Een opvallend element uit het recente rapport van de NCTV is het verschijnsel van paramilitaire knokploegen in Turkije. Een van die groepen heeft volgens de NCTV ook een Nederlandse afdeling opgericht. De groep zou in de toekomst mogelijk in Nederland kunnen worden ingezet om tegenstanders van de Turkse president Erdogan aan te pakken, aldus het rapport.
AD 24.06.2017
Er wordt gewezen op toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de Rotterdamse rellen rond het Turkse referendum over de grondwetswijziging.
„Zorgelijk is dat in Turkije paramilitaire knokploegen actief zijn”, luidt het rapport. „Eén van die groepen is ook buiten Turkije (buitenwettelijk) actief en heeft een Nederlandse afdeling opgericht.
Deze groep, de seculiere anus van Turkije, zou in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties jegens politieke tegenstanders van Erdogan.” Een zorgelijke ontwikkeling, stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme dat vrijdagmiddag is uitgebracht.
Osmanli Ocaklari; we houden jullie in de gaten kereltjes !!!
De NCTV geeft de naam van het Nederlandse filiaal niet prijs. Volgens een Turkse bron zou het gaan om de jongerenclub Osmanlı Ocakları(de Ottomanenclub).
De NCTV plaatst de ontwikkeling in de trend van groeiende spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap sinds de couppoging van juli vorig jaar. De afgelopen maanden heeft de campagne voor het door Erdogan gewonnen grondwetreferendum de onderlinge verhoudingen nog verder onder druk gezet. ‘De bestaande scheidslijnen in de Turkse samenleving, hebben de kloof tussen de verschillende groeperingen in Nederland verder verdiept’, stelt de NCTV.
Werken als uitsmijters en beveiligers
Osmanen Germania BC telt in Duitsland naar schatting 1.500 leden. Het zijn vechtsporters die onder meer werken als uitsmijters en beveiligers, maar ook actief zijn in onder meer de drugs- en wapenhandel. Ze gelden als aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en onderhouden contacten met de extreemrechtse Grijze Wolven. In Duitsland hebben ze ruzie met de Koerdische Bahoz, die ook trekken heeft van een motorclub.
Het gerucht dat er een nieuwe allochtone motorclub naar Nederland zou komen, deed al langer de ronde. Experts van de politie vreesden dat de United Tribuns naar Nederland zouden komen, een uiterst gewelddadige club.
In een filmpje op YouTube poseren leden van Osmanen Germania BC met vuurwapens, maar er is geen motor te zien. De laatste jaren is in Nederland sprake van grote spanning tussen onder meer de Hells Angels, Satudarah en ‘nieuwe’ clubs als No Surrender, de Bandidos en de Mongols.
‘Ankara stuurt moordcommando’s aan vanuit Den Haag’
Het heeft er alle schijn van dat de Turkse inlichtingendienst MIT een commandocentrum heeft in Den Haag. Vanuit Nederland zou de geheime dienst zich bezighouden met onder meer het opstellen van dodenlijsten.
In een uitgelekt gesprek tussen twee Turkse spionnen in Duitsland wordt Den Haag aangeduid als een commandocentrum voor de Turkse inlichtingendienst, schrijft De Telegraaf maandag.
Heimelijke audio-opname
Het gaat om een heimelijke audio-opname van een gesprek tussen de Koerdische spion en zijn opdrachtgever, waarover de krant zegt te beschikken. De twee bespreken een lijst met daarop ‘Koerdische oproerkraaiers’ – vermoedelijk leden van de Koerdische terreurorganisatie PKK – die moeten worden uitgeschakeld.
Als de spion aangeeft meer geld nodig te hebben, zegt de functionaris van de inlichtingendienst dat hij daarom zal vragen bij zijn superieuren: ‘Ik vlieg naar Den Haag om met mijn meerderen de details van dit thema te bespreken.’
Volgens De Telegraaf komt de conversatie op een gegeven moment op het vermoorden van tegenstanders. Over een Koerdische activist: ‘Het is niet mogelijk om haar met precisie uit te schakelen. Ze verandert te vaak van plek (…) ze wordt daarnaast ook nog goed beschermd omdat ze voormalig parlementslid is.’
Oorlog tegen de PKK
Dat Koerden ook in Nederland worden aangevallen, is goed mogelijk. In januari 2013 werden drie vrouwelijke Koerdische activisten doodgeschoten in de Franse hoofdstad Parijs. Zij zetten zich in voor de belangen van de Koerden. Het openbaar ministerie in Frankrijk bevestigde dat de moordenaar, ene Omer Güney, banden had met de Turkse inlichtingendienst MIT.
Turkije voert al decennialang een bloedige oorlog uit tegen de Koerdische PKK, die vooral actief is in het zuidoosten van Turkije. De terreurorganisatie is in Nederland officieel verboden, maar het stuit de Turken enorm tegen de borst dat veel PKK-aanhangers desondanks kunnen gaan en staan waar ze willen. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan haalt geregeld uit naar West-Europese landen die de PKK onderdak bieden.
Lees verder
Eerder dit jaar liep een ruzie met Turkije uit op de grootste diplomatieke rel uit de recente Nederlandse geschiedenis. Hoe kon het zo uit de hand lopen? Een reconstructie.
De Raad van Gemeenschappen uit Koerdistan (DemNed) is geschrokken van het nieuws dat Den Haag een bolwerk is voor Turkse spionnen. “We waren al bang, maar de sfeer lijkt nu nog grimmiger”, dat zegt een woordvoerder van DemNed (naam bekend bij de redactie) in het programma Hou je Haags! op Den Haag FM. “Het is echt schrikken dat de macht van Turkije tot hier in Den Haag reikt. De overheid moet de Turkse inlichtingendienst een halt toeroepen.”
“We hopen dat de Nederlandse overheid diens verantwoordelijkheid neemt. Het kan toch niet zo zijn dat dit soort praktijken in Den Haag worden toegelaten. Er wordt hier bedacht hoe mensen die sympathiseren met de oppositiepartijen in Turkije kunnen worden omgebracht.”
Volgens de woordvoerder vrezen Haagse Koerden al sinds 2013 voor hun leven. Toen werd onder andere één van de oprichtsters van de PKK in Parijs vermoord. “Er zijn toen drie Koerdische vrouwen in Parijs omgebracht. Sindsdien hebben we al het gevoel dat we niet veilig zijn. Mensen met een andere mening zijn zelfs in veilige landen hun leven niet zeker. We hebben het gevoel dat inlichtingendiensten specifiek opzoek zijn naar ons.”
Fethullah Gülen is niet van plan op de vlucht te slaan als de Verenigde Staten besluiten om hem uit te leveren aan Turkije. Mocht het zover komen, dan zal hij vrijwillig meewerken.
Dat zegt Gülen dinsdag in een interview met persbureau Reuters. De islamitische prediker woont sinds 1999 in zelfgekozen ballingschap in Amerika.
Doodstraf voor Gülen
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan verdenkt hem ervan het brein te zijn achter de mislukte staatsgreep juli vorig jaar. Honderdduizenden vermeende Gülen-aanhangers zitten vast in een Turkse cel of zijn ontslagen of geschorst. De Turkse autoriteiten willen Gülen graag voor de rechter brengen en hem naar alle waarschijnlijkheid de doodstraf opleggen. Over herinvoering van die straf wordt in Turkije hardop gesproken. Mogelijk komt er een referendum over.
Maar de islamitische prediker, die ooit een innige vriend was van Erdogan, ontkent elke betrokkenheid bij de gebeurtenissen een jaar geleden. ‘Ik heb nooit steun gegeven aan een coup. Elke verandering moet het gevolg zijn van een verkiezing. Het is belangrijk dat de democratie geen schade wordt toegebracht.’
De islamitische geestelijke zegt dat Amerika en de Europese Unie zich krachtiger moeten uitspreken, en moeten zeggen dat wat er in Turkije gebeurt, niet kan. ‘Misschien dan zal hij van gedachten veranderen,’ zegt Gülen, refererend aan de Turkse president. Zijn haat jegens zijn voormalige vriend zit diep, blijkt uit een ander interview van Gülen, aan de Amerikaanse zender NPR.
Mocht het ooit tot een executie komen, dan heeft Gülen een laatste wens. ‘Ik zou zeggen, over degene die al dit lijden en de onderdrukking van duizenden heeft veroorzaakt, dat ik hem in zijn gezicht zou willen spugen.’ Als de interviewer vraagt of hij daarmee Erdogan bedoelt, antwoordt hij bevestigend: ‘Het kan niemand anders zijn. Hij is de onderdrukker.’
Deze week staat Turkije stil bij de mislukte putsch. Gisteren herdachten een paar h0nderd Turkse Nederlanders de coup. Op de bijeenkomst in Apeldoorn zou aanvankelijk de Turkse vicepremier spreken, maar die kreeg daartoe geen toestemming van het Nederlandse kabinet en ook: Duitsland verbiedt toespraak van Erdogan. De herdenking verliep verder zonder problemen.
Erdogan spreekt over rel met Duitsland: ‘Jullie maken ons niet bang’
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft eindelijk zelf van zich laten horen in de nieuwste politieke rel met Duitsland: ‘Jullie maken ons niet bang’. ‘reageert hij op woorden van de Duitse minister van Economische Zaken Brigitte Zypries.
Het Duitse ministerie verklaarde vrijdag dat alle Turkse wapenverzoeken worden herzien. Ook raadt de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel het bedrijven af om verder nog investeringen te doen in Turkije: iedereen kan daar zomaar worden opgepakt, luidt de waarschuwing van Gabriel.
‘Ik wil mijn Duitse vrienden en de rest van de wereld eraan herinneren: jullie kunnen het je niet veroorloven om Turkije door het slijk te halen of te intimideren. Jullie kunnen ons met dit soort dingen ook niet bang maken,’ zegt Erdogan vrijdag. ‘We zullen doorgaan met de investeringen van Duitse bedrijven zoals we altijd hebben gedaan.’ Het zijn de eerste publiekelijke woorden van de Erdogan in de nieuwste politieke rel met Duitsland. Eerder deze week liet hij de verklaringen over aan verschillende ministers uit zijn kabinet.
Rel escaleerde met arrestatie van activist
De spanning tussen de twee landen escaleerde eerder deze week met de arrestatie van de Duitse activist Peter Steudtner in Istanbul. Hij werd opgepakt op een congres over internetveiligheid en wordt ervan beschuldigd banden te hebben met een ‘gewapende terroristische organisatie’. Onzin, reageerde het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag. Dinsdag zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel al dat zijn arrestatie ‘zonder enige rechtvaardiging’ gebeurde.
Eerder verklaarde de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel dat het Duitse reisadvies naar Turkije wordt aangescherpt, en dat de Duitse regering wil proberen om de financiële steun van de Europese Unie aan Turkije te beëindigen, als de regering van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan niet tot inkeer komt.
Donderdag bagatelliseerde de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Cavusoglu de ernst van de rel, en wees hij op zijn vriendschap met Gabriel. Volgens Cavusoglu is hun contact ook in moeilijke tijden niet verbroken. ‘We bellen elkaar wanneer we dat willen. Bovendien communiceren we via sms, dus met korte berichtjes, als er een onderwerp ligt. Hij schrijft mij, en ik schrijf hem ‘Gabriel is mijn vriend’’
Olie op het vuur
De Turkse minister van Economische Zaken Nihat Zeybekci zegt vrijdag dat Duitsland ‘zijn ongepaste commentaar moet herzien’. ‘We moeten ervoor waken dat we woorden gebruiken die de economie langdurige schade toebrengen,’ aldus de minister.
Maar onmiddellijk na de uitspraak van Zeybekci gooide de Duitse regering olie op het vuur, en verklaarde dat alle toekomstige Turkse wapenverzoeken worden herzien. ‘We checken alle verzoeken’ aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken. In de praktijk betekent dat vermoedelijk dat nieuwe exportverzoeken niet worden gehonoreerd, maar dat lopende projecten niet in gevaar komen, meldt persbureau Reuters. Er zijn namelijk geen internationale sancties uitgevaardigd tegen Turkije.
De Duitse wapenhandel naar Turkije is significant: in 2016 exporteerde de Duitse regering zo’n 83.9 miljoen euro aan wapens naar Turkije. In de eerste vier maanden van dit jaar werden bovendien al projecten ter waarde van zo’n 22 miljoen euro in totaal goedgekeurd. Het gaat daarmee om leveringen voor de Turkse marine en voor gezamenlijke projecten die onder de NAVO-vlag worden uitgevoerd.
Dubbele nationaliteit ??!!??Demissionair premier Mark Rutte (VVD) wil dat Nederlanders die een andere nationaliteit aannemen hun Nederlanderschap verliezen. Gezien de vele bezwaren tegen een dubbele nationaliteit is dit logisch en een bevestiging van al decennia staand beleid, schrijft Jelte Wiersma.Maar vreemd genoeg mogen buitenlanders die de Nederlandse nationaliteit verwerven wél een andere nationaliteit aanhouden.
Dit is oneerlijk, naïef en tegen de Nederlandse belangen.Het Nederlandse uitgangspunt is dat een dubbele nationaliteit moet worden voorkomen, zoals is vastgelegd in het Verdrag van Straatsburg (1963).Hieruit volgt dat Nederlanders die de nationaliteit van een ander land aanvragen, vaak automatisch de Nederlandse nationaliteit verliezen.Dat dit praktijk is, werd vorige week nog eens triomfantelijk onderstreept door premier Rutte. Hij reageerde op de petitie ‘Eens een Nederlander, altijd een Nederlander’ die door 22.000 Nederlanders in den vreemde is ondertekend. Die willen de Nederlandse nationaliteit houden als zij een andere aannemen.Zij vinden dat ze worden gediscrimineerd, want buitenlanders die de Nederlandse nationaliteit verwerven mogen wél beide nationaliteiten houden. De petitie-ondertekenaars hebben op dit punt gelijk.
Een-tweetje Lubbers-RabbaeOm deze ongelijke situatie te begrijpen, moeten we terug naar de jaren tachtig en begin jaren negentig. Vreemdelingen in Nederland, zoals Turken en Marokkanen, kregen lange tijd niet de Nederlandse nationaliteit. Dit gezien het Verdrag van Straatsburg, de Nederlandse wet en de gedachte dat zij immers terug zouden gaan. Maar zij gingen niet.
Lees ook; Dubbele nationaliteit van politici: kan het kwaad?Mohamed Rabbae, destijds directeur van het Nederlands Centrum Buitenlanders, wist na een jarenlange lobby toenmalig premier Ruud Lubbers (CDA) in 1991 ervan te overtuigen om immigranten naast een verblijfs- en werkvergunning óók de Nederlandse nationaliteit te gunnen, naast behoud van de nationaliteit van het land van herkomst.Dat zou goed zijn voor de integratie.In 1997 was het zover.
Er kwamen zo veel uitzonderingen op de basisregel, dat het toestaan van de dubbele nationaliteit voor immigranten in feite de regel was geworden.Sindsdien hebben minimaal 1,3 miljoen mensen de Nederlandse nationaliteit gekregen naast een andere nationaliteit. Een kwart is ook Turk en een kwart is ook Marokkaan. Sinds 2014 houdt de overheid de dubbele nationaliteit niet meer bij na een besluit van het kabinet-Rutte II. Daarmee doet Nederland alsof de andere nationaliteit niet van belang is. Dat is het wel.Houders van twee nationaliteiten kunnen twee keer stemmenUit een nationaliteit vloeien rechten en plichten voort. Het belangrijkste recht is stemrecht, de belangrijkste plicht is – de in Nederland opgeschorte – dienstplicht. Houders van twee nationaliteiten kunnen twee keer stemmen.
Dit leidt tot ongelijkheid. De Duits-Italiaanse hoofdredacteur van Die Zeit stemde tijdens de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2014 bijvoorbeeld twee keer.De 100.000 Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk zouden gezien het Britse kiessysteem beslissend kunnen zijn welke partij in dat land regeert. Als ze de Britse nationaliteit aannemen althans.Voor Nederland kan het best aantrekkelijk zijn om zo’n vijfde colonne van staatsburgers in een ander land te hebben.
Bijvoorbeeld door zo te stemmen dat de voor Nederland profijtelijke handel met het Verenigd Koninkrijk zo min mogelijk wordt gehinderd door de Brexit.Dit voordeel buit de regering niet uit. Maar dankzij Lubbers en niet betwist door Rutte accepteert de regering wél dat vijfde colonnes van Nederlanders met dubbele nationaliteiten én dubbele loyaliteiten.Want de landen waarvan Nederlanders ook de nationaliteit hebben, zien hun onderdanen hier als hun staatsburgers.En die zien zichzelf vaak vooral als onderdanen van deze landen. Premier Rutte toonde in Zomergasten in 2016 beelden van losgeslagen Turken in Rotterdam en zei over hen: ‘Pleur op.’ Zonder de dubbele nationaliteit te bestrijden.
Waar naïviteit toe leidt, zie je bij de TurkenWaar deze naïviteit toe leidt, weet Nederland al jaren, maar heeft het de laatste maanden nog eens hardhandig geleerd. Nederlanders met ook de Turkse nationaliteit gingen met elkaar op de vuist over een Turks referendum en een Turkse minister glipte het land in om campagne te voeren onder Turkse staatsburgers. Ook kunnen Turkse staatsburgers via DENK de doorslag geven bij stemmingen in de Tweede KamerTurkse mannen vervullen verplicht de dienstplicht in Turkije.
Wat als een Nederlandse politieman met een Turks paspoort die als dienstplichtige trouw heeft gezworen aan Turkije het vuur had moeten openen op de beveiligers van de Turkse minister die Rotterdam binnenglipte?Nederlandse militairen met de Turkse nationaliteit durfden – zo meldde toenmalig Tweede Kamerlid Karien van Gennip (CDA) in 2007 – Turkije niet in, omdat ze hun Turkse dienstplicht niet hadden vervuld. Ze vreesden te worden opgepakt.
Loyaliteit is voorwaarde als het gaat om staatsveiligheidGeheime diensten vinden de dubbele nationaliteit wel degelijk een probleem. Zelfs burgers met alleen de Nederlandse nationaliteit maar met bijvoorbeeld een Russische partner komen niet in aanmerking voor een vertrouwensfunctie. Zeker inzake staatsveiligheid mag er geen twijfel zijn over de loyaliteit.Ook de Tweede Kamer ziet dit gevaar en wijzigde de regels van de Commissie Stiekem waarin de geheime diensten een deel van hun activiteiten onthullen om de Turks-Nederlandse fractievoorzitter Tunahan Kuzu (DENK) buiten te houden. Kuzu wordt gezien als mogelijke informant van Ankara.
Vreemd genoeg kan iemand met een dubbele nationaliteit wel de belangrijkste vertrouwensfuncties van allemaal bekleden: die van staatssecretaris, minister en minister-president.CDA-voorman Sybrand Buma pleitte in de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart voor het terugdraaien van het besluit van zijn partijgenoot Lubbers.Dat was een verstandig pleidooi. Zou Buma het inbrengen in het Regeerakkoord dat met VVD, D66 en ChristenUnie in de maak is?Dat zou twee problemen oplossen: de binnenlandse vijfde colonne wordt ontmanteld én Nederlanders in het buitenland die een andere nationaliteit wensen kunnen dan niet meer mopperen over discriminatie als zij het Nederlanderschap verliezen.
Ben je moe, ga dan weg !!, aldus Recep Tayyip ErdoganDe Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil in aanloop naar de parlementsverkiezingen in 2019 alleen maar energieke partijleden om zich heen. Mensen die zichzelf betrappen op ‘oververmoeidheid’ kunnen zijn islamistische AK-partij beter de rug toekeren.‘Mensen die moe zijn, kunnen hun functie beter overdragen op iemand anders,’ zegt de Turkse president donderdag in een privémeeting met AK-partijbonzen, schrijft de Turkse krant Hurriyet.
‘Klop op elke deur!’Hij wil zijn ondergeschikten aansporen om eens wat actiever te worden ‘om zo een te zijn met de burgers’. Huis na huis. Op elke deur moet worden geklopt. Iedereen moet de hand worden geschud. Erdogan geeft grif toe dat het moeilijker is om de harten van de mensen te winnen. ‘Het is niet eenvoudig een macht te zijn. We moeten gewoon 50 + 1 procent winnen (voor een absolute meerderheid, red.).
Tijdens het onderonsje met hooggeplaatste partijleden, onder meer ministers en parlementariërs – liet hij ook weten zich niet meer te kunnen verlaten op zijn buitenlandse bondgenoten: ‘Onze burgers weten dat onze strijd een tweede onafhankelijkheidsoorlog is.’ Bij de vorige parlementsverkiezingen verloor Erdogan tot zijn schrik de absolute meerderheid. Een nieuwe regering werd niet gevormd, waarna een nieuwe stembusgang werd uitgeschreven. Toen lukte het wel een meerderheid achter zich te krijgen.
Korte metten maken met tegenstandersErdogan heeft na het referendum in april onevenredig veel macht. Dat komt hem goed uit, want zo kan hij vrijwel onbekommerd korte metten maken met tegenstanders. Bijvoorbeeld personen die hij verdenkt van lidmaatschap van het door hem verketterde Gülen-netwerk. Duizenden zitten vast of zij ontslagen uit overheidsdienst en onderwijsinstellingen.In dat licht zijn Erdogans opmerkingen van gisteren erg opmerkelijk: de islamitische wereld raakt intelligente studenten kwijt aan het Westen, constateert Erdogan.
Die brain drain moet gestopt worden, vindt hij: ‘Die leegloop zorgt ervoor dat onze wetenschappelijke wereld wordt gereduceerd tot een woestijn.’ De Turkse president keurde onlangs nog goed dat de evolutietheorie van Charles Darwin uit het lespakket wordt geschrapt, ten gunste van het concept ‘jihad’.
Erdogan wuift EU-kritiek weg: ‘Komt door interne politiek’
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft een interessante theorie over de verslechterde relatie tussen zijn land en de Duitse regering. Hij voorspelt dat de banden na de Bondsdagverkiezingen in september wel zullen verbeteren. ‘Kritiek van Europa komt door hun interne politiek,’ zei Erdogan vrijdag in een toespraak in de Turkse stad Isparta.
Relaties op een dieptepunt‘We hebben het eerder gezien bij Frankrijk en Oostenrijk, en we zien nu dat Duitsland dezelfde strategie volgt. Volgens mij wordt de situatie na de Duitse verkiezingen wel beter.’ De Duitse Bondsdagverkiezingen staan gepland voor 24 september. Daarin nemen de Duitse bondskanselier Angela Merkel (CDU) en SPD-leider Martin Schulz het tegen elkaar op.Uit het weekblad; Verzoening Merkel en Erdogan steeds lastigerDe betrekkingen tussen Duitsland en Turkije zijn de afgelopen weken naar een dieptepunt gedaald. Het escaleerde met de arrestatie van de Duitse activist Peter Steudtner in Istanbul op een congres over internetveiligheid. Turkije beschuldigt hem van banden met een ‘gewapende terroristische organisatie’.
Daarnaast waren er diplomatieke spanningen rond de Incirlik-luchtmachtbasis in Turkije. Duitse parlementariërs die daar een bezoek aan hun soldaten wilden brengen, werden geweigerd door Turkse autoriteiten. Vervolgens haalde Duitsland zijn militairen terug van de luchtbasis. Momenteel worden de zo’n 260 manschappen en meerdere toestellen verplaatst naar Jordanië.
Boosheid om coup en arrestatiesTurkije is boos op Duitsland, omdat het land asiel gaf aan Turkse officieren die werden verdacht van betrokkenheid bij de mislukte coup vorig jaar. Volgens de Turkse regering zijn de officieren gelieerd aan de Gülenbeweging, een terroristische organisatie volgens Ankara.Duitsland is op zijn beurt kwaad, omdat Turkije verschillende Duitsers vasthoudt omdat zij worden verdacht van het steunen van terrorisme.Het gaat onder anderen om Steudtner en Deniz Yücel, journalist van Die Welt.De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel liet vrijdag weten dat hij wil dat de Europese Unie (EU) kort op de financiële steun aan Turkije, een kandidaat-lidstaat.
Gabriel stelde vorige week voor om de toetredingssteun voor Turkije terug te schroeven en de voorzieningen om de democratie en de rechtsstaat in het land te bevorderen, te beperken.Ook moet de Europese investeringsbank geen zaken meer doen met Turkije, meent Gabriel.CSU-leider Horst Seehofer, CDU-partijvoorzitter Julia Klöckner en FDP-leider Christian Lidner spraken zich onlangs al uit voor een stop van de financiële toetredingssteun aan Turkije. In de periode van 2014 tot 2020 zou Turkije in totaal 4,5 miljard euro krijgen. Daarvan is tot op heden slechts een klein deel betaald.NCTV Dreigingsbeeld_Terrorisme_Nederland_45,_juni_2017
Den HaagFM 11.07.2017 De Raad van Gemeenschappen uit Koerdistan (DemNed) is geschrokken van het nieuws dat onze stad een bolwerk is voor Turkse spionnen. “We waren al bang, maar de sfeer lijkt nu nog grimmiger”, dat zegt een woordvoerder van DemNed (naam bekend bij de redactie) in het programma Hou je Haags! op Den Haag FM. “Het is echt schrikken dat de macht van Turkije tot hier in Den Haag reikt. De overheid moet de Turkse inlichtingendienst een halt toeroepen.”
“We hopen dat de Nederlandse overheid diens verantwoordelijkheid neemt. Het kan toch niet zo zijn dat dit soort praktijken in Den Haag worden toegelaten. Er wordt hier bedacht hoe mensen die sympathiseren met de oppositiepartijen in Turkije kunnen worden omgebracht.”
Volgens de woordvoerder vrezen Haagse Koerden al sinds 2013 voor hun leven. Toen werd onder andere één van de oprichtsters van de PKK in Parijs vermoord. “Er zijn toen drie Koerdische vrouwen in Parijs omgebracht. Sindsdien hebben we al het gevoel dat we niet veilig zijn. Mensen met een andere mening zijn zelfs in veilige landen hun leven niet zeker. We hebben het gevoel dat inlichtingendiensten specifiek opzoek zijn naar ons.” …lees meer
Telegraaf 04.07.2017 De Turkse extreem-nationalistische organisatie waarvoor de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid onlangs waarschuwde, is actief in ons land. Dat meldt Het Parool dinsdag.
Volgens de NCTV had een paramilitaire knokploeg uit Turkije een Nederlandse afdeling opgericht, zonder de naam daarvan te noemen. „Deze groep zou in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties jegens politieke tegenstanders van Erdogan”, stelt de NCTV in een rapport.
De club die in Turkije regelmatig gewelddadig is tegen critici van president Erdogan heet Osmanli Ocaklari (Ottomaanse Haarden). Hoewel de NCTV wil niet zeggen of de genoemde organisatie die ins ons land actief is, inderdaad Osmanli Ocaklari is, staat de club in Turkije bekend als extreem nationalistisch en gewelddadig.
Elsevier 28.06.2017 Tuig en tirannie zijn innige bondgenoten. Beschaafde mensen zijn niet in staat om zomaar geweld te gebruiken tegen de medemens. Volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zou de president van Turkije, Recep Tayyip Erdoğan, knokploegen in stelling brengen om de dissidenten en oppositie in de Nederlandse steden hard aan te pakken. In feite gaat het hier om tuig.
Hetzelfde type gepeupel werd na de zogenaamde mislukte staatsgreep in 2016 door Erdoğan en moskeeën opgeroepen om de straat op te gaan. Ze mochten zich uitleven op Turkse militairen, politieagenten en burgers die geen aanhangers waren van Erdoğan. U zult zich afvragen hoe dit mogelijk is. We duiken daarvoor even in de politieke geschiedenis van tuig.
Het instrumentele karakter van tuig
Tuig is een dubbelzinnig woord. Het betekent ook gereedschap. Dingen die een tuig zijn, zijn een soort gereedschap, een instrument. Het instrumentele karakter van tuig: ook het gepeupel kan als instrument worden gebruikt. Hetzij door onbeheersbare oerkrachten (emoties) of door anderen. Een tuig moet het hebben van zijn brute, fysieke kracht.
Tuig is vooral in de moderne tijd gepolitiseerd, als voortvloeisel van het lompenproletariaat. Dat is een uitvinding van Karl Marx. Despotische politici waren ook in de premoderne tijd bereid om groepjes tuig als politiek instrument te gebruiken. Maar ze wilden nooit met ze worden geassocieerd. Dat is veranderd. Moderne despoten richten zelfs desnoods een leger van tuig op. Het bekendste tuigleger in Europa heette in het nationaal-socialistische tijdperk de Sturmabteilung (de SA).
De nazi’s ontdekten snel de onmisbare waarde van een tuigleger. De SA was voor en na de machtsovername van nazi’s aan geen enkele wet gebonden, alleen aan de wil van de leider. Moorden, mishandelen, verminken, vrees aanjagen, lijken wegwerken, demonstraties verstoren, stemmen ronselen en bedreigen, alles was geoorloofd. De Bolsjewisten bestonden ook niet alleen uit arbeiders of gelovige intellectuelen. Ook zij maakten heel graag gebruik van tuig.
Hezbollah, het bovenwettelijke tuigleger van de ayatollahs
Het gebruik van buitenwettelijk geweld tegen andersdenkenden is niet voorbehouden aan de Europese geschiedenis. Ook in het Midden-Oosten is gebruikelijk om met behulp van tuig een politieke beweging te verdedigen.
Zo maakte imam Khomeini ruimhartig gebruik van het buitenwettelijke geweld om zijn tegenstanders te onderdrukken. Daarvoor is in Iran een naam bedacht: hezbollah. Hezbollah was het bovenwettelijke leger van ayatollahs.
Zij vielen op straat op klaarlichte dag opponenten aan die hun eigen kranten of boeken aan het verkopen waren. Duizenden zijn in de jaren tachtig van de vorige eeuw op deze manier verminkt of gedood op straten van Iran.
De groepjes van hezbollah bestonden uit oud-criminelen, sportschoolfiguren, hoeren, en zelfs pedofielen en souteneurs die plotseling een legaal beroep hadden gevonden. In naam van de leider vielen ze anderen aan en daarbij riepen ze: er is één partij, de partij van Allah, met één leider, imam Khomeini.
Het leger van tuig was zo succesvol dat de leider besloot ze te organiseren in een goed georganiseerd verband: de militie Basij. De harde kern van Basij bestaat nog steeds uit tuig. Toen het regime in 2009 in het nauw werd gedreven, werden zij gemobiliseerd om onschuldige demonstranten te mishandelen, dan wel te doden.
Overigens organiseert de Iraanse staat nu met succes ook het Iraakse tuig. Deze groep Irakezen wordt ingezet tegen IS maar zal later zeker worden ingezet voor andere doelen. De verbondenheid tussen tuig en tiran brengt een soort geweld teweeg waartegen de beschaafde mensen weerloos zijn. De tirannen organiseren de rancune. Dat is het kader waarbinnen de tirannie het noodzakelijke buitenwettelijke geweld organiseert.
Turkse paramilitaire knokploegen in Nederland
Terug naar Erdoğan. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, Dick Schoof, schrijft in een rapport dat de Turkse regering paramilitaire knokploegen buiten Turkije aan het organiseren is. Daarvoor zou in Nederland al een afdeling zijn opgericht.
Elsevier Weekblad meldde al in 2016 dat Turkije daarvoor de gevreesde Turks-Duitse boksclub wilde inzetten. In oktober 2016 schreef Elsevier-misdaadverslaggever Gerlof Leistra dat ‘Osmanen Germania BC een afdeling heeft opgezet in Twente. Intussen heeft de club ook een afdeling in Rotterdam.’ De Turkse despoot heeft eigenaardige vrienden.
Het Erdoğan-tuig moet Nederland worden uitgezet !!!!!!
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
Telegraaf 24.06.2017 Bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en binnen de Turkse gemeenschap bestaat angst voor knokploegen die het hebben gemunt op tegenstanders van president Erdogan.
De vrees bestaat dat ze ook hier de kop opsteken. De NCTV uit in een nieuw dreigingsbeeld zijn zorgen over de paramilitairen, maar noemt de naam van de groep niet.
Volgens bronnen gaat het om Osmanli Ocaklari. De organisatie wordt in verband gebracht met gewelddadige incidenten in Turkije. Osmanli Ocaklari heeft hier een afdeling.
Elsevier 24.06.2017 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof waarschuwt in een rapport voor paramilitaire knokploegen in Turkije. Een van die groepen heeft volgens de NCTV ook een Nederlandse afdeling opgericht.
Een politiebron meldt aan Elsevier Weekblad dat het onder meer gaat om een gevreesde Turks-Duitse boksclub. In oktober 2016 kwam aan het licht dat Osmanen Germania BC een chapter heeft opgezet in Twente. Ondertussen heeft de club ook een afdeling in Rotterdam.
Er zouden al driehonderd aanmeldingen zijn voor de boksclub, schrijft misdaadverslaggever Gerlof Leistra.
Officieel gaat het om een boksclub, maar de leden dragen net als onder meer de Hells Angels motorjacks met colors (clubemblemen). Ook de organisatie doet denken aan die van internationale motorclubs.
Het gerucht dat er een nieuwe allochtone motorclub naar Nederland zou komen, deed al langer de ronde. Experts van de politie vreesden dat de United Tribuns naar Nederland zouden komen, een uiterst gewelddadige club.
Werken als uitsmijters en beveiligers
Osmanen Germania BC telt in Duitsland naar schatting 1.500 leden. Het zijn vechtsporters die onder meer werken als uitsmijters en beveiligers, maar ook actief zijn in onder meer de drugs- en wapenhandel. Ze gelden als aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en onderhouden contacten met de extreemrechtse Grijze Wolven. In Duitsland hebben ze ruzie met de Koerdische Bahoz, die ook trekken heeft van een motorclub.
Een verbod van motorclubs is in Nederland nooit gelukt. Deze optie moet opnieuw serieus worden overwogen,schreef Gerlof Leistra vorig jaar >
In dagblad Tubantia waarschuwt burgemeester Onno van Veldhuizen van Enschede zijn collega’s geen toestemming te geven voor een eigen clubhuis. Volgens hem dringen de clubs zich op bij horecazaken, muziek- en sportverenigingen. ‘Wees niet naïef. Rond die clubs hangt een zweem van criminaliteit en veel leden hebben een strafblad. Ze zijn niet welkom.’
‘Je hoeft niet bang te zijn voor ons’
Eerder sloot de gemeente Enschede het clubhuis van Satudarah. Met die club onderhouden de leden van Osmanen Germania BC naar eigen zeggen vriendschappelijke contacten. Woordvoerder Fatih Karagus – bestuurslid van de eerste chapter – zegt dat ze geen motorclub zijn. ‘We zijn een boksclub, bedoeld om kwetsbare jongeren te helpen een normale plek te krijgen in de maatschappij. Voor ons hoef je niet bang te zijn.’
In een filmpje op YouTube poseren leden van Osmanen Germania BC met vuurwapens, maar er is geen motor te zien. De laatste jaren is in Nederland sprake van grote spanning tussen onder meer de Hells Angels, Satudarah en ‘nieuwe’ clubs als No Surrender, de Bandidos en de Mongols.
Gerlof Leistra (1959) is misdaadverslaggever van Elsevier Weekblad. Leistra is gespecialiseerd in verhalen over moord en doodslag, tbs en georganiseerde misdaad.
Elsevier 23.06.2017 Een ander opvallend element uit het rapport is het verschijnsel van paramilitaire knokploegen in Turkije. Een van die groepen heeft volgens de NCTV ook een Nederlandse afdeling opgericht. De groep zou in de toekomst mogelijk in Nederland kunnen worden ingezet om tegenstanders van de Turkse president Erdogan aan te pakken, aldus het rapport.
Ook wordt er gewezen op toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de Rotterdamse rellen rond het Turkse referendum over de grondwetswijziging, en de recente onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. Volgens het rapport bevestigt de aanslag op een moskee in Londen afgelopen maandag dat de ‘aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft,’ zegt de coördinator.
Telegraaf 23.06.2017 De Nederlandse inlichtingendiensten maken zich zorgen om de mogelijke komst van ’paramilitaire knokploegen’ uit Turkije, die ook in het buitenland actief zijn en naar Nederland zouden kunnen komen. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een rapport over de dreiging van terrorisme in Nederland.
Het vrijdag verschenen 45e rapport over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) is vanwege recente aanslagen vervroegd verschenen. De NCTV wijst ook op de toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de rellen rond het Turks grondwetreferendum en onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. „De aanslag bij een moskee in Londen bevestigt dat de aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft”, aldus het dreigingsrapport.
„Zorgelijk is dat in Turkije paramilitaire knokploegen actief zijn”, luidt het rapport. „Eén van die groepen is ook buiten Turkije (buitenwettelijk) actief en heeft een Nederlandse afdeling opgericht. Deze groep zou in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties jegens politieke tegenstanders van Erdogan.”
VK 23.06.2017 Een extreem-nationalistische, Turkse organisatie die beschikt over paramilitaire knokploegen, heeft een afdeling opgericht in Nederland. Een zorgelijke ontwikkeling, stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme dat vrijdagmiddag is uitgebracht.
‘Er zijn nog geen signalen dat een Turkse knokploeg al in Nederland geweld heeft gebruikt’, zegt een woordvoerder van de NCTV. De Nederlandse afdeling zou ‘in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties tegen tegenstanders van president Recep Tayyip Erdogan’.
De NCTV geeft de naam van het Nederlandse filiaal niet prijs. Volgens een Turkse bron zou het gaan om de jongerenclub Osmanli Ocaklari (de Ottomanenclub).
De NCTV plaatst de ontwikkeling in de trend van groeiende spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap sinds de couppoging van juli vorig jaar. De afgelopen maanden heeft de campagne voor het door Erdogan gewonnen grondwetreferendum de onderlinge verhoudingen nog verder onder druk gezet. ‘De bestaande scheidslijnen in de Turkse samenleving, hebben de kloof tussen de verschillende groeperingen in Nederland verder verdiept’, stelt de NCTV.
Lees verder;
Eerder dit jaar liep een ruzie met Turkije uit op de grootste diplomatieke rel uit de recente Nederlandse geschiedenis. Hoe kon het zo uit de hand lopen? Een reconstructie.
In de partij Denk is een coup aan de gang waarbij oprichters Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu zich niets meer aantrekken van andere leden. Dit stelt prominent lid Ali Tsouli. Hij gaat in de aanval. De Denk-partijtop verweert zich. Denk Breda was de eerste lokale tak van de partij.
Ali Tsouli
De allereerste lokale afdeling van DENK keert zich nu al tegen de partijtop. DENK Breda is niet van plan mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar, omdat de partijtop zich ‘ondemocratisch, onprofessioneel, ondankbaar en vooral heel erg onbeschoft’ zou gedragen.
In een open brief aan DENK-voorzitter Selçuk Öztürk schrijft de lokale afdeling het onbegrijpelijk te vinden dat sinds de verkiezingen de communicatie met de achterban is stopgezet. Daarnaast hekelt DENK Breda het gebrek aan inhoudelijke discussie over de koers van de partij, meldt de Volkskrant vrijdag.
De partijtop zelf zegt blij te zijn met de kritiek. Die is ‘alleen maar goed en dat houdt ons scherp’. De partijtop zegt zelf in gesprek met de leden te willen gaan. Opvallend, omdat DENK ook aangeeft te overwegen zonder de huidige afdeling-Breda mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Breda.
Geen contact met achterban
DENK mocht na de verkiezingen van 15 maart met drie zetelsplaatsnemen in de Tweede Kamer. Naast Öztürk ging lijsttrekker en medeoprichter Tunahan Kuzu door als Kamerlid. De oud-PvdA-politici verwelkomden daarnaast de voormalige Marokkanen-belangenbehartiger Farid Azarkan. Azarkan en Kuzu hebben zich sinds de verkiezingswinst niets meer aangetrokken van de lokale afdelingen die in het afgelopen jaar zijn opgericht.
De Kamerleden zouden zich hebben teruggetrokken uit WhatsApp-groepen. Ook Öztürk reageerde nauwelijks op leden en lokale politici van de partij. Onbegrijpelijk, vindt onder anderen Ali Tsouli, die aan de wieg stond van de afdeling in Breda. ‘De lokale afdelingen waren supergemotiveerd. Dat moet je dan toch warm houden in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen?’
DENK heeft inderdaad grote ambities voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Donderdag werd duidelijk dat de partij hoopt op vijf zetels in de gemeenteraad van Amsterdam. In de hoofdstad deed de partij het tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart opvallend goed. DENK liet SP en PVV achter zich, en kreeg bijna 7 procent van alle stemmen in de hoofdstad. Vooral in Nieuw-West deed de partij van Öztürk het goed.
‘Tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer zagen wij in Amsterdam dat de kiezer erg enthousiast werd van het geluid van DENK,’ zegt Kuzu. ‘Er is op een fantastische wijze enthousiast campagne gevoerd en dit resulteerde in een historische uitslag.’
In Amsterdam moet DENK overigens waarschijnlijk concurreren met Artikel 1, de partij van Sylvana Simons, die zich in eerste instantie bij DENK had aangesloten.
‘Öztürk trekt alles naar zich toe’
in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen geldt de kritiek vooral partijvoorzitter Öztürk. Aspirant-politici zeggen dat de voorzitter alle touwtjes in handen wil houden.
Niet alleen het landelijke partijbureau, maar ook de gang van zaken in de Tweede Kamer staat onder zijn controle. Daarnaast wil hij het voor het zeggen hebben bij lokale afdelingen. ‘Hij trekt alles naar zich toe,’ zegt een partijmedewerker tegen de Volkskrant.
Lokale tak doet niet mee aan gemeenteraadsverkiezingen
VK 23.06.2017 Denk Breda doet volgend jaar niet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. De afdeling van de partij hekelt het ondemocratische en weinig transparante handelen van de partijtop. Na de Tweede Kamerverkiezingen zijn de communicatielijnen met de achterban nagenoeg verbroken. Een inhoudelijke discussie over de koers van de partij ontbreekt.
In een brief aan partijvoorzitter Selçuk Öztürk, die in het bezit is van de Volkskrant, stelt de afdeling onder deze omstandigheden niet voor Denk de gemeenteraad in te willen. De afdeling, die zelf niet wil reageren, noemt het gedrag van de partijtop in de brief ‘onprofessioneel, ondankbaar en vooral heel erg onbeschoft’. Denk Breda, opgericht op 5 juni 2016, is de allereerste lokale afdeling van de partij.
De partijtop schrijft in een reactie dat het niet is uitgesloten dat Denk toch meedoet in Breda. Daarover heeft het bestuur nog geen besluit genomen. Op welke manier de partij dan kan meedoen, blijft onduidelijk. Dat er kritiek vanuit de achterban komt, is ‘alleen maar goed en dat houdt ons scherp’, aldus de partijtop. ‘Het is aan ons om met die leden in gesprek te gaan.’
Ook buiten Breda groeit de onvrede
Ook buiten Breda groeit de onvrede over het gebrek aan communicatie met lokale vrijwilligers. Dat blijkt uit gesprekken met leden die op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer stonden, met mensen die lokaal de kar trokken en uit interne communicatie die de Volkskrant heeft kunnen inzien. De kritische leden staan nog wel achter de standpunten van de partij.
Volgens de critici hebben de Denk-Kamerleden Tunahan Kuzu en Farid Azarkan zich na de Tweede Kamerverkiezingen teruggetrokken uit Whatsappgroepen met vrijwilligers, kandidaten en potentiële afdelingen. Öztürk bleef wel, maar reageerde niet of nauwelijks meer. Ook krijgen lokale medewerkers niet of nauwelijks een reactie van de partijtop op telefoontjes of e-mails.
‘Ik begrijp dat niet’, zegt Ali Tsouli, een van de oprichters van de afdeling Breda. ‘De lokale afdelingen waren supergemotiveerd. Dat moet je dan toch warm houden in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen?’
De onvrede van de leden richt zich vooral op Selçuk Öztürk
Een lokale campagneleider die anoniem wil blijven: ‘We hebben er talloze tanks benzine doorheen gedraaid, we hebben geflyerd, we hebben dag en nacht posters geplakt. En nu horen we helemaal niets meer van de partij.’
De onvrede van de leden richt zich vooral op Selçuk Öztürk. ‘Hij trekt alles naar zich toe’, zegt een partijlid dat op de Tweede Kamerlijst stond en niet met zijn naam in de krant wil. ‘Öztürk is partijvoorzitter, hij is Kamerlid én hij wil beslissingen nemen over de lokale afdelingen. Dat kan niet allemaal tegelijk.’
Dan heeft Selçuk al allemaal jaknikkers om zich heen verzameld, aldus Ali Tsouli.
Dat Denk nog geen algemene ledenvergadering heeft uitgeschreven, zet ook kwaad bloed. Volgens de statuten zou die vóór 1 juli moeten plaatsvinden. ‘Ik ben bang dat die vergadering er pas in oktober of november komt’, zegt Tsouli, ‘een paar maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dan is alles al geregeld. Dan heeft Selçuk al allemaal jaknikkers om zich heen verzameld.’
De partijtop van Denk stelt regelmatig in gesprek te zijn met lokale afdelingen. Dat Öztürk zowel partijvoorzitter als Kamerlid is, vinden zij niet problematisch. ‘Op basis waarvan zou de positie van partijvoorzitter een punt van discussie zijn? Bij een jonge beweging als Denk is het goed dat er, bij het begin van de in gang gezette groei, stabiliteit is.’
Wie zijn de kiezers van Denk? De Volkskrant zocht ze op. ‘Dieren worden in de Kamer beter vertegenwoordigd dan allochtonen.’ (+) Lees hier het hele artikel.
‘Drie zetels, Inshallah wordt meer.’ Bij de verkiezingen wist buitenbeentje Denk zich te verzekeren van een plek in de Tweede Kamer. De compromisloze houding heeft geloond. (+) Lees hier het hele artikel.
In de partij Denk is een coup aan de gang waarbij oprichters Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu zich niets meer aantrekken van andere leden. Dit stelt prominent lid Ali Tsouli. Hij gaat in de aanval. De Denk-partijtop verweert zich. Lees hier het interview. (+)
Telegraaf 23.06.2017 Er is onenigheid tussen de lokale afdeling van DENK in Breda en de partijtop. Dat bericht de Volkskrant vrijdag. De afdeling in de Brabantse stad wil volgend jaar niet meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen.
Uit een brief van de afdeling aan partijvoorzitter Selçuk Öztürk – in handen van de krant – wordt het gedrag van de top ,,onprofessioneel, ondankbaar en heel erg onbeschoft” genoemd. Een discussie over de inhoud van de koers zou ontbreken.
Volgens de krant is er binnen de partij veel onvrede over het handelen van de partijtop. Die zou nauwelijks nog contact hebben met lokale vrijwilligers. Ook zou Öztürk te veel verantwoordelijkheden naar zich toe trekken.
De partijtop stelt in een reactie regelmatig overleg te voeren met afdelingen in het land. Ook laat zij weten dat deelname aan de verkiezingen in Breda nog niet is uitgesloten.
Elsevier 23.06.2017 De allereerste lokale afdeling van DENK keert zich nu al tegen de partijtop. DENK Breda is niet van plan mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar, omdat de partijtop zich ‘ondemocratisch, onprofessioneel, ondankbaar en vooral heel erg onbeschoft’ zou gedragen.
In een open brief aan DENK-voorzitter Selçuk Öztürk schrijft de lokale afdeling het onbegrijpelijk te vinden dat sinds de verkiezingen de communicatie met de achterban is stopgezet. Daarnaast hekelt DENK Breda het gebrek aan inhoudelijke discussie over de koers van de partij, meldt de Volkskrant vrijdag.
De partijtop zelf zegt blij te zijn met de kritiek. Die is ‘alleen maar goed en dat houdt ons scherp’. De partijtop zegt zelf in gesprek met de leden te willen gaan. Opvallend, omdat DENK ook aangeeft te overwegen zonder de huidige afdeling-Breda mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Breda.
Geen contact met achterban
DENK mocht na de verkiezingen van 15 maart met drie zetelsplaatsnemen in de Tweede Kamer. Naast Öztürk ging lijsttrekker en medeoprichter Tunahan Kuzu door als Kamerlid. De oud-PvdA-politici verwelkomden daarnaast de voormalige Marokkanen-belangenbehartiger Farid Azarkan. Azarkan en Kuzu hebben zich sinds de verkiezingswinst niets meer aangetrokken van de lokale afdelingen die in het afgelopen jaar zijn opgericht.
De Kamerleden zouden zich hebben teruggetrokken uit WhatsApp-groepen. Ook Öztürk reageerde nauwelijks op leden en lokale politici van de partij. Onbegrijpelijk, vindt onder anderen Ali Tsouli, die aan de wieg stond van de afdeling in Breda. ‘De lokale afdelingen waren supergemotiveerd. Dat moet je dan toch warm houden in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen?’
DENK heeft inderdaad grote ambities voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Donderdag werd duidelijk dat de partij hoopt op vijf zetels in de gemeenteraad van Amsterdam. In de hoofdstad deed de partij het tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart opvallend goed. DENK liet SP en PVV achter zich, en kreeg bijna 7 procent van alle stemmen in de hoofdstad. Vooral in Nieuw-West deed de partij van Öztürk het goed.
‘Tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer zagen wij in Amsterdam dat de kiezer erg enthousiast werd van het geluid van DENK,’ zegt Kuzu. ‘Er is op een fantastische wijze enthousiast campagne gevoerd en dit resulteerde in een historische uitslag.’
In Amsterdam moet DENK overigens waarschijnlijk concurreren met Artikel 1, de partij van Sylvana Simons, die zich in eerste instantie bij DENK had aangesloten.
‘Öztürk trekt alles naar zich toe’
in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen geldt de kritiek vooral partijvoorzitter Öztürk. Aspirant-politici zeggen dat de voorzitter alle touwtjes in handen wil houden.
Niet alleen het landelijke partijbureau, maar ook de gang van zaken in de Tweede Kamer staat onder zijn controle. Daarnaast wil hij het voor het zeggen hebben bij lokale afdelingen. ‘Hij trekt alles naar zich toe,’ zegt een partijmedewerker tegen de Volkskrant.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 23.06.2017 Denk Breda doet volgend jaar niet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. De lokale afdeling van de partij noemt de werkwijze van de partijtop ‘ondemocratisch en weinig transparant’.
Dat schrijft de Volkskrant vandaag. Denk Breda heeft een boze brief geschreven aan partijvoorzitter Selçuk Öztürk. De lokale afdeling noemt het gedrag van de partijtop ‘onprofessioneel, ondankbaar en vooral heel erg onbeschoft’.
Denk Breda is het niet eens met de koers van de partij na de Tweede Kamerverkiezingen. De partijtop schreef echter in een reactie dat het nog helemaal niet zeker is dat Denk Breda niet meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen. Dat het bestuur daar nog over moet beslissen. Volgens de partijtop is het ‘alleen maar goed’ dat er kritiek komt vanuit de achterban.
De krant schrijft dat Denk-Kamerleden Tunahan Kuzu en Farid Azarkan zich na de Tweede Kamerverkiezingen teruggetrokken uit Whatsappgroepen met vrijwilligers, kandidaten en potentiële afdelingen. Öztürk bleef wel, maar reageerde niet of nauwelijks meer.
“Ik begrijp dat niet”, aldus Ali Tsouli, een van de oprichters van de afdeling Breda. “De lokale afdelingen waren supergemotiveerd. Dat moet je dan toch warm houden in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen?”
Denk Breda was de eerste lokale tak van de partij.
We durven jullie effe niet in de ogen te kijken !!!!
Onderzoek zetelverlies
Vandaag presenteert de burgemeester van Breda, Paul Depla PvdA, zijn analyse over de historische verkiezingsnederlaag van de Partij van de Arbeid. Na het recordverlies van 15 maart 2017 onderwierp Depla zijn partij aan een grondig onderzoek.
AD 22.06.2017
Rapporteur Paul Depla
Paul, burgemeester van Breda, is de auteur van een rapport over de dramatische verkiezingsnederlaag die zijn partij op 15 maart leed (van 38 naar 9 zetels). Een van zijn aanbevelingen: de PvdA moet gezelliger worden en minder betweterig. Op afdelingsvergaderingen mag voortaan best worden gelachen.
AD 21.06.2017
Tenslotte gaat het om een partij waarvan oud-minister Hedy d’Ancona ooit zei: de gemiddelde begrafenis is gezelliger dan onze congressen.De twee kleinzoons van oud-KVP-minister Frans Teulings hoorden bij de vertrouwelingen van Wouter Bos en Diederik Samsom en zijn nu close met Lodewijk Asscher. Ook die hoorde ik tijdens een politiek café in het Badhuistheater in Amsterdam zeggen dat de humor terug moest komen in de PvdA. Het lijkt me zoiets als zoeken naar water in de woestijn, was mijn eerste reactie.
Tenslotte gaat het om een partij waarvan oud-minister Hedy d’Ancona ooit zei: de gemiddelde begrafenis is gezelliger dan onze congressen
AD 21.06.2017
In dagblad Trouw geeft Depla alvast inzage in zijn rapport. De partij moet zich volgens zijn onderzoek ‘volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen.’
AD 21.06.2017
Depla deed onderzoek naar het historische zetelverlies tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart 2017. De PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. De PvdA verloor 29 zetels en zit nu dus nog maar met negen leden in de Kamer.
De PvdA in anderhalve minuut NOS – Sinds hun start, kort na de Tweede Wereldoorlog, is de partij niet zo klein geweest.
Ook NU.nl deed afgelopen tijd onderzoek naar de achtergronden van het verlies van de PvdA. Onder andere de manier van regeren met de VVD, de ouderwetse partijstructuur en de lijsttrekkersverkiezing speelden een rol.
Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden openstaande rekeningen niet geïnd.
Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Mes in personeelsbestand
Na de verkiezingen is er een ware crisis uitgebroken bij de PvdA. Ook voorzitter Hans Spekman moest uiteindelijk het veld ruimen, en zal in oktober aftreden. Om te zorgen dat dit netjes gebeurt, had de afzwaaiend partijvoorzitter Spekman gevraagd langer te mogen blijven. “Ik wil geen bende achterlaten,” zei hij op een ledenraad in maart dit jaar. Na de zomer kiezen de PvdA-leden zijn opvolger.
Door de bezuinigingen zal hij niet de enige PvdA’er zijn die de deur wordt gewezen. Inmiddels zijn reeds tientallen medewerkers in de Tweede Kamer en op het partijbureau hun baan kwijt geraakt. Dat meldt RTL Nieuwsmaandag.
De uitslag van de 2e kamerverkiezingen 15.03.2017 betekent het (voorlopig) einde van het noorden als sociaal-democratisch bolwerk. De PvdA leidt ook in Friesland, Groningen en Drenthe verpletterende verliezen. Toch weet de SP in het hart van het aardbevingsgebied – Loppersum – maar mondjesmaat te profiteren.
Wel domineren in Oost-Groningen de socialisten samen met de PVV die daar in bijna elke gemeente haar beste resultaat ooit neerzette.
Stemmen tellen op het stembureau Foto: Rob Ramaker/Elsevier
Aardbevingen als belangrijk campagnethema
‘Het is toch niet te geloven dat je in de rij moet staan?’ Hardop verbaasden bewoners van Loppersum zich woensdagavond over de rij stemmers die zich vanuit de raadskamer naar buiten slingerde. De opkomst was ook hier met ruim 82 procent flink hoger dan in 2012. In dat jaar had in het naburige Huizinge een aardbeving plaats met een kracht van 3,6. De start, zo bleek achteraf, van het protest tegen de door de gaswinning veroorzaakte bevingen en schade.
De aardbevingen waren een belangrijk campagnethema, zeker in Loppersum. Burgemeester Albert Rodenboog (CDA) ziet de impact hiervan zeker in de uitslag. Tegen de landelijke trend in groeit de SP hier met 4 procentpunten. ‘De SP heeft zich hier altijd sterk geprofileerd op het aardbevingsdossier.’ Toch is de invloed beperkt. De meeste kiezersbewegingen passen beter in het landelijke beeld. GroenLinks won fors, net als het CDA dat hier de grootste is geworden.
Veel kiezers in Loppersum bevestigden dat de bevingen meewogen in hun keuze. ‘Zeker weten,’ zegt Sander Eisinga (30), die de VVD verruilde voor D66. Hij hoorde hoe premier Mark Rutte bij Pauw & Jinek de schadeafhandeling ‘netjes’ noemde. ‘Daar denken wij anders over,’ zegt hij. Hij voelt het in ‘kopzorgen, tijd en in de portemonnee’. Eisinga verkocht zijn huis met 20 tot 25 procent verlies en kreeg slechts een deel gecompenseerd. Na de uitzending stuurde hij een mail naar de VVD, maar kreeg geen reactie. ‘Dat is prima, maar dan ben je deze stem kwijt.’
‘De kraan moet dicht’
Net als Eisinga ondervinden veel mensen die in de rij staan voor het gemeentehuis persoonlijk gevolgen van de bevingen. Ze hebben schade, hun huis moet bevingsbestendig worden gemaakt en in één geval zelfs nieuw worden gebouwd. ‘Dat kost erg veel tijd,’ zegt Anita Weistra (51). Om de scheuren in haar huis te laten repareren, kreeg ze te maken met bureaucratie, keuringen en contra-expertises. ‘Dat zijn we wel erg zat.’
Kiezers die de bevingen laten meewegen, doen dat elk op hun eigen manier. Meer mensen sloten net als Eisinga de VVD uit. Anderen stemmen voor een partij met ‘aandacht voor alternatieve energie’; dat wil zeggen: GroenLinks. Sommigen zien in de onrust een directe aanleiding PVV of SP te stemmen. Joyce Alders (27) verhuisde een jaar geleden vanuit Groningen naar Loppersum. Afgelopen zaterdag voelde ze voor het eerst een aardbeving. Het heeft haar letterlijk geschokt, en ze stemt PVV. ‘Er moet echt iets veranderen.’ Greetje Groen (58) stemt dit maal SP. Ze voelt mee met de mensen die psychologisch lijden onder de bevingen. ‘De kraan moet dicht.’
De uitslag markeert het (voorlopig) einde van de provincie Groningen als rood bolwerk. De PvdA die hier traditioneel domineert, lijdt een onthutsend verlies.
In Loppersum hebben PVV en SP slechts licht geprofiteerd van de afstraffing van de PvdA. Maar in Oost-Groningen, een regio die kampt met bevolkingskrimp en hoge werkloosheid, beleven deze partijen een verdere opmars. In bijna alle gemeentes benaderden (SP) of verbeterden (PVV) ze hun beste score ooit. En in heel Oost-Groningen, behalve Stadskanaal, is één van beide de grootste.
Onvrede
Bij de PvdA zijn al vele gesprekken gevoerd met de leden en de achterban en zijn er onderzoeken gedaan zoals wat van Waarde is – en meer. Het ging al wat langer niet zo best met de partij !!!
De voormalige PvdA-aanvoerder Wouter Bos en andere pleitte al eens voor samenwerking tussen zijn PvdA en GroenLinks (eventueel met de SP) om in de formatie sterker te staan. Zo’n blok met zo’n 23 zetels had nu meer voor elkaar kunnen krijgen dan elk van de partijen afzonderlijk.
Het uitblijven van linksesamenwerking is kort te verklaren: de partij waarmee het goed gaat wil niet. En, voeg ik eraan toe, is geneigd tot zelfoverschatting, zoals de PvdA van Den Uyl met haar meerderheidsstrategie liet zien en GroenLinks van Klaver met het concept van ‘een beweging’ nu. zie:>hier
Kortom,“Heeft de PvdA nog bestaansrecht? Het is een harde vraag, maar je moet hem stellen.”
De beweging werd al weer een tijdje geleden in het leven geroepen om de koers van de partij aan de kaak te stellen, maar de initiatiefnemers vinden dat er ‘nog steeds niks is veranderd’.
Dat komt volgens Monasch omdat de PvdA niet meer de brede volkspartij voor de gewone man is.
Hij stelt dat de meesten hun lidmaatschap ‘zo kunnen inruilen voor Groen Links’. ,,We zijn te veel een bestuurderspartij geworden. Wij zijn een partij geworden voor de hoogopgeleide politiek correcte medemens. Dit zegt hij tegen de Leeuwarder Courant.
Overigens gaan al enige jaren dergelijke geluiden op !!
Het NWO-rapport Diploma Democracy (download) laat namelijk zien dat het kabinet en de Tweede Kamer vrijwel uitsluitend bestaat uit hooggeleerden en academisch afgestudeerden. Binnen de raadsfractie is zelfs de aanbeveling gedaan dat nieuwe kandidaten voor de raadsfractie ten minste hbo-niveau moeten hebben.
Crisis
Is er sprake van een crisis in de sociaal-democratie? Na de zeperd van de Partij van de Arbeid op 15 maart 2017 in Nederland, een gedecimeerde Parti Socialiste in Frankrijk en het verlies waarop de Britse Labourpartij op 8 juni lijkt af te stevenen, lijkt het einde van grote sociaal-democratische partijen nabij. Elsevier.nl deed een rondvraag naar de oorzaken.
Klara Boonstra (Directeur Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA):
‘Een crisis in de sociaal-democratie? Dat zijn grote woorden. Het hangt erg van de analyse af. Bekijk je het vanaf 1990, of in de laatste tien jaar? Dan krijg je al volkomen verschillende conclusies. Het woord crisis, daar geloof ik niet zo in.
‘Een oorzaak van de nederlaag bij de afgelopen verkiezingen is de opkomst van partijen die een deelbelang vertegenwoordigen. Er is nu een Partij voor dieren, een partij die opkomt voor etnische minderheden en een partij voor ouderen. Naarmate de samenleving heterogener wordt, worden deze partijen aantrekkelijker. Daarmee neemt de vraag naar een traditionele volkspartij af.
‘Een ander interessant fenomeen is dat partijen die niet dominant zijn in een coalitie daarvan schade ondervinden: D66 na Paars II, het CDA na Rutte I, en nu de PvdA in Rutte II. De afgelopen kabinetsperiode heeft de PvdA, in de ogen van de kiezer, te weinig de belangen van de verzorgingsstaat verdedigd. Sterker, het belang van de economie stond voorop ten koste van het belang van de werkenden.
Verandering arbeidsmarkt
‘De arbeidsmarkt is natuurlijk ingrijpend veranderd en die verandering zet door. Voornamelijk voor mensen die niet hoogopgeleid zijn, kan dat in de nabije toekomst problematisch worden. Het cynische is dat Lodewijk Asscher (minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, red.) wel een poging heeft gedaan om de arbeidsmarkt te hervormen, maar dat is naar de smaak van de kiezer te weinig gelukt.
Zijn voorgangers Henk Kamp (VVD, red.) en Piet Hein Donner (CDA, red.) hebben daar veel minder aandacht aan besteed. Die worden vervolgens niet bestraft, omdat ze buiten beeld blijven. Hetzelfde kan GroenLinks nu overkomen.
‘De kerk, de PvdA en vakbond FNV zijn de enige instituties in Nederland die het oogmerk hebben alle klassen te vertegenwoordigen. Dit geldt voor iedereen, laag- en hoogopgeleiden. Uiteindelijk is de PvdA er om te verbinden, en dat gaat het beste door werk. Of, om Ernst Hirsch Ballin te citeren: ‘Arbeid is de sleutel tot het plein van de samenleving.’
René Cuperus (onderzoeker van de Wiardi Beckman Stichting):
‘Er zijn mensen die zeggen dat de sociaal-democratie klaar is, zijn klus heeft gedaan, omdat de samenleving af is, en iedereen geëmancipeerd. Maar dat is een dubieuze voorstelling van zaken.
‘Volgens mij is er sprake van een bredere politieke systeemcrisis. Een crisis van vertrouwen en vertegenwoordiging. De sociaal-democratie is daarvan het zwaarste slachtoffer, maar dit raakt ook christen-democraten en andere gevestigde partijen. In de twintigste eeuw had het kapitalisme twee remmen, enerzijds de sociaal-democratie, anderzijds het christendom.
Secularisering en individualisering hebben dat veranderd. Solidariteit, wat vroeger de lijm van de sociaal-democratie was, werkt niet in een samenleving waarin niemand meer een vaste baan krijgt, of waar niemand meer “in control” lijkt over de grenzen.
Establishment geworden
‘Vroeger stonden de sociaal-democraten met één been in de gevestigde orde, en met één been erbuiten. De PvdA onder Joop den Uyl zou je toch nooit elite of establishment noemen? De afgelopen twintig jaar is dat veranderd: de PvdA is gaan samenvallen met het establishment. Door neoliberaal mee te bezuinigen op de verzorgingsstaat, door het steeds meer wegvallen van de links/rechts-tegenstelling in de politiek.
Iets soortgelijks zie je in Frankrijk en Groot-Brittannië. Ook de zogenoemde Derde Weg, waarvoor Frankrijk nu met Emmanuel Macron gaat kiezen, draagt bij aan het ontstaan van een ‘marktsamenleving’. Dit heeft de sociaal-democratie onherkenbaar gemaakt.
‘De lijnen die door de samenleving lopen zijn veranderd: de PvdA was altijd een overbruggingspartij: tussen hogere en lagere middengroepen, tussen het rode noorden en de grote steden, tussen man en vrouw, migrant en niet-migrant. De sociaal-democratie wist die voorheen te verenigen.
De PvdA van Willem Drees bestond uit drie stromingen: de SDAP, de christelijk geëngageerden en de vrijzinnigen. Die zijn respectievelijk terechtgekomen bij SP, GroenLinks en D66.
Geen monopolie
‘De klassieke middenpartijen hebben niet het monopolie op de democratie. De samenleving is in hoog tempo veranderd: dan is het ook niet gek dat nieuwe partijen en bewegingen zich roeren. De vraag is wel even wat het alternatief voor het klassieke partijenkartel is. Daar ben ik niet helemaal gerust op. Neem de nationaal-populistische opstand tegen het establishment.
Een belangrijk alarmsignaal, maar ook met risico’s voor de rechtsstaat en de multiculturele verhoudingen. Met daartegenover de technocratie in Europa. Of de platte identiteitspolitieke zwart-witkeuzen: honderd procent voor Europa of honderd procent nationalist. Zie de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen.
‘Zal Europa erin slagen ook in een mondialiserende wereld een werkende democratie en een verzorgingsstaat overeind te houden? Dat is de kernvraag. Mensen beginnen het vertrouwen in het antwoord daarop te verliezen, ook en vooral van sociaal-democraten.
Adriaan van Veldhuizen (promoveerde aan de Universiteit Leiden op de geschiedenis van de SDAP, de voorloper van de PvdA):
‘Afgelopen twintig jaar hinkt de sociaal-democratie op twee gedachten: enerzijds de Derde Weg van Tony Blair en Wim Kok, anderzijds zeer gepolitiseerd activisme, zoals Jeremy Corbyn nu in Engeland, of Benoît Hamon in Frankrijk. Deze twee stromingen botsen met elkaar.
Politiek zijn het twee uitersten die moeilijk in één programma zijn te verenigen. In een Europese denktank over de sociaal-democratie zag ik dat dit vraagstuk in bijna elk land terugkeert: allemaal weten ze dat dit het probleem is, maar toch ging niemand met de oplossing naar huis. Dat is één kant van het probleem.
‘De andere kant is het achterhaalde instituut van de politieke partij. Je ziet bij de verkiezingen in Frankrijk dat het voordeel van een politiek instituut is weggevallen; Macron kan vanuit het niets de grootste partij worden, maar ook Jean-Luc Mélenchon gooide in korte tijd hoge ogen.
Traditioneel was een stevig gevestigde partij erg in het voordeel, maar als je je achterban kunt bedienen met behulp van Twitter of Facebook, wordt dat voordeel kleiner. In Nederland zie je dat aan de opkomst van Thierry Baudet, die in zeer korte tijd twee zetels veroverde.
Links gedachtegoed
‘Wel merk je dat er nog steeds behoefte is aan links gedachtegoed. GroenLinks en Mélenchon scoorden prima. In Duitsland komt ook Martin Schulz nu met een overwegend links programma. Volgens mij moeten de sociaal-democraten leren van de negentiende eeuw: gewoon twee of drie thema’s uitkiezen waar men waarde aan hecht, en voor die thema’s op de bres staan.
In de negentiende eeuw waren dat bijvoorbeeld het algemeen kiesrecht en de achturige werkdag. Zo zou je nu kunnen kiezen voor een basisinkomen en een klimaatneutrale overheid. Plannen mogen best lastig zijn om te bereiken, maar dit biedt kiezers meer perspectief dan een procentje erbij aan het eind van de maand.’
Lees hier meer over de PvdA, de verkiezingen en de formatie
De conclusies van de officiële interne evaluatie van de PvdA sluiten aan bij het verhaal dat verslaggevers Frank Hendrickx en Ariejan Korteweg al maakten over de crisis in de PvdA én de vraag of de partij ondanks de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis toch zou kunnen gaan regeren. Paul Depla, die het onderzoek leidde, komt daarin ook aan het woord. Dat verhaal leest u hier.
‘Afgelopen zaterdag zei Asscher het voor de zevenentwintigste keer, ditmaal in onder andere Het Parool, een regiokrant uit Amsterdam: Hij. Doet. Het Niet. Waarom zou hij ook? Hij lijkt het prima naar zijn zin te hebben, als demissionair minister.’ Lees hier de column van Sheila Sitalsing.
Enkele tientallen burgemeesters en wethouders van de PvdA willen dat de partij gaat meeregeren. Burgemeester Jan Nieuwenburg van Hoorn: ‘In de oppositie gaan we een beetje lopen dolen. Eindelijk marcheert de economie. Dan moet je niet rechts er met de buit vandoor laten gaan.’
De onenigheid tussen VVD en PvdA over de lerarensalarissen leek tot een ‘kabinetscrisis’ te leiden in het demissionaire kabinet. Volgens de sociaal-democraten valt het allemaal reuze mee.
Zijlstra gaf aan dat de PvdA kan fluiten naar de hogere salarissen voor leraren die de partij in de begroting voor 2018 eist. ‘Hij had het misschien best kunnen regelen, maar dan had hij zijn mond moeten houden,’ zegt Zijlstra.
Omdat de formatiepartijen voorlopig niet met een regeerakkoord zullen komen, zal de begroting voor 2018 worden opgesteld door het demissionaire kabinet. Die begroting zorgt, met als aanleiding een (korte) nationale staking van leraren eind juni, voor geruzie tussen de partijen.
Asscher dreigt de begroting niet te ondertekenen, tenzij een salarisverhoging voor de leraren wordt meegenomen. De loonsverhoging kan het kabinet zo’n 1,8 miljard euro kosten.
Hoop gevestigd op formatiepartijen
Maar de situatie is niet zo ernstig, meent PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. Omdat de VVD niet uitsluit aan de formatietafel alsnog te zullen meegaan in een salarisverhoging voor leraren in het basisonderwijs, is er geen reden tot zorg.
Zijlstra zegt dat de VVD best bereid is om ‘in afstemming met de formerende partijen hierover overeenstemming te bereiken’. ‘Maar dan moet je niet meteen gaan claimen, waarbij je eigenlijk zegt: dat gaat gebeuren dankzij mij. Wat Asscher probeert te doen, is de bloemen van anderen wegjatten. Daarmee heeft hij het op scherp gezet,’ aldus Zijlstra.
‘Dan moet het volgens mij snel geregeld kunnen worden,’ reageert Nijboer donderdag.
Mogelijk komt een wijzigingspakket voor de begroting voor 2018, samengesteld door de formatiepartijen, alsnog bij het demissionaire kabinet terecht, en worden aangepaste maatregelen nog in de Miljoenennota verwerkt.
‘Moet om inhoud gaan’
De bonje tussen PvdA en VVD zorgt overigens voor woede onder leraren. Lerarencollectief PO in Actie verwijt de partijen een ‘politiek spel’ te spelen over de rug van de leraren heen. De organisatie kondigde donderdag voor het najaar een nieuwe stakingsactie aan.
PO in Actie was betrokken bij de protestactie in juni. Duizenden basisscholen bleven het eerste uur van de dag dicht als protest tegen het uitblijven van een loonsverhoging. De actie in het najaar zal ‘intensiever’ zijn, aldus de organisatie.
‘Dit moet niet om partijpolitiek gaan, maar om de inhoud: de kwaliteit van het onderwijs,’ zegt Thijs Roovers van PO in Actie tegen RTL Nieuws. ‘De opmerkingen van Zijlstra bewijzen maar weer eens dat het belangrijk is om onze stem te laten horen.’
VN 29.07.2017 De PvdA moet een beweging worden die haar voelsprieten uitsteekt in de samenleving, stelt een rapport. Dat hebben we vaker gehoord. Gaat het deze keer wel lukken, nu alle bestuurlijke ballast overboord is gezet?
De broers Depla zijn sociaal-democraten met een prettig relativerende inslag. Van Staf, oud-Tweede Kamerlid en nu wethouder van Eindhoven, is de uitspraak: ‘Voor een bijeenkomst van twee of meer PvdA’ers heb je een milieuvergunning nodig vanwege de zuurgraad.’
Paul, burgemeester van Breda, is de auteur van een rapport over de dramatische verkiezingsnederlaag die zijn partij op 15 maart leed (van 38 naar 9 zetels). Een van zijn aanbevelingen: de PvdA moet gezelliger worden en minder betweterig. Op afdelingsvergaderingen mag voortaan best worden gelachen.
Tenslotte gaat het om een partij waarvan oud-minister Hedy d’Ancona ooit zei: de gemiddelde begrafenis is gezelliger dan onze congressen.De twee kleinzoons van oud-KVP-minister Frans Teulings hoorden bij de vertrouwelingen van Wouter Bos en Diederik Samsom en zijn nu close met Lodewijk Asscher. Ook die hoorde ik tijdens een politiek café in het Badhuistheater in Amsterdam zeggen dat de humor terug moest komen in de PvdA. Het lijkt me zoiets als zoeken naar water in de woestijn, was mijn eerste reactie.
Tenslotte gaat het om een partij waarvan oud-minister Hedy d’Ancona ooit zei: de gemiddelde begrafenis is gezelliger dan onze congressen. Maar Asscher droomt van partijbijeenkomsten waar je met een gerust hart ook je familie en vrienden mee naartoe kunt nemen en de burgemeester van Breda moest hem daarvoor de ingrediënten aanleveren.
Op de toekomst heet het werkstuk van Paul Depla. Het gaat hem om een partij die niet in zichzelf is gekeerd maar openstaat voor samenwerking met ngo’s, actiegroepen en jongerenclubs. Geen technocratische bestuurderspartij maar een beweging die haar voelsprieten uitsteekt in de samenleving.
Het deprimerende is dat de meeste aanbevelingen van Depla al jaren geleden zijn gedaan. De commissie-Van Kemenade schreef in 1991 dat de PvdA minder introvert moest worden en aansluiting moest zoeken bij nieuwe maatschappelijke bewegingen.
De commissie-De Boer constateerde in 2002 dat de PvdA onder de paarse kabinetten van Wim Kok in zichzelf gekeerd was geraakt. PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen riep de bestuurders binnen de partij op hun gezicht vaker buiten het stadhuis te laten zien. PvdA-voorzitter Hans Spekman vond dat Kamerleden, wethouders en gedeputeerden moesten worden verplicht om minstens 25 procent van hun tijd op straat door te brengen. Het was allemaal aan dovemansoren gericht.
Hoe groot is de kans dat de sociaal-democratie nu wél te veranderen is in ‘een beweging van themanetwerken die door middel van festivals, acties, plannen en safari’s het maatschappelijk debat weer naar zich toetrekt’, zoals Depla aanbeveelt? Waarom zou de PvdA nu niet meer immuun voor verandering zijn?
Misschien ben ik te somber, want de afgelopen jaren is de bestuurlijke context waarbinnen de PvdA opereert (o jee, ik bezondig me nu ook al aan technocratisch jargon) grondig veranderd. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 verloor de partij haar plek in het college van B en W in steden als Amsterdam, Utrecht en Maastricht. Bij de Provinciale Statenverkiezingen vielen de rode bolwerken Friesland en Groningen. Om nog maar te zwijgen van de 29 zetels verlies bij de Tweede Kamerverkiezingen.
Niet leuk voor de PvdA, maar voor de partijvernieuwing is het niet slecht dat zoveel bestuurlijke ballast overboord is gezet. Lodewijk Asscher, die sinds hij aan de VVD is ontsnapt een bevrijd man lijkt, heeft laten zien hoe ver je het in Kamerdebatten met een gezonde dosis humor kunt brengen. Al is het wel vaak galgenhumor.
Elsevier 24.07.2017 De rechterhand van demissionair minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA) en campagnevoerder van ‘Team Samsom’ komt op een invloedrijke positie op het ministerie van Financiën. Rens Nissen wordt directeur Algemene Financiële en Economische Politiek.
Dat betekent dat Nissen, die bij het afscheid van Diederik Samsom zelfs werd genoemd als actief campagnevoerder binnen de PvdA, veel invloed zal hebben op de Miljoenennota. Oud-partijleider Samsom leunde sterk op Nissen, die deel uitmaakte van een team van ‘high potentials’.
Zijn carrièreswitch wekt verbazing, zo meldt De Telegraaf, omdat een PvdA’er verantwoordelijk zal zijn voor de Miljoenennota. De sociaal-democratische partij kreeg een behoorlijke klap tijdens de verkiezingen, en verloor een historisch aantal zetels.
Met nog maar negen zetels is de PvdA veroordeeld tot de oppositiebanken. Die oppositiepartij zou toch achter de schermen kunnen meekijken op een van de belangrijkste ministeries, luidt de kritiek.
Banencarrousel
Het beleid in 2018 wordt al door Dijsselbloem uitgezet, zo bleek recent. Omdat de kabinetsformatie maar voortduurt, zal het demissionaire kabinet verantwoordelijk zijn voor de Miljoenennota en het beleid van het komende jaar. Voorlopig heeft de PvdA dus nog veel in de melk te brokkelen.
PvdA’ers die snel aan een nieuwe baan komen, vaak in bestuursfuncties of bij organen van de overheid, zorgen voor kritiek. Er zou sprake zijn van een banencarrousel, waardoor sociaa-ldemocraten door andere sociaal-democraten op belangrijke posities worden gezet.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 24.07.2017 Aan het Binnenhof worden de wenkbrauwen gefronst over de nieuwe baan van Rens Nissen, de rechterhand van minister Dijsselbloem (Financiën). De PvdA’er was tot voor kort de persoonlijk assistent van Dijsselbloem. Hij zwaait nu de scepter over de afdeling ’AFEP’ van het ministerie van Financiën, kort voor Algemeen Financiële Economische Politiek.
Het is een invloedrijke baan. Grote delen van de Miljoenennota worden door dit deel van het departement geschreven.
Oppositie
De PvdA – door de kiezer gemillimeterd bij de verkiezingen – gaat zoals het er nu naar uitziet de oppositie in en heeft daardoor minder in de melk te brokkelen. Maar door Rens Nissen de topbaan te geven zouden de sociaaldemocraten een kijkje in de keuken behouden als het gaat om de portemonnee van een nieuw kabinet. „De schijn van belangenverstrengeling wordt gewekt”, zo wordt gefluisterd.
Recent ontstond er ook ophef over de nieuwe job van staatssecretaris van Dam (Economische Zaken). Hij gaat in september aan de slag bij de raad van bestuur van de publieke omroep. Tot die tijd blijft de PvdA’er aan als bewindsman. Oud-Kamerleden Vermeij en Marcouch hebben invloedrijke stekken gevonden als leider van een pensioenfonds en burgemeester van Arnhem.
VK 15.07.2017 Keklik Yücel is sinds 15 maart Kamerlid af. Ze blikt terug op een explosieve periode: met de afsplitsing van partijgenoten Kuzu en Öztürk, de arrestatie van Ebru Umar en met Erdogan die zijn invloed doet gelden.
‘Een keer, ik vergeet het nooit, stond Tunahan Kuzu trillend van woede voor me in het Tweede Kamergebouw. Ik had geen schriftelijke vragen gesteld over een school die een stagiaire met een hoofddoekje had geweigerd. Razend was hij. Ik wilde de kwestie eerst uitzoeken. Hij schoot meteen in de pavlovreactie: ze komen aan moslima’s dus het zal per definitie discriminatie zijn. Ik ben weggelopen.’
In september 2012 wordt Keklik Yücel (49) Tweede Kamerlid voor de PvdA. Ze weet dan nog niet dat ze aan het begin staat van een twee jaar durende strijd in haar eigen fractie. Yücel – dochter van een Turkse gastarbeider, kind uit een alevitisch en seculier gezin – ziet de Marokkaans- en Turks-Nederlandse gemeenschappen afdrijven van de Nederlandse samenleving.
Zij beschouwt het als haar missie dit tij te keren. Haar progressieve agenda stuit op hevig bezwaar van onder anderen haar fractiegenoten Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk, de Turks-Nederlandse Kamerleden die zich eind 2014 afsplitsen van de PvdA.
Wat zich die eerste twee jaar in het klein afspeelt in haar fractie, voltrekt zich in de laatste twee jaar van het kabinet-Rutte II op grote schaal landelijk en op het internationale toneel. De Turkse president Erdogan doet zijn invloed gelden tot in Nederland. In de Turks-Nederlandse gemeenschap borrelt en gist het. Yücel spreekt zich kritisch uit over Turkije en krijgt de volle laag van Nederlandse AKP-aanhangers.
Ze is sinds 15 maart Kamerlid af. Zelfs plek 16 op de lijst was te laag bij een PvdA in vrije val. In een café in de schaduw van de Deventer Waag blikt ze terug. ‘Veel conservatief-Turkse geluiden binnen de PvdA hebben geprobeerd mij tegen te werken. Er was een actieve lobby tegen mij: Keklik moet niet op de lijst. Het is ze niet gelukt.’
Als kersvers Kamerlid krijgt Yücel in 2012 de gevoelige portefeuille integratie. Het eerste wat ze doet, is een gesprek voeren met PvdA-leider Diederik Samsom en PvdA-minister van Integratie Lodewijk Asscher. ‘Te lang heeft de nadruk bij integratiebeleid gelegen op sociaal-economische problemen en zijn de sociaal-culturele problemen genegeerd.
De fundamentele waardenontwikkeling van groepen mensen loopt uiteen. Ik heb hun gezegd dat we binnen tien jaar de rekening krijgen gepresenteerd.’ Samsom en Asscher steunden haar, maar waarschuwden ook: ‘Je gaat het niet makkelijk krijgen in de fractie.’
‘Toen waren die Denk-jongens nog bij ons. Van hen ondervond ik continu intimidatie. Ze probeerden me voortdurend tegen te houden. Als ik een debat had, zaten zij in het publiek. Beoordelend keken ze toe vanaf de tribune. Of ze regelden dat er een Turkse cameraploeg bij was. Dat is niet normaal. Maar ik boog geen millimeter voor ze.’
Wat was hun kritiek op u?
In Kamerdebatten werd ik nooit uitgedaagd, de uitdaging zat in de fractie
‘De problemen die ik schetste, bestonden niet. Er was geen probleem met de democratische waardenvorming onder minderheden, met de positie van vrouwen binnen conservatief-islamitische kringen, geen probleem met vrijheid van homo’s. Daar moest ik het niet over hebben. De rector van de zogenaamde Islamitische Universiteit, een man die demonstranten wegzet als honden, mocht je niet bekritiseren. Met moskee-internaten was ook niks mis, daar werd alleen huiswerkbegeleiding gegeven.
‘De echte integratiedebatten vonden niet plaats in de plenaire zaal, maar in onze fractie. Na zo’n vergadering kon niemand me wat maken, ik had op elke scherpe vraag mijn antwoord klaar. In Kamerdebatten werd ik nooit uitgedaagd, de uitdaging zat in de fractie.’
Welke fractiegenoten waren tegen u, naast Kuzu en Öztürk?
‘Zij zorgden altijd wel dat ze wat collega’s meekregen die ook belobbyd werden uit de conservatief-Turkse hoek. Collega’s met een migratieachtergrond, ik noem geen namen. De fractietop steunde mijn lijn en de meerderheid van de fractie ook. Maar het stoorde me dat ze de ruimte kregen voor hun intimidaties.
‘Diederik is één keer op zijn strepen gaan staan, een jaar voordat Kuzu en Öztürk vertrokken, maar ze bleven dwarsliggen. Ik denk dat ze bewust op een clash hebben aangestuurd. Als dat niet zo is, is dat eigenlijk nog erger. Een soort waanzinpolitiek, puur politiekislamitisch fanatisme.
De PvdA heeft in het verleden emancipatie te vaak verward met iedereen maar toelaten
‘De PvdA had in het begin veel duidelijker moeten zijn naar die jongens. Toen zij op de lijst kwamen, hebben veel progressieve mensen zich afgekeerd van de PvdA. Daardoor heeft de PvdA meer kiezers verloren dan die drie zetels van Denk. Het is alsof je een mengelmoes van Kees van der Staaij en Geert Wilders op de lijst zet, maar dan islamistisch.
De PvdA heeft in het verleden emancipatie te vaak verward met iedereen maar toelaten. Ja, ze brachten achterban met zich mee, maar je moet afstand houden van stromingen die orthodoxie en conservatisme propageren. Die mensen moet je niet jouw partij laten vertegenwoordigen.
‘De sociaal-democratie moet vooruitgang voor iedereen mogelijk maken, eerlijk loon, werk, onderwijs, zorg, opkomen voor vrouwen- en lhbt-rechten. De meeste mensen in Nederland willen dat. Als je niet zichtbaar voor die meest essentiële verworvenheden opkomt, keren kiezers zich van je af.’
Een jaar later liepen de Turks-Nederlandse spanningen snel op. 2016 begon met een EU-Turkijedeal over migratie. De PvdA speelde een grote rol bij de totstandkoming. Wat vond u van die deal?
‘We hadden geen beter plan. Het mooiste zou een eigen humaan Europees grensbeleid zijn, maar ongecontroleerd iedereen binnenlaten, dat kan Europa niet aan. We hadden geen keus. Met buikpijn sluit je zo’n deal. Je geeft Erdogan positie, je stut een dictator. Ik zei toen in de fractie: wat deze man in Turkije doet, gaat hij ook in Europa doen. Hij gaat ons om zijn vinger proberen te winden.’
Kort daarop werd columniste Ebru Umar gearresteerd in Turkije. ‘Schande’, twitterde u en u haalde uit naar juichende Turkse Nederlanders die haar arrestatie vierden.
‘Toen Ebru werd opgepakt heb ik autonoom gehandeld. Het was op een zaterdagavond, de partij had nog niet getweet. Ik vreesde dat de PvdA met mitsen en maren zou reageren. Ik vond dat een statement nodig was. Mijn tweets kwamen recht uit het hart. Zonder afstemmen, zonder communicatieregeltjes toe te passen. In het verleden ergerde ik me aan PvdA’ers die zich niet uitspraken. Nu probeerde ik het te doen zoals ik denk dat het moet.
‘Ik ben het niet altijd eens met wat Umar schrijft, maar ze moet de vrijheid hebben om het te kunnen schrijven. Daarom heb ik haar tijdens haar landarrest opgezocht in Turkije. Zij twitterde een foto van ons en de poppen waren aan het dansen.
Ik was de vijand, ik mocht opgehangen worden. Toen ik op Facebook een kritisch stuk schreef, werd mijn pagina uit de lucht gehaald. Dat werd opgepikt door Nederlandse media. In de Turkse gemeenschap was ik al eerder gebombardeerd tot Turkenhater. Nu was er een breder publiek. Mijn doel was niet: hier ga ik me op profileren. Ik deed wat nodig was in mijn ogen.’
In juli volgde de couppoging en gingen Turkse Nederlanders met Turkse vlaggen de Erasmusbrug op.
Die mensen die in Rotterdam journalisten aanvielen gaven Wilders gelijk. Heel zorgelijk
‘Zo’n couppoging is vreselijk. Bovendien heeft Turkije een traumatisch verleden met militaire coups. Onze woordvoerder heeft daar wel degelijk stevig op gereageerd. Maar de volgende dag werd meteen duidelijk dat de Turkse regering de couppoging gebruikte om meer autocratie door te voeren. De echte coup is nu al een jaar gaande. Daar kwam terecht kritiek op vanuit de EU.
‘Die mensen die in Rotterdam journalisten aanvielen, zeiden eigenlijk: wij willen niet integreren, Nederland is niet ons land. Ze gaven Wilders gelijk. Heel zorgelijk. Moet je nagaan hoe een werkgever reageert de volgende keer dat een Turkse Nederlander komt solliciteren.’
Begreep u het ‘pleur op’ van Rutte?
‘Ik zou andere woorden gebruiken, maar wanneer Rutte zegt ‘als jij onze waarden niet wil delen en respecteren, zoek dan een ander land’, snap ik dat heel goed. Die mensen zeggen: ‘Jullie rechtsstaat respecteer ik niet, Erdogan is mijn president’. Inderdaad, ga dan lekker daar wonen.’
Afgelopen maart weigerde Nederland een Turkse minister de toegang tot haar ambassade in Rotterdam.
‘Het was spierballenvertoon van Erdogan. Kijk, wij durven een andere staat te tarten. Dat was voor hem win-win. Als het lukt: kijk waar wij mogen demonstreren. Lukt het niet: ze zijn tegen ons. Ja, ik snap dat het kabinet zei: tot hier en niet verder. Ik was daar ontzettend blij mee. Je moet niet met je laten sollen.’
Uw eigen PvdA koerste op dat moment richting de electorale afgrond. Wat ging er mis?
‘We hebben de afgelopen jaren de sociaal-democratie op papier bedreven, maar niet de harten van de mensen bereikt. Lage inkomens ontzien, de verzorgingsstaat houdbaar maken, de overheidsfinanciën op orde, op papier klopte het.
Maar we zijn vergeten om herkenbaar en waardenvast de PvdA neer te zetten. We hebben de strijd die wij achter de schermen voerden niet kunnen laten zien. Het regeerakkoord heette ‘Bruggen slaan’. Die sloegen we naar de coalitiepartner, naar de sociale partners, naar de Eerste Kamer, naar iedereen, behalve naar de mensen.
‘Asscher kon als lijsttrekker het tij niet keren. De leiderschapsverkiezing kwam ook veel te laat. Vier jaar lang schreef de pers Diederik kapot. Tot hij weg was, toen was hij geweldig. Maar toen moest Lodewijk het doen, met nog een paar maanden te gaan tot de verkiezingen. Ga er maar aan staan.
‘Ik heb vertrouwen in hem als oppositieleider. Ik weet wat hij kan in debatten. Nu kan hij wel zichtbaar de PvdA-strijd voeren. Ik hoop dat we de weg omhoog terugvinden. Je zou zeggen: erger dan dit kan niet. Weet je, ik heb heel erg het gevoel dat het onbedoeld is afgebroken op 15 maart. Dus als je het me nu vraagt zeg ik: ja, de volgende keer sta ik weer op de lijst en heel hoog. Want ik heb nog een progressieve strijd te voeren.’
Waarom deze plek voor mij belangrijk is
‘Tachtig procent van de kinderen op mijn basisschool was Turks. Pal ernaast stond de Julianaschool met enkel witte kinderen. Ik groeide op in een buurt waar veel meiden thuisbleven. Die meisjes werden in de zesde klas uitgehuwelijkt en trouwden op hun 14de.
Mijn vader moest zich tegenover buren vaak verantwoorden waarom mijn zus en ik wel naar school gingen. Soms gingen klasgenootjes naar een internaat, dat was heel schimmig, dan waren ze plots een hele zomer weg.
Van mijn ouders leerden wij: je bent te gast, je past je aan, je gaat naar school. En wees onafhankelijk. Toen dachten mijn ouders nog dat ze in Nederland geld zouden sparen en daarna terug naar Turkije zouden gaan. Nu voelen ze zich geen gasten meer. Ze wonen nog steeds in dezelfde wijk, vlak bij mijn oude basisschool.’
Elsevier 11.07.2017 De PvdA overtreft zichzelf. Hoewel er geen einde lijkt te komen aan de afgrond waarin zij tuimelt, werkt het old boys network van de partij nog uitstekend. Hoe minder kiezers, hoe meer dit netwerk nodig blijkt om banen te regelen en invloed uit te oefenen. Het Uitzendbureau van de Arbeid draait overuren, er moeten heel wat leden opnieuw worden gedetacheerd.
Afgelopen week ontstond ophef over drie PvdA-transfers. Niet alleen werd bekend dat twee voormalige PvdA-Kamerleden prestigieuze nieuwe banen kregen – Roos Vermeij als bestuurder bij Pensioenfonds PME en Ahmed Marcouch als burgemeester van Arnhem –, maar ook bleek de nog zittend staatssecretaris Martijn van Dam over te stappen naar de publieke omroep. Daar komt hij vanaf september in de raad van bestuur, zelfs als er nog geen nieuw kabinet is. Van emissierechten naar uitzendrechten – het maakt de gretige bestuurder blijkbaar niets uit.
Politiek verslaggever Carla Joosten van ElsevierWeekblad merkte terecht op dat dit soort transfers bij burgers het beeld van een geoliede baantjescarrousel alleen maar versterken: ‘Baudet hoeft eigenlijk niets te doen om virtueel te groeien’. Juist als het verwijt van ‘partijkartel’ zo luid klinkt, zou een partij als de PvdA een pas op de plaats moeten maken.
Niet alleen gezien de genadeloze afstraffingen van de kiezer, maar ook omdat partijbenoemingen geheel ingaan tegen de ambitie van de PvdA om weer een ‘volksbeweging’ te worden. Maar nee, de PvdA maakt geen pas op de plaats. Zij loopt extra hard om iedereen nog snel een stoeltje te geven voordat de muziek stopt.
Van een wolkenkrabber een bungalow maken
Hoewel de PvdA-praktijk dus wordt gedomineerd door carrièristische beroepsbestuurders, is de sociaaldemocratie in theorie veel interessanter. Zij herbergt een lange traditie van intellectuele predikers en grote woorden, die geregeld doordringen tot achter de katheders van onze universiteiten.
Een proefschrift dat vorige maand verscheen, herinnert ons hieraan. De promovendus die aan de Universiteit van Amsterdam zijn doctorstitel verkreeg was Menno Hurenkamp (1971). Zijn dissertatie behandelt het burgerschap in de eenentwintigste eeuw – een belangwekkend thema. (Het boek is hier gratis te downloaden.) Dat Hurenkamp intussen verbonden is aan het wetenschappelijk bureau van de PvdA, alwaar hij hoofdredacteur is van het maandblad, maakt hem geen minder interessante analyticus.
Zijn boek is zelfs soms, en dat is zeldzaam voor een proefschrift en voor de PvdA, om te lachen. Zo bekritiseert Hurenkamp de beroemde Britse socioloog Thomas Marshall, die meende dat het ‘sociale burgerschap’ niet de bodem in het bestaan van een paar mensen verhoogt, maar juist van een wolkenkrabber een bungalow maakt. ‘Dat had hij misschien beter niet kunnen zeggen, want waar is dan nog de verleiding om hogerop te komen?’
Het is bizar hoe de PvdA in staat is om deze bloeiende sociaaldemocratische intellectuele traditie, waar Hurenkamp in staat, volledig links te laten liggen. Zij heeft het onderwerp laten kapen door opportunistische premiers van andere partijen, met hun ‘normen en waarden’ (Jan Peter Balkenende) en hun ‘participatiesamenleving’ (Mark Rutte).
Als Hurenkamp stelt dat burgers tot op grote hoogte asociaal zijn geworden, afwachtend en berekenend, dan geldt zijn analyse ook voor zijn eigen partij. ‘De wil om voor elkaar en voor de gemeenschap te zorgen, is gesmoord in voorzieningen en misplaatste geldingsdrang van bestuurders en politici.’
De goede verstaander leest hier drie namen – die van Vermeij, Van Dam, Marcouch.
Geerten Waling is historicus en schrijver van o.a. de boeken Zetelroof (2017) en 1848 – Clubkoorts en revolutie (2016).
Elsevier 29.06.2017 In 2014 werd de Amsterdamse PvdA dan eindelijk afgestraft voor haar arrogantie. Maar daarmee is het socialisme nog niet uit de hoofdstad verdwenen, schrijft Syp Wynia.
Geen gemeente in Nederland wordt zozeer getekend door het socialisme als de hoofdstad Amsterdam. Dat heeft zo zijn redenen. Vanaf 1914 was de SDAP de grootste partij en vanaf 1946 was dat de PvdA. Samen met kleinere linkse partijen zetten de sociaal-democraten de toon. En wie lang aan de macht is, krijgt nog meer macht, want coalitiepartijen, het ambtenarenkorps en maatschappelijke organisaties richten zich naar de macht en mengen zich met de macht.
Het heeft lang geduurd, maar in 2014 werd de Amsterdamse PvdA dan toch afgerekend op haar arrogantie. De Amsterdamse afdeling van D66 leidde met steun van partijleider Alexander Pechtold het verzet tegen de eeuwige machtspartij PvdA en won overtuigend de gemeenteraadsverkiezingen.
De PvdA werd ondanks verwoede pogingen van Lodewijk Asscher (ex-wethouder, toen vicepremier en nu ook PvdA-leider) om het tegendeel te bereiken, naar de oppositie verwezen. Er kwam een coalitie van D66, VVD en SP (waarvan toen nog werd gedacht dat die wel eens een opmaat zou kunnen zijn tot landelijke samenwerking).
Kroonjuwelen van de PvdA
D66 en VVD was er, zo zou je mogen verwachten, veel aan gelegen om de kroonjuwelen van de opzij gezette PvdA aan te pakken, nu ze daartoe in de gelegenheid waren. Die kroonjuwelen van de PvdA zitten vooral in grond en gebouwen en de mogelijkheid die dat biedt om geld te verdienen en een gemeentelijke bevolkingspolitiek te voeren.
Dat zit zo. Ten eerste is vrijwel alle bebouwde grond in Amsterdam eigendom van de gemeente en die gebruikt dat om er socialistisch grond- en woonbeleid mee te voeren. De erfpacht die eigenaren van koopwoningen en bedrijven wordt opgelegd, wordt gebruikt voor allerlei collectieve voorzieningen en vooral voor het subsidiëren van sociale huurwoningen.
Gesubsidieerde huurwoningen
Dat is meteen kroonjuweel twee, de gesubsidieerde huurwoning. Geen land ter wereld heeft er zo veel als Nederland (30 procent) en geen gemeente er zo veel als Amsterdam (60 procent, waarvan het overgrote deel in handen van woningbouwverenigingen). Nergens is het ook zo profijtelijk om zo’n sociale huurwoning te hebben als in Amsterdam, waar volgens het Centraal Planbureau de gemiddelde gesubsidieerde huurder 6.500 euro per jaar minder voor zijn woning betaalt dan zijn ongesubsidieerde, hurende buurman. De cijfers zijn al weer wat verouderd – waarschijnlijk is het inmiddels meer.
Ooit werden sociale huurwoningen gebouwd om arme arbeiders uit vochtige kelders te halen. Zo veel arme arbeiders en vochtige woonkelders zijn er niet meer. Waarschijnlijk zouden Nederland in het algemeen en Amsterdam in het bijzonder prima af kunnen met iets van 10 procent sociale huurwoningen: eenvoudige woningen op niet al te dure plekken voor mensen die als te kwetsbaar worden beschouwd om geheel op eigen benen te kunnen staan.
In Amsterdam was zowel de grond als het woningbestand de kern van de machtsmachine van de PvdA. Daarom is de erfpacht nooit afgeschaft of gedimd, en het gesubsidieerde woningbestand kunstmatig groot gehouden. En daartoe werd door de PvdA en de bondgenoten van de PvdA een kwart eeuw geleden een derde kroonjuweel ontwikkeld: De Ongedeelde Stad.
Volgens het ideaal van De Ongedeelde Stad moet er zodanig woonbeleid worden gevoerd dat arme mensen gesubsidieerd in rijke buurten (grachtengordel, Zuid) kunnen wonen en rijkere mensen gesubsidieerd in arme buurten. Lodewijk Asscher heeft als lokaal PvdA-leider het scheefwonen (mensen met behoorlijke inkomens in een gesubsidieerde huurwoning) openlijk verdedigd als een probaat middel om het hogere doel – De Ongedeelde Stad – te bereiken.
In de praktijk werkt die Ongedeelde Stad trouwens niet of nauwelijks. In de praktijk zitten er vooral handige, maar allerminst arme heren en dames voor weinig geld gesubsidieerd in de grachtengordel (of in Oud-West) en woont Amsterdam heel wat meer gesegregeerd dan De Ongedeelde Stad pretendeert. Dat komt overigens ook doordat Surinamers liever niet tussen de Marokkanen in West wonen en de Marokkanen liever niet tussen de Surinamers in Zuid-Oost.
Enfin, zo lag Amsterdam er bij toen de Amsterdamse PvdA in 2014 naar de oppositie werd verwezen. Wat hebben de nieuwe machthebbers van D66, VVD en SP met de erfenis van de PvdA gedaan, met de erfpacht, met de overmacht aan sociale huurwoningen en met het ideaal van de Ongedeelde Stad?
Welnu. De erfpacht wordt anders. Dat besloot de gemeenteraad van Amsterdam op 28 juni 2017. De gemeente Amsterdam houdt echter gewoon de gemeentegrond onder huizen en bedrijven – in die zin verandert er niets. Vanaf eind dit jaar krijgen eigenaren van huizen en andere panden wel wat meer keuzevrijheid. Zo kunnen ze kiezen voor een vast bedrag aan erfpacht, waar de gemeente die tot dusver nog periodiek kon verhogen. Is dit kroonjuweel van de PvdA daarmee verdwenen? Allerminst.
Cliëntelisme
Dan het woonbeleid. De Amsterdamse PvdA gebruikte het woonbeleid om de bevolking van Amsterdam naar de eigen hand te zetten. Je zou het ook grootscheeps cliëntelisme kunnen noemen. En inderdaad stemden huurders van gesubsidieerde huurwoningen, scheefwonend of niet, in voor de PvdA betere tijden massaal op de PvdA. Dat het kabinet Rutte-II met actieve medewerking van de PvdA de huren (vooral voor scheefwoners) liet stijgen en de woningcorporaties een verhuurdersheffing oplegde, legde al een bom onder de loyaliteit van de gesubsidieerde huurder met de PvdA.
En wat doen de nieuwe machthebbers in de Stopera, D66, VVD en SP? Die leggen niet de bijl aan de wortel van het PvdA-kroonjuweel van de gesubsidieerde huur, maar breiden dat kroonjuweel uit! Op 19 juli 2017 gaat de Amsterdamse gemeenteraad naar verwachting op voorstel van B en W een woningplan voor de periode tot 2025 goedkeuren. Volgens dat plan worden er van de nieuw te bouwen woningen in Amsterdam 40 procent sociale huur, 40 procent gesubsidieerd voor middeninkomens en (slechts) 20 procent voor hogere inkomens.
Geen inperking, maar uitbreiding
In feite wordt het gesubsidieerde huurbeleid in Amsterdam (kosten: circa 1,5 miljard euro per jaar) dat officieel alleen is voor inkomens tot modaal (37.000 euro bruto) uitgebreid tot inkomens tot ongeveer 52.000 euro. Ook dat kost geld, omdat de gemeente in ruil voor eisen aan verhuurders een lagere erfpacht gaat rekenen en daar naar verwachting 1 miljard euro bij inschiet. Het PvdA-woonbeleid wordt dus niet ingeperkt, maar uitgebreid.
De verandering (een beetje, dan) van de erfpacht komt uit de koker van de plaatselijke VVD-leider, wethouder Eric van der Burg – ook wel bekend als de meest linkse VVD-bestuurder die er in Nederland te vinden is. Nog maar kort geleden riep Van der Burg tot verbijstering van VVD’ers in de rest van het land: ‘Hoe meer asielzoekers hoe beter’ – en nog wel speciaal in Amsterdam, waar de woningkrapte nota bene het grootst is en de koophuizenprijzen het hoogst zijn.
De uitbreiding van het PvdA-woonbeleid komt uit de koker van de plaatselijke SP-leider, wethouder Laurens Ivens, die van zijn collega’s van D66 en VVD voluit mag gaan, onder het motto dat zonder stevig extra gebouwde sociale huurwoningen en het betrekken van de middeninkomens bij het gemeentelijke woonbeleid, gewone mensen niet meer in Amsterdam kunnen wonen. Daarbij wil het gemeentebestuur politieagenten, verpleegkundigen en leraren overigens speciaal voortrekken. Waarom werknemers uit de collectieve sector worden voorgetrokken boven werknemers van gewone bedrijven, is een raadsel.
Problemen met wonen
Als er een probleem met wonen in Amsterdam is, dan is dat tweeledig. Aan de ene kant is Amsterdam al weer enkele decennia terug als favoriete woonstad. Aan de andere kant heeft Amsterdam zijn dirigistische woon- en grondbeleid steeds belangrijker gevonden dan in te spelen op werkelijke vraag.
Dat er in Amsterdam te weinig woningen voor de middenklasse zijn, is geen natuurverschijnsel, maar het product van verkeerd beleid. De middenklasse moest in ogen van de vorige machthebbers immers maar verhuizen naar Purmerend en Almere. D66, VVD en SP in Amsterdam maken geen eind aan dat schadelijke collectivistische beleid, maar breiden het uit – nu voor de middenklasse.
Dat is het paard achter de wagen spannen.
Het Amsterdamse grond- en woonbeleid blijft uitgaan van een maakbare wereld, waar grote bedragen worden besteed aan het van gemeentewege sturen van een gewenste bevolkingssamenstelling. Dat maakbaarheidsideaal produceert wachtlijsten en hoge prijzen, die worden bestreden met nog meer geld en nog meer overheidsdirigisme, zonder dat enig ideaal wordt gerealiseerd.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier Weekblad. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in weekblad Elsevier Weekblad en essays in maandblad Elsevier Juist over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
Elsevier 27.06.2017 De PvdA is binnenkort geen partij meer, maar een ‘beweging’. Tenminste, als zij de adviezen volgt uit het nieuwe rapport van Paul Depla (nummer 784 in de reeks ‘verbeterstukken’ van de vermolmde sociaaldemocratie).
De ‘Beweging van de Arbeid’ moet nu ook met niet-leden in gesprek over ‘inhoudelijke vraagstukken’. Een verstandig advies, want bijeenkomsten met PvdA-leden dreigen inmiddels wel erg intieme onderonsjes te worden.
Nog naast de vraag of beroepsbestuurder Lodewijk Asscher wel genoeg charisma heeft voor opwindende meet-ups, dringt zich de vraag op: waar komen die meet-ups toch vandaan? Vorige week schreef ik al over de sociale en zelfs erotische aantrekkingskracht van meet-ups. Emmanuel Macron, Beppe Grillo, Jesse Klaver en Thierry Baudet – ze leiden allemaal succesvolle ‘bewegingen’. Die benaming wekt de suggestie dat het hier om heel iets anders gaat dan die ouwe, stoffige partijen.
Maar het hele idee van meet-ups is uiteraard niet nieuw. Gloedvolle betogen in volle zaaltjes met verhitte jonge idealisten vormen de kern van politieke bewegingen die verandering beloven. Dat is nu zo, dat was een generatie geleden zo – en het was zelfs in 1848 het geval.
Terwijl in tientallen Europese steden de barricades werden beklommen in de meest democratische en omvangrijke revolutie uit de geschiedenis van ons continent, raakten ook de meet-ups in zwang. De revolutionairen van 1848 noemden het uiteraard niet zo, zij verzamelden hun achterban in ‘clubs’ en ‘volksvergaderingen’.
Het idee was echter hetzelfde. Avond aan avond kwamen de inwoners van Parijs, Berlijn, Wenen, Boedapest, Praag, en andere steden bij elkaar in rokerige cafés, theaterzalen, scholen en welke ruimten ook maar voorhanden waren. Ze bespraken er de toekomst, in de hoop dat ze die zelf konden vormgeven. De revolutionaire euforie vertroebelde de zintuigen en wekte de suggestie dat de samenleving maakbaar was en dat dít het moment was om haar te hervormen.
Democratische experimenten drijven op euforie
In mijn boek 1848 – Clubkoorts en revolutie (2016) volg ik de voetsporen van enkele revolutionairen en hun gewillige achterban, die zich vol overgave stortten op democratische experimenten. Net als bij de tegenwoordige meet-ups draaide het vaak om aansprekende leiders, die scherpe toespraken de zaal in slingerden, vol vuur, zekerheid en belofte. Door het rumoer waren ze lang niet altijd goed te verstaan, maar daar ging het niet om: je was erbij, je maakte het mee, je was onderdeel van iets groots. Je laafde je aan de vlammende retoriek van de Messias of popster op het podium.
Ook buiten de vergaderingen om bleven de aanhangers betrokken, middels pamfletten, kranten en affiches die de clubs overal in de stad aanplakten. De bewegingen van tegenwoordig gaan volgens de regels van deze tijd te werk: zij versterken hun meet-ups met slim gebruik van social media, waarop de aanhangers en hun vatbare omgeving gericht worden aangeschreven om petities te tekenen, om lid te worden van online- en offline-groepen, om hun steentje bij te dragen aan de beloofde verandering.
Hoe lang kan een beweging doen alsof zij geen partij is?
De empowerment van de idealistische kiezer in bewegingen lijkt nieuwe vormen aan te nemen, maar eigenlijk is het een oude traditie. Die is krachtig, maar leert ons ook dat alle euforie ooit een keer wegvloeit. In 1848 gebeurde dit al na een paar maanden, toen de revolutie toch niet zo baanbrekend en universeel bleek als gedacht.
Nu we in minder revolutionaire tijden leven kunnen bewegingen het iets langer volhouden en hun basis langzamer uitbouwen. Toch moeten ze beducht zijn voor de teleurstelling, de leegloop, de korte spanningsboog van hun jonge volgelingen. Hoe lang lukt het bewegingen de schijn op te houden dat zij geen partijorganisatie nodig hebben?
Geerten Waling is historicus en schrijver van o.a. de boeken Zetelroof (2017) en 1848 – Clubkoorts en revolutie (2016).
Trouw 21.06.2017 Het heeft inmiddels veel van een rituele dans en niet alleen voor de PvdA. Zodra er een (zware) verkiezingsnederlaag is geweest wordt een partijcommissie aan het werk gezet, die na lang nadenken tot de conclusie komt dat de partij te zeer een bestuurderspartij geworden is. Conclusie getrokken, en het rapport kan in een lade die verder niet meer opengaat.
De PvdA pakte het dit keer anders aan. De burgemeester van Breda, Paul Depla, werd gevraagd te reflecteren op de situatie waarin de partij zich bevindt en zijn bevindingen te rapporteren. Zijn werkstuk (‘Op de toekomst’) is verfrissend. Geen opsmuk, geen grote woorden, wel een interessante analyse van het huidige maatschappelijke en politieke klimaat en de consequenties voor de PvdA.
Depla trekt in ieder geval de juiste conclusie dat de PvdA niet als antwoord op de steeds verder fragmenterende samenleving in arren moede maar de eigen specifieke achterban op moet zoeken. De PvdA kan zijn eigen zuiltje zoeken, maar daar wint de partij niets mee, stelt hij.
De PvdA is een volkspartij. Terecht staat dat uitgangspunt centraal in de analyse; een zo groot mogelijke partij is niet het hoogste doel. De sociaal-democratische ideologie is leidend, niet de vraag hoe de partij weer zo snel mogelijk een centrale rol kan spelen in de politiek.
Depla gaat tegelijkertijd op dit punt de fout in. Hij constateert dat (regerings-)verantwoordelijkheid dragen niet altijd de meest effectieve weg is. Macht hebben en invloed uitoefenen zijn idealiter in balans, aldus Depla, maar tegelijkertijd is hij bijna jaloers op de PVV van Geert Wilders. Die partij heeft maximale invloed op de maatschappelijke discussie en daarmee op het beleid door langs de kant luid de stem te verheffen.
Traditie
De burgemeester van Breda lijkt daarmee te zeggen dat het beter is invloed te hebben zonder de last van verantwoordelijkheid te dragen. Als echter iets in de sociaal-democratische traditie staat dan is het het nemen van verantwoordelijkheid en de bereidheid situaties onder ogen te zien. De sterke bestuurstraditie van de partij, waar in het rapport aan wordt gerefereerd, begon met sociaal-democratische wethouders in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Zij droegen verantwoordelijkheid maar voerden beleid vanuit hun idealen.
Juist die houding is bij uitstek een sociaal-democratische. De specifieke conclusie van Depla lijkt al te zeer ingegeven door de onoverzichtelijke maatschappelijke verhoudingen van het moment en zou er op kunnen duiden dat ook hij nog geen concreet antwoord heeft op de vraag wat het typisch sociaal-democratische antwoord zou moeten zijn op de huidige gepolariseerde maatschappelijke verhoudingen.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
Netflix is een streamingdienst waarmee ieder voor zich zijn ideale tv-serie of film kan kijken, maar Depla gebruikt het hiervan afgeleide woord netflixisering als metafoor voor ‘het ontstaan van groepjes die in hun eigen informatiebubbel leven’, voor ‘het uiteenvallen van de samenleving’ en voor ‘een versplinterde verzuiling’.
Zo’n metafoor oogt hip en eigentijds, maar werkt hij ook? Kan de traditionele PvdA-achterban de vertaalslag maken van een metafoor waarmee ze niet vertrouwd is, naar wat daarmee wordt bedoeld? Ik betwijfel het.
Wel past zo’n metafoor in een taaltrend. We hebben al eerder gezien dat merknamen werden omgevormd tot metaforen. Zo hebben we weet van de ‘googlificatie’ van informatie en de ‘vertwittering’ van het politieke debat. En ‘facebookisering’, een metafoor die verwijst naar het ontstaan van groepjes mensen in hun eigen informatiebubbel, was een paar jaar geleden wat nu netflixisering heet.
Opvallend is dat deze metaforen zijn afgeleid van merknamen uit de wereld van informatie en entertainment. Blijkbaar spreken zulke nieuwe industrieën meer tot de verbeelding dan oude, want ‘unileverisering’ en ‘vershelling’ hebben we nog niet aangetroffen. Overigens raken van merknamen afgeleide metaforen slechts zelden echt ingeburgerd. Zal netflixisering wel beklijven? Of wijt de PvdA haar problemen binnenkort weer, wat minder catchy geformuleerd, aan de ‘versplintering van de maatschappij’? tdb@taalbank.nl
Trouw 20.06.2017 Geen statig spreekgestoelte van waarachter burgemeester Paul Depla van Breda zijn adviezen over het herstel van de partij over de zaal uitstrooide, maar pizza bij binnenkomst, een talkshow op het podium, afgewisseld met live muziek van een brassband en bier van de tap. De PvdA introduceerde dinsdagavond een sessie politieke rouwverwerking nieuwe stijl.
Een paar honderd PvdA-leden kwamen dinsdag bijeen in een concertzaal in Hilversum om te praten over hoe het verder moet met de partij na het historische verlies van 29 zetels bij de verkiezingen. Of eigenlijk: luisteren. Partijleider Lodewijk Asscher, Depla en andere genodigden werden op het podium bevraagd door de presentator van de avond. Leden konden alleen via WhatsApp vragen insturen.
Met Depla, die vier tot acht jaar rekent voor de wederopbouw van de PvdA, ziet Asscher dat het herstel van de partij wel even kan gaan duren. “Er zijn leden die bij een eerste blik op een zandkorrel denken: ‘Ik heb wel genoeg van deze tocht door de woestijn.’ Maar het komt niet vanzelf weer goed. We krijgen niet vanzelf weer dertig of veertig zetels.” Ook een ander kritiekpunt deelt Asscher met Depla: “Ik wil dat we weer trots op onszelf kunnen zijn”.
Anders dan na vorige verkiezingsnederlagen kiest de PvdA dit keer voor een veel minder officiële evaluatie van het verleden. Dit keer geen persconferentie in het Haagse perscentrum waar partijcoryfeeën na maanden intern gesoebat in vuistdikke rapporten hun kritiek uiteenzetten, maar een ‘talkshow met live muziek’ op een doordeweekse avond ver van het Binnenhof. Voor de concertzaal is geen banner of vlag van de PvdA te bekennen.
Ook het werk van Depla past in dat minder bestuurlijke beeld. Hij wil met zijn advies over hoe de PvdA weer uit het dal kan klimmen enkel ‘de hoekstukjes van de puzzel’ leggen.
Zijn hulptroepen en hijzelf mogen geen commissie heten, zijn advieswerk – een document van 33 kantjes – mag niet als rapport worden gezien. Alles om het beeld te vermijden van een wondenlikkende partij die met papieren werkelijkheden de strijd met de toekomst aan denkt te kunnen gaan. Dat terwijl er de afgelopen maanden heel wat materiaal is verzameld om een behoorlijk boekwerk mee te vullen.
Inspraakavonden
Zo zijn er vier inspraakavonden georganiseerd voor leden, die daar met een tablet op schoot hun commentaar op de campagne, de partij en de koers konden doorgeven. Dat leverde alleen tijdens de sessie in Rotterdam al een urenlang aanhoudende stroom aan opmerkingen en suggesties op.
Verder is er achter de schermen een grootscheepse enquête uitgevoerd. Honderd PvdA’ers dienden elk vijf mensen met kennis van zaken te bevragen over de oorzaken van de crisis in de sociaaldemocratische partij en hun aanbevelingen voor de toekomst. Dat konden mensen binnen de partij zijn, maar ook prominenten uit andere partijen werkten mee. Al die gegevens verdwenen eveneens in een online database om de rode draden te kunnen ontdekken.
Al die bergen aan data hebben Depla’s rapport niet gehaald, de PvdA-leden kregen de bevindingen gisteren evenmin over zich uitgestort.
In plaats daarvan kwamen voorbeelden van Asscher op het podium aan het woord. Van Roda JC-aanvoerder en rasoptimist Nathan Rutjes (“Wacht niet tot de storm voorbij is, maar dans in de regen”) tot de gelauwerde Amsterdamse vmbo-lerares Trudy Coenen. “Deze mensen brengen verandering in de praktijk”, zei Asscher bij wijze van peptalk tegen het publiek. “Ik vind dat inspirerend.”
Trouw 20.06.2017 Liesbeth Tijhaar is al 36 jaar lid van de Partij van de Arbeid. Ze was wethouder namens de partij, in Huizen. Maar de bestuursjaren zijn wat haar betreft nu even voorbij. Dat partijleider Lodewijk Asscher dit keer blijft volharden in zijn weigering om te regeren, vindt ze ‘alleen maar prima’.
Tijhaar kwam dinsdagavond nieuwsgierig af op ‘Club Rood’, de talkshow waarmee de PvdA zichzelf opnieuw probeert uit te vinden. “Ik maakte me wel zorgen”, zegt ze. “Ik hoorde op de radio dat Asscher ‘nee’ gezegd had tegen Rutte. In de auto hiernaartoe zei ik nog tegen mijn man: als ze nu maar hun poot stijfhouden.”
“Hij staat wel onder druk”, weet Tijhaar. “Ik las een oproep van burgemeesters: dat hij nu toch moest gaan onderhandelen. Maar nu ik hem hoorde zeggen ‘alleen als de pleuris uitbreekt’, ben ik wel wat gerustgesteld.”
De zaal van Club Rood is voller dan kennelijk verwacht werd: de stoelen zijn allemaal bezet, ook in de gangpaden staan mensen die luisteren. Huub van Schaijik uit Amsterdam staat in zo’n doorloop. Ooit was hij lid van de partij, maar hij zegde ook weer op. Waarom precies weet hij eigenlijk niet zo goed meer – dat het uit onvrede was, dat weet hij nog. Nu overweegt Van Schaijik sterk om zich opnieuw aan te melden.
Dat Asscher blijft weigeren om bij de coalitiebesprekingen aan te sluiten, is een belangrijke reden voor zijn hernieuwde geloof in de partij. “Het kan echt niet, anderen hebben gewonnen.”
Van Schaijik is gecharmeerd van het idee van een brede volkspartij. “Deze partij is toch het meest verbonden met iedereen, waar andere partijen meer een verzameling individuen lijken voor te staan”, zegt hij.
Naast hem staat Cisca van Rijn uit Almere – geen familie van de staatssecretaris, zegt ze. Van Rijn is raadslid in haar stad, die ‘behoorlijk rechts’ is. Ze weet dat je ook in zo’n omgeving dingen voor elkaar kan krijgen. Toch: “Ik vind het op dit moment wel heel erg goed, dat Asscher niet meedoet. We moeten de partij eerst opnieuw opbouwen”, zegt ze. Bovendien: “Er zijn nog genoeg andere mogelijkheden om een coalitie te vormen, er is geen reden voor de PvdA om rechts aan een meerderheid te helpen.”
Vijf jaar geleden vond Van Rijn dat trouwens ook al, toen Diederik Samsom op het congres het regeerakkoord met de VVD presenteerde. “Ik heb toen tegengestemd. Ik wil niet gelijkhebberig doen, maar zie waar het ons heeft gebracht.”
VK 20.06.2017 Terug naar de basis. Dat is de kern van het advies dat rapporteur Paul Depla zijn verwarde partij geeft. De PvdA moet van en voor het volk zijn, opgebouwd van onderaf. En dat met politici in wie de kiezer zich kan herkennen.
De toekomstvisie die Paul Depla, burgemeester van Breda en prominent PvdA’er, dinsdagavond presenteerde, is ook te lezen als een correctie op de koers van de ploeg die de afgelopen jaren samen met de VVD het land bestuurde. Bezuinigingen op de zorg, flexwerk, strafbaarstelling van illegaliteit – het lijkt allemaal haaks te staan op de koers die Depla voorstelt om zelfvertrouwen te herwinnen. Die van een partij die mensen bindt, dwars door bevolkingsgroepen heen.
‘Een brede progressieve volkspartij’, dat moet de PvdA weer worden
‘De PvdA is sterk bezig geweest met besturen’, vertelt Depla vlak voordat de presentatie begint. ‘Dat moest ook, Nederland moest uit de crisis komen. Maar we hebben intussen ons verhaal niet kunnen vertellen.’ Een brede progressieve volkspartij, dat moet de PvdA weer worden. Dwars op wat Depla de ‘netflixisering’ van de samenleving noemt: ‘Kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbel leven, met elk hun eigen politieke partij.’
Zaal de Vorstin in Hilversum is voor de gelegenheid omgedoopt in Cafe Rood. Er is inbreng uit allerlei richtingen geregeld. Voormalig hoofdpiet Erik van Muiswinkel, politicoloog Sarah de Lange, Volkskrantcolumnist Harriet Duurvoort, Kamerlid Gijs van Dijk, onderwijzers, vakbondsmensen – allemaal komen ze vertellen hoe ze de toekomst van de PvdA voor zich zien.
Ook Nathan Rutjes, cultheld van het veelgeplaagde Roda JC, schuift aan. Om uit te leggen hoe je positieve energie uit nederlagen haalt. Zijn advies: ‘Wacht niet tot de storm voorbij is; leer dansen in de regen.’ En wat hij ervaart als hij Asscher hoort praten: ‘Dat is alsof ik het heel koud had, en iemand gooit een warme deken over me heen.’
Maar hoofdact is Depla. Zijn opvattingen zijn tot in de enscenering terug te vinden. Geen zaalmicrofoons voor ellenlange interrupties, maar bier en pizzapunten na afloop en het Broken Brass Ensemble om de zaal op te warmen. ‘Het moet gezellig zijn om naar de PvdA te gaan’ – Depla zal het vaak herhalen.
Een toekomstgerichte analyse moest het worden. Vooral geen evaluatie van wat er zoal mis ging, zoals bij vorige nederlagen gebeurde. Geen terugblik dus op de ongelukkig verlopen tweestrijd tussen Lodewijk Asscher en Diederik Samsom, waardoor de campagne te laat op gang kwam. Geen nabeschouwing over de samenwerking met de VVD, of over de fletse aanwezigheid in de Tweede Kamer.
Telkens na een regeerperiode stelde de PvdA vast dat ‘ideologische veren’ waren afgeschud. Dan klonk de roep om terugkeer naar de bronnen van de sociaaldemocratie. Die roep is er ook bij Depla. De PvdA moet zich volgens hem de komende vier tot acht jaar richten op het beschermen van bestaanszekerheid. Hij deelt dat op in vier thema’s: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving.
Die nadruk op bestaanszekerheid is een constante in de partijgeschiedenis. Depla citeert Joop den Uyl die in ‘De weg naar vrijheid’ het socialisme een beweging noemt ‘die de ganse maatschappij (…) wil hervormen tot een gemeenschap van vrije mensen.’ Voor die vrije mensen is bestaanszekerheid een voorwaarde.
In het rapport ‘Bewogen beweging’, waarmee de PvdA zich in 1989 op de verkiezingen voorbereidde, werd ‘bestaanszekerheid’ als prioriteit genoemd. Ook Hans Spekman, tot oktober partijvoorzitter, noemt bestaanszekerheid vaak als kern van de sociaaldemocratie.
De PvdA moet ‘een organisatie van netwerken’ worden. Met minder nadruk op besluitvorming, en meer ideeënvorming
De PvdA moet ‘een organisatie van netwerken’ worden, vindt Depla. Met minder nadruk op besluitvorming, en meer ideeënvorming. Nieuwe maatschappelijke bewegingen moet worden omarmd en versterkt.
Welke bewegingen dat zijn, staat er niet bij. Depla wil ook minder nadruk op de ledendemocratie, die bij de PvdA gepaard kan gaan met interne verkiezingen die voor wrijving zorgen. ‘Het lidmaatschap krijgt waarde als men als lid dingen kan doen. En het gezellig is binnen de partij.’
Kritisch is hij over de stoet aan capabele bestuurders waar de partij graag mee pronkt. ‘Te lang heeft de partij op twee gedachten gehinkt. Aan de ene kant de sociaaldemocratische idealen. Aan de andere kant de PvdA als partij van sterke bestuurders.
De klassieke bestuurderspartij moet omgevormd naar een volksbeweging.’ Macht is geen doel op zich; het moet gaan om het uitoefenen van invloed op de maatschappelijke en politieke agenda. Geert Wilders noemt hij als voorbeeld van iemand die dat effectief doet.
De hamvraag: moet de PvdA de komende jaren in de oppositie zichzelf opnieuw uitvinden, als derde partij op de linkerflank?
Waarmee de hamvraag is aangesneden die de hele avond boven Cafe Rood hangt. Moet de PvdA de komende jaren zichzelf in de oppositie opnieuw uitvinden, als derde partij op de linkerflank? Of kan de partij loon naar werken krijgen door na Rutte II opnieuw aan te schuiven? Depla sluit dat laatste niet uit.
Fractieleider Asscher, dinsdagmiddag andermaal door informateur Herman Tjeenk Willink ontboden, gaf toen al aan dat overtuigend anders te zien. ‘Over regeringsdeelname kan ik in drie letters antwoorden: nee.’
Een ontspannen Asscher geeft in Cafe Rood nog eens zijn voorwaarden aan. ‘Als de pleuris uitbreekt en we nodig zijn, doen we mee. Maar een ruzie tussen Pechtold en Segers, dat kan het land wel aan. Willen ze dat uitpraten, dan gaan ze maar een weekeinde kamperen op Terschelling.’ Intussen heeft Asscher een andere prioriteit. Hij vindt het ‘heerlijk om van die nederlaag een kracht te maken’..’
VK 20.06.2017 De PvdA boekte de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis. Toch is de partij van Lodewijk Asscher nu de formatie stokt weer in beeld om te regeren. Is de PvdA daar klaar voor? ‘Er zijn enkele malloten in onze partij die dat roepen.’
Op de ochtend van 16 maart riep een suizebollende Lodewijk Asscher zijn suizebollende acht fractieleden bij elkaar voor overleg. Op de gangen van de ineens veel te grote PvdA-burelen in het Kamergebouw zaten en hingen intussen de medewerkers, zeventig mensen in totaal. Ook zij waren verbijsterd en wanhopig. Door de nederlaag moesten er zo’n vijftig van hen weg. Maar wie?
‘Ik ben naar Asscher toegestapt’, vertelt Ellen Grigoleit, fractiemedewerker sinds de nadagen van Joop den Uyl. ‘Ik heb ‘m gezegd: jij moet de medewerkers nu wat vertellen. Hij bedankte me en is bij iedereen langs geweest. Een mooi gebaar. Eigenlijk had hij dat moeten doen vóór de fractievergadering.’
Volgende week neemt de PvdA afscheid van die medewerkers, onzichtbare slachtoffers van de dramatische verkiezingsuitslag: een ongekende val van 38 naar 9 zetels. Dat betekent minder beleidsmedewerkers, minder perswoordvoerders, minder ondersteunend personeel. Zowel in de Kamer als op het partijbureau. De riante fractiezaal waar Diederik Samsom de afgelopen jaren bleef hopen op de genade van de kiezer is definitief ontruimd. De nieuwe fractie kreeg de bescheiden derde verdieping toegewezen.
De politieke pikorde is onverbiddelijk, ook voor een partij die na de oorlog zo lang haar stempel op de politiek drukte. Asscher zit in de plenaire zaal niet op de voorste rij, zoals de leiders van grotere fracties. ‘Ik kan hem nauwelijks nog zien’, sarde Geert Wilders vanaf het spreekgestoelte. ‘Daar zit-ie, negen zetels, ergens naar achteren verbannen.’
Meteen na De Klap voorspelde Asscher een ‘tocht door de woestijn’. De gedachte dat de partij nog in aanmerking kwam voor regeringsdeelname was een idee-fixe. Asscher: ‘Regeren? Get real!’ Minister Plasterk stelde voor met GroenLinks te fuseren. Jesse Klaver kon dan de nieuwe leider worden. ‘We moeten een toontje lager zingen.’
Dit duo wil Hans Spekman opvolgen als voorzitter van de PvdA
Nog voor de inschrijving is geopend, melden zich de eerste twee kandidaten voor het voorzitterschap van de PvdA. Voormalig Kamerlid Astrid Oosenbrug (48) en Gerard Oosterwijk (32), beleidsmedewerker van de fractie in Brussel, willen er een duobaan van maken. Lees hier het hele artikel.
Het is negentig dagen later en het is alsof de historische afstraffing nooit plaatsvond. Regeren? Waarom niet? De opties voor een meerderheidskabinet zijn bijna uitgeput nu GroenLinks naar de oppositiebankjes is verbannen. Alleen ChristenUnie of PvdA zijn nog in de race.
Er hangt een nieuwe emotie op het Binnenhof: PvdA-heimwee. Zelfs Alexander Pechtold, die een privé-oorlogje leek uit te vechten met de arrogante regentenpartij die hem als juniorwethouder in Leiden al dwarszat, zou zijn halve verkiezingsprogramma inleveren om Asscher aan tafel te krijgen. VVD en CDA verlangen na de ‘surrealistische ervaring’ met Jesse Klaver naar de kille onderhandelaar Asscher.
De negenkoppige fractie wil een goede indruk op het Binnenhof maken. PvdA-Kamerleden melden graag dat ze er met ‘opgeruimd gemoed’ tegenaan gaan, alsof is afgesproken dat het tobben is afgezworen. In de debatten over de formatie trekt Asscher fris van leer.
Een deel van de achterban vindt inmiddels dat de tocht door de woestijn lang genoeg heeft geduurd. De PvdA-kiezers zijn in meerderheid voor regeren, blijkt uit peilingen. Oud-minister Willem Vermeend, ex-campagnestrateeg Dig Istha, voormalig partijvoorzitter Michel van Hulten: allemaal vinden ze dat Asscher zijn bezwaren opzij moet zetten. Ook bij de bestuurlijke flank van de partij is dat gevoel aanwezig. ‘Er is maar één oplossing voor de PvdA: in een kabinet gaan zitten’, aldus Vermeend.
Is dat wel zo? Een rondgang in de coulissen roept de vraag op of de PvdA stabiel genoeg is om een kabinet te dragen. Organisatorisch verkeert de partij in niemandsland. Er klinkt veel kritiek op het tot oktober aanblijven van voorzitter Hans Spekman. Daardoor komt de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart te laat op gang, is de vrees. De PvdA tuimelt dan in dezelfde valkuil als bij de landelijke verkiezingen, toen de campagne pas echt begon nadat de lijsttrekkersstrijd tussen Samsom en Asscher was beslecht.
Eigen plan
We kunnen niet wachten tot oktober. Omdat we ons afvragen of de partijtop met de oplossingen komt die nodig zijn.
Den Haag en Amsterdam trekken zich niets van het partijproces aan, daar worden de lokale lijsttrekkers al gekozen. Ook de eerste kandidaten om Spekman op te volgen, Astrid Oosenbrug en Gerard Oosterwijk, negeren de partijkalender. Ze meldden zich voordat de profielschets naar buiten kwam. ‘We kunnen niet wachten tot oktober. Omdat we ons afvragen of de partijtop met de oplossingen komt die nodig zijn.’ Zo trekken PvdA’ers hun eigen plan.
Lodewijk Asscher houdt zich op de vlakte. De partijleider wil volgens zijn woordvoerder niet meewerken aan een artikel waarin hij moet ‘reageren op wat andere mensen zeggen’.
Onomstreden is zijn leiderschap niet, blijkt bijvoorbeeld op de zevende verdieping van het Haagse stadhuis. Daar zetelt Rabin Baldewsingh, laatste PvdA-wethouder in een van de vier grote steden. Baldewsingh is in alles een rode bestuurder. Robuuste man met luide stem, die zichzelf tijdens het gesprek vragen stelt en daar uitgebreid antwoord op geeft. ‘Follow the leader: dat bestaat de komende jaren niet meer bij de PvdA’, zegt hij. ‘De partijtop zal juist de basis moeten volgen.’
Baldewsingh is ‘een klassieke sociaaldemocraat’. Hij is voorstander van gesubsidieerd werk, wil dat de overheid de schulden overneemt van mensen in de schuldsanering en stelt voor dat gemeenten zelf goedkope woningen bouwen, omdat corporaties ‘de weg kwijt zijn’. De Rotterdamse burgemeester Aboulaleb noemt hij ‘knettergek’ omdat die het Vluchtelingenverdrag wil aanpassen. ‘Dan worden onze beginselen gewoon aan de kant gezet. Een populair orakel mag dat blijkbaar zeggen.’
Baldewsingh wil dat de PvdA zich bevrijdt van ‘de sociaal-liberale wurggreep’, zoals Corbyn deed met Labour. ‘Ik behoor tot de stoottroepen die de partij weer naar links willen krijgen. De partij moet weer activistisch worden. Het technocratische afschudden.’ Asscher kan de Nederlandse Corbyn worden, vindt de wethouder. ‘Ik zie hem veranderen en krachtiger worden. Maar hij mag grotere stappen nemen.’
De laatste PvdA-wethouder in de grote steden heeft zo zijn eigen zorgen. Baldewsingh is 54 jaar, loopt al heel lang mee in de PvdA en wordt gezien als ‘een machtspoliticus’. Zeker na de opkomst van Jesse Klaver is dat een probleem: de PvdA voelt zich oud en onzeker. Baldewsingh was erbij toen Sharon Dijksma het bij de laatste ledenraad bijna wanhopig uitriep: ‘Hoe worden we weer een beetje sexy?’
Linksom
We gaan met z’n allen door op de weg die Rabin inzet: linksom
In de strijd om het PvdA-lijsttrekkerschap in Den Haag doet de wethouder er alles aan om energiek en vitaal over te komen. In het debat ‘veegt’ de stuiterende Baldewsingh zijn jonge tegenstander, Martijn Balster, bijna van het podium. Tijdens een optreden bij Omroep West begint hij tot verbazing van de stamelende presentator opeens aan een zelfgeschreven rap. Hij wil een beweging met ‘de razende woede van een afgewezen minnaar’. ‘Ja, ja, ja. Onweerstaanbaar. Ja. Onweerstaanbaar’, rapt Baldewsingh. ‘Een vloed van tederheid.’
Sexy? De leden vinden van niet. Baldewsinghs jongere rivaal komt woensdag als winnaar uit de bus. Balster belooft wel de koers van de wethouder voort te zetten. ‘We gaan met z’n allen door op de weg die Rabin inzet: linksom.’
Maar lang niet iedereen gelooft dat de PvdA de kant op moet van Corbyns Labour. Zo’n 150 kilometer zuidelijker klinken heel andere geluiden. In Eindhoven, een van de weinige steden waar de PvdA nog de grootste is, gelooft wethouder Staf Depla in een tussenweg.
‘We hoeven niet te kiezen tussen markt óf overheid. Dat is meer iets voor andere partijen. Hier in het zuiden werken overheden, bedrijven en kennisinstellingen juist heel goed samen.’
Eerst moeten ze het over rechts proberen, met de ChristenUnie. Als dat niet lukt, zijn wij aan de beurt en moeten we ons interne en externe verhaal op orde hebben
Depla, voormalig Kamerlid, vindt het spijtig dat de term participatiesamenleving – een woord waar Baldewsingh van gruwelt – besmet raakte. ‘Net als marktwerking in de jaren tachtig werd het een dekmantel voor een bezuinigingsoperatie. Toch is het een ontwikkeling die in de samenleving plaatsvindt. Een gezonde maatschappij heeft ruimte voor burgerinitiatieven. Dat willen mensen ook.’
Anders dan Baldewsingh staat Depla achter Aboutaleb als die waarschuwt voor slinkende maatschappelijke spankracht voor vluchtelingenopvang. ‘We moeten het probleem onder ogen zien. We staan voor bestaanszekerheid: een fatsoenlijke arbeidsmarkt, toegankelijk onderwijs, betaalbare zorg en huisvesting. Minstens zo belangrijk is de immateriële bestaanszekerheid. Mensen willen zich thuis voelen in hun buurt, terwijl daar soms niet meer hun eigen taal wordt gesproken. Tegelijkertijd mogen Nederlanders met een allochtone achtergrond niet als tweederangsburgers worden behandeld.’
Kraken
De PvdA scoorde al vanaf 2013 laag in de peilingen. Dat staat dus los van het oordeel over de bewindspersonen
In september2017 moet er volgens Depla een verhaal van Asscher liggen waarmee de PvdA de gemeenteraadsverkiezingen in kan. Meeregeren sluit de Eindhovense wethouder niet uit. ‘Eerst moeten ze het over rechts proberen, met de ChristenUnie. Als dat niet lukt, zijn wij aan de beurt en moeten we ons interne en externe verhaal op orde hebben.’
Als het zover komt, zal de PvdA ongetwijfeld kraken. De leden spraken zich op de laatste ledenraad uit tegen kabinetsdeelname en mensen als Baldewsingh zullen niet van mening veranderen. ‘De PvdA gaat dan weer pleisters plakken in een rechtse coalitie’, zegt hij. ‘Er zijn malloten in onze partij die roepen dat we het moeten doen. Never nooit! De PvdA gaat niet besturen. Met negen zeteltjes! We zijn in de war. Het dak is van ons huis geblazen. Met de gemeenten als proeftuinen moeten we de partij weer opbouwen, de beweging op gang krijgen.’
Mocht de PvdA toch in de regering gaan? Baldewsingh: ‘Dan moet de beweging kijken of er een plek voor ons verhaal is binnen de PvdA.’
René Cuperus, wetenschappelijk medewerker bij de Wiardi Beckman Stichting, de denktank van de PvdA – en columnist van de Volkskrant -, ziet een partij die nog niet lijkt te beseffen wat er is gebeurd. Zoals het huis dat verbazend genoeg niet in elkaar stort nadat het een dreun heeft gekregen van Jerommeke, de sterke man uit de strip Suske en Wiske. ‘Huis snapt nog niet wat gebeurd is, heeft even tijd nodig’, legt Jerommeke uit. Een plaatje verder verandert het huis alsnog in een bouwval.
‘Iedereen die zegt dat we zulke goede ministers hadden en dat de nederlaag onterecht is, vergeet één ding’, zegt Cuperus. ‘De PvdA scoorde al vanaf 2013 laag in de peilingen. Dat staat dus los van het oordeel over de bewindspersonen. 50 procent van onze aanhang heeft de partij niet meer nodig om te emanciperen. De andere helft voelt zich verraden.
Rode burchten als Amsterdam, Zaanstad en Rotterdam zijn weg, het rode noorden is verloren. De kweekvijver van wethouders die kunnen doorstromen naar het Binnenhof droogt op. Maar negen zetels is blijkbaar nog te veel om de partij wakker te schudden uit haar posttraumatische stresssyndroom.’
Cuperus plaatst het verlies van de PvdA in een ruimer verband: het hele traditionele politieke centrum verkeert in een systeemcrisis. Daarom is hij sceptisch over de kansen van de PvdA zich ‘als een baron van Münchhausen aan de eigen haren uit het moeras te trekken.’
De buitenwacht ziet partijen als organisaties die net zo degelijk zijn als Shell of de ANWB. In werkelijkheid zijn het reuzen op lemen voeten, die tijd noch menskracht hebben om structureel na te denken over waar het met Nederland heen moet, zegt Cuperus. ‘De PvdA heeft die wankele situatie lang gemaskeerd door telkens een nieuwe leider de arena in te sturen. Maar veel is improvisatie. Kamerleden hebben technocratische kennis op deelterreinen. Als die tien minuten over de partijkoers moeten praten, worden ze al ongemakkelijk.’
De PvdA heeft die wankele situatie lang gemaskeerd door telkens een nieuwe leider de arena in te sturen. Maar veel is improvisatie.
De vraag of Nederland een fatsoenlijke middenklassesamenleving blijft, is voor hem belangrijker dan de toekomst van de PvdA. ‘De samenleving spat uit elkaar. De middenklasse kan zich geen woning in Amsterdam meer permitteren, nieuwe emigranten leven in 19de-eeuwse omstandigheden. En dan is er een rijke bovenklasse. Dat bij elkaar brengen is de opdracht van het politieke midden. In een partij die dat wil, zal het altijd schuren. ‘Omdat je verschillende stemmen in je gelederen hebt. Heel anders dan partijen voor louter geestverwanten zoals GL, D66 of Denk.’
In eerste instantie was de Wiardi Beckman Stichting gevraagd een analyse te maken van de verkiezingsnederlaag. Later ging de opdracht naar Paul Depla, burgemeester van Breda, die dinsdag een juist op de toekomst gericht rapport zal presenteren. Cuperus is er niet rouwig om. ‘Ik heb die gifbeker al meerdere malen leeggedronken.’
Hoe het verder moet? ‘Laat iedere PvdA’er zichzelf opnieuw uitvinden en zijn eigen rommel opruimen, door eigen stad of regio op orde te brengen. We moeten nederig en relevant zijn.’
‘Blom fan ús partij’
Op een stralende zondagmiddag verzamelen zich in het voormalige kerkje van Wergea, onder de rook van Leeuwarden, tientallen wethouders, raadsleden en andere PvdA’ers uit voorheen ‘het rode noorden’ om afscheid te nemen van Lutz Jacobi, die elf jaar Kamerlid was. PvdA’ers als Roelof Offringa, fractievoorzitter in Heerenveen, waar de partij met acht raadsleden dubbel zo groot is als de nummer twee.
Hoe zal dat straks zijn, vraagt Offringa zich bezorgd af. Veel Friezen hoor je hier pleiten voor een terugkeer naar de basis: een PvdA die voorkomt dat mensen 40 procent van hun inkomsten aan huisvesting moeten besteden en die de decentrale zorg op orde brengt.
Er wordt gezongen, een lied op de wijs van Het Dorp. ‘Hé Lutz, wu wolle dy wat sizze/ Do bist de blom fan ús partij.’ Twee landelijke partijgenoten, voormalig Kamerlid Agnes Wolbert en staatssecretaris Jetta Klijnsma, namen de moeite naar Wergea te komen. Waar Jacobi nog eens uitlegt hoe je de PvdA nieuw leven inblaast. ‘Alle lagen van de samenleving moeten elkaar met liefde vasthouden. Als je elkaar vaak treft, gaat het goed komen. En’ – grote grijns – ‘het moet gezellig zijn.’
Zij gaat doen waar Cuperus op aandringt: in de eigen stad ‘de rommel opruimen’. Ze stelt zich, met een kus, kandidaat voor de gemeenteraad van Leeuwarden. ‘Dikke tút voor allemaal.’
Dat is de PvdA waar ook het Binnenhof mee te maken krijgt. ‘Follow the leader’ bestaat niet meer, het ontzag voor de partijtop is verdampt, de lokale afdelingen zoeken hun eigen weg en ‘het interne en externe verhaal’ is niet op orde.
Het is ook de partij waar VVD, CDA en D66 een deel van hun hoop op hebben gevestigd om na deze lange, lange formatie toch nog een meerderheidskabinet te vormen.
Luide roep – De PvdA moet weer een beweging worden
De PvdA moet weer een beweging worden – die roep klinkt luid. Bewegingen doen het goed. Macron werd president van Frankrijk dank zij zijn beweging En Marche. Klaver ziet GroenLinks als een beweging, Denk doet hetzelfde, Trump had het over zijn movement. We zijn een instituut dat weer een beweging van onderop moet worden, zegt wethouder Baldewsingh. ‘De PvdA is altijd een beweging geweest’, vinden kandidaat-partijvoorzitters Astrid Oosenbrug en Gerard Oosterwijk.
En in een videoboodschap voor Lutz Jacobi noemt Asscher haar ‘een sieraad van onze beweging’. Voormalig wethouder Pieter Hilhorst schreef in zijn boek De belofte: ‘Door van de partij een beweging te maken, is ze voor haar succes ook veel minder afhankelijk van de lijsttrekker.’ Alleen partij-ideoloog Cuperus is sceptisch. ‘De PvdA is nu niet eens een partij, laat staan een beweging.’ Zijn analyse: partijen hebben baat bij sterke wortels in maatschappelijke bewegingen.
‘In de jaren zeventig was de PvdA van Den Uyl zo sterk omdat de sociale protestbewegingen politiek werden vertolkt. Zo surft Klaver met GroenLinks nu op de groene golf van zorgen om het klimaat. Partijen zonder stuwende maatschappelijke beweging zijn lege hulzen.’
VK 20.06.2017 De PvdA moet zich de komende vier tot acht jaar volledig richten op het beschermen van bestaanszekerheid op het gebied van werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. Dat zegt de Bredase burgemeester Paul Depla vandaag in Trouw. De klassieke bestuurderspartij moet daarbij worden omgevormd naar een brede volksbeweging.
Depla was door het bestuur van de PvdA gevraagd een advies te schrijven over hoe om te gaan met de grote verkiezingsnederlaag. Dat advies wordt vanavond in Hilversum gepresenteerd. De opdracht aan Depla was zich niet te concentreren op het grote zetelverlies, maar vooral te kijken naar hoe de partij weer een rol van betekenis kan krijgen.
‘Een brede progressieve volkspartij.’ Dat is voor Depla nog steeds het ideaal dat de PvdA moet nastreven. Het moet een partij zijn die de verbinding legt tussen verschillende bevolkingsgroepen. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt volgens Depla ‘dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.’
Invloed boven macht
Het beeld is ontstaan dat de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders, zegt Depla. Dat moet veranderen. Invloed moet volgens hem boven macht worden gesteld. ‘In een kabinet ben je juist heel beperkt, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord. We hadden te weinig invloed op de maatschappelijke en publieke agenda.’
Toch sluit Depla opnieuw regeren niet uit. Wel vindt hij dat eerst moet worden onderzocht of een kabinet over rechts echt niet mogelijk is.
De nadruk op bestaanszekerheid is een constante in de geschiedenis van de PvdA. In het rapport Bewogen beweging, waarmee de partij zich in 1989 op de verkiezingen voorbereidde, werd ‘bestaanszekerheid’ als eerste prioriteit genoemd. Het leidde tot Lubbers III, met Wim Kok als vicepremier. Ook Hans Spekman, tot oktober nog partijvoorzitter, noemt bestaanszekerheid vaak als kern van de sociaal-democratie.
Lees hier meer over de PvdA, de verkiezingen en de formatie
De conclusies van de officiële interne evaluatie van de PvdA sluiten aan bij het verhaal dat verslaggevers Frank Hendrickx en Ariejan Korteweg al maakten over de crisis in de PvdA én de vraag of de partij ondanks de grootste verkiezingsnederlaag uit de politieke geschiedenis toch zou kunnen gaan regeren. Paul Depla, die het onderzoek leidde, komt daarin ook aan het woord. Dat verhaal leest u hier.
‘Afgelopen zaterdag zei Asscher het voor de zevenentwintigste keer, ditmaal in onder andere Het Parool, een regiokrant uit Amsterdam: Hij. Doet. Het Niet. Waarom zou hij ook? Hij lijkt het prima naar zijn zin te hebben, als demissionair minister.’ Lees hier de column van Sheila Sitalsing.
Enkele tientallen burgemeesters en wethouders van de PvdA willen dat de partij gaat meeregeren. Burgemeester Jan Nieuwenburg van Hoorn: ‘In de oppositie gaan we een beetje lopen dolen. Eindelijk marcheert de economie. Dan moet je niet rechts er met de buit vandoor laten gaan.’
Trouw 20.06.2017 De partij moet niet capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen en laten zien dat ze nodig is, zegt verkenner Depla.
De PvdA moet de komende jaren veranderen van een klassieke bestuurderspartij in een brede volksbeweging die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. De partij moet zich ‘volledig focussen’ op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen. Dat is in hoofdlijnen het advies dat PvdA-prominent Paul Depla vanavond presenteert in Hilversum. Hij blikt er in deze krant alvast op vooruit.
De bijeenkomst vormt het sluitstuk van de werkzaamheden van Depla. De burgemeester van Breda was na de verkiezingen van maart door de partij gevraagd om te onderzoeken hoe de PvdA het verlies van 29 Kamerzetels te boven kan komen. Depla maakte een verkennende ronde langs de velden, won binnen en buiten de partij advies in bij honderden mensen om zo tot ‘toekomstgerichte aanbevelingen’ te komen. “Ik leg alleen de hoeksteentjes van de puzzel.”
Netflixisering
Depla ziet de ‘netflixisering’ van de maatschappij als een van de oorzaken van de ineenstorting van de partij. “De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding tussen de verschillende bevolkingsgroepen om zo maatschappelijke ontwikkelingen aan te pakken die voor al die groepen van belang zijn.”
In die nieuwe verzuiling moet de PvdA niet meegaan, stelt Depla. “Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan. Dan doe je geen recht aan waar de partij ooit voor is opgericht en wat nog steeds van betekenis is, namelijk dwars door de bevolkingsgroepen heen mensen binden. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.”
Om dat ideaal toekomstbestendig te maken, moet de partij zichzelf weer een duidelijk smoelwerk geven. De komende vier tot acht jaar zou ze zich daarom volledig op het thema bestaanszekerheid moeten concentreren, vindt Depla. Daaronder schaart hij vier hoofdthema’s: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. “Op die punten voelen mensen zich niet altijd zeker over hun bestaan en verwachten ze van de PvdA een agenda die verdergaat dan capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen.”
Besturen met buikpijn
Daarnaast zou de partij zichzelf moeten bevrijden van het beeld van een klassieke bestuurderspartij, meent Depla. “Er is het beeld dat het land in goede handen is bij ons en we het land uit de crisis hebben geholpen. Daarmee presenteren we ons als een soort ENA-partij, naar die Franse eliteopleiding die bestuurders klaarstoomt. Alsof de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders. Dat willen we niet. Dat vinden we te weinig.”
Uit de analyse van Depla komt een beeld naar voren van een partij die grote moeite heeft zichzelf een beetje leuk in de etalage te zetten. De top weet haar compromissen met moeite uit te leggen aan de achterban, leden staren zich blind op de weg in plaats van de horizon en ledenraden hebben de sfeer van een zitting bij de rechtbank.
“In wezen zijn we meer een oppositiepartij die bestuurt met buikpijn”, aldus Depla. Hij vergelijkt de sfeer in de partij met het kind dat voor een moeilijk proefwerk een zeven haalt. “Dan kun je als vader zeggen: ‘Nou, drie punten te weinig voor een tien’. Of je zegt: ‘Dat heb je goed gedaan’. Dat beeld dat we maar geen tienen haalden, leidde tot chagrijn en dat werd vervolgens het beeld naar buiten toe. Het kinderpardon is daar wel het grootste voorbeeld van. We hadden als partij ook kunnen zeggen: ‘Dat hebben we goed geregeld.'”
Het hielp daarbij niet dat de PvdA-kopstukken zich de afgelopen jaren afschermden, concludeert Depla. “Alles was erop gericht om uit de crisis te komen. Daar werd de top blind van. Ze zagen niet dat leden het gevoel hadden dat hun inspraak er niet meer toe deed. We zijn sowieso te weinig naast de mensen gaan staan. Neem de Q-koorts in Brabant. We leken meer op een verzekeringsbedrijf dan een partij die voor burgers opkomt.”
Trots
Dat de PvdA ook best trots op zichzelf mag zijn, kreeg Depla tijdens zijn rondgang alleen van buitenstaanders horen. “Binnen de partij gaat het niet over de mooie reis die we willen afleggen, maar over de moeren en bouten die nodig zijn om het schip voor die reis te laten varen. We verliezen onszelf in de details. In plaats daarvan zouden we best wat minder bescheiden kunnen zijn, én: we mogen het ook gezellig hebben met elkaar hebben.”
De ledenraad meteen na de verpletterende verkiezingsuitslag van maart was voor hem precies het toonbeeld van hoe het níet meer moet. Een Jaarbeurshal vol rijen stoelen en de ene na de andere ‘ome Harry van de PvdA’ die zijn gal spuwde in de microfoon. “Het leek wel een rechtszaal; mensen haken daardoor af. Als we die niet weten te veranderen, wordt de drempel voor nieuwkomers om actief te worden wel heel hoog.” Hoe Depla het had aangepakt? “We hadden na verloop van tijd gewoon de bierpomp open moeten zetten om samen het verdriet te verwerken.”
Geen agenda
Volgens Depla moet de PvdA het verkrijgen van invloed boven het vergaren van macht plaatsen. “Het misverstand is dat je alleen invloed hebt als je macht hebt. Terwijl je in een kabinet juist heel beperkt bent, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord. Kijk naar de afgelopen jaren. We hebben te weinig invloed uitgeoefend op de maatschappelijke en publieke agenda. Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen.”
Tijdens de verbouwing van de partij kan de PvdA in theorie best meeregeren, vindt de burgemeester. Mits zij zaken kan regelen die passen bij het scherpgestelde kompas. “Macht is niet heilig en zaligmakend, maar het is ook geen verboden woord. Maar gelet op de geloofwaardigheid van de politiek zou ik eerst verkennen of een kabinet over rechts echt niet mogelijk is. Als dat niet lukt, is het logisch dat je als PvdA ook gaat kijken, maar we moeten onze geloofwaardigheid niet weer op het spel zetten omdat andere partijen dat niet durven.”
De rol van Samsom
Een opvallend detail in Depla’s studie is de rol van partijleider Diederik Samsom. Of beter gezegd: zijn functie. Volgens Depla was het ‘gezien Diederiks rol in de kabinetsformatie en zijn karakter veel logischer geweest om hem vicepremier te laten worden’ in Rutte-II. Hij werd fractievoorzitter. Samsom had in aanloop naar de verkiezingen van 2012 gezegd in de Kamer te blijven als hij van de PvdA niet de grootste partij wist te maken. Depla: “Dat was een reactie op het falen van de samenwerking tussen Bos en Balkenende in een vorig kabinet.
Maar daarmee vecht je een vorige oorlog uit. Achteraf had je op basis van het karakter van Diederik een andere conclusie moeten trekken.” Iemand als Frans Timmermans, die in 2012 minister van buitenlandse zaken werd, was geschikter geweest als fractieleider, denkt Depla. “Hij had als buitenboordmotor beschouwend kunnen zijn.” Huidig partijleider Lodewijk Asscher was in dat scenario wethouder in Amsterdam gebleven.
NU 20.06.2017 De PvdA moet de komende jaren veranderen van een klassieke bestuurderspartij in een brede volksbeweging die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. Dat is de belangrijkste aanbeveling die coryfee Paul Depla dinsdag zal geven aan zijn partij.
In dagbladTrouw geeft hij dinsdag alvast inzage in zijn rapport.
Het prominente partijlid en burgemeester van Breda, deed in opdracht van de PvdA onderzoek naar hoe de partij het verlies van 29 zetels bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen te boven kan komen.
De partij moet zich volgens het onderzoek “volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen”.
Depla sprak voor het rapport met honderden mensen binnen en buiten de partij om te komen tot wat hij noemt “toekomstgerichte aanbevelingen”.
Netflixisering
Een van de belangrijkste oorzaken van de ineenstorting van de partij noemt Depla de ‘Netflixisering van de maatschappij’.
“De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling waarin de partij niet mee moet gaan. Als de PvdA een eigen zuiltje wordt kunnen we beter ophouden te bestaan”, stelt hij.
Het rapport zegt verder dat “de partij zal zichzelf snel weer een duidelijk smoelwerk zal moeten geven. De komende twee kabinetsperiodes zou de PvdA zich volledig op het thema bestaanszekerheid moeten richten. Kiezers verwachten van de PvdA dat we verder gaan dan capituleren voor maatschappelijke ontwikkelingen”.
Onderzoek
NU.nl deed afgelopen tijd ook onderzoek naar de achtergronden van het verlies van de PvdA. Onder andere de manier van regeren met de VVD, de ouderwetse partijstructuur en de lijsttrekkersverkiezing speelden een rol.
Op basis van de vele gesprekken komt bovendien een beeld naar voren van een inhoudelijk diep verdeelde partij, waarvan vele twijfelen aan het voortbestaan. Zo stellen drie onlangs vertrokken Kamerleden dat de partij zichzelf de vraag moet stellen of de sociaaldemocratie nog wel nodig is.
“De vraag bij de PvdA zou moeten zijn: Moet er nog wel een sociaaldemocratie zijn? En misschien is de conclusie wel: Misschien kan de sociaaldemocratie er beter niet zijn”, aldus een betrokken PvdA’er.
Telegraaf 20.06.2017 ’Populisten’ zijn in het gat gesprongen dat de sociaaldemocratie heeft laten ontstaan. Dat concludeert de Bredase PvdA-burgemeester Paul Depla na een ’verkenning’ van de problemen binnen zijn partij. Hij adviseert daarom onder meer een kritischere houding ten aanzien van de rol van de islam in Nederland.
Na zijn licht op te hebben gestoken zowel binnen als buiten de partij over het waarom van de enorme verkiezingsnederlaag in maart, concludeert Depla dat de PvdA niet voldoende heeft gestaan voor ’bestaanszekerheid’. „Door die onzekerheid te negeren (of erger nog, te bagatelliseren) worden de mensen die zich onzeker voelen onbewust en onbedoeld in de armen van de xenofoben en racisten gedreven.”
In zijn verkenning pleit hij er dan ook voor dat de PvdA ’pal’ gaat staan „voor de waarden van de economische en culturele emancipatie gericht op het versterken van de autonomie van de mensen.” Volgens hem betekent dit dat er ’afstand’ genomen moet worden „van politieke stromingen in de islam en religieus-conservatieve groepen onder migranten.”
Ook op het gebied van zorg ziet Depla dat het mis is gegaan. „Voordat je het weet, ben je de sloper van de verzorgingstehuizen in plaats van de opbouwer van aanspreekbare zorg in de wijken”, aldus de Bredase burgervader.
Hij vindt dat de PvdA nu een ’brede volksbeweging’ moet worden, in plaats van een ’bestuurderspartij’. De hoofdthema’s waarop gericht zou moeten worden, zijn ’werk en inkomen’, ’milieu’, ’zorg’ en ’wonen en samenleven’.
Telegraaf 20.06.2017 Terwijl er door de beoogde coalitiepartijen steeds wanhopiger naar de PvdA gekeken wordt voor steun voor een meerderheidskabinet, richt de partij het vizier op zichzelf. Vandaag wordt het nieuwste rapport gelanceerd, bedoeld om het tij te keren.
PvdA’ers staat weer een ouderwets potje navelstaren te wachten. Met bier, pizza en live muziek worden leden naar Hilversum gelokt om de ’toekomstverkenning’ te bespreken die de Bredase PvdA-burgemeester Paul Depla heeft opgesteld na gesprekken met mensen ’binnen en buiten de partij’.
Uitdagingen
Zo zullen de sociaaldemocraten volgens ingewijden kleur op de wangen moeten krijgen door zich meer een oppositiestijl aan te meten met een herkenbaar verhaal dat aansluit op de ’uitdagingen’ van deze tijd, zoals migratie en de arbeidsmarkt. Ook moet de PvdA weer een ’partij worden die aanspreekt’ door zich bijvoorbeeld te profileren op thema’s als de positie van basisschoolleraren en het eigen risico in de zorg. Daarbij moet er meer oor zijn voor de geluiden die vanuit de samenleving zelf komen om zo van de PvdA weer een brede volkspartij te maken.
Dat dit een proces is dat enkele jaren in beslag neemt, wordt voor lief genomen. Volgens de verkenning liggen de problemen immers dieper dan één dramatische verkiezingsuitslag. Hierin zit ’m ook de reden dat PvdA-leider Asscher in steeds hardere bewoordingen ’nee’ zegt tegen deelname aan een kabinet met VVD, CDA en D66.
Bij het CDA zegt men inmiddels overtuigd te zijn van Asschers ’nee’. Maar VVD en D66 zien nog altijd mogelijkheden. Vandaag komt het ’motorblok’ bijeen met Tjeenk Willink om zich te buigen over de volgende stap in het formatieproces.
Intussen wacht de andere gegadigde, de ChristenUnie, rustig af tot men zich weer tot haar wendt.
Elsevier 20.06.2017 Vandaag presenteert de burgemeester van Breda, Paul Depla, zijn analyse over de verkiezingsnederlaag van de Partij van de Arbeid. Na het recordverlies van 15 maart onderwierp Depla zijn partij aan een grondig onderzoek.
De Partij van de Arbeid leed bij de Tweede Kamerverkiezingen een verlies van 29 zetels – een niet eerder geëvenaard record in de naoorlogse parlementaire geschiedenis.
Depla werd gevraagd met een analyse te komen. Die levert hij vanavond op een partijbijeenkomst in Hilversum. In gesprek met dagblad Trouwblikt hij vooruit op zijn conclusie: ‘De Partij van de Arbeid is slachtoffer geworden van de “netflixisering” van de maatschappij.’
Depla ontwaart een nieuwe verzuiling: ‘De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding.’ Mogelijk doelt Depla op partijen die een deelbelang vertegenwoordigen, zoals DENK, 50Plus of Partij voor de Dieren. ‘Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan.’
‘De Partij van de Arbeid moet weer een brede volksbeweging worden,’ filosofeert Depla tegen Trouw. Hij benadrukt dat er voor de sociaal-democraten vier thema’s van belang zijn: werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving. Volgens de burgemeester van Breda moet de noodlijdende partij zich de komende vier tot acht jaar richten op eigen bestaanszekerheid.
Financiële problemen
Maandag werd bekend dat de PvdA naast een ideologisch probleem ook een financieel probleem heeft. De bijdrage van het Rijk gaat door het zetelverlies bij de verkiezingen fors omlaag, en door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden openstaande rekeningen niet geïnd.
De PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij. Sinds 2009 dragen verkozen volksvertegenwoordigers zo’n 5,5 procent van hun salaris af aan de partij. Hoewel deze afdrachtregeling een stuk minder lucratief is dan die van de SP, waar politici niet meer verdienen dan een modaal inkomen, draagt ieder Kamerlid toch zo’n 5.000 euro per jaar bij aan de partijkas.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Daarom zijn veel betalingen nog niet geïnd. Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
AD 20.06.2017 De Partij van de Arbeid moet de komende jaren van een klassieke bestuurderspartij veranderen in een brede volksbeweging, die naast en met de mensen opkomt voor ieders bestaanszekerheid. Daarnaast moet de PvdA weer een duidelijk smoelwerk krijgen. Dat is de belangrijkste aanbeveling die de Bredase burgemeester Paul Depla, prominent lid van de partij, vanavond zal geven aan zijn partij tijdens een ledenavond in Hilversum.
Depla deed onderzoek naar het historische zetelverlies tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart van dit jaar. De PvdA verloor 29 zetels en zit nu nog maar met negen leden in de Kamer.
Focussen
Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen
In dagblad Trouw geeft Depla alvast inzage in zijn rapport. De partij moet zich volgens zijn onderzoek ‘volledig focussen op de thema’s werk en inkomen, zorg, milieu en de multiculturele samenleving om het geloof in de sociaaldemocratie terug te winnen.’
Depla sprak voor het rapport met honderden mensen binnen en buiten de partij om zo tot ‘toekomstgerichte aanbevelingen’ te komen. ,,Ik leg alleen de hoeksteentjes van de puzzel.”
Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan
Een van de belangrijkste oorzaken van de ineenstorting van de partij is volgens de PvdA-prominent de ‘Netflixisering van de maatschappij’. ,,De samenleving valt uiteen in kleine groepjes die in hun eigen informatiebubbels leven, met elk hun eigen politieke partij. Er is sprake van een versplinterde verzuiling, terwijl de PvdA juist altijd heeft gestaan voor verbinding tussen de verschillende bevolkingsgroepen om zo maatschappelijke ontwikkelingen aan te pakken die voor al die groepen van belang zijn.”
Het is volgens Depla van groot belang dat de PvdA niet meegaat in die verzuiling. ,,Als de PvdA een eigen zuiltje wordt, kunnen we beter ophouden te bestaan. Dan doe je geen recht aan waar de partij ooit voor is opgericht en wat nog steeds van betekenis is, namelijk dwars door de bevolkingsgroepen heen mensen binden. Iedereen, binnen en buiten de PvdA, zegt dat we dat ideaal van een brede progressieve volkspartij niet moeten verlaten.”
Bestuurdersclub
In het rapport staat verder dat de partij zal zichzelf snel weer een ‘duidelijk smoelwerk’ zal moeten geven en af moet van het imago van een klassieke bestuurderspartij.
,,Er is het beeld dat het land in goede handen is bij ons en we het land uit de crisis hebben geholpen. Daarmee presenteren we ons als een soort ENA-partij, naar de Franse eliteopleiding die bestuurders klaarstoomt. Alsof de PvdA een scholingsinstituut is voor bestuurders. Dat willen we niet. Dat vinden we te weinig.”
Volgens Depla moet zijn partij invloed boven het vergaren van macht plaatsen. ,,Het misverstand is dat je alleen invloed hebt als je macht hebt. Terwijl je in een kabinet juist heel beperkt bent, want je zit vastgeketend aan een regeerakkoord”, aldus Depla. ,,Kijk naar de afgelopen jaren. We hebben te weinig invloed uitgeoefend op de maatschappelijke en publieke agenda. Er lag geen agenda van de sociaaldemocratie waar mensen warm voor liepen.”
Elsevier 19.06.2017 De financiële problemen van de Partij van de Arbeid stapelen zich op. De bijdrage van het rijk gaat fors omlaag door het zetelverlies bij de verkiezingen, en door een fout in het boekhoudsysteem zijn honderden betalingen niet geïnd.
Dat meldt RTL Nieuwsmaandag. De partij moet zelfs werknemers ontslaan om te bezuinigen. PvdA ging van 38 naar 9 zetels in de Tweede Kamer. Dat betekent niet alleen dat de rijksbijdrage vanaf begin volgende maand wordt verlaagd, maar ook dat er veel minder Kamerleden een deel van hun salaris afdragen aan de partij.
Daarnaast kampt de partij met problemen met een nieuw administratiesysteem. De invoering van het systeem verloopt verre van vlekkeloos. Daarom zijn veel betalingen nog niet geïnd. Het contributiegeld van veel leden staat nog niet op de PvdA-rekening en ook de afdracht van een aantal politici is nog niet geïnd. Om welke bedragen het gaat wil de partij niet zeggen.
Mes in personeelsbestand
Na de verkiezingen is crisis uitgebroken bij de PvdA. Voorzitter Hans Spekman moest het veld ruimen, en zal in oktober aftreden. Door de bezuinigingen zal hij niet de enige PvdA’er zijn die de deur wordt gewezen. Tientallen medewerkers op het partijbureau en in de Kamer zouden hun baan kwijtraken.
Al voor de verkiezingen kwam aan het licht dat veel grote politieke partijen, waaronder naast de PvdA ook CDA en VVD, met geldproblemen zitten. Omdat het ledenaantal afneemt, loopt de partijkas langzaam leeg. Daarnaast wordt ook de subsidie minder omdat de partijen minder leden hebben, en omdat de subsidie aan politieke partijen is verlaagd als bezuinigingsmaatregel.
Bauke Schram Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
PvdA 17.06.2017 Het Partijbestuur heeft mij begin april benaderd om de PvdA een spiegel voor te houden. Om een toekomstgerichte analyse op te stellen, geen dik rapport, maar een serie observaties en een aantal adviezen. Dit heb ik met veel plezier samen met de Wiardi Beckmanstichting en met leden en experts van binnen en buiten de partij gedaan. Hieronder staat een beknopte samenvatting van die analyse.
De opdracht voor de PvdA is niet eenvoudig. We zullen met alle energie moeten werken aan een partij die herkenbaar en geloofwaardig is als brede progressieve volkspartij. Een inhoudelijk herkenbare agenda is van groot belang. Maar politiek gaat om meer dan alleen de inhoud. We kunnen alleen succesvol zijn als we aansprekend en inspirerend zijn.
Dat stelt eisen aan de structuur en cultuur van onze organisatie. Net zoals het eisen stelt aan de manier waarop we als PvdA politiek bedrijven. En de manier waarop we campagne voeren. Ook op deze punten moeten we kritisch in de spiegel kijken. En zouden we juist nu duidelijke keuzen moeten maken.
In de analyse waar het partijbestuur om heeft gevraagd, wordt daarom stil gestaan bij:
Wat voor een partij willen we zijn: het wezen van de PvdA.
Wat is de agenda van de PvdA: de idealen van de PvdA
Wat voor een organisatie ondersteunt agenda van de PvdA
Wat is een aansprekende stijl van politiek bedrijven
I. Het wezen van de PvdA
De PvdA is altijd een brede progressieve volkspartij geweest. De laatste decennia is dit steeds moeilijker geworden. De verdeelde samenleving speelt brede volkspartijen als de PvdA steeds meer parten. Het is de verzuiling in een eigentijdse vorm, waarbij de nieuwe zuiltjes steeds kleiner en specifieker lijken te worden. Ook op de kiezersmarkt zien we de gevolgen van de versplinterde verzuiling.
Ons electorale systeem maakt het mogelijk dat iedere nieuwe zuil zijn eigen nieuwe partij krijgt. Ik noem het de ‘Netflixisering’ van de politiek. Door deze versplintering lijkt voor brede volkspartijen geen plaats meer te zijn. En juist dat, een brede volkspartij, waren wij als PvdA altijd. Dus hebben we het als PvdA – net als andere brede volkspartijen – zwaar.
Hoewel de dominante maatschappelijke trends de keuze voor één zuil zou rechtvaardigen, is er vrijwel niemand binnen de PvdA die een dergelijke beweging omarmt. Wil de PvdA echt overleven als een brede progressieve volkspartij, zal het tegen de stroom in moeten roeien. Dat lukt alleen als de PvdA in staat is om duidelijk te maken waar de partij voor staat.
De laatste jaren is de PvdA is bij het antwoord op deze vraag te lang op twee gedachten blijven hinken. Aan de ene kant was de PvdA de partij die stond voor de sociaaldemocratische idealen. Aan de andere kant werd vaak aangegeven dat de PvdA uiteindelijk de partij van de sterke bestuurders waren. Die dubbele positie komt de herkenbaarheid van de PvdA niet ten goede.
II. De idealen van de PvdA
Hoewel de PvdA zich vaak presenteert als een bestuurderspartij, zien we onszelf vooral als een brede progressieve volkspartij. Gedreven door idealen. Vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat PvdA in wezen een waardenpartij is. We moeten als partij leidend zijn in de zoektocht naar het verkennen van de belangrijkste, maatschappelijke vraagstukken.
Macht (bijvoorbeeld door te regeren) kan daarbij handig zijn. Maar het is geen doel op zichzelf. Het gaat uiteindelijk om de invloed die de sociaaldemocratische beweging heeft op de maatschappelijke en politieke agenda.
Als PvdA hoeven we niet op zoek te gaan naar nieuwe idealen. Integendeel, we kunnen vol trots vasthouden aan het aloude ideaal van het streven naar een gemeenschap van vrije mensen, zoals Den Uyl het omschreef. We beseffen alleen wel dat dit ideaal door de veranderende maatschappelijke context steeds bij de tijd gehouden moeten worden. Den Uyl was van mening dat de gemeenschap van vrije mensen alleen zou ontstaan als er bestaanszekerheid voor iedereen was. Vrijheid veronderstelt bestaanszekerheid.
De PvdA zou dus moeten staan voor het versterken van die bestaanszekerheid. Door die strijd voor bestaanszekerheid centraal te stellen, kunnen we als partij de spreekbuis worden voor de maatschappelijke beweging die de bestaanszekerheid in de huidige samenleving wil versterken. We hoeven zo dus ook niet alleen conservatief te zijn.
Waar de sociaaldemocratie niet meer lijkt te gaan voor bestaanszekerheid, duiken populisten handig in dit vacuüm. Toch hoeft bestaanszekerheid niet het domein van populisten te worden. In discussies over de toekomst van arbeid is namelijk meer mogelijk dan alleen een strategie van valse beloftes, capitulatie, of een van de kop in het zand.
Het is goed om te kijken wat op dit moment de belangrijkste pijlers van bestaanszekerheid zijn.
Werk en inkomen door globalisering, flexibilisering en robotisering
Milieu door klimaatverandering
Zorg door vergrijzing
Wonen en samenleven door de multiculturele samenleving
Dit zijn de vier thema’s die de belangrijkste dragers van bestaanszekerheid vormen, en waarop de PvdA zich dus de komende tijd volledig moet richten. De PvdA als partij die staat voor het versterken van de bestaanszekerheid. Omdat alleen dan mensen in staat zijn om echt te geloven in de toekomst. En optimistisch vooruit kunnen gaan.
III. De organisatie van de PvdA
De toekomst van de PvdA moet liggen in het zijn van een beweging. Een beweging georganiseerd rond de inhoudelijke vraagstukken waar de PvdA zich op gaat richten. In deze netwerken vinden, daarbij verbinding makend met afdelingen en regionale actiecentra, inhoudelijke debatten plaats. De inhoudelijke netwerken hebben een open karakter. Leden en niet leden kunnen deelnemen aan de activiteiten.
Een maatschappelijke beweging ontstaat echter niet bij toverslag. Het kost veel tijd en energie om deze beweging op te bouwen. Daarom moet het komende jaar tijd capaciteit – zowel in mensen als in centen – worden vrijgespeeld om de ontwikkeling richting beweging van netwerken mogelijk te maken. Op dit moment is de PvdA voor een groot deel georganiseerd langs de lijnen van de beroepsgroepen van politici.
Maar het is de vraag of we wel in staat zijn om op deze manier echt agenda-bepalend bezig te zijn op de thema’s waar je als PvdA het verschil wil maken. In plaats een organisatie van beroepsgroepen te zijn, zou het wellicht beter zijn om de partij in te richten als een organisatie van netwerken. De inzet van de netwerken zou dus minder moeten liggen op besluitvorming, en veel meer op de ideeënvorming. Die behoefte is breed aanwezig binnen de partij.
Ook de communicatie moet dan anders: de ontvanger met al zijn en haar emoties moet veel meer centraal staan in onze communicatie. Dat maakt onze communicatie veel effectiever.
De afgelopen jaren is veel tijd en moeite gestoken in het versterken van de ledendemocratie. Het is mooi dat deze ontwikkeling is ingezet. Op veel punten loopt de PvdA in dit opzicht voorop. Toch knaagt het. Want de manier waarop het binnen de PvdA georganiseerd is, wordt het stemmen over moties en amendementen de hoogste vorm van de ledendemocratie.
Terwijl het lidmaatschap waarde krijgt als men als lid dingen kan doen. En het gezellig is binnen de partij. Het kunnen loslaten van de stemdemocratie vraagt wellicht het een en ander van onze manier van werken. Het zou aardig zijn om met radicale voorstellen te komen. Voorstellen waarin we niet voortborduren op bestaande structuren en we tot marginale aanpassingen komen, maar we met voorstellen komen waarmee we een fundamenteel nieuwe start maken.
IV. De stijl van de PvdA
We zullen als PvdA weer ambitieus moeten zijn in onze idealen en veel bescheidener in de oplossingen. Juist in het zoeken van de oplossingen moet een eigentijdse politicus veel meer willen varen op de ervaring en de kennis in de samenleving. Als PvdA moeten we een positieve houding hebben.
Ten opzichte van elkaar (“De PvdA zal gezellig zijn, of de PvdA zal niet zijn”), maar ook ten opzichte van maatschappelijke initiatieven. Dergelijke initiatieven kunnen als een sociaal alternatief dienen voor het liberale dogma van de eigen verantwoordelijkheid. We moeten nieuwe maatschappelijke bewegingen omarmen en versterken, omdat ze een nieuw aansprekend vehikel zijn waarmee de bestaanszekerheid van mensen kan worden versterkt.
Als we dat niet doen, worden we in het oog van de samenleving namelijk meer en meer technocraten in plaats van aansprekende politici. Dat is lastig, want de gulzigheid van de ambtelijke-professionele wereld is groot en heeft grote gevolgen. Na verloop van tijd verliezen de bestuurders hun politiek-bestuurlijke antenne en politiek-bestuurlijke uitstraling.
Men verliest contact met de andere domeinen. En worden symbool van een voor de buitenwereld vrij gesloten bestuurlijke wereld. Politieke partijen hebben een rol om te voorkomen dat de politicus een beleidsmedewerker wordt. Bijvoorbeeld in de werving van politici. En ook in onze scholingsprogramma’s zouden we veel meer moeten richten op de eigenschappen die van een politicus mogen worden verwacht in de huidige tijd: waarin we mensen scholen in politieke acties en het politieke handwerk.
Tot slot
Met deze analyse eindigt niet het veranderingsproces. Integendeel. We beginnen pas. De analyse is niet meer dan de vier hoekstukjes van een puzzel die we de komende jaren met vele mensen moeten leggen. De PvdA heeft het niet gemakkelijk. Maar er is geen reden voor te groot pessimisme. Want als zelfs Feyenoord het heeft geflikt om toch weer eens kampioen te worden, kunnen we als PvdA er ook zeker weer er helemaal bovenop komen!
Bij de PvdA zijn al vele gesprekken gevoerd met de leden en de achterban en zijn er onderzoeken gedaan zoals wat van Waarde is – en meer. Het ging al wat langer niet zo best !!!
De voormalige PvdA-aanvoerder Wouter Bos en andere pleitte al eens voor samenwerking tussen zijn PvdA en GroenLinks (eventueel met de SP) om in de formatie sterker te staan. Zo’n blok met zo’n 23 zetels had nu meer voor elkaar kunnen krijgen dan elk van de partijen afzonderlijk.
Het uitblijven van linksesamenwerking is kort te verklaren: de partij waarmee het goed gaat wil niet. En, voeg ik eraan toe, is geneigd tot zelfoverschatting, zoals de PvdA van Den Uyl met haar meerderheidsstrategie liet zien en GroenLinks van Klaver met het concept van ‘een beweging’ nu. zie:>hier
Kortom,“Heeft de PvdA nog bestaansrecht? Het is een harde vraag, maar je moet hem stellen.”
Denk hierbij aan de opkomst van Jan Maat, Pim Fortuyn en Geert Wilders en het ontstaan van de opkomst van de vele “Splinterpartijen” zoals geregistreerd bij de kiesraad o.a. de Piratenpartij, De Vrijzinnige Partij en Thierry Baudets Forum voor Democratie en meer en meer en nog meer.
Is dat een probleem of is het juist goed voor de democratie?
Kijk ook eens naar de studie van M.RooduijnZeitgeist.
En ook het boek “In de Schaduw van de grote Oorlog” van I.Kuypers geeft een scherp beeld van de opkomst van onvrede en onrust na de 1e WO. Uiteraard niet 1 op 1 te vergelijken met het NU !!!! Maar wel als herkenning van signalen van onrust en onvrede en het resultaat van de naween welke mede hierdoor ontaardde in de 2e wereldoorlog.
Kiezers zijn veranderlijker en kritischer geworden en er is een wantrouwen ontstaan tegenover de traditionele heersende klasse. Mensen hebben ook een afkeer gekregen van brede volkspartijen met een warenhuisachtig aanbod; ze stemmen nu liever op ‘boetiekpartijen’ voor een specifieke doelgroep, iets wat samenhangt met de individualisering.
“De sociaal-democratische partijen in Europa zijn de afgelopen decennia een liberale koers gaan varen, zowel cultureel als economisch. Ze zijn pro-Europees, pro-globalisering, pro-immigranten, pro-islam en pro-gender/feminisme. Tegelijk hebben ze hard gesneden in de verzorgingsstaat en leveren ze nauwelijks kritiek op de marktsamenleving die is ontstaan. Zo maak je mensen onzeker op cultureel en economisch gebied, een fatale combinatie. Ergens is de verkeerde afslag genomen.”
Het resultaat is dat veel van de traditionele kiezers zich niet meer beschermd voelen door de sociaal-democraten, die ze zelfs beschuldigen van ‘klasseverraad’. Vandaar de electorale vlucht naar links- en rechts-populistische partijen, al viel hun voorspelde winst dit jaar tegen. Wilders en Le Pen scoorden weliswaar goed, maar niet zo exceptioneel als verwacht. Dat was waarschijnlijk deels een gevolg van de Brexit-chaos en de Trump-chaos: door die antireclame werd het ‘jaar van het populisme’ eerder het ‘jaar van het contrapopulisme’.
Neem Nederland, het land waar het poldermodel ooit is uitgevonden om de scherpe kantjes van de arbeidsmarkt af te halen. “Hoe kunnen wij zozeer zijn ontspoord dat we het meest flexibele arbeidsland van Europa zijn geworden? Bijna geen enkele jongere krijgt meer een vaste baan, terwijl deze generatie de hoogst opgeleide aller tijden is. Mensen boven de 50 zijn ook afgeschreven.
Tegelijk is er een totale stress-samenleving ontstaan voor de middengroep, die zich drie keer over de kop werkt met de kinderen ernaast. De PvdA en de FNV, de sociaal-democratische beweging, zijn medeverantwoordelijk voor deze sfeer rond arbeid. Daar is de partij terecht voor afgestraft.
Derde Weg
Pas in de jaren negentig vonden de sociaal-democraten een antwoord met hun Derde Weg: ze kozen voor een frisse, optimistische koers met ruim baan voor het bedrijfsleven. Ze omhelsden de toekomst en bewandelden voortaan een middenweg tussen het rechtse neo-liberalisme en het ouderwetse vakbondssocialisme.
De Derde Weg ging gepaard met een enthousiaste globalisering, die in het begin veel groei en welvaart opleverde. Maar recentelijk is er volgens Cuperus een ‘kantelpunt’ ontstaan waarbij de globalisering voor het eerst niet meer bijdraagt aan de verzorgingsstaat maar wel aan de ongelijkheid.
Verbond met de markt
Leiders als Blair, Kok, Schröder en Clinton hadden aanvankelijk veel succes met deze strategie. Maar het verbond dat ze met de markt aangingen, kostte hen uiteindelijk de kop. Ze braken moeizaam verworven zekerheden van werknemers af, werkten mee aan privatiseringen en versoberden de verzorgingsstaat. Tegelijk omarmden ze de immigratie, ook al drukte dat de lonen van de werknemers aan de onderkant van de samenleving.
De Derde Weg ging gepaard met een enthousiaste globalisering, die in het begin veel groei en welvaart opleverde. Maar recentelijk is er volgens Cuperus een ‘kantelpunt’ ontstaan waarbij de globalisering voor het eerst niet meer bijdraagt aan de verzorgingsstaat maar wel aan de ongelijkheid.
Toch is cultuurhistoricus René Cuperus (Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA) al met al niet optimistisch over de toestand van de sociaal-democratie, die ooit als missie had om van iedereen een middenklasseburger te maken. Van dat ideaal zijn westerse samenlevingen volgens hem ver aan het afdrijven, mede als gevolg van de immigratie en groeiende sociale ongelijkheid.
Hij vreest dat het minimaal vijftig jaar gaat kosten om de grote groepen Oost-Europese en Noord-Afrikaanse immigranten economisch mee te krijgen en hen te integreren in de ‘leidcultuur’ van de westerse democratische rechtsstaat en verzorgingsstaat. “Je kunt het natuurlijk als een voordeel zien dat er onder deze omstandigheden eigenlijk meer dan ooit behoefte is aan een grote sociaal-democratische partij. Maar in plaats van zo’n partij heb ik toch liever een sociaal-democratische samenleving.”
Elsevier 10.01.2019 Populisme, aldus politicoloog Cas Mudde, is een ‘dunne ideologie’ die een patstelling opwerpt tussen volk en elite. Waarbij dat goede volk wordt verraden of gecorrumpeerd door een slechte elite, schrijft Max van Duijn.
Weinig politici noemen zich een populist en vele wijzen die term verontwaardigd van de hand. Het woord ‘populisme’ roept immers negatieve associaties op van volksmenners die onwetende burgers honing om de mond smeren. Maar in feite is populisme een politiek neutraal mechanisme dat door zowel links als rechts kan worden gebruikt. Sterker, populisme kan juist een heilzame werking hebben op het bestendigen van het democratisch bestel.
Lokaal politicus Max van Duijn(1999) is publicist en student geschiedenis en politicologie in Leiden. Zijn onderzoek naar rechts-populisme werd in 2017 genomineerd voor het wetenschapscongres van de Universiteit Leiden.
Tot in het eerste decennium na de eeuwwisseling werd populisme gebruikt als synoniem van extreem-rechts. Publicist en later politicus Pim Fortuyn bijvoorbeeld was voor velen een herrezen fascist. Ook de opmars in de jaren negentig van FPÖ-politicus Jörg Haider in Oostenrijk was internationaal omstreden en leidde tot massale protesten.
Maar dat is veranderd. De laatste jaren is het stigma op sceptici van immigratie, multiculturalisme en de open grenzen vervaagd. Het wordt steeds meer ‘normaal’ gevonden om populistisch te stemmen: de sociale druk om dat niet te doen, is minder groot.
En de problemen die door politici als Fortuyn en Haider werden aangekaart, worden inmiddels ook breed gedeeld en meer geaccepteerd. De vaak populistische partijen die deze problemen agendeerden, hebben in die zin dan ook een emancipatieslag gemaakt in het politieke discours.
Trump en Brexit kwamen helemaal niet onverwacht
Sindsdien is het populisme in een stroomversnelling geraakt. Vooral in 2016 leek een opmars ervan niet te stuiten. De Britten besloten de Europese Unie te verlaten, maar wellicht nog groter was de verbijstering na de overwinning van de Amerikaanse presidentsverkiezingen door Donald Trump. Voor velen was dit nieuws als een klap in het gezicht, gevolgd door totale ontreddering. Trumps overwinning was als een blikseminslag die de politiek op haar grondvesten deed schudden.
Toch is de opmars van het populisme geen onverwacht fenomeen. Het gevoel van totale verrassing, alsof de beweging uit het niets kwam, is misplaatst. Het zegt meer over degenen die erdoor werden verrast, dan over de populistische partijen en de kiezers zelf.
Het populisme is niet een incidentele uitbarsting van onvrede, maar, zoals historicus en journalist Hans Wansink schrijft in zijn boek De populistische revolutie, iets wat langer speelt: ‘een historische ontwikkeling’.
Populisme waait niet vanzelf over
Sommigen geloven dat problemen zichzelf oplossen, met het verstrijken van de tijd. Maar populisme is niet iets tijdelijks dat vanzelf overwaait. Integendeel, het is iets wat al twintig tot dertig jaar op de achtergrond speelt en latent aan de oppervlakte aanwezig is. In die jaren is de spanning en de druk alleen maar toegenomen.
Zoals een seismoloog de aarde voelt trillen en weet dat er een aardbeving op komst is, zo is het de taak van de politicoloog om de vinger op de pols van de tijd te leggen en te begrijpen in welke richting kiezers zich bewegen. Want de voedingsbodem voor populisme is onverminderd aanwezig. En de schokken die we de laatste jaren hebben gevoeld, zijn slechts voortekenen voor een aardbeving die nog moeten komen.
De ‘stille’ revolutie die zich nu voltrekt, kan zich binnen enkele jaren openbaren en op de voorgrond treden. Dat wil zeggen dat populistische krachten de regering gaan domineren. Nu is dat in het merendeel van de Europese landen nog niet het geval. Wel zien we over de brede linie de geleidelijke zetelwinst die populistische politieke partijen boeken. Het codewoord voor deze ‘stille’ revolutie is dan ook de populistische revolte. ‘Ongenoegen’ is bij uitstek het woord om deze politieke tijdgeest te omschrijven. En dat in de breedste zin van het woord: sluimerende onvrede, politiek cynisme, machteloosheid en pessimisme. Waarom het populisme alleen maar sterker zal worden en tot een blijvende politieke aardverschuiving zal zorgen, komt door de oorzaken van de populistische opmars: ontwikkelingen op de lange termijn als mondialisering, economische onzekerheid en immigratie.
Ondanks populisten is de politieke koers niet verlegd
Te lang zijn de verliezers van deze maatschappelijke veranderingen genegeerd. En veel mensen voelden dat ook zo. Zij keerden zich af van gevestigde partijen en gingen op zoek naar politici die hun zorgen erkenden. Het populisme bestaat daarom bij de gratie van het falen van de gevestigde politiek. Als de traditionele partijen geen antwoorden hebben op grote maatschappelijke kwesties, dan steken populistische bewegingen de kop op.
Om die reden vervult het populisme een wezenlijke functie in een democratie: het fungeert als een rookmelder, een signaal voor de gevestigde politiek dat ze iets over het hoofd heeft gezien en in actie moet komen.
Maar actie bleef uit. Nederland kende Hans Janmaat (Centrumpartij), Jan Marijnissen (SP) en Pim Fortuyn (Lijst Pim Fortuyn), gevolgd door Geert Wilders (PVV) en later Thierry Baudet (Forum voor Democratie) als de meest recente ster aan het populistische firmament. Ieder op zijn eigen manier was een rookmelder om de gevestigde politiek wakker te schudden.
En hoewel van het CDA en de VVD wordt gezegd dat zij fors naar rechts zijn opgeschoven, vooral in culturele zin, is de koers die Nederland vaart niet ingrijpend verlegd. Dat heeft mede te maken met dichtgetimmerde coalitieakkoorden, waarbij verkiezingsbeloften tegen elkaar worden uitgeruild. Dit resulteert in beleid waarin de achterban zich nog maar weinig herkent.
Daarnaast speelt het Nederlandse politieke systeem zelf een rol: onze stem als kiezer is al een compromis doordat we niet per thema kunnen stemmen, maar een ideologisch totaalpakket aankruisen. Zo kan het zijn dat een kabinet wel op een meerderheid in het parlement kan rekenen, maar als beleid wordt uitgesplitst in bepaalde onderwerpen steun onder de bevolking ontbreekt.
Zo hadden politici decennialang andere opvattingen over Europese integratie en multiculturalisme dan het merendeel van de bevolking had. En voor burgers is het lastig om daarin bij te sturen.
Terug naar de wortels van de bloei van het populisme. Onder meer economische onzekerheid, massale migratie en mondialisering hebben een voedingsbodem geschapen voor een sluimerende onvrede. De greep op ons leven wordt verzwakt. Elke verandering kent winnaars en verliezers. Op zich is dat geen probleem, maar als overheid moet je via beleid wel een bepaalde herverdeling tot stand brengen om de verliezers te compenseren. Anders gaan zij morren.
Dat is bondig samengevat de kern van het probleem. Veel mensen zijn een gevoel van houvast en controle kwijtgeraakt. Dat maakt ze onrustig. En dat latente gevoel van ongenoegen komt soms tot een uitbarsting. De gelehesjes-beweging is daarvan een voorbeeld. Een zichtbare golf van onvrede, van mensen die vrezen hun rekeningen niet meer te kunnen betalen. Wie heeft er nog oog voor hun belangen? Wie vertegenwoordigt ze nog?
Machteloosheid is het credo van de middenklasse in de westerse wereld.
Het probleem voor de overheid is dat haar bewegingsruimte om de nadelen van mondialisering te compenseren vrij beperkt is. Het is niet alleen een kwestie van ‘willen’, maar ook van ‘kunnen’. Welke greep heeft de staat immers nog op de economie? Zoals de Duitse economisch socioloog Wolfgang Streeck stelt in de Volkskrant heeft de economie zich bevrijd uit de democratische inbedding door te internationaliseren.
Met andere woorden: de markten zijn geglobaliseerd, maar de democratie niet. En dat zorgt voor spanning. Daarnaast heeft de Europese Unie meer macht naar zich toegetrokken en is het door de interne markt lastiger geworden om een nationaal economisch beleid te voeren.
Hoe compenseer je mensen voor vervreemding?
Na de Tweede Wereldoorlog compenseerde de opbouw van een verzorgingsstaat de verliezers van open grenzen en de lagelonenpolitiek, schrijven de politicologen Hans Vollaard en Niels van Willigen. Het zou in de lijn der verwachting liggen dat de actuele verliezers van de mondialisering dan ook via de verzorgingsstaat worden opgestuwd in de vaart der volkeren. Maar de praktijk is weerbarstiger: ‘De vraag is wat er nu nog te bieden is aan de verliezers van de lagelonenpolitiek en open grenzen: de welvaartsstaat geldt immers steeds meer als hinderpaal voor internationale concurrentiekracht.’
Voor overheden is het daarom zoals gezegd niet alleen een kwestie van ‘willen’ maar ook van ‘kunnen’. Helemaal als je het culturele aspect erbij betrekt. Hoe compenseer je mensen voor vervreemding, sociale onthechting en verwatering van de nationale identiteit? En heeft iedere democratie niet een bepaald territoir nodig om te kunnen bloeien? Is de natiestaat niet een voorwaarde voor een functionerende democratie?
Nederland dreigt uiteen te vallen
Hoe de verliezers als gevolg van mondialisering, immigratie en economische onzekerheid kunnen worden gecompenseerd, is dé grote vraag die ons in deze tijd bezighoudt. En bij gebrek aan antwoord vanuit de traditionele politieke partijen, zoeken mensen naar profeten die het wel weten. Populistische partijen nemen die rol graag op zich.
De traditionele politiek kan dus niet eindeloos op zich laten wachten. Ze moet aan de slag. De tijd werkt immers in het voordeel van de populisten: zolang een antwoord uitblijft, worden zij alleen maar sterker. Bovendien dreigt Nederland uiteen te vallen in twee ‘gescheiden werelden’, zoals opiniepeiler Maurice de Hond het omschreef.
Een ideologische patstelling tussen twee fundamenteel verschillende waardesystemen: het nationalisme van een verarmde middenklasse tegenover een Randstedelijk, hoogopgeleid kosmopolitisme. Deze hardnekkige tweedeling mag niet worden onderschat. De winnaars en verliezers groeien steeds verder uit elkaar. Het antwoord op deze nieuwe ‘sociale kwestie’ mag dan ook niet op de lange baan worden geschoven.
Stilstand betekent achteruitgang. De traditionele politiek moet daadkrachtig het voortouw durven nemen. Uiteindelijk moet zij het oplossen van dit vraagstuk in goede banen leiden. Dat deze taak wacht, is al jaren bekend. Toch ben ik somber gestemd over waar we over dertig jaar staan. Ik denk dat deze nieuwe sociale kwestie de gevestigde politiek boven het hoofd zal groeien.
En dat bedoelde ik eerder ook met de schokken die we in 2016 voelden: de Brexit en inauguratie van Donald Trump als president van de Verenigde Staten zijn slechts voortekenen van de echte aardbeving die nog moet komen.
Als het antwoord op de sociale tweedeling uitblijft en de gevestigde politici niet weten wat ze moeten doen, is de toekomst grillig. De verliezers van de mondialisering raken steeds verder achterop en dreigen zich af te zonderen van de rest van de samenleving. Vervolgens zullen zij radicaliseren in hun onvrede.
Maar waarom zouden we moeten verwachten dat de gevestigde partijen er niet in zullen slagen om een afdoende antwoord op de nieuwe sociale kwestie te formuleren? Waarom zou compensatie voor de verliezers uitblijven?
Omdat de energietransitie er nog eens bovenop komt. Het gaat niet alleen meer over migratie, mondialisering en veranderingen op de arbeidsmarkt. De grootste, en meest uitdagende opgave ligt nog voor ons. En intussen is het besef dat die energietransitie snel moet gebeuren gemeengoed geworden.
Niemand lijkt te weten wat we moeten doen
Maar niemand weet hoe we dat moeten gaan aanpakken. Zowel praktisch, juridisch als politiek stijgt de energietransitie ons boven het hoofd. Om over de kosten en wie die honderden miljarden euro’s moet gaan betalen nog maar te zwijgen.
We bevinden ons tussen hamer en aanbeeld. Niet alleen de erfenis van de naoorlogse periode, oftewel de verliezers van de open grenzen en mondialisering, moet worden gecompenseerd. Er is ook de nieuwe sociale kwestie met een versterkende factor: de energietransitie.
Want hoe je het ook wendt of keert, burgers moeten via heffingen en belastingen deze transitie gaan betalen. Bedrijven zullen de kosten om te verduurzamen doorberekenen in de prijs van hun producten. Anders trekken zij weg naar gunstigere vestigingslanden. Kortom, de burger lijkt de klos. En meer dan ooit ontbreekt het aan een plan.
Maar wat, zoals de gevestigde partijen steeds beweren, als de ideeën van populistische partijen schijnoplossingen zijn? En wat als ook zij de nieuwe sociale kwestie niet het hoofd kunnen bieden? Wie weet wordt het parlementaire populisme, bij gebrek aan resultaat, dan opgevolgd door een nieuwe revolutionaire ideologie die het oude systeem omver wil werpen.
Net als in Frankrijk (1789) en Rusland (1917) gebeurde. Dat klinkt onheilspellend. We hebben immers vaak het idee dat de orde zoals we die nu kennen voor eeuwig is. Maar dat dachten de Romeinen ook in de vierde eeuw.
De tijd zal het leren. Voor nu zijn dat voorspellingen waaraan ik me niet te veel wil wagen.
Het populisme is de polsslag die we in de gaten moeten houden
Wellicht staan we aan de vooravond van een wisseling van de wacht. Zal de gevestigde politiek overleven, of zal ze de scepter van de macht moeten afstaan aan haar tegenspeler? En zo ja, zal het populisme slagen daar waar haar voorganger faalde? Het populisme is de polsslag die we in de gaten moeten houden.
Zoals hoogleraar politicologie Tom van der Meer stelt in zijn boek Niet de kiezer is gek, zijn de gevestigde partijen aan zet. Zij moeten reageren op de rookmelder die is afgegaan. ‘Er is geen crisis van de democratie, er is een crisis van de gevestigde partijen. Zij zitten op een doodlopend spoor, maar blijken niet bij machte bij te sturen.’
Is de westerse wereld het nieuwe Romeinse Rijk dat langzaam verzwakt, en slechts een schaduw van zichzelf wordt? Is onze wereld de nieuwe Republiek die van wereldmacht in de zeventiende eeuw werd ingehaald en achterop raakte bij Engeland, Frankrijk en Pruisen?
Of maken we juist een wedergeboorte mee, een nieuwe opleving van het politieke systeem? Het is aan de traditionele partijen om hierop te antwoorden. Zij hebben de kaarten in handen. Zij zijn aan zet.
‘Op de lange termijn,’ sluit Van der Meer zijn boek af, ‘zouden gevestigde partijen wel gek zijn als ze op deze doodlopende weg doorgaan.’
AD 01.10.2018 Minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) vindt dat partijen als PVV en Forum voor Democratie meer weerwoord moeten krijgen. Hoewel ze deze partijen niet bij naam noemde, verwees ze er zondag tijdens de Abel Herzberg-lezing naar in haar betoog de democratie beter te beschermen.
Wie bepaalt eigenlijk wie de Nederlandse vreemdeling is, en wie niet?, aldus Sigrid Kaag .
,,We merken steeds meer dat delen van de samenleving vatbaar zijn voor halve waarheden, manipulatie, fake news, die de internationale orde typeert als ‘cultuur-marxistisch project’,’’ zei ze. Ze hekelde partijen die gebedshuizen willen sluiten, omdat dat ingaat tegen de waarden waar onze samenleving volgens Kaag voor staat.
Kaag trok een vergelijking met de Weimar-republiek, het Duitsland van net na de Eerste Wereldoorlog, waar de democratie omver werd geworpen door steeds radicalere partijen die opkwamen. Volgens haar is het onverteerbaar dat er ‘steeds meer stemmen zijn die roepen: weg met het Europees recht’.
Volgens Kaag wordt te makkelijk vergeten dat de Europese Unie een geslaagd project is. ,,Wat niet op waarde wordt geschat, kan verloren gaan.’’ Volgens haar riskeren er niet voor niets zo veel migranten hun leven om naar Europa te komen.
Ze haalde de voormalige Amerikaanse president Obama aan die eraan herinnerde dat Europa voor de EU voortdurend geplaagd werd door oorlog en ellende. Daar mag volgens Kaag niet te makkelijk aan voorbij worden gegaan. ,,Het geweld dat ons continent eeuwen heeft verscheurd, is niet zo maar bedwongen.’’ Dat de EU kan worden verbeterd, betekent volgens haar niet dat die moet worden afgebroken.
In de lezing vertelde Kaag ook dat ze regelmatig wordt geconfronteerd met haar afwijkende identiteit, omdat ze is getrouwd met een Palestijnse man. En dat ze regelmatig moet uitleggen dat haar dochter echt háár dochter is, alleen maar omdat ze er ‘anders’ uitziet. ,,Soms word ik, vanwege mijn huwelijk en carrière, behandeld als vreemdeling in eigen land.
En dan vraag ik me af: wie bepaalt dat eigenlijk? Wie de Nederlandse vreemdeling is en wie niet? In het stereotype hoor ik daar soms kennelijk toe, en pijnlijker: ook mijn kinderen.’’
Minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, D66) brak met een Haagse wet toen ze zondag de Abel Herzberglezing uitsprak. Een minister, zou luidt de ongeschreven regel op het Binnenhof, spreekt doorgaans alleen over onderwerpen binnen de eigen portefeuille. Alleen als de context het toelaat, is het mogelijk om daarvan af te wijken.
Maar Sigrid Kaag, die tot voor kort internationale functies voor de Verenigde Naties bekleedde, is nog altijd een buitenstaander in de binnenlandse politiek. Haar lezing luistert als het relaas van iemand die zich nog weet te verbazen over wat in Den Haag allang normaal wordt gevonden.
In haar toespraak riep Kaag op om de stilte over populisme te doorbreken. Impliciet leverde ze kritiek op de PVV en Forum voor Democratie, toen ze sprak over „de stilte van het zwijgen als een totaalverbod op de bouw van gebedshuizen wordt bepleit”. Of toen ze zei dat mensen verleid worden „met een bedrieglijke notie van een romantisch negentiende-eeuws nationalisme. Een zogeheten ‘terugkeer’ naar de soevereine natiestaat.”
Maar haar kritiek reikte verder. Ze doelde, zeggen bronnen rondom de minister, ook op Denk, toen ze betoogde dat „mensen niet gereduceerd kunnen worden tot één kenmerk van hun wezen”. Denk is bekritiseerd om de filmpjes die ze op YouTube plaatsen over het stemgedrag van Kamerleden met een migratieachtergrond.
Verhulde kritiek op het CDA
Kaag sprak over het publieke debat, waar ze hoorde dat „een grotendeels onbenoemde ‘elite’ het land in de uitverkoop zou hebben gedaan”. Het was een vrijwel directe verwijzing naar de HJ Schoo-lezing van CDA-leider Sybrand Buma. Hij omschreef daarin hoe „de gewone Nederlander verweesd achterbleef”. „Alsof de elite er met hún vrijheid en gelijkheid vandoor ging en ze aan de nieuwkomers gaf.”
Kaag richtte zich ook tot politiek in het algemeen. „Wie zwijgt over de eerste stappen in het proces van uitsluiting van bevolkingsgroepen, van het uithollen van burgerrechten, vrijheid en menselijke waardigheid, verliest ook zelf zijn waardigheid en vrijheid.”
Inspelend op anti-EU sentimenten zei Kaag: „Ik geloof in het internationale en Europese bestel dat we hebben opgebouwd in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.” Waar coalitiepartner CDA voor de uitwassen van globalisering waarschuwde, zei Kaag: „Ik geloof in de kracht van internationale samenwerking.”
Opvallend waren de juichende reacties op Kaags toespraak. Eduard Nazarski, directeur van Amnesty International Nederland, oud-Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas (VVD) en PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher noemden het een „prachtige lezing”.
Berisping en geruststelling ineen
Misschien ligt dat hieraan: de woorden van Kaag klinken als een berisping aan het Binnenhof én een geruststelling aan een deel van de bevolking. Aan het ‘stille midden’ waar zo veel over geschreven en gezegd is, mensen die zich niet mengen in het gepolariseerde debat over identiteit, maar er wel zorgen over hebben, en aan minderheden.
Haar zorgen lijken oprecht, omdat ze persoonlijk zijn. Kaag is gehuwd met een Palestijn en moeder van vier kinderen. Daarover zegt ze dat ze soms moet uitleggen dat haar dochter, „die anders oogt”, ook echt van haar is. „Soms word ik, vanwege mijn huwelijk en carrière, behandeld als vreemdeling in eigen land.”
Ook binnen D66 wordt haar lezing vol lof ontvangen. Partijgenoten twitteren linkjes naar de lezing en komen superlatieven tekort.
Zelfs FvD-fractievoorzitter Thierry Baudet twitterde een compliment, al bevatte dit ook een sneer. Volgens hem is het een „mooie, literaire lezing” die ook nog eens „beeldend en onderhoudend” was opgetekend. Maar hij noemde het ook „filosofisch totaal verward.” Elders aan de rechterzijde van het politieke spectrum werd Kaag soms juist fel aangevallen.
Op het goede moment voor D66
De lezing komt D66 ook goed uit. Het eerste jaar in de regering viel de partij zwaar, het zwaarst van alle vier de coalitiepartijen. Er kwam een eind aan het raadgevend referendum. De Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten, waar D66 als oppositiepartij kritisch over was, werd aangenomen. En vorige maand lag zelfs het privéleven van partijleider Alexander Pechtold op straat.
Aanstaande zaterdag is het partijcongres, waar veel heikele onderwerpen worden besproken en Pechtolds koers ter discussie staat. Dat leden in aanloop naar het weekend een toespraak horen die ze inspirerend vinden, kan de stemming verbeteren.
Elsevier 08.11.2017 Afgelopen dinsdag publiceerde de Leidse historicus Geerten Waling een column op deze site waarin hij mij bekritiseerde naar aanleiding van een tweet waarin ik schreef dat de plannen van Geert Wilders en Flip Dewinter om de Brusselse wijk Molenbeek te bezoeken mij ‘ergens deden denken’ (ja, ik drukte me voorzichtig uit) aan de mars die de leider van de British Union of Fascists, Oswald Mosley hield op 4 oktober 1936 door East End Londen. Een (arme) wijk waar zich destijds veel joodse migranten uit Oost-Europa hadden gevestigd.
Dat Waling moeite heeft met vergelijkingen tussen het hedendaagse radicaal-rechtse populisme en politieke ontwikkelingen aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, is zijn goed recht. Sterker nog, een open discussie over het nut van dit soort vergelijkingen is meer dan welkom. Ik ben dan ook blij voor de gelegenheid die hij mij biedt om in meer dan 140 tekens uit te leggen wat ik bedoel.
Zoals ik eerder in een door het Leidse Universiteitsblad Mare georganiseerd gesprek tussen mij en Paul Cliteur (december 2016) heb duidelijk gemaakt, betekent in de wetenschap vergelijken niet dat dingen hetzelfde zijn, maar is het een methode om overeenkomsten én verschillen systematisch in kaart te brengen.
Als ik dan naar de nu al vijftien jaar durende tirade van Geert Wilders tegen ‘de’ islam en ‘moslims’ kijk, dan valt moeilijk te ontkennen dat zowel Mosley als Wilders een grote groep mensen louter op grond van hun godsdienstige overtuiging over een kam scheert en als ongewenst en gevaarlijk stigmatiseert. Dat in het geval van moslims een zeer kleine minderheid een terroristische weg is ingeslagen, is geen rechtvaardiging om de overgrote meerderheid die dat terrorisme net zo zeer verafschuwt, in het verdachtenbankje te plaatsen.
Wilders gebruikt apocalyptische beeldspraak
De joden vormden volgens Mosley ‘hordes door Moskou betaalde agenten’ die erop uit waren de Engelse samenleving te vernietigen. Wilders gebruikt een vergelijkbare apocalyptische beeldspraak. Dat maakt hem nog niet tot een fascist, maar net als bij Mosley is het ‘bezoek’ aan een wijk waarin de overgrote meerderheid van de inwoners het object van hun campagnes vormt, een doelbewuste politieke strategie om te provoceren en de eigen partij te profileren over de rug van een groep die toch al in de marge van de samenleving verkeert.
Anders dan Waling denk ik dat de jaren dertig een bijzonder interessante en leerzame periode vormen als we hedendaags populisme willen begrijpen. Daarmee zeg ik niet dat de geschiedenis zich herhaalt of dat de PVV een fascistische partij is, maar bepaalde uitsluitingsmechanismen vertonen wel degelijk opvallende overeenkomsten. Het is de taak van de historicus om die op te sporen.
Jammer van Walings onterechte verdachtmakingen
En dan nog dit. Geerten Waling is een goed historicus die interessante boeken heeft geschreven over de Nederlandse politieke cultuur. Het is daarom jammer dat hij een groot deel van de ruimte in zijn column gebuikt om mij op grond van ‘anonieme bronnen’ verdacht te maken als onderzoeksdirecteur van het Internationaal instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en mij (en mijn collega Maurits Berger) dingen in de mond legt die wij nooit hebben gezegd, of denken. Bijvoorbeeld dat ‘de islam een godsdienst van vrede is’.
Het zou hem sieren als hij zich voortaan houdt aan de grondregels van het historische (en journalistieke) metier.
Van een vertrouwensbreuk is geen sprake, maar het Nederlandse partijwezen is verre van robuust
Van een vertrouwensbreuk met de gevestigde politieke orde is, in tegenstelling tot Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, bij ons niet echt sprake. Onze politieke leiders genieten veel vertrouwen als het gaat om belangrijke zaken als de bestrijding van terrorisme, het bevorderen van economische groei en hun functioneren in de Europese Unie. Juist deze thema’s worden in andere landen geëxploiteerd door populisten van zowel links als rechts.
In de ogen van de Nederlandse kiezers schieten de politieke leiders evenwel tekort bij het reguleren van immigratie en integratie, het tegengaan van ongelijkheid en het veiligstellen van de pensioenen. Ook dit zijn onderwerpen die populisten graag aangrijpen om ontevreden kiezers te mobiliseren.
Voeg daarbij dat de Nederlanders negatief zijn over politieke partijen, hun neiging compromissen te sluiten en menen dat de meeste politici geen begrip hebben voor de problemen van ‘mensen zoals wij’, dan is duidelijk dat het Nederlandse partijwezen verre van robuust is.
De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart bevestigt die fragiliteit. De regeringscoalitie van VVD en PvdA werd weggestemd, de rechts-populistische PVV consolideerde zich als tweede partij van het land. Maar de verkiezing verschafte geen duidelijkheid over een door een meerderheid van de kiezers gewenste coalitie.
Door de fragmentatie van het politieke landschap zijn er voor een parlementair meerderheidskabinet niet minder dan vier partijen nodig. Het feit dat de betrokken partijen geen enkele openheid verschaffen over het verloop van de kabinetsformatie, versterkt het gevoel dat kiezers en gevestigde partijen geen boodschap aan elkaar hebben.
Wanneer populisten maatschappelijke kwesties aan de orde stellen waarvoor de gevestigde partijen weglopen, leveren ze een positieve bijdrage
Hoe sterker dat gevoel leeft, hoe meer mogelijkheden er zijn voor populisten en andere protestpartijen. Op zichzelf hoeft dat geen bedreiging te zijn voor de parlementaire democratie. In ons stelsel van evenredigheid ligt de drempel voor nieuwkomers laag, zodat op lokaal en landelijk niveau hun stem snel doordringt.
Wanneer populisten maatschappelijke kwesties aan de orde stellen waarvoor de gevestigde partijen liever weglopen, leveren ze een positieve bijdrage aan de democratie.
De radicaal-rechtse propaganda van columnist Derk Jan Eppink mag niet onbeantwoord blijven.
VK 25.07.2017 Derk Jan Eppink begint zijn recente column (O&D, 19 juli) met een verwijzing naar een opiniestuk over populisme dat ik onlangs in The Guardian (7 juli) publiceerde. Nu is het natuurlijk leuk dat Eppink mijn stuk heeft gelezen, maar het is pijnlijk dat hij het niet heeft begrepen.
Ik schrijf inderdaad dat populisme niet kan worden verslagen door immigratiebeperking. Dit is omdat populisme niet gaat over externe vijanden (‘de immigranten’) maar over interne vijanden (‘de elite’). Het is waar dat de meeste rechts-populistische partijen primair op basis van hun anti-immigrantenprogramma worden gesteund, maar dat is vanwege hun nativisme (dat wil zeggen: xenofoob nationalisme), niet hun populisme. Er zijn verschillende (linkse) populisten die niet anti-immigrant zijn, zoals het Griekse Syriza of het Spaanse Podemos.
De echte anti-immigratiekiezer verkiest het origineel boven de kopie
Overigens is hiermee niet gezegd dat rechts-populistische partijen via immigratiebeperking kunnen worden bestreden. Ja, Mark Rutte heeft de opkomst van het ‘verkeerde populisme’ van Geert Wilders voorlopig een halt toegeroepen, en Sebastian Kurz doet momenteel hetzelfde in Oostenrijk, maar zowel de PVV als de FPÖ blijven bestaan als respectievelijk tweede en derde partij van het land. Want zoals Jean-Marie Le Pen al in de jaren negentig opmerkte: de echte anti-immigratiekiezer verkiest het origineel boven de kopie.
Maar ik wil eigenlijk primair reageren op de kern van Eppinks column, waarvoor hij mijn opiniestuk als stroman gebruikt. De column is een pseudo-intellectuele verdediging van de huidige Spengleriaanse visie op Europa van prominente islamofobe denkers in verschillende Europese landen, van het voormalig lid van de Raad van Bestuur van de Duitse Bundesbank Thilo Sarrazin tot de Franse auteur Michel Houellebecq en de Britse neoconservatief Douglas Murray.
Ja, hij verklaart zelfs Jean Raspail tot visionair, en stelt tussen neus en lippen dat diens racistische boek Le Camp des Saints niet meer controversieel is wat meer zegt over de kringen waarin Eppink verkeert dan over de inhoud van het boek. Le Camp des Saints inspireert sinds 1973 westerse racisten en islamofoben, inclusief Steve Bannon en Stephen Miller, de belangrijkste radicaal-rechtse adviseurs van de Amerikaanse president, verantwoordelijk voor Donald Trumps recente speech in Polen, die grofweg dezelfde boodschap had als Eppinks column.
De these van Bannon, Eppink, Trump en vele anderen is verre van origineel
De these van Bannon, Eppink, Trump en vele anderen is verre van origineel en wordt al sinds de jaren negentig breed in conservatieve kring verkondigd: West-Europa pleegt zelfmoord via massa-immigratie. Het is de Europese variant van het in de VS populairdere ‘white genocide’-verhaal, zeer populair in zogeheten alt-rightkringen. Eppink noemt dat ‘West-Europa’s voltooidlevensgevoel’, een sneer naar het desbetreffende wetsvoorstel van D66.
Eppink goochelt wat met cijfers
Eppink goochelt wat met cijfers en komt dan vervolgens met de apocalyptische visie dat ‘als ook maar 1 procent naar de voltooidlevenlanden komt, zijn deze binnen een generatie cultureel omgeploegd’ – zijn eigen variant op Thierry Baudets ‘homeopathische verdunning’. Afgezien van het feit dat verschillende West-Europese landen een afnemende bevolkingsomvang hebben, en de overgrote meerderheid van immigranten en vluchtelingen in de eigen regio blijft, hoeft een werkelijke massa-immigratie van Afrikanen geen probleem te zijn voor West-Europa, mits de landen zich hierop voorbereiden. Duitsland laat dat zien met de bijna een miljoen vluchtelingen die het in de afgelopen twee jaar heeft opgenomen.
De meeste allochtonen zijn meer Nederlands dan de meeste autochtonen vroeger waren
Onderzoek in verschillende West-Europese landen toont aan dat, al zijn er problemen met specifieke minderheden, de overgrote meerderheid van de immigranten en hun afstammelingen min of meer goed geïntegreerd is. Zij steunen ‘onze’ normen en waarden, met enige uitzonderingen: die welke tot enkele decennia terug ook zeer omstreden waren onder ‘autochtonen’ (zoals het homohuwelijk). Maar nog belangrijker is dat ‘onze’ cultuur al vele malen omgeploegd is, als gevolg van eerdere golven van immigratie, maar ook van interne economische en sociale ontwikkelingen (zoals secularisatie).
Radicaal-rechts definieert culturen en etnische groepen in essentialistische termen, alsof ze homogeen en onveranderlijk zijn. De Nederlandse cultuur bestaat echter niet en heeft nooit bestaan.
Tot de jaren zeventig stond Nederland bekend als een verzuilde samenleving. Katholieken en protestanten haatten elkaar, en elkaars cultuur, en samen haatten ze homoseksuelen en ongelovigen. Het zo tolerante Nederland dat islamofoben tegenwoordig tegen de intolerante islamisten (lees: moslims) pretendeert te beschermen, werd vijftig jaar geleden nog door een meerderheid van de Nederlandse bevolking afgewezen.
Wat dat betreft zijn de meeste allochtonen tegenwoordig meer Nederlands dan de meeste autochtonen vroeger waren.
Nederlanders, Britten en Fransen willen een ‘sterke leider die orde op zaken stelt’, blijkt uit een groot onderzoek naar populisme. Dat betekent nog niet dat zij tegen de democratie zijn, reageert populisme-expert Cas Mudde (+).
VK 24.07.2017 De Nederlandse kiezer stemt meer uit overtuiging dan uit protest. Franse en Duitse kiezers zijn juist veel meer geneigd tot tegenstemmen. Nederlanders willen een sterke leider die orde op zaken stelt, maar wel binnen de democratische spelregels.
Dit blijkt uit een grootscheeps opinieonderzoek naar populisme van de internationale peiler Kantar Public – in Nederland het voormalige TNS/Nipo. De onderzoekers stelden dezelfde vragen aan representatieve aantallen respondenten in Nederland, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië. Hun conclusie: Duitsland is het minst ‘vatbaar’ voor populisme, Frankrijk en Groot-Brittannië het meest. Nederland zit ertussenin.
Meer nog dan Nederlanders verlangen Britten en Fransen naar een sterke leider, maar zij hebben minder vertrouwen in de democratie, verkiezingen en politieke partijen. Het tegenovergestelde geldt voor Duitsers: die geloven eerder dan in mensen vooral in democratische instituties, vakbonden en de Europese Unie.
De onderzoekers vroegen waarom iemand stemt: omdat hij het eens is met de ideeën van de gekozen partij of uit frustratie over de andere partijen – een tegenstem dus. Van de Nederlandse respondenten in het Kantar Public-onderzoek zei 15 procent uit frustratie te stemmen. Van de Britten deed 23 procent dat, Fransen en Duitsers scoorden respectievelijk 37 en 41 procent.
‘Tegenstemmers in Nederland komen uit bij anti-establishmentpartijen als de Partij voor de Dieren, Denk, 50Plus en de PVV’, zegt Tim de Beer, die voor Kantar Public onderzoek deed in Nederland. Stemmen uit overtuiging doen hogeropgeleide kiezers, wie lager is opgeleid stemt eerder uit protest, blijkt uit het onderzoek.
‘De vragen in dit onderzoek zijn goed’, zegt de internationaal bekende Nederlandse populisme-expert Cas Mudde, niet betrokken bij de Kantar Public-peiling, ‘maar populisme is erg moeilijk te meten.’ Een klassieke vraag bij populisme-onderzoek is: wilt u een sterke leider? ‘Op Duitsland na zegt men daar in alle landen ‘ja’ op. De interpretatie is dat die mensen geen democratie willen. Maar dat is niet zo. Wat men wil is gewoon een daadkrachtige democratische politicus. Je meet met zo’n vraag veel meer de onvrede over de politieke klasse dan die over het democratische systeem.’
Volgens Mudde, hoofddocent politicologie aan de Amerikaanse University of Georgia, blijkt uit het onderzoek vooral veel ontevredenheid over de politiek. ‘Populisten profiteren van politieke ontevredenheid, maar ze zijn zeker niet de enigen. Protest is niet per definitie populistisch – ook GroenLinks heeft flink geprofiteerd van proteststemmen.’
Opleiding is volgens de onderzoekers een belangrijke factor in de mate van tevredenheid over het functioneren van de democratie. Van alle Nederlandse respondenten is bijna tweederde daar tevreden over, aanzienlijk meer dan in Frankrijk en Groot-Brittannië. Lageropgeleiden zijn echter in ruime meerderheid uitdrukkelijk ontevreden. Hun stem gaat in Nederland vooral naar PVV en 50 Plus.
Ontevredenheid lijkt vooral de politiek en politici te gelden en minder ‘politieke instituties’ zoals democratie, de EU, de euro en de vakbonden. Over deze laatste onderwerpen denkt Duitsland veruit het positiefst. ‘Nederland staat dicht bij Duitsland’, zegt onderzoeker De Beer. Hij ziet een Nederlandse ‘traditie’ als het om populisme gaat: ‘De elite die ontevreden populisten de wind uit de zeilen neemt door hun kritiek over te nemen. Pragmatische aanpassing, noemen we dat. De VVD werd de grootste en het CDA won zetels door een deel van de PVV-agenda over te nemen.’
Een kleine minderheid van 28 procent in Nederland, Groot-Brittannië en Frankrijk en 37 procent in Duitsland gelooft dat politici eerlijk zijn. ‘Daarbij zien we weer een enorme onderwijskloof’, zegt De Beer. ‘Mensen met een lage opleiding zijn veel sceptischer en wantrouwend.’ Ze geloven niet dat hun land nu een betere plek is om te wonen dan tien jaar geleden en verwachten ook niet dat het de komende tien jaar beter wordt.
Lees meer over populisme;
Populisme-expert Cas Mudde: ‘Proteststemmen zijn niet per definitie populistisch’
Dat Britten en Fransen een ‘sterke leider die orde op zaken stelt’ willen, betekent nog niet dat zij tegen de democratie zijn. Populisme-expert Cas Mudde: ‘Ik zie een trend naar meer tegenstemmen‘
West-Europese landen missen de wil tot overleven Overmatige immigratie is de hoofdbron van populisme, vindt columnist Derk Jan Eppink. ‘West Europese politiek-culturele elites zijn levensmoe. Het is mooi geweest. Ze laten de Westerse cultuur eroderen.’
Stem van het volk
Bij recente verkiezingen krijgen populisten veel stemmen. Maar waarom stemmen mensen op deze partijen? Hoeveel hebben kiezers van de PVV, het Front National, Trump en het AFD gemeen?
Kersvers Kamerlid Sandra Beckerman van de Socialistische Partij blijkt een ‘scheefwoner’ te zijn. Tijdens een debat over ‘klimaatpaupers’ zei de socialist dat ze in een sociale huurwoning woont.
In Groningen woont Beckerman in een sociale huurwoning, naar eigen zeggen tussen de ‘klimaatpaupers’: minder welgestelde Nederlanders die de rekening zouden betalen van de energietransitie.
Bovengrens
Dat is opvallend. Over het algemeen worden sociale huurwoningen alleen toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot 35.739 per jaar. Woningcorporaties mogen 10 procent van hun sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen tussen de 35.739 en 39.874 per jaar.
Kamerleden verdienen over het algemeen bijna 92.460 euro per jaar. Merkwaardig is dat Beckerman zelf de omstreden afdrachtregeling van de SP aanhaalt ter verdediging van haar woonsituatie.
Werknemers van de SP en politici die voor de partij werken, dragen een groot deel van hun salaris af aan de partij.
Door de afdrachten is de SP verreweg de rijkste partij van Nederland en kan ze de duurste campagnes voeren. Omdat politici hun salaris – dat ze van de staat krijgen – afdragen aan een politieke partij, wordt dat als gift aan de organisatie gezien. De giften worden afgetrokken van het belastbaar inkomen. Die meevaller pikt de SP direct in, terwijl SP’ers worden verplicht te doneren.
Het is dan ook schrijnend dat Beckerman naar die regeling van de SP wijst. ‘Ik verdien net zo veel als een gemiddelde leraar,’ aldus Beckerman tegen De Telegraaf. De krant berekende dat de politicus bij haar vorige banen ook al flink verdiende. Voor de verkiezingen werkte ze als gepromoveerd universitair docent archeologie en was ze fractievoorzitter in Provinciale Staten.
Beloningsbeleid
Maar ook is de Socialistische Partij is niet transparant over het beloningsbeleid van het partijbestuur. Op de website van de SP vermeldt de partij dat voor bestuurders geen beloningsregeling is. Dit staat haaks op de werkelijkheid: SP-bestuurders krijgen wel degelijk een vergoeding voor hun werk.
De SP vermeldt op haar site dat voor partijbestuurders geen beloningsbeleid geldt. Bestuurders van de Socialistische Partij kunnen wel aanspraak maken op het declareren van gemaakte kosten. De Socialistische Partij heeft nog niet gereageerd.
Loonsverhoging
Het bestuur van de SP heeft zichzelf vorig jaar een riante loonsverhoging van 400 euro per maand gegeven. Zo ontvangt partijvoorzitter Ron Meyer een beloning van bijna 3.973 euro bruto per maand, voorheen 3.572 euro.
Dat meldt het AD. De partijtop heeft voor zichzelf een nieuwe loonschaal bedacht, omdat andere inkomsten door regelgeving wegvielen. Binnen de partij bestonden tot april 2016 vier verschillende loonschalen, maar het bestuur heeft vorig jaar een vijfde schaal geïntroduceerd, die voor de bestuurders zelf is bedoeld.
Volgens leden van de SP is dat echter minder vanzelfsprekend. Volgens het AD woedt er een interne discussie over de afdrachtregeling: zo moeten gemeenteraadsleden 75 procent van hun tegemoetkoming afstaan. Punt van kritiek is dat dit niet in verhouding staat tot de hoge werkdruk.
AD 07.07.2017
Afdrachtregeling
De belastingvoordelen die de SP geniet, leiden ook tot wrijving met politieke tegenstanders. Iedereen mag giften aan kerken, ideële instellingen en politieke partijen aftrekken van zijn belastbaar inkomen, mits de gift meer is dan 1 procent van het inkomen, met een maximum van 10 procent.
SP-Kamerleden staan rond 70 mille per jaar af. Ze mogen dus 7.000 euro fiscaal aftrekken. Die meevaller pikt de SP ook weer in. Omdat SP’ers door de partij worden verplicht te doneren, zou het in de praktijk gaan om niet-aftrekbare beroepskosten en niet om giften aan de partij.
Partijraad
De partijraad van de SP nam dit weekend twee besluiten: de afdrachtregeling wordt coulanter en alle leden mogen volgend jaar meestemmen over het nieuwe bestuur. Het kunnen gerust kleine revoluties genoemd worden.
De groep bestuurders die zich verzet tegen het afdragen van het belastingvoordeel, is de afgelopen jaren flink gegroeid. Door die weigeringen loopt de SP veel geld mis.
SP moet ’hot’ worden – Partijvoorzitter Ron Meyer refereerde tijdens de bijeenkomst op het hoofdkantoor in Amersfoort aan het bericht dat de top van de SP zichzelf extra loonruimte cadeau heeft gedaan. Hij noemde die berichtgeving ‘tendentieus’. ,, Je mag het met ons oneens zijn, maar deze suggestie is lariekoek.” Een afdelingsvoorzitter die vanuit het publiek sprak over ‘kapitalistische media’ kon op applaus van de andere toehoorders rekenen.
Afgevaardigden van de bijna 160 afdelingen van de SP door het hele land namen tijdens de partijraad ook een belangrijk voorstel aan om de afdrachtregeling op de schop te nemen.
Zo krijgen raadsleden van middelgrote steden meer compensatie voor hun diensten en mogen Kamerleden en bestuurders voortaan zelf het belastingvoordeel houden dat ze halen uit hun afdracht aan de partijkas. Ook krijgen raadsleden die geld tekort komen door hun werkzaamheden voor de partij sneller extra geld en worden deze ‘maatwerk’- bedragen hoger.
NU 30.10.2017 Zeker een derde van alle Nederlandse gemeenten en provincies maakt de vergoeding voor raadsleden en statenleden van de SP niet meer naar de partij over, maar naar de leden zelf.
Dat meldt dagblad Trouw op basis van een eigen inventarisatie. Zij geven gehoor aan de oproep die toenmalig minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken een maand geleden deed.
Plasterk stelde bang te zijn dat de onpartijdigheid van de raadsleden en statenleden in gevaar zou kunnen komen door deze traditionele SP-constructie.
Hij deed de oproep nadat de gemeente Noordoostpolder naar de rechter stapte om een einde aan deze constructie te maken. De rechter gaf de gemeente en de minister gelijk.
Basisvergoeding
De SP wil dat haar vertegenwoordigers in raden en staten hun vergoeding rechtstreeks naar de partij laten overmaken. De partij maakt vervolgens een basisvergoeding over naar de leden en houdt een deel van de inkomsten zelf.
Zij krijgen maar tussen de 25 en 50 procent van de afdracht teruggestort. De rest blijft in bezit van de partij.
Doordat gemeenten en provincies deze methode niet meer hanteren, kan de SP heel veel geld gaan mislopen, stelt Trouw. De partij zou aan hun constructie jaarlijks zeker 5 miljoen euro overhouden.
NOS 30.10.2017 Een derde van de gemeenten en provincies geeft gehoor aan de oproep van toenmalig minister Plasterk om vergoedingen voor SP’ers direct naar de politici over te maken, blijkt uit een rondgang van Trouw. Dertig instanties denken er nog over na.
Door het besluit loopt de SP-partijkas mogelijk veel geld mis. SP’ers moeten een deel van hun vergoeding afstaan aan de partij. In de praktijk maakten overheden de hele vergoeding vaak over aan het landelijke partijbureau, dat vervolgens een deel hield en de rest overmaakte naar de SP’ers zelf. De SP’ers kregen daardoor maar 25 tot 50 procent van hun salaris op hun rekening, schrijft Trouw.
Rechter
De gemeente Noordoostpolder besloot niet meer aan de afdrachtregeling mee te werken en stapte naar de rechter. Die bepaalde dat de regeling “de onafhankelijkheid en het vrije woord” van raadsleden in gevaar brengt.
Minister Plasterk schreef daarom vorige maand een brief aan gemeenten en provincies, waarin hij opriep om de vergoedingen niet meer in de partijkas te storten.
Maatregelen
Volgens Trouw hebben zeker 31 gemeenten en provincies direct na de rechterlijke uitspraak, of korte tijd later, maatregelen genomen. Elf gemeenten en een provincie hadden dat eerder al gedaan op eigen initiatief.
Vorig jaar hield de SP volgens de krant ruim 5 miljoen euro over aan de afdracht van SP-leden. Daarmee werden onder meer campagnes en opleidingen betaald. Nu de partij dat geld niet meer automatisch krijgt, moet de SP afwachten of de leden het uit eigen beweging overmaken naar de partijkas.
Elsevier 30.10.2017 De belangrijkste inkomstenbron van de SP staat onder de druk, nu steeds meer gemeenten ervoor kiezen om raadsleden rechtstreeks te betalen. Voormalig minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken opende eerder het vuur op de controversiële afdrachtregeling – een kroonjuweel van de Socialistische Partij.
Ongeveer een derde van de gemeenten en provincies met SP-politici kiest ervoor om de vergoedingen niet meer naar de partij over te maken, maar rechtstreeks naar de politici zelf, meldt dagblad Trouw maandag. Ruim 30 andere overheden denken hier ook over na.
Rijkste partij van Nederland
De gemeenten en provincies geven hiermee gehoor aan de oproep van de vertrokken minister Plasterk, die vorige maand adviseerde om vergoedingen rechtstreeks aan raads- en Statenleden over te maken, en niet meer naar het rekeningnummer van de SP.
Hiermee komt de partijkas van de SP flink onder druk te staan: honderden SP-politici droegen eerder hun vergoeding rechtstreeks af aan de SP, waarmee zij met afstand de rijkste partij van Nederland is. Vorig jaar sleepte de partij er 5,1 miljoen euro mee binnen, wat neerkomt op de helft van alle partij-inkomsten.
In zijn brief verwees Plasterk naar een onherroepelijke uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland uit februari, waarin staat dat de gemeente Noordoostpolder niet hoeft mee te werken aan de eis van een plaatselijke SP-politicus om haar vergoeding voor haar raadswerk op de rekening van de landelijke SP te storten.
‘Solidariteitsregeling’
Het is een klap voor de afdrachtregeling van de SP. Al jaren tekenen politici van de SP een zogenaamde akte van cessie, waarin ze gemeenten en provincies toestemming geven om hun vergoeding over te maken aan ‘een derde’ (in dit geval hun eigen partij). De SP maakt de raads- en Statenleden vervolgens 25 tot 50 procent van hun salaris over.
De SP heeft namelijk het principe dat volksvertegenwoordigers niet financieel mogen profiteren van hun functie. De partij zelf spreekt dan ook van een ‘solidariteitsregeling’. Hoewel de partij naar buiten toe doet voorkomen alsof de afdrachtregeling onbetwist is, berichtte Elsevier Weekblad in november vorig jaar dat de partij intern beraad voert over een nieuwe afdrachtregeling. In een document gaf de partij aan dat in een hypothetisch scenario dat de SP in de regering zou komen, ook ministers en staatssecretarissen hun loon moeten afdragen aan de partij.
Hoewel dat natuurlijk niet aan de orde is, zou in het scenario dat SP-leider Emile Roemer premier zou worden, hij zo’n 32.400 euro per jaar als salaris op z’n rekening zou krijgen. Daarmee zou de SP er jaarlijks bijna 125.000 euro op vooruitgaan door alleen al het loon van Roemer als premier. de minister-president verdient zonder afdrachtregeling – net als de ministers – 157.287 euro bruto per jaar. Het salaris van een staatssecretaris bedraagt 146.834 euro.
31 overheden
De rechter zette in februari een streep door de cessies voor raads- en Statenleden, omdat ‘de onafhankelijkheid en het vrije mandaat van het raadslid in gevaar kan komen’ door de overeenkomsten. Inmiddels blijkt dus dat een derde van de gemeenten en provincies waar de SP actief is, de stortingen in de partijkas stopt. Het gaat om zeker 31 overheden die na de rechterlijke uitspraak hebben besloten dat SP’ers hun vergoeding niet meer direct naar de partijkas kunnen laten overmaken.
Uiteraard staat het raads- en Statenleden vrij om hun geld zelf naar de SP over te maken, maar het is voor de partij nog maar afwachten of politici dat ook gaan doen. Overigens is er ook vanuit de partij zelf verzet geweest tegen de afdrachtregeling. Er zou sprake zijn van willekeur bij de penningmeester. Die zou de afdracht, rekening houdend met individuele omstandigheden, per partijgenoot nog wel eens laten verschillen.
Schadeloosstelling
De SP is furieus over de bemoeienis met de afdrachtregeling, en spreekt van ‘politieke pesterij’. ‘De aanval van Plasterk op de solidariteitsregeling van de SP is een aanval op de SP. Al komt Plasterk met tien wetten, solidariteit kun je niet verbieden,’ reageerde SP-penningmeester Thijs Coppus vorige maand toen bleek dat Plasterk het gemunt had op de afdrachtregeling. ‘Onze solidariteitsregeling blijft overeind.’
Niet dus, en Plasterk zou eerder ook in gesprek gaan met de Eerste en Tweede Kamer om te bepleiten dat ook daar de schadeloosstelling van Kamerleden niet direct meer naar de partij mag. Een SP-Kamerlid krijgt nu een modaal maandsalaris van 2.750 euro netto. Kamerleden van de meeste andere partijen krijgen zo’n 4.500 euro per maand.
De belastingvoordelen die de SP geniet, leiden ook tot wrijving met politieke tegenstanders. Iedereen mag giften aan kerken, ideële instellingen en politieke partijen aftrekken van zijn belastbaar inkomen, mits de gift meer is dan 1 procent van het inkomen, met een maximum van 10 procent.
SP-Kamerleden staan rond 70.000 euro per jaar af. Ze mogen dus 7.000 euro fiscaal aftrekken. Die meevaller pikt de SP ook weer in. Omdat SP’ers door de partij worden verplicht te doneren, zou het in de praktijk gaan om niet-aftrekbare beroepskosten en niet om giften aan de partij.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Elsevier 14.08.2017 De VVD mag niets zeggen over de omstreden afdrachtregeling van de Socialistische Partij (SP). Volgens SP-voorzitter Ron Meyer staat de VVD bekend als de partij van de ‘graai- en gangsterpolitiek’, dus is kritiek uit liberale hoek onterecht.
‘Het is geen toeval dat mensen die zelfverrijking geen probleem vinden de solidariteitsregeling van de SP niet moeten,’ schrijft Ron Meyer in partijblad Tribune. Het AD merkte het opvallende opiniestuk op. ‘Het is niet vreemd dat de partij die de persoonlijking is van pakken-wat-je-pakken-kan voorop loopt in de bestrijding van onze solidariteit-in-de-praktijk.’
De kritiek van de VVD geeft Meyer naar eigen zeggen nog meer reden om trots te zijn op de regeling. Hij verwijst naar VVD’ers als Hermans, Duthler en Keizer die de afgelopen jaren onder vuur lagen vanwege omstreden zakendeals of ‘graaigedrag’, volgens Meyer.
De column is opmerkelijk, omdat de afdrachtregeling vooral kritiek krijgt vanwege de belastingvoordelen die de SP meepikt. Een deel van het salaris van SP’ers wordt ingehouden en gaat direct naar de partij. Het deel dat naar de SP gaat, wordt als gift gezien. Omdat een politieke partij anbi-status heeft, mogen de SP’ers de giften aftrekken van hun belastbaar inkomen.
‘Zonder last’
SP-Kamerleden staan rond 70 mille per jaar af. Ze mogen dus 7 mille fiscaal aftrekken. Maar die meevaller pikt de SP ook weer in, terwijl Kamerleden verplicht zijn de rest van het salaris te ‘doneren.. Door de afdrachtregeling is de SP veruit de rijkste politieke partij van Nederland.
Daarnaast vrezen critici dat de afdrachtregeling onafhankelijkheid van de Kamerleden en lokale politici in het geding brengt.
De Grondwet bepaalt in artikel 67 dat Kamerleden ‘zonder last’ stemmen en het is twijfelachtig of SP’ers dat werkelijk kunnen. Hun inkomen en onkostentoelages (circa een ton per jaar) stromen direct naar het SP-kantoor, dat vervolgens jaarsalarissen uitbetaalt van 32.400 euro netto.
Begin juli kondigde het demissionaire kabinet aan dat het een einde wil maken aan de afdrachtregeling. Het kabinet dringt er bij provincies, gemeenten en het parlement op aan om géén salarissen en vergoedingen meer te betalen aan het SP-partijkantoor.
Demissionair minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij de afdrachtregeling principieel verwerpelijk vindt, maar hij kwam nooit met een wetsvoorstel. Nu hij demissionair is, kan dat ook niet meer. Of het volgende kabinet aan de haal gaat met de afdrachtregeling, moet nog blijken.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 14.08.2017 De VVD is de partij van ‘graai- en gangsterpolitiek’. Daarom kunnen politici van liberale huize hun kritiek op de afdrachtregeling van de Socialistische Partij beter voor zich houden, meent SP-voorzitter Ron Meyer.
De VVD? Waar kennen we die partij ook alweer van? Van indrukwekkende voorbeelden van graai- en gangsterpolitiek, aldus SP-voorzitter Meyer in partijblad Tribune.
Met grote regelmaat staat de afdrachtregeling van de socialisten ter discussie: SP-Kamerleden en bestuurders laten hun salaris storten in de partijkas in ruil voor een bescheiden beloning. Het kabinet wil van deze constructie af, maar ook binnen de partij gaan stemmen op om de afdrachtregeling aan te passen.
SP-voorzitter Meyer constateert in de nieuwste aflevering van het partijblad Tribune dat er de afgelopen tijd diverse aanvallen hebben plaatsgevonden ‘op onze unieke solidariteitsregeling’.
,,Opvallend vaak door politici van VVD-huize”, aldus Meyer. ,,Zij spreken er schande van en roepen de overheid zelfs op er een stokje voor te steken. (…) De VVD? Waar kennen we die partij ook alweer van? Van indrukwekkende voorbeelden van graai- en gangsterpolitiek.”
Als ‘pareltje van zelfverrijking’ bij de liberalen noemt Meyer vervolgens de transacties rond een crematiebedrijf waar voormalig VVD-voorzitter Henry Keizer bij betrokken was en recent over struikelde. Hij noemt ook enkele andere VVD’ers die bij deze zaak een rol speelden.
Meyer: ,,Het is niet vreemd dat de partij die de verpersoonlijking is van pakken-wat-je-pakken-kan voorop loopt in de bestrijding van onze solidariteit-in-de-praktijk”, aldus de SP-voorzitter.
De VVD wil niet reageren op de aantijgingen van Meyer.
Telegraaf 08.07.2017 SP-leider Emile Roemer noemt het „van de zotte” dat het kabinet de afdrachtsregeling van de SP wil aanpakken. Hij snapt naar eigen zeggen niet waar minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) zich mee bemoeit.
In het radioprogramma Kamerbreed sprak Roemer zaterdag van anti-SP-wetten „om onze solidariteitsregeling af te schaffen.” Volgens hem kan het kabinet zich beter druk maken „over de graaiers die er overal zijn en niet over degenen die uit solidariteit een deel van hun salaris willen inleveren.”
Roemer denkt niet dat de aanpak leidt tot afschaffing van de regeling. SP-politici dragen hiermee hun vergoeding af aan de partij om daarna een deel teruggestort te krijgen. Volgens Roemer gaat de SP gewoon door met de afdrachtsregeling en wordt het hoogstens nodig om een ander rekeningnummer op te geven. „Het is alleen maar een pestwet.”
De vergoeding die SP-politici ontvangen voor hun werk in parlement, Provinciale Staten en gemeenteraden mag binnenkort niet meer rechtstreeks in de partijkas worden gestort, als het aan het kabinet ligt.
Minister Plasterk wees er vrijdag op dat een rechter in februari heeft bepaald dat de gemeente Noordoostpolder niet hoefde mee te werken aan de eis van een SP-politica om haar vergoeding op de partijrekening te storten. Volgens de rechter is dat in strijd met de grondwet. Daarin staat dat volksvertegenwoordigers ’zonder last’ moeten opereren.
NU 07.07.2017 De vergoeding die SP-politici ontvangen voor hun werk in parlement, Provinciale Staten en gemeenteraden mag binnenkort niet meer rechtstreeks in de partijkas worden gestort.
Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken gaat met Tweede en Eerste Kamer en met de lagere overheden in gesprek om deze afdrachtsregeling van de partij te stoppen.
Plasterk heeft dat vrijdag gezegd na de ministerraad. De SP kent deze methode al sinds jaar en dag. Honderden SP-politici dragen hun vergoeding rechtstreeks af aan de partij en krijgen een deel daarvan weer teruggestort. Plasterk had in december al aangegeven dat hij deze regeling ”onwenselijk” vindt.
De bewindsman wees er vrijdag op dat een rechter in februari heeft bepaald dat de gemeente Noordoostpolder niet hoefde mee te werken aan de eis van een SP-politica om haar vergoeding op de partijrekening te storten. Volgens de rechter is dat in strijd met de grondwet. Daarin staat dat volksvertegenwoordigers ‘zonder last’ moeten opereren.
Plasterk onderstreepte dat hij volksvertegenwoordigers die geld willen afdragen aan hun partij in principe niets in de weg wil leggen.
Maar dat kan niet via de afdrachtsregeling van de SP, omdat die op een rechterlijke uitspraak is gestuit. Als Kamerleden zelf een deel van hun vergoeding in de partijkas willen storten is er echter geen probleem, zei hij. De PvdA-minister ontkende ook dat hij erop uit zou zijn de SP de voet dwars te zetten.
SP-Kamerlid Ronald van Raak reageert tegenover NU.nl kwaad op het voorstel. “Dit is onbegrijpelijk en onfatsoenlijk. Een politieke pesterij van een minister in zijn nadagen”, aldus de SP’er.
“Vier jaar lang heeft Plasterk dit laten liggen en nu komt hij ermee op de eerste dag van het reces. Ik heb hem gisteren nog gesproken en toen hield hij zijn kaken op elkaar. Nu moet ik dit in de krant lezen. Zo gaan we niet met elkaar om.”
Van Raak spreekt tegen dat de afdrachtregeling belemmerend werkt voor Kamerleden. “Het is een vrijwillige afspraak die we als partij hebben gemaakt net als dat we afspraken maken over het verkiezingsprogramma. Wij zijn ook niet de enige partij met een afdrachtregeling. Als wij in strijd met de grondwet handelen dan geldt dat voor de andere partijen ook.”
Elsevier 07.07.2017 De omstreden afdrachtregeling van de SP gaat op de helling. Het demissionaire kabinet besloot vanochtend dat overheden de salarissen van SP-politici niet meer mogen overmaken aan het SP-partijkantoor in Amersfoort.
De commissarissen van de Koning spraken vorige maand al af dat de provincies de medewerking aan de SP-regeling staken.
Vergeleken met andere partijen zit de SP er warmpjes bij. De partij heeft miljoenen op de bank staan en kan zich de duurste verkiezingscampagnes veroorloven. SP-kandidaten moeten voordat ze worden gekozen een verklaring tekenen dat hun salaris en alle onkostenvergoedingen als Kamerlid, Gedeputeerde, Statenlid, wethouder of gemeenteraadslid rechtstreeks naar de partijkas gaan. De SP houdt een groot deel in en geeft de politici slechts een kwart van het bedrag (raadsleden) of iets meer dan de helft (Kamerleden) als salaris terug.
SP-politici zijn daarmee in dienst van de partij. Dit staat op gespannen voet met het principe dat volksvertegenwoordigers ‘zonder last’ hun werk moeten kunnen doen en dat bestuurders niet zozeer specifieke partijbelangen moeten nastreven, maar het algemeen belang. De SP redeneert echter dat SP-politici genoegen moeten nemen met een schamel salaris, omdat vrijwilligers in de partij ook geen riante beloning krijgen. SP-leider Emile Roemer noemt de afdrachtregeling ‘ons kroonjuweel’.
Andere partijen vragen hun politici een deel van hun salaris over te maken aan de partij, maar dat is nooit zoveel als de SP standaard afroomt. In beginsel blijft het ook een vrijwillige bijdrage, terwijl bij de SP sprake is van dwang.
Dwarsliggende raadsleden
Na de raadsverkiezingen van 2014 weigerde de gemeente Noordoostpolder om de betalingen aan SP-raadsleden over te maken naar de partij. De SP begon een juridische procedure, maar kreeg ongelijk van de rechter in Lelystad. De SP probeerde nog tijd te rekken en suggereerde in hoger beroep te gaan. Maar dat gebeurde niet.
Vorige maand spraken de commissarissen van de Koning in hun gezamenlijke vergadering af dat de provincies één lijn moeten trekken en binnenkort moeten stoppen met het overmaken van salarissen en onkostenvergoedingen aan het SP-partijkantoor. Gedeputeerden en Statenleden van de SP krijgen hun geld straks op hun privérekening en kunnen dan zelf bepalen hoeveel zij overmaken aan hun partij. Formeel is dit overigens geen bevoegdheid van de commissaris van de Koning, maar van Gedeputeerde Staten.
Op voorstel van PvdA-minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken besloot het kabinet vandaag om hierop in te spelen. Het kabinet dringt er bij provincies, gemeenten en het parlement op aan om géén salarissen en vergoedingen meer te betalen aan het SP-partijkantoor.
Oneerlijk voordeel voor SP
Plasterk heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij de afdrachtregeling principieel verwerpelijk vindt, maar hij kwam nooit met een wetsvoorstel. Nu hij demissionair is, kan dat ook niet meer. ‘Dat is aan een volgend kabinet,’ zegt een bron op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Over de afdrachtregeling van de SP wordt al zeker tien jaar gebakkeleid. Pogingen van vooral PvdA-ministers om er iets tegen te doen, werden door de SP uitgelegd als jaloezie en rancune. De PvdA zou het niet kunnen verkroppen dat de SP dichter bij de gewone man staat.
De weerzin van andere partijen tegen de SP-afdrachtregeling nam vorig jaar toe toen bleek dat de SP de verplichte bijdragen ook nog eens mocht beschouwen als fiscaal aftrekbare gift. Hierdoor ontstaat een groot fiscaal voordeel, dat ook meteen weer in de partijkas vloeit. SP-penningmeester Thijs Coppus zei in Elsevierer rekening mee te houden dat de afdrachtregeling zijn langste tijd had gehad.
In de Haagse wandelgangen werd hierover schande gesproken. ‘Dikke kans dat ze ook nog huurtoeslag ontvangt,’ zei een CDA’er. ‘Mevrouw Beckerman is – als je alles optelt – de duurste politica uit de parlementaire geschiedenis.’
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
Telegraaf 07.07.2017 De vergoeding die SP-politici ontvangen voor hun werk in parlement, Provinciale Staten en gemeenteraden mag binnenkort niet meer rechtstreeks in de partijkas worden gestort. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken gaat met Tweede en Eerste Kamer en met de lagere overheden in gesprek om deze afdrachtsregeling van de partij te stoppen.
Plasterk heeft dat vrijdag gezegd na de ministerraad. De SP kent deze methode al sinds jaar en dag. Honderden SP-politici dragen hun vergoeding rechtstreeks af aan de partij en krijgen een deel daarvan weer teruggestort. Plasterk had in december al aangegeven dat hij deze regeling „onwenselijk” vindt.
’Zonder last opereren’
De bewindsman wees er vrijdag op dat een rechter in februari heeft bepaald dat de gemeente Noordoostpolder niet hoefde mee te werken aan de eis van een SP-politica om haar vergoeding op de partijrekening te storten. Volgens de rechter is dat in strijd met de grondwet. Daarin staat dat volksvertegenwoordigers ’zonder last’ moeten opereren.
Plasterk onderstreepte dat hij volksvertegenwoordigers die geld willen afdragen aan hun partij in principe niets in de weg wil leggen. Maar dat kan niet via de afdrachtsregeling van de SP, omdat die op een rechterlijke uitspraak is gestuit. Als Kamerleden zelf een deel van hun vergoeding in de partijkas willen storten is er echter geen probleem, zei hij. De PvdA-minister ontkende ook dat hij erop uit zou zijn de SP de voet dwars te zetten.
’Politieke pesterij’
SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak spreekt van een „politieke pesterij”. Vier jaar hield de minister zijn mond hierover, aldus Van Raak. Hij vindt het „onfatsoenlijk” dat dan op de eerste dag van het reces „een oud voorstel wordt afgestoft wat eerder in de prullenbak is gegooid”. Zijn partij gaat door met de afdracht, al het zal volgens Van Raak wel een stuk bureaucratischer worden.
AD 07.07.2017 De beloning die raadsleden, Kamerleden en bestuurders van de SP ontvangen, mag straks niet meer direct op de rekening van de Socialistische Partij worden gestort. Dat staat in een vertrouwelijk voorstel van minister Ronald Plasterk dat vandaag wordt besproken in de ministerraad.
Vele honderden SP-politici dragen hun vergoeding nu rechtstreeks af aan de partij, omdat ze uit principe vinden dat volksvertegenwoordigers financieel niet wijzer hoeven te worden van hun functie. Deze verplichte regeling wordt het ‘kroonjuweel’ van de socialisten genoemd.
De afdrachtregeling is een goudmijn voor de SP. De partij haalde vorig jaar 5,1 miljoen euro binnen via deze regeling, de helft van alle inkomsten. De andere helft komt uit subsidies, contributies en donaties. De socialisten hebben sowieso een goed gevulde kas: op de bank staat 5,8 miljoen euro.
Concreet moeten Kamerleden en bestuurders hun salaris laten storten op de SP-rekening en dan krijgen ze maandelijks 2.750 euro van de partij terug. Raadsleden ontvangen een onkostenvergoeding die een kwart van hun salaris behelst, alleen in de grootste steden houden ze de helft over.
Plasterk heeft afgelopen december al aangegeven dat hij die regeling ‘onwenselijk’ vindt, omdat een politicus dan financieel afhankelijk kan worden van diens partij. De minister kon echter vooralsnog niets doen tegen de constructie, omdat daarover nog een lokale zaak liep bij de rechter.
Op 22 februari kwam de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland en die is glashelder. De gemeente Noordoostpolder hoeft niet mee te werken aan de eis van een plaatselijke SP-politica om haar vergoeding voor raadswerk op de bankrekening van de landelijke SP te storten.
Er is geen beroep aangetekend tegen dit vonnis, dus grijpt Plasterk nu zijn kans. Volgens het plan, dat deze krant heeft ingezien, wil het kabinet ‘op korte termijn’ afspraken maken met gemeenten, provincies en de landelijke overheid om te zorgen dat ze niet langer meewerken aan de SP-regeling.
Controle kwijt
Fiscalisten menen dat er belastingtechnisch niets verandert als politici hun vergoeding zelf houden en een deel afdragen aan de partij. Probleem is echter wel dat de landelijke SP-top de controle kwijtraakt; ze moeten maar hopen dat politici straks nog steeds netjes loon afdragen aan de partij.
De minister van Binnenlandse Zaken gaat er in ieder geval vanuit dat tussenkomst van de landelijke SP ‘op afzienbare termijn’ tot het verleden behoort. Mocht dat onverhoopt niet het geval zijn dan zal het nieuwe kabinet daarvoor zorgen via wetgeving, kondigt Plasterk alvast aan.
Pesterijen
SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak spreekt van een ‘politieke pesterij’. Vier jaar hield de minister zijn mond hierover, aldus Van Raak. Hij vindt het onfatsoenlijk dat dan op de eerste dag van het reces ‘een oud voorstel wordt afgestoft wat eerder in de prullenbak is gegooid’. Zijn partij gaat door met de afdracht, al het zal volgens Van Raak wel een stuk bureaucratischer worden.
Trouw 25.06.2017 Onder druk van haar leden heeft de SP afgelopen weekend twee baanbrekende besluiten genomen: de afdrachtregeling wordt coulanter en alle leden mogen volgend jaar meestemmen over het nieuwe bestuur.
Het kunnen gerust kleine revoluties genoemd worden, de twee besluiten die de partijraad van de SP dit weekend nam. Allereerst zal de partij in de toekomst soepeler omgaan met het salaris dat volksvertegenwoordigers en bestuurders afdragen aan de partij. Daarnaast mogen alle leden volgend jaar bij de verkiezing van een nieuw partijbestuur hun stem uitbrengen. Tot nu toe had slechts een op de vijftig leden stemrecht.
Met beide stappen komt de partij tegemoet aan de toenemende onvrede onder haar leden. Die kwam anderhalf jaar geleden tot volle wasdom op het partijcongres waar Ron Meyer de voorzittersverkiezing won van Kamerlid Sharon Gesthuizen. De leden gaven hun nieuwbakken leider Meyer in Maarssen twee duidelijke boodschappen mee: kijk alsjeblieft eens goed naar onze afdrachtregeling en onderzoek eens of het mogelijk is alle leden te laten stemmen.
Kroonjuweel
Over die afdrachtregeling, in 1974 in het leven geroepen, woedt al jaren discussie binnen de SP. Velen beschouwen het principe dat politici hun salaris goeddeels afstaan aan de partij als kroonjuweel van de SP. Een volksvertegenwoordiger hoort met zijn politieke werk niet meer te verdienen dan de vrijwilliger die de partijbladen door de bus gooit. Gelijke monniken, gelijke kappen. Tegelijkertijd klinkt er kritiek op de rigide rekenmethodes: raadsleden met een uitkering raken in de problemen doordat zij door de partijvergoeding andere, hogere toeslagen mislopen.
Daarnaast jaagt de salarisafdracht mensen weg bij de partij. Tussen 2010 en 2014 stapten 34 SP-raadsleden op; 18 zeiden te vertrekken vanwege de afdrachtregeling. Dat aantal is sindsdien gedaald, maar inmiddels doet zich een ander probleem voor: tegen de afspraken in weigeren steeds meer wethouders en gedeputeerden hun belastingvoordeel af te staan aan de partijkas. In 2012 ging het om 19 procent van de SP-bestuurders, in belastingjaar 2015 zat dit percentage al tussen de 30 en 40, aldus penningmeester Thijs Coppus.
Compromis
Na een enquête onder de afdelingen, fracties en bestuurders presenteerde het partijbestuur zaterdag haar compromis. Dat bestaat eruit dat de partij raadsleden met een uitkering eerder gaat compenseren als zij toeslagen mislopen. Verder krijgen raadsleden in middelgrote steden, die daar steeds vaker overdag moeten vergaderen, vanaf volgend jaar een hogere vergoeding: 35 in plaats van 25 procent van de standaard raadsvergoeding. Tot slot hoeven SP-politici hun belastingvoordeel niet meer in de partijkas te storten. Daar staat tegenover dat zij hun onkosten niet meer kunnen declareren. De partij verwacht dat de plannen haar jaarlijks 650.000 euro gaat kosten.
“Deze discussie is niet uit luxe geboren, maar uit realiteit”, zegt voorzitter Meyer zaterdag tegen een verdeelde zaal op het partijkantoor in Amersfoort. Daar melden zich enthousiaste leden bij de microfoon, maar evenzoveel critici. Die laatste groep zet vraagtekens bij de verhoging van de vergoedingen en de verschillen tussen gemeenten. “Wij vinden het ongepast om als raadslid 130 euro meer te krijgen dan andere SP-raadsleden voor binnen koffie drinken terwijl onze leden buiten in de regen staan te folderen”, aldus de Groningse afdelingsvoorzitter Daan Brandenbarg.
Ondanks de kritiek stemt de zaal in grote meerderheid voor de nieuwe afdrachtregels, net als bij dat andere gevoelige dossier dat die dag op de agenda staat: de stemprocedure. Die gaat bij wijze van proef op de schop. Begin volgend jaar mogen alle SP-leden eenmalig stemmen over het nieuwe bestuur tijdens een vergadering van hun lokale afdeling. Voorheen waren het de afgevaardigden die elk namens vijftig leden een stem uitbrachten op het congres. In de nieuwe opzet wijst het partijbestuur nog wel steeds haar voorkeurskandidaten aan.
Invloed
Dat er animo was voor een andere manier van stemmen, bleek anderhalf jaar geleden tijdens de strijd tussen Meyer en Gesthuizen om de voorzittershamer. Veel leden klaagden dat zij na ruim 25 jaar onder de scepter van Jan Marijnissen geen directe invloed hadden op de keuze van een nieuwe voorzitter. Gesthuizen pleitte in haar campagne voor individueel stemrecht onder leden (‘one man, one woman, one vote’) en behaalde 41 procent van de stemmen. Een commissie ging begin vorig jaar met dat idee aan de slag.
Moderner dan stemmen op een lokale vergadering wordt het voorlopig niet, benadrukte Meyer na vragen uit de zaal over internetstemmen en meevergaderen via Skype. Afdelingen die een groot gebied beslaan, zien wel voordelen in de korte lijnen via internet, maar Meyer is wars van digitale democratie. “Ik vind dat je elkaar moet kunnen zien en ruiken om de discussie met elkaar te kunnen voeren. Het is niet de bedoeling om thuis vanuit de luie stoel te stemmen.”
De afdrachtregeling van de SP
Alle politici die voor de SP actief zijn, laten hun salaris in de regel rechtstreeks in de partijkas storten. Dat leverde de SP vorig jaar ruim vijf miljoen euro aan inkomsten op. Afhankelijk van hun functie krijgen de politici uit diezelfde kas een bedrag teruggestort. Voor voltijdspolitici zoals Tweede Kamerleden gaat het netto om zo’n 2750 euro per maand. Bij raadsleden bepaalt de omvang van de gemeente de hoogte van hun toelage; het percentage schommelt tussen de 25 en 50 procent van de standaardvergoeding voor raadsleden. Dat komt neer op een paar honderd euro per maand. Omdat de Belastingdienst het naar de partij overgemaakte salaris beschouwt als een gift, kunnen SP’ers hun afdracht aftrekken van de inkomstenbelasting. Dat belastingvoordeel horen SP-bestuurders ook naar de partijkas over te maken, maar het overleggen van persoonlijke belastingstukken stuit intern op veel bezwaren. Die plicht schrapt de partij nu.
Trouw 25.06.2017 Dertig tot veertig procent van de SP-bestuurders heeft zijn belastingvoordeel afgelopen jaar niet in de partijkas gestort. Wethouders en gedeputeerden zijn verplicht dit geld naar de rekening van de socialisten over te maken, maar zij weigeren het partijbestuur inzage te verschaffen in hun belastingaangifte. Dat meldde landelijk penningmeester Thijs Coppus zaterdag aan de SP-partijraad.
De groep bestuurders die zich verzet tegen het afdragen van het belastingvoordeel, is de afgelopen jaren flink gegroeid. Over belastingjaar 2012 leverde 19 procent van de wethouders en gedeputeerden geen belastingstukken aan waardoor de SP het belastingvoordeel niet kon innen. Van belastingjaar 2015 ontving Coppus in dertig tot veertig procent van de gevallen niet de benodigde documenten. Coppus spreekt van een ‘spagaat’. “We hebben ook te maken met de privacy van mensen.”
Door die weigeringen loopt de SP veel geld mis. In de regel laten de bestuurders hun inkomen rechtstreeks overmaken naar de rekening van de SP. De Belastingdienst ziet dat als een gift. Daardoor kan de bestuurder zijn afdracht aftrekken van de inkomstenbelasting. Bij een wethoudersinkomen, dat in de grote steden tot boven de ton reikt, zijn hier forse bedragen mee gemoeid. De SP had begin dit jaar 46 wethouders en acht gedeputeerden.
Uit de partij gezet
In Rijswijk liep de situatie eind vorig jaar zo hoog op dat de SP besloot om wethouder Björn Lugthart uit de partij te zetten. Lugthart weigerde zijn belastingaangifte aan de partijtop te overleggen. “Mijn opgave inkomstenbelasting stuur ik naar de overheid, als het nodig is naar de politie, maar de partij krijgt geen inzage”, zei de wethouder in december in het AD. Vorige maand lanceerde hij zijn eigen partij, WIJ, waarmee hij volgend jaar aan de raadsverkiezingen wil meedoen.
De SP is inmiddels zo klaar met bestuurders achter de vodden zitten, dat ze zaterdag besloot de regels op dit punt aan te passen. SP’ers mogen hun belastingvoordeel voortaan houden. De partij verwacht daardoor jaarlijks 410.000 euro aan inkomsten mis te lopen. Om dit verlies te compenseren, mogen de bestuurders en volksvertegenwoordigers hun onkosten niet langer declareren.
Trouw 25.06.2017 SP-Kamerlid Sandra Beckerman verdient 7700 euro per maand en woont toch in een sociale huurwoning – ze is een ‘scheefwoner’.
Ze verdedigt zich. De SP heeft een afdrachtregeling, zegt ze. SP-Kamerleden dragen een groot deel van hun salaris af aan de partij en houden een bescheiden inkomen van 2750 euro netto per maand over. Wat is er onhandig aan deze verdediging?
Over de afdrachtregeling bestaan twee frames. Het eerste frame is positief. SP-Kamerleden hebben door de afdracht een veel lager inkomen dan hun collega’s. Ze wonen in gewone buurten, tussen gewone mensen. Ze leven hun waarden: als je als Kamerlid opkomt voor de lage inkomens, dan past het niet dat je zelf een hoog inkomen hebt, en een kast van een huis.
Belastingvoordeel
Het tweede frame is negatief. Eerst betalen wij Kamerleden hun salaris, dat ze doorsluizen naar de SP – en daarmee subsidiëren we de SP. Een deel van de afdracht kunnen de SP-Kamerleden aftrekken bij de belastingdienst – en daarmee betalen wij hun ook nog een belastingvoordeel. SP-Kamerleden zijn de duurste Kamerleden, schamperde een CDA’er ooit.
De SP heeft er natuurlijk alle belang bij dat het positieve frame veel aandacht krijgt. Maar doordat Beckerman iets negatiefs (‘scheefwonen’) verbindt aan de afdrachtregeling, activeert ze dat negatieve frame. We betalen dus ook nog voor haar woning, kun je zo maar denken. Daarmee is ze een nog duurder Kamerlid en subsidiëren we de SP nog meer dan we al dachten.
Hans de Bruijn is bestuurskundige en debatspecialist. Wekelijks analyseert hij de sturende taal van politici.
VK 24.06.2017 SP-leden kunnen in het vervolg in de lokale afdelingen stemmen op kandidaten voor het partijbestuur. De partijraad stemde vandaag in met een wijziging van de partijdemocratie.
Voorheen werden de partijvoorzitter en andere partijbestuurders gekozen door afgevaardigden die ieder vijftig leden vertegenwoordigden. Dit getrapte systeem stond ter discussie sinds de voorzittersstrijd tussen Ron Meyer (de huidige voorzitter) en toenmalig Kamerlid Sharon Gesthuizen in 2015.
Gesthuizen voerde campagne met de slogan ‘one man, one vote’
Voorheen werden de partijvoorzitter en andere partijbestuurders gekozen door afgevaardigden die ieder vijftig leden vertegenwoordigden. Dit getrapte systeem stond ter discussie sinds de voorzittersstrijd tussen Ron Meyer (de huidige voorzitter) en toenmalig Kamerlid Sharon Gesthuizen in 2015.
Gesthuizen voerde campagne met de slogan ‘one man, one vote’, ze pleitte voor een directe stem voor elk lid in grote partijbesluiten zoals het verkiezen van de leiding. Meyer won de strijd om de opvolging van Jan Marijnissen, maar de discussie leefde voort.
Nu komt er alsnog een variant van ‘one man, one vote’, maar wie wil stemmen zal wel enige moeite moeten doen. Lokale afdelingen moeten vooraf aan het congres een eigen vergadering en stemming organiseren. Alleen de leden die fysiek komen opdagen kunnen stemmen.
Een nog laagdrempeliger vorm, stemmen via internet, komt er voorlopig niet. Alleen de afdeling Rotterdam pleitte hiervoor tijdens de partijraad in Amersfoort. Andere afdelingsvoorzitters waren juist fel tegen. Wie wil stemmen, moet betrokkemheid tonen. Stemmen ‘vanaf de bank’ is te passief in hun ogen.
AD 23.06.2017 Het dagelijks bestuur van de Socialistische Partij vangt sinds vorig jaar april maximaal 400 euro méér loon per maand. Dat komt doordat de SP-top zichzelf in een splinternieuwe topschaal heeft geplaatst, om het wegvallen van andere inkomsten te compenseren.
De ingreep blijkt uit interne stukken over de arbeidsvoorwaarden bij de SP die in handen zijn van deze krant. Tot 1 april 2016 werkten de socialisten met vier functiegroepen en bijbehorende loonschalen. In de hoogste schaal, die gold voor een functie met ‘grote verantwoordelijkheid, inzetbaarheid en flexibiliteit’, bedroeg het maximale brutoloon 3.572 euro per maand.
Eind november 2015 werd Ron Meyer verkozen als partijvoorzitter van de Socialistische Partij. Onder zijn leiding werd enkele maanden later – na overleg met de ondernemingsraad – een extra vijfde schaal geïntroduceerd, met 3.973 euro als hoogst mogelijke brutoloon. Als omschrijving bij deze topschaal staat alleen ‘leden dagelijks bestuur’. Bij de SP zijn dat zeven bestuurders.
Transparant
Zo’n topschaal is opmerkelijk voor de SP, een partij met socialistische wortels waar momenteel veel discussie is tussen de leden over het verplicht delen van inkomsten met de partijkas. De stap zou volgens ingewijden daarom bij meerdere SP’ers slecht zijn gevallen. Partijvoorzitter Meyer vindt de verhoging echter goed uit te leggen. Die komt in plaats van een aparte toelageregeling die de leiding van de socialisten in het verleden ontving. Deze regeling is inmiddels afgeschaft.
,,Met deze wijziging is de totale vergoeding van onze leiding niet verhoogd”, zegt Meyer. ,,Wel is het systeem eerlijk en transparant. En bovendien in overleg met het personeel tot stand gekomen. Zo zie ik het graag.” Personeelsleden en leidinggevenden van de SP verdienen (en verdienden) nooit meer dan het bedrag dat Kamerleden ontvangen, benadrukt de voorzitter.
Afdrachtregeling
De Socialistische Partij kent een afdrachtregeling voor onder meer Kamerleden, het kroonjuweel van de partij. Zij dragen hun salaris af en krijgen daarvoor het loon van een docent op een middelbare school. Eerder meldde deze krant al dat die afdrachtregeling op de schop gaat. Raadsleden van de SP moeten, behalve in de allergrootste steden, nu 75 procent van hun beloning afstaan aan de partij. Het regende de afgelopen jaren echter klachten over de werkdruk in grotere gemeenten (150.000+ inwoners). Dus gaat daar de afdracht terug naar 65 procent, is het plan.
De belangrijkste aanpassing komt echter van het dagelijks bestuur zelf: vele tientallen bestuurders in het land en de 14 Kamerleden dragen momenteel een fors deel van hun salaris af, maar de fiscus ziet die afdracht als een gift die aftrekbaar is. Dat levert mensen een fiks belastingvoordeel op, maar ook die inkomsten stromen de partijkas in. Dat heeft intern tot verhitte discussies geleid en dus wordt die constructie – die veel papierwerk oplevert voor leden en de partij – aangepakt.
Morgen houdt de SP een partijraad, waar ook de afdrachtregeling aan de orde komt.
Elsevier 23.06.2017 De Socialistische Partij is niet transparant over het beloningsbeleid van het partijbestuur. Op de website van de SP vermeldt de partij dat voor bestuurders geen beloningsregeling is. Dit staat haaks op de werkelijkheid: SP-bestuurders krijgen wel degelijk een vergoeding voor hun werk.
De SP vermeldt op haar site dat voor partijbestuurders geen beloningsbeleid geldt. Bestuurders van de Socialistische Partij kunnen wel aanspraak maken op het declareren van gemaakte kosten. De Socialistische Partij heeft nog niet gereageerd.
Loonsverhoging
Het bestuur van de SP heeft zichzelf vorig jaar een riante loonsverhoging van 400 euro per maand gegeven. Zo ontvangt partijvoorzitter Ron Meyer een beloning van bijna 3.973 euro bruto per maand, voorheen 3.572 euro.
Dat meldt het AD. De partijtop heeft voor zichzelf een nieuwe loonschaal bedacht, omdat andere inkomsten door regelgeving wegvielen. Binnen de partij bestonden tot april 2016 vier verschillende loonschalen, maar het bestuur heeft vorig jaar een vijfde schaal geïntroduceerd, die voor de bestuurders zelf is bedoeld.
Tendentieus! Ik verdien niet meer, maar juist minder na techn wijziging. Rare aanval op partij waar Kamerleden en leiding max 2700 krijgen. 10:50 – 23 Jun 2017 · Heerlen, Nederland
Volgens partijvoorzitter Ron Meyer is de verhoging bedoeld als vervanging van een eerdere regeling, waarbij het bestuur een aparte toelage kreeg. Daarom is de verhoging volgens hem goed te verantwoorden. Hij spreekt tegen dat hij meer verdient. ‘Rare aanval,’ aldus Meyer, die in 2015 Jan Marijnissen opvolgde als voorzitter van de SP.
Volgens leden van de SP is dat echter minder vanzelfsprekend. Volgens het AD woedt er een interne discussie over de afdrachtregeling: zo moeten gemeenteraadsleden 75 procent van hun tegemoetkoming afstaan. Punt van kritiek is dat dit niet in verhouding staat tot de hoge werkdruk.
Afdrachtregeling
De belastingvoordelen die de SP geniet, leiden ook tot wrijving met politieke tegenstanders. Iedereen mag giften aan kerken, ideële instellingen en politieke partijen aftrekken van zijn belastbaar inkomen, mits de gift meer is dan 1 procent van het inkomen, met een maximum van 10 procent.
SP-Kamerleden staan rond 70 mille per jaar af. Ze mogen dus 7.000 euro fiscaal aftrekken. Die meevaller pikt de SP ook weer in. Omdat SP’ers door de partij worden verplicht te doneren, zou het in de praktijk gaan om niet-aftrekbare beroepskosten en niet om giften aan de partij. Lees meer
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Elsevier 23.06.2017 Het bestuur van de SP heeft zichzelf vorig jaar een riante loonsverhoging van 400 euro per maand gegeven. Zo ontvangt partijvoorzitter Ron Meyer een beloning van bijna 3.973 euro bruto per maand, voorheen 3.572 euro.
Dat meldt het AD. De partijtop heeft voor zichzelf een nieuwe loonschaal bedacht, omdat andere inkomsten door regelgeving wegvielen. Binnen de partij bestonden tot april 2016 vier verschillende loonschalen, maar het bestuur heeft vorig jaar een vijfde schaal geïntroduceerd, die voor de bestuurders zelf is bedoeld.
Volgens partijvoorzitter Ron Meyer is de verhoging bedoeld ter vervanging van een eerdere regeling, waarbij het bestuur een aparte toelage kreeg. Daarom is de verhoging volgens hem goed te verantwoorden. Ron Meyer volgde in 2015 Jan Marijnissen op als voorzitter van de Socialistische Partij.
Volgens leden van de SP is dat echter minder vanzelfsprekend. Volgens het AD woedt er een interne discussie over die afdrachtregeling: zo moeten gemeenteraadsleden 75 procent van hun tegemoetkoming afstaan. Punt van kritiek is dat dit niet in verhouding staat met de hoge werkdruk.
Afdrachtregeling
De belastingvoordelen die de SP geniet, leiden ook tot wrijving met politieke tegenstanders. Iedereen mag giften aan kerken, ideële instellingen en politieke partijen aftrekken van zijn belastbaar inkomen, mits de gift meer is dan 1 procent van het inkomen, met een maximum van 10 procent.
SP-Kamerleden staan rond 70.000 euro per jaar af. Ze mogen daarvan 7.000 euro fiscaal aftrekken. Dat fiscale douceurtje moet overigens ook naar de rekening van de SP worden gestuurd. Omdat SP’ers door de partij worden verplicht te doneren, zou het in de praktijk gaan om niet-aftrekbare beroepskosten en niet om giften aan de partij.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Telegraaf 17.06.2017 Het is geen enkel probleem dat SP-Kamerlid Sandra Beckerman met haar royale salaris een sociale huurwoning bezet houdt. Partijvoorzitter Ron Meyer zegt er zelfs ’trots’ op te zijn dat „onze Kamerleden in volksbuurten wonen en niet in Wassenaar of binnen de ring in Amsterdam”.
Meyer toont zich gepikeerd over de berichtgeving in deze krant over Beckermans woonsituatie. Al jaren is er in de Tweede Kamer discussie over mensen die met een goed inkomen een gesubsidieerde huurwoning van de markt houden, de zogenoemde scheefwoners. Maar de voorzitter van de partij die juist voor de minder bedeelden zegt op te komen, ziet dat heel anders.
Per tekstbericht, want de telefoon neemt hij niet op, reageert Meyer op de scheefwonende gepromoveerd archeologe: „Mag de thuiszorger of timmerman die in de Oosterparkwijk woont geen Kamerlid worden?”
Beckerman voert als excuus aan dat ze een flink deel van haar salaris aan de partij afdraagt en daarom lang niet zo veel te makken heeft als het lijkt. Het netto salaris dat een SP-Kamerlid overhoudt, is 2750 euro.
Meyer is op dit punt ook vol begrip: „SP’ers verdienen het loon van een leraar. Daardoor weten wij wel hoe gewone mensen leven.”
Meyer wijst er tevens op dat Beckerman „al tig jaar” in de Oosterparkwijk woont. „Dit is haar gemeenschap.” Op de constatering dat de buurt ook een vrije sector kent, gaat hij niet in.
Liever wijst de partijvoorzitter een andere boosdoener aan. „Het ware probleem is dat er door VVD-politiek veel te weinig betaalbare woningen gebouwd zijn.”
Telegraaf 16.06.2017 Het nieuwe SP-Kamerlid Sandra Beckerman woont ondanks haar royale salaris van 7705,27 euro bruto per maand in een sociale huurwoning. Dat onthulde de socialist zelf in een debat over hoge energierekeningen.
„In mijn wijk in Groningen zie je geen Tesla’s, maar mensen die hun energierekening niet kunnen betalen”, foeterde de parlementariër. Later in het debat werd duidelijk dat ze letterlijk woont tussen wat zij zelf ’klimaatpaupers’ noemt. „Ik heb een sociale huurwoning.”
Pikant detail is dat ze met haar vorige baan, gepromoveerd universitair docent archeologie in combinatie met het betaalde fractievoorzitterschap in de Provinciale Staten, ook al niet behoorde tot de allerarmsten van de noordelijke studentenstad.
Is zo’n verzamelinkomen niet te hoog voor een sociale huurwoning? „Nee helaas. Zoals heel veel jongeren heb ik altijd te maken gehad met flexibele en korte banen. Daardoor heb ik nooit zo’n hoog inkomen gehad en heel belangrijk: het lukte niet om een hypotheek te krijgen”, verdedigt de socialist haar gesubsidieerde residentie. „Als Kamerlid verdien ik meer, maar de SP heeft natuurlijk een afdrachtregeling. Ik verdien net zo veel als een gemiddelde leraar.”
In de Tweede Kamer wordt al jaren gediscussieerd over ’scheefwoners’. Dit zijn mensen met een hoog inkomen wonend in een spotgoedkope sociale huurwoning. Beckerman ziet dat allemaal anders: „Er moet gewoon heel veel gebouwd worden. De discussie over scheefwoners is een valse, want dan leg je de schuld neer bij de huurder. Bovendien kosten koopwoningen door de hypotheekrenteaftrek veel meer voor de overheid.”
Een aantal Kamerleden hoorde met klapperende oren aan hoe de SP’er zonder blikken of blozen haar onthulling deed. „Ik ben stomverbaasd”, zegt VVD-Kamerlid André Bosman.
Elsevier 16.06.2017 Kersvers Kamerlid Sandra Beckerman van de Socialistische Partij blijkt een ‘scheefwoner’ te zijn. Tijdens een debat over ‘klimaatpaupers’ zei de socialist dat ze in een sociale huurwoning woont.
In Groningen woont Beckerman in een sociale huurwoning, naar eigen zeggen tussen de ‘klimaatpaupers’: minder welgestelde Nederlanders die de rekening zouden betalen van de energietransitie.
Dat is opvallend. Over het algemeen worden sociale huurwoningen alleen toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot 35.739 per jaar. Woningcorporaties mogen 10 procent van hun sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen tussen de 35.739 en 39.874 per jaar.
Kamerleden verdienen over het algemeen bijna 92.460 euro per jaar. Merkwaardig is dat Beckerman zelf de omstreden afdrachtregeling van de SP aanhaalt ter verdediging van haar woonsituatie. Werknemers van de SP en politici die voor de partij werken, dragen een groot deel van hun salaris af aan de partij.
Door de afdrachten is de SP verreweg de rijkste partij van Nederland en kan ze de duurste campagnes voeren. Omdat politici hun salaris – dat ze van de staat krijgen – afdragen aan een politieke partij, wordt dat als gift aan de organisatie gezien. De giften worden afgetrokken van het belastbaar inkomen. Die meevaller pikt de SP direct in, terwijl SP’ers worden verplicht te doneren.
Het is dan ook schrijnend dat Beckerman naar die regeling van de SP wijst. ‘Ik verdien net zo veel als een gemiddelde leraar,’ aldus Beckerman tegen De Telegraaf. De krant berekende dat de politicus bij haar vorige banen ook al flink verdiende. Voor de verkiezingen werkte ze als gepromoveerd universitair docent archeologie en was ze fractievoorzitter in Provinciale Staten.
Beckerman (34) heeft naar eigen zeggen ‘zoals veel jongeren altijd te maken gehad met flexibele en korte banen’. ‘Daardoor heb ik nooit zo’n hoog inkomen gehad, en heel belangrijk: het lukte niet om een hypotheek te krijgen.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 16.06.2017 Het nieuwe SP-Kamerlid Sandra Beckerman woont ondanks haar royale salaris van 7705,27 euro bruto per maand in een sociale huurwoning. Dat onthulde de socialist zelf in een debat over hoge energierekeningen.
„In mijn wijk in Groningen zie je geen Tesla’s, maar mensen die hun energierekening niet kunnen betalen”, foeterde de parlementariër. Later in het debat werd duidelijk dat ze letterlijk woont tussen wat zij zelf ’klimaatpaupers’ noemt. „Ik heb een sociale huurwoning.”
Pikant detail is dat ze met haar vorige baan, gepromoveerd universitair docent archeologie in combinatie met het betaalde fractievoorzitterschap in de Provinciale Staten, ook al niet behoorde tot de allerarmsten van de noordelijke studentenstad.
Is zo’n verzamelinkomen niet te hoog voor een sociale huurwoning? „Nee helaas. Zoals heel veel jongeren heb ik altijd te maken gehad met flexibele en korte banen. Daardoor heb ik nooit zo’n hoog inkomen gehad en heel belangrijk: het lukte niet om een hypotheek te krijgen”, verdedigt de socialist haar gesubsidieerde residentie. „Als Kamerlid verdien ik meer, maar de SP heeft natuurlijk een afdrachtregeling. Ik verdien net zo veel als een gemiddelde leraar.”
In de Tweede Kamer wordt al jaren gediscussieerd over ’scheefwoners’. Dit zijn mensen met een hoog inkomen wonend in een spotgoedkope sociale huurwoning. Beckerman ziet dat allemaal anders: „Er moet gewoon heel veel gebouwd worden. De discussie over scheefwoners is een valse, want dan leg je de schuld neer bij de huurder. Bovendien kosten koopwoningen door de hypotheekrenteaftrek veel meer voor de overheid.”
Een aantal Kamerleden hoorde met klapperende oren aan hoe de SP’er zonder blikken of blozen haar onthulling deed. „Ik ben stomverbaasd”, zegt VVD-Kamerlid André Bosman.
Onderhandelaars VVD, CDA, D66 en ChristenUnie praten verder – Informateur Gerrit Zalm en de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie komen op maandag 3 juli 2017 opnieuw twee keer bij elkaar. De gesprekken zijn in de Tweede Kamer, in de Stadhouderskamer. Op vrijdagochtend 30 juni spraken de informateur en de onderhandelaars met voorzitter Mariëtte Hamer van de Sociaal-Economische Raad. In de middag volgde een onderlinge vergadering.
De onderhandelaars zijn:
VVD: Mark Rutte en Halbe Zijlstra
CDA: Sybrand van Haersma Buma en Pieter Heerma
D66: Alexander Pechtold en Wouter Koolmees
ChristenUnie: Gert-Jan Segers en Carola Schouten
ELKE WERKDAG ONDERHANDELEN
Onder leiding van informateur Zalm gaan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de komende tijd elke werkdag onderhandelen, maar snelheid in de formatie is geen doel op zich. Dat zei informateur Zalm woensdagavond 28 juni tijdens een korte persconferentie in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. Hij kondigde ook aan dat de Stadhouderskamer, in de Tweede Kamer, het centrum van de kabinetsformatie blijft. Wel zullen de onderhandelaars op maandag 10 en en dinsdag 11 juli ergens buiten Den Haag samenkomen.
GESPREKKEN MET DESKUNDIGEN
Informateur Zalm en de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie spraken op donderdag 29 juni met president Klaas Knot van de Nederlandsche Bank, directeur Laura van Geest van het Centraal Planbureau, voorzitter Manon Leijten van de Studiegroep Begrotingsruimte en directeur Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau.
KIEZERS STERK VERDEELD OVER MOGELIJK CENTRUMRECHTS KABINET – Aan de start van deze week vingen nieuwe onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie aan. Uit de Politieke Barometer van deze week verwachten de meeste kiezers dat deze partijen er wel uit gaan komen en daarmee een volgend kabinet kunnen vormen. Echter nog niet alle kiezers zijn er gerust op dat een kabinet tussen deze partijen goed is voor Nederland.
Slechts 35% van de Nederlanders geeft aan tevreden te zijn als er een kabinet komt tussen deze partijen. Daarnaast kan een derde dat (nog) niet beoordelen en is nog eens een derde ontevreden met een dergelijk kabinet.
Hij adviseert in zijn eindverslag dat een informateur van VVD-huize moet gaan onderzoeken of een kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie mogelijk is. Oud-minister Gerrit Zalm (VVD) is beschikbaar als nieuwe informateur. Tjeenk Willink overhandigde zijn eindverslag op dinsdag 27 juni aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib.
Informateur Herman Tjeenk Willink sprak op dinsdagmiddag 20 juni 2017 verder met fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) over de kabinetsformatie. Het gesprek is in het Tweede Kamergebouw, in de Stadhouderskamer. De informateur richt zich op een meerderheidskabinet waarvan in elk geval VVD, CDA en D66 deel uitmaken. Dat zei hij donderdagmiddag 15 juni tijdens een persconferentie in de Oude Zaal van de Tweede Kamer.
Informateur Tjeenk Willink zoekt verder naar mogelijkheden om een stabiel meerderheidskabinet te vormen “dat grote vraagstukken aanpakt”. Hij liet donderdag 16 juni weten dat hij na gesprekken met fractievoorzitters Rutte, Buma en Roemer (SP) heeft geconcludeerd dat het op ‘inhoudelijke gronden’ niet mogelijk is om een meerderheidskabinet te formeren met de PVV of de SP.
Op donderdagmiddag 16 juni had Tjeenk Willink een gesprek met fractievoorzitters Rutte, Buma en Pechtold. Eerder op de middag sprak hij afzonderlijk met D66-fractievoorzitter Pechtold over het vervolg van de formatie.
Informateur Herman Tjeenk Willink richt zich op een meerderheidskabinet waarvan in elk geval VVD, CDA en D66 deel uitmaken. Dat zei hij donderdagmiddag 15 juni 2017 in een persconferentie over de voortgang van de kabinetsformatie in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. Tjeenk Willink heeft na gesprekken met fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Emile Roemer (SP) geconcludeerd dat het op ‘inhoudelijke gronden’ niet mogelijk is om een meerderheidskabinet te formeren met de PVV of de SP.
Op woensdag 15 maart 2017 ging Nederland naar de stembus. Kiezers bepaalden zo welke 150 Nederlanders namens hen vier jaar lang volksvertegenwoordiger mogen zijn. 28 partijen deden mee aan de verkiezingen. De Tweede Kamerleden controleren de regering en maken en beoordelen wetsvoorstellen.
Net als tijdens de eerste formatiepoging, klapte de tweede ronde toen bleek dat de afstand tussen de partijen op het gebied van migratie te groot is. Al snel bleek dat GroenLinks geen handtekening wilde zetten onder het voorstel van informateur Tjeenk Willink, omdat het plan niet de bescherming zou bieden aan oorlogsvluchtelingen waar ze recht op hebben, aldus Klaver.
Volgens een peiling van RTL snapt ruim 55 procent van de GroenLinkskiezers niet waarom Klaver de handdoek in de ring gooit. Ook de Volkskrant publiceerde een aantal woedende brieven, van kiezers die zich door Klaver bedrogen voelen.
Na het mislukken van de formatiegesprekken reageert zelfs de ngo Vluchtelingenwerk Nederland verrast over het gewicht van het thema migratie. In een interview met De Telegraaf vraagt adjunct-directeur Jasper Kuipers zich af waarom migratie het grote struikelblok is: ‘In Zuid-Europa, waar echt problemen zijn, lukt het politiek wel.’
Telegraaf 14.06.2017
Internationale verdragen
Dat eindvoorstel gaat over de vraag of de Europese Unie (EU) deals mag sluiten met andere landen waarbij ze geld ontvangen in ruil voor het opvangen van migranten, naar het voorbeeld van de Turkijedeal die in 2015 werd gesloten.
Vluchtelingenwerk vindt het prijzenswaardig van Tjeenk Willink dat hij vastlegt dat de afspraken alleen mogen worden gemaakt wanneer alle partijen zich aan de internationale verdragen houden. ‘Dat biedt ook mogelijkheden om Turkije aan te spreken op het niet nakomen van de mensenrechten. Zo gaan daar veel kinderen niet naar school,’ aldus Kuipers, die daarmee verwijst naar een uitspraak van Klaver, die hij eerder op de dag gebruikte om zijn starre houding te rechtvaardigen.
Ferme kritiek op Klaver
Klavers koppigheid kon ook vanuit de Tweede Kamer op flinke kritiek rekenen. ‘Gesprekken liepen stuk op een punt waarover iedereen het eens is. De afspraken die de Europese Unie met Turkije heeft gemaakt zijn conform het internationaal recht, en bovendien effectief. Zelfs de meest linkse lidstaten van de Europese Unie zijn het hierover eens,’ zei premier Mark Rutte eerder op de dag.
Nu wenden de ogen zich weer langzaam tot de ChristenUnie. Die partij is weliswaar bereid te praten, maar dan moet er verandering in de houding van D66 komen. Gert-Jan Segers: ‘We kunnen niet eindeloos wachten op een nieuw kabinet.’ D66 wees een samenwerking met ChristenUnie eerder resoluut af, omdat de partijen op het gebied van medisch-ethische kwesties te zeer verschillen.
VVD en CDA hebben het natuurlijk ook aan zichzelf te wijten. Hadden ze de PVV vooraf níet uitgesloten, dan hadden ze Jesse Klaver (GroenLinks) onder druk kunnen zetten: ‘Blijf jij moeilijk doen over een rem op de massa-immigratie, dan wenden wij ons tot Wilders en dat wil jij zeker niet.’ Maar de leiders van de middenpartijen ontkenden pertinent die optie en doordat D66 feitelijk ook nog de ChristenUnie uitsluit, zit de formatie muurvast.
Pragmatisch zijn, is te moeilijk voor GroenLinks
GroenLinks wilde het onderste uit de kan. Volgens ‘verkenner’ Herman Tjeenk Willink was het verschil te overbruggen. Maar in plaats van pragmatisch te zijn, redeneerde Klaver teveel vanuit de eigen ideologische positie.
Volgens bronnen in de andere partijen boog hij voor de pro-immigratie-belangenorganisaties en actiegroepen, die in GroenLinks een flinke stem hebben. Klaver deed een beetje mee met de grote jongens over een nieuwe interpretatie van het Vluchtelingenverdrag maar eiste later toch weer dat grote aantallen vluchtelingen per vliegtuig naar Nederland werden overgebracht. Een onbegrijpelijke nederlagenstrategie.
De formatiegesprekken tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn mislukt, meldde informateur Herman Tjeenk Willink maandagavond. Langzaam maar zeker komt toch ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers weer in beeld. Hoe denkt hij over het onderwerp waarover de partijen het niet eens werden?
Hoe kijkt de ChristenUnie naar dit soort deals? Voor de verkiezingen zei ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers duidelijk het ‘eens’ te zijn met de stelling ‘een Libië-deal is onvermijdelijk’ die het Nederlands Dagblad hem voorlegde. ‘Er moet in Noord-Afrika onder strikte voorwaarden opvang komen. Libië is een volstrekte chaos. We kunnen het niet aan hen overlaten hoe mensen worden opgevangen. De VN-vluchtelingenorganisatie moet daarbij betrokken zijn. Als goede en veilige opvang geregeld kan worden, is zo’n deal een optie.’
AD 14.06.2017
Gaat D66 in zee met ChristenUnie?
Na de eerste formatiepoging tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks, schoof Segers kort aan tafel met D66-leider Alexander Pechtold. De gesprekken liepen op niets uit, onder meer omdat Pechtold een lijst met eisen zou hebben gehad, waaraan Segers moest voldoen om een plekje te verdienen aan de formatietafel.
Segers zegt dinsdag dat de situatie ‘onveranderd’ is. Volgens de CU-leider heeft Pechtold de deur dichtgedaan. ‘Pas als hij van gedachten verandert, komen wij in beeld.’
AD 14.06.2017
D66 geeft aan dat de partij niet in een kabinet wil met de ChristenUnie. De partij hoopt dat de SP of de PvdA een einde maakt aan de blokkades die ze hebben opgeworpen, om aan te sluiten bij de VVD, CDA en D66.
Pechtold sluit echter nog niet uit dat de partijen in zee gaan met gedoogsteun van de ChristenUnie. Progressief D66 staat vooral op het gebied van medisch-ethische lijnrecht tegenover de ChristenUnie.
Toch zegt de voorzitter van jongerenvereniging de Jonge Democraten wel wat te zien in samenwerking met de ChristenUnie, op voorwaarde dat de stappen niet worden teruggedraaid die D66 heeft gemaakt op het gebied van bijvoorbeeld wietregulering en andere ethische kwesties.
Elsevier 09.07.2017 Over een paar dagen is het vier maanden geleden dat we naar de stembus gingen en een nieuwe volksvertegenwoordiging kozen. Sindsdien zijn de politieke kopstukken bezig geweest om op basis daarvan een nieuwe regeringscoalitie te smeden.
Het einde is nog niet in zicht, met nog een afgesproken vakantie voor de boeg. Als een nieuw kabinet op Prinsjesdag in de Ridderzaal zit, is dat al een hele prestatie.
Genoeg hebben van het leven
Een belangrijke factor bij deze slakkengang is het principiële meningsverschil over de ‘voltooid leven’-wet. Daar begint het misverstand, want er zijn er twéé van: de ene is ingediend in oktober door minister Edith Schippers (VVD, Volksgezondheid), de andere is een initiatiefwet van het Tweede Kamerlid Pia Dijkstra (D66).
Tussen beide wetsontwerpen zijn fijnzinnige verschillen, maar die laat ik voor wat ze zijn. Grofweg komt het in beide gevallen neer op zelfgekozen beëindiging van het leven van een mens die niet ziek is maar domweg genoeg heeft van het leven.
De hulp die daarbij door anderen wordt gegeven is momenteel strafbaar en aan een dergelijke zelfdoding wordt door de samenleving niet meegewerkt omdat er geen sprake is van zichtbare ellende. Anders dan bij euthanasie die (wettelijk) mag plaatshebben als sprake is van ‘ondraaglijk en uitzichtloos lijden’.
Voor euthanasie hebben we een Euthanasiewet, waarmee we in de wereld voorop lopen. Behalve het zojuist genoemde fundamentele verschil, zijn er nog andere verschillen. Er is in het ene geval wel een objectieve norm, in het andere niet en in het ene geval komt er iemand aan te pas die in het bezit is van een artsendiploma, in het andere geval is een ‘stervensbegeleider’ voldoende, wat dat ook moge zijn.
De ‘voltooid leven’-wet is een nieuw ‘kroonjuweel’ van D66. Voor nogal wat mensen kan de wereld niet meer fatsoenlijk draaien zonder die wet. Voor anderen is het niet veel meer dan ten dele een doublure van de Euthanasiewet en ten dele een overbodige wet gezien de bestaande praktijk. En voor weer anderen is het strijdig met hun religieuze beleving.
Zo lijkt het alsof de scheidslijnen duidelijk zijn, maar dat is allerminst het geval. Een adviescommissie, door de regering ingesteld met als voorzitter prof. Schnabel – een D66-er – sabelde de wet neer, de KNMG -de beroepsgroep van artsen- wil er niets van weten. Het is nog vreemder. In gezelschappen stel ik geregeld dit onderwerp aan de orde en peil de meningen.
Die neigen steeds naar fifty-fifty, maar interessanter is dat de scheidslijnen niet duidelijk zijn. Mensen die in vrijwel alles dezelfde opvatting hebben, verschillen hier van opvatting en mensen die over vrijwel niets hetzelfde denken, zijn het hierin eens. In zo’n situatie moet je geen wet willen, maar de maatschappelijke ontwikkeling eerst zijn werk laten doen.
In een recent interview verwijst de oude staatsman Frits Korthals Altes (VVD) naar de wettelijke regeling van euthanasie en abortus, waarbij hij als minister betrokken was. Je moet bij dergelijke fundamentele levensvraagstukken niet te hard van stapel willen lopen, vindt hij. En: “De helft plus één is niet voldoende. Je moet draagvlak hebben.”
Trekken aan een dood paard
U zult mij niet horen zeggen dat materiële thema’s als salarisverhoging voor onderwijzers of versterking van onze krijgsmacht belangrijker zijn dan immateriële. Ze zijn beide even belangrijk en als ik moet kiezen vind ik immateriële zelfs belangrijker. Maar drammerig trekken aan een dood paard of netter gezegd: iets per se willen regelen dat daarvoor (nog) niet rijp is, is een beetje gênant.
En als je daarmee maanden vermorst terwijl de Noord-Koreaanse kernproeven dagelijks werk zijn, Donald Trump op vergelding hint, de G20-top nauwelijks iets heeft opgeleverd, een nieuwe crisis zich volgens deskundigen aankondigt en het IS-kalifaat zijn laatste uren beleeft, is dat haast (politiek) misdadig.
Als de Noord-Koreaanse langeafstandsraketten zijn geperfectioneerd en de jihadisten massaal terugkeren, hebben we allemaal een voltooid leven.
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Schrijft geregeld voor elsevierweekblad.nl
Raadslid Ilhame Saadi heeft zich uit de fractie van de PvdA in Amsterdam teruggetrokken vanwege een burenruzie waarin zij verwikkeld is.
De burenruzie zou haar werk als raadslid belemmeren, maakt Saadi bekend. Ze zat in raadscommissies Economische Zaken, Gemeentebedrijven en Deelnemingen.
raadslid Ilham Saadi (PvdA)
De redactie van Het Parool zegt dinsdag een artikel over de zaak te publiceren en verwacht dat Saadi daarom maandagavond is opgestapt. De krant stelt dat er buren bij de politie en bij woningcorporatie Eigen Haard hebben geklaagd over bedreigingen en overlast door de politica.
De politie wil hierover geen uitspraken doen tegen NU.nl. Eigen Haard bevestigt dat er ‘gedoe is’ in de buurt, maar wil hier niet verder op ingaan.
Saadi ontkent dat zij degene is die de overlast veroorzaakt. Volgens haar vormen haar buren ‘een complot om haar de mond te snoeren’. Ze zegt aangifte te gaan doen van laster en smaad.
raadslid Carolien de Heer (PvdA)
Niet alleen met de buren
Het Amsterdamse gemeenteraadslid Ilham Saadi (PvdA) heeft ook ruzie gehad met haar mederaadslid Carolien de Heer (PvdA). Deze ruzie loopt volgens de Telegraaf zó uit de hand dat De Heer bij de parijtop heeft geklaagd over ‘gegil en bedreigingen’ van Saadi.
De Telegraaf suggereerde dat het nog een kwestie van tijd is voordat Saadi haar bureau kan leegruimen en de toch al zo kleine PvdA met slechts negen zeteltjes in de Raad achterlaat.
De ruzie tussen de twee dames zou gaan over het feit dat De Heer net iets succesvoller is dan Saadi en dat Saadi jaloers is dat De Heer alle aandacht naar zich toe trekt. Saadi zou De Heer daarom op zeker moment, heel solidair en sociaal betrokken, hebben uitgescholden.
Telegraaf 13.06.2017 Door een hoogoplopende burenruzie heeft het Amsterdamse PvdA-raadslid Ilhame Saadi haar werkzaamheden als gemeenteraadslid neergelegd. Nadat lokale media over het conflict wilden publiceren, besloot ze de handdoek in de ring te gooien.
Volgens Het Parool zou Saadi al jaren ruzie hebben met haar buren. Zij klagen over jarenlange bedreigingen, intimidaties en beledigingen door Saaidi. „Sinds zij hier woont is het leven in dit pand een hel”, schrijft een van de buren in een brief aan woningbouwvereniging Eigen Haard.
Saadi kwam binnen de partij al eerder in opspraak. In 2015 berichtte deze krant over een ruzie binnen de partij, waarbij Saadi beschuldigd werd van ‘gegil en bedreigingen’. Zelf ontkende ze dat later, maar het bestuur bevestigde dat er een bemiddelingsproces was opgestart.
Een woordvoerder van de partij bevestigt dat Saadi vanochtend haar ontslag heeft ingediend bij de griffie en de burgemeester naar aanleiding van het conflict met haar buren. In een verklaring laat ze weten dat ze aangifte gaat doen van smaad en laster tegen de betrokkenen. “Ik wil strijden tegen deze aantijgingen als Amsterdammer en niet als raadslid. Ik snap dat deze aantijgingen mijn werk als raadslid belemmeren. Daarom treed ik voorlopig terug.’
Fractievoorzitter Marjolein Moorman begrijpt het besluit. ‘Ik vind het verstandig van Ilhame dat ze beseft dat ze geen raadslid kan zijn, totdat dit is opgelost. Dat zou niet goed voor haar en niet goed voor de PvdA zijn.’
AD 12.06.2017 Raadslid Ilhame Saadi stapt uit de fractie van de PvdA. Saadi is verwikkeld in een hoogoplopend en slepend conflict met haar buren.
Het Parool zou daarover publiceren. Vooruitlopend op die berichtgeving heeft Saadi maandagavond besloten om voorlopig terug te treden als raadslid.
Saadi heeft al jaren ruzie met haar buren van haar etagewoning in De Pijp. Meerdere buren, die uit angst voor represailles alleen anoniem hun verhaal wilden doen, klagen over jarenlange bedreigingen, intimidaties en beledigingen door Saadi. Bij de ruzies is meermaals de politie ingeschakeld.
Aangifte
Een buurvrouw overweegt aangifte te gaan doen tegen Saadi, een van de andere buren dreigde met juridische stappen. Ze zeggen zich niet meer veilig te voelen in hun trappenhuis. “Sinds zij hier woont is het leven in dit pand een hel,” schrijft een van de buren in een brief aan woningbouwvereniging Eigen Haard.
Saadi, die sinds 2014 raadslid is, ontkent dat zij degene is die de overlast veroorzaakt. Ook zij heeft meermaals geklaagd bij Eigen Haard over haar buren, onder meer over geluidsoverlast. Volgens haar vormen de buren samen een ‘complot om haar de mond te snoeren’. Ze zegt aangifte te gaan doen van smaad en laster tegen de betrokkenen. Haar raadswerk legt ze daarom neer.
Strijden als Amsterdammer
“Ik wil strijden tegen deze aantijgingen als Amsterdammer en niet als raadslid. Ik snap dat deze aantijgingen mijn werk als raadslid belemmeren. Daarom treed ik voorlopig terug.”
PvdA-fractievoorzitter Marjolein Moorman was niet op de hoogte van de slepende burenruzies waarin Saadi is verwikkeld. “Ik schrik hier erg van,” zei ze desgevraagd tegen Het Parool. De kwestie is maandagavond in de fractie besproken, met het ‘voorlopige vertrek’ van Saadi als uitkomst.
Mocht Saadi in de toekomst ‘van alle blaam zijn gezuiverd’ en er een plek in de fractie vrijkomen, dan is ze weer welkom. “Ik vind het verstandig dat ze beseft dat ze geen raadslid kan zijn totdat dit is opgelost. Dat zou niet goed voor haar en niet goed voor de PvdA zijn,” zegt Moorman.
Parool 12.06.2017 Raadslid Ilhame Saadi stapt uit de fractie van de PvdA. Saadi is verwikkeld in een hoogoplopend en slepend conflict met haar buren.
Het Parool zou daarover publiceren. Vooruitlopend op die berichtgeving heeft Saadi maandagavond besloten om voorlopig terug te treden als raadslid.
Saadi heeft al jaren ruzie met haar buren van haar etagewoning in De Pijp. Meerdere buren, die uit angst voor represailles alleen anoniem hun verhaal wilden doen, klagen over jarenlange bedreigingen, intimidaties en beledigingen door Saadi. Bij de ruzies is meermaals de politie ingeschakeld.
Aangifte
Een buurvrouw overweegt aangifte te gaan doen tegen Saadi, een van de andere buren dreigde met juridische stappen. Ze zeggen zich niet meer veilig te voelen in hun trappenhuis. “Sinds zij hier woont is het leven in dit pand een hel,” schrijft een van de buren in een brief aan woningbouwvereniging Eigen Haard.
Saadi, die sinds 2014 raadslid is, ontkent dat zij degene is die de overlast veroorzaakt. Ook zij heeft meermaals geklaagd bij Eigen Haard over haar buren, onder meer over geluidsoverlast. Volgens haar vormen de buren samen een ‘complot om haar de mond te snoeren’. Ze zegt aangifte te gaan doen van smaad en laster tegen de betrokkenen. Haar raadswerk legt ze daarom neer.
Strijden als Amsterdammer
“Ik wil strijden tegen deze aantijgingen als Amsterdammer en niet als raadslid. Ik snap dat deze aantijgingen mijn werk als raadslid belemmeren. Daarom treed ik voorlopig terug.”
PvdA-fractievoorzitter Marjolein Moorman was niet op de hoogte van de slepende burenruzies waarin Saadi is verwikkeld. “Ik schrik hier erg van,” zei ze desgevraagd tegen Het Parool. De kwestie is maandagavond in de fractie besproken, met het ‘voorlopige vertrek’ van Saadi als uitkomst.
Mocht Saadi in de toekomst ‘van alle blaam zijn gezuiverd’ en er een plek in de fractie vrijkomen, dan is ze weer welkom. “Ik vind het verstandig dat ze beseft dat ze geen raadslid kan zijn totdat dit is opgelost. Dat zou niet goed voor haar en niet goed voor de PvdA zijn,” zegt Moorman.
Het huidige partijbestuur heeft in aanloop naar de verkiezingen mensen van buiten de partij op de lijst gezet als kandidaten voor de Tweede Kamer. Bij een aantal verstokte 50Plus-leden wekte dat wrevel.
Het schuurt opnieuw nu Jan Zoetelief naar voren is geschoven als opvolger van scheidend partijvoorzitter Jan Nagel. Anderen azen op zijn plekje en voelen zich niet serieus genomen.
Donderdagavond 08.06.2017 kwamen de voorzitters van alle twaalf 50Plus-afdelingen met vertegenwoordigers van het partijbestuur in Utrecht bij elkaar voor een crisisberaad.
Op de agenda stonden twee punten: een dreigend kort geding van één van de leden van het bestuur tegen de andere leden en een motie van wantrouwen tegen het hoofdbestuur, ingediend door veertien partijleden. “Het hoofdbestuur heeft in de afgelopen periode veel onzorgvuldige, verkeerde en onrechtmatige beslissingen genomen”, schrijven de indieners.
De start van hun grieven gaat in ieder geval een dik half jaar terug, naar het vorige partijcongres van 50Plus. Daar liep een flink aantal leden ontevreden weg na een conflict over de kandidatenlijst. Mensen die hun sporen in de partij verdiend hadden, voelden zich als kandidaat-Kamerlid gepasseerd. Daar kwam een flink aantal ferme besluiten van het bestuur overheen, zoals het royement van de Noord-Hollandse afdelingsvoorzitter Nico de Vos.
Hij zou een schoolreisje naar het Binnenhof met de klas van zijn kleindochter uit de partijkas hebben gefinancierd, maar later bleek dat met toestemming van de Tweede-Kamerfractie te zijn geweest. De zaak werd uitgepraat, maar zijn voorzitterschap kreeg De Vos niet meer terug.
Toen volgde in maart de verkiezingsuitslag, die nogal tegenviel. 50Plus kreeg 4 Kamerzetels, maar lang voorspelden de peilingen er meer.
Ook de voorgedragen nieuwe partijvoorzitter kan de goedkeuring van de ontevreden leden niet wegdragen. Deze Jan Zoetelief is op dit moment wethouder in Nijmegen en volgens de statuten van 50Plus is de functie van partijvoorzitter niet te combineren met een andere partijpolitieke functie.
Tenslotte is er nog de positie van Adriana Hernandez, die op dit moment nog lid is van het partijbestuur. “Opzeggen vertrouwen in bestuurslid Hernandez”, vermeldt de congresagenda voor 17 juni. Nu wil het geval dat bestuurslid Hernandez de levenspartner is van de initiatiefnemer van de motie van wantrouwen, Dick Schouw. “Waarom de bestuursleden het hem zelf niet vroegen, weet ik niet, maar ze vroegen mij een paar maanden geleden of Dick lid was van een bepaalde groep boze leden”, zegt Hernandez. “Ik heb hem dat gevraagd. Hij zei van niet. Dat heb ik het bestuur toen verteld.”
Kort geding
Dick Schouw vult aan: “Maar ergens in de notulen van een vergadering werd mijn naam genoemd als ‘vertegenwoordiger’ van die groep. Toen concludeerde het bestuur dat Adriana hen verkeerd had voorgelicht.” Schouw en Hernandez werden in 2012 al eens geroyeerd. Pas na een kort geding, waarin zij gelijk kregen, konden ze bij de partij terugkeren. Hernandez is sindsdien bestuurslid.
Ook nu dreigt Hernandez met een kort geding. Ze vindt dat haar goede naam wordt aangetast door de congresagenda. “Ik heb mijn werk altijd naar behoren gedaan”, zegt ze. “Zo kun je leden niet behandelen.”
Hernandez noemt het huidige conflict ‘een kleine revolutie’. “Ik hoop dat ze het punt nog van de agenda halen. Dan dien ik de zaak niet in. Doen ze dat niet, dan zien we elkaar voor de rechter.”
50Plus heeft een lange geschiedenis van conflicten. In de Tweede Kamer scheidden de wegen van de Norbert Klein en Martine Baaij, die later werd opgevolgd door Henk Krol. In de partij-organisatie heeft het vaker gerommeld. In 2011 trok Michiel van Hulten zich terug, een jaar later vertrok senator Kees de Lange.
Beoogd partijvoorzitter Jan Zoetelief ontkent dat er ‘gedoe’ is in de partij. In het AD zei hij dat de opstandige partijleden een hele kleine minderheid’ zijn. “Deze mensen willen iedere keer hun eigen weg gaan. We zijn er een beetje klaar mee.”
Muiterij
Een slepend conflict escaleerde binnen de partij. Het bestuur wil bestuurslid Adriana Hernández op de ledenvergadering van volgende week zaterdag laten afzetten. Ze zou samenspannen met haar partner Dick Schouw, die samen met anderen een motie van wantrouwen tegen het bestuur heeft ingediend en zelf partijvoorzitter wil worden. Het tweetal werd in 2013 al eens geroyeerd, maar kreeg destijds al gauw eerherstel.
50Plus kiest 17 juni 2017 hoe dan ook een nieuwe voorzitter, omdat oprichter, erelid en senator Nagel aftreedt. De partijtop wil dat de Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief Nagel opvolgt, maar een deel van de partij gaat dat te snel. Zoetelief en zijn medestanders staan vernieuwing van de partij in de weg, aldus Schouw.
’Campagne teleurstellend verlopen’
Volgens Schouw en co is het huidige bestuur niet tegen zijn taak opgewassen. Dat brak de partij al op in de „teleurstellend verlopen” campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het dreigt volgens hen opnieuw mis te gaan in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. Het bestuur zou kritische leden bovendien de mond snoeren.
Mocht het bestuur echter alsnog instemmen met een onafhankelijke commissie die plannen moet gaan maken om de partij te vernieuwen, dan staken de opstandige leden hun verzet, belooft Schouw. „Wij willen ook al deze ellende niet.”
VK 17.06.2017 De messen waren geslepen voor de algemene ledenvergadering waarin 50Plus zijn nieuwe voorzitter zou kiezen. Bij de ingang van theater Gooiland deelden de medestanders van Dick Schouw, oppositietijger van de ouderenpartij, diens programma uit. Zijn tegenstanders hadden twee uitzendkrachten ingehuurd om buiten folders met ‘Stem niet op Dick Schouw’ uit te delen. Wat scheidend voorzitter Jan Nagel er toe noopte namens het bestuur afstand te nemen van dergelijke praktijken.
Schouw heeft het niet gehaald. Dik verslagen door de Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief, die met steun van het bestuur 143 van de 257 stemmen haalde en dus in één ronde werd verkozen.
Daar ging wel wat aan vooraf. De sfeer in 50Plus doet soms denken aan die van de oude PvdA. Leden die elkaar het licht in de ogen niet gunnen, eindeloze stromen moties en amendementen, gesteggel over statuten, huishoudelijk reglementen en de kwaliteiten van de vergadervoorzitter.
Het is meer theater dan een politieke partij, aldus Partijlid Bertil Fortrie.
Drie uur lang bakkeleiden de leden achter gesloten deuren over de opvolging van Nagel. Met gekwelde gezichten ontvluchtten sommigen even de hitte van de theaterzaal, om de benen te strekken en de handen te wassen. ‘Het is meer theater dan een politieke partij’, zegt het Brabantse partijlid Bertil Fortrie.
Want voordat er over een nieuwe voorzitter kan worden gestemd, moet een ander vuiltje worden opgeruimd. Het bestuur heeft het vertrouwen opgezegd in medebestuurslid Hernandez, tevens levenspartner van Schouw. Omdat Hernandez niet vrijwillig opstapt, en juist overtuigd is dat de andere bestuursleden niet naar behoren functioneren, wordt die kwestie aangehouden tot na de zomer.
Motie
Ver voor de vergadering was door Schouw en enkele anderen een motie ingediend die het hele bestuur opriep op te stappen, met medeneming van de partijstatuten. Die motie ging na en gesprek van tafel. In plaats daarvan werd een motie ‘partijvernieuwing’ opgesteld. Warin iederen zich leek te kunnen vinden. Ook die eenheid hield niet lang stand.
Het is anders dan Nagel zich zal hebben voorgesteld toen hij de voorzittershamer vorig jaar voor één jaar overnam. Hij zou de partij in rustig vaarwater brengen, en naar een knappe verkiezingsuitslag loodsen. De vier zetels die 50Plus haalde zijn respectabel maar niet meer dan dat ‘Ik weet dat velen van jullie teleurgesteld zijn door die uitslag’, zei lijsttrekker Henk Krol. En rustig vaarwater is nog niet in zicht.
We gaan voor partijvernieuwing. We willen de leden meer laten meedenken. Het moet minder centralistisch en meer met een luisterend oor, aldus Voorzitter Zoetelief direct na zijn verkiezing.
Na weer een jaar Nagelocratie – met als kenmerk een centraal geleide partijorganisatie – wil 50Plus zich nu omvormen tot een echte ledendemocratie. Voorzitter Zoetelief zegt het direct na zijn verkiezing. ‘We gaan voor partijvernieuwing. We willen de leden meer laten meedenken. Het moet minder centralistisch en meer met een luisterend oor.’ Zijn tegenstrever Schouw wil hij zeker geen oproerkraaier noemen. ‘Hij zit scherp in het debat.’ Ook die wil mer betrokkenheid van de leden.
Fase in een leerproces – dat is de typering die veel 50Plussers die de vergaderzaal even ontvluchten voor in de mond ligt. Zoals Albert Huizeling, die ochtend om zes uur op Amerland op de veerboot gestapt om de vergadering bij te wonen. ‘Het is een nieuwe partij die leeft. Daar horen groeistuipen bij.’
Roddel en achterklap
Irene van Breemen-Schneider, aspirant raadslid in Leeuwarden, ziet het anders. ‘Wat hier gebeurt is allemaal roddel en achterklap’, zegt ze. ‘Het gaat hier meer om personen dan om inhoud. Afschuwelijk gewoon.’ Jan Waterlander, Statenlid uit Friesland, gooit het op de bestuursstijl van Nagel. ‘Veel te centralistisch. We moeten uitkijken dat de boel niet instort.’ ‘Je kunt in elk geval niet zeggen dat we een applausmachine zijn’, vindt Gerrit-Jan van Otterloo, nummer vijf op de lijst bij de Kamerverkiezingen.
In de zaal loopt het zuurstoftekort verder op. Kratten met waterflessen worden aangevoerd, vergaderstukken worden gebruikt om koelte toe te wuiven. Een verzoek van Leonie Sazias, de nummer twee van de Kamerfractie, om mee te mogen denken over partijvernieuwing – ‘ik sta te popelen’- stuit op een zo hevig verzet dat ze het voorstel vanwege de lieve vrede maar weer intrekt.
”Jan’ en ‘terughoudend’, dat zijn twee begrippen die niet met elkaar matchen’, zegt fractieleider Krol in zijn afscheidstoespraak voor Nagel. ‘Toch gaat Jan het wel proberen.’ En ook 50Plus gaat het proberen, een leven zonder Nagelocratie. Het zou zomaar kunnen dat blijkt dat de twee niet buiten elkaar kunnen. Krol beseft dat ook: ‘Één ding moet je beloven Jan. Als we je nodig hebben, wil je dan altijd de telefoon opnemen?’
Trouw 17.06.2017 Het bestuur van 50Plus moest voor het congres van vandaag alles op alles zetten, maar na eindeloos gekrakeel heeft de partij besloten een grootse toekomst tegemoet te gaan– al weet je dat nooit: ruzie ligt altijd op de loer.
Het heeft iets raars, maar toch is het zo: wie je ook spreekt van het bestuur van 50Plus, steeds roept men het beeld op van de puber. Groeistuipen, zelfstandig worden, loslaten, die woorden die ouders van vijftienjarigen sussend tegen elkaar zeggen, die zeggen de bestuurders van 50Plus over hun partij, hun leden.
Tot ze vandaag uiteindelijk een hoek omsloegen. De ouderenpartij met puberteitsperikelen zette nieuwe stappen op de lange weg naar volwassenheid, door woorden te gebruiken als ‘transparant’ en ‘open’ en door beloftes. Dat leden méér te zeggen zullen krijgen. Toch blijft een vraag de komende jaren boven de markt hangen: Kan 50Plus het zonder oprichter Jan Nagel?
Het aanstaand vertrek van de oprichter-schuinestreep-voorzitter Nagel leverde al maanden vóór zijn daadwerkelijk opstappen een stammenstrijd op. Al sinds een wat te gesmeerd verlopen partijcongres in december waarbij de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer iets té gemakkelijk werd vastgesteld – die stond vol mensen die nog nooit eerder een folder voor 50Plus hadden rondgebracht, maar elders sporen verdienden.
Hoezo dat, meenden de hardwerkende partijfolderaars, zeker toen die te verstaan kregen dat de partij nog te jong was voor deelname aan tachtig gemeenteraadsverkiezingen. Dat het bestuur eerder dacht aan tien, hooguit twintig. Het was nog overzichtelijk geweest als 50Plus daarna een zetel of twaalf veroverd had. Maar toen de verkiezingsuitkomst vier zetels telde, was de boot aan. Ruzie in de partij: alweer.
Paardenmiddelen
Paardenmiddelen had het partijbestuur nodig om dat het hoofd te bieden. Zo werd de afgelopen weken mevrouw Adriana Hernandez uit het bestuur gekieperd, terwijl tegelijk voorzitter Jan Nagel er alles aan deed om een motie van wantrouwen op het congres te voorkomen.
Op dat congres, vandaag, moest hij de leden voorstellen om het deel waarin zonder twijfel geruzied zou worden, achter gesloten deuren te behandelen. “Ik was laatst voor een routinecontrole in het ziekenhuis”, zei hij tegen zijn leden. “Daar kwam een verpleegster op me af. Ze zei: ik heb op uw partij gestemd, maar ik zal dat niet snel weer doen. Ik hou niet van ruziezoekers.”
Hij kreeg gelijk van zijn leden: de verwijten die in de ochtend over tafel gingen, konden door de buitenwacht maar beter niet gehoord worden. Terwijl driehonderd leden binnen dingen tegen elkaar zeiden als: ‘dit is geen partij, maar een kinderpartijtje’, stonden de journalisten buiten, wachtend tot ze konden opschrijven welke van de vier voorzitterskandidaten de meeste stemmen zou krijgen.
Zou dat Jan Zoetelief zijn, de kandidaat die het partijbestuur graag wilde,of toch Dick Schouw, de afdelingsvoorzitter uit Brabant die de laatste weken steeds bozer werd op het bestuur?
Of de verkiezing helemaal eerlijk verliep werd in het andere kamp betwijfeld, maar de uitkomst was Zoetelief, die onmiddellijk meer zeggenschap voor leden beloofde. Of hij het gezag van Nagel kan evenaren blijft nog even een vraag.
“Ik heb de afgelopen acht jaar de partij opgebouwd, soms met een strakke en harde lijn”, gaf Nagel hem bij zijn afscheid als advies mee. “Dat is bij een nieuwe partij soms nodig en zeker bij een ouderenpartij die bij voorbaat een bepaalde reputatie heeft.”
NU 17.06.2017 De leden van 50PLUS hebben zaterdag tijdens een partijbijeenkomst in Hilversum Jan Zoetelief gekozen tot nieuwe partijvoorzitter. Hij volgt partijoprichter Jan Nagel op, die zijn functie neerlegt maar wel actief blijft bij de partij.
Zoetelief, wethouder in Nijmegen, was voorgedragen door het bestuur. Hij verwierf tijdens de bijeenkomst 143 van de 257 uitgebrachte stemmen. De voormalige Hilversumse wethouder Arno Haye werd tweede. Dick Schouw, die hard oppositie voerde tegen het partijbestuur, eindigde als derde met slechts 44 stemmen.
Zoetelief zei in een reactie dat 50PLUS nu een ”stabiele toekomst” tegemoet komt, met ruimte voor discussie voor alle leden. ”Ook degenen die niet op mij gestemd hebben.”
Mocht Schouw gewonnen hebben, dan ”hadden we diep moeten ademhalen en ons achter de oren krabben”, aldus Zoetelief. Ook fractievoorzitter Henk Krol toonde zich opgelucht dat de door het bestuur voorgedragen kandidaat nu voorzitter is geworden.
Krol noemde Zoetelief eerder ”de juiste man om de volgende stap te zetten” en de partij dichter bij de leden te brengen.
Conflicten
50PLUS was de afgelopen dagen het toneel van hevige interne conflicten. Een deel van de leden vindt de verkiezingsuitslag, waarbij de partij vier Kamerzetels haalde, teleurstellend. Ze verwijt het partijbestuur dat het vernieuwing in de weg staat.
Schouw voerde het kamp van ontevredenen aan. Hij is de partner van Adriana Hernandez, een bestuurslid dat overhoop ligt met de rest. Het bestuur wil van haar af.
Jan Nagel
Partijleider Krol stak op de bijeenkomst uitvoering de loftrompet over scheidend voorzitter Jan Nagel. Hij noemde hem ”dwars, maar altijd met de beste bedoeling”. Nagel zelf – nog net 77 – lijkt nog niet echt van plan de politiek voor gezien te houden.
Nagel verwees in zijn afscheidsrede naar de Duitse bondskanselier Konrad Adenauer, die actief bleef tot hij diep in de tachtig was.
Telegraaf 17.06.2017 Het partijbestuur van 50PLUS heeft zijn zin: Jan Zoetelief is tijdens de ledenvergadering van de partij gekozen tot nieuwe partijvoorzitter. Hij volgt daarmee Jan Nagel op, de oprichter van 50PLUS, tevens senator.
Tijdens het congres in Hilversum werd achter gesloten deuren besloten over de nieuwe partijvoorzitter; de partij voelde er niet voor de vuile was buiten te hangen. Bij 50PLUS, dat bij de laatste verkiezingen vier zetels in de Tweede Kamer kreeg, stak de onrust afgelopen tijd weer de kop op. Eerst was er onvrede over de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer, die ondemocratisch tot stand zou zijn gekomen. Een ’vreemdelingenlegioen’ noemden critici de eerste tien, die vooral van buiten de partij afkomstig waren.
Ook over Jan Zoetelief brak opstand uit. Het partijbestuur zou met voorkeurskandidaat Zoetelief de andere drie gegadigden wegdrukken. Vooral tegenkandidaat Dick Schouw, notoir onruststoker binnen de partij, liet luid van zich horen. Hij pleitte voor meer openheid in de partij, maar in de stemming dolf hij het onderspit.
Schouw stond nog op een andere manier in de belangstelling. Zijn partner Adriana Hernandez is al jarenlang dissident in het partijbestuur. De overige acht leden van het partijbestuur zegde het vertrouwen in haar op. In een volgende vergadering stemmen de leden daarover.
Ook zaterdag werd er nog het nodige gemopperd. „Alleen maar machtswellustige mannen”, vond Irene van Bremen uit Leeuwarden. „Angst en wantrouwen overheersen bij het bestuur”, zei Fries Statenlid Jan Waterlander.
De nieuwe partijvoorzitter Jan Zoetelief beloofde werk te maken van ’verbinding’ en democratisering in de partij. Ook dissidenten als Schouw en Hernandez horen er ’gewoon bij’, zo zei hij.
AD 17.06.2017 Een staande ovatie van zijn partijcongres valt Jan Nagel ten deel als hij zaterdagmiddag in het Gooilandtheater in Hilversum afscheid neemt als partijvoorzitter. De oprichter, de man die met strakke hand zijn soms muitende partij regeerde, laat het partijvoorzitterschap aan zijn opvolger Jan Zoetelief.
Zoetelief kreeg een ruime meerderheid van de stemmen. Hij werd gekozen tijdens een besloten dele van de vergadering. De pers mocht daar niet bij zijn. Zoetelief kondigde na zijn verkiezing aan de vernieuwingsopdracht van de leden serieus te nemen en hen meer invloed te geven.
,,Ik ben de voorzitter van de vernieuwing, openheid en stabiele groei’’ stelt Zoetelief. Zijn grote tegenstrever Dick Schouw werd slechts derde.
Henk Krol vertelde in zijn toespraak hoe Jan Nagel hem na zijn vertrek uit de Tweede Kamer weer had overgehaald terug te keren naar Den Haag. Slechts 15 minuten bedenktijd had hij gekregen. Daarna moest hij mee naar Nieuwspoort voor een persconferentie: ,,De pers zit al te wachten.’’
Dankbaar
Nagel toonde zich dankbaar voor de mooie woorden van Krol: ,,Er zijn maar weinig partijvoorzitters die bij leven zo’n mooi in memoriam horen.’’ Op zijn beurt schetste Jan Nagel de opkomst van 50PLUS: ,,Deze partij heeft zich genesteld en is niet meer weg te denken uit de Nederlandse samenleving.’’ Nagel dankte vooral zijn vrouw Yvonne, ,,Met wie ik al 54 jaar ben getrouwd en die duizenden koppen koffie bij ons thuis serveerde tijdens vergaderingen.’’
VK 17.06.2017 Oprichter en voorzitter Jan Nagel van 50Plus zwaait vandaag tijdens de algemene vergadering af bij de partij. Zijn gedoodverfde opvolger is de Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief, maar de voorzitterswissel gaat gepaard met veel commotie.
Nagel is de strenge vader die ‘het kindje’ 50Plus met ‘strakke regie’ heeft grootgebracht. Het is de vraag of de partij zonder hem kan. Dick Schouw, een van de vier kandidaten om Nagel op te volgen, stuurt al wekenlang boze mails naar het partijbestuur. Een deel van het bestuur zou de partij hebben gekaapt, meent hij. Zijn speerpunt: 50Plus moet afrekenen met de dubbele petten in de gelederen en geen politici meer op bestuursfuncties zetten.
Jan Zoetelief heeft de steun van het bestuur. ‘De fundamenten zijn gelegd, nu is het zaak te vernieuwen en veel meer de leden erbij te betrekken.’ Hij wil zoeken naar de gemene deler. ‘We hebben voormalige SP’ers, PVV’ers, PvdA’ers, van alles. Over zeven jaar is de helft van Nederland ouder dan 50. We zijn een partij voor iedereen.’
Over zeven jaar is de helft van Nederland ouder dan 50. We zijn een partij voor iedereen
Volgens fractievoorzitter Henk Krol lijdt zijn partij aan de ‘kuren’ die horen bij het volwassen worden. Omdat 50Plus nog niet in gemeenteraden is vertegenwoordigd, kunnen veel leden ‘hun energie niet kwijt’, is zijn analyse.
Daarin kan volgend jaar verandering komen. 50Plus kan in zo’n dertig gemeenten in de raad komen, schat Krol. Toch is het volgens hem goed dat Nagel in 2014 lokale deelname tegenhield. ‘Dat is de slimheid van Jan. Die wist dat als je stappen te snel zet, je te gronde gaat.’
Nagel zelf zegt klaar te zijn voor zijn vertrek. ‘Een nieuwe voorzitter moet je alle ruimte geven. Je moet je er niet al te hinderlijk mee bemoeien.’
50Plus is zijn huzarenstuk. De politieke rot Nagel (77) was eerder drijvende kracht achter Leefbaar Nederland, PRDV en OOKU. Die partijen handhaafden zich niet in de landelijke politiek. Maar met 50Plus is het wel gelukt: een politiek project dat ook na verkiezingen standhoudt in de Tweede Kamer.
De partij benoemde hem speciaal voor deze campagne nog één keer – voor de periode van een jaar – tot voorzitter, al schreven de statuten voor dat hij als Eerste Kamerlid niet ook tegelijk de voorzitterspet mocht dragen.
De partij is, met vier zetels in de Tweede Kamer, net te klein om een rol te spelen in de formatie. Ook het ledental duidt nog niet op een brede ouderenbeweging. In 2014 stond de teller op een spectaculaire tienduizend leden, maar daar bleken duizenden niet-betalende sympathisanten tussen te zitten. Na een ‘opschoonactie’ is de partij terug op ruim zesduizend leden, een paar honderd meer dan in 2013.
Krol verwacht dat ‘het voor Jan heel moeilijk zal zijn om los te laten’. En de partij zal Nagel ook missen: ‘In elke partij heb je veel mensen die goedbedoeld van alles doen. Je hebt ook iemand nodig die af en toe met zijn vuist op tafel durft te slaan.’
Je hebt ook iemand nodig die af en toe met zijn vuist op tafel durft te slaan
Inzet
4 zetels behaalde 50Plus bij de laatste verkiezingen. Lijsttrekker Henk Krol had het bij vlagen zwaar in de debatten. Hij worstelde met cijfers en afkortingen. Jan Nagel gaf toe op meer te hebben gehoopt.
zetels behaalde 50Plus bij de laatste verkiezingen. Lijsttrekker Henk Krol had het bij vlagen zwaar in de debatten. Hij worstelde met cijfers en afkortingen. Jan Nagel gaf toe op meer te hebben gehoopt.
Telegraaf 12.06.2017 De crisis bij politieke partij 50Plus laait in alle hevigheid op. Mogelijk wordt het hoofdbestuur vandaag zelfs aangeklaagd voor smaad en laster.
Jan Zoetelief Foto: Twitter
50Plus gaat al jaren gebukt onder een onderlinge stammenstrijd. Daarbij draait het om zeggenschap en macht.
Het huidige partijbestuur heeft in aanloop naar de verkiezingen mensen van buiten de partij op de lijst gezet als kandidaten voor de Tweede Kamer. Bij een aantal verstokte 50Plus-leden wekte dat wrevel.
Het schuurt opnieuw nu Jan Zoetelief naar voren is geschoven als opvolger van scheidend partijvoorzitter Jan Nagel. Anderen azen op zijn plekje en voelen zich niet serieus genomen.
De kwestie stak vorige week opnieuw de kop op, toen zestien leden een motie van wantrouwen indienden. Zij vinden dat het hoofdbestuur de wijk moet nemen, omdat het lak zou hebben aan de partijdemocratie.
Vlak voor het weekend leek de crisis nog eventjes bezworen. Op de website van de seniorenpartij viel te lezen dat het clubje ontevreden leden hun motie van wantrouwen liet varen in ruil voor meer zeggenschap over het vernieuwen van de partij.
Criticasters herkennen zich niet in de tekst. „Mijn naam wordt in het bericht een aantal keren genoemd en steeds in een onjuist verband, met verkeerde informatie, of belastend voor mijn goede naam”, aldus het boze Brabantse partijlid Dick Schouw, dat door andere 50Plussers wordt gesteund.
De ontevreden Brabander wil zelf een gooi doen naar het partijvoorzitterschap. Hij en de andere dissidenten eisten dat hun naam zou worden gezuiverd. Als dat vandaag nog steeds niet is gebeurd, volgt de gang de rechter.
Telegraaf 11.06.2017 De crisis binnen 50Plus die eind vorige week leek te zijn bezworen, is in het weekeinde weer opgelaaid. Er wordt gedreigd met advocaten en een motie van wantrouwen tegen het partijbestuur ligt weer op tafel.
Een groep leden wil bestuur en partij vernieuwen. De critici wijzen daarbij onder meer op een „teleurstellend verlopen” verkiezingscampagne. Ook menen zij dat kandidaat-partijvoorzitter Jan Zoetelief vernieuwing in de weg staat.
Vrijdag leek de kwestie opgelost toen het partijbestuur akkoord ging met een voorstel tot vernieuwing. Een mededeling dit weekeinde hierover op de website van de partij is de ’vernieuwers’ in het verkeerde keelgat geschoten.
’De hele partij staat in brand’
„Die mededeling is onjuist en belastend voor mij en de leden”, zegt Dick Schouw, secretaris van de afdeling Noord-Brabant, zondag. Hij is een van de critici en tevens kandidaat voor het voorzitterschap. Volgens hem staat „de hele partij in brand”.
Schouw dreigt met medestanders komende zaterdag op het partijcongres een motie van wantrouwen tegen het bestuur in te dienen. Als het bericht maandag nog niet van de website is verdwenen, wil hij het bestuur aanklagen wegens smaad en laster. Ook speelt nog mee dat het partijbestuur op het congres Adriana Hernandez, de partner van Schouw, uit het bestuur wil zetten.
’Geen commentaar’
Volgens Schouw heeft vertrekkend voorzitter Jan Nagel geprobeerd om de mededeling van de site te verwijderen, maar heeft hij hiervoor geen medewerking gekregen. Nagel wilde hierop zondag niet reageren. „Geen commentaar.” Vicevoorzitter Maurice Koopmans denkt dat er weinig aan de hand is. „Het is een storm in een glas water.”
Telegraaf 11.06.2017 De als een veenbrand woekerende ruzie bij 50Plus dreigt voer te worden voor advocaten. Enkele leden vinden dat zij op de website van de seniorenpartij bewust in een kwaad daglicht zijn gesteld. Ze dreigen daarom het hoofdbestuur aan te klagen wegens smaad en laster.
50Plus gaat al jaren gebukt onder een onderlinge stammenstrijd. Daarbij draait het om zeggenschap en macht. De kwestie stak begin vorige week weer in alle hevigheid de kop op, toen zestien leden een motie van wantrouwen indienden. Zij vinden dat het hoofdbestuur de wijk moet nemen, omdat het lak zou hebben aan de….
Trouw 09.06.2017 De motie van wantrouwen tegen het hoofdbestuur van 50Plus, die volgende week op het congres zou worden besproken, is van tafel.
De indieners hebben vrijdag met het partijbestuur een compromis bereikt. In plaats van de motie van wantrouwen komt er een motie in stemming over vernieuwing van de partij. Een commissie, die in september wordt geïnstalleerd, zal zich buigen over maatregelen die van de jonge partij een volwassen politiek orgaan moeten maken.
Dat is het resultaat van een crisisberaad dat donderdag in een hotel in Utrecht en vrijdag bij voorzitter Jan Nagel thuis is gehouden. Ook het kort geding dat aanstaande maandag tegen het partijbestuur zou dienen wordt mogelijk ingetrokken. Het werd gisteren aangespannen door Adriana Hernandez, lid van het hoofdbestuur omdat de overige leden van het bestuur het vertrouwen in haar opzegden. Zij zegt zich aan alle partijregels te hebben gehouden. Vrijdagmiddag werd er nog koortsachtig overlegd over een compromis.
Afgelopen week ontstond flinke commotie in 50Plus. Aanleiding was de publicatie van de agenda van het congres van volgende week zaterdag. Op die agenda stonden de motie van wantrouwen en het opgezegde vertrouwen in Hernandez. Uiteindelijk werd besloten nog één poging te doen om de motie van wantrouwen van tafel te krijgen. Dat is vrijdag gelukt.
50Plus kende in zijn achtjarig bestaan al meermaals onenigheid. Vorig jaar nog dacht partijvoorzitter Jan Nagel te kunnen aftreden, maar belette de precaire situatie in de partij hem dat daadwerkelijk te doen.
Op 17 juni wil Nagel nu echt aftreden. Omdat hij ook de oprichter is van 50Plus, zou eigenlijk alle aandacht dan naar hem moeten uitgaan. Maar dat lijkt nog altijd niet te gebeuren. Zo komt er weliswaar geen motie van wantrouwen, maar gedoe zal er blijven. Zo wordt de voorzitterskandidaat van het hoofdbestuur door een deel van de leden niet gepruimd, omdat deze Jan Zoetelief ook wethouder is in Nijmegen. Een voorzitter zou 40 uur per week beschikbaar moeten zijn.
Telegraaf 09.06.2017 Een hoogopgelopen ruzie binnen 50Plus over bestuur en vernieuwing lijkt bezworen. Het partijbestuur gaat akkoord met een dwingende oproep van leden om de partij te vernieuwen. In ruil laten de opstandige leden een motie van wantrouwen tegen het bestuur varen.
De motie van wantrouwen wordt vervangen door de motie partijvernieuwing, maakte scheidend 50Plus-voorzitter Jan Nagel vrijdag bekend na overleg met critici. Over de motie wordt volgende week gestemd op een ledenvergadering.
Dick Schouw, een van de opstandelingen, zegt dat die „ruil” van het begin af aan de bedoeling was. Maar sommigen zouden uit zijn geweest op „oorlog”, zoals de beoogde opvolger van Nagel, Jan Zoetelief. De Nijmeegse wethouder is de favoriete kandidaat van de partijtop om Nagel op de ledenvergadering op te volgen. Maar ook tegen hem is een motie ingediend, die niet van tafel is.
Trouw 07.06.2017 In de stem van Jan Nagel is de spijt hoorbaar. ‘Ik hoop dat het allemaal nog overwaait’, zegt hij zacht. Want zoals het er nu in zijn partij aan toegaat, zo had hij het niet bedacht. Op het congres volgende week zaterdag, drie dagen voor zijn 78e verjaardag, neemt Nagel afscheid als voorzitter van 50Plus.
Het had een feestelijk moment moeten worden: zijn afzwaaien moest markeren dat de ouderenpartij die hij oprichtte eindelijk van alle kinderziektes verlost was. Maar de werkelijkheid is dat er flinke heibel is, opnieuw.
Donderdagavond komen de voorzitters van alle twaalf 50Plus-afdelingen met vertegenwoordigers van het partijbestuur in Utrecht bij elkaar voor een crisisberaad. Op de agenda staan twee punten: een dreigend kort geding van één van de leden van het bestuur tegen de andere leden en een motie van wantrouwen tegen het hoofdbestuur, ingediend door veertien partijleden. “Het hoofdbestuur heeft in de afgelopen periode veel onzorgvuldige, verkeerde en onrechtmatige beslissingen genomen”, schrijven de indieners.
De start van hun grieven gaat in ieder geval een dik half jaar terug, naar het vorige partijcongres van 50Plus. Daar liep een flink aantal leden ontevreden weg na een conflict over de kandidatenlijst. Mensen die hun sporen in de partij verdiend hadden, voelden zich als kandidaat-Kamerlid gepasseerd. Daar kwam een flink aantal ferme besluiten van het bestuur overheen, zoals het royement van de Noord-Hollandse afdelingsvoorzitter Nico de Vos.
Hij zou een schoolreisje naar het Binnenhof met de klas van zijn kleindochter uit de partijkas hebben gefinancierd, maar later bleek dat met toestemming van de Tweede-Kamerfractie te zijn geweest. De zaak werd uitgepraat, maar zijn voorzitterschap kreeg De Vos niet meer terug.
Toen volgde in maart de verkiezingsuitslag, die nogal tegenviel. 50Plus kreeg 4 Kamerzetels, maar lang voorspelden de peilingen er meer.
Ook de voorgedragen nieuwe partijvoorzitter kan de goedkeuring van de ontevreden leden niet wegdragen. Deze Jan Zoetelief is op dit moment wethouder in Nijmegen en volgens de statuten van 50Plus is de functie van partijvoorzitter niet te combineren met een andere partijpolitieke functie.
Tenslotte is er nog de positie van Adriana Hernandez, die op dit moment nog lid is van het partijbestuur. “Opzeggen vertrouwen in bestuurslid Hernandez”, vermeldt de congresagenda voor 17 juni. Nu wil het geval dat bestuurslid Hernandez de levenspartner is van de initiatiefnemer van de motie van wantrouwen, Dick Schouw. “Waarom de bestuursleden het hem zelf niet vroegen, weet ik niet, maar ze vroegen mij een paar maanden geleden of Dick lid was van een bepaalde groep boze leden”, zegt Hernandez. “Ik heb hem dat gevraagd. Hij zei van niet. Dat heb ik het bestuur toen verteld.”
Kort geding
Dick Schouw vult aan: “Maar ergens in de notulen van een vergadering werd mijn naam genoemd als ‘vertegenwoordiger’ van die groep. Toen concludeerde het bestuur dat Adriana hen verkeerd had voorgelicht.” Schouw en Hernandez werden in 2012 al eens geroyeerd. Pas na een kort geding, waarin zij gelijk kregen, konden ze bij de partij terugkeren. Hernandez is sindsdien bestuurslid.
Ook nu dreigt Hernandez met een kort geding. Ze vindt dat haar goede naam wordt aangetast door de congresagenda. “Ik heb mijn werk altijd naar behoren gedaan”, zegt ze. “Zo kun je leden niet behandelen.”
Hernandez noemt het huidige conflict ‘een kleine revolutie’. “Ik hoop dat ze het punt nog van de agenda halen. Dan dien ik de zaak niet in. Doen ze dat niet, dan zien we elkaar voor de rechter.”
50Plus heeft een lange geschiedenis van conflicten. In de Tweede Kamer scheidden de wegen van de Norbert Klein en Martine Baaij, die later werd opgevolgd door Henk Krol. In de partij-organisatie heeft het vaker gerommeld. In 2011 trok Michiel van Hulten zich terug, een jaar later vertrok senator Kees de Lange.
Beoogd partijvoorzitter Jan Zoetelief ontkent dat er ‘gedoe’ is in de partij. In het AD zei hij dat de opstandige partijleden een hele kleine minderheid’ zijn. “Deze mensen willen iedere keer hun eigen weg gaan. We zijn er een beetje klaar mee.”
AD 06.06.2017 Scheidend partijvoorzitter Jan Nagel probeert een hoogopgelopen conflict in 50Plus te sussen.
Een groep leden die wil dat het bestuur het veld ruimt, zegt nog steeds open te staan voor een compromis. Afgelopen week escaleerde een slepend conflict binnen de partij.
Het bestuur wil bestuurslid Adriana Hernández op de ledenvergadering van volgende week zaterdag laten afzetten. Zij zou samenspannen met haar partner Dick Schouw, die samen met anderen een motie van wantrouwen tegen het bestuur heeft ingediend en zelf partijvoorzitter wil worden. Het tweetal werd in 2013 al eens geroyeerd, maar kreeg destijds al gauw eerherstel.
Teleurstellend
50PLUS kiest 17 juni hoe dan ook een nieuwe voorzitter, omdat oprichter, erelid en senator Nagel dan aftreedt. De partijtop wil dat de Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief Nagel opvolgt, maar een deel van de partij gaat dat te snel. Zoetelief en zijn medestanders staan vernieuwing van de partij in de weg, aldus Schouw.
Volgens Schouw en co is het huidige bestuur niet tegen zijn taak opgewassen. Dat brak de partij al op in de ,,teleurstellend verlopen” campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het dreigt volgens hen opnieuw mis te gaan in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. Het bestuur zou kritische leden bovendien de mond snoeren.
Mocht het bestuur alsnog instemmen met een onafhankelijke commissie die plannen moet gaan maken om de partij te vernieuwen, dan staken de opstandige leden hun verzet, belooft Schouw. ,,Wij willen ook al deze ellende niet.”
Telegraaf 06.06.2017 Scheidend 50Plus-voorzitter Jan Nagel probeert een hoogopgelopen ruzie die in en rond het partijbestuur is ontstaan te sussen, melden ingewijden dinsdag. De groep leden die wil dat het bestuur het veld ruimt, zegt nog steeds open te staan voor een compromis.
Afgelopen week escaleerde een slepend conflict binnen de partij. Het bestuur wil bestuurslid Adriana Hernández op de ledenvergadering van volgende week zaterdag laten afzetten. Ze zou samenspannen met haar partner Dick Schouw, die samen met anderen een motie van wantrouwen tegen het bestuur heeft ingediend en zelf partijvoorzitter wil worden. Het tweetal werd in 2013 al eens geroyeerd, maar kreeg destijds al gauw eerherstel.
50Plus kiest 17 juni hoe dan ook een nieuwe voorzitter, omdat oprichter, erelid en senator Nagel aftreedt. De partijtop wil dat de Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief Nagel opvolgt, maar een deel van de partij gaat dat te snel. Zoetelief en zijn medestanders staan vernieuwing van de partij in de weg, aldus Schouw.
’Campagne teleurstellend verlopen’
Volgens Schouw en co is het huidige bestuur niet tegen zijn taak opgewassen. Dat brak de partij al op in de „teleurstellend verlopen” campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het dreigt volgens hen opnieuw mis te gaan in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. Het bestuur zou kritische leden bovendien de mond snoeren.
Mocht het bestuur echter alsnog instemmen met een onafhankelijke commissie die plannen moet gaan maken om de partij te vernieuwen, dan staken de opstandige leden hun verzet, belooft Schouw. „Wij willen ook al deze ellende niet.”
Telegraaf 06.06.2017 Opnieuw is er herrie in de keuken bij 50Plus. Een groep leden vindt dat het partijbestuur de biezen moet pakken en heeft een motie van wantrouwen ingediend. Over anderhalve week wordt er op de ledenvergadering over gestemd.
De zestien ondertekenaars, onder wie vertegenwoordigers van lokale afdelingen, vinden dat het bestuur ondemocratisch handelt en leden monddood maakt.
De onvrede woekert al zo’n half jaar binnen de partijgelederen. De gemoederen liepen vooral hoog op toen de partijtop allerlei nieuwe mensen aantrok voor de kieslijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, terwijl een kandidaat eigenlijk al minstens een jaar lid moet zijn van de partij. Het ging bijvoorbeeld om voormalig vakbondsvrouw Corrie van Brenk en om Wilma Schrover, directeur van de Brabantse ouderenbond KBO.
Via deze krant klaagden verschillende leden steen en been over dit ’vreemdelingenlegioen’. Maar het bestuur zette zijn plannen door. Op de ledenvergadering van 10 december werd voorgesteld om de hele kieslijst met één stemming te bekrachtigen, zodat kritische leden zich niet meer over de individuele kandidaten konden uitspreken. Dat voorstel werd met 112 tegen 97 stemmen afgedwongen. Daarop verlieten tientallen leden woedend de bijeenkomst.
Sindsdien tracht de top de onvrede de kop in te drukken. Volgens Adriana Hernandez, die eveneens kritiek heeft op de gang van zaken en nu uit het 50Plus-bestuur gezet dreigt te worden, is zelfs geprobeerd „leden weg te sturen die niet in hun straatje passen”.
„Nonsens”, reageert Jan Zoetelief, een van de andere bestuursleden. Hij is voorgedragen om Jan Nagel als voorzitter op te volgen en alvast door hem als woordvoerder aangewezen.
Volgens de De Nijmeegse wethouder is er binnen zijn partij nu eenmaal „een kleine club al vanaf de oprichting notoir gefrustreerd”. Zoetelief: „Zij denken dat ze dan maar heel hard om zich heen mogen slaan. Dan denk ik: maar wat zijn de argumenten? Dat kan toch alleen maar eigenbelang zijn? U zult begrijpen dat een gerenommeerde partij zich niet laat gijzelen door een enkeling.”
Wat zijn collega Hernandez betreft, wijst Zoetelief erop dat zij „aannemelijk een van de ondersteuners is” van haar partner Dick Schouw, die de motie van wantrouwen mede heeft ondertekend en bovendien meedingt in de strijd om het voorzitterschap.
Toch leek het er vorige week nog even op dat de bestuursleden en hun plaaggeesten tot elkaar konden komen. Met de motie van wantrouwen als stok achter de deur, was er sprake van dat daarvoor in de plaats een motie zou komen waarmee een onafhankelijke commissie zou worden ingesteld ter vernieuwing van de partij.
Op allerlei niveaus werd er eindeloos over de tekst van die laatste motie gesoebat, tot er een versie uitrolde die volgens Nagel serieus bekeken zou worden. Maar volgens Zoetelief werd er door de critici op het laatste moment weer van alles gewijzigd aan de motietekst, waar het bestuur zich niet in kon vinden. „We zijn tot het uiterste gegaan”, zegt hij. „Maar met zo’n onbetrouwbare partij is het op een gegeven moment over en uit. We zijn wel goed, maar niet gek.”
Weggeveegd
En zo veegde het bestuur afgelopen vrijdagmiddag, tijdens een langdurige en verhitte bijeenkomst in Hilversum, de motie tot partijvernieuwing van tafel. Volgens Hernandez „is gekozen voor deze moeilijke en in mijn ogen schadelijke weg om te laten zien dat het bestuur niet bang is”.
Rond middernacht verscheen de definitieve agenda van de aanstaande ledenvergadering online. Voor het ’besloten gedeelte’ staan nu de verkiezing van de nieuwe voorzitter, het afzetten van Hernandez en de motie van wantrouwen op het programma.
Volgens de critici richt de motie zich tegen het hele bestuur, maar wordt Nagel daarvan uitgezonderd. Hem gunnen ze een mooie afscheidsceremonie.
NU 03.06.2017 Jan Zoetelief volgt Jan Nagel op als partijvoorzitter van 50PLUS. Hij is door het hoofdbestuur voorgedragen, is zaterdag bekendgemaakt.
Zoetelief is wethouder in Nijmegen en al jaren actief in de partij die opkomt voor de belangen van ouderen.
50PLUS-fractievoorzitter Henk Krol in de Tweede Kamer noemt hem ”de juiste man om de volgende stap te zetten” en de partij dichter bij de leden te brengen. 50Plus heeft alleen provinciale afdelingen en wil gaan werken aan lokale afdelingen.
Zoetelief zelf laat weten dat hij als voorzitter gaat voor ”vernieuwing, openheid en stabiele groei”.
Oprichter en erelid Jan Nagel blijft actief bij 50PLUS. Hij zit voor de partij ook in de Eerste Kamer. ”Onder Nagel is de partij geworden wat ze nu is”, zegt Krol. Nagel krijgt zijn afscheid op 17 juni tijdens de algemene vergadering van 50PLUS.
AD 03.06.2017 Als het aan 50Plus ligt, volgt Jan Zoetelief Jan Nagel op als partijvoorzitter. De Nijmeegse wethouder wil de partij vernieuwen en openstellen voor debat. ,,Ik doe dit niet vanuit mijn pensionadostoel”
Jan Zoetelief stelde zich vorig jaar ook al kandidaat voor het partijvoorzitterschap. Hij legde het toen af tegen ervaren veteraan Jan Nagel, die ook voor 50Plus in de senaat zit. Zoetelief werd te onervaren geacht. ,,Achteraf is het fijn dat hij dat jaar nog voor zijn kiezen heeft genomen.”
Het partijbestuur heeft het nieuws gisteren bekendgemaakt alsof u al de nieuwe voorzitter bent. Gefeliciteerd met uw nieuwe functie dan maar?
,,Ho ho, ik moet op de ledenvergadering van 17 juni nog verkozen worden. Ik ben vandaag unaniem voorgedragen door het hoofdbestuur. Maar er zijn ook tegenkandidaten; ik geloof dat er vier mensen genoemd worden.”
Eén van die kandidaten is Dick Schouw (zie kader), die eerder door 50Plus werd geroyeerd. Later werd dat ongedaan gemaakt.
,,Hij is een potentiële voorzitter, heb ik begrepen. Maar hij is ook verbonden aan vereniging Ouderen Politiek Actief (OPA). En nu wil hij voorzitter worden van 50Plus? Hij hoort bij een hele kleine minderheid – 25 tot 50 mensen – binnen de partij die iedere keer hun eigen weg willen gaan. We zijn er een beetje klaar mee. Ik ga gewoon met een goed verhaal naar de ledenvergadering.”
Het borrelt en bloeit, er is behoefte aan vernieuwing, aldus Jan Zoetelief.
Het klinkt als gedoe, en daar heeft 50Plus in het verleden al vaker mee te maken gehad.
,,Er is helemaal geen gedoe in de partij! Het borrelt en bloeit, er is behoefte aan vernieuwing.”
Bedoelt u dat het tijd werd dat iemand anders het stokje van Nagel overneemt?
,,Ze kunnen over Jan Nagel zeggen wat ze willen, maar hij heeft voortreffelijk werk geleverd. Hij heeft te vuur en te zwaard en met een enorme stuurmanskunst ongelukken weten te voorkomen – want ook ouderen roeren zich. Maar Jan is een opbouwer. Nu is het tijd voor iemand die op dat werk gaat voortbouwen. Een stabiele groei genereert. Jan blijft als Eerste Kamerlid actief voor 50Plus. Dat zouden we ook niet anders willen. Hij zal mij niet voor de voeten gaan lopen. We zijn beiden zo wijs dat we dat niet doen.”
Hoe wilt u de partij vernieuwen?
,,We willen meer leden en willen meer doen naar de leden toe. We hebben al provinciale besturen, maar die moeten beter tot wasdom komen. Dat een partijlid in Noord-Oost Overijssel óók het gevoel heeft: de partij is er ook voor mij. Daarom moeten we beter inspelen op de actualiteit. Niet dat we meningen van leden passief adopteren en aannemen, maar dat we het debat aangaan. Ik was in het verleden organisatieadviseur, dus ik denk dat die ervaring mij helpt om iedereen in waardigheid hun mening te laten verkondigen.”
Worden de leden nu niet gehoord?
,,Zeker wel. Over zorg, pensioenen, aow. Dat hebben we in de landelijke politiek ook goed uitgespeeld. Maar onze grootste criticasters noemen ons nog steeds een one-issue-partij. Dat waren we niet, dat zijn we niet en dat zullen we ook nooit worden. Maar we leggen wel de nadruk op ouderen, want die hangen wel aan de laatste mem.”
Als ik u zo hoor, kunnen we binnen uw partij ook een debat over de toekomst van het studieleenstelsel of klimaat verwachten?
,,U kunt alles van ons verwachten. Heel graag. Over klimaat gesproken: we zitten al in de waterschappen – die zou ik bijna vergeten – en daar worden we heel serieus genomen. Het zijn onderwerpen waar wij ons graag in verdiepen. Verder willen we bij de gemeenteraadsverkiezingen groeien.”
In hoeveel gemeenten wil 50Plus meedoen?
,,We hebben altijd gezegd dat we ons niet moeten overeten. Tien tot vijftien gemeenten. Maar ik zie dat er nu in zeventig tot tachtig gemeenten animo is om mee te doen. Maar dat is niet realistisch. Er zijn ook altijd mensen die het eigen belang boven het belang van de partij plaatsen. Wij zullen dat niet faciliteren.”
U bent wethouder in Nijmegen. Is het voorzitterschap daarmee te combineren?
,,Ik heb dit zorgvuldig gecommuniceerd met het college in Nijmegen.Ik ken mijn agenda en dit is goed te combineren. Ik doe dit niet vanuit mijn pensionadostoel, ik ben nog politiek actief. Dat lijkt me alleen maar goed.”
Ik doe dit niet vanuit mijn pensionadostoel, ik ben nog politiek actief. Dat lijkt me alleen maar goed, aldus Jan Zoetelief.
Voorkeurskandidaat
Jan Zoetelief mag dan de voorkeurskandidaat zijn van het bestuur, maar hij is niet de enige kandidaat. Ook raadslid Arno Haye, bestuurslid Hein Meijer van 50Plus Limburg en Dick Schouw uit Den Bosch zijn kandidaat voor het voorzitterschap van 50Plus. Schouw heeft zichzelf niet gekandideerd, maar is voorgedragen door leden. ,,Ik voel me zeer vereerd en heb de kandidatuur geaccepteerd. Ik ga vanaf komende week campagne voeren.”
Dat het partijbestuur nadrukkelijk Zoetelief naar voren schuift, geeft hem niet het gevoel met 1-0 achter te staan. ,,Zeker niet. Het is meer alsof ik al met 2-0 vóór sta.” Schouw wijst op een motie van wantrouwen tegen het hoofdbestuur, waarover op 17 juni wordt gestemd. De vijftien indieners, onder wie Schouw, verwijten het hoofdbestuur onder andere dat de leden monddood worden gemaakt. Het hoofdbestuur wil op haar beurt het vertrouwen opzeggen in bestuurslid Adriana Hernández, de partner van Schouw.
NRC 03.06.2017 50PLUS-politicus Jan Zoetelief wordt de nieuwe partijvoorzitter van 50Plus. Dat maakte de politieke partij zaterdag bekend. Zoetelief volgt partijoprichter- en voorzitter Jan Nagel op, die hem vorig jaar nog versloeg in de strijd om het leiderschap van de partij.
>janz56Jan ZoeteliefEen grote eer door HB #50PLUS te zijn voorgedragen als uw nieuwe partijvoorzitter! Ik ga voor vernieuwing, openheid en stabiele groei!2 dagen geleden
Zoetelief is momenteel wethouder Werk & Inkomen in Nijmegen en lid van het hoofdbestuur van 50Plus. Met zijn benoeming haalt de partij een aanzienlijk jongere partijvoorzitter binnen. Jan Nagel is 77, Zoetelief zestig.
Partijcongres
Tijdens het partijcongres in juni vorig jaar kozen de leden Jan Nagel als partijvoorzitter. Nagel moest de partij leiden in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. Hoewel Zoetelief zich destijds ook kandidaat stelde, deed het partijbestuur er zelfs tijdens de vergadering nog alles aan om Zoetelief van het voorzitterschap af te houden. Tijdens de pauze werden flyers verspreid met de verdiensten van partijoprichter Nagel.
Fractievoorzitter Henk Krol noemde de Gelderse bestuurder vorig jaar in een toelichting zo goed dat “hij hem meer tijd gunt” om zijn kwaliteiten tot wasdom te laten komen.
50Plus haalde tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart in totaal vier zetels. De voornaamste doelen van de partij zijn het terugbrengen van de pensioenleeftijd naar 65 jaar en een einde maken aan het korten van de pensioenen.
Het Openbaar Ministerie in Nederland gaat Geert Wilders niet vervolgen voor anti-islam uitspraken die de PVV-voorman heeft gedaan in Oostenrijk.
Het verzoek van het Weense Openbaar Ministerie de vervolging over te nemen wordt niet gehonoreerd.
De belangrijkste reden het Oostenrijkse verzoek af te wijzen, is dat de uitlatingen van Wilders in Oostenrijk naar Oostenrijks recht strafbaar zijn en naar Nederlands recht niet. Voor een succesvol verzoek tot overdracht van de vervolging is een dubbele strafbaarstelling noodzakelijk.
Wat heb ik nou weer gedaan ??
Terugblik
Al eerder besloot het Oostenrijkse Openbaar Ministerie vorig jaar Wilders niet langer te vervolgen. Een woordvoerder van het OM zegt in het AD dat dit is besloten uit praktische overwegingen. Omdat Wilders in Nederland woont, achtte de Oostenrijkse justitie het beter om hier een beslissing te nemen. Daarop is de zaak aan Nederland overgedragen.
PVV-leider Geert Wilders hing mogelijk nieuwe vervolging boven het hoofd. Dat blijkt uit een Oostenrijks verzoek aan Nederland om uitspraken die Wilders in 2015 in Wenen deed te beoordelen. Het Openbaar Ministerie in Den Haag bevestigt dat het een rechtshulpverzoek bekijkt.
Toespraak bij de Oostenrijkse politieke partij FPÖ
Waar is die nieuwe zaak op gebaseerd?
Op 27 maart 2015 hield de PVV-leider een toespraak bij de Oostenrijkse politieke partij FPÖ, waarmee de PVV zich verwant voelt. Wilders zei onder meer dat de islam een ‘ideologie van oorlog en haat’ is. Hij zei ook dat de islam ‘mensen oproept tot geweld’ en ‘tot terreur.’ Vier dagen na die toespraak deed Tarafa Baghajati, hoofd van de moslimorganisatie IMÖ, aangifte tegen Wilders vanwege zijn uitspraken.
Verhetzung
In Oostenrijk zijn de mogelijkheden voor vervolging een stuk ruimer dan in Nederland.
De Oostenrijkse justitie is vervolgens gaan onderzoeken of zij Wilders kon vervolgen vanwege Verhetzung, opruiing. In Oostenrijk zijn de mogelijkheden daarvoor een stuk ruimer dan in Nederland. Het Oostenrijkse parlement nam zelfs een wet aan om uitspraken die onder ‘haatzaaien’ dan wel ‘opruiing’ vallen strikter na te leven.
In het jaar dat Wilders zijn uitspraken deed, werd een Duitse voorman van Pegida veroordeeld tot 4 maanden voorwaardelijke celstraf: hij zei dat ‘elke moslim een potentiële terrorist’ is.
Minder, minder
In Nederland loopt nog wel een rechtszaak tegen Wilders om zijn ‘Minder, minder, minder Marokkanen-uitspraken‘ in 2014. Hij werd veroordeeld voor het aanzetten tot discriminatie en groepsbelediging maar kreeg geen straf opgelegd. Zowel de politicus als het OM ging in beroep tegen deze uitspraak. Dat zal dit najaar dienen.
Voorlopig vonnis 09.12.2016
Het hoger beroep in het ‘minder-Marokkanen-proces’ van PVV-voorman Geert Wilders begint eind oktober. Op 24 en 26 oktober 2017 staan zogeheten regiezittingen gepland. Dan kunnen van beide kanten onderzoekswensen worden gedaan. Op 9 november 2017 neemt het hof Den Haag de beslissingen over die wensen en verzoeken. Wanneer de inhoudelijke behandeling gepland staat, is nog niet duidelijk.
AD 07.06.2017 Het Openbaar Ministerie (OM) gaat PVV-leider Geert Wilders niet vervolgen voor de omstreden uitspraken die hij in 2015 heeft gedaan in Wenen. Justitie in Oostenrijk had Nederland gevraagd om de vervolging over te nemen, maar het OM in Den Haag wijst dat verzoek vanmorgen af.
Wilders sprak bij deze gelegenheid over de islam, niet over de groep moslims die wordt gekenmerkt door hun islamitische geloof, aldus Openbaar Ministerie.
De PVV-leider zei tijdens zijn speech op de Wiener Hofbrug in 2015 onder meer dat ,,de islamitische ideologie een ideologie van oorlog en haat is’. Hoe minder islam hier is, hoe beter.” De PVV-leider zei ook: ,,De islam roept mensen op terroristen te zijn, de Koran laat daar geen twijfel over bestaan.’’ Een moslimorganisatie uit Wenen deed daarop aangifte tegen Wilders, waarna het Oostenrijkse openbaar ministerie een gerechtelijk vooronderzoek begon op verdenking van aanzetten tot (rassen)haat. Begin dit jaar werd de kwestie overdragen aan Nederland.
Van aanzetten tot (rassen)haat is echter geen sprake, meent het Nederlandse OM. ,,Wilders sprak bij deze gelegenheid over de islam, niet over de groep moslims die wordt gekenmerkt door hun islamitische geloof. Dit valt voor de Nederlandse wet onder geloofskritiek en geldt niet als belediging van een bevolkingsgroep of haatzaaien.”
Dat neemt niet weg ‘dat individuele personen zich beledigd kunnen voelen door de uitlatingen’, benadrukt het OM. Dat staat echter los van de strafbaarheid daarvan.
Minder-minder
In Nederland loopt nog wel een rechtszaak tegen Wilders om zijn ‘minder-Marokkanen-uitspraken’ in 2014. Hij werd veroordeeld voor het aanzetten tot discriminatie en groepsbelediging maar kreeg geen straf opgelegd. Zowel de politicus als het OM ging in beroep tegen deze uitspraak. Dat zal dit najaar dienen.
Trouw 07.06.2017 Het Openbaar Ministerie gaat Geert Wilders niet vervolgen voor anti-islam uitspraken die de PVV-voorman heeft gedaan in Oostenrijk. Het verzoek van het Weense Openbaar Ministerie de vervolging over te nemen wordt niet gehonoreerd.
De belangrijkste reden het Oostenrijkse verzoek af te wijzen, is dat de uitlatingen van Wilders in Oostenrijk naar Oostenrijks recht strafbaar zijn en naar Nederlands recht niet. Voor een succesvol verzoek tot overdracht van de vervolging is een dubbele strafbaarstelling noodzakelijk.
Wilders hield op 27 maart 2015 op uitnodiging van de Freiheitliche Partei Österreich (FPÖ) een toespraak in de Wiener Hofburg met als thema de bedreiging van Europa door de islam. Wilders noemde de “islam een ideologie van oorlog en haat” en hield zijn gehoor voor dat “des te minder islam er is, des te betere dat is.”
Die uitspraken waren voor het Oostenrijkse Openbaar Ministerie voldoende om hem aan te merken als verdachte van het aanzetten tot (rassen) haat. Echter, het Nederlandse OM oordeelt nu dat die uitspraken wellicht te kwalificeren zijn als het beledigen van een religie of een religieuze gemeenschap. Maar dat levert naar Nederlands recht geen strafbaar feit op. Dat is het alleen als de uitlating is gericht tot een groep die door een geloof wordt gekenmerkt. “Wilders sprak bij deze gelegenheid over de islam, niet over de groep moslims die wordt gekenmerkt door hun islamitische geloof,” zo legt het OM in Den Haag uit.
Voor het OM is hiermee het dossier gesloten. Blijft over dat individuele personen naar de Nederlandse rechter kunnen stappen wegens belediging. Die weg staat los van het strafrecht.
Geert Wilders en zijn advocaat Gert-Jan Knoops zijn van het standpunt van het Nederlandse OM op de hoogte gebracht. De raadsman gaat er van uit dat er uit Wenen niet toch nog een bericht komt dat Oostenrijk het dossier tot een rechtszaak gaat maken. Knoops: “Het zou wel heel merkwaardig zijn als dat gebeurde. Een vervolging zou geen recht doen aan de gedachte van uniformering in de Europese Unie. Ik ga er dan ook vanuit dat Oostenrijk niet alsnog gaat vervolgen.”
De afwijzing van het Oostenrijkse verzoek is niet heel erg verrassend. Als het Nederlandse OM Wilders had willen aanpakken dan had dat al kunnen gebeuren in het voorjaar van 2015, na het moment van het uitspreken van de tekst. Nederland heeft geen rechtshulpverzoek nodig om Wilders te vervolgen voor uitspraken op Oostenrijkse bodem. Dat kan ook zonder.
In Nederland loopt nog altijd het hoger beroep in de ‘minder-Marokkanen-zaak’. Wilders is in dat dossier veroordeeld voor groepsdiscriminatie, echter zonder strafoplegging.
NU 07.06.2017 Het Openbaar Ministerie heeft het verzoek van Oostenrijk om de strafvervolging van Geert Wilders over te nemen afgewezen.
Het OM wijst het verzoek af omdat de uitlatingen die Wilders op 27 maart 2015 in de Wiener Hofburg deed, naar Nederlands recht niet strafbaar zijn.
Wilders noemde bij deze gelegenheid de islam “een ideologie van oorlog en haat”. Daarnaast riep de PVV-leider dat “de islam mensen oproept om terroristen te zijn”.
Een moslimorganisatie in Wenen deed aangifte tegen de Nederlandse politicus; zijn woorden zouden aanzetten tot opruiing. Het Openbaar Ministerie in Wenen besloot de zaak uit praktische overwegingen over te dragen aan Nederland.
Niet strafbaar
Het OM laat weten dat de In Nederland, in tegenstelling tot Oostenrijk, het beledigen van een religie of een religieuze gemeenschap niet strafbaar is. “Alleen als een uitlating zich richt op een groep die gekenmerkt wordt door een geloof, kan dat strafbaar zijn”, aldus het OM.
“Wilders sprak bij deze gelegenheid over de islam, niet over de groep moslims die wordt gekenmerkt door hun islamitische geloof. Dit valt voor de Nederlandse wet onder geloofskritiek en geldt niet als belediging van een bevolkingsgroep.”
Het OM onderschrijft dat mensen zich wel beledigd kunnen voelen door de uitspraken, maar dat dit los staat van de strafbaarheid.
Telegraaf 07.06.2017 Het Openbaar Ministerie (OM) gaat politicus Geert Wilders niet vervolgen voor omstreden uitspraken die hij in 2015 heeft gedaan in Wenen. Het Oostenrijkse Openbaar Ministerie had Nederland gevraagd om de vervolging over te nemen, maar het OM in Den Haag wijst dat verzoek af.
Het OM meldt woensdag dat de uitlatingen die Wilders op 27 maart 2015 op de Wiener Hofburg in Wenen heeft gedaan, naar Nederlands recht niet strafbaar zijn.
Wilders is blij met het besluit. ,,Mooi. Dit is de enige juiste beslissing. De waarheid moet gezegd kunnen worden, juist over de islam!”, twittert hij als reactie.
De PVV-leider zei in de toespraak in Wenen onder meer dat ,,de islamitische ideologie een ideologie van oorlog en haat is. Hoe minder islam hier is, hoe beter”. Het OM in Oostenrijk verdenkt Wilders van het aanzetten tot (rassen) haat.
Maar in Nederland is het beledigen van een religie of een religieuze gemeenschap niet strafbaar, stelt het OM. Alleen als een uitlating zich richt op een groep die gekenmerkt wordt door een geloof, kan dat strafbaar zijn. Wilders sprak in Wenen over de islam, niet over de groep moslims die wordt gekenmerkt door hun islamitische geloof.
In Nederland valt dit onder geloofskritiek en geldt dit niet als belediging van een bevolkingsgroep of haatzaaien. Het OM kan zich voorstellen dat mensen zich beledigd voelen door de uitspraken, maar dat staat los van de strafbaarheid volgens de wet.
Wilders was in Oostenrijk op uitnodiging van de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ).
In Nederland loopt nog wel een rechtszaak tegen Wilders om zijn ‘minder-Marokkanen-uitspraken’ in 2014. Hij werd veroordeeld voor het aanzetten tot discriminatie en groepsbelediging maar kreeg geen straf opgelegd. Zowel de politicus als het OM ging in beroep tegen deze uitspraak. Dat zal dit najaar dienen.
VK 02.06.2017 PVV-leider Geert Wilders hangt mogelijk nieuwe vervolging boven het hoofd. Dat blijkt uit een Oostenrijks verzoek aan Nederland om uitspraken die Wilders in 2015 in Wenen deed te beoordelen. Het Openbaar Ministerie in Den Haag bevestigt dat het een rechtshulpverzoek bekijkt.
Waar is die nieuwe zaak op gebaseerd?
Op 27 maart 2015 hield de PVV-leider een toespraak bij de Oostenrijkse politieke partij FPÖ, waarmee de PVV zich verwant voelt. Wilders zei onder meer dat de islam een ‘ideologie van oorlog en haat’ is. Hij zei ook dat de islam ‘mensen oproept tot geweld’ en ‘tot terreur.’ Vier dagen na die toespraak deed Tarafa Baghajati, hoofd van de moslimorganisatie IMÖ, aangifte tegen Wilders vanwege zijn uitspraken.
Verhetzung
In Oostenrijk zijn de mogelijkheden voor vervolging een stuk ruimer dan in Nederland.
De Oostenrijkse justitie is vervolgens gaan onderzoeken of zij Wilders kon vervolgen vanwege Verhetzung, opruiing. In Oostenrijk zijn de mogelijkheden daarvoor een stuk ruimer dan in Nederland. Het Oostenrijkse parlement nam zelfs een wet aan om uitspraken die onder ‘haatzaaien’ dan wel ‘opruiing’ vallen strikter na te leven. In het jaar dat Wilders zijn uitspraken deed, werd een Duitse voorman van Pegida veroordeeld tot 4 maanden voorwaardelijke celstraf: hij zei dat ‘elke moslim een potentiële terrorist’ is.
Toch besloot het Oostenrijkse Openbaar Ministerie vorig jaar Wilders niet langer te vervolgen. Een woordvoerder van het OM zegt in het AD dat dit is besloten uit praktische overwegingen. Omdat Wilders in Nederland woont, achtte de Oostenrijkse justitie het beter om hier een beslissing te nemen. Daarop is de zaak aan Nederland overgedragen.
Gaat justitie in Nederland nu Wilders vervolgen?
Het OM kan voorlopig weinig anders zeggen dan dat er inderdaad een Oostenrijks rechtshulpverzoek is binnengekomen
Zo ver is het nog lang niet. Het Nederlandse OM kan voorlopig weinig anders zeggen dan dat er inderdaad een Oostenrijks rechtshulpverzoek is binnengekomen en dat dat nu wordt ‘bekeken’. Woordvoerder Vincent Veenman: ‘Zij vragen om de vervolging over te nemen. Dat bestuderen wij.’ Hij kan nog niet zeggen op welke termijn het OM een beslissing zal nemen.
Houdt dit verband met Wilders’ eerdere rechtszaak?
Nee. Wilders werd vorig jaar veroordeeld vanwege groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie vanwege uitspraken op de verkiezingsavond van 19 maart 2014. Met zijn opmerkingen over ‘minder Marokkanen’ koos Wilders er volgens de rechters bewust voor om een schokeffect teweeg te brengen. De rechters legden hem geen straf op. Wilders is tegen die uitspraak in beroep gegaan.
Zegt die eerdere veroordeling iets over de kans van vervolging nu?
Als die eerdere rechtszaak iets duidelijk maakte, is het dat de vrijheid van meningsuiting van een politicus niet absoluut is
Wellicht. Interessant is dat Wilders destijds werd vrijgesproken van het aanzetten tot haat. Daarover zei de rechtbank: ‘Voor het aanzetten tot haat moet in beginsel sprake zijn van een krachtversterkend element, waarbij anderen worden opgehitst of opgeroepen iets te doen. Van een dergelijk element is bij de uitlatingen van verdachte geen sprake.’ Maar als die eerdere rechtszaak iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat de vrijheid van meningsuiting van een politicus niet absoluut is.
De rechters rekenden hem bovendien zwaar aan dat hij ervoor koos om zijn uitspraken op een retorisch slimme manier over te brengen, om het effect zo maximaal mogelijk te laten zijn. ‘Verdachte heeft zijn uitlatingen gedaan op een moment dat hij er zeker van was dat de audiovisuele media deze zouden vastleggen en zouden uitzenden op nationale televisie’, schreven ze in het vonnis. Die twee elementen kunnen een rol spelen bij de beslissing van het OM Wilders wederom te vervolgen.
Telegraaf 02.06.2017 Het Openbaar Ministerie in Den Haag onderzoekt een speech die PVV-leider Geert Wilders in 2015 in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen heeft gegeven. Dat bevestigt het OM na berichtgeving hierover in het AD.
Wilders zei in deze toespraak: ,,De islam roept mensen op terroristen te zijn”. ,,De Koran laat daar geen twijfel over bestaan.”
De Oostenrijkse justitie heeft al in juli 2015 een onderzoek ingesteld naar Wilders nadat de Oostenrijkse moslimorganisatie IMÖ aangifte had gedaan tegen de Nederlander vanwege opruiing. Oostenrijk heeft Nederland gevraagd het onderzoek over te nemen.
Wilders noemt het onderzoek onbegrijpelijk. ,,Laat ze boeven en terroristen vangen ipv een politicus vervolgen voor het spreken van de waarheid over de islam. #legaljihad”, aldus de PVV-leider op Twitter.
AD 02.06.2017 De kans dat PVV-leider Geert Wilders in Nederland wordt veroordeeld voor uitlatingen die hij over de islam deed in Oostenrijk, is klein. Dat stelt hoogleraar strafrecht Theo de Roos. Vermoedelijk worden zijn uitspraken hier niet als strafbaar beoordeeld. Het Openbaar Ministerie in Den Haag bekijkt op dit moment of er überhaupt vervolging wordt ingesteld.
Wilders zei twee jaar geleden tijdens een speech in Wenen onder meer dat de islam een ‘ideologie van oorlog en haat’ is. De PVV-leider zei ook: ,,De islam roept mensen op terroristen te zijn, de Koran laat daar geen twijfel over bestaan.’’ Een moslimorganisatie uit Wenen deed aangifte tegen Wilders, maar het Openbaar Ministerie in Oostenrijk schoof de zaak onlangs door naar Nederland.
Discriminatie
Om in Nederland veroordeeld te worden voor opruiing of discriminatie moeten de uitspraken gericht zijn op een persoon of een groep. De woorden van Wilders richten zich echter op de religie zelf. Dergelijke uitspraken vallen onder het recht op vrije meningsuiting.
De zaak doet sterken denken aan de eerste rechtszaak tegen Geert Wilders in 2011. Toen sprak de PVV-voorman over de ‘fascistische islam’. De rechtbank oordeelde toen dat een dergelijke uitspraak niet strafbaar is omdat hij zich slechts had uitgelaten over de islam en niet over de belijders van deze religie. In dat geval gaat het recht op vrije meningsuiting voor.
Hoogleraar strafrecht Theo de Roos denkt niet dat Wilders voor deze uitspraken veroordeeld zal worden. ,,De uitspraken van Wilders in Oostenrijk zijn gericht op de islam en de Koran in het algemeen. Het gaat dus om instituties, niet om een bepaalde bevolkingsgroep die wordt gediscrimineerd”, zo laat hij vandaag aan RTL Nieuws weten.
Geert Wilders werd eind vorig jaar nog schuldig bevonden aan het aanzetten tot discriminatie en groepsbelediging, maar toen had hij specifieke uitspraken gedaan over Marokkanen. Die uitspraak valt volgens jurisprudentie onder de noemer ‘ras’ en daarom was er toen wel sprake van een strafbaar feit.
Trouw 02.06.2017 Oostenrijk heeft Nederland verzocht de vervolging van Geert Wilders over te nemen. Het Oostenrijkse Openbaar Ministerie ziet zelf, na twee jaar van onderzoek naar mogelijk strafbare uitingen tijdens een speech in Wenen, af van vervolging.
Volgens een in het AD aangehaalde woordvoerster van de Oostenrijkse justitie is het rechtshulpverzoek gedaan uit ‘praktische overwegingen’. Niet uit te sluiten is dat het land geen trek had in een politiek proces met een Nederlandse politicus op Oostenrijkse bodem.
Wat exact de inhoud is van het verzoek, zegt het Openbaar Ministerie niet. Het rechtshulpverzoek kan dwingend zijn en zo klinkt het woord ‘verzoek’ ook. Maar het kan net zo goed dat de Oostenrijke justitie de eigen bevindingen in een dossier heeft gedaan en vervolgens tegen Nederland zegt: kijk maar of jullie er nog iets mee kunnen.
Volgens een woordvoerder van het OM wordt nu gestudeerd op het Oostenrijkse verzoek, dat betekent zeker niet dat er ook een strafrechtelijk onderzoek naar de uitlatingen van Wilders is gestart. Het gaat om twee uitspraken: “De islam roept mensen op terroristen te zijn”, en “De Koran laat daar geen twijfel over bestaan.”
‘Onbegrijpelijk’
Wilders liet weten een eventueel onderzoek naar hem onbegrijpelijk te vinden. Op Twitter, zijn geliefde plek voor communicatie, fulmineerde hij: “Laat ze boeven en terroristen vangen ipv een politicus vervolgen voor het spreken van de waarheid over de islam. ”
Wilders noch zijn advocaat Geert-Jan Knoops is overigens door het Openbaar Ministerie op de hoogte gesteld van het rechtshulpverzoek uit Oostenrijk. Knoops: “En zo lang het OM de heer Wilders het bericht niet heeft bevestigd ondernemen we geen actie.”
De hele affaire begint met de toespraak van Wilders tijdens een bijeenkomst van de rechtspopulistische FPÖ op 27 maart 2015 in Wenen. Volgens de belangenorganisatie Initiatief van Islamitische Oostenrijkers (IMÖ) maakte Wilders zich tijdens die bijeenkomst – met als belangrijkste thema de bedreiging van Europa door de opmars van de islam – schuldig aan opruiing, aan het denigreren van godsdienstige leerstellingen en schending van het verbod op het doen herleven van het nazistische gedachtegoed.
Dat laatste heeft vooral te maken met de vergelijkingen die Wilders zou hebben getrokken tussen de Koran en Hitlers boek Mein Kampf.
De IMÖ hoopte dat niet alleen Wilders voor die feiten zou worden vervolgd, maar ook de gastheren van de FPÖ die steeds goedkeurend stonden te applaudisseren tijdens zijn speech. Van een vervolging is het niet gekomen, niet van Wilders zo blijk nu, en al eerder niet van zijn gastheren in Wenen.
Als het Openbaar Ministerie in Nederland Wilders voor de in Wenen uitgesproken opinie had willen vervolgen had dat gekund. Daar is geen rechtshulpverzoek voor nodig. De Nederlander Wilders had op Nederlandse bodem vervolgd en berecht kunnen worden voor zijn uitspraken in Wenen. Het OM had daar blijkbaar op dat moment geen behoefte aan. In Nederland liep al een zaak tegen Wilders.
Eind december werd de PVV-voorman veroordeeld voor groepsdiscriminatie maar zonder strafoplegging. Tijdens zijn ‘minder-Marokkanen’-toespraak in maart 2014, zo oordeelde de rechtbank, zette hij een hele bevolkingsgroep apart en werd collectief in hun eigenwaarde aangetast. Tegen die uitspraak loopt nog een hoger beroep.
NU 02.06.2017 Het Openbaar Ministerie (OM) van Den Haag kijkt op verzoek van Oostenrijk naar uitspraken die PVV-leider Geert Wilders in 2015 in Wenen deed. Hij noemde daar de islam “een ideologie van oorlog en haat”.
Daarnaast riep de PVV-leider dat “de islam mensen oproept om terroristen te zijn”.
Een moslimorganisatie in Wenen deed aangifte tegen de Nederlandse politicus; zijn woorden zouden aanzetten tot opruiing. Het Openbaar Ministerie in Wenen besloot de zaak uit praktische overwegingen over te dragen aan Nederland.
Het OM in Den Haag bevestigt aan NU.nl, naar aanleiding van berichtgeving van AD, dat Nederland een rechtshulpverzoek van Oostenrijk heeft ontvangen en “bezig is met de bestudering hiervan”.
Wilders noemt het onderzoek onbegrijpelijk. ”Laat ze boeven en terroristen vangen ipv een politicus vervolgen voor het spreken van de waarheid over de islam. #legaljihad”, aldus de PVV-leider op Twitter.
Een rechtshulpverzoek wordt ingediend als tijdens een onderzoek vragen naar boven komen die alleen kunnen worden beantwoord in een ander land. Het kan gaan om een verzoek om informatie, het verhoren van getuigen of het observeren of aanhouden van een verdachte.
De Oostenrijkse wetgeving is op het gebied van opruiing strenger dan de Nederlandse. Zo werd een voorman van Pegida in 2015 veroordeeld tot vier maanden voorwaardelijke celstraf voor de uitspraak dat “elke moslim een potentiële terrorist is”.
Een woordvoerder van de moslimorganisatie die Wilders heeft aangeklaagd stelt in het AD dat deze uitlatingen van de PVV-voorman “hem doen denken aan de nazi-retoriek uit de jaren dertig”.
Minder Marokkanen
Wilders werd in Nederland veroordeeld voor uitspraken die hij in maart 2014 deed tijdens een verkiezingsbijeenkomst. De rechtbank achtte hem schuldig aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie.
De PVV-voorman vroeg aan zijn aanhangers of zij meer of minder Marokkanen wilde. Voor de rechtbank stelde Wilders dat hij alleen doelde op criminele Marokkanen. Zowel het Openbaar Ministerie als Wilders zijn tegen deze uitspraak in beroep gegaan.
AD 02.06.2017 Het Openbaar Ministerie in Den Haag gaat opnieuw uitspraken van Geert Wilders onderzoeken. Na een rechtshulpverzoek van justitie in Oostenrijk bekijkt het uitlatingen die de PVV-leider in 2015 in Wenen heeft gedaan.
Wilders zei twee jaar geleden tijdens een speech in Wenen onder meer dat de islam een ‘ideologie van oorlog en haat’ is. De PVV-leider zei ook: ,,De islam roept mensen op terroristen te zijn, de Koran laat daar geen twijfel over bestaan.’’ Een moslimorganisatie uit Wenen deed daarop aangifte tegen Wilders, waarna het Oostenrijkse openbaar ministerie een gerechtelijk vooronderzoek begon.
Dat heeft eerder dit jaar besloten de zaak over te dragen aan Nederland, zegt woordvoerder Nina Bussek tegen het AD. ,,Wij hebben besloten hem niet hier te vervolgen, maar de zaak uit praktische overwegingen over te dragen aan de collega’s in Nederland,’’ aldus Bussek. Het Openbaar Ministerie in Den Haag bevestigt dat. ,,Wij hebben een rechtshulpverzoek ontvangen en bestuderen dat nu,’’ zegt woordvoerder Vincent Veenman.
Het deed me denken aan de nazi-retoriek uit de jaren dertig, aldus Tarafa Baghajati, de Oostenrijker die aangifte deed tegen Wilders.
Opruiing
Wilders werd in Oostenrijk ‘Verhetzung’ verweten, vergelijkbaar met opruiing. Daarvoor zijn in Wenen al diverse politici tot voorwaardelijke celstraffen veroordeeld. Zo werd in 2015 nog een Duitse voorman van Pegida veroordeeld tot vier maanden voorwaardelijke celstraf: hij had gezegd dat ‘elke moslim een potentiële terrorist’ is. De Oostenrijkse wetgeving is op dit vlak strenger dan de Nederlandse.
De PVV-leider sprak in 2015 op uitnodiging van de Oostenrijkse zusterpartij FPÖ. Een dag later deed de Oostenrijkse moslimvoorman Tarafa Baghajati al aangifte tegen hem. ,,Wilders wekte de indruk dat alle moslims hier zijn om oorlog te voeren tegen Europeanen,’’ aldus Baghajati. ,,Het deed me in alles denken aan de nazi-retoriek uit de jaren dertig.’’ Zijn aangifte was ook gericht tegen de organiserende FPÖ, maar justitie in Wenen besloot alleen tegen Wilders een vooronderzoek te beginnen.
Wilders noemt het onderzoek onbegrijpelijk. ,,Laat ze boeven en terroristen vangen ipv een politicus vervolgen voor het spreken van de waarheid over de islam. #legaljihad”, schrijft hij op Twitter. Hij werd in december vorig jaar door de Haagse rechtbank veroordeeld wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, maar legde hem geen straf op. Wilders is tegen die veroordeling in beroep gegaan.
Elsevier 02.06.2017 Oostenrijk heeft het Nederlandse Openbaar Ministerie gevraagd om een strafrechtelijk onderzoek naar PVV-leider Geert Wilders over te nemen. In juli 2015 stelde justitie in Oostenrijk een onderzoek in naar uitspraken die Wilders in Wenen had gedaan.
Wilders gaf in 2015 op verzoek van de Oostenrijkse populistische partij FPÖ een toespraak. Daarin vergelijk hij de Koran met het boek ‘Mein Kampf’ van Adolf Hitler, ook noemde hij de islam een ‘ideologie van oorlog en haat’.
Dit schoot een aantal Oostenrijkse moslimorganisaties in het verkeerde keelgat. De belangengroepering Initiatief van Islamitische Oostenrijkers (IMÖ) deed aangifte tegen Wilders. Er werd een strafrechtelijk onderzoek ingesteld
Vanochtend werd bekend dat Oostenrijk het onderzoek wil overdragen aan het Nederlandse OM. Geert Wilders noemt dit onbegrijpelijk. Zijn advocaat Geert Jan Knoops heeft om opheldering gevraagd bij het OM, die heeft hij inmiddels gekregen. Het is nog onduidelijk of dit onderzoek daadwerkelijk zal leiden tot een vervolging.
Wilders werd eerder dit jaar veroordeeld wegens groepsbelediging, voor zijn uitspraken over ‘minder Marokkanen’ na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014. De strafeis van het OM, een boete van 5.000 euro, werd echter niet toegekend door de rechtbank. Wilders is het oneens met de uitspraak van de rechter, en is in hoger beroep gegaan. De zaak in hoger beroep zal op 24 oktober beginnen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn eerste boek verschijnt in 2017 bij Uitgeverij Prometheus. Portefeuille Buitenland Politiek Fusies en overnames Onderwijs
Elsevier 02.06.2017 Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt opnieuw uitspraken van PVV-leider Geert Wilders. Het OM kijkt naar uitlatingen die Wilders in 2015 in Wenen deed, na een verzoek van het Oostenrijkse ministerie van Justitie.
Oostenrijk heeft aan het OM gevraagd of het kon helpen bij het onderzoek naar Wilders. In 2015 sprak de PVV-leider in Wenen – op uitnodiging van de Oostenrijkse partij FPÖ – over de islam in Europese landen. De islam noemde hij een ‘ideologie van oorlog en haat’. ‘De islam roept mensen op terroristen te zijn, de Koran laat daar geen enkele twijfel over bestaan,’ vervolgde Wilders.
‘Deed denken aan nazi-retoriek’
Het onderzoek naar die uitlatingen begon naar aanleiding van een moslimorganisatie uit Wenen die aangifte deed. Woordvoerder Tarafa Baghajati, die aangifte deed tegen Wilders, zegt dat de uitlatingen van de PVV-leider hem ‘deden denken aan de nazi-retoriek uit de jaren dertig’.
Hoewel ook de FPÖ een aanklacht kreeg, omdat de partij het evenement organiseerde, besloot het Openbaar Ministerie alleen door te gaan met het proces tegen Wilders. Eerder dit jaar werd de zaak overhandigd aan het Nederlandse OM, meldt het AD.
‘Onbegrijpelijk,’ reageert Wilders vrijdag. ‘Laat ze boeven en terroristen vangen in plaats van een politicus vervolgen voor het spreken van de waarheid over de islam.’
Schuldig, maar geen straf
In december kwam een einde aan de rechtszaak die tegen Wilders liep vanwege zijn inmiddels beruchte ‘minder, minder’-uitspraken. De rechter achtte Wilders schuldig: de uitlatingen waren bewust discriminerend en beledigend. Wilders kreeg uiteindelijk geen boete opgelegd: het vonnis alleen is straf genoeg.
Met zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken zette hij wel degelijk aan tot discriminatie, omdat hij zich keerde tegen een duidelijke groep mensen, met dezelfde etnische achtergrond en afkomstig uit dezelfde streek. Juridisch gezien is dan sprake van ras, aldus de rechter. Van het aanzetten tot haat werd Wilders vrijgesproken.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 29.02.2016 Terwijl Geert Wilders zich opmaakt voor de ‘minder Marokkanen’-rechtszaak, wacht hem mogelijk nóg een proces. In Oostenrijk. En de kans op een veroordeling lijkt daar groter dan in eigen land. ,,Zelfs een celstraf is mogelijk.”
Er zijn politici in Oostenrijk voor minder gestraft, aldus Anton van Kalmthout (hoogleraar).
,,Servus, Wien!” roept Geert Wilders. Het publiek, ruim 300 man sterk, applaudisseert. De PVV-leider staat in een grote zaal in de Hofburg, de oude residentie van het Oostenrijkse keizerrijk. Achter hem een groot spandoek waarop de Oostenrijkse vlag wordt doorboord door minaretten. Wilders is op 27 maart 2015 de eregast op een bijeenkomst van zusterpartij FPÖ.
Hij begint zijn betoog, in vloeiend Duits, met een historische verhandeling. Over 1683, toen het leger van het Ottomaanse Rijk hier voor de poorten stond, en Wenen in een maandenlang beleg probeerde in te nemen. ,,We staan hier in de stad die de islam niet wist te veroveren,” zegt hij. ,,Wenen is een symbool van de weerstand tegen de islam. En onze boodschap is: jullie zullen Wenen ook nu niet verslaan. Jullie zullen Nederland niet verslaan, het vrije Westen niet verslaan. Wij, wij zullen de islam verslaan.”
Het publiek reageert met luid applaus en gejuich. Een dag later leest Tarafa Baghjati, leider van de Oostenrijkse moslimorganisatie IMÖ, in de krant een verslag van de FPÖ-bijeenkomst. ,,Ik besefte direct dat ik iets moest doen,” zegt Baghjati. ,,Wilders noemde de islam een ideologie van oorlog, die oproept tot geweld. Wilders wekte de indruk dat alle moslims hier zijn om oorlog te voeren tegen Europeanen. Het deed me in alles denken aan de nazi-rethoriek uit de jaren ’30. Ik besloot meteen aangifte te doen.”
Vooronderzoek
Die aangifte leidde tot een justitieel vooronderzoek van de openbaar aanklager in Wenen. Dat vooronderzoek loopt nog steeds, meldt een woordvoerder. Een besluit wordt op korte termijn verwacht – en de kans is groot dat de PVV-leider zich in Wenen zal moeten verantwoorden.
,,Vanwege het oorlogsverleden liggen deze zaken in Oostenrijk gevoeliger dan bij ons,” zegt hoogleraar strafrecht Anton van Kalmthout. ,,De wetgeving is er strenger: men spreekt er van ‘Verhetzung’. Dat lijkt op ophitsing, maar de definitie is ruimer dan in de Nederlandse wet.”
Een recent voorbeeld is de zaak van een Pegida-woordvoerder, eind vorig jaar. Hij werd door de Weense rechtbank veroordeeld wegens ‘Verhetzung’ omdat hij zei dat ‘elke moslim een potentiële terrorist’ is. Hij kreeg een voorwaardelijke celstraf van 4 maanden. Van Kalmthout: ,,Het zou mij verrassen als Wilders niet wordt vervolgd, want er zijn Oostenrijkse politici voor minder gestraft. Ik verwacht niet dat Wilders de cel in moet, maar een voorwaardelijke celstraf acht ik zeer wel mogelijk.”
Als het daadwerkelijk tot vervolging komt, dan dreigt Wilders twee keer in korte tijd voor de rechter te moeten verschijnen – en dat in de aanloop naar de verkiezingen in maart volgend jaar. Want op 31 oktober begint de inhoudelijke behandeling van zijn rechtszaak in Nederland, waar hij vervolgd wordt vanwege zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken.
Publiciteit
Politicoloog Joop van Holsteijn verwacht dat beide zaken hem veel publiciteit zullen opleveren. ,,De invloed op de verkiezingen moeten we niet overdrijven. Publiciteit helpt, maar iedere Nederlander weet precies waar Geert Wilders voor staat. Anderzijds: een eventuele veroordeling, waar dan ook, zou kiezers ook kunnen afschrikken.” Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops heeft laten weten niet te reageren tot het begin van de Nederlandse zaak. De PVV-leider reageerde zelf één keer op het Oostenrijkse vooronderzoek. ,,Veel gekker moet het niet worden,” twitterde hij.
Trouw 29.07.2015 Het Openbaar Ministerie in Oostenrijk is een vooronderzoek begonnen naar omstreden anti-islamuitspraken die PVV-leider Geert Wilders in maart in Wenen deed. De kans dat het tot een proces en uiteindelijk tot een veroordeling voor opruiing komt, is groter dan in Nederland het geval zou zijn, omdat Oostenrijk iets minder vrijheid van meningsuiting kent.
Wilders geniet er niet de extra vrijheid van meningsuiting die hij als parlementariër in Nederland heeft. Voor de Oostenrijkse wet is hij een gewone burger.
Op 27 maart hield Wilders in Wenen een toespraak op een bijeenkomst van de recht-populistische FPÖ. Met op de achtergrond een afbeelding waarop Oostenrijk door puntige minaretten werd gespietst, waarschuwde de politicus voor het gevaar van de oprukkende islam. Europa betaalt nu de prijs voor de massale intocht van islamitische immigranten, schetste hij. “De islamitische cultuur vreet onze eigen cultuur en onze eigen tradities weg, om ze te vervangen door intolerantie, haat en geweld. Genoeg is genoeg.” Applaus in de zaal.
PVV-leider was eind maart door de uiterst rechtse FPÖ uitgenodigd om op een congres te spreken.
Gegriefde moslims deden na deze toespraak aangifte. Volgens de belangenorganisatie Initiatief van Islamitische Oostenrijkers/rijksen (IMÖ) heeft Wilders zich schuldig gemaakt aan opruiing, aan het denigreren van godsdienstige leerstellingen en aan schending van het verbod op het doen herleven van nazistisch gedachtegoed.
‘Veel gekker moet het niet worden’, twitterde Wilders in een reactie op het nieuws.
Applaus
FPÖ-chef Heinz-Christian Strache, die het evenement had georganiseerd, volgde Wilders’ speech ‘met toestemming en vaak met applaus’, aldus ooggetuigen. Het OM opent echter geen strafrechtelijk onderzoek tegen de Oostenrijkse partijleider. Er zijn geen aanwijzingen dat hij met Wilders van tevoren over de inhoud van de toespraak heeft overlegd, aldus het Oostenrijkse persbureau APA.
VK 27.07.2015 Justitie in Oostenrijk is een onderzoek begonnen naar Geert Wilders. Een paar maanden geleden heeft hij de Koran op een congres in Wenen vergeleken met het boek Mein Kampf van Adolf Hitler. Hij eiste ook een verbod op de Koran en zei dat Europa in oorlog is met de islam. Het Openbaar Ministerie bekijkt nu of hij zich schuldig heeft gemaakt aan opruiing.
AD 27.07.2015 Het Oostenrijkse Openbaar Ministerie is een onderzoek begonnen naar Geert Wilders. De leider van de PVV deed in maart anti-islamitische uitspraken op een congres en volgens News 24h Austria gaat justitie bekijken of Wilders opruiing kan worden verweten. ,,Veel gekker moet het niet worden”, twitterde hij naar aanleiding van de berichtgeving.
Heinz-Christian Strache nodigde Wilders namens de rechtspopulistische partij FPÖ enkele maanden geleden uit om een speech te houden in Wenen. De PVV’er schroomde zoals gewoonlijk niet om stevige uitspraken over de islam te doen. Zo vergeleek hij de Koran met Mein Kampf van Adolf Hitler, sprak hij van een oorlog tussen Europa en de islam en eiste hij een verbod op de Koran.
Tarafa Baghajat, voorzitter van de belangenorganisatie Initiatief van Islamitische Oostenrijkers/rijksen (IMÖ), deed aangifte tegen de toespraak van Wilders. Hij beschuldigde de blonde PVV-leider behalve van opruiing, het denigreren van godsdienstige leerstellingen en van schending van het verbod op het doen herleven van nazistisch gedachtegoed.
‘De bedreiging van Europa’ luidde het thema van de redevoering van Wilders in de Hofburg, de voormalige residentie van de Habsburgers in Wenen, waar nu onder meer de burelen van de president van Oostenrijk zijn gevestigd.
Tegen Strache wordt geen onderzoek ingesteld, ondanks zijn regelmatige geapplaudiseer. Volgens justitie is er geen bewijs dat Wilders en Strache de inhoud van zijn toespraak hadden besproken.
NRC 27.07.2015 Het Openbaar Ministerie in Oostenrijk is begonnen met een onderzoek naar PVV-leider Geert Wilders. Ze gaat bekijken of Wilders zich tijdens een toespraak eind maart schuldig heeft gemaakt aan opruiing met enkele uitspraken over de islam, meldt de Oostenrijkse krant Kurier.
Wilders sprak in Oostenrijk op verzoek van de leider van de rechts-populistische partij FPÖ, Heinz-Christan Strache, en zei onder andere dat Europa “in oorlog is met de islam”, vergeleek de Koran met Hitlers Mein Kampf, en zei hij dat de Koran verboden moet worden. Vanwege deze uitspraken deed de voorzitter van het Initiative Muslimischer Österreicherinnen, Tarafa Baghajati, al aangifte tegen Wilders.
Naar FPÖ-leider Strache is geen onderzoek gestart, want er is geen bewijs dat Wilders de toespraak van tevoren met de partij had afgestemd.
‘TE GEK VOOR WOORDEN’
Wilders heeft zelf op Twitter gereageerd op het onderzoek:
NU 27.07.2015 Het Openbaar Ministerie in Oostenrijk is een onderzoek begonnen naar Geert Wilders op verdenking van opruiing.
De PVV-leider had de Koran vergeleken met het boek Mein Kampf van oud-dictator Adolf Hitler, de drijvende kracht achter de Holocaust.
Ook eiste Wilders een verbod op het heilige boek van de islam tijdens een bijeenkomst van de rechtspopulistische FPÖ in Wenen op 27 maart. Gegriefde moslims deden daarop aangifte.
Volgens de belangenorganisatie Initiatief van Islamitische Oostenrijkers/rijksen (IMÖ) heeft Wilders zich behalve aan opruiing schuldig gemaakt aan het denigreren van godsdienstige leerstellingen en aan schending van het verbod op het doen herleven van nazistisch gedachtegoed.
”De bedreiging van Europa” luidde het thema van de redevoering van Wilders in de Hofburg, de voormalige residentie van de Habsburgers in Wenen, waar nu onder meer de burelen van de president van Oostenrijk zijn gevestigd.
VK 10.04.2015 ‘Ongelooflijk weer, deze juridische jihad.’ Dat zegt Geert Wilders van de PVV over een aangifte die deze week tegen hem is gedaan in Oostenrijk wegens onder meer ophitsing en belediging. Wilders hield er een rede over zijn visie op de islam.
De aangifte werd volgens verschillende Oostenrijkse media gedaan door Tarafa Baghajati, voorman van IMÖ, ‘Initiative muslimischer Österreicherinnen und Österreicher’. Die wil nu laten uitzoeken of Wilders strafbaar is. ‘De waarheid mag voor sommigen onaangenaam zijn, maar daardoor niet minder waar’, aldus Wilders vandaag.
De PVV-leider was onlangs in Oostenrijk bij zijn geestverwanten van de FPÖ op bezoek en hield op de prestigieuze Hofbrug een toespraak over de islam. Een moslimorganisatie klaagde hem daarop in Oostenrijk aan.
Baghajati zei gisteren tegen de Telegraaf dat er moet worden onderzocht of Wilders aan volksophitsing heeft gedaan en of hij de islam als religie heeft beledigd. Wilders zei in zijn rede dat de islam Europa de oorlog verklaard heeft, dat die religie mensen tot terrorist maakt en dat de koran verboden moet worden.
Telegraaf 10.04.2015 Ongelooflijk weer, deze juridische jihad.” Dat zegt Geert Wilders van de PVV over een aangifte die deze week tegen hem is gedaan in Oostenrijk wegens onder meer ophitsing en belediging. Wilders hield er een rede over zijn visie op de islam.
De aangifte werd volgens verschillende Oostenrijkse media gedaan door Tarafa Baghajati, voorman van IM , ‘Initiative muslimischer sterreicherinnen und sterreicher’. Die wil nu laten uitzoeken of Wilders strafbaar is.
„De waarheid mag voor sommigen onaangenaam zijn, maar daardoor niet minder waar”, aldus Wilders vrijdag tegen het ANP.
NU 10.04.2015 PVV-leider Geert Wilders reageert met ongeloof op de aangifte die deze week tegen hem is gedaan in Oostenrijk. De politicus hield er een lezing over zijn visie op de islam. ”Ongelooflijk weer, deze juridische jihad,” zegt Geert Wilders tegen hetANP.
Tegen de PVV-leider werd in Oostenrijk aagifte gedaan wegens onder meer ophitsing en belediging.
De aangifte werd volgens verschillende Oostenrijkse media gedaan door Tarafa Baghajati, voorman van het Initiative muslimischer Österreicherinnen und Österreicher (IMÖ), een islamitische organisatie in Oostenrijk. De voorzitter zou willen laten uitzoeken of Wilders strafbaar is. ”De waarheid mag voor sommigen onaangenaam zijn, maar daardoor niet minder waar”, aldus Wilders vrijdag.
Trouw 10.04.2015 ‘Ongelooflijk weer, deze juridische jihad.’ Dat zegt Geert Wilders van de PVV over een aangifte die deze week tegen hem is gedaan in Oostenrijk wegens onder meer ophitsing en belediging. Wilders hield er een rede over zijn visie op de islam.
De aangifte werd volgens verschillende Oostenrijkse media gedaan door Tarafa Baghajati, voorman van IMÖ, ‘Initiative muslimischer Österreicherinnen und Österreicher’. Die wil nu laten uitzoeken of Wilders strafbaar is. Baghajati zei gisteren tegen de Telegraaf dat er moet worden onderzocht of Wilders aan volksophitsing heeft gedaan en of hij de islam als religie heeft beledigd. Wilders zei in zijn rede dat de islam Europa de oorlog verklaard heeft, dat die religie mensen tot terrorist maakt en dat de koran verboden moet worden.
Elsevier 10.04.2015 Opnieuw is er aangifte gedaan tegen PVV-leider Geert Wilders, dit keer in Wenen. Wilders gaf een lezing bij de Oostenrijkse FPÖ over de islam. Reden voor een moslimorganisatie om nu aangifte te doen.
‘Ongelofelijk weer, deze legale jihad,’ zegt Geert Wilders in een reactie op de aangifte. ‘De waarheid mag voor sommigen onaangenaam zijn, maar daardoor niet minder waar.’
In eigen land loopt er ook nog een aanklacht tegen Wilders. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem van belediging van een groep op grond van ras en het aanzetten tot discriminatie en haat. Aanleiding daarvoor was de ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Wilders op 12 en 19 maart vorig jaar.
Pegida
Maandag zal Geert Wilders een demonstratie bijwonen van Pegida, de Duitse beweging die al maanden demonstraties organiseert tegen de ‘islamisering van Europa’. Wilders zal ook bij deze bijeenkomst een toespraak houden.
Hij vindt het zelf ‘fantastisch’ dat hij zijn boodschap kan uitspreken voor ‘al deze mensen die zich al maanden verzetten tegen de steeds groter wordende islamisering van Europa en opkomen voor het behoud van onze eigen westerse cultuur en identiteit’. De organisatie rekent erop dat zo’n 30.000 demonstranten zullen komen.
Telegraaf 09.04.2015 Geert Wilders is in Wenen aangeklaagd. De PVV-leider was daar onlangs bij zijn geestverwanten van de FPÖ op bezoek en hield op de prestigieuze Hofburg een toespraak over de islam. Een moslimorganisatie klaagde hem nu bij de Oostenrijkse justitie aan.
„Ze moeten onderzoeken of Wilders niet aan volksophitsing heeft gedaan en of hij de islam als religie niet beledigde“, stelt voorzitter Tarafa Baghajati van het Initiatief Oostenrijkse Moslims (IMÖ). De Nederlandse volksvertegenwoordiger zei bij zijn rede dat de islam Europa de oorlog verklaard heeft, dat de islam mensen tot terroristen maakt en dat de koran verboden moet worden.
Wilders beoogt na zijn bezoek in Oostenrijk – eerder al had hij een onderhoud met de rechtse Franse politica Marine le Pen – volgende week in de Bondsrepubliek politieke bondgenoten te vinden. In Dresden zal hij bij de islamkritische burgerbeweging Pegida voor duizenden Duitsers een toespraak houden.
Oud-minister van Defensie Hans Hillen (CDA) heeft details over een corruptiezaak bij zijn ministerie destijds verzwegen voor de Tweede Kamer en justitie.
Hans Hillen, tussen 2010 en 2012 minister van Defensie, moest in 2014 getuigen in een zaak over de aanschaf van defensieauto’s, meldt NRC dinsdag op basis van documenten van de Rijksrecherche.
Hoofdverdachte in de zaak is Jacques H., die steekpenningen zou hebben aangenomen van dealers in ruil voor vertrouwelijke informatie over overheidsaanbestedingen.
Een andere reden waarom Hillen de Kamer niet alles vertelde, en geen aangifte deed, is dat hij de betrokken ambtenaar tegen verdere problemen wilde beschermen. Volgens NRC had een onderzoekscommissie onder leiding van generaal buiten dienst Minze Beuving in 2012 al geoordeeld dat er een ‘schijn van belangenverstrengeling was’. Daarna werd de ambtenaar overgeplaatst naar een andere afdeling bij defensie.
Gaan we hier toch maar een punt van maken ??
Hillen zegt in een reactie tegen NRC dat het verzwijgen niet als doel had om H. in te dekken. “Als ik alle details over zulke zaken aan de Kamer zou melden, dan zou ik geen tijd meer overhouden om een krijgsmacht te runnen.” Hij zou de zaak het liefst intern willen oplossen.
AD 19.12.2017
“Natuurlijk doe ik geen aangifte tegen elke Defensiemedewerker die over de schreef gaat. Als je agentje speelt, krijg je geen vertrouwen van je organisatie”, aldus Hillen.
Het Openbaar Ministerie besloot uiteindelijk tot vervolging van hem en enkele andere ambtenaren. De zaak komt, uiteindelijk toch na jaren onderzoek, volgende week dinsdag 13.06.2017 pas voor het eerst voor de rechter.
Minister van Defensie Hans Hillen (CDA) zei dat hij in een eerdere affaire rond integriteitsschendingen bij een defensieonderdeel in Den Helder geen fouten had gemaakt. ziehier
Minister Hans Hillen (Defensie) zei ooit dat hij was ,,vergeten” een eigen bedrijfje te melden, toen hij lid was van de Eerste Kamer. Hij gaf ondernemingen advies over bijvoorbeeld public relations. ziehier
De rechtbank heeft in december 2017 en januari 2018 ongeveer vijftien dagen uitgetrokken voor de zaak. De planning van het proces is nog niet duidelijk. Wel begint de zaak vandaag 05.12.2017 met de behandeling van de verdenkingen tegen hoofdverdachte Jacques H.
AD 10.01.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) heeft vandaag drie jaar gevangenisstraf geëist tegen de 65-jarige Jacques H., voormalig wagenparkbeheerder van het ministerie van Defensie, wegens corruptie.
H. geldt als hoofdverdachte in een omvangrijk proces over corruptie bij de aanbesteding van voertuigen voor Defensie en de politie. H. zou zich tien jaar lang hebben laten trakteren door de autobranche in ruil voor gevoelige informatie over defensieaankopen.
De band van H. met autoverkopers was volgens een interne commissie zo langdurig en zo innig dat de ‘schijn van belangenverstrengeling’ was ontstaan. Een ‘ongewenste situatie’, luidde de conclusie.
Importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot zouden met de gunsten grote invloed hebben verworven bij de aanbestedingen voor 13.000 politie-auto’s en 1.600 auto’s voor Defensie. Met de contracten waren honderden miljoenen euro’s gemoeid.
Snoepreisjes
H. maakte in tien jaar tijd 26 reizen die gekwalificeerd zouden kunnen worden als snoepreisjes, bedoeld om Defensie als grote klant te vriend te houden. De reizen omvatten onder meer uitjes van Roland Garros in Parijs, Formule-1 races in Monaco en minicruises op de Middellandse Zee.
De uitstapjes werden tussen 2001 en 2011 georganiseerd en betaald door auto-importeur Pon (Volkswagen), Peugeot en Renault. De autoverkopers leken er vooral op uit om H., die bij hen te boek stond als dé automan van Defensie, te vriend te houden en op die manier orders binnen te halen.
In totaal is er circa 100.000 euro uitgegeven aan die trips. Daarnaast bedong H. tal van voordeeltjes voor zichzelf, zoals een dure auto voor een zachte prijs en jarenlang gratis tanken. Officier van justitie Peter van de Kerkhof citeerde een getuige, die heeft verklaard dat H. ,,iedereen heeft belazerd en misbruik heeft gemaakt van zijn positie.”
De aanklager vervolgt: ,,Corruptie of het accepteren van smeergeld kent geen winnaars. De overheid wordt benadeeld, bedrijven corrumperen of worden gecorrumpeerd en ondanks kortstondig voordeel staat ook de gesmeerde ambtenaar uiteindelijk met lege handen.” Dat is volgens Van de Kerkhof de les uit deze strafzaak. ,,Wanneer je corrupt bent, ben je je baan kwijt en word je vervolgd.”
Oliemannetje
De topambtenaar, het oliemannetje van het ministerie van Defensie dat alles kon regelen als het maar vier wielen had, heeft zijn vervolging tijdens eerdere zittingen zelf een krankzinnige zaak genoemd. Volgens hem is alles uit zijn verband gerukt. Zo waren de reisjes netwerkbijeenkomsten die hij nodig had om aan interne, speciale wensen te kunnen voldoen.
Naast H. staan vijf ambtenaren en vijf medewerkers uit de autobranche terecht. Tegen hen eiste het OM 40 uur werkstraf tot een jaar celstraf. In één geval eiste de officier van justitie vrijspraak. Ook oud-defensieminister Hans Hillen moest getuigen in het proces.
Het onderzoek tegen de verdachten kwam in 2011 op gang na een anonieme brief van een klokkenluider. Aanvankelijk was er sprake van enkele tientallen verdachten. Een aantal medewerkers uit de autobranche schikte de zaak met justitie, evenals de importeurs Pon, Renault en Peugeot. Pon betaalde een bedrag van 12 miljoen euro.
NU 10.01.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) heeft woensdag drie jaar cel geëist tegen hoofdverdachte Jacques H. in de corruptiezaak rond de aanschaf van dienstauto’s voor politie en Defensie.
Naast H. staan vijf ambtenaren en vijf medewerkers uit de autobranche terecht. Tegen hen eiste het OM 40 uur werkstraf tot een jaar celstraf. In één geval eiste de officier van justitie vrijspraak.
De 65-jarige H. stond jarenlang aan het hoofd van de aanbestedingen voor auto’s van politie en Defensie. Het OM zei in december dat de verdachte iedereen heeft belazerd en misbruik heeft gemaakt van zijn positie. H. ontkent alles en zegt niets fout te hebben gedaan.
Bij de zittingen begin december kwam naar buiten dat H. op kosten van autoleveranciers 26 “snoepreisjes” in tien jaar heeft gemaakt. De reizen omvatten onder meer uitjes naar Roland Garros in Parijs, Formule-1 races in Monaco en minicruises op de Middellandse Zee.
H. zei in december dat de reisjes allemaal een zakelijk karakter hadden. “Dat is gewoon gebruikelijk in die wereld.” Volgens de verdachte wilden de autobedrijven geen tegenprestatie.
Pon
De reisjes van H. werden tussen 2001 en 2011 betaald door auto-importeur Pon (Volkswagen), Peugeot en Renault. Pon heeft al een schikking van twaalf miljoen euro met justitie getroffen. Andere auto-importeurs hebben ook geschikt.
In totaal had het OM 37 verdachten in de zaak. Een aantal van hen kwam er met een geldboete of een taakstraf vanaf. Het onderzoek tegen de verdachten kwam in 2011 op gang na een anonieme brief van een klokkenluider.
Vanaf donderdag pleiten de advocaten van de verdachten. Maandag is het de beurt aan de advocaat van H.
Telegraaf 10.01.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) heeft woensdag drie jaar gevangenisstraf geëist tegen de 65-jarige Jacques H., voormalig wagenparkbeheerder van het ministerie van Defensie, wegens corruptie. Oud-politieman Rene P. moet om dezelfde reden wat justitie betreft een jaar de cel in. Verslaggever Olof van Joolen was bij de zaak aanwezig. Zijn tweets lees je onder aan dit artikel terug.
Het zijn zware eisen in de zaak die draait rond de aanschaf van nieuwe dienstvoertuigen bij de krijgsmacht en politie. De zaak kwam aan het rollen toen na publicaties in De Telegraaf een anonieme brief werd bezorgd op ministeries, bij de Rijksrecherche, politie en Koninklijke Marechaussee. In het schrijven stond gedetailleerd wie met wat was omgekocht.
H., ook wel ’de olieman’ genoemd, en P. kwamen al in dit stuk naar voren als de grootste graaiers. Vooral de wagenparkbaas van het leger viste nadrukkelijk naar kortingen op leaseauto’s, geschenken en reizen. Wanneer hij zijn zin niet kreeg, liet hij niet na te dreigen met het aanpassen van orders.
’Tien jaar niet integer’
Het is deze manier van handelen die justitie hem vooral aanrekent. „U heeft tien jaar lang met elk reisje en geschenk besloten niet integer te handelen”, aldus de officier van justitie tijdens de zitting.
Ook P. was een meervoudige overtreder. Hij ritselde volgens justitie voor zichzelf via importeur Pon een riante korting op een gebruikte Audi A6 en betaalde zijn meeste garagerekeningen niet. Ze werden weggeboekt onder de post politie. Het onderhoud gebeurde in de Leusdense werkplaats van de importeur, waar consumenten normaal helemaal niet welkom zijn.
Taakstraffen
Voor de andere verdachten waren er taakstraffen van 40 tot en met 120 uur. De hoogste werkstraf werd geëist tegen de twee directieleden van Renault-dealerketen VKV. Het bedrijf had een potje binnen de boekhouding waarop smeergeld voor Jacques H. werd geparkeerd. Omdat de overheid hierdoor benadeeld werd, eiste het OM tegen de verdachte directieleden V. en K. ook nog boetes van 10.000 euro per persoon.
Justitie liet niks heel van het verwijt dat de kleinere vissen uit het dossier maar heel beperkt voordeel genoten. Soms niet meer dan een paar honderd euro. Hun advocaten brachten dit naar voren. „Het is inderdaad een beperkt voordeel, maar een klein beetje integer bestaat niet”, aldus de officier van justitie. Het OM wil de ambtelijke verdachten ook als voorbeeld voor collega’s stellen.
Telegraaf 10.01.2018 De verdachten in de grote corruptiezaak rond de aanschaf van dienstauto’s voor Defensie en de politie horen woensdag de strafeis van de officier van justitie in de rechtbank in Rotterdam. Verslaggever Olof van Joolen deed live verslag vanuit de rechtbank. Zijn tweets lees je onderaan dit artikel terug.
Zes ambtenaren – vier van Defensie en twee van de politie – worden vervolgd voor het aannemen van steekpenningen van autolease-bedrijven. Ook vijf verkopers uit deze branche moesten zich verantwoorden voor het betalen van steekpenningen aan de ambtenaren. Oud-defensieminister Hans Hillen moest getuigen in het proces. De rechtbank had in december en januari in totaal vijftien dagen uitgetrokken voor de zaak.
De ambtenaren die betrokken waren bij de wagenparken van Defensie en politie zouden zich onder meer hebben laten omkopen met kortingen op lease-auto’s, op onderhoud van hun auto’s, met setjes winterbanden en reisjes naar de zon.
’De olieman’
Volgens Jacques H. duurt de zaak veel te lang en lijdt hij daar ernstig onder. De door de wol geverfde ambtenaar H. was bij Defensie dé auto-inkoper. H. had op het ministerie de bijnaam „de olieman” omdat hij bedreven was in het regelen van zaken. Hij onderhield contacten met diverse autobedrijven. Tegen de rechtbank zei hij dat alle bedrijven gelijke kansen hadden bij aanbestedingen.
Het Openbaar Ministerie (OM) ziet dat anders.
Jacques H. (links) vertelde eerder aan de rechtbank Rotterdam zich van geen kwaad bewust te zijn.
Telegraaf 19.12.2017 Het verhoor van oud-minister van Defensie Hans Hillen als getuige in het in Rotterdam lopende corruptieproces rond de aankopen van dienstauto’s heeft geen nieuwe inzichten opgeleverd. De verhoorsessie bracht Hillen nergens in de problemen.
De kwestie draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van duizenden auto’s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Daarmee waren honderden miljoenen euro’s gemoeid. De importeurs hebben verdere strafvervolging afgekocht door miljoenen te betalen. Pon betaalde 12 miljoen euro en de beide andere bedrijven elk 2 miljoen.
Hillen zorgde eerder voor opgetrokken wenkbrauwen toen hij in de NRC verklaarde geen aangifte te hebben willen doen tegen de hoofdverdachte; toenmalig wagenparkbaas bij defensie Jacques H. De bewindsman zette de stap naar de Koninklijke Marechaussee alleen nadat via De Telegraaf een brief uitlekte waarin zeer gedetailleerd werd uiteen gezet wat voor voordeeltjes en cadeaus H. en andere medewerkers van de krijgsmacht en politie kregen van VW-importeur Pon.
’Hij is kwetsbaar’
Hillen verklaarde dinsdag dat hij het destijds als zijn verantwoordelijkheid als minister zag om ervoor te zorgen dat hoofdverdachte Jacques H. niet extra zou worden belast toen verdenkingen tegen hem publiekelijk bekend waren geworden. ,,Publiek ben je als ambtenaar kwetsbaar”, aldus Hillen. Hij bestreed dat hij een aangifte tegen H. destijds een te zwaar middel vond.
Het verhoor van Hillen bij de Rijksrecherche heeft slechts 35 minuten geduurd, zei hij dinsdag. Daarin heeft hij 32 vragen beantwoord, die vier thema’s besloegen. De advocaat van Jacques H. heeft verzocht om de bandopname van dit verhoor.
Het proces gaat op 9 januari verder met de behandeling van de zaak tegen een sleutelfiguur binnen de autobranche. Een dag later zal de officier van justitie komen met zijn strafeisen tegen de in totaal elf verdachten.
Verslaggever Olof van Joolen heeft de zaak live gevolgd vanuit de rechtbank. Lees alle updates hieronder terug.
AD 19.12.2017 Oud-minister van Defensie Hans Hillen moet vandaag voor de rechtbank in Rotterdam verschijnen om te getuigen in een corruptiezaak rond de aankopen van dienstauto’s door de overheid.
Oud-minister Hans Hillen van Defensie moet vandaag bij de rechter tekst en uitleg komen geven over een groot omkoopschandaal met dienstauto’s. Advocaten willen vooral weten waarom hij het liefst nooit aangifte had willen doen.
Het getuigenverhoor draait om een opmerkelijke uitspraak van Hillen in 2014 bij de rijksrecherche. Daaruit bleek hoe hij baalde dat hij onder druk van de publiciteit aangifte had moeten doen tegen topambtenaar Jacques H., het oliemannetje van het ministerie van Defensie dat alles kon regelen als het maar vier wielen had. De band van H. met autoverkopers was volgens een interne commissie zo langdurig en zo innig dat de ‘schijn van belangenverstrengeling’ was ontstaan. Een ‘ongewenste situatie’, luidde de conclusie.
Hillen liet de man overplaatsen, maar vond dat genoeg, zo bleek uit het verhoor bij de rijksrecherche. Want als hij tegen elke ambtenaar die iets verkeerds deed aangifte had moeten doen, dan zou de rijksrecherche omkomen in het werk, zo luidde zijn redenering,
‘Dotterbloem’
Het OM, die het rapport van de commissie ook bestudeerde, dacht daar duidelijk anders over. Het Openbaar Ministerie besloot zes ambtenaren te vervolgen en trof miljoenenschikkingen met diverse automerken. Inmiddels is de zaak ‘Dotterbloem’ uitgegroeid tot een megaproces met een dossier van meer dan 100.000 pagina’s.
Vooral hoofdverdachte Jacques H. dicht het OM een grote rol toe in het corruptieschandaal. H. zou zich tien jaar lang hebben laten trakteren in ruil voor gevoelige informatie over defensieaankopen. H. heeft zijn vervolging tijdens eerdere zittingen zelf een krankzinnige zaak genoemd. Volgens hem is alles uit zijn verband gerukt. Zo waren de reisjes netwerkbijeenkomsten die hij nodig had om aan interne, speciale wensen te kunnen voldoen.
De zes verdachte ambtenaren hopen dat Hillen een steun in de rug is in hun zaak. Blijkbaar vond de minister van destijds het niet ernstig genoeg voor een strafzaak.
AD 05.12.2017 Voor de rechtbank in Rotterdam begint vanochtend het megaproces over mogelijke corruptie bij de aanschaf van duizenden dienstauto’s door de overheid. In deze zaak worden zes ambtenaren, vier van Defensie en twee van de politie – ervan verdacht dat zij zich door autoleasebedrijven hebben laten omkopen met kortingen, reisjes en andere gunsten.
Ook vijf verkopers uit deze branche moeten zich voor de rechtbank verantwoorden, omdat zij steekpenningen zouden hebben betaald aan de ambtenaren.
De rechtbank heeft in december en januari ongeveer vijftien dagen uitgetrokken voor de zaak. De planning van het proces is nog niet duidelijk. Wel begint de zaak vandaag met de behandeling van de verdenkingen tegen hoofdverdachte Jacques H.
Ook oud-defensieminister Hans Hillen moet getuigen in het proces. De gepensioneerde oud-politicus moet mogelijk op dinsdag 19 december verschijnen, maar dat is nog niet definitief.
Contracten
Importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot zouden met de gunsten grote invloed hebben verworven bij de aanbestedingen voor 13.000 politie-auto’s en 1600 auto’s voor Defensie. Met de contracten waren honderden miljoenen euro’s gemoeid.
De autobedrijven hebben de zaak inmiddels voor miljoenen euro’s geschikt met het OM.
NU 08.11.2017 Hans Hillen, oud-minister van Defensie, moet getuigen in een corruptiezaak rond de aankopen van dienstauto’s door de overheid. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam beslist.
Michael Ruperti, die een van de zes verdachte defensie- en politieambtenaren bijstaat, had verzocht om een getuigenis van Hillen. De oud-minister verklaarde in juni in NRC dat hij de omkopingsaffaire het liefst buiten het Openbaar Ministerie en Tweede Kamer had geregeld.
De kwestie draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto’s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Onder andere oud-minister van Defensie Henk Kamp wordt ervan verdacht giften van Pon aan te hebben genomen.
De rechtszaak wordt op 5 december hervat. Er zijn in december en januari vijftien volle zittingsdagen voor uitgetrokken. Op een van die dagen zal Hillen worden gehoord.
Een verzoek van de advocaten om ook oud-ministers van Defensie Henk Kamp en Eimert van Middelkoop te horen is in juni door de rechtbank afgewezen.
NOS 08.11.2017 Oud-minister Hans Hillen van Defensie moet getuigen in de corruptiezaak Dotterbloem, waarin zes ambtenaren terechtstaan voor het aannemen van steekpenningen bij de aanschaf van dienstauto’s. De rechter denkt dat Hillen uitleg kan geven over hoe er binnen defensie wordt omgegaan met “integriteitskwesties en verdenkingen van strafbare feiten” door personeel.
De rechtbank Rotterdam komt tot dit tussentijdse besluit vanwege uitlatingen van Hillen in NRC Handelsblad, waaruit blijkt dat hij de corruptiezaak wilde afhandelen zonder tussenkomst van justitie en de Tweede Kamer. Het verzoek werd ingediend door de verdediging.
De corruptiezaak gaat om omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van dienstauto’s voor politie en defensie door Volkswagen en Audi-dealer Pon en importeurs van Renault en Peugeot. In ruil voor riante kortingen op privéauto’s en winterbanden gunden de ambtenaren opdrachten voor duizenden auto’s aan de autodealers en deelden zij vertrouwelijke informatie.
Miljoenenschikking Pon
Naast zes ambtenaren, staan ook vier autodealers terecht. Ook heeft justitie een schikking getroffen van 12 miljoen euro met autodealer Pon, die tussen 2001 en 2011 voor zo’n half miljard euro opdrachten uitvoerde voor Defensie en de politie.
Hoofdverdachte is wagenparkbeheerder Jacques H., die ook de dienstauto’s van oud-ministers Hillen, Van Middelkoop en Kamp onder zijn verantwoordelijkheid had. H. kreeg volgens justitie gratis brandstofpassen, goedkope leningen, verschillende buitenlandse reizen en duizenden euro’s korting bij de aanschaf van een dure auto.
Ook minister Kamp raakte in opspraak omdat hij tijdens een APK-keuring bij Pon twee navigatie-cd’s cadeau kreeg ter waarde van zo’n 250 euro. Hoewel een van de verdachte ambtenaren nu terechtstaat vanwege een lager bedrag, besloot het OM de gunsten aan Kamp niet verder te onderzoeken.
Een verzoek om ook Van Middelkoop en Kamp te laten getuigen, werd afgelopen zomer al afgewezen.
Telegraaf 08.11.2017 Voormalig minister van Defensie Hillen moet bij de rechter tekst en uitleg komen geven over zijn optreden in de grote corruptiezaak op het departement. De rechtbank heeft een verzoek van de verdediging om dit verhoor gehonoreerd.
Dit blijkt uit een besluit van de rechtbank. Hillen zorgde eerder dit jaar voor veel opgetrokken wenkbrauwen toen hij in de NRC verklaarde geen aangifte te hebben willen doen tegen de hoofdverdachte; toenmalig wagenparkbaas bij defensie Jacques H.
De bewindsman zette de stap naar de Koninklijke Marechaussee alleen nadat via De Telegraaf een brief uitlekte waarin zeer gedetailleerd werd uiteen gezet wat voor voordeeltjes en cadeaus H. en andere medewerkers van de krijgsmacht en politie kregen van VW-importeur Pon. Dit gebeurde in de aanloop van een grote aanschaf van nieuwe auto’s voor leger en politie.
Hillen vond het bijzonder ergerlijk dat het wangedrag uitlekte. Hij achtte een interne sanctie beter op zijn plek. Dat zou beter zijn in het belang van H. en dat van de organisatie. De raadslieden in het monsterproces dat volgende maand weer gaat lopen, vinden dat Hillen daarom het nodige heeft uit te leggen. Advocaat Michael Ruperti vroeg hem daarom als getuige aan. Hij bevestigt dat Hillen moet verschijnen.
De officier van justitie vond het niet nodig dat het zover kwam. Hillen is al bij de Rijksrecherche dat het onderzoek in de corruptiezaak deed gehoord. De rechtbank stelt naar aanleiding van de uitlatingen in de pers dat Hillen mogelijk relevante informatie kan geven over hoe he departement omgaat met integriteitsschendingen.
Het vervolg van het corruptieproces wordt een zaak van lange adem. De rechtbank heeft er vijftien zittingsdagen voor uitgetrokken volgende maand en in januari.
VK 16.06.2017 Voormalige Defensieministers Henk Kamp en Eimert van Middelkoop hoeven toch niet te getuigen in een grootschalig corruptieproces dat draait om de aankoop van defensie- en politieauto’s.
Dit heeft de rechtbank van Rotterdam vrijdagmiddag bekendgemaakt. De advocaten van zes rijksambtenaren die wel terecht staan voor omkoping hadden eerder deze week gevraagd om de voormalige ministers te mogen verhoren. De rechtbank noemt de verzoeken van de advocaten ‘onvoldoende onderbouwd’.
Voor het verhoor van een derde ex-minister, Hans Hillen, houdt de rechtbank een beslissing aan. De rechters willen eerst zijn eerdere verhoor door de Rijksrecherche bestuderen.
De zaak draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto’s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Zes rijksambtenaren worden beschuldigd van het aannemen van geldbedragen van de autohandelaren in ruil voor (tips over) miljoenenorders om voertuigen voor defensie en de politie te mogen leveren.
Ministerskorting
De raadslieden wilden Kamp en Van Middelkoop ondervragen over gunsten, kortingen of diensten die zij zelf zouden hebben ontvangen van autobedrijf Pon. ‘Want waarom zou lager defensiepersoneel vervolgd worden voor relatief kleine vergrijpen, terwijl bijvoorbeeld oud-Defensieminister Henk Kamp vrijuit zou gaan?’, zo betoogde advocaat Cees Korvinus dinsdag voor de rechtbank. ‘Het is meten met twee maten.’
Zo wordt zijn cliënt Gerardus L. strafrechtelijk vervolgd voor het aannemen van een korting van 236 euro bij de aanschaf van een privéauto bij een autodealer van Pon. Ook verloor hij zijn baan. Maar Kamp kreeg destijds als Defensieminister (2003-2007) ook een korting bij hetzelfde autobedrijf, van ruim 250 euro, maar hij wordt niet vervolgd. Kamp is bovendien nu nog steeds minister, maar dan van Economische Zaken.
Rookgordijn
Justitie heeft zich vanaf het begin hevig verzet tegen het oproepen van de voormalig ministers Kamp, Van Middelkoop en Hillen als getuigen. Geen van hen zijn verdacht en de vergelijking tussen de korting die bijvoorbeeld Kamp en defensiemedewerker Gerardus L. kregen gaat volgens het Openbaar Ministerie totaal mank. ‘Gerardus L. heeft tot twee keer toe actief gevraagd om een korting. Minister Kamp heeft daar nooit om gevraagd’, legt de officier van justitie het voor hem cruciale verschil uit.
De officier van justitie verwijt de verdediging de afgelopen twee weken ‘een rookgordijn’ te hebben opgetrokken in de media door politici bij de zaak te willen betrekken. Zo zouden zij de aandacht willen afleiden van ambtenaren die zich zouden hebben laten omkopen.
Als de rechtbank besluit dat ex-minister Hillen wel opgeroepen mag worden als getuige, zal dat vermoedelijk gunstig zijn voor de verdediging. Hillen heeft zich in de aanloop naar het corruptieproces beschermend opgesteld tegenover de aangeklaagde ambtenaren. ‘Je kijkt eerst wat er aan de hand is. Als blijkt dat er aangifte gedaan moet worden, dan doe je dat. Maar je gaat niet iemand vervolgen voor het achteroverdrukken van een postzegel.’
De zaak wordt later dit jaar pas inhoudelijk behandeld, vermoedelijk in december 2017.
Lees verder;
Hoe groot is het omkoopschandaal rondom de dienstauto’s van Defensie?
Zes rijksambtenaren en vijf autohandelaren staan vanaf vandaag terecht wegens corruptie. Als het aan hun advocaten ligt, wordt de zaak nog veel groter. Waar stopt deze olievlek?
NU 16.06.2017 De rechtbank heeft vrijdag het verzoek om oud-ministers van Defensie te horen in het onderzoek naar het omkoopschandaal met dienstauto’s bij Defensie en politie afgewezen.
De advocaten van zes verdachte defensie- en politieambtenaren, die terechtstaan in omkopingsaffaire rond aankopen van dienstauto’s, hadden verzocht om oud-defensieministers Eimert van Middelkoop, Henk Kamp en Hans Hillen als getuigen horen.
De rechtbank in Rotterdam zegt dat de verzoeken voor het horen van Van Middelkoop en Kamp onvoldoende zijn onderbouwd.
De beslissing tot het horen van de voormalige minister van Defensie Hillen wordt aangehouden. De rechtbank wil eerst kennis nemen van het proces-verbaal van het verhoor van Hillen door de Rijksrecherche.
Omkoping
De corruptiezaak, draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto´s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Daarmee waren honderden miljoenen euro´s gemoeid.
Minister Kamp, destijds minister van Defensie, noemde het begin juni “stom” dat hij zijn privéauto in 2006 door Pon heeft laten keuren. Hij kreeg toen twee gratis navigatie-cd’s ter waarde van zo’n 250 euro.
Ook de naam van Van Middelkoop wordt genoemd in het strafdossier rond de beschikbaarstelling van een vervangende auto.
De raadslieden van de verdachten betoogden afgelopen dinsdag op een regiezitting dat het Openbaar Ministerie onderscheid maakt in de vervolgingsbeslissingen.
Telegraaf 16.06.2017 De oud-defensieministers Eimert van Middelkoop en Henk Kamp hoeven van de rechtbank in Rotterdam niet te getuigen in het corruptieproces rond de aankopen van dienstauto’s voor de overheid.
De rechtbank wees vrijdag een verzoek van de raadslieden van zes verdachte defensie- en politieambtenaren af. Volgens de rechtbank waren die verzoeken onvoldoende onderbouwd. Voor het verhoor van de derde ex-minister, Hans Hillen, houdt de rechtbank een beslissing aan. Eerst willen de rechters zijn verhoor over deze kwestie door de Rijksrecherche nader bestuderen. De andere ministers zijn niet gehoord.
Hillen verklaarde in 2014 volgens NRC tegenover justitie dat hij de Kamer bewust onvolledig informeerde over de corruptieaffaire. Hillen vreesde dat de Kamer hem zo op de huid zou zitten dat hij aan zijn werk niet meer zou toekomen.
De corruptieaffaire draait om omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto´s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. De raadslieden wilden Kamp en Van Middelkoop ondervragen over gunsten, kortingen of diensten die zij zouden hebben ontvangen.
Kamp (Economische Zaken) noemde het begin juni „stom” dat hij zijn privéauto in 2006 door Pon heeft laten keuren. Dat gebeurde in de periode dat Kamp minister van Defensie was. Hij kreeg toen twee gratis navigatie-cd’s ter waarde van zo’n 250 euro. Ook de naam van Van Middelkoop wordt genoemd in het strafdossier rond de beschikbaarstelling van een vervangende auto.
De raadslieden van de verdachten betoogden afgelopen dinsdag op een regiezitting dat het Openbaar Ministerie onderscheid maakt in de vervolgingsbeslissingen.
AD 16.06.2017 De oud-defensieministers Eimert van Middelkoop en Henk Kamp hoeven van de rechtbank in Rotterdam niet te getuigen in het corruptieproces rond de aankopen van dienstauto’s voor de overheid.
De rechtbank wees vandaag een verzoek van de raadslieden van zes verdachte defensie- en politieambtenaren af. Volgens de rechtbank waren die verzoeken onvoldoende onderbouwd. Voor het verhoor van de derde ex-minister, Hans Hillen, houdt de rechtbank een beslissing aan. Eerst willen de rechters zijn verhoor over deze kwestie door de Rijksrecherche nader bestuderen. De andere ministers zijn niet gehoord.
Hillen verklaarde in 2014 volgens NRC tegenover justitie dat hij de Kamer bewust onvolledig informeerde over de corruptieaffaire. Hillen vreesde dat de Kamer hem zo op de huid zou zitten dat hij aan zijn werk niet meer zou toekomen.
De corruptieaffaire draait om omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto’s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. De raadslieden wilden Kamp en Van Middelkoop ondervragen over gunsten, kortingen of diensten die zij zouden hebben ontvangen.
Keuring
Kamp (Economische Zaken) noemde het begin deze maand ‘stom’ dat hij zijn privéauto in 2006 door Pon heeft laten keuren. Dat gebeurde in de periode dat Kamp minister van Defensie was. Hij kreeg toen twee gratis navigatie-cd’s ter waarde van zo’n 250 euro. Ook de naam van Van Middelkoop wordt genoemd in het strafdossier rond de beschikbaarstelling van een vervangende auto.
De raadslieden van de verdachten betoogden afgelopen dinsdag op een regiezitting dat het Openbaar Ministerie onderscheid maakt in de vervolgingsbeslissingen.
VK 13.06.2017 Drie voormalige Defensieministers – Henk Kamp, Eimert van Middelkoop en Hans Hillen – moeten mogelijk getuigen in een grootschalig corruptieproces waarvoor zes rijksambtenaren en vijf autohandelaren momenteel terecht staan.
Dat verzoek hebben de advocaten van de aangeklaagde ambtenaren dinsdagmiddag ingediend bij de rechtbank van Rotterdam. Mochten de oud-ministers inderdaad moeten getuigen – de rechtbank beslist daarover dinsdagavond al – dan wordt de kans steeds groter dat het proces dat begon als een aanklacht tegen een paar individuele defensie- en politieambtenaren, ook politieke dimensies krijgt.
‘Waarom zou lager defensiepersoneel vervolgd worden voor relatief kleine vergrijpen, terwijl bijvoorbeeld oud-Defensieminister Henk Kamp vrijuit zou gaan?’, zo betoogde advocaat Cees Korvinus dinsdag voor de rechtbank. ‘Het is meten met twee maten.’
Hoe groot is het omkoopschandaal rondom de dienstauto’s van Defensie? (+)
Zes rijksambtenaren en vijf autohandelaren staan vanaf vandaag terecht wegens corruptie. Als het aan hun advocaten ligt, wordt de zaak nog veel groter. Waar stopt deze olievlek? Lees hier het artikel.
De zes rijksambtenaren worden beschuldigd van het aannemen van geldbedragen van autohandelaren in ruil voor miljoenenorders om voertuigen voor Defensie en de politie te mogen leveren.
Gerardus L., wordt bijvoorbeeld strafrechtelijk vervolgd voor het aannemen van een korting van 236 euro bij de aanschaf van een privéauto bij een autodealer van Pon (Volkskwagen, Audi). Bovendien verloor hij zijn baan. Henk Kamp kreeg destijds als Defensieminister ook een korting bij hetzelfde autobedrijf, van ruim 250 euro, maar hij wordt niet vervolgd. Kamp is bovendien nu nog steeds minister, maar dan van Economische Zaken.
Van Middelkoop zou zijn dienstauto tijdens zijn ministerschap eens hebben gestald bij autobedrijf Pon, waarvoor hij gedurende acht dagen een luxe Volkwagen Tiguan terug kreeg. ‘Wat dat een privévoordeel?’, vragen de advocaten van ambtenaren zich nu af. Voor hun gevoel worden hun cliënten voor vergelijkbare vergrijpen vervolgd, terwijl hogere functionarissen, zoals ministers, vrijuit gaan.
Hillen heeft zich in de aanloop naar het corruptieproces juist beschermend opgesteld tegenover de aangeklaagde ambtenaren. ‘Je kijkt eerst wat er aan de hand is. Als blijkt dat er aangifte gedaan moet worden, dan doe je dat. Maar je gaat niet iemand vervolgen voor het achteroverdrukken van een postzegel.’ Advocaten willen hem horen waarom hij in eerste instantie geen aangifte deed tegen de ambtenaren.
Justitie heeft zich hevig verzet tegen het oproepen van de voormalig ministers Kamp, Van Middelkoop en Hillen als getuigen. Geen van hen zijn verdacht en de vergelijking tussen de korting die bijvoorbeeld Kamp en defensiemedewerker Gerardus L. kregen gaat volgens het Openbaar Ministerie totaal mank. ‘Gerardus L. heeft tot twee keer toe actief gevraagd om een korting. Minister Kamp heeft daar nooit om gevraagd’, legt de officier van justitie het voor hem cruciale verschil uit.
Geradus L. ontkent dat hij heeft gevraagd om een gift; volgens hem heeft hij de contactpersoon van Pon gevraagd: ‘Kan je wat voor mij betekenen?’ Daarmee bedoelde hij advies over de technische specificaties van een privéauto die hij wilde kopen. Zijn advocaat Korvinus noemt het een ‘onbegrijpelijke keuze’ van de officier om Gerardus L. voor zo’n klein bedrag – 236 euro korting op een auto van 35 duizend euro – strafrechtelijke te vervolgen. ‘Elke normale, weldenkende officier had deze zaak geseponeerd.’
Het doel van de advocaten van de ambtenaren is nu ‘niet om aan te tonen’ dat Kamp, Van Middelkoop of Hillen zelf ‘corrupt zijn geweest’, zegt advocaat Michael Ruperti, die onder andere ook Gerardus L. bijstaat. ‘Het gaat erom dat duidelijk wordt dat mijn cliënt gewoon een reguliere korting heeft gekregen. Zoals een minister die ook heeft gekregen.’ Volgens het OM staat ‘het krijgen van een korting gelijk aan het accepteren van een gift’, aldus Ruperti. Hij wil weten hoe Kamp daar over denkt. ‘ Ik lees in de media dat hij zegt dat hij dat niet had moeten doen. Nou, dat zegt mijn cliënt nu ook.’
Rookgordijn
In de media draait de zaak niet meer om een ambtenaar die jaarlijks geheel verzorgd met zijn echtgenote meeging op luxe cruises, terwijl het daar wel om gaat, aldus De officier van justitie.
De zaak tegen de zes rijksambtenaren draait niet alleen om kleine vergrijpen. Hoofdpersoon in de zaak is oud-defensiemedewerker Jacques H. Hij heeft volgens justitie in ruil voor tienduizenden euro’s en snoepreisjes naar onder meer de Volvo Ocean Race in de VS en de Grand Prix in Monaco miljoenenorders beloofd aan autobedrijven zoals Pon.
‘Ik heb bijna met bewondering gekeken hoe de verdediging de afgelopen dagen met succes de aandacht heeft verlegd naar politici. In de media draait de zaak niet meer om een ambtenaar die jaarlijks geheel verzorgd met zijn echtgenote meeging op luxe cruises, die jarenlang rondreed in gratis huurauto’s en de beschikking had over een geheim geldpotje voor hemzelf, terwijl het daar wel om gaat’, zei de officier van justitie in zijn openingstoespraak van de regiezitting dinsdag in Rotterdam. Hij verwijt de verdediging de afgelopen twee weken ‘een rookgordijn’ te hebben opgetrokken in de media.
De vijf andere verdachte rijksambtenaren hebben zich volgens justitie laten omkopen voor veel kleinere geldbedragen – variërend van 236 euro tot 1750 euro. Advocaat Ruperti verwijt op zijn beurt dat justitie lijdt aan de ‘tunnelvisie’ dat ook deze personen schuldig zijn aan omkoping.
Inhoudelijk wordt de zaak pas in december 2017 van dit jaar behandeld.
NU 13.06.2017 De advocaten van zes verdachte defensie- en politieambtenaren, die terechtstaan in omkopingsaffaire rond aankopen van dienstauto’s, willen oud-defensieministers Eimert van Middelkoop, Henk Kamp en Hans Hillen als getuigen horen.
Dat verzoek deden zij dinsdag tijdens de regiezitting in Rotterdam over de corruptiezaak, die draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto´s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Daarmee waren honderden miljoenen euro´s gemoeid.
Advocaat Cees Korvinus wil van de ex-bewindslieden meer weten over de contacten met importeurs en waarom zij besloten hun privéauto daar in onderhoud te doen. Dat deed onder anderen minister Kamp, die gratis navigatie-cd’s ter waarde van 250 euro en korting op een servicebeurt kreeg.
Zijn collega Michael Ruperti, wiens cliënt een ”niet-zakelijke korting” zou hebben gekregen bij de aanschaf van een Audi A3 Sportback, meent dat geen verschil bestaat tussen de korting voor de minister en die voor zijn cliënt. ”Volgens het OM staat het krijgen van korting gelijk aan het accepteren van een gift”, aldus Ruperti. Hij wil weten hoe Kamp daar over denkt. ”Ik lees in de media dat hij zegt dat hij dat niet had moeten doen. Nou, dat zegt mijn cliënt nu ook.”
Rookgordijn
Het Openbaar Ministerie trok bij aanvang van leer tegen de raadslieden van de vier defensie- en twee politieambtenaren. De officier van justitie verwijt de verdediging de afgelopen twee weken ”een rookgordijn” te hebben opgetrokken in de media. In die berichten zijn volgens de aanklager ten onrechte verdenkingen geuit aan het adres van oud-defensieministers.
Daardoor wordt volgens hem de aandacht afgeleid van de ware zaak, de omkoping met reizen, giften en gunsten van ambtenaren die betrokken waren bij de aanschaf van dienstauto’s.
Onvergelijkbaar
De officier van justitie noemt de kwesties rond de ministers ”compleet onvergelijkbare zaken”. Hij heeft na de berichtgeving het dossier nogmaals bekeken en vindt dat geen aanleiding bestaat tot nader onderzoek. De navigatie-cd’s die Kamp ontving, leiden volgens de officier ”op geen enkele wijze tot een verdenking”.
AD 13.06.2017 De advocaten van zes verdachte defensie- en politieambtenaren, die terechtstaan in omkopingsaffaire rond aankopen van dienstauto’s, willen oud-defensieministers Eimert van Middelkoop, Henk Kamp en Hans Hillen als getuigen horen.
Dat verzoek deden zij vandaagg tijdens de regiezitting in Rotterdam over de corruptiezaak, die draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van auto´s voor politie en defensie door importeurs van Volkswagen (Pon), Renault en Peugeot. Daarmee waren honderden miljoenen euro´s gemoeid.
Advocaat Cees Korvinus wil van de ex-bewindslieden meer weten over de contacten met importeurs en waarom zij besloten hun privéauto daar in onderhoud te doen. Dat deed onder anderen minister Kamp, die gratis navigatie-cd’s ter waarde van 250 euro en korting op een servicebeurt kreeg.
Niet-zakelijke korting
Zijn collega Michael Ruperti, wiens cliënt een ,,niet-zakelijke korting” zou hebben gekregen bij de aanschaf van een Audi A3 Sportback, meent dat geen verschil bestaat tussen de korting voor de minister en die voor zijn cliënt. ,,Volgens het OM staat het krijgen van korting gelijk aan het accepteren van een gift”, aldus Ruperti. Hij wil weten hoe Kamp daar over denkt. ,,Ik lees in de media dat hij zegt dat hij dat niet had moeten doen. Nou, dat zegt mijn cliënt nu ook.”
Rookgordijn
Het Openbaar Ministerie trok bij aanvang van leer tegen de raadslieden van de vier defensie- en twee politieambtenaren. De officier van justitie verwijt de verdediging de afgelopen twee weken ,,een rookgordijn” te hebben opgetrokken in de media. In die berichten zijn volgens de aanklager ten onrechte verdenkingen geuit aan het adres van oud-defensieministers. Daardoor wordt volgens hem de aandacht afgeleid van de ware zaak, de omkoping met reizen, giften en gunsten van ambtenaren die betrokken waren bij de aanschaf van dienstauto’s.
De officier van justitie noemt de kwesties rond de ministers ,,compleet onvergelijkbare zaken”. Hij heeft na de berichtgeving het dossier nogmaals bekeken en vindt dat geen aanleiding bestaat tot nader onderzoek. De navigatie-cd’s die Kamp ontving, leiden volgens de officier ,,op geen enkele wijze tot een verdenking”.
Telegraaf 13.06.2017 Het Openbaar Ministerie is dinsdag fel van leer getrokken tegen de raadslieden van vier defensie- en twee politieambtenaren, die in Rotterdam in een regiezitting terechtstaan voor het aannemen van steekpenningen en gunsten van de auto-industrie.
LIVE – Verslaggever Saskia Belleman is bij de rechtszaak aanwezig. Haar tweets lees je onderaan dit artikel.
De corruptiezaak draait om de omkoping van ambtenaren bij de aanschaf van dienstauto´s voor politie en defensie. Daarmee waren honderden miljoenen euro´s gemoeid.
De officier van justitie verwijt de verdediging de afgelopen twee weken ,,een rookgordijn” te hebben opgetrokken in de media. In die berichten zijn volgens de aanklager onder meer ten onrechte verdenkingen geuit aan het adres van de oud-defensieministers Eimert van Middelkoop en Henk Kamp. Daardoor wordt volgens hem de aandacht afgeleid van ware zaak, de omkoping met reizen, giften en gunsten van ambtenaren.
De ministers worden genoemd in het strafdossier, voor het ontvangen van gratis navigatie-cd’s ter waarde van 250 euro en korting op een servicebeurt (Kamp) en de vraag om een gratis vervangende dienstauto voor Van Middelkoop.
De officier van justitie noemt de kwesties rond de ministers ,,compleet onvergelijkbare zaken” in verhouding tot de verdenkingen aan het adres van de vervolgde ambtenaren en autoverkopers. Hij heeft na de berichtgeving het dossier bekeken en handhaaft zijn oordeel dat geen aanleiding bestaat tot nader onderzoek naar Kamp en Van Middelkoop. De navigatie-cd’s die Kamp ontving leidt volgens de officier ,,op geen enkele wijze tot een verdenking”. Datzelfde geldt voor Van Middelkoop.
Enkele raadslieden van de verdachten vragen de rechtbank om de bewindslieden als getuige te mogen horen.
LIVE – Verslaggever Saskia Belleman is bij de rechtszaak aanwezig. Haar tweets lees je onderaan dit artikel.
Telegraaf 13.06.2017 Vier defensie- en twee politieambtenaren staan dinsdag in Rotterdam in een regiezitting terecht voor het aannemen van steekpenningen en gunsten. Zij zouden zich als wagenparkbeheerders tussen 2001 en 2011 hebben laten omkopen bij de aanschaf van auto’s voor politie en defensie. Met de overheidscontracten waren honderden miljoenen euro’s gemoeid.
LIVE – Verslaggever Saskia Belleman is bij de rechtszaak aanwezig. Haar tweets lees je onderaan dit artikel (v.a. 9.00 uur)
De verdachte ambtenaren zouden kortingen op aanschaf en onderhoud van privéauto’s hebben gekregen. Ook reden sommigen in leaseauto’s voor een vriendenprijs. Verder ontvingen zij winterbanden, tankpassen of werden uitgenodigd voor vakantietrips.
Vijf betrokkenen uit autobranche staan eveneens terecht voor omkoping. Het is de eerste zitting in de zaak die nog niet inhoudelijk wordt behandeld.
Auto-importeur Pon schikte eerder voor 12 miljoen euro, automerken Peugeot en Renault kochten ieder voor 2 miljoen euro strafvervolging af.
Ook minister Henk Kamp (Economische Zaken) raakte onlangs zijdelings betrokken. Hij liet zijn privéauto in 2006 door auto-importeur Pon keuren. Kamp was toen minister van Defensie; hij kreeg twee gratis navigatie-cd’s ter waarde van zo’n 250 euro. Volgens Kamp is er „geen enkele relatie” tussen het omkoopschandaal en zijn auto. Volgens het OM bestaat er geen enkele verdenking tegen Kamp.
AD 12.06.2017 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) was al jaren op de hoogte dat ze zaken deden met een mogelijk corrupte ambtenaar. De dienst is er meerdere keren voor gewaarschuwd. Toch werden er geen maatregelen genomen. De man regelde geheime auto’s en beheerde een nep verhuurbedrijf voor de MIVD.
Wat heeft de MIVD ervan weerhouden om iets aan deze situatie te doen?, aldus Michael Ruperti, advocaat.
Dat blijkt uit verklaringen die leidinggevenden, collega’s en medewerkers van het Bureau Integriteit van Defensie onder ede hebben afgelegd bij de rechter. De MIVD wil niet reageren omdat de zaak onder de rechter is.
Wagenparkbeheerder Jacques H. verschijnt morgen voor het eerst voor de rechter omdat hij hoofdverdachte is in een omvangrijk omkoopschandaal met nieuwe dienstvoertuigen. Volgens het OM hebben hij en nog vijf politie- en defensiemedewerkers zich laten omkopen door autodealers en leasemaatschappijen. Ze zouden ongeoorloofde kortingen hebben gekregen op lease-auto’s, onderhoud en winterbanden en kregen reisjes aangeboden naar de Middellandse Zee.
Klokkenluider
De zaak kwam in 2011 aan het rollen toen een klokkenluider uit de autobranche uit de school klapte. Uit de talloze verhoren die daarna zijn afgenomen blijkt nu dat de integriteit van H. al jaren ter discussie stond. Ook de geheime dienst MIVD was daarvan op de hoogte. H. was een belangrijke agent voor de MIVD: hij deed een deel van het wagenparkbeheer. Zo regelde hij supergeheime auto’s die niet bij de RDW stonden geregistreerd. Zelf reed hij enige tijd ook in zo’n auto.
H. besteedde ongeveer eenderde van zijn tijd aan werkzaamheden voor de geheime dienst. Eens per twee weken kwam er medewerker van de dienst langs en op zijn kantoor stond een kluis van de MIVD. Ook beheerde hij een nepfirma: JaHo-rentals. In een onderzoek in 2010 naar wat dat bedrijf precies deed, blijkt uit verklaringen dat de MIVD is getipt dat H. een persoon was ‘waar vlekjes op zaten’. ,,Ik heb het verder aan hen overgelaten”, verklaart de betrokken ambtenaar.
Verbazingwekkend
Dat de MIVD op de hoogte was van het imago van H., maar niets deed is verbazingwekkend, vindt advocaat Michael Ruperti die een van de andere verdachten bijstaat. ,,Wat heeft de MIVD ervan weerhouden om iets aan deze situatie te doen? Waarom hebben zij de minister niet geïnformeerd? Dan hadden andere medewerkers beter beschermd kunnen worden tegen dealers waar defensie zaken mee doet.”
Al een paar jaar eerder deden medewerkers van het Bureau Integriteit onderzoek naar H. omdat hij in een auto reed die ver boven zijn stand was. De Peugeot 607 was toen een zogenoemde generaalsauto, terwijl hij helemaal geen generaal is. Ook voerde de wagen een schaduwkenteken van de MIVD. Dat was vreemd, maar de geheime dienst bevestigde dat zij daarvan op de hoogte waren. H. kreeg toen het voordeel van de twijfel. Ook bij zijn volgende auto, een Audi A5, is er in 2007 geen financieel onderzoek geweest ‘gezien de relatie met de MIVD’. Later zou blijken dat die auto veel te goedkoop werd gereden.
Gratis benzine
Zo zou wagenparkbeheerder H. een Audi A5 hebben gereden voor 700 euro per maand terwijl daar normaal gesproken tot meer dan het dubbele voor neer moet worden geteld. Ook zou hij op kosten van autobedrijven voor duizenden euro’s gratis benzine hebben getankt, kreeg hij een goedkope lening van 56.000 euro en maakte hij vele reisjes op kosten van de dealers.
Met het aannemen van de cadeautjes kochten de autobedrijven invloed om nieuwe auto’s te kunnen leveren, vindt het OM. Dat ging om een deal van honderden miljoenen euro’s. Alleen al bij de politie moesten 13.000 auto’s vervangen worden. Bij defensie ging het om 1600 auto’s.
NU 12.06.2017 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) was jarenlang op de hoogte van corruptieverdenkingen tegen de ambtenaar die een deel van het wagenpark van de dienst beheerde. Dat zou blijken uit verklaringen van betrokkenen.
Dat schrijft het AD op basis van verklaringen onder ede, die bij de rechter zouden zijn afgelegd door leidinggevenden en collega’s van de man en medewerkers van het Bureau Integriteit van Defensie.
De ambtenaar werkte drie dagen per week als beheerder van een deel van het wagenpark van de MIVD, waar hij onder andere geheime voertuigen voor de dienst regelde, die niet geregistreerd staan bij de RDW. Hij reed zelf ook jarenlang in zo’n ongeregistreerde auto. Ook beheerde hij een nepverhuurbedrijf, dat door de MIVD als dekmantel werd gebruikt.
De dienst zou al in 2010 zijn gewaarschuwd dat de ambtenaar iemand was “waar vlekjes op zaten”, zo zou uit de verklaringen blijken. Toch werd er geen actie ondernomen.
Corruptieschandaal
De ambtenaar verschijnt dinsdag voor de rechter als hoofdverdachte in het proces tegen oud-inkopers van politie en defensie en oud-medewerkers van importeurs PON, Renault Nederland en Peugeot Nederland. De inkopers zouden tussen 2001 en 2011 zijn omgekocht – onder andere met reizen en kortingen op auto’s – in ruil voor grote aanbestedingen voor de autodealers en -importeurs.
De zaak kwam in 2011 aan het rollen door een klokkenluider uit de autobranche.
Oud-minister van Defensie Hans Hillen (CDA) kwam begin deze maand in opspraak, toen bleek dat hij in 2014 details over het corruptieschandaal verzweeg voor de Tweede Kamer en justitie. Hillen zei dat te hebben gedaan omdat hij de zaak intern wilde oplossen.
AD 06.06.2017 De SP wil van minister Jeanine Hennis van Defensie weten hoe het mogelijk was dat haar voorganger Hans Hillen de ernst van corruptieverdenkingen tegen defensiemedewerkers in 2011 voor de Tweede Kamer verzweeg.
Dit is niet het eerste incident bij Defensie; er lijkt weer sprake van een doofpot, aldus Sadet Karabulut, SP.
Hillen verklaarde in 2014 volgens de NRC tegenover justitie dat hij de Kamer doelbewust onvolledig informeerde over corruptie bij de aankoop van auto’s voor Defensie. ,,Als ik alle details over zulke zaken aan de Kamer zou melden, dan zou ik geen tijd meer overhouden om een krijgsmacht te runnen”, zegt hij tegen de krant. ,,De Kamer moet er van op aankunnen dat de minister er alles aan doet om een integere krijgsmacht te krijgen.”
Initiatiefneemster Sadet Karabulut (SP) kreeg vanmiddag bijval van onder meer GroenLinks. ,,Dit kan natuurlijk niet. Ik wil van de minister horen wat er nu precies is gebeurd en wat zij ervan vindt”, zegt Karabulut. ,,En dit is niet het eerste incident bij Defensie; er lijkt weer sprake van een doofpot. Minister Hennis is verantwoordelijk voor haar medewerkers en voorgangers. Ze moet de Kamer overtuigen dat voor die mentaliteit van verzwijgen voor de Kamer en het zelf maar afhandelen – een doodzonde – geen plaats is.”
Kwetsbaar
Hoofdverdachte Jacques H., die zeggenschap had over het wagenpark, zou jarenlang steekpenningen hebben aangenomen van dealers. Defensie had aangifte gedaan, maar volgens Hillen alleen ‘omdat het departement altijd tegen de Tweede Kamer moet kunnen zeggen: wij hebben alles gedaan.” De toenmalig minister van Defensie had de zaak liever intern opgelost.
Tegen de Kamer hield Hillen zich op de vlakte over de kwestie. Naar eigen zeggen probeerde hij zo de verdachte te beschermen, omdat die vanwege alle aandacht in een kwetsbare positie belandde. ,,Als zo’n zaak uitlekt, wordt die ambtenaar direct deel wordt van het politieke spel, dat maakt hem kwetsbaar. Via hem kan men mij aanpakken. Waarom denk je dat het uitlekt? Dat is echt niet vanwege het feit, vanwege die man. Iemand wil ergens druk op zetten. […] Dan moet de baas van het spul, ik dus, daar rekening mee houden”, zegt Hillen.
Trouw 06.06.2017 Hans Hillen zegt de Tweede Kamer in zijn tijd als minister van defensie in het kabinet Rutte-I (2010-2012) bewust onvolledig geïnformeerd te hebben. In politiek Den Haag geldt dat als een serieuze politieke zonde, die wel minder ernstig is dan het onjuist informeren van de Kamer.
Hillen deed zijn mededeling in een reactie op een artikel van NRC over mogelijke fraude door Defensiemedewerkers bij aanbestedingscontracten voor auto’s.
De zaak draait om leveranties van importeur Pon aan de ministeries van defensie en veiligheid en justitie. Eind 2011 kwam via De Telegraaf aan het rollen dat het autobedrijf ambtenaren gefêteerd zou hebben. Het bedrijf heeft sindsdien voor twaalf miljoen euro een schikking met het Openbaar Ministerie getroffen, en Pon-medewerkers hebben in een schikking een taakstraf geaccepteerd.
Dit jaar dient een strafzaak tegen enkele betrokken ambtenaren. NRC heeft het dossier ingezien. Daarin komt een verhoor door de Rijksrecherche van voormalig minister Hillen in 2014 voor. Hillen legt uit waarom hij als minister besloot geen aangifte te doen tegen een ambtenaar die zich bezighield met de verwerving van auto’s. Diezelfde ambtenaar is één van de verdachten die binnenkort terecht staat.
Hillen zegt tegen NRC dat hij als minister niet alles over de zaak vertelde. “Dat ik de Tweede Kamer niet over alle details van de zaak heb geïnformeerd is ook bewust. Als ik alle details over zulke zaken aan de Kamer zou melden, dan zou ik geen tijd meer overhouden om een krijgsmacht te runnen.” Hillen voegt eraan toe dat ‘details meestal geen toegevoegde waarde hebben.’ Maar, zo erkent hij, ‘dat oordeel is natuurlijk heel anders als je minister bent of Kamerlid, of journalist.’
Een andere reden waarom Hillen de Kamer niet alles vertelde, en geen aangifte deed, is dat hij de betrokken ambtenaar tegen verdere problemen wilde beschermen. Volgens NRC had een onderzoekscommissie onder leiding van generaal buiten dienst Minze Beuving in 2012 al geoordeeld dat er een ‘schijn van belangenverstrengeling was’. Daarna werd de ambtenaar overgeplaatst naar een andere afdeling bij defensie.
Hillen zei gisteren tegen NRC dat hij vond dat ‘mijn organisatie redelijk bruusk reageerde door direct alles op een persoon te richten, direct zo’n zwaar onderzoek in te stellen.’ Hillen heeft juist enig begrip voor de positie van de ambtenaar. “Hij kan nooit tien jaar helemaal alleen hebben gehandeld, dan moet het echt wel toegejuicht zijn, of geaccepteerd. Dan is hij door zijn meerderen voortduren gedekt geweest.”
NU 06.06.2017 Oud-minister van Defensie Hans Hillen (CDA) heeft details over een corruptiezaak bij zijn ministerie destijds verzwegen voor de Tweede Kamer en justitie.
Hillen, tussen 2010 en 2012 minister van Defensie, moest in 2014 getuigen in een zaak over de aanschaf van defensieauto’s, meldt NRC dinsdag op basis van documenten van de Rijksrecherche.
Hoofdverdachte in de zaak is Jacques H., die steekpenningen zou hebben aangenomen van dealers in ruil voor vertrouwelijke informatie over overheidsaanbestedingen.
Hillen zegt in een reactie tegen NRC dat het verzwijgen niet als doel had om H. in te dekken. “Als ik alle details over zulke zaken aan de Kamer zou melden, dan zou ik geen tijd meer overhouden om een krijgsmacht te runnen.” Hij zou de zaak het liefst intern willen oplossen.
“Natuurlijk doe ik geen aangifte tegen elke Defensiemedewerker die over de schreef gaat. Als je agentje speelt, krijg je geen vertrouwen van je organisatie”, aldus Hillen.
De zaak komt na jaren onderzoek volgende week dinsdag pas voor het eerst voor de rechter.
Telegraaf 06.06.2017 Voormalig CDA-politicus Hans Hillen heeft als minister van Defensie de Tweede Kamer niet volledig ingelicht over een grote corruptiezaak rond de aankoop van defensieauto’s omdat dat ’te veel tijd kostte’.
De Telegraaf berichtte een paar jaar geleden als eerste over de corrupte gang van zaken rondom de aanbestedingen van politie- en defensievoertuigen. Het leidde tot een serie onthullende verhalen. Uiteindelijk leidde het onder meer tot beëindiging van het contract (van 500 miljoen euro) van de politie met autoleverancier Pon.
Hoofdverdachte in de zaak is Jacques H., die twee decennia wagenbeheerder was bij Defensie. Hij wordt onder meer verdacht van het aannemen van steekpenningen van dealers.
Oud-minister Hillen werd in 2014 opgeroepen als getuige, omdat hij minister was toen de corruptiezaak bekend werd. Eerder zei hij dat hij de zaak het liefst intern had willen oplossen. Tegen de Tweede Kamer hield Hillen zich destijds op de vlakte. Hillen zegt dat hij de zaak niet wilde toedekken, maar dat hij H. wilde beschermen. Die kreeg volgens Hillen onevenredig veel aandacht en was daardoor in een kwetsbare positie terechtgekomen, meldt de krant.
Bewust
Ook zegt hij: „Dat ik de Tweede Kamer niet over alle details van de zaak heb geïnformeerd is ook bewust. Als ik alle details over zulke zaken aan de Kamer zou melden, dan zou ik geen tijd meer overhouden om een krijgsmacht te runnen. De Kamer moet er van op aankunnen dat de minister er alles aan doet om een integere krijgsmacht te krijgen.”
H. is inmiddels overgeplaatst naar een ’functie met minder verleidingen’. Het Openbaar Ministerie besloot uiteindelijk tot vervolging van hem en enkele andere ambtenaren. De zaak komt volgende week voor het eerst voor de rechter.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
Erdogan wuift EU-kritiek weg: ‘Komt door interne politiek’
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/96151b60-cab6-11e7-bd6b-c1ac1dc740b5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2e48c5c2-c660-11e7-a517-89a5ab9c2cb2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/517c9904-c496-11e7-b4bc-1371f6ff2f36.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/83793f72-c14c-11e7-a439-e94aead7b0b6.jpg)
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/05abf998-ac45-11e7-b386-a3c70b658157.jpg)
Prof. mr. dr. 
Philip van Tijn:
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/06/data16460958-8f00e8.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f835a51e-f606-11e7-b7e4-eb997f9fbc62.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/55dd0480-f604-11e7-9552-9f8b74977a39.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/55eb2ab0-f604-11e7-9552-9f8b74977a39.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/65407c36-e4c0-11e7-8bdf-a3df142ea09b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f0f5c040-c4a1-11e7-a517-89a5ab9c2cb2.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.