koninkrijk.
Volgens de VS is vastgesteld dat Moskou achter de moordaanslag zat. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei woensdag dat Rusland “chemische of biologische wapens heeft gebruikt en daarmee internationale wetten heeft geschonden, of chemische of biologische wapens tegen zijn eigen burgers heeft gebruikt”.
Rusland ontkent elke betrokkenheid bij de aanslag op de Skripals.
Het Amerikaanse Congres had de regering-Trump twee maanden gegeven om te bepalen of Rusland het internationale recht heeft geschonden.
Die deadline verliep zonder taal of teken vanuit het Witte Huis. De voorzitter van het buitenlandcomité van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Ed Royce, riep Trump eind juli op om woensdag voor het middaguur te reageren.
De eerste ronde van sancties zal waarschijnlijk een beperkt effect hebben, omdat zaken zoals het exporteren van wapens naar Rusland al zijn verboden onder bestaande sancties.
Een nieuwe toevoeging is dat er ook geen zogeheten vertrouwelijke veiligheidsgoederen – zoals apparatuur en onderdelen voor de luchtvaartindustrie – meer mogen worden verkocht aan Rusland.
De sancties gaan “op of rond 22 augustus in”, aldus het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.
De Britse regering liet weten blij te zijn met de Amerikaanse maatregelen. Een woordvoerder van het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat de krachtige internationale respons op het gebruik van het zenuwgas een duidelijke boodschap aan Rusland is dat het provocerende en roekeloze gedrag van dat land niet wordt getolereerd.
Tenzij Rusland “betrouwbare garanties” geeft dat het in de toekomst geen chemische wapens meer zal gebruiken en toestaat dat er inspecties op Russisch grondgebied worden uitgevoerd door de VN, volgt er een tweede ronde van zwaardere sancties.
Die kunnen onder meer bestaan uit het beperken van de diplomatieke betrekkingen, het verbieden van alle vluchten van de Russische staatsluchtvaartmaatschappij Aeroflot vanuit en naar de VS en een nagenoeg volledig import- en exportverbod.
De oud-dubbelspion Sergei Skripal (67) en zijn dochter Yulia (33) werden in maart bewusteloos gevonden op een bankje in de Engelse stad Salisbury. De Britse autoriteiten stelden vast dat het paar was vergiftigd met het zenuwgif Novichok, van Sovjet-makelij, dat op de deurklink van de voordeur van het huis van Skripal was aangebracht.
Afgelopen maand kwam ook een Brits koppel in aanraking met het gif. Het ging om hetzelfde zenuwgas dat was gebruikt bij de aanslag op de Skripals. Een van de slachtoffers, de 44-jarige Dawn Sturgess, overleed eerder deze maand. Haar partner Charlie Rowley ligt nog in het ziekenhuis.
Er zouden bij de Britse politie twee Russische verdachten in beeld zijn voor de aanslag op de Skripals, meldden bronnen betrokken bij het onderzoek. Die berichten werden medio juni stellig ontkend door de Britse minister van Veiligheid, Ben Wallace.
De Amerikaanse president Donald Trump ligt ook in zijn eigen Republikeinse partij onder vuur vanwege zijn opstelling ten opzichte van Rusland.
Trump trof vorige maand zijn Russische tegenhanger Vladimir Poetin in het Finse Helsinki. Na die bijeenkomst zei hij onder andere dat hij Poetin geloofde toen die hem verzekerde dat Rusland niet heeft geprobeerd de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden, ondanks rapporten van de Amerikaanse inlichtingendiensten die het tegendeel beweren.
Na een golf van ophef in de VS beweerde Trump dat hij het tegenovergestelde had willen zeggen, maar zich had versproken.
NOS 08.08.2018 Moskou heeft volgens de VS het wettelijke verbod op het gebruik van biologische en chemische wapens overtreden.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken neemt nieuwe maatregelen tegen Rusland vanwege de vergiftiging van de oud-geheim agent Skripal en zijn dochter in Groot-Brittannië. Volgens de VS is bewezen dat Rusland achter die aanval zit en daarbij een zenuwgif heeft gebruikt.
In maart zette de VS al Russische diplomaten uit. Een groot aantal lidstaten van de Europese Unie en landen als Australië, Canada, Oekraïne en Albanië deden hetzelfde.
Sergej Skripal is een voormalig Russische dubbelspion, die al jaren in het Britse Salisbury woont. In maart werden hij en zijn dochter vergiftigd met het gif novitsjok. Volgens Londen zat Rusland achter de aanslag, maar Moskou spreekt dat tegen. De Skripals overleefden de vergiftiging en zijn alweer enige tijd uit het ziekenhuis.
Joelia Skripal kwam ruim twee maanden na de vergiftiging met een verklaring over wat er was gebeurd:
Naar aanleiding van het incident vroeg het Amerikaanse Congres het Witte Huis om officieel vast te stellen dat Rusland met de vergiftiging een wet over het gebruik van chemische wapens heeft overtreden. Met enige vertraging heeft minister Pompeo van Buitenlandse Zaken de overtreding nu bevestigd, waardoor automatisch een aantal sancties in werking treden.
Restricties
Sommige strafmaatregelen overlappen met eerdere sancties, zoals een verbod op de handel in wapens met Rusland, schrijft nieuwszender NBC. Nieuw is dat er beperkingen worden opgelegd aan de export van bepaalde elektronica naar Rusland.
Een mogelijke volgende ronde strafmaatregelen is ingrijpender, schrijft NBC. Als Rusland niet voldoende hard kan maken dat het geen chemische wapens meer zal gebruiken, of als Moskou zich verzet tegen VN-inspecties dan worden over drie maanden nieuwe sancties van kracht. Daarbij worden de diplomatieke betrekkingen verder afgezwakt, wordt de handel sterk beperkt en mag de Russische staatsluchtvaartmaatschappij Aeroflot geen vluchten op de VS meer uitoefenen.
Over waarom het Witte Huis juist nu met de sancties komt, wordt druk gespeculeerd in Amerikaanse media. Mogelijk wil president Trump bewijzen dat hij zich hard kan opstellen tegenover de Russen, om tegenwicht te bieden tegen het onderzoek van speciaal aanklager Mueller naar een mogelijke samenwerking tussen Trumps verkiezingsteam en het Kremlin om de verkiezingen te beïnvloeden.
NU 19.07.2018 Berichten dat de Britse politie Russische verdachten heeft geïdentificeerd die achter een gifaanval op een Russische ex-spion in Salisbury zouden zitten, zijn volgens de Britse minister van Veiligheid Ben Wallace onzin.
“Dit verhaal valt naar mijn mening in de categorie slecht geïnformeerd en wild gespeculeer”, reageert Wallace op de berichtgeving. Het persbureau Press Associationberichtte dat onderzoekers denken dat ze de vermeende daders achter de novichok-aanval geïdentificeerd hebben. “Ze weten zeker dat het om Russen gaat.”
De bron van PA meldde dat voor de identificatie van de verdachten beelden van bewakingscamera’s gebruikt zijn en dat die vergeleken werden met gegevens van mensen die rond dat moment het Verenigd Koninkrijk binnen waren gekomen.
De aanslag met het zenuwgas novichok van begin maart was gericht op de voormalige dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter. De daders gebruikten novichok, een chemisch wapen dat ooit in de Sovjet-Unie ontwikkeld werd.
Skripal en zijn dochter lagen allebei in kritieke toestand in het ziekenhuis, maar overleefden de aanval.
Amesbury
Vorige maand kwam een Brits koppel in Amesbury in aanraking met hetzelfde zenuwgas als waarmee Skripal en diens dochter vergiftigd waren. De 44-jarige Dawn Sturgess overleed, haar partner Charlie Rowley wordt nog behandeld in het ziekenhuis.
De politie vond een flesje met het gif in het huis van de twee en mogelijk is dat flesje ook gebruikt bij de aanval in Salisbury, waar Skripal en zijn dochter vergiftigd werden.
Meerdere landen, ook Nederland, hielden Rusland verantwoordelijk voor de aanval op Skripal. Daarop besloten ze Russische diplomaten uit te wijzen. Rusland ontkende betrokkenheid bij de aanval en reageerde vervolgens door ook diplomaten uit te wijzen.
NOS 19.07.2018 Berichten dat de Britse politie Russische verdachten heeft geïdentificeerd die achter de aanslag met gif op de Russische ex-spion Sergej Skripal zitten, zijn onzin. De Britse staatssecretaris voor Veiligheid, Ben Wallace, doet het bericht af als pure speculatie door slecht geïnformeerde bronnen.
Het Britse persbureau Press Association meldde op basis van anonieme bronnen dat de Britse politie een aantal Russen op het spoor was gekomen met behulp van beelden van bewakingscamera’s. De personen op die beelden zijn gekoppeld aan douanegegevens over reizigers die rond die tijd het Verenigd Koninkrijk binnenkwamen.
Verdenking
De voormalige Russische dubbelspion werd samen met zijn dochter in maart van dit jaar slachtoffer van een aanval met het zenuwgif novitsjok. Ze werden bewusteloos aangetroffen in Skripals woonplaats Salisbury. De verdenking ging direct uit naar Rusland, maar het Kremlin zegt niets met de aanslag te maken te hebben.
De aanslag leidde tot een grote diplomatieke rel, waarbij Londen en veel andere landen Russische diplomaten uitwezen, en ook Rusland tientallen buitenlandse diplomaten de wacht aanzegde.
Parfumflesje
De Skripals zijn inmiddels opgeknapt. Onlangs werden twee Britten uit een plaats nabij Salisbury eveneens bewusteloos aangetroffen. Ook zij bleken in aanraking te zijn gekomen met het zenuwgas novitsjok. Een van hen, een moeder van drie kinderen, overleed aan de gevolgen van de vergiftiging.
Volgens onbevestigde berichten zat het gif in een parfumflesje dat de vrouw en haar partner in een park in Salisbury hadden gevonden. Ze zou het spul rechtstreeks op haar polsen hebben gespoten.
“Die tweede zaak heeft de politie veel meer inzicht gegeven in hoe de daders in het geval van de Skripals te werk zijn gegaan”, zegt correspondent Tim de Wit vanuit Londen.
Als de verdachten daadwerkelijk de Russische nationaliteit hebben, zal dat de Britse zaak “veel en veel sterker maken”, zegt De Wit. “Londen heeft steeds met de beschuldigende vinger naar Rusland gewezen, maar president Poetin heeft altijd gezegd: we hebben nog nul concreet bewijs gezien dat de Britten echt kunnen laten zien dat Rusland hierachter zit.”
NU 19.07.2018 De Britse autoriteiten hebben de daders geïdentificeerd van de zenuwgasaanval op ex-spion Sergei Skripal en zijn dochter Yulia in de Engelse plaats Salisbury.
Dat meldt persbureau PA donderdag op basis van een bron dicht bij het onderzoek. De daders zouden Russisch zijn.
“Onderzoekers denken dat ze de vermeende daders achter de novichokaanval hebben geïdentificeerd”, aldus de bron. “Ze gebruikten beelden van bewakingscamera’s en vergeleken die informatie met gegevens over mensen die rond dat moment het land binnenkwamen. Ze weten zeker dat het om meerdere Russen gaat.”
De aanslag op Skripal en zijn dochter vond eerder dit jaar plaats in Salisbury. Zij werden blootgesteld aan het giftige novichok, maar overleefden het incident. Beiden zijn uit het ziekenhuis ontslagen.
Afgelopen maand kwam ook een Brits koppel in aanraking met het gif. Het ging om hetzelfde zenuwgas dat was gebruikt bij de aanslag op Skripal en zijn dochter.
Een van de slachtoffers, de 44-jarige Dawn Sturgess, overleed eerder deze maand. Haar partner Charlie Rowley ligt nog in het ziekenhuis.
De politie vond een flesje met novichok in de woning van het stel in de plaats Amesbury, die vlak bij Salisbury ligt. Mogelijk hebben de twee Britten het gif gevonden in een parfumfles en heeft de overleden vrouw het direct op haar huid gespoten, meldt de bron.
Dat flesje kan ook gebruikt zijn bij de aanslag op de Skripals, stelt de politie.
Tweetal door zenuwgas getroffen in Amesbury
Diplomatieke rel
Het gebruik van novichok op Brits grondgebied leidde eerder dit jaar tot een diplomatieke rel tussen Rusland en het Westen. Het Verenigd Koninkrijk houdt Moskou verantwoordelijk voor de aanval.
Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin, dat alle betrokkenheid bij de aanval ontkende, wees vervolgens ook diplomaten uit.
AD 19.07.2018 De Britse autoriteiten hebben mogelijk de daders geïdentificeerd van de zenuwgasaanval op ex-spion Sergei Skripal en zijn dochter Joelia. Het zou gaan om Russen, berichten Britse media. Zij baseren zich op informatie van een bron rond het onderzoek.
,,Onderzoekers denken dat ze de vermeende daders achter de novitsjok-aanval hebben geïdentificeerd”, zei de ingewijde tegen persbureau Press Association. ,,Ze gebruikten beelden van bewakingscamera’s en vergeleken die informatie met gegevens over mensen die rond dat moment het land binnenkwamen. Ze weten zeker dat het gaat om Russen.”
De aanslag op Sergei en Joelia Skripal vond in maart plaats in Salisbury. De Russische voormalige dubbelspion en zijn dochter werden bewusteloos aangetroffen op een bankje in een park in Salisbury. Zij bleken blootgesteld aan het giftige novitsjok, maar overleefden.
Parfumflesje
De Britse Dawn Sturgess (44), die eind juni in aanraking kwam met hetzelfde middel als dat waarmee de Skripals waren aangevallen, overleed eerder deze maand. Volgens Britse media zou de vrouw met tien keer zoveel novitsjok in aanraking zijn gekomen dan Sergei en Joelia Skripal. Haar partner, Charlie Rowley (45), ligt nog in het ziekenhuis. ,,Hij ziet eruit als een skelet”, zei zijn broer onlangs.
Rowley verklaarde volgens zijn broer dat het giftige middel in een gevonden parfumflesje zat. De bron zei dat onderzoekers vermoeden dat Sturgess het middel vanuit het flesje mogelijk direct op haar huid spoot. De politie heeft dat niet bevestigd, maar heeft wel gemeld een flesje te hebben gevonden in de woning van het voormalig dakloze stel in Amesbury.
Vandaag startte een gerechtelijk onderzoek naar de dood van de vrouw.
Rel
Engeland beschuldigde Rusland van de aanslag op de Skripals aangezien het ging om een in Rusland gefabriceerd zenuwgas. Rusland ontkende, maar een grote diplomatieke rel volgde. Meerdere landen, waaronder Nederland, besloten Russische diplomaten uit te wijzen. Het Kremlin wees vervolgens ook diplomaten uit.
NU 31.05.2018 Voor het eerst sinds de NAVO Russische diplomaten wegstuurde vanwege de gasaanval op de voormalige dubbelspion Sergei Skripal in het Engelse Salisbury, hebben beide partijen weer politiek overleg gevoerd.
De zogeheten NAVO-Ruslandraad kwam donderdag op ambassadeursniveau bijeen in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Het was volgens de westerse alliantie een ”open uitwisseling’’ over onderwerpen als Oekraïne, militaire activiteiten, transparantie en risicoreductie. Beide kanten hebben briefings gegeven over aankomende oefeningen.
Het politieke overleg werd na de Russische inlijving van de Krim in 2014 opgeschort, maar sinds ruim twee jaar zitten ze weer af en toe om tafel. Beide partijen willen de lijnen openhouden. Vorige maand zaten militaire toplui van beide kanten al samen in Bakoe.
Omdat Moskou niet naar tevredenheid reageerde op de aanval op Skripal stuurden vrijwel alle NAVO-landen, waaronder Nederland, in maart Russische diplomaten weg.
De NAVO besloot dat de permanente missie van Rusland bij de NAVO nog uit maximaal twintig mensen mag bestaan, tien minder dan voorheen. De accreditatie van zeven Russen werd ingetrokken en die van drie anderen geweigerd.
Skripal
Skripal raakte in maart ernstig gewond bij de aanslag op zijn leven. Hierbij werd een vloeibare vorm van het in de voormalige Sovjet-Unie ontwikkelde zenuwgas novichok gebruikt. De toestand van de Rus was wekenlang kritiek. Pas halverwege mei mocht hij het ziekenhuis verlaten.
Het Verenigd Koninkrijk meent dat Rusland achter de aanval zit, maar volgens Moskou is dat niet het geval.
Telegraaf 31.05.2018 Voor het eerst sinds de NAVO Russische diplomaten wegstuurde vanwege de aanslag met zenuwgas op de voormalige dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia in het Engelse Salisbury, hebben beide partijen weer politiek overleg gevoerd. De zogeheten NAVO-Ruslandraad kwam donderdag op ambassadeursniveau bijeen in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.
Het was volgens de westerse alliantie een ,,open uitwisseling’’ over onderwerpen als Oekraïne, militaire activiteiten, transparantie en risicoreductie. Beide kanten hebben briefings gegeven over aankomende oefeningen.
Het politieke overleg werd na de Russische inlijving van de Krim in 2014 opgeschort, maar sinds ruim twee jaar zitten ze weer af en toe om tafel. Beide partijen willen de lijnen openhouden. Vorige maand zaten militaire toplui van beide kanten al samen in Bakoe.
Omdat Moskou niet naar tevredenheid reageerde op de aanval op Skipal stuurden vrijwel alle NAVO-landen, waaronder Nederland, in maart Russische diplomaten weg. De NAVO besloot dat de permanente missie van Rusland bij de NAVO nog uit maximaal twintig mensen mag bestaan, tien minder dan voorheen. De accreditatie van zeven Russen werd ingetrokken en die van drie anderen geweigerd.
Telegraaf 29.05.2018 De Britse arts die de Russische ex-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia heeft behandeld, verwachtte niet dat ze het zouden overleven. De artsen en verpleegsters die de met zenuwgas vergiftigde Skripals verzorgden hebben aan de BBC verteld hoe zij met de bijzondere situatie zijn omgegaan.
Toen vader en dochter het ziekenhuis werden binnengebracht, werd aanvankelijk gedacht aan een overdosis drugs. Pas toen een agent met dezelfde symptomen werd opgenomen, werd duidelijk dat er meer aan de hand was. Een zaalzuster stelt dat het personeel daarna begon te vrezen dat ze zelf ook besmet zouden kunnen raken.
Nadat de politie de identiteit van Sergej Skripal had achterhaald, kwamen agenten het ziekenhuis binnen om hem te beschermen. Toen duidelijk werd waar de artsen mee te maken hadden, was er weinig hoop. ,,We zouden al onze therapieën proberen, we zouden zorgen voor de beste klinische zorg, maar al het bewijs was er dat ze niet zouden overleven”, zegt dokter Stephen Jukes.
Na weken van behandeling en met hulp van experts van een nabijgelegen onderzoekscentrum zijn de Skripals onlangs uit het ziekenhuis ontslagen. Op een geheim adres werken ze verder aan hun herstel.
NOS 29.05.2018 Het Britse ziekenhuispersoneel dat de Russische oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia behandelde nadat zij waren getroffen door een zenuwgasaanval, dacht dat de twee de aanval niet zouden overleven. Dat zegt een arts in een interview met het BBC-programma Newsnight, dat vanavond wordt uitgezonden. Ook vreesden de verpleegkundigen dat het om een omvangrijke aanval ging en dat zij zelf ook gevaar liepen.
Toen de twee in maart werden binnengebracht nadat zij bewusteloos op een bankje in Salisbury waren aangetroffen, werd in eerste instantie gedacht aan een overdosis opium. “Maar toen ook een politieman met dezelfde symptomen in het ziekenhuis terechtkwam, gingen de alarmbellen af”, zegt het hoofd van de verpleegkundigen.
In de video hieronder vertellen de artsen hun verhaal:
“We waren echt bezorgd over hoe groot dit kon worden”, zegt het hoofd van de verpleegkundigen Lorna Wilkinson. “Hoeveel slachtoffers zouden we nog meer krijgen? We wisten het niet.” Toen nog niet duidelijk was dat het om een zenuwgasaanval ging, vreesde het personeel ook zelf gevaar te lopen. “Toen de patiënten net waren binnengebracht, waren er nog geen voorzorgsmaatregelen genomen”, zegt een verpleegkundige.
Toen de politie het ziekenhuispersoneel inlichtte over het verleden van Sergej als dubbelspion, ontstond het vermoeden dat het ging om een doelbewuste aanval en kregen Skripal en zijn dochter politiebewaking. Artsen stelden al snel vast dat er geen sprake was van een overdosis opium. De symptomen wezen op het gebruik van zenuwgas. “Toen we dat doorkregen, gingen we er niet van uit dat ze het zouden overleven”, zegt intensive care-arts Stephen Jukes.
Sergej en Joelia SkripalEPA / AFP
Toch kwamen de patiënten weer bij, en daarmee ontstond gelijk het volgende probleem. De politie onderzocht de mogelijkheid van een gerichte aanval en wilde de Skripals graag ondervragen, maar wanneer waren ze daar klaar voor? En wat mocht het ziekenhuispersoneel hen vertellen, zonder het politie-onderzoek te belemmeren?
“Dat zijn moeilijke beslissingen”, zegt medisch directeur Christine Blanshard van het ziekenhuis. “We wilden de patiënten graag vertellen dat ze veilig waren en dat er voor hen werd gezorgd, maar we wilden hen geen informatie geven die tot moeilijkheden kon leiden in de politieverhoren.”
Hoe zat het ook alweer?
Begin maart werden Joelia Skripal en haar vader, een Russische ex-spion, bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury in Engeland. Ze bleken te zijn vergiftigd met zenuwgas. De vergiftiging leidde tot een diplomatieke rel tussen Groot-Brittannië en Rusland. Volgens de Britten zijn de Russen verantwoordelijk voor de vergiftiging, maar dat wordt door Rusland ontkend.
Het ziekenhuis, dat bij de behandeling hulp kreeg van internationale experts, denkt dat het tweetal nog maanden last houdt van de aanval. “Ook voor ons is dit een leerproces”, zegt medisch directeur Blanshard.
AD 29.05.2018 De Britse arts die de Russische ex-dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia heeft behandeld, verwachtte niet dat ze het zouden overleven. De artsen en verpleegsters die de met zenuwgas vergiftigde Skripals verzorgden hebben aan de BBC verteld hoe zij met de bijzondere situatie zijn omgegaan.
Toen vader en dochter begin maart het ziekenhuis werden binnengebracht, werd aanvankelijk gedacht aan een overdosis drugs. Het tweetal werd bewusteloos gevonden op een bankje in Salisbury. Pas toen een agent met dezelfde symptomen werd opgenomen, werd duidelijk dat er meer aan de hand was. Een zaalzuster stelt dat het personeel daarna begon te vrezen dat ze zelf ook besmet zouden kunnen raken.
Nadat de politie de identiteit van Sergej Skripal had achterhaald, kwamen agenten het ziekenhuis binnen om hem te beschermen. Toen duidelijk werd waar de artsen mee te maken hadden, was er weinig hoop. Vader en dochter bleken vergiftigd met het zenuwgas Novitsjok. ,,We zouden al onze therapieën proberen, we zouden zorgen voor de beste klinische zorg, maar alles wees erop dat ze niet zouden overleven”, zegt dokter Stephen Jukes.
Beide Skripals werden onder zware verdoving gehouden, om alle aangesloten apparatuur te kunnen tolereren en om schade aan hun hersenen te voorkomen. Zowel vader als dochter werden beademd via een gat in de luchtpijp. Na weken van behandeling en met hulp van experts van een nabijgelegen onderzoekscentrum zijn de Skripals onlangs uit het ziekenhuis ontslagen. Op een geheim adres werken ze verder aan hun herstel.
Telegraaf 24.05.2018 De Russische permanente vertegenwoordiger bij de EU zet vraagtekens bij de echtheid van de zenuwgasaanval op Sergei en Joelia Skripal.
Vader en dochter Skripal werden in maart dit jaar vergiftigd met zenuwgas. De Britse autoriteiten houden Rusland verantwoordelijk voor de aanval. De Russische vertegenwoordiger twijfelt echter aan het verhaal van Skripal: „Ze ziet er goed uit, ik zie geen sporen van een vergiftiging door zenuwgas, zoals de Britse autoriteiten zeggen. Het feit dat ze er zo gezond uitziet maakt me benieuwd of ze echt is vergiftigd, en zo ja, welke stoffen er zijn gebruikt en wie er achter zit.”
Ook vroeg de diplomaat zich af of Skripal zich had laten dirigeren, omdat haar tekst vertaald leek uit het Engels. „Ik en mijn collega’s op de ambassade in Londen vermoeden dat ze een vertaling heeft voorgelezen. Ik spreek Engels vloeiend genoeg om te zien dat bepaalde zinnen zijn gebruikt die typisch zijn voor het Engels en Russisch.”
NU 23.05.2018 Yulia Skripal, de dochter van de Russische oud-spion Sergei, zegt “op de lange termijn” weer terug te willen keren naar Rusland. De 33-jarige vrouw lag twintig dagen in een coma nadat zij en haar vader vergiftigd werden met een zenuwgas in maart.
“Mijn leven is overhoop gehaald”, zegt de vrouw woensdag in een eerste interview met persbureau Reuters over de vergiftiging.
De vrouw bevindt zich nog steeds op een geheime locatie, waar ze wordt beschermd door de Britse overheid. “We hebben geluk dat we de aanval overleefd hebben”, zei Yulia Skripal. Haar herstel en dat van haar vader was “langzaam en extreem pijnlijk.”
De wens om terug te keren naar haar land van herkomst is opvallend, omdat het Verenigd Koninkrijk ervan uitgaat dat de Skripals vergiftigd zijn door Rusland. Meer details over haar terugkeer heeft Yulia Skripal niet gegeven. Wel zegt ze voorlopig nog niet in te willen gaan op uitnodigingen van de Russische ambassade.
Yulia Skripal geeft interview
Zenuwgas
Uit onderzoek van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) bleek eerder al dat novichok is gebruikt bij de aanval. Het zenuwgas stamt uit het Sovjet-tijdperk.
Het Kremlin heeft betrokkenheid altijd ontkend. De relatie tussen de landen is als gevolg van het incident wel verslechterd. Aan beide kanten werden diplomaten uitgezet.
Sergei Skripal verbleef als gevolg van een spionnenruil sinds 2010 in Zuid-Engeland. Hij zou meerdere Russische geheim agenten hebben verraden aan de Britse inlichtingendienst MI6.
NOS 23.05.2018 “We hebben zoveel geluk gehad dat we deze moordaanslag hebben overleefd”, zegt Joelia Skripal (33). Samen met haar vader, de oud-dubbelspion Sergej Skripal, werd ze begin maart in het Britse Salisbury vergiftigd met zenuwgas. Vandaag verbrak ze voor het eerst de stilte, in een gesproken verklaring tegen het Britse persbureau Reuters, op een geheim gehouden locatie.
Ze sprak in het Russisch en ondertekende na afloop een naar eigen zeggen zelf geschreven verklaring op papier, om de echtheid van haar woorden te bewijzen.
Pijnlijk en deprimerend
“Na twintig dagen in coma te hebben gelegen, kreeg ik het bericht dat we mogelijk zijn vergiftigd”, zei Skripal. Details over de intensieve behandelingen die ze moest ondergaan om de vergiftiging te bestrijden, wil ze niet geven. “Wel dat het gaat om invasieve, extreem pijnlijke en deprimerende behandelingen.”
Op 10 april werd Joelia uit het ziekenhuis ontslagen, al wordt ze nog steeds elke dag behandeld. Haar vader mocht pas afgelopen vrijdag het ziekenhuis verlaten.
Enorme veranderingen
Joelia probeert nu om te gaan met de enorme veranderingen in haar leven, op zowel fysiek als emotioneel gebied. Daarom kijkt ze niet verder vooruit dan één dag. “En ik wil ook mijn vader helpen totdat hij volledig is genezen.”
Hoewel volgens de Britten de Russen achter de aanval op Skripal en haar vader zitten, wil Joelia op termijn toch terug naar Rusland. De hulp die haar is aangeboden door de Russische ambassade slaat ze voorlopig af.
In haar verklaring benadrukte Skripal nog eens dat niemand namens haar of haar vader spreekt en dat zij dat alleen zelf doen. Ook vroeg ze om privacy voor haar en haar vader. “We hebben tijd nodig om te leren omgaan met wat er met ons is gebeurd.”
Begin maart werden Joelia Skripal en haar haar vader, een Russische ex-spion, bewusteloos aangetroffen op een bankje in Salisbury in Engeland. Ze bleken te zijn vergiftigd met zenuwgas. De vergiftiging leidde tot een diplomatiek rel tussen Groot-Brittannië en Rusland. Volgens de Britten zijn de Russen verantwoordelijk voor de vergiftiging, maar dat wordt door Rusland ontkend.
De verklaring van Joelia Skripal lijkt deels bedoeld om claims van Rusland dat vader en dochter door Groot-Brittannië zijn ontvoerd, te ontkrachten. De Britse regering werd er door de Russische ambassadeur in Londen al van beschuldigd dat ze Russische functionarissen bij hen weg hielden.
Telegraaf 23.05.2018 Joelia Skripal overleefde een moordaanslag waarvoor de Britse autoriteiten de Russen verantwoordelijk houden. Toch zegt de dochter van een van de bekendste Russische dubbelspionnen dat ze „op termijn” terug wil naar haar vaderland ondanks de poging haar te vergiftigen. „Het feit dat zenuwgas is gebruikt, is schokkend. Mijn leven is op zijn kop gezet.”
Skripal (33) praatte woensdag voor het eerst met een persvertegenwoordiger, na begin maart bewusteloos te zijn gevonden op een bankje in Salisbury in gezelschap van haar vader. Ze lag twintig dagen in coma.
„Ik werd wakker met het nieuws dat we beiden waren vergiftigd’’, zegt ze in een interview met Reuters. „We mogen van geluk spreken dat we nog leven. Ons herstel verliep langzaam en buitengewoon pijnlijk.”
Skripal sprak op een geheime locatie in Londen met de verslaggever omdat ze nog altijd staatsbescherming geniet. ,,Ik probeer in het reine te komen met de desastreuze veranderingen waarmee ik zowel fysiek als emotioneel ben geconfronteerd. Daarbij kijk ik niet verder vooruit dan één dag. En ik wil ook mijn vader nog helpen totdat hij volledig is genezen. Op de langere termijn hoop ik terug te gaan naar mijn land.”
Skripal deed haar verhaal in het Russisch maar overhandigde de naar eigen zeggen zelfgeschreven verklaring ook op papier in het Engels en Russisch. Ze zette er na het voorlezen haar handtekening onder. Ze wilde geen vragen beantwoorden voor de camera.
Telegraaf 22.05.2018 Het Zuid-Engelse winkelcentrum waar 4 maart 2018 de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal bewusteloos raakte, nadat hij met gif was bestookt, gaat komend weekend na meer dan elf weken eindelijk weer open.
Ex-spion Skripal zat met zijn dochter Joelia op een bankje in het winkelcentrum The Maltings in Salisbury toen beiden in elkaar zakten en bewusteloos raakten. Ze waren vergiftigd met novitsjok dat ooit in de Sovjet-Unie als chemisch wapen was ontwikkeld. Beiden hebben inmiddels het ziekenhuis kunnen verlaten, Sergej Skripal pas op 18 mei.
Het bankje waarop de twee zaten, keert niet terug. De gemeente overweegt een kunstwerk op de plek te zetten.
NOS 18.05.2018 De Russische president Poetin is blij dat ex-dubbelspion Sergej Skripal uit het ziekenhuis is. In maart werden hij en zijn dochter vergiftigd aangetroffen in een parkje in de Engelse stad Salisbury. “Moge God hem een goede gezondheid schenken”, aldus Poetin vandaag op een persconferentie.
Uit onderzoek bleek dat Skripal en zijn dochter waren vergiftigd met het zenuwgas novitsjok. Zijn dochter Joelia werd vorige maand al ontslagen uit het ziekenhuis.
Volgens de Britten zit Rusland achter de aanslag, maar Poetin blijft dat ontkennen. Hij zei dat de oud-spion niet meer zou hebben geleefd als een middel was gebruikt uit een professioneel wapenarsenaal van bijvoorbeeld het Russische leger. “Dan zou hij ter plekke gestorven zijn.”
AD 18.05.2018 Voormalig dubbelspion Sergej Skripal is, ruim twee maanden nadat hij en zijn dochter Joelia werden vergiftigd met zenuwgas, ontslagen uit het ziekenhuis van Salisbury. Skripal is net als zijn dochter op een veilige plaats ondergebracht.
Skripal en zijn dochter werden begin maart bewusteloos aangetroffen op een bankje in de Britse plaats Salisbury. Beiden bleken blootgesteld te zijn aan een onbekende chemisch middel en werden in kritische toestand opgenomen in een ziekenhuis.
Dochter Joelia knapte sneller op dan haar vader en verliet vorige maand het ziekenhuis. Uit berichten van de dochter bleek dat haar vader eveneens aan de beterende hand was, maar nog te zwak om te worden ontslagen.
Novitsjok
Volgens de Britse overheid is het stel vergiftigd met de het militaire zenuwgas Novitsjok, dat uit Rusland afkomstig zou zijn. Moskou zou, aldus de Britten, achter de aanslag op de voormalige dubbelspion en zijn dochter zitten.
Rusland heeft de berichten vanaf het eerste moment ontkend, maar Westerse politieke leiders zijn overtuigd dat de Russen de aanslag hebben gepleegd. De vergiftiging van Skripal heeft de relatie tussen Rusland en het Westen verslechterd.
De Russische president Vladimir Poetin zei vanmiddag blij te zijn dat Skripal uit het ziekenhuis is. ,,Moge God hem een goede gezondheid schenken”, reageerde hij.
NU 18.05.2018 Sergei Skripal is ontslagen uit het ziekenhuis. De Russische oud-spion werd daar behandeld na een aanval met het zenuwgas novichok in maart.
Bij de aanval raakte ook Skripals dochter Yulia (33) gewond. Zij werd op 10 april, ruim een maand na de vergiftiging, ontslagen uit het ziekenhuis in het Engelse Salisbury. De toestand van zowel de 66-jarige Skripal als zijn dochter was wekenlang kritiek.
Het Verenigd Koninkrijk gaat ervan uit dat de man en zijn dochter vergiftigd zijn met het in de voormalige Sovjet-Unie ontwikkelde zenuwgas novichok. Ook de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens stelt dat dit middel is gebruikt.
Het Kremlin ontkent betrokken te zijn geweest bij de aanslag op het leven van de ex-spion. De Russische minister van Buitenlandse Zaken verklaarde dat in Salisbury sporen van een westers zenuwgas zijn aangetroffen.
De relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en Rusland is sinds de aanval flink verslechterd. Over en weer zijn tientallen diplomaten uitgezet.
Telegraaf 18.05.2018 De Russische ex-dubbelspion Sergej Skripal is vrijdag uit het ziekenhuis in Zuid-Engeland ontslagen, melden Britse media. In maart werden hij en zijn dochter vergiftigd aangetroffen in een parkje in de stad Salisbury.
Beiden bleken vergiftigd met het zenuwgas novitsjok. Zijn dochter Joelia werd vorige maand al ontslagen uit het ziekenhuis.
Het Verenigd Koninkrijk beschuldigt Rusland ervan achter de aanslag te zitten. Westerse landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, hebben daarop in totaal meer dan honderd Russische diplomaten uitgezet. Rusland heeft elke betrokkenheid bij de vergiftiging ontkend en zette op zijn beurt westerse diplomaten het land uit.
De Russische president Vladimir Poetin zei vrijdag blij te zijn dat Skripal uit het ziekenhuis is. ,,Moge God hem een goede gezondheid schenken”, zei hij. Rusland ontkent met klem iets met de vergiftiging te maken te hebben. Poetin trok in twijfel of het wel de bedoeling van de daders was om Skripal te vermoorden. Hij zei dat de oud-spion niet meer zou hebben geleefd als een middel was gebruikt uit een professioneel wapenarsenaal.
NOS 18.05.2018 De Russische ex-spion Sergej Skripal is weer uit het ziekenhuis. Hij werd ruim twee maanden geleden in kritieke toestand opgenomen, nadat hij in zijn huis in de Britse stad Salisbury vergiftigd was met zenuwgas.
De vergiftiging leidde tot een diplomatieke rel tussen Groot-Brittannië en Rusland; de Britten zeggen dat de Russen achter de vergiftiging zitten. Andere landen steunen de Britse versie.
Minister Blok heeft in Londen met zijn ambtgenoot Boris Johnson overlegd over Russische betrokkenheid. Na afloop zei hij dat hij van Johnson geen extra bewijs heeft gekregen voor de Russische schuld, maar dat hij het wel plausibel vindt dat Rusland erachter zit.
Pizzeria
De dochter van Skripal, Joelia, werd ook vergiftigd. Zij werd al eerder uit het ziekenhuis ontslagen.
Er werd aanvankelijk gedacht dat de Skripals waren vergiftigd in een pizzeria in Salisbury, maar Scotland Yard ontdekte vooral in hun huis en op de knop van de buitendeur een hoge concentratie van het zenuwgas novitsjok.
Op andere plekken in de stad waar ze waren geweest, werden lagere concentraties van het zenuwgas aangetroffen. Sergej en Joelia Skripal werden bewusteloos op een bankje in een park aangetroffen.
Zware tijd
Het ziekenhuis wil vanwege de privacy niet veel kwijt over de behandeling van de Skripals. Wel zegt de directeur dat het een zware tijd voor alle betrokken is geweest en dat alle steun goed heeft gedaan. Sergej Skripal moet nu thuis verder herstellen. Meer bijzonderheden over zijn gezondheidssituatie zijn door het ziekenhuis niet bekendgemaakt.
NU 20.04.2018 Giftige restanten van het zenuwgas dat is gebruikt bij een moordpoging op een Russische voormalige dubbelspion en zijn dochter zijn nog altijd aanwezig op negen locaties in de Engelse stad Salisbury.
De hoogste concentratie van het zenuwgas is gevonden bij de voordeur van het huis van Sergei Skripal, maar negen andere plaatsen in de stad zijn eveneens besmet. Het kost miljoenen en maanden om het gif helemaal te verwijderen, meldt de Britse zender Sky op gezag van deskundigen.
Niet alleen de woning, maar ook een restaurant waar Skripal en zijn dochter hadden gegeten, een pub, het politiebureau, twee ambulanceposten en een parkeerplaats, moeten intensief worden schoongemaakt met bijtende stoffen.
Rusland blijft elke betrokkenheid bij de aanslag op de Skripals ontkennen. Minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zei onlangs dat het Zwitserse laboratorium dat de monsters uit Salisbury onderzocht sporen had aangetroffen van het zenuwgas BZ. Rusland beschikt niet over dat middel, maar NAVO-landen wel, aldus Lavrov.
Het OPCW maakte eerder deze week korte metten met de Russische conclusie dat het gas waarmee de Skripals werden vergiftigd uit het Westen afkomstig is. BZ zat alleen in een controlemonster, zegt de chemische waakhond.
NU 20.04.2018 Een betere relatie tussen de Verenigde Staten en Rusland kan alleen ontstaan als Rusland de Amerikaanse zorgen over de inmenging in de verkiezingen, de gifgasaanval in Groot-Brittannië en de situaties in Syrië en Oekraïne serieus neemt.
Dat heeft de nieuwe Amerikaanse Nationaal Veiligheidsadviseur John Bolton laten weten aan Anatoly Antonov, de Russische ambassadeur in de VS.
Het was de eerste ontmoeting tussen Bolton en de Russische ambassadeur, liet het Witte Huis weten. Bolton vertelde Antonov dat het in het belang van beide landen is om een goede relatie te onderhouden, maar dan moet Rusland de zorgen van de VS wel onderkennen.
Rusland heeft beschuldigingen van inmenging in de Amerikaanse verkiezingen en betrokkenheid bij de aanslag op de voormalige Russische spion Sergei Skripal steeds ontkend.
Volgens het Witte Huis heeft Bolton tegen Antonov gezegd dat een betere relatie tussen de VS en Rusland alleen van de grond kan komen, als een aantal Amerikaanse zorgen serieus worden genomen.
Het gaat dan om de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en de chemische aanval op dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Verenigd Koninkrijk. Rusland ontkent betrokken te zijn bij die zaken.
Volgens Bolton moet Rusland ook de Amerikaanse zorgen over de situaties in Oekraïne en Syrië serieus nemen. In Oekraïne steunt Rusland separatisten en heeft het de Krim ingenomen. In Syrië wordt het regime van Bashar al-Assad gesteund. Dat regime zette vermoedelijk onlangs opnieuw gifgas in tegen de eigen bevolking.
AD 20.04.2018 Giftige restanten van het zenuwgas dat is gebruikt bij een moordpoging op een Russische voormalige dubbelspion en zijn dochter zijn nog altijd aanwezig in de Britse stad Salisbury.
De hoogste concentratie van het zenuwgas is gevonden bij de voordeur van het huis van Sergej Skripal, maar negen andere plaatsen in de stad zijn eveneens besmet. Het kost miljoenen en maanden om het gif helemaal te verwijderen, meldt de Britse zender Sky op gezag van deskundigen.
Niet alleen de woning, ook een restaurant waar Skripal en zijn dochter hadden gegeten, een pub, het politiebureau, twee ambulanceposten en een parkeerplaats moeten worden schoongemaakt.
Skripal en zijn dochter werden op 4 maart bewusteloos gevonden op een bankje bij een winkelcentrum in Salisbury. Joelia is inmiddels weer uit het ziekenhuis, haar vader wordt daar nog steeds behandeld. Hij is echter wel buiten levensgevaar.
Skripal werkte eerder voor zowel de Russische geheime dienst als de Britse geheime dienst MI6. Hij werd daar in 2006 voor veroordeeld in Rusland en kreeg een gevangenisstraf van 13 jaar. Sinds 2010 woont de Rus in Engeland, nadat Rusland en Engeland onderling spionnen uitwisselden.
Engeland beschuldigt Rusland van de aanval. Rusland zelf wijst echter naar Engeland en de VS.
Telegraaf 18.04.2018 De Amerikaanse regering heeft Rusland laten weten dat het voorlopig niet hoeft te vrezen voor nieuwe strafmaatregelen. ,,Ik kan bevestigen dat de VS de Russische ambassade hebben geïnformeerd dat er voorlopig geen nieuwe sancties komen”, zei een bron binnen het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken tegen persbureau TASS.
De Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley had zondag nog gezegd dat haar land nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland aan het voorbereiden was. De diplomate zei dat de sancties bedrijven zouden treffen die te maken hebben met de Syrische regering en het gebruik van chemische wapens.
Haar aankondiging schoot president Donald Trump naar verluidt in het verkeerde keelgat. Hij stelde helemaal geen besluit te hebben genomen over nieuwe strafmaatregelen, zei een ingewijde tegen The New York Times. De krant bericht dat het Witte Huis zaterdag al mensen had geïnformeerd dat wel degelijk nieuwe sancties in de maak waren vanwege de Russische steun aan Assad.
NOS 18.04.2018 De vergaderzaal in het Haagse hoofdkwartier van de OPCW heet Ieper, genoemd naar de Belgische stad waar voor het eerst grootschalig gifgas werd ingezet. Dezer dagen wordt er in diezelfde zaal vooral gesproken over gifgas in Syrië of in het Britse Salisbury.
De keurige ambassadeurs die bij de OPCW het woord voeren, trokken in het verleden nauwelijks de aandacht maar dat is opeens anders. Al tijdens de vergaderingen achter gesloten deuren verschijnen er twitterberichten.
Live from the @OPCW. The UK delegation in its statement on Syria again used a phrase “#highly likely”. It seems that they are mocking all international community. 11:03 – 16 apr. 2018
#OPCW Director Gen briefs Exec Council on his Fact Finding Mission’s deployment to to investigate #Douma chem weapon attack. OPCW arrived in Damascus on Saturday. Russia & Syria have not yet allowed access to Douma. Unfettered access essential. Russia & Syria must cooperate.
En de Russische en Britse ambassadeurs nodigen na afloop de pers uit om hun kant van het verhaal extra onder de aandacht te brengen. Ook vandaag zullen de gemoederen weer oplopen als het OPCW-rapport over de zaak-Skripal op de agenda staat. Want chemische wapens staan opeens weer volop in de belangstelling en de publieke en politieke verontwaardiging is groot. Of het nu gaat om het gebruik van gifgas in en door Syrië of om een aanslag op een voormalige Russische spion in Engeland.
“Een tijdlang waren chemische wapens een beetje saai”, zegt Sico van der Meer, onderzoeker bij Clingendael. “De OPCW hield zich bezig met de vernietiging van de enorme voorraden die de grootmachten tijdens de Koude Oorlog hebben opgebouwd. Maar nu die wapens ook weer daadwerkelijk gebruikt worden, staat ook de organisatie die toezicht houdt op het verdrag tegen chemische wapens weer volop in de schijnwerpers.”
Grootmachten
De snel verslechterende relatie tussen Rusland en de westerse landen maakt het samenwerken in organisaties zoals de OPCW steeds moeilijker. De ambassadeurs die aan de Haagse vergadertafel zitten, krijgen klaarblijkelijk instructies vanuit hun hoofdsteden om toch vooral hun eigen versie van de werkelijkheid voor het voetlicht te brengen.
De propagandaoorlog in de zaak-Skripal waarbij beschuldigingen tussen Moskou en Londen eindeloos heen en weer gaan, beperkt zich niet langer tot politici en media. Dat brengt de OPCW in een lastige situatie. Aanvankelijk was de organisatie bedoeld als een platform voor technici, deskundigen en diplomaten die vooral feitelijk een einde aan chemische wapens proberen te maken. Dat is nu veranderd in een arena waar vooral de schuldvraag centraal staat, wie heeft wat en wanneer gedaan.
Mandaat
Omdat vrijwel alle landen zeggenschap hebben over de OPCW zijn de procedures sowieso complex. En een internationaal verdrag geeft nu eenmaal geen kant-en-klaar antwoord op elke situatie in de wereld. Volgens Van der Meer leidt het tot frustratie bij de lidstaten dat de OPCW nu wordt gebruikt voor politieke doelen.
“Het is te hopen dat het daar intern ook aan de orde wordt gesteld om meer duidelijkheid te krijgen wat de OPCW nu wel en niet mag. Vooral of ze verantwoordelijken mogen aanwijzen voor het gebruik van gifgas, en niet alleen het feitelijke gebruik mogen vaststellen.”
Extra complicatie is dat er tot voor kort een oplossing was voor Syrië waardoor de experts van de OPCW niet alleen de feiten konden onderzoeken maar ook de schuldigen konden aanwijzen. Daarvoor was er een speciale samenwerking met de VN afgesproken: het Joint Investigative Mechanism (JIM).
Eind vorig jaar stuitte verlenging van die samenwerking op een Russisch veto. Dat was een paar maanden nadat JIM de regering van Assad had aangewezen als verantwoordelijke voor een gifgasaanval in Syrië in Khan Sheikhoun. Door het gebruik van sarin kwamen daar 74 mensen om het leven en raakten er meer dan 550 gewond.
NU 18.04.2018 De ambassade van Rusland in Londen heeft woensdag de onderzoeken van de Britse mediatoezichthouder Ofcom naar de Russische nieuwszender RT een “bron van zorg” genoemd. Ofcom kijkt of de zender regels over onpartijdige berichtgeving heeft overtreden sinds de vergiftiging van de oud-spion Sergei Skripal.
De ambassade zei daarnaast ook dat de ”gerichte controle” van RT de persvrijheid zal aantasten.
Ofcom meldde dat RT zich in het verleden ongeveer even goed aan de regels heeft gehouden als andere zenders. ”Maar sinds de gebeurtenissen in Salisbury hebben we een forse toename gezien van het aantal RT-programma’s waarbij grond is voor onderzoek vanwege mogelijke overtredingen van de uitzendcode van Ofcom”, aldus de mediatoezichthouder.
De nieuwszender, het voormalige Russia Today, liet woensdag weten dat zijn journalistieke werkwijze niet is veranderd sinds de vergiftiging van Skripal en zijn dochter. Een woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken had vorige maand gewaarschuwd dat ”geen enkel Brits medium nog in ons land zal werken als ze Russia Today sluiten”.
Sinds de vergiftiging van oud-spion Skripal in Salisbury staan Rusland en het westen op gespannen voet. De Britse regering stelde al vrij snel dat Rusland achter de aanval met het gif moet zitten. Meerdere landen zetten daarom diplomaten uit.
Onderzoek van de chemische wapenwaakhond Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) wees woensdag uit dat novichok is gebruikt om Sergei Skripal en zijn dochter Yulia te vergiftigen. Dit is een zenuwgas uit het Sovjet-tijdperk.
Telegraaf 18.04.2018 De Britse mediatoezichthouder Ofcom is zeven onderzoeken begonnen naar de Russische nieuwszender RT. Daar moet uit blijken of de zender de regels over onpartijdige berichtgeving heeft overtreden sinds de vergiftiging van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal in de Engelse stad Salisbury.
Ofcom zei dat RT zich in het verleden ongeveer even goed aan de regels heeft gehouden als andere zenders. „Maar sinds de gebeurtenissen in Salisbury hebben we een forse toename gezien van het aantal RT-programma’s waarbij grond is voor onderzoek vanwege mogelijke overtredingen van de uitzendcode van Ofcom”, aldus de mediatoezichthouder.
De nieuwszender, het voormalige Russia Today, liet woensdag weten dat zijn journalistieke werkwijze niet is veranderd sinds de vergiftiging van Skripal en zijn dochter. Een woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken had vorige maand gewaarschuwd dat „geen enkel Brits medium nog in ons land zal werken als ze Russia Today sluiten.”
De Russische ambassade in Londen zei in een reactie woensdag dat de „gerichte controle” van RT de persvrijheid zal aantasten en een bron van zorg is.
Telegraaf 18.04.2018 De bewering van Rusland dat dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury zijn vergiftigd met een in het Westen gemaakt gifgas, klopt niet. Op de plaats delict is volgens de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) alleen novitsjok gevonden. Dat is een zenuwgas van Russische makelij.
De Russische minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken stelde dat een Zwitsers laboratorium dat voor de OPCW zou werken, sporen van een westers zenuwgas had aangetroffen. Maar het lab had het zogeheten 3Q toegevoegd aan een controlemonster, om vast te stellen of het onderzoek naar de monsters uit Salisbury zorgvuldig was verlopen en niets over het hoofd was gezien, zegt de OPCW.
De met de VN verbonden organisatie houdt vast aan de conclusie dat de Skripals zijn getroffen door novitsjok. „We zouden geen spoortje twijfel moeten koesteren over de betrouwbaarheid van de OPCW-laboratoria.”
De OPCW herhaalt bovendien dat die laboratoria in stilte moeten kunnen werken. De Britten vinden het „alarmerend” dat Lavrov zich daaraan „niet stoort.”
Zwitserland
Ook Zwitserland wil in het midden laten of het laboratorium in Spiez aan het Skripal-onderzoek heeft meegewerkt. De Zwitserse vertegenwoordiger laat weten dat het rapport van het laboratorium in ieder geval niet zo zou zijn opgesteld en zou luiden als de Russen zeggen.
De Britten houden de Russen verantwoordelijk voor de mislukte moordaanslag op de Skripals. Moskou ontkent.
Leugens
De Russische ambassadeur in Den Haag, die zijn land ook bij de OPCW vertegenwoordigt, houdt vol dat juist de Britten wat hebben uit te leggen. Novitsjok komt volgens ambassadeur Alexander Sjoelgin helemaal niet per se uit Rusland, maar wordt juist in de Verenigde Staten gebruikt. En het is juist het Verenigd Koninkrijk dat het vinden van de daders dwarsboomt, door niet met de Russen samen te willen werken. Sjoelgin hekelt de „brutale en knullige” Britse „leugens.”
NU 18.04.2018 Dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter zijn niet vergiftigd met een in het Westen gemaakt gifgas. Het enige zenuwgas dat is gevonden op de plek van de aanslag in Salisbury, is novichok.
Dat meldt de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) woensdag. Novichok is een dodelijk zenuwgas dat stamt uit het Sovjet-tijdperk.
De Russische minister Sergei Lavrov van Buitenlandse Zaken stelde dat een Zwitsers laboratorium dat voor de OPCW werkt, sporen van een westers zenuwgas had aangetroffen.
Maar het lab had het zogeheten 3Q toegevoegd aan een controlemonster, om vast te stellen of het onderzoek naar de monsters uit Salisbury zorgvuldig was verlopen en niets over het hoofd was gezien, zegt de OPCW.
De met de VN verbonden organisatie houdt vast aan de conclusie dat de Skripals zijn getroffen door novichok. “We zouden geen spoortje twijfel moeten koesteren over de betrouwbaarheid van de OPCW-laboratoria.”
De Britten houden de Russen verantwoordelijk voor de moordaanslag. Moskou ontkent.
NOS 18.04.2018 De suggestie van Rusland dat dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter in Salisbury zijn vergiftigd met een zenuwgas dat is ontwikkeld in het Westen, is vals. Dat blijkt uit een verklaring die de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, heeft uitgevaardigd.
Minister Lavrov van Buitenlandse Zaken zei onlangs dat een Zwitsers laboratorium het zenuwgas BZ had getraceerd en dat dat onderdeel was van het chemische arsenaal van de VS, Groot-Brittannië en andere NAVO-landen. Hij benadrukte dat Rusland er niet over beschikt.
Nu zegt de OPCW in een verklaring dat BZ in een control sample zat, een controlemonster. Het heeft niets te maken met de stoffen die zijn gevonden in Salisbury, zegt de organisatie.
Het Zwitserse lab liet eerder ook al weten dat er geen reden is om te twijfelen aan de conclusie van het Britse Porton Down-lab dat novitsjok is gebruikt, een zenuwgas dat is ontwikkeld in de Sovjet-Unie.
Only OPCW can comment this assertion. But we can repeat what we stated 10 days ago: We have no doubt that Porton Down has identified Novichock. PD – like Spiez – is a designated lab of the OPCW. The standards in verification are so rigid that one can trust the findings. #Skipal
Ook vandaag laat het Zwitserse lab van zich horen, met een verwijzing naar de verklaring van de Zwitserse delegatie bij de OPCW. Die haalt fel uit naar Lavrov omdat die het Zwitserse lab uitlatingen toedicht die het nooit zou doen.
NU 17.04.2018 Het zenuwgas dat gebruikt is bij de aanslag op de Russische oud-spion Sergei Skripal, had een vloeibare vorm. Dat hebben de Britse autoriteiten dinsdag bekendgemaakt.
De daders achter de aanval op 4 maart hebben maar een “kleine hoeveelheid” zenuwgas gebruikt, aldus het Britse ministerie van Milieu, Voedsel en Plattelandszaken.
Het ministerie is verantwoordelijk voor de schoonmaakwerkzaamheden als gevolg van de aanslag op de 66-jarige Skripal. Dit gebeurde op negen locaties, waaronder drie in het centrum van Skripals woonplaats Salisbury. Een aantal van die plekken is inmiddels weer vrijgegeven.
De hoogste gifconcentratie werd aangetroffen bij het huis van Skripal. De politie vermoedt dat het daar op de voordeur is aangebracht.
De Britten kwamen eerder tot de conclusie dat het gebruikte zenuwgas novichock is, een ten tijde van de Sovjet-Unie ontwikkeld chemisch wapen. De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) heeft dit later na eigen onderzoek bevestigd.
Volgens Groot-Britannië zit Rusland achter de aanval, maar het land ontkent alle betrokkenheid. De Russen stellen dat het onlogisch is om de in 2010 bij een spionnenruil naar Engeland uitgeweken Skripal met novichok te bestoken. Veel westerse landen steunen de Britten in de kwestie, waardoor ook de spanningen tussen die landen en Rusland flink zijn opgelopen.
Skripal wordt intussen nog altijd in het ziekenhuis behandeld voor de vergiftiging. Zijn dochter Yulia (33), die ook gewond raakte, mocht vorige week het ziekenhuis verlaten.
NOS 17.04.2018 Het zenuwgas dat is gebruikt om de voormalige dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter te vergiftigen is in de vorm van vloeistof tegen hen gebruikt. Het Britse ministerie van Milieu, Voeding en Plattelandszaken meldt dat er niet veel zenuwgas is gebruikt bij de aanval. De gebruikte hoeveelheid volstond om de twee Russen in kritieke toestand in het ziekenhuis te doen belanden.
Volgens het ministerie zijn er op negen plekken in Skripals woonplaats Salisbury sporen van het zenuwgas novitsjok gevonden. Onder meer het winkelcentrum waar de Skripals bewusteloos zijn aangetroffen, een restaurant en een pub zijn besmet.
De hoogste concentratie van het gif is gevonden bij Skripals woning, aan de rand van de Engelse stad. Eerder zei de politie dat de oud-spion en zijn dochter Joelia waarschijnlijk zijn vergiftigd via de voordeur van het huis.
Schoonmaken kost miljoenen
Het ministerie heeft bekendgemaakt dat de besmette plekken de komende maanden worden schoongemaakt door specialisten. Daarbij is een team van zo’n 200 medewerkers van Defensie betrokken. De schoonmaakwerkzaamheden kosten naar verwachting miljoenen.
De reden dat de werkzaamheden zo intensief en duur zijn, is omdat novitsjok niet verdampt. Volgens experts kan de stof alleen worden verwijderd met bijtende stoffen. Nadat besmette spullen zijn behandeld, moeten ze opnieuw getest worden op sporen.
De komende tijd worden het gras en de stenen rond het winkelcentrum waar de Skripals zijn aangetroffen verwijderd. Besmet materiaal wordt vernietigd. Het gezondheidsrisico voor mensen die op besmette plekken zijn geweest, is volgens het ministerie zeer beperkt.
Geheim OPCW-rapport
De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zei vorige week dat er een zenuwgas is gebruikt bij de aanval, maar sprak niet expliciet over novitsjok. Verdere details over het gebruikte gas staan in een geheim OPCW-rapport. Naar aanleiding van dat rapport heeft het Verenigd Koninkrijk de VN-Veiligheidsraad bijeengeroepen. Mogelijk vergadert die deze week over het verslag.
Telegraaf 17.04.2018 Een vloeibare vorm van het zenuwgas novitsjok is gebruikt om Sergej Skripal te vergiftigen. Dat zegt het Britse ministerie van Milieu. Een kleine hoeveelheid volstond.
De onderzoekers troffen het zenuwgas op negen plaatsen aan in het Engelse Salisbury, onder meer in het winkelcentrum waar Skripal en zijn dochter Joelia bewusteloos werden aangetroffen, een restaurant en een pub. De grootste concentratie zat volgens de onderzoekers echter op de voordeur van de ex-spion.
De plekken worden de komende maanden schoongemaakt door specialisten, wat naar verwachting miljoenen gaat kosten. Novitsjok verdampt niet en kan volgens experts alleen worden verwijderd door bijtende stoffen te gebruiken. Het gras en de stenen bij het winkelcentrum worden voor de zekerheid verwijderd.
Joelia (33) mocht vorige week het ziekenhuis verlaten, haar 66-jarige vader ligt nog in het ziekenhuis. Zijn toestand is niet langer kritiek.
AD 17.04.2018 De voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter zijn vergiftigd met een vloeibaar zenuwgas. Dat melden de Britse autoriteiten.
Het Britse ministerie van Milieu, Voedsel en Plattelandszaken meldde vandaag tijdens een bijeenkomst dat er tijdens de aanval op Skripal en zijn dochter Joelia een kleine hoeveelheid novitsjok is gebruikt. Dat zenuwgas werd gebruikt in vloeibare vorm.
De Britse politie meldde eerder al dat het gif op de voordeur van het huis van Skripal was gesmeerd. Daar is de hoogste concentratie van de stof gevonden. In totaal is op negen verschillende plekken novitsjok aangetroffen. Het ministerie is momenteel bezig met een grote schoonmaakoperatie.
Buiten levensgevaar
Skripal en zijn dochter werden op 4 maart bewusteloos gevonden op een bankje bij een winkelcentrum in Salisbury. Joelia is inmiddels weer uit het ziekenhuis, haar vader wordt daar nog steeds behandeld. Hij is echter wel buiten levensgevaar.
Skripal werkte eerder voor zowel de Russische geheime dienst als de Britse geheime dienst MI6. Hij werd daar in 2006 voor veroordeeld in Rusland en kreeg een gevangenisstraf van 13 jaar. Sinds 2010 woont de Rus in Engeland, nadat Rusland en Engeland onderling spionnen uitwisselden.
Engeland beschuldigt Rusland van de aanval. Rusland zelf wijst echter naar Engeland en de VS.
AD 14.04.2018 De voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal is volgens Rusland mogelijk vergiftigd met een middel dat nooit is geproduceerd in Rusland. De Russische minister Sergej Lavrov (Buitenlandse Zaken) constateert dit op basis van onderzoek dat in Zwitserland is uitgevoerd.
Volgens Lavrov blijkt uit het rapport van het Zwitserse laboratorium dat het mogelijk zou gaan om het middel BZ. ,,De Sovjet-Unie en Rusland hebben nooit vergelijkbare chemische wapens ontwikkeld of opgeslagen”, zei Lavrov volgens persbureau TASS. ,,Dit behoort tot het arsenaal van de VS, Groot-Brittannië en andere NAVO-landen.”
Lavrov meldde vandaag dat het Zwitserse rapport geen namen noemt van gebruikte middelen, maar alleen een lange formule die in de richting wijst van een middel dat diverse landen hebben ontwikkeld. ,,,Wij, zoals u weet, hebben het vermogen om vertrouwelijke informatie te bemachtigen. En aangezien deze informatie gaat om een kwestie van leven of dood, houden we deze informatie niet geheim”, aldus Lavrov.
Novitsjok
De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) concludeerde donderdag dat bij de aanval novitsjok gebruikt zou zijn. Dit is een tijdens de Sovjet-Unie ontwikkeld chemisch wapen. De OPCW bevestigde daarmee wat Britse onderzoekers eerder al concludeerden. Volgens Theresa May is de kans groot dat Moskou achter de aanval zit.
De minister bevestigde dat het laboratorium ook novitsjok heeft gevonden in het lichaam van Skripal. ,,Maar gezien de vluchtigheid van die stof is de vondst van deze giftige substantie in zijn oorspronkelijke vorm en in hoge concentraties door het laboratorium erg verdacht.”
Skripal en zijn dochter werden op 4 maart bewusteloos aangetroffen op een bankje bij een winkelcentrum in Salisbury. Joelia Skripal is inmiddels weer uit het ziekenhuis. Haar vader is nog steeds ziek, maar verkeert buiten levensgevaar.
Maar de Russische ambassadeur in Londen wil van niets weten
VK 13.04.2018 De Russische geheime dienst heeft getest of deurknoppen kunnen worden gebruikt om mensen te vergiftigen met zenuwgas. Tevens heeft het de Skripals al zeker vijf jaar bespioneerd, onder meer via Joelia Skripals e-mails. Dat heeft de Britse nationale veiligheidsadviseur Mark Sedwill vrijdag bekendgemaakt.
Met deze ongebruikelijke openbaring van vertrouwelijk materiaal willen de Britten twijfel wegnemen over hun overtuiging dat Rusland achter de Novichok-vergiftiging van Joelia en haar 66-jarige vader Sergei zit, een voormalig lid van de Russische militaire inlichtingendienst. De dochter is eerder deze week uit het ziekenhuis van Salisbury ontslagen.
De onthulling van Sedwill komt daags na het rapport van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) waarin staat dat het inderdaad ging om Russisch zenuwgas en dat het zo puur was dat het in een militair lab gemaakt was. Sporen zijn gevonden op de deur van Skripals woning. In zijn rapportage schrijft Sedwill dat Vladimir Poetin in het begin van de eeuw zelf betrokken is geweest bij het opzetten van een chemisch programma.
Deze informatie bracht de Britten tot de overtuiging dat het Kremlin meer wist van de eerste chemische aanval op Britse bodem, iets waar oppositieleider Jeremy Corbyn vraagtekens bij heeft gezet en door Rusland is ontkend. Het rapport is naar de NAVO gestuurd.
De onthulling kwam vrijdag als een verrassing voor de Russische ambassadeur in Londen, die in zijn ambtswoning een lange en levendige persconferentie gaf. Alexander Yakovenko beweerde het rapport eerst te willen bekijken en voegde eraan toe dat de Russen werken aan een eigen rapport over Salisbury.
Hij hekelde de weigering van de Britse autoriteiten om met hem in gesprek te gaan over de vergiftiging van de Skripals en de dood van Nikolay Glushkov in Londen, een maand geleden. Volgens verweet hij de Britten een gebrek aan openheid door de weigering om informatie over te delen, niet alleen in de Skripal-zaak maar omtrent de dood door polonium van Alexander Litvinenko en andere Russische sterfgevallen op het eiland.
Yakavenko vroeg zich af waarom er sinds haar herstel niets meer is vernomen van Joelia. ‘Hoe kan het dat in een land van vrije pers geen journalist contact mag hebben met haar?’, hield hij de verzamelde media voor. Volgens hem bestaat er ‘een filosofisch verband’ tussen Salisbury en Syrië in die zin dat het in beide gevallen zou gaan om een anti-Russische hetze.
Om de vermeende onbetrouwbaarheid van de Britten aan te tonen als het gaat om het Midden-Oosten toonde hij beelden van Blair vlak voor de Irak-oorlog, van een emotionele Blair na het Chilcot-rapport en van Blair die pleit om Syrië aan te vallen. Volgens hem zullen inspecteurs van de OPCW komende dagen ontdekken dat er in Douma geen gas is gebruikt, de inspecteurs wier werkwijze en onafhankelijkheid hij betwijfelde in de zaak-Salisbury.
Na zes decennia gaswinning zou men ook kunnen stellen dat hier aan iets typisch Gronings een einde wordt gemaakt, maar de boodschap is helder: het leed van de Groningers heeft lang genoeg geduurd.
Eric Wiebes blijkt de juiste man voor de juiste tijd, een uitzonderlijk empathische VVD’er die zijn emoties de vrije loop mag laten in dit dossier. ‘Ik heb ontdekt dat mensen verknocht zijn aan Groningen. Ik heb voor ze geknokt.’ Zijn voorganger Henk Kamp moest nog opereren met de voet op de rem in afwachting van onderzoeken naar veiligheid en financiële ruimte op de begroting.
De onderzoeken zijn er en de conclusies luiden: gaswinning is gevaarlijk. Het geld is er ook, de economie draait volgens het CPB op volle toeren. Wiebes mag daarom zonder enig voorbehoud verkondigen dat ‘veiligheid boven geld’ gaat.
2030
Premier Mark Rutte wil gaswinning in Groningen terugbrengen naar nul in 2030. Vandaag maakt de premier de plannen bekend over het in 2030 helemaal stoppen met de gaswinning. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken zal binnenkort uitleg verschaffen over de manier waarop dit moet worden bereikt.
Volgens het kabinet is het stoppen met de gaswinning in Groningen de enige garantie voor de veiligheid van de inwoners van het getroffen gebied.
De plannen van het kabinet zijn ambitieus, de gaswinning in Groningen moet in oktober 2022 worden teruggebracht tot 12 miljard kuub. Dat werd eerder al geadviseerd door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Daarna moet de gaswinning geleidelijk worden teruggebracht, uiteindelijk naar nul kuub.
Eerder dit jaar werd ook besloten dat de staat de schademeldingen zal afhandelen. De discussie over gaswinning in Groningen kwam op gang, toen het gebied rond Loppersum door aardbevingen werd getroffen. Over het aardbevingbestendig maken van Groningse huizen, schreef Rob Ramaker eerder de volgende analyse.
Meer lezen over de anti-aardgas-gekte? Lees dan nu de artikelen in ons dossier ‘Van het gas af’
De plannen in een notendop:
Nederland bouwt de gaswinning af naar 12 miljard kuub in 2022 (nu nog zo’n 22 miljard kuub), acht jaar later moet de gaskraan helemaal dicht zijn.
Onderwijl bouwt de regering de nieuwe stikstoffabriek in het dorpje Zuidbroek waar hoogcalorisch (buitenlands) gas kan worden omgezet naar laagcalorisch gas dat geschikt is voor Nederlandse fornuizen. Want dat is de keerzijde van het afkicken van Gronings gas: Nederland zal meer moeten importeren, onder meer uit Rusland.
Van de zware aardbeving in 2012 tot gaskraan dicht
In de avond van 16 augustus 2012werden de Groningers opgeschrikt door een stevige aardbeving bij het gehucht Huizinge. De schade aan huizen en monumentale panden in de provincie is groot. Met een kracht van 3,6 was het de zwaarste aardbeving ooit die is toe te schrijven aan het gevolg van de gaswinning.
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) rapporteerde enkele maanden later aan minister Kamp en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) dat de gaskraan zo snel en zo ver mogelijk dicht moest worden gedraaid. Een winning van maximaal 12 miljard kuub per jaar zou de kans op aardbevingen minimaliseren.
Het toenmalige kabinet startte in navolging van het rapport verschillende onderzoeken, maar deed niets om de gaswinning terug te dringen. Integendeel, in 2013 werd zelfs 53,9 miljard kuub gas uit de Groningse grond gepompt, ruim 6 miljard kuub meer dan het jaar daarvoor.
Stapsgewijs afbouwen
In 2014 kwam het kabinet tot inkeer: de gaswinning moest wel degelijk omlaag. Er werd een jaarlijks plafond ingesteld van 42,5 miljard kuub gas per jaar. Ook werd de gaswinning bij Loppersum flink teruggeschroefd.
Vanaf dat moment besloot Kamp geregeld om dit plafond steeds lager bij te stellen. Eind 2014 mocht er nog 39,3 miljard kuub uit de grond worden gehaald. In april 2017 volgde Kamp een ‘ongevraagd advies’ van het SodM op om het maximum terug te brengen naar 21,6 miljard kuub.
AD 07.06.2018
Plannen weggegooid
Deze laatste grens wilde het huidige kabinet in de loop van hun regeringsperiode nog verder omlaag brengen naar 20,1 miljard kuub per jaar in 2021. Na 2021 kon volgens het kabinet een verdere daling worden verwacht. Totdat Groningen weer werd getroffen door een fikse aardbeving. Op 8 januari dit jaar werd de provincie bij Zeerijp getroffen door een aardbeving met een kracht van 3,4.
AD 06.06.2018
Direct na de beving beloofde minister Wiebes de gaswinning zo snel mogelijk terug te brengen. Hij zei dat er plannen moeten worden gemaakt om deze verlaging voor elkaar te krijgen. Hoever hij daarin kon gaan, kon Wiebes toen niet vertellen.
NRC 06.06.2018
Herhaling
Op 1 februari bracht het SodM nogmaals een advies uit: de gaswinning moet zo snel mogelijk terug naar 12 miljard kuub. Het was hetzelfde cijfer dat de toezichthouder al in 2013 aangaf. Wiebes nam het advies over, maar vertelde wel dat deze grens volgend jaar nog niet kan worden bereikt. Eerst moest de minister inventariseren welke maatregelen er op korte en lange termijn mogelijk waren die de vraag naar gas verkleinen.
Wiebes gaf zichzelf tot eind maart om met concrete plannen te komen. Vandaag presenteerde hij deze plannen, waarbij hij verder gaat dan het advies van het SodM. Binnen twaalf jaar moet de gaswinning in Groningen volledig stop worden gezet. De minister sprak van een “keerpunt” in de geschiedenis van het Groningse gas en zei dat hij heeft “gevochten voor de Groningers”.
In januari 2018 werd Groningen getroffen door de zwaarste aardbeving in vijf jaar. De toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), adviseerde naar aanleiding daarvan de gaswinning zo snel mogelijk te verlagen, van de huidige 21 miljard kubieke meter per jaar naar 12 miljard.
Wiebes zei na de beving dat de gaswinning in deze kabinetsperiode wat hem betreft zo ver mogelijk naar beneden moet en dat hij voor het einde van het eerste kwartaal 2018 een plan zou presenteren. Die zelfopgelegde deadline liep donderdag 29.03.2018 af.
De gaswinning is de afgelopen jaren al fors verlaagd en de halvering die het SodM nu adviseert is dan ook een flinke opgave. RTL meldde dinsdag dat er in ieder geval een nieuwe stikstoffabriek bij komt, waarmee gas uit het buitenland geschikt kan worden gemaakt voor gebruik in Nederland. Het ministerie wilde dat niet bevestigen.
Het Nederlandse netwerk is toegespitst op het gasveld in Groningen, waar laagcalorisch gas in zit. Door aan hoogcalorisch gas uit het buitenland stikstof toe te voegen wordt het geschikt voor Nederlandse huishoudens.
Wiebes wil ook dat de industriële grootverbruikers in Nederland binnen vier jaarvan het Groningse gas af stappen, maar bedrijven hebben hun twijfels geuit over de haalbaarheid hiervan.
Deadline 1 juli 2018 verbod aardgas
Projectontwikkelaars, bouwbedrijven en woningcorporaties voelen zich overvallen door het ‘overhaaste’ verbod op het bouwen van nieuwbouwwoningen met aardgas. In de bouwwereld leven er daarom bezwaren tegen
Het verbod gaat al op 1 juli 2018 in, uiteindelijk een half jaar eerder dan de sector dacht.
Uitzondering mogelijk
De minister vindt het niet uit te leggen dat nu nog vergunningen worden gegeven voor woningen met een aardgasaansluiting, terwijl die woningen binnen afzienbare tijd weer van het gas af moeten.
Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken lukt het de meeste bedrijven goed om de plannen aan te passen. Het ministerie wijst er ook op dat gemeenten een uitzondering op het aardgasverbod kunnen maken als vertragingen en kostenoverschrijdingen in de bouw dreigen. Binnenlandse Zaken werkt daarvoor samen met de sector aan een regeling. Lees meer
Kortom, Nederland voert al op 1 juli 2018 tot verrassing van onder meer de bouw- en woningsector een verbod in op het gebruik van aardgas in nieuwbouwhuizen en kleine bedrijven. Het vervallen van de aansluitplicht oogt misschien onschuldig, maar in de praktijk is het dat niet, schrijft Syp Wynia.
In een eerder commentaar schreef Wynia al dat de Nederlandse staat, voor zover bekend als eerste en enige land ter wereld, besloten heeft dat zijn burgers geen aardgas meer mogen gebruiken. De Tweede Kamer besloot in januari dat nieuwbouwhuizen in beginsel niet meer mogen worden aangesloten op aardgasnet. Het overgrote deel van het parlement is het erover eens: in de volgende decennia moet heel Nederland van het gas af. Begin april maakte Ferdi Licher, programmadirecteur Bouwen en Energie, dat bekend op het congres van aardgasvrije nieuwbouw. Dat zorgt recent voor ophef.
U wilde een nieuw bedrijf bouwen? Na 1 juli moet u het van #RutteDrie (en van bijna de hele Tweede Kamer) zonder gasaansluiting stellen. Die wordt met ingang van die datum namelijk verboden. Dat hadden ze u waarschijnlijk nog niet verteld, maar zo zit het dus. #VanGasLoshttps://twitter.com/sypwynia/status/996272341377277953 …
Hoe het dan verder moet met de energievoorziening van de huishoudens lijkt totaal ondergeschikt te zijn aan de gasobsessie van de Nederlandse overheid. ‘Alsof Gronings gas het enige aardgas van Nederland is (de helft komt nu nog uit andere Nederlandse velden), alsof het Groningse gas het enige aardgas is dat wereldwijd beschikbaar zou zijn (het is wellicht een paar promille) en alsof aardgas kwalijker is voor natuur, milieu en klimaat dan de alternatieven (integendeel). En alsof de Nederlandse huishoudens de Nederlandse grootconsumenten van aardgas zouden zijn (zij nemen slechts een kwart van het gas af).’ Schrijft Wynia. Nederland is ten prooi gevallen aan de gasgekte.
Reactie Wilma Mansveld, directeur van de Veiligheidsregio Groningen
Wilma Mansveld, directeur van de Veiligheidsregio Groningen, kritiseert het derde kabinet-Rutte stevig vanwege de manier waarop de aardgasproblematiek wordt afgewikkeld.
Telegraaf 14.07.2018
Als mensen iedere dag opstaan en zich niet veilig weten, dan kun je niet leven
,,Boekhoudkundig’’, ,,wetenschappelijk’’ en ,,technocratisch’’, zo pakt het kabinet de gevolgen van de aardbevingen door aardgaswinning aan, zo stelt Mansveld in de zomerserie Vissen met Jan in deze krant. ,,Ik mis vanuit het kabinet ‘een arm om de schouders’ van de Groningers, kortom ik mis oprechte empathie.’’
Het gaat haar niet speciaal om minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ,,Het gaat me om het kabinet als geheel.’’
Mansveld, voormalig PvdA-staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu in het vorige kabinet, gaat voor de Groningers staan. Die worden steeds wantrouwender worden tegen de overheid. Volgens Mansveld ligt het focus van het kabinet op het oplossen van het probleem op papier.
Vind op deze overzichtspagina het dossier ‘Van het gas af’, waarin alle artikelen van Elsevier Weekblad over deze kwestie zijn verzameld.
NU 24.08.2018 Nederland is wel goed voorbereid op calamiteiten bij de gasvoorziening. Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes zegt dat in reactie op een bericht van EenVandaag.
Het crisisplan in het kort
Crisisplan beschrijft wat mogelijke stappen zijn als Nederland ineens voor langere tijd geen gas op kan pompen uit Groningen.
In het plan wordt beschreven wat er moet gebeuren als we bijvoorbeeld ook niet genoeg gas uit het buitenland kunnen halen om aan de vraag te voldoen.
Het blijkt echter dat maatregelen, zoals bedrijven gedwongen afsluiten van Gronings gas, voor moeilijkheden zorgen.
Zo kunnen gasafnemers moeilijk gedwongen worden tot afsluting, omdat de gasafsluiting zich op eigen terrein van het bedrijf in kwestie bevindt. Er zijn weinig mogelijkheden om toegang te eisen tot eigen terrein.
Het kabinet wil de gaswinning in Groningen vóór 2030 stilgelegd hebben. Komend jaar wordt daarom 19,4 miljard kuub uit de grond gehaald. Het huidige winningsniveau ligt op 21,6 miljard kuub.
Volgens het tv-programma dreigen grote problemen als er in Nederland een gastekort zou ontstaan door een aardbeving of een andere noodsituatie en als dat tekort niet kan worden opgevangen via bijvoorbeeld import.
Wiebes zou dan moeten beslissen wie van het gas afgesloten dient te worden. De schatkist zou in dat geval kunnen opdraaien voor zaken als de kosten van bedrijven die hun productie moeten stilleggen.
EenVandaag beroept zich op een geheim stuk dat het in handen kreeg via de Wet openbaarheid van bestuur. Maar volgens Wiebes gaat dat stuk over de voorbereiding van een nieuw calamiteitenplan. Daarin worden punten genoemd waaraan in dat nieuwe calamiteitenplan aandacht dient te worden besteed.
Tot dan is het oude crisisplan van kracht en daaruit blijkt dat de overheid goed is voorbereid, aldus Wiebes. ”We hebben plannen klaarliggen. Die krijgen af en toe een update.” Naar zijn zeggen is de update eind van het jaar klaar.
GroenLinks is bezorgd door het bericht van EenVandaag. “We zijn er niet klaar voor, doorzettingsmacht ontbreekt. Actie is urgent”, schrijft Tweede Kamerlid Tom van der Lee op Twitter.
NOS 24.08.2018 Een tekort aan gas uit Groningen leidt waarschijnlijk tot “grootschalige maatschappelijke onrust en verstoringen van de openbare orde”. Zeker als duidelijk is dat het om periodes van lange duur gaat.
Dat constateert het COT, het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement, na onderzoek in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Verantwoordelijk minister Wiebes wilde weten wat de maatschappelijke consequenties zijn als er onvoldoende gas uit Groningen kan worden geleverd.
De gaskraan in Groningen kan snel verder moeten worden dichtgedraaid als de aardbevingen in Groningen sterker worden of als er geen alternatief gas beschikbaar is.
Drie scenario’s
Volgens het COT is de Nederlandse samenleving “tot in de haarvaten verweven” met aardgas. Deze energiebron was altijd zo betrouwbaar dat er nooit is nagedacht over het inzetten van alternatieve energiebronnen. En daarom zijn de mogelijke gevolgen grotendeels onbekend.
Het COT onderzocht drie scenario’s die zich voor kunnen doen als er onvoldoende of geen gas uit Groningen beschikbaar is. In het eerste geval worden meerdere of alle grootverbruikers van gas die op het hoofdnet zijn aangesloten afgekoppeld. In het tweede scenario worden verbruikers die op het regionale gasnet zijn aangesloten afgekoppeld. En in het derde scenario gaat er geen Gronings gas meer naar het buitenland.
Grootverbruikers
Er zijn zo’n 200 grootgebruikers aangesloten op het hoofdnet. Zij verbruiken jaarlijks zo’n 5,5 miljard kuub Groningengas. Het is mogelijk om deze bedrijven gericht af te sluiten. Grootverbruikers zijn onder meer zuivelbedrijven, de glastuinbouw, de energiesector en de chemie. Zij gebruiken zogenaamd laagcalorisch gas, dat uit het Groningenveld komt. Maar het kan ook gas uit andere gasvelden zijn dat wordt vermengd met stikstof.
ANP
De Rotterdamse haven en de staalindustrie zijn niet afhankelijk van Groningengas. Ook de grote moderne gascentrales in Nederland draaien op hoogcalorisch gas. Dat geldt voor die in de Eemshaven en op de Maasvlakte.
Een aantal kleinere centrales draait wel op Groningengas. Zij leveren zo’n 10 procent van de elektriciteitsvoorziening en voorzien zo’n 300.000 huishoudens van warmte via stadsverwarming. Uitval heeft dus direct maatschappelijke gevolgen, vooral in steden die daarvan afhankelijk zijn. Inwoners in de binnenstad maar ook in buitenwijken kunnen dan geen warmte meer krijgen.
Ook zijn er steden waar zorginstellingen zijn aangesloten op het warmtenet. Een bijkomend risico bij gebrek aan warm water is het bevriezen van waterleidingen tijdens koude perioden. Volgens het COT kan dat tot een ernstige verstoring van de watervoorziening leiden.
Ongunstig vestigingsklimaat
Het is volgens het COT voorstelbaar dat bedrijven die afhankelijk zijn van gas zich minder snel in Nederland zullen willen vestigen, als zij het risico lopen van het Groningengas afgeschakeld te worden. Het kan ook betekenen dat bestaande bedrijven Nederland verlaten.
Het COT schetst de problemen die ontstaan bij steenfabrieken. Die hebben gas nodig als brandstof om bakstenen en dakpannen te maken. Zij kunnen niet op korte termijn omschakelen op andere grondstoffen. Het ombouwen van de fabrieken zal maanden in beslag nemen, kostbaar en ingewikkeld zijn. Afsluiten van het gas betekent dat hun bedrijfsprocessen komen stil te liggen en dat hun 1202 werknemers werkloos dreigen te worden.
De grootste schade zal de zuivelsector lijden NOS
De grootste schade zal de zuivelsector lijden. Zij produceerden in 2017 voor 13,4 miljard euro. Er werken zo’n 49.000 mensen in de sector.
Al met al vreest het COT dat het afsluiten van grootverbruikers grote economische en maatschappelijke gevolgen gaat hebben als het aanpassen in korte tijd niet mogelijk blijkt. Bedrijven kunnen failliet gaan met als gevolg werkloosheid. Maar het kan ook leiden tot schadeclaims tegen de Staat. Dat zou dan grote gevolgen hebben voor de rijksbegroting.
Risico’s voor luchthavens
Het verbruik door huishoudens van Groningengas is het grootst in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Noord- Brabant. Huishoudens en kleinere bedrijven krijgen hun gas via zeven regionale netbeheerders. Tot de kleinverbruikers horen ook luchthavens en ziekenhuizen. De impact van het afkoppelen van gas op luchthavens is mogelijk groot, aldus het COT. De terminals zijn afhankelijk van laagcalorisch gas, bijvoorbeeld om elektriciteit op te wekken.
Er zijn op dit moment te weinig medewerkers om de regio’s binnen een relatief korte termijn af te sluiten. Het is daarnaast de vraag of iedereen de medewerkers toegang verschaft tot de woning of het bedrijf om de gaskraan dicht te draaien. Die handmatige afsluiting is nodig uit veiligheidsoverwegingen. Als dat niet zo gebeurt blijft de gaskraan open staan, ook als er wel weer gas beschikbaar is. Als de medewerkers geen toestemming krijgen. moet er politie aan te pas komen om alsnog het gas af te kunnen sluiten.
Een ander risico van het afsluiten van gasleidingen is de drukverandering in de leidingen. Deze kunnen scheuren waardoor er kans op lekkages ontstaat. De lekkages moeten worden opgespoord en hersteld. Lekken kunnen overal zitten.
Minister Wiebes hoopt scenario’s zoals geschetst door het COT te voorkomen door het gasverbruik zo ver mogelijk terug dringen. Hij heeft net bepaald dat er komend jaar 19,4 miljard kuub gewonnen mag worden. Hem was door het Staatstoezicht op de Mijnen geadviseerd het nog verder terug te brengen, tot 12 miljard kuub, maar Wiebes wijst op de gevolgen die het COT schetst. Wiebes zegt er tegelijkertijd rekening mee te houden dat de gaswinning alsnog versneld terug moet worden gebracht. Daarom laat hij bijvoorbeeld een extra stikstoffabriek bouwen en worden gasaansluiting in nieuwbouwwoningen verboden.
De verwachting van de NAM is dat door het beperken van de productie de seismische dreiging in 2019 eerst licht toeneemt. In 2019 is er (met een gasproductie van 19,5 miljard kuub in Groningen) 14,5 procent kans op een aardbeving met een kracht van 3,6 of groter. Dat is de zwaarste aardbeving tot nu toe, in 2012 in Huizinge. Ter vergelijking, bij een productie van 24 miljard kuub in 2019 zou het risico op een beving zwaarder dan 3,6 zo’n 17 procent is. Na het gasjaar 2018-2019 zal de seismische dreiging naar verwachting afnemen door de verdere afname van productie.
NU 24.08.2018 Nederland is nog niet voldoende voorbereid op de gevolgen van een gastekort voor langere tijd. Dat blijkt uit een crisisplan van het ministerie van Economische Zaken dat EenVandaag in handen heeft gekregen.
Crisisplan beschrijft wat mogelijke stappen zijn als Nederland ineens voor langere tijd geen gas op kan pompen uit Groningen.
In het plan wordt beschreven wat er moet gebeuren als we bijvoorbeeld ook niet genoeg gas uit het buitenland kunnen halen om aan de vraag te voldoen.
Het blijkt echter dat maatregelen, zoals bedrijven gedwongen afsluiten van Gronings gas, voor moeilijkheden zorgen.
Zo kunnen gasafnemers moeilijk gedwongen worden tot afsluting, omdat de gasafsluiting zich op eigen terrein van het bedrijf in kwestie bevindt. Er zijn weinig mogelijkheden om toegang te eisen tot eigen terrein.
Het kabinet wil de gaswinning in Groningen vóór 2030 stilgelegd hebben. Komend jaar wordt daarom 19,4 miljard kuub uit de grond gehaald. Het huidige winningsniveau ligt op 21,6 miljard kuub.
In het plan wordt geschetst dat de gevolgen voor de Nederlandse maatschappij groot zijn bij een tekort aan gas op langere termijn. Het plan dateert van januari 2018 maar is vrijdag openbaar geworden na een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob).
Een gastekort zou bijvoorbeeld kunnen ontstaan na een zware aardbeving in Groningen, wat als gevolg kan hebben dat het oppompen van gas stilgelegd moet worden. Ook zou een grote storing aan een verdeelstation volgens EenVandaag eenzelfde effect hebben.
In het crisisplan wordt gesproken over het gedwongen afsluiten van gebruikers van gas in geval van calamiteit, iets wat minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes eerder als optie heeft genoemd. Maar uit het plan blijkt dat afschakeling niet gemakkelijk zal gaan.
Zo kunnen gebruikers die hun gasrekening gewoon betaald hebben, moeilijk gedwongen worden afgesloten. “De gasafsluiter van elke aansluiting bevindt zich op het eigen terrein van de afnemer. Zolang de afnemer zich heeft gehouden aan zijn verplichtingen (het betalen van de gasrekening, red.) zijn er op dit moment weinig mogelijkheden om de toegang te eisen tot het pand of terrein.”
Er wordt genoemd dat een “functionaris met mandaat en doorzettingsmacht” nodig is en dat de toegang “mogelijk met geweld geforceerd moet worden”.
In een reactie laat het ministerie van Economische Zaken weten wel goed voorbereid te zijn op calamiteiten. Het document dat EenVandaag openbaar heeft gemaakt, zou gaan over een nieuw calamiteitenplan waaraan nog aandacht moet worden besteed.
In het plan wordt ook genoemd wat er moet gebeuren als blijkt dat het afschakelen van bedrijven het tekort aan gas niet dekt. In dat geval “blijft er nog een laatste optie over”, te weten het gasloos maken van steden, regio’s of gebieden.
Dit zorgt er volgens het ministerie voor dat de betreffende gebieden “op korte termijn onleefbaar worden”. “De consequentie is dat er voor de betreffende regio een evacuatieadvies gegeven moet worden.”
Tweede Kamer vraagt al langer naar afschakelplan
Het kabinet maakte eerder dit jaar al bekend de gaswinning in Groningen voor 2030 te willen stilleggen. Vrijdag is ook bekendgemaakt dat de gaswinning dit jaar van 21,6 miljard kuub naar 19,4 miljard kuub wordt verlaagd.
Kamerleden willen al langer van Wiebes weten wat er gebeurt als de gaskraan in Groningen sneller dicht moet dan gedacht, bijvoorbeeld in het geval van een calamiteit. Kamerlid Tom van der Lee laat aan EenVandaag weten verbaasd te zijn dat het plan er al lag. Hij schrijft ook op Twitter dat hij bezorgd is. “We zijn er niet klaar voor, doorzettingsmacht ontbreekt. Actie is urgent.”
In juni beantwoordde Wiebes Kamervragen over het onderwerp. Hij ging niet direct in op de vraag of er een “afschakelplan lag”, maar meldde dat het afschakelen van gebruikers van gas inderdaad gecompliceerd is.
Ook zei hij dat “prioriteit moet worden gegeven aan de levering van gas aan zogeheten beschermde afnemers, te weten huishoudens en essentiële sociale diensten zoals zorginstellingen.” Dit wordt Wiebes voorgeschreven door Europese wetgeving.
AD 24.08.2018 Nederland is niet goed voorbereid op situaties waarin noodgedwongen het gas tijdelijk moet worden afgesloten voor gebruikers. Dat blijkt uit een vertrouwelijk crisisplan van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). EenVandaag kreeg dat plan in handen na een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob).
Uit het zogeheten afschakelplan blijkt dat het zowel praktisch als juridisch heel lastig is om gebruikers af te sluiten. Zo bevindt de gaskraan zich doorgaans op het terrein van de gebruiker. Als die netjes betaalt, kan hij bovendien niet zomaar worden afgesloten.
De Tweede Kamer vraagt al bijna een jaar om een afschakelplan, maar heeft het nooit gekregen. Minister Wiebes gaf eerder aan dat hij gedwongen gasafsluiting bij een calamiteit niet kan uitsluiten, maar in de praktijk zitten daar nog veel haken en ogen aan, zo blijkt uit het crisisplan. Afschakelen kan bijvoorbeeld nodig zijn als er door een zware aardbeving voor langere tijd een gastekort ontstaat.
Volgens het ‘Afschakelplan G-gas’ (Groningen-gas) zijn de maatschappelijke gevolgen groot als er een tekort ontstaat dat niet meer gecompenseerd kan worden met bijvoorbeeld import van buitenlands gas of winning uit andere velden.
Niets aan de hand
Volgens het ministerie van Economische Zaken is Nederland echter wél goed voorbereid op calamiteiten bij de gasvoorziening, laat het weten in een reactie op de berichtgeving van EenVandaag.
Volgens een woordvoerder van Economische Zaken gaat het document dat het programma in handen heeft gekregen over de voorbereiding van een nieuw calamiteitenplan. Daarin worden punten genoemd waaraan in dat nieuwe calamiteitenplan aandacht besteed dient te worden. Volgens de woordvoerder is op dit moment het oude crisisplan van kracht en daaruit blijkt dat de overheid goed is voorbereid. ,,Nederland heeft een zeer veilig en robuust gasnetwerk.’
Verbaasd
GroenLinks, dat eind vorig jaar om een afschakelplan vroeg, is verbaasd dat het er al sinds begin dit jaar ligt, maar dat het niet met de Kamer is gedeeld. Kamerlid Tom van der Lee is geschrokken van de inhoud. ,,We zijn er niet klaar voor, doorzettingsmacht ontbreekt. Actie is urgent”, twittert Van der Lee.
NOS 24.08.2018 De gaswinning in Groningen moet komend jaar dalen naar maximaal 19,4 miljard kuub. Dat blijkt uit het gasbesluit voor komend jaar dat minister Wiebes heeft gepubliceerd. De daling is in lijn met het afbouwplan van het kabinet, meldt het ministerie van Economische Zaken.
Voorwaarde is wel dat er voldoende buitenlands aardgas kan worden omgezet naar gas dat in Nederland kan worden gebruikt. Mocht dat tegenvallen dan mag 1,5 miljard kuub extra worden gewonnen in Groningen.
Eerder adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen om de gaskraan zo snel mogelijk dicht te draaien naar 12 miljard kuub, Daarmee zou de kans op stevige aardbevingen kleiner worden.
Veiligheid
Het gasbesluit was nodig omdat de Raad van State een eerder besluit voor de komende vijf jaar had afgekeurd.
In een reactie op de uitspraak en na waarschuwingen van het Staatstoezicht op de Mijnen besloot het kabinet om in 2030 helemaal te stoppen met de gaswinning in Groningen.
Om dat mogelijk te maken moeten er nog allerlei maatregelen worden genomen die in wetten worden vastgelegd. Dat is ook de reden dat het gasbesluit dat vandaag is gepubliceerd alleen voor komend jaar geldt, en niet al voor de komende 5 jaar.
Meer winnen bij sommige putten
Uit een analyse van de NAM blijkt dat het onmogelijk is om te voldoen aan de beperking van de gasproductie, zonder bij sommige boorputten meer te winnen dan het Staatstoezicht op de Mijnen adviseert. Dat zal mogelijk merkbaar zijn in het zuidoostelijk en zuidwestelijk deel van het gebied, en ten oosten van de stad Groningen.
Wiebes zegt daarover in zijn besluit: ‘Ik ben mij ervan bewust, dat deze productieverdeling met terughoudendheid zal worden bekeken. Ik treed daarom voorafgaande aan het nemen van het definitieve besluit in overleg met de bestuurders uit de betrokken regio.”
Hij verwacht niet dat er in dat gebied extra gebouwen moeten worden versterkt, maar hij laat dat voor de zekerheid onderzoeken door TNO.
Minister Wiebes kiest ervoor om de putten bij Loppersum tijdelijk niet meer te gebruiken. En als er te weinig gas beschikbaar is, mag er toch meer gas uit de put bij het Eemskanaal ( Ten Boer) worden gewonnen, ondanks de beperking die de staatstoezichthouder daar adviseert.
Belanghebbenden kunnen tot 4 oktober reageren op het gasbesluit.
RO 24.08.2018 De gaswinning uit het Groningenveld moet komend jaar dalen naar maximaal 19,4 miljard Nm3. Dat blijkt uit het ontwerp-instemmingsbesluit voor het gasjaar 2018/2019 dat vanaf vandaag ter inzage ligt. De daling van de gaswinning is in lijn met het afbouwplan van het kabinet. In maart heeft het kabinet besloten de gaswinning op zo kort mogelijke termijn volledig te beëindigen.
Het ontwerp-instemmingsbesluit ligt ter inzage tot en met donderdag 4 oktober 2018. Iedereen kan reageren en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat organiseert inloopspreekuren in diverse gemeente- en provinciehuizen om vragen te beantwoorden. Het definitieve besluit wordt in november door het kabinet vastgesteld.
Op 15 november 2017 heeft de Raad van State (RvS) aangegeven dat er een nieuw instemmingsbesluit nodig was voor het Groningenveld. De RvS was van oordeel dat het risico voor de inwoners onvoldoende was betrokken bij het instemmingsbesluit, er te weinig rekening werd gehouden met de veiligheid en dat onvoldoende alternatieven werden aangedragen voor gaswinning. RvS bepaalde dat de minister voor 15 november 2018 een nieuw besluit moet nemen.
In maart besloot het kabinet om de gaswinning zo snel mogelijk helemaal te beëindigen. Het nieuwe ontwerp- instemmingsbesluit volgt dan ook het basispad voor de afbouw van de gaswinning.
Om een betrouwbare inschatting te kunnen maken over de hoeveelheid te winnen gas en de gevolgen voor de veiligheid, is voorafgaand aan dit instemmingsbesluit advies ingewonnen bij betrokken provincies, gemeenten, waterschappen, veiligheidsregio Groningen, het Staatstoezicht op de Mijnen, de Technische Commissie bodembeweging en de Mijnraad. Ook TNO, GTS en het COT (Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement) adviseerden over verschillende deelonderwerpen.
Alle documenten staan op www.bureau-energieprojecten.nl en zijn tevens vanaf vandaag tot en met donderdag 4 oktober 2018 in te zien bij de daarvoor aangewezen gemeente- en provinciehuizen in Delfzijl, Loppersum, Hoogezand, Groningen en Assen.
Gaswinning Groningenveld naar nul
Het kabinet neemt maatregelen om de gaswinning zo snel mogelijk geheel af te bouwen. Uiterlijk per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, daalt de gaswinning naar verwachting tot onder het niveau van 12 miljard Nm3. Afhankelijk van het effect van de maatregelen wordt vanaf oktober 2022 een daling voorzien naar 7,5 miljard Nm3 en mogelijk fors minder. In de jaren daarna wordt de gaswinning helemaal afgebouwd tot nul. De inzet van Groningengas wordt het sluitstuk in de vraag naar laagcalorisch gas.
Daarvoor is een aanpassing van de Gaswet en Mijnbouwwet noodzakelijk. Totdat de wetten in werking treden, geldt de bestaande Mijnbouwwet als grondslag voor dit instemmingsbesluit. Nieuw is dat al bij dit instemmingsbesluit geldt dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) wordt opgedragen niet meer te winnen dan wat nodig is voor leveringszekerheid. Bij de afbouw van de gaswinning staat de veiligheid van Groningen voorop. In het ontwerp-instemmingsbesluit wordt ook de leveringszekerheid meegewogen.
NU 24.07.2018 Overheden in Groningen dringen aan op een “plan B” voor het geval de afbouw van de gaswinning in de provincie niet volgens planning oploopt. De partijen vinden het nodig dat de NAM scenario’s in beeld brengt over de impact van een tegenvallend tempo in de afbouw van het vraag en aanbod naar gas.
Dat staat in een advies van provincie, gemeenten, waterschappen en de veiligheidsregio aan minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.
Ook wil de regio dat afspraken over de versterking van gebouwen en over aansprakelijkheid snel concreet worden gemaakt. De partijen dringen hiernaast aan op meer aandacht voor de gevolgen van aardbevingen voor onder meer de sociale veiligheid, de gezondheid en de economie.
Het kabinet besloot dit voorjaar de gaswinning in Groningen verder te verlagen en uiterlijk in 2030 helemaal te stoppen. De gaswinning wordt stapsgewijs verlaagd. Daarmee wordt de oorzaak van de vele aardbevingen in de provincie aangepakt.
Haalbaarheid
Er leven nog wel veel vragen over de haalbaarheid van dat besluit. Zo zijn de plannen sterk afhankelijk van de bouw van een nieuwe stikstoffabriek. Die is nodig om buitenlands gas geschikt te maken voor gebruik in bijvoorbeeld cv-ketels en gasfornuizen in Nederland. Loopt de bouw van de fabriek vertraging op, dan kan de gaswinning minder snel worden afgebouwd.
Ook is de vraag of grootverbruikers in met name de industrie hun installaties snel genoeg kunnen ombouwen zodat ze buitenlands gas kunnen verstoken. Daarnaast is het weer een een onzekere factor. Een aantal koude winters op rij kan de plannen om de gasvraag te verminderen eveneens in de wielen rijden.
NU 20.07.2018 Ongeveer twaalfhonderd huurders in Groningen hebben zich aangemeld voor een claim wegens immateriële schade als gevolg van de aardbevingen door gaswinning. Dat melden de Woonbond en lokale huurdersorganisaties, die de bewoners bijstaan.
Volgens de organisaties zijn huurders in het bevingsgebied een vergeten groep slachtoffers. “In de discussie over aardbevingsschade gaat het snel over materiële schade aan de woningen en over het belang van de eigenaren, maar veel huurders hebben ook te maken met angsten en gevoelens van onveiligheid”, aldus Paulus Jansen van de Woonbond.
Omdat hun woongenot ernstig geschaad is, moeten ze worden gecompenseerd, vindt de bond.
Actiecaravan
In het bevingsgebied staan naar schatting 30.000 huurwoningen. De komende dagen rijdt de woonbond met een speciale actiecaravan langs dorpen in Groningen om huurders voor te lichten over de mogelijkheden. De claim wordt begeleid door De Haan Advocaten & Notarissen.
De rechter heeft eerder bepaald dat bezorgde inwoners van het bevingsgebied recht hebben op smartengeld als zij gevoelens van onveiligheid ervaren.
AD 14.07.2018 Wilma Mansveld, directeur van de Veiligheidsregio Groningen, kritiseert het derde kabinet-Rutte stevig vanwege de manier waarop de aardgasproblematiek wordt afgewikkeld.
Telegraaf 14.07.2018
Als mensen iedere dag opstaan en zich niet veilig weten, dan kun je niet leven
,,Boekhoudkundig’’, ,,wetenschappelijk’’ en ,,technocratisch’’, zo pakt het kabinet de gevolgen van de aardbevingen door aardgaswinning aan, zo stelt Mansveld in de zomerserie Vissen met Jan in deze krant. ,,Ik mis vanuit het kabinet een arm om de schouders van de Groningers, ik mis empathie.’’
Het gaat haar niet speciaal om minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ,,Het gaat me om het kabinet als geheel.’’
Mansveld, voormalig PvdA-staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu in het vorige kabinet, gaat voor de Groningers staan. Die worden steeds wantrouwender worden tegen de overheid. Volgens Mansveld ligt het focus van het kabinet op het oplossen van het probleem op papier.
,,Het kabinet zegt: 2030, aardbevingen nul!’’, zegt de directeur van de Veiligheidsregio Groningen. ,,Ik mis van betrokken bewindslieden terwijl zij een enorme boekhoudkundige exercitie uitvoeren het besef dat er gezondheidseffecten zijn op mensen.’’ Mansveld verwijst naar aangetoonde ,,jarenlange stress gerelateerde zorgklachten van mensen die niet kunnen werken.’’
De landelijke overheid roept problemen over zich af door ‘instrumenteel’ met cijfers te ‘goochelen’. Zo worden problemen van Groningers jarenlang miskend. Decennialang wordt er gas uit de bodem getrokken, wat goed was voor Nederland. Mansveld: ,,Dat heeft de samenleving heel veel gebracht en nu moeten ze soebatten over een scheur in de muur van hun huis? Als mensen iedere dag opstaan en zich niet veilig weten, dan kun je niet leven.”
Fyra
Mansveld laat zich in het interview voor het eerst na bijna drie jaar uit over haar aftreden naar aanleiding van de parlementaire enquête over de mislukte introductie van de Italiaanse Fyra-sneltrein op het Nederlandse spoor. Ze weerspreekt dat ze is geofferd door haar eigen partij. Mansveld: ,, Als je over een offer praat, krijg je een opdracht. Die heb ik niet gehad.’’
NOS 13.07.2018 De Nationale ombudsman en de Kinderombudsman maken zich zorgen over het welzijn van mensen in het Groningse aardbevingsgebied. Uit een verkennend onderzoek in Appingedam blijkt dat de versterkingsoperatie een grote impact heeft op het leven van de bewoners.
Volgens Nationale ombudsman Reinier van Zutphen kan de inzet van betrokken instanties beter. “Het proces van versterking duurt lang en de informatievoorziening is niet altijd eenduidig en optimaal.” Bewoners voelen zich onzeker.
Groningers hebben volgens Van Zutphen door de versterkingsoperatie minder regie over hun leven. De ombudsman wil weten of er wel voldoende oog is voor mensen die meer zorg nodig hebben, zoals ouderen en zieken.
Kinderen en jongeren
“Ook is van groot belang om te weten hoe kinderen en jongeren de versterkingsoperatie ervaren”, schrijft Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer. Uit eerder onderzoek bleek dat zij veel last kunnen hebben van de versterkingsoperatie en de stress rond de aardbevingen.
In januari uitte ombudsman Van Zutphen ook al zijn zorgen. Toen zei hij dat Groningers slachtoffers zijn van “juridisch geneuzel” rond de oprichting van een onafhankelijk schadefonds. En in oktober noemde hij de opkoopregeling van Groningse huizen “niet eerlijk en niet transparant”.
Nieuw onderzoek
De Nationale ombudsman en de Kinderombudsman zijn van plan om in oktober opnieuw onderzoek te doen in Appingedam. Aan de bewoners wordt dan gevraagd wat de overheid kan doen om de versterkingsoperatie zo goed mogelijk te laten verlopen.
Daarnaast gaat de Kinderombudsman dan opnieuw met kinderen en jongeren in gesprek. De conclusies van alle gesprekken gaan naar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en andere betrokken overheidsinstanties.
AD 13.07.2018 De financiële bijdrage die politiek Den Haag levert aan herstel van woningen in de provincie Groningen is geen oneigenlijke staatssteun. Dat zegt de Europese Commissie in Brussel, die daarmee de steun legitimeert.
Nederland legde zelf zijn plannen aan Brussel voor. De bedoeling is dat een stichting het herstel van door aardschokken beschadigd vastgoed organiseert, en de NAM als veroorzaker voor driekwart van de kosten opdraait. De rest wordt deels door de Staat gefinancierd met een bijdrage van 10 miljoen.
In een commentaar zegt de Commissie ‘tevreden’ te zijn dat het leeuwendeel van het geld van de NAM komt, omdat daarmee het principe ‘De vervuiler betaalt’ wordt geëerbiedigd. De staatsbijdrage ‘verzekert de continuïteit van de vastgoedtransacties in de regio’ en ‘komt niet neer op een voordeel voor de NAM’, aldus de Commissie. Daardoor is er ook geen sprake van oneigenlijke staatssteun.
NOS 11.07.2018 Tegen de afspraken in bemoeit de NAM zich met versterking van Groningse huizen met aardbevingsschade. Dat zegt de pas afgetreden Nationaal Coördinator Groningen (NCR) Hans Alders, die van de NAM per ongeluk een vertrouwelijke mail kreeg toegestuurd, krap een week nadat hij zijn aftreden had aangekondigd.
In de mail van de Nederlandse Aardgas Maatschappij, die in handen is van het Dagblad van het Noorden, staan berekeningen, analyses en standpunten van het bedrijf over de versterking van 1588 huizen. Minister Wiebes moet nog bepalen of ze worden gesloopt of versterkt.
‘Niet doorsturen’
“S.v.p. niet doorsturen”, staat bovendien in het bericht, dat eigenlijk alleen bedoeld was voor de bouwkundige instituten TNO en NEN, die onafhankelijk advies moeten uitbrengen. De mail is pikant, omdat de NAM zich niet meer rechtstreeks mag bemoeien met nieuwe versterkingen. De regie over de versterkingsoperatie ligt bij de Nationaal Coördinator Groningen, daarom vindt Alders het raar dat de NAM buiten zijn weten om contact heeft gehad met de bouwinstituten.
Als veroorzaker en financieel verantwoordelijke van de bevingsschade heeft de NAM belang bij een zo goedkoop mogelijke versterkingsoperatie. In de bijlage van de uitgelekte mail wordt volgens het Dagblad van het Noorden ook inderdaad een rapportage aangehaald, waarin staat dat minder zware versterkingsmaatregelen nodig zijn.
‘Misverstand’
Volgens de NAM berust Alders’ verontwaardiging op een misverstand. De bouwkundige instituten zouden namelijk zelf om beschikbare technische informatie hebben gevraagd, zegt de NAM tegen het Dagblad van het Noorden. Dit was volgens de NEN, die de bemoeienis ook ontkent, “geen uitnodiging om mee te denken, noch een poging van NAM om in de aan NEN gestelde opgave te participeren”.
De informatie wordt niet helemaal onder de pet gehouden. “In het onderzoeksrapport van TNO staat vermeld dat de NAM informatie bijdraagt”, zegt verslaggever Johan de Veer van het Dagblad van het Noorden in het NOS Radio 1 Journaal. Toch vindt ook De Veer de werkwijze van de NAM niet in de haak. “Via tussenstapjes komt die informatie terecht bij de Mijnraad en via die weg bij de minister. Zo wordt die informatie witgewassen en brengt de NAM alsnog advies uit aan de minister, terwijl dat niet meer zou gebeuren.”
De bewuste e-mail kwam op 8 juni binnen bij Alders. Die kondigde op 30 mei zijn vertrek aan met een brief aan minister Wiebes. Hij voelt zich buitenspel gezet door het besluit van de minister om nog even geen versterkingsadvies uit te brengen voor zo’n 250.000 woningen in het bevingsgebied. Ook over het e-mail-incident stuurde Alders een brief aan de minister, schrijft het Dagblad van het Noorden.
AD 11.07.2018 De NAM bemoeit zich tegen de afspraken in met de toekomstige versterking van huizen in Groningen. Dat blijkt volgens het Dagblad van het Noorden uit een mail die de NAM op 8 juni per ongeluk naar Hans Alders stuurde, die op dat moment Nationaal Coördinator voor Groningen was.
Het bericht was bedoeld voor een medewerker van onderzoeksinstituten TNO en NEN. In de mail van de NAM die in het bezit is van het Dagblad van het Noorden, staan berekeningen, analyses en standpunten van het bedrijf over de versterking van 1588 huizen.
Het gaat om woningen waarvan de versterking door de minister was opgeschort in afwachting van onderzoek naar de gevolgen van het dichtdraaien van de gaskraan. In de mail geeft de NAM aan TNO en NEN concrete voorstellen voor een lichtere versterking, met in het achterhoofd een nieuwe richtlijn voor bevingsbestendig bouwen.
Ontkenningen
Alders trekt uit de mail de conclusie dat NAM zich, ondanks herhaalde ontkenningen van minister Wiebes, toch op ondoorzichtige wijze bemoeit met de toekomstige versterking in het aardbevingsgebied.
De NAM ontkent. In de bewuste mail staat louter technische informatie die de NAM op verzoek van TNO en NEN aanleverde, aldus het bedrijf.
,,Van ‘het opzoeken van de randjes’, laat staan de suggestie dat NAM zich toch weer in de discussie mengt, is geen sprake”, schrijft manager Thijs Jurgens van de NAM.
Elsevier 07.07.2018 Voor de burgers van Nederland is het natuurlijk niet nieuw dat ze worden overvallen door maatregelen waar ze niet om hebben gevraagd, die ze op kosten jagen en waarvan de doelmatigheid dubieus is. Zo zijn de Nederlandse burgers murw gebeukt. ‘Het zal mijn tijd wel duren, ze doen toch waar ze zin in hebben, dit overleven we ook wel weer’ – dat werk.
Je kunt het hoofd ook te snel laten hangen. Daarom in dit Zomernummer een opgewekte oppepper in zesvoud, tegen het gasverbod dat aan Nederland en de Nederlanders wordt opgelegd, te beginnen met het gasverbod voor nieuwbouw dat deze zomer is ingegaan. Dat gasverbod werkt contraproductief, wordt met valse argumenten aan de man gebracht, is schijnheilig, peperduur en autoritair en het product van irrationele getuigenispolitiek. Kijk maar.
Als het tot doel heeft de uitstoot van CO2 in Nederland te reducerenomwille van het klimaat, dan deugt het niet. De Groningse hoogleraar Machiel Mulder heeft overtuigend uitgerekend dat het afsluiten van Nederlandse huizen van het gas leidt tot een hogere gasconsumptie, omdat de elektriciteitscentrales voor meer stroom moeten zorgen, die alleen met gas kan worden opgewekt. Zon en wind zijn immers onzeker en ontoereikend als stroombron, opslag van stroom zit er nauwelijks in en kolen, kernenergie en hout mogen niet meer of zijn viezer dan gas.
Twee: Het gasverbod wordt met drogredenen aan de man gebracht
De indruk wordt gewekt dat het afsluiten van woningen van gas een noodzakelijk, of zelfs ‘solidair’ gevolg is van het geleidelijk stoppen van de aardgaswinning in Groningen. Gesuggereerd wordt dat het niet willen accepteren van het nationale gasverbod een harteloze houding is, zonder enig medeleven met getroffen Groningers en harteloos jegens ‘volgende generaties’ bovendien. Het is agitprop, volgens de slechtste ondemocratische tradities. Gas komt niet uitsluitend uit Groningen. Er is voor vele, vele eeuwen aardgas in de wereld en het is overal populair, omdat het schoner en klimaatvriendelijker is dan enige andere beschikbare brandstof.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier Weekblad. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in Elsevier Weekblad en essays in maandblad Juist Magazine over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
NU 06.07.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) kan verder met zijn plannen om de gaswinning in Groningen de komende jaren veel verder te verminderen. De Tweede Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat die afbouw mogelijk maakt. Uiteindelijk moet de gaskraan in uiterlijk 2030 helemaal dicht zijn.
Over het voorstel zou dinsdag al gestemd worden, maar de oppositie zag nog zo veel haken en ogen, ook op bijvoorbeeld het juridische vlak, dat zij er donderdag nog verder over wilde debatteren. SP-Kamerlid Sandra Beckerman noemde het debat van dinsdag “rommelig”, onder meer omdat Wiebes op veel vragen het antwoord schuldig moest blijven.
De minister zei te begrijpen dat er nog veel vragen liggen. Die gaan met name over de gevolgen voor de schatkist en over de manier waarop aansprakelijkheid van gasbedrijf NAM voor toekomstige mijnbouwschade geregeld is. Maar hij gaf vooral de complexiteit van de materie daarvan de schuld. “Het is niet rommelig, maar ingewikkeld.”
Wiebes benadrukte nog maar eens het belang van een spoedig besluit, opdat nog dit jaar een begin met de verdere vermindering van de gaswinning gemaakt kan worden. Eerder op de dag verkoos hij in een debat over de versterking van duizenden huizen in Groningen nog zorgvuldigheid boven snelheid. Dit tot frustratie van de oppositie, die sneller duidelijkheid voor alle Groningers met een onveilige woning had willen zien.
Deal
De oppositie zaagde Wiebes ook door over de deal die hij vorige week sloot met Shell en ExxonMobil, de eigenaren van de NAM. De twee oliemaatschappijen dienen geen claim in voor het gas dat in de grond achterblijft, maar mogen in ruil daarvoor de komende jaren wel een groter deel van de winst zelf houden.
De deal kost de schatkist alleen al daarom per saldo 1,7 miljard euro. Daar komt bij dat de versterking van huizen in Groningen ook grotendeels met belastinggeld betaald moet worden. Pas op Prinsjesdag kan het kabinet een eerste inschatting van de totale rekening geven, bleek eerder deze week al.
AD 06.07.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken kan verder met zijn plannen om de gaswinning in Groningen de komende jaren veel verder te verminderen. De Tweede Kamer stemde in de late donderdagnacht in met een wetsvoorstel dat die afbouw mogelijk maakt. Uiteindelijk moet de gaskraan uiterlijk in 2030 helemaal dicht zijn.
Kan ‘wiebelige Wiebes’ zijn beschadigde reputatie in Groningen nog redden? Na een paar lange en soms chaotische debatten in de Tweede Kamer lijkt het alsof de minister zelf ook niet meer weet of het allemaal nog goed komt. ,,Het versterken van de huizen is een van de meest hoofdpijnverzorgende onderdelen van de kwestie”, zei hij vanavond – zichtbaar vermoeid – tijdens zijn laatste debat voor de zomervakantie.
Er zijn mensen op het departement die bijna omvallen. Dat ik er daar zelf één van ben, heeft daar niets mee te maken
Minister Wiebes
Wiebes heeft de laatste weken veel besluiten genomen over het dichtdraaien van de gaskraan en het verstevigen van woningen in Groningen. Ook sloot hij een omstreden deal met oliebedrijven Shell en ExxonMobil, waardoor de staatskas ruim 1,6 miljard aan gasbasten misloopt. ,,Er zijn mensen op het departement die bijna omvallen”, zegt Wiebes. ,,Dat ik er daar zelf één van ben, heeft daar niets mee te maken.”
Ook de versterkingsoperatie is omstreden. Een paar jaar geleden moesten 150.000 woningen in Groningen worden versterkt, vanwege het risico op aardbevingen door de gaswinning. Sinds deze week zijn er daar nog maar 1500 van over. Daarnaast moeten enkele honderden huizen worden verstevigd – hoewel ze ‘veilig’ zijn – omdat aan de bewoners toezeggingen zijn gedaan.
Maar welke huizen zijn op dit moment onveilig? En wie gaat de peperdure versteviging betalen: Shell en ExxonMobil – verenigd in de NAM – of het Rijk? Pas na de zomer krijgen de bewoners van de 1500 risicohuizen een brief waarin staat dat hun huis onveilig is. Zij weten nu nog niks. En pas in september, op Prinsjesdag, wordt duidelijk wat de hele versterkingsoperatie gaat kosten.
,,Dit duurt veel te lang”, zegt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. Ook Agnes Mulder van coalitiepartij CDA spreekt de hoop uit dat Wiebes meer tempo maakt. ,,Er zijn slechte ervaringen met de verkeerde brieven bij de verkeerde mensen”, reageert Wiebes. ,,Het is dus van groot belang dat we de adressen eerst goed controleren en dan pas de brieven op de bus doen.”
Dat het nog een tijd duurt voordat alle huizen verbouwd of gesloopt zijn, staat nu al vast. ,,Ik heb buikpijn van de beperkte bouwcapaciteit”, zegt Wiebes, die vreest dat bouwbedrijven in de regio het aantal te versterken huizen niet kunnen bijbenen.
Eerder beloofde Wiebes aan de Tweede Kamer dat hij de inwoners van Groningen op 1 juli zekerheid zou geven over de versterkingsoperatie. Dat is hem niet gelukt, vinden onder meer oppositiepartijen PvdA, SP en GroenLinks. ,,Het is een enorme puinbak geworden”, stelt SP-Kamerlid Sandra Beckerman.
Aanbieding
Ik heb nu alle energie nodig om veiligheid te bereiken en voortgang te boeken. Dat is een zware klus. Het is niet makkelijk, aldus Minister Wiebes.
Ook had de minister beloofd dat uiterlijk 1 juli alle zesduizend oude schadegevallen een aanbieding van de NAM hadden gekregen. Dat is gebeurd: in zo’n driekwart van die oude schadegevallen is het aanbod van de NAM geaccepteerd. Maar ook dát blijkt niet soepel te zijn verlopen, moest Wiebes vanavond erkennen. Hij laat onderzoek doen naar de manier waarop de NAM is omgegaan met de schades.
Vanwege de onduidelijkheid in het gasdossier en de vele vragen over de rol van onder meer de NAM, willen oppositiepartijen GroenLinks, SP, PVV en Partij voor de Dieren een parlementaire enquête. Dat is het zwaarste middel dat de Tweede Kamer heeft om informatie boven water te krijgen. Zelfs regeringspartij ChristenUnie wil dat er zo’n enquête komt. ,,Maar niet op dit moment”, aldus Kamerlid Carla Dik-Faber, die gebonden is aan afspraken in de coalitie.
Zelf zegt Wiebes dat hij een parlementaire enquête er op dit moment niet bij kan hebben. ,,Het beëindigen van de gaswinning heb ik aangegrepen om het fundamenteel anders aan te pakken. Ik heb nu alle energie nodig om veiligheid te bereiken en voortgang te boeken. Dat is een zware klus. Het is niet makkelijk.”
RO 05.07.2018 Alle 6199 bewoners in Groningen met openstaande oude schademeldingen hebben inmiddels een aanbod gehad van NAM voor de afhandeling van hun schade. Tot nu toe heeft bijna 74 procent van de bewoners het aanbod geaccepteerd.
Dat blijkt cijfers van NAM over de afhandeling van de oude schademeldingen die minister Eric Wiebes van Economische Zaken en klimaat vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Bij de totstandkoming van het nieuwe schadeprotocol voor Groningen in januari is afgesproken dat NAM de ruim zesduizend openstaande schademeldingen uiterlijk voor 1 juli zal afronden door een ruimhartig eindbod te doen.
Uit de cijfers blijkt dat bijna 10 procent van de bewoners het aanbod niet heeft geaccepteerd. Daarnaast is er in 1029 gevallen nog geen reactie gekomen op het aanbod van NAM. De Commissaris van de Koning in Groningen, René Paas, en minister Eric Wiebes constateren op basis van de voortgangsrapportage dat hiermee veel schades zijn afgewikkeld.
Op verzoek van de commissaris en de minister heeft NAM bewoners inmiddels meer tijd gegeven om een oordeel te vormen over het aanbod. Ook kunnen bewoners die het aanbod eerder hebben afgewezen tot en met 9 juli ervoor kiezen om alsnog akkoord te gaan met het aanbod.
Verder heeft NAM toegezegd om bewoners die nog geen reactie hebben gegeven actief telefonisch te benaderen. Ook heeft NAM een tijdelijk loket in Loppersum geopend waar bewoners vragen kunnen stellen over het ontvangen aanbod.
Schademelders die het aanbod afwijzen kunnen hun schade voorleggen aan de Arbiter Bodembeweging.
AD 05.07.2018 Wie draait er straks nou echt op voor de versteviging van duizenden huizen in het Groninger gasgebied? De NAM of toch de Staat? Minister Eric Wiebes (Economische Zaken), die deze week blunderde door onterecht te stellen dat de provincie meebetaalt, moet vandaag opnieuw tekst en uitleg geven in de Kamer over de versterkingsoperatie. Volg alle ontwikkelingen hieronder in ons liveblog.
RO 03.07.2018 De afhandeling van alle verzoeken om vergoeding van schade aan huizen en gebouwen als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld of de gasopslag Norg in Groningen wordt volledig publiekrechtelijk georganiseerd.
De Tijdelijke commissie mijnbouwschade Groningen, die sinds maart dit jaar onafhankelijk van de NAM en de overheid beslissingen neemt over schadevergoedingen, wordt omgezet in een zelfstandig bestuursorgaan. Dat staat in het Wetsvoorstel Mijnbouwschade Groningen dat vandaag door minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat in consultatie is gebracht.
Met het wetsvoorstel finaliseert minister Wiebes de publiekrechtelijke afhandeling van schades als gevolg van de gaswinning. Met de oprichting van de tijdelijke commissie werd in maart zo snel als mogelijk een tijdelijke invulling gegeven aan de in het Regeerakkoord aangekondigde ambitie om de schadeafhandeling in publieke handen te leggen en NAM op afstand te plaatsen.
Daardoor hoefden individuele schademelders niet langer zaken te doen met de NAM. Behalve nieuwe schades nam de commissie ook alle schademeldingen in behandeling die sinds 31 maart 2017 waren ingediend.
Het wetsvoorstel voorziet in:
– een wettelijk kader voor de publieke afhandeling van alle verzoeken om vergoeding van schade als gevolg van bodembeweging door de aanleg of exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van gaswinning uit het Groningenveld of gasopslag bij Norg,
– de uitvoering van deze taak door een daartoe met het wetsvoorstel in te stellen en in te richten zelfstandig bestuursorgaan (zbo), en
– een publiekrechtelijke heffing, op te leggen aan de NAM, ter financiering van de afhandeling van schade door het zbo.
AD 03.07.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft zich de woede op de hals gehaald van Groningse regiobestuurders door te zeggen dat de provincie meebetaalt aan de versterking van honderden ‘veilige’ huizen.
Ik denk dat hij een beetje moe is, aldus René Paas.
Die uitspraak deed Wiebes vanmiddag na een extra ingelaste ministerraad over de veiligheidssituatie in Groningen. Hij vertelde toen dat de Staat fors moet bijdragen aan de versterking van honderden woningen in het Groningse aardbevingsgebied. De oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil – verenigd in de NAM – betalen die kosten niet, omdat de NAM niet aansprakelijk is voor ‘veilige’ woningen.
,,We hebben afgesproken dat we dit samen gaan doen”, zei Wiebes tegenover de verzamelde pers. ,,Alle portemonnees doen mee. De regio, het Rijk en de woningcorporaties leveren een bijdrage. Als we het samen doen, moet het te dragen zijn.”
Groningse bestuurders reageerden onthutst. ,,Een uiterst onhandige uitspraak”, zegt een provinciewoordvoerder. Volgens de woordvoerder gaat de regio helemaal niets bijdragen aan de versterkingsoperatie. ,,Dit heeft tot veel onrust en woede geleid.” Wiebes heeft zijn uitspraken inmiddels via zijn woordvoerder laten corrigeren.
De regiobestuurders waren gisteren naar Den Haag gekomen om het rapport van de Mijnraad te bespreken met ministers Wiebes en Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Ook de Groningse Commissaris van de Koning René Paas was daarbij aanwezig.
Bij die bijeenkomst is gesproken over een bijdrage van 35 miljoen euro uit het toekomstfonds voor Groningen. In dat fonds wordt een miljard euro gestopt door het Rijk en de NAM. ,,Maar dat is dus geld dat wij krijgen van Den Haag”, zegt de provinciewoordvoerder. ,,Als regio gaan wij niet de portemonnee trekken voor de versterking.”
,,Over een bijdrage uit de gemeentelijke of de provinciale begroting is in het overleg met Wiebes met geen woord gesproken”, zegt Commissaris van de Koning Paas tegen Dagblad van het Noorden. ,,De minister zit fout. Ik denk dat hij een beetje moe is.’’
NOS 03.07.2018 Het versterken van 1588 woningen in het Groningse aardbevingsgebied gaat gewoon door. Ook de bewoners van huizen die strikt genomen aan de veiligheidseisen voldoen, kunnen kiezen voor versterking.
Minister Wiebes zei aanvankelijk na een ingelast kabinetsberaad dat de kosten voor het opknappen van deze ‘veilige’ huizen gedragen worden door de staat, de provincie, de gemeenten en de woningcorporaties. “Alle portemonnees doen mee.”
Maar later liet een woordvoerder van het ministerie weten dat de uitspraken van de minister niet helemaal klopten. De kosten worden in eerste instantie betaald door het Rijk, en er wordt nog overlegd met de corporaties. Om hoeveel geld het precies gaat, wordt na de zomer duidelijk.
Eerder zette Wiebes de versterkingsoperatie voor de 1588 woningen stil, omdat hij wilde weten wat voor gevolgen het dichtdraaien van gaskraan heeft voor de veiligheid. Gisteren bleek uit een onderzoek van de Mijnraad dat van deze groep woningen ongeveer de helft niet meer per se versterkt hoeft te worden.
Verwachtingen gewekt
Maar Wiebes vindt net als de Mijnraad dat hij rekening moet houden met de verwachtingen die gewekt zijn bij de bewoners. Omdat de ongeveer 800 woningen strikt genomen veilig zijn, kan de rekening niet bij de NAM worden neergelegd. Dat is het bedrijf dat in Groningen naar het gas boort.
De NAM moet volgens Wiebes wel betalen voor het versterken van de huizen die, ondanks het dichtdraaien van de gaskraan, toch onveilig zijn.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer over de versterkingsoperatie in Groningen.
NU 03.07.2018 De vernieuwde afspraken die minister Eric Wiebes (Economische Zaken) heeft gemaakt met oliebedrijven Shell en ExxonMobil over de gaswinning in Groningen, kosten de schatkist ruim 1,6 miljard euro. Dit laat de minister dinsdag weten aan de Tweede Kamer.
“Het is een gebalanceerd pakket, er zijn belangrijke winstpunten, maar er zijn ook minder gunstige punten”, aldus Wiebes in de Kamerbrief.
De kosten zijn verspreid over de jaren 2018 tot 2022. De minister benadrukt dat het een winstpunt is dat er geen miljardenclaim zal komen voor het gas dat in de grond achterblijft nadat de gaswinning in Groningen is stopgezet. Dit gas zou volgens Wiebes een totale marktwaarde van 70 miljard euro hebben.
Er moest een nieuwe ‘verdeelsleutel’ tussen de Nederlandse Staat en de oliebedrijven gemaakt worden, omdat de gaswinning voor 2030 stilgelegd moet zijn en in de jaren hiervoor al stapsgewijs wordt afgebouwd.
Wiebes laat in de brief weten het totaalpakket van de afspraken “in balans” te vinden. SP-kamerlid Sandra Beckerman laat echter weten dat “Groningers totaal niet (meer) weten waar ze aan toe zijn”. Ook hekelt ze dat de oliebedrijven geld krijgen “van de belastingbetalers”.
“We worden gewoon in het pak genaaid. Onvoorstelbaar, deze deal moet onmiddellijk van tafel”, aldus PvdA’er Henk Nijboer.
De afspraken leidden onlangs al tot veel kritiek vanuit de Tweede Kamer. Vorige week bleek dat de Staat veel meer zal gaan bijdragen aan het zogeheten ‘Groningenfonds’. Hierin wordt 1 miljard euro vrijgemaakt voor de versterking van de gasprovincie.
De indruk was dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), samen met aandeelhouders Shell en ExxonMobil, de helft van dit bedrag zou betalen. Maar de minister bevestigde donderdag dat de gaswinner de eigen bijdrage bij andere kosten voor de gaswinning kan optellen.
Omdat er volgens de nieuwe afspraken ook een groter deel van de gasbaten naar de NAM gaat, valt de totale rekening voor de gaswinner uit op 135 miljoen euro.
AD 03.07.2018 Het akkoord dat minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vorige week sloot met Shell en ExxonMobil over de stopzetting van de gaswinning in Groningen, kost de schatkist per saldo 1,7 miljard euro. Dat schrijft de bewindsman aan de Tweede Kamer.
Wiebes kwam met de oliemaatschappijen, die samen eigenaar zijn van gasbedrijf NAM, onder meer een nieuwe verdeling van de opbrengsten uit de gaswinning overeen. Dat was volgens de minister nodig omdat de twee bedrijven anders geld zouden moeten gaan toeleggen op de gaswinning, aangezien die de komende jaren snel wordt afgebouwd en uiterlijk in 2030 helemaal stopt.
Netto blijft een tegenvaller over van een kleine 1,7 miljard euro, uitgesmeerd over de jaren 2018 tot en met 2022. Daar staat onder meer tegenover dat de oliemaatschappijen geen claim indienen voor het gas dat in de grond achterblijft. Dat is op basis van het huidige prijsniveau 70 miljard euro waard. Ook is afgesproken dat de NAM bijdraagt aan een fonds van in totaal 1 miljard euro om de Groningse economie vooruit te helpen.
Garantie
De oliemaatschappijen hebben bovendien de garantie gegeven dat de NAM ook in de toekomst altijd zijn deel van de schade en de kosten van de versterking van gebouwen in Groningen kan blijven betalen. Al met al vindt Wiebes de gemaakte afspraken ‘goed en in balans’.
De linkse oppositie is dat niet met de minister eens. Shell en ExxonMobil ‘krijgen weer 3 miljard van de belastingbetalers’, stellen die partijen.
NU 03.07.2018 De Nederlandse Staat zal extra geld uittrekken om de versterkingsoperatie van bijna zestienhonderd Groningse panden te bekostigen. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) zal niet voor deze kosten opdraaien.
Groningse huizen in categorieën ondergebracht:
500 onveilige woningen moeten ‘snel’ versterkt worden, 5.700 woningen zitten in onzekerheidsmarge en vallen ook binnen versterkingsoperatie als bewoner dat wil
Andere panden zouden eerst versterkt worden, maar dat is nu niet meer nodig. Toch mag de bewoner ook in deze situatie voor versterking kiezen, omdat verwachting gehonoreerd moet worden
NAM betaalt echter niet mee aan deze ‘veilige huizen’.
Het exacte bedrag zal na de zomer bekend worden gemaakt, hoopt minister Eric Wiebes (Economische Zaken). Om het besluit voor versterking te nemen, hielden de ministers van het kabinet een speciale vergadering. Zo’n extra ministerraad is vrij ongebruikelijk, maar donderdag debatteert de Tweede Kamer over de problemen.
Nieuwe onderzoeken, van onder meer de Mijnraad, hebben maandag aangetoond dat deze panden veilig zijn. Maar omdat eerder de verwachting gewekt is of zelfs toegezegd is dat de woningen versterkt zouden worden, vindt de Mijnraad dat bewoners nu zelf voor versterking mogen kiezen.
Wiebes heeft toegezegd naar het advies van het orgaan te luisteren. De NAM, een dochteronderneming van oliebedrijven Shell en Exxonmobil, wil de kosten hiervoor echter niet betalen, omdat de panden veilig geacht worden. De gaswinner betaalt wel mee aan de versterking van andere panden. De Mijnraad concludeerde in het rapport dat meer dan zevenduizend panden versterkt moeten worden.
Wiebes legde het versterken van de bijna zestienhonderd woningen in de aardbevingsregio eerder nog tijdelijk stil, omdat hij op meer onderzoeksresultaten wilde wachten. Dat zorgde voor een hoop kritiek van Groningers die meenden dat van uitstel uiteindelijk afstel zou komen.
De Staat en de NAM, met haar aandeelhouders, draaien gezamenlijk op voor het fonds van 1 miljard euro dat wordt opgericht voor de versterking van Groningen. Vorige week bleek echter al dat dit vooral ten koste van de staatskas gaat.
Eerder werd nog de indruk gewekt dat de gaswinner de helft van het bedrag zou betalen, maar de minister bevestigde donderdag dat de NAM de bijdrage van 500 miljoen euro bij andere kosten van de gaswinning kan optellen.
Ook gaat er volgens de nieuwe afspraken een groter deel van de winst naar de NAM. Hiermee komt de totale rekening voor de gaswinner en de aandeelhouders op 135 miljoen euro.
Aardbevingen
Als gevolg van de gaswinning vinden in Groningen aardbevingen plaats, die voor schade aan de huizen zorgen. Daaronder vallen bijvoorbeeld scheuren in de muren.
De minister heeft daarom eerder dit jaar gemeld dat de gaswinning stapsgewijs afgebouwd zal worden. Voor 2030 zal het helemaal stilgelegd zijn.
AD 03.07.2018 De staat moet een fors extra geldbedrag uittrekken om honderden gebouwen in Groningen te versterken. Oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil – verenigd in de NAM – betalen die rekening niet, omdat de gebouwen officieel als ‘veilig’ zijn bestempeld.
Dat is de uitkomst van een extra ministerraad over de versterkingsoperatie in Groningen. De NAM erkent geen aansprakelijkheid voor het verbouwen van woningen die gisteren door de Mijnraad als ‘veilig’ zijn aangemerkt, blijkt nu.
Het gaat om een groep van mogelijk 1588 woningen, waarvoor eerder al een versterkingsadvies is gegeven. Minister Wiebes van Economische Zaken zette de versterking van deze panden dit voorjaar in de ijskast, in afwachting van een rapport van de Mijnraad over de gevolgen van het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen.
In het rapport van de Mijnraad – dat gisteren werd gepresenteerd – staat dat 1500 Groningse huizen hoe dan ook onveilig zijn en versterkt moeten worden. Het grootste deel van andere groep van 1588 huizen zou volgens de Mijnraad echter veilig zijn: bewoners zouden zelf mogen kiezen of ze hun huis wel of niet willen laten verstevigen.
Maar daar nemen Groningse regiobestuurders geen genoegen mee. Zij hebben er gisteren bij minister Wiebes erop aangedrongen om al deze panden óók mee te nemen in de versterkingsoperatie. Wiebes wil aan die oproep gehoor geven, maar er hangt wel een prijskaartje aan. De NAM gaat dit deel van de versterking niet betalen. Oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil zijn alleen bereid om mee te betalen aan het versterken van de 1500 onveilige huizen.
NOS 03.07.2018 Het kabinet houdt vandaag een extra ministerraad over de versterking van ongeveer 1600 ‘veilige’ huizen in Groningen. Op de agenda staat hoe de operatie gefinancierd moet worden.
Gisteren werd bekend dat 1500 huizen worden versterkt omdat ze volgens de Mijnraad onveilig zijn. Daarnaast worden 1600 woningen onder handen genomen, omdat ze eerder op de lijst stonden om versterkt te worden. Volgens de Mijnraad zijn deze woningen niet onveilig, maar zijn er bij bewoners wel verwachtingen gewekt. Minister Wiebes van Economische Zaken wil ze daarom toch onder handen nemen, heeft hij toegezegd aan de provincie Groningen.
Omdat de 1600 woningen niet onveilig zijn, kan de versterking niet betaald worden uit het budget van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, dat naar gas boort in het aardbevingsgebied. Het kabinet moet het geld daarom ergens anders vandaan halen en dat wordt besproken in de extra ministerraad van vandaag. Normaal vergadert het kabinet alleen op vrijdag en zo’n extra ministerraad is niet gebruikelijk.
Onrust na uitstel
Nadat Wiebes eerder dit jaar de gasproductie fors verlaagde, besloot hij een groot aantal versterkingen die al waren toegezegd op te schorten. Hij wilde het advies van de Mijnraad afwachten. Een deel van de versterkingen zou mogelijk onnodig zijn met de lagere gasproductie, omdat de kans op zware aardbevingen kleiner wordt.
Het uitstel van de aanpak van de woningen leidde tot veel onrust en woede onder Groningers. Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders stapte om deze reden ook op. De woningen die nu toch onder handen worden genomen staan in Overschild, Appingedam, Delfzijl en Ten Boer.
NU 02.07.2018 De versterking van 1.588 Groningse huizen gaat toch door. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt bij nader inzien dat deze huizen, ook als ze veilig genoeg zijn, toch moeten worden versterkt. Dit moet de bewindsman omdat dit nu eenmaal aan de bewoners is beloofd.
Wiebes had de versterking van de 1.588 woningen eerder stilgelegd, omdat hij wilde weten of dit vanwege het terugschroeven van de gaswinning misschien niet meer nodig was. Dat leidde binnen en buiten het door aardbevingen getroffen gebied tot veel verontwaardiging.
De minister neemt nu het advies over van de Mijnraad. Eerder op maandag heeft de raad geadviseerd de gewekte verwachtingen waar te maken, ook als een huis het zonder versterking af blijkt te kunnen.
De Mijnraad adviseerde ook haast te maken met de vijftienhonderd dringendste gevallen. Ook dat advies wil Wiebes overnemen. De bewoners van deze huizen horen in september hoe de versterking precies gaat verlopen. Dan volgen ook afspraken over de volgende lichting van mogelijk te versterken woningen.
Wiebes sprak maandag met vertegenwoordigers van Groningen, die “opgelucht” reageren. “De vlag kan nog lang niet uit, maar waar die inmiddels een tijdje halfstok hing, kunnen we dat misschien veranderen”, zei commissaris van de Koning René Paas.
NOS 02.07.2018 Bestuurders uit het aardbevingsgebied in Groningen zijn opgelucht over het advies van de Mijnraad over het versterken van woningen. Commissaris van de koning Paas zei na afloop van een overleg met minister Wiebes dat het rapport de gewenste duidelijkheid geeft.
“Ik denk dat mijn opluchting te zien is”, zei Paas op een persconferentie. “De vlag kan nog niet uit. Maar er zijn plekken in Groningen waar ‘ie halfstok hangt en misschien kunnen we dat nu veranderen.”
1588
Minister Wiebes zette de versterking van 1588 Groningse huizen eerder dit jaar stil, omdat hij wilde wachten op het advies van de Mijnraad. Door het dichtdraaien van de gaskraan zouden er misschien minder huizen verstevigd hoeven te worden.
De Mijnraad schrijft in het vandaag uitgebrachte advies dat er ook rekening gehouden moet worden met de verwachtingen die bij de bewoners van die huizen zijn gewekt. Wiebes neemt dat over. Ook als een huis strikt genomen veilig is, kan er versterkt worden.
1500 Groningse woningen moeten sowieso worden versterkt omdat ze onveilig zijn, schrijft de Mijnraad. Commissaris van de koning Paas noemt het een goed, bruikbaar advies waar de bestuurders in Groningen mee verder kunnen.
September
Na het uitkomen van het rapport van de Mijnraad ging minister Wiebes vanmiddag in overleg met de betrokken bestuurders van gemeentes en de provincie.
Volgens Wiebes hebben ze daarbij afgesproken dat er in september duidelijk is hoe de 1500 echt onveilige woningen versneld versterkt gaan worden. Ook wil hij dan een plan presenteren voor de volgende fase van de versterkingsoperatie.
Ook Wiebes vindt dat de Mijnraad “een enorme hoop duidelijkheid” heeft geschapen. “Het staat nu vast dat het een heel stuk veiliger wordt als je de gaswinning omlaag brengt.”
Duizenden Groningers vragen zich nu af: wat gaat er met mijn huis gebeuren?
NOS 02.07.2018 De Mijnraad maakte vandaag bekend dat 1500 huizen in Groningen zo snel mogelijk moeten worden versterkt vanwege de aardbevingen. Welke huizen dat zijn is niet duidelijk, maar voorzitter Co Verdaas van de Mijnraad kon daar vanochtend geen antwoord op geven. Nadere bestudering van de onderzoeken waar de Mijnraad zich op baseert geeft echter iets meer richting.
Onderzoeksbureau TNO leverde een belangrijke bouwsteen voor het versterkingsadvies van de Mijnraad. Volgens TNO zijn het vooral de rijtjeshuizen in de kern van het aardbevingsgebied die snel versterkt moeten worden, omdat ze op dit moment onveilig zijn. Die huizen kunnen tijdelijk worden versterkt. Dat is snel te realiseren en leidt tot de minste overlast, zegt TNO.
Het gaat dus om aanzienlijk minder panden dan de 20.000 gebouwen waar een paar jaar geleden nog vanuit werd gegaan. Maar toen werd er ook veel meer gas gewonnen. Goed nieuws voor Groningen, lijkt het, waar de sloophamer dreigde voor verschillende dorpen in het aardbevingsgebied.
Veiligheidsnorm
TNO heeft rekensommen losgelaten op het type woning dat het meest voorkomt in Groningen, de zogenoemde URM4L-rijwoningen. Dit type woning heeft een grote opening in de gevel op de begane grond. Een groot deel van de woningen die niet voldoen aan de veiligheidsnorm valt binnen deze categorie, aldus TNO.
Die veiligheidsnorm is voor het hele land hetzelfde. Kort gezegd komt het erop neer dat in je woonomgeving de kans op een dodelijk ongeluk 1 op 100.000 mag zijn. Mensen moeten even veilig wonen achter een dijk, bij een industriegebied als in een aardbevingsgebied. Als het voor meer mensen gevaarlijk is, moet dat binnen vijf jaar worden opgelost.
Aardbevingsschade in Loppersum ANP
Volgens TNO neemt het aantal woningen dat niet aan de veiligheidsnorm voldoet de komende vijf jaar zeer sterk af, tot 0 na 2023 als de gasproductie onder de 12 miljard kuub gas duikt. Door voortschrijdend inzicht en de inmiddels afgenomen gasproductie, is het aantal woningen dat niet voldoet aan de norm voor het veiligheidsrisico de afgelopen jaren al sterk afgenomen.
TNO deed ook gerichter onderzoek bij 534 woningen in Delfzijl, Appingedam en Ten Boer. Die vallen onder een groep van 1588 woningen waarvan de versterking tijdelijk was stopgezet door minister Wiebes, in afwachting van het advies van de Mijnraad. Deze huizen voldoen volgens TNO nu wel aan de veiligheidsnorm en hoeven dus niet versterkt te worden. Een klein deel van die huizen voldoet niet aan de norm, maar binnen een paar jaar wel vanwege de kleinere kans op aardbevingen.
Verschil
Er is een opmerkelijk verschil tussen de berekeningen van TNO en het Staatstoezicht op de Mijnen. De laatste instantie ziet toe op de veiligheid bij mijnbouw en dus ook de gaswinning. Vorige week maakte het SodM nog bekend dat 5000 gebouwen snel moeten worden versterkt. Dat komt doordat de toezichthouder een ruimere veiligheidsmarge aanhoudt dan TNO en de Mijnraad.
In een reactie op het advies van de Mijnraad zegt het SodM daarover meer slagen om de arm te houden over de afname van de productie. “Gezien de grote onzekerheden in de berekening van het risico, de ontwikkeling van de temperatuur (koude/warme winter) en de haalbaarheid van het afbouwplan van de minister, hanteert de SodM een ruimere veiligheidsmarge”, schrijft de toezichthouder. Dat is ook een van de redenen waarom het SodM pleit voor een verbod op het gebruik van Groningengas door grootverbruikers.
NOS 02.07.2018 “Wat nu? Waarom is er weer onduidelijkheid geschapen? Kan de minister nu alle kanten op? Moeten we nog langer wachten?” De inwoners van het dorp Overschild in Groningen luisterden vanochtend vol verbazing naar het advies van de Mijnraad aan minister Wiebes.
Zeker 1500 huizen moeten versterkt worden in het aardbevingsgebied, en eigenaren van nog eens 5700 huizen moeten zelf de keuze krijgen wat ze willen doen. Voor de Groningers zijn het opnieuw andere getallen. Vorige week adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen nog dat 5000 gebouwen zo snel mogelijk moeten worden versterkt.
“En de Nationaal Coördinator Groningen had eerder ook weer andere cijfers”, zucht Gert de Vries uit Overschild. “Ik kan er geen chocola van maken.” De vlag in het dorp is daarom nu maar halfstok gehangen, een symbool voor de jarenlange frustratie van de inwoners.
“Elke keer is er weer onduidelijkheid”, vertelt De Vries. “En nu is het nóg onduidelijker geworden. De minister moet maar eens heel precies uitleggen waar wij in ons dorp, maar ook in Appingedam, in Ten Boer en in Loppersum, aan toe zijn.”
Om welke huizen het allemaal gaat, is vanochtend niet verteld. “Adresgegevens hebben ze niet, maar ze hebben wel uitgerekend op een of andere magische wijze hoeveel huizen het zijn.”
In Overschild is de schade door de aardbevingen bij veel huizen goed zichtbaar. De Vries laat de woning van een dorpsgenoot zien. “Van buiten ziet het er fantastisch uit, maar binnen merk je dat de vloer afloopt.” In de trapkast staat een rode pilaar om de trap te ondersteunen. “Die zorgt ervoor dat het huis niet uit elkaar valt.”
Een huis dat aan de buitenkant al is versterktTANJA BRAUN / NOS
Cees Wildevanck kan erover meepraten. Hij woont al 32 jaar net buiten het dorp. “Ik kreeg eerst te horen dat mijn huis moest worden gesloopt. Dat was een hele klap.” Hij legde zich er uiteindelijk bij neer en ging kijken voor een nieuw huis. “Vervolgens hoorde ik weer dat het niet hoeft en inmiddels weet ik helemaal niet meer waar in aan toe ben.”
Hij merkt dat Overschild de onduidelijkheid helemaal zat is. “Groningers staan bekend om hun rustige aard, maar hier wordt nu ook met de vuist op tafel geslagen. En er wordt publiekelijk gehuild om de absolute respectloosheid waarmee wij worden behandeld. Het is slopend.”
Bij elke volgende beving bestaat er een kans dat het huis op je kop in elkaar dondert, aldus Cees Wildevanck.
Wildevanck gelooft niet meer in alle adviezen. “De huizen zoals ze nu zijn, hebben al geweldig veel te verduren gehad.” De gemeente Midden-Groningen, waar Overschild onder valt, heeft alleen al dit jaar meer dan tien bevingen, groot en klein, meegemaakt. “De huizen zijn zwakker geworden. Bij elke volgende beving bestaat er een kans dat het huis op je kop in elkaar dondert.”
Het liefst willen de Overschilders dat de versterkingen hoe dan ook doorgaan. Ook Ger van den Berk. “Het leed is hier al geschied en aan alle huizen mankeert wel wat. Getallen zeggen ons niks. We willen gewoon zekerheid in dit gebied.”
Wat hem betreft komen er zo snel mogelijk inspecteurs langs. “Er is zo ontzettend veel schade. Deze getallen van de Mijnraad lijken achter een bureau bedacht, maar er moet gewoon per huis geïnspecteerd worden en bekeken hoe het eruitziet.”
NU 02.07.2018 De versterking van 1.588 Groningse huizen gaat toch door. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt bij nader inzien dat deze huizen, ook als ze veilig genoeg zijn, toch moeten worden versterkt. Dit moet de bewindsman omdat dit nu eenmaal aan de bewoners is beloofd.
Wiebes had de versterking van de 1.588 woningen eerder stilgelegd, omdat hij wilde weten of dit vanwege het terugschroeven van de gaswinning misschien niet meer nodig was. Dat leidde binnen en buiten het door aardbevingen getroffen gebied tot veel verontwaardiging.
De minister neemt nu het advies over van de Mijnraad. Eerder op maandag heeft de raad geadviseerd de gewekte verwachtingen waar te maken, ook als een huis het zonder versterking af blijkt te kunnen.
De Mijnraad adviseerde ook haast te maken met de vijftienhonderd dringendste gevallen. Ook dat advies wil Wiebes overnemen. De bewoners van deze huizen horen in september hoe de versterking precies gaat verlopen. Dan volgen ook afspraken over de volgende lichting van mogelijk te versterken woningen.
Wiebes sprak maandag met vertegenwoordigers van Groningen, die “opgelucht” reageren. “De vlag kan nog lang niet uit, maar waar die inmiddels een tijdje halfstok hing, kunnen we dat misschien veranderen”, zei commissaris van de Koning René Paas.
NOS 02.07.2018 Ondanks het sneller dichtdraaien van de gaskraan in Groningen moeten er toch nog 1500 huizen versterkt worden in het aardbevingsgebied. Deze huizen zijn niet veilig genoeg, stelt de Mijnraad in een advies aan minister Wiebes.
Nog eens 5700 huizen lopen een verhoogd risico, maar voldoen wel aan “de strikte veiligheidsnorm”. Die huizen vallen binnen een “onzekerheidsmarge”. Daar moet de eigenaar kunnen kiezen voor versterking of sloop, zegt de raad.
Dat laatste geldt ook voor de bewoners van 2200 huizen waar versterking niet (meer) nodig is, maar aan wie eerder wel op dat gebied toezeggingen zijn gedaan of bij wie verwachtingen zijn gewekt. “Uiteindelijk mogen zij zelf kiezen wat zij willen.”
De vlag hangt symbolisch halfstok in Overschild, Groningen NOS | TANJA BRAUN
Besluit Wiebes
Wiebes zegt in een reactie dat hij de conclusies overneemt. Eerder zei hij dat hij mede op basis van dit rapport zou besluiten over het vervolg van de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied in Groningen. Hij besloot die operatie afgelopen voorjaar deels stil te leggen, vanwege de mogelijkheid dat bepaalde versterkingen niet meer nodig zijn omdat de gaskraan sneller dichtgaat.
Al jaren gaan er verschillende aantallen van te versterken woningen rond, variërend van enkele honderden tot 22.000.
Minder maatwerk
De Mijnraad stelt in het advies ook dat het niet meer effectief is om alle huizen apart te inspecteren. Maatwerk leidt vaak tot te veel vertraging; het werkt het best om eenvoudige standaardmaatregelen te nemen.
Het advies is gebaseerd op bevindingen van onder meer het KNMI en TNO.
AD 02.07.2018 Zeker 1500 onveilige huizen in het Groninger gasgebied moeten zo snel mogelijk worden versterkt. Daarnaast moeten eerdere toezeggingen aan bewoners rond versterkingen gehonoreerd worden. Dat staat in het langverwachte rapport van de Mijnraad over de gaswinning in Groningen.
“Moeilijkste advies uit de geschiedenis van de Mijnraad”, zegt minister Wiebes, die advies in ontvangst neemt. “Veel minder huizen hoeven te worden versterkt”, aldus de minister. #AD#Groningen11:27 AM – Jul 2, 2018
Volgens de Mijnraad, een belangrijk adviesorgaan op het gebied van delfstoffenbeleid, moeten de 1500 woningen zo snel mogelijk worden versterkt, omdat ze niet voldoen aan de veiligheidsnormen.
Verder zijn er nog 5700 woningen die wel voldoen aan de veiligheidsnorm, maar binnen een ‘onzekerheidsmarge vallen’. Als het aan de Mijnraad ligt, mogen die bewoners zélf bepalen wat er gebeurt met de versterking van hun huis.
De Mijnraad onderscheidt nog een derde groep woningeigenaren, bij wie de versterkingen aan hun huis op dit moment niet noodzakelijk zijn, maar aan wie wel toezeggingen zijn gedaan. Dat gaat om nog eens 2200 woningen. Het adviesorgaan adviseert dat ook die mensen zeggenschap krijgen over de versterking van hun huizen. ‘Sloop en nieuwbouw is daarbij alleen een optie als daar al toezeggingen over gedaan zijn, of als het per se nodig is om de veiligheidsnormen te halen’, staat in het rapport.
De Mijnraad adviseert het kabinet correct om te gaan met de gewekte verwachtingen bij de Groningers. ,,Als er verwachtingen zijn gewekt, ga dan met de betreffende huiseigenaren in gesprek. Ook als het niet meer nodig is qua veiligheid”, zei voorzitter Co Verdaas vanmorgen bij de presentatie van het rapport. ,,Er bestaat een hoop wantrouwen en emotie rond dit dossier.”
Verdaas vindt dat de minister ‘terecht op de pauzeknop heeft gedrukt’. De nieuw verkregen inzichten maken het immers mogelijk de woningen die het hardst versterking nodig hebben, ook als eerste aan te pakken. Maar dit advies brengt niet de rust terug in Groningen, waarschuwt hij. ,,We bieden hopelijk wel perspectief. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Dit kost tijd.”
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) besloot eind maart dat de gaskraan uiterlijk in 2030 helemaal dichtgedraaid moet zijn. Omdat hij ervan uitgaat dat daardoor het bevingsrisico afneemt, besloot hij van een kleine 3200 huizen de inspectie of versterking op te schorten. Hij wilde wachten op adviezen van het SodM, het KNMI en de Mijnraad.
Dat besluit viel helemaal verkeerd bij zowel bewoners als Kamer. Hans Alders besloot op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen. Hij vindt dat Wiebes zich niet houdt aan afspraken die hij namens de minister met Groningers heeft gemaakt. Ook de oppositie nam Wiebes dat kwalijk.
Uiteindelijk accepteerde een meerderheid in de Tweede Kamer de pauze in de versterkingsoperatie. Wel kreeg Wiebes opdracht nog voor het zomerreces duidelijkheid te geven aan de Groningers die daardoor nog altijd in onzekerheid verkeren.
Luisteren
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is tevreden met het advies. ,,De minister moet ophouden eigenheimig besluiten te nemen en in het vervolg meer luisteren naar de inwoners en burgemeesters in Groningse dorpen.”
Ook de Groninger Bodem Beweging is blij met het rapport. ,,Het enige waarover wij ons nog wel zorgen maken, is het tempo waarin dit gaat gebeuren. We hopen dat de minister meer capaciteit gaat inzetten, zodat het het tempo waarin de versterkingen plaatsvinden omhoog kan.”
De minister moet ophouden eigenheimig besluiten te nemen, aldus Henk Nijboer.
Het Groninger Gasberaad is kritischer. ,,Dit advies geeft weliswaar wat handvatten, maar er blijven bij ons nog erg veel vragen”, zegt Susan Top van het Gasberaad. ,,Zoals op basis van welke afweging ze die 1500 woningen hebben aangewezen die sowieso versterkt moeten worden. Daarbij is een norm gehanteerd die nieuw is voor ons. Heel merkwaardig. Ook de keuze om te stoppen met inspecties vinden wij onbegrijpelijk, want inspecties blijven gewoon nodig.”
Verschil met eerder advies
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) concludeerde vorige week in een eigen rapport dat de situatie in Groningen veiliger wordt met het dichtdraaien van de gaskraan, waardoor de verstevigingsoperatie kan worden beperkt.
De toezichthouder stelde echter wel dat het kabinet zo snel mogelijk werk moet maken van de versterking van vijfduizend woningen, omdat die zeker de komende vijf jaar niet voldoen aan de veiligheidsnorm. De Mijnraad stelt nu dat het niet nodig is om al die vijfduizend panden te versterken. Een groot deel van die woningen voldoet in 2023 aan de veiligheidsnorm: daarvan zegt de Mijnraad dat bewoners zelf de keuze moeten krijgen om wel of niet te versterken.
Veiligheidsnorm
De veiligheidsnorm houdt in dat de kans 1 op 100.000 is dat een Groninger overlijdt door een aardbeving. Voor de 1500 te versterken panden geldt dat de kans groter is én blijft dan 1 op 100.000. Voor de overige panden geldt dat die norm in de komende jaren – vooral na 2023 – wordt gehaald.
Minister Wiebes heeft van de Tweede Kamer een week de tijd gekregen om te komen met het kabinetsplan voor de versterking van de onveilige woningen in het Groningse gasgebied. Hij gaat vandaag – samen met minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken – in gesprek met Groningse regiobestuurders om het Mijnraad-advies te bespreken.
NOS 02.07.2018 De Mijnraad komt vandaag met een – voor Groningen – cruciaal advies over de veiligheidsrisico’s in hun regio, nu de gaskraan in 2030 dichtgaat. Dat heeft gevolgen voor de hoeveelheid te versterken huizen in de provincie. Minister Wiebes van Economische Zaken gaat meteen nadat hij het rapport heeft ontvangen om de tafel met de regiobestuurders om de uitkomsten te bespreken. Hij wil samen met de regio daarna zo snel mogelijk duidelijkheid geven over het vervolg van de versterkingsoperatie.
Hoeveel huizen er nu versterkt moeten worden, is niet duidelijk. De afgelopen jaren duikelden de getallen over elkaar heen over het aantal onveilige huizen, variërend van 2800 tot 22.000 gebouwen.
Waar komen die verschillende getallen vandaan?
Die verschillen ontstaan door steeds veranderende gegevens over het aantal aardbevingen en de kracht daarvan, maar ook door de afname van de gaswinning in Groningen.
Vorige week adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen om 5000 gebouwen zo snel mogelijk te versterken. Dat lijken er meer dan tot nu toe zijn aangewezen door de Nationaal Coördinator Groningen (NCG), die daarvoor de verantwoordelijkheid heeft. De NCG constateerde eerder dat zeker 3000 gebouwen niet aardbevingsbestendig zijn, op basis van gegevens van het KNMI en gaswinningsbedrijf NAM.
In het verleden werden ook getallen van 22.000 genoemd, hoe zit dat dan?
De Nationaal Coördinator Groningen, tot voor kort Hans Alders, heeft in overleg met het Rijk, de provincie en de gemeenten afgesproken alle woningen en gebouwen in de kern van het aardbevingsgebied in vijf jaar te inspecteren. Dat zijn zo’n 22.000 woningen en 1500 andere gebouwen. Op basis van die inspecties wordt berekend of de gebouwen bestand zijn tegen aardbevingen.
En zijn die huizen inmiddels allemaal onderzocht?
Nee, in totaal zijn de afgelopen drie jaar ruim 8000 gebouwen fysiek geïnspecteerd in opdracht van de NCG. Daaruit blijkt dat zeker 4500 gebouwen niet voldoen aan de veiligheidsnorm zoals afgesproken in landelijke bouweisen. Die zijn vastgelegd in de regeling NPR 2015. Inmiddels is er ook al een NPR 2017.
Daarin worden ook eisen gesteld aan de aardbevingsbestendigheid van gebouwen. De resterende panden moeten nog worden doorberekend. Dat doet de NCG steeds op basis van de laatste NPR. De NCG weet nog niet of uiteindelijk alle 8000 adressen allemaal versterkt moeten worden.
Is de rekensom van het Staatstoezicht dan anders dan die van de NCG?
Ja, zegt het SodM. De toezichthouder gaat uit van de productieplannen van minister Wiebes. Dat betekent dat de winning na 2022 onder de 12 miljard duikt en na 2030 helemaal stopt. De berekeningen van de NCG gingen volgens de toezichthouder uit van een gemiddelde gaswinningsproductie van 50 miljard kuub, zoals in 2013 eenmalig gebeurde. Die berekeningen zijn daarmee achterhaald.
Nee, zegt de NCG, die ook al uitgaat van een lagere gemiddelde productie van 40 miljard kuub. En dus gaat de NCG inmiddels ook al uit van minder gebouwen. Gaswinningsbedrijf NAM ondertussen komt op basis ook van statistieken uit op de versterking van 2800 gebouwen.
Welke huizen moeten dan nog wel worden versterkt volgens de Staatstoezichthouder?
In ieder geval niet alle huizen die nu door de NCG zijn aangewezen als onveilig, zegt het SodM. Van de zeker 3000 woningen die volgens de NCG versterkt of gesloopt moeten worden, is maar 10 procent zo onveilig dat ze zo snel mogelijk versterkt moeten worden, aldus het Staatstoezicht. Opvallend is dat die risicovolle gebouwen ook buiten de kern van het aardbevingsgebied vallen. Dat gebied is ooit aangewezen door de NAM, mede op basis van gegevens van het KNMI.
Is er al begonnen met de versterking van die gebouwen?
Er zijn tot nu toe zo’n 360 woningen en andere gebouwen versterkt of gesloopt. In Appingedam gebeurt dat bijvoorbeeld in een hele woonwijk. Daarnaast is het de bedoeling dat op korte termijn wordt begonnen met zo’n 1400 woningen uit de risico-analyse van Hans Alders. De eigenaren daarvan hadden al te horen gekregen dat hun huis aardbevingsbestendig gemaakt kan worden of gesloopt moet worden.
Dat schiet nog niet erg op. Eigenaren van bijvoorbeeld huizen in Ten Boer wachten nog altijd op aannemers die geen tijd hebben. En op de bouw van tijdelijke woningen, wat niet opschiet omdat daar nog geen plek voor gevonden is in het dorp.
Van de ruim 3000 andere woningen die door de NCG onveilig zijn verklaard, heeft minister Wiebes besloten de versterking uit te stellen, in afwachting van het advies van de Mijnraad dat vandaag komt.
AD 01.07.2018 Bij de gasdeal die minister Wiebes deze week sloot met oliegiganten Shell en ExxonMobil blijkt een forse adder onder het gras te zitten. Groningers én Tweede Kamerleden vragen zich af of de belastingbetaler de dupe is.
Het leek afgelopen maandag nog zo mooi. Tijdens een persconferentie kondigde minister Eric Wiebes van Economische Zaken aan dat hij de oliebedrijven had overgehaald om 500 miljoen euro in een toekomstfonds voor Groningen te stoppen. ,,In de onderhandelingen met Shell en ExxonMobil heb ik indringend verzocht om daar van hun kant een bijdrage aan te leveren.”
De Staat past hetzelfde bedrag bij, zodat een miljard euro beschikbaar komt om de leefbaarheid in de gasprovincie uit het slop te trekken. Maar wat blijkt? Die 500 miljoen van de oliebedrijven is in de praktijk niet meer dan 135 miljoen euro. Door een ingewikkelde constructie krijgen de oliebedrijven na hun ‘gulle gift’ maar liefst 365 miljoen euro retour van Wiebes.
Houdt Wiebes ons allemaal voor de gek?
Zelf houdt de minister vol dat de NAM – waarvan Shell en ExxonMobil eigenaar zijn – een half miljard euro in het fonds zal stoppen. En dat klopt ook. Maar omdat de NAM en de Staat in het verleden al hebben afgesproken dat ze alle kosten van de gaswinning delen, gaat de Staat dat nu ook doen. Dat betekent dat de Staat 73 procent van de gift van 500 miljoen aan de NAM teruggeeft: dat is 365 miljoen euro.
Waar komt die 73 procent vandaan?
In 1963 – toen het gasveld in Groningen net was ontdekt – spraken de NAM en de Staat af dat 90 procent van de gasbaten naar de staatskas zou gaan. De rest van de winst was voor de oliemaatschappijen. Oók werd afgesproken dat 64 procent van de kosten van gaswinning voor rekening van de overheid zou komen. In de nieuwe gasdeal heeft Wiebes toegezegd dat dit percentage omhoog gaat naar 73 procent.
Het kabinet wil dat de gaskraan in Groningen wordt dichtgedraaid. Maar het gasveld is nog niet leeg: er blijft voor zo’n 70 miljard euro aan gas in de grond zitten. Shell en ExxonMobil kunnen daarvoor een fikse claim indienen. Dat doen ze nu niet, maar in ruil eisen ze wel dat de Staat meer bijdraagt aan alle kosten én minder ontvangt aan gasbaten. Van al het gas dat tot 2030 nog uit de grond komt, incasseert de overheid 73 procent van de winst, in plaats van 90 procent. Daardoor loopt de staatskas tot 2022 jaarlijks zo’n 250 tot 450 miljoen euro mis.
Wat vindt de Tweede Kamer ervan?
Volgens Henk Nijboer van oppositiepartij PvdA ‘stinkt de gasdeal aan alle kanten’. Tijdens een gasdebat deze week waren zelfs coalitiepartijen D66 en CDA kritisch. Zij maakten zich boos over het feit dat duizenden oude schadezaken óók volgens de nieuwe 73-procentregel worden afgehandeld. Dat betekent dat de overheid meer moet bijdragen aan schades die de NAM in het verleden op de lange baan schoof.
Wat vindt Wiebes zelf van zijn deal?
De minister erkent dat ‘een beeld van schimmigheid’ is ontstaan. ,,Ik hoor van Kamerleden dat het een complex dossier is. En dat is het ook”, zegt Wiebes. ,,Het is een ingewikkelde deal. Bij nadere bestudering kun je er steeds weer nieuwe vragen bij stellen.”
NOS 01.07.2018 Nieuwbouwwoningen mogen vanaf vandaag niet meer worden aangesloten op het gasnet. Alleen nieuwbouw waar al een vergunning voor is aangevraagd kan nog gas krijgen. Vergeleken met andere Europese landen heeft Nederland een van de meest rigoureuze plannen om aardgasgebruik te verminderen. Maar hoe zit het met het aardgasgebruik van onze Europese buren? Vijf vragen en antwoorden.
Hoeveel aardgas gebruiken Nederlandse huishoudens vergeleken met onze Europese buren?
Nederlandse huishoudens gebruiken het meeste gas van de EU. Voor het verwarmen van onze huizen en het koken gebruiken we twee keer meer gas dan de gemiddelde Europeaan. Vrijwel alle Nederlandse huishoudens zijn aangesloten op gas en meer dan 70 procent van het energiegebruik van Nederlandse huishoudens komt van gas. Dat percentage is fors hoger dan andere EU landen.
Deel van het energiegebruik dat van gas komt (in EU huishoudens)
LAND
%
Gemiddeld EU huishouden
37
België
42
Denemarken
14
Duitsland
39
Frankrijk
30
Nederland
73
Spanje
23
Verenigd Koninkrijk
63
Het totale aardgasgebruik van een land hangt niet alleen af van huishoudens. De industrie speelt ook een belangrijke rol. In Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Italië en Frankrijk, landen met ook een vrij grote bevolking, is het totale aardgasgebruik het hoogst. Daarna volgt Nederland. Per inwoner is Nederland echter opnieuw koploper, omdat we een relatief kleine bevolking hebben.
Welke factoren spelen een rol bij het aardgasgebruik?
“Het is moeilijk om iets algemeens te zeggen over de ‘energiemix’van EU-landen. Ze hebben allemaal hun eigen geschiedenis,” zegt Tim Boersma, onderzoeker internationale gasmarkten. “Maar grote aardgasgebruikers zijn vaak relatief grote economieën die daarnaast aardgas gebruiken voor verwarmen en koken.”
André Faaij is hoogleraar in energiesysteemanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen. Volgens hem speelt ook de beschikbaarheid van aardgas in het land of de omringende landen een belangrijke rol. Of juist een mogelijkheid om energie uit andere bronnen op te wekken, zoals in Noorwegen. Hierover later meer.
De invloed van gasprijzen wordt benadrukt door Manfred Hafner, hoogleraar internationale energie aan de universiteiten John Hopkins en Sciences Po: “Vooral als aardgas goedkoper is dan steenkool, is het interessant om relatief veel aardgas te gebruiken en erin te investeren.”
Daarnaast drijft, volgens Boersma, economische groei de algemene energievraag op, en dus ook de gasvraag. Verder speelt ook het weer een rol. Dat verschilt per land en per jaar. In een strenge winter wordt bijvoorbeeld meer gas verbruikt, omdat mensen hun huizen meer verwarmen.
Gaan andere EU-landen hun gasverbruik net zo snel verminderen als Nederland?
“Er zijn bij mijn weten geen rigoureuze plannen in de maak zoals in Nederland om actief de gasvraag te reduceren,” zegt Boersma. Hij denkt zelfs dat de aardgasvraag in veel landen alleen maar toe zal nemen.
Hafner sluit hierbij aan: “Van alle fossiele brandstoffen is aardgas de schoonste. Aardgas stoot twee keer minder CO2 uit dan kolen. Het is dus logisch dat gas in de komende jaren kolen gaat vervangen, zodat we in ieder geval kunnen stoppen met het verbranden van kolen. Andere landen hebben niet te maken gehad met aardbevingen zoals in Groningen. Daar is dus niet dezelfde druk om te stoppen met aardgas.”
Veel landen willen dus tijdelijk overstappen op aardgas, omdat het schoner is dan steenkolen. Aardgas wordt dus gezien als een transitiebrandstof totdat er voldoende duurzame, CO2-vrije energie is.
Faaij denkt dat aardgas niet alleen van belang is als vervanger van kolen in de komende periode, maar ook als back-up voor duurzame energie: “Omdat duurzame energie uit wind en zon met pieken en dalen wordt opgewekt, zijn er momenten tussendoor waarin er een alternatief beschikbaar moet zijn,” zegt hij.
Als we onze planeet willen redden, moeten we uiteindelijk ook volledig van het aardgas af, aldus Manfred Hafner, hoogleraar internationale energie.
“Het Verenigd Koninkrijk lijkt bijvoorbeeld een vrij bewuste keuze te hebben gemaakt voor aardgas in de komende jaren”, voegt Boersma hieraan toe. Daar is een bodemprijs voor CO2 ingesteld: een minimumprijs die door de vervuiler betaald moet worden voor het uitstoten van CO2. Als gevolg hiervan worden steenkolen steeds minder populair, omdat deze vervuilender en dus duurder zijn.
Boersma verwacht dat aardgas ook in Duitsland belangrijker wordt, ondanks de ambities van het land om een voorbeeldrol op zich te nemen in de energietransitie. “Duitsland heeft moeite om haar CO2-doelstellingen te halen, met name omdat kolen een prominente rol in de elektriciteitsopwekking blijven spelen.
Dat zal nog duidelijker worden als in de komende jaren grote volumes CO2-vrije kernenergie op slot worden gedaan. Men zal de rol van steenkool terug moeten dringen in de komende jaren, en alleen hernieuwbaar lijkt dit niet te gaan oplossen”, zegt Boersma. Daarnaast wijst hij ook op het plan om een nieuwe gasleiding aan te leggen tussen Duitsland en Rusland, de Nord Stream 2. Die heeft recent groen licht gekregen. “Dat moet ook ten dele in dit licht worden gezien,” zegt Boersma.
Omdat landen niet van de een op de andere dag over kunnen gaan op hernieuwbare energiebronnen, wordt aardgas dus vaak gezien als een schonere oplossing voor de komende transitiejaren. “Maar op de lange termijn is aardgas natuurlijk ook niet duurzaam. Als we onze planeet willen redden, moeten we uiteindelijk ook volledig van het aardgas af”, benadrukt Hafner.
Waar halen landen straks hun aardgas vandaan als de Groningse gaskraan dichtgaat?
Een aantal Europese landen, zoals Duitsland, België en Frankrijk, is afhankelijk van Gronings gas voor hun energievoorziening. Overstappen van Gronings gas naar ander aardgas kan niet van vandaag op morgen. Gas uit Groningen is laagcalorisch, terwijl vrijwel alle alternatieven hoogcalorisch zijn.
Om ander aardgas te kunnen gebruiken, moet de techniek in huizen aangepast worden of de samenstelling van het gas bewerkt worden door het te vermengen met stikstof. Het omschakelen kost dus tijd en er zit een flink prijskaartje aan, maar Boersma verwacht niet dat de buitenlandse aardgasvraag gaat dalen door het sluiten van de Groningse gaskraan.
Boersma: “Landen die afhankelijk zijn van aardgas uit Groningen waren door de vorige minister al aangespoord om vaart te maken met het ombouwen van apparatuur. Dat is een complexe zaak, maar gaat op termijn gebeuren.”
“Waar het gas dan vandaan komt, zal de markt moeten bepalen, maar eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de opties enigszins beperkt lijken”, zegt Boersma. Volgens hem is het waarschijnlijk dat er meer geïmporteerd zal worden uit Rusland.
Verder zal LNG, een vorm van vloeibaar gas, waarschijnlijk ook aantrekkelijker worden. “LNG wordt op veel verschillende plekken geproduceerd en de capaciteit ervan neemt toe. Het is wel duurder dan andere vormen van aardgas”, zegt Faaij.
Een groen alternatief
Het lijkt voorlopig moeilijk om volledig van het gas af te gaan. “Maar dat betekent niet dat we afhankelijk van aardgas hoeven zijn”, aldus Faaij. Uit biomassa, zoals hout, kan bijvoorbeeld groen gas worden gemaakt. “Groen gas zou uit Oost-Europa kunnen worden geïmporteerd, waar veel potentieel is voor de productie van duurzame biomassa. Dat zou ook nog eens getransporteerd kunnen worden door bestaande gasleidingen.”
Ook waterstof kan een duurzame vervanger zijn van aardgas. Waterstof wordt gevormd uit water, wat door middel van elektriciteit gesplitst wordt in zuurstofgas en waterstofgas. Waterstofgas kan, onder hoge druk, opgeslagen worden en energie generen op de momenten dat er niet genoeg zon- en windenergie is. “Dit is natuurlijk alleen een beter alternatief als de waterstof geproduceerd wordt uit duurzame elektriciteit,” zegt Faaij.
Noorwegen heeft net als Nederland veel gas, maar Noorse huishoudens gebruiken nauwelijks gas. Hoe zit dat?
Noorwegen heeft net als Nederland een enorme voorraad aan gas. Noren koken en verwarmen echter voornamelijk met stroom. Die stroom komt uit hernieuwbare bronnen, vooral opgewekt door waterkracht.
Volgens Hafner was het relatief eenvoudig voor Noorwegen om hun eigen gas te exporteren in plaats van het zelf te gebruiken: “Er zijn veel bergen in Noorwegen. Die zijn zeer geschikt voor het opwekken van veel elektriciteit met waterkracht. Deze vorm van duurzame energie is aantrekkelijk, omdat dammen open en dicht kunnen op de momenten dat er meer of minder energie nodig is. Bij zonne- en windenergie bepalen de weersomstandigheden dat.”
Om genoeg stroom op te wekken voor een gasvrij Nederland zijn er veel windparken en zonnepanelen nodig. “Dit is wel een uitdaging. Weinig mensen willen windmolens in hun achtertuin. En omgaan met de pieken en dalen van deze soorten hernieuwbare energie kan lastig zijn”, zegt Hafner. “Om van het gas af te kunnen gaan is het daarom niet alleen belangrijk om te kijken naar welke bron van energie we gebruiken, we moeten ook onze consumptie reduceren om uiteindelijk van het gas te kunnen.”
NU 29.06.2018 De Tweede Kamer heeft donderdag geschokt gereageerd, omdat de Staat meer moet bijdragen aan het compenseren van oude gevallen van schade door aardbevingen in Groningen.
In een marathondebat over het beëindigen van de gaswinning meldde minister Eric Wiebes (Economische Zaken) dat deze zesduizend gevallen onderdeel zijn van een nieuw akkoord met de NAM en haar aandeelhouders Shell en ExxonMobil.
Regeringspartijen CDA en D66 toonden zich verbolgen. Agnes Mulder (CDA) zei “toch wel redelijk in shock” te zijn. Ze deed een dringend moreel appel op de bedrijven om helderheid te verschaffen. De concerns weten zelf ook dat ze deel hebben aan die zesduizend schadegevallen, zei Mulder.
“Het hoge woord is eruit”, zei Sandra Beckerman van oppositiepartij SP over de woorden van Wiebes. “Ik vind het heel pijnlijk.” Henk Nijboer van oppositiepartij PvdA sprak over een “heel lelijke aap uit de mouw”. Nijboer: “Hier wreekt zich dat de minister zijn gang ging zonder instemming van het parlement vooraf. Een financieel en moreel onbegrijpelijk akkoord.”
AD 29.06.2018 In de Tweede Kamer is geschokt gereageerd omdat de Staat voor een groter deel moet meebetalen aan zesduizend oude schadegevallen door aardbevingen in Groningen. In een marathondebat over het beëindigen van de gaswinning meldde minister Eric Wiebes (Economische Zaken) dat deze gevallen onder een nieuw akkoord met de NAM en haar aandeelhouders Shell en ExxonMobil vallen.
Regeringspartijen CDA en D66 toonden zich verbolgen. Volgens een aantal Kamerleden was eerder deze week de indruk gewekt dat die drie samen een half miljard zouden ophoesten. Agnes Mulder (CDA) zei ‘toch wel redelijk in shock’ te zijn. Ze deed een dringend moreel appel op de bedrijven om helderheid te geven. ,,Ze weten zelf ook dat ze deel hebben aan die zesduizend schadegevallen”, zei Mulder.
,,Het hoge woord is eruit”, aldus Sandra Beckerman van oppositiepartij SP nadat Wiebes het had erkend. ,,Ik vind het heel pijnlijk.” Henk Nijboer van oppositiepartij PvdA sprak over een heel lelijke aap uit de mouw: ,,Hier wreekt zich dat de minister zijn gang ging zonder instemming van het parlement vooraf. Een financieel en moreel onbegrijpelijk akkoord.”
‘Geen schimmigheid’
Wiebes zei in het debat dat hij ‘geen schimmigheid heeft beoogd’. Hij benadrukte dat de NAM de 500 miljoen betaalt aan het fonds. Maar het zijn kosten en die gaan af van de winst, waarvan de Staat ook steeds een deel krijgt. Daardoor loopt de schatkist zo’n 365 miljoen euro mis. ,,Het zit zoals het altijd heeft gezeten. Dit is wat het is”, aldus de minister.
Nijboer (PvdA) voelde zich daarover flink voor de gek gehouden. Volgens hem stonden bij de presentatie van het akkoord over de 500 miljoen de directeuren van Shell en Exxon ‘borstklopperig te zijn’. Er stond niemand van de NAM, aldus Nijboer.
Hij verweet Wiebes onduidelijkheid: ,,We zijn hier in het parlement. We doen geen spelletje Cluedo om uit te zoeken hoe het allemaal uiteindelijk zit.” Wiebes wilde daarop wel erkennen dat hij ‘misschien nog wat beter had moeten zeggen wat dat dan betekent voor de Staat’.
Verscheidene Kamerleden hadden Wiebes om opheldering gevraagd nadat Het Financieele Dagblad had voorgerekend dat de overheid indirect opdraait voor het leeuwendeel van de bijdrage van de NAM. Volgens afspraken vloeit 73 procent van de winst uit de gaswinning in de staatskas. Het speciale fonds voor Groningen bedraagt 1 miljard, waarvan de helft direct van het Rijk komt.
NU 28.07.2018 Oppositiepartijen zijn niet te spreken over de plannen waarmee de regering in 2030 een einde wil maken aan de gaswinning in het door aardbevingen geteisterde Groningen. Volgens de SP maakt het huidige wetsvoorstel “tweederangsburgers” van Groningers, terwijl die juist zekerheid en duidelijkheid nodig hebben.
SP-Kamerlid Sandra Beckerman laakt het ontbreken van een einddatum voor het stoppen. Volgens haar maken de plannen zelfs nog méér gaswinning mogelijk. Ook kan na een aardbeving niet meer worden ingegrepen en worden mensen bewust in gevaar gebracht. “Veiligheid van de Groningers staat niet voorop.”
Ook de PVV bekritiseert de afwezigheid van een einddatum in de wet. “Het komt erop neer dat we de minister op zijn blauwe ogen moeten geloven”, aldus Alexander Kops. Het Kamerlid spreekt over een voorstel met veel vaagheden en tegenstrijdigheden.
Ook twee organisaties die opkomen voor Groningers die onder aardbevingen te lijden hebben, het Groninger Gasberaad en de Groninger Bodem Beweging, vinden dat het wetsvoorstel nog te veel onduidelijkheden kent.
De twee belangengroepen steunen daarmee een oproep van Beckerman, die de behandeling van het voorstel eveneens wil uitstellen. De coalitiepartijen willen daar niet aan. Zij zeggen dat dan voorlopig niet met de beloofde afbouw van de gaswinning begonnen kan worden.
Wetgeving
De Groningse actiegroepen bestrijden dat. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) heeft andere mogelijkheden om het gaswinningsniveau al op korte termijn “bij te sturen”, schrijven zij. “Groningers zijn vooral niet geholpen met onherstelbare ongelukken in wetgeving.”
De Tweede Kamer debatteert donderdagavond over de voorgenomen wijziging van de Mijnbouwwet. De stemming staat voor volgende week dinsdag op de rol.
Het fonds ter waarde van 1 miljard euro dat wordt opgetuigd voor de economische versterking van Groningen, gaat vooral ten koste van de staatskas.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wekte eerder deze week nog de indruk dat gasbedrijf NAM en haar aandeelhouders, Shell en ExxonMobil, de helft van dat bedrag voor hun rekening zouden nemen.
Verscheidene Kamerleden vroegen Wiebes om opheldering nadat het Financieele Dagblad had voorgerekend dat de overheid indirect voor het leeuwendeel van de bijdrage van de NAM opdraait. In een brief heeft de minister die lezing nu bevestigd. De NAM kan de bijdrage van 500 miljoen euro namelijk bij de overige kosten van de gaswinning optellen. Daardoor daalt de winst met datzelfde bedrag.
Volgens nieuwe verdelingsafspraken vloeit 73 procent van de winst uit de gaswinning in de staatskas. Die loopt dus 365 miljoen euro mis, boven op de eigen bijdrage van 500 miljoen euro. Voor de NAM en aandeelhouders Shell en ExxonMobil komt het aandeel in de totale rekening op 135 miljoen euro.
BB 28.06.2018 Oppositiepartijen maken gehakt van de plannen waarmee de regering in 2030 een einde wil maken aan de gaswinning in het door aardbevingen geteisterde Groningen. Volgens de SP maakt het huidige wetsvoorstel van Groningers ‘tweederangsburgers’, terwijl die juist zekerheid en duidelijkheid nodig hebben.
Geen einddatum
SP-Kamerlid Sandra Beckerman laakt het ontbreken van een einddatum voor het stoppen. Volgens haar maken de plannen zelfs nog méér gaswinning mogelijk. Ook kan na een aardbeving niet meer worden ingegrepen. Volgens Beckerman worden zo bewust mensen in gevaar gebracht: ‘Veiligheid van de Groningers staat niet voorop.’
Blauwe ogen
Ook de PVV kritiseert dat in de wet geen einddatum wordt genoemd. ‘Het komt erop neer dat we de minister op zijn blauwe ogen moeten geloven’, aldus PVV’er Alexander Kops in een debat over de plannen. Hij spreekt over een voorstel met veel vaagheden en tegenstrijdigheden.
Aansprakelijkheid
Ook GroenLinks, dat net als andere oppositiepartijen blij is met het streven de gaskraan dicht te draaien, uit twijfels over het wetsvoorstel. Kamerlid Tom van der Lee plaatst vraagtekens bij onder meer de aansprakelijkheid van gasbedrijf NAM. Waarom moet NAM nadelige gevolgen voortaan slechts beperken en niet voorkomen, zo vraagt hij zich af.
Zorgen
De PvdA vindt het goed dat de gaswinning naar nul gaat, maar Kamerlid Henk Nijboer heeft ook ‘zorgen’ over de wet. Daarnaast vindt hij het niet fatsoenlijk hoe de Kamer op de hoogte wordt gebracht door verantwoordelijk minister Eric Wiebes (Economische Zaken). ‘Dat kan toch niet zo?’. (ANP)
RO 25.06.2018 Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft vandaag met Shell en ExxonMobil een akkoord op hoofdlijnen gesloten over de gaswinning uit het Groningenveld. Overeengekomen is dat Shell en ExxonMobil afzien van een claim voor het gas dat na beëindiging van de winning achterblijft in de grond. Verder bieden Shell en ExxonMobil garanties dat NAM altijd kan en blijft betalen voor aardbevingsschade en de versterking van gebouwen. Ook levert NAM een bijdrage van 500 miljoen euro voor de versterking van de economie en leefbaarheid in de regio.
In het akkoord staat dat de verdeling van opbrengsten van het Groningenveld wordt aangepast aan de afdrachtenregeling uit de Mijnbouwwet die ook geldt voor de kleine gasvelden in Nederland. Dit betekent dat voortaan 73 procent van de winst uit het Groningenveld toekomt aan de Staat.
Het akkoord is erop gericht om de gaswinning uit het Groningenveld zo snel als mogelijk op een verantwoorde wijze af te bouwen naar nul. Met de afspraken trekt de Staat de regie over de gaswinning geheel naar zich toe, terwijl NAM financieel aansprakelijk blijft voor schade en versterking.
In het akkoord is vastgelegd dat Shell en ExxonMobil erop toezien dat NAM over voldoende financiële middelen beschikt zodat de maatschappij ook bij een steeds lagere winning haar betalingsverplichtingen voor de schadeafhandeling, de versterkingsopgave en de opruimkosten na beëindiging van de gaswinning kan blijven nakomen.
Afgesproken is dat NAM over de boekjaren 2018 en 2019 geen dividend uitkeert. Daarna zal NAM alleen dividend uitkeren als zij voldoende financieel robuust is. Bovendien geven Shell en ExxonMobil garanties dat NAM haar verplichtingen te allen tijde kan nakomen. Ook na het einde van de gaswinning zullen Shell en ExxonMobil zekerheden stellen voor kosten van schade en versterking.
NAM krijgt een wettelijke verplichting om tot het einde van de gaswinning jaarlijks een door de minister vastgestelde hoeveelheid gas te produceren. Dit is noodzakelijk om de leveringszekerheid te garanderen. Afgesproken is dat Shell en ExxonMobil ervoor zorgen dat NAM over voldoende financiële middelen beschikt om te kunnen blijven produceren ook als de winning steeds minder wordt.
Door de dalende gaswinning en de toegenomen kosten voor schade en versterking is de huidige afdrachtenregeling, waarbij de Staat de afgelopen jaren tot 90 procent van de opbrengst uit het Groningenveld heeft ontvangen, niet langer houdbaar. Daarom is afgesproken dat met terugwerkende kracht per 1 januari 2018 de wettelijke afdracht van 73 procent uit de Mijnbouwwet ook van toepassing is op het Groningenveld.
Naar verwachting blijft er na de beëindiging van de winning ongeveer 450 miljard m3 gas in de grond zitten. Bij de huidige gasprijs vertegenwoordigt dit een waarde van ongeveer 70 miljard euro. In het akkoord is overeengekomen dat zowel NAM, de eigenaar van het Groningengas, als Shell en ExxonMobil geen claim zullen indienen voor het gas dat achterblijft in de bodem.
De afspraken in het akkoord sluiten nauw aan bij de inzet van het kabinet en de regio om de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie volledig publiekrechtelijk te organiseren waarbij de rol van NAM is beperkt tot het betalen van de kosten. Het kabinet en de regio werken daarnaast aan een nieuw toekomstperspectief voor Groningen om de economie en leefbaarheid in de regio te versterken.
Tijdens de onderhandelingen over het akkoord is afgesproken dat ook Shell en ExxonMobil hieraan een bijdrage zullen leveren. Dit heeft geresulteerd in een bijdrage van NAM van 500 miljoen euro. Het kabinet is voornemens om minimaal eenzelfde bedrag vrij te maken. Dit betekent dat voor het toekomstperspectief voor Groningen in totaal zeker 1 miljard euro beschikbaar komt.
Omdat minister Wiebes streeft naar maximale transparantie, heeft hij het Akkoord op Hoofdlijnen, geschoond van bedrijfsgevoelige informatie, en de Overeenkomst van Samenwerking uit 1963 vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd.
BB 23.06.2018 Albert Rodenboog stopt volgende week als burgemeester van Loppersum. Hij knokte jaren om de gaskraan dichtgedraaid te krijgen. Dat lukte. Haags ‘geknoei’ maakt een einde aan de kortstondige euforie daarover.
Eerder deze maand leek het wel alsof de woedende burgemeester van Loppersum ieder moment kon ontploffen. Hoe minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat het in zijn hoofd haalde om de toegezegde versterking van gebouwen in het Groningse aardbevingsgebied eenzijdig stop te zetten, zei hij bij BNR Nieuwsradio.
Onveilige huizen
Rodenboog haalde uit naar Wiebes aan de vooravond van een Kamerdebat over het stoppen van de gaswinning in Groningen. Het Loppersumse college had in opdracht van de gemeenteraad een ‘brandbrief’ geschreven, onder andere over de beslissing van Wiebes om de versterking van 1.588 zwakke en onveilige huizen in Groningen stil te leggen. De VVD-minister wilde wachten op deskundigenrapporten die op 1 juli beschikbaar zijn. Van dat uitstel komt afstel, voorzag burgemeester Rodenboog, die de Tweede Kamer daarom opriep om Wiebes op zijn vestje te spugen. En, wat deden onze volksvertegenwoordigers? ‘Er gebeurde nul komma nul’, verzucht. ‘Den Haag gaat schandalig om met de Groningers’.
Gebak
En dan te bedenken dat de Groningers een paar maanden daarvoor nog een feestje hadden gevierd toen Wiebes het besluit nam om naar nul te gaan. ‘Ik zat op het provinciehuis in Groningen en er kwam gebak op tafel. Ik had verwacht dat Wiebes naar twaalf miljard kuub gas per jaar zou gaan, want dat was het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen na de zware beving op 8 januari in Zeerijp. Een half uur voordat hij een persconferentie zou geven, belde hij om te vertellen dat het kabinet had besloten om de gaskraan dicht te draaien. Ik was helemaal stil.’
Alles stop
‘Maar hoe dom kun je zijn’, vervolgt hij, ‘door een paar weken later te besluiten om in afwachting van een stel rapporten de versterking stil te leggen? Je treft ruim 1.500 huishoudens die de afgelopen jaren van alles hebben meegemaakt. Hun huizen zijn geïnspecteerd en hun leven staat op zijn kop. Dan ben je bijna zo ver om eindelijk van de ellende af te komen, en dan legt de minister alle adviezen naast zich neer en zet alles stop. Hij zegt: “De gaswinning gaat naar nul, dus misschien hoeft die versterking niet meer, of kan het eenvoudiger.”’
Kwaad bloed
Wiebes weet wel beter, of zou beter moeten weten, aldus Rodenboog. ‘Want pas in 2022, als er nog twaalf miljard kuub gas in Groningen wordt gewonnen, zitten we in een veilige range. Wat doe je in de tussentijd? Met een voorgenomen besluit om versneld naar twaalf en versneld naar nul te gaan, creëer je toch geen veiligheid? Dat gasveld ijlt door. De nul bereiken we overigens pas in 2030. Maar je stopt wél met het versterken van de woningen van mensen die zwaar in de problemen zitten.’
Duidelijk mag zijn dat de minister daarmee veel kwaad bloed heeft gezet en dat de verhoudingen behoorlijk zijn verstoord. Rodenboog: ‘En Wiebes legt niets uit; dat is nog het ergste.’
Vijf schades afgehandeld
De grote vraag is: waarom zet Wiebes zijn zuurverdiende populariteit in Groningen op het spel? ‘Ik heb een scenario, maar dat is mijn scenario’, zegt Rodenboog. ‘Shell wil van de ellende van Groningen af. Het kabinet heeft gezegd dat we naar nul gaan. Daarmee hebben we een financieel probleem, want er blijft voor miljarden in de grond zitten. Ik denk dat de oliemaatschappijen zeggen: wij schrijven het gas af, maar dan neem jij, minister, het schadeherstel en de versterking voor je rekening. Als die deal is gesloten, dan komt de minister daarmee naar buiten.’
En mag iedere Groninger met aardbevingsschade zich melden bij vadertje staat. ‘Nou daar ben je dan mooi klaar mee’, schampert Rodenboog. ‘Eerst liep de schade via de NAM en later via het Centrum Veilig Wonen in Appingedam. Daar zitten 350 man, maar dat ging niet goed. Nu heeft het rijk de regie naar zich toegetrokken en de schadeafwikkeling geconcentreerd bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Vorige week meldden ze dat er 16.000 schadegevallen liggen en dat ze al vijf schades hadden afgewikkeld. Het gaat fantastisch!’
Geknoei
Rodenboog schat dat het rijk zo’n 10 miljard euro zal moeten neertellen voor schadeherstel en versterking in Groningen. Hij begrijpt dat de minister ergens het geld vandaan moet halen, ‘maar ik zou de Groningse bestuurders hebben betrokken bij mijn dilemma. Nu is de glans van het besluit om te stoppen met de gaswinning verdampt, en heeft de minister met zijn geknoei het vertrouwen verspeeld.’
BB 16.06.2018 Het Groninger Gasberaad, de Vereniging Groninger Dorpen (VGD) en de voorzitter van de Maatschappelijke Stuurgroep Jan Kamminga boycotten de hoorzitting in de Tweede Kamer over de versterkingsoperatie en de Nationaal Coördinator Groningen.
Boos
Ze zijn boos over de beperkte spreektijd die ze krijgen bij de hoorzitting. Ze hebben niet meer dan twee minuten om hun standpunt toe te lichten, meldt RTV Noord. ‘We hebben ons steeds constructief ingezet, we zijn iedere keer afgereisd naar Den Haag en hebben hen het tempo laten bepalen’, aldus Meindert Schollema van de VGD. ‘Als je daar via de achterdeur anderhalve minuut iets moet zeggen, dan ben je bezig om de Groningers gewoon een beetje te verneuken, en dat gaan we niet doen.’
Zorgvuldig
‘De vragen die de commissie stelt, zijn van dien aard dat die niet in een paar minuten zorgvuldig te beantwoorden zijn’, zegt Susan Top van het Groninger Gasberaad. De hoorzitting in de Kamercommissie Economische Zaken en Klimaat is op 28 juni. (ANP)
AD 13.06.2018 Ook kleine dorpen moeten kunnen profiteren van het geld dat het rijk besteedt aan een proef om woonwijken volledig aardgasvrij te maken. Daarvoor pleit CDA-Kamerlid Erik Ronnes in een door de rest van de coalitie gesteunde motie, die hij vanavond indient. Nu komen alleen projecten met meer dan 500 woningen in aanmerking.
Dat betekent volgens Ronnes dat het geld automatisch in grote steden terechtkomt. ,,Kleine dorpen en wijken moeten ook worden meegenomen in deze groene ontwikkeling. Waarom die grens van 500 woningen? Gemeenten en dorpen in een groot deel van ons land komen dan niet in aanmerking. Wat ons betreft gaat die grens naar beneden naar bijvoorbeeld 100.”
Het CDA vraagt in de motie ook om in de proef aandacht te geven aan de verduurzaming van buurthuizen, zorg- en onderwijsinstellingen.
Pilots
Minister Ollongren (D66, Binnenlandse Zaken) wil door middel van pilots nog dit jaar 10.000 woningen aardgasvrij maken. Op termijn moeten per jaar 200.000 woningen aardgasvrij worden. Daarvoor is geld beschikbaar uit de zogeheten Klimaatenvelop.
Door woningen aardgasvrij te maken kan de gaswinning in Groningen worden stopgezet, de import uit het buitenland worden verminderd en de uitstoot van schadelijke stoffen worden teruggebracht.
NOS 11.06.2018 Tegen het plan van minister Wiebes om nieuwbouwhuizen al vanaf volgende maand gasloos te maken, zijn dertien bezwaren ingediend. De meeste komen van provincies en gemeenten. Zo worden er kanttekeningen geplaatst bij de mogelijkheid om bij wijze van uitzondering toch nieuwbouw mét gas toe te staan; gevreesd wordt dat daarvan misbruik wordt gemaakt.
Een ander bezwaar komt van een landelijk opererend bouwbedrijf. Dat vreest dat het versneld invoeren van gasloos bouwen tot veel vertraging en extra kosten leidt.
Tempo maken
In de wet, die op 1 juli van kracht wordt, vervalt de aansluitplicht op het gasnetwerk. Op die manier wil Wiebes tempo maken met het verminderen van gasverbruik door huishoudens.
De wet zou eigenlijk een half jaar later ingaan; tot vandaag konden bezwaren worden ingediend.
Gemeenten bepalen straks in welke gebieden het aanvragen en aanleggen van een nieuwe gasaansluiting nog mogelijk is en welke uitzonderingen mogelijk zijn. Dat kan bijvoorbeeld als aardgasvrij technisch onmogelijk is, of als een bouwproject door de meerkosten onhaalbaar is.
Gemeenten kunnen ook een uitzondering maken als een aardgasvrij alternatief tot vertragingen leidt en als er te weinig bouwpersoneel en bouwmateriaal beschikbaar is.
Geen excuus
De gemeente Tilburg ziet niets in die uitzonderingsmogelijkheid. Het probleem van krapte in personeel en materialen speelt nu ook al, schrijft de gemeente in haar bezwaar.
Beter is het volgens Tilburg om minimaal te eisen dat een huis ‘aardgasvrij ready’ wordt gebouwd en daardoor toekomstbestendig is. Volgens de gemeente biedt de aansluitingswet van Wiebes te veel ruimte aan bouwers om onder het aardgasvrij bouwen uit te komen.
Ook de provincie Zuid-Holland vreest dat de uitzonderingen die Wiebes noemt misbruik in de hand werken. Als een aardgasvrij-bouwproject door de gestelde eisen vertraging oploopt, dan is het mogelijk om woningen alsnog aan te sluiten op gas. De provincie stelt dat vertraging met hooguit een half jaar voor kopers waarschijnlijk helemaal niet zo’n probleem is.
Meerkosten
Eventuele extra kosten vanwege het herzien van bouwplannen moeten maar op de koop toe worden genomen, zegt Zuid-Holland. Het later alsnog afkoppelen van de huizen van gas zal duurder zijn. En die kosten komen dan mogelijk voor rekening van gemeenten, woningcorporaties en netbeheerders, vreest de provincie.
De provincies hebben ook gezamenlijk gereageerd op het wetsvoorstel. Zij klagen dat zij in de plannen voor aardgasvrij bouwen niet voorkomen als gesprekspartner.
Nu is dat een zaak tussen gemeenten en projectontwikkelaars afzonderlijk. De provincies willen van de minister adviesrecht, “zodat er ook een goed regionaal zicht is op alle ontwikkelingen”. Als gemeenten dan afwijken van het provinciale advies moeten zij de provincie tekst en uitleg geven.
Aanleg gasleidingen
Er zijn ook vragen van gemeenten over de consequenties voor bestaande gasleidingen of contracten die zijn gesloten voor de aanleg van nieuwe gasleidingen. Volgens de gemeente Haarlemmermeer is de regeling onduidelijk over of en waar de bouw van een nieuwbouwwijk, gekoppeld aan gas, nog door mag gaan.
De Omgevingsdienst IJmond ziet voor zeventien gemeenten en de provincie Noord- Holland toe op bouwplannen. De dienst wil weten of het klopt dat in een voor nieuwbouw aangewezen gasloos gebied ook bestaande aansluitingen niet meer mogen worden vervangen als dat nodig is.
Dat zou namelijk ook grote consequenties kunnen hebben voor de gasaansluitplicht van bestaande woningen.
De energiemaatschappijen Eneco en Nuon willen graag mogelijkheden hebben tot inspraak, bezwaar of beroep tegen een besluit van de gemeente waarin een gebied wordt aangewezen als gasaansluitgebied.
Plotselinge koerswijziging
Het enige bouwbedrijf dat in het openbaar heeft gereageerd op de mogelijkheid voor inspraak is Roosdom Tijhuis uit Rijssen. Het bedrijf spreekt van een plotselinge koerswijziging van de overheid. Die leidt er volgens de bouwer toe, dat er een onredelijke, onevenredige en eenzijdige druk wordt gelegd op bedrijven. Zij betalen daarmee de rekening van het aardgasvrij bouwen.
Een groot deel van de kosten voor gasloze nieuwbouwwoningen komt voor rekening van de marktpartij. Bij de onderhandelingen over de grondprijs zijn deze onvoorziene meerkosten niet meegenomen. Het bouwbedrijf waarschuwt dat de nieuwe wet ertoe zal leiden dat in veel gemeenten opnieuw zal worden onderhandeld tussen bouwbedrijven en gemeenten. Daardoor zullen nieuwbouwprojecten vertraging oplopen in een markt die “nu al overspannen is”.
Het bouwbedrijf vreest in conflict te komen met mensen die inmiddels een nieuwbouwhuis hebben gekocht en die nu worden geconfronteerd met het gasloos maken van hun huis. In het ergste geval zou de koper het bouwbedrijf zelfs aansprakelijk kunnen stellen voor de extra kosten.
Er komt ook een landelijk register van gebieden waar gasaansluitingen blijven. Dat register is een controlemiddel voor netbeheerders om vast te stellen of er wel of niet een gasaansluiting mag worden aangelegd.
Netbeheer Nederland vindt dat gemeenten verplicht moeten worden gegevens correct en tijdig aan te leveren. Het is “niet werkbaar” als netbeheerders voor elke aanvraag een dossier moeten opbouwen met daarin de bouwvergunning en gemeentebesluiten.
Telegraaf 08.06.2018 Het gebied in Noord-Nederland waar woningen worden aangetast door aardbevingen, is veel groter dan het door de overheid vastgestelde aardbevingsgebied. Het omvat de meeste gemeenten in de provincie Groningen, maar ook de drie noordelijkste gemeenten in Drenthe. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Nicolás Durán en hoogleraar ruimtelijke econometrie Paul Elhorst van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze tonen statistisch aan dat ook Noordenveld, Tynaarlo en Aa en Hunze tot het aardbevingsgebied behoren.
Woningen in aardbevingsgebied zijn tot 2015 gemiddeld 9,3 procent in waarde gedaald, zo komt naar voren uit een analyse die de twee onderzoekers hebben losgelaten op gegevens van makelaarsvereniging NVM, over alle verkochte woningen in Groningen, Friesland en Drenthe in de periode 1993-2015. Huizen die de meeste grondtrillingen ondergingen, daalden 27 procent in waarde, huizen die de minste trillingen kenden 1 procent.
Volgens de onderzoekers waren de eerste effecten van de aardbevingen op de huizenprijzen te zien in 2009. Sindsdien „heeft de aardbevingsproblematiek als een virus om zich heen gegrepen”, aldus Durán en Elhorst. Bij hun onderzoek hebben ze rekening gehouden met conjunctuurschommelingen, krimp en de manier waarop makelaars hun huizenprijzen vaststellen.
AD 08.06.2018 Het gebied in Noord-Nederland waar woningen last hebben van aardbevingen, is veel groter dan het door de overheid vastgestelde aardbevingsgebied.
Het omvat de meeste gemeenten in de provincie Groningen, maar ook de drie noordelijkste gemeenten in Drenthe. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Nicolás Durán en hoogleraar ruimtelijke econometrie Paul Elhorst van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze tonen statistisch aan dat ook Noordenveld, Tynaarlo en Aa en Hunze tot het aardbevingsgebied behoren.
Woningen in aardbevingsgebied zijn tot 2015 gemiddeld 9,3 procent in waarde gedaald, zo komt naar voren uit een analyse die de twee onderzoekers hebben losgelaten op gegevens van makelaarsvereniging NVM, over alle verkochte woningen in Groningen, Friesland en Drenthe in de periode 1993-2015. Huizen die de meeste grondtrillingen ondergingen, daalden 27 procent in waarde, huizen die de minste trillingen kenden 1 procent.
Volgens de onderzoekers waren de eerste effecten van de aardbevingen op de huizenprijzen te zien in 2009. Sindsdien ,,heeft de aardbevingsproblematiek als een virus om zich heen gegrepen”, aldus Durán en Elhorst. Bij hun onderzoek hebben ze rekening gehouden met conjunctuurschommelingen, krimp en de manier waarop makelaars hun huizenprijzen vaststellen.
AD 08.06.2018 In het Kamerdebat over het gasbesluit van het kabinet maakten partijen terecht een punt van de uitgestelde versterkingsoperatie van ruim 1500 woningen in Groningen. Uitstel dat veel woede heeft gewekt bij de inwoners van de provincie die al jaren aan het lijntje zijn gehouden terwijl hun huizen schudden en scheuren.
Telegraaf 07.06.2018 Groningers moet komende maand zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over de versterking van woningen. Die harde garantie willen de regeringspartijen van minister Wiebes (Economische Zaken).
Nu het kabinet heeft besloten om de gaswinning in Groningen binnen enkele jaren te stoppen heeft Wiebes de versterking van zo’n 1600 woningen tijdelijk opgeschort. De bewindsman wil eerst weten of de versterking van alle woningen in het bevingsgebied nog wel nodig is als de gaskraan is dichtgedraaid.
Onder andere TNO, KNMI en het Staatstoezicht op de Mijnen buigen zich over de vraag wat de gevolgen precies zijn. Op 1 juli wordt het onderzoek gepresenteerd. D66-Kamerlid Jetten wil de minister een deadline stellen: een week na het onderzoek moet duidelijk zijn wat de gevolgen zijn voor de huizen van Groningers.
VVD-Kamerlid Yesilguz wil niet dat het onderzoek weer gaat leiden tot nieuwe onderzoek. Ook CU-Kamerlid Dik-Faber wil dat niet: „Het is onverteerbaar als mensen langer in onzekerheid blijven. Vraag is niet of we gaan versterken, maar hoe we gaan versterken. Als er in juli geen duidelijkheid komt moeten we terug naar de oude versterkingsoperatie.”
De linkse oppositiepartijen GL, SP en PvdA willen dat Wiebes helemaal niet wacht en per direct de oude versterkingsoperatie hervat. PvdA-Kamerlid Nijboer vreest dat het nog maanden, misschien wel jaren gaat duren voor er per huis duidelijkheid komt. „Er komt op 1 juli alleen een nieuwe norm.”
NOS 07.06.2018 Minister Wiebes zegt het wantrouwen van Groningers te begrijpen over zijn besluit om de versterking van bepaalde beschadigde woningen tijdelijk stil te leggen. Maar hij blijft erbij dat het echt verstandiger is, zegt hij in een debat met de Tweede Kamer.
“Ik ben gewaarschuwd door te veel mensen die er verstand van hebben”, zegt Wiebes tegen de Kamerleden en de Groningers op de publiekstribune. “Maar misschien kan je meer tempo maken als je echt alleen doet wat nodig is.” Ook wil hij niet onnodig huizen laten slopen. “Ik wil niet als de sloper van Groningen bekend komen te staan.”
Met bussen naar Den Haag
Wiebes probeert in het Kamerdebat het wantrouwen weg te nemen. Niet alleen bij de Groningers die opnieuw met bussen naar Den Haag waren gekomen, en soms applaus of afkeuring lieten horen in de zaal. Maar ook bij een groot deel van de Tweede Kamer.
Hij legde de herstelprocedure tijdelijk stil voor 1588 huizen in Appingedam, Delfzijl, Ten Boer en Overschild. Hij wil nieuwe rapporten afwachten die moeten uitwijzen welke versterkingen echt nodig zijn. De regeringspartijen D66 en ChristenUnie geven de minister daar nog vier weken de tijd voor. De meeste oppositiepartijen willen het liefst dat het herstel morgen weer verder gaat, desnoods op basis van de eerdere bouwadviezen.
SP-Kamerlid Beckerman spreekt van onbehoorlijk bestuur. “Dit is het eenzijdig opzeggen van afspraken”, zegt zij. PvdA-Kamerlid Nijboer zegt dat mensen eindelijk een beetje zekerheid hadden gekregen. “En u denkt toch niet dat iemand onnodig zijn huis gaat laten slopen?”, voegt hij er aan toe. Maar Wiebes houdt vooralsnog aan zijn besluit vast en zegt dat er voldoende geld is om na de nieuwe rapporten alles te doen wat nodig is.
‘Die vreselijke NAM’
Een andere reden voor het wantrouwen is de rol van de NAM. Wiebes had beloofd dat het olie- en gasbedrijf zich niet meer inhoudelijk met schadevergoedingen zou bemoeien. De NAM blijkt toch nog aan tafel te zitten. “Hoe kan dat”, wil Kamerlid Dik-Faber van de ChristenUnie weten. PVV-Kamerlid Kops: “Die vreselijke NAM, die alleen maar heeft gefrustreerd en getraineerd, zou er toch tussenuit gehaald worden?”
Wiebes zegt dat het nog steeds zo is dat de NAM zich nergens mee bemoeit maar wel alle schade gaat betalen. “Tot in het oneindige.”
Eerder maakte Wiebes bekend dat de gaswinning nog iets sneller kan worden teruggedraaid dan eerder gedacht. Al in 2020 zou kunnen worden voldaan aan de veiligheidsnorm van 12 miljard kubieke meter per jaar. Die norm staat in het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en moet uiterlijk in 2022 worden bereikt.
Het debat duurt tot 22.00 uur vanavond en wordt live uitgezonden op NPO Politiek.
AD 07.06.2018 Eerst een held, maar nu verguisd in Groningen door het besluit de versterking van zo’n 1600 woningen in het Groningse gasgebied uit te stellen. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) wacht vandaag een zwaar debat met de Kamer over het terugschroeven van de gaswinning. Weet hij het vertrouwen van de Groningers terug te winnen? Volg alle ontwikkelingen in ons liveblog.
NU 07.06.2018 Oppositiepartijen dringen er donderdagmiddag bij minister Eric Wiebes (Economische Zaken) op aan diens beslissing om 1.588 versterkingsadviezen in de provincie Groningen uit te stellen terug te draaien. Huizen moeten in de regio worden vestevigd door de bevingsschade vanwege de gaswinning. De bewindsman is dit niet van plan.
“Dat is niet een gunst naar de Groningers, maar een recht”, zei PvdA-Kamerlid Henk Nijboer tijdens een debat over de gaswinning in Groningen.
“Waarom uitstel? Er lag toch al een compromis op tafel?”, vroeg Tom van der Lee van GroenLinks zich af.
Sandra Beckerman (SP) herhaalde haar woorden die ze een half jaar geleden ook in de Kamer uitsprak: “Het is pijnlijk om te zien hoeveel er in Groningen kapot wordt gemaakt.” Ze constateerde dat er in het afgelopen jaar niets is gebeurd voor de Groningers.
Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren had het over “nieuwe en onnodige onzekerheid”.
GroenLinks, SP, PvdA, Partij voor de Dieren en 50Plus diende een motie in om Wiebes op andere gedachten te brengen. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie maakte echter geen enkele aanstalten om de partijen hierin te steunen.
Dat leidde tot frustratie bij de oppositie. “Treurig dat de coalitie zo de rijen heeft gesloten”, zei Beckerman. Nijboer vroeg zich af wat voor een nut het debat eigenlijk heeft als de coalitie alles van tevoren al heeft afgekaart.
Uitstel
De oppositieleden zijn boos omdat Wiebes onlangs bekendmaakte dat het versterkingsadvies dat 1.588 woningen zouden krijgen, wordt uitgesteld. Voor 1 juli krijgen ze een advies, terwijl eigenlijk in april al duidelijkheid werd beloofd.
Het was voor Hans Alders reden om op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Hij had er genoeg van om avond na avond aan mensen uit te leggen dat ze een verstevigingsadvies krijgen, maar dat dit door Wiebes eenzijdig is opgeschort. Daarmee kwam zijn integriteit in gevaar, vond de opgestapte NCG.
Alders maakte zijn ongenoegen in een brief van acht kantjes kenbaar en herhaalde zijn boodschap woensdag tijdens een hoorzitting in de Kamer.
Wiebes wil een nieuw onderzoek afwachten, omdat de situatie veranderd is. De gaswinning gaat voor 2030 immers naar nul. Dat kan van invloed zijn op het herstel van de woningen.
Steun
Wiebes werd gesteund door coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. De Kamerleden zeiden dat de minister met zijn actie juist wil voorkomen dat Groningers onnodig hun huis uit moeten.
Die argumentatie kon op veel scepsis van de bezoekers op de volle publieke tribune rekenen. Niet voor het eerst waren er bussen vanuit Groningen richting Den Haag gekomen om het debat rechtstreeks te volgen.
“Tjongejonge”, klonk het toen ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik stelde dat Groningers net zo veilig moeten kunnen wonen als de rest van Nederland. De bezoekers hadden regelmatig duidelijk moeite met de beloften en goede bedoelingen van de politici.
De coalitie had moeite het uitstelbesluit te verdedigen. CDA’er Agnes Mulder wilde dat Wiebes met de gedupeerden in overleg gaat om tot een oplossing te komen. Dik benadrukte dat de verstevigingsoperatie niet wordt stopgezet. “De vraag is niet of de huizen worden verstevigd, maar hoe.”
Verkeken
D66-Kamerlid Rob Jetten stelde nog voor op oude afspraken voor de 1.588 huiseigenaren terug te vallen als er op 1 juli geen duidelijkheid blijkt te zijn.
Die laatste opmerking kon in ieder geval niet op steun van de PvdA rekenen. Nijboer: “De ellende is dat mensen op 1 juli geen zekerheid hebben, dan komt er een nieuwe norm.”
Vooralsnog komt Wiebes niet terug op zijn besluit. “Ik hecht eraan om er andere experts naar te laten kijken”, aldus de bewindsman. Wel zei hij dat hij zich “onwaarachtig heeft verkeken” op de complexiteit van de verstevigingsoperatie.
NAM
Wiebes probeerde ook de onzekerheid weg te nemen die is ontstaan over de rol van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), de organisatie die in handen van Shell en Exxon is en verantwoordelijk is voor de gaswinning in het gebied.
Uit uitgelekte notulen zou blijken dat de NAM wel aan tafel zat om mee te praten over de verstevigingsoperatie. Dat is een doorn in het oog van de Groningers en van de voltallige Kamer, omdat de NAM uit het proces zou worden gehaald en alleen nog financieel aansprakelijk zou zijn.
“Te allen tijde zal de NAM tot in het oneindig blijven betalen”, zei Wiebes daar donderdag over.
Bij de lopende operatie is de NAM er nog niet tussenuit, maar het is de bedoeling dat de organisatie uiteindelijk geen enkele rol meer gaat spelen, aldus de bewindsman.
Rekening
Vanuit de politiek en de NAM is steeds benadrukt dat de financiën geen probleem zullen zijn bij het stopzetten van de gaswinning. “De overheidsfinanciën spelen geen factor”, zei premier Mark Rutte begin dit jaar. Hij benadrukte dat de veiligheid van de Groningers voorop staat.
Ook Shell bezwoer dat de rekening naar Shell kan als de NAM de bevingsschade niet meer kan betalen.
De grote vraag is hoe de verstevigingsoperatie dan uiteindelijk wordt betaald. Voor dit jaar worden de lagere gasopbrengsten à 150 miljoen euro en de 200 miljoen euro die jaarlijks wordt uitgetrokken voor onder andere het toekomstperspectief voor Groningen betaald uit meevallers bij andere ministeries.
Hoe het kabinet de verder oplopende rekening voor de komende jaren wil betalen, is nog niet duidelijk. Aan het eind van de kabinetsperiode gaat het om 1,1 miljard euro. Op Prinsjesdag (18 september) worden de plannen voor 2019 bekendgemaakt.
De precieze kosten voor de verstevigingsoperatie zijn nog niet bekend. Het is wel duidelijk dat de financiële gevolgen niet in de staatsschuld lopen. Dit kabinet heeft namelijk besloten dat tegenvallers binnen de begroting moeten worden opgevangen. Dat betekent dat geplande uitgaves worden uitgesteld of helemaal geschrapt.
Er kan ook worden bezuinigd. Al is dat een moeilijk te verkopen verhaal in tijden van economische groei en met de kabinetsbelofte voor lastenverlichting voor burgers en bedrijven.
Telegraaf 07.06.2018 Een grote groep boze Groningers is naar de Tweede Kamer in Den Haag gekomen om het debat met minister Wiebes (Economische Zaken) over de gaswinning te volgen.
De aangekondigde stop op gaswinning, waar de Groningers juist blij mee waren, wordt overschaduwd door onrust over de versterking van woningen.
Minister Wiebes heeft namelijk op de pauzeknop gedrukt bij zo’n 1600 geïnspecteerde woningen. De bewindsman wil eerst weten of de huizen nog wel platgegooid of grondig verbouwd moeten worden als de gaskraan binnen enkele jaren wordt dichtgedraaid.
De naar schatting 150 Groningers hebben spandoeken meegenomen met teksten als ’genoeg is genoeg’ en ’er gaat niets boven Groningen’.
Onderzoek
Onder andere TNO, KNMI en het Staatstoezicht op de Mijnen doen onderzoek naar de gevolgen van het historische besluit om te stoppen met de winning in Groningen. Het is nu bijvoorbeeld nog niet duidelijk of er na het dichtdraaien van de gaskraan nog steeds veel aardbevingen zullen zijn.
De resultaten worden in juli verwacht, daarna besluit Wiebes of het nog nodig is om alle woningen te versterken.
Burgemeesters
De Groningers, onder wie een aantal burgemeesters, vinden het niet kunnen dat Wiebes nu onzekerheid creëert over de versterking van huizen. Groninger Zwannie Hofman vreest dat het net als in het verleden niet bij één onderzoek blijft: „Zo gaat het al zo vaak. Weer een onderzoekje en nog een onderzoekje. Het vertrouwen is zo langzamerhand weg.”
De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders, verantwoordelijk voor de operatie, maakte vorige week met veel bombarie zijn vertrek bekend.
Alders zei het besluit niet uit te kunnen leggen aan de Groningers. De NCG ligt zelf ook onder vuur: Alders zou te veel bezig zijn met inspectie en te weinig met het daadwerkelijk versterken van woningen.
Elsevier 07.06.2018 De gaswinning kan mogelijk sneller naar beneden, meldt Eric Wiebes de Tweede Kamer vandaag. Ondanks het goede nieuws wacht hem vandaag, donderdag, een lastig gasdebat. De oppositie is verontwaardigd dat het versterken van huizen is opgeschort. En uit Groningen klinkt niet langer goodwill maar verwijten.
Eind maart besloot het kabinet de gaswinning versneld af te bouwen. Daardoor blijft voor miljarden euro’s aan gas in de grond, en zijn enorme aanpassingen nodig om Nederland toch warm te houden.
Dat wordt een titanenklus, zelfs als het economisch goed blijft gaan. Maar minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) kreeg al wel een aantal opstekers. Zo bleek uit de Voorjaarsnota dat dit jaar nog geen bezuinigingen nodig zijn om de verminderde gasopbrengsten op te vangen. Bovendien denkt Wiebes dat de afbouw sneller kan door bijvoorbeeld de export naar Duitsland te verminderen.
Versterkingsoperatie kost potentieel miljarden
Grote Gasdebat
Om de klimaatdoelen van Parijs te halen moeten huizen in Nederland massaal van het gas af. Elsevier Weekblad stelt de vraag: Kan Nederland van het gas af? In de Balie treffen de voor- en tegenstanders elkaar in het Grote Gasdebat van Elsevier Weekblad op maandag 25 juni 2018. Klik hier voor meer info en tickets
Toch wacht Wiebes in de Tweede Kamer een vijandige oppositie. Kamerleden zijn boos dat Wiebes de versterking van bijna 1.600 woningen opschortte. Deze liggen vooral aan de rand van het aardbevingsgebied in onder meer Appingedam en Overschild.
Wiebes wil wachten tot de Mijnraad uiterlijk 1 juli met een rapport komt. Dit onderzoekt of de afbouwen van de gaswinning, ook betekent dat de bevingsrisico’s afnemen. En daarmee de benodigde mate van versterking.
Dat zou praktisch en financieel nogal wat uitmaken. In de kern van het aardbevingsgebied staan al 22.000 huizen die net zo veilig moeten worden als elders in Nederland. Ook bij de zwaarst mogelijke beving van 5 op de schaal van Richter moeten bewoners hun huis veilig kunnen verlaten. Schattingen van de kosten lopen in de miljarden.
Harde kritiek op de vriend van Groningen
Het oponthoud van vier weken lijkt geen onredelijk verzoek. Van afstel is geen sprake, en Wiebes benadrukt dat het niet om het geld draait. Alleen in Groningen is er nauwelijks geduld voor verder oponthoud. Ook weten bewoners soms al jaren weten dat hun huis niet aan de veiligheidsnormen voldoet, en zien ze dat naburige huizen wel worden verstevigd. Bovendien gaat Wiebes in tegen de uitgangspunten die afgelopen jaren bedacht zijn voor de versterkingsoperatie. Afspraak is dat huizen worden verstevigd volgens de op dat moment beste beschikbare informatie. Nieuwe inzichten, die door de beperkte kennis over bevingen in Nederland regelmatig opduiken, veranderen eerdere versterkingsadviezen niet om het proces niet verder te vertragen.
De kritiek is mede zo hard omdat Wiebes zich vanaf het begin profileerde als een vriend van Groningen. Zo noemde hij de omgang met Groningen ‘overheidsfalen van on-Nederlandse proporties’ en vroeg hij zich af waarom Groningers niet bozer waren. Ook nam het hij miljarden kostende besluit de gaswinning al uiterlijk in 2030 tot nul terug te brengen. De hoge verwachtingen die hij wekte, zeker na de beving in Zeerijp in januari, zitten hem in de weg nu hij nuchtere afwegingen moet maken.
‘Deze minister is gewoon onbetrouwbaar’
Illustratief was het interview van BNR met Albert Rodenboog (CDA), burgemeester van de gemeente Loppersum middenin het aardbevingsgebied. Rodenboog vergeleek Wiebes met zijn voorganger Henk Kamp (VVD): ‘Je kunt van Henk zeggen wat je wilt, maar als we bestuurlijke afspraken maakten met Henk dan kwam hij deze na. Deze minister is gewoon onbetrouwbaar en zegt eenzijdig zijn afspraken op.’
Echt politiek gevaar wacht Wiebes niet in de Tweede Kamer. Er is ook positief nieuws, en de coalitiepartijen lijken de kritiek nogal overtrokken te vinden. Zo waren Kamerleden kritisch over de prestaties van Hans Alders, de opgestapte Nationaal Coördinator Groningen, onder wiens leiding nog maar weinig huizen zijn verstevigd. Gisteren lichtte Alders zijn besluit toe om op te stappen tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Alders leek de druk op zich Wiebes zo hoog mogelijk te willen opvoeren. Hij uitte keiharde kritiek op Wiebes. Zo zou de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) nog veel nadrukkelijker meepraten over de versterking dan de minister stelt. Bovendien zou Wiebes hem in een positie hebben gebracht dat hij afspraken met Groningers niet kon nakomen. Na het debat maakt Alders opmerkelijk genoeg bekend lid te zijn geworden van één van de belangengroepen die opkomen voor bevingsgedupeerden. De man die altijd de brug vormde tussen Den Haag en Groningen stapte hiermee in het tweede kamp.
Het was voor oppositiepartijen samen met Alders’ opstappen voldoende munitie om met veel hyperbolen het debat in te gaan. Henk Nijboer (PvdA) zei tegen RTV Noord dat hij vindt dat Wiebes ‘gewetenloos handelt’. Ook de publieke tribune zal weer vol zitten met Groningers die met door aardbevingsgemeentes gesponsorde bussen naar Den Haag gaan.
Rob Ramaker (1986) is sinds december 2016 redacteur Nederland.
NOS 07.06.2018 Het ziet ernaar uit dat de gaswinning in Groningen sneller kan worden afgebouwd dan eerst gedacht. Volgens minister Wiebes kan er mogelijk al over twee jaar, in 2020, worden voldaan aan de veiligheidsnorm van 12 miljard kubieke meter per jaar.
Die norm staat in het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en zou uiterlijk in 2022 moeten worden bereikt. Maar in een brief aan de Tweede Kamer schrijft Wiebes nu: “De voortgang in de afgelopen maanden vind ik veelbelovend”.
Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer met de minister over het gasbesluit van het kabinet. Uiterlijk in 2030 wordt er helemaal geen gas meer uit de Groningse bodem gehaald, is de bedoeling.
Centrale in Keulen
Maar volgens Wiebes kan het sneller. Zo neemt de vraag uit Duitsland naar Gronings gas zienderogen af. Een elektriciteitscentrale in Keulen is omgebouwd naar een aansluiting op hoogcalorisch gas. Daardoor hoeft er waarschijnlijk elk jaar 0,7 miljard kuub Gronings gas minder richting Duitsland.
Daarnaast is het mogelijk om extra stikstof in te kopen om buitenlands gas geschikt te maken voor gebruik in Nederlandse fornuizen en cv-ketels.
In het schema van het kabinet zou de gaswinning in oktober 2022 zijn teruggebracht tot vier miljard kuub in een gemiddeld jaar en 7,5 kuub in een koud jaar. Wiebes ziet nu mogelijkheden om dan al onder de vier miljard te duiken.
Grootverbruikers
Eerder kondigde hij al de bouw aan van een stikstoffabriek in Zuidbroek om buitenlands, hoogcalorisch gas om te zetten naar de Nederlandse norm. Ook industriële grootverbruikers van Gronings gas worden gestimuleerd op zoek te gaan naar andere energiebronnen.
Volgens Wiebes zijn veel bedrijven daartoe bereid. Als ze niet vrijwillig overstappen, sluit hij wettelijke of fiscale maatregelen om ze te dwingen niet uit.
Voor het debat in de Tweede Kamer vanmiddag is veel belangstelling. Er worden veel bussen met Groningers in Den Haag verwacht.
Het debat wordt live uitgezonden op NPO Politiek vanaf 15.15 uur.
AD 07.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) denkt dat de gaswinning mogelijk al in 2020 onder de 12 miljard kubieke meter kan dalen. Hij houdt daarbij nog wel een flinke slag om de arm door te benadrukken dat het effect van een aantal geplande maatregelen niet vaststaat.
Wiebes spreekt vanmiddag met de Tweede Kamer over het terugschroeven van de gaswinning. Toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen stelde na de zware beving begin dit jaar bij Zeerijp dat de gaswinning zo snel mogelijk moet worden verlaagd naar 12 miljard kubieke meter. Het kabinet besloot uiteindelijk de gaswinning helemaal te gaan afbouwen, naar nul rond 2030.
In een brief aan de Kamer somt Wiebes de voortgang van zijn plannen op. Zo wil hij onder meer extra stikstof inkopen, zodat gas uit het buitenland geschikt kan worden gemaakt voor gebruik in Nederland. Dat zou vanaf oktober 2020 een verlaging van de gaswinning van 1 tot 1,5 miljard kuub kunnen opleveren.
Export verlagen
Ook ziet Wiebes mogelijkheden om de export van Gronings gas te verlagen. In Keulen is een elektriciteitscentrale omgebouwd, zodat deze geen gas uit Nederland meer nodig heeft. Momenteel wordt nog gekeken hoeveel besparing dit zal opleveren, maar Wiebes gaat uit van maximaal 0,7 miljard kubieke meter op jaarbasis.
Veel capaciteit om stikstof ‘bij te mengen’ is er niet meer over in Nederland. Daarom wordt ook de bouw van een nieuwe stikstoffabriek voorbereid, bij Zuidbroek. Die moet een verlaging van de gaswinning van 7 miljard kuub opleveren, als hij eenmaal operationeel is. De verwachting is dat de fabriek begin 2022 in gebruik wordt genomen.
Lastige middag
De minister wacht een lastige middag. De verwachting is dat Groningers wederom in groten getale naar Den Haag komen om het zoveelste Kamerdebat over gaswinning bij te wonen. Wiebes lijkt intussen hard op weg al het vertrouwen van de bevolking te verliezen, net als zijn voorganger Henk Kamp overkwam.
Burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum zette gisteren op BNR alvast de toon: Wiebes is volgens hem onbetrouwbaar en bedrijft onbehoorlijk bestuur. ,,Kamp kwam tenminste zijn afspraken na”, aldus Rodenboog. Ook de opgestapte Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders schetste gisteren in de Tweede Kamer alvast het ongemakkelijke beeld van een minister die zijn afspraken niet nakomt.
Telegraaf 07.06.2018 Minister Wiebes (Economische Zaken) presenteert vandaag twee successen waardoor de vraag naar Groninger gas sneller afneemt dan verwacht: de export naar Duitsland daalt en het is mogelijk om extra stikstof in te kopen waarmee buitenlands gas geschikt kan worden gemaakt voor onze cv-ketels en gasfornuizen.
Telegraaf 07.06.2018 De gaskraan in Groningen kan sneller worden dichtgedraaid. Dat verwacht minister Wiebes (Economische Zaken) nu hij zijn eerste successen boekt in de operatie om Nederland van het Groninger aardgas af te krijgen.
De winning duikt mogelijk al per oktober 2020 onder de twaalf miljard kuub, dat is nog binnen deze kabinetsperiode. Daarmee zou Groningen al twee jaar eerder dan gepland onder het niveau komen dat door het Staatstoezicht op de Mijnen is geadviseerd na de zware beving in Zeerijp.
Het kabinet heeft na dit advies het historische besluit genomen om de gaswinning in de noordelijke provincie helemaal te beëindigen. De bewindsman zint er zelfs op om al per oktober 2022 onder de vier miljard kuub uit te komen. Daarna wil Wiebes zo snel mogelijk richting de ‘nul’.
NU 07.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) denkt dat de gaswinning in Groningen mogelijk al in 2020 onder de 12 miljard kubieke meter kan dalen. Hij houdt daarbij nog wel een flinke slag om de arm door te benadrukken dat het effect van een aantal geplande maatregelen niet vaststaat.
Wiebes spreekt donderdag met de Tweede Kamer over het terugschroeven van de gaswinning. Het debat wordt bijgewoond door een grote groep Groningers.
Toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen stelde na de zware beving bij Zeerijp van begin dit jaar dat de gaswinning zo snel mogelijk moet worden verminderd naar 12 miljard kubieke meter. Het kabinet besloot uiteindelijk de gaswinning helemaal te gaan afbouwen. De winning moet rond 2030 naar nul zijn teruggebracht.
In een brief aan de Kamer somt Wiebes de voortgang van zijn plannen op. Zo wil hij onder meer extra stikstof inkopen, zodat gas uit het buitenland geschikt kan worden gemaakt voor gebruik in Nederland. Dat zou vanaf oktober 2020 een verlaging van de gaswinning van 1 miljard tot 1,5 miljard kuub kunnen opleveren.
Ook ziet Wiebes mogelijkheden om de export van Gronings gas te verlagen. In Keulen is een elektriciteitscentrale omgebouwd, zodat deze geen gas uit Nederland meer nodig heeft. Momenteel wordt nog bekeken hoe groot de besparing zal zijn, maar Wiebes gaat uit van maximaal 0,7 miljard kubieke meter op jaarbasis.
Veel capaciteit om stikstof ‘bij te mengen’, is er niet meer over in Nederland. Daarom wordt ook de bouw van een nieuwe stikstoffabriek bij Zuidbroek voorbereid. Die stikstoffabriek moet uiteindelijk een verlaging van 7 miljard kuub opleveren. De verwachting is dat de fabriek begin 2022 in gebruik wordt genomen.
Het besluit van het kabinet om de gaswinning volledig af te bouwen, werd in Groningen met gejuich onthaald. Maar Wiebes raakte veel van dat krediet de afgelopen weken weer kwijt. Zijn besluit om de versterkingsoperatie voor zo’n zestienhonderd huizen in afwachting van onderzoek te pauzeren, viel in slechte aarde.
De Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders, noemde dit besluit zelfs als reden voor zijn recente vertrek. ”Het vertrouwensbeginsel is in het geding”, zei Alders woensdag in een gesprek met de Kamer.
Telegraaf 07.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) geeft donderdag de Tweede Kamer uitleg bij het kabinetsbesluit om de gaswinning in Groningen tussen nu en 2030 helemaal af te bouwen. Hij oogstte daarmee aanvankelijk lof, maar zal in het debat ook zijn beslissing moeten toelichten om de versterking van een kleine 1600 woningen die risico lopen door aardbevingen, in de ijskast te zetten.
Wiebes wil afwachten wat het gasbesluit voor gevolgen heeft voor het aardbevingsrisico. Mogelijk neemt dat op termijn dusdanig af dat een deel van de betreffende woningen niet hoeft te worden aangepakt, is zijn redenering. Daarmee heeft hij veel van het krediet dat hij sinds zijn aantreden heeft opgebouwd in Groningen, in korte tijd weer verspeeld.
De kwestie was voor Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen, aanleiding om op te stappen. Hij stelt dat Wiebes hem dwingt afspraken die hij met de Groningers heeft gemaakt, niet na te komen. Dat de gaswinning stopt, betekent niet dat het al op korte termijn veel veiliger wordt voor de bewoners van het aardbevingsgebied, zei Alders woensdag in een gesprek met de Tweede Kamer.
BB 07.06.2018 Warmtewinning uit water kan een grote rol spelen bij het aardgasvrij maken van de Nederlandse woningen. Oppervlaktewater, afvalwater en drinkwater bevatten samen genoeg energie om 1000 maal in de totale Nederlandse vraag naar verwarming en koeling te voorzien. Economisch winbaar kan het tot 40 procent van alle gevraagde thermische energie leveren.
TEO en TEA
Dat blijkt uit cijfers die woensdag werden gepresenteerd tijdens een symposium onder de naam ‘TEO-festival: Kansen voor een aardgasvrij Nederland. TEO staat daarbij voor Thermische Energie uit Water. Het festival vond plaats aan de oever van de Merwede in Utrecht, georganiseerd door de Unie van Waterschappen, STOWA en Rijkswaterstaat.
Het accent lag op TEO en minder op TEA –Thermische energie uit Afvalwater- omdat hier vooralsnog de grootste economische potentie wordt gezien. Onderzoekcoördinator Michelle Talsma van Stichting Toegepast Waterbeheer STOWA: ‘We hebben nu eenmaal heel veel openwater in ons land dat ’s zomers warm en ’s winters koud is. De energie die daarin zit is via eenvoudige bestaande technieken te winnen.’
Warmtepomp
Het werkt als de inmiddels bekende warmtepomp in huizen, waarbij in de zomer het opgewarmde water uit de bovenlaag via een buizensysteem langs koud water in de onderlaag wordt geleid. Het warme water koelt af, het koude water warmt op. Door dit zonodig op te slaan in een waterbel onder de grond kan het in de winter worden opgepompt voor verwarming. In de zomer verloopt het proces vice-versa en wordt het koude water gebruikt voor koeling.
Duurzaam en geen ruimtelijke overlast
Voordeel van energie uit water is volgens Talsma niet alleen dat het schoon, duurzaam en vrijwel CO2-neutraal kan worden gewonnen. ‘Het heeft ook weinig impact op de omgeving, het ruimtebeslag van een warmtewisselaar in het water is klein, er is geen horizonvervuiling, het kan makkelijk landschappelijk worden ingepast’.
Tegen hittestress
Sterker, TEO kan zelfs een positief effect hebben op de omgeving, zo stelt Barry Scholten, business-developer energie en waterbeheer bij adviesbureau If-Technologie. ‘Omdat de bovenste laag van het water afkoelt, neemt de hitte stress in stedelijk gebied af. Tegelijk komt er ook zuurstof in het water doordat het gaat stromen, waardoor bijvoorbeeld blauwalg minder kans krijgt, vissterfte in de zomer afneemt en de waterkwaliteit verbetert’.
Transport is hobbel
Grootste hobbel bij het economisch winnen van thermische energie uit water is vooralsnog het transport van de warmte/koude. ‘Je moet de energie daar krijgen waar het nodig is, dus de huizen of andere afnemers moeten wel in de buurt van voldoende water staan’, aldus Talsma. transport over lange afstanden levert veel verlies op en maken de infrastructuur relatief duur.
Aanhaken bij warmtenet
Dat is dan ook de reden dat een groot deel van de potentiele energie economisch voorlopig (nog) niet benut kan worden. Reden om bij de winning zoveel mogelijk aan te haken bij bestaande infrastructuur. ‘Het mooiste is als er voor het transport gebruik kan worden gemaakt van de leidingen van een warmtenet dat er al ligt. Er lopen al een flink aantal projecten die op deze manier rendabel zijn’ , aldus Talsma.
Terugverdientijd 7-15 jaar
Maar ook voor nieuwe kantoor- en woonwijken –liefst vanaf 60 woningen of meer- kan TEO al redelijk snel uit, zo luidt de overtuiging van de aanwezige waterbeheerders, bestuurders en energiedeskundigen. ‘Je hoeft niet per huis een individuele warmtepomp aan te leggen, een centrale installatie voorziet de hele wijk. De terugverdientijd varieert, maar ligt tussen de 7 tot 15 jaar,’ rekent Talsma voor.
Verwend door aardgas
Maar als er dan alleen maar voordelen zitten aan thermische energiewinning uit het water, waarom gebeurt het dan niet al lang op grote schaal? Dat vraagt dijkgraaf Roelof Bleker van Waterschap Rivierenland zich eigenlijk ook af. ‘We zijn natuurlijk verwend met het goedkope aardgas en daardoor lijkt deze energiebron in onze achtertuin vergeten. Nu we aardgasvrij gaan worden, stijgt de belangstelling. En terecht.’
Warmte uit de Merwede?
De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk (Groen Links) sloot zich hierbij aan en riep de aanwezigen op energiewinning uit water vooral op de agenda van bestuurders, investeerders en andere betrokkenen als bijvoorbeeld woningbouwcorporaties te houden.
Wijzend naar buiten: ‘We krijgen hier een hele nieuwe wijk naast het Merwedekanaal, ik ben blij dat dit symposium ons nog eens op deze energiebron heeft gewezen, we gaan TEO zeker serieus meenemen in de plannen.’
NOS 06.06.2018 Er komt geen versterking of sloop op grote schaal van huizen in het Groningse aardbevingsgebied. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS langs betrokkenen. Vier jaar geleden bezwoer toenmalig minister Kamp de Groningers nog dat er 3000 huizen per jaar verstevigd zullen worden, om zo snel mogelijk alle panden in het aardbevingsgebied veilig te maken. Nu lijken die plannen onder in de la te verdwijnen en wordt er gekeken naar de goedkoopst mogelijke en bij voorkeur tijdelijke versterking van gebouwen.
Die versterking zou er komen op advies van gaswinningsbedrijf NAM. Die stelde dat het nodig was om binnen vijf jaar de huizen in het gebied te verstevigen. Dan zou de kans op zwaardere aardbevingen weer toenemen in het gebied rond Loppersum. De versterking van de huizen zou het mogelijk maken om ook bij Loppersum nog gas te kunnen blijven winnen.
Inmiddels is de gasproductie teruggebracht naar 21,6 miljard kuub gas voor dit jaar, en gaat hij via 12 miljard kuub in 2022 naar 0 in 2030. Vanwege die productieverlaging klinkt het logisch dat de omvang van de versterking opnieuw tegen het licht worden gehouden. Er is immers duidelijk geworden dat er een directe relatie is tussen de hoeveelheid gas die wordt gewonnen en de bodembewegingen in het gebied. Dat kan betekenen dat de kans op een beving met kracht 5 veel kleiner is geworden.
Weinig effect
Maar de huidige vermindering van de productie lijkt nog te weinig effect te hebben. Er komen nog steeds veel bevingen voor, en af en toe ook zwaardere, in het gebied. Het Staatstoezicht op de Mijnen adviseerde de minister van Economische Zaken in februari daarom de productie zo snel mogelijk naar 12 miljard kuub terug te brengen, en uiteindelijk dus naar 0.
Minister Wiebes van Economische Zaken heeft besloten om niet per direct de gasproductie te verlagen naar 12 miljard kuub. Volgens hem kan dat dus pas in 2022, na de bouw van een fabriek die gas uit het buitenland kan omzetten voor de Nederlandse markt. Met onmiddellijke ingang de gasproductie terugbrengen acht hij niet mogelijk, omdat huishoudens dan zonder gas kunnen komen te zitten. Ook dreigt faillissement voor bedrijven die op slot moeten als de energievraag te groot is.
Wel kondigde hij aan de gaswinning in Groningen al in 2030 te stoppen. Tot dan rekenden Shell en Exxon – de eigenaren van de NAM – op gaswinning tot 2080. Die productie zou na 2025 wel drastisch minder worden, omdat het gasveld uitgeput raakt.
Zo goedkoop mogelijk
Wiebes gaf daarnaast het instellingen als KNMI, TNO en het SodM opdracht om uit te zoeken wat het effect op de Groninger bodem is van zijn plannen met de gaswinning, en of het nog nodig is om alle panden te laten versterken. Zijn argument bij dat laatste is dat hij niet onnodig huizen en halve dorpen wil laten slopen.
Maar Groningers, die inmiddels nog maar weinig vertrouwen in het Rijk en Wiebes hebben, denken dat hij vooral zo goedkoop mogelijk af wil zijn. Dat merken de burgemeesters in de onderhandelingen die zij met hem voeren, net als belangenorganisaties als de Groninger Bodem Beweging (GBB) en bouwondernemingen. Vicevoorzitter Derwin Schorren van de GBB voorspelt dat de minister gaat kiezen voor maatwerk. Alleen panden die acuut moeten worden versterkt komen daarvoor nog in aanmerking.
De NAM maakte eind vorig jaar bekend dat naar verwachting 2800 panden niet aan de veiligheidsnorm voldoen. Die moeten snel worden verstevigd om ongelukken te voorkomen. De NAM baseert dat getal op statistische berekeningen. De onlangs opgestapte Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders liet daadwerkelijk inspecties aan panden doen.
Die inspecties zijn nog niet afgerond, maar tot nu toe zijn 3000 panden geteld die niet aan de veiligheidsnorm voldoen. In totaal moeten 27.000 panden worden geïnspecteerd. Feitelijk is er tot nu toe geen huis aangetroffen dat wél aan de veiligheidsnorm voldoet.
Tijdelijke versterking
Peter Westra is directeur van bouwbedrijf Quakeshield in Grijpskerk. Zijn bedrijf heeft een techniek ontwikkeld om huizen snel te versterken. Zij spuiten daarvoor cement in binnenmuren, waardoor het niet meer nodig is om panden te stutten. Volgens Westra is dat de ideale techniek om snel te kunnen handelen. Er zijn inmiddels huizen op deze manier verstevigd en er lagen opdrachten om dat nog bij veel meer panden te doen. Maar Westra kreeg van aannemers te horen dat dat niet doorgaat.
Het Staatstoezicht op de Mijnen houdt toezicht op de veiligheid bij gaswinning. Tot op heden bemoeide de toezichthouder zich niet met de versterkingsoperatie. Bij een hoorzitting in de Tweede Kamer twee weken geleden veranderde dat. De inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren suggereerde daar dat tijdelijke versterking ook een optie zou kunnen zijn. Dat zou kunnen betekenen dat huizen voor een periode van 30 jaar worden gestut. In het gebied is 70% van de huizen eigenwoningbezit. De vraag is of de huiseigenaren blij zullen zijn met het stutten.
NU 06.06.2018 De vier coalitiepartijen vragen zich hardop af waarom Hans Alders juist nu zijn functie als Nationaal Coördinator Groningen (NCG) opzegt terwijl er onlangs grote en belangrijke beslissingen zijn genomen.
“Het is zonde om met de eindstreep in zicht, in een impasse terecht te komen”, zei D66-Kamerlid Rob Jetten.
“Waarom nu stoppen? De gaswinning gaat naar nul, de NAM is uit het schadeprotocol en verstevigingsoperatie gehaald”, somt Carla Dik van de ChristenUnie op.
Ook de twee andere regeringspartijen VVD en CDA waren kritisch over het opstappen van Alders.
Maar Alders kon niet anders, zei hij woensdag in de Tweede Kamer. Hij was daar op uitnodiging van het parlement om zijn vertrek verder toe te lichten in aanloop naar een debat over de gaswinning van aankomende donderdag met minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
“Veel van de mensen waar het over gaat, hebben met mij als representant van de publieke zaak afspraken gemaakt. Als die afspraken niet worden nagekomen, is mijn integriteit in het geding. Dat is voor mij een stap te ver”, zei Alders.
De NCG is een samenwerkingsorgaan van tien Groninger gemeenten in het aardbevingsgebied, de provincie Groningen en de Rijksoverheid. Binnen dat overleg was er niet enkel sprake van alleen wat schuring. “Ik ben niet zomaar opzijgegaan.”
Enkele oppositiepartijen, waaronder PvdA en SP, zijn met name kritisch op Wiebes en zijn besluit tot uitstel.
Alders maakte vorige week bekend op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen, nadat Wiebes de verstevigingsoperatie van een groep Groningers had uitgesteld. Die afspraak staat haaks op wat Alders met de bewoners heeft afgesproken.
“Óf je voert zo’n besluit uit, óf je kijkt in de spiegel en denkt: ik respecteer het besluit maar ik voer het niet uit.”
Het draait om 1.588 woningen waarvan de bewoners in eerste instantie in april duidelijkheid zouden krijgen over de versterkingsoperatie. Maar de bewoners hebben nu te horen gekregen dat het besluit tot versteviging is uitgesteld tot uiterlijk 1 juli.
Wiebes wil eerst een nieuw advies afwachten voordat aan de versteviging wordt begonnen. Er is volgens de bewindsman namelijk sprake van een nieuwe situatie nu is besloten de gaswinning stapsgewijs helemaal te stoppen.
Dedain
Daarbij heeft Alders het gevoel dat Wiebes steeds minder vertrouwen heeft in de adviezen van de NCG. “Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat in een aantal gevallen met dedain over de NCG wordt gesproken”, schreef Alders in zijn afscheidsbrief.
Wiebes heeft dit overigens ontkend. “Hij (Alders, red.) is in de afgelopen maanden buitengewoon waardevol geweest in allerlei adviezen.”
Alders was als eerste NCG krap drie jaar in functie. Het was de bedoeling dat hij voor vijf jaar zou blijven zitten.
Telegraaf 06.06.2018 Het handelen van Hans Alders, die vorige week plotseling zijn vertrek aankondigde als Nationaal Coördinator Groningen (NCG), is door de regeringspartijen kritisch onder de loep genomen. Alders was in de Tweede Kamer voor een hoorzitting om zijn vertrek toe te lichten.
Alders wil geen uitvoering geven aan het besluit van minister Wiebes (Economische Zaken) om de versterking van zo’n 1600 woningen in Groningen te pauzeren totdat duidelijk is wat de gevolgen zijn van het besluit om de gaskraan dicht te draaien.
De vertrekkend NCG vindt het niet uit te leggen aan de Groningers. „Het vertrouwensbeginsel is in het geding”, vindt Alders. „Ik zet mijn integriteit niet op het spel.”
Hoorzitting
De oppositiepartijen wilden graag een dag voor het debat met Wiebes een hoorzitting met Alders over zijn besluit om te vertrekken. De coalitiepartijen hebben de hoorzitting aangegrepen om kritische vragen te stellen over zijn eigen daden.
„Het kabinet neemt een historisch besluit om de gaswinning te stoppen en juist nu zegt de Nationaal Coördinator Groningen: ik stop er mee. Terwijl we volgens mij precies doen wat nodig is”, zei CU-Kamerlid Dik-Faber vol onbegrip.
Ook D66-Kamerlid Jetten zei eveneens verrast te zijn door het moment: „De versterking van woningen is helemaal niet van tafel. De minister heeft even besloten om te wachten.” Alders reageerde kortaf: „Ik hoop dat u zeer gelijk heeft.”
Mulder zeer ontevreden
CDA-Kamerlid Mulder was na afloop van de hoorzitting zeer ontevreden over de antwoorden van de bekende multi-bestuurder van PvdA-huize. De politica probeerde bij Alders duidelijkheid te krijgen over de verhouding van duizenden inspecties van huizen ten opzichte van de slechts tientallen daadwerkelijke versterkingen van woningen. Ze vreest voor een ‘papieren werkelijkheid’ voor inwoners.
„Ik maak me echt zorgen over het tempo waarin er wordt gewerkt”, zei de christendemocraat. „Er worden heel veel woningen geïnspecteerd, maar ik krijg geen goed antwoord op de vraag waarom er niet meer huizen al zijn aangepakt.”
VVD-Kamerlid Yesilguz kreeg ook geen duidelijkheid: „Als het zo gaat kan het nog wel 250 jaar duren voor alle woningen zijn versterkt.”
Vraag om begrip
Alders reageerde als door een wesp gestoken: „Er zijn dit jaar al dertig woningen versterkt. Ik vraag er begrip voor dat het gelukt is na drie jaar om dit voor elkaar te krijgen. Ik denk niet dat het sneller had gekund. Er was in 2015 nog helemaal niets gedaan.”
NOS 06.06.2018 Hans Alders heeft in de Tweede Kamer een toelichting gegeven op zijn besluit om op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Volgens hem is zijn integriteit in het geding nu minister Wiebes pas op de plaats maakt bij de versterking van 1600 woningen in het aardbevingsgebied.
“Mensen hebben met mij als vertegenwoordiger van het openbaar bestuur afspraken gemaakt. Die afspraken worden niet nagekomen.”
Dat grijpt volgens Alders diep in bij de Groningers. “Ze zeggen tegen me: u heeft het toen aan de keukentafel beloofd en nu gebeurt het niet.” Hij herhaalde nog eens dat hij niet kan leven met het besluit van Wiebes om te wachten op nieuwe cijfers over de verwachte afname van de aardbevingen als de gaskraan wordt dichtgedraaid.
Alders vindt dat die cijfers, die volgende maand komen, geen gevolgen mogen hebben voor de afspraken die met de Groningers zijn gemaakt over versteviging van hun huizen.
Kritiek van regeringspartijen
Er was ook kritiek op Alders, vooral van regeringspartijen. Die vinden het onbegrijpelijk dat hij op dit moment opstapt, terwijl het kabinet juist heeft besloten de gaswinning helemaal te stoppen.
Alders noemde dat besluit vandaag “fantastisch”, maar het verandert volgens hem niets aan de veiligheid van de woningen in het aardbevingsgebied.
De VVD, de partij van minister Wiebes, wees er fijntjes op dat er onder het bewind van Alders nog maar dertig woningen daadwerkelijk zijn versterkt. Maar volgens Alders gaat het om een ingewikkeld proces, met veel overleg met de bewoners. “Dat kost tijd.”
Toch zat hij naar eigen zeggen net een beetje op schema. “De eerste 5000 versterkingsadviezen liggen klaar.” In dat tempo zouden alle benodigde versterkingen in Groningen binnen de afgesproken vijf jaar zijn afgerond, denkt Alders.
AD 06.06.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken wacht Morgen een lastig debat over de gaswinning. De opgestapte Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders schetste vanmiddag in de Tweede Kamer alvast het ongemakkelijke beeld van een minister die zijn afspraken niet nakomt. Al zijn de regeringspartijen bepaald niet onder de indruk.
Alders voelt zich in zijn integriteit aangetast, vertelde hij in de Tweede Kamer. Hij was de man die boze Groningers de afgelopen jaren avond aan avond in kleine zaaltjes moest vertellen dat hun huizen echt versterkt zouden worden, maar dat die operatie wel tijd kost. En net op het moment dat de sloop- en renovatiewerkzaamheden eindelijk van start zouden gaan, moest hij diezelfde mensen gaan vertellen dat het toch nog weer langer gaat duren. Minister Wiebes wil eerst nog even checken of de versterking van 1588 huizen wel nodig is, nu het kabinet heeft besloten de gaskraan in Groningen op termijn helemaal dicht te draaien.
Vertrouwen
Die nieuwe onzekerheid kan de minister niet maken, vindt Alders. ,,Ik vind dat afspraken nagekomen moeten worden”, verklaarde hij in de Kamer. ,,Het vertrouwen tussen mij als ambtenaar en de Groningse burgers is in het geding.” Daarom schreef hij vorige week Wiebes die pittige brief waarin hij aankondigde op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen.
Behalve het beeld dat Wiebes zich niet aan zijn afspraken houdt, bevestigde Alders nog een ander heikel punt voor de minister. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) zit gewoon nog aan de onderhandelingstafel, ook al zei Wiebes eerder dat de NAM geen rol meer zou vervullen in de schadeafhandeling, behalve dan de rol van betaler. Eind mei nog had Alders nog een gesprek met NAM-directeur Schotman en de hoogste ambtenaar van Economische Zaken, die direct onder de minister valt. Wiebes wist daarvan, stelt Alders.
De beschuldigende vinger van de voormalig PvdA-minister en Commissaris van de Koning schoot de regeringspartijen overduidelijk in het verkeerde keelgat. Zij snappen niets van Alders’ besluit het bijltje erbij neer te gooien, net nu de gaskraan echt dichtgaat. ,,Waarom treedt u juist nu terug, terwijl dit kabinet eindelijk doet wat er nodig is”, vroeg ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber. Volgens Alders maakt een besluit op papier Groningen niet meteen veiliger.
Te snel
De coalitiepartijen vinden bovendien dat Alders veel te snel de conclusie trekt dat van de uitgestelde versterking afstel komt en dat hij daarmee onterecht de onrust in Groningen aanwakkert. Ook vinden zij dat Alders kritisch op zichzelf mag zijn, nu er in drie jaar tijd amper 300 woningen daadwerkelijk zijn versterkt, terwijl er naar schatting zo’n 23.000 verstevigd moeten worden. ,,In dit tempo zijn we nog 250 jaar bezig”, hoonde VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz.
Alders beet daarop van zich af. ,,Er is hard gewerkt”, zei hij. ,,We zijn nu zo ver. Als we eenmaal het ritme hebben, moet het mogelijk zijn om de operatie in vijf jaar te doen.”
Alders suggereert dat dij met opstappen een doel wilde bereiken. Welk doel, vraagt 50PLUS. Antwoord: ik wens u bij het debat morgen veel succes. 14:50 – 6 jun. 2018
De verwachting is dat Groningers morgen wederom in groten getale naar Den Haag komen om het zoveelste Kamerdebat over gaswinning bij te wonen. Wiebes lijkt intussen hard op weg al het vertrouwen van de bevolking te verliezen, net als zijn voorganger Henk Kamp overkwam. Burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum zette op BNR alvast de toon: Wiebes is volgens hem onbetrouwbaar en bedrijft onbehoorlijk bestuur. ,,Kamp kwam tenminste zijn afspraken na”, aldus Rodenboog.
AD 06.06.2018 Wat zit er precies achter het opstappen van Hans Alders als Nationaal Coördinator Groningen? En hoe oordeelt hij over het optreden van minister Eric Wiebes rond de gaswinning in Groningen? Alders is vanmiddag in de Tweede Kamer om tekst en uitleg te geven over zijn vertrek. Volg alle ontwikkelingen in ons liveblog.
AD 06.06.2018 Eric Wiebes is van zijn voetstuk gevallen. De minister van Economische Zaken en Klimaat heeft het in Groningen verprutst nu hij wacht met de versterking van 1.600 huizen. ,,Het vertrouwen is weg.”
NOS 06.06.2018 De Tweede Kamer heeft vanmiddag om 14.00 uur een gesprek met de Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders, die vorige week besloot op te stappen omdat hij zich buitenspel gezet voelt door minister Wiebes.
“Heel pijnlijk voor het kabinet”, noemt politiek verslaggever Xander van der Wulp de kwestie. “En vooral voor minister Wiebes, die zo goed begonnen was op dit dossier en nu toch met iedereen ruzie lijkt te hebben.” Hij noemt het “ook niet leuk voor Alders”, die volgens hem het gevoel heeft dat hij niet serieus genomen werd.
De Tweede Kamer heeft morgen een debat met Wiebes over zijn besluit om de gaskraan in Groningen binnen twaalf jaar volledig dicht te draaien. Dat besluit viel goed in Groningen, waar door de gaswinning talloze aardbevingen plaatsvonden, met veel schade aan de huizen als gevolg. “Je kunt nu al zeggen dat dit het grootste besluit is van deze kabinetsperiode”, zegt Van der Wulp.
Minder aardbevingen
Minder goed viel de vervolgstap van Wiebes om toch nieuw onderzoek te laten doen naar de veiligheid van huizen. Hij wil weten of het besluit om te stoppen met de gaswinning tot minder aardbevingen leidt, waardoor er misschien ook minder huizen verstevigd hoeven te worden dan “na jarenlang gesteggel” eerder is afgesproken. Daardoor lijkt het volgens Van der Wulp alsof het kabinet “vanwege geld onder de afspraken uit probeert te glibberen”.
“De Groningers hebben het vertrouwen verloren”, zei PvdA-Kamerlid Nijboer vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. Hij nam het initiatief om voorafgaand aan het debat met minister Wiebes met de opgestapte coördinator te spreken. Die schreef volgens hem een “heldere en harde brief” aan de minister van Economische Zaken. “Maar de Tweede Kamer moet heel precies weten hoe het zit.”
Volgens Nijboer zit het Alders vooral dwars dat hij de belofte heeft gedaan dat er 1600 woningen worden versterkt, en dat Wiebes die toezegging nu schendt. “Hij houdt zich niet aan de wet en dwingt mij om tegen mensen te zeggen: het gaat niet door, terwijl ik het heb beloofd namens de overheid”, zou Alders’ redenatie zijn. De Groningers voelen zich daardoor “niet fatsoenlijk behandeld”, aldus het PvdA-Kamerlid. “Zij zitten al jaren in onzekerheid, in een onveilig huis. Daar zijn afspraken over gemaakt en die komt minister Wiebes nu niet na.”
‘Straatje schoonvegen’
Wiebes zei afgelopen vrijdag dat het vertrek van Alders “op een heel ongelukkig tijdstip komt”. Hij verwacht over een week of vier een rapport van deskundigen van onder meer het KNMI en TNO over de veiligheid in de regio na het dichtdraaien van de gaskraan en denkt dat de onzekerheid door het vertrek van Alders alleen maar toeneemt.
Xander van der Wulp zegt dat op het ministerie van Wiebes en rond de coalitie van regeringspartijen wel wat kritiek op de vertrekkend coördinator klinkt. “Dat vinden ze wat al te bruusk. Alsof hij zijn eigen straatje een beetje probeert schoon te vegen en daardoor minister Wiebes onnodig beschadigt. Dus dat wordt in dat debat morgen toch wel spannend.”
NU 05.06.2018 In het Noord-Hollandse dorp Warder is in de nacht van maandag op dinsdag een aardbeving met een magnitude van 2.5 gemeten, blijkt dinsdag uit gegevens van het KNMI.
Het epicentrum bevond zich op 3 kilometer diepte. Dit wijst erop dat de beving is veroorzaakt door gaswinning.
Dergelijke aardbevingen vinden met regelmaat in de provincie Groningen plaats, waar zich een groot gasveld bevindt. In Noord-Holland zijn voelbare bevingen met een magnitude van 2.0 of hoger minder gebruikelijk.
De vorige aardbevingen in de provincie vonden in 2015 plaats. Het epicentrum lag in beide gevallen bij Anna Paulowna. De sterkste beving had een magnitude van 2.3.
Nederland telt 240 gasvelden, naast het Groningenveld. Deze velden bevinden zich op land en op zee. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) meldde vorige week dat ook hier de gaskraan geleidelijk dichtgaat.
Er mag alleen gas worden gewonnen zolang er vraag naar is en alleen als het veilig kan. Overigens worden geen vergunningen meer verleend voor het zoeken naar nieuwe velden op land.
AD 05.06.2018 In het Noord-Hollandse dorp Warder is afgelopen nacht een lichte aardbeving met een kracht van 2,5 op de schaal van Richter gemeten. Dat meldt het KNMI.
De beving vond kort na middernacht plaats. Het epicentrum lag op drie kilometer diepte. Volgens het KNMI is de aardbeving veroorzaakt door gasboringen.
Het is niet de eerste keer dat Noord-Holland getroffen wordt door een beving. In 2015 werden trillingen gemeten bij het dorp Anna Paulowna, vlakbij Den Helder. Toen hadden de aardbevingen een kracht van 1,5 en 2,3.
Zeven keer zo hoog
De provincie Groningen wordt regelmatiger getroffen door zulke bevingen, veroorzaakt door de gaswinning in het gebied. De ‘seismische energie’ in Groningen was in de eerste vier maanden van dit jaar zeven keer zo hoog als in 2017. Volgens het meteorologisch instituut leidt het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen – zoals het kabinet van plan is – niet automatisch tot minder aardbevingen.
Eind mei vond er ook een lichte aardbeving plaats in het zuiden van Nederland. De beving had een kracht van 3,2 en het epicentrum lag bij de Limburgse plaats Stramproy, aan de grens met België. De beving was op een diepte van zo’n 12 kilometer. In tegenstelling tot in Groningen en Warder hebben bevingen in Limburg een natuurlijke oorzaak. Ze zijn het gevolg van bewegingen in regionale breukensystemen in de aardkorst.
Zwaarste aardbeving tot nu toe gemeten
Meerdere mensen in België en Nederland meldden vorige maand dat ze de beving in Limburg voelden. Vooralsnog zijn er geen meldingen uit Warder gekomen. Voor zover bekend heeft de beving in Noord-Holland ook geen schade aangericht.
De zwaarste aardbeving die in Nederland tot nu toe gemeten is, was in 1992 in Roermond. Die beving had een kracht van 5,8.
Cijfer op de schaal van Richter Zwaarte
0 tot 1,9 Minuscuul
2 tot 2,9 Zeer licht
3 tot 3,9 Licht
4 tot 4,9 Gemiddeld
5 tot 5,9 Vrij krachtig
6 tot 6,9 Krachtig
7 tot 7,9 Zwaar
8 tot 8,9 Zeer zwaar
9 tot 9,9 Catastrofaal
Tussen de 10 en 11,9 Totaal catastrofaal
12 en hoger Totale verwoesting
Telegraaf 05.06.2018 De opgestapte Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders, wordt woensdag gehoord in de Tweede Kamer. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer wilde voor het debat met minister Wiebes (Economische Zaken) van aanstaande donderdag een gesprek met partijgenoot Alders.
De topbestuurder stapte vorige week op. Hij deed dat naar eigen zeggen uit onvrede over het opschorten van de versterking van 16.000 Groningse huizen door het kabinet, maar de Nationaal Coördinator lag al langer slecht bij Groningers.
De coalitiepartijen vonden het eigenlijk te kort dag voor een gesprek met alleen Alders. CDA-Kamerlid Mulder: „Wij willen graag een breder overleg over het functioneren van de Nationaal Coördinator Groningen.” De coalitie wilde liever niet alleen Alders spreken, maar ook bestuurders van de provincie Groningen, gemeenten en vertegenwoordigers met belangenorganisaties.
Om een gesprek met Alders voor komende donderdag te verhinderen hadden de coalitiepartijen extra Kamerleden opgetrommeld om het voorstel van de PvdA weg te stemmen. Maar aan het einde van de vergadering waar over een gesprek met Alders werd besloten draaide de coalitie weer bij.
AD 05.06.2018 Hans Alders is vanmiddag uitgenodigd in de Tweede Kamer om zijn vertrek als Nationaal Coördinator Groningen te komen toelichten. Dat heeft de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat besloten op voorstel van PvdA’er Henk Nijboer.
Coalitie capituleert: stemt in met gesprek met Hans Alders, die vorige week opstapte als nationaal coördinator Groningen. Morgen in de Tweede Kamer 1:48 PM – Jun 5, 2018
Alders gaf er vorige week de brui aan omdat minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) volgens hem beloftes aan de bewoners van Groningen niet nakomt. De bewindsman besloot onlangs de versterking van circa 1.600 woningen in de ijskast te zetten. Hij wil eerst weten of het risico voor die huizen vermindert als de gaswinning op termijn helemaal stopt.
De Tweede Kamer spreekt donderdagmiddag met Wiebes over het besluit om de gaswinning de komende jaren helemaal af te bouwen. Omdat in dat debat ook het vertrek van Alders aan bod komt, had Nijboer geopperd hem nog voor die tijd uit te nodigen voor een gesprek. De meeste andere oppositiepartijen steunden dat voorstel.
De coalitiepartijen hielden aanvankelijk de boot af. Zij zien meer heil in een breder gesprek op een later moment, waarbij ook provincie, gemeenten en bewonersorganisaties worden gehoord. Zij stelden bovendien dat de Kamer met zeven kantjes toelichting van Alders, plus de nog te ontvangen uitleg van minister Wiebes, voldoende is geïnformeerd voor het debat van donderdag.
Ook SGP’er Chris Stoffer had bedenkingen. ,,Gaat dit niet in een vlaag van emotie een hele grote rol spelen in dat debat?”, vroeg hij zich af. Hoewel de coalitiepartijen het gesprek met Alders gezien hun meerderheid in de commissie hadden kunnen blokkeren, gingen zij uiteindelijk toch akkoord.
NU 05.06.2018 Hans Alders is woensdagmiddag uitgenodigd in de Tweede Kamer om zijn vertrek als Nationaal Coördinator Groningen te komen toelichten. Dat heeft de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat besloten op voorstel van PvdA’er Henk Nijboer.
Alders kondigde vorige week zijn vertrek aan omdat minister Eric Wiebes (Economische Zaken) volgens hem beloftes aan de bewoners van Groningen niet nakomt.
De bewindsman besloot onlangs de versterking van circa 1.600 woningen in de ijskast te zetten. Hij wil eerst weten of het risico voor die huizen vermindert als de gaswinning op termijn helemaal stopt.
De Tweede Kamer spreekt donderdagmiddag met Wiebes over het besluit de gaswinning de komende jaren helemaal af te bouwen. Omdat in dat debat ook het vertrek van Alders aan bod komt, had Nijboer voorgesteld hem nog voor die tijd uit te nodigen voor een gesprek.
Alders werd drie jaar geleden aangesteld als eindverantwoordelijke voor de afdeling schadedossiers als gevolg van de aardbevingen in Groningen. Hij schreef vorige week in zijn brief aan de minister dat hij het gevoel had dat Wiebes niet meer naar zijn adviezen luistert.
“Voor mij is het onmogelijk om te werken in een situatie waarin het meest elementaire vertrouwen ontbreekt”, aldus Alders.
NOS 05.06.2018 De Tweede Kamer heeft morgenmiddag een gesprek met Hans Alders over zijn vertrek als Nationaal Coördinator Groningen.
Alders stuurde vorige week een brief aan minister Wiebes, waarin hij zei dat hij zich buitenspel gezet voelde door diens besluit om de versterking van ongeveer 1600 woningen uit te stellen, nu besloten is om de gaswinning binnen twaalf jaar helemaal af te bouwen.
Veiligheidsadvies
Wiebes wil wachten op een veiligheidsadvies van deskundigen van onder meer het KNMI en TNO. Daaruit moet blijken of het risico voor woningen vermindert, nu de gaswinning op termijn stopt in het aardbevingsgebied. Hij verwacht het rapport over een week of vier.
De Tweede Kamer debatteert donderdag met Wiebes over het besluit om de gaswinning af te bouwen. Dan zal ook het vertrek van Alders aan bod komen. De Kamer wil eerst van de opgestapte coördinator zelf een toelichting op zijn brief horen.
AD 05.06.2018 Economische belangen mogen niet doorslaggevend zijn bij een toekomstige beslissing over de hoogte van gaswinning in Groningen. De veiligheid van bewoners moet altijd voorop staan, ook als dat schade oplevert voor bedrijven.
Dat schrijft de Raad van State, een belangrijk adviesorgaan van de overheid, in een advies over het nieuwe wetsvoorstel waarin de gaswinning in Groningen geregeld wordt.
In het wetsvoorstel behoudt de minister van Economische Zaken – nu Eric Wiebes (VVD) – de vrijheid om verschillende belangen tegen elkaar af te wegen. De Raad van State onderscheidt er drie: de veiligheid van de Groningers, de veiligheid van afnemers en de leveringszekerheid voor bijvoorbeeld bedrijven.
De Raad van State vindt dat die vrijheid ‘begrensd’ moet worden, ‘gelet op de onzekerheid in Groningen en gelet op het doel van het wetsvoorstel. ,,Die begrenzing moet in ieder geval inhouden dat veiligheid voor omwonenden voorrang heeft boven het algemeen maatschappelijk belang van leveringszekerheid.”
Vrij vertaald: als het gaswinningsniveau vanuit veiligheidsoogpunt naar een niveau moet waardoor bedrijven zonder gas komen te zitten, dan is dat maar zo. Ook als dat leidt tot bijvoorbeeld faillissementen.
In een reactie op het advies van de Raad van State schrijft Wiebes dat het loslaten van leveringszekerheid als uitgangspunt grote economische schade kan aanrichten. Hij spreekt van ‘ontwrichtende gevolgen’.
,,Om de winning substantieel te verlagen zullen eindafnemers moeten worden afgesloten. Omdat kwetsbare eindafnemers, zoals huishoudens, zorginstellingen en de sector openbare orde veiligheid, als laatste afgesloten mogen worden, betekent dit dat het ‘gewone bedrijfsleven’ als eerste afgesloten zal moeten worden.
Tot 2022 betekent dit dat Nederland stil wordt gelegd. (…) De directe gevolgen hiervan zijn dat een deel van de bedrijven failliet zal gaan en personeel ontslagen zal worden. De indirecte gevolgen zijn nog veel groter om dat ook toeleveranciers worden getroffen.”
Volgens Wiebes blijft het kabinet met de huidige winningsstrategie binnen de veiligheidsnormen en is het in het aardbevingsgebied ‘niet acuut onveilig’.
Telegraaf 04.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) houdt vast aan zijn besluit om de versterking van 1600 huizen in het aardbevingsgebied van Groningen tijdelijk stop te zetten. Dit bleek maandag na spoedoverleg met de provincie en bestuurders. Begin juli moet duidelijk worden wat er verder moet gebeuren, zo bleek uit het overleg.
Wiebes besloot tot tijdelijke stopzetting omdat hij eerst een advies van experts over de gevolgen van het stopzetten van de gaswinning wil afwachten. De minister hoopt daarmee onnodige maatregelen te voorkomen.
Dat advies moet uiterlijk 1 juli klaar zijn. ,,We moeten de periode van onduidelijkheid zo kort mogelijk houden”, aldus de bewindsman. ,,Anders komt er meer verwarring en gedoe.” Wiebes liet weten dat de versterking van de 1600 huizen wel doorgaat, maar het is nu afwachten op welke manier.
Deadline
Commissaris van de Koning René Paas noemde maandag 1 juli een harde deadline. ,,De vraag is niet of de versterkingsoperatie doorgaat, maar hoe. Dit moet begin juli helder zijn.” Burgemeester Anno Wietze Hiemstra van Appingedam sloot zich hierbij aan. ,,We kunnen het ons niet permitteren dat er een langere periode van onzekerheid blijft voor de bewoners”.
De regionale bestuurders lieten vorige week hun ongenoegen blijken en stelden dat Wiebes deze versterkingsoperatie niet had mogen uitstellen. Het besluit van Wiebes om de operatie tijdelijk stil te leggen was vorige week aanleiding voor Hans Alders om op te stappen als Nationaal Coördinator Groningen.
Minister Wiebes benadrukte maandag ook dat de NAM, verantwoordelijk voor de gaswinning in Groningen, niet aan tafel zal komen zitten bij de uitvoering van de versterkingsoperatie. Dat, en het sowieso doorgaan van de versterking, beschouwt gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP) als winst van het overleg.
Telegraaf 04.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) is maandagmiddag in Groningen begonnen aan overleg met provincie en bestuurders. Hij zegt een einde te willen maken aan de verwarring die is ontstaan over het stopzetten van een deel van de zogeheten versterkingsoperatie.
„We werken hier al maandenlang met een ’superteam’ samen aan de problemen en het is zaak om vooruitgang te blijven boeken. En dat doen niet we door elkaar brieven te sturen, maar door met elkaar om tafel te gaan.”
Bestuurders in de regio hadden vrijdag de minister opgeroepen om te komen praten. Volgens Wiebes klopt de berichtgeving in de media niet. „We hebben de versterking van woningen niet helemaal stilgelegd. Op dit moment zitten er zo’n 2000 huizen in de pijplijn die worden versterkt. We willen alleen een versterkingsadvies afwachten, voordat we daar nieuwe woningen aan toevoegen.” De minister snapt dat dit leidt tot onzekerheid voor een kleine groep, maar hij verzekert dat een woning wordt versterkt als dat moet.
De bestuurders zijn boos op Wiebes omdat ze vinden dat hij de versterkingsoperatie niet had mogen uitstellen. „Het is goed dat we nu weer om tafel gaan”, vindt Wiebes. „De gaswinning hebben we al stopgezet en ook de schadeafhandeling is weer opgepakt. Nu moeten we schouder aan schouder blijven werken aan de veiligheid en het verder op afstand zetten van de NAM. We moeten als bestuurders de Groningers laten zien dat we dat samen doen”, aldus de minister.
Telegraaf 04.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) is maandagmiddag in Groningen voor overleg met provincie en bestuurders. Die hadden vrijdag in een brief de minister opgeroepen om te komen praten.
Volgens een woordvoerder van de bewindsman wordt gesproken over onder meer het opstappen van Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, en de versterkingsoperatie. Alders stapte vorige week op omdat hij niet kan leven met het besluit van Wiebes om de versterking van 1600 huizen tijdelijk stil te leggen.
AD 04.06.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) is maandagmiddag in Groningen voor overleg met provincie en bestuurders. Die hadden vrijdag in een brief de minister opgeroepen om te komen praten.
Volgens een woordvoerder van de bewindsman wordt gesproken over onder meer het opstappen van Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, en de versterkingsoperatie. Alders stapte vorige week op omdat hij niet kan leven met het besluit van Wiebes om de versterking van 1600 huizen tijdelijk stil te leggen.
Hierdoor boekte Alders flink in aan geloofwaardigheid bij Groningers, vond hij zelf. Langer aanblijven was voor hem daarom geen optie, stelde Alders.
Wiebes zei die stap te begrijpen, maar in de Tweede Kamer klonk er kritiek op die ‘laconieke’ houding.
NOS 04.06.2018 Het wantrouwen in Groningen tegenover de overheid blijft, ook na het overleg met minister Wiebes over versterking van onveilige huizen in het aardbevingsgebied. Wiebes sprak vandaag met de burgemeesters van de betrokken gemeenten en commissaris van de koning Paas. Die laatste noemt het onverteerbaar dat Wiebes het herstel van de woningen voorlopig stil laat liggen.
Commissaris van de koning Paas en de burgemeesters schortten het overleg met Wiebes twee weken geleden op. Daar bovenop kwam het vertrek van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders, die vorige week opstapte omdat volgens hem gemaakte afspraken niet worden nagekomen.
De vraag is of bijna 1600 woningen in het gebied alsnog moeten worden versterkt, zoals eerder is afgesproken, of dat daarvan wordt afgezien en de woningen worden gesloopt. Wiebes wil het besluit over de versterking uitstellen totdat de risico’s opnieuw in kaart zijn gebracht, en hij herhaalde dat standpunt vandaag.
“Ik neem het voor lief dat mensen moeten wachten”, zegt Wiebes. “Dat is pijnlijk omdat mensen vaker moesten wachten en beloftes kregen die niet werden waargemaakt. Maar in dit geval kon ik niet anders. Het gaat niet over of er wordt hersteld, het gaat om hoe.”
Niets bereikt
De gemeenteraad van aardbevingsgemeenten Loppersum reageert boos op het gesprek met Wiebes. “We hebben niets bereikt deze middag”, aldus burgemeester Albert Rodenboog tegen het Dagblad van het Noorden. “De angel is er niet uitgehaald.”
Loppersum is een van de tien aardbevingsgemeenten die samen met de provincie een boze brief stuurden aan minister Wiebes na het aftreden van Alders. “Dit is in de regio als een mokerslag ingeslagen en dit schaadt het broze vertrouwen van ons en onze inwoners verder”, schrijven ze. “De zorgen over de voortgang van de versterkingsoperatie nemen hierdoor alleen nog maar toe.”
Rol van de NAM
Op de achtergrond speelt ook de vraag of de NAM nog steeds inhoudelijk betrokken is bij de gesprekken over de versterkingsoperatie. Wiebes heeft beloofd dat dat niet meer gebeurt en dat hij dat wettelijk zal vastleggen.
RTV Noord heeft echter het verslag in handen van een overleg waarbij ook de NAM aanwezig was. Het aardgasbedrijf schoof vorige week maandag aan bij een ontmoeting tussen het ministerie van Economische Zaken en de Nationaal Coördinator Groningen.
Wiebes ontkent dat de NAM nog meepraat: volgens hem wordt alleen gebruik gemaakt van een rekenmodel van de NAM.
De provincie en de gemeentebestuurders zijn bang dat de NAM invloed houdt op de besluitvorming. Ze vrezen dat het bedrijf, met zijn grote belang in de gaswinning, zal proberen de kosten van de versterkingsoperatie zoveel mogelijk te drukken.
NU 02.06.2018 Naar schatting tussen de 150 en 200 demonstranten protesteren zaterdag tijdens de manifestatie Samen TegenGas in Harlingen tegen de gas- en zoutwinning. Zij bundelen daar hun krachten tegen de gevolgen van de mijnbouw en de diverse plannen voor nieuwe projecten.
”We willen laten zien dat er behalve de aardbevingen in Groningen nog veel meer schadelijke gas- en zoutwinning plaatsvindt of dat daarvoor plannen bestaan”, zegt Ellen Kuipers van de Waddenvereniging, een van de betrokken organisaties die zich hebben verzameld in de Friese havenstad.
”We moeten denken aan de volgende generaties.” Volgens Kuipers blijkt uit een recent rapport van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dat de zoutwinning de kans op zogenoemde sinkholes vergroot.
Volgens de organisaties uit onder meer de provincies Friesland en Groningen en plaatsen als Woerden en Haastrecht-Vlist ”is de bodem bereikt”. Het protest wordt gehouden bij de mijnbouwbedrijven Frisia (zout) en Vermillion Energy (gas). Die krijgen evenals de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) van de demonstranten een rode kaart voor hun activiteiten.
Politici uit de Tweede Kamer, provinciebesturen en gemeenteraden spreken de demonstranten toe.
Op 240 locaties op land en zee, met uitzondering van Groningen, wordt gas gewonnen. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) maakte eerder deze week bekend dat hij de gaswinning geleidelijk aan wil stoppen.
Het kabinet is voornemens de vraag naar gas zo snel mogelijk te verminderen en in te zetten op energie uit duurzame bronnen. Overigens worden al geen vergunningen meer afgegeven voor het zoeken naar nieuwe velden op land.
Telegraaf 02.06.2018 Naar schatting tussen de 150 en 200 demonstranten protesteren zaterdag tijdens de manifestatie ’Samen TegenGas’ in Harlingen tegen de gas- en zoutwinning. Zij bundelen daar hun krachten tegen de gevolgen van de mijnbouw en de diverse plannen voor nieuwe projecten.
„We willen laten zien dat er behalve de aardbevingen in Groningen nog veel meer schadelijke gas- en zoutwinning plaatsvindt of dat daarvoor plannen bestaan”, zegt Ellen Kuipers van de Waddenvereniging, een van de betrokken organisaties die zich hebben verzameld in de Friese havenstad. „We moeten denken aan de volgende generaties.” Volgens haar blijkt uit een recent rapport van Staatstoezicht op de Mijnen dat de zoutwinning de kans op zogenoemde sinkholes vergroot.
Volgens de organisaties uit onder meer de provincies Friesland en Groningen en plaatsen als Woerden en Haastrecht-Vlist „is de bodem bereikt.” Het protest wordt gehouden bij de mijnbouwbedrijven Frisia (zout) en Vermillion Energy (gas). Die krijgen evenals de NAM van de demonstranten een rode kaart voor hun activiteiten.
Politici uit de Tweede Kamer, provinciebesturen en gemeenteraden spreken de demonstranten toe.
NOS 01.06.2018 Meer dan de helft van de oude schadeclaims in verband met de aardgaswinning in Groningen is afgehandeld door de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij). Dat heeft minister Wiebes van van Economische Zaken bekendgemaakt.
Het gaat om in totaal zo’n 6000 meldingen van voor 31 maart 2017. Meer dan 90 procent van de betrokken huishoudens kreeg een aanbod van de NAM, in 60 procent van de gevallen is de zaak inmiddels afgehandeld.
Van de eigenaren heeft 7 procent het aanbod afgewezen. Zij kunnen hun schade voorleggen aan de Arbiter Bodembeweging.
Een onafhankelijk onderzoek onder 378 betrokken woningeigenaren onderschrijft deze cijfers. Een groot deel is tevreden met hoe hun schade is afgehandeld. Een klein deel vindt het aanbod niet genoeg.
Deadline
Wiebes kondigde in maart aan dat de oude schadeclaims tot 25.000 euro zouden worden uitbetaald. Ook als de NAM van mening is dat de schade niet door een aardbeving is veroorzaakt of verergerd, worden de claims ingewilligd.
De deadline van 1 juli voor de afwikkeling van alle schadeclaims wordt niet gehaald omdat sommige mensen hun zaak aan de arbiter voorleggen.
AD 01.06.2018 Van de ruim 6000 Groningers die nog een oude schademelding hadden openstaan als gevolg van aardbevingen, heeft ruim de helft van de NAM een schadevergoeding ontvangen, meldde minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) vandaag aan de Tweede Kamer.
Inwoners van Groningen die schade hebben geleden door aardbevingen als gevolg van de gaswinning, kunnen sinds vorig jaar terecht bij een speciaal loket. Alleen meldingen van voor 31 maart 2017 worden nog afgehandeld door de NAM zelf. Dat bedrijf heeft inmiddels aan negen op de tien gedupeerden een aanbod gedaan.
Bijna zes op de tien mensen die zo’n aanbod kregen, stemden daarmee in en hebben inmiddels schadevergoeding ontvangen. De rest heeft nog niet gereageerd (35 procent), of heeft het voorstel afgewezen (7 procent). Die laatste groep kan terecht bij een onafhankelijke arbiter.
Telegraaf 01.06.2018 Van de ruim 6000 Groningers die nog een oude schademelding hadden openstaan als gevolg van aardbevingen, heeft ruim de helft van de NAM een schadevergoeding ontvangen. Dat meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) aan de Tweede Kamer.
Inwoners van Groningen die schade hebben geleden door aardbevingen als gevolg van de gaswinning, kunnen sinds vorig jaar terecht bij een speciaal loket. Alleen meldingen van voor 31 maart 2017 worden nog afgehandeld door de NAM zelf. Dat bedrijf heeft inmiddels aan negen op de tien gedupeerden een aanbod gedaan.
Bijna zes op de tien mensen die al zo’n aanbod kregen, stemden daarmee in en hebben inmiddels schadevergoeding ontvangen. De rest heeft nog niet gereageerd (35 procent), of heeft het voorstel afgewezen (7 procent). Die laatste groep kan terecht bij een onafhankelijke arbiter.
’Ruimhartig eindbod’
Wiebes en de Groningse commissaris van de Koning René Paas stellen vast dat de NAM „goed gevolg geeft aan de gemaakte afspraken.” Het bedrijf heeft beloofd voor 1 juli aan alle gedupeerden een „ruimhartig” eindbod te doen. De definitieve afhandeling kan nog wel wat langer duren als bewoners niet akkoord gaan en een beroep doen op arbitrage.
RO 01.06.2018 Meer dan 90 procent van de bewoners in Groningen met openstaande oude schademeldingen heeft inmiddels een aanbod gehad van NAM voor de afhandeling van hun schade. In bijna 60 procent van deze gevallen is de schade intussen helemaal afgehandeld.
Dat blijkt uit de tweede voortgangsrapportage van NAM over de afhandeling van de oude schademeldingen die minister Wiebes van Economische Zaken en klimaat vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Bij de totstandkoming van het nieuwe schadeprotocol voor Groningen in januari is afgesproken dat NAM de ruim zesduizend openstaande schademeldingen uiterlijk voor 1 juli zal afronden door een ruimhartig eindbod te doen.
Uit de voortgangsrapportage blijkt dat voor 5.646 openstaande schademeldingen inmiddels een aanbod is verstuurd. In 59 procent van de gevallen hebben de bewoners het aanbod geaccepteerd, 7 procent van de eigenaren heeft het aanbod afgewezen en in 35 procent van de gevallen is nog geen reactie ontvangen.
De Commissaris van de Koning in Groningen en de minister constateren op basis van de voortgangsrapportage dat NAM goed gevolg geeft aan de gemaakte afspraken.
Naast de voortgangsrapportage heeft de minister ook een onafhankelijk bejegeningsonderzoek naar de Tweede Kamer gestuurd. Voor het onderzoek zijn gesprekken gevoerd met 378 woningeigenaren die een aanbod hebben ontvangen. Volgens de onderzoekers wordt het aanbod door een groot deel van de eigenaren als redelijk ervaren. Een kleiner deel vindt, al dan niet op voorspraak van expertisebureaus of aannemers, het aanbod ontoereikend.
NAM verwacht dat op 1 juli 2018 voor alle oude schademeldingen een aanbod is gedaan. Schademelders die het aanbod afwijzen kunnen hun schade voorleggen aan de Arbiter Bodembeweging. Daarom zullen op 1 juli nog niet alle oude schademeldingen definitief zijn afgehandeld. Minister Wiebes bekijkt nu of het proces rond de Arbiter Bodembeweging kan worden versterkt zodat eigenaren die hier een beroep op doen zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen.
NOS 01.06.2018 Het vertrek van de Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders, komt op een heel ongelukkig moment, vindt minister Wiebes. Volgens hem vergroot de stap van Alders de onzekerheid in het gaswinningsgebied. “En onzekerheid, daar houden Groningers niet van.”
Alders maakte woensdag in een brief aan Wiebes zijn vertrek bekend. Hij voelt zich buitenspel gezet door het besluit van de minister om nog even geen versterkingsadvies te maken voor zo’n 250.000 woningen in het bevingsgebied.
Wiebes zegt dat hij eerst een veiligheidsadvies van deskundigen van onder meer het KNMI en TNO wil afwachten. “Dat betekent ook dat er huizen zijn waarvoor het vanaf nu nog vier weken duurt voordat er duidelijkheid is en dat is voor hem natuurlijk ingewikkeld.”
Wiebes in november 2017 op bezoek in Groningen, rechts staat Alders ANP
‘Moeilijke boodschappen’
De minister van Economische Zaken, die ook over de gaswinning in Groningen gaat, zegt het besluit van Alders wel te snappen. Hij zegt dat de coördinator sinds 2015 vaak met Groningers “in zaaltjes” heeft gezeten “om heel moeilijke boodschappen te verkopen”, en dan zou hij nu opnieuw moeten vertellen dat het nog even duurt voordat het advies over de versterking van huizen klaar is.
Hij wijst erop dat het recente besluit van het kabinet om de gaskraan helemaal dicht te draaien ook invloed heeft op de versterkingsoperatie en dat hij daarom eerst het rapport wil afwachten. “Die veiligheidsoperatie gaat natuurlijk wel gewoon door”, zegt hij. “Maar daar had ik Alders graag nog even bij gehad.”
Of er een nieuwe Nationaal Coördinator Groningen komt, weet Wiebes nog niet. Hij is daarover in overleg met bestuurders in de regio. “Er moet in elk geval leiding en sturing komen op die organisatie, dat zijn we met elkaar eens.”
VK 01.06.2018 Wanneer Hans Alders vindt dat zijn integriteit in het geding is, is er iets bijzonders aan de hand, want integriteit leek nooit zo Alders’ eerste zorg. Maar afgelopen week stuurde hij een lange brief aan minister Wiebes van Economische Zaken. Daarin verklaarde hij af te treden als baas van de NCG, de instantie die de afgelopen drie jaar de afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen coördineerde. Hij kon niet meer in de spiegel kijken zonder een hekel te krijgen aan zichzelf, zei Alders. Dat was nieuw.
Aan de zogenoemde Alderstafel van Schiphol naaide hij de omwonenden in het pak en als voorzitter van branchevereniging EnergieNed pleitte hij vanwege de duurzaamheid voor het openhouden van de kolencentrales. En elke keer keek hij in de spiegel en zag een jofele, integere PvdA’er zonder gewetensbezwaren.
Aan de zogenoemde Alderstafel van Schiphol naaide hij de omwonenden in het pak, als voorzitter van branchevereniging EnergieNed pleitte hij vanwege de duurzaamheid voor het openhouden van de kolencentrales. Foto ANP
Een tijdje geleden was Eric Wiebes nog de held van Groningen, toen hij aankondigde de gaswinning versneld af te bouwen, tot nul kubieke meter in 2030. Wiebes werd nog net niet op een schild gehesen en in triomf door de Herestraat gevoerd. Nu is alles anders.
Want, zegt Wiebes, de belofte te stoppen met de gaswinning heeft consequenties. Misschien zal het daardoor straks wel meevallen, met de bevingen. Oké, helemaal zeker is dat niet. Daarom wil hij nu eerst een advies afwachten van het Staatstoezicht op de Mijnen, TNO, KNMI en de Mijnraad. Dat komt over een paar weken. Volgens de planning volgen daarna twee maanden van besluitvorming, waarna in september de koe bij de horens zal worden gevat.
Dat betekent dat de bewoners van bijna zestienhonderd woningen die al wel officieel onveilig zijn verklaard, nog even geduld moeten hebben. Tot het advies er is en daarna tot de besluitvorming rond is. En vervolgens nog tot de consequentie van de besluitvorming per huis is vastgesteld. En dan nog even tot die consequentie per huis in praktijk wordt gebracht: versterken, afbreken of als het allemaal reuze blijkt mee te vallen met de risico’s niks.
Hoe het met de 14 duizend woningen zal gaan die nog onderzocht moeten worden, met de 5.000 die wel zijn onderzocht maar waarvoor nog geen versterkingsadvies is geschreven én met de 3.000 waarvoor al wel zo’n advies bestaat (waarmee in de meeste gevallen helaas nog niks is gedaan) dat is afwachten. Geduld a.u.b. Ook dat hangt af van het SodM-rapport. Alle huizen in het bevingsgebied hadden inmiddels met de stapels rapporten van nieuwe fundamenten kunnen worden voorzien.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (VVD) op het Binnenhof na de wekelijkse ministerraad. Foto ANP
Het is vermoedelijk niet zo’n boude veronderstelling dat Alders niet alleen is opgestapt ter bescherming van zijn integriteit, maar dat de chaos hem ook boven het hoofd begon te groeien. Het is ook niet erg gewaagd te veronderstellen dat Wiebes wel klaar is met Alders en de NCG en dat er binnenkort een topambtenaar uit Den Haag naar het noorden zal reizen om ze daar voor een paar voldongen feiten te plaatsen.
Alle mooie praatjes van Wiebes zelf en die van premier Rutte (‘We hebben een nationale schuld aan Groningen’) op een stokje: het moet wel betaalbaar blijven. Er is ruim één miljard beschikbaar, daar verstevig je geen 22 duizend woningen mee. En je tilt er al helemaal geen hele regio mee uit de ellende, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Dat moet de Groningers worden duidelijk gemaakt en dat zal ook gebeuren. Er zal binnenkort nog een keer een flinke beving door de Groningse dreven gaan, en die zal niet worden veroorzaakt door de gaswinning, maar door Eric Wiebes, die als een olifant door de porseleinkast dendert.
‘Dat hij nu weggaat zorgt alleen maar voor meer onzekerheid’, zei Wiebes na Alders’ ontslagbrief – dat is wel de minste van de Groningse onzekerheden.
Het enige dat eventueel zal helpen is de onlangs door Läslo Evers van het KNMI voorspelde aardbeving van 5.0 op de schaal van Richter. Die zal voor duidelijkheid zorgen op het schadevlak, tevens Wiebes’ ‘afnemend bevingsrisico’ in perspectief zetten, evenals diens ‘herbezinning versterkingsoperatie’. Ook met die 1,15 miljard euro wordt het dan heel anders.
BB 01.04.2018 Tien Groningse gemeenten en de provincie willen zo snel mogelijk met minister Eric Wiebes van Economische Zaken om de tafel zitten. De regio is bezorgd over de voortgang van het versterken van huizen en wil een betekenisvolle positie in de besluitvorming ‘over onze eigen provincie’.
Brandbrief
De provincie en gemeenten laten in een brandbrief weten dat het nieuws over het opstappen van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders als een ‘mokerslag’ is ingeslagen. Hij stopt naar aanleiding van het besluit van Wiebes om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
Dat heeft ertoe geleid ‘dat inwoners van vele dorpen, die in de wetenschap verkeren dat zij in een onveilig huis wonen, nog langer in onzekerheid verkeren. Wij vinden dat onacceptabel, en zeer schadelijk voor het vertrouwen in de overheid’, stelt de regio. (ANP)
Telegraaf 01.06.2018 Tien Groningse gemeenten en de provincie willen zo snel mogelijk met minister Eric Wiebes van Economische Zaken om de tafel zitten. De regio is bezorgd over de voortgang van het versterken van huizen en wil een betekenisvolle positie in de besluitvorming „over onze eigen provincie”.
De provincie en gemeenten laten in een brandbrief weten dat het nieuws over het opstappen van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders als een „mokerslag” is ingeslagen. Hij stopt naar aanleiding van het besluit van Wiebes om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
Dat heeft ertoe geleid „dat inwoners van vele dorpen, die in de wetenschap verkeren dat zij in een onveilig huis wonen, nog langer in onzekerheid verkeren. Wij vinden dat onacceptabel, en zeer schadelijk voor het vertrouwen in de overheid”, stelt de regio.
NU 01.06.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat kan in bepaalde mate begrijpen dat Hans Alders opstapt als Nationaal Coördinator Groningen (NCG), maar hij wil verder niet op “al zijn gevoelens” ingaan.
“Als hij [Alders] denkt; de tijden zijn veranderd en dat valt mij zwaar, dan kan ik mij dat voorstellen. Maar ik ga niet op al zijn gevoelens reflecteren”, zei Wiebes vrijdagmiddag na afloop van de ministerraad.
“Het is voor iedereen, voor de bewoners het meest en voor de bestuurders een beetje, in belangrijke mate een onzekere en moeilijke tijd”, aldus Wiebes.
Daarmee doelt de bewindsman op het besluit de gaswinning in Groningen voor 2030 naar 0 te brengen. Alleen zo kan op termijn de veiligheid van de bewoners worden gegarandeerd, redeneert het kabinet. Ondertussen gaat de verstevigingsoperatie in het gebied als gevolg van de aardbevingen wel door.
Daar zit nu de onenigheid tussen Wiebes en de opgestapte Nationaal Coördinator Groningen (NCG), een samenwerkingsorgaan van tien Groninger gemeenten in het aardbevingsgebied, de provincie Groningen en de Rijksoverheid.
Gefopt
Alders heeft het gevoel dat Wiebes steeds minder vertrouwen had in zijn adviezen. “Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat in een aantal gevallen met dedain over de NCG wordt gesproken”, schreef Alders in een woensdag gepubliceerde brief aan de bewindsman.
Dat Wiebes onlangs besloot de versterkingsoperatie van 1.588 huizen uit te stellen, was voor Alders de druppel. Het ondermijnt volgens hem de geloofwaardigheid dat (lokale) overheden en de NCG goed samenwerken. Alders moest op bepaalde beloftes aan de Groningers terugkomen. Zijn integriteit kwam daarmee in het geding, vond hij.
“Alders heeft een programma in elkaar gesleuteld en tussendoor veel wijzigingen moeten accepteren”, zegt Wiebes daar nu over.
“Dan komt er nu nog eens bij dat we zeggen: Joh, gefopt, we gaan de gaswinning stopzetten. Dan wordt de situatie wéér anders. Ik kan me voorstellen dat er allerlei gevoelens bij hem bovenkomen. Die respecteer ik in alle eerlijkheid. Maar daar kan ik verder weinig op reflecteren.”
De bewindsman prijst wel de inzet van Alders in de afgelopen drie jaar. “Die man staat avond aan avond in zalen met allemaal moeilijke boodschappen. Hij heeft zich bijna opgewerkt tot bouwdeskundige.”
Nieuwe situatie
Wiebes redeneert dat door het dichtdraaien van de gaskraan een nieuwe situatie is ontstaan. Dat vraagt om een andere benadering van de verstevigingsoperatie. Voor de ongeveer 2.500 bewoners die al een verstevigingsadvies hebben gekregen, verandert er niets. Maar het advies voor 1.588 andere gevallen, wordt dus uitgesteld tot voor de zomer.
Wiebes moest een afweging maken “tussen twee vreselijke dingen”. Namelijk mensen nog langer laten wachten op een advies, of een veiligheidsadvies. De bewindsman koos voor het laatste.
Schade
Vrijdag werd verder ook bekendgemaakt dat 90 procent van de ongeveer zesduizend Groningers met een oude schademelding een aanbod van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft gehad.
Voor 1 juli verwacht de NAM, verantwoordelijk voor de gasproductie in Groningen, iedereen van deze groep een aanbod te doen. In 60 procent van de gevallen is de schade inmiddels helemaal afgehandeld.
Er is lang onderhandeld over dit zogenoemde schadeprotocol. Op verzoek van de gedupeerden is besloten de NAM op afstand te zetten. Sinds 19 maart dit jaar kunnen bewoners die schade na 31 maart 2017 hebben terecht bij een onafhankelijke commissie.
Trouw 31.05.2018 De euforie in Groningen na het besluit om de gaskraan dicht te draaien, is omgeslagen in woede. De onderhandelaars zeggen dat Hans Alders te veel begreep, en Wiebes daarom niet naar hem luisterde.
Hij is een van de weinigen die openlijk durft te antwoorden op de vraag wat Hans Alders in zijn ontslagbrief als Nationaal Coördinator Groningen (NCG) nou precies bedoelde met het Haagse dedain. De Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar zegt heel goed te weten waarom Alders dat woord gebruikte. Hij zat er vaak zelf bij als Wiebes niet eens inhoudelijk reageerde op wat Alders zei. Of sterker nog: zijn voorstellen ronduit negeerde.
Eikenaar (SP) geeft toe zelf ook niet blij te zijn met de positie van de organisatie van Alders. De coördinator, met inmiddels een staf van honderd man, is te veel aan de Nam verbonden, en te weinig maatschappelijk. “Die kritiek heb ik regelmatig aan Alders verwoord, maar dan wel openlijk, zodat hij kon reageren. Hij was zelf ook niet blij met die constructie. Hij moest wheelen en dealen tussen alle partijen, en dat was een bijna onmogelijke opgave. Maar het was een constructie waar Wiebes’ voorganger Henk Kamp verantwoordelijk voor was, niet Alders.”
Wiebes had als Kamps opvolger die constructie moeten veranderen, de NCG meer budget moeten geven om de NCG vervolgens om te bouwen tot een publieke organisatie. Die had dan samen met de gemeenten de problemen kunnen oplossen, zegt Eikenaar. “Maar wat deed Wiebes? Precies het omgekeerde.”
Burgemeester Anno Wietze Hiemstra van Appingedam zag hetzelfde. “Ik begrijp heel goed dat Alders zich afgeserveerd voelt. Dat ís hij ook. En dat is precies wat hij met dat dedain bedoelt. Wiebes en zijn ambtenaren vonden gewoon dat Alders te veel wist, en hij kwam vooral met feiten die ze liever niet hoorden. Dat is ook lastig. Daarom deden ze maar of ze hem niet hoorden.”
De ellende is volgens de burgemeester begonnen toen Wiebes op het schild werd gehesen nadat hij eind maart het Gasbesluit bekendmaakte, waardoor de kraan definitief wordt dichtgedraaid. “Maar er stond nog iets in die brief waar de meeste mensen overheen gelezen hebben. Daarin was ook te lezen dat het overleg over de versterking van woningen on hold ging, en dat Wiebes zich ging richten op ‘de meest risicovolle woningen’.”
Die term bestaat niet, zegt Hiemstra, er is geen norm voor, en die nieuwe koers is tegen alle eerdere gemaakte afspraken. “Je zag ook dat de Nam na de datum van het gasbesluit plotseling weer aan tafel zat en meer en meer invloed kreeg op de besluitvorming. Dat kan echt niet. De Nam is in deze kwestie de kwade genius en moet uit het systeem van herstel. Een ruimhartige compensatie moet een zuivere publieke taak zijn van het Rijk.”
We kunnen het inhoudelijk met de minister oneens zijn, zeggen de twee betrokken bestuurders, ernstiger is dat Wiebes het herwonnen vertrouwen van de Groningers opnieuw heeft geschaad. “We zijn weer terug bij af”, zegt Hiemstra. “En misschien nog wel dieper weggezakt. Ik hoop bijna dat Wiebes opnieuw in de auto stapt en hier komt vertellen dat we hem verkeerd hebben begrepen.”
Lees ook: Alders stapt op en zet Wiebes verder onder druk
De onvrede groeit over de pas op de plaats van minister Wiebes bij het herstellen van aardbevingsschade. Vooralsnog steunt alleen zijn eigen partij hem.
Telegraaf 31.05.2018 Vertrekkend Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders heeft op een informatieavond in Appingedam een staande ovatie gekregen van zo’n honderd aanwezigen. Hij was geraakt door het gebaar: „De emoties slaan ogenblikkelijk op mijn stem. Dank u wel voor deze ontvangst”, zei hij in een filmpje van een verslaggever van Dagblad van het Noorden.
De bijeenkomst was bedoeld als informatieavond, maar kreeg het karakter van een afscheid nu Alders zijn vertrek heeft aangekondigd. Hij geeft er de brui aan naar aanleiding van het besluit van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken. Dat druist volgens Alders in tegen wat hijzelf met de bewoners heeft afgesproken en daarmee is zijn integriteit in het geding, zo verklaarde hij woensdag.
Een van de aanwezigen in Appingedam noemde minister Wiebes om die reden „een lul”. Burgemeester Anno Wietze Hiemstra zei het diplomatieker: „Het is te vroeg om de versterkingsoperatie ’on hold’ te zetten. Er wordt gesold met de veiligheid van de inwoners.”
Uit de zaal kwam nog een vraag of Alders zijn besluit om weg te gaan wellicht wilde heroverwegen. Dat zit er niet in, zei Alders. „Het is een hele vergaande stap. Ik blijf hier overigens gewoon wonen en kan altijd – linksom of rechtsom – ergens bij betrokken zijn.” Voor de avond waren 850 adressen in Appingedam uitgenodigd.
Janny Ebels (midden) uit de wijk Opwierde-Zuid riep op Facebook mensen op naar Appingedam te komen om hun steun te betuigen aan Alders. #rtvnoordpic.twitter.com/jrttOiw0nc
Een staande ovatie voor Hans Alders in Appingedam. Wie had dat ooit kunnen denken. Drie jaar lang de kop van Jut en nu treurnis omdat hij er mee stopt. De emotie slaat op z’n stem. #rtvnoordpic.twitter.com/yDE0kPDRZL7:49 PM – May 31, 2018
Telegraaf 31.05.2018 De PvdA wil Hans Alders spreken in de Tweede Kamer, voordat het parlement volgende week debatteert over de Groningse gas- en aardbevingsproblematiek. Alders stapte deze week op als Nationaal Coördinator Groningen, naar eigen zeggen omdat hij zich voor de voeten gelopen voelt door minister Eric Wiebes van Economische Zaken.
Wiebes besloot onlangs de eigenaars van een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied die in aanmerking zouden komen voor versterking, voorlopig in de wachtkamer te zetten. Nu het kabinet besloten heeft op termijn helemaal te stoppen met de gaswinning in Groningen, neemt het bevingsrisico mogelijk af, is zijn redenering.
Alders vindt dat Wiebes daarmee afspraken niet nakomt en hem zo het werken onmogelijk maakt. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer wil hem daar graag over spreken voordat hij met Wiebes in debat gaat.
AD 31.05.2018 De Hanzehogeschool in Groningen stelt een speciale aardbevingsprofessor aan. De Turkse hoogleraar Ihsan Engin Bal begint volgende week en moet proberen om gebouwen beter te beschermen tegen de Groningse bevingen.
De professor werkte eerder op het vakgebied Earthquake Engineering in Istanboel. In Groningen gaat hij vergelijkbaar werk doen. Hij gaat adviseren over hoe (historische) gebouwen te behouden zijn in het geval van aardbevingen.
De hoogleraar deed daarmee ervaring op in eigen land. In 1999 werd de stad Izmit opgeschrikt door een zeer zware aardbeving die meer dan 17.000 mensen het leven kostte. Sindsdien bereidt Istanboel, dat niet heel ver van het epicentrum ligt, zich voor op een herhaling van die ramp. Ihsan Engin Bal speelde daarbij een voorname rol.
Gaswinning
De Hanzehogeschool hoopt Engin Bals expertise te kunnen gebruiken in het gebied waarbij als gevolg van de gaswinning de afgelopen jaren veel bevingen voorkwamen. ,,We willen leren hoe je goede afwegingen maakt tussen wat je wel en niet wil behouden aan gebouwen’’, zegt Fleur Gräper-Van Koolwijk, lid van Gedeputeerde Staten in Groningen.
De hoogleraar gaat onder de noemer Aardbevingsbestendig Bouwen praktijkgericht onderzoek doen naar de relatie tussen de aardbevingen en de leefbaarheid in het gebied. Zijn ervaring ligt op het gebied van het beoordelen van aardbevingsschade en het verstevigen van bouwstructuren, zo laat een woordvoerder van de Hanzehogeschool weten.
NOS 30.05.2018 De linkse partijen in de Tweede Kamer zijn boos over het opstappen van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders. Ze verwijten minister Wiebes dat hij zijn afspraken niet nakomt. De coalitie deelt die kritiek niet.
“Het herstel van vertrouwen in Groningen komt er niet als Wiebes met iedereen ruzie maakt en zijn plannen eenzijdig terugtrekt”, zegt SP-Kamerlid Beckerman.
Alders schreef in een brief dat hij en Wiebes zodanig van opvatting verschillen dat hij de genomen besluiten niet kan uitvoeren. De minister wil een besluit over de versterking van de bijna 1600 woningen uitstellen totdat de risico’s opnieuw in kaart zijn gebracht. Alders voelt zich daardoor buitenspel gezet.
Grote onzekerheid
PvdA-Kamerlid Nijboer vindt dat het vertrek van Alders bewijst dat Wiebes zijn afspraken met de regio niet nakomt, inwoners in grote onzekerheid laat en zelfs hun rechten schendt. Hij vindt dat “de minister in beweging moet komen en eindelijk naar de inwoners moet luisteren en afspraken moet nakomen”.
GroenLinks-Kamerlid Van Tongeren schrijft in een tweet dat ze vindt dat Groningen een fulltimecoördinator verdient met breed draagvlak in de regio, bij de politiek en de bewoners. “De schadeafhandeling en versterking lopen al jaren achter bij de afspraken en bij wat recht doet aan Groningers.”
Geen verwijten
De coalitiepartijen CDA en D66 snappen de frustratie van Alders, maar verwijten het Wiebes niet. De partijen benadrukken dat dit kabinet ook het definitieve besluit heeft genomen om op termijn te stoppen met gaswinning in Groningen. Wel vinden ze dat Wiebes wel moet zorgen dat de afhandeling met de beschadigde huizen goed gaat lopen. “Er mag geen onduidelijkheid over de versterking van de woningen bestaan”, aldus CDA-Kamerlid Mulder.
VVD-Kamerlid Yesilgöz vindt dat Wiebes het vertrouwen van de Groningers niet heeft beschaamd. “Ik hoor in Groningen ook andere geluiden”, aldus het VVD-Kamerlid, die vindt dat het tijd is om met een schone lei te beginnen.
Volgende week gaat de Tweede Kamer in debat met Wiebes over het vertrek van Alders.
BB 30.05.2018 Hans Alders legt zijn functie als Nationaal Coördinator Groningen neer. Aanleiding is het besluit van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
Integriteit
Dat besluit druist volgens Alders in tegen wat hijzelf met de bewoners heeft afgesproken. ‘Hoe kan ik vertrouwen herstellen als ik mijn afspraken niet nakom?’, schrijft hij in een brief aan Wiebes. ‘Voor mijzelf geldt dat daarmee mijn integriteit in het geding is.’
Zure appel
Wiebes wil voorlopig alleen de huizen laten aanpakken waarvoor al een volledig versterkingsadvies is gemaakt. Met de overige woningen wil hij pas op de plaats maken totdat het bevingsrisico is herberekend. Het kabinet heeft immers besloten de gaswinning uit het Groningenveld uiterlijk in 2030 helemaal te stoppen.
Het besluit om de versterkingsoperatie deels op te schorten is volgens Alders eenzijdig genomen. ‘Voor mij is het onmogelijk om te werken in een situatie waarin het meest elementaire vertrouwen ontbreekt. Op tal van momenten heb ik door de zure appel heen gebeten omdat ik meende resultaten te kunnen boeken voor de bewoners. Tot mijn spijt heb ik dat geloof verloren.’
Dramatisch
Alders werd op 1 juni 2015 voor een periode van vijf jaar benoemd tot Nationaal Coördinator Groningen. Zijn organisatie, waarin gemeenten, provincie en rijksoverheid samenwerken, voert de regie over alle inspanningen om huizen, gebouwen en infrastructuur in Groningen aardbevingsbestendig te maken.
Het opstappen van Hans Alders als Nationaal Coördinator zet alles op z’n kop, zegt gedeputeerde Eelco Eikenaar, belast met de gevolgen van de gaswinning, in een reactie op het besluit van Alders om er de brui aan te geven.
Het besluit verraste Eikenaar niet. ‘We zagen vanuit de regio al wel dat Alders in een moeilijke positie was terechtgekomen’, zegt hij verwijzend naar het besluit van minister Wiebes om de versterkingsoperatie van huizen in het aardbevingsgebied op pauze te zetten. ‘Maar dit is uiteindelijk toch wel een heftige en dramatische beslissing.’ Eikenaar gaat zo snel mogelijk met betrokkenen om de tafel om te bespreken wat dit voor de toekomst betekent. ‘We moeten ook snel met de minister om tafel’, aldus de gedeputeerde.
Kwade genuis
‘Laat het opstappen van Alders een duidelijk signaal zijn naar Den Haag’, zegt Derwin Schorren van de belangenvereniging voor gedupeerden, de Groninger Bodem Beweging (GBB).’Door dat besluit kon Alders afspraken die hij had gemaakt met bewoners niet meer nakomen. Dat maakte hem onterecht tot de kwade genius.’
Hoewel Schorren het besluit van Alders begrijpelijk vindt, noemt hij zijn opstappen tegelijkertijd ook ‘een groot verlies voor de regio’. ‘Er gaat een enorme hoeveelheid kennis en inzicht verloren. Wat dat betreft hebben we er nu een probleem bij: hoe wordt de versterkingsoperatie nu geleid?’
Nieuw circus
Susan Top van het Groninger Gasberaad houdt haar hart vast als het gaat om de rol van de regio in de versterkingsoperatie. Alders was volgens haar de link in het overleg van de Groningers met het Rijk. ‘Er bestaat een kans dat de minister nu iemand op zijn positie gaat zetten die zonder overleg gaat uitvoeren wat Wiebes wil. Dan zijn we in Groningen echt de klos.’
Over het aftreden van Alders is ook Top niet verrast. ‘Hij kon niet meer geloofwaardig zijn. Het is ernstig dat het zover heeft moeten komen. Het is al het zoveelste overlegorgaan dat wordt ontbonden. Ik ben benieuwd in wat voor nieuw circus we nu weer terechtkomen.’
Chaos compleet
Vanuit de oppositie in de Tweede Kamer wordt getergd gereageerd op het opstappen van Alders. SP-Kamerlid Sandra Beckermann stelt dat de ‘chaos compleet is’. Wiebes stelt dat ‘de aanpak van de aardbevingsproblematiek een nieuwe fase is ingegaan’ en dat dit tot ‘nieuwe verhoudingen leidt’. Beckermann heeft geen goed woord over voor de reactie van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) op het vertrek van Alders. ‘Wiebes is laconiek en wuift het weg. Wiebes moet nu de trein pakken naar Groningen en niet van tafel gaan tot er een akkoord is.’
Grote onzekerheid
Ook Henk Nijboer (PvdA) is kritisch. ‘Het opstappen van Hans Alders is helaas een bevestiging dat Wiebes de afspraken met de regio niet nakomt, inwoners in grote onzekerheid laat en zelfs hun rechten schendt. De VVD zegt altijd ‘afspraak is afspraak’ maar dat geldt blijkbaar niet voor de bewoners met schade die al een toezegging voor herstel of versteviging hebben gehad.’ (ANP)
NU 30.05.2018 Hans Alders stopt uit onvrede als Nationaal Coördinator Groningen (NCG). In een brief aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken) schrijft Alders woensdag dat hij het gevoel heeft dat zijn adviezen niet langer vertrouwd worden.
Alders maakt termijn van vijf jaar als NCG niet af uit onvrede over niet vertrouwen adviezen
Kritiek op minister Wiebes na ‘in de wacht zetten’ versterking huizen Groningen
Voormalig NCG zegt dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij nog steeds prominente rol heeft
Dit betekent dat hij zijn termijn van vijf jaar niet afmaakt.
Alders werd drie jaar geleden aangesteld als eindverantwoordelijke voor de afdeling van de schadedossiers als gevolg van de aardbevingen in Groningen. Zijn dienst telde ruim honderd ambtenaren.
In de brief geeft Alders aan te stoppen omdat hij het gevoel heeft dat Wiebes en het kabinet “steeds minder vertrouwen hebben in de adviezen van NCG”. Alders heeft de indruk dat er met minachting over de NCG wordt gesproken.
Versterking
Hierbij noemt de voormalig NCG dat de adviezen die hij gaf over de versterkingsopgave van meer dan 1.500 woningen in de provincie, naar zijn gevoel niet aansluiten bij de visie van Wiebes.
Wiebes besloot onlangs dat de versterking van deze panden in de wacht gezet moest worden totdat er meer duidelijkheid over deze operatie komt. Alders hekelt dit, omdat er naar zijn zeggen een andere betekenis aan is gegeven dan hij geadviseerd heeft. Hij vindt het onveilig dat de versterkingsoperatie voor een deel van de huizen nog geen doorgang vindt.
NAM
“Voor mij is het onmogelijk om te werken in een situatie waarin het meest elementaire vertrouwen ontbreekt”, aldus Alders. Volgens de voormalig NCG is er verdeeldheid tussen de betrokken partijen en neemt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) toch weer een prominente rol in.
De gaswinner NAM werd na veel discussie over “de slager die zijn eigen vlees keurt” op afstand gezet van de schadeafhandeling in de provincie. Volgens Alders werden de adviezen die hij deed juist “vooral gecontroleerd bij de NAM”.
De woordvoerder van Wiebes ontkent dat de NAM een rol speelt in de besluitvorming. Ook “werpen we de suggestie dat de veiligheid in het geding is (door het tijdelijk stilleggen van de versterkingsoperatie, red.) ver van ons af.”
Begrip
Wiebes laat weten begrip te hebben voor het besluit van Alders zijn werkzaamheden neer te leggen. Volgens de minister hebben gebeurtenissen als de beëindiging van de gaswinning en de publieke afhandeling van de aardbevingsschade tot “nieuwe verhoudingen geleid”.
Alders startte in 2015 als de NCG, wat volgens hem de uitdrukking was van de samenwerking tussen de gemeenten, de provincie Groningen en het Rijk.
De NCG valt onder de verantwoordelijkheid van Wiebes. Alders had toegang tot betrokken ministers en kon voorstellen doen aan de ministerraad.
“We staan er samen voor en we besluiten ook samen”. Echter zegt Alders dat hij moet vaststellen “dat dit steeds minder het geval is. Het maakt het buitengewoon moeilijk om uit te blijven stralen dat de NCG van de Groninger gemeenten, de provincie en het Rijk is en daarbij geloofwaardig te blijven.”
Het vertrek van Alders wordt volgende week besproken in een al eerder gepland debat. De Kamer wil dat Wiebes voor die tijd schriftelijk nadere uitleg geeft over de kwestie.
NOS 30.05.2018 De Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders stapt op. Dat heeft hij bekendgemaakt in een brief aan minister Wiebes van Economische Zaken. Aanleiding is het besluit van Wiebes om voor bijna 1600 woningen in het bevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
In de brief schrijft Alders dat zijn stuurgroep buitenspel is gezet. “Hoe kan ik vertrouwen herstellen als ik mijn afspraken niet nakom? Voor mijzelf geldt dat daarmee mijn integriteit in het geding is.”
In een aantal gevallen wordt met dedain over de Nationaal Coördinator gesproken.
Hans Alders in zijn ontslagbrief
Alders schrijft dat hij en Wiebes zodanig van opvatting verschillen dat hij de genomen besluiten niet kan uitvoeren. De minister wil een besluit over de versterking van de bijna 1600 woningen uitstellen totdat de risico’s opnieuw in kaart zijn gebracht.
Minister Wiebes zegt in een reactie op Alders’ vertrek dat hij er begrip voor heeft. Volgens hem is met de beëindiging van de gaswinning en de aanpak van de aardbevingsproblematiek in Groningen een nieuwe fase ingegaan. “Dit leidt ook tot nieuwe verhoudingen”, zegt Wiebes.
‘Geen verrassing’
De Groninger Bodem Beweging zegt dat het besluit niet als een verrassing komt, maar vindt het vertrek wel jammer. Ook de Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar is niet verrast. “We zagen vanuit de regio al wel dat Alders in een moeilijke positie was terechtgekomen.”
Alders was eerder onder meer minister van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer). Ook was hij commissaris van de koningin in Groningen. In 2015 wees toenmalig minister Kamp hem aan als de man die verantwoordelijk is voor het afwikkelen van de schades en de wederopbouw van het aardbevingsgebied. De benoeming gold voor vijf jaar.
AD 30.05.2018 Hans Alders stapt op als Nationaal Coördinator Groningen. Dat heeft hij bekendgemaakt in een brief aan minister Eric Wiebes (VVD, Economische Zaken). Aanleiding is diens besluit om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
Hoe kan ik vertrouwen herstellen als ik mijn afspraken niet nakom?, aldus Hans Alders.
Dat besluit druist volgens Alders in tegen wat hijzelf met de bewoners heeft afgesproken. ‘Hoe kan ik vertrouwen herstellen als ik mijn afspraken niet nakom?’, schrijft hij in een brief aan Wiebes. ‘Voor mijzelf geldt dat daarmee mijn integriteit in het geding is.’ De verschillen in opvatting leveren dan ook een onoverbrugbaar conflict op. ‘Het ‘buitenspel’ plaatsen van de bestuurlijke en maatschappelijke stuurgroep in het kader van de versterking maakt duidelijk dat zowel naar inhoud als naar vorm onze wegen niet gelijk op gaan.’
Alders schrijft al langere tijd te hebben getwijfeld en regelmatig dingen door de vingers te hebben gezien. ‘Op tal van momenten heb ik door de zure appel heen gebeten, omdat ik meende resultaten te kunnen boeken voor de bewoners en kon staan voor de medewerkers van de NCG. Tot mijn spijt heb ik dat geloof verloren.’
Alders was in zijn rol als coördinator verantwoordelijk voor zowel de schadeafhandeling als wederopbouw van woningen in het Groningse aardbevingsgebied. Hij was door toenmalig minister Henk Kamp aangesteld voor vijf jaar, maar besluit zijn taken na drie jaar neer te leggen.
Nieuwe verhoudingen
Minister Wiebes laat weten dat met het dichtdraaien van de kraan en het nieuwe schadeprotocol voor de getroffenen, een nieuwe fase is ingegaan. ‘Dat leidt ook tot nieuwe verhoudingen’, schrijft hij in een reactie. Hij zegt begrip te hebben voor het besluit van Alders. De versterkingsoperatie is niet in het geding.
Gedeputeerde Eelco Eikenaar, belast met de gevolgen van de gaswinning, stelt dat het besluit ‘alles op z’n kop’ zet. Verrast is hij echter niet. ,,We zagen vanuit de regio al wel dat Alders in een moeilijke positie was terechtgekomen. Maar dit is uiteindelijk toch wel een heftige en dramatische beslissing.”
Eikenaar gaat zo snel mogelijk met betrokkenen om de tafel om te bespreken wat dit voor de toekomst betekent. ,,We moeten ook snel met de minister om tafel”, aldus de gedeputeerde.
Duidelijk signaal
Belangenvereniging Groninger Bodem Beweging spreekt van een ‘duidelijk signaal naar Den Haag’. ,,Door dat besluit kon Alders afspraken die hij had gemaakt met bewoners niet meer nakomen. Dat maakte hem onterecht tot de kwade genius”, zegt vicevoorzitter Derwin Schorren.
Hoewel Schorren Alders’ besluit begrijpelijk vindt, noemt hij zijn opstappen tegelijkertijd ook ‘een groot verlies voor de regio’. ,,Er gaat een enorme hoeveelheid kennis en inzicht verloren. Wat dat betreft hebben we er nu een probleem bij: hoe wordt de versterkingsoperatie nu geleid?”
Complete chaos
Wiebes moet nu de trein pakken naar Groningen en niet van tafel gaan tot er een akkoord is, aldus Sandra Beckerman.
Vanuit de oppositie in de Kamer wordt getergd gereageerd. SP-Kamerlid Sandra Beckerman stelt dat de ‘chaos compleet is’. Ze heeft geen goed woord over voor de reactie van Wiebes. ,,Hij is laconiek en wuift het weg. Wiebes moet nu de trein pakken naar Groningen en niet van tafel gaan tot er een akkoord is.”
Ze krijgt bijval van Henk Nijboer (PvdA). ,,Het opstappen van Hans Alders is helaas een bevestiging dat Wiebes de afspraken met de regio niet nakomt, inwoners in grote onzekerheid laat en zelfs hun rechten schendt. De VVD zegt altijd ‘afspraak is afspraak’ maar dat geldt blijkbaar niet voor de bewoners met schade die al een toezegging voor herstel of versteviging hebben gehad.”
Ook vanuit de coalitie klinkt kritiek. ,,Ik maak me ernstig zorgen over de vastgelopen gesprekken tussen het Rijk en Groningen”, laat Rob Jetten (D66) weten. ,,D66 wil dat onveilige huizen worden aangepakt, waarbij de bewoners zelf de regie hebben.”
VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz schaart zich achter Wiebes. ‘Begrijpelijk’, zegt ze over het vertrek van Alders. ,,Een nieuwe fase vraagt ook om een schone lei in Groningen.”
Telegraaf 30.05.2018 Hans Alders legt zijn functie als Nationaal Coördinator Groningen neer. Aanleiding is het besluit van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) om voor een kleine 1600 woningen in het aardbevingsgebied voorlopig geen versterkingsadvies te laten maken.
Dat besluit druist volgens Alders in tegen wat hijzelf met de bewoners heeft afgesproken. „Hoe kan ik vertrouwen herstellen als ik mijn afspraken niet nakom?”, schrijft hij in een brief aan Wiebes. „Voor mijzelf geldt dat daarmee mijn integriteit in het geding is.”
Wiebes wil voorlopig alleen de huizen laten aanpakken waarvoor al een volledig versterkingsadvies is gemaakt. Met de overige woningen wil hij pas op de plaats maken totdat het bevingsrisico is herberekend. Het kabinet heeft immers besloten de gaswinning uit het Groningenveld uiterlijk in 2030 helemaal te stoppen.
’Mijn geloof verloren’
Het besluit om de versterkingsoperatie deels op te schorten is volgens Alders eenzijdig genomen. „Voor mij is het onmogelijk om te werken in een situatie waarin het meest elementaire vertrouwen ontbreekt. Op tal van momenten heb ik door de zure appel heen gebeten omdat ik meende resultaten te kunnen boeken voor de bewoners. Tot mijn spijt heb ik dat geloof verloren.”
Alders werd op 1 juni 2015 voor een periode van vijf jaar benoemd tot Nationaal Coördinator Groningen. Zijn organisatie, waarin gemeenten, provincie en rijksoverheid samenwerken, voert de regie over alle inspanningen om huizen, gebouwen en infrastructuur in Groningen aardbevingsbestendig te maken.
Wiebes heeft ’begrip’ voor vertrek Alders
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken „heeft er begrip voor” dat Hans Alders zijn functie als Nationaal Coördinator Groningen neerlegt. Nu de gaswinning wordt beëindigd is de aanpak van de aardbevingsproblematiek volgens de bewindsman een nieuwe fase ingegaan. „Dit leidt ook tot nieuwe verhoudingen.”
Alders stopt ermee omdat Wiebes volgens hem gemaakte afspraken aan zijn laars lapt. De minister wil een besluit over de versterking van bijna 1600 woningen in het bevingsgebied uitstellen totdat de risico’s opnieuw in kaart zijn gebracht. Maar er is volgens Wiebes nu „reëel zicht op een afnemend bevingsrisico.” Daarmee is ook „een herbezinning op de versterkingsoperatie aan de orde.”
’Opstappen van Alders zet alles op z’n kop’
Het opstappen van Hans Alders als Nationaal Coördinator Groningen (NCG) zet alles op z’n kop. Dat zegt gedeputeerde Eelco Eikenaar, belast met de gevolgen van de gaswinning, in een reactie op het besluit van Alders om er de brui aan te geven.
Het besluit verraste Eikenaar niet. „We zagen vanuit de regio al wel dat Alders in een moeilijke positie was terechtgekomen”, zegt hij verwijzend naar het besluit van minister Wiebes om de versterkingsoperatie van huizen in het aardbevingsgebied op pauze te zetten. „Maar dit is uiteindelijk toch wel een heftige en dramatische beslissing.”
Eikenaar gaat zo snel mogelijk met betrokkenen om de tafel om te bespreken wat dit voor de toekomst betekent. „We moeten ook snel met de minister om tafel”, aldus de gedeputeerde.
’Duidelijk signaal’
„Laat het opstappen van Alders een duidelijk signaal zijn naar Den Haag”, zegt Derwin Schorren van de belangenvereniging voor gedupeerden, de Groninger Bodem Beweging (GBB). „Door dat besluit kon Alders afspraken die hij had gemaakt met bewoners niet meer nakomen. Dat maakte hem onterecht tot de kwade genius.”
Hoewel Schorren het besluit van Alders begrijpelijk vindt, noemt hij zijn opstappen tegelijkertijd ook „een groot verlies voor de regio.” „Er gaat een enorme hoeveelheid kennis en inzicht verloren. Wat dat betreft hebben we er nu een probleem bij: hoe wordt de versterkingsoperatie nu geleid?”
’Dan zijn we echt de klos’
Susan Top van het Groninger Gasberaad houdt haar hart vast als het gaat om de rol van de regio in de versterkingsoperatie. Alders was volgens haar de link in het overleg van de Groningers met het Rijk. „Er bestaat een kans dat de minister nu iemand op zijn positie gaat zetten die zonder overleg gaat uitvoeren wat Wiebes wil. Dan zijn we in Groningen echt de klos.”
Over het aftreden van Alders is ook Top niet verrast. „Hij kon niet meer geloofwaardig zijn. Het is ernstig dat het zover heeft moeten komen. Het is al het zoveelste overlegorgaan dat wordt ontbonden. Ik ben benieuwd in wat voor nieuw circus we nu weer terechtkomen.”
Oppositie boos over vertrek Alders
Vanuit de oppositie in de Tweede Kamer wordt getergd gereageerd op het opstappen van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders. SP-Kamerlid Sandra Beckermann stelt dat de „chaos compleet is.” Wiebes stelt dat „de aanpak van de aardbevingsproblematiek een nieuwe fase is ingegaan” en dat dit tot „nieuwe verhoudingen leidt.”
Beckermann heeft geen goed woord over voor de reactie van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) op het vertrek van Alders. „Wiebes is laconiek en wuift het weg. Wiebes moet nu de trein pakken naar Groningen en niet van tafel gaan tot er een akkoord is.”
’Bevestiging dat Wiebes afspraken niet nakomt’
Ook Henk Nijboer (PvdA) is kritisch. „Het opstappen van Hans Alders is helaas een bevestiging dat Wiebes de afspraken met de regio niet nakomt, inwoners in grote onzekerheid laat en zelfs hun rechten schendt. De VVD zegt altijd ’afspraak is afspraak’ maar dat geldt blijkbaar niet voor de bewoners met schade die al een toezegging voor herstel of versteviging hebben gehad.”
Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) is niet rouwig om het vertrek van Alders, die volgens haar de afgelopen jaren bijzonder weinig voor elkaar heeft gekregen. „Vervolgens gaan jij-bakken naar de minister is niet erg constructief”, vindt ze. „Ik hoop dat er een goede oplossing komt voor de Groningers. Alders heeft die niet kunnen leveren.”
’Ernstige zorgen’
Ook vanuit de coalitie klinkt kritiek. „Ik maak me ernstig zorgen over de vastgelopen gesprekken tussen het Rijk en Groningen”, laat Rob Jetten (D66) weten. „D66 wil dat onveilige huizen worden aangepakt, waarbij de bewoners zelf de regie hebben.”
CDA-Kamerlid Agnes Mulder vindt het „spijtig” dat Alders stopt. Ze noemt het „van groot belang dat Wiebes zo snel mogelijk met de regio weer om de tafel gaat”.
’Begrijpelijk’
VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz schaart zich achter de minister. „Begrijpelijk”, zegt ze over het vertrek van Alders. „Een nieuwe fase vraagt ook om een schone lei in Groningen.”
Het vertrek van Alders wordt volgende week besproken in een al eerder gepland debat. De Kamer wil dat Wiebes voor die tijd schriftelijk nadere uitleg geeft over de kwestie.
NU 30.05.2018 De geleidelijke afbouw van de gaswinning in Groningen leidt er niet toe dat elders in het land de komende jaren meer gas wordt opgepompt. Ook de productie uit kleinere gasvelden wordt gestaag verminderd, meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdag.
Naast het Groningen-veld telt Nederland 240 kleine gasvelden op land en op zee. Daar mag gas uit worden gewonnen zolang daar vraag naar is, maar alleen als dat ook veilig kan.
En ook hier gaat de gaskraan geleidelijk aan dicht. Er worden geen vergunningen meer afgegeven voor het zoeken naar nieuwe velden op land.
Het kabinet zet volgens Wiebes alles op alles om de vraag naar gas zo snel mogelijk te verminderen en te zorgen voor betaalbare energie uit duurzame bronnen. Maar zolang gas nodig is om bijvoorbeeld huizen te verwarmen, verdient gaswinning in eigen land de voorkeur boven import, omdat het beter is voor het klimaat, aldus de minister.
Wel benadrukt Wiebes dat er alleen gas wordt gewonnen waar dit veilig kan. “Waar dit niet veilig kan, wil ik stoppen.”
De gaswinning in Groningen veroorzaakt met regelmaat aardbevingen, die op hun beurt weer schade aan de huizen als gevolg hebben.
Het kabinet heeft er daarom voor gekozen om de komende jaren de winning van gas uit Groningen af te bouwen. Voor 2030 moet de gaswinning helemaal zijn stilgelegd in de provincie.
RO 30.05.2018 Zolang huishoudens en bedrijven nog afhankelijk zijn van aardgas, blijft winning of import van gas nog noodzakelijk. Maar met afbouw van de gasvraag door de energietransitie, is ook de gaswinning uit kleine velden in de afbouwfase beland. Vergunningen voor het zoeken naar nieuwe gasvelden op land worden niet meer afgegeven.
In deze afbouwfase geeft het kabinet, op voorwaarde dat dit veilig en verantwoord kan, de voorkeur aan gaswinning in eigen land boven gasimport, omdat dit beter is voor het klimaat. Dat schrijft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat in een brief over de herijking van gaswinning uit kleine velden die vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
In de brief geeft de minister aan dat de beëindiging van de gaswinning in Groningen niet leidt tot een hogere productie uit de kleine velden. De gaswinning uit de kleine velden is nog noodzakelijk, maar wordt de komende jaren gestaag afgebouwd.
Minister Wiebes: “Onze levenstandaard is gebaseerd op een ruime beschikbaarheid van betaalbare energie. Op dit moment is dat vooral nog fossiele energie. Dit kabinet zet zich tot het uiterste in om de gasvraag zo snel mogelijk te verminderen en te zorgen voor betaalbare, duurzame energie. Voor de kleine velden kies ik daarom voor een gestage afbouw, waarbij gas wordt gewonnen zolang en in zoverre dat nog nodig is, en alleen waar dit veilig kan. Waar dit niet veilig kan, wil ik stoppen.”
Prognose van de productie uit de kleine velden (bron: EBN)
Naast het Goningenveld telt Nederland 240 kleine gasvelden op land en op zee. Elke gaswinning, ook uit kleine velden, kent risico’s, hoe klein ook. Daarom wil het kabinet gaswinning alleen daar toestaan waar het veilig kan. Waar dat niet kan, wordt geen gas gewonnen. En als er door mijnbouw schade is ontstaan, dan moet die snel worden afgewikkeld.
Minister Wiebes: “Mensen moeten bij de vergoeding van mijnbouwschade niet verzanden in langdurige technische en juridische discussies. Daarom moet er een landelijke, onafhankelijke afhandeling van de schade komen. Hierin staan een snelle en efficiënte schade-afhandeling en laagdrempelige toegang voor burgers centraal.”
De onafhankelijke deskundige instantie moet een schade van geval tot geval beoordelen. Het uitgangspunt blijft dat de kosten voor rekening zijn van de mijnbouwonderneming en dus geen gevolgen hebben voor de rijksbegroting. Wiebes wil de uitwerking van de landelijke schadeafhandeling na de zomer naar de Tweede Kamer sturen.
AD 30.05.2018 De geleidelijke afbouw van de gaswinning in Groningen leidt er niet toe dat elders in het land de komende jaren meer gas wordt opgepompt. Ook de productie uit kleinere gasvelden wordt gestaag verminderd, meldt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.
Naast het Groningenveld telt Nederland 240 kleine gasvelden op land en op zee. Daar mag gas uit worden gewonnen zolang daar vraag naar is, maar alleen als dat ook veilig kan. En ook hier gaat de gaskraan geleidelijk dicht. Er worden geen vergunningen meer afgegeven voor het zoeken naar nieuwe velden op land.
,,Elke gaswinning, ook uit een klein veld, kent bepaalde risico’s, hoe klein ook”, schrijft Wiebes aan de Tweede Kamer. Maar bij de kleine velden zijn die risico’s volgens de minister niet te vergelijken met die rond het Groningenveld. De effecten zijn volgens de minister ,,wezenlijk anders en vele malen minder ernstig”, waardoor ,,Groningse taferelen” niet te verwachten zijn.
Alles op alles
Het kabinet zet volgens Wiebes alles op alles om de vraag naar gas zo snel mogelijk te verminderen en te zorgen voor betaalbare energie uit duurzame bronnen. Maar zolang gas nodig is om bijvoorbeeld huizen te verwarmen, verdient gaswinning in eigen land de voorkeur boven import, omdat het beter is voor het klimaat, aldus de minister.
Wiebes laat daarnaast weten dat er een landelijke afhandeling komt van schade als gevolg van gaswinning. ,,Mensen moeten bij de vergoeding van mijnbouwschade niet verzanden in langdurige technische en juridische discussies”, vindt hij. De bewindsman komt na de zomer met een nadere uitwerking.
Telegraaf 30.05.2018 De geleidelijke afbouw van de gaswinning in Groningen leidt er niet toe dat elders in het land de komende jaren meer gas wordt opgepompt. Ook de productie uit kleinere gasvelden wordt gestaag verminderd, meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat).
Naast het Groningenveld telt Nederland 240 kleine gasvelden op land en op zee. Daar mag gas uit worden gewonnen zolang daar vraag naar is, maar alleen als dat ook veilig kan. En ook hier gaat de gaskraan geleidelijk dicht. Er worden geen vergunningen meer afgegeven voor het zoeken naar nieuwe velden op land.
„Elke gaswinning, ook uit een klein veld, kent bepaalde risico’s, hoe klein ook”, schrijft Wiebes aan de Tweede Kamer. Maar bij de kleine velden zijn die risico’s volgens de minister niet te vergelijken met die rond het Groningenveld. De effecten zijn volgens de minister „wezenlijk anders en vele malen minder ernstig”, waardoor „Groningse taferelen” niet te verwachten zijn.
Het kabinet zet volgens Wiebes alles op alles om de vraag naar gas zo snel mogelijk te verminderen en te zorgen voor betaalbare energie uit duurzame bronnen. Maar zolang gas nodig is om bijvoorbeeld huizen te verwarmen, verdient gaswinning in eigen land de voorkeur boven import, omdat het beter is voor het klimaat, aldus de minister.
Wiebes laat daarnaast weten dat er een landelijke afhandeling komt van schade als gevolg van gaswinning. „Mensen moeten bij de vergoeding van mijnbouwschade niet verzanden in langdurige technische en juridische discussies”, vindt hij. De bewindsman komt na de zomer met een nadere uitwerking.
AD 29.05.2018 Woningcorporaties moeten het astronomische bedrag van 108 miljard euro neertellen om alle sociale huurwoningen in Nederland gasloos en klimaatneutraal te maken. Dat zegt Aedes, de koepelorganisatie van corporaties.
We zullen het met zijn allen moeten doen, alleen zal het ons niet lukken, aldus Marnix Norder.
Uit een eerste raming van Aedes blijkt dat het verduurzamen en gasloos maken van alle 2,1 miljoen sociale huurhuizen in Nederland – vóór 2050 – maar liefst 108 miljard euro gaat kosten. Dat is bijna 52.000 euro per woning. Het geld is nodig om een huis duurzaam te renoveren, af te sluiten van het gas en een nieuwe, duurzame keuken en badkamer te plaatsen.
Om dat te kunnen betalen, zouden corporaties tot 2050 elk jaar 3,4 miljard euro moeten investeren. Dat gaat de corporaties nu niet lukken, stelt Aedes-voorzitter Marnix Norder. ,,Dit kabinet wil dat corporaties steeds meer belasting betalen en daar komt nog een volledig onlogische belasting bij”, zegt Norder. ,,Daar kan het kabinet natuurlijk wel wat aan doen. Als dat niet gebeurt, is het allemaal niet mogelijk. Mooier kan ik het niet maken”, aldus de voormalige PvdA-wethouder van Den Haag
Verduurzamen
De woningcorporaties willen drie van de vier woningen verduurzamen door ze te renoveren tot ‘nul-op-de-meter-woning’ (38 procent) of door ze maximaal te isoleren en er zonnepanelen op te leggen (38 procent). De overige half miljoen huizen moeten deels geïsoleerd worden. Deze maatregelen leveren een CO2-reductie op van 70 procent. De resterende 30 procent wordt gehaald uit de aanleg van duurzame energiebronnen, zoals warmtenetten.
De corporaties gaan in gesprek met het rijk, gemeenten, huurders, bouwers, installateurs, netbeheerders en energiebedrijven om de aanpassingen mogelijk te maken. ,,Want we zullen het met zijn allen moeten doen, alleen zal het ons niet lukken”, zegt Norder. ,,En we mogen vooral het belang van bewoners niet vergeten. Na de overlast moeten zij een comfortabeler huis hebben zonder hogere woonlasten.”
Het bedrag van 108 miljard euro is ongekend hoog. Ter vergelijking: dat is meer dan Nederland dit jaar uitgeeft aan de zorgkosten, defensie en veiligheid bij elkaar opgeteld. Uitgesmeerd over ruim dertig jaar lijken de kosten voor de corporaties meer behapbaar: dan gaat het om zo’n 3,4 miljard euro per jaar.
‘Huiseigenaren in problemen’
Onderzoeksbureau Ecorys berekende eerder dit jaar dat de eigenaar van een gemiddeld rijtjeshuis naar schatting 18.000 euro kwijt is om gasloos te worden. Vooral lage- en middeninkomens dreigen daardoor financieel in de problemen te komen. Die 18.000 euro is nodig om van het gas af te gaan: de kosten om helemaal klimaatneutraal te worden, zitten daar nog niet bij.
De werkelijke kosten zullen per woning enorm verschillen. ,,Als je een nieuw huis hebt met energielabel A zullen de kosten lager zijn”, voorspelde Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis. ,,Maar als je een ouder huis hebt, uit de jaren 50 of 60, dan kunnen de kosten nog veel hoger uitvallen.”
NU 28.05.2018 Het op termijn dichtdraaien van de gaskraan in Groningen scheelt het kabinet 900 miljoen euro in 2022 aan gasopbrengsten. Daarnaast wordt er vanaf dit jaar structureel 200 miljoen euro vrijgemaakt voor de gevolgen van de bevingsschade in de regio.
Lagere gasopbrengsten lopen op tot 900 miljoen euro in 2022
Kabinet steekt jaarlijks 200 miljoen in bevings- en herstelschade
Lagere opbrengsten worden opgevangen door meevallers, geen bezuinigingen
Economie groeit harder dan eerder geraamd
De kosten worden betaald uit meevallers elders op de rijksbegroting. Bovendien blijkt uit berekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) dat de economie sterker groeit dan aanvankelijk gedacht. Dat betekent dat er vooralsnog niet bezuinigd hoeft te worden.
Dat staat in de Voorjaarsnota die minister Wopke Hoekstra (Financiën) maandag naar de Tweede Kamer stuurt.
In deze nota staan de wijzigingen ten opzichte van Startnota, het uitgewerkte financiële plaatje van het vorig jaar gepresenteerde regeerakkoord.
De grootste wijziging heeft alles te maken met het kabinetsbesluit om de gaskraan in Groningen volledig dicht te draaien voor 2030. Daar was met het opstellen van het regeerakkoord nog geen rekening mee gehouden.
Voor dit jaar worden de kosten van de lagere gaswinning geraamd op 150 miljoen euro. Dat bedrag loopt in drie stappen op tot 350 miljoen euro in 2021. Het jaar erna bedragen de misgelopen gasbaten 900 miljoen euro.
De reden van die grote sprong heeft te maken met het installeren van een nog te bouwen stikstoffabriek. Daarmee kan buitenlands aardgas worden omgezet in gas dat ook voor het Nederlandse netwerk geschikt is. Die fabriek is vermoedelijk in 2022 klaar, waardoor de productie uit Groningen fors kan worden verlaagd.
De 200 miljoen euro die vanaf 2018 ieder jaar wordt vrijgemaakt voor de gevolgen van de gaswinning, zijn bestemd voor de bevings- en herstelschade en de mogelijke rechtszaken die daarbij komen kijken.
Er kan nog niet precies worden gezegd of dit voldoende is omdat het kabinet nog onderhandelt met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en haar aandeelhouders Shell en Exxon over de precieze kostenverdeling die komt kijken bij de het dichtdraaien van de gaskraan.
Meevallers
Zowel de lagere gasopbrengsten als de kosten als gevolg van de bevingen worden dit jaar betaald uit meevallers en geld dat overblijft op de begroting van de ministeries.
Met name Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) dragen hier aan bij. Er zijn meevallers te melden dankzij lagere uitgaven aan medicijnen (350 miljoen), de huurtoeslag (100 miljoen) en een lager aantal AOW-gerechtigden (95 miljoen).
Hoe de kosten na 2019 worden gedekt, wordt op Prinsjesdag in september bekendgemaakt.
Kader
Daarmee is ook meer duidelijkheid over de manier waarop de gasopbrengsten worden behandeld binnen de overheidsfinanciën. Die zijn sinds dit kabinet opgenomen in het zogenoemde uitgavenkader.
Zo’n kader is opgesteld om een norm te stellen aan de maximale uitgave van de overheid. Als er tegenvallers zijn en het uitgaveplafond wordt doorbroken, zal dat ergens anders in de begroting moeten worden opgevangen. Onder andere de PvdA vindt dit een slecht plan omdat een lagere gaswinning mogelijk ten koste gaat van bijvoorbeeld extra investeringen in de zorg.
Plaats je de gasopbrengsten buiten het kader, zoals het vorige kabinet deed, kun je tegenvallers opvangen in het overheidssaldo. In dat geval loopt de staatsschuld verder op. Maar Hoekstra noemde dit vorig jaar al niet zuiver. Zo worden volgende generaties immers opgezadeld met de tegenvallers.
Meer uitgaven
Het kabinet heeft meer extra uitgaven in petto. Zo gaat er 34 miljoen euro extra naar de douane en keuringsdiensten als voorbereidingen op de Brexit.
Ook zijn er hogere kosten (200 miljoen) vanwege een hoger aantal leerlingen en studenten dan eerder geraamd. Dat is niet zozeer kabinetsbeleid, maar een gevolg van het feit dat meer mensen besluiten een opleiding te volgen.
Een andere, niet voorziene uitgave zijn de hogere kosten aan de kinderopvangtoeslag. Vanwege de economische groei is er meer werk en maken mensen meer gebruik van de opvang dan verwacht. Dat kost het kabinet structureel 80 miljoen euro meer dan voorzien.
Groei
Er staat wat de financiën betreft ook goed nieuws in de Voorjaarsnota. Het CPB heeft berekend dat de economie harder is gegroeid dan waar rekening mee werd gehouden aan het begin van deze kabinetsperiode.
Die groei is onder meer te danken aan een hogere export, een gevolg van een groeiende wereldhandel. Ook de woningmarkt draagt een steentje bij aan de verbeterde groeicijfers.
De overheidsfinanciën staan er daarom florissanter voor. De staatsschuld is bijvoorbeeld iets verder gedaald, al komt dat mede door een eerdere bijstelling over het voorgaande jaar.
Het begrotingsoverschot (0,5 procent van het bbp) en de werkloosheid (3,9 procent) blijven ongewijzigd.
Hoewel de groei voor een belangrijk deel is te danken aan een toenemende wereldhandel, is het kabinet zich ook bewust van de internationale risico’s zoals de Brexit en het wispelturige (handels)beleid van de Verenigde Staten.
Telegraaf 28.05.2018 Het sneller dichtdraaien van de gaskraan in Groningen kost ons dit jaar 150 miljoen euro, oplopend tot 900 miljoen in 2022. Ook wordt er jaarlijks 200 miljoen euro apart gezet om de kosten van de aardbevingen te dekken en voor aanvullende maatregelen voor de regio.
Dat maakt het kabinet vandaag bekend. Eerder lekte al uit dat er niet bezuinigd hoeft te worden om het ’gasgat’ te dichten dankzij financiële meevallers op begrotingen van andere departementen.
De details rond de financiële dekking van het gasbesluit worden echter pas op Prinsjesdag bekendgemaakt, bij de presentatie van de begroting voor volgend jaar.
De meevallers zijn onder meer te danken aan de hogere economische groei. Op het ministerie van Volksgezondheid wordt bovendien 350 miljoen euro minder uitgegeven aan genees- en hulpmiddelen en er zijn door hogere sterftecijfers minder AOW-gerechtigden wat de staatskas 95 miljoen euro scheelt. Voor de huurtoeslag is 100 miljoen euro minder nodig. Op de EU-afdrachten is dit jaar een eenmalige meevaller van 476 miljoen euro, al zal die naar verwachting komende jaren teniet gedaan worden door een tegenvaller op de afdrachten aan Brussel.
Dankzij de meevallers is er nog 34 miljoen euro gevonden voor meer mankracht bij de Brexit-voorbereidingen en voor de Douane en keuringsdiensten. Ook bleek er 200 miljoen euro extra nodig te zijn doordat er meer leerlingen en studenten zijn dan eerder gedacht en omdat meer mensen werken en dus hun kinderen naar de kinderopvang sturen (80 miljoen).
De PvdA vindt de aanpassingen van de begroting in de zogeheten Voorjaarsnota een ’enorme teleurstelling voor de Groningers’ omdat het stuk geen duidelijkheid geeft over het terugdraaien van de gaskraan naar nul. „De onzekerheid voor de Groningen wordt bovendien groter door de Franse slag van boekhouden waarmee het kabinet de verlaging van de gaswinning wil financieren.”
Het ministerie van Justitie en Veiligheid besteedt een meevaller van ruim 80 miljoen deels aan drugstesten. Er zijn ook forse tegenvallers op het departement. De gevangenissector kost tientallen miljoenen meer, volgend jaar bijna veertig miljoen. En er wordt verwacht dat er steeds minder zaken bij de rechter komen die griffiekosten opleveren, daarom is daar een tegenvaller voorzien van ruim 56 miljoen.
De oprichting vanhet nieuwe ministerie Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid blijkt allerminst gratis. Er is 50 miljoen euro voor uitgetrokken. Een deel ervan is eenmalig, maar het nieuwe ministerie kost structureel in elk geval 15 miljoen per jaar meer.
Om de bouw aan te zwengelen komt er verder een fonds waar het ministerie van Binnenlandse Zaken 10 miljoen aan bijdraagt. Daarmee moet grond klaargemaakt worden voor de bouw.
Sommige investeringen, zoals de eerder gemelde miljoenen extra voor de politie, zijn wel afgesproken tijdens de onderhandelingen over de deze voorjaarsnota, maar komen pas met Prinsjesdag echt in de begroting terecht.
RO 28.05.2018 De overheidsfinanciën vertonen onverminderd een positief beeld. Financiële meevallers helpen in 2018 bij het opvangen van de kosten van het verlagen van de gaswinning. De lagere gasbaten als gevolg van dit besluit lopen naar verwachting op tot 900 miljoen euro in 2022. Financiële meevallers zijn voornamelijk te vinden bij de zorg en sociale zekerheid.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de Voorjaarsnota 2018 die minister Hoekstra van Financiën op 28 mei aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In de Voorjaarsnota staan de wijzigingen voor het begrotingsjaar 2018 ten opzichte van de Startnota, de vertaling van de financiële afspraken uit het Regeerakkoord.
Economisch en budgettair beeld
Cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) laten zien dat de economische groei hoger was dan bij de Startnota geraamd. Deze extra groei wordt vooral verklaard door een hogere uitvoer, die het gevolg is van een hoger dan geraamde wereldhandel. Ook de woningmarkt draagt bij aan de groei. De werkloosheid blijft met 3,9 procent ongewijzigd ten opzicht van de Startnota.
Ook de raming van het overheidssaldo is onveranderd en komt uit op 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld is verder gedaald tot 53,3 procent bbp. De belangrijkste reden hiervoor is dat de schuld in 2017 lager uitkwam dan verwacht en doorwerkt in de voorjaarsnotacijfers.
Niettemin is het kabinet zich ervan bewust dat met name internationale risico’s, zoals de uitwerking van de Brexit en het (handels)beleid van de Verenigde Staten, kunnen de economische groei drukken.
Aanpassingen
Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2018 extra geld vrijgemaakt voor onder andere het opvangen van de lagere gasbaten en meer mankracht bij de Brexit-voorbereidingen voor Douane en keuringsdiensten (34 miljoen). Financiële meevallers zijn er onder andere door lagere uitgaven aan genees- en hulpmiddelen (350 miljoen) en een lager dan verwacht aantal AOW-gerechtigden (95 miljoen). Ook bij de huurtoeslag is er een meevaller van 100 miljoen.
Hogere uitgaven zijn er dit jaar onder andere door een hoger dan geraamd aantal leerlingen en studenten (200 miljoen) en doordat de gunstige economische omstandigheden meer mensen doen besluiten gebruik te maken van kinderopvang (80 miljoen).
De inkomsten komen lager uit door de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie over de fiscale eenheid en doordat zorgverzekeraars de nominale zorgpremie uiteindelijk lager hebben vastgesteld dan eerder geraamd. De economische groei zorgt – in mindere mate – juist voor hogere inkomsten.
Gasbesluit
In de Voorjaarsnota zijn de budgettaire effecten verwerkt van het kabinetsbesluit over de gaswinning in Groningen. Het gaat hier om gederfde ontvangsten voor begrotingsjaar 2018 en de meerjarige doorwerking hiervan tot en met 2022. De gedetailleerde financiële dekking van het besluit wordt zichtbaar op Prinsjesdag, waarbij traditioneel de integrale begrotingsbesluitvorming voor het jaar 2019 en verder wordt gepresenteerd.
Volgens de huidige inzichten leidt het verlagen van de gaswinning in 2018 tot 150 miljoen euro lagere baten, en loopt dit bedrag op tot 900 miljoen in 2022. Daarnaast is er structureel 200 miljoen euro gereserveerd voor diverse kosten van het Rijk voor onder andere de kosten voor de aardbevingen en het bieden van een perspectief voor de regio.
Beide maatregelen worden in 2018 gedekt uit meevallers en geld op de verschillende departementale begrotingen wat niet tot besteding zal komen, in het bijzonder die van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De meerjarige dekking wordt gepresenteerd op Prinsjesdag.
AD 28.05.2018 Meevallers op de rijksbegroting zijn dit jaar groot genoeg om het gat te dichten dat geslagen wordt door het verder terugschroeven van de gaswinning in Groningen. Daarnaast is er ruimte om enkele tegenvallers op te vangen zonder elders te hoeven bezuinigen, blijkt uit de vandaag gepresenteerde Voorjaarsnota.
Het kabinet gaf al eerder aan niet extra te zullen bezuinigen om de kosten van het dichtdraaien van de Groningse gaskraan op te vangen. Het besluit om de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien werd enkele weken geleden al genomen, maar onduidelijk was tot dusver welk prijskaartje daaraan hangt en hoe die rekening moet worden betaald. Hoe het kabinet dat vanaf 2019 denkt te gaan oplossen, wordt op Prinsjesdag bekendgemaakt.
Het besluit om de gaskraan verder dicht te draaien kost dit jaar 150 miljoen euro aan misgelopen gasbaten. Doordat de gaswinning de komende jaren helemaal wordt afgebouwd, loopt dat bedrag fors verder op naar 900 miljoen euro in 2022. Daarnaast wordt structureel 200 miljoen euro opzijgezet om het aardbevingsgebied in Groningen te helpen.
Onverminderd positief
Meevallers zijn er dit jaar met name bij de gezondheidszorg en de sociale zekerheid. Zo hoeft minder geld te worden uitgegeven aan genees- en hulpmiddelen, aan de AOW en aan huurtoeslagen. Daar staan hogere uitgaven tegenover aan onderwijs en kinderopvang. Ook gaat extra geld naar de douane en keuringsdiensten ter voorbereiding op het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU.
De overheidsfinanciën vertonen volgens minister Wopke Hoekstra (Financiën) onverminderd een positief beeld. Het kabinet gaat nog altijd uit van een begrotingsoverschot van 0,5 procent van het bruto binnenlands product. De economie draait nog altijd op volle toeren, en groeit zelfs harder dan waar vanuit werd gegaan bij het opstellen van de begroting voor dit jaar.
Het kabinet waakt desondanks voor al te veel optimisme, omdat er ook risico’s op de loer liggen. De gevolgen van bijvoorbeeld de brexit en het handelsbeleid van de Verenigde Staten kunnen de economische groei drukken.
NOS 26.05.2018 In Limburg is vannacht een aardbeving geweest. Deze had een kracht van 3,2 en werd in Zuid-Nederland en België gevoeld. In tegenstelling tot de bevingen in Groningen lijken de Limburgers er niet wakker van te liggen en is er weinig schade. Hoe kan dat?
“Dat heeft allereerst met de diepte te maken waarop de beving plaatsvindt”, vertelt Läslo Evers, seismoloog bij het KNMI. “Een beving van 3,2 op 3000 meter, zoals in Groningen, voel je veel duidelijker dan in Limburg, waar de beving op 12.000 meter diepte was.”
Een huis met aardbevingsschade in Groningen ANP
De zwaarste beving in Groningen had een kracht van 3,6, gemeten in het dorp Huizinge in 2012. Tientallen schademeldingen volgden uit de omliggende dorpen. De zwaarste beving in Limburg, en tevens ooit gemeten in Nederland, was in 1992 in Roermond. Die had een kracht van 5,8 aanmerkelijk zwaarder dan in het noorden. Deze werd overigens in heel West-Europa gevoeld en veroorzaakte vooral schade aan oude gebouwen.
Schade in een Limburgse supermarkt na de beving in 1992 ANP
Beide bevingen komen tot stand door opgebouwde spanningen in de ondergrond; er volgt een ontlading en dat zorgt voor een beving. “Het grootste verschil tussen Groningen en Limburg is de oorzaak van de bevingen”, zegt Evers. “Die in Groningen worden veroorzaakt door menselijk handelen, namelijk gasboringen. In Limburg is er een natuurlijke oorzaak. Daar zijn breuklijnen in de aardkorst.”
Magnitude zegt niks over schade
Een beving zo zwaar als die in Roermond zou, hypothetisch gezien, in Groningen veel ellende kunnen veroorzaken. De geschiedenis leert dat een lichte beving zware schade kan veroorzaken. En dat een zware aardschok juist nauwelijks voor ellende zorgt. De kracht van de beving zegt dus niet automatisch iets over de gevolgen.
Gaswinning veroorzaakt de bevingen in Groningen ANP
Nu de overheid heeft besloten te stoppen met gasboringen, zullen ook de aardbevingen in het noorden steeds minder worden, verwacht Evers, “Hiermee neem je de bron van de bevingen weg, dus zal op termijn de grond daar weer tot rust komen.”
En ook dat is een groot verschil met het zuiden, want “op de geologische tijdschaal is het te verwachten dat er in Limburg nog tot in de verre toekomst aardschokken zullen zijn”.
NOS 26.05.2018 In het zuiden van Nederland is vannacht een lichte aardbeving geweest. De beving had een kracht van 3,2 en was rond 00.45 uur. Het epicentrum lag bij de Limburgse plaats Stramproy, aan de grens met België.
Anders dan in Groningen hebben aardbevingen in Zuid-Nederland een natuurlijk oorzaak, schrijft 1Limburg. Ze zijn het gevolg van bewegingen in regionale breukensystemen in de aardkorst.
De zwaarste aardbeving die in Nederland tot nu toe gemeten is, was in 1992 in Roermond. Die beving had een kracht van 5,8. In 2002 was er in Heerlen een beving met een kracht van 4,9. De krachtigste aardbeving in Groningen (3,6) was in 2012 in Huizinge bij Loppersum.
Telegraaf 26.05.2018 In het zuiden van Nederland heeft een lichte aardbeving plaatsgevonden. De beving met een kracht van 3,2 had plaats om ongeveer 00.45 uur. Volgens het KNMI lag het epicentrum bij de Limburgse plaats Stramproy, aan de grens met België.
De beving was op een diepte van zo’n 12 kilometer. Op Twitter melden meerdere mensen in België en Nederland dat ze de beving hebben gevoeld.
In tegenstelling tot Groningen, waar aardbevingen het gevolg zijn van gaswinning, hebben bevingen in Limburg een natuurlijke oorzaak. Ze zijn het gevolg van bewegingen in regionale breukensystemen in de aardkorst. Deze bewegingen ontstaan door zogeheten tektonische krachten aan de randen van platen.
Nederland ligt midden op de Euraziatische Plaat. Midden op de min of meer stabiele platen kunnen ook aardbevingen voorkomen.
De zwaarste aardbeving die in Nederland tot nu toe gemeten is, was in 1992 in Roermond. Die beving had een kracht van 5,8.
Bij de politie en veiligheidsregio zijn geen telefoontjes binnengekomen van verontruste bewoners of mensen die schade wilden melden aan hun huizen.
NU 26.05.2018 In het zuiden van Nederland heeft een lichte aardbeving plaatsgevonden. De beving met een magnitude van 3.2 vond plaats om ongeveer 00.45 uur.
Volgens het KNMI lag het epicentrum bij de Limburgse plaats Stramproy, aan de grens met België. De beving was op een diepte van zo’n 12 kilometer. Op Twitter melden meerdere mensen in België en Nederland dat ze de beving hebben gevoeld.
Recente aardbeving in Nederland: op 2018-05-25 om 22:43:27 UTC (2018-05-26 om 00:43:27 NL) vond in #Stramproy een #aardbeving plaats met een magnitude van 3.2 (reviewed). https://t.co/FcThPUYrL2
In tegenstelling tot Groningen, waar aardbevingen het gevolg zijn van gaswinning, hebben bevingen in Limburg een natuurlijke oorzaak. Ze zijn het gevolg van bewegingen in regionale breukensystemen in de aardkorst. Deze bewegingen ontstaan door zogeheten tektonische krachten aan de randen van platen.
Nederland ligt midden op de Euraziatische Plaat. Midden op de min of meer stabiele platen kunnen ook aardbevingen voorkomen.
De zwaarste aardbeving die in Nederland tot nu toe gemeten is, was in 1992 in Roermond. Die beving had een magnitude van 5.8.
AD 25.05.2018 Eind dit jaar heeft geen enkele supermarkt van Lidl in Nederland nog verwarming op aardgas. In 90 procent van de 420 filialen is de gaskraan al afgesloten.
De laatste winkels worden komende maanden in rap tempo aangepast, laat Lidl weten. ,,We vervangen de gasaansluiting door een elektrische warmtepomp. In de provincies Flevoland en Groningen zijn al alle Lidl-winkels nu al aardgasvrij.”
Lidl doet wat we eigenlijk allemaal moeten doen: stoppen met het gebruiken van aardgas. Daar wordt veel over gepraat, maar in de praktijk wordt nog weinig gedaan, aldus Marjan Minnesma.
De Duitse supermarktketen zet daarmee in Nederland de toon, zegt Marjan Minnesma van Urgenda, de stichting die Nederland sneller duurzaam wil maken en de overheid via een rechtszaak probeert te bewegen meer te doen om klimaatverandering tegen te gaan. ,,Lidl doet wat we eigenlijk allemaal moeten doen: stoppen met het gebruiken van aardgas. Daar wordt veel over gepraat, maar in de praktijk wordt nog weinig gedaan. Dit voorbeeld laat zien dat het kan.”
Flinke investering
Lidl is zo’n vier jaar geleden gestart met de ombouwoperatie. Die was een flinke investering, erkent Marlijn Simons-Somhorst, manager duurzaamheid van Lidl Nederland. ,,Om de kosten te beperken zijn de meeste winkels omgeschakeld op een natuurlijk moment; als een filiaal of verwarmingssysteem gemoderniseerd moest worden.”
De kosten voor winkels die nog voor het gas af moeten, bedragen volgens haar gemiddeld 15.000 euro. ,,We gaan nu van twee systemen – aardgas voor verwarming en elektriciteit voor de koeling – over op één systeem. Voor ons als discounter is die efficiëntie belangrijk. Daarbij vinden we het gebruik van aardgas niet langer van deze tijd. Door onze winkels fossielvrij te maken, verkleinen we onze impact op de wereld om ons heen.”
Action
Door het dichtdraaien van de gaskraan sparen de winkels per jaar in totaal 2 miljoen kubieke meter aardgas uit, volgens Lidl. Ook Albert Heijn timmert aan de weg. Een ‘ruime meerderheid’ van de winkels is inmiddels van het gas af, laat een woordvoerder weten. ,,Dat aantal groeit elke week, want in elke winkel die we verbouwen, gaat de gaskraan dicht.”
Andere winkelketens laten desgevraagd weten nog niet zo ver te zijn. Zo heeft Zeeman ‘nog geen planning gemaakt’. Jumbo ‘onderzoekt de mogelijkheden’ om zijn winkels van het gas af te krijgen. ,,Op dit moment valt er echter nog niet veel te communiceren”, aldus de Brabantse supermarktketen.
AD 23.05.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) heeft vanmiddag laconiek gereageerd op het afbreken van het overleg over de versterking van door de gaswinning beschadigde huizen in Groningen. ,,Vastlopen is een groot woord”, aldus de bewindsman, die de boze Groningers vraagt om nog even geduld te betrachten.
Als we uit waren geweest op geld waren we lekker doorgegaan met pompen. Dit gaat over veiligheid. Punt, aldus Minister Wiebes.
Vertegenwoordigers van de provincie Groningen, tien gemeenten en de actiegroepen Groninger Bodem Beweging en Groninger Gasberaad hebben gisteravond een overleg met Wiebes afgebroken. Volgens hen is het overleg vastgelopen op onenigheid over de versterking van 1588 woningen in Appingedam, Delfzijl, Overschild en Ten Boer.
Volgens Wiebes verloopt de samenwerking tussen het Rijk en het provinciebestuur, de gemeenten en maatschappelijke organisaties juist heel goed. ,,Dit is een buitengewoon effectief team, we zijn zeer op elkaar gesteld geraakt. Maar op één punt zijn we het niet eens geworden.’
De minister, voor hij beslist over de versterking, het advies van deskundigen van de Mijnraad afwachten. Nu de gaskraan dichtgaat hebben de mensen in deze plaatsen minder aardbevingen te vrezen. Daarom hoeven sommige huizen waarschijnlijk minder of zelfs helemaal niet versterkt te worden, denkt de bewindsman. Dat advies moet binnen enkele weken klaar zijn. De bewoners zouden dan nog voor de zomer duidelijkheid moeten hebben.
Bewust
De getroffen Groningers zijn woest over de vertraging. Sommigen verdenken Wiebes ervan dat hij op de versterkingsoperatie wil besparen. De minister bezweert dat dat niet zo is. ,,Echt waar, als we uit waren geweest op geld waren we lekker doorgegaan met pompen. We hebben het ervoor over. Dit gaat over veiligheid. Punt.”
De belangenclubs vinden dat de bewoners duidelijkheid moeten krijgen en dat de eerder gemaakte afspraken over de versterking moeten worden nagekomen. De provincie en de betrokken gemeenten beraden zich op stappen.
De Tweede Kamer betreurt het afbreken van het overleg. SP en PvdA willen Wiebes er snel over aan de tand voelen.
RO 22.05.2018 De noodzaak van de versterking van huizen en gebouwen in Groningen waarvoor nog geen versterkingsadvies is afgegeven, wordt opnieuw bekeken op basis van het rapport van deskundigen over het nieuwe aardbevingsrisico dat voor de zomer verschijnt. De versterking van huizen waarbij de uitvoering reeds is gestart, wordt intussen gewoon voortgezet. Dat geldt ook voor de aanpak van huizen waarvan de bewoners al een versterkingsadvies hebben ontvangen.
Dat schrijft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat in een brief aan de bestuurders in het aardbevingsgebied. Het besluit betekent dat er tijdelijk geen nieuwe versterkingsadviezen worden afgegeven in afwachting van het advies van de Mijnraad over het effect van de beëindiging van de gaswinning op het aardbevingsrisico en wat dit betekent voor de versterkingsoperatie. Dat advies moet binnen enkele weken gereed zijn.
Onverkort doorgaan met de oude aanpak zorgt volgens het kabinet niet voor een slagvaardige aanpak van de meest risicovolle huizen en zal bovendien niet leiden tot een afgeronde versterking op kortere termijn. Ondanks de grote inzet van alle betrokkenen gaat de lopende versterkingsoperatie veel te traag en wachten duizenden bewoners met een versterkingsadvies op dit moment nog op de daadwerkelijke uitvoering van de aanpak van hun huis.
Het kabinet wil die werkvoorraad niet nog verder vergroten met huizen die zijn geïnspecteerd op basis van verouderde technische normen en op basis van het oude gaswinningsniveau.
Het besluit om de gaswinning in Groningen te beëindigen betekent een keerpunt voor de veiligheid in de regio. Door het wegnemen van de oorzaak van de aardbevingen is er nu een werkelijk uitzicht op een afnemend bevingsrisico. Dat vraagt om herijking van de versterkingsoperatie op basis van de meest actuele veiligheidsinzichten van deskundigen.
Zodra het advies van de Mijnraad gereed is, zal het kabinet samen met de regiobestuurders een verbeterde, sterker op veiligheid gerichte aanpak opstellen. In de tussentijd worden de meest onveilige huizen met voorrang versterkt. Een team van specialisten is bezig met de identificatie van deze meest risicovolle huizen, waaronder woningen die nog niet zijn opgenomen in de werkvoorraad.
In de brief schrijft minister Wiebes dat bewoners met een versterkingsadvies de mogelijkheid hebben om hun woning conform dat advies te laten versterken, maar het is geen verplichting. De bewoners mogen ook het advies van de Mijnbouwraad afwachten dat nog voor de zomer verschijnt. De tijdelijke pas op de plaats bij huizen waarvoor nog geen versterkingsadvies is afgegeven, vergroot de kans dat deze panden uiteindelijk niet gesloopt hoeven te worden.
Omdat de gemeenten waarin deze huizen staan hun plannen voor stadsvernieuwing deels hebben gebaseerd op de versterkingsoperatie, gaan regio en kabinet bekijken welke andere opties voor wijkvernieuwing mogelijk zijn. Ook de woningcorporaties worden hierbij betrokken omdat zij een groot deel van deze woningen in bezit hebben.
Het kabinet overlegt nog met de regiobestuurders over de toekomstvisie voor Groningen. Het gaat om een ambitieuze meerjarige aanpak met daarbij passende investeringen. Daarbij worden ook afspraken gemaakt over de definitieve inrichting van de publieke afhandeling van schademeldingen.
NOS 23.05.2018 Minister Wiebes ontkent dat het overleg met Groningen over het versterken van woningen in het aardbevingsgebied is vastgelopen, vanwege onenigheid over geld. “Dit gaat niet over geld, maar over veiligheid. Als het om geld zou gaan, zou dit beleid er heel anders uitzien.”
Hij vraagt de Groningers dan ook om nog wat geduld. “Echt waar, als we uit waren geweest op geld waren we lekker doorgegaan met pompen. We hebben het ervoor over.”
Wiebes en de regio zijn het niet eens over het versterken van 1588 woningen in Appingedam, Delfzijl, Ten Boer en Overschild. De regio wil dat de woningen snel worden versterkt, de minister wil eerst onderzoeken van onder meer het KNMI en TNO afwachten.
“Versterking blijft nodig, dat kunnen we aan onze klompen aanvoelen. Maar experts moeten eerst zeggen hoe we dat moeten aanpakken”, aldus de minister. Het rapport “met de meest actuele veiligheidsinzichten”, wordt in juli verwacht.
Onzekerheid
“Er zijn bewoners die de afgelopen jaren gewend zijn geraakt aan het idee dat hun huis versterkt zou gaan worden. Voor hen kan uitstel onzekerheid betekenen. Maar laten we eerst goed kijken of het echt nodig is, want het is ook heel vervelend als je huis gesloopt moet worden, terwijl dat niet nodig is.”
In de tussentijd worden de onveiligste huizen met voorrang versterkt. Een team van specialisten is bezig vast te stellen welke huizen dat zijn. De versterking van huizen waarbij de uitvoering al was begonnen, wordt ook voortgezet. Dat geldt ook voor de aanpak van huizen waarvan de bewoners al een versterkingsadvies hadden ontvangen.
Wiebes naar Groningen
De provincie Groningen en de tien aardbevingsgemeenten willen dat Wiebes naar Groningen komt om zijn standpunt uit te leggen en te luisteren naar de Groningse bestuurders. “We willen de minister vanuit de regio vertellen wat we vinden van dit voornemen”, zegt commissaris van de koning René Paas.
Paas noemt het begrijpelijk dat het rauw op het dak valt van Groningers, als ze erop rekenden dat hun huis zou worden gesloopt en de overheid gaat vertragen.
De Tweede Kamer gaat nog voor het zomerreces met Wiebes in debat.
Telegraaf 23.05.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken reageert laconiek op het afbreken van het overleg over de versterking van door de gaswinning beschadigde huizen in Groningen. ,,Vastlopen is een groot woord”, relativeert Wiebes. Hij vraagt de Groningers, die wegliepen uit de besprekingen omdat de minister talmt met de versterking van honderden huizen, om nog even geduld.
Wiebes wil, voor hij beslist over de versterking van 1588 woningen in het aardbevingsgebied, het advies van deskundigen afwachten. Nu de gaskraan dichtgaat hebben zij minder aardbevingen te vrezen. Daarom hoeven sommige huizen waarschijnlijk minder of zelfs helemaal niet versterkt te worden, denkt de minister. Hij wil niet lichtvaardig overgaan tot sloop, terwijl dat later misschien onnodig blijkt.
Sommige Groningers verdenken Wiebes ervan dat hij op de versterkingsoperatie wil besparen. De minister bezweert dat dat niet zo is. ,,Echt waar, als we uit waren geweest op geld waren we lekker doorgegaan met pompen”, zei hij op NPO Radio 1. We hebben het ervoor over. Dit gaat over veiligheid – punt.”
Niet uit het veld geslagen
Wiebes is door het stokken van het overleg niet uit het veld geslagen, omdat de samenwerking tussen het Rijk en het provinciebestuur, de gemeenten en maatschappelijke organisaties volgens hem tot dusver eigenlijk juist heel goed verloopt. ,,Dit is een buitengewoon effectief team, we zijn zeer op elkaar gesteld geraakt. Maar op één punt zijn we het niet eens geworden.”
De minister denkt de bewoners van de huizen in kwestie, in Appingedam, Delfzijl, Ten Boer en Overschild voor de zomer duidelijkheid te kunnen bieden. Hij verwacht het advies van de veiligheidsexperts begin juli.
Duidelijkheid
Na spoedoverleg in Groningen zei commissaris van de Koning René Paas woensdag dat hij hoopt dat de Tweede Kamer Wiebes houdt aan zijn belofte voor de zomer duidelijkheid te geven.
De Tweede Kamer betreurt het afbreken van het overleg. SP en PvdA willen Wiebes er snel over aan de tand voelen.
AD 22.05.2018 Meerdere partijen in de bevingsregio Groningen zijn boos op minister Eric Wiebes van Economische Zaken. Vertegenwoordigers van de provincie Groningen, tien gemeenten en de actiegroepen Groninger Bodem Beweging en Groninger Gasberaad hebben vanavond een overleg met de minister afgebroken, zo liet de provincie weten.
Volgens hen is het overleg vastgelopen op onenigheid over de versterking van een bepaalde groep woningen.
Wiebes wil wachten met een besluit over versterking van die ruim 1500 woningen. De bewoners moeten wachten op de uitkomst van een onderzoek van de Mijnraad of versterking van hun huis nog wel nodig is nu onlangs is besloten de gaswinning volledig af te bouwen. Dat advies moet binnen enkele weken klaar zijn. Voor de woningen is versterking wellicht niet meer nodig, omdat bij de inschatting van de risico’s is uitgegaan van een niveau van gaswinning in de toekomst dat nu is veranderd.
De regio zegt in een verklaring er veel waarde aan te hechten dat bewoners die in het lopende versterkingsproces zitten duidelijkheid krijgen en dat de gemaakte afspraken over de versterking worden nagekomen. De provincie en de betrokken gemeenten beraden zich op stappen.
NU 23.05.2018 Het overleg tussen minister van Economische Zaken Eric Wiebes, de provincie Groningen, maatschappelijke organisaties en Groningse gemeenten waar aardbevingen zijn is dinsdagavond opgeschort.
Dat meldt de provincie Groningen. Het overleg ging over het versterken van woningen die beschadigd zijn door de aardbevingen in het gebied.
Volgens de televisiezender RTV Noord is het overleg stukgelopen op bijna zestienhonderd huishoudens waarvan de regio vindt dat die direct versterkt moeten worden, terwijl minister Wiebes wil wachten met die versterking.
Hij wil wachten op nog meer onderzoek, van onder meer TNO en het KNMI. De uitslagen van die onderzoeken worden eind juni verwacht.
Sommige inwoners van de huizen hebben al het advies gekregen om de woningen te laten versterken, maar toch wil de minister daar nog niet meteen aan. De woningen staan in Appingedam, Delfzijl, Ten Boer en Overschild.
”De voorbereidingen voor het versterken van de woningen zijn al zo ver gevorderd, dat je in dit geval niet meer kunt stoppen. We konden de minister daar niet van overtuigen en daarom hebben we besloten het overleg af te breken”, zegt Commissaris der Koning in de provincie Groningen René Paas.
Dinsdag liet Shell weten dat het verwacht snel een definitief akkoord over de beëindiging van de gaswinning in Groningen te sluiten met de overheid. Dat zei topman Ben van Beurden tijdens de algemene aandeelhoudersvergadering van het olie- en gasbedrijf.
Shell is voor de helft eigenaar van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die het aardgasveld in Groningen ontgint.
Betalen aardbevingsschade
Van Beurden zei in een reactie op vragen van een Groningse boer ook dat de NAM te allen tijde zal betalen voor de aardbevingsschade die als gevolg van de gasboringen is ontstaan.
Hij benadrukte daarbij dat Shell zelf schadevergoedingen zal betalen als de NAM geen geld meer heeft. Voorlopig heeft de NAM overigens nog genoeg geld in kas voor de schadeclaims, aldus de topman.
Het kabinet kondigde eerder dit jaar aan geleidelijk naar de gehele beëindiging van gaswinning in Groningen toe te werken. Wiebes liet in april al weten dat er voor de zomer een akkoord zou zijn met Shell en ExxonMobil, de andere aandeelhouder van de NAM.
Telegraaf 22.05.2018 Een belangrijk overleg over de versterkingsoperatie van Groningen tussen minister Wiebes (Economische Zaken) en de aardbevingsregio is geklapt.
Meerdere partijen in de aardbevingsregio Groningen zijn boos op Wiebes. Vertegenwoordigers van de provincie Groningen, tien gemeenten en de actiegroepen Groninger Bodem Beweging en Groninger Gasberaad hebben dinsdagavond een overleg met de minister afgebroken, zo liet de provincie weten. Volgens hen is het overleg vastgelopen op onenigheid over de versterking van een bepaalde groep woningen.
De Telegraaf onthulde eerder al dat Wiebes een nieuw rapport over toekomstige bevingen wil afwachten nu het kabinet heeft besloten om de gaskraan in Groningen dicht te draaien. De minister verwacht dat daardoor mogelijk niet alle huizen meer hoeven worden versterkt. De regio vreest nu dat mensen nog langer in onzekerheid komen.
Wiebes wil wachten met een besluit over versterking van die 1588 woningen in het gebied waar aardbevingen voorkomen door gaswinning. De bewoners moeten wachten op de uitkomst van een onderzoek van de Mijnraad of versterking van hun huis nog wel nodig is nu onlangs is besloten de gaswinning volledig af te bouwen.
Dat advies moet binnen enkele weken klaar zijn. Voor de woningen is versterking wellicht niet meer nodig, omdat bij de inschatting van de risico’s is uitgegaan van een niveau van gaswinning in de toekomst dat nu is veranderd. René Paas, commissaris van de Koning in Groningen, noemt het slecht voor het vertrouwen als deze mensen nog langer moeten wachten.
Stappen
De regio zegt in een verklaring er veel waarde aan te hechten dat bewoners die in het lopende versterkingsproces zitten duidelijkheid krijgen en dat de gemaakte afspraken over de versterking worden nagekomen. De provincie en de betrokken gemeenten beraden zich op stappen. Woensdag houden ze spoedoverleg.
Volgens Wiebes zorgt onverkort doorgaan met de oude aanpak niet voor ,,een slagvaardige aanpak van de meest risicovolle huizen”. Het zal bovendien niet leiden tot een ,,afgeronde versterking op kortere termijn”.
De minister vindt dat de lopende versterkingsoperatie veel te traag gaat, ondanks de grote inzet van alle betrokkenen. Duizenden bewoners met een versterkingsadvies wachten op dit moment nog op de aanpak van hun huis, benadrukt hij.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer reageert teleurgesteld: „Inwoners zitten al jaren in onzekerheid. In Overschild worden bijvoorbeeld huizen aan de ene kant van de weg wel versterkt en aan de andere kant niet. Dat snapt niemand.” De sociaaldemocraat wil snel een debat met Wiebes.
NU 22.05.2018 Shell verwacht snel een definitief akkoord over de beëindiging van aardgaswinning in Groningen te sluiten met de overheid. Dat zei topman Ben van Beurden dinsdag tijdens de algemene aandeelhoudersvergadering van het olie- en gasbedrijf.
Shell is voor de helft eigenaar van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die het aardgasveld in Groningen ontgint.
Van Beurden zei in een reactie op vragen van een Groningse boer ook dat de NAM te allen tijde zal betalen voor de aardbevingsschade die als gevolg van de gasboringen is ontstaan.
Hij benadrukte daarbij dat Shell zelf schadevergoedingen zal betalen als de NAM geen geld meer heeft. Voorlopig heeft de NAM overigens nog genoeg geld in kas voor de schadeclaims, aldus de topman.
Het kabinet kondigde eerder dit jaar aan geleidelijk naar de gehele beëindiging van gaswinning in Groningen toe te werken. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken liet in april al weten dat er voor de zomer een akkoord zou zijn met Shell en ExxonMobil, de andere aandeelhouder van de NAM.
BB 18.05.2018 Gemeenten mogen tijdelijk onderbouwd afwijken van het aardgasverbod voor nieuwbouwwoningen dat per 1 juli van kracht wordt. Later deze maand publiceert het ministerie van EZK een regeling waardoor gemeenten projecten kunnen aanwijzen die toch op aardgas mogen. De VNG vindt dit een goed besluit.
Blij en onaangenaam verrast
De VNG is blij met het aardgasverbod, maar snapt dat het in sommige situaties echt lastig is. ‘Veel gemeenten zijn blij met de snelheid, maar veel zijn ook onaangenaam verrast.’ Tegelijkertijd worden gemeenten en bouwers en ontwikkelaars niet voor het blok gezet, vindt de vereniging. ‘Binnenkort komt er een regeling die gemeenten de bevoegdheid geeft om projecten aan te wijzen die toch nog op aardgas mogen.’ Ook komt er voor gemeenten, bouwers, ontwikkelaars en kopers waarschijnlijk een vrijwillige regeling om plannen die al zijn voorzien op aardgas alsnog aardgasvrij te maken.
Ontheffing
Gemeenten kunnen een ontheffing op het verbod verlenen, maar alleen conform die ministeriële richtlijn die dus later deze maand wordt vastgesteld. Een gemeente kan dan alleen een ontheffing verlenen bij “zwaarwegende belangen van algemeen belang”, zoals bij te hoge maatschappelijke kosten of als andere oplossingen dan aardgas technisch onmogelijk zijn.
‘Denk aan nieuwbouw midden in een wijk die geheel op gas is aangesloten’, verduidelijkt een woordvoerder van het ministerie van EZK. ‘Het is logischer die woningen wel op gas aan te sluiten.’ Het is de bedoeling dat de regeling tegelijk met het verbod op aardgasaansluitingen ingaat, dus ook op 1 juli 2018.
Geen compensatie
Bouwpartijen zijn op zijn zachtst gezegd not amused over de vervroeging van de datum dat alle nieuwbouwwoningen in principe aardgasvrij zouden moeten zijn. In het regeerakkoord werd nog gerept over “het eind van de kabinetsperiode” en in december noemde minister Ollongren nog 2020 als streefdatum. De aardbeving in het Groningse Zeerijp in januari bracht de kabinetsambities in een stroomversnelling en leidde ertoe dat het verbod op aardgasaansluitingen al op 1 juli van dit jaar ingaat.
Neprom, vereniging van projectontwikkelaars noemt de vervroeging van het verbod met een half jaar “slecht leiderschap”. Bouwend Nederland wil een compensatie voor hogere kosten en vertragingen in al lopende projecten. Volgens de vereniging moeten alle partijen, ook gemeenten, de lasten dragen. De VNG denkt niet dat gemeenten bouwers zullen gaan compenseren. ‘Dat is niet de verwachting.’
Invoeringsdatum onherroepelijk
De VNG wijst erop dat de invoeringsdatum onherroepelijk is, aangezien deze al is gepubliceerd in de Staatscourant. ‘Dat het verbod op aardgas eraan kwam, was al maanden bekend. Daaraan is uitgebreid aandacht besteed in verschillende media.’ De vereniging stelt dat al 50 procent van de nieuwbouwwoningen aardgasvrij wordt gebouwd. ‘En dat percentage stijgt snel.’
Volgens recent onderzoek van Bouwtrend is 35 procent van de geplande, maar nog niet vergunde, woningen ontworpen met een aardgasaansluiting. Het zou gaan om minstens tienduizend woningen.
AD 17.05.2018 Het KNMI waarschuwt voor meer én zwaardere aardbevingen in Groningen. Ook als de gaskraan dichtgaat – zoals het kabinet van plan is – moet rekening worden gehouden met een klap van 5 op de schaal van Richter.
We moeten rekening houden met een toename van bevingen en zwaardere bevingen, aldus Läslo Evers.
Volgens het meteorologisch instituut leidt het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen niet automatisch tot minder aardbevingen. ,,In de ondergrond kunnen nog altijd bepaalde spanningen worden opgebouwd die tot een beving met een magnitude van 5 kunnen leiden”, zegt Läslo Evers, hoofd van de vakgroep seismologie bij het KNMI.
In de Tweede Kamer heeft Evers vandaag gewaarschuwd voor optimisme en hooggespannen verwachtingen bij de Groningers. ,,We moeten rekening houden met een toename van bevingen en zwaardere bevingen.” Hij denkt dat de kracht van de bevingen op termijn wel afneemt, maar hij kan niet voorspellen wanneer dat precies gebeurt.
Opvallend
De uitspraken van het KNMI zijn opvallend, omdat minister Wiebes van Economische Zaken hoopt dat de versterkingsoperatie van huizen in Groningen minder duur wordt nu de gaskraan in 2030 helemaal dichtgaat. Wiebes laat het KNMI en het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) onderzoeken of het daardoor veiliger wordt in Groningen.
,,Ik verwacht niet dat die bovengrens van 5 op de schaal van Richter omlaag gaat”, zegt Evers nu al tegen deze site. ,,Mijn advies zou zijn om deze bovengrens als uitgangspunt te nemen voor de versterkingsoperatie.” Als dat gebeurt, kan dat aanzienlijk duurder uitpakken dan een scenario met minder zware bevingen.
Onzekerheid
Duizenden Groningers zitten op dit moment in onzekerheid over wat er met hun huis gaat gebeuren. Wiebes besloot in april om een pas op de plaats te maken met de versterking van die panden in afwachting van het onderzoek door het KNMI en het SodM. Komende zomer worden de uitkomsten verwacht.
De ‘seismische energie’ in Groningen was in de eerste vier maanden van dit jaar zeven keer zo hoog als in 2017. Op 8 januari werd Zeerijp getroffen door een aardbeving van 3,4 op de schaal van Richter. ,,In dat gebied was de gaswinning al teruggedraaid”, zegt Evers. ,,Eerder dachten wij nog dat een afname van gaswinning gepaard ging met een afname van bevingen, maar dat blijkt helaas niet zo te zijn.”
Telegraaf 16.05.2018 Projectontwikkelaars, bouwbedrijven en woningcorporaties voelen zich overvallen door het „overhaaste” verbod op het bouwen van woningen met aardgas. Dat verbod gaat al op 1 juli in, een half jaar eerder dan de sector dacht.
Hun brancheorganisaties noemen die ingangsdatum in een brief aan het kabinet onverantwoord en „niet getuigen van behoorlijk bestuur”, schrijft de Volkskrant. De bouwers waarschuwen het kabinet voor grote vertragingen en kostenoverschrijdingen bij bouwplannen die nog in de ontwerpfase zijn.
De zware aardbeving in het Groningse Zeerijp op 8 januari heeft de zaak in een stroomversnelling gebracht. De landelijke politiek raakte plotseling doordrongen van de urgentie van de energietransitie.
NOS 16.05.2018 Het verbod op het bouwen van woningen met een aardgasaansluiting wordt niet uitgesteld. Vanaf 1 juli mogen er geen huizen met zo’n aansluiting meer worden gebouwd en in de bouwwereld leven daar bezwaren tegen. Brancheorganisaties vinden dat de ingangsdatum overhaast is ingevoerd; ze zijn bang voor vertragingen en hoge kosten bij bouwplannen die nu nog op de tekentafel liggen.
Minister Ollongren laat nu weten dat het kabinet vaart wil maken met het aardgasvrij maken van de bouw. Op die manier moet de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk naar nul worden gebracht.
Uitzondering mogelijk
De minister vindt het niet uit te leggen dat nu nog vergunningen worden gegeven voor woningen met een aardgasaansluiting, terwijl die woningen binnen afzienbare tijd weer van het gas af moeten.
Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken lukt het de meeste bedrijven goed om de plannen aan te passen. Het ministerie wijst er ook op dat gemeenten een uitzondering op het aardgasverbod kunnen maken als vertraging in de bouw dreigt. Binnenlandse Zaken werkt daarvoor samen met de sector aan een regeling.
Elsevier 16.05.2018 Nederland voert al op 1 juli 2018 tot verrassing van onder meer de bouw- en woningsector een verbod in op het gebruik van aardgas in nieuwbouwhuizen en kleine bedrijven. Het vervallen van de aansluitplicht oogt misschien onschuldig, maar in de praktijk is het dat niet, schrijft Syp Wynia.
In een eerder commentaar schreef Wynia al dat de Nederlandse staat, voor zover bekend als eerste en enige land ter wereld, besloten heeft dat zijn burgers geen aardgas meer mogen gebruiken. De Tweede Kamer besloot in januari dat nieuwbouwhuizen in beginsel niet meer mogen worden aangesloten op aardgasnet. Het overgrote deel van het parlement is het erover eens: in de volgende decennia moet heel Nederland van het gas af. Begin april maakte Ferdi Licher, programmadirecteur Bouwen en Energie, dat bekend op het congres van aardgasvrije nieuwbouw. Dat zorgt recent voor ophef.
U wilde een nieuw bedrijf bouwen? Na 1 juli moet u het van #RutteDrie (en van bijna de hele Tweede Kamer) zonder gasaansluiting stellen. Die wordt met ingang van die datum namelijk verboden. Dat hadden ze u waarschijnlijk nog niet verteld, maar zo zit het dus. #VanGasLoshttps://twitter.com/sypwynia/status/996272341377277953 …
Hoe het dan verder moet met de energievoorziening van de huishoudens lijkt totaal ondergeschikt te zijn aan de gasobsessie van de Nederlandse overheid. ‘Alsof Gronings gas het enige aardgas van Nederland is (de helft komt nu nog uit andere Nederlandse velden), alsof het Groningse gas het enige aardgas is dat wereldwijd beschikbaar zou zijn (het is wellicht een paar promille) en alsof aardgas kwalijker is voor natuur, milieu en klimaat dan de alternatieven (integendeel). En alsof de Nederlandse huishoudens de Nederlandse grootconsumenten van aardgas zouden zijn (zij nemen slechts een kwart van het gas af).’ Schrijft Wynia. Nederland is ten prooi gevallen aan de gasgekte.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier Weekblad. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in weekblad Elsevier Weekblad en essays in maandblad Juist Magazine over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
NU 16.05.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) wil de afspraken over de Groningse gaswinning die het kabinet met de oliebedrijven Shell en Exxon heeft gemaakt en nog zal maken, niet openbaar maken. Dit had de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat wel gevraagd van de minister.
“De overeenkomsten zijn gesloten met private partijen en zijn bedrijfsvertrouwelijk”, schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer.
Wiebes is momenteel bezig met nieuw overleg betreffende de gaswinning en wil dit naar eigen zeggen op korte termijn afronden. De resultaten zullen besproken worden, maar het akkoord zelf zal niet openbaar worden gemaakt.
Kamerlid Henk Nijboer noemt dit “belachelijk”. In een reactie aan RTV Noord zegt hij dat de nieuwe overeenkomst over vele miljarden gaat en dat de afspraken openbaar moeten worden wat hem betreft.
De Nederlandse Staat sloot in 1963 een overeenkomst over het winnen van gas in Groningen met de voorlopers van Shell en Exxon. Deze zijn in februari openbaar gemaakt door Dagblad van het Noorden. Aanvullende afspraken zijn echter nooit bekendgemaakt.
Wiebes is bezig met het afbouwen van de gaswinning in Groningen. Dit vanwege de aardbevingen die daar met regelmaat plaatsvinden. Voor 2030 moet het winnen van gas helemaal zijn stopgezet.
NOS 16.05.2018 De oude afspraken die de staat heeft gemaakt met oliebedrijven Shell en Exxon over het Groninger gas zullen niet openbaar worden gemaakt, schrijft minister Wiebes in een brief aan de Tweede Kamer.
De minister wijst erop dat de afspraken met private partijen zijn gesloten en bedrijfsvertrouwelijk zijn. “Dat respecteer ik en om die reden maak ik deze niet openbaar.”
Wiebes hoopt op korte termijn nieuwe onderhandelingen met Exxon en Shell over het Groninger gas af te ronden. Er wordt onder andere gesproken over de verantwoordelijkheid voor de schade en de waarde van het achtergebleven gas.
Wiebes schrijft dat hij de resultaten van dat overleg bekend wil maken, maar niet integraal. De juridische details blijven daarmee dus geheim.
De vaste Kamercommissie die over dit onderwerp gaat, had de minister gevraagd alle oude en nieuwe afspraken openbaar te maken.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer noemt het “belachelijk” dat de nieuwe afspraken met Shell, Exxon en de NAM niet openbaar worden. “Het gaat over vele miljarden, en op deze manier blijft het onder de pet wat de rekening voor de belastingbetaler zal worden.”
Gasgebouw
In 1963 werd het zogenoemde Gasgebouw opgezet. Het was een overeenkomst van samenwerking waarin alle afspraken staan die de overheid met de Bataafse Petroleum Maatschappij (nu Shell) en de Standard Oil Company (nu Exxon) heeft gemaakt. Later zijn er nog aanvullende afspraken gemaakt. De exacte inhoud daarvan is niet bekend. Op 1 februari heeft het Dagblad van het Noorden de overeenkomst van samenwerking gepubliceerd.
NOS 09.05.2018 Het kabinet trekt extra geld uit voor onderwijs en de aanpak voor de knelpunten bij de politie en het Openbaar Ministerie. Onderwijs krijgt er dit jaar zo’n 65 miljoen bij vanwege een tegenvaller, die is ontstaan omdat er meer leerlingen en studenten naar school en de universiteit gaan. Het ministerie van Justitie en Veiligheid kan rekenen op een eenmalig bedrag van ook zo’n 65 miljoen euro.
Niets kwijt
Dit staat in de Voorjaarsnota van minister Hoekstra van Financiën, zo bevestigen bronnen rondom het kabinet. De Voorjaarsnota moet voor 1 juni naar de Tweede Kamer. Minister Hoekstra wilde nog niets kwijt over dit belangrijke overzicht over de mee- en tegenvallers van de afgelopen periode. “Ik ga eerst de Tweede Kamer informeren.”
Gas
Verder is de coalitie het na veel discussie eens geworden over de betaling van de kosten van het dichtdraaien van de gaskraan. De tegenvallende gasinkomsten moeten binnen de begroting worden opgevangen, dat heet officieel binnen het “uitgavenkader”. Het is nog onbekend om hoeveel geld het gaat.
Belangrijk besluit
Het herstel en de versteviging van de beschadigde huizen daarentegen hoeven niet te worden betaald uit de bestaande begroting, vinden VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. Dit geld komt uit de staatskas, waardoor het afbouwen van de staatsschuld minder snel gaat. Een belangrijk besluit, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen.
“Door deze grote kostenpost op deze manier te betalen, wordt gezorgd dat er altijd geld is. Ook wordt voorkomen dat het schadeherstel in Groningen iedere jaar weer een speelbal wordt in de discussie over geld. Het kabinet hoeft dan niet te zeggen dat er bijvoorbeeld geen geld is voor de zorg, omdat de huizen daar verstevigd moeten worden.”
Compromis
De belofte van extra geld naar onderwijs en veiligheid is een compromis tussen de partijen, aldus Fresen. “De VVD en het CDA wilden geld voor veiligheid, de ChristenUnie en D66 hebben zich hard gemaakt voor onderwijs.”
Wat is de Voorjaarsnota?
Het is een tussentijds overzicht van de lopende begroting van het Rijk. Daaruit blijkt of sommige ministeries teveel geld hebben uitgegeven (‘tegenvallers) of dat er extra geld is (‘de meevallers’).
Als een minister meer geld blijkt nodig te hebben, wordt de begroting die op Prinsjesdag is gepresenteerd nog veranderd.
Werkdruk
Het extra geld voor onderwijs voorkomt dat het ministerie de komende tijd op andere uitgaven moet bezuinigen.
De coalitie wil voorkomen dat de sector, die onder druk staat in verband met de werkdruk en lagere salarissen, de dupe wordt van die verkeerde inschatting van de leerling- en studentenaantallen. Het gaat om geld dat wel op Prinsjesdag officieel wordt geregeld, voor de afgelopen tijd is al zo’n oplossing gevonden.
Naar verluidt zijn er grote meevallers omdat het ministerie van Sociale Zaken en het ministerie van Volksgezondheid geld overhouden. Bij Sociale Zaken komt dat door lagere AOW-uitgaven, bij Volksgezondheid omdat de lonen en prijzen minder zijn gestegen dan werd aangenomen.
BB 03.05.2018 Grootste opgave voor gemeenten bij verhoging van het aantal nieuwbouwwoningen zonder aardgasaansluiting is het oplossen van technische en organisatorische knelpunten in binnenstedelijke locaties en in de bestaande voorraad. Dat blijkt uit een nulmeting in het rapport Aardgasloos nieuwbouw van RIGO Research en Advies. Bijna vier op de tien gemeenten hebben inmiddels voor aardgasloze nieuwbouw gekozen.
Nulmeting
Wat is de huidige stand van zaken in de aardgasloze nieuwbouw? Een nulmeting onder alle gemeenten moest uitsluitsel geven op deze vraag van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Uiteindelijk konden 212 gemeenten die vraag met cijfers onderbouwen, de anderen monitoren dit simpelweg (nog) niet. In totaal zijn er in Nederland vorig jaar 62.000 nieuwe woningen gebouwd. 35 procent van de geënquêteerde gemeenten heeft in 2017 aardgasloze woningen opgeleverd. Een kwart daarvan weet niet wat het precieze aandeel of aantal was.
Kennis niet centraal geregistreerd
Kennis over aardgasloos bouwen is in gemeenten vaak op projectniveau aanwezig, maar wordt nog niet altijd centraal geregistreerd. Daardoor is het kwantificeren van plannen en aantallen woningen op gemeenteniveau niet altijd mogelijk. Van de gemeenten die aantallen wel bijhouden varieert het aandeel sterk. In Almere en Purmerend waren bijna alle nieuwe woningen aardgasloos, met name stadsverwarming was het alternatief. In andere gemeenten was dat slechts bij een of enkele projecten zo.
Stadsverwarming
Van de gemeenten die nieuwbouw zonder aardgasaansluiting registreren is 37 procent van de nieuwe woningen in 2017 aardgasloos opgeleverd. In de Randstad en de regio Eindhoven is dat 42 procent. Daarnaast weet 41 procent dat niets gasloos is opgeleverd in 2017 en van de gemeenten in de Randstad en de regio Eindhoven 47 procent. Stadsverwarming en warmtepomp komen overigens als alternatieve bron voor verwarming relatief vaak voor bij woningen die in 2017 aardgasloos zijn opgeleverd. Dat komt vooral door relatief grote projecten in Almere, Lelystad, Arnhem en Den Haag.
Weinig overzicht
In bijna 40 procent van de gemeenten is al een besluit genomen om in de toekomst te kiezen voor volledig aardgasloze nieuwbouw. In gemeenten in de Randstad en in de regio Eindhoven is dat 54 procent. In de overige 60 procent van de gemeenten staat het onderwerp aardgasloos bouwen “op de agenda”. In 2017 zijn in Nederland 70.000 vergunningen afgegeven voor nieuw te bouwen woningen, maar opvallend veel gemeenten hebben geen zicht of dit aardgasloze woningen zijn. Slechts de helft van de gemeenten met een overzicht (24 van de 48) geeft aan hoeveel woningen aardgasloos zijn vergund. Van het totaal aantal woningen waarvoor in 2017 een bouwvergunning is afgegeven was een derde een aardgasloze woning.
Winst uit zachte plannen
Naar verwachting wordt in de toekomst ruim de helft van de nieuwbouw aardgasloos opgeleverd. Voor maar een klein deel daarvan is al een bouwvergunning verleend. Voor die vergunde woningen is het lastig om de beslissing voor aansluiting op het gasnet terug te draaien. Uit “zachtere” plannen kan de meeste winst worden gehaald. Gemeenten, waaronder de G4 en Eindhoven, willen graag in die plannen zorgen voor een groot aandeel aardgasloze woningen. Knelpunten zijn er op technisch (alternatieve bron, netwerk) en organisatorisch (samenwerking, planning, onderhandelingen) vlak. Die spelen vooral een rol op (kleinere) binnenstedelijke locaties en in bestaande voorraad. Gunstige ontwikkeling is dat de markt uit markttechnische oogpunt ook kiest voor aardgasloze nieuwbouw.
NOS 03.05.2018 Drie gemeenten die vooroplopen bij het aardgasvrij maken van wijken, willen daarvoor meer financiële en praktische steun van het Rijk. De bewoners van die wijken in Utrecht, Woerden en Wageningen moeten hun huis aanpassen voor 2030. Ze vrezen dat ze daarbij op kosten worden gejaagd, meldt de Volkskrant. De krant voerde gesprekken met bewoners en wethouders van de drie steden.
De kosten die de bewoners moeten maken, variëren volgens een schatting van een milieubureau van enkele duizenden tot 30.000 euro.
De Utrechtse wethouder Van Hooijdonk (GroenLinks) zegt in de krant dat het sowieso goedkoper moet, “anders komt de omschakeling niet van de grond”. Ook de wethouders in Wageningen en Woerden willen dat het Rijk meer bijdraagt, omdat de gemeenten huiseigenaren anders niet meekrijgen.
90 miljoen niet genoeg
In Nederland moeten ruim 7 miljoen huizen worden aangepast om ze aardgasvrij te maken. 31 gemeenten beloofden vorig jaar te beginnen met één wijk die verdergaat zonder aardgas.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken wijst nog eens 20 wijken aan. Voor de aanpassingen is 90 miljoen euro vrijgemaakt, met de aantekening dat betrokkenheid van de bewoners cruciaal is om het project te doen slagen.
De genoemde gemeenten Utrecht, Woerden en Wageningen vinden de 90 miljoen niet toereikend.
De Vereniging Eigen Huis verbaast zich er in de Volkskrant over dat gemeenten een aardgasvrije wijk aanwijzen, zonder dat de bewoners weten wat ze moeten doen.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten zegt dat er gezien de tijdsdruk wel moet worden begonnen. Een woordvoerder zegt “dat we de mensen natuurlijk wel moeten meekrijgen, want de overgang naar een aardgasvrij Nederland is een groter project dat de decentralisatie van de zorg in 2015”.
VK 02.05.2018 Nederland moet snel van het aardgas af, maar de gemeenten die hierin vooroplopen, willen meer financiële en praktische steun van de regering. Huiseigenaren in wijken die als proeftuin zijn aangewezen, zitten met talloze vragen en vrezen dat zij op kosten worden gejaagd. Dat blijkt uit een rondgang van de Volkskrant.
Wethouders van de voorlopers Utrecht, Woerden en Wageningen zeggen dat het Rijk financieel moet bijspringen in de door hen aangewezen aardgasvrije proefwijken. Utrecht en Woerden zijn reeds in botsing gekomen met particuliere huiseigenaren. Die kregen te horen dat ze hun woning moeten aanpassen voor 2030, dus binnen ruim tien jaar. Die opdracht vereist een investering van een paar duizend euro tot 30 duizend euro, aldus een schatting van Milieu Centraal.
Botsingen
De botsingen in Utrecht en Woerden leggen een belangrijke politieke kwestie bloot: wie gaat de energietransitie betalen? Het kabinet wil dat Nederland per 2050 van het gas af is en ziet daarbij een cruciale rol weggelegd voor de 380 gemeenten. Samen met wooncorporaties, energieleveranciers en bewoners moeten die ervoor zorgen dat woningen en bedrijfspanden overgaan op bijvoorbeeld de warmtepomp.
Wethouder Lot van Hooijdonk (Utrecht, GroenLinks) zegt desgevraagd niet te weten wie de aanpassingen moet betalen in proeftuin Overvecht. ‘Het moet hoe dan ook goedkoper worden. Als het ons niet lukt om dit haalbaar en betaalbaar te maken, komt deze omschakeling niet van de grond.’
Pioniers
In Nederland moeten zo’n 7,2 miljoen huizen worden aangepast. Eenendertig gemeenten, waaronder naast Utrecht ook Woerden en Wageningen, hebben in 2017 beloofd te beginnen met één wijk die van het aardgas wordt afgekoppeld. Het ministerie van Binnenlandse Zaken kiest dit jaar zelf ook nog twintig wijken die dienen als proeftuin. Voor de aanpassingen van de huizen daarin is 90 miljoen euro beschikbaar.
‘Betrokkenheid van de bewoners is hierbij cruciaal’, zegt een woordvoerder. ‘Samen moeten we tot betere en goedkopere oplossingen komen, en tot een andere manier van financieren, waarbij ook rekening wordt gehouden met een lagere energierekening.’
De kosten voor het gasvrij maken van een moderne hoekwoning uit 2009
De pionierende gemeenten vinden dit niet genoeg. ‘Er moet meer ondersteuning van het Rijk komen met geld en kennis’, zegt wethouder Lara de Brito (Wageningen, GroenLinks). ‘Wij krijgen een opdracht waarvoor niemand een oplossing heeft; wij zijn de eersten en iedereen kijkt mee.’
‘In deze aanloop hebben we steun van het Rijk nodig, omdat de aanpassingen voor gasvrij wonen zichzelf nog niet terugverdienen’, zegt de Woerdense wethouder Hans Haring (D66). ‘Dan krijg je huiseigenaren niet mee. En er zijn ook mensen die het geld ervoor niet hebben.’
Expert Puk van Meegeren van voorlichtingsinstantie Milieu Centraal begrijpt dat sommige gemeenten al begonnen zijn. ‘Afgesproken is dat in 2021 alle gemeenten voor alle wijken een transitieplan moeten hebben. Dus de gemeenten die nog niet zijn begonnen hierover na te denken, zijn rijkelijk laat.’
‘Het baart ons zorgen dat sommige gemeenten een aardgasvrije wijk aanwijzen zonder dat de bewoners weten wat ze moeten doen’, zegt ook woordvoerder Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis. ‘En wie moet het betalen?’
Om huizenbezitters tegemoet te komen, wordt er gedacht aan speciale huisgebonden leningen, terug te betalen met de winst van een lagere energierekening. Maar volgens Milieu Centraal kan het tot wel twintig jaar duren voor die zijn terugverdiend.
Over de schutting
Eigen Huis is voor de energietransitie, zegt De la Porte. ‘Maar als een gemeente zo’n proces begint zonder antwoord te hebben op terechte vragen, leidt dat tot paniek en gaan mensen tegenwerking bieden. Overheden en bedrijven hebben het vooral over de doelen die gehaald moeten worden, en gooien de realisatie ervan vervolgens over de schutting van huiseigenaren. Dat kan zo niet.’
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten zegt niet anders te kunnen dan al beginnen, gezien het krappe tijdspad. ‘Er wordt keihard gewerkt, men hoeft niet te bang zijn. Maar we moeten de mensen wel meekrijgen. Want deze transitie is groter dan bij voorbeeld de decentralisatie van de zorg in 2015.’
Overvecht gasvrij? Dat gaat de bewoners een beetje te snel
De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk loopt voorop in de strijd tegen het aardgas. Overvecht-Noord is haar proeftuin. Maar de bewoners vertrouwen het niet. ‘Hoeveel gaat dit ons straks kosten?’
AD 01.05.2018 Inwoners van het aardbevingsgebied in Groningen gaan dit najaar samen met hulpdiensten drie dagen lang een zware aardschok simuleren. De levensechte oefening moet onder meer duidelijk maken hoe zelfredzaam inwoners zijn. Dat meldt het Dagblad van het Noorden.
Onlangs maakte de Veiligheidsregio Groningen bekend dat de hulpdiensten voor het eerst de gevolgen van een stevige aardschok intensief en levensecht willen oefenen. De veiligheidsregio heeft vooralsnog vijf locaties geselecteerd voor de oefening, bewoners hebben zeggenschap over de definitieve locatie.
Wilma Mansveld, directeur van de veiligheidsregio, stelt in het Dagblad van het Noordendat de inwoners een belangrijke rol gaan spelen tijdens de oefening. ,,De eerste hulpverlener is namelijk de bewoner zelf. Op die manier krijgen zij, maar ook wij, een beeld van de mogelijkheden die er zijn als het om zelfredzaamheid van burgers gaat.”
Gevaar
De Groninger Bodem Beweging (GBB) vindt een grote oefening gewenst. ,,Zolang er nog gas wordt gewonnen, is het gevaar op een stevige beving niet geweken. Mensen moeten voorbereid zijn”, zegt GBB-bestuurslid Derwin Schorren.
In maart maakte minister Eric Wiebes (Economische Zaken) bekend de gaskraan in Groningen stapsgewijs volledig dicht te zullen draaien. Uiterlijk in oktober 2022 – maar mogelijk een jaar eerder – moet de gaswinning tot onder 12 miljard kuub per jaar zijn gebracht. Volgens deskundigen wil dit echter niet zeggen dat er geen aardbevingen meer zullen zijn in het gebied. Ook als de gaswinning is gestopt, is er nog altijd spanning aanwezig in het gasveld.
AD 27.04.2018 Het overheidsloket waar Groningers met aardbevingsschade sinds eind maart terechtkunnen, heeft tot nu toe 1489 nieuwe schademeldingen ontvangen. Dat maakt de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen vandaag bekend, op de dag van het bezoek van koning Willem-Alexander aan Groningen.
Er komen relatief meer schademeldingen uit de directe omgeving van Garsthuizen, aldus de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen.
De afgelopen weken is het aantal nieuwe meldingen hard opgelopen, wegens een aardbeving in Garsthuizen. Het dorpje was op 14 april het epicentrum van een beving met een kracht van 2,8. ,,Analyse laat nu zien dat er relatief meer schademeldingen uit die directe omgeving zijn binnengekomen”, aldus de commissie.
Bij bijna duizend schades geven de melders aan dat die is ontstaan in 2018, bij bijna 100 meldingen is dat in 2016 of eerder. In 38 gevallen gaat het om schades uit 2014 of nog eerder.
Tijdens zijn bezoek aan Groningen sprak de koning met slachtoffers van de aardbevingen in het gebied, die ontstaan door gaswinning.
NOS 26.04.2018 Het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen in 2030 kost Shell een twintigste van zijn totale bewezen olie- en gasreserves. Shell derft daarmee naar schatting 30 miljard euro aan omzet. Het stopzetten van de winning in het Groningen-gasveld betekent dat veel gas in de grond blijft zitten.
Het olie- en gasconcern verkleint daarom de bewezen en winbare gasvoorraad dit jaar met omgerekend 500 à 650 miljoen vaten. Dat komt overeen met 85 à 110 miljard m3. Het Groningse gas is goed voor ongeveer 5 à 6 procent van de totale olie- en gasreserves van Shell wereldwijd. Tegen de huidige olie-en gasprijzen betekent het verlies van deze reserves dus een omzetderving van ruwweg 30 miljard euro.
Shell is boekhoudkundig helemaal klaar met NAM Groningen. De multinational schrijft in het eerste kwartaal 244 miljoen dollar (200 miljoen euro) af op de netto-investeringen in het Groningen gasveld. Daarmee is de investering volledig tot nul afgeschreven.
De NAM, de gezamenlijke onderneming van Shell en Exxon Mobil, exploiteert overigens naast het Groningse veld nog 175 gasvelden in Nederland. Meer dan een kwart van het Nederlandse aardgas wint de NAM op zee
Winstsprong
De omzet en winst van Shell hebben in het eerste kwartaal een sprong gemaakt dankzij de hogere olie- en gasprijzen en ontwikkelingen in de gasmarkt. De nettowinst nam toe met 67 procent naar 5,9 miljard dollar (4,8 miljard euro).
Door de hogere prijzen is de exploratie en productie van olie en gas (upstream zoals dat heet) een stuk winstgevender. Een jaar geleden leverde deze divisie nog een verlies op van meer dan een half miljard dollar, nu is het goed voor 1,8 miljard winst.
Aan de andere kant leverde de verwerking van olie en gas tot brandstoffen en chemische producten (downstream geheten) 30 procent minder op. De winst in de raffinage en de handel in olieproducten kelderde zelfs van 715 miljoen naar 62 miljoen dollar. Een zwakkere raffinagemarkt en de wisselkoersen spelen een rol.
Gas leverde 2,4 miljard dollar op, 31 procent meer dan een jaar geleden. Shell is in de loop van de jaren meer een gasbedrijf dan een oliebedrijf geworden.
AD 26.04.2018 Het kabinet gaat niet extra bezuinigen om de kosten van het dichtdraaien van de Groningse gaskraan op te vangen. De rekening wordt deels opgevangen door genoegen te nemen met een lager begrotingsoverschot. Aan de andere kant worden ook meevallers gebruikt om de lagere gasbaten te dempen, melden bronnen rond de coalitie.
Vandaag besloot de ministerraad over de Voorjaarsnota, die voor 1 juni naar de Tweede Kamer moet worden gestuurd. Daarin wordt de begroting van het lopende jaar tegen het licht gehouden. Het besluit om de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien werd enkele weken geleden al genomen, maar onduidelijk was tot dusver welk prijskaartje daaraan hangt en hoe die rekening wordt betaald.
Door het besluit komt de omvangrijke investeringsagenda van dit kabinet, goed voor een slordige 14 miljard euro, niet in gevaar. Regeringspartijen ChristenUnie en D66 stelden binnenskamers eerder huiverig te zijn voor bezuinigingen, terwijl coalitiepartners VVD en CDA lieten weten de tering naar de nering te willen zetten nu de gasbaten, dit jaar nog goed voor 2,1 miljard euro, op termijn zullen slinken. Na sluiting van het Groningse gasveld, goed voor ruim de helft van alle gasopbrengsten, komen er alleen nog inkomsten uit de kleinere velden.
RO 24.04.2018 Het besluit om de gaswinning in Groningen te beëindigen heeft geen gevolgen voor de versterking van huizen en gebouwen waarbij de uitvoering reeds is gestart. Ook de aanpak van huizen waarvan de bewoners al een versterkingsadvies hebben ontvangen wordt voortgezet. Dat heeft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat afgesproken met vertegenwoordigers van de provincie Groningen en de gemeenten in het aardbevingsgebied.
Daarnaast wordt de komende weken in kaart gebracht wat er moet gebeuren met huizen en gebouwen in lopende versterkingsoperatie waarvan de eigenaren nog geen versterkingsadvies hebben ontvangen. Omdat de gemeenten waarin deze huizen staan hun plannen voor stadsvernieuwing deels hebben gebaseerd op de versterkingsoperatie, gaan regio en kabinet bekijken welke andere opties voor wijkvernieuwing mogelijk zijn. Ook de woningcorporaties worden hierbij betrokken omdat zij een groot deel van deze woningen in bezit hebben.
Minister Wiebes en de regiobestuurders hebben verder afgesproken dat de toekomstige versterkingsoperatie wordt aangepast aan de nieuwe situatie met een dalende gaswinning. Deskundigen van SodM, KNMI, TNO en NEN onderzoeken op dit moment de precieze gevolgen van de beëindiging van de gaswinning voor het veiligheidsrisico en de omvang van de versterkingsopgave. Dat onderzoek moet voor de zomer klaar zijn.
De regiobestuurders en het kabinet willen binnen enkele weken een akkoord sluiten over de toekomstvisie voor Groningen. Het gaat om een ambitieuze meerjarige aanpak met daarbij passende investeringen. In dat akkoord worden ook afspraken gemaakt over de definitieve inrichting van de publieke afhandeling van schademeldingen.
Onderwerpen overleg Groningen
Het overleg tussen de minister en de regiobestuurders gaat over:
het toekomstperspectief voor Groningen;
de definitieve inrichting van de publiekrechtelijke afhandeling van schademeldingen;
de uitvoering en aansturing van de versterkingsaanpak.
AD 20.04.2018 Geen enkele nieuwbouw woning mag vanaf volgend jaar nog een cv-ketel en gasfornuis krijgen. Dat wil NVB Bouw, waarvan leden driekwart van alle nieuwe huizen realiseren. De woningbouwsector gaat zo beduidend verder dan het Kabinet.
Zonder verbod blijft het voor ontwikkelaars verleidelijk huizen mét gasaansluiting te bouwen, aldus Piet Adema, voorzitter NVB Bouw.
De Tweede Kamer besloot onlangs de gasaansluitingsplicht voor nieuwbouw per 1 juli te schrappen. Dat betekent niet dat alle nieuwe huizen gasvrij worden, er geldt geen verbod.
,,Nu aardgasvrije woningen aanzienlijk duurder om te bouwen zijn, blijft het verleidelijk te kiezen voor een gasaansluiting,” zegt voorzitter Piet Adema van brancheorganisatie NVB Bouw. Gasloze woningen moeten immers beter geïsoleerd worden en bijvoorbeeld een dure warmtepomp krijgen.
Volgens NVB Bouw is een verbod op nieuwe woningen met een gasaansluiting hoognodig en moreel het juiste om te doen. ,,Dat is beter voor het milieu, de Groningers en bewoners zélf,” zegt Adema.
Met het verbod ontstaat een gelijk speelveld voor de gehele bouw en worden gasloze woningen veel sneller goedkoper. ,,In Nederland worden nu ruim 60.000 nieuwe woningen per jaar gebouwd. Bij een massale overstap op gasvrije systemen creëren we een mooie hefboom en zal de prijs snel dalen.”
Technisch is aardgasloos bouwen geen probleem, zegt Adema. ,,Bouwers zijn er klaar voor en kunnen uitstekend gasloos bouwen.”
NVB Bouw pleit wel voor een goede overgangsregeling, waarbij gesloten contracten en lopende bouwaanvragen eventueel nog onder het oude regime vallen. ,,Het kan niet zo zijn dat aannemers hun gehele winstmarge inleveren.”
Gemeenten zouden volgens Adema bijvoorbeeld genoegen kunnen nemen met een iets lagere grondprijs. ,,Ik wil snel met minister Ollongren in gesprek over een werkbare en eerlijke overgangsregeling.”
Bouwend Nederland laat weten het pleidooi van NVB Bouw te ondersteunen, waardoor de gehele sector vóór is. Zegsman Richard Massar beklemtoont eveneens het belang van een overgangsregeling.
Het is veel slimmer nu al aardgasvrij te bouwen, aldus Koen de Lange, netbeheerder Stedin.
Al met al zal een verbod een flinke impuls kunnen geven aan het aantal duurzame woningen, denkt de bouw. Uit recente cijfers van Bouwtrend blijkt dat de helft van de nieuwbouwprojecten nog steeds een gasaansluiting krijgt. Voor dit jaar zal dat vier op de tien woningen zijn.
Desalniettemin gaat het steeds beter: zo sloot netbeheerder Stedin vorige maand een convenant met tientallen gemeenten in Zuid-Holland en Utrecht om nieuwe woningen in principe aardgasvrij op te leveren. Oa Rotterdam, Utrecht, Dordrecht, Delft, Leidschendam-Voorburg en Zeist doen mee. Eerder liet ook Zoetermeer weten dat nieuwe woningen aardgasvrij zullen zijn.
Netbeheerder Stedin bevestigt dat gasloos bouwen technisch geen probleem is. ,,Het klopt dat een aardgasloze woning voorlopig duurder is, maar een huis staat uiteraard veel langer dan 10 tot 15 jaar. Het is dus veel slimmer om nu al gasvrij te bouwen,” zegt woordvoerder Koen de Lange.
Het traditionele gasfornuis zal komende decennia langzaam verdwijnen uit Nederlandse huizen
Vereniging Eigen Huis kritisch
Een forse ‘mits’ komt van Vereniging Eigen Huis. ,,Het hals over kop gasloos maken van nieuwe woningen mag niet ten koste gaan van de kwaliteit,” waarschuwt zegsman Hans André de la Porte.
De belangenclub is weinig te spreken over hoe de bouwsector nieuwe woningen aardgasvrij realiseert. ,,Dat vergt een radicaal andere aanpak, inclusief nieuwe bouwtekeningen.” Nu worden huizen als het ware opgelapt met een warmtepomp of balansventilatie.
Doordat het veel installateurs aan kennis en ervaring ontbreekt ontstaan vaak problemen, stelt André de la Porte van Eigen Huis. ,,Kopers investeren grote bedragen en moeten kwaliteit krijgen. Helaas zijn onze ervaringen nu slecht, veel huizen worden beroerd opgeleverd. De ergernis bij veel kopers is gróót.”
Kakofonie
Eerder reageerde Eigen Huis ook al kritisch op het pleidooi van Berenschot om per 2021 de traditionele cv-ketel in de ban te doen. Bij vervanging moet dan een (hybride) warmtepomp worden gekozen. Volgens de belangenclub worden warmtepompen slecht geïnstalleerd en zorgt dit voor een kakofonie aan geluid in Nederlandse straten.
NOS 19.04.2018 Zeker 3000 Groningse huiseigenaren zijn in onzekerheid over wat er met hun eigendom gaat gebeuren. Worden hun panden versterkt vanwege de aardbevingen in de provincie, of is dat toch niet nodig vanwege de afbouw van de gasproductie?
Vandaag sprak minister Wiebes van Economische Zaken met lokale bestuurders en belangenorganisaties om te inventariseren waar de versterkingsoperatie wel moet doorgaan en waar voorlopig niet. De bedoeling is dat hij daarover volgende week een knoop doorhakt.
De bewoners balen van de nieuwe onzekerheid. “Ik voel me een speelbal van de politiek”, zegt een van hen:
Al drie jaar slapen in een huis dat niet veilig is voor aardbevingen
Wiebes wil een pas op de plaats maken bij de versterking van de Groningse panden. Hij verwacht dat het veiliger wordt in Groningen als de gasproductie wordt afgebouwd naar nul, in 2030. Wiebes wil daarom eerst onderzoek hiernaar afwachten van het KNMI en het Staatstoezicht op de Mijnen. Hij verwacht de uitkomsten daarvan in juni.
Uit de laatste cijfers van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) Hans Alders blijkt dat in twee jaar tijd zo’n 8000 panden in het aardbevingsgebied zijn geïnspecteerd op hun veiligheid bij zwaardere aardbevingen. Het gaat om panden binnen een straal van tien kilometer van Loppersum. Voor die plek is gekozen, omdat daar de zwaarste aardbevingen waren.
Tot nu toe is van 3055 panden vastgesteld dat ze niet veilig zijn. Van zo’n 700 adressen hebben de eigenaren inmiddels gehoord dat hun pand vanwege de kosten beter gesloopt kan worden. Volgens de NCG zijn inmiddels 359 panden versterkt. In de dorpen Woudbloem, Appingedam, Loppersum en ’t Zandt is al begonnen met de versterking of de sloop van panden.
Ten Boer
Burgemeester De Vries van de gemeente Ten Boer praat vanavond met de 31 pandeigenaren in zijn gemeente die te horen hebben gekregen dat hun huis onveilig is. Hij maakt zich zorgen om hun welzijn. Sommige mensen weten al meer dan drie jaar dat hun huis onveilig is, maar kregen na het besluit van Wiebes te horen dat de versterkingsoperatie wordt herzien. De Vries wil dat de versterking van de huizen van deze mensen hoe dan ook doorgaat.
Ik was zo blij dat er eindelijk een einde kwam aan die onzekerheid en nu krijg ik te horen dat het misschien allemaal niet meer doorgaat, aldus Anneke de Jong, gedupeerde
Anneke de Jong is een van de huiseigenaren in Ten Boer die al drie jaar in onzekerheid zitten. Na jarenlang onderhandelen met gaswinningsbedrijf NAM was er in november duidelijkheid. Er zou een nieuw huis komen. Er staat een afspraak geboekt met de aannemer voor volgende week.
Maar dat staat nu allemaal weer op losse schroeven. “Ik sta er nog van te trillen”, vertelt ze. “Ik was zo blij dat er eindelijk een einde kwam aan die onzekerheid en nu krijg ik te horen dat het misschien allemaal niet meer doorgaat.” Zij en haar gezin zijn wel in het huis blijven wonen, maar leven tussen hoop en vrees. “Wat moeten we anders? We hebben wel de bedden van de kinderen bij het raam weggehaald”, zegt ze. Dat was een advies van Italiaanse aardbevingsdeskundigen die onderzoek in het dorp hebben gedaan.
De burgemeester van Ten Boer in gesprek met inwonersNOS
Manuel Sintubin is hoogleraar Geodynamica aan de universiteit van Leuven in België. Hij houdt zich als onafhankelijke deskundige al vijf jaar bezig met de aardbevingen in Groningen. Volgens Sintubin is op dit moment niet met zekerheid te zeggen dat het dichtdraaien van de gaskraan Groningen veiliger maakt.
“De seismiciteit is ontstaan door straks zeventig jaar gaswinning: zeventig jaar verstoring. Als de gaswinning naar nul gaat, neem je inderdaad de oorzaak weg van een verdere verstoring”, aldus Sintubin. “Maar pas over drie, vier jaar is misschien te zeggen of de productiebeperking inderdaad goed uitpakt.” Het kan volgens de hoogleraar zelfs zijn dat het veiliger is om de productie langzamer dan gepland af te bouwen.
VK 19.04.2018 Nederland importeerde in 2017 meer gas dan het uit eigen bodem haalde. Dat is voor het eerst. Volgens het CBS daalde de gaswinning met 12 procent tot 1.390 petajoule, het vierde jaar op rij dat de winning daalde. Het gat dat daardoor ontstond werd opgevuld met 17 procent meer importgas, vooral uit Noorwegen: 1.613 petajoule, zo blijkt uit cijfers van het CBS.
Het totale gasverbruik steeg met 4,4 procent tot 1.299 petajoule. Dat kwam vooral doordat er bij de elektriciteitsproductie minder kolen werden gebruikt, en meer gas.
Het had weinig gescheeld of Nederland was ook netto-importeur van gas geworden. Toenmalig minister Henk Kamp van Economische Zaken dacht vijf jaar geleden nog dat dat pas rond 2023 zou gebeuren, maar het lijkt bijna zeker dat die mijlpaal dit jaar al zal worden gehaald. Vorig jaar was de export nog net iets groter dan de import.
Sinds het Slochteren-veld in Groningen in 1959 werd aangeboord, is Nederland altijd een geducht aardgasexporteur geweest. De invoer begon pas een beetje omvang te krijgen rond de eeuwwisseling, toen Nederland probeerde wat zuiniger om te springen met zijn gasvoorraad.
Uit de gegevens van het CBS blijkt ook dat Nederland vorig jaar nagenoeg evenveel energie gebruikte als in 2016: 3.150 petajoule. Olie, gas en steenkool leverden 92 procent van die energie, een percentage dat al enkele jaren langzaam stijgt. Die fossiele brandstoffen verdringen niet de duurzame energie (want die groeit flink verder), maar de import van stroom, vooral uit Duitsland. Bovendien liet de kerncentrale van Borssele het vorig jaar twee maanden lang afweten, wat vooral door gascentrales werd opgevangen.
AD 19.04.2018 Nederland dreigt in recordtempo afhankelijk te worden van Russisch gas. Niet alleen gaat in Groningen de kraan dicht, maar ook op de Noordzee dreigt de gaswinning in te storten. Bedrijven blijken er amper nog naar gas te zoeken. In drie jaar tijd kelderde het bedrag dat ze investeerden met ruim 70 procent. Een zorgelijke ontwikkeling, vindt staatsbedrijf EBN.
Als het in Nederland over gaswinning gaat, gaat het bijna altijd over Groningen. Wat veel mensen niet weten, is dat bijna de helft van het gas inmiddels uit andere velden komt. En dat wordt alleen maar meer. Onder invloed van de aardbevingen heeft het kabinet besloten dat de gaskraan in Groningen zo snel mogelijk dicht moet en dat het aanboren van nieuwe bronnen op land tot het verleden behoort.
De vraag is echter of de winning op de Noordzee niet (bijna) net zo hard gaat instorten. In 2014 investeerden energiebedrijven nog 475 miljoen euro in het zoeken naar gas in de Nederlandse zeebodem. In 2016 was dat gedaald naar 244 miljoen, en vorig jaar was het zelfs nog maar 131 miljoen. Een daling van liefst 73 procent.
Energie Beheer Nederland (EBN), dat namens de staat verantwoordelijk is voor de gaswinning, maakt zich zorgen. ,,Het is van belang offshore-velden te blijven ontwikkelen en nieuwe reserves toe te voegen, om de productie zoveel mogelijk op peil te houden. Zonder voldoende investeringen zal de gasproductie uit kleine velden sterk afnemen.”
De staatsdeelneming wijt de gebrekkige belangstelling aan de lage gasprijs, die het voor bedrijven onaantrekkelijk maakt veel geld te steken in onzekere avonturen op zee. Tegelijk is er ook een aantal structurele bedreigingen, schrijft EBN in haar jaarverslag. ,,De ruimte op de Noordzee is relatief beperkt. Er is sterke concurrentie van windparken, zandwinning en natuurgebieden.”
De kosten van gaswinning op zee worden daardoor eerder hoger dan lager. Daarmee neemt het risico van versnelde beëindiging van de winning toe, schrijft EBN.
René Peters, energiespecialist bij TNO, voegt daaraan toe dat het beleid van de overheid de laatste jaren ook niet bepaald gunstig is voor energiebedrijven, met strengere emissieregels en hogere belastingen dan in andere landen, bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. ,,Grote bedrijven richten hun pijlen daarom liever op de kusten van Brazilië of Oost-Afrika.”
Als je de afhankelijkheid van Rusland zo lang mogelijk wilt uitstellen, moet je de gasvelden in de Noordzee maximaal benutten, aldus René Peters, TNO.
Daardoor dreigt Nederland aardig wat geld mis te lopen. 70 procent van de baten gaat naar de staat. Wat misschien nog wel een groter probleem is, is dat Nederland versneld meer gas moet importeren, uit Rusland en Noorwegen bijvoorbeeld.
Nu was het niet de verwachting dat het gas uit de Noordzee het gat kon vullen dat ‘Groningen’ achterlaat. De inschatting was altijd al dat de winning geleidelijk zou afnemen. ,,Maar als er niet meer wordt geïnvesteerd in nieuwe velden of in verlenging van de productie uit oude velden, kan de productie veel harder dalen dan verwacht”, zegt Peters.
Vooral import uit Rusland is gezien de actuele en historische verhoudingen een gevoelig punt. ,,Als je de afhankelijkheid van Rusland zo lang mogelijk wilt uitstellen, moet je de gasvelden in de Noordzee maximaal benutten”, zegt Peters. ,,Het gas zit er, dat is het probleem niet.”
Maar dan moet het wel gewonnen worden. Minister Eric Wiebes (VVD, Economische Zaken) komt voor eind mei met een nieuwe visie op kleine gasvelden, zegt zijn woordvoerder. Daarin wordt rekening gehouden met het Groningen-besluit en ‘het streven naar een duurzame energievoorziening’. ,,In dat kader wordt ook overwogen of maatregelen voor de gaswinning uit de kleine velden nodig zijn.”
Peters verwacht dat de minister met maatregelen komt om gaswinning op de Noordzee voor bedrijven weer aantrekkelijk te maken. Niet alleen om de import zoveel mogelijk te beperken, maar ook omdat de aanwezigheid van die bedrijven belangrijk is voor duurzame plannen in de toekomst.
,,De infrastructuur op zee kan later nog van pas komen, bijvoorbeeld bij CO2-opslag. In het regeerakkoord staat dat we op termijn 20 megaton CO2 in lege gasvelden willen opslaan. Maar dan moeten die velden wel beschikbaar blijven. Als bedrijven vertrekken uit de Noordzee, wordt dat een stuk moeilijker.”
Telegraaf 19.04.2018 Nederland dreigt in recordtempo afhankelijk te worden van ’buitenlands’ gas. Niet alleen gaat in Groningen de kraan dicht, maar ook op de Noordzee dreigt de gaswinning in te storten.
Bedrijven blijken er amper nog naar gas te zoeken. In drie jaar tijd kelderde het bedrag dat ze investeerden met ruim 70 procent, meldt het AD.
In 2014 investeerden energiebedrijven nog 475 miljoen euro in het zoeken naar gas in de Nederlandse zeebodem. In 2016 was dat gedaald naar 244 miljoen, en vorig jaar was het zelfs nog maar 131 miljoen. Een daling van liefst 73 procent.
Energie Beheer Nederland (EBN), dat namens de staat verantwoordelijk is voor de gaswinning, maakt zich zorgen. ,,Het is van belang offshore-velden te blijven ontwikkelen en nieuwe reserves toe te voegen, om de productie zoveel mogelijk op peil te houden. Zonder voldoende investeringen zal de gasproductie uit kleine velden sterk afnemen.”
EBN wijt de gebrekkige belangstelling aan de lage gasprijs, die het voor bedrijven onaantrekkelijk maakt veel geld te steken in onzekere avonturen op zee.
Nederland heeft vorig jaar voor het eerst in de geschiedenis meer aardgas geïmporteerd dan dat er uit eigen bodem werd gewonnen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Vanwege aardbevingsgevaar in Groningen werd de gaskraan het afgelopen jaar verder dichtgedraaid. Daardoor haalde Nederland vorig jaar 13 procent minder aardgas uit eigen bodem.
Noorwegen
Omdat het gasverbruik wel steeg, werd er vorig jaar meer geïmporteerd. De extra invoer kwam volgens het CBS voornamelijk op het conto van Noorwegen. Dat land zag zijn export naar Nederland verviervoudigen. De import uit Groot-Brittannië verdrievoudigde ruimschoots.
Het Nederlandse energieverbruik als geheel bleef vorig jaar nagenoeg gelijk aan dat van 2016. Fossiele brandstoffen zijn met 92 procent nog altijd de grootste energiebron. De rest komt uit hernieuwbare energiebronnen als wind en zon, kernenergie, afval en elektriciteit uit het buitenland.
NU 18.04.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken benadrukt nog maar eens dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de schade betaalt die is ontstaan als gevolg van de gaswinning in Groningen.
“De NAM blijft de schade als gevolg van de gaswinning betalen. Punt. Niemand neemt daar afstand van”, zei Wiebes woensdag in de Tweede Kamer.
Er ontstond onduidelijkheid over dit punt nadat Trouw deze week een interview met de directeur van de NAM Gerald Schotman publiceerde waarin hij zei dat het bedrijf minder verantwoordelijkheid wil dragen.
Dat is een logisch gevolg van de regels die Wiebes wil veranderen, vindt Schotman. “Daar waar NAM minder controle op kan uitoefenen, kan zij ook minder verantwoordelijkheden voor dragen.” De gaswinner stelde in een reactie aan NU.nl al dat het bedrijf “niet wegloopt voor haar financiële aansprakelijkheid”.
Met name SP drong er bij Wiebes op aan dat de NAM op geen enkele wijze mag worden gecompenseerd voor de schadeafhandeling. De partij kreeg in die oproep steun GroenLinks, PvdA en Partij voor de Dieren.
Wiebes was zeer expliciet dat dit ook niet gaat gebeuren, maar verdere details over de onderhandelingen die hij met de NAM en haar beide aandeelhouders Shell en ExxonMobil voert, wilde hij niet geven.
“Dit kost tijd, laat mij nu eerst mijn werk doen”, zei Wiebes. De bewindsman had ook een boodschap voor de (toekomstige) gedupeerden: “Laat de Groningers nu even niet naar de NAM luisteren, maar naar mij. Ik zeg dit hier.”
Ook volgt er geen miljardenclaim van de oliemaatschappijen over het gas dat nog in de grond blijft zitten. Een boodschap die Shell-topman Ben van Beurden eerder deze week onderstreepte.
Het kabinet wil de gaskraan op termijn, uiterlijk in 2030, volledig dichtdraaien. Dat gaat gepaard met gemiste inkomsten, maar het is volgens de regering de enige manier om de risico’s op aardbevingen in Noord-Nederland zo klein mogelijk te maken en de veiligheid voor met name de Groningers op termijn te garanderen.
Telegraaf 18.04.2018 De NAM blijft de schade als gevolg van de gaswinning betalen. Dat heeft minister Wiebes (Economische Zaken) herhaald in de Tweede Kamer.
Meerdere politieke partijen hadden om opheldering gevraagd nadat eerder deze week ophef ontstond over een brief van de NAM. Daaruit concludeerden sommige experts dat het gas- en oliebedrijf onder de aansprakelijkheid probeert uit te komen.
Wiebes onderhandelt met NAM-aandeelhouders Shell en ExxonMobil over de toekomst van de gaswinning. De bewindsman zegt dat er aan tafel geen twijfel bestaat over de vraag wie moet opdraaien voor de schade en de versterking van huizen.
„Hoe precies, daar ga ik het hier niet over hebben. Ik ben daar mee bezig”, zegt de minister. „De inzet van mij is helder. Er komt geen claim voor het gas in de grond.”
VK 17.04.2018 ‘Waar de NAM minder controle op kan uitoefenen, daar kan zij ook minder verantwoordelijkheden voor dragen’. Met dat zinnetje heeft de topman van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, Gerald Schotman, een flinke steen gegooid in een vijver met toch al woelig water. Het energiebedrijf ontkent intussen weg te duiken voor het vergoeden van de aardbevingsschade nu de gaskraan dichtgaat.
De zin van Schotman komt uit de reactie van zijn bedrijf op door minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat voorgestelde wetswijzigingen over de gaswinning in Groningen. Volgens de NAM heeft het bedrijf nauwelijks nog invloed op de aardbevingsrisico’s in Groningen, nu de minister de hand stevig aan de gaskraan houdt.
Kamerleden wisten genoeg. ‘De NAM loopt weg voor haar verantwoordelijkheid’, aldus Sandra Beckerman (SP). Het energiebedrijf haastte zich dinsdag met een toelichting te komen. ‘Om elk misverstand weg te nemen: de NAM loopt niet weg voor haar financiële aansprakelijkheid voor schade ontstaan door mijnbouwactiviteiten, nu en in de toekomst.’ Wel vraagt het bedrijf de minister de wettekst te verduidelijken.
Aanleiding voor de aanpassing van de Mijnbouw- en Gaswet is het voornemen van het kabinet om de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk te verminderen. Uiterlijk in 2030 moet de gaskraan helemaal dicht.
Nu is het nog zo dat de exploitant, in Groningen de NAM, een winningsplan indient met een voorstel voor de op te pompen hoeveelheid gas. De minister stemt daar al dan niet mee in, mogelijk onder voorwaarden. In een warm jaar kan dat ertoe leiden dat er meer gas uit de bodem wordt gehaald dan noodzakelijk voor de leveringszekerheid.
De wetsaanpassing moet daar verandering in brengen, aldus de minister in een schriftelijke toelichting op de wet. ‘De vergunninghouder wordt opgedragen te winnen wat noodzakelijk is voor de leveringszekerheid, niet meer en ook niet minder’, zo formuleert de minister het in een toelichting.
Op de voorgestelde wetswijziging zijn 67 reacties gekomen van bedrijven, organisaties, lokale overheden en inwoners
Verantwoordelijkheid verschuift
‘Dit wil zeggen dat een belangrijk deel van de verantwoordelijkheid voor de gaswinning van NAM naar de minister verschuift’, stelt Herman Bröring, hoogleraar bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen in zijn reactie op de wetswijziging. ‘De vraag is nu wat dit voor de aansprakelijkheid van NAM en de minister c.q. de staat betekent.’
In het Burgerlijk Wetboek staat dat een mijnbouwexploitant – in dit geval de NAM – aansprakelijk is voor ‘schade door beweging van de bodem’. Niettemin meent Bröring dat er ‘geen enkele onduidelijkheid mag bestaan over wie op welke grond aansprakelijk is wegens onrechtmatig handelen’.
Het is de tweede keer in korte tijd dat hierover twijfels rijzen. Eerder dit jaar werd bekend dat moederbedrijf Shell een zogeheten 403-verklaring voor dochterbedrijf NAM had ingetrokken – een financiële rugdekking voor als de NAM niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Nadat er onzekerheid was ontstaan over de kredietwaardigheid van de NAM verzekerde topvrouw Marjan van Loon dat Shell garant zou staan: ‘Dan betalen wij.’
Op de voorgestelde wetswijziging zijn 67 reacties gekomen van bedrijven, organisaties, lokale overheden en inwoners. Kritiek is er onder meer van de provincie Groningen. Waar de oorspronkelijke wettekst de verplichting van de exploitant benoemde om schade te ‘voorkomen’, is dat woord vervangen door ‘beperken’. De provincie Groningen vindt dat daardoor ‘onduidelijk is wie voor het Groningenveld nu de zorgplicht heeft om schade te voorkomen en te vergoeden en gebouwen te versterken.’
Garanties ontbreken
Het Gasberaad deelt dat commentaar. Het overlegorgaan van maatschappelijke organisaties in het aardbevingsgebied prijst het besluit van het kabinet de gaswinning op termijn te beëindigen. Maar garanties zouden ontbreken. ‘Voor een groot deel van de afbouw zijn we afhankelijk van de mogelijkheden en bereidheid van anderen (grootverbruikers, buitenland, e.d.), maar ook van de ‘sturingsbereidheid’ van de dan zittende minister van EZK. Liever hadden we meer waarborgen gezien.’
Heeft de NAM nog een toekomst?
De Nederlandse Aardoliemaatschappij heeft het moeilijk. Financieel valt het nog mee, maar het versneld terugdraaien van de gaswinning en een nieuwe twist over de aansprakelijkheid voor bevingsschade doet de vraag rijzen: heeft de NAM nog een toekomst?
NU 17.04.2018 De NAM wil minder verantwoordelijkheid dragen voor de gevolgen van de gaswinning in Groningen. Het bedrijf vindt dat de huidige wetsvoorstellen van minister Eric Wiebes hierover moeten worden aangepast.
Dat heeft de NAM volgens Trouwkenbaar gemaakt in een reactie op de nieuwe Mijnbouw- en Gaswet. Hierin staat dat de gaswinning in Groningen de komende jaren sterk wordt teruggebracht.
De NAM verliest volgens de nieuwe wet vrijwel alle invloed op de gaswinning; minister Eric Wiebes van Economische Zaken bepaalt voortaan hoeveel gas er mag worden gewonnen.
“Daar waar NAM minder controle op kan uitoefenen kan zij ook minder verantwoordelijkheden voor dragen”, stelt directeur Gerald Schotman volgens de krant. Hij stelt er niets voor te voelen dat zijn bedrijf wel verantwoordelijkheid blijft dragen voor de risico’s als de NAM geen enkele invloed op winningsbesluiten meer kan uitoefenen.
Schuldvraag
Een groot aantal Groningse gemeenten maakte vorige week in Trouwal kenbaar te vrezen dat de nieuwe wet, die Wiebes heeft opgesteld, niet duidelijk zou formuleren wie er aansprakelijk is voor de schade als gevolg van de gaswinning. De staat zou die verantwoordelijkheid over kunnen nemen van de NAM, maar ook dit staat niet hard in het wetsvoorstel omschreven.
De NAM laat dinsdag in een reactie weten “niet weg te lopen voor haar financiele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door mijnbouwactiviteiten, nu en in de toekomst.”
Eerder meldde de krantal dat ook Shell afstand leek te nemen van de mogelijke aansprakelijkheid voor schulden als gevolg van de gaswinning. Dat zou blijken uit een formulering in het jaarverslag van Shell, dat samen met Esso eigenaar is van de NAM. Shell stelde “zich niet in de teneur van de berichtgeving te herkennen“.
Telegraaf 17.04.2018 De NAM wil minder verantwoordelijkheid dragen voor de gevolgen van de gaswinning in Groningen. De huidige wetsvoorstellen van minister Wiebes moeten daarop worden aangepast, schrijft het bedrijf in reactie op de nieuwe Mijnbouw- en Gaswet. Die regelt dat de gaswinning in Groningen de komende jaren sterk wordt teruggebracht, schrijft Trouw.
Volgens de NAM zorgt de nieuwe wet ervoor dat het bedrijf nauwelijks nog invloed heeft op de gaswinning. De minister van economische zaken zal als gevolg van die wet bepalen hoe hoog de gaswinning moet zijn, en daarin de veiligheid van de Groningers en de leveringszekerheid van gas aan huishoudens en bedrijven tegen elkaar moeten afwegen.
„Daar waar Nam minder controle op kan uitoefenen kan zij ook minder verantwoordelijkheden voor dragen”, zegt directeur Schotman van de NAM in de krant.
NOS 13.04.2018 Minister Wiebes zegt dat de gesprekken met Shell en Exxon over het dichtdraaien van de gaskraan constructief zijn, maar dat het onderwerp zeer ingewikkeld is. “Alles wat de afgelopen 55 jaar is afgesproken, moet nu anders. Dat kost even tijd.”
Bronnen zeggen tegen de NOS dat er achter de schermen een gevecht wordt gevoerd over de rekening voor het afbouwen van de gaswinning in Groningen. Maar volgens Wiebes is van een gevecht geen sprake. “De sfeer aan tafel is prima. Er valt geen onvertogen woord.”
Minister Wiebes: sfeer aan tafel met Shell en Exxon is goed
Als de plannen van het kabinet doorgaan, blijft er volgens de oliebedrijven voor 125 miljard euro aan gas in de grond zitten. Volgens Wiebes gaat het om een veel lager bedrag van “ten minste 50 miljard”.
De minister zegt dat het exacte bedrag moeilijk te bepalen is. “Het hangt er bijvoorbeeld van af wat je aan voorraden veronderstelt. We kunnen natuurlijk maar beperkt weten wat er onder de grond zit.”
De bedrijven hebben de verdiensten van het gas al in de boeken staan. Wiebes moet nu onderhandelen over wie die rekening voor het verlies gaat betalen. Hij vindt zelf dat gas dat niet meer gewonnen kan worden, eigenlijk niet ingeboekt mag worden.
De minister zegt dat de gesprekken ingewikkeld zijn omdat alle regelingen en rollen opnieuw moeten worden vastgesteld, nu het kabinet heeft besloten om de gaswinning snel af te bouwen. “Wie stelt eigenlijk vast hoeveel gas er gewonnen wordt?”, zegt Wiebes. “Dat deden tot nu toe de oliemaatschappijen, maar dat is eigenlijk niet handig. Het zou eigenlijk de overheid moeten zijn die vaststelt hoeveel gas er gewonnen wordt.”
Premier Rutte gaat er ook van uit “dat we er goed uit gaan komen met de oliemaatschappijen”.
AD 14.04.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) verwacht snel een akkoord te sluiten met Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van de NAM, over de geleidelijke beëindiging van de gaswinning in Groningen. Berichten over schadeclaims van de energiebedrijven weerspreekt hij.
Wiebes benadrukt dat er veel te bespreken valt met Shell en ExxonMobil. ,,Alles wat we de afgelopen 55 jaar met elkaar hebben afgesproken moet nu anders. Dat kost tijd. Maar de sfeer aan tafel is prima, het is constructief, niemand vindt ten principale dat we met iets onrealistisch bezig zijn. Voor de zomer willen we eruit zijn, misschien zelfs al in mei.”
De minister herhaalde dat hij van Shell en ExxonMobil geen claim verwacht voor het gas dat in de bodem blijft zitten. De NOS berichtte eerder dat de bedrijven een vergoeding van de staat willen voor het gas dat nu ongebruikt in de grond achterblijft. Een woordvoerder van Shell laat echter weten dat een eis tot schadevergoeding niet aan de orde is.
AD 14.04.2018 Er zijn geen gewonden gevallen, maar de schrik zit er goed in bij de Groningers die gisteravond opnieuw te maken kregen met een aardbeving. Rond half twaalf was er een beving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter.
,,Ik werd er wakker van. Het voelde alsof het huis naar beneden zakte.” Jolanda Jager-Smit lag al te slapen toen haar huis in het Groningse ’t Zandt begon te schudden. En Jager-Smit is niet de enige die wakker heeft gelegen. De beving is in een groot gebied gevoeld, blijkt uit berichten op Twitter. Een woordvoerder van het KNMI bevestigt de beving ‘in een behoorlijk gebied kan zijn gevoeld’.
De aardbeving van gisteravond bij het Groningse plaatsje ’t Zandt heeft tot twintig meldingen geleid bij het Schadeloket Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Dat meldde het loket vandaag aan het begin van de middag. Het loket is de nieuwe overheidsinstantie waar Groningers met aardbevingsschade sinds 19 maart terechtkunnen.
Steeds meer bevingen
Het aantal zwaardere bevingen in Groningen neemt toe. Het begon dit jaar op 8 januari met de beving van 3,4 bij Zeerijp. Op 11 februari was er een aardbeving van 2,2 bij Garrelsweer. Zelfs zonder die beving van Zeerijp mee te rekenen, is er in 2018 al evenveel seismische energie vrijgekomen als in heel 2017, twittert Manuel Sinbutin, een Belgische hoogleraar geologie.
Door de vele bevingen en de schade die de bevingen veroorzaken, heeft het kabinet eind maart besloten de gaswinning af te bouwen naar nul. Maar op dit plan is veel kritiek gekomen en ook na de beving van gisteravond klinkt er kritiek. Een plan voor afbouw is nog geen afbouw, twittert wethouder Bé Schollema van Loppersum. ,,Intussen voelen we dat in de gemeente Loppersum en daarbuiten weer in de vorm van een pittige beving… Zolang het geen nul is, versterken en rap een beetje.”
NOS 14.04.2018 Bij de Groningse plaats Garsthuizen is een aardbeving gemeten met een kracht van 2,8. Het KNMI registreerde de beving rond 23.30 uur op een diepte van drie kilometer.
Bij de meldkamer van de hulpdiensten zijn geen meldingen van incidenten binnengekomen. De Veiligheidsregio Groningen ontving wel veel berichten van verontruste inwoners. Op sociale media zeggen mensen uit onder meer ’t Zandt, Loppersum, Bedum en Uithuizermeeden dat ze een schok hebben gevoeld.
Even voor de rest van @Nederland: een “plan” voor afbouw van de gaswinning is nog geen afbouw. Intussen voelen we dat in @GemLoppersum en daarbuiten weer in de vorm van een pittige beving….
Zolang het geen nul is.. versterken en rap een beetje. 23:46 – 13 apr. 2018
In eerste instantie meldde de meetapparatuur van het KNMI een beving bij ’t Zandt. Dat werd later bijgesteld naar Garsthuizen, een paar kilometer ten westen van ’t Zandt. Het epicentrum ligt precies tussen de twee dorpen in.
“We hoorden een knal en het was net of de muur op ons af kwam”, vertelt een inwoonster van ’t Zandt tegen RTV Noord. “Ik schrik niet gauw, maar ik dacht wel: daar komt de muur aan. Het blijft een raar gevoel.”
In het gebied vinden geregeld bevingen plaats als gevolg van de gaswinning door de NAM. De aardbeving van de afgelopen avond is een van de zwaarste van de afgelopen jaren. In januari was er bij Zeerijp een beving die zwaarder was, namelijk 3,4.
Het kabinet besloot eind vorige maand dat de gaswinning in de regio over twaalf jaar moet zijn afgebouwd naar nul. Volgens het kabinet zijn de gevolgen van de winning, zoals schade aan woningen en andere gebouwen, niet langer maatschappelijk aanvaardbaar.
NOS 13.04.2018 Minister Wiebes van Economische Zaken is achter de schermen in gevecht met Shell en Exxon over de rekening voor het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen. Het draait om de vraag of de Nederlandse Staat de oliebedrijven Shell en Exxon een miljardenvergoeding moet betalen. Dat blijkt uit stukken die de NOS heeft opgevraagd met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
Als alle plannen van het kabinet doorgaan, blijft er voor 50 tot 125 miljard euro aan gas in de grond zitten, zo blijkt uit de stukken uit 2016. Het exacte bedrag is afhankelijk van de gasprijs. De oliebedrijven eisen daar een vorm van compensatie voor.
Beschadigingen
Maar dit is niet het enige onderwerp waar Wiebes over praat met de olieconcerns. Ook over de kosten van de versterkingsoperatie van de huizen in Groningen wordt gesproken. De geschatte kosten lopen uiteen van 1 tot 30 miljard euro. Die zouden worden gedeeld.
Wiebes moet voorkomen dat de oliebedrijven onder die betalingen uitkomen nu hij de gaskraan dichtdraait. De bedrijven zeggen dat ze inkomsten mislopen.
Shell zegt in een reactie dat een schadeclaim nu niet aan de orde is. Een woordvoerder zegt dat gesprekken over de toekomst van het gas “constructief” verlopen.
Begroting
Economische Zaken is niet het enige ministerie waar wordt gesproken over de gaskosten. Ook bij Financiën wordt gekeken hoe de misgelopen inkomsten gedekt kunnen worden.
In het regeerakkoord hebben de partijen afgesproken dat alles wat er gebeurt met het Groningse gas, rechtstreeks gevolgen heeft voor de begroting. De kosten moeten ergens anders op de begroting worden verrekend. Vorige kabinetten lieten de staatsschuld oplopen bij dit soort besluiten. Dat is nu dus anders.
Meevallers inleveren
Minister Hoekstra van Financiën heeft een duidelijke boodschap afgegeven aan zijn collega’s: lever de meevallers maar in, die moeten naar het gas. Naar schatting loopt de staatskas de komende jaren miljarden mis aan aardgasbaten.
Als er meevallers zijn, bijvoorbeeld in de zorg of bij de aanleg van wegen, kan dat bedrag worden gedekt. Maar zijn die er niet, of zijn er meer tegenvallers, dan moet er worden bezuinigd.
Daar blijft het niet bij. De Staat is aandeelhouder van gasgroothandel GasTerra. Het bedrijf heeft afspraken gemaakt over de leveranties van gas en moet dit inkopen op de beurs TTF. Dat is vaak duurder dan wanneer het uit de eigen grond komt. Volgens bronnen moet het kabinet in deze periode grofweg 3 miljard extra uittrekken zodat GasTerra aan de afspraken kan voldoen. Het kan zijn dat deze tegenvaller wordt doorberekend op de energierekening.
Energierekening
Onbekend is verder wat een snelle ombouw gaat kosten van huishoudens en bedrijven. Als de minister besluit dat het nodig is dat alle huishoudens al in 2020 moeten worden aangepast, dan kost dat 5,1 miljard euro. Wacht de minister tot 2025, dan komen de kosten uit op 2,3 miljard euro.
Er zijn 200 grootverbruikers, zo blijkt uit stukken die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Financiën. Voor de ombouw van vijf grootverbruikers en twee energiecentrales is alleen al 130 miljoen euro nodig.
Betrokkenen verwachten dat die kosten worden doorberekend in de energierekening.
BB 04.04.2018 Het rijk stelt dit jaar 90 miljoen euro beschikbaar voor gemeenten die nog voor 1 juli een plan indienen om een of meer woonwijken van het aardgas af te halen. Voorwaarde is wel dat nog dit jaar met de concrete uitwerking ervan moet kunnen worden begonnen.
Grootschalige proeftuin
Dat maakte minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) gisteren in een Kamerbrief bekend. Ollongren verwacht dat ongeveer twintig van de ingediende plannen kunnen gaan dienen als ‘grootschalige proeftuin’. De kennis die gedurende het experiment wordt opgedaan, moet beschikbaar komen voor alle andere gemeenten die bezig zijn aan om bestaande wijken van het aardgas af te halen.
Arbeidsintensief en kostbaar
Veel gemeenten hebben al het beleid om nieuwbouw voortaan aardgasvrij op te leveren. Om te kunnen voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs, heeft het kabinet-Rutte III daarnaast de ambitie om jaarlijks 30.000 tot 50.000 bestaande woningen van het aardgas af te halen. De eerste ervaringen van gemeenten die bestaande woonwijken van het gas afhalen (zoals in Purmerend), leren dat het een arbeidsintensief en kostbaar proces is.
Selectiecriteria
Van de 90 miljoen is 85 concreet beschikbaar voor gemeenten en wordt 5 miljoen geïnvesteerd in een landelijk ondersteuningsprogramma van de pilots. Per gemeente wordt maximaal één plan (circa 500 woningen) gehonoreerd. Selectie geschiedt onder meer op bestuurlijke steun vanuit het college, termijn van oplevering, betrokkenheid van regionale stakeholders (corporatie, netbeheerder, energieleverancier, bedrijfsleven) en de betrokkenheid en het draagvlak bij burgers en bedrijven voor de plannen. Ook mogelijkheid tot opschaling wordt in de selectie meegenomen.
Telegraaf 04.04.2018 Een kleine week na de opzienbarende bekendmaking dat de gaskraan in Groningen over twaalf jaar helemaal dicht moet zijn gedraaid, bezochten zowel premier Rutte als minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) woensdag de regio. De premier benadrukte dat het dichtdraaien van de gaskraan geen gevolgen heeft voor budgetten die nodig zijn voor herstel en versterking.
Rutte sprak met zowel bestuurders als een aantal burgers. Wat gebeuren moet aan tot duizenden panden, zal gebeuren: „Dat gaswinning stopt is een klein plusje, na alle ellende. Zolang het nodig is, blijft er geld. En er is veel nodig. Want voor Groningers is de gaswinning, die lang mooi was, de laatste vijf jaar soms in een hel veranderd.” De bewindsman wilde niet speculeren of bijvoorbeeld een schadefonds wordt opgericht. „De verwachte mate van versterking moet nog worden vastgesteld na inwinning van advies van met name TNO, KNMI, NEN en SodM.”
Schadeloket
Rutte bezocht in de Martinistad een pas geopend ’schadeloket’, waar duizenden schadedossiers wachten op aanpak. Rutte en Wiebes voelen zich betrokken. Rutte: „Ik woon hier niet zelf, maar het is hier wel Nederland. Mentaal wonen wij hier ook!” De premier heeft geen pasklare agenda’s klaar met wat allemaal gebeuren moet. „Daar wordt nu hard aan gewerkt. We kijken voor Groningen verder dan alleen het einde van gaswinning. We betrekken er bijvoorbeeld ook alternatieve energie bij, want Groningen wil graag energieprovincie blijven. Tevens kijken we naar krimp en ontwikkeling van de economie.”
Burgemeester Albert Rodenboog en Rutte bezochten gedupeerden in Garrelsweer (gemeente Loppersum). Boerenondernemers zien hun bezit verzakt en vochtig. De familie woont met twee kleine kinderen sinds ander jaar in een container bij de monumentale boerderij uit 1883. De slachtoffers proberen hun verhaal bekender te maken. Zo vertellen ze op bijeenkomsten en werd onlangs de nieuwste videoclip van zanger Hans de Booij deels op de boerderij opgenomen.
Complexe schade
„We hebben ons verhaal kunnen doen tegen Rutte. Er zijn wel tachtig boeren met complexe schade. Dat het bij ons nog steeds niet is opgelost… Dat een eerdere schadeaanpak averechts werkte”, vertelt Margreet Kadijk op het akkerbouwbedrijf. Partner Wiard Kraak vult aan: „Het vergt veel het weer voor elkaar te krijgen. Het neemt je toch enorm in beslag om alles uit te zoeken en op te lossen. Hij heeft naar ons geluisterd.”
Terwijl Rutte het landelijke gebied bezocht, was Wiebes op het provinciehuis voor bestuurlijk overleg. Wiebes heeft het druk na het ’ferme besluit’ van vorige week. „Dit betekent veel. Het niveau van winning gaat snel terug. Wat moet er gebeuren? We weten niet alles nog in detail, het is nog vers.
Over een paar maanden verwachten we van de experts wel al inzicht te hebben in de benodigde verstevigingsopgave”, aldus Wiebes. De spoedige grote afname van gaswinning kan concrete gevolgen hebben. „Eerder dachten dat we bijvoorbeeld 28.000 woningen moesten versterken, of 22.000. Nu hoeft er wellicht minder verstevigd te worden, kleinere aantallen.”
Telegraaf 04.04.2018 „Zolang het nodig is, is er geld voor Groningen.” Dat zei premier Mark Rutte woensdag tijdens een werkbezoek aan de provincie Groningen. Hij sprak er onder meer over het herstel van aardbevingsschade. Het betrof een al langer geleden afgesproken bezoek, dat losstaat van het kabinetsbesluit om in 2030 de gaswinning in Groningen volledig te staken.
Rutte bezocht woensdagmorgen eerst de Groningse commissaris der Koning René Paas, en bracht vervolgens een bezoek aan het ‘schadeloket’ waar inwoners van Groningen aardbevingsschade kunnen melden. Bij dit schadeloket liggen inmiddels 12.000 dossiers, en volgens de premier zijn daar dit jaar zeshonderd nieuwe meldingen bij gekomen.
In het gemeentehuis van Loppersum sprak Rutte met burgemeester Albert Rodenboog, waarna hij in het dorp Garrelsweer op bezoek ging bij een gezin in een door bevingen ernstig beschadigde woning.
Veilig wonen
Volgens de minister-president heeft het kabinet aan deskundigen gevraagd wat er nodig is om de inwoners van Groningen veilig te kunnen laten wonen. ,,We wachten dat advies nu af. Zij moeten maar zeggen wat nodig is, en dat gaan we doen. In elk geval hoeft niemand bang te zijn dat we van plan zijn om de geldkraan dicht te draaien.”
Volgens Rutte komt de aanpak van het kabinet van de problemen in Groningen neer op het herstellen van schade, het versterken van gebouwen en vervolgens ook het bieden van nieuw economisch perspectief.
De premier realiseert zich dat het zeer lastig zal worden om het vertrouwen van de Groningers te herwinnen. ,,Het vertrouwen van Groningers naar ons toe is min honderd. Dat krijg je niet snel weer goed. In elk geval voelen ik en collega Eric Wiebes ons zeer betrokken bij de provincie.
Mentaal wonen wij hier ook in Groningen, het is allemaal Nederland. Behalve dat we schade willen herstellen, willen we Groningen ook economisch versterken. Daarbij zou het mooi zijn wanneer Groningen ook in de toekomst energieprovincie kan blijven, en een kraamkamer kan worden van nieuwe energie”, aldus de premier.
AD 04.04.2018 Premier Mark Rutte heeft er tijdens zijn bezoek vandaag aan Groningen geen doekjes om gewonden: ,,Zolang het nodig is, is er geld voor Groningen.” Hij realiseert zich wel dat het vertrouwen van de gedupeerde inwoners moeilijk terug te winnen is.
Het vertrouwen van Groningers naar ons toe is min honderd. Dat krijg je niet snel weer goed, aldus Mark Rutte.
Rutte sprak er onder meer over het herstel van aardbevingsschade. Hij bezocht vanmorgen eerst de Groningse commissaris van de Koning René Paas en ging daarna lang bij het schadeloket waar gedupeerde Groningers sinds kort hun aardbevingsschade kunnen melden.
Bij dit loket liggen inmiddels 12.000 dossiers, en volgens de premier zijn daar dit jaar zeshonderd nieuwe meldingen bij gekomen. In het gemeentehuis van Loppersum sprak Rutte met burgemeester Albert Rodenboog, waarna hij in het dorp Garrelsweer op bezoek ging bij een gezin in een door bevingen ernstig beschadigde woning.
Het kabinet heeft aan deskundigen gevraagd wat er nodig is om de inwoners van Groningen veilig te kunnen laten wonen. ,,We wachten dat advies nu af”, aldus Rutte. ,,Zij moeten maar zeggen wat nodig is, en dat gaan we doen. In elk geval hoeft niemand bang te zijn dat we van plan zijn om de geldkraan dicht te draaien.”
Volgens Rutte komt de aanpak van het kabinet van de problemen in Groningen neer op het herstellen van schade, het versterken van gebouwen en vervolgens ook het bieden van nieuw economisch perspectief.
Vertrouwen
Rutte realiseert zich dat het zeer lastig zal worden om het vertrouwen van de Groningers terug te winnen. ,,Het vertrouwen van Groningers naar ons toe is min honderd. Dat krijg je niet snel weer goed. In elk geval voelen ik en collega Eric Wiebes ons zeer betrokken bij de provincie. Mentaal wonen wij hier ook in Groningen, het is allemaal Nederland”, aldus de premier.
Het bezoek vandaag stond al langer op de planning, en stond dus los van het kabinetsbesluit om in 2030 de gaswinning in Groningen volledig te staken.
VK 04.04.2018 Anders dan de warmtepomp zal de hr-ketel ook na 2020 miljarden kuub gas en CO2 besparen. Nederland moet aardgasvrij en de ‘ouderwetse’ hr-ketel is over drie jaar taboe.
Na die oproep van installatiebranches en milieuverenigingen vragen miljoenen huizenbezitters en -huurders zich af wat dat voor hen betekent. Consumenten hebben geen idee wat er bij komt kijken om je huis met dure warmtepompen te verwarmen. Installatiebranches en milieubewegingen schetsen een te rooskleurig beeld.
Volgens fabrikanten en milieubewegingen zijn warmtepompen een wonder van duurzaamheid
Milieurendement, kosten en terugverdientijden van warmtepompen worden vanuit onze 25 jaar praktijkervaring gezien (zie energienulhuis-kroon.nl) steevast te optimistisch ingeschat. Volgens fabrikanten en milieubewegingen zijn warmtepompen een wonder van duurzaamheid; ons doet het aan sjoemeldiesels denken. Afgezien van geluidshinder en kosten scheppen warmtepompen vijf fundamentele problemen:
1. Ondanks Europese afspraken om gehalogeneerde fluorkoolwaterstoffen (HFK’s) uit te bannen, zijn warmtepompen standaard gevuld met deze uiterst broeikasgevaarlijke koudemiddelen. Jaarlijks lekt gemiddeld 6 procent koudemiddel weg. Dat versterkt het broeikaseffect – wat juist bestreden moet worden. Goedkopere, milieuvriendelijker alternatieven als R-290/propaan willen fabrikanten en installateurs niet, met als flutargument ‘brandbaarheid’. Hoog tijd dat Samsom en Terpstra zorgen dat consumenten hierover beter worden geïnformeerd en dat HFK’s uit warmtepompen worden gebannen.
2. De grootste verspillers van aardgas zijn kantoren, glastuinbouw, bedrijfsgebouwen, scholen, kerken, verzorgingshuizen, villa’s en oudere semi-geïsoleerde woningen met energielabel D of slechter. Daar kan en moet de grootste gasreductie worden bereikt, maar daarbij kunnen warmtepompen helemaal niet worden ingezet. Die hebben namelijk een verwarmingsafgiftetemperatuur van maximaal 40°C.
Wat dan wel? Eerst extra isoleren, warmteterugwinning toepassen, installaties beter inregelen, energiebesparingsnormen handhaven en zonnecollectoren inzetten. Zolang dat niet lukt en als ook een warmtenet niet kan, is er geen energetisch-technisch alternatief voor hr-ketels. Een oplossing zou zijn de combinatie van ‘hybride’-warmtepomp met hr-ketel, die alle warmtapwater levert en (gas)verwarming bij lage temperaturen.
Helaas, warmtepompen gaan hooguit vijftien jaar mee, beloofde terugverdientijden worden in de praktijk zelden gehaald. Dat geld kan beter besteed worden aan bouwkundige en regeltechnische verbetering van cv-installaties en gebouwen, met directe CO2-winst.
Vervanging van een hr-ketel door een warmtepomp verdubbelt het gemiddeld stroomverbruik
3. Zolang elektriciteit grotendeels met fossiele brandstoffen wordt opgewekt (nu: 83 procent, in 2030: 33-50 procent?), waarbij tweederde aan primaire energie verloren gaat, zijn warmtepompen minder energie-efficiënt dan fabrikanten opgeven en dragen ze minder bij aan CO2-reductie. De modernste HR-ketel met meer dan 100 procent rendement kan met slechts 500-1000 m3 aardgas/jaar een A-label geïsoleerde middenklassewoning verwarmen.
Vervanging daarvan door een 8kW warmtepomp verdubbelt het gemiddeld stroomverbruik met circa 3500 kWh tot 7000 kWh/jaar. Vervanging van moderne hr-ketels in perfect geïsoleerde huizen met vloerverwarming kan technisch wel, maar levert nauwelijks CO2-/aardgasbesparingen op. Dat helpt Groningen niet echt.
4. De grootste misvatting is de bewering dat warmtepompen ‘zero CO2-emission’ zijn als je zonnestroom hebt of ‘groene stroom’ inkoopt. Elektrotechnisch is dat onzin: uit Nederlandse stopcontacten komt geen groene maar grijze stroom, zonnepanelen voeden de grid en de grid voedt de warmtepomp.
Als er geen zon of wind is, zullen all electric huizen alsnog op gas/kolen-stroom, kernenergie of uit (toekomstige?) gigantische stroomopslag moeten draaien. Miljoenen warmtepompen, (pseudo-groene) infraroodpanelen en Tesla’s (met 100 kW accu!) vergroten de stroomvraag enorm en bemoeilijken het vergroenen van de brandstofmix. Hr-ketels verbieden en warmtepompen verplichten mag dus niet zonder degelijke milieueffectrapportage (MER).
5. Naast financiering en draagvlak vormt de praktische implementatie de grootste bottleneck: installateurs en bouw komen nu al tienduizenden vakmensen tekort. Warmtepompen installeren vergt technische kwaliteit die geen Poolse klusjesman kan garanderen. Miljoenen gebouwen versneld energieneutraal maken? Daarvoor ontbreken de bouwtechnische voorwaarden, de mensen en de expertise. Vakopleidingen uitbreiden kost vele jaren, dát probleem moet Terpstra eerst aanpakken!
Hoe Groningen dan helpen? Eerst de energieverspilling verminderen en megaverspillers aanpakken, energiebesparing maximaliseren, extra isolatie verplichten, zonnepanelen op bedrijfsgebouwen verplichten (rendabel!), meer wind-op-land, lage-temperatuurwarmtenetten en diepe aardwarmte versneld ontwikkelen, en lokale warmtebronnen zoals riothermie, geothermie en energie uit oppervlaktewateren benutten.
Wiebes, blijf dus van de hr-ketel af; ook ná 2020 zal die miljarden kuub gas en CO2 besparen!
Arie Kroon, consultant energiebesparing en ontwerper van de eerste nulenergiewoning in de EU. Martin Kroon, oud-projectleider verkeer, milieu en energie VROM/DGM.
Trouw 04.04.2018 Milieudefensie spant een rechtszaak aan tegen Shell. Daarmee wil de milieuclub bereiken dat het olie- en gasconcern zijn beleid aanpast en stopt met het aanrichten van wereldwijde klimaatschade.
Dat is bekendgemaakt op een persconferentie in de A’DAM Toren, het voormalige hoofdkantoor van Shell in Amsterdam.
Volgens Milieudefensie wil Shell nog voor lange tijd inzetten op olie en gas, terwijl het bedrijf al meer dan dertig jaar weet dat dit leidt tot gevaarlijke klimaatverandering. De komende jaren wil het concern maar zo’n 5 procent in duurzame energie steken.
Om aan de eisen van Milieudefensie tegemoet te komen, moet Shell zijn beleid in lijn brengen met de klimaatdoelen van het Parijs-akkoord. Dat houdt in: het afbouwen van investeringen in olie en gas en het per 2050 naar nul terugbrengen van de uitstoot. “Als het bedrijf nu niet afbouwt, zijn we ook na 2050 nog geketend aan olie en gas”, aldus directeur Donald Pols.
Klimaat
De milieuorganisatie laat zich bijstaan door advocaat Roger Cox. Hij won enkele jaren geleden namens Urgenda een klimaatzaak tegen de Nederlandse staat, die meer moet gaan doen om de CO2-uitstoot te verminderen. “Shell ligt op ramkoers met het klimaat”, zegt Cox, nummer 37 in Trouws Duurzame 100, de ranglijst met de meest invloedrijke Nederlanders op het gebied van duurzaamheid en natuur.
Shell heeft woensdag per brief van Milieudefensie een aansprakelijkstelling gekregen. Het concern heeft acht weken om aan de eisen van Milieudefensie tegemoet te komen. Gebeurt dat niet, dan volgt de dagvaarding.
Iedereen kan zich als mede-eiser bij de zaak aansluiten, die als het aan Milieudefensie ligt wordt behandeld door de civiele rechter. Onder degenen die zich al hebben aangesloten is acteur Ruben van der Meer. Hij lanceerde een variant op de oude Shell-slogan ‘Shell helpt’: “Ik roep bij deze: Help! In godsnaam Help!”
Milieudefensie-directeur Donald Pols vroeg zich eerder in Trouw af of het wel verstandig is om in bedrijven te investeren om de overstap naar duurzame energie te versnellen. “Dat er veel geld vrijgemaakt moet worden om de doelen van het klimaatakkoord van Parijs te halen, klopt. Maar of het slim is om die miljarden op de bankrekeningen van Shell of Unilever te storten?’
AD 04.04.2018 Milieudefensie eist van Shell dat het bedrijf stopt met het aanrichten van klimaatschade. Het bedrijf moet per direct beginnen met de afbouw van het boren naar olie en gas. Alle Nederlanders kunnen mede-eiser worden via klimaatzaakshell.nl. Shell boort naar olie en gas, terwijl het bedrijf al meer dan dertig jaar weet dat dit leidt tot klimaatverandering.
Vandaag heeft Milieudefensie de zaak aangekondigd in het vroegere Shell-gebouw, de A’Dam Toren in Amsterdam. Het is volgens de belangenorganisatie voor het eerst dat van een bedrijf geëist wordt om van koers te veranderen als gevolg van de klimaatverandering. Dat houdt in: het afbouwen van investeringen in olie en gas en het naar nul terugbrengen van de uitstoot in 2050.
Milieudefensie neemt hiervoor advocaat Roger Cox in de arm, die in 2015 de klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse overheid voerde en won. ,,Het huidige beleid van Shell ligt op ramkoers met de Parijs-afspraken”, licht de topadvocaat toe. ,,Het lijkt of Shell de klimaatschade die zij daardoor aanricht beschouwt als een jammerlijk, maar noodzakelijk kwaad. Het recht verzet zich tegen deze gemakzuchtige houding van Shell.”
Shell weet al meer dan dertig jaar welke rampzalige gevolgen zijn activiteiten hebben, aldus Donald Pols, directeur Milieudefensie.
De baas van Milieudefensie Donald Pols vindt dat Shell te weinig doet om klimaatverandering te stoppen. ,,Shell weet al meer dan dertig jaar welke rampzalige gevolgen zijn activiteiten hebben. Toch blijft het bedrijf olie en gas oppompen.” Juist een bedrijf met een grote impact als Shell heeft volgens hem de verantwoordelijkheid om om te schakelen naar duurzame energie.
Klimaatfilm
Onderzoekers van Shell waarschuwden al in 1986 voor ‘relatief snelle en dramatische veranderingen’ van het klimaat. In 1991 maakte de oliegigant zelfs een film als waarschuwing tegen de gevolgen van klimaatverandering. Dat was dus vijftien (!) jaar eerder dan veelbesproken klimaatfilm An Inconvenient Truth van de vroegere Amerikaanse vicepresident Al Gore.
Shell zet wel stappen richting duurzame energie. Zo won het een aanbesteding voor een windmolenpark voor de Zeeuwse kust in de Noordzee. Maar olie en gas zijn nog altijd met afstand de belangrijkste activiteiten van de Nederlands/Engelse multinational. In de media geeft Shell volgens Pols keer op keer aan dat het de afspraken uit het klimaatakkoord ondersteunt. ,,Maar helaas blijft het bij groene woorden, de duurzame daden blijven achterwege. Shell neemt geen verantwoordelijkheid, daarom doen wij dat nu wel.”
Milieudefensie roept alle Nederlanders op om mede-eiser te worden en zich aan te sluiten bij de klimaatzaak. ‘Maak klimaat ook jouw zaak’, is de slogan. BN’er Ruben van der Meer en duurzaam onderneemster Lynn Zebeda van innovatiestudio Dr. Monk zijn de eerste twee Nederlanders die de actie tegen Shell steunen.
Shell zegt zich in een reactie volledig achter de internationale doelstellingen van het klimaatverdrag van Parijs te scharen. Het bedrijf denkt verder dat de kwesties rondom klimaatverandering niet moet worden aangepakt door rechtbanken, maar door overheidsbeleid. Ook pleit Shell voor een cultuuromslag ,,om CO2-arme keuzes voor bedrijven en consumenten aan te jagen”.
Sceptisch
De Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans is sceptisch over de kansen van Milieudefensie. ,,De kans dat het lukt is klein, omdat Shell niet rechtstreeks gebonden is aan het klimaatakkoord in Parijs. Landen en de EU hebben zich daarbij aangesloten. Die landen moeten ervoor zorgen dat de uitstoot naar beneden wordt gebracht. Zonder dat zij wetten en regels hebben gemaakt, kun je eigenlijk niet naar de rechter om Shell te dagen.’’
Ook valt volgens Voermans te betwisten of er genoeg bewijs is voor de stelling dat CO2-uitstoot een direct gevaar is voor je leven. ,,Bij asbest en roken is er een een-op-eenrelatie tot de gezondheid, maar dat is bij CO2 uitstoot niet zo.’’
BN’er Ruben van der Meer: ‘Shell gedraagt zich als een verwend kind’
Acteur en cabaretier Ruben van der meer, onder meer bekend van De Lama’s, heeft geen goed woord over voor het beleid van Shell. ,,Shell gedraagt zich als een verwend kind. Verwende kinderen willen ook nooit luisteren. Wij moeten met z’n allen naar de rechter om Shell op te voeden.”
Samen met duurzaam onderneemster Lynn Zebeda roept de acteur alle Nederlanders op om zich aan te sluiten bij de klimaatzaak. ,,Dit is meer dan de zoveelste petitie”, klinkt Lynn Zebada strijdbaar. ,,Al in mijn geboortejaar in 1985 schreef Shell over klimaatverandering. Nu heb ik alweer een kind. Shell heeft al een generatie gewacht om de daad bij het woord te voegen. Dit is een kans om creatief te worden en het anders te gaan doen. We moeten echt nu, nu, nu, wat doen.”
Het duo hoopt dat veel mensen zich zullen aansluiten bij de klimaatzaakshell. ,,Iedereen kan meedoen: ook je oma en de bakker”, betoogt Zebeda. ,,Het maakt niet uit of je wel eens tankt bij Shell, dat doe ik zelf ook”, vult Van der Meer haar aan. ,,Ik ben ook geen heilig boontje.”
Het stuit het tweetal tegen de borst dat het olieconcern met alle kennis die er in huis is, toch kiest voor het blijven inzetten op olie en gas. Lynn Zebeda: ,,Eénvijftigste van alle wereldwijde uitstoot sinds de industriële revolutie in de 18e eeuw komt door Shell.” Van der Meer: ,,Ik heb mijn dieselauto weggedaan en rijd nu hybride. Wij kunnen allemaal ons steentje bijdragen. Maar Shell kan een hele grote steen bijdragen.”
VK 03.04.2018 Opmerkelijke timing: op de dag dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat bekendmaakte dat de gaskraan in Groningen versneld dicht gaat, gaf hij een vergunning aan de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) om gas te winnen uit een klein veld op de grens van Friesland en Groningen. Met behulp van fracking nog wel. En daar zijn omwonenden en lokale overheden niet blij mee.
1. Fracking?
De NAM vond het gasveld tussen Pieterzijl en Warfstermolen in 2015. In een zandsteenlaag op 3.300 meter diepte zit naar schatting 294 miljoen kuub gas. Daarvan kan 255 miljoen kuub worden gewonnen, mits gebruikt wordt gemaakt van fracking. Die techniek, ook wel ‘hydraulische putstimulatie’ genoemd’, wordt gebruikt om moeilijk winbare resten gas te winnen uit kleine velden.
Onder hoge druk wordt een mengsel van water (90 procent), chemicaliën (2 procent) en keramiekkorrels (8 procent) in de boorput geïnjecteerd om breuken in de zandsteenlaag te forceren. Zo komt het gas makkelijker omhoog. Nieuw is fracking niet in Nederland: sinds de jaren vijftig is de techniek al honderden keren toegepast. Zonder incidenten, benadrukt de NAM.
2. Vanwaar dan de weerstand?
Het moet hier geen tweede Groningen worden, aldus PvdA-fractievoorzitter Gitta Luiten onlangs in Tubantia.
Sinds fracking bij de winning van schaliegas in de Verenigde Staten tot grote problemen leidt, zoals aardbevingen, heeft de techniek een slecht imago. De NAM benadrukt echter dat fracken bij het winnen van gewoon gas uit kleine velden onvergelijkbaar is met fracken bij het winnen van schaliegas. Het principe is hetzelfde, maar de intensiteit en de gebruikte hoeveelheid chemicaliën veel minder groot. Winning van schaliegas gaat in Nederland niet gebeuren, beloofde minister Wiebes onlangs.
Toch zijn de betrokken gemeenten er niet gerust op. ‘Wij zijn tegen de ontwikkeling van nieuwe kleine gasvelden in onze gemeente vanwege de onduidelijkheid van de gevolgen voor mens en milieu op lange termijn en de maatschappelijke onrust die er op dit moment is’, aldus de gemeente Zuidhorn.
Die onrust kan niet los worden gezien van de toegenomen argwaan ten aanzien van ondergrondse activiteiten in het algemeen, nu duidelijk is geworden welke gevolgen de gaswinning in Groningen heeft. Werd daar aanvankelijk ook niet beweerd dat hooguit het servies zou rammelen?
Of het nu gaat om gaswinning uit een klein veld bij Wapse of zoutwinning bij Kiel-Windeweer: het verzet is groot. Ook bij gaswinning uit een klein veld nabij Gramsbergen past de NAM sinds 2016 fracking toe, tot ongenoegen van de lokale overheid. ‘Het moet hier geen tweede Groningen worden’, zei PvdA-fractievoorzitter Gitta Luiten onlangs in Tubantia.
3. Zijn die zorgen onterecht?
Het SodM vindt dat de NAM de frack-werkzaamheden te beperkt heeft toegelicht
Wel volgens minister Wiebes, die advies heeft gevraagd aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De kans op een beving als gevolg van gaswinning bij Pieterzijl is ‘verwaarloosbaar’, schrijft hij, net als de kans op schade aan gebouwen. Mocht die wel ontstaan, dan is de NAM aansprakelijk. De bodemdaling bedraagt maximaal 2 centimeter. Volgens Wiebes garandeert fracking ‘een efficiënte winning van de delfstof’.
Ook de toezichthouder acht de risico’s klein. Wel vindt het SodM dat de NAM de frack-werkzaamheden te beperkt heeft toegelicht. Het besluit ligt nu ter inzage. Waarschijnlijk in mei neemt de minister een definitief besluit. Mocht er gefrackt gaan worden, dan zal het SodM verscherpt toezicht houden.
4. Moeten kleine gasvelden de verminderde winning uit Groningen opvangen?
Nee. Ook de productie uit zo’n 240 kleine velden, de meeste onder de Noordzee, loopt al jaren terug. Vorig jaar bedroeg de winning 18,7 miljard kuub, tien jaar geleden was dat nog het dubbele. In het meest optimistische scenario bedraagt de winning in 2036 nog 10 miljard kuub. Onder de Noordzee zit nog zo’n 265 miljard kuub gas, in de zestig kleine velden op land naar schatting nog zo’n 40 miljard kuub.
RO 03.04.2018 Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) heeft in een brief gemeenten uitgenodigd voor 1 juli plannen in te dienen voor het programma Aardgasvrije Wijken. In 2018 is voor zogeheten proeftuinen 90 miljoen euro beschikbaar. Voorwaarde is dat gemeenten dit jaar al kunnen starten.
Met de ondertekening van het klimaatakkoord van Parijs in 2015 heeft Nederland zich gebonden aan maatregelen om de klimaatverandering tegen te gaan. Het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving is hiervan een belangrijk onderdeel.
De minister verwacht dat ongeveer 20 wijken kunnen starten als grootschalige proeftuin. De kennis en ervaringen komen ten goede aan het aardgasvrij maken van alle bestaande woonwijken. Voor het eind van de kabinetsperiode is de ambitie om 30.000 tot 50.000 bestaande woningen per jaar aardgasvrij te maken. Daarnaast is het belangrijk dat nieuwe wijken zoveel mogelijk gasvrij worden opgeleverd.
AD 02.04.2018 Een van de actievoerders die drie weken geleden in hongerstaking ging tegen de gaswinning in Groningen, beëindigt zijn lichamelijke protest de komende dagen. Jan Holtman (66) uit Wildervank vindt het naar eigen zeggen mooi geweest en stopt om gezondheidsredenen.
,,Mijn benen zijn al twee weken koud”, verklaarde hij aan het begin van de middag tegenover RTV Noord. De doorbloeding is volgens hem niet goed. ,,Op een gegeven moment moet je aan je gezondheid denken.”
Holtman ging maandag 12 maart in hongerstaking voor het kantoor van Centrum Veilig Wonen in Appingedam. Hij zette er met sympathisanten een tent op, stopte met eten maar bleef wel drinken. Holtman, naar eigen zeggen een aardbevingsslachtoffer, zei te zullen doorgaan tot de inwilliging van al zijn eisen. De belangrijkste waren het onmiddellijk terugschroeven van de gaswinning, een ruimere uitkoopregeling en korting op gas voor Groningers.
Vervanger(s)
Het beëindigen van de hongerstaking, die haar vierde week ingaat, betekent volgens Holtman niet het einde van de actie in Appingedam. ,,Zodra mijn vervanger het overneemt, stop ik er mee”, zegt hij. ,,Misschien komen er zelfs twee vervangers. Maar ik weet nu nog niet op welke dag dat is.”
Holtman zegt na zijn hongerstaking in het actiekamp te willen blijven om andere dingen te gaan doen. ,,Ik wil geen verdere risico’s meer lopen. Vier weken is genoeg.”
Medehongerstaker
Vrijdag onderbrak medehongerstaker Jannie Knot haar actie al voor enkele dagen. Zij moest voor haar kind met het syndroom van down zorgen, aldus RTV Noord.
De actievoerders blijven volgens Holtman zo lang als nodig is. Ze willen serieus genomen worden en ook een eerlijker en menselijker behandeling krijgen. ‘Het traineren en kleineren moet stoppen’. Zij eisen onder meer dat de gaswinning snel wordt verminderd en dat schadedossiers sneller worden afgehandeld.
Wat zijn de belangrijkste maatregelen?
1. De bouw van een nieuwe stikstofinstallatie, die in 2022 klaar moet zijn. Deze fabriek kan buitenlands gas geschikt maken voor onze apparaten, waardoor er minder gas uit het Groningenveld nodig is.
2. De overschakeling van industriele grootverbruikers op hoogcalorisch gas of een duurzame energiebron.Uiterlijk in 2022 moeten zij van het Groningse gas af zijn.
3. Beperking van de export naar buurlanden. In 2030 gaat geen kuub gas meer de grens over.
4. Het gasvrij maken van Nederlandse woningen, winkels en overige bedrijven. Nog in 2018 wordt begonnen met de nieuwbouw van gasloze wijken. De verwijdering van cv-ketels en gasfornuizen uit zo’n zeven miljoen bestaande huizen begint ook dit jaar, zij het op zeer bescheiden schaal. In 2021 moeten de eerste 100 wijken van het gas af zijn. Het tempo wordt vanaf dan geleidelijk opgeschroefd, van 30.000 naar uiteindelijk 200.000 woningen die per jaar van het gas moeten worden afgesloten. Een megaoperatie.
Wat gaat dit kosten?
Een totaaloverzicht ontbreekt. Toch weten we al een aantal zaken. Aan de nieuwe stikstofinstallatie hangt een prijskaartje van zo’n 500 miljoen euro. Volgens het kabinet gaan huishoudens maximaal 2 euro per jaar extra betalen om die te financieren. De energienota valt voor de meeste huishoudens de komende jaren echter sowieso al enkele honderden euro’s hoger uit, doordat de energiebelasting en de opslag duurzame energie stijgen. Industriële grootverbruikers kunnen voor de omschakeling een beroep doen op verduurzamingssubsidies, die uit die opslagen worden betaald.
Nederlanders kunnen hun stijgende energiekosten zelf drukken door hun cv-ketel en/of gasfornuis in te ruilen voor een duurzamer alternatief. Probleem is echter dat zonneboilers of warmtepompen in aanschaf – zelfs met subsidie – vaak dubbel of zelfs drie keer zo duur zijn als een cv-installatie. Het kabinet is voorlopig niet van plan de verkoop van nieuwe cv-ketels te verbieden.
Nederland kan misschien zonder gas uit Groningen, maar niet zonder gas
Wat merkt de schatkist ervan?
Dat valt wel mee. In topjaar 2013, toen maar liefst 54 miljard kuub Gronings gas werd opgepompt, bedroegen de totale gasbaten nog ruim 15 miljard euro. Dit jaar staan de verwachte gasopbrengsten nog voor slechts 2 miljard euro op de begroting. Ter vergelijking: de totale Rijksuitgaven bedragen in 2018 277 miljard euro. Ondanks de teruglopende gasopbrengsten in de afgelopen jaren kent de begroting bovendien een overschot. En naast de opbrengsten uit Groningen deelt de Staat ook mee in de winning uit kleinere gasvelden. Die productie gaat gewoon door, dus ook zonder ‘Groningen’ blijft Nederland geld verdienen aan het gas.
Wordt Nederland helemaal gasloos?
Nou, zeker niet binnen twaalf jaar. Een deel van de industrie zal bijvoorbeeld overschakelen van Gronings gas op een andere variant. Dit komt doordat alternatieve, duurzame energiebronnen nog niet voorhanden zijn of doordat ze domweg niet ‘uit’ kunnen. Afsluiting van alle Nederlandse huizen neemt bovendien decennia in beslag. De regering wil Nederland in 2050 volledig gasloos maken, maar dat vergt nog tal van maatregelen. Nederland kan misschien zonder gas uit Groningen, maar niet zonder gas.
Worden we nu afhankelijk van Rusland?
Dat zijn we eigenlijk al een beetje. En die afhankelijkheid groeit. Nederland was 50 jaar zelfvoorzienend, maar kennisinstituut TNO voorspelde vorig jaar al dat we in 2021 meer gas importeren dan exporteren. Dat proces kan wel eens worden versneld.
Het meeste importgas komt nu nog uit het relatief dure Noorwegen, maar het goedkopere Russische gas is in opmars. Rusland heeft bovendien plannen voor een nieuwe pijplijn naar Noordwest-Europa, de Nord Stream 2, waardoor het nog meer gas onze kant op kan laten stromen. Nederland wil bovendien de ‘gasrotonde’ van Europa worden. Al wordt die ambitie, sinds de relatie met president Poetin is bekoeld, minder van de daken geschreeuwd.
Telegraaf 01.04.2018Kasteelmuseum De Menkemaborg in het Groningse Uithuizen gaat zondag weer open, na het herstellen van schade door de aardbevingen. Het gebouw had tientallen scheuren in gang, kamers en op zolders, opgelopen door de aardgasboringen.
De Menkemaborg is een volledig ingericht huis waar te zien is hoe het was om in de achttiende eeuw te leven en wonen op een Groninger borg. Het museum trekt jaarlijks zo’n 23.000 bezoekers.
Tegelijk met de hersteloperatie is nieuwe verlichting aangebracht. Daardoor kunnen de vertrekken worden verlicht op een manier dat het altijd lijkt of het dag is en of er geen modern kunstlicht aan te pas komt. Het is een cadeau van de eigenaar, het Groninger Museum, voor de negentigste verjaardag van de Menkemaborg vorig jaar. Er wordt ook meteen een nieuw thema over het voetlicht gebracht: ‘De Menkemaborg: sfeervol verlicht in de 18de eeuw en nu’.
In april en mei zijn er ook ‘historische’ tulpen te zien, niet alleen op 17de -eeuwse aquarellen, maar ook in de tuin.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) vergoedde de kosten van het schadeherstel. De Menkemaborg sluit altijd in de winter, maar nu langer dan normaal.
Trouw 31.03.2018 De Nam heeft enorme financiële verplichtingen, maar ziet de kas opdrogen nu de gaswinning stilaan stopt.
“Ik denk niet dat de vlag daar uit kan”, zei minister Wiebes met gevoel voor understatement toen hem werd gevraagd hoe de Nam dacht over zijn besluit om versneld te stoppen met gaswinning in Groningen. De Nam liet het bij een korte reactie – ‘Nam treft in haar bedrijfsvoering voorbereidingen voor lagere productie in de komende gasjaren’ – en hield haar kruit verder droog.
Toch zal Wiebes’ beslissing de Nam, in handen van Shell en ExxonMobil, hard raken. In januari, toen bekend werd dat Shell zijn aansprakelijkheid voor haar dochter had ingetrokken, rezen al twijfels of de Nam aan haar verplichtingen kon voldoen. Shell-directeur Marjan van Loon noemde de financiële positie van de Nam ‘robuust’, maar beloofde ook dat ‘de rekening naar Shell mag’ als de Nam niet kon betalen.
Hoe staat de Nam er financieel voor? Het laatste jaarverslag gaat over 2016. Op basis daarvan is een inschatting te maken. Die pakt niet goed uit voor de Nam. Het concern heeft voor zo’n 3 miljard aan bezittingen, maar die bestaan vooral uit gebouwen en installaties. Daarop zal de Nam, nu er hooguit nog een jaar of tien gas wordt geproduceerd, vervroegd moeten afschrijven.
Opruimen
Dan de verplichtingen. Die bestaan vooral uit voorzieningen – boekhoudkundige reserveringen voor toekomstige uitgaven. De grootste post is voor het opruimen van alle installaties en apparatuur die nodig zijn voor de aardgaswinning. De Nam schatte die kosten op 2,2 miljard euro. Het is de vraag of dat genoeg is. Het opruimen moet eerder beginnen dan gedacht en de inschatting was gebaseerd op de verwachting dat de installaties nog lang mee zouden gaan. Daarnaast waarschuwt Energie Beheer Nederland (EBN), het bedrijf dat namens de staat deelneemt in de gaswinning, al langer voor een forse onderschatting van de opruimkosten. Bij eerdere opruimacties vielen de kosten volgens EBN soms 50 tot 75 procent hoger uit dan was geraamd.
Voor vergoeding van bevingschades had de Nam eind 2016 495 miljoen euro gereserveerd. Maar het is nog onduidelijk hoe hoog de claims zijn die het bedrijf kan verwachten – voor herstel, compensatie voor waardedaling van huizen, versteviging van de bebouwde omgeving en vergoedingen voor immateriële schade. Die claims kunnen in de miljarden lopen. Een deel daarvan komt terecht bij de Nam.
Dan de inkomsten. In 2016 boekte de Nam een winst van ruim 500 miljoen euro. Die werd vrijwel geheel uitgekeerd aan Shell en Exxon. Maar in dat jaar werd er 27,6 miljard kuub gewonnen. Wiebes wil op korte termijn naar 12 miljard kuub, en niet veel later naar nul. De Nam wint ook gas uit kleine velden op land en zee, maar de inkomsten daaruit vallen in het niet bij die in Groningen.
Schadeclaim tegen de staat
Een mogelijkheid voor de Nam, hier en daar al gesuggereerd, is een schadeclaim indienen tegen de staat nu een flink deel van de winbare reserves achterblijft in het Groningenveld. Dat is juridisch niet uitgesloten, maar zou zeker voor Shell een publicitaire ramp betekenen. Wiebes liet al weten dat hij geen compensatie wil betalen voor de hoeveelheid gas die in het Groningenveld zal blijven zitten.
NOS 31.03.2018 In de noordelijke provincies is onrust ontstaan over het voornemen van de NAM om gas te winnen in Pieterzijl, een plaats in het noordwesten van Groningen op de grens met Friesland.
Minister Wiebes van Economische Zaken heeft het ontwerp-besluit dat de gaswinning goedkeurt, op vrijwel op hetzelfde moment naar buiten gebracht als het besluit van het kabinet om de gaswinning in Groningen terug te brengen naar nul.
Klein gasveld
In Pieterzijl wil de NAM fracken, een methode om gas uit kleine gasvelden te halen. Er worden scheurtjes gecreëerd in het gesteente waar het gas in opgesloten zit. Dit gebeurt door water, zand en chemicaliën onder hoge druk in een boorput te pompen en kleine explosies te veroorzaken. De zandkorrels gaan in de scheurtjes zitten en houden ze open, waardoor transport van gas naar de boorput mogelijk is.
Pieterzijl is een kleine gaswinningslocatie. De NAM wil er dit jaar nog beginnen. De bedoeling is het gasveld in zeven jaar helemaal leeg te halen, ruim voordat de gaswinning in Groningen helemaal beëindigd moet zijn. Fracking wordt vaak gebruikt om laatste restjes uit velden te halen.
Bezwaren van de regio
De provincies Groningen en Friesland, de gemeenten Zuidhorn en Kollumerland en Wettterskip Fryslân zijn tegen. Ze hebben eerder gezamenlijk bezwaar aangetekend en gewezen op het risico van aardbevingen, bodemdaling, gevolgen voor de natuur en de mogelijk nadelige gevolgen van fracking voor mens en milieu.
De gemeenteraad van Zuidhorn sprak zich in een motie unaniem uit tegen fracking. Wethouder Bakker van Zuidhorn zegt bij RTV Noord: “Het moge duidelijk zijn, dat we ons hier niet zomaar bij neerleggen, helemaal gezien het besluit van de minister dat de gaswinning terug moet naar nul. Ik ga ervan uit dat we weer als gezamenlijke overheden bezwaar indienen.”
Een veehouder met een boerderij in Den Ham, in het westen van Groningen, zegt in het Dagblad van het Noorden dat hij de timing zeer ongelukkig vindt. “In de hele provincie heerst euforie over de stopzetting van gaswinning. Nota bene op de dag dat dit goede nieuws bekend wordt gemaakt, kondigt het ministerie doodleuk aan dat de winning van aardgas bij Pieterzijl-Oost weer wordt opgepakt. Dit gebeurt op zo’n 20 kilometer afstand van het Groningenveld.”
‘Bodemdaling blijft binnen de perken’
De NAM is al enkele jaren bezig met de plannen. Minister Wiebes baseert zich bij zijn oordeel onder meer op onderzoek van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Die zegt dat de kans op aardbewegingen verwaarloosbaar is en dat de bodemdaling met twee centimeter binnen de perken blijft.
Ook zijn volgens de minister de risico’s voor mens en milieu niet aangetoond en is er daarom geen reden de toestemming te weigeren. De NAM moet wel nauwlettend de gevolgen van de gaswinning voor de bodem en de gebouwen in de gaten houden.
De komende weken kunnen mensen nog bezwaar maken tegen het ontwerpbesluit. Een woordvoerder verwacht dat de minister in de eerste helft van mei een definitief besluit neemt.
Nu het geld gaat kosten, kruipt het venijn in het klimaatdebat
VK 30.03.2018 De groene revolutie begint pijn te doen. Wie draait straks op voor de rekening van het afscheid van het Groningse gas en de cv-ketel?
De eensgezindheid rond de Nederlandse klimaatrevolutie deed het afgelopen jaar denken aan een EO-jongerendag, of een eindeloze NLdoet. Zij aan zij steken goedwillende burgers de handen uit de mouwen om zonnepanelen aan te leggen of een week vleesloos te koken. Afgezien van wat kniezende klimaatontkenners langs de zijlijn – Baudet, Wilders – lijkt het groene bedoelingen troef. Van links tot rechts, van vakbonden tot multinationals.
Deze week bleek hoe broos dat groene eenheidsfront is. Een brede coalitie bepleitte de euthanasie van de cv-ketel. Vanaf 2021 zouden huishoudens volledig moeten overgaan op warmtepompen en hybride systemen. Die stoten minder CO2 uit. Bovendien maken ze Nederland minder afhankelijk van het gas.
De afgelopen jaren werden plaatselijk conflicten uitgevochten over windmolens in weilanden, maar de komende maanden wordt het echt menens
Toch zijn lang niet alle reacties positief. Zo waarschuwt de Vereniging Eigen Huis voor een ‘kakofonie van geluid’, als gevolg van de bij de warmtepompen horende ventilatoren. Maar vooral het prijskaartje doet mensen schrikken. Een cv-ketel kost hooguit 2.000 euro. Warmtepompen zijn, inclusief installatie, al snel vier tot vijf keer zo duur. ‘Pak eerst de grote industrieën aan’, schreef een lezer in deze krant.
Het onverwachte kabinetsbesluit van donderdag om de Groningse gaskraan helemaal dicht te draaien, dreunt mogelijk nog langer na. Nu overheerst opluchting. De bewoners in het aardbevingsgebied kunnen over enkele jaren weer rustig slapen. Maar straks valt de rekening op de deurmat – en volgen de ruzies over wie die moet betalen. Dan komt de groene revolutie ineens wel erg dichtbij.
Windmolens en houtkachels
Hoe de klimaatpijn te verdelen? Dat kan wel eens dé politieke kwestie van 2018 worden
Beetje bij beetje sluipt zo het venijn in het klimaatdebat. Een totale verrassing is dat niet. De win-winsituatie waarvan enthousiaste verduurzamingsadviseurs graag spreken, was van begin af aan een sprookje. De afgelopen jaren werden plaatselijk verhitte conflicten uitgevochten over windmolens in weilanden, of anders wel de houtkachel van de buren. Maar de komende maanden wordt het echt menens.
Het kabinet wil nog voor de zomer een nieuw klimaatakkoord op hoofdlijnen afsluiten. Verspreid over vijf onderhandelingstafels stelt de Nederlandse polder plannen op om uiterlijk in 2030 maar liefst 49 procent minder CO2 uit te stoten dan in 1990. ‘Dit is geen politiek’, stelde minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat hierover, ‘dit is uitvoering.’
Klimaatbeleid als technocratische invuloefening? Verstandiger lijken de woorden die Wiebes deze week na ‘Groningen’ sprak: ‘Liefde gaat door de maag, maar draagvlak door de portemonnee.’ Zo bezien staat zijn kabinet voor een zware opgave. In totaal schat de minister de jaarlijkse kosten op 1 tot 3 procent van het bruto binnenlands product. Volgens voorzichtige ramingen van het ministerie van Financiën zal alleen al de energiebelasting voor een gemiddeld huishouden in 2021 138 euro per jaar hoger zijn dan nu.
Rijksten trekken aan het langste eind
Wat kost het?*
– Inductiekookplaat (incl. aansluiting): 1.000 euro
– Warmtepomp (niet-hybride, incl. installatie): 11.000 euro
– Aangepaste radiatoren: 2.500 euro
– Isolatie: 8.300 euroHR++-glas: 3.500 euro
– Zonnepanelen (10 stuks): 4.600 euro Totale investeringskosten: 30.900 euro
*Exclusief subsidie en aanzienlijke besparingen; globale berekening Milieu Centraal voor hoekwoning jaren zeventig
Hoe die klimaatpijn te verdelen? Dat kan wel eens dé politieke kwestie van 2018 worden. Het is een miljardendans waarbij de gebruikelijke plussen en minnen in de koopkrachtplaatjes in het niet vallen. De rijksten trekken vooralsnog aan het langste eind in deze verdelingsstrijd. Zij zijn de morele én financiële winnaars van de groene revolutie. Wie geld heeft en handig is, strijkt belastingvoordeel op door groen te beleggen. Hij verdient aan de zonnepanelen op het (uitgestrekte) dak en kan pronken met zijn gesubsidieerde Tesla.
Wie daarentegen huurt, geen geld op de plank heeft voor milieuvriendelijke investeringen of gewoon verdwaalt in het woud van subsidieregelingen, heeft het nakijken. In 2021 zijn de meest welgestelden slechts 1,2 procent van hun besteedbaar inkomen kwijt aan klimaatbeleid. De laagste inkomens betalen 4,2 procent, blijkt uit onderzoek van CE Delft in opdracht van Milieudefensie.
Iets soortgelijks gebeurt ook in het bedrijfsleven. ‘Mkb-bedrijven en eenmanszaken zoals een lunchroom, een zelfstandig adviseur of een huisartsenpraktijk (…) krijgen door het regeerakkoord de grootste lastenverzwaring’, aldus het onderzoek. ‘De zware industrie krijgt de kleinste lastenverzwaring en gaat het minst betalen.’
De kritiek op deze rekensommen is dat ze voorbarig zijn. De kabinetsplannen waarop ze gebaseerd zijn, zijn onvoldoende uitgewerkt – daar moet het Klimaatakkoord immers voor zorgen. Maar de onderhandelaars zijn wel gewaarschuwd. Doorgaan met de huidige lappendeken van subsidiepotjes en deelbelangen kan funest uitpakken. Niet alleen vanwege het sociale onrecht dat de zwakste schouders het meest betalen. Ook omdat het de deur openzet voor jarenlang chagrijn.
Bij gebrek aan een heldere, eerlijke lastenverdeling dreigt gemoraliseer op de vierkante meter. Waarom moet ik in de buidel tasten voor een nieuwe warmtepomp, terwijl mijn buurman voor de tweede keer dit jaar op vliegvakantie gaat?
Zowel de vakbonden als milieuorganisaties hebben inmiddels verklaard dat een eerlijke verdeling van de klimaatpijn cruciaal is voor hen. ‘Als de lasten alleen op de burgers worden verhaald, komen zij in verzet en gaan ze op rare partijen stemmen’, zei Milieudefensie-directeur Donald Pols eerder in de Volkskrant.
‘Het gaat niet zonder offers’, merkte ook minister Wiebes deze week op bij zijn historische gasbesluit. Hij en zijn onderhandelingspartners staan de komende maanden voor de herculestaak om die offers zodanig over Nederland te verdelen dat het draagvlak voor de groene ommezwaai overeind blijft.
‘Met alles wat je aan duurzame oplossingen kunt bedenken, is ons huis uitgerust’
Arthur Warmerdam (55, zie topfoto) woont sinds zes dagen in een monumentaal pand in Noordwijkerhout (bouwjaar 1928), overgenomen van zijn ouders. ‘Mijn vader woonde er de laatste zeven jaar alleen, maar dit jaar wordt hij 90 en de woning werd hem te groot,’ vertelt Warmerdam. ‘Hij klaagde steeds meer over lekkages en het onderhoud, dus besloten mijn vrouw en ik er zelf in te trekken. Maar wel pas na een rigoureuze verbouwing. Duurzaamheid en bewust leven zijn voor mij altijd al belangrijk geweest. Toen we ons deze grote verbouwing voornamen, besloten we dan ook in een keer alles goed te doen.’
Na vijftien maanden voorbereiden en bouwen, is het pand inmiddels voorzien van een nieuw dak, dakisolatie, muurisolatie, zonnecollectoren, HONE-collectoren, een scheidingssysteem voor de riolering en een aansluitpunt voor een elektrische auto. Warmerdam: ‘Met alles wat je aan duurzame oplossingen kunt bedenken, is het huis nu uitgerust. Behalve een warmtepomp.
Die stond wel in de offerte, maar ik vond dat we die niet snel genoeg konden terugverdienen.’ De verbouwingskosten van 25.000 euro betaalde Warmerdam uit eigen zak. Subsidies voor duurzaam verbouwen zijn in Noordwijkerhout namelijk pas dit jaar ingevoerd.
De Groningse gaskraan gaat dicht. Wat zijn de gevolgen?
De gaskraan in Groningen gaat dicht, heeft het kabinet besloten. Nu wordt er nog 21 miljard kuub gas per jaar gewonnen. Hoe vangt Nederland dat op?
Hoe gaat de overheid de teruglopende inkomsten compenseren na het sluiten van de Groningse gaskraan: stijging staatsschuld, bezuiniging of belastingverhoging? De rekening is hoe dan ook voor de betalende burger.
De gaswinning in Groningen, waar Nederlandse de schatkist jarenlang op teerde, gaat terug naar nul. ‘Alleen zo kan de veiligheid in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd’.
Telegraaf 30.03.2018 Voor de opkoopregeling voor moeilijk verkoopbare huizen in het aardbevingsgebied in Groningen zijn zoveel aanmeldingen binnengekomen dat het beschikbare budget sowieso onvoldoende is.
In totaal zijn er volgens de Nationaal Coördinator Groningen 159 aanmeldingen binnengekomen. Voor het zogenoemde Koopinstrument is jaarlijks 10 miljoen euro beschikbaar, geld dat afkomstig is van de NAM.
„Het aantal aanvragen dat aan de voorwaarden voldoet, is groter dan het door NAM beschikbaar gestelde budget van 10 miljoen euro”, aldus de Nationaal Coördinator Groningen, waarvan de regeling is.
Van de aanmeldingen voldoen er 54 in ieder geval niet aan de voorwaarden. Zo zijn er drie aanmeldingen bij voor bedrijfspanden, terwijl de regeling bedoeld is voor huiseigenaren. Enkele aanmeldingen moeten nog verder worden bestudeerd, omdat daarvan nog niet helemaal duidelijk is of ze voldoen aan de vereisten.
Het is nu nog niet te zeggen hoeveel huizen wel kunnen worden gekocht van het budget van 10 miljoen euro. Wie nu niet aan de beurt komt, krijgt later misschien alsnog een kans, aldus een woordvoerster.
De Nationaal Coördinator hoopt eind april bekend te maken welke woningen met de regeling kunnen worden aangekocht. De selectie wordt gemaakt op basis van hoe lang een woning te koop staat. Aanvragen waarbij een knelpunt, zoals een scheiding, overlijden of ontslag, wordt aangevoerd hebben voorrang.
Koopinstrument
Belangstellenden konden zich van 15 februari tot en met 16 maart aanmelden voor het Koopinstrument. De woningen worden opgekocht voor 95 procent van de taxatiewaarde. Opgekochte woningen worden of meteen weer te koop aangeboden, of ingezet om mensen in op te vangen van wie de woning wordt versterkt met het oog op de aardbevingen in het gebied of tijdelijk uit de verkoop gehaald vanwege bijvoorbeeld plannen van een gemeente.
De regeling loopt tot en met 2020. Elk jaar kunnen mensen zich inschrijven. Als een opgekocht huis wordt doorverkocht, gaat de opbrengst terug in het fonds, waarvan andere huizen kunnen worden opgekocht.
Trouw 30.03.2018 Geen confettikanonnen in de straten van Loppersum, geen fanfare die een overwinningsmars speelt. De gaswinning gaat terug naar nul, maar de Groningers? Die moeten het eerst zien. “Ik weet: veel beloven en weinig geven, doet de dwaas in vreugde leven.”
Onophoudelijk rinkelt de telefoon van Ger Warink, muzikant en eigenaar van de gelijknamige muziekwinkel aan de Lagestraat, de doorgaande winkelstraat van Loppersum. Allemaal mensen die hem feliciteren, die weten hoeveel schade hij heeft aan zijn pand, hoe slepend de procedures zijn.
“Ik moet blij zijn”, zegt hij. “Voor het oog van Nederland moet het dak eraf, moeten we juichen. Maar hoe blij kun je zijn? Zo veel panden zijn kapot, gáán nog kapot en wat wordt daarvoor geregeld?” Bovendien, zegt hij, de bevingen mogen misschien stoppen, maar hoe zit het met de bodemdaling? Zijn honderd jaar oude pand is al 47 centimeter gezakt, zegt hij. “We zitten al in de put van de kom.”
Natuurlijk, zegt hij, er is een datum genoemd, en dat is meer dan eerder is gebeurd, bovendien durfde niemand de nul in de mond te nemen. “Ik ben door schade en schande wijs geworden en ik weet: veel beloven en weinig geven, doet de dwaas in vreugde leven.”
Mutsen met ‘Moi’
Loppersum, donderdagmiddag. Een felle zon doet kiekeboe met donkergrijze wolken, af en toe barst er een buitje los. Tegenover de winkel van Warink scharrelen kippen rond in het gras, aan het water. Bij de snoepwinkel, waar ze ook mutsen met ‘Moi’ verkopen, wappert de Groninger vlag. Fa. Hol, een winkel in huishoudelijke artikelen en speelgoed, heeft magnetrons, gourmetstellen en een houten eland in de etalage staan.
Martin Jurna van kapsalon de Smidse weet niet zo goed wat hij ervan moet vinden. “Het is hartstikke mooi dat de bevingen dan stoppen. Maar we weten nog niet wat ons tot die tijd te wachten staat. Er is al zo vaak iets geroepen waarvan dan weer het tegendeel bewezen werd. Dan zeggen ze dit, dan zeggen ze dat, en er is altijd over nagedacht. Er moet zóveel afgebroken en opnieuw gebouwd… ik wacht af.”
Aan de gevel van Jan Dales wappert de Groninger vlag. Die, belooft hij, blijft hier net zo lang hangen ‘tot het hele spul op nul staat en we allemaal zijn aangesloten op alternatieve energiebronnen’.
Dales zet zich al jaren in tegen de bevingen. Hij schoof bij praatprogramma’s aan, sprak in de Tweede Kamer, Mark Rutte kwam bij hem op bezoek. Aan de ene kant is hij blij, zegt hij. “Maar aan de andere kant heeft het veel te lang geduurd. En de periode van 12 miljard tot nul duurt te lang.” Je wordt er, zegt ook hij, sceptisch van. “Er is al zo vaak iets beloofd.”
Sorry hoor
Och, zegt de Lopster, Den Haag kon niet om een verlaging heen, het Staatstoezicht op de Mijnen was daar al duidelijk over. “Maar vergeet niet dat de gaswinning eerst steeds verhoogd is. En om dan te zeggen dat je enorm vermindert… sorry hoor, maar ze hebben geen kloot gedaan. Oké, Wiebes komt een stuk empatischer over dan zijn voorganger Kamp. Maar hij heeft ook gewoon de economie mee. Anders was dit echt niet gebeurd hoor, daar ben ik van overtuigd.”
Maar hád Wiebes niets gedaan, zegt Dales, dan zouden er heel andere dingen gebeuren, die veel verder gaan dan een hongerstaking. Wat dan? “Ja”, zegt hij samenzweerderig, “dacht je dat ik je dat ging vertellen?”
Behalve de meezittende economie heeft Wiebes nog iets mee: de bodem van de gasvoorraad komt in zicht. Dus, zegt Dales, het wordt nu wel gepresenteerd als cadeautje, maar dit zat er sowieso aan te komen. Enfin, het moge duidelijk zijn: hij is blij, maar er is ook scepsis.
Dales senior
Dales werd in Zeerijp geboren, vertelt hij, het epicentrum van de laatste grote beving, de op één na zwaarste ooit, op 8 januari van dit jaar. In 2015 constateerde het Centrum Veilig Wonen dat zijn ouderlijk huis, waar zijn vader nog altijd woonde, onveilige elementen bevatte en verbouwd moest worden. Dales senior was hartpatiënt, maar zijn situatie was stabiel, in de zomer van 2015, pas een jaar later hoefde hij terug naar de artsen.
Maar in het voorjaar van 2016, voor het zover was, voerde pa Dales een moeizaam gesprek met het CVW. “Een week later overleed hij aan een hartstilstand. De artsen hebben zijn medisch dossier overlegd, dat doen ze alleen in heel hoge uitzonderingen, als er een verband wordt vermoed met de doodsoorzaak”, zegt Jan Dales.
De zaak die hij aanspande werd niet-ontvankelijk verklaard, een causaal verband tussen de gesprekken en zijn vaders overlijden zou niet te bewijzen zijn, zo hoorde hij een dag voor minister-president Rutte hem zou bezoeken. Het sterkt zijn vermoeden dat de politiek ‘een hele dikke vinger in de pap’ heeft bij de rechtspraak.
Onze eigen schuld
Je vertrouwt gewoon niemand meer, bedoelt hij er maar mee te zeggen. “Er is niet alleen schade aan de huizen, maar ook aan de mensen, aan gezinnen, aan huwelijken. Je denkt dat je hulp krijgt, maar in plaats daarvan word je weggehoond, wordt het bijna zo gebracht dat het onze eigen schuld is: hadden we maar niet moeten klagen.
Ik vertel je dit: Nederland is een van de grootste bananenrepublieken van Europa. Dit zou eens in Amsterdam moeten gebeuren. Waarom ging de winning van schaliegas in Brabant niet door? Omdat Brabant qua inwoners goed is voor vijftien zetels. En Amsterdam voor honderd zetels. Maar hier, dit dunbevolkte gebied? Eén zetel, hooguit. Zoals mijn grootvader zaliger altijd zei: Waar de politiek begint, houdt de eerlijkheid op.”
Telegraaf 29.03.2018 De kosten van de nieuwe stikstoffabriek die de komende jaren wordt gebouwd om de afhankelijkheid van het Groningse gas te verminderen worden uiteindelijk opgehoest door de Nederlandse burger. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) denkt dat het om enkele euro’s per huishouden per jaar zal gaan.
De stikstoffabriek, waarmee gas uit het buitenland geschikt kan worden gemaakt voor gebruik in Nederland, gaat naar verwachting 500 miljoen euro kosten. Dat bedrag zullen huishoudens uiteindelijk terugzien in de transportkosten voor gas die nu ook al worden betaald.
Hoe hard de transportkosten precies zullen stijgen kon Wiebes donderdag nog niet zeggen. „Ik zou het moeten gokken”, aldus de bewindsman. „Als ik per jaar 2 euro per huishouden zeg, denk ik dat ik wel aan de taks zit.”
’Liever vier jaar geleden begonnen’
Wiebes’ voorganger Henk Kamp draalde en dubde jaren over de bouw van de stikstofinstallatie. Groningse bestuurders en maatschappelijke organisaties en de oppositie drongen er tevergeefs op aan. „Als we er nu op terugkijken, hadden we liever gehad dat we er vier jaar geleden mee waren begonnen”, geeft Wiebes toe. „Maar achteraf is het zó makkelijk. We nemen dit besluit nu, het is nodig en onontkoombaar en hij zal er heel snel staan.”
Er komt niet alleen een extra stikstoffabriek, maar de bestaande installaties gaan ook op hogere toeren draaien. Daarvoor hebben ze wel meer stikstof nodig, en dat vergt dan weer wat aanpassingen in het gasnetwerk. Als dat allemaal snel lukt, kan er al eind volgend jaar 1 tot 1,5 miljard kuub aan Gronings gas per jaar worden bespaard.
Telegraaf 29.03.2018 Het kabinet liet donderdagmiddag weten dat de gaswinning in Groningen op termijn naar nul gaat. Verschillende Groningers zijn echter nog niet tevreden.
NOS 29.03.2018 In Groningen is opgetogen gereageerd op het kabinetsbesluit om de gaskraan in de provincie dicht te draaien. Actiegroepen de Groninger Bodembeweging en het Groninger Gasberaad spreken van een keerpunt.
Bij Jelle van der Knoop van de Groninger Bodembeweging sprongen de tranen in zijn ogen toen minister Wiebes het nieuws bekendmaakte. “Waar je zo lang voor gevochten hebt, lijkt nu eindelijk werkelijkheid te worden.”
Susan Top van het Groninger Gasberaad zegt dat ze dit besluit niet had verwacht. “Eindelijk is er licht aan het einde van de tunnel”, zegt ze. Wel vreest Top voor de periode tot aan 2030, wanneer de gaswinning helemaal wordt stilgelegd. Ze is bang dat er tot die tijd meer aardbevingen zullen volgen.
Ook Milieudefensie is blij met het besluit om de gaskraan dicht te draaien. De organisatie zegt dat Groningen er lang op heeft moeten wachten.
Maar Jorien de Lege van Milieudefensie had liever gezien dat het kabinet nog verder ging. “Het gasgebruik gaat met deze maatregelen nauwelijks naar beneden, er wordt vooral overgeschakeld op importgas met nieuwe stikstoffabrieken”, zegt zij. “Op deze manier houden we onze gasverslaving nog tot 2050 in stand. Dat is niet goed voor het klimaat.”
NAM
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) wijst in een reactie op het nieuws ook op de voordelen van de gaswinning. “Met dit besluit komt een versneld einde aan jarenlange gaswinning uit Groningen die Nederland veel welvaart heeft gebracht maar tegelijkertijd ook een keerzijde kent voor de Groningers.”
Het bedrijf achter de gaswinning zegt in een verklaring dat het kabinetsbesluit gevolgen heeft voor de NAM en toeleveranciers in de regio. Daarom treft de NAM voorbereidingen voor de lagere productie.
Dat de gaskraan in Groningen dichtgaat, betekent niet dat de NAM zijn deuren moet sluiten. Het bedrijf wint ook aardgas uit kleinere velden op land en zee.
NOS 29.03.2018 De Groningse gaskraan gaat helemaal dicht en minister Wiebes maakte vandaag bekend hoe hij dat wil doen. Er komt een stikstof-installatie om buitenlands gas geschikt te maken voor gebruik in Nederland.
De komende jaren wordt de gasexport naar het buitenland teruggeschroefd. Binnen twaalf jaar moet de gaskraan helemaal dicht zijn. Na jarenlang wikken en wegen is dit het definitieve besluit. Hoe kwam dat precies tot stand?
In de avond van 16 augustus 2012 werden de Groningers opgeschrikt door een stevige aardbeving bij het gehucht Huizinge. De schade aan huizen en monumentale panden in de provincie is groot. Met een kracht van 3,6 was het de zwaarste aardbeving ooit die is toe te schrijven aan het gevolg van de gaswinning.
Tijdlijn: van de zware aardbeving in 2012 tot gaskraan dicht
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) rapporteerde enkele maanden later aan minister Kamp en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) dat de gaskraan zo snel en zo ver mogelijk dicht moest worden gedraaid. Een winning van maximaal 12 miljard kuub per jaar zou de kans op aardbevingen minimaliseren.
Het toenmalige kabinet startte in navolging van het rapport verschillende onderzoeken, maar deed niets om de gaswinning terug te dringen. Integendeel, in 2013 werd zelfs 53,9 miljard kuub gas uit de Groningse grond gepompt, ruim 6 miljard kuub meer dan het jaar daarvoor.
Stapsgewijs afbouwen
In 2014 kwam het kabinet tot inkeer: de gaswinning moest wel degelijk omlaag. Er werd een jaarlijks plafond ingesteld van 42,5 miljard kuub gas per jaar. Ook werd de gaswinning bij Loppersum flink teruggeschroefd.
Vanaf dat moment besloot Kamp geregeld om dit plafond steeds lager bij te stellen. Eind 2014 mocht er nog 39,3 miljard kuub uit de grond worden gehaald. In april 2017 volgde Kamp een ‘ongevraagd advies’ van het SodM op om het maximum terug te brengen naar 21,6 miljard kuub.
Plannen weggegooid
Deze laatste grens wilde het huidige kabinet in de loop van hun regeringsperiode nog verder omlaag brengen naar 20,1 miljard kuub per jaar in 2021. Na 2021 kon volgens het kabinet een verdere daling worden verwacht. Totdat Groningen weer werd getroffen door een fikse aardbeving. Op 8 januari dit jaar werd de provincie bij Zeerijp getroffen door een aardbeving met een kracht van 3,4.
Direct na de beving beloofde minister Wiebes de gaswinning zo snel mogelijk terug te brengen. Hij zei dat er plannen moeten worden gemaakt om deze verlaging voor elkaar te krijgen. Hoever hij daarin kon gaan, kon Wiebes toen niet vertellen.
Herhaling
Op 1 februari bracht het SodM nogmaals een advies uit: de gaswinning moet zo snel mogelijk terug naar 12 miljard kuub. Het was hetzelfde cijfer dat de toezichthouder al in 2013 aangaf. Wiebes nam het advies over, maar vertelde wel dat deze grens volgend jaar nog niet kan worden bereikt. Eerst moest de minister inventariseren welke maatregelen er op korte en lange termijn mogelijk waren die de vraag naar gas verkleinen.
Wiebes gaf zichzelf tot eind maart om met concrete plannen te komen. Vandaag presenteerde hij deze plannen, waarbij hij verder gaat dan het advies van het SodM. Binnen twaalf jaar moet de gaswinning in Groningen volledig stop worden gezet. De minister sprak van een “keerpunt” in de geschiedenis van het Groningse gas en zei dat hij heeft “gevochten voor de Groningers”.
Telegraaf 29.03.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) bereidt zich voor op een voor lagere gasproductie in de komende jaren. „Daarbij wordt gekeken naar hoe de verlaging technisch kan worden gerealiseerd. De verdere gevolgen voor NAM en zijn toeleveranciers in de regio worden de komende tijd bestudeerd”, aldus een woordvoerder.
„De werkgelegenheid bij NAM blijft voorlopig op peil.” De NAM benadrukte dat de activiteiten bestaan uit meer dan alleen gaswinning uit het Groningen-gasveld. Naast het Groningen-gasveld wint NAM ook aardgas uit kleine velden op land en zee.
Telegraaf 29.03.2018 Susan Top van het Groninger Gasberaad probeert het nieuws dat de gaswinning in haar provincie nu snel wordt teruggeschroefd nog te bevatten. „Het is wel veel ineens. Ik ben wel blij, want ik had niet gedacht dat het zo snel zou kunnen. Maar we voelen ons ook extra belazerd, want tot een half jaar geleden werd ons verteld dat dit onmogelijk was.”
„Oud-minister Kamp heeft altijd gezegd dat de gaswinning niet zo snel zou kunnen stoppen en volgens hem was 21 miljard kuub de absolute ondergrens voor de gaswinning”, aldus Top. Het Groninger Gasberaad, een collectief van maatschappelijke organisaties, is volgens haar jarenlang „geconditioneerd geweest om het addertje” onder het gras te zoeken.
„Het is dapper dat minister Wiebes dit doet. En ik geloof oprecht dat hij het ook echt wil. Maar als je steeds te horen hebt gekregen dat dit onmogelijk was, is het toch een beetje gek. We proberen dit te verwerken.”
Top is tevreden dat er nu beweging in het veelbesproken gaswinningsdossier zit. „Het is mooi dat er de afgelopen zes maanden al meer beweging is geweest dan alle jaren ervoor.”
Telegraaf 29.03.2018 Nederland kan binnen tien jaar zonder de gaswinning in Groningen mits verschillende maatregelen die het kabinet nu nog laat onderzoeken ook echt doorgang vinden. Dat schat gasnetbeheerder Gasunie in. Volgens een woordvoerder zou de leveringszekerheid in dat geval gegarandeerd blijven.
Om de kraan volledig dicht te draaien is het dan wel nodig dat er omgezet buitenlands gas kan worden gestald in de ondergrondse gasopslag in het Drentse Norg. Daar zit nu nog Gronings ’laagcalorisch’ gas in, maar dat wijkt wat betreft samenstelling iets af van het ’hoogcalorisch’ gas uit het buitenland. Komende jaren wordt er in Zuidbroek een stikstofinstallatie gebouwd waarmee hoogcalorisch gas kan worden omgezet in laagcalorisch gas.
Volgens Gasunie zal die stikstofinstallatie begin 2022 in gebruik worden genomen. De installatie maakt een reductie van de gaswinning mogelijk van circa 7 miljard kubieke meter Groningen-gas per jaar (bij een koud jaar). Hierdoor kan direct na ingebruikname van de installatie het beoogde productieplafond van 12 miljard kubieke meter gerealiseerd worden, aldus Gasunie.
Een andere belangrijke voorwaarde is dat het gasverbruik van Nederlandse huishoudens voldoende omlaag gaat. Gasunie denkt dat dit via initiatieven met bijvoorbeeld warmtepompen technisch mogelijk is. Maar het moet allemaal nog wel gebeuren, aldus de zegsman naar aanleiding van het kabinetsbesluit om de gaswinning in Groningen op termijn tot nul terug te brengen.
Gasunie meldde verder dat om de dalende productie van gas uit Groningen op te vangen er vorig jaar 11 procent meer ’hoogcalorisch’ gas geschikt werd gemaakt voor huishoudens en bedrijven dan in 2016. De totale hoeveelheid getransporteerd aardgas bleef vorig jaar vrijwel gelijk op 124 miljard kubieke meter.
Telegraaf 29.03.2018 Het besluit om de gaswinning in Groningen uiteindelijk stop te zetten, zal uiteraard niet zonder gevolgen zijn voor de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en de vele toeleveranciers in de regio. Dat constateert Shell, naast het Amerikaanse ExxonMobil eigenaar van de NAM. Maar de NAM is meer dan alleen Groningen, aldus het olie- en gasconcern.
„Naast het Groningenveld wint NAM ook aardgas uit kleine gasvelden in Nederland en op zee. Circa 28 procent van het Nederlandse aardgas wordt op zee gewonnen”, aldus Shell. Daarnaast zijn de kennis en kunde van NAM relevant in de energietransitie waar Nederland voor staat, voegt het bedrijf toe.
Shell heeft kennis genomen van de brief van minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) en bestudeert momenteel de inhoud. „Het is aan de minister om een afweging te maken tussen de verschillende publieke belangen waaronder veiligheid en leveringszekerheid”, aldus Shell.
Telegraaf 29.03.2018 Het kabinet wil voorkomen dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) een schadevergoeding gaat claimen voor het stopzetten van de gaswinning in Groningen. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil wel regelen dat we „iedere Nederlander kunnen blijven bedienen” met aardgas.
Het besluit om de gaskraan in Groningen uiterlijk in 2030 helemaal dicht te draaien, zal door NAM en moederbedrijven Shell en Exxon vast niet met gejuich zijn ontvangen, denkt Wiebes. „Ik denk dat de vlag er niet uit kan.” Maar „ik ben met de oliemaatschappijen in gesprek, ik onderhandel met ze”, zegt de minister. „Mijn inzet is dat er geen schadeclaim komt voor het gas dat in de bodem achterblijft.”
De NAM had nog een kwarteeuw lang jaarlijks 12 miljard kuub uit de Groninger bodem kunnen winnen, stelt Wiebes. Maar dat zou „voor de veiligheid moeilijk te verdedigen” en bovendien „maatschappelijk niet aanvaardbaar” zijn.
NOS 29.03.2018 De Tweede Kamer reageert positief op het besluit van het kabinet om de gaskraan in Groningen volledig dicht te draaien. Premier Rutte zei vandaag dat de gaswinning terug moet naar 0 kuub, omdat de gevolgen niet meer aanvaardbaar zijn.
Oppositiepartij PvdA vindt het afbouwen van de Groningse gaswinning een “historische stap”. Kamerlid Nijboer vindt het nu zaak om “de Groningers recht te doen, schades zonder rompslomp te vergoeden en perspectief te bieden voor het gebied”.
Goed nieuws
GroenLinks spreekt van het einde van het fossiele tijdperk en wil snel in debat met minister Wiebes van Economische Zaken over hoe zijn plannen werkelijkheid worden. “De Groningers moeten er zeker van kunnen zijn dat het niet bij plannen blijft”, aldus Kamerlid Van Tongeren van GroenLinks. De SP twittert: “Eindelijk goed nieuws uit Groningen!” en benadrukt dat de partij hier lang en hard voor heeft gestreden.
Historisch besluit
De coalitiepartijen zijn blij dat Groningen en “de veiligheid van de Groningers echt op de eerste plaats worden gezet”. Ook VVD, CDA, D66 en ChristenUnie spreken over een historisch besluit. “De gaskraan gaat dicht en alles wordt in het werk gezet om dat op de snelst mogelijke manier te doen”, zegt Kamerlid Mulder van het CDA.
NU 29.03.2018 Het kabinet wil dat de gaswinning in Groningen het komend decennium helemaal wordt stopgezet en is hier maatregelen voor aan het nemen. Dit gaat stapsgewijs, laat premier Mark Rutte donderdag weten.
De Nederlandse gasproductie is op dit moment 21,6 miljard kuub per jaar. Uiterlijk in 2022 zou dit onder 12 miljard kuub per jaar moeten liggen. In “het komend decennium” moet de gaswinning naar nul.
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde in februari om de gaswinning terug te brengen naar die 12 miljard per jaar. Zo zou de kans op (zware) aardbevingen in de provincie lager komen te liggen. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) toen liet vrijwel direct weten dit advies te willen opvolgen.
“Maar zelfs op een niveau van 12 miljard kuub is het niet veilig”, zegt de minister. “Dan kun je nog steeds niet zeggen dat Groningen wel Groningen blijft.” De provincie heeft al jarenlang te kampen met aardbevingen. Als gevolg hiervan ontstaat schade aan de gebouwen.
Donderdag presenteert Wiebes zijn plannen over hoe hij de hoeveelheid in Nederland opgepompt gas wil verlagen. Zo wordt de export naar het buitenland verminderd en wordt een nieuwe stikstoffabriek gebouwd. Deze komt te staan in Zuidbroek (Oost-Groningen) en zal rond de 500 miljoen euro gaan kosten.
Doordat buitenlands gas met de komst van de stikstoffabriek ook in Nederland bruikbaar is, hoeft er minder gas uit de Nederlandse bodem te worden gepompt en wordt de afhankelijkheid van Gronings gas verminderd. “We moeten wegschuiven van het bestrijden van de symptomen, naar het wegnemen van de oorzaak”, legt de minister uit.
Als de gaswinning eenmaal is stopgezet, is naar schatting zo’n 85 tot 90 procent van het gas onder de provincie gewonnen, aldus Wiebes.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), de gaswinner in de provincie, “hangt de vlag niet uit”, reageert Wiebes op de vraag over hoe de oliemaatschappij reageerde op het stopzetten.
Verder wil de minister geen uitspraken doen over het standpunt van de NAM. “Ik onderhandel met ze. Inzet is dat we geen schadeclaim willen over het in de bodem achtergebleven gas.”
Keerzjide
De NAM laat weten dat er met het besluit van Wiebes “een versneld einde komt van de gaswinning uit Groningen, die Nederland veel welvaart heeft gebracht maar tegelijkertijd ook een keerzijde kent”. “In de bedrijfsvoering treft de NAM voorbereidingen voor lagere productie in de komende jaren.”
Het oliebedrijf zegt toe dat het plan het belang van de energietransitie onderstreept en dat de NAM de komende jaren Nederland zal voorzien van de energie die nodig is.
Advies
SodM meldt “de minister nader te gaan adviseren over de veiligheidsrisico’s van zijn plan”. De toezichthouder zal daarnaast in kaart brengen wat het plan betekent voor de ontwikkeling van de veiligheidsrisico’s en aangeven wanneer aan de veiligheidsnorm wordt voldaan.
Naar verwachting zal SodM begin juni komen met het advies.
Telegraaf 29.03.2018 De gaswinning in Groningen gaat op termijn naar nul. Dat heeft het kabinet besloten. Alleen door het wegnemen van de oorzaak van het aardbevingsrisico kunnen de veiligheid en de veiligheidsbeleving in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd, stelt het kabinet.
Minister Wiebes gaf dinsdagmiddag een persconferentie over het besluit. Onze verslaggever Alexander Bakker twitterde hierover. Zijn tweets vind je ook onderaan dit verhaal.
Uiterlijk per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, daalt de gaswinning tot onder het niveau van 12 miljard kuub. Op dit moment is dat nog 21 miljard kuub.
Afhankelijk van het effect van de maatregelen wordt vanaf oktober 2022 een daling voorzien naar 7,5 miljard kuub en mogelijk fors minder. In de jaren daarna wordt de gaswinning helemaal afgebouwd tot nul.
„Groningen moet Groningen blijven”, zegt minister Wiebes (Economische Zaken). „Het is nodig voor de veiligheid van Groningen. Ik heb voor ze geknokt.” Wiebes stelt mensen met een cv-ketel gerust: „We laten Nederlanders niet in de kou staan. Wijken worden stap voor stap gasvrij gemaakt.”
De toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen, adviseerde na de zware aardbeving bij Zeerijp in januari om de gaswinning zo snel mogelijk af te bouwen naar 12 miljard kuub. Maar ook op dat niveau „blijft het risico op een zware aardbeving bestaan”, benadrukt de regering.
Hoe snel de winning omlaag kan hangt ook af van een reeks aanvullende maatregelen die de minister voor ogen heeft, zoals de bouw van een nieuwe stikstoffabriek voor 500 miljoen euro in Zuidbroek. Daarmee kan gas uit het buitenland geschikt worden gemaakt voor gebruik in Nederland. Mogelijk komt dat ook van „regimes die we niet zo prettig vinden als het onze”, maar dat is volgens Wiebes niet anders.
Met deze plannen zal uiteindelijk niet al het gas uit het veld worden gehaald, zei Wiebes. „Technisch is het mogelijk de gasbel helemaal uit te putten, maar of het maatschappelijk verantwoord is…” Wiebes wil nog niets kwijt over wat het dichtdraaien van de gaskraan het Rijk gaat kosten. „Daarover gaan we komende maand praten. Dit is een dag voor de veiligheid, niet voor de financiën.”
Nu de gaswinning versneld wordt afgebouwd, mogen Groningse dorpen als ’t Zandt volgens de minister weer hopen dat ze aan de sloophamer ontkomen. „Dat zou ik toch wel hopen. Als ik er zou wonen zou ik blij zijn”, zei Wiebes. Hij gaat „er met de regio over praten.”
Het kabinet acht de „gevolgen van de gaswinning maatschappelijk niet langer aanvaardbaar.” „Alleen door het wegnemen van de oorzaak van het aardbevingsrisico kunnen de veiligheid en de veiligheidsbeleving in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd.”
Het kabinet kiest er voorlopig voor om meer gas te importeren. Wiebes geeft daarom groen licht voor de bouw van een stikstoffabriek van een half miljard euro. Noors en Russisch gas kan zo geschikt worden gemaakt voor onze kooktoestellen en cv-ketels.
De reacties op het nieuws van de gaswinning stromen binnen.
Een overzicht:
Gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP): „Hier is jarenlang voor gestreden door de Groningers. En ik ga vandaag even niet tragisch doen over het feit dat dit besluit eigenlijk te laat is genomen. De gaskraan gaat dicht en dat is fantastisch nieuws. Het probleem wordt bij de bron aangepakt en ik lees in de brief van de minister dat ze dat zo snel mogelijk gaan doen. Ik concludeer zelfs dat ze inzetten op een niveau van 7,5 miljard in 2022. Daarvoor moeten nu de maatregelen worden genomen. Sneller dan snel. En dan kunnen de specialisten kijken wat de effecten zijn. Ik hoop van harte dat we dan minder huizen hoeven te versterken, maar we moeten wel doen wat nodig is. Ook als de gaswinning helemaal is teruggebracht.”
Angnes Mulder, Tweede Kamerlid van het CDA: „Na een jarenlange strijd voor de veiligheid van de Groningers doet het mij goed dat het kabinet dit historische besluit heeft genomen. De gaskraan gaat dicht en alles wordt in het werk gezet om dat op de snelst mogelijke manier te doen. De stikstoffabriek waarvoor het CDA al jaren pleit draagt daar aan bij, evenals de industrie en alle huishoudens. Daarmee krijgt Groningen weer perspectief en dat is hard nodig.”
Jorien de Lege, campagneleider energie bij Milieudefensie: „Groningen heeft er lang op moeten wachten. Gelukkig is dit kabinet voortvarend aan de slag gegaan, dat is goed nieuws. Maar het gasgebruik gaat met deze maatregelen nauwelijks naar beneden, er wordt vooral overgeschakeld op importgas met nieuwe stikstoffabrieken. Op deze manier houden we onze gasverslaving nog tot 2050 in stand. Dat is niet goed voor het klimaat. Heel Nederland moet van het gas af, zo’n 7 miljoen huizen. Het is zaak dat Wiebes ook daar meer haast mee maakt en serieus geld uittrekt zodat iedereen kan overstappen op koken en stoken zonder gas.”
Faiza Oulahsen, campagnevoerster Klimaat en Energie van Greenpeace: „We zijn blij dat het kabinet inziet dat de Groningers en het klimaat belangrijker zijn dan de belangen van de NAM. We gaan erop toezien dat deze belofte wordt waargemaakt.”
Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber van ChristenUnie (via Twitter): „Groningen first! Blij met kabinetsbesluit om gaskraan dicht te draaien. Weg met de gasverslaving. Groningen voorop in energietransitie!”
Sandra Beckerman, Tweede Kamerlid van de SP: „Er komt binnen enkele jaren eindelijk een einde aan de gaswinning in Groningen. De Groningers hebben deze overwinning niet cadeau gekregen. Hier is lang en hard voor gestreden. Ik wil alle Groningers feliciteren. We zijn er nog lang niet en we kennen nog niet alle details, maar dit is eindelijk goed nieuws.”
Henk Nijboer, Tweede Kamerlid van de PvdA (via Twitter): „Gaswinning Groningen volledig afbouwen naar 0 is een historische stap. Nu zaak Groningers recht te doen, schades zonder rompslomp te vergoeden en perspectief te bieden voor het gebied.”
Liesbeth van Tongeren, Tweede Kamerlid van GroenLinks: „GroenLinks vindt het terecht dat het kabinet dit probleem erkent. De richting die dit kabinet inslaat is de juiste. Groningers moeten er zeker van kunnen zijn dat het niet bij plannen blijft, maar dat de afbouw van de gaswinning snel werkelijkheid wordt. Ik heb onmiddellijk een debat aangevraagd en krijg daar graag meer duidelijkheid over de garanties die minister Wiebes de Groningers biedt.”
Rob Jetten, Tweede Kamerlid van D66: „Dit is een historisch besluit. Hiermee laat het kabinet zien dat de veiligheid van Groningers echt op de eerste plaats staat. Per direct wordt alles op alles gezet om binnen enkele jaren te stoppen met de gaswinning in Groningen. Dat is de beste garantie voor de veiligheid van de Groningers.”
René Paas, commissaris van de Koning in Groningen: „Voor ons is dit groot nieuws en we zijn er een beetje emotioneel onder. Het is een moedig besluit van minister Wiebes om te zeggen: we pakken de oorzaak aan. Dat het bouwen van een stikstoffabriek nu in het pakket zit, is een teken dat het deze minister ernst is met het afbouwen van de gaswinning. Zijn voorganger blies zo’n fabriek nog af omdat die te duur zou zijn. Er moet nu verder worden gepraat over het economisch perspectief voor Groningen: Nederland heeft het warm gekregen van Gronings gas, maar kan ook straks niet zonder Groningen als het gaat om de transitie naar duurzame energie.”
Dilan Yesilgöz, Tweede Kamerlid van de VVD: „Keerpunt voor Groningen! Mooi nieuws dat gaswinning zo snel mogelijk volledig wordt beëindigd. Veiligheid van Groningers voorop en positief effect op de versterkingsoperatie.”
Frank Wassenberg, Tweede Kamerlid van de Partij voor de Dieren: „De Partij voor de Dieren is blij dat de gaswinning is Groningen versneld wordt afgebouwd, en dat het kabinet eindelijk tot de conclusie komt dat de gevolgen van de gaswinning voor de leefbaarheid van Groningers onaanvaardbaar zijn. Helaas is het terugbrengen van de gaswinning niet automatisch ook goed nieuws voor het klimaat. Er is nauwelijks sprake van het terugbrengen van ons gasgebruik; onze afhankelijkheid van aardgas blijft groot.”
De Groninger Bodem Beweging noemt het besluit om de gaswinning in Groningen uiteindelijk stop te zetten „geweldig. Voor het eerst komt de nul in zicht”, aldus een woordvoerder. „Dit geeft weer vertrouwen. Hier hebben we al die tijd voor gevochten. In feite zijn alle argumenten die wij al die tijd hebben ingebracht nu overgenomen. Dit is heel belangrijk voor Groningen. Het geeft perspectief. Er kunnen weer plannen worden gemaakt en dat is ook goed voor de economie. Door die aardbevingen gaat niemand hierheen verhuizen, maar daar kan nu verandering in komen nu minister Wiebes heeft gezegd dat hij de gaswinning zo snel mogelijk terug naar nul wil brengen.”
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gaat het plan van Wiebes bestuderen en zal hem waar nodig adviseren over vermindering van de gaswinning: „SodM doet dit vanuit het oogpunt van de veiligheid van de Groningers. SodM gaat daarnaast in kaart brengen wat het plan betekent voor de ontwikkeling van de veiligheidsrisico’s in Groningen en gaat aangeven wanneer aan de veiligheidsnorm wordt voldaan. Aan de hand van deze aanpak maken we zichtbaar voor hoeveel gebouwen en mensen de veiligheidsrisico’s niet voldoen aan de veiligheidsnorm. Dit gaat SodM doen voor ieder jaar van afbouw van de gasproductie. Zo wordt ook zichtbaar wanneer de productie wél aan de veiligheidsnorm voldoet.”
‘Alleen zo kan de veiligheid in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd’
VK 29.03.2018 De gaswinning in Groningen, waar Nederlandse de schatkist jarenlang op teerde, gaat versneld terug naar nul. Dat hebben premier Rutte en minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat donderdag bekendgemaakt. Uiterlijk in 2030 zal de gaskraan dichtgaan.
Daarmee zet het kabinet meer vaart achter het dichtdraaien van de gaskraan dan verwacht.In het regeerakkoord stelde het kabinet de winning nog op 20 miljard kuub per jaar. Maar na de aardbeving bij Zeerijp in januari, met 3,4 op de schaal van Richter de zwaarste in vijf jaar, kondigde het Staatstoezicht op de Mijnen code rood af en werd alles vloeibaar. Toen al kondigde Wiebes aan de gaswinning zo snel als mogelijk zo ver mogelijk terug te willen draaien.
Bijna 300 miljard euro bracht het ‘onzichtbare goud’ uit Groningen sinds het begin van de winning in 1963 op. Deze bron van welvaart veranderde de afgelopen jaren in een bron van onveiligheid en een schadepost. Zeker na de zware aardbeving bij Huizinge in 2012. De teller staat inmiddels op bijna honderdduizend schademeldingen.
Talloze gasdebatten en fakkeloptochten leverden aanvankelijk niet op wat Wiebes de Groningers nu in het vooruitzicht stelt. ‘Voor het eerst komt de nul in zicht’, aldus de Groninger Bodem Beweging. ‘Hier hebben we al die tijd voor gevochten.’
Keerpunt
Deze keer worden niet de symptomen bestreden, maar de oorzaak aangepakt, zegt commissaris van Koning in Groningen René Paas. ‘Sommigen waren er echt emotioneel onder. Zo krachtig als mogelijk is de veiligheid van de Groningers vooropgesteld.’
Even de gaskraan dichtdraaien gaat niet, zei Wiebes, al stelt hij dat de inschattingen aan de voorzichtige kant zijn. Uiterlijk in 2022 moet de winning teruggebracht zijn tot 12 miljard kubieke meter, het niveau waarbij volgens het SodM de veiligheidsrisico’s voor de Groningse bevolking aanvaardbaar zijn. Daarmee neemt Wiebes geen genoegen. ‘Het is technisch mogelijk de gasbel uit te putten, maar maatschappelijk niet. Dit is echt een keerpunt.’
De winning werd de afgelopen jaren al stapsgewijs afgebouwd, zij het schoorvoetend. Het leidde bij de Groningers tot steeds meer wantrouwen en boosheid. Vooral het feit dat na de aardbeving van Huizinge en het daaropvolgende alarmerende advies van de toezichthouder de gaswinning tot een recordhoogte van bijna 54 miljard kuub werd opgeschroefd, zit nog steeds diep in Groningen.En waarom schoot Kamp in 2016 de stikstoffabriek af, die Wiebes nu als troefkaart op tafel legt om gas te kunnen importeren?
Deze keer worden niet de symptomen bestreden, maar de oorzaak aangepakt, aldus René Paas, commissaris van de Koning in Groningen.
Vanaf 2022 kan met de stikstoffabriek 7 miljard kuub Gronings gas worden bespaard. Wel zullen grote bedrijven, huishoudens en buurlanden sneller dan gedacht moeten omschakelen. Wiebes: ‘Het gaat niet zonder offers.’
Het verbeterde economisch tij, de noodzaak de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, het toegenomen besef van urgentie in Den Haag: het zal allemaal bijgedragen hebben aan het besluit dat onvermijdelijk werd. De winning uit het Groningerveld, dat aanvankelijk 2.700 miljard kuub aardgas bevatte, was bovendien al een aflopende zaak: het reservoir is voor tweederde leeg. Nu zal ten gunste van de Groningers een deel van het gas in de bodem achterblijven. ‘Bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij zal de vlag niet uitgaan’, aldus Wiebes, die niettemin geen schadeclaim verwacht.
De rol van de nieuwe minister moet niet gerelativeerd worden. Bij zijn eerste bezoek aan de provincie noemde hij Groningen zijn ‘topprioriteit’. Dat hadden ze vaker gehoord, zegt Paas. ‘Maar Wiebes laat zien dat hij levert.’ Met de minister hoopt de commissaris dat de immense versterkingsoperatie nu grotendeels kan worden afgewend.
Meer over gaswinning in Groningen;
Minister Wiebes staat voor het blok
De gaswinning in Groningen moet flink worden verminderd omwille van de veiligheid. Dat stelde het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Lees hier het hele artikel uit januari terug.
NAM, staat en Groningen blijven naar elkaar wijzen – waar blijft schaderegeling?
Waarom is er nog geen nieuwe schaderegeling voor Groningen? Na eerst naar de regio gewezen te hebben, weet premier Rutte de vertraging zondag aan de lange kabinetsformatie. Opvallend, want eerder noemde hij dat zelf nog ‘staatsrechtelijk geleuter’. Lees hier het hele artikel. (+)
Krijgen de gedupeerden in Groningen hun geld nu echt terug? En wie gaat er betalen?
Ineens was er de angst dat Shell zich onttrok aan zijn verantwoordelijkheid voor de gedupeerden. Is dat zo?
NOS 29.03.2018 Het kabinet wil een einde maken aan de gaswinning in Groningen. Premier Rutte zei op zijn wekelijkse persconferentie dat de gaswinning terug moet naar 0 kuub. Hij sprak van een “belangrijk besluit”.
De gevolgen van de gaswinning – met andere woorden: de aardbevingen – zijn volgens het kabinet niet langer aanvaardbaar. Daarom is nu besloten dat er “eind volgend decennium” een volledig einde aan moet komen.
Volgens minister Wiebes zit er “omwille van de veiligheid” niets anders op dan de oorzaak van de aardbevingen helemaal weg te nemen. Dat betekent dat een deel van het Groninger gas “gewoon in de grond blijft zitten”.
Zo snel mogelijk
Uiterlijk oktober 2022 “maar mogelijk al een jaar eerder” moet de gaswinning al onder de 12 miljard kuub zijn gedaald. In de jaren daarna wordt de gaswinning afgebouwd tot nul “volgens het snelst mogelijke pad”.
Het kabinet gaat hiermee verder dan het advies dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SoDM) op 1 februari gaf: de gaswinning moet zo snel mogelijk omlaag naar 12 miljard kuub per jaar. Volgens Wiebes is er sprake van “een keerpunt”.
Vorig jaar werd nog 23,6 miljard kuub gas gewonnen. Dat was al minder dan in de jaren ervoor. In 2013 ging het nog om het dubbele: 53,9 miljard kuub.
Ik heb voor de Groningers gevochten, aldus Minister Wiebes van Economische Zaken.
Volgens minister Wiebes komt niemand door het besluit in de kou te zitten. Er worden allerlei maatregelen genomen. Zo wordt voor 500 miljoen euro een stikstofinstallatie gebouwd in het gaswinningsgebied. Die dient om buitenlands gas geschikt te maken voor gebruik in Nederland. Ook wordt de export van Gronings gas de komende jaar teruggeschroefd.
Wiebes wilde nog niet ingaan op de kosten. Hij wil het vandaag alleen over de veiligheid hebben. “De kosten komen bij de voorjaarsnota aan de orde.” Hij zei al wel dat dit besluit “niet zonder offers” kan worden uitgevoerd. De Nederlandse huishoudens zullen het ook in hun portemonnee merken, bijvoorbeeld omdat de investeringen in de nieuwe stikstofinstallatie worden doorberekend in de transportkosten van gas.
De minister wilde ook niet speculeren over hoe de Groningers gaan reageren. Hij zei dat er de afgelopen jaren al genoeg voor de Groningers is gesproken. “Maar ik heb voor ze gevochten.”
Elsevier 29.03.2018 Premier Mark Rutte wil gaswinning in Groningen terugbrengen naar nul in 2030. Vandaag maakt de premier de plannen bekend over het stoppen met de gaswinning. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken zal binnenkort uitleg verschaffen over de manier waarop dit moet worden bereikt.
Volgens het kabinet is het stoppen met de gaswinning in Groningen de enige garantie voor de veiligheid van de inwoners van het getroffen gebied.
De plannen van het kabinet zijn ambitieus, de gaswinning in Groningen moet in oktober 2022 worden teruggebracht tot 12 miljard kuub. Dat werd eerder al geadviseerd door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Daarna moet de gaswinning geleidelijk worden teruggebracht, uiteindelijk naar nul kuub.
Eerder dit jaar werd ook besloten dat de staat de schademeldingen zal afhandelen. De discussie over gaswinning in Groningen kwam op gang, toen het gebied rond Loppersum door aardbevingen werd getroffen. Over het aardbevingbestendig maken van Groningse huizen, schreef Rob Ramaker eerder de volgende analyse.
Meer lezen over de anti-aardgas-gekte? Lees dan nu de artikelen in ons dossier ‘Van het gas af’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
AD 29.03.2018 Het kabinet gaat de gaskraan in Groningen stapgewijs volledig dichtdraaien. Uiterlijk in oktober 2022 – maar mogelijk een jaar eerder – moet de gaswinning tot onder 12 miljard kuub per jaar zijn gebracht. Dat maakt minister Wiebes (Economische Zaken) zojuist bekend.
Als het eerste doel van 12 miljard kuub in 2022 is behaald, moet de gaskraan zo snel mogelijk verder dicht naar 7,5 miljard kuub per jaar. Daarna moet de gaswinning rond 2030 helemaal zijn afgebouwd.
De gevolgen van de gaswinning zijn volgens het kabinet maatschappelijk niet langer aanvaardbaar. ,,De aardbevingen veroorzaken schade aan huizen en gebouwen en zorgen voor onzekerheid bij bewoners”, schrijft Wiebes in een brief aan de Kamer. ,,Alleen door het wegnemen van de oorzaak van het aardbevingsrisico kunnen de veiligheid en de veiligheidsbeleving in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd.”
Het besluit gaat verder dan het advies van de Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om de gaswinning uit het Groningenveld terug te brengen tot 12 miljard kuub per jaar. ,,Ook bij een jaarlijkse gaswinning op het niveau van 12 miljard Nm3 blijft het risico op een zware aardbeving bestaan”, aldus Wiebes. ,,We moeten de oorzaken van de bevingen wegnemen”, aldus de bewindsman tijdens een ingelaste persconferentie.
Ook de uitputting van de gasbel is niet aanvaardbaar, zegt Wiebes. ,,85 tot 90 procent is gewonnen. Daar blijft het bij. Er zit ook nog kolen in de bodem en we hebben ook niet alle turf opgestoken.”
‘Ik denk dat de vlaggen niet uitgaan’, zegt Wiebes over reactie NAM (Shell/Exxon). Hij stelt als ‘inzet’ te hebben ‘dat er geen schadeclaim komt voor het gas dat in de bodem blijft.’ 2:21 PM – Mar 29, 2018
,,Even de gaskraan dichtdraaien is er niet bij”, zegt Wiebes, die met een aantal maatregelen komt om de afbouwen te helpen. Zo wordt er een nieuwe stikstofinstallatie gebouwd waarmee hoogcalorisch gas kan worden omgezet in laagcalorisch gas. Die kost 500 miljoen euro en zou vanaf 2022 een jaarlijkse besparing van 7 miljard kuub moeten opleveren.
Dat geld voor de fabriek moet onder andere door huishoudens worden opgebracht. Voor hen gaat de gasrekening omhoog, naar verwachting met twee euro per jaar. Ook moeten in nieuwe huizen zo veel mogelijk alternatieve energiebronnen worden aangelegd zodat cv-ketels en keukens niet meer op gas worden gestookt. En nieuwe huizen moeten waar mogelijk worden omgebouwd. ,,Stapsgewijs”, benadrukt hij. ,,Niemand zit straks in de kou.” Verder details over dat laatste geeft het kabinet nog niet.
Een tweede maatregel is dat de 170 bedrijven die het meeste gas verbruiken (samen goed voor 4,4 miljard kuub per jaar) is gesommeerd om voor 2022 over te gaan op of buitenlands calorisch gas of op alternatieve energiebronnen.
Ten derde worden contracten met het buitenland afgebouwd. Gekeken wordt of een Duitse energiecentrale kan worden omgebouwd met een stikstofinstallatie, waardoor Duitse afnemers niet meer afhankelijk worden van het Groningse gas. Dat kan 1,7 miljard kuub per jaar schelen.
Het tijdspad is volgens Wiebes conservatief opgesteld. Het kan sneller, blijkt uit de brief. ,,Afhankelijk van de weersomstandigheden en het succes van het aanvullende pakket aan besparingsmaatregelen, zoals extra inkoop van stikstof en een groter aantal bedrijven dat omschakelt op andere energiebronnen, kan de gaswinning sneller worden teruggebracht dan het tijdpad van het kabinet.”
Wiebes erkent dat er vier jaar geleden al begonnen had kunnen worden met de bouw van de stikstofinstallatie. ,,Maar achteraf praten is zó makkelijk.”
De bewindsman wil niet zeggen wat het gasbesluit in totaal gaat kosten. ,,Ik doe mijn sommetjes, maar is aan minister Hoekstra (Financiën) om die te communiceren bij de Voorjaarsnota.” Die moet voor 1 juni in de Kamer liggen.
‘Historisch’
Het besluit wordt met vreugde ontvangen in de Kamer. Dilan Yesilgöz, Tweede Kamerlid van de VVD spreekt van een ‘keerpunt voor Groningen’. Rob Jetten (D66) noemt het een ‘historisch besluit’. ,,Hiermee laat het kabinet zien dat de veiligheid van Groningers echt op de eerste plaats staat.
Per direct wordt alles op alles gezet om binnen enkele jaren te stoppen met de gaswinning in Groningen. Dat is de beste garantie voor de veiligheid van de Groningers.” Ook ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber is blij. ,,Weg met de gasverslaving. Groningen voorop in energietransitie!” Agnes Mulder (CDA) stelt vast dat Groningen weer perspectief krijgt. ,,Dat was hard nodig.”
Gaswinning Groningen volledig afbouwen naar 0 is een historische stap. Nu zaak Groningers recht te doen, schades zonder rompslomp te vergoeden en perspectief te bieden voor het gebied. 2:08 PM – Mar 29, 2018
GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren wil garanties zien. ,,Groningers moeten er zeker van kunnen zijn dat het niet bij plannen blijft, maar dat de afbouw van de gaswinning snel werkelijkheid wordt.” Sandra Beckerman (SP): ,,De Groningers hebben deze overwinning niet cadeau gekregen. Hier is lang en hard voor gestreden. Ik wil alle Groningers feliciteren.”
AD 29.03.2018 Het kabinet moet geen ondoordachte besluiten nemen over hoe ver de gaskraan in Groningen dicht gaat, betoogt chef parlement Hans van Soest. Nu halsoverkop meegaan in een lobby van belanghebbenden om elk woonhuis om te gaan bouwen op alternatieve ketels gaat nogal ver.
Het is nu aan de politiek om zich niet gek te laten maken
De brancheorganisatie van installatiebedrijven wil alle cv-ketels de komende jaren vervangen door duurzame alternatieven. Dat is goed voor het milieu, stelt de club. Maar het garandeert ook de inkomsten voor de bij haar aangesloten bedrijven de komende decennia. Dat het pleidooi wordt gesteund door de belangenorganisatie van ketelfabrikanten en energiebedrijven die het alternatief voor het gas moeten leveren, zal niet verbazen.
Een dezer dagen komt het kabinet met een voorstel over hoe ver de Groninger gaskraan dicht gaat de komende jaren. Dat betekent dat er op korte termijn maatregelen genomen moeten worden willen de ruim 7 miljoen (!) woningen die op het gasnet zijn aangesloten in de toekomst kunnen blijven stoken en koken. Die alternatieven zijn er wel, maar kosten geld.
Zo kunnen we gas importeren uit het buitenland en dat bewerken in een stikstoffabriek, maar daar hebben we er nu te weinig van. Of we moeten alle woningen dus aansluiten op alternatieve ketels, zoals de eerder genoemde organisaties verenigd in ‘een brede klimaatcoalitie’ bepleiten.
Het is nu aan de politiek om zich niet gek te laten maken. Dat we moeten nadenken over een alternatief voor het Groningse gas is helder. Niet alleen om de aardbevingen in het gebied, ook omdat de gasbel niet voor eeuwig gevuld blijft. Maar om nu halsoverkop mee te gaan in een lobby van belanghebbenden om elk woonhuis te gaan ombouwen, gaat nogal ver.
Ten eerste omdat het burgers opzadelt met enorme kosten. Eerder berekende onderzoeksbureau Ecorys dat het gaat om gemiddeld 18 duizend euro per huis. Ten tweede omdat de alternatieven niet zaligmakend zijn. Warmwaterpompen werken alleen goed in goed geïsoleerde huizen, oudere woningen krijgen ze niet warm in een koude winter.
Hybride pompen zijn ook gewoon nog afhankelijk van gas (zij het minder) maar veroorzaken veel lawaai doordat er een soort omgekeerde airco’s aan de gevels komen te hangen. Nederland heeft jarenlang de ogen gesloten voor alternatieven voor het gas uit Slochteren, maar dat is geen reden nu ineens overhaast ondoordachte besluiten te nemen.
AD 29.03.2018 Binnen de coalitie is onrust ontstaan over de kosten van maatregelen die minister Eric Wiebes wil nemen om de gaswinning in Groningen verder te verlagen.
Er wordt nu iets voorgelegd zonder dat het totaal duidelijk is
Verschillende bronnen binnen de coalitie betwijfelen vanwege die onrust of de ‘Moeder aller Gasbrieven’ vandaag uit de ministerraad komt.
Gasminister Wiebes wil vandaag duidelijk maken hoe hij de veiligheid van de Groningers wil garanderen en de gaswinning wil terugbrengen naar 12 miljard kuub per jaar. Welke maatregelen daarvoor precies worden genomen en wat er voor de Groningers aan schadevergoeding wordt uitgekeerd, daar zit een nog onbekende rekening aan vast.
,,Er wordt nu iets voorgelegd zonder dat het totaal duidelijk is”, stellen meerdere coalitiepartners. In de brief van Wiebes die nu circuleert zou geen precieze schatting worden gegeven.
Complex
Hoewel minister Wopke Hoekstra van Financiën (CDA) recentelijk een rondje langs de fractievoorzitters maakte om uit te leggen wat de financiële consequenties zijn, wordt nu toch getalmd door verschillende partijen.
Een derde zegt: ,,Er zit een rekening aan vast. Het is complex. Er zijn ook nog gesprekken met Shell en Exxon.”
RO 29.03.2018 De gaswinning uit het Groningenveld wordt volledig beëindigd. Alleen door het wegnemen van de oorzaak van het aardbevingsrisico kunnen de veiligheid en de veiligheidsbeleving in Groningen op afzienbare termijn worden gegarandeerd. Het kabinet neemt daarom maatregelen om de gaswinning zo snel mogelijk geheel af te bouwen.
Uiterlijk per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, daalt de gaswinning tot onder het niveau van 12 miljard Nm3. Afhankelijk van het effect van de maatregelen wordt vanaf oktober 2022 een daling voorzien naar 7,5 miljard Nm3 en mogelijk fors minder. In de jaren daarna wordt de gaswinning helemaal afgebouwd tot nul.
Dat staat in een brief van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat over de gaswinning in Groningen waarmee de ministerraad heeft ingestemd. De gevolgen van de gaswinning zijn volgens het kabinet maatschappelijk niet langer aanvaardbaar. De aardbevingen veroorzaken schade aan huizen en gebouwen en zorgen voor onzekerheid bij bewoners.
Bovendien heeft de versterkingsoperatie grote gevolgen voor het aangezicht van de provincie. Een voortdurende gaswinning, geflankeerd door een massale schadevergoedings-, herstel- en versterkingsoperatie, is volgens het kabinet dan ook geen houdbare situatie.
Het kabinet gaat hiermee verder dan het advies van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om de gaswinning uit het Groningenveld terug te brengen tot 12 miljard Nm3 per jaar. Ook bij een jaarlijkse gaswinning op het niveau van 12 miljard Nm3 blijft het risico op een zware aardbeving bestaan. Voor het kabinet staat veiligheid voorop en daarom wordt de gaswinning uit het Groningenveld volledig beëindigd.
Door het wegnemen van de oorzaak van de aardbevingen wordt de veiligheid in het gebied sterk verbeterd. Dit heeft ook een positief effect op de versterkingsopgave: Groningen kan Groningen blijven. Het kabinet geeft opdracht aan KNMI, SodM, TNO en NEN om op korte termijn het precieze effect op het veiligheidsrisico in kaart te brengen.
De evident onveilige gebouwen moeten zonder vertraging worden versterkt. Daarna wordt samen met de regio bekeken wat het gevolg is voor de versterkingsoperatie en welke maatregelen nodig zijn voor de veiligheid. Het kabinet wil geen andere onomkeerbare stappen nemen totdat er meer helderheid is over het veiligheidsperspectief in de regio.
Het einde van de gaswinning in Groningen betekent een keerpunt voor de veiligheid in de regio. Daarmee zijn de overige maatschappelijke uitdagingen, zoals duurzaamheid, krimp en werkgelegenheid, nog niet van tafel. Het kabinet werkt samen met de regio aan een toekomstvisie voor het gebied.
In het regeerakkoord waren daarvoor middelen gereserveerd ter waarde van 2,5% van de aardgasbaten. Het succes van die aanpak mag volgens het kabinet niet afhangen van het niveau van de gaswinning in Groningen. Daarom kijkt het kabinet naar een substantiële, meerjarige bijdrage aan Groningen die onafhankelijk is van de gasbaten en de omvang van de versterkingsoperatie.
Maatregelen afbouw gaswinning
Het beëindigen van de gaswinning in Groningen vraagt om een reeks ingrijpende maatregelen aan zowel de vraag- als aanbodzijde. Zo wordt voor 500 miljoen euro een nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek gebouwd waarmee hoogcalorisch gas kan worden omgezet in laagcalorisch gas. Vanaf oktober 2022 levert deze installatie jaarlijks een besparing op van 7 miljard Nm3 gas uit het Groningenveld. Daarnaast wordt gekeken naar de mogelijkheid om meer stikstof in te kopen voor bestaande installaties.
Uiterlijk in 2022 moeten alle industriële grootverbruikers van Gronings gas zijn overgeschakeld op hoogcalorisch gas of op andere, duurzame bronnen. In totaal gaat het om 170 bedrijven die jaarlijks gezamenlijk circa 4,4 miljard Nm3 laagcalorisch gas afnemen. Sinds december zijn alle bedrijven aangeschreven en met 45 grootverbruikers worden inmiddels constructieve gesprekken gevoerd.
De omschakeling van de acht grootste verbruikers kan al een daling van de vraag naar Groningengas met 2,4 miljard Nm3 opleveren. Als ook de 45 andere bedrijven die rechtstreeks zijn aangesloten op het landelijke transportnet voor laagcalorisch gas omschakelen, daalt de vraag met in totaal 3,4 miljard Nm3 per jaar.
De vraag naar laagcalorisch gas uit Duitsland, Frankrijk en België neemt de komende jaren met 2 miljard Nm3 per jaar af. Een verdere versnelling van de omschakeling van buitenlandse verbruikers is op dit moment niet mogelijk. Wel wordt nog gekeken naar de mogelijke omschakeling van een Duitse elektriciteitscentrale op hoogcalorisch gas. Daarnaast wil het Noord-Duitse energiebedrijf EWE de vraag naar Gronings gas met circa 1,7 miljard Nm3 verlagen door onder andere de bouw van een stikstofinstallatie.
Ook Nederlandse huishoudens zullen moeten bijdragen aan het terugdringen van de gaswinning. Zo worden de investeringen in onder andere de stikstofinstallatie in Zuidbroek doorberekend in de transportkosten. Ook de ombouw van bestaande woningen naar aardgasvrij, zoals aangekondigd in het regeerakkoord, zal de komende jaren leiden tot een lagere vraag naar Groningengas.
Verder heeft het kabinet de deelnemers aan het klimaatakkoord gevraagd om voorstellen voor een snelle uitfasering van de CV-ketel. Ook wil het kabinet samen met de witgoedbranche de omschakeling door particulieren van gaskookplaten en gasovens op elektrische toestellen stimuleren.
Gevolgen voor gaswinning
Veel maatregelen kunnen direct in gang worden gezet. Daarnaast wordt een deel van de maatregelen de komende tijd verder uitgewerkt. Op dit moment bedraagt de gaswinning uit het Groningenveld maximaal 21,6 miljard Nm3 in een gemiddeld jaar en maximaal 27 miljard Nm3 in een koud jaar. Gasunie Transport Services, de beheerder van het landelijke gasnet, heeft op basis van de maatregelen een tijdpad opgesteld voor de minimale winning die in de komende jaren nodig is bij een koud, een gemiddeld en een warm jaar.
In dit tijdpad zijn de maatregelen opgenomen die het kabinet voldoende zeker acht, zoals de bouw van een nieuwe stikstofinstallatie, de afnemende vraag uit het buitenland en de ombouw van de 53 grootste industriële verbruikers van Groningengas. Afhankelijk van de weersomstandigheden en het succes van het aanvullende pakket aan besparingsmaatregelen, zoals extra inkoop van stikstof en een groter aantal bedrijven dat omschakelt op andere energiebronnen, kan de gaswinning sneller worden teruggebracht dan het tijdpad van het kabinet.
Telegraaf 29.03.2018 Hoe kan Nederland zo snel mogelijk van het Groningse gas af? Op die vraag geeft minister van Economische Zaken Eric Wiebes donderdag antwoord.
In januari werd Groningen getroffen door de zwaarste aardbeving in vijf jaar. De toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), adviseerde naar aanleiding daarvan de gaswinning zo snel mogelijk te verlagen, van de huidige 21 miljard kubieke meter per jaar naar 12 miljard.
Wiebes zei na de beving dat de gaswinning in deze kabinetsperiode wat hem betreft zo ver mogelijk naar beneden moet en dat hij voor het einde van het eerste kwartaal een plan zou presenteren. Die zelfopgelegde deadline loopt donderdag af.
De gaswinning is de afgelopen jaren al fors verlaagd en de halvering die het SodM nu adviseert is dan ook een flinke opgave. RTL meldde dinsdag dat er in ieder geval een nieuwe stikstoffabriek bij komt, waarmee gas uit het buitenland geschikt kan worden gemaakt voor gebruik in Nederland. Het ministerie wilde dat niet bevestigen.
Het Nederlandse netwerk is toegespitst op het gasveld in Groningen, waar laagcalorisch gas in zit. Door aan hoogcalorisch gas uit het buitenland stikstof toe te voegen wordt het geschikt voor Nederlandse huishoudens.
Wiebes wil ook dat de industriële grootverbruikers in Nederland binnen vier jaar van het Groningse gas af stappen, maar bedrijven hebben hun twijfels geuit over de haalbaarheid hiervan. Donderdag moet blijken hoe Wiebes zijn ambitieuze doelstelling wil realiseren.
In de zaak tegen CDA-bestuurder Wim van der P. (52) uit Leende heeft de officier van justitie een onvoorwaardelijke celstraf van vijf jaar geëist. Van der P. wordt verdacht van betrokkenheid bij de productie van synthetische drugs.
In een loods op het erf van Van der P. werd vorig jaar een complete drugsfabriek aangetroffen, met zeven productieruimten, een toilet en een kantine met tv. Een compleet bedrijf, helemaal ingericht om optimaal te produceren, met een omzet van 10 miljoen euro per dag. Het lab was verreweg het grootste dat ooit in Nederland is ontmanteld.
Ook het feit dat er 21.000 liter aan gevaarlijke stoffen werd aangetroffen, laat het Openbaar Ministerie zwaar wegen. Veel daarvan was licht ontvlambaar of giftig. Het spul stond bovendien opgeslagen vlak bij een ruimte waar elke avond tien tot twintig mensen aan een carnavalswagen bouwden.
Dat Van der P. aanvoert dat hij niets van het drugslab heeft gemerkt, gelooft het OM niet. “Hij zegt de loods te hebben verhuurd aan ene Pieter, maar daarvan is geen achternaam, adres of telefoonnummer bekend. Ook is er geen huurcontract”, hield de officier van justitie de rechtbank voor. “Mensen uit de buurt ruiken rare luchtjes, zien vreemde vrachtauto’s en grote bedrijvigheid, maar de verdachte merkt niets.”
‘Donderslag bij heldere hemel’
Wim van der P. ontkent dat hij ook maar iets afwist van het drugslab. “Ik werd op mijn werk gebeld over een politie-inval, en wat ik hoorde was een donderslag bij heldere hemel. Ik begrijp niet hoe alles in zo’n korte tijd allemaal opgebouwd kon worden”, zegt hij.
“Die Pieter heeft die loods gehuurd met het verhaal dat hij auto’s wilde uitdeuken en spuiten. Prima. Maar omdat ik eerder heb meegemaakt dat ik verdacht werd van het hebben van een hennepkwekerij, heb ik hem de eerste tijd in de gaten gehouden. Niets aan de hand.”
Van der P.’s advocate voerde aan dat ook de wijkagent die bij van der P. langskwam, nooit iets gemerkt had. Dat gold ook voor de leden van de carnavalsvereniging. Het is volgens haar dus goed mogelijk dat ook P. niets doorhad van het reilen en zeilen in de loods.
CDA-penningmeester
Mensen uit het dorp omschrijven Van der P. als een goedzak, goed van vertrouwen, altijd bereid te helpen. “En dat goed van vertrouwen zijn heeft me de das omgedaan” zei van der P. emotioneel. “Ik was een graag geziene persoon in Leende. Penningmeester van het CDA, in het bestuur van de voetbalvereniging, prins carnaval geweest. Alles ben ik kwijt, ook mijn gezin. Ik heb een muur om mezelf gebouwd, en ik vertrouw niemand meer.”
Van der P. hoort zijn vonnis op 11 april 2028.
Betrokkenheid productie synthetische drugs
CDA-bestuurder Wim van der P. uit Leende kwam al eerder op vrije voeten. De raadkamer verlengde zijn voorarrest met dertig dagen, maar hij mog onder bepaalde voorwaarden de gevangenis verlaten. Over die voorwaarden deed de rechtbank geen uitspraken.
Van der P. wordt beschuldigd van het medeplegen van of medeplichtigheid aan de productie van synthetische drugs. Het terrein waar het drugslab werd gevonden, is door de burgemeester voor zes maanden gesloten.
Van der P. zat al twee maanden vast. Op het terrein van de man werd in februari een groot drugslab gevonden. Het drugslab was een van de grootste ooit gevonden in Nederland.
Volgens OM was Van der P. wél betrokken bij het drugslab
VK 11.04.2018 De 52-jarige Wim van der P. uit het Brabantse Leende, voormalig bestuurslid van de regionale CDA-afdeling, was zelf niet direct betrokken bij de grootschalige productie van harddrugs op zijn erf, maar de rechter acht hem wel medeplichtig aan en behulpzaam bij de criminele activiteiten in de loods waar in februari vorig jaar het grootste in Nederland aangetroffen drugslab ooit werd ontmanteld.
De rechtbank in Den Bosch veroordeelde hem daarom woensdag tot een gevangenisstraf van twaalf maanden. ‘Het kan niet anders dan dat de verdachte zich ervan bewust is geweest dat wat er in zijn loods gebeurde, het daglicht niet kon verdragen’, zei de rechtbankvoorzitter.
Zo liet hij toe dat een scheidingswand in de loods, waar caravans en campers stonden gestald, werd geplaatst ‘om het zicht op het verhuurde gedeelte te ontnemen’. Ook werden er met zijn instemming beveiligingscamera’s en bewegingsmelders bij de loods geplaatst.
Van der P. had het achterste deel van de loods verhuurd aan een onbekende jongeman, van wie hij volgens eigen zeggen geen adres en telefoonnummer had. Hij had de huurder zelfs nog opgedragen ‘geen gekke dingen te doen’. ‘Maar het is toch algemeen bekend dat drugscriminelen het platteland afstruinen op zoek naar lege loodsen en schuren voor de productie van drugs’, merkte de rechtbankvoorzitter op.
Betrokken bij de productie
‘Je moet wel stekeblind zijn geweest, wil je niks van dit lab hebben gezien’, aldus Opmerking van een politie-expert van de LFO bij het zien van het enorme drugslab.
Volgens het Openbaar Ministerie was Van der P. zelf ook betrokken bij de productie van mdma en amfetamine in de loods. De officier van justitie eiste twee weken geleden daarom vijf jaar celstraf tegen de voormalige CDA-bestuurder. Ze citeerde een politie-expert van de Landelijke Faciliteit Ontmantelen (LFO), die bij het zien van het enorme drugslab had opgemerkt: ‘Je moet wel stekeblind zijn geweest, wil je niks van dit lab hebben gezien.’
De rechtbank vindt echter dat uit het bewijsmateriaal niet is op te maken dat de verdachte zelf direct betrokken was bij de productie van harddrugs. Uit niets bleek volgens de rechter dat hij in het achterste deel van de loods kon komen – hij had daarvan geen sleutel en ook was op camerabeelden te zien dat hij een keer tevergeefs aanklopte op de achterdeur.
Tijdens de rechtszitting ontkende Van der P. dat hij ook maar iets afwist van het drugslab. ‘Ik was totaal verrast. Het kwam voor mij als een donderslag bij heldere hemel’, zei hij voor de rechtbank. Volgens het OM werd in de loods mdma en amfetamine geproduceerd ‘in industriële omvang’.
De officier van justitie tijdens haar requisitoir. ‘Een ware drugsfabriek. De geschatte productiecapaciteit was minimaal 150 kilo MDMA en 100 kilo amfetamine per dag. Een productie van deze omvang levert een dagomzet van 10 miljoen euro op.’
‘Pieter’
Van der P. vertelde dat hij een deel van de loods in oktober 2016 had verhuurd aan ene ‘Pieter’. Die zou er auto’s gaan uitdeuken en spuiten. Zijn naam, adres en telefoonnummer had hij echter niet. Ook was er geen huurcontract en evenmin had hij na vier maanden enige huur ontvangen. ‘Dat kwam allemaal nog wel’, zei Van der P. Zo makkelijk ging hij wel vaker met huurders om – hij was ‘goed van vertrouwen’.
Hij kreeg volgens eigen zeggen ook geen argwaan toen ‘Pieter’ beveiligingscamera’s en bewegingssensoren ophing bij de loods. Op zijn verzoek was in de loods ook een tussenmuur gemaakt, ter bescherming van de caravans. Dat argument noemde de rechtbank woensdag ‘geheel ongeloofwaardig’.
De verdachte had beter moeten weten en de loods niet mogen verhuren voor zaken die het daglicht niet kunnen verdragen. De rechtbankvoorzitter constateerde dat Van der P. ‘zich kennelijk heeft ingelaten met illegale activiteiten om extra inkomsten te verwerven’.
Hij nam het de verdachte ook zeer kwalijk dat hij anderen in gevaar heeft gebracht, omdat aan de productie van chemische drugs allerlei risico’s kleven, zoals gevaar voor brand, ontploffing en het vrijkomen van giftige stoffen.
Dat geldt niet alleen voor zijn gezin, maar ook voor leden van carnavalsvereniging De Lolmakers die vlak naast het drugslab een carnavalswagen aan het bouwen waren.
NU 28.03.2018 Voor betrokkenheid bij het grootste drugslab ooit aangetroffen in Nederland, is tegen een lokale voormalige CDA-bestuurder uit Leende, Wim van der P. (52), vijf jaar celstraf geëist.
Het industriële drugslab werd vorig jaar ontdekt in een loods bij zijn boerderij in Leende. Als verhuurder is hij als medepleger schuldig aan drugsproductie, stelt de aanklager woensdag voor de rechtbank in Den Bosch.
Het drugslaboratorium geldt als de grootste aangetroffen in Nederland. Experts omschrijven het als een lab van industriële omvang. In totaal vond de politie er 21.500 liter en 1.000 kilo gevaarlijke chemicaliën.
In verschillende productieprocessen werd er onder andere xtc speed en gemaakt. Per dag kon er 150 kilo xtc en 100 kilo amfetaminepasta geproduceerd worden. ”Een miljoenenbusiness in Leende”, zei de officier van justitie woensdag over de becijferde dagomzet van 10 miljoen euro.
Ontdekking
Signalen over drugsproductie op het erf waren er al maanden voor de ontdekking. Als gevolg van een storing in oktober 2016, merkte een energiebedrijf dat er veel stroom werd gebruikt.
In combinatie met andere meldingen en informatie kwam de politie op 23 februari 2017 controleren. De toegangsweg naar het lab bleek geblokkeerd. Het lab bleek ook streng beveiligd te zijn met camera’s en bewegingssensoren.
Geen kennis van activiteiten
Van der P. herhaalde in de rechtszaal dat hij niet wist wat er in de loods gebeurde. Hij had de loods verhuurd aan een man die er auto’s wilde uitdeuken en spuiten. Hij kende alleen zijn voornaam en een huurcontract was er niet.
Door een veeleisende baan en druk sociaal leven was hij naar eigen zeggen maandenlang niet in de loods geweest. “Ik ben naïef geweest en schaam me enorm”, aldus de verdachte.
De officier van justitie gelooft de verklaring van Van der P. niet. “Het moet een komen en gaan zijn geweest van laboranten en vervoerders. Je moet wel stekeblind zijn om het niet te zien.”
Ze gaat ervan uit dat Van der P. niet alleen kan hebben gehandeld. Andere betrokkenen zijn niet gevonden.
Telegraaf 28.03.2018 Voor zijn rol bij het grootste drugslab ooit in Nederland is tegen de toenmalige lokale CDA-bestuurder Wim van der P. (52) uit Leende vijf jaar celstraf geëist. Het industriële drugslab werd vorig jaar ontdekt in een loods bij zijn boerderij in Leende en als verhuurder is hij als medepleger schuldig aan drugsproductie, aldus de aanklager woensdag bij de rechtbank in Den Bosch. De officier van justitie gelooft er niks van dat de verdachte niet wist wat er in de loods gebeurde.
Het drugslaboratorium in de loods op het erf kent tot dusver zijn weerga niet in Nederland. Experts omschrijven het als een lab van industriële omvang. In totaal vond de politie er 21.500 liter en 1000 kilo gevaarlijke chemicaliën.
In drie productieprocessen werd xtc, speed en grondstof gemaakt. Per dag kon er 150 kilo xtc en 100 kilo amfetaminepasta geproduceerd worden. „Een miljoenenbusiness in Leende”, zei de officier van justitie over de becijferde dagomzet van 10 miljoen euro.
Signalen over drugsproductie op het erf waren er al maanden voor de ontdekking. Het energiebedrijf constateerde door een storing in oktober 2016 dat er veel stroom werd gebruikt en na de combinatie met andere meldingen en informatie kwam de politie op 23 februari 2017 controleren.
Ze ontdekten onder andere een strikte beveiliging met camera’s en bewegingssensoren. De toegangsweg naar het lab was geblokkeerd.
’Ik wist het niet’
De toenmalige penningmeester van de lokale CDA-afdeling herhaalde in de rechtszaal dat hij niet wist wat er in de loods gebeurde. Hij had de loods verhuurd aan een jongeman die er auto’s wilde uitdeuken en spuiten. Hij kende alleen zijn voornaam en een huurcontract was er niet. Door een veeleisende baan en druk sociaal leven was hij maandenlang niet in de loods geweest. „Ik ben naïef geweest en schaam me enorm”, aldus de verdachte.
De officier van justitie gelooft hem totaal niet. „Het moet een komen en gaan zijn geweest van laboranten en vervoerders. Je moet wel stekeblind zijn om het niet te zien.” Ze gaat ervan uit dat Van der P. niet alleen kan hebben gehandeld maar andere betrokken zijn niet gevonden.
NOS 28.03.2018 In de zaak tegen CDA-bestuurder Wim van der P. (52) uit Leende heeft de officier van justitie een onvoorwaardelijke celstraf van vijf jaar geëist. Van der P. wordt verdacht van betrokkenheid bij de productie van synthetische drugs.
In een loods op het erf van Van der P. werd vorig jaar een complete drugsfabriek aangetroffen, met zeven productieruimten, een toilet en een kantine met tv. Een compleet bedrijf, helemaal ingericht om optimaal te produceren, met een omzet van 10 miljoen euro per dag. Het lab was verreweg het grootste dat ooit in Nederland is ontmanteld.
Ook het feit dat er 21.000 liter aan gevaarlijke stoffen werd aangetroffen, laat het Openbaar Ministerie zwaar wegen. Veel daarvan was licht ontvlambaar of giftig. Het spul stond bovendien opgeslagen vlak bij een ruimte waar elke avond tien tot twintig mensen aan een carnavalswagen bouwden.
Dat Van der P. aanvoert dat hij niets van het drugslab heeft gemerkt, gelooft het OM niet. “Hij zegt de loods te hebben verhuurd aan ene Pieter, maar daarvan is geen achternaam, adres of telefoonnummer bekend. Ook is er geen huurcontract”, hield de officier van justitie de rechtbank voor. “Mensen uit de buurt ruiken rare luchtjes, zien vreemde vrachtauto’s en grote bedrijvigheid, maar de verdachte merkt niets.”
‘Donderslag bij heldere hemel’
Wim van der P. ontkent dat hij ook maar iets afwist van het drugslab. “Ik werd op mijn werk gebeld over een politie-inval, en wat ik hoorde was een donderslag bij heldere hemel. Ik begrijp niet hoe alles in zo’n korte tijd allemaal opgebouwd kon worden”, zegt hij.
“Die Pieter heeft die loods gehuurd met het verhaal dat hij auto’s wilde uitdeuken en spuiten. Prima. Maar omdat ik eerder heb meegemaakt dat ik verdacht werd van het hebben van een hennepkwekerij, heb ik hem de eerste tijd in de gaten gehouden. Niets aan de hand.”
Van der P.’s advocate voerde aan dat ook de wijkagent die bij van der P. langskwam, nooit iets gemerkt had. Dat gold ook voor de leden van de carnavalsvereniging. Het is volgens haar dus goed mogelijk dat ook P. niets doorhad van het reilen en zeilen in de loods.
CDA-penningmeester
Mensen uit het dorp omschrijven Van der P. als een goedzak, goed van vertrouwen, altijd bereid te helpen. “En dat goed van vertrouwen zijn heeft me de das omgedaan” zei van der P. emotioneel. “Ik was een graag geziene persoon in Leende. Penningmeester van het CDA, in het bestuur van de voetbalvereniging, prins carnaval geweest. Alles ben ik kwijt, ook mijn gezin. Ik heb een muur om mezelf gebouwd, en ik vertrouw niemand meer.”
Vorig jaar zomer kreeg hij notabene nog een gebiedsverbod. De radicale imam Fawaz Jneid heeft zich deze keer via een Facebookvideo zeer dreigend uitgelaten over de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Hij zou bijval hebben gekregen van twee andere imams.
De Telegraaf meldt maandag dat Jneid in de video bijna een uur lang fulmineert over Aboutaleb. Zo zou de burgemeester iemand zijn die ‘de islam haat en bestrijdt’ en verzuimde hij de Mohammedcartoons uit Denemarken te veroordelen. Volgens Jneid is Aboutaleb ook tegen islamitische scholen en moskeeën. Gevreesd wordt dat radicale moslims de video kunnen opvatten als een vrijbrief om Aboutaleb iets aan te doen.
‘Verdeeldheid zaaien’
In een reactie zegt de Rotterdamse burgemeester dat hij bekend is met de uitspraken.
“Het zou de imam sieren als hij zich zou inzetten voor verbinding in plaats van verdeeldheid te zaaien.”
De burgemeester wil verder niets kwijt over zijn veiligheidssituatie. Hij wordt al een paar jaar persoonlijk beveiligd.
Een beeld uit het filmpje met de toespraakFACEBOOK
Ook de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof is bekend met de preek. Volgens Schoof zijn “deze en andere uitlatingen” de reden dat minister Grapperhaus vorige maand een gebiedsverbod tegen de imam heeft verlengd. Jneid mag niet meer in de wijken Transvaal en de Schilderswijk in Den Haag komen.
AD 18.06.2018
Intolerante boodschap
De NCTV zegt dat de omstreden imam een “een intolerante boodschap verkondigt”. “Daarmee draagt hij bij aan het radicaliseringsproces in de richting van jihadisme.”
Leefbaar Rotterdam is boos om de uitspraken van Jneid. “Waarom wordt deze haatprediker niet uitgezet? Hoe kun je radicalisering bestrijden met de kraan wijd open?”, zegt Tanya Hoogwerf van de lokale partij, die vorige week opnieuw de grootste werd bij de raadsverkiezingen in Rotterdam. “Het feit dat hij hier gewoon nog vrij rondloopt en zijn gif kan spuien geeft hem legitimiteit naar degenen die zijn preken lezen.”
Jneid is omstreden omdat hij tegen homo’s preekte en in het verleden de vermoorde cineast Theo van Gogh en politica Ayaan Hirsi Ali vervloekte. Hij kreeg in augustus vorig jaar een gebiedsverbod opgelegd omdat hij in een boekwinkel illegaal gebedsdiensten leidde.
Jneid is een omstreden salafist die al enige tijd een moskee probeert te beginnen in Den Haag. De gemeente heeft dit al een paar keer verhinderd. Vorig jaar zomer kreeg hij een gebiedsverbod, omdat hij illegale gebedsbijeenkomsten hield in de islamitische boekhandel van stichting Qanitoen. Jneid is zo radicaal dat hij in 2016 de salafistische as-Soennah-moskee uit werd gezet, omdat hij illegale shariahuwelijken sloot. Daarvoor kreeg hij een voorwaardelijke boete.
De uitspraken van Jneid zijn opvallend, omdat juist Aboutaleb zichzelf eind december bestempelde als salafist, door te zeggen dat iedere moslim een beetje salafist is. ‘Ik heb ook weleens gezegd: ik ben een jihadist,’ zei Aboutaleb in een interview met het programma Dit is de Dag op NPO Radio 1. ‘Ik sta elke dag om zeven uur op om het goede te doen voor een stad in Nederland. Dat is de jihad in zijn puurste vorm.’
Bij zijn uitspraken krijgt Jneid bijval van een andere haatimam uit Den Haag, El Alami Amaouch en Abdelhamid Ainelhayat uit Helmond. De toespraak is bekend bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Aboutaleb wordt beveiligd.
Lastig om dit soort types uit te zetten
VVD-Kamerlid Arno Rutte ‘voelde een enorme schrik en woede’ toen hij het bericht vanmorgen las. ‘Deze man kun je op zoveel fronten straffen. Als ik dit lees, dan komt het op mij over alsof hij zich absoluut schuldig heeft gemaakt aan haatzaaien en bedreiging. Het is natuurlijk dramatisch dat dit gebeurt en dat Aboutaleb überhaupt moet worden beveiligd.’
Het is lastig om dit soort types uit te zetten, zegt Rutte, omdat je een Nederlands paspoort niet zomaar kunt afpakken. Dat kan alleen als iemand zich bijvoorbeeld aansluit bij buitenlandse krijgsdiensten of een organisatie die een groot gevaar vormt voor de Nederlandse veiligheid. Eerder gebeurde dit wel met vijf Nederlanders die zich aansloten bij Islamitische Staat.
Rutte pleit voor een harde aanpak van Jneid op basis van zijn uitspraken in het filmpje. ‘Aanpakken en opsluiten. Mijns inziens heeft het Openbaar Ministerie genoeg gronden om deze man op te pakken. Op basis van een veroordeling moeten we dan kijken hoe we zijn paspoort kunnen afnemen.’ Hij pleit niet voor een aanpassing van de wet. ‘Volgens mij hebben we met een veroordeling voldoende grond om deze man uit te zetten.’ Fawaz heeft naast de Nederlandse ook de Syrische nationaliteit.
CDA-Kamerlid Pieter Heerma: ‘Deze uitspraken zijn zeer bedreigend en onacceptabel. Met dit soort uitspraken proberen ze onze jongeren te vergiftigen met hun antidemocratische leuzen. Het CDA heeft al eerder aangegeven dat dit soort haatpredikers geen podium mogen krijgen en daar wordt door het kabinet werk van gemaakt.’
Reactie minister van Justitie en Veiligheid
Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) zegt dat hij ‘walgt’ van de extremistische uitspraken van de omstreden Haagse imam Fawaz Jneid, maar dat het Openbaar Ministerie geen kans ziet om hem te vervolgen. De minister zegt dat in antwoord op Kamervragen van de PvdA.
Volgens Grapperhaus monitort het OM zorgvuldig de uitspraken van de imam. ‘Wij houden alles wat hij zegt tegen het wetboek van strafrecht’, verzekert de minister. ‘Maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens.’
Dat de man steeds met succes de grenzen van het toelaatbare opzoekt, frustreert ook Grapperhaus zelf. De minister wil graag samen met de Tweede Kamer kijken wat nodig is om een stevigere aanpak wel mogelijk te maken.
Dat betekent dan waarschijnlijk wel ‘dat we een stukje van de vrijheid van meningsuiting moeten inleveren’, zegt Grapperhaus. Hoewel dat recht een ‘fundament van onze rechtsstaat’ is, wil hij af van uitlatingen zoals die van Fawaz, waardoor andere mensen ‘worden bedreigd in hun bestaan’.
Speciale band
De imam ging weer vol op het orgel. We hebben al lang een speciale band met imam Fawaz Jneid, die door zijn aanhang sjeik Fawaz werd genoemd. In 2002 maakte het publiek kennis met hem.
In 2002 moest ik voor het tv-programma NOVA de in het geheim gemaakte opnames van een aantal preken bekijken en analyseren. Zij hadden de uitzending daarvan vanwege de verkiezingen uitgesteld. NOVA wilde niet worden beschuldigd van steun aan de LPF. Dus werden de opnames pas na de verkiezingen uitgezonden.
Vreemd, want bij het beschadigen van VVD of andere partijen tijdens een verkiezingscampagne wordt niet zo’n politieke risicoanalyse gemaakt. Maar goed, uiteindelijk zond NOVA in twee afleveringen de preken van de imams uit, met commentaren van ondergetekende, Ahmed Aboutaleb en Ayaan Hirsi Ali.
Geen centimeter vooruitgang in strijd tegen radicale imams
Zestien jaar later mogen we constateren dat we geen centimeter vooruitgang hebben geboekt in de strijd tegen de radicale imams van het salafistische geloof. Eén ding is wel veranderd: we noemen ze nu haat-imams of haatpredikers.
Daarnaast is het aantal salafisten gegroeid. Ze hebben zelfs hier en daar bij de gemeenteraadverkiezingen een aantal zetels veroverd. Het gaat nu om een aanzienlijke groep. Dat geldt overigens ook voor andere West-Europese landen. Dit stemt niet vrolijk.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
AD 16.08.2018 Imam Fawaz Jneid mag zich opnieuw zes maanden lang niet vertonen in de Haagse wijken Schilderswijk en Transvaal. Hij zou met zijn preken een radicaliserende invloed op kwetsbare jongeren hebben.
Het gebiedsverbod dat hem eerder was opgelegd, is met een half jaar verlengd. Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten: ,,We maken elk half jaar de afweging of het nog proportioneel is.”
Tegen het vorige gebiedsverbod ging de imam in beroep. Door de Raad van State werd hij in mei van dit jaar echter in het ongelijk gesteld.
OmroepWest 12.07.2018 Het gebiedsverbod voor de omstreden imam Fawaz Jneid is terecht verlengd. Dat oordeelde de rechtbank in Den Haag nadat Jneid bezwaar had gemaakt.
De imam vocht het gebiedsverbod aan dat hij kreeg voor de Schilderswijk en Transvaal. De minister van Veiligheid en Justitie legde in augustus 2017 het verbod op voor een half jaar.
Jneid had al eerder bezwaren aangetekend tegen het opgelegde gebiedsverbod en ook die werden afgewezen. Het verbod werd afgelopen januari met een half jaar verlengd. Ook hiertegen heeft Jneid beroep aangetekend. Dit is nu door de Haagse rechtbank afgewezen.
AD 12.07.2018 Haatprediker Fawaz Jneid heeft vandaag in de rechtbank opnieuw bakzeil moeten halen. Hij vocht het gebiedsverbod aan dat hij heeft voor de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag, maar werd in het ongelijk gesteld.
De minister van Justitie en Veiligheid legde het gebiedsverbod op, omdat de salafistische imam intolerantie en radicalisering opwekt onder jongeren in kwetsbare wijken.
Elsevier 04.07.2018 Imams die haatboodschappen prediken, moeten op een Europese zwarte lijst komen, vindt een commissie van het Europees Parlement. Lidstaten van de Europese Unie zouden geestelijken systematisch moeten screenen en informatie over hen uitwisselen, zodat ze op de radar blijven als ze de grens overgaan.
De commissie die sinds vorig jaar het antiterrorismebeleid van de EU en de lidstaten doorlicht, doet die aanbeveling in een rapport dat donderdag wordt gepresenteerd in Straatsburg. De lidstaten worden daarin aangemoedigd alleen varianten van de islam te tolereren die ‘in volledige overeenstemming zijn met de waarden van de EU’.
Aanslagplegers vaak geïndoctrineerd
Meerdere daders van aanslagen in Europa zijn geïndoctrineerd door radicale moslimgeestelijken. Veel EU-landen houden deze zogenoemde haatimams al in de gaten, maar als ze de grens overgaan, verdwijnen ze soms uit het oog. Het delen van informatie via de Europese Commissie moet dat voorkomen, aldus het rapport.
‘We moeten de mazen in de wet dichten voor radicale predikers, zeker ook over grenzen heen in de EU,’ zegt CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers, vicevoorzitter van de commissie. ‘Daarvoor is onder meer een Europese zwarte lijst voor radicale imams nodig. We moeten stoppen naïef te zijn over extremisten die de rechtsstaat ondermijnen en onze samenleving verwerpen.
Lidstaten zijn nu nog te vaak afhankelijk van incidentele informatie-uitwisseling over dit soort predikers. Dat is onvoldoende om de verspreiding van radicale interpretaties van de islam in Europa tegen te gaan.’
Opleidingen voor ‘Europese’ versie van islam
Om een versie van de islam te verspreiden die ‘in overeenstemming’ is met Europese waarden, moeten er volgens de commissie meer theologische opleidingsmogelijkheden in Europa komen. Ook moet een ‘netwerk’ worden opgetuigd voor de verspreiding van islamitische denkbeelden die stroken met Europese waarden. Een van de suggesties is het opzetten van een Europees Islamitisch Instituut, dat adviezen kan geven.
Of dat zin heeft, is nog maar de vraag. Vorige week meldde dagblad Trouwdat de Turkse soennitische moskeekoepel Milli Görüs een nieuwe imamopleiding opricht aan de Amsterdamse International University of Applied Sciences (een hbo-instelling). De opleiding ontvangt geen subsidie van de overheid, maar wordt in haar geheel bekostigd door Milli Görüs.
Die organisatie, die in Nederland zo’n vijftig moskeeën telt, is omstreden. Hoewel de nieuwe imamopleiding open moet staan voor studenten van allerlei achtergronden, wordt Milli Görüs beschouwd als een zeer nationalistische beweging. Zo geldt het als een belangrijke steunpilaar voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan: zijn AK-partij vloeit eruit voort.
In de jaren tachtig van de vorige eeuw kwamen veel aanhangers van Milli Görüs naar Nederland. De afgelopen jaren is de stroming weer flink gegroeid. Van de circa vijftig moskeeën in Nederland zitten er momenteel zo’n vijftien zonder imam. Met de nieuwe opleiding hoopt Milli Görüs dat gat te vullen.
De overheid ondernam eerder pogingen om imamopleidingen te beginnen, maar die mislukten – vooral vanwege een gebrek aan interesse vanuit de islamitische gemeenschap. Moslims zouden staatsopleidingen wantrouwen en vrezen dat de overheid de inhoud bepaalt, en dat de opleidingen een politiek doel zouden dienen. In zekere zin is dat ook zo, omdat de imamopleidingen werden ingesteld als remedie tegen de slechte integratie van moslims.
Den HaagFM 28.06.2018 De Tweede Kamer wil alsnog dat het Openbaar Ministerie (OM) de omstreden salafistische imam Fawaz Jneid gaat vervolgen. De meeste partijen vinden dat er iets moet gebeuren, alleen zijn ze het niet eens over wat precies.
PVV en Forum voor Democratie willen dat minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zijn bevoegdheid gebruikt om het OM opdracht te geven alsnog tot vervolging over te gaan, meldt de NOS. Dat vinden VVD en SGP principieel net iets te ver gaan. Zij roepen de minister op in ieder geval met het OM te gaan bespreken of er toch niet een mogelijkheid is om tot vervolging over te gaan.
Gebiedsverbod
SGP-Kamerlid Van der Staaij vraagt zich af waarom de rechter Fawaz wel een gebiedsverbodkan opleggen, maar het OM tot de conclusie komt dat de uitspraken niet erg genoeg zijn voor een vervolging voor haatzaaien.
De PvdA en GroenLinks vinden dat Grapperhaus zelf te snel tot de conclusie is gekomen dat vervolging van Fawaz niet kan. De partijen vinden dat hij het OM daarmee in de weg heeft gezeten. Grapperhaus blijft erbij dat hij zich er als minister niet mee wil bemoeien. Hij gaat af op het oordeel van het OM. Wel wil hij de wet veranderen, voor vergelijkbare gevallen in de toekomst.
Nieuwe wet
Maar het idee van de minister om bepaalde uitspraken eerder strafbaar te maken en ook de straf te verhogen leidt nog niet tot veel enthousiasme in de Kamer. Alleen het CDA is uitgesproken voor. Verschillende partijen vragen zich af waarom zo’n nieuwe wet dan ineens wel tot vervolging door het OM zal leiden, als de heftige uitspraken van Fawaz uit het verleden niet strafbaar zijn. Andere partijen zijn bang dat een strengere wet leidt tot een ongewenste inperking van de vrijheid van meningsuiting.
Fawaz Jneid heeft er onder meer voor gezorgd dat de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb extra beveiliging nodig heeft, door hem een afvallige moslim te noemen. Ook verheerlijkt hij de gewapende strijd en zegt hij dat ontrouwe vrouwen gestenigd zouden moeten worden. Fawaz Jneid predikt ook via internet, om zijn gebiedsverbod te omzeilen. . …lees meer
NOS 27.06.2018 De Tweede Kamer legt zich er niet bij neer dat het Openbaar Ministerie de omstreden salafistische imam Fawaz Jneid niet wil vervolgen. De meeste partijen vinden dat er iets moet gebeuren, maar over wat precies worden zij het niet eens.
De PVV en het FvD willen dat minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zijn bevoegdheid gebruikt om het OM opdracht te geven alsnog tot vervolging over te gaan. Dat vinden VVD en SGP principieel net iets te ver gaan. Zij roepen de minister op in ieder geval met het OM te gaan bespreken of er toch niet een mogelijkheid is om tot vervolging over te gaan.
“Religie zou vervolging in de weg staan, maar dat weten we juist niet”, zegt VVD-Kamerlid Rutte. “Want door hem steeds niet te vervolgen wordt religie een soort vrijplaats voor het doen van dit soort uitspraken.” Rutte wil dat een rechtszaak uitwijst waar de grenzen liggen.
Gebiedsverbod
SGP-Kamerlid Van der Staaij vraagt zich af waarom de rechter Fawaz wel een gebiedsverbod kan opleggen, maar het OM tot de conclusie komt dat de uitspraken niet erg genoeg zijn voor een vervolging voor haatzaaien.
De PvdA en GroenLinks vinden dat minister Grapperhaus zelf te snel tot de conclusie is gekomen dat vervolging van Fawaz niet kan. De partijen vinden dat hij het OM daarmee in de weg heeft gezeten.
Grapperhaus blijft erbij dat hij zich er als minister niet mee wil bemoeien. Hij gaat af op het oordeel van het OM. Wel wil hij de wet veranderen, voor vergelijkbare gevallen in de toekomst.
Nieuwe wet
Maar het idee van de minister om bepaalde uitspraken eerder strafbaar te maken en ook de straf te verhogen leidt nog niet tot veel enthousiasme in de Kamer. Alleen het CDA is uitgesproken voor. Verschillende partijen vragen zich af waarom zo’n nieuwe wet dan ineens wel tot vervolging door het OM zal leiden, als de heftige uitspraken van Fawaz uit het verleden niet strafbaar zijn. Andere partijen zijn bang dat een strengere wet leidt tot een ongewenste inperking van de vrijheid van meningsuiting.
Fawaz Jneid heeft er onder meer voor gezorgd dat de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb extra beveiliging nodig heeft, door hem een afvallige moslim te noemen. Ook verheerlijkt hij de gewapende strijd en zegt hij dat ontrouwe vrouwen gestenigd zouden moeten worden. Fawaz Jneid predikt ook via internet, om zijn gebiedsverbod te omzeilen.
OmroepWest 18.05.2018 Het is juridisch waarschijnlijk onhaalbaar om de omstreden imam Fawaz Jneid de toegang tot Den Haag te verbieden. Dat zegt Beatrijs Jue-Volker van de Universiteit Leiden. Ze doet onderzoek naar gebiedsverboden in Nederland.
Hart voor Den Haag/Groep De Mos pleitte eind vorige week voor een stadsverbod, omdat Fawaz had gesproken in een zalencentrum op de Binckhorst. De imam heeft een gebiedsverbod voor de Schilderswijk en Transvaal, maar hij mag wel op de Binckhorst komen. Dat stoort de politieke partij: ‘Deze man is niet welkom in Den Haag’, zegt raadslid Davituliani.
Onderzoeker Jue-Volker denkt dat op basis van de letter van de wet het misschien nog wel mogelijk zou zijn om iemand toegang tot een stad te ontzeggen. Maar in de praktijk is het maar de vraag of de maatregel stand houdt als die wordt getoetst door een rechter. Fawaz stapte ook naar de Raad van State. Als Beatrijs Jue-Volker die uitspraak erbij pakt, dan ziet ze dat het stadsverbod waarschijnlijk niet haalbaar is.
Het waterbedeffect
‘Een rechter kijkt naar twee dingen: 1, wat zijn de terroristische gedragingen en 2, is het wel proportioneel’, dat wil zeggen: is het verbod niet te zwaar. De Raad van State oordeelde over het gebiedsverbod voor de Schilderswijk en Transvaal dat dat proportioneel is. Naar het oordeel van de rechters wonen daar veel jongeren die vatbaar zijn voor de denkbeelden van Fawaz. Voor andere wijken ga je dat niet redden’, denkt de onderzoeker.
‘Daar komt bij dat als je het gaat opleggen voor een andere wijk, hij weer een wijk verderop gaat zitten. Dat is dus het waterbedeffect.’ Dus al zou het Hart voor Den Haag/Groep De Mos lukken om Fawaz te verbannen uit Den Haag, dan is er geen enkele wet die hem verbiedt naar Rijswijk te gaan. Of naar Leiden, of naar Alphen aan den Rijn.
OmroepWest 16.06.2018 Hart voor Den Haag / Groep de Mos wil een stadsbreed gebiedsverbod voor de omstreden imam Fawaz Jneid. Hij heeft al een gebiedsverbod voor de Schilderswijk en Transvaal. ‘Wat ons betreft geldt dit voor héél de stad. Deze man is niet welkom in Den Haag.’
Volgens raadslid Davituliani volstaat het huidige gebiedsverbod niet. Fawaz gaf vrijdag een preek in een zalencentrum op de Binckhorst, niet ver van de Schilderswijk waar hij niet mag komen. Het raadslid zegt dat Fawaz de grenzen in andere gebieden van de stad opzoekt.
In schriftelijke vragen zal Hart voor Den Haag / Groep de Mos daarom pleiten voor een stadsbreed gebiedsverbod. Davituliani wil ook dat er afspraken worden gemaakt met bedrijven die de ‘omstreden haatprediker’ een podium willen bieden.
‘Uitbreiding juridisch ingewikkeld’
De Haagse burgemeester Pauline Krikke zei vrijdag in Studio Haagsche Bluf op Radio West dat het ‘ongemakkelijk voelt’ om de imam in een ander deel van de stad te zien preken. Op de vraag of het gebiedsverbod voor de Schilderswijk en Transvaal kan worden uitgebreid tot een stadsbreed verbod, zei ze: ‘Daar zitten haken en ogen aan. Je kunt het niet zomaar uitbreiden. Dat is juridisch tamelijk ingewikkeld.’
Elsevier 16.06.2018 Als het aan Groep De Mos ligt, de grootste partij in Den Haag, is de omstreden Fawaz Jneid nergens in de stad meer welkom. Fawaz, ook wel bekend als de haatimam, is al niet welkom in Transvaalkwartier en de Schilderswijk. Toch preekte hij vrijdag vlak bij laatstgenoemde wijk, tot woede van de rechtse partijen.
CDA spreekt van ‘provocatie’, VVD: ‘Hij daagt duidelijk uit’
‘Ik zie het echt als een provocatie,’ reageert CDA-raadslid Danielle Koster. VVD’er Frans de Graaf benadrukt dat Fawaz feitelijk niets strafbaars heeft gedaan: ‘Fawaz houdt zich juridisch gezien aan het gebiedsverbod, maar hij daagt duidelijk uit.’ Toch wil hij kijken of het gebiedsverbod kan worden uitgebreid.
Radicale imam preekt weer in Den Haag, net buiten het gebied waar hij niet mag komen! De Haagse VVD wil dat bekeken wordt of gebiedsverbod uitbreiding behoeft.
Hart voor Den Haag/Groep De Mos vindt dat de ‘provocatie’ aantoont dat het gebiedsverbod voor de haatimam zou moeten worden uitgebreid: ‘Deze haatprediker is niet welkom in Den Haag,’ aldus raadslid Nino Davituliani. Zij pleitte in raadsvragen aan burgemeester Pauline Krikke (VVD) voor een stadsbreed verbod, iets wat de partij eind mei ook al voorstelde.
Volgens het CDA is dat juridisch niet mogelijk, en probeert Hart voor Den Haag/Groep De Mos ‘goedkoop te scoren’ met het voorstel. Het tot de islam bekeerde raadslid Arnoud van Doorn (ex-PVV) van de Partij voor de Eenheid ziet geen kwaad in de komst van Fawaz, en spreekt van ‘nare stemmingmakerij’: ‘Sinds wanneer is een Eid-gebed (een gebed vanwege het Suikerfeest, red.) een provocatie?’
Gemeente was op de hoogte van komst haatimam: mag zich vrij bewegen buiten Schilderswijk en Transvaal
De gemeente was op de hoogte van de komst van Fawaz, en legt uit dat de imam zich netjes aan de regels heeft gehouden door te prediken in het zalencentrum. ‘Fawaz heeft een gebiedsverbod voor de Schilderswijk en Transvaal omdat daar jongeren leven die vatbaar zijn voor zijn ontwrichtende boodschap,’ aldus een woordvoerder. ‘Buiten deze twee wijken mag hij zich vrij bewegen.’
Vorig jaar kreeg Fawaz Jneid het gebiedsverbod opgelegd van Stef Blok (VVD), die toen nog minister van Veiligheid en Justitie was. De reden: zijn preken zouden intolerantie en radicalisering in de hand werken, in het bijzonder in de twee bovengenoemde wijken. Fawaz vocht zijn gebiedsverbod aan bij de Raad van State, omdat hij vond dat overheid hem ‘de mond wilde snoeren’. De hoogste bestuursrechter besliste ruim twee weken geleden dat het verbod terecht was, omdat ‘zijn optreden in verband kan worden gebracht met terroristische activiteiten’.
Fawaz dook onlangs op in moskee Amsterdam-West
De week daarvoor dook de imam opeens op in Amsterdam-West, waar hij sprak in de El Tawheed-moskee. In een preek van 40 minuten klaagde Fawaz Jneid dat moslims ‘overal worden aangevallen’. De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) verklaarde na dat nieuws ‘in nauw contact’ te staan met de gemeente Amsterdam, en indien nodig maatregelen te zullen nemen. Dat is echter niet gebeurd.
Fawaz kwam voor het eerst in opspraak in 2004 toen hij in een preek filmmaker Theo van Gogh en politicus Ayaan Hirsi Ali de dood toewenste. Ook kwam hij in botsing hij met de toenmalige voorzitter van het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart Ahmed Marcouch. Fawaz noemde hem ‘afvallig en een schijnpoliticus’. In 2007 noemde Fawaz rechtsgeleerde en Elsevier Weekblad-columnist Afshin Ellian een ‘kwaadaardig gezwel’.
Grapperhaus kan pas ingrijpen als wet verandert: ‘Duivels dilemma’
Onlangs kwam Fawaz weer in het nieuws toen een video uit januari van dit jaar opdook waarin hij vergelijkbare dreigende taal sprak tegen de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Hij werd ‘een afvallige’ werd genoemd
De huidige minister van Justitie en Veiligheid, Ferdinand Grapperhaus (CDA), zei na de uitlating aan het adres van Aboutaleb te ‘walgen’ van de uitspraken van Fawaz. Maar hoewel diverse partijen in de Twee Kamer opriepen de haatimam aan te pakken, zei Grapperhaus dat hij niets kan doen zolang de wet niet wordt aangepast: ‘Een duivels dilemma‘.
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
AD 15.06.2018 De omstreden salafistische prediker Fawaz Jneid, die gebiedsverboden heeft voor het Transvaalkwartier en de Schilderswijk, is vanochtend om 8.00 uur opgedoken in Zalencentrum Kristal in Den Haag, niet ver van de Schilderswijk waar hij van justitie niet mag komen. Hij hield er een preek vanwege de afsluiting van de Ramadan.
We hebben in Nederland vrijheid van religie en vereniging. Fawaz is vrij om te gaan staan en gaan waar hij wil, aldus PvdE-raadslid Arnoud van Doorn.
Volgens het tot de islam bekeerde raadslid Arnoud van Doorn (Partij Van de Eenheid) was de opkomst goed met zeker duizend aanhangers. ,,Vooral jongeren van zestien tot 25 jaar.” Van Doorn zegt dat er geen sprake was van provocatie, door net buiten de ‘verboden gebiedszone’ te preken. ,,Dit was geen provocatie.
Dit was gewoon de afsluiting van de Ramadan. Fawaz heeft nog steeds een grote achterban in Den Haag. Er is vraag vanuit zijn aanhang dit te doen en hij heeft hier gehoor aan gegeven. We hebben in Nederland vrijheid van religie en vereniging. Fawaz is vrij om te gaan staan en gaan waar hij wil. Hij heeft zich binnen de kaders van de wet bewogen. Zolang hij de wet niet overtreedt in zijn preken, mag hij dit doen.”
De toenmalige minister Blok van Veiligheid en Justitie besloot vorig jaar dat Fawaz niet in de Haagse wijken Transvaal en Schildersbuurt mag komen vanwege zijn jihadistische boodschap. Hij zou een radicaliserende invloed kunnen hebben op jongeren.
Fawaz vocht de gebiedsverboden onlangs aan bij de Raad van State, maar werd in het ongelijk gesteld. De Raad van State vond de zorgen van de minister terecht.
Uitbreiding van gebiedsverbod
Fawaz houdt zich misschien juridisch gezien aan het gebiedsverbod, maar hij daagt duidelijk uit, aldus Frank de Graaf.
De VVD in Den Haag ziet in de preek van Fawaz, zo dicht bij de verboden gebiedszone, een duidelijke provocatie. ,,Fawaz houdt zich misschien juridisch gezien aan het gebiedsverbod, maar hij daagt duidelijk uit. Het laat zien dat hij geen respect heeft voor de wet,” aldus fractievoorzitter Frans de Graaf.
De partij wil weten of de gemeente op de hoogte was van de komst van de omstreden imam naar Den Haag. Zij vraagt om uitbreiding van het gebiedsverbod. ,,Zodat hij de jongeren waar hij een slechte invloed op heeft, niet meer kan bereiken. Zo’n verbod moet aangewezen worden door de minister. We gaan erop aandringen bij de burgemeester, dat zij dit bij de minister onder de aandacht brengt.”
Groep De Mos is laaiend. De fractie gaat opnieuw pleiten voor een stadsbreed gebiedsverbod, kondigt fractievoorzitter Arjen Dubbelaar aan. ,,Wat Groep De Mos betreft is deze man niet welkom in Den Haag.”
Vrij land
Raadslid Arnoud van Doorn van de Partij van de Eenheid zei zojuist dat vanochtend zeker duizend aanhangers van Fawaz bij de preek waren. Maar volgens het zalencentrum Kristal is dat onmogelijk en konden er slechts driehonderd mensen in de zaal. En deze zat vanochtend niet vol.
De gemeente bevestigde zojuist dat zij wist dat de radicale prediker naar Den Haag zou komen. Een woordvoerder laat weten: ,,We wisten dat deze bijeenkomst er was. Dat heeft ook onze aandacht.”
Juridisch heeft de gemeente geen middelen Fawaz van Haags grondgebied te weren, stelt de woordvoerder. ,,Er is geen enkele grond om hem tegen te houden. Het is een vrij land. Fawaz mag alleen niet in de aangewezen wijken komen.”
‘Zalencentrum wist van niets’
Het CDA is razend. ,,Het is precies zoals we Fawaz kennen. Altijd balancerend op wat wel en niet kan. Je ziet dat hij zo dicht mogelijk aanschurkt tegen dit gebiedsverbod. Ik zie het echt als provocatie van Fawaz,” aldus fractievoorzitter Daniëlle Koster.
Ze noemt het ‘raar’ dat de gemeente kennelijk wel wist dat Fawaz vandaag op Haags grondgebied zou preken, maar het zalencentrum Kristal niet geïnformeerd heeft. ,,Het zalencentrum wist van niks. Zij zitten er echt mee in hun maag. Ze zeggen: ‘op de boeking was het niet aangegeven. Als we dit hadden geweten, hadden we de zaal niet verhuurd’. ”
Het is precies zoals we Fawaz kennen. Altijd balancerend op wat wel en niet kan, aldus Daniëlle Koster.
Het CDA ziet net als de VVD en Groep De Mos liefst uitbreiding van het gebiedsverbod. ,,Maar juridisch is dat niet haalbaar, heb ik altijd begrepen. Ik vind het goedkoop dat Groep De Mos nu roept om een stadsbreed gebiedsverbod, terwijl ook zij weten dat het niet kan.”
Telegraaf 30.05.2018 De Haagse burgemeester Pauline Krikke noemt de uitspraak van de Raad van State dat het gebiedsverbod voor de omstreden imam Fawaz Jneid terecht is afgegeven „een belangrijk signaal”. Jneid kreeg in augustus een verbod voor de Haagse Schilderswijk en Transvaal.
De streng islamitische prediker was niet welkom omdat in deze wijken veel kwetsbare jongeren wonen die vatbaar zijn voor radicalisering. „Het gebiedsverbod is een effectief middel gebleken, omdat deze prediker hiermee in zijn toegang tot vatbare jongeren uit deze wijken is beperkt”, aldus de burgemeester.
Dat het ministerie een gebiedsverbod kan opleggen om overlast te voorkomen, is geregeld in een redelijk nieuwe wet, ook wel bekend als de ’tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding’. „Ik heb altijd gezegd dat ik optreed binnen de kaders van de rechtsstaat. Daar sta ik pal voor.
Deze wet is nieuw en ik prijs de minister van Justitie en Veiligheid dat hij het heeft aangedurfd deze wet mede op mijn verzoek toe te passen. Ik ben blij dat nu meermaals door rechters geoordeeld is dat het gebiedsverbod terecht is opgelegd. Dat ondersteunt onze aanpak zeer”, laat Krikke in een reactie weten.
OmroepWest 30.05.2018 Imam Fawaz Jneid wil het gebiedsverbod dat hem is opgelegd voor de Haagse wijken Transvaal en Schilderswijk aanvechten bij het Europees Hof. ‘Het is elke keer een politiek besluit’, laat zijn zoon aan Omroep West weten. Hij voert namens zijn vader het woord. Woensdag besliste de Raad van State dat het verbod terecht was opgelegd.
Fawaz kreeg het verbod van zes maanden, opgelegd in augustus 2017, omdat hij met zijn preken ‘in verband kan worden gebracht met het ondersteunen van terroristische activiteiten’, schrijft de Raad van State. ‘Om reden van nationale veiligheid kon de rechter hem een verbod opleggen.’
Den HaagFM 30.05.2018 Het gebiedsverbod dat werd opgelegd aan de omstreden imam Fawaz Jneid, voor de wijken Transvaal en Schilderswijk blijft in stand. Dat heeft de Raad van State woensdag beslist. De minister van Veiligheid en Justitie legde in augustus vorig jaar het verbod op voor een half jaar. Afgelopen januari werd het verlengd.
Volgens de minister verspreidt de imam met zijn preken jihadistisch gedachtegoed. Ook waren er concrete aanwijzingen dat de imam in verband kan worden gebracht met terroristische activiteiten. Fawaz heeft dat altijd tegengesproken. In november stapte hij daarom naar de rechter. Hij vindt dat het verbod zijn vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst beperkt. Maar de rechter oordeelde eerder dat het verbod terecht was.
De Raad van State bekrachtigde woensdag die uitspraak. “Hoewel het gebiedsverbod de vrijheid van meningsuiting en godsdienst van Jneid beperkt, is dat in dit geval gerechtvaardigd. Er bestaat een dringende maatschappelijke behoefte om verspreiding van jihadistisch gedachtegoed in de Schilderswijk en Transvaal tegen te gaan.
Bovendien gaat het gebiedsverbod niet verder dan nodig is, omdat het verbod is beperkt tot die twee wijken. Jneid kan zijn grondrechten op andere manieren uitoefenen dan door fysiek aanwezig te zijn en te prediken in deze twee wijken die kwetsbaar zijn voor radicalisering.”
Gewapende strijd
Volgens de Raad van State kunnen toehoorders uit de preken van Jneid de conclusie trekken dat zij een gewapende strijd moeten aangaan uit naam van de islam of die strijd moeten ondersteunen. De Raad van State is het met de minister eens ‘dat de aanwezigheid en activiteiten van Jneid in de Schilderswijk en Transvaal een zodanige dreiging voor de nationale veiligheid vormen, dat het opleggen van een gebiedsverbod voor deze wijken noodzakelijk is’.
De gemeente Den Haag is blij met het gebiedsverbod. Eerder had de rechter ook al verboden dat Fawaz nog langer zou preken in een boekhandel in de Cilliersstraat in Transvaal. …lees meer
Telegraaf 30.05.2018 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) is tevreden dat het gebiedsverbod voor de omstreden imam Fawaz Jneid in twee Haagse stadswijken in stand blijft. De Raad van State oordeelde woensdag dat de maatregel terecht is opgelegd.
„De Raad van State oordeelt dat de aanwezigheid van Jneid in de Schilderswijk en Transvaal een zodanige dreiging vormen voor de nationale veiligheid, dat het gebiedsverbod terecht is opgelegd”, aldus Grapperhaus. Daarvoor is de wet op grond waarvan hij de maatregel kon opleggen ook bedoeld, voegde hij eraan toe.
De minister laat verder weten het vonnis nog nader te moeten bestuderen. Ook wijst hij erop dat nog een hoger beroep loopt tegen de verlenging van het gebiedsverbod met zes maanden waartoe in januari werd besloten.
Volgens de Haagse burgemeester Pauline Krikke (VVD) toont de uitspraak aan dat het gebiedsverbod een effectief middel is gebleken, ’omdat deze prediker hiermee in zijn toegang tot vatbare jongeren uit deze wijken is beperkt’. „Tegelijkertijd mogen én zullen we nu niet achterover leunen. Naast het gebiedsverbod zullen we onze aanpak radicalisering met kracht voortzetten. Door jongeren weerbaar te maken.
Door netwerken van moeders, families, docenten, wijkagenten, jongerenwerkers en alle andere betrokkenen vroeg te laten signaleren. Door de juiste kennis op de juiste plekken te laten landen. Zo dragen we bij aan het voorkomen van radicalisering en werken we met vereende Haagse kracht, aan wijken en buurten waar je fijn en rustig kunt wonen.”
NU 30.05.2018 De overheid legde de omstreden imam Fawaz Jneid terecht een gebiedsverbod op. Dat oordeel heeft de Raad van State woensdag geveld.
De orthodox-islamitische prediker mag niet in de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag komen. Hij vindt dat hij hierdoor in zijn grondrechten wordt geschaad. Minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid wil niet dat de imam in de twee wijken komt, omdat hier veel kwetsbare jongeren wonen die vatbaar zijn voor radicalisering.
Jneid kreeg in augustus een gebiedsverbod voor zes maanden opgelegd van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Hij stapte naar de rechter, die in november besliste dat de maatregel terecht was.
Volgens Jneid belemmert het gebiedsverbod hem in zijn vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting.
Het ministerie vindt echter dat Jneid een jihadistische boodschap predikt, oproept tot geweld en daarom – zeker in de wijken waar radicalisering op de loer ligt zoals de Schilderswijk en Transvaal – daar niet mag komen. Ook de Raad van State vindt deze argumenten zwaarder wegen en oordeelt dus dat het besluit terecht is genomen.
Grapperhaus laat woensdag weten tevreden te zijn met het oordeel van de bestuursrechter. Ook de Haagse burgemeester Pauline Krikke noemt de uitspraak “een belangrijk signaal”.
Theo van Gogh
Jneid zou zijn preken houden in een illegaal gebedshuis in de Cilliersstraat in Den Haag. Het is officieel een boekwinkel, maar zou in werkelijkheid een moskee zijn.
De gemeente verbood Jneid om de zaak te gebruiken als gebedsruimte of ontmoetingsplaats. Hij vocht dat verbod ook aan, maar verloor begin deze maand. De Cilliersstraat ligt in het gebied waar de geestelijke niet mag komen.
De Syriër Jneid (53) kreeg landelijke bekendheid door uitspraken over Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali. Zo wenste hij Van Gogh een ongeneeslijke ziekte toe. Hij was toen imam in de as-Soennah-moskee in Den Haag. Daar werd hij in 2014 weggestuurd.
BB 30.05.2018 De omstreden imam Fawaz Jneid is terecht de toegang ontzegd tot twee Haagse wijken. Dat heeft de Raad van State woensdag gemeld. De streng islamitische prediker mag van de overheid niet in de Schilderswijk en de wijk Transvaal in Den Haag komen.
Grondrechten
Jneid ging in beroep tegen die beslissing omdat hij zich in zijn grondrechten geschaad voelt. De Raad van State erkent dat de imam inderdaad daarin beperkt wordt, maar noemt die beperking ‘in dit geval gerechtvaardigd’. Het huidige verbod blijft dus in stand.
Radicalisering
De minister van Justitie en Veiligheid wil niet dat de imam in de twee Haagse wijken komt omdat hier veel kwetsbare jongeren wonen die vatbaar zijn voor radicalisering. ‘De imam kan vanwege zijn optreden in de Haagse wijken in verband worden gebracht met het ondersteunen van terroristische activiteiten’, aldus de rvs in de uitspraak. ‘Om redenen van nationale veiligheid kon de minister hem een verbod opleggen om in die wijken te komen.’
Gebiedsverbod verlengd
Het gebiedsverbod werd vorig jaar augustus voor een half jaar opgelegd. De omstreden imam ging daartegen in beroep en daarna in hoger beroep, en hij kreeg twee keer nul op het rekest. Het verbod werd afgelopen januari met een half jaar verlegd. Ook hiertegen heeft Jneid beroep aangetekend. Deze zaak loopt nog bij de Haagse rechtbank. De uitspraak van de rvs woensdag gaat niet over deze verlenging.
Belangrijk signaal
De Haagse burgemeester Pauline Krikke noemt de uitspraak van de Raad van State dat het gebiedsverbod voor de omstreden imam Fawaz Jneid terecht is afgegeven ‘een belangrijk signaal’. ‘Het gebiedsverbod is een effectief middel gebleken, omdat deze prediker hiermee in zijn toegang tot vatbare jongeren uit deze wijken is beperkt’, aldus de burgemeester.
Voetbalwet
Dat het ministerie een gebiedsverbod kan opleggen om overlast te voorkomen, is geregeld in een redelijk nieuwe wet, ook wel bekend als de Voetbalwet. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik optreed binnen de kaders van de rechtsstaat. Daar sta ik pal voor.
Deze wet is nieuw en ik prijs de minister van Justitie en Veiligheid dat hij het heeft aangedurfd deze wet mede op mijn verzoek toe te passen. Ik ben blij dat nu meermaals door rechters geoordeeld is dat het gebiedsverbod terecht is opgelegd. Dat ondersteunt onze aanpak zeer’, laat Krikke in een reactie weten. (ANP)
NOS 30.05.2018 Minister Blok heeft de omstreden salafistische imam Fawaz Jneid vorig jaar terecht een tijdelijk gebiedsverbod opgelegd voor twee wijken in Den Haag. Dat oordeelt de Raad van State. Volgens de hoogste bestuursrechter was de imam een bedreiging voor de nationale veiligheid.
“Jneids optreden oefent aantrekkingskracht uit op jongeren die vatbaar zijn voor radicaal gedachtengoed. Uit zijn optreden kunnen toehoorders conclusies trekken in de zin dat zij een gewapende strijd moeten aangaan uit naam van de islam of dat zij die strijd moeten ondersteunen”, stelt de Raad van State. De raad brengt hem zelf ook in verband met het ondersteunen van terroristische activiteiten.
Vorig jaar zomer legde toenmalig minister Blok van Veiligheid en Justitie aan Fawaz Jneid een gebiedsverbod op voor de wijken Transvaal en Schilderswijk. De Syrisch-Libanese Nederlander bleek te prediken in een islamitische boekenwinkel in Transvaal die illegaal als gebedsruimte werd gebruikt.
Inperking grondrechten gerechtvaardigd
De imam vindt dat zijn grondrechten worden geschonden door het gebiedsverbod en stapte daarom naar de Raad van State. Die erkent nu dat de vrijheid van meningsuiting en godsdienst van Jneid is beperkt, maar die beperking is volgens de raad gerechtvaardigd.
Eerder was Fawaz Jneid prediker in de salafistische as-Soennah moskee. Hij kwam in opspraak door uitspraken over de later vermoorde filmmaker Theo van Gogh en VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali en door het afsluiten van illegale islamitische huwelijken. In 2012 werd hij door het moskeebestuur aan de kant gezet.
De minister besloot het gebiedsverbod op te leggen omdat Fawaz Jneid een intolerante boodschap zou uitdragen. Vooral in kwetsbare wijken als Transvaal en de daarnaast gelegen Schilderswijk zou hij bijdragen aan het radicaliseringsproces. Het verbod werd in januari verlengd door minister Grapperhaus. Ook tegen die verlenging is Jneid in beroep gegaan. Daarover moet nog een uitspraak komen.
Kritiek op verbod
Het gebiedsverbod is gebaseerd op de Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding, die vorig jaar maart is ingegaan. Die wet geeft de minister de mogelijkheid om vrijheidsbeperkende maatregelen op te leggen aan mensen die een gevaar zijn voor de nationale veiligheid. Fawaz vocht de maatregel aan bij de rechter, maar die stelde hem in het ongelijk.
Burgemeester Krikke voelt zich gesterkt door de uitspraak van de Raad van State. “Ik heb altijd gezegd dat ik optreed binnen de kaders van de rechtsstaat. Daar sta ik pal voor. Ik ben blij dat nu meermaals door rechters is geoordeeld dat het gebiedsverbod terecht is opgelegd.” Volgens Krikke is het gebiedsverbod een effectief middel gebleken, omdat Jneids toegang tot kwetsbare jongeren is beperkt.
Tal van juristen waren kritisch over de houdbaarheid van het gebiedsverbod. Een van de kritiekpunten is dat er pas juridisch kan worden ingegrepen wanneer er een strafbaar feit is gepleegd. In dat verband zei minister Grapperhaus onlangs dat hij het strafrecht wil aanpassen om verwerpelijke uitspraken, zoals die van Jneid, makkelijker aan te pakken.
AD 30.05.2018 Het gebiedsverbod voor twee Haagse wijken voor de salafistische prediker Fawaz Jneid blijft in stand. De minister heeft terecht verboden dat de fundamentalistische imam preekt in die twee ‘kwetsbare wijken’.
Dat heeft de Raad van State vanochtend bepaald in de beroepszaak die de imam tegen het gebiedsverbod had aangespannen. De toenmalige minister Blok van Veiligheid en Justitie besloot vorig jaar dat Fawaz Jneid niet in de Haagse wijken Transvaal en Schildersbuurt mag komen. Hij zou daar een radicaliserende invloed kunnen hebben op jongeren. De imam hield onder meer preken in een boekwinkel annex moskee die een aan hem gelieerde stichting had gekocht. De imam zelf woont in Leidschendam.
De Raad van State vindt de zorgen van de minister terecht. ,,Fawaz Jneid kan op grond van zijn gedragingen in verband worden gebracht met de ondersteuning van terroristische activiteiten. Uit zijn optreden kunnen toehoorders conclusies trekken in de zin dat zij een gewapende strijd moeten aangaan uit naam van de islam, of dat zij die strijd moeten ondersteunen”, aldus de Raad.
Dat maakt dat de aanwezigheid van Jneid in Transvaal en de Schilderswijk ‘een bedreiging voor de nationale veiligheid kan vormen’. ,,Hoewel het gebiedsverbod de vrijheid van meningsuiting en godsdienst van Jneid beperkt, is die beperking in dit geval gerechtvaardigd.”
‘Jihadistische boodschap’
De minister en de gemeente Den Haag vinden dat ‘het verspreiden van de jihadistische boodschap van de imam het plegen van terrorisme kan bevorderen’ en wil hem daarom niet zien in de twee ‘kwetsbare wijken’. De afgelopen vijf jaar vertrokken er vanuit Den Haag en omgeving tientallen jongeren als jihadist naar Syrië en Irak.
,,We willen niet de mening van Jneid verbieden, maar wel voorkomen dat hij mensen ‘bewerkt’ in deze wijken”, stelde de landsadvocaat tijdens de zitting vorige maand. De overheid overwoog zelf even een enkelband voor de prediker, maar zag daar vanaf vanwege de mogelijke maatschappelijke onrust die het zou opleveren.
De Haagse burgemeester Pauline Krikke vindt het ‘signaal’ dat de Raad van State afgeeft door het gebiedsverbod in stand te houden belangrijk. ,,Het gebiedsverbod is een effectief middel gebleken, omdat deze prediker hiermee in zijn toegang tot vatbare jongeren uit deze wijken is beperkt.”
Volgens de prediker is er echter sprake van ‘censuur’ en wordt er met twee maten gemeten door de Nederlandse overheid. Jneid stelt ‘een vreedzame boodschap’ te verkondigen. Hij was niet bij de uitspraak aanwezig. De minister vindt dat er geen sprake is van censuur omdat Jneid zijn preken gewoon op internet kan zetten. Dat doet de prediker ook; Facebook is een van zijn voornaamste platforms. Hij wordt er gevolgd door enkele duizenden mensen.
Jneid kan tegen de uitspraak van de Raad van State niet meer in beroep. Inmiddels is het eerste gebiedsverbod, dat werd ingesteld in de zomer van 2017, verlopen. De verlenging daarvan, die van kracht werd in januari van dit jaar, geldt voor een half jaar. Tegen die verlenging is Jneid wederom in beroep gegaan bij de rechtbank in Den Haag.
Plotseling ook in Amsterdam
De meeste van zijn preken neemt hij op in zijn eigen woning, maar vorige week plaatste hij op zijn Facebookpagina plotseling een preek die hij in de salafistische moskee El Tawheed in Amsterdam hield. Meerdere partijen in de Amsterdamse gemeenteraad willen nu van het gemeentebestuur weten waarom Jneid niet in twee Haagse wijken mag komen, maar wel mag preken in Amsterdam. Het bestuur van El Tawheed was een van de organisaties die het onlangs in een open brief opnamen voor de imam.
Jneid zorgt al jarenlang voor ophef. In 2004 kwam hij in opspraak omdat hij in een preek filmmaker Theo van Gogh had verketterd. De latere moordenaar van Van Gogh, Mohammed B., was een van de toehoorders van die preek. Later, in 2012, moest Jneid onder grote politieke druk de Haagse moskee As Soennah verlaten.
Recent was er ophef om een preek waarin hij de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb omschreef als een afvallige van het geloof. De inhoud van zijn preek was niet strafbaar, maar de Nationaal Coördinator Terrorisme Bestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwde wederom voor de invloed van de imam.
Telegraaf 30.05.2018 De omstreden imam Fawaz Jneid is terecht de toegang ontzegd tot twee Haagse wijken. Dat heeft de Raad van State woensdag gemeld. De streng islamitische prediker mag van de overheid niet in de Schilderswijk en de wijk Transvaal in Den Haag komen.
Jneid ging in beroep tegen die beslissing omdat hij zich in zijn grondrechten geschaad voelt. De Raad van State erkent dat de imam inderdaad daarin beperkt wordt, maar noemt die beperking „in dit geval gerechtvaardigd.” Het huidige verbod blijft dus in stand.
Terroristische activiteiten
De minister van Justitie en Veiligheid wil niet dat de imam in de twee Haagse wijken komt omdat hier veel kwetsbare jongeren wonen die vatbaar zijn voor radicalisering. „De imam kan vanwege zijn optreden in de Haagse wijken in verband worden gebracht met het ondersteunen van terroristische activiteiten”, aldus de RvS in de uitspraak. „Om redenen van nationale veiligheid kon de minister hem een verbod opleggen om in die wijken te komen.”
Het gebiedsverbod werd vorig jaar augustus voor een half jaar opgelegd. De omstreden imam ging daartegen in beroep en daarna in hoger beroep, en hij kreeg twee keer nul op het rekest. Het verbod werd afgelopen januari met een half jaar verlegd. Ook hiertegen heeft Jneid beroep aangetekend. Deze zaak loopt nog bij de Haagse rechtbank. De uitspraak van de RvS woensdag gaat niet over deze verlenging.
Aboutaleb
De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb is door de radicale prediker bestempeld als afvallige moslim. In salafistische kringen komt dat neer op een doodvonnis, zeggen experts.
Het CDA in Den Haag noemt de uitspraak ’goed nieuws’ voor de stad. „Dankzij het inzetten van de nieuwe wet kunnen we nu eindelijk lieden als Fawaz beter aanpakken. Er zal ook een signaalwerking vanuit gaan richting andere lieden met zelfde soort boodschap”, zegt fractievoorzitter Daniëlle Koster.
OmroepWest 30.05.2018 Het gebiedsverbod dat werd opgelegd aan de omstreden imam Fawaz Jneid, voor de wijken Transvaal en Schilderswijk blijft in stand. Dat heeft de Raad van State woensdag beslist. De minister van Veiligheid en Justitie legde in augustus 2017 het verbod op voor een half jaar. Afgelopen januari werd het verlengd.
Volgens de minister verspreidt de imam met zijn preken jihadistisch gedachtengoed. Ook waren er concrete aanwijzingen dat de imam in verband kan worden gebracht met terroristische activiteiten.
De Raad van State bekrachtigde woensdag die uitspraak. ‘Hoewel het gebiedsverbod de vrijheid van meningsuiting en godsdienst van Jneid beperkt, is dat in dit geval gerechtvaardigd. Er bestaat een dringende maatschappelijke behoefte om verspreiding van jihadistisch gedachtengoed in de Schilderswijk en Transvaal tegen te gaan.
Bovendien gaat het gebiedsverbod niet verder dan nodig is, omdat het verbod is beperkt tot die twee wijken. Jneid kan zijn grondrechten op andere manieren uitoefenen dan door fysiek aanwezig te zijn en te prediken in deze twee wijken die kwetsbaar zijn voor radicalisering.’
Volgens de Raad van State kunnen toehoorders uit de preken van Jneid de conclusie trekken dat zij een gewapende strijd moeten aangaan uit naam van de islam of die strijd moeten ondersteunen. De Raad van State is het met de minister eens ‘dat de aanwezigheid en activiteiten van Jneid in de Schilderswijk en Transvaal een zodanige dreiging voor de nationale veiligheid vormen, dat het opleggen van een gebiedsverbod voor deze wijken noodzakelijk is’.
Burgemeester Pauline Krikke noemt de uitspraak van de Raad van State ‘een belangrijk signaal’ en het gebiedsverbod ‘effectief’. ‘Omdat deze prediker hiermee in zijn toegang tot vatbare jongeren uit deze wijken is beperkt.’
‘Tegelijkertijd mogen én zullen we nu niet achterover leunen. Naast het gebiedsverbod zullen we onze aanpak radicalisering met kracht voortzetten. Door jongeren weerbaar te maken. Door netwerken van moeders, families, docenten, wijkagenten, jongerenwerkers en alle andere betrokkenen vroeg te laten signaleren. Door de juiste kennis op de juiste plekken te laten landen. Zo dragen we bij aan het voorkomen van radicalisering en werken we met jong en oud, moslims en niet-moslims – kortom met vereende Haagse kracht – aan wijken en buurten waar je gewoon fijn en rustig kunt wonen.’
‘Prijs minister’
Krikke prijst de minister van Justitie en Veiligheid dat hij het heeft aangedurfd deze nieuwe wet mede op haar verzoek toe te passen. ‘Ik ben blij dat nu meermaals door rechters geoordeeld is dat het gebiedsverbod terecht is opgelegd. Dit ondersteunt onze aanpak zeer.’
OmroepWest 30.05.2018 Mocht de minister van Veiligheid en Justitie imam Fawaz Jneid een gebiedsverbod opleggen, zodat hij niet meer kon preken in de Haagse wijken Transvaal en Schilderswijk? Of is het verbod een schending van zijn grondrechten, zoals Fawaz zelf zegt? De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, moet daar nu een oordeel over vellen.
Fawaz Jneid…waar kennen we hem ook alweer van?
De Syrisch-Libanese Nederlander, tot 2012 prediker in de Haagse as-Soennah moskee, wordt vooral bekend door de uitspraken die hij doet over filmmaker Theo van Gogh en Kamerlid Ayaan Hirsi Ali (VVD). Enkele weken voor zijn dood, wenst Fawaz Van Gogh een ongeneeselijke ziekte toe. Zijn moordenaar Mohammed B. was mogelijk bij die preek aanwezig.
Hij mag zes maanden niet meer in de wijken Schilderswijk en Transvaal komen. De reden: ‘Hij verkondigt een intolerante boodschap’, volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Daarmee draagt hij, volgens de NCTV, bij aan het radicaliseringsproces in een wijk waarin grote zorgen zijn als het gaat om radicalisering.
Een gebiedsverbod, mag dat zo maar?
Voor het opleggen van het gebiedsverbod is de ‘Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding’ gebruikt. Die wet bestaat sinds maart 2017. Met die wet in de hand kan de minister vrijheidsbeperkende maatregelen opleggen aan personen die een gevaar vormen voor de nationale veiligheid of die het voornemen hebben om zich aan te sluiten bij terroristische strijdgroepen.
Waarom is Fawaz het er niet mee eens?
Fawaz vindt dat het verbod zijn grondrechten schendt. Volgens de imam is het in strijd met zijn vrijheid van meningsuiting, zijn vrijheid van godsdienst en zijn bewegingsvrijheid. Want het verbod zorgt er niet alleen voor dat Fawaz niet meer kan prediken in de twee wijken. Hij mag er ook niet meer komen om familie en vrienden te bezoeken.
Het verbod is niet onomstreden. Verschillende moslimorganisaties noemen het een heksenjacht.Hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer noemt het ‘censuur’ en ‘in strijd met de grondwet’. Volgens Brouwer kan Fawaz geen gebiedsverbod opgelegd krijgen en kan er alleen ingegrepen worden als Fawaz de wet overtreedt.
De Raad van State zei tijdens het hoger beroep dat: vrijheid niet onbeperkt kan zijn en dat de overheid de taak heeft om de maatschappelijke orde en veiligheid te bewaken en mogelijke risico’s te verkleinen.
Telegraaf 30.05.2018 De Raad van State oordeelt woensdag of de overheid terecht een gebiedsverbod heeft opgelegd aan de omstreden imam Fawaz Jneid. De streng islamitische prediker mag niet in de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag komen en hij vindt dat hij hierdoor in zijn grondrechten wordt geschaad.
De minister van Justitie en Veiligheid wil niet dat de imam in de twee Haagse wijken komt omdat hier veel kwetsbare jongeren wonen die vatbaar zijn voor radicalisering. Uit de preken van Jneid valt af leiden dat voor individuen een gewelddadige strijd ,,acceptabel of zelfs noodzakelijk” zou zijn om de islam te verdedigen, zei de landsadvocaat tijdens de behandeling van de zaak vorige maand. De imam zou ook contact hebben gehad met uitreizigers naar Syrië.
Volgens de raadsman van Jneid worden echter de vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting met voeten getreden en is er ook sprake van censuur en discriminatie.
Elsevier 28.05.2018 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) onderzoekt een preek die de Haagse ‘haatimam’ Fawaz Jneid hield in Amsterdam. Maatregelen worden niet uitgesloten, meldt een woordvoerder.
Het Parool meldde maandag dat de imam afgelopen vrijdag een preek hield in de eveneens omstreden El Tawheed-moskee in Amsterdam-West. Dat blijkt uit een video van ruim veertig minuten die Jneid zelf op internet heeft gezet. In de preek klaagt Jneid dat moslims ‘overal worden aangevallen’.
Een woordvoerder laat weten dat de NCTV ‘in nauw contact’ staat met de gemeente Amsterdam. ‘Als het noodzakelijk is, worden er maatregelen genomen, altijd in goed overleg met andere betrokken partijen.’
Jneid is een omstreden salafist die al enige tijd een moskee probeert te beginnen in Den Haag. De gemeente heeft dit al een paar keer verhinderd. Vorige zomer kreeg hij een gebiedsverbod, omdat hij illegale gebedsbijeenkomsten hield in de islamitische boekhandel van stichting Qanitoen. Jneid is zo radicaal dat hij in 2016 de salafistische as-Soennah-moskee uit werd gezet, omdat hij illegale shariahuwelijken sloot. Daarvoor kreeg hij een voorwaardelijke boete.
Onderzoek naar gebiedsverbod Amsterdam
Tegen zijn gebiedsverbod is Jneid in hoger beroep gegaan, de Raad van State doet woensdag uitspraak in die zaak. De VVD-fractie in de Amsterdamse gemeenteraad wil naar aanleiding van de gebeurtenissen vrijdag onderzoeken of ook in de hoofdstad een gebiedsverbod kan worden ingesteld.
Jneid kwam voor het eerst in opspraak in 2004 toen hij cineast Theo van Gogh en politicus Ayaan Hirsi Ali in een preek de dood toewenste. Ook botste hij met de voorzitter van het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart Ahmed Marcouch en noemde hem ‘afvallig en een schijnpoliticus’. In maart van dit jaar kwam hij opnieuw in het nieuws toen een video uit januari opdook waarin hij zeer dreigende woorden uitte richting de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb.
VVD-Kamerlid Arno Rutte zei in een reactie tegen Elsevier Weekblad dat het lastig is om types als Jneid uit te zetten, omdat je een Nederlands paspoort niet zomaar kunt afpakken. Jneid heeft naast de Syrische ook de Nederlandse nationaliteit. Uitzetten kan alleen als iemand zich bijvoorbeeld aansluit bij buitenlandse krijgsdiensten of een organisatie die een groot gevaar vormt voor de Nederlandse veiligheid. Eerder gebeurde dit met vijf Nederlanders die zich aansloten bij Islamitische Staat. Rutte ziet wel voldoende gronden om Jneid op te pakken en te vervolgen voor haatzaaien. Dat is vooralsnog niet gebeurd.
NU 28.05.2018 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid is op de hoogte van een preek die de omstreden imam Fawaz Jneid in Amsterdam heeft gehouden. De inhoud van de speech wordt bestudeerd, maatregelen tegen de imam worden niet uitgesloten.
Jneid was voorheen actief in Den Haag, maar kreeg daar een gebiedsverbod opgelegd. Het Parool meldde maandag dat hij afgelopen vrijdag een preek hield in de eveneens omstreden El Tawheed-moskee in Amsterdam-West.
Een woordvoerder laat weten dat de NCTV “in nauw contact” staat met de gemeente Amsterdam. “Als het noodzakelijk is, worden er maatregelen genomen, altijd in goed overleg met andere betrokken partijen.”
Jneid is tegen het Haagse gebiedsverbod in hoger beroep gegaan. De Raad van State doet woensdag uitspraak in die zaak.
OmroepWest 28.05.2018 De omstreden salafistische prediker Fawaz Jneid (53) uit Den Haag heeft zijn werkgebied verplaatst van Den Haag naar de El Tawheed Moskee in Amsterdam-West, zo meldt Het Parool.
Fawaz Jneid heeft daar afgelopen vrijdag de preek geleid, blijkt uit een filmpje dat hij zelf op internet heeft gezet. Daarin beklaagt hij zich er over dat moslims ‘overal worden aangevallen’.
Zelf zegt hij in algemene zin dat hij preekt ‘in Amsterdam’. Goed geïnformeerde bronnen melden de krant dat het gaat om de El Tawheed Moskee in Amsterdam-West, die al jaren omstreden is vanwege zijn fundamentalistische koers.
Kwetsbare wijken
De minister van Justitie en Veiligheid legde Jneid afgelopen zomer een gebiedsverbod op voor de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag. Het ministerie en de gemeente Den Haag vonden dat ‘het verspreiden van de jihadistische boodschap van de imam het plegen van terrorisme kan bevorderen’.
Het ministerie wilde daarom dat hij niet nog langer in de twee ‘kwetsbare wijken’ kan preken: hij runde er een boekhandel annex moskee. De VVD-fractie in de gemeenteraad van Amsterdam wil onderzoeken of ook daar een gebiedsverbod kan worden ingesteld.
AD 28.05.2018 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) is op de hoogte van een preek die de omstreden imam Fawaz Jneid uit Den Haag in Amsterdam heeft gehouden. De inhoud van de speech wordt bestudeerd, maatregelen tegen de imam worden niet uitgesloten.
Jneid was voorheen actief in Den Haag, maar kreeg daar een gebiedsverbod opgelegd van de NCTV. De imam vormt volgens de veiligheidsdiensten een potentieel gevaar. Zo zou hij ‘intolerante’ uitspraken gedaan hebben over onder meer cineast Theo van Gogh. ,,O God, bezorg Van Gogh een ziekte die door alle bewoners van de aarde niet kan worden genezen”, zou hij onder meer hebben gezegd.
Nu lijkt hij zijn werkgebied te verplaatsen naar Amsterdam. Afgelopen vrijdag preekte hij in de eveneens omstreden El Tawheed-moskee in Amsterdam-West. Hij plaatste daarvan zelf een video op internet. Daarin beklaagt hij zich er over dat moslims ‘overal worden aangevallen’.
Maatregelen tegen Jneid
Een woordvoerder laat weten dat de NCTV ‘in nauw contact’ staat met de gemeente Amsterdam. ,,Als het noodzakelijk is, worden er maatregelen genomen, altijd in goed overleg met andere betrokken partijen.”
De minister van Jusititie en Veiligheid legde Jneid afgelopen zomer een gebiedsverbod op voor de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag. Het ministerie en de gemeente Den Haag vonden dat ‘het verspreiden van de jihadistische boodschap van de imam het plegen van terrorisme kan bevorderen’.
Jneid verzette zich direct tegen het Haagse gebiedsverbod en is in hoger beroep gegaan. Hij noemde het verbod ‘censuur’. De Raad van State doet woensdag uitspraak in die zaak. De VVD-fractie in de gemeenteraad wil onderzoeken of ook in Amsterdam een gebiedsverbod ingesteld kan worden.
AD 28.05.2018 De omstreden salafistische prediker Fawaz Jneid (53) heeft zijn werkgebied verplaatst van Den Haag naar de El Tawheed Moskee in West.
Hij heeft daar afgelopen vrijdag de preek geleid, blijkt uit een filmpje dat hij zelf op internet heeft gezet. Daarin beklaagt hij zich er over dat moslims ‘overal worden aangevallen’.
Jneid zelf zegt in algemene zin dat hij preekt ‘in Amsterdam’. Goed geïnformeerde bronnen melden dat het gaat om de El Tawheed Moskee in West, die al jaren omstreden is vanwege zijn fundamentalistische koers.
Kwetsbare wijken
De minister van Jusititie en Veiligheid legde Jneid afgelopen zomer een gebiedsverbod op voor de Schilderswijk en Transvaal in Den Haag. Het ministerie en de gemeente Den Haag vonden dat ‘het verspreiden van de jihadistische boodschap van de imam het plegen van terrorisme kan bevorderen’.
Het ministerie wilde daarom dat hij niet nog langer in de twee ‘kwetsbare wijken’ kan preken: hij runde er een boekhandel annex moskee. De El Tawheed Moskee was maandagmiddag onbereikbaar voor commentaar.
De VVD-fractie in de gemeenteraad wil onderzoeken of ook in Amsterdam een gebiedsverbod ingesteld kan worden.
OmroepWest 24.05.2018 De omstreden imam, Fawaz Jneid hoort woensdag 30 mei wat de Raad van State vindt van het gebiedsverbod dat hij kreeg opgelegd voor de Haage wijken Schilderswijk en Transvaal. De minister van Veiligheid en Justitie legde in augustus 2017 het verbod op voor een half jaar. Dit werd afgelopen januari verlengd.
Volgens de minister verspreidde de imam met zijn preken jihadistisch gedachtengoed. Ook zijn er concrete aanwijzingen dat de imam in verband kan worden gebracht met terroristische activiteiten
De gemeente Den Haag was blij met het gebiedsverbod. Eerder had de gemeente ook al verboden dat Fawaz nog langer zou preken in een boekhandel in de Haagse Cilliersstraat.
Raad van State buigt zich over opgelegde gebiedsverbod
VK 13.04.2018 De Raad van State buigt zich sinds vrijdagmorgen over de vraag of het opgelegde gebiedsverbod voor de omstreden salafistische imam Fawaz Jneid terecht is. Volgens zijn advocaat heeft zijn cliënt slechts een vreedzame boodschap en is zijn gedachtegoed niet strafbaar.
De landsadvocaat denkt daar anders over. ‘Ook van degenen die niet deelnemen aan de gewapende strijd kan een gevaar uitgaan voor de nationale veiligheid.’
De minister van Veiligheid en Justitie legde Fawaz vorig jaar zomer het gebiedsverbod voor de Haagse Schilderswijk en Transvaal op. Volgens het ministerie werkt de imam intolerantie en radicalisering in de hand in een wijk waar grote zorgen bestaan over radicalisering.
De maatregel is genomen op basis van de op 1 maart ingevoerde Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding. Deze stelt de minister onder meer in staat gebieds- en contactverboden op te leggen aan personen die een gevaar vormen voor de nationale veiligheid.
De advocaat van Fawaz vindt dat ‘onze rechtsstaat op de proef wordt gesteld’. ‘Voor het eerst laat de rechtbank toe dat iemand een bewegingsbeperkende maatregel krijgt opgelegd vanwege het verspreiden van gedachtegoed dat niet strafbaar is.
De consequentie van deze uitspraak is dat de minister voortaan bepaalt wat wel en niet gezegd kan worden.’ Hij benadrukt dat de wet is bedoeld om aanslagen te voorkomen en niet om vermeende schadelijke ideeën van Fawaz te beperken.
Het gebiedsverbod is volgens de advocaat van de imam in strijd met de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst. Hij wijst er bovendien op dat de maatregel is gebaseerd op geheime informatie. ‘Het is moeilijk om helder aan de buitenwereld en betrokkenen uit te leggen waarom iemand precies wordt aangepakt.
De vage terminologie roept veel vragen op.’ Hij hekelt de ‘aannames en niet onderbouwde stellingen’ van de minister en stelt dat Fawaz een vreedzame boodschap verkondigt waaruit geen bedreiging van terrorisme kan voortvloeien. ‘De overheid wil Jneid de mond snoeren.’
De landsadvocaat wijst erop dat de wet niet alleen geldt voor jihadisten die deelnemen aan de gewapende strijd. ‘Ook van degenen die dat niet doen kan een gevaar uitgaan voor de nationale veiligheid. Ze kunnen activiteiten uitvoeren die nog niet resulteren in een strafbaar feit, maar die voor het voortbestaan voor de jihadistische beweging ondersteunend en cruciaal zijn.’
Als voorbeeld noemt ze ‘zorgvuldig opgebouwde lessen over belangrijke islamitische geloofsthema’s om cursisten te overtuigen zelf de conclusie te trekken dat gewapende strijd een acceptabel middel is om de islam te verdedigen’. Daarmee vormen ze een gevaar voor de nationale veiligheid en de zaak Fawaz past hier volgens haar precies in.
Ze wijst er ook op dat de imam zijn activiteiten richt op Transvaal en de Schilderswijk. ‘Zeer kwetsbare wijken met zorgelijke ontwikkelingen op het gebied van radicalisering. Dat is risicovol en de minister vindt het noodzakelijk dat risico te beperken.’
Ze benadrukt dat het niet de bedoeling is om bepaalde meningen van Fawaz te verbieden, maar wel om te voorkomen dat kwetsbare personen in die wijken in het directe contact met hem zouden worden bewerkt. ‘Het gaat er niet om dat de minister bepaalt wat wel of niet gezegd kan worden. Er blijven voor meneer Jneid nog heel veel communicatiekanalen over.’
Ze spreekt van façadepolitiek. ‘Je kunt niet direct aanwijzen dat een bepaalde preek, uitspraken, lessen of lezingen onmiddellijk leiden tot bepaald gedrag.’ Ze verwijst naar de uitspraken die Fawaz heeft gedaan over Theo van Gogh tijdens een preek waarbij Mohammed B. aanwezig was. ‘U doelt dus eigenlijk op een subtiele vorm van gedragsbeïnvloeding’, concludeerde de rechter. ‘Daar komt het op neer’, vindt de advocaat.
De advocaat van Fawaz noemt het ‘de rechtsstaat onwaardig’ om uitspraken van de imam te interpreteren en te concluderen dat hij eigenlijk iets anders bedoelde en op basis daarvan een gebiedsverbod op te leggen. ‘Dat gaat een brug te ver.’
Het is niet dat het gebiedsverbod nu in de lengte van jaren kan worden gehandhaafd
Uitspraak
Om de vraag te beantwoorden of het gebiedsverbod terecht is, vraagt de rechter zich tijdens de zitting af waarom de aanwezigheid van Fawaz in persoon zo belangrijk is als hij ook buiten de twee Haagse wijken zijn gedachtegoed kan verkondigen en via internet zelfs een nog groter publiek kan bereiken. ‘Direct contact is veel indringender’, vindt de landsadvocaat.
De advocaat van Fawaz legt uit dat het logisch is dat de imam veel in die wijken te vinden was. ‘Hij heeft er jarenlang gewerkt als imam in de moskee in die buurt, zijn kennissen en familie wonen daar nu eenmaal. Ik hoor nog steeds niets concreets wat mijn cliënt misschien zou hebben gedaan om het gebiedsverbod opgelegd te moeten krijgen.’
Ook de lengte van het gebiedsverbod, voor zes maanden, is besproken tijdens de zitting. ‘We moeten iedere keer weer bekijken of er nieuwe feiten zijn. Het is niet dat het gebiedsverbod nu in de lengte van jaren kan worden gehandhaafd’, zegt de landsadvocaat.
Fawaz kreeg het gebiedsverbod mede op verzoek van burgemeester Paulien Krikke van Den Haag opgelegd door het ministerie van Veiligheid en Justitie. De rechter maakte daarmee een einde aan de preken en bijeenkomsten die Fawaz hield in de ‘illegale moskee’ in een boekhandel in de Haagse Cilliersstraat. Eind november werd dit vonnis bekrachtigd. Het hoger beroep tegen het gebiedsverbod diende vrijdag. Uitspraak volgt over ongeveer zes weken.
Radicale ideeën
Fawaz Jneid staat bekend om zijn omstreden uitspraken. Zo wenste hij Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali een ernstige ziekte toe en raakte hij onlangs in opspraak vanwege uitspraken over de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Fawaz predikte bij de salafistische As Soennah-moskee in Den Haag, maar werd in 2012 ontslagen vanwege de illegale islamitische huwelijken die hij sloot.
In het meest recente dreigingsbeeld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid werden zorgen geuit dat de imam mogelijk zou aanzetten tot ‘eigenrichting’ onder radicale jongeren.
Verbetering: in een eerdere versie van dit artikel stond dat Fawaz het gebiedsverbod in de zomer overtrad, maar hij kreeg het toen opgelegd. Dit is niet door burgemeester Pauline Krikke gedaan maar door het ministerie van Veiligheid en Justitie.
De taaie strijd tegen omstreden ‘haatimam’ Fawaz Jneid
Vrijdag dient het hoger beroep van Fawaz Jneid tegen zijn gebiedsverbod, opgelegd voor twee wijken in Den Haag. Het is een noodgreep van de overheid om de omstreden haatprediker dwars te zitten. Want Fawaz is al vijftien jaar ongrijpbaar. Lees hier het hele artikel. (+)
OmroepWest 13.04.2018 De Raad van State worstelt met de zaak over het gebiedsverbod van imam Fawaz Jneid in Den Haag. Dat gaf een van de drie rechters vrijdag aan bij het hoger beroep. Van de minister van Veiligheid en Justitie mag de imam niet in de Schilderswijk en Transvaal komen. Fawaz vindt dat hij hierdoor in zijn grondrechten wordt geschaad.
De maatregel is opgelegd omdat de uitbreiding van de dreiging van jihadisme een gevaar is voor nationale veiligheid. De minister ziet Fawaz als een verspreider van dit gedachtegoed. De advocaat van Fawaz, Ümit Arslan, zegt dat er niet opgeroepen wordt tot geweld of terrorisme. Het gebiedsverbod is volgens hem dus ten onrechte opgelegd. ‘Ook is niet gebleken dat de maatregel noodzakelijk was.’
Het doel van de minister is het inperken van de vrijheid van meningsuiting en daar is deze wet niet voor bedoeldÜmit Arslan – advocaat van Fawaz
‘Verder wordt de maatregel vaak opgelegd op basis van geheime informatie. Niet te controleren dus’, vervolgt de advocaat. ‘De overheid wil Jneid de mond snoeren. Het doel van de minister is het inperken van de vrijheid van meningsuiting en daar is deze wet niet voor bedoeld.’
Bescherming kwetsbare mensen
Landsadvocaat Cécile Bitter zegt dat het niet gaat om meningen van Fawaz te verbieden maar om kwetsbare mensen in de Haagse wijken te beschermen. Daarom heeft de minister deze wet gemaakt. ‘Mogelijke jihadisten krijgen het idee dat het van belang is om de islam te verdedigen’, zegt de landsadvocaat. De imam zou volgens Bitter ook contact hebben gehad met uitreizigers naar Syrië.
‘Er is een rolverdeling binnen het jihadisme. Niet iedereen neemt deel aan gewapende strijd, maar er zijn ook ondersteuners. Zelf plegen die personen geen strafbare feiten, maar ze spelen een onmisbare rol. Het gaat om gedragingen die niet strafbaar zijn maar cruciaal in de jihadistische bewegingen. De mening wordt niet inhoudelijk beperkt, er blijven genoeg andere communicatiekanalen over’, aldus de landsadvocaat.
Uitspraak
De hoogste bestuursrechter worstelt met de materie, gaf een van de drie rechters aan het eind van de zitting aan. De Raad van State gaat nadenken, over zes weken is de uitspraak.
OmroepWest 13.04.2018 De omstreden imam Fawaz Jneid gaat vrijdag bij de Raad van State in beroep tegen een gebiedsverbod voor de Haagse Schilderswijk en Transvaal. De minister van Veiligheid en Justitie legde in augustus het verbod op voor een half jaar. Verslaggever Sander Knura doet via Twitter verslag van de zitting.
De minister gebruikte voor het verbod de ‘Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding’. Fawaz was een van de eersten tegen wie de wet op deze manier is ingezet. Volgens de minister verspreidde de imam met zijn preken jihadistisch gedachtengoed en zijn er concrete aanwijzingen dat de imam in verband kan worden gebracht met terroristische activiteiten.
De gemeente Den Haag was blij met het gebiedsverbod. Eerder had de gemeente ook al verboden dat Fawaz nog langer zou preken in een boekhandel in de Haagse Cilliersstraat.
AD 06.04.2018 Bewust Moslim (BM), het platform dat deze zondag een conferentie met de omstreden voormalige imam Fawaz Jneid bij het Buitenhof had georganiseerd, heeft het evenement naar Hilversum verplaatst. Dat maakt de moslimorganisatie vandaag bekend op Twitter.
Waar in Hilversum de conferentie zal zijn, is niet bekend. De organisatoren besloten een nieuwe locatie te zoeken nadat zij uit de media hadden vernomen dat de Israëlische ambassade ook gevestigd is in het pand waar het evenement zou plaatsvinden.
Gisteren lichtte BM het besluit in een persverklaring toe. ‘Wij willen principieel niet in één gebouw zitten met de vertegenwoordigers van een schurkenstaat’, aldus de organisatie. Ook zou het zalencentrum volgens BM valselijk hebben geclaimd dat er nooit een reservering voor het evenement is gemaakt.
Haatpreken
Eén van de sprekers die op de conferentie aanwezig zal zijn, is ‘haatimam’ Fawaz Jneid. Hij kreeg vorig jaar een gebiedsverbod in de Haagse Schilderswijk en Transvaal opgelegd vanwege ‘het preken van een intolerante boodschap.’ Ook kwam de voormalige imam onlangs in opspraak toen hij uithaalde naar burgemeester Aboutaleb van Rotterdam. In een preek zou hij hem een ‘afvallige moslim’ hebben genoemd, al ontkent Jneid dat hij dit letterlijk heeft gezegd.
Telegraaf 05.04.2018 Toen minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie vorige week de vrijheid van meningsuiting ter discussie stelde omdat het strafrecht tekort zou schieten bij de aanpak van imam Fawaz Jneid, deed hij dat zonder daarover te hebben overlegd met de top van het Openbaar Ministerie. Dat meldt Nieuwsuur na een reconstructie op basis van vertrouwelijke informatie.
Vorige week beklaagde zowel Grapperhaus als Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof zich over het feit dat de imam niet strafrechtelijk is aan te pakken. De minister stelde in de Tweede Kamer dat het OM met een vergrootglas naar de zaak had gekeken. Volgens Nieuwsuur heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid nooit inhoudelijk overleg gehad met het OM over de preek van Fawaz Jneid.
Telegraaf 05.04.2018 Strafrechtadvocaat Jillis Roelse reageert bij WNL op het nieuws dat haatimam Fawaz Jneid zondag wil spreken in een zaaltje aan het Buitenhof in Den Haag.
OmroepWest 05.04.2018 De organisatie van BewustMoslim zoekt naar een nieuwe locatie voor hun bijeenkomst van aanstaande zondag waar ook de omstreden Haagse Imam Fawaz aanwezig is. De bijeenkomst zou in zalencentrum 7AM zijn, maar nu wordt gezocht naar een andere plek. 7AM zegt dat er bij hen nooit iets is geboekt, de organisatie claimt dat ze niet in het centrum willen praten omdat de Israëlische ambassade er zit.
De directeur van zalencentrum 7AM zegt niets van het evenement ‘Martelaren van het vrije woord’af te weten. ‘In het weekend zijn we altijd gesloten’, vertelt de directeur. Ook zegt hij ‘nooit een aanvraag’ van de organisatie te hebben gehad.
Abou Hafs van BewustMoslim reageert verbaasd op het verhaal van 7AM. ‘Wij hebben de bevestiging en de facturen binnen gehad’, zegt hij. Volgens Hafs is er voor BewustMoslim een uitzondering gemaakt op de gebruikelijke weekendsluiting van 7AM. De offerte die 7AM naar BewustMoslim heeft verstuurd voor aanstaande 8 april is in handen van Omroep West. Er staat boven de offerte dat er een ‘optie’ is op een zaal. De directeur van 7AM zegt dat het om ‘een fout’ gaat.
Ambassade
BewustMoslim, een platform dat ‘een stevige islamitische identiteit tot stand wil brengen’, noemt donderdag de bovengelegen Isreälische ambassade de reden van de locatiewijziging. ‘Wij hebben vernomen dat de Israëlische ambassade eveneens in het gebouw op het Buitenhof is gevestigd. Om deze reden hebben wij na spoedoverleg besloten om het evenement op een andere locatie te houden’, aldus een persbericht. Maar de locatie op het Buitenhof is volgens de directeur van 7AM nooit geboekt.
Fawaz Jneid
De conferentie kwam woensdag in opspraak, toen duidelijk werd dat ‘haat-imam’ Fawaz Jneid zondag aanwezig is bij de bijeenkomst. De imam kreeg in augustus vorig jaar van de minister van Justitie en Veiligheid een gebiedsverbod opgelegd voor de Haagse wijken Schilderswijk en Transvaal.
Burgemeester Pauline Krikke van Den Haag had om zo’n verbod gevraagd om te voorkomen dat de omstreden imam een moskee begint in een pand dat hij had gekocht aan de Cillierstraat.
Telegraaf 04.04.2018 Tijdens het debat in de Tweede Kamer over het aanpakken van haatimams lopen de gemoederen tussen Farid Azarkan van DENK en Arno Rutte van de VVD hoog op.
OmroepWest 04.04.2018 De Haagse imam Fawaz Jneid is zondag aanwezig op een bijeenkomst in Den Haag. Hij zal spreken op een conferentie met de titel ‘martelaren van het vrije woord’. Zo is te lezen op de aankondiging van BewustMoslim, een platform dat ‘een stevige islamitische identiteit tot stand wil brengen’.
De bijeenkomst wordt gehouden in een zaaltje aan het Buitenhof. ‘Op een steenworp afstand van het Binnenhof, waar men het spreekrecht van moslims probeert te beknotten’, zoals BewustMoslim woensdag op Twitter schreef.
Tot zondag in Den Haag. Op steenworp afstand van het Binnenhof, waar men het spreekrecht van moslims probeert te beknotten. 14:02 – 4 apr. 2018
Fawaz Jneid is omstreden. Vorige maand haalde hij nog fel uit naar de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Hij noemde hem in een video op Facebook een afvallige moslim.
Gebiedsverbod
De imam kreeg in augustus vorig jaar van de minister van Justitie en Veiligheid een gebiedsverbod opgelegd voor de Haagse wijken Schilderswijk en Transvaal. Burgemeester Pauline Krikke van Den Haag had om zo’n verbod gevraagd om te voorkomen dat de omstreden imam een moskee begint in een pand dat hij had gekocht aan de Cillierstraat.
Begin dit jaar heeft de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid, Ferdinand Grapperhaus, dat verbod met zes maanden verlengd. Jneid ging hiertegen in hoger beroep. Dat dient op vrijdag 13 april.
Homo- en vrouwenrechten
Een andere spreker op de bijeenkomst in Den Haag is imam Abdelhamid Ayn Al-Hatyat. Ook hij raakte in opspraak toen hij in 2015 in Helmond in een preek een aanval deed op de democratie en zich kritisch uitliet over homo- en vrouwenrechten. Wat zondag de precieze inhoud van de bijeenkomst is, is niet bekend.
AD 04.04.2018BewustMoslim (BM), een organisatie die tot doel heeft om een ‘stevige islamtische identiteit’ tot stand te brengen, heeft komende zondag een conferentie gepland aan het Buitenhof in Den Haag. Daar zou de omsteden haat-imam Fawaz Jneid komen spreken. In het pand dus waar uitgerekend de Israëlische ambassade is gevestigd.
Een van de sprekers daar zou dus Fawaz Jneid zijn, de voormalige imam die onlangs een preek gaf waarin hij fel naar de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb uithaalde. Een andere spreker is Abdelhamid Ayn Al-Hayat, de imam die bekendheid geniet sinds hij in Helmond drie jaar geleden een veelbesproken tirade hield tegen de democratie, homo’s en vrouwenrechten.
Burgemeester Pauline Krikke is er volgens haar woordvoerder niet gerust op: ,,Vanzelfsprekend zullen de gemeente en betrokken partners dit evenement goed in de gaten houden. In z’n algemeenheid staan wij voor de vrijheid van eenieder om zijn mening te uiten. Tegelijkertijd zijn we ook scherp op wie verdeeldheid en intolerantie predikt en jongeren inspireert tot radicalisering en jihadisme.’’
Liever hebben we dat hij helemaal geen podium meer krijgt in de stad en het land, aldus Daniëlle Koster.
CDA-raadslid Daniëlle Koster uit Den Haag betreurt alvast dat Fawaz zijn gang kan gaan. ,,Liever hebben we dat hij helemaal geen podium meer krijgt in de stad en het land. Dit laat zien dat er strakkere regels nodig zijn om zulke haat-imams te weren. Zij krijgen nu alle ruimte om de giftige boodschap te verspreiden.”
Bij 7AM, de zalenverhuurder aan het Buitenhof, wordt na vragen van deze krant alsnog overlegd of het verstandig is om de moslim-organisatie een podium te bieden.
AD 04.04.2018 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) ‘weet niet’ hoe hij haatimams kan aanpakken, zoals Fawaz Jneid die de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb ‘een afvallige’ noemde. Dat zei hij vanavond in een debat over die kwestie in de Tweede Kamer.
Velen lazen in de uitspraken van Jneid een bedreiging tegen Aboutaleb, omdat strenge islamieten geweld tegen afvalligen toejuichen. Volgens Grapperhaus is dat echter een interpretatie waarmee het Openbaar Ministerie niet tot vervolging over kan gaan. ,,Ik zeg u daarom in alle eerlijkheid dat ik op dit moment niet weet of we dit soort uitspraken met het strafrecht kunnen oplossen.’’
De omstreden imam Jneid noemde Aboutaleb verder weliswaar ook een ‘vijand van de islam’, maar volgens Grapperhaus blijft de imam daarmee net binnen ‘de grenzen van de wet’. De imam werd wel een gebiedsverbod opgelegd voor een paar Haagse wijken, maar het Openbaar Ministerie zei hem verder niet te kunnen vervolgen.
In de Tweede Kamer leeft onvrede daarover voort, maar Grapperhaus zegt slechts ‘scherp te kunnen blijven letten’ op de ‘gedragingen’ van Jneid. ,,Ik zeg u ook toe nog eens te kijken of we echt alles wat we kúnnen doen ook echt hebben gedaan. Maar ik vrees van wel.’’
Hetzelfde probleem speelt bij de imam El Alami Amaouch, die in september door België werd uigezet ‘omwille van de staatsveiligheid’ en daarop naar Den Haag vertrok. Amaouch heeft namelijk naast een Marokkaans paspoort ook een Nederlandse verblijfsvergunning. Die imam verheerlijkte in België terrorisme en op een filmpje van een preek was zelfs een IS-vlag te zien. Volgens Grapperhaus heeft Amaouch zich in Nederland nog niet strafbaar uitgelaten en zijn er daarom geen gronden hem aan te pakken.
Beknotten
CDA en SGP willen de imams proberen aan te pakken door met een wet die het ‘verheerlijken’ van geweld strafbaar zou stellen, maar een meerderheid van de Tweede Kamer voelt daar niet voor. Dit zou niet alleen twijfelgevallen tot gevolg hebben over wat wel en niet strafbaar is, maar bovenal de vrijheid van meningsuiting beknotten. ,,Dan doen we precies wat haatimams willen: dan leveren we onze vrijheid in,’’ aldus VVD’er Arno Rutte.
Grapperhaus is daarom ook voorzichtig. ,,Zo’n wet raakt al snel aan ons grondwet, aan de vrijheid van meningsuiting. Daar moet dan wel draagvlak voor zijn in de Eerste en Tweede Kamer. En volgens mij is dat er niet.’’
Telegraaf 04.04.2018 Het OM wacht tot twee haatimams iets doen waarvoor ze wél vervolgd kunnen worden. Justitie houdt de omstreden predikers daarvoor scherp in de gaten, belooft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Met die woorden probeerde Grapperhaus vanavond in debat kritische Kamerleden enigszins gerust te stellen. De minister zegt dat haatimams El-Alami Amaouch en Fawaz Jneid volgens het OM nu niet vervolgd kunnen worden omdat ze nu nog net binnen de randen van de wet zouden opereren. „Maar ze worden scherp in de gaten gehouden, dat zou op zeker moment kunnen veranderen.”
’Onvoldoende feiten’
Grapperhaus vindt het jammer dat er momenteel niet tot vervolging over gegaan kan worden. „Men heeft onvoldoende feiten gevonden voor vervolging. Het is heel vervelend maar dan zul je moeten wachten totdat betrokkene uitlatingen doet of handelingen verricht die strafbaar zijn.” En het OM wacht zijn kans af, zegt de minister.
Menig Kamerlid is echter niet overtuigd door die woorden. Verschillende parlementariërs menen dat de twee haatimams waar het in het debat het meest over ging, nu al vervolgd kunnen worden voor hun woorden. Het OM zou in elk geval een poging moeten wagen bij de rechter, vinden zij. Onder die critici zit bijvoorbeeld ook regeringspartij VVD. „Hoog tijd dat rechters dit toetsen”, zei Kamerlid Arno Rutte.
Doodvonnis
In het debat van vanavond zou het eigenlijk vooral over haatimam El Alami Amaouch gaan. Over de recent in het nieuws gekomen Fawaz Jneid, die de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb als afvallige bestempelde en daarmee eigenlijk een soort doodsvonnis uitsprak, komt binnenkort een apart debat, maar Kamerleden haalden deze zaak vanavond ook aan.
Amaouch is België uitgezet omdat hij een gevaar vormde voor de samenleving. Omdat hij een Nederlands paspoort heeft en geen Belgisch papiertje, is zo’n maatregel hier veel moeilijker te nemen. Daar is een zware veroordeling voor nodig.
Ronselen
Volgens Kamerlid Theo Hiddema van Forum voor Democratie kan Amaouch hier in Nederland toch prima vervolgd worden. Hij is in België namelijk niet vervolgd voor al zijn uitspraken en omdat de prediker Nederlander is, kan hij volgens Hiddema hier vervolgd worden voor zijn gedragingen in het buitenland. Bijvoorbeeld voor het ronselen van IS-strijders.
Grapperhaus zei daarop dat naar deze mogelijkheid is gekeken, maar dat het OM onvoldoende aanknopingspunten zag. Hiddema meent dat de minister dit bluft en vindt dat justitie zijn voorgestelde vervolgingsstrategie moet onderzoeken. Desnoods moet er volgens Hiddema een prijsvraag voor mensen bij het OM worden uitgeschreven zodat er een goede vervolgingsstrategie komt bovendrijven.
Andere Kamerleden zien meer in een wetswijziging zodat dit soort haatpredikers voortaan makkelijker vervolgd kunnen worden. CDA-Kamerlid Van Toorenburg pleitte nogmaals voor het strafbaar stellen van geweldsverheerlijking. Veel andere politici zien dit echter als een onnodige inperking van de vrijheid van meningsuiting.
Grapperhaus vindt het idee van een digitaal gebiedsverbod voor haatpredikers ’creatief’ en de CDA-bewindsman gaat daar zelf ook naar kijken.
Minister Koolmees (Sociale Zaken) vertelde de Kamer dat hij al bezig is met een beleid waarbij haatimams dwars gezeten worden. De D66-minister wil ze zo veel mogelijk „verstoren” als ze proberen te preken in Nederlandse gemeenten.
Het kabinet kan in theorie via een aanwijzing het OM opdragen om tot een vervolging over te gaan. Dat zware middel wil Grapperhaus niet gebruiken, ondanks de druk van sommige Kamerleden.
VK 02.04.2018 Prikkelende opinies op een dag dat u er tijd voor heeft: de Volkskrant presenteert elke zondag twee bijdragen van een vaste club van acht auteurs. Eerder vandaag historicus Dirk-Jan van Baar, nu cultureel psycholoog Keyvan Shahbazi.
Dat iemand in zijn individuele religieuze beleving gerespecteerd moet worden, is een kwestie van fatsoen – maar tot hoever?
In Nederland zijn alle opvattingen gelijk. Maar sommige opvattingen zijn meer gelijk dan de andere. Zo wordt onder het mom van godsdienstvrijheid allerlei uitzonderingen geëist, en veelal gekregen, die ondenkbaar zouden zijn voor een agnost of atheïst.
Een paar voorbeelden: Jodennijd, homofobie, besnijden van jongetjes, polygamie, gebedsruimte in onderwijsinstellingen, gescheiden zwemuren, knechten van vrouwen en meisjes, ritueel slachten van dieren, weigeren handen te schudden, niet opstaan voor de rechter in een rechtszaal, weigeren van de door de seculiere rechtstaat vastgestelde neutrale uniforme kleding.
Dat iemand in zijn individuele religieuze beleving gerespecteerd moet worden, is een kwestie van fatsoen. Maar tot hoever? Wat maakt een ‘religieuze opvatting’ anders en zwaarwegender dan een persoonlijke opvatting of mening? En welke natte vinger bepaalt wat de ware geloofsopvatting is en wie de ware gelovige? Bovendien: wat als een kwaadaardig uittreksel van een religie rechtstreeks leidt tot gruwelijke misdaden? Niet ergens in Verweggistan. Nee, hier, in onze eigen dorpen en steden.
Putlucht
Waar blijven al die goedgebekte moslims die bij elk greintje kritiek op de islam zich persoonlijk beledigd voelen?
Neem die ‘imam’ Fawaz Jneid die al jaren de meest zwakzinnige idiote uitspraken bezigt. Wel in een zeer gebrekkig Nederlands, want de man woont pas 26 jaar hier en heeft de Nederlandse nationaliteit! Maar namens wie spreidt deze man die putlucht? Zelf beroept hij zich op de islam. Deze religie deelt hij met velen in dit land. De vraag is nu of de Nederlandse moslims zijn geloofsopvattingen delen. Is het antwoord ‘ja’? Dan is het nogal laf dat deze man door hun stilte elke keer zo in de steek wordt gelaten!
Maar het is eerlijk gezegd ook laf, wanneer het antwoord ‘nee’ is. Want waarom blijft het elke keer zo oorverdovend stil, als hij zijn abjecte opvattingen overgeeft? Waar blijven al die goedgebekte moslims die bij elk greintje kritiek op de islam zich persoonlijk beledigd voelen? Waar blijven al die moslims met tere zieltjes die met beroep op de godsdienstvrijheid steeds klagen over ‘de islamofobie’? Waarom claimen ze hun zo dierbare geloof niet en roepen ze deze Jneid niet tot orde?
Lieve moslims, u moet het echt zelf doen. Ik kan dat niet voor u doen, ik ben geen moslim, althans niet meer. Dat waren mijn ouders. Religie is namelijk een persoonlijke keuze. Heel lang geleden dacht ik ook dat ik moslim was. Tot ik de behoefte kreeg aan zekerheden in mijn leven. Ik liet mijn twijfels toe en dacht vanuit reden en logica na over de zin en onzin van geloof.
Het oprecht zoeken naar zekerheid leidde ertoe dat God (of zo u wilt Allah) – mijn enige schijnzekerheid – uit mijn leven verdween. Ik besefte dat niet hij mij had gecreëerd, maar juist andersom! De islam werd voor mij niet meer dan slechts de resonantie van een 7de-eeuwse fabeltjeswereld met de Koran als zijn fabeltjeskrant. U mag zelf invullen hoe die uil dan heet!
Verantwoordelijkheid
Behorend bij deze vrije samenleving met democratische rechtsorde hebben wij allen verantwoordelijkheden
Als ik oprecht wilde leven, kon ik mezelf vanaf dat moment geen moslim meer noemen. Het voelde zeer bevrijdend om het theïsme vaarwel te zeggen. Deze Jneid zal mij een ongelovige (kafir) of een afvallige (murtad) noemen wiens bloed u, als ware gelovige, mag vergieten. Nee, sterker nog: dat het uw religieuze plicht is om dat te doen.
Door hem uitgeroepen, lijkt mij de termen ‘ongelovige’ en ‘afvallige’ trouwens prachtige geuzennamen. Maar wie zich moslim voelt, hoort duidelijk afstand te nemen van de kwaadaardigheid van de opvattingen van deze man. Want anders spreekt hij ook namens u en dan neemt u, door uw stilte, een hele zware verantwoordelijkheid op uw schouders.
Direct na de moord op Van Gogh in 2004, struikelden vele welbespraakte moslims en ‘islamdeskundigen’ over elkaar om aan te geven dat ‘de echte islam’ een religie van vrede was. Dat de islam ook ‘onderwerping’ betekende, was door Hirsi Ali en Van Gogh misverstaan. En oh ja, trouwens ook door de Hofstadgroep die geïnspireerd bleek te zijn door deze Jneid.
Justitie heeft tot nu toe geen juridische mogelijkheid gevonden om deze man ergens op te bergen waar hij geen kwaad kan aanrichten. Maar de justitiële weg zal toch niet de enige weg hoeven te zijn. Behorend bij deze vrije samenleving met democratische rechtsorde, hebben wij allen verantwoordelijkheden.
Gelooft u nog in de islam, maar deelt u de uittreksels van deze man niet? Spreekt u zich uit! Wanneer als gevolg van zijn uitspraken opnieuw slachtoffers vallen, zult u na de gebeurtenissen van 2004 niet meer geloofwaardig zijn. Heeft u ooit in de islam geloofd, maar deze religie inmiddels verlaten? Maakt u zich bekend en spreekt u zich uit! U laat de andere ‘ongelovigen’ en ‘afvalligen’ niet alleen staan in het aangezicht van tirannie.
‘Met die meneer Fawaz is het langzamerhand wel mooi geweest’
Rechters moeten beter begrijpen, wat iets anders is dan begrip tonen.
VK 31.03.2018 November 2004, drie weken na de moord op Theo van Gogh. In Soesterberg was een bezinningsbijeenkomst belegd met imams. In een voormalig klooster nota bene, met te deum laudamus boven de deur. Ik was erbij en stond er bovenop toen een paar imams weigerden minister Rita Verdonk de hand te schudden. Daar ging toen alle aandacht naar uit, en dan vooral naar de verschrikkelijke Verdonk. Dagblad Trouw schreef over haar gebrek aan respect en inlevingsvermogen, omdat ze heus wel wist dat haar uitgestoken hand zou worden geweigerd. Ik denk niet dat de krant nog zo zou schrijven.
Verdonk maande de imams dat ze binnen een jaar Nederlands moesten spreken. Een van hen was Fawaz Jneid, toen nog niet bekend als salafistisch prediker. En wie daar ook was: Ahmed Aboutaleb, destijds wethouder van Amsterdam. Na de moord op Van Gogh liep Aboutaleb stad en land af om de gemoederen tot bedaren te brengen . In Soesterberg zei hij dat het hoog tijd was dat de islam aan zelfkritiek ging doen.
Veertien jaar later zijn we bitter weinig opgeschoten, in elk geval met Fawaz. Hij is nog dezelfde Fawaz als toen, spreekt nog altijd geen Nederlands. Wel is hij inmiddels afgezet als imam, is zijn boekwinkel gesloten en heeft hij een gebiedsverbod. Allemaal tevergeefs, want zijn vervoermiddel heet Facebook. Daarop zette hij twee maanden geleden zijn preek waarin hij Aboutaleb ervan beschuldigde een slechte moslim te zijn. Aboutaleb zelf is veertien jaar later een succesvol burgemeester en rolmodel voor Marokkaanse Nederlanders die verder willen. Het rolmodel moet wel al heel lang worden bewaakt. Aboutaleb is een gelovig moslim en verklaarde tien jaar geleden in de Volkskrant dat hij niet meer in de moskee durft te komen. ‘Zo simpel is het’, zei hij. ‘Je durft gewoon niet meer.’
Treurig is dat. Of liever, onacceptabel. Van de week debatteerde de Kamer over Fawaz zijn preek. Minister Grapperhaus (Justitie) gaf blijk van zijn walging. Maar helaas kon Fawaz niet worden aangepakt. Zoals gebruikelijk komen er uit de hoek van arabisten en islamkenners sussende geluiden. Die preek van Fawaz was helemaal geen uitnodiging om Aboutaleb een kopje kleiner te maken en Fawaz zelf zou een marginale figuur zijn. Dit is de boodschap in de week dat in Frankrijk de doden van twee terreuraanslagen worden begraven. In elk geval kan Aboutaleb niet over straat en vraag ik me met Lodewijk Asscher af of justitie en minister Grapperhaus voldoende hun best doen.
Toen Geert Wilders sprak over ‘minder minder’ Marokkanen, stonden de burgemeesters in de rij om aangifte te doen wegens haatzaaien. Waar zijn de burgemeesters nu collega Aboutaleb beveiliging nodig heeft? Wilders werd schuldig bevonden aan discriminatie. Terecht of niet, de magistratuur deed haar stinkende best om hem veroordeeld te krijgen.
Nu is het allemaal moeilijk moeilijk en loopt men op kousevoeten. En dan vooral bij het CDA. Minister Grapperhaus, onder druk gezet door de Kamer, mompelde dat deze meneer Fawaz alleen kan worden aangepakt als de vrijheid van meningsuiting wordt ingeperkt. Dat lijkt op de reflex van minister Donner (CDA) na de moord op Van Gogh dat godslastering strenger bestraft moest worden. En ook de huidige CDA-leider Buma vindt dat de vrijheid van meningsuiting uit de hand is gelopen. In de christen-democratische traditie van soevereiniteit in eigen kring moeten wij andere culturen vooral niet voor het hoofd stoten, dan komt het allemaal wel goed.
Rechters moeten zich meer als antropologen gedragen
Wat na al die jaren maar niet tot de christen-democratie wil doordringen, is dat de vrijheid van meningsuiting er nu juist is voor onwelgevallige meningen, en dat zonder onwelgevallige meningen geen democratie kan bestaan. Grapperhaus gaat – ik vermoed onnadenkend – nu nog een stap verder. Ook ogenschijnlijk keurige bewoordingen moeten worden ingeperkt, aangezien die bijvoorbeeld uit de mond van Fawaz nu ook al als een oproep tot agressie kunnen worden opgevat.
Dat is natuurlijk een onbegaanbare weg. Deze week hadden we een rechter in de krant die zei dat er meer diversiteit in de rechtszaal moet komen. En dan niet alleen bij de verdachten, maar ook bij de magistratuur. Hij heeft gelijk, al is het misschien anders dan hij bedoelde. De rechterlijke macht zal zich meer in de voetangels en klemmen van de cultuurverschillen moeten verdiepen. Er moeten bij het OM meer mensen zijn die kunnen beoordelen wat de betekenis van zo’n preek in de islamitische context is.
Afshin Ellian, rechtsgeleerde en sinds jaar en dag bewaakt als actief afvallige, gaf me zijn eigen voorbeeld. Sinds jaar en dag heeft Ellian te maken met ‘smeekbedes’ van islamitische geestelijken die hem een kwaadaardig gezwel toewensen of oproepen tot het uitrukken van zijn tong. Voorheen deed hij daarvan geen aangifte. Hij veronderstelde dat de Nederlandse rechter niet begreep wat de betekenis van van dit soort oproepen was. In 2015 deed hij wel aangifte, omdat hij vond dat er geen misverstand meer kon bestaan. Iedereen kon zien wat het kalifaat was, Raqqa kon niet meer worden genegeerd.
Ellian deed aangifte en zijn bedreigers werden ook veroordeeld, voor haatzaaien en belediging. Niet vanuit óns perspectief, maar vanuit hún perspectief. Rechters moeten zich meer als antropologen gedragen. Ogenschijnlijk onschuldige woorden kunnen verschrikkelijke gevolgen hebben. Ze moeten beter begrijpen, wat iets anders is dan meer begrip tonen. Want met die meneer Fawaz is het langzamerhand wel mooi geweest.
Telegraaf 29.03.2018 De Partij van de Eenheid (PvdE) in Den Haag moet publiekelijk afstand nemen van de omstreden imam Fawaz Jneid. Dat stellen de grootste partijen in de Haagse gemeenteraad nu de prediker ondanks het gebiedsverbod intolerante boodschappen blijft verkondigen.
De PvdE, die bij de verkiezingen één zetel behaalde, heeft nauwe banden met Jneid. Hagenaars werden zelfs door de imam opgeroepen op de PvdE te stemmen. De oproep ging gepaard met een foto van de sjeik te midden van fractievoorzitter en ex-PVV’er Arnoud van Doorn en raadslid Abdoe Khoulani. Khoulani kwam in opspraak nadat hij IS verheerlijkte en Israëlische scholieren ’toekomstige kindermoordenaars’ had genoemd.
In Den Haag, waar Jneid al jaren probeert een moskee te openen, zijn grote zorgen over de warme contacten tussen de haatprediker en de partij van Khoulani. „Iedereen over wie Fawaz iets heeft gezegd is óf dood óf wordt beveiligd”, zegt een raadslid.
Het CDA roept de Partij van de Eenheid op zich dan ook te distantiëren van de imam. „Zeker na de laatste walgelijke uitspraken over burgemeester Aboutaleb”, zegt fractievoorzitter Daniëlle Koster. „Wij zijn zeer ongerust dat een Haagse politieke partij nauwe banden heeft met een man die door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid wordt gezien als iemand die bijdraagt aan de radicalisering van jongeren.”
Ook Groep de Mos keert zich af van de PvdE als het gaat om de banden met de haatimam. „Dit is heel slecht voor de achterban van de PvdE, want die is juist gebaat bij een goede integratie”, zegt fractievoorzitter Richard de Mos. De VVD is eveneens duidelijk: „Deze partij zegt dat ze voor verbinding zijn. Als ze dat menen moeten ze nu breken met deze radicale imam”, vindt fractievoorzitter Frans de Graaf.
De Partij van de Eenheid, die wil dat islamofobie, intolerantie en discriminatie worden aangepakt, ziet echter geen reden om de banden met Jneid te verbreken. „Het gaat niet om de persoon Fawaz, al vinden we de uitspraken die hij doet niet altijd handig”, zegt fractievoorzitter Arnoud van Doorn. „Het gaat om het principe. Gaat hij over de schreef, dan moet het OM optreden. Maar zolang hij de wet niet overtreedt, moet de vrijheid van meningsuiting gegarandeerd zijn.”
Op 13 april staat Jneid opnieuw voor de rechter. Hij spande hoger beroep aan tegen het gebiedsverbod, waardoor hij zich niet mag vertonen in de kwetsbare Haagse wijken Transvaal en Schilderswijk.
VK 28.03.2018 De Tweede Kamer en minister van Justitie Grapperhaus willen de radicale Haagse imam Fawaz graag de mond snoeren. Maar zo eenvoudig is dat niet. Wat zijn de mogelijkheden?
1. De wet aanpassen
Justitieminister Grapperhaus tergde dinsdag de Tweede Kamer, toen hij bleef draaien om de vraag waarom hij niets kan beginnen tegen Fawaz Jneid. De Haagse imam haalt in een preek op Facebook uit naar de Rotterdamse PvdA-burgemeester Aboutaleb, als lid van ‘een partij die de vijand is van moslims en die moslims bestrijdt’.
De uitspraken van Fawaz kunnen volgens nationaal veiligheidscoördinator Dick Schoof kwaadwillende moslims op het idee brengen in actie te komen tegen Aboutaleb. In het meest recente dreigingsbeeld van het ministerie van Justitie wordt de imam met naam genoemd als iemand die mogelijk aanzet tot eigenrichting.
Doordat de imam precies weet hoe ver hij kan gaan staat de minister machteloos
Fawaz is de Nederlandse autoriteiten al een doorn in het oog sinds hij Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali een ziekte toewenste die ‘geen mens kon genezen’. In twee Haagse wijken mag hij zich al niet meer vertonen, omdat hij er met zijn opruiende teksten jongeren kwalijk kan beïnvloeden. In november verbande burgemeester Krikke van Den Haag de imam uit een boekhandel die hij als illegale moskee gebruikte. De rechter was het met haar eens.
‘Verwerpelijk’, noemt Grapperhaus de uitlatingen van Fawaz, die in Nieuwsuur laconiek op alle commotie reageerde. Maar doordat de imam precies weet hoe ver hij kan gaan met zijn uitspraken staat de minister naar eigen zeggen machteloos.
Misschien wordt het tijd om zwaardere middelen in te zetten, opperde Grapperhaus na het debat. Als de Kamer het wil, kan het volgens de minister een optie zijn om de vrijheid van meningsuiting tegen het licht te houden. Die vormt ‘een fundament onder onze rechtsstaat’, zei Grapperhaus, maar maakt het er niet makkelijker op om types als Fawaz aan te pakken.
De vrijheid van 17 miljoen Nederlanders inperken omdat één imam controversiële teksten verspreidt? Zolang de Tweede Kamer er niet warm voor loopt, lijkt het bij een idee te blijven.
2. Fawaz vervolgen
In Fawaz’ video op Facebook noemt hij Aboutaleb niet letterlijk een afvallige. De arabisten Jan Jaap de Ruiter en Halim El Madkouri wijzen erop dat hij dan de woorden kafir (ongelovige) of murtadd (afvallige) had moeten gebruiken.
Toch vindt Schoof dat Fawaz de Rotterdamse burgemeester als een afvallige neerzet, zei hij tegen Nieuwsuur. ‘Wat hij zegt, is echt wel zo te duiden. En dat heeft in de islamitische context grote betekenis.’ Dat maakt het volgens hem ook zo lastig om Fawaz voor de rechter te brengen. Het Openbaar Ministerie is dat dan ook niet van plan. ‘Als we een zaak hadden tegen de heer Fawaz, waren we er al mee begonnen’, zegt een woordvoerder van het OM in Den Haag. ‘We kijken per geval of hij wat ons betreft een strafbaar feit pleegt of niet. Als dat zo is, ondernemen we actie.’
We leggen zijn uitspraken naast het wetboek van strafrecht en houden hem in de gaten, aldus Woordvoerder OM in Den Haag.
Centraal staat de vraag of de uitspraken van Fawaz als een uitingsdelict kunnen worden uitgelegd, zoals smaad, het aanzetten tot haat, discriminatie of geweld en opruiing. De woordvoerder: ‘Zulke delicten zijn per definitie juridisch ingewikkeld, vanwege het spanningsveld met andere rechten zoals de vrijheid van meningsuiting. We leggen zijn uitspraken naast het wetboek van strafrecht en houden hem in de gaten. Dat doen de gemeente en politie ook.’
Theo Hiddema, strafpleiter en Tweede Kamerlid voor het Forum voor Democratie, snapt het gedraal van het OM niet: ‘Als je toch een beetje behept bent met opsporingsinstinct, dan spring je van dit soort uitspraken toch uit je stoel? Dit is een gouden kans om een levensgevaarlijk type in de kraag te vatten.’
Het is een feit van algemene bekendheid dat dit soort ophitsende teksten in bepaalde kringen nogal eens tot gewelddadigheid leiden, aldus Tweede Kamerlid en strafpleiter Theo Hiddema.
Het OM kan Fawaz wel degelijk vervolgen, zegt Hiddema, en wel via artikel 137d: het aanzetten tot discriminatie, haat en geweld. ‘De kneep zit hem in het juridische bewijsargument dat je bij de rechter aandraagt. Het is een feit van algemene bekendheid dat dit soort ophitsende teksten in bepaalde kringen nogal eens tot gewelddadigheid leiden. Maar als je dat als OM benoemt, geef je het signaal af dat er in de ene gemeenschap meer kans is op brokken dan in de andere. En de schoen zou best eens kunnen wringen bij het benoemen daarvan.’
De woordvoerder van Schoof kan niet bevestigen dat Fawaz behalve de Nederlandse ook de Syrische nationaliteit heeft, zoals Elsevier meldt. Hem het Nederlanderschap ontnemen, kan hoe dan ook alleen als hij zich schuldig maakt aan een terroristisch misdrijf.
3. Fawaz’ digitale podium inperken
Fawaz mag zich al niet meer vertonen in de Haagse Schilderswijk en Transvaal omdat hij een bedreiging voor de nationale veiligheid zou zijn. ‘Maar in deze tijden van sociale media kun je vraagtekens plaatsen bij de effectiviteit van zo’n gebiedsverbod’, zegt advocaat Menno Weij van SOLV, dat in internetrecht is gespecialiseerd.
Fawaz predikt gewoon door op Facebook, waar bijna 5.500 personen hem volgen. De rechter kan ook een socialmedia-verbod opleggen, zoals geregeld gebeurt in andere zaken. ‘Het betreft dan mensen die in een dronken bui smaad- of lasterachtige uitspraken tweeten over iemand anders of het koningshuis. Maar in deze specifieke context, waarbij het gaat om de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst versus aanzetten tot haat, is het nog nooit voorgekomen.’
Facebook en Twitter kunnen accounts blokkeren als gebruikers iets strafbaars of onrechtmatigs doen, aldus Menno Weij, advocaat (SOLV).
Niet Facebook, maar de veroordeelde zelf is verantwoordelijk voor het naleven van zijn socialmedia-verbod. Stribbelt hij tegen, dan kan het OM Facebook dwingen om iemands account op zwart te zetten. Weij: ‘En in de voorwaarden van Facebook en Twitter staat ongetwijfeld dat gebruikers niets strafbaars of onrechtmatigs mogen doen, dus op basis daarvan kunnen zij ook accounts blokkeren. Maar ze doen dat bijna nooit. Ze zeggen: wij geven het alleen maar door.’
Vorig jaar kreeg een verdachte die naar Syrië wilde uitreizen als schorsingsvoorwaarde van haar voorlopige hechtenis opgelegd dat ze geen gebruik mocht maken van internet. Uit haar dossier zou blijken dat er kans was dat ze via internet mensen zou ronselen voor de jihad. Het hof realiseerde zich dat het verbod zwaar is, ‘maar ziet thans geen andere mogelijkheid om aan het belang dat de samenleving heeft, namelijk beschermd te worden tegen terrorisme in welke vorm dan ook, tegemoet te komen’.
Als hij überhaupt al strafbaar handelt, kan je aan je water voelen dat dit ook qua handhaving een uitdaging is, aldus Menno Weij.
In 2014 eiste het OM een Facebookverbod voor een rijschoolhouder uit Den Haag nadat hij een filmpje op het platform had geplaatst waarin hij met gaspistolen zwaaide en opriep tot het doden van zionisten. De rechter ging hier niet in mee en gaf hem alleen een celstraf voor het oproepen tot geweld, onder meer omdat ‘de verdachte heeft verklaard voor de bedrijfsvoering van zijn rijschool in grote mate van Facebook afhankelijk te zijn.’
Weij betwijfelt of het zin heeft om de Facebookpagina van Fawaz te blokkeren. ‘Als hij überhaupt al strafbaar handelt, kan je aan je water voelen dat dit ook qua handhaving een uitdaging is. Het OM moet keer op keer per uitspraak kijken wat hij concreet zegt in zo’n filmpje en of hij daarmee strafbaar handelt. Dat is erg lastig.’
De worsteling van de overheid: vrijheid van meningsuiting of radicale imam hard aanpakken?
Elsevier 28.03.2018 Een van de grootste problemen bij het effectief aanpakken van wat Dirk Verhofstadt en ik in In Naam van God hebben aangeduid als ‘theoterrorisme’ zijn de liberale gewetensbezwaren. Naast minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) is Elsevier Weekblad-columnist Gerry van der List daarvan een goed voorbeeld.
Van der List zegt: ‘Vrijheid van meningsuiting geldt ook voor salafisten.’ Zeker, maar de vraag is of die vrijheid van meningsuiting zo ver moet gaan dat daardoor ook een oproep tot geweld wordt beschermd. Van der List vindt kennelijk van wel.
Vreemd, want hij constateert ook: ‘Op afvalligheid staat in de islam immers de doodstraf.’ Maar dan weer: ‘De wetgever kan bezwaarlijk een verbod op het afkeuren van afvalligheid uitvaardigen zonder in een theologisch mijnenveld te belanden.’
Grapperhaus heeft alle juridische middelen om Fawaz te bestrijden
Als de levens van mensen als Ahmed Marcouch, Ahmed Aboutaleb of anderen die de gramschap oproepen van radicale predikers in het geding zijn (Ayaan Hirsi Ali bijvoorbeeld), dan zou ik graag dat ‘theologisch mijnenveld’ betreden. Dat is ook precies wat Verhofstadt en ik gedaan hebben in voornoemd boek. We moeten de radicale mindset leren kennen en daarop een antwoord formuleren.
Gelukkig heeft minister Grapperhaus – in tegenstelling tot wat hij zelf zegt– alle juridische middelen voorhanden om radicalen die oproepen tot geweld aan te pakken. Art. 137d van het Wetboek van Strafrecht stelt namelijk strafbaar het aanzetten tot geweld (Fawaz) jegens leden van een groep die is afgebakend op grond van religie (Aboutaleb).
Het probleem zijn wijzelf
We hebben echter een raadselachtig probleem. Al sinds op zijn minst 2004 (moord op Theo van Gogh). Dat probleem zijn wijzelf. Wij hebben onszelf wijs gemaakt dat we mensen als Geert Wilders moeten veroordelen en mensen als Fawaz met tolerantie benaderen. Dat zijn twee kanten van hetzelfde probleem. Want het moet precies het omgekeerde zijn.
Vooruit dan maar, iets forser. Het is een grof schandaal dat de verbeeldingskracht van het Openbaar Ministerie zo groot is bij het vervolgen en veroordelen van Geert Wilders en zo gering bij het vervolgen en veroordelen van Fawaz. Wilders moet worden vrijgesproken, Fawaz veroordeeld.
En Gerry van der List zou gewoon eens een dagje in de schoenen van Aboutaleb of Marcouch moeten staan. Ik denk dat hij dan veel meer empathie gaat ontwikkelen met mensen die met de dood worden bedreigd. Ik denk dat hij dan snel over zijn liberale gewetensbezwaren heen is.
Paul Cliteur (1955) is hoogleraar rechtswetenschap en schrijver van Bardot, Fallaci, Houellebecq en Wilders (2016) en In Naam van God (2018).
OmroepWest 28.03.2018 De omstreden Haagse imam Fawaz Jneid wil met zijn Facebookvideo’s vooral aandacht. Dat denken islamoloog Maurits Berger van de Universiteit Leiden en Maarten Zeegers, die drie jaar als moslim undercover ging in de Haagse wijk Transvaal. Jneid bekritiseerde in zijn video de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Het Openbaar Ministerie (OM) maakte dinsdag bekend de imam niet te vervolgen.
‘Hij doet ‘een Wilders’.
Hij wil gewoon provoceren en aandacht’, vertelt Berger. ‘Hij weet dat het allemaal niet kan. Dat is hem vaak duidelijk gemaakt. Toch doet hij het. Hij was in het verleden vaak in het nieuws (hij vervloekte onder andere de vermoorde cineast Theo van Gogh, red.) en probeert op deze manier zijn weg weer terug te vinden in het nieuws.’
‘Hij wil eigenlijk gewoon moslims triggeren door populistische voorbeelden te gebruiken’, vult Maarten Zeegers aan. ‘Als zijn doel publiciteit is – en daar lijkt het op – is dat slim. Hij weet hoe hij binnen de randjes van het toelaatbare kan blijven en hoe hij er niet overheen kleurt. Dus hij is slim genoeg.’
‘Aboutaleb is tegen moskeeën’
Omroep West heeft de desbetreffende video van Jneid laten vertalen. Delen daaruit werden voorgelegd aan de deskundigen. In de video – die Jneid overigens al 10 januari op zijn Facebookpagina plaatste – zegt de Haagse imam onder andere dat ‘Aboutaleb de rechten van moslims verbiedt’, dat de burgemeester ‘tegen moskeeën is’ en dat Aboutaleb ‘de islam en moslims niet verdedigt’.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperheus (CDA) zei dat hij ‘walgt’ van de extremistische uitspraken, maar dat het OM geen kans ziet om de imam te vervolgen. ‘Wij houden alles wat hij zegt tegen het wetboek van strafrecht, maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens’, vertelde de minister.
Geen wettelijke regels
Volgens advocaat Max Verweij – die zich heeft gespecialiseerd in uitingsdelicten – zijn er geen wettelijk vastomlijnde regels of iets binnen of buiten de vrijheid van meningsuiting valt. ‘Dat maakt het ook zo lastig. Elk geval moet op zichzelf worden beoordeeld.’
‘Boodschap belangrijk’
Zeegers vult aan dat vooral de boodschap van de video belangrijk is. ‘Hij gebruikt het woord afvallige niet expliciet. Maar een goed verstaander kan wel opmaken dat die boodschap (dat Aboutaleb een afvallige moslim is, red.) erin zit.’ Jneid benadrukt in zijn video vier keer dat zijn luisteraars géén geweld moeten gebruiken. ‘Maar gezien de context en zijn geschiedenis is het niet honderd procent uit te sluiten dat er een gek rondloopt die denkt: ik heb een pistool en ga mijn islam verdedigen.’
Islamoloog Berger denkt echter niet dat het zover gaat komen. ‘De groep waar hij vroeger invloed op had, is ook alweer tien jaar verder. Ik denk dat die groep ook zijn wenkbrauwen fronst. Dit soort dingen van het dak roepen is een beetje passé. Ook de strengere moslims halen tegenwoordig hun schouders hiervoor op.’
Gebiedsverbod
De imam kreeg eerder een gebiedsverbod voor de wijken Transvaal en de Schilderswijk. Minister Grapperhaus maakte eind januari bekend dit verbod – dat op 15 februari afliep – te verlengen voor zes maanden. Jneid tekende bezwaar aan. Dat dient op 13 april.
Den HaagFM 28.03.2018 Groep de Mos/Hart voor Den Haag wil dat er meer actie wordt ondernomen om “haatimams” in Den Haag tegen te gaan. “Als het even kan, moeten ze het land uit worden gezet.”
De partij reageert op de video die de Haagse imam Fawaz Jneid eerder op Facebook had geplaatst. In de video haalt de imam uit naar de Rotterdamse burgemeester en zou hij hem als een afvallige moslim portretteren. Jneid ontkent echter dat hij dat letterlijk zou hebben gezegd.
“Jneid heeft al een gebiedsverbod in Transvaal en Schilderswijk, maar dat is kennelijk niet genoeg om het verspreiden van gif tegen te gaan”, reageert fractievoorzitter Richard de Mos. Hij pleit voor stadsbrede gebiedsverboden, zowel voor Jneid als imam Amaouch uit België. De laatstgenoemde reageerde onder het Facebookbericht met: “Aboutaleb is gespuis.”
Toekomstperspectief
“Wij willen een toekomstperspectief voor jongeren in wijken zoals Transvaal en de Schilderswijk. Dat proces moet niet gefrustreerd worden door haatzaaiers”, stelt de Mos.…lees meer
Den HaagFM 28.03.2018 Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus wil kijken of het strafrecht kan worden veranderd om verwerpelijke uitspraken eerder aan te pakken. Aanleiding zijn de uitspraken van de omstreden Haagse imam Fawaz Jneid, waar maandag in het vragenuurtje over werd gedebatteerd.
Jneid is de imam die de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb in een video op Facebook onlangs een “vijand van de islam” en een “afvallige moslim” noemde.
Grapperhaus zegt dat hij “walgt” van de extremistische uitspraken van Jneid, maar dat het Openbaar Ministerie geen kans ziet om hem te vervolgen. “Tot nu toe blijft hij net, maar dan ook net, binnen de grenzen”, aldus de minister. “Hij zoekt de grenzen van de vrijheid van meningsuiting en beweegt zich langs de scherpe randen van wat wel en niet is toegelaten.”
Discussie
De Tweede Kamer vroeg of het kabinet echt niets kon doen. Grapperhaus gaat kijken of het strafrecht veranderd kan worden, zei hij na afloop van de discussie met de Kamerleden. “Ik wil met de Kamer kijken hoe we kunnen zorgen dat hij dit soort dingen niet meer op internet kan doen.”
De imam heeft eerder al een gebiedsverbod gekregen van de wijken Transvaal en de Schilderswijk. Fawaz ging hiertegen in hoger beroep. Dat dient op 13 april. …lees meer
VK 27.03.2018 Minister Grapperhaus van Justitie en veiligheid wil het strafrecht aanpassen om harder op te kunnen treden tegen radicale imams, zelfs als dat betekent dat de vrijheid van meningsuiting daarvoor wordt ingeperkt.
De minister geeft hiermee gehoor aan een breed verlangen van de Kamer. Die vroeg om hardere maatregelen toen bleek dat imam Fawaz Jneid niet wettelijk was aan te pakken. Jneid is de imam die de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb in een video op Facebook een ‘vijand van de islam’ en een ‘afvallige moslim’ noemde.
PvdA-Kamerlid Attje Kuiken vroeg dinsdag in het vragenuurtje aan de minister of hij maatregelen wil nemen tegen de uitspraken van de imam. Zij reageerde daarmee op een uitzending van Nieuwsuur maandagavond waarin de nationale coördinator terrorismebestrijding, Dick Schoof, zei Jneid niet te kunnen aanpakken terwijl hij met zijn uitspraken bijna radicalisering en geweld legitimeert.
De minister vindt het frustrerend dat de imam niet vervolgd kan worden omdat hij ‘net binnen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting blijft’. Volgens Grapperhaus zou het dan nodig zijn de vrijheid van meningsuiting in te perken. Dat vindt hij niet wenselijk. ‘Het is een duivels dilemma.’
Oproep tot geweld
Het is een duivels dilemma, aldus Minister Grapperhaus.
Dat de uitspraken niet strafbaar zijn binnen de huidige wetgeving kon de Kamer zich moeilijk voorstellen. Gidi Markuszower, Kamerlid van de PVV, denkt dat de uitspraken zeker genoeg reden voor vervolging zijn. ‘We hoeven niet te discussiëren of het om haatzaaien gaat. Binnen de leer van de islam is dit een oproep tot geweld.’
De minister verzekert dat het OM voldoende naar de zaak heeft gekeken. ‘Maar als u toch beweert dat er door het Openbaar Ministerie dingen verkeerd zijn geïnterpreteerd staat het u vrij daarover aangifte te doen’, aldus de minister.
Ook de Kamerleden Arno Rutte (VVD) en Theo Hiddema (Forum voor Democratie) zien genoeg reden om de imam te vervolgen. Rutte wil dat de strafbaarheid door een rechter wordt getoetst. Volgens Hiddema is het algemeen bekend dat de uitspraken van de imam binnen de islam een oproep zijn tot geweld. De minister verzekert dat die afweging in het oordeel van het OM is meegenomen.
Digitaal gebiedsverbod
Als haatzaaien niet mag in een bepaald gebied dan mag het toch nergens?, aldus SP-Kamerlid Ronald van Raak.
Vanuit de Kamer klinkt ook kritiek op de maatregelen die inmiddels wel tegen de imam zijn genomen. Jneid heeft sinds augustus 2017 een gebiedsverbod voor enkele Haagse wijken om hem ervan te weerhouden jongeren te beïnvloeden met radicale ideeën. Het gebiedsverbod werd in januari met een half jaar verlengd. Maar volgens de Kamerleden voldoet een gebiedsverbod niet als de imam zijn radicale uitspraken via Facebook verspreidt.
‘Als haatzaaien niet mag in een bepaald gebied dan mag het toch nergens?’, vraagt SP-Kamerlid Ronald van Raak zich af. SGP-fractieleider Kees van der Staaij vroeg Grapperhaus of een digitaal gebiedsverbod tot de mogelijkheden behoort. Volgens de minister lost zo’n verbod niks op omdat het beperkt blijft tot de Nederlandse grenzen en de digitale mogelijkheden zich tot het buitenland uitstrekken.
Telegraaf 27.03.2018 Kamerleden vinden dat haatimam Fawaz Jneid voor de rechtbank moet worden gesleept. Deze week kwam hij opnieuw in opspraak door een radicale preek waarin hij burgemeester Aboutaleb omschreef als afvallige.
NU 27.03.2018 De Tweede Kamer wil met minister Ferd Grapperhaus van Justitie in debat over de mogelijkheden om de omstreden islamitische prediker Fawaz Jneid strafrechtelijk aan te pakken. Een ruime meerderheid met onder meer alle coalitiepartijen steunt de oproep tot zo’n debat van de PvdA.
Grapperhaus zei eerder in de Kamer dat hij “walgt” van de extremistische uitlatingen van Jneid over de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Maar volgens de bewindsman ziet het Openbaar Ministerie op dit moment geen kans de man te vervolgen.
Jneid bestempelde Aboutaleb als een afvallige moslim en een vijand van de islam.
Het OM heeft volgens Grapperhaus zorgvuldig gekeken of hij daarvoor kan worden vervolgd wegens het aanzetten tot geweld, maar dat bleek niet het geval. “Wij houden alles wat hij zegt aan tegen het wetboek van strafrecht”, verzekert de minister. “Maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens.”
Grenzen van toelaatbare
Dat Jneid steeds met succes de grenzen van het toelaatbare opzoekt, frustreert ook Grapperhaus. De minister wil graag samen met de Tweede Kamer kijken wat nodig is om een stevigere aanpak mogelijk te maken. Hij beloofde de Kamer daarover per brief te informeren.
Dat betekent dan waarschijnlijk wel “dat we een stukje van de vrijheid van meningsuiting moeten inleveren”, zegt Grapperhaus. Hoewel dat recht een “fundament van onze rechtsstaat” is, wil hij af van uitlatingen zoals die van Jneid, waardoor andere mensen “worden bedreigd in hun bestaan”.
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt de uitlatingen van Jneid “volkomen onacceptabel”. Mensen die eerder door hem tot vijand van de islam werden bestempeld, onder wie Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh “zijn dood of worden beveiligd.”
Telegraaf 27.03.2018 Kamerleden zijn gefrustreerd over de aanpak van haatimam Fawaz Jneid. Verschillende parlementariërs stellen dat de prediker ook nu al harder bestreden kan worden en voor de rechter gebracht kan worden. Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) belooft te onderzoeken of de wet aangescherpt kan worden zodat dit soort preken toch strafrechtelijk aangepakt kunnen worden.
De omstreden imam Fawaz Jneid kwam deze week opnieuw in het nieuws door een radicale preek. Hij omschreef de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb als een afvallige, iets wat in de hoek van moslimextremisten als een soort doodsvonnis opgevat kan worden.
Minister Grapperhaus zei in de Kamer dat de uitspraken van Jneid regelmatig onder de loep zijn genomen. Hij vindt het ‘heel frustrerend’ maar de uitspraken zijn volgens hem niet strafbaar en net binnen de randen van de vrijheid van meningsuiting. Wel ziet Grapperhaus dat er een dreiging van Jneid uitgaat en dat hij daarom bestuursrechtelijk bestreden kan worden. Om die reden verlengde de minister ook het gebiedsverbod voor de imam.
Bijzonder gefrustreerd
Kamerleden zijn buitengewoon gefrustreerd over deze zaak. Normaliter laten ze zich niet zo expliciet uit over individuele, juridische zaken maar nu vinden politici van PvdA, CDA, VVD, FvD tot PVV dat ‘deze religieuze griezel’, zoals de PvdA hem noemde, strafrechtelijk vervolgd zou moeten worden.
VVD-Kamerlid Arno Rutte snapt er bijvoorbeeld niets van dat de uitspraken van Jneid niet nu al strafbaar zijn volgens de huidige regels. Hij zou willen dat een rechter bekijkt of deze haatimam zich schuldig maakt aan haatzaaien. Andere Kamerleden, zoals FvD’er Theo Hiddema, vielen hem bij. PVV-Kamerlid Markuszower vindt dat de imam duidelijk oproept tot geweld en dat is strafbaar.
Kansloos
Grapperhaus denkt echter dat dit kansloos is volgens de huidige wet, Jneid zou binnen de grenzen daarvan blijven. Die wet op haatzaaien zou je kunnen aanscherpen, maar dan levert iedereen een beetje vrijheid van meningsuiting in, hield Grapperhaus de Kamer voor. Dat noemt hij “een duivels dilemma”. CDA-Kamerlid Van Toorenburg kiest voor een strengere wet. Ze wil de ‘delictsomschrijving’ aanpassen in de wet “zodat deze man toch achter de tralies komt”.
Grapperhaus zei na afloop van het vragenuurtje, na de druk van de Kamer, dat hij toch bereid is om te bekijken of de wet aangepast kan worden. Ook al wordt daardoor dus een stukje vrijheid van meningsuiting ingeleverd. Hij wees erop dat politici eerder juist vonden dat er te veel onder het begrip haatzaaien valt, daarmee verwijzend naar de rechtszaak van Geert Wilders.
’Digitaal gebiedsverbod’
De minister ziet weinig in het idee van een ’digitaal gebiedsverbod’, zoals bijvoorbeeld de SGP opperde. Hij heeft dit al onderzocht maar zo’n verbod zou dan alleen gelden bij Nederlandse sites, haatimams als Jneid kunnen dan via omwegen toch gewoon digitaal hun haatdragende boodschap verspreiden.
NU 27.03.2018 Het Openbaar Ministerie ziet op dit moment geen kans de omstreden islamitische prediker Fawaz Jneid te vervolgen. De imam kwam in opspraak omdat hij in een uitgelekte preek de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb aanviel.
Jneid bestempelde Aboutaleb als een afvallige moslim en een vijand van de ware islam.
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie “walgt” van extremistische uitlatingen van Jneid. Het OM heeft volgens Grapperhaus zorgvuldig gekeken of hij daarvoor kan worden vervolgd wegens het aanzetten tot geweld, maar dat blijkt niet het geval.
“Wij houden alles wat hij zegt aan tegen het wetboek van strafrecht”, verzekert de minister. ”Maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens.”
Grapperhaus reageerde dinsdag op Kamervragen van de PvdA, de partij van Aboutaleb.
Steviger aanpak
Jneid heeft wel al een gebiedsverbod gekregen voor de Haagse wijken Transvaal en de Schilderswijk. Dat werd in januari met een half jaar verlengd.
Dat de man steeds met succes de grenzen van het toelaatbare opzoekt, frustreert ook Grapperhaus zelf. De minister wil graag samen met de Tweede Kamer kijken wat nodig is om een stevigere aanpak wel mogelijk te maken.
Dat betekent dan waarschijnlijk wel “dat we een stukje van de vrijheid van meningsuiting moeten inleveren”, zegt Grapperhaus. Hoewel dat recht een “fundament van onze rechtsstaat” is, wil hij af van uitlatingen zoals die van Jneid, waardoor andere mensen “worden bedreigd in hun bestaan”.
Theo van Gogh
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt de uitlatingen van Jneid “volkomen onacceptabel”. Mensen die eerder door hem tot vijand van de islam werden bestempeld, onder wie Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh “zijn dood of worden beveiligd.” Behalve Aboutalebs eigen partij zouden ook onder meer de coalitiepartijen VVD en CDA graag zien dat Jneid wordt aangepakt.
De woordvoerder van de burgemeester stelde maandag in een reactie op de preek dat de imam beter zou kunnen zorgen voor verbinding in plaats van verdeeldheid. Of de uitspraken van invloed zijn op de persoonlijke beveiliging wil de woordvoerder niet zeggen. De burgemeester wordt al jaren beveiligd.
De preek van Jneid is ook bekend bij de Nationaal Coördinator Veiligheid en Terrorisme (NCTV). “Deze en andere uitlatingen zijn de reden dat minister Grapperhaus (Veiligheid en Justitie) het gebiedsverbod van Jneid in februari met een half jaar heeft verlengd”, aldus een woordvoerder.
Intolerante boodschap
Volgens Jneid belemmert het gebiedsverbod hem in zijn vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. Het ministerie vindt echter dat Jneid een jihadistische boodschap predikt en oproept tot geweld. Hij mag daarom niet komen in wijken waar radicalisering op de loer ligt, zoals de Schilderswijk en Transvaal.
De rechter besliste vorig jaar november dat de maatregel terecht was. “Jneid verkondigt een intolerante boodschap”, vervolgt het NCTV. “Daarmee draagt hij bij aan het radicaliseringsproces in de richting van het jihadisme.”
Telegraaf 27.03.2018 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie „walgt” van extremistische uitlatingen van de omstreden islamitische prediker Fawaz Jneid aan het adres van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Maar het Openbaar Ministerie ziet op dit moment geen kans de man te vervolgen. Dat zegt de bewindsman in antwoord op Kamervragen van de PvdA.
Jneid bestempelde Aboutaleb als een afvallige moslim en een vijand van de islam. Het OM heeft volgens Grapperhaus zorgvuldig gekeken of hij daarvoor kan worden vervolgd wegens het aanzetten tot geweld, maar dat bleek niet het geval. „Wij houden alles wat hij zegt aan tegen het wetboek van strafrecht”, verzekert de minister. „Maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens.”
Wel heeft Jneid al een gebiedsverbod gekregen voor de Haagse wijken Transvaal en de Schilderwijk. Dat werd in januari met een halfjaar verlengd. Dat de man steeds met succes de grenzen van het toelaatbare opzoekt, frustreert ook Grapperhaus zelf. De minister wil graag samen met de Tweede Kamer kijken wat nodig is om een stevigere aanpak wel mogelijk te maken.
Dat betekent dan waarschijnlijk wel „dat we een stukje van de vrijheid van meningsuiting moeten inleveren”, zegt Grapperhaus. Hoewel dat recht een „fundament van onze rechtsstaat” is, wil hij af van uitlatingen zoals die van Jneid, waardoor andere mensen „worden bedreigd in hun bestaan.”
PvdA-leider Lodewijk Asscher vindt de uitlatingen van Jneid „volkomen onacceptabel.” Mensen die eerder door hem tot vijand van de islam werden bestempeld, onder wie Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh „zijn dood of worden beveiligd.” Behalve Aboutalebs eigen partij zouden ook onder meer de coalitiepartijen VVD en CDA graag zien dat Jneid wordt aangepakt.
Elsevier 27.03.2018 Minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) van Justitie ‘walgt’ van de uitlatingen van haatimam Fawaz Jneid over de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Maar dinsdag blijkt dat hij er niet veel tegen kan doen, tenzij hij de wet aanpast.
Het Openbaar Ministerie (OM) ziet geen kans om Jneid te vervolgen, zegt Grapperhaus dinsdag in reactie op Kamervragen over het onderwerp.
Haatimam noemde Aboutaleb ‘vijand van islam’
Jneid is een omstreden salafist die al enige tijd op illegale wijze een moskee probeert te beginnen in Den Haag. De gemeente heeft dit al een paar keer verhinderd. Vorig jaar zomer kreeg hij een gebiedsverbod, omdat hij illegale gebedsbijeenkomsten hield in de islamitische boekhandel van de stichting Qanitoen. Jneid is zo radicaal dat hij in 2016 de salafistische as-Soennah-moskeewerd uitgezet, omdat hij illegale shariahuwelijken sloot. Daarvoor kreeg hij een voorwaardelijke boete. Het gebiedsverbod van de haatimam is met zes maanden verlengd, zegt Grapperhaus.
Jneid fulmineerde in een video over de diplomatieke rel met Turkije vorig jaar bijna een uur lang over Aboutaleb, zo bleek maandag. De haatimam betitelde de Rotterdamse burgemeester als afvallige moslim en ‘vijand van de islam’. Grapperhaus laat dinsdag weten dat het OM heeft onderzocht of Jneid voor zijn uitspraken kan worden vervolgd wegens het aanzetten tot geweld, en dat blijkt niet het geval.
Aanpakken Jneid perkt vrijheid van meningsuiting in
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof noemde de uitspraken van Jneid ‘gevaarlijk’. Volgens Schoof zoekt Jneid elke keer de grenzen van de wet op, en weet hij precies wat hij wel en niet kan zeggen om vervolging te ontlopen. ‘Door woorden te gebruiken als “ontrouw”, “leugenaar” en “bestrijder van moslims” lijkt hij geweld te legitimeren zonder daartoe op te roepen,’ zei Schoof maandagavond in Nieuwsuur.
‘Wij houden alles wat hij zegt aan tegen het Wetboek van Strafrecht, maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens,’ aldus Grapperhaus. De minister vindt de situatie zelf ook ‘zeer frustrerend’. Hoewel het OM niets kan doen, benadrukt Grapperhaus in de Kamer dat Jneid goed in de gaten wordt gehouden: ‘Zijn uitspraken zijn verwerpelijk en dragen bij aan een antidemocratisch en onverdraagzaam klimaat waarin mensen uiteindelijk tegenover elkaar komen te staan.
U mag erop rekenen dat deze imam zeer nauwlettend in de gaten wordt gehouden. Er zal niet getwijfeld worden hem verder aan te pakken als daar aanleiding toe is. We letten vooral ook zeer goed op het welzijn van Aboutaleb.’
De PvdA maar ook de VVD en het CDA hameren erop dat Jneid moet worden aangepakt. Maar het strafrecht inzetten kan verstrekkende gevolgen hebben voor de vrijheid van meningsuiting. ‘Deze meneer zoekt de grenzen van de vrijheid van meningsuiting op, op een wijze die zeer tartend is, maar helaas buiten de delictomschrijving in het strafrecht valt,’ zegt Grapperhaus.
Hij wil met de Kamer onderzoeken of de aanpak strakker kan, maar waarschuwt: ‘Als we die omschrijving strakker maken, perken we ook vrijheden van anderen in. Dat is een duivels dilemma, hoe bitter en akelig ook.’
‘De samenleving moet blijven aangeven dat we dit niet accepteren. We moeten oppassen dat we niet iets in onze eigen wet gaan opnemen dat deze mensen in de kaart speelt, omdat het onze eigen vrijheid beperkt. We moeten blijven aangeven dat we hiervan walgen,’ zei Grapperhaus dinsdag. Die walging zal Jneid vermoedelijk weinig doen.
Oppositie neemt er geen genoegen mee
De oppositie neemt er geen genoegen mee, en vraagt de minister om opnieuw naar de mogelijkheden te kijken om Jneid strafrechtelijk te vervolgen. PvdA-leider Lodewijk Asscher noemt de uitspraken van de haatimam ‘volkomen onacceptabel’ en refereert aan anderen die ‘vijand van de islam’ werden genoemd, onder wie Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali: ‘Die zijn dood of worden beveiligd.’
Ook de PVV wil dat Grapperhaus meer doet: ‘Als je zegt dat iemand afvallig is, is dat in de leer van de islam een keiharde oproep tot geweld,’ zegt Kamerlid Gidi Markuszower. De SP vraagt Grapperhaus om het OM zelf te vragen om vervolging van de omstreden prediker.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NOS 27.03.2018 Minister Grapperhaus wil kijken of het strafrecht kan worden veranderd om verwerpelijke uitspraken eerder aan te pakken. Aanleiding zijn de uitspraken van de omstreden imam Fawaz Jneid, waar vandaag tijdens het vragenuurtje in de Kamer over werd gedebatteerd.
De minister van Veiligheid en Justitie wil de aanpassing van het Wetboek van Strafrecht nadrukkelijk met de Tweede Kamer doen, omdat aanscherping een inperking van de vrijheid van meningsuiting betekent.
Kabinet: wet veranderen om iets te doen tegen haatzaaiende imams
“Je gaat dus ook mensen die veel minder ver gaan in hun uitspraken in dingen beperken”, zei de minister van Justitie en Veiligheid na afloop van het vragenuurtje. De omstreden imam Fawaz Jneid had onder meer de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb een afvallige moslim genoemd. Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Schoof zei gisteren in Nieuwsuur al dat het lastig is om de man strafrechtelijk bij de lurven te pakken.
Scherpe randen
Tijdens het vragenuurtje maakte Grapperhaus zijn frustratie duidelijk over het gebrek aan juridische mogelijkheden om strafrechtelijk op te treden tegen de “walgelijke” en “verwerpelijke” uitspraken van de prediker. “Tot nu toe blijft hij net, maar dan ook net, binnen de grenzen”, aldus de minister. “Hij zoekt de grenzen van de vrijheid van meningsuiting en beweegt zich langs de scherpe randen van wat wel en niet is toegelaten.”
De Tweede Kamer vroeg of het kabinet echt niets kon doen, zoals bijvoorbeeld het afdwingen van een virtueel gebiedsverbod voor Facebook, waar hij veel van zijn preken uitzendt. “De vrijheid van meningsuiting is een groot goed maar er zijn ook grenzen aan, zoals het aanzetten tot haat of geweld”, zegt D66-leider Pechtold. Hij vindt het de taak van de minister “om herhaling te voorkomen”.
Het CDA wil dat de wet op een aantal punten strenger wordt. “Het is gif wat er uit zijn mond komt en het is levensgevaarlijk”, aldus CDA-leider Buma.
Groot goed
Grapperhaus gaat dus kijken of het strafrecht veranderd kan worden, zei hij na afloop van de discussie met de Kamerleden. “Ik wil met de Kamer kijken hoe we kunnen zorgen dat hij dit soort dingen niet meer op internet kan doen.”
De minister benadrukt dat de Tweede Kamer het met de aanpassingen eens moet zijn. “We weten allemaal dat de vrijheid van meningsuiting een groot goed is in Nederland.”
Gebiedsverbod
De imam heeft sinds augustus een gebiedsverbod, waardoor hij niet meer in een aantal wijken in Den Haag mag komen. Dat is in januari met zes maanden verlengd.
Volgens Grapperhaus wordt er goed over het welzijn van Aboutaleb en zijn naasten gewaakt. De Rotterdamse burgemeester wordt al een poosje beveiligd.
OmroepWest 27.03.2018 Minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) zegt dat hij ‘walgt’ van de extremistische uitspraken van de omstreden Haagse imam Fawaz Jneid, maar dat het Openbaar Ministerie geen kans ziet om hem te vervolgen. De minister zegt dat in antwoord op Kamervragen van de PvdA.
Volgens Grapperhaus monitort het OM zorgvuldig de uitspraken van de imam. ‘Wij houden alles wat hij zegt tegen het wetboek van strafrecht’, verzekert de minister. ‘Maar ook op Facebook doet deze meneer alles nét binnen de grens.’
Dat de man steeds met succes de grenzen van het toelaatbare opzoekt, frustreert ook Grapperhaus zelf. De minister wil graag samen met de Tweede Kamer kijken wat nodig is om een stevigere aanpak wel mogelijk te maken.
Dat betekent dan waarschijnlijk wel ‘dat we een stukje van de vrijheid van meningsuiting moeten inleveren’, zegt Grapperhaus. Hoewel dat recht een ‘fundament van onze rechtsstaat’ is, wil hij af van uitlatingen zoals die van Fawaz, waardoor andere mensen ‘worden bedreigd in hun bestaan’.
AD 27.03.2018 De video waarin de Haagse imam Fawaz Jneid uithaalt naar de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb zoekt de grenzen op, maar is niet strafbaar. Dat zegt minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), die de situatie zelf ook ‘zeer frustrerend’ noemt.
Aboutaleb zou volgens de imam een afvallige moslim zijn die moslims nooit zou hebben verdedigd. ,,Dit is een partij die moslims bestrijdt”, zegt de salafistische Jneid in de video, die in januari verscheen. ,,Deze man voert het beleid van zijn partij uit.”
Grapperhaus heeft geen goed woord over voor Jneid. ,,Zijn uitspraken zijn verwerpelijk en dragen bij aan een antidemocratisch en onverdraagzaam klimaat, waarin mensen uiteindelijk tegenover elkaar komen te staan. U mag erop rekenen dat deze imam zeer nauwlettend in gaten wordt gehouden. Er zal niet getwijfeld worden hem verder aan te pakken, als daar aanleiding toe is. We letten vooral ook zeer goed op het welzijn van Aboutaleb.”
Zijn uitspraken dragen bij onverdraagzaam klimaat waarin mensen uiteindelijk tegenover elkaar komen te staan, aldus Ferdinand Grapperhaus.
Toch kan Jneid op dit moment niet strafrechtelijk worden aangepakt, stelt Grapperhaus. ,,Deze meneer zoekt de vrijheid van meningsuiting op, op een wijze die zeer tartend is, maar helaas buiten de delictomschrijving in het strafrecht valt. Als we die omschrijving strakker maken, perken we ook de vrijheden van anderen in. Dat is een duivels dilemma, hoe bitter en akelig ook.”
,,De samenleving moet blijven aangeven dat we dit niet accepteren”, zegt Grapperhaus. ,, We moeten oppassen dat we niet iets in onze wet gaan opnemen dat deze mensen in de kaart speelt, omdat het onze vrijheid beperkt. We moeten blijven aangeven dat we hiervan walgen.”
De oppositie gaat niet akkoord met de uitleg, en wil dat de minister alsnog alle mogelijkheden bekijkt om Jneid te vervolgen. ,,Als je zegt dat iemand afvallig is, is dat in de leer van de Islam een keiharde oproep tot geweld”, zegt PVV-Kamerlid Gidi Markuszower (PVV). SP-Kamerlid Ronald van Raak wil dat Grapperhaus het OM zelf moet vragen om vervolging. Ook PvdA-leider Asscher wil dat de minister alle mogelijkheden tot vervolging onderzoekt.
Domheid
Jneid hekelt in de video het optreden van Aboutaleb bij de diplomatieke rel met Turkije in maart vorig jaar. Hij noemt het een voorbeeld van ‘absolute politieke domheid’. Gevaarlijk, vindt Dick Schoof, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), omdat de prediker invloed zou hebben op radicale jongeren.
In augustus kreeg hij een gebiedsverbod vanwege zijn ‘intolerante preken’. Dat verbod is onlangs verlengd met nog eens zes maanden, benadrukt Grapperhaus.
Jneid ontkende gisteren de burgemeester zo genoemd te hebben. Volgens de NCTV deed hij dat dan misschien niet letterlijk, maar portretteert hij Aboutaleb wel zo. Hij zou precies weten wat hij wel en niet mag zeggen volgens de wet. Daarom is het belangrijk om duiding te geven aan zijn uitspraken. Door woorden te gebruiken als ‘ontrouw’, ‘leugenaar’ en ‘bestrijder van moslims’ lijkt hij geweld te legitimeren zónder daartoe op te roepen, aldus Schoof gisteravond bij Nieuwsuur.
Enige podium
Aboutaleb kent de preek van Jneid. ,,Hij staat al een tijdje op Facebook, want deze man heeft geen ander podium.’’ De burgemeester hoopt dat Fawaz ‘snel tot inkeer’ komt. ,,Ik hoop dat hij verbinding zal preken, saamhorigheid. Verketteren is niet netjes. En ook nog gevaarlijk.’’ Over de beveiliging die Aboutaleb door de preek zou hebben, praat hij niet. ,,Het is wat het is.’’
Jneid staat bekend als ‘haatimam’, onder meer vanwege zijn vervloeking van Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali, kort voor de moord op Van Gogh.
Telegraaf 27.03.2018 De haatimams Fawaz Jneid en El Alami Amaouch moeten in heel Den Haag worden geweerd. Dat stelt Groep de Mos/Hart voor Den Haag. De grootste partij in de gemeenteraad pleit voor een stadsbreed gebiedsverbod voor beide omstreden predikers.
De in Leidschendam woonachtige Jneid , die burgemeester Aboutaleb in een preek ‘een afvallige’ noemt, heeft al een gebiedsverbod voor de wijken Transvaal en Schilderswijk. ,,Maar dat is niet voldoende om het verspreiden van gif tegen te gaan”, aldus Richard de Mos. ,,We moeten meer actie ondernemen. Dat kan door stadsbrede gebiedsverboden. En als het even kan, moeten ze het land uit worden gezet”.
De partij roept het zittende college op om nog actiever aan te dringen op nieuwe landelijke maatregelen om bijvoorbeeld sneller een paspoort te kunnen afpakken. “Met radicale haatimams krijg je jongeren die radicaliseren. Dat heeft onze stad echt niet nodig. Wij willen een toekomstperspectief voor jongeren in wijken zoals Transvaal en de Schilderswijk. Dat proces moet niet gefrustreerd worden door haatzaaiers.” Amaouch, die een Nederlands paspoort heeft, werd vorig jaar België uitgezet en woont sindsdien in Den Haag.
De partij heeft dinsdag schriftelijke vragen gesteld.
AD 27.03.2018 Groep de Mos wil dat er meer actie wordt ondernomen om ‘haatimams’ in Den Haag tegen te gaan. ‘Als het even kan, moeten ze het land uit worden gezet.’
De partij reageert vandaag op de video die de Haagse imam Fawaz Jneid eerder op Facebook had geplaatst. In de video haalt de imam uit naar de Rotterdamse burgemeester en zou hij hem als een afvallige moslim portretteren. Jneid ontkent echter dat hij dat letterlijk zou hebben gezegd.
op maandag Met verbijstering heb ik kennisgenomen van een aantal krantenartikelen in de Nederlandse media vanochtend. Ik heb Aboutaleb nimmer als afvallige genoemd. Ook heb ik nooit een oproep gedaan tot geweld jegens hem. Geweld gericht tegen wie dan ook keur ik af. Ik verzoek de media dan ook om af te zien van het demoniseren van mijn persoon. In overleg met mijn advocaat beraad ik mij op rechtsmaatregelen.
‘Jneid heeft al een gebiedsverbod in Transvaal en Schilderswijk, maar dat is kennelijk niet genoeg om het verspreiden van gif tegen te gaan’, reageert fractievoorzitter Richard de Mos. Hij pleit voor stadsbrede gebiedsverboden, zowel voor Jneid als imam Amaouch. ‘We moeten echt een signaal afgeven aan die gevaarlijke gekken.’
Zijn partij Groep de Mos / Hart voor Den Haag roept daarom het zittende College op om actiever aan te dringen op landelijke maatregelen, bijvoorbeeld om de drempel te verlagen tot het afpakken van een paspoort. Gemeentes hebben hier op het moment geen zeggenschap in. De Mos vindt dat de burgemeester eind vorig jaar terughoudend reageerde op schriftelijke vragen van zijn partij.
‘Wij willen een toekomstperspectief voor jongeren in wijken zoals Transvaal en de Schilderswijk. Dat proces moet niet gefrustreerd worden door haatzaaiers,’ stelt de Mos.
Telegraaf 26.03.2018 De burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb is door de Haagse islamprediker Fawaz Jneid bestempeld als afvallige van de islam, vertelt verslaggever Silvan Schoonhoven.
NU 26.03.2018 De omstreden imam Fawaz Jneid heeft de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb een gevaar voor de islam en een afvallige moslim genoemd. Dit zegt hij in een preek die op Facebook staat, aldus De Telegraaf.
De woordvoerder van de burgemeester zegt in een reactie dat Aboutaleb bekend is met de uitspraken van Jneid. De burgemeester pleit ervoor dat de imam beter zou kunnen zorgen voor verbinding in plaats van verdeeldheid.
Of de uitspraken van invloed zijn op de persoonlijke beveiliging wil de woordvoerder niet zeggen. “We doen nooit uitspraken over de veiligheidssituatie van de burgemeester”. Aboutaleb wordt al jaren beveiligd.
De preek van Jneid is ook bekend bij de Nationaal Coördinator Veiligheid en Terrorisme (NCTV). “Deze en andere uitlatingen zijn de reden dat minister Grapperhaus (Veiligheid en Justitie) het gebiedsverbod van Jneid in februari met een half jaar heeft verlengd”, aldus een woordvoerder.
Gebiedsverbod
Volgens Jneid belemmert het gebiedsverbod hem in zijn vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. Het ministerie vindt echter dat Jneid een jihadistische boodschap predikt, oproept tot geweld en daarom – zeker in de wijken waar radicalisering op de loer ligt zoals de Schilderswijk en Transvaal – daar niet mag komen.
De rechter besliste vorig jaar november dat de maatregel terecht was.
Boekwinkel
Jneid zou zijn preken houden in een illegaal gebedshuis in de Cillierstraat in Den Haag. Het is officieel een boekwinkel, maar zou in werkelijkheid een moskee zijn.
“Jneid verkondigt een intolerante boodschap”, vervolgt het NCTV. “Daarmee draagt hij bij aan het radicaliseringsproces in de richting van het jihadisme. En dat in een wijk waarin grote zorgen zijn als het gaat om radicalisering”.
Telegraaf 26.03.2018 De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb is door de radicale prediker Fawaz Jneid bestempeld als afvallige moslim. In salafistische kringen komt dat neer op een doodvonnis, zeggen experts. Terrorismebestrijder Dick Schoof van de NCTV maakt zich zorgen.
Een ’vijand van de islam’ die ’de rechten van moslims bestrijdt’. Zo gaat Jneid een uur lang in het Arabisch tegen Aboutaleb tekeer. In de reacties op de Facebook-videopreek krijgt hij bijval van een andere haatprediker, Elalami Amaouch. Die noemt Aboutaleb ’smerig tuig’. Een derde imam, Abdelhamid Ainalhayat uit Eindhoven, valt Jneid ook bij.
De woorden van Jneid zijn gevaarlijk, zegt terrorisme-expert Jelle van Buuren. Volgens de terreurbestrijder NCTV draagt Jneid ’bij aan radicalisering in de richting van jihadisme’.
NOS 26.03.2018 Een omstreden imam heeft in een preek uitgehaald naar de burgemeester van Rotterdam Aboutaleb. In een video op Facebook bestempelt imam Fawaz Jneid hem volgens De Telegraaf als een afvallige moslim. Hij zegt onder meer dat de burgemeester moslims nooit heeft verdedigd en dat zijn partij PvdA een vijand van moslims is.
“Dit is een partij die moslims bestrijdt”, zegt Jneid in een filmpje uit januari. “Deze man (Aboutaleb red.) voert het beleid van zijn partij uit.” De salafistische imam noemt het handelen van de burgemeester bij de diplomatieke rel met Turkije in maart vorig jaar een voorbeeld van “absolute politieke domheid”.
Ook vindt Jneid dat Aboutaleb zich had moeten uitspreken tegen de Deense cartoons van de profeet Mohammed. De strekking van het verhaal is dat de burgemeester zich volgens de imam niet gedraagt naar de islamitische voorschriften en regels. Onder het Facebookbericht reageert een andere radicale imam, de Belgische Elalami Amaouch, met: “Aboutaleb is gespuis”.
‘Verdeeldheid zaaien’
In een reactie zegt de Rotterdamse burgemeester dat hij bekend is met de uitspraken. “Het zou de imam sieren als hij zich zou inzetten voor verbinding in plaats van verdeeldheid te zaaien.” De burgemeester wil verder niets kwijt over zijn veiligheidssituatie. Hij wordt al een paar jaar persoonlijk beveiligd.
Een beeld uit het filmpje met de toespraakFACEBOOK
Ook de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof is bekend met de preek. Volgens Schoof zijn “deze en andere uitlatingen” de reden dat minister Grapperhaus vorige maand een gebiedsverbod tegen de imam heeft verlengd. Jneid mag niet meer in de wijken Transvaal en de Schilderswijk in Den Haag komen.
Intolerante boodschap
De NCTV zegt dat de omstreden imam een “een intolerante boodschap verkondigt”. “Daarmee draagt hij bij aan het radicaliseringsproces in de richting van jihadisme.”
Leefbaar Rotterdam is boos om de uitspraken van Jneid. “Waarom wordt deze haatprediker niet uitgezet? Hoe kun je radicalisering bestrijden met de kraan wijd open?”, zegt Tanya Hoogwerf van de lokale partij, die vorige week opnieuw de grootste werd bij de raadsverkiezingen in Rotterdam. “Het feit dat hij hier gewoon nog vrij rondloopt en zijn gif kan spuien geeft hem legitimiteit naar degenen die zijn preken lezen.”
Jneid is omstreden omdat hij tegen homo’s preekte en in het verleden de vermoorde cineast Theo van Gogh en politica Ayaan Hirsi Ali vervloekte. Hij kreeg in augustus vorig jaar een gebiedsverbod opgelegd omdat hij in een boekwinkel illegaal gebedsdiensten leidde.
AD 26.03.2018 De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb is door de radicale prediker Fawaz Jneid uit Den Haag op Facebook bestempeld als afvallige moslim.
Aboutaleb is volgens Jneid een ‘vijand van de islam’, blijkt uit een vertaling uit het Arabisch door een beëdigde tolk, zo schrijft De Telegraaf. Ook zou de burgemeester een afvallige moslim zijn. Burgemeester Aboutaleb wordt beveiligd.
De burgervader zou iemand zijn die ‘de islam haat en bestrijdt’ en ‘dom en slap’ is. Hij heeft verzuimd om de beledigende Mohammedcartoons uit Denemarken te veroordelen, verbiedt islamitische scholen en is ‘tegen moskeeën’.
De preek is bekend bij De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). ,,Deze en andere uitlatingen zijn de reden dat minister Grapperhaus van Justitie het gebiedsverbod van Fawaz in februari met een half jaar heeft verlengd”, zegt een woordvoerder tegen De Telegraaf.
Met verbijstering heb ik kennisgenomen van een aantal krantenartikelen in de Nederlandse media vanochtend. Ik heb Aboutaleb nimmer als afvallige genoemd. Ook heb ik nooit een oproep gedaan tot geweld jegens hem. Geweld gericht tegen wie dan ook keur ik af. Ik verzoek de media dan ook om af te zien van het demoniseren van mijn persoon. In overleg met mijn advocaat beraad ik mij op rechtsmaatregelen.
Aboutaleb kent de preek van Fawaz Jneid waarin hij wordt weggezet als een afvallige moslim al langer. ,,Hij staat al een tijdje op Facebook, want deze man heeft geen ander podium.’’ De burgemeester hoopt dat Fawaz ‘snel tot inkeer’ komt. ,,Ik hoop dat hij verbinding zal preken, saamhorigheid. Verketteren is niet netjes. En ook nog gevaarlijk.’’ Over de beveiliging die Aboutaleb door de preek zou hebben, praat hij niet. ,,Het is wat het is.’’
Fawad Jneid ontkent vandaag op Facebook dat hij Aboutaleb een afvallige heeft genoemd. Een woordvoerder van de NCTV laat desgevraagd weten dat hij de burgemeester in elk geval wel zo portretteert. ,,Dat is de duiding die wij eraan geven.”
Elsevier 26.03.2018 De radicale imam Fawaz Jneid heeft zich in januari via een Facebookvideo zeer dreigend uitgelaten over de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Hij zou bijval hebben gekregen van twee andere imams.
De Telegraaf meldt maandag dat Jneid in de video bijna een uur lang fulmineert over Aboutaleb. Zo zou de burgemeester iemand zijn die ‘de islam haat en bestrijdt’ en verzuimde hij de Mohammedcartoons uit Denemarken te veroordelen. Volgens Jneid is Aboutaleb ook tegen islamitische scholen en moskeeën. Gevreesd wordt dat radicale moslims de video kunnen opvatten als een vrijbrief om Aboutaleb iets aan te doen.
Jneid is een omstreden salafist die al enige tijd een moskee probeert te beginnen in Den Haag. De gemeente heeft dit al een paar keer verhinderd. Vorig jaar zomer kreeg hij een gebiedsverbod, omdat hij illegale gebedsbijeenkomsten hield in de islamitische boekhandel van stichting Qanitoen. Jneid is zo radicaal dat hij in 2016 de salafistische as-Soennah-moskee uit werd gezet, omdat hij illegale shariahuwelijken sloot. Daarvoor kreeg hij een voorwaardelijke boete.
De uitspraken van Jneid zijn opvallend, omdat juist Aboutaleb zichzelf eind december bestempelde als salafist, door te zeggen dat iedere moslim een beetje salafist is. ‘Ik heb ook weleens gezegd: ik ben een jihadist,’ zei Aboutaleb in een interview met het programma Dit is de Dag op NPO Radio 1. ‘Ik sta elke dag om zeven uur op om het goede te doen voor een stad in Nederland. Dat is de jihad in zijn puurste vorm.’
Bij zijn uitspraken krijgt Jneid bijval van een andere haatimam uit Den Haag, El Alami Amaouch en Abdelhamid Ainelhayat uit Helmond. De toespraak is bekend bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Aboutaleb wordt beveiligd.
Lastig om dit soort types uit te zetten
VVD-Kamerlid Arno Rutte ‘voelde een enorme schrik en woede’ toen hij het bericht vanmorgen las. ‘Deze man kun je op zoveel fronten straffen. Als ik dit lees, dan komt het op mij over alsof hij zich absoluut schuldig heeft gemaakt aan haatzaaien en bedreiging. Het is natuurlijk dramatisch dat dit gebeurt en dat Aboutaleb überhaupt moet worden beveiligd.’
Het is lastig om dit soort types uit te zetten, zegt Rutte, omdat je een Nederlands paspoort niet zomaar kunt afpakken. Dat kan alleen als iemand zich bijvoorbeeld aansluit bij buitenlandse krijgsdiensten of een organisatie die een groot gevaar vormt voor de Nederlandse veiligheid. Eerder gebeurde dit wel met vijf Nederlanders die zich aansloten bij Islamitische Staat.
Rutte pleit voor een harde aanpak van Jneid op basis van zijn uitspraken in het filmpje. ‘Aanpakken en opsluiten. Mijns inziens heeft het Openbaar Ministerie genoeg gronden om deze man op te pakken. Op basis van een veroordeling moeten we dan kijken hoe we zijn paspoort kunnen afnemen.’ Hij pleit niet voor een aanpassing van de wet. ‘Volgens mij hebben we met een veroordeling voldoende grond om deze man uit te zetten.’ Fawaz heeft naast de Nederlandse ook de Syrische nationaliteit.
CDA-Kamerlid Pieter Heerma: ‘Deze uitspraken zijn zeer bedreigend en onacceptabel. Met dit soort uitspraken proberen ze onze jongeren te vergiftigen met hun antidemocratische leuzen. Het CDA heeft al eerder aangegeven dat dit soort haatpredikers geen podium mogen krijgen en daar wordt door het kabinet werk van gemaakt.’
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Na 17 jaar oorlog zijn de Taliban allesbehalve verslagen
Het kabinet overweegt een nieuwe militaire missie naar Afghanistan op te tuigen. Maximaal twintig tot dertig commando’s en mariniers moeten in Mazar-i-Sharif Afghaanse special forces opleiden die de Taliban gaan uitschakelen. Het voornemen wordt naar verwachting half mei aan de Tweede Kamer voorgelegd.
‘Onrust’
Bij het Korps Commandotroepen is onrust ontstaan over de verklaring van Kroon. Een aantal commando’s riep Kroon op om zich niet meer in media uit te laten over de zaak. Volgens Nieuwsuur heeft het ministerie van Defensie familieleden van uitgezonden commando’s telefonisch gerust moeten stellen.
Het ministerie van Defensie laat weten niet op de publicatie van Nieuwsuur te willen reageren.
Advocaat Geert-Jan Knoops van Kroon wil ook niet op het terugtrekken van de commando’s reageren, maar laat wel weten dat Marco Kroon met zijn publicatie absoluut geen staatsgeheimen heeft geschonden. ,,Wat hij heeft verklaard, valt binnen zijn geheimhouding en kan in de verste verte de staat niet in gevaar hebben gebracht.” Volgens Knoops was de verklaring van Kroon bij Defensie bekend voordat het werd gepubliceerd.
De biecht van majoor Kroon, drager van de militaire Willems-Orde, riep veel vragen op bij militair deskundigen. ,,Hij is gevangengenomen door een vijandelijke strijder, hoezo meldt niemand dat? En dat 10 jaar lang?”
Bij een Bomaanslag in Afghanistan zijn zeker 13 doden en tientallen gewonden gevallen. De explosie was bij een stadion in Lashkar Gah, in de zuidelijke provincie Helmand. Daar ontplofte een bomauto. Bij het stadion waren veel mensen op de been, die naar een worstelwedstrijd hadden gekeken.
Het dodental loopt waarschijnlijk nog op. Ooggetuigen spreken van een enorme explosie en veel gewonden zijn er slecht aan toe. Onder de slachtoffers zijn ook kinderen. De aanslag is niet opgeëist.
In Helmand rukt de Taliban steeds verder op. De provincie is het centrum van de opiumteelt in Afghanistan. Talibanstrijders veroverden eerder op de dag het district Sangin in Helmand.
Talibanstrijders veroveren district Sangin in Helmand
In Helmand rukt ondertussen de Taliban steeds verder op. De provincie is het centrum van de opiumteelt in Afghanistan. Talibanstrijders hebben vannacht het district Sangin veroverd in de zuidelijke Afghaanse provincie Helmand. Sangin is van symbolische betekenis; het werd in 2010 ten koste van grote verliezen door Amerikaanse en Britse troepen op de Taliban heroverd.
Helmand was al voor een deel in handen van de Taliban. De provincie is het centrum van de opiumteelt in Afghanistan.
Het Afghaanse leger zegt dat leger en politie zich vannacht om tactische redenen terugtrokken uit Sangin. Na de aftocht vonden hevige bombardementen plaats om te voorkomen dat militair materieel zou worden buitgemaakt door de Taliban.
Een Taliban-woordvoerder meldt dat het hoofdkwartier van de politie, een legerbasis en grote hoeveelheden munitie nu in handen zijn van de Taliban.
Strategie
De hoogste Amerikaanse militair in Afghanistan, generaal Nicholson, zei in februari dat Afghanistan zich in een militaire patstelling bevindt. Hij vindt dat er duizenden militairen extra nodig zijn om het Afghaanse leger goed te kunnen trainen. Het regeringsleger controleert nog maar omstreeks 60 procent van het grondgebied.
Uitbreiding steun missie Afganistan
Het kabinet is dicht bij uitbreiding van de militaire missie in Afghanistan. Volgens Haagse bronnen wil het kabinet 30 tot 40 commando’s en mariniers naar het noorden van het land sturen.
De uitbreiding moet op 1 januari 2019 beginnen en het is de bedoeling dat de Nederlanders vanuit Mazar-e-Sharif meehelpen bij het adviseren van Afghaanse speciale eenheden. De coalitie wil hiermee tegemoetkomen aan een verzoek van de NAVO en de Verenigde Staten.
Mali versus Afganistan
De Nederlandse blauwhelmen zijn vier jaar actief geweest in Mali. Over het succes van hun werk zijn de meningen verdeeld. In totaal kwamen er vier militairen om het leven, maar niet door gevechtshandelingen: twee militairen stierven bij een helikopterongeluk en twee door een ongeluk met een ondeugdelijke mortier.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde op 12.06.2018 uit dat laatste ongeluk dat Defensie de voortgang van de missie missie boven de veiligheid van de militairen had gesteld. Ook de medische zorg was onvoldoende geregeld. Toenmalig minister Hennis trad om die reden af.
Morgen presenteert de Algemene Rekenkamer een rapport over de Nederlandse missie in Mali. De Rekenkamer keek onder meer naar de gevolgen van de Nederlandse missie in Mali voor de inzetbaarheid van de Nederlandse krijgsmacht.
De ministerraad neemt hier vrijdag officieel een besluit over. Bronnen bevestigen berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
Bezorgd, maar niet verrast. Dat was uiteindelijk de reactie op 13.06.2018 die in de Tweede Kamer te horen was na het rapport van de Algemene Rekenkamer over de missie in Mali. Slechts met improviseren kan de krijgsmacht de missie aan. Het kabinet wil de missie afbouwen, lekte gisteren al uit.
De militaire missie in Mali ondermijnt de hele krijgsmacht. Om de missie mogelijk te maken, moeten eenheden in Nederland mankracht en materieel afstaan.
De uitbreiding van de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan gebeurt op verzoek van de NAVO en de VS. Nederlanders trainen daar nu al militairen en politieagenten, maar daar komen dan speciale eenheden bij. Dat heeft meer risico’s en daarom wil het kabinet vooral commando’s en mariniers sturen.
Chora-vallei
Elsevier Weekblad-redacteur Eric Vrijsen schreef in 2008 de onthutsende reportage ‘Het gevecht om Chora’ over de drie dagen durende veldslag in juni 2007 tussen Nederlandse militairen en de Taliban in de Afghaanse Chora-vallei in de provincie Uruzgan. Wat een ‘quickie’ leek te gaan worden, werd een veldslag die drie dagen zou duren. Lees het hele verhaal hieronder.
Advocate Liesbeth Zegveld stelt Defensie nu aansprakelijk voor de burgerdoden die vielen bij de Slag om Chora. Zegveld spande eerder soortgelijke zaken aan over de val van Srebrenica (1995), de etnische zuiveringen in het Javaanse dorpje Rawagede (1947) en de treinkaping bij De Punt (1977).
De verklaring van Marco Kroon over een geheime operatie in Afghanistan tien jaar geleden heeft er onlangs toe geleid dat Nederlandse commando’s zijn teruggehaald uit een missiegebied.
Dat gebeurde uit veiligheidsoverwegingen. Dat meldt Nieuwsuur op basis van bronnen rond het Korps Commandotroepen.
Enkele weken geleden stelde Nieuwsuur de publicatie van een verhaal over Kroon uit, op verzoek van defensieminister Ank Bijleveld.
Volgens de minister zouden mensenlevens in gevaar worden gebracht bij de uitzending. Het actualiteitenprogramma deed onderzoek naar aanleiding van Kroons uitspraken over het incident in 2007.
Telegraaf 14.07.2018
Marco Kroon bracht in januari naar buiten dat het Openbaar Ministerie (OM) onderzoek doet naar hem. Dit omdat hij in 2007 in Afghanistan tijdens een geheime missie voor de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) een man zou hebben gedood die hem daarvoor kort gevangen had gehouden. Kroon had Defensie daarvan pas vorig jaar op de hoogte gesteld. Normaliter wordt zoiets direct na de operatie gemeld.
Majoor Kroon, drager van de militaire Willems-Orde, bracht vorige maand een uitgebreid persoonlijk relaas over de zaak naar buiten in het AD. De Telegraaf meldde later dat voor de inlichtingenmissie een huis in de Afghaanse hoofdstad Kabul werd gebruikt als uitvalsbasis.
Marco Kroon ANP | KOEN VAN WEEL
Nasleep Marco Kroon
De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Dat schrijft De Telegraaf. De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op spionagemissie bij de inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij was daar met zeven collega’s, en ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt.
Meestal in koppels, maar soms ook alleen. Ze moesten informatie verzamelen vanuit een safehouse van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD. Ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt, meestal in koppels, maar soms ook alleen om de voorspelbaarheid te beperken.
AD 17.08.2018
AD 17.08.2018
Het verhaal is niet bevestigd door Kroon of Defensie.
Volgens de krant zou de mogelijkheid om solo op pad te gaan kunnen verklaren dat Kroon gegijzeld werd en later zijn gijzelnemer doodde, zonder dat iemand daar iets van merkte.
Het Openbaar Ministerie doet een onderzoek naar het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair deed hij dat uit zelfbescherming en was het de man die hem eerder ontvoerd en gegijzeld had. Hij hield het lange tijd voor zich en meldde het niet, om de missie niet in gevaar te brengen, zei Kroon.
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Het programma besloot er verder niet over te publiceren omdat er volgens het ministerie van Defensie levens door in gevaar zouden komen.
Bronnen zeggen tegen De Telegraaf dat Kroons spionagemissie los stond van het ISAF-mandaat. Ze was goedgekeurd door de premier en vicepremiers.
Afghaan doodgeschoten
Vorige maand werd bekend dat het Openbaar Ministerie een ‘geweldsincident‘ in Afghanistan onderzoekt waarbij Kroon betrokken was. Kroon wilde toen alleen zeggen dat hij een vijand had moeten uitschakelen die een ernstig gevaar vormde.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
“Ik zou het ’t liefst van de daken schreeuwen“, zei Kroon tegen de NOS. “Maar dan heb ik voor niks tien jaar gezwegen.” Hij begrijpt dat de verklaring vragen oproept, maar kan daar niet op ingaan.
Later schrijft hij in een verklaring dat hij tijdens een geheime missie in 2007 in Afghanistan korte tijd gevangen is genomen “door de vijand”. Hij werd hardhandig ondervraagd maar hij gaf geen geheimen prijs, zegt Kroon.
Kroon zei begin dit jaar dat hij in 2007 een “vijand” heeft doodgeschoten. De man zou hem eerder ontvoerd en gemarteld hebben. Toen Kroon hem later tegenkwam, zou er geen gelegenheid zijn geweest om zijn belager gevangen te nemen. “Hij greep naar zijn wapen. Het was op dat moment ‘hij of ik’. De man liet mij geen keuze”, zei Kroon begin deze maand.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
Nieuwsuur
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Eerder besloot het tv-programma Nieuwsuur om een verhaal over Marco Kroon niet uit te zenden, op uitdrukkelijk verzoek van het ministerie van Defensie. Enkele feiten en details zouden mensenlevens in gevaar brengen. Defensie onderzoekt zelf de lekken staatsgeheimen rond Marco Kroon
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ,,Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht”, zegt de minister in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Zwijgen
Het gezicht van het Korps Commandotroepen, de geridderde Marco Kroon, laat te veel los over het doen en laten van zijn strijdmakkers. Commando’s roepen Marco Kroon daarom op om te zwijgen en zich in het openbaar niet meer uit te laten over staatsgeheime missies. Anders kan hun veiligheid gevaar lopen. Dit laten zij weten via een door de NOS gepubliceerde verklaring van hun advocaat Michael Ruperti.
In de Volkskrant reageerde ook de toenmalige Defensieminister Van Middelkoop kritisch. Hij noemde het ‘onhelder en onwaarschijnlijk’ dat Kroon het incident niet heeft gemeld aan zijn commandant: ‘Dit is in strijd met alle regels van commandovoering.’
Opnieuw in opspraak
Het Openbaar Ministerie (OM) is een onderzoek begonnen naar een geweldsincident van Marco Kroon in Afghanistan in 2007. Vier vragen over de omstreden oorlogsheld, drager van de hoogste militaire onderscheiding van Nederland.
Minister van Defensie Ank Bijleveld
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ‘Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht,’ zei de minister. Bijleveld deed haar uitspraken in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Kroon zou tijdens een missie in de Afghaanse hoofdstad Kabul in 2007 een tegenstander hebben doodgeschoten. Zaterdag meldde dagblad De Telegraaf dat Kroon destijds op inlichtingenmissie was in Kabul en alleen en in burgerkleding op pad ging. De krant baseert zich daarbij op bronnen bij en rond defensie.
‘Het was hij of ik’
‘Het was hij of ik,’ zei Kroon begin februari over het voorval waarbij hij zijn gijzelnemer doodde. Het is nog altijd onduidelijk wat hij op die missie ging doen en waarom hij het sterfgeval destijds niet bij zijn superieuren meldde. Naar eigen zeggen hield hij het incident lange tijd voor zich om de missie in Uruzgan niet in gevaar te brengen. Tien jaar na de gebeurtenissen trad Kroon er pas mee naar buiten.
Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair zelf deed hij dat uit zelfbescherming, en had de man hem eerder ontvoerd, gegijzeld en mishandeld.
Oud-commandant Wijninga over Marco Kroon: ‘Waarom heeft hij tien jaar gezwegen?’
Het besluit van de onderscheiden militair Marco Kroon om ‘de vijand’ tijdens een geheime operatie in Afghanistan, ruim tien jaar geleden, dood te schieten en hier tot nu toe over te zwijgen, roept de nodige vragen op. We leggen er een aantal voor aan oud-commandant Peter Wijninga, verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij diende zelf in 2008 in de Afghaanse provincie Kandahar.
Geen bewijs
Na een jaar onderzoek heeft het ministerie van Defensie geen bewijs gevonden dat oorlogsheld Marco Kroon in 2007 is ontvoerd in Afghanistan en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. De defensietop houdt er daarom ernstig rekening mee dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Marco Kroon
Dit blijkt uit gesprekken die de Volkskrant voerde met dertien mensen die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kabul of die kennis hebben van het interne onderzoek daarnaar. Vanwege het stempel ‘staatsgeheim’ dat minister Ank Bijleveld van Defensie op de missie plakte, wilden zij alleen spreken op voorwaarde van anonimiteit. Zowel Kroon als het ministerie van Defensie wil niet reageren zolang de zaak wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie (OM).
Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding had gemaakt van het geweldsincident, werd begin 2017 op verzoek van het OM een intern onderzoek ingesteld. Agenten van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) ondervroegen hem en tientallen andere betrokkenen tussen februari en november 2017. Ook in Afghanistan. De conclusies van het onderzoek zijn overgedragen aan het OM, dat nu nagaat of een strafbaar feit is gepleegd.
‘Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd’, zegt een hoge defensiebron met kennis van het dossier dat naar het OM is gegaan.
Ontvoerd
Kroon vertelde tot verbazing van zijn oud-collega’s in februari dit jaar plotseling dat hij in 2007 was ontvoerd in Afghanistan, zonder dat zijn commandanten het ooit door hebben gehad. ‘Gedurende deze korte gevangenschap ben ik op een uiterst hardhandige wijze ondervraagd, mishandeld en bovenal ernstig vernederd. Ik ben op enig moment vrijgelaten. Waarom is mij nog steeds niet helemaal duidelijk’, schreef Kroon in het AD.
Ook meldde hij dat hij enkele weken later zijn gijzelnemer op een onverwachte locatie aantrof en hem toen uitschakelde. ‘Het was op dat moment ‘hij of ik’. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man.’
Bij defensie wordt inmiddels vrij openlijk gespeculeerd over de vraag of Kroon een posttraumatische stressstoornis heeft opgelopen. Psychologen hebben hem op verzoek van defensie onderzocht, maar de aandoening is voor zover bekend niet vastgesteld. Wel wordt Kroon psychisch begeleid. ‘Mogelijk zijn feiten door elkaar gehaald en is hij ze echt gaan geloven’, zegt een bron.
Geen van de dertien betrokkenen wil honderd procent uitsluiten dat Kroon ooit wel iets naars is overkomen in Afghanistan, omdat hij consequent spreekt over een ‘vernedering’ waarvoor hij zich ‘schaamt’. ‘We denken wel dat er iets is gebeurd, want de verklaring is heel gedetailleerd en hij zit er echt mee. Maar ik weet niet of het in die mate is gebeurd’, zegt een bron.
30 minuten
Diverse bronnen melden dat Kroon in 2007 een paar keer een window of opportunity van 30 minuten heeft gehad waarin commando’s alleen op pad mochten om een boodschap te doen. Eenmaal zou Kroon tegen de afspraak circa 40 minuten zijn weggebleven. Hij zou een aanrijding hebben gehad met een fruitstalletje, waarna omstanders hem insloten. Kroon kreeg een paar rake klappen en zou zich hebben vrijgekocht. Het is het enige incident dat volgens zijn voormalige collega’s in de buurt komt van een ‘korte gevangenschap’. Zij noemen het echter onmogelijk dat hij vervolgens iemand heeft gedood zonder dat hun inlichtingennetwerk hen daarover heeft geïnformeerd.
De verwachting bij defensie is dat het OM er ook niet in zal slagen om het verhaal van Kroon te bevestigen. In dat geval kan defensie Kroon hoogstens een administratieve sanctie opleggen, omdat hij het vermeende incident pas tien jaar na dato heeft gemeld.
In de militaire top is er inmiddels nagenoeg niemand die zijn hand nog in het vuur durft te steken voor Kroon. ‘We hebben geprobeerd om hem tegen te houden toen hij zijn verhaal wilde publiceren’, zegt een bron rond defensie. ‘Maar hij wilde het per se. Desnoods nam hij ontslag. Hij heeft dit over zichzelf afgeroepen.’
LEES OOK DEZE STUKKEN OVER DE ZAAK-KROON;
‘Formeel geen levens in gevaar gebracht’
Defensie houdt er na uitgebreid eigen onderzoek ernstig rekening mee dat Marco Kroon heeft verzonnen dat hij in 2007 in Afghanistan is ontvoerd en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft doodgeschoten. Drie vragen over zijn verklaring.
Fantast of oorlogsheld? Een reconstructie van Kroons missie, het incident en de twijfel
Is Marco Kroon (47) een fantast die zijn blazoen wil oppoetsen met een verzonnen verhaal? Of lijdt de gedecoreerde oorlogsheld aan een posttraumatische stressstoornis ten gevolge van alles wat hij heeft meegemaakt? Antwoorden zijn er vooralsnog niet, maar voor zijn beweringen is geen greintje bewijs gevonden. Een reconstructie.
Onderzoek gestopt
Het Openbaar Ministerie zet het onderzoek naar majoor Marco Kroon stop. Het onderzoek biedt nog geen definitief uitsluitsel, meldt het OM, maar er zijn onvoldoende aanknopingspunten die de gebeurtenissen bevestigen die defensie heeft gemeld omtrent Kroon.
De zaak kwam erop neer dat Kroon aan een meerdere had gerapporteerd dat hij tijdens een missie in Afghanistan was ontvoerd en mishandeld. Kroon was naar eigen zeggen aan zijn belagers ontsnapt en had in de weken daarna een van zijn ontvoerders gedood die hij toevallig was tegengekomen.
Gijzelnemer
Kroon verklaarde dat hij in 2007 bij een geheime operatie in Afghanistan ontvoerd en gemarteld werd. Na zijn vrijlating zou Kroon naar zijn gijzelnemer op zoek gegaan zijn en die vervolgens hebben doodgeschoten. Begin februari 2018 trad hij in het AD met dat verhaal naar buiten.
Uit al het onderzoek dat wij hebben gedaan is geen bevestiging gekomen van zijn relaas, aldus Tineke Zwart.
Oorlogsheld Marco Kroon verklaarde tijdens een geheime operatie in 2007 in Afghanistan gevangen genomen te zijn. Toen de vijand hem om onduidelijke redenen liet gaan, wilde Kroon zelf de leider van de groep gevangen nemen, maar dat mondde uiteindelijk uit in een dodelijk vuurgevecht, waarbij hij zijn hele magazijn leeggeschoten zou hebben.
‘Het was hij of ik’, schreef Marco Kroon eerder in zijn eigen verklaring die hij in deze krant publiceerde. Kroon zag de man op een plek waar hij hem niet verwachtte en wilde hem overmeesteren, maar zag dat hij naar zijn automatische wapen greep; een AK-47. ,,Ik moest nu aan mijn leven denken. Flitsen van zijn brute handelingen tijdens mijn gevangenschap kwamen in een klap weer allemaal boven. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man. Hij was dood.”
Zijn verklaring riep veel vragen op. Zo verwonderden deskundigen zich erover dat Kroon in zijn betoog met geen woord rept over collega’s, terwijl special forces uit veiligheidsoverwegingen juist proberen zo min mogelijk alleen te doen. Ook vinden experts het een vreemd verhaal dat niemand alarm zou hebben geslagen als hij gevangen genomen zou zijn.
Stilgelegd
Het onderzoek wordt niet helemaal afgesloten maar voorlopig stilgelegd, laat het OM weten. ,,De kans dat er in de toekomst informatie beschikbaar komt op basis waarvan alsnog een ander (strafrechtelijk) oordeel kan worden gegeven over de melding, is minimaal, maar niet uitgesloten.”
Er blijven nog wel wat vragen open in de zaak. Zo is het onduidelijk of de man waar Kroon op zou hebben geschoten ook daadwerkelijk dood aangetroffen is. ,,We hebben gekeken naar alle geweldsmeldingen in de periode waar majoor Kroon over sprak die aansluiten bij zijn verhaal en daarin is geen bevestiging gevonden”, is het enige wat woordvoerder Tineke Zwart van het Openbaar Ministerie daar over kwijt wil.
Ook is uit het onderzoek bijvoorbeeld niet gebleken dat Kroon op een gegeven moment met een magazijn kogels minder terugkeerde. ,,Uit al het onderzoek dat wij hebben gedaan is geen bevestiging gekomen van zijn relaas.”
Na de verklaring begin dit jaar van de met de Militaire Willems-Orde onderscheiden Kroon, werden uit veiligheidsoverwegingen commando’s teruggehaald uit Afghanistan. Het verhaal van de majoor zorgde voor veel commotie.
NOS 13.07.2018 Majoor Marco Kroon mag geen opening van zaken geven over de missie in Afghanistan in 2007, waar hij naar eigen zeggen werd ontvoerd en mishandeld door een groep Afghaanse mannen. Later zou hij een van de daders hebben gedood toen hij hem tegenkwam. Volgens minister Bijleveld van Defensie is de missie staatsgeheim. “En dat blijft het ook wat mij betreft.”
Gisteren zei de advocaat van Kroon, Geert-Jan Knoops, dat de majoor toestemming zou moeten krijgen om zijn volledige verhaal te vertellen. Alleen dan kan hij alle twijfels rond de situatie wegnemen, denkt Knoops. “Hij kan zoveel meer vertellen dan hij al heeft gedaan.”
Niet op straat
Maar volgens Bijleveld gaat dat dus niet gebeuren. “U weet dat staatsgeheimen beter niet op straat terecht kunnen komen. Dat is nu ook nadrukkelijk het geval.”
Of het verhaal van Kroon waar is, weet de minister “oprecht niet”. “Er is geen bewijs voor gevonden en dat hadden wij zelf ook niet, dus nu is dit weer gewoon een zaak tussen werkgever en werknemer.”
Onderzoek
Het Openbaar Ministerie onderzocht het afgelopen half jaar of het verhaal van Kroon over zijn ontvoering en mishandeling klopt, maar kon geen aanwijzingen vinden voor strafbare feiten.
AD 13.07.2018 Het vermeende incident uit 2007 waarbij commando Marco Kroon in Afghanistan betrokken was, blijft staatsgeheim. Dat zegt minister Ank Bijleveld van Defensie. De gebeurtenissen zijn ,,om goede redenen staatsgeheim en dat blijft het wat mij betreft ook”.
Kroon vertelde eerder in 2007 tijdens een missie in Afghanistan een Talibanleider te hebben gedood. Hij meldde dat pas tien jaar na dato bij Defensie. Het Openbaar Ministerie heeft geen aanknopingspunten gevonden die het verhaal van Kroon bevestigen.
De advocaat van Kroon pleitte er gisteren voor dat de majoor het hele verhaal naar buiten zou mogen brengen zodat twijfels over de gebeurtenis zouden kunnen worden weggenomen. Volgens advocaat Geert-Jan Knoops is het erg pijnlijk voor Kroon dat hij fantast en leugenaar wordt genoemd.
In opspraak
Volgens Knoops laat het OM het dus eigenlijk open. ,,Er is geen bewijs dat het is gebeurd, maar ook geen bewijs dat het verhaal verzonnen is. Het onderzoek van het OM ging over de vraag of er strafbare feiten zijn gepleegd en die vraag is nu met ‘nee’ beantwoord”, aldus Knoops. ,,Ook de beschuldigingen dat Kroon staatsgeheimen lekte wordt met de conclusie van OM naar het raak der fabelen verwezen.”
Kroon kreeg de hoogste militaire onderscheiding in 2009 voor moedige optreden en leidinggeven als officier bij vuurgevechten in Afghanistan. Hij is de eerste militair die sinds 1955 is onderscheiden met de Militaire Willems-Orde, de hoogste militaire onderscheiding van Nederland en raakte meermaals in opspraak.
AD 12.07.2018 Marco Kroon is blij dat er met de beslissing van het Openbaar Ministerie een einde is gekomen aan een onzekere periode. Maar het is voor hem erg pijnlijk dat hij – ook vanuit eigen gelederen – een fantast en leugenaar wordt genoemd. Dat zegt zijn advocaat Geert-Jan Knoops.
Het OM liet vandaag weten dat het stopt met het onderzoek naar de uitlatingen van Kroon over een incident in Afghanistan in 2007 waarbij de majoor na een kortstondige ontvoering een van de gijzelnemers zou hebben gedood. ,,Het onderzoek biedt weliswaar geen definitief uitsluitsel, maar er zijn geen aanknopingspunten gevonden die de gebeurtenissen uit de melding bevestigen”, aldus het OM.
Volgens Knoops laat het OM het dus eigenlijk open. ,,Er is geen bewijs dat het is gebeurd, maar ook geen bewijs dat het verhaal verzonnen is. Het onderzoek van het OM ging over de vraag of er strafbare feiten zijn gepleegd en die vraag is nu met ‘nee’ beantwoord”, aldus Knoops. ,,Ook de beschuldigingen dat Kroon staatsgeheimen lekte wordt met de conclusie van OM naar het raak der fabelen verwezen.”
Nadat Kroon begin dit jaar een boekje open had gedaan over het incident ruim tien jaar geleden, werden uit veiligheidsoverwegingen commando’s teruggehaald uit Afghanistan. ,,Strafbare feiten zijn ook je collega’s in gevaar brengen, dat heeft hij dus ook niet gedaan”, aldus Knoops. ,,Hem werd verweten dat hij de missie in gevaar zou hebben gebracht door zijn verklaring naar buiten te brengen.
Maar dat deed hij alleen maar omdat er een vertrouwelijke brief aan de Tweede Kamer uitlekte, waarin er melding werd gemaakt van het incident. Het zou toch wel bij de pers terecht komen, maar hij wilde graag eerst zelf zijn verhaal doen. Hij móest door die brief wel.”
Kroon verklaarde dat hij in 2007 in Afghanistan bij een geheime operatie is ontvoerd en mishandeld. De advocaat benadrukt dat er enkele maanden geleden een document is opgedoken waarin het ontvoeringsverhaal van Kroon bevestigd wordt.
Drie weken na zijn vrijlating zou hij een van de gijzelnemers tegen zijn gekomen en hebben gedood. Daarvan heeft Kroon destijds geen melding gedaan, terwijl dat wel gebruikelijk is. Volgens Knoops liet hij dat doelbewust na op grond van ‘militair operationele belangen’.
Recent vertelde Kroon toch het verhaal en begin dit jaar heeft Defensie de melding voorgelegd aan het OM, nadat onderzoek door de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) geen uitsluitsel had gegeven. De defensietop hield er al ernstig rekening mee dat de oud-commando zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Minister van Defensie Ank Bijleveld liet al weten te gaan praten met Kroon. ,,Wij moeten nu bekijken wat deze beslissing betekent voor ons en ons werk en daar zullen we met het personeelslid Marco Kroon over praten.”
Wat Kroon en Knoops betreft is het nu afgesloten. ,,Voor hem is het belangrijk dat er nu duidelijkheid is gekomen en hij verder kan met zijn carrière. Hij heeft al die tijd keurig gewerkt en is niet geschorst”, aldus Knoops. ,,Het OM zegt wel ‘stel dat er in de toekomst nieuwe aanwijzingen zijn, dan pakken we dat op’. Maar ze zeggen zelf al dat die kans minimaal is. Dus je kunt zeggen dat de zaak juridisch is afgedaan.”
Kroon werd in 2009 als eerste militair sinds 1955 onderscheiden met de Militaire Willems-Orde, de hoogste militaire onderscheiding van Nederland.
Marco Kroon (rechts) en zijn advocaat Geert-Jan Knoops in 2011, nadat hij was vrijgesproken voor het bezit van cocaïne en MDMA ANP
NOS 12.07.2018 Majoor Marco Kroon moet toestemming krijgen om het volledige verhaal te vertellen over zijn missie in Afghanistan. Daarvoor pleit Kroons advocaat, Geert-Jan Knoops.
“Marco kan de gehele Nederlandse bevolking overtuigen dat dit wel is gebeurd. Hij houdt zich echter volledig aan de instructies omtrent staatsgeheimen”, zegt Knoops tegen de NOS. “Maar als de minister zegt: u mag uw ervaringen delen, dan zal hij dat doen. Hij kan zoveel meer vertellen dan hij al heeft gedaan.”
Openheid van zaken zou volgens Knoops alle twijfel wegnemen rond het verhaal van Kroon.
Twijfel
De militair was tijdens een missie in 2007 naar eigen zeggen ontvoerd en mishandeld door een groep Afghaanse mannen. Hij zou zijn ontsnapt aan zijn belagers. Toen hij in de weken daarna een van zijn ontvoerders tegenkwam, zou hij die hebben gedood.
Het OM kondigde een half jaar geleden na een melding van het ministerie van Defensie aan het incident te onderzoeken. Inmiddels is dat onderzoek stopgezet, omdat het OM geen aanwijzingen kon vinden voor strafbare feiten.
Tegelijk kon het OM ontkennen noch bevestigen dat de gebeurtenissen daadwerkelijk hadden plaatsgevonden, waarmee de twijfel rond het verhaal van Kroon, die in 2009 werd onderscheiden met de hoogste militaire orde (de Militaire Willems-Orde), blijft bestaan.
Onder anderen oud-collega’s van Kroon zeiden dat de majoor het verhaal mogelijk had verzonnen. Volgens hen kon Kroon bijvoorbeeld nooit zo lang alleen zijn geweest. Als iemand langer dan een kwartier van de radar was, en al helemaal in zijn eentje, zou er meteen alarm geslagen worden.
Volgens Knoops is het verhaal van Kroon voor zover hij kan zien niet verzonnen:
Advocaat Knoops benadrukt dat er tijdens de missie van Kroon andere, oude protocollen golden waardoor hij wel zo lang alleen kon zijn. Knoops: “Dat heeft hij ons verteld. En uit de melding, die staat in een document dat pas onlangs is opgedoken, blijkt dat hij minimaal anderhalf tot twee uur weg is geweest.”
Knoops twijfelt op basis van wat hij weet daarom niet aan het verhaal van zijn cliënt: “Hij heeft vorig jaar bij debriefing met de MIVD ook ontzettend veel details gegeven, tot aan de papieren die de man bij zich droeg. Zijn verklaringen zijn dermate gedetailleerd, dat kun je bijna niet verzinnen.
“Bij dit soort missies gebeuren vaak dingen waarbij er geen getuigen zijn (…) Weten die collega’s wel welke uitrusting hij droeg, waar hij was en wat zijn precieze opdracht was? Er zijn ontzettend veel aannames in deze zaak. Mensen oordelen over Kroon zonder de feiten te kennen.”
Reputatieschade
Uit een verhaal van de Volkskrant in mei bleek dat binnen het ministerie van Defensie werd gedacht dat Kroon mogelijk leed aan een posttraumatische stressstoornis. Knoops noemt het “zeer gevaarlijk” om te blijven speculeren over de mentale gesteldheid van Kroon nu het onderzoek naar hem is stopgezet.
Knoops: “Er is geen enkele aanwijzing dat er iets met hem mis is. Dit schaadt de reputatie van een militair die dertig jaar voor dit land heeft gestreden. Het OM heeft zijn verklaringen niet kunnen weerleggen of bevestigen. Iemand op zijn niveau moet dan het voordeel van de twijfel krijgen.”
Minister van Defensie Ank Bijleveld liet al weten binnenkort te gaan praten met Kroon: “Wij moeten nu bekijken wat deze beslissing betekent voor ons en ons werk en daar zullen we met het personeelslid Marco Kroon over praten.” De toekenning van de Militaire Willems-Orde staat niet ter discussie. “Kroons heldendaden staan hier buiten”, aldus Bijleveld.
NU 12.07.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) stopt met het onderzoek naar de uitlatingen van Marco Kroon over een incident in Afghanistan in 2007, waarbij de majoor iemand gedood zou hebben. Er werden geen bewijzen voor het verhaal van Kroon gevonden.
“Het onderzoek biedt weliswaar geen definitief uitsluitsel, maar er zijn geen aanknopingspunten gevonden die de gebeurtenissen uit de melding bevestigen”, aldus het OM.
Het OM heeft na onderzoek geen aanwijzingen gevonden voor mogelijke strafbare feiten. “Gelet op het ontbreken van aanknopingspunten is het niet opportuun om nader onderzoek – in Nederland of in Afghanistan – in te (laten) stellen.”
Het onderzoek wordt echter niet helemaal afgesloten, maar voorlopig stilgelegd, laat het OM weten. “De kans dat er in de toekomst informatie beschikbaar komt op basis waarvan alsnog een ander (strafrechtelijk) oordeel kan worden gegeven over de melding, is minimaal, maar niet uitgesloten.”
Defensie laat weten dat zij nog eens met Kroon gaat praten. Het ministerie wijst erop dat hij zich hoe dan ook niet aan de regels heeft gehouden. Die schrijven immers voor dat een militair zo’n incident meteen moet melden.
Gijzelnemer
Kroon verklaarde dat hij in 2007 bij een geheime operatie in Afghanistan ontvoerd en gemarteld werd. Na zijn vrijlating zou Kroon naar zijn gijzelnemer op zoek gegaan zijn en die vervolgens hebben doodgeschoten. Begin februari 2018 trad hij in het AD met dat verhaal naar buiten.
Het ministerie van Defensie stelde al eerder een onderzoek in naar de door Kroon beschreven gebeurtenissen, nadat hij die zelf bij de toenmalige Commandant der Strijdkrachten, Tom Middendorp, gemeld zou hebben. Na een jaar onderzoek werden geen bewijzen voor het verhaal van de majoor gevonden. Begin dit jaar heeft Defensie de melding aan het OM voorgelegd.
Na de verklaring begin dit jaar van de met de Militaire Willems-Orde onderscheiden Kroon, werden uit veiligheidsoverwegingen commando’s teruggehaald uit Afghanistan. Het verhaal van de majoor zorgde voor veel commotie.
De advocaat van Kroon, Geert-Jan Knoops, stelde in mei dat hij wel bewijs heeft gezien dat zijn cliënt korte tijd opgesloten is geweest in Afghanistan.
NOS 12.07.2018 Het Openbaar Ministerie zet het onderzoek naar majoor Marco Kroon stop. Het onderzoek biedt nog geen definitief uitsluitsel, meldt het OM, maar er zijn onvoldoende aanknopingspunten die de gebeurtenissen bevestigen die defensie heeft gemeld omtrent Kroon.
De zaak kwam erop neer dat Kroon aan een meerdere had gerapporteerd dat hij tijdens een missie in Afghanistan was ontvoerd en mishandeld. Kroon was naar eigen zeggen aan zijn belagers ontsnapt en had in de weken daarna een van zijn ontvoerders gedood die hij toevallig was tegengekomen.
Militaire Inlichtingendienst
Het onderzoek van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en het onderzoek dat door het OM is verricht hebben niet geleid tot een bevestiging of ontkenning van dat relaas, heeft het OM Oost-Nederland nu bekendgemaakt.
In het bericht over de voorlopige stopzetting van het onderzoek merkt het OM op dat Kroon in het onderzoek geen enkel moment de status van verdachte heeft gehad. Aanwijzingen voor strafbare feiten zijn niet geconstateerd.
Een nader onderzoek naar de feiten in zowel Nederland als in Afghanistan ligt niet voor de hand, omdat het OM de kans op nieuwe informatie minimaal acht. Omdat het ook niet uitgesloten is dat er nieuwe gegevens beschikbaar komen, wordt de zaak-Kroon niet definitief beëindigd.
Het verhaal over de gebeurtenissen in Afghanistan waarmee Kroon naar buiten trad, leidde tot ergernis en wrevel onder collega-militairen. Ze vreesden dat de verklaring van Kroon hun veiligheid bij lopende missies in gevaar kan brengen.
Militaire Willemsorde
Marco Kroon werd in 2009 door koningin Beatrix onderscheiden met de hoogste militaire orde, de Militaire Willems-Orde. Hij was daarvoor voorgedragen wegens moed en leiderschap in Afghanistan.
In 2010 werd bekend dat het OM onderzoek deed naar Kroon wegens het bezit van harddrugs en wapens. Een aanklacht volgde, maar een jaar later werd hij vrijgesproken van cocaïnebezit. Voor het bezit van stroomstootwapens kreeg Kroon wel een voorwaardelijke werkstraf en een geldboete. Hij had toen laten weten dat hij zijn onderscheiding zou inleveren als hij schuldig werd bevonden.
Bijleveld
Minister van Defensie Bijleveld is blij dat het OM de knoop heeft doorgehakt in “deze vervelende kwestie, die alleen verliezers kent”. Ze kondigde aan dat ze spoedig in gesprek gaat met Kroon over de vraag wat de uitkomst van dit onderzoek betekent “en hoe het nu verder moet”. Ook defensie moet zich op die vraag bezinnen, vindt ze. Ze wees er ook op dat het OM de zaak niet heeft geseponeerd, maar vooralsnog heeft stopgezet.
De toekenning van de Militaire Willems-Orde staat in deze zaak helemaal niet ter discussie, zei de minister ook nog. “Kroons heldendaden staan hier buiten”.
AD 12.07.2018 Het Openbaar Ministerie stopt met het onderzoek naar mogelijk geweld van de Nederlandse officier Marco Kroon in Afghanistan. In een verklaring stelde de majoor iemand te hebben gedood, nadat hij gevangen was genomen. Het OM stelt dat er geen aanknopingspunten zijn gevonden die het verhaal van de hooggeplaatste militair onderbouwen.
Het Openbaar Ministerie maakt nu bekend dat het onderzoek weliswaar geen definitief uitsluitsel biedt. Maar het OM benadrukt daarbij dat er ‘geen aanknopingspunten zijn gevonden die de gebeurtenissen uit de melding bevestigen’.
De defensietop houdt er ernstig rekening mee dat de oud-commando zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen. Defensie-minister Ank Bijleveld laat weten dat zij nog eens gaat praten met Kroon. De CDA-bewindsvrouw wijst erop dat hij zich hoe dan ook niet aan de regels heeft gehouden. Die schrijven immers voor dat een militair zo’n incident meteen moet melden.
,,Ik ben blij dat we iets gehoord hebben van het Openbaar Ministerie. Dat zegt dat er eigenlijk geen bewijs is en het onderzoek is stopgezet. Dat betekent dat wij ons nu moeten gaan bezinnen”, zei Defensie-minister in Brussel, waar ze de NAVO-top bijwoont. Bijleveld zegt ,,oprecht” niet te weten of Kroon het verhaal heeft verzonnen. Een gesprek over een eventueel ontslag gaat de CDA-bewindsvrouw nu ,,te ver”.
Uit al het onderzoek dat wij hebben gedaan is geen bevestiging gekomen van zijn relaas, aldus Tineke Zwart.
Oorlogsheld Marco Kroon verklaarde tijdens een geheime operatie in 2007 in Afghanistan gevangen genomen te zijn. Toen de vijand hem om onduidelijke redenen liet gaan, wilde Kroon zelf de leider van de groep gevangen nemen, maar dat mondde uiteindelijk uit in een dodelijk vuurgevecht, waarbij hij zijn hele magazijn leeggeschoten zou hebben.
‘Het was hij of ik’, schreef Marco Kroon eerder in zijn eigen verklaring die hij in deze krant publiceerde. Kroon zag de man op een plek waar hij hem niet verwachtte en wilde hem overmeesteren, maar zag dat hij naar zijn automatische wapen greep; een AK-47. ,,Ik moest nu aan mijn leven denken. Flitsen van zijn brute handelingen tijdens mijn gevangenschap kwamen in een klap weer allemaal boven. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man. Hij was dood.”
Zijn verklaring riep veel vragen op. Zo verwonderden deskundigen zich erover dat Kroon in zijn betoog met geen woord rept over collega’s, terwijl special forces uit veiligheidsoverwegingen juist proberen zo min mogelijk alleen te doen. Ook vinden experts het een vreemd verhaal dat niemand alarm zou hebben geslagen als hij gevangen genomen zou zijn.
Stilgelegd
Het onderzoek wordt niet helemaal afgesloten maar voorlopig stilgelegd, laat het OM weten. ,,De kans dat er in de toekomst informatie beschikbaar komt op basis waarvan alsnog een ander (strafrechtelijk) oordeel kan worden gegeven over de melding, is minimaal, maar niet uitgesloten.”
Er blijven nog wel wat vragen open in de zaak. Zo is het onduidelijk of de man waar Kroon op zou hebben geschoten ook daadwerkelijk dood aangetroffen is. ,,We hebben gekeken naar alle geweldsmeldingen in de periode waar majoor Kroon over sprak die aansluiten bij zijn verhaal en daarin is geen bevestiging gevonden”, is het enige wat woordvoerder Tineke Zwart van het Openbaar Ministerie daar over kwijt wil.
Ook is uit het onderzoek bijvoorbeeld niet gebleken dat Kroon op een gegeven moment met een magazijn kogels minder terugkeerde. ,,Uit al het onderzoek dat wij hebben gedaan is geen bevestiging gekomen van zijn relaas.”
Na de verklaring begin dit jaar van de met de Militaire Willems-Orde onderscheiden Kroon, werden uit veiligheidsoverwegingen commando’s teruggehaald uit Afghanistan. Het verhaal van de majoor zorgde voor veel commotie.
Kroon kreeg de hoogste militaire onderscheiding in 2009 voor moedige optreden en leidinggeven als officier bij vuurgevechten in Afghanistan. Hij is de eerste militair die sinds 1955 is onderscheiden met de Militaire Willems-Orde, de hoogste militaire onderscheiding van Nederland en raakte meermaals in opspraak.
Telegraaf 12.06.2018 De coalitie stuurt aan op beëindiging van de Nederlandse vredesmissie in Mali. De huidige missie loopt eind dit jaar af en wordt volgens bronnen rond de coalitie ’drastisch afgebouwd’.
In het gebied zitten zo’n 300 Nederlandse militairen. Nu het kabinet binnenkort hoogstwaarschijnlijk ook extra militairen naar Afghanistan stuurt, wil de coalitie de krijgsmacht ontzien door Mali te beëindigen. Ook over de Nederlandse missie in Irak wordt nog gesproken.
Nederland is al ruim 4 jaar actief in Mali. Twee Nederlandse militairen zijn omgekomen als gevolg van fouten bij Defensie, wat tot het aftreden leiden van toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie en de commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp. Ook vielen er twee doden door een helikopterongeval.
Deze week komt de Rekenkamer ook met een kritisch rapport over de missie in Mali. Daarin komt ook aan de orde dat Defensie meer hooi op zijn vork neemt dan de organisatie aan kan.
NU 12.06.2018 Het kabinet gaat de missie in Mali afbouwen. Medio volgend jaar moeten de Nederlandse blauwhelmen daar weg zijn. Daar staat tegenover dat de missie in Afghanistan wordt uitgebreid.
De ministerraad neemt hier vrijdag officieel een besluit over. Bronnen bevestigen berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
Ongeveer 250 Nederlandse militairen leveren in het Afrikaanse land een bijdrage aan VN-missie Minusma. Zij houden zich sinds 2014 voornamelijk bezig met het verzamelen en analyseren van informatie.
De missie loopt officieel tot eind dit jaar. Vermoedelijk blijven de Nederlanders een paar maanden langer, zodat een ander land de activiteiten kan overnemen. De meeste Nederlandse militairen zijn gelegerd in de noordelijke stad Gao.
Ongevallen
Vier Nederlandse militairen zijn om het leven gekomen in Mali. In maart 2015 zijn twee vliegers van een Apache-gevechtshelikopter omgekomen bij een ongeval. En in juli 2016 zijn twee militairen omgekomen bij een mortierongeluk.
Bij dat laatste ongeluk is Defensie ”ernstig tekortgeschoten”, oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) onlangs. De toenmalige minister van Defensie, Jeanine Hennis, is vanwege deze zaak afgetreden. De hoogste militair, generaal Tom Middendorp, volgde haar voorbeeld.
De Algemene Rekenkamer komt woensdag met een onderzoek over de missie in Mali. Daar zouden naar verluidt enkele voor Defensie pijnlijke zaken in staan.
Extra militairen
Naar Afghanistan gaan zestig extra militairen. Het gaat vooral om commando’s die daar Afghaanse elitetroepen moeten gaan trainen. Zij zouden in januari aan de slag moeten gaan. In Mazar-e-Sharif zijn al honderd Nederlanders actief voor de NAVO-missie Resolute Support. Zij trainen en adviseren het hogere kader van het leger en de politie.
Minister Ank Bijleveld (Defensie) kondigde begin april al aan dat er werd gekeken naar de mogelijkheden om de bijdrage aan de missie in Afghanistan aan te passen.
”Onze inzet in Afghanistan vergt nog altijd een langetermijnaanpak”, liet Bijleveld weten na een gesprek met haar Amerikaanse collega James Mattis.
NOS 12.06.2018 De Nederlandse vredesmissie in Mali stopt volgend jaar. De militairen die in dat Afrikaanse land in VN-verband aan veiligheid en stabiliteit werken komen terug naar Nederland, melden bronnen rond de coalitie.
Het huidige mandaat voor de Mali-missie loopt op 1 januari 2019 af. Er zijn ongeveer 250 Nederlandse militairen daar actief. De coalitiepartijen willen voorkomen dat de krijgsmacht te veel hooi op de vork neemt.
Vrijdag besluit het kabinet vrijwel zeker tot het sturen van tientallen extra militairen, voornamelijk commando’s, naar Afghanistan. Ook in Irak wordt de Nederlandse missie mogelijk uitgebreid, maar dat is nog onderwerp van discussie tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Om die nieuwe missies te bemensen, moet de missie in Mali worden afgebouwd. Dat gebeurt in fases, waarschijnlijk komen de laatste militairen in juni volgend jaar naar huis.
Morgen rapport Rekenkamer
De Nederlandse blauwhelmen zijn vier jaar actief geweest in Mali. Over het succes van hun werk zijn de meningen verdeeld. In totaal kwamen er vier militairen om het leven, maar niet door gevechtshandelingen: twee militairen stierven bij een helikopterongeluk en twee door een ongeluk met een ondeugdelijke mortier.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde uit dat laatste ongeluk dat Defensie de voortgang van de missie boven de veiligheid van de militairen had gesteld. Ook de medische zorg was onvoldoende geregeld. Toenmalig minister Hennis trad om die reden af.
Morgen presenteert de Algemene Rekenkamer een rapport over de Nederlandse missie in Mali. De Rekenkamer keek onder meer naar de gevolgen van de missie voor de inzetbaarheid van de Nederlandse krijgsmacht.
De uitbreiding van de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan gebeurt op verzoek van de NAVO en de VS. Nederlanders trainen daar nu al militairen en politieagenten, maar daar komen dan speciale eenheden bij. Dat heeft meer risico’s en daarom wil het kabinet vooral commando’s en mariniers sturen.
AD 12.06.2018 De Nederlandse militaire missie in Mali wordt afgebouwd en stopt in de loop van 2019. De huidige 250 militairen in het Afrikaanse land blijven er in elk geval nog tot eind dit jaar. In de maanden daarna komen zij terug. Dat bevestigen bronnen rond het kabinet.
Zij stellen dat Defensie de huidige missies het liefst wil voortzetten, maar dat er bij regeringspartijen zorgen zijn of dat wel kan. Het is geen geheim dat de krijgsmacht na jaren van bezuinigen op het tandvlees loopt. Als de missie in Afghanistan wordt uitgebreid – waar het kabinet op voorsorteert – en Nederlandse militairen ook langer in Irak blijven – een wens van in elk geval de ChristenUnie – dan moet er ‘ergens op de rem getrapt worden’.
Het besluit van het kabinet, dat vrijdag wordt verwacht, hangt waarschijnlijk ook samen met een rapport van de Algemene Rekenkamer dat morgen verschijnt. De Rekenkamer deed onderzoek naar de impact van de missie in Mali op de krijgsmacht. Ingewijden zeggen dat het geen geheim is dat die missie een forse wissel trekt op het militaire apparaat.
Vernietigend onderzoek
In de zomer van 2016 kwamen bij een ongeval met een mortiergranaat in Kidal Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) om het leven. Na een vernietigend onderzoek door de Onderzoeksraad voor de Veiligheid bleek dat de granaten zonder controle werden gekocht en verkeerd werden opgeslagen. Jeanine Hennis (VVD) stapte na die conclusies in oktober 2017 op als minister van Defensie.
Het voornemen van het kabinet is opvallend. In december vorig jaar noemde toenmalig minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken de eigen verantwoordelijk van Mali voor de veiligheid nog een voorwaarde om te stoppen met de missie. ,,Dat is nu in ieder geval niet zo en ik schat in dat dat volgend jaar ook nog niet zo zal zijn.”
Nederland levert al sinds 2013 een bijdrage aan de VN-missie Minusma in Mali. Die missie is bedoeld om stabiliteit in het land terug te brengen nadat het land ten prooi dreigde te vallen aan moslimrebellen.
NU 09.06.2018 De Taliban is akkoord gegaan met de wapenstilstand die de Afghaanse regering eerder had afgekondigd. De jihadistische groepering zegt drie dagen te stoppen met vechten.
Buitenlandse soldaten maken geen onderdeel uit van de wapenstilstand, meldt de Taliban. De Taliban zegt dat het gevecht tegen de buitenlanders doorgaat.
De Afghaanse president Ashraf Ghani kondigde donderdag aan dat het leger een eenzijdige wapenstilstand begon die tot 20 juni duurt. Dat is het einde van het Suikerfeest na de ramadan. Het leger gaat wel door met de strijd tegen andere gewapende groepen in het land.
“Dit staakt-het-vuren biedt de Taliban de gelegenheid om zich te bezinnen op hun gewelddadige campagne, die geen harten en zielen voor ze wint, maar mensen verder van ze vervreemdt”, zei Ghani.
In februari bood Ghani de Taliban aan de groepering als legitieme politieke macht te erkennen. Dat zou moeten leiden tot onderhandelingen die een einde maken aan zestien jaar van oorlog. Alleen vorig jaar raakten tienduizend Afghaanse burgers gewond of kwamen zij om het leven.
Het staakt-het-vuren en de mogelijke vrijlating van Taliban-gevangenen zijn deel van dat voorstel. Mogelijk wordt de grondwet herzien en kunnen de Taliban als partij deelnemen aan verkiezingen.
Telegraaf 09.06.2018 De Taliban hebben zaterdag in Afghanistan een driedaags staakt-het-vuren afgekondigd voor volgend weekend. Dan is het Suikerfeest waarop het einde van de vastenmaand ramadan wordt gevierd.
De wapenstilstand volgt op een mededeling eerder deze week van de Afghaanse strijdkrachten om tot 20 juni geen acties meer te ondernemen tegen de extremistische Taliban. De militanten voegden er wel aan toe dat gevechten tegen buitenlandse strijdkrachten gewoon zullen doorgaan en dat ze zich zullen verdedigen bij een aanval.
Ook de Afghaanse president Ashraf Ghani zei donderdag dat de strijd tegen Islamitische Staat en andere extremistische groepen doorgaat.
AD 09.06.2018 De Taliban hebben in Afghanistan een driedaags staakt-het-vuren afgekondigd voor volgend weekend. Dan is het Suikerfeest waarop het einde van de vastenmaand ramadan wordt gevierd.
De wapenstilstand volgt op een mededeling eerder deze week van de Afghaanse strijdkrachten om tot 20 juni geen acties meer te ondernemen tegen de extremistische Taliban.
De militanten voegden er wel aan toe dat gevechten tegen buitenlandse strijdkrachten gewoon zullen doorgaan en dat ze zich zullen verdedigen bij een aanval.
Ook de Afghaanse president Ashraf Ghani zei donderdag dat de strijd tegen Islamitische Staat en andere extremistische groepen doorgaat.
NOS 09.06.2018 In de strijd met de Afghaanse regering hebben de Taliban een tijdelijk bestand aangekondigd. Aan het einde van de ramadan volgend weekend zal de islamitische strijdgroep gedurende drie dagen geen aanvallen uitvoeren op Afghaanse regeringstroepen.
In een verklaring zeggen de Taliban zich wel te zullen verdedigen als ze worden aangevallen. Ook worden buitenlandse militairen uitgesloten van het bestand.
Nederlandse militairen
De regering in Kabul verwelkomt het bericht van de Taliban. Een woordvoerder spreekt de hoop uit dat het bestand leidt tot blijvende vrede in Afghanistan.
Donderdag kondigde de regering al eenzijdig aan een week lang de wapens neer te leggen voor het Suikerfeest. President Ashraf Ghani deed dat via Twitter.
De Taliban regeerden het land van 1996 tot 2001 en werden na de aanslagen van al-Qaida in New York en Washington door Amerikanen uit Kabul verjaagd. In 2014 eindigde de NAVO-operatie in Afghanistan, maar er zijn toch nog altijd zo’n 15.000 buitenlandse militairen in Afghanistan, onder wie ook zo’n honderd Nederlanders.
Politieke partij
De gewapende strijders van de Taliban hebben inmiddels alweer grote delen van Afghanistan in handen. Regelmatig plegen ze terreuraanslagen. Bij de grootse aanslag dit jaar vielen 230 slachtoffers.
NU 07.06.2018 De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft donderdag een eenzijdige wapenstilstand met opstandelingen van de Taliban aangekondigd. Het bestand moet duren tot 20 juni, vlak na het einde van de islamitische vastenmaand.
De strijd tegen andere jihadistische groeperingen, zoals Islamitische Staat, gaat wel gewoon door, aldus Ghani. Hij kondigde de wapenstilstand aan tijdens een televisietoespraak.
“Dit staakt-het-vuren biedt de Taliban de gelegenheid om zich te bezinnen op hun gewelddadige campagne, die geen harten en zielen voor ze wint, maar mensen verder van ze vervreemdt”, zei hij.
De Taliban heeft nog niet gereageerd.
De Afghaanse regering werd in 2004 geïnstalleerd na een door de VS geleide invasie, die in 2001 een einde maakte aan het landelijke bewind van de Taliban.
Nadat de NAVO zijn gevechtsmissie in Afghanistan in 2014 had beëindigd, is de radicaalislamitische groepering weer bezig aan een opmars. De invloed van de Afghaanse regering buiten de hoofdstad Kabul is beperkt.
Sinds augustus vorig jaar helpt de Amerikaanse regering het Afghaanse bewind met meer frequente luchtaanvallen op Taliban-doelen. Het westerse bondgenootschap heeft daarnaast missie Resolute Support om het leger en de politie van Afghanistan te trainen uitgebreid tot zestienduizend man, 2.500 meer dan een jaar geleden. Overigens waren het er in 2011 nog honderdveertigduizend.
Nederland levert nu zo’n honderd manschappen die hogere Afghaanse officieren trainen en adviseren. Het kabinet heeft volgens ingewijden aan de NAVO aangeboden daarbovenop vijftig tot zestig mariniers en commando’s te sturen om special forces ”in het veld’’ te gaan trainen. Omdat er nog wordt overlegd in de coalitie is dat nog niet definitief.
Onderhandelingen
Islamitische Staat is sinds begin 2015 actief in het noordoosten van het land, meestal vlak bij de Pakistaanse grens in de provincies Kunar, Logar en Nangarhar. Het is naar het zich laat aanzien een kleine terreurbeweging die vooral uit buitenlanders, onder wie veel Pakistanen, bestaat. De Afghaanse IS vecht ook met de Taliban.
In februari bood Ghani de Taliban aan de groepering als legitieme politieke macht te erkennen. Dat zou moeten leiden tot onderhandelingen die een einde maken aan zestien jaar van oorlog. Alleen vorig jaar raakten tienduizend Afghaanse burgers gewond of kwamen zij om het leven.
Het staakt-het-vuren en de mogelijke vrijlating van Taliban-gevangenen zijn deel van dat voorstel. Mogelijk wordt de grondwet herzien en kunnen de Taliban als partij deelnemen aan verkiezingen.
Telegraaf 07.06.2018 De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft de strijdkrachten opdracht gegeven geen acties meer te ondernemen tegen de extremistische Taliban tot 20 juni. Ghani zei dat de strijd tegen Islamitische Staat en andere extremistische groepen wel doorgaat.
De Taliban zijn overwegend Afghanen die tot de stam van de Pathanen behoren. Deze extremisten voerden een schrikbewind in het land van midden jaren negentig tot de Amerikaanse invasie van 2001. Sindsdien pogen ze met geweld de macht te heroveren.
Islamitische Staat is sinds begin 2015 actief in het noordoosten van het land, meestal vlak bij de Pakistaanse grens in de provincies Kunar, Logar en Nangarhar. Het is naar het zich laat aanzien een kleine terreurbeweging die vooral uit buitenlanders, onder wie veel Pakistanen, bestaat. De Afghaanse IS vecht ook met de Taliban.
’Positief’
NAVO-topman Jens Stoltenberg verwelkomde de aangekondigde wapenstilstand. „Dit is een positieve stap op het pad naar vrede”, zei hij bij een bijeenkomst van de NAVO-defensieministers in Brussel. Hij sprak zijn volle steun uit voor het verzoeningsproces en riep de Taliban op zich bij het staakt-het-vuren aan te sluiten. Onderhandelingen zijn de enige weg naar een oplossing, zei hij.
Het westerse bondgenootschap heeft de missie Resolute Support om het leger en de politie van Afghanistan te trainen uitgebreid tot 16.000 man, 2500 meer dan een jaar geleden. Overigens waren het er in 2011 nog 140.000.
Nederland levert nu zo’n honderd manschappen die hogere Afghaanse officieren trainen en adviseren. Het kabinet heeft volgens ingewijden aan de NAVO aangeboden daarbovenop vijftig tot zestig mariniers en commando’s te sturen om special forces „in het veld” te gaan trainen. Omdat er nog wordt overlegd in de coalitie is dat nog niet definitief.
NOS 07.06.2018 De strijd tussen het Afghaanse regeringsleger en de taliban ligt wat de regering in Kabul betreft een week lang stil. De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft via Twitter eenzijdig een wapenstilstand afgekondigd.
Het staakt-het-vuren moet duren van 12 juni tot en met 19 juni, de laatste week van de islamitische vastenperiode in Afghanistan. Tot die tijd gaat het regeringsleger niet meer in het offensief, twittert Ghani. Het is nog onduidelijk of de taliban zich aan de wapenstilstand zullen houden.
De afgelopen dagen kwamen religieuze leiders bijeen in de hoofdstad. Volgens persbureau Reuters hebben zij de wapenstilstand geadviseerd aan de president.
Ghani noemt het besluit “een kans voor de taliban om te reflecteren”. De president stelt dat de islamitische beweging met zijn gewelddadige campagne de gewone Afghaan alleen maar tegen zich in het harnas jaagt. De wapenstilstand benadrukt volgens Ghani de wil voor een vreedzame oplossing van het inmiddels zestien jaar durende conflict.
Opmars taliban
De taliban, die van 1996 tot en met 2001 het land regeerden, hebben de aflopen jaren een forse opmars gemaakt. Begin dit jaar had de groep volgens analisten ongeveer de helft van het land weer terug in handen. Regelmatig plegen talibanstrijders aanslagen, bij de grootste dit jaar vielen 230 slachtoffers. Vorig jaar kwamen zeker 10.000 burgers om het leven door de aanhoudende oorlog in land.
President Ghani heeft in februari aangegeven dat hij bereid is de taliban te erkennen als wettige politieke partij. De groepering heeft altijd gezegd dat het terugtrekken van alle buitenlandse strijdkrachten een voorwaarde is voor vredesonderhandelingen. Er zijn nog zo’n 15.000 Amerikaanse en andere buitenlandse militairen in het land. Zo’n honderd Nederlanders militairen zitten er nog tot eind 2018.
Het Afghaanse leger staakt overigens niet de strijd met Islamitische Staat. Deze terroristische organisatie heeft een klein gebied in handen en pleegt regelmatig aanslagen.
NOS 04.06.2018 Bij een zelfmoordaanslag op een bijeenkomst van een groep vooraanstaande geestelijken in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker zeven doden gevallen. De groep had kort voor de aanslag een fatwa uitgevaardigd tegen zelfmoordaanslagen, een islamistisch decreet.
De aanslag is nog niet opgeëist. Volgens een politiechef blies de aanslagpleger zichzelf op bij de ingang van de tent waarin de bijeenkomst plaatsvond. Als het hem was gelukt binnen te komen, was het aantal slachtoffers aanzienlijk hoger geweest, zei de politiechef. Er waren zo’n 2000 mensen aanwezig in de tent.
Geweld
Naast het uitspreken van de fatwa waarmee onder meer zelfmoordaanslagen als verboden werden bestempeld, besloten de geestelijken op de vergadering ook dat het tijd was voor vredesonderhandelingen tussen de Taliban en de Afghaanse regering.
Sinds de beëindiging van de NAVO-missie in 2014 neemt het geweld toe in Afghanistan. De Taliban en IS plegen geregeld aanslagen. Afghanen slaan door het geweld op de vlucht, de armoede onder de bevolking neemt toe en steeds minder kinderen kunnen naar school. Uit een rapport van VN-kinderhulporganisatie Unicef bleek gisteren dat 44 procent van alle Afghaanse kinderen, oftewel 3,7 miljoen kinderen, momenteel niet naar school gaat.
NOS 31.05.2018 Het kabinet is dicht bij uitbreiding van de militaire missie in Afghanistan. Volgens Haagse bronnen wil het kabinet 30 tot 40 commando’s en mariniers naar het noorden van het land sturen.
De uitbreiding moet op 1 januari beginnen en het is de bedoeling dat de Nederlanders vanuit Mazar-e-Sharif meehelpen bij het adviseren van Afghaanse speciale eenheden. De coalitie wil hiermee tegemoetkomen aan een verzoek van de NAVO en de Verenigde Staten.
Gevoelig
Nederland doet nu al met 100 militairen mee aan de NAVO-missie ‘Resolute Support’ in Afghanistan. Die heeft als doel het veiligheidsapparaat in het land verder op te bouwen. De Nederlanders trainen militairen en politieagenten.
Het is nog niet duidelijk wanneer het kabinet de knoop over de uitbreiding doorhakt. Het besluit ligt gevoelig, omdat aan het uitzenden van militairen altijd risico’s zijn verbonden en het trainen van speciale eenheden gaat verder dan het opleiden van ‘gewone’ militairen. Het is overigens niet de bedoeling dat Nederlandse militairen meedoen aan operaties van het Afghaanse leger.
Verder maakt met name de ChristenUnie zich zorgen over de gevolgen van het besluit voor de missie in Irak. Nederland kan er in Irak aan bijdragen dat mensen die op de vlucht zijn voor IS naar huis kunnen terugkeren.
Draagvlak
De discussie binnen de coalitie gaat ook over het tempo van het besluit. Volgens een deel moet niet te veel haast worden gemaakt: juist bij missies met risico’s is het belangrijk dat er veel draagvlak is in de Kamer en is er meer tijd nodig om dat te organiseren, wordt gezegd.
Het is gebruikelijk dat bij buitenlandse missies ook de oppositie wordt geïnformeerd en naar verluidt is dat nog niet gebeurd.
NAVO-top
Anderen benadrukken juist dat het in het belang van het kabinet is als Nederland de NAVO en de Verenigde Staten snel kan melden dat de missie in Afghanistan wordt uitgebreid. Nederland staat onder grote druk van het bondgenootschap en Amerika om meer geld aan Defensie te besteden en om aan meer missies mee te doen.
Volgende week is er een NAVO-bijeenkomst van ministers van Defensie en op 11 en 12 juli een NAVO-top, met onder anderen premier Rutte.
‘Gesteggel in de coalitie’
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen is het besluit nog niet rond. “Er is nog wat gesteggel in de coalitie.” De NAVO-bijeenkomst volgende week, onder meer over Afghanistan, is zeer waarschijnlijk nog te vroeg, zo hoorde hij op het Binnenhof.
Vandaag hebben de regeringspartijen overlegd maar ze zitten nog niet op een lijn, zegt hij. “Voor zo’n gevoelig besluit heb je alle vier regeringspartijen nodig.” Het kabinet wil ook een breder politiek draagvlak.
Fresen verwacht dat het kabinet uiteindelijk wel instemt, omdat de NAVO en de Verenigde Staten hier om hebben gevraagd. De Taliban is nog niet verslagen. De discussie draait volgens hem vooral om hoeveel militairen Nederland stuurt en de gevolgen voor andere missies, zoals in Irak.
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Nederlandse militairen zouden wel oren hebben naar de missie. Fresen: “Ze vinden dat ze nu te veel binnen zitten en willen graag doen waarvoor ze zijn opgeleid.”
Daarbij speelt volgens hem ook mee dat er in Afghanistan eerder 25 Nederlanders zijn omgekomen. “Het gevoel leeft sterk dat dat toch niet voor niks geweest mag zijn.”
Telegraaf 31.05.2018 De Nederlandse bijdrage aan NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan wordt uitgebreid. Het kabinet is voornemens daartoe binnenkort te besluiten. Het gaat om een uitbreiding van 100 naar zo’n 150 militairen.
De extra mensen, mariniers of commando’s, zullen worden ingezet om Afghaanse speciale eenheden te trainen, precies zoals Nederland nu ook doet met de special forces van het Iraakse leger in strijd tegen IS.
Dat Nederland ook zogeheten ’advise and assist’ levert aan Afghaanse speciale eenheden, was een wens van de Amerikanen, die hun aanwezigheid in Afghanistan weer versterken. Minister Bijleveld (Defensie) overlegde er begin deze maand over met haar Amerikaanse collega Mattis in Washington.
Ook Duitsers breiden uit
Bijleveld liet de Tweede Kamer weten vóór de bijeenkomst van van volgende week NAVO-ministers in Brussel te besluiten over uitbreiding van de missie. Ook de Duitsers, waar de 100 Nederlandse militairen momenteel zijn ondergebracht op het kamp in Masar-e-Sharif, breiden hun missie uit.
Nederland zal de deelname aan de VN-missie in Mali en aan de NAVO-troepen in de Oost-Europa waarschijnlijk ook verlengen, al valt het besluit daarover later.
AD 31.05.2018 Het kabinet wil extra militairen naar Afghanistan sturen. Het zou gaan om tussen de 30 en 60 militairen die in het noorden van het land aan de slag gaan, waarschijnlijk als trainers. De beslissing om die missie uit te breiden wordt binnenkort verwacht. In het land zijn nu al 100 Nederlandse militairen actief.
‘Missie Afghanistan uitgebreid’
De Verenigde Staten hebben Nederland al eerder gevraagd om een extra inzet. Minister Ank Bijleveld van Defensie, die in april op bezoek was bij haar Amerikaanse ambtsgenoot, zei toen naar de bijdrage te zullen kijken. Aan de Tweede Kamer schreef ze eerder deze maand ‘voornemens’ te zijn daarover te willen beslissen vóór de vergadering van Navo-defensieministers op 7 en 8 juni. De missie in Afghanistan is een Navo-missie.
De Nederlandse militairen trainen nu militairen en politieagenten. Volgens ingewijden zou de beperkte uitbreiding van de missie ‘een ander soort karakter krijgen’. Mogelijk gaat het dan om het trainen van Afghaanse special forces. Nederland stemt de uitbreiding af op de Duitse inzet. De twee landen zijn samen actief in de Noord-Afghaanse stad Mazar-e-Sharif.
Telegraaf 30.05.2018 Door een artilleriebeschieting zijn volgens het Amerikaanse leger meer dan vijftig Talibancommandanten om het leven gekomen in Afghanistan. Een legerwoordvoerder zei dat een vergadering van de opstandelingen onder vuur is genomen in de zuidelijke provincie Helmand.
Op de vergadering zouden Talibancommandanten uit verschillende provincies bijeen zijn gekomen. „We denken dat de bijeenkomst was bedoeld om de volgende stappen te plannen”, zei de woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan. Hij zei dat eerder deze maand al meerdere andere Talibancommandanten zijn gedood bij operaties.
De Taliban doen de lezing van de Amerikanen af als „propaganda.” Een woordvoerder van de opstandelingen zei dat twee woningen zijn bestookt, met vijf burgerdoden tot gevolg. „Dit gebied werd bewoond door burgers. Er was geen connectie met de Taliban.”
NU 22.05.2018 Een aanslag met een bus in de Afghaanse stad Kandahar heeft zeker zestien mensen het leven gekost. Ook zijn er 38 mensen gewond geraakt. Onder de slachtoffers zijn meerdere minderjarige slachtoffers, meldt een lokaal ziekenhuis.
Over de oorzaak van de explosie bestaat onduidelijkheid. De autoriteiten spraken aanvankelijk over springstof in een busje, maar functionarissen zeiden later dat de bommen in twee containers zaten.
De woordvoerder van de gouverneur zei tegen nieuwszender TOLO dat de explosieven afgingen voordat ze onschadelijk gemaakt konden worden.
De aanslag is nog niet opgeëist. Het aantal aanslagen in Afghanistan is sinds het begin van dit jaar behoorlijk toegenomen, met honderden slachtoffers als gevolg.
Zaterdag kwamen acht Afghanen om het leven bij een aanslag op een cricketwedstrijd in het oosten van het land.
NOS 13.05.2018 Afghaanse troepen hebben vandaag urenlang gevochten met een groep zwaarbewapende aanvallers in de stad Jalalabad, ten oosten van Kabul. Daarbij zijn volgens plaatselijke functionarissen zeker vijftien mensen gedood en meer dan 40 mensen gewond geraakt.
De aanval op een overheidsgebouw begon met de ontploffing van een auto, waarna de aanvallers zich naar binnen vochten. Ze waren bewapend met automatische wapens en granaten. Omstanders hebben verscheidene zware explosies gehoord.
De aanval vond plaats in een druk gedeelte van de stad. Nabij staat onder andere een meisjeschool. De circa duizend leerlingen moesten binnenblijven tijdens de gevechten.
Een woordvoerder van de provinciale gouverneur zegt dat het leger erin geslaagd is alle zes aanvallers uit te schakelen. In januari vielen in Jalalabad, dat in de buurt van de grens met Pakistan ligt, vijf doden bij een aanval op een gebouw van de hulporganisatie Save the Children. De verantwoordelijkheid daarvoor werd opgeëist door IS. De aanval van vandaag volgde hetzelfde patroon.
JALALABAD – Bilinmeyen silahlı saldırganlar Jalalabad’ın gümrük finans departmanına pazar günü öğleden sonra saldırdı ve yerel yetkililer tarafından güvenlik güçleriyle çatışmalar sürdü Afganistan
Telegraaf 09.05.2018 Zeker negen mensen zijn om het leven gekomen door aanslagen in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Ook raakten ten minste zeventien personen gewond, zeggen de autoriteiten.
Aanvallers sloegen toe op meerdere plaatsen in de stad. Zo blies een aanslagpleger zich op bij een politiebureau in het westen van de stad. Daarna openden gewapende mannen het vuur. Volgens de autoriteiten kwamen daar zeker vier burgers en twee politiemensen om het leven. Ook vier extremisten zouden zijn gedood.
Later klonken explosies in een ander stadsdeel, waar veel bedrijven zijn gevestigd. Daar zouden zeker drie doden zijn gevallen. „Er was een enorme explosie. Daardoor raakte iedereen in paniek”, zei een getuige. „We probeerden het gebied te verlaten toen we nog een explosie en schoten hoorden.”
Elsevier 09.05.2018 De advocaat van militair Marco Kroon, Geert-Jan Knoops, heeft bewijs gezien dat zijn cliënt in Afghanistan is aangehouden en dat hij korte tijd gedetineerd is geweest. Hiervan is volgens Knoops een gedetailleerd document beschikbaar.
Dat zegt Knoops woensdag in een interview met de NOS. In het document zou volgens hem staan dat Kroon is aangehouden door gewapende mannen die zich voordeden als de lokale politie.
De Volkskrant meldde woensdagochtend dat het ministerie van Defensie geen bewijs heeft gevonden dat Kroon tijdens zijn missie in Kabul in 2007 is ontvoerd en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. Het is nog altijd onduidelijk wat hij op die missie in zijn eentje in burgerkleding ging doen en waarom hij het sterfgeval destijds niet bij zijn superieuren meldde.
‘Het was hij of ik’
Naar eigen zeggen hield Kroon het voorval lange tijd voor zich om de missie in Uruzgan niet in gevaar te brengen. Tien jaar na de gebeurtenissen trad Kroon er pas mee naar buiten. Volgens de militair zelf doodde hij zijn gijzelnemer uit zelfbescherming. ‘Het was hij of ik,’ zei Kroon begin februari over het voorval.
Maar binnen Defensie zouden inmiddels grote vraagtekens bestaan over het verhaal van de militair. In de top houden ze er rekening mee dat Kroon zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Kroon maakte melding incident
Onzin, want Kroon heeft zelf melding gemaakt van het incident, zegt Knoops tegen de NOS. Het is een melding die staatsgeheim is, een officiële melding volgens de procedure die daarvoor staat. Kroon kan zich vanwege de geheimhoudingsplicht niet verdedigen tegen de aantijgingen. Volgens Knoops is zijn cliënt hevig ontdaan dat hij in de media wordt afgeschilderd als een leugenaar.
Actualiteitenprogramma Nieuwsuur meldde in februari dat er in het Korps Commandotroepen grote onrust was ontstaan na de verklaringen van Kroon. Het tv-programma besloot na een verzoek van Defensieminister Ank Bijleveld af te zien van publicatie van meer informatie over de zaak omdat daardoor mensenlevens in gevaar zouden komen.
Bij het Openbaar Ministerie (OM) loopt nog steeds het onderzoek naar het incident in Afghanistan.
Telegraaf 09.05.2018 Ridder Militaire Willemsorde Marco Kroon heeft tijdens zijn uitzending naar Afghanistan in 2007 gemeld dat hij is aangehouden door gewapende mannen en enige tijd werd vastgehouden. Dat bevestigt het ministerie van Defensie.
Het departement doet dit nadat Kroon zijn raadsman Geert-Jan Knoops het bestaan van een verslag van deze melding aan de NOS onthulde. Knoops gaf weer een puzzelstukje uit het dossier prijs na een publicatie eerder op de dag van de Volkskrant.
Een zegsman van het departement benadrukt dat er weliswaar iets op papier staat over een aanhouding, maar dat er nog steeds geen bewijs is voor het schietincident. Kroon verzweeg dit tien jaar wat tegen alle procedures van de krijgsmacht in gaat.
Onderzoek loopt nog
De Telegraaf onthulde eerder al dat defensie een jaar lang vruchteloos onderzoek deed naar het geweldsincident. Toen de eigen onderzoekers er geen vinger achter konden krijgen, werd de zaak overgedragen aan justitie. Het onderzoek van het Openbaar Ministerie (OM) loopt nog.
Marco Kroon (r) wordt in de rechtbank gefeliciteerd door zijn advocaat Geert-Jan Knoops (m).
Ⓒ ANP
Kroon is volgens zijn advocaat zeer ontdaan dat hij door anonieme bronnen van de Volkskrant als fantast en leugenaar wordt afgeschilderd. Knoops doet een beroep op het goed fatsoen en wil net als minister Ank Bijleveld van Defensie eerst het onderzoek van het OM afwachten voor er conclusies worden getrokken
NU 09.05.2018 Advocaat Geert-Jan Knoops stelt dat hij bewijs heeft gezien dat zijn cliënt Marco Kroon in 2007 korte tijd opgesloten is geweest in Afghanistan. Dat zegt de raadsman woensdag in een interview met de NOS.
Volgens de advocaat is er een vrij gedetailleerd document beschikbaar dat aantoont dat Kroon in Afghanistan is aangehouden door gewapende mannen en dat hij korte tijd gedetineerd is geweest, zo meldt de NOS.
Woensdagochtend meldde de Volkskrant dat het ministerie van Defensie na een jaar onderzoek geen bewijs heeft gevonden dat Kroon ontvoerd is en dat hij daarna zijn gijzelnemers heeft gedood. In de top van Defensie zouden ze er rekening mee houden dat Kroon zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Volgens Knoops heeft Kroon het incident zelf gemeld. Die melding zou een staatsgeheim zijn, waardoor Kroon zich wegens de geheimhoudingsplicht niet kan verdedigen tegen de aantijgingen. “Het ligt voor de hand dat deze melding ook bekend is bij het OM”, aldus Knoops tegen de NOS.
Het Openbaar Ministerie (OM) doet nog geen uitspraken over de zaak, omdat het onderzoek nog niet volledig afgerond is.
Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding van het geweldsincident had gemaakt, werd begin 2017 op verzoek van het OM een intern onderzoek ingesteld.
“Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat Defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd”, aldus een hoge bron binnen Defensie met kennis van het dossier dat naar het OM is gegaan.
Advocaat Knoops vindt het te ver gaan dat Kroon wordt bestempeld als fantast. “Dat heeft zijn integriteit ernstig aangetast en daar is hij van ontdaan”, aldus Knoops, die zegt dat Kroon om die reden nu niets over de zaak wil zeggen.
Knoops zegt dat de anonieme bronnen die de Volkskrant opvoert “op grond van halve waarheden tot conclusies zijn gekomen”. Hij noemt dat voorbarig en vindt het ongepast dat het proces nu wordt gevoerd in de media.
Volgens Knoops valt de verklaring die Kroon eerder zelf openbaar heeft gemaakt binnen de bandbreedte van het genoemde staatsgeheim.
Gemarteld
Begin februari 2018 deed Kroon in het ADverslag van de betreffende ontvoering. Over het doden van zijn gijzelnemer zei Kroon: “Het was hij of ik.” Volgens Kroon werd hij gemarteld door de man die hij uiteindelijk zou hebben gedood.
Kroon maakte pas later melding van de gebeurtenis in 2007, omdat hij naar eigen zeggen de missie destijds niet in gevaar wilde brengen. Normaal gesproken moeten geweldsincidenten meteen bij de superieuren worden gemeld.
Dat Kroon er begin dit jaar voor koos ermee in de openbaarheid te treden, was omdat hij wilde voorkomen dat iemand anders het verhaal naar buiten zou brengen.
NOS 09.05.2018 Advocaat Geert-Jan Knoops heeft bewijs gezien dat Marco Kroon in Afghanistan is aangehouden door gewapende mannen die zich uitgaven als lokale politie en dat hij korte tijd gedetineerd is geweest. Dat zegt Knoops in een interview met de NOS. Er is een vrij gedetailleerd document beschikbaar, zegt Knoops.
Advocaat Knoops over het ‘bewijs’
De Volkskrant schreef op basis van dertien bronnen binnen Defensie dat het ministerie na een jaar onderzoek nog geen bewijs heeft gevonden voor de ontvoering van Kroon. Daardoor zou het vermoeden zijn gerezen dat hij zijn verhaal in ieder geval gedeeltelijk heeft verzonnen.
Kroon heeft zelf melding gemaakt van het incident, zegt Knoops. Het is een melding die staatsgeheim is, een officiële melding volgens de procedure die daarvoor staat. Kroon kan zich vanwege de geheimhoudingsplicht niet verdedigen tegen de aantijgingen.
Of de verklaring ook in het dossier van het Openbaar Ministerie is terechtgekomen en het verhaal van Kroon staaft, kan Knoops niet zeggen. “Het ligt voor de hand dat deze melding ook bekend is bij het OM.”
Dat heeft Kroons integriteit ernstig aangetast en hij is daar zeer van ontdaan, aldus Geert-Jan Knoops, advocaat van Marco Kroon.
Knoops vindt dat het “een brug te ver” gaat dat een aantal mensen Kroon een leugenaar en fantast noemt op grond van onvoldoende kennis van de zaak. “Dat heeft zijn integriteit ernstig aangetast en hij is daar zeer van ontdaan.” Dat is ook de reden dat hij nu iets over de zaak wil zeggen.
Hij doet een beroep op het goed fatsoen en wil net als minister Bijleveld van Defensie eerst het onderzoek van het OM afwachten voor er conclusies worden getrokken “over een operatie waarover eigenlijk alleen majoor Kroon kan spreken. Als je nu dus ziet dat er wel degelijk bewijs bestaat van het incident dan werpt dat wel degelijk een ander licht op de zaak.”
Geslachtofferd
Knoops betreurt het dat anonieme bronnen binnen Defensie “op grond van halve waarheden tot conclusies komen”. Hij noemt dat voorbarig. Hij vindt ongepast dat het proces nu wordt gevoerd in de pers. De verklaring die Kroon zelf naar buiten heeft gebracht ligt volgens Knoops binnen de bandbreedte van het staatsgeheim.
Iedereen moet nu pas op de plaats maken en niet in de media nog een keer de discussie gaan voeren en het OM zijn werk laten doen, vindt Knoops. “Kroon mag niet op deze manier worden geslachtofferd door mensen die niet weten wat er precies gebeurd is.”
Telegraaf 09.05.2018 Ridder Militaire Willemsorde Marco Kroon heeft tijdens zijn uitzending naar Afghanistan in 2007 gemeld dat hij is ontvoerd door gewapende mannen en enige tijd werd vastgehouden. Dat bevestigt het ministerie van Defensie.
Het departement doet dit nadat Kroon zijn raadsman Geert-Jan Knoops het bestaan van een verslag van deze melding aan de NOS onthulde. Knoops gaf weer een puzzelstukje uit het dossier prijs na een publicatie eerder op de dag van de Volkskrant.
Een zegsman van het departement benadrukt dat er weliswaar iets op papier staat over een ontvoering, maar dat er nog steeds geen bewijs is voor het schietincident. Kroon verzweeg dit tien jaar wat tegen alle procedures van de krijgsmacht in gaat.
Onderzoek loopt nog
De Telegraaf onthulde eerder al dat defensie een jaar lang vruchteloos onderzoek deed naar het geweldsincident. Toen de eigen onderzoekers er geen vinger achter konden krijgen, werd de zaak overgedragen aan justitie. Het onderzoek van het Openbaar Ministerie (OM) loopt nog.
Marco Kroon (r) wordt in de rechtbank gefeliciteerd door zijn advocaat Geert-Jan Knoops (m). Ⓒ ANP
Kroon is volgens zijn advocaat zeer ontdaan dat hij door anonieme bronnen van de Volkskrant als fantast en leugenaar wordt afgeschilderd. Knoops doet een beroep op het goed fatsoen en wil net als minister Ank Bijleveld van Defensie eerst het onderzoek van het OM afwachten voor er conclusies worden getrokken
NOS 09.05.2018 Nationale held, bescheiden leider, voormalig kroegbaas en bovenal militair. Marco Kroon is het allemaal en het maakt hem waarschijnlijk de bekendste Nederlandse militair in actieve dienst.
Vandaag is hij opnieuw in het nieuws, nu vanwege de twijfels die worden geuit over zijn verklaring van eerder dit jaar. Daarin zegt hij in 2007 in Afghanistan te zijn ontvoerd en later zijn ontvoerder te hebben gedood.
Dit is wat je moet weten over Marco Kroon in zes delen: de militair, de onderscheiding, de kroeg, de verklaring, de onrust en de twijfels.
De militair
Marco Kroon wil al militair worden zolang hij zich kan herinneren, vertelt hij in de documentaire ‘Helden’ uit 2014. Die carrière begint in 1989 bij het Korps Mariniers. Negen jaar later stapt hij over naar het Korps Commandotroepen en klimt hij op naar leidinggevende functies. In 2005 wordt Kroon voor het eerst uitgezonden naar Afghanistan en later ook in 2006 en 2007.
Een aantal gebeurtenissen in de laatste twee missies gaan grote impact hebben op zijn leven.
“Ik weet niet beter dan dat ik als kind al met een gecamoufleerd gezicht wilde rondlopen. Vanaf het moment dat ik kan denken wilde ik militair worden.”
Op één na, komen de quotes van Marco Kroon in dit artikel uit de documentaire ‘Helden’ van Hans Heijnen. Die sprak Kroon eind 2013 drie dagen voor een serie portretten in opdracht van het Landelijk Comité Nationale Veteranendag.
De onderscheiding
Kroon wordt landelijk bekend in 2009 als hij wordt voorgedragen voor de Militaire Willems-Orde, de hoogste Nederlandse onderscheiding. Koningin Beatrix geeft hem de onderscheiding vanwege ongekende persoonlijke moed tijdens verschillende gevechtsacties in Afghanistan in 2006. “Hij krijgt deze onderscheiding niet voor een enkele actie, maar voor zijn optreden als leider, als militair en als mens tijdens de hele missie”, zegt de koningin in haar toespraak.
Over de reden dat Kroon de onderscheiding krijgt, schrijft het ministerie van Defensie: “Kapitein Kroon leidt zijn peloton op kundige, inventieve en inspirerende wijze. Mede door zijn optreden weet het peloton de zware en soms lange gevechten telkens in zijn voordeel en zonder personele verliezen te beslechten.”
“Ik draag hem met trots, maar het is niet altijd een lust. Ik denk dat ik hem pas ga waarderen als ik vijftig ben, als ik in wat rustiger vaarwater kom.”
Koningin Beatrix reikt op het Binnenhof in Den Haag de Militaire Willems-Orde uit ANP
De kroeg
Al voor het ontvangen van de Willems-Orde is Kroon tijdelijk een ander pad ingeslagen. Een jaar na zijn laatste uitzending naar Afghanistan in 2007 begint hij als kroegbaas in Den Bosch, terwijl hij ook nog voor Defensie blijft werken.
In 2010 wordt bekend dat het Openbaar Ministerie onderzoek doet naar Kroon vanwege het bezit van harddrugs en wapens. Een aanklacht volgt, maar een jaar later wordt hij vrijgesproken van cocaïnebezit. Voor het bezit van stroomstootwapens krijgt hij wel een voorwaardelijke werkstraf en een geldboete.
Kroon eist daarna een schadevergoeding en excuses van de Nederlandse staat. Die claim laat hij in 2012 vallen. De kroeg heeft Kroon intussen verkocht. Eerherstel komt er eind 2012 volgens Kroon met een nieuwe aanstelling als compagnie-commandant in Oirschot.
“Ik kreeg een meer bestuurlijke functie, maar ik ben geen manager, ik ben een leider. Ik wilde iets met mensen doen. Dat heeft geresulteerd in de aankoop van een kroeg. Ik heb het drie jaar volgehouden, maar mijn roeping ligt hier.”
De verklaring
Kroon publiceert in 2012 en 2013 boeken over zijn ervaringen als militair, de missies en zijn “val van hero tot zero”, zoals hij het zelf noemt. Toch zijn het niet die boeken, maar een verklaring in het AD van afgelopen februari die het meeste stof doet opwaaien.
Kroon meldt dat er sinds 2017 een onderzoek naar hem loopt vanwege een ‘geweldsincident’ in Afghanistan in 2007. Dat incident heeft hij zelf gemeld en gaat over het doden van een vijand die hem uiterst hardhandig had ondervraagd, mishandeld en vernederd. Hij zegt het incident lange tijd geheim hebben moeten houden, vanwege de grote politieke en militaire gevoeligheid.
“Ik wil nogmaals benadrukken: ik heb naar eer en geweten gehandeld en ik zie daarom ook de uitkomst van een eventueel onderzoek van het OM ook met veel vertrouwen tegemoet.” – Marco Kroon tegen de NOS
‘Ik heb dit incident lang geheim moeten houden, ik kon niet anders’
De onrust
Terwijl het onderzoek loopt, groeit de onrust onder collega’s van Kroon. Ze vrezen dat de verklaring van Kroon hun veiligheid bij missies in gevaar kan brengen. Nieuwsuur achterhaalt in februari meer informatie over het incident waar Kroon bij betrokken was, maar publiceert op verzoek van minister Bijleveld van Defensie niets, omdat bepaalde feiten en details volgens haar mensenlevens in gevaar brengen.
“Ik heb nu een aantal keer oorlog meegemaakt, het hoeft niet zo nodig meer. Wat je wel mist is de kameraadschap.”
De twijfels
Maar klopt het verhaal van Marco Kroon wel helemaal? De Volkskrant schrijft vandaag, op basis van twaalf mensen die betrokken waren bij de missie in Afghanistan of kennis hebben van het interne onderzoek, dat de defensietop vermoedt dat Kroon het deels verzonnen heeft.
Volgens de krant vermoedt defensie dat Kroon mogelijk lijdt aan een posttraumatisch stressstoornis. Het incident waar Kroon op doelt, zou kunnen gaan over een aanrijding met een fruitstalletje in Afghanistan in 2007. Maar dat hij vervolgens iemand zou hebben gedood, is volgens de bronnen van de krant onmogelijk. Ook zou niets erop wijzen dat Kroon met de verklaring over zijn mogelijke ontvoering en het doodschieten van zijn gijzelnemer mensenlevens in gevaar heeft gebracht.
Marco Kroon, zijn advocaat Geert-Jan Knoops en het Openbaar Ministerie willen niet reageren op de berichtgeving van vandaag. Minister Bijleveld van Defensie wijst erop dat het onderzoek nog altijd loopt en wil daar verder niets over kwijt. “Deze zaak kent alleen maar verliezers”, zegt ze.
Telegraaf 09.05.2018 Wie wat weet over eventueel bedenkelijk optreden van oorlogsheld Marco Kroon in Afghanistan moet daarover niet met journalisten praten, vindt minister Ank Bijleveld van Defensie. Ze vindt het ,,heel vervelend dat mensen blijkbaar via de pers willen spreken” en vraagt hun ,,zich keurig bij het Openbaar Ministerie te melden”.
De Volkskrant voerde woensdag bronnen bij Defensie op die stellen dat er geen bewijs is gevonden voor de bewering van Kroon dat hij in 2007 in Afghanistan is ontvoerd en daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. Het OM onderzoekt of Kroon buiten zijn boekje is gegaan. De defensietop zou er ernstig rekening mee houden dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Bijleveld vindt het ,,onverstandig” dat betrokkenen met kennis van de kwestie journalisten te woord staan terwijl het onderzoek nog loopt. Ze verzuchtte nadrukkelijk ,,van harte te hopen dat níemand meer via de pers praat maar rustig het onderzoek zijn werk laat doen”. De zaak kent ,,eigenlijk alleen verliezers”.
Kroon lichtte zijn meerderen pas begin dit jaar in over zijn optreden in 2007 en kwam vervolgens met zijn lezing van de gebeurtenissen naar buiten. De beweringen van de gelauwerde militair riepen van meet af aan veel vragen op.
Er waren niet alleen twijfels over de betrouwbaarheid van zijn verhaal, maar ook of Kroon dat überhaupt mocht vertellen. Deskundigen stellen dat Bijleveld hem dat had kunnen en moeten verbieden, maar volgens de minister kon ze dat niet.
Een aantal mensen mensen die betrokken waren bij Kroons geheime operatie in Kabul of die meer weten van het onderzoek dat is ingesteld, denken dat het verhaal van Kroon niet kan worden gestaafd. Het onderzoek heeft niets opgeleverd en loopt dood, stellen zij in de Volkskrant.
Betrokkenen zouden zich inmiddels steeds vaker afvragen of Kroon wellicht zo is aangedaan door zijn tijd in Afghanistan dat hij feit en fantasie verwart. Dat is uit onderzoek van psychologen overigens niet gebleken, aldus de Volkskrant.
Kroon wil nu niet reageren, zegt zijn advocaat Geert-Jan Knoops. Waarschijnlijk komt hij op een later moment wel met een reactie op de zaak, aldus Knoops, maar wanneer is nog onbekend.
NOS 09.05.2018 Minister Bijleveld roept mensen op om hun verhalen over een mogelijke ontvoering van militair Marco Kroon in 2007 niet meer in de media te doen, maar zich “netjes” bij het Openbaar Ministerie te melden. “Deze zaak kent alleen maar verliezers”, vindt ze.
Bijleveld wijst erop dat de zaak van Kroon, die in 2009 de hoogste militaire onderscheiding kreeg voor heldhaftig optreden in Afghanistan, door het OM wordt onderzocht. Laten we nou rustig afwachten wat daaruit komt. Tot die tijd kan ik er niks over zeggen.”
Ze vindt het vervelend dat anderen kennelijk de behoefte voelen om er met de pers over te praten. “Ik hoop van harte dat ze dat niet meer doen.”
‘Geen bewijs’
De Volkskrant meldt vandaag dat het ministerie van Defensie geen bewijs heeft gevonden dat Kroon in Afghanistan kort ontvoerd is geweest en daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. De met een Militaire Willems-Orde gedecoreerde Kroon bracht dat verhaal in februari, ruim tien jaar na dato, via het AD naar buiten.
De Volkskrant zegt met dertien mensen te hebben gesproken, die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kabul of kennis hebben van het interne onderzoek dat het ministerie van Defensie heeft gedaan. Zij zeggen dat er geen aanwijzingen zijn dat het verhaal waar is.
Defensie heeft in januari aan het OM gemeld dat Kroon mogelijk een strafbaar feit heeft gepleegd. De minister zegt niet te kunnen vertellen wat dat strafbare feit is. “Hoe akelig wij het ook vinden, wij wachten op wat het OM zegt.”
VK 09.05.2018 Er zijn geen bewijzen dat de oorlogsheld Marco Kroon eind 2007 door de Taliban in Afghanistan werd ontvoerd, ondervraagd, mishandeld en ‘ernstig vernederd’. Dat hij, zoals hij in februari verklaarde, een tijdje later een van zijn ondervragers tegenkwam en zijn pistool op hem leegschoot, is eveneens hoogst onzeker.
Dat bleek uit een lange reconstructie, gisteren in de Volkskrant, waarvoor onze verslaggevers spraken met dertien bronnen die mogelijk iets meer wisten over het voorval en over Kroon.
De meeste bronnen dachten dat de gebeurtenis niet heeft plaatsgevonden, één milde bron wilde uit loyaliteit niet uitsluiten dat het toch was gebeurd, ‘zonder dat iemand er vanaf weet’. Dat is al met al een mager resultaat, vanuit Kroons gezichtspunt. Hij heeft duidelijk een geloofwaardigheidsprobleem.
De verklaringen voor wat er wél is gebeurd variëren. Eén verklaring luidt dat Kroon op een fruitstalletje is gereden, daar even is vastgehouden (‘ontvoerd’) in een woordenwisseling terechtkwam (‘ondervraagd’) en alleen door betaling van 700 euro aan een pak rammel kon ontkomen (‘ernstig vernederd’). Een schamel verhaal opgewaardeerd tot een heldensage.
Een andere verklaring is dat Kroon door de toekenning van de Militaire Willems Orde, de hoogste militaire onderscheiding die Nederland kent, aan grootheidswaanzin is gaan lijden en verhalen is gaan verzinnen die zijn eigen vermeende grootheid moesten ondersteunen.
Misschien, opperde een bron, is sprake van valse herinneringen en van feiten die door elkaar zijn gehaald. In die lezing zou de aanrijding met het fruitstalletje op waarheid berusten, maar heeft Kroon de rest er vermoedelijk bij gefantaseerd. Inclusief de afrekening met zijn kwelgeest. Een posttraumatische stressstoornis (ptss) behoort ook nog tot de mogelijkheden.
Marco Kroon, de Bossche caféhouder die in 2011 ook al werd neergezet als drugscrimineel en die nooit meer helemaal van dat stigma bevrijd raakte, ook niet nadat hij was vrijgesproken.
Willem-Frederik Hermans publiceerde in 1958 De donkere kamer van Damocles. Daarin probeert de hoofdpersoon Henri Osewoudt na de Tweede Wereldoorlog te bewijzen dat hij een verzetsheld is geweest, en geen verrader.
Eén man weet dat hij de waarheid spreekt, de mysterieuze Dorbeck. Alleen is die in geen velden of wegen meer te bekennen. Een extra complicatie in het verhaal is, dat Dorbeck als twee druppels water op Osewoudt leek, wat de mogelijkheid opent dat Dorbeck niet meer was dan een hersenspinsel Osewoudt.
De lezer weet niet wat er écht is gebeurd, talloze literatuurwetenschappers beten hun tanden erop stuk en zelfs de schepper van alle verwarring zelf, W.F. Hermans, verkeerde in dubio; hij kwam in de loop der jaren met verschillende verklaringen over de ware aard van Osewoudt/Dorbeck.
Heeft Marco Kroon alles verzonnen? Maar waarom dan? Hij bracht er alleen zijn heldenstatus maar mee in gevaar. Of werd die hem te zwaar en wilde hij die bewust vernietigen?
Wat ook nog zou kunnen (je zou het vanwege alle verklaringen bijna vergeten) is, dat Marco Kroon in februari de waarheid sprak. Hij werd tien jaar geleden ontvoerd, ondervraagd, mishandeld en vernederd. Hij kwam een ontvoerder tegen die zijn AK47 op hem richtte, maar hij was hem voor.
Maar omdat niemand er belang bij heeft dat die waarheid naar buiten komt, of omdat het gevaarlijk is dat hij openbaar wordt, bestaat hij niet. Ook niet na langdurig onderzoek door de Militaire Inlichtingendienst en de Volkskrant.
Hermans wilde met de roman van alles zeggen, maar vooral dit: waarheid en werkelijkheid zijn niet kenbaar. Misschien hebben we zestig jaar later te maken met ondersteunend bewijsmateriaal voor die stelling, en zullen we de waarheid van Marco Kroon nooit te weten komen.
Misschien is er ergens een Dorbeck, die Kroon zou kunnen helpen. Misschien is er alleen een Dorbeck in Kroons hoofd en heeft die hem het verhaal ingefluisterd.
Net als Henri Osewoudt is Marco Kroon een tragische held.
NU 09.05.2018 Het ministerie van Defensie heeft na een jaar onderzoek geen bewijs gevonden dat oorlogsheld Marco Kroon in 2007 is ontvoerd in Afghanistan en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft gedood, aldus de Volkskrant.
In het kort:
Marco Kroon zegt in 2007 ontvoerd te zijn geweest
Kroon bracht zijn gijzelnemer om het leven
In februari bracht Kroon het verhaal zelf naar buiten, elf jaar na dato
Het Openbaar Ministerie is een onderzoek gestart naar de zaak
De defensietop houdt er daarom ernstig rekening mee dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen. Dat blijkt uit gesprekken die de Volkskrant met betrokkenen voerde.
De krant sprak met dertien mensen die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kabul of kennis hebben van het interne onderzoek daarnaar.
Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding van het geweldsincident had gemaakt, werd begin 2017 op verzoek van het Openbaar Ministerie (OM) een intern onderzoek ingesteld.
“Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat Defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd”, aldus een hoge bron binnen Defensie met kennis van het dossier dat naar het OM is gegaan.
Volgens de Volkskrant wordt er binnen de krijgsmacht openlijk gespeculeerd over de mogelijkheid dat Kroon aan een posttraumatisch stresssyndroom zou lijden.
Uitspraken
Het OM doet nog geen uitspraken over de zaak omdat het onderzoek nog niet volledig afgerond is.
Wie wat weet over eventueel bedenkelijk optreden van oorlogsheld Marco Kroon in Afghanistan moet daarover niet met journalisten praten, vindt minister Ank Bijleveld van Defensie. Ze vindt het ”heel vervelend dat mensen blijkbaar via de pers willen spreken” en vraagt hun ”zich keurig bij het Openbaar Ministerie te melden”.
Bijleveld vindt het ”onverstandig” dat betrokkenen met kennis van de kwestie journalisten te woord staan terwijl het onderzoek nog loopt. Ze verzuchtte nadrukkelijk ”van harte te hopen dat níemand meer via de pers praat maar rustig het onderzoek zijn werk laat doen”. De zaak kent ”eigenlijk alleen verliezers”.
Begin februari 2018 deed Kroon in het AD nog verslag van de betreffende ontvoering. Over het doden van zijn gijzelnemer zei Kroon: “Het was hij of ik.” Volgens Kroon werd hij gemarteld door de man die hij uiteindelijk heeft gedood.
Kroon maakte pas later melding van de gebeurtenis in 2007, omdat hij naar eigen zeggen de missie destijds niet in gevaar wilde brengen. Normaal gesproken moeten geweldsincidenten meteen bij de superieuren worden gemeld.
Dat Kroon er begin dit jaar voor koos ermee in de openbaarheid te treden, was omdat hij wilde voorkomen dat iemand anders met het verhaal zou komen.
Kroon wil dinsdag niet reageren, zegt zijn advocaat Geert-Jan Knoops. Waarschijnlijk komt hij op een later moment wel met een reactie op de zaak, aldus Knoops, maar wanneer is nog onbekend.
Telegraaf 09.05.2018 Na een jaar onderzoek heeft het ministerie van Defensie geen bewijs gevonden dat oorlogsheld Marco Kroon in 2007 is ontvoerd in Afghanistan en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. De defensietop houdt er daarom ernstig rekening mee dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Dit blijkt uit gesprekken die de Volkskrant voerde met twaalf mensen die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kabul of die kennis hebben van het interne onderzoek daarnaar. Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding had gemaakt van het geweldsincident, werd begin 2017 op verzoek van het OM een intern onderzoek ingesteld.
„Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd”, zegt een hoge defensiebron met kennis van het dossier dat naar het OM is gegaan.
NOS 09.05.2018 Het ministerie van Defensie heeft na een jaar onderzoek nog geen bewijs kunnen vinden voor de ontvoering van Marco Kroon. De defensietop zou daarom sterke vermoedens hebben dat de drager van de Militaire Willems-Orde zijn verhaal in ieder geval deels heeft verzonnen, meldt de Volkskrant.
De krant heeft gesprekken gevoerd met twaalf mensen die betrokken waren bij de missie in Afghanistan of kennis hebben van het interne onderzoek naar de beweringen van Kroon. Geen van allen kan met honderd procent zekerheid zeggen dat Kroon nooit iets traumatisch is overkomen. “We denken wel dat er iets is gebeurd, want de verklaring is heel gedetailleerd en hij zit er echt mee. Maar ik weet niet of het in die mate is gebeurd”, zegt een van de bronnen.
Begin februari schreef Kroon in een verklaring in het AD over een onderzoek dat naar hem liep. Hij zou in 2007 in Afghanistan een vijand gedood hebben die hem uiterst hardhandig had ondervraagd, mishandeld en vernederd. Kroon meldde deze gebeurtenissen pas begin vorig jaar bij defensie.
Binnen defensie wordt vermoed dat Kroon mogelijk lijdt aan een posttraumatisch stresssyndroom, schrijft de krant. Psychologen zouden hem op initiatief van defensie al onderzocht hebben, maar of hij het syndroom daadwerkelijk heeft, is niet duidelijk.
Mogelijk zijn feiten door elkaar gehaald en is hij ze echt gaan geloven, aldus Een van de bronnen van de Volkskrant over Kroon.
Kroon zou een keer tegen de afspraak in 40 minuten weg zijn geweest, tien minuten langer dan toegestaan voor het doen van een boodschap. In die tijd had hij volgens bronnen van de krant een aanrijding met een fruitstalletje waarna omstanders hem zouden hebben ingesloten en geslagen. Kroon zou zich hebben moeten vrijkopen. Dit zou het voorval kunnen zijn waar Kroon op doelde toen hij zei dat hij korte tijd gevangen zat. Maar dat hij vervolgens iemand zou hebben gedood, achten de bronnen van de krant onmogelijk.
Het Openbaar Ministerie heeft de resultaten van het onderzoek ontvangen en moet nu bepalen of er een strafbaar feit is gepleegd. Wanneer de ontvoering niet bevestigd kan worden, krijgt Kroon hoogstens een administratieve sanctie opgelegd van defensie.
Geen levens in gevaar
De Volkskrant meldt verder op basis van vijf hoge defensiebronnen dat niets erop wijst dat Kroon met zijn verklaring over zijn ontvoering en het doodschieten van zijn gijzelnemer mensenlevens in gevaar heeft gebracht.
Dat staat haaks op de berichtgeving van Nieuwsuur in februari over de grote onrust die is ontstaan onder commando’s naar aanleiding van de uitspraken van Kroon. Het programma haalde feiten en details naar boven over een veiligheidsrisico in een missiegebied dat al langere tijd bestaat. Minister Bijleveld van Defensie verzocht Nieuwsuur-hoofdredacteur Joost Oranje uitdrukkelijk om niet over te gaan tot publicatie omdat enkele feiten en details mensenlevens in gevaar brengen.
Daarnaast zeiden twee oud-medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) vorige maand tegen Nieuwsuur dat de uitlatingen van Kroon hun leven in gevaar hebben gebracht.
VK 09.05.2018 Na een jaar onderzoek heeft het ministerie van Defensie geen bewijs gevonden dat oorlogsheld Marco Kroon in 2007 is ontvoerd in Afghanistan en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft gedood. De defensietop houdt er daarom ernstig rekening mee dat hij zijn verhaal in elk geval deels heeft verzonnen.
Marco Kroon
Dit blijkt uit gesprekken die de Volkskrant voerde met dertien mensen die betrokken waren bij Kroons geheime missie in Kabul of die kennis hebben van het interne onderzoek daarnaar. Vanwege het stempel ‘staatsgeheim’ dat minister Ank Bijleveld van Defensie op de missie plakte, wilden zij alleen spreken op voorwaarde van anonimiteit. Zowel Kroon als het ministerie van Defensie wil niet reageren zolang de zaak wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie (OM).
Nadat Kroon zelf bij toenmalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp melding had gemaakt van het geweldsincident, werd begin 2017 op verzoek van het OM een intern onderzoek ingesteld. Agenten van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) ondervroegen hem en tientallen andere betrokkenen tussen februari en november 2017. Ook in Afghanistan. De conclusies van het onderzoek zijn overgedragen aan het OM, dat nu nagaat of een strafbaar feit is gepleegd.
‘Alles en iedereen die iets zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. De conclusie is dat defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen dat het is gebeurd’, zegt een hoge defensiebron met kennis van het dossier dat naar het OM is gegaan.
Ontvoerd
Kroon vertelde tot verbazing van zijn oud-collega’s in februari dit jaar plotseling dat hij in 2007 was ontvoerd in Afghanistan, zonder dat zijn commandanten het ooit door hebben gehad. ‘Gedurende deze korte gevangenschap ben ik op een uiterst hardhandige wijze ondervraagd, mishandeld en bovenal ernstig vernederd. Ik ben op enig moment vrijgelaten. Waarom is mij nog steeds niet helemaal duidelijk’, schreef Kroon in het AD.
Ook meldde hij dat hij enkele weken later zijn gijzelnemer op een onverwachte locatie aantrof en hem toen uitschakelde. ‘Het was op dat moment ‘hij of ik’. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man.’
Bij defensie wordt inmiddels vrij openlijk gespeculeerd over de vraag of Kroon een posttraumatische stressstoornis heeft opgelopen. Psychologen hebben hem op verzoek van defensie onderzocht, maar de aandoening is voor zover bekend niet vastgesteld. Wel wordt Kroon psychisch begeleid. ‘Mogelijk zijn feiten door elkaar gehaald en is hij ze echt gaan geloven’, zegt een bron.
Geen van de dertien betrokkenen wil honderd procent uitsluiten dat Kroon ooit wel iets naars is overkomen in Afghanistan, omdat hij consequent spreekt over een ‘vernedering’ waarvoor hij zich ‘schaamt’. ‘We denken wel dat er iets is gebeurd, want de verklaring is heel gedetailleerd en hij zit er echt mee. Maar ik weet niet of het in die mate is gebeurd’, zegt een bron.
30 minuten
Diverse bronnen melden dat Kroon in 2007 een paar keer een window of opportunity van 30 minuten heeft gehad waarin commando’s alleen op pad mochten om een boodschap te doen. Eenmaal zou Kroon tegen de afspraak circa 40 minuten zijn weggebleven. Hij zou een aanrijding hebben gehad met een fruitstalletje, waarna omstanders hem insloten. Kroon kreeg een paar rake klappen en zou zich hebben vrijgekocht. Het is het enige incident dat volgens zijn voormalige collega’s in de buurt komt van een ‘korte gevangenschap’. Zij noemen het echter onmogelijk dat hij vervolgens iemand heeft gedood zonder dat hun inlichtingennetwerk hen daarover heeft geïnformeerd.
De verwachting bij defensie is dat het OM er ook niet in zal slagen om het verhaal van Kroon te bevestigen. In dat geval kan defensie Kroon hoogstens een administratieve sanctie opleggen, omdat hij het vermeende incident pas tien jaar na dato heeft gemeld.
In de militaire top is er inmiddels nagenoeg niemand die zijn hand nog in het vuur durft te steken voor Kroon. ‘We hebben geprobeerd om hem tegen te houden toen hij zijn verhaal wilde publiceren’, zegt een bron rond defensie. ‘Maar hij wilde het per se. Desnoods nam hij ontslag. Hij heeft dit over zichzelf afgeroepen.’
LEES OOK DEZE STUKKEN OVER DE ZAAK-KROON;
‘Formeel geen levens in gevaar gebracht’
Defensie houdt er na uitgebreid eigen onderzoek ernstig rekening mee dat Marco Kroon heeft verzonnen dat hij in 2007 in Afghanistan is ontvoerd en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft doodgeschoten. Drie vragen over zijn verklaring.
Fantast of oorlogsheld? Een reconstructie van Kroons missie, het incident en de twijfel
Is Marco Kroon (47) een fantast die zijn blazoen wil oppoetsen met een verzonnen verhaal? Of lijdt de gedecoreerde oorlogsheld aan een posttraumatische stressstoornis ten gevolge van alles wat hij heeft meegemaakt? Antwoorden zijn er vooralsnog niet, maar voor zijn beweringen is geen greintje bewijs gevonden. Een reconstructie.
VK 09.05.2018 Is Marco Kroon (47) een fantast die zijn blazoen wil oppoetsen met een verzonnen verhaal? Of lijdt de gedecoreerde oorlogsheld aan een posttraumatische stressstoornis ten gevolge van alles wat hij heeft meegemaakt? Antwoorden zijn er vooralsnog niet, maar voor zijn beweringen is geen greintje bewijs gevonden. Een reconstructie.
Marco Kroon ijsbeert zenuwachtig door de woonkamer van zijn safehouse in Kabul. Het is eind 2007, zijn missie in Afghanistan zit er bijna op. Maar Kroon heeft niet de rust om te gaan zitten in de luie stoelen die rond de open haard staan.
De afgelopen vier maanden heeft hij leiding gegeven aan een gevaarlijke missie. Samen met zeven collega-commando’s moet hij Nederlandse spionnen in Kabul beschermen. Agenten van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) met verschillende nationaliteiten die proberen cruciale informatie te vergaren over Talibancommandanten, op handen zijnde aanslagen en bermbomfabriekjes. Ze leggen overal contacten en betalen soms hun bronnen voor inlichtingen. Beveiligd door de commando’s, die continu op scherp staan vanwege het dreigende gevaar.
Hoewel de Afghaanse hoofdstad in die tijd relatief rustig is en onder controle staat van westerse militairen, eist de oorlog in de rest van het land duizenden levens. Talibanstrijders beschouwen militairen zoals Kroon als de bezetter en vallen hen buiten de hoofdstad voortdurend aan met bermbommen en vuurwapens. In de stad zelf zijn alleen incidenteel gevechten. Jihadisten gebruiken Kabul vooral om, vermomd als burger, uit te rusten, geld te werven, bommen te fabriceren en plannen te smeden voor nieuwe aanslagen.
Kroon en zijn team wonen vier maanden lang als burger in het relatief chique wijkje Wazir Akbar Khan – ook wel de ambassadewijk genoemd. Deze wijk is afgeschermd met slagbomen en wordt vooral bevolkt door westerlingen die in de hoofdstad zijn als hulpverlener, ondernemer of diplomaat. Gewone Afghanen wonen en winkelen in de directe omgeving van de ‘enclave’, door sommigen ook wel ‘greenzone’ genoemd.
Als Kroon een krantje of vers brood wil kopen, wandelt hij simpelweg in zijn burgerkleding langs de slagbomen en doet hij boodschappen in een Afghaanse winkel om de hoek. Daar kijkt een Afghaan wel even van op, maar heel uitzonderlijk is het niet in die tijd. Er is geen agressie tegen westerlingen in burgerkleding.
In de directe buurt van Kroons safehouse is zelfs een Finest Superstore, een bij westerlingen populaire supermarkt waar Europese sigaretten en blikjes Coca-Cola te krijgen zijn. In het restaurant Taverne du Liban op de grote rotonde kunnen Kroon en zijn maten veilig uit eten als ze willen. Als ze naar binnen gaan, moeten ze eerst drie stalen deuren passeren en worden ze gefouilleerd.
Binnen serveren ze verse falafel en wie de ober 100 dollar toestopt, krijgt in het streng islamitische land zelfs stiekem wijn vanuit een waterkan ingeschonken. Het is een wereld van verschil met Kroons leven als herkenbare militair een jaar eerder in de provincie Uruzgan. Toen vlogen de kogels hem vaak letterlijk om de oren.
DE MISSIE
De commando’s moeten zo onopvallend mogelijk te werk gaan, net als de MIVD’ers die ze moeten beschermen. Een MIVD’er uit die tijd omschrijft hun taak zo: ‘De opdracht is simpel: logisch en systematisch informatie onttrekken uit menselijke bronnen. Daarvoor heb je geen ingewikkelde technologieën nodig, alleen pen, papier en gezond verstand. Je kunt alles vragen. Maar je moet de informatie wel zelf halen.
Het komt niet zomaar naar je toe’, zegt een majoor van het inlichtingenteam in Afghanistan in een van de MIVD-personeelsbladen uit 2007, die enkele jaren geleden per abuis even online hebben gestaan. James Bond-types zoekt de MIVD niet voor deze klus. Wel mensen ‘die kunnen opgaan in de massa, die op zichzelf zijn aangewezen’.
Dat rondlopen in burgerkleding door Kroon en zijn collega’s ligt gevoelig, omdat het in beginsel is verboden. Volgens de Geneefse conventies mag een Nederlandse militair in principe niet undercover opereren als burger in een ander land, omdat hij daarmee onschuldige burgers potentieel verdacht maakt en dus in gevaar kan brengen.
Mede daarom krijgt Kroons missie het etiket ‘staatsgeheim’. Defensie zal nooit publiekelijk toegeven dat ze betrokken is bij dit soort undercover-inlichtingenoperaties in Afghanistan. Zeker niet omdat die missie nu nog gaande is.
Verschillende teams van commando’s en MIVD-spionnen woonden destijds op ten minste drie locaties in de stad. Het safehouse in Warzir Akbar Khan is inmiddels opgeheven. Daarom kan de Volkskrant de details over deze specifieke locatie veilig melden. Het is een luxewoonhuis met zeker zeven slaapkamers.
Het heeft een grote woonkamer met een open haard en een ligstoel ervoor. Er zijn sigaren en whisky. De mannen vormen een hecht team. Natuurlijk zijn er soms onderling aanvaringen met zoveel testosteron in één huis, vertelt een betrokkene, maar over het algemeen heerst er kameraadschap en vertrouwen. Ze moeten ook wel, want ze zijn van elkaar afhankelijk voor hun veiligheid.
Overleg met zijn advocaat Geert Jan Knoops tijdens een proces in 2011. Kroon werd verdacht van drugs- en wapenhandel, maar vrijgesproken. Foto Marcel van den Bergh / de Volkskrant
De MIVD’ers en commando’s werken samen met Afghaanse bronnen die hun contacten met bijvoorbeeld Talibanstrijders faciliteren. Tegen betaling, zo blijkt, is zelfs de vijand soms bereid om informatie prijs te geven.
Omdat de groep in het safehouse zo geïsoleerd is van de rest van de MIVD en de krijgsmacht, worden relatief veel beslissingen zelf genomen. Als de commando’s bepaalde wapens nodig hebben en defensie die niet snel genoeg levert, regelt een lokaal contact een partij illegale wapens op de Afghaanse wapenmarkt.
Tegen nieuwsgierige buren of Afghanen op straat vertellen Kroon en zijn maten dat ze ondernemers zijn of voor de ambassade werken. In de praktijk voeren ze voorverkenningen uit voor afspraken van MIVD’ers. Dan brengen ze routes in kaart naar de plek van een afspraak en vluchtroutes voor het geval het uit de hand loopt.
Dat gebeurt altijd undercover en minimaal met z’n tweeën. Ze verplaatsen zich in een onopvallende personenauto. Als Kroon en zijn maten toevallig staande worden gehouden bij een van de honderden politiepostjes in Kabul en de verborgen tassen met wapens achter in de auto worden gevonden, zeggen ze dat ze bij het ‘beveiligingsteam van de ambassade’ horen. Ze komen er wonderbaarlijk genoeg altijd mee weg.
HET INCIDENT
‘Tijdens deze operatie ben ik op een bepaald moment gevangengenomen door de vijand’, schrijft Marco Kroon op 8 februari van dit jaar opeens in een publieke verklaring in het Algemeen Dagblad. ‘Gedurende deze korte gevangenschap ben ik op een uiterst hardhandige wijze ondervraagd, mishandeld en bovenal ernstig vernederd. Ik ben op enig moment vrijgelaten. Waarom is mij nog steeds niet helemaal duidelijk. Maar ik vermoed dat ik deze personen met succes heb weten te misleiden.’
Enkele weken later, schrijft Kroon, treft hij op een avond zijn gijzelnemer aan op een andere locatie dan waar hij hem verwachtte. ‘Hij was ditmaal gewapend met een AK-47. Toen ik uit mijn voertuig stapte om hem te gijzelen, herkende hij mij ook en hij greep naar zijn wapen. Het was op dat moment hij of ik. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man. Hij was dood.’
Tien jaar lang zweeg hij over het incident ‘zodat de operatie ongestoord door kon blijven gaan’ en ‘mensenlevens gered’ konden worden, zegt Kroon. Maar nu zou hij het niet langer voor zich kunnen houden.
Terug naar Afghanistan, 2007. Ondanks het gevaar gaan Kroon en zijn maten soms alleen de straat op, als ze vrije tijd hebben. Zo lang ze burgerkleding dragen en niet zichtbaar een wapen bij zich hebben worden ze niet zomaar aangehouden of aangevallen. De regel is dat ze maximaal 30 minuten lopend of per auto alleen naar buiten mogen. Als ze binnen een halfuur niet terug zijn, gaan de alarmbellen af, is de regel.
Eén keer blijft Kroon circa 40 minuten weg, verklaren twee bronnen onafhankelijk van elkaar. Bij terugkomst in het safehouse is Kroon ‘over de rooie’. Hij vertelt zijn collega’s dat hij een aanrijding heeft gehad met een fruitstalletje. Daarna was een opstootje ontstaan en raakte hij ingesloten door boze omstanders.
Hij zou een paar flinke klappen hebben gehad en zichzelf uiteindelijk voor zo’n 700 dollar hebben vrijgekocht. Dat is een geldbedrag dat commando’s zoals hij altijd op zak hebben voor noodgevallen. In Kabul – waar een fruithandelaar gemiddeld 100 dollar per maand verdient – is dit een astronomisch hoog bedrag.
Kroon is met name boos op één Afghaan die bij het opstootje is betrokken: ‘Als ik die vent nog een keer tegenkom, dan maak ik hem af!’, zijn volgens de bronnen de woorden die Kroon gebruikt. Het is het enige incident dat zijn teamgenoten tien jaar later kunnen bedenken dat mogelijk in de buurt komt van Kroons verklaring dat hij in 2007 ‘kortstondig gevangen is genomen’ en toen is ‘mishandeld en bovenal vernederd’.
Als je 40 minuten wordt opgehouden, kun je dat strikt genomen als gevangenschap omschrijven, denken defensiebronnen die betrokken zijn bij het onderzoek naar het waarheidsgehalte van Kroons verhaal. Maar mishandeling? Zijn collega’s hebben destijds geen verwondingen gezien bij Kroon.
Het doodschieten van zijn gijzelnemer, zoals Kroon beweert, noemen oud-collega’s‘onmogelijk. Hij zou die persoon binnen 30 minuten hebben moeten opsporen en doden zonder dat omstanders op het geluid van een magazijn dat wordt leeggeschoten zijn afgekomen en zonder dat er door informanten of familie melding is gemaakt van een moord door een westerling.
Volgens Kroon was er ten minste één Afghaanse getuige. ‘Het kan niet waar zijn’, concludeert een hoge defensiemedewerker die direct betrokken is bij het onderzoek.
Een andere oud-collega laat via zijn vertrouwenspersoon weten dat hij denkt dat Kroon lijdt aan grootheidswaanzin. Dit is volgens hem erger geworden nadat Kroon in 2009 de hoogste militaire onderscheiding, de Militaire Willems-Orde, had uitgereikt gekregen van toenmalig koningin Beatrix, die daarna met hem bevriend zou zijn geraakt. In zijn boek Danger Closestaan volgens oud-collega’s meerdere passages waarin hij zijn rol tijdens gevechten overdrijft.
Het besluit van Kroon om het vermeende incident tien jaar lang niet te melden, noemen alle dertien bronnen fout. ‘Hij heeft zijn werk wat dat betreft niet goed gedaan’. Een ander: ‘Als het incident heeft plaatsgevonden, had Kroon het moeten melden. Het is niet aan hem, maar aan zijn meerderen om te beslissen of hierdoor de missie nog kan doorgaan.’
DE TWIJFEL
De Defensietop houdt er inmiddels ernstig rekening mee dat oorlogsheld Marco Kroon zijn ontvoering en het doden van zijn gijzelnemer in Afghanistan in 2007 heeft verzonnen.
Het onderzoek dat de MIVD bijna een jaar lang heeft gedaan, levert geen enkel bewijs op dat het voorval überhaupt heeft plaatsgevonden. MIVD-agenten hebben Kroon en zijn collega’s van destijds herhaaldelijk ondervraagd en ook uit die gesprekken komt het beeld naar voren dat er niets is dat zijn verhaal ondersteunt.
‘Kroon is gedebrieft door de MIVD. Die gaan niet over één nacht ijs. Ze hebben hem uitentreuren ondervraagd. Hij volhardt in zijn verhaal. Maar het valt niet bevestigd te krijgen’, zegt een bron. Een ander: ‘Alles en iedereen die over het incident zou kunnen weten en die we hebben kunnen opsporen, is gehoord. Ook in het buitenland. De conclusie is dat defensie niet kan bevestigen dat het waar is. Er zijn geen aanwijzingen uit het onderzoek opgedoken dat het is gebeurd.
Tegelijkertijd kunnen we ook niet helemaal uitsluiten dat het toch is gebeurd zonder dat iemand er vanaf weet. Ik ben geneigd hem het voordeel van de twijfel te geven, omdat hij een ridder is. Maar bewijs is er niet.’ Een derde: ‘Misschien zullen we het antwoord wel nooit weten.’ Minister Bijleveld spreekt tijdens mediaoptredens consequent van een ‘mogelijk’ geweldsincident.
Ook enkele bronnen die destijds bij Kroons missie waren betrokken laten via een tussenpersoon weten dat zij het gijzelingsverhaal en het schietincident simpelweg niet geloven. Ze willen hem alleen publiekelijk niet afvallen. Dat past niet bij de code van de commando’s.
Een bron toont ook appberichten van een persoon die betrokken is bij het onderzoek naar het waarheidsgehalte van Kroons verhaal: ‘Het verhaal van het fruitstalletje klopt. Maar het gijzelen en doodschieten niet.’
Veteranendag in Den Haag, 2016. Foto ANP
Honderd procent zekerheid is er niet, geven de commando’s toe. Er is een minieme window of opportunity geweest, namelijk eentje van 30 tot 40 minuten. Maar ze achten het onwaarschijnlijk dat Kroon in dat korte tijdsbestek is ontvoerd en ernstig mishandeld zonder dat iemand daarna tekenen van mishandeling heeft gezien.
En dat hij in een andere periode van 30 minuten zijn gijzelnemer heeft opgespoord én gedood – zonder dat omstanders op het geluid van een leeggeschoten magazijn zijn afgekomen en zonder dat er door informanten of familie melding is gemaakt van een onopgeloste moord door een westerling in burgerkleding.
Een bron probeert uit alle macht een verklaring te zoeken die Kroon toch gelijk geeft. Hij suggereert dat het slachtoffer door Kroon is omschreven als een ‘grote misdadiger’, iemand van wie omstanders verwachtten dat hij weleens geliquideerd zou kunnen worden. Over de moord op zo’n persoon wordt geen aangifte gaan bij de politie. Familieleden komen dan ook niet aan de poort van westerse militairen rammelen om opheldering te vragen.
Maar zouden informanten die dik werden betaald door de Nederlanders om elke snipper informatie te melden die mogelijk gevaarlijk zou kunnen zijn voor westerlingen zo’n moord ook niet melden? De dood van een grote misdadiger door een westerling zou in de informantenwereldje als een lopend vuurtje rondgaan. Maar niemand kent zo’n voorval.
Diverse oud-commando’s – die niet bij Kroon waren in Kabul – wijzen op een ander opmerkelijk detail in Kroons verklaring. Het leegschieten van zijn magazijn op het lichaam van de gijzelnemer, zoals Kroon dat omschrijft, ‘is amateuristisch’, zegt een van hen. ‘Commando’s zijn door en door getraind om nooit je magazijn zomaar leeg te schieten.
Want je kunt een kogel altijd nog nodig hebben voor iemand anders.’ Dus als je iemand wilt uitschakelen, doe je dat beheerst met een zo kort mogelijk vuursalvo. De bron kan zijn minachting voor Kroon niet verbergen als het echt zo is gegaan zoals Kroon zegt. ‘En dat is dan geridderd tot de hoogste orde.’
HET TRAUMA
Eimert van Middelkoop, die minister van Defensie was ten tijde van Kroons Kabulmissie, zei in februari al hardop wat velen in de defensietop tot nu alleen fluisteren: ‘Ik sluit niet uit dat er bij hem traumatische ervaringen uit die tijd opspelen. Ik denk dat hij hulp moet zoeken’, aldus Van Middelkoop.
Bij defensie wordt vanwege de grote twijfels openlijk gespeculeerd over de vraag of Kroon een posttraumatische stressstoornis heeft opgelopen en daardoor in de war is. Psychologen hebben hem op verzoek van defensie onderzocht. Voor zover bekend is de aandoening niet vastgesteld. Wel wordt hij sinds zijn debriefing psychisch begeleid.
‘Elk bewijs ontbreekt. Misschien is hier sprake van een valse herinnering. Feiten die door elkaar zijn gehaald’, zegt een bron met kennis van het dossier dat naar het OM is gestuurd. ‘Er hebben deskundigen naar zijn verklaring gekeken. Kun je iets zo gedetailleerd verzinnen? De mogelijkheid van ptss is besproken.’
Marco Kroon in 2009, kort nadat hij de Militaire Willems-Orde had gekregen. Foto Marcel van den Bergh / de Volkskrant
Een trauma is niet ondenkbaar, gezien wat Kroon allemaal heeft meegemaakt. Kroon heeft een jaar vóór de vermeende moord op zijn gijzelnemer nog meegedaan aan hevige gevechten tegen de Taliban in de provincie Uruzgan. Zijn peloton is de eerste eenheid die daar in 2006 buiten de poorten van Kamp Holland opereert.
Talloze meerdaagse patrouilles worden uitgevoerd onder uiterst zware en levensgevaarlijke omstandigheden. Zo leidt hij zijn peloton al vechtend uit een zeer goed voorbereide hinderlaag. Een andere keer besluit hij na 72 uur vechten luchtsteun aan te vragen. Hij laat zijn manschappen in dekking gaan terwijl hij de Amerikaanse gevechtsvliegtuigen op de locatie van de vijand wijst.
Koningin Beatrix beargumenteert de uitreiking van de Willems-Orde aan Kroon in 2009 als volgt: ‘Hij krijgt deze onderscheiding niet voor één enkele actie, maar voor zijn optreden als leider, als militair en als mens tijdens de hele missie.’
Naar wat er is gebeurd tussen Kroons riddering en zijn omstreden bekentenis, kunnen zijn collega-commando’s alleen maar gissen. Het strafproces tegen Kroon vanwege vermeend drugs- en wapenbezit in 2011, waarvan hij is vrijgesproken, heeft hem erg aangegrepen, vertellen betrokkenen. De eenvoudige jongen uit Brabant werd ‘eerst op het schild gehesen als held en daarna neergezet als drugscrimineel’, zegt een bron. ‘Die beschuldiging heeft hem erg geraakt’.
Volgens deze bron zoekt Kroon met zijn opmerkelijke verhaal, waarover binnenkort mogelijk een boek verschijnt, wellicht naar hernieuwde erkenning voor zijn rol als held. Een andere bron: ‘Al zal hij zich nu wel achter zijn oren krabben of hij het met dit verhaal niet erger heeft gemaakt.’
VERANTWOORDING
Voor deze publicatie sprak de Volkskrant 13 personen die betrokken waren bij, en kennis hebben van Kroons missie in Afghanistan, en met betrokkenen bij het MIVD-onderzoek naar Kroons verklaring. Zij willen allen anoniem blijven. Voor sommigen geldt als reden voor die anonimiteit dat het ministerie van Defensie Kroons missie ‘staatsgeheim’ noemt, en het naar buiten brengen van gegevens over die missie daardoor strafbaar is. Voor anderen geldt dat ze Marco Kroon niet publiekelijk willen afvallen. Hun namen zijn bij de redactie bekend.
Naast de gesprekken is gebruik gemaakt van informatie uit een van de MIVD-personeelsbladen uit 2007, die enkele jaren geleden kortstondig per ongeluk online hebben gestaan.
Marco Kroon laat bij monde van zijn advocaat, Geert-Jan Knoops, weten dat hij niet op de bevindingen van de Volkskrant wil reageren zolang het onderzoek door het Openbaar Ministerie loopt. De verslaggevers hebben herhaaldelijk verzocht om een gesprek met Kroon, en inzage geboden in de tekst voor publicatie, om twijfel over zijn verhaal te kunnen ontkrachten. Knoops liet weten dat zijn cliënt daarop niet wil ingaan omdat hij aan geheimhouding is gebonden.
Het ministerie van Defensie zegt niet te willen reageren zolang de zaak bij het OM ligt.
Defensie houdt er na uitgebreid eigen onderzoek ernstig rekening mee dat Marco Kroon heeft verzonnen dat hij in 2007 in Afghanistan is ontvoerd en dat hij daarna zijn gijzelnemer heeft doodgeschoten. Drie vragen over zijn verklaring.
NOS 07.05.2018 De VN-missie in Afghanistan zegt dat bij een helikopteraanval van het Afghaanse leger in april 30 kinderen zijn omgekomen. In totaal vielen er 36 doden. Onder de 71 gewonden waren 51 kinderen. De VN sluit niet uit dat er meer slachtoffers zijn gevallen.
Bij de aanval van 2 april werden deelnemers aan een religieuze bijeenkomst in Kunduz met raketten en mitrailleurvuur bestookt. De aanval ging door toen ze op de vlucht sloegen. De onderzoekers hebben niet kunnen vaststellen of de militairen met opzet op burgers hebben geschoten. De bijeenkomst was een ceremonie waarbij jongens passages de Koran uit het hoofd moesten reciteren.
De Afghaanse minister van Defensie zei die dag dat de aanval aan meer dan 30 Talibanstrijders het leven had gekost. Ze zouden aan een militaire parade hebben deelgenomen. Er zouden geen burgers aanwezig zijn geweest. Later erkende de regering dat er wel burgers waren omgekomen. Ze beloofde een onderzoek, maar er zijn nog geen resultaten bekendgemaakt.
In het rapport onderstreept de VN de risico’s van de nieuwe strategie van het Afghaanse leger, waarin de Taliban vooral vanuit de lucht worden aangevallen. In 2015 kwamen in Kunduz 42 mensen om toen een ziekenhuis getroffen werd bij een aanval van Amerikaanse militairen.
NU 07.05.2018 Bij een luchtaanval op een religieuze ceremonie zijn begin april zeker 36 doden en 71 gewonden gevallen in de Afghaanse provincie Kunduz. Onder de doden zijn dertig kinderen, meldt VN-missie UNAMA.
UNAMA stelt dat 81 van de 107 slachtoffers kinderen waren. Het totaal aantal slachtoffers zou nog hoger kunnen liggen volgens de VN-missie in Afghanistan.
Gevechtshelikopters van de Afghaanse luchtmacht vuurden raketten en kogels af op een menigte die zich vlakbij een Koranschool had verzameld. De aanval was volgens de Afghaanse regering onder meer gericht tegen hooggeplaatste Talibanleiders.
Er waren volgens getuigen zo’n 500 tot 1500 mensen aanwezig toen de toestellen het vuur openden.
Het is onduidelijk of alle slachtoffers burgers waren. VN-onderzoekers hebben gesproken met tientallen getuigen, slachtoffers, regeringsfunctionarissen en andere betrokkenen.
Telegraaf 07.05.2018 Door een luchtaanval op een religieuze ceremonie zijn vorige maand zeker 36 doden gevallen in de Afghaanse provincie Kunduz. De meeste slachtoffers zijn kinderen, meldt VN-missie UNAMA. De aanval was volgens de Afghaanse regering onder meer gericht tegen hooggeplaatste Talibanleiders.
UNAMA concludeert dat bij de aanval zeker 71 mensen gewond raakten, onder wie 51 kinderen. Gevechtshelikopters van de Afghaanse luchtmacht vuurden raketten en kogels af op een menigte die zich vlakbij een Koranschool had verzameld. Er waren volgens getuigen zo’n 500 tot 1500 mensen aanwezig toen de toestellen het vuur openden.
Het is de vraag in welke mate voorzorgsmaatregelen zijn genomen om burgerslachtoffers te voorkomen, stelt UNAMA in een rapport. VN-onderzoekers hebben gesproken met tientallen getuigen, slachtoffers, regeringsfunctionarissen en andere betrokkenen.
NU 06.05.2018 Een explosie in een moskee in Afghaanse provincie Khost heeft zondag zeker zeventien mensen het leven gekost. Nog eens 34 mensen raakten gewond.
Op het moment van de explosie hadden mensen zich bij de moskee verzameld vanwege het middaggebed. Ook was het gebedshuis in gebruik als registratiecentrum voor de landelijke parlementsverkiezingen van oktober. Sinds de registratie van kiezers vorige maand begon, zijn meerdere aanslagen gepleegd op dergelijke centra.
Een woordvoerder van de provinciale politie zei dat de explosieven waarschijnlijk zijn achtergelaten in de moskee. Zij gaan niet uit van een zelfmoordaanslag. De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. De Taliban ontkennen betrokken te zijn bij de aanslag.
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen doneerde na de aanslag medische voorraden aan een ziekenhuis in Khost. Daar worden veel slachtoffers behandeld.
Telegraaf 06.05.2018 Een explosie in een moskee in Afghanistan heeft zondag zeker 17 mensen het leven gekost. Nog eens 34 mensen raakten gewond, zeggen lokale functionarissen.
Op het moment van de explosie hadden mensen zich bij de moskee verzameld vanwege het middaggebed. Ook was het gebedshuis in gebruik als registratiecentrum voor de landelijke parlementsverkiezingen van oktober. Sinds de registratie van kiezers vorige maand begon, zijn meerdere aanslagen gepleegd op dergelijke centra.
Een woordvoerder van de provinciale politie zei dat vermoedelijk geen sprake was van een zelfmoordaanslag. De explosieven waren waarschijnlijk achtergelaten in de moskee. De verantwoordelijkheid voor het incident is nog niet opgeëist. De Taliban ontkenden betrokken te zijn.
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen doneerde na de aanslag medische voorraden aan een ziekenhuis in Khost. Daar worden veel slachtoffers behandeld.
NOS 06.05.2018 Bij een bomaanslag op een moskee in Oost-Afghanistan zijn tientallen slachtoffers gevallen. In de provincie Khost vielen volgens een lokale bestuurder zeker twaalf doden en 33 gewonden. Het aantal slachtoffers loopt vermoedelijk nog verder op.
Vandaag kwamen mensen voor het middaggebed samen bij de moskee, die als registratiecentrum dient bij de parlementsverkiezingen in oktober. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist, maar zowel de Taliban als aan Islamitische Staat gelieerde groepen plegen regelmatig aanslagen in Afghanistan. IS is voor zowel bekend niet aanwezig in Khost, maar breidde zijn aanwezigheid onlangs wel uit naar andere gebieden.
Maandag werd een journalist die onder meer werkte voor de BBC en Reuters nog doodgeschoten in een buitenwijk van Khost, de hoofdstad van de gelijknamige provincie. Dezelfde dag kwamen tientallen mensen om, onder wie negen journalisten, bij een zelfmoordaanslag in Kabul.
AD 06.05.2018 Een explosie in een moskee in Afghanistan heeft vandaag aan minstens 17 mensen het leven gekost. Nog eens 34 mensen raakten gewond, zeggen lokale functionarissen.
Op het moment van de explosie hadden mensen zich bij de moskee verzameld vanwege het middaggebed. Ook was het gebedshuis in gebruik als registratiecentrum voor de landelijke parlementsverkiezingen van oktober. Sinds de registratie van kiezers vorige maand begon, zijn meerdere aanslagen gepleegd op dergelijke centra.
De moskee bevond zich in de stad Khost in Oost-Afghanistan. Een woordvoerder van de provinciale politie zei dat vermoedelijk geen sprake was van een zelfmoordaanslag. De explosieven waren waarschijnlijk achtergelaten in de moskee. De verantwoordelijkheid voor het incident is nog niet opgeëist. De Taliban ontkenden betrokken te zijn.
Donatie Artsen zonder Grenzen
Vorige maand kostte een door IS opgeëiste zelfmoordaanslag bij een kiezersregistratiecentrum in Kabul nog 30 doden en 130 gewonden.
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen doneerde na de aanslag medische voorraden aan een ziekenhuis in Khost. Daar worden veel slachtoffers behandeld.
NU 06.05.2018 Het Afghaanse leger heeft zondag gezegd dat het grootste gedeelte van de noordelijke regio Badakhshan heroverd is. De regio was eerder deze week in handen gevallen van de Taliban.
De herovering ging gepaard met een grote actie van het leger en de politie in de regio. Er werden onder andere luchtaanvallen uitgevoerd op de Taliban.
Volgens het Afghaanse leger zijn bij de aanvallen verschillende dodelijke slachtoffers gevallen. Hoeveel mensen precies gedood zijn en of daarbij ook burgerslachtoffers zijn gevallen, is niet bekend.
In het zuiden van Afghanistan, in de regio Kandahar, vielen zaterdag ook dodelijke slachtoffers aan de kant van de Afghaanse overheid. Bij een bomaanslag op het hoofdkwartier van de politie kwamen in totaal vijf mensen om het leven, onder wie twee politieagenten. De hoofdagent van de regio die op de locatie van de bomaanslag woont, bleef ongedeerd.
Het aantal aanslagen in Afghanistan neemt de laatste tijd weer toe. Hoewel veel aanslagen opgeëist worden door IS, is dit ook de periode van het jaar waarin de Taliban doorgaans overgaan tot hun lenteoffensief, waarbij ze de strijd tegen de Afghaanse regering opvoeren.
NOS 30.04.2018 Hij werkte al sinds 1998 als persfotograaf in zijn woonplaats Kabul. Ook vandaag snelde Shah Marai, na de zoveelste bomaanslag, naar de plek des onheils. Met zijn camera paraat. In de menigte deed iemand zich voor als collega-journalist, maar hij bleek een zelfmoordterrorist en blies zichzelf op.
Marai is een van de negen journalisten die om het leven kwamen. Het totale dodental van de dubbele aanslag staat op 26. Het wordt gezien als de dodelijkste dag voor journalisten in Afghanistan in ruim zeventien jaar tijd.
Ter vergelijking: vorig jaar kwamen er in totaal twaalf journalisten en mediamedewerkers om het leven in Afghanistan. Dat meldde de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) vier dagen geleden – toen net een tv-journalist van Kabul News was doodgeschoten.
De laatste jaren is het land uitgegroeid tot een van de meest gevaarlijke voor journalisten. Tussen 1994 tot oktober 2017 registreerde de IFJ er 73 doden, van wie 31 in de laatste vier jaar.
Hij wist nog goed hoe het leven was geweest onder het bewind van de Taliban. Destijds, eind jaren 90, begon hij met zijn werk als fotograaf. “Ze haatten journalisten, dus ik moest altijd discreet te werk gaan.”
Marai ging uit voorzorg in shalwar kameez (een traditioneel gewaad) op pad. Foto’s maken van levende dingen, zoals dieren of mensen, was uit den boze. Een keer maakte hij een foto van een lange rij voor de bakker. “Wat doe je”, vroeg een Talibanlid. Marai antwoordde dat hij slechts foto’s maakte van het brood. “Gelukkig was dit de tijd voor digitale foto’s, dus ze konden niet gelijk controleren of ik de waarheid sprak.”
Oorlogsslachtoffers in een ziekenhuis in Kabul AFP | SHAH MARAI
Een sandaal op de plek waar een zelfmoordaanslag is gepleegdAFP | SHAH MARAI
De 5-jarige Murtaza Ahmadi voetbalt in KabulAFP | SHAH MARAI
Shah MaraiAFP
In het kantoor van persbureau AFP in Kabul bleef Marai naar eigen zeggen als enige over nadat alle buitenlanders in 2000 het land uit werden gezet. Hij was er ook toen de eerste bommen op de Afghaanse hoofdstad vielen, als reactie op de aanslagen van 11 september in de VS.
‘Journalistan’
De fotograaf beschrijft de vlucht van de Taliban als een ware bevrijding. “De straten waren gevuld met mensen. Het was alsof mensen uit de schaduw kwamen en weer richting het licht en het leven gingen.” De stad onderging een transformatie. Vanuit de hele wereld kwam de pers naar Kabul, dat volgens Marai gekscherend tot “Journalistan” werd omgedoopt.
Aan deze vreedzame periode kwam rond het midden van het vorige decennium een eind. In de hoofdstad werden steeds vaker aanslagen gepleegd. “Vijftien jaar na de Amerikaanse interventie zaten de Afghanen zonder werk of geld en met de Taliban voor de deur.”
Boobytrap
Het terugtrekken van het grootste deel van de westerse troepenmacht gaf volgens de AFP-fotograaf de doorslag. De angst voor aanslagen groeit elke dag. Iets wat Marai ook zelf ervoer.
Of hij nou naar zijn werk ging of weer huiswaarts keerde, hij kon maar aan een ding denken: “Zit er een boobytrap in mijn auto, komt er een zelfmoordaanslagpleger uit een menigte lopen?”
Zelfs met die gedachte permanent in het achterhoofd kon de fotograaf zijn dood niet voorkomen.
NOS 30.04.2018 Bij twee explosies zijn vanmorgen in de Afghaanse hoofdstad Kabul 25 mensen om het leven gekomen en zeker 45 gewond geraakt. Bij de tweede explosie kwamen negen journalisten om, onder wie een fotograaf van het Franse persbureau AFP. Volgens de internationale organisatie Verslaggevers zonder Grenzen zijn allen onder de 30 jaar.
Volgens een woordvoerder van de politie waren er twee zelfmoordaanslagen. Hij zei dat de eerste werd uitgevoerd door een man op een motor. Vervolgens blies een voetganger zich op in een groep mensen die op de plek van de aanslag waren afgekomen. Daaronder waren veel verslaggevers die wilden berichten over de aanslag.
Een Afghaanse journalist meldt dat de dader zich voordeed journalist.
Volgens het hoofd van de politie vonden de explosies plaats in een deel van de stad waar het hoofdkwartier van de NAVO, verschillende ambassades en kantoren van buitenlandse bedrijven zijn gevestigd. De terroristische organisatie IS heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Aanslag verkiezingskantoor
Vorige week vielen er in Kabul nog tientallen doden bij een aanslag op een kantoor waar mensen zich wilden registreren voor de verkiezingen die gepland staan voor het najaar. Deze aanslag werd opgeëist door IS. Eerdere aanslagen op verkiezingskantoren werden weer opgeëist door de Taliban.
De groeperingen proberen de mensen bang te maken om zich te laten registreren als kiezer. Als niet iedereen zich kan laten registeren, zullen de verkiezingen in Afghanistan opnieuw moeten worden uitgesteld.
NU 30.04.2018 Bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn maandag negen journalisten omgekomen, onder wie een fotograaf van het Franse persbureau AFP. Een tiende journalist, van de Britse omroep BBC, is in een ander deel van het land doodgeschoten.
Hiermee is het de dodelijkste dag voor journalisten in Afghanistan in zeventien jaar tijd.
De negen journalisten deden verslag van een bomaanslag die zich voordeed tijdens de ochtendspits in de stad. De dader zou zich hebben voorgedaan als verslaggever door een perskaart te laten zien. “Hij stond tussen de journalisten voordat hij zich opblies”, zei een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken eerder.
De 29-jarige journalist van de BBC werd in de stad Khost doodgeschoten, op 230 kilometer afstand van Kabul. Er is geen indicatie dat dit gelinkt is aan de bomaanslag te midden van de journalisten in Kabul.
Journalisten
Onder de doden in Kabul is Shah Marai, een fotograaf die al 22 jaar voor AFP werkte. Een collega en vriend stond vlakbij toen de bom afging en zegt “het niet te kunnen geloven.”
Ook een jonge, vrouwelijke journalist die slechts een week aan het werk was voor een lokaal radiostation is aan haar verwondingen bezweken.
De Internationale Federatie van Journalisten spreekt zijn afschuw uit over de incidenten en eist actie van de regering van Afghanistan. Volgens de organisatie is het land een van de gevaarlijkste plekken voor journalisten om te werken. Vorig jaar kwamen twaalf journalisten om het leven bij hun werkzaamheden in Afghanistan.
Aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul
Bomaanslagen
In totaal zijn bij de twee bomaanslagen in Kabul 26 mensen om het leven gekomen. Door een derde zelfmoordaanslag vielen enkele uren later in Kandahar nog eens elf doden.
Terreurorganisatie IS claimt de aanslagen in Kabul te hebben uitgevoerd. Het is niet bekend wie er achter de aanslag in Kandahar zit.
NU 30.04.2018 Door meerdere aanslagen in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker 25 mensen gedood. Volgens het Afghaanse minsterie van Volksgezondheid raakten 49 anderen ernstig gewond.
De eerste aanslag gebeurde volgens een woordvoerder van de politie maandag in de ochtendspits in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist op een motor veroorzaakte de explosie. De slachtoffers zijn burgers.
De aanslag vond plaats in de wijk Shash Darak, in de buurt van het hoofdkwartier van de geheime dienst, de Amerikaanse ambassade en het NAVO-hoofdkwartier.
Korte tijd later ontplofte in dezelfde wijk een tweede bom, toen hulpverleners de gewonden van de eerste aanslag verzorgden. Onder de slachtoffers van de tweede aanslag zijn zes journalisten, onder wie een fotograaf van het Franse persbureau AFP.
De dader zou zich hebben voorgedaan als verslaggever. ”Hij liet zijn perskaart zien en stond tussen de journalisten voordat hij zich opblies”, zei een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul
Kandahar
Door een derde zelfmoordaanslag vielen enkele uren in Kandahar later nog eens elf doden. Daar waren patrouillerende Roemeense militairen het vermoedelijke doelwit, bericht de Afghaanse nieuwszender TOLO.
Zeker zestien mensen raakten gewond bij de explosie, onder wie vijf Roemenen. De elf overleden slachtoffers zijn jongeren. Zij kregen les op een nabijgelegen religieuze school.
Terreurorganisatie IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor de twee aanslagen in de hoofdstad. Het is nog onduidelijk wie achter de explosie in de provincie Kandahar zit.
VK 22.04.2018 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zondag zeker 57 mensen om het leven gekomen, onder wie 5 kinderen, en 119 anderen gewond geraakt. De aanslag werd gepleegd bij een gebouw waar mensen zich kunnen laten registreren voor de parlementsverkiezingen die in oktober gehouden zullen worden.
Op het moment van de explosie stonden mensen in de rij om hun identiteitskaart op te halen die ze nodig hebben om te kunnen stemmen. De dader was te voet naar het gebouw gekomen, en liet een bom in de deuropening ontploffen. Meerdere huizen werden verwoest en kilometers ver weg sneuvelden er nog ruiten door de klap.
Direct na de aanslag vergrendelde de politie het gebied en konden er alleen nog ambulances komen. OP de lokale televisie zijn beelden te zien van honderden mensen die de ziekenhuizen afgaan in de hoop informatie te krijgen over hun familie.
‘Afvallige sjiieten doelwit’
Het verkiezingskantoor ligt in een wijk van Kabul waar vooral sjiieten wonen. Islamitische Staat (IS) heeft de aanslag opgeëist, en zegt dat de ‘afvallige sjiieten’ het doelwit waren. IS is er ook op tegen dat er democratische verkiezingen worden gehouden in het land.
Sinds vorige week kunnen Afghanen zich bij meer dan 7.000 kantoren in het land laten registreren om straks in oktober hun stem uit te kunnen brengen, en in die periode zijn er al vier aanslagen op deze kantoren geweest. De autoriteiten hopen dat zo’n 14 miljoen mensen zich de komende twee maanden laten registreren, omdat een lage opkomst bij de verkiezingen de geloofwaardigheid ervan zal ondermijnen.
NU 22.04.2018 Zeker 48 mensen zijn zondag gedood door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het ministerie van Gezondheid laat weten dat de dader toesloeg bij een centrum waar legitimatiebewijzen werden verstrekt.
Bij de aanslag raakten ook 112 mensen gewond. Door de explosie werden meerdere huizen verwoest en sneuvelden ruiten van een aantal gebouwen.
De dader was te voet naar het centrum in een sjiitisch deel van Kabul gekomen. De legitimatiebewijzen werden daar uitgedeeld met het oog op de parlementsverkiezingen in oktober.
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door Islamtische Staat. De Taliban hebben eerder via Twitter betrokkenheid bij de aanslag ontkend.
In Afghanistan zijn meerdere centra geopend waar stemgerechtigden een officieel legitimatiebewijs kunnen krijgen. Op deze manier hoopt de regering miljoenen Afghanen te registreren als kiezer voor de aankomende verkiezingen. Indien er niet genoeg registraties zijn, wordt de stembusgang waarschijnlijk opnieuw uitgesteld.
Internationale partners van het land dringen bij de Afghaanse president Ashraf Ghani aan om uiterlijk dit jaar parlementsverkiezingen te houden.
Telegraaf 22.04.2018 Het dodental door de zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul is tot 48 opgelopen; 112 anderen raakten gewond. Dat meldt het ministerie van Gezondheid. Eerder repten de autoriteiten van 31 doden en ruim vijftig gewonden.
De dader sloeg zondag toe bij een centrum waar legitimatiebewijzen werden verstrekt. Hij was daar te voet naartoe gekomen. Het centrum ligt in een deel van Kabul waar vooral sjiieten wonen. De legitimatiebewijzen werden daar uitgedeeld met het oog op de parlementsverkiezingen later dit jaar. Door de explosie werden meerdere huizen verwoest en sneuvelden ruiten van een aantal gebouwen.
De terreurgroep Islamitische Staat heeft via de eigen spreekbuis Amag de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. De Taliban hebben via Twitter betrokkenheid bij de terreuractie ontkend.
AD 22.04.2018 Het dodental door de zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul is tot 31 opgelopen. Ruim vijftig mensen raakten gewond. Dat meldt het ministerie van Gezondheid. Eerder repten de autoriteiten van twaalf doden en zestig gewonden.
De dader sloeg vandaag toe bij een centrum waar legitimatiebewijzen werden verstrekt. Hij was daar te voet naartoe gekomen. Het centrum ligt in een deel van Kabul waar vooral sjiieten wonen. De legitimatiebewijzen werden daar uitgedeeld met het oog op de parlementsverkiezingen later dit jaar.
Door de explosie werden meerdere huizen verwoest en sneuvelden ruiten van een aantal gebouwen. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is niet opgeëist. De Taliban hebben via Twitter betrokkenheid bij de aanslag ontkend.
NOS 22.04.2018 Bij een ontploffing in Kabul zijn 57 mensen om het leven gekomen en 119 mensen gewond geraakt. De aanslag vond plaats bij een gebouw waar Afghaanse kiezers zich kunnen laten registreren.
Een politiechef zei tegen het lokale Tolo News dat een zelfmoordterrorist explosieven in de deuropening had laten ontploffen. IS heeft de aanslag in de Afghaanse hoofdstad opgeëist. De Taliban liet eerder vanochtend weten dat het niets met de explosie te maken heeft.
Sinds vorige week kunnen kiezers zich laten registreren. Van te voren was al gewaarschuwd dat militanten zouden proberen om het verkiezingsproces te ontwrichten.
De parlementsverkiezingen vinden plaats op 20 oktober, ruim drie jaar later dan gepland. Een van de redenen voor het uitstel is dat de regerende partijen electorale hervormingen wilden doorvoeren. Naar verluidt heeft een aantal parlementariërs het proces expres vertraagd; ze wilden de verkiezingen uitstellen uit angst niet voldoende stemmen te krijgen. Ook kostte het tijd om voldoende leden te vinden voor de verkiezingscommissie, die de stembusgang in goede banen moet leiden. De huidige 249 parlementsleden zitten er al sinds 2010.
De Afghaanse president Ghani laat in een verklaring weten dat hij de aanslag veroordeelt, “maar dat deze aanslag niet mag afleiden van het democratische proces”.
Na 17 jaar oorlog zijn de Taliban allesbehalve verslagen
VK 12.04.2018 Het kabinet overweegt een nieuwe militaire missie naar Afghanistan op te tuigen. Maximaal twintig tot dertig commando’s en mariniers moeten in Mazar-i-Sharif Afghaanse special forces opleiden die de Taliban gaan uitschakelen. Het voornemen wordt naar verwachting half mei aan de Tweede Kamer voorgelegd.
Dit bevestigen bronnen rond het kabinet. Het definitieve politieke besluit is nog niet genomen, maar in de ambtelijke top van de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken is breed draagvlak voor het plan. Een verkenningsmissie die eind maart is uitgevoerd in Noord-Afghanistan heeft bij betrokkenen tot de conclusie geleid dat het sturen van gevechtstrainers haalbaar en wenselijk is.
Op dit moment heeft Nederland al circa honderd militairen, onder wie tien politietrainers, gestationeerd in Mazar-i-Sharif, in Noord-Afghanistan. Dat is een vrijwel risicoloze missie die vooral achter beveiligde muren plaatsvindt. De taak van de nieuwe gevechtstrainers zal vermoedelijk gevaarlijker zijn, omdat het opleiden van special forces doorgaans deels buiten het trainingskamp plaatsvindt. Beide missies zullen tegelijkertijd draaien.
Nederland sluit met het voornemen aan bij een Amerikaanse strategieverandering die alsnog moet resulteren in stabilisatie van het land
Politiek gevoelig
Het plan ligt politiek gevoelig omdat de verantwoordelijke politici tot voor kort benadrukten dat het doel om ‘de Taliban eronder’ te krijgen grotendeels is bereikt. De praktijk is weerbarstiger: na zeventien jaar oorlog zijn de Taliban allesbehalve verslagen. Volgens recent onderzoek van de BBC bedreigen zij alweer 277 van de 399 districten in Afghanistan (70 procent van het land). Eind januari vielen bij een aanslag vlak bij de Nederlandse ambassade in Kabul nog honderd doden.
De ministers Blok (Buitenlandse Zaken) en Bijleveld (Defensie) zullen de komende weken tijdens het ontvouwen van hun plannen willen voorkomen dat het beeld ontstaat dat Afghanistan een gebed zonder eind is. Het kabinet-Balkenende IV viel in 2010 nog omdat de PvdA weigerde het verblijf van gevechtstroepen in Uruzgan te verlengen.
Nederland sluit met het voornemen aan bij een Amerikaanse strategieverandering die alsnog moet resulteren in stabilisatie van het land. Generaal John Nicholson – de hoogste in rang in Afghanistan – benadrukte onlangs dat de focus verschuift van Irak en Syrië naar Afghanistan. De vrijgekomen capaciteit wordt ingezet om Afghanen te helpen bij ‘offensieve acties’, aldus de generaal.
De Amerikanen willen dat Europese Navo-bondgenoten 1.500 van de benodigde 3.000 extra militairen leveren. De Duitsers stemden eind maart al in met 320 extra militairen. ‘Nederland kan niet achterblijven. Het wordt gezien als een bondgenootschappelijke plicht om elkaar te helpen’, zegt defensie-expert Rob de Wijk van het Haags Centrum voor Strategische Studies.
Nederland kan niet achterblijven. Het wordt gezien als een bondgenootschappelijke plicht om elkaar te helpen
Onder de voet
Het doel van extra gevechtstrainers is om in korte tijd meer goed getrainde Afghaanse special forces af te leveren. Dit is vrijwel de enige groep Afghanen die momenteel succesvol strijdt tegen de Taliban. Het reguliere leger en de politie worden voortdurend onder de voet gelopen.
De Nederlandse gevechtstrainers komen beschikbaar voor Afghanistan omdat de trainingsmissie in Noord-Irak op zijn eind lijkt te lopen. Van de vier Nederlandse trainingsteams daar zijn er nog maar twee over en binnenkort mogelijk nog maar één.
Binnen de regeringscoalitie is het sturen van gevechtstrainers niet onomstreden. Vooral de ChristenUnie zet liever in op deelname aan een stabilisatiemissie in Irak, zodat ‘honderdduizenden vluchtelingen kunnen terugkeren naar huis’, aldus CU-Kamerlid Voordewind. ‘Het een hoeft het ander niet uit te sluiten’, erkent hij. ‘Maar het is afhankelijk van de capaciteit bij defensie.’
Minister Bijleveld was woensdag al in Washington om de plannen voor Afghanistan en Irak met haar ambtgenoot James Mattis te bespreken. Het kabinet zal naar alle waarschijnlijkheid net als de VS benadrukken dat extra militaire kracht nodig is om de Taliban terug aan de onderhandelingstafel te dwingen om vrede te sluiten. Het is absoluut mogelijk, zei Nicholson eind maart, dat onderhandelen en vechten tegelijkertijd plaatsvinden, zoals dat voorheen ook gebeurde in Noord-Ierland en Colombia.
Bijleveld: ‘Onze inzet in Afghanistan vergt nog altijd een langetermijnaanpak. We kijken daarbij nadrukkelijk naar samenwerking met Duitsland.’
NU 03.04.2018 Door een aanval van de Afghaanse luchtmacht in de provincie Kunduz zijn mogelijk vijftig burgers om het leven gekomen. Doel van de aanval was kennelijk een bijeenkomst van de Taliban, maar de raketten kwamen volgens lokale media, stamoudsten en ooggetuigen in een bijeenkomst van een koranschool terecht.
Helikopters vuurden maandag acht raketten af op een grote groep mensen, onder wie vooral kinderen. De mensen waren bij de school bijeengekomen voor een plechtigheid en middageten. “Het was hartverscheurend”, aldus een stamoudste. Ongeveer 65 mensen raakten gewond.
Het Afghaanse leger wees dinsdag berichten over burgerslachtoffers van de hand. Volgens een woordvoerder werden achttien strijders van de Taliban gedood en raakten twaalf andere verwond.
Telegraaf 03.04.2018 Door een aanval van de Afghaanse luchtmacht in de provincie Kunduz zijn mogelijk vijftig burgers om het leven gekomen. Doel van de aanval was kennelijk een bijeenkomst van de Taliban, maar de raketten kwamen volgens lokale media, stamoudsten en ooggetuigen in een bijeenkomst van een koranschool terecht.
Helikopters vuurden maandag acht raketten af op een grote groep mensen, onder wie vooral kinderen. De mensen waren bij de school bijeengekomen voor een plechtigheid en middageten. „Het was hartverscheurend”, aldus een stamoudste. Ongeveer 65 mensen raakten gewond.
Het Afghaanse leger wees dinsdag berichten over burgerslachtoffers van de hand. Volgens een woordvoerder werden achttien strijders van de Taliban gedood en raakten twaalf andere verwond.
Veiligheid van uitgezonden militairen zou in gevaar zijn
VK 23.03.2017 Het ministerie van Defensie heeft leden van het Korps Commandotroepen kort geleden teruggehaald uit een missiegebied. Dit is volgens Nieuwsuur gebeurd vanwege de uitlatingen van oud-commando Marco Kroon over een geheime missie in Afghanistan in 2007. Hij schoot destijds zijn gijzelnemer dood.
De commando’s zijn teruggetrokken vanwege hun veiligheid, aldus Nieuwsuur, dat zich baseert op eigen onderzoek. Het programma meldt niet in welk gebied ze actief waren en of ze concreet gevaar liepen. Ook is onduidelijk om hoeveel commando’s het gaat en wanneer ze precies zijn teruggehaald.
Beroering binnen krijgsmacht
Commando’s worden geacht te zwijgen over de missies waaraan ze deelnemen, ook tegenover hun naasten
Kroon maakte op 17 januari dit jaar bekend dat hij tijdens een missie in Afghanistan in 2007 korte tijd gegijzeld is geweest en bij een latere confrontatie zijn gijzelnemer doodschoot. Hij informeerde Defensie pas tien jaar later, naar eigen zeggen om de missie niet in gevaar te brengen.
De uitspraken van Kroon leidden tot grote beroering binnen de krijgsmacht, vooral bij andere commando’s. Zij vrezen betrokken te worden bij een strafrechtelijk onderzoek, nu het OM is aangeslagen op de uitlatingen van Kroon. Volgens Nieuwsuur heeft het ministerie van Defensie zijn handen vol gehad aan het geruststellen van familieleden van uitgezonden commando’s.
Commando’s worden geacht te zwijgen over de missies waaraan ze deelnemen, ook tegenover hun naasten. De missie waaraan Kroon deelnam, zou zijn gerubriceerd in de hoogste categorie staatsgeheim.
Staatsgevoelige informatie
Vorige maand besloot Nieuwsuur om een uitzending over de ontstane onrust bij commando’s niet uit te zenden. Dit gebeurde op uitdrukkelijk verzoek van Defensieminister Bijleveld. Het uitzenden van staatsgevoelige informatie kon mensenlevens in gevaar brengen, liet zij het programma weten.
Sinds Kroon naar buiten is getreden met zijn verhaal, druppelt geregeld informatie naar buiten over de missie in 2007. Zo meldde De Telegraaf vorige maand dat Kroon en zijn collega’s in Kabul een safehouse tot hun beschikking hadden en vaak in burger opereerden.
Een groep commando’s liet mede na dat verhaal weten dat Kroon op eigen titel sprak. Ze zeiden ervan uit te gaan dat hij voortaan zwijgt over de missies waaraan hij deelnam, ‘om te voorkomen dat de levens van zijn collega’s (verder) in gevaar worden gebracht’.
NU 23.03.2018 De verklaring van Marco Kroon over een geheime operatie in Afghanistan tien jaar geleden heeft er onlangs toe geleid dat Nederlandse commando’s zijn teruggehaald uit een missiegebied. Dat gebeurde uit veiligheidsoverwegingen. Dat meldt Nieuwsuur op basis van bronnen rond het Korps Commandotroepen.
Kroon heeft twee keer verteld over een geheime missie waar hij aan deelnam in 2007. De missie was in Afghanistan en de soldaten deden hun werk in burger, officieel als ondersteunend personeel van Buitenlandse Zaken.
Begin februari vertelde Kroon over een missie die hij alleen ondernam. Hij zou een man hebben doodgeschoten die hem eerder gevangen had genomen en gemarteld.
Het ministerie van Defensie laat weten niet op de publicatie van Nieuwsuur te willen reageren.
Gevaar
Sinds het verhaal van Kroon is er veel onrust bij de commando’s en hun familieleden. De identiteit van meerdere medewerkers van Defensie en Buitenlandse Zaken is bekend geworden, waardoor zij volgens de bronnen van Nieuwsuur direct gevaar lopen.
De commando’s lieten in februari weten het te betreuren dat er steeds berichten in media opduiken ”over staatsgeheime operaties”. ”Deze publicaties brengen concreet de veiligheid van de commando’s in gevaar.”
”Wij gaan ervan uit dat majoor Kroon zich vooraf geen rekenschap heeft gegeven van de effecten van zijn uitlatingen. Wij rekenen erop dat hij dit vanaf heden wel doet om te voorkomen dat de levens van zijn collega’s (verder) in gevaar worden gebracht”, lieten de commando’s eind februari weten via hun raadsman.
Enkele weken geleden stelde Nieuwsuur de publicatie van een verhaal over Kroon uit, op verzoek van defensieminister Ank Bijleveld. Volgens de minister zouden mensenlevens in gevaar worden gebracht bij de uitzending. Het actualiteitenprogramma deed onderzoek naar aanleiding van Kroons uitspraken over het incident in 2007.
AD 23.03.2018 De verklaring van Marco Kroon over een geheime operatie in Afghanistan, in 2007, heeft er onlangs toe geleid dat Nederlandse commando’s uit veiligheidsoverwegingen zijn teruggehaald uit een missiegebied.
Dat meldt het dagelijkse nieuws- en actualiteitenprogramma Nieuwsuur vanavond en bevestigt advocaat Michael Ruperti die deze informatie ook van commando’s zelf heeft vernomen. ,,Ze maakten zich ernstig zorgen om hun veiligheid,” laat Ruperti weten.
Marco Kroon bracht in januari naar buiten dat het Openbaar Ministerie (OM) onderzoek doet naar hem. Dit omdat hij in 2007 in Afghanistan tijdens een geheime missie voor de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) een man zou hebben gedood die hem daarvoor kort gevangen had gehouden. Kroon had Defensie daarvan pas vorig jaar op de hoogte gesteld. Normaliter wordt zoiets direct na de operatie gemeld.
Majoor Kroon, drager van de militaire Willems-Orde, bracht vorige maand een uitgebreid persoonlijk relaas over de zaak naar buiten in het AD. De Telegraaf meldde later dat voor de inlichtingenmissie een huis in de Afghaanse hoofdstad Kabul werd gebruikt als uitvalsbasis.
‘Onrust’
Bij het Korps Commandotroepen is onrust ontstaan over de verklaring van Kroon. Een aantal commando’s riep Kroon op om zich niet meer in media uit te laten over de zaak. Volgens Nieuwsuur heeft het ministerie van Defensie familieleden van uitgezonden commando’s telefonisch gerust moeten stellen.
Het ministerie van Defensie laat weten niet op de publicatie van Nieuwsuur te willen reageren.
Advocaat Geert-Jan Knoops van Kroon wil ook niet op het terugtrekken van de commando’s reageren, maar laat wel weten dat Marco Kroon met zijn publicatie absoluut geen staatsgeheimen heeft geschonden. ,,Wat hij heeft verklaard, valt binnen zijn geheimhouding en kan in de verste verte de staat niet in gevaar hebben gebracht.” Volgens Knoops was de verklaring van Kroon bij Defensie bekend voordat het werd gepubliceerd.
De biecht van majoor Kroon, drager van de militaire Willems-Orde, riep veel vragen op bij militair deskundigen. ,,Hij is gevangengenomen door een vijandelijke strijder, hoezo meldt niemand dat? En dat 10 jaar lang?”
NOS 23.03.2018 Bij een bomaanslag in Afghanistan zijn zeker 13 doden en tientallen gewonden gevallen. De explosie was bij een stadion in Lashkar Gah, in de zuidelijke provincie Helmand. Daar ontplofte een bomauto. Bij het stadion waren veel mensen op de been, die naar een worstelwedstrijd hadden gekeken.
Het dodental loopt waarschijnlijk nog op. Ooggetuigen spreken van een enorme explosie en veel gewonden zijn er slecht aan toe. Onder de slachtoffers zijn ook kinderen. De aanslag is niet opgeëist.
In Helmand rukt de Taliban steeds verder op. De provincie is het centrum van de opiumteelt in Afghanistan. Talibanstrijders veroverden eerder op de dag het district Sangin in Helmand.
Telegraaf 23.03.2018 Zeker tien mensen zijn om het leven gekomen door een aanslag bij een stadion in de Afghaanse provincie Helmand. Inmiddels circuleren zelfs onbevestigde aantallen van twintig of zelfs zeventig doden. De dader liet een autobom ontploffen, zegt een woordvoerder van de gouverneur. Tientallen mensen raakten gewond.
Een lid van de provincieraad, die getuige was van de explosie, sprak over zeker twintig doden. „Het was net een actiefilm. Ik zag een enorme vlam omhoog schieten”, zei de man.
In het stadion in provinciehoofdstad Lashkar Gah was kort voor de aanslag een worsteltoernooi afgerond. De bom ontplofte toen de toeschouwers naar huis wilden gaan.
Het is nog onduidelijk wie verantwoordelijk is voor de aanslag.
Bijna 200 mensen hebben aangifte gedaan tegen D66-leider Alexander Pechtoldomdat hij een appartement niet heeft gemeld in het geschenkenregister van de Tweede Kamer.
Waar de aangiftes precies voor werden gedaan, is onduidelijk. Vermoedelijk is er een verband met een kant-en-klare aangifte tegen Alexander Pechtold voor ambtelijke corruptie en valsheid in geschrifte. Alleen persoonlijke gegevens en een handtekening ontbreken daar nog op. Deze staat sinds eind vorige maand online en onder meer GeenStijl schreef erover.
Het OM wil inhoudelijk niets over de aangiften zeggen en denkt een paar weken nodig te hebben om ze te bestuderen. Dat bevestigt het OM na berichtgeving van The Post Online. Het OM bestudeert de aangiftes en kijkt of het een strafrechtelijk onderzoek instelt.
AD 19.12.2017
Privékwestie
Stel, je krijgt als politicus van een vriend een appartement ter waarde van 135.000 euro, is dat dan iets wat je moet melden in het geschenkenregister van de Tweede Kamer? Nee, zegt D66-leider Alexander Pechtold, het is een privékwestie. Hij kreeg de woning in Scheveningen van de Canadese oud-ambassadeur Serge Marcoux, een man met wie hij al 25 jaar bevriend is maar als politicus geen werkrelatie heeft.
Marcoux ging in 2004 met pensioen en was nooit ambassadeur in Nederland. Pechtold maakte in 2005 zijn debuut op het Binnenhof. ‘Is er meer wat we moeten weten?’, vroegen journalisten vanmiddag aan Pechtold. ‘Nee, er is niet meer. Net zoals dit er niet is.’
D66-leider Alexander Pechtold beschouwt het appartement dus als een privékwestie, zei hij eerder. Echter, niet iedereen is het daarmee eens. Zo noemde hoogleraar staatsrecht Wim Voermansvan de Universiteit Leiden het onbegrijpelijk dat de politicus het appartement niet heeft gemeld. Voermans vindt dat de D66-leider in het register had kunnen uitleggen dat het een privézaak is, die zijn politieke functioneren helemaal niet heeft beïnvloed.
Uitleg
PVV-leider Geert Wilders denkt er anders over. Hij wil ‘van de hoed en de rand’ weten. Hij heeft het presidium (het dagelijks bestuur van de Kamer) per brief om opheldering gevraagd. Een geschenk van een oud-ambassadeur is iets anders dan een verjaardagscadeau van een familielid. Deze gift zou wel degelijk politieke implicaties kunnen hebben, meent Wilders. ‘Ik zeg niet dat hij corrupt is.
CETA
In het specifieke geval van de mysterieuze schenking aan Pechtold zou dan kunnen blijken dat de genereuze Canadees de D66-leider wilde bedanken voor zijn steun aan het handelsakkoord met Canada (CETA), waar D66 zich hard voor maakt.
Zo’n corrupte vorm van beïnvloeding is in het geval van Pechtold niet bewezen, maar wel laadt hij hiermee verdenkingen op zich. Niet verstandig voor een parlementariër en partijleider, zeker niet na die eerdere kwestie: het tripje van Pechtold naar Oekraïne, in een privévliegtuig van een zakenman.
Ik zeg alleen dat de schijn van belangenverstrengeling is gewekt.’ Bijvoorbeeld voor de stemming in de Kamer over CETA, het Europese handelsverdrag met Canada.
Staartje?
PVV-leider Wilders wil dat het bestuur van de Tweede Kamer de doelstelling en functioneren van het geschenkenregister onderzoekt, om eventuele belangenverstrengeling of de schijn daarvan te voorkomen. Gisteren liet Kamervoorzitter Arib weten dat het aan Kamerleden zelf is om verantwoording af te leggen.
Twitter explodeert al over het onderwerp en ook in de Tweede Kamer is opschudding ontstaan. Er is genoeg reden om een gedegen onderzoek te verlangen naar Pechtolds handelen en motieven – en bij het uitblijven van een goede verklaring mag dat zelfs een strafrechtelijk onderzoek worden. Dit verhaal krijgt vast nog een staartje.
Geert Wilders
Politiek commentator Wouter de Winther reageert bij WNL op het nieuws dat Pechtold van een voormalig diplomaat een appartement heeft gekregen. Hij benadrukt dat er niks is gebeurd dat niet mag en vraagt zich af of er op dezelfde manier zou zijn gereageerd als het om Geert Wilders was gegaan !!???
In het geschenkenregister geven Kamerleden geschenken op van meer dan 50 euro. Pechtold kreeg het appartement van een bevriende Canadese oud-diplomaat.
Tweede Kamerleden moeten bij de griffie alle ontvangen geschenken van 50 euro of meer vermelden, uiterlijk een week na ontvangst. Ook moeten ze nevenactiviteiten opgeven en buitenlandse reizen melden waarvan de kosten deels of geheel door derden worden betaald.
Telegraaf 22.03.2018 Er zijn een kleine tweehonderd aangiftes gedaan tegen D66-leider Alexander Pechtold omdat hij een huis cadeau heeft gekregen. Dat laat een woordvoerder van het Openbaar Ministerie weten na een bericht van website The Post Online.
Via een formulier op internet, waar onder meer de website GeenStijl eind februari over schreef, kon de aangifte van onder meer ambtelijke corruptie en valsheid in geschrift verstuurd worden. Het OM bestudeert de kwestie en moet later beslissen over een eventuele strafrechtelijke vervolging. Het is niet duidelijk wanneer dit gebeurt.
Pechtold kreeg van een oude vriend, een Canadese oud-diplomaat, een appartement in Scheveningen. De D66-politicus beschouwt dit als een privékwestie. Hij liet de gift daarom niet noteren in het geschenkenregister van de Tweede Kamer, dat is bedoeld om openheid te bieden over geschenken en voordeeltjes. Het appartement heeft volgens de akte van schenking een waarde van 135.000 euro.
NOS 22.03.2018 Bijna 200 mensen hebben aangifte gedaan tegen D66-leider Alexander Pechtold omdat hij een appartement niet heeft gemeld in het geschenkenregister van de Tweede Kamer.
Dat bevestigt het OM na berichtgeving van The Post Online. Het OM bestudeert de aangiftes en kijkt of het een strafrechtelijk onderzoek instelt.
Waar de aangiftes precies voor werden gedaan, is onduidelijk. Vermoedelijk is er een verband met een kant-en-klare aangifte tegen Alexander Pechtold voor ambtelijke corruptie en valsheid in geschrifte. Alleen persoonlijke gegevens en een handtekening ontbreken daar nog op. Deze staat sinds eind vorige maand online en onder meer GeenStijl schreef erover.
Het OM wil inhoudelijk niets over de aangiften zeggen en denkt een paar weken nodig te hebben om ze te bestuderen.
Privékwestie
In het geschenkenregister geven Kamerleden geschenken op van meer dan 50 euro. Pechtold kreeg het appartement van een bevriende Canadese oud-diplomaat.
Hij beschouwt appartement als een privékwestie, zei hij eerder. Niet iedereen is het daarmee eens. Zo noemde hoogleraar staatsrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden het onbegrijpelijk dat de politicus het appartement niet heeft gemeld. Voermans vindt dat de D66-leider in het register had kunnen uitleggen dat het een privézaak is, die zijn politieke functioneren helemaal niet heeft beïnvloed.
AD 22.03.2018 Bij het Openbaar Ministerie (OM) in Arnhem zijn 200 aangiften binnengekomen tegen D66-leider Alexander Pechtold. De aangiften hebben te maken met het appartement in Scheveningen dat Pechtold cadeau kreeg van een vriend.
Pechtold zou het appartement niet hebben gemeld in het geschenkenregister van de Tweede Kamer. Een woordvoerder van het OM heeft de aangiften tegen Pechtold bevestigd en wil verder niets kwijt over de zaak. Via een formulier op internet, waar onder meer de website GeenStijl eind februari over schreef, kon de aangifte van onder meer ambtelijke corruptie en valsheid in geschrift verstuurd worden. Het OM bestudeert de kwestie en moet later beslissen over een eventuele strafrechtelijke vervolging. Het is niet duidelijk wanneer dit gebeurt.
Privékwestie
Zelf noemt Pechtold het ‘een privékwestie’ omdat hij geen werkrelatie zou hebben met de Canadese oud-ambassadeur Serge Marcoux, van wie hij de woning in Scheveningen kreeg. Hij liet de gift daarom niet noteren in het geschenkenregister van de Tweede Kamer, dat is bedoeld om openheid te bieden over geschenken en voordeeltjes. Het appartement heeft volgens de akte van schenking een waarde van 135.000 euro.
Tweede Kamerleden moeten bij de griffie alle ontvangen geschenken van 50 euro of meer vermelden, uiterlijk een week na ontvangst. Ook moeten ze nevenactiviteiten opgeven en buitenlandse reizen melden waarvan de kosten deels of geheel door derden worden betaald.
Telegraaf 14.03.2018 Het OM Oost-Nederland heeft verscheidene aangiften tegen Alexander Pechtold in behandeling vanwege een appartement dat hij cadeau kreeg. Dat zegt het het OM op vragen van ThePostOnline.
De D66-leider kwam eind vorig jaar in opspraak toen bleek dat hij in het Geschenkenregister van de Tweede Kamer geen melding had gemaakt van een appartement in Scheveningen dat hij had gekregen van een Canadese oud-diplomaat. Pechtold vond het een privékwestie.
Eind februari verscheen op internet een oproep om aangifte te doen tegen Pechtold, zijn notaris en taxateur wegens ambtelijke corruptie, valsheid in geschrift en opzettelijk onjuist aangifte van overdrachtsbelasting. Het OM krijgt nog steeds aangiften, maar zegt ,,in dit stadium” niks over de aantallen.
De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 2018 zijn bekend. En lang niet alles blijft bij het oude: GroenLinks en nieuwkomer DENK mogen zich de grote winnaars noemen, terwijl D66 en de PvdA forse klappen incasseren.
Vertrouwde patronen en opzienbarende trendbreuken en radicalen wisselen elkaar af in de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen. Wie zijn de grootste winnaars en verliezers winnaars en verliezers in de grote steden?
Net als vier jaar terug zijn de lokale partijen bij elkaar opgeteld het grootst, terwijl in veel gemeenten ook VVD en CDA hun sterke positie hebben behouden. Maar lang niet alles blijft bij het oude: GroenLinks en nieuwkomer DENK mogen zich de grote winnaars noemen, terwijl D66 en de PvdA forse klappen incasseren. Bij de PVV, die in 28 gemeenten voor het eerst meedeed, zullen de gevoelens gemengd zijn.
De winnaars
GroenLinks zal de nodige champagneflessen hebben ontkurkt toen de resultaten bekend werden. Vooral in de grote steden is de winst van Jesse Klavers partij overweldigend. In de tien grootste gemeenten kreeg GroenLinks er minstens twee zetels bij.
In Amsterdam, Delft, Arnhem en Nijmegen – de linkse studentenstad die bekendstaat als ‘Havana aan de Waal’ – is de partij zelfs de grootste van de stad. In Utrecht ook; daar groeit GroenLinks zelfs naar twaalf zetels. Klaver spreekt van een ‘historische overwinning’ en noemt de forse winst van zijn partij ‘een belangrijke stap naar de brede volkspartij’ die GroenLinks wil worden.
GroenLinks
Stad (totaal aantal zetels)
2014
2018
Verschil
Amsterdam (45)
6
10
+4
Delft (37)
4
7
+3
Arnhem (39)
4
7
+3
Nijmegen (39)
8
11
+3
Rotterdam (45)
2
5
+3
Eindhoven (45)
4
7
+3
Den Haag (45)
2
5
+3
Utrecht (45)
9
12
+3
Waarschijnlijk geen champagne bij DENK, maar ook daar zal de stemming opperbest zijn. De partij komt in dertien gemeenteraden. In Amsterdam en Utrecht zijn er twee zetels voor de partij van Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk, in Rotterdam zelfs drie. Maar de opzienbarendste winst behaalde DENK in Schiedam, waar de partij vier zetels in de raad krijgt en na de VVD de grootste is.
‘Wij zijn de partij van de nieuwe Nederlander,’ aldus een trotse Kuzu. Hij noemt zijn partij DENK in Rotterdam de grootste winnaar, terwijl Leefbaar – dat met elf zetels met afstand de grootste is in de Maasstad – volgens hem de grootste verliezer is. DENK heeft ‘mensen die zich niet gehoord voelden’ in de ogen van Kuzu weer het vertrouwen teruggegeven in de politiek.
DENK
Stad (totaal aantal zetels)
2018
Schiedam (35)
4
Rotterdam (45)
3
Amsterdam (45)
3
Utrecht (45)
2
Zaanstad (39)
2
Arnhem (39)
2
De verliezers
‘We hadden goud, maar hebben in veel gemeenten nu zilver,’ zei D66-leider Alexander Pechtold bij de verkiezingsbijeenkomst in Utrecht. ‘We hebben ingeleverd’, maar wel ‘een plek op het podium’.
Ook nu zich een nederlaag aftekent, staat D66 volgens Pechtold klaar om weer te gaan besturen. ‘Voor bestuursverantwoordelijkheid zal D66 nooit weglopen. Sterker nog: die pakken we weer!’
D66
Stad
2014
2018
Verschil
Amsterdam (45)
14
8
-6
Rotterdam (45)
6
5
-1
Den Haag (45)
8
6
-2
Utrecht (45)
13
10
-3
Eindhoven (45)
7
6
-1
Almere (45)
6
5
-1
Breda (39)
8
6
-2
Nijmegen (39)
7
6
-1
De grote verliezer lijkt na de landelijke verkiezingen vorig jaar opnieuw PvdA te worden. Vier jaar geleden waren de uitslagen al in veel gemeenten teleurstellend, nu stevenen de sociaal-democraten af op flink verlies in vrijwel alle grote steden.
Vier jaar geleden was Eindhoven nog de enige stad waar de PvdA als grootste uit de bus kwam, maar dat is na deze verkiezingen ook voorbij. De VVD kreeg nu de meeste stemmen.
PvdA-leider Lodewijk Asscher ziet een dubbel beeld. Enerzijds doet zijn partij het beter dan de desastreus verlopen nationale verkiezingen van afgelopen jaar, anderzijds ziet hij ook dat er op gemeenteniveau wordt verloren.
In veel gemeenten nam de PVV voor het eerst deel aan de gemeenteraadsverkiezingen. In 2014 waren er slechts twee lokale fracties, woensdag stond de partij in dertig gemeenten op de lijst. Voor de PVV is er goed nieuws en slecht nieuws.
Juist in Den Haag en Almere, de enige gemeenten waar de PVV bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen ook al meedeed, leverde de partij in. In de Hofstad, waar de PVV sinds 2014 met zeven raadsleden was vertegenwoordigd, moet de partij het nu doen met slechts twee zetels. Een kleiner verlies was er in Almere: daar ging de PVV van negen naar zes zetels.
Twee zetels haalde Geert Wilders’ partij in Rotterdam, waar hij eerder nog had voorspeld Eerdmans (Leefbaar) te gaan halveren. Ondanks die tegenvallende resultaten is Wilders naar eigen zeggen een ‘tevreden mens’: in alle gemeenten waar de PVV meedeed, komt de partij in de gemeenteraad.
Raad eerst in het schoolbankje
De (nieuwe) raadsleden worden met speciale inwerkprogramma’s klaargestoomd voor de komende vier jaar. Er is dit jaar nadrukkelijk aandacht voor integriteit, de Omgevingswet en regionalisering, zo blijkt uit een rondgang langs griffiers. Lees meer
Ruim 40 procent wethouders keert niet terug
Bij de vorming van nieuwe colleges na de gemeenteraadsverkiezingen vindt de grote schoonmaak plaats onder wethouders. Na de formatie moet er rekening mee worden gehouden dat zo’n 600 à 700 wethouders niet meer terugkeren op hun post. Lees meer
Fors verlies voor D66 Amsterdam
D66 was evenals in Utrecht de grote verliezer in de hoofdstad. De grootste partij in Amsterdam zakt van veertien naar negen zetels. Forum voor Democratie krijgt volgens de poll twee zetels. Lees meer
GroenLinks in Utrecht de grootste
GroenLinks wordt de grootste partij in Utrecht. Dat blijkt uit de exitpoll van de Ipsos/NOS. De partij krijgt twaalf zetels. Dat zijn er drie meer dan vier jaar geleden. Lees meer
Leefbaar verliest maar blijft grootste in Rotterdam
Leefbaar Rotterdam lijkt de grootste partij te worden in de gemeenteraad van Rotterdam. Volgens een exitpoll van de NOS krijgt de partij elf zetels. Lees meer
Er floepen de laatste tijd nogal eens wat van die glibberige types tussendoor !!! Daar ga ik nu echt wat aan doen !!!!
Wildgroei
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft een plan gepresenteerd om de integriteit van het lokale bestuur te versterken. “We verwachten onkreukbare bestuurders”, zei de minister op de persconferentie.
Dit zijn enkele maatregelen die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken wil nemen om de lokale democratie te versterken en problemen bij (vermeende) integriteitsovertredingen tegen te gaan.
Schorsingsgronden
Een verplicht VOG voor raadsleden is in strijd met het passief kiesrecht, zo schrijft de minister in een maandag verstuurde Kamerbrief. Ollongren vindt het wel wenselijk dat politieke partijen aan kandidaatsraadsleden een VOG vragen. De minister gaat kijken of de schorsingsgronden voor raadsleden kunnen worden verruimd.
Nu kan een raadslid in bepaalde gevallen van belangenverstrengeling worden geschorst en uit zijn functie ontheven. Met de minister van Justitie en Veiligheid zal Ollongren bekijken of ontzetting uit het kiesrecht en verbod op uitoefenen van een bestuurlijke functie moeten worden verruimd.
Basistoets
Naast de VOG als benoembaarheidsvereiste voor wethouders in de wet in te passen, is Ollongren bezig met de ontwikkeling van een basistoets integriteit. De wens daartoe had ze al eerder uitgesproken. ‘Daarin worden onder meer de mogelijke belangen van de kandidaat transparant gemaakt en opgegeven opleidingen en diploma’s gecheckt.
Daarnaast is het van belang dat de procedure en rolverdeling rond risicoanalyse van kandidaat-bestuurders eenduidig en voor alle betrokkenen transparant is’, aldus de minister in haar Kamerbrief. ‘Een goede risicoanalyse kan beter eventuele kwetsbaarheden in beeld brengen; de uiteindelijke weging hiervan blijft dan een politiek oordeel.’
Screening
De minister gaat de screening van burgemeesters aanscherpen. Het is nog niet duidelijk op welke wijze dat gaat gebeuren. Mogelijk dat de vertrouwenscommissie vanuit de raad de basistoets integriteit bij kandidaat-burgemeesters uitvoert. Een ander idee is dat er een veiligheidsonderzoek wordt uitgevoerd. Dat kan als de functie van burgemeesters als vertrouwensfunctie wordt aangewezen.
Belangenverstrengeling
Om belangenverstrengeling door raadsleden tegen te gaan, worden de huidige wettelijke voorschriften verduidelijkt. In de Gemeentewet staat onder meer dat een raadslid niet mag stemmen over een kwestie waarbij hij persoonlijk betrokken is, maar dit en andere voorschriften leiden nog al eens tot onduidelijkheid, aldus de minister. ‘Ik kom met een wetsvoorstel om deze norm te verhelderen zodat toepasbaarheid ervan in de gemeentelijke praktijk effectiever wordt.’
Steekpenningen, witwassen, bedreiging: de onderwereld infiltreert in de gemeente
Gemeentebesturen hebben te maken met infiltratie door de onderwereld. De bestuurlijke en juridische middelen om dat tegen te gaan, zijn beperkt. Alertheid is nu het magische woord.
Dossier: hoe onder- en bovenwereld met elkaar versmelten
Criminelen infiltreren in gemeenteraden en delen de lakens uit in buurten of branches. Bestuurders kijken weg; een aantal zet zich schrap. Journalist Jan Tromp ondernam een speurtocht door de wereld van de ondermijning. Lees hier alle stukken terug die hij erover schreef.
Integriteitscommissie
Ollongren overweegt een wettelijke regeling waarin een gezaghebbende integriteitscommissie uitspraken kan doen in integriteitsconflicten bij wethoudersbenoemingen. ‘Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan het toekennen van een dergelijke taak aan de commissie voor de geloofsbrieven of aan een in te stellen bovenlokale integriteitscommissie.’
Mogelijk dat als ‘sluitstuk op het lokaal gevoerde proces’ de commissaris van de koning of de minister van BZK de bevoegdheid tot het geven van een bijzondere aanwijzing wordt toebedeeld.
Herverdelen raadszetels
Ollongren wil de mogelijkheid om zetels te herverdelen verruimen bij hardnekkige bestuurlijke conflicten. Raadszetels die door zo’n hardnekkig conflict onbezet blijven, zouden over andere partijen moeten kunnen worden verdeeld.
Daartoe moet de Kieswet worden aangepast. Om afsplitsingen van raadsfracties tegen te gaan, waardoor bestuurlijke problemen kunnen ontstaan, zouden gemeenten hun reglement van orde kunnen aanpassen. Daarover zal de minister met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten overleggen.
De oplossingsrichtingen zijn ook voor de provincies en waterschappen van toepassing.
In de brief van de minister staan daar nog geen concrete voorstellen voor in. ‘De minister geeft aan dat ze daarnaar op zoek wil. Ze is bereid om een stap verder te zetten dan het wettelijk instrumentarium nu mogelijk maakt.
Bemoeienis minister
Bij twijfel over de integriteit van een kandidaat-wethouder is het nu aan de gemeenteraad om de knoop door te hakken over een benoeming. Ollongren laat onderzoeken of de minister van Binnenlandse Zaken zich er in zo’n geval ook mee mag bemoeien.
Opvallend, omdat Ollongren vorig jaar een oproep deed aan de Brunssumse wethouder Jo Palmen om op te stappen vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Vorige maand bleek, na onderzoek, dat Palmen toch ‘geen ernstig risico’ was en dat Ollongren te snel was met haar oordeel.
Martijn Bolkestein schreef met emeritus hoogleraar politieke theorie Meindert Fennema het boek Dorpspolitiek. Hij juicht de hulp van de gemeenten bij onderzoek naar integriteit van lokale bestuurders toe, ‘maar de beslissing of een wethouder voldoende integer zou zijn, moet wel bij de gemeenteraad liggen.’
‘Frappant dat juist een D66-minister voorstelt een dergelijke inbreuk te maken op de lokale democratische autonomie,’ zegt Bolkestein, ‘De lokale democratie verdient juist versteviging.’
Geerten Waling is het daarmee eens. Met Wim Voermans schreef hij het boek Gemeente in de genen, ook over lokale democratie: ‘Dit ziet er uit als een motie van wantrouwen richting lokale democratie. De controlerende bevoegdheid van de gemeenteraad wordt zo buitenspel gezet. Ik begrijp niet welk probleem dit oplost. Als er iets strafbaars gebeurt, kan het Openbaar Ministerie vervolgen, en de raad kan een wethouder naar huis sturen.’
VVD nummer 1
In de VVD moet integriteit een hoofdthema worden en de partij moet werken aan haar moreel kompas. Partijvoorzitter Christianne van der Wal zei dat zaterdag tijdens een VVD-congres in Arnhem. Van der Wal verklaarde te “balen” dat haar partij steeds de lijstjes met integriteitskwesties aanvoert.
De liberalen hadden de afgelopen jaren te kampen met vele affaires rond Haagse en lokale politici die in opspraak kwamen. Van der Wal vindt dat niet kunnen. “Wij moeten van onbesproken gedrag zijn”, zei ze. Ze riep de leden op hieraan bij te dragen.
‘Het straalt af op ons en op de politiek’
“Tuurlijk kun je bij ieder integriteitsschandaal gaan uitleggen dat het een incident is en dat er veel brave mensen zijn bij de VVD die er niks mee te maken hebben. Dat is ook zo, maar wij staan toch voor paal als een partijgenoot zich misdraagt. Ik ben natuurlijk niet verantwoordelijk voor de daden van een ander, maar het straalt wel op ons af, en op de politiek.”
“We kunnen niet duidelijk genoeg zijn dat als iemand lid is van een partij en denkt de grens over te kunnen gaan, we vinden dat dat niet goed is en dat dat niet hoort.”, aldus de VVD-fractievoorzitter.
Het begint een trieste traditie te worden op de jaarlijkse Vrij Nederland Politieke Integriteits Index (PII): de VVD had in 2017 met een totaal van elf weer de meeste affaires én de ernstigste. Het CDA kende afgelopen jaar zes integriteitskwesties, de PvdA vier.
De andere landelijke partijen waren opmerkelijk schoon. Lokale partijen scoorden in 2017 bij elkaar vijftien affaires. Het leverde in totaal 39 integriteitskwesties op, begaan door 35 mannen en vier vrouwen. Dat zijn er minder dan de 47 affaires van 2016.
Ook iets verder terugkijkend telde 2017 minder kwesties: het gemiddelde over de voorgaande vier jaar was 55. Het is nog te vroeg om te spreken van een fundamenteel dalende trend omdat we nog te kort meten, maar het gaat al wel een paar jaar de goede kant op.
Politieke partijen besteden nu expliciet aandacht aan integriteit, vragen een Verklaring Omtrent Gedrag, screenen en trainen hun nieuwe kandidaten en dringen sneller aan op aftreden bij integriteitskwesties. Dat was een jaar of vijf geleden wel anders, toen bijvoorbeeld een partij als de VVD onthullingen over fraude en corruptie laconiek wegwuifde.
Bij welke partijen zitten ze?
De 216 politieke affaires die de afgelopen dertig jaar plaatsvonden in Nederland zijn als volgt over de partijen verdeeld:
Ook gaat Minister Sigrid Kaag na de seksrel bij de Britse tak van hulporganisatie Oxfam op Haïti een meldpunt meldpunt ‘integriteit’ op haar ministerie openen dat toetst of hulporganisaties wel integer zijn en geen seksuele grenzen overschrijden. Bij misstanden wil de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking kijken of ze eerder gegeven subsidiegeld kan terugvorderen.
Dat schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer. Ook wil ze dat hulporganisaties zelf maatregelen nemen om misstanden te voorkomen, nadat begin vorige maand bekend werd dat bij Oxfam in 2011 seksfeesten hield na de zware aardbeving op Haïti. Eind dat jaar wist het ministerie van Buitenlandse Zaken alleen dat Oxfam op het eiland de eigen gedragscode schond. Dat werd afgedaan als een ‘interne personeelskwestie’ van de Britse Oxfam zelf.
Toen in april 2012 op het departement bekend werd dat het Dominicaanse prostituees werden ingehuurd en er porno op laptops was aangetroffen, drong het ministerie er bij Oxfam Novib op aan de kwestie te benoemen in het jaarverslagvan de Samenwerkende Hulporganisaties. Daarin werd echter alleen melding gemaakt van het ontslag van Oxfam-medewerkers vanwege het ‘schenden van de gedragscode’.
Trouw 02.12.2019 De Tweede Kamer scherpt de eigen integriteitsregels aan. Kamerleden dienen zich bij het aannemen van giften voortaan niet alleen af te vragen of zij zich schuldig maken aan belangenverstrengeling, maar ook of zij die indruk kunnen wekken op de buitenwereld. En wie zich misdraagt in een Kamerdebat, kan voortaan voor de rest van de dag worden geschorst.
Beiden gaven die gebeurtenissen niet op in het geschenkenregister omdat het naar hun overtuiging ging om privézaken die niet raakten aan hun politieke functioneren. In beide gevallen vroeg de buitenwereld zich niettemin af hoe de vork in de steel zat. Het anticorruptieorgaan Greco van de Raad van Europa dringt dan ook al jaren aan op duidelijker integriteitsregels.
In een poging helderder te maken wat er wordt verwacht, geldt voor Kamerleden voortaan de ‘vuistregel’ dat ook de gewekte indruk telt. ‘Als een willekeurige toeschouwer zonder veel omwegen zou kunnen denken dat een bepaalde private omstandigheid van een lid van invloed is op diens stellingname in een publiek vraagstuk, kan het raadzaam zijn die omstandigheid in het register te doen opnemen’, aldus Kamervoorzitter Khadija Arib in een toelichting.
‘Dan kan immers nooit gesteld worden dat die omstandigheid verborgen is gehouden. Het gaat er niet om of die omstandigheid daadwerkelijk van invloed is geweest. Dat, noch het tegendeel, is immers te bewijzen.’
Kamerleden dienen in die afweging ook het gedrag van directe familieleden te betrekken. Als de gift of de gunst afkomstig is van lobbyisten mogen Kamerleden zeker nooit aarzelen met melden. ‘De registratie hiervan moet juist en spoedig worden gedaan, om elke schijn van belangenverstrengeling te voorkomen.’
De parlementaire integriteit is vanouds een uiterst precair onderwerp, omdat Kamerleden huiverig zijn elkaar hierop aan te spreken. Zoiets wordt al snel gezien als een politieke aanval. Arib benadrukt dat de afweging ook in de toekomst uiteindelijk aan Kamerleden zelf blijft: ‘Kamerleden leggen hierover uiteindelijk verantwoording af aan de kiezer’.
Wel krijgen zij binnenkort hulp bij het maken van de afweging. Met vragen kunnen ze vanaf begin volgend jaar terecht bij een speciale integriteitsadviseur. Voormalig griffier Jacqueline Biesheuvel-Vermeijden is voor een periode van zes jaar benoemd tot ‘onafhankelijk adviseur integriteit’. Zij gaat ook jaarverslagen maken en ze kan aanbevelingen doen om de regels te verbeteren.
Het presidium stelt ook strengere regels voor om de sfeer in Kamerdebatten te verbeteren. De voorzitter kan straks niet meer alleen het zwijgen opleggen aan Kamerleden die zich misdragen, maar hen ook schorsen. Eerst worden Kamerleden gewaarschuwd en verzocht hun woorden terug te nemen. Als zij dat weigeren, kan de voorzitter hen voor de rest van de dag uitsluiten van het debat.
‘De Kamer is geschokt over een ander, nooit over zichzelf’
De nieuwe gedragscode is een poging tot aanscherping van de politieke cultuur rond de gedragingen van Kamerleden. Dat is nodig ook, betoogde politiek verslaggever Frank Hendrickx eerder dit jaar: ‘Geen affaire zo klein of een geschokt Kamerlid duikt erop. Er is één uitzondering: als de eigen beroepsgroep in opspraak raakt, overheerst opeens terughoudendheid.’
De VVD gaat voorop in affaires
De VVD is de partij met de meeste en de ernstigste integriteitsaffaires, zo bleek eerder dit jaar uit de zevende Politieke Integriteitsindex, het overzicht van alle politieke schandalen van het afgelopen jaar. Ook de PVV en lokale partijen hadden weer veel affaires. Wangedrag in de vrije tijd, zoals dronkenschap, fraude en foute tweets, blijft het grootste struikelblok in de Nederlandse politiek.
NOS 28.11.2019 De Tweede Kamer krijgt een onafhankelijk adviseur voor integriteitskwesties. Het is Jacqueline Biesheuvel-Vermeijden, die jaren griffier was van de Tweede Kamer. Kamerleden kunnen bij haar terecht voor vragen over de integriteitsregels.
Het aanstellen van een onbezoldigd en onafhankelijk adviseur vloeit voort uit kritiek van Greco, het anticorruptieorgaan van de Raad van Europa. Daaruit kwam naar voren dat de regels rond giften aan Kamerleden duidelijker moeten.
Greco verwees onder meer naar het appartement van toenmalig D66-leider Pechtold, dat hij van een vriend kreeg. Pechtold zag dat als een privé-kwestie en meldde het niet.
Een werkgroep van Kamerleden kwam vorig jaar al met een rapport met ideeën om de integriteit te verbeteren.
Zes jaar
Biesheuvel-Vermeijden was eerder Kamergriffier tussen 2004 en 2015. Ze krijgt de functie van integriteitsadviseur voor zes jaar. Ze komt jaarlijks met een verslag en kan ook aanbevelingen doen om regels aan te passen.
BB 14.06.2019 VVD’ers die voor een keuze staan waarvan ze zich afvragen of die hun integriteit in het geding brengt, kunnen voortaan terecht bij een telefonische vraagbaak. De partij, die al jaren geplaagd wordt door integriteitsaffaires, heeft een helpdesk ingericht.
De grootste regeringspartij heeft een zevenkoppige ‘dilemmacommissie’ ingesteld. Dat ‘laagdrempelige loket’ telt een provinciale bestuurder, drie burgemeesters en drie mensen uit de plaatselijke afdelingen van de partij, laat de VVD weten na berichtgeving van NRC.
De dilemmacommissie gaat geen keuzes voorschrijven, maar laat die aan degene die om raad vraagt. De commissie is ‘puur een klankbord’, zegt de partij. ‘Je kunt integriteitskwesties alleen voorkomen door dingen vooraf te bespreken, in plaats van achteraf tot de conclusie te komen dat iets misschien niet zo handig was.’ (ANP)
VVD’ers die in opspraak raakten: Henry Keizer, Mark Verheijen, Ton Hooijmaijers en Jos van Rey ANP / NOS ANP / NOS
NOS 14.06.2019 De VVD heeft een telefonische helpdesk opgericht voor partijleden die willen overleggen over gevoelige ethische kwesties. Partijvoorzitter Christianne van der Wal wil dat het aantal problemen rond integriteit van VVD’ers afneemt en de lijn is bedoeld dilemma’s te kunnen voorleggen. “Je kunt bellen of overleggen om te spiegelen en te sparren”, zei Van der Wal in het programma Spraakmakers op NPO Radio 1.
In de helpdesk zitten drie VVD-burgemeesters, een gedeputeerde en enkele afgevaardigden van VVD-afdelingen. De voorzitter is burgemeester Potters van De Bilt. Volgens hem moet de commissie laagdrempelig te benaderen.
Negatief in het nieuws
De VVD kwam de laatste jaren veelvuldig negatief in het nieuws door integriteitskwesties rond partijleden. Enkele voorbeelden: in 2013 werd de Noord-Hollandse gedeputeerde Ton Hooijmaijers veroordeeld voor corruptie. Kamerlid Mark Verheijen kwam twee jaar later in opspraak vanwege dubieuze declaraties, later bleek overigens dat hij de gedragsregels niet had overtreden, maar toen was hij al weg als Kamerlid.
Ook trad partijvoorzitter Henry Keizer af na een integriteitsschandaal rond de overname van een uitvaartbedrijf en werd oud-wethouder en oud-Kamerlid Jos van Rey veroordeeld voor witwassen, omkoping en ambtelijke corruptie. Het meest recente geval: senator Anne-Wil Duthler werd uit de fractie gezet na artikelen in Quote over belangenverstrengeling.
Geen kwesties meer
Van der Wal beschouwt integriteit als een van haar belangrijkste thema’s. “We willen die lijstjes natuurlijk niet aanvoeren en we willen überhaupt geen kwesties hebben.” Op de vraag of het klopt dat VVD’ers het niet zo nauw nemen met de regels, antwoordde de partijvoorzitter op NPO Radio 1 “dat er misschien wel een relatie zal liggen tussen liberalen en minder strikte mensen, maar dat het erom gaat dat we een moreel kompas hebben.”
Volgens haar ontwikkel je zo’n moreel kompas alleen en scherp je het aan door continu het gesprek met elkaar te voeren en door elkaar aan te spreken.
De commissie komt op vragen niet met een hard ja of nee, maar zal een adviserende rol spelen.
NOS 16.04.2019 De Eerste Kamer krijgt een gedragscode voor de nevenfuncties van leden, de omgang met lobbyisten en het aannemen van cadeaus. Er zijn al wel wat integriteitsregels en veel fracties hebben zelf ook bepalingen, maar dat wordt nu gestroomlijnd en aangescherpt.
Er is van tijd tot tijd discussie over de integriteit van Eerste Kamerleden. De Raad van Europa dringt al langer aan op strengere regels en onlangs werd bekend dat de VVD een onderzoek instelt naar de eigen senator Anne-Will Duthler vanwege mogelijke belangenverstrengeling.
Lobbyisten
Een speciale Kamercommissie heeft nu aanbevelingen gedaan voor een code en de senaat moet die later officieel vaststellen. Het ziet ernaar uit dat de aanbevelingen helemaal worden overgenomen.
In de gedragscode komen onder meer regels te staan over de omgang van Eerste Kamerleden met lobbyisten. Daarmee wordt een advies van de Raad van Europa overgenomen. Verder wordt de bepaling aangescherpt waarin staat dat senatoren verplicht zijn een omschrijving te geven van hun functies en van de organisaties waarvoor ze werken.
Handhaving
Er komt ook een systeem van toezicht en handhaving: de Eerste Kamervoorzitter en ondervoorzitters oordelen over naleving en interpretatie van de code en dat oordeel wordt openbaar gemaakt. Verder voorziet de code ook in het benoemen van een onafhankelijk vertrouwenspersoon.
Voorzitter Huijbregts van de speciale commissie zei bij de presentatie van de aanbevelingen dat ze rekening heeft gehouden “met de specifieke omstandigheden en kenmerken van de Kamer en haar leden”: het Eerste Kamerlidmaatschap is geen fulltime functie en de meeste senatoren hebben nog een andere baan.
Volgens Huijbregts kan de gedragscode helpen de reputatie van de senaat te beschermen en moet de code ook houvast bieden aan individuele leden van wie de reputatie in het geding is.
BB 22.02.2019 Nederland moet meer maatregelen treffen om corruptie te voorkomen bij bewindslieden, hun politiek adviseurs, politiemensen en marechaussees. Dat stelt het anticorruptieorgaan GRECO van de Raad van Europa.
Politiek assistenten
Met name de rol van politiek assistenten vindt GRECO risicovol. De politiek assistent is de rechterhand en vooral verbindingsofficier van de minister of staatssecretaris. Zij vervullen daarmee volgens het anticorruptieorgaan een bedenkelijke dubbelrol. Enerzijds zijn ze ambtenaar, anderzijds mengen ze zich in het politieke spel.
Controle is beter
Het komt in Nederland vooral op leden van het kabinet zelf aan om integer hun werk te doen, constateert GRECO. Al moeten ze natuurlijk wel het vertrouwen van hun collega’s en vooral van het parlement behouden. Vertrouwen is misschien goed, maar controle is beter, vindt de corruptiewaakhond.
Gedragscode
Om de kans op belangenverstrengeling en corruptie te verkleinen, zou er daarom een algemene gedragscode moeten komen. Het zogenoemde Blauwe Boek, de handleiding die ministers en staatssecretarissen bij hun aantreden krijgen, schiet tekort. Iemand moet op die nieuwe gedragscode toezien en zo nodig straffen uitdelen. Dat lijkt GRECO een mooie taak voor de premier.
Bezittingen
De gedragscode moet duidelijk maken wat overtreders boven het hoofd hangt. De code moet bewindslieden en hun politiek assistenten verder verplichten het onmiddellijk te melden als ze op een belangenconflict stuiten. Bovendien moeten ze niet alleen bij hun aantreden, maar ook nadien om de zoveel tijd openbaar maken welke bezittingen en belangen ze hebben. Ook moeten hun contacten met lobbyisten aan regels worden gebonden en openbaar gemaakt.
Politie
Bij de politie staat integriteit hoog in het vaandel, constateert GRECO. Toch kregen informatielekken en banden met de georganiseerde misdaad veel aandacht. GRECO beveelt aan de bestaande gedragscode en trainingen te verbeteren. Medewerkers op gevoelige posten zouden hun financiële belangen moeten opgeven en politiemensen zouden verplicht moeten worden corruptie en omkoping van collega’s te rapporteren. Verder moet meer worden gedaan om vertrouwelijke informatie in politiesystemen beter te beveiligen.
GRECObezocht Nederland in mei. Volgend jaar gaan ze na of er werk is gemaakt van de zestien aanbevelingen. (ANP/Red.)
NU 25.01.2019 Opnieuw is de VVD de partij met de meeste integriteitsschandalen. De partij van premier Mark Rutte voert voor het zevende jaar op rij de Politieke Integritetitsindex aan, een overzicht van alle politieke schandalen van het afgelopen jaar.
Met in totaal twaalf schandalen levert de VVD niet alleen de meeste schandalen, maar ook de ernstigste, zo schrijft de Volkskrant vrijdag op basis van onderzoek in samenwerking met de Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit.
Er wordt verwezen naar het opstappen van VVD-minister Halbe Zijlstra wiens positie onhoudbaar werd nadat bekend werd dat hij had gelogen over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst met de Russische president Vladimir Poetin.
VVD-Kamerlid Han ten Broeke zegde afgelopen zomer zijn zetel op wegens een “ongelijkwaardige relatie” met een voormalig VVD-medewerker.
Ook de misstappen van lokale VVD’ers zijn meegeteld. In het afgelopen jaar vertrok VVD-burgemeester van Oosterwijk Stefan Huisman vanwege dronkenschap tijdens zijn piketdienst en “grensoverschrijdend gedrag” tijdens een personeelsborrel.
Sinds 2008 zijn er 29 VVD’ers in aanraking gekomen met het strafrecht. In 2018 stond de teller op drie zaken, waaronder die van VVD’er Mitchell van der Koelen, vanwege hacken en het verspreiden van porno.
Screening PVV laat te wensen over
De PVV staat op de tweede plek in de index. De partij van Geert Wilders had te kampen met zes schandalen. Volgens de onderzoekers heeft dat deels te maken met de gemeenteraadsverkiezingen en het feit dat de PVV geen ledenpartij is. Daardoor heeft de PVV moeite met het screenen en vinden van de juiste mensen.
Verwezen wordt naar Géza Hegedüs, de PVV-lijsttrekker in Rotterdam, die al na een dag geen lijsttrekker meer was, nadat bekend werd dat hij racistische en antisemitische uitlatingen had gedaan.
Ook de zaak van PVV-fractievoorzitter Tom Kuilder in Emmen komt voor in de index. Kuilder werd uit de fractie gezet na tweets over het neonazistische Stormfront.
Ook affaires binnen andere partijen
Affaires van andere partijen die de Integritetisindex hebben gehaald zijn de affaire rond PvdA-senaatsleider Marleen Barth, maar ook lokaal waar PvdA-wethouder Jeroen Brandes opstapte toen bekend werd dat hij seksueel getinte chatgesprekken had gevoerd met een zestienjarig meisje.
De Politieke Integriteits-Index wordt sinds 2013 elk jaar opgesteld door Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit en Muel Kaptein, hoogleraar integriteit aan de Erasmus Universiteit.
Voorheen verschenen de resultaten in Vrij Nederland. Tegenwoordig helpt de Volkskrant met het onderzoek.
Telegraaf 25.01.2019 VVD’ers namen ook in 2018 het vaakst een loopje met de integriteit. De liberalen slepen het bedenkelijke kampioenschap voor de zesde keer op rij in de wacht, blijkt uit de ranglijst die twee hoogleraren jaarlijks opstellen. Maar de PVV timmert aan de weg.
De liberalen kampte van alle partijen opnieuw met de meeste en ook de ernstigste schandalen, becijferden de opstellers van de Politieke Integriteits Index in samenwerking met EenVandaag en de Volkskrant. Al meteen aan het begin van het jaar ging het mis met kopstuk Halbe Zijlstra, die struikelde over een verzonnen ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin.
Tweede Kamerlid Wybren van Haga zou als huisbaas de hand hebben gelicht met gemeentelijke regels, en collega Han ten Broeke had een verhouding met een medewerker die „niet oké was.” Ten Broeke zag zich gedwongen op te stappen.
De grootste landelijke regeringspartij krijgt wat concurrentie van de grootste oppositiepartij. De PVV kwam zes keer in opspraak door misstappen van haar politici, al ging het met name op lokaal niveau mis. Vooral de val van de Rotterdamse lijsttrekker Géza Hegedüs, die aanschurkte tegen Holocaustontkenners en racisten, trok de aandacht.
AD 25.01.2019 VVD’ers namen ook in 2018 het vaakst een loopje met de integriteit. De liberalen slepen het bedenkelijke kampioenschap voor de zesde keer op rij in de wacht, blijkt uit de ranglijst die twee hoogleraren jaarlijks opstellen. Maar de PVV timmert aan de weg.
De VVD kampte van alle partijen opnieuw met de meeste en ook de ernstigste schandalen, becijferden de opstellers van de Politieke Integriteits Index in samenwerking met EenVandaag en de Volkskrant. Al meteen aan het begin van het jaar ging het mis met kopstuk Halbe Zijlstra, die struikelde over een verzonnen ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin.
Tweede Kamerlid Wybren van Haga zou als huisbaas de hand hebben gelicht met gemeentelijke regels, en collega Han ten Broeke had een verhouding met een medewerker die ‘niet oké was’. Ten Broeke zag zich gedwongen op te stappen.
De grootste landelijke regeringspartij krijgt wat concurrentie van de grootste oppositiepartij. De PVV kwam zes keer in opspraak door misstappen van haar politici, al ging het met name op lokaal niveau mis. Vooral de val van de Rotterdamse lijsttrekker Géza Hegedüs, die aanschurkte tegen Holocaustontkenners en racisten, trok de aandacht.
NOS 17.12.2018 Er moet een aparte toezichthouder komen die in de gaten houdt of Kamerleden zich integer gedragen, zegt de Europese integriteitswaakhond Greco. Het instituut heeft Nederland er al vaker op gewezen dat er een externe waakhond moet komen, maar tot nu toe wil Nederland daar niet aan.
Greco, onderdeel van de Raad van Europa, zegt dat Nederland over het algemeen goed presteert, maar dat “ook het beste meisje van de klas gewoon haar huiswerk moet doen”. Andere landen, zoals Finland en Groot-Brittannië, hebben al wel een toezichthouder op integriteit van politici aangesteld.
Die kijkt bijvoorbeeld of parlementsleden geen ongeoorloofde cadeaus aannemen, geen valse declaraties indienen of bijbaantjes hebben die in strijd zijn met hun politieke werk.
In Nederland is het nu zo dat fracties zelf controleren of hun leden zich aan de integriteitsregels houden. “Waardoor in sommige fracties heel streng wordt opgetreden, in sommigen juist weer veel minder”, zegt Jan Kleijssen van de Raad van Europa.
Appartement
Greco was eerder kritisch over oud-D66-leider Pechtold, omdat hij een appartement dat hij cadeau had gekregen niet had opgegeven in het geschenkenregister van de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer kwam VVD-Kamerlid Duthler in opspraak, omdat ze stemde over een wetsvoorstel waarin adviezen van haar eigen bedrijf waren opgenomen.
Een externe toezichthouder kan volgens Kleijssen Kamerleden beschermen tegen onterechte kritiek, transparantie garanderen en daardoor het vertrouwen van de burger in de politiek herstellen.
Aanbevelingen van Greco:
er moet een lijst komen met do’s and don’ts met betrekking tot omgang van Kamerleden met lobbyisten.
er moet een externe toezichthouder komen die beoordeelt of de integriteitsregels worden nageleefd.
als de integriteitsregels niet worden nageleefd, moeten er sancties komen – zoals berisping.
Voorzitter Broekers-Knol van de Eerste Kamer loopt niet meteen warm voor een toezichthouder, maar houdt het ook niet tegen. “Als het moet: oké, maar ik denk dat het niet praktisch is. Nu stappen Kamerleden bij mij binnen en vragen ze als ze twijfelen of ze iets wel of niet kunnen doen. Dat werkt goed.”
“Bovendien”, zegt ze, “Leden moeten die toezichthouder bellen, mailen, of er langsgaan. Dan wordt het een enorm ding. En dan is het risico dat mensen het vergeten. Terwijl ik allerlei mensen al langs heb gehad. Vorige week nog.”
Morgen komt Greco op bezoek in de Eerste Kamer om te spreken over de aanbevelingen.
Een woordvoerder van de Tweede Kamer laat weten dat het dagelijks bestuur, het presidium, begin volgend jaar bekendmaakt of er een externe toezichthouder wordt aangesteld.
AD 15.10.2018 Twee hoogleraren integriteit vinden dat premier Mark Rutte de mogelijke schijn van belangenverstrengeling wekt door de manier waarop hij omgaat met de zakelijke belangen van Ben Verwaayen, een van zijn belangrijkste adviseurs. Ze vinden dat de VVD openheid van zaken moet geven, schrijft HP/De Tijd.
Verwaayen, een belangrijke adviseur van de hele VVD-top en van Rutte in het bijzonder, en zijn zoon hebben miljoenen geïnvesteerd in jonge internetbedrijfjes. Verwaayen junior drong er in 2015 bij Rutte op aan de belastingregels voor deze ‘scale-ups’ te versoepelen. Dat pleidooi belandde vervolgens in het verkiezingsprogramma van de VVD
Hoogleraren Muel Kaptein en Leo Huberts, gespecialiseerd in integriteit in het openbaar bestuur, vinden dat ‘de mogelijke schijn van belangenverstrengeling nu overtuigend op tafel ligt’. Ze opperen een onderzoek door de integriteitscommissie van de VVD.
De VVD vindt onderzoek niet nodig, omdat zij geen concrete aanwijzingen ziet van belangenverstrengeling.
NU 26.05.2018 In de VVD moet integriteit een hoofdthema worden en de partij moet werken aan haar moreel kompas. Partijvoorzitter Christianne van der Wal zei dat zaterdag tijdens een VVD-congres in Arnhem.
Van der Wal verklaarde te “balen” dat haar partij steeds de lijstjes met integriteitskwesties aanvoert.
De liberalen hadden de afgelopen jaren te kampen met vele affaires rond Haagse en lokale politici die in opspraak kwamen. Van der Wal vindt dat niet kunnen. “Wij moeten van onbesproken gedrag zijn”, zei ze. Ze riep de leden op hieraan bij te dragen.
Van der Wal zei zich zorgen te maken over de toekomst van de VVD, hoewel die al acht jaar de grootste partij is. “Als we achterover leunen gaat het niet goed met de VVD. Dan gaan we van heel groot naar heel klein.”
Van der Wal denkt dat de partij op termijn 60.000 leden zou kunnen tellen, ruim een verdubbeling van het huidige aantal.
Rutte
De start van het nieuwe kabinet was “niet heel makkelijk”. Regeren met vier partijen is veel complexer dan met twee. Het kost meer tijd en afstemming. Toch heeft Rutte III in de eerste zeven maanden van zijn bestaan een aantal grote onderwerpen tot een goed einde gebracht.
Premier Mark Rutte zei dat zaterdag het congres. Rutte wees op het besluit om op termijn te stoppen met de gaswinning in Groningen, de sluiting van kolencentrales en het doorhakken van knopen over de voorjaarsnota, de tussenstand van de begroting. Rutte noemde die “een testcase” voor het kabinet.
Dividendbelasting
De premier gaf toe dat hij in debatten over de dividendbelasting heeft staan “stuntelen”. Het kabinet wil deze belasting die bedrijven moeten betalen over het dividend aan aandeelhouders schrappen.
De oppositie is tegen dit plan, dat 1,4 miljard kost. Enkele weken terug steunden vrijwel alle oppositiepartijen een motie van afkeuring tegen Rutte in dit dossier.
Thema’s
De twee belangrijkste politieke thema’s voor de komende jaren zijn volgens Rutte de EU en de strijd tegen het klimaatprobleem. De premier zei dat zijn denken over Brussel in de laatste jaren is veranderd. Aanvankelijk keek hij vooral naar het nut dat de unie heeft voor zaken als economie en werkgelegenheid.
Maar nu de wereld steeds instabieler wordt, beseft hij dat Nederland afhankelijk is van internationale samenwerkingsverbanden, zoals de NAVO, de VN en ook de EU.
Telegraaf 26.05.2018 VVD-partijvoorzitter Van der Wal baalt ervan dat haar partij nog altijd de lijstjes met integriteitskwesties aanvoert.
Dat zei ze zaterdag op het partijcongres. „Hoe kan het nou toch zijn dat wij pas nadenken over het moreel kompas ná berichtgeving in de media. Wij moeten van onbesproken gedrag zijn.” Ze vindt dat de liberalen hieraan moeten werken, zo sprak ze de zaal toe.
Ook op andere punten was Van der Wal streng. Ze vindt dat de partij niet achterover moet leunen nu het al jaren voorspoedig gaat, maar zichzelf moet gaan vernieuwen. „Stel je nou voor dat het lukt verder te groeien, nog relevanter te zijn, aan te sluiten bij die nieuwe generatie.” Ze hoopt op 60.000 leden.
Daarom introduceert ze een vernieuwingsprogramma met werkgroepen, waaraan leden hun aandeel kunnen leveren. Ook komt er een evaluatie van de partijstructuur. „De sleutel ligt bij ons allemaal.”
Vrijdagavond sprak ook VVD-fractievoorzitter Dijkhoff het congres toe over vernieuwing. Hij introduceerde een aantal thema’s waarop hij nieuwe plannen wil uitwerken, zoals de bijstand en vluchtelingen.
AD 23.03.2018 Minister Sigrid Kaag gaat na de seksrel bij de Britse tak van hulporganisatie Oxfam op Haïti een meldpunt op haar ministerie openen dat toetst of hulporganisaties wel integer zijn en geen seksuele grenzen overschrijden. Bij misstanden wil de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking kijken of ze eerder gegeven subsidiegeld kan terugvorderen.
Dat schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer. Ook wil ze dat hulporganisaties zelf maatregelen nemen om misstanden te voorkomen, nadat begin vorige maand bekend werd dat bij Oxfam in 2011 seksfeesten hield na de zware aardbeving op Haïti. Eind dat jaar wist het ministerie van Buitenlandse Zaken alleen dat Oxfam op het eiland de eigen gedragscode schond. Dat werd afgedaan als een ‘interne personeelskwestie’ van de Britse Oxfam zelf.
Toen in april 2012 op het departement bekend werd dat het Dominicaanse prostituees werden ingehuurd en er porno op laptops was aangetroffen, drong het ministerie er bij Oxfam Novib op aan de kwestie te benoemen in het jaarverslag van de Samenwerkende Hulporganisaties. Daarin werd echter alleen melding gemaakt van het ontslag van Oxfam-medewerkers vanwege het ‘schenden van de gedragscode’.
Open kaart spelen
Natuurlijk wil je dat geld goed wordt besteed, maar een hulpverlener heeft ook een positie waarbij hij integer moet zijn, aldus Anne Kuik, CDA-Kamerlid.
Achteraf, zo schrijft minister Kaag, had het ministerie er bij Oxfam nadrukkelijker op moeten aandringen open kaart te spelen. Ook had haar ministerie zelf eerder moeten doorvragen naar de misdragingen op het door een aardbeving getroffen eiland en wat de gevolgen waren voor de medewerkers die zich daaraan schuldig hebben gemaakt.
Kaag liet de afgelopen weken op haar ministerie onderzoek doen naar de kwestie, omdat naar de Britse tak van Oxfam ook 8,3 miljoen euro aan Nederlands geld ging, deels afkomstig van een nationale inzamelingsactie en deels van het kabinet.
Alle stukken over de kwestie werden uit archiefkasten getrokken en medewerkers die destijds bij de hulpverlening aan Haïti waren betrokken werden ondervraagd. De bewindsvrouw liet de resultaten van het onderzoek daarna doorlichten door een onafhankelijk bureau. Ze benadrukt wederom dat er geen aanwijzingen zijn dat het Nederlandse geld verkeerd is besteed.
‘Een leermoment’
Eerder gaf Kaag al in een Kamerdebat toe dat er destijds te veel naar de financiële kant is gekeken. CDA-Kamerlid Anne Kuik noemt dat ‘een leermoment’. ,,Natuurlijk wil je dat geld goed wordt besteed, maar een hulpverlener heeft ook een positie waarbij hij integer moet zijn en geen misbruik kan maken van kwetsbare mensen.”
VVD-Kamerlid Bente Becker vindt dat Oxfam en het ministerie hun verantwoordelijkheid ‘totaal hebben onderschat’. Zij vindt dat er dwingende maatregelen nodig zijn en dat in een debat afdwingen. ,,De minister laat te veel losse eindje bestaan.” Maandag spreekt de Kamer met de hulporganisaties.
NU 23.03.2018 Het ministerie van Buitenlandse Zaken had moeten doorvragen toen een paar jaar geleden de misstanden over de Britse tak van Oxfam naar buiten kwamen. Dat staat in een intern onderzoek van het ministerie.
De aandacht op het departement ging vooral uit naar financiële aspecten. De regels voor subsidieverstrekking door het ministerie worden op dit punt aangescherpt.
Medewerkers van het Britse Oxfam waren bij seksfeesten met jonge prostituees op Haïti in 2011. Ze waren daar in de nasleep van een verwoestende aardbeving een jaar eerder. Oxfam heeft destijds al mensen hiervoor ontslagen. Ook bij andere hulporganisaties kwamen intussen wantoestanden aan het licht.
Minister Sigrid Kaag van Ontwikkelingssamenwerking kondigde in februari het interne onderzoek aan. Archiefstukken uit 2011 en 2012 zijn doorgespit. Ook is gesproken met medewerkers van het ministerie en externe partijen. Ze wil een zerotolerancebeleid als het gaat om misbruik door hulpverleners.
Er is onder anderen gesproken met toenmalig staatssecretaris Ben Knapen (Ontwikkelingssamenwerking). Hij was niet op de hoogte van het schandaal bij Oxfam.
Kaag heeft naar aanleiding van het schandaal een aantal maatregelen getroffen. Ze wil bij mogelijk misbruik onmiddellijk op de hoogte worden gesteld door hulporganisaties en ze wil in de toekomst geld van organisaties kunnen terugvragen bij wantoestanden. De bewindsvrouw wil samen met haar Britse collega internationaal een voortrekkersrol gaan spelen in de bestrijding van deze misstanden.
BB 21.03.2018 De komst van een basistoets integriteit is de Wethoudersvereniging ‘uit het hart gegrepen’. De waarde van de toekomstige VOG-verplichting moet echter niet worden overschat. Gemeentekoepel VNG is juist verheugd over die VOG-plicht.
De Nederlandse Vereniging van Raadsleden vindt het terecht dat er voor raadsleden geen VOG-verplichting komt. Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters reageert positief op de stappen die minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) wil zetten.
Momentopname
‘De verplichte VOG voor wethouders is onderdeel van een pakket wat kan helpen om minder kwetsbaar te zijn in de functie van wethouder, hoewel de waarde ervan niet moet worden overschat’, stelt directeur van de Wethoudersvereniging Ton Roerig. ‘Het is een momentopname en het is een verklaring die vooral gaat over waarvoor je de afgelopen jaren al dan niet in het politievizier bent gekomen.
Tegelijkertijd zal het niet-vragen ervan ook niet helpen om mensen uit het systeem te houden die we niet willen hebben. Het is met andere woorden een stapje in de goede richting, maar we moeten het niet overdrijven. Het is een drempeltje die we tot nu toe niet formeel kenden.’
We hebben daar in 2014 al om gevraagd, omdat we zagen dat er een wildgroei aan het ontstaan was en iedereen naar eigen goeddunken op integriteit toetste. Wij vinden dat kandidaat-wethouders moeten weten waarop ze getoetst worden.’
Zelfreinigend vermogen
Bij de politiek ligt het primaat om te beslissen wat er moet gebeuren als de kandidaat-wethouder geen VOG krijgt, of als er na de toets integriteitsrisico’s blijken te zijn, vindt Roerig. ‘Als beroepsvereniging vinden we dat de verantwoordelijkheid voor integriteit primair bij de persoon in kwestie en zijn politieke partij ligt. Daar moet hij ook blijven liggen’, aldus Roerig.
Hij wijst ook op het zelfreinigend vermogen van de lokale politiek dat, op een enkele uitzondering daargelaten, de afgelopen jaren prima heeft gewerkt. ‘Regelmatig worden wethouders naar huis gestuurd, al dan niet over integriteitskwesties, en zo hoort het ook te werken in de lokale democratie.’
Urgentie
‘We zijn hartstikke blij dat die brief er nu is en ook op het goede moment. Juist aan de vooravond van de komst van heel veel nieuwe raadsleden en nieuwe colleges is het heel belangrijk dat de minister laat zien dat ook bij haar de noodzaak en urgentie van goed en betrouwbaar bestuur als een paal boven water staat’, stelt Liesbeth Spies, voorzitter van het Nederlands Genoot van Burgemeesters (NGB) in een reactie.
Verscherpte screening
De verplichte VOG voor wethouders, de verscherpte screening van kandidaat-burgemeesters, waarnemend burgemeester en loco-burgemeesters; de NGB is er blij mee. ‘Daar hebben we als NGB eerder aandacht voor gevraagd.’
Lokale autonomie
‘Wat ik mooi vind in de brief is dat de minister heel erg op zoek is naar de juiste balans tussen wat je aan de lokale autonomie kunt laten en waar de minister gemeenten kan ondersteunen om dat goede en integere bestuur beter te faciliteren.’
Tanden
Het NGB pleitte eerder voor extra instrumenten voor burgemeesters om hun taak als hoeder van de bestuurlijke integriteit beter te kunnen waarmaken; ‘tanden om in te bijten’, zoals Spies het destijds noemde. In de brief van de minister staan daar nog geen concrete voorstellen voor in. ‘De minister geeft aan dat ze daarnaar op zoek wil.
Ze is bereid om een stap verder te zetten dan het wettelijk instrumentarium nu mogelijk maakt. Dat vind ik winst. Ze kondigt een nader onderzoek aan op welke wijze dit vorm moet krijgen, zoals bestuurlijk toezicht ter plaatse of versterking van de positie van de cdk. Ze reikt daar een aantal suggesties voor aan zonder dat ze daar nu al standpunten over inneemt. Dat kan ik ook nog wel billijken vanwege de zorgvuldigheid en de gesprekken die we met haar gaan voeren om die opties te verkennen.’
Niet ver genoeg
Gemeentekoepel VNG stemt op hoofdlijnen in met de plannen van de minister, zo stelt de VNG op haar site. Zij staat positief tegenover de aangekondigde maatregel dat wethouders straks – de Gemeentewet moet worden aangepast – verplicht worden om voor hun aantreden een VOG te overleggen. De koepel benadrukt dat burgemeesters meer bevoegdheden nodig hebben om bij integriteitskwesties te kunnen optreden.
De Algemene wet bestuursrecht en de Gemeentewet moeten zodanig worden aangepast, dat de positie van de burgemeester als hoeder van de integriteit binnen het lokaal bestuur daadwerkelijk wordt geregeld. De koepel wil daarover met de minister in gesprek.
Integere raadsleden
In tegenstelling tot wethouders, worden raadsleden niet verplicht om een VOG te overleggen. Een goed besluit van de minister, vindt Mark den Boer, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. ‘Een VOG-verplichting lijkt ons ook geen goed idee. Het beperkt het passief kiesrecht en biedt geen garantie voor integere raadsleden. Het is aan partijen om er goed op te letten wie zij op de lijst zetten’, zo laat hij desgevraagd in een schriftelijke reactie weten.
BB 19.03.2018 Raadsleden worden niet verplicht een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te hebben. Wethouders worden daartoe wel verplicht. Er komt een basistoets integriteit. Mogelijk wordt de screening van burgemeesters verscherpt.
Dit zijn enkele maatregelen die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken wil nemen om de lokale democratie te versterken en problemen bij (vermeende) integriteitsovertredingen tegen te gaan.
Schorsingsgronden
Een verplicht VOG voor raadsleden is in strijd met het passief kiesrecht, zo schrijft de minister in een maandag verstuurde Kamerbrief. Ollongren vindt het wel wenselijk dat politieke partijen aan kandidaatsraadsleden een VOG vragen. De minister gaat kijken of de schorsingsgronden voor raadsleden kunnen worden verruimd.
Nu kan een raadslid in bepaalde gevallen van belangenverstrengeling worden geschorst en uit zijn functie ontheven. Met de minister van Justitie en Veiligheid zal Ollongren bekijken of ontzetting uit het kiesrecht en verbod op uitoefenen van een bestuurlijke functie moeten worden verruimd.
Basistoets
Naast de VOG als benoembaarheidsvereiste voor wethouders in de wet in te passen, is Ollongren bezig met de ontwikkeling van een basistoets integriteit. De wens daartoe had ze al eerder uitgesproken. ‘Daarin worden onder meer de mogelijke belangen van de kandidaat transparant gemaakt en opgegeven opleidingen en diploma’s gecheckt.
Daarnaast is het van belang dat de procedure en rolverdeling rond risicoanalyse van kandidaat-bestuurders eenduidig en voor alle betrokkenen transparant is’, aldus de minister in haar Kamerbrief. ‘Een goede risicoanalyse kan beter eventuele kwetsbaarheden in beeld brengen; de uiteindelijke weging hiervan blijft dan een politiek oordeel.’
Screening
De minister gaat de screening van burgemeesters aanscherpen. Het is nog niet duidelijk op welke wijze dat gaat gebeuren. Mogelijk dat de vertrouwenscommissie vanuit de raad de basistoets integriteit bij kandidaat-burgemeesters uitvoert. Een ander idee is dat er een veiligheidsonderzoek wordt uitgevoerd. Dat kan als de functie van burgemeesters als vertrouwensfunctie wordt aangewezen.
Belangenverstrengeling
Om belangenverstrengeling door raadsleden tegen te gaan, worden de huidige wettelijke voorschriften verduidelijkt. In de Gemeentewet staat onder meer dat een raadslid niet mag stemmen over een kwestie waarbij hij persoonlijk betrokken is, maar dit en andere voorschriften leiden nog al eens tot onduidelijkheid, aldus de minister. ‘Ik kom met een wetsvoorstel om deze norm te verhelderen zodat toepasbaarheid ervan in de gemeentelijke praktijk effectiever wordt.’
Integriteitscommissie
Ollongren overweegt een wettelijke regeling waarin een gezaghebbende integriteitscommissie uitspraken kan doen in integriteitsconflicten bij wethoudersbenoemingen. ‘Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan het toekennen van een dergelijke taak aan de commissie voor de geloofsbrieven of aan een in te stellen bovenlokale integriteitscommissie.’
Mogelijk dat als ‘sluitstuk op het lokaal gevoerde proces’ de commissaris van de koning of de minister van BZK de bevoegdheid tot het geven van een bijzondere aanwijzing wordt toebedeeld.
Herverdelen raadszetels
Ollongren wil de mogelijkheid om zetels te herverdelen verruimen bij hardnekkige bestuurlijke conflicten. Raadszetels die door zo’n hardnekkig conflict onbezet blijven, zouden over andere partijen moeten kunnen worden verdeeld.
Daartoe moet de Kieswet worden aangepast. Om afsplitsingen van raadsfracties tegen te gaan, waardoor bestuurlijke problemen kunnen ontstaan, zouden gemeenten hun reglement van orde kunnen aanpassen. Daarover zal de minister met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten overleggen.
De oplossingsrichtingen zijn ook voor de provincies en waterschappen van toepassing.
VK 19.03.2018 Minister Kajsa Ollongren wil wethouders strenger gaan screenen. De lokale bestuurders moeten verplicht een Verklaring omtrent gedrag (VOG) overleggen. Daarnaast komt het kabinet met een integriteitstoets voor wethouders.
Volgens de D66-minister gebeurt de screening van wethouders nu te gefragmenteerd. Ze wil dat er één standaardtoets komt. Ze gaat ook bekijken of ook de burgemeesters voor hun benoeming beter gescreend moeten worden.
Ollongren komt met de maatregelen op verzoek van de Tweede Kamer. Er zijn al langer zorgen dat criminele elementen makkelijk infiltreren in de lokale politiek.
Ollongren bekijkt daarnaast of er een scheidsrechter moeten komen die ‘aanhoudende integriteitsconflicten’ in gemeenten kan beslechten
Anders dan wethouders hoeven gemeenteraadsleden ook in de toekomst geen VOG te overleggen, zo staat in de Kamerbrief van de minister. Ollongren vindt dat in strijd met het ‘grondwettelijk verankerde passief kiesrecht’. Wel wil de bewindsvrouw duidelijkere regels om belangenverstrengeling te voorkomen. Gemeenteraadsleden mogen niet meestemmen bij zaken waar ze zelf bij betrokken zijn, maar volgens Ollongren zijn de voorschriften nu vaak voor meerdere uitleg vatbaar. Ze komt met nieuwe wetgeving.
Ollongren bekijkt daarnaast of er een scheidsrechter moeten komen die ‘aanhoudende integriteitsconflicten’ in gemeenten kan beslechten. De minister van Binnenlandse Zaken of de commissaris van de koning zou dan de macht krijgen om een wethouder via ‘een bijzondere aanwijzing’ uit zijn ambt te zetten.
Die laatste maatregel lijkt voort te komen uit een eerder conflict met de opspraak geraakte wethouder Jo Palmen in Brunssum. De burgemeester van Brunssum, de commissaris van de koning in Limburg én minister Ollongren vonden eerder dit jaar dat Palmen moest opstappen omdat hij een integriteitsrisico zou vormen. Maar de wethouder bleef gewoon zitten, ook omdat niemand de macht had om hem tot een vertrek te dwingen.
Het kabinet kan nu alleen een lokaal bestuur ontbinden en een regeringscommissaris aanstellen als sprake is van ‘algeheel disfunctioneren’. Dat paardenmiddel is voor het laatst in 1951 ingezet. Ollongren wil nu meer instrumenten om toch te kunnen ‘bemiddelen’ bij hoogoplopende conflicten, al blijft volgens haar de eerste verantwoordelijkheid bij de gemeenten zelf liggen.
Als het aan de minister ligt, komt er ‘een gezaghebbende integriteitscommissie’ die de burgemeester gaat bijstaan als hij problemen signaleert. Ze wil ook dat de commissaris van de koning meer middelen krijgt om te interveniëren. Hij zou de bevoegdheid moeten krijgen om raadsvergaderingen bij te wonen of gemeentedocumenten in te zien.
In het uiterste geval zou de commissaris van de koning of de minister een wethouder uit zijn ambt kunnen zetten. Ollongren zegt wel eerst nog te willen verkennen of zo’n machtsmiddel ‘wenselijk’ is.
Steekpenningen, witwassen, bedreiging: de onderwereld infiltreert in de gemeente;
Gemeentebesturen hebben te maken met infiltratie door de onderwereld. De bestuurlijke en juridische middelen om dat tegen te gaan, zijn beperkt. Alertheid is nu het magische woord.
Dossier: hoe onder- en bovenwereld met elkaar versmelten
Criminelen infiltreren in gemeenteraden en delen de lakens uit in buurten of branches. Bestuurders kijken weg; een aantal zet zich schrap. Journalist Jan Tromp ondernam een speurtocht door de wereld van de ondermijning. Lees hier alle stukken terug die hij erover schreef.
NU 19.03.2018 Kandidaat-wethouders moeten in de toekomst verplicht een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) overleggen. Ook moeten zij een integriteitstoets afnemen. Dat staat in een brief die minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) maandag naar de Kamer stuurt.
De nieuwe basistoets integriteit moet voorkomen dat criminelen in de politiek infiltreren. In de toets wordt onderzocht of kandidaat-bestuurders gevoelig zijn voor corruptie en of er belangenverstrengeling in het spel is.
Kandidaten voor een wethouderspost leveren nu op vrijwillige basis een VOG. Ollongren wil de Gemeentewet veranderen zodat dat verplicht wordt.
Ook wordt onderzocht of de minister van Binnenlandse Zaken zich in de toekomst mag bemoeien met benoemingen als er twijfel is over de integriteit van kandidaat-wethouders.
Strafbare feiten
Wie voor een bepaalde baan solliciteert, moet een Verklaring Omtrent Gedrag overleggen. Deze kan worden aangevraagd bij de gemeente en wordt afgegeven als iemand geen strafblad heeft, of geen strafbare feiten heeft gepleegd dat relevant is voor de functie in kwestie.
Het gaat dan bijvoorbeeld om beroepen waarvoor met kinderen moet worden gewerkt, zoals docent of zwemleraar. Ook moeten mensen die lid willen worden van een schietvereniging een VOG overleggen voordat zij zich kunnen aanmelden.
Telegraaf 19.03.2018 Er komt een landelijke integriteitstoets voor kandidaat-wethouders. Ook moeten zij in de toekomst verplicht een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) overleggen.
Deze maatregelen zijn bedoeld om de integriteit van het lokaal bestuur te versterken en moeten aanhoudende bestuurlijke problemen bij gemeenten tegengaan. Het is volgens de minister in de eerste plaats aan gemeenten om deze problemen op te lossen. Zij wil die daarom extra instrumenten geven. Als gemeenten er zelf niet uitkomen is er een rol voor provincie of kabinet.
De maatregelen zijn niet op tijd klaar voor de benoeming van nieuwe wethouders na de verkiezingen van woensdag, zegt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken). Maar gemeenten kunnen er ,,wel vast rekening mee houden”.
De nieuwe basistoets integriteit moet voorkomen dat criminelen in de politiek infiltreren. Met de toets wordt onderzocht of kandidaat-bestuurders gevoelig zijn voor corruptie en of er belangenverstrengeling in het spel is.
Mag burgemeester ingrijpen?
De burgemeester moet meer macht krijgen bij integriteitskwesties, vindt Ollongren. Met gemeenten zal worden overlegd over de bevoegdheden die de burgemeester in dergelijke zaken moet krijgen. De screening van burgemeesters wordt ook aangescherpt. Een optie is dat ook op kandidaat-burgemeesters de basistoets wordt toegepast.
Om de stabiliteit van gemeenteraden te bevorderen, wordt gekeken of afsplitsingen van raadsfracties kunnen worden ontmoedigd.
Als bestuurlijke of integriteitsproblemen het gemeentebestuur boven het hoofd groeien, kan hulp van buiten worden gezocht. Daarom gaat Ollongren kijken of de rol van de commissaris van de Koning kan worden versterkt in deze kwesties. Daarnaast wordt onderzocht of de minister van Binnenlandse Zaken zich in de toekomst mag bemoeien met benoemingen als er twijfel is over de integriteit van kandidaat-wethouders.
De Wethoudersvereniging juicht de maatregelen toe, zegt directeur Ton Roerig. ,,Beter laat dan nooit. Wij hebben hier vier jaar geleden al voor gepleit. Wel moet er goed gekeken worden naar de manier waarop gescreend gaat worden. Wij zijn voorstander van uniformiteit.”
NOS 19.03.2018 Er komt een integriteitstoets voor bestuurders. Wethouders moeten in de toekomst allemaal verplicht een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) hebben. En er wordt onderzocht of burgemeesters scherper in de gaten gehouden kunnen worden.
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft een plan gepresenteerd om de integriteit van het lokale bestuur te versterken. “We verwachten onkreukbare bestuurders”, zei de minister op een persconferentie.
De invoering van de maatregel moet voorkomen dat gemeenten verschillend over integriteit denken. “Het is een lat waar je allemaal overheen moet.”
Een Verklaring Omtrent het Gedrag is nu nog een kwestie van vrijwilligheid bij kandidaten voor een wethouderspost. Ollongren: “Nu wordt bij elke nieuwe wethouder bekeken of er sprake is van een veroordeling, een fraudezaak of belangenverstrengeling.”
Vriendjespolitiek
De afgelopen tijd kwamen steeds vaker gemeenten in opspraak door dubieuze praktijken van lokale politici. Bestuurders werden verdacht van belangenverstrengeling, vriendjespolitiek of verkeerd declaratiegedrag. Het gaat bijvoorbeeld om het afgeven van een bouwvergunning of het hebben van banden met projectontwikkelaars.
De nieuwe landelijke integriteitstoets moet ook voorkomen dat criminelen in de politiek infiltreren.
Een aantal burgemeesters en commissaris van de koning Remkes hebben eerder gepleit voor een verplichte VOG bij kandidaat-raadsleden. Ollongren doet dat niet, omdat het grondwettelijk lastig is vanwege de inperking van het passief kiesrecht. Ze hoopt wel dat politieke partijen een VOG vragen op het moment dat een aspirant-politicus zich meldt bij het partijbureau. Sommige partijen doen dit al. “Ik vind dat een wenselijke praktijk”, schijft ze in de brief.
Over de screening van burgemeesters is nog niet veel bekend. De minister komt nog voor de zomer met uitgewerkte plannen.
Aan de slag
Het kabinet komt bewust voor de gemeenteraadsverkiezingen met het voorstel om de lokale bestuurders beter te screenen. De plannen moeten nog door de Tweede Kamer worden aangenomen, maar Ollongren hoopt wel dat de bestuurders er al mee aan de slag gaan.
“We staan aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen ik hoop dat de bestuurders er bij de collegevorming straks al rekening mee houden.”
Elsevier 19.03.2018 Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) wil hogere eisen stellen aan de integriteit van nieuwe wethouders, die na de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart worden benoemd. Een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) moet verplicht worden, en wethouders moeten voldoen aan een checklist. Noodzakelijk instrument in de strijd tegen corruptie, of een motie van wantrouwen tegen de lokale democratie?
Het doel van de maatregel is om ervoor te zorgen dat criminelen zich geen toegang verschaffen tot lokaal bestuur, belangenverstrengeling te voorkomen en het vertrouwen van de burger in de lokale democratie niet te schaden. De wethouder moet van onbesproken gedrag zijn. ‘Een beetje transparantie bestaat niet,’ benadrukt een woordvoerder van Binnenlandse Zaken tegen Elsevier Weekblad.
Hiervoor moet de gemeentewet worden gewijzigd: bij de aankomende gemeenteraadsverkiezingen is een Verklaring Omtrent Gedrag nog niet verplicht. Maar het wordt wel van aankomende bestuurders verwacht. De Tweede Kamer moet besluiten of de VOG verplicht wordt.
‘Elke schending is er één te veel’
De insteek van het ministerie van Binnenlandse Zaken is helder: voorkomen is beter dan genezen, zeker bij de integriteit van bestuurders. Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn deze afspraken gemaakt in samenspraak met ‘het veld’. Daarmee worden gemeenten en provincies bedoeld. ‘Elke schending van de integriteit in de gemeentepolitiek is er één te veel: dat schaadt namelijk het vertrouwen in de politiek. Daarom moeten we het lokale bestuur helpen.
Nu lopen de normen binnen verschillende gemeenten uiteen, een verplichte VOG voor bestuurders moet daar verandering in scheppen. Opmerkelijk, want de gemeenteraad wordt gekozen om het lokaal bestuur te controleren. Nu gaat het ministerie criteria bepalen voor de aanstelling van wethouders.
De Kamer heeft een uitgebreide checklist gekregen van het ministerie, waar kandidaat bestuurders op getoetst moeten worden. De lijst is omvangrijk. Er wordt onder meer gecontroleerd op de juistheid van het behaalde diploma, de vraag of een wethouder een BKR-registratie heeft, in eerdere functies veel declareerde, en of de kandidaat bestuurder zich weleens onthouden heeft van stemming.
‘Beslissing moet bij gemeenteraad blijven’
Martijn Bolkestein schreef met emeritus hoogleraar politieke theorie Meindert Fennema het boek Dorpspolitiek. Hij juicht de hulp van de gemeenten bij onderzoek naar integriteit van lokale bestuurders toe, ‘maar de beslissing of een wethouder voldoende integer zou zijn, moet wel bij de gemeenteraad liggen.’
‘Frappant dat juist een D66-minister voorstelt een dergelijke inbreuk te maken op de lokale democratische autonomie,’ zegt Bolkestein, ‘De lokale democratie verdient juist versteviging.’
Geerten Waling is het daarmee eens. Met Wim Voermans schreef hij het boek Gemeente in de genen, ook over lokale democratie: ‘Dit ziet er uit als een motie van wantrouwen richting lokale democratie. De controlerende bevoegdheid van de gemeenteraad wordt zo buitenspel gezet. Ik begrijp niet welk probleem dit oplost. Als er iets strafbaars gebeurt, kan het Openbaar Ministerie vervolgen, en de raad kan een wethouder naar huis sturen.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
RO 19.03.2018 Er komt een ‘basistoets integriteit’ voor bestuurders. Wethouders worden verplicht een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te hebben. En er wordt onderzocht of de screening van burgemeesters verscherpt kan worden.
Deze en andere maatregelen hebben tot doel de lokale democratie te versterken, en aanhoudende bestuurlijke problemen tegen te gaan. Dat heeft de ministerraad besloten op voordracht van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dat schrijft de minister vandaag in een brief aan de Tweede Kamer.
Scherpere screening
Het is allereerst aan gemeenten om bestuurlijke problemen of integriteitskwesties op te lossen. Dat hoort bij onze gedecentraliseerde eenheidsstaat en daar zetten lokale volksvertegenwoordigers en bestuurders zich ook vol voor in. Maar vanuit het Rijk kan, samen met landelijke en lokale partners, wel versterkt worden wat gemeenten al zelf kunnen doen.
Een ‘escalatieladder’ moet lokale politici helpen bij bepaalde problemen hulp in te schakelen. Om een integer bestuur verder te bevorderen zal Ollongren de Gemeentewet aanpassen om het overleggen van een VOG tot een benoemingsvereiste voor wethouders te maken. Er komt ook een ‘basistoets integriteit’, omdat momenteel risicoanalyses volgens verschillende standaarden worden uitgevoerd.
Een goede risicoanalyse kan beter eventuele kwetsbaarheden in beeld brengen; de uiteindelijke weging hiervan blijft dan een politieke oordeel. De minister kijkt ook naar de mogelijkheid om de screening van burgemeesters te verscherpen.
Een verplicht VOG voor raadsleden acht de minister in strijd met het grondwettelijk verankerde passief kiesrecht. Ollongren vindt het ook belangrijk dat politieke partijen hier zelf op toe zien.
Tegengaan belangenverstrengeling
Een raadslid mag niet stemmen over een kwestie waarbij hij persoonlijk betrokken is. Toch leidt deze, en andere voorschriften die belangenverstrengeling moeten tegen gaan, in de praktijk soms tot onduidelijkheid. Mede door uiteenlopende rechterlijke uitspraken. Daarom zal het kabinet met een wetsvoorstel komen om deze norm te verhelderen, en beter toepasbaar te maken door gemeenten.
Een wethouder kan nu al ontslagen worden door de gemeenteraad om politieke redenen, bijvoorbeeld vanwege zijn aandeel in een bestuurlijk conflict of bij verdenking van een strafbaar feit. Een raadslid kan in bepaalde situaties van belangenverstrengeling worden geschorst en uit zijn functie worden ontheven.
Minister Ollongren zal onderzoeken of er meer gronden zijn voor schorsing. Met de minister van Justitie en Veiligheid zal ze bekijken of ontzetting uit het kiesrecht en verbod op uitoefenen van een bestuurlijke functie verruimd moeten worden.
Bestuurlijk toezicht
Een gezaghebbende integriteitscommissie kan burgemeesters ondersteunen bij zijn wettelijke taak om bestuurlijke integriteit in de gemeente te bevorderen. Hun gezaghebbende uitspraak zou langslepende discussies kunnen voorkomen. Ook zal Ollongren met commissarissen van de Koning overleggen hoe hun rol bij de aanpak van bestuurlijke problemen versterkt kan worden.
Bijvoorbeeld door het wettelijk verankeren van hun opdracht aan een waarnemend burgemeester, of het mogen bijwonen van collegevergaderingen en inzien van gemeentelijke documenten.
De benoeming van een wethouder is een autonome taak van de gemeenteraad. Geschillen kunnen echter hoog oplopen als er bij een benoeming sprake is van integriteitsconflicten. Ollongren onderzoekt daarom of de commissaris van de Koning of de minister van BZK een rol hierin kunnen spelen, met als doel het geschil effectief op te lossen.
Gemeenten zijn er namelijk voor hun inwoners. Een integer en stabiel bestuur is effectiever en efficiënter in staat om de taken uit te voeren en diensten te leveren waar hun inwoners recht op hebben. Het kabinet wil het lokaal bestuur daarbij ondersteunen.
AD 19.03.2018 Kandidaat-wethouders worden in de toekomst veel strenger gescreend. Als ze geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kunnen inleveren, mogen ze niet meer aan de slag. Ook moeten ze slagen voor een nieuwe ‘basistoets integriteit’.
Dat staat in een brief die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vandaag naar de Tweede Kamer stuurt. ,,Integriteitschendingen eisen hun tol”, schrijft de minister. ,,Burgers verwachten terecht dat politici het algemeen belang dienen. Daarom geldt dat het handelen van politieke ambtsdragers smetteloos dient te zijn.”
Ollongren gaat de gemeentewet veranderen waardoor kandidaat-wethouders straks verplicht zijn om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) in te leveren. Dat gebeurt nu alleen op vrijwillige basis. In 2011 wilde oud-minister Piet Hein Donner de VOG voor wethouders nog niet verplichten, omdat het ‘geen garantie betekent voor bestuurlijke integriteit’.
Belangenverstrengeling
Daarom komt er nu ook een landelijke ‘basistoets integriteit’: een risicoanalyse van een kandidaat-bestuurder. Daarbij worden kwetsbaarheden in beeld gebracht, zoals het risico op belangenverstrengeling of gevoeligheid voor corruptie. De hoop is dat op die manier criminele infiltratie in het lokale bestuur kan worden voorkomen.
Veel gemeenten – onder meer in Limburg – schakelen nu al bureaus in om hun wethouderskandidaten te screenen. ,,Veelal worden marktpartijen ingeschakeld die eigen standaarden hanteren en niet altijd beschikken over een vergunning”, stelt Ollongren. Daarom komt er nu een landelijke integriteitstoets die voor iedereen hetzelfde is.
Bemoeienis minister
Bij twijfel over de integriteit van een kandidaat-wethouder is het nu aan de gemeenteraad om de knoop door te hakken over een benoeming. Ollongren laat onderzoeken of de minister van Binnenlandse Zaken zich er in zo’n geval ook mee mag bemoeien.
Opvallend, omdat Ollongren vorig jaar een oproep deed aan de Brunssumse wethouder Jo Palmen om op te stappen vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Vorige maand bleek, na onderzoek, dat Palmen toch ‘geen ernstig risico’ was en dat Ollongren te snel was met haar oordeel.
Wat in het buitenland gebeurt, raakt rechtstreeks aan de veiligheid van Nederland. Wereldwijde inzet is daarom nodig, in het Nederlands belang. ‘Veiligheid is de ruggengraat van het Nederlandse buitenlandbeleid’, stelt minister Blok van Buitenlandse Zaken. Op 20.03.2018 presenteerde minister Blok het kabinet de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS).
De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren sterk veranderd, en op punten zelfs verslechterd. MH17 werd neergehaald boven Oekraïne waardoor talloze Nederlanders het leven lieten. ISIS veroverde delen van Syrië en Irak en voerde een schrikbewind dat vluchtelingenstromen naar Europa op gang bracht waar terroristen van profiteerden.
Op veel plekken kampen we met terroristische aanslagen en terreurdreigingen. En de wereldwijde machtsverhoudingen verschuiven in een hoog tempo.
Het kabinet kiest daarom in de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) voor een concrete, internationale aanpak voor de veiligheid van Nederland. De nieuwe veiligheidsstrategie richt zich op drie pijlers: voorkomen, verdedigen en versterken. Minister Blok: ‘Voorkomen is altijd beter dan genezen.
Wanneer we niet kunnen voorkomen, moeten we Nederland en onze bondgenoten kunnen verdedigen. En natuurlijk moet een sterke internationale rechtsorde ervoor zorgen dat de zuurstof voor geweld en vluchtelingstromen wordt weggenomen.’
Ook door terrorismebestrijding en een innovatieve cyberaanpak met cyberdiplomatie verdedigen we Nederland tegen grensoverschrijdende bedreigingen. Blok: ‘Absolute veiligheid bestaat niet, maar het kabinet doet er alles aan om Nederland zo veilig mogelijk te houden. Het verdedigen van ons land en onze bondgenoten is een kerntaak van het kabinet.
Veiligheid bereiken we niet alleen met een sterke krijgsmacht. In het voorkomen van crises kan diplomatie een krachtig wapen zijn. Door grondoorzaken en voedingsbodems voor conflicten aan te pakken voorkomen we onveiligheid rondom Europa en het Koninkrijk.’
Ten slotte maakt het kabinet zich hard voor het versterken van internationale regels. Ontwikkelingen in de digitalisering, wereldhandel en technologie bieden kansen, maar brengen ook uitdagingen met zich mee. Uitdagingen als cyberaanvallen op kritieke infrastructuur of inmenging bij verkiezingen willen we aanpakken met duidelijke internationale wet- en regelgeving.
Minister Blok: ‘Veiligheid vraagt om een gezamenlijke aanpak. Niet alleen in Nederland, maar ook met onze partners in het buitenland. Zo dragen we wereldwijd bij aan een veilig Nederland.’
De jihadistische dreiging vormt aanhoudend de voornaamste terroristische dreiging tegen Nederland. Zowel Al Qa’ida als ISIS zijn hier debet aan. Door het uiteenvallen van het zogenoemde kalifaat is de organisatie van ISIS verzwakt.
Het kalifaat is recentelijk ingestort, geradicaliseerde Nederlanders gaan niet meer naar Syrië en Irak. Omdat ze hier blijven vomen ze een locale bedreiging , zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid,
Het dreigingsniveau blijft daarom op 4 van de 5 staan. Dat betekent dat de dreiging van een aanslag in Nederland reëel is. Maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat er voorbereidingen worden getroffen om in Nederland een aanslag te plegen. Dat staat in het 47ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, aldus de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een nieuwe analyse over de terreurdreiging in Nederland.
Dreiging per 01.09.2018
Agenten houden Jawed S. onder schot op Amsterdam Centraal
Sinds vorig jaar oktober is het aantal aanslagen in Europa sterk verminderd. Toch blijft de kans op een aanslag in Nederland reëel. De aanval van Jawed S. met een mes van een 19-jarige Afghaan op twee willekeurige reizigers op het Amsterdam CS illustreert de dreiging in ons land.
Daarom blijft het dreigingsniveau op 4 (op een schaal van 5) staan, schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme.
De NCTV ziet twee redenen om de dreiging op ‘substantieel’ te houden. Ook in Nederland opereren jihadistische netwerken die aanslagen kunnen plegen. In juni werden twee terrorismeverdachten aangehouden in Rotterdam die plannen hadden om in Frankrijk en Nederland aanslagen te plegen. Andere arrestaties in de afgelopen maanden onderstrepen dat er in Nederland mensen zijn die mogelijk terroristische aanslagen voorbereiden.
Daarnaast ziet de NCTV geweldsdreiging uitgaan van de jihadistische beweging in Nederland. De beweging is “vele malen groter dan in de periode van vóór de strijd in Syrië”, is onderling goed verbonden en heeft contacten met jihadisten in andere landen.
Uitreizigers, de cijfers per 1-9-2018
– 140 Nederlanders met jihadistische intenties in het strijdgebied.
– 175 minderjarigen in Syrië en Irak, de meerderheid is vier jaar oud of jonger.
– 35 uitreizigers verblijven buiten het strijdgebied, vooral in detentie- of vluchtelingenkampen.
– 80 jihadisten zijn overleden
– 55 jihadisten zijn teruggekeerd naar Nederland.
Bron:Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 48
Extra geld vanwege dreiging
De 1,5 miljard euro die het kabinet de komende vier jaar structureel in de krijgsmacht investeert, zal de inzetbaarheid van het Nederlandse leger niet vergroten.
De slagkracht blijft beperkt tot twee middelgrote stabilisatie- of trainingsmissies in het buitenland (zoals nu in Mali en Irak) en de inzet van maximaal vier jachtvliegtuigen (zoals nu in Irak en de Baltische Staten). De marine komt nog niet verder dan het langdurig inzetten van twee oppervlakteschepen.
Dit blijkt uit de conceptversie van de Defensienota. Vandaag presenteert het kabinet het definitieve vierjarenplan van minister Ank Bijleveld (CDA) en staatssecretaris Barbara Visser (VVD). Het plan is vrijdag goedgekeurd in de ministerraad.
AD 26.03.2018
Dreiging
Militairen mogen weer in uniform de straat op. Op verzoek van de krijgsmacht trekt minister Ank Bijleveld trekt verbod weer in dat sinds 2014 geldt. ‘Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en zijn bondgenoten te beschermen’, zegt de minister in het Algemeen Dagblad. ‘Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent.’
Migratie, terrorisme, cyberaanvallen en desinformatie zijn een paar van de dreigingen die het kabinet steeds meer ziet toenemen. ‘De kwetsbaarheid van de Nederlandse samenleving voor maatschappelijke ontwrichting neemt toe’, schrijven Bijleveld en Visser. Ook Rusland vormt een gevaar: de annexatie van de Krim en de inmenging in westerse verkiezingen zijn daar ‘illustraties’ van, concludeert het kabinet.
Maar zelfs na een injectie van 1,5 miljard euro bezit de krijgsmacht niet de extra de slagkracht die nodig is om weerstand te bieden aan deze dreigingen, blijkt uit de nota. Het overgrote deel van het extra budget, ruim 1,2 miljard, blijkt nodig voor achterstallig onderhoud: het oplappen van verouderd materieel, het aanvullen van het (lage) salaris van militairen en het aantrekken van ondersteunende eenheden, zoals onderhoudspersoneel.
2 procent
Een extra buitenlandse missie zit er niet in, terwijl dat wel nodig is, denkt het kabinet. ‘Met het oog op de dreiging langs de oostflank en noordflank moet defensie er rekening mee houden dat de Navo-aanwezigheid in Noord- en Oost-Europa verder moet worden uitgebreid’, schrijven Bijleveld en Visser. ‘Ook de situatie aan de zuidflank vergt aanvullende Navo-inspanningen.’
In 2014 beloofden alle Navo-lidstaten om binnen tien jaar minimaal 2 procent van hun bruto binnenlands product aan Defensie te besteden. Met name de VS eisen dat Europa gaat meebetalen aan de eigen veiligheid.
RO 10.09.2018 De jihadistische dreiging is de afgelopen periode veranderd, maar de dreiging tegen Nederland blijft substantieel. En dus blijft het Dreigingsniveau op 4 van de 5 staan. Dat blijkt uit het 48ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) van de NCTV. De steekpartij op Amsterdam Centraal Station illustreert de dreiging in Nederland.
De in het vorige DTN geconstateerde verandering van de dreiging heeft zich doorgezet. Het aantal aanslagen in Europa is sinds oktober vorig jaar sterk verminderd. Ook is het vermogen van ISIS tot plannen en uitvoeren van aanslagen in Europa aangetast.
Dat het dreigingsniveau toch niet wijzigt heeft twee belangrijke redenen. Ten eerste opereren er ook in Nederland internationale jihadistische netwerken, al dan niet aan ISIS of Al Qa’ida verbonden. Deze netwerken hebben de intentie hebben om aanslagen in Europa te plannen. De tweede reden is de geweldsdreiging die blijft uitgaan van de Nederlandse jihadistische beweging. Er zijn aanhangers van deze beweging die zich bezighouden met het plannen van aanslagen, maar dit heeft tot op heden niet tot concrete dreiging geleid.
Jihadistisch beweging in Nederland
Ondanks een stagnerende groei, geeft de omvang van de Nederlandse jihadistische beweging reden tot zorg. Deze groep, die in de jaren 2013-2016 flink is gegroeid, is mogelijk bevattelijke voor een ‘wraaknarratief’ waarbij de schuld van de val van het ‘kalifaat’ gelegd wordt bij het Westen. Dit kan als rechtvaardiging worden gebruikt voor aanslagen.
De beweging bevindt zich in de fase van heroriëntatie na de ineenstorting van het kalifaat. Het gebrek aan uitreismogelijkheden, door de ineenstorting van het kalifaat, leidt tot meer nadruk op da’wa, het verspreiden van de jihadistische boodschap. Dit kan leiden tot een verdere groei van het aantal jihadisten in Nederland. Naast aanhangers van het jihadisme zijn er in Nederland nog enkele duizenden sympathisanten van het jihadisme, vooral van ISIS.
Internationaal
Ondanks de zware verliezen bestaat ISIS nog steeds. De afgelopen maanden is zichtbaar geworden dat ISIS in zowel Irak als Syrië de jihadstrijd voortzet, maar dan in de vorm van een insurgency: guerrilla tactieken, zoals korte hit-and-run aanvallen en ontvoeringen. De factoren die hebben geleid tot de opkomst van ISIS zijn geenszins weggenomen. Hierdoor blijft er een voedingsbodem voor onvrede bestaan, die door een organisatie als ISIS gekanaliseerd en uitgebuit kan worden.
Voor de dreiging in en tegen het Westen is het van belang dat in een aantal buurlanden tientallen jihadisten, die zijn veroordeeld voor een terroristisch misdrijf, binnenkort vrijkomen. Ook in Nederland zullen enkele veroordeelde jihadisten vrij komen.
Salafisme
De invloed van het salafisme in Nederland groeit al een aantal jaar. Een deel van de salafistische beweging propageert en legitimeert actieve onverdraagzaamheid en anti-democratische activiteiten. Hiermee vormt dit gedeelte van de salafistische beweging op termijn mogelijk een dreiging tegen de nationale veiligheid. Binnen het salafisme bevinden zich ook personen die terroristisch geweld legitimeren. Dat doen zij doorgaans verhuld in religieuze termen.
Links- rechtsextremisme
Er is sprake van groeiend zelfvertrouwen bij rechtsextremisten. De focus blijft gericht op acties tegen de vermeende islamisering van Nederland, de komst van asielzoekers en het vermeende verlies van de Nederlandse identiteit. Geweld door eenlingen of kleine groepen is denkbaar. In de afgelopen maanden hebben linkse actiegroepen nauwelijks extremistische acties uitgevoerd.
NU 10.09.2018 Hoewel de jihadistische dreiging de afgelopen tijd veranderd is, blijft de dreiging tegen Nederland substantieel, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maandag.
Hoewel het aantal aanslagen in Europa het afgelopen jaar sterk is afgenomen, illustreert de recente aanslag op Amsterdam Centraal Station nog altijd de dreiging.
Het dreigingsniveau blijft daarom staan op 4, op een schaal van 5. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag.
Eind augustus stak de negentienjarige Afghaan Jawed S. twee Amerikaanse mannen neer op het station. Hij handelde met een terroristisch motief, bleek uit zijn verklaringen.
Het aantal aanslagen in Europa is sinds vorig jaar oktober sterk verminderd, bleek ook al uit het vorige Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) van de NCTV. Dat het dreigingsniveau toch niet lager wordt, komt volgens de NCTV omdat er ook in Nederland internationale jihadistische netwerken opereren met de intentie om aanslagen te plannen.
Invloed van salafisme blijft groeiend probleem
Ook blijft er dreiging uitgaan van de Nederlandse jihadistische beweging. Deze groep, die in de jaren tussen 2013 en 2016 flink is gegroeid, is mogelijk bevattelijk voor ‘wraak’. De groep kan volgens de NCTV de schuld van de val van het kalifaat bij het Westen leggen en als rechtvaardiging gebruiken voor aanslagen.
Een ander groeiend probleem is volgens de NCTV de invloed van het salafisme in Nederland. Deze invloed groeit al jaren en zorgt voor onverdraagzaamheid en antidemocratische activiteiten. Onder de salafisten bevinden zich ook personen die terroristisch geweld goedpraten, meestal verhuld in religieuze termen.
NOS 10.09.2018 Sinds vorig jaar oktober is het aantal aanslagen in Europa sterk verminderd. Toch blijft de kans op een aanslag in Nederland reëel. De aanval van Jawed S. met een mes van een 19-jarige Afghaan op twee willekeurige reizigers op het Amsterdam CS illustreert de dreiging in ons land.
Daarom blijft het dreigingsniveau op 4 (op een schaal van 5) staan, schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme.
De NCTV ziet twee redenen om de dreiging op ‘substantieel’ te houden. Ook in Nederland opereren jihadistische netwerken die aanslagen kunnen plegen. In juni werden twee terrorismeverdachten aangehouden in Rotterdam die plannen hadden om in Frankrijk en Nederland aanslagen te plegen. Andere arrestaties in de afgelopen maanden onderstrepen dat er in Nederland mensen zijn die mogelijk terroristische aanslagen voorbereiden.
Daarnaast ziet de NCTV geweldsdreiging uitgaan van de jihadistische beweging in Nederland. De beweging is “vele malen groter dan in de periode van vóór de strijd in Syrië”, is onderling goed verbonden en heeft contacten met jihadisten in andere landen.
Uitreizigers, de cijfers per 1-9-2018
– 140 Nederlanders met jihadistische intenties in het strijdgebied.
– 175 minderjarigen in Syrië en Irak, de meerderheid is vier jaar oud of jonger.
– 35 uitreizigers verblijven buiten het strijdgebied, vooral in detentie- of vluchtelingenkampen.
– 80 jihadisten zijn overleden
– 55 jihadisten zijn teruggekeerd naar Nederland.
Bron:Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 48
Een nieuwe vorm van dreiging gaat uit van de veroordeelde jihadisten die hun straf hebben uitgezeten. De komende jaren komen in Nederland en de landen om ons heen vele tientallen personen op vrije voeten. In Frankrijk gaat het tot en met 2020 om 115 mensen, in het Verenigd Koninkrijk om 80 personen.
De NCTV acht het waarschijnlijk dat een aantal van hen nog steeds jihadistische overtuigingen heeft en tijdens hun gevangenschap contact heeft gekregen met nieuwe jihadistische of criminele netwerken.
Rechtsextremisme en windmolenverzet
De NCTV stelt vast dat extreemrechtse groeperingen zich vooral bezig houden met intimiderende en radicale acties, maar heeft geen aanwijzingen dat zij gewelddadig willen worden. Voorbeelden zijn de barbecue-acties van Pegida in de buurt van moskeeën tijdens de ramadan en het ophangen van een onthoofde pop bij een moskee in Amsterdam door Rechts in Verzet (RiV), een afsplitsing van Pegida.
Ook het buitenwettelijke verzet tegen windmolens wordt door de NCTV een vorm van extremisme genoemd. Tegenstanders ageren met democratische middelen tegen de komst van windmolens, maar soms worden pro-windmolen bestuurders, boeren en bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de installatie van de windmolens bedreigd of worden er spullen vernield. Dat zou vooral in Drenthe en Groningen gebeuren.
AD 03.09.2018 De steekpartij op Amsterdam Centraal vrijdag was de eerste terroristische aanslag met slachtoffers sinds de moord op filmmaker Theo van Gogh veertien jaar geleden.
Waarom reageert Nederland zo nuchter?
,,Het klinkt bot, maar het speelt zeker mee dat er ‘maar’ twee mensen gewond zijn geraakt”, zegt terrorismedeskundige Jelle van BuurenIn feb. ,,De politiek, de samenleving en de media hebben afgelopen dagen vrij nuchter gereageerd. Dat zou zeker anders zijn geweest bij een aanslag met kalasjnikovs, bomvesten, meerdere daders en tientallen gewonden en doden. Deze aanslag is niet te vergelijken met bijvoorbeeld die op Bataclan.”
Ook speelt mee dat afgelopen tijd in Europa vaker ‘kleine’ aanslagen zijn gepleegd door eenlingen, zegt de Leidse terrorismeonderzoeker. ,,Het lijkt erop dat we met z’n allen beter snappen en kunnen plaatsen dat zo’n steekincident kan plaatsvinden. Hoe erg het voor de slachtoffers ook is.”
‘Verwarde man’ in Den Haag
Daar komt volgens hem bij dat de autoriteiten van het begin af aan duidelijk hebben gecommuniceerd. ,,De politie meldde meteen dat rekening werd gehouden met een terroristisch motief. Heel anders dan de steekpartij in Den Haag begin mei, die direct werd toegeschreven aan een verwarde man.”
De dader bleek toen een gevluchte Syriër die volgens getuigen ‘Allahoe Akbar’ zou hebben geroepen. ,,Dat veroorzaakte in de samenleving het gevoel dat de autoriteiten zaken onder de pet probeerden te houden. Probeerde de burgemeester het incident te bagatelliseren door een terroristisch motief uit te sluiten? Die vraag hield de media nog dagen na het incident bezig. Bij de aanslag van vrijdag speelde dat geen rol.”
Dat de dader van de steekpartij op Amsterdam Centraal direct is neergeschoten en opgepakt, helpt volgens Van Buuren ook mee. ,,De politie heeft ontzettend snel gereageerd. Ik hoor niets dan lof over hun optreden. Stel dat de dader ontkomen was; dat had voor veel onrust gezorgd. Dan had je nu krantenkoppen als ‘klopjacht op terrorist in volle gang’.
De slachtoffers waren bovendien geen Nederlanders, maar Amerikanen. ,,Als het Nederlanders waren geweest, was het drama dichterbij gekomen. Volgens de wetten van de media waren Nederlandse journalisten dan direct op zoek gegaan naar nabestaanden. Dat zou hebben geleid tot emotionele verhalen: familie en voetbalclub treuren, dorp in rouw.”
Het lijkt erop dat we met z’n allen beter snappen dat zo’n steekincident kan plaatsvinden, aldus Terrorismedeskundige Jelle van Buuren..
De dader, tenslotte, blijkt een 19-jarige Afghaan met een Duitse verblijfsvergunning. De verontwaardiging zou groter zijn geweest als het om een asielzoeker was gegaan die door Nederland was binnengehaald, zegt Van Buuren. ,,Op sociale media zag je nu wat cynische commentaren als ‘Bedankt Merkel’. Die zijn hier toch wat minder beladen dan wanneer het ‘Bedankt Rutte’ zou zijn geweest.”
Extreem rechts
Vergeleken met Duitsland, waar afgelopen week duizenden demonstranten de straat op gingen na een dodelijke steekpartij in Chemnitz waarbij twee asielzoekers betrokken waren, is Nederland volgens hem überhaupt veel minder gepolariseerd. ,,In Duitsland heeft extreem rechts een veel grotere aanhang. Daarbij zijn er afgelopen jaren meer terroristische aanslagen (zoals dit voorjaar met een busje in Münster en in 2016 op de Kerstmarkt in Berlijn, red.) en incidenten met buitenlanders geweest, zoals de aanrandingen tijdens oudejaarsnacht 2015 in Keulen. Dat leidt tot een veel explosievere discussie.”
Het is niet zo dat de feitelijke terroristische dreiging in Nederland minder groot geworden is. Het dreigingsniveau staat hier niets voor niets al heel lang op vier, zegt Van Buren; het op één na hoogste niveau (‘substantieel’). ,,Afgelopen jaren zijn in Nederland tientallen mensen opgepakt en veroordeeld voor het voorbereiden van misdaden met een terroristisch oogmerk. Maar het nieuws dat iemand met een ingepakte rugzak en een treinkaartje voor Syrië is opgepakt heeft minder impact dan een aanslag met veel doden en gewonden.”
Moskee
In februari 2016 pleegden vijf daders een terreuraanval op een moskee in Enschede. Ze gooiden brandbommen naar het pand, waar op dat moment enkele tientallen mensen aanwezig waren. Een voorbijganger wist het vuur tijdig uit te krijgen, maar zowel de rechtbank als het Hof oordeelden dat de vijf zich schuldig hebben gemaakt aan een terreuraanslag.
AD 29.05.2018 Het Europese anti-terreurbeleid moet beter worden en Brussel zelf moet veel beter toezien op de effectiviteit ervan. Dat zegt de Rekenkamer in een analyse, die op dit moment wordt gepresenteerd.
Gelijk oplopend met de toename van het aantal terreuraanslagen op Europees grondgebied is Brussel op het vlak van antiterreur steeds actiever geworden. In overleg met de EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken ontwikkelde het programma’s voor bewustmaking en bestrijding van radicalisering, identificatie en aanpak van geradicaliseerden en bestrijding van terroristische propaganda op internet.
Alleen zijn daarbij inmiddels zoveel diensten en directoraten-generaal betrokken, en zoveel geldpotjes, dat het overzicht ontbreekt, en al helemaal op de effectiviteit van het beleid.
Die wordt volgens de Rekenkamer bovendien te veel gemeten in aantallen bijeenkomsten met bijvoorbeeld psychologen, politiemensen, leerkrachten en cipiers (als het gaat om herkenning en bestrijding van radicalisering) en te weinig in concrete gegevens over aantallen geradicaliseerden die op tijd in kaart zijn gebracht, en daarmee van planning en deelname aan terreuracties zijn afgehouden.
Ook stelt de Rekenkamer vast dat de Brusselse input ongelijk over de lidstaten is verdeeld. Tegelijkertijd erkent ze dat daarvoor een logische verklaring is. Wie één of meer keren met ernstige terreuraanvallen is geconfronteerd zal sneller geneigd zijn te investeren in antiterreur dan wie tot nu toe aan aanvallen is ontsnapt.
Ook stelt de Rekenkamer nadrukkelijk dat de rol van Europa nooit meer dan ondersteunend kan zijn. Nationale veiligheid is immers geen EU-taak, maar voor de volle 100 procent een verantwoordelijkheid van de lidstaten.
,,De Rekenkamer bevestigt wat iedereen eigenlijk al weet: radicalisering voorkom je niet met leuke praatclubjes in Brussel, maar vergt een wijkgerichte aanpak”, zo concludeert Europarlementariër Dennis de Jong (SP) op basis van het rapport.
,,Hooguit kun je op Europees niveau afspraken maken over het verwijderen van teksten op internet die oproepen tot terroristisch geweld, maar verder is het vooral een zaak door te dringen tot in de haarvaten van wat er in kwetsbare wijken gebeurt. Dat is geen taak voor de Europese commissie.”
Radicalisering voorkom je niet met leuke praatclubjes in Brussel, aldus Dennis de Jong, Europarlementariër namens de SP.
De Jong zou dan ook de miljoenen die Brussel nu aan coördinatie besteedt, liever reserveren voor mensen die lokaal actief zijn: de wijkagent, leraren, zorg en maatschappelijk werk: ,,Die hebben geen tijd om reisjes naar Brussel te maken om daar hun ervaringen met anderen uit te wisselen, want zij zijn juist in hun wijk hard nodig.
Ik ben dan ook niet verbaasd dat de Rekenkamer vaststelt dat er vooral beleidsambtenaren aan de netwerken deelnemen en niet de mensen die in de wijk actief zijn.”
De Europese commissie, die Rekenkamerrapporten per definitie vóór publicatie krijgt voorgelegd en erop mag reageren, sputtert niet veel tegen. Aanbevelingen van de Rekenkamer om de effectiviteit van het Brusselse beleid te verbeteren en vooral ook het toezicht op de effectiviteit, neemt ze ruimhartig over.
Eenvoudig is het allemaal niet, erkent de Rekenkamer, omdat radicalisering een veelkoppig monster is, met ‘push’-factoren als uitsluiting en marginalisering, en ‘pull’-factoren als misbruik van religieuze verhalen om geweld te rechtvaardigen. Voor de Rekenkamer staat de noodzaak om radicalisering te bestrijden niet ter discussie. ,,De meeste terreurverdachten die betrokken waren bij recente aanslagen in Europa waren geradicaliseerde EU-burgers.”
Trouw 31.03.2018 Het dreigingsniveau voor terrorisme staat al jaren op ‘substantieel’, maar een aanslag bleef in Nederland tot nu toe uit. Wordt het niet eens tijd om weer wat te ontspannen?
Het staat er nog net niet letterlijk. Toch lees je duidelijk in het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland dat het de goede kant op gaat. IS, waar de afgelopen jaren de grootste dreiging vandaan kwam, is een in nood verkerende terreurbeweging geworden, die het sinds oktober vorig jaar nauwelijks nog lukt om aanslagen te plegen in Europa.
Ondanks die constatering blijft het dreigingsniveau in Nederland op substantieel staan. Dat betekent dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), die het Dreigingsbeeld eerder deze week publiceerde, de kans op een aanslag als reëel inschat. Het is volgens de NCTV te vroeg om te zeggen of het relatief rustige beeld toekomstbestendig is.
Dat betekent dat Nederland nu al vijf jaar te maken heeft met het op een na hoogste dreigingsniveau. Maar kijk je naar wat er de afgelopen jaren feitelijk is gebeurd, dan lijkt het mee te vallen. Zo kreeg Nederland in tegenstelling tot de buurlanden tot nu toe niet te maken met een terroristische aanslag. Is het tijd om weer wat meer te ontspannen?
“Opschalen is nou eenmaal makkelijker dan afschalen”, zegt Jelle van Buuren, terrorismedeskundige aan de Universiteit Leiden, over het Dreigingsbeeld. “Stel je schaalt af en een maand later gebeurt er wat, dan krijg je behoorlijk vervelende vragen.” Bovendien doet de overheid met het Dreigingsbeeld een poging om een inschatting te maken voor de toekomst. En dat is altijd ingewikkelder dan terugkijken op dat wat er werkelijk is gebeurd, aldus Van Buuren.
Syriëgangers
Vooropgesteld: er is wel degelijk wat aan de hand in Nederland. Zo vertrokken er de afgelopen jaren zo’n driehonderd Nederlanders naar Syrië en Irak om daar mee te strijden, meestal aan de kant van IS. Ook waren er serieuze dreigingen voor een aanslag, zei Rob Bertholee, hoofd van de AIVD, in januari in het tv-programma ‘College Tour’. Hij sprak over vier verijdelde aanslagen in de afgelopen zes jaar. Zo had de Rotterdamse terreurverdachte Jaouad A. vuurwerkexplosieven en een automatisch wapen in huis toen hij werd gearresteerd. A. is eind vorig jaar veroordeeld tot vier jaar cel.
Bovendien is het op veel plekken in de wereld nog behoorlijk onrustig, stelt Peter Knoope, oud-directeur van het Internationaal Centrum voor Contraterrorisme en nu verbonden aan Instituut Clingendael. “Een militaire overwinning op IS betekent nog niet het einde van de boosheid en de woede bij verschillende groepen mensen. Het verplaatst zich alleen. Ook daar houdt de NCTV rekening mee. We zijn als Nederland nou eenmaal geen afgesloten container.”
Dat neemt niet weg dat angst voor terreur eigenlijk altijd te groot is, zegt Jacco Pekelder, historicus aan de Universiteit Utrecht. “Dat was al aan het einde van de negentiende eeuw het geval bij de anarchisten, en dat is nu nog steeds het geval met de jihadisten.”
Burgers maken zich bovengemiddeld zorgen over terreur, terwijl de kans klein is om erdoor getroffen te worden. Dat is nou eenmaal biologisch ingegeven, zegt Pekelder: wordt het overlevingsinstinct geactiveerd, dan wordt de rationaliteit onderdrukt.
Terroristen weten en gebruiken dat. Ze spelen in op de angst. Het is onderdeel van wat Pekelder hun ‘scenario’ noemt: “Neem Al-Qaida. Die beweging gebruikte geweld in de hoop dat de Amerikanen zouden overreageren. En dat zou dan aanleiding geven voor een algemene volksopstand in het Midden-Oosten tegen de eigen overheersers en tegen Amerika. Als een vonk in een kruitvat.”
Een massale opstand kwam er niet, maar dat overreageren van de Amerikanen had Al-Qaida goed ingeschat, zegt Pekelder. En tot op zekere hoogte gaat dat nog steeds zo.
Ook het tot dan toe nuchtere Nederland bleek gevoelig. Zo werd een lange lijst antiterreurwetten- en maatregelen opgetuigd. “Terwijl landen als Italië en Duitsland daar in de jaren zeventig al mee begonnen, hield Nederland lange tijd vol dat het niet nodig was om specifieke wetten voor terroristen te maken omdat het strafrecht toereikend was”, aldus de historicus. Daarin is door de jihadistische dreiging duidelijk verandering gekomen.
Nu mag de minister bijvoorbeeld zonder tussenkomst van een rechter iemands paspoort afpakken, of een gebiedsverbod opleggen. Iemand die verdacht wordt van terrorisme, kan als het aan de Tweede Kamer ligt ook langer dan andere verdachten in voorarrest worden gehouden.
Nederland heeft zich bij die maatregelen meer dan andere landen op de preventieve kant gericht, zegt Peter Knoope. Tien jaar geleden was hij nauw betrokken bij de voorbereidingen van de autoriteiten op de publicatie van ‘Fitna’. De anti-islamfilm van PVV-leider Geert Wilders kwam deze week precies tien jaar geleden uit. “We hadden van de Denen en de cartoonrellen geleerd dat het belangrijk is je voor te bereiden op eventuele spanningen in de samenleving. Dus toen Fitna uitkwam, waren er contacten gelegd in de wijken, en hadden de Nederlandse ambassades de opdracht gekregen hetzelfde te doen in het land waar zij actief zijn.”
Nog steeds gaat Nederland nuchterder om met de terreurdreiging dan veel andere westerse landen, vindt Knoope. “Hier staan niet alle pleinen vol met betonblokken omdat er mogelijk overal een dreiging is. De autoriteiten beslissen op basis van feitelijke informatie.”
Wel heeft Knoope bedenkingen bij de manier waarop er soms wordt gesproken over de jihadistische dreiging. “Eerlijk? Ik denk dat de woordkeuze van politici niet altijd bijdraagt. Kijk bijvoorbeeld hoe er wordt gesproken over het afnemen van de paspoorten van terreurverdachten. Vol stoere taal. Maar stel, ik ben een vader van iemand die naar Syrië is uitgereisd en ik wil me melden bij de overheid met informatie. Dan kan mijn zoon het risico lopen dat onze nationaliteit wordt afgepakt. Dan ga ik toch opnieuw nadenken of ik wel naar de autoriteiten wil stappen?”
Knoope erkent dat burgers van hun politiek leiders verwachten dat ze ferme taal spreken en ingrijpen na terreur. “Maar de vraag is of dat de meest verstandige manier is om te reageren, omdat een maatschappij in een negatieve spiraal kan belanden.”
Overdreven?
Is er achteraf bezien door de Nederlandse overheid te heftig gereageerd op de terreurdreiging? Die vraag is volgens Van Buuren niet te beantwoorden. “Het kan zijn dat het in Nederland relatief rustig is gebleven dankzij al die maatregelen en investeringen. Het kan ook zijn dat we geluk hebben dat ons een aanslag is bespaard. Dat valt niet te meten.”
Ondertussen is er wel een hoop veranderd in de samenleving, erkent Van Buuren. De angst voor terreur is het nieuwe normaal geworden. Hij somt op: al die opgetuigde veiligheidsprotocollen, de poortjes en tassenscanners die geïntroduceerd zijn, de speciale brigade van de marechaussee die met gepantserde jeeps de Tweede Kamer en ministeries beveiligt. Die verdwijnen niet zomaar weer uit het straatbeeld. “Een stoer iemand die het allemaal terugdraait op het moment dat het dreigingsniveau naar beneden gaat.”
Het nieuwe normaal betekent ook dat burgers eraan gewend zijn geraakt dat angst voor terreur erbij hoort. Jacco Pekelder: “Terroristen zijn de regisseurs die bepaalde scenario’s in werking zetten. En het lukt ze ons zo gek te maken precies het script te volgen.”
Dat hoeft niet, benadrukt Pekelder. “Ik heb weleens gezegd dat we ons moeten vermannen. Toen kreeg ik kritiek dat dat te masculien verwoord was. Maar wat ik ermee wil zeggen: besef dat je niet altijd vanuit je impulsen op terreurdreiging hoeft te reageren, maar dat je dat ook vanuit rationaliteit kunt doen. We weten dat onze angst voor terreur te groot is. Het is een kwestie van onszelf tot de orde roepen.”
NOS 26.03.2018 De dreiging die van de terroristische organisatie IS uitgaat, is aan het veranderen doordat het kalifaat in Syrië en Irak nagenoeg verdwenen is. Ook de jihadistische beweging in Nederland maakt een overgang door, nu uitreizen naar die landen niet meer mogelijk is.
Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het vandaag gepubliceerde Dreigingbeeld Terrorisme. Het dreigingsniveau voor terroristische aanslagen blijft niettemin op niveau 4 staan. Dat betekent dat er een reële dreiging is op een aanslag, maar dat er geen concrete voorbereidingen zijn gevonden.
Er zijn in 2017 in Europa meer aanslagen geweest dan het jaar daarvoor, maar sinds oktober was het rustig, constateert de NCTV. Tijdens het opstellen van het dreigingsbeeld was de gijzeling in een supermarkt in Zuid-Frankrijk van vrijdag nog niet geweest.
Terroristische aanslagen 2016 en 2017
DATA
PLAATS EN AANSLAG
AANTAL SLACHTOFFERS
22-3-2016
Brussel – Zaventem en metro
32
28-6-2016
Istanbul – luchthaven
44
14-7-2016
Nice – Promenade des Anglais
85
19-12-2016
Berlijn – kerstmarkt
12
1-1-2017
Istanbul – nachtclub
39
22-3-2017
Londen – Westminster
4
3-4-2017
Sint Petersburg – metro
14
7-4-2017
Stockholm – winkelstraat
4
22-5-2017
Manchester – Concert Ariana Grande
22
3-6-2017
Londen – London Bridge
7
17-8-2017
Barcelona – Ramblas
15
De trend van afnemende terroristische activiteit wordt mede veroorzaakt doordat IS geen gebied meer beheerst dat grenst aan Turkije. Daardoor is het uitsturen van terroristen naar Europa moeilijker geworden. Toch is er nog steeds dreiging, gelet op de aanhoudingen die de afgelopen maanden in West-Europa nog zijn gedaan op verdenking van het voorbereiden van aanslagen.
Prediken en propaganda
De jihadistische beweging in Nederland – de NCTV houdt het op enkele honderden mensen – richt zich meer en meer op prediking en sociale activiteiten, net als voor 2012. Hierdoor wordt het netwerk versterkt en het gedachtegoed verder verspreid. “Zorgelijk is dat jihadisten online invloed trachten uit te oefenen op educatieve initiatieven die bereik hebben in bredere online salafistische kringen.”
De NCTV merkt op dat in Nederland nog steeds propaganda verspreid wordt in gesloten online kringen, zowel officiële IS-propaganda als materiaal dat door sympathisanten is gemaakt. De afgelopen maanden was ook een Nederlandstalige groep actief op Telegram, waarin tips voor het plegen van aanslagen werden gewisseld. IS doet volgens de NCTV ook vaker een beroep op familie en vrienden van uitreizigers die in Syrië of Irak verblijven.
Uitreizigers
Sinds juni vorig jaar is voor zover bekend niemand meer vertrokken naar Syrië of Irak. In totaal zijn er circa 300 uitreizigers geweest. Daarvan zijn er nog 160 in de regio. Zestig zijn er dood, vijftig teruggekeerd. Daarnaast is er een groep van circa 30 personen die niet meer in het strijdgebied zijn, maar ook niet zijn teruggekeerd. Zij zitten in vluchtelingenkampen of worden gevangengehouden door andere groepen. Daarnaast zijn er zeker 145 kinderen met een Nederlandse link, de helft jonger dan vier jaar.
Extreemrechts
Dreiging vanuit extreemrechtse hoek is in Nederland relatief beperkt, zo schrijft de NCTV, die wel wijst op de groeiende aanhang van de racistische groepering Erkenbrand. “Bij diverse aanhangers van Erkenbrand leven ideeën van een op handen zijnde rassenoorlog. Hoewel de nadruk bij de organisatie ligt op het houden van radicale lezingen, kan verdere radicalisering plaatsvinden”. Met Erkenbrand is het antisemitisme in extreemrechtse kringen terug, aldus de NCTV.
RO 26.03.2018 De jihadistische dreiging in Nederland verandert. Door het uiteenvallen van het zogenoemde kalifaat is de organisatie van ISIS verzwakt. Ook zijn er sinds oktober 2017 nauwelijks nog jihadistische aanslagen gepleegd in West-Europa. Het is nog te vroeg om te zeggen hoe bestendig dit beeld is, daarom blijft het dreigingsniveau op niveau 4 van de 5. Dat betekent dat de kans op een aanslag reëel is. Dat staat in het 47ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV.
Er zijn meerdere redenen om niveau 4 op dit moment te handhaven, ondanks de veranderde dreiging. Zowel ISIS als al Qa’ida hebben nog steeds de intentie en de capaciteit om aanslagen te plegen in het Westen. De situatie in Syrië en Irak is zeer instabiel. Daarnaast zijn er de afgelopen periode in het Westen meerdere personen aangehouden die worden verdacht van het voorbereiden van aanslagen. Ook de aanslag in Frankrijk van afgelopen vrijdag laat zien dat de dreiging nog niet verdwenen is.
Nederland
Sinds juni 2017 zijn er geen geslaagde uitreizen naar jihadistisch gebied meer bekend. Hierdoor verandert de jihadistische dreiging in Nederland gestaag. De beweging richt zich, net als voor 2012, nadrukkelijker op sociale activiteiten. Ook is het voorstelbaar dat personen die eerder zouden zijn uitgereisd, zich aansluiten bij de jihadistische beweging in Nederland. Zorgelijk is dat jihadisten proberen online invloed te krijgen binnen bredere salafistische kringen. De inhoud van de propaganda verandert. Eerst lag de focus op de kalifaat als ideale staat, nu wordt vooral de militaire strijd verheerlijkt.
Internationaal
Van de komst van terugkeerders naar Europa gaat een lange termijn dreiging uit. Zij kunnen deel uitmaken van bestaande netwerken die een rol kunnen spelen bij de voorbereiding van aanslagen. Ook bestaat er zorg over de honderden ISIS strijders die in kampen van de Syrische Koerden worden vastgehouden. Hier kunnen makkelijk nieuwe netwerken ontstaan. ISIS heeft de afgelopen periode meer beroep gedaan op personen die al in het Westen wonen. Vaak familie of vrienden van uitreizigers. Dit is een verandering van de manier waarop ISIS aanslagen aanstuurt.
Rechts/links-extremisme
Er zijn in Nederland geen aanwijzingen voor rechts-terroristische structuren of groeperingen. Wel valt de groei van de racistische groepering Erkenbrand op, die steeds meer geïnteresseerden rekt. Vanwege het antidemocratische gedachtegoed bij Erkenbrand vormt deze groep een gevaar voor de democratische rechtsorde.
Het is de laatste periode relatief rustig gebleven wat betreft extreemlinkse protestacties en demonstraties. Het Nederlandse asiel- en migratiebeleid blijft een voedingsbodem voor linksextremisten, evenals het Zwarte Pieten-debat en (vermeend) geweld bij de politie.
Polarisatie
De afgelopen periode heeft er over verschillende onderwerpen een gepolariseerd debat plaatsgevonden. Zo laaide de laatste maanden het debat over salafisme op. Terugkerend zijn de debatten over asielzoekers en Zwarte Piet. Die leiden tot een groter onbegrip tussen bevolkingsgroepen.
De Turkse aanval in Afrin zorgt in heel Europa voor oplopende spanningen, waarbij incidenteel spraken is van geweld. De gespannen politieke verhoudingen in Turkije geven aanleiding tot bezorgdheid onder Turkse Nederlanders. Rondom Diyanet is onrust ontstaan, na berichten in Europese media over het in kaart brengen van politieke tegenstanders van de Turkse regering.
NU 26.03.2018 Doordat de terroristische organisatie Islamitische Staat grotendeels verslagen is, is de dreiging voor Nederland veranderd. De kans op een aanslag blijft echter substantieel. Dat maakt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maandag bekend.
De NCTV laat in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) weten dat het uiteenvallen van het zogenoemde kalifaat de terroristische organisatie heeft verzwakt. Daarnaast zijn er in West-Europa sinds oktober 2017 nauwelijks nog aanslagen gepleegd.
Omdat de NCTV nog niet weet hoe bestendig dit beeld is, blijft het dreigingsniveau vier op een schaal van vijf. Dat betekent dat de kans op een aanslag reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat er een aanval wordt voorbereid.
De NCTV verduidelijk dat IS en Al-Qaeda nog steeds over voldoende capaciteit beschikken om een aanslag te plegen. Dat blijkt uit ook uit de arrestaties van meerdere personen in West-Europa de afgelopen periode die plannen hadden om een aanslag te plegen.
De instabiele situatie die is ontstaan in landen als Irak en Syrië zorgt ervoor dat de dreiging nog steeds reëel is.
Kalifaat
Omdat het kalifaat uit elkaar gevallen is merkt het NCTV op dat de jihadistische dreiging in Nederland zich weer verplaatst naar sociale media. De NCTV noemt het zorgelijk dat jihadisten proberen online invloed te krijgen binnen bredere salafistische kringen.
De inhoud van de propaganda verschuift van de verheerlijking van het kalifaat naar die van de militaire strijd.
Een ander gevolg is dat sinds juni 2017 er geen geslaagde uitreizen naar jihadistisch gebied meer bekend zijn. Naar schatting zijn driehonderd Nederlanders naar het kalifaat gegaan, van wie er zestig zijn omgekomen. Momenteel zijn er nog ongeveer honderdzestig Nederlanders in Syrië of Irak die jihadistische intenties hebben.
Telegraaf 26.03.2016 Ondanks dat het kalifaat in duigen ligt, zijn er in Nederland nog steeds ’een paar honderd’ IS-sympathisanten die online propaganda uitwisselen en tips voor aanslagen. De dreiging blijft.
Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het driemaandelijkse dreigingsbeeld. Het dreigingsnivau blijft ’substantieel’, dat wil zeggen vier op een schaal van vijf, maar kan wellicht dit jaar naar beneden worden bijgesteld. Er zijn al zeven maanden geen grote aanslagen geweest in Europa.
Besloten groepen waar polderjihadisten informatie uitwisselen, blijven door verwijderingsmaatregelen meestal niet lang in de lucht. Net zo snel verschijnen ze weer. „In de afgelopen periode werd bijvoorbeeld een Nederlandstalige groep op Telegram actief waarvan de leden onderling tips en informatie deelden die gebruikt kunnen worden voor het plegen van aanslagen”, schrijft de NCTV.
Haatpredikers
De NCTV wijst ook op de dreiging van radicale predikers zoals Fawaz Jneid. De terrorismebestrijder bevestigt dat deze Haagse imam een haatpreek tegen Aboutaleb heeft afgestoken. Daarin kwalificeert hij de Rotterdamse burgemeester „als een hypocriete, opportunistische en afvallige moslim die de (belangen van de) moslimgemeenschap ondermijnt. Er zijn aanhoudende zorgen dat Jneid met dergelijke uitspraken onder radicale jongeren invloed zou kunnen winnen.”
De NCTV schrijft harde woorden aan het adres van Turkije. Met de aanval op de Koerden in het Noord-Syrische Afrin verzwakt dat land het front tegen IS. Daarmee groeit de kans dat het kalifaat weer sterker wordt.
Ondertussen richten jihadisten zich na het debacle in Syrië weer op het binnenland, stelde de AIVD eerder ook al vast. De NCTV maakt zich zorgen over de online invloed die jihadisten proberen uit te oefenen op scholen en andere onderwijsinitiatieven in salafistische kringen.
Antisemitisme ’terug van weggeweest
De dreiging voor Nederland komt niet alleen uit radicaal-islamitische hoek. De NCTV wijst ook op de opkomst van Erkenbrand. Deze het extreemrechtse fractie, een Nederlandse tak van de Amerikaanse Alt-Right beweging, heeft een groeiend aantal aanhangers. „Van deze groepering gaat een gevaar uit voor de democratische rechtsorde. Bij diverse aanhangers van Erkenbrand leven ideeën van een op handen zijnde rassenoorlog.” Dankzij Erkenbrand is het ’antisemitisme weer helemaal terug van weggeweest’, aldus de terrorismebestrijder.
NOS 26.03.2018 Militairen mogen in het openbaar weer hun legeruniform dragen. Minister Ank Bijleveld trekt het verbod dat hierop sinds 2014 staat op verzoek van de krijgsmacht weer in. Dat schrijft ze in de nieuwe Defensienota.
In het Algemeen Dagblad zegt de minister: “Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en zijn bondgenoten te beschermen. Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent.”
Dreiging uit Syrië
Het uniformverbod werd in 2014 ingesteld toen een Nederlandse jihadist vanuit Syrië dreigde een daad te stellen tegen de overheid. Uit angst voor een aanslag op militairen werd toen besloten dat ze zich moesten omkleden in burgerkleding voor ze naar huis gingen. Zo zouden ze minder herkenbaar zijn voor terroristen.
De militairen zelf vonden dat hier een verkeerd signaal vanuit ging. Ze wilden de manier waarop zij leven niet door terroristen laten bepalen. De maatregel werd in 2016 al iets versoepeld. Militairen die met de auto reisden, hoefden zich toen niet meer om te kleden, maar voor militairen die gebruikmaakten van het openbaar vervoer bleef de regel gelden.
Groot personeelstekort
Hoewel het dreigingsniveau sinds 2014 niet gewijzigd is, denken Defensie en de veiligheidsdiensten dat het wel weer verantwoord is om geüniformeerd over straat te gaan. Daarnaast denken ze dat de intrekking van het verbod kan bijdragen aan het werven van nieuw personeel bij Defensie, dat kampt met een groot personeelstekort.
“We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen”, zeggen de minister en haar staatssecretaris Barbara Visser tegen het AD.
Telegraaf 26.03.2018 Defensie kiest „duidelijk voor het personeel” de komende jaren. Dat zei minister Ank Bijleveld maandag bij de presentatie van haar plannen. Behalve op personeel richt ze zich vooral op achterstallig onderhoud. De uitrusting van militairen wordt beter.
Bijleveld hoopt met haar Defensienota de militairen een „nieuw perspectief” te bieden. Ze wil dat bereiken door opleidingen te verbeteren, de arbeidsvoorwaarden te moderniseren, meer te oefenen en door mensen meer zekerheid geven.
Het herstel van het vertrouwen van de mensen is „misschien wel de belangrijkste uitdaging de komende jaren”, aldus Bijleveld. Ze presenteerde de nota in de Generaal-Majoor Kootkazerne in Stroe op de Veluwe.
Defensie kampt met een flink personeelstekort. Dat wil ze ook wegwerken door deeltijdarbeid toe te staan. Ook moeten militairen makkelijker tijdelijk elders kunnen werken, maar ze hoeven ook minder vaak te rouleren.
Materieel vervangen
Oud en versleten materieel wordt vervangen of vernieuwd. De fregatten, mijnenjagers en onderzeeboten worden vervangen. Ook worden de Apache-gevechtshelikopters gemoderniseerd. Defensie gaat flink in cyberdefensie en ICT te investeren.
Verder gaat Defensie de verdediging tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen versterken. „De tegenstander op dit vlak staat niet stil”, zei Bijleveld.
Kazernes blijven open
Ook blijft een aantal kazernes open. Het gaat onder meer om de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum en de Koningin Wilhelminakazerne in Ossendrecht. En misschien blijven meer locaties open, voegde de minister eraan toe.
De komende jaren is er structureel 1,5 miljard euro extra voor Defensie beschikbaar. In 2020 wordt opnieuw gekeken of de nota nog voldoet. Dat is het moment om te kijken naar mogelijk extra geld van het kabinet, zei de minister.
In de NAVO is in 2014 afgesproken dat de lidstaten 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) besteden aan Defensie. Die norm wordt niet gehaald. Bijleveld noemt de 1,5 miljard „een belangrijke eerste stap.”
Defensie richt zich in de eerste plaats op het beschermen het koninkrijk en haar bondgenoten, aldus de bewindsvrouw. „We kunnen niet alles doen.” Het woordje ’ambitieniveau’ komt daarom niet voor in de nota.
VK 26.03.2018 Militairen mogen weer in uniform de straat op. Op verzoek van de krijgsmacht trekt minister Ank Bijleveld trekt verbod weer in dat sinds 2014 geldt. Dit schrijft ze in de nieuwe Defensienota.
‘Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en zijn bondgenoten te beschermen’, zegt de minister in het Algemeen Dagblad. ‘Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent.’
Het uniformverbod werd in 2014 ingesteld toen een Nederlandse jihadist vanuit Syrië dreigde ‘een sterke en stevige daad’ tegen de Nederlandse overheid te stellen. Uit angst voor een aanslag op militairen werd toen besloten dat ze hun uniform niet meer in het openbaar mochten dragen: ze moesten zich omkleden in burgerkleding voor ze naar huis gingen, om minder herkenbaar te zijn voor terroristen. Zelf vonden de militairen dat hier een verkeerd signaal vanuit ging. Ze wilden de manier waarop ze leven niet door terroristen laten bepalen.
Personeelstekort
Eind 2016 werd het verbod al iets versoepeld. Defensiepersoneel mocht toen het uniform aanhouden als ze met de auto reisden.
Volgens Defensie en de veiligheidsdiensten is het nu weer verantwoord op met een uniform over straat te gaan. De intrekking van het verbod moet ook bijdragen aan het wegwerken van een groot personeelstekort. ‘We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen. Dat mensen hen op straat gewoon kunnen aanspreken als ze meer over hun vak willen weten’, zegt Bijleveld tegen het AD.
Telegraaf 26.03.2018 Militairen mogen in het openbaar weer hun legeruniform dragen. Minister Ank Bijleveld (Defensie) trekt het verbod in dat sinds 2014 geldt. Dat blijkt uit de Defensienota die maandag verschijnt.
,,Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en zijn bondgenoten te beschermen. Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent”, zegt minister Bijleveld (CDA) tegen het AD.
De bewindsvrouw komt daarmee tegemoet aan een uitdrukkelijke wens van militairen. De intrekking van het verbod moet bovendien bijdragen aan het verminderen van het personeelstekort. ,,We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen. Dat mensen hen op straat gewoon kunnen aanspreken als ze meer over hun vak willen weten”, zegt Bijleveld.
Het uniformverbod werd in september 2014 ingesteld vanwege een verhoogde dreiging door jihadstrijders. Eind 2016 werd het verbod voor militairen om in het openbaar een uniform te dragen al iets versoepeld. Defensiepersoneel mocht toen het uniform aanhouden in de dienst- of privé-auto.
NU 26.03.2018 Militairen mogen in het openbaar weer hun uniform dragen. Minister Ank Bijleveld (Defensie) trekt het verbod in dat sinds 2014 geldt. Dat blijkt uit de Defensienota die maandag verschijnt en waaruit het AD citeert.
“Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en zijn bondgenoten te beschermen. Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent”, zegt minister Bijleveld (CDA).
De bewindsvrouw komt daarmee tegemoet aan een uitdrukkelijke wens van militairen. De intrekking van het verbod moet bovendien bijdragen aan het verminderen van het personeelstekort. “We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen. Dat mensen hen op straat gewoon kunnen aanspreken als ze meer over hun vak willen weten”, zegt Bijleveld.
Het uniformverbod werd in september 2014 ingesteld vanwege een verhoogde dreiging door jihadstrijders. Eind 2016 werd het verbod voor militairen om in het openbaar een uniform te dragen al iets versoepeld. Defensiepersoneel mocht toen het uniform aanhouden in de dienst- of privé-auto.
AD 26.03.2018 Militairen mogen weer in uniform over straat. Minister Ank Bijleveld van Defensie trekt het verbod in dat sinds 2014 gold, schrijft ze in haar Defensienota die vandaag verschijnt.
We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen.
Eén van de speerpunten in dit plan voor de toekomst is dat de krijgsmacht weer meer zichtbaar moet worden. ,,Het leger heeft de taak om ons koninkrijk en haar bondgenoten te beschermen. Dan is het ook belangrijk dat je herkenbaar en aanspreekbaar bent’’, zegt Bijleveld.
De minister en haar staatssecretaris Barbara Visser willen daarmee tegemoet komen aan de uitdrukkelijke wens van militairen. Maar het moet ook moet bijdragen aan het wegwerken van een groot personeelstekort, zeggen zij in een uitgebreid interview met deze krant dat morgen verschijnt. ,,We moeten heel veel nieuwe mensen werven en dan is het belangrijk dat je laat zien wat militairen doen. Dat mensen hen op straat gewoon kunnen aanspreken als ze meer over hun vak willen weten.’’
Vrees om doelwit te worden
Het uniformverbod werd in 2014 ingesteld toen een Nederlandse jihadist vanuit Syrië opriep om een daad te stellen tegen de overheid. De vrees bestond dat militairen doelwit zouden kunnen worden. Zonder uniform zouden ze minder herkenbaar zijn voor potentiële aanslagplegers, zo was de gedachte.
De terugkeer van het uniform op straat is een lang gekoesterde wens van militairen zelf. Vakbonden vonden een verbod een verkeerd signaal, waardoor de beroepstrots werd gekrenkt. Voor veel militairen voelde het alsof terroristen nu dicteerden hoe zij hier moesten leven. Ook Kamerleden van VVD, PVV en CDA vroegen om versoepeling van het verbod.
In 2016 werd de maatregel al iets versoepeld. Soldaten hoefden zich toen niet meer om te kleden als ze met de auto op pad gingen, maar geüniformeerd met het openbaar vervoer reizen bleef verboden. Vorig jaar januari scherpte defensie de veiligheidsprocedures voor militairen weer iets verder aan. Ze moesten toen direct 112 bellen als ze zich bedreigd voelden.
Hoewel het dreigingsniveau voor een terroristische aanslag sinds 2014 niet is gewijzigd en IS afgelopen vrijdag nog een aanslag pleegde in Franse Trèbes, schatten defensie en de veiligheidsdiensten in dat het verantwoord is om weer met uniform over straat te gaan. Bijleveld: ,,Dat hebben we natuurlijk goed gewogen.”
NU 26.03.2018 Oud en versleten materieel wordt vervangen of vernieuwd. De fregatten, mijnenjagers en onderzeeboten worden vervangen. Ook worden de Apache-gevechtshelikopters gemoderniseerd. Defensie gaat flink in cyberdefensie en ICT investeren.
Het herstel van het vertrouwen van de mensen is “misschien wel de belangrijkste uitdaging de komende jaren”, aldus Bijleveld. Ze presenteerde de Defensienota in de Generaal-Majoor Kootkazerne in Stroe op de Veluwe.
Daarnaast kiest Defensie “duidelijk voor het personeel” de komende vier jaar. Dat zei minister Ank Bijleveld maandag bij de presentatie van haar plannen.
Perspectief
Bijleveld hoopt met de nota de militairen een “nieuw perspectief” te bieden. Ze wil dat bereiken door opleidingen te verbeteren, de arbeidsvoorwaarden te moderniseren, meer te oefenen en door mensen meer zekerheid geven.
Defensie kampt met een flink personeelstekort. Dat wil ze ook wegwerken door deeltijdarbeid toe te staan. Ook moeten militairen makkelijker tijdelijk elders kunnen werken en minder vaak rouleren.
Dreiging
Verder gaat Defensie de verdediging tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen versterken. “De tegenstander op dit vlak staat niet stil”, zei Bijleveld.
Ook blijft een aantal kazernes open. Het gaat onder meer om de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum en de Koningin Wilhelminakazerne in Ossendrecht. En misschien blijven meer locaties open, voegde de minister eraan toe.
NAVO
De komende jaren is er structureel 1,5 miljard euro extra voor Defensie beschikbaar. In 2020 wordt opnieuw gekeken of de nota nog voldoet. Dat is het moment om te kijken naar mogelijk extra geld van het kabinet, zei de minister.
In de NAVO is in 2014 afgesproken dat de lidstaten 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) besteden aan Defensie. Die norm wordt niet gehaald. Bijleveld noemt de 1,5 miljard “een belangrijke eerste stap”.
Defensie richt zich in de eerste plaats op het beschermen het koninkrijk en haar bondgenoten, aldus de bewindsvrouw. “We kunnen niet alles doen.” Het woordje ‘ambitieniveau’ komt daarom niet voor in de nota.
Vakbond
De militaire vakbonden noemen de nieuwe Defensienota een “positieve ontwikkeling”. Volgens VBM is dit de “eerste nota sinds jaren die uitgaat van de mensen in de organisatie”.
De AFMP toont zich bijzonder tevreden dat het AOW-gat van (oud-)militairen nu volledig wordt gecompenseerd. Het AOW-gat leidde tot veel onmin bij personeel.
Telegraaf 26.03.2018 Wat is de strategie van Defensie voor de lange termijn? Dat staat in de Defensienota die maandag wordt gepresenteerd door minister Ank Bijleveld en staatssecretaris Barbara Visser in de Generaal-majoor Kootkazerne in Stroe. In het rapport wordt onder meer aangegeven welke nieuwe wapens worden aangeschaft.
Het kabinet trekt structureel tot 1,5 miljard euro extra uit voor Defensie. Er is na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie decennia gesneden in de begroting van de krijgsmacht. Daar is onder het vorige kabinet een eind aan gekomen.
In de Defensienota worden extra middelen uitgetrokken voor het personeel. Het leger kampt met een tekort aan mensen op onder meer medisch en technisch gebied. Ook pleiten vakbonden al langer voor modernisering van de arbeidsvoorwaarden.
Verder zal er geïnvesteerd worden in cyberdefensie en ict. Sinds vorig jaar is het Defensie Cyber Commando (DCC) operationeel, maar dat is nog relatief klein. Defensie wordt steeds vaker slachtoffer van digitale spionage. Met de DCC kan het ook cyberaanvallen uitvoeren.
Ook zal aangekondigd worden dat er geld naar de marine gaat. De fregatten en mijnenjagers moeten worden vervangen. Dit kabinet moet ook een besluit nemen over de vervanging van de onderzeeboten. Defensie blijft vasthouden aan een krijgsmacht die breed inzetbaar is.
AD 26.03.2018 Voor het eerst in jaren mag de krijgsmacht weer fors meer geld gaan uitgeven. Alle militairen gaan daar iets van merken, maar bij de marine profiteren ze het meest, blijkt uit de Defensienota.
De Zeestrijdkrachten mogen tot 2033 maar liefst 6,4 miljard euro investeren in nieuwe spullen. Voor de landmacht is in diezelfde periode 2 miljard gereserveerd. De luchtmacht moet het doen met 1 miljard.
Minister Ank Bijleveld (Defensie) kiest in eerste instantie niet voor nog meer nieuwe F-35 straaljagers dan de huidige 37 – zoals de Luchtmacht graag wil – maar besteedt het geld liever aan nieuwe, bemande onderzeeboten. Die moeten in 2027 in de vaart worden genomen. Ook koopt Nederland samen met België nieuwe M-fregatten en mijnenjagers en worden de Luchtverdediging- en Commando-fregatten gemoderniseerd.
De Landmacht doet de komende jaren geen grote nieuwe aankopen, maar mag wel fors geld uitgeven aan een omvangrijke opknapbeurt voor bijna al het materieel. De artillerie, verkennings-, pantser- en infanteriegevechtsvoertuigen behoren dan weer tot de modernste ter wereld.
Behalve meer nieuwe straaljagers stond een nieuw wapen hoog op het verlanglijstje van de luchtmacht: een onbemand verkenningsvliegtuig ofwel Reaper. Die komt er. Evenals drie extra transporthelikopters en nieuwe transportvliegtuigen. Ook worden de gevechtshelikopters gemoderniseerd en krijgt de luchtmacht een nieuwe zakenjet, die veel wordt gebruikt door de legertop en bewindspersonen.
Los van deze grote investeringen moeten alle militairen de komende jaren merken dat het Defensie weer voor de wind gaat. Het leger kan munitievoorraden weer aanvullen zodat er weer meer geoefend kan worden zonder ‘pang pang’ te roepen. Ook krijgen alle militairen nieuwe gevechtsuitrustingen. Ze mogen daarin een beperkt aantal keuzes zelf maken wat het draagcomfort ten goede moet komen. En er komt draadloos internet op alle kazernes.
Commandanten van eenheden krijgen meer ruimte om kleine uitgaven makkelijker te doen en daarvoor niet een ellenlange procedure te volgen. Het personeelssysteem wordt aangepast om zo goede mensen te kunnen behouden en makkelijker nieuwe te werven. Maar wie toch weg wil, wordt gevraagd om dan toch in elk geval reservist te worden.
NOS 26.03.2018 Nederlandse militairen krijgen een nieuwe persoonlijke uitrusting, inclusief betere kogelwerende vesten. Dat staat in de Defensienota van minister Bijleveld, waarin ze de toekomstplannen schetst voor de krijgsmacht.
Over de persoonlijke uitrusting is de laatste tijd veel te doen geweest. Veel militairen klaagden dat ze op missie werden gestuurd met slechte spullen, zoals kleding en schoeisel. Sommigen betaalden uit eigen zak een betere uitrusting.
Overal wifi
Als het aan Bijleveld en haar staatssecretaris Visser ligt, hoeft dat niet meer. De hele uitrusting, waaronder de gevechtsvesten en de bescherming tegen kogels en granaten wordt vervangen. Ook alle handvuurwapens worden stapsgewijs vervangen.
Defensie gaat extra inspanningen doen om een aantrekkelijke werkgever te zijn, staat in de nota. Aan de leegloop moet een einde komen.
Er komen meer loopbaanmogelijkheden. Ook de gezondheidszorg en de huisvesting wordt beter. Zo komt er overal waar militairen gelegerd zijn draadloos internet.
Zes militaire complexen die vanwege bezuinigingen gesloten zouden worden, blijven toch open. Defensie krijgt er deze kabinetsperiode miljarden euro’s bij, en daarom is de noodzaak van sluiting van de baan.
Welke complexen gaan toch niet dicht?
Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum
Joost Dourleinkazerne op Texel
Koningin Wilhelminakazerne in Ossendrecht
Complex Brasserskade, Den Haag
Kamp Nieuw Milligen in Uddel
Munitiecomplex Alphen
Bijleveld sluit niet uit dat nog meer locaties behouden blijven die op de nominatie staan om gesloten te worden.
Vandaag werd al bekend dat militairen niet meer in burger over straat hoeven. Dat verbod was ingesteld vanwege de terreurdreiging, maar volgens Bijleveld is het juist belangrijk dat militairen zichtbaar zijn in het straatbeeld.
Telegraaf 26.03.2018 De militaire vakbonden noemen de nieuwe Defensienota een „positieve ontwikkeling.” Volgens VBM is dit de „eerste nota sinds jaren die uitgaat van de mensen in de organisatie.”
In de nota kiest Defensie „duidelijk voor het personeel”, zei minister Ank Bijleveld maandag bij de presentatie. Verder richt ze zich vooral op achterstallig onderhoud van materieel. Er is weinig om de slagkracht van het leger te versterken.
Volgens Marc de Natris van vakbond GOV/MHB heeft ze „een juiste keuze” gemaakt door nu voor het personeel te kiezen. Hij vindt wel dat vanaf 2020 geïnvesteerd moet worden in de slagkracht.
De AFMP toont zich bijzonder tevreden dat het AOW-gat van (oud-)militairen nu volledig wordt gecompenseerd. Het AOW-gat leidde tot veel onmin bij personeel. Bijleveld zei te hopen dat met deze stap „weer naar de toekomst kan worden gekeken.”
De ACOM is het minst positief. „Veel grote woorden in de Defensienota 2018, maar van effectieve slag- en daadkracht is helaas weinig te merken. Een nota die welbeschouwd gekenmerkt wordt door clichés en uitgekauwde formuleringen.”
Telegraaf 26.03.2018 Jaarlijks gaat Defensie er 1,5 miljard bij krijgen en dat wordt geïnvesteerd in mensen, zichtbaarheid en slagkracht. De grote vraag is: is dat genoeg, na jaren van bezuinigingen?
VK 26.03.2018 De 1,5 miljard euro die het kabinet de komende vier jaar structureel in de krijgsmacht investeert, zal de inzetbaarheid van het Nederlandse leger niet vergroten.
De slagkracht blijft beperkt tot twee middelgrote stabilisatie- of trainingsmissies in het buitenland (zoals nu in Mali en Irak) en de inzet van maximaal vier jachtvliegtuigen (zoals nu in Irak en de Baltische Staten). De marine komt nog niet verder dan het langdurig inzetten van twee oppervlakteschepen.
Dit blijkt uit de conceptversie van de Defensienota. Vandaag presenteert het kabinet het definitieve vierjarenplan van minister Ank Bijleveld (CDA) en staatssecretaris Barbara Visser (VVD). Het plan is vrijdag goedgekeurd in de ministerraad.
Migratie, terrorisme, cyberaanvallen en desinformatie zijn een paar van de dreigingen die het kabinet steeds meer ziet toenemen. ‘De kwetsbaarheid van de Nederlandse samenleving voor maatschappelijke ontwrichting neemt toe’, schrijven Bijleveld en Visser. Ook Rusland vormt een gevaar: de annexatie van de Krim en de inmenging in westerse verkiezingen zijn daar ‘illustraties’ van, concludeert het kabinet.
Maar zelfs na een injectie van 1,5 miljard euro bezit de krijgsmacht niet de extra de slagkracht die nodig is om weerstand te bieden aan deze dreigingen, blijkt uit de nota. Het overgrote deel van het extra budget, ruim 1,2 miljard, blijkt nodig voor achterstallig onderhoud: het oplappen van verouderd materieel, het aanvullen van het (lage) salaris van militairen en het aantrekken van ondersteunende eenheden, zoals onderhoudspersoneel.
2 procent
Een extra buitenlandse missie zit er niet in, terwijl dat wel nodig is, denkt het kabinet. ‘Met het oog op de dreiging langs de oostflank en noordflank moet defensie er rekening mee houden dat de Navo-aanwezigheid in Noord- en Oost-Europa verder moet worden uitgebreid’, schrijven Bijleveld en Visser. ‘Ook de situatie aan de zuidflank vergt aanvullende Navo-inspanningen.’
In 2014 beloofden alle Navo-lidstaten om binnen tien jaar minimaal 2 procent van hun bruto binnenlands product aan Defensie te besteden. Met name de VS eisen dat Europa gaat meebetalen aan de eigen veiligheid.
Bondgenoten
Begin juli zal de Amerikaanse president Donald Trump zijn 2-procenteis herhalen op de Navo-top in Brussel. Den Haag zal dan moeten toegeven dat het dit jaar slechts 1,29 procent aan de krijgsmacht spendeert. Dat percentage daalt de komende vier jaar ook nog eens naar 1,26 procent, staat in de Defensienota. De Navo-belofte voor 2024 wordt dus niet gehaald.
‘De enige verdedigingslinie die Nederland heeft, is dat ongeveer de helft van de andere Navo-landen de 2-procentnorm ook niet haalt’, zegt defensie-expert Ko Colijn van instituut Clingendael. ‘Ze kunnen de Amerikanen hier misschien een tijdje mee op afstand houden. Maar op lange termijn moet Nederland toch echt fors investeren in Defensie als het als serieuze bondgenoot gezien wil blijven worden.’
Onhaalbaar
Secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de Navo erkende half februari dat slechts 15 van de 29 Navo-lidstaten op koers liggen met de 2-procenteis. Hij besloot het glas echter niet half leeg, maar half vol te noemen. ‘In 2014 spendeerden nog maar drie lidstaten 2 procent van hun bnp aan defensie, dit jaar zijn dat er al acht. In 2024 zullen dat er vijftien zijn.’
Nederland zou jaarlijks 8 miljard euro extra aan defensie moeten besteden om de Navo-norm te halen, maar dat is vooralsnog politiek onhaalbaar. Militairen mogen volgens ingewijden al in hun handjes knijpen met de 1,5 miljard extra die ze hebben gekregen.
Volgens het CDA-Kamerlid en ex-miltair Hanke Bruins Slots is het zelfs de vraag of defensie jaarlijks ‘meer dan 1,5 miljard euro kan wegzetten’. Ze zei dat half januari op een openbare bijeenkomst in sociëteit Nieuwspoort. Extra materieel en personeel aantrekken kost tijd, dus een miljardeninjectie is niet zomaar uitgegeven.
Hier gaat het defensiegeld naartoe;
Defensie krijgt er na jaren van bezuinigingen geld bij: 1,5 miljard in vier jaar. De Volkskrant beschikt over de concept-Defensienota van januari. Kleine wijzigingen zijn nog mogelijk, maar dit zijn grofweg de plannen.
Na jaren van bezuinigingen krijgt defensie er de komende vier jaar geld bij. Dit jaar gaat het om bijna 1 miljard euro. Dat bedrag loopt in vier jaar tijd op naar 1,5 miljard. Vanaf 2021 krijgt defensie er structureel 1,5 miljard euro bij. Dit is de grootste investering in de krijgsmacht sinds het einde van de Koude Oorlog.
Waar wordt het aan besteed?
Het meeste geld gaat naar het moderniseren van de krijgsmacht (825 miljoen per jaar). De marine mag de fregatten, onderzeeboten en mijnenjagers vervangen. Bij de landmacht worden wapensystemen zoals de Bushmaster en de pantserhouwitser gemoderniseerd.
Commando’s krijgen een betere persoonlijke uitrusting, zoals gevechtsvesten. De luchtmacht mag de Apache- en Chinook-helikopters moderniseren. De tankvliegtuigen worden vervangen. En de F-16’s worden zoals gepland vanaf 2019 vervangen door 37 F-35-gevechtsvliegtuigen (geen extra toestellen).
Ook de ondersteunende eenheden krijgen er veel geld bij (400 miljoen per jaar). Zo krijgt de marine een tweede bevoorradingsschip en een paar onbemande vaartuigen om mijnen te bestrijden. De landmacht krijgt meer budget voor vuursteun en de pantserhouwitsers worden uit de verkoop gehaald. De MIVD krijgt extra capaciteit. Bij de luchtmacht krijgt helikopterpersoneel de gelegenheid om meer vlieguren te maken en komt er extra budget voor het inhuren van luchttransport voor snelle verplaatsingen.
Defensie wil ook nadrukkelijk investeren in personeel. Er komen 2.500 extra arbeidsplaatsen. Per 1 januari 2018 zijn de salarissen met 4 procent omhooggegaan. Er komen behoudpremies voor moeilijk te vullen vacatures. Het scholingsbudget gaat omhoog.
NOS 20.03.2018 De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, wil dat veiligheid “de ruggegraat van het Nederlandse buitenlandbeleid” wordt. Hij wil onder meer inzetten op de aanpak van cybercriminaliteit.
Blok heeft een nota naar de Tweede Kamer gestuurd over zijn strategie voor de komende jaren. Hij zegt dat de internationale veiligheidssituatie de afgelopen jaren sterk is veranderd “en op punten zelfs verslechterd”.
Hij wijst op het neerhalen van de MH17 en op de situatie in Syrië en Irak, die een grote vluchtelingenstroom op gang heeft gebracht.
Cyberaanvallen
Hij gaat ook in op “cyberaanvallen op kritieke infrastructuur” en “inmenging bij verkiezingen”. Hij zegt de cyberveiligheid te willen versterken met “duidelijke internationale wet- en regelgeving”.
Zijn woordvoerder wijst erop dat er nog nauwelijks gerechtelijke kaders zijn voor cyberveiligheid. “Wat dat betreft staan we nog in de Middeleeuwen.” De minister zegt dat hij diplomaten wil trainen om alerter te zijn op cyberdreigingen om die tijdig te kunnen ontdekken.
Venezuela
Daarnaast schrijft Blok dat Nederlandse missies zich de komende jaren vooral zullen richten op de regio’s rond Europa en dat ze moeten bijdragen aan de Nederlandse veiligheid.
Blok wil “bijzondere aandacht” geven aan de verdediging van het Caribische deel van het Koninkrijk “gezien de instabiliteit in die regio”. Hij zegt dat de crisis in buurland Venezuela kan leiden tot “significante migratiestromen”. Er zijn al honderdduizenden Venezolanen gevlucht naar buurland Colombia.
Stef Blok is sinds 7 maart minister van Buitenlandse Zaken. Hij volgde Halbe Zijlstra op, die moest vertrekken omdat hij gelogen had over een bijeenkomst met de Russische president Poetin.
RO 20.03.2018 Wat in het buitenland gebeurt, raakt rechtstreeks aan de veiligheid van Nederland. Wereldwijde inzet is daarom nodig, in het Nederlands belang. ‘Veiligheid is de ruggengraat van het Nederlandse buitenlandbeleid’, stelt minister Blok van Buitenlandse Zaken. Vandaag presenteert het kabinet de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS).
De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren sterk veranderd, en op punten zelfs verslechterd. MH17 werd neergehaald boven Oekraïne waardoor talloze Nederlanders het leven lieten. ISIS veroverde delen van Syrië en Irak en voerde een schrikbewind dat vluchtelingenstromen naar Europa op gang bracht waar terroristen van profiteerden. Op veel plekken kampen we met terroristische aanslagen en terreurdreigingen. En de wereldwijde machtsverhoudingen verschuiven in een hoog tempo.
Het kabinet kiest daarom in de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) voor een concrete, internationale aanpak voor de veiligheid van Nederland. De nieuwe veiligheidsstrategie richt zich op drie pijlers: voorkomen, verdedigen en versterken. Minister Blok: ‘Voorkomen is altijd beter dan genezen. Wanneer we niet kunnen voorkomen, moeten we Nederland en onze bondgenoten kunnen verdedigen. En natuurlijk moet een sterke internationale rechtsorde ervoor zorgen dat de zuurstof voor geweld en vluchtelingstromen wordt weggenomen.’
Ook door terrorismebestrijding en een innovatieve cyberaanpak met cyberdiplomatie verdedigen we Nederland tegen grensoverschrijdende bedreigingen. Blok: ‘Absolute veiligheid bestaat niet, maar het kabinet doet er alles aan om Nederland zo veilig mogelijk te houden. Het verdedigen van ons land en onze bondgenoten is een kerntaak van het kabinet. Veiligheid bereiken we niet alleen met een sterke krijgsmacht. In het voorkomen van crises kan diplomatie een krachtig wapen zijn. Door grondoorzaken en voedingsbodems voor conflicten aan te pakken voorkomen we onveiligheid rondom Europa en het Koninkrijk.’
Ten slotte maakt het kabinet zich hard voor het versterken van internationale regels. Ontwikkelingen in de digitalisering, wereldhandel en technologie bieden kansen, maar brengen ook uitdagingen met zich mee. Uitdagingen als cyberaanvallen op kritieke infrastructuur of inmenging bij verkiezingen willen we aanpakken met duidelijke internationale wet- en regelgeving. Minister Blok: ‘Veiligheid vraagt om een gezamenlijke aanpak. Niet alleen in Nederland, maar ook met onze partners in het buitenland. Zo dragen we wereldwijd bij aan een veilig Nederland.’
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.