De spanningen nemen toe op weg naar de formatie van de nieuwe coalitie van Kabinet Rutte 4 en de Begroting 2022 – deel 80 – tussenstand onderhandelingen 21.09.2021
Belangrijk dat er zo snel mogelijk een missionair kabinet is
Zelden begon het nieuwe politieke seizoen met zo veel chaos en onzekerheid. Ministers wisselen elkaar in hoog tempo af en nieuwe verkiezingen – een half jaar na de stembusgang – worden opeens niet meer uitgesloten.
Politieke chaos domineert Prinsjesdag 2021. Door de traagste formatie ooit blijven miljarden euro’s voor de woon-, klimaat- en stikstofcrisis voorlopig onaangeroerd.
De economische vooruitzichten zijn zonnig, maar de politieke actualiteit overschaduwt alle mooie prognoses. 2022 moet het jaar worden waarin de economie na de coronacrisis weer gaat floreren. Dat kan zonder staatsinfuus: de economische groei wordt geraamd op 3,5 procent en er is extreem weinig werkloosheid.
Maar toch heerste er géén jubelstemming tijdens de Troonrede dinsdag 21.09.2021 in de Haagse Grote Kerk en verderop in de Tweede Kamer, waar het demissionaire kabinet zijn begrotingsplannen presenteerde. De formatie sleept voort, een half jaar na de verkiezingen is er nog geen zicht op een nieuwe regering. Vertrouwenscijfers in de landelijke politiek bereiken een dieptepunt.
Dat zet het kabinet klem, beseft ook demissionair premier Mark Rutte. ,,Ik snap dat mensen geïrriteerd zijn, als chef van het spul raakt het mijn verantwoordelijkheid’’, zegt hij over het uiteenvallen van zijn bewindsliedenploeg. ,,Maar we horen tegelijkertijd misschien wel bij de sterkst draaiende economieën in de westerse wereld. Het land wordt bestuurd, we doen de noodzakelijke dingen.’’
Hoe moet het land nog worden bestuurd?
VVD-leider Rutte verwacht dat er op korte termijn een doorbraak mogelijk is in de haperende kabinetsformatie, mogelijk zelfs komende week. In de NOS-uitzending over Prinsjesdag zei hij dat de formatie lang duurt, maar ook complex is. “Maar het is belangrijk dat er zo snel mogelijk een missionair kabinet is.”
Tweede Kamer vindt dat er nu echt snel een nieuw kabinet moet komen
Veel partijen uit de Tweede Kamer grijpen Prinsjesdag aan om nog een keer te zeggen dat er snel een missionair kabinet moet komen. Ze zeggen dat de problemen die de koning in de Troonrede benoemde, zoals het klimaat en de woningnood, alleen goed kunnen worden aangepakt als er snel een doorbraak komt in de formatie.
ChristenUnie-leider Segers wijst erop dat achter de economische cijfers, die vandaag gepresenteerd worden, een harde werkelijkheid schuilgaat van groepen mensen “die in de steek worden gelaten”. Hij vindt dat deze tijd vraagt “om een politiek die het samenleven weer vooropzet, om partijen die de samenwerking zoeken en om de dapperheid om grote en belangrijke keuzes te maken voor ons land.”
Ook de PvdA en GroenLinks vinden het slecht dat alles stilstaat door de stroef lopende formatie. “Het demissionaire kabinet-Rutte/Hoekstra laat mensen in de kou staan”, zegt PvdA-leider Ploumen. Ze wijst erop dat er veel onzekerheid is over werk en wonen en dat Nederland zich vanwege dit soort problemen “dit demissionaire kabinet in ontbinding en de formatiechaos niet langer kan permitteren”.
Klaver heeft ook snel behoefte aan “een daadkrachtig kabinet” om “de stikstofcrisis, de klimaatcrisis, de wooncrisis en de groeiende ongelijkheid aan te passen”. Hoewel VVD-leider Rutte en CDA’er Hoekstra duidelijk hebben laten weten dat zij niet met twee linkse partijen in een regering willen, noemt Klaver de combinatie van PvdA en GroenLinks, die hun fracties voorlopig hebben samengevoegd, nog steeds als “een versterking” van een nieuw kabinet.
‘Nieuwe verkiezingen’
D66-fractieleider Jetten, die nog wel deelneemt aan de formatiebesprekingen, zegt heel goed te begrijpen dat mensen het vertrouwen een beetje kwijt zijn. Hij wijst erop dat zijn partij al maanden probeert om een breed gedragen kabinet te vormen. “Ik vind het frustrerend dat dat nog niet lukt.” D66 wil PvdA en GroenLinks nog steeds graag aan tafel hebben, maar voorlopig zijn naast D66 alleen VVD en CDA nog in beeld en kijkt informateur Remkes naar een minderheidskabinet.
Ook partijleider Wilders van de grootste oppositiepartij, de PVV, vindt dat dit demissionaire kabinet geen grote problemen kan aanpakken. Wat hem betreft is er maar één oplossing: nieuwe verkiezingen.
VVD-fractievoorzitter Hermans denkt dat het demissionaire kabinet de komende tijd wel degelijk een aantal problemen kan oppakken “waar mensen zich terecht zorgen over maken”, zoals de woningmarkt. Zij zegt “enorm gemotiveerd” te zijn om de komende dagen met de Tweede Kamer te kijken welke stappen er gezet kunnen worden. Zij heeft vertrouwen in een “constructieve samenwerking” met andere partijen.
De reacties van fractievoorzitters in de Tweede Kamer
Het Kamerlid Omtzigt, die inmiddels als eenmansfractie in de Kamer zit, vindt het jammer dat er vandaag niets is gezegd over de nieuwe bestuurscultuur waar het vlak na de verkiezingen vaak over ging. Hij wil daar morgen en overmorgen, tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, op terugkomen. Hij vindt het terecht dat er in de Troonrede aandacht was voor de slachtoffers van de aardbevingen in Groningen en de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Maar hij vindt dat er zo langzamerhand werk moet worden gemaakt van de afhandeling.
Denk-leider Azarkan denkt er net zo over. Hij noemt ook “kwetsbare jongeren”, die op een GGZ-wachtlijst voor psychische hulp staan. Er moet snel een nieuw kabinet komen, vindt ook hij, “dat als de wiedeweerga aan de slag gaat”.
Thierry Baudet van Forum voor Democratie vindt het heel vreemd dat er niks is gezegd over “de uitsluiting van mensen vanaf het komend weekend”. Het gaat dan om mensen die niet gevaccineerd zijn tegen corona en die met een coronapas moeten aantonen dat ze negatief getest zijn. “Het is discriminatie, ongelijkheid. Verschrikkelijk”, zei hij na het bijwonen van de Troonrede.
BEKIJK OOK;
- Troonrede: veel onrust en onzekerheid, maar Nederland blijft goed land om in te leven
- Economische toekomst ziet er volgens kabinet goed uit, maar ‘oude normaal nog niet terug’
- Ruim 5 miljard voor herstel toeslagenaffaire • Onbelaste vergoeding voor thuiswerken
Kortom, de Algemene Politieke Beschouwingen, de dagen na Prinsjesdag, zijn het belangrijkste debat van het jaar. Partijleiders bereiden zich er maandenlang op voor.
De kabinetsplannen voor volgend jaar liggen klaar. Wat wordt de koers voor het komende jaar? Hoe neemt de oppositie het kabinetsbeleid onder de loep?
Dat belangrijke debat wordt gehouden met een demissionair kabinet dat elf bewindspersonen is verloren. Ze voelden geen vertrouwen meer van de Kamer, raakten ziek of overwerkt, of vonden een andere baan.
Het is inmiddels een half jaar geleden dat er verkiezingen zijn gehouden en de formatie moet formeel nog beginnen.
En het kabinet is al ruim acht maanden demissionair.
Mark Rutte, sinds 2010 premier, zat wel vaker in benarde politieke situaties. In 2012 bijvoorbeeld toen zijn eerste kabinet, gedoogd door de PVV, de meerderheid in de Kamer kwijtraakte en op zoek moest naar nog weer andere gedogers. Oud-D66-leider Alexander Pechtold had het over een “plakbandcoalitie”.
Minister Schouten (ChristenUnie) keurt eigen kabinetsbeleid af
Er was tot voor kort nog sprake van enige coalitiediscipline, maar de ChristenUnie stemde in amper een week tijd als enige coalitiepartij tegen de coronapas, voor een hoger salaris voor zorgpersoneel (kosten: zo’n 600 miljoen euro per jaar) en voor de moties van afkeuring tegen ministers Ank Bijleveld (Defensie, CDA) en Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken, D66).
Met name dat laatste sloeg in als een bom. De regeringspartij hielp beide moties aan een meerderheid, Kaag en later Bijleveld traden af. Ook opvallend: de motie was niet direct tegen Kaag gericht, maar wees haar aan als eindverantwoordelijke. Het kabinetsbeleid werd afgekeurd.
Oppositiewensen kunnen tot medio december worden vervuld
Toch ligt er een begroting voor volgend jaar. Omdat het kabinet demissionair is, wordt er officieel alleen “op de winkel gepast”. Een aantal zaken kan of wil het kabinet echter niet overlaten aan de opvolgers.
Er gaat maar liefst een kleine 7 miljard euro extra naar klimaatmaatregelen om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Verder vinden kabinet en coalitie de woningnood (1 miljard voor de komende tien jaar), veiligheid (0,5 miljard) en koopkracht (0,25 miljard) te urgent om te laten liggen.
Maar er blijven vooral belangrijke dossiers liggen. Denk aan stikstof, de groeiende ongelijkheid, de schulden die studenten maken. Daarbij is 1 miljard euro voor de woningnood lang niet genoeg.
Er is ook na Prinsjesdag nog tijd om de begroting aan te passen. Halverwege december wordt er in de Eerste Kamer over het Belastingplan gestemd, de laatste wet van de begroting. Tot die tijd kunnen eventuele oppositiewensen worden ingewilligd.
VVD, D66 en CDA, de partijen die met informateur Johan Remkes praten over een minderheidskabinet, hebben afgelopen weekend afgesproken dat VVD’er Sophie Hermans bij andere partijen langsgaat om de begrotingsplannen door het parlement te loodsen.
Ogen toch weer op CU voor steun aan ‘plakbandbegroting’
Logischerwijs wordt er dan gekeken naar die andere ‘middenpartijen’ GroenLinks en PvdA. Partijleiders Jesse Klaver en Lilianne Ploumen roepen al weken dat inhoudelijke verschillen te overbruggen zijn, maar tot ergernis van beiden kwam het nooit tot onderhandelingen.
De deur werd dichtgetrokken door VVD en CDA, en daarom willen Klaver en Ploumen nu niet op voorhand en achter gesloten deuren overleggen met Hermans. Ook al liggen er honderden miljoenen euro’s klaar die op een bestemming wachten.
En zo belandt de zoektocht voor steun gek genoeg weer bij de ChristenUnie, tijdens deze formatie gebombardeerd tot de zesde middenpartij. Let wel: de ChristenUnie heeft deze begroting als regeringspartij mede opgetuigd, maar wil het eigen werk best weer wat aanpassen als er extra geld voor eigen plannen binnen valt te halen.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen op woensdag en donderdag moet blijken of het politieke midden bereid is deze plakbandbegroting overeind te houden.
Lees: Hoe moet het land worden bestuurd in deze politieke chaos? NU 21.09.2021
Lees: Landsbestuur dreigt volkomen vast te lopen AD 21.09.2021
Lees: Reacties op de kabinetsformatie: ‘Waarom slaat Remkes niet met zijn vuist op tafel?’ AD 21.09.2021
Lees: Rutte verwacht op korte termijn doorbraak in formatie, maar wil niet speculeren NOS 21.09.2021
Lees: Rutte verwacht binnenkort doorbraak in de formatie MSN 21.09.2021
Lees: Rutte verwacht binnenkort doorbraak in de formatie RTL 21.09.2021
Lees: Tweede Kamer vindt dat er nu echt snel een nieuw kabinet moet komen NOS 21.09.2021
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
De spanningen nemen toe op weg naar de formatie van de nieuwe coalitie van Kabinet Rutte 4 en de Begroting 2022 – deel 79 – tussenstand onderhandelingen 20.09.2021
Druk op de formatie neemt toe
Dit weekeinde kondigde demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte een plan aan, door met steun van andere partijen extra investeringen te bedenken. Het demissionaire kabinet heeft namelijk een ‘beleidsarme’ begroting gemaakt, deels vanuit de gedachte dat de partijen in een volgend kabinet meer geld te besteden hebben voor eigen plannen. Maar die ‘schaduwformatie’ lijkt al direct te stranden
De verkiezingen zijn inmiddels al meer dan een half jaar geleden en van alle kanten neemt de druk toe dat er nu toch echt snel een nieuw kabinet moet komen. De politieke situatie rond het al sinds januari demissionaire kabinet werd nog precairder na het aftreden van de ministers Kaag (donderdag 16.09.2021) en Bijleveld (vrijdag 17.09.2021).
Bellen, appen, koffiedrinken, video-vergaderen: VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans was er maandag 20.09.2021 als gezant van de formerende partijen druk mee. Haar taak: de begroting van het demissionaire kabinet komende week door de Tweede Kamer loodsen.
En als extra opgave: kijken of er steun is voor extra investeringen zodat 2022 geen ‘verloren’ jaar wordt, nu de formatie maar voortsleept. Want omdat het kabinet demissionair is én nogal wankel, staan er weinig nieuwe plannen in de Miljoenennota, terwijl bijvoorbeeld de woningnood schreeuwt om maatregelen.
Haar opdracht is in zekere zin een test. Ten eerste voor het demissionaire kabinet om te bekijken of het nog voldoende gezag heeft om zijn plannen voor 2022 door het parlement te loodsen. Maar ten tweede is het een test om te bekijken of een nieuw minderheidskabinet kans van slagen heeft: kunnen er met de versplinterde Tweede Kamer wel compromissen worden gesloten?
VVD-leider Mark Rutte stuurde Hermans niet voor niets op pad na de formatiebesprekingen van afgelopen zondag. Informateur Johan Remkes besprak de mogelijkheden van een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA. VVD en CDA willen wel, D66 niet. Eerst wil D66-leider Sigrid Kaag zekerheid of andere partijen bereid zijn het kabinetsbeleid te steunen. Anders is zo’n minderheidskabinet een doodgeboren kindje.
Deur dicht
Hermans merkte bij haar rondgang langs de (zoals Rutte hen noemt) ‘partijen van het brede midden’ dat die steun niet vanzelfsprekend is. Integendeel zelfs. PvdA en GroenLinks gooiden direct de deur dicht. GroenLinks-leider Jesse Klaver wil wel onderhandelen over deelname aan een meerderheidskabinet. Maar niet in achterkamertjes een soort schaduwformatie houden.
,,Wij gaan een minderheidskabinet niet gedogen’’, zegt hij. ,,Wij komen deze week zelf met voorstellen en dan zien we wel of de regeringspartijen die steunen. Als je geen meerderheidskabinet wilt, krijg je dit: dan moet je voor elk voorstel in het debat met de Kamer zoeken naar steun voor je plannen.’’
En dat maakt het lastig voor het kabinet. De plannen van PvdA en GroenLinks (afschaffing verhuurdersheffing, sluiten kolencentrales) kosten heel veel miljarden, die weer elders vandaan moeten komen. En zo veel geld wil het kabinet niet op tafel leggen.
Begroting 2022
PvdA en GroenLinks willen geen afspraken maken met VVD, D66 en CDA over de begroting van volgend jaar. “We gaan niet in achterkamertjes praten over steun voor beleid”, zeiden partijleiders Ploumen en Klaver na fractieoverleg. “Als ze met ons willen onderhandelen, moeten ze ons uitnodigen voor de kabinetsformatie. Dan staan we vanmiddag nog klaar”, zei Klaver.
Voorafgaand aan de Algemene Politieke Beschouwingen van later deze week willen VVD, D66 en CDA graag afspraken maken over steun voor de begroting. Ze voelen zich niet meer helemaal zeker van de steun van de ChristenUnie, die vorige week liet weten dat ze zich geen deel meer voelt van de coalitie.
Waarnemend VVD-fractievoorzitter Hermans zou deze week namens de formerende partijen gaan overleggen met partijen in het ‘brede politieke midden’ over mogelijke aanpassingen aan de begroting. Dan gaat het bijvoorbeeld om de aanpak van de wooncrisis, het klimaat en de koopkracht.
“Maar onderhandelen daarover met ons heeft geen zin”, zeggen Ploumen en Klaver. Hun fracties trekken de laatste tijd gezamenlijk op bij veel onderwerpen. Ze houden liever hun handen vrij om samen met andere oppositiepartijen alternatieve plannen in te dienen en daar, eventueel met steun van de ChristenUnie, een meerderheid voor te krijgen. Zo willen ze bijvoorbeeld het minimumloon verhogen.
Nieuwe bestuurscultuur
“We willen best praten over de begroting voor volgend jaar, maar dat doen we gewoon in de plenaire zaal”, zei Klaver. “Dat past ook goed bij de zo gewilde nieuwe bestuurscultuur.” Iedere partij moet daar zijn voorstellen doen en dan blijkt wel of er een meerderheid voor is, zo redeneert het linkse blok.
Het grootste deel van de plannen uit de Miljoenennota zal wel de steun van de ChristenUnie krijgen, omdat daar de afgelopen tijd al afspraken over zijn gemaakt. De vraag is nog wel of er ook in de Eerste Kamer voldoende steun is, omdat het demissionaire kabinet daar zelfs met de ChristenUnie geen meerderheid heeft.
PvdA en GroenLinks hopen dat VVD en CDA alsnog hun blokkade zullen opheffen, zodat er gesprekken kunnen beginnen over een meerderheidskabinet met de twee linkse partijen. Een minderheidskabinet zullen ze niet gedogen, maar de voorstellen van zo’n kabinet zullen ze wel elke keer beoordelen. Op de vraag of er nieuwe verkiezingen moeten komen zei Klaver: “Dat zou een schande zijn”.
Zie ook: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Zie ook: Op weg naar Prinsjesdag met de Begroting 2022 versus miljoenennota van kabinet Rutte 4 – deel 1
Lees: Begrotingsmissie Sophie Hermans lijkt al op dag één te stranden AD 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet met VVD praten over steun voor begroting NOS 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet over begroting praten met VVD’er Sophie Hermans MSN 20.09.2021
Lees: Linkse partijen willen niets weten van Ruttes plan voor een Prinsjesdag-met-wat-extra’s AD 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet over begroting praten met VVD’er Sophie Hermans RTL 20.09.2021
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 78 – dag 2 tussenstand onderhandelingsronde 19.09.2021
Gesprekken over acht dagen verder, afgelopen week werkte complicerend
Het is dit weekend nog niet gelukt om tot een doorbraak in de formatie te komen, zei informateur Johan Remkes zondagmiddag 19.09.2021 na afloop van de gesprekken op Landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum. Toch is er nog ruimte om verder te praten
,,We zijn nog niet uitgesproken met elkaar.” Maar, waarschuwde hij eveneens: ,,We zijn er nog niet uit of deze partijen met elkaar verder willen.” De gesprekken tussen informateur Remkes en VVD, D66 en CDA gaan volgende week maandag 27.09.2021 weer verder. Eerst is Prinsjesdag komende dinsdag. Woensdag en donderdag zijn de Algemene Politieke Beschouwingen.
Dat zei informateur Remkes na overleg in Hilversum met de leiders van VVD, D66, en CDA. Volgens Remkes waren er dit weekeinde goede gesprekken, maar hebben de gebeurtenissen van de afgelopen week ‘complicerend’ gewerkt. Hij doelde daarmee op de aangenomen moties van afkeuring in de Kamer en het aftreden van de ministers Bijleveld en Kaag in de nasleep van de slecht verlopen evacuaties uit Afghanistan. Volgens hem heeft dat “veel politieke pijn” veroorzaakt.
Remkes denkt nog steeds dat de drie partijen vruchtbaar met elkaar kunnen samenwerken, maar hij maakt zich wel zorgen over de situatie. Er is in elk geval nog geen doorbraak bereikt. “Als ik vol overtuiging was dat dit allemaal zou gaan vliegen, had ik hier iets anders gestaan. Ik vind dat het te lang duurt.”
Informateur Remkes: ‘Gesprekken waren uitstekend, nog niet uitgepraat’
Remkes wilde dit weekend “vanuit de inhoud” verkennen of VVD, D66 en CDA vruchtbaar kunnen samenwerken. Hij had daarvoor het landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum uitgekozen, zodat de partijleiders Rutte, Kaag en Hoekstra en hun secondanten in een rustige omgeving, ongestoord, wat langer met elkaar konden praten. De opdracht van de Tweede Kamer aan Remkes is om te onderzoeken of er een minderheidskabinet kan komen uit een combinatie van VVD, D66 en CDA.
Druk neemt toe
De verkiezingen zijn inmiddels al meer dan een half jaar geleden en van alle kanten neemt de druk toe dat er nu toch echt snel een nieuw kabinet moet komen. De politieke situatie rond het al sinds januari demissionaire kabinet werd deze week nog precairder na het aftreden van de ministers Kaag (donderdag) en Bijleveld (vrijdag).
Dat de gesprekken pas over een week verdergaan, heeft er ook mee te maken dat het volgende week Prinsjesdag is en dan ook de Algemene Beschouwingen in de Kamer worden gehouden. Ook moet Rutte als premier volgende week nog naar Verenigde Naties in New York.
Heftige week
Demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte hoopte zaterdag met een tweedaagse heisessie in Hilversum nog op het ’forceren van een formatiedoorbraak’ met D66 en CDA. Maar die is nog ver weg, nu zondagmiddag door informateur Remkes werd verkondigd dat pas volgende week maandag met de drie partijen verder wordt gesproken.
VVD-leider Rutte zei dat het “heel heftig is wat er afgelopen week is gebeurd”. Volgens hem heeft dat geen directe gevolgen voor de samenwerking tussen VVD, D66 en CDA, en hebben de drie de wil om er uit te komen, maar is het niet gelukt om nu al concrete afspraken te maken. “De precieze vorm en de voorwaarden, daar moeten we echt over doorpraten.” Rutte: ‘Heel intensief overleg, sfeer uitstekend’.
Ook D66-leider Kaag gebruikte het woord heftig, maar volgens haar hebben de gesprekken van dit weekeind een goede basis gelegd. “We moeten nu verder. Het demissionaire kabinet begint een duiventil te worden”.
Ze benadrukte het belang van samenwerking met het politieke midden. D66-leider Kaag: ‘Vruchtbare samenwerking met het politieke midden is van belang‘
CDA-leider Hoekstra sprak van een lastige week, die ook iets met de “persoonlijke dynamiek” heeft gedaan. Maar hij gaat “gematigd optimistisch” naar huis. “We zijn nog niet klaar, maar er blijven weinig smaken meer over.”
Daarom wil Hoekstra ook samenwerken met andere partijen. Hoekstra: ‘Breed kijken naar samenwerking, ook met andere partijen’
PvdA-fractievoorzitter Lilianne Ploumen noemt het “idioot” dat de gesprekken over de formatie zondag of maandag over een week weer verdergaan. “We zitten een half jaar na de verkiezingen. Ze hebben twee dagen bij elkaar gezeten en er is nog geen seconde écht onderhandeld. En nu moeten we dus weer een week wachten.” GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het uitstel “onverstandig”.
Prinsjesdag
De komende week overlegt VVD-fractievoorzitter Hermans, ook namens D66 en CDA, met andere partijen in het ‘brede politieke midden’ over mogelijke aanpassingen in de begroting voor volgend jaar. Die begroting wordt dinsdag 21.09.2021, op Prinsjesdag, ingediend. “Iedereen realiseert zich dat de lijnen met GroenLinks, PvdA en ChristenUnie open moeten zijn”, zei Rutte daarover.
Huidig VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans wordt in aanloop naar Prinsjesdag en de daaropvolgende algemene politieke beschouwingen alvast naar voren geschoven om in de Tweede Kamer op zoek te gaan naar meerderheidssteun. Die is nodig voor wijzigingen in de begroting van 2022, waarin belangrijke besluiten kunnen worden genomen. Bijvoorbeeld over stikstof, nieuwe klimaatplannen en woningbouw.
“De begroting is minder inhoudelijk dan als er een missionair kabinet had gezeten en je wilt kijken hoe in 2022 zoveel mogelijk de dingen kunnen gebeuren die nodig zijn.” Volgens Rutte staat dit “op zichzelf” los van de formatie.
Lees: ‘Onmiddellijk miljarden nodig voor om- en bijscholing werknemers in sectoren waar banen verdwijnen’ AD 20.09.2021
Lees: Reacties op het opstappen van ministers: ‘Rutte zou af moeten zien van het leiden van een nieuw kabinet’ AD 20.09.2021
Lees: Peiling: meerderheid Nederland wil nieuwe verkiezingen AD 20.09.2021
Lees: Ipsos: vertrouwen van Nederlanders in de politiek gekelderd NOS 20.09.2021
Lees: Vertrouwen D66-stemmers in Kaag zakt wegMSN 20.09.2021
Lees: Vertrouwen D66-stemmers in Kaag zakt weg Telegraaf 20.09.2021
Lees: Na uitblijven doorbraak gaat formatie even op informele wijze verder Elsevier 20.09.2021
Lees: Ook T-shirt, polo en bodywarmer geen succes in formatie AD 20.09.2021
Lees: Hoekstra: gematigd optimistisch na formatieweekend met Remkes MSN 19.09.2021
Lees: Ploumen (PvdA): weer uitstel formatiegesprekken is idioot MSN 19.09.2021
Lees: VVD, D66 en CDA willen begrotingsplannen maken met ‘brede midden’ MSN 19.09.2021
Lees: Nog geen doorbraak in formatie bereikt; partijen praten over acht dagen verder Den HaagFM 19.09.2021
Lees: ’Zonnetje en borrel’ op heisessie leiden niet tot doorbraak formatie Telegraaf 19.09.2021
Lees: Geen doorbraak in formatie, nieuwe gesprekken volgende week Trouw 19.09.2021
Lees: Impasse duurt voort: VVD, CDA en D66 nog steeds oneens MSN 19.09.2021
Lees: Impasse duurt voort: VVD, CDA en D66 nog steeds oneens – Wel.nl 19.09.2021
Lees: Remkes maakt zich zorgen: ‘Het duurt te lang’ | Video Telegraaf 19.09.2021
Lees: Remkes maakt zich zorgen: ‘Het duurt te lang’ MSN 19.09.2021
Lees: Remkes: nog geen doorbraak in formatie VK 19.09.2021
Lees: Remkes: gesprekken over acht dagen verder, afgelopen week werkt complicerend NOS 19.09.2021
Lees: Partijen bereiken geen doorbraak in formatie; praten over een week verder NU 19.09.2021
Lees: Remkes na weekend op de hei: ‘Ontslag van Kaag en Bijleveld heeft veel politieke pijn veroorzaakt’ AD 19.09.2021
Lees: Informateur Remkes: impasse formatie niet doorbroken tijdens heisessie Telegraaf 19.09.2021
Lees: Weekend op de hei heeft niet gezorgd voor een doorbraak in de formatie MSN 19.09.2021
Lees: Weekend op de hei heeft niet gezorgd voor een doorbraak in de formatie RTL 19.09.2021
Lees: Informateur Remkes: impasse formatie niet doorbroken tijdens heisessie MSN 19.09.2021
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
Op weg naar Prinsjesdag met de Begroting 2022 versus de miljoenennota van kabinet Rutte 4 – deel 2 – uitgelekt
VVD, D66 en CDA willen begrotingsplannen maken met ‘brede midden’
Op initiatief van VVD-Kamerlid Sophie Hermans gaan de drie formerende partijen VVD, D66 en CDA samen met het “brede politieke midden” op zoek naar meerderheden voor plannen voor de begroting van volgend jaar. Dinsdag is Prinsjesdag, waarna twee marathondebatten over de begrotingsplannen van het kabinet worden gehouden. Tijdens die debatten moeten de Kamerfracties met kansrijke voorstellen voor het komende jaar komen.
VVD-leider en demissionair premier Mark Rutte kondigde het plan aan na een formatieweekend in Hilversum, waarbij een doorbraak uitbleef. Op Prinsjesdag komt het kabinet met relatief veel plannen, gezien zijn demissionaire status. Maar VVD, D66, CDA moeten er samen met GroenLinks, PvdA en ChristenUnie voor zorgen dat “de begroting van 2022, waar al veel instaat, nog meer een antwoord geeft op de grote vraagstukken die volgend jaar aan de orde zijn”, aldus Rutte.
De partijleiders wilden zondag niet zeggen of dit plan alvast een voorschot is op een minderheidscoalitie uit een combinatie van VVD, D66 en CDA met “constructieve en vruchtbare samenwerking” met de Tweede Kamer, zoals in de opdracht van oud-informateur Mariëtte Hamer is beschreven. Maar CDA-leider Wopke Hoekstra hoopt “dat dit tot vruchtbare samenwerking leidt”. D66-leider Sigrid Kaag denkt “dat we met zijn allen deze week kunnen gebruiken om onze partijposities en verklaringen te ontstijgen”.
Formatie
“Elk gesprek levert informatie op”, zegt ook Rutte. Maar hij benadrukt dat het niet is bedoeld als een test of de middenpartijen met elkaar tot plannen kunnen komen. “Ze staan los van elkaar.”
Overigens zeggen de hoofdrolspelers in de formatie ook dat ze willen samenwerken met partijen buiten de zes die Hamer had aangewezen. “We hebben sowieso niet de luxe om, los van wie er in de coalitie zitten, te zeggen: er is maar een heel kleine groep met wie we verder willen samen”, vindt Hoekstra. “Het is altijd goed om bredere samenwerking te hebben, zeker in een tijd van gefragmenteerd en gepolariseerd landschap”, zegt Kaag.
Een aantal van de plannen voor Prinsjesdag zijn – uiteraard, volgens traditie – al uitgelekt.
Op de thema’s van klimaat en criminaliteit wil en móét het demissionaire kabinet een aantal stappen zetten. De thema’s op rij:
Klimaat
Gezien de klimaatcrisis én een rechterlijke uitspraak in de Urgenda-zaak, trekt het kabinet fors geld uit voor CO2-besparende maatregelen. Zo gaat er 6,8 miljard euro naar extra klimaatmaatregelen, deels naar duurzame subsidies. Die zijn onder meer bedoeld om een elektrische auto te kopen of je huis te isoleren. Dat dit hard nodig is, bleek toevallig al: de subsidiepot voor tweedehands elektrische auto’s is voor dit jaar al helemaal leeg.
Lees ook:
Kolencentrales
Er wordt geen besluit genomen over het vervroegd sluiten van een kolencentrale. Ook hakt dit kabinet geen knopen door over extra stikstofmaatregelen. Daarover zou een nieuw kabinet moeten beslissen.
Criminaliteit
Er komt dit jaar ongeveer een half miljard euro extra voor de bestrijding van ondermijnende criminaliteit. Een deel van het geld wordt gestoken in de verbetering van het stelsel van bewaken en beveiligen. Naast de miljoenen voor beveiliging, gaat er ook nog eens zo’n 100 miljoen naar wijkagenten en bijna eenzelfde bedrag naar de recherche en andere politiediensten.
Er gaat ook extra geld naar de sociale advocatuur, waarschijnlijk zo’n 154 miljoen. Daar werd de afgelopen jaren juist veel op bezuinigd. Onder druk van PvdA en GroenLinks in de Tweede Kamer is dit jaar een motie aangenomen om de advocatuur juist weer toegankelijker te maken. De toeslagenaffaire speelt daarbij een belangrijke rol.
Koopkracht
Koopkracht over 2022:
Alle huishoudens gemiddeld: +0,1
-Werkenden: +0,1
-Uitkeringsgerechtigden: +0,1
-Gepensioneerden: 0,0
-Tweeverdieners: 0,0
-Alleenstaanden: +0,1
-Alleenverdieners: -0,2
-Gezinnen met kinderen: 0,0
-Gezinnen zonder kinderen +0,1
Het kabinet wil ook nog iets doen voor de verbetering van koopkracht voor burgers. Het CPB becijferde eerder dat – ondanks tamelijk florissante economische berichten – burgers er in de portemonnee niet veel op vooruit gaan als er geen beleid op wordt gemaakt. Het kabinet wil toch een ‘plusje’ geven. Bijna alle Nederlanders moeten volgend jaar iets meer te besteden hebben, of in elk geval niet minder. Het gemiddelde huishouden houdt een klein plusje over: 0,1 procent. Werkenden gaan er gemiddeld ook met dat percentage op vooruit, net als uitkeringsgerechtigden, alleenstaanden en gezinnen zonder kinderen. Voor gezinnen met kinderen, gepensioneerden en tweeverdieners zit er géén plusje in. Hun koopkracht gaat volgend jaar niet vooruit, maar valt ook niet terug. De enige groep die er op achteruit lijkt te gaan, zijn de alleenverdieners: zij leveren 0,2 procent koopkracht in.
Stikstof
Op het terrein van stikstof is het dit kabinet niet gelukt om op Prinsjesdag nieuw beleid te presenteren. Hoewel de nood hoog is – woning- en wegenbouwprojecten dreigen spaak te lopen – worden de coalitiepartijen het niet eens over extra stikstofregels om de uitstoot te beperken. Het demissionaire kabinet wilde op Prinsjesdag eigenlijk wél nieuwe stikstofplannen naar buiten brengen. Achter de schermen werd afgelopen zomer gewerkt aan scenario’s waarin vele miljarden euro’s werden uitgetrokken om boeren uit te kopen. Voor het eerst werd daarin gesproken over onteigening van boeren, als ‘ultiem middel’. Maar aan die scenario’s durven demissionaire coalitiepartijen hun vingers niet meer te branden. Daarmee ligt de stikstofaanpak toch weer op het bordje van een nieuw kabinet.
Alle begrotingsplannen worden op Prinsjesdag naar buiten gebracht. De vier coalitiepartijen in het demissionaire kabinet hebben – óók na de verkiezingen van 17 maart – nog altijd een meerderheid in de Tweede Kamer.
IN BEELD: Den Haag in teken van democratie tijdens Prinsjesfestival – Omroep West 18.09.2021
Lees: Waarom heet Prinsjesdag zo en hoelang vieren we het al? NU 20.09.2021
Lees: Prinsjesdag ook dit jaar sober, maar gelukkig hebben we de hoedjes nog! AD 20.09.2021
meer: Dossier Prinsjesdag 2021 AD
lees: Politieke partijen zien ruimte om begroting komende dagen aan te passen NU 21.09.2021
lees: Demissionair kabinet en complexe formatie leiden tot ‘lichte’ Prinsjesdag NOS 21.09.2021
lees: Geld uitgeven kan niet grenzeloos, zegt Raad van State NOS 21.09.2021
Lees: Opnieuw sobere Prinsjesdag met weinig goed nieuws voor onze portemonnee RTL 21.09.2021
Lees: Economische toekomst ziet er volgens kabinet goed uit, maar ‘oude normaal nog niet terug’ NOS 21.09.2021
Lees: Gejubel over de economie, maar de zorgen van morgen dienen zich al aan AD 21.09.2021
Lees: Dit zijn de plannen en vooruitzichten van Prinsjesdag 2021 NOS 21.09.2021
Lees: Prinsjesdag: dit zijn de voorlopige verwachtingen voor 2022 voor jouw portemonnee RTL 21.09.2021
Lees: Dit verandert er fiscaal in 2022: heffingsvrij vermogen in box 3 iets hoger BI 21.09.2021
Lees: ‘Een ramp voor Nederland’: de reacties op de Troonrede Elsevier 21.09.2021
Lees: Burgemeester Van Zanen spreekt van ‘waardige’ Prinsjesdag MSN 21.09.2021
Lees: Prinsjesdag is sober, maar de hoedjes fleuren de boel op Telegraaf 21.09.2021
Lees: Zes aanhoudingen tijdens ‘ordelijke’ Prinsjesdag, onder wie man met zwaard NU 21.09.2021
lees: Toch veel Prinsjesdagbezoekers ondanks oproep om niet te komen Den HaagFM 21.09.2021
Lees: Prinsjesdag zonder publiek: ‘Thuis hoor je de Troonrede beter’ NOS 21.09.2021
Lees: Haagse politie: kom niet naar Prinsjesdag, bekijk ’t liever op tv NOS 21.09.2021
Lees: Den Haag op Prinsjesdag: hekken, politie en geen Oranjefans RTL 21.09.2021
Lees: LEES TERUG – Opnieuw sobere Prinsjesdag, dit jaar tóch met publiek en demonstraties Den HaagFM 21.09.2021
Lees: Interview Hoekstra: ‘Voorzichtige hoop op brede steun voor de begroting’ NU 21.09.2021
Lees: Interview Hoekstra: ‘Voorzichtige hoop op brede steun voor de begroting’ MSN 21.09.2021
Lees: Kaag niet bij ‘belangrijkste debat van het jaar’ vanwege verleden als minister NU 21.09.2021
Lees: D66-leider Kaag niet aan het woord tijdens belangrijkste debat van het jaar RTL 21.09.2021
Lees: Zo reageren Kamerleden op de troonrede NU 21.09.2021
lees: Troonrede 2021 | Toespraak RO 21.09.2021
lees: Lees hier de volledige tekst van de troonrede NU 21.09.2021
lees: Lees hier de volledige tekst van de troonrede AD 21.09.2021
lees: Troonrede: veel onrust en onzekerheid, maar Nederland blijft goed land om in te leven NOS 21.09.2021
Lees: Koning in troonrede: Nederland is en blijft een goed land om in te leven RTL 21.09.2021
Lees: Stokkende formatie niet geadresseerd in troonrede: zo reageert Den Haag AD 21.09.2021
Lees: Voorzitter politiebond teleurgesteld: bezuinigingen gaan door MSN 21.09.2021
Lees: Gemeenten voelen zich gehoord door het kabinet MSN 21.09.2021
Lees: Hoekstra biedt Tweede Kamer miljoenennota aan NU 21.09.2021
Lees: Wisselende reacties op Miljoenennota: ‘Een sobere troonrede’ AD 21.09.2021
lees: Miljoenennota 2022: Veerkracht en verder bouwen RO 21.09.2021
lees: Dit moet je weten van de plannen voor het komende jaar AD 21.09.2021
lees: Belangrijkste maatregelen Prinsjesdag RO 21.09.2021
lees: Belastingplan 2022: beter belastingstelsel RO 21.09.2021
lees: Prinsjesdag 2021: Extra miljardenimpuls voor klimaat en economie RO 21.09.2021
lees: Het kabinet investeert in coronabestrijding, pandemische paraatheid en jeugdzorg RO 21.09.2021
lees: Ministerie van Volksgezondheid steekt ook komende jaren miljarden in coronabestrijding NOS 21.09.2021
lees: Prinsjesdag 2021: investeren in stabiliteit van de rechtsstaat RO 21.09.2021
Lees: Prinsjesdag: Feestbegroting voor klimaatfanatici, Defensie krijgt treurige fooi Elsevier 21.09.2021
Lees: Woningmarkt, klimaat, economie: dit betekent Prinsjesdag voor jou RTL 21.09.2021
Lees: Koolmees ziet haast bij aanpak arbeidsmarkt, maar geen mogelijkheid tot actie RTL 21.09.2021
Lees: Nibud: 2022 somber jaar voor mensen met kleine beurs MSN 21.09.2021
Lees: Amalia zorgt voor minder uitgaven aan Koninklijk Huis MSN 21.09.2021
Lees: Autoriteit Persoonsgegevens: niet genoeg budget uit nota MSN 21.09.2021
Lees: Oranjes cashen ruim tien miljoen euro AD 21.09.2021
Lees: Kosten voor koningshuis stijgen; inkomen koning boven 1 miljoen MSN 21.09.2021
Lees: Jaarsalaris koning in 2022 voor het eerst meer dan 1 miljoen euro RTL 21.09.2021
Lees: Ruim 5 miljard voor herstel toeslagenaffaire • Onbelaste vergoeding voor thuiswerken NOS 21.09.2021
Lees: Kosten toeslagenaffaire lopen op tot 5 miljard euro RTL 21.09.2021
Lees: Dit zijn de plannen die al zijn gelekt in de aanloop naar Prinsjesdag Elsevier 20.09.2021
Lees: Organisaties woonprotesten: 1 miljard voor woningbouw onvoldoende AD 20.09.2021
Lees: ‘Onmiddellijk miljarden nodig voor om- en bijscholing werknemers in sectoren waar banen verdwijnen’ AD 20.09.2021
Lees: Begrotingsmissie Sophie Hermans lijkt al op dag één te stranden AD 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet met VVD praten over steun voor begroting NOS 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet over begroting praten met VVD’er Sophie Hermans MSN 20.09.2021
Lees: Linkse partijen willen niets weten van Ruttes plan voor een Prinsjesdag-met-wat-extra’s AD 20.09.2021
Lees: PvdA en GroenLinks willen niet over begroting praten met VVD’er Sophie Hermans RTL 20.09.2021
Lees: Linkse partijen willen niets weten van Ruttes plan voor een Prinsjesdag-met-wat-extra’s AD 20.09.2021
Lees: Hoe de miljarden alsnog in het rond vliegen op de ‘saaiste Prinsjesdag’ ooit AD 20.09.2021
Lees: Dit zijn de plannen die al zijn gelekt in de aanloop naar Prinsjesdag Elsevier 20.09.2021
Lees: Deze Prinsjesdagplannen zijn al uitgelekt: miljarden naar klimaat en woningbouw MSN 20.09.2021
Lees: Deze Prinsjesdagplannen zijn al uitgelekt: miljarden naar klimaat en woningbouw RTL 20.09.2021
Lees: Woonprotest: niet 1, maar 4 miljard euro nodig voor aanpak woningnood RTL 20.09.2021
Lees: VVD, D66 en CDA willen begrotingsplannen maken met ‘brede midden’ MSN 19.09.2021
Zie ook: Op weg naar Prinsjesdag met de Begroting 2022 versus miljoenennota van kabinet Rutte 4 – deel 1
Zie: De miljoenennota versus rijksbegroting 2021 Kabinet Rutte-3
Zie: Kabinet Rutte 3 en de Begroting versus Voorjaarsnota 2020
Zie ook: Op weg naar de miljoenennota versus rijksbegroting 2020 Kabinet Rutte-3 – deel 2
Zie ook: Op weg naar de begroting 2020 van kabinet Rutte 3 deel 1
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 77 – dag 1 tussenstand onderhandelingsronde 18.09.2021
Casual Aftrap op zaterdag 18.09.2021
Niet de inhoud van hun gesprekken, maar de informele kledingkeuze van politiek leiders Mark Rutte, Sigrid Kaag en Wopke Hoekstra zorgden vandaag voor hilariteit. Vooral het blauwe Superdry-shirt dat CDA-voorman Hoekstra droeg tijdens de praatsessie op landgoed De Zwaluwenberg viel op. ,,Zo straal je toch geen gezag uit?’’
Op de ANP-foto zien we zeven personen aan tafel zitten in een van de statige kamers in het Hilversumse landhuis. Maar het zijn niet de politieke vertrouwelingen van Kaag (Rob Jetten), Rutte (Sophie Hermans), Hoekstra (Pieter Heerma) of informateur Johan Remkes die de aandacht trekken.
Het uur van de waarheid is aangebroken voor de Nederlandse politiek. Voor de derde keer in de parlementaire geschiedenis streek vandaag een informateur neer op het landgoed De Zwaluwenberg met nukkige toppolitici.
Informateur Johan Remkes heeft drie karakters aan tafel die niet tegengestelder kunnen zijn. De liberale machtspoliticus Mark Rutte die alles overleeft en met iedereen regeert. De net afgetreden D66-minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag die een morele standaard neerzet in de politiek. En de terughoudende CDA-leider Wopke Hoekstra die zijn kaarten hoopt uit spelen met regeringsdeelname.
Toch heeft Informateur Johan Remkes er veel vertrouwen in dat hij dit weekend met de partijen VVD, D66 en CDA goede stappen richting een minderheidskabinet kan zetten, hoewel het vertrek van de demissionaire ministers Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie) de formatie “niet eenvoudiger heeft gemaakt”.
Nu echt stappen zetten in de formatie
Informateur Remkes en de onderhandelaars van VVD, D66 en CDA bekeken in Hilversum of de drie partijen samen een kabinet kunnen vormen. Remkes, die vorige week werd aangesteld als informateur, voerde de afgelopen tijd al diverse gesprekken en hij heeft dit weekend uitgetrokken om “vanuit de inhoud te verkennen” of er een vruchtbare samenwerking mogelijk is tussen de drie.
Informateur Remkes heeft met zijn heisessie precies 24 uur uitgetrokken om de kabinetsformatie uit het slop te trekken, ver weg van de turbulente Haagse praktijk van afgelopen week hoopt hij een half jaar na de start van de formatie op een doorbraak.
Vandaag om 12.00 uur kwamen VVD-leider Rutte, D66-leider Kaag, CDA-leider Hoekstra en hun secondanten aan op landgoed De Zwaluwenberg, net onder Hilversum, om te praten over een minderheidskabinet. In de rondgestuurde uitnodiging stond het einde van de bijeenkomst gepland op zondag om circa 12.00 uur.
Het was de bedoeling dat de hoofdrolspelers zich op het landgoed De Zwaluwenberg even onttrekken aan de Haagse ‘kaasstolp’. Remkes erkende bij aankomst in Hilversum dat het de afgelopen dagen allemaal niet eenvoudiger is geworden.
Hij doelde daarmee op het aftreden van de ministers Kaag en Bijleveld. Eerder deze week stapte D66-leider Sigrid Kaag echter op als minister van Buitenlandse Zaken, waarna ook minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) aftrad. De druk om tot een nieuw kabinet te komen is daarmee toegenomen, maar datzelfde geldt voor de spanning tussen de partijen.
Zo bleek vrijdag dat het CDA overrompeld werd door het besluit van Kaag om op te stappen. “Er zullen wel wat dingen moeten worden uitgesproken”, zegt een betrokkene. Zaak is dan wel om snel door te gaan naar het gesprek over de formatie van een nieuw kabinet, vinden de partijen.
Achter de schermen maken de partijen elkaar namelijk harde verwijten over de manier waarop dat is gegaan. Remkes zei dat het goed is om in een ontspannen omgeving over de ontstane situatie en over de inhoud te praten.
Aan het overleg doen behalve de partijleiders Rutte, Kaag en Hoekstra ook hun secondanten Hermans (VVD), Jetten (D66) en Heerma (CDA) mee. Ze blijven tot morgenmiddag in Hilversum.
Rutte, Kaag en Hoekstra zeiden alle drie dat er nu echt snel een kabinet moet komen. “Laten we hopen dat dit weekeind daaraan bijdraagt”, zei Rutte. Hij hoopt dat er snel na het weekend een doorbraak komt.
Glans verloren
Mark Rutte heeft zijn glans verloren in Den Haag. Collega-politici zijn hem liever kwijt dan rijk. Maar komende week verdedigt hij als vanouds de Prinsjesdagplannen, in de wetenschap dat een werkbaar kabinet zonder hem onmogelijk is.
Rutte zal komende dinsdag 21.09.2021 voor de elfde keer de Prinsjesdagplannen verdedigen in de Tweede Kamer, en staat hij tegenover partijen die hem vijandiger gezind zijn dan ooit. En dat midden in een formatie waarin hij nu het voortouw moet nemen.
Demissionair premier Mark Rutte zal na een eventueel vertrek uit de politiek nooit meer aanschuiven in een talkshow, zei hij zaterdag in een interview in NRC.
In het interview praat Rutte onder meer over het naderende afscheid van zijn Duitse collega, bondskanselier Angela Merkel. Hij hoopt haar te blijven zien, ook na haar vertrek.
“Ik zou het erg leuk vinden. Het hangt er ook van af wat ze gaat doen. Ze zegt dat ze de politiek volledig verlaat en ik denk dat dat zo is. Ze wordt ook vast geen commentator in talkshows.”
Hier wil Rutte zelf een voorbeeld aan nemen. “Ik ga het zelf in elk geval ook zo doen. Als ik weg ben, ga ik nóóit meer naar een talkshow. Om de vijf jaar ga ik naar het lustrumcongres van mijn partij om te applaudisseren voor de speech van de leider en als ze vragen wat ik ervan vind, zeg ik: ‘Geniaal verhaal!'”
Rutte: relatie met Kaag verbeterd
Minister Ank Bijleveld van Defensie werd donderdagavond in de plenaire zaal van de Tweede Kamer totaal overvallen door het vertrek van Sigrid Kaag. Dat zeggen ingewijden tegen deze site. Demissionair premier Mark Rutte bevestigt dat hij eerder wist van haar besluit en dat Kaag hem had gevraagd het stil te houden.
Rutte erkende dat hij minister Bijleveld niet heeft verteld dat haar collega Kaag zou opstappen, hoewel hij dat wel wist. “Drie kwartier of een uur voor de stemming belde Sigrid Kaag mij en vroeg me om het geheim te houden. Dat doe ik dan, want ik ga niet het vertrouwen doorbreken.”
De VVD-voorman erkende ook dat er tussen Kaag en hem onlangs wel “even wat gedoe” is geweest (de D66-leider leverde begin vorige week in haar Schoo-lezing scherpe kritiek op Rutte). Maar volgens hem is de verhouding inmiddels “een heel stuk beter”, en hebben de twee de afgelopen tien dagen intensief samengewerkt en is dat heel prettig gegaan.
Rutte bevestigde dat iedereen heel snel een kabinet wil. ,,Ik hoop dat dit weekend ertoe zal bijdragen. Ik hoop dat we dit weekend een doorbraak bereiken of uitzicht hebben op korte tijd erna.’’
Kaag; ‘Nieuwe ronde, nieuwe kansen’
Kaag zei dat er heel veel is gebeurd, en dat er nieuwe politieke realiteiten zijn. Maar volgens de D66-politica is er nu sprake van “nieuwe ronde, nieuwe kansen.”
Ze voegde eraan toe dat het demissionaire kabinet op zijn laatste benen loopt, dat ze nu naar de toekomst wil kijken en dat ze verantwoordelijkheid wil nemen.
Hoekstra: ‘Gevoelens aan de kant’
Ook CDA’er Hoekstra had het over “een gevoel van verantwoordelijkheid”. Ook hij zei dat er een heleboel is gebeurd. Volgens hem doet het opstappen van Kaag en Bijleveld “wat met de dynamiek in de partijen” maar vindt hij ook dat iedereen een beetje moet inschikken en dat de gevoelens aan de kant moeten.
Hoekstra is er naar eigen zeggen op gebrand om dit weekend stappen te kunnen zetten.
Het is inmiddels al meer dan een half jaar na de verkiezingen en door allerlei oorzaken zit er nog helemaal geen schot in de formatie. Tot echte onderhandelingen is het nog niet gekomen.
Intussen neemt van alle kanten de roep toe om nu echt snel een kabinet te vormen.
De opdracht van de Kamer aan Remkes is om zich te richten op een minderheidskabinet uit een combinatie van VVD, D66 en CDA. Binnen die opdracht is het dus ook mogelijk dat niet alle drie de partijen in het kabinet komen.
Bezorgdheid over de trage formatie
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is door de lange formatie bezorgd over de uitvoerbaarheid van klimaat- en energiebeleid. Om de klimaatdoelen voor 2030 te kunnen halen, zijn sowieso al meer inspanningen nodig en de trage formatie van een nieuw kabinet kan die doelen nog extra in gevaar brengen. Daarnaast waarschuwt het adviesorgaan voor het risico dat er te weinig (of erg duur) aardgas beschikbaar is, als er in de komende maanden onverhoopt een strenge winter komt.
Er wordt in het land al volop gewerkt aan het voorbereiden van de energietransitie, zegt Pieter Boot van het PBL. Toch moeten er nog belangrijke knopen worden doorgehakt. Want om de klimaatdoelen van 2030 te halen, moet er nog veel gebeuren. Met het huidige beleid lukt dat al niet, en dan doet de Europese Unie er ook nog een schep bovenop.
“Het belangrijkste probleem zit bij elektriciteitsnetten“, stelt Boot. “Het duurt heel lang om een hoogspanningsleiding aan te leggen. En er is veel meer stroom nodig om de doelen over acht jaar te kunnen halen. Als die kabels er straks niet zijn, dan lukt dat dus niet. Daarover moeten besluiten worden genomen.”
Belangrijker nog is dat Nederland vervolgens die besluiten ook moet uitvoeren, terwijl ze nog boven op de huidige doelen komen. Het is volgens Boot overigens niet zo dat het huidige demissionaire kabinet niets doet. Komende week komt het kabinet op Prinsjesdag met veel geld om alsnog te proberen de Urgenda-doelstelling te halen. Maar met de echt grote veranderingen moet een nieuw kabinet aan de slag.
Een ander probleem vormt de zogenoemde leveringszekerheid van aardgas, belangrijk voor vooral verwarming. De gasprijs stijgt flink, Nederland heeft vrijwel geen lange termijncontracten voor de import van gas en de gasopslagen, met gas voor de winter, zijn veel leger dan normaal.
Lees: Kritiek op kledingkeuze politiek leiders: ‘Net of Wopke Hoekstra naast z’n ouders zit’ AD 18.09.2021
Lees: Formatie verder in Hilversum, druk om nu echt stappen te zetten NOS 18.09.2021
Lees: Dit ‘hutje op de hei’ moet fungeren als politieke EHBO: ‘Je maakt elkaar de hele dag mee’ AD 18.09.2021
Lees: Remkes heeft vertrouwen in ‘goede stappen richting minderheidskabinet’ NU 18.09.2021
Lees: Planbureau: lange formatie problematisch voor klimaat en energie NOS 18.09.2021
Lees: Kaag: demissionair kabinet loopt op laatste benen MSN 18.09.2021
Lees: Hoekstra: VVD, D66 en CDA moeten allemaal een beetje inschikken MSN 18.09.2021
Lees: Onderhandelaars om tafel in Hilversum: Rutte hoopt op ‘doorbraak kort na weekend’ AD 18.09.2021
Lees: Weekend in Goois bos moet VVD, CDA en D66 uitweg bieden uit diepe formatie-impasse NOS 18.09.2021
Lees: Rutte hoopt op doorbraak: ’Verhouding met Kaag stuk beter geworden’ Telegraaf 18.09.2021
Lees: Weekend van de waarheid: formatie verder op landgoed | Video Telegraaf 18.09.2021
Lees: Gespannen formatieweekend voor VVD, D66 en CDA op Goois landgoed NU 18.09.2021
Lees: Van links tot rechts is men Rutte-moe: ‘De tijd van de VVD-leider is voorbij’ AD 18.09.2021
Lees: De formatie is er volgens Remkes niet eenvoudiger op geworden, Rutte hoopt op een doorbraak Trouw 18.09.2021
Lees: Omtzigt zal hopen dat formatie slaagt en verkiezingen uitblijven AD 18.09.2021
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 76 – tussenstand onderhandelingen 16.09.2021
Politieke vriespunt
De politieke verhoudingen aan het Binnenhof waren al ijzig, maar de stemming is sinds de turbulentie na het Afghanistan-debat ver beneden vriespunt. Dat raakt ook de toch al sukkelende formatie.
Afganistandebat
Kaag gaat door als fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer. In die rol gaat ze door met de gesprekken over een nieuw kabinet. “Hopelijk gaan we een nieuw kabinet maken, we gaan formeren.”
PVV-leider Wilders is zeer kritisch over Kaag en vindt dat er nieuwe Tweede Kamerverkiezingen moeten komen. “Ondanks #hexit is ze nog steeds Kamerlid én D66-fractievoorzitter en komend weekend onderhandelen met Rutte en Hoekstra dus met een beetje pech is ze voor Kerst vicepremier en verandert er helemaal niks want de laffe elite durft nieuwe #verkiezingen niet aan”, aldus Wilders op Twitter.
Amper 24 uur eerder kondigde informateur Johan Remkes het met enige hoop aan. De formatie verplaatst zich dit weekeinde naar de rustige omgeving van de bossen bij Hilversum. Voor frisse ideeën, een nieuwe start, op een landgoed, weg van de kaasstolp.
Maar de kans is groot dat hij zaterdag juist een stikchagrijnige Sigrid Kaag (D66), een vleugellamme Mark Rutte (VVD) en een geschrokken Wopke Hoekstra (CDA) tegenover zich vindt.
Want wat er nog over was aan stabiliteit van het (toch al demissionaire) kabinet, is sinds vanavond aan diggelen. En de al dramatisch verlopende formatie dreigt in nog meer chagrijn te verzanden. Het zal de roep om nieuwe verkiezingen verder aanwakkeren.
De nasleep van het Afghanistan-debat trekt een diep, diep spoor. Want met het ontslag van Kaag als minister van Buitenlandse Zaken en de kras op het blazoen van minister Ank Bijleveld (CDA, Defensie) is de schade groot.
Ook (of juist!) de fractie van coalitiegenoot ChristenUnie steunde dus de afkeurende moties tegen het eigen kabinet. Het had alles weg van een soort wraak gericht op Kaag, omdat zij al maanden niks van ChristenUnie wil weten in de formatie.
Het tekent dat ChristenUnie de banden met het kabinet Rutte-3 heeft doorgesneden. Het kabinet gaat door, maar het laatste restje liefde is er uit.
Demissionair Minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Zaken (D66), demissionair Minister Ank Bijleveld van Defensie (CDA), demissionair premier Mark Rutte en demissionair Staatssecretaris Ankie Broekers van Justitie en Veiligheid tijdens het debat in de Tweede Kamer over de situatie in Afghanistan. © ANP
Nu is dat geen contrast met de afgelopen maanden. In de formatie keerde CU-leider zich af van demissionair premier Rutte, al kwam hij daar een beetje op terug. Maar D66 en ChristenUnie lieten duidelijk merken niet meer met elkaar te willen. Segers voorzag ‘te liberaal’ beleid, Kaag wilde niet meer met hem. ,,Het roer moet om.”
Vanavond sloeg de partij van Gert-Jan Segers terug, leek het. Niet alleen door de moties tegen Kaag en Bijleveld te steunen. Er gebeurde meer: in hetzelfde etmaal keerde de fractie zich met een plan voor hoger loon in de zorg tegen de begrotingsdiscipline die het de afgelopen drie jaar predikte én trok het de handen af van het coronatoegangsbewijs.
Als Rutte en het CDA al dachten dat de ChristenUnie ooit nog een rol zou kunnen spelen in de formatie, dan lijkt die weg nu echt onbegaanbaar geworden.
Het chagrijn bij Kaag is bovendien groot. Ze is haar droombaan als minister van Buitenlandse Zaken kwijt, maar zat ook klem, besefte ze. Toen Rutte na het Omtzigt-functie-elders-debacle in april in een debat een motie van afkeuring aan zijn broek kreeg, hintte ze erop dat zíj onder die omstandigheden zou zijn opgestapt. ,,Ik zou zelf niet doorgaan, maar ik ben een ander mens.”
Opvatting
Nu, enkele maanden later, kon ze (‘nieuw leiderschap’) bijna niet anders dan vertrekken. ,,In mijn opvatting over democratie en cultuur van ons bestuur moet de minister gaan als het beleid wordt afgekeurd.” Daarin schuilde een duidelijke verwijzing naar Rutte.
Al met al zijn de verhoudingen binnen het kabinet Rutte-3 amper nog werkbaar te noemen. En waar een toekomstig minderheidskabinet van wellicht VVD, CDA en D66 hoopte op warme banden met oppositiepartijen als PvdA, GroenLinks en ChristenUnie, zijn die voorlopig bekoeld omdat zij de moties tegen de ministers en het kabinet steunden. Zeker Kaag zal het steken dat de linkse partijen, die ze amechtig in een volgend kabinet probeerde te krijgen, haar laten vallen.
En dan schuiven Rutte, Kaag en Hoekstra zaterdagochtend ook nog met een lang gezicht aan bij informateur Remkes, op een landgoed op de hei. Hun kabinet beschadigd, hun ministers geraakt en de vriendschap met ChristenUnie beëindigd.
Lees: Kaag formeert vrolijk verder: is haar positie aan de onderhandelingstafel beter geworden? AD 17.09.2021
Lees: Wat het opstappen van minister Kaag betekent voor de formatie NOS 17.09.2021
Lees: Wat zijn de gevolgen van het aftreden van Sigrid Kaag? – EW (ewmagazine.nl) Elsevier 17.09.2021
Lees: Komt er óóit nog een nieuw kabinet? Dit verandert het opstappen van Sigrid Kaag MSN 17.09.2021
Lees: Komt er óóit nog een nieuw kabinet? Dit verandert het opstappen van Sigrid Kaag RTL 17.09.2021
Lees: Rutte: ‘Ieders belang dat verhoudingen goed blijven’ Telegraaf 17.09.2021
Lees: De Jonge na vertrek Kaag: ’We zitten in een moeilijke fase’ Telegraaf 17.09.2021
Lees: Kabinet lamgeslagen na vertrek Kaag: ‘We zitten in een moeilijke fase’ AD 17.09.2021
lees: Omtzigt: ‘Formeer nieuw kabinet zonder Rutte, Kaag en Hoekstra’ MSN 17.09.2021
lees: Omtzigt pleit voor een extraparlementair kabinet MSN 17.09.2021
lees: Opstappen maakt Kaag ‘geen soepele partner’ bij kabinetsformatie MSN 17.09.2021
lees: Opstappen maakt Kaag ‘geen soepele partner’ bij kabinetsformatie RTL 17.09.2021
lees: Ministerraad zonder, maar formatieweekend mét Kaag NOS 17.09.2021
lees: Wat verandert er voor de formatie nu Kaag is opgestapt als minister? Video NU 16.09.2021
Lees: Koud-ijzig-bevroren: sfeer aan Binnenhof bekoelt verder AD 16.09.2021
Lees: Kaag stapt op als minister na afkeuring Kamer, gaat door met formatie NOS 16.09.2021
Lees: Politici verdeeld over vertrek Kaag: ‘Met een beetje pech is ze voor kerst vicepremier’ AD 16.09.2021
Lees: Weekendje de natuur in met politici: sleutel tot kabinetsformatie? RTL 16.09.2021
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
Van het Topsalaris van ex. ING-topman Ralph Hamers en het Witwas schandaal !! – vervolging
Ralph Hamers niet gestraft door Tuchtrecht Banken in witwaszaak ING
Oud-ING-topman Hamers en andere bestuurders van ING worden niet gestraft wegens schending van de bankierseed in de witwaszaak die de bank schikte voor 775 miljoen euro. Tuchtrecht Banken maakte na onderzoek bekend dat er niet genoeg bewijs is om te concluderen dat hoge managers van ING, waaronder Hamers, de eed voldoende hebben overtreden.
Als Hamers en zijn voormalige collega’s wel waren bestraft had ze dat een beroepsverbod van maximaal drie jaar en een boete van hoogstens 25.000 euro kunnen opleveren. De bankierseed geldt sinds 1 april 2015. Met het afleggen van die eed beloven bankiers onder meer zich aan de wet te zullen houden, zich verantwoordelijk te gedragen naar de samenleving, de klant centraal te stellen en zich in te zetten voor het vertrouwen in de financiële sector.
De zaken waar ING voor werd bestraft speelden van 2010 tot en met 2016, waardoor maar een beperkt deel van die zaken mee kon worden genomen. Tuchtrecht Banken stelt dat er in totaal vijftien mensen verantwoordelijkheid droegen als bestuurder of commissaris. Ook staat volgens de organisatie vast dat ING verkeerde keuzes maakte en geld verdienen belangrijker vond dan voldoen aan de regels.
OM vervolgt wel
Tuchtrecht Banken was het onderzoek begonnen nadat de organisatie ruim tweehonderd meldingen van overtreding van de bankierseed had gekregen. Ook rond een voorgestelde salarisverhoging van Hamers kwamen veel meldingen binnen, maar die ging uiteindelijk niet door. Tegen de beslissing kan nog een herzieningsverzoek worden ingediend. Dat moet binnen twee weken worden gedaan.
Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgt Hamers nog wel voor zijn rol in de witwaszaak. Eerder besloot het OM dat niet te doen, maar verschillende partijen spanden een zaak aan om dat alsnog te bewerkstelligen. Eind vorig jaar besloot het gerechtshof in Den Haag dat Hamers bewust de kans aanvaardde op verboden gedragingen door niet genoeg te doen om het toezicht binnen ING te verbeteren. Het OM moest van het hof alsnog tot vervolging overgaan.
Lees ook:
Voormalig ING-topman Hamers kan zich cruciale e-mail niet herinneren tijdens Fiod-verhoor
Heeft voormalig ING-topman Ralph Hamers de waarheid gesproken in een verhoor van de Fiod? Uit documenten in handen van Trouw rijst een tegenstrijdig beeld.
Vervolging
Ralph Hamers deed er vorig jaar alles aan om niet vervolgd te worden voor zijn rol in het witwasschandaal bij ING. In een rechtszaak over zijn vervolging voerde hij onder meer aan dat áls er al mensen individueel berecht zouden moeten worden, er toch een aantal betere gegadigden waren dan hij. Dat blijkt uit stukken die in handen zijn van RTL Z.
In 2018 schikte ING, dat toen nog werd geleid door Hamers, voor 775 miljoen euro met het Openbaar Ministerie omdat het jarenlang de regels aan zijn laars had gelapt om witwassen door klanten tegen te gaan. De bank was onder andere te laks geweest in zijn klantonderzoek en deed te weinig met signalen dat er iets niet in de haak was.
Het OM besloot toen om geen individuele medewerkers te vervolgen, en dus ging ook Hamers vrijuit. Maar in een zogenoemde artikel 12-procedure, waarin klagers bij een rechter kunnen eisen dat er alsnog vervolging moet worden ingesteld, trok Hamers aan het kortste eind.
Het Haagse gerechtshof heeft uiteindelijk besloten dat het OM de topman, inmiddels de ceo van de Zwitserse bank UBS, moet vervolgen.
De andere wisten veel meer
In de zaak, die eind 2020 diende, hebben zijn advocaten alles geprobeerd om de rechter van het tegendeel te overtuigen. Een van de belangrijkste verweren die de advocaten van Hamers inbrachten: Hamers wist veel minder dan andere hooggeplaatse bestuurders van de bank.
Volgens Hamers en de zijnen hadden ‘vele functionarissen’ ‘meer inhoudelijke kennis van en veel meer daadwerkelijke (persoonlijke) betrokkenheid’ bij het anti-witwasbeleid. Daarna stelt zijn advocaat voor de goede orde wel dat er helemaal niemand vervolgd zou moeten worden, maar: “De heer Hamers scoort op de schaal van feitelijke betrokkenheid en daadwerkelijke wetenschap nóg veel lager.”
Nick Jue, Koos Timmermans?
Vervolgens wordt ruim de tijd genomen om duidelijk te maken hoe zeer die andere mensen nauwer betrokken waren. Zo wijzen de advocaten erop dat ING Nederland, het onderdeel waar het onderzoek op was gericht, een eigen directie had. “Waaronder een ceo (Nick Jue), een cfo, en een coo – en een eigen compliance-afdeling.”
Daarna worden meerdere hoge functionarissen aangehaald die zeggen dat Jue verantwoordelijk was voor het reilen en zeilen van ING Nederland. Bovendien, zo moet een ander citaat illustreren: de baas van Jue in de directie van het moederbedrijf was dan weer Koos Timmermans en niet Hamers.
En eigenlijk was Hamers als ceo ook helemaal niet betrokken met het leiden van welke bank dan ook, als je de advocaten mag geloven. Hamers ging over de strategie, de grote lijnen. Timmermans daarentegen: “Timmermans was ook expliciet belast met en verantwoordelijk voor het ‘day-to-day-management’ van de bank”, benadrukken de advocaten van Hamers, zonder met de vinger te willen wijzen.
Strafbare feiten? Welke strafbare feiten?
Minstens zo opmerkelijk is dat Hamers zich, bij monde van zijn advocaten, in het geheel niet bewust toont dat er überhaupt strafbare feiten zijn gepleegd door de bank. “Niet elke tekortkoming is misdadig”, voerden de advocaten aan voor de rechter. En of al die tekortkoningen samen een misdaad vormen, ook daar willen Hamers c.s. niet zomaar aan.
Hoewel het Openbaar Ministerie klip en klaar stelt dat er sprake is geweest van schuldwitwassen – dat wil zeggen dat er willens en wetens te weinig is gedaan om witwassen door criminelen tegen te gaan – twijfelen de advocaten van Hamers hier openlijk aan, wanneer ze hem proberen te sparen van vervolging. Toch schikte de bank twee jaar eerder onder leiding van diezelfde Hamers, met het OM voor honderden miljoenen.
De verdediging voert aan dat het ‘eenvoudig’ is om een bank te betichten van schuldwitwassen, als die bank is ‘misbruikt’ door witwassers, ‘maar zo’n benadering schiet al snel door’. De conclusie dat er sprake was van schuldwitwassen ‘mag wellicht op het eerste gezicht plausibel klinken – maar zij is voor discussie vatbaar’, volgens het kamp-Hamers.
Strafrecht is voor autoverkopers
Bij de bank was er dan ook helemaal geen bewustzijn van het feit dat er strafrechtelijk iets niet in de haak was, vervolgen de advocaten. En dus is het wat hen betreft ook niet vreemd dat die signalen niet naar boven kwamen.
Volgens de verdediging van Hamers werden banken tot voor kort door het OM als bondgenoten in de strijd tegen witwassen gezien. “Het leek niet erg constructief om deze loyale bondgenoten te bestraffen indien hun inspanning op onderdelen (nog) beter zou moeten.”
Enkele andere verweren van Hamers
- Hamers is nooit verdachte geweest, het OM heeft dus ook niet besloten om hem niet te vervolgen.
- Als Hamers echt leiding had gegeven aan strafbare feiten, dan hadden toezichthouders ECB en DNB al ingegrepen.
- De Zwitserse bank UBS ‘gaat natuurlijk niet in zee [met Hamers] indien zij ook maar maar de geringste twijfel zou koesteren aan diens integriteit en betrouwbaarheid’.
Het strafrecht, dat werd gebruikt voor louche autoverkopers, maar toch zeker niet voor banken, was tot dat moment de gedachte, getuige het verweer. Daarom zou ‘niemand binnen ING’ erop bedacht geweest zijn dat het rammelende anti-witwasbeleid tot strafrechtelijke problemen zou leiden.
Geen verantwoordelijkheid genomen
Uiteindelijk deed het dat toch. En ondanks alle verweren oordeelde de rechter in de artikel 12-procedure dat ook Hamers vervolgd moet worden.
Daarbij lijkt het afschuiven van verantwoordelijkheid voor het Hof in Den Haag geen beste strategie te zijn geweest. “De feiten zijn ernstig, met de bestuurder zelf is geen schikking getroffen en evenmin heeft hij publiekelijk verantwoordelijkheid genomen voor zijn handelen”, schreef het Gerechtshof in Den Haag toen het besloot dat Hamers toch vervolgd moet worden.
“Het hof acht het van belang dat in een openbaar strafproces de norm wordt bevestigd dat ook bestuurders van een bank niet vrijuit gaan als zij feitelijke leiding hebben gegeven aan ernstige verboden gedragingen. De burger moet kunnen zien dat ook dergelijk handelen door de overheid niet wordt geaccepteerd.”
Zie ook: Van het Topsalaris van ex. ING-topman Ralph Hamers en het Witwas schandaal !!
zie ook: Aanpak Topsalaris publieke en semi-publieke sector – deel 4
meer:
Lees: Ralph Hamers niet gestraft door Tuchtrecht Banken in witwaszaak ING Trouw 15.09.2021
Lees: Oud-topman Hamers niet bestraft voor witwaszaak bij ING VK 15.09.2021
Lees: Oud-ING-topman Hamers voorlopig vrijuit in witwaszaak NU 15.09.2021
Lees: Oud-ING-topman Hamers voorlopig niet gestraft in witwaszaak MSN 15.09.2021
Lees: Tuchtrecht: mogelijk schending bankierseed ING met salaris topman Hamers MSN 15.09.2021
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 75 – onderhandelingsronde 15.09.2021
.
Overleg kleine partijen
Veel kleine partijen zullen een minderheidskabinet constructief tegemoet treden. Dat is de rode draad in de gesprekken die informateur Remkes woensdag 15.09.2021 heeft gevoerd met de fractievoorzitters van de kleinere partijen die vorige week de motie hebben gesteund, waarmee hij werd benoemd. Het is de bedoeling dat Remkes zich richt op een minderheidscoalitie uit VVD, D66 en CDA.
Fractievoorzitter Dassen van Volt zei dat hij een minderheidskabinet zal beoordelen op zijn daden en dat hij constructief oppositie zal voeren. Hij heeft een voorkeur voor een kabinet waaraan ook D66 meedoet. Dassen wil vooral ambitieuze klimaatvoorstellen. Verder moet er in het onderwijs worden geïnvesteerd en moet de ‘sociale ongelijkheid’ worden aangepakt. Hij ziet weinig in het sluiten van een gedoogakkoord.
‘Tempo in formatie’
De voornaamste boodschap van SGP-leider Van der Staaij voor Remkes was om tempo te maken: “Het ongemak dat er nog geen kabinet is, neemt met de dag toe.” Volgens Van der Staaij betekent dat ook dat hij niet “alles moet afschieten wat niet het ideaalplaatje is”. Hij wil daarom een minderheidskabinet een kans geven, al hangt het ook af van het programma. Van der Staaij ziet niets in een variant van alleen VVD en D66. De SGP vindt het niet verstandig om echt “gedoogpartners” aan te wijzen.
JA21-voorman Eerdmans zei dat er met hem zaken kunnen worden gedaan. Hij ziet het liefst een zogenoemd “extraparlementair kabinet”, zonder dichtgetimmerd coalitieakkoord: “Wij worden geen gedoogpartner van een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA”. Hij zal de voorstellen van een nieuw kabinet “op hun merites beoordelen”. Eerdmans wil in elk geval een “stevig immigratiebeleid”.
‘Geen rare klimaatmaatregelen’
Fractievoorzitter Van Haga van de gelijknamige groep ziet het liefst een minderheidskabinet van VVD en CDA en dat wil hij ook wel gedogen: “Er zijn 81 rechtse zetels in de Kamer; het is natuurlijk absurd dat we dan een links kabinet formeren.” Ook Van Haga zal zich constructief opstellen. maar hij is tegen “rare klimaatmaatregelen”.
Ook Kamerlid Den Haan van de fractie-Den Haan kan zich wel vinden in een minderheidskabinet, want “bij een meerderheidskabinet is er vaak een dichtgetimmerd regeerakkoord.” Volgens haar heeft de oppositie bij een minderheidskabinet meer invloed. Den Haan heeft een voorkeur voor een kabinet waarin ook D66 zit. Ze is eventueel bereid zo’n kabinet te gedogen.
Rutte: verhouding met Kaag is goed
Behalve met die fractievoorzitters had de informateur ook een kort gesprek met VVD-leider Rutte. Die wilde na afloop weinig kwijt. Desgevraagd zei hij wel dat de verhouding tussen VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag “goed” is, zo zegt Rutte zelf.
Vorige week nog uitte Kaag in haar Schoo-lezing scherpe kritiek op Rutte. Volgens Rutte gaat het weer goed tussen de twee partijleiders. “We hebben intensieve samenwerking, op het terrein van Afghanistan en andere onderwerpen.” Later op woensdag 15.09.2021 zaten Kaag en Rutte samen in het ministersvak in de Tweede Kamer voor een debat over de situatie in Afghanistan. En vrijdag 17.09.2021 brengen ze samen een bezoek aan de Britse premier Johnson
De voorman van de liberalen ging woensdagochtend langs bij informateur Johan Remkes die, mede namens VVD en D66, op zoek gaat naar een minderheidscoalitie.
Hoewel de VVD en D66 als winnaars van de verkiezingen het voortouw moeten nemen in de formatie, wordt vooral veel gesproken over de vermeende slechte onderlinge verhoudingen tussen de partijleiders. Die zijn er niet beter op geworden nadat Kaag in een lezing flink had uitgehaald naar Rutte en diens “regelen en ritselen zonder visie”.
Overleg tussen VVD, D66 en CDA
Informateur Remkes gaat verkennen of er “vanuit de inhoud” een vruchtbare samenwerking kan komen tussen VVD, D66 en CDA. Komend weekend heeft hij daarover buiten den Haag gesprekken met de leiders van die partijen en hun secondanten. De besprekingen worden gevoerd op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum.
De informateur zei in een korte verklaring dat de verkenning kan bijdragen aan het onderlinge vertrouwen. In een toelichtende brief schrijft hij dat de enige weg om uit de huidige impasse te komen is om vanuit de inhoud te onderzoeken hoe de opdracht van de Kamer aan hem kan worden uitgevoerd. Met de uitnodiging aan VVD, D66 en CDA is volgens Remkes niet gezegd dat nu al “een combinatie uit deze partijen bepaald wordt”.
‘Verschillen overbrugbaar’
Hij heeft wel het idee dat de inhoudelijke verschillen tussen de drie fracties overbrugbaar zijn. “Daar gaat het mij in de eerste plaats om: er moet inhoudelijk cement zijn in een kabinet.” Op de vraag of de verhoudingen tussen de fracties niet te veel verstoord zijn, zei Remkes dat het meevalt “als je er nuchter naar kijkt, los van de beelden”. Volgens hem is een goed motto nu even “helpers weg, en lui die er ook nog wat van vinden, ook maar een tijdje weg”.
Hij benadrukte dat niet iedereen zijn zin kan krijgen. “Als dat beeld blijft bestaan, kom je nooit uit dit proces.”
Informateur Remkes: inhoudelijke verschillen overbrugbaar
De informateur ziet het document op hoofdlijnen dat VVD en D66 deze zomer schreven als een mogelijk startpunt voor zijn verkenning, al wijst hij er wel op dat dit “door twee fracties vanuit een liberale visie is geschreven, een financieel kader ontbreekt en het een beperkte omvang heeft”.
Remkes wil ook bekijken hoe er constructief kan worden samengewerkt met PvdA, GroenLinks en ChristenUnie.
Kleinere fracties
Hij vindt het van belang om ook te weten hoe ook de kleinere fracties tegenover een minderheidskabinet staan. Hij heeft daarover eerder vandaag overleg gevoerd. “Dat waren goede gesprekken en men heeft zich constructief opgesteld”, zei hij.
De Kamer wees Remkes vorige week aan als informateur. Hij moet onderzoeken of er een minderheidskabinet kan komen. VVD, D66 en CDA hebben samen 72 van de 150 zetels in de Tweede Kamer.
Zwaluwenberg al eerder gebruikt
De Zwaluwenberg in Hilversum wordt gebruikt door de Inspecteur-generaal van de Krijgsmacht. Ook bij eerdere formaties hebben onderhandelaars zich daar teruggetrokken, zoals in 2007 en in 2017.
Het is de bedoeling dat de betrokkenen komend weekend de hele zaterdag 18.09.2021 en zondag 19.09.2021 in Hilversum zitten en daar ook blijven slapen.
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
Lees: Rutte bezweert: relatie met Kaag is goed – Wel.nl 15.09.2021
Lees: Remkes en leiders van VVD, CDA en D66 overleggen dit weekend op landgoed NU 15.09.2021
Lees: Remkes praat dit weekend buiten Den Haag met VVD, D66 en CDA NOS 15.09.2021
Lees: Remkes gaat weekend de hei op met VVD, D66 en CDA Telegraaf 15.09.2021
Lees: Informateur Remkes gaat weekend naar landgoed met Rutte, Kaag en Hoekstra AD 15.09.2021
lees: Remkes en leiders van VVD, CDA en D66 overleggen dit weekend op landgoed MSN 15.09.2021
Lees: Remkes en leiders VVD, CDA en D66 overleggen weekend op landgoed MSN 15.09.2021
Lees: Kleine partijen willen losse plannen minderheidskabinet steunen MSN 15.09.2021
Lees: Kleine partijen als Volt, SGP en Ja21 zien een minderheidskabinet wel zitten, eventueel met een gedoogakkoord MSN 15.09.2021
Lees: Kleine partijen als Volt en Ja21 steunen minderheidskabinet (businessinsider.nl) 15.09.2021
Lees: Leiders van kleine partijen ‘constructief’ tegenover minderheidskabinet NOS 15.09.2021
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 74 – tussenstand onderhandelingsronde 13.09.2021
Remkes praat woensdag 15.09.2021 met kleinere partijen over steun coalitie
Informateur Johan Remkes praat woensdag 15.09.2021 met andere partijen dan de zes die de afgelopen periode aan tafel zaten. Ingewijden rondom de formatie zeggen dat Remkes waarschijnlijk gaat praten met de partijen die de motie voor zijn benoeming als informateur ondersteunden. Dat zijn JA21, Volt, Groep Van Haga, de SGP en Fractie Den Haan. Het is nog niet definitief besloten dat zij worden uitgenodigd.
De informateur gaat onderzoeken of er verder in de Tweede Kamer steun is voor een mogelijke gedoogconstructie uit een combinatie van VVD, D66 en het CDA. Vorige week sprak hij al met die partijen en ook met de ChristenUnie, GroenLinks en de PvdA. De linkse partijen gaven de informateur al te kennen geen gedoogsteun te geven aan een minderheidskabinet.
Formatiegesprekken zijn eerder deze week om conflicterende agenda’s niet mogelijk. Of dit met Remkes’ werkzaamheden als gouverneur in Limburg te maken heeft, is niet bekend.
Remkes zei vorige week dat succes niet gegarandeerd is in deze formatie. Hij vindt dat partijen moeten stoppen met elkaar uit te sluiten. “Als de houding zo blijft, dan ben ik er snel klaar mee.” Bronnen zeggen dat D66 niet zit te wachten op een minderheidscoalitie met VVD én het CDA. Eerder sloten VVD en CDA al samenwerking met zowel GroenLinks als de PvdA uit.
Hoekstra blijft kabinetsrol zien
Het CDA kan na een therapeutisch congres zonder nieuwe kleerscheuren de formatie hervatten. Informateur Johan Remkes voert later in de week weer gesprekken om de compleet vastgelopen formatie uit het slop te trekken.
Het CDA heeft de rijen tijdens een congres in Den Bosch in ieder geval gesloten. Er klonk zoals verwacht kritiek op de koers tijdens het voor de christendemocraten rampzalig verlopen jaar, maar aan het eind van de dag was er vooral stoom afgeblazen en vertrok partijleider Wopke Hoekstra na zijn toespraak zelfs met een staande ovatie. Daags na het congres valt ook bij VVD en D66 te horen dat het vooraf als explosief aangemerkte CDA-congres geen nieuwe obstakels op zal werpen in de formatie.
Hoekstra benadrukte zaterdag 11.09.2021 voor het CDA een rol in het kabinet te zien. „De formatie bevindt zich in zo’n ingewikkelde fase dat ik er beter aan doe u alleen te zeggen dat wij ons constructief zullen blijven opstellen. Vanuit de inhoud, en vanuit onze idealen. En bereid zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor Nederland.”
De CDA-voorman kreeg nog wel huiswerk mee. Een meerderheid van de CDA-leden wil IS-vrouwen en -kinderen terug naar Nederland halen. Het advies van de partij was om tegen deze resolutie te stemmen. Toch namen CDA’ers het voorstel met een nipte meerderheid (54 procent) aan.
Ook spraken christendemocraten zich in meerderheid uit tegen het leenstelsel. Zo’n 70 procent van de leden vindt dat het CDA niet mee moet regeren als het leenstelsel niet wordt afgeschaft. Interim-voorzitter Van Rij kwam echter met een duidelijke boodschap richting de CDA-leden: zij gaan niet over de onderhandelingen die de fractie voert aan de formatietafel. Hoe ze ook over IS-kinderen en het leenstelsel oordelen. „Een breekpunt meegeven is een last meegeven.”
Congres laat tanden zien bij leenstelsel en IS-vrouwen
De leden legden zich niet klakkeloos neer bij de opvattingen van de partijleiding.
Het pleidooi om het leenstelsel als ‘breekpunt’ te formuleren bij eventuele coalitieonderhandelingen haalde een royale meerderheid (zeventig procent stemde voor). Dat was niet volgens plan van Hoekstra. Die benadrukte dat hij ook tegen het leenstelsel is, maar liever niet vooraf zulke ‘breekpunten’ als dienstorders van het congres naar de formatietafel meeneemt.
En de resolutie die pleit vóór repatriëring van IS-vrouwen en kinderen uit Syrië haalde ook een nipte meerderheid, terwijl de CDA-Kamerfractie juist tegen is.
Partijleider Hoekstra stelde zich niet ‘beperkt’ te voelen door deze congres-uitspraken, hij wees er na afloop op dat CDA-Kamerleden volgens de Grondwet ‘zonder last’ opereren. ,,Dus ze kunnen niet formeel gebonden worden.”
Diverse andere ‘kritische’ resoluties kregen bij de stemming geen meerderheid. Pleidooien om meer geld uit te trekken voor het Wetenschappelijk Instituut en betere controle van partijdonaties kregen niet genoeg steun, tot frustratie van een van de indieners, Gabriëlle Heine. ,,Hoe kan je nou tegen meer geld voor het WI zijn?
Dat is de inhoud die we zo belangrijk vinden. Dit is echt kwalijk. Dit is gewoon een middag groepstherapie. Maar we moeten ook mensen overtuigen buiten deze zaal. Dit zijn leden en politici, maar we moeten kiezers bereiken.”
Betrokkenen bij de formatie merken op dat de kersverse informateur niet zit te wachten op het eindeloos herhalen van dezelfde gesprekken. Dat zou ook een van de redenen zijn dat hij niet direct maandag weer VVD, D66 en CDA op de koffie vraagt.
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
Lees: Remkes praat woensdag met kleinere partijen over steun coalitie MSN 13.09.2021
Lees: Hoekstra blijft kabinetsrol zien: CDA sluit de rijen na congres vol emotie Telegraaf 13.09.2021
Lees: Hoe krijgt Wopke Hoekstra het CDA er weer bovenop? ‘Dit is gewoon groepstherapie’ AD 11.09.2021
Lees: Hoekstra wil niet in de oppositie, maar regeringsverantwoordelijkheid nemen NOS 11.09.2021
Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 73 – bezinning onderhandelingen 12.09.2021
‘2022 mag geen verloren jaar worden’ door de trage formatie
De politiek in Den Haag moet snel over de inhoud gaan praten om te voorkomen ‘dat volgend jaar een verloren jaar wordt’. Die oproep deed FNV-voorzitter Tuur Elzinga zondag in tv-programma Buitenhof samen met Ingrid Thijssen. De voorvrouw van werkgeversorganisatie VNO-NCW denkt dat de politieke partijen moeten proberen elkaar te begrijpen om zo tot een vergelijk te komen.
FNV en VNO-NCW hadden eerder al afzonderlijk aangegeven de trage formatie problematisch te vinden. Ze wijzen op de vele problemen die er zijn zoals de arbeidsmarkt, de woningmarkt, het klimaat en de stikstofproblematiek. Alleen door over de inhoud te gaan praten kunnen de politieke partijen daar een oplossing voor vinden. ,,Uiteindelijk hebben de mensen die op jou gestemd hebben gewoon reële problemen, waar ze reële oplossingen voor nodig hebben”, aldus Elzinga.
Hoewel de gezamenlijke oproep van bonden en werkgevers zeldzaam is, zijn ze het niet over alles eens. Zo pleit Thijssen namens haar achterban voor het recht om een coronavaccinatie of een negatieve test te kunnen eisen van werknemers. FNV ondersteunt het recht op een veilige werkplek, maar vindt die eis wat te ver gaan. Elzinga wijst op de lichamelijke integriteit van mensen die daarmee wordt aangetast.
meer: Tuur Elzinga zondag in tv-programma Buitenhof – Bing
Lees: Grote zorgen bij werkgevers en vakbond om trage formatie: ‘2022 mag geen verloren jaar worden’ AD 12.09.2021
Lees: Werkgevers en vakbond: bezorgd om trage formatie – Wel.nl 12.09.2021
Meer: kabinetsformatie 2021
Lees: Eindverslag informateur Hamer 02.09.2021
Meer: Formatie RTL
Meer: Formatie 2021 NU
Meer: Dossier Onder Politici | AD.nl
Meer: Op weg naar een nieuw kabinet | NOS
Zie ook: Grote onrust op Links op weg naar Rutte 4 !!
zie verder: Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021
Lees: Nieuw kabinet lijkt verder weg dan ooit, hoe nu verder? NU 01.09.2021
Lees: Wat wil jij weten over de formatie? NU 01.09.2021
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 2
Zie ook: Op weg naar Kabinet Rutte 4 – de Formatie van de nieuwe coalitie – deel 1
Zie ook: Aftrap Verkiezingen 2e kamer op 17 maart 2021 – op weg naar de uitslag
-
Archief
- september 2021 (27)
- augustus 2021 (28)
- juli 2021 (18)
- juni 2021 (35)
- mei 2021 (27)
- april 2021 (25)
- maart 2021 (16)
- februari 2021 (18)
- januari 2021 (13)
- december 2020 (23)
- november 2020 (27)
- oktober 2020 (12)
-
Categorieën
- 1e kamer
- 2e kamer
- 2e kamerverkiezingen 17 maart 2021
- 2e kamerverkiezingen 2017
- 2e kamerverkiezingen 2021
- 50 plus
- 50plus
- 8 December-strafproces
- 911
- Aalsmeer
- Aalsmeers Collectief
- aanbesteding
- aangifte
- aanslag
- aardbevingen
- aardgaswinning
- Abdul Nasser Qirdash
- Abdulkadir Geylani-moskee
- Abou Soumayyah
- Abu Muhsin al-Masri
- Adel Abdul Mahdi
- Adviescollege Stikstofproblematiek
- Advocaat Michael Ruperti
- afdrachtregeling
- affaire-Spies
- afganistan
- afsplitspartijen
- Ahmad al-Hazimi
- Ahmaud Arbery
- Ahmed Aboutaleb
- AirFrance-KLM
- aivd
- AKP
- Al-Holkamp
- Al-Qa'ida
- Alami abu Hamza
- Aleksej Navalny
- aleppo
- Alexander Pechtold
- Alexandra van Huffelen
- Alfons Leerkes
- alt-rightbeweging
- Amendement
- amsterdam
- Amsterdam Museum
- Ancilla Tilia van de Leest
- Anders Breivik
- André Postema PvdA
- Andreas Bakir
- Andrei Ivanovitsj Burlaka
- Ank Bijleveld
- Anna Zeven
- Annabel Nanninga
- Anne Lok
- Anne-Wil Duthler
- Anne-Wil Duthler VVD
- Anneke van der Veer
- Annemarie Jorritsma
- Annemarie Jorritsma vvd
- anti-semitisme
- antisemitisme
- Arbitrageprocedure
- Armeense genocide
- Armenië
- Arnoud van Doorn
- As-Soennah moskee
- asielzoekers
- ataturk
- Australian Liberty Alliance
- Australië
- australie
- awp
- Aysel Erbudak
- Agaath Cleyndert
- Igor Girkin
- Baarle-Nassau
- Balk
- Balkenende-norm
- balkenendenorm
- Bananenschil bonus
- Bart de Liefde
- Bas Filippini
- Bashar al-Assad
- basiliek Notre-Dame
- BBB
- bedreiging
- beeldenstorm
- begroting
- begroting 2016
- begroting 2017
- begroting 2018
- begroting 2019
- begroting 2020
- belangenverstrengeling
- Belastingdienst
- Bellingcat
- Benjamin Smith
- Bert Kannegieter
- Bert van der Roest
- Besmaya
- bestuurscrisis
- Beugen
- bevingen
- bezuinigingen
- BIJ1
- bivakmutsen
- Björn Lugthart
- Bloemendaal
- BoerBurgerBeweging
- boerka
- boerkaverbod
- bombardement
- bonnetjes-affaire
- Bonus
- Boris Johnson
- borsele
- Boudewijn van Eijck
- bouwsector
- Bram Heijstek
- brexit
- Brexit-uitstel
- Brunssum
- BUK
- burgemeester
- Burgemeester Stefan Huisman VVD
- burgemeester Ahmed Aboutaleb
- burnpits
- business case Fraude
- BYD
- Camiel Eurlings
- Carin Gaemers
- cartoon
- cartoonwedstrijd
- cassatie
- cbs
- CDA
- CDJA
- Centcom
- Ceo Benjamin Smith
- Chan Santokhi
- Charlie Hebdo
- China
- chloorgas
- Chora-vallei
- Chris Aalberts
- Clemens Meerts
- Climate Adaptation Summit
- co2
- CO2-neutraal
- coalitie
- Code Oranje
- college van bestuur van de Limburgse vmbo-scholen
- Combined Air Operations Centre
- Commissie BOS
- commissie bosman
- Commissie Remkes
- commissie Sorgdrager
- commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen
- commissie-Donner
- commissie-Hordijk
- commissie-Noorman-Den Uyl
- Commissie-Oosting
- Commissie-Stiekem
- commissie-Van Dam
- Communistisch Platform
- corona
- coronavirus
- Corrie van Brenk
- corruptie
- coup
- cpb
- cpn
- crisis
- CU
- CU-SGP
- Cultuurpaleis
- CvK
- D66
- Daan Prevoo
- Damascus
- Daniël van der Stoep
- daniel van der stoep
- de afrekening
- De Feestpartij
- De Fryske Marren
- De gouden eeuw
- debat
- decembermoorden
- delfzijl
- demonstratie
- Denk
- Denk NL
- derde dinsdag
- derde dinsdag september
- Derek Chauvin
- desi bouterse
- DFP
- diaspora
- diasporabelasting
- Dick Schoof
- dijkgraaf
- dijkgraaf Michiel van Haersma Buma
- dijkgraaf van Delfland Michiel van Haersma Buma
- Dinkelland
- Dion Gaus
- Dion Graus
- Dion Graus PVV
- directeur Sjaak Wijma
- directeur van de integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Dirk Scheringa
- Dividentbelasting
- Diyanet
- Don Bijl
- Donald Trump
- Donetsk
- doodsbedreiging
- Douma
- Douwe Jan Elzinga
- DPK
- dreiging
- dualisme
- economie
- Edgar Mulder PVV
- eemshaven
- Eeuwit Klink
- EHRM
- El Alami Amaouch
- Ellen Verkoelen
- Elze Boshart
- Emil Smeding
- Emil Smeding PVV
- emile roemer sp
- ENCO
- Erbil
- Erdogan
- Eric Wiebes
- Eritrea
- etnisch profileren
- EU
- euro
- europa
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens
- europees parlement
- europese parlement
- Eva van Esch
- Evacueer Moria
- extreem rechts
- Extreem-rechts
- Fanida Kadra
- Farid Arzarkan
- Farid Azarkan
- Farshad Bashir
- Fawaz Jneid
- Felix Rottenberg
- Femke Halsema
- Femke Merel van Kooten
- Femke Merel Van Kooten-Arissen
- Ferdinand Grapperhaus
- Fethullah Gülen
- fitna
- Flitsenquête
- Follow the Money
- Fons Hertog VVD
- formatie
- Fort Zeelandia
- Forum voor Democratie
- fractievoorzitter Farid Azarkan
- frankrijk
- Frans Hoynck
- Frans Timmermans
- Frans Weekers
- fraude
- fraudesignaleringssysteem
- fred teeven vvd
- Fred van der Spek
- Freek Jansen
- FSB
- FSV
- fusie
- FvD
- Fyra
- GasTerra
- Gaswinning
- Gazprom
- gebiedsverbod
- gedragscode
- geert dales
- Geert Dales 50 plus
- geert wilders
- geert wilders pvv
- gekozen burgemeester
- geloofwaardig
- geloofwaardigheid
- gemeenteraad
- gemeenteraadsverkiezingen 2018
- gemeenteraadsverkiezingen 21.03.2018
- genocide
- George Floyd
- George Pell
- Ger Koopmans
- Gerald Schotman
- Gerard Blankestijn
- Gideon van Meijeren
- gifgasaanvallen
- Gillmore Hoefdraad
- Ginaf
- GO
- Gorinchem
- Greco
- Griekenland
- grijze wolf
- grijze wolven
- groenlinks
- Groep de Mos
- Groep Otten
- groepsbelediging
- grondwet
- Groningen
- ground zero
- Haarlemmermeer
- haatimam
- haatzaaien
- Halbe Zijlstra
- Han ten Broeke VVD
- handelsverdrag
- Hans Middendorp
- Hans van Hooft
- Hans Vijlbrief
- Harry Mens
- Harry van Bommel
- Hashem Abedi
- Hawija
- Hazimi’s
- Hendrik Jan Biemond
- Henk Bleker
- henk kamp
- henk krol
- Henk Krol
- Henk Otten
- Henry Keizer VVD
- Hero Brinkman
- hilbrand nawijn
- Hilde Palland
- Hoge Raad
- holocaust
- homo
- homohaat
- homohuwelijk
- hoofddoek
- hoogheemraadschap van Delfland
- Hugo Borst
- Huib van Vliet
- Huib van Vliet VVD
- huur
- Huurdersheffing
- huurverhoging
- huurwet
- Ibrahim Issaoui
- Idlib
- Igor Girkin
- IJssel- en Vechtstreek
- ijsselmeer
- Ik ga leven
- illegalen
- Imam El Alami Amaouch
- imam Ismail Abou Soumayyah
- ing
- inkomstenbelasting
- Instituut Mijnbouwschade Groningen
- integraalhelmen
- integriteit
- integriteitsaffaires
- Integriteitscommissie
- integriteitsonderzoek
- Integriteitstoets
- Integriteitswaakhond van de Raad van Europa
- Internationaal Strafhof
- Irak
- iran
- Irish Backstop
- Irvin Kanhai
- is
- IS-kinderen
- Isabelle Diks
- isis
- islam
- Ivo Opstelten
- JA21
- Jaap Uijlenbroek
- Jaap Uijlenbroek
- jaarrekening
- Jacques Monasch
- Jacques Tichelaar
- Jalalabad
- Jan Hoekema
- Jan Hoekema D66
- Jan Nagel
- Jan van Cranenbroek
- Jan van der Grinten
- jan van zanen
- Jan Zoetebier
- Jan Zoetelief
- Janaid L.
- Jannie Visscher
- Jaron Tichelaar
- Jean-Paul Gebben
- Jehovah’s getuigen
- Jeroen de Vries
- Jesse Klaver
- JFvD
- jihadsympathisanten
- JIT
- Jo Palmen
- joden
- jodenvervolging
- Johan Maurits van Nassau Siegen
- Johan Meijer
- Johan Remkes VVD
- Johan Vlemmix
- Joint Investigation Team
- Jolisa Brouwer
- Jong
- jongerenorganisatie JFVD
- joost eerdmans
- Joost Lagendijk
- Joram van Klaveren
- Jos de Graaf
- Jos Heijmans
- Jos Silvis
- Jos van Rey
- jos wienen cda
- journalist Roel Janssen
- jovd
- Justitieel Complex Schiphol
- Kajsa Ollongren
- Kamerlid Van der Lee
- Kamerlid Wybren van Haga VVD
- kandidatenlijst
- kapitalisme
- karen gerbrands
- kartelvorming
- Kees van der Staaij
- Keolis
- Keolis-ceo Frank Janssen
- kerncentrale
- kernenergie
- Kevin van Eikeren
- Kevin van Eikeren PvdA
- kinderopvangtoeslag
- kinderopvangtoeslagaffaire
- kinderpardon
- Klaas Dijkhoff VVD
- klimaat
- Klimaatactivisten
- Klimaatakkoord
- klimaatakkoord Parijs
- klimaatdoelen
- klimaatmars
- klm
- koerden
- Koert Westerman
- koopkracht
- kort geding
- Krijgsraad van Suriname
- kruistochten
- Kunduz
- kvp
- Lale Gül
- Langetermijnbegroting.
- Léonie Sazias
- Leonid Chartsjenko
- Leonid Ghartsjenko
- Leonid Kharchenko
- LHK
- LHN
- Liane den Haan
- Liesbeth Zegveld
- Lijst Henk Krol
- lijsttrekker
- lijsttrekker Jaron Tichelaar
- limburg
- links
- links verbond
- lobby
- lobbycultuur
- Loek Hermans
- Loek Hermans VVD
- Loek Winter
- Loes Mulder
- loppersum
- Maaike van Tuyll van Serooskerken
- Maarten van Leeuwen
- maasvlakte
- Maasziekenhuis Pantein
- Madeleine van Toorenburg
- Malaysia Airlines
- Manon Leijten
- Marcelis Boereboom
- Marco Kroon
- Marco Out
- Marianne Thieme
- Marianne Thieme PvdD
- Mark Harbers
- Mark Harbers VVD
- Mark rutte
- marktwerking
- Marleen Barth
- marleen barth pvda
- marokkaan
- marokkanen
- Martin van Rijn
- Martin van Rooijen
- Matt Hancock
- maurice de hond
- Maurits von Martels CDA
- Meavita
- menno snel
- Menno Snel D66
- Mensenrechten
- Mesut Özil
- Metin Çelik
- mh17
- MH17-proces
- MH17-ramp
- MH17-tribunaal
- MHP
- Michael Heemels
- Michiel van Haersma Buma
- Mike Pompeo
- miljoenennota 2016
- miljoenennota 2017
- Miljoenennota 2018
- miljoenennota 2019
- miljoenennota 2020
- miljoenennota 2021
- minder
- minder Marokkanen-proces.
- Minister Ank Bijleveld
- Minister Bijleveld
- minister Buitenlandse zaken
- Minister Ferd Grapperhaus
- minister Van der Steur
- minister Wopke Hoekstra
- Minneapolis
- MINUSMA
- misbruik
- missie
- Mohamed Keskin
- Mohsen Fakhrizadeh
- monsterverbond
- moskee
- moslim
- moslimban
- Mosul
- Moszkowicz
- mr. Biemond
- Muslimban
- Mustafa Amhaouch
- Mustafa Kemal
- nabeschouwingen
- Nagorno-Karabach
- naheffing
- Nashville Statement
- Natalie Righton
- Nationale Holocaust Herdenking
- Natura 2000-gebieden
- navalny
- NAVO-missie Resolute Support
- NCTV
- Nederland
- nederlandse missie
- NEVENFUNCTIES
- neveninkomsten
- new york
- Nexit
- Nice
- NIDA
- Nieuwe Wegen
- nijmegen
- nikab
- No Deal Brexit
- noodwet
- Norbert Klein
- Nord Stream 2
- Notre-Dame-kerk
- novitsjok
- NS
- NSP
- nucleaire energie
- NZA
- OBP
- Oekraïne
- Olaf Kemerink
- Olaf Storms
- Oldenzaal
- Oleg Poelatov
- Onafhankelijk Liberaal
- Onafhankelijke Burgerpartij
- onderhandelingen
- onderzoek
- ongeloofwaardig
- ongeloofwaardigheid
- Onze Lieve Vrouw basiliek
- Oorlog in Afghanistan
- oostenrijk
- Oosterhout
- opcw
- openbaar vervoer
- Oprecht
- Orthodox protestantse kerk
- Ottomaanse Rijk
- ouderenbond Anbo
- ouderenzorg
- overheidsgebouwen
- Parijs
- parlementaire enquête
- parlementaire enquêtecommissie
- Parlementaire ondervraging
- Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag
- Partij van de eenheid
- Partij van de Toekomst
- partij voor de dieren
- Partij voor de Toekomst
- partijcultuur
- partijvoorzitter
- Paul Depla PvdA
- Paul Frentrop
- peiling
- peiling 11.12.2016
- peiling 14.02.2016
- penningmeester
- personeelstekort
- perzische golf
- Peter Plasman
- Peter Rehwinkel
- Peter Tielemans
- Peter van Dijk
- Peter van Dijk PVV
- Peter Zevenbergen
- petitie
- Piet de Jong
- Pieter Bogaardt
- Pieter Elbers
- Pieter Lakeman
- Pim Fortuyn
- pkk
- Poelatov
- Poetin
- POK
- polarisatie.
- politiek
- Politieke Integriteitsindex
- populisme
- PPR
- premier
- president Bashar al-Assad
- President Tayyip Recep Erdogan
- prinsjesdag
- Prinsjesdag 15.09.2020
- Prinsjesdag 2017
- privatisering
- PrivaZorg
- ProRail
- protest
- provinciale staten Brabant
- Provinciale staten Flevoland
- provinciale staten Gelderland
- Provinciale Staten Limburg
- Provinciale staten Overijsel
- Provinciale Staten Zeeland
- Provinciale voorzitters
- Provinciale voorzitters 50plus
- provincie drente
- PSP
- PvdA
- PvdA 75 jaar
- PvdD
- PvdE
- PvdT
- PVV
- Qassem Soleimani
- Raad van Europa
- raadslid
- Rachid Guernaoui
- racisme
- Ralph Hamers
- Raymond Knops
- rechts-extremisme
- rechtzaak
- Reda N.
- referendum
- regeerakkoord
- reiskosten
- Renkum
- repatriëren
- richard de mos
- rijswijk
- Rob Jetten
- Robert Baljeu
- Robert Gielisse
- Robert van Gemeren
- Robin de Rooij
- Roel Praagman
- Roelof van Laar
- Rolf Zincken
- Ron Meyer
- Ronald van Raak SP
- Ronnie Brunswijk
- rotterdam
- Rusland
- russische geheime dienst
- Rutte 2
- Rutte 3
- Rutte 4
- Ruud Koornstra
- ruud lubbers
- ruud lubbers cda
- Ruud van der Velden
- Sabine ten Doesschate
- Sahel
- salafisten
- samenwerking
- Samuel Jong
- Samuel Paty
- sarin
- Sébas Diekstra
- schaliegas
- scheefhuur
- scheefhuurder
- scheefhuurders
- scheefwonen
- schijnconstructie
- Schilderswijk
- Sebastiaan Wolswinkel
- Selçuk Öztürk
- Selcuk Ozturk
- Sergei Doebinski
- Sergei Maksimishin
- Sergej Doebinski
- Sergej Skripal
- Sergey Dubinsky
- Servie Hölzken
- sgp
- Sharon Gesthuisen
- Sharon Gesthuizen
- side letter
- Sigrid Kaag
- sinterklaas
- slavernij
- Slotervaart ziekenhuis
- slotervaartziekenhuis
- Sophie in ’t Veld
- Sophie in ’t Veld D66
- sp
- SP
- spionage
- Splinter
- splinterpartij
- Splinterpartijen
- spuiforum
- Spuiplein
- staatssecretaris
- Staatssecretaris Broekers-Knol VVD
- Staatssecretaris Eric Wiebes
- Staatssecretaris Hans Vijlbrief
- Staatssecretaris Menno Snel
- Staatssecretaris Menno Snel D66
- staatssecretaris Mona Keijzer
- Staatssecretaris Raymond Knops CDA
- staatssecretaris Van Huffelen
- Staatssecretaris Wilma Mansveld
- Staatstoezicht op de Mijnen
- Stand van de zorg
- Stef Blok
- Stef Blok VVD
- Stefan Huisman
- Stephen Barclay
- Stichting Reclaimed Voices
- Stichting Vormingsactiviteiten Oost-Europa
- Stichtse Vecht
- stikstof
- stikstofregels
- stikstofuitstoot
- strafvervolging
- Suhayb Salam
- Super Saturday
- suriname
- Sylvana Simons
- Syrië
- Syriëgangers
- syrie
- takfir
- taliban
- Tamara van Ark
- Tanya Hoogwerf
- Tayyip Recep Erdogan
- Teeven-deal
- Terneuzen
- terreur
- terreurdreiging
- terrorisme
- Theo Hiddema
- Theresa May
- Thierry Aartsen
- Thierry Aartsen VVD
- Thierry Baudet
- thom de graaf d66
- TICS
- toeslagen
- toeslagenaffaire
- toeslagenstelsel
- Toine Beukering
- Tom van der Lee
- TONL
- topambtenaar Boereboom
- Topinkomen
- topinkomens
- topman Pieter Elbers
- transitieperiode
- transvaalwijk
- Trots op NL
- Tunahan Kuzu
- turkije
- tweede kamer
- Tweede Kamerlid Zihni Özdil
- uber
- Uncategorized
- UNHCR
- uranium
- Urgenda
- Urgenda-vonnis
- uruzgan
- utrecht
- VDL
- veiligheid
- venlo
- Verantwoordingsdag 2018
- Verantwoordingsdag 2019
- verblijfskostenvergoeding
- verhuurdersheffing
- verkiezingen
- verkiezingen 2017
- verkiezingen 2021
- verkiezingsprogramma 2021-2025
- Verpleeghuis
- Versplintering
- vertrekovereenkomst
- vertrouwen
- Vertrouwen in de toekomst
- vervolging
- verzekeringsfraude
- verzelfstandiging
- verzetszaak
- Vincent Bosch PVV
- VK
- vluchtelingen
- VNL
- VOC
- VOE
- voedselterroristen
- Voerendaal
- Vogelaarswijken
- Vogelaarwijk
- volgapparatuur
- VOLT
- voorjaarsnota
- voorjaarsnota 2020
- vpro
- vredesakkoord
- Vrij en Sociaal Nederland
- vrijheid van meningsuiting
- Vrijzinnige Partij nederland
- VSN
- VVD
- VVD-CDA-D66
- VVD-CDA-D66-ChristenUnie VVD-CDA-D66-ChristenUnie
- VVD-PvdA
- wachtgeld
- wachtlijst
- Wassila Hachchi
- Weert
- weigerambtenaar
- wereldbank
- werkgroep Van Oosten
- Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding
- wet normering topinkomens
- Wet Normering Topinkomens
- wethouder
- wethouder Geert Post SGP
- Wikipedia
- Wil Houben
- wilders 1
- Willem Aantjes
- Willem Engel
- William Moorlag
- Willie Dille PVV
- Wim Pijl
- Wim Pijl CU-SGP
- Wim van der Leegte VDL
- Wim van der P.
- Winnie Sorgdrager
- Winstuitkering
- witwasaffaire
- witwassen
- wnt
- wo2
- woningwet
- Wopke Hoekstra
- Wouter Bos
- WTC
- Wybren van Haga
- Yanick Chevalier
- Yassin Elforkani
- Ybeltje Berckmoes
- YPG
- Zabul
- Zahir Rana
- zaltbommel
- zaman
- zandwinning
- zeeland
- zenuwgas
- zetelroof
- ziekenhuis
- ziekenhuizen
- Zihni Özdil
- zomerreces
- Zorg
- zorgfraude
- zorginstelling Careyn
- Zorginstelling Zuyderland
- zorginstellingen
- Zorginstituut: Nederland
- Zouhair Saddiki
- zwarte lijst
- zwarte Piet
-
RSS
Entries RSS
Comments RSS
